You are on page 1of 2

Düşünce

Metin ÖZDEMİR*

HER HÂLÜKÂRDA

ŞÜKRETMENİN
ANLAMI ÜZERİNE

İ nsana bazen, esen-


lik, huzur ve nimet
içerisinde yüzen
kimselerin şükretmeleri normal gö-
rünür de; hastalıklar, acılar ve ızdı-
raplarla boğuşan insanların şükret-
meleri anlaşılmaz gelebilir. Bazen
insan çok ağır bir imtihan sürecin-
den geçiyor olabilir; fakirliğin ve
yoksulluğun verdiği ıstıraplar yet-
miyormuş gibi, sağlık vb. daha pek
çok problemle baş etmek zorunda
kalabilir. Kısacası bazen sıkıntı-
lar o kadar üst üste gelir ki, insan
her hâlükârda şükretmesi gerekti-
ğini unutuverir. Hatta bu durumda
olan bir kısım insanlar, bazen hal-
lerine şükretmek bir yana dursun,
isyan etme durumuna bile gelebi-
lirler. İmtihanın bu en zor aşama-
sında olan insanların, ayaklarının
sürçmemesi için doğru bir şükür
bilincine sahip olmaları gerekir.
Bu bilincin oluşması için ise şük-
rün anlamının ve gerekçesinin iyi
bilinmesine ihtiyaç vardır.

Şükür, kelime anlamı olarak


“nimeti düşünüp açığa çıkarmak-
tır”. Karşıtı ise küfürdür; o da “ni-
meti unutup gizlemek” anlamına
gelir. Meselâ sahibinin kendisi-
ne yaptığı hizmete karşılık semi-

