ALKOL KONTROLNDE DNYA UYGULAMALARI

I. GR
Alkoll ikiler sektr Dnya genelinde dzenleme ve denetim kavramlarnn sklkla kullanld piyasalarn banda gelmektedir. Bunda hi phesiz sosyal sorumluluk temelinde halk salna verilmesi gereken nem ve hassasiyet bata gelmektedir. Alkoll iki tketiminin halk salnn zararna olduu yllar boyunca yaplan saysz bilimsel aratrmalarla ortaya konmutur. Alkol bamllnn yol at zararlar salk problemleri ile snrl kalmayp, sosyal hayatn eitli alanlarna da yaylarak; gerek ulusal gerekse global refah, her nevi salk sorunu, su ileme ve intihar oranlar gibi nedenlerle olumsuz ekilde etkilemektedir. Alkol ve alkoll ikiler sektr; belirgin ekonomik getirileri ve istihdam yaratma potansiyeli nedeniyle nem arz etmekle birlikte, belirgin olarak halk saln tehdit etme potansiyeli tad iin mmkn olan en sk ve en etkin ekilde dzenlenmesi, denetlenmesi ve kontrol edilmesi gereken bir sektr olarak ne kmaktadr. Alkol kullanmndan kaynaklanan sosyal, psikolojik, tbbi ve ekonomik zararlar tm dnyada yaygn hale gelmi ve dnya lkelerini bu salgna kar nlemler almaya itmitir. Avrupada alkol tketim orannn dnya ortalamasnn iki kat olduu, hastalk yk deerlendirmelerine gre alkoln, 26 risk faktr iinde ttn ve hipertansiyondan sonra 3. srada yer ald ve iddet, su, intihar, aile ii sorunlar, sosyal problemler, alkoll ara kullanm ve iyeri problemleri gibi birok toplumsal sorunun da nedeni olduu belirtilerek neredeyse bir ok AB yesi lkede olduka sk nlemler gze arpmaktadr. lkemizde de arkada basks, sosyal ve psikolojik nedenlerle genlerimizde ilk alkol alma yann ne yazk ki 11e kadar dt ve alkol sorununun hzla byd tespitinde bulunulmaktadr.

II. DNYA SALIK RGT (DS)

II.1. DS ALKOL KONTROL
Alkol konusunda ok aktif olan uluslararas rgtlerden biri de Dnya Salk rgtdr (DS). DS nn Avrupa blge ofisi kendi yesi olan 52 lkede alkole bal zararlarn azaltlmas amacyla birok faaliyet yrtmektedir. Bunlardan, Avrupa Blgesinde Alkol Politikalar erevesi, Alkol

-1-

konusunda Avrupa Szlemesi ve dzenlenen iki Bakanlar Konferansnda, ekonomik veya ticari kar evrelerinin mdahalesi olmadan alkol politikasnn (ve daha geni olarak halk sal politikasnn) gelitirilmesinin nemi teyit edilmitir. Alkol pazarlamas, pazarlama faaliyetlerinin trne bal olarak deiik derecelerde kontrol edilmektedir. Avrupadaki lkelerin yarsndan fazlasnda televizyonlarda bira reklmlar yasal snrlamalara tabidir, buna be lkedeki tamamen yasaklar ve saylar 14e ykselen sert iki reklm yasa olan lkeler de dhildir. Alkol politikas oluturmada DS ile dier uluslararas ve hkmetler aras rgtlerin etkili rol oynamas hususunda oluan gl beklenti sonucunda, DS Avrupa Blgesel Ofisince (WHO-EURO), blgenin alkol politikasnda yeni bir dnem balatlm, 1992de sz konusu Ofis, alkol konusunda blgesel apta bir eylem plan balatmak konusunda giriimde bulunmutur. Son 20 yl akn sredir anlan Ofis ye lkelerde alkol ile ilgili konularda politika oluturulmasnda nemli rol stlenmektedir. Bu kapsamda, WHO-EURO ye lkeleri 1992de genel alkol tketimini azaltmay amalayan ve tehlikeli iki alkanlklar ile mcadele iin tedbirler ieren Blgesel Eylem Plann (19932000) (European Alcohol Action Plan) kabul etmitir. Buna gre; Avrupada alkoll iki tketimindeki art trendine dair bilgiler ve buna karn alnacak eylemler dizisi ele alnmtr. Hedef olarak alkoll iki tketimini tm Avrupa Blgesi lkelerinde ortalama %25 oranna drmek belirlenmitir. Ev, okul, iyerleri ve salk kurulularnda, salkl yaamak konusunda yaklamlar gelitirilmesi ibu hedefe ynelik bir strateji olarak belirtilmitir. 1999da lkesel planlama ve denetlemeye vurgu yapan yeni Blgesel Eylem Plan (2000-2005) kabul edilmitir. Buna gre 5 temel eylem;

