You are on page 1of 17

BR AVU KAHRAMA

Hamza Osman ERKA

Sayn Cevdet Kerim ncedaynn nsz ile Birinci dnya harbinin unutulmu, ihmal edilmi metruk bir kesinde Irak mdafaasnn ilk gnlerinin ok heyecanl ve kanl muharebelerinden bir kan OSMA CIK adn tayan cesur ve yurtsever gnlllerden mteekkil bir Trk taburunun feragat,fedakrlk ve kahramanlk menkbelerini o gnlerdeki dehet ve heyecan ile ifade ve kayt eden notlar.

nklap Kitabevi - stanbul, 1946

DEKLER

lk sz Osmanck Gnll Taburu Acemi Sadun Paa Yarbay Sleyman Askeri Bey General Mehmet Fazl

Bu kitab sava meydanlarnda vazife ve vatan iin len aziz kahramanlarmzn mbarek ruhlarna ithaf ettim.

HAMZA OSMA ERKA Bykdere - 12 Mays 1946

LKSZ Trkiye Byk Millet Meclisi Bakan Vekili ve Sinop Milletvekili Sayn Bay Cevdet Kerim ncedaynn eser hakknda mellifine hitaben yazdklar pek kymetli ihtisaslarn aaya derc ediyoruz.

T.B.M.M. Bakanvekillii Aziz Kardeim Hamza Erkan, Gnderdiiniz yazy aldm. Tarihe mal olmu menkbeleri okudum. Bana tatl bir heyecan yaattnz. O hayatn iindeki Gen Osman gzmde canland. Hem o kahramanlar arasnda bulunduunuzdan, hem onu ok gzel canlandrdnzdan sizi candan tebrik ederim. Hasret ve sevgi ile gzlerinizden perim. CEVDET KERM CEDAYI Ankara 27 ubat 1946

nsann btn hayat boyunca elde edecei en yksek vasf kahramanlktr. Schopenhauer

Osmanck Gnll Taburu

1915 senesi bandayz. Byk Dnya harbinin, unutulmu ihmal edilmi, metruk bir kesinde Basra yaknlarnda ok kanl savalar oluyordu. Irak mdafaasnn ilk gnlerinde, Dicle ile Frat nehirlerinin kavuarak attularap ad ile akmaa balad Korna mevkii civarnda Rota suyunun kenarndaki bataklk arazide ve uaybe mstahkem ordugah nlerinde cereyan eden bu muharebelerde bir ka misli faik mstevli kuvvetlerini aylarca durduran bir avu kahramandan bahsedeceim. Bugn biroklarmzca hi bilinmeyen, tannmayan bu adsz kahramanlarn hayatn cephelerde ve ate altnda, yakndan takip edebilmek frsatn bulmu olanlardan bakalar bunlarn yksek feragat ve fedakarlklarn g lebilirler. Canlarn ve her eylerini vatan uruna, glerek ve isteyerek feda etmek dncesinden asla fari olmamak ancak onlarda yanan mukaddes i ate ile mmkn olabilir. te, Osmanck gnll taburu da bunlardan biri idi. Irak llerinde lmez ve unutulmaz bir nam brakan Osmanck taburunu stanbulda tekilatlandran ve yetitirenlerin banda yzba Cemil, yzba Hayri, stemen Nazillili Fuat, doktor yzba Sinoplu Sefer, yzba Fatihli Ltfi, stemen Yusuf Ziya, Dr. Dersimli Rza, yzba Avni Boyac ky, Askeri Beyin katibi Manastrl Seyfi, stemen Fikri, yzba Emirganl evket, Yahya Kaptan ve yzba Halimin adlarn zikretmek lazm gelir. Bunlardan yzba skdarl Cemil ve doktor yzba Sinoplu Seferi ben ilk defa olarak harbin ilk haftalarnda uruosmaniyedeki Tekilat- Mahsusa binasnda tekilatn efi

Sleyman Askeri Beyin odasnda grm ve tanmtm. Kahraman Osmanck taburu efradndan bazlar, bir vazife ile gitmi olduu ecit Emiri ve Trk dostu bnel Reidin yanndan henz dnm olan mehur yaver Mmtaz Bey ile ba baa vermi uzun uzun gryorlard. Ailemizi yakinen tanyan rahmetli Mmtaz Bey

