k˛eTyês¡+
16-2-2009
ø=+&É÷] Ms¡j·T´
á ìs¡j í ÷· ìøÏ
dü+ã+~Û+∫q |üP]Ô kÕúsTT øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ $<˚o Á|ü‘´· ø£å ô|≥Tºã&ÉT\≈£î dü+ã+~Û+∫
>∑‘· ãT<Ûäyês¡+ Hê&ÉT q÷‘·q e÷s¡Z<äs¡Ùø£ dü÷Á‘ê\T
e÷s¡<Z sä Ù¡ ø£ dü÷‘Á ê\T Ç+ø± ìs¡sí TT+∫+~. á q÷‘·q e÷s¡<Z sä Ù¡ ø£ dü÷Á‘ê\T Ä#·sD¡ ˝À
Ç|üŒ{Ï es¡≈î£ $<˚o Á|ü‘´· ø£å ô|≥Tºã&ÉT\ |ü]$T‹ô|’ $~Û+∫q
yÓ\T>∑T #·÷&Ü*‡ O+~. Ä+ø£å\qT s¡<äT› #˚ùd$>± OHêïsTT. j·TT|æm Á|üuÛÑT‘·«+
á $<Û+ä >± ìs¡j í T· + #·s¡e÷+ø£+˝À rdüT≈£îqï á ìs¡íj·T+ dü<äs¡T &çe÷+&éqT
HÓsy¡ sπ˚ Ã~>± O+~. Äs¡THÓ\¢ ÁøÏ‘+· es¡≈î£ yêeT|üø±å \ ˇ‹Ô&øç Ï
ˇø£kÕ], Ä ìs¡j í ÷· \T ‘·˝§–Zq Á|üuTÑÛ ‘·«+ $<˚o Á|ü‘´· ø£ôå |≥Tºã&ÉT\qT $#·Ã\ $&ç>±
neT\T #˚jT· {≤ìøÏ nqTeT‹+#·≥+ô|’ yÓqTø£+» y˚d+æ ~. nDTˇ|üŒ+<ä+‘√ ‘·˝‹… qÔ
_ÛHêï_ÛÁbÕj·÷\ H˚|<ü ´ä∏ +˝À j·TT|æm Á|üuTÑÛ ‘ê«ìøÏ yêeT|üø±å \T
nedüs+¡ nsTTq eT<䛑·T O|üdü+Vü≤]+#·T≈£îHêïsTT. <ë+‘√ ø°\ø£yÓTÆq Ä]úø£
ìs¡íj·÷\ $wüj·T+˝À Á|üuÛÑT‘·«+ ÇcÕºsê»´+ e∫Ãq≥T¢
e÷s¡<Z sä Ù¡ ø£ dü÷‘Á ê\T eTs√ e´eVü≤]k˛Ô+~. ;e÷, u≤´+øÏ+>¥ s¡+>∑+˝À $<˚o Á|ü‘´· ø£å
kÕ] $&ÉT<ä\ ô|≥Tºã&ÉT\T nqTeT‹+#˚ ~X¯>± &çX¯+ãs¡T bÕs¡¢yÓT+{Ÿ
düe÷y˚XÊ˝À¢ _\T¢\T Á|ü‹bÕ~+∫+~. $<˚o Á|ü‘·´ø£å
#˚jT· ≥+˝ÀH˚ eT‘·\ãT ô|≥Tºã&ÉT\ô|’ ‘êC≤ ìs¡j í ÷· ìï ≈£L&Ü á ø√e˝ÀH˚ #·÷&Ü*‡
n+‘ê O+~. O+~.
H˚|<ü ´ä∏ +
á ìs¡j í ÷· \T n‘·´edüs+¡ H˚&TÉ ˝Àø˘duü ˝ÑÛ À Á|üuTÑÛ ‘·«+ z{Ÿ ÄHé nøöÿ+{Ÿ ã&Ó{® ŸqT
nsTTqyÓ‘’ ˚ ‘·øDå£ y˚T Á|ü‹bÕ~+#·uÀ‘√+~. kÕ<Ûës¡D+>± ã&Ó{® Ÿ n+fÒ sêqTqï Ä]úø£
dü+e‘·‡sêìøÏ Á|üuÛÑT‘·« Ä<ëj·÷\T n+#·Hê y˚dæ, <ëìøÏ
e÷s¡<Z sä Ù¡ ø£ dü÷‘Á ê\T ‘·–q≥T¢>± e´j·T Á|üD≤[ø£qT ‘·j÷· s¡T#˚ùd kÕ<Ûqä +. ø±˙
Á|üuÛÑT‘ê«\ J$‘·ø±\+ ◊<˚fi‚¢ ø±e≥+‘√ á sêC≤´+>∑
≈£L&Ü $&ÉT<ä\ ìj·Te÷ìï nqTdü]+∫ j·TT|æm Á|üuTÑÛ ‘·«+ ≈£L&Ü y˚T 10 Hê{ÏøÏ
#˚jT· ≥+˝À n+‘˚ ‘·q á ne‘êsêìï #ê*+#ê*‡ O+~. y˚T 10, 2009 Hê{ÏøÏ
q÷‘·q Á|üuTÑÛ ‘·«+ eTs√ ne‘ês¡+‘√ s¡+>∑Á|üyX˚ +¯ #˚jT· qTqï~.
nÁ|eü T‘·‘Ô ,· Ä‘·è‘· uÛ≤s¡‘· Á|üC≤kÕ«eT´+ q÷‘·q kÕs¡<´ä∏ +˝ÀøÏ e÷s¡qT+~. e#˚Ã
#·÷bÕ*‡ O+~.Ä#·sD¡ ≈£î Á|üuTÑÛ ‘·«+ dü«s¡÷|ü dü«uÛ≤yê\T mìïø£\ |ò*ü ‘ê\ô|’ Ä<Ûës¡|&ü ç
O+{≤sTT. q÷‘·q Á|üuTÑÛ ‘·« dü«s¡÷|ü dü«uÛ≤yê\qT ãfÒº <ëì ˙‹
dü+ã+~Û+∫q e÷s¡<Z sä Ù¡ ø£ ìj·Te÷\T, Ä]úø£ ÁbÕ<Ûëq´‘·\T O+{≤sTT. n+<äTe\¢ Ç≥Te+{Ï
dü÷‘Á ê\T Ä\dü´+ |ü]dæ‘ú T· \ H˚|<ü ´ä∏ +˝ÀH˚ yÓTT<ä{Ï z{Ÿ ÄHé nøöÿ+{Ÿ ã&Ó{® Ÿ
Á|ü‹bÕ~+∫q yÓTT<ä{Ï Ä]úø£ eT+Á‹ dæ.&ç.<˚XŸeTTUŸ z{Ÿ ÄHé
#˚jT· ≥+ n+fÒH˚ á nøöÿ+{Ÿ ã&Ó{® Ÿ˝À>±˙, ã&Ó{® Ÿ≈î£ eTT+<äT>±˙ m≥Te+{Ï $<Ûëq
ìs¡j í ÷· \÷ #˚jT· ≥+ ˝Ò<ìä , q÷‘·q $<ÛëHê\T Á|ü‹bÕ~+∫
ìs¡j
í T· + ‘·øDå£ ≤edüsê\‘√ neT\T #˚ùd u≤<Û´ä ‘· q÷‘·q Á|üuTÑÛ ‘ê«ìπø e~˝ÒdTü HÔ êïqì düŒwü+º
ì$T‘·+Ô ˝Òì<äqï~ #˚kÕÔ&TÉ .
ø±˙ Äs¡ejÓ÷´ e&ç˝À |ü&qç Á|üC≤kÕ«eT´ uÛ≤s¡‘+· ˝À á
‘˚*b˛‘·T+~.
HÓ‹’ ø£ $#·øDå£ sêqTsêq÷ ø£sT¡ yÓ’ b˛‘√+~. ne‘ês¡+ #ê*+#˚
Á|üuTÑÛ ‘ê«\T rdüT≈£îH˚ ø=ìï ìs¡j í ÷· \T q÷‘·q Á|üuTÑÛ ‘ê«\ #˚‘T· \T
ø£fùºÒ d$>± e÷s¡T‘·THêïsTT. >∑‘+· ˝À ã&Ó{® Ÿ ìj·T+Á‘·D, Á<äe´
dü‘·´+ ‘·s¡Vü‰ ≈£î+uÛÑø√D≤\T
»j·T‹ |òüTÀwt #·Tø√e&É+- Bì˝Àì
Á|ü<ÛëHê+X¯+. Ç$
kÕ<Ûës¡D+>± »]π>
≈£î+uÛÑø√D≤\ ø£Hêï
dü ‘´· + ≈£î+uÛøÑ √D+˝À ‘êeTT n<äT|ü⁄#˚dTü qÔ ï Ä eT]+‘· rÁeyÓTÆq$,
dü+düú qT+&ç sêeT*+>∑sêE ≈£î≥T+ã+ m˝≤ m≈£îÿe Vü‰ìø£s¡yÓTÆq$ nì
nbÕs¡yTÓ qÆ ì<ÛTä \qT ‘·s*¡ +∫+B ‘Ó\TdüTø=ì Á|ü‹ Äj·Tq ù|s=ÿHêïs¡T.
ˇø£ÿs¡T rÁe ÄX¯Ãsê´ìøÏ >∑Ts¡e⁄‘·THêïs¡T. uÛ≤s¡‘· Ä<ÛäTìø£ dæÇz\≈£î Äj·÷
ø±s=Œπs{Ÿ s¡+>∑+˝À ìj·T+Á‘·D e´edüú n‹ ã\V”≤q+>± dü+düú\ |üìrs¡T Ä<Ûës¡+>±
O+<äì, Ç<˚ bÕXÊ´‘·´ <˚XÊ\˝À nsTT‘˚ m+‘√ Áb˛‘·‡Vü≤ø±\T n+~+#˚ $<Ûëq+
|üø&£ “É +B>± O+≥T+<äì, Ç˝≤+{Ï ôV≤’ ø±¢dTü H˚sê\≈£î á s¡ø£yÓTÆq ø£+Á{À˝Ÿ ÁbòÕ&é‡≈£î
bÕ\Œ&çq yê]ì |ü≥Tºø=ì •øÏå+#·&É+, ndü\T <ë]rdüTÔqï<äì u≤¢ø˘ #ÓbÕŒs¡T. Ä
»s¡>≈∑ î£ +&ÜH˚ ìyê]+#·&+É »]– O+&˚yêì #ê\ dü+düú u≤>± |üì#˚ùdÔ ‘·q≈£î
eT+~ #ÓãT‘·THêïs¡T. á $wüj÷· ìï kÕ<Ûës¡D Á|ü»˝Ò \_Û+#˚ yÓTT‘·Ô+ ô|s¡T>∑T‘·T+~
ø±≈£î+&Ü, <˚X¯ $<˚o $X‚¢wü≈£î\T ôd’‘·+ Ç˝≤π> ø±ã{Ϻ n~ yêdüÔe+>± m˝≤
#ÓãT‘·THêïs¡T. Oqï|üŒ{Ïø°, n+‘ê ÁãVü‰à+&É+>±
ø±ì yêdüeÔ y˚TeT+fÒ dü‘´· + ‘·sV¡ ‰ü ≈£î+uÛøÑ √D≤\T O+<äì #·÷ù|+<äT≈£î á dæÇz\T
uÛ≤s¡‘· <˚X+¯ ˝À ø=‘·>Ô ± @s¡Œ&çq$ ø±e⁄, á <˚XÊìπø Á|üj·T‹ïdüTÔ+{≤s¡T. 1980\˝À
|ü]$T‘·yTÓ qÆ $ ø±e⁄. bÕXÊÑ·´ <˚XÊ\˝À Á|ü‘´˚ øÏ+∫ »]–q ùd$+>¥‡, ˝ÀHé‡
nyÓT]ø±˝À Ç˝≤+{Ï ≈£î+uÛÑø√D≤\T, Ç+‘· ø£Hêï ≈£î+uÛÑø√D≤\≈£î dü+ã+~Û+∫ á
rÁeyÓTqÆ ≈£î+uÛøÑ √D≤\T >∑‘· <äXÊã›ø±˝+˝À nH˚ø+£ $wüj·÷\qT u≤¢ø˘ #Ó|æŒq|üŒ{Ïø° Ä
»]>±sTT. Çy˚y√ ns¡T<Ó’q |òüT≥q\T ø±e⁄.
ìj·T+Á‘·D\T ˝Òì ô|≥Tºã&ç<ëØ e÷¬sÿ{Ÿ˝À Ç$ dü‘·´+ ‘·s¡Vü‰ ≈£î+uÛÑø√D≤\T uÛ≤s¡‘· <˚X¯+˝À ø=‘·Ô>± @s¡Œ&çq$ ø±e⁄,
düs«¡ kÕ<Ûës¡D+.
n+‘˚ø±<äT, Ç˝≤+{Ï H˚sê\T m˝≤ á <˚XÊìπø |ü]$T‘·yÓTÆq$ ø±e⁄. bÕXÊÑ·´ <˚XÊ\˝À Á|ü‘˚´øÏ+∫ nyÓT]ø±˝À
»s¡T>∑T‘·T+{≤jÓ÷ #ê˝≤ ≈£îå Dí+>± ‘Ó*dæ ≈£L&Ü
O+{≤sTT. Hê\Tπ>fi¯¢ ÁøÏ‘+· nyÓT]ø±≈£î #Ó+~q $*j·T+ Ç˝≤+{Ï ≈£î+uÛÑø√D≤\T, Ç+‘· ø£Hêï rÁeyÓTÆq ≈£î+uÛÑø√D≤\T
ø¬ u≤¢ø˘ nH˚ z y˚T<Ûë$ ô|≥Tºã&ç<ëØ e´edü˝ú À »]π> >∑‘· <äXÊã›ø±˝+˝À nH˚ø£+ »]>±sTT. Çy˚y√ ns¡T<Ó’q |òüT≥q\T ø±e⁄.
≈£î+uÛøÑ √D≤\ >∑T]+∫ #ê˝≤ #·øÿ£ {Ï Á|üd+ü >∑+ #˚XÊs¡T.
Äj·Tq Ä]úø£y˚‘·Ô e÷Á‘·y˚T ø±≈£î+&Ü ˝≤j·Ts¡T, ìj·T+Á‘·D\T ˝Òì ô|≥Tºã&ç<ëØ e÷¬sÿ{Ÿ˝À Ç$ düs¡«kÕ<Ûës¡D+.
