You are on page 1of 80

M

.o

I\

EHISTOITA AD LANFTTADCUM

ARCIIIEPISCOPTTM

OARTA

AL AIRIZOETSFO LANF'IIAJNOO

rCantuaReverendo et amarido suo Domino et patri et doctori, riae archiepiseopo, Ahglorum primati, matri ecclesiae camerito mulum ampl'e'otendo tholicaLe nei ut'iitatque Lanfi'anco:. frater Anselmus Beccensis, vita peccator' habitu monachus. non omni conQuoniam agenda eunt omia consi'Lio, secl sitio, sicut sco-iptu* e'at' ammia fa'c cwm aonsi;liw, et' consitifr;iu^s sdt ,t'tbi, untts ie mla: tti:rum' quem scitis, non de de omnibus mortalibus elegi, quem prae oonaibus *ili", in "" haberem consultorem in dubiis, doctorem in ignoratis'^ exoessibus correctorem, in reote actis approbatorem' Quo secundum votm uti non possim, decrevi tarnen uti' il;;"i* multi sint prater {uantum possum. Quamvis enim valde prutlenanrr vestram de quorum multum proflcere imperitus rnea me cogat peritia, et quorum subiacerre.'censura'e i,*** imperit; nulium tamen eorum novi, cuius me doctrina'e iui;"; tm confrdenter tamque libenter 'quam vestro subiiaffectu se si nas indiget exhiciarn, et qui mihi tam paterno -congaudeat. Qu1ne, quoniam.quidquid *ai,'aut *i *u exigit, et sapientia est irn-penfli*, pectore mihi paterno vesto e u*qrri,tito* et auctoritat roboratum et dilectione conditum: cuir aliqui inde haurio, id me sua et dulcedine delectat et securitate satiat. Sed quoniam haec ipsa scienti loquor, his omissis. cur orum meminerim, expediam' me saepe Quidam fratres, servi vestri et cons'ervi mei, multirm,que rogantes tand'em coegerunt, ut acquiescenem illjs scrib-ere,sicut in eiusdem scripturae praefatiuncula ;rd.*^ clonsiderare poteritis. De quo o'pusculo hoc praeter speim eveoit, .rtt non lolum illi quibus instantibus editum est, sed et sed etiam transcripi""". 'bert. alii illud velint fon solum legere, Dubitans igitur, utrum illud volentibus derlegare dtb""g eut coqrcedere, ne m aut invitum purtantes oderint aut sful'

A su so,or, Padre y d,octo,r I-.ranfranco, digno de toda reve_ nencia y arnor, arzobispo de Oantrber!, p,rim,ado de fnglat,erra, benenrito dle ta trgtesia catlia a au u.tl fe y fu sus servicios, el hermano Anselmo A" Ser, "r.rsu p."a, por la vida, rnonje por erl hbito. Como todo.hay que.hcerlo con con,sejo, pro no con un cualquiera, segn aquello de, la Sagrada Escritura: gcrnseJo_ jo y tu.cnsejo sea unoi*tn, oo,nse y:,!?do :" *,|,-iu uW coglcf,o uno que ya conocis, no rltne mil, sino eurtre tods los rnortal'es, pplra poder consultarle en mis duda,s, pu""-q", m,e ens,ee J9 qu* ignono, rre ,corrija ,en lo qu,e faite V i"e apruebe gl bien que haga. y aun cundo no ioar serrm de 9l -a mr gusto, por lo menos le utilizar en Ia medida de lo posrble, p_onque, aunque haya muchos que, sin contar con dotes de prLrdencia,podran supiir ini falta de expey:r1gslras nencra con s,t competencia, y a cuyo buen crit,erio obiigue a sornieitjerme mi ignorancia, no conozco, sin e,rnbargo, niguno a cua.doctria y juicio rne som,eta con tanta oirnaa v con tanto guso corrnoal vuestro, y que se prest,e, a ay.udarnie con tan. paternal afe,cto y con tanta alegia si,empr:e que sa neoesario. De ah e$ que todo cuanto rne- coneedin pri, tr"a benevolencia par conmigo, se hallla lleno e d"b,id""i;, "u.s. rwestido de una gran autoridad y, en fin, sattrrado de afectoj y, por lo mismo, todo crranto me viene drevue,stra persona lo -pero eousntr srumarnente grato y.lleno de seguridad. para qu recordar estas coss a quien ya las c-onoce; mejor ler callarlas y seguir adelante. Algunos d,e los hermanos dre hrbito, siervos vuestros y compaeros rnos, me han instido mucho urra y otra vei para qu,s corrsintiese ern redactarles lo que podis- ver ahora en e pre'facio de este tratado. pero ha ocurrido con l lo que Inenos sl esperabal y_ es que no solanente nae han pedido le,e1ot aun.copiarlo loe que rrre lo pidieron, sino otr,o,s mu_ cho's, y no s qu hac,er, si negrsel o concedrse,lo,porque en el ,prriinr,ercaso me lo tomarn a mal, y en el segn-clo ire

!'-ii,/.i

90

MONOLOGIUM.

PROL.

uoorocto. pnr.,

191

tum agnoscntes derideant: ad singularem meum recurro consiliarim, et scripturam ipsam exam,inandam vestro mitto iudicio, ut'eius auctoritate aut inepta a conspectu prohibeatur, aut correcta volehtibus praebeatur.

tornarn por .ln nrerei6.pn estas dudas ,rprcturto a mi conse_ i_er9y sorneto a su juicio -i esc.ito pra que con su autoridad suprima Jo qud est ml t"-p;;e cornegido a ios que Jo d,sse,en. "

PROLOGO PROLOGUS precati sunt, ut Quidam fratres saepe rre stuoseque quae illis de rneditanda divinitatis essentia et quiqr".idt*, usdam aliis huiusrnodi meilitationi ,goha,orentibususitat'o sermone colloquendo protuleram, sub quodam eis me'ditaonis exemplo deicribe.ern.'Cuius scilicet,scribendae mEditationis magis secundum suam voluntatern quam secundum rei facilitatern aut meam possibilitatem, hanc mihi formam praestituerunt: 'quaenusauctoritate scripturae penitus nihil in ea persuaderitur, sd quidquid per singulas inv'estigationes fi-oi" iA ita sse plano stilo 'et vulgaribus argumentis "ssu*,t"t, disputatione et rationis necessita,s brevite'r cogesimplicique -et nert veritatis ciariar*s pat'enter ost'endelet. Voluerunt 'etiam, ut nec simplicibus paeneque fatuis obrectionibus mihi occur; rentibus obviare contemnerem' re ipsa cum me atque r''ecusavi quidem tentare diu Quod oom,fatans rnultls m,e rationibus excusarre' tentavi. Quanto enim i quoil petebant usu sibi optabant facilius, tanti illud mihi actu iniungebanl difficilius. Tandem tamen victus cum precum modesta importunitate tum studii eorum non con-temnenda honestate, invitus quidem propter rei difficltatem pt ingen mei imbecillitatem 'quod precabantur inoepi, sed libenter propter eorum caritatem quantnrm potui secundurn ipsorum dennitionem ef'feci. Ad quod cum ea spe sim adductus, ut quiclquicl facer em, illis solis a quibus exig'ebatur, esset notum, t puto post eisdem idipsmm ut vilem rem fastidientibus contemptu esset obruendum (scio enim me in eo noa tem prcantinus satisac;r'e potui."", quu* precibus meis me piosequenlibus finem posursse), nescio tamen quo pacto sic praeter spem ev'enit' ut non solum praedicti fratres, sed et ftures alii scripturam ipsam quis'que sibi eam transcribendo in longum memoriae comm4dare salagerent' in ea Quam ego saepe retractans nihil potui invenire me dixisse, qrra no catholicorum patrum e ma--ime beati Augustini scriptis cohaereat. Quapropter si cui videbitur' qr,Ja io eodem otrlusculoaliqu d protuterim, quod aut nimis ouu* sit, aut a veritate dissentiat, rogo ne statim me ad - A,lgunos hermanos me han pedido con frecuencia y con instancias que les ponga por es,crito y en forma e mita_ cron crertas ideas que yo les haba comunicado en una con_ r/ersaclon familiar sobre el. mtodo que se ha de s,eguir para meditar sobre la es,enciadiv,ina y ofros temas afins u ste. Consultando ms bien su deseo que la facilidad A i"1'*ocin o la rnedida de mis propia,s f,-uerzas,me trauaron el plan de ni escrito, pidindom que no *" ,pyuse en la autoridad de las'Sagradas Escriturai y que u"irr""i."u, por medio de u estilo claro y argumentoi aI alcace Ae io'os,-la;;; elusiones de cada una-de nuestras inv,estigaciones;lqu" fusl

la resalta espontanearerite del encadenamiento neoesario de los procedimientos de la ra,ni y de la evid'encia de Ia verdad. hambin tu" q"""ilo no me desdeasede r,espondera las objecioaes au los si*p-.le's aun de los necios. por mucho tiemio me rehus, y-mir diendo esta empresa con mis fuerzas, n Oee u e"oitru" numerosas razones para ,excusarn, p,orque cuanto mayor\es para que hiciese icii esa materia, lani :Tl aumientaban :li :l"isencias mas para m la dificultad con sus deos.Ven_ cido, finalm'ente, por. la molesta importunida e sus orac]o_ nes y p-ol su piadoso y respetable celo, ms que contrariad.o por Ia dificultad del tema y ta aeUitiAa ae mi e.pi"ii c"sent, por el cario que ls tengo, -rne f"" Lriu.i_ m,en,tcomo- pueda, el plan que "r, ".uli"r", habian traz,ado, L" q* ms me decidi fu la esperanza de que esle es.crito ,r."i" conocido ms que d,eaquellos gue *"io haban "o e.dtdq ;; muy pronto, cansados de l,eerle,no tardaran seputr'en el desprecio y el olvido una obr hecha *. pu", "n que dejasen de molestarrne con sus instancias qu, pu"u satite" "mpetentmente su justa curiosidad. pero tra ocurrido. no s contra mi esperanza, que han sacado copia,sdel ma_ !-oTo:.,y nuscnto para aprendrs,elo de m,ernoria y consrvarlo nor ti,empo largo, no solamente los hermanor, ;i";-;;bieiiitii" p,ersonas en g'ran nmero. Al examinarlo de nuevo escrupu_ losameate, no he hallado en.l nada que no se ajuste rigu;;_ sarrente a los escritos de los Sants padres, v-p"i""'iiui mente de San A.gustn. Si alguien, pues, encontrase en est

tas.r'egtas de una discusi simple, i-;* L:l^"1 !1_a nuscaQ.e otra prue,ba que que

;;

, ,
1i

lr
,
!

;.

:T

LW

MONOI,OGIUM.

C'

MONOLOGIo.

c. r

193

exclapraesumptiorem novitatum aut falsitatis assertorem Trinitate' De Augustini met, sed prius libros praefati doctoris opusculum meum diligentbr perspiciat, deinde sesundum eos posse dici tres diiudicet. Quod enim dixi summam trinitatem tres subsufbstantias, graecog secutus sum, qui confitentur in personas tres qua nos fide, stantias in una persona eadem per substantiam' Deo una substantia, nam hoc significant in 'Quaecumque autem ibi dixi' sub quod nos per personun. investigantis pl"oronu secum sola cogitatione disputantis et sicut sciesunt' pnolata ea quae pTius non anilnadventi'sset'' intendebarn' bam eos velle quorum petitioni o;bsrequi quis hoc oprxcuPrrecor utem et obsecro vehementer' si praefationem in capite lum voluerit transcribere, ut hanc praeponere' Multum erim liberlli ante ipsa capitula studeat quae ibi legerit si quis prius' prodesse puto ad intelligenda ea Puto qua indentioore quove' modo disputata'silnt' cog[overit' prius viderit' etiam quod si quis han'c iprsam praefationem opinionem pro' non temerneiudicabit, si quid contra zuam latum invenerit.

qyrylr, a.leune opinin novedosa,sospechosao contraria a Ia verdd, que no me trate en seguida como un innovadlor 9 apstol de Ia rnentira; gue lea *T"iu*."tu tratado de San Agustfn sobre ta Trinrd v q;;ju-rgue -i el ;.;;; _.d; el de este Santo padrre.Cuanao a-igo pod.aconsiderar !"u-r" a la Trinidad como tres substanci"ias,-'fre sefuia" h ;piri" los adrniten tres uu-oir".i"" en una esencira, !9 .1iegos, -que compartiendo la misrna f.e eue nosotros, que confesamos tres personasen una substanc'ia, po;d; riunaenpo;;;:s l"l"i? en Dios lo que entendems'fi pu."o"u. -En cuanto a que.yo dig, presento sponiendo un hombre que !*: i: y -to exmina busca en la sbled.ad p"".*"to-i;";;_"; {,g_",. rtn principio. no haba comprend.ido:-tal ra voto de los hermanosy er deseoque yo quera sausr". et por lo dems, ruego con instancias a aquef que transcriba ,i"'qTJ tenga cuidado en encabezalrla ,;t;;;iogo, "ri" pooque tiene su,rrtilidad.para la iateligencia "t te fo {ue'sigue el saber en qu intencin y de qu manera ha sidd escrita esta diserta_ cin. Pienso,ademaslque e,t iea prlg.;;;":;; _que jcio apf,sio".'o-.i-un.l"i6" ""1" .n t algn prinl::,9_9:p crpro contrario a sus opiniones.
CA,PITUILO I

CA"PITULUM o**ff Quoo srr QTDDAM

I oMNruM Er SUMMUM

Qun nav Aro ABsoLUTAT{ENIE BUENo, GRANDE y supERIoR a II)DO IJO QUE EXSTE1 . r,Si alguien ignora que exis.te una naturaleza nica, supe_ rlor a todo cuanto existe, que se basta a st mrsma en su eterna bielalrnturnza -y que por su omnipotente bond.ad d.a lo quu rra qe etta ;; L que es y que _a^^ca!1_cliatura 6a bueta en algn asp,e,cto;fu-ignora otros -mucho" er pu"i* que necesariarnente ce.mos sobie Dios t la" ;i;t;;; mpo{1 que esta ignorancia "i. ,i"-dlta de instruccin o de falta de fe. niJnso que, con lal que sea un poco inteli_ gent, podr convncerse poi ra menos en gran parte, de estas cosas. "ol"-"r"]'al Y como pu,ede hacer esto de muchas maneras, le pre' Desde este caotulo hasta el -e' 5, San Anselmo quiere demostrar

ffir*

quae sunt' so' Si quis unar naturam' sumimamomnium omnibusque lam sibi in aeterna sua beatitudine sufifrcientem' aut quod aliquomo' rrebusaliis hoc ipstrm guotl aliquicl sunt suam dantem et do bene sunt, pe'r omnip'otentembonitatem de Deo sive de eius crreatura facientem,aliaque perplura Oupe ignoaut non credendo credimus,aut non audiendo necessario vel mecliocrisingenii rat, puto quia ea ipsa ex magna parte' si persuadgr"e' Quos est, potest ipse sibi saltem sola ratione aes' illi quren ponam' unum cum ,multis modis fac,erepossit, iis solis frui ornnes mo essepromptissimum' Eenim cum

,creo, sentar na gue,se,gn t" s"oa-r"uv-rril.-""il';"i;

de u'n soro._Dl"j. .r; ll ^.-lt3l-"il que.Santo ;;;"; capturo desarrotra .Ioms er argumenro en ta Sunia ll;";^";;'it\;;:,;t inteniuntur (J,,"{. zr a. 3), go" pod"-o.sumire T,I::!-t icien-i ! -tsxlsren perteccrones difr 'tienen esa perfeccin la reciial I p";ii.'i;":;;A;;"li;it"': ^suyo Aihora bien, la perfccin es de n to, y ei acto por s
S. Ao!. r

ot.o s,* t s-o tr;l ; e,'. ii-j.:,'. ;?,'"ii,i ;i'#. T"*J:i #*"Jtr T 3X :

194 apptant ,quae bona putant, in promptu est, ut aliquando mentis oculqm convertat ad investigandum illud unde sunt bona ea ipsa, quae non appetit nisi quia iudicat esse bona, ut deinde ratione ducente, et illo prosequente ad ea quae irrationabilitrer ignorat, rationabiliter proficiat. In quo tamen, si quid dixero guod maior non monstret auctorits, sic volo accipi, ut quamvis ex rationibus quae mihi videbuntur, quasi necessarium concludatur, non ob hoc tarnen omnino necessarium, sed tantum sic interim deri posse dicatur. Eacile eSt igitur ut aliquis sic secum tacitus dicat: cum tam innurnerabiiia sint bona, quorum tam multam diversitatem et sensibus corporeis exp,erimur et ratione mentis discernimus, estne credendum esse unum ali,quid, per 'quod unum sint bona quaecumque bona sunt, an sunt bona alia per aliud? Oerti,ssimum quidem et omnibus est volentibus adv'ertere perspicuum quia, quaecumque dicuntur aliquid ita, ut ad invicem magis vel minus aut aequaliter di'cantur: per aliquid .dicuntur, quod non aliud et aliud rcd idem intelligitur in rliversis, sive in illis aequaliter sive inaequaliter considere'tur. Nam quaecumque iusta dicuntur ad invicem sive pariter, sive magis vel minus, non possunt intelligi iusta nisi per iustitiam, quae non 'est aliud et aliud in diversis. Ergo cum certum sit quod omnia bona, si ad invicem conf,erantur, aut aequaliter aut inaequaliter sint bona, neces'seest ut omnia sint per aliquid bona, quod inteDigitur idem in diversis bonis, lioet aliquando videantur bona dici alia per aliud. Per aliud enim videtur dici ibonus e,quus quia fortis est, et per aliud bonus equus quia velox est. ,Cum enim dici v[deatur bonus per fortitudinem et bonus per velocitatem, non tam,en idem videtur esse fortitudo et velocitas. Vrerum si equus, quia est fortis aut velox, idcirco ,bonus ,est: quomodo fortis et velox latro malus est? Potius igitur, quemadmodum fortis et velox latro ideo malus est quia noxius est, ita fortis et velox equus, idcirco bonus ,est quia utilis ,est. Et quicl'em
mismo es ilimitado v slo ouede linritarle la ootencia o suieto que le recibe. As, Ia sabidura, mientras rro cs limitada por l sujto <tue la recibe, es infinita en razn de srbidura. Y la blancura, caso tjue subsistiese por s sola, a modo de las ideas rrlatnicas. v no fuese recibida y.lir.nitda por el-sujeto, sera infinita'en su lneal es decir, en razon oe blancufa. . -Por consiguiente, cada una de las perfeccion.s que. vemos limitadas en los-seres suponen que Dor errime de ellas-existe una per- i. feccin, uo participada, no iecibida, no medida, no limitada, qoq . petfecto, de cuy{' r perfeccin, esc ser Detfecto, participan oartician l<is dems. dems. Esa oerfeccifl. l o los l o s dems, d e m s . es es perfeccin participan en mayor o tnos grado

MONOLOGIo. c. r

195

"-Y;:;"il.'#ii entre.ro.Jiu"T..i-i,J#i,?3",f#lru:y*:1T_i;';;j1
isuardad, son tates

J":#:,i;H: "'"g,;i*l*i:{:* t#H#i ni:n "* '"1;i"*li:d.::l#!'"'l""ifi fi,f

de bienes, necesiaa-ios 9undancia ?" :11t^1,3 -cuya mltiple por la -experienciade "; ;;;"id; v por .la intencin I?t:13-

;#ff j:""i'"iJ;i'{:il:1li:-"'}','iltr#';;l;;

escrito ad,elanto algunacosa que no se halte demostradap";-;;; iin"lrg"a mayor,, defoo pienseque, aunque,, 3::^:" ciertasi G .o.,.iurir, "uur"-l -p_.argl ;;iliH#XXH: H:": na, esta no deber, *muu"jol c<mo ab"i" "I"'if*roerada ."*i, p"ai"ndo :i'tfT:ilEul'::i,T:j sino

;f.iiift .1'tXeH'fl T:ii3J*liH# rl*ti Sin embargo,si, en,este


"8rJ parecerro

a-bu e ns, $tf l# TJ*: #:-i::"1*{ ;;; ;tit_ j" iuzg

que todos los hombres desean gozar, pero nicamente de las cosas q u,ej uegan bu e.n as, r ciien-le'pud" ; ;;;;;; vz_su espritu para buscar .r ;;;-;l';ar pnccede ra bondad "T;;;

e sbuen op o u,.' *!""*,H r,',T:ff if:*ir:# "q ":l::l".?ff *.t*Utr:l'*11'"".,i"'?,,ixJ:';,*1"';l:i.'i1*,iiu,l;r"r;

que as como un ladrgn accin es malo! porque es daino, de i _o"sad,y;piJ'""rr"su

viiao ..;i" i"{." ffi,,fi & t|;l"Jr:i'i1",}

porque es vaiiente *11.:?:"'

H"1"J?t"'Tfu':.i1"^"*^, *" rarapidez y e"r :I' Pero i*"; si un cala-tio-;;;t"

una cosa en cuanto t p;; #* prdo. porque, aunque-secuanto es r_ "-s-ani-moso," aiga-lle uuro "npo" el valor v

s, .#H,:l"l ',.: tft sii *t, *"# :Hi i'l*ffHff ef ";il tn_to;po"qui";dili,T:rh1:j.ff"J,l#.T,li;;ilfl

'u"gi_:iiniu';"';:1,f.?::ilirl..,5"rJi,ll*,f '-,. :;lliitri u*d ff ii"l?,gl'"'"0t3i.iT.:9'3s Lmpara.das entre


$;

:.i d;;-;;;; ff J" *l?i"lr$l srno ra misma un t*gl, :l _Ii"rldq;ei;p;"rt.at t caso que et st "in. '-. il'-itl*'"["'i'S;il3:'.L-l'i"'in;;i;i'.".,grur..eorquetod las unas en re-lacin que sean ms o mun'nJlst"s I -" rgual-mente justas, to puuaen"";ff: j"i "1;;; cebidascomo .justasos ','E

j:4

. ',.

:{ ,)

196

MONOLOGIVM.

C.2

MONOLOGIO.

C. 2

nihil solet putarj bonum nisi aut propter aliquam utilitatem' ut bona dicitur salus et qua saluti prosunt, aut propten aliquam honestatem, sicut pulchritudo aestimatur lbona et quae pulohritudinem iuvant. 'Sed quoniam iam p'erspecta ratio.nulto potest dissolvi pacto, neesse est omne quoque utile vel honestum, si vere bona sunt, per idipsum esse bona per quod necesseest esse cuncta bona, quid'quid illud sit' per quod cuncta sunt Quis autem dubitet illud ipsum, igitur est bonum per seipIlluct bonum? magnum esse bona, sum, quoniam omne bonum est per ipsum' Ergo consequitur' ut omnia alia bona sint per rr-iud quam quod ipsa sunt, dt ipsum solum per seipsum. At nullum bonum quod per aliud est, aequale aut maius est eo bono, guod per se est bonum' Illud itaque solum sl summe bonum, quotl solum mt per se bonum. Id enim summurn est, quod sic supereminet ais, ut !e.cpar ha'beat nec praestantius. Sed quod est surtme bonum' est etiam summe magnurn'. Est igitur unum aliquid summe magnum, id. est, summuan omnium quae sunt'

sidera buena una cosams qu por razn de su utilidad, gatu{ v lo que la ravreci-.o*olu b.il.;; ::T^"_]? ; b ,ue la romenta. p.ero como lo prueba incontesta,blemente l; ;;_ zn ya puesta en evidencia^,-;;;;;""nucesa"io que todo lo que es til u honesto, Ji ,.rJ".ramente bueno, sea por aQuelto "* precisamente p" iJi""r es bu,eno todo lo :,ya lo es. que bien, podra dudar que aquellopor "_ 3l:ll todo quin que es buenono *uu ,ii g"., bien? Io cual :: ly.i19 pof 19 Esrtebien ::_p.i:I" que i mismo, pu91to que tod bid ;i*;;;;?i: trgu'ese todos,los. otros bienerJproceden y que l solo es por s mism;. Ebi;;;iene de ot.o qu! "ff, de otro no es igual al bien que es buenopor.s, 1.Solamentg, pueg este ser es soberanarnente "i*"iro"'qu,e p*qu""a" buenopor s, por_ que solamente es sunremo et que O. tal modo otros, que no tiene ni igual spu.ii.-ilo "p"u ro que ,es a los sob,era_ nament bueno es ta3ign"i grande. tlxiste.\ ..ou"""u*u"G F9s*r ser soberanaeen_te bueno t;;;fu;;;rt" 9s dcir, absolutamente superior "jol qre existe. "dfi#,I , "
CAPITULO II

CAPIITULUM
DE EADEMN,E

II

esso sulnne Quemadmodum autem inventum est aliquid sunt bona' aliquid per unum bona quoniarn cuncta bonum, quod est bonum per seipzum: sic ex necessltate colligitur aliquid esse summe bonum, quonianr quaecumque magnrl per *oot, p"" unum aliquid magna sunt, quotl magnum e's't alicorpus est ut spatio, magnum non seipsum. Dico autern dignius' aut est melius tanto quanto maior, quod quid; sea ut est sapientia. Et quoniam non potest esse summe nagnum nisi icl quod,est sunilre bonum, neoe'sseest aliquid esse maxiquae sunt' *u* ut optimum, id est summum omnium

qu;et9 r;.i;;;;Ji" ro es por un ser l::^"t^:u ggnsjdera por s mismo, irande,"dig;, ,ro po" Ia exter311e1_qrande sron, como un cuerDo, sino ta-I,qu.'.u?o *, g"u":.-;r, ms digno y bueno es, como ia ;abid;: y puestoque no puedehaber nada soberanamente. que Io que eq S.""u,tu. bueno,es necesarioq" iiui" ua s,era la ve 'sooeranamnte lll::?ly"."te grande y soberanamne bieno, es decir, ab_r soruramente superiora todo to que u"isiel" tilt?rfl lc-existc'c ia-tlcr'e rrTIt tt.I)octorprueba *'.:". b''.f ;:f

TrlMAl Oomo hemos encontrado- que hay un bueno, considerand.o que todos l"l'-JU:lL, ser soberanamente buenos son tales por rn sr que es bueno de por s, eimismo modo hay que -iray cuncluir ne cesar,iarnenteq ue ; ;;';;Lranamenr,e gran_

Drr.

MrsMo

j;,ry; "ii?;,"',ln''fr il#i.i" P;"*#l*:i::'"#i"11t:'i,S'.'i'"f

198

MONOLOGTUM.

C. 3

MONOLOGIO.

c. 3

199

CAPITULO,III CAPITULUM I{1 poR LA cuAL ES ToDo Lo Quo uev uNA NATURALEZA eur Es; eu DsrA NATURALEZa suBstsrE pon sf MrsMA y ES aBsoLUTAMEMTE SUPERIOR A TODO LO QUN EXISTIE T

QuOo

STT QUAEDAM NATURA, PER QUAM EST QUIDqUID EST' ET

QUAE PER SE EST, ET EST SUMT\'ruM OMNTUM QUAE SUNT

Denique non solum omnia iboria per idem aliquid sunt bona, et omnia magna per idem aliquid sunt magna, seC quidquid est, per unum aliquid vid,etur esse. Omne narnque quod 'est, aut est per aliquid aut per nihil. Sed nihil est per nihil. Non enim vel cogitari potest, ut sit aliquid non per aliquid. Quidquid 'est igitur, non nisi per aliquid est. Quod cum ita sit, aut est unum aut sunt plura, per quae sunt cucta quae sunt. Sed si sunt plura, aut ipsa referuntut' ad unum aliquid per quod sunt, aut oadem plura singula sunt pr se, aut ipsa per se invicem sunt. A,t si plura ipsa sunt per unum, iam non sunt omnia p,er plura, sed potiu,s per i'llud omnium, per quod haec plura sunt. Si vero ipsa plura singula sunt per se, utique est una aliqua vis vel natura existendi per se, quam habent, ut per se sint. Non est autem dubium quod rper id ipsum unum sint, per quod habent ut sint per se. Verius ergo per ipsum unum cuncta sunt, quam per plura, quae sine eo uno esse non possunt. Ut vero plura per se invicrm sint, nulla patitur ratio, quoniam irrationabilis cogitatio est, ut aliqua r.es sit per illud" cui dat esse. Nam nec ipsa rclativa sic sunt per invicern. Cum enim Dominus et srvus neferantur ad invioem, et ipse homines qui referuntur, omnino non sunt per invicam, et ipsae relationes quibus referuntur, non omnino sunt per invicem, quia eaedemsunt per subi'ecta. Cum itaque veritas omnimodo excludat plura esse per quac

o convienn en un principib .;;; que Ias ha dado el ser, o existen cada una-de p_s,--s; han creado mutuamente-. A.hora b;, ; provinen t. ;; principio, ya no tienen-"" o"ig.i, *,n'frripl., 11ism9 *i* i.i. Si existen cada una por s rnisma, hry suponer la existencia de una fuerza o una naturaleLa fu a fu uu existir p-o.rs, y de ra qu'e tienen ru pou"-gutiva s-p";;; de existir por s rnismas; pero entonces es inddable"que .*l.terr-pl aquel. mismo y slo del cual tienen ta propiiaaA O" iiti" por s mismas. Es, pues, ms acertado ecii que'u*i.t""*t* das.por razn de esle principio ,i"i*,--a. que por razn de y-a{s, los cuales pon-ningn .orrc.ito podr,an existir I. ftr cuanto a un existencia por mutu comunicacin, sin no hay, ningin principio que perniita admilirlo, . e"1"contradictorio oue unalosa reci;biese el ser e.aqefia "1"t, a-ia s9 lo;ga, y las relacio;;;;;;* no se crean a s :pl:11" mutuamente. El esclavo y el amo son ciertamente tals re_ lativamente el uno al ot-ro, p"ro- to*-f,o*bres a lJi; aplicamos estas calificaciones'divers* .ul.ti""; ;;#;;; v , ni uno ni otro en virtud de una creacii rnutua, estas rel_ V ciones mismas qu,e reinan entre ellos- no estn producid.s
foma que en los captulos anterio,,lfiff3 -".:i" 3" !il'i.i i:":r-?:lj?,pr:*trj ff $'?.","T,:l ycaoian"i"t.he"di1g":'-l,i::,rii"?"1?",f procede Discurriendo en la misma

plede.recibir ;;; d* ;r";;;;q* ;i |f^::"t:1?d1 srqurcra se puede "g imaginar que"ihaya algo sin .utu;.1"u*" 19gueexisteno tienel s., irs qo; ;id;; i;l;;;?: Als. las coisas, o la causade l; .i "; i*i"t .. ln"i"u o-fr" varias; p hay varias,

Finalmente, no slo todo lo quc s bueno y grande -t-od; lo es en virtud de una sola y misma cosa, qino que t{rptir, L,r-.lr'"-exrste rarece -q;fisti" u-4 selo.y &rsmo qgr. P_orquetodo Io qE-existe "n viene "i;t;Jf.lJatgo o de la nada.

esiste de alg' .er, no^d.'li i"n'ipiqo" solamente el ser rucde.dar el'ser. Esa causa eficie't o es iura'sol-o'ei..;lti"i:.. Si se dice,que son muchas, o .- ,iiL"""qil-.;-;;""ltli.ii

,t"trS*a:",,tr":ittr Pit".f."L-:'r'?t'["t'Ei.i-,1i13'hffi"'o,:if l( tuvicra: se eurientl" qoe au-;;"';i;; .-,.i;';tu"i; uo de otro. Pero en este cso, co-o "j tener el ser por "oonoirrrien '..:1",f;,":i:1Hf l'.,.Tl'Tiir.T",$ff lf :;ir'1Jd"rt$",:T",F;

'Ttil',i!ll:l: :;.j'1 'il


MONOLOGIUM. C.4

Morolocro,

i-

C.

901

cuncta sint, necesse est trnum illud esse, per quocl sunt cuncta quae sunt. Quonia,rn ergo cuncta quae zunt, sunt per ipsum unum, proculdubio et ipsum unum est per seipsum. Quaecumque igitur alia sunt, sunt per aliud, et ipsum solum per s,eitrxum. At quidquid est per aliud, minus est quam illud per quod cuncta sunt alia, et quod solum est per se. Quare illud quod est per se, maxime omnium e'st. Est igitur unum aliquid, quod solum maxime et sumrne omnium,est. Quod autem maxime omnium est, et per quod est quidquid est bonum vel rr.ag:num, et omnino quidquid aliquid est id necesse st esse gumme bonum et summe magnum, et sumnum omnium quae sunt. Quare est aliquid, quod, sive essentia, sive substantia sive natura dicatur, optimum et maximum est, et.summum omnium quae sunt.

t'

t*,

CA,PITIULUM Du n,nnu nu

IV

'

l i
''i'

, 'r* CAPITUTLO Er. ryrrsuo tnma Sigamos. Si aleuien examina atentamente las naturale_ zas distintas q.t. . of_recgn ili ,,o, ;;l;;;'o se da cuenta que no tienen todas el mismo gi""h; se distinguen p-or su mayor o menor " is"id,;;;-;;; ni,d;;tr; cfque el caballo no es por su naturaleza "oi"Z. sup,eriora la madera, y el hombrear,caarq-n;;;E o de ser llamado hombre. Por consieruiente, as ,ro-u'epuedenegar que entrp tas divers,as ""rno nturale2artr;t;id;;;eJors que otras, asf la razn nos obliga aAu., qiJ"l rrr" tan superior a las ot-ra1s, " que no ta nay .m?ygr.Si, en ,efecto,I distincin grad.ose inairita,;; jlj*.$::":os ;;"r" que et ms ele_ vado tenga todava otro por encima, hay que habr tmite en el nmeio Ae las-nli.iirr*", mtir quu-"o principio tan ajbsurdo, que salta a ta vistl ;,iilsea un insensato. *i:h: _por tanto, necesariarnene una'naturaleza cuya superioridad sobr,e las otras s.eataf, q;;o qued,einferior a ninguna; p,eroesta naturaleza, td ;;; nosotros acaba_ mos de plesentarla, es nica o fray v"ias "1-*i**-Jg?;e,
" Las cosas no creatl. las relaciones entre sl, ni se crean mutuamente. .las elaciones ?ln-o-qy9 sir""""""r""^o.r.. po, el que ha

Iri

IV
''i$l

Ainplius. Si quis intendat rerurn naturas, velit nolit, sentit non eas omnes contineri una dignitatis paritate, sed quasdam eanm distingui graduum paritate. Qui enim dubitat quod in natua sua ligno melior sit equus, et equo praestantiotr homo, is profecto non rst dicen&us homo. Cum igitur 'naturarum aliae aliis negari non possint melioros, nihilominus persuadet ratio aliquam in eis sic supereminerre,ut non habeat se superiorem. Si enim eiusmodi graduum distinctio sic es't inffnita, ut nullus ibi sit gradus superior quo superior alius non inveniatur, ad hoc ratio deducitur, ut ipsaru,m multitudo naturarum nullo fine claudatur. I{oc autem nemo non putat absurdum, nisi qui nimis st ab,surdus. Est igitur ex necessitate aliqua natura, quae sic est alicui vel aliquibus superior, ut nulla sit cui ordinetur inferior. [Haec vero natura quae talis est, aut sola est, aut plures sunt et aequales: cum aequatressse non possint per versa quaedarn, sed per idem aliquid, illud unum per quod aequalique les hace semejantes, y sta es rn,s bien la que existe por si misma, '!' lo las otras, que existen por eIla. Pues bien, esto es lo o' u e b s i a ' m o s . s t e e s ' e l - S e r s u o r e m . s t e e s D i o s . .Err foma alrloga demostraf en el captulo siguiente la existencia de una natuialeza ririca, superior a ioclas lal dems er perfeccin y dignidad.

'ii

", 'ir

, . \ i$ ',j

,d -fi 'ia

.-

j:$

rrf ril

por oad, ifT?"'X" ilT'";!f""dllTi trg:''il'p"'in; "-pi.l

ii t,':,

t'

.,

:.

2$2

NroNoLoGruM. c, 4

MONOLOGIO.

C,7

203

ter tam magnse sunt, auit,est idipsum quod ipsae sunt, id est ip,sa earum e'ssentia, aut aliud quam quod ipsae sunt. Sed si nihil est aliud quam ipsa earum essentia: sicut earum e$ntiae non sunt plures sd una, ita et natura,e non sunt plurs sed una. Idem namque natura hic intelligo quod essentiam. rSi vero id per quod plurrs ipsae naturae tarn magnae sunt, aliud st quam quod ipsae sunt, pro certo minores sunt quam id, per quod. magnae sunt. Quidquid enim per alium est magnum, minus est quam id, per quod est magnum. Quare non sic sunt magnae, ut illis nihil sit maius aliud. Quod si nec per hoc quod sunt, nec per aliud possibile est, tales naturas plures quibus nihil sit praestantius, nullo modo possunt esse naturae plures huiusmodi. Res;tat igitur unam quae sic est aliis superior, et 6olam ali'quam naturam e,ss,, ut nullo sit inf,erior. Sed quod tale es,t,maximum et optimum est omnium quae sunt. Eirt igitur quaedam natura, quae est summum omnium quae sunt. Hoc autem esse non potest, nisi ipsa sit per,se id quod est, et cuncta quae sunt, sint per ips,am id quod sunt. Nam cum paulo ante ratio docuerit id quod per se est et per quod alia cuncta sunt, esse sumrnum omnium existentium: aut e conyerso id quod est summum, es,t per se et cuncta alia per i.llud, a,ut erunt plura summa. Sed plura summa non ess, manifestum est. Quare est quaedam natura vel substantia, quae pr se est bona et magna et per. se est hoc quod est, et per quam est, quidquid vere aut bonurn aut rnagnum aut aliquid est, et quae est summum bonum, gummum magrrum, gummum ens siv'e subsistens, id est summum omnium quae sunt.

iguales entre s. Ahora bien, como no pueden ser iguales por condiciones diferentes, ,sino por una condicin nica e id-n_ tica, esta condicin nica que las hace iguales en grandeza s, o ellas mismas 1 u otra cosa distinta de ellas. pJro si no -. es ms que su propia esencia, como ellas no tienen varias I J , ftesencias,si:ro una sola, ss s,eguifaque no hay varias natura_ una sola, porque aqu hay que entender por natu_ ; , llrulq, s_rno lo rni,srrno que'esencia. Si, por el contrario, aquello que _ J frateZa 't't 'hace que muchas naturalezas sean igualmente grandes es distinto de la naturaleza misma, seguramente quJ ellas son, a su vez, menores que lo que les comunica s,u grandeza, prorqu,etodo lo que s grande por comunicacin dJ otro. es mnor que aquello de lo qu,e recibe su grandeza. No on, pues, d'e tal manera grand,es que no tengan nada por encima de ellas. Y si ni por pare de su c'senci ni por prte de un -naturalezas eierento extrao ,es posi,ble que ,existan e-sas iguales y supremas, queda que no puedrenexistir de ningn modo_.Queda, pues, esta naturaleza nica, que s .up.iio" a todas, hasta el punto de no admitir inferiridad coi, oes_ pecto a ninguna. Pero el ser que ll,ena estas condiciones es soheranamente grande y bueno, est por encima de todo lo que exis'te. Ha'*. pues, una natural,era superior a toclo lo y esto no puede ocurrir sin que exiita por s misma c!g-ad.e, y sin que todo Io derns que existe haya recibido de ella su existencia, porque como la razn nos demostraba hace un momento que lo que s por s mismo, y por lo cual existe todo,. 'es srrperior a todo lo dems, r,ecpnocamente, o este principio superior existe neoesariarnente por s mismo y co. munica el ser a todas las cosas, o hay vrios principios superiores; pero es evid,ente que no pu,ede ser ,esl,o. Existe, pues, una sola naturaleza. substAncia o esencia, que es bu,e_ nQ y grand_por s misma, q-ue-sa6E-iisiia* iE--su o dE-t'q fi aI TE?lAmenie ta bondad, .Rroni qen9, r_ tgggg-.ra, tgexistencia, que, por cbnsiguicntc, u. t. *o"_ rana bondad y grandeza, el ser y Ia substancia por excelen_ cia; en una palabra, el principio superior a todo. --T11,..,r,
sn t.;r.rrcin

f;irj ,

w4

MONOIOGIUM.

C, 6

i.oNoLoGIo.

c. 6

CAPITI],LUM

V
EIJLA, DE IGUAL

CAPITULO

Crouo psrn NATURA,LEZA Exrsrg pon sf Mrstra y LAs orr,As pon Quoo srcur ILLA Esr pER sE ET ALIA pE:RILLAM, ITA sIT Ex sE ET ALIA EX ILLA Quoniam itaque placet quod inventum est, iuvat ind.agare utrum haec ipsa natu'ra et ,cuncta quae aliquid sunt, non sint nisi ex ip,sa, quemadmodum non sunt nisi per ipsam,. Sed liquet posse dici quia quod est ex aliquo, est etiam per id ipsum, et quod est per aliquid, est etiam ex eo ipso, quemadmodum ,quod est ex materia et per artifrcem, potest etiam dici esse per matriam et ex artifice, quoniam per utrumque et ex utroque, id ,e;stab utroque habet ut sit, quamvis aliter sit per materiam ,et ex materia, quam pe| artificem et ex artilce. 'Consequitur ,ergo ut quornodo cuncta qua sunt, per summam sunt naturam id quod sunt, et ideo iXla est per eeipsarn, alia rero per aliud, ita omnia qua.e sunt, sint ex adem summa natura, et idcirco sit illa ex seipsa, alia autern ex alio.
MANERA ELLA ES DE Sf MISMA DE II,LA A Y LAS OTRA,S

Puesto que estamos de acuerdo sobrre las razones descubiertas hasta el presente, conviene que nos preguntemos si esta naturaleza superior y todos los otros seres son necesariam,ente de ella, corno son necresariarnente por ella. Ahora bien, se pued,e decir igualmente de una cosa que es d)e. o por otqo, y recprocamente, que 'lo que es de una cosa ,es tarnbin por ella. lSe dir, por ejemplo, dre,un objeto que es de tal materia y por tal obrrero, o que es de l maio de tal obrgro_y ptor el emptrieo de tal rnateria y por tal obrero, o que es de la mano de tal obrero y por el emp,leo de tal materlia, porque, en efecto, Ia una y la otra han contribudo a darle ll existenciar aunqu lo que ha necibido de 'Ia materia o por la materia sea distinto que lo que ha recibido d,el obre, o por 9l obrcro. Sguesc, por tanto, que, ,como todas las cosas s9n l.o que so_n por,esa naturaleza su,prema, y que ella es por y las otras por algo distito e lts, igualnaeinte s rnisr-na_ es verdad el afirnar que todo lo que existe es de eJt misma naturalza suprema; que ella es, por consiguiente, de sl misma, y las otras cosas de ella. CAPTU,LO VI

'

,,r

l
'
d

; :,l

,'l

,.{

,1 ,;l:

CA'PITULUM

VI

No IrA srDo TRAfDA Quu rsre NATUnALEZA AL sERpon Err AUXILIO DE NINGUNA CAUSA, auWqun ND EXISTApOR, LA NADAo DE
LA NADA, y cMo

.,

"ExrsrrR pon sf o DE sf"

sE

IAN

DE EI{rTEI\TDER, ESTAS PALABRAS:

@ron rr,r,,a,NoN str ULLA IUvANttE cAU,sA DUcrA AD ESSE, NEc ?AMEN SIT PER NIHIL AUT EX NIH,ILO; ET QUOMODOINTELLIGI POSSIT ESSE PER SE ET EX S] Quoniam igitur dicitur non semper eundem halet sensum, quod aut e$se ex aliquo, naturam, quaerendum eut,

.9oTo estas palabras: ersti;r por al,go y dt algo, no s( entienden siempre de la misma maner, ay quel estuia atentanr,ente cmo todas las cosas existen por la naturalezal o de ella y crno toclo lo que exisde por s mismo or :t:y
^casa asr ccnrose as c c r u o se cLruo s e (uce r l i c e con tlice r a z r r , en c con o n razoll, raz.ti, q u e una que e n clerto en c i e r t o modo, cierto m o d o , que modo, u n a casa una c a s a ha ha h a sido sido latyricrula for la matcria y d,e.ulr artfice, o'viteversa, por un arlporqlle orque p por f rrce rce y d ae e l or a ta a m materla, ateria, p y amLras mbas c cosas osas v d d e a ambas ilbas t tiene el iene e i ' Lo que nuestro autor pretende ensear en este captulo es cuc

esse.pe" aliquid quomodo

diligentius,

per summam

vel ex ipsa sint

onnia quae sunt. Et quoniam

ird quod est per seipsum, et id

sef, alrque aunque cn ser, en puy guy distinto clistinto modo haya que entender que una casa rra sl(() conslrul o da p o r l a m a t e r t i_q q y- de la materia que- por el artx g , . l 1 r , l n c e _y d el ar f itttn hc ce e,, a s r lambllr tna dl t is sttl in ntta am me en ntte e v sin ,p ig ro de error ee l il e fo os s decl ir que p o d e rro gu _e u ee x i s t e h a s i d o - h lo oq oo ?i I he ec ch ho o' pp la natura. lodo 1 lzA S ttDfma o e IIa a narrateza ahtreleza <r!ra^ x ra a a4a'-i*^ -^+-supfma o d de supre1]ur, que yr esta misma natu-

2M

MONOLOGIUM.

C. 6

MoNoLoGro, c.6

207

quod est per aliud, non eandem suscipiunt existendi rationem, prius separatim..videatur de ipsj,summa natura quae pr s rest, postea de iis quae per aliud sunt. Ctrry igitur constet quia illa e,st per seipsam quidquid est, et omlia alil surt pe.r.illam id quod surrt, quomodo -videtur est ipsa per s? Quod enim dicitur esse ier aliquid ."u. rri per efficiens au,t pen materiarn ut per aliquod iir air: me:rtum,.v_elut per instrumentum. Sed quiaqid fril tribus mdis est: per_aliud est et posterius, et "ir" atiiuo "* mo minus est e'o, per quod habet ut sit. at sununa natura nulratenus est per aliud, nec est posterior *irro":"lpu*'.""t ulig,l? r'e alia. Quare summa atura nec"ut a s nec ab atio fieli potuit, nec ipsa sibi nec aliud ariquid illi mate,ria unde:nerel fuit, aut ipsa se aliquomodo aut aliqua l.es illam, ut u*""1 quod non erat, adiuvrt. quiq igitur? Qu-od enim non est, a quo faciente aut ex . qua marcna aut quibus adiumentis ad esse,pervenerit, id vi_ d.e-tra1t ,essenihil, q.ut si aliquid est, per-nihil esse eJ ex -rationi" nihilo. Quarelicet ex_iis, quae r"* de summa iam -;;: animadr.erti substantia, putem. nullat.orrs i' ill"m t;;;e rron tamen n,egligar huius rrei pruationem ;i;;."". {ere, r.uonlam.namqu,e ad magnum et delectabile quidd.am me su_ orro perctuxrt haec m"1 meditgtio, nullam vel simpcem paen'eque fatuam obiectionem disputanti rnihi occurrentem euatenus et ego nihil amb guu; Tltg:i-dg^_":to ,praeterire. rn prrcc'ctentrbus nelinquens certior valeam ad s,equentia pro_ edere, et si cui fort q-uod speculor pers,uaaere omni vel modico remoto ostu"uio qriJt tardus intelle,ctus "oj", ad a'udita facile possit accedee. .. 9u9d igitur illa natura, s_ine qua nulla est natura, nihil, tam falsun est quam absurdum eri1, si di;;;uiJ: sit gui{ erst nihil ,esse.Fer- nihil vero non st,'quia ;"ib ;;; intelligi. potest, ut quod, aliqucl est, st-po l,t_ _i ;; =""[ modo est ex nihilo: aut per se aut per aliud, aut "inif. per ex nihilo. Sed constat quia.nullo moo liquid dt "ifril Si.igitur. est aliquo mod.o ex ninilo: ut per se aut ;it: per aliud ^uss. est ex nihilo. per se autem nirhil potest e* niliilo, ;;;

por otro no puede tener el mismo modo de existencia. Examifirerllos en primer lugar y en particular la naturaleza suprema que existe por s misma; desptrs nos ocuparemos de lis se_ res que existen en virtud de otro distint d.e eilos misms. . Puesto que es cierrto qu,eesa naturatreza suprema ,espor s misma todo- Io que. es, y que todas las cosas lon por e^lla lo que son, mo existe por s misma ? porque todd Io que s dioe existir en virtud de algo, lo es o po" na causa efiii,erite o por una rnaieria, o por un auxilio, .o-o, p" ^.y{-qi*"", eJemplo, un instrumento. pero todo to que es prducido lor uno d,e estos tr"es rnedios, lo es por otr distinto Ae s riismo; el, pues, posterior y rnenor en cierto modo a aquello a lo cual debe el ser. .\!glg bien, la naturaleza sun

#::-'t,:il-JsbHl.t1l,:i-si:.sf"'f; 1,."ii1.'11:u'a.inateiia.-Re -v da no se p-rstan tan bieri a ese sentido pei.


como r;o#?tfti??#or dos.cap{turos,sig'ientes-cili;r; a'tor tratarrrro ^,-rx-loJ tlel slgnrficado de las mismas. "i

;ifl "o l*, X"',};" F" +"itt:T,,|"1#1i, 'ljt,j,i, " ioaJla's criarurash.!r sirto.l,"lr'"f leEg9s.q'ue. i",.;

j;;'i"ji ii"1ld"i:"ll:,""T,:'#i':{,t,:llxlr;"ru*l;;lryj$1,, clJ d-ii y'ru dio', - ocuan

laleza, es dct.it, Dios, e.riste xrr s uris,rua.r,,lc . rnislu, coll lo

p-u_.es_99,_sl*mlt!qq_n9_.-es menof que ella migna_ o que cuailqurer otra cosa.De $i_de no ha podido ser hechipor elia misma o por otra, ni elli ni otra ei la rnateria de dnde ha sacadosu substancia.Ni ella ha podido arudarsea s miJma, ni otro- lra podido ven]1 en su auxilio para que ella fuese l quo todd,vano era- y entonces ? euiere elto decir que lo que no tiene causani materia anteri,oi a s misma, que'aque_ llo que no debe su existencia a ningn auxilio extro, A^eUa paneserno sr nada, o por Io menos,si es aigo, ser mirado como engendradode la nada y ,por la nada? unque, segrin los principios ya- expuestos Ia Iw sola de ta -riOn,'y pienso ]raber prqbado que estas condicionesno pueden er atribudas a esta naturaleza superior, sin embargb,no omide to que puededesaoIar la prueba d"'.st, p"L llli ll9" porque, poslcron, como he sacadode esta meditacin un gr.an f,ruto y una gran suavidad, no quiero dejar pasar *o "u.t" examnninguna objecin sin respondera ila,-aunquefueee simplg y absurda. De esta manera, no dejand naAi e oscuro_ detrs de m, partir de una mayof certidumble, p"" concluir ,enproposiciones ulteriores; y si, como me f'proqongo, quiero llevar la conviccin a algn espritu, ,p"it"hasta las *i p.quinas insuiiu{as y hegha desapanee.er des, ra mas Jenta inteligencia abordar fihente estas materias si las ore.tratar-..As, pues, decir que esta natwaleza, sin la cual no existe ninguna otra, no exi-ste, s."ia ta"]ulsZ comosera absurdo armar que todo lo que existe no existe. decir-s#e-& sid lecha-.ae a naji;, )IW { qgS}: no se pired-confder oe--Iguna aiiei due a,flEeUq:g9js-tgo_seqpor el_pSdelcreador.de la nada.-Si 'arguna cosa, en_ efecto, emanasede iilgfn modo e la-?Aa, enanarapor s misma, o por_otro, o por la evidente ""-;-p"i.".1 ;;"; ,que^aingn ser pr.ledee tolma alguna qe la nada. St, pues, csta natunalezaha sado cle la nada,

_e$-ae-rngaeq3lFa.@*

''t.

