Havayolu Tamacl Sektrnde Rekabet

Rekabetin en fazla olduu piyasa yaps, tam rekabet piyasas iken; rekabetin hi olmad piyasa yaps ise monopol piyasadr. Monopol ile tam rekabet arasnda kalan piyasalarda ise aksak rekabet sz konusudur.

Tam rekabet piyasasnn koullar

1. Piyasaya giri ve kn serbest olmas
2. Piyasada ok sayda alc ve satcnn bulunmas 3. Rakiplerin birbirlerinden bamsz ve yardmlamakszn hareket etmesi

4. Mal ve hizmetlerin homojen olmas

5. Alc ve satclarn piyasaya ilikin tam bilgiye sahip olmas

Piyasa Yaplar

Portern rekabet analizi modeli

Portern rekabet analizi modeli Rekabeti youn hale getiren faktrler : Rakiplerin says, byklk ve g asndan denklik rn-hizmet farkllatrmas, gei maliyetleri Sabit maliyetler, rnn bozulabilirlii Kapasitede byk artlar Zarar durumunda dahi faaliyetlerin srmesi

Portern rekabet analizi modeli Pazara giri engelleri: Maliyet avantajlar rn Farkllatrmas Sermaye Gereksinimleri Kritik Girdilere Eriim Devlet Politikalar Beklenen misillemeler

Portern rekabet analizi modeli

Tedarikilerin gcn arttran faktrler:

Tedarikinin pazarda tek retici olmas Baka tedarikilere gei maliyetinin ykseklii Tedarikinin cirosunda iletmenin pay

Alclarn pazarlk gcn arttran faktrler:

rnn alternatifleri kolayca bulunmas rnn alcnn maliyetlerinin iindeki pay Alclarn sektrdeki iletmeler, bunlarn maliyetleri ve fiyatlar hakknda bilgi sahibi olmas

Havayollarnn Rekabet Aralar

Fiyat Uu Skl ve Kalk Zaman A Yaps Birlemeler, Satn Almalar ve birlikleri Seyahat Acenteleri Komisyonlar Sk Uan Yolcu Programlar (SUYP) Bilgisayarl Rezervasyon Sistemleri (BRS) nsan Kayna Yenilik ve Teknoloji Hizmet Kalitesi

Fiyat
Tketici iin hizmetten yararlanma maliyeti Talebi belirleyen en nemli faktrlerden Fiyat arttnda talep der; fiyat dtnde talep artar. Fiyat deitiinde talep ne kadar deiir talebin fiyat esneklii

Fiyat
Serbestleme ncesi fiyat kontrol fiyat bir rekabet arac deil Fiyatlama basit: sektr maliyet ortalamas ve mesafe fiyat koltuun retim maliyeti belirliyor Sonu: ayn mesafeli hat ayn fiyat verimlilii arttrmak iin bask yok

Fiyat
Hizmetler iin 3 tr fiyatlama yaklam: maliyete dayal fiyatlama alt snr, talebe dayal fiyatlama st snr, rekabete dayal fiyatlama

Fiyat
Farkl tketiciler (gelir, tercihler ve ihtiyalar) ayn hizmet iin farkl fiyat deme Fiyat farkllatrmas: farkl tketici gruplar iin farkl fiyat tek bir fiyat yok Talebi ve rakiplerin fiyatlarn gz nne alr serbest havayolu pazarlarnda rekabet arac GELR YNETM

Fiyat
Gelir ynetimi pazarn etkin ekilde blmlendirilmesini gerektirir. fiyata olan duyarllk (talebin fiyat esneklii): i amal yolcu - elence amal yolcu bilette esneklik kstllk Uu tarihine gre fiyat farkllatrmas Talepteki deimeleri tahmin etmek gerekir: yaz aylar, resmi tatiller, bayramlar, ylba gn iinde sabah ve akam saatleri sosyal, kltrel ve sportif organizasyonlar

Fiyat
Fiyat, serbestleme sonras dk maliyetli havayollarnn ortaya kmasyla en nemli rekabet arac oldu. Maliyet liderlii stratejisi dk maliyetli havayollar: Dk fiyat Standart rn -yksek kapasite kullanm Fiyat farkllatrmas: dinamik fiyatlama Farkllatrma stratejisi geleneksel havayollar: Farkl hizmet snflar Farkl bilet snflar (snrlamalar) Mteri ballk programlar

Uu Skl
Sklk arttka yolcular iin yolculuk sresi azalmaktadr.
rnein, iki nokta arasnda A: gnde alt uu, B: gnde iki uu gerekletirsin. A havayolunun yolcularnn B havayolunun yolcularna gre, ihtiyalarna uygun uu saati yakalama konusunda 2 kat daha fazla ansa ve son dakikada planlarn deitirme konusunda daha fazla esneklie sahiptirler.