bizi tantrrken iltifatkar ve samimi bir muhabbetle kardeim Gazi Osman ve benden bahsetti. Doktor Sefer Beyi esasen daha evvelden uzaktan tanyordum; Enver paann ve Sleyman Askeri Beyin ok sevdikleri ve itimat ettikleri bu gen subaylar cesaret ve fedakrlklar ile tanlm tekilat adamlard. Balkan harbinin sonlarna doru Garbi Trakya Trklerini Bulgar istilasndan kurtarmak gayesi ile teekkl eden Garbi Trakya Hkmeti Muvakkatesi davasnda canla bala alm olan yzba Cemil, Trablusgarp ve Bingazide yararlk gstermitir, yzba Fatihli Ltfi, Eref, yzba Fehmi, Sami, skeeli Arif ve arkadalarnn da Garbi Trakya ilerinde can siperane hizmetleri olmutur. stanbula varmzdan bir ka gn sonra, zmit mebusu emekli yzba Ziya beyin delleti ile tekilttan bir Bulgar filintas ile nagant tabancasn aldm gnn sevincini hl hatrlarm. Benim, ailece yerlemi bulunduumuz svireden gnll olarak memlekete geliim hayata ve istikbale doru bilmiyerek attm ilk admd, svire, Enver paa, Sleyman Asker, Osmanck taburu... Bu isimler zihnimde pervane gibi dolayordu. imdi, gemi gnlere bakarak, birinci Cihan Harbine ait notlarma gz gezdirirken, l maceralarmza ait bir ok htralar, vakti ile btn teferruat ile kayt etmediimden ksmen unutmu olduumu iaret ediyorum; yalnz unutmadm ve unutamayacam vakalar arasnda balca bir ey varsa o da Komutanmz Sleyman Asker beyin Bercisiye koruluu civarnda intihar ve bir ok fedakr silh arkadalarmzn ahadeti ile neticelenen uaybe muharebesi ile Osmanck taburu Komutan skdarl Cemil ve doktor yzba Sinoplu Sefer beyleri kurban vererek baardmz Rota mdafaasdr. O mahrumiyet, mcadele ve ztrapl gnleri bu gn imi gibi hatrlyorum, mahrumiyetin en by ve herkes iin kymetli olan bir tek ey vard: SU... Harp meydanlarnda

verdiimiz zayiattan baka, ku umayan, kervan gemeyen llerde, bin bir zahmet ve meakkatten, alk, susuzluk, gne arpmas ve scak memleketlere mahsus birok hastalklardan ne aslan gibi delikanllar kaybetmitik. Ne kadar mert ve kymetli subay ve erlerimiz oralarda son nefeslerini vermilerdi. Kumlarn seraplarna karm olan bu mezarsz, ehitlerimizin de aziz htralar nnde kalbimden taan sayg hisleri ile eilirim. Vatan urunda imanla lenlerin yksek erefi yannda her eref sath ve geicidir.

Adete ok faik dman kuvvetlerinin Fav boazndaki ilk ihra hareketlerine mhimmatsz, topsuz ve vesaitsizlik iinde gs geren ve iklim ve arazi glklerine ramen tarif edemeyeceim fedakrlklar gstererek ilk mdafaay tesis eden, kahraman kurmay binba Adil Bey in fedakr elik yrekli Anadolu ocuklarndan mteekkil Trk mfrezesi olmutur. Bu mfreze efradnn harp ederek ekilirken katlandklar mezahim ve mklt her trl tasavvurun stnde idi; ekserisinin elbiseleri para para, yar plak vcutlar; yorgunluk susuzluk ve gdaszlktan iskelete dnm bir halde henz, vardklar sol cenah cephemizin arpmalarna soluk almadan atllar bal bana bir kahramanlk destandr. Rota mevkiini tutan, Osmanck taburu gnllleri ile bunlara katlan bu anl Trk mfrezesinin fedakrlklarn lnceye kadar unutmayacam. Millet ve memleket urunda gsterilen fedakrlk ve sadakat hi bir zaman boa gitmez. Cepheye gitmek zere Haydarpaadan 28 Kasm 1914 cumartesi gn hareket etmitik. zmitte bir saatten fazla bir duraklamadan sonra yolumuza devam ettik ve Byk Derbendi de getik. Sapancaya kadar uzanan gl ve orman ne gzel... Bilhassa Sapanca gl svire gllerini, svireyi ve orada braktm anne ve kardelerimi, mektebimi, bana hatrlatt. Her geen dakika beni onlardan biraz daha ayryordu. Kim bilir onlar bir daha ne zaman grecektim?... Bir dost elin yavaa, omzuma dokunmas ile bu tatl hayal serap gibi bir anda snd ve yok oldu... Harp adam olduu kadar ince bir fikir ve kalem adam olan yol arkadalarmzdan yzba Halil Trkmen birlikte ay imek zere beni kompartmanna davet ediyordu. Halil Beyle kar karya oturuyoruz, istasyonlar sinema eridi gibi gzmn nnden geiyordu... Bylece, candan ve samimi arkadalarla seyahat ederek bir ka gnde, o sralarda Badat imendiferinin son istasyonu olan Pozantya, vardk. Pozantdan sonra yolun mhim ksmn yaya olarak ve gerisini yayl arabalarla yaparak Adanaya; oradan da, ksmen tren ksmende kamyonla yolculuk ederek Halebe vardk. Halepten itibaren, bidayette bizden birka gn evvel otomobille hareket eden Sleyman Askeri Beyin faytonu ile kara ve sonradan Osmanck taburundaki arkadalarla tekrar birleerek, birlikte nehir yolu ile