ÁøÏ$THê\õdüTº ≈£L&É. n+<äT#˚‘· á $wüj÷· \qT m+‘√ ‘·sê«‘· dü+uÛÑ$+∫q ≈£î+uÛÑø√D≤\˝À ≈£L&É á
kÕ~Ûø±]ø£+>± $e]+#ês¡T. Ä ‘·sê«‘· á n+XÊ\qT n+XÊ\T q÷{ÏøÏ q÷s¡T bÕfi¯ó¢ ì»y˚Tqì
Äj·Tq ˇø£ |ü⁄düøÔ £ s¡÷|ü+˝À ≈£L&É yÓ\Te]+#ês¡T. Ä s¡TEyÓ’HêsTT. 1991˝À j·TT¬ø˝À _dædæ◊ u≤´+≈£î
|ü⁄düøÔ +£ ù|s¡T ªª˙e⁄ z u≤´+≈£îqT \÷{° #˚j÷· \+fÒ <ëì yÓTT<ä\Tø=ì, nyÓT]ø±˝À mÁHêHé, Ä&Ó˝Ÿ|òæj·÷, f…Æø√
j·T»e÷ì$ ø±e&ÉyT˚ .µµ 2005˝À yÓ\Te&çq á |ü⁄düøÔ +£ Ç+≥πsïwüq˝Ÿ,>√¢ã˝Ÿ Áø±dæ+>¥ ˝≤+{Ï ≈£î+uÛÑø√D≤\T,
nyÓT]ø±˝À 1980e <äXø¯ +£ ns¡+uÛ+Ñ ˝À ùd$+>¥‡, ˝Àq¢ á <äXÊã›+ Äs¡+uÛÑ+˝À ◊s√bÕ\˝À bòÕsêàkÕŒ nH˚
≈£î+uÛøÑ √D≤\qT Á|ü‹uÛ≤e+‘·+>± $e]+∫+~. >=|üŒ e´eVü‰s¡+, Á|üdüTÔ‘· Á|ü|ü+#· Ä]úø£ dü+øå√uÛÑ+˝À
>=|üŒ yêfi¯ó¢ á |ü⁄düøÔ ±ìøÏ ]eP´\T sêdæ bı–&Üs¡T. u≤´+≈£î\T, e÷]ºπ>CŸ<ës¡T\T bÕ\Œ&çq møö+{Ï+>¥
H√u…˝Ÿ ãVüQeT‹ Á>∑V≤” ‘· C≤sY® ĬøÁ˝≤|òt Ç~ ˇø£ Ä<ÛTä ìø£ ≈£î+uÛÑø√D≤\T- n˙ï Ç˝≤+{Ïy˚.
ø±¢døæ ˘ nì n_Ûe]í+#ês¡T. ô|&ò sÉ ˝¡ Ÿ ]»s¡T« #Ûs’Ó à¡ Hé bÕ˝Ÿ $wüj·Ty˚TeT+fÒ, Ç˝≤+{Ï ô|ò’HêHé‡
yêø£sY ≈£L&É m+‘·>±H√ yÓT#·TÃ≈£îHêïs¡T. neø£‘e· ø£\T m≈£îÿe>± Ä]úø£ e´edüú eT+∫ eP|ü⁄˝À
á |ü⁄düÔø£+˝À u≤¢ø˘ ªø£+Á{À˝Ÿ ÁbòÕ&éµ Oqï|ü⁄&˚ »s¡T>∑T‘êsTT. m+<äTe\¢q+fÒ n˝≤+{Ï
(Ä~Û|ü‘·´ ≈£î+uÛÑø√D+) nH˚ <ëìï $e]+#ês¡T. ˇø£ düeTj·T+˝À neø£‘e· ø£\qT |ü{+ºÏ #·Tø√e&É+ n+‘·>±
dü+düú dæÇz ‘·q kÕ«s¡úÁ|üjÓ÷»Hê\ ø√dü+ ‘êqT »s¡><∑ Tä . Ç˝≤+{Ï düeTj·÷\˝ÀH˚ dæÇz\ô|q’ ‘·eT ‘·eT
n<äT|ü⁄ #˚düTÔqï dü+düúH˚ kÕ<Ûäq+>± $ìjÓ÷–+ dü+düú\T eT+∫ |òü*‘ê\T kÕ~ÛdüTÔqï≥T¢ #·÷|æ,
ABCD
»yêãT<ëØ #·≥+º e+{Ï yê{Ïì #·÷XÊeTT.
Ä]úø£ e´eVü≤sê\ eT+Á‹es¡Z dü+|òüT+
(dædæÇm) $<˚o Á|ü‘·´ø£å ô|≥Tºã&ÉT\
$wüj·T+‘√ rdüT≈£îqï ‘êC≤ ìs¡íj·T+
≈£L&Ü n≥Te+{Ï<˚ nì #ÓbıŒ#·TÃ.
düs∞¡ ø£sD¡ , Ä]úø£ dü+düÿs¡D\T neT\T
ø=qkÕ>∑T‘·Tqï ø=B› u&Ó{® Ÿ Á|üÁøÏjT· qT+&ç
$<Ûëq Á|üÁøÏj·TqT y˚s¡T#˚j·T≥+
n\yê≥T>± e÷]+~. n+<äTe\¢H˚
ø°\ø£yÓTÆq, C≤rj·T Ä]úø£ e´edüúqT
Á|üu≤Û $‘·+#˚ùd |ü\T ìs¡j í ÷· \T ã&Ó{® Ÿ‘√
ì$T‘·+Ô ˝Ò≈î£ +&ÜH˚ »]–b˛‘·THêïsTT. bÕ‘·
dæìe÷\T ì]à+#˚ s√E˝À¢ >±j·T≈£î&ÉT
Ç∫Ãq X¯è‹øÏ, e÷Á‘·\≈£î nqT>∑TD+>±
dü+^‘· $<ë«+düT\T sê>±\T ø£fyºÒ ês¡≥.
ø±˙ H˚&TÉ dü+^‘· $<ë«+düT\T Ç#˚Ã
sê>±\≈£î nqT>∑TD+>± >±j·T≈£î\T X¯è‹,
e÷Á‘·\T ìs¡ísTT+#·Tø√yê*‡ ek˛Ô+~.
n+‘˚ø±<äT. >∑‘+· ˝À >∑T&ɶ rdüT≈£îì <äØ®
<ä>sZ∑ ¡ Ä~|ü{+ºÏ ∫ ≈£î≥º{≤ìøÏ Ç#˚Ãyêfi¯+¢ .
Ç|ü⁄Œ&ÉT ≈£î{Ϻ e∫Ãq ã≥º\T ( s¬ &ûyT˚ &é)
ø=qTø=ÿì X¯Øs¡ kÂwüºyêìøÏ ‘·>∑Z≥T¢>±
ø£‹Ô]+#·T≈£î+≥THêïeTT. dü+düÿs¡D\
H˚|<ü ´ä∏ +˝À ã&Ó{® Ÿ Á|üÁøÏjT· ≈£L&Ü s¬ &ûyT˚ &é
ã≥º\T, s¬ &ûyT˚ &é sê>±˝≤¢>± e÷]b˛‘√+~.
á Ä‘·è‘· me]ø√dü+ ?
Ç|üŒ{Ï es¡≈î£ <˚Xu¯ ÁÑÛ <ä‘≈· î£ ø°\ø£yTÓ qÆ s¡øDå£ s¡+>∑+, Ä]úø£
e´edüú≈£î ø°\ø£yÓTÆq u≤´+øÏ+>¥, ;e÷ s¡+>±\T, eTÚ*ø£
dü<äTbÕj·÷\ ø£\Œq≈£î yÓHÓïeTTø£>± Oqï uÛ≤Ø|ü]ÁX¯eT\T
(qes¡‘êï\T, $Tì qes¡‘êï\T e+{Ï$) s¡+>±˝À¢ Á|üuTÑÛ ‘·«+ $<˚o
Á|ü‘´· ø£å ô|≥Tºã&ÉT\T nqTeT‹+#·≥+ ˝Ò<Tä . $T–*q yêDÏ»´
dü«uÛ≤e+ Oqï s¡+>±\T, f…*ø£+, ]j·T˝Ÿ mùdº{Ÿ,
bÂs¡$e÷qj·÷q+ e+{Ï s¡+>±˝À¢ ì]›wºü |ü]$T‘·T\≈£î ˝Àã&ç
$<˚o Á|ü‘´· ø£å ô|≥Tºã&ÉT\T nqTeT‹düTHÔ êïs¡T. H˚{øÏ ° ø±–‘·+ô|’ á
dü÷Á‘ê\T Ç˝≤H˚ OHêïsTT. ø±˙ Ä#·sD¡ ˝ÀH˚ |ü\T O\¢+|òTü q\≈£î
>∑Ts¡e⁄‘·THêïsTT. Ç≥Te+{Ï O\¢+|òTü q\qT ìj·T+Á‹+#˚+<äT≈£î
s¬ +&ÉT e÷sêZ\T OHêïsTT. O\¢+|òTæ +∫q yê]ô|’ ø£]qƒ +>± #·s´¡ \T
rdüTø√e≥+, n+<äT≈£î nedüs¡+ nsTTq #·{≤º\T
s¡÷bı+~+#·≥+, yê{Ïì neT\T #˚jT· ≥+ ˇø£ e÷s¡+Z . eTs√
e÷s¡+Z á O\¢+|òTü q\H˚ #·≥㺠<ä+∆ #˚jT· ≥+. Á|üuTÑÛ ‘·«+ $<˚o
Á|ü‘´· ø£å ô|≥Tºã&ÉT\≈£î dü+ã+~Û+∫ rdüT≈£îqï ‘êC≤ ìs¡j
s¬ +&√ ø√e≈£î #Ó+<äT‘√+~.
á ìs¡j í ÷· ìøÏ dü+ã+~Û+∫q |üP]Ô kÕúsTT e÷s¡<Z sä Ù¡ ø£
dü÷Á‘ê\T Ç+ø± yÓ\T>∑T #·÷&Ü*‡ O+~. á $<Û+ä >± ìs¡j
kÕºø˘e÷¬sÿ{Ÿ˝À ùwsY <Ûäs¡qT ì\u…≥º&É+, eT]+‘·
ô|+#·&+É >∑T]+∫q e‹Ô&ç n~Ûø+£ >± O+≥T+~. á
Áø£eT+˝ÀH˚ uÛ≤Ø møö+{Ï+>¥
≈£î+uÛÑø√D≤\≈£î ;C≤\T
|ü&É‘êsTT. Ä dü+düú
yêdüyÔ êìøÏ qcÕº˝À¢ OHêï
˝≤uÛ≤\T Ä]®düTÔqï≥T¢
#·÷|ü&É+ »s¡T>∑T‘·T+~.
Ç{°e\ ≈£î+uÛøÑ √D≤˝˝À Ç~
kÕ<Ûës¡D≤+X¯+>±
ø£ì|ædTü qÔ ï~.
u≤¢ø˘ Ç+ø± Ç˝≤
#ÓbÕŒs¡T: qj·÷ O<ës¡yê<ä
$<ÛëHê\ |òü*‘·+>±
Ç˝≤+{Ï ≈£î+uÛÑø√D≤\≈£î
eT]+‘· neø±X¯+
@s¡Œ&ÉT‘·Tqï~. düeTs¡∆
e+‘·yÓTÆq ìj·T+Á‘·D\T
n+‘·ø£+‘·≈£î ‘·–Zb˛e&É+
BìøÏ ø±s¡D+. yÓTT<ä{>Ï ±,
á $<ÛëHê\T ìj·T+Á‘·D\
dü+K´qT, HêD´‘·qT u≤>± ‘·–+Z ∫ y˚kÕÔsTT. s¬ +&ÉT, á
$<ÛëHê\T ìj·T+ÁD≤ dü+dü\ú X¯øìÔÏ ‘·–+Z ∫ y˚kÕÔsTT.
Ç˝≤+{Ï møö+{Ï+>¥ neø£‘e· ø£\≈£î bÕ\Œ&ç‘˚ \_Û+#˚
˝≤uÛ+Ñ , Ä H˚s+¡ #˚jT· &É+ eT÷\+>± |ü&˚ •ø£å ø£Hêï
#ê\ m≈£îÿe>± O+≥T+~. eT÷&ÉT, Ç˝≤+{Ï
ìj·T+Á‘·D\qT |ü{+ºÏ #·Tø√ì møö+{Ï+>¥ dü+dü\ú H˚ ‘·eT
©&é møö+f…+≥T¢>± ìj·T$T+#·Tø√e&É+. Hê\T>∑T,
ìj·T+Á‘·D dü+dü\ú n~Û|‘ü T· \T ôd‘’ +· neø£‘e· ‘·ø\£ ≈£î
bÕ\Œ&É≥+, n˝≤+{Ï yê]ì ø=qkÕ–+#·&É+.
Áô|’y˚{°ø£s¡D nH˚~ n$˙‹øÏ bÕ\Œ&˚
ìj·T+Á‘·D≤~Ûø±s¡T\≈£î #·ø£ÿ{Ï neø±XÊ\qT,
eqs¡T\qT n+<äTu≤≥T˝ÀøÏ ‘˚e&É+‘√ bÕ≥T, eT+∫
Áb˛‘ê‡Vü‰ìï ≈£L&É ø£*ŒdüT+Ô ~.
ìj·T+Á‘·D\qT m‹Ôy˚j·T&É+, n»e÷sTTw”ì
‘=\–+#·&+É , Áô|y’ {˚ ø° s£ D¡ ˝≤+{Ï qj·÷ O<ës¡yê<ä
ˇø£kÕ], Ä ìs¡j í ÷· \T neT\T #˚jT· {≤ìøÏ nedüs+¡ nsTTq
e÷s¡<Z sä Ù¡ ø£ dü÷Á‘ê\T eTs√ kÕ] $&ÉT<ä\ #˚jT· ≥+˝ÀH˚ eT‘·\ãT
n+‘ê O+~. á ìs¡j í ÷· \T n‘·´edüs+¡ nsTTqyÓ‘’ ˚ ‘·øDå£ y˚T
e÷s¡Z<äs¡Ùø£ dü÷Á‘ê\T ≈£L&Ü $&ÉT<ä\ #˚j·T≥+˝À n+‘˚
nÁ|üeT‘·‘Ô ,· Ä‘·è‘· #·÷bÕ*‡ O+~.Ä#·sD¡ ≈£î dü+ã+~Û+∫q
e÷s¡<Z sä Ù¡ ø£ dü÷Á‘ê\T Ä\dü´+ #˚jT· ≥+ n+fÒH˚ á ìs¡j í T· +
‘·ø£åD≤edüsê\‘√ ì$T‘·Ô+ ˝Òì<äqï~ ‘˚*b˛‘·T+~.
n≥Te+{|ü⁄Œ&ÉT q÷‘·q Á|üuTÑÛ ‘·«+ u≤<Û´ä ‘·\T #˚|fü ºÒ es¡≈î£
y˚∫#·÷&É≈î£ +&Ü Ç|üŒ{Ïø|Ï ⁄ü Œ&ÉT Ç≥Te+{Ï ìs¡j í T· + rdüTø√yê*‡q
nedüs+¡ @$T≥qï Á|üXï¯ , n≥Te+{Ï ìs¡j í ÷· \ yÓqø£ me]
ˇ‹Ôfió¯ ,¢ OHêïj·Tqï Á|üXï¯ \T eTT+<äT≈£î sêø£e÷qe⁄. n+‘˚ ø±<äT.
m|ò&t ◊ç \≈£î dü+ã+~Û+∫ Ç<˚MT q÷‘·q ÁbÕ<Ûëq´‘·\T ≈£L&Ü
ìs¡sí TT+#·≥+ ˝Ò<Tä . Oqï Á|üe÷D≤\H˚ øÏ+<ë MT<ë e÷]Ã,
‘·\<äT$« dæ+>±]+∫ e÷¬sÿ{Ÿ˝ÀøÏ e<äT\T‘·THêïs¡T. n≥Te+{Ï
Ä|ü<ä∆s¡à ìs¡íj·÷\ Á|üuÛ≤e+, |üs¡´ekÕq+ @$T{Ï nqï~
#·]Ã+#ê*‡q nedüs+¡ O+~.