Uu Skl
Uu skln arttrnca: kapasite ve (retim miktar) artar; uaklarn havada kald sre (kullanm oranlar) artar; havayolunun BRS ekranlarnda grnrl artar; Yksek frekans zamana duyarl yolcuyu eker.

Kalk Zaman
Uu saysnn fazla olmasnn yan sra uan kalk ve var zamannn yolculara uygun olmas da nemli zellikle ksa mesafeli hatlarda ve i amal uan yolcu iin Bu hatlarda sabah ve akam saatlerinde younluk Topla-dat a yapsnda yolcularn aktarma noktasndaki ilk dalga uularna yetitirilmesi nemli D hat uuu olan yolcunun aktarma noktasna yetiebilmesi iin i hat uuu saatinin uygun olmas Uzun uular iin: yolcular var yerine gn ierisinde uygun bir saatte ulamak isterler.

A Yaps
Topla-Dat a yaps: merkez olarak belirlenen bir havaalanna evre havaalanlarndan yolcularn getirilmesi ve bu merkez havaalanndan yolcularn yine evre havaalanlarna datlmas Uulan ehir ifti saysn hzla artrarak uu an bytr. Yolcu potansiyeli az olan noktalarn da a yapsna dahil edilerek buralardaki yolcularn iletmenin doluluk oranlarn drmeyecek ekilde tanmasn salar. Personelin, ekipmanlarn ve uaklarnn gnlk kullanm miktarn artrarak verimlilii artrr. Daha fazla noktaya uu ve uu saati sunarak talebini arttrr.

A Yaps
Sk uan yolcu programlar gibi ballk programlarnn ve gelir ynetimi sisteminin daha etkin kullanmn salar. Merkez havaalanna ve bu havaalanndan evre havaalanlarna olan pazarlara baka bir havayolunun girmesi gtr: Besleyici blgesel havayolu iletmelerini satn almak, sk uan yolcu programlar, bilgisayarl rezervasyon sistemleri, seyahat acentelerine verilen bonus komisyonlar, havayolunun kontrol ettii slotlar Olumsuzluklar: Filo bykl, aktarmal uu, karmak operasyon, gecikme, merkezde problem ihtimali

A Yaps
Dorusal hat yaps: sadece noktadan noktaya uu yapmak. Merkezi bir havaalan etrafnda konulanmayp ehirleri ayr ayr birletirmek. Dk maliyetli havayolu iletmeleri, yolcu bana dk maliyetlere sahip olduklarndan topla dat a yapsnn salad maliyet avantajna ihtiya duymamlardr. Balantl seferlerden gelecek yolcular beklemeyeceinden uann yerde kal sresini azalr ve ksa mesafe umasnn da etkisiyle, uann kullanm oran artar. Ayrca youn hatlarda umak (yksek doluluk oranlar), standart filo yaps, dk seviyede uak ii hizmetler, ikincil havaalanlarnn kullanm ve esnek personel szlemeleri

Birlemeler ve Satn Almalar

Birleme ve satn alma ile 3 farkl sinerji yaratlabilir: Operasyonel sinerji: tedarik, sat, bakm ve havaalan faaliyetlerinde lek faydalarndan genel giderlerin ve bilgi teknoloji sistemlerinin paylamna kadar birok alanda maliyet etkinlii A sinerjisi: uu alarn bytp geniletmek, istenmeyen hatlar kararak maliyetleri azaltmak ve kaynak kullanm daha etkin duruma getirmek Byklk: yksek pazarlk gc, sermaye bykl, finansman imkanlar, rakiplere kar g Dier yandan, ekonomik krizler, artan maliyetler, kreselleme basklar gibi d evre koullar

