1

PAVLUS ve MTHRA GZEM KLT

July 24 2002 at 5:59 PM

BRNC AAMA:
nce, Pavlus'un Korintlilere ikinci mektubunun 12. blmndeki ayetleri anmsayalm: 2. Korintliler 12. blm 1- Yararl olmasa da vnmek gereklidir. imdi grmlere ve Rab'bin vahiylerine geleyim. 2- On drt yl nce alnp nc ge gtrlm bir Mesih izleyicisi tanyorum. Bu, bedensel olarak m, yoksa beden dnda m oldu, bilmiyorum, Tanr bilir. 3-4 Evet, bu adamn cennete gtrldn biliyorum; bu, bedensel olarak m, yoksa bedenden ayr m oldu, bilmiyorum, Tanr bilir. Orada, dille anlatlamaz, insann sylemesi yasak olan szler iitti. 5- Byle biriyle vneceim. Ama kendimle ilgili olarak, gszlklerimden baka bir eyle vnmeyeceim. 6- vnmek istesem bile aklsz olmayacam. nk gerei sylemi olacam. Ama kimse beni grdnden ya da iittiinden daha stn grmesin diye vnmekten kanyorum. 7- Aldm vahiylerin stnlyle gururlanmayaym diye bana bedende bir diken, beni yumruklamak iin eytan'n bir melei verildi, gururlanmayaym diye. 8- Bundan kurtulmak iin Rab'be kez yalvardm. 9- Ama O bana, Ltfum sana yeter. nk gcm, gszlkte tamamlanr dedi. te, Mesih'in gc iimde bulunsun diye gszlklerimle sevinerek daha ok vneceim. 10- Bu nedenle Mesih uruna gszlkleri, hakaretleri, zorluklar, zulmleri ve darlklar sevinle karlyorum. nk ne zaman gszsem, o zaman glym. 11- Aklsz biri gibi davrandm, ama beni buna siz

2
zorladnz. Aslnda beni siz tavsiye etmeliydiniz. nk bir hi isem de, szm ona stn elilerden hi de aa deilim. 12- Eliliimin kantlar aranzda byk bir sabrla, belirtiler, harikalar ve mucizelerle gsterildi. 13- Size yk olmaymdan baka br kiliselerden ne eksiiniz var ki? Bu hakszlm balayn!

KNC AAMA:
imdi de, Mithras klt (dini) ile ilgili u bilgileri gzden geirelim (kaynak: Romann Gizem Dinleri, idem Drken, Arkeoloji ve Sanat Yaynlar, 2000, sayfa 156-7): Mithras gizemlerine girecek olan kii on iki eziyeti ekmek durumundayd: Aday ilknce, uzun bir oru dnemine girerdi. Dzenli su imekten ve et yemekten kanrd. Bunu baaran kii, Mithras'n askeri olmaya hak kazanrd. Ruh, dinin gizemlerine katlmadan nce bu maddi dnyay terk ederdi. Gkyznn zorlu geitlerinden gemek zorunda olan ruh, ilk bata Boa ve Aslann bur kuandaki derecelerinden geer, sonra da esir tabakasna ulard. Ruh, sonradan saf atein bulunduu alana gemeye hak kazanrd. Perses ve Gne derecelerinden geerek buna ulard. Sonuta, tanrsal doayla birlie ererdi. Bu eylemler, Babalarn babas (pater) oluncaya kadar devam ederdi. Origenese gre, yedi gn renilmesi, herbirinin basamaklarla klmas, gkyznn farkl durumlarnn renilmesine iaret etmektedir.(1) Mithrasln temel ieriklerinden en nemlisi, dnyada iyi ve kt arasnda sregelen savamd. Kosmosun ve yeryz glerinin buu ikircil (dalist) ileyii ve karm, insan cinslerinde de vard. Her insan oru tutarak ve kendisinden istenmeyen eylere gzn