248

__

1 ". | '' ; .' , ,l." \i


'I l-,

MONOLOCTUM.C,6

MoNolocro. c.6

209

si quid est ex nihilo per aliquid, necesse e,st, ut id per quod est, prius sit. Quoniane igitur haec essentia prior seipsa non est, nullo modo est ex nihilo per se. At si dicitur per aliam aliquam naturam ,extitisse ex nihilo, non est sunma omnlum, sed aliquo inferior; rec est pr se hoc quod est, sed pe allud. Item ,si per aliquid est ipsa o< ni,hilo id per quod est, magnum bonum fuit, cum causa tanti boni fuit. At nullum bonum , potest intelligi ante illud bonum, sine quo nihil est bonum. Hoc autem bonum sine quo nullum est bonum, satis liquet hanc esse sununam naturam., de qua agitur. euare nulla res vel .intellectu praecessit, per quem i.sta ex nihilo esset. Dnique si h'aec ipsa natura est aliquid aut per nihil aut ex nihiIo, procul dubio aut ipsa non est per se et ex se quidquid est, aut ipsa dicitur nihil. Quod utrumque superfluum est exponert quam falsum sit. Licet igitur summa substantia non sit per aliquid efficiens aut ex aliqua materia, nec aliquibus sit adiuta causis ut ad esse perduceretur, nullatenus tamen est per nihil aut ex nihilo, quia per seipsam et ex seipsa est quidquid est. Quomodo ergo tandem esse intelligend.a est per se et ex se, si nec ipsa se fecit, nec ipsa sibi materia extitit, nec ipsa se quolibet modo, ut quod non erat e,$set,adiuvit? Nisi forte eo modo intelligendum videtur, quo dicitur quia 1ux luoet vel lucens est per seipsam, et ex seiprsa. euemad.modum enim sese halent ad invicern lux et lucer,e et lucens, sic sunt ad se inrieem essentia et esse et ens; ,hoc est existens sive sub. sistens. Ergo summa essentia et sumnre esse et sunme ens, id e,st $umme en<istens eive summe subsistens, non di,ssimiliter sibi convenient, quam lux et lucere et lucens.

ha nacido de la nada o sido j. la nada, es necesario entonces o ,que no sea ""s."d;a;' de ella misma o por s misma lo que. es, o bien que sea precisamente esa nada en cuestin. in,idil "*osir"" fu fa{sedad de estas dos conclusiones. porque aun cuand.o esta substncia suore_ es creada por una causa eficiente, ni ha fo;;;; T. To qe nrnguna materia, y ningn socorro extrao le "iJ" ha ayudado a pasar al ser, sin ,embargo, no viene de la na.da i; t"p* nada, sino_gue todo lo lo es por s mir*r'v-u -que'es !i misma. Cmo se ha d entender que es por s d9 s misma, si ella fr""i1o"..u *o ni es la materia Ti.T" "o "J de donde.ha salidq si, finalmente, lo a teniAo ;y"A;,i; cn:ro,para-pasar de la oaaa ii se"r vo.l"eo q. llfll hl.y que entenderlo d,e la misma manera y en el *ismo si"_ tido que.se comprend.e y dice que ta iuz"irunina,-que-iina

haya podidosalir e ta nada.ri"rr*""t ::l? esta lllr*tJza" na'turaleza

siquiera ideado en la int_eligencia, con la ayuda del ual

F.""":imi"n",.l '**"'[?

ien. &g_!S_!,'ede ex-istf_r:ro" ga jnle{to- a -e"st [ien s.rn el cal ningn bienliffi.-es este ,bien ein e]

lued s,r-trior a-si misma, no ha salido de ninsuna maera de la nada por su propia vir_ tud; y si se qulere qu. rryr-"i.'"."1 de la nada por pedi-o de otra-naturaiur", i.io""u" li""ueerior a toda las dems; e,l contrario, , irt."i" "o no es por s mislna lo qne s, sino por otro. " "u""; _Otra demostracin I si esta naturaleza ha salido de la nada por medio de alguna cosa, lo que le ha i" j"-i",.., clado questo {ue.e's ae tan ""i"tran *::trj:-:ig"1T.l'jl

ts{o to, c; llul11 -aglsue erstna^ 19gele-{eJa-eea_pqr que pgbEgT sea. a qu Ta salid. Aquffi-de $ ^"j,Klto.-,esta r como esencia'no

o por su propio esfuerzo o por el auxilio de 11.aJiao. hay cTa_qqe pueda salir de ia nada p".d;""p otro. ::_o_^no

, ii

:i

:,;
t.

:,ri l

el ser eiistentl .r, subsistenlg por excelencia, est en ras *ir*].--"r.i que luz, iluminar, iluminanclo

l*L.-s.pf,,gj"entr{al*94q9-gte*.e esencta supnema,la iistenci--bsoluta,

jlg'jn?.rl.rrlusffi l^"*_l-.-,.1ry.=,9-t*^ j4,-e_y_sffi o.-l-_r,

P9" *.d"y"-y

de s misma,pq{Sug.laqn9j*S*-g',,ii;

. . ,ji .\
,.;ltl
.'',

:,; A 41 .,: it

ri '"'r

l:: j's

i'$

'ii ,;, '


li

xlt ji.3

r.r rit

-$li

.r

.l

'I I I I

o1^ .LV

TIONOLOGIUM.

., C. 7

APITULO

VII

CAPITT]LUM

VII

Ouo ronas LAs orRAs cosAs TTENEN EL sER poR ESTA NATU_ RAIJEZA Y DE ESTA NATURAI.,/EZA I cuanto a todo ese mundo de seres -miu*'o", que existen en de una fuerza distinta e elfos este punto: cmo han sido creados "l-l"ui" fj^?^.l1lu" bor ia iu;s_ suprema? Es ,ella su causa eficient,e *ri*i"ff larl"'l Intil preguntarse aqu si esas ;;;; ;;" sido creadas por. ella en este sentido-nicamente, d; d;;"b;;";#;;; su crcacin, sirri,ndose de otro .om " causa agente o de una materia preexis-tente. ya se ha demostrado . 'que a,nteriormente era absurdo eI que esta naturafrru ,op"**, o"uu_ se bajo las rdenes de cu quie" ir" potrncia, y gue no hubiee. tenido la primera parte en la produccin de los seres...Creo, pues, que OeUo'aiveriguar^lrimero creadas han sido iormadas_ . ,igu"J-materia. si las cosas No dudo que este conjunto del mundo, con-sus parts, tal como Io vemos, estformadll_easry,'detierr,e airL a"ir""": v estos cuatro elementos preAn .. cte cualquier manera, ein Ias formas con que le,s "o"ui vemos reves,tidos en ias cosas creadasz; de suerte que ,su natura\eza i"d;t;ril;";; y confusa panezca ser la mte"iu todos los cuer_ pos que s,e distineuen por sus "o*,:"*'Oe dir,-ersas figuras. No dudo de pe"o ru pr""t" d;;;d" l1lg, rynro, rr'a nacido esta materia del universo de que acabo de fr"i"r. porque si esta

Quouono oMNIA ALIA sINT pER ILLAM ET nx rLLA

virtud

. Eh

Restat nunc de rerum earum universitate, quae per aliud sunt, discut,e,re,quomodo sint pr summam substantiarn: utrum quia ipsa fecit universa, aut quia matria fuit universorum. Non enim opus est quaerere, utrum ideo sint universa per ipsam, quia alio faciente aut alia materia existente illa tantum quolib,etmodo ut rs omnes essent adiuverit, cum repugnet iis quae iam supra patuerunt, si secundo loco et non principaliter sint per ipsam quaecumque sunt. Primurn itaque mihi quaerendum esse puto, utrum universitas rerum, quae pe,r aliud sunt, sit ex aliqua materia. Non autem dubito omnem hanc mundi molem cum partibus suis sicut videmus formatam, constare ex terra et aqua et aere et igne, quae scilicet quatuor elementa aliquomodo intelligi possunt sine his formis quas conspicimus in rebus formatis, ut eorum in'forrnis aut etiam confusa natura videatur esse materia omnium corporum suis formis discretorum; non inquam'hoc dubito, sed quaero unde haec ipsa quam dixi mundanae molis materia sit. Nam si huius materiae est aliqla materia, illa verius est corporeae univeisitatis materia,.' Si igitur universitas rerum, seu visibilium su invisibiliu,. est ex aliqua m.ateria, proifecto non solum non potest esse, sed nec dici potest esse ex alia materia quam ex summa na-" tura, aut ex seipsa, aut ex aliqua tertia essentia, quae uque nulla est. Quippe nihil omnino vel cogitari potest esse praeter illud summum omnium, quod est per seipsum, et. universitat'em eorum, quae non per se sed per idem summum

;i?ni"Tf,fi#:,i'.,i,:",1]11-',:ii'l|*'U;'="ill'J iiIf, 'll'l 1?'11 Ili ifr i i:i":" "?ii: i.'.?,I *il'l "il;ii1"" KJl,:, " .urH"ff -n i,'l;ni.tC!'"tf'*i-r::"+[l'

* rri o no" r.,i, "ff:F[i i., to.[iillitr, il,t" rf iiil;{iiI,lJ;;,,,,, ii .' il'5i !ill'J ]'',? ""' ""= i,,s'" l,'J ii r flll :ii i lil "''il "L" i lri;il

*"",,'i.:#t.Jfl i rt= si#f; ":u':,x.:i"x":m. co'Dios.,rsiilit,i".i$;i,r'i'*r:,'i,H##i::i'4f,tl .

'#r,::"a,'*iri*.t''.ffi hft '$ i1fri$idi'i:"-r i;'tl"i;'i3l 3il'll


:iiL' :gt"q *l][:lliH .l*-ili,i
v espritu del munlo,

dtr ,q-ffil*:i*t:*t',,1;,,:1,.":il, erI tr o G' Ii )' lrs' J,',1'*1 " 1"'ftst"'

''lr4

..,

ff ir r"s i

i"TiStil,? if",i1 Jtli tr J:.":?3".i"i;; ; ;"'t"!;#,1

lr '

:r

n2

MONOLOGIUM.

C,7 MONOLOGTo. c. 7

215

Bunt. Quare quod nullo modo aliquid est, nullius ei materia est. Elx sua vero natura rrum uninersitas, quae per se non est, 6se non potest; quoniam si hoc ,esset,aliquo modo esset per se et per aliud quam per id per quod sunt ,cuncta, et non esset solum id per quod ,cuncta sunt; quae omnia falsa sunt. Item, omne quod ex rnateria est, ex alio est et eo posterius. Quoniam igitur nihil est aliud a seip,so vel posterius se.ipso, consequitur ut nihil sit materialiter ex seipso. Alt si ex summae naturae materia potest esse aliquid mi_ nus ips,a, summum bonum mutari et cornrmpi potest, quod nefas egt dicere. Quaproper quoniam omne quod aliud est quam ip,sa, minus est ipsa, impossi,bile ,est aliquid aliud. hoc modo esse ex ipsa. Arnplius. Dubium non est quia nullaenus est bonum, p,er quod mutatur vel corrumpitur summum bonum. Quod si qua minor natura est ex sunrmi boni matcria, cum nihil sit undecumque nisi per sumnam essentiam, mutatur et corumpitur slunmum bonum per ipsam. euare sum_ ma essentia, quae est ipsum surrunum bonum nullatenus est bonum, quod est inconveniens. Nrlla igitur minor natura matorialiter'est ex summa natura. Cum igitur eorum essentiam, quae per aJiud sunt, constet non esse velut ex materia ex summa essentia, nec sx se, nec ex alio: manifgstum est quia ex nulla materia,est. Quare quia quidquid est, per surnmam essntiam est, nec per ipsam aliud aliquid esse potest nisi ea ut faciente aut, rnateria,existente, consequitur s:c necessitate; ut praeter ipsam nihil sit nisi ea faciente. Et quoniam nihil aJiud est vel fuit nisi illa et,quae facta sunt ab illa, nihil omnino facere poLuit per aliud vel instrumentum vel adiumentum quam per seipsamr Ait omne quod fecit, sine dubio aut ,fecit ex aliquo velut ex materia, aut ex nihilo. Quoniam rergo ecrtissime patet quia essentia omnium, quae praeter sunururm essentiam sunt, ab eadem sumrna essentia facta est, et quia ex nulla nrateria est,
por s rmismo y de s misrro. Sera difcil tefutar mejor mo, que niega que Dios sea causa eficiente del mundo que ste emana de Dios. Los captulos siguientes son muy a propsito para condenar el pantesmo, que sl rechazar 1a creacin ex nihilo. 2 Era una manera de considerar los elementos, propio ca de entonces.

EL,'Igms,no hv-ndaqe no provenga de la suprem-sen_ corrempido y gambi4do por esa ry, gl_:gPer?lo ttre-I._gueda y s,e Sigu que esta suprma esencia, que 4SnA Ilg!ur?-Le"Fp, es el Bien soberano, no es e[ Bien, lo cual es una contradiccin. Tlenemos que creer

l?3qinferior, lqfp+41 d.era subst-aHmiffio

matenia proviene de otr, sta es con ms justo ttulo la materia del universo corrporal. Si, por consig-ui,ente,la uni_ versalidad dro las ,cos.as,ya visibtesl ya invbtes, st fr_ mada de alguna otra mtelu, no soir-ente no puede ser, pero ni si,quieratse puede decir ,que est formad'a otr" materia ms que o de la naturalez suprema, o de s[ misma, o de una t'ereera sencia, la cual no puede'er:<istir,p;d; no puede ni siquiera pensarse que exista nada fuera el Ser supremo, per se subsi,stens,y de la unirversalidad de las coeas que no.existen-po.r.s mismas, sino que han sido frectras fr este misrno Principio. por tanto, le*qu,e de ninguna *rru"" tigne eilistencia-no pue-de ser Giia-ae-ild;l='tr" ;i;; -br^ p+S,.>el q8"_.-e! se subsisfns,'no Tqg_ erd4 *dd p3gl_e traer su origen su !ro$i?i riaturaleza, porque enlqloes'existira*ern'eieito modo por s misma, i p6r otr di6-ti:n'ro de'aqul por I cl e*isten t.ail"i J""il. ;;; no era uno solo el autor de todo lo creado, .orr"u"i".i* neoesariamente falsas. Adems, todo lo que est hecho de -disnto alguna materia, est hecho de algo cte sf mismo y es posterior a ella, y como nada puede haber extrao o posterior a s mismo, sguese que n existe nada que est compuesto de su propia materia. pero si de la substancia misma, de la naturaleza suprerna puede salir alguna cosa que lea menor que ella, entonces rel soberano bien puede carnbiar y _corromperse, afirmacin que se,ra una impedad. Por Io eual, cotrno todo lo que es distinto de ersta atura_ leza es menor que ella, es imposible que nazca de ella nada s,i ,con ello ha de sufrir cambio y corrupcin. Ms an: lo que-puede cambiar y corrgmper al ,soberano Bien no puede ser bueno; en ello no hay duda. y si^existe alsuna na:tura-

,
t.;

l,:'

.-,..

:,
.ili
_ , ! ]

:'

l'f;

..t . . :{
jl[

,ili

.*

r'li

el xrntesy pretende iguahnente obstina en de la fsi-

constitufda, como de causa material, de si misma, o de la eseacia_suprema, o de otro ser, hay que concluir que no ha salido de ninguna materia. Por lo cual, puesto que todo lo que existe existe por la suprema es-enc_ia y que nada puede existir si no es produ_ cido p,or ella de la nada o de una m.ateria preexisterite, sguese necesariamente que, exoepto ella mism, no har nada que no sea producido por su aocjn. y como nda eriste o ha

e{iorse-hjllfacon@6 luratsaarn^f Hien como de causamateriai. Y puesto que es evidentd {e 'la esenciade,las cosasproducidaspor otro no puedeesiar

;:i

. i* ;.

'r,

"'$ r.
.l:;d

,tH

,ii''d

.-. it r{

if ',

.;

d ' . ,'!f

2L4

c.8

MoNolocro,

c. 8

tr6

proculdubio nihil apertius quarn quia illa summa essentia tantam rerum molem, tam numerosam ml,titudinem, tam formose formatam, tarn ordinate variatam. tam convenienter diversam sola per seipsam produxit ex nihilo.

CAPITU,LUM

VIII

sIT, euIA FEoIT 0MNIA Ex NIHILo Quomooo TNTETTLIGENDUM Sed occurrit quiddam de nihilo. Nam ex quocumque fit aliquid, id causa est eius quod ex se fit, et omnis causa necessest aliquod ad essentiam effecti praebeat adiument'um. Quod. sic omnes tenent experimento, ut et nulli raplatur contendendo, et vix ulli surripiatur decipiendo. Si ergo factum st ex nihilo aliquid, ipsum nihil causa fuit eius quod ex ipso factum est. Sed quomodo id quod nullum habebat esse, adiuvit aliquid, ut perveniret ad esse? Si autem nullum adiurrentum de nihilo prori,enit ad aliquid, cui aut qualiter persuadeatur, quia ex ni;hilo aliquid e'ff,iciatur? Praeterea aut significat aliquid aut non significat aliquid. Sed si nihil est aliquid, quaecumque facta sunt ex nihilo, facta sunt ex qliquo. Si vero nihil non est aliquid., quoniam tnte,lligi non potest ut ex eo ,quod non penitus non est, fiat aliquid, nihil fit ex nihilo, sicut vox omnium est, quia de nihilo nihil fit. Unde videtur consequi ut quidquid fit, fiat ex aliquo. Aut enim fit d,e aiiquo, aut de nihilo. Sive igitur sit aliquid, sive nihil non sit aliquid, consequi videtur ut quidquid factum est, f,acturn sit ex aliquo. euod si verum esse ponitur, omnibus quae supra disp,osita sunt, opponitur. Unde quoniam quod ,erat nihil, aliquid erit, id quod maxime erat aliquid, nihil erit. Ex eo namque quod quandam substantiam maxime omnium existentem inveneram, ad hoc ut omnia alia sic facta ,essent ab ea, ut nihil esset unde facta essent, ratiocinando perveneram. Quare si i,llud unde facta sunt, quod putabam esse nihil, est aliquid, quidquid inventum aastimabam de summa essentia. ,est nihil. Quid igitur intelligendum est de nihilo ? Nam nihil quod videam obiici posse ve,l paene fatuum, iarn statui in hac meditatione negligere. Tribus itaque ut puto modi,s, quod. ad praesentia impedimenti surfficit expedimerrtum, exponi poteet, si qua substantia dicitur esso facta ex nihilo. Unus qui-

la universalidad de lai cosas, esd innume""li *uofr""-ll F. {t seres, tan hermosa, tan variada y con tani-;"d;,! tan dil.ersa, con tanta ar.mona.' i .,. . 1 ',
\-t,1. , (utC,rrr:,i r ; , ,1, .-) lti 1,.I ,.r\_, , . . ,

l,ffiffiffif;"'S*;fffif
CAPITULO

eristido rns ,que ella, o lo que ella ha producido, slgue_ se q,ue no ha podido hacer nada con ayu-da de un'insTru_ mento o de un auxilio cualquiera distinto d,eela misma, sino que todo lo que ha heotro ha sido o de algo como materia, o de la nada. Y puesto que es cierto que la esencia de todas las cosasl que no son la esencia:uprmla @l

VIIi

Cuo uy QUEENTENDER, eun EL pRlNcrpro supREMo


IIA IIECHO TODO DE LA NADA

mentera vo del gnerohumano.'r,a qonsjg++'qlg-Fdofr',*.ri[f


esto es que todo io que ha sido hechotdta necno de also.>\;,r.arr puesto que necesarianenteuna cosa est hecha de otra ofrol^,^.'l'* esthechade.nada.Quelana,da.sea,pues,algooqueno1"l";U.

de la nada ha sido hecho de algo. Si, 4\jgtgS_la"Jda ep la ausenciade lqg_ggmg_tq s9 pu.u-lmt-txdu.r'Sue tU3,-SqEa_S1cXe3da Plr Lo qug no es abso_lutgln-e[tq_ada, nada se .puedehacer de-la nada, como Io proclama alta_

gos1 o ng. S expresa alguna cosa, todo lo que ha sido hlcho

"i ela-tad4\esta nada ha sido la iausa de lo que ha_sidol hecto-por"e;lla. [f cm to-i[ no tenla *i sl"i ha p"did;' contribuir a drlo? Y si la nada no puede dar ningn auxilio, a uo, persuadir, y crno, se gui_n que alguna q9 prsuadlr, crno,que a quren alguna cosa, pueda pueda co-l,a ser hecha ser hecha d'e d'e [a nada?_ nada?_ Ardems,o l{ nad.l Ardems, nad.l expresa expresa a^tguna a^tguna

,'' exreriencia, que ni la discusin ni el sofisma ,piredenrran- , carle del carle del_.esplritu. espfritu. Por.-tantq Por.-tanto, si lgu4a qosa a sido rru"t"f{o..**4:i hectra['i,r..,*fu,i lgu4a rosa lia

LH,T'SS,:T

Ahte- esta palab,ra nnd,a, uygg la duda, porque todo ser que.produce o_troes la causa de lo que nace-de31, y es rne-

'

; ?x

'

{ ..i ; ll ,f{ '! .'! l.i

,i :: - : .,,

sea_, el cualquier casoesrcvidente que todo lo que es trecho',$"_lii es hechode alguna cosa.Si est conolusines cierta, se opone a cuanto dejarnosdisho anteriormente (c. ?). De ah due I,i lo que no era nada viene a sr algo, y el ser por excelentia . es a su vez ega nad,a que lo engendra todo. Arrancando de ";\ una substanciasuprerna,haba llegado a concluir, por el ra:.,1 z.onlTie^nto,que todas las cosas hahan sido hechj por ella, ,,, de tal forma, sin em,bargo,que fueran hechas e.ia naa. }f;

il ;'1:llr;',j'{;' i,ltTl''T1,{
,16
MONOLO,GUM. c. g

MoNoLoGro. c, 8

2L?

'.

dem modus est, quo volumus i*elligi penitus non esse f,actum, quod factum dicitur ex nihilo. C,ri silnitre est, cum quae_ ren de ta.cente unde loquatur, nespond.etur: d.e nihilo, id est: non loquitur. Secundum quem modum de ipsa surnnna essentia, e,t. de eo quod penitus nec fuit nec est, quaerenti unde factum sit, recte responderi potest: de nihilo, id. est, nqua_ quam factum est. Qui sensus de nullo eorum quae facta sunt, intelligi potest. Alia significatio est, quae dici quidem potest, v'era tamn essnon potest; ut si dicatur aliquid esse factum sic ex nihilo, ut x ipso nihilo, id est ex eo quod penitus, non est, factum sit; quasi ipsum nihil sit aliquid existens. ex eo quo possit aliquid fieri. euod quoniam sempr falsum est quotiens esse ponitur, impossibilis inconvenientia cons,equi_ tur. Itentia interprretatio qua dicitur aliquid esse f,actum de nihilo, est curn intelligimus ,esse quidem f,actum, sed non esee aliquid unde sit factum. per similem signifrcationem dici videtur, curn {homo 'contristatus sine causa dicitur contristatus de nihilo. $ecundum igitur hunc sensum, si intre,lligatur quod supra conclusum est, quia praeter sumnaam .essentiam cuncta quae eunt, ab eade,m ex nihilo facta sunt, id est non ex aliquo, sicut ipsa conclusio rpraeeedentia convenienter conseq,uetur, ita ex readem conclusione nihil inconveniens subsequetur. Quamvis non inconvenienter et sine o,mni repugnantia ea quae facta sunt a creatrice substantia, dici possint esse facta ex nihilo, eo nodo quo dici solet dives 1expaupere, et rce_ persequis sanitatem ex aegritudine. Id. est: qui prius pauper etat, nunc est dives quod ante, non erat; et qui prius ha,bebat aegritudine,m, nunc habet sanitatem, quam anrca non ha_ bdbat. Hoc igitur rnodo non inconl,enient,er intelligi potest, si dicitur creatrix essentia uni,ersa fecisse de nihilo, sive quod unirrersa per illam facta sint de nihilo; id est, quae prius nihil erant, nunc sunt aliguid. Inac ipsa quippe voce qua dicitur: quia ilra fecit, sive: quia istafacta sunt. intelli-.

Por tanto, si aqudllo por lo cual existen, y eue yo pensaba g9r nada, es algo, todo 1o qu Jo haba ciedo trei escu_ bierto hast eI presente sobre l esencia suprma no es tam_ poco nada. Qu se debe entonces entender por esta palabra nada? Porque he prometido no dejar pasar en esta med.ita. cin ninguna objecin posible, aunqu fuese poco juiciosa. Yo creo que hay tres m.aneras de obt-ener la soiuciri d.e esta - dificultad, que consiste en que una cosa sea hecha de la nada. t=rgllla-se.-nresgu!-uJa--r' ose-esl -crlandp--al-decir# I * por eJemplo, al designar a un hombre que se calla, se pr.egunta: ".Qu dice l?,', y s responde: ,,No diee iada'i es decir, no habla. Segn esta maera d.e comprendd.r, s se trata de la esencia supe,ma y de lo que no hd existido o no existe, y ,si se ipregunta de qu ha sido hecho esto, se responder con taz6n: ,,iDe nada", es decir, no ha sido hecho. En est'e sentido la_ expresin no es aplibaHe a ninguna Ae

nAg&-qCi9-!+a+qqgie re. _de.gi:*qgeno-est" Cuando, ereada*

hace uso cuando se dice que una cosa est heoha de la nada. ent,endiendo con eso que est hecha de lo que -se no es verda_ agfqneqle gpjglg!lq9$_qJ?ga, como si supusiese en cterto modo que esta nada es v,errdaderamentealgo, de lo cual otro puede recibir el ser. En este sentidro, est manera d,e expresars,e es falsa e implica siempre lo imposible y la con_ { tradiccin.--iFinalrnente, empleamos la terc,ra cuado decique-algo ha sido hecho de la nada, entendiendo que ha "'T9" sido v'erdaderamente heoho, p,ero que no hay nada de l-o cual ha sido hecho. As se dice de. un hombre oprimido nor la e-este sentido lo que hemos dicho li6'rnente, a saber, qup, excepto la esencia suprema, todo lo que vie,ne de ella ha sido hecho d,ela nada, s drecir, no ha sido hecho de algo, nuestra conclusin estar de acuerdo con lo que precee, y en todo 1o que siga no se encontrar ninguna contradic_ cin. No hay de hecho ni desacuerdo ni contradiccin en decir {ue las cosas producidas por la substancia creadora estn hechas de la nada, n e sentid.o en el que se dice que un homb_re, de po,bre que era, ha llegado a ser rico, g que despus dreuna enfermedad ha recobrado Ia salud, quelierido exprcsar con ello que aquel que era pobre es ahor rico, lo que no era antes; que el que estaba erfurmo ha reco,brado la

creadas. La segyn..da co-6 fo"ro" nueds_-fupkrse fllas -cosas de lenguaJe, pero no tendra sentido verdadero. De ella se

., ' 'll

- rf
: .i

,' .tl

* ','

,,f

.,'d tf

.. :r

t-"t !EA, stq.-roa._Sr9*9gt .triffi

if

salud, que no tena. De esta manera es fcil corrprender que la esenciacreadoraha he,cho todo de la nada o qe todo ha sido hechopor glll gu Porqffiuanto se cuceque esta @. esencla'hahecho estas cosaso que esta"s cosashan sido he_

'

. i'l

n ,P

2'L8 gitur:

MoNOOcruM.'c. ro

MONOLOGIO:

C. IO

2L9

quia cum illa fecit, aquid fecit, et: cum ista facta sunt non nisi aliquid facta sunt. rSicenim aspicientes aliquem de valde humili fortuna muttis opibus ab aliquo honoribusve exaltatun dicimus: eccefecit je istum de nihilo, aut: factus est iste ab illo de nihilo, id est: iste qui prius quasi nihilum deputabatur, nunc illo faciente vere aliquid existimatr.

gh":, ry comprende necesariamente que, efectivamente, Lra h.echo algun?-co!a,y que cuando stas',rrn sia. rr:cns, ,"Jf_ mente han sido hechasalgo. dsl cuand.ovemos un& prsse elevada.porotra, de una posicion muy baja, t"st, ioi tol_ ste Ia ha hicho de la nad.alo que Hlgs VtiSy.u.za:,decimos: ha rid. heohr qq"eUa. g b qu .s, tr t..rtr, ,or ast*, -na.da, llll, degir, este hom'bre,que antes era mirado como h lp,s Ulegadoa ser algo por el beneffciode este,otro.
CA.PITIILO IX
DE .

CAPITULUM

IX

Quoo rl euAE FAcrA suNT DE MHILo, NoN NIHIL ERANT, A}flTEQUA]\{ FIERSNT,QUANTUMAD RATIONEM FACIEITIS Verum vid,eor mihi viderre quiddam, quod non negligenter discernere cogit, secundum quid ea quae facta sunt, antequanr fierent, dici possint re*se nihil. IVullo namque pacto fieri potest aliquid rationabiliter ab ariquo, nisi in facientis ratione praecedat aliquod rei faciendae quasi exernplum, sive ap_ tius dicitur forma, rej similitudo aut regula. patet itaqu,e quoniam priusquam fierent univensa, er,at in ratione summae naturae, quid aut qualia aut quomodo futura ssnt. Quarg cum ea quae facta sunt, clarum sit nihil fuisse, anequarn fi,erent, quantum ad hoc quia non erant quod nunc sunt, nec erat,ex quo fferrent: non tamen nihil erant quantum ad rationem facientis, pr quam et seculdum quam frerent.

sER Hocro, pon Rpr,lcrN AL pRrNcrpro cREADoR 1 oMe- parece -q,ue aqu debo necesariame,nte d.istinguir con cuidado en_qu sentido se puede decir que las cosal he,chas no ran nada antes de ser hedhas. porque no se puede hacer -inteligencia lma _cosa cual,quiera si no se encuentra en la creadora, corno el modelo, o para hahlar ms exactaente, 1,? la. semejanza, la ley del ser que e,lla quier pro{or1u, -Ejs.e\-lctente que antes de ,que todas las cosasf,usen .oucrr. hechas existia en la inteligeneia de la naturaleza suprema la esencia, la cualidad, el modo que deban constituirlab. -por.

QuE

Lo QUE HA SIDO HEOHO DE LA NADA, ERA ALGO AlqrES

e4lgta una rhatefia de la cal hubie,ran ?e sr--hechb.'siii'. r -+e m-Ergo, euas lgo pr i.e lin l;' iIiA;j-Ji";;: i dora, nor lrr,9glll-y-{gdq.la..puali,deha-y-eniral-ler*t CAPITULO X

lo_gge\atq@g-Sgi,qg gran nid4 Ir9._ aglesde sef, en cuantoque--E-Io-t-ahia iion.-irlf .

Qur: rsta naz Es, pon DEctRr,ons, uN MoDo DE ExrRESAR LAS cosAs, colvlo EL oBRERosE DrcE pRrMERo, sf ursmo r,o
QUE TIENE QUE HACER

CAPITULUM

Esta forma de las cosas-que preceda en la razrt suprcma a los seres creados, ,qu otr co.sa,es ms qrr" tln m'od" de hablar las cosas en la inteligencia, como el obrero. antes
a",* capitulo se tratn 1,. lr frnn.. ro. :":,.[' iL. h a i,oiia "ut"rl?*,?,T" r"i, ;5";i",,:".f.1 i.. lT ? ;lt: sertar_ las ideas eterrras co-mo lo-s tircs' si:gdrr-ti;;i;, Ttt

Quoo rlr.a RATro sIT QUAEDAM RERUMLocurro, slcur FABER


PRIUS APUD SE DICIT QUOD FACTURUS EST

Illa autem rerum forma, quae in eius ratione res creandas praecedebat: quid al,iud est quam rerum quaedam in ipsa ratione locutio, veluti cum faber facturus aliquod sua artis

-ooesto que .n,*.' L ereraa rer,* pi men un. u,l? ttP*i*,'i.",rql?'ul,-

t-3ilcin v desde 'n principio csas icleas'*" t;-i"i;iig;;;i;''i;iil1 'or 1o <rue'se refiere i.nuesir. Sarrlo iria'"i^' [rl-M;n;i'o;i;', ,l_.tTl.-:t_r-":tres captuloq g^1r!1_ii- " p"Jemostrar que en Dio,1 se encuentran eternaroe , defnici6ir del p6n1$

ii:,*:'4""id4r"ill,FtiiJn::T""d:\#i{l

formados tndos los ser

h;"i,l:;

na

MONOLOGIUM.

'ir,i:'
C. IO MONOLOGO. C. <i

oputr, prius illud intra se cit mentis conceptione ? IWentis autem sive rationis locutionem hic inieliigo, non cum voce,!! rerun signicativae cogitantur, sed cum i"s ipur., --"ti uf t"iul rae, vel iam existentes, acie, cogitationi i" "ffi;_ 9irn-!u. tr'requenti namque usu cognoscitur, qura rem unam loqui possumus. Atut e-ni- r*s'foquimur-*iC"i; !tiplt:ij:" sensibilibus, id ,est, quae s,e_nsibu* possl*t sensibilite ut,endo; llt eadern signa,' "o"po"Li" quae ""ntiri foris sensibilia sunt, intra nos insensibiliter cogitndb;^aut nec s,ensibiliter ne,c insensibiliter his.signis uterrldo, ssd,.s ips"s-vul co"p_ rum imaginatione vel rtionis inteilectu pro rerum ipsarum divemitate intus in nostra rrente icnfo. Aliter io;; 'dico ho-minem, sum eum hoc nomine, q;.d'..t-ir;;";;;j: fico; aliter cum ide,rn nomen tacens lo'gito; atiter cuin -per ipsum hominemn mens aut pe" corpo"ii imaginen aut e-um per rationem intuetur. corpbris quidem imalinem, r',i eiqs sensibilem fglram imginatr; per rationem'rru"o, "iiui cum eius universalem essentiam, qua est animal rationale mortale, cogitat. [Iae vero tnes loqrrendi vari,etatss singurla,everbis sui generis constant. sed ilrjus quam tertiam el uttimam [o.ui, iocutionis verba, cum de rebus non ignoratis surrt, iiaiu"utiu sunt, et aptrd omnes gentes sunt edem. Et quoniam alia op.ria verba propter haec sunt inventa, ubi ista iunt, nullum . aliud verbum est neossarium ad rem cognoscendam; ui r,qta esse non possunt, nullum aliud est utile aA eni osten"Ui dendam.,Possunt etiam non absurde dici tanto veriora, quanto magis rebus quarum sunt verba simiiia sunt et eai expressius signant. ,Elxceptis namque rebus illis, quibus ipsis

ar- ':
,l

de hacer alguna obra que depende de su arte, se la rpe_ -len_ senta primero y la cdnci,b,een su integencia? por el guaje interior del alma y de la raz,n ,entiendo no lo qu,e se hace al pensar en las paflabras que exprcsan las cosas, sino lo que se hace cuando s* ve po" la fierz,a dal pensarniento las oosas mismas, ya f,uturas, ya exis;tentes. gara_gpgdgn_

m9-sr1a1 p_p9 esre mismo \'6rbo ;;;-. l li,t,.je; ::pr$]3-q3 cta dlvrta.y. rs.a1 el Hijo <le Dios, .f.a_iflagea congubstanci{fffi Padre ;r arquetipo de los seres.creailsl de los ir;l;-,i;";;'fr"?: pero euos son lmagen suya, hechos a su imitacin, A.qu San-Al selno es tanto ms superior e.platn, culnto las mi profundas cspeculaciones sobre loi misterios crijriano.s superall a las reflexl.nes tltubeantesde los anti.quossobre las r.erddes conocidasdel paganisdo. Finalmente, despus que San.-{rrselmo haya probado que Dios . lve-las razones de ls coss." ii,"Gn," v'{e ostas razones,ver_ f daderamente mlriples bajo, un aspecro, i" i";g;; i;?i"--,ir.ig, { a una sola idea v do son ms ,que i" ."o-@*4g:!ggi;que.a^f" -vendr lindic-ado cmo s realiza esto, Sii-Tomas a contrrmar v ecte te-orle y ,mostrar'de ula -;;;" .*plfdt. .r-"m'A-" lamplia testa$ dos graudos v&dgdes.

)an A.gusnn ,mlsmo,_demostrando no solame'te iue este'lenguaie es consubstancral a Dros, sino tambin que todas- las llalabra"s de este lenguaje. se reducei a un solo Ver ; .. -A.i, .;;-1i", ;; naDla _a sl mrsmo y a .ls cosas creadas po nn sol<_,Vrbo. En el

,"",*q'r;:uo'"'"nTffi i'$8J,iE3';vrf if"ii'.",leffs'ij;uf

;ii{lj{fei1,ft i:bdlF>1,"il1;.'-"""i"i1fuxk}il 'S:iTff .;

s g m i e n t o s e g r P l a t n , . q u e _ _ e se l -discurso qne el alrna tir:ne con_

rienso en Ia misma palabra; dirferente an cuando mi espritu se re,prrsrenta a este hombre, ya reproduciendo Ia imagen de su cue4r o, ya p{r-t_ sando en su razn r. Reproduciendo.la imagen da su cueiio, es decir, cuando me repr,esento su f,orma sensible; pensando en su razn, es decir, cuando pienso en su esncia niw,nsal, en virtud de la cual es un animal, racional, mortal.__.nslas t.res mareras de hablar tienen cad.a una su palabra que le es propia, pero las palabras de la qu,e he colocado como la tercera y ltima, cuando tienen por objeto cosas conocidas. son naturales y 'las r.ismas en todas las naciones. y como todas las dems palabras no son ms que una deducein de stas, alll donde pueden ser empreadas tro s" necesita ninguna otna para comunicar el conocimiento; en cambio, cudn_ do ellas faltan,,cuando no se las pu,ede usar, ninguna otra seal, cualquiera que sea, puede ar idea e ias coqas. Se pue<ledecir con raz6n de esos siguos que son tanto ms ver_ daderos cuanto mn semejantes son . l*s de la.s que "osus son palabras y Ias expresan con ns exactitud. porq-ue, excepto las cosas que son sus propios nombres leomo hay
t Por aqu s ve que las palabrar snsible\. tro sensibleno Bon tomadas aqul en el rigor de le acopoin.

lielr ea"nce-teEa.rs.ss-A orrrente cuand.o sin pronunciarla

us,amos de e,stas sealesni de una manera sensib,le ni no sensible,srqg_{re ep'res-e4t-Fnqg.hq cosasmigmasinteriornte," tas lQJl9!-tp espiritq, o ngr. La i*agilacin, que reprod,uce r,,2ryT_-S9{p:rals, o por Ia inteligencia, segn la iveriiia oe estos obJetos.Y@ ua manera dis-

sensibre, .","" ."o",s#:m,T","r rT:H: il\n^r

entonces gl-"i$_"4:g "{ei-* tu lra*sihiiidr{,, _o@o_ o representamos a n

" @ie*.ru*u3bhLl"**"_ msncras tres dturiLta-s: o expresamo; FffiLv*u sensibles, es deeir,neEg!i{9p*go;:J.o*.s_estldos "_;u&l'-ffi. corporales, yI

: l

i
i

, ,: , li ,,I 'lii

ri ii ,.rl i'i

]i ,ii ti ;,t ,:;$ ,',.n

,li{ tlt

,;q |"f;

i /fi
fi

.<.1

222

MNOLOGIUM.

C. IT

MONOLOGIO.

c, II

223

utimur pro nominibu$ suis ad easdem signifi,candas, ut sunt quaedam voces velut o vocalis, exceptis inquam his, nullum aliud verbum sic videtur rei simile cuius est verbum, aut sic eam exprimit, quomodo illa similitudo, quae in acie mentis rem ipsam cogitantis exprimitur. Lllud ijitur iure dic,endum est mrximeproprium et principale ei verbum. euapropter si nulla de qualibet re lo,cutio tatum propinquat nei, quantum illa quae huiusmodi verbis cons,tat, nectnquia aliud. tam sirnile rei vel futurae vel iam existenti,s in ratione alicuius potest esse: non immerito videri potest apud summam substantiam, talem rerum locutionem et fuisse antequam essent ut per eam fiercnt, et essecum facta .sunt ut per eam sciantur.

por.ejemplo Ia vocal o/, ninguna otra palabra es )flgqTl o no la reprodue tan flel{semeJante a la cosa qu expresa esas. semejanzas 2 que se olavan en el alma por lli%t_u :9*g lts" tuerua de Ia imaginacin. Ebta manera de hablar es^la que debe ser mirada como el verbo propio y completo e caa cosa. For lo cual, si ninguna pa,lara-que expr:ese una cosa cual'quiera se acerca tanto a s3 gbjeto omo quett" quu uru aaan greer.e-mog_gueJa^ qbSlancia suprma ' naUUm -las f coflas de.u.na ]f'?n_graanloga antes de qUe existiesen. a fin qlqu !:lnlesen .a Ia ,existrncia, y contina hablndolas'dqsde qgdFten, palg :{lgg9$aq*de. co-ccr . CAPITULO XI

si no puedetra',ber en el afma lflT mas fliI "rT"iantes, cte las cosas.futuras o de las que ya existin, "*i*ri, con

CA,PIT{JLUM

XI

Qur rsr'^1,coMpARAcrN,sAcADArEL t{oDo Dl AccIN Du uN DBRERO, nSr r,r.ros DE SERCOMPITETAI\4ENTE EXACTA Aunque sea cierto que la substancia suprema ha comenzado por hablar en s rnisrna a toda criatura.antes de que la crease de acuerdo con su palabra ntima y con e.lla, coiro el obr"ero-concibeprirnero en su espritu lo que ejecuia des_ pus segn esa idea, sin embargo,-en medio-de dsta misma.

Quon raltr:n MULTA srr rN HAc sIMLITUDTNu DIssItvIILITUDo Scd quarnvis summam su,bstantiam constet prius in str quasi dixisse cunctam creaturam, quam eam secundim ean_ dem et per eandemsuam iirtimam locutioncm conderet,quem_ admodum faber prius mente concipit quocl postea .u.un_ dum mentis conceptionem opere percit: multam tamen in hac sirnilitudine intueor dissimliitudinem. fla namqu,e nihil omnino aliunde assumpsit, unde vel eorum quae factura erat formam in seipsa compingeret, ve,l ea ipsa hoc quod zunt per'ficeret. tr"aber vero penitus nec mente potest aliquid cor_ poreum imaginando concipere, nisi id quod aut totum simul aut per partes ex aliquibus rebus a.liquo modo iam didicit; nec opus mente conceptum percere, si desit aut materia aut aliquid sine quo opus praecogitatum fieri non possit. euan_ quam ,enim homo tale aliquod animal possit cogitando sive pingendo qual,e nusquam sit confrngere; nequaquam tamen hoc facere valet, nisi,componendo in eo partes, quas ex rebus alias cognitis in memoriam attraxit. euare in hoc differunt ab invicem illae in creatrice substantia et in fabro suorum ope'rumfaciendorum intinae locutiones, quod illa nec assurnpta nec adiuta aliunde, sed prima et sola causa sufcere potuit euo artifici ad suum opus perfieiendum, ista vero nec prima, nec sola nec sufficiens est ad suum incipiendum. euapropter

t:t-,

ri
lufo, cte ntnguna manera, concebir por la imaginacin rrna cosa corporal, a menos que otras cosas no se la hagan co_ nocer o por partes o entera; ni ejecutar,la dbra que ha pen_ sado si le falta una materia o algo sin lo cuai 1a obrd ya pensada no podra realizarse; porque, aunque un hombre pueda, o por el pensamiento o po,r el dibujo,-representar un anirnal corno no le hay en ninguna parte, sin mbargo, no puede obtener este resultado_ ms que reuniendo parts'que ha recogido en difeentes objetos anteriormente-conocidbs, y de los cua.les guarda recuerdo. por lo cual, el lenguaje ntimo de las obras a ha;cer, que hay en la substancia "credora, difiere del de un obreno en esto: el primero no est tomado de gtra parte, no tiene necesidad de-ningn auxilio; : plimero y rlnico, basta al supremo obr.ero par acahar s gbra; el otro, en ca,m,bio,no es ni primero ni nico y ,ro s basta a s misrno para empezar su obra. por lo cal, los r .. ' E s d e c i r ,1 an o c i n de a cosa.

?A

MoNoLocIuM.

c. rr

MONI}I,OGIO.

C. 13

z%i

ea quae per illam creata sunt, omnino non sunt aliquid quod non zunt per illa.m;.quae vro ff.unt per istam, p"iitos n" essnt, nisi essent aliq,uid quod non sunt per ipain. C.dPITULUM

efeclo del primero no son en abso.luto ms que lo que son lr mientres qye cosras que son heehas por el segundo ry" laq no existiran en absoluto si no-fuesen tgu*u cosa que ellas no 6on por 1. CAPITULO

XII XII srr suM,t\rAEssEl{rIA Qun T,a PALABRA DE LA,DsENcIASUPREMA BS ESTA


DSUNCIA TIISMA

Quon nanc sutunuAEEss't\rrrA Locurro

.Sed cum pariter ratione dooente certum sit, luia quid_ quid summa substantil- f.,e,cit,non fecit per ata quam per semetipa,rn, et quidquid fecit, per suam lntimam io-cutiorim fecit, sive singula, singulis verbis, sive potius u"o ,."U-"i_ mul omnia dicendo: quid. magis necesrium viaeri potest quam hanc summae essentiae locutionem non essealiud'quam summam'essentiam? Non igitur negligenter praetereunidam huius locutionis conside,rationern put;ied priirsquam i; possit.tractari diligenter, eiusdem summae-subsantiae propritates aliquas studiose investigandas existim. CAPITIJLUM XIII

ff" 3:*i ?;*i=:l?l:3;-ry* .91, 'na escrupui"-"i"iiioi. ;ir#: f?T 3::.^"yTyii de las prop,iedades de e,stasuUstanci^a-suprr{L:,*
,"
CAPITULO fxIII

Fncia-misrnair;J?"#ffi :T_".:1-T^11^"ul,rylpf glj:-nT dem -,i.i;"i;;",".T"fr: ^g*or :l":ltuo '"t"" d;--J.A;;;;?

Ae--s-,eisma, re#Ma, 4o, J t tt*"-h""fro ur ueclno tooo por su palabra ntima, J u V ya -".es cada cosa por DOr L una-palabra particuiar, ya ms bien ya pr' urr(o i"-frrb,lanrtn habiano todas las cosas a l vez t rr". una ir* sola -pa_Iabra, gut;r Q'u"1t""*^1"*" vqtspL,' du_ quin rtAr6que nttpm f:{"p.* dar es nanaca-i^ necsario , que.esta palgbra de latuprema " ponio ^, r^ ^.--_-_--rol_.rutT

gutlsdoJo-eueJa

Pero puesto que la

uestra

toda

JT,,

Quon srcur oMNrA FAcrAsuNr, rrA "r#dlH#"EssENrrAM


Constat ergo per summ.am naturam ,essefactum, quidquid non est idem illi. Dubium autem non nisi irrationabiii mnti esse potest, quod cuncta quae'facta sunt, eodem ipso susti_ et p,sssvsrant e6s quandiu sunt, qu faciente ryntg- y_iSentde nihilo habent esse quod sunt. Simili namquJ per omnia ratione qua collectum est omnia quae sunt essJpeCunum aliquid,- unde ipsum, solum est per seipsum et alia per aliud, simili unquam ratione potest probaii quia quaecumque vigent pr unum aliquid vigent,.unde illud solum viget per seipslq et alia per aliud.,Quod quoniam aliter esse nn potest,.ni.si ut ea quae sunt facta vigeant per aliud, et id a quo sunt facta vigeat per seip,s'um: necesse est ut sicut nihil factum est isi per creatricem praesentem essentiam, ita nihil vigeat nisi per. eiusdem servatrioem praesentiarn.

Qun e,s cdvro ToDAs Ag cosAs HAN srDo HEcHAs FoR LA ESENCIA SUPREMA, esf raMsrw vIvEN FOR, EIA a. Alhora

su cxistencia ms que concluir que todo lo que.exist. i*i*t" p", ,rn, .o.* nica, ra si mis-ma,_mientrai qu" ru" otras e exisren Dwrr ::l1l:.:,"Ift_:t9" en virtud de un ser
las ha.pnecedido, podremos

probar yi"upo" "ffi;;,tr;i# *: jp*_ll:u: I-y9 "ro-";; 3t"*.oluu""i;;"."';;;; sI- r".' tr",'s :IT:1 *i:I,!Ts distinto ;

t ^,, +^,r^ r^ ^..^ __,__!ll.

,}fut*"^*Py^* **"^lf:n: sido. -"j"

*:^T^f"T"e-

lff:1.-:r:::?T_o_lldr creadora, del mismo modo nada vivu *ls conservadora y siempre presente.
S. Ans.

"gJJi"';i;; ;; 3J:*:LT l"^jl4 _ha .qh,.t6, hasido i,"rrr"*a,'q;;;';i,#_

"ir*.-i;;;""ei n9'

il.a'"i;

que por su accin

;##i?

226

TIONOLOGIUM. C. I(

l{oNolocro.

c. 15

221

CA PITI'LIJiM

XIV

CAPIT,ULO

XIV

Quon rr,r,a sIT rN oMNrBus ET pER oMNrA, lr oMMA SINT Ex


IIJLA ET PER IIJLAM ET I IILA

Quod si ita est, irnmo quia ex necessitatesie .est, cons,qui tur, ut ubi ipsa non est, nihil sit. Ubique igitur est et per omnia 'et in omnibus. Alt quoniam absurdum est, ut scilicet quemadmodum nullatenus aliquid creatum potest exire creantis et foventis immensitatem, sic creans et fovens nequaquam valeat aliquomodoexoedere factorum- universitatem: liquet quoniarn ipsa est, quae cuncta alia portat et superat, claudit et penetrat. Si igitur haec illis quae superius sunt inventa iungantur: adm est, quae in omnibus est et per omnia, et ex qua et pe,r quarm et in qua omnie.

gj,- niint"a*-;l ;;i,erso no puede escapar a ta inmensid"ggllpoa." qu"-ioll'crea o y conserva en l la vida, este oog:",19 puaiese ao-miiar de ninguna ma. nera la inmensida-cl de las cosasqu ha producido, es evi_ dentequees el sostn^*:r,q"_ ea,y que domina, encierray penetra todas las l;;u;"';; coias. Si, pues, nuqvas conse cuencias Io que jamJs' di;h", unimos estas ;l;;j;*;it -a .ae nos r'remos obrigados a amitr il; '-r..u subs ancia Ia queest en todo vor,to.aasai o* ," cual, por Ia r cual y en la cual exstentodas las ..;;;."'
CAP,ITULO XV

no est " nada. .Est, pues, en,.ag.e_ "uut#.i, i,.,art u ilir* como se--ria-affifdo

Qut r,a EsENcrA cREADoRA Esr EN ToDo y pon ToDAs pARTts y QUE T1)Do Es DE ELLA, rii-" EN ELLA Y si es as, o mejor dicho, "on si necesariarnente es asf, s_ guese

que ail donde

supremano hav

per las_cos:as.

CAPITULUM

XV

Qurn rosstr AUT NoN posslT Drcr DE rLLA suBSTANTTALTTER fam non immerito valde moveor quam stuiose possum inquirer, quid omnium'quae de aliquo dici possunt, huic tam admirabili natura,e queat convenire substantialiter. euanquam enim rnirer, si possit in nominibus vel vrbis quae aptamus rebus f,actis de nihilo reperiri, quod. digne dicatur de creatrice universorum substantia: tentandum tamen est, ad quid hanc indagationem ratio perducet. Itaque de relativis quidern nulli dubium, quia nullum eorum substantiale est illi de ,quo relative dicitur. Quare si. quid de summa natura di-

Lo qun SE PUEDEAFIRMAR o No DE ELLA SUBsTANoIALMENTE 1 No sin razn me he sentido fuertemente impulsa.do a in. vestigar con el mavor cuidado ,las e,ntre cuali_ dades diversas oue se atribuyen"ul*--"o", il-u:"tos, las que se pueden considera-r como exprresivas " de Ia substancia misma de esta admirable naturat-F;"*; no me atrevo a ereer que entre Ios nombres y pdra"s "inqu. pbr los d; ;"p;; samos las cosas hechas ae ta na-aa-selui"-"noontrar alguna d::1ry: dignamente l" .ubrt*;;';;;;ra, si embargo, ::... nay qu'e penetrar en esta. investigacin se pueda, por esfuerzos dirigidos ";,1; lo ms hondo que ;;r;.__;^iii,il tug", u" cuanto a las simp"l.u o.iu.ioi.", nadie duda que

-\uselmo nos da esta ,.*,:i",?h?,i,'?l,ti,"f l??t%,;Ti;l"l;'i:.?' ont,nno nreli,us ipsant,

illffi ffffitffiii -:i:,r $iiff ,"r,#.-*,:r,,fi.:inrrr;i{l'r+lfTi

itTiiill;iTii,'rt"nilffi.1'rffi ii#',ffi

rre irrvesrigar qu,'. ,,"n"t'i::;il:llr','*"*l':'i'.i:!:if,,"iff1j;t"'" {l9.g3fse (tq -IO-Datural


()

228

MONOLOGTUM.

