MARIAN

PAIUtrH

MEEHANIKI BUDOTTLI
PcrrrREtrzNrK AKArIEMTcKT DLA srurrgNr6w wv2gizycH szrc5z rEtrHNtEzNytrH

PoDSTATTY

BIBI.IOTBTA GEoWilA POLITBCETItrI RZBSZffiStrIEJ w 8k 35834

Illl Illll Illllll Illlllll Illll illll

ooo-o3583I-OO-O
Y

0 , ,\ l ' - V.2 J )t t.! rJ

Knar6w

_!) _,ul''- t. ,X

l a

. trOB

Podrqcznik akademicki dla student6w wy2szych szk6l technicznych

Copyright @ by Wydawnictwo Katedry Geomechaniki, Budownictwa i Geotechniki Akademii G6rniczo-Hutniczei al. Adama Mickiewicza 30 30-059 Krak6w (012) fax(012) 611-20-s9 tel. 6t7-2t-91,
http://www.gom.agh.edu.pl/kgg e-mail: katgeom@agh.edu.pl,

Krak6w 2003

Opiniodawcy: Raphael H. Grzebieta Monash Australia Associate Professor Structures University,

ffi

prof. dr hab. in2. Antoni TajduS im. Stanislawa w Krakowie Akademia G6miczo-Hutnicza Staszica

RedaktorNaukowy: dr hab. in2. Leszek Mikulski im. Tadeusza Ko6ciuszki w Krakowie Politechnika Krakowska

Opracowanie redakcyjne i korekta: Danuta Flisiak Projekt okladki i fotografia: Tomasz Chru5ciel

DTP: 20I I ARBOR Krak6w,lul.U rzqdntcza

tel./fax (012) 634-29-98,e-mail: arbor@pro.onet.pl

rsBN 83-905407-6-2

Zdjqcie na okladce przedstawia konstrukcjq stalow4 przel4czki budynku przy ulicy Bratyslawskiej w Krakowie

T R ES C I SP I S
Od Autora UKLADY PRETOWE STATYCZNTEWYZNACZALNE I NIEWYZNACZALNE ........... 9 l.l. Wprowadzenie............. 9 pojqcia slu24ce 1.2. Podstawowe do zrozumieniamechanikibudowli 13 1.3. Sily przekrojowew plaskichukladachprqtowych statyczniewyznaczalnycl.r ................ 25 1.3.1. Przyklady 29 1.4. Zadania do samodzielnego rozwi4zania .................. 85 1.5. Linic wplywu reakcji podporowyclri sil przekrojowych plqtowychstatycznie w plaskich ukladach wyznaczalnych ................... .. 90 1.5.1. Linic wplywu dla betckprostych .. 90 | .5.2. Linie wpll"vuudla belek Gcr-bcrowskich 93 1 . 5 . 3 . L i n i ew p l y ' w u d l ap l a s k i c h rarr ................ l0l 1.5.4. Linic wplywu dla kratownicplaskichstatycznie wyz.naczalnych ...................... 104 1.5.5. Linie wplyrvn dla tuk6w tlojprzegubowych ................ 107 przemioszczefi | .6. Wyz,nacz-cnic uog6lnionych(liniowych, k4towych) w ukladzielirriowo-sprq2ystym .............. I .6.l. EnergiasprQzysta odcinka prQtapryzmatycznego obciq2onego sil4 podlu2naM par4silomomenciegnAcymM,sllqtnqcqA..... 1.6.2. Zasada Bettiego-Maxwella L6.3. Twierdzenie Castigliano 1.6.4. Twieldzenie Menabrc'a glaficznernetod4 1.7. Calkowanie Wercszczagina 1.8. Metodasi.l- r'ozwi4zywanic uklad6wstatycznie niewyz-nac2,alnych ................ 8 . 1 . B c l k i i l a r n yp i a s k i e. . . . . . . . . . 8.2. obci42enia i ;;;;;i;;;; ..:....:..... .. . eeornetLvoz.e p l a s k i e. . . . . . . . . . 8.3. Klatownice 8 . 4 . U k l a d yr a m o w o - k l a t o w e ................... 1.8.5. Sily przekrojowe w hrkachparaboliczrych..................., 1 . 8 . 6 . U p l o s z c z e n is at o s o \ , v aw ue metodzie sil .................. 1.9. Rozwi4zywanie rnszt6wplaskich I . I 0. Rozwi4zywanieprzestrzennych uklad6w prqtowych.Wyznaczenie przenieszczei uog6lnionychw przcstrzennych ukladachprEtowych(ramach) l.l l. Linie wplywu cllauklad6wstatycznic niewyznaczalnyoh ............... l . l 2 . Z a d a n i ac l os a u r o d z i c l u e lg oo z w i q z a n i a. . . . . . . . . . . . . . . . . . 2. METODN PRZEMIESZCZEN ROZWIAZYWANIE PI-ASKTCH UK{-ADOW PRETOWYCH 2.1. Wprowadzcnie ........... 2.2. Wyprowadzenic wzor6w tlansformacyjnych metody przemieszczeh 2.3. R6wnaniakanonicznernetody przemieszczeh 2.4. Przyklady zastosowaniarnetody przenieszczeit 2.5. Syn.retryczne uklady prQtowe 2.6. Analizaplaskich uklad6w kratowych- kratownice 2.7. Zadaniado sarnodziclnego rozwi4zania ................... I 13 ll4 I 16 ll7 I 18 I 18 124 124 t42 l5l 159 164 172 186 194 203 2ll

229 229 231 240 240 303 304 314

DYNAMIKA PI-ASKICH UK{-ADOW PRETOWYCH ........... 3.1. Wprowadzenie swobody,drganiawlasne,drganiasrvobodne 3.2. Uklad o jcdnyn.rdynamicznymstopnir-r tlumioneiwymnszone : N dynamicznychstopniachswobody o S,1 uktradu 3.3. Dlgania wlasr-re 3.4. Drgania wymtlszoncnietlumionewywolane silami halmoniczniezmiennymt fazowym kolorvej i stalyrnprzesnniqcitt czqsto3ci rv czasico stale.i . ................ rozwi1zania do samodziclnego Zadanta 3.5. PRETOW I RAM PI-ASKICH W ZAKRESIE SPREZYSTYM ST1\TECZNOSC ........... 4.t. Wprowadzcnie prqt6wprostych 4.2. Stateczno66 sily krytycznejmetodqprzemicszczei ........... do wyznaczenia 4.3. Wzory transformacyjne 4.4. Przyktadyobliczefi ... .........'..... rozwi4zania 4.5. Zadatiado san.rodzielnego

3t9 319 321 328 346 357

359 359 359 365 378 3U5 389

.,..,.,.... LITERATURA NORMY

390

rozwiqzaniakonstrukcji inzynierskichznaj,,Nal ciekawsze je jednak zauwairyt,poznat zttsacl-v" fujenty w przyrodzie. Trzeba dzialania i obliczefi i na tej podstawie zaprojektowat i wybudowac. Niech wiedzq,kt6rq zdobywamyprzepelnia mqdrolc wzbogocona dolwiadczeniem 2yciowym, abyimy naszq prucq ntttgli dobrze slu2yc innym przynoszqc im radoic i szczqicie"

Autor

OD AUTORA
mechanikibudowli" wprowadzaCzytelnlkaw problematykqobliczeri Podrqcznik,,Podstawy Pisanybyl z mySl4o stukonstrukcjiinzynierskich. budowlanych i dynamicznych statycznych TreS6 ksi42kijest wynidentachwydzialow inzynierii l4dowej wy|szych szk6l technicznych. kiem wyklad6w, dwiczeh i pro.lekt6wprowadzonychprzez autora dla student6wWydzialu dla Budownictwo na AGH w Krakowie. Ksi42ka jest przeznaczona G6rniczego- kierr.rnek student6wi rnlodych adept6wsztuki inzynierskiej.StanowicmoLer6wniez pomoc dla in2yi budowlanych. nier6w zajmuj 4cych siq obliczeniarnikonstrukcj pragnie gor4co podziqkowa6swoim nauczycielomakadernicW tym miejscu ar.rtor prof. zw. dr hab. inZ. Stefanowi Piechkim: prof. zw. dr-hab.inz. RornanowiCiesielskiemu, nikowi i prof. zw. dr hab. tn2. Zbyszkowi Stojkowi zaukazaniepiqkna mechaniki budowli. podrqcznikaprof. Rafalowi Grzebieciez Monash dziqkuje recenzentom Serdecznie University Australia i prof. dr hab. inL. Antoniemu Tajdusiowiz AGH w Krakowie za cenne wersji podrqcznika. i wnikliwe uwagi, kt6re zostalywykorzystaneprzy ostatecznej autorskladaredaktorowinankowemudr hab. inz. Leszkowi Oddzielnepodziqkowanie redakcyjnei korektq autor dziqkuMikulskiemu z PolitechnikiKrakowskiej. Za opracowanie je Pani dr inz. Danucie Flisiak. Gor4cepodziEkowania autor skladamgr inZ. Pawlowi Paluchowi za wykonanierysunk6w oraz studentowiPolitechnikiKrakowskiej Karolowi Paluchocalo6citekstu. wi za przepisanie

1. UKTADYPRETOWE STATYCZNIE WYZNACZALNE INIEWYZNACZALNE

1.1. Wprowadzenie PODSTAWOWE CELE I ZADANIA MECHANIKI BUDOWLI Konstrr,rkcje noSnestosowanew budownictwie przenosz4wszelkiego rodzaju obci4zenia na budowlq i przekazulqna fundarnentyi podloze grlrntowe.Kaida konstrukcja dzialajqce jest lrkladen.r element6w wzajernnieze sob4 pol4czonychi wsp6lpracul4cych, tworzqcych Eleurentauri konsh'Lrkcji dan4br,rdowlq. rnog4by6:prqty,ciqgna,ptyty,tarcze, tarczownice, powloki itp. 1. Belka

R y s .l . l

2.

Rama plaska

Rys.1.2 Kratownicaplaska

R y s .1 . 3 I-uk plaski

Rys. 1.4

5.

Ruszt

6.

Rama przestrzenna

Rys.1.6 7. Powlokapalaboliczna

Itys.1.7

10

8.

Plyta

Rys.1.8 9. Tarcza

10. Mur oporowy

Rys. 1.10

11

1l . Stopafundamentowa

R y s .l . 1 I plaskiei przestrzenne. W przypadkuuklaWyr6zniacbqdziemyuklady konstrukcyjne jedne.i plaszczyZnie. JeSlikt6ry6 sily lez4w d6w plaskichosie wszystkichprqt6w i dzialajqce jest przestrzenna. spelniony,to konstrukcjajest z tych warunk6w nie na konstrukcjqdzielimy na: Obci4zeniadzial.ai4ce kt6re mog4 by6: I bezpo6rednie, b) zrnienne; I ) a) stale, 2) a) skupione,b) ciEgle; 3) a) powierzchniowe,b) rnasowe; b) dynamiczne; 4) a) statyczne, II poSrednie: podp6r, osiadanie l) nier6wnomierne terrniczne, 2; naprq2enia 3) wstqpneodksztalcenia, pelzanie,relaksacja. 4) skr"rrcz, budowli przyjWszystkiekonstrukcjeznaturyrzeczys4tr6jwymiarowe.W mechanice epoprzezzast4pienie modelamiiednolub dwuwyr-niarowymi. rnowa6bqdziemyich idealizacj syznaczw kt6rych dwa wymiary poprzeczne I tak,jezeli w konstrukcjiwystqpuj4elernenty, jako jedje prEtami (dlugo6ci) itrakhrjemy to nazywamy trzeciego rnniejsze od wymiaru nie jest jeden (gruboS6) wymiar konstrukcyjnych natomiast w elementach Jezeli nowymiarowe. cial s4 pozostalych to modelern takich wymiar6w, mnie.jszy od dw6ch niepor6wnywalnie itp.). (plyty, powloki, przekrycia cienko6cienne tarcze, powierzchniowe d2wigary w kt6rych wszystkie trzy wymiary s4 tego samegorzqdu ElernentykonstrLrkcyjne, itp. nazywarnymasywnymi. Przykiademtutaj mo2e byc mur oporowy, stopafundatnentowa Zasadniczyn celerntego przedmiotujest nauczenieprzyszlegoadeptasztuki inzynierskiej estetakiegoprojektowaniai wykonaniakonstrukcjibudowlanych,aby byly or'ebezpieczne, - slowem optyrlalne. Do opanowania,a '"viqc ryczne,iunkcjonalne,tanie, latwe w rnonta2u

12

zrozumienia podstaw mechuniki budowli potrzebnajest znajomoS6mechanilei teoretycutei, teorii sprgiystoSci i wytrzymaloici materialfw. Wi4ze siq to z tym, 2e przy projektowaniu juZ istniej4cychnale2y: wzmacnianiu nowych obiekt6w i ewentr"ralnie i) ustali6 (przyjqt) odpowiednischematstatycznykonstrukcji; geornettycznq; 2) sprawdzi6jego niezmienno66 jak i bierne (reakcje); tak czynne(zewnqtrzne) 3) okreSli6sily (obci4zenia)dzialaj4ce 4) obliczy(, sily przekrojowe,a se nimi rnornentyzginajqce,rnomenty skrqcaj4ce, sily tn4cei osiowe; geometryczne i tlzyczne poszczeg6lnych element6w; 5) dobradcharakterystyki punkodksztalcenia iprzemteszczenia w charakterystycznych 6) wyznaczyt naprqzenia, tach konstrukcji; tak poszczeg6lnychelernent6wjak i calej konstrr,rkcji(br,r7) sprawdzi6 statecznoS6 dowli).

'1.2. Podstawowe poigciaslu24ce do zrozumienia mechaniki budowli

w spos6bbezporiredni lLrbpoSredni zwi'4z.ana z podlo2eur Ka2dakonstrukc.ja budowlana.jest gruntowyrnpoprzezr6znegorodzajupolelczenia tzw. wiEzy ukiadu,zwane dalej podpolauri. Mog4 one by6 plaskie lub przestrzenne. W przypadkuplaskirnwyr6zniamy podpory: a) przegubowe(lozyskastale), (lozyskarucholne), b) przegLrbowo-przesllwne c) pelne utwierdzenie, d) r"rtwierdzenie z poziourymprzesuwem, e) utwierclzenie z pionowyul przesuwem, (liniowe lub nieliniowe). f) utwierdzenie sprq2yste ad a) uklad sil reakcji ledukuje siq dojednej sily o nieznanymkierunku, Na podporzeprzegubowe.j kt6r4 to silq rozkladar-ny na dwie skladoweHA i VA przegubem. Modelem takiej podpory s4 dwa prqty pol4czone Podporata zezwalacialu tylko na obr6t, a zaterl odbieramu w przypadkuplaskirr 2 stopnieswobody.

<>
cr+0oicr*180o

Rys.1.12 ad b) uklad sil reakcji redukujesiq do jednej sily o znanyrn Na podporzeprzegubowo-przesuwnej (prostopadlymdo plaszczyznyprzesuwupodpory). Modelem takiej podpory jesl kierunkr,r prqt o jednym koficn unieruchomionym. Podporata zezwalacialu na obr6t i translacjqzatenr odbiera I stopief swobody.

13

<>

Rys.1.13

ad c) Na pelnyrn utwierdzeniutrklad sil reakcji redukujesiq do jednej sily o nieznanymkiertttrktt Podporata odbiezwanynl momentemr"rtwierdzenia. (rozklad na H i V) i pary sil o r.nornencie zadnego rttchu. Modeletrt rnozliwoSci rna ono ra cialu wszystkiestopnieswobodyzatemnie jest r6wnolegle. prqt6w, dwa s4 z ktrirych uklacltrzecir takiej podpory

R y s .1 . 1 4 ad d) cialu na obr6t i przesuwpionowy, a umo2poziomym nie zezwala Utwierdzeniez przesuweln siq do sily o kieliwia tylko przesuwpoziomy.Dlategouklad sil na takiej podporzeredukr,rje takiej poclModelern lunku prostopadlymdo przesuwui pary sil o mouencie utwierdzenia. stopnie cialu dwa ta odbiera Podpora pory s4 <lwaprqty r6wnolegleo koficachnieruchomych. swobody.

<>

L3
14

R y s .1 . 1 5

ad e) pionowym zezwalacialu tylko na pionowy przesuw. Dlatego Utwierdzeniez przesuweln podporzetedukujesiq do sily o kierunku prostopadlymdo przesuwtti pary uklad sil na takie.j sil o rnornencieutwierdzenia.Modelem takiej podpory sq dwa prEty r6wnolegle o koficach dwa stopnieswobody. Podporata odbieraciah"r r-rieruchomych.

R y s .1 . 1 6 ad t) jest rnoZlir,vy przesuwpodpory i jej obrot zwi4zanyz wielkosPrzy splqzystyrr Lrtwierclzenru ciociala. Wystqpuj4ce sily podporowes4 z:itelr funkc.jamiprzeobci4zenia cityprzylo2onego rnieszczeri H : K1us,V -- Kzvo r M : K3<po

R y s .l . l 7 przegubowo-przeprzestrzeunym wyr6zniamypodpory:lrrzegr-rbowe, W przypaclkr-l plaszpehre w.jednymkierLrnku b4d2w cale.j utwiercizenie, utwierdzeniezllrzesuweln suwne, utwierdzenie. czy2nie oraz sprQzyste plaskim liozbareakcji (sil) poclporowych Poclobnie.jzrk w plzypaclku lest zwi4zirnir kt6re ona oclbiela cialu. zliczb4 stopniswobody, prac wirtiralnych,wypro(por. [23]), korzystaj4c z zasady W ntechuniceteoretycz.nei na sztywne cialo swobodnelub niewadza siq l6wnania r6wnowagi ukladu sil dziala.j4cych i giadkich. stacjonamych, dwustronnych swobodne o wiqzach:geometlycznych,

postulat o wigzach

I
l0 ./
*-tt\

<>
y\

A1 An

A1 Bp

tR y s .1 . 1 8

15

5r = Itc+4;.4',=6
i-l

z.P.w. 11

v6.,i

(l l)

powiqkszona JStFl + 51n; = 0 <+ lsurnr sil F czynnych c s t R r e a k , j i r o w n a z e f o . r , , t g s i l lu jU,lf l + M r t R ) = 0 e r n o n r e nlti c z o n yw z g l q d e r n punktu od sit czynnychi sil reakcji ustalonego I rowny zero |.Jest

(1.2)

w globalnymOxyz ukladziewsp6lrzqdnych I tak dla przyRownania(1.2) zttpiszmy padku przestrzennego mamy:

n,, =o<+(rx=o) F n t.. \ * ) L^ Lt--/\ f nl.r , ,= . o<+(r)'=o) f c , +.1-r" .Lr' I\'

i=l n l
H /

l=l n

i=r k
j=t t

)n
4 t

*)n,-=o<,>\LZ=o)
-

i=l
n l

j=l
t

( : M r= o ) f , t t , , t F IH+,fu t,. \, { R ) = o
4

+\u r 1 ;(n I = o a (> .M t,= o) 2 m ,,,@)

i-l

( l.2a)

- = o) 2 r ,,1 F 1 +\u ,,(R ) = o e (LM

siq do trzec}t Oxy reduku.14 R6wnaniate w przypadkuplaskiegoukladuwsp6lrzqdnych rownan

I4.,*Iou =oe(tx=o)
i=l n l i=l ;

IE,*In,n=oe(rv=o)
i=r
n

j=t

(1.2b)
k

Z r,,1 F 1+\u ,,(R ) = o e (tMz = LMo = o)

;-1

r6wnafr r6wnowagi, wszystkie Bior4c pod uwagq liczbq reakcji i iloS6niezale2nych na: inZynierskie dzielimy konstrukcje n iezrnienne), a) statyczniew y znaczalne( geotr-retrycznie ie ni ezrnienne b ) statycznie niewy znaczalne(geometryczn ), zmienne). c) uklady chwiejne (geometrycznie

't6

Ukiadern statycznie wyznaczalnym nazywalny konstrukcjq, w kt6rej liczba reakcji podporowych (r) jest r6wna liczbie niezale2nychr6wnaf r6wnowagi (r.r) oraz liczba stopni swobody (s) jest r6wna zero.

(i.3)
Uwaga! Waruneks : 0 zapewniakonstrukcjigeometryczn4 niezrniennoS6 Przyklady konstrukcji statycznie wyznaczalnych'. a) belka belkq stanowiprqt prostoliniowy dowolnie obci4zony

Rys.l.l9 r:3,r.r:3is:0 b) belka Gerberowska lrrzegubami belkq Gerberowsk4 stanowiLrklad belek prostychpol4czonych

Rys.1.20 r . : 5 , r . r : 3 + 2 : 5i s : 0
c)

rarnaplaska- ramEstanowiuklad prqt6w prostychpol4czonychw spos6bsztywny, rriele2qcych prosteji dowolnie obciazonvch na.jednej

r:4.r.r:3+1:4is:0

Rys.I.21

17

d)

kratownicaplaska- kratownicajest konstrukcjqzlo2onqzprqt6w prostychpolqczoobci4zeniezewnQtrzne oraz podpoidealnyrniprzegubami; nych w wqzlachbqd4cyrni ry przyloione s4 wyt4cznie w wqzlach

r:3,r.r:3is:0

Rys.1.22
e)

plaski luk tr6jprzegubowy- lukiem nazywalny konstrukcjq zlo2onqz jednego lub wiqcej prqt6w zakrzywionych,dowolnie obcia2onvch

Rys.1.23 r:4,r.r:3+l:4is:0 (hiperstatycznyn,) tazywan'ty konstrukciQinUkladern statycznieniewyznaczalnyrn zyniersk4,w kt6rej liczba reakcji podporowychjest wiqksza od liczby niezaleinychr6wnari r6wnowagi oraz liczba stopni swobodyjest r6wna zero (1.4)

r-riewyznaczalnych i statycznie Przykladykonstrukcj a) niewyznaczalna belka trzykrotnie statycznie

Rys.1.24

1B

r:6,r.r:3is:0 6-3:3; b) belka dwukrotnie statycznie niewyznaczalna

2
Rys. 1.25 r:6,r.r:3+1:4i^s:0 6-4:2; c) rarnaczterokrotnie statycznie niewyznaczalna

Rys. 1.26 r:7,r.r=3is=0

I a : 4 '

d)

rama dwukrotnie statycznie niewyznaczalna

Rys.1.27 r:,7,r.r:3+2:5is:0 e) ranra trzykrotnie statycznie niewyznaczalna

Rys.1.28
r : a | , . 1 ' : 1 \ +

1:4i,r:0

A _ I - + -

).

19

U k J a d y .d l a k t o r y c h z a c h o d z i :

(1.5) zmienne,poniewazdla nich s > 0. Uklad6w takich nie wolno pros4zawszegeometrycznie jektowa6, gdy2 zawalqsiqpod wlasnym ciqzarem.

Przyklady uklad6w chwiejnych: a) r:2<r.r:3i,s:l*0

Rys.1.29 b) r:2<r.r:3i.s:2*0

Rys.1.30 c) r:2<r.r:3is:l*0

Rys.l.3l

20

PrzykLadyuklad6w geometryczniezmiennych:
a)

.s:1+0

Rys.1.32

b) s:l+0
A

Rys.1.33

c) s:1*0

Rys.1.34 Jezeli do ktoregoSz prqt6w nalez4cych do konstrukcjt przylo2onejestobci4zeniew spos6b ci4gly, to przy wyznaczenit reakcji podporowych zadaneobci4zeniezastqpujemyr6wnowa2nyn ukladem sil (por. [23]).

21

Przyklady:
a)

Rys.1.35 I r/(x)o)
\ rl)

J '

.\=/,
'ro =
|

J
, r -.\'=(l

q('r)'rdr 14/

(1.6)

| (/(r).1 o.\ .? _Yo

b)

-J | ^ -, !.--Y -0 | Y-0 u ,
0
I

I clsxdx o _ tl -

(1.1)

^t

22

90= const

Rys.1.36 c)

Rys.1.37
q l x l = -Qn x I l. ^ r W = lLxdx=!crnl z 0 I
l l

I Q o- z a t

.)
l

(18)

o ^i ----r v

L ,

tqot

23

d)

Rys.1.38

q ( , )= ! ! r z
tI
J

w =lbr2ar=|u,,1
I 1

0 '

ro=

{ t

*3a' l'll '

I '

(l.e)
a

|
qt,t

=;1
a

J ,

e)

Rys.1.39

24

ctlx)

= q o l ,1 -4
I

m/-

b \.
I
f

2 -; la"= ;-) qo l q otL ta I

/-

r \| Y -

(
I

ro=

l q otl - ;/ " /F a " o [

2 ;qo
J

Y-

r \

(1 r .0)
j

w plaskichukladachprgtowych 1.3. Sily przekrojowe statycznie w y znaczalny ch

W analizie sil wewnqtrznychw konstrukcjachprqtowych wa2nq rolq odgrywa znajomoSi zredukowanego ukladr"r tych sit w punktacl.r osi prqta.Osi4 prqta nazywanrynriejscegeonrepreta. W schematryczne punkt6w bqd4cycltSrodkamiciq2ko6ciprzekroj6w poprzecznych tach statycznychrysowa6bqdziemytylko osie prqt6w.

lLys. 1.40

czg56 ll prgta

Rys.1.41 I tak na rysunku 1.40zaznaczono o( prqtaz wyroZnionymilini4 przerywanqtak zwanynri spodami.Punkty A,B orazAr An s4purktami charakterystycznymi. Kazde dwa kolejne punkty charakterystyczne tworzqprzedzialcharakterystyczny. Opr6cz globalnegoukladu

25

K osi prqta. rvsp6lrzqdnych Oxy wprowad2ny uklad lokalny (wlasny) w biez4cyrnpLrnkcie prqtaplaszczyznqo zenonnalnej Wtyrn celuzaznaczmywpunkcieKrnySlowyprzekr6j punkcie. prQt na czqSci. wyznaprqta tym Dzieli ona dwie Osie rvr.rqtrznej do osi w stycznej czonepvez proste:styczn4(N6) do osi prqta i normaln4(Qr) do osi (N6) tworz1tak zwany 1.41. trkladwlasny- rysLrnek Zwrot osi (N6) wyznacza normalna zewnelrznado przekroju poprzecznegoprqta zaS wskaz6wekzegara.Teraz zrvrot osi (Q6) wynika z obrotu osi (Ns) o 90" zgodniez ruchen-i mozemy zdefiniowa6sily przekrojowew bie24cympunkcie K osi prqta.S4 to sily: podluzna ,Vo,poprzeczna(tnelca)Q6 i rlornent zginal4cy My. sumqnriarrzut6w wszystkich K osi prqtauazywamy Nn w punkciebiez4cyr.n Sil:1podlu2nQ przekrojuna kierunek polozonych z jednej stronymySlowego ireakc.ji) sil (czynnych czyli rozci4gaze zwrotern osi (Nf to jest dodatnia, osi (N*). Jezelisila tajest zgodna .lEcn K osi prqtanazywally sumquriar rzut6w wszystSil4 poprzeczn4Qx w punkciebiez4cyn.r przekro.ju na kiei reakcji)polozonych z jedneistronymySlowego kich sil (czynnych zgodnaze zwrotemosi (Q6) to jest dodatnia. rr.rnek osi (Qs). Je2elisila tn4ca.jest miar rromenMomentem zginaj4cym Ma w punkciebiez4cyrnK osi prqta nazywamysur.nq tow liczonych wzglqdenitego purrktuod wszystkichsil (czynnych i reakc.ii)polozospody.jestdodatni. nych zjednej strony my6lowegoprzekroju.Moment rozcr4gajqcy na I czqS<i sil przekrojowychdzialaj4cych Podamyteraztwierdzeniao r6wnowaznoSci cloIl czq6ciprQta oraz sil przekrojowychdziala.j4prEtaz silanrizewnqtrznymiprzylo2onyn'ti prqta.Zauwa2rny.z,e przylozonymi prQta do I czqSci z silami zewnqtrznymi cyclr na II czq66 jegor.nySlowo jezeli caly prqt.jestw r6wnowadzeto ka2dt't rnusi by6 w r6wnowyciqta czqS6 r6wnowagi sil s4 nastqpuj4ce: wadze. Dla calegoprqta r'6wnania

s lR'Jl+ Ls|.Frr Ils(4/l/+.s(R' /l= 0 /-il t/-\ {r-\

,l-r-

-r-

rl

f-l-

-/-

\l

M y (Rrr/l= 0 lM6\Fu)+ lLMr(4 )+M x lR'.)l+

/-u

(l.ll)

prqtato: te napisane dla I czq6ci Rownania

/----7
. 1

/ \ J
czg5c I prgta

Rys.1.42

(I .12)

26

a st4dwynika,2e zachodzi
\-,

-FF)*sfn,)l= s(o,,)*s(n,,) *OL)= l(N'*

s\Rs) l u k = - W xV t)*Mx& )l = Mx\F y) + M
r/-\ /-\l /\ /\

(1.13)

I czq56prQta sq r6wnorvazne Wykazali6my zatetn, ze sily przekrojowe dzialajqcer-ra silom zewnqtrznym przylozonym do II czqScipr-qta. prqta (rys. 1.43) dla II czqSci Analogicznierozumowaniemozemy przeprowadzi6

ak
A4

ht

' b

RB

ll preta cze56 Rys.1.43 Zachodziwiqc

u )*5(^,, )].h-l* e^r I[tk,, )= =o )*i r@,,)].n,i t[""k,,

prqta przekrojowych dzialaj4cy na ll czqS<i ./ \
1 f/\ /\'l

(r14)

w punkcieK osi prqta uklad wewnqtrznychsil St4drrozemy wyznaczy( zredukowany

-F@,, s(n-, s(r')+ ) )*s(n-,1)= [lrll .Otr)=

/-\ /-

lu

, i = - l u x\rr)* Mrc (n rrJl kt =K \F t) M + y\n1)

\

(1 . 1 s )

Wewnqtrznesily przekrojowedzialaj4cena Il czq66prqta s4 r6wnowazne siloln zewnQtrznyllr przyloionym clo I czqSciprqta. sily przekrojowedziaiaj4cena I czq56prqta Z twierdzentych wynika, ze wewnQtrzne powiEkszone sily przekrojowedzialaj4cena czq66ll tworz4 zerowy uklad sil o wewnQtrzne

(l.l6)

l.