Santurlarla yolumuza devam ettik, burada binba Vedat bey, stemen Osman bey, yzba Cemil, doktor yzba Sefer, binba Ali, Dr. yzba Riza, Topa yzba evki, yzba Ltfi, muharrir ve sporcu Mehmet Ali Fetgeri ve stemen Nazillili Fuat

Beyleri daha yakndan tanmak frsatn elde etmi ve daha sonralar da l hareketinde, kendilerine kar, daima artan bir hrmet ve ballk duymaya balamtm. Vatan iten bir akla seven Sleyman Asker Beyin bu gen idealist silah arkadalar, granit kadar salam birer insan numunesi idiler. Maddi dnyay hie sayan ve ate hattnda birer aslan kesilen Askeri Beyin karargh subaylar, kendi haline braklm uzak bir cephenin adeta ruhu ve her eyi idiler. Cephenin, mdafaa tertibatn temin edecek, yardmc bir kuvvet halinde dmanla uramas iin sol cenah emrine nev'-ima mstakil bir fedai taburu verilmiti: Osmanck taburu. Efradnn mhim ksm Kocaelili, Rumelili seme gnlllerden mteekkil olan bu taburun geceli gndzl, cretkarane taciz basknlardan usanan dman, nihayet 20 Ocak 1915 sabah, afak skerken Rotadaki ileri hatlarmza ani bir surette taarruz etti. O tarihlerde, Irakta cereyan eden muharebeler 19 uncu ve 20 inci asrlarn pek garip bir musaraas idi. Birka asr evvelki Elcezire ahalisinin zamanmza aynen intikal etmi nehir vastalar ile cephane tehizat ve askerlerimizi nakletmek, 19 uncu asrn artk mzelere devredilmi eski toplarn kullanmak zorunda bulunan Basra cephesindeki fedakar mfrezelerimiz 20 inci asrn son sistem vesaiti harbiyesi ile mcehhez, metanet ve cesaret ile tannm bir milletin evld olan ngiliz askerleri ile aslanlar gibi harp ediyorlard. Servet ve endstrinin, bizden esirgedii modern eksikleri Mehmetiklerimizin kuvvetli pazusu, metin gs ile telfiye alyor ve insan takatinin dnda bir gayretle btn glkleri yenmeye alarak lmle peneleiyorduk. Bu gayri msait artlar ve ahvale ramen mhim muvaffakiyetler de elde ediyorsak; ite Rota ve uaybe muharebeleri, byle, gayri msavi artlar iinde cereyan etmiti. Hasm kuvvet Rota kanalnn imalinde ki eski manteli toplarmz son sistem seri ateli bataryalar ile susturarak, Rotann cenup sahilinde, kahraman piyadelerimizin anudane bir mdafaas ile karlamt. Karmzdakiler de, cidden cesurane ve fedadarane harp ediyorlard. Bu arada, erlerinin mhim ksm, ngiliz ocuklar ve hatta bir ksm halis Londral olan Oksfordayer ve Scrtingamayer hafif piyade taburlar bataklkta, dizlerine kadar suya batarak, ileri siperlerimize byk bir cretle yaklamlar ve kanaln 700 metre yaknna ilerlemilerdi. Yan tarafmza sarkarak, arkamz evirmek isteyen bu iki