C.r5

- .

MoNolocro.c.rs

2Zg

citur relative, non est eius significativum substantiae. Unde hoc ipsum quod summa ornniu,m sive ma:ior omnibus quae ab illa facta sunt, seu aliud aliquid similiter relative dici potest: manifesitum est quoniam non eius naturalem designat essentiam. Si enim nulla earum rerum unquam ,esset, quarum relatine summa et rnaior dicitur, ipsa nec sunma nec maior inteligeretur: nec tamen id.circo mius bona esset aut essentialis suae magnitudinis in aliquo d,etrimentum pateretur. Quod ex eo manifeste cogrroscitur, quoniam ipsa quidquid boni vel magni est, non est per aliud quam pr seipsarn. Si igitur summ,a natura sic potest intelligi non summa, ut tanen nequaquam sit maior aut minor quam cum intelligitur surruna omnium: manifestum est quia summum non simpliciter significat illam essentiam quae omnimodo maior et melior est, quam,quidquid non est quod ipsa. Quod autem ratio docet d,e summo. non dissimiliter invenitur in similiter relativis. Illis itaque quae relative dicuntur onaissis, quia nullum eorum simplieiter demonstrat alicuius essntiam, ad alla discutienda se convertat intentio. Equidem si quis singula dilige,nter intueatur, quidquid est praeter relativa, aut tale est, ut ipsum omnino melius sit quam non ipsum, aut tal,e ut non ipsurn in aliquo melius sit quam ipsum. "fpsum" auiem et "non ipsum" non aliud hic intelligo quam verum, non verum; corpur,non corpus, et his similia. Melius quidem est omnino aliquid quam non ipsum, ut sapiens quam non ipsum sapi,ens,id est: rrelius est sa.piens quam non sapiens. Quamvis enim iustus non sapiens melior videatur quam non iustus sapiens, non tamen est rnelius simpliciter non sapiens quam sapiens. Omne quippe non sapiens simpliciter, inquantum non sapiens est, minus est quam sapiens; quia omne non sapiens melius esset si ess'et sapiens. Similiter omnino melius e,st verum quarn non ipsum, id est quam non verum; et ius' tum quam non iusturn; et vivit quam non vivit. Melius autem est in aquo non ip,sum ,quam ipsum, ut non alrrum quam aurum. Nlam melius est homini esse non aurum quam aunrm, quarnvis forsitan alicui melius esset aurum esse quam non aurum, ut plumbo. Cum enim utrumque scilicet homo et plumbu,m, sit non aurum, tanto melius aliquid est homo
qu&nl, non lpsuln, ab lale ul ttott. ifsu.m. in allquo nelius sit quaat i b s u m , E l t t o t t i b s u . n t ,n o h a v q u e t o m a r l o a c t u l e n e l s e n t i d o d e q u e luese mejor,el der que o er-roda en absluto, o el..no ser naila, ,mejor que el ser, porque entonces no habra separacin entre perfecionels v nerfecions. atributos v atrbutos, nbmbres v nombres. y en vano s clarc .una'regla para diferenciarios. Todo fodra aplicafse a lJros lndlsuntamente, ya que el ser algo e. mJor qug 9o se.nada. v el no ser nada nunca se meior que el ser en algn ,modo. De-surte que, en la mente del sato Doctor, la negacln no s.e eTtiende.a todo, silo al i|sum, es decir,. que sea algo,. per<, no etLo. y el lDlsmo pone lo9 eJemplos para expllcar su peDgamlero.

de ellas es substancial a aquello a que se aprlican, ,:11-+"" cuando se afirma de Ia naturaleza sprerna lgurn | 19,1lg.q*u, rraclon, no expresa su substancia. As, pues, afirmaique i ella, esra por-enclma, o que e mayor que todo lo que ha sido I j lrqgho por ella, u otra circunstancia parecida de crcter rr_ i tatrvo, no designa evidentemente su esencia natural. porque si ninguna de las cosas por respecto a las cuales es sup"eio,a o mayor existiese, no hubiera podido ser considerada nf cbmo suprema ni como qaygr, y, sin embargo, no ser,a por eso peor ni perde'ra nada de su grandeza esenciai, porqire todo io_que tiene de bueno y grande no la viene ms que de s nisma. Si, pues, Ia natural.eza, suprema puede ser nc,ebida como,no sullgrll,.sin_jue por eso sea mayor o menor que cuando se la considera como-superior a todas las cosas, eg claro que la palabra suprema no es la expresin fiel de su esencia,que de un modo absoluto es mejor y mayor que todq., lo que no es elta misma. T,o que ta raz6i gg4ba_e_d9gqr_dil) nos so'bre.el. ser supr,emo s@ toa' otra condicin elativa que pudiramos exminar._neanao, pues, de un lado todo Io refenente los relativos, y i,sto que ninguno de ellos e4pres,a.enrealidad ta esenci ft ?i, un objeto cualquiera, ocupmonos de la solucin ae otra- iii_ cultad: si se eLstudia con ate,ncin a los ser,esen particular, se ver que todo lo que no es del nmero de las coias relati_ r'as es tal, que es rnej.or si,endo que no ,siendo, o tai, que la no existencia es para ten ciertos casos rne.jorque el'sr. En cuanto a esta oposicin ser,.:c.o-entieqdo pif &terjglo ello_ptra cosa que la verdad yf-nqgacin de la veraal c,t y la negacin del cuerpo y otros ejemplbs que pora cuerpo_ anegg-p stos. Si juzgamos de una manera absoluta, una c.osavale semprems que su negacin: un sabio, por ejemF19,.vale ms que uno que no lo es; en otros tnninos] un sabio es preferible a,l que no lo es. porque, aunque un justo que no.es sabio pareaca mejor que un sabio que no e,s justo, sin ernbargo, aq'uel quje no es sabio no es, en general, inejoi que el que lo es, porque el primero es inferiort aegndo-en cuato que no es sabio, porque todo hombre que no es sabio serla mejor si lo fuese. Igamrlc,Jo_e$arie.ro-s ri"casos pat&ulgees. puede gcu{lit que ta.- arlQnci,A....de Una co:A{-.q e_Lalg_unacircunst-ncia mejor que su}]seciai ta ausncia def oro, por ejemplo, mejor que el or; vale ms, e-n.efecto, para el hombre no ser oro qe serlo, ainque h;t; -para objetos, como el plomo, entre otros, lo seiu qeJo-r'ser oro que no serlo. porque, cmo ni el"u"i"s hombre ni el plomo son oro, e'l bombre es tanto superior al oro, que

tetqeat: {nejor"-que. Jo quc1 9 eE-lo j ust[cj o qiE^-in " Jurlto;et vryu, mejor que e,lno vivir; pero, si apreciamos los

c. 16

Mor.olooro. c. 16

237

quam aurum, quanto inferioris esset naturae, si esset aurum; et plurnbum tanto vilius est, quanto pretiosius esset, si aurum esset. Patet autem ex.eo quod summa natura sic intetligi potest llon summa, ut nec summum omnino meiius sit quam non sumrnum, nec non summum alicui nelius quam summum: multa relativa esse, quae nequaquam hac contineantur di'isione. Utrum vero aliqua contineantur, inquirere supersedeo, cum ad propositum su,fficiat, quod de illis notum est: nullum scilicet eorum designare simplicem summae naturae substantiarr.Cum igitur quidquid aliud est, si singula rlespiciantur, aut sit melius quam non ipsum, aut non ipsum in aliquo sit melius quam ipsum: sicut ne,fas,est putare quod substantia supraemae naturae sit aliquid, quo melius sit aliquc moCo non ipsum, sic necesse e.st ut ,sit quidquid omnino meliu: est quam non ipsum. trlla enim sola est qua p,enitus nihil est melius, ,et quae melior est ornnibus quae non sunt quod. ipsa est. Non est igitur corpus vel aliquid eorum, quae corporrei sensus disccrnu,nt. Quippe his omnibus melius est atiquid, quod non est quod ipsa sunt. Mens enim rationalis, quae nullo corporeo sensu quid vel qualis vel quanta sit percipitur; quanto minor esset, si esset aliquid orum quae corporeis sensibus subiacent, tanto maior est quam quodlibet eorum. Penitus enim ipsa summa ,e,ssentia tacenda est esse aliouid orum ,quibus est aliquid, quod non est, quod ipsa sunt su_ perius; et est omnino, sicut ratio doc,et, dicenda quodlibet eorufn, quibus est omle quod non est quod ipsa sunt, inferius. Quare rcesseest eam esse vivente,m, sapientem, potentem et omnipotentem, term, iustam, beatam, aeternam et quidquid similiter absolute rnelius est quam non ipsum. euid rgo ,quaeratur amplius quid summa illa sit natura, si ma_ nifestum est quid omnium sit aut ,quid non sit? CAPITULUM

sefa de una naturaleza inferior si fuese oro, y el plomo es lrnto inferior dl oro,,cuanto sera -ns precioi ,si fese oro: Del.hecho que la nattraleza. s,uprema pueda ser ideada como no suprema, de suerte que lo suprre[no no'i]ea absolutament,e mejor que Io no supremo s, es fcil ver que hay muchos relativ'os que no estn ,contenidos en la divisin que acabamos de hacer. Dejo a un lado la cuestin de saber si ella encierra Bilgs-4g."Ssisn"a 3tguna; basta para ql_gbjlg- rpao_rda{.rquq. Iq subtancia to_!a.[ g!-[g-.na!urple?a gprm- Dsdd A m;mento, pues, que en todo sr que no es ella, si consideramos Ias cosasuna tras otra, ser .esmejor que no ser, o no ser es. en algnnos casos particulares, me,jor que ser, como no podemos pensar que Ia esencia de la naturaleza suprema sea tal que pueda en ciertos casos rnejor no ser que ser, es necesario que su existencia sea sin excepcin mejor que su no existen_ cia. Es, en efecto, tq.iigu s,ubstancia poll e4glpA. dp !a cuat no.-$e-coloca nada mjor tqqe ella, puesto qUg es. mejor que todojo que no es lo que tia es. es, pues, cu,erpoo cosa que los sentidos corporales perciban; hay algo, en efecto, que no res[o que esas cosas son y que es mejor que ellas. Porque eil alma racional, cuya esenci, cualidad y grandeza no pueden ser percibidas por los sentidos corporales, e,st tan encima de todos los obj,etos sometidos a stos. cuanto sera inferior ,si fuese alguno de esos objetos. No se puede, por tanto, decir jams que la esencia suprema sea uno de esos seres por encima de los cuales hay a go que no son ellos; y como lo ,ensea la razn, hay gue afi-ryrarabsolutamente de ella todos los atributos por debajo-E-I66-dles e:! togo. t-e-{r1b no is lo.qu9 ella ei. por lo-cual, es necesarro que sea viva, sabia, ornnipotente, verdadera, justa, f,eliz, eterna y todo 19 q,r" igualmente es.absolutamente rnejor que su negacin. i",Par,aqu, pues, preguntar ms lo que es esta naturaleza.,suprrna,cuando se ha visto lo que es y lo que no es entre las dems cosas ? CAPITUI,O XVI

XVI

Quoo rnrlt sIT ILLI ESsu IUSTAM,euoD DST ESSEIUsTITIAM;


ET EODEM MODO D] IIS QUAE SIMILITER DE ILLA DICI POS. SUNT; ET QUOI} NIHIL HORUM MONSTRET QUALIS ILLA VEL QUANTA SIT, SED QUID SIT

Qun ptnt ELLA sER JUSTA y sER LA JUsrIcrA ES uNA MrsMA cosA, Y QUE LO MISMO OCURRE CON LOS nnnrs ATRTBUTOS nNrocos. l'rNar,rrsNtp, euE NADA DE ToDo Ersro EXPRESA
SUS CUALIDADES, SU MEDIDA, SINO SU E'SENCIA

Secl fortasse cum dicitur iusta vel magna vel aliquid similium, non ostenditur quid sit, sed potius qualis ve,l quaDta sit.. Per qualitatem quippe vel quantitatem quodlibet

Pero. quizs cuando se dice de esta naturaLeza suprema que gs justa, grande o.cosa parecida, no se enuncia io que es, sino ms bien c,mo es y eun grand,e es. Estas loaucio*.-16*'a;,.1o r.'n nn serrtid< relativo.

82

MoNolocruM. c. 6
MONOLOGIO. C. I

233

horum dici videtur. Omne namque quod iusturn eet, per iustitiam iustum e,st. Elt alia huiusmodi similiter, quare ipsa summa natura non est iusta nisi per iustitiam. Videtur igitur participatione qualitatis, iustitiae scilicet, iusta dici sunune bona substantia. Quod si ita est, per aliud es i,usta, non per se. At, hoc contrarium est veritati perspectae, quia bona vel magna vel subsie'tens quod est., omnino per se est, non pier aiiud. Si igitur non e's'f iusta nisi per iustitiam, nec iusta potest esse nisi per tse: quid magis conspicuum, quid magis necessarium, quam quod eadem natura est ipsa iustitia; et cum dicitur esse iusta per iustitiam, idem est quod. per se; et cum iusta per se dicitur esse, non. aliud intelligitur quam per iustitiam ? Quapropter si quanratur quid. sit ipsa summa 'natura de qua agitur, ,quid verius respondetur, quam: iustitia ? Videndum igiturquomodo intelligendum sit, quando illa natura, quae est ipsa iustitia, dicitur ista. Quoniam enim homo non potest ersSeiusitia, rsed habere potest iustitiam, non intelligitur iustus homo ,existens iustitia, sed habens iustitiam. Quoniam igitur summa natura non proprie di,citur quia habet ,iustitiam, sed existit iustitia, curn dicitur iusta, proprie intelligitur existens iustitia, non autem habens iustitiam. Quare si cum dicitur existens iustitiam, non dicitur qualis est, sed quid est, ,consequitur, ut cum dicitur iusta, non dicatur qualis est, sed quid sit. Deinde quoniam de illa supnemaessrentia idem est dicere: quia est iusta, et: quia est existens iustitia; et cum dicitur: est ,existens iustitia, nor est aliud qua'm: est iustitia: nihil differrt in illa sive dicatur: est iusta, sive: est iustitia. Quapropter cum quaeritur de illa quid e,st,non m.inus congrue respondetur: iusta, quam: iustitia. Quod vero in exemplo iustitiae ratum esse conspicitur, hoc de onnibus'quae similiter de ipsa summa natura dicuntur, intellectus sentine per rationern ,constringitur. Quidquid igitur eorurn de illa dicatur: non qualis vel quanta, sed magis quid sit monstratur. Sed p,alam est quia quodlibet bonum summa natura sit, summe illud ,est. IIla igitur est sumrna essentia, summa vita, summa ratio, summa salus. summa iustitia, surnma sapientia, sumrna veritas, summa bonitas, su{nma magnitudo, summa pulchritudo, aumma immortalitas, summa incorruptibilitas, summa immutabilitas, summa beatitudo, summa,aetern'itas, summa potestas, summa unitas quod non est aliud quam summe en6, summe vivens, et alia siniliter.

oes, en efecto, expresan la calidad y la cantidad, Porque todo lo que es justo ,lo es por la justicia, y as de las otras propiedades. Por tanto, si la substancia soberanamente buena es llamada justa, no s por ria participacin de esta virtud de la justicia. De lo ,contrario sera jus'ta por otro, ro por s inisma. Si, pues, no es justa rns que por la justi cia, y'si, por otra parte, no puede ser justa ms que por s misma, qu cosa ms evidente y ms necsaria que el concluir que esta naturaleza res la jus,ticia misma ? As, pues, cuando se dice que es justa por la justicia, es como si se dijese que es justa por s misrna, y cuando se dice que es justa por .s misma, es corno si se dijese que es justa por la / justicia. Por lo cual, si se p,regunta qu es esta naturaleza que suprema de hab'lamos, qu respuesta ms verdadera se puede dar que sta: es la justicia? Hay, pues, ,queexaminar en qu sentido esta natura,leza, que es en s la justicia misma, es llamada justa, porque como un hombre no puede ser a justicia, peno puede tenerla, un hombre justo no quiere decir un ho,mbre que es la justicia, sino un hombre'que posee la justicia; y como no es exacto decir de la naturaleza suprema que tiene en s la justicia, sino que e,s la justicia, cuando se dic,e que es justa, se quiere decir que es, no ,que posee la justicia. Por 1o cual, si ,cuandose dice que esta naturaleza es la justicia substancial, no se dice de qu manera es, sino lo que !es, slguese que, cuando se dice que es justa, se expresa su esencia y no su calidad. Aderns, puesto que decir de ,la esencia suprema que es justa y decir que s la justicia on una rnisma cosa, puesto que las expresiones de justicia y de justicia su,bstancial presentan el mis. mo'sentido, se afi,rma Ia misma verdad, ya se diga que ella es la justicia, ya que es justa. Ehtonces, cuando se pregunta lo que ella es, es exactamente igual el responder: ella es justa y es la justicia. Lo que este ejemplo demuestra por reIacin a la justicia, la razn obliga a nuestra inteligencia a admitiflo con respecto a cualquiera otra cualidad que pue. de ser atribuda a la naturaleza suprema. Asf, todo 1o que se dioe de ella n sa forma expresa, no cmo eis, no cun grande es, sino lo que es. Es evidente, por lo derns, que {odo lo que ella es de bueno lo es en s,umo grado. Ets, pues, la suprema esencia, la vida suprema, ld suprerna razn, la salvacin suprema, la suprema justicia, sabidura, vendad,f1 bondad, tgran.deza, belleaa, inmortalidad, incorruptibilidad, l' feicidad, eternidad, poder, unidad, lo que no es otra cosa I msqueafirmarqueeselsersoberanamentesubsistente,J J soberanamente viviente, y as rri todo lo dems. I

'':t,

2W

rlroNol-ocruM. c. f7

rroioloclo,

c. 17

285

CA'PITULO CAPITIILUM XVII

XVII

Quoo n.l slr srnrr,px, ur oTMNIA Drcr euAE DE Erus EsSENTIA


POSSUNT, UNUM IDEMQUE IN ILLA SINT, NT NIHIL DE EA DICI POSSIT SUBSTATqUALITER NISI IN EO OUOD OUID 1.]ST.

? Si illa summa natura tot ,bona est: eritne Quid 'e,rgo composita tam pluri,bus bonis, an potius non sunt plura trona sed unum bonurn, tam pluribus nonrinibus significatum? Omne enim compositum ut subsistat, indig,et iis ex quibus cornponitur, et illis debet quod est; ,quia quidquid est, pr illa est, et illa quod sunt, per illud non sunt; et idcirco penitus summum non est. Si igitur illa natura cornposita e,st pluribus bonis, haec omnia quae omni composito insunt, in illam incidere necesse est. Quod nefas falsitatis aperta ratione d'estruit et obruit tota quae supra potuit necessitas veritatis. Cum igitur illa natura nullo modo composita sit, et tamen omnimodo tot , illa ,bona s'it, necesse est ut illa ornnia non plura sed unum sint. Id.em igitur est quodlibet unum orum quod omnia, sive simul, sive singula. Ut cum dicitur iustitia vel es,sentia, idem significat quod alia, vel omnia,simul vel ,singula. Quemadmodum, itaque unum est quidquid essentialiter de summa substantia dicitur, ita ipsa uno modo, una consideratione est quidquid est essentialiter. Cum 'enim aliquis horno dicatur et corpus et rationaiis et homo, non uno modo vel consideratione haete tria dicitur. Secundum aliud enim est corpus, t scundum aliud rationaiis, et singulum horum non est tofum hoc quod e.st homo. Illa vero summa essen'tia nu lo modo sie est aliquid, ut illud idem secundum alium rnodurn aut secun-

t, IIQUn i,a NATURALEZA SUPREMA Es DE TAL MANERA SIMPLE, QUE LD qUE PUEDE SERDICHODE SU ESENCIA ES EN ELLA UNA "ODO y soLA MISlvrA cosA, ;y euE NADArUEDE sERLEATRTBUno suns_ TANCIALMENTE A SU ESENoIAI QUENo SE REFIERA 'Si es'ta naturaleza suprema es un gran nmero de bienes a la vea, est compuesta de todo,s estos bi,eneso ms bien es un bien nico exprosado con tantos nombrrs diversos? Todo compue$to tene nec'esidad, para existir, de ,los elementos que lo componren;les debe lo que s, porque lo que es lo es por estos e,lernentos,y e6tos elementos no existen por 1, por Io cual no les e'3superior en forma alguna. Si, pues, esta naturaleza est compuersta de mu,chos bienes, debe sufrir todas las condicion,e,s de los compuestos; pero las verdades necesariasexpuestas ms arriba destruyen y echan por tierra sta afirmacin, en cierto rnodo sacrlega, V demuestran su alsedad. Desde el momento, por tanto, que esta naturale4a no se halla compuesta en forma alguna, y que, sin embargo, es ella sola tantos bienes a la vez, e,s neoesario que estos ibiene,sno sean mudhos, sino uno solo. Cada una ile estas cuaiidades es, pues, la misma que I's otras, consideradas ya en su conjunto, ya separadam,ente, de suerte quer. cuando se dice justicia o esencia, se xpresa lo misrno que si se designasen no,mbrndolas las otras cualidades, ya jtrntas, ya cada una en particular. Por lo cual, as como todo lo que se pede decir substancialm,entede [a naturaleza suDrema es una sola cosa, iguaLn:ente ella es lo que es subsiancialmente, desde un solo punto de vi,sta y de una manera ni_ ca a. Cuando se dice de un hornb,re que s cuerpo, que .eSIacional, 'que es hombre, no se considera e,stas versas atribuciones de la misma man,era y desdeel mismo punto de vista, sino que es corporal por una de ,sus propieclades, y racional por otra, y cada una d,eellas en particular no es ese conjunto que s llama hombre. Pero Ia ,esencia,suprema no es, bajo
' t (luurlirrjir l u r ( l i t l , ; r: ta[c1rlmrrlL', a f l c l r r mn (t(" ( r]rora r l l o r a 1)or r l c c h a r si s i totlos t o t l o s csos u i o s tributs ;rlributos i ) ' r rleclarar ( ' o i l i u l l r \ ( l l l J l l i r t u r i r l (/ i I { r t l } r e n l l t c ( ) r n ( ) 1s. e s e l l 1)-rlr. subsl.attL.ia]r

.. o,l.l:;1";ii'l"ll,,i,'J,,lil;;"il,y/;,:"lil';l,l;i.jfl':,j';lilrJ

( r ) n r (( ). 1 ,i r , i l . i c 1 . ,(r)nr() ialr'<, a l ,- , ,,i-J.icr:, ,.1 ,riul,rt: ,ri11,,. ,'til'"ii*;l;;'rl;ii-",' , 'til'"ii*iri,,'.r.;i;;a-,ri,i";;i', ""rt,i,i " " t , ir , :i s r n t . i i - i i , t " ' * ", . , , t . ,i,ii'; i,,,, uirlrlrir.rl o tr rr r u , r ,e:1._1t]:-t, , l . i l ; i , . . , , \ uer,, rliferr'cia. I,rres'bierr,denluesti-ei uLtor cl irresenie ('apitulo (lue (luc t'aptulo r' l)lrrs rn I)itrs rro "r, o lrr-v ha,v1'')rl)usic.i conr;rosicirr alrurra, rri alruui, iiilisic,i fsica, ,i."irj.i" <le suieto y l o r m a , r r i r n e r a f s i c rd , e g u e r o y r l i { e r e r r c i as. i n o c u e e s I a . t s o - ,^

r'?I el ,rnism,, nltci'uio(/'l=15, l:i3 .;3yf_-s'$q*..i.,'l'ldld'-_\,.-:1"_-,i*_'l19:!'o. U

pcr sc srrbsisfcs. Lstt. uo'puede ncesitar. nor lo misnio. <le nin -no glluarotra cosa patl csistir, )- por lo mism l l u e < J ea d i t i r l i l r -.^'\_,.. -.il,
, lfF

MONOLOGIUT,.

C. I8

MONoLOGIO. c. r8

257

dum. aliam considerationem non sit; quia quidquid aliquo modo essntialiter est, hoc est totum quod ipsa est. Nihil igitur quod de eius essentia vere dicitur, in eo quod qualis vel quanta, sed in eo quod quid sit accipitur. euidquid enim est 'quale vel quantum, est etiam aliud in eo quod quid est; unde non simplex sed compositum est.

un aspecto, diferente de lo que es en otro'.rporque lo que 9s tte alguna manra esncia{m'erite, lo es en la totalidad de su ser. No hay nada, por tanto, que se diga verdaderarnente de su esencia que deba entender$e como expresin de cmo es y cun . grande, sino como xpresando lo que ns' Porque todo lo que en un ser perteneee a la 'cualidad o me'didJ es en l distinto de su esencia, y de ah pro\iet-e que no es simple, sino comPuesto.

CAPITULUM

XVIII CAPITULO XVIII

Quou srr srNE pRINcIpro ET sINE FINII Ex quo igitur haec tam sirnplex natura creatrix et vigor omnium fuit, vel usquequo f,utura est? An potius n." u* {uo nec usquequo est, sed sin,eprincipio et sine frne est? Si enim principium habet: aut ex se vel per se hoc habet, aut ex alio vel per aliud, aut ex nihilo v'el per nihil. Sed constat per veritatem iam perspectam, quia nullo modo ex alio vel ex nihilo, aut per aliud vel per nihil est. Nh.rlloigitur modo per aliud vel ex alio, aut per nihil vel ex nihilo initium sortita est. Er seipsa vero, vel per s.e,initium habere non potest, ltuamquam ex seipsa et. per seipsam sit. Sic enirn est ex se et per se, ut nullo modo sit alia essentia quae est per s et ex se, et alia per quam et ex qua est. Quidquid autem ex aliquo vel p,evaliquid incipit esse, non est omnino idem illi, ex quo vel per quod incipit esse. Summa igitur natura non incepit per se vel ex se. Quoniam igitur nec per se nec ex se, nec per aliud, nec,ex alio, nec per nihil, nec ex nihilo habet principium: nullo modo habet principium. Sed neque frnem habet. Si enim flnem habitura est, non est summe immortalis et summ,e incorruptibilis. Sed constat quia est sumrne ,et ,immortalis et incorruplibilis. Non habet igitur finem. Amplius. ,Si finem habitura est, aut v,olens aut nolens deficiet. Sed pro certo non est simplex bonurn, cuius voluntate perit summum honum. At ipsa est verum ,et simplex bonum. Quare sua sponte non deficiet ipsa, quam certum e$t ,esse summum bonum. Si vero nolens peritura est non est
gutlr corrposicin, ui {sit a lri ruetafisicrr, 1r,r,cuc t,--rtlo c01rrltuest<r I t e c e s i t a , l ) a r a s c r , t J e l a s r a r t c s d e q u c u S t r : o r r s t i t u d o .v ' D i o s . lror t;urto, si e:Luvicra ,.otnpue-to fsicb o n)ctafsicalnerrte. Lo subsistira por s mismo fsicmente ni sera rnetafsicamene el .Sr. lcr .se -slrbsi.sfcrr.s. a Es decir, de parte cle la uaturaleza suDr,ema. Dero uo cle narlc lrnestra, lruesto que ia significamos con mt.rlchos no'mbres.

No IIENE PRINcrProNr FrN SUPRDMA Qu; r,n ESENoIA 'esta naturaleza simple por excDesde cundo existe lencia, crcdora y sostn de todas las'co'sas? Hasta cundo es rns bien cierto que no ha partido de un existir? ,N1o otro; en una palabra, punto de duracin para terminalen que no tiene principio ni frn? Si ha te'nido un principio, lo tiene de ella o por ell,a, o de otro o por otro' o de la nada o por la nada. Pero e's evidentre, segn una verdad ya de' moistrada, que no puede ser de ninguna mansra ni de la nada, ni por la nada, ni por otro, ni de otro. No ha recibido' por tanto, de ninguna manera su cqminzo por otra colsa o de otra sosa distinta de'ella, por la nada o de la nada. Tampoco ha podido recibir su comienzo de s misma o por ella db s misma por.si.rnisma. Porque es misma, arir,r-(tu9-gxtq@ de s misrn-y por s rnisma, de manera q-qg no haga.4os 6ubstancia.s, una de las cuales e'xiste por sf mi$na r de s mlsrna, y la otr ile s'la y por so. Pero.todo lo que co' mienza a ser de o por alguna cos!,no es lo rnismo en ab'so' luto que aquello de lo cual y por lo cual comi'nza a ser..La pqr "p93 taBlq,. .de v )netqglgza jiwJexne,Jg* ba -c-o.r4euzado,r,s_+$-maT puesto que no tra rgcJbi{9 su comienzo ni de 'eE-l po" ella, ni de otra cosa i[iotr'"Sa;*i'dC"ia pr la nada, no ha tenido comi'enzo. Tampoco tenuf "i- Forque, si lo tuviera, no sera ni soberanamente indr fin. mortal ni soberanamntre incorruptible; pero n se pu'ede dudar de esto'; luego no tendr n. Adems, sgbi#.-dg terminar, sgra por s'u Y-glUghd*o c.anL{9"-9$4.ertament'e, lo que puede querer la destruocin del bien soberano no es el bien absoluto. Ahora bien, ectq. JatruAlsgeUS{glqg--e$-l biep;rerdgdero y absoluto, y, por lo mismo, no cabe la me-

238

NIONOLOGIUM.

C. 10

MONOLOGTO. C.tq

235

su'mme potens nec omnipotens. sed rationis ne,cessitas asse_ ruit eam ,ess,e summe potentem et omnipotent,em. Non rgo nolens' deciet. euare si nec volens nec nolens summa natura fine,m habebit, nullo modo finem habebit. Aimpiius. Si sumina illa natura principium vel finem hab,et,. n* 9.t vera aeternitaq quod ,sse rsupra ,inexpugnabiliter inventum est. Deinde cogitet qui potest, quando incepit aut quando non fuit hoc verum: scilicet quia futurum ,erat aliquid; aut quando desin,et et non erit hoc verum: videiicet quia praeteritum erit aliquid. euodsi neutrum horum cogitari potest, et utrurnque hoc verum sine r"eritate e6,se non potest: impossibile est ve cogirtare, quod veritas principium at finem haibeat. Denique ,si veritas habuit prin,cipium vel ha_ bebit finem: antequam ipsa inciperet, verum erat tunc quia non erat veritas; et postquam finita erit, vrum erit tunc quia non erit veritas. Aftqui verum non potest esse sine ve_ ritate. Erat igitur veritas antequam ess,et veritas; et erit ve'ritas post,quam finita erit ver,itasj quod inconvenientissi_ mum est: Sive igitur dicatur veritas habere, sive intelligatur non habere principiurn vel finem: nu,llo claudi potest veritas principio vel fine. euare idem sequitur de summa natura, quia ipsa surnma vetitas est.

ror duda de que no pereoer por s misma. Si, por el contrario, perece contra su voluntad, no s soberanamente podbrosa, omnipote,nte; pero \a raz6n no's obliga a creer que 1 s que lo es. No perecer, pues, contra su voluntad. Por tan)to, si la naturaleza supremB, no ruede terminar ni por su \voluntad ni conrtra ella. no tendr fin. Adems. si es natulraleza tiene fin y principio, ya no es la verdadera eternida'd. Adems, que el que pu,eda hacerlo se fe,presente por el pensamiento cuando ha cornenzado a ser verdad, o cuando no era arin verdad que habra algo futuro, o cuand,o dejar de ser l'erdad, o cuando no ser verdad que ha haibido algo de pretrito, Y si ninguna de estas dos negaciones puede pensarse y si las dos afirmaciones 1 no pueden ser vrerdaderas sin la verdad, es irnposible siquiera pensar que la verdad tenga un principio o un fin. Finalrnente, si la verdad ha tenido un principio o d,ebe tener un fin, antes que comenzase a existir, era cier,to que a wrdad no existla; y cuando haya ce ado de existir, ser cierto que no existe ms la verdad. Ahora bien, lo rrcrcgd:gf.o r-ro p"rlgdg e.Xlqtir. sin .la verdad; eista hubiera .q5istido, por tanto, antes de la verdad, y la "eiiitiendo \1'-AaE-t:ffiiii aiun despus de que hibiera dejado de existir, concluein absurda y contradictoria. Bien srea,pues, que se diga que la verdad ha tenido un principio y un fin, bien que se comprenda que no tiene ni lo uno ni lo

1, puesto'qu,e ella e's tarnbin la WgTg$-qy,Unq*, 'j l)1r i '.r,.; CAPITULO XIX i',,.' Cwo ro HA ExsrrDo "f"iriffi. euE ELLANr ExrsrrR

Un. rJa mtsma COnSeCUenCIA S ApllCA a la nalraleZa

grot no]49-Sl!3l.jryigd-c- ai-lor- -u.prgcpqni por. uu


Spre-

CAPITULUM

XIX

Quomono NIHIL FUIT At:rE AUT ERIT posr ILLAM Sed ,ecceiterum insurgit nihil, et quaecumque hactenus ratio veritate et necessitate concorditer attestantibus disseruit, assenit esse nihil. Si enim ea ,quae supra digesta sunt, necessariae veritatis munimine firrnS,ta sllnt, non ,fuit atiquid antre summam essentiam nec erit aliquid post eam. euare nihil uit ante eam et nihil erit post. eam. Nam aut a iquid aut nihil r'ecesse est praecessisse ver subsecutururn esse,; qui autem dicit quia nihil fuit ante ipsam et nihil post ip_

y- nd5abrd?gt. dg. rl+ry .anles de 1a-ese1SA sup11n?,, \ p!]999*ella. ror lo cual, naoa na srcro anterlor nr sra posI
terior, porque es necesario que algo o nada la haya precedido y la siga. Alhora bien, aquel que dice que nada ha exis.
' E s d e c i r , s i et n p r c sie.mpre ser , ierto-quc Para ertend.er este emrlea aqu la palaLrra

tlna nurva dificultad! La nadal ,se ,presenta por segunda vez y pretende qus todo l,o qu'e hasta ahora hemos establecido corl la ayuda de la r,azn, por los testimonios unidos de la verdad y de Ia neoesidad, no e,s nada. Porque si todo lo que hemos aclarado anteriormente ha sido con el slido apoyo de la v'erdad neoesaria, nq ha existido cosp

lra sjo cierto tlue habr algo de futrtro ' hc habido algo de pretrito. captulo ltay que,advertir qtre San .\se.lmo lrrrdc conro un sullstantlvo'

2. sam, id pronuntiare videtur, quia fuit ante ipsam quando nihil erat, et erit post ipsam quando nihil erit. euando ergo nihil erat, illa non ,erat; et quando nihil erit, i la non erit. Quomodo elrgo non incepit ex nihilo, aut quomodo non d.eveniet ad nihilum, si illa nondum erat cum iam erat nihil. et eadem iam non erit cum adhuc erit nihil ? euid igitur rnolita est tanta moles argumentorum, si tam facile dernotur nihilum molimlna eorum ? Si narnque constituitur ut summum esge nihilo et praeeedenti succedat ,e,t subsequenti decedat: quidquid supra statuit verum necesse, destituitur per inane niihilum. An potius repugnand.um est nihilo, ne tot structu_ rae necessariae rationis expugnentur a nihilo, et sqmmum bonum quod lucerna veritatis quaesiturn et inventum est, amittatur ,pro nihilo ? Pot'ius igitur asseratur, si fleri potest, quia nihil non fuit ante summam essentiam nec erit post illam, qua,m d.um locus datur ante vel post illam nihilo, per nihilum red.ucatur ad nihil illud esse, quod per seipsum conduxit id quod erat nihil ad esse. Duplicem namque una pronuntiatio gerrit sententiam, cum dieitur quia nihil fuit ante summun essentiam. Unus enirn est eius seluus: quia priusquam summa essntia esset, fuit, curn erat nihil; alter vero eius est intellectus: quia ante summam essent"iam non fuit aliquid. Veluti si dicam: nihil me docuit vol.are, hoc a,ut sic exponam: quia ipsum "nihil", quod significat ,,non aliquid", docuit me volare,,et. erit f,alsurn; aut: quia no:r me docuit aliquid volare, quod est ve'rum. Frior itaque snsus est, quem sequitur supra tractata inconvenientia, et omnimod.a ratione pro falso repelitur: alter ve,ro est, ,q,ui superioribus perfecta cohaeret convenientia, et tota illorurn oontex;tione verus esse compel_ litur. Quare cum dicitur quia nihil fuit ante illam, secundu,m posteriorem intellectum accipiendum est; nea sie est exponendum ut intelligatur aliquand.o fhisse quando illa non erat et nihil e,rat, ged ita trt irntelligatur quia ante ill.am non fui,t aliquid. Eadem ratio est duplicis intollectus, si nihil dicatur post iam esse,futurum. Si ergo haec interpretatio quae facta est de nihilo diligenter diseernitur, verissims nec aliquid nec nihil sununarn essentiam aut praecessisse aut subgeou_

MoNoLoGro. c. 19

ZS1

tido antes.y nada existrr, desp,usde ella, parece decir que J I llu-bo. un ttempo antes de ella en que nada exista y que habr,.ot-ro despus de ella en. qu nada existir. Asf, cuanldo I 'no existf;a nada, ella tampoco, y nada existir cuando ella no exista. Cmo, pues, no ha comenzado ella de la nada o cmo no tervninar en la nada, puesto que no exista cuando nada exista y qu no existir cuand nada exi,sta t ti; qu enton,ces haber levantado este edifrcio u si tan feitmente se vtene.abajo detnte e la naAiF;;J ""S;*"it si ee-afirma que la esencia sprema ha sucedo a la naa y debe resolvers en la nada-que la siga, todo fo que la verdad ha edificado aneriormnte qu,ea de'strudo por lors varios ataques ae sta naAa._lto "eo.safrrrl* sera -tie_ mejor combatir la nada, temor que dJ echd por .poi rra tantas cosas establecidas por una rzn neoesaria, y que el bien soberano, buscado fror nosotros y encontrado a la luz de la verdad, se pierda lor h ,,""f d;;;;*"; ques, si e's posible, que nada ha- sido hectro ntes de la su_ prm1 esencia y que nada lo eer despurs Ae eUa, anieo que, al conceder a la nada u1 lugar y despus , u", ser que pr s. mism ledueil por la nada a la nada ieste ""t ha trado a Ia existencia lo que no r,a na. ^_- Cu"o su dioe, en ofecto,- que nada ha dxistido antes de la esencia supre,ma,_ se puede entender de dqs maneras: la primer, lue antes de que existiese_la suprema esencia hubo n iiJ*o="" que no exista nada.. La otra, que antes de ta supr*^ri"e* cia no haMa co,sa alguna. E ono si aiAecir: iru"-*" irl enseado a volar, yo explicase esta frase as: la naa misma, e,s decir, ia ausencia de todo, me ha e,ns,eado ;;i;;; g-bie1: no es ninguna cosa la que me ha enseado a volar. pl flmer sentido es falso;. el sgundo, v*Oa"". e' do el pri,mer ,sentido, se l,ega j la irr"orruecuencia a"- q* acabamos de hablar, V, por io demrs, una rru,ched.uurUre'a razone,s demuestran su falsedad. En cuanto al otro, quu corrcuerda per.fectamente con-lo que se ha dicho *"=*"i", est demostrado ser.verdadero acuerdo y por lor uu"-*i*o 'c,iao el encadenamiento de qge parte. por lo cual, -l-race se dice que nada ha eiistido an:tes de la esencia ;up;;, hay que enenderlo en el segund.o sen,tido. No hy q; ;j tenderlo, p,ures, en e,l sentido de que ha habido u' ii"*po 1r, que ella no exista ni otra cosa lguna, sino en .rt" ot'i " que antes de ella no exista na.da. La misma diferencia de sentido se ercuentra cuando se dice que no abr nada despues de ella. Si se comprende, p-or_tant, exactamente i;;"_ cacin que acabamos de dar he la palabra nada, u" orr.i qn razn que, si no hay nada qrie haya prccedido ni deba ffigurr ra esncra suprema, nada ha existido antes ni existi-

2e2

IIIONOLOGIUM.

C. 20

MONOT.OGIO.

C. zo

23

'et nihil fuisse ante vel post illam essesecuturum tunrm e$se, concluditur; et tarnennulla iam constitutortm solitas nihili inanitateconcutitur.

r despus de ella. De suerte que los vanos asaltos de la nada no han sacud,idohasta erstemomento Ios principios que ya r. hemosestablecido CAPITULO XX

CAIPfTUL,UM

XX

Quor rr,r,a sIT IN oMNI Loco ET TEMroRE Quanquam autem supra conclusum sit, quia creatrix haec natura ubique et in omnibus et per omnia si't, et ex eo quia nec 'incepit nec desinet esse, con'sequatur quia semper fuit et est et e,rit: sentio tamen quiddam contradictionis summurmurar, quod me cogit diligentius ubi et quando illa sit indagare. ftaque sum.ma essentia aut u'bique ,et semper est, aut tantum alicubi et aliquando, aut nusquam et nunquam: quod dico: aut in ornni loco vel tempore, aut determinate in aliquo, aut in nullo. Sed quid videtur repugnantius; quam ut verissim,eet summe est, id nu,squamet nunquam ,sit ? tr'alsum est igitur nusquam vel nunquam illam esse.Deinde, quoniam nullum bonum nec penitus aliquid est sine ea, si ipsa nusquam vel nunquam es,t, omnino aliquid est. Quod quam falsu,m sit, nec dicere opus est. Falsurn igitur est et illud, quod illa nusquam et nunquam si't. Aut est ergo deterrninate alicubi et aliquando, aut ubique et sernper. Alt si determinate est in aliquo loco vel tempore: ibi et tunc tantum, ubi et quando ipsa erst,potest aliquid esse; ubi vero et quando ipsa non est, ibi et tunc penitus nulla est essbntia, 'quia sine ea nihil est. Unde consequitur ut sit aliquis locus et aliquod tempus, ubi et quando nihil omnino est. Q,uod quoniam falsum est, ipse namque lo'cus et 'ip,surn tempus allquid est, non potest ess'e summa natura ali,cubi vel al'iquando dete'rminate. Quod si dicitur quia de,terminate ipsa per se alicubi et a iquando est' sed per potentiam suam e'st tlbicumque vel quandocumque aliquid st: non est verum. Quoniam enim potentiam eius nihii alircl' quam ipsam esse manlfestum est, nilo modo

tr . dunque ya hernos es,tablecidoque esta naturaleza crea{ dora 1o penetra todo, que resten do lu;a;;;;;";^i;.1 cosas, aun.que de,l hecho de que no ha ienid principio ni\ :9nlra. !n se sga que ha exjstido siempre, que existe v exis_I rlra' srn embargo, el ms rigero murmulro de ra menr con_| | tradiccin me fuerza a invesiigar, ,o.,,rr" .;id;;;; ffi_ y de cundo existe. Digo, pue, qie t-esuncia suprem'e*ls_ te siempre y en todas partes, solamente .r, tgnin tugu. y momento determinados, q por fin, en ningn l"?u" ynsun momento. pero qu i."yo" Loniraiici" n_ u.""i'u" ber que el afirmar que et ier v f ver"J supremas no exis_ tan en-ninguna parte y nunca? por consiguijnte, esto e.sl_ -rriogurraso; Atde,rns,puesto ot"u-"L*" _que ningn ,bien ni existen in ella, si ella no es1 en ninguna parte ni nunca, ningin bien 1o estar tampoco ni ninfuna cosa. fntil ,,le_ cir cun falso es todo resto; tuego Io es tmbin ;il;;;;""i" esencia suprerna no exista en ninguna parte y .jamas. bxis-l te, QI_es, o n.un li{gar y tieurpo dete"n-inadou n toa*T??_L , l"lJ siempre. Peo, si existe en un lugar v ti.*p-A"t**i""_ I (qo,s, solamente donde ella est y cuando est-puede haber I f1]Ir-a5luna-gosa; mientras que alt donde no'est y cuand esta, no hay en absoluto ninguna esencia, pooqu sin ella ilo Iro hay naqa. Ee seguira, pqs, d9 ,esto qu fray un lugar y un tiempo donde y du-rante-el cual no haf nada"; ;h";;-bi.;, pusto que esta conclu_sin es fa,lsa, porque et'tiempo y-ei lugar. son alguna cosaf-la naturaleza suprema no pedj es_ tar circunscrita en un lugar y en un tiernpo. y si^se nade que est por s misma en un lugar y en ui tiempo Ae,term_ nados, y por su pod,er donde y cuando hay aigun "to no es cierto, porque es claro que, no siend.o otra cosa "oru, si oo_ rler ms que ella misma, su pbder no e,st nunca o"e-i" , misma no est. Por consiguiente, puesto que ella no est en

ri fl Qur ESr EN roDo LUcAR y EN roDo rrEMpo

??,1'];,*:,i,""'l 3t1'J?,"1"8.iE Ir'; :l-%i*i;i-.;;;;;;Ep;.i; $'sx,ll';u;?",9,:,ni""ii.li,"^1"0,i,i?.if

i,i:iiillirfr {ii"t:il;i:*,$'i tdi":'-"*:d,*': !i.X'"'i'',1? fii;ir:'^l],fll:"1:il

244

MONOLOGIiI'M.

C. 2f

MoNoLoGro.

c. 27

246

potentia eius sine ipsa est. Cum ergo non sit alicubi vel aliquando determinate, necesse est ut sit ubique et semper, id est in omni loco vel tempore.

ningnin lugar ni tiernpo determinados, es necesario que est por doquiera y siemprr', es decir, en todo tiornpo y en todo lugar. CAPITULO XXI

CAP,ITULUM

XXI

Quoo rN NULIIo srr Loco vEL TEMroRE Quod si ita est, aut tota est in omni loco vel tempore, vel aut tantum quaelibet pars eius, ut altera pars sit extra omnom locum et tempus. Si vero partim est et pantim non est in omni loco vel tempore, partes habet, quod fal,sum est. Non igitur est ubirque et semper. Tota autem quomodo e,st ubique et semper? Aut enim sic est intelligendum, ut tota semel sit in omnibus locis vel temporibus et per partes in singulis; aut sic ut tota sit sbiam dn singulis. Verum si per partes est in singulis, non effugit partium compositionem et divisionem; quod valde alienutrn a summa natura inventum e'st. Quapropter non est ita tota in omnibus locis aut temporibus, ut per partes sit in singulis. Restat altera pars discutienda, scil,icet: qualiter summa natura tota sit in omnitus et singulis locis vel temporibu:s. Hoc ninirum esse non potest, nisi aut simul aut diversis temporibus. Sed quoniam ratio loci ac ratio temporis, quas hactenus simul progressas ei,sdem vestigiis una potui,t indagare prosecutio, hlc ab invicem digredientes disputationem viden'tur diversis quasi fugere anfractibus, singulatim suis investigentur discussiorisi summa natura tota possit. e,sse in singulis locis aut simul aut per diversa tempora. Deinde id ipsum in temporibus inquiratur. Si igitur tota e'st,simul in singul'is locis, per singula loca bus. Primum ergo videatur sunt singulae totae. rSicut enim locus a loco distinguitur, ut oingula loca sint, ita id quod totum est in uno locol'abtd quod eodem tempore totum est in alio ioco distinguitur, ut partim

Que r' suBsrANcrA ;HlH#"r.:*T"

NrNcN rrompoNr

Si es as, o ella est entera en todo lugar y todo tiempo o solamen'te por una parte cualquiera de M misma, de surte que la otra est fuera de todo lugar y tiempo. Si est en parte en todo lugar y tiempo y en parte fuera, tiene divi_ ,siones, lo A!9 es falso. No est, pues, en parte por doquiera lV siem-119. Fero cmo est por doquier y siernpre-tod.a [entera? Se puede explicar de dos marerasj o esta entera len to{o tiernpo y lugar y pon partes en cada ser in,.iivid.ua[, p et entera tambin en cada obj,eto panti,cular. pero si Psta por.paltes en cada cosa, es compuesta y divisible; lo que, sregrn demostramos, es ,contrario a la naturaieza suprmp. No est, pues, entra en todo lugar y en todo tiem_ po, de suerte que e,st en pantes .solamenie en cada ser individual. ,Queda_por aolayar otro punto, a saber, de qu -en rnanera la naturalpza suprema ast entera en todos y cad-a-uno de ]os lugares y tiempos. Etsto, por supue,sto, no podra se,r ms que a la vz o sucesivamente. Ferb como el lugar y el tiernpo, que hemos podido hasta el pnesente exarninar simultneaurente, parecen separarse aqu para escapar a la discusin por 'caminos diferentes, es menerster que continuemos el examen de cada uno de ellos en particuiar por caminos igualmente distintos.--Veamos en primer iu_ gar si la naturaleza suprema ptrede estar entera en cada Iugar al misrno tiempo o en tiempos diversos. procuraemos despus resolver la misma cuestin con respecto a,l ti;empo. Si est entera.en eada lugar al mismo tienrpo, e,st entera tantas veces distintas corno lugares hay. porque as como un lugar ,es distinto de otro, de suerte que hay
'Dl aut,,r rlr.l .l,lolul.(i,r etli,.a trr5 ('dptulos i.to...t r- ..::l lr;rtar de la inn:crsidarlrt ctenlidad de Dios, y lo hnr'e con" el nrt.odo es,co1stic{),que ha tle hacerse clsico despus en la Suma de Santo Tonls, es ilecir, proponiendo las objecines antes de sentar la vercladera-dcctrjna. .\s, habiendo <leiado en el caTrtulo anterior la cuestin er u:l)(.ns(', ell :Le pone las objecionesl que l)recell indicar que l),ior no, puerle estar cn todo -lugar y tiempo a'la vez. Y en prlmer lugar tlernuestra que no puede estar por parles, ptesto que no las tielre._Queda, pues, que,-si ha de est-areh todo ugar u tiempo a la vez, ha de ser con la totalidad de su ser. pero que

ti

:.+i.. . '.t' , ., . ''..,..