Z.

Praktycznewnioski jakie wynikaj4z analizy powyzszychtwierdzehs4 nastqpuj4ce: na I czqS6 w punkcieK dzialaj4cych wewnqtlznychsil przekrojowycir Do wyznaczenia przylozonych do prQtawystarczyw tyl-npunkcie zredukowa6uklad sil zewnqtrznych Il czq6ciprqta. Do wyznaczenia wewnqtrznych sil przekrojowych w punkcie K dzialalEcych na II przylozone do I prqta wystarczy w tym punkcie zredukowa6sily zewnEtrzne czqS6 czq6ciprqta.

27

'fwierdzenie r6zniczkowepomiqdzyobpodajezal.eZno|ci SzwedleraZurawskiego nySlowo wyciqr6wnowagEczqSci Plzeanalizujmy prQta a silami przekro.jowymi. ci4zeniern (rys. 1.44). prQta tego elen-rentu

a(s)
M(s)
*{a" M(s+ds)=M(s)

N(s+ds)= N(5)*ffo" 6i5;*$fot a(s+ds)=

R y s .1 . 4 4 r6wnowasisil to R6wnania

I.s=0

- N * ( t * { o , , l . o r a o - [g * p n . , ] s i n d u= t )
\ c r s / \ c t . t )

Irr=0

!g * [ t * 4 o, ).inau = u -ao* (rids) cos o +( o* ?9 u, ).u., 2 l d' ) t- D,r )

LMr=g

+ * " * $ o,'] o.,,in dcr u -( u+ { a,, ' $.", 2 )*,uo.,r $ ls ) 2 [ l' ) [ I

da= o *( o *Q o rl o .r.o,

t- D, )

Podstawiajry: dcx c o s d c= r l, cos, =l

sindo = acr,,in 99 = 99
otaz
y 0 -

d.s
OCX,

I
K

28

otrzyrrrrjenry nastqpLrj 4cezale2no\cir62mczkowe:

A N O ds po a O N f +-+q =u
.-,.t PO

AM _ _u
..,.s

(1.r7)

=u
z a S . s : xi w 6 w c z a s r6wnani( a1 . 1 7 ) sq

Dla prostegoelerlentu prQtowegoP 0 = - , nastqpuj4ce: ( = 6o'"tt' lNlr; I

=_q(r) l+qf I o.r

ldM(x)
= (-,f{ .Y }

(1 . 1 8 )

I d x
Z twterdzeniaSzwedlera--Zurawskiego wynika, 2e dla prostegoelenentu prQtowego w przeclziale charakterystyczrlyl.r-1, w kt6ryrn q(x):0, sila tn4cajest sta\aza| moment zginaj4cy jest opisanyprzez funkcjq liniow4. Dla stalegoobci4zeniact6): qo:const*0, sila tn4ca.iest opisanaprzez funkcjq liniow4 a lnornentzginajqcyprzez fr.rnkcjq kwadratow4(paraboladrugiegostopnia). 1.3.1.Przyklady Sporztldzii wyklesy sil przekro.jowych dla zadanychLrklad6w statyczniewyznaczalnych. Przyklad I -belkaprosta
P 9-;

Rys.1.45 Z r6wntrhr6wnowagi wyznaczanlysily reakcji podporowych. Lf=0

tv-n

H,1-2P=0

He=2P[kNl fta = P[kN]

R-, - ( ! z u ) + e = o = \.,, )

29

2Mu=g

Mo - P a - ( ! r " ) o + z r a = o
\ n )

::)

MA=Po
P n- a

Rys.1.46 poprawno6ciobliczeniareakc;i. Sprawdzaury

zMr=g

Pa- Pa. 2P, -(:2a)ta

+ +ea = o

przedzialachcharakterystycznych W poszczeg6lnych piszemy r6wnania opisu.j4ce zmienno56 sil przekro.jowych. PrzeclzialAC 0<x<a
M=Pa q=;
D

*-*-..+

2P

Rys.1.47

irv('t = -2PtkNl t I O(x)= 0tkNl t* = -Po lM 1x1

30

Przedzial CB

ctlx<3a
P

q=;

2P ----------------

n
Rys.1.48

= 0lkNl i O(.r) tlM (x)= -Pa + Pa= 0[kN.m]

= o tkN l l vtrr= -2 P+2 P

PrzedzialBD

3cr<x<5a M=Pa
q--;
P

2P .".."....---------------

2
Rys.1.49

[t,^, =oporul -e - : aP -f,x ] n , ' ,= + ! t s u x y - -t - # (5u - x1?-J = P(5a - x1r, = pts) figa x12 lr,

31

Zn.rier.rno6i sii przekrojowychplzedstawiono na ponizszychwykresach.

P -

Przvklad 2 -- belkaurosta

a [m] q [kN/m]

Rys.1.51

32

Obliczamy reakcjepodporowe.

qa2

";rt

( \

\ 7

'!i=L'.
I
<..--_----.-

Ha= qa

ve=3qa

Rys.1.52

fr"=O ]tt =0 l lrro=0

Qa-H,t=0= Hn=qalkNl ; ' - 2 q . 2 a + v A= 0 + V 1 =3 q a [ k N ] "- t 1 a ' - q a1s a + 4 q a . a - M , q =+ 0 M t = ! o o 2 fk N . r n l

2 ) -qo' *qo'1-4qa'2a+3qa'3a-qq = ^o ) L " a

Sprawdzarny poprawno66 obliczeniareakcji podporowych.

LMc =0
Funkc.;e sii przekrojowych: Przedzial CB

0=0

01x<a

a(x)

---------------ga

a)
Rys.1.53

,,Me=Lqu" )
<---.-_--_-Ht=Qa

vn=3qa

33

N(x) = -qa Q@)=qx M ( x ) = q o 2+ q *

( , " 2 ) , *=qla' +|

2 ' , l

2 )

Przedztal BA

a<x13a

qa2

O
q a c Rys.1.54 N(x) = -qa QQ) = -3qa+2q(3a-x) =3qa-2qx 3 q a - 2 Q x o = o= ", =)o

!;=**'
t
<-;;-----nA=Qa

QQo=o) + L M (x) = -tqo'

(3a-x)2 +3qa(3a- x) -2q:-------:- = 2

'[*o-Y)=oua'

l a 7 - J q)q r - q ^p a - x .) --q 2 ' 3 ) 7 1

34

qa2

.l
+

!e=|o*

i
*HA=q; 7

q a c

tL___
lo

I l

Lo" @

Rys.1.55 Sprawdzamy r6wnowagqw punkcie B.

Rys.1.56

35

2X=0, qa-(la=0 ZY=0, qa-qa=0 LM s =0. |nr' *]w 2= 0 n-n

Przyklad 3 -

belka Gerberowska

przezktoreprzekazujesiq przegubar.ni, pol4czonych Skladasiq z belek pojeclynczych, obci4zeniez belki gornej na doln4.
tr 3kNm ; Mn
t ^._._ t

c \ P z)
kNm l pai
R6
I

/-\

nn

+.ldt<trt
3m Rys.1.57

*' Jo

na rysunku 1.57skladasiq z trzechbelek poSredplzeclstawiona Belka Gerberowska Pl i P2. przegubami clwoma nich pol4czonych 1'58' rysLurek Belki 2 i 3 wspierq4siqna belce 1 co obrazuje

Rys.1.58 na belkq dolnq (gl6wnd, dlatego tez obci4zenie z belek g6rnych jest przekazywane zauwa2yt',2e calqsilE poziom4 Nale2y 2 i 3. belki rozwiqza6 trzeba kolejno6ci w pierwszej D' podPora przejmie na siebie 2X =0 Belka 2 sI/-n
tA,{_-o

Ro =S[kN]

flr = o[kN]

,)-^, (i,')[i
3=0

R,q=l[kN]

sv - /\

*v, "- ( L z , ) = '

[2

=2[kN] z,q
2 kN/m
P1

-\ H.=O

iVt=2kN

Rys.1.59

R6wnania sil przekrojowych (rx 2 3

z ItNl 3 lml

N(;r)= a[ft51 O(x\=t-!rt-.r=l-1"2 2''' 3 (t (. l ,) l r )r M(x) =l' I -l --u...,Yl-,r=-tr--.1- =xl I--ir- |

f2'" )3
=0= '-;*U p(.re)
l .

e )

x o = J 3 = 1 . 7 3f2 rnl

M\xo = r -: l =+Jt = I,1547 ) " ,6 1 [kN.r n] [ 3./ 3

Belka 3
Mp=6kNm

l v I
1 2 x

Rys.1.60
tv-n

4+4-RD=0

RD:8[kN]

2 Y= 0

-V2+2.2=0 =

Z r= 4 l k N l Mn:6[kN'm]

,7lrz=0 -2-MD+2'2'2=0 =
R6wnania sil przekrojowych Przedzial PtE 0Sx<1 N(x) = -4 [kN] QG)= -4 [kN]

M (x) = -4x [kN m]

Przedzial ED l<x<3 //(x) = -8 [kN] Q(x)=-4+2(x-l)=2x-6 M (x)= -4x +2+2(x -l)2 ] = ("- l)z - 4x+2 2 p(xo)=0=2xo-6 = xo=3,0[m]

M ( x o )= - 6 , 0 [ k N ' m ] Belka dolna

6 kNm P1

t
lt

'
412kN

+
,9oi5 kN l. 1m

4kN=-Hz Rc=11kN 4kN

Pr----il
Rys.l.6l z belek 96rNa beikq doin4 opr6cz wlasnegojej obciq2eniadzialalqslly przekazane nych poprzez przeguby - sily wzajemnegooddzialywaniabelek zgodr'ie z trzeci4 zasad4 Newtona (prawo akcji i reakcji).

3B

2X=0 2 Mc - 0 2 Ms - 0

4-HA=0

H,l=4[kN]
1 'D .8

+ 4 . 2 + ( 4 + 4 ) '= l 0 6+3-(4-2).5-3RB

= 5 [kN]

6 + 3- ( 4 - 2 ) . 2 - 4 . r - 3 R c + ( 4 + 4 ) '4 = 0 = R c = l l [ k N ]

Sprawdzenie Ilz=0

4-2+5-4-11+4+4=0

0=0

R6wnania sil przekrojowych Przedzial P 1B 03x<2

1Q@ ' )=4-2=2[kN] t-' -6+2x lM1x7=

PrzedzialBF 2<x<3

t(') = -4 [kN]

= -4 tkN] Il'r1"; I
lQ{*l=2+5=7[kN] = -6 + 2x+ 5(x- 2)= 7x - 16 llrt 1*1
PrzedzialFC 3<x<5 [lr1't; = -4 tkN]
I

{0(..)=7-4=3[kN] t-' = - -3) = 3x- 4 lM 1x'1 7x 16 4(x CP2 Przedzial 5<x<6 [lr(r) = -4 tkN]

{ 9(*) = -8 [kN] t-' -x) -8x* 5I lM (x)= 3+ 8(6 =

39

przedstawiono Wykresy sil przekro.jowych na rysunku 1.62

2 kN/m

3kNm 2kNm

6kNm

" { ez) ( _) .e* io,r iu**

11kNi l+tr.t

IM

R y s .1 . 6 2

rriwnowagiwqzlaP, - rysurrek Sprawdzeuie 1.63. 3 kNm 3 kNm

4kN>i#i,4kN

to^

4kNt

\-

t'

l tT ' x r , r

-l

lon*

Rys.1.63

IX=0 II=0

4-4=0 -8+4+4=0 0=0

2Mrt= 0 -3+3=0
Na podstawieittZ roztviEzanych przyklad6w mozemy zauwaLy(, to, co wynika bezpo6r'edni o z tw tertlzeniaSwedlera Zurawskiego,a mianowicie: w przedziale, jest r6wna zero,sila tn4ca dla ktclregointensywnoSi obci4zenia cr4glego jest stala,zaStlotlent zginaj4cy.jest firnkcj4 liniow4; tam, gdzie intensywnoS6 obcizl2eniajest stala i r'6znaod zera, wykles sily tn4cejjest funkcj4 liniow4, za6 wykles mor.nent6w zginaj4cyohfunkcj4 kwadratow4(paraboladrugiegostopn ia); jest clodatnia, jest funkcj4 rosrlztc4; tam, gdziesila tn4ca wykresr.noment6w zginaj4cych tam, gdzie sila tnalca zeluje siq, n'loll'lent je2eli zerowanie zginaj4cyosiqgaekstremr.uu; sily tn4cejwystqpuiena czq6ciytrzedzialu charakterystycznego, to na tej czqSci wykres r.noment6w zgina.j 4cych.jest staly; tam, gclzie.iest przylozona sila skupiona, w wykresiesil tn4cychnastqpuje skok o rzLrt te.isily na oS (Q), w wykresiesil osiowychskok o rzut tej sily na kierunek(N), za$ w wykresietlotnent6wzgina.j4cych nastqpuje zrniana nachylenia stycznejdo wykresu, gclyzzrnieniasiq dM ldx : Q. Zalantanie jak4 pokazu je to jest zawszew ti[ stronQ, strzalka(zwrot) sily skupione.j w tym punkcie; t a m , g c l z i ej e s t r n o n i e u ts k u p i o n y ( r y s . 1 . 6 4 ) ,p a r a s i l o w a r t o S c il . n o m e n t g dl Mo = liu(Pe) wwykresietnourent<jwzginaj4cychnastqpujeprzeskokorvartoS6tego
lr-lolrentLl.

"l l"
l +

+ l

< >t ,
Rys.1.64

/-\ ,

M s

W nastqpr.rych przyklaclach wykorzystar.tly powyZszespostrzezen ia przy rysowaniu wykres6w sil przekro.jowych.

41

Przyklad 4 ukladu ramowego(rys. 1.65)nalezy sporzqdzttwykresy sil przekrojowychN, Dla zadanego M. Q,

i

lll's. 1.65 Z r6wnafir6wnowagi wyzn czamysily reakcji podporowych(rys. 1.66). M z r d o t= no -8-4RD+4'3-4+9+1 + --0 :+ Ro =4[kN]

MzrPrawct-, 2R.-8.1=0 LI=0

Rc=4[kN]

-4+4-4+3+4-8-3+!Rs =0 = )

R a = 1 0[ k N ]

s y - n

R .1-z+z=o = ^ u - 3 + z - r c5
-0

=6[kN] R,E
Ms =35[kN.m]

^rzgorl luf p

9 + 2 - 8 - 3 6 - M s + ( 8 . 4 + 6 . 6 ) = 0-

Ma=35kNm

Ra=6 kN

\.8 Rs=10kN

tl 3kN

Rc=4Xtrt

SkNm \ 7
' D Rp = 4 k N

Rys. 1.66
Sprawdzenie

zM, =g

- 8- l 6 + 1 2 - 4 + 7 + 8 - 8+ 6 + 1 8 -1 4 + 2 - 5 4+ 5 4+ 3 2 - 3 5= 0 0=0

43

R6u,naniasil przekro.iowych A-ll Przedzial

Rys.1.67

1/(x)= 0 [kN] 0(:r) = 6 [kN] M ( x ) = 6 x , M ( 0 )= 0 , M ( 3 ) =1 8[ k N 'm ]

1-B Przeclzial
35 kNm

--=-+lF

\ 10kN

i
-

l _l
i
NI

Rys. 1.68

l/(:r) = A[ft51 QG't= -10 [kN]

-f , ) M ( x \ = - 3 5 +ll!o
( 3 ) M l t = u ) = - : fk N n r l 3 -

* = ! ) = - r r f k Nm l ur(
[ 3 )

44

Przedzial II-1

<\
Rys.1.69

a)--

Ir.r.rt

4 R N( ' x )= 2 . - = : [ k N l 5 5? A O(x\= -10+2.

) f

tkNl

l+ Ill i-t M( ' x t= 3 s l i \Przedzial II-P

ttrtt'<

I M ( x = 0 ) = 1 5[ k N ' m ] , I ./

u( *=:)=lrkN rnr \. 3J 3'

Rys.170 N(x) = 5;L1i1 QQ) = -1[kN] M(x)=3 - * M ( 0 ) = 3[ k N - m ] M(3) = 0 [kN.m]

45

Przedztal P-C

Rys.l.7l

N(x)= a [PY1 = 4 + 4 Q - x ) =+ - 4 v Q(x)

p(to)=O + xo=l[n] M (x) = 4(2 - x) -2(2 - x)2 = 2x(2 - x) M(ro=l)=2[kN'm]

Przedzial P-1

Rys.1.72 N(:r)= I [kN] Q6) = -3 [kN] M ( x ) = - 1 6 + 3 ( 3 - x ) : - ( 1 + 3x) M(0)= -7 [kN'm] M(3)=-16[kN''r]

46

PrzedztalI-2

Rys.l.73 N(.r) = 0 [kN] Q@)=4 [kN] M(x) = -12-4(l- x) = -16+4x M(0) = -16 [kN'm] M(r) = -12 [kN'm] Przedzial2-3

,,kN,.a 2--1
\

- l l l "
;--J---t

s-),rn*,.n
/

+ + l
Rys.1.74 N(x) = 0 Q(x) = o M(x)= -12 [kN'm]

L-t-a*-J.

3-D Przedzial ,V(r) = 0 [kN] QG)=4-2(2*x)=2a p(:re)=0 = ,ts=0[m]

lrkNrf
),-,'

M (x) = -8 - 4(2* x) + (2- x)z M(0)=-12[kN.m]

Rys.1.75
2m

na rysunkach1.76,1.71t 1.18. N, Q, M przedstawiot-to Wykresysi.lprzeklojowych

Rys.1.77

Rys.1.78

r6wnowagi wqzla Il Sprawdzenie

9 - 1 1 4 "- . / '1-l 0 ' LX=0 -3+l+6+I.-5 5 5 5

.18

\
4-4=0 -8+8=0

---L

ri 1 4 "4 .4 '-0 IY=0 -3-5+".'+ 5 5 5 5

zMil=0 18-15-3=0

Rys.1.79

Przyklad 5 Dla ukladu ramowo-ciqgnowego sporz4dzicwykresy N, Q, M.

Wyznaczenie reakcji podporowychi sil w ciqgnie.

3kN IV

N= 2,5 kN

N= 2,5 kN

Re=+kN

3kN

2kN

+ lFr=5kN i i | nzj:i's r<rrrm RYs'1'81

Piszemyr6wnaniar6wnowagi ukladu sil: zX =0 LY=0 2Mn =0 -4+4-4+2-2+6-6+N-N+nu -4+Rr1+3-3-4+3=0 = =6 + Rr =4[kN]

R,a=5[kN] M.a=13[kN.m]

16-12+24-10+M 11-18+9-18-28+24=0 = N=2,5[kN]

-o MzoPtaw e't 4N_9_16+15=0 + Sprawdzer.rie

=o M?'"*"j
-18-10+16+12-12+24-10-15+13=0 0=0

Szwedlewykres6w sil przekrojowychwykorzystatnytwierdzer.rie Przy sporz4dzaniu ra-Zurawskiego. zapiszemytylko dla przedzialuA-1. Rownaniasil pr:zekrojowych
1 9k N m

M(x).

@
R y s .l . 8 2

Ll

.t

4 3

3-x

4 o . .= - ( 3 - : i )

//(:r) = -5 [kN] ot.r)=-4+'"'2

r r t l - r )

-"

= : ( 3 - . \ ) -- 4 3 e r0 = 3-J6 =0,55 [m]

0 ( " o )= o = 1 ( : - r o ) 2- 4 3 "

-t _ M(x)= -ts+ 4 (3

fO- ' l

]t:

- i = - ?Q- x;3 - 4r - 1

(0)= tttt = -13 [kN 'm] -l =-12,41fkN'ml ]-.z,qst -4 0,55 (0.55)= 9 ( 3 )= - 1 9 [ k N ' m ]

E:,
0) = 2 [kN] 3) = -4 [kN]

52

Przedzial I-Il

a)

1 5k N m 5kN

ll I Ztr.t

-)

lH

lf----1 li----

2kN

( r I
1 9k N m

5kN

l
Rys.1.83

E@

t-J 1+---l

4kN ,5kN ill

ll.li.r.srN
4kN

l l
II
'l

@
Rys.1 . 8 4

H H H E-H-R
@ cq

-H-h E H HH
.+l o-l

,)

(_,

I H l I _,t f_ Hi_ I
Rys.1.85

b $

[-

Hi-

53

1
Przedzial P-IV

Rys.1.86

coscx=1=0,6
J

sincr= =0,8 5
T

' 0,6- 4' 0,8= -1,1[kN] N(t) = 3,5

Q@)=3,5'0,8+4'0,6= 5,2[kN]

M p =o [kN'm]

- 2 6[ k N' m ] M ( x = 5 )= 4 . 3+ 3 , 5 ' 4

26kNm

Przedzial lY-Y

- l ,/ In -

@
f--l

J ,/
-

l i l r----il = lH

B
rl.l

iH F= i F p q iF F4 iA F=

iH iH iH rJl

tl tl EI

iH_-l_

@
Rys.1.88

55

Przedzial Y-B
E z
Y c{

Rys.1.89

I
rg

3
2-*O

l . . ) . r 0= ; L m 'x u i/l = 2 + 1 . 0 , 5 - : . 0 , 5 t 2 , 2 5 'l , M ( [kN m] 2

2"'"

Wykresy sil przekrojowych1/, Q, M przedstawiono na rysunkach1.90-l.93.

3kN N = 2 , 5k N
+ #

N = 2 , 5k N IV

1 3k N m

Rys.1.90

J/

47

13

@
Rys.1.93

Rys.1.94

I
I LX =0 II=0
- wqzel P

4-2-1,5-0,5=0 5-4-1=0

Rys.1.95 2 X = 0 0 , 5 - 4 - l , l. 0 , 6 + 5 , 2 . 0 , 8 = 04 , 6 6 - 4 , 6 6 = 0 XI=0 1 + 3 - l , l. 0 , 8 - 5 , 2 . 0 , 6 = 04 - 4 = 0 2Mp=0 18-18=0 - wqzelIV

Rys..1.96 2X =0 Ilz=0 2M1y:0 6 - 2 , 5 + 1 , 1 . 0 , 6 - 5 , 2 . 0 , 8 =6 0, 6 6 - 6 , 6= 60 . 0 , 8 + 5 , 2 . 0 , 6 4 = 0 1,1 4-4=0 26-26=0

59

Przyklad 6 N, Q, M. sporz4dziiwykresy sil przekro.;owych D1aukladu lukowo-raurowego 2 kN/m

4kN

Rys.1.97 pol4czonego na rysunkn l.97 konstrukc.ja skladasiq z lukLrpalabolicznego Przeclstawiona wyznaczalnym. ukladem trojprzegubowyrr'r statycznie plzegubem z raln4.Uklaclten.jest i podporowych reakcj Obliczenie
2 kN/m

Rys. 1.9tt

60

R6wnaniar6wnowasi ukladu sil:

LMu=g

- H,q.1 =0 2 .6 .6 + 8 . 3 + 8 - 42 . -9VA 2 ' 6 ' 3 + 4 V 1 - 6 V= ug Hr =6[kN] = l0 [kN] Z,+

= 11a=2[kN] :+ Zr=2[kN]

=o M?'"*"j
lH^+9tro=06 -3VA = -18 l2H A ZX=0 2 Y= 0

6-8+Hu=g

l0-2.6+4-4+Vs=0

poprawnoSci Sprawdzenie obliczeniareakcji 2Mc =0

,) 2 3+2.3-4.2+8+2.6.3+6.2-10.6=0

6 8 - 6 8= 0

sil plzekrojowych bqdziemykorzysta6z takich samych . .Dla_lukuprzy okre3laniLr zasadiak dla belek i rani.
2 kN/m

Rys.1.99 W ukladzie(x, y) r6wnanieluku (paraboladrugiegostopnia)o strzalce.f i rozpiEtoSci / mozemy zapisa6 nastqpuj4co: - Y ( " r )a =x 2 + b x + c , a + 0 przy czyrn zachodzi. 1 ) | ''l'= l 1 t /l = | \

i v(( : r : = 0 ) = 0

Ir'(.r=1)=Q

61

i st4d 4t 4f tr____.L b. = ; . , . = 0 r lczyli 4fx,, )(r)=--.ril-_r)

I-

(1.re)

przypadku: Tak wiqc w analizowanyrn r6wnanielLrkuparabolicznego I 4.4t = __x(x_12) y =_i02_x) e 12' tangensk4ta u(x) nachyleniastycznejdo osi Ox . 2 . r " ( . t= ) - (x-6) = tga(x) - sinusk4ta cx(.r)
Sll'l CX(t) = --r:: l/

tgs(:r)

-2(x - 6) 81+4(x-6)2 (1.20)

I + tg2cr(-'r)
- cosinusk4ta o(x)
cnsry/r-\ =-

I r -

=--

I r 1

It+1y1'

{1+ tg' cr(r)

8l+ 4(x- 6)2

(1.2r)

r<iwnania sil przekro.jowych: a) sit podiuznych = -(10 - 2;r)sin o,(;r)- 6 cosa(x) = .,^/(;r) b) sil tn4cych Q@) = (10- 2x) cosa(:r) 6 sino(x) = c) rnorlent6w zgina.jrlcych -6(x - 3)

-4xz+44x-174 8I+4(x-6)2

6t. 4@4f

1-].rt.r -6) M ( x ) = 1 0 ' . t- 2 r I - f . 1 , ()-= L )

Warto6cifirnkcji przekrojowychdla wybranych punkt6w z przedzialu xe (O,e) zebrzrno w tabeli I .l .

62

Tabela 1.1 N(-r) tkNl

lrnl

QG) tkNl 1.200 0,892

0.498

M(x) lkNml

-r 1.600
-9,960

0
t.661 2.661

2
-l 4

-8,47 |

- 7, 2 1 |
_6 ?q5

0 -0,609 -t,302 -2

3
2.661 t,66',7

5
6

-5,857 -6

DIa prqt6w ratny obliczenia wykonano z wykorzystaniemtwierdzenia Szwedlera-Zurawskiego. PrzedzialPC

6kN

Rys.1.l00

63

Przedzial CD

PrzedzialDB

Wykresy sii przekrojowychN, Q, M przedstawiono na rysunkach I . 103:1 .106.