Alkoln zararlarn nleyecek halk sal politikalar iin destek tesis etmek, eitim salamak ve daha byk farkndalk meydana getirmek, Ev, i yeri, cemiyet veya iilen evrede meydana gelebilecek olan alkole ilikin problemlerin riskini azaltmak, Felaketler, kazalar, iddet, ocuk istismar ve ihmali ile aile krizleri gibi alkolle ilgili zararn hem bykln hem de derinliini azaltmak, Tehlikeli ve zararl alkol tketimi ve alkol bamll olan kiiler iin eriilebilir ve etkin tedaviyi salamak, ocuklar, genleri ve alkol imemeyi seenleri, ienlerin basklarndan korumay salamak, olarak belirlenmitir.

2001de genlik ve alkol konularna ynelen ikinci DS Bakanlar Konferans sonucunda Stockholm Deklarasyonu olarak da bilinen Genlik ve Alkol Deklarasyonu ile Avrupa Alkol Belgesi desteklenmekle kalmam, baka hedefler de belirlenmitir. Bu hedefler aadaki gibi sralanabilir;

-2-

 Alkoll iki kullanmn, pazarlamay da ieren basklar, alkole dayal zararlar azaltmak, Genler arasnda alkol kullanmn azaltmak, ki kullanmna alternatifler yaratmak, genlerin salk politikalar ile daha fazla ilgilenmelerini ve daha fazla eitim salamak. DS Avrupa Blgesindeki 51 lke temsilcileri, 2006 ylna kadar on ortak hedefin baarlmas konusunda mutabakata varmtr. Kltrel ve sosyal farkllamasna uygun olarak, aadakileri ama edinmilerdir;

Alkol tketmeye balayacak genlerin saysn kayda deer ekilde azaltmak, Genlerin ikiye balama yalarn geciktirmek, zellikle kkler ve gen yetikinler arasndaki yksek riskli ime skln ve meydana geliini tam olarak azaltmak, Genlerle alanlarn eitim ve retim imkanlarn artrmak ve alkol ve uyuturucuya alternatifler gelitirmek, zellikle alkolle ilgili salk sorunlarnda genleri desteklemek, Alkol konusunda genlerin eitimini artrmak, Alkol promosyonlar, bedava datmlar, reklam, sponsorluk vb faaliyetler araclyla genlerin alkol kullanmas zerindeki basklar minimize etmek, Yasad alkol satlarna kar olan faaliyetleri desteklemek, zellikle alkol problemi olan genleri ve/veya alkol bamls aile fertleri iin salk ve tedavi hizmetlerinden faydalanmalarn salamak/artrmak, zellikle genlerin maruz kald kazalar, saldr ve iddete ilikin alkol kaynakl zararlar azaltmak.