';:t:,,..,!: t: .

j r, :l:1i;r""il'"
MONOLOGIO. C. 2r

246

rfo\oloctuM.

c.2t

24i

singula tota sint. Nam quod totum est in aliquo loco, nihil eius est guod non sit in ipso toco. At de quo nihil est quod non sit in aliquo loco, nih,il es,t de e,oquod sit eodem tempore extra eundem locum. Quod igitur totrm est in aliquo loco, nihil eius est quod eodem tempore sit extra ipsurn locum. Sed de quo nihil est extra quernlibe,t locum, nihil eius est 99dem tempore in alio loco. Quare quod totum est in quolib,et loco, nihil eius est simul in alio loco. Quod igitur to[um est in al,iquo rloco, quomodo totum quoque est simul in alio loco, s.i ihil de eo potest esse in alio loco ? Quoniam igitur unum totum non potest esse simul in diversis locis totum, consequitur ut per singula loca singula sint tota, si in sing'ulis locis simui aliquid est totum. Quapropter si su,mma natu'ra tota est uno temp.ore in singulis omnibus locis, quot singula loca esse possunt, tot singulae summae naturae sunt; quod irrationabil,e ,est opinari. Non est igitur tota uno tempore in singulis locis. A,t vero si diversis temporibus tota est in singulis locis, quando st in uno loco, nullum bonum et nulla ,essentiaest interim in aliis ldcis., quia sine ea prorsus aliq,uid non exis,tit. Quod ,ahsurdum esse vel ipsa loca probant, quae non nihil sed aliquid sunt. Non est itaque summa natura tota in singulis iocis diversis,temporibus. Quod si nec eodem .tempore nec diversis temporibus tota e;st in singulis locis, liquet quia nullo modo est tota in singul,is onnibus locis. Itlunc est indagandum si eadem summa natura sit tota in singulis temp,oribu,s, aut simul aut distincte per singula tempora. Sed quomodo est aliquid totum simul in singulis temporibus, s.i ipsa tempora simul non sunt? Si vero sipalatim et dis,tincte tota est in singulis temporilius quemtimod'um aliquis homo rtotus est reriet hodie et cras, proprie dic,itur quia fuit, et est, et erit. Ergo eius aetas, quae nihil aliud est quam eius aeternitas, non est tota simul, sed est p.artibus extensa per temporum partes. At eius aeternitas nihil-aliud est quam ipsa. Summa igitur essentia erit divisa lgl-pqlles s,ecundum temporum distinction,em. Si enim eius
esto no es a's Jo tlemuestrr 1;rin:ero en crlanto a los lugares - tleslu.s eu cuanto al tiemno. ( ' . \ d , '( , l o r / o s , \9 ,,Ja,i,' - / o . r - l r r g r rc r s ( / d { ' : , r . o l n r ) c u i t l r r l o ( , 1 \rlt I tun1illn n Ia \.cr l luuchos Ilo!r'lJrci, l)()r(lur t)ara t.stor total_ rllc[te e1r nll siti,r :trn lDelltstt,r qUc rtarla de'sU ser rStt\.iL-te clr o t r o ; l r r t . g o , s i t . s t , ' l t . l r u n r _ ) ,\ ' : r l t , r e s t r i c t - t ( . 1 ( , t r ( ) , l r o r q u c r l e l o (ontrirrl() va lrr csttrt t{rtlllltrlltr t.tr r.l prittrero. l:stc t.s'rl lrr{ul l e n t o q u c em p k a n 1 o s - l . r t r c j e s p l r a u c g a r i a r c r l p r c s e n c i l r c l j l t f . S e o r t n I a I j u c a r i s t . - \ o , t J r c . 1 , s l , i r i n 1 . o d u s l o s rf s r..,''s i . z ' a f i t . c n [ c , r)])lo r.l :c,I, qu( i.a rct.orricurlo,err di\'cr.os timpos torlo el universo, ironquc dou.cle lr cst/r la naturaleza suprerma rrb e*istc rrada, y, por tauto, nu lralrra mrs rrre una sola cos en rrn tiernro. Hasta .aqu toda-s las objeciorres iban colltra la inmensidad. Afi<_ra vreue ta se-unrla l,artr.,.que respond.e a la eternidad, es decir, que ulos ilo pllede est3r l|l at mlsmo tlemDo ni sucesivamente c1r

ffparios, asl Io que est entero en un lugar es diqtinto de lo lfpue esta entero al mismo tiernpo en otro, de suerte qu,e se ilfirerifican as totalidades individuales separadas. Lo que est entero en un mismo lugar, no tiene, en efecto, ninguna de sus partes fuera de este mismo iugar. Pero aquello que no tiene ninguna parte fuera de un lugar, no tiene ninguna que est al mismo tiernpo en otro lugar. Lo que est entero en un lugar determinado, no tiene nada al ,mismo tiiempo fuera de este lugar. Fero aquello que no tiene ninguna prte fuera de un lugar cualquiera, no tie,e ninguna al rnismo tiempo en otro lugar. Por o cual, lo que iest entero n un lugar cuatrquiera, no puede tener al mismo tiempo ninguna de sus partes en otro luga.r. Cmo podra entnces &,tar a la vez entsro n un lugar lo que est ya entero en otro, puesto que ninguna de sus partes puede estar en otro lugar? As,.pusto que un solo todo no puede estar a :la vez todo ntero en diversos lugares, .siguese que en cada lugar son todos distintog si hay en cada lugar algo que est en l enerament. Por lo cual, si la naturalez,a=su,irema est entera a,l misrno tiempo en todos y en cada lugar, tantos corno hay lugares particularnes, otras tantas naturalezas su_ premas hay,^lo que la raz6n no puede admitir. No est, pues, entra al mfsmo tiernpo en cada lugar.--rpe,ro si est etera en tiempos diversos n cada ugar, cuando est en uno. no hay en los otros ni ,bondad ni esencia, puesto que nada en absoluto existe sin ella. Lo absurdo d esta cbnsecuencia queda demostrado por la misrna suposi'cin, porque los lugares no son la nada, sino que son algo, La naturaleza suprcma 19 e,st, pues, entera en cada lugar en tirempos rlirersog. Y si ni en el rnismo tiempo ni en tiempos -estdlvensos est entera ,en cada lugar, es svidente que no entera, de ningin modo, en todos y eada uno de los lugar,es.-Ilay que averiguar ahoa si est naturaleza suprema se hall entera en todos los tiempos, o a la vez o .distintamente por tiempos. Pe'ro cmo puede encontrarse enterament,e un ler en cada ti,empo a Ia. v,ez, si estors tiempos no tienen una existencia simultne ? i esta enterarnente en cada tiernpo, pero separada y de una manera distinta, corno un hombre que puede estar entero ayer, ente,rrohoy, entero rnaana, se-puededeci con exactitud que ella ha estado'y estar. As, la edad de esta naturaleza spl&, que no s ms que su eternidad, no existe ntera a la \tez; se halla, al contrario, dividida en otras tantas porciones de tiempo que se
lodos los tirnrpo., . . r l c g a n t l t . rl.l i r u p o s i b i l i t l a d t l c . l a p r c s e r r c i a l s i c a e ros Juluros rlr la eterudad antes dc quc e-\lstall en su lrrooia uaturaleza. Pero ntej de deslracer cstas bjeciones err el cipitirlo sigJtiente pore, como lo har Santo 'loms ni* tarde. srr r-erd'adera oprnln o argum,ento sed contra.

MONOLOGIO, C. 2I MONOLOGIUM. C. 2I

245

aatas per tempora.rmcursus producitur, habet cum ip,sis temporibus praesens, prae'teritum et futururn. euid autem aliud est eius vel aetas vel existendi diuturnitas quam eius aeter_ .nitas? Ergo cum eius aeternitas nihil aliud sit quam eiu,s essentia, sicut supra digesta ratio indubitabiliter probat: si eius aeternitas habet praeteritum, praesens et futurum, consequenten quoque eius ess,entia habet praeteritum, praesns et futurum. At quod prae'teritum est, non est praesens \el futurum; et quod praesens st, non est futurum nec praete_ ri,tujn; et quod futurum est, non est praeteritum vel praesens. Quomodo igitur stabit, quod supra rationabili et perspicua nesessitate claruit, scilicet quia illa summa natura nullo modo composita sed surnme sirnp,lex es et sumrre incornmutabilis, si aud et ,arlitd est in d,iversis temro,n,bus et per ernpo,na distributs habet pares? Aut potiw si illa ve,ra sunt, imno quia liqu'ida vera sunt, quomodo haec possibilia sunt? Nullo igitur modo cneatrix ssen/ttiaaut aeas aut aeternitas eius reiciplt poraeteri,turnl vel futrururrl. pfaesens enim quo,modo non habet, si vere est? Sed fu,i significat praeteritum, et eri futurum. Nunquam igitur illa fuit vel erit. euare non e$t distinste sicut nec sirnul tota in diversis singu,lis tern_ poribus. Si igitur sicurt discussrurmest, nec sic est ota in omnibus lo'clis vel temrciribus, tt s,imul sit to a in o nni,bus et per partes in singulis, rrc ,sic ut tota sit in singulis, manifestum est quoniam non est ullo modo tota in omn loco veL tempone. Et quon'iarn similiter trrervisurn est, quia non sic est rin ornni lo'co vel trmlpore, ut pranssibin o,mni et pars si,t extra omnem locurn aut tenapus, ,mporssibiiLle est u,t si ubiquo e semrper. Nullaterrus enira rpoitest inlt"eliigi esse ub,ique et semper, nsi aut tota aurt pars. Quocl si nquaquam est ubique et semper, auit erit determinae in aligruo,lo,covel rtornpo,re,laut in nullo. Determinate autem eam in aliquo non po$se esee liam discrussun est. Ini nullo igitu,r loco yel rtempore; id est nrusquarn e,t, nunquam est. Non enim potest esse nisi aut in omni aut in aliquo. Sed rursus cum constet inexpugnabiliter non solum quia est pr se et sire prrinoilio et siner ne, sed quia aliquid sine e,a nc usquann n'ea urnquiamest,, necesse e,st illa.m esse uibique t srnper.

trclen.Pero su eternidad no es otra cosa ms qure ella 'misma, y la suprema esencia estar, por tanto, dividida en partes wlltiples, segnin las pooas distintas deil tiempo. Ponque si zu edad est constituda por el curso de los tiempos, tine, c,omo 1, un presente, un pasado y un f,uturo. Ahora bien, cul puede ser su edad, o la cluraein de su existencia, si no es su eternidad? Fues corno su eternidad no es rns que su esencia, eorno lo pru,eban incontestablenrente las razones expuestas anterioru.ente, si su eternidad tiene,un pasado, un presente y.un f,uturo, sgueee que s{r esencia tiene esos mismo's tiernpos. pero lo que es pasado no_es ni presente ni futuro; lo que es presente no es ni pasado ni f,uturo; lo que es futuro no es ni presente ni pasado.--lCorno subsistir entonces el principi cuya necidad. ha sido demostrada anteriormente, a saber, que esta natura,leza suprma no est cornpuesta, ,qu e.s soberanmente simple e inrnutable, si ella es difer.ente en tiempos diversos,, si tiene partes que se suceden n Ia dracin,- o ms bien. si los principios demostrados son verdaderos, mejor dicho, puesto que $on verdaderos y ,elaros, cmo son posibles estas consecuencias? I-a esencia ,creadora, su edad o su e,ternidad no ad,mite, por consiguiente, pasado o futuro. por el contrario, cmo no tendra presente si ertste verdaderamente? lVlientras ha eustido significa el pasado; el,la ser, el futuro. As, pues, nunca ser, nunca fu; rpor lo cuai no est ni separada,rnente ni entera a la vez en .cada parte del tiempo. Por tanto, si, como la diviein pnecedente lo ha establecido, no est en todos los lugares ni tiempos, de suerte que est alatr'ez entera en todos y por pare en cada uno, ni entera en ,cada uno, es evidente que no est de ninguna manra entera en todo ,lugar y ,en todo tie.rnpo. Y como hemos visto igualmente que no st n todo lugar y tiempo de modo que una parte 'est en toda parte y lugar, mientras otra estuvierse f,uera, es imposible que est por doquiera y siempre. Porque no puede concebirse, conr,o existiendo por doquiera y siempne si no es o entera o en parte. Y si no est por doquiera y siempre, o estar de una manera determinada en un lugar o tiempo dado o no estar en ninguno. . Pero ya hernos h'echo ver que no poda estar de una manera determinada en ningin lugar. No est, pues, en ningn lugar ni tiempo, porqu,e no podra estar ms que n todo o en alguna cosa. ,Pero por otra parte, como no se puede dudar, despus de prue,bas irrefragables, que no solamente existe por.sl misma sin principio y sin fin, sino que tambin sin ella no hay nada ni en el espacio ni en ,el tiernpo, es neoegario coneluir que est por doquiera y siempre.

2,50

Molrotocltt,t.

c. 22

MONOIOGIO,

C. 22

fl

CA,PITULUM

XXII

CAPITULO

XXII

Q.uoMoDosrr IN oMNI ET IN MILLo Loc,o ET TEMPoRE Quomodo ergo .convenrierthaec tam ,contraria seounduur pro'lat;ionem, et, tarn necessaria secund.um Frpibartionem? Fo._ tassrequodarnr lodo est sumrna natuna in- I""o vet tempore. quo non prohibetur s'ic re,sse sirnnrl tota in singuis trocis vel temporirbus, rut, tamen n,on sint plmres ,totae sed. uila sola tSt.lug" eius.ae,tras, quae nont est risi vera aete,rnirtas, ncn sit distributa in praeteritum, praesens et futumm. Non enim videnltur ttrac lege loci ac te.mporis cogi nisi ea quee sic sun,t in,loco vel temrpo,re,, ut Joci spa,iumu terniponis diurturn,i_ tatem non excedant. euar,e sicut de iis qua,ehuiusmod"i sunt, unum idernque totun s,imu,lno l posse esse totum in dive,rsis loc'is et temporibus omni veritate as,seritur, ita in his quae huii'usrnodi non sumt, id iips rrn: m.rlla nicesrsitate concrud,iiur. I'ure namque dici viderlur quod, tanrtum eius rei sit allquis lo,cus, ,cuius quanitartem locu,s ei,$sumscrihendo a"Uruti continendo ,c;ircurnscrihit; dt quod eil.rs solun rei s,it "t aliquod tempus, ,cuius diuturnitatem ternpus rnetiendo aliquo r;odo te,rminat et rterminiarrtdo rnetirturr. euapropter cuius amplirt,udini aut diuturnitati nulla rneta v,el-a ioco v,el a temnore oppontur, illi rnrll,m esse o,curnvel ternpus eoop.",ii".. ""o., ec-tempus Quoniam narntque nec locrs illi facit qrrod loous, quod tempus, non iruationabiliter d.icitur, quia nullus loius est eius rlocus, et nullu,m temryrusest ei'us ternrpus. euod veto nullum locum aut ,temrpus habere ,conspicitur, i profecto nullateniuis lorcris aurt ,ternrporislegem subire convinlcitur. Nulla igitur lex loci aut temporis naturam illam aliquo modo cogit, quam ,nullus loe,us a,c tlr,pus aliqura continenrtira claudit. Quaenramsutem rationalis considerati o omninod,a rati one ron exciudat, ut creatricem ,summarmque omnium substan_ t,iam, ,q'uam necesse est alienam es:seet Lirberarm a naturra e,t iur^er ''niium quae ipsa de nihi,lo fecit, ulla loci cohibiltio vel temporis includat, cum potius eius potentia quae nihil est aliud quam eius essentia, ounota a se facta suJbse continendo conrcltrudat ? Quomodo quoque non mlt irnpud,enrtis imprudenr tiiare dicere quod summae veriatis aut lo,e,uscrcumscriba quanti,tat.em aut tempus mediatur d'irutrurnitatem, quae nullarn penitus localis vel te4poralis distenrtionis magniudinem susoipiit vel pa.,rlit,atern?

Cmo .,sUESTANcTA supREMAnsr . LL vuz EN ToDo rrEMpo y Ey roDo LUGARy A LA vEz EN wrwcl rIEMpo NI LUGAR Cmo podrn concordarse sbos p,rin,cipios, tan contrarios en su enunciAsin, y tanr necesario's enrcuanito a las pruebas que h,emos dado? Ta nanera, conr eo la nrarturaleza supreira est en e tiemtpo y el lugar es quizs tal, que est a ls, rez en cada lugar y en ,cradaempo enteram,en e sin que forme varias totalidades, sino una, sola y entera, y sin que su edad, que no es rrs que la verdadte,ra eternid,ad. se distribuya en pasado, ,presente y f'ulburo. Porque la ley del tieurpo y drel espacio lparr,ee no exenderse ms que las osas que esln en erl lugar y el tiempo, de mainera qiu no pasamros lrnit,es ni, de uno ni de o,tro,. por lo cual, co,mo, harblando de tos seq"esde esta natur.arleza. es 'rna verdad^ la afirmaci de que el mismo todo no rpuede es,ba.ra la vez en I'ugares o tiernpos dive'rsos, igualniente es,ta conclusin no se,aplica neeesariatrnsnta aqurellos que son de una natu'atleza d,istinta. Forque se dice, parece ser con razn, que el lug'a,r de un'a ,cos& es solamerite la parte de espaaio, que cireunscribe y encierra, y que su tiempo es la parte de duracin, qtre la rnde ,r limita. Por lo cua.l, el ser aI que el I'ugar y e. tienpo ,no imponre'nlmites no tiene rcalrnemte ni tiornpo ni lugar. Forque, desde el rncymento que el espacio no le imrone uur luga'r ni Ia dunacin un tiempo,, no va co,ntra la azn afirmar que no tiene nir lugar ni 'tienapo. En cuanto a lo que no tiene ni Jugar ni tiempo, es cierto que no est sometido a la ,luz del espacio y del tiernpo. Por tanto, ninguna ley del eslncio o del tie'rnrpo rp,uedeneiniar, por modl arlguno, s,obre una natlraleza que no est ence,rrada por lugan o tiemrpo al'guno, y, se,gn un exarnn dirigido por la ms sana raz6n, rornono concrlui'r, or r4u,chos conoeprtos, que la, natu,raileza $lprema,'cneadona de todas l,a,scotsas,necesariamentte'libre de' a accin de la ley que les, rige, extra:a a su naturruleza, y que Io h,a hecho todo de la nada, no pruede ser de,te'nida por las trabas de nin'gn lugan y 'liempo, puesto que, al contrario, su poder, que no es otra Gosa qurs su esenrcia, ercierra y contiene todo lo que ella ha cre,ado'? ,Cmo no ser.a tarnhin u'na audacia loca el decir que la verdad sqprpma est Jimitada en su extensin p'or e,l lugar, en sui d,uracin por el tiernrp,o,ella que no admte en s ningtrLnarnedida, grrande o pequea, por pa,rte del tiempo o del I'ugar ? Por lo oual, ,ciolnola condicin deil tiemp,or n y del l,rlgar quiere q,ue todo lo que est co'rt;enido,

MONOLOGIUM.

C. 22

MONOLOGIO.

C. 22

Quoniarn ibaque [,oci r]raec est rt tempoiris cond:itio, ut taumfnodo quidquicl eonrm metis qlaudi,tur, nee paartium fugiat rationiem, vel qualem suscipi locus eius secruldum quantitatem, vel q'ualerm patitu'r ternqrus eius sre'eun'du,m diutunxritiabem, rec ullo modo, po,ssit, tortum a diversis locis vel emporibus sirylul oo'ntineri; quid,quid'vero loci vel temporis continentia neqa{lua/m co,erceur, nulla locorum vel temponum lege ad partiu,m muttirpticitatenr cogatur, aub praesens esse toum simral pluribus locis aru,t ,temiporibus prohibeatur; quorriarn irrquarn, haec est conditio lo,ci arctemroris, pro,culdtuhio surnrna subsbaratia, quae nnrll,a, loci vel temporis continerlis. ciqgirtruc', nulla eorum lege constrinrgirtur. Quare quoniarn zum[rarn essen'ti,antotarn dt inrevirtaibilisnecessritas exigit nulli loco vel tempori deesse, et nulla ratio loci aut teqporis prrohirbet omni oco vel temporri simul toram edesise, reces,seest eam sirniul rtotaln omni'bus et singulis locis Bt temponihus ,praesentem esse,. Non enim quia huic loco vel tenapori praesIs e,st, idrcirco prohibet,ur illi vel illi looo aut ternpoari simul et si,miiter praesens essi nre,cquonriam fut autt est aut erit, ideo ae,ternjitatis elus aliquid evauuit a praeseni tempore ctrrn paraetterito quod darn, nton esrt, aut transit cum praesnti quod vix est, aut venturum est cum futuro quod nondum est. Irlullatenus namque cogitur vel prohibetuor lege loconurn aut temlporum alicrubi aiurtaliquando esse vel non sse, quod nullo modo intra locum vel tempus cla,udit slrum e$sie. Nam si psa zurnmp essentia dicitur e,sse in loco aut tempore, quamvis de illi et d:e localibus sive temporalibus r,aturis una sit pro,lartio pro,pter loqrue,ndi consuetudinem, diversus tarnef, est inte,llecrtius propter risrum dissimiliitudinern. In illis nrarnrque duo quaedam eadem prolatio signioat: id esl quia et prnesentia sunb locis ert tmporitbus in q,uibns esse diisuntur, ert qru.ia continentur ab ipsis; in sumrna vero rs,sentiia lurum tanum pe,rcipitru4 id est: quia pra,esens est, non etiam quia contineitur. Uurde si usus loquendi adrnai,tteret, oonveniemtius dici vi. deretur esse urn loco verl temBorrerquarn in loco ve tenapore. Plus er,im.sirgnriflcatur ,cortineri aliquld ourn dicitur esse !n alio, quam cum dicitur esse flrm. alio. Ir nullo itaque loco vel tempore proprie dicitun esse, quia omnino a nullo alio continetur; et tamen ir ornr:i loco verl tempore suo,quodarn modo dici potes esse, quoniam quridquid a'lir.ld es,t, ne in ni,triltrm cedst eb ea praosenie sruntinetur. In omni loco et tqonpo,re

ellos pueda ser d,ividido en pa,rrtes, ra, en e,I senrlido de la extersiol parra,e,l lugar, ya para el tiem4rc en eI sentido de la dutra,oin, y que de ninrguna rure'a un t"odo puede,ser contenido a ilravu rc,r diversos fluganes y tiempos, y que, por ortra parte, lo que el ugar 5r el tiernpo no pueden, encerrar y ilimitan no qu,eda forzado por ninrguura ley del ti,empo y del ltrgar a sufrir [a orrultigricidad de las pa,rtes ni impedido de estr y tiernpos, puesto que, voenterro a \a vez e'n varios ltrrga,rtes vemos a repeir, tal es, la condrjcin d.e'l tiernpo, y derl lugar, que nro est no se pue'de dudarr que la substg.micia s,u,trIremla, cortenid,a pror los lmites de ulo'y de otro, no es,t souretid tampoco a la ley que les rige. Poorlo cual, como una necesidad inevitaible exige que Ia su,proma esercia ro ese anrsen'te de uningn lu,gan ni tie,rnrpo y que rringuna contlicin de lurga,r y tierrrtr)oimpide que se halle enteua, prresente a la'vez e,n ,itodo lurgarr y iempo, es oteeesanio que es;t a Ia vez enterra, lpresente en todo ugar y tiernrpo, en cada lugar y e,n,cad Itromefto. Forrque del heoho que este presente en url: luigian o en un rnornrentq no se si,gue la necesidrad de no este,r preSente a Ia vu en otro tugar y err otro rnomeulto. Y porque este mqmento ern que esl pc'esenrteha siido, ee y ser, no se sigue qu haya desapareeido algo de su eternidlad corel mornento aon el Firesente, o dleha ser un d, con rasado, o sea prr.ersente un futuro que no es an. Porque lo qtle no encierna su esencie corn os llonites de,l espai,o o del tiernpo, no e$, trrcr la Xeydel tiempo y dtel lu,garr, torzad.:a a uro, existi,r o a enoerrrsc en alguna parte o en algn punto de duracin. Y si alguna vez se dice de la esencia sulprera que est en un hrgan o en e tienrpo, aunqlue al hablar de ell,a se eulpleen, a causa del uso, trminos que no cqrllrienerr ms que a la naturaleza del tiempo y del espaoio, deben enrtenderse, sin e,mb,a^rgo, de rnodo muy distintq a oausa de la dl,fa'renrcia rea de las cosas. Estas expresiones, n efecto, pued,en ser entendidas en dos sntidos disrtintoa; exprtslan: 1.o, or que las co,sas estn pnesentes en el lugar y en el tiempo; 2.o, o que estn conte,nidas por u'no y, otr.o. Pero cuando se habla de la suprema esencia, uno solo de estos s'ntirdos es el verrdadero, es el que expresa la presen'cia y nro la oqndi,ein de estar corntenida. Por eso s'era ms exaoto decir, s el uso lo pe'nn:iiese, que existe aon el tienrpoy e,l espiacio, rnejo,r que decir q'ue existe en el tiernpo y el espacio. Po,rque, si se quiere expresar que una oosa est eontenida en otra, es ms exacto decir que est en gue con eea cosa. Por Io cu'al no se puede decir sd exactitud que la srprema esencia es erl a,lgn lmga,r y tiernp.o, porque no puede ser contenida por n'ada ms que por ella, y sn emhargo, se puede afirurar gue esrt er todo tiempo y lugpn de un modo que le es ,propio, porque todo o flue no ee ella et gostenido por ella, sin lo cua,l cB$arg ds cerh. nEceari,arnenlte

r1 l'fldi1

jr' :ls

1 1 ! ' ,

f :&|i:'.i rliii:tlr.' l''l

-_-

MoNooGiuM. c.23

]roNol.ocro, c. 23

265

ef,t, guia nu,lli abest; e in nullo est, quia niulluim locurn aut trnpus habet. Nec in se recipit d.;stinctio,neslc,oorum aut tsrnipo,rufn, ut ftic veJ illic ve,I alicubi, aut nunc vel .iunc vel aliq,uando; nec securdunlabile praesens te,mpus quo rurtimu,r est, 'a,ut secundu,m p,raeteritum vel futurum fuit, aut erit, quoniam haec circumscriptorum et mutabilium propria sunt, quod illanon est;et'tame,n haec de ea quodammodo dici possunt, quoniam si,s st pras5srs ornn,ibus cirrcums,cniptis et mutabirlirbus,ac ,si illa ,:isde,mcl,rcurnscribatur locis et mu_ tetur temporibus. Pate,t itaque qiuanburms,at ,est ad dissolvendam quae insonabat contrarietatem: qualiter su,mfna omnium essen'tiaubique et semrer et nusqusm et nunquam, id est in omni et nullo loco aut t.emporesit, iuxta diversorum intellectuum concordem vcritat,em.

tir; ella esrten todo lrgar y tiemro, porque no, es,t s,usente de nada, I no es,ten nad,ie, porque no tiene lugar ni tie,mpo', porque n,o adrnite ninguna divisin db lugar y tiernpo. Blln no est ni aqu ni all, ni e,n ninrguna otra parte, n,i enrtonce$, nri alhona, ni un dra futuro; no existe segn erl tiempo prepasray de'l ,cual usarnos; no ha existido ni" existir sente, qture sgn etl iemtpo rpasradoo futuro; porque, estas, maneras de existir pefLencen a la,s rcosasairqunscritas y mudabes, entre las suales ella no cuenta. Y, sin enaba,rrgo, se la pueden atribuir, 'hasta ,cierto puntto, estas condilciones,'porque est presente a ,las cosas circunscritas y miudables, hasta pa.rccer li.rnirtadapor'el ug'ar y modrificada por el tiempo. Se ve, pues, cl,a,11es, lo suficiente, por lo menos, para disirpar la contradiccin que nos detena, de qu lnanera la ese.n'cia suprema est siemprg y por doquiera, en ninguna parbe y nunca, es decir, en todo ugar } tiernp,s,, en ningn tr,ugar y tiempo, segn qu:e 'se enitiemdan esita,s expresion,es e't diversos serntidos, que nos condurce'n,a la rli,sma verdad.

CAtrITULO,

XXIII

CAPITULUM

XXIII

posslT ESSE Quovrooo MELIus INTELLTcI uBreun QUAMIN LOCO ,OM.NI

Verurn cum constet eandem summam naturam non magie esse in omnibus locis quam in omnibus quae sunt, non l.elut quae contineatur, sed quae penetrando cuncta conti_ nat: cur non dicatur es.seubique' hoc sensu, ut potius intel_ ligatur ,esse in omnibus quae sunt, quam tantum in omnibus locis, cum hunc intellectum et rei veritas exhibeat, et ipsa localis ver.bi proprietas nequaquam prohibeat? Soiernus namque .saepelocalia verba irreprehensibiliter attribuere, ebus, quae nec loca sunt nec circumscriptione locali contine,ntur. Velut si dicam ibi ,esseintelleotum in anima, ubi est rationalitas. Nam cum i,bi et ub localia verba sint, non tarnen

Cnro sp pu,EDE coMpRENDER MEJoR qun nsr poR DoQUTERA, 1 :(s BIEN EN TODOS LOs LUGARES euE _ Como es ,cierto que e,sta naturaleza suprema no est en todos ,los ilugares, como tampoco en todas las cosas existentes como contenida, sino como contenindolas a todas y penetrndolas,por qu no se dira,que est por doquiera,,en el sentido de que no solamente ,est en todos los lugares, sino tambin en todos los seres? Este sentido es, en efecto, el ,que presenta la verdad que ,expr,esa,y tro est en oposicin ,con ,las propiedades de las paiabras usad.as para designar lo que es local. Porque nos ocurr con frecuencia, aun vini,endo al caso, que aplicarnos ,estas palabras a co'sas que no son lugare,s, y que ni siquie'ra estn cirlcunscritas por ninguna condicin 'local, como cuando decimos que la inteligencia est en el alma, 'Jonde se encuentra la facultad de razonar. Porque aunque ail,l',donde, sean adverbios de
'Se "rata eil este caDtu1,' Jr rlul)rojtrar que la itrmensidacl 11e p l ) i o s . d e l a q u e r r o s h a - l r a b l a t l o a r t c r i r - r r l u n 1 r ,s c e . \ crlc : a n l c i r l r ' si.guicrrte t l i c i e n d o q n c s t 1 l o r c l o q u c r a , q u e e n t o d o l u : ' a r .E n denostrar? aue cnliene- ms a' srr cternidad la nalalrra .it'c15,' que todo tieripo. La razn que ros. t1a es,gue la iralabra lugar-es Dropra (le un cuerpo, ,mlentras que los csprlLus no ocnpan espa('ro. -\hra bien. la dir:ina Dreserrcia-se cxticrrile tlmbin a las resione" .le los espiitus, a torl 1o que existe, porquc a todos mantie-ire en el ser P o r s e r . n e j a r r z an r s r l i r r ' e r r e l c a p t n l o s i g u i e l l t e q n e p a r a e x p r e -

MONOLOGIO. c. 24

267

lo_cajli cir.cumscriptione aut anima continet aliquid., aut in. .tellesus ve,l rationalitas continentur. euare summa natura secundum nei veritatem aptius dicitur es,seubique secundum hanc significationem, .ut inte ligatur esse in o-mnibus quae sunt, quann si intelligitur ,tantum in omnibus locis. Et quo-non niam sicut supra expositae, rationes docent, aliter es,se potest, necesseest eam sic ess in omnibus quae s,unt, ut una eademque perfecte tota simul sit in singulis.

CAPITULUM

XXIV

lugar, no se sigue que el alrna encierne en ella alguna co-sa I en una circun'scripcin local, o 'que la inteligen'cia y la facultad de tazonar estn en ,ella 'contenidas rea mente. Por lo cua,'F no queremos expresar rns que la vendad en s mis"' ma, gr mas justo decir que la suprema esencia est por doquiera, en dl sentido que acabamos de indicar, es dcir, ,que est en todo lo que existte, rns bien que representarla sdlamente como existiendo en todos los lugares. Y como lo prueban las razones expusta,s anteriormente, no puede ser de otro modo; es ne'cesario.qu e6t en todo lo que existe, de suerte que sea,una, la misma y entera al mismo tiempo en cada cosa.

Quouono MELIUs INTELLIcI possrr EssE sEMpER quAM rN oMNr TEMPOBE quoque summam substantiam corxtat sine prin. ^,_.PTd:T crpro e't _tne sse, nec -habere praetet itum aut futurum] nec temporabiile, hoc est labile pradsens quo nos utimur, q";;i"; aetas si'ye aeternitas eius, quae niir-it aliud *t Sfuil immutabilis- et sine partibus est. Nonne ergosemper ;;; quod videtur designare totum tempus, murto veriris si e^iua icitur, inellig-itur signiffcare aeternitatern, quae sibi ipsi nun_ quam e'st dissimilis, quam temporum varietatem, q^uae sibi semper in- aliquo est.no-n similis? ,euare si diciui .*;; esse, quoniam idem est illi esse ,et vir;ere, nihil melius inteiligitur quam aeterne esse vel ,vivere, id est in,terminabilm vitam perfecte simul totam obtinere. Videtur enim eius aetrnitas esse interminabilis vita simul perfecte tota existens. Cum enim ,supra iam satis tiqueat tiuod eadem substantia non_sit aliud quam vita stra e,t,aeternitas sua, nec sit aliq,uo modo te,rminabilis, nec nisi simul et ,perfecte,tota: quid aliu 9t vgra aeternitas qu-aeilli soli convenit, quam int-erminabi_ lis vita simul e,t p'erfecte tota existens? am vel hoc solo v'eram aeternitatern soli illi inesse substantiae, quae sola non facta sed factrix ersseinventa.est, ap,erte pr'ciptt"",-q-uniam vera aeternitas principii tinisque rne,ta-carere interliigitur; quod nulli rerum creatarum convenire, eo ipso quod te nihilo factae sunt, convincitur.
sar su eterllidad es ms apla la palabra sic,trr.prc que todo lictn,bo, porque gqglla indica c-,'1i1ier perpetuidad, ji piincipio-. i; fi: srn movrmlento o sucesin;^el empo, en ca,mbio, llev cnsieo l idea esencial de una sucesin, opueit eor-lt ;i;; ; "1?"" ; la eternidad,.quetiene pates y por es iidivisible; aqui islo cret c-ro,.qug nl carece.de_sucesin, pueslo qrrc es l1"ql-",,yrnqTn ra rnedlda de .tos mst-tmientos le los ngeles.

CAPITUI,O

XXIV

QUD sE pUEDE col\,tpRENDER t\rEJoR eur LA supREMA ESENoIA EKISTE SIEII4FRD QUE NO EN IIC)DO TIEMFO Eb cierto que esta misma substancia supnerna calece de

principio y de frn, que no tiene ni pasado, ni futurq ni este presente temporal fugitirvo que nosotros tenem'os, ponque su edad o ee'rnidad, que no 's otra coLsa que ella misma, es inmutarble e indinieible. Nlo se sigue d,e aqu que est palabra sitarnpry, g]ue designa el tiempo ,en su conjunto, empleado para hablar de ella, xpresa con ms nealidad la eternidad, que es siernpre idntica a e misrna, que las variedades del tiernrpo, sienrpre distinto de s misrno en algo ? For lo cual, si se dice de esta natural'eza suprema que exise sempe, porque para ella ser y vivir son una misrna cosa, nada ms f,cil que comprnder que ella existe y vive eternamente, es decir, qu,e posge una vida interminable, perfecta y entera a la vez, por,que su eternidad p.arece ser una vida intenninable que existe perfeeta y enteramente a la vez. Como hemos mostrado, en efe,cto, anteriormente, que esta mirsma substancia.no es otra cosa que su pr,opia vida y su prolia eternida'd, que no tiene ningrin lnite y que exist a la xezentera en toda su perfeocin, ,qu otra cosa es eata eternidad rerdadera que le conviene a ella sola, ms que una vida que canooe de trmino, que existe entera a la vez, en e,l ms alto grado de perfeccin? Por este simpl,e hecho es evidente que la verdadera eternidad no conviene 'la nica que no ha sido hecha,, ms que a erlta s,ubstaneia, sino que lo ha creado todo, porque comprend'emos que laf verd.adera eternidad no tiene ni principio ni frn, lo que no{, pertenece a ninguna criatura, por el simple hecho de haberll 'i sado dB la nada.
s. Aas. !

2,Eg

uoNolocruM. c,2<

CAPITULUM

IXXV

CATPITU,LO XXV
1 Qur ns TNMUTABLE que es siempre la misma eubstancialmentep..| ^ ^ _--Tt* -:::ncia,, sgun deJamos demostrado anteriormente, no puede modiflca'se por algunas difenencias accidenil-es: -ciertarnene gT n9. Porque, cmo podra ser soberanamente inrnuta_ ple, st por mdio de l,os.accidentes pudiera, no digo cam_ bjar el realidad, sino rinicamente ser^estidA; "*;-d; de accid,ente, pes ocir:re vez mayor que las otras naturat*a ji aite;rt;? 9*_"l1la ,rjn que se contradictn entonces, responderems nosotros, Ia_propiedad de recibir accid,entes y ,l inmutaifi,aa niuj ral, si de esta intenyencin de los- accidentes uJ ningn cambio en Ia substancia? Entre los accid,entes,;;;; "o "ii* .son tles que n9. se pu,edesospechar su presencia o userr_ cra srn un cambio en el objeto que afectan, como son "u los colores;. los otros no o,peran niq$in cambi en et o,Ut, ni por su presencia ni por su atisencia: tales son cieitas'relaciones. -[o ry puede-dudar, por ejempl,-o.r" yo sea mavor o menor, igual o semejante l hombre, uirtqui"." r" l el embargo, iuando' nar"a, !:!-e \azca .o .prximo.'S-in stn que se realice ningn cambi,o en mi ser, yo podr tener con l todas estas rrracionel nocrrc perderlas "g,,i" ;ca o sufra otros cambios. E"s, pueis] claro que,lntr s* las co_ sas que son llaxnadaq.lcgidentes, unas comlunlcan at oU"to que afectan la posi;bilidad de cambiar, las otras no dstru_ 5/n en nada su inrnutabilidad. Po4 tato, as com U l":t_ -;;; r-aleza suprtma, en su_^simpcidad, no sta sujeta-; dentes que pu,edan modificarla, del rnismo modo-, en a Ia intervencin de accidentes qu no son coniradictorios "ur"it con su inconmutahilidad, es.perrnitido atrihuirle tat o cui cualidad, sin que se siga necesariamente, en cuantcj a su
', ' caprulo :.5., como.el jJ, merece[ partrcular atenci1, porque "* e,xplicari muy licn cmo ns,--q;;;; 'oJri"i;,::, ir;'i pJ::it;,ii,

sIT ACCIDENTIBUS Quo, rrnr,r,sMUTABILTS Sed haec ,essentiaquam patuit omnimode sibi esse eandem eubstantialiter: nonne aliquando ,est a se divensa vel accidentaliter? \ile,rum quomodo'est summe ncommutabilis, si per accidentia potest non dicam e,sse, sd.vel intelligi variabilis ? Et e ,contra quomodonon st particeps aocidentis, cum hoc ipsum quod maior est omnibus dtiis naturis et quod illis.dissimilis rest,illi videatur accidere?Sed quid repugnant quorundam. quae accidentia dicuntur susceptihilitaset naturalis incornmutabilitas,si ex eorum assumptione nulla substantiam consequatur variabilitas? Omnium' quippe quae accidentia dicuntur, alia non nisi cum aliqua participantis posseintelliguntur, ut ornnescovariatione adsseet abesse lores; alia nullam omnino vel acecdendo vl recedendomutationem sirca id de quo dicuntu,r affi,cerenoscuntur, ut quae, dam rela,tiones. Constat nafllque quia hom,ini post annum praesentem nas,cituro,nec maior nec minor nec aequassum ne,csimis. Omnes has relationes utique cum natus fuerit, sine omni rnei nutatione ad illum habere potero et amittere, sscundumquod crescetvel per qualitates divesas mutat.itur. Palam itaque fi't, quia orum quae accidentiadicuntur, quaedarn aliquatenus attrahant comrnutabilitatem,guaedamvero nullatenus subtrahant immutabilitatem. icut igitur summa natura accidentibusmutationern effi. cientibus nunquam in sua simplicitate locum tribuit, sic.secundum iea quae nullaenus lsummaeincommutabili,tati rrepugnant, aliguando dici aliquid non respuit, et tamen aliquid
I r..

por otra parte_, se pregunta,j"o*oiu"l :l -Pero, rre "i3P_i"? oecuse que no es susceptible

"' lo. han imaginado, confundindo[;:d;;"";" o?'J t)ros, -que se _comoalgunos tan .distintas .expresan los timinos scr ptffo y p1fio st. E;i;; qo- pr"pi";- j;"i-; no ser atribuldas laR_1tl_1os^dqeir,rina d uos. ror ro oemas. ,9g9rl"_ q_u_e l autor dice e,n el M.onologto y sobre muchas ferfecciones que- er. exprlca separa::_."lftrrlgqio lament muestr con evide_ncia Jo que piensa'del sisteria oue 3ea_ lamos aciu. para comnrena.i mjoi J i;pri"lJ que los scotsticostmaUan i;-labr;-ffirrt" iiti"a;"";-du";r"ti. ya como sinni. p-o !e pr.opiedad o atribut" en den-Jii ;;-;;;o s"Oriimo- d;;;. ldad actidntql.

emba rgb, un. pur s

. i i- ,rl; J.;

.\,
2N
MONOLOGIUM. C,26

MoNoLoGro,

c.

261

eius ssentrae unde ipsa variabilis inelligi possit non accidit. Uqlde hoc quoque coneludi potest, quia nullius accidentis susc,e,ptibilis est. Quippe quernadrnodum illa aecidentia, quae mutationem aliquam accedendo vel resedendo, ipso suo effectu vre accidere rei quam mutant perp'enduntur: sic ill'a quae a simili effectu deficiunt, improprie dici accidentia deprehenduntur. Sicut ergo semper sibi est omni modo ea':lem substantialiter, ita nunquam es't a se diversa ullo modo vel aceidentaliter. Sed quoquo modo sese habeat ratio de proprietate no' gumme minis accidentium, illud sine dubio verum es't, quia de incommutabili natura niril potest dici, unde mutabilis possit intelligi.

"t f J

I
I

I I

I
'.

esenc,ia,$! sea variable. De aqu se puede concluir que no es susceptibl,e de admitir en ella ningrin accide,nte, orque como l,os accid,entes, .cuya presencia o ausencia ealiz cambios.en las cosas, son llamados as en tanto que por su propio efeeto af,ectan a la cosa a que ,se refieren, d, igual 'manra se llama impropiamente ascidentes a las cosas gue )no produoen un efecto anlogo. por tanto, como la natuiai le-zasuprema es pot todos los ,conceptos y substancia,lmente i siempre-.]a misma, as no es tampoco nnca, ni d,e ningn modo, di,ferente de ella rnism, ni siqui,era accidentalme.te. Por .fin, de. cualquier manera que se entiend.a la palabra sienriprequeda como verdad demostrada qlie no se ,al,cctdente, inmutalpuede afirmar nada de la naturaleza soberanam,ente pueda hacer que se la considere somo susceptible de FI* gy" bambio. CAPITULO XXVI

CAPITULUM

XXVI

I
! I

Em qu sENTrDosE DIcE eun Es uNA suBSTANcrLv qun nst


FUERA DE ToDA SUBSTANCIA Y QUE ELLA-SoLA ES Lo QUE Es I

I ^{
sIT EssE sunsral{rrA' Quouono ILLA DTcENDA
EXTRA OMNEM SUBSTAI TIAM, ET SINGUI,ARITER

ET QUoD srr

SIT QUIDQUID EST

I
{I .{ .il { {

Sed si ratum est quod de huius naturae simplicitate perspectum est: quomodo substantia est? Nar'n cum omnis sub' stantia admixtionis differentiarum vel mutationis accidentium sit susceptibilis, huius imrnutbilis sinoeritas omnimoda admixtioni sive mutationi esl inaccesibilis. Quomodo ergo obtindbitur eam esse quamli'bet substantiam, nisi dicatur sub' stantia pro essentia, et sic sit etxtra sicut est supra omnem substntiam? Nam quantum illud esse, quod per se est qqidquid est, et de nihilo facit omne aliud esse, diversum eqt ab quod per aliud fit de nihilo quidquitt e'st: tantum i "r*u, omnino distat summa substantia ab iis quae non sunt idem quod ipsa. Ctrmque ipsa sola omnium naturarum habet a se sine alterius naturae auxilio esse quidquiil est, quomodo non est singulariter absque suae creaturae consortio quidquid ipsa e,st? Unde si quando iIi est cum aliis nominis alicuius communio, valde procl dubio intelligenda est di\terge siSpi' fica.tio

t ,tl

Si no se puede objetar nada a lo que hemos demostrado de la simplicidad de esta naturaleza, cmo es una substancia ? Porque si, por un .lado, toda substancia eis suscep,tible de admitir cierto nnero d,e accidenes diversos y iariables, la pureza inrnutable de esta naturalez es, por otra parte, ncesariarne'nte inaccesible a todo cambio como a toda mezcla; cmo podremos entonces de,cir que es una substancia cualquiei'a, a menos que por substancia entendamos esencia y que as la concibamos fu,era y por encima de toda substancia? Porque en tanto el srer que ffi por s mismo todo I'o que es, y que ha hecho de la nada todo lo que es, difi,ere del ser que, salido de la nada, es lo que ,es por virtud .de oto, otro tanto est separada ,la substancia suprerta de lo que no es la misma cosa que ella. Y como es la nica, entre todas las naturalezas, que ha reeibido de s misma, sin el auxilio de otro, todo su ser, cmo no s,era todo lo que es, sola y sin oornpaia'de la criatura? Por tanto, si a,lguna vez ae la da el mismo nombre que a sta, es indudable que se d,ehe entender en un s,entido distinto.
' Resueltc err ci clrp[ult, q,u c l r : r b a r t t t c r i o r l n o l r-ie es cc in c ni a oe un esro {'ontrr la s,lml silrl)lii'irlarl tlc ln rlivina prorone cl presele otra sacatla ckl mismo lrombte rle substai:cla, San Ansel. mo sigue eu esto, como ell toda la ol.rra, ln tloctrina de San Agustn r.n su libro De 1'rittitalc. Sc preeunt, lues, si el uombre de-sbst.amcia cortien o no Dios. L razi de'dudar est en qu'e el , c o n c e p t o d e s u L s t a n c i as e o p o n e a l a s u m a s i m p l i c i d a d . o u e e s - D i o , . ya que, siendo aqulla unr-de lrs diez categoias o p'reticamentos,

ai2

MONOOGrUM..

Ct 27

MONOLOGTO.

C. 27

88

CAP;TUI,O

X XV II

CAPITULUM

XXVII

SUBSTANTIA'Quol lvox coNTINEATURIN coMMUNr TRAoTATU SPIRITUS INDIVIDUUS ET SUBSTANTIA TAMEN SIT RUM, ET Constat igitur quia illa substantia nullo communi substantiarum trctatu inciuditur, A cuius essentiali communione oinnis natura excluditur. Nompe cum omnis substantia tractetur aut esse tniversalis, quae pluribus substantiis ess,entialiter communis est, ut horninem esse cornrnune est singulis hominibus: aut ess inviduus, quae universalem es6entiam comrunem habet cum aliis, quemadrnodum singuli homines commune habent cum singulis, ut homines sint: quomoclo aliquis summam naturam in aliarum substantiarum tractatu coritineri intolligit, quae nec in plures suirstantias se dividit, nec cum alia aiiqua per essentialem communionem se colli; git ? Quoniam tamen ipsa non solum certissime existit, sed -"lr**e existit, et cuiustibet rei essentia dici omnium Jtium solet subs,tantia: profecto si quid digne dici potest, non prohibetur dici substantia. Et quoniam non noscitur dignior essentia quam spiritus aut corpus, et ex his spiritus dignior est 'quam corpus; utique eadem asserenda est esse spiritus, non co"1*s. Quoniam autem nec ullae partes sunt eiusdem spiritus, nec plu'nes esse possunt eiusmodi spiritus'' necesse est ut sit omnino individuus spiritus. Quoniam enim sicut supra constat nec partibus est compositus.' nec ullis differentiii vel accidentihus intelligi potest esse mutabilis, impossibile est ut qualibet sectione sit divisibilis.
difcrerlcia, y asi i., perlenece o cs ulr gnero q!9 ?: tl9+: ry{yclf .ror / rncruve Dor ro menos utra'composiciu nletafsica, la cual r-epugna ' con ia divna simplicidad. Adems, la sttbstancla es capaz de reclmlsmo .rrom' 'i L i r c c c i d e n t e s v c r d a d c r o s y r e a l e s , p u e s t o q u e , c o m o s u slb, los accidentes; ahora blell, esto repugnc j l;re indica, est baio, t'orr la simpliciilad-e inmutebilidad ditina. I-a resfuesta dei Santo e:s qqe el rrornbre de substancia no se clic de Dios en sentido l;roPiu..-sino en e1 seuti-do de esegcia per sc . s l r b s i . s / c l s .E n e l c a p t u l o s i g u t e n t e c o n t l n a e l t e m a ; d l s l l n g u l e n tlo dos clases de substancias-con .\ristteles : primera o iqdividual' t'omo cslc hombrc, Pedro, y segunda o unit'ersal, o com-n,3 muchos inclivirluos, como hobre,-.dgul.la., lcn, qu-e se rnultiplica en muchos individuos. La substancia divina no es la segunda' porqne no es ms que una necesariamente ; no es tampoco la p1 lera, tener compartci,pes de s misma, como lo t1etle' no 'rtomire por'eiem p l , ]nuede , Pedro, que tierie una-substancia comn con los dems ombies.'

A ESTA suBsrANcrA coMo A LAS Qur: No sE rUDDE coNSIDERAR ES rINA SUBSTANCTA orRAS OR.DINARIAS. QUE, SrN EMBARGO, 1 g uN nspfnrru TNDIVTDUA,L Es lcierto, por tamo, que esta suibsancia, de cuya esenrcia no rparticip,a nin:grrna natlffalena! no peteneioe a le clase ordinania de las $urbstancira$. Po,rque, como toda'zubstacia, en geneial, es o universal, es de,cir, comn a muchaa (el ser hornLbre,por ejemplo, es comtinr a todos.los hornbres); o individ,ual, s dercir, que tiene una esenica un[ve,rsal oornin con otras substancias (cada honlbre, por ejemplo, tiene de comn con los otros su cualidad de hombre), cmo podra clasifica,rsg a raturraleza surpremraen ,la catego'ra de las.ortras suhstanciab, puestto qu no se divide e varias zubetancias y no se une a orrap,orr una ,comnidad. de esencia? S'in embargo, comlo no slo e:rise,de un modo cierto, sinro que goza, adems, de la existensia en grado sumo, y rcomo se lla,ma substa'ncia la ese'rciade cada ger, por o rnism,o, si se pruede expnesrdignarnerrt hraiblando d,e ella, nada se qprone, seguramenrte, a que se diga que es lna suhstra[ricia; y oo1]nono se 'conoce esencia rns gna que el espritu. y el cuerrpo,,y corno, de estas dors, e[ esrpritu es rns digno que eI cuerpo, hay que a'nmar,que esta stbstenci'a es espritu y nro cuerpo. ddems, 'corno ufi es,prritu no tiere tparites y n,o pruede haher va,rios es,pritu,sde la'naturaleza de aquel de qutilenr haiblanos, es necresario que este esprittr sea ind,ividual de urna [nraner aibsol'uta. Porque, como se ha dtigtro aneriorrnente, nio est corrnpuesto de parte, y como no cabe que algurna diferencia o a,scidente pue'da camlbiarle, es inlpLosihleque se le divida en parte alguna.
t Bl n" que se protlorre cl autor cn este captulo es esta;b,leccr que tle una manra m! iompleta que e el captlo Drecedente una aunque Dios sea una sub-stancia. es. sin emLarso. substantia nic, esencialmente distiuta de'tod otra v si nada de idntico con las otras. Haba probado en el captulo e6 que la definicin que se da ordinariament de la substanc'ia. cuandd no se oiensa d,s que en las substancias creadas. no es aolicable a Dios. Acul muesri'a que la divisin ordinaria de la subslancia, en univesl e individuI, no puede aplicarse tamDoco a la subsiancia divina. Porcue ista no es un substancia uuii'ersal que contenqa deba'io de lla varias substancias inclivitluales de la inisma es,pcie, corio un .eilero o una esoecie encierra varios individuos ile la mrsma claic. No es tamoocd ula substancia indiviclual en el mismo sentido oue las otras sbstancias individua es, que tienen a su lado otras varlas substancias individuales congeneres. las cuales, iguales todas entre s, constituyen .juntamente u-rraespecie o.un gnro. La substancia' drvrna no es nl un gnero, ni una especie, ni un individuo de un gnero o de una eipecie; es rinica e incomunicable a toda otra substancia.

i i' 'Y
ll

':
2&
MONOLOGIfI'M. C. z8

".j:

MoNolocro. c, 28

266

IOAPITULUM

XXVIII

'

CAFITUI/O

XXVIII

lri,r Quoo mnu sprRrrus sIMpLrcrrER srr, ET CREATA


COI@ARATA NON SITiTT'

Videtur ergo conse'qui x praecedentibus quod. iste spiritus, qui sic suo quodam m,irabiliter singulari et singulariter mirabili modo est, quadam ratione solus sit, alia vero quaecumque videntur esse, huic collata non sint. Si enirn diligenter intendatur, ille solus videbitur simpliciter et perfectre et absolute es,se,alia vero omnia fere non esse et vix esse. Quoniam namque idem spiritus propter incommutabilem aeternitatem suam nullo modo secundum aliquem motum dici potest 'quia fuit vel erit, secl simpliciter est; nec n-utabiliter est aliquid quod aliquando aut non fuit aut non erit; neque non est ,quod aliquando fuit aut ,erit, sed quidquid erst semel et simul et interminahiliter est; quoniam inquam huiusmodi est 'eius esse: iure ipse simpliciter et absolu,teet pe'r'fectedicitur esse. 'Quoniam vero alia omnia mutabiiiler seeundum aliquid aliquando aut fuerunt, aut erunt quod non sunt, aut sunt quod aliquando non fierunt vel non erunt: et quoniam hoc quod fu'erunt, iam non est, illud autem scilicet quia erunt nondum rest, et hoc quod in lahili brevissimoque et vix existente praesenti sunt vix est; .quoniam ergo tarn nutabiiiter sunt: non immerito negantur simpliciter et perfecte et absoet vix esse.Deinde,cum lute esse,et asser,untur fere non ess,e omrlia quaecumque aliud sunt quam ipse, de non esse venerint ad essenon p.erse, sed per aliud; el cumde esseredeant ad non esse quantum pd se, nisi sustineantur per aliud: quomodo illis convenit simpliciter aut perfecte siv'e absolute esse et non nagis vi,x esse aut f,ere non esse? 'Cu,rnqueesse solius eiusdem inerffabtlis spiritus nullo modo intelligi possit aut ex non esse inceplturn,aut aliquem pati posse ex eo quod est in non esse defectum; et quidquid ipse est non sit per aliud quam per se, id est p,er hoc quod ipse,est: nonne hu,us esse

Qun rsto MISMo pspfnrru Exrsrg puRA iy sv(pLuMENrE,y euo NTNGINA compRrcr" Er{rnn r, v r,.qs cosns ":*ffiJi P,arece seguirrse de {o'q'ue preeede qu este esprltu ouryo qodo d:e e$stir es, a la vez, tan aduirable y singu,lar, existe slo en ciertro sentido, rnientrs, que todo l dems, i se lo comlpr,racon 1, no exis'te. Si, en erfecto, se fija la ratenein en 1, sq_vgr que es el rlrxico que tiene ua existeneia simple, perfecta, absorluta, y las otr"as cosas par,cer que no existen apenas y que no disfrutan m*s que de una vida pres- ; tada. Por:que desde el momento en que ste espritu, a usa de su, inmutarble eternidad, nro puede, eomo si estuMiese sujeto a al,gn cambio, ser dioho que existi,r o que ha existido, sino solaerrte que existq y ruesto que no es tampoco, de una nrarea variab,le, algr que no ha sido, antes, o que no ser e1 lo, furturro, sino ,que es todo ,lo qrueha sid o serq y que todo lo que es lo e's todo a tra vez y de una. mane,ra indeterrnilab,le, pueso qure, ,repiq s:u sr es tra, con razn se dice de l que existe, slrrqte, aibsburtay pdeqtarn,n,te. pgro corno to'das las o,tras cosas, experinr,entand.o carnlb,ios en algna nrte de zu ser, han sido o sern lo que il,o s,on, sorn lo qr no han sido y lo que cesarn de ser; como lo que fue,ron no existe ya y ,ctoflno lo que srfn no existe airin, y que su Ser consiste n turnpresente ,qu pasa rpidamente y que arpnas existe; finalmente, puesto que tal es la mutabilidad e zu ser, no sin raan se ,les nLiega una exise,ncia perfecta, sirmple y absolurta, y se af.rma que no tienen ms que un,a,iinpe,rfeta y 1g.oe apenas de este nornbre. Aderns, co,mo todo, lo, qu,e n9 es, este esp,riu ha pasado de a nada al ser, no pon s mrismro, sino por virtud de ,otro, y conno ahand'onad a s nrismo5 vovena ra la rada si no fue,re sostenido Dor urra f:uerz,a que no es la s,uya, omo p,odra atribu,rsele ri,a existeorrciasimpe, perfe,ota, absoluta?... No es, por el contra,rio, con justa r.azn que se aflrnla que atr)enas exisbe? Cono, por otra parte, la existeneia de este nico y rnismo espritu inefable no puede ser imaginada de ninguna manera como sacada de la nada o suscepti'bl,ed'e experimentar algrin dao de parte de lo que aun no existe, y como es todo lo que es, no por otro, si,no por s[ rnis,mo, es decdr, por lo' que t misrno eq no hay que ardmitir corr,razn, qrre es e lir.rrico simple, perfeeto y
a ser corrro urr comerrtario de is palabras - | pste. captulo vie_.te rie Jehov a l\foiss: Ego srtm qui. srtm (Ex. ).