2 kN/m

Rys.1.103

Rys.1.104

Rys.1.105

,667

R y s .1 . 1 0 6 rownowagir,vybranycl.r wqzl6w r-rkladu konstrukcy.j nego: Splawdzenie - wqzel z przegubem

LX=0 )I=0 2 Mp = 0

6-6=0 *2+2=0 8-8 = 0

1 l z) 8 \ l
v /
i

R y s .1 . 1 0 7 wqzel C

I l v I
I
^L+ U X

Rys.1.108

LX =0
tv-n

6 - 8 + 2 , 8 2 8c . o s 4 5= "0 -2+4- 2.828 =0 sin 45o

- ) r ) - A
L -

1 _ n _

\ '

2u, =g

-4+4=0

66

Przyklad 7 Dla luku kolowego sporzqdzi(wykresy sil przekrojowychN, Q, M.

Obliczeniereakcji podporowych.

qoR2 Rs=2qoR

Reakcj e wyznaczamy z r6wnafi r6wnowagi: t'= 12

LX =0

2qsR* R1T

Jqo^"otgdq
9=0

=0

= gz + 2qxR-R1-4eRsin<p lo
IE (p=;

R^=1oR

XY=0

=0 2qsR+ qsR- J aoRsinOdg-Rr

9=0

, L

=O = 3qsR-qsR(-cos9)lE-R,
2Mo=g

Rp =2qsR Mt =5qoR2

=0 + M . t - q o R z- Z q o R . t - r n o o ' - q s R z

poprawno6ci obliczenia reakcjipodporowych Sprawdzenie 2 M 1 =0 - qoR2 +2qsR. sqoR' ** 2 0=0 _ 2R = 0 no^'-JiqoR. n* - qon' -2q0R' ' " 2 ' "

(x, y) zapiszemy r6wnaniasil przekrojowych. W uktradzie PrzedzialB-II

Rys. l.lll

o<g<1
' *=o

= N1a;= 296Rcoso,Jnonrinto-rp)dq
9=0 =2qoRcosa*46R(l 9=a -cos a) = -qsR+3q9R cosa

sincr+ "or{a - q)dg = Q@) = 2r7eR JAoR = 2q9R sino + q6Rsinc = 3qoR sinoc - Zqonz M (u) = -q oRz (n -R cos o) 9=o f *r
Q=0

qon[costp(Rsincr-Rsin = <p)+sing(Rcos<p-Rcoscr)]d,p
9=a

9=0

= -3qoRz = +2qsRzcoso(g-Rcoscrsing)dq Jaon(nrinocos

9=0

= -4qoRz+3q9R2 cos cr

l/(o = 0) = Nr =zqoR =0 Q@=0)=QB M(a=0)=Ma=-qoR2

*(o=*l= t,, =-qoR

\
\

,)

e ( o =t * l =c , ,= 3 q o R )
M l a = t l =, u = - 4 q o R 2 ')
\ / -\

tf,'^-' , ( o = +)= q r sR ' [ = r,t2r 3q oR

[ 4) 2

g , = *)= * * \( . r - " = z,tzt3qoR 4) 2 rR

, (' =+ l='q-t 4) 2
[

= -1,8787 qoR2 qsRz

"[" =t)=o,rro^
n[" =1
/ .\

)=z,sssnon

-r,tno^' *(" =I,)=

t["=f)=t,tntno^

n("=t t,tro^ )=
*(" =2)=-t,oornoo'

Przedzial ll-l

o<a<1
L

N(c) = -qgR cosct- 2qgRsina = -q4R(cosa + 2 sin cr) -q6R sin cr+ 2q6Rcoso = q6R (2 coscr- sin cr) Q@) =

.lqo (R M (a) = -5 c1 + R + R cos or) zq n rin usR2 on( + 2) \

- 2 c 1 s RR . c o s c t= - 3 q o R 2- q 6 R 2 ( c o s a + 2 s i n a )

g(cx)=0 =

tgrr=2 =

o=?!1rad)

,f+

U L I r ( -\ l N l c r =! l = - 2 ( t n R
4 O la = 1 | = - u n R l-t ) / .| ,, |

oq s R =2 M,n,n l =- 5 . z l t

I t I r

2) .\

l = -X / )=-tro^' ' 'F \

ftf"=r =-r.8(,6son ol )
I \ ) o ( " = rr)' ) =\232qoR
| \' | (
r (

.\
-\

fr["= ])=-o,ruu,,o^'
lnl o=; l=-2.t213q6R j Ol " = i l =o .l ffi q o n
' \ -) | ) ;(

t ) ; ' , lrl"=t l=-t.rrt3qoR2

)=-z.ztzqon fr f " = L ) ) | \ n'l= \n("=) ) o,r:+q.n

| \

-s.ztzqon' lr("=!)= | r)
\. lt(o=0)=-qeR lOta=0t=2u^R

l, ," =ot= iiqon'

7"1

PrzedziaLl-A

Rys.1.113

o<a<I
2 - 2qsRcos2 = -qroR (sina+2cos2 a) 6x N(cr)= -q6R sincx

cos o' sino(= qoR(cos cr- 2 sin2a) QGr)= q6Rcoscr- 2qoR M(a) = -sqoR'+ qsR(R - Rsino) - 2q6R.o,o[4:tt" [ 2 2 o) = -4qoRz- 4sR2 (sincr + cos / -\

l= )

Nl cx=rl=-aon
\ / / -\ O 1l.a = l l = 0 2)
\\

-sqon' u(o=11= z l
/

x(o =*l = -l ,3 6 6 q on r/ \ e ( o =* l = -o ,3 6 6 q on
I

J '

,(o =*l =
I

-t,' t6 q s R2
'

-,/ \ / .\ Qlu=; l=-0,2929q0n ',/ \

/ r \

" 1 " =L l = q l o t W s n

ul"= * l=-s.2o7tqonz -,i

\

/ -\ Nl a= . l=-2qon o /
\

O 1l.a = : l : 0 6) / -\ Mlu=| l=-5.25q0n2

\' o/

n \

[tf"-0)=-2qoR = lQ{a= 0) 46R -5qoR2 lU 1o = 0) = Wykresy sil przekrojowych przedstawiono na rysunkach 1.I14+1 .117 .

73

Rys.1.115

Rys.1.116

.qoRz

R y s .1 . 1 1 7

r'6wr.rowagi Sprawdzenie w punkcieL

/-, ( |

\ )

uoot'

2X=0 I1=0 2Mr =0

2 q s R - q s R - q s= R0 2c1sR-2c1sR=0 _ 5t16R2 =0 5c16Rz

vty
T
2qo| li , ------li

li t,"T_
LIJ

iY

oi

*-

r I I
Rys.1.118

lzqon

Vsqos2

Przyklad 8 (, reakcjepodporowei sina rysunku 7.I1 9 wyznaczy Dla kratownicy plaskiejprzedstawionej m obci42eniuzewnqtrznym. ly osiowe w jej prqtachprzy zadany

Rys.1.119 Kratownica ta skladasiq z 11 prqt6w i 7 wEzlow.Wspiera siq na dw6ch podporachw pLrnkcie B. Poniewa2wqzly sEprzeprzegLrbowej w punkcie A i przegubowo-przesuwnej guban-ri gladkimi (nie wystqpuj4w nich sily tarcia)to dla kazdegoz nich rrozemy napisacpo dwa r6wnaniar6wnowagi sil i dodatkowodla calej konstrukciitrzy r6wnania (wyznaczarny r6wnai r6wnowagi wynosi z nich sily reakcji podp6r), azaternliczbaniezaleznych

r . r= p = 2 w - 3

11.22)

wyznaczalne.l . Wprowarunekna liczbqprqt6wdla kratownicystatycznie Jestto r6wnocze6nie p - Iiczbaprqt6w kratownicy,w * liczba wqzl6w kratownicy.W analiwadzono oznaczenia'. zowanyrn przykladzielnalny p =2'7 -3 = I I prQt6w.Osie prqt6w zbiegaj4siE w wqzlach jest przylozonew wqzlach. centrycznie(nie rna mimoSrod6w)oraz obctqieniezewnqtrzne Przy powyzszychzaloleniachsity przekrojowew prqtachkratownicy redukuj4 siEdo ztwierdzenia Szwedlera-Zurawskiego. sil osiowyclr(pcdluznych),co wynika bezpo6rednio kratownicy P1, P, zachodzt Dla dowolnegoprQta

R y s .1 . 1 2 0

= l* rnt=M ( x = 0 ) = a
l M ( pj )
Q
^tr/-.-t\_A tul\A-r)-w

(r . 2 3 )

oraz q(x):

0<x</.

76

Zatem lnozelny naptsac:

do _ z=-q(y)=0 + dx dM =Q\x)=Qs + gx

QQ):O0=const M(x)=Qsx+M,

a dalej wykorzystuj4cwarunki (1.23):

o )= Q= e o . o +M o = ) M o = 0 [r@= + Qo=0 lM(r=l)=0=Qsl

dowodzimy prawdziwo66 postawionejtezy, tj. Q@) = 0 i M (x) = 0 dla V prqta i,7 kratownicy. Je2eliprzy zadanym obci4zeniu sila osiowa w prqcie bqdzie r6wnazero, to taki prqt kratownicy nazywamy prQtem zerowym. I tak, gdy w wqZlekratownicy schodz4siq dwa prQty ijest on nieobci4Zony silami zewnqtrznymi, to prQtyte s4 zerowe.

II=0

N 2 s i n c r = 0+ Nr=0

Nz=0

2X=0 =

Rys.l.121

Podobnie, gdyw wqzleschodzq siEtrzyprQty, jest zkt6rychdwa s4r6wnolegle i wqzer nieobci4zony silamizewnqtrznymi, to trzeciprqtjest zerowy.

Rys.1.122

I1: 0 ZX=0

1y'3 sina = 0 = Nr Nz

:+

N3:0

77
I

Obliczmy terazreakcjepodporowei sily osiowew prqtachkratownicy z rysunku 1.123

ill

Rys.1.123 - reakcjepodporowe 2X=0 2Ma -0 XI=0 -HA*5=0 3'2+VA'8-6'4=0 -2,25+6+5-Rr=Q

+
+ +

11; = 5lkNl
Vt=2,25lkNl Ra=8,75[kN]

Wykorzystuj4c twierdzenia o prqtach zerowych w kratownicy widzirny, 2ew analizowanej kratownicy sqnimi prqty 3, 10, 11. prqtach mo2nawyznaczytkilkor,rametodarni.Nale24do nich: Sily w pozostalych cD spos6br6wnowazeniawegl6w, p) y) 6) s) metoda Rittera, plan Cremony (metoda graftczna), rnetoda element6w skofrczonych, rnetoda punkt6w rnasowych i inne.

W metodzie rriwnowa2enia wpzl6w dla kaZdego wqzla kratownicy wypisujemy po dwa r6wnania r6wnowagi sil. Dlatego zaczy\amy od wqzla, w kt6rym schodz4 siq najwy2ej dwa prqty. Po wyznaczeniu sil w tych prqtach przechodzimy do kolejnego wgzla.

- wqzel A

Rys.1.124

II=0 2X =0 wqzelI

fi *r-2,5=o =
z

N z = 2 , 2 5 J i= 3 , 1 8 l k N l l/r = 2,75 [kN]

t-; -5+3,18 *wt=O = f

R y s .1 . 1 2 5 EY =0, Nr = 0 [kN]

2 X = 0 , N+ = 2,75 [kN]; wqzelII

R y s .1 . 1 2 6

II=0 2X =0 - wqzeiIII

-Ns-T:o =

-t;

l/s = -2,12[kN] Ne = 1,06 [kN]

N e -3 ,1 A +& =g =

Rys. 1.127

2X =Q XI=0 - wqzelB

t;* N q - 2 . 7 5 + 2 - 1 2'1 = 0 + Ns = 1,25 [kN] 2 " t; N r - 2 . 1 2 4 "* 6 = 0 = Nz = -4,5 [kN] 2

Rys.1.128

LX =0 II=0

-t,25+sJ2 ft-*r+:,

=3,i5Jt=s,3 = Ns [kN]
N, =olkNl

-8l5+5J1#**r+3lsJ; #=o

W przypadku,gdy w analizowanej kratownicy nie ma wqzla (rys. 1.129),w kt6rym schodz4siq tylko dwa prQty, to moznaskorzysta6 prac wirtualnych (por. [23]) celem z zasady wyznaczeniasily w jednym z prqt6w kratownicy, a dalej stosowa6metodq r6wnowa2enia wezl6w.

R y s .1 . 1 2 9 Metoda Rittera polega na mySlowyrn przeciqciu kratownicy na dwie czgsciprzez nie wiqcej niz trzy prQty.Ka2daz tych czq6cimusi by6 w r6wnowadzeprzy dzialaj4cychsilach zewnqtrznychzr6wnowazonychsilarni osiowyrni w prqtach,przez kt6re zostal przeprowadzonyten my6lowyprzekr6j(por.rys. 1.130,L 131). Pisz4cdlajednej (dowolnej)czqSci trzy r6wnaniar6wnowagisil obliczarnyz nich sily osiowe w prqtach. -.8lv

Rys.1.130

B1

Z Mo = g ', -3.2+6'4+N1'4=0 = 2Ms:0 2,25'4-3'2-N6::- 4--0 = 2 M 1 y= 0 3 ' 2 - 5 ' 4 + 2 , 2 5 ' 4 +N g ' 4 : + N s = 1 , 2 5 [kN] Nz=-4,i[tN]

"t;

N e= 1 , 0 6 [ k N ]

Rys.1.131

II=0

-8,3s+5Ji *rf ir*

2Ms=0 Nro= o [kN]
LMly =0

=3,75Ji=5,30[kN] =o + Ng

- 4 N 8 - 8 , 7 5 ' a + 5 J i ' 4 J i= 0 =

N s = 1 , 2[5 kN]

Spos6b grafi.czny- plan Cremony nale|y do metod wypartych przez metody kompr-rgo tutaj jako ciekawostkq historyczn4. terowe.Przyporninarny pola (por.rys. I .132). przezponumerowane i sily w prqtachoznaczamy Sily zewnqtrzne

IV 3kN ----rzK-

"
\

rr/ t\ / l
l t \

- ] @

ZN ,,un*

.7K..r l
@ TJ:Rys.1.132

(rys. I .132)i wielobok sil i skali sil rysujemykratownicq Po przy.jqciu skali dlugoSci (r'ys.1.133), kt6ry musi siq zarnkn4c. zewnqtrznych Skaladluso6ci1:200

Rys.1.133 Wielobok sil zewnptrznych (l crnoznacza 2 kN) punktu np. 1. Odnierzamy poziomo odcinek Rysowanierozpoczynarny z clowolnieobranego o dlr,rgoSci 2,5 cn otrzymrlj4cpunkt 2. Odcinek ten przedstawiasilq poziom4 o wielko6ci 5 [kN] w wqZleA.

B3

Z punktu 2 odmierzamypoziomy odcineko dlugoSciI t"-t, kt6ry wyznaczapr,urkt 3. z Punkt4 pokrywa siqz punktern2. Odcineko numerze3-4 przedstawia silq poziom4o dlugoSci 3 [kN] w wqZle IV W wqzle V nie ma sily zewnqtrznejdlatego w wieloboku sil punkt 5 poklywa siqz punktern 4. Z punktu5 odmierzarny pod k4tern45oodcineko dlugo6ciYi
' ) ) \ L

t"*1,

punkt 7. Z punktu 7 prowadzirnypionowy odcineko dlugoSci wyznaczamy go koniec powinien zna1e26 siq w punkcie 1. Tq zasadq rysowaniastosujemydo kazdego wqzla kratownicy startuj4c od wEzla, w ktorym marly do wyznaczenialylko dwie sily. Takirr.-r wqzlemjest wqzel A lub wqzel V. W wq21e A mamy pola opisane nulnerarni 8, 1, 2, 9. Na wieloboku sil zewnqtrznych z punktu 8 przechodzimydo punktu l, z 1 do 2, z 2 prowadzimyliniq poziom4.Przeciqcie tych dw6clr linii wyznaczapr,rnkt 9. Mierzyr-ny dlupo przez odcink6w 2-9 r 98, wymnozeniu 9o56 skalq sil otrzyrnr"rjerny wielko6ci sil w prqtach A-il iA-t. Przechodzimy rc:"az do wqzla I. nastqpnie do lI i tak aZ do wqzla B (rys. 1. I 34).

[cmJ,ktore-

2=4=5=13

R y s .1 . 1 3 4 Zestawienie sil w prEtach kratownicypodanow tabeli 1.2.

Tabela 1.2 Odcinek [cm] Sila IKN]
)'7\

Prqt nr

A-r (8*e)
a-TI /t_0\

r.375 r,590
0 1,375 t.060 0,530 ) )\o 0.625 2,650 0 0

3,1 8 0
)'7\
_) 1)

r-n (9-r0) (8-10) r-rrr

(r0*r rr-rrr r)
il-rv (3-rr ) i l r - r v( rr - r 2 ) ur-B(7-r2) r v - B( r 2 - r 3 ) rv-v (4-r3)
v-B (5-13)

1,06 -4,50 |,25 5,30 0 0

1.4. Zadania do samodzielnego rozwi4zania Dlazadanych uklad6w konstmkcyjnych spor:zqdzilwykresy silprzeksojowychN,Q, M.

a)

Rys.1.135

b)
2kN/m

Rys.1.136

c) 2kN/m

Rys.1.137

B5

2kN/m

Rys.l.138

6kNm

3m

Rys.1.139

Rys.1.140

c)
\

/-\+r.r.r'
7

Rys.1.141

h)

Rys.1.142

87

Rys.1.143

Rys.1.144

k)

Rys.1.145

2kN 2m

Rys.1.146

89

i sil przekroiowych 1.5. Liniewplywu reakcjipodporowych w plaskich ukladachprgtowych statyczniewyznaczalnych

W konstrukcjach typu mosty, wiadukty, belki podsuwnicowe wystqpujq opr6cz obci4zeri stalych obci4zenia ruchome. Obci4Zenia ruchome s4 ukladem sil r6wnoodleglych od nasiq po danym obiekciepojazdu.I tu pojawia siq pytanie:jak zmiecisku k6l przesuwaj4cego niajq siq wielko6ci sil reakcji podporowych i sil przekrojowych w ustalonym punkcie osi prQtaw zale2rrolci od polozenia sily (ukladu sil r6wnoleglych) na elemencie analizowanej konstrukcji? 1 . 5 . 1 . L i n i ew p l y w u d l a b e l e kp r o s t y c h Przyklad 9 Rozwa2mybelkq swobodniepodpartq(rys. 1.147),po kt6rej jakzaznaczonolini4przerywasiq silajednostkowa. n4 przesuwa

He=o

Rys. 1.147 rJl62myzaleinolcifunkcyjne reakcji Vt@), Rs(x) i sil przekrojowych Qy@), M r @ ) , Q L Q )i M 7 Q ) . sily reakcjipodporowych Z r6wnafir6wnowagiukladtrslNwyznaczamy 2 Ms = 0 - V , q . l + L ( l - x ) = 0 = gdzie'. - 0 , 4< \ < 1 , 2 =|-+=l-\=E' Ve@)=]fl*"1

II=0 2X =0

n r + l r t - x ) - l =+ o Rr=1=\
Hz=o

Aby wyznaczy6sily przekrojowew punkcie Knale2y rozwa2yt dwaprzedzialy,s4to: a) et j r o n y p u n k t u K , - 0 , 4 1< x < a sila P=1 znajdu.lesiqzlews

Q x Q ) - - R= a- i = - e
M y ( x ) = R n (- ' ) = l t l - x ) = ( l - E ) / t ' ' QrQ=-0,41)=9,4 Q v @= o ) = Q

QxQ=d--+
M xQ=-0,41)=-0,561 Mx@=0)=0
M n(x=o\="

t '

(l-o\

b)

punktuK, a < x < l,2l silajest po prawejstronie

=I =t - er7)=VA 7(/-x)
M rc(.= , "V ) A .x = : ( l - x ) . x = ( l - E ) E /
I

fo"r*-o\-l-'=t-!

'

lQx@=/)=0 I lar@=1,2t)=-0,2 l,,r.,=,1=u(t-a)

lMoG=1)=0

l,

= -0,24t *t* =r,2t)

Podobnie wyznaczanly sily przekrojowe w punkcie L

91

\0,,@

t-

u @

@ f,,
to,24t

Przedzial -0,4 I < x < -0,2 I Qr@) = -1= const M y(xt= l(x+0,2/)

l u u @=-0 ,4 t)=-o ,zt =o \' uo = -o'2t)

- 0 , 2 1< x < 1 , 2 1 PrzedziaL

QxQ)=o
M Y(x)=Q Przebieg zmienno6ci analizowanych wielko6ciprzedstawia rysunek 1.148.S4 to ich linie wplywu. Na wykresach rzqdne wyra|ajq 1 - wielkosi reakcji v1 dla sily P : I ustawionej nad t4 rzqdnq znak (+y oznacza,2e Jestona skierowanazgodnie zprzyjgtym zwrotem; rp - wielko66reakcji Rs dla sily P: I ustawionejnad tqrzEdnq; ty * wielko56sily poprzecznej w punkcieK dla sily p: 1 ustawionejnad t4 rzqdn4; wielko66 momentu zginaj4cego w punkcie K dla sily P: I ustawionejnaclt4 1 rzqdnq,a znak (+) oznacza,2erozciryanes4 wl6kna dolne. Na podstawietak sporz4dzonych linii wplywowych rno2nadla dowolnego obciqzenia obliczyi wielkoS6sil reakcji i sil przekrojowych.W tyrn ceh.r korzystamy z zasadysuperpozycli.

Rys.1.149

93

1.149 rysLrnek Dla dou,olne.i wielkoSci statyczlle.l S, kt6rej liniq wplywu przedstawia
zachodzt
, l=t+b

s = )t4ni)+

J,it.'14(r)cl.r

(1.14)

W plzypadku q(x) = tto = const

s=itcr,l*no'=j;lt'ta'= itr,',l)+qo't
l=l .r=./ i=l

(r25)

obciqZonego. 6 oclcinka dlugo$ci odpowiad.44cej polem linii wplywowe.i .,1 1'uta.j .jest Przyklad 10 'Wyz;rlczyc w purlkcie zginaj4cego i nromentu Re orazsily poplzecznei reakcji V..1, wielkoS6 aa k r y s u n k u1 . 1 5 0 . K d l ao b c i 4 z e r r i a . jn
yUP a

R 1 , s1 . .150

(t-@)
R y s .l . l 5 l

=Y' , |

p
. ,

t ' l lt
l l

? r | | ' \ r - l l o - 2 P - + P - = "A P [ 'k N l

1 | ) L

94

Rys.1.152

R" o= ! ! L z o - z p . L p + . 1 = l p i-r N t
a 2 2 2 4 4

\ --i \L
Rys.1.153

OK
=

D
i , -

a
D

z
I

l
I

2a-2P l*r
2

1=-1"[tN]
4 4

APK= - - . - . *
a l

2 a + 2 P . 1 * "1 = . . 1 r ' [ t N ]
2 4 4
2a

Rys.1.154

M" K=! ! rr.cr-2pa+p +=-!rofkN.nr] ,,.2 2 2

Zasadysporz4dzania linii wplywu dorvolnejwielkoScistatycznej S dla belek o innyc}r schematach statycznychs4 analogiczne.

95

Przyklad ll wykresy [nii wplywu sil I tak cllabelki wspornikowej (rys. 1.155) otrzymanonastqpuj4ce reakcji V,tG) , M ,t@) i sitrprzekrojowych QyQ) , M rG) dla punktu K
M4

p-1

<I;E) <6";)

1.155 Rys.
Obliczenia 2X =0 II=0 LM1=g

Hr = o [kN] V1*1=0 =,> Z,r=l[kN]

-l M11 .r=0 = Mt=|x

96

Przed,zial

0 < x < ai
A a

{oot*l=l-1=o

Przedzial 1. *< t 4 = lQ*{*l t [kN]

lMxG)=l x-l x = 0

-:1 | l M * ," ( x \= |- l l . r | A |
t \

r \

Przyklad 12 Kolejnym przyklademjest belka na jednym koficu utwierdzonaprzesuwnie,a na drugim podparta lo2yskiemruchomym,dla kt6rej wykresy linii wplywu charakterysty cznychwielkoprzedstawia 6ci statyoznych rysr.rnek 1.156.
P=1

@ @

<q'i>

Rys.1.156

97

Obliczenia LX=0
tv-o

ZMu=g =

H,r = 0 ikNl ftr = l lkNl M ' s= l - '

0(x<l

Przedz.ial

i")=- i [ < N ] Joo = r(l - a)

lMr(")
Przeclzial a<'r (/

fQoti=otkNl lrn(') =t(/-r)

rviell<o((Gelberowsl<ich) linie r'vltlywr"r przegubowych Dla belekwieloprzqslowych zasadom6wionychdla beiek po.jedytrczych. wykonuje siq u,edh.rg ci chalakterystyczrrych punkt,dla ktolego wyztlt\c7.Llod belki zawierajipej linii wplywu rozpoczyuaury Rysowirnie jechra bclek z orriiwiouych wczeSnie.i wielkoSci.Jestni4 11y plzebieg charakterystyczne.l jcj parlliqNalc2y do plzegubu,gdzienastqpu.je zalanranie. pr.ostych. Linie te przedlu2anry ttl ttall.t przekazuie siq na doln4 a nie odwrotnie.Pclzwala z belki g6rne.j tac,2e obci4zer.rie sil tn4cychi ttronletltor'r'zgina.ity reakc.ji r.rstalic zelowaniesiq rzqdnycltlinii. Linie rvplywr.r uklady sl1stltycznic wysiq zawszez odcink6wprostych,gdyi analizowane cych skladajtl z.nacz.alne. 1.5.2.Liniewplywu dla belekGerberowskich Przyklad l3 podpororvych i sii llrzcklolinie wirlywu lezrkc.li wyznaczy6 belki Gerbelowskie.j Dla zadane.j T, W. punkt6w K, L, S, dla .jowych

i,q ilr

1
v f

r.rfl Or,l
skladasiq z trzechbelek pcr.1ena rysunku 1.157belka Gerberowska Plzedstawiona przekazywaue obci4zenie (3) g6mymi, z ktorych belkami szl pruy czyl"t7 belki ( I ) i dynczyclr, jest r"ra belkq doln4(2). przedstawia rysunek1. 15 8. wielkoSci Linie wptywu charaktcrystyczr.rycl.r

98

l H - 1I. l r

Przy'kladl4 w punkcieK cllabelki Gerbct'orvlronlentu zginaj4cego Korzystaj4cz wykresu linii wplyr,r,u r.vielkoSc rttchotnego.przy ktoryr.r.r obci4zer.ria zaclanego skiej wyznaczyc takie r.rstau,ienie ptrnkcieK jest rnaksyualna. w zadanyur zginaj4cego rnomentll
2kN

L z^ l^lt^l

1.159 Rys. llozpatnrj enry ciwaprzypaciki a) s4 wl<iknag6rtle rozcizr.gane

R 5 , s1 . .160

b)

rvl6knadol se1 rozci4gane 2 kN/m

V V L

ffiTl + +
l4kN I2kN
l l

R y s .l . 1 6 1

100

M ' l ) " * ,, = 4 . 2 + 2

r+zl2-2 z l=ru[kN rrr]

( 1 3 I +-

) I

1 2 iI \
4

, Tt + t = & /ij P '\ * , * ( 4. r !.! 2

2 - !4 2= 5 [ k N . ' r ]

Przyklad 15 Na zadane.j (rys. 1.162)ustawiono belceGelbelowskiej w odlegloSci co I ,5 [rn] dwuteowniki, na kt6rych polozonoblaszanypon-lost. Narysowa6linie wplywu sily tn4cej w pur.rkcie K analizowane.j belki.

R y s .1 . 1 6 2 Rysuiemy linie wplywu sily tnqcejw punkcieK dla belki Gerberowskiej bezpourostu. Na tak sporz4dzony wykres nanosimypunkty w uriejscach, gdzie s4 clwuteownikii l4czyrry -fak je liniq laman4. sporz4dzony wykres stanowi liniq wplywr"rsily tnEcejw punkcie K dla belki Gerbelowskie.j z pol'rlosteln.