í T· + $X‚w¢ Dü
Á|üdTü ‘Ô +· Oqï e÷s¡<Z sä Ù¡ ø£ dü÷Á‘ê\ y˚Ts¡≈î£ ˇø£ $<˚o ø£+ô|˙
(m) ˇø£ <˚oj·T ø£+ô|˙ (_)‘√ ø£*dæ uÛ≤s¡‘<· X˚ +¯ ˝À yê´bÕs¡+
í T· + #˚j÷· \qT≈£îqï|ü⁄Œ&ÉT á s¬ +&ÉT ø£+ô|˙\T ô|≥Tºã&ÉT\T ô|{≤º*.
$<ÛëHê\T, yÓTT‘·Ô+ e´edüúqT ìØ«s¡´+ #˚kÕÔsTT.
ø£∫Ñ·+>± ìj·T+Á‹+#ê\ì ø√s¡T≈£îH˚ yê]øÏ ôd‘’ +· á
$<ÛëHê\T ÄXÊuÛÑ+>∑+ ø£*–kÕÔsTT. ∫e]øÏ
‘˚˝<Ò $˚ T≥+fÒ, ìj·T+Á‘·D\T $|ò\ü eTj·÷´j·Tì. qj·÷
O<ës¡ $<ÛëHê\qT Á|üe∫+#˚ yê]øÏ ø±yê*‡+~<˚.
ìj·T+Á‘·D\T |üì#˚j·T&É+ ˝Ò<äT ø±ã{Ϻ |üP]Ô>±
m‹Ôyj ˚ ÷· \ì yês¡T #Ó|Œü &ÜìøÏ |üPqT≈£î+{≤s¡T.
ø£+Á{À˝Ÿ ÁbòÕ&釽À ˝Òì ˝≤uÛ≤\qT m+‘√ m≈£îÿe>±
Oqï≥T¢ #·÷|ü&+É ˇø£ Á|ü<ëÛ Hê+X¯+. Ç~ qj·÷
O<ës¡yê<ä $<ÛëHê\qT Á|ü#ês¡+ #˚ùd yê]øÏ #·øÿ£ >±
O|üj÷Ó >∑|&ü TÉ ‘·T+~. ìj·T+Á‘·D\T ˝Òì á dü+dü\ú T
m+‘· ô|<ä› m‘·TqÔ ˝≤uÛ≤\T Ä]®dTü HÔ êïjÓ÷ #·÷&É+&Éì
n+≥÷, Ä ìj·T+Á‘·D\T dü+|üPs¡+í >± m‹Ôyj ˚ ÷· \ì
yês¡T ø√s¡T‘·T+{≤s¡T. Á|üuÛÑT‘·«s¡+>∑ dü+düú˝À¢
$|üØ‘·yTÓ qÆ y˚‘H· ê\‘√ ô|<ä› dü+K´˝À O<√´>∑T\T OHêï
HêeT e÷Á‘·+ ˝≤uÛ≤\T edüTHÔ êïsTT, ˝Ò<+ä fÒ qcÕº\T
edüTHÔ êïsTT. ø±ì ìj·T+Á‘·D≤ s¡V≤æ ‘· Áô|y’ ≥˚ T dü+dü\ú T
n<äT“¤‘·yÓTÆq |ü*‘ê\qT ø£q|üs¡TdüTÔHêïsTT nì
yês¡+{≤s¡T. ô|>’ ± Ç˝≤+{Ï dü+dü\ú T nH˚ø£ #ê]≥ãT˝Ÿ
ø±s¡´ø£˝≤bÕ\˝À bÕ˝§Z+{≤sTT. sê»ø°jT· bÕغ\≈£î
ì<ÛTä \qT ≈£L&É düs|¡ süò ê #˚dTü +Ô {≤sTT. <ëì‘√ bÕ≥T
yê{Ï n~Û|‘ü T· \T ‘·eT $˝≤düe+‘·yTÓ qÆ J$‘ê\≈£î
≈£L&É dü+düú ì<ÛTä \qT uÛ≤Ø>± $ìjÓ÷–düT+Ô {≤s¡T.
yÓTT‘·Ô+>± #·÷dæq|ü⁄&ÉT qj·÷ O<ës¡yê<ä
$<ÛëHê\qT dü+|üPs¡+í >± #˚|{ü qºÏ |ü⁄&ÉT Ä dü+dü\ú
$<Û«ä +kÕìøÏ <ë]rùd ø£+Á{À˝Ÿ ÁbòÕ&é‡≈£î ≈£L&É e÷s¡+Z
düT>∑eT+ #˚kÕÔsTT. á ≈£î+uÛøÑ √D≤\T nH˚ø£ s¡ø±\T>±
düe÷C≤ìøÏ #˚≥T ‘ÓkÕÔsTT. uÛ≤Ø qcÕº\≈£î
ø±s¡DeTe&ÉyT˚ ø±≈£î+&Ü, Á|üuTÑÛ ‘ê«ìï n$˙‹ |üP]‘·+
#˚kÕÔsTT. <ëìï nÁ|ü‹wüº bÕ˝Òk® ÕÔsTT. e÷¬sÿ{ŸqT eT]+‘·
n|üdeü ´+ #˚d,æ <ëì kÕeTsêú´ìï eT]+‘·>± ˙s¡T
>±s¡TkÕÔsTT. á $<ÛëHê\ e\¢ Ä]úø£ e´edüú n_Ûeè~∆˝À
ãT&É>\∑ T @s¡Œ&É‘êsTT. á ãT&É>\∑ T nìyês¡´+>±
ù|*b˛‘êsTT. n|ü&ÉT Ä]úø£ e´edüú ˇø£ÿ kÕ]>±
≈£î<äT|ü⁄≈£î ˝ÀqsTT, dü+øå√uÛ+Ñ ˝À ≈£Ls¡T≈£îb˛‘·T+~. n$
Ä]úø£ e´edüú |ü≥¢ Oqï qeTàø±ìï rÁe+>± ‘·–kZ ÕÔsTT.
u≤¢ø˘ #˚dqæ á $X‚w¢ Dü n+‘ê Á|üdTü ‘Ô +· uÛ≤s¡‘·
<˚X+¯ ˝À |ü]dæ‹ú øÏ #·øÿ£ >± e]ÔdTü +Ô ~. Ç‘·s¡ ‘˚XÊ\˝À
|ü]dæ‹ú m˝≤ O+<√ ‘Ó\TdüTø√e&ÉyT˚ ø±≈£î+&Ü, uÛ≤s¡‘·
<˚X+¯ ˝À ôd‘’ +· á |ü]dæ‹ú eT]+‘· $düèÔ ‘·+>± O+<äì,
eTT+<äT eTT+<äT eT]ìï ≈£î+uÛøÑ √D≤\T yÓ\&¢ ç nj˚T´
neø±X¯+ O+<äì dü÷∫düTÔ+~. ìj·T+Á‘·D\T
‘=\–+#·&+É e\¢ m˝≤+{Ï eTT|ü @s¡Œ&ÉT‘·T+<√,
düe÷C≤ìøÏ m+‘·{Ï uÛ≤Ø qwü+º dü+uÛ$Ñ düT+Ô <√ u≤¢ø˘
#Ó|Œæ q e÷≥\T düŒwü+º #˚kÕÔsTT.
9
$<˚o ø£+ô|˙ 40 ø√≥T¢, dü«<˚o ø£+ô|˙ 60 ø√≥T¢ ô|≥Tºã&ç ô|{Ϻ
e+<äø√≥¢‘√ ø£+ô|˙ ÁbÕs¡+_Û+#·e#·TÃ. nsTT‘˚ á e+<äø√≥¢
ø£+ô|˙˝À 40 ø√≥T¢ e÷Á‘·yT˚ $<˚o Á|ü‘´· ø£å ô|≥Tºã&ÉT\T>±
|ü]>∑D+Ï #·ã&ÉT‘√+~. ø±˙ ‘êC≤ ìs¡j í T· +‘√á e+<äø√≥¢qT
|üP]Ô>± <˚oj·T ô|≥Tºã&ç>±H˚ |ü]>∑D+Ï #·e#·TÃ. á e+<äø√≥¢
ô|≥Tºã&ÉT\T eTs√ <˚oj·T ø£+ô|˙˝ÀøÏ e÷s¡TÃ≈£î+fÒ (dü‘´· +
ã<ä˝≤sTT+∫q≥T¢) n~ ≈£L&Ü |üP]Ô>± <˚oj·T ø£+ô|˙>±H˚
|ü]>∑D+Ï #ê*‡ edüT+Ô ~. ‘·<ë«sê @j˚T s¡+>±˝À¢ $<˚o Á|ü‘´· ø£å
ô|≥Tºã&ÉT\T nqTeT‹ì Á|üuTÑÛ ‘·«+ #·≥º Ø‘ê´ ìsêø£]+∫+<√
Äj·÷ s¡+>±˝À¢ ôd‘’ +· ô|q’ #Ó|⁄ü Œø=qï≥T¢>± s¡+>∑Te÷]Ãq $<˚o
Á|ü‘´· ø£å ô|≥Tºã&ÉT\T yê{≤\T ø=qTø√ÿe#·TÃ. Ç|üŒ{Ï es¡≈î£
Áô|y’ ≥˚ T u≤´+≈£î˝À¢ 74 XÊ‘·+ y˚Ts¡, m|òt m+ sπ &çj÷Ó ùde˝À¢ 20
XÊ‘·+ y˚Ts¡, &Ós¬’ ø˘º ≥T Vü≤À+ {Ï$ ùde˝À¢ 46 XÊ‘·+ y˚Ts¡, 74
XÊ‘·+ f…*ø£+ s¡+>±˝À¢ $<˚o Á|ü‘´· ø£å ô|≥Tºã&ÉT\T ô|≥Tºø√e#·TÃ.
‘êC≤ ìs¡j í T· + y˚Ts¡≈î£ á nìï s¡+>±˝À¢ ô|≥Tºã&ÉT\T q÷{ÏøÏ
q÷s¡T XÊ‘·+ $<˚o ô|≥Tºã&ÉT\T ô|≥Tº≈î£ H˚+<äT≈£î <ë«sê\T
‘Óse¡ {≤ìπø á ìs¡j í T· + rdüT≈£îHêïs¡T. á ìs¡j í T· + e\¢
410˝À
\_›bı+<˚ ø£+ô|˙\Tô|’q ù|s=ÿqï s¡+>±˝À¢ Á|ü<Ûëq
ø£+ù|˙\T nsTTq+<äTq Ç≥Te+{Ï Ä|ü<s∆ä à¡ ìs¡j í T· + yÓqø£
M] Vü≤dü+Ô Oqï≥T¢>±H˚ uÛ≤$+#ê*‡ ek˛Ô+~.
z{≤Hé nøö+{Ÿ ã&Ó®{Ÿ
` ¬øm˝Ÿ|æ
Ç~ ã&Ó{® Ÿ d”»Hé. øπ +Á<ä, sêÁwüº Á|üuTÑÛ ‘ê«\T ã&Ó{® Ÿ
Á|ü‹bÕ<äq\qT Á|üø{£ +Ï #˚ ø±\+. sê»ø°jT· bÕغ\T, $X‚w¢ ≈ü î£ \T,
bÕ]ÁXÊ$Tø£, yêDÏ»´ dü+|ò÷ü \T, ñ<√´>∑, ø±]àø£ Á|üC≤dü+|ò÷ü \T
Á|ü|+ü #· Ä]∆ø£ dü+øå√uÛ+Ñ |üPs¡«s¡+>∑+˝À ñ‘·ÿ+sƒ‘¡ √ ã&Ó{® Ÿ
rs¡T‘ÓqTï\ø√dü+ m<äTs¡T#·÷düTHÔ êïs¡T.
j·TT.|æ.@. |ü<Mä ø±\+ e#˚Ã y˚T HÓ\‘√ eTT>∑TdüT+Ô ~.
˝Àø˘duü ÑÛ mìïø£\T düMT|ædTü qÔ ï ø±s¡D+>± mìïø£\H√{Ï|øπæò wüHé
Ç#˚Ã˝À|ü⁄ eT]j·TT q÷‘·q Ä]∆ø£ dü+e‘·‡s¡+˝À|ü⁄>± n+fÒ
e÷]à 31˝À>± |üP]Ô ã&Ó{® Ÿ≈î£ bÕs¡y¢ TÓ +{Ÿ nqTeT‹bı+<ä˝ìÒ
ø±s¡D+>± πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ z{≤Hé nøö+{Ÿ ã&Ó®{Ÿ ≈£î
|üPqT≈£î+~. q÷‘·q Á|üuTÑÛ ‘·«eTT @s¡Œ&ç ã&Ó{® Ÿ≈î£ bÕs¡y¢ TÓ +{Ÿ
ÄyÓ÷<ä+ bı+<˚es¡≈î£ nj˚T´ Á|üuTÑÛ ‘·« j·T+Á‘ê+>∑ e´j·÷ìøÏ
dü+ã+~Û+∫q kıeTTàqT ø£Hké Õ*&˚f&… é |ò+ü &é Ä|òt Ç+&çj÷·
qT+&ç bı+<˚+<äT≈£î rdüTø=H˚ bÕs¡y¢ TÓ +{Ÿ nqTeT‹ì z{≤Hé
nøö+{Ÿ n+{≤s¡T.
|üP]Ô kÕúsTT ã&Ó{ ® Ÿ nH˚ø£ <äX\¯ qT <ë≥e\dæ ñ+~.