Sz konusu Deklarasyon salk ve alkol politikalarnn ticari ve ekonomik karlarn etkisinde kalnmadan gelitirilmesi gerektiini teyit etmektedir. Ayrca, 2005 DS Akl Sal Bakanlar Konferans, ocuk ve Gen Sal ve Geliimi Avrupa Stratejisi tasla gibi ilgili dier alanlarda yrtlen faaliyetlerde de alkole gndermeler yaplmtr. 2005 ylnda sona eren ikinci Blgesel Eylem Plann takiben WHO-EURO Blgesel Komitesi yeni bir Alkol Politikas erevesini onaylamtr. Sz konusu almada, Blgesel Eylem Plannn zn oluturan ilkeler korunmakla birlikte, uluslararas ibirliinin yan sra baka alternatif politikalara da vurgu yapmtr. Konsey ilk defa 1986 ylnda alkol kamu sal ve sosyal adan sorun olarak belirtmitir. 19-24 Mays 2008 tarihinde, Cenevrede 61. DS Asamblesinde Slovenya hkmeti temsilcisi Salk Eski Bakan Dr. Bozidar Volj, tarafndan DS ynetim Kuruluna yapt bir anlamda alkol kullanmnn zararlarna kar

-3-

alnacak nlemlere deinilen rapor bildirgesinde aada sralanan grler belirtilmitir;

-

Alkoln zararl kullanmn azaltma stratejileri paylalmaldr. Alkol ilikili problemler dnya apnda hzla artmakta olduundan bu durum kresel bir giriimi ve ynlendirmeyi gerektirmektedir. Yerel, blgesel ve ulusal dzeyde acil nlemler alnmaldr. Tm ye lkeler ve DS alkoln zararlarndan ortak sorumludurlar ve konuyu uzun sredir ihmal etmilerdir. Alkoln yol at psikolojik, sosyolojik, ekonomik zararlar ortadadr, zellikle genler bundan ok etkilenmektedir. Fakirlik ve kt beslenme alkanln alkol kullanma krklemekte ve iki kullanandan dier insanlara zarar vermektedir. Tm DS blgeleri bu farkndal paylamaldr. 2006 ylnda AB, ye devletleri alkol ilikili zararlar nlemede desteklemek zere bir strateji kabul etmitir. Barselonadaki nc alkol konferans boyunca sadece problemlerin ne olduu deil alnacak nlemler de tartld. rnek uygulamalar mevcut olsa da daha etkili nlemlerin uygulanmasna ve tecrbe ve birikimlerin paylalmasna iddetle ihtiya vardr. Bu alandaki stratejik liderlii DS acilen yrtmelidir ve blgelere ve uluslara alkolle mcadelede destek olmaldr. Kresel bir strateji belirlenmeli ve bu amaca tm gcyle hizmet etmelidir.

II.2.ALKOL LE LGL AVRUPA ARTI-(Salk,Toplum ve Alkol

zerine Avrupa Konferans, Paris, Fransa, 12-14/12/1995) Etik lkeler ve Amalar Paris Konferans, Avrupa Alkol Eylem Plan desteinde btn ye lkeleri, kapsaml alkol politikalar dzenlemeye, ve farkl kltrlerine, sosyal, yasal ve ekonomik artlarna uygun olarak aada yer alan etik ilkeleri ve amalar ifade eden programlar uygulamaya davet etmektedir. 1. Btn insanlarn kazalardan, iddetten ve alkol tketiminin dier olumsuz sonularndan korunmu bir aile, toplum ve i yaamna sahip olma hakk vardr. 2. Btn insanlarn alkol tketiminin salk, aile ve toplum zerine etkileri konusunda yaamn erken dnemlerinde balayan, doru ve tarafsz bilgi ve eitim alma hakk vardr. 3. Btn kkler ve gen yetikinler, alkol tketiminin olumsuz etkilerinden ve olanaklarn elverdii lde alkoll iki reklamlarndan arndrlm bir evrede bymeye haklar vardr. 4. Tehlikeli veya zarar verici boyutta alkol tketen btn insanlarn ve onlarn aile yelerinin tedavi ve bakma ulama ve alma haklar vardr. 5. Alkol tketmek istemeyen veya salk sorunlar ya da dier nedenlerle alkol tketemeyen herkesin imek iin zorlanmamaya ve alkol kullanmama davranlarnn desteklenmesine haklar vardr.