,.)
2
Mor,lol.odllvi. C. 9

,
267

MoNoLoGro. c.29

merito solum intelligitur slimplex perfe'ctumque et absolutum? solum est Quod vero sic simpiiciter et omnimoda ratione quodam modo id' nimirum perfectum, simplex et absolutum: per quidquid speEt e contra, iure dici poest solum esse. absolute perfecte, necnc simpliciter, riorem rationem nec esse, sed vix ess'e',aut fere non e$se cognoscitur: id utique aliquo modo reete non esse dicitur. Secundum hanc igitur rationem solus ille creator spiritus est, et omnia crcata non sunt; ne,ctamen omnino non sun, quia per i[um, qui solus' absolute est, de nihilo aliquicl facta sunt.

absolurto? tl que es sim,plenaenLe y bajo to'dos los aspe'ctos nico perfe'cto, sinaple y absoluto, ste puede ciertamente ser mirad 'co,n ju$to ttulo coltlo nico. Y, al corntnarrio, o'tlo lo rpreeed,entesno's ha pa'recido- que que p,or las 'oor,sirderaciones simrple, g:erfercta, ab'soluta, existe'r,sia participa esta de o que no exlste verdarderarn'enterns que a'penas y,casi s'ernejinte ,a ,la nada, ste puede decirse, no sin razn y hasta ierto punto, que [rro existe. iSe,grin esrte razonamiento, este espritu creador sera eI nico exis,tente' y las cosas cre-ano son ahso,lutarnentela nada; no existiran; Sin ernjb'algo, ,,d,a-s de la nada por aqu'el que existe lpuesto que han sido sa,oada's /.nicarnente de un' rnodo, albsoluto. CAPITU I-O XXIX

CAPITULUIVX

XXIX

qJoD Erus Locurlo IDIPsuM srr QUoD rPsE, NEc rAMEN SINT
. DUO, SiED UNUS SPIRITUS

QuE LA pAr^lBRADE EsrE nspnltu No ES orRA cosA Ms QUE v QUE AMBos No L MIsMo, y etlE LE Es coNSrrBSTANcrAL, coNsrrruynN tos rspfnttus, sINo IrNo /. Desp,us de haber examirado cpn cuidado todo tro que la de, esta nanan noe ha enseado 'acerca,de las pnorpriedades unaeza,c,ro qus es tie'mp'o de tomar por erna de me,tacir su pa'laibra, p,or la rcual tordas las c,osas han sido herchas. En ef,ecto, como todo' lo que' hem:os podido afirmar anterio'r. menlte 1 est apoya'do en la fruevra inivemciible de la nazn, noe veulos oibigados a sonrdter a 'un exangni rigu,ncs,o esta palabra, po,r,que est dernosrado que es el mismor espriu, soherano.lPorque si no ha redho nada ms que por s mismo y s;l todo lo que 'ha heciho d:e esta malnre,raha sido hecho, por stra palabra, cmo' podra s,ta ser ora cosa que 1o que l mismo es? Aderns, ,lo,sp,rincipos que Szra hemos expruestn prueiban invenicibleme,nte que nada ha,podido jarns ni pruede existir, excepto el espri,tu 'sreador y la criatura. AJhora bien, es imposibe que 'la paldbra de este m,isrno espritu sea del nirnero dre las ,cosas cnead,as, puesbo que todor 1o que no puede haber exise ha sido tre'ehopor ella; ella, en cannJbio, recibido rl serr de s rnisima. Ponque nada p'uede ser creado por s miisrno, ya qu'e todo lo que es creado es p,osterior al prrincipio que Ie'crea, y nada es prosterior a s mismo. Hray quo oonolui,r, por tanto, ,que esa palahra dl espiritu suprsmo, no pudierndo sr una eriatura, [ro es otra cos,a que este espritu misrno. F inalrnen'te, esta palabra no puede ser de este espritu, consldertardarns que :corrnola in'teigenr'cia
' c c ' g , ro. rr v r:. Sn .\nselmo vuelve ahora a la cxposicin ',Santsirna Trinicleill, para tratar ms pfofundadel dog-ma d la mnte de t a u n i d a r l d i t j r r a .
,

Ian vero iis quae de proprietatibus huius summae naturae ad praesens mihi ducem ratione,m sequenti occurrerunt perspectis, opportunum ,ex{stimo, ut d'e eius locutione, per quam facta sunt omnia, si ,quid possum, considerem. Etenim cum omnia quae de ila supra potui animadvert'ere, rationis robur inflexitle, teneant, illud me maxime cogit de illa dili= gentius discutere, quia idipsurn quod ipse surnnrus spiritus est probatur esse. 'Si ienim ille nihil fecit nisi.per seipsum, et quidquid ab eo factum est, per illam est facum: guomodo illa est, aliud quam quod est, idem ipse? Amplius. Alsserunt utique inexpugnabiliter ea ,quae iam inventa sunt, quia nihil omnino potuit unquam aut potest subsistere' praeter creantem spiritum et eius creaturam. Hanc vero spiri'tus eiusdem' Iocutionern irnpossihile est inter cleata contineri, quoniam quidquid c'reatum shsist, per illam factum est, illa vero per se eri non potuit. I{ihil quip'pe,per seipsum freri potest, quia quictquid fit, posterius est e'o per quod fit, et nihil est posteritrs'ssipso. Relinquitu,r itaque trt eummi sp'iritus locu' tio, cum creatura essnon possit, non sit aliud quam summug spiritus. Denique haec ipsa locutio nihil aliud potest intelgi quam eiusdern spiritus inteilligentia, qua cuncta intolligit.

I t' -'
iI
i!: ..

MOOLOGIUM. C. 3r

I
I tr; ir

1,,

Quid enim est aliud illi rem loqui aliquam hoc loquendi modo quarn intelligere? Nam non ut homo non semper dicit quod intelligit. iSi igitur rsumme simplex natura non est aliud quam quod ,est sua intellrigentia, quemadmodum est id'em quod est sua sapientia: ne,cesseest ut sim.iiiter non sit aliud, quam quod est sua locutio. Sed quoniam iam manifestum est summum spiritum unum tantum esse et omnimode individuum: necesseest, ut sic illi haec sua locutio si't consubstantialis, ut non siirt duo, sed unus spiritus.

err este lenguaie, si nore$ compana*I, hablar alguna rcoso, cono el horn:bre, y ffnca dice mas es no Poryue irentler.l,o? sobenam'dlue o que comp,rende. Por tant'o,. si [a naturaleza mer,te dirlpe nb es ns que s{r inrteligencia, corno es idntioa con su sabidura, es i'guamiente neoesari'o que' no sea otra cnosarnrs que su'palabra. Pero corno ya se ha demlostrado anterriornrlerte ,oo'rolaridad que el espritu, supremo es sguese tng, y iba.jo todos los aspectos-individua'l l"or""tt de suerte *",too rigoal {ue s palaibra le es eornsubstarnci'ail, que no son oe, sino unr soo espritu. XXX

i:
A.PITULUM Quon elnru XXX CAPITULO Qur uste pALABRANo coNsrsrE EN MUcHAs, sINo QUE Es
UN SOLO VERBO

Locurlo NoN o0NSTET rLURIBUSvERBIs,slD sIT UNUM VERBUM

Cur igitur dubitem quod supra dubium dimiseram., scilicnetutrum ha'ec locutio in pluribus ver.bis, an in upo verbo consistat ? Nam si sic est summae naturae con.substantialis ut non sint duo, sed unus spiritus: utique sicut illa summ simplex ,est, ita e't ist. Non igitur constat pluri'bus verbis, sed est unum verbum per quod facta sunt omnia.

For qu habramos de continuar dudando de lo que anter'iormente dejamos en la duda, a sahr: esta palabra consiste en muchas o en una sola? Porque si es consubstaneial a la naturalelza supreirla, de suerte que no sean dos, sino una sola, como sta naturaleza es simpl, e'sta pa,labra lo es igualmente. No consiste, pues' en muchas palabr'as, sino,que es una sola, por la cual ha sido heeho todo.

CAPITULUM

XXXI

cA,PITULO

XXXr

quon rsurvr VERBUIvT NoN srr slurlrruDo FAcroRUM, sED vERrTAS ESSENTIAE; FACTA VEROSINT ALTQUA VERTTATIS riUrr.trrO;
ET QUAE NATURAE MAGIS SINT QUAM ALIAE ET PRAESTAIMIORES

o r,As cgsAs oREAQua psru \funpo No Es UNA sEMEJAT.z,


DAS' SINO LA VERDAD DE LA ESENCIA' Y QUE LAS COSAS CREADAS SON UNA CIERTA IMITACIN DE LA VERDAD, Y gU NATURAI,EZAS SOT.TUAS Y MEJORES QUE LAS OTRAS

Sed ecce videtur mihi suboriri nec facilis nec ullatenus sub anrbiguitate relinqu,enda quaestio. Etenim omnia huiusmodi verba quibus res quaslibet rner..te dicimus, id est, cogitamus: similitudines et imagines sunt rerum quarum verba sunt; et omnis similitudo vel im,ago tanto magis vel minus est vra, quanto magis vel minus imitatur ?em cuius est similitudo. Quid igitur tenendum est d'e verbo quo dicuntur et per quod facta snnt omnia ? Erit aut non erit similitudo eorum quae per ipsum f,acta sunt ? Si enim ipsum est v'era mutabilium similitudo, non est consubstantiale summa'3 inconmutabilitati, quod falsum est. Si putem non omnino vera sed

Pero surge agul una cuestin que ni es fcil de tratar ni posible dejar en la duda. Poryue todas las palabras de esta especie, por las cuales hablamos todas las cosas en nuestro espiritu, es decir, las ,pensamos, presntan [as senejanzas e img,enes de las cosa"s que hablamos por ellas, y toda sernejanza o imagen ,es tanto rns o menos verdadera cuanto que imita ms o menos e,l objeto de 'qu,ees imagen. Qu debemoe entonoes crre,erdel Verbo, por e[ cual. todas las cosas son habladas o hechas? Ser o no ster la seurejanza de las cosas heehas por El? Si El mismo, en efcto, es la v,erdadera y perfecta semeianza de las co'sas variables, no es conrluhtancial a la sup,rema inmutatbilidad, lo que no se puede admitir. Si no es la some,janza perfecta, sino por lo

,r

:'

270

MONOLOGTUM.c, 3r

MONOLOGTO.

C. 3r

NL

qualiscumque similitudo mutabilim est, non est, verbum summae veritatis omnino vrum, quod absurdum est. At si nullam mutabilium hahet similitudinem, quomodo ad exernplum illius facta sunt? Verum forsitan nihil huius remanebit ambiguitatis, si qu'emad,modumin vivo homine veritas hominis esse dicitur, in picto vero similitudo sive i,rnago illius veritatis: sic existendi veritas intelligatu,r- in verbo ,cuius essentia sic summe est, ut quodam modo illa sola sit; in iis vero quae in eius comparatione quodam urodo non sunt, et, tamen per illud et secundum illud facta sunt. ,aliquid., imitatio aliqua summae illius esrienl.iaeperpendatur. ,Sic quippe verbum summae veritatis, quod et ipsum est summa veritas, nullum augmentum vel detrimentum sentiet,secundum hoc quod magis vel minus creaturis sit simile; sed potius necess erit omne quod creatum est tanto magis esse et tanto esse praestantius, quanto similius est illi quod sumrne est et sumnre magnum est. Hinc eteni,m fortass'e,, immo non fortasse sed pro certo, hinc omnis intellectus iudicat naturas quolibet modo viventes praestare non viventibus, sentientes non sentientibus, rationales irrationalibus. Quoniam ,enim summa natura suo quodam singulari nr:odo non solum e,st, sed et vivit et sent et rationalis est, liquet quoniam omnium quae sunt, id quod aliquo mod.o vivit, magis est illi simile quam id quod, nullatenus vivit; et quod modo ,quolibet vel corporeo sensu cognoscit aliquid, magis quamquod nihil omnino sentit; et qgpd rationale est, magis quam guod rationis capax non est. Quoniam vero simili ratione quaedam naturae magis minusve sint quam aliae, perspicuum ,est. Quemadmoclurn enim illud natura praestantius est, quod per naturalern essentiiam propinquius est praestantissimo: ita utique illa natura magls esf,, cuius essentia similior est summae essentiae. Quod sic quoque facile nimadverti posse existimo. Nempe si cuilibt substantiae, ,quae 'et vivirt, et sensibilis, et ratioalis est, ,cogitatione auferatur quod rationalis est, deinde quod sensibilis, 'et post,eraquod vitalis,.postrremo ipsrurn nudum esse quod remanet: quis non intelligat quod illa substantia quae sie paulatim destruitur, ad minus et minus esse, et ad ultim.um. ad non esse gradatim pe'rtlucitur ? Quae autem singulatim assumpta quamlibsl essentiam ,ad minus et m,i-

rnernos una semejanaa cual,quiera de las cosas variables, no puede ser tampoco el verbo absolutamente verdadero de la Verdad suprerna, lo que es absurdo. Si, por otra parte, no tiene'se,meJanza alguna con las cosas variables, cmo han sido hechas a su imagen ? Quizs disipemos toda la oibscuri.dad sobre este tma si hacernos notar que, en un hombre bivo, la verdad dol hoanbre est en l eniermente, pero en .un retrato no hay ms que la senrejanza o imagen de esta iverdad; iguahnente, la existencia real est en el Verbo, cuya eeencia es de tal rnodo superior, que el ser le pertenece er cierto modo a El solo; pro ,en las ,cosas que, comparadas con Ell, no existen, por decirlo as, y que, sin embargo, han sido hechas por El y segin E{, debe vers una especie de'imitacin de Ia ersencia suprema. As, pues, el Verbo de la verdad suprema, que es Etl misrno la suprema Verdad, no admite n s ni aumento ni disminucin, po su mayor o menor semejanza oon las criaturas; mientras que,, por el contrario, lo que es cnead.o goz necesariamente d{ una existencia tanto ms real y es tanto ms superior a l{; dems, cuanto es ms sernejante al qu'e existe de una ma-\ nera suprma-y soberanamente grande. De ah que por eso, quias, y aun con toda cet'ue?,a,toda inteligencia juzga que las naturalezas que en cualquier grado{ienen vida sn superiores a las que no viven; las que sienten, a. las que no sientcn, y las que razonan, a las que no razonan. Porque, puesto que la natuxalza suprqma, en el modo de existencia que le es propia, no solamente existe, sino que viue y siente y es razonable, s evidente que, d,e todo lo que existe, lo que vive de algn modo le es ms semejante que lo qu no tiene vida; lo que conoce algo por un sentibiento cualqiera, aun pon sensibilidad corporal, le es ms semejante que lo que po siente nada; frnalmente, lo que tiene uso de tazn es ms semejante qr.le lo que est enteramente desprovisto de razn Bs, puas, widente, por los nismos motivos, que las dhersas na'turalezas son mayors o menors unas qup otias. Porque, como una cosa es mayor por su naturaileaa cuando su e,eerlcia natural la aceroa a lo que est por encipa de todo, igualmen&, V por una razn panecida, una [raturaleza es tanto inayo,r'cuanto mayor semejanza tiene fon la eseneia suprma. Puede dernoetrarse esta misma vermanera sigu,iente: Supongamos una strbstancia ad de la.siente qu vive, y piensa; si por el pensarniento le qutmos primero la r.aizn, de,sprrw el sentirniento,, despu*.la vida y, finalmente, hasta la eu<istencia absolutamene desnud que aun Ie quedaba, quin no comprende que d bsta subata&ea e la va destruyendo as poco a poco y ltrevando, de prdida en 1rdida hasta su aniquilamiento total ? Ahora bieni'estascrmlidades; cuya zuprcsirf sucesiva la ha$ hh"o

i;: ?.

' . ':

272

r\toNoloctuM. c. 32

MoNolocro, c. l

ng

ns ess deducunt, eadem ordinatim

assumpta illam ad ma' quia magis est

gis et magis esse perdu,cunt. Patet igitur

vivens ,substantia quam non vivens, et snsibilis quam non sensibilis, et rationalis quam non rationalis. Non est itaque dubium quod orr,rnis essentia eo ipso magis est, et prae'stan' tior est, quo similior est illi essentiae, quae summe eet et summe praestat. Satis itaque manifestum est in verbo, per quod facta sunt omnia, non sse ipsorum similitudinem, sed veram simplicemque e'ssentiam; in factis vero non esse simplicem absolutarnque' essentiam, sed yerae iius essentiae vix aliquam imitationem. Unde necesse est non idem verbum secundum rerum crea,tarum similitudinem magis vel minus gradu esse verum,'s'ed omnern creatam naturarn eo altiori re videtur.

pasr por una existencia decrreciente, si, por el .contrario, se las aade en sentido inverxo, aurnentar]r ms y ms en ella la intensidad del ser. Es, por tanto, obvio que na su,bstancia viva es ms que la qu no vive; que ua zubstancia sensible. es ms qr.le la que no siente; {ue una substaucia 'Ia razonable que est privada de razn. No se _essuperior a puede por que ta.lto, toda esencia es tanto mayor y .gudar, '.pre,ferible las otras suanto ms sernejante es a esta-ese;lcia _suprerna, elevada por encima e ioo lo ems. sl rqueda sucienternente _derrnostradoque no hay en et VerUO que ha h,eoho todas las cosas, niguna seniejanza ae iaj, mismas, sino un esencia-verdaderal simplei-que,.trario, en las cosas crrcad.asno hay sencii s*^ple'y "l-"o* 5so. , Iuta, _sino a,penas una imitacin ljana de este .r.idud.ra 4esencia, De donde se sigue necesa_riprnenteque este Verbo no es ms_o menos verdadero segn su semanza con ts cosas creadas, sino que las cosas crreadas ocupan un lusar tan_tons alto y son de una esencia tanto ms higr"l.uaio mas se acencan a este Verbo.

: .

.l

':

essentiae dignitatisque consistere, quo magis il propinquaI

o cAPTTULO

XXXII

CA PIIULUM

XXXII

DrcAT Quoo sulwusSptnrrus sErpsuM cpAETEnNo Vnnso Sed cum ita sit, quomodoillud quod simplex est veritas, potest ess,e verbum eorum quorum non est similitudo, cum omne verbum quo aiiqua res sic mente dicitur, similitudo sit rei eirsdem?Et si non est verbum eorum quae facta sunt per ipsum, ,quomodo constabit quia sit verbum? Nempe omne verbum, alicuius rei vetbum est. Denique si nunquam creatura esset, nu,llum eius esset verbum. Quid igitur? An concludendum est quia si nullo modo essetcreatura, nequaquam essetverbum illius, quod st summa et nullius indigelrsessentia? Aut fortasse ipsa summa essentia quae verbum est, essentiaquidem essetaetqrna,sed verbum non esset,ei nihil

Qt r, soBERANo Errpfnrru sE HABLa , sf ursuo pon uN , 1 Vnnso eun LE Es cDETERNo , s asl, cmopuedeel Verbo, que es la ,uesto.que --^_l:-To: \endacr ula y simple, ser el rerbo de las cosas qu no tienen s-emejanza, cuandotodo-venbo por el cual todas t da; una de las cosas son habladas en 6l alma, e,sla seriejanza de estas mismas cosas? y Ei no es el ve'rbo Ae fas sas quq El ha hecho, ,cmoser El el l/terbo? porque-io vrbo es necesariameltc el verbo de algo, y, en una pala_ bra, si no hubiese ,criatunas,no habri ue"o qul l*-blase-. .frfi"se Habr que concluir entoncesque, si este Verbo que es la es,encia "o y que no "rAu siuprema, debe lT1go, 6u.ser mas q'uea El solo,.noexistira? O se furb entonces, quizs, que esta esenciaeterna que s el-Verbo s"rlr, sf, ul*i
I ,Habiendo demostrado en el captulo e9 -que la locucil de las cosas en la mente de Dios.le es consubstadcil y en-"i t;4";"";i; locucil es una. sola qalabra,.surga la dificultao de cmo Duede esro con ta semeJanza que n-ecesariamente parece con. !9_q9agrlu,tle venlr a toda DaraDfa con respcto a. aquellas cosas que s-e expr.esan 'por ellas. Es-decir, si la pafabra divia, por'la cua'l fr"tf-iSililli que,nlzo, s,tta.de decrr.semeJanza e imagen de las criaturas, I_a razon oe ouoar la Don l autor -g aquellas palabras : Etenim, om,

nia h.uiusmodi..ae1pa.,.hasta. aquilas i lerur-'orsuai, remanebi,tambiguitatis. Diod eS inmutqble, al cbntraiio "-.';;i;: "liif'n,i, to qge orrece una semejanza perfecta con -]"'l";;i; las cosas TIT_,-ryto mudables no puede ser conilrbstancial a Dios. Luego divina uo pue-de ser la seoejanza de ial ciuiuruu,

i),

214

NloNoloclult. c'33

MONOLOGTO.

c. 33

976

est' unguam per illam eret? tius eniur quod nec fuit, nec potest' esse ned futurum est, nullum verbum V*um secundum hanc rationem, si nunquam ulla praein ter summum spiritum esset essentia, nullum omnino esset i,Uo verbum. Si nullum in illo verbum esset, nihil .apg.d se di*""t.Sinihilapudsedioeret,cum-idemsitillisicdicere aliqul quo est itettigere, non.aliquid intelligere't' Si nihil quam inttligeiet, ergo summ sapientia qua-e non est aliud est' quod absurdissimum intelligeret, ii-"pi"us,"nihil quomodo esset' summa nihil intelligeret, enim Si ergo ? Qui quid i""1if Aut si nullo modo aliquid esset praete.r.ill'am, 'selpsam non intelligeret?. Sed nunquid il iliiig"*t? At quomodo vel'cogitari potest quod summa sapientla 6e ali,quano non intelligat, cum rationalis.mens possit Ton solu suimet sed et frsi'us summae sapientiae nenainisci,, et ,Si enim mensrhumana nullam eius inteiliger? -ft"et" iilam et se "t**oriam aut intelligentia'm posset, necreaturis et illam ab ornnr ""T-*u-tquaouam irrationali'bus ab se ' sicut nunc mens'ma disputando, tacite sola secum "-reatu"a. d.isoerneret. Ergo summus ille Spiritus sictrt est aeter' facit, ,rou, it, aeernesui mmor est et intelligit se ad similitudinem .teitis rationalis; immo non ad ullius similitudinem, sed' i'lle nrincipaliter et rnens rationalis ad eius similitudinem. At si a; intelligit, aeterne se dicit. Si aeterne se dicit; ;;i; aeterne est verbm eius apud ipsurn. Sive igitur ille cogitetur nulla alia existente essentia, sive aliis exister-rti us: nCsse . esl verbum illiu's coaeternum ili esse cum illo.

:':
i '

CAP.ITULUM

XXXTII

esencia eteraa, pero no sea Verbo, si no haba eido hecho nada por El? Porque no puede haber ningn verbo de lo que no ha existido, no existe ni existir. Pero, sreglin este razonamiento, si no hubiese ninguna esencia, furera de1 espfuitu supnemo, no habra ningn Vefbo en El; si no haba ningn Verbo en El, no habara nada en s mismo; si no haUlaba nada en si mismo, corro hablar algo no es en este sentido ms que cornp.nend,er algo, no comprendera nada; si no comprenda nada, habia que concluir que la sabidur'a suprrna, que no es ms que este espritu, no comprende 'lo que nada, e,s alrsurdo. Y si no comp::ende nada, crno ser Ia sa iduraa suprema ? Y si no hay nada rns qu'e ella, qu oornprender? Podrla en ese caso comprenderse a s[. nisma? Corno creer que ia sabidura suprema no se conprende a s] misma, cuando el alma raciona,l no solam'ente puede conocerse, sino tambin tener la idea de la sabidura sup!ma, comprenderse y comprcnderla ? En efecnto, si el alma .humana no pudiera tner ninguna memoria , ni inteligencia de esta sabidura o de sl misma, no se distinguira de las criaturas privadas de rau,n, o de cualquiera otra distinta de ella, por una ,m'editacin solitaria, como lo hace rni espritu en est momento. AJsl,pr.r'es, este espr"i-. tu st4lr.emo, como res eterno, se recuerda eternamen'te a s mismo y se coimprende de la misrna manera que una alma rcional. Qu digo ? Es Eli quien se ,comilrende priniero, y a.su semejanza el alma raoional E comprende a su vez de la misma manera. Si se comp,rende ,eternamente, se hahla etenramente; si se habla eternanente, su Verbo est eter. namente con El. Bien sea, pues, ,que se admita que no exis.te I nada ms que El, o que hay otras mu,dhas criaturas, es ner cesa,rio que su Verbo le sea coet,er:ro.

rsEET QUoDFEcIT Quon uNo vERBo DrcAT Sed ecce quaerenti mihi de venbo quo crreator dicit'omnia quae fe'cit, obtulit se verbum quo seipsum dicit, qui omnia fecit. Ar ergo alio verbo dicit se ipsum, et alio ea quaie fecit; aut potius eodem ipso verbo quo dicit se ipsum, diPeio. por otra parte, si el Ver;bo divino no liene semejanza c,o,$ nd pndo cre,arlas cbu su. verbo, porque para las-cosds^mudablei, hacer algo es menester que preceda en el gue .to hace alguna seme'ianza dd 1o que va a hacer, y esta semeJanza es preclsamente a interna locucin de la mente divina. Entonces,-cmo tesolve-r la cuestin ? Diciendo que el Verbo ante todo es la imagen pertecta i pare y, consigriientemente, tambin d.e las .cosas creadas, no Dor azn de s mismas' slno en cuanto estan lncluldas en la omur-"ot.".i--ai las cosas,. sio Fadre. El Vetbo no es la semejanza de 'I'oms precrsa y ue las cosas son imitaciones del Verbo' Santo q. (r, 15, a: z). mpleta esta docttina en 7a:Smna Teol'gica
a. -nr.

CAPITULO
Que

XXXIII

Espnriu supRlro sE HABLA I s msnno y a roDo Lo


1 QUE LE ES CONSUBSTANCIAL

QUE }IACE POR DL VNRBO,

i.

i:
i' ir'

v con el cual se dice a s mismo eternamente. aunqule iams hubiera existido criatura alguna. se rpregunta ahora 1 ator si el Verbo con que se dice c s- nismo es eI mismo con que habla todo lo que ha hcho, o ms hien son dos verbos. La raz6n de dudar es que uua. cosa es Dios, otra las criaturas; nhora bien, nosotros no

AI raeditar sobre e'l Verbo por el cual el Espiritu creador habla todo 1o que haoe, he encontrado al Verbo por el cual ee habla a 3 miscro el que lo ha heoho todo. Se habla a s rnisrno por un Verbo y habla lo que hace por otro Verbo, -iEfi"ndo ,clemostraclo en los capitulos auteriore'sque existe en Dios un Verbo con el cual dice toclslas criaturas aue-ha hecho

276

MONOLOGTUM, C. 33

MOI.OLOGrO, C. 33

277

?, k,i

::: ),.'

,' '
i' '

i\

cit quaecumque facit? Nam hoc quoque venbum quo se ipsum d.icit, n'eoesseest idi,psum ,esse quocl 'ipse est, sicut eonstat de'verbo illo, quo cit ea quae a se facta sunt. Cum enim etiam si nihil unquam aliud esset nisi summus ille spi ritus, ratio tamen cogat verbum illud quo se dicit ex necessitate esse: quid rnerius ,quam hoc ve'rbum eius non esse aliud, quam 'quod ipse est? Ergo .si et seipsum.et ea quae facit cons,ubstantiali sibi verbo dicit,. manifestum est quia verbi quo se,dicit, et verbi ,quo creaturam dicit, una substantia es,t. Quornodo erg'o, si una substantia est, duo verba sunt? Sed forsitan non cogit identitas su;bstantiae verrbi unitatem admittere. Niam idem ipse qui his verbls loquitur, eandem illis habet substantiam, et tamen relbum non est. Sed utique verbum quo se dicit summa sapientia, conveni,entissime dici potest verbum eius secundum superiorem rationem, quia eius per.fectam tenet similitudinern. Nam nulla ratione negari potest, cum mens rationalis seipsam cogitando intelligit imaginem ipsius nasci. in sua cogitatione; immo ip$am cogitationem sui esse suam imaginem ad eius sirnilitunem tarnquam ex eius impressione formatam. Quamcumque enim rern mens seu per 'corporis imaginationem seu per rationem cupit veraciter cogitare, eius utique simiIitudin'em 'quantum valet in ipsa sua cogitatione sonatur exprimene. Quod quanto v,erius facit, tanto verius rem ipsam cogitat, et hoc quidem cum cogitat aliquid, aliud quod ipsa non rst, et maxine cum aliquod cogitat corpus, clarius perspicitur. Curn enim cogito notum mihi hominem absentem, formatur acies cogi,tationis rneae in tatrem imaginem eius, qualem illam per visum oculorum in memoriam attraxi. Quae imago in cogitatione verbum est eiqsdem horinis, quem cogitando dico. Habet igitur rnens rationalis, cum se cogitando intelligit secum imaginem suam ex se natam, id
rrod.emos decir cou un sola palabra las cosas distiutas ni taupoc<r Por ()tra Darte, auucue Dios definirlas con ua misnta defiicin. nunca hubiera creado narla, sin embarg<-r, siempie hubieta-existi<1< cl Verbo. Esto demuestra. reslrcnde San Anselmo esol'viendo la cuestirt, qu s uno riismo el Verbo. rorque ste existira necesariamentt' iriatura. Luego este verbo no es iun cuando no existiera nincuia uinguna criatura. Luego es la misma substanci uprcma. Y como' por otra parte. el Veibo con el cual Dios habl toda la creacirr s una l. misma substancia. con El, sguese que tanto uno como Dtr sorl Ia mlsma suDstancla suprema. Y si una substancia, cmo sn dos Verbos? El Esrpritu supre'

habla y por e que habla o ms bien ,es,por s mismo que ,se todo lo que crca? Este Verbo, en eifecto, por eI que se habla, es nercesariamente lq que E[ mismo es, como ya lo hemos demostrado dei Vterlo por el cual habla todo lo que crea. Aunq,ue no hubiese nada ms que este Espritu supremo, la razn nos o,bligar,a a admitir la existencia de este Vler.bopor el cual se hab,la a s mismo. Qu, hay, pues, ms verdadero que decir que ste Verbo no puede srer otra oosa ms que lo que E inismo es? Si, por consiguiente, se habla a s mismo y a lo qu,e crea por un Verbo que le es consubstaneial, es evidente 'que el Vb'rbo por el cual se hqublay aquel por el cual habla a las criaturas son una misma sub$tancia. Y si son una misma su,bstancia, Z'cmo pueden ,ser dos Verbos? Se dir quizs qu,e e,sta identidad no lleva consigo la unidad de Verbo, porque aquel que hahla por estos Verbos participa de su sub$tancia, y, Bin mbargo, no es un .Verbo.*En todo ,caso, sin embargo, el Vlerbo por el curl se hab,la Ia sabidura suprema pu,ede ser llamado oon muoh& razn su Verbo, porqu,e, segn las rtazones expuestas anteriorrnente, r,eproduce su perfect ,senejanza. No se ,puede negar de ninguna manera que, 'cuando el a/lma racional se compr'ende por el pensamiento, deja en la intel'igencia una imagen de st rnisma, mejor dicho, ese m,isrno p'ensamiento e,ssu imagpn formada a su semejanza y como por la impresin de su forma. Cual,quiera que sea, en efecto, la cosa que el alma ,quiere representarse por el pensamiento, ya con ayuda de la imaginacin, ya con la de la raz6n, pone totlos sus esfuerzos en reproducir su semejanza en el espritu. Cuanto ms fielmente reproduce esta imagen, urs ,exactmen;tp piensa la co,sa, y esto se ve claramente sobrre,todo cuando pone su atencin sobre algo que no es ella misma, y en particular sobre un cuerpo. Porque cuando pienso en un hombre ausente que me es cono,cido, [a actividad de mi esr pritu se transtforma, en cirto modo, en la imagen que su vista habitual ha de,jado en mi rrernoria. Esta imagen en - mi pensamiento es e[ verbo de este hombre, que yo hablo al 1 pensar en 1. EI alnra racional tiene, pues, con ella, cuando I se comprende por el pensamiento, su propia imagen nacida
i

nl). rusl)olr(l(, r's dccir. l)i,s l'aLlrc, cuu il{uua palabra tlicc la criatura, Nu tiou 1:r lalatrra de'la miitra crialura. lueco corr la de ,,tro distinto tlc clla,'e' <lecir, de Dios. Luego el suprmo L,spritu lrabla la criatura cou el Verbo de Dios. Luego no son dos Vcrbos r:n Dios, sino uno solo, '11 cl cual se rdic a s imismo y al mismo tit'mpo iorlo lo que lra hecho. En el calltulo siguicnte, ontilruando ,.1 tima, nos resolvcr l dificultad dt cmo'es posible, dada Ia : r a u d i f e r e n c i a r r u c c x i s t e e n t r e D i < . r sv l a s c r i a t u r s , o u e c o n u n a iola palabra se h'able a s rnismo y a llas. y es que ls criaturas. err canto estn en Dios,-.no difeien <le El o de tu ser, sino qu son rlna misma cosa con Jil, y no son 1o que son en sl mistls,

iri

278

MONOI.OGrUM. c. 34

MoNoLoGro. c, 34

tts

est, cogitationem sui ad zuam similitunem quasi sua impre.ssioneformatam; quamvis ipsa se a sua imagine non nisi possit. Quae imago eius verbum eius est. ratione sola oepararne Hoc itaque modo quis neget summam sapientiam, cum se dicendo intelligit, gignery consubstantialem sibi similitudinem suam, id est verbum suum? Quod verbum licet de re tam singulariter eminenti, proprie aliquid satis convenienter dici non possit, non tamen inconvenienter sicut similitudo, ita et imago, et figura et character eius dici potest. Verbum autem quo creaturam dicit, nequaquun simiiiter est verbunr creaturaJe, quia non est eius similitudo, sed principalis essentia. Consequitur igitu'r ut ipsam creaturam non dicat verbo creatuiae. Cuius ergo verbo dicit eam, si non ean dicit verbo eius? Nam quod dicit verbo dicirt, et verbum a.licuius est verbum, id est similitudo. Sed si nihil aliud dicit quam se au't creaturam, nihi,l dioene potest nisi aut suo aut ius verbo. Si ergo nihil dicit r,erbo creaturae: quidquid dicit, 'erbo suo dicit. Uno igitur eodemque ve,rbo dicit seipsum et quaecumque fecit.

de s mirsrma, e decir, un pensamientd que rep'roduce .su sennjanza, y que est com formada Por su propia- impresi, aunriue-no pueda distinguirse, qi no es- por el pensamieto, dJ esta imagen que es su re'rbo. Segin esta ex-posicin, quin negar que la sabidula suprenra' cuando-se comprnde hablndose, engendra una sernejanza consubstanal a s misrna, e9 decir, su Verbo? Aunque sea difcil encontrar palabras precisas y convenientes para extr)resarse sobn un ser de un superioridad tan particular, no e's inexacto, sin embargo, hablando de este Verbo y de e'sta semejanza, el llamarile irragen, figura y forma de la eabidura el Verbo por el cual ella habla la criatura, sufrema.*Pero no es igualmente el verbo de la criatura, porque no eg su semejanza, sino su egencia primera. Slguese, por tanto, que el Es,pritu supremo no habla la criatura por el verbo de la criatura. Por qu venbo, pues, la hahla' pueeto quie no es por el verbo de esta criatura misma? Porque lo-que El ab{ta, lo habla por un verbo, y este verbo e's el verbo o la semejanza de algo. Pero si no habl ninguna otra cosa ms qu a si mis,rio o la criatura, no puede hablar nada ms que por su Verbo o por el de la 'criatura. Po tanto, si no habla nada por e[ venbo de la criatura, todo lo que dice to dice por su Verbo; es, pues, por uno solo y mismo Verbo que se ha,bla'l misrno y gue habla todo llo que hac'e. CAPIITULO XXXIV

CAPITULUM

XXXIV

Quouono suo vERBo vrDERr posslT DIcEREcREATURAM Sed quomodo tam diff,errentes res, scili,cet creans et cneata essentia, dici possunt uno verbo, praesertim cum verbum ipsum sit dicenti coaeternum, creatura. autem non sit illi coaeterna? Forsitan quia ipse est summa sapientia et summa ratio, in qua sunt omnia quae facta sunt, quemadmodum opus ,quod fit secundum aliquam artern, non solum quando fit, verum et 4ntequam fiat et postquam.dissolvitur, semper est in ipsa arte non aliud quam'quod es't, ars ipsa: idcirco cum ipse surnmius spiritus dicit seipsum, dicit omnia quae facta sunt. Nam et antequam erent, etcum iam facta sunt, et cum corrumpuntur seu aliquo modo variantur, 6empe,r in ipso sunt, non quod sunt in seipsis, sed quod est idem ipse. Etenim in seipsis sunt egsentia mutabilis secunclum immu-

coMpRENDER Cuo sn puErDE euE EL Espfnru suPREMo HABIE LA CR.IATURA POR SU PROPIO VNNSO

Se prcguntar, sin duda, curo cosas tan diferentes como el ser que crea y la ,criature pueden ser exlrnsadas por rur solo Verbo, sobe todo si no se olvida que el Verbo es coeterno al Espritu que habla y que la criatura no le es coeterna. Quia,as podla responderse: es que epte Espritu es la sabidura suprerna y la razn sob,erana, en la cual estn todas las cosas que hah srido cradas; como oeurre con una obra hecha segn eierto estilo, y que no solamente se onser\a en 1, sin canbiar lo ms mn'imo, cuando se la hace, sino tambin antes y despus. Del mis'mo modo, cuando el Esplritu supemo se habla a sl mismo, habla al misrno tiempo todo [o que ha sido hecho. Porque antes de que sean hedhas, despus que Io son o cuando desaparecen o se alteran, todas las cosas estn siempr n Ell, no como son en s m,iimas, sino como E[ mismo es. Porque e,Jxsi misma,s son una esencia sujeta al carnbio, creada en virtud de una razn inmuta'ble; en Ell, al contrario, sdn la

lj,' . '. i #'


fs

\:,
&"ii ii:il:

ilroNolocruM.

c. g6

Molrolocro.

c, 36

,281

!;:,'

i:.
:N. '

" :t, ,L
t-'

Y.

,.

'' ior: f'

tabilem -raonem ,creata; in ipso vero sunt ipsa prim.a essentia et prima existendi veritas, cui prout magis utcumque illa similia. sunt, ita ve,rius et praestantius existunt. Hoc itaque modo non irrationabititer asseri potest, quia cum seipsum dicit sum,rnusille spiritus, dicit etiam quidquid factum est uno eodernque verbo. CA PITUTLUM XXXV

egencia primera y el principio verdadero de la existencia. As, cuanto ms semejantes le son, tanto ms participan de una existencia verdadera y superior. De ese nodo se puede afirrnar con razn gue cuando ,e$te Esp,ritu su,premo se habla a s mismo, habla al mismo tiempo por un solo y misrno Venbo todo lo que ha sido he'dho. CAPITUI,O XXXV

["

1,, i",t,

Qun tooo Lo euE HA srDo HEcHo Ds EN p, Vnnso DIvINo


Y EN IJA CIENCIA DIVINA VIDA V VERDAD

;.:.

i r': rl' r:',

FAcruMrT?rtTrit#i*u"*"? Er scrENrrA Quon, suroqulD srr


Verum cum const'et quia verbum eius consubstantiale illi est et perfecte simile, necessario consequitur, ut omnia quae sunt in illo, eadem et eoclem modo sint in verbo eius. Quidquid igitur factum est sive vivat sive non vivat, aut quomodocumque sit in se: in illo est ipsa vita et veritas. euonianr autem idsm est surnmo spiritui scir'e quod intelligere sive dioee, hecesseest ut eodem rnodo sciat omnia quae scit, quo cit aut intelligit. Quemadmodum igitur sunt in verbo eius . omnia vita et veritas, ita sunt in s.cientia e,ius. CAPITULUM XXXVI '

l' ii:
*!l (r.

ri:. t,
!i, : i'.
,t' ill il. ,,

Fero como es cierto que zu Verbo le es consubstancial y absolutarnente semejante, siguese ne cesariamente'que todo lo que existe en El es lo mismo y est de la misma manera en su Verbo. Todo lo que ha sildo hedho, que viva o no l'ivd, cualquie,ra que sea, en una palabra, el rnodo de su existencia, es en El la vida misma y la verdad. Pero como en e,l Esplritu supremo e6 1o mismo conocer que cqrnprender o hablar, es necesario que sepa todo, de l rnisma manera que comprende o habla todo. Por tanto, como todas las coisas en su Verbo son da y verdad, del mismo modo son vida y verdad en su ciencia. CAPITULO XXXVI

;:..
t.
:. '!

v coNocE LAs cosAs euE HA coN euo HABT,A Quo r,e MANERA
. HECIIO ES INCOMPRENSIBLE 1

"{.,
il :"i

&,,
i, [: 'i, li:

Quau rmcorurnErrENsrBllr MoDo DrcAT vEL scrAT R,Es


A SE FACTAS

!i t;

' h,,
h.,
*,'' -.

Qua eF re'manifestissime ,comp,rehendi pote,st, quomodo dicat idern spiritus vel. quomodo sciat ea quae facta sunt, ab humana scientia compnehendi non posser Nram nulli dubium creatas substantia's multq aliter esse in seipsirs quam in nostra scientia. In seipsis axnque sunt per ipsam summam essentiam; in nostra vero scientia, non sunt erum essentiae, sed earum similitudires. Restat igitur ut tanto verius sint in,seipsis quam in nostra scientia, quanto verius alicubi sunt per suaur essentiam quam per suarn similitudinem.

,Se puede ver claramente, por lo que acabarnos de decir, que la ciencia humana no puede comprender cmo habla esbe Espritu y cmo conoce lo que ha sialo hecho. Porque fnadie duda que las subs'tncias crcadas sean n s rnismas ibien distintai de lo que son en nuestfo conocimiento. frr s mismas estn por su propia esencia, rnientras que en nustro conocimiento no rse encuentran lsus estencias, sino solarnente sus imgenes. Queda, pues, ci'erto que son en s mismas ms reales que en nuestro cono'cimiento, tanto m3 cuanto que estn ms realmente en algn lugar por su esen' Jil argumerito cle sauto Doctor en este captulo puede resu'aI que te aenci, rrrirse crr iquel prilrciuio o axiorna : 'Si 'enzo i c ' u i o . lanrbin, a ti tc Es decir : Las rraturalezas creadas e:rcedert con muoho en la realir:lad cue tienen eu sl mismas a nuestra intetambn a la ciencia que teligencia y, por consiguiente, superar -el nrodo con que esas natuialezas rrEmos s6r ellas. ,iora Lien. t:readas estu crr Dios, ert la cincia de Dios y rr su Verbo, supera irrfin.ilameute cr lr realiclad nl modo ('on qne las cosas estn ett

[r
h'.

[i lr

lii' '-

' Fji,,

|: i:l :,.

agz

MONOLOGIUM. c. 38

MONOT,OGTO. C, 38

2,88

Cum ergo et hoc constet, quia omnis creata substantia tagto verius est in verboi id est in intelligentia ceatoris, quam in seipsa, quanto verius existit creatrix quam creata esssntia, quomodo comprehendat humana mens cuiusmodi sit illud d.icere,et illa scientia quae sic longe superior et vsrior ost creatis substantiis, si nostra scientia tam longe superatur ab illie, quntum earum simitritudo distat ab eerum e'ssentia?

cia que por su imagen 1. Puesto que, ,por lo dems, no es menos cierto que toda substancia qeada est ms nealmente en el Vler,bo, es de,cir, en la inteligenc,ia def. Crreador, que en s misrna, tanto ms cuato que la esencia crBadora tiene una exietencia ms real que ,la .eser,ci,a ereada, cmo podra el espritu humano comprender esta manera de hablar las cosas r de conooerlas, manera su,perior y ms real que todas Jas substaneias crreadas,si nuestra ciencia es superada por esta ciencia, en la medida n que su semejanza difiere de s esencia? CAPITULO XXXVII

CAPITU'IUM

XXXVII

QUoD QUIDaUID IPSE EsT AD oREATURAM, Hoc sIT ET VERBUM EIUS, NEC TAMEN AMBO SIMUIJ FLURAT,ITER

Qun rooo Lo eun nstr SoR supnnlvto Es coN RESpEcro A LA cRraTURA,rro ES rn:WSrNSU vEnBO, Y QnE, SIN EMBARGO,
)N ESTE PUIflI'IO NO HAY QUE CONSIDERARI,OS COMO DOS, SINO

t,'

:i'
ri)

Verurn cum manifeste rationes superiore's doceant sumrnum spiritum per verbum suurn fecisse omnla, numquid non et ipsum verbum fecit eademomnia? Quoniam enim illi est est ut sit summa consubstantiale,cuius est verbum, necetste essentia.Summa autem essentianon est nisi una, quae s,oLa creatrix et solum principiurn est omnium quae facta sunt. Ipsa namque sola fecit non per aliud quam per se omnia ,summusspiritus facit, eadem ex nihilo. Quare quecumqu' et verbum eius facit, et similiter. Quidquictigitur summus spiritus est ad cr@turam, hoc et verbum eius ost, et similiter; nec tarnen ambo simul pluraliter, quia non sunt plures creatrice,s sumnae essentiae. Sicu't igitun ile est creator rtsrun et principium, sic et velbum eius; nec tamen sunt duo, sed unus creator et unum principium.

coMo uNo soLo Como lo que hemos dicho urs arriba muestre claramente que el Ser suprero ha hecho todo por su Verrbo, no es innegable que este Verbo ha he,cho todo igualmente? Porque, como le es consubstancial, es neceeario que la esencia zuprcrna sea la esencia misma del Verbo. Pero la esencia. suprema es necesariarnente una, nica ,creadora y nico princip'io de todo Io que ha sido hecho, puesto que ella soia ha hecho todo de la nada, no por otro, sino por ella misma. Por lo cual, todo lo que hace el Ser supremo lo haee -tsu Verbo, y de la misma manera; y, por consiguiente, todo lo que el Ser supremo s por relacin a Ia criatura, tambin lo es su Verbo. Sin ernbargo, no comparten ests re{aciones como siendo muchos, porque no hay nuchas esencias creadoras suprremas. Pero corno este Ser es creador y principio de las cosa,s,sru Vbrbo lo es por e,l mismo tltulo, y, siri em: bargo, no son dos, sino un solo creador y un solo principio. cl'TPITULO XXXV,III

CA'PITULUM

XXXVIII

QuoD DrcI NoN possl1 euID Duo SINT, QUAIWISNEcE$sE sIT , ESSEDUOS Studios itaque attendendum est quidda.m, quod valde insolitum rebus aliis, in gummo spiritu et rerbo eius videtur
su propia naturaleza. Luego cs imposible decir cunta ventaja lleva la iiencia de Dios. por la-que conote a todas las cosas creadas y las d.ice ,. las expres? n su Verbo, a nuestra exigua y reducida intehgencla de las mlsmas,.

Lo euE soN Esros Dos, AUNeuE Que no sE puEDE DEcrR,


. NECESARI.{MENTE SEAN DOS 2

Hay que presta,r atencin a una circunstancia que, completamente extraa a los otrgs senes, se,encuentra nica' -/tqu se ve clatamente Ja tendencia realista cle San Anselmo' confra-la teora ominalista de Roscelin. j Aixte todo hav que adl"erti,r aqu lo que va habr6 advetido eu -que muchas ocasioes'el- atento Jeclorl a sa6er, San .\Aselmo n<

'' \
284
MOI{OLOGrUM. C. 38 MONOLOGO, C. 38

2A5

', it, lir;i


i.1';.

7n: ii. l,n .


)1 r

it
[r ,r.

$i
I'i .

r ,
i'r t' llr ll .' ,. '
'j i

';!.'