3
kapatarak kendisini iyiye yneltecek gce sahip olabilirdi. Mithras tanr, insanla hizmet etmek grevi dorultusunda, iyinin zafer kazanmas iin boa ldrme sahnesini her zaman gerekletirmeye hazrd. O insanln kurtuluu iin, cennetten srlm bir Mesihti. nsanlarn gnahn tayan ve onlarn yargc olarak dn beklenen gt. Mithras maaralar en fazla yz kii alabilen yer alt maaralaryd (2). Maaralarda hep bir kuyu bulunurdu. Bu maaralara bir dizi yer alt geidiyle ulalr ve bu geitler klte kabul trenlerinde kullanlrd. Yalnzca erkeklerin girmesine izin verilen bu trenlere katlanlar, aldklar derecelere gre, yedi aamada snrlanrd: 1- Kuzgun (Corvus) 2- Gelin (Nymphus) 3- Asker (Miles) 4- Aslan (Leo) 5- Pers (Persa) 6- Gnein Ula / Koruyucusu (Heliodromus) 7- Baba (Pater) Her aama yedi gezegen tanrsndan birine aittir. Mithraslarn bu aamadan geerek ykselmeleri, ruhun gkteki ykseliiyle e deerde saylr. Bu dereceler, adayn yedi gksel cisim araclyla ilerlemesine izin verir: lk aama, Mercuriusun hakimiyetindeki Corvus (Kuzgun)dur ve adayn lmn betimler. Adatn ilk aamada lmesi, gnahlarndan suyla arnarak, yeniden dirilmesi iin ona verilen bir frsat olarak deerlendirilmelidir. Vensn hakimiyetindeki Nymphus (Gelin) aamas, gizemlere kabuln ikinci aamasdr. Mithrasn gelini olarak dnlen adaya bir duvak taklr ve eline bir lamba verilir. Mithras heykeline bir kap su sunmak

4
grevidir. Kap onun kalbi, su ise akn simgeler. Bu aamada, aday hakikat n henz grmekten yoksundur. Mars hakimiyetindeki Miles (Asker) aamas olan nc aamada, eski yaamndan syrlmak zeredir. Krdm atlm bir ipi elleriyle zer. Kendisine bir ta verilir. Bunun anlam, maddi dnyann balarndan kurtulmadr. Tac banda evirir, omuzuna koyar. Onun tacnn Mithras tanrnn kendisi olduunu kabul eder. Bunun anlam, adayn kendi zihnini bandan uzaklatrmas ve kendine nder olarak Mithras semesidir. Bu aama, adayn kendi benine gerek bir sava at aamadr.

YORUM :
Mithras klt, Stoa (felsefe) okulunun merkezi durumundaki Tarsusta ortaya kmtr. Pavlus ise Tarsusludur. Genlik yllarnda Stoa okulundan etkilenen Pavlus, stoaclarn nemli rol oynadklar Mithras gizem kltne merak sarmtr. Hatta bu klte girebilmek iin, eitli aamalarda rvet dahi vermitir. Bunu 1. Korintliler mektubundaki u szlerinden karabiliriz: Kim kendi parasyla askerlik yapar? (1Ko.9:7). Bu klte girmeden nce, gerekli olan koullar yerine getirir Pavlus: gn boyunca gzleri grmeyen Saul hibir ey yiyip imedi. diye yazar doktoru ve en yakn arkada Luka, Elilerin leri kitabnda (El..9:9). Bylelikle giri iin gereken uzun bir oru dnemi aamas yerine getirilmi olur. O artk Mithrasn bir askeridir, ve gizemleri renmeye balamtr. Bunun iin maddi dnyay terketmesi gerekiyordu. Bunu da yine Timoteosa yazd ikinci mektubunda kendi satrlaryla aklar: Askerlik yapan kii gnlk yaamn ilerine karmaz; kendisini

5
askerlie aran honut etmeye alr. (2Ti 2:4). Pavlus, ilk iki aama olan Kuzgun (Corvus) ve Gelin (Nymphus) aamalarn detaylandrmam olsa da, bunu tahmin etmek ok da zor deildir. Klte katlmadan nce, Corvus aamasn, vaftizle, yani gnahlarn suyla artarak, yeniden dirilmesi aamasn, Titusa yazd mektupta, biraz da ssleyip psleyerek yle aklar: Ama Kurtarcmz Tanr, iyiliini ve insana olan sevgisini aka gstererek bizi kurtard. Bunu, dorulukla yaptmz ilerden dolay deil, kendi merhametiyle, yeniden dou ykamasyla ve Kurtarcmz sa Mesih araclyla zerimize bol bol dkt Kutsal Ruh'un yenilemesiyle yapt. (Tit 3:4-6). Sradaki aama olan Nymphus, diyesi, gelin aamas ile ilgili, Korintlilere yazd ikinci mektubunda u betimlemeleri kullanr: stn gcn bizden deil, Tanr'dan kaynakland bilinsin diye biz bu hazineye toprak kaplar iinde sahibiz. (2Ko 4:7). Toprak kaplar iindeki hazine, Pavlusun tanr akdr, yani yreidir. imdi, Pavlusun Korintlilere ikinci mektubunun 12. blmndeki nc ge gtrlme sahnesine gelelim. Kanmca, Pavlus, Mitras gizem kltndeki yaad son deneyim olan bu aamadan sonra, kltten kovulmutur. Hatrlanaca gibi, bu aamann ad Miles, diyesi, Asker aamasdr. Artk o bir asker olmu ve kltn gizemlerine vakf olmaya balamtr: 2 On drt yl nce alnp nc ge gtrlm bir Mesih izleyicisi tanyorum. Bu, bedensel olarak m, yoksa beden dnda m oldu, bilmiyorum, Tanr bilir. 3-4 Evet, bu adamn cennete gtrldn biliyorum; bu, bedensel olarak m, yoksa bedenden ayr m oldu, bilmiyorum, Tanr bilir. Orada, dille anlatlamaz, insann sylemesi yasak olan szler iitti. On drt yl nce... Pavlus bu satrlar, yaklak olarak .S. 56-57 yllarnda