-4-

Alkol Eylemi in On Strateji Her ye lkenin birbirlerinden farkl kltrleri, sosyal, yasal ve ekonomik koullar ile uyumlu olarak, yukarda listelenen etik ilkeleri ve amalar etkin klmaya ynelik aada yer alan alkol eylemi ile ilgili olarak saln gelitirilmesi konusunda 10 strateji uygulanrsa; bunun Avrupa Blgesinin salk ve ekonomisine belirgin yarar salayabilecei, aratrmalar ve lkelerdeki baarl rnekler tarafndan gsterilmektedir. 1. nsanlar, erken ocukluk dneminde balayan yaygn eitim programlar oluturarak, alkol tketiminin sala, aile ve topluma etkileri ve zararlarnn nlenmesi veya en aza indirilmesine ynelik etkili nlemler konusunda bilgilendirmek. 2. Kazalardan, iddetten ve alkol tketiminin dier olumsuz sonularndan korunmu kamu alan, zel yaam alan ve alma ortam gelitirmek. 3. Alkoll araba kullanmn caydrc yasalar karmak ve yaptrmn salamak. 4. Salk hizmetlerinin varln denetleyerek - rnein genler iin - ve alkoll ikilerin fiyatlarn etkileyerek vergilendirme gibi- sal gelitirmek. 5. Baz lkelerde var olan kstlama ve yasaklara benzer ekilde alkoll ikilerin dolaysz ve dolayl reklamlar zerinde sk denetim uygulamak ve reklamlarn hi bir ekilde, alkol ile spor arasnda kurulan ba rneinde olduu gibi gen insanlar hedef almasn engellemek. 6. Tehlikeli ve zararl alkol tketimi iinde olan kiiler ve aile yeleri iin eitimli personel tarafndan sunulan etkili tedavi ve rehabilitasyon hizmetlerinin ulalabilirliini salamak. 7. Alkoll ikilerin pazarlama ve sunumunda yer alan kiilerin etik ve yasal sorumluluklarnn bilincinde olmalarn tevik etmek, gvenli retim konusunda sk kontrol salamak ve alkoll ikilerin yasal olmayan retim ve satna kar uygun nlemler almak. 8. Toplumun geliiminin ve liderliinin glendirilmesi ile birlikte; salk, sosyal gvenlik, eitim ve yarg gibi farkl sektrlerdeki meslek insanlarnn eitimi ile toplumun alkol ile ilgilenme kapasitesini arttrmak. 9. Salkl yaam tarzlarn tevik eden, zellikle alkoln zararlarn nlemeyi veya azaltmay amalayan sivil toplum rgtlerine ve kendi kendine yardm hareketlerine destek vermek. 10. Alkol ile lgili Avrupa artn dikkate alarak, ye lkelerde, geni tabanl programlar formle etmek; ak hedefler ve sonu gstergeleri belirlemek; gelimeyi izlemek ve programlarn deerlendirilerek sreli gncelletirilmelerini salamak.

-5-

III. AVRUPA BRLNDE ALKOL KONTROL

III-1 89/552//EC Direktifi/Md. 15
Direktifte alkoll ikiler reklamlarnn bal olaca llere yer verilmitir. Bunlar; - Kkler hedef alnmamal ve zellikle kkler iki ier halde tasvir edilmemelidir. - Alkol tketimi ile fiziksel performans veya ara kullanma arasnda ba kurulmamaldr. - Alkol tketiminin cinsel gc arttrd imaj oluturulmamaldr. - Alkoln tedavi edici zellik tad veya kiisel problemleri zc ve yattrc olduu iddia edilmemelidir. - Ar alkol tketimini tevik etmemelidir. - Yksek alkol ieriinin ikilerin kalitesini gsterdii vurgulanmamaldr.