1l tl rl{. rff,
f"

['

Ii i lrl f,
li.r -,'

$;,, ,
f:"

& .,
fi'
['iI q:... ['^. i.

evenir. Nam oertum e,st'sic unicuique singulati,rn et utrisque simul inesse, quidquid sunt in essentia et quidquid sunt ad creaturam, ut et singulatim prfectum sit arnbobus, et tamen pluralitatem non admittat in duobus. Licet enim singulatim et ille perfecte sit summa veritas et creator, et verbum eius sit ,gumma veritas et crator, non tamen am'bo sirnul duae reritates aut duo creatores. Sed cum haec ita sint, miro tamen modo apertis,simum est, quia nec ille cuius est verbum, potest esse verbum suum, nec vrbum potest esse ille cuius est verbum. Ut in eo quod signifi,cat vel quid sint substantialiter, vel quid sint ad creaturam, seml)r individuam teneant unitatem; in eo vero quod ille non est ex isto. hoc autrn est x illo, inef,fa'bil'ernadmittant pluralitatem. Ineffabil,em certe, quamvis enim necessitas cogat ut sint duo, nullo tamen modo exprimi potest, quid duo sint. Nam etsi forte duo pares aut aliquid aliud similiter ad invicem possint dici in his ipsis tamen relativie, si quaeratur quid sit illud de quo dicuntur, non pote'rit dici pluraliter, quernadmodum dicuntu,r duae pares lineae aut duo similes homines. Quippe nec surlt duo pane,s spiritus, nec duo pareB creatores, nee duo ali,quid, quod designet propriam habitudinem eorum aut essentiam aut habitudinem ad creaturam.-Sed nec duo aliquid, quod designet propriam habltudinem alterius ad alterum; quia nec duo verba, nec duae i4agines. Verbum namque hoc ipsum quod venbum est aut imago, ad alterum est, quia non nisi alicuius verbum est, aut imago; et sic propria sunt haec alterius, ut nequaquam alteri coaptentur. Irlam ile cuius rest verbum'aut i,mago, nec imago nec verbum est. Constat igitur quia exprimi non potest, quid duo sint summus spiritus et verbum eius, quamvis quibusdam singulorum proprietatilbus cogantur esse duo. Etenim proprium est unius esse ex altero, et proprium est alterius, alterum esse eo<illo.
exDone las cosas como uno cue itree ctr los rnisterios tle la rcligin, sinb como quien - m u c h lo a s la tiene,^'r' uor la razrt se va arercando a lla I ou reesta palabrc, sitr,, veces dsigirc Dios no p de ahi clue -q c o n l a d e , S e r s u l r r c m o v o t r s l r a r e c i d a s . v - s e gc un n t le as t e c a p t u l o , Persona de al desisnar c l)io.s I'adr como <iistinto tle-la la Sant'simr Trinidad, le llame el Sumo. Espritu ; pot lo cua,l, para evitar con{usiones. hemos latlucitlc el ,Ser supremo, o Dios Padre. Se trata, Dues.-de saber elr este captulo si Dios Padrc.v su Vcrlro, de quiries -rios tlij.o err el captulu.nnlerior (lue rro formabarr ms que ull solo-creador y,ulr solo prllrclflro. soll reallnenle (los o no:- v si sorr dos, etr qui^ lo sotr, dos espritus supremos, <Lrr diose. dos palabras. La raz6n tle dudar proviene de que, segn sc diio e los capltulos anteriores, lienen una misma esencia. Entotlce. en qu sbn dos ? No en la esencia, no en ios atributos o prooiedahes cle la misma, no en los nombres que se dicen a las cria-

ment en la rnelacinde Dios Padre y de su Verbo. Es cierto que lo que son en esenciay lo que son 'por relacin a la criatura, se ncuentra en cada un de ells en partioular y en los dos a la vez, sin que estas cualidade,s cesen de ser individualmente perfectas en cada uho y rse,revistan al mismo pluralidad como consecuencia de su exi,stencia tiernpo de -,Porque, en los dos. aunque Dios Padre en particular sea perfec,tarn:ente vrdad. guprema y creador, y que el Vlerbo, sea igualmente crreador y verdad suprelna, no son, sin mbargo, dos ver.dades suprcmas y dos creadores. A pesar de esto, razones glue no o(citan con menos fundmento nuestra sorp'esa 'Vlerbomuestran clararnente que ni el ser dol que emana p,uede sr zu propio Verbo, ni el Verbo el ser del el cual es Verbo. De ,suerte qu, cuando s xprsa lo que son substancialmrente o con re,lacin a las'ciiaturas, no se rompe, sin embargo, su uni'dad indivisible, mientras que, en tanto que Dios Padre no emana dell Verbo y ,el Verbo no emana de Dios Padrc, constitupren una plurailiad, pl,Lrralidad inefable sin 'duda, porque, aun'que por necesidad sean dos, no s,e puede, sin embargo, ,expresar bajo este aspecto de qu manera son dos. .&lrnque se purdiera decir, en efecto, que son dos sernejantes, o expreaar alguna otra elacin que exietia entre ellos, si se bugca a qu sujeto pertenecen estas mismas relacioncs, no se puede exp):esar este eujeto en plural, como si se dijera: dos lneas iguales, dos hombres semejantes. porque no son ni dos espritus semejantes, ni dos creadores semejants, ni ambos algo que en su unidad exprese o su esencia o su relaoin con la criatura, ni ambos algo que xprese una elacin mutua del uno con el otro, poryue no sn ni dos Verbos ni dos imgenes. $. Verbo, en eftcto, por el hecho mismo de ser Ver o o imagen, se a,tribuye a otro distinto, porque no puede ser imagen ms que de lgo, y esta concin le es tan propia, que no est de ninguna manera en el Ser supremo, por\que aquel deL cual el Verbo es su imagen no es ni Verbo ni irnagen. Eg evidente, por tanto, que nts puede expresar la esencia d,el Padre y de-su Verbo, en cuanto 'lsondi'sntos,aunqueporalgunasdesuspropiedadessepre. , senten ueoesarianente como dos a ntrestra integenciaf ya r q-uelo propio del uno es emana,r del gtro; lo propio de sie, 'el ser de s nismo.
turas. v ni s.iquiera en los relativos corr ouc s oDorrerr mutuamente. No sb'puede.- nues. admitir e ellos rlralidad-ms cue eIl esto : <ue el Padre'n prcede del Verbo y que, por el contrario, el Verbo, rocede del Padr'e. Es, pues, cierto-qe ,so-ndos : pero no se puede xpresat la naturalez d.e esta dualidad, poryue-n son dos spfritui, ni dos creadores, ni dos \erbos, ni'ds igenes o semejanzas.

: i, ,i 't .l

F
l' *{ i.

i,

& E:: E
f\i

' fi'r I tr" p"i h,:


It v !r' ri'.

. &,;

$,i,

286

MONOLOGIUM.

C. O

MONOLoGTO..

C. 4{)

87

CAIPITU'I-/UM

XXXIX

CAPI.TU L O XXXIX (Dos Punp) onr, Espnrtu suPREMo Que r:sru Vt:neo EMANA 1
POR UN VERDADERO NACIMIEIiEO

Quon rnou vERBUMsIT A suMMo SPIRITUNAScENDo 'Quod ipsum nullo utique verbo vid,etur familiarius posse proferri quam si dicatur proprium esse unius nasci ex altero, et propriurn alterius nasci alterum ex ipso. Certum narnque iam constat quia ver urr.r summi spiritus non sic est ex eo, quemadmodum ea quaB ab illo fac'ta sunt, sed quemadmodum creator de creatore, summum d summo, et ut plena brevitate omrimoda absolvatur ,similitudo: penitus idem ipsum est de eodem ipso, et ita ut nullatenus sit nisi et( eo. Cum igitur pateat verbum summi spiritus sic esse ex ipso solo, ut perfectam eius quasi prolem parentis teneat similitudi' nern, ne sic esse ex ipso, ut fiat ab o: profecto nullo rnodo convenientius cogitari poteot esse ex illo quam nascenclo. Nlempe si innumerabiles res indubitanter dicuntur nasci ex iis ex quibus habent ut sint, cum nullam eorum de quibus nasci dicuntur, teneant similitudinem, sicut proles parentis, dicimus enim capi,llos nasci de capite, et poma ex arbore, licet n,ecilli capitis, nec ieta arboris similia mnt; si inquam, multa huiu'smodi non absurde dicuntur nasci: tanto congruentius dici potest verbum summi spiritus ex illo existerc nascende, quanto perfectius,quasi proles parentis trahit eius similitudinem ex illo exi,stendo.

y:\

l;'
!

i it,
l:

I.., i, !1,.

;i

F.

'Parce que no puede expresarse esto -mejor que diciendo que lo prodio det \forbo ps nacer del Fadre,-y.lo propio. del adre, iue-el Verbo nazca de El. Ponque ya dejagqs sentado ccmo'ci-erto que el Verbo del Padre no emana de ste como . 'las cosa$ credas, sino como creador de un creador, Ser su' premo de un Ser 6upremo. Y para completar en pocas palaLras esta semejanz, es emanado absolutamente el mismo de'l mismo, de manera que no es ms quc de Ell. Puesto que es wident que el Verbo del Padre emana de El solo, d'e suerte que conserva su exacta semejanza, como un hijo [a de su pdre, y que al m'ismo tiempo no smana a la manera de laslcosas eohas por 1, no se puede concebir que salg-a de esta fuente mas que por un verdadero nacimiento. Nb se dice con razn que irai una muohealurnbr:ede objetos que nacn de las cosas que les dan la vida, aunque no -tengan csn ellas ninguna semejanza, corno la que un hijo recibe con frecuencia d str padre? Decimos, 'efectivarnente, que ios frutos nacen del inot, y los cabellos .de la ca;loeza'auque dl fruto no se parcirca a rbol o los cabellos a la cabeza' Si, pues, se da Justamente el nombr:e de nacimiento a este de relaciones, con rnayor razn se expfesar con - e&o I xactitud al decir del Verbo que sale del Paclre por un \rerI dade"o nacimiento, nacimiento tanto ms perfecto cuanto I que el Verbo recibe su semejanza al r:ecibir la existencia I misma, como un hijo reproduoe los rasgos cle su padre. CAFITULO Qun nsro Esrnru XL

CA:PITULUM

XL

PADnn, Y EL VERBo ES vERDADERAMENTE UroD-"alrrENtn HlO .

ET ILLD PRoLES Quoo vnnrsslME ILLE slr PARENS ' est Quod si convenientissime dicitur nasci, et tam simile paproles quasi illi de quo nascitur: eur aestimetur silirile renti, et non potius asseratur quia tanto r'rerior est ille parens et istud proles, quanto magis et ille ad huius nativitatis perfectionem solus suffrcit, et quod nascitur eius similitu-

Si tan exacta es la expresin que el Verbo nace, y si, nor otra parte, se aseme'ja a aquel de quien ha nacido con tanta exactitud, por qu affrmar solarnente que es .semejante al Esplritu cmo un hijo a su padre, y no--aadir que -es tanto ms verdadero Padre, y el Verbo tanto t nspi"itu
r Demuestra que la procesin del Verbo no es .por creacin o + gue supolle otr.a materla,-sl-no por nacrla lrada. ni por-hechura' miento. uoroe es de la 'misma substancla que el Yadre y porquees una p:erfecta semejanza con e1 Padre.

283 ,.

uoorocruu. c. Az

MoNoLOGlo.

C.

-42

n9

dibem exprimit? Namque in rebus aliis quas parentis prolisqe certum est habitudinem habere, nulla sic gignit, ut otrnino nullius indigens sola per se ad gignendam prolem sufficiat; nulla sic gignitur, ut nulla admixta dissimilitudine omnimodam similitudinem parntis exhibeat. Si ergo verbum summi spiritus sic est omnino ex ipsius sola essentia. et sic singutrarier est illi simile, ut nulla proles sic sit omnino ex sola parentis essentia, aut sic similis parenti: profecto nullis rebus tam conrenienter videtur aptari habitudo parentis et prolis, quam surnmo spiritui et verbo eius. euap,ropter illius est proprium.verissimum esse parentem, istius vero ve_ rissimam essg prolem.

rns vedadero Hijo, cuantto que el primero se basta por sf solo a la perfeccin dteeste nacimiento, y e[ segundo expresa completa,urent ta imagen del priurero? Porque en las_otras cosai, en las que lconocemo's con ciencia cierta la relacin dte pdre y d nijo, ninguna engendra encontrando en sl sola las condiciones neoesarias para qste acto, ninguna nace reproduciendo sin ninguna alteracin la semejanza del padre. Por consiguiente, si erl Verbo del Esplritu supremo es enteralnente lo que 'es por el acto de esta sola esencia, y le es tan completamente lemejante,'que ningnin hijo es tan completamente de la esencia de su padre, y no reproduf t-an xactamente la semejanza, nada seguramente tiene ms derec,ho a la relacin de padre y del hijo que el E'spritu.supremo y zu Verbo. Por lo cual, lo propio del primero el sjr verdaderament padre; lo propio del segundo, ser vrdaderarnent hijo. ." CAPITULO Qun sL Espfnrru (nr Plonn) XLI vERDADERAMENTE; ENGENDRA

CAPIT,ULUM

XLI

cIcNAT, rLLUD GTcNATUR Quon rr,r,n VEBISsTME At hoc constate . non poterit, nisi pariter ille veriesime gignat, et istud verissime gi,gnatur. Sicut igitur illud est perE)icuum, ita hoc esse certissimum necesseest. euare summi spiritus est verissime gignere, et l"erbi eis verissine gigni.

QI'E EL VMNSO ES VERDADERAMEI{ITE ENEENDRADO

Esta consecuencia cierta (de ,lo demostrad.o en el capitulo anterior) arastra neoesariamente esta otra, a saber: que el Espritu engendra verdaderamente y que el Vefbo naee verdadea-ente.Desde el moryento, pues, que la verdad de los princip'ios precedentes es evilnte, es necesarlo que la conse,cuenciarsea ci,erta. Por tanto, pertenece al Espritu supremo engendrar verdaderamente, y al Venbo nacer verdaderarnente.tl CA PITULO XIJII

CAPITIJL.tJM

XLII

Quon er,rnntus vERIssrME srr ESsE cEl{rToREM ET pArREM, ALTERruSGENITUMET FILIUM iam quidem et, f,orte possem illum esse verissime patre,m, hoc vero esse verissime frlium concludere; sed nec hoc negligendum existimo, an patris et filii, an matris et, filiae magis illis.apta sit apellatio, cum in eis nulla'sit sexus discretio. Nam si idcirco convenienter est ille pater et proles eius filius, quia uterque est spiritus, cur non pari'ratione alteri convenit esse matrem, alteri filiam, quia uterque est veritas et sapientia ? A,n quia in iie nturis quae sexus habent '\ellem

vERDADERAMENTE sER oREADoR QuB , uo pERTtsNEcE E PADR"E, Y AL oTRo SER ENGENDRADo E IIIJo Quisiera y quizs pod.ra llegar a conc uir que el uno es rerdaderamente padre, y el otro \erdadramente hijo. Pero, como no hay en ellos ninguna difer'encia de sexo, no d.ebo dejar de examinar si la denominacin de padre y de hijo o de madrrc y de hija les conv'iene ms. Porque, si es ms conveniente amar al uno padre y al otro hijo, p<lrque arnbos son esprit, por qu, por ttna raz6n amloga, no les convendran los nombres de ma.dre y de hija, puesto que ambos son verdad y sabidufa? 1 Ser:aporque, entre los seres que
t Es decir, femeninos S. Ans. t

-{
t'

lr!

ii:,,

290

\roNor.ocruM. c. .13

MONOLOGIO.

C. 43

zgL

differentiam, melioris sexus est patrem esse vel filium, rninoris 'ero matrem vel filiam? Est hoc quidem naturaliter in pluribus; in quibusdam vero e eontrario, ut in quibus.dam avium generibus, in quibus femininus. sexu,s semp,er maior et validior est, masculinus vro minor et infrrmior. A,lt certe idcirco rnagis convenit summo spiritui pa.trem dici quam matnem, quia prima et principalis causa prolis semper est in patre. Nam si maternan causam quolibet modo sempr paterna praecedit, nimis incongruum est, ,ut illi rarenti aptetur nomen matris, eui ad gignendam prolem nulla alia carsa aut ,sociatur aut prae,cedit. Ve'rissimum igitur est summum spiritum patrem esse prolis suae. ,Quod si filius semper similior est patri quam filia, nihil autem simiIius est alteri quam ,sumulo patri prol,es sua: verissimum est hanc prol,em non sse frliam sed fllium. Sicut igitur proprium est illius verissime gignerc, istius vero gigni, sic proprium est i'llius verissimurn esse genitorem, istius vero vcrissimum genitum,' Et sicut alter est verissimus parens, alter verissima proles, sic alter est verissimus pater, alter verissimus frlius.

ir

admiten dos sexos, el padre, y el hijo al s,exo superror'. Ia madre y ra hija al inferior? rertcnecren Esto es natura-l v casi general; sin embargo, ocu' de muy distinio '''o ;ri"i""tos.cas_os,en -algunas especies de aves, por ejemplo, r, l"u cuales la hembra es mayor y ms tueitq et macfro i"a" p": queo y dbit. No es ms exacto decir dl Espritu d;", que es padrr, ponque, en toda generacin, l eao.^ tie" mayor parfe ? Poryue si la accin de la causa materna siempor la- paterna, es muy inconveniente que !-t1:"-,p.u"edida se de eI nombre de madre a aquel al cua no acompaa-ni precede n{nguna otra causa para engend.rar la pu. Bl pu,es, incntrovertibie__que el Espritu-suprcmo ej el padre rtrelser que_engendra. Y si, por otia parte,-un nio es sieTpre ms semojante a su padre-que_una trija, y si o "t d; ms sernejante a otro que el rrijo del pre ,ue"u^ ilis a.su Padre, es cierto-qure este ser engendrado ei Hijo y no hija. Del misrno modo, pues, que lo propio 'otrodel und *s err_ gendrar verdaderamente, lo propio dol ser verdad,e_ ramqte engendrado, de igual modo lo propio del uno es sr verdaderarnente engendrador y del otro sei verdaderamente cngendrado; y como el uno es verdaderamente padre, el otr verdaderamente hijo, de igual modo el uno es verdadero Padne, el otro verdadero Hijoi. CATPITULO XLIII

ft 14,

RnvsrN DE Lo euE Es coMtrN A Los Dos y pRopro A cADA


UNO EN PARTIdU,AR.2

CA PITU RerRecrltro

LUM

XLIII

coMMUNtoNrs AMBoRUM ET PRoPRIETATUM SINGU'LORUM

r*:s,

Inventistot et tantis singulorum proprietatibus, qufbus mira quaedam tam ineffabilis quam in'evitabilis in summa unitate probatur esse pluralitas: valde mihi videtur delectabile retractare :saepius tam impenetrabile se'cretum. Ecce' enim cum sic impossibile sit eundem esse parentem et prolem qui gignit et eum qui gignitur, atque eundm esse parentem et prolem, ut necesse sit alium esse genitorem, alium genitum, et alium esse patr'em' alium frliurn: sic tamen neoe $e

Despus de haber encontrado en cada uno de estos trminos tantas y tan grandes propiedades, que prueban quel en el seno de la unidad suprerna existe una pluralidad tan difcil de definir ,como imposible de negar, eiperimento un vivo placer en volvrer con fne,cuencia sobre una cuestin tan.,. impenetrable. Porque, si es irnposible que eI que engendra i sea el misrno qe el engendrado, que el-que da-el ser-sea el I mlsmo que el que le recibe; si, por el contrario, es indisnen- i sabl'e que el progenitor sea distinto del engendrado, ! el
'.En resJrmeu, se hal_rlc rlc ndre .no de rnatlrc, porque aqul (.s slemDtre la Drrmer w ,rnncrpal caus.en la.gerreracin, yi ade-4-s, t]jo.-raare enlendra al i'crotom piiil"ipr", l"i"o sln cooperaclorr de otfo. 3 Hay que notar quc l llablar aqu San Asel,mo de io que tie-

ffi.
m, #,
','l
Ft

'J

,t

ilr' '&

i
i.

cao.oe persona, tdent..se ieliere fl'la substancia.No niesa isual_ roe'rte auufn esse gcnttorcrn qutrrl qui est genitus, sno a.7iud-esse .{enttorent quam. qlrod cst genittts; aliunt. s e.fierc a las pcrsonas,

rrende comrin el padre y el Hijb .'ss.e eum qui gigni_t "6i-ci*iir,"riJ,'i#"r?, et cum gui-gignitur; eundem iniaita lnti-

ii i
292
MoNoLoGruM. C'44
MONOLOGIO. C. 44

253

+.
i: I

qui gignitur' necnon est idem esse illum qui gignit et illum 'sit aliud essegenitorem impossibitre ut p""a.t"- et prolem, -q.rupatfgm quam qrroclfilius' quoa e-stgenitus, aliud esse, l-:et ium ita sit atios ille et alius ille, ut omnino pateat quod duo sint: sic tam'enunus est et idipsum est id.quod sic est e'st ille et ille, ut penitus lateat quid duo sint' Na'm rne dixerim, 'videam anbos cum ut pater, lius, al.ius alius filius' pater et et est sit est idipsum, eud ili;;;; ;;; "i quid duos di:rerim' Quamvis namque sin' inteigam ;;; sIt periecte summus spiritus, et singulus filius i"l*-i"i." est it perfecte summus spiritus, sic tamen.unum idemque pater et spiritris filius, ut pater et-filius non sint duo "rj"it"* unus^spiritus.Ut sicut singulapropria singulo;i'*d;,;J ita *o, ttott recipiunt plurelitatern qui'a non sunt duorum' unitatem' teneat individuam arnborum, est ;J q""A q"rli" "o*.o.lntt totum sit singulorum. Nam sicut non sunt duo patres "i A"o frlii, sed unul pater et unus fius, quoniramsingula sunt singuloium prbpri: ita non sunt duo sed unus spiritus' qrr*torri" et singLf patri,s et singu l sit perfecte esse Jniritum. Sic sunt oppositi relationibus, ut alter nunguam arius; si sunt concordes 4atura'.ut al;;;pt"p.ittt versi sunt enim Sic alterius' ter semper teneat essentia,m dicatur nunquam ut filius, patei, alter p.r ito"^q"od alter est per subut patei frlius, aut filiius pater; et eic idem sunt fflii, et in filio essenstaniiam, ut sempersit in pater essentia non pluree sed eadem, sed t"t'*", di oon patris. Est enim tia una utriusque essentiaCAPITUITUM ': XLIV

j,

srr EssENflA ALTERTUS Quouono AJ,TER erratur unde etiam si alter alterius dicatur essentia,non comrnendatur simplicitasque unitas summa a veritate, sed intelligitur sa. Non enim quemadnodrr,m commu,',is.naturae. per se non qui est' sapiens homo quam pi*ti" hominis, per
cuenta de esto' .M' 'Bo": a,liud a 1a naturaleza o esencia' Por no teller el nismo {gE "et que eneendra es chitt hace decir a s"" "-i"f-o el Eiio' de suerte que <ue e1 engendrado, ei Padre el dismo gue.

padre distinto del hijo, no es menos necesario en el tema que _tratamos que el ,que,enffndra sea lo misrno que el en.Sendry{o, el padne lo mismo que el hijo, de sueite que es imposible-.qrre el engendrador sea distinio del engenrado, e-l padre distinto que el hijo. y mientras ambos so tan dls_ tintos el uno del otno, que str dualidad aparece ilaramente bierl distinta, sin embargo, lo que son un " otro es de tal modo u_nasola y misrma cosa, que su esencia comn queda profundamente oculta. porque el padr,e y el l{ijo dieren bajo este aspecto de tl modo que, cuando se nombra a los dos, parece que !e- los divide, y, iin'embargo, lo que les constrtuye en su unidad es de tal modo una sola cbsa, que no puedo co nprender ni concebir la es,encia de este ,tgt que he norrnbrado dos. Aunque, en efecto, el padre en par"ticular sea per&ctamente el Espritu supremo y que el Hijo en par_ ticular sea igr.rarlmenteeste mismo Espiritiu, sin e;rlarg,-et Padre y el ltrijo son de ta,l mod.o ltn s^loy rnismo nspTrtu, que no son.dos, sino_un solo Espritu, y as como la"s p-ropie_ dades partrcutares de cada uno no admiten pluralidad, por_ qu:e no sorl propiedades de los dos, de igual modo lo qui es corn a los dos conserva. ta unidad indil.tdual, aurrqui pertenece enteramente a cada uno de ellos. porque as cmo 19. ha,V dos padres o dos hijos, sino un solo pare y un soo hijo, porque cada una d,e estas propiedades es particular de uno solo, igudlmente no son dos espritus, sino uno solo. alnEue per'enezcaal Padre en particu,lar y al Hijo en particular ser el eepritu perfecto. Qe tal modo son opustos en sls relaciones, que nunca ad-'ile el uno lo que es propio del otro; t de ta,l modo concyer{a1 por sqnaurale,za, que el uno siernpre tiene la esen_ cia de'l otro. En erfecto, de tal rnodo difi.eren por el hecho y el otro_Inijo, que jams s dice que eL gue uno es. P_a.dre 'rnodo Padre es -d Hijo o que el Hijo es l paclre; y de tal so,1 la. misrna cos-a _pol su e,sencia, que la sncia del Hijo esm sirempre en el Padre, y la esencia del pddre en b del Ilijo, porque la esencia del uno y del otro no es distinta. sino ' la misma; no es m,ltiple, sino nica. . CAPITULO XLIV

F\ : t.

Cuo t, Penr v or, Hr.ro soN MUTUAMnNTE LA EsENcrA EL


. UN() DEL OTRO

t;
*

,,

'eg:t't! i1!",:g"d%f,'iilil.",*#f i#Tijf#ri;'t,ffi


e:olic an ms mo en este captulo. e"i f-o'i-t,-;p tl "ig"iTtt Islesia' y conpleta ,o peo."ml"oi, toe euciera 1a doctrip dc Ia

Sgugse tambin de todo lo que qreced.eque decir que el uno es la esencia del oto no- es aiejarse de la verdad] sino exprerser rnugho mejor la-unidad suprema y la simplicidad de su naturaleza eomn. Hablamos veces-de la saiiOura

'
!

F'

I MONOLOGTUTf. C.44 MONO-OGrO. C. 44

i, t
i:.

295

i:

i
i,l
I.

,l
l

l,

t, i". '1'

li ".
:l

ii !.

..i

potst ess sapiens, ita intelligi potest, si dicatur Pater essentia trrilii, et tr'ilius essentia Patris, ut eo iodo sit Filius existens per Fatrem, et Pater per tr'ilium, qasi non possit alter existens esse nisi per alterum' sicut homo non potest esse sap,iens nisi per sapientiam. Sicut namque summa sapientia semper sapit per se, ita surnma essentia semper e'st per s. Est autem perfecte summa essntia Pater et perfecte summa essentia Filius. Fariter ergo perfectus Pater per se cst, et perfectus tr'itius per s.e est' sicut uterque sapit p'erse. Non enim idcirco minus perfecta est essentia vel sapientia Filius, quia est essentia nata de Patris essentia et sapientia de sapientia; sed tunc minus perfecta essentia aut sapientia esset, si non esset per se aut non saperet per se. Nequaquam enirn repugnat, ut tr'ilius et fler se subsistat et de Patre habeat esse. Sieut enim Pater ha'bet ssentiam et sapientiam et vitam in semetipso, ut non per linam sed per suam essentiarn sit, per suam sapientiam sapiat, per suam vitam vivat; ita gignendo dat Filio habere essentiam e.t sapientiam et vitam in semetipso, ut non per extraneam, eed per suam etssentiam, 'sapientiam et vitam subsist'ati sapiat et vivat. Aiioquin non erit idem esse Patris et tr'ilii, nec 'erit par Patri F.ilius. Quod quam falsum slt, liquidissime superius pervisum est. Quare non repugnat Filium et subsistere per se et esse de Patre, quia hoc ipsum, id est per seipsum posse subsistere, neoesseest illum habere ex Patre. Nam si qui,s sapiens suam me sapietiam cuius prius expers essem, doceret: utique hoc ipsa sapientia bius facere non incong:rre diceretur. Sed quamvis mea sapientia ab illius sapientia hab'eret e,sset s'apere, tamen crlm iam ersset,non nisi $la essena esset nec saperet nisi seipsa. Multo igitur magis aeterni Patris coaeternus Ftilius, qui sic habe't a Patre esse ut non sint duae essentiae, per se subsistit, sapit et vivit. Non igitur sic intelligi potest quod Pater tr'ilii aut Filius Patris sit essentia quasi alter non possit subsistere Ber se ,sed per alterum; sed ad significandam quam habent comrnunionem sumfire simplicis zumrneque unius essentiae, nie congruLe dici et inteligi potst quia sic est alter idipsum quocl alter, ut 4lter habeat essen'

t, t:

de un hombre, sabidura pon la cual es sabio; pro no podra serlo por s mismo. No hay que entender'e este Jentido lugstras palabras cuando decimos que e[ padre es la e'sencia del Hijo, y el -Hijo la esencia del Padre. porque de ah se rySyfua que e] Padre existe por el Hijo, y A fnjo .por el Padre, coryo si uno no pudiese existir rnal que poi rei otro, qoqo En hqmbr,e no p.uede ser sabio m,s Sue por la sabidura. Fero como rla sabidura.suprema es simpi.e sabia por 3 misma, igualmente la esencia supnema existd siernpre ior s ryisma. El Fadre es enteramente la esencia sup,rernai et padre Ilijo enteramente la es, iues, per9sg19iasuprerna; dl -ro fecto por s mismo, el Hijo perfecto por Si mismo, icrmo y otro son sa'bios por s misrnors. El Hijo no es una esencia y una sabidufa menos perfecta porgue su esencia haya nacido de la esencia del Padre, y ,su sabidura nacid.a de:la suya; pro su esencia y su sabidura sean menores si El no existie'se y no fuese sabio por s rnismo. No es contradictorio que el Hijo exista por s mismo y reciba su ser del Padrre.Porque del mismo mbdo que el padre tiene la esencia y Ia vida en s mismo, de.s.uerte que exise por su propia e6encia,-qiue es sabio por su propia sabidufai quu ,riie fo, su, propia vida, y no por la sencia, por la sa,liura d la vida de otro, igualmente, enge,ndrando a su Hijo, le da el tener en s rnisrmo la esencia, la sabidura y la vida, rie lggrtg que exista, sea sahio y viva por una esencia, una flabidur{3, y una v.ida-qu-ele sean propias, que no le vbngan de otro. De Io contrario, la es'enciadel Hijo no sera la Jsencia del Pad_re,y el lfijo no le ser igual. Arhora bien, hemos de-. mostrado anteriormente que semejante conclusin sera falsa. Nlo eB,pues, contradictorio que el,Hijo exista por s rnismo y haya nacido, sin e.rnbargo, del padre, p,orque ,ei nece,sarioqr reciba del Padre esta condioin particular de poder existir for s Tismo. Porque si un sabio me enseaseiu sabidulai se atribuira con rp;zn el efe,cto resultante a la accin de esta sabidura misona; pero aunqu mi sabidura hubiese recibido su ser y la ,calidad de la suya, sin embargo, dersdeel mo_ rnnto en que se hubi:ese establecido en m, no existila ms gue por su prcrlia esencia y sera sa,bidura por s rn"isma. pon mgygr razn, el Inijo, coeterno del Eterno padre, que ha recibido de El e,l ser, de manra qu no es rn-s que a esencia _y_ no d-o!, debe su'bsisstir, ser sabio y vivif por s mismo. No ee debe, por tanto, entender que el padre lea ta e.senciadgl Hijo, y e Hijo la esencia del Fadre, en el sentido de que el uno no pueda su,bsistir por s mismo, sino nicamen't por otro; con esro expresamos nicamente la comunidad de una exis'tencia sobiranarrente simple y ,rra. As puede muy.bien comprenderse y decirse coi yizn que el uno es el mismo que el otro, para exprsar que el undtienu

r,,

I
.!

296

c.16

ildoNor,ocio, c. 6

291

tiam alterius. IIac itaque ratione, quoniam utrique non aliud est haibere essentiam ,quam essentiam esse: sicut habet alter alterius essentiam, ita est alter essentia alterius: id est idem esse est alteri quod alteri.

la esencia del otro. Por consiguiente, puesto e, para ambos, tener una esencia es lo mismo que er una iseniia, como el uno tiene Ia esencia del otro, el uno es la esencia el otro, es decir, que el uno y el otro no son ms que un solo ser. CAPITULO XLV

CAPITU,ITUM

X'LV Qun ns us nxcro DEcrR eun or, Io ES r,A ESENcT^I DEL P,pno eun DEcrR eus pr. pADRs Es rA ESENCTA DErrItJo, y euE IcuArJ\,rEMrE EL IJo ES La vTRTUD,.LA sABTDURfA DEL pohu. y ^qsf pnn r,os onus ATRTBUT0S . - Aunque la consecuencia e:ipuesta anteriorment haya sido demostrada verdadera por slidas razons, es muclo ms_exacto, sin ,emba,rgo, dcir del Hijo que es la esencia del Padre que decir del padre que es Ia elenia del llijo. porque puesto que e,l Padre no tiene su esendia ms que cle si ThFo, es ms propio decir que ti,ene su esencia pfopia que decir.que la tiene de otro, y como el Hijo fra reciUAo !l esencia del Padre y es la rnisma del padre, es ms propio decir qu tiene la esencia del padre. por lo cual, como ii no ni otro enen la esencia rns que porque cada uno es El esencia, y cormo es_f,cil comprend.er que el ffio fi.*g.f]r, ha recibido la esencia del padre y no ei padre ti del Hij'o, qs pejor y ms razonable decir que el Hijo es la esencia ei Padre qu9 decir que el Padre es l esencia del llijo. Con esta manera de exp-resarse se har cornpnender p,rontamente que no solamente 9l Hijo comparte esta sencia con el padre, sino gu19la tiene del Padre, de suerte que se pueda decir que el Ilijo es la esencia del Padr"e, lo qu e,s coirro si se je's: el Ilijo es'una eeencia no distin'ta de la esencia def nadiJ, mas an, es la esencia de't Padre. En este sentid.o se dice ae Uio que es la virtud, la sabidura, la verdad, la justicia del p_ dre y todo [o que conviene a la esencia clet Espritu supnemo. CAPITULO XLVI

Pnrns euAM PATER QuoD Aprrus Drcr possrr tr'Ilrus ESSENTIA Frr,rr; ur euoD srMILrrER srr Frr,rus PATRTS vrRTUs ET SArIENTIA ET SIMII,IA

Quod licet secundum perspectam rationem veru,rn sit, valde tamen magis congruit trlilium dici essentiam Patris quam Patr"em essentiam Filii. Quoniam namque Pater a nullo habet essentiam nisi a seipso, non satis apte dicitur habere ,essntiam alicuius nisi suam. Quia vero tr'ilius ess,entiam suam habet a Patre, et eandem quam habet Pater: aptissime dici potest habene ess'entiam Patris. ,Quare quoniam neuter aliter habet ess,entiam quam existendo essentia: sicut satis aptius intelligitur habene Filius Patris essentiam quam Pater tr'ilii, ita convenientius dici potest Filius Patris essentia quam Pater Filii. Nam haec una si fiat prolatio, satis acuta brevitate commendat tr''ilium non solum eandem essentiam habene cum Patre, sed hanc ipsam habere de Patre. IJlt hoc sit: F itius est essentia Patris, guod est: Filius est non d.ifferens essentia de Patris ,essentia, immo de Patris essenti.a. Similiter ergo est Filius Patris virtus et sapientia seu veritas, et iustitia et quidquid summi spiritus convenit essentiae.

CAPITULUM

XLVI
SER EMTENDIOIS

ALITER Ex rls euAE slc PRoFERUNTUR, QuoMoDo QUAEDAM


QUDQUE POSSINT IIfELLIGI

QUE ALGUNASDE LAS coNsIDERAcIoNEs PREcEDENTES PUEDEN


EN DE OTRO I\,IIODO DEL QUE HAN EXFUESTAS SIDO

Videntur tamen quaedam ex iis quae sic proferri et intelligi possunt, aliam quoque non incongruam sub hac ipsa pronuntiatione intelligentiam suscipe,re. Liquet enim Filium esse vrum verbum, id est perfectam intelligentiam, sive perfecam

Sin ernbargo, algunas de estas expresiones por las que se acostrnbra a designar al Hijo y conoe,bir ss distin[as condiciones, pueden presientar otros sentidos que no son menos aconles con la veldaq: Poryue es Clro que el Hijo es el verd.adero Verbo, la inteligencia penfecta, es decir, l com,

iiii',
[3, g,',

t"' ;::
i:lr

2DA
/

Mo oLoGIrf, c, a8

MoNolocro.

c. 8

'1.

ll

,tptius patertae substantiae cognitionem et scientiarn et sapientiam, id est, ,quae ipsam Patris eesentiam intelligit' et cognoscit, et scit et sapit. Si igitur hoe sensu tr'ilius dicatur Patris intelligentia, et sapientia, et scientia et cognitio, sive notitia, quoniam int'elligit, sapit, scit, et novit patrem: nequaquam a veritat'e disceditur. Ver,itas quoque Patris aptissime dici potest Filius, non solum eo snsu quia est eadem tr'ii veritas, quae est et Fatris, sicut iam 'perspectum est; sed etiam hoc sensu, ut in eo. intelligatur non imperfecta quaedam imitatio sed integra veritas paternae substantiae, quia non est aliud quam quod est Pater.

pleto conoci,miento de toda la substancia del Padre, su cien.. cia y su sabidufa, es decir, qu conoc la esencia misma del Padre y e's sabio con su sabidura. Por tanto, si en este sentido e Hijo es llamado ,la.inteligencia de,l Padre, su sabidura, su ciencia, su conocimiento, su pensamiento, porque comprende, sabe y conooe al Padre y su sabidura, no se dce con ello nada falso 1. El Inijo puede tambin con razn ser llamado la verdad del Padre, no so,lamente en el sentido de que Ia verdad del Padre es la misma que la del Hijo, como hem.os demostrad.o, sino tarnbin en este otro: que se encuentra en l una irnitacin no imperfecta, sino completa y verdadera de la substancia del Padre, porque no es otra cosa que lo que es e,l Padre tniffno.' CA PITU[, O XLVII

,i

xLvIr "lPrluLUM
Quon Flrrlus ncTELTIGENTIAE,ET vERITAS srr TNTELTrcnNTrA
VERITATIS, ET SIMILITER DE SIMILI

Quu ur, H,r.ro r:s LA rNTELrcENcrADE r,o rpr,rcuNcrA y LA


VERDAD DE LA VERDAD

;_ it

At 'si ipsa substantia Patris est intelligentia, et scientia' et sapientia, et veritas', consequenter colligitur quia sicut Filius est intelligentia, et scientia; et sapientia, et veritas paternae veritatis, ita est intelligentia intelligentiae, scientia scientiae, sapientia sapientiae, veritas veritatis. CAPITU,I,UM XLVIII

Pero si la substancia del Pa.dre es inteligencia, ciencia, sarbidufa y verdad, y si el Hijo es inteligencia, ciencia, sabidura y verdad de la substancia del Padre, es, por tanto, la inteligencia de la inteligencia, la ciencia n'ecesa,riam,ente de la ciencia, la sabidur{a de la sabidura, la verdad de la verdad. CAPITULO XLVIII

P.atr:n, srcur rN rlcrnrrcENTNTELLTGATUR Quou rN MEMoRTA srr rNTELr,rGENtrAvEL sAFr,rus ET rn'I'tr,us: QUoMoDo
PIENTI.{ MEMORIAE, f,T MEMORIA PATRIS ET MEIVIORIAE

Qun pN I,A MEMORIA SE ENTIEND}J AI, PADRE, COirtO EN LA INTELIGENCIA AI, IJO, V CMO EL HIJO ES LA INTELIGENCIA O LA DEL P,ONT Y NT SABIDURA DE LA MEMORIA Y IJA MAMORIA I,A MENIORIA

il

De memoria vrero quid sentiendum est. An aestimandus 'sive memoria Fatris, aut est Filius intelligentia rnemoriae, 'Equ'idern summa sapientia sui mecum memoria memoriae ? quam in rnecompetentius possit: nihil mor esse negari non quoniam de intelligitur, Filius verbo in moria Pater sicut mennostra in clarius rridetur. nasei verbum memoria Quod se non smper humana mens namque percipitur. te Quoniarn quia cogitat cum se liguet rneminit: sui semp'er sicut cogitat, verbum eius nascitur d'e memoria. Unde apperet quia, si semper se cogitaret, semper rerbum eius de memoria nase-

Qu debemos penser de ia memoria? Itray que mirar al Hijo comq la inteligencia de la memoria, o como la memoria del Padre, o como la memoria de la memoria? No se puede negar que la ,sa,bidur'asuprema se acuerde de s rnisma; es justo, por tanto, comprender que el Padre est en la rre,noriade la roisma manera que el Hijo est en el Verbo, porque el Verbo parece naoer de la rne,moria, como s,eve claramente en el pensamiento humano.*-Porque, como e,l aima del hombre no se piensa siempre, pero siempre se acuerda de s m.isma, es claro que, cuando se piensa, su v'erbo nace de su m,emo,ria, de dode se sigue que, si ella se penrsase
l Jis decir, eu cl seutido ctivo. Iln esto c<-rucucrtlil r(r1 las palal-ras cle -Tesucristo : Ncno ttoz,it. Patretn nlsi. Fllhts...

,t' ,;

300

MoNOLocruM. C. 49

MoNoLoGro. c.49

801

r'etur. Rem btenim cogitar,e cuius m,emoriam habe'mus, hoc qst rnente eam dicere; verburn yero nei est ipsa cogitatio ad eius similitudinem ex memoria rformata. Hinc itaque liquido animadverti potest de sumrna sapilentia, quae sic semper se dieit sicut semper sui memor est, quia de aeterna memoria eius coaeternum verbum nascitur. Sicut igitur verbum congrue intelligitur proles, ita memoria parentis nomen aptissime suscipit. Si ergo proles, quae omniiro de solo,summo spiritu nata est, p,roleseist memoriae eius: nihil consequ,entius quam. quia memoria rsuaest idem ipse. Quippe non in eo quod sui memor est, s.ic est in sua m,emoria ve ut alia res in alia, quemadmodum ea quae sic sunt in humanae mentis memoria, ut non sint ipsa nostra memoria, sed sic est memor sui, ut ipse memoria sua sit. Conse,quitur itaque ut quomodo Filius est inteligentia sive sapientia Patris, ita sit et paternae memoriae. At quidquid F ilius sapit aut intelligit, eius similiter et meminit. Est igitur Filiu,s memoria Patris et memoria mernoriae, id est memoria memor Patris, qui est memoria, sicut est sapientia Patris, et sapientia sapientiae, id est sapientia sapiens Patrern ,sapientiam. Et Filius quidem memoria nata de memoria, sicut sapientia nata de sapientia; Pater vero de nullo nata memoria v'el sapientia.

siimpre, su verrbo naeera siempre de su memoria, ya que de 'la que tenemos memoria es decirla en peosir un" "os" esplritu, irueetro Y, Por otra par:!e, -el ver o de esta cosa no es m-s ilue el pensmiento mismo formado de la memoria a semejanz del bbjeto. Esto se puede ver claramente, en cuanto a la sabidur,a suprema' qlre sre'dicn siempr'e' colno siempre tambin se acuelda de s misma'. porque de su menioria eterna naoe su Verbo coeterno. As, pu'es, como el Verbo ee llamado con razn I!jo, del mismo modo la memoria es llamada con razn Padre. Si, pues, el ltrijo, que ha nacido entero del solo Espitu supremo' es el Hijo de su memoria, nada ns justo que concluir- que su memona e8 El mismo. Porque, ai recordarse de d mismo, no est en su memoria como una cosa est en otra' & la manera de lo oue 'st n nustra memoria sin ser nuestra memona' pero e *iu*o, de modo que sea su propia memoria' il"."" " que asl cocno el-Itrijo es la inteligencia o la aqu de Sguese sJUiu** def Pa.dre, l'o es tambin de Ia memoria Pftel' o. ,ito"" bien, el Ilijo se acuerda igualmente de todo lo oue sabe o comprend. El Hijo es' plls, la memoria del are v la membria de la memotria, es decir, la memoria que s acuerda del Padre, q,ug 9,s l9 nemg{-a; .como es.la sidu,"a del Padne y la sabidufa de la sabidura, es decir, ta sabidura que comprende y expresa al Padre, O.gee,s !a eabidura. Sin-embargo, eI llijo es la rnemoria nacida de la memoria, como es la-sabidura nacida de la sabiduda; pero 1' el Padre es la mernoria o la sabidura nacidas de la nada

OAPITULO Qu r, Espfnrr

XLIX suPREMo sE AMA2

CAPITULUM

XI,IX

Perro mientras yo me complazco en considerar estas pnopiedades y esta comunidad del Padre y del Hijo, no encuertro milq agadable contemp,Iacin que Ia del sentimiento mutuo de su amor. Qu absurdo es negar que el Espritu su Estas sutilezas son un remedo de 1o que trae San Agustln en su tratado De Trintate, l. X. Iio hay que toTarlas en sentido estricto. Dorque el mismo Sau Anseimo demostr en el c. 22 que en la Satisima Tri'idacl no hay pasado i futuro y, por consiguiente, tamDoco memoria. 'bescubiertas ya por la sola azn dos personas en la Santlsima Trinidad, el Padr y-el Hijo, exactamente como n-os1o dicta la fe, el santo-Doctor pada a descirbrir la tercera que falta para que se realice la verdadra Trinidad. que creemos v dmitimos. Y procede como hasta aqu, poquito a- frco, con palos lentos e infantiles. Y asl en este altlo-investisb en la suolema esencia el amor por el cual el Padre'ama al Hijo v el Ifijo dJ Padre. Lo hace cp m-

sE AMET Quoo suiunus SPTRITUS Sed ecce, dum huius Patris Filiique proprietates communionem'que delectabiliter intueor, nihil delectabilius in illis conternpl,andum invenio quam mutui amoris affectum. Quam enim absurde negetur smmu's spiritus se amare, srcut sui

l', t''7, ilr

:,'

302

:;r.. jiiii.lr.r,l il '':,

i: t

.'4rfollol,octuM. c. 5r

,i

MONOLOGIO. c. 51 4:

memor est et se intettigit, cul et mer,s rationalis se et illum amare possecoffincatur, ex eo quia sui et illius memor esse et s t illum intellig*re potest? Ortiosanamque et penitus inutilis est mernoria et intelligrentiacuiuslibet iei, nisi p"ul ratio exigit re's ipsa ametur aut rreprobetur.Arna urjo'ggifsum summus spiritus, sicut sui meminit et se intellifrt. CAPITULUM L

prmo se ama, agi como gue se acuerda de Omismo y que se comprende! Sobre todo_cuando ae puede probar q-ue-el alma racional.puedemarle_y amarsi a sl inisn,'t"ud; de s y de pl, pued comprendersey compr6nder3:o*3*. re. porque la memoria y la iategencia de na coa cua,lguigra es intil y sin fin, a menoJ de que, segnnUs ncs qe a razn, ila cosa sa amada o reprobadal e,l Eepritu supremo se gma, por conrsiguiente, por el hecho nisro de que se acuerda, d,es nismo y ,secomprende.

Quon ToTu AMoR PARITER PRoCEDAT A FATnE ET F'ILIo Palam'certe est rationem habenti eum non idcirco sui m,e_ morsm esse aut se inteligere quia se amat, sed deo se ama_ 19 quia sui meminit et se.inteillgit; nec eun s posse annal, si sui non sit memor aut se nn intelligat. NuUa enim res arnatur sine eius memoria aut intelligenti, et multa tenentur rnemoria et inte_lliguntur, g& non amantur. patet igitur amorgm summi Spiritus ex eo procedere, quia sui memo-r est 9t--y jntellUit. Quod si in memria simul ummi Spiritus in_ telligitur Pater, in intelligentia Filius: manifestui ."t-a;i; a Patre pariter et Filio summ,i Spi,ritue amor procedit. CIAPITU,LUM LI

OAPITULO Que nsrr MsMo^*"

L DELPADRE v

T;;:if"orcuAr.n&Nrr

Quoo urunquE pARr AMoRE DTLIGAT sE .!lr ALTERUM Sod si se amat sumrnus Spiritus, procul dubio amat se Pater, amat se Filius, et alter alterd, quia singutus iater est-summus Spirilus, et singulus tr''ilius zummus Spiritus, et ambo simul unus Spiritus; et,quia uterque pariter sui et aiteri_us meminit, et se et alte,rum. intelligit-. d quoniam omnino idipsum est quod amat vel anoatur in-Fatre, et quoa in Filio: ncessest ut pari amori uterque diligat se et lterurn.
!odo.,. pues as. como la inteligencie sigue a la uremoria. as a la lnteirg.encla srgue la volurtad y el pensamietto ei amor. V tan naural. le parece este proceso psicolgico, avaloratlo por la exoer_rencla nuulana' que se admir,a de que se pueda ilesar-la existeuic de ese nmor en-Dios desde el r;"-in1;1; rcc"ucr,la -lo v s i"rl pflrde: La tnemorla y Ia intelige[cia, diCe, sou ittiles, tienen razon oe ser, sl ro es parc que amenos o reprobemos .quello ouc rros representan. -bstu para y hacernos-felices il.rarnos^ a _hechas guesl' fin. Nda ha sido creaa ;nrriilm;"p"; l'ai"in s;hi": rra. r.or to usmo es necesario que, -,rd;o, si tenenrbs nromoria e inteli_ geucia,. t_ngamos tambin. .-or ii ;-;;;; t- ;l-p"l;; _" amar al -Crador y gdiar lo que ile Bt hs "r,". - +r el.capttulo siguiente demostrar que -p"i"le-sa tercera Dersona de

Todo hombre de sentido comprende en seguida que el Espritu supremo no se acuerda de s rnismo ni se crnprende porque se ama, sino que se ama, por el contrario, poryue se acuerda de s mismo y porque s,e, comprende, porque no podfa amars si no tuviese la memoria y la itetigencia de s mismo. Irlada, eur efecto, es amado si no se conserva zu rnemoria y no se' tiene su inteligencia. por otra parte, hay uruchas cosrs que son comprendidas y conseadas por la memoria, sin ser amadas; es, pues, cierto que el amor del Espritu supremo procede de que s, acuerdf de s mismo y se comprende. Y si por la m,emoria entendem,os aqul al Padre y por la inteligencia aI Hijo, ser evidente que el amor del Espritu supremo procede a la vez del padre y del Hijo.

caFIT[liLo

LI

Qunco,uNoDEErr,os#;ffiT"

r A sf MrsMo coNuN

la..satsima-Trini da proceden o sr,oti


fl.rlo.

ri"i- tiii?it* aii

Pero si el Espritu supremo s ama, sin duda ninguna el Pade se ama, el Hijo se ama y el uno ama al otro, porque eI Padre en particular es el Espritu suprrerno,y el Hijo en particular el Esplritu supnerno, y ambos son un solo espritu; y porq'ue cada uno de ellos se recuerda a la vez de s misnro y del otro, se comprende y comprende al otro, y porque, en el Fadre como en dl Hijo, el q.ue,ama es tambin el que s amado, sguese necesariamente que ca.da uno Ee &na y ana al otro con igual arnor..

s04

MONOLOGTUM, C. 54

-MONOLOGTO.

C. 54

306

CAPITULUM

LII

CAPITULO

LII

euAlrrus Esr suMMUsSBrRrns Quoo rerrus srr rpsE At\,toR, Quantus ergo est amor iste summi Spiritus glc communis Patri et Filio? Sedsi tantum se digit, quantum sui memiit et se intelligit, tantum autem sul memor est et intelligit ee, quanta,est eius essentia,quod aliter essgnon potest: profec. to tantus est amor eiue, quantu.sipse est.

Qunnwt o*o"

TlL":i*

ffifl'il""A

TNMENsIDAD uEL

Cul es, ps, la grandeza de este amor del Esplritu supremo, cosnn al Padre y al Hijo? Si est Esprilu se ama tanto como se acuerda de s y se comprende, y si se acuerda de sl y se comprnde tato como s, y no puede ser de otro modo, su amor es ciertamente tan grande como Ell mismo, CAPITUJLO LXII

CAPITII LUM

LIII

SPIRmtts,ET Quoo nnm AMon,srr rDrpsuM,euoD Dsr sItMMtJs AMEN rpSECUMPttp nr Fu,rO urvus Sprnrts Verum quid potest esepar summo Spiritui nisi sumrus Spiritus? Iste itaque amor est summus Spiritus. Denlque si nuilla unquam cneatura, id est si nihil unquam aliud esset quam sunmus Spiritus Pater et Filius: nihilominus seipsos et invicem Pater et F ilius dilige,rent. Consequitur itaque hunc arrorem non esse aliud quam quod est Fater et Filius, quod est sununa essentia. At quonia,m suurmae essentiae plures esse non possunt, quid magis necessarium, quam Patr.emet tr'ilium et utriusque amorem unam esnesummam essentiiam?est igitur idem amor srrnrna sapientia, suruna veritas, summumbonum, et quidquid de sunrmiSpiritus substantia dici potest.

Qur nsrn AMoR ES EL tursr\to ,EspRrru supnEr[o y eur, srN EMBARGo,Es uN sor,o Espfnrru coN n pAons y nr, HIo r _Pero qu,in puede ser igual al Es!ritu supremo, si no es Ell mismo? Este amor es, ,por tanto, el Espritu supnemo. Adems, si no hubie,se ninguna criatura, es decir, si no hubie,senada ms que e Espritu supneimo, el Padre y el Hijo no se amaran menos ellos rnismos y mutuamente. Slguese, por tanto, que este amor no es otra cosa que lo que son el Padre y e,l Hijo, es decir, la esencia suprcma. pero como no puede haber varias esencias ruprrcmas,qu conclusin hay ms nece'saria que sta: que el Pad.re, el Hijo y e,l Amor que les une son la esencia una y suprema? Este mis.g qmg es, pues, la.sobe,rana sabidura, la soberana verdad, el soberano.bien y todo lo que puede afirmarse de la substncia del soberano Espritu, CAPITULO LV

CAP,ITU,LUM

LIV

Qun rnocr:nE ENTERoour, Prpnp ,y EMTERone, Hro y euD, srN Er\{BARco,No Es wrs qun uN soro Anon Itray que examinar cuidadosam,ente si hay dos annores, uno que procede del Padre, otro del Hijo, o uno solo, que no procede entero de uno de ,los dos, sino en parte del Pa dre y en parte del llijo, o ms bien ver si no es mejor reahazar la idea de gue hay varios 'o uno solo que procede en
Prueba aqul el autor que dicho amor rro es, como el.nuestro, . tfarlsltorlo y algo accldeutalr' sllro la rnlsma suDstancradlvtna, e{ oeclr, u1o.s Brsno.