cretkr taburu durdurmak ve pskrtmek vazifesini zerine alan yzba Cemil Bey, Osmanck taburu fedailerinin banda yerden fkrrcasna, harp meydann inleten: - Allah... Allah... nidalar ile iddetli bir k hareketi yapt... Bu anda, muharebe, son derecede kzm bulunuyordu. ngilizler biraz hkim vaziyette idiler... Osmanck gnlllerinin bararak, haykrarak el bombalar ile hcuma geileri ile l adeta titriyordu. Bu srada, en ilerideki Hintli kuvvetleri hatlar arasnda hafif bir kargaalk sezildi; az sonra karmzdaki kuvvetlerden siperlerimize kadar ileriye atlm olan iki taburun da gerilemekte olduu grlyordu. leye kadar sren, ok etin ve inatl bir boumadan sonra, mdafaadan mukabil taarruza kalkan ve tamamen hcuma geebilen erlerimizin azimkrane savlet ve takibi karsnda, kar tarafn ksm kllisi de geri ekilmek zorunda kalarak Mezriadaki mstahkem ordughna snmt. 20 Ocak 1915 gn Rota, suyunun kenarndaki bataklk arazide, Trk sngs saatlerce korku ve lm sam, sonunda da sava kazanmtk. Ne yazk ki hain bir mermi ve bir arapnel bu muharebelerinin kahramanlar Osmanck taburu kumandan Cemil Beyle doktor yzba Sefer Beyi aramzdan ebediyen alp gtrmt... Yzba Cemil Bey, bu muharebede en ne geerek sadk ve fedakr Osmanck taburu gnlllerini hcumdan hcuma kaldrrken, omzuna isabet eden ve gvdesinin bir parasn alp gtren bir arapnel paras ile yaralanmt. Cemil Bey yarasna zerre kadar ehemmiyet vermeyerek ve Hcum, Hcum ocuklar!. sedas ile, bir ka adm daha ileriye doru yrdkten sonra, kzgn kumlarn zerine son damla kann aktp sendelemesi ve sonra olduu yere yklmas bir olmutu. Bir anda Hcum, Hcum, ocuklar diye haykran ses kesildi. Bir inilti ar yaral bir aslan iniltisini andran bu ses onun, son sesi idi... Rota mdafilerinin korkusuz komutan Cemil Bey lmt! Hemen taburun bana geen doktor yzba Sefer Beyde esatiri bir kahraman gibi derek ve haykrarak, kurun ve mermi yamuru altnda hcum ederken ok ar bir yara almt; bu srada kumandan Sleyman Askeri Bey, yannda hususi doktoru yzba Nihat Sezai Beyle yaveri stemen Resuhi Bey olduu halde en n hatlara giderken bacandan olduka mhim bir yara alarak ilk vasta ile Badat Askeri hastahanesine

gtrlmek zere vapura nakledildi. Doktor yzba Sefer Bey, ayn vapurla Badada gtrlrken arkada doktor Nihat Sezainin kollar arasnda son nefesini vermiti. Cemil ve Sefer Beylerin ahadetleri ve komutan Sleyman Askeri Beyin ar bir surette yaralanmas zerine hayret ve dehet iinde kalan Osmanck taburu gnllleri lgna dnerek fke ve iddetle kati bir intikam saldrna geerek kar tarafn dkntlerini de tamamen pskrtmlerdir. Aziz ehitlerimizin intikam alnmt. Ge vakit yara bere iinde ordugha muzafferen dnen ve fakat pek sevdikleri subay ve komutanlarnn acs ile teessr iinde ileri yanmakta olan yiitlerimizin hepsi de a ve susuz bulunmalarna ramen azlarna bir lokma koymadan tfenklerine sarlm yar uyku yar uyank sabah etmilerdi.

te Osmanck taburunun, Rota mdafilerinin bu kahraman ve cidalci ruhu btn harp boyunca Irak cephesinin her kesinde yaamtr. imdi, biroklarnn kemikleri yd ellerin toprak zerrelerine karm olan bu adsz ve mezarsz kahramanlar sevgi ve sayg ile anarak yazdm bu satrlara son verirken, kimin olduunu imdi hatrlayamadm u kymetli szleri tekrarlamaktan kendimi alamayacam. nsanlar doar, yaar, lr, lenlerin ou unutulur. smi unutulmayan, kendi lmken ad san yaayanlar milletine vatanna, insanlara iyilik edenler, byklk gsterenlerdir.

ACEM SADU PAA

svireden kardeim Gazi ile stanbul'a dndkten biraz sonra, Erzurum cephesine gitmek zere iken vakalar ve hdiseler bizi Irak'a sevk etmiti. 1914-1915 senelerinde lrak hemen batanbaa dolatk. Bir ucundan br ucuna kadar bu namtenahi ller ve kasabalar iinde en ok Mntefik sancanda ve Mntefik llerinde kaldk. Nasriye ile Basra arasndaki hali llerde aylarca yaadk. l! l! Bu gzel ve hr bdiyeler, bu bo ve ezeli sahra, uzakta bazan beliren airetler, ceyln gibi atlar, seraplar, nihayetsiz ufuklar ile uzayan develerin glgeleri ile l bal bana bir lemdir.