III.2. Genlerin, zellikle Ergen Ve ocuklarn Alkol Kullanmna likin 5 Haziran 2001 Tarih ve 2001/458/EC sayl Konsey Tavsiye Karar:
I. Konsey ye lkelere, genlerin, zellikle ocuk ve ergenlerin alkolle ilikisi konusunda aadaki, dzenlemeleri hayata geirmelerini tavsiye eder: 1. Genlerin alkol tketiminden kaynaklanan eitli problemler ve bu problemlerin zmne ilikin yaplacak aratrmalarn tevik edilmesi. 2. ocuk, ergen, ebeveynler, retmenler ve bakclarn, alkol konusu da dahil olmak zere kapsaml salk tevik politikalar ierisinde yer almasnn salanmas; bu konuda eitim sisteminde gerekli dzenlemelerin yaplmas. 3. Genleri alkol imeye tevik eden faktrlerin belirlenmesi iin aratrmalar yaptrlmas. 4. Genlerin alkol ve alkol tketiminin negatif etkileri konusunda eitilmesine destek olunmas, bu dorultuda medya kampanyalar dzenlenmesi. 5. Alkol kullanmnn, genler zerinde etkisi konusunda birey ve toplumsal dzlemlerde bilin dzeyinin artrlmas. 6. Genlerin salkla ilgili politika ve kampanyalara bilfiil katlmnn artrlmas. 7. Alkoln genler zerine etkileri konusunda klavuz materyaller hazrlanmasnn tevik edilmesi. 8. Alkoll ara kullanmnn tehlikelerinin okullar, src kurslar ve eitim messeselerinde aktarlmas.

-6-

9. Reit olmayan kiilere alkoln yasad olarak satlmasnn nlenmesine ynelik dzenlemeler yaplmas. 10. Genlerin alkol bamls olmasnn nlenmesi ynnde erken uyar ve erken mdahale yaklamlarnn oluturulmasnn desteklenmesi. II. ye Devletler, kendi hukuki sistemleri ve normlar erevesinde aadaki dzenlemeleri yapmaldrlar: 1. Alkoll iki reticileri ve satclar ile sivil toplum kurulular; sunum, sat ve pazarlama konularnda etkin mekanizmalar kurmalar yolunda tevik edilmelidir. a. reticilerin ocuk ve ergenleri zel olarak hedef alan alkoll ikileri retmemesi salanmaldr. b. Alkoll ikiler retilip sata sunulurken, aadaki hususlar dikkate alnmaldr:
-

Genlikle ilgili tarzlarn (karakter, motif ve renk) kullanlmamas. Promosyon kampanyalarnda ocuk, ergen ve reit olmayan grnmde kiilerin kullanlmamas. la ve ttn gibi dier zararl maddelere ilikin imalarda bulunulmamas. iddet ve anti sosyal davranlarla iliki kurulmamas. Sosyal, cinsel veya sportif baar vurgusu olmamas. Dk fiyatl sat yaplmas da dahil olmak zere ocuk ve ergenleri iki imeye zendirmemesi. ocuk ve genlerin katlmnn youn olduu spor, mzikal ve dier organizasyonlarda reklam ve promosyon yaplmamas. ocuk ve genlere ynelik yayn yapan medya organlarna reklam verilmemesi.

c. Garson ve sat temsilcilerine, genlere ve ocuklara sat yapmamalar iin zel eitim verilmesi. d. reticilerin bir mal piyasaya sunmadan, medya lansmanna balamadan, tavsiye almasnn salanmas. e. Yukardaki maddelere uymayan ekilde retilerek satlan rnlerin piyasadan men edilmesi ve gerekli piyasa tedbirlerinin alnmas. 2. retici ve sat rgtlerinin bu prensiplere uymalarnn salanmas. Komisyon, bu maddelerin uygulanmasn teminen ye Devletlere bilgi, AR-GE, iletiim destei vermeye ve gelimeleri rapor etmeye davet edilmitir.