Rys. 1.163 1.5.3.Liniewplywu dla plaskich ram LiniewplyrvLr cl.rarakterystycznych wielkoSci w ralnach wykonr-rje siqwedlug zasad oln6wioprostych nychdlabelek i belek Gerberowskich.

101

Przyklad 16 obciqzesiqjednostkowyr.t.t tr6jprzegubow4 z przeslrwaj4cym rar-nq Jako przyklad rozwaLt"ty (rys. 1.164),dla kt6re.jwyznaczymylinie wplywu sil reakcji podpororvyclr poziomyn-r nien.r h p u n k t a c hK , L , W , Z . o r a zs i l p r z e k r o j o w y cw

+
lJ',A
"6

u ^

R y s .1 . 1 6 4

rownania r6wnowagiukiadusii s4 nasna rysunku1.165 Dla ukladuprzeclstawionego tQpru 4ce: M|'"*"'j - 0 ZX =0 - O M fiPttwc't
t v - n

= 2H n -1(4-.v)=0
.y H , t = l - L Iu = 3 -

Lr u=_z*!

3 V^ - 4 H ' = 0 VB = - V . ' = - 4 + : v

A -A t/ II / | - - 1 1 | - a - i / t 1 )

' n J |

-)

K, L, W, Z zapiszen.ry sil przekro.jowych Korzystaj:p z definic.yi 1edla punkt6w

dla0(.y33

=-r l Q r= o
lNr
l A , lo = g t - ^

)r lu * =ql-.v
t ' -

dla 4<-y<6

lI Q u= o
lNr =o

102

dla0<_y<J

! l r , =- H o l "= - z + l )

"L-g!--ja

-(
i > IE

-H =2-! lnr: n t =V, =-4+: ;

IN ,
t

r
flhr*

l
l. I

dla5<1,<6 M1=(6-y)l

'lllglllhk*l

Qr,= (6- v) )
Nr =-4*1v
J

,ffi
I

|
|

,--n5;f

tP
-

@=@ @ @ @ @ @=@

la0<x<6

M ,v = 4H A -2VA = O-1, = I'V,q

= -vt =-++lt Qw. N w= - He = - t * +

dla0<y<6

4ffiry
przedlinii wplywr"r Przebieg zrniennoSci r y s u n e k1 . 1 6 5 . stawia

@=@ @=@

@=@> <@)=<_@
=@ @=@D

R y s .1 . 1 6 5

103

wyznaczalnych 1 . 5 . 4 . L i n i e w p l y w u d l a k r a t o w n i c p l a s k i c hs t a t y c z n i e Przyklad 17 nreSilywewnqtrznewplqtachkratownicyredukr"rj4siqdosilosiowych.Wyznaczasiq.';enl. linie wplywu reakcji podporowychi sii osiowych w zaznaczonych todq Rittera. Sporz4dzmy i obci4zenir"r r6wnoleglych prqtach klatownicy(rys. 1.166)o pasach lednostkowymprzesuwaj4cymsiq po pasieg6rnym.

-lr--9
Vai

R 1 ' s1 . .166

poclporowych liczynly z r6wnai r6wnowagi Sily reakc.ji LX =0 LMn=0 H1=g -1t, !+l(/-.r)=Q = fru=l_

2MA=0

1iB/-l ,t=0 =

nu=l

Sily w prqtach Dr, Sz, G1 wfznaczLlly rretodE Rittera rozwuLajqcclwa przedzialy porr"rszania P : 1. siq sily.jednostkowej

R y s .1 . 1 6 7

\.

0<x<2a LMo- =g Z M6 I u=0 tv-n R s - 4 a + G 3 . 2 a = 0= Rs'4u-D1.2o=rJ = , S 2 + R s = 0= Sz= G'. = 4 2 r =-2L 1?o " I

D,=2Ro-2r I ^ " . t {

2.

3ct< .x< 6ct

zMnr=g 2 Mg o= 0
sv-n

G 3 ' 2 a 1 1 / n ' 2 a == 0
D1'2a-V7'2a=0 -

G3=-L'A=-t*i
Dt=Vl=t-;

-52+VA=0

52=

Y ^/ = I - - l
L

Z rownowagiwqzla O11 Sr+l=0 = Ss=-t jest r6wna 0 I stol w tynr wqZle,zaS wyr-rika, ze sila w slupie35 jestr6wna-1, gdy sila P: ustawieniLr sily P: 1 w wqzlachs4siednich. 1rt'zy

I I
I

l D .

t'
V

jak dla slupa 52 Obliczeniesily w krzy2r"rlcu K5 przebiegaanalogicznie

R y s .1 . 1 6 9

105
I

l.

0<.t<4a

I)'=0

K3sina+R, =0

:+

f/ 1\l

D t'B --

'-

sln c[ vl
sln (X
. *
- l

{) r 2 t
V) i ,- r l I
f)r \

f;

2.

5u<x<6ct :Y:0

Vt=-KSsin66=0 =+

/\5 -

..

2 [

t )

\-:w:4) {

z'1-n--->

--';----;--\ <-!v!9)
/'-r--;---\ C-:uv:g,,

\-:wyJ-)

.--i----F-.--

<!iG)
1 sincr
(

---;---;-\
LrrlJF

\--1

__y/

Analizr-r.j4c otrzymanewykresy linii wplywu dla kratownicy plaskiej stwierdzamy2e: jak dla belki prostej; linie wplywLrreakcji podporowychs4 analogiczne linie wplywu sil w prqtachpas6w(dolnegoi g6rnego)s4takiejak dla momentuzginaj4cego w punkcie K znajduj4cego siq pomiqdzy podporami belki prostej z tnno2nikiem l/h

"=-+,'=+
. . 0
slll (x

(1.26)

linie wplywu sil w prqtachkrzy2ulc6wsqtakiejak sily tnqcejw belceprostejze wsp6lczynnikieml/sins

(1.21)

liniewptywu sil w prqtach slupk6w kratownicy sqtakie.jak silytn4cej w belce prostej 1.5.5.Liniewplywu dla luk6w tr6jprzegubowych telazlinie wplywudla plaskiego parabolicznego Sporz4d2rny luku tr6jprzegubowego

H1

R y s .1 . 1 7 1 Rownanieluku

) ' ( x )= # t t
I'

A1-

- x l = a 1 6 z r- x )
JA

Ftrnkcae trygol'lolxetryczne kqta nachyleniastycznejluku do osi Ox

t"s c (Y ) = 2 l1- : I l. 3n) t eu ( x ) / - . {1+ tg' cx(r)

r \

z [ r - J .]
\

\il]

ryl Yl

'

zo)

il'.1'-;J
107

cos cx(ir) =

1 + t g 2a ( x ) w punkcieK i ich wartoSci

.\A =rt .lK = )(/

r + + l rL - l
\

.2

3n)

-)

4 l S . G A= - )
J

sllluK

4 5

c O SC { 5

Z rolvnarirorvnolvagiwyznaczatnysily reakcji podporowych IX=0 + LIs=11n I', = l-I

-I

L l v ,l , = ( )

Llvt j =0
z,Ptir\\'c'l-

I/g =

IUI

t l

l-lo=Yu
,1,/z lewL'l _ r\

I I I

clla o<.v<1 2
,r I I c l l a- < - r < 1 ?.

rozwa2ycLrzy;trzedziaiy,si1to Przy wyznaczenir"r sil plzekrojowych r.r.rusimy 0(,r<n

Rys.1.172

108

.ll y

"

=-.)U--.

.\I

r ' -5 5 (/=-.\' t 3 9

x ()" =-I1.osc1z *Sin 1;'v\=-7 I 'UU .\'. I x ,, /vK = -(srn06 -cos aX | = lOi a<t<3a

otl

( /

*X/ ||
|
')%)
a

t's '/

( o*lvo=t-1 r/-.)\<'4-

n,q=J

t t

R y s .1 . 1 7 3 MK = ( '
'-

x )

1 5

t )

ld---ct=Q--.\

t 3

e
7x

.t)3 .r4 Qr = [ ' -

A)i-6"s=s-30;
r" ) )4 -6 i -. er s3= -45 .* ti ;x

= -('
3u<a<5a

vl,a-i nt=1-l
o

t4

_ (, MK -

Qx
l/r

[' (.

l.'
(, - -l.'

6n)

'-['1 , )) ' l c6 icos :'l )l

6a

=--lt-

2(, 3[

j x l(.
I-

6 o)

la

(k )=--l

)r""o

s\ 6o) 7(. ") . icrp)=-;lt-. I )\ oa

)

"

x )

109

\,!JU'a>

/-i--l'-\

\:w!E)

/1-t;\

=<@ED <@ED
<lvgD
z7^-\

*a:5,t

(@D
)"inox

R y s .1 . 1 7 5 Na podstawiewykonar.rycl.r obliczeriwartoScirzqdnychlinii wplywu i ich wykres6u, (por.rys. 1. 175)moznapodai szybkispos6b ich rysowanra. jako przeciqpunktje.jzerowar.ria I tak dla linii wplywu lnolnentuw punkcieK ustalamy punkcie na wykresie linii wplywu. W A odmiecie linii BPl z lini4AK. Punkttenzaznaczamy

110

na osi odciqtych.Pod przegubern rzanrywaftoSt xy i lqczymyjq z punkternzerowania na osi odciqtych nastqpujezalamaniewykresu, zaSw punktach A i B rzqdne s4r6wne zero (por. rys. 1.176).

@
R y s .1 . 1 7 6 rzqdnelinii wplywu Mywyznaczarny z proporcji: Charakterystyczne r0--\,r. l - l K= _ - . \ K . x6 (t \ro t l o= l ; - - r 0 l : \z )xO

(r . 2 8 )

,-t^=\ \!wy5)

Rys.1.177

111

punkt S przeciqcia w punkcie K wyznerczat.t.ty Przy rysolvaniulinii wplywu sily tr.r4cej K iukLr. w ptu.rkcie plzez purtkt A i r'6wnoleglq do stltczne.j przechclciz4c4 pfosteJ BP, z prostel ( r y s . 1.177). c o s c x , { p u n k t e m w a r t o S c p o d A i p u n k t e m S hd t n i e r z a r n y N a l i n i i o c i c i r i t y co punktach B i S jej w A, linli 1i'1llywu, a przegubem zalattranie pod nastqpu.ie W pLrnkcie proporcji punktacli i liczymy z w K P1 rzqdnych WaltoSci z-ero'uvanie.
. Y s- . \ ' r ,i ll^- = -cosCX6

-\{

,' l l '? =:coscxn' -r.g

XP'

(L29)
-J't tlf a I =:_ "J coS06

SlIl tI6

Rys. 1.178 najpierwptrnktT przelv punkcieK wyznaczamy Rysq4c liniq wplywu sily podiuznej prostych punkt prostopadl4 do stycznejw pr.rnkcie prost4 przech A i BP1 z odz4cqprzez ciqcia rzqdner6wne sinu6. Na iinii odciqtychw ptrnkcieA i T odtnierzanry K ipor. rys. 1.178). N6. pod przeguber.n zalatnzrnie linii wplywu punkcie nastqpuie W

't't2

WarloSc rzqdnych n*,rf 'l ,T;1p wyz\aczamy z proporcji:

c Ift =----;stltCr6 -Ti'

.Y7+t

x T - x r": * l ,l n-i = x7+t

,\T

slllCtz

'llp =-sl11cx,r, x7 +I

'

I )

( I .30)

1.6. Wyznatzenie przemies zczefruog6lnionych(li niowych, k4towych) w ukladzieliniowo-sprg2ystym

(por. 122]) poznaliSrlyzaW przedrniocie PodstawyMechaniki O6rodk6wOdksztalcainych prac wirtualnych sadq dla o3rodka liniowo-sprq2ystego, kt6raw zapisie matelnatycznyrn wyra2a siq nastqpuj4co:

6rc = JJJo,, 6.r, do-l JJJb; 6rr; do+JJr7i 6ur dS l=0 V6rr, o [ " o , i )
gdzie

z.P.w. ttr

( ,r,

t?

(r.31)

- tr. lt= Lr ,, ds'l .,,orr-[ fflo, - =II|.[o,, , r,ao+ , f f,1, ,J., z,ll :r ,r [r# )

(l .32)

potencjaln4ciala liniowo-sprQzystego, U jego energi4wewnQtrzn4(sprqzystfl, .jestenergial (r'nasowych L7 - prac4od sil zewnqtrznych i powierzchniowych). W powyzszychr6wnaniachwystqpuj4elernentytensor6w; a) naprqzenia (or, 6rr l ' l ; c7) T a= 6 t i ( e@ * =l or' 6zz or, l , j orr )

(L33)

b)

O r r o . r r O-rr. / I \ "' odksztalcenia (t,, trr e , .)

t " ' - l a cr ) rt =tri (ci ^ = .r' | :r, :r, I' cl: tn [.r' )
przenrieszczenia c) wektor
i - ( u 1 .l r r , r 1 3 ). i = tt181

( l .34)

(1.35)

d)

wektor sily masowe; b =(ht.bz.bt!.i =tt,E,

(r . 3 6 ) (1 . 3 7 )

e)

wektor sily powierzchniowej q = @ t ' Q z 'c l ) i odksztalceir z definicji kolumnow4 tlacierz naprqzefr Wprowadzaj4o , 3 1) o = c o l( o t t , o z z , o : : , o t Z , O 2 3 0 t j j , t 12 , s r 3 ,e j 1) E = c o l( E tt , z z ,

(l.3rJ)

prac wirtualnycirwedlug zalezno|ci rnozerry teraz zapisatzasadq

.6ads V5,r J, u,'d o)+ s^=.|JJ6 oe r d f 2 - l . | J6 Jr' l=0

f f f )

(l .3e)

'

a'd s n = - l l l a 'e u e i l-lll r ' a d r r + l l q I -.i; ; [";," )

6U=6Lz

1 . . . - .

( , , , - -

r , r

(r.40)

zeroto st4dw y n i k a . z e potencjalnej enelgii pierwsza wtrriaoja Poniewaz iestr6wna

(r.4r)

prgtapryzmatycznego odcinka sprg2ysta 1.6.1.Energia gnqcymM, sil4 tnEc4Q sil4 podluin4 N, par4sil o momencie obciq2onego

Rozci4ganiesil4 -A/

-+
r l V

^tbII
114

." ,ll^tig)
Rys.Ll80

6 =

N
A

A(ds) ds

, ,

o: Et N A - A(ds) d s

N d.s =A(ds) EA 1-. N2ds dIJ=-1VA(ds)

Z ILA

(r.42)

Zginanie par4 sil o momencieM

M z /

R y s .1 . 1 8 1

ds _ ds+A(d^s _) d s ( l + e ) = p+z p+z p

^z 6= 17*

z
n F

o
'

prEtajest liniowy, Poniewaz rozkLadnaprq2eripo wysoko6ci przekroju poprzeczl:'ego to z warunk6w r6wnowagi sil dzialaj4cychna ten my6iowo wyciqty przel<r6jwynika, 2e zachodzi

LX =0 =

tt

JJodl
D

=0 +

tl

lza,e:O
D

przechodzi przez Srodek oSobojqtna

przekro.lu poprzecznego prqta ciqzkoSci

= + l l o r d ' 4 , = 1 4+ 2 M. , , ,=0 JJ

a l l z : d A =M
o ru

ti

f .

=rrr,lor: o, = = E'I n
Y

o (. D=- - o !E t P

.,, OU = - IWCA=

Mztls

2EJ

rl 4l\

sil4 tn4c4Q Scinanie

"i ffi
l o
(r q,t

"
- = QS:, T t)./

l
Rys.1.182

r = - dh (v=.

=\, IIrff ou d,A rdh o, =: z'D z "I! ;

r .. O2s.1cl.t I o z d , s . 4 c c = dU =: | | :---a,q .* au ; ct Z z'; Gh.,Ii, " .) tJ ' D bOlcl.s dL=-o =_ I ' cl

GA

*=41 [ .4, ';

.ti h'

(1.441

tutaj wzory zostaly dokladnie otn6wionew przedmiocieWytrzymaloSc Przytoczone Material6w (por. [24]). silzlnonnainq N, parq sil o nroDla prqta prynnatycznegoo dlugoSciI obci4zonego jest r6wna nrenciegrr4cylnM i silqtnqcqQ energiasprgzysta I s M 7 , J . sl ; N 2 d . r , l . - g Q z d . s *t"J:GA *rJ u=tJ * EJ '!.6.2. (1.45)

Zasada Bettiego-Maxwella

2e dIa ciala liniowo-sprQzystego stwierdzaj4cej, Na podstawie zasadyBettiego-Max'uvella spowodor.vanych dwoma ukladarnisil praca sil ukladu l na przemieszczeniach obci4zonego

rrkiaclenr ll .jestr6wna pracy sil ukladu II na przemieszczeniach spowodowanychukladenrI (por. [22])

I L 1 ) I L 1 l

punktu K konstlukcli obci42onel mozerny"OtJrrprzemieszczer-ria uog6lnioneclanego za(rys. 1.183) cianyrn obci4zenierl

Rys.1.183
r A F r Ar , d sl + r l O . ,. n " Y' d.rL , , , , , =M l , , " ' t t td . i + | N " ,. " J r J-"GA E.I E A 'f

Q,,rQ,,, -"5',,,',, o.r* "rrt, or**'1' o, J E J J E A J , , G A

" _ I r

( 1.46)

lA', = | J

MM' NN' a . r *i d . r + r I Q Q t6 r J JGA E,I EA

(t.4t)

1 . 6 . 3 . T w i e r d z e n i eC a s t i g l i a n o Przetuieszczenia uog6lnionepunkt6w konstrukcji lnozrla r6wniez liczy6 stosujEctwierdzenie Castigliano,kt6re stwierdza,ze pochodnacz4stkowaenergii sprq2ystejcalego ukladu jest r6wna przernieszczeniu linio"vo-sprqzystego (Clapeyrona)wzglqdernsily uog6lnione.j rLog6lnionemtr odpor,vi aclaj danej sile uog6lnionej 4cernr-r
-l

dul

-,.1
Arr

dP ,l r

tPi=t)

| d Mt, l

aul
tM i=o

=A0 ' )'

(1.48)

Dla uklad6w prqtowych,w kt6rych wystqpLrj4 tylko sily osiowe

u=f

a zEAi

N l t ,. s

a , , , = $N , a N l i l
,1 n4

dPi lo=o

( r .4e)

117

Dla prqt6rvzginanych 1 r M2cl,s I M\.s) lM(.st , i o.si L z a sJ r i - l ' =- | _ J EJ(.s) dP, 2 J E,I(S) i ., Lt

lpi=O

(i . s 0 )

i osiowej dla prqt6w zginanychuwzgiqdniasiq wtedy, gdy s4 one Wplyw sily tn4ce.j sEsily podlu2nei poprzeczne. kr6tkre i jedynym obci42enien-r 1 . 6 . 4 . T w i e r d z e n i eM e n a b r e ' a (hiperstatyczne) ttiewyznaczalne na ukladystatycznie Castigliano twierdzenia Uog6lnieniem kt6re stwieldza: twieldzenieManabre'a, .jest categouktadu liniowo-sprq2ystego pochoclna oz4stkowaenergii sprq2ystej jest r6wna zeru. tzn. wzglqdernwielkoScistatycznieniewyznaazalnej
_ =t,

AU

oxi

(r.5r)

przy.jqt4 za statyczme silq Lrog6lnion4 naclliczbow4 gdzieprzez X1 oznaczono niewyznaczaln4. 1.7. Calkowanie graficzne metodq Wereszczagina

iloczynudwoch nalezywykona6calkowanie uog6lnionych przerniesz.czeh Przy wyznaczaniu jeclna tych funkc.ji gdy z ono proste, .iestliniorva firnkcji M(x) i M (x). Szczeg6lnie.jest (rys.1.184)

Rys. I I

1.184 (1.52)

f) xo= tl M o l ( r ) x d x = t gc x J ^U I M t x ) M l r ) d x = J| M ( r ) . r t g u d r = ,"g c J
0 0 0

Tutaj f) jest polem wykresu M,zal Ms rzgdnqpod jego Srodkiem.Jest to metoda dw6ch funkcji z wykorzyTabela 1.3 podajerezultaty calkowaniailoczynr"r Wereszczagina. staniemmetody Wereszczagtna. Tabela1.3 M M

I M'Mds
1 , 2 ,
^

a b l
J
1

I , i, -at

abl
O

le*
-

+Zbrt + ad+ bc)

2 . , b
f I . L )

= . fb l 3 fbt t2

f
I parabola2"

t-.b 3" 4

f
I parabola2o

| ^,3, fbt 3 " 4 4

f
I parabola2"

L r h+zti)r t2' ! r,(r*!), 6 (. /l

Mc
a

parabola2"

M6

)+ lr' rr.+2M
+b (Mb +2M c)l
-aIt 1a "

z
a

;l-llTfr{bora2'
I

_DII

t,.,

4 '

119

Obliczny catkt z iloczynu dw6ch funkcji kwadratowych - por6wnaj z tabelql .4.

-') M( x )=1 4 -tt

Iz

'1, no-=ry
I

:!1 ) t u (" u
l'

- rl

J 0

f " 2 ( 1- " ) 2d " = : i

I

frl 15"
' a

M(x) = -;1t - x)

4/v

'[u ax= !l r t na":ffi t-.r'*,'l 1 x2-2 tx+ t2)

I

M(x\==(x" -21x+1") t'

Tabela 1.4

ilr
w

JM'Mds

&r,,
I) "rrt

t "ut

,frffi
I

?r,,

Przyklad 18 pionowe przeguDla zadanejbelki Gerberowskiej(rys. I . 185) wyznaczyt przemieszczenie podporze B. obrotu na bu P oraz k4t Bettiego-Maxlvella.W tym celu rysujernywykreDo obliczefrwykorzystaruyzasadq q oraz sily jednostkowej P: I ptzyzewnEtrznego obci4zenia zginajqcych od sy moment6w jednostkowego w punkcie Bmomentu przegubie, a nastqpnie od lozonej w

Rys.1.185

I
I
\'Rys.1.186
L 1 2= l L p

l ,="ll-]nr-* 4t-' = L 2 1= I MpMd"=_!_l Er 'l

'hlm=*
/

I ql2 ,t _ q t _

,4

3 2EJ

6EJ-

t_
Rys. 1.187

Iqr
L t z . : l . g n = L z t- '
1 1 ,
F I J 0

dt= l l u I '"M . . E

7 J

l<lThh-* I

I \T-rT-T-T-rT7

\$f}/q1'..3
-*-(Ll I

=-l

I ll -q l "

roTin 'll-mn-,-* | I z

EJl3 2

1 l+ ' 4 ' l t ) 3 8 ):^,

snl'

121

Przyklad 19 Wykorzystuj4c twierdzenie Menabre'a nalely wyznaczy6reakcjq na podporze B, a nastqpnie sporzqdzi1wykresy sil przekrojowych dla zadanegoukladujednokrotnie statycznie niewyznaczalnego.

Rys.1.188 Korzystaj4c z postulatu o wiqzach my6lowo usuwamy podporq B, a jej dzialanie zaslqpuj emy nieznanqsilq R3. piszerny r6wnanie moment6w zginajqcych od obciqzenia zewngtrznego r7 i sily reakcji Rp.

Rys.1.189

^u"-+ M(x)=
ukladu jest r6wna Energia sprQzysta t, | ( "' )t^"o ) l;d x 2;J" n t [ tlRu*-q 1

u=;);a*=
o

Itr M2(x)

a jej pochodnawzglqdemRs wYnosi

f t = l ; [ ^ " - ' o r 1 ' ^ "=3 t '[ o)

au-tsr(

-2\

,(0,,'-n..41

Przyr6wnuj4c
,1

a(r
anu +

ao zera obliczamy nieznan4reakcjq podporowE Rg

l' R"" 3 = r l o , o 8 A zatern:

R", = 1 o ^ l 8 ' , "

M(r)=iuol.'-,,0 , f t:r-a"t'
9 1 a x- 3 / ) g - ( r )t = 9J Sila tn4cazerujesiq dla .r =.ro =

*,

i w tym punkcie moment zginajqcyjestr6wny

= )* ( r , - 1 ,l l , =! q P M,n= , *M( x o 8[ 2 r28

)8 przedstawia rysunek Wykresy sil przekro"jowych 1.190. no. , . , 4-9p! 8

i ,/[
A

3oo'

Rys. 1.190

123

1.8. Metoda sil - rozwi4zywanie uklad6w statycznie niewyznaczalnych 1. 8 . 1 . B e l k i i r a m y p l a s k i e uklad statycznieniewyzr.raczalBelkq z rysunku 1.l 88 moznar'6wniezrozwi4zaczastqpuj4o riy rrkladernstatyczniewyznaczalnymgeolretrycznie nieztniennym.dol4czaj4cdo uklaclu pionowe podpory B .jestlowr.re np. przenrieszczenie lolvnah statyki warunek geometryczny, 0(An=g; Ar = 3t,'\-'+ 61r' i o n o w y r np u n k t u B o d s i l y X r - 1 , m t y n r 6 1 1 . j e sp t r z e m i e s z c z e n i ep W rolvnaniu przenrieszczertietn pionowympunktnB od leakcji RB: Xr, zaS 61p 6 rrX' -- przernieszczenier.n pionorvympunktuB od obci4zenia zewnqtlznego.

o
-

Q4)

x:=1

Rys.1.191

u"=j''+=;] :ref=#
l t i
l' l-t't-" )
124

Mr!'=:' t || |l-T]*,1=-!oL 5", , = ,J [x4, ] E./ EJ | 8EJ .tiTr-T-r"| tl))-)--" I I r . l

6,o o tr j d

[nlh,-

Zastosowana tnetocla nazywa siq rretod4 sil. W r.r'retoclzie te.jjako niewiadome nadliczbolve przy.imuie siq sily uog6lnione. Jestich tyle ile razy Lrklad.jest sratycznie rriervyznaczalny.Stopniernstatyczne.j niewyznaczalnoSci (przesztywnienia) ukladu nazywar.ny liczbq lviqzou', kt6r4Iralezy ttsun46, aby clany uklad przeksztalci6 w Lrklad statycznie wyznaczalny. geomctryczllienieztnienny. 1'akr,viqc rozwiilzywany r"rklad konstrukcyjnystatycznieniervvzttitczalnyzastqpujetr.ry ukladen.r statyczniewyznaczalnyr.n. W nriejsce usuniqtychrviqz6w clarjenry leakc.je sily Lrog6lnione. Piszeruy zaleznoSci na przenrieszczenia uog6lnionych punkt6w usuniqtych wiqzow
A; = 6;1X1 * c \ ; 1 X 2 + . . . + 6 i / ?+ 6 i p = 0 , I t r b r i , l b l r r r i cr n a c i c l z o w t ' i

i=1,2,...,rt

^, , 1 6 l ,. l l 6 ,. rl . 6 , ,l, , l I 'a , ,j n lol )lx,,.J

FX=A

6 r , 5 , : . U ,',), " , f I [0,I o [o] 6 : , 5 : 2... 5 , , l,l x .I l s , o I lol 1 i+1 l=1.i

l
( r. 5 3 )

"fl

tnacierzltoclatnoSci analizolvanego ukladtrkonstlukcyjnego utworzonaze wspirlczynnikowbqd4cych przernieszczeniami uog6lnionyrni od naclliczbowych sil iednostkowvch.

X - nracierz kolumnor,va utworzona z niewiadotlvch nadliczbowvch.

125

^=]-:'"f
[[- 6,r J
Lltworzonazewsp6lczynnik6wbqd4cychuog6lnionymi przeA - nracierzkolr.rmnowa w trkladziepodstawowytnstatycznie od obci4zefizewnqtrznych mieszczeniami wyznaczalnyrn. Tuta.;: r"rog6lnionym w ukladzie podstawowympunktu przylo6,1 - jest przemieszczeniem Zeniasily.{ w kierunkujej dzialaniaod sily Xr: 1; 6 r - jest przemieszczeniemuog6lnionym w ukladzie podstawowyrn punktu przylo' zewnqtrznego. od obci42enia zenia sily X, w kierunkujej dziatrania z (1'53) Niewiadon,esily nadliczbowewyznaczarny (1.54) X=F-tL Rzeczywiste lnolnenty zginaj4cew ukladzie statycznie niewyznaczalnymwyznaczany z zaleZnolci

s'o ]

+ Mk Mf(x,, Mx = Mkx, +...+

a rnajqcich wykresy obliozamysily tn4cea dalej sily podluzne.