Nasriyede bir l sabah seyretmitim. Ne gzel bir sabah, ne gzel bir manzara idi: Otuz bir sene oldu hala unutmadm! Hala hayalim hep bu hurma aalar, nihayetsiz ller ve develerle doludur. Nasriyeden le Nhayle denilen yere Ferhan isminde bir klavuzun delleti ile ve birka sadk Kerkk ve Sleymaniyeli yerli jandarma ile birlikte vazife ile gidiyorduk. Nhayle mevkiindeki setir kuvvetlerimiz Komutan Yarbay Seyfullah Beye merkezin baz emirleri ile para gtrp avdet edecektik. l, badiye! Korku ve esrar ile dolu bir cihan rzgr gibi geiyorduk. Hamisiye de bir gece kaldktan sonra Gabiiye harabelerinde tevakkuf etmeyerek getik. Zavall yorgun hayvanlarmz bu lgnca yryten mtehayyir gibi... Yolculuumuzun nc gn idi ok sert bir kum rzgr esiyordu, Nhayle mevkiine birka saatlik mesafede idik. Mukabil taraftan kum frtnasnn iinden birdenbire bir svari mfrezesinin bize doru gelmekte olduunu grdk. Airet atllar, Hayr Svari, asker! Diye muhtelif tahminlerde bulunurken atllar mthi bir kum rzgr eklinde, birka saniyenin iinde yanmza yaklatlar. Bunlar, daha yirmi ikisine gelmemi gen bir eyhle muhafzlar idi. Menzil tekiltmzn merkezlerinden biri olan Gabiiye mevkiine gn birlik gidiyorlard. Mtekabilen durduk, selmlatk ve bir saniye skt iinde baktk. eyh, hkim, fakat ok tatl bir sesle bir istediimiz olup olmadn sorduktan sonra byk bir nezaket ve tevazula: - Bana bir emriniz var m? Msaade ederseniz yannza adamlarmdan ikisini terfik edeceim, dedi ve sonra eli ile selm iareti vererek hzla ayrld. Kim olduunu bilmediim bu l valyesi kayboluncaya kadar arkasndan manyetize olmu bir halde baktm ve yanmdakilere sordum: - Kim bu adam? Bedevi klavuzumuz (Ferhan) mukabele etti: - Arz Mntefk mntehalarna kadar ahkm ve emirleri kaytsz ve artsz cari olan eyhlmeayih Acemi Paa ite budur. Birka sene evvel Halepte vefat eden Emir Sadun Paann oludur. Asalet, servet ve hamiyet ve ecaat ile btn Irakta mehurdur.

Badattan beri menkbe ve hikyelerini iitmekte olduumuz, dman kuvvetleri ileri karakollarnn ryalarna giren ve uykularn kararak dehet uyandran Mntefik airetleri reisini o gn ilk defa grm oluyordum. te bu satrlar geen Byk Harbin bidayetinden sonuna kadar maln, efrat ve ailesini hatta cann feda ederek Trk saflarnda kahramanca mcadeleye devam ve harpten sonra da Trkiyede yerlemek sureti ile teferrd ve temayz etmi olan bu Acemi Paaya hasretmekle kadirinaslk vazifemizi biraz gete olsa ifa etmi oluyorum. Yukarda da sylediim gibi cretkarane basknlar ile dman ktalarnn ryalarna giren ve mtemadiyen taciz eden bu cesur, kabileler reisinin muharebe esnasndaki heybetli tavr ve hareketlerini esatir! kahramanlara benzetiyordum. Bu l valyesinin miferi, zeytinya srlm gr salar, zrh da dz ve beyaz entarisi idi. Kheylnna bu sade kyafetle biner ve pr silah yedi, sekiz yz atlnn banda muharebe meydanna yldrm gibi inerdi. Basrann tahliyesinden sonra ana vatanla irtibat ve mnasebeti tamamen kesilmi olan ve ok faik kuvvetler karsnda kahramanca mdafaalardan sonra merkezden gelen emir zerine ekilmek mecburiyetinde kalan fedakr cenup mfrezemizi ku uamayan ve kervan gemeyen lden geirerek kurtaran Acemi Paadr. Mfrezenin bu l ricati bal bana bir maceradr. Mfreze komutan pek mkl ve buhranl bir vaziyete dm, yan banda mthi bir karklk ve anari iinde alkanan Basra ehri, nnde su basm bir saha, solunda pek yakn bir maziye kadar hkmete kar silha sarlarak isyan eden Zbeyir ve civar halk, gemisinde ilerlemekte olan tehditkr dman kuvvetleri vard. Bu ok ac hakikatler karsnda tedbirli komutan yegne midi necat Acemi Paann gsterdii l yolunda buldu ve hemen hareket emrini verdi. Talihsiz mfrezenin nnde hayat ve maiet eserlerinden tamamen hali 150 kilometrelik bir l yolculuu bir ikinci Sahray Tih seyahati belirmiti. Irak kuvay mdafaasnn akibeti mehul bu bekayas gnlerce birok glklerle mcadeleden sonra nihayet Nasriyeye varabildi ve bu suretle de kurtulmu oldu. Ric'at esnasnda ordughtan eya alan birka Bedeviyi Acemi Paa adamlar vastas ile buldurarak umumun muvacehesinde kendi tabancas ile ldrd. Gene Basra nlerinde uaybe muharebesinin ikinci gn idi, dman svarisinin ani bir ihata tehlikesine kar, komutan Sleyman Askeri Bey, daha evvelden Basra-uaybe yolunu kesmeye memur