-7-

III.3. Alkolle lgili Zarara likin Topluluk Stratejisi Hakknda 5 Haziran 2001 Tarih Ve 2001/C 175/01 Sayl Konsey Sonu Bildirgesi:
Konsey, 1. Alkol ile ilgili Avrupa Salk Konferansnn sonucunda oluturulan hedefleri dikkate alr. 2. 29 Mays 1986 Alkol Suiistimali Tebliini anmsar. 3. Dnya Salk rgt (DS) Avrupa Blgesinin hazrlam olduu Eylem Plann anmsar. 4. DS Genlik ve Alkol Konferans sonularn dikkate alr. 5. Komisyonun Topluluk Salk Stratejisi Tebliini anmsar. 6. ECAS aratrmas raporunu dikkate alr. 7. Alkoln Avrupa Topluluunun anahtar salk bileenlerinden biri olduunu vurgular. 8. Alkol tketiminin eitli salk zararlarna yol atn beyan eder. 9. Avrupa yollarndaki kazalarn temel sebeplerinden birinin alkol kullanm olduunu kabul eder. 10. Alkol kullanm ile isizlik, verimsizlik, iddet, aile messesesinin ypranmas arasndaki ban altn izer. 11. Genler arasnda elence alemleri ile ar alkol tketimi yaratldn kabul eder. 12. Alkol ve Ttn alkanlna kar tedbirler alnmas gerektii ynndeki AB stratejisini kabul eder. 13. Bahsi olunan konularn ayn zamanda aday lkelerde de mevcut bulunduunun farkndadr. 14. ye Devletler arasnda alkoll iki tercihleri, tketimi ve politikalar konusunda farkllklar olduunun farkndadr. 15. Konsey Tavsiye Kararnn kmasndan memnuniyet duyar. 16. Aday lkelerin de bu konuda yaplacak almalara yardmlara dahil edilmesi gereinin farkndadr. 17. Komisyonu, alkolle ilikili zararlarn azaltlmas iin kapsaml Topluluk Stratejisi oluturmaya ve takvim belirlemeye davet eder.

III.4. AB Ulusal Alkol Politikas Ve Eylem Komitesi Alkol Stratejisi:

AB Ulusal Alkol Politikas ve Eylem Komitesi, ye Devletlerde Alkole Bal Zararlarn Azaltlmasna Destek in Bir AB Stratejisi isimli Komisyon Tebliinin 24 Ekim 2006 tarihinde kabuln takiben (COM(2006) 625 final), Komisyonun ilgili birimlerince kurulmutur. Bu Strateji, genel olarak zararl ve tehlikeli boyutta alkol kullanm sonucu ortaya kan salk sorunlar ile beraberinde oluan sosyal ve ekonomik maliyetleri ile de ilgilenmektedir.

-8-

III.5. Avrupa Snr tesi Televizyon Szlemesi'nin Onaylanmasna Dair Karar:

Bakanlar Kurulu Karar Says: 93/5038 Karar Tarihi: 22 Kasm 1993 Resmi Gazete Tarihi: 12 Aralk 1993 Resmi Gazete Says: 21786 Madde 15 -Belirli rnlerin Reklmlar: 1. Ttn rnleri reklmlarna izin verilmez. 2. Her eit alkoll iki reklmlar aadaki kurallara uygun olacaktr: a. Bu reklmlar, zellikle reit olmayan kklere ynelik olmayacak ve alkoll ikilerin tketimine ilikin reklamlarda grlenler reit olmayan bir kii izlenimi uyandrmayacaktr. b. Alkol tketimi fiziksel bir etkinlie veya araba kullanmaya bal olarak sunulmaz. c. Reklmlarda, alkoln tedavi edici zellikler tad veya uyarp, yattrc ve zel sorunlarn zlmesinde yarar olduu gibi unsurlara yer verilmez. d. Reklmlar, ar alkol tketimini tevik edici biimde dzenlenmeyecek veya alkol kullanmamay yahut lml imeyi olumsuz bir zellik olarak gstermeyecektir. e. Reklmlar, ikideki alkol muhtevas konusunda gereksiz ibarelere yer vermeyecektir. 1 Ocak 2007 itibariyle oluturulan AB Alkol Stratejisinde mcadele stratejisi ortaya konulmakta ve AB-27deki Doru Uygulamalarn zlenmesi salanmaktadr. lkelerdeki kyaslamal olarak alkol kontrol stratejileri irdelenmektedir.