ã&Ó{ ® Ÿ ô|’ kÕ<Ûës¡D #·sá , eT+Á‹‘·« XÊK\T &çbÕs¡Tyº TÓ +{Ÿ
|ü<Tä \› ô|’ #·sá , ô|òH’ êHé‡ _\T¢, mÁbÕÁ|æjT˚ wüHé _\T¢\ô|’ #·sá \T
n+<äT˝Àì uÛ≤>±\T. á Á|üÁøÏjT· |üP]Ô ø±e{≤ìøÏ #ê˝≤
düeTj·T+ |ü&ÉT‘·T+~. á eT<Ûä´ø±\+˝À Á|üuÛÑT‘·«
j·T+Á‘ê+>∑+ ìs¡«Vü≤D≈£î ø±e\dæq ì<ÛäT\ ˝uÛÑ´‘·≈£î
bÕs¡¢yÓT+{Ÿ nqTeT‹ bı+<äø£b˛‘˚ Á|üuÛÑT‘·«ìs¡«Vü≤D
ø£weºü Te⁄‘·T+~. n≥Te+{Ï øÏw¢ |ºü ]ü dæ‘ú T· \qT n~Û>$∑ T+#·&+É
ø√dü+ uÛ≤s¡‘s· êC≤´+>∑+˝Àì Ä]ºø˝£ Ÿ 116.1(m) Á|üø±s¡+
øπ +Á<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ z{≤Hé nøö+{ŸŸ bı+<äe#·TÃ. z{≤Hé
nøö+{ŸŸ πøe\+ e´j·÷ìøÏ dü+ã+~Û+∫q n+XÊ\H˚
ìs¡«Væ≤düTÔ+~. ø±˙ eT<Ûä´+‘·s¡ ã&Ó®{Ÿ, |üP]Ô ã&Ó®{Ÿ
Ä<ëj·T,e´j·÷\ s¬ +{Ï˙ ìs¡«Væ≤kÕÔsTT. z{≤Hé nøö+{ŸŸ ≈£î
kÕe÷q´+>± s¬ +&ÉT HÓ\\ ø±\ |ü]$T‹ ñ+≥T+~. mìïø£\
düeTj·T+˝À á ø±\|ü]$T‹ Äs¡T HÓ\\ es¡≈î£ ñ+&Ée#·TÃ.
1952`53 dü+e‘·‡s¡+˝À yÓTT≥ºyTÓ T<ä≥>± z{≤Hé nøö+{ŸŸ
ã&Ó{® Ÿ qT dü«‘·+Á‘· uÛ≤s¡‘+· ˝Àì bÕs¡y¢ TÓ +≥T≈£î düeT]Œ+#ês¡T.
kÕ«‘·+Á‘·´+ nq+‘·s+¡ z{≤Hé nøö+{ŸŸ ã&Ó{® Ÿ qT Ç+‘·es¡≈L£
11 kÕs¡T¢ düeT]Œ+#ês¡T. n+<äT˝À 6 kÕs¡T¢ ø=‘·Ô Á|üuTÑÛ ‘ê«\T
ã&Ó{® Ÿ s¡÷bı+~+#·˝øÒ b£ ˛e&É+ e\qq÷, $T–*q 5 kÕs¡T¢
~–b˛j˚T Á|üuTÑÛ ‘ê«\T z{≤Hé nøö+{ŸŸ ã&Ó{® ŸqT düeT]Œ+#êsTT.
z{≤Hé nøö+{ŸŸ qT ø=ìï dü+<äsꓤ\˝À Á|üuÛÑT‘ê«\T
mìïø£\eTT+<äT sê»ø°jT· \_›ø√dü+ <äT]«ìjÓ÷>∑+ #˚dTü HÔ êïsTT.
2004 ˝À ˝Àø˘duü ÑÛ mìïø£\eTT+<äT düeT]Œ+∫q z{≤Hé
nøö+{ŸŸ ã&Ó{® Ÿ˝À j·THé.&ç.@. Á|üuTÑÛ ‘·«+ nH˚ø£ s¡ø±\ ñ|üXe¯ Tq
#·s¡´\T, |üqTï sêsTTr\qT Á|üø£{Ï+∫+~. 1991 e
dü+e‘·‡s¡+˝À #·+Á<äX‚KsY Á|üuÛÑT‘·«+ z{≤Hé nøö+{ŸŸ
dü+<äs“¡ +¤ >± Á|üuTÑÛ ‘·« s¡+>∑ dü+dü\ú yê{≤\ ñ|üd+ü Vü≤s¡D
(&çCŸÇHéyÓdtºyÓT+{Ÿ) $<ÛëHêìï Á|üø£{Ï+∫+~. Á_{°wt
bÕs¡y¢ TÓ +≥Ø kÕ+Á|ü<ëj·TyÓTqÆ z{≤Hé nøö+{ŸŸ ã&Ó{® Ÿ dü«‘·+Á‘·
uÛ≤s¡‘+· ˝À Ç+ø± ø=qkÕ>∑T‘·TH˚ ñ+~.
 k˛eTyês¡+
10 ABCD 16-2-2009

z{≤Hé nøö+{Ÿ (ÁbÕ<∏ä$Tø£ düe÷#ês¡+)

2009`10 ‘ê‘êÿ*ø£ ã&Ó®{ŸqT |òæÁãe] 16q Á|üuÛÑT‘·«+ Á|üy˚X¯ô|&ÉT‘·T+~. <ëìô|’ Ä]∆ø£ eè~∆ì y˚–s¡|üs¡#˚+<äT≈£î rdüTø√uÀj˚T ø°\ø£
#·s¡´\ qT+&ç eTsê´<äø£s¡yÓTÆq yê]¸ø£ Ä]∆ø£ |ü{Ϻø£\es¡≈£î $$<Ûä ÁX‚DT˝À¢ n+#·Hê\THêïsTT. z{≤Hé nøö+{Ÿ ã&Ó®{Ÿ $<Ûëq+ >∑T]+∫
Á|üC≤X¯øÏÔ n+~düTÔqï $esê*$...
ÁbòÕHé‡ dü+øå√uÛÑ+ H˚s¡TŒ‘·Tqï >∑TDbÕsƒê\T
$<Ûëq+ |æ n»jYT ≈£îe÷sY dü+düÿs¡D˝Ò ˝Ò≈î£ +&Ü e⁄+&É≥+ eT+∫~µµ nì ìs¡dqü \
kÕ<Ûës¡D+>± |üP]Ô ã&Ó®{ŸqT Á|üy˚X¯ô|≥º&ÜìøÏ ‘·–q+‘· düeTj·T+ Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ ˝Òì dü+<äsꓤ\˝ÀqT |ü≥¢ kÕs√ÿJ ‘·q ndüeTà‹ì e´ø£+Ô #˚XÊs¡T. ªª<˚XÊìï
˝Ò<ë mìïø£\T <ä>∑Zs¡|ü&ÉT‘·Tqï dü+<äs¡“¤+˝À |üP]Ô ã&Ó®{ŸqT ‘·j·÷s¡T#˚dæ Á|üy˚X¯ô|fÒº u≤<Ûä´‘·qT ø=‘·Ô>± ø=‘·Ô |üqTï\T dü+düÿ]kÕÔ+. Ç~ e÷ u≤<Û´ä ‘·. <ëì ø√düyT˚ mìïø£˝À¢
sêuÀj˚T Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ e<ä*y˚dü÷Ô z{Ÿ`ÄHé`møöÿ+{ŸqT Á|üy˚X¯ô|&É‘ês¡T. ‘=*kÕ]>± ‘ê‘êÿ*ø£ ‘ê‘êÿ*ø£ ã&Ó®{Ÿ˝À ø=‘·Ô |üqTï\T Ä]úø£ dü+øå√uÛ≤ìøÏ eTT+<äT>±H˚ ÁbòÕHé‡qT e÷≈£î n~Ûø±sêìï Ç#êÃs¡Tµµ nì nHêïs¡T.
ã&Ó®{ŸqT (1952`53) n|üŒ{Ï Ä]∆ø£ eT+Á‹ dæ&ç <˚XŸeTTUŸ, 1952˝À »s¡>±*‡q yÓTT≥ºyÓTT<ä{Ï Á|üø£{Ï+#˚ Vü≤≈£îÿ sêC≤´+>∑|üs¡+>± eTT+#Ó‘T· ‘Ô T· qï ø±]àø£b˛sê{≤\T dü+øå√uÛ+Ñ ‘·sê«‘· O<Ûèä ‘· 25 \ø£\å ø√≥¢ s¡÷bÕj·T\ ( 400 _*j·Tq¢
∫+‘êeTHé kÕ<Ûës¡D mìïø£\≈£î eTT+<äT, Á|üy˚X¯ô|&ÉT‘·÷ Á|üdüTÔ‘· dü+e‘·‡sêìøÏ (1951`52) dü+ã+~Û+∫q Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ e⁄+~. nsTTq|üŒ{ÏøÏ,
<ë«s¡ø±Hê<∏é πø+Á<ä Á|üuÛÑT‘·«+ Ä]∆ø£ $esê\qT, sêuÀj˚T dü+e‘·‡sêìøÏ >∑\ n+#·Hê\qT, bÕs¡¢yÓT+≥T yÓTT≥ºyÓTT<ä{Ï ‘ê‘êÿ*ø£ ã&Ó®{Ÿ sTT‘·s¡T\T s¡÷|ü+ <ë\TdüTÔHêïsTT. Á|üsTTy˚{°ø£s¡D, düs¡∞ø£s¡D j·T÷s√\T) ≈£î ô|>’ ± ~yêfi≤ rdæq Á|üsTTy˚≥T u≤´+≈£î\T,
<˚XŸeTTUŸ eTT+<äT+#·T‘·÷, ‘·q eTT+<äTe⁄qï &çe÷+&É¢qT <äèwæº˝À e⁄+#·T≈£îì nedüs¡yÓTÆq ìs¡íj·÷\qT ≈£L&Ü bÕ{Ï+#˚ $<Ûä+>± ø=‘·Ô dü+Á|ü<ëj·÷ìï $<ÛëHê\≈£î e´‹πsø£+>± ÁbòÕHé‡ Á|üC≤˙ø£+ #˚düTÔqï Ä{À ø£+ô|˙˝À¢ ≈£îeTà]+∫q kÕs√ÿJ, ø±]à≈£î\ ø£˙dü
rdüTø√e&ÜìøÏ M\Tø£*Œdü÷Ô, ø=‘·Ô bÕs¡¢yÓT+≥T @s¡Œ&ç |üP]Ô dü+e‘·‡sêìøÏ nedüs¡yÓTÆq ã&Ó®{ŸqT |ü]o*+#˚es¡≈£î, HÓ\ø=*Œ+~. dæ&ç <˚XŸeTTUŸ e÷{≤¢&ÉT‘·÷ ‹s¡T>∑Tu≤≥T¢ eTq <˚X¯ ø±]àø£ esêZìøÏ dü÷Œ¤]ìÔ kÕÔsTT. y˚‘H· ê\T düe]+#·{≤ìøÏ ≈£L&Ü ìsêø£]+#ês¡T. ø=qT>√\T
|ü]bÕ\Hê|üs¡yÓTÆq Ks¡TÃ\≈£î ‘·–q $<Ûä+>± n~ (bÕs¡¢yÓT+≥T) ÄyÓ÷<ä+ ‘Ó*j·TCÒj·T&É+ (z≥T y˚j·T&É+) ø√dü+ ªsêuÀj˚T dü+e‘·‡s¡+˝À yÓTT<ä{Ï Hê\T>∑T
Á|üy˚X¯ô|fÒº<˚ á ‘ê‘êÿ*ø£ ã&Ó®{Ÿ nì nHêïs¡T. HÓ\\ ø±˝≤ìøÏ nedüs¡eTj˚T´ n+#·Hê j·T÷s¡|˝t À s¬ +&√ n‹ ô|<ä› Ä]úø£ e´edü>ú ± e⁄qï ÁbòÕHé‡ X¯øÔÏ ø√˝ÀŒsTTq $ìjÓ÷>∑<ës¡¢ #˚‹˝À &ÉãT“\T ô|≥º&Üìï
e´j·÷ìøÏ ‘·–q πø{≤sTT+|ü⁄\ ø√dü+ yÓTT<ä{Ï qT+&û k˛wü*düT\º ≈£î, yêeT|üø±å \≈£î øπ +Á<ä+>± ‘√dæ |ü⁄#êÃs¡T. ô|>’ ± O<√´>±\T b˛‘êj·TH˚ uÛj Ñ T· eTT+~
z{Ÿ`ÄHé`nøö+{Ÿ ‘ê‘êÿ*ø£ ã&Ó®{ŸqT, Á|üdüTÔ‘·+ e⁄+~. ø±ã{Ϻ $ìjÓ÷>∑<ës¡T¢ Ks¡Tà ô|≥º&+É ˝Ò<ìä ndü+ã<ä∆
bÕs¡¢yÓT+≥T eTT+<äT Á|üy˚X¯ô|fÒº á ø£düs¡‘·TÔ jÓTTø£ÿ Á|ü<Ûëq O<˚›X¯+ K∫Ñ·+>±, ø=‘·Ô neT\e⁄‘·Tqï |üqTï $<ÛëHêìï
bÕs¡¢yÓT+≥T @s¡Œ&ç |üP]Ô dü+e‘·‡sêìøÏ ã&Ó®{Ÿ˝À nedüs¡yÓTÆqyê{Ïì |ü]o*+∫ ø=qkÕ–+#·&ÜìøÏ Á|üuÛÑT‘·«+ Á|ü‹bÕ~dü÷Ô
ÁbòÕqT‡, »s¡à˙, Á_≥Hé, Á^dt, ôdŒsTTHé Ç≥© <˚XÊ˝À¢ yê<äq #˚XÊs¡T. ìs¡dqü Á|ü<sä Ù¡ q\T #˚dHæ ê dü+düÿs¡D\
ÄyÓ÷<ä+ ‘Ó*ù|es¡≈£î, |ü]bÕ\Hê e´j·÷ìøÏ ‘·–q |ü<äT›ô|’ (z{Ÿ`ÄHé`nøö+≥T) ÄyÓ÷<ä+ ‘Ó*j·TCÒj·÷\ì bÕs¡¢yÓT+≥TqT düs∞¡ ø£sD¡ $<ÛëHê\≈£î e´‹πsø£+>± m&É‘sÓ |¡ æ ˝Ò≈î£ +&Ü ø±s¡´Áø£eT+ Ä>∑<É ìä , ø£+ô|˙\≈£î |üqTïsêsTTr\T Çe«≥+
n+^ø±s¡+ ‘Ó\bÕ\ì ø√s¡&É+. á ø±s¡D+#˚‘·, ‘ê‘êÿ*ø£ ã&Ó®≥¢qT |ü<äT›ô|’ z≥T ø√s¡T‘·THêïeTTµ nì nHêïs¡T. á q&ÉTdüTqÔ ï b˛sê{≤˝À¢ ÁbòÕqT‡ <˚X+¯ eTT+<ä+»˝À e⁄+~. ø=qkÕ–kÕÔeT˙, Á|üuÛÑT‘·« s¡+>±ìï ≈£î~kÕÔeTì
(z{Ÿ`ÄHé`nøö+≥T)≈£î |üsê´j·T|ü<ä+>± uÛ≤$kÕÔs¡T. @ø°ø£è‘· ì~Û qT+&ç dü+Á|ü<ëj·÷ìï >ös¡$dü÷Ô, Ä ‘·s¡Tyê‘·
(ø£+kÕ*&˚f…&é |òü+&é) <ÛäHêìï e´j·T+#˚j·T&ÜìøÏ bÕs¡¢yÓT+≥T n~Ûø±s¡+$Te«&É+ Ä]úø£ dü+øå√uÛ+Ñ düeTj·T+˝À ≈£L&Ü ø±s=Œπs{Ÿ ø£+ô|˙\≈£î Á|üø{£ +Ï #ês¡T.