6
yazar. imdi on drt yl ncesine dnelim. .S. 32-33. Yani sann armha geriliinin yaand savlanan tarih. Pavlus burada aka yalan konumaktadr. O tarihlerde Mesih izleyicisi tanyor olmas olanakl deildir. nk Mesih izleyicileri, kendilerini, hele ki Pavlus gibi bir kiiden byk bir dikkatle saklarlard. Kald ki, Mesih izleyicisi diye bir kavram da henz yoktu. Bu tarih, diyesi, 32-33 yllar, Pavlusun Mithras kltnde, nc aama olan, Miles (Asker) aamasn deneyimledii yllar olsa gerek. nc ge gtrlme olarak betimledii olay da eski yaamnda syrlmak zere olduu anlar ifade ediyor. Byk olaslkla Pavlus, bu aamann verdii vecd durumuyla, bedensel mi, beden dnda m olduunu anlayamyor. Tanr bilir, demekle yetiniyor. Ancak, yaam olduu vecdin (kendinden geme durumu) etkisiyle, cennete gitmi olduundan neredeyse emin. Orada dille anlatlamaz, diyesi, dier insanlara, kltn gizemi ve gizliliinin getirdii yasaklama yznden, aklanmas yasak olan bilgiler alyor. Mithras kltnn bir gizemini daha renmi oluyor. Bundan dolay da kendisiyle ne kadar vnse yeridir, diye dnyor (2.Ko 12:5). Bu aamadaki konumunu, yani Asker olma durumunu da, Timoteosa u szleriyle aklyor: Mesih sa'nn iyi bir askeri olarak benimle birlikte skntya gs ger. (2Ti 2:3 ). O artk Asker aamasnn armaann da almtr. Kendisine bir ta verilmitir: 1Ko 9:25 Yara katlanlarn hepsi kendilerini her ynden denetlerler. Byleleri bunu ryecek bir defne tac kazanmak iin yaparlar, biz ise hi rmeyecek bir ta iin yaparz.

7
1Se 2:19 midimiz, sevincimiz kimdir? Rabbimiz sa geldii zaman O'nun nnde vneceimiz ta nedir? Mithras kltndeki genel anlay olan Mesih inancn da kolaylkla benimser Pavlus. Sonra, Mithras klt ile ilikisi olduunu renen Gamaliel, kznn Pavlus ile evlenmesine izin vermez. Daha sonra... Buna ok zlen Pavlus da, intikamn, Yahudi dinini, Mithras gizem kltnden edinmi olduu bilgilerle, dostu ve doktoru Lukann adna Hristiyanlk diyecei, bu karma dini kurar. Pavlus, tek bana Hristiyanln mimardr. El 11:26 rencilere ilk kez Antakya'da Mesihiler (Hristiyanlar) ad verildi. Sinan 24 Temmuz 2002 Not: Bu alma, katlmak isteyen tm aratrmaclara aktr.
----------------------------------(1) bkz. Solving Mithraic Mysteries, Biblical Archeology Review, Vol.20 (September/October) 194, s. 40-53 (2) Bu yer alt maaralarna en iyi rnek, sanyorum, Nevehir Kaymakldaki, Derinkuyu Maaras rnek verilebilir (Sinan).

KAYNAK : http://www.network54.com/Forum/163534/thread/10 27519160/last1028245388/PAVLUS+ve+MITHRA+GIZEM+KUL TU+-+Taslak+%231