28 Şubat 2009
ren hayvan için, “dâbbetun şekûr” retmek ya da en azından kendisi- rekirse, belâları büyük bir talih-
denir. Şükrün etimolojik olarak ni sabra zorlamak olmalıdır. Bun- sizlik ve eksiklik olarak görmek
“aynun şükrâ/dolu pınar” kavra- dan sonra kişinin takvâ derecesine yerine, onları ebedî hayır ve saa-
mından geldiği de söylenir. Bu du- göre, belâya rızâ göstermesi ve onu detin teminini sağlayan birer fırsat
rumda şükür; “nimet verenin hatı- hoş karşılaması gelir. Nimet içeri- ve imkân olarak görmek gerekir.
rıyla dolmak” anlamına gelir. Bu sinde olan kimse ise her hâlükârda Bu fırsat ve imkânı değerlendir-
anlamda şükür, üç şekilde teza- şükretmekle mükelleftir.3 Peki, mek, ancak akıllı ve iradeli varlık-
hür eder: Nimeti düşünmekten iba- belâ ve musîbetlerle boğuşmak- lar için mümkün olduğuna göre,
ret olan kalbin şükrü, nimet vereni tan acı ve ızdıraplara gark olmuş insan başka hiçbir şey için değil,
övmekten ibaret olan lisanın şükrü bir kimse, hangi nimete mazhar yalnızca Allah’ın kendisini değer-
ve nimete hak ettiği karşılığı ver- olmuştur da şükretmekle mükel- siz herhangi bir yaratık olarak de-
mekten ibaret olan diğer organla- lef kılınmıştır? Bu sorunun ceva- ğil de aklı ve iradesi olan bir varlık
rın şükrü.1 Bu anlamların hepsi- bı, Allah’ın şu buyruğu içerisinde olarak yarattığı için O’na şükret-
ni birden içeren şükür, Kur’an’da gizlidir: “Allah’ın nimetini say- mek durumundadır. O halde, in-
pek çok yerde emir ve tavsiye edi- maya kalkışsanız, onu sayamazsı- sanı henüz anılan bir şey olmadı-
lir ve onları yerine getirenlere nız.”4 Bu yüzden en ağır belâlarla ğı hiçlik durumundan çıkarıp onu
âhiretteki durumlarıyla ilgili bü- imtihan edilen bir insan için bile denemek için işiten ve gören ola-
yük müjdeler verilir.2 Bu bağlam- şükretmek için çok ciddi sebepler rak yaratan5 Allah’a her hâlükârda
da bizim için dikkate alınması ge- bulmak mümkündür. Meselâ bu şükretmek, gayet açık bir şekilde
reken en önemli hususlardan birisi, durumda olan bir kimse, eğer isyan anlaşılabilir ve kabuledilebilir bir
nimet ile şükür arasındaki ilişkidir. etmeyip içerisinde bulunduğu şart- durumdur. İnsanın, beden gözüy-
Nitekim Bakara Suresi’nin 172. ları sabırla ve hatta mümkün oldu- le gördüğü hakîkatleri, akıl ve kalp
ayetinde, nimetle şükür arasında- ğu ölçüde rızâ ve hoşgörüyle karşı- gözüyle değerlendirerek şükre yö-
ki ilişkiye ve şükrün tevhid ehli layabilirse, Allah’ın lütfu, keremi nelmekten geri durmasına ya da
mü’minlerin en önemli kulluk gös- ve ihsanıyla bu tutum ve davranı- onu ihmal etmesine, âcizliğini ve
tergelerinden birisi olduğuna açık şının bir karşılığı olarak ebedî olan çaresizliğini mazeret olarak ileri
bir şekilde vurgu yapılır. Buradan âhiret yurdunda hayalinin ötesinde sürmesi de mümkün değildir. Çün-
tekrar başa dönecek olursak şöy- büyük nimetlere mazhar olacak- kü Allah insana doğru yolu göster-
le bir soru gündeme getirilebilir: tır. Şu halde, bu kimsenin içerisin- miş6 ve ona asla güç yetirmeyeceği
Kendisine nimet verilmiş olan bir de bulunduğu şartlar, belki geçici bir yük yüklememiştir.7
kulun şükretmesi gerektiği anlaşı- olan dünya hayatının dış görünüşü Dipnot
labilir bir şeydir; fakat acı ve ızdı- itibariyle çok kötü görülebilir. An- * Doç. Dr.
raplar içerisinde kıvranan bir kim- cak her türlü amelin ve davranışın
1 Bkz., Râgıb el-İsfehânî, Müfredâtü Ğarîbi’l-Kur’ân,
seden aynı duyarlık ve içtenlikle hesabının görülüp karşılığının ek- Tahran 1379 H., 265.
2 Bkz., 2/Bakara, 152; 172; 3/Âl-i İmrân, 145; 7/A’râf,
şükretmesi nasıl beklenebilir? siksiz olarak verileceği âhiret yur- 16-17; 14/İbrâhîm, 7; 34/Sebe’, 13. Şükürle ilgili
du açısından bakıldığında, onları âyet ve hadislerin geniş bir değerlendirmesi için
Aslına bakılırsa, insan daima bkz., İmam Gazâlî, İhyâu ‘Ulûmi’d-Dîn, tercüme:
aynıyla birer nimet ve ebedî saadet Ahmed Serdaroğlu, İstanbul 1975, IV, 152 vd.
iki durumdan birisiyle karşı karşı- 3 Abdulkâdir Geylânî, Fütûhu’l-Gayb, çeviren: İlyas
kapısının açılması için birer fırsat Aslan, Derya Çakır, İstanbul 2007, 136.
yadır. O ya belâ ya da nimet içeri-
olarak da görmek mümkündür. 4 16/Nahl, 53.
sindedir. Belâlar karşısında olgun 5 76/İnsân, 1-2.
6 6/En’âm, 71; 3/Âl-i İmrân, 3-4; 17/İsrâ, 9.
bir mü’minin alacağı ilk tavır, sab- Sonuç olarak söylemek ge- 7 2/Bakara, 286.

29

You might also like