(I . s 5 )

Przyklad 20 Sporz4dzicwykresy sil przekrojowych dla rarny plaskiej dwtrkrotnie statycznieniewyznaczalnej.

16kNm

Rys.1.192

126

Przylrnujen-ryzasterpczy uklad podstawowy statycznte wy znaczalny, geotlet ry cznie niezrnienny.

Rys. 1.193

Uklad podstawowyobci4zamysilami nadliczbowyniX1 iX2oraz obciqzeniern zewnqtrznylr sporz4dzajqc wykresy moment6w zginajqcych oddzielnie dlaXr: 7,Xz: I i obciqZenia zewnQtrznego.

R y s .I . 1 9 4 Piszemyr,rklacl r6wnarikanonicznychmetody sii

=o *ul,,I: *ul" rub - - f : ' g', {1"1: ){x, }*{9,, }={o} = + 6 r r X , + 5 z r 0 6r, [62,X,
['6r, )lXrJ [SrnJ tOj
Obliczamy wsp6lczynr-riki przy niewiadornychnadliczbowychi wyrazy wolne

._ An. 6 ", , J = fE M ,. " '/ t d s =

-nn.mlh* ,[ '"
- i

| (t L-./13

rhF -rt{rfflL I

,r[Tf'-I
+

1 3

'ffttt'--'l
J l

l =

o+1 , r r)=#

Rys.1.195

=r !,*rLor=#l b r= z6 z

Itn-rt*

'

ll I I n-r-*

2WP:
'
E-T_TTFN

t
6,/[6 6 )

{flll r
6

--4'1

-'\tul

I I
I

(-

l J

: L ( ! u * 1, , ) = 8 3EJ

= =I,M o, 6 zo(t zz ,tl:#,', l-'f--

r.

ru
5

, 'il =lfl
,J

"= o+ f . s ) E/(3 3 ) 3Er

6 r p= J M t
tl

-d,T

= --

EJ

EJ

fll-F.'* )ffrlwv I' 1

6 l)-)/

_ --r[t

1 ( r 9 . 6 +I - . 2 - ) 16
' J

\TfftTZ 'q5
l - -

t6 -.-Trffl 5

B4 3EJ

6,p = | M-,
tl

^"-Trll1
\Tffffz *t
6

ru
5 l6 Tff]

k1s

s')=-r3a = - L ( ! s o + 1 . r.e
E/[3 3 ) 3EJ poprawno66 Sprawdzamy obliczeirwsp6lczynnik6w6a i 61p

= 6 ,, + 5 , , +6r, +6r, !U,

--{

'W'l ,l ^rr(ll' [IT_[TTTTI' 'l 'il[Iil'J {f,' IITTTI'

+ +
"

*0,

t
t---:_l

, (s,83s\s8 E/r3 3 3) 3Er

! +'l: ""

6 , o * 5o , =lu"M'dr=

, r u

L,]
l

;{

I |lTttfm l 2 L L L L L L l ut (2 I r | | l | l t l ,,32 -\ 268 + >- _ _ t _ . 9 . 6 . I + _ 5 t - _ _

\-[fffz -..Y,

tul
)

E'l\3

3 )

3Er

Rozwi4zujemy uklad r6wnafr kanonicznych metody sil

( 3 t s ) i x , l f - r : += l fol *l-r:+i

Is n)\x,f

loJ

I x , ) | ( n - s ) [ r : + lf r , + s r : I \*rl= - [-* t )\t+l=\tr,rzo+J

Sprawdzamy,czy uklad r6wnari jest dobrze rozwiqzany

( z r s ) | r , + s r : 'fl r : + l r 641 i r= :+j I s rrJlr ,2

't29

Obliczarny momenty wqzlowe: MAt=0[kN m] = -1,4513[t N .*]= vn M t,q. M z t = - 1 1 J 2 6 4[ k N ' m ] M ,u = ll,1264 -16 = -4,8136 [kN ' m] M Bz = 2,9026 [kN 'm] Wyznaczany przebieg zmienno6ci sil tn4cych: PrqtA-1

1.4513 kNm

=Vy= Qtr = Qr,q

o,2e [kN]

Rys.1.196 Prqt 1-2 2 kN/m

Q t z= 6 -

ttJ264 -1,4513

a
1,451 3 kNm 11 kNm ,1264

= 4,3875 [kN] 5 7 , 6 1 2[5 kN] Q u = 1 2 - 4 , 3 8 7=

u'

,l

*n " =EY 2 = 2 .1 9 3 7 5 1 mJ
13- 2,1931 5" 5 - 1,45 5' 2,1931 M (xil = 4,387 =3,3612 [kN.m]
Rys.1.197

Prqt 2-B
2,9026kNm

R y s .1 . 1 9 8

Qzn = Qnz

- 4'8736!2'9026 = 1,555[ 2k N ] 5

W y znaczatnyprzeb i eg zmiennoSci sil podlu2ny ch: - wqzel I

cosot=0,6s ; incr=0,8

Rys. 1.199 rv-n =4,3875+0,29'0,6 + 0,8Nr,4 LX =0 '0,6 ' 0,8= 7,6531 +0,29 Ntz = 4 + 5,7019 [kN] Nl,n:5,7019[kN]

131

- werzel2

Rys.1.200 2 Y= 0 2X =0 =J,6125+1,5552.0,6 N2B.0,8 + N28= 10,682 [kN]

'0,8= 7,653I N21=10,682'0,6+1,5552 [kN]

Sporz4dzamywykresy sil przekrojowych (rys. 1.202). Sprawdzamy poprawnoSd wykonanych obliczefr. Przyjmuj4c uklad podstawowy statycznie wyznaczalny, geometrycznie niezmienny (inny ni2 ten, z kt6rego korzystaliSmyw trakcie obliczeri) mozemy obliczy( przemieszczenie jednej z podp6r.

Rys.1.201

132

Rys.1.202

133

I tak dla schematu podstawowego jak na rysr-rnku1.201 przemieszczenle pozlolllc podpoly A uusi by6 r6wne zero, czyli

,_ A , ()sr t I ,', dr. _ IM r J ' E.I E.]

-.A -,(n lV

1.4s13 i,+StZ

n-Tr6l-fn \6TTTZ P= *--4q / /L11JJ9|J-Y\I-U)/ \9 2,9026 4,8136

11,1264 2 3

=-L[1 4 t.4st3 s+r2's17 67 . 4 - ? . e6 4 +

EJl3

-4 =) ] I 1,610 38,0888 + l t + e, + u e - 3 8 , e 8 + 88
= =7 0) ( 16 0 . 6 0 7 1 - l ( 1 0 , 6 0 4

L,]

niewydla punkt6wbelek,ratn statyczltie uog6lnionych prz,ernieszczeir Do obliczenia Stwicr-redr.rkcyjne. oraztwierdzenie Bettiego-Maxwella siqzasaclq wykolzystLrje zlaczalnych lub ratrloweukladubelkor.vego punktuK ptaskiego uog<ilnione ono,ze przer.nieszczenie clza siq nastqllttP wyr"d2tr zewnqtrznyrn wywo{ane obciapeniem go statycznic niewyznaczalnego lilco: (1.56) sclzie: uiewyznaczalukladr"r statycznie dla zadanego lvl!') - wykresmoment6wgn4cycir zewnQtrznego; negood obcitpenia \ /yzrlilstatycznie gnilcychdla ukladupodstawowego Mr:) - wykres rnor.nent6w zewnEtrzllego; ocl obci4zenia czalnego ukladu statycznieniewyznaczalgn4cychdla zadanego M l', - wykres ntontent6rv punkcic K; gd jednostkowego si14 uo96lnionqprzylo2on4w obci4zenia lego wyzrlastatycznie podstawowego gn4cych dla ukladu moment6w wykles Ml', w punkprzylozon4 sil4r-ro96lnion4 obci4zenia odjednostkowego czalnego c i eK . jest nastqptrjqcy: redukcyjnego Dow6d twierclzenia
^ r ( l t \ ^r ( t t ) f tvt u tvt I

lAK1,-l J

t-1 J E _ ; - .- O . J
II

uN'tQa+ t "x ti u , +x i u ,
D I

* - \ + . . . + X 1 y M' o , J-i J ,
=

LI

My,)lLx:M,
=
l

, Ml'JtuIl't
J

l-1--"

T,,J t

d.s+ |
u

\i

=r

].

+ xru, \tvtt)'t

, Mf')yf't =J

,
^ 17(n) y(tv)

,7-o''*1
=l J
I{

l.
t ^ E.I ds

tLrp-l'#0,=l
J L J

, 7r1lt) 74{,Yl

x * u *) u?)lu!) +xrtt,+xrtt, +...+

EJ

o,*

uy,fi,,n,)
14t;'\74t"t = '1 - 6 . r . r ' f
J E .

[,=r
I J

EJ

ds=

| ,., p(\i" +XrMt+X2M2+..

t r(tr') t r@)
17.] J

+xfiu *)lL*,*,
\ '=r

=I'Zffr-a''*1 =!"#a'+Ix,l L6,,*.,*0," IT* l=

-74(rr'\77ttt\ N ( v \
tt t=t \i=, / u

,t,,'l ,ul

=u Wyrazeniaw nawiasachokr4glych s4 r6wnaniami kanonicznyrnimetody sil, a wiqc r6wne zero. Przyklad 2l pionowe podpory B i k4t obrotu wqzla 1 plaskiej ratny przy Wyznaczy( przernieszczenie jak na rysunku 1.203. zaclanyn-r obci4zeniu podpory B wyznaczyny calZgodnie z twierdzeniemredtrkcyjnym,przernieszczenie zewnQtrznego, dla ukladu podstawowezginaj4cychod obci4zenia kuj4c wykres r-noment6w pomnozonypruezwykres nroment6wzginaj4cychod sity jedgo statyczniewyznaczalnego, nostkowej przylolonej na podporze B dla rarny statycznie niewyznaczalnej
I M l 't ' t M :'t t J d.s lAp " = lJ E J u Rozwi4zujemy metod4 sil zadany plaski uklad prEtowy (ramq) dwukrotnie statycznie mewyznaczalny. Przyj muj emy uklad podstawowy.

135

t;tt

l'"1

Rys.1.204

Sporz4dzamy wykresy M 1,M 2,M p .

(4,

/'=\

Obliczamywsp6lczynnikiukladu r6wnairkanonicznychrletody sil:

[ 6 r , 6 r ,) l x z J

(6,, 6,r)[x,l ls,ol I l< >=-<

[6zp,l

Orr =--{

,[ff[Tfl I'ww=J-(!.33.3+2343)=i! "'l'wro Er \3 Er

,[fflTfll
+
) r 12 ^ " ll = - - t 4 4 .z t.J

1 2

E , I

-n*--r = u"" Jr[ "'=-11[.llr-...* l..[,'nn,*. ]

jT[,ffi-1
t l

=#f+ I ooo*+ !{"*"'*uorl='u'#u'

L
l I

l urD --: I1.J

8 ilflflfr],= ' ( ' *- -,I. ' 4 l=

;z

t[fhrr-.,-*

EJII

l r )

EJ

6zp=

?,uo*,u,1--'ou'uu'
EJ

137

poprawno6ci obliczefr6r i 6rp Sprawdzamy Ur+U2

Rys.1.206

"6rr = 5 , , - F 2 6 ,*

6j , [.ihr,t'-"* ,[Ttj'- ,[lfTITn,l Er u, 3[Tf-rr-'-,fiiffftil,l lofhrr_"* t 4 4 )

E/[3 3 3 ) EJ

tss,ooz = L ( r . ! . q .q .q* L 3 . 3 . . 2)= 3+ 2 . ? 6

t --l-jt m .Tiln 6, o*5, , - -s.,,66i= Er t'ltFrt"- i'

=- I .2.?rqo+ql--58'667 EJ EJ 3'
r6wnari rnetody sil Rozwi4zujerny r"rklad

( sr I
fx,l

[ - 1 4 4 t0 2 .6 6 )l]xz)

- r 4 4) f x r l | - + s I I < ) = { I
U 0 6 ,6)67 74 4 )[ -4 8 I = i- o,z:zl | (3 6 2 .6 61

i | o,zoo \*rl= 8640 [ t44 arJiroe,oezj

czy uklad ten zostaldobrze rozwiqzany Sprawdzarny

f *'

J [- r++ 362.6(ti J1 o.zoo

-ot -r44 -r ] = J J lJ-o.z: jroa,caz

J

i sporz4dzamy momenty wqzlowe wykresuoment6wod sityjednostkoObliczamy (rys.1.207) niewyznaczalnego wej dla ukladu statycznie -8' = = l l [kN m] M a 3 (-0,231) 0,2+4 3,1 -) 4 ' 0 , 2= - 1 , 5 1 I [kN'm] M r , t= 3 ( - 0 , 2 3 1 = -0,711 Mra =3 (-0,231) [kN'm] M t c = - 4 ' 0 , 2 =- 0 , 8[ k N ' m ]

Rys.1.207

Rys.1.208

zewnQtrznego Sporz4dzan-ry wykres mornent6wzgtnajqcych od obciqzenia dla r,rkladu (rys. 1.208).Obliczarnyprzemieszczenie poziome podpory B statyczniewyznaczalnego

0,711

l.sll

= ,Lo + "'lw k %o'' l= Iq#=#]H'''. t[Tnril88[fftfr]

= r [ | r 33'183 .4+-.0,71 31s + z 1 ( 1 6 . t , s l t -08, 8 ) l ll - 4 0,8 2 EJI 3 3' EJ )
139

Aby wyznaczy6 k4t obrotu werzlaI nale?y sporzqdzil wykres moment6w zgtnaj4cych od nromentn jednostkowego ptzyloionego w tym punkcie dla ukladu statycznie niewyznaczaltego, a nastqpniepornnozy6go przezwyl<resmoment6w zginajqcychod obci4zeniazewnetrznego dla rarny statycznie wyznaczalnej i przecalkowat graficznie.
lot=l

, pr't'.) " ' u tl'')

J
LI

ds

E.]

Przy rozwiqzywaniu ukladu statycznie niewyztaczainego w ukladzie r6wnafr kanonicznychzmieniaj4siq tylko wsp6lczynniki 6rp i 62p,gdyZ uklad podstawowypozostawimy ten sam. A zatern'.
R I v tt -L.l

t44 0 1 r = 0 2 1 = -- , E.I

O2Z= Xz=1 ^

362,667

Rys.1.209

0' u '"=-rJ,[ Er Er-,0 Er [TIiTTIll,lf-,,

| [rnFm'J]

Rozwi4zu.jemy uklad r6wnafi rnetodysil

'[ t44.)l-24] [-o,zot+r] Ix, _ - | (362.667

+s lx,f *o I t44 srJ1 l:1 o,os I

I wyznaezamy rnornenty wEzlowe: - ) 4 ' 0 , 0 5+ I = 0 , 1 7 8 M t,t =3(-0,20141 [kN'm] M tB = 3(-0,207 4 l ) = - 0 , 6 2 2[ k N ' m ] M t c = - 4 0 , 0 5= - 0 , 2 0 0[ k N ' r n ]

R y s .1 . 2 1 0 Obliczarny k4t obrotuwqzla I

(Dt =-

1
IlJ

\uM
4
l .

ll-fflfm'

0,, ,Mr': 0,622

! o,to o*) 0,622 =ffbual 3 s-f 0e0,r78+8 o.o?8)]

r I EJI-

Odpowied2 PodporaB przesunqlasiq w lewo o wielkos6 Ls: 33,l83lEJ [m], zas wqzel I obr6cil siq przeciwniedo ruchu wskaz6wek zegara o k4t tpl :8,3491EJ lradl.

141

1.8.2. Obci4ienia geometryczne i termiczne Dotychczas rozwiqzywalismy plaskie uklady prQtoweobci42oneobciq2entemzewnqtrznym' kt6re stanowity siiy skupione,pary sil i obciqzeniarozlo2onena dlugoSciprqta w spos6b geociryly. w praktyce inzynierskiejbqdziemy mieli do czynieniar6wniez z obci42eniarni (osiadapodp6r to przemieszczenia rnetry"rnytni i termicznyrni.Obci4zeniageometryczne termicznesktaNa obciE2enia obr6t podporybqd4cejutwierdzeniem. nie), liniowo-sprqZysty w skra.1temperatur da siqwydluzenieosioweprqtaorazjego wygiqcie,gdy wystqpujer62nica prqta. nych wl6knach przekrojupoprzecznym Przy osiadaniur-tej podpory o wielkoSciL,rpracawirtualna wynosi 1 6 r p= - R l ' L u

(l . s 7 )

to liniowo-sprq2ysta Jezeli podporajest przegubowa(lub przegubowo-przesttwna)

= Ri't l8ip

Pll

(l.s8)

g0.zre'. 4i' - sila reakcii n-tei podpory w stanie wirtualnyrn l,' R/' - sila reakcji tej podpory w stanierzeczywistyrn; czyli sila, kt6ra spoL,, - wsp6lczynniksztywno6cin-tej podpory liniowo-sprq2ystej jej 1' warto6c o przemieszczenie woduje praca wirtualna wynosi liniowo-sprq2ystego w przypadkuutwier.dzenia

reip=MlY

(1.se)

gdae'. Mi - moment podporowy w staniewirtualnym, Mi - moment podporowyw stanierzeczywistym, czyli r-r.ror,, - lest wsp6lczynnikiemsztywnoSciutwierdzenialiniowo-sprQzystego jednostkowy' jego o k4t obr6t rnentem,kt6ry spowoduje Przyklad 22 jest liniowoDla plaskiej rarny,kt6rej podporaA trwale osiadlao wielkoS6d, zaSpodporaB (rys. 1.211). punktu c pionowe owsp6lczynniku twyznaczy6 przernieszczenie sprqzysta ^ - oraz sily zewnEttznego obci4zenia Sporz4dzamywykresy rnoment6w zginajqcychod jednostkowej przylolonej w punkcie C (rys. | .212). pionowe ys jest r6wne Przernieszczenie

lyc

- ! 1 q o t* ! o = J - ( L q P ! - t ) - l z q o t + ! a
*{ k2 2 2-. sJ[3 t , ) k2 2 2

't42

Rys.1.211

R y s .1 . 2 1 2 Przyklad 23 Dla belki, kt6rej podporaA jest przegubowa, za6podporaB utwierdzonasprq2yScie o wspolczynniktrsztywnoSci na obr6t t< wyznaczyt k4t obrotu w punkcie A od zadanego obciE2enia ( r y s .1 . 2 1 3 ) .

(-\'=no''
IkN/m]

tr;i.l 2t
Rys.1.213

lml lkNml

143

i momenSporz4dzamywykresy moment6w zginajqcychod obciqzeniazewnQtrznego punkcie A. jednostkowego w przyloionego tu

al M=eo*

i t

.l Ms=2qst2 '

Hs=o

Rys.1.214 K4t obrotu na podporze Awyznaczamy zzasady prac wirtualnych

= ").iqot2 r=*(izqot' .+ 2qot2 tqt=#] ,,, iil, f ) l----zr8 " 1 =fr l"1 qs l' +-2qs

fffia,rl

Przyklad24 W ptaskiejramiejak na rysunku1.215podporaB doztalatrwalegoprzemieszczenia'

c E;onstl
d T

/ [m] EJ [kNmz1 d [m] T=30" Rys.1.215

Wyznaczyt wykresy moment6w zginalqcychsil tn4cych i sil podlu2nych od obci42ejakim jest osiadanie nia geometrycznego podpory.Przedstawiona na rysunku 1.215ramajest ukladem dwukrotnie statycznie niewyznaczalnym.Rozwi1zatie przebiegawedlug om6wionegojuz wczeSniej schematu. Przyjmujemy uklad podstawowy statycznie wyznaczalny,geometrycznieniezmienny.

Rys.1.216 Sporz4dzarny wykresy od nadliczbowych siljednostkowych iwyznaczamy wsp6lczyn-

niki ukladu r6wnari kanonicznych metody sil. //-\ t / tt t \ /

Rys.1.217

mifm , TU'-, I u''=t1 :.([|u/

L

t r t r | | t | l

fffT-TT-tfn ||||tl

3t3 6 r = "lmlml 5 r , = ' J,lf lt3 fu 3Er

tl:E=

145

= -d sin3 0"= -+ 6rg , + 3 t 3 x ,2 - l r u= to l q fx , I .'

0'=+ d = 0,866d 62-=dcos3 .| (4 ')Jt,\=g!!l 1'50 l r +Jl rl "x ,[- L F l_z,srsrJ z) \"

t-

llfxr+4fx2+2,5981dEJ=o

ukladr6wnafikanonicznych Rozwi4zujemy

Ix,l

( r.stt) E Jd

\ r r J = \ - z , t z t l, t
przez dodanie wykres6w Sporz4dzamyostatecznywykres nToment6wzginaj4cych

wil Y!

M, I -z;zTU!

wykresY wvkonujemy 9o,'iNn"' Taradalej

13

15

clvt

1.218 RYs. na uklady prQtowe' Zajmiemy siq teraz wplywem obci42efr termicznch dzialajqcch (rr,+ t)!? e.lemeytliniowy prqta wydluZy siq I rak przy r6wnomiernym podgrzaniu prqta o ro: N; jest r6wna o *i"tt oSed/ = a/ods i w6wczaspracawirtualna sily

=JN;cxr6d.s I.6;,0 s
liniowej prqta' gdziea [1/'C] jest wsp6lczynnikiern rozszerzalnoSci temperaturLt: tr- t4' Je2eliporniqdzywl6knami skrajnyni w prqcieistnieje t62ntca l'219)' to spowoduje onazakrzywienie prqta o k4t dq (por' rys'

f -

I .'46
t-

af6ds

I otaosl
Rys.I .279 - crl,1d.s crAt cx1" d.s ds = tgq=otP= h h
A,/ = I. -t,t

A zatetnpracawirtualna momentu M, i slly osiowej N, jest r6wna o-A1dt* r.s 1t ;v ; ti, = *!4 gn , o i , - i, J iN, cr/nds , . ,* o / ^ C ) n , J h lt

(r.60)

gdzie: {L 1a - pole wykle su M ; . O1u,- pole wykresu N; . Przyklad 25 Ranrawspornikowazostalapodgrzana na calej dlugoSciod strony spod6wt"ak,2et": -20"C : zaSt,1 I 0'C. Wyznaczyt przenieszczenie poziome i pionowe pr.urktu K (rys. 1.220).

cosp = 0,6 sinB= 6,3

R y s .1 . 2 2 0 poziorn4silqjednostkowqi sporzqdzamy W punkcie K przyimujen-ry wykresy Mti Nt

Rys.1.221

147

Na podstawie tych wykres6w mozemy obliczyt przemieszczenie poziome punktu K ,, 10 5t) = 6l' l+ 0,6' tz + to/2)- 5cr1 | 6F,= + ! a(24

= * h \ o o p - 4 5 a t= 4 e 6 5 a t
pionowego dla punktu K Obliczenie przemieszczenia

K
1

Rys.1.222 " "0 ( e t + l t ^r/ - 3 al 1 . 6K '.. r i [ 2 I 2 \ )

punktu K jest r6wne Calkowite przemieszczenie

oo = {oj/,' +6vK:=82t5at
Przyl<lad 26 jak na rysunku 1.223.Wyznaczy(,wykrejest obci4Zeniu termicznemu Plaskararnapoddana sy M, Q, N.

r--

hr = 0,4[m] hz=0,64[m] a [1/'C] 9,1. EJ2=2,99

Rys.1.223

Analizowana rama jest ukladem jednokrotnie statycznie riewyznaczalnym. Przyjmujemy uklad podstawowyi dla niego sporzqdzamy wykesy U , i X,.

Rys.1.224 R6wnaniekanonicznemetody sil 6 1 1 X+ 1 6 1 ,= 0 Obliczenie wsp6lczynnik6w 611 i 51,oraz sily X,

,,=-,-[fr ,*,mt'-+ -*.ntfo]= 2se4[Tfrt-rr-]=

"rI=E4fru
E4 [3

r rWD':2,gg 3

A ^\-22,8 =-1-[1 r t z + ! . s . : . s1 +. . ! . +

a ' a

l -

Et,

" 1 2 r zh 6"r = , *u + 1 92 a t th - ? oz \.q 2 4_ 20...5.0,8+ !

+ 5 a - . 4 = - 2 0 1 , 5a
I

,, =* =ffiutt=e,7.aEJr

1'225 na rysunkr-r M,, Q,, N, przedstawiono Wykresy ostateczne

Rys.1.225 obliczeridla plaskich uklad6w prqtowych obci4zoNa podstawieprzeprowadzonych wz6r Maxwella-Mohra jest nastqpuj4cy nyclr w swej plaszczyLnie

r^,i=I I-Y#0,.>ry
tt lI tl "DI

M[, f a ' - ) & " , r , , 1x r o a , + > r 5 ,= oI J , r ,c

I | L L l l u n

(1.6r)

Wz6r ten wazny jest r6wnie2 dla luk6w kolowych oraz parabolicznychwynioslych, warunek spelniaj4cych f >0,2t gdzre: luku, / - rozpiqtoS6 -f - j"eo wysokoS6.

plaskie 1.8.3.Kratownice plaskiej Dia kratownicy wz6rMaxwellaMohrajestnastqpuj4cy

=t | &N'ds+I r A:, ;; HJ EA a I I u

Ri'R'; k,, (r.62)

=I 16,o as-) R-i'1,, aro J 14ll tt 11

Przyklad 27 Wyznaczyt sily w prqtach kratownicy jednokrotnie statycznie niewyznaczalnejprzedstawionej na rysunkt 1,226.

cosB = g,g sinB = 9,6 = 0,936 cosY siny= 0,351 EA= const

L=6x4m=24m

Rys.1.226 podstawowy,statyczniewyznaczalny,geometrycznie Przyjmujerny schernat niezmienny i dla niego liczymy sily (metod4 r6wnowazenia wqzl6w) we wszystkich prqtach kratownicy (rys. 1.227),a nastEpnie od obci4zeniazewnQtrznego sily od nadliczbowejsily jednostkowej X1: I (rys. 1.228). Piszemyr6wnaniekanonicznemetody sil 6 t r X '+ 6 r p= 0

151

s Obliczamywsp6lczynnikiSl,srpiwyzrlaczamysilqnadliczbow4Xr=-!)L
- n ^ t L t v i tI i

5 n "

gdzie:

6I , ', =

I H p.w.p.

EA iJ rri t ' i ' " P l '

6 I' , o = I Ll p.w.p.

EA

(p.*.p. - sumowanie po wszystkich prqtach kratownicy).

ox9
2
rO (\! o

!4e

Rys.1.228 Sila ostatecznaw K-tym prqcie jest r6wna

Nfft=t'Qa+x1Ntv
Obliczenia te wygodnie jest wykona6 w tabeli.

152

Tabela 1.5

Nr dlugoS6 prQta lml

A-1

& [tN]
0,417 -0,250 0.333 0.833 -0,250 -0,417 1,0 0.833 -0,712

rui kul
-3,750

N,''1,

Ni'xt 2,t06 -t.263 t,684 4,208

_1 )47

N,9" = Ni +N,X, -1.644 1.987 -2,649 4,959

1-2
l-3
1 A

5,0 3,0 4.0 5.0 3.0

5n

. A

3-4 3-5
A <

4,0

\ {}
8,544

I
J-J

8,0

1,0

0,8689 3,250 0,I 875 0,4444 -9,16'7 3,4719 -2'75o- 0 , 1 875 5 417 0,8694 0 4,0 -9,167 3,4719 | , 4 2 4 4,3313 t7,8328 x2 35,6656 0 8,0 43,6656

-:7,8187
_) 47'75

-5,7'716

-38, r 806
2.0625 -tt,29M 0,0 -38,I 806 -8.6626 -l 10,2835 x2 -220,5670 0 -220,5670

-4,0r 3
3,31 I 5,05l 4,959 -:2,172

-2,106
505r

4,208
_? 506

5,051

5.05 t

43.6656 przedstawiono Rozwi4zanie na rysunku1.229

*,' =?4=

s,osl [kNl

Rys.1.229 poprawno6ciobliczeri Sprawdzenie MT'"*"j=0, l . l 2 + 1 , 3 1 5 . g + g - 4 g + 5 , 0 5 1= . 30 , 41,ggg-4= g0

153

Przyklad 28 pionowe wqzna rysunku 7.230 wyznaczyt przemieszczenie Dla kratownicy przedstawionej la I oraz wzglqdny obr'6tprqta 1 - 4 .