Á|üy˚X¯ô|≥ºã&çq 10 ‘ê‘êÿ*ø£ ã&Ó®≥¢˝Àq÷ nqT≈£L\+>±, ‘·eT≈£î e´‹πsø£+>± kÕs√ÿJ Hêj·Tø£‘«· + ø£+ô|˙\T ø£fºÒ 50 y˚\ ø√≥¢ s¡÷bÕj·T\ ( 8
Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ nedüs¡+. e÷]à 31‘√ eTT–ùd |üP]Ô Ä]úø£ dü+e‘·‡sêìøÏ #˚ùd <ë<ë|ü⁄>± n<˚ Vü≤<äT›˝À e⁄+≥÷ uÛ≤Ø
e´j·÷ìøÏ dü+ã+~Û+∫q kÕ<Ûës¡D ã&Ó®{Ÿ bÕs¡¢yÓT+≥T ÄyÓ÷<ä+ ø√s¡T‘·T+~. ø=ìï ø±s¡D≤\ e\¢, ÄyÓ÷<ä+ e÷s¡TŒ\qT Á|üø£{Ï+#·&ÜìøÏ <ä÷s¡+>± ˝Àì $T‘·yê<ä Á|üuTÑÛ ‘·«+ |üì #˚jT· {≤ìï ø±]à≈£î\T, _*j·THé j·T÷s√\T) eè‹Ô |üqTïqT kÕs√ÿJ Á|üuTÑÛ ‘·«+ s¡<Tä › ø=ìï Be⁄˝À¢ q&ÉTdüTqÔ ï b˛sê{≤\T BìøÏ ‘√&Ó’ Á|üuTÑÛ ‘·«+
nedüs¡yÓTÆq ø=‘·Ô Ks¡TÃ\ ø√dü+ |ü]$T‘· düeTj·÷ìøÏ eTT+<äT>± Á|üuÛÑT‘·«+ |üP]Ô ã&Ó®{ŸqT Á|üy˚X¯ô|≥º˝Òø£ e⁄HêïsTT. Á|ü»\T J]í+#·Tø√˝Ò<Tä . #˚kÕÔqì Á|üø£{Ï+∫+~. eTTì‡bÕ*{°\≈£î, yÓ˝ÒŒ¤sY OøÏÿ]_øÏÿs¬ +’ ~. q\T>∑Ts¡T Áô|+ò ∫ »s¡ï*düT\º ‘√ n<Û´ä ≈£îå &ÉT
b˛sTTq≥¢sTT‘˚, |üP]Ô ã&Ó®{Ÿ Á|üy˚X¯ô|≥ºã&˚es¡≈£î ø=‘·Ô Ä]úø£ dü+e‘·‡s¡+˝À e´j·T+ #˚j·T&ÜìøÏ bÕs¡¢yÓT+≥T
ÄyÓ÷<ä+ ø√dü+ n~ Á|üj·T‹ïdüTÔ+~. mìïø£\ |ü]dæú‹˝À, z{Ÿ`ÄHé`nøö+{Ÿ nH˚~ kÕ<Ûës¡D+>± Hê\T>∑T`HÓ\\ rÁeeTe⁄‘·Tqï dü+øå√uÛ+Ñ nk˛dæjT˚ wüq≈¢ î£ e#˚à á eè‹Ô |üqTï s¡<Tä › ø±e≥+‘√ kÕs√ÿJ >∑+≥qïs¡ ùd|ü⁄ düTBs¡+È >± e÷{≤¢&Ü*‡ e∫Ã+~.
ø±˝≤ìøÏ e⁄+≥T+~. sêC≤´+>∑|üs¡yÓTÆq 2008˝À πøe\+ 1.9 XÊ‘·+ e⁄qï ÁbòÕqT‡ ù|<ä\T qwübº ˛‘ês¡T. kÕúìø£ dü+dü\ú T m≈£îÿe uÛ≤>∑+ Á|ü»\ Ä+<√fi¯q Hê´j·TyÓT+Æ <äì ˇø£ |üøÿ£ n+≥÷H˚,
|üP]Ô dü+e‘·‡sêìøÏ n+#·Hê\T @sêŒ≥T Ä]úø±_Ûeè~∆, 2009˝À 1.9 XÊ‘·+ yÓTqÆ dt ø±qT+~. 16 yêeT|üø±å \ #˚‘T· ˝À¢ e⁄HêïsTT. Á|üuTÑÛ ‘·«+ ø£è‘· ìX¯Ãj·T+‘√ ‘·q dü+düÿs¡D\ <ë]q yÓfió¯
z{Ÿ`ÄHé`nøö+≥T nH˚øÏ Ä]úø£ dü+e‘·‡s¡+˝À ø=+‘· uÛ≤>±ìøÏ e÷Á‘·y˚T e´j·T+ #˚ùd+<äT≈£î bÕs¡¢yÓT+≥T ÄyÓ÷<ä+
|ü<äT›\ô|’ z≥T≈£î dü+ã+~Û+∫, dü+e‘·‡sê\ ‘·sê«‘· yÓTT<ä{Ï kÕ]>± 2009˝À ÁbòÕqT‡ ìs¡dqü \T, düyTÓ à\ yÓ\T¢e +Ô <äì kÕs√ÿJ #ÓbÕŒs¡T. j·T÷ìj·THé Hêj·T≈£î\qT |æ*∫
ø√πs~ nsTTq|üŒ{ÏøÏ, kÕ<Ûës¡D ã&Ó®{Ÿ˝À e÷~]>±H˚ |üP]Ô dü+e‘·‡sêìøÏ nedüs¡yÓTÆq n+#·Hê\qT e÷+<ä´+ ˝ÀøÏ b˛‘·T+<äì Á|üuÛÑT‘·« @»˙‡\T »qe] 29q Áô|+ò ∫ ø±]àø£ es¡+Z düyTÓ à‘√ ìs¡dqü qT 2009 dü+düÿs¡D\ mC…+&ÜqT $e]kÕÔqì , <ëìï m˝≤
bı+<äT|üs¡TkÕÔs¡T. nsTTq|üŒ{ÏøÏ |üP]Ô ã&Ó®{Ÿ/ø=‘·Ô>± sêuÀj˚T Á|üuÛÑT‘ê«ìøÏ á n+#·Hê\qT e÷s¡TŒ#˚düT≈£îH˚ |üs¡|ü‹`Á|ü‘˚´ø£yÓTÆq ì<ÛäT\ô|’ z≥T≈£î
ùd«#·Ã¤ e⁄+≥T+<äì ‘ê‘êÿ*ø£ ã&Ó®{ŸqT Á|üy˚X¯ô|fÒº Ä]∆ø£ eT+Á‘·T\T |ü⁄qs¡T<ëÈ{Ïdü÷Ô+{≤s¡T. dü+ã+~Û+∫ sêC≤´+>∑+˝Àì n~Ûø£s¡D+ yÓ\&¢ +ç #êsTT. ‘Ó*|æ+~. Á|üuTÑÛ ‘·« O<√´>∑T\T , s¡yêD≤ ø±]à≈£î\T , eTT+<äT≈£î rdüTø¬ fi≤fl˝À #·]ÃkÕÔeTHêïs¡T.
(Ä]ºøÏ˝Ÿ) 116 sT÷ $<Ûä+>± ‘Ó*j·TCÒk˛Ô+~: bÕ]ÁXÊ$Tø£ s¡+>∑+ dü+øå√uÛ+Ñ ˝À |ü&ç 2008 ÄK] dü÷ÿ˝Ÿ‡ , msTTsYb˛s¡T\º T, |ü_ø¢ ˘ Ä|òd” Tü O<√´>∑T\T, düyTÓ à˝À kÕs√ÿJ ‘·˝§>±Z*‡+<˚
Ä]∆ø£ düπs« á #ê|üºsY˝À eTT+<äT ù|s=ÿqã&ÉuÀj˚T bÕ˝ÀZHêïs¡T. n+‘·sê®rj·T ø£+ô|˙\T , kÕºø˘ e÷¬sÿ{Ÿ˝À ÁbòÕHé‡ Á|üC≤˙ø£+‘√ ‘·\|ü&ç 2006˝À ˇø£kÕ]
yê]¸ø£ ã&Ó®{Ÿ ø£düs¡‘·TÔ˝À Ä]úø£ düπs« Á|ü‹bÕ<äqT Á|ü‹_+_kÕÔsTT. ‘ê‘êÿ*ø£ ã&Ó®{Ÿ˝À Ç≥Te+{Ï dü+Á|ü<ëj·÷\T @sêŒ≥¢ e\q ø£*π> @$<ÛäyÓTÆq Ä≥+ø±\‘√ bÕe⁄uÛ≤>∑+˝À 4 XÊ‘·+ n_Ûeè~∆ ‘·–+Z ~. qe+ãs¡T,
e⁄+&Ée⁄. 1962`63˝À ‘·qT Á|üy˚X¯ô|{Ϻq ‘ê‘êÿ*ø£ ã&Ó®{Ÿ˝À yÓTTsêØ® <˚XÊjYT Ä]úø£ düπs« Á|ü‹bÕ<äq\qT #˚sêÃs¡T. ì$T‘·Ô+ ˝Ò≈£î+&Ü, á Á|ü‹ì<ÛäT\ düuÛÑ &çôd+ãs¡T HÓ\˝À¢ m|ü⁄Œ&É÷ ˝Òq+‘·>± bÕ]ÁXÊ$Tø£ O‘·Œ‹Ô |üì #˚ùdyês¡T düyTÓ à˝À bÕ˝§Zq≥+ $X‚w+ü . Á|ü|+ü #· Ä]úø£ kÕs√ÿJ ‘·\u§|æŒ ø£{+ºÏ #·T≈£îHêïs¡T. ‘·qT rdüTø=∫Ãq |òdü ºt
Ä $<ÛëHêìï m+#·Tø√e&ÜìøÏ $T>∑‘êyês¡T n+^ø£]+#·˝Ò<äT. ø£*–e⁄qï n~Ûø±s¡+: n~Ûø£s¡D+ 113˝À |ü&çb˛sTT+~. e÷qT´bòÕ´ø£Ã]+>¥ s¡+>∑+˝À O‘·Œ‹Ô dü+øå√uÛ≤ìøÏ Á|üuTÑÛ ‘·«+ düs¬ q’ Ø‹˝À düŒ+~+#·˝<Ò ˙ä , ‘·eT ø±+Á{≤≈£îº #·{≤ºìï ø±]à≈£î\ ìs¡dqü \T, düyTÓ à\‘√ yÓqøÏÿ
Á|üe∫+∫q $<ÛëHêìï |üP]Ô#˚j·T&ÜìøÏ &çôd+ãs¡T ø£+fÒ »qe]˝À ‘·–Z+~. &çôd+ãs¡T y˚‘·Hê\qT, O<√´>±\qT ø±bÕ&É{≤ìøÏ #·s¡´\T rdüT≈£îHêïs¡T. 1995˝À ≈£L&Ü ÁbòÕHé‡ ø±]àø£ es¡+Z n|üŒ{Ï
dü+ã+~Û+∫ ô|+&ç+>¥˝Àe⁄qï @
Ä]∆ø£ dü+e‘·‡s¡+˝Àì uÛ≤>±ìøÏ ˇø£ÿHÓ\˝ÀH˚ 45 y˚\ eT+~ ìs¡T<√´>∑ ôdq’ ´+˝À #˚sês¡T. rdüTø√yê\˙ j·T÷ìj·TqT¢ ø√sêsTT. Ä s√E <˚X¯ Á|üuTÑÛ ‘·«+ô|’ b˛sê&ç ô|q¸Hé dü+düÿs¡D\qT $s¡$T+#˚˝≤
#Ó+~q n+#·Hê e´j·÷ìøÏ 2008 ôdô|+º ãs¡T˝À 7.3 XÊ‘·+ Oqï ìs¡T<√´>∑+, 2009 yê´|ü+Ô >± 25 \ø£\å eT+~ Á|ü<sä Ù¡ q\T #˚jT· >±, ˇø£ÿ #˚dæ+~. ¬s+&ÉT dü+e‘·‡sê\ ‘·sê«‘· mìïø£˝À¢ Ä
dü+ã+~Û+∫ eTT+<äT>± m≥Te+{Ï eT<Û´ä Hê{ÏøÏ 8 XÊ‘êìøÏ #˚sT¡ ‘·T+<äì uÛ≤$düTHÔ êïs¡T. sê»<Ûëì bÕ]dt ˝ÀH˚ 3 \ø£\å eT+~ bÕ˝§ZHêïs¡T. 200 Á|üuTÑÛ ‘ê«ìï z&ç+∫+~.