A PATRE, Torus A Fruo, ET TAMBN NoN Quoo rorus pRocEDAT


SIT NISI UNUS AlVlOR,

I:rtuendum e's,tdri,ligenter urum sixt druo arlo{res, unus a P,atre prrooedens, atten a Filio; am,uuus non totrus ab uno prucedens,sed partim a Fattre rpartirr a Filio; an nerci plures rBcuilug ,nrrtim uu,oedens.asingu[is, sed unts totue a sin-

'1"..'

306

]ro-\ol4otur\r. c. ss

-*

' 'llt ' l'

oro"o-.ru, of,,r-_

sry

gu,lis e idem totus a duobus sirnrul. Setl huius d'ubiationis oertitudo hinc indubitanter cognoscitur', quia non ex eo procedit in quo plures sunt Pater et tr'ilius, sed ex eo in quo, unum sunt. Narn non ex relationibus suis quae plures sunt, alia,est enim relatio Patris, ala Filii, sed ex ipsa sua esantia,'quae pluralitatem non admittit, emittunt, Pater et Filius tant:um bonum. Sicut ergo singulus Pater est sumrnus Spiritus, et singulus Filius est summus Spiritus, et simul Pater et Filius non duo sed unus Spiritus: ita a singulo Patre manat totus amor summi Spiritus, et a singulo tr'ilio totus,' et simul a Patre et F ilio non duo toti, sed unus idem,que totus.

parte del Padre y en parte del Hijo, y admitir que no hay ms qre uno que procede ,entero de cada uno y entero de los dos a la vez, Pero ser fcil, seguramente, salir de esta incerfidumbre, si se considera que este amor no procede del Pladre y del Hijo en cuanto son varios, sino'en cuanto que son uno solo. Porque el Padre y el Hijo producen este bien tan grande, no de sus relaciories particu ares, q,ue son mltiples, ya que la del Padre es diferente d,e la del llijo, sino de su esencia rnisma, que no admite pluralidad. por tanto, co_moel Padre en partic!'lar es el Ersplritu suprem,o y el IXijo_en particular tambin, y como el pade y-el Hij no son dos espritus, sino uno solo, as e.l Amor del soberano Espritu ernana entero del Padre en pa,rticular y det Hijo en particular, no como dos amores enteros y diferentes, sino como uno solo y mismo todo entero. CAPITULO . LV

Qun nr, Anron No ES su HrJo 1

CAPITULUM

LV

Quon noN sIT EoRUMFILrus Quid rigirur?,Cum ric amor pariter habea,t ess a Patre et Filio. ot sic simi,lis sit a,mhobus ut nullaenus dissimil'is sit irllis, sed omnino idenri sit quod illi: nunquid filius eorurn au,t pirnes aesrtima,ndusest? Sed sicut verburn mox ut consideratur, se,prolerr eiursesse a quo est, evidentissime prrnobatt, promptam praeferendo parenti im,alginem: sc arnor aperte se prolern negat, quia dum a Fatre et, F,ilio pnocedere inrtelligitur, non statim tam perspieuam ihiht ius ex quo est sirnilitudinem; se contemplanti quamvis ipsum considerat

Entonces, qu diremos? Puesto que este arnor emana a la vez del Fadre y del Hijo y que les e's de tal modo sernejante que no difiere en nada, sino que es idnticamente el mismo, debe ser,mirado corno su Inijo? De ninguna manera, poryue como ,el Verbo, U"us ;que ,se le estudia, prueba incontestablemente, al reproducir la imagen fiel del Padre, que es verdaderamente Ilijo de aquel de quien ernana, de igual manera el A,rnor muestra claramente que no es [Iijo, puesto que, siendo concebido como procedente del Padre y del IXiJo, no presenta a primera vista, a aquel que le contempla, la semejanza evidente del ser de quien emana; adems, la relacin que l,es une, bien c,onsiderada, muestra que es completarnente la misma esencia que el Padre y el Hijo. Finalmente, si es su Inijo, el uno ser su Padre, el otro zu pad.re y madre, conscuenMadre, o los dos- s'ern a \a ne,z cias tordas c,ontradictorias con la verdad. Porque, ,como no procede del Pa'dre de una manera y defl Hijo de otra, la verdad no permite expresar en trminos diferentes la relacin
I-a cuestin que a<lu so trata cs la rltr sabcr si cl ^\rluor. <ue rrocedc del Padri r ,.1iIIiio, 1:a de srr juzsdo r.rlicho hiid o qu., as coulo e1 Verb es frole de ambos. Li razn pra r'llo "is icrJldcro Hiio por l perfuct serne auza que tiene corr aquel de quien prucede, eb dccir,-dcl Patlre, di. sucrt (lue (s c()nsubs'tacia1 cou El, de igual rtauera el .[mor es tarr serniautc al Padre v al Hijo, ile quines procetJc, que es consubstancial a ellos. Per el s a n t o D o c t o r r e s u e l t p e s t c o b i t : e i n , {tue cs antiqusinla. ouesto que l'a la habalr pesto los rriau<>s, ueganclo la paridd, pues para la verdadera csencia de hiio rro basla la cousbstancialidad comuricacin en lr misnra rratirralezr, orque tambin do" hom-

ratio doceait,omino idipsum ,essequod est Pater et Eitl'ius. De,niiquesi proi.es eoirum est: aut al'ter eorum erit P,a,tereius, alter mote,r, au,t ulterque paber si,ve rnatier est; quae omni veri,tati, epfugna,re vid,ernrtur. Quoniarn nrIque nrullalteorue aliter a Patre prooedit qtrrarn a Filio, null,a veritas patirtur ut

rlo:o-ocruM. c, s6

MoNolocro.

c. S

300

dissimili vosahuo a'd illum Fater et Filius referantu'r. Non est igitur alter ,pater eius, alter rnater. Ut autem duo aliqmn sint, quae sirngr1perrfeotam et r,tdl,a consideratione difrerentem ha,beant. pari,ter ad aliquid unum patris aut mgtris ha'bitudirem: nrlla nartura arliqro rnonstrali conc.e'dit exernplo. &go non est uterrrque, scilicet Pa'ter e Filius, pater a,ut ma,ter amoris a se manattis. Nequaquam itaque videtur ver:tati confvenrirre,ut idem afilo[' eom fi'liue sit autt proles' CAPITUI]UM LVI

que el Padre y ei Hijo 'tienen con El. El uno no es' pues, su Padre, ni el otro su Madre. Adems, ninguna naturaleza ha presentado n'unca el eje,mplo de dos cosas que tuviesen a la ez, cada una ,en el mismo grado y sin la nenor difenencia, la cualidad de padre y de madre en sus relaciones con un nlismo ser. Ni el uno ni el otro, ni dl Fadre ni el Hijo, gon, pues, el Padre o la Madre del Amor, que emana de su esncia. Parece, pues, evidente que la verdad no permite admitir que este Almor sea su Hijo. CAPITUIJO I,VI

Quon sorr,us PArER srr cENrroR Ef, rNcuNrrus, soLUS 'Ir,rus GENITU1, sOnus Anron NFc GENITUSNrC niIcn{rTUS Sed videtur rt,men Amor idern nec o,rnnino se,cund,urn communis locuonis usum diei posse ingenitus, nec ita pio_ prie sicut verbum genitus. Solemus enirn-saepeice.e ati,iuia -aut gigni ex ea e de qua existit, ut cum dicimus ca,lorem gigni ab igne, serur splendomerrn aliquod effeotum ex e,ausltrsua. Secundiurn h,a;ncigitur ra"llioqem amo,r s, srfrruno Spiritu exiens non_omnino, asseri potest ingenitus. Ita vero pioprie sicut verbum. dici genitus nrou potest, quia verburn vrissirnam gsse pnole,rn ert, verissi,rnr-l,m filium, amorem vero nualtenrus -lilm aut prolem manifestum est. potest itaque, immo debet dici solus ille cuirrs vetbum est genitor et ingenitus, quia solus est parter ert,pare.ns, et nu,ll nodo alb alio est. Soirrrt 'artem verbum geoairtum,q,uia sotrum.filius et quo,les est. Solus vero A,m,or utriusque nec gentus nec ilrgen-itus, quia neic filirurg est nec proles re,st,nec omnino non eslt aib alio.
bres, y sobre todo dos hermanos. tieueu la misma naturaleza r.. sT.embargo, ninguno de los dos puede.ser lla_mado hijo el otro; nl Dasra rampoco el orlgen de utr vlvlente de otro vlvlente con comunicacin en la uatuialeza, porque al fruto de un bol no le llamamos hijg s.uyg ; sino que ss sses.ario adems,, y en cierto modo ms principalmente, que esa semejanza sea-subsiantiva, que oemuestfe patentemente a aquel de qulen procede. de suerte oue se vea como sellado e impreio en el hiio. En cambio. el Esorjtu Santo, por la propig-goqin procede comiletadel Amor,-aunque lneflle semeJante e ldentlco en la fiaturaleza, pro o como semejEn?3..e imagen del principio de que procedei que es el Padre el .t'llJo,

Qur ur, Plnr

v No Es ENGENDRADo; sr,o ENGENDRA QUE

SOLAMENTE PT, HTO ES ENGENDRADO; QUE SOLAME}{TU PT, AUON NO ES NI ENGENDRADO NI NO ENGENDRADO ,

Al hablar de este mismo amor, no parec que se pueda decir con entera precisin ,que no es engndrado, ni que lo sea, sin embargo, a modo de un hijo. Porque armamos com;nrnente que una cosa es engendrada por aquella de la cual recibe 'zu existencia. As, por ejemp'lo, decimos que la luz o el ealor es engendrado por el fuego; de otro efecto deeimos qr'e nace de su causa. Aihora bien, segin es'ta manera de exprsars, el Arnor, saliendo de Espritu su,premo, no puede ser considerado como no engendrado en absoluto, y, sin embargo, no puede ser dicho engendrado con e,l mi'sm,o titulo que el Verbo, poryue el Verbo es un verdadero llijo. En cuanto al A,rnor, qs claro que no lo es de ninguna manera. Eil Padre, que ha dado el ser y del q;ue enara ol Verbo, 3 puede, mejor dicho, debe ser llamado progenitor y no engen'drado, ponque solamente El es Padre, slo El engendra, y no ernana de otro; el Verbo slo puede ser llamado ngendrado, porque slo El es llijo. En cuanto al Amor que se tienen mutuamente, no es ni engend;rado ni, sin embargo, no engendrado, porque no es hijo, pero que, sin embargo, recibe el ser de otro distinto de sl mismo.

'c. 31o lroo,oro"r. s7

oNotoclo. c. .sz

911

C,&PITULUM

ILV,II

CAFTTULO

LVII

I il

ET cREAToRstcut ptr.x, Quon Anron rDEM src srr TNcREATUS ET F:r,rus, ET rAr{EN IP.SE cuM rrrs NoN TnEsi, sED uNUs TNoREATUS ET UNUS cnnaron: er euoD rDEM possrr orc $prn_ rus PATRTS r tr'lrr Quoniam autem idem Amor singuius est summa essntia sicut Pater et X'ilius, et ta,men simul Fater et F.ius et utriusque Amor non plures ,sed una surnma essentia, quae soia a nullo facta, non pe,r aliud quam per s omn'ia fecit: neoesse est ut quemadmodum singulus Pater et singulus Filius est jncreatus et creator, ita et Alnor singulus sit increatus et creatot, et tam'en omnes tres simul non plures sed unus in_ cneatus et unus creator. Patrem itaque nullus facit sive creat aut gignit. Filium vero iPter solus non faoit sed gignit. pater autern pariter et Filius non faciunt neque gignunt, sed quodam modo, si sic dici potest, spi,rant suum Anorern. Quamvis eninr ncn nostro modo spiret sumlnp incommutabilis essentia, tamen ipzum suum amorem a se ineffabiliter procedentem non discedendo ab illa, sed exsistendo ex illa, forsan non atlio modo videhrr posae dici aptius ex se emittere quam spirando. Quod si dici potest: sicut verbum summae essentiae tr',ilius est eius, ita eiusdem Atnor satis conr.enie:nter appellari potest Spiritus eius. Ut cum essentialiter Ipse sit spiritus sicut pater et Filius, illi non pi.rtentur alicuius spiritus, quia nec paLer ab ullo alio est, nec Filius a Patre quasi spirante nascitur, iste autem aestimetur ,Spiritus utriusque, quia ab utroque, suo quodam inenarrabili modo spirante mirabiliter pmcedit. Qui etiam ex eo, quia,est communis patris et Filii, non absque ratione 'quasi propriurn assumereposeevidetur aliquod nomen, quo ,Patri Filioque commune sit, si prorprii nominis

v CREADoR coMo EL PADnE Qu.u osre Mrslr{o Aluon rs NoREADo .y gt/ Hr.ro; QuB, g rn'RARGo, No HAoE coN Dr,Los IRF-S SERES, SINO UN SOr,OsER nCnEADOY UN SOr.Ocnnenon; que PUE.DE SERDICHO ET, ESPRITU DEL PADREY DEI HIJO 1 Pero puesto que este Amor en particular es la esncia suprema, como el Padre y et lXijo, y, sin emba'rgo, el Padre, el Hijo y su Amor no son muchas, sino una sola esencia suprcma, la nica que no ha eido hecha por nadie y que h hecho todas las cos{rrs por s misma, eg nece'sario que, como el P,adr.een particular y el Hijo n particul.ar son incrcados y creadores, el A,mor sea tambin en particular increado y ereador, y g.ue, sin embargq los trts a la. vez no san varios, sino un solo increado y un solo creador.Por'lo cual ndie hace, cnea ni engendra al Padre; el Padre solo no hace, sino que ,engendra al Hiio; el Padre y el Hijo no engendran ni hacen, eino que en eiedo modo, si es loito ha'o"lar as, nespiran al Amor. Aunque sa necesario observar que l esencia inrnutable no req)ire a modo de los hombres, sin eanbargo, ninguna expresin nos parece mejor que a palabra respirar, para expresar es rnodo de eJnanacin por el cual prooede eete Amor, no separndose de ella' sino existiendo en ella. Si esta expresin s exacta, como el Verbo de la esenc,ia suprema es llamado Hijo suyo, el Amor de la esencia suprma puede,,ser llamado su soplo o su EFpritu, de suerte que, siendo el Esplritu por esencia' como el P,adre y el Hijo, y no pudiendo stos ser considerados como el Eepritu de otro, puesto qae el Padre no ha nacido de nadie y el Hij'o naoe del Padre, pero no por su respiracin, sea considera.do como el Eslritu de ambos, porque procede de una nranera admirable de uno y de otrc por su infalible por el hecho de constituir la unin respiracin.-+Mems, comn del Padre y del Hijo, es justo ,que reciba un nombre que sea comn al Padr.e y al [Xijo, si falta un nombre que ' La Dalabrasbirarc no tiene.equivalente y nin' en castellano, (uno de-sus verbsderivados: resiirar, insfirar, exbirar' etc., ex' t'resa el sentido que-tiene aqu la palab.raltina spiratc' Quizs el
\etbo es|rat, tomaclo actlvamnle, es el que mas se acercarla. Para lacilitar la inteligencia del texto es bueno hacer notar que la palabra p,qpritur pplgaga a Dios,.es empleada Po5 e] altor,para desrsnar va la esncra dlvlna. Ya Ia tefcera persona ce la sanrlslma 'trin"dad.-Se la encuentra pr el primer stotido desde el ca,ptulo z7 hasta. el presente, acompaada de ordinario del epleto s*pzerro,' desDus se la encueltra emp]eada casr slempre en ra seguncra y del Hjo, o su Espritu del Tadre acepcini como el Esplritu prbcedente, etc, com(rn, el Esplritu

312

rroNolocrM.

c. Sg

MONOLOGTO.

C. 59

&18

exigit inigena. Quod quidem si fiat, scilicet ut ipse Amor nomine Spiritus, quod substantiam pariter patris et Filii significat,quasi proprio designeturiad hoe quoquenon inuti_ liter valebit, ut per hoc idipsum essequod est paten et F llius, quamvis ab tllis essesuum habeat. intimetur.

le sea propio. Si ocurre que se d al Amor como nombre parficular el nornbre de Espritu, que xpresa a la vez la substancia del Padre y la del Hijo, hay en ello esta ventaja, que se le designar por el nombre mismo de la substancia del Padre y del llijo, aunque reciba el ser del uno y del otro. CAPITULO LVIII

CAPITULUM

LVIII
Quo coaro nr, Io ES LA EsENcrAD LA sesrDuRfa,onr, plpno,
LA MISMA ESENCIA Y IJA MISMA EN EL SENTIDO ESENCIA, LA

pnrnls, Eo vEL saprENTrA QuoD srcT Frus Esr ESsENTTA


SENSU QUIA HABET EANDEM ESSEr{TIA1VI VEIJ SAPIENTIAM ET SIMILIA

s.{nmunf eUE EL PADRE,DDL MrsMo t\,toDoEL Espfnrru


SABIDURfA Y

DE QUE TIENE

ns r,a
P,UNT

PATER, src rDEMSpnrrus sn Prnrs rr tr'tr,u EssENTTA ET


SAPIEIqTIA

QUAM

y orr" H.ro

LOS

OTROS ATRIBUTOS

DEL

Potebt quoque quemadnnodum tr'ilius est sr.bstanLia,et sapiientia, et, virtus Patris eo s,ehsu quia habet eandem essentiam, ,et sapientiam, et vir'tutem quarn Pater, ita utriusque Spiritus intelligi essentia vel sapientia, vel virtus patris et F'ilii, quia habet omnino eandem quam habent illi.

Como el Hijo es la su,bstancia, la sabiduria y la virtud -esencia, del Padre, en el sentido de que tiene la misma la misma sabidur'a, la misma virtud que el padre, as tambin se puede considerar al Espritu, que procede d ambos, como Ia e,sencia, la sabidu.ra o la virtud del padre y de[ I{ijo, poryue tiene exactamente la misnra esencia, a misma sabidura o .la rnisma virtud. OAPITULO LIX

CA PITU Quoo Plrun

LUM

LIX

Qun rl

Pa"Dnn,ur, f,f.ro y su EspfnlTu sD HALLAN MuruAMEMfE LOS UNOS EN LOS OTt'DS 1

ET 'ILrus ET EoRUM Sprnrrus pARrrER srvr rN


SE INVICEM

Iucundum est intueri in Patr:e et Filio et utriusque Spiritu, quomodo sint in se invicem tanta aequalitate, ut nullus al'ium e<'eedat.Prareter hoc enim quia unusquisque illorum sic est perfeete sumlna essentia, ut tamen omnes tres simul non sint nisi una sumrna essentia, quae nrecsinE se vel extra se nec maior .vel nec minor seipsa esse potest: per singulos tamen idipsum non minus valet probari. Est enim totus Pater in Filio et communi Spiritu, et tr'ilius in Patre et eodem Spiritu, et idem Spiritus in Fatre et Filio, quia memoria suruna essentia tota est in eius intelligentia et in amore, et intelligentia in memorira et in unore, et amor in memoria et intelligentia. Totam quippe uarn memoriam summus Spiritus intelligit et a,rnat, et totir.s intelligentiae meminit et to-

No sin placer exarnino cmo ,el Padre, el llijo y el Espritu, ,que procede de uno y otro, estn tan igualmente unidos en una vida ntima y rrurtua, que ninguno ie extien. de ms all de lo,s otros,. Esto se puede probar haeiendo notar que son cada uno la suprema y perfecta esencia, de suertg que no constitr.lyen tr.es, sino una sola, que no puede existir sin e,lla rnisma ni fuera de s, ni ser uayor o rnenor que ella mi'sma. Pero tambin se lo puede probar con no nienor faerza de Ia m"anera siguiente: el padre est todo 9'1t9ro en el Hijo y en e,l Espritu, que les es comrin; el Hijo est todo entero en el Padre y el Espritu, y este m,ismo Espritu es,t todo entero en el Padre y en el Hijo, porque la nemoria de la esencia suprema est entera en su inteligencia y en su amor; la inteligencia, toda entera en la rremoria y el amor; el amor, todo entero en la memonia y en la inteligencia. El Espritu supremo, en efecto, compren' Prueba aqu lo que los teJogos llamrrr la circuminsesin, es . oecrrr que ltna de las ,personasdrvrnas est toda en cualquiera otra y toda en las otras tres al mismo tiempo.

314

Nroo[(x;IU.

C. 6

MoNoocro,

c. 6o

816

tam amat, et totius am.orismerninit et totum intelgit. In_ tellig'itur autem in rnemoria_Pater, in ineillirgentiatr'iIius, in amore utriusque Spiritus. Tanta lgitur pater et F.ilius et utriusque Spiritus aequalitate sese complectuntur et sunt in se invicem, ut eorum nullus aun exoedereaut sine eo ese. pro,betur.
CAPITULU& LX

de y ama toda su memoria, se, acuerda de toda su inteligencia y la a,ma enteramente; se acuerda de todo su amor y [e comprenr:le entero. .\hora bien, por a memoria entendemos al Padre'; por la inteligencia, al Hijo; por el^arnor, al Bpritu de ambqsu El rPadre, el Hijo y el Esprituse abrazan, por tanto, con tanta igualdad y estn tan perfectamente contenidos en su vida rrutua, que ninguno se eleva por encirna de los otros o existe sin ellos. como acabamos de demostrarlo.

TELLIGENDITM VEL AMANDUM, QUIA STNCULUS QUISQUE EST ME_ ll[ORIA ET INTELLIGUMTIA ET AMOR ET QUIDQUID NECESSE EST INESSE SUI\T}fAE ESSENTIAE

Quon mur,r,us EoRUM Ar,ro INDTGEAT AD MEMoRANDUM vEr, rN-

CAPITUIJO

LX

DEL orRo pARA nEcoRDAR, Qun xrwcuxo D: ELLos NEoESTTA


CoMPRENDER O AMAR,

ln6se.

Sed in his nullatenus negligentnr memoriae commendandum, ed. intuenti nihi occurrit, existimo. Sic enim necesse Filius intelligentia, Spiri_ 9st ut Pater intelligatur ane,moria, tus anor: ut nec Fater indigeat F.ilio aut communi Spiiitu, ne'cFilius Patre vel eodem Spiritu, sive idem Spiritus'patr aut tr'ilio, guasi Pater per se meminisssolum p-ossit,inteltinisi per.-tr'ilium,et amare non nisi pr suum gglp aute.:n.non rl:ilrqueSpiritum; et Flilius per se intelgere tantrim queat, per Patrem autern rnmor. sil, et per Spiritum uo,r- -J; pe,r !e_l_gn alud quaairamane valeat, se :t-itgT,.Sqiritus yater ili sit mmor, et tr''ilius illi intelligat. Na.m cum i his singulus sit summa ossentia,et suma :nb]s,lnuyquisq-ue saprenrtasrc perecta, lgga per s memor sit, et intelligat, It et amet:neoesse est ut nuilus horum trium ali inaite"t'aui ad memorandum, aut ad. intelligendum, ut aa aandumFlgotuf enim quisque essentialiter est, et memoria, et in_ telligentia, et amor, et quidquid summaeseentiae n".ir*s ;t

'

LIGnNCIA Y AMoR t

PORQUE CADA UNO SON MEMORTA, IMrE-

T3?";$^u:hfl:ti*"sARlo

sEALA QUE

Hay que examinar aqu con una atencin particular y con.ar a mi reqerdo el pensamiento que me viene al contemplar esta naturaleza zuprema. Es necesario, en efecto, que mirernoe a'l Padre como Ia memoria, al llijo como la inteligencia, al Esp{ritu como el amor, de tal modo, sin embargo, que el Padre no tenga n.eoesidad ni del Hijo ni del Esplritu, que les es comnin; el }trijo, ni del Padre ni de este mismo Espritu, y el Bsp{rttp, ni del Padre ni del Hijo, nece,sidadque se producirla necgariamerrte si ,por s mism.o el Padrc no pudiera rns que rccordar y no pudiese comprender ms qu por meo detl ltrijo o amar rns que por el rgano del Esplritu, que .le es comn con su Hijo; si el llijo no pudiese por s mismo rns que comprender, y no s,e recordas ms que con ayuda del Padre y no amrse rns que con ayuda del Espritu; y si el Espritu por s mi,smo no sup]9se ms que arnar y r.eci'biesedel Padre la memoria y del Hijo la intel,igencia. Porque como en estos tres cada uno en particular ers la esencia supre,na y la sa'bidura, en tal grado de perfeccin que puede por ei rnisma recordar, compren{e-r y ?Ilar, sg necesario que ninguno de los tres tenga necesidad de,l otro para recordar, somprrender y amar, porrfre ca.da uno elr particular es a la vez memoria, inteligencia y amor y todo lo que constituye necesariamente la eiencra suprema

,i

016

MONOLOGIUM.

C. 6I

Moolocro.

c. 6r

3L7

CAPITULUIVI

LXI CAPITUI,O LXI

Quoo ruvrnN NoN srNT TRES,sED uNUs sEU PtpR stvn F rnus urRruseuE Sprnmus Quoniam hic video quaestionern occurrere. Nam si pater ita est intelligentia et amor, sicut est me,moria; et F ilius sic est memoria et amor, quomodo est intelligentia; et utr:iusque Spiritus non minor est me,moria et intelligentia quam amor: quomodo non est Pater Filius et aiicuiu Spiritus, et quare non est Flilius Pater et Spiritus alicuius; et cur non est idem Spiritus alicuius Pater et alicuius Filius ? Sic quippe intelligebatur quod m,emoria esset Pater, F.ilius intelligentia, utriusque Sriritus amor. Verum haec quaestio non di,fficile solvitur, si ea quae iam ratione iurenta sunt, considerentur. fdcirco enim non est licet sit intelligentia et

No soN TRESrADRES, HrJos o DspfRrrus, QuE, srN EIBARGo, srNo uN sot,o PADRE, uN soLo Hro v uN sor-o Elspfurru 1 .dqu se presenta una nueva cuestin. Porque si el Padre es la inteligencia y el amor, 'como es la memoria; si el Hijo es la nemoria y el amor, corno es la inteligencia, y el Espritu procedente de ambos, no es menos la nr,emoria y la inteligencia que el amor, cmo el Padre no es el Hijo y el Espritu, cmo el Hijo no es el Padre y ei Espritu y cmo, finalmente, el Epritu no es el Padre y el Hijo de alguien ? Porque arsl comprcnderamos que la memoria era el Padre; el Hijci, la inteligencia; el Espritu, procedente de ambos, el anor. Pero esta dificutad es fcil de resolver si recordamos los principios que la 'raz6n nos ha descubierto hast el presente. Porque, aunqu el Padre sea inteligencia y amor, no es, sin embargo, ni el I{ij,o ni el Espritu, emanado de otro, desde el momento que no es la inteligencia engendrada o el 'espritu que p,rocede, y gue todo lo que es lo es bajo la concin de engrndrar y de 'ser el principio de donde otro procede. Lo mismo ocutre con e,l HiJo; aunque ecuerde y ame por s mismo, no es, sin ernbargo, ni eI padre, ni e espritu de alguien, porque no es la rlemoria progenitora o el amor procedente de otro, a semejanza del espritu; pero todo lo que s lo e.e solarnente en cuanto es engendrado y en cuanto es aq.uel del cual procede el Espritu.--rEl Espritu, finalmente, no es necesarimente Padre o Hijo, porque le basta ser su memoria y su integencia, y porque no es la rnernoria progenitora o la inteligencia engendrada, sino que 'todo lo que es lo es en cuanto procede. Quin nos impedir, por tanto, el ,concluir que en la esencia suprerna no hary ms que un Padre, un solo Hijo, un solo Espritu y no tres padres, es,hijos o tres espritus?
' Segln lo exDuesto anteriormeute. nor la memoria se entiende al Padre : por la sabidura. el Hiio : pof el Amor. el Esolritu Santo. Sin embrfo, tambin segn lo expiresto, tanto'el Padre, como el Hijo, como el Espritu Santo, cada.uno de por .s es.la. -m9m9rig, sabidurla y a'nor, ya que por sl cada person, sin necesidad de la otra, se recuerda de s misma r de todas las coss.'sf se entiende a sf misma y a todo 1o dems v se ama isualmente a misma v a las dems osas. Luego parec que cad" persora es al mismo iiemp<., Padre. Hiio v Esp:rit Santo.^ El'Sanio-resuelve esta dificultad diciendo oue la memoria. La inteligencia y el alror pueden considerarse, o 6ir eq cuaao *igt

Pater Filius aut alterius Spiritus, a'mor, quia non est intelligentia

grenita aut amor ab aliquo

procedens; sed quidquid est, gignens est tantum, et a quo proc'edit alius. Filius quoque ideo non est Pater aut alicuius spiritus, quamvis seipso et mremor sit et amet, quia non est mernoria gl,gnens aut a,mor ab alio ad similituclinem sui Spiritus procedens, sed quidquid exsistit, tantum genitur, et est a quo Spiritus procedit. Spiritum quoqu non cogit esse pa_ tr.em aut Filium hoc quia contentus est memoria aut intelligentia sua, cum non sit nr:emoria gignens aut intelligentia genita; sed solum quidquid est, prooedat. euid igitur prohibet concludi quia unus tantum est in summa essentia pater, unus Filir.ls, unus Spinitus, et non tres patnes aut filil sglritue ? aut

318

lloNOt.OctUrr. C. 62

r{oNo-(x;to.

t-.. 6z

319

CAPITULIIM

LXII

CA PITULO

LXII

QuowronoEx HIS MULTI F-ILIINASCIvTDEANTUR - -,1*d ne forte repugnet huic assertioni quod intueor. Nam dubium esse non debet, qui:a pater et I'ilius et eorum Spiri_ tTf ulgrgysque seipsum et alios arnbos dicit, sicut s'e et alios intelligit. Quod si ita est, quomodo non sunt in sumna e'ssentia tot v.erba quot sunt dicentes, et quot sunt qui _ cuntur? si.enim plures homines unum'aliq^'id cogitatiole dicant: tot eius videntul es.p verba, quot sunt cogitantes, quia in singulorum cogitationibus v'erbum eius est. item si'uius homo cogitet plura aiiqua, tot verba sunt in nente cogitu;_ tis, quot sunt.res cogittae. . Sed in horninis cogitatione cum cogitat aliquid quod extra eius mentem est, non nascitur verbum cogitatae ri ex ipea {, euoni,am--ipsaabsens est a cogitationis intuitu, sed.ex-rei ali,qua similitudine vel Lrnagine, quae e,st in cogtarrtiu m"moria, aut forte quae tunc cum cogitat per corporum sen_ sum I re praesenti in n:entem attrahitur. -fn summa vero e'ss'entiasic sibi smper sunt praesentes pater et Filius et eorum Spiritus, est enim, sicrit iam pensbectum est, unusqu,isque non minus in aliis, ut cum invicern se dicnt, sic idem ipse qui yit?t"" _dicitur qgnere verbum suuin, quemad_ cum a se;pso dtitur. llodut Quomodo ergo nihil giTit Fi_ lrus aut eius Patrisque tr'ilius Spiritus, si unusquisfrr eorum verbum sutrm gignit, cum a,se dicitur e,l ab ati: qot a-utem verba probari possunt de summa nasci su,bstanti. tot eam necesse est secundum superiorrem considerationem filios sie_ nere, et'tot emittere .spiritus. Hac itaque ratione "niui i" illa esse non soium multi patrres et filii et procedent"s, s *t aliae neeessitudines.
rrifican cierta relacir cle .oige ,o bie esencial y absolutamente, con toda abstraccin de relaci' dc origen. n" est i"ti. ""i": nen,a las. tres personas, .r. cada uua cl'clls s a la ver--e--oiii. rnreugencrg y amor; pero, err sentido de relacin de oricen. solal rnente cl Pr.dre es memoria, solameute el Hij. cs snhid;ra; ;i;_ mente el Espritt ,Santo es ' se dice amor.

Clronn EsrAS TRES pERsoNAsp,REcEDEBENNAcER vARros Peo la consideracin que se presenta a nosotros en qse mdmento concuerda ,rnal quizs con la conclusin del capftulo anterior. No ,se puede dudar, en efecto, que el padre, el Hijo y su Espritu se hablan cada uno a s mismo y a Ios otros dos, como sc comprenclen cada uno a s mism v comprenden a los otros dos. Y siendo as, cmo no h en- -la esencia suprema tantos Ve,rbos como personas que hablan y personas.habladas? Porque, si varios hom;bies hablan un nrismo obj,eto en su ,pensarniento, parece natural que deba haber tantos verbos de este objeto como hombres que lo piensan, porque hay uno en el pensamiento de cada cual. Aderns, si un hombre piensa varios objetos, hay en su in-teligencia tantos verbos com,o objetos pensados.-hora .bien,-e-n la inteligencia del hombre, cuando piensa algo que est fuera de su alma, el verbo de la cosa pensada o nace de 'la cosa misma, porque sta se halla ausente de la v_is? del pensamiento, sino de alguna semejanza o imagen de la coea que est en [a rnemoria del que la piensa, o que en el rn_ornento,enque la piensa la intloduce n el espritu por medio de los, sentidos corrorales, que la despegn en cierto- ao{o de} oljeto prresent. pero, en la esencia-zu,prema, el Padrre, el lXijo y su Espritu estn siempre presete,s Ios unos a los otros, porque, como ya vimos, cad uno de ellos no est m.enos en los o,tros ,que en El mismo, de suerte que, cuando se hablan mutuarnente, aqul qu es hablado por otro pareceengendrar a su verbo por esta reciprocidad constitutiva, 1o mi,smo que cuand.o se habla a s mismo. Cm9 e! Fqsible entonoes que el Hijo y el Espritu, que procede del Padne y del Hijo, no ,engendren nada, si cada uno de ellos engendra su ver,bo, ya hablndose. a s miemo, ya cuando es hablado por otro? pues bien, si se puede probar_que de la zuibstancia suprema nacen verbos, igualmdnte, seg,n,las consideraciones anteriores, es necesari que ella engendre hijos y que de .ella e,manen espritus. De e.sta manera pareoera que hay en la esencia suprema no solamente varios padres, varios hijos y varios ,espritus procedentes, sinq tarnbin otras relaciones.

d:r

l'irr

:.:-$,:il,i

@0

uoNoloGruM.

q 6a

MOTOLoGIO. c.63

@1

CAIPITULUM

LXIII

CA.IPITILO

LXIII

Quouono NoN srr rBr Nrgr uNUs UNIUS A,ut certe Pater et tr'1ilius et eorum Spiritus de quibus iam certissimum ,est quia rer.eexistunt, non sunt tres d.icentee, quamvis singulus qulsque sit dicens; nec sunt plura quae dircuntur,cum unus'quisque seipsumet alios duos dicit. Sicut enim summae sapientiae inest scire et intelligere, ita utique aeternae,incommutabilisqu,e scientiae et intelligentiae naturale est semper id praesens intueri, quod scit et intelligit. Nihil autem aliud est summo Spiritui huiusmodi dioerc quam quasi cogitando intueni, sicut nostrae m.entis locuio non aliud est quam cogitantis inspectio. Certissimum autem iam consideratae rationes neddiderunt: quidquid. summae naturae inest essentialiter, id perfecte convenirepatri et Filio et eorum Spiritul singulatim; et tamen ipsum, si simul dicatur de tribus, non admittere pluralitatem. Cum ergo ponstet ,quia,sicut pe,rtinet ad eius essentiamscientia et intelligentia, sic eius scire dt intelligere non est aliud guam tlicere, id est, sernperpraesensintu,eri quod scit et inteiligit: neoesae est ut quemadmodumsingulus Pater et singutus Filius et singulus eorum Spiritus est sciens et intelligens, et tamen hi tres simul non sunt plures scientesaut inteigentes, sed unus sciens et unus intelligens: ita singulus quisque sit dioens, nec tamen omnres simul tres dicentes, sed unus dicens. Hinc illud quoque liquide cognosci potest quia, cum hi r'esdicuntur vel a seipsis vel ab invicem, non sunt plura quae dicuntur. Quid nanque ibi dicitur nisi eorum essentia ? Si ergo illa una sola est, unum solum est quod dicitur. Ergo si unum est in illis quod dioit, et unum quod.dioitur, una quipp sapientia est quae in iilis dicit, et una substantia quae

Olm lo HAy EN Er,ra MAs euc uNo sor,o DE uNo soLo, ES


DECIR, UN SOLO VERBO DE UN SOT"O PONNl

Ciertamente que el Padre, e[ Inijo y su Es,pritu, de cuya gxistenc,ia ya no se puede dudar, no son 'tr,es distintos que hablan, aunque cada uno de ellos hable; no son tampoco varias cosas habladas, cuando cada uno de ellos se habla a s mismo y a los obros dos. Porque, como pertenece a la sabidura suprema eI saber y comprender, es tamrbin propio de la esencia de Ia sabidura e inteligencia inmutable y eterna el tener siempre presente lo ,que ella saibe y comprende. Ahora bien, para e,ste espritu, hablar no s otra coa que contemplar por el pensamiento, corno hablar, para nuestro espritu, no es ota cosa ms que ver por el pensamiento.--"O,tras consideracioles a desarrolladas nos han convencido de que todo lo que es de la es,encia de la naturaleza suprcna conviene completamente al Padre, al Hijo y a su Espritu, aun tomados individualmente, V gue, aunque esto se afirmase de los trrs juntos, sin embargo no ad,mite en s ni visin ni pluralidad. Por consig'uiente, asl como es cierto que la inteligenci.a y la ciencia pertenecen a su esencia, as tambin saber y comprender no son para ella otra cosa ms que hablar o, n otros trnainos, tener siempre prresente lo que sabe y eomprrnd:e. Por [o mismo, es neoesario que as .como el Padr.e, el Hijo y su Espritu, cada uno en particular, saben y comprenden, y 4l, sin embargo, 'estos tres juntos no son varios que 'saben y compnenden a la vez, de igual modo es necesario que cada uno de ellos hable y, sin embargo, 40 sear tres, s,ino uno solo el que habla. Segn esto, se puede conocer claramente gue cuando stas trcs personas son habladas, o por s mismas ,o la una por la otra, no son variras cosas las habladas; Porque qu es lo hablado en este caso sino zu esencia? Por tanto, si esta esencia es nica, no hay ms que un s'er nico que sea hablado, y si no hay ms que uno que sa hablado y uno que habla, porque en ellos habla una sola sabidur"a y una sola substancia es --QG"l"* San Auselmo en este captulo la clificulta,iloue se -es
habfa_ puesto err el anterior, a saber: evidente, por lo-dicho a n t e r i o r m e n t e , q u e t a n t o e l P a d r e , c o r n o e l H i i o . -Ahora como el Espritu Santo se etienden a sl mismos y ,nutuament. bierr, como esto no puede ocurrir sin que se iligau a s mismos v mutuamente. es ecesrio que haya en-Dios var-ios verbos. A lo-cual respond diciendo que Cuando- el principio quo d,icend,i,es uno solo, tafobin es una sola y misma cosa la que se habla, v no hav razn uara cue se multipliquen los que habln. !,1 Padie-v et iio son'un slo principio dC las criatras y un solo Creador, porque una sola y co.

S. As, r

&2

MoNof,oGrUM. c.63

MoNor.ocro, c.63

';
33

dieitur, consequitur non ibi esse plura verba sed unum. Lioet igitur unusquisque seipsum et omnes invicem se dicant, impossibile ta,men est esse in summa essenti,a verbum aliud p'raeter iud de quo iam constat, quod sic nascitur ex eo uius est verbum, ut et vera eius dici possit imago et vere filius eius sit. fn quo mirum quiddam et inexllicabile vdeo. Ecce enim cum manifestum sit unumquemque scilicet Patrem et Filium et Patris tr'iliique rSpiritum, pariter se et ambos alios dicere, et unum solum ibi esse verbum: nullatenus tamen ipsum verbum videtur posse dici verbum omnium trium, sed tantum unius eorum. Constat enim ipsum esse imaginem et tr'ilium eims cuius est verbum; et Pater quia nec imago nec Filius suimet aut a se procedntis Spiritus congrue dici potest. Nlam nec ex seipso nec ex procedente a se nascitur, nec seipsum aut procedentem a se existendo imitatur. Seipsum quippe non imitatur nec a se trahit existendi similitudinem, quia imitatio et similitudo non est in uno solo, sed in pluribus. ilum vero non imitatur nec ad eius, similitunem existit, quia iste non habet ab illo esse, sed ille ab isto. Restat igitur hoc solum verbum illius solius esse de quo nascendo habet esse, et ad cuius omnimodam similitudinem existit. Unus ergo Pater, non plures patres, unus X'ilius, non plures f;ifii, unus proeedens Spiritus, non plures procedentes spil"itus sunt i summa ess'entia. Qui cum ita tres sint ut nunquaJn Pater sit tr'ilius aut procedens Spiritus, nec X"ilius aliquando sit Pater aut Spirittrs pru'oedens,nec unquam Spiritus Patris et tr'ii sit Pater aut Filius; et singulus quisque sic sit pen fectus, ut nullo indigeat: id tamen quod sunt sic est unum, ut sicut de singuiis pluribtrs pluraliter dici non potest, ita nec de tribus simul. Et cum pariter unusquisque seipsum et omnes invicem se dicant: non tamen sunt ibi plura verba sed unum; et ipsum non singulorum aut omnium simul, sed unius tntum.
mn es la esencia cot. quc crean. Igualmente. donde no hav ms gu, un solo principio qu dicendi, es-decir, un misma y sol sabi{lUrra. por la cuar las tfes personas se olcen : y una sola y mrsma cosa ia- que se dice, es a baber, la divina e'se-ncia, que e comn a las tre-s, no se v cmo puede haber multiplicidari de palabras que naDlan. v - Dersonas -Con esta ocasin hay que adwrtir rtue San .\nselmo. fiel al mtodo de meditacin qu s'e haba presirito, comienza gneralmente los temas,.gue,trata en el )lortologio por la exposicin,de las objecrones o dlhcultades que presentan v pasa a contruacln a su solucin de una manera iasi iJrperceptib-l, por ut.quizs, o serla, etc., siendo a veces necesaria crerta atencin para drstinguir la respuesta de la dificultacl misma.

,sguese que _nohay varios Verbos, sino uno solo. llll?dul t,or tanto, aunque cada uno de ellos se habie a s ;id;t todos se hablef mutuaT:l!", qf" ."iU."iS,.es imposible que en la ,esencia_suprena haya otro verbo-rnas que aqu,elque, 9qlo ya s'e ha dernostrado,es el Verbo . i" de la cual "ris. y del Taqe,dql ,cual_repod"." L imagen completa que es verdadero Hijo. Veo en_El algo inixplicabie l;dd: porque es evidente [ua cada una de e,stas :ill! ?-ta, ve^2, p.r,sonas, el padrre, el Hijo y el Eslritu d,et pad"t i-;i y *0"^ urr" frul* a Us t,t"as !jo, se hablan a s mi,sra"t sin embargo,-no ha,z*a* qu" un sOfoV";bq V";; 19t, a que su vez no puedeser llarnado el Verbo de los tr?,s,uin el de uno solo. s cierto, *" ui".to, tr" i- la imagen y el IIijo_-d,e aquel del cual,,es l Verbo, yli-.ru"o que no puede ser llamado convenientemente la ihgen o et ijo ni ?e si lgrpo ni del Esplritu que proceded;bi porlqueno nace ni de s mismo_nide aquel'qu"'poi""*ur, y no reproduce la imagen ni de s mirnojri A:. aquef qul-ir"oceae de El. En efecto,no se imita a Srmrsmo y no ptreded.arse completamentesemeiantea si misir, po"que una existencia la imitacin v t o.pu.*tt perten,eoer ffi ;-# .;;;;:ffi ,i" l3_yg":""ra expnesan ua rrelacinque suponer,arios " terrruno.s;no imita a[ Ebpritu vro est formado a su semea"rr;;o"_ lampoco que no ha re,cibidode El el ser, y al contrario, e nn pio-.eAt el Espritu. Oonclumos, por tant, necesariamente que el,Verbo_lo es nicarnentede.-aqueld"i J;;ie el riimient" y. del.que rreproduce Ia imdgen e"d.A;. N" h")r, ;;;-i; esencia.supremarns que un iofqp;r;; y no varios; un . solo llijo, y no variosl un solo Espr"itu r""rAr"i",l i, varios. Son tres de tal'modo distint^osr-due padre nunca puede ser el Hiio o el Fspritu p"o."h.lt., el J-ij *" s-e1_el _Padreo .t uspirit,f;;;.i";*1,'^amas Bspritu del Padre y del Hijo ser ell padre o'"i fi;A et p## ; ts!9 y d9 cue cada uno de eilos sea tan-perfe.to-qirJo l" falta nada, gin emba,rgo, ,lo ,queson es e ial _"1i"o,-i". no puedeser a,firmado_en plural ni de cada de fos tres a ra vez. y au^nque rtu."kda uno de eflcjs,ni uno de ellos a st mismo y los unos a los-tros, ". *i"-"tj"lq;";-;;; variog v,erbos,sino uno soto, que'n--""} uno de ellos ni de todos a la vei, sino d uno Ver,bo de cada solo.

ij

r,{

iii 1
I

!l '.t 1 I

50,4

MoNOLOGTUM. c.65

-----Nr9l9199ro:r-s's
CAPITULO LXIV

326

CAPITULUIVI

LXIV

Qun ns MEN;srER ADMITTR ESTA coNcluslru, AUNQUEsuA INEXPLICABLE Esta concluSin sublirne y misteriosa me parece superar ' el alcance de la inteigencia rhumana, y por iesto creo- con_ veniente detener el esfuerzo que tendr a explicar cmo es_eso.Yo creo que basta a quel que somete a un examen re'flexivo un principio inc,omprensible alcanzar por el racio_ cirio su certidumbre- inquebrantable, aunque n pueda por. el pensamiento conce'bir el cmo de su existencia.- No debe_ mos rrlenos nuestra fe a 'ia certeza de un principio estable_ cido sobre pruebas necesarias y que ning.iin razonamienio -cundo, contra'rio-puede conmover, au_n inlcomprensible por su elwacin natural, no pueda ser explicado.^Alhora bien, qu- puede haber de ms incomprensiLle, de ms inefabl q.,9lg que est-por encima de todas las cosas? por lo cual, sr 'toto Io que hemos establecido hasta este mornento sobre la ersenciasuprcma est apoyado con razones necesarias, aunque-.el gspritu no pueda comprend.erlo, hasta el punt . de explicarlo fcilment con pa,laras simples, poi sin embargo, sufre quebranto la slida base de"o "so, esta certiP.orqge si,. por las consideraciones precedentes,.l 9uTo. razn nos ha dernostrado que es imposible coirprender crno Ia sabidura soberana sa,be todo lo que hace, al crear ese gran nmero de srer.es sobre los cuales-sabemos tantas coeas, quin -nodr explicar cmo se conoce y se habla ella misri suprema, ,sobre la cuai e,l hombre ::P_.lPli*cia fr." sabe"r s_tnoqruy poquito ,o nada ? por tanto, si en "o est, -"f solo heoho de hablarse a s misma la substancia suprema p"dre engendra -y el Hijo es engendrado, tendre^rnos derecho a decir con el profeta: euim descrird su g,ene"aci,n?1 CA,PITULO LXV

sIT Quon uoc LIcET INExPIJcABTLEsIT' TAMEN cREDENDUM Videtur mihi huius tarn sublimis rei secretum transcenexderreomnem inte,llectus aciem humani, et idcirco conatum namque puto' Sufficere continendum hoc sit plicandri qualiter hoc ebere existimo rem incomprehensibilem indaganti, si ad' cognoscat' ess certissime eam pervenerit ut ratiocinantlo idetiamsi penetrare nequeat in'tellectu quomodo ita sit; nec probatioquae oertitudinem, fidei adhibendam iis circo minus si nibus necessariis nulla alia repugnante ratione asseruntur' non explicari incomprehensibilitate altitudinis suae naturalis patiantur. Quid autem tana incomprehensibile, tam ineffbiea quae L qu"* id quod super omnia eet? Quapropter si desummaessentiah^actenusdisputatasunt'necessariissunt pos' rationibus asserta: quamvis sic intellectu penetrari non sint, ut et verbis valeant explicari, nullatenus tamen certitura' dinis eorum nutat soliditas. Nam si superior consideratio quomodo tionabilitrerr cornprehendit incourprehensibile esse, 'eadem quibus tam summa sapientia sciat ea quae feeit, de sciat aut multa nos scire necesse est: guiis explicet quomodo scine dicat seipsam, de qua aut nihil aut vix aliquicl ab horrine Pagenerat est? Ergo si in eo quod seipsam dicit, possibile -ter quis enarrabit ?" et generatur Filius: "generationem eius

CAFITULU'M

LXV

poR LA DlscusrN r,o VERDAD c^o rnmos ArcANzADo soBRE


,

Quouono Sed rursum

$rr DE TNEFFABIT,T RE vER'uM DISPUTATUM si ita se ratio ineffabilis illius habet' immo

; parte, si Ia esencia suprema es d.etal modo . -PgTo,por otra rnfiable,o ms bien,.puesto que s inefable, cmo'ser lo qu ha sio dicho de esta substaneia suprema, :tu"t:3do

UNA COSA INEFABLN 2

P' quf* si" est: quomodo stabit quictquitl de illa socundum Nam est ? ts'putahrm habitudinem is et Filii et Proc"etlsntis

I Generati.one,trL e us quis cnarrcbi: (ts. S:). El p.".."miento que el,autor ha.querido *=pr"ru en este cap_ .__,'_ nls claro si ie recuerdi q;. ;;; A;. llil:_I_:ig"l:{es_resulra uuerencre esencur r completa del se iufinito de'ros seres creados

'.:
,' i't

326

MoNOLoGIUM.

c. 65

MoNorflcro.

c, s

s27

,'.1

.,1

si vera ilud ratione expli'citum est, qualiter est illa ineffabi lis? Aut si ineffabilis,est, quomodo est ita, sicut est disputatum? An quodamtenus de illa potuit explicari, et ideo nihil prohibet esse verum quod disputatum est; sed quia penitus non potuit comprehendi: idcirco est ineffabils ? sed ad illud quid respondierepoterit, quod iarn supra in hac ipsa disputatione constitit, quia sie est summa essentia supra et extra omnem aliam naturam, ut si quando de illa dici'tur aliquid verbis, qua communia sunt aliis naturis, sensus nullatenus sit communis? Quem enim sensum in'ornnibus iislverbis quae cogitavi intellexi, nisi communem et usitatum? Si ergo usitatus sensus verborum, alienus ,est ab illa: quidquid ratiocinatus sum non pertinet ad illam. Quomodo igitur verum est inventum esse aliquid de summa essentia, s quod est inventum longe diversum est ab illa? Quid ergo? An quodam modo invrentum est aliquid de incomprdhensibili re, et quodam modo nihil lerspectum est dtr ea ? Saepenarnquemulta dicimus, quae proprie sicut sunt non exprimimus, sed per aliud signicamus id quod proprie attt depromere; ut cum per aenigmanolumus, aut non posum;us ta loquimur. Et saepe videmus aliquid non proprie, quemadmodum res ipsa est, sed per aliquam similitudinem aut imaginem; ut cum vultum alicuius consideramus in speculo. Sic quippe unam eandemque rem dicimus et non dicimus, videmus et non videmus. Dicimus et ridemus per aliud, non dicimus et non videnus per suam proprietatem. Hac itaque ratione nihil prohibt t verurn esse quod disputatum est hactenus de summ natura, et ipsam tarnen nihilominus inef,fabilem persistere: si nequaquam illa pute'tur per e$sen'sed utrumque tiae suaq proprietatem expressa, ,per aliud designata. Nam quaecumque nomina de illa natura dici posse videntur: non tam mihi illam ostendunt per proprietatem quam per aliquam innuunt similitudin'em. Etenim cum earundem vocum significationes cogito, familiarius cncipio mente qu:od in ebus factis conspicio, quam id quod omnem humanum inteilectum transcendere intell go. Nam valde minus aliquid, immo longe aliud in mente mea sua signifieatione constituunt, quam sit illud ad quod intelligendum per hanc tenu,em significationem mns ipsa mea conatur profrcere. Nam nc nomn sapientiae mihi suflficit ostendere illud, per quod
v finitos. r conforme a la doctira de Jos tloctoes cristiauos, es ionstante buc las mismas palabras empleadas para expresar la' oerfeccionei rlivinas v las de-Ias criatura5 no pueilen ser entendida. iams i en uu sentido unlvoco ni en un sentido equvoco, sin,, solamente en u sentido aologo, c'omo esplican los escolsticos.

bajo las diversas relaciones del Padre, del [Iijo y dol Espritu procedente? Porque si con raz6n y verdad hemos desarrollado lo que preced,e, cmo es ine'fable? O, si es inefabl'e, cr4o puede ser tal como la hemos descrito? No serta que hemos explicado lo que es e$ta naturaleza suipma, en canto es posible hacerlo, y que as nada impida que todo lo que he,mos dicho sea verdad? Es, pues, llamada inefabl.e porque, a pe6ar de nuestros esfuerzos, no podemos comprender su esencia ntima. Quin podfa, por lo dems, resp,onder a [o qu,e hemos demostrado aneriormente, a saber: que la suprlema esencia est por ,encima y fuera de todas las cosas, de manera que, si se explsa por palabras que d'esignen ordinariamente otras naturalezarg, el sentido, sin embargo, no puede ser absolutamente el misrno? Acaso por todas estas palabras que he pensado he podido yo'exprsar otro s,entido que 'el Fentido comrn y usado? Por tanto, si el sentido ms vulgar de estas palabras es extrao a esta es'encia suprema, todo lo que parece habernos deecubi,erto el raciocinio no puede ,convenirle. i'Cmo se cierto entonces que he,mos penetrado en algo la suplema esencia, si [o que he,mos averiguado es tan distinto de ella? Y entonccs sera que bajo un aspecto hemos descubi,erto algo sobre este tema incornprensible y que en otro no hemos logrado nada? Porque mudhas veces decimos cosas que no exprsamos con ,plena exactitud y propiedad y tal cual 'ellas son, sino como con un velo, como cuando hablarnos por enigma. Y muehas vecs vemos algo no como es en.sl, sino como nos lo representa su imagen o semejanza, como suced:e cuando vemos los rasgos de algui,en en un espejo. As d,ecirnos y no decimos la misma cosa, vemos y no vemos el nr,ismo objeto. Decimos y vemos las cosag bajo un aspecto que les es en cierto modo xtrao, y no lars cornprenderno,s en sus propiedades mismas. De este razonarniento se puede concluir que lo que homos dicho es cierto, X eue, al mismo tlempo, la naturaleza suprerna pennanec inefable, puesto ![ue, no pudiendo eorpr.esarla por el carcter propio de su esencia, la designamos lo mejor que podemos por alguna cosa. Porque cualesquiera que san, en efecto, los nombres por los que se designa esta nataraleza, no se puede pretender expresarila por su esencia particular, ,sino solarnene por una semejanza si,empre incompleta. Por eso, cuando pongo mi pensamiento sobre el sentido de estas palabras, comprendo ms fcilmente Io que veo bajo formas creadas que no lo que s que est colocado Iejos del alcanc'e de la inteligencia humana, porqu,e estas palabras ponen por su significacin, en el alma, algo que e,s mucho menor y aun difer.ente de lo que nuestro esrpritu procura con esfue,rzo comprender bajo esa significacin imperfecta. Porque el nombre de eabidufa no basta para ex-

,1

.: ;
!.