EA = const

Rys.1.230 Do statycznientewyznaczalnyr.r'r. Klatowrrica ta .jestukladem prQtowynldwr,rkrotnie wyznaczyttly A zatetn najpierw twierdzenie redukcy.jne. wykorzystarny rczwiqzaniazad,ania niewyznaczalnej. dla kratownicy statycznie obcitper-ria siiy od zaclanego r6wsily (metodE i dla niegowyznaczarny uklad statyczniewyznaczalny PrzyjrlLrjerly prqtach stan6w: wEzl6w)w od nowazenia a )X ' : l . b)X2: I, c) obcigenia zewnQtrznego.

Rys.1.231

154

5 /
o /

/-i

i 4
i o

7 i "

1 0k N 5

2
10 3

Rys.1.232

155

Obliczarny wsp6lczynniki ukladu r6wnari kanonicznych metody sil:

1 ^

=o 1 5 , , x+ , 6nx2*61p
ldzrXr+6rrX., *ti2p = 0

[ . 1s .* ? . ? . 3 * ! . ! l lr l = a ,= , - L [ z1 a.+ 1 . ! . 3 ) +
E A l l e e3 3
9,543209877 EA

e e

3 3 ) e e I

!. !. +*11 r)*, r.s1 =12,28 a.,=]-l z(

ErL[ss ss ) ) EA - q,qzzzzzzz u, " =l[(- !. !. 4*!.1 3)-: r.r] ErL[es 3s )e J EA .s I! , ) - t . 4 . 1 1 = s- ? . 1 . 3 - ! . 4 . + * a", ,= J - l z ( 2 . 2
E r L ( e 63 2
EA

e 3

3 2 ) e 3 l

-16,85185185

a""=-i-[z(! 4 +*1 I.s)*r 4 s.l-e3'33333333

ErL[s 3 s2 ) 3 I EA
Wyznaczamy niewiadome nadliczbowe

(s,s+zz-4,4222\[xt ]_J ro,ssrs l tz,z8 l-er,r:rrJ l-+,+zzz )lxz) tz,z84,4222\f ro,asrs | ( [x,) ) | { }= l< }
e,s432) e7,634s7 l-Sr,:r:rJ 14,4222 =-z,tos [t<N] {& = -8'359 [kN] lXz lxz)

Obliczamy sily w prqtach kratownicy statycznie niewyznaczalnej wedlug zalefnoici

Nx = NI +Ntuxt+N2* x',

-2,1081/a -8,359N? Nx = NPx = 3 ,e0s Nt r = 2.5 2 ,1 0 8 z'l -a .:sr.0 [kN] [\ ri = -2,ee6 N , q= z - +-z,ro s [-f ]-8 ,3 se .0 [kN] o e)
\

-0.er 6N ] N , ,=- ! - 2 . r 0 8+ [k f -e +'l= ')-8.35

) \ )/

52 .0 N r := - 2 , r8 8r rkNl [ -] l-r,rrn r - :5 ) =3 , 2 / 1 3,
[

= ? - 2 , r 0 8[ - ] l - s , : s o = N,o 5N ] [k . r1 , 1 4 j ( e)
Nz: = -8,359 [kN] Nzq = NB = 3,218[kN] N z 4 = N t 2 = - 0 , 9 1 6[ k N ] N 3 B= N A z = - 2 , 9 9 6 | k N 1 N4B = Nrrr = 3,905 [kN] Wyniki obliczeriprzedstawiono na rysunku 1.233.

)\

s'

3,905

_-2-,_1_q9_-> 2,396

El "{
1 /
<----

2.108 A

I1

3.905

3.218 3 10 kN

2,396

Rys.1.233

157

pionowego wqzla 1 nale2y wyznaczyt sily we Celenr wyznaczentaprzemieszczenia obci4zonejw wqZie 1 sil4 jednostwyznaczalnej, statycznie prqtach kratownicy wszystkich k o w 4 ( r y s .1 . 2 3 4 ) i w 6 w c z a s nE, 4 ^2q B 2
0,5
r r ' )7 \1 i( r i t1 \7 i ( r i ) t1 Ar,, =

4 E p.w.p.

Tz

0.5
i2

Rys.1.234 A zatem

i3

? o*2,^e s5 0,25'3+1,14 or,,=*(r,es6 i ) . t o , r r u 1 . 5 + 3 , e 0 s . \ . '0,2s'3)=#r"t A s-3,e0s -3,218.L ,*o,gre 4-2,es6 :

I i 4 przylo2y6 sily proobr6t prQta1-4 nale2yw wqztrach Aby wyznaczy6r.vzglqdny jednostkowym. Zatem wartoScitych sil stopadledo prqta l-4 tworz4ceparq sil o momencie wyznaczalnej statycznie sily we wszystkichprqtachkratownicy wynosz4 ll5. Wyznaczarny (rys. 1.235). od tego obci4zenia Wzglqdnyobr6tplqta l-4.iestr6wny

rAer+=L#=
p.w.p I

tr')71 7 1 r r1 )11

'I

lI r

I'-AI
I

I :* -L 5+3,e05 3-o,el6 '4-3,2ts ,ss6 ; i 1.3 a. s+3.e05 r61 4+z,sgo. 3-0.e

4

6.-. + 1,145.-.53 . 2 1 t a

)=#

r^0,

N B -A " / T
' /

"7 i' / v
i -

@
Rys.1.235

1.8.a. Uklady ramowo-kratowe Dla uklad6w ramowo-kratowych statycznie niewyznaczalnych zasadystosowania rnetodysil s4 analogiczne do juz om6wionych przy ramachi kratach. Przyklad 29 Rozwi4zat zadanyuklad rarnowo-kratowy dwukrotnie statycznie niewyznaczalny,przedstaw i o n y n a r y s u n k u1 . 2 3 6 .

RYs'1'236 Do obriczeri przyiq6:

= 1 0* = r 0 . 4 = 2 . s lt^ 2 1 A=120 ! = n o J = 3 0 t [ r o 2 l , Ar , 't

l. 2. l2 22 Uklad podstawowy statycznie wyznaczalny przedstawia rysunek I.237.

Rys.1.237

Dla ukladu tego wyznaczamywykresy moment6w i sil podlu2nych od stan6wjednostzewnqtrznego. od obci4zenia kowych, a nastqpnie

Rys.1.238 Obliczarny wsp6lczynniki r6wnafi kanonicznych rnetody sil.

fx,I fa,oI f 5 r r 6 , ,l ) I < >=-<

[ 6 r , 6 r ,) l x r J 16roJ

=_LIq "" u,, . ilfiil]'I -l =rrui _iffi':\,, [[ftfffi' z zrwf-o[ilTlTTl, [ITTTTT] ,J=
= -2 | - -s- s 5 -| )+ ' I 1 0 EJl333 )308J

(t

9,5926 EJ

-'I
*[ I +_ EAp | (l EJ\3 --- | ) 1 .19.846l8'47088 12,295+ 2,58J EJ

6z

lrorffi =6z =;1

1
, l l r l l r l l r l l l

5 sn_tfnTn!I 3nilIlTll
3

3 l l l l l l t t t t 6 ;

l,s l,sfnlh-T--* ,r(ffflt,s [filTTIl f.

2 3
I

2,5

' EAI [fff[f[flr, [fff[T],,, l=

f s
- - 'I lt l ) \ E / [ 3 3 2

I nr-rnn, llrnr, I
2 ' 7 , s
1 {

t {

3 6

. -)r -5 . 4 4 - I'

s\

o)

I ( t 5 . r + l. 1 . j . 2 . 5 \ - - 8 ' 2 1 2 5 + 3OEJ' E.I

16"1

ru3 r u 3 - ,1 o'" ---'-rry-tr8 -l t ?

sJTr----'a'
2 . J

rlTrt[l

5 ;J

3rrrTIITT;
6
J

\]M
EJl33 .

WT
bl
5[3 3

= *ltr o,o.s;+=I-10;
EA' EAp

4
3 3

+s'l+ ! z . z s 3 - :1 = - L [ ! ? a r * ! r . ?r * 1 ( ! 8 - s . l * 2s - I + ) * 1 3 3
3 3

) 3 3

-3,761 I . J = EJ 3OEJ

drp=-{

E/|ru_w
2 + 2

I -rl

t,t

1'5
+

|T-t-tll IIIITTTII +
1 ^ ,5A

i l t t l t t t t l

1,5 1,5
4

rF-

\TtI-tfZ

finl.* I 2,5 f+

\LLLZ9

\4

IIIIITM,]

l l . 0 , 6 .2 , 5 t -t'5. (.,) ( -n 7{. r. 1,5 t,+ 1 , 58 ' 1 , 5 = ; + ' - (1,7 ,) EAo EA,.'

! _

'

| ^--'"" 30EJ

I ' 2,58J

19,415 EJ

162

Wyznaczamy wielkoSci nadliczboweX1, X2

-8.2t2s ", :,zor ( oseze U I_ I I t8,47oe

[-8,2r2s [x,l )lxr) |

lte,4lsJ f2,o86l

8, z r z s . s s 2 6 ) \ 0 , + t s j = i r , s z o ] 1 " . 1 =r 0 r J 3 8 [a

(tl .4 7 o e B ,2 t2 s) [:,zo r I

Obliczamy sily przekrojowe M, Q, N wedlug zale2no6ci

(

3m

l.

2m

..

2m

t.-. joff' =gk*Q)rx,+Zixz

N o+ oN trxt+N fl x, l tlu "f f ' =
i sporz4dzamy ich wykresy.

x, llnt"i' = uoo+ I'l|rx, + I'l2o

^,.,

-r

Rys.1.239

na podstawier6wnowagi wqzl6w' obliczeh sprawclzamy Poprawno66

ll il

1.240 Rys.
rv-o

lil

-4-2,526.0,8+ 1 , 9 7= 90 -2,526'0,6+1,516=0 0=0 LX =0

tv-n

L Y= 0

=0 -1,979+3,568 0,5547

83205=0 0=0 8 - 1 0 , 9 6 8 + 3 , 50 6 ,8

1.8.5. Sily przekroiowe w lukach parabolicznych elementemnosnyrn.jest Czqsto stosowanylnw budownictwie przemyslowym i rnostowym do wysokoSci rJLwigara krzywizny promienia stosunku krzywianiei luk paraboliczny o rnalej

l>ro

ilt
L

ffi ffi

Rys.1.241

164

Zr-r.riennoS6 molrrentu bezwladnoSci miqdzy kluczem (punkt wierzcholkowy luku - W) a wezglowiem (podporyA i B) rysunek 1.24l,przyimujerny wedlugzale2nolct

JG)=JO

cosq

Poniewazr6wnanieluku parabolicznego w ukladzie (x, y) rna posta6 4{r -itl-r'(r)= trt

cosql

i wowczasrlornenl

wezglowiu wynosi

I A

_J I I]

zaSw klLrczr"r Jw = Jo. Przyklad 30 wykresyM, Q, Ndla iuku parabolicznego Sporzqdzic obci4zonego obci4zenierlciqglym i poziornosila - rvsunekI .242.
6 kN/m

Rys.1.242 1 9 - x) x(12

165

Przyjrnujerny uklad podstawowy statycznie wyznaczalny (rys. 1.243) i sporz4dzarny w y k r e s yM t , M , o r a z M p .

Rys.1.243 Wykres M 1 moLnarozlo2y| na symetryczny i antysymetryczny co pokazano na rysunku 1.244.

\ B =
1 12

W@ffi
Rys.1.244

WykresM2 jestsymetryczny.

Przy rysowaniu wykresu M p r6wnie2 skorzystamy z symetrii ukladu. 3 kN/m

1e E

@
Rys.1.246

Obliczamy wsp6lczynniki ukladr.r r6wnairkanonicznychmetody si.l

(5,, 5,2 ) i x , l f - 0 , "I

Poniewa2 EJ(x) = -

[u,, 6rr)\xrJ=1-ar"l
EJo & tu1 dt = to q cos cosq dx r M,2 CIJ'-l - coS 'O-=l r M ,^z ( * \ d r =

Orr=l

r M,'

t,, EJ(x)

_,)+w -Elol+fu tww *z-lr,=

jmr''J

l,

Eto

cosq

l,

Uo

_rl

+w-at;

= t l r . l I e *z . ! . ! . ! . e * 2 o]:JL
E J o Ls 2 ( 1 322 I 2

EJo

I ""\i I ]I\TITI]-Z 6'a 4,,= r r rz)= utol v-fttlz f=-Lfg E/o us ) ELo I

t-{v)

167

6rp

,f+wful , =%1 q, l='a

[3 2

(t | _--) rs t _ . _ . / , ) . 0t - _
) EJo

6zp

_,lwl_,
tLol /r^ | tto

l\K"rj
Obliczamy niewiadomeXt t X2

( r c 0 , 8f) xrl [-rsl [o,sa.+ )lxzj L o J

I l < > = < !

)- l s l f - r o l | ( 6,4 -0,8f [x,I l=-l l< >=< 8, 6 J l o J l . r , 2 s j l x r ) e , 6 [ _ 0 ,r

Mornenty ostateczneliczymy z zale2noici M ( x ) = M p ( r ) + X r t t t ( x ) +X r M , ( x ) = M p ( x ) - l \ M t 1 x ) + 1 , 2 5 M , 1 x ) M ,t = -10[kN'm] M (x = 3) = 1,5- 3,1 5 + 0,7I = 4,53[kN . m] Mw = o [kN'm] M ( x = 9 ) = - 1 , 5+ 1 , 2 5 + 0 , 1 8= - 5 , 4 7[ k N . m ]

Sily reakcji podporowych(rys 1.247) wyznaczatny korzystaj4c z zasady superpozycji R=Ro+RtXr+RrX2.

6 kN/m

12kN

Rys.1.247

- 0,3125 = I 7,94 H,q = 13,5 + 6 - 1,25 [kN] = V t = 1 8 +1 3 + 0 , 8 3 33 1 , 8[3 kN] - 6 -1,25 - 0,3125 =5,94[kN] H n = 13,5 = 4,17 vn :18- l3 - 0,833 [kN] M,t =10 [kN m]
Obliczeniesii tn4cych i podluznychw charakterystycznych punktachluku

dla punktuA

t2 = 0.6. cos tp; = ,-Jl44+256

sin<p,= 9,3

at,rrb,

- r 7 , 9 40 = 4,75 0,6 ' ,8 Qt = 3 1 , 8 3 fk N l - 11,94 N t = -31,830,8 0,6= -36,23 [kN]

V A
Rys. 1.248

't7,94

"169

dla punktu l

,arab
17,54 Rys.1.249 I c o s t P= l ---=0,832, s i n t P l: 0 , 5 5 4 7

1 ' 'I
1 1 , 9 4 ' 0 . 5 5= 41 7, 5 [ 5 0,832kN] 0r = 13,83 -ll ,94'0,832 '0,5541 = -22'60 Nr = -13,83 [kN] W dlapunktu Qw =-4,17lkNl N# = -17,9a [kN]

ll -r-

'

Lrfi: -s,o+ [tN1

dla punktu 2

. / n
5,94 Rys. 1.250

c o sQ 1 = - 0 , 8 3 2 , . s i 19 r = 0 , 5 5 4 1 ": 'itb - 4 , 1 1' 0 , 8 3 2 + 5 " 9 4 ' 0 , 5 5 4 1- 0 , 1 7 [ k N ] = Qz = Nz =4,17 '0,5541-5,94 0,832= -7,26 [kN]

170

dla punktr"r B = 2,25 0,8 Qs =-4,1J'0,6+5,94' [kN] -4,11 ' -6,90 = = 0,8 5,94' 0,6 Ns [kN] Wykresy M, Q, N przedstawiono na rysunku 1.25 I

* 1.,

@
\9Po

Rys.1.251

1 .8.6. Uproszczenia stosowane w metodzie sil Rozwi4zuj4c uklad prqtowy statycznie niewyznaczalnywarto przeanalizowa6kilka uklad6w podstawowychi wybra6 z nich ten do dalszychobliczefr,kt6ry daje uproszczenia rachunkowe, np. w ukiadzie r6wnafr kanonicznych czqSi lub wszystkie wsp6lczynniki 6,.'(i * 7) byly r6wne zero. I tak istnienie nawet jednej osi syrnetrii powoduje uproszczenieobliczeh, pod warunkiern, 2e w ukladzie podstawowym zachowamytq symetriq. W6wczas przy rozlo|eniu obci4przy obliczaniu wsp6lczynnik6w 6,7te z nich bqd4 Zeniana symetryczne i antysymetryczrLe r6wne zero, kt6re odpowiadaj4 rnnozeniuwykresu momentu symetryczneg o przez antysymetryczny.Rozwi4zmy ramq plaskqprzedstawionq na rysunku 7.252.Piana ta jest dwukrotnie statycznie ntewy znaczalna.
6 kNim

Rys.1.252 posiadapionow4 orisymetrii, to rozlozymy PoniewazrozwaZany uklad konstrukcyjrTy obci4Zenieprzylo|one do ramy na symetrycznei antysymefyczne.

10kNm

) e
10k

kNm

Rys.1.253 D la obci 4zenia syrnetrycznego wykres rnoment6w zginalqcych j est syrnetryczny, z.aS * antysymetryczny. I st4d wynika, 2e jeLeli oS symetrii dla obci4zeniaantysyrretrycznego ukladu pokrywa siq z osi4 kt6regoSz prqt6w, to przy symetrii sztywno66tego prqta nale2y przy jq( r6wn4 zero, zat przy antysymetrii polowE jego sztywno6ci. A zatem wystarczy rozwi4zat uklad pol6wkowy dla syrnetrii i antysymetrii.

172

3 kN/m 0 kNm

e
Rys.1.254

(a) syrnetria- r.rklad 1x statycznieniewyznaczalty, - ukiad 1x statycznieniewyznaczalny. (b) antysynretria pol6wkowegosymetrycznego: r,rkladu RozwiEzanie -zewuklad podstawowyi wykres jednostkowy M y od X1 7 oraz Mp od obci4zenta nQtrznego
3 kN/m
10kNm

) -Xr

, l-l--.--r@a1

0 kNm

Rys.1.255

"t73

r6wnaniekanonicznemetody sil 6,,Xt+6rp=0

,l^rrf') , \ '"=#[ ' j=o[+"0)=#

drp =-

-l

.rrffl,

w
=_ 29 3EJ
X t' = - - | L = - = 7 , 2 5 [ k N ] 611 4

,owv'-

+= l f l

E/[3

. t . e . c + L . lz . t)o =
62 )

6,o

29

wykres moment6w zginajqcychdla symetrii

Rys.1.256

Rozwi4zanie uktadu pol6wkowego antysymetrycznego'. Lrkladpodstawowy statycznie wyznaczalny,wykresy frr,M o

3 kN/m

3 kN/m

Rys.1.257

Orr:-

ffiflfttl]' :J-(L -nrrffl' [ff[f[Tl' r / [ 3

^"rfffl'
4

1.1.4+ 5r. r ) = )

: 1 9 = 3 8 3EJ 6EJ

I
drp =^ l

,+ n-n-mt-n
t|||ll
I

17J

\-l-l-tT7 *.-D<6
r/[3 62

roflnTT-r-*
2 2 )

ru
) 5

10

= - f - ( ! | 6 4 - ! I r oz + ! . r c . l , ) = - l 1 3
xr' =-}4=1-1J = 2,g1368[kN.m] 5rr 38
wykres moment6w zginajqcychdla antysymetri;

6EJ

Rys.1.258 Dodaj4c wykresyM" rM,,otrzymujemy ostatecznywykresmoment6wzginaj4cych, na podstawie kt6rego sporzqdzamywykresy Oorti No.t przedstawionena rysunku 1.259.

Rys.1.259

jest zastosowaobliczefrw uktadziesymetrycznyln lnnym mozliwylll uproszczeniern przedstawionq na rysunku i.252 grupowych. ranrq Rozwaztny nie rletody niewiadomych jako 1.260. podstawowy przyjmijrny uklad z rysunku i uklad

Rys.1.260 symetriqukladu zapiszmy(rys. l.261) Aby zachowa6 Xt=Yt*Y'

X"t = Yz'l Yt

Rys.1.261

't7B

S p o r z E d z a n r y w y k r eM s y1 o d Y r = 1 , M z o d Y r = l i M p o d o b c i 4 Z e n i a z e w n Q t r z n e g o ( r y s .1 . 2 6 2 ) .

Rys.1.262 Obliczamy wsp6lczynniki6rt i 6i/,i rozwi4zujernyuklad r6wnafrkanonicznychmetody sil

u-=ol'
, (

: - t4 q*

)
+

2 )3Er ffi_ f l l l T l ' l E r \3 \ ,

[ f f [ f [ _ [l l: _ '| | ( n B ,_ 6_ o s l _ +_.6.) . 6\l =

-'.'irltr* 4[fl-l-T-- -flTt-ilil'l-, . u,, ' =li Erl 4'lfrrr- -.rfl* lflflflfl]'o )
= *l-i =# 4 48++! q 4 2o+:(t60.oo)]

A^^ =__<

"t

I , I "f/|l48 [lf[f[Tl' E/1ru4 4i[TiT-rt . +A T A a +

o[flf[]T[ll'.r@*|= * ' 4[Tr.f-'- 'll]TTl' ]

s s p s l

= l [ - 1 ' 4 . 4 8q . - ! q ' +z o - 1 t s 2 0 + 2 ' 2 0 ) 3 2 EJI 4 ')l 1 , t ( ^ ^ ^ r_ ,_ 6 2 3 6 2 , 5 ' 8 + - ( 8 8 + 6 8 )8 '2 ,_ s 3EJ zIss

x' = - 6 t p - - l o 4 = - o , g l 2 5 t k N l 128 6il

-9u- - 6236 = ro.256s Y. tkNr - =

6zz 608 Zaretnreakcjena podporachprzegubowychwynosz4: Xr=Yt+I, =9,444;tr51

Xz=Yz-Yl =1i,069[kN] wyznaczonew przykladziepoprzednim(rys' I.259)' i s4 identyczne.iak

Wypadaw tym miejscuwspomnieijeszczeo jednym uproszczeniu obliczef jakim jest wykorzystaniebieguna sprQzystego bqd4cegoSrodkiemciqZko6ciukladu konstrukcyjnego. W punkcie tym na sztywnym (EJ : *l wsporniku zaczepiamyniewiadome nadliczbowe (por. rys.L263).
20 kN

@lt@
E \
II

Rys.1.263 Wsp6lrzqdne b ieguna sprq2ystegow y znaczamyz zale2no ici:

I l^c LS |
llt --

J l

m
" r

l m gdy2jest to SrodekciqzkoSci (por. [26]) crg2ar6w sprqzystych

ilI.=

t EJ

l EJ

.4+-

l EJ

I 2EJ

.+=-

t EJ

,s , ^ .=

1 .3.1.5 J+ - q z * - l - . r . t . s + I . 4 . 0 =2 l EJ EJ EJ zEJ EJ
x , .= 2 h 1 ]

)1 7 -r,.=1=-=l.75lml.

181

Wykresyrlornent6w zginajqcychMt, Mz, M3 - odnadliczbowych sil jednostkowych oraz M p od obciqzeniazewnqtrznegoprzedstawionona rysunku l .264.

vd

/-\

/-\

Rys.1.264

Wyznaczatny wsp6lczynniki 6t i 6,p ( ) . 2

o" =ij

ilITTITI]'," , I lffflflfilr,zs, * 2 +
| | | | | l l 1 ' 2 lsl l l l l l l l l t , ? s l +
1,75 1,25
+ 1,25

;;;;;1-tT-r

.-rr-r-r-

\r,zs \r,zs

'.{lfn-,*

| f)

/llh-r-'*l 1,25

. 2 + ! r . 1 s.2 2 + L . t z f + ! . t . 7 s\ = ' (1.2s 3 =17'25 EJ\ 2 3 3 ) E J

,tTfi-iflTl wY *'fflflflfil ,,lf.,l.-* ""=ol'm+'u."=zJ l.''6 I=

6.-=-1

fflllT-ril, ffl-l-l-l-l-lll, , , , , , , , r,1 1f 'f l f [* 2I r ff T l l' l l l l l l l l ' l -rr-l 2lfff[T-[T], milun, llTit|-til'l t"tti" ) z 3
+* + l-

r-r-T-l-T-ITrll. I

r \ t ) ll.l.2+-.1.1.2+1.1 l= .3 -:E/[ 2 )EJ

) ( -

= 5 2 1= 0 612 = 6 3 1= 0 613 6 2 3= 6 3 2 = 0

183

r.t5 ) 'F* -r{] _rn@''tt*+ry''ttl= u,"=+l 'ru'o "[ ^rflft*'[fff[f[fl]'o )

( r . 2s

2 (

7 . n n l

.l-tuv

a - tts+! ? '," 20 4- L 3,s60+!l'2s60'l=ry#

,o[in-r,-.*'] , fro[n-m-* , .t u,'=-t[

,il1,ITJTI ilt},* J=
r * L ! 3 02 r ) = - r y
23 ) EJ

=_]-(!:

EJl2

[Tt[Tlll,'_ - 4") _* ^ =,[.ffif"[fll, *"=;['ffi 1[rillTl,

20
2

ff.Tilil,J=

= ] - ( ! ? z o4 F L 6 o 4 1 r - f a oI
E.rl23 2 2
Z ukladu trzechr6wnafi rnetodysil wyznaczamy

v,' =\z =",t:'??t = 7,2e47 [kN]

6rI 17,25

X ', = U = ?
6zz

32

= 6 . 8 7L 5k 0N l

= lo,2ii8[kN. rn] x,- = !4 = ?7 ,o6r: 3.t2

na rysunku 1.265' wykresy M, Q, N przedstawiono Ostateczne 7= 1 2 , 5 9 5 - l ' 1 0 , 2 28 + 2' 6,81 ' ,2947 M r z = 1 , 2 51 [kN' m] 1 = - 1 4 , 9| [ k N m ] 47- 2' 6,87 5 - 1 0 , 2 28 ' ,29 M 2 t = 1 , 2 51 7 = - 9 , 2 9[ k N ' m ] + 2' 6,81 5 - 1 0 , 2 28 M,qt = -l,l 5 7,2941 5 + 10,227 8- 60 : 13,21 [kN' m] 41+ 2' 6,81 5' 7,29 M n,s= 1,7

\_lec|-l
.[kNm]

20 kN

12,71

6'821

yA=5kN

.IKN] Rys.1.265

[kN]= 0zr Qrz= -6,875 Qn : Qrt = 7,29[kN] Q z a= Q n z = I 2 , 7 l L k N l Qm=11,875[kN] = -28,125 [kN] Qs,4 1,875 40
)'6

= 1,1875 [m]

' I'l 875 - 5 U8752=16,34[kN.m] = M (*o) = 9,29 +l l'875 M ,nu* IN,, = 7,29lkNl t ' = 12'71[kN] )n ou = 6,875 [kN] 1",, -6'875[kN] : [Nzr

185

ruszt6wplaskich 1.9. Rozwi4zywanie

Przy projektowaniu fundament6w w budynkach szkieletowych celem przekazaniaobci4Zesiq (zwykle pod k4temprostym) stosuje siq uklady krzyLujqcych nia na wiqksz4powierzchniq plaskie. A wiqc rusztemplaskim nazybelek zwanychrusztami.Zazwyczajs4 to konstrukcje prostyrn pod i lez4cych w jednej plaszk4tem wanry r.rkladbelek prostych krzyLvj4cych siq jest plaszczyzny rusztu. W wqzlach rusztu belki prostopadle do czyLrie. Obci4zenierusztu (rys. przegubami 1.266). pol4czone przenikaj4siq (wqzel sztywny) lub sq

ov__f
Rys.1.266 (a) pol4czeniesztywne przegr.rbowe (b) pol4czenie

r4

%,W
S.S.N=3p+n_b S.S.N:p+n_h p - liczba polqczehkrzy2vj4cych siq belek, n - liczba nadliczbowychniewiadomychw pojedynczychbelkach, b - ltczba niewiadornych reakcji podporowych jakqnale2aloby dotEczy' do pojegeotnetry cznie niezrnienna' dynczejbelki. aby byla w yznaczalna

rusztu (S.S.N) Wznacza siEz zale2noic|. Stopieri statycznej niewyznaczalnoSci (a) dla pol4czerisztywnych

(b) dla polqczehprzegubowych

gdzie:

Przedstawiony na rysunkv 1.266 ruszt plaski przy polqczeniach sztywnych jest (S.S.N=3.4+l-1=12) dwunastokrotniestatycznienieryznaczalny,za|przypol4czeniach niewyznaczalny. statycznie przegubowych (S.S.N= 4 + I - I = 4) czterokrotnie Przyklad 31 jak na rysunku 1.267 wyprzegubowychobci4zonego Dla rusztu plaskiegoo polqczeniach tn4cych. znaczyt wykres moment6w zgtnaj4cychi sil

186

Ruszt ten jest (S.S.N= 1.2) dwukrotniestatycznie niewyznaczalny.

o'

17'
xRys.1.267

p odstawowy statyczn Przyj nrujerny r.rklad ie w y znaczalny.