πø{≤sTT+|ü⁄\HÓ’Hê (Á>±+≥T) 2008˝À eT÷&ÉTqïs¡ \ø£\å ø√≥¢ s¡÷bÕj·T\ yê´bÕs¡ eT+~øÏ ô|>’ ± q>∑sê\T, |ü≥Dº ≤˝À¢ Á|ü<sä Ù¡ q\T #˚jT· ≥+ »qe] ÄK] yês¡+˝À #˚dqæ düyTÓ à≈£î 75 XÊ‘·+
#˚j·T&É+, n≥Te+{Ï πø{≤sTT+|ü⁄\
ø√dü+ nedüs¡yÓTÆq z{Ï+>¥ <ë«sê Ä ˝À≥T‘√ ÁbòÕqT‡ Ä]úø£ e´edüú ≈£î+–b˛sTT+~. b˛sê≥ $düè‹Ô ì ‘Ó*j·TCÒdTü +Ô ~. ìs¡dqü Á|ü<sä Ù¡ q\ Á|ü»\T eT<ä‘∆ T· Ç#êÃs¡T. kÕs√ÿJ $<ÛëHê\‘√ $dæ–b˛sTT
#·]Á‘· e´j·÷ìøÏ dü+ã+~Û+∫ n~Ûø£s¡D+ dü+düÿs¡D\ ø=qkÕ–+|ü⁄ n+‘·+˝À e+<ä eT+~ j·TTe≈£î\T b˛©düT\‘√ |òTü s¡¸D e⁄+&É{≤ìï Ç~ dü÷∫düT+Ô ~. 53 XÊ‘·+ eT+~ #˚‘·
114≈£î nqT≈£L\+>± XÊdüHêìï Ä]úø£ dü+øå√uÛ≤ìøÏ ø±s¡DyÓTqÆ dü+düÿs¡D\qT kÕs√ÿJ |ü&ܶsT¡ . b˛©düT\T ˝≤؃\T, {ÏjT· sY >±´dt Á|üj÷Ó –+∫ 12 mqTïø√ã&ɶ kÕs√ÿJ, øπ e\+ 7 XÊ‘·+ eT+~ <Ûìä ≈£î\
|òæÁãe] 29, 1952 #˚j·T&É+.
Á|üuTÑÛ ‘·«+ j·T<∏ë‘·<+ä∏ >± ø=qkÕ–düT+Ô ~. u≤´+≈£î\T, eT+~ì n¬sdüTº #˚XÊs¡T. eT∞fl Ä ‘·sê«‘· >∑Ts¡Tyês¡+ ø√düy˚T ì]›wüº #·s¡´\T rdüT≈£î+≥THêïs¡ì
dæ&ç <˚XŸeTTUŸ, 1952`53 Çq÷‡¬sHé‡ ø£+ô|˙\T ≈£î|üŒ≈£L*q ø=‘·˝Ô À, e÷¬sÿ{Ÿ Ä]úø£ |òÁæ ue] 5q Oqï‘· $<ë´s¡+>∑+˝À dü+düÿs¡D\T, ˝Ò eT+&ç|&ü TÉ ‘·THêïs¡T.
bÕs¡¢yÓT+{Ÿ˝À e´edüúqT <äTj·T´u{Ϻq kÕs√ÿJ, Ä#·s¡D˝À ‘·q
e÷]à 19, 1957 Ä|ò\t qT e´‹πsøÏd÷ü Ô $<ë´s¡T\ú T ìs¡dqü Á|ü<sä Ù¡ q #˚XÊs¡T. |òæÁãe] 18 düe÷y˚X¯+˝À ø±]à≈£î\T ø√]q
˝Àø˘ düuÛÑ˝À _õHÓdt ìs¡«Vü≤D, $~Û $<ÛëHê\≈£î dü+ã+~Û+∫q 214 $<ÛëHê\qT e÷s¡TÃø√e{≤ìøÏ dæ<+∆ä >± ˝ÒsT¡ . ªªÁbòÕH釽À |Á uü TÑÛ ‘·« düŒ+<äq sêsTTr\T ÇkÕÔs√ ˝Òø£ e÷]à HÓ\˝À eTs√ $&É‘· ìs¡dqü
{Ï{Ï ø£èwüíe÷#ê], 1957`58 ìã+<Ûäq á $<Ûä+>± n+{À+~:
e÷]Ã 14, 1962
|üP]Ô yÓTT‘·Ô+, Á|ü‹ eT+Á‹‘·« #ê˝≤ ìs¡dqü Á|ü<sä Ù¡ q\T #˚dTü HÔ êïs¡T. ìs¡dqü #˚dTü HÔ êïs¡ì s¬ +&ÉT yêsê\T es¡d>ü ± rÁe ìs¡dqü \‘√ düyTÓ à\‘√ Á|ü<äs¡Ùq\T, düyÓTà\qT m<äTs=ÿ+{≤s√ kÕs√ÿJ
yÓTTsêØ® <˚XÊjYT, 1962`63 XÊK, &çbÕs¡TºyÓT+≥T≈£î ˇø√ÿ dü+düÿs¡DqT Ä|ü⁄≈£î+≥÷ b˛j˚Tø£+fÒ, ndü\T ÁbòÕHé‡ yê‘êes¡D+ y˚&øÓ ÿÏ +~. ÁbòÕqT‡ bÕ\q˝À e⁄qï ‘˚\TÃø√yê*.
e÷]Ã 20, 1967 nedüs¡yÓTÆq $$<Ûä yÓTT‘êÔ\T
˝Ò<ë ôw&É÷´\T˝À JeH√bÕ~Ûì ôd’‘·+ <Óã“rk˛Ô+~. Ç|ü&ÉT ø±s=Œπs{Ÿ
yÓTTsêØ® <˚XÊjYT, 1967`68
e÷]Ã 24, 1971
yÓ’_ #·yêHé 1971`72
CÀ&ç+|üã&çq rsêàq+
Á|üø±s¡+ e#˚à n+XÊ\yêØ
e´j·T+ yÓTT‘·Ô+.
eT∞¢ uÛÑ÷eTT\ neTàø£+ dü+düú\≈£î n|üŒC…|üŒqTHêïs¡T. ôdCŸ\T, |ü]ÁX¯eT\ kÕú|üq
ù|s¡T‘√ y˚˝≤~ mø£sê\qT nHê´Áø±+‘·+ #˚düTÔHêïs¡T.
s¡+>±¬s&綽À Ç|üŒ{Ï<ëø± 2006`07˝À s¡÷.8 y˚\ ø√≥¢qT
e÷]à 28, 1977 sêÁwüº Á|üuÛÑT‘·«+ düeT]Œ+∫q z{≤Hé nøö+{Ÿ qj·÷<√|æ&ç ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆ+~. uÛÑ÷eTT\ neTàø£+ KC≤Hê≈£î ‘·s¡*+#ês¡T. 2007`08˝À <ë<ë|ü⁄ s¡÷. 12
ôV≤#Y.m+. |üfÒ˝Ÿ, 1977`78 ã&Ó®{Ÿ ù|<ä\ uÛÑs¡‘·+ |üfÒº~>± ø£ì|æk˛Ô+~. n_Ûeè~∆, ø=‘·Ôø±ø£b˛sTTHê, yê{Ïì Á|üuÛÑT‘·« KC≤Hê ø√dü+ m|ü&ÉT y˚\ ø√≥¢qT n]®+#ê\ì n|üŒ{À¢ Á|üuÛÑT‘·«+ ìs¡ísTT+∫+~.
e÷]à 11, 1980 dü+πøåeT ø±s¡´Áø£e÷\qT O<äs¡>=&ÉT‘·÷ sê»X‚KsY¬s&ç¶ neTà˝Ò<äT. s¡+>±¬s&ç¶ õ˝≤¢˝À uÛÑ÷eTT\ $\Te\ dü+>∑‹ nsTT‘˚ Ä\ø£å´+ HÓs¡y˚s¡˝Ò<äT. ø£˙dü+ s¡÷.1000 ø√≥T¢
ÄsY. yÓ+ø£Á{≤eTHé, 1980`81 Á|üuÛÑT‘·«+ ‘·qqT ‘êqT n_Ûq+~+#·T≈£î+~. Ä]úø£ eT+Á‹ n+<ä]ø° ‘Ó*dæ+<˚. á dü+>∑‹ì |üdæ>∑{Ϻq ø±+Á¬>dt ≈£L&Ü sêã≥º˝Òø£b˛j·÷s¡T. ]j·T˝Ÿmùdº{Ÿ |ü&çb˛e&É+,
eT+ps¡T #˚j·Tã&çq |üP]Ô eT+ps¡Tô|’ Á|ü‹bÕ~+∫q @ dües¡D Á>±+≥T\≈£î nedüs¡yÓTÆq Á|üuÛÑT‘·«+ uÛÑ÷eTT\qT ì\Te⁄Hê neTà&É+ <ë«sê ‘·q ø±s=Œπs{Ÿ dü+düú\T ÄdüøÏÔ#·÷|üø£b˛e&É+ Á|üuÛÑT‘·« \øå±´ìøÏ
e÷]Ã 4, 1991 ì<ÛäT\qT ‘·–Z+#·&ÜìøÏ ˝Ò<ë &çe÷+&ÉT e÷~]>±H˚ n<˚
ø=DÏCÒ{Ï s√X¯j·T´ ˝…ø£ÿ\T ‘ês¡Te÷s¡j·÷´sTT. ì<ÛäT\qT
j·TX¯«+‘Y dæHêΩ , 1991`92 ‘·–Z+|ü⁄\ ø√dü+ ˝Ò<ë ô|’q nsTTHê kÕ<Ûës¡D |ü<ä∆‹q #·s¡Ã\≈£î uÛÑ÷eTT\ neTàø£+ <ë«sê düeT≈£Ls¡TÃ≈£î+{≤eTì Á|üuÛÑT‘·«+ |üã“+ >∑&ÉT|ü⁄≈£î+{À+~. ‘Ó\T>∑T<˚X¯+ Á|üuÛÑT‘·«+ >∑+&ç|ü&ç+~. n˝≤π> Ä]úø£ dü+øå√uÛÑ Á|üuÛ≤e+ uÛÑ÷eTT\
nqTeT‹kÕÔs¡T. nsTT‘˚ eT+ps¡T≈£î ø√e˝À Ç‘·s¡ n+XÊ\˝À
|òæÁãe] 28, 1996
eT+ps¡T ì$T‘·Ô+ $$<Ûä
dü+ã+~Û+∫q |üP]Ô $esê\ô|’, ≈£L&É z{Ÿ ÄHé møöÿ+≥T ‘·q ∫e] ã&Ó®{Ÿ Á|üdü+>∑+˝À ù|s=ÿq&É+ eTs√kÕ] Vü≤j·÷+˝À ÁbÕs¡+uÛÑyÓTÆq á neTàø£+, Hê\T>∑Tqïπsfi¯ó¢>± Áø£j·T$Áø£j·÷\ô|’ |ü&ç+~. ]õÁùdºwüHé Ä<ëj·T+ ôd’‘·+
s¡÷bı+~+∫q n+XÊ\qT n~Ûø±s¡+˝À Oqï ø±+Á¬>dt eTTeTàs¡+ #˚dæ+~. y˚˝≤~
eTH√àVü≤Hé dæ+>¥ , 1996`97 ‘=\–+#·&É+ ø√dü+ kÕ<Ûës¡D n+XÊ\qT yÓTs¡T>∑T |üs¡#·&É+ eT+ps¡T #˚j·T&É+˝À ≈£L&É s¡+>±¬s&ç¶ õ˝≤¢ Á|ü»\qT Ä+<√fi¯q≈£î >∑T]#˚k˛Ô+~. >∑D˙j·T+>± |ü&çb˛sTT+~. <ë<ë|ü⁄ á @&Ü~ s¡÷.
dües¡D\T Á|ü‹bÕ~+#·e#·TÃ. $TqVü‰ ˝À‘·T>± #·]Ã+#·ã&Ée⁄. rsêàì+#·ã&ÉT‘·T+~. n_Ûeè~∆, dü+πøåeT ø±s¡´Áø£e÷\ neT\T˝À õ˝≤¢ mø£sê\qT $Áø£sTT+∫ kÕúìø£ Á|ü»\≈£î nHê´j·T+ #˚k˛Ô+~. 1800 ø√≥¢ Ä<ëj·÷ìï {≤¬sZ{Ÿ ø±>±, Ç|üŒ{Ï<ëø± ø£˙dü+
e÷]Ã 25, 1998
z{Ÿ`ÄHé`nøö+{ŸqT kÕe÷q´yÓTÆq e´eVü‰s¡+>± uÛ≤$+#·ã&ç, m≥Te+{Ï #·s¡Ã\T »s¡|ü≈£î+&ÜH˚ z{Ï+>¥ »s¡T>∑T‘·T+~. n+‘·+‘·e÷Á‘·+>±H˚ O+~. Ç|üŒ{Ïπø nH˚ø£ düeTdü´\T Á>±MTD s¡+>±¬s&綽À ô|<ä›>± |ü]ÁX¯eT\T ˝Òe⁄. ObÕ~Û s¡÷.500 ø√≥T¢ ≈£L&Ü <ë≥˝Ò<äT. Ç~ e÷+<ä´+
j·TX¯«+‘Y dæHêΩ , 1998`99
Á>±+≥T\≈£î dü+ã+~Û+∫q &çe÷+&ÉT¢ #·s¡Ã≈£î e∫Ãq|ü&ÉT ø√‘· rsêàq+ Á|üy˚X¯ô|fÒº+<äT≈£î düuÛÑT´\≈£î neø±X¯+ e⁄qï+<äTq, õ˝≤¢qT yÓ+{≤&ÉT‘·THêïsTT. Á|ü<Ûëq+>± kÕ>∑T˙{Ï s¡+>∑+ neø±XÊ\T n+‘·ø£Hêï ˝Òe⁄. á |ü]dæú‘·T˝À¢ uÛÑ÷$Tì Á|üuÛ≤ey˚Tqì n~Ûø±s¡T\T ôd’‘·+ n+^ø£]+#ês¡T.
|òæÁãe] 3, 2004 #·s¡Ã\ dü+<äs¡“¤+>± Á>±+≥T\≈£î nedüs¡yÓTÆq &çe÷+&É¢ô|’ ø√‘· rsêàHê\T nqTeT‹+#·ã&Ée⁄. mìïø£\ dü+e‘·‡sê˝À¢ ¬s’˝Ò«, |üP]Ô>± ≈£î+≥T|ü&ç+~.ø±+Á¬>dt Á|üuÛÑT‘·«+ e#êÃø£ Á|üuÛÑT‘·« nedüsê\ ø√dü+ ny˚Tàj·T&É+ kÕúì≈£î\ ` Á|üC≤X¯øÏÔ Á|ü‹ì~Û ` s¡+>±¬s&ç¶
»X¯«+‘Y dæ+>¥, 2004`05 kÕ<Ûës¡D ã&Ó®≥¢ô|’ ø√‘· rsêàHê\T nqTeT‹+#·ã&É‘êsTT.

düC≤® Hêπ>X¯«s¡sêe⁄ ˝Ò$T e\¢ n+‘·sê®rj·T e÷¬sÿ≥Tº˝À &ç˝≤ |ü&bç ˛‘·T+~.

uÛ≤s¡‘<· X˚ ¯ õ&ç|˝æ À f…ø‡˘ f…˝Æ Ÿ s¡+>∑+ yê{≤ 20 XÊ‘·+
ø±>± <˚X¯ ~>∑TeT‘·T\˝À á s¡+>∑+ Hê&ÉT 35 XÊ‘·+>±
O+~. e´ekÕj·T+ ‘·sê«‘· ObÕ~Û ø£\Œq˝À Á|ü<eäÛ T
kÕúq+˝À e⁄qï f…ø‡˘ f…˝Æ Ÿ s¡+>∑+˝À 5 ø√≥¢ eT+~ ObÕ~Û
bı+<äT‘·THêïs¡T.