"i: .il ti
-a . :- -i

,l{ ' ,' .,.l? ;


.t
:1h

:'j
\l

:i''i
ti

..i - i. ? 1

'',t 'i;l 'i


.r ,3
.'l

i
l

:: ir
,i,

4,

al

,i '' .. 1;

8,28

MONOLOGTUM,C.66

MoNoLoGro. c. 6

82,0

omnia facta sunt de nihi'lo et servantur a nihilo; nec nomen essentiae mihi v'alet exprimere illud, quod. per singularem altitudinem longe est a .me supra omnia, et per naturalem proprietatern vald,e est extra omnia. Sic igitur illa natura et inenarrabiiis est quia per verba sicuti est nullatenus valet intimari; et falsurn non est, si quid de illa ratione docente per aliud velut in aenigmate potest aestimari.

prFqr aquello por lo ,cual todo ha sido hecho de la nada, y todo conservado; el nombre de esencia n; ;; ;;ib; pprq lar, a, lo que por su elevacin personal irta po" ecima de todas las coss y fuera de todas por su naturalea particular. Esta naturalza. es, po" co^uie"e; -puede ,e;d.d* inefable, en el sentido d que no u"p* "a3ettle sada de ninguna rnanera con palabris tai car ea "u" es; p'ero, por. otra no es menos tierto que con los Aatos e _parte, razn podemos descubrir L"jo-t"*" incompteta y obscura, alguna de sus cualidadsi." "l.:Ue, CAPITUI,O iLXVI

CA,PITULUM

LXVI

MEtsM MAXIME AcoEDATUR AD Quol rnn RATToNALEM COGNOSCEI\IDUM SI}MMAMDSSENTIAM Cum igitur pateat quia nihil de hac natura possit percipi pr ,suam proprietatem sed per aliud, certum est quia per illud magis ad eius cognitionem acceditur, quod illi magis per similitudin,em propinquat. Quidquid enim inter creata constat illi esse similius, id necesse est esse natura. praestantius. Quapropter id et per maiorem similitudinem plus iuvat mentern indagantm summae veritati propinquare, et per excllntiorem creatam essentiam plus docet, quid de creante rnens ipsa debeat aestimare. Procul dubio itaque tanto altius creatlrix e,ssntia cognoscitur, quantb per prc. pinquiorem sibi cr,eaturam indagatur. Nam quod omnis essentia, in quantum est, in tantum sit summae similis esrrentiae, ratio iam supra considerata duibitare non permittit. Patet itaque quia, sicut sola est rnens rationalis inter omnes crea'turas, quae ad eius investigationern assurgre valeat, ita nihilominus eadem sola est, per quam madme ipsamet ad eiusdem inventionem proficere queat. Nam iam cognitum est, quia haec illi maxine per naturalis essentiae propinquat similitudinem. Quid igitur apertius ,quam qula mens rationalis quanto studiosius ad'se disoendum intendit, tanto efficacius ad illius cognitionem ascendit; et quanto seipsam intueri negligit, tanto ab eius speculation'edescendit?

Q'ur r,r,Bcltos A coNocER LA ESEN.TA sup*r*nA soBRE ToDo


POR EI. CONOCIMIET TO DE NUESTRA ALMA RACIONAL

consiguiente, si es cierto que nada de lo que pertenece a sta naturaleza puede ser conocido estudian-do tb que tiene de propio, y slo pued.e conoc"*ri" po" la comnara_ cron con alguna otra cosa, no s menos cierto que se llega cuando'se toma por ooJero cr compara_ L:o19_T"l-"-mejor cron-una.cosa que s,e,Ie semeje ns. porque, en los ^seres clados, todo lo que ms se le parece es por erl hecho rnismo ^po" de una naturaleza superior. Dd ah-que, urru semejanza rnayor: 'el alma puede acercar:se ms a'l-a verdad *"p;; y por l-a comparacin con una esencia creada ,upu"i",-J" mejor l-o gue ella debe flensar de la esencia credora.'o "s" pued,e dud,al por tanto, qu,e la esencia creadora sea tanio mas .protundamente conocida euanto se investiga su naturaleza con la ayuda de una criatura que rns porque ya hemos demostrado anteriolmente, ""-u"o"iili, de mod^o c;; que toda esencia, en cuanto es. ers sernejaite a fa sufrerr erynci3. Es.claro, por-tanto, que como l ahna entre las criaturas la nica que pueda elevarse hasta "u.oul-uu la in_ vestigacin de la esencia suprem, es tambi,n ;;;p; la cual se ouede sobre t-odo llegar a conocerla, po"quuque elta se l acerca por l su*-uj;r; l:To" -averiguado d,e su esencia natural. De esto s,esigue con evidencia la'con_ -en secuencia: que tanto m{s c,elo pone el alma racional conocerse, tanto ms se eleva en ,el .conocimiento de ia esencia suprrma y tanto ms descuido pone en es,tudiars. -misma, m.q se aparta de la contemilacin de aqulla, ",sl 'Con esto se justifica San Anselmo.d.el trabajo que se ha toma_ {o. er-eJ curso d ta obra paru i"i,s1i.qait-$ so,tre la Santsim Trinidad.

380

c. 68

MoNolocro.

c. 8

CAPITULO CA"PITULUM : TLXVII

LXVII

Quon mnxs IpsA spEcuLUM EIUS ET IMAco EIUs sIT Aptissime igitur ipsa sibimet esse velut speculum dici potest in quo speculetur ut ita dicam imaginem eius, quam facie ad faciiem videre nequit. Nam si rnens ipsa sola ex omnibus quae,f,acta sunt, sui remor et intelligens et amans esse potest: non video cur negetur esse in illa vera imago illius'essentiae, quae per sui memoriam. et intelligentiam, et amorem in trinitate ineffabili consistit. Art certe ind,e verius esse illius se probat imaginem, quia illius potest esse memor, illam intelligene et amare. fn quo enim maior est et ii similior, n eo verior illius esse imago cogloscitur. Omnino' autem cogitari non potest rationali creaturae naturaliter esse datum. aliquid tam praecipuum tarnque simile summae sapientiae, quam hoc quia potest remiisci et intelligere et amane id, quod optimum et maximum,est omnium. Nihil ig!tur aud est inditum alicui crraturae. quotl sic praeferat imaginem ereatoris.

1 Qur n, ALMA ES EL EspEJo y LA TMAcENDE EsrA ESNcrA .'Con just'o ttulo puede, por tanto, considerarse al alma como un es'pejo creado para s mis,ma, en el que deb,e ver, por decirlo aS, la irnagen del ser qu,e no puede ver cara a cara. Poryue si el alma es la nica entre todas las cosas creadas que puede acordarse de s misma, comprenderse o amarse, no veo cmo ce podra negar que hay en ella una verdadera imagen de esta esencia, en [a cual la memoria, la inteligencia y el amor constituyen una trinidad inefable. Ella hace ver tambin cun semejante le es por la facultad que tiene de recordarse de ella, de comprenderla y amarla. Porque donde ms se muestra verda.deramente su imagen, es en lo que tiene de ms grande y semejante a la esencia $uprema. No se puede pensar razonablemente rque haya podido darse a una criatura intelig'ente nada ms importante, ms p,arecido a la sabidufa suprema, que la facultad por la cual pue'de recordar, comprender y amar lo que es ex.celente y grande por 'encima de todo. Nada se ha concedido a la criatura que presente hasta ese punto Ia imagen de su ereador. CAPITUlLO LXVIII

;f

,'i

r.%
'

,* :.'{ ,r;iif ."lt*

',',1{ .,1

: ':l

RACToNAL HA srDo HEcHA rARA AMAR LA Qur r,e CRTATURA


ESDNCIA 'SUPREMA

,,': .ii
,i

CAPITUUM

I,XVIII

AD AMAN'DUM ILLAM FAcrA srr Quoo arrovAr,ls cREATURA Consequi itaque videtur quia rationalis ,creatura nihil tantum debet studer.e quam hanc imaginem sibi per naturaIem potentiam imprressam, per voluntarium eftfectum exprimere. Etenim praeter hoc quia ,crreanti se debet hoc ipsum quod est: hinc quoque quia nil tam praecipuum posse quam reminisci, ,et intelligerc, et amare summum bonum cognoseitur, nimirum nil tam praecipue debere velle convincitur. Quis enim neggb quaecumqu,e neliora sunt in potestate, ea

Pare'ce seguirse nec,esariamente de lo que precede que la criatura racional no debe tener otro deseo ms ard.iente que ei de expnesar por una irnitacin voluntaria esa imagen q:ue el poder de la natura\eza ha impreso en ella. orque, ind,ependientemente de que debe al Creador lo que ella e,s,, se ve fcilmente tambin que su destino principal ,es'el de recordar, comprender y arnar al soiberano bien: se puede an probar que no debe desear nada con ms ardor. ,reuin po''Iri^ La naturaLeza racional pucde ser imagen de la Santsira nidacl de dos rnaueras : por ei modo de obrar v lnoverse dentr< de sl misma, en el sentirlo que en el.alma que.se onoce y se ama hay c i e r t a s _p r o c e s i o n e s s e m e j a n t c s a l a s p r o i e s i o n e s d i v i n s , e n c u a n t , , rue Dios se conoce y s ama a s mismo. v en el seniiilo <lue rl alma se acuer<la del- mismo Dios. le conoc v 1e ama. 1o ciral es t e n e r a l m i s r n o D i o s c o m o o b -de ieto. a modo di uritrcioio dc su memoria, de su conocimiento v .su amor. En una balabra. en cl primer sentido el alma coinide con Dios n cuanto fiene a's misma como objeto de su memoria, de su conocimiento y cle su amor,

li

' -:3 4 :"i


c ,1r

,.'
:ii . i:;t
1. t^
:ll

:r

r{

,r.{

.'-i . {
,ri

'x

,i

f'l.l''-,

r'rr

. |:Il,,rfurl
c. 69 MoNolocro. c. q

332

333

magis esse debere in voluntate ? Denique rationali naturae non est aliud esserationalem, quam posse discernere iustum a non iusto, verum a non vero, lbonum a non bono, magis bonum a minus bono. Itroc autem posse omnino inutile illi est et ,superrrracuum, nisi quod discernit, arnet aut reprobet seeundum verae discretionis iud.iciurn. iHinc itaque satis patenter videtur omn rationa[e ad hoc existere, ut sicut ratiore discretionis, aliquid magis vel rninus bonum, sive non bonum iudicat, ita magis vel minus id amet aut respuat. Nihil igitur apertius .quam rationalem cneaturam ad hoc ess'e factam, ut summam essentiam amet super omnia bona, sicut ip'sa est surnmum bonum; im,rno ut nihil amet nisi illam aut propter illam, quia illa est bona per se, et nihil aliud est bonum nisi per illam. Amare autem eam nequit, nisi eius reminisci et eam studuerit intelligere. 'Clarum ergo est rationalem ceaturam totum suum posse et velle ad mernorandum, et. intelligendum, ,et amandum summum bonum impendere debere, ad ,quod.ipsum esse suum se cognoscit haberr. CAPITULUM Quon axrua sEMpER t""o*uriff*s LXIX ArieuaNDo VERE BEAIE

dr negar, en efcto, que debamos sorbrc todo,querer cu1rplir i lo que podemos hacer de mejor? Por lo dems, ser racional I no os otra cosa ms que poder discernir lo justo de lo inI justo, lo verdadero de lo falso, el bien de'l mql, lo mejor de lo menos bueno. A.hora bien, esta facultad sra enteramente initil si el a,lma no pudiese amar o rc'ohazar 1o qu'e ella distingue en virtud de un verdad,ero juicio y de una justa eleccin. Es, por tanto, evident,e que ning'n ser racional existe ms que para amar ms o merlos o rechazat completamente lo que, en virtud de la facultad de distinguir por la raz6n, le pareee ms o rnenos bueno o completarnente malo. Nada, por tanto, ms evidente que la condicin con la cual est hecha la criatura racional: anrar por encima de todo a la esencia guprema, que es el bien soberano; ms an, no amar ms que a ella o a causa de ella, porque e.sbuna por sl misma y nada es bu,eno ms que por'e'lla. Pero no puede amarla sin acordarse de ella y sin aplicarse a comprenderla. La criatura racional dobe, por tanto, poner toclo zu empeo y voluntad ,en rrecordar, comprender y annar el bien suprmo, tinico objeto para el cual sabe que ha recibido la existencia' CAPITULO LXIX

'Dubium autem non est humanam anirnam esse rationalem creaturam. Ergo necesse'est eam essefactam ad hoc ut sine fine amet, aut ad roc ut aliquando vel sponte, vel l:iolenter hunc amorm amittat. Sed nefas 'est aeslimar'e surnmam 'sapientiam ad hoc eam fecisse, ut aliquando tantum bonurn aut contemnat, aut volens tenere aliqua violentia perdat. Reistat igitur eam esse factam ad hoc, ut sine fine am'et summam essentiam. At hoc f,acere non potest, nisi semper vivat. Sic igitur est facta ut semper vivat, si semper velit facere ad quod facta'est. Deinde inconveniens nimis ,st summe bono, summeque sapienti, et omnipotenti crpatori, ut quod fecit esse quandiu vere amaverit; ad se amandum, id faciat non e'ss'e, et qu,od sponte dedit non arnanti ut semper amaret, id auferat vel auferti permittat amanti, ut ex necessitate non amet; praesertim cum dubitari nullatenus debeat, quod ipse sum'se v'ere amantem amet. -ug_o4ur.m Quare rnanifestum
comt Dics ser tiene a s lnismo como objeto r1e su memoria. de su salriduta v rle su arlrof; ell el scruudo, la rraturaleza iacioual coincide cu Dios en cuato tieue por obito al mismo Dios. como tambin a s mismo Dios. De a<ru sacar San \nselmo en-el captu1o siguient la conclusiu asctica. nor decirlo as. que se desfrende d 1o diclro. Si el hombre cs imageu tle Dios. v l operacin debe ser conforme con el modo dc serl el hombre debe inoverse y conformarse en toilo segn la imagen lue es de Dios.

y FELIZMIEIffEAMANDSTEMPRE Qur rr, ALMA vrvg VERDADFIRA


A ESirA SUESTANCIA SUPRDMA

No hay duda de que el alma humana es, una. criatura racional; est hecha, por tanto, para amar la esencia supnema. Debe, pues o amar sin fin o perder un da este amor voluntriamente o por \a fuerza, Pero sera casi una impie' dad el cneer ,que la sabiduia suprcma la haya heoho para que un da desprreciase tan gz'an bien o, queriendo conservarle, le perdiese por alguna violencia. Luego hay que cre'er que ha sido hecha para amar sin fin a la esencia suprema. Fero no puede alcanzar este fin a menos d,e vivi,r siemp,re. IIa sido, puas, creada para vivir siempre, si quiere cumplir siempre el deber que Je ha sido impuesto.--t'lambin es completamente contrario a la idea que nos hacemos del Creador, sohranarnente br.r,eno,sabio y omnipotente, eI aniquiar, mientras es verdaderamentre amado, lo que ha 'creado para amarle, y, despus de haber permitido que le ame siempre a un ser que no Ie ama.ba an, el quitar cuanclo le ama, o peruitir que se quite a ste ser ese don privilegiado, de suert que cse necesariamentp de amarle, sobre todo cuando no podemos dudar que la ssencia suprema ama a toila naturaleza. de la que es verdaderamente amada. Est, pues, claro que el alma humana no puede pender su vida si permanece

gA4

loorocrurvr. c. 70

MONOLO6TO.- c. 70

886

est humanae animae nunquam arferri suam vitam, si se,mper studeat amat summ&m vitam. Qualiter ergo vivet? euid enim magnum est longa vita, nisi sit a molrestiarum incursione \ere secura? euisquis enim dum vivit, aut fimendo aut patiendo morestiis zubiacet aut falsa securitate fallitur: quid nisi misere vivit? Si quis autem ab iis liber vivit, beate vivit. Sed absurdissimum est ut aliqua natura semper amando illum qui est summe bonus et omnipotens semper urisere vivat. Liquet igitur humanam animam huiusmodi asse, ut si senvet id ad quod est, aliquan_ do verre scura ab ipsa morte et omni alia molestia beate vivat.

el en su anor a la vida" suprema.*-rPero cul ser esta vidra? Qu hay de grande en una vida larga, a menos de que s_ehalle libre de tod arrrenaza de sufrimiento ? eu es_vivir,en el temor, en l padecimiento o engaado por una falsa seguridad, eino vivir miserablemente ? Aquet, por el oontrario, ,que vive libre de estos matres es feliz. Attrora bien, I va contra toda razn el suponer que, amando siempre a aque,l gue- es. soberananente bueno y todo poderoso, un ser,-d.e cualquier naturalez,a que sa, pueda vlvir desgraciado. Si guee, pues, c,on toda evidencia, qu,e erl.alma humana es de tal condicin ell,, si se une eon perseve,rancia al objeto para el cual ha sido creado, debe vivir feliz algn da, i,'erdaderamente tranquila entonces contra el temorle Ia rnuerte y toda otra miseria. CAPITULO f-lXX

CA"PITULUM

LXX

Que r,e EsENcrA supRtMA sE DA EI{TERAIVTENTE A Aeunf eu


LA AMA, PARA qUE SEA ETERNAMENTE FEIIZ

Quon u,r,a sE Ar\,rANTr sEIpsAM RETRTBUAT Denique nullatenus verutn r,'ideri potest, ut iustissirnus et potentissimus nihil retribuat amanti ,se perseryr,anter,cui non amanti tribuit essentiarn ut amans esse posst. Si enim nihil retribuit amanti, non disc'ernit iustissimus inter amantem et contemnentem id quod summe amari debet; nec amat amantem ,se; aut non prodest ab ilo amari. euae omnia ah illo dissonant. Rctri'buit igitur omni se amare perserreranti. QUid autem retribuit ? rSi nihilo dedit rationalem essen_ tiam. ut aman,sesset: quid dabit amanti si amare non oesset? Si tam grande est quod arnori famulatur: quam grande est quod amori recompensatur ? et si tale est amoris fulcimen_ tu,m: quale est amorisimolum,entum? Nam si rationalis creatura, quae sibi inutilis est sine hoc amore, sic eminet in om_ nibus ereaturis, utique nihil potest esse praemium huius amo_ ris, nisi quod supereminet in omnibus naturis. ,Etenim idem ipsum bonum quod sic se amari exigit, non minus se ab amante desiderari cogit. Nam quis sic anet iustitiam, v_ ritatem, beatitudinrem, incorruptibilitatem, ut iis frui non appetat? Quid ergo summa veritas retribuet amanti et de_ sideranti se, nisi seipsanr? I\iam quidquid aliud tribuat non

Finalmente, jams se dar por cierto, en niilgn sentido, que aquel que es justo y poderoso por excelencifno conceda nrnguna recom.persaa aquel que le ama con perseverancia, nueslo que antes _que le anase le ha dado ta viAa para ser amado. Porque, si no concede ninguna rcompensa a aque gye.le ama, hay que concluir que l justo pof excelencia-no drstlngue_ al que le ama, de aguel que rre,chaza lo que debe ser amad,o por enoima de todo; no ama al que le-ama, y viene a ser incaqaz de ser amado por El; cosal que no esta de acuerd.o con los atributos conocidos de su Sr; hay que admitir, por consiguientg que recompensa a aque qu perseve_ra_en el amor por El. pero qu recompensaltda? Si ha dado a Ia nada una e,sencia raCional par hacerla e,apaz de ama1, qu dar a aquel que ama, si permanece frel a-su ario? Si eldon qqe ha hecho el amor posible es tn grande, _cungrande no deber ser la recompnsa d,ebida ai-amori Y si tal es la base en que ,se apoya l amor, cul no se el salario del arnor? Pgrque si la criatura rclonal, comple. tamente intil a s misma sin este amor, no deja por'eso de ser -superior todas las criaturas, el precio de- esie amor no ser necesariamente ms que lo que lomina y supera a todas las naturalezas. Y, en efecto, este bien -ismo que gxlge para sl tan g:ran arnor, fueraa a aquel que Ie ami a desearle-con ardor_igual. Forque quin ama l justicia, la *".d3d: la felieidad, la incorruptibilidad, sin desear su poeesin? -Qu puede dar la .londad suprema a aquel que- le ama y la desea, si no es ella misrna? Cualquiei otrd cose

. j . " , -

8gg

MONOTOOflnI. c.7r

',

MONOLOGIO. C,7r

s?

quia nec compensatur amorl, nec consolatur ayilantem, nec satiat desiderantem. Aut si se vult amari et dediderari, ut aliud retribuat: non se vult a,mari et desidreri pnopter se, sed propter aliud, et sic non se vult amari, sed. aliud; ,quod cogitare nefas est. Nihil ergo verius, quam quod omnis anima rationalis, si quemadmodum debet, studeat' amando desiderare summam beatitudinem, aliquando illam ad fruendum percipiat. Ut quod nunc videt quasi per specu. lum et in aenigrrrite, tunc videat f,acie ad faclem. Utrum autem ea sine ffne fruatur, dubitare stultissi,mum est, quoniam illa fruens nec timore torqueri poterit, nec fallaci secu_ ritate decipi, nee eius ingentiam iam experta, illarn poterit non arnare; nec illa d,eseret amantem s; nee aliquid ,erit potentius quod eas separret invitas. euare quaecumque anima sur!na beatitudine semel frui coeperit, aeterne beata erit.

retribuit,

qr diesre, no pagara el precio convenient, no recompens6fa el amor, no consolaria al alma que l,e ama, no satisfaria sus deseos. Si quierc ser amada o deseada para dar otra rccompensa, csa entonces de querer ,ser aliada o deseada por s misma, quiere serlo por otra cosa; no eg, pues, ella Io que quiene que se am,e, sino otra cosa; lo que no se puede admitir. No hay, pues, nada rns cierto que esro: toda 'r alma racional que se esfue,rza, como debe, en desear con toJo isu amor la feicidad suprerra, debe llegar un dia L gozar y ver, por ffn, cara a cara, lo que no ve ahora ms que a traus d,e un espejo V aorno bujo un uel"oL. Sera absurdo el dudar que haya de gozar eteruam'ente, porque gozar sin ser atormentada por ningn temor ni engaada por ninguna falsa seguridad. Habiendo ya experirnentado la desgracia de no poseerla, no podr cesar d,e amarla, y rfuta, a su vez, no abandonar jams al alma que le ama; no hab'r nada bastante podenoso para. separarlos conr su voluntad. Asl, oda alma que haya comenzado a gozat de la dicha suprema ser eternamente feliz.

CAPTULO

LXXI

CAPITULUM

LXXI

DE IA ETER,NA QUU BT ALMA QUE SE APAR,TA EoNDADES ETERNAMEI{TEDESGRACIADA - De todo esto se pue'de conoluir que el alma que desprecia la soberana bondad y el amor que le es debido, se expone a una eterna miseria. Poorque si se dioe que esa falta de despneoio est suflcientemente eastigada por la prdida del ser y de Ia vida, de la cual no ha usado para alcanzar el fin al que estaba destinada, responderernos que la taz6n no admite que, despus de tan gran falta, no sufra otro castigo que volver al es,tado en el cual se hallaba antes. porque antes de existir no poda ni ,corneter fata ni sufrir castigo. por consiguiente, si el alma, despreciando el frn que le haban impuesto las .condiciones de su existencia, muere enteramente, hasta el punto de no sentir nada, de no ser nada, se hallar despus de corneter una gran falta en la naisma situacin n que estaba antes de no haber cometido ninguna, y asl la justicia sohranamente sabia no rlistinguir entre aquello que no puede ningn bien y no quiere ningn mal y aquello que puede el maror bien y quiere, sin embargo, el mayor mal. ,Hemos demostrado sufici,enternente cun cortradictoria es tal condicin. Ninguna congecuencia pareee, pues, ms cierta y nada debe crerse con tanta firrez corno nunc per .speculumin. aeni.gnnte,tunc autem lacie ,r ,Vi.demus
OO lQorqrfil (I L-or. 13, I2r,

lfrsERA srr Quon rr,r,am cplqEMNENs AETERNE ,IIic utique conseqtaenter colligitur, quod ia quae summi boni amorem contemnit, aeternam miseriam incurrat. Nam si dicitur quod pro tali contemptu sic iustius puniatur, ut ipsum esse vel vitam perdat, quia se non utitur ad icl ad quod facta est: nullatenus hoc admittit ratio, ut post tantam culrpampro poena recipiat esse, quod erat ante ornnem culpam. QUippe antequam esset, nec culpam haberre, nec poenam sentire poterat. Si ergo anima contemnens id ad quod facta est, sic moritur ut nihil ,sentiat, aut ut omnino nihil sic: simiter se habebit et in maxima culpa et sine omni culpa, nec disernet ,summe 'sapiens iuetitia inter id quod maximum bonum potest et maximum malutu vult. A hoc satis patet, ,quam inconveniens sit. Nihil igitur videri potest consqquentius, et nihil credi dehet certius, quam ho-

il"r

'{,it' ,t.. r9" f

s!8

MoNordM. c. 73

MONOLGrO. C. 73

399

minis anirnam sic essfactam, ut si contemnat amare summam ssentiam,aeteraampatiatur miseriam. Ut. sicut amaJrsr aeternogaudebitpraemio, ita contemnens aeternapoenado_ leat. Et sicut illa sentiet immr.lta,bilem sufficientiam, ita ista sentiat inconsolabilemindigentiam. CA PITULUM

ugtq: qug el alma humana est heoha de tl manera, qlue, si descuida amar Ia ,esencia supnema, sufrir una misria eterna, y que asi como tendr por precio de sri amor una aflegra eterna, como prccio de su desprecio sufrir un castigo eterno. A.l3como en el prinaer caso recoger una satisfggcin inalterable, experimentar en el segudo una privaoin incon'solable. CAPITULO LXXII

LXXII

Quon ourrns HUMANA ANIMA sIT TMMoRTALTs Sed nec amantem animarn ncesse est aeterne beatam ess nc contemnentem miseram, si sit mortalis. Sive igitur amet, sive contemnet id ad quod arnandurn creata est: necesse est eam immortatrem ess.e.,Si autem aliquae zunt ani_ mae rationales, quae nec amanteg nec ,contemnentes iudicndae sint, sicut videntur esse animae infantum, quid de iis sentiendum est? Sunt mortales an immortalesl Se procul dubio omnes humanae animae eiusdem naturae sunt. euare quoniam constat quasd.am esse immortales, necresse est omnem humanam. animam esse immortalem. Verum cum omne quod vivit, aut nunquam ut aliquando sit vere securum ab omni molestia, nihilo minus est necesse onrnm humanam animam aut semper miseram ess,eaut aliquando rrcre beatam.

v qun snn o srEMtrRE Qur rotE ALMA HUI\IANAES TNMoRTAL DESGRACIADA O, POR FIN, VERDADERAMEI TE FELIZ Pero si el alma humana fuese mortal. su amor a la inteligencia suprema no la hara feliz eternanrente, o su desprecio eternamente desgraciada. Sea, pus, que ame, sea que desp'recielo que ,el fin de su nacimiento la llama a buscar, es necesario qu sea inmortal. Se preguntar quias si algunas almas humanag, que son consideradas como incapaces d.e amar,,p,ero tambin de despreciar la inteligenoia suprema, como las de loe nios, si son mortafes o inmortale,s. No se puede dudar que todas las almas humanas son d.e la misma naturaleza. Por 1o cual, siendo indudable que hary algunas inmortales, hay que admitir que toda alma humna es inmortal. Fero como todo lo que vive ser un.da libre de todo suf,rimiento o no lo ser nunca, es tanto m,s neoesario admitir que toda alma humana ser o siempre d,esgraciada o verdaderamente feliz un d(a futuro. CAJPITULO LXXIII

CAPITULUM

LXXIIX

Quon Nur,ra ANrMA lNrusru pRTvETURsuMNro BoNo; DT euoD


qMNINO AD IPSUM MTEI\IDUM SIT

Quu NrHc,uNA Ar,t\{AEs INJUSTAME}IIE pRrvADADEL BraN soBERANo Y QUE DEBE cor.rflNUAME"NTEPARA "^"1:"*TfliRzos Considero sin ninguna duda como muy difcil y aun imposible Sqg ur honabne,por el solo concurso del examen y de la discusin, pueda llegar a comprrender por qu algunas almas han adquirido, para lo que deban amar, e,se Srad.o d'e arror que les asegurar un dla la felicidad; por qu otras han podido concebir hacia la esencia ,suprema un apartami.e4to glre les privar dro ese f,uturo fe2, o cmo o por qu mrito, almas que no parrecenser susceptiblps ni de este amon ni de este alejamiento, estarn divididas entre Ia fe icidad eterna y la et'erna miseria. Sin embargo, hay que.creer qu

Quae vero enimae incunctancter iudicandae sint sic amantes id ad quod amandum factae sunt, ut illo quandoque frui, quae autem sic contenrnentes ut illo semper indigere mereantur, aut qualiter quove merito illae, quae ne.c amantes nec contemnentes dici posse videntur, ad beatudinem aeternam miseria,me distribuantur: aliquem mortlium disputando posse compnehenderre, procul dubio aut difcillimum aut impossibile existimo. Quod tamen a summe iusto summe-

,\

fuo

a' MONOLOGIUM. C. 75

MOiOLOGrO. C. 75

que bono creatorre rerum, nrilla ,eo bono ad quod f,acta est iniuste privatur, cerlissime est tenendum; et ad idem ipsum bonum est omni homini toto cord'e, tota anima, tota m,ente amand'o et'd,esiderando nitendum.

el Cleador soberanamente justo y bueno de todas las cosas no privar injustamente a ninguna criatura del'bien lara el que ha nacido, y el hombre debe esforzlrse con todo su coraz6n, con toda su ahna y ,espr,itu, por su amor y sus deseos,,de obtener e"ste bien suprem,o.

CAIPITULUM

LXXIV

CAPITULO

LXXIV

srr SrERANDA Quoo su.lmlA ESSENTTA Sed in hac intentione humana anima nullatenus se potorit exercere, si desperet quo intendit se posse pervenire. Quapropter, quantum illi est utile studium innitendi, tantum necessaria est sp,s pertingEndi.

LA ESENcIAsupnEMA Qun orenuos ESrERARALcANZAR, Pero e alma humana no ,se esforzar en alcanzat ese n si desesperade llegar a 1. Por lo cual, si lre es til el celo que impulsa sus ersfuerzos, tanto ms necesario le es la esperanza de alcanzar su fin.

CAPITIILO

LXXV

CAPITULUM

LXXV

Qur

sn DEBE CREER EN EIJJA

Quoo cnnorNDum srr rN rrAM Aimare autem aut sperare non potrest, quod non credit. Expedit itaque eidem humanae animae sumrnam essentiam gt ea sine quibus illa amari non potest 'credere, ut illa credendo tendat in illam. Quod idem apte breviusque significa,ri posse puto, si pro eo quod est cred,endum tendere in summam essentiam, dicatur cnedere in summam essentiam. Nam si quis dicat se credere in illam, satis videtur ostendere et per fidem quam profrtetur ad summam se tendere es'sentiam, et illa se credere quae ad hanc pertinent intentionem. Nam non videtur credere in illara sive qui credit quod ad tendendum in illam non pertinet, sive qui per hoe quod credit, non ad illam tendit. Et fortasse indifferenter d.ici potest cretlere in illam et ad illam, sicut pro eodem accipi potest credendo tend.ere in illam et ad illam, nisi quia quisquis tenilend.o ad illam perrrenerit, non extra illam remanebit, sed intra illam p,ermanebit; qu,od expressius et f,amiarius significatur, si dicitur tendenclum esse in illam, quam si dicatur ad illam. Hac itaque ratione puto congruentius posse dici credendum 'esse in illam quam ad illam,

El que no cr,e,no puede amar o esprar. Es, pues, bueno para el alma humana creer en la esencia suprima y en los atributos que pueden hacerla anar, a frn de qu,e, crerendo c,n ella, se dirija hacia ella. Esto podra e),q)res,arse convenientem,ente y en pocas palabras, si en lugar de decir: dirigirs,e por la fe h,aci,la suprema esencia, se diJese sirnpieme,nte: creer en la suprema esencia. Porqu,e si alguien dice qtJecrae'e'n ella, me parece demsitrar no solamente que tiende a esta ersencia suprma por la fe que profe,sa, sino que eree tarnbin en todo lo que tiene alguna relacin con el fin que persigue, porque se puede considerar corno no creyente en ella aquel que mira como imposibie el poseerla, as, como aquel que no tiende hacia ella porque no cre. Y quizs podda d'ecirse indiferentemente: creer en ella y a v:l,la, como se dice en un mismo sentido: tender en ella o hacia ella por su cheencia; como aquel que por sus esfuerzos ha llegado hasta ella no puede estar fuera de ella y debe en adelante habitar en ella. Aftrora bien. este resuitado de la fe est ms netamente expresado y ms al alcance de todas las inteigenciascuando se dice que hay que tender em ella, ms bien que hncia eitla, Por todas e,stas razones pienso que s ms justo decir: hay que creer en ella que creer o ella1.
r El autor establer:e urra dilt'rencia un poco sutil entre irt. y ad que es un lloco rlifr'il tratlu.'ir rl castcllallo.

. .A ' Z 'i.

MOiOLOGrUM. c. 77

MONOLOGTO..c. 77

34s;.

CAPITULUM

LXXVI '

CAFITULO

LXXVI

Quoo rN Pernnu nr Ffr,rurvr ET EoRUM ,SpIRrruM rARITER ET


IN SINGULOS ET SIilN'T. IN TNES CREDENDUM SIT \

Qun rnv eun cREER rcuArvrnl{tn EN EL {Paonn, nN pr, [Ito y DN su Esrfnrru; euE HA;yeuE CREER EN CADA uNo DE uT,r,os
EN PARTICUTAR ,y EN LOS TRES A LL VEZ

Cre*ndum igitur est pariter in patrem et Filium ct eorum Spiritum, et in singulos et simul in tres; quia et sin_ gulus Pater et singulus F ilius et singulus ,eorum Spiritus est surruna essentia; et ,sinrl pater et Filius cum suo Spiritu sunt una eadernque summa essentia, in quam solam mnis homo debet cred,ere, quia est solus finis quem in omni cogi_ tatu actuque suo pr amorem debet intendere. Unde manifs_ _tum es! quia sicut in illam tendee nisi credat illam nullus potest, ita i,llarn credere nisi tendat in illam nulli prodest.

IIay que crer, por tanto, igualmente en e'l Pad:e, en el \\ ..J i ltrijo y en su Eslrritu, en cada uno de ellos y en los tres, ..\' ^ porque el Padre, el llijo y su Ersplritu so,n cada uno en parlticular la esencia suprma, al mismo ernpo que el Patrre, +' rel Hijo y su Esplritu son una sola y misma esencia suprema, en la cual eola todo hombre deb,e creer, porque es e,I nico fin que nuestro arnor debe proponerse en todos sus actos y pensamientos; de donde se sigue evidentemente que, as como nadie puede tender a morar en ella si no cree, de igual manera no .sirve de nada creer en ella si no tendemos a morar en ella. CAPITU'LO LXXVII

CAPITULUM

LXXVII

Quen sn vrvA ET MoRTUA FrDEs quantacumque certitudine credatur tanta res, . Lg"pto.pter, rnururs erlt ficres et quasi mortuum aliquid nisi dilection valeat et vivat. Ettenim nullatenus Adem illam quam com_ ptens comitatur dilectio, si se opportunitas conferit operan_ di, otiosarn esse, sed rnagna esse quad.am operum exeroere frequentia, quod sine dilectione faere non posset, vel hoc solo probari potest, quia quod summam iustitiam diligit, nihil iustum contmnere, nihil valet iniustun admitter.'Ergo quoniam quod aliquid op'eratur, jnesse sibi vitam sine qila operari non valeret ostendit: non absurde dicitur et opersa fides vivere, quia habet vitam ditectionis sine qua noir ofe_ raretur, et otiosa fides non viver"et, quia caret vita itectlionis eum qua non otiaretur. Quare si caecus citur non tantum qui perdit visum, sed qui cum ddbet haber,e,non habet, cur non similiter po-test dici fides sine diie,etione moftua, no; quia vitam suam, id est dilectionem perdiderit, sed qui non habet, guan smper habere debet? euemadmodum ijitur illa fides quae per dilectionern operatui, viva etxe cogioscitur, ita illa qurc per contemptum otiatur, mortua esse-convici_ tur. Satis itaque convenienter dici potest viva fides crredere in id in quod credi debet, mortua venc fides credere tantum id quod credi debet.

DE LA FE vvA Y DE IJA FE MUERTA Por lo cual, con cualquier sertidumbre que se crea una cosa tan grande, la fe ser imitil y como muerta si el arnor no le da fuerza y vida. &r efecto, e,sta fe a la que el amor acompae neoesariarnentg no eer ociosa si se prnsenta la ocasin; al contrario, se ejercilar' frecuentemente en actos qu no hubiera podido hacer sin el amor, y la prueba de esto se encuentra en que el ser que ama.la justicia supnema no puede despreciar nada justo ni admitir nada injusto.Por talto, si todo Io que obra algo muerstra que hay en l una vida, sin la cual no podr,a obrar, no es absurd el decir que'la fe operante vive, porque tiene la vjda del amor, sin la cual no operara, V gue Ia fe ociosa no vive, porque earece de la vida del arnoi, que la har,a salir de la ocisidid. Por lo cual, si con razn se llama ciego no solamente a ,lqu91 que ha perdido la vista, sino tambin a aquel que llo !a t{ene, debiendo ten'erla, por qu no se podra ilamar igualmente fe nuerta la fe sin el amor, no- porque haya perclido su vida, que e el amor, sino porque no liene esa vida que debe siempre tener? y as como esa fe que obra por el amor es neconocida como viva, por lo misrno, aquella que permanece inactiva, por desprecio, ein dudr se la ilama mrerta. Se puede, por. tanto, decir con razn que la fe viva cnee en el ser en el cual debe creer, y que la fe muerta crEe 'solamente lo que debe ctter.

$t_ I

MoNoLocrUM. c. - - ?8 ,-

MONOLOCIO, C,78
-

s{6
+

CAPITULO CAPITULUM LXXVIII Qur rl supREMA "."*"Jofugu,

,XXVIII sER T,LAMADA EN crnnro

Qum rnns sUMMA EgsnrvrrA QUoDAMMoDo DIcr possrr Eoce patet omni homini expedire, ut cr"edat in quandam inef,fabil'em trinam unitatem et unam trinitatm. Unam qui, dem et unitatem propte,r unam essntiam, trinarn vero et trinitatem propter tres nescio quid. Licet enim possirn dicere trinitatem propter patrem et tr,ilium et utriusque Spiritum qui sunt tres, non tamen pos,sum proferre uno nomine propter quid tl.es, velut si d.ioerem propter tres personas, sicut dicerem uitatem propter unam substantiam. Non enirn putandae sunt tres personae, quia omnes plures personae sic subsistunt separatim ab invicem, ut tot necess sit esse substantias quot sunt personag; quod in pluribus hominibus, Afi lugt personae, tot individu,ae su,bstantiae sunt, .ogoo._ citur. Quare in summa essentia sicut non sunt plures sub_ stantiae, ita nec plures personae. Si quis itaque inde velit alicui loqui: quid tres dicet esse Patrern et Rilium et utriusque Spiritum, nisi forte indigentia nominis proprie convenientis .coactus, elegerit aliquod de illis nominibus quae pluraliter in summa ,essentia dici non pos_ sunt, ad significandum id quod congruo nomine dici non rpotest; ut si dicat illarn admirabilem trinitatem .r*u ,-*essentiam vel naturam et tres prsonas sive substantias? NJam haec duo nomina aptius ,eliguntur ad significanr.iam pluralitatem in summa essentia, quia persona non dicitur nisi de individua rationali natura, et su,bstantia principaliter dicitur de individuis quae rnaxime in pluralitate consistunt. Individua namque maxime substant, id est subiacent acci_ dentibus, et ideo magis proprie substantiae nomen suscipiunt. Unde iam supra manifestum esi sumrnam essentiam quae nullis subiacet accidentibus proprie non posse d.ici substantiam, nisi substantia ponatur pro e,ssentia. potest ergo hac ne,cessitatis ratione irreprehensibiliter iila summ,a et una trinitas sive trina unitas, dici una e,ssentia et tres personae stvo tres substantiae.

.;1i r
:!),:

"lt rd
T

ffi
ri* ,l il

:jl|li lt
h!'

Se desprende con toda claridad, por lo que preoede, que es til al hombre el creer n una inefable unidad trina y u:ra trinidad una: una y unidad, a caust de su esencia rinica; trina y trinidad, a caursa de tres elementos a los que no podramos asignar un nombre exacto, porque, aunque podamos decir que es trinidad a oausa de estos tres elernentos, el Padre, el Hijo y eI Esp,ritu, qu,e.procede de ambos, no podemos encontrar un nombre exacto para expresar cules son estos trcs. Fodria yo, por ejemplo, llamarla trinidad en virtud de sus tres p,ersonas, como ra que es unidad en consideracin de su substancia 'rinica ? No ser bueno el guardanse, por el contrario, de adoptar esta idea de las per,sonas, puesto que ias diversas personas subsist,en separadamente una de otra, y es n'ece'sario haya tantas substancias como personas, como sucede .entre los hombres, en que se reconocen tantas substancias individuales como perrsonas ? Por o cual, como en la esencia suprma no hay pluralidad de substancias, no hay tampoco pluralidad de persqnas.-Por consiguiente, si alguien ,quiere decir a otro cules son estos 'tres, lo,s nombrar diciendo: 1.Padre, Ilijo y el Espritu, que procede de am'bos, a m,enos que, por carencia de un nombre justo y conveniente, se vea obligado a escoger otro, entre los que no pueden convenir en p,lural a la divina esncia,, para expresar, aunqu irnperfectamente, lo qu9 Lo-pyede s,erlo por un_nom.bre cornpletamentg propio. As r d:e esta admirable Trinidad que es una sol sencia o natural,e,za y tres personas o substancias, porque es m,,s propio scoger estos dos nombr.es para exp.rcsar la pturalidad en la esencia ,suprema, ya que la palabra persona no se dice.ms que de una naturaleza individuai racional, y substancia sredice, sobre todo, de los individuos que pueden sor los sostenes de una pluralidad, porque el s,er individual es, sobre_todo, una base y un lazo de acciden'tes diversos, y por esto le conviene el nombre de substancia. Ya se ha demostrado anteriormente que la esencia suprema, que no sostiene a ningn accid,ente,no es llamadd su,siacia rns que fmpropiamente, a menos que se quiera decir esencia. For esta necesidad se puede d'ecir, sin cftica, que esta sup.lrma ese4cia es la trinidad una y suprema, gue es la esnci nica, y trs personas o tr,es ,substaneias.
tT"t". curnprcrdcr cstc capitulo, ilnporta advertir lo- siguiente : r." El aut<rr procetlc l,rl r'omparacin de las cosas creadas-y espe.

34

Mo{LocruM.

c. Zg

MONOLOGTO.

c. 79

- ___!*-7

CAPITULUM
Quon resa DoMTNETUR ol[tfIBUS

LXXIX
ET RF,GAT oMNrA ET sIT soLUS

CAPITULO

LXXIX

Dous
Videtur ergo, immo incunctanter asseritur, quia nec nihil est i'd quod dicitur Deus, et huic soli sumnae essentiae proprie nomen Dei assignetur. Quip'pe orinirs qui Deum ess diclt, sive unum sive plures, non intelligit nisi aliquam substantiam, quam censet super omnem naturam quae Deus non est, arb hominibus et venerand,am propter eius eminentem dignitatem, et exorandam contra sibi quamlibet imminentem neceesitatem. Quid autem tam pro sua ignitate venerandum, et pro qualibet re deprecandum, quam sunme bonus et summe_ potens Spiritus, qui dominatur omnibus et regit omnia? Sicut enim constat quia omnia per srunm bonam summeque.sapientem ornnipotentiam elus, facta sunt et vigent, ita nimis inconveniens est, si aestimetur quod rebus a fo factis ipsae non dominetur: rsivequod factae at i[o, et ab alio minu,s potente minusve bono vel sapiente, aut nulla penitus ratione, sed sola casuum inordinata volubilitate regntur; cum iil solus sit, per quem ,eruilibet, et sine quo nulli bene est, et gx quo et.per quem, et in quo sunt omnia. Cum igitur so_ 'sit non solulo bonrs creator, sed et poteritissimus lus ipse dominus et sapientissimus rector omnium: liquidissimum est hunc solum ,esse,quem omnis alia natura secundum toturn suum po'ssr-e, deb,et diligendo venerari, 'et venerando diligere, de quo solo prospera sunt speranda, ad quem solum ab aaversis f,ugiendum, oui sol pro quavis re supplicandum. Vtere igitur hic est non solum Deus, sed solus Deus ineffabiliter trinus et unus.
cialmente del hoT.hre, a Digs. 2.' !q palqbfa subs-talcia tiene entre los trlsotos y telogos varios sentidos. Es tomada como sinnimo de esencia y naturaleza; cn un sentido ms estricto. exDresa sola_ mente el sujeto o la substancia de las propiedades. esenciales o no: c veces se la emplea como sinnimo de individus. q.o El nombr de persona, aplicado al hombre, no designa completainente la mis_ ma cosa.que aplicado- a Djog. Todo esto xplica ior qu San Anse.llro parec como vacilar a.l decir que hay eri Diod, tre personas. No hay que extraarse de e1lo, l.a quq l mismo explica cbmo el nomDre _de persona, tal cual nosotros lo entendemos y con todo 1o cue mpllca entre lbs hombres, no puede aplicarse a Dios. ' Ifasta aqu el autor no haba pionunciado expresamente el lombre de Dios. Se abstuvo de ello- casi completadrente, aunque desde el principio.hasta el firr tra g^irigido su niente, todo'su inqenro, tooo su estudlo a lo que slgnlficamos Dor esta palabra : Dios. Como ya 1o advertimos en tra ocasin. San'Alrsel.mo'en este escrito ha obrado como una persona que medita sola v oue no cree. o que por Io menos no se prcocu,pa de la fe y Sagtada Escritura, sino <iue

Qun r,n EsENcIA supREMA Es Dtos, NIco, soBERANospon


Y @BERNADOR DE TODAS LAS COSAS 1

Puor.e, por consiguiente, rnejor dioho, es incontestable que lo que llamamos Dios, es un ser real, y que el nombrre *f de Dios es dado eon toda justicia a esta nica esencia suprema, porque todo el que nombra a Dios, que le suponga i *9 o varigs, supone una rubstancia que coloca encima de J toda naturaleza que no sea Dios misrno; substancia que exige la veneracin de los hombres, a cau6a de su dignidad eminente, y a la cual debemos dirigir nuestras oraiiones cuando la necesidad nos urgp.---Ahora bien,'qu cosa puede haber que merczca ms nuestro respeto por su dignidad y reclarne ms nuestras oraciones en las necesidades urgent-es Eue es e esp,ritu sobe,ranarnenerbueno y poderoso que domina y gobierna todo? Ponque, desde el momento en que lo ha hecho todo y lo consetva por su omnipotencia. soberanamente buena y sabia, serl contradictorio, en el ms alto grado, que no ejenciese eu dominio sobre flo que ha cr"eado, o qu, d,espuesde haber sido oreadas por 1, las cosas hubiesen sido abandonadas al gobierno de un ser menos pderoso, menos sabio, menos bueno que 1, o que, en augencia de toda inteligencia, la sola suoesin arbitraria de las fuerzars del aaar dirigiese u camino, puesto .que es el nico por el cual ha venido el bien a cada cosa y sin el cual no existira en ninguna parbe; nalmente, d,el cuwl,, gtor el ctm,l y m al, aaill estiLn todas las c.osas. Por consiguiente, siendo El solo ,el creador lleno de bondad, eI seor omnipotente y gobernador sabio de todo, slguese claramente qu es el ni co a quien todos los dems deben con todas sus fuerzas respetar con arnor, arnar con veneracin; solamente de El debemos eaperar la dieha, a El solo r,ecurrir en la adversidad, a El dirigir nuqs,trars oracions por cualquier asunto que sea. Es, por consiguiente, no sio verdadero Dios, sino el nico vetdadero Dios, de una manera ineifaible trino y uno.
lusca las cosas de la fe solamente por Ia razn natural. y uor lo rnismo no le pareci converienre tratar de Dios exoresanieirtd. siuo rlemostrar su'existencia y atributos por la idea qu poda formarse nr Jas c,riaturas.. Por elo os habla del Ser s-upre-mo, del sumo hien, de la esencia o substancia suprema, etc. Perb una'vez descubierto todo lo que -ha rse encierra en l palabrc Dios, eu sus ctibutos v propiedades, llegado la hora d decir mn ioda claridad quc csta suma esencia es Dios, un Dios diEno de veneracin. disno-dc ser amado con todo corazn, no slo como hnico. sin tmbi r'omo trino en las tes personas, Tc d,ecet laus, tibi'sloria Deo Patri et Filio cum. Sancto Splri|l.t ln saentla saetloruln. .\m.

You might also like