ettii Acemi Paadan istimdat etti. Acemi Paa tam zamannda hzr gibi imdada yetiti. Ve maiyetindeki svarilere gr sesle hcum emrini verdi. Acemi Paa o gn de her vakit ki kyafeti ile ve birka yz atlnn banda olduu halde yldrm srati ile dman atei altnda sa cenahtan sol cenaha komu ve gelmiti. Koca Mntefik kahramannn cidden emsali nadir grlen bu cretkarane hcumu ktaatmz ve Sleyman Askeri Bey kararghn muhakkak bir tehlikeden kurtarm bulunuyordu. Yldrmla vurulmua dnen dman svarisi de bu korkun ve mthi frtnadan ekinerek geri ekilmiti. Baka bir gn de msademe meydanna svarileri ile ge yetien akrabalarndan birisini, rvelverle ate ederek yaralamt. te bu asil l ocuu, ta Basra kaplarndan Urfaya kadar ordumuzun sadk ve kahraman bir muavini olarak harp ede ede ekilerek gelmitir. Daha sonra da Mill mcadelenin ilk gnlerinde Ankaraya gelerek memleket mdafaasna komu ve cenup hudutlarmzda byk hizmetler ifa etmitir. imdi Urfada hkmetimizin kendisine hediye ettii bir iftlikte ziraatle itigal etmektedir.

YARBAY SLEYMA ASKER

Savalarn bize kaybettirdii fakat kahramanlar tarihimize kazandrd aziz ve mbarek ehitlerimizin says oktur. Vatan uruna seve seve can veren kahramanlarmzn hatralarn tebcil ederek menkbelerini yazmak ve tantmak cidden ok erefli bir vazifedir. Bir avu kahramanla topraklarmza saldran kuvvetleri, Korna, kasabas nnde aylarca tutan oralardaki muharebelerde bacandan ok ar surette yaraland halde askerlerinin bandan ayrlmayarak sedye iinde Basrann 15 kilometre yaknlarndaki uaybe mstahkem mevkiine taarruz ederken kendi canna kyarak kan ve ateten ibaret mcahede hayatna hatime eken Basra valisi ve Irak cephesi Komutan Kurmay Yarbay Sleyman Askeri Beyin fedakarlklarla dolu hayatnn ancak bir ksmndan bahisle o fedakar ahsiyeti tantmaa alacaz. ttihat ve Terakki tarihinde ve merutiyet inklbnda ismi ok geen ve ttihat ve Terakkinin bir para tarihi de kendisi ile beraber gmlen eski Tekilt Mahsusa reisi

Sleyman Askeri Bey, eski ve ok atein bir inklpdr. Cemiyetin fedakar ahsiyetlerinden biri idi. Manastrda emsi paann katlinden sonra, milletin byk fedaisi Atf Beyi kartan Sleyman Askeri ve arkadalar idi. Merutiyetin ilnndan sonra Badat jandarmasnn tensik ve slahna memur edilen mmtaz kolaas Sleyman Askeri Bey bir ka sene sonra talya harbi patlaynca hoca kyafeti ile yakn arkadalarndan stemen Cemil Beyle birlikte Msr yolu ile Bingaziye geerek orann mdafaasna komutur. Trablus harbi bitince binba rtbesi ile Badat jandarma mektebi muallimliine tayin edilen Sleyman Askeri Bey bir mddet orada kaldktan sonra kendi arzusu ile ordudan ayrlarak Tekilt Mahsusann bana gemitir Merkezi Umuminin ve Enver paa merhumun kendisine fevkalade bir itimad vard. Cemiyetin komitecilik ilerinden hemen hepsine girimitir. Balkan harbinin sonlarna doru Garbi Trakya hkmeti Muvakkatesinin bana geerek oralarn bu suretle dman istilasndan kurtarmak iin elinden geleni yapmtr. Enver paa ile Cemal paann kabineye girmeleri iin mhim rol oynayan grubum banda gene onu gryoruz. Son derece cesur, zeki ve ok vatanperverdi. Yksek bir kuvveyi maneviyesi vard. nsan karakterinde cesaret ve fedakrln ne kadar kymetli bir ey olduunu ben ilk defa bu atlgan ve harikulade cesur komutann ahsiyetinde tandm. Geen Byk Harpte, Basrann tahliyesinden bir ka ay sonra, Basra yaknlarnda uaybe ve Bercisiye denilen yerlerde pek kanl ve iddetli bir muharebe vukua gelmiti. Harbin devam esnasnda muzafferiyet kh bize kh dmana tevecch ettiyse de neticede kar tarafa Basradan kuvve-i imdadiyenin de yetimesi vaziyeti aleyhimize evirmiti. uaybe muharebesinde ngiliz ve Hint ktalarnn zayiat pek byk idi. Alay Komutan Binba Vedat, Binba Rza, tfaiye alayndan yzba Hasan, Osmanck Taburundan stemen Yusuf Ziya, Mustafa Nazm beyler bu muharebede, kahramanca lmlerdi. uaybe - Zbeyir yolunu tutan svari airetlerimizde balarnda mebus Ziya Bey, ammar reislerince Hmeydi ve eyh Bedir olduu halde, hatlarmza doru ilerlemekte olan bir Hintli svari mzrakl alayna kar iddetli bir mukabil hcumuna geerek geri pskrtmlerdi. Bu aknda Gazi Osman harp meydannda yaral olarak kalan bir bayraktarmzla bayramz kurtararak geri hatlarmza getirmitir. Bu muharebelerin nc ve falkti son gn, ikindiye doru, harekt, yukarda sylediimiz gibi, yaral bir halde sedye iinde takip eden komutan Sleyman Askeri Bey, bunca gayretlerin boa