2005 dü+e‘·‡s¡+ qT+&ç ø√{≤ |ü<‹∆ä s¡<Tä › nsTT‘˚
uÛ≤s¡‘<· X˚ ¯ m>∑TeT‘·T\T uÛ≤Ø>± ô|s¡T>∑T‘êj·Tì, f…ø‡˘ f…˝Æ Ÿ
|ü]ÁX¯eT ÁãVü‰à+&É+>± n_Ûeè~∆ #Ó+<äT‘·T+<äì bÕ\≈£î\T
}<äs>¡ ={≤ºsT¡ . n+‘·sê®rj·T s¡+>∑+˝À b˛{°øÏ ì\ã&É≥+
ø√dü+ á s¡+>±ìï Ä<ÛTä ˙ø£]+#ê+ nì Á|üø{£ +Ï #ês¡T.
n+<äT≈£î>±qT s¡÷.25 y˚\ ø√≥¢˝À kÕ+πø‹ø£ Oqï‹ø£sD¡
({ÏjT· Tm|ò)t ì~Ûì @sêŒ≥T #˚XÊs¡T. á |ü<øä∏ +£ øÏ+<ä
n‘·´+‘· Ä<ÛTä ìø£ eÁdüÔ O‘·Œ‹Ô j·T+Á‘ê\qT ø=qT>√\T
#˚jT· &ÜìøÏ 8 XÊ‘·+ e&û¶ dü_‡&ç‘√ |ües¡T eT>±Z\
j·T»e÷qT\≈£î y˚\ ø√≥¢ düV‰ü j·T+ n+~+#ês¡T. á
dü_‡&çì eT]+‘· ô|+∫ 20 XÊ‘·+ ô|≥Tºã&ç dü_‡&ç
n+~düTHÔ êïs¡T.
Ç+‘· #˚dæHê n+‘·sê®rj·T s¡+>∑+˝À <äTdüTÔ\
m>∑TeT‹˝À ã+>±¢<X˚ Ÿ ø£+fÒ eTq+ yÓqTø£ã&ç b˛j·÷+.
$j·T‘êï+ <äTdüT\Ô m>∑TeT‘·T\˝À eTq<˚XÊìï $T+∫b˛j˚T
|ü]dæ‹ú e⁄qï<äì øπ +Á<ä yêDÏ»´ XÊK eT+Á‹ ø£eT˝Ÿ Hê<∏é
dü«j·T+>± Á|üø£{Ï+#ês¡T. 2008`09 dü+e‘·‡s¡+˝À
eTq<˚X+¯ qT+&ç m>∑TeT‘·T\T 8.78 _*j·THé &Ü\s¡T¢
e⁄+≥T+<äì n+#·Hê y˚dTü HÔ êïs¡T. nsTT‘˚ eTq<˚X+¯ ˝À
b˛*Ñ˚ ˇø£ sêÁcÕºìø£+fÒ ∫qï<Ó’q ã+>±¢<˚XŸ 12
_*j·THé&Ü\s¡¢ <äTdüT\Ô qT m>∑TeT‹ #˚d+æ ~. n<˚$<Û+ä >±
n‹ ∫qï <˚Xy¯ TÓ qÆ $j·T‘êï+ 6 _*j·THé &Ü\s¡¢ <äTdüT\Ô qT
m>∑TeT‹ #˚d+æ ~. Çø£ #ÓH’ ê‘√ eTq+ b˛\TÃ≈£îH˚ neø±X¯+
˝Ò<Tä . #ÓH’ ê <äTdüT\Ô m>∑TeT‘·T\T 115 _*j·THé &Ü\s¡T.¢
Ç~ ≈£L&Ü Vü‰+ø±+>¥ $TqVü‰sTT+∫ »]–q m>∑TeT‘·T\T.
á ìs¡j í T· +˝À eTs√ øÏ≥T≈£î ≈£L&Ü O+~. Ç<˚
ìs¡íj·÷ìï ]esY‡π>sY˝À neT\T #˚j·T{≤ìøÏ
dü+ã+~Û+∫q øÏ≥T≈£î n~. yÓTC≤]{° yê{≤\T dü«<˚o
ø£+ô|˙øÏ #Ó+~qyÓ‘’ ˚ á ø£+ô|˙ yÓTT‘·+Ô ô|≥Tºã&ÉT\T
<˚oj·T ô|≥Tºã&ç>± |ü]>∑D+Ï ∫qfÒ¢ yÓTC≤]{° yê{≤\T
$<˚o ø£+ô|˙øÏ #Ó+~qyÓ‘’ ˚ ø£+ô|˙ yÓTT‘·+Ô ô|≥Tºã&ÉT\T
$<˚o ô|≥Tºã&ç>± |ü]>∑DÏ+#·≥+, ô|’ ìs¡íj·÷ìï
]esY‡>π sY˝À neT\T #˚jT· ≥+. á ]esY‡>π sY˝À neT\T
#˚jT· ≥+ <ë«sê e#˚à düeTdü´ @$T≥+fÒ O<ëVü≤s¡D≈£î
100 ø√≥¢ ø£+ô|˙˝À 40 XÊ‘·+ <˚oj·T ô|≥Tºã&ç, 60
XÊ‘·+ $<˚o ô|≥Tºã&ç Oqï|ü⁄Œ&ÉT yÓTT‘êÔìï $<˚o
ô|≥Tºã&ç>± |ü]>∑DÏ+#ê*. $<˚o ô|≥Tºã&ÉT\T
Äø£]¸+#·{≤ìøÏ Á|üuÛÑT‘·«+ |ü\T sêsTTr\T
Á|üø£{Ï+∫+~. yÓdüT\Tu≤≥T¢ Ç∫Ã+~. ùd«#Û·Ã
ø£*Œ+∫+~. n+fÒ $T–*q q\uÛ…’XÊ‘·+ <˚oj·T
ô|≥Tºã&çøÏ ≈£L&Ü $<˚o ô|≥Tºã&çøÏ |üqTï\T, Ç‘·s¡
yÓdüT\Tu≤≥¢˝À ø£*ŒdüTÔqï sêsTTr\˙ï e]Ô+|ü#˚j·÷*‡
O+≥T+~. n+‘˚ ø±<äT. $<˚o ø£+ô|˙\T ‘·eT
Ä<ëj·T+˝À ø=+‘· XÊ‘·+ dü«<˚XÊ\≈£î
‘·s¡*+#·T≈£îH˚+<äT≈£î Á|üdüTÔ‘·+ nqTeT‘·T\T OHêïsTT.
‘êC≤ ìs¡íj·T+ neT\T »]–‘˚ dü«<˚o ø£+ô|˙\T ≈£L&Ü
‘·eT yê{≤ Ä<ëj·÷ìï n<˚ eTTdüT>∑T˝À $<˚XÊ\≈£î
‘·s¡*+∫ ì\« #˚düTø√e#·TÃ. á y˚Ts¡≈£î Á|üuÛÑT‘·«
Á|üD≤[ø£ ˝Òø£ #·‹øÏ\|ü&ɶ eg |ü]ÁX¯eT
Ädæj÷· K+&É+˝À n‹ ∫qï <˚XÊ\T <äTdüT\Ô
m>∑TeT‹˝À eTq<˚XÊìï $T+∫b˛‘·T+&É>± #ÓH’ ê
eTq m>∑TeT‘·T\ ø£+fÒ 10 s¬ ≥T¢ m≈£îÿe>± <äTdüT\Ô
m>∑TeT‹ #˚dTü +Ô ~. <äTdüT\Ô m>∑TeT‘·T\˝À eTq<˚X+¯
m+<äT≈£î yÓqø£ã&çb˛‘·T+<äH~˚ |ü]o*+#ê*.
eTq<˚X+¯ ø£+fÒ ã+>±¢<X˚ Ÿ, $j·T‘êï+\˝À
ø±]àø£X¯øÏÔ #Íø£>± \_ÛdüTÔ+<äH˚~ ˇø£ yê<äq.
yêdüyÔ êìøÏ <äTdüT\Ô $\Te˝À ø±]à≈£î\ y˚‘H· ê\T
m{Ϻ|ü]dæú‘·T˝À¢q÷ 5 XÊ‘êìï $T+#·<äT.
eTT&çdsü T¡ ≈£î |ü‹Ô qT+&ç <äTdüT\Ô ‘·j÷· ] es¡≈î£
<äfi≤Ø\ e´edüÔ ˇø£ ø±s¡D+. eTT&ç |ü‹Ô qT+&ç
q÷\T ‘·j÷· Ø es¡≈î£ eT÷&É+#Ó\˝À <äfi≤Ø\T
e⁄Hêïs¡T. á ø±s¡D+>± q÷\T <Ûsä \¡ T eTq<˚X+¯ ˝À
m≈£îÿe>± OHêïsTT. eTs=ø£ n+X¯+ @eT+fÒ
m>∑TeT‹<ës¡T&ÉT <äTdüTÔ\T ø√dü+ eÁkÕÔ\qT
ùdø£]+#·&É+˝À ¬s+&ÉT <äX¯\T e⁄+≥THêïsTT. &Ûç©¢˝Àì
<äTdüT\Ô m>∑TeT‹<ës¡T&ÉT ‘·q≈£î ø±yê*‡q eÁdü+Ô ø√dü+
‘·$Tfi¯Hê&ÉT, ˝Ò<ë eTs√ sêh+˝Àì, |ües¡T eT>±Z\
j·T»e÷qT\≈£î Äs¡¶s¡T Çe«&É+, Ä |ües¡T eT>±Z\
j·T»e÷ì ∫qï ∫qï |ües¡T eT>±Z\ j·T÷ì≥¢˝À eÁkÕÔìï
‘·j÷· s¡T#˚sTT+∫ düs|¡ süò ê #˚jT· &É+ »s¡T>∑T‘·T+~. eÁkÕÔ\
n<äø› +£ eTs=ø£ #√≥ »s¡T>∑T‘·T+~. á $<Û+ä >± eTT&ç|‹ü Ô
qT+&ç <äTdüT\Ô ‘·j÷· Ø es¡≈î£ nH˚ø£ n+#Ó\T e⁄HêïsTT. á
ø±s¡D+>± eTq <äTdüT\Ô T $\Te >∑Dìj·T+>± ô|s¡T>∑T‘·T+~.
eTs√ |üøÿ£ kÕ+πø‹ø£ Oqïrø£sD¡ ì~Û yêdüeÔ +>±
m>∑TeT‹ s¡+>±ìøÏ <√Vü≤<ä|&ü $˚ <Û+ä >± »s¡>&∑ +É ˝Ò<Tä .
4 m|òt&ç◊\ düs¡∞ø£s¡D me] ø√dü+..?
KC≤Hê≈£î ∫\T¢|ü&ÉT‘·T+~. Ç≥Te+{Ï Á|üÁøÏj·TqT
Ç|ü⁄Œ&ÉT e÷]wüdt e÷s¡Z+ n+≥THêïeTT. (ô|’ ù|sê
Á>±|ü⁄˝À dü‘·´+ e÷s¡Z+ nqï≥T¢>±H˚ Ç|ü⁄Œ&ÉT Bìï kÕøÏå
e÷s¡Z+ nì |æ\yê˝ÒyÓ÷ !) á ìs¡íj·T+ neT\T
ÁbÕs¡+uÛÑ+ nsTT‘˚ Çø£ e÷]wüdt e÷s¡Z+‘√ |üì ˝Ò<äT.
e÷]wüdt e÷s¡Zy˚T sê»e÷s¡Z+>± e÷]b˛‘·T+~.
n+<äTø£H˚ ‘·|ü⁄Œ\T dü]#˚j·T{≤ìøÏ ‘·|ü⁄ŒH˚ #·≥ºã<ä∆+
#˚j·T≥+ ˇø£ e÷s¡Z+ nì ô|’q Á|ükÕÔ$+#·T≈£îHêïeTT.
Ä]úø£ e´edü≈ú î£ ø£*>π |Á j
ü ÷Ó »q+ @$T{Ï ?
á ìs¡íj·T+ e\¢ Ä]úø£ e´edüú≈£î ø£*π> Á|üjÓ÷»q+
@$T{Ï? nqï Á|üX¯ï y˚düT≈£î+fÒ X¯Sq´+ nqï
düe÷<Ûëq+ e÷Á‘·y˚T $T>∑T\T‘√+~. Á|üdüTÔ‘·+ Oqï
n+‘·sê®rj·T Ä]úø£ |ü]dæú‘·T˝À¢ $<˚o ô|≥Tºã&ÉT\T
≈£î|üŒ\T ‘Ó|üŒ\T>± e#˚à neø±XÊ\T @MT ˝Òe⁄. eTq
<˚X¯+˝ÀH˚ Oqï $<˚o ô|≥Tºã&ÉT\T dü«<˚XÊ\≈£î
bÕ]b˛‘·THêïsTT.
e#˚à Ä]úø£ dü+e‘·‡s¡+˝À á |ü]dæú‘·T˝À¢
yÓTs¡T>∑T<ä\ @MT ø£ì|æ+#˚ neø±XÊ\T ˝Òe⁄. á
eÁdüsÔ +¡ >∑ Ä<ÛTä ˙ø£sD¡ ˝À #ÓH’ ê Á|üD≤[ø£ ã<ä+› >± eTT+<äT≈£î
b˛‘·T+~. eTq<˚X¯+˝À b˛*Ñ˚ n‘·´+‘· Ä<ÛäTìø£
eTs¡eT>±Z\T wü{˝Ï Ÿ yÓdt msTTsYC≥… Tº eT>±Z\T #ÓH’ ê˝À 10
s¬ ≥T¢ e⁄HêïsTT. #ÓH’ ê <˚X+¯ <äTdüT\Ô m>∑TeT‹ ô|’ <äèwæº ô|{Ϻ
eTs¡ eT>±Z\ qT+&ç n<äø› +£ , <äTdüT\Ô ‘·j÷· Ø j·T+Á‘ê\
es¡≈î£ |üP]Ô>± Ä<ÛTä ˙ø£]+#·&+É »]–+~. á $wüjT· +˝À
ã+>±¢<˚XŸ, $j·T‘êï+\T eTqø£Hêï eTT+<äTHêïsTT.