Rys.1.268 Sporz4dzarlywykresy moment6w zginajqcych od sil nadliczbowychX1: I i Xr: oraz od obci42enia zewnQtrznego.

',87

Rys.1.269

Obliczamy wsp6lczynniki ukladu r6wnafr kanonicznych

(6',
t - '

s,) , l x , l [ - s ,I"
6 z) zl x z J l - 6 r ,J
l< >=

[6r'

,I =;l uu
[
EJ[3

'l tt r,sfl--hn-.-* = r,sr,5fmn-'t.-* l'=

'
3

u
EJ

=-Lfl r.5.1 5 z.* l . r . sr . s e)z=-12

)

6
Orr =-

1,5
I 5

=J-(! r.5.re .5 + 1l . s . l .t5 * ! e . oa . ) = 1 1

E/(3 3 3 )EJ

Ol2=O2t= _l

+ 4 " IE{Qo,s + o,rlJJT.lTl-fTt,r t,tw

*"'' v ' J r rl l l l l l l l r ' J LllP)s [

r,,mf"- I , [==dq,,,,,s[flfff[fllo,,
)

l=

f z+?c+t.s2+0.52r+ =1[1 r.5 .2 r.= 01 .s ls t 4

EJL3 2 3 3 .l

3EJ

189

l
d" 1p=--1

r l\r,s
l '

r,s[|ITTTIllo,s o,5lffruz
+ + +
) A

E.tI

| .-,rrfflo,' sn-lflf[Tlrsrz[TT.l-[T-lzo
2 + 3 + 3

27[ff[Tr- 37,s[flTl-l-]-l-127 \:z,sl

EJL3 3 3' 3

f=

.2 5o = - r [ 1 . r . s s . 2 + ? r : o + r 5 . 1 . 5 + 5 . 0 . s ) + l r ., 1 r* r 7r 2+ +1 .3 z t+ t , s 3 1 . s + 0 ,2 *!tr.r 37.s+ is 1 \ + ! . 3 70 .s .75 t]=-#

I
d'p=---j

u'

\o,s ,1

o,stlTlTlfflr,s
+ +

ntrlfflr,, slTTTT-[f[Tlrs I 1 2 4 6[il-ir-'6

r,5[ff[Tri

I
)

rsffTl-ffllzo s+l[f|Tnrz I
r | [ r. r , E.r13 2 I 150 E,]

= s r*lts+45+7,5+ r ,5 sl+Jt+s+30)+ al+ (1 +2 rz o)]

rI Izrz) ( t 2 r 4 l 3 ) f x=

[r+7:n )\x,f lr rsof

190

Rozwi4zujerny uklad r6wnaf rnetody sil

| ( is -14fi\l2t2) ftz.znz) Ix,) /2 : .jl'rsol=lr+.orzoi 1 \*=l: et4.22..:[-r+

i sporz4dzamy wykresy ostateczne moment6w zginajqcych M.., i sil tn4cych eo.,: Mor" = Mjn + X, utr + x, Mk = Mjr +12,21T'M], +14,0126 Mk 62 '0 0,,5 3 3[ 2 M t n = M t 2 = - 5 + 1 2 , 2 1 7 3 ' 1 , 5 + 1 4 , 0 1 2= kN.m] = 12,128 M zt = M 2ts= -15 +12,217 5 '0,5 +14,0126'1,5 [kN . rn] M 82 = -20 [kN'rn] = 8,67[ M t 3 = M t D = 2 7- 1 2 , 2 1 3 7 1,5 4k N' r n ] '0,15 = 28,337 M 3t = M 3C= 37 ,5-12,2137 [kN ' m] M2F = -12 [kN'm]= Mzs = 0,076 M E2= -84 + 6 .14,0126 [kN.m]
- /'\ uAl - ulA t1

)n 1'7)

= 10,16 [6 kN]

Qn =Qzt

20,372-12J28 = -2,051 [kN] 4

_ = _16,064 Qzs = Qsz _12,128+20 [kN] 2

Qct = Qzc='#=

9'446 [kN]
= _6,554 [kN]

Qtt=Qtz=-

-8,674 28,337

Q r n = Q n r= Qn=Qzr =

9' .' 6:1 " ' '4 - 4 , 3 3 7 [ k N ] = 2 l) +(\ O'76

=_2.0t3[kNl

E 2,O13 KN D

sA

@
. [kNm]

Rys.1.270

poprawnoSci obliczefr : Sprawdzenie

a)

suma reakcii podporowych wraz z obci42eniemzewnqtrznym musi by6 r6wna zero -, 23 ,3 07 13-10-16-2'6:0 0= 0 10,166+16,064+9,446+4 2Z =0 w ka2dym wqzle suma sil poprzecznychwraz z silami zewnQtrznymiprzylozonymi do tego wqzla musi by6 r6wna zero.R6wnie2 sumamoment6w gn4cychmusi by6 r6wna 0. 8.674 Wqzel I

b)

0=0

)"

Rys.1.271 WEzel2

)
12,128

,. ,.. 1
/
o=o

0=0

Rys.1.272 Wqzel3
28,337

"l)1"*
28,337 \

r
\--l

l,/ s,++a lb

Rys.1.273

193

uklad6w pretowych' przestrzennych 1.10. Rozwiqzywanie e pr2emieszczefi uog6lni onych V{y znaczeni ukladachpretowych(ramach) w przestrzennych
rarnachutworzonych z prqt6w prostych poddanychobci4zeniom zewnQtrz' W przestrzennych sily przekrojowe:N', Mv, M,, Q, Q,i M,. nym wystEpujE

Rys.1.274 N, M,,M. Q- Q, M" sila podh;znaw Prqcie, zginaj4ce' rltolnenty sily tn4ce, motnent skrqca.14cY.

W zwi4zku z tym w zasadzieBettiego-Maxwella bqd4 wstqpowat czlony zwiqzane Marny wiqc z tymi silanriltrzekrojowyrni.

i'n'd'* [ ' " GJ " = ] " "d s +f [ ' u EA l 6 ; p = \ l ' i = ' l ' l d'. 's + ) , J, lA) - ! : 6 -" t * t t, EJ EJ s = ,?,l, , ,?, nf,. ,"-. I

- At\i\AlP

. tr,t(i')rrtp

i(i\^"P

, A / ( i) A / P

* s i * ' O l " o id s + !
,?,1, GA

o,* t s"g:g!
GA

Mj,oot' a,
t'v

o"*,1
P . w . Su .

07. i,

. > !4yds+ -z p.w.s. I

Iqr, ) Jrr1cuoa,P . ws '

prQtao wymiarach b, h gL6wnecentralne Dla prostok4tnegoprzekroja poprzecznego wYnosz4: momenty bezwladnoSci

Rys.1.275

194

", !
|

DII

',3

n '

t,1.3 J z = ::L zaSnrornent bezwladnoScina skrqcaniejest r6wny J, : ytb3 h gdzie

lI .

U =| U |l

( -n \
r

h> b (por.1241.

\Di
h/b

1.5

175

2
,?o

u
Przyklad 32

0 . 1 4 1 0 , r 9 60 . 2 1 4 n

o >10 8 l0 0,249 0,28 | n r q q 0,307 0 , 3 1 3 0,31 3

A

)\

(rys, 1,276),na kt6r4 dzialajq sily P [kN], 2P i obcr4Lenie Dla ranry przestrzennej ci4gle pionowe punktu K. Qo = - LkN ml wyznaczyt, przemreszczenie
a
D

./

,"

./

'$

Rys.1.276

r=1,2 A=2bz t r a - 4' 0 r1 " "t " )' ,

'

b = O,la

2,a
J

r4
I _

^ , - ^ , 4 J.t : U,+)bD

GJS=0,25EJ),=const

poniewa2reakcji na rysunku 1.276rama jest statyczniewyznaczalna. Przedstawiona p o d p o r o w y c h j e s3 t + 2 + 1 : 6 , a l i c z b a s t o p n is w o b o d yw y n o s i 0 . S p e l n i o n e sezatem zaleLnoSci: r=r.r. e) .r=0 Przy rozwr4zywaniu zadaniaskorzystamy ze wzorv Bettiego-Maxwella. W tyrn celu wykresy sil przekrojowychod obciq2efr zewnqtrznych, a nastqpnie sporz4dzamy od pionowej sily jednostkowei przylo2onejw punkcie K. Obliczeniareakcji podporowychnajwygodniejjest wykonad w zapisiewektorowym (por. [23]):
A1

6=6

Rys.1.277

Fl = ( - P , 0 , 0 ) , 4 1 ( 0 , 0 ,a ) F2 = ( 0 ,- 2 P , 0 ) , A 2 ( 4 a , 0 , 0 ) F3 = ( 0 , 0 ,- 4 P ) , \ ( 3 a , 6 a , 0 )
, Ar,, RA,), nA= ( R , a . .R l(0,0,0)

nB = ( 0 ,R 6 u ,R s , ) , B ( 4 a , 6 a , 0 ) EC = ( 0 , 0 , f t c ) , C ( 2 a , 6 a , 0 )
r6wnowagi ukiadusil: R6wnania = I ' l + F 2 + F 3 + R 1+ R B+ R c = 0 \l S _ + F2xA2A+ F3xA3A+ Ru x BA + Rs xCA = 0 lM t = \x A1A

x_____1 A1A=(0,0,-a)

4 : (-P,0,0)
(0, -Pa, 0)

,!2 :Q'-2P' o)

ArA = (-4a,0,0) (0,0,-SPa)

-------: >< A3A = (-3a, - 6a, 0)

E = ( 0 ,0 . - 4 P \

(-24Pa,l2Pa,0)

,.

RA = (0, Rgr,,Rgr) 3a = (4a, -6a,0)

*-ia

=(o, o,R6)

CA=(-2a,-6a,0)

- 4Rsra,4Rs,a) (6Rsra,

-2Rsa,0) (6Rga,

Otrzymali6rry zatemnawyznaczenie podporowych reakcji szeS6 r6wnari skalarnych Otoone: l n"n , t ' -r=O 6RB,a+6Rga-24pa=0 -4Rs,a-2R,a+llPa=0 4Rp'a-8Pa=0

JRn,+R0,,-2P=0 lRp+Rp,+Rg-4P=0 Ostatecznie reakcje wynoszq: R, = (P,0, 0)

R B= 1 0 . 2 P . : P I \ ' )
- ) \ Na tej postawie sporz4dzamy wykresy sil przekrojowych.

Rc=10.0.;rl

Rys.1.278

Postqpuj4canalogicznie wyznaczamyreakcje od sity P : 1 przylo2onej w punkcie K, a dalej wykresy sil przekrojowych.

Rys.1.279 pionowe punktu K wynosl A zatemprzemieszczenie

1 6 .-

- lLJ,

T|IIITTIIOO'Offi W 4a o'lfh]r-* 4,[f[Trffl-rr-.2a

-_

""

' I lflTlflfll".
|

l u "

K,_

TNN
2a

!^P z

1 llffl-lfllo, L -

GA

ffiIIITTI
2

r r

f r
I t

LJ,,IZ

. a . p o + L P o . 4 a .2 a+ ! . 4 a ' P a ' 2 a* t ; 4ct4

-t!r2r.2]:1 . 4 u . p a . 6 o * t ' t2 2,66A2 o,2s )

t (nspo3 *Lo.n."rl= s/,,[ 3 A )

" ',", ) J P,,3( P =-+ 1 3 2 8 + i . 2 . l = _ l _ O e q . l 0+ a4 5 ) [ n r ] 3El,I Ao') Ea'

przyj46 P:25 JeLeli [kN], a : I [m], E:2' 106[kN/mz]to 6u= - 0,195 [m]

jest w stronqprzeciwn4do zwrotu zalo2oUwagal Znak ,,-" oznacza,2eprzemieszczenie je2eli pominqiibySrny w obliczeniach sily tnqce,to otrzyZavwa2my,2e nej sity tednostkowej. jest bardzo malibySnry6K: - 0,19524[m], a zaternich wplyw na wielkoS6przemteszczenia maly. Przyklad 33 sporz4dzi6wyDla przestrzennej ramy (rys. 1.280)dwukrotnie statycznieniewyznaczalnej kresy sil przekrojowych.

Rys.1.280 A=2b2, _ 2.4

'3

b=0,7a, . b4
0

J t'=-h '

J' =;'

GJr:9,2591, dla niego Poprzyjqcir,r ukladupodstawowego statycznie wyznaczalnego sporzqdzarny : 1 iXz: 1. a nastqpnie wykresy sil przekrojowych od obci12eniazewnqtrznego, od stan6wXl

W obliczeniach wsp6lczynnik6w ukladu r6wnafi kanonicznych metody sil

[6,, 6,, ) i x , l =i - a , " ]

lur, 6r, )\xri t-u,"J

pominierny wplyw sil poprzecznych i podluznych

Rys.1.281

' l * W l , l l l l l l l l l= . = F"Wr*, ll*l "" t p,nttt-'- m j t [TTfr_'-,J. lu, J. [ L]f-n.,

1 1048 =-L(! 6a.6a.ao+L.4a.4a.4a+ .4a.4a.+o)= o, E/,,(3 3 0,2s ) 3EJy
6^^-

,ffl]**l , [ffi]-|lTil," "zz

' | +

l = u', ,,il-h't'-* lfflflflfil,' l\ 6 1 2 a )

1 (zo.2a.6a*!.zo 8o zo 2o\= o' EJ,.[ 3 3EJ) )

6 z= r -+l D -'z r= z1'

''l

@ww I -- l - 1 l-:
| . 6 , )

6 awu wu . 6 '" a .z-lEl o = - =o 1t 9_9_ ',"lt tfTTITTIl

6 r P=

*[ 6.[Fii'-,J.*[ ffi*]ftl]], l=
6a u'*# 4Pa 4a 6,)=ffir; +l itsPa

, [,*[m=* I , fmlil*,I

s _ , [ ' " " M l tEr,ll ( ,'8Pa , 6'2')=ff'"' u'"=+l 2'l1l-filTil

[ 6 , )
Rozwi4zujerny uklad r6wnafr

( t o + a- r 0 8 ) f x r l f - 0 0 0 1 lxt=*r,06r4p otrzvmujqc 80 \rr=-4,t3zsp [-ros ,tx, l=\-zrcl

201

na rysunku 1.282. Wykresy sil przekrojowychprzedstawiono

7,06P

\-:991--l \

,-"7-----t'.

t....-

-''

Rys.1.282

Na podstawie znajorno6cisil przekrojowych na rysunku 1.283 zaznaczonoreakcje podporowewraz z obci4zeniem zewnqtrznym. l A I ppu
I

0,25Pa <_

1/,u,,oru

Rys.1.283 ze spelniones4 r6wnaniar6wnowagi l-atwo mozna sprawdzi6,

o= J + s-l R/-\ J - [ r/-\ \l s

r-/-\

-/-\

= l M a \ F) +M , s l R Jo

A zatem zadaniezostalo rozwiqzaneprawidlowo.

niewyznaczalnych 1.11.Liniewplywu dla uklad6wstatycznie

linii wplylvu sil przekrojowychw ukladachstatycznieniewyznaczalnych Przy sporz4dzaniu i. korzystac z zasadysuperpozycj bqdzier-ny
p-1

Rys.1.284

203

na rysunku 1.284,kt6rajest ukladem dwukrotnie staI tak dla belki przedstawionej tycznie ntewyznaczalnyrnnalezy sporzqdzit,linie wplywu wielko6ci nadliczbowych, a nastqpnielinie wplywu sil przekrojowychw danym punkcie K belki. Wygodnyrn do obliczef na rysunku 1.285. ukladempodstawowymjest uklad przedstawiony

Rys.1.285 wykresy od stanuX1 : l, Xz= 7 orcz od sily P : I zajmuj4cej DIa niego sporz4dzarny : polozenia od x 0 [m] do x: 14 [m]. Na rysunku 1.286 przyjqto oznaczenia: 1t=\, ) o < ( rS l

cz=?,
A

os 1 z < l 0 < ( 3 < li r . < : < i

J

E t =J 2 ,

Uklad r6wnarikanonicznychmetody sil jest nastqpuj4cy

lI

--6rp f D , , x+ r 6rrx"
- -6zr l . 6 z , X r+ 6 2 2 X ,

X1 i X2 jako funkcje zmiennych wsp6lczynnik6w 61pi 6rp. Z wzor6w Cramera vtyznaczarny -6r, ( ,, 6 , 1 6 r o- 6 1 1 6 , o |)r ' =#=----------7drpi------

| ) t
t

5" rr b " , ,- 6 i 2
- 6i2 61 1622
^

" 61 1 6 2-,6 i 2
6," ^

6 ,,

-6iz 6 ,, 6 r z
-5',

e orp

| lA)

-----

6 , 1 6,, - 6 , , 6 r o

-----------------

-5f2 6r1622

wlpr-

'

w')P

6r$zz -6f z

aft=I
x2

dla X2=1

v)
,A

. / . - . . - '

,t

l'.t.-*l= =3tcf-t^n\

Rys.1.286

Obliczarnywsp6tczynniki6,t

""- *l'[l]h]"*
s 1 1

( r"* 'lllfl-Ft.', |

[
(
, c u11 r -l l

*-+

tffflfllll' - - L ( ! l . r 4 + r . sr ) = l e ) 3Er [if[f[fl], Er [3

5

"2t ut l ntrTfll
[ 4
5,":6r'=

, I tTlTl'
[ ,n-.'
\

nrtr"* l

I ItJ

l l [J

ryl
EJ\6

t . t . + + 1 . tr. ) t=
3 )

7
3E.I

'l

r ^

l ' l l l l ] - F r * =]-(!.r.r +)= 2 |

-tr(ll' 4
129 I9EJ . --Olp 129
)Iil *-Otp

) 3Er

tlozemynapisa6 ci4gtt W dalszym

1Df = --Of

[:

t29 2E,I . p -Or " 129

"p

EJ (26., o - 7 6 rp ) t29' EJ = (28,p- l96r p ) t29' =

jako funkcje zrniennej( Pozostalowyznaczyt wsp6lczynniki 51pi 62p PrzedzialAB(0<E<1)

(,
ur D -

"

--l

r l

IIITTTII
* ]r'-e?t ]=

ttl

l.
=o 6zp I t t ,
| 1r |

J I l

258
_ -

?" 5 " (-ti\

5 .

v t ^ )

t -

--L0-Lf \
129'

206

. - o l - v
A1

(r

l/f

-at<

tt<

X"

0 . 1 3 6 0.1 30 -0,039 -0,037

0 . tt 4 -0,033

0.087 -0,025

0.049 -0,014

0 0

PrzedziaL BC (0 < z < i)

6rp

I
N

l,
1

t
(
?

l , ,
)

+\11

)=-o;"(2-382

.l,.

I 6zp _ tt.l

t ?' ; -l :2 c

2 l*, 387

'1e'o-t'3t )=-

\2

( t2-2t82+eEl) lr

lX,
t -

2 \ z ( 1 5 +6 \r-2 1 E3) 381 E ' = 0 E, = l/4 L , = l 1 2 0 0,009 0 , 0 1 0 0 0,020 0,033

\t = 314
qr= I

A l

0,005 0,030

0 0

PrzedzialCD (0 < : < l)

6ti" = 0

I ur"=-*[
t., =

53

]
=-#ue-3u+E!) t,, l
ln,

r q 3+ q 1 ) * f,e"'-

ffErrr-zu+E?)
=0 8,.,
0 0 tt = l/3 \ \ = z l J E , r = 1 -0,003 -0,002 0 0,028 0,019 0
c ^t1

A1

X2

DE (1 < U< 513) Przedzial

l['nrrn-* --a= ^ I , .? arr=

,l

rr'-'),1 [ ""{flf ll

| ,,,.ttt-r)

=o 6rp

=frre,-tr |.r,

l-,=-*(,-t)
(r=l

Xt Xt

0 0

tz = 4/3 0,0025 0,005

-0,025

-0,050

rysunek 1.287' wartoScimoment6wXt i X2 przedstawia PrzebiegzrniennoSci

Rys.1.287

Warto6cirzqdnych linii wplywu sil przekrojowych w punkci e Kwyztaczamy z zale|noSci:

L,,,M y = LrrMl<+l,tI L,,,x,+ al, t*x, : L,,Ql< L^.Qrc +Q],t,,x, +Q| r,,x,
Linie wptyw" MjK I QI ,qwyznaczone dla ukladu podstawowegostatyczniewyzr;.czalnego(rys. 1.288).

Rys.1.288

Podstawiaj4c Mk = M7 =

oraz Q]1=-0?

otrzymamy

Mk- *.r,, *, -*r,,*, r =1,, 1r,,, =L,,el< *!-1,x,-ir**, lr,,nr

na rysunku1.289. linii wplywuMri Qrcprzedstawiono Wykresy

Rys.1.289 Nalezy zauwaLy|, ze dla uklad6w statycznie niewyznaczalnychlinie wplywu s4 krzywymi trzeciego stopnia, zal dla uklad6w statycznie wyznaczalnych- liniami prostymi. Linie wplywu dla ram czy luk6w statycznienieryznaczalnych wykonuje siq wedlug schematuprzedstawionego naprzykladzie belki statycznie ntewyznaczalnej.I tak dla ukladu n-krotnie statycznientewyznaczalnegoprzyjrnujerny uklad podstawowy statycznie wyznaczalny.Dla nieg o w y k o n u j e m y w y k r e sM yr,Mr....,M,,odpowiednioodsiluog6lnionychXl:7,X2--1, ...,X,: I orcz M p od ruchomejsily P : l. obliczamy wsp6lczynniki 5r (t,.i : 1,2, ..., n) oraz 6;p(() ukladu r6wnari kanoniczlinie wplywu wielkoSci nadliczbowych nych rnetodysil. Po jego rozwiqzaniu sporzqdzamy Xt, ...,X,,. Na tej podstawiemozellly wyznaczyt rzqdne linii wplywu dowolnej wielkoSci w danym punkciejak: statycznej

210

L \'lvlK = L rrM 0t< + Mlx L r,.X 1+ M

2v L *X 2 + ... + M'k L rrx,,

L,,er= L*eI +jj,t.x, +Q/t,,x, +...+Ql, L,,,x,, = z,"l'r$ I,,.N,s + I'r]r,,, X, + N! L*X z + ...+ N'! L* X,,
lutaj linie wplywr.r t lou,O2,N3 s4sporz4dzone dlaprzyjqtego ukladu podstawowego statycznie wy znaczabrcgo. 1.12. Zadania do samodzielnegowykonania i. Sporz4dzi6 wykresy M, Q, N dlapodanych ukiad6w statycznie wyznaczalnych.
5 kN/m

Rys.1.290
5 kN/m

Rys.1.291 4 kN/m

t_l_l_-Li_lj

t-tTrl-_tr

Rys.1.292

'e1EkN 6 kNm

10 kNni

2 kNm 5kN 2kN 3m

3m

1ml

2m

Rys.1.293

4 kN/m

Rys. 1.294

zl kNrn

Rys.1.295

Rys.1.297

Rys.1.298

Rys.1.299 pionowe punktu K, zaikqt obrotu w punkcie L w ukla2 . Wyznaczyt przemieszczenia na rysunkach1.290-1.299. dach przedstawionych 3 . Dla zadanych uklad6w statycznie wyznaczalnych pokazanych na rysunkach 1.3001.303sporzqdzii linie wplywu wielkoScireakcji podporowychoraz sil przekrojowych w punktachK, L, S, W.

Rys.1.300

.il
{
F I

- l

T-

El N l

_l
.1._

2'44

Rys.1.302

Rys.1.303 4. Dla zadanych uklad6w statycznie niewyznaczalnychsporz4dzi6wykresy M, Q, N.

2kN/m

Rys.1.304

21s

Rys.1.305

1,'j.',|.',1
Rys.1.307

.1 ,*

.1 ,-

.1

o^

o/

Rys.1.308

-100c E s

Dane: h=0,4 m EJ=const o=Const

Rys.1.309

Dane: 60= 0,06 m EJ=const k=conSt

Rys.1.310

217

Dla zadanychuklad6w statycznie niewyznaczalnychsporz4dzi6linie wplywu reakcji podporowychoraz sil przekrojowychw punkcieK, zaSdlakratownicy sii podlu2nych prqtach. w zaznaczerrych

lE6"stl
Rys.1.311

-f'1_

",1__
-l
Rys.1.312

Rys.1.314

Na zakoriczenie pierwszegorozdzialunale2yzaznaczy|,2e obecnie obliczeniain2ynierskieprojektowanych konstrukcjiwykonuje siEprzy u2yciu szybkich liczyd,eL,kt6rymi s4 kornputery.Otrzymanewyniki obliczeirmog4 by6 obarczone r62negorodzaju blqdarnii dlatego projektant rnttsije dokladnie przeanalizowa6 i oceni6 czy moanana ich podstawie zwymralowacprojektowan4 budowlq.Ta ocena,weryfikacjawynik6w to Swiadomabardzowa2na dzialalno6c inzynierska,kt6ra pozwalazapobiecawarii wznoszonejkonstrukcii i zwi4zanych z tym stratrnaterialnycl.r i rnoralnych. I jeszczejedna uwaga zwi4zanaz definici4 sil przekrojowych rv(x), e@), M(x) i wprowadzonego tan.r ukladulokalnego z wl6knarniwyr62nionymi(spodarni). Jestto bardzowygodne przy uczeniusiq Inetodysil i obliczeniach, kt6re rno2nawykona{ bez u2yciakornputera. rnaczejjest, gdy konstrukcjajest r-krotnie statycznieniewyznaczalna (np. n > l0). jest narzqclziem Tuta.1 korr.rputel bardzopotrzebnym.W tym przypadkuuklad lokalny bqdzie wyznaczany przez vklad,kartezjafrskiprawoskrqtny fuor [24]). Silonr przekrojowyur N, Q, M przypisujemy znak ,,+" g<1y nonnalna zewnetrznar)rzekroju poprzecznego prQta n1a zwrot zgodny(niezgodny)ze zwrotett'rosi, do kt6rej jest r6wnoIeglaoraz sila przekrojowaIna zwrotzgodny (niezgodny)ze zwrotemtej osi. Dla przypadku, gdy nie zachodzi podw6.jna zgodno66 (niezgodnos6) sila przekrojowa.jest ujemna. Przyklad 34 Dla belki proste.j statyczniewyznaczalnej sporz4dzi6 wykresy sil przekrojowychN, e, M.

Mc=6Pa Ht=2P

qo=+

Ra-3P

R y s .1 . 3 1 5 Przedztal AC

f-\zpa ( c l

N(x)

F L

_ x

Rys.1.316

219

lo-trl= -l P=-P

= -2P t,*, =-r-2P f = -Px = -t'Px i^r,,'*t

Przedzial. CD
(6 - 2) Pa -4 Pa

/ \ \ c 7

t-

/ \ t D /

r-_--_:.3Pa
t_

2 P

l"l"
l

+ "

N(x)

r-

Rys.1.317

Il r ( r ) = - l ' 2 P = - 2 P
{O-rx)=-l'P=-P t-' = -l (Px- 4Pa)= -P(x - 4a) lM,.(x) Przedzia\DB
2P ao= ^ B 3P
I

Rys.1.318 l x

c t , \ x ) = fo ;

N(;r)= -l (2P-2P) = 0

( r ! _ " , ) _ _ L^ , , _ _ _ ! _ r , Q-(x)=-t[P-P+; lqot eqo;= 3a2 )=-

-tr" *: qot.:,f:rr" - P,r, M,(t)= -rl r a rl

L 9a. przedstawiono Wykresy sil przekrojowych na rysunkuI .3I 9.