IV. LKE UYGULAMALARI

IV.1. FNLANDYA
AB yesi lkeler arasnda skandinav lkeleri alkol kontrolde n sralarda yer almakta, zellikle Finlandiya alkol kontroldeki daha sk tedbirleriyle dikkatleri ekmektedir. Finlandiyann alm olduu alkol kontrol tedbirleri aada zetlenmitir. - Bira, arap ve sert ikilerde ak satlarda 18 ya snr sz konusudur. Ayn alkoll ieceklerde normal sat ve sunum faaliyetleri iin ya haddi 20 yaa ekilmi durumdadr. hlal durumunda, lisansn geri alnmas, cezalar, kamu otoriteleri tarafndan srekli denetim gibi meyyideler mevcuttur. - Perakende satta devlet tekeli, devlet tekeli tarafndan yaplan sk ya kontrolleri, genleri hedefleyen rnlerde baz dzenleyici yasaklar grmek mmkndr. - Sert iki reklamlar zerinde tam bir dzenleyici yasak mevcuttur. Bira ve arap reklamlarnda ise ksmi yasak sz konusudur.

-9-

- ocuklar alkol sorunlarndan korumak adna ve alnacak tedbirler konusunda ailelere danmanlk hizmetleri verilmektedir, ancak bu daha ok doum ncesi youn danmanlk hizmetleri tarznda gerekletirilmektedir. - Mfredatn ieriine dahil olarak okullarda salk eitimi dersinde konu ilenmektedir. - Genlerin iim alkol kullanm miktarlar ve trleri hakknda istatistiksel almalar yaplmaktadr. ESPAD ve ylda bir ve ylda iki kez yaplan iki adet ulusal aratrma almas mevcuttur. - Her seviyede uygulanan kapsaml alkol program mevcuttur. Ayrca birok toplumu koruma amal programlar faaliyettedir. - Reklamda, sponsorlukta yetikinleri hedef alan ulusal snrlamalar mevcuttur. Sert ikilerde dzenleyici yasak, bira ve arap iin ise dzenleyici ksmi yasak sz konusudur. - zellikle yetikinleri hedef alan hkmet veya meclis tarafndan kabul edilen ulusal alkol politikas mevcuttur. - Yksek riskteki iicilerin tedavileri ve rehabilitasyonlar, ilk salk bakm hizmetleri ve sosyal hizmetler geni apta gerekletirilmektedir. - Tm kilit profesyonelleri kapsayacak eitimler iin ulusal bir tavsiye sz konusudur. - Yetikinleri hedefleyen ulusal fiyat politikalar mevcuttur. Finlandiya AB ierisinde en yksek alkol vergilemesini uygulayan lkelerden biridir. zel reklam tekliflerinde yasak sz konusudur. - Perakende satta devlet tekeli ve retim lisanslama sistemi mevcuttur. - Barlarda ve restoranlarda ak iki satlarnda, ksaca tm alkoll iki servislerinde lisanslama sistemi vardr. - Alkoll iki hizmeti sunanlara ynelik zorunlu eitim vardr. Tm sunuculara ynelik bir eitim projesi de gndemdedir. - Sat noktalarnda tketici bilgilerini grmek mmkndr. Devlet perakende tekeli dzenleme yapmakszn dier salk odakl tketici bilgileri gibi salk zararlar hakknda bilgi salamaktadr. - kiler veya reklamlar zerinde salk uyar etiketleri bulunmamakta, sadece hamilelik dneminde iki kullanma zerine uyar etiketini dzenleyen bir kanun mevcuttur. Konteynrlarn zerine yerletirilen genel salk uyar yazs Komisyonun negatif beyanat nedeniyle geri ekildi. - Kamu tarafndan finanse edilen alkol aratrma ve gzlemleme programlar ve Ulusal alkol program kapsamnda bir ok ulusal proje mevcuttur.