eTq<˚X+¯ ˝À kÕ+πø‹ø£ Oqïrø£sD¡ ì<ÛTä \T uÛ≤Ø>± |ü+|üø+£
»]–q|üŒ≥ø° Á|üD≤[ø£ ã<ä+› >± Ä<ÛTä ˙ø£sD¡ »s¡>˝∑ <Ò Tä . á
ì<ÛTä \qT $ìjÓ÷–+#·T≈£îì nH˚ø£ sêÁcÕº\˝À ∫qï kÕúsTT
dæŒì+>¥ $T\T¢\qT kÕú|+æ #·&+É »]–+~. Ç$ @$<Û+ä >±q÷
e÷s¡TŒ\T $<˚o Á|ü‘·´ø£å ô|≥Tºã&ÉT\qT Äø£]¸+#·{≤ìøÏ
<√Vü≤<ä+ #˚kÕÔj·Tqï yê<äq yÓ÷dü|üP]‘·+. á
e÷s¡TŒ\T, dües¡D\ e\¢ πøe\+ Äj·÷ s¡+>±˝À¢ì
<˚oj·T >∑T‘·Ô ô|≥Tºã&ç<ës¡T\≈£î Á|üjÓ÷»q+. $$<Ûä
s¡+>±˝À¢ q÷{ÏøÏ q÷s¡TbÕfi¯ó¢ $<˚o Á|ü‘·´ø£å
ô|≥Tºã&ÉT\≈£î neø±X¯+ Çyê«\ì yê~+#˚ u≤´+≈£î
u≤ãT\≈£î e÷Á‘·y˚T dü÷Œ]Ôì#˚à ìs¡íj·T+. Bìe\¢
m≈£îÿe˝À m≈£îÿe>± Ç+‘·es¡≈£î Á|üuÛÑT‘·« ˝…ø£ÿ˝À¢ <˚oj·T
ô|≥Tºã&ÉT\T>± Oqï yÓTT‘êÔ\T, $<˚o ô|≥Tºã&ÉT\T>±qT,
$<˚o ô|≥Tºã&ÉT\T>± Oqï yÓTT‘êÔ\T <˚oj·T
ô|≥Tºã&ÉT\T>±q÷ s¡+>∑T\T e÷s¡TÃ≈£î+{≤sTT. ô|’q
#Ó|ü⁄Œø=qï≥T¢ Ç|üŒ{Ï es¡≈£î $$<Ûä s¡+>±˝À¢ $<˚o
Á|ü‘·´ø£å ô|≥Tºã&ÉT\ô|’ Oqï Ä+ø£å\T ‘êC≤ ìs¡íj·T+
H˚|ü<∏ä´+˝À πøe\+ ø±–‘ê\ô|’ |ü]$T‘·+ ne⁄‘êsTT.
‘·<ë«sê nìï s¡+>±˝À¢ $<˚o Á|ü‘·´ø£å ô|≥Tºã&ÉT\≈£î
|üP]Ô>± <ë«sê\T ‘Ós¡e{≤ìøÏ e÷Á‘·y˚T á ìs¡íj·T+
O|üjÓ÷>∑|ü&ÉT‘√+~. á ìs¡íj·T+ e\¢ ì» Ä]úø£
e´edüú≈£î ø£*π> Á|üjÓ÷»q+ X¯Sq´+.
eÁdüÔ O‘·Œ‹Ô qT+&ç, n<ä›ø£+, <äTdüTÔ\ ‘·j·÷Ø
j·T+Á‘ê\qT y˚>+∑ >± Ä<ÛTä ìø£]+#ê*‡q nedüs+¡ e⁄+~.
m>∑TeT‹ s¡+>±ìøÏ O|üj÷Ó >∑|&ü <É Tä . á $<Û+ä >±
düeTÁ>∑ f…ø˘‡f…Æ˝Ÿ j·T÷ì≥¢ kÕú|üq≈£î #·s¡´\T
rdüTø√yê*‡e⁄+~. n+fÒ q÷\T ‘·j÷· Ø qT+&ç eÁdüÔ O‘·Œ‹Ô
, n<äø› +£ <äTdüT\Ô ‘·j÷· Ø n+‘ê ˇπø øπ +Á<ä+˝À »s¡>±*.
f…ø˘‡f…Æ˝Ÿ s¡+>±ìøÏ dü+ã+~Û+∫ eTT&çdüs¡T≈£î\
m>∑TeT‹ »s¡T>∑T‘·T+~. |ü‹Ô, q÷\T m>∑TeT‘·T\T
kÕú|+æ ∫q dæŒì+>¥ $T\T¢\T Á|üdTü ‘Ô · n+‘·sê®rj·T »s¡T>∑T‘·THêïsTT. q÷\T m>∑TeT‹ô|’ Ä<Ûës¡|ü&ç nH˚ø£
Ä]úø£ dü+øå√uÛ+Ñ ‘√ <Óã“‹H˚ |ü]dæ‘ú T· \T @s¡Œ&ܶsTT. q÷\T $T\T¢\T O‘·Œ‹Ô kÕeTsêú´ìï ô|+#·T≈£îHêïsTT. <˚oj·T
#Ó’Hê, ã+>±¢<˚XŸ, $j·T‘êï+ \˝À düeTÁ>∑ nedüsê\‘√ ì$T‘·Ô+ ˝Ò≈£î+&Ü |ü‹Ô m>∑TeT‘·T\T
f…ø‡˘ f…˝Æ Ÿ j·T÷ì≥T¢ HÓ\ø=\Œ&É+ <ë«sê #Íø£ <Ûsä ≈¡ î£ »s¡T>∑T‘·THêïsTT. Bì|òü*‘·+>± |ü‹Ô<Ûäs¡\T >∑‘· 4 e÷kÕ\
<äTdüT\Ô T ‘·j÷· s¡T #˚dæ n+‘·sê®rj·T e÷¬sÿ≥Tº˝À ÁøÏ‘·+ 30 XÊ‘·+ ô|]>±sTT. |òü*‘·+>± q÷\T <Ûäs¡\T
eTT+<äT≈£î b˛‘·THêïsTT. eTq<˚X¯+˝À kÕ+πø‹ø£ ô|s¡>∑&É+, eÁdüÔ O‘·Œ‹Ô <Ûäs¡ ô|s¡>∑&É+, <äTdüTÔ\ m>∑TeT‹ô|’
Oqïrø£sD¡ ≈£î uÛ≤Ø>± ì<ÛTä \T düeT≈£L]Ãq|üŒ≥ø° rÁe Á|üuÛ≤e+ #·÷|æ+~. q÷\T m>∑TeT‹ Äs¡¶s¡T¢ uÛ≤Ø>±
düeTÁ>∑ f…ø‡˘ f…˝Æ Ÿ j·T÷ì≥¢ kÕú|qü ≈£î Á|üD≤[ø£ ã<ä+› >± Oqï düeTj·T+˝À q÷\T $T\T¢ <Ûäs¡\qT ô|+#˚düTÔHêïsTT.
#·s´¡ \T #˚|≥ü øº b£ ˛e&É+ <äTdüT\Ô T m>∑TeT‹s¡+>∑+˝À á $<Ûä+>± ≈£L&Ü <äTdüTÔ\ |ü]ÁX¯eTô|’ Á|üuÛ≤e+ |ü&ÉT‘·T+~.
eTq+ yÓqTø£ã&ç b˛‘·THêï+. &ÉãT“ b˛j˚T X¯ì |üfºÒ M{Ïqï{Ï Á|üuÛ≤e+ <äTdüTÔ\ m>∑TeT‘·T\ô|’ |ü&ÉT‘·Tqï
nqï #·+<ä+>± kÕ+πø‹ø£ Oqïrø£sD¡ ≈£î y˚\ø√≥T¢ H˚|ü<∏ä´+˝À düeTÁ>∑yÓTÆq f…ø˘‡f…Æ˝Ÿ bÕ\d”ì s¡÷bı+~+#·e*‡
yÓ∫Ã+∫q|üŒ≥ø° eTq+ eTT+<äT≈£î ø±≈£î+&Ü yÓqTø£≈î£ O+~. ObÕ~ÛÇ ô|+|ü⁄~X¯>± m>∑TeT‹ s¡+>±ìï
b˛‘·THêï+. 2010 dü+e‘·‡sêìøÏ 20 _*j·THé r]Ã~<ë›*. |ü‹Ô ¬s’‘·T≈£î ‘·–q <Ûäs¡ #Ó*¢dü÷Ô |ü‹Ô, q÷\T
&Ü\s¡¢ kÕúsTTøÏ eTq <äTdüTÔ\ m>∑TeT‘·T\T m>∑TeT‘·T\T #˚j·T≈£î+&Ü eÁkÕÔ\T, <äTdüTÔ\T m>∑TeT‹
ô|s¡T>∑T‘êj·Tì |ü{≤{À |ü+>± Á|üuTÑÛ ‘·«+ Á|üø{£ +Ï #·>± #˚ùd+<äT≈£î <√Vü≤<ä|ü&˚ $<Ûä+>± f…ø˘‡f…Æ˝Ÿ bÕ\dæ e⁄+&Ü*.
2008`09˝À Ä \ø£´å +‘√ dü>±ìøÏ ≈£L&Ü #˚s˝¡ ìÒ |ü]dæ‹ú q÷\T O‘·Œ‹Ô ô|s¡T>∑T<ä\≈£î nqT>∑TD+ eÁdüÔ O‘·Œ‹Ô,
@s¡Œ&ç+~. <äTdüTÔ\ ‘·j·÷Ø s¡+>±\qT n_Ûeè~∆ |üsêÃ*. á
n+‘˚>±ø£ eTq<˚X+¯ <äTdüT\Ô m>∑TeT‹øÏ nyÓT]ø± $wüj·T+˝À #Ó’Hê nqTdü]düTÔqï $<ÛëHê\qT |ü]>∑D˝ÀìøÏ
‘·~‘·s¡ n_Ûeè~∆ #Ó+~q <˚XÊ\ ô|’H˚ Á|ü<Ûëq+>± rdüTø√yê*. #Ó’Hê |ü‹Ô >±ì, q÷\T>±ì, m>∑TeT‹ #˚j·T&É+
Ä<Ûës¡|&ü TÉ ‘·T+~. #ÓH’ ê yÓTT‘·+Ô Á|ü|+ü #· <˚XÊ\≈£î <äTdüT\Ô ˝Ò<äT. eÁkÕÔ\T, <äTdüTÔ\T e÷Á‘·y˚T m>∑TeT‹ #˚düTÔqï~.
m>∑TeT‹ #˚dTü +Ô ~. Ä $<Û+ä >± #ÓH’ ê ‘·q e÷¬sÿ≥TºqT ‘·<ë«sê á s¡+>±\˝À uÛ≤Ø>± ObÕ~Û ø£*ŒdüTÔqï~.
$dü]Ô +#·T≈£î+≥T+~. ‘·<qä T>∑TD+>± eTq $<ÛëHê\qT e÷sê\qT≈£îqï|ü⁄Œ&˚
á |ü]D≤e÷\ qT+&ç eTq bÕ\≈£î\T >∑TDbÕsƒ+¡ n+‘·sê®rj·T <äTdüTÔ\T s¡+>∑+˝À eTq OìøÏì
H˚sT¡ Ãø√yê*. nbÕs¡yTÓ qÆ |ü‹Ô |ü+≥ |ü+&çdTü qÔ ï <˚X+¯ , ø±bÕ&ÉTø√>∑\+. ì|ü⁄DT˝…q’ ø±]à≈£î\ ObÕ~Û ø±bÕ&É>\∑ +.
nbÕs¡yTÓ qÆ ì|ü⁄D˝…q’ e÷qeeqs¡T\T Oqï <˚X+¯ Á|üD≤[ø£ ObÕ~Û neø±XÊ\qT ô|+b˛+~+#·Tø√>∑\+.
n+<äyÓTÆq øÏ#ÓHéø√dü+...
n+<äyTÓ qÆ øÏ#HÓ ≈é î£ nedüsy¡ TÓ qÆ Vü≤+>∑T\qT ø£*Œ+#˚+<äT≈£î ø=Vü≤s¢ Y ø£+ô|˙
n<ÛTä Hê‘·yTÓ qÆ kÕ<ÛHä ê\qT e÷¬sÿ{À¢øÏ $&ÉT<ä\ #˚d+æ ~. e÷¬sÿ{À¢ Á|üeTTK+>±
Oqï #Ó|\tò qT n&ç– ‘Ó\TdüTø√e&É+ <ë«sê, eTTK´+>± eTVæ≤fi¯\T ‘·eT øÏ#HÓ qé T
m˝≤ $ìjÓ÷–+#·T≈£î+{≤s¡T nH˚<ëìô|’ |ü]XÀ<Ûqä #˚dqæ nq+‘·s+¡ øÏ#HÓ é
O‘·Œ‘·T\Ô qT s¡÷bı+~+#êeTì ø=Vü≤s¢ Y ø£+ô|˙ #ÓãT‘√+~. á O‘·Œ‘·T\Ô ≈£î
nedüsy¡ TÓ qÆ eTT&çdsü T¡ ≈£îqT j·T÷s√|tqT+∫ rdüT≈£îe∫Ã, #ÓH’ ê˝À ‘·j÷· s¡T#˚d,æ
uÛ≤s¡‘˝Y À neTTà‘·THêïeTHêïs¡T. ‘·eT O‘·Œ‘·T\Ô ø√dü+ Á|ü‘´˚ ø£+>± @sêŒ≥T#˚dqæ
c˛s¡÷yéT\qT dü+<ä]Ù+#·e#·Ãì ø£+ô|˙ ˇø£ Á|üø≥£ q˝À ‘Ó*|æ+~.
&Éyé ùd«<ä ìs√<Ûäø£ &çjÓ÷Á&Ó+{Ÿ
eTVæ≤fi¯\≈£î nedüs¡eTy˚T´ O‘·Œ‘·TÔ\qT düs¡|òüsê #˚düTÔqï Á|üeTTK
&Éyé e÷¬sÿ{À¢øÏ eT+>∑fi¯yês¡+ Hê&ÉT ùd«<ä ìs√<Ûäø£ &çjÓ÷Á&Ó+{ŸqT
e÷¬sÿ{À¢øÏ $&ÉT<ä\ #˚dæ+~. H˚{Ï Ä<ÛäTìø£ j·TTe‘·T\T, eTVæ≤fi¯\T
ø√s¡T≈£îH˚ $<Ûä+>± Bìï s¡÷bı+~+#êeTì Ä ø£+ô|˙ esêZ\T
‘Ó*j·TCÒXÊsTT. &Éyé ˇ]õq˝Ÿ, dæ˝Ÿÿ Á&Ó’, øÏ¢j·TsY ≥#Y nH˚ eT÷&ÉT
s¡ø±\qT e÷¬sÿ{À¢øÏ $&ÉT<ä\ #˚XÊeTHêïs¡T. 167 myéTm˝Ÿ u≤{Ï˝Ÿ <Ûäs¡
s¡÷.150 e÷Á‘·y˚T.