Birlemeler ve Satn Almalar

nc Liberalleme Paketi, Avrupa Birliinde sahiplik yaps zerindeki yasal snrlamalar kaldrarak herhangi bir AB havayolu iletmesinin yine Topluluk iindeki herhangi bir havayolu iletmesine istedii oranda sahip olmasna izin vermitir. Birleme ve satn almalar ABde zellikle farkllatrma stratejisi izleyen havayolu iletmeleri arasnda grlmektedir( Air France ve KLM, Lufthansa ve Swiss). Dk maliyetli havayolu iletmeleri genellikle geleneksel havayolu iletmelerinin serbestlemeye tepki olarak kurduklar dk maliyetli alt markalar satn almtr. Easyjet Go (BA), Ryanair Buzz (KLM).

birlikleri
Birleme ve satn alma stratejilerini uygulamak havayolu iletmeleri iin kolay olmamaktadr: birlik sonrasnda iki iletmenin birbirlerine uyum salama gereklilii vardr. ekonomik ve yasal dzenlemeler de birleme ve satn alma stratejilerinin uygulanmas nnde engel yaratabilmektedir. Bu nedenle havayollar birleme ve satn alma stratejileri yerine stratejik ibirliklerine ynelmektedir. Stratejik ibirlii, iki ya da daha fazla iletme arasnda, her iki taraf iin de faydal olabilecek bilgi ve kaynaklarn paylalmas zerine yaplan bir anlamadr.

birlikleri
Havayolu iletmeleri arasndaki ibirlikleri:

Pazarlama merkezli ibirlikleri: Kod paylam, uu tarifelerinin koordinasyonu, blok koltuk sat, sk uan yolcu programlarnn paylam, ayrcalkl sat (franchising) anlamalar ve datm kanallarnn paylam Ama: a yapsn geniletmek, daha ok pazara eriim, uu skln ve pazar payn artrmak. (Filo gereksinimi ve trafik haklar problemlerini zmek) Maliyet merkezli ibirlikleri: yolcu hizmetleri, ikram, bakm gibi masraflar azaltmak.

Seyahat Acenteleri Komisyonlar

Geleneksel datm kanal: seyahat acenteleri ile bilet satmak

Farkllatrma stratejisi izleyen ve daha ok kresel lekte faaliyet gsteren havayolu iletmeleri, elektronik bilet imkan sunmann yannda seyahat acentelerine komisyon deyerek de bilet sat yapmaktadr. Havayolu iletmeleri arasnda artan rekabet, seyahat acentelerine daha yksek komisyonlar talep etme gc vermiti.

Seyahat Acenteleri Komisyonlar

Havayolu iletmeleri seyahat acentelerine komisyon demenin yan sra, bonus komisyonlar iin anlamalar yapmaktadr. Bir havayolu iletmesinin bilet sat belli bir miktar getikten sonra, seyahat acentesi o havayolu iletmesinden bonus komisyonlar almaktadr. Daha fazla komisyon creti elde etmek isteyen seyahat acenteleri mterilerini (yolcular), bonus komisyon anlamalar yapt byk havayolu iletmelerine ynlendirmektedir.

Sk Uan Yolcu Programlar

SUYP ilk defa 1980 ylnda American Airlines tarafndan kullanlmaya baland: irket reklamna ilgiyi artrmak iin Gnmzde farkl byklkte birok havayolu iletmesi mteri ball yaratmak iin SUYP kullanyor. Farkllatrma stratejisi izleyen her havayolu iletmesi ve baz dk maliyetli havayollar Serbestleme sonras artan rekabet ortamnda iletmeler iin mteriyi elde tutmak g. SUYP, kazandrd mil puanlar ile yolcuyu her yolculuunda tek bir havayolu iletmesini kullanmaya tevik etmektedir., SUYP kullanmaktadr.

Bilgisayarl Rezervasyon Sistemleri

BRS ilk ktnda teknik bir konuydu; rekabet ile dorudan ilikisi yoktu. Serbestleen pazarlarda oluan karmak fiyatlama sistemleri, uu tarifeleri ve biletleme usulleri BRSyi zorunlu hale getirmitir. ok sayda seenek arasndan tercih yapabilmek iin yolcular, seyahat acentelerine ihtiya duyarlar.