IV.2. RLANDA
Sk alkol kontrol tedbirleriyle bilinen bir baka AB yesi lke olan rlandada sert alkoll ikilerde TV ve radyolarda reklam yasa mevcuttur. Alkol reklamlar spor programlarndan nce gsterilemez. Ayn reklam bir kanalda bir gecede ikiden fazla yer alamaz. (Alcohol&Advertising; IAS Factsheet-UK, Mart 2003)

- 10 -

IV.3. AVUSTURYA
Avusturyada da benzer uygulama vardr. Sert alkoll ikilerde TVlerde ve radyolarda reklam yasa sz konusudur. Alkol kullanmn tevik edecek tm reklam tr yasaklanmtr. (Alcohol&Advertising; IAS Factsheet-UK, Mart 2003)

IV.4. BELKA
Belikada yine bu lkelere yakn kontrol tedbirleri bulunmaktadr. (Alcohol&Advertising; IAS Factsheet-UK, Mart 2003)

IV.5. HOLLAND
Hollandada yrrlkte olan STIVA yasasnn 31 inci maddesi TVde, sinemalarda, tiyatrolarda ve kapal televizyon yaynlarndaki tm reklamlarda bir sorumlu iki iki ime mesaj kullanmn gerektirmektedir. (Sorumlu Alkol Tketimi Bildirgesi, 2. lerleme Raporu-Kasm 2007)

IV.6. SLOVENYA
Slovenyada tm alkoll iki reklamlarna ilikin yasak mevcuttur. (Sorumlu Alkol Tketimi Bildirgesi, 2. lerleme Raporu-Kasm 2007)

IV.7. ABD-Teksas Alkoll ki Kanunu:

Teksas Alkoll ki Komisyonunun 1 Kasm 2003 tarihli Alkoll ki Kanununun reklama ilikin 108.01. Yanltc, Ktleyici Yahut Baka ekillerde Yasad Olan Reklamlar blmnde; Aadaki zellikleri tayan alkol rn reklamlar yaynlanamaz veya yaylamaz ya da bunlarn yaylmasna ya da yaymlanmasna izin verilemez; (1) mterinin reklam yaplan rn konusunda aldatan yahut bu amala hazrlanm reklamlar; (2) dorudan veya belirsizlik yaratma, eksik bilgi verme yahut sonu karma yoluyla yanl ynlendirici bir izlenim brakma eiliminde olan reklamlar; (3) herhangi bir ayrnts gerek d olan reklamlar; (4) rn alkol ieriine atfta bulunan reklamlar; (5) rakip rnleri ktleyen reklamlar veya (6) mstehcen veya adaba aykr reklamlar. (b) Bu blmn kapsamna giren medya organlar arasnda unlar vardr: (1) radyo yayncl; (2) gazeteler, sreli yaynlar ve dier basl yaynlar; (3) tabelalar ve ak alan reklamlar ve (4) tm basl ve grafik yaynlar. Blm 108.02. Yasaklanan Reklam Trleri; Hi kimse kamuya ak sokak cadde veya karayollarnda sesli bir tatn kullanlmas yahut el ilanlarnn datlmas vastasyla alkoll ikilerin reklamn ya da satn yapamaz.

KAYNAK:www.tapdk.gov.tr/tutunalkolkontrol/.../Alkol% 20Kontrolnde%20Dnya%.

- 11 -