kmasndan son derece mteessir olarak byk bir gayretle sedyesinden kalkarak harbe bilfiil girimee ve ileri hatlara atlmaa teebbs etmise de bacandaki kurun yaralar kemiine kadar ilemi olduu iin ata bir trl binemedi ve gzleri yala dolarak kendini sedyeye att. Sleyman Askeri Bey, bir aralk ban kaldrd, asabiyetle etrafna baknd, gittike kzan muharebeye seyirci vaziyette kalm grnen Zbeyir halk rcsasndan birisine: Kadnlarn bile muharebe etmesini beklediim byle bir zamanda harbe seyirci kalmaktan utanmyormusunuz? Kpekler bile yabanclar mahallelerine yaklatrmazlar, onlar kadar bile olamadnz diye haykrdktan sonra kendisini arabasna bindirmelerini yaveri stemen Rusuhi Beye emretti. Sleyman Askeri Bey saa sola dmee balayan mermiler arasnda istihkm stemeni Fikri beyle birlikte arabasna binerken kahraman itfaiye alaylar ve Osmanck taburu sa cenah komutan Yarbay Ali Beyin komutanlnda aslanlar gibi savaarak son mukavemeti yapyorlard. Ali Bey, yannda yakn arkada ve yaveri Naci Bey olduu halde n hatlarda vaziyeti ok yakndan takip ediyordu. Fikri bey, Askeri Beyle birlikte arabaya binmiken bir emri ileri hatlardaki ktalarmza acele yetitirmek bahanesi ile Sleyman Askeri Bey tarafndan gnderilerek, yanndan uzaklatrlmt, Komutan, arabasna bininceye kadar Kurmay Bakan Binba Adil, yaveri Rusuhi, katibi Manastrl Seyfi, emir subay Sadk, topu yzba evki, temen Hadi Beyler ve dier maiyeti yannda bulunuyorlard. Askeri Beyi arabaya bindirdiler. Araba yola kaca srada ok yakndan ve anszn bir silh sesi iitildi. Toplarn mthi grltleri arasnda ortalk sarslrken vukua gelmi olan bu hdise, pek tabii telkki edildi ve nazar dikkati celb etmez grnd. Lkin biraz sonra arabaya yaklap da, erisine gz atanlar, birden bire arp kalmlard, manzara pek feci idi: Sleyman Askeri Bey, nagant tabancas elinde ve az kanlar iinde arabann iinde cansz yatyordu. Araba bu vaziyette Nuhayledeki komutanlk kararghna gtrlerek ayn gece hepimizin gzyalar arasnda adrnn iinde kazlan bir mezara gmld. 13 Nisan 1915 ecaatin halis bir timsali olan Sleyman Askeride byle lmt... Kahraman Sleyman Askeri sen beklenenden fazlasn yapmtn. imdi rahmetli Sleyman Nazifin bundan 31 sene evvel Askeri Bey hakknda yazd bir yaznn son ksmlarn olduu gibi aaya alyorum;

Sleyman Askeri uaybe nnde ihtiyar ile mebbeden kald. Onun oradaki mezar, bizim mebbeden yklamayacak olan istihkmlarmzdan biridir. Bir memleketin hedas da evld zihayat gibi mdafaasn deruhte ve ifa eder. Bu zamann ve bu vakalarn tarihini yazacak olanlar teferruatta ne kadar ihtilf olursa olsun bir noktada huu ve tazimle ittifak edecekler ve diyecekler ki Sleyman Askeri vatan iin vatanndan baka her eyini isteyerek ve glerek, feda etmi bir Trkt.