Seyahat acentelerinin birou, byk havayolu iletmelerinin sahipliinde olan bir ya da daha fazla BRSyi kullanmaktadr.

Bilgisayarl Rezervasyon Sistemleri

BRS sahibi havayolu iletmeleri bilet satnda avantajl duruma gelmektedir. Byk havayolu iletmelerinin uular, BRS sayfalarnda ilk sralarda yer almaktadr ve uu rezervasyonlarnn ou bilgisayar ekrannda grlen ilk sayfadan yaptrlmaktadr. Birok seyahat acentesi pazarda baskn olan havayolu iletmesinin BRSsini kullanmaktadr.

Rakip iletmeler, bu iletmenin sistemini kullanmak istemeleri halinde yksek kullanm cretleri ile karlamaktadrlar.

nsan Kayna
Havayolu tamacl, ok sayda birbirinden farkl srecin zaman basks altnda koordinasyon ierisinde yerine getirilmesinden oluan bir hizmettir. Byle bir ortamda alacak havayolu i gcnn de eitimli ve motivasyonu yksek olmas gerekir. lgili mevzuatlar da pek ok havayolu personel trne yetki belgesi zorunluluunu getirmektedir.

nsan Kayna
Mteri memnuniyetinin salanmas iin alann sunaca hizmetin mterilerin istek ve ihtiyalarn karlamaldr. Hizmet kalitesinin dk olmas mterilerin rakip havayolunu tercih etmelerine sebep olabilir.

Havaclk emniyetinin salanmasnda insan faktrnn etkisinin yksektir. Havaclk kazalarnn oun insan hatalarndan kaynaklanr.

Yenilik ve Teknoloji
Yenilik, bir iletmeyi dierlerinden farkl klan ve mteri iin deer yaratan bir unsurdur. Yenilik iin (1)rn ya da hizmetin maliyetinde nemli bir d olmu, (2)rn ya da hizmet yeni zelliklerle donatlm (3)tamamen yeni bir rn veya hizmet retilmi olmas gerekir

Dk maliyetli havayollar: maliyet ve sre Farkllatrma stratejisi izleyen geleneksel havayollar: rn (hizmet kalitesi)

Yenilik ve Teknoloji
Bilgi teknolojisi: operasyonel: tarife ve ekip planlamas, check-in, koltuk atamas, yk ve denge hesaplamalar, rezervasyon ynetimi, bakm ynetimi, bagaj ileme ve izleme Stratejik: sektrdeki rekabet yapsn analiz etmek, pazarn analizini yapmak, yeni rn gelitirmek, fiyat ve gelir analizi yapmak, ibirlii iinde olduu iletmeler ile iletiim salamak Uak teknolojisi: Hz, gvenirlik, yolcu konforu, evre dostu olma, yakt tasarrufu, daha az maliyetle operasyon

Hizmet Kalitesi
Hizmet kalitesi, verilen hizmetin mteri beklentilerinin ne kadarn karlayabildiinin bir lsdr. Kaliteli bir hizmet sunumu ise mteri beklentilerinin karlanmasn ve hatta gnmz rekabet ortamnda artk mteri beklentilerinin tesine geilmesini gerektirmektedir. Serbestleme ile birlikte yolcular iin seenekler artmtr. Hizmet alabilecekleri havayolu iletmesi says artm ve farkl ekillerde havayolu hizmet sunumlar ortaya kmtr.

Hizmet Kalitesi
Bir havayolu iletmesinin hizmet kalitesi hizmet sunumu bileenlerini hedefledii yolcu kitlesine gre doru bir ekilde planlamasndan gemektedir. Uu ann byk olmas, uuun sk olmas, zamannda kalk performans, kabin ii hizmetler ve konfor, kabin ekibinin gler yzll, sk uan yolcu programlarna yelik, rezervasyon kolaylklar, emniyet ve hizmet sunumundaki imaj, datm sistemlerinin etkinlii ve yenilikilik gibi unsurlar bir havayolu hizmetini kaliteli klabilecek unsurlardr. LCC: yaln hizmetdk fiyat, FSA: yksek hizmetyksek fiyat