GE ERAL MEHMET FAZLI

1914 - 1918 Harbinin ok nemli cephelerinden biri olan ve az kuvvetle korunmas gereken Irak sol cenahna, ran ve Arabistan llerinde mertlik ve kahramanl ile hret bulan cesur bir komutan gnderilmiti: Orgeneral Mehmet Fazl. Bugnk genliin de ok iyi tanmas icap eden, bu millet fedaisi yetmi belik asker kimdir? Irakn yakc gnei altnda ba yukarda, gs kabark bir ihtiyar asker kocaman beyaz kalpa ile dimdik dolayor. Bu marur yryl, geni omuzlu, uzun boylu, atletik vcutta tarif edilemeyen byk adamlara mahsus bir olgunluk havas olmasa, insan bunun sahibini ok evik hareketli gen bir svari subay zannederdi. Irak llerinde byk bir nam brakan Mehmet Fazl Paa, Dastann Trk mcahidi eyh amilin maiyetinde henz ocuk olarak silha sarlarak arlk Rusyasna kar yllarca harp etmi ve sonunda eyh amille birlikte ar ordusuna esir derek Rusyada svari mektebinde okumu, subay ktktan sonra da orada senelerce askerlik ann binicilik ve cesaret ile ykseltmitir. Fakat Trk ve mslman olmas itibar ile nihayet Trk ordusuna iltica ederek Osmanl Rus Savanda Mir Gazi Ahmet Muhtar Paann yanna Kafkasya taraflarnda svari kolaas olarak ok byk yararllklar grlmtr. Sras ile tabur, alay, liva, frka ve kolordu kumandanlklar ile Badat ordu miriyet vekletini de yaparak 1910 da ya yetmie yaklat iin kendi arzusu ile tekat edilerek Badat vali vekilliine, mesul valiliine tayin edilmi ve bilhare Kut-el - Amara yaknlarndaki vsi iftliklerine ekilerek orada pek ok sevdii at ve halisddem Arap ksraklar ile yakndan megul olmaa balamt. ar ordusunun ve Osmanl

imparatorluunun en cesur ve mehur binicilerinden biri olan Mehmet Fazl paann maruf atlar Badat ve Hindistan yarlarnda ekseriya birincilii kazanrlard. Cihan Harbi knca mrn muharebelerde geiren bu ihtiyar asker tekrar orduya girdi. nce Erzurum cephesinde svari kolordu komutan oldu. Sarkam ve Kprky muharebelerine itirak etti ve bilhare yukarda yazdmz gibi Irak ordumuzun sol cenah Mehmet Fazl paann emrine verildi. Ahvaz muharebelerinde fevkalde kahramanl ve fedakrane hizmetleri grlmtr. Ata binmekte, silh kullanmakta ve cesarette eski masal kahramanlarn andracak kadar yksek olan Mehmet Fazl paa mam zam kaps civarndaki byk konaklarnda iki arslan ve birka kaplan beslerdi. ok av merakls idi, ahinle ava klarn hl grr gibi oluyorum. Byk olu eski svari yzbas Davut beyle kk olu Gazi av partilerinde eksik olmazlard. Nianclk ve binicilikte oullar babalarndan geri kalmazlard. Mehmet Fazl paa ile temas etmi olan her fert onun byk insan cazibesinden ve temiz ahsiyetinin azametinden kurtulamamlardr. O yle mtevazi bir insand ki hayat hretlerle dolu olduu halde harp htralarn ve llerdeki maceralarn pek ok uratm halde bir trl syletemedim. Daima lf kartryor, sz baka mevzulara gtryordu. Badat taki maliknesi daima geceli gndzl misafirlerle dolu olan bu ok mkrim zat herkese kar nazik, halk, kendini sevdiren tebessm, yank yzn kaplayan seyrek ve heybetli sakal ile yap bakmndan da tam bir arslana benziyordu. ok mfik gzlere malikti, fakat bu gzler icabnda kt niyetli insan evvelden sezerek imekler akard. ran, Necid ve Irakta mahalli ahali ve ir arasnda byk bir sevgi toplam olan Mehmet Fazl paa bir vakitler bu l dnyasnn deta bir nevi tasz hkmdar idi. O, elinde bir trl yeni modaya uyarak deitirmedii gm sapl mcahede gnlerinden kalma kvrk klc ile svarilerinin banda Kut-el - Ammara nnde Fellhiyede Sabis tepe muharebesinde ehit oldu. Bir kahramann hayat hretler ile dolu olarak bundan tam 30 sene evvel sona ermiti. 10 Mart 1916. Trk yurdunun ve milletinin selmeti iin 55 sene kln sallayan bu ihtiyar fakat din asker, Trk her zaman koruyan Allahn huzuruna ok erefli bir mazi ve tertemiz bir

ehre ile gitmitir. Rahmetli Mehmet Fazl Paann aziz ruhunun dier btn vatan ehitlerininkilerle birlikte ad olmasn dilerim.

You might also like