/--\opa

Rys.1.319

Przyklad 35 Dla plaskiej ramy statycznie wyznaczalnejsporz4dzi6wykresy sil przekrojowych N, Q, It4.

4kN/m

',,Ms=2kNm

ol

f_l I
-l

w:
2kN

Rs=zuN

Ln n=1 kN

-l

/ l x ly
T
lz

+-

Rys.1.320

w globalnym uklapodporowewyzllaczonoz r6wnafir6wnowagi zapisanych Reakc.je Z. X, Y, dzie wsp6lrzqdnych w lokalnych ukladachodniesienia. R6wnaniasil przekrojowychzapisano FrqtAC 0S.r<161rn1

Rys.1.321

222

z t; V)

. sln c[ =

1 J5

N( x \ ll --- t |

) ['
a/5
I

1 ) -.J5 l= fkNl v) )
E

Q, ( rr ) = - l' [ '

v)

2.l l= r/5 fkNl {) )

( M . .(.-r ) = -- t 6-"fsx) tkN t .ml

Prqt CD

0 x<3[m]

Rys.1.322

N(x) = -1.3 = -3 [kN] Q,Q):-l(-l)=llkNl M ,,(*) = -1(l - lx) = (x- l) [kN.rn]

Prqt DP

0<x<2[m]

P
l' Rys.1.323
l (-3+4x \ =, --1 lx) = (3-4x)[kN] (x) 10_ x)= lr( I = - r 1I.-l) ( =

1tk i lNl

l'

, ( 'r ) ' ),

4. x ' - 3 x zx2;1tN.m1 F_ r l - 2+ l=(2+3xl

-( Q r (.r ( x ) = 0 :+

.l r = 0,75 Jcg [rn]

i ) = 3,125 KN t.rnl s[] (0,; M ,, ,( ( 5)

Prqt PB

) < < 3lml 0

- L

/1zkNm \ e I
2kN 2kN

RYs.1.324

[kN] lQ,{r) =tl-z+z(zfl]=$-2x) [kN'rn] lu ,,t*)

= r(-z)=-2lkNl flr1r; =l(-2) = -2

na rysunku1.325 N, Q, M przedstawiono Wykresysil przekrojowych 2

Rys.1.325

r6wnowagi wqzl6w: Sprawdzenie - wEzelA

!5k>//
{
:A

''/arxm

r.r.r
\

3kN

Rys.1.326
^ L t t -

IX=0 2Z =0 2Mo=g

l-.J5 -+./5.-=0 "/5 J5

I -

I - l

s .1+ = o - : + J s- 1i + J

3=3

a/5 6-6=0

J5

- wqzel C

Rys.1.327

ZX:0

Js.a-Js --2+l=0 J5 {s

0=0

=o -Jt LZ
zMc=0
- wqzel D

,|-Jt ft*z=o

o=o

1-1=0

'*l-) | 's+
2kNm\

of___l_

_r

l -1 {k ' N\

>

n') { I' | /
Y

\s.1.328
tv-n

-l+l =0 3-3=0 2-2=0

LZ =0
sr/ - n LtvfD-v

- wqzel P

Rys. 1.329 XX=0 2Z =0 2M, =g - 1 - 2 + 3= 0 5-3-2=0 -4+4=0 0:0

- wqzel B

Rys.1.330

2 X= 0 2Z=0 L M B= 0
Zapamigtajmy Bylo tak

2-2=0 2-2=0 2-2=0

? 'L------RYs. 1.331

a w obliczeniach

zwiqzanych z trLyciem komputera jest tak

Rys.1.332 gdzie'. P - pocz4tek Plqta, K - koniec prqta.

2. METODAPRZEMIESZCZEN - ROZWTAZYWANTE PTASKTCH UKIAD6W PRETOWYCH

2.1. Wprowadzenie jak metodasil do podstawowych podobnie rnetodanalizy konMetoda przetnieszczefinale2y strukc.j i inzynierskich. i przesuniqW rnetodzieprzetnieszczeri za niewiadomeprzyjrnujesiq kqty obrot6w <pr konstrukcjiprqtowych.Pornija6bqdziemywplyw odksztalcalcia A; wqzl6w analizowanych je podluznejprqt6w dziqki czernurzuty przesuniqis4siednich wqzl6w na o6 l4cz4cego rroSci preta se sobie r6wne, co bezpoSrednio wynika zrozkladu prqdko6cipunkt6w w ciele sztywnym-por. [23]. osi zbiegaj4cych siq prqt6w poclobWqzlami s4 punkty wyzllaczoneprzez przeciqcie niejak toiest w kratownicach, Liczbe.niewiadomych(obrot6w i niezale|nychprzesuniq6) nazywatnystopnlem geoniewyznaczalnoSci. rnetrycznej(kinematyczne.j) Ukiad geometlyczniewyznaczalny bqdziesiq skladalz prqt6w typu ( I ), (2), i (2tr):
a\

\j-l

,7

2 l.
|

lEjr=EryW | ', u -r ' + g ' ^ f f2 i rl

//tt I

@ i

w,,
I EJii= EJ I i" tii=t I

iq=consil

Rys. 2.1 geon-retryczne wiqz6w na niewiadorne otrzyrnujemyukiad podstawoPrzeznalo2enie wyznaczamyz r6wna6 kanouiczPodstawowe niewiador-ne wy georretlyczniewyznaczainy. rnetodybqd4cychr6wnaniamir6wnowagi wEzl6w. nycl-r kilka uklad6w konstrukcyjnych. Przeanalizujmy

Rys. 2.2 ( 1), (2) wiqzy nalozone na obr6t, przesuw. (3) wiqzy nalo2oner1a

229

ramaplaskaskladasiqz prqt6wtypu (1) (prqt 1-2 i prqt 2-B) orazprqtatypu (2) Podana jest (prqt A- 1) i trzy razy kinematycznie niewyznaczalna.

Rys. 2.3 ( I ), (2) - wiEzy nalozone na obr6t, (3), (4) - wiEzy nalozonena przesuw. 2, )orazprqta W t y r n p r z y p a d k u r a m a p l a s k a s k l a d a s i q z p r q t 6 w t y p t t ( l ) ( p r q t y Al - 1 kinematycznie niewyznaczalna. typu (2) (prqt 2-B) i jest czterokrotnie

Rys. 2.4 (l) - wiqzy ua.lozone na obr6t, (2) - wiEzynalozonena przesuw. Ten uklad prqtowy skladasiEz prqt6w typu ( I ) (prqt A-B) i prqtow typu (2) (prqty A- I . niewyznaczalny. 1-B P-C) i jest dwukrotniekinematycznie

,4

rl

(1), (2) - wiqzy nalozonena obr6t, na Przesuw. (3) - wiqzY naio2one niewyznaczalna przy przyjqciu prqt6w typt"t jest kinematycznie trzykrotnie Ta belka niewymaczalnaprzy kinernatycznie (prqt zas dwukrotnie (2) 2-B), (l) (prqty A-1, l-2) itypu (2) (prqt 2-B)' tvpu (l) (prqt 1-2) i (prqt typu (2a) A-1), przyjqciu prqt6w typu

metodyprzemieszczeri wzor6w transformacyinych 2.2. Wyprowadzenie

Rozwa2myjeden z prqt6w konstrukcjiznajduj4cysiq pomiqdzywqzlami i-j' Prpt typu (l) werzlowych Dla ustaionychprzetnieszczeh i;, w;,ji, w1nale2ypoda6 odpowiadaj4ceirn sily 2'6' podanona rysr"rnku zwroty dodatnie lch wqzlowe Mii, Qii,M11, Q1i'

leJ=co"-stl
Rys. 2.6 najego dlugoScizostalowyprowaprqtanie obci4zonego R6wnanieosi oclksztalconej (por. Wytrzymalo6ciMaterial6w [24]) dzonew kr.rrsie EJw(tv) (x) = 0 pfzy czyrl1: EJw"(x) = -M (x) E.Iw'(x) = -QQ) gdzie'. E/ - iest sztywnoSci4belkina zginante, pioirowepunkt6w osi prEta' ru("v)- przetlieszczenie przy warunkachbrzegowych: R6wnanier6zniczkowe(2.1) rozwiqzujemy

(2.1)

lr(*

--0)= wi
(2.2)

)*(r=0)=tPi l)=wj lr(t= [lv1x=l)=9i x Catkuj4c r6wnanie (2.1) czterokrotnie po zmiennej ntezaleZnel

- ( r v ) 1 y y =l o jo,
23'l

otrzymujemy

w'1x\--c, lJn'
w'(x!=Cg+C2 lJ* *L 2+ C r r + C z l i * w'(x1=9 w ( x ) = ?f . ?
wi =C4 9i =C:

e.3)

x 2+ c 3 x + c 4

Z warnnk6w brzegowych(2.2) wyznaczamystaleC'+C,

w,, = \ l ' 6 * 9 2 P + < p , t + w ,

r' ,t = 9
2

P + C -1 l + q , 12
I

Ostatecznie
Lt=;tPi+.,Q1+^wi IIl'

--

w.
I Vt;

13

--: C 'r = - - Q i - ; 9 ' , i* ' " w.i I l" t l. C: =Ql

() 4\

C4 =wi (2.4) do (2.3) otrzymujemy: Podstawiajqc

*i r,*i *,-3*,)"-[i:,.i w w(x)=[;-, t*],,-? -,),

2 -t-

-,(;1.[;) =[,-,[il .,[;i] -'. **,.*,, -.{,[; ]]

-[;l]]', = '[;l]',.{,[(;) .[,(;l

o=[;r,*i,pi*I,,-*:,)r-r

= N 1 ( x ) v l i+ N 2 ( x ) 9 , + N 3 ( x ) w . , + N 4 @ ) < p 1

""

Q(x): w'( (q

-17q,*
+-t --l

el*

*,]*, =+l(:,1-;l.[,[;loi .i --;,,)"**, i r) (

tlt t'

-,i]r,=ry', *# *,v#,, *{#q, .[,[;l ;)'1",,

232

gdzie

N (x)='-r[;)'.r[;)'

='l;_'(;)'.(;)'] N2Q)

=, (; N ae) I I] [[;
s4 fnnkcjami zwanymi funkcjan-ri ksztaltulub wielornianamiHermitea(rys.2.7).

=' - r[; N3(x) [;J J

t r , 2 z r 3

Rvs' 2'7 -M (r) = EJtu'(x)-

(t 6 r z -F* t2 ) /+ 2 - . l f e *Fr, 6 )-l =t'L[tt, *F*, *lr, *V*, -F"', i.,J'-[ft, )]

[/' ) Z r6wnah (2.5) wyznaczymy poszukiwane przywqzlowe sily Q,,,Mi1 oraz Q1i,M 1i

-ee)=EJw"'(x) =nL($w,**q, ' **r,-3r, l" I) l''

I2EJ 6EJ 12 w,i+ Ai1=L./u,ix=U)= ei-V*,* t, U

6EJ ,,

Wi

=o) = r, *ff ,, -ff ,r,*Tr, M ii=-EJrr(rv)1x T

=t) =-* *, -Y r, *P( *, -Y r, Q1i=-EJw'(x IItI(2.6)

=ry*,+Tq, M EJw(v)(x=/y 1;= ryri*Tq i

233

PoniewazprQtna swej dlugo6cimo2eby6 obci4zonysilami statycznymilub poddany to w ukladziepodstawowymgeometrycznie obci42eniutermicznemuczy geometracznemu, wyznaczalnym powstaj4 w przekrojach przywqzlowych dodatkowe sity q] , U] , Qoj,, Mli zwane przywqztowymi silami wyjSciowyrni. I st4d r6wnania (2.6) przyjmuj4nastqpuj4c4 posta6:

:?(*, 0,,

- * ; *!

+q) * Qli @,

*,, :

- w) -Trr, +q) +Qoii @i m, ,= Y { w i - w) * f f r v , + z v , ) + M o 1 i g,,=-T

- w *ff rr,o, +e) +M| T @; )

(2 7)

maMo2naje zapisatw ujqcir.r nazwqwzor6w transformacyjnych. R6wnaniate noszA cierzowym

S = Ka+^So 6 3 1 - 6 3 1 P 3t zt2 4t 2EJ " 31 6 3 t 6 It 3t t2 4t 2P

l,'f oli
\.-TJ \.#

[q, ' , 1l o ] )
U ^

I I-l 1,v,9 | [qJ lu?,1

(2.8)

gdzre'. ,S K a .$) wektor uog6lnionychsil wqzlowych, rnacierzsztywnoSci, wqzlowych, wektor uog6lnionych przemieszczefr wektor uog6lnionychsil wqzlowych od obci4zerizewnqtrznych.

Prgt typu (2)

|E.l=coGil
Rys. 2.8

Warunki brzegowe

",tr = 0) = ,.vi f = 0) = ei I r,r,'(x lr'r'it=l)=w1 i.u'"(x=/)=A podstawian"ry (2.3)i obliczamy do rownafi stale calkowania C,+Co
l|; =Ct

(2.91

9i=C: ;Cr1'+:C. l'+g,ltu,, = w, 6 2 l l "

C ' / + C "= 9
St4cl otrzyn,ujerly
Ll = +; t r ' ;- - ; t v i J 9i Itt'
a 1 a 1 a t

^ 3 3 3 L Z = - Q , - i w i+ i t ^ ' i r I II'
C: =9i, C4=wi

(2. r0)

Meunyzatern

-M - - =Erw' =rl() r,* *,(x) (x) i i,,) " [i r, ; - ; - \

-QG) = Ertv"(x) = u()v,*i*, -;-,)
Z r 6w nah (2 . | ),) w y znaczalnyprzywqzlowe sily uo96lnione:

+qix+u'r )x' l ( t 3 t ( 3 3 -F 3, i J\. ' , -[ ; = F ., \ = i,,'(r) +;*, e(r") e , t [;*, :F* )u+<o
(2.rr)

( 3 3 3 3 ) . . t ( 3 3 ) ' ( . t )t= AI *l, * F . , - V * , . , J '-"t 1 f * , * F . , - F . i

\ "

= Er(1r, ., r!- (0\ (w Mii =- Erw" )+T q, i - w1 i,,)= T

=E.rv,' - v, =u () v,* *,- *,)= (w, (0t Qii ) *4 r, i i ry -+ (w =-Erw' =-Er r . - (t) e1i )-f r, ;- w 1 l; ; i,, )=
235

wzory transfomracyjnedla prqta typu (2) aliSn-ry Otrzyrnal

= = T67-.)+f qi+e| 1n" =_t#o;_*)_3fqi+eoii =

lQ"
t -

=Tw7-,)+3f 1,,,= I

qi+Mli

1Q,I i

lr,,) =+1 ,
I

(,, t -t)[*,1lr])
',

t t Pi') -J-

1,",J [_,._r,J IgJ

K s,0

-rll'", n;l |.j r

(2.r2)

,S= I(z +So Prpt typu (2a)

r-r-

i-l

Y4r_21

tEJ="*A]

.j?"=,
Rys. 2.9
I

=i
aiil

PoniewazQi1:0i tp,= 0 to zzale2noici (2.7) otrzymu;emy

I I2EJ 6EJ w i+ 9i :+ wi=-tQi ,, ,z EJ 2EJ 6EJ *,* uii = ai=p ,9i I =0= Qi1
L

O',=0
6FT

M1i=] t-

, ' i+

EJ 4EJ tQ.i l9i=

W tym przypadkuwzory kansformacyjne majqposta6;

',, :-Yet+M}
Qi1=0+9]

*,,=7qi+M?i
O , ,= 0 + O 0 , ,
* tl

(2.13)

(2.7), (2.12) i (2.13) rozwaLmy przypadki Dysponuj4cwzoralrl transforrnacyjnymi szczeg6lne: - obr6twqzla,,i" o k4t g,: I w prqcie typu (1)

wi=w.j =9.i=0 ltr I

Mii=:f

2EJ M,, = I

;; =UU=t O ; ;= - O -.t.
-! 12

Rys.2.10 - pionowe przesuniqcie werzla ,,i" o wielko66w;: I w prqcietypu (1)

wi =l 9i=w.i =9.i=0 M 1 1= M ! i = = ; tlah I

:-O;;=PY O;;
I-

Rys. 2.11

237

typu(2) obr6twqzla,,i" o k4t 9,: i w prqcie ei =l

19 ;= W t; = 0 r 1tr/

3E.I -, Aii =-Uii =

'

3E

R y s .2 . 1 2 - przestrniqcie pionowewEzla,,i"o wielkoS6 w;: I w prqcietypu (2)

y,i =l

' j

gi=wj=o
a h I

itr tvtij

) I-

= - U- .;t ;' = U '! ;;

1,trI t,,

R y s .2 . 1 3 o tv; =-l12 obr6twqzla,j"ok4trpr: I zjednoczesnymprzesuniqciempionowyrnwqzla,,l" dla prqtatypu (2a) Q j = 1 , Q i= o I l f ,; = - - ,2 w; =u

, ,,=7--Mii
O;;= () ;; =0
Rys. 2.14

wyjsciowe sily przywqzlowes0 dla prqr6w typu (l), (2), (2a) przy zad.anytnobci4zenru zewnQtrznynl wyznaczasiq om6wionqw rozdziale1 metod4sil. Przykladowodla wybranych obci4zefr zewnqtrznych na rysunku 2.15 zebrano sily przywqzlowe.
ryp p.eta
obciq2enie prgta

,2 " r m tE J = c o n s t

W,

L_J*___1

PI E-r,'\
!
'/)

PI
i
l

J lo

( r )
P
F

/-\T-

| tP

/-\8 t

2.

4.

EJULI h

EJaL,t h

z--F\ ' r r ) t g f I '

3 EJaAt t g + l A l = t r - f ^ >(

EJaLt =T-

'i-\
7)l-P/t //)l-/
7/[ t6 YZ

EJaLt h

{ '//:t ru ) ts ( ,"Ito
b-

'A

o I ffi l 3 E EJaLt JaLt O|= Or9= o Lt=ta-tg>( - . - - - E2 l- h l

td

tat

%4
fu

'4-

%4

\ru, ) ts l rrl

's

%4,
t6

EJad,t I | ;S --E ll2 h

c o,l=O?r= o Lt=ta-tg>

Rys. 2.15 Dla innych obci42ehmoznawykorzystai opracowania podanew literaturze[3].

metodyprzemieszczefi kanoniczne 2.3. R6wnania

R6wnania kanoniczne,1akjuZ wczesniejwspomniano,s4 r6wnaniami r6wnowagi wqzl6w, warunkami zerowaniasiq reakcji we wprowadzonych wiqzachprzeksztalcal4a jednoczeSnie cyclr analizowan4 konstrurkcjqkinematycznie niewyznaczaln4w uklad geometrycznie wyznaczalny. nastqPtr.;Eco: Mo2emyje tUa6 * 11,= 0 r t I q l + r n g Z + . . . * r t i 9 i + r l k L k I . . . * r 1 , ,L ' , , L,, * r2, = 0 L 1,*... I t" r'2tqt + r2zQZ+ ... * rzi Qi + r21, 2,,, gi + r 1 L t + "' 4 t"inL,, i rir, = 0 t" 1zgz + ... * r 1i 119t + r" : L , , ,+ r r O= 0 i i + r n kL k + . . . + r t x n /it 9t * t'nZQZ*...*t',r 9 gdzie'. 9 i - kqt obrotu l'-tegowQzla, A7,- przesuw k-tegowgzla, jednostsila) w wiqzie ,j" spowodowanej sily (rnornent, I'it - wielkosc r.rog6lnionej uw) w Ezla,,l", em (obr6t,przes kowym uog6lnionyn pr zernieszczeni sila) w wiqzie ,j" spowodowanejobci4Zer.;,,- wielkos6 uog6lnionejsily (rnornent, ttycznym, termicznytn)' m ( statycznyln,geolne n Ieln zewnQtrzny niejednorodnychliniowych syUklad (2.14)jest ukladem r-r6wnari algebraicznych o r niewiadon,Ych. ruretrycznych

(2.14)

metodyprzemieszczefi zastosowania 2.4. Przyklady

Orn6wirny terazszeregzadafrilustrujqcych praktyczne zastosowaniemetody przemieszczeh,. Przyklad I Dla plaskiej ramy (rys. 2.16) sporzqdzilwykresy sil przekrojowych stosuj4cmetodq przer-nieszczeir. 6 kN/m

l
Rys. 2.16

240

Przedstawiona na rysunku2.15plaskaramajest dwukrotniekinematycznientewyztaczalna przy przyjgciu prqt6w typu (l) t (2), za| lednokrotnie kinematycznie niewyznaczalna, gdy stosujemyprQtytypu (1), (2),(2a). Spos6b1 Wprowadzamy wrqzy na unieruchomienieobrotu wgzla I i pionowego przesuwu podpory A. Uklad geometry cznie w y znaczalny PrqtyA-i i B-1 s4prqtamitypu (l). Prqt 1-Cjest prqtemtypu (2). R6wnania kanoniczne: 2 , + t ' t p= 0 f , ' rr Q r + r ' 1A { " ' L r t r Q' r * t ' . t . t+ r t , , = 0 I t -'

l u b l r , , "-, -, / 1 n \ -1 ' f
\-' gdzie:.

') ( ,'t t ,'rz fer I =1 i-,'',I|

l-t2P) Rys. 2.17

gr - kat obrotu wEzla l, A - przesuwpionowy podpory A. Wsp6lczynniki r1,,i r2rwyzrlaczamydla obciqzeniazewnetrznego w ukladziegeomet ryczni e w y zn aczalnynt.
6 kN/m

Rys.

,1 rrp
t

2l1l*=,,
*ko,i

l'?e
Rys. 2.19

Rys. 2.20

ZMt=0 LZ=0

\p-8=0

:+,'to=t[kN'm] r2o=12[kN]

r2r-12=0 +

przy usuniqtej wiqzi(1) iobrociewqzlaI o kqt r11,r21 wyznaczamy Wsp6lczynniki 1 . 9r:

Rys. 2.21

Aar ( i
[4EJ

EJ

H
/
\ Y

(1)

+
t
Y

-,1or,*r* 'fiJl+E!t-?E! 2l =1Er

*,,,

I /2EJ

lr'
Rys. 2.23

Rys. 2.22

2Mr=0 LZ =0

, " tr- 4 E J - 2 E J - E J : 0

r11=7 EJ

=-1 EJ , . . ,+ 1 E J = 0 = t'r, 2 " 2 przyusuniqtej pionowym Wspolczynniki r'12 i t'l2wyznaczamy wiqzi(2) i przesuwie
podpory A: 1. A o wielko66

2r'
6EJL 3 -, .-p-=2c't

Rys. 2.24

*r,
+H
\ v

On' w()
l

%l-1ll*.f;e't 2=l+=Z,,=olsEr lnz

Rys. 2.26

Rys. 2.25

LMt-o 2Z =0

,'tz*)u=o 2 '

rrr=-161=v^ " 2 rzz:0,75E.I

r 2 2 - 0 , 7 5 E= J0 =

przepodstawiarny do r6wnafkanonicznych metody Takwyznaczone wsp6tczynniki mieszczeir ( t ' :a +8= 0 i 7 t o-

l
l t

l-:ro'+:A+12=0 1 2 ' 4 jqce rozwiqzanie otrzylrrUqcrrnstgpu

R " Q l =
A -

a 1

I?

E.I

E,I

243

Aby otrzyma6 ostatecznywykres moment6w zginalEcychnale2ywykres M1 od stantr

9r =1 pomno2ytprzez [-tJ,wvkes i zsurnowa6 zwykresemT4, M ort= M tQt+ tt't,t+ tvt,

r 8 )

( 32\, _ M2 od stanuA=1 pomnozytprzez

l-.)

-)- I u t[-g )-r : 24[kN. M t r = zrL ( - *9 r nl \Er) 2 [ Er)

(- :'l-lu' Mra: 4E.r 2

\
I

\Er) [ ' u M r n: 2 E J ( - + ' l = [ k Nr n l

EJ)

(- zl-r : rorkNrnl Er)

Mt c = . ( -+l = IL
EJ)

-8 L kN .rn l

MBt= t,t

[u* '"] l- ej)=-t

* \

Spos6b 2 Wprowadzamy wierzy na unieruchomienie wEz\a 7. obrotr-r

Rys. 2.27 cznie wyzraczalny Uklad geor-netry Prqt A-1 - jest prqtemtypu (2a). Prqt 1-B -jest prqtemtypu (1). Prqt 1-C-jest prqtemtypu (2). R6wnaniekanoniczne r 1 1 <+ pr1y r : 0

Wsp6lczynnik r1, obliczatny dla ukladu geometrycznie wyznaczalnego

{'=sz rr.rt

On'

-l
,/"j

^J
\)
Rys. 2.29

Rys. 2.28 2M1=0 ,ip-32=0 + qr=32[kN.m]

Wspolczynnik r'11 obliczarny przy usuniqtej wiqzi ( I ) i obrociewqzla I o k4t rpl:

#=r'

Rys. 2.30
st../ Llvtl - wn -

r 1 1 -E J - 2 E J - E J = 0 +ttt=4EJ

f)"'
c-E
(
\ Rys. 2.31

EJ

R6wnaniekanoniczne 4EJ tp,+32 = 0

(Pl = --

r'{t-l + l
YY
|
I /2EJ

8
r1,J
D f

245

Obliczamv momenty wezlowe ostateczne:

= -* M,qr
MtA

l- *j* / r \ =.l-n

to =24[kN' rn]

= z u / r \ - r u[ k N ' t n l Mt B l- zt )= ,r,1 Mrc= EJ(-+'l= -a pr.N

1 R \ M n = EJ | - _-:l= -8 [kN.rn] \ EJ)

2 4[ k N r n ] )+32=

I EJ)

te samejak w sposobie1. Wyniki otrzymaliSmy

6 kN/m

Ac :,_-] -,']

tr= constl
E

M
Rys. 2.32 wykres sil tn4cych B sporz4dzamy Na podstawiewykresu moment6w zginaj1cych pretA-1
6 kN/m 24 kNm / I A

prgt1-C

8 kN;Qet

e'

prgt 1-B

Q r n B Rys. 2.35 Rys. 2.36

0,<r= 0 [kN] Qtt =24lkNl

O,n = -On, =: R

3 "
)A

[kNl

etn=-en-+-4[kN]
6 Ostateczne sily podluznew prqtachramy wyznaczamyz r6wnowagi wgzla 7.

;2 5 8

Nr":;\

Rys. 2.37

Rys. 2.38
2X =0 N11-4=0 =

Ntt=4

[kN] (Sciskanie) ) N rn = 261 [kN] (Sciskanie) 3 -

2Z=0

- f f r r + 2 4 +R : = 0 :+
J

247

na rysunkr-r 2.39. rarny przedstawiono Odpowiedz.Wyklesy Mo"u Qorrl/o., dla zadanej

6 kN/m

Rys. 2.39 Przyklad2 jak na rysunku2.40 stosuj4c metod4przemieszczehwyznaczy(. Dla ptaskiejramy obci42onej M,Q,N
4 kN/m
P

lnl

= 0,6 COSCI sincl = 0,8

:t_
J g m l + m l s m l
Rys. 2.40

l-

Przedstawionana rysunku 2.40 rama plaska jest ukladem dwukrotnie kinernatycznie tu prqty typu (1) (prqt 1-B) oraz typu (2) (prqty A- 1, 1-P,P-C). niewyznaczalnym.Wystqpr"rj4 Wprowadzamy wierzyna unieruchornieniewqzla 1 i poziorny przesuw przegubu P.

Rys. 2.41 Uklad geon,eIry cznie w y znaczalny R6wnania kanoniczne rnetody przemieszczei'. lri19+ 1ri2A+r1r=0 l b r e r' * r . , r A + r . t , , = 0 r -' Obliczenie wsp6lczynnik6w przy niewiadomych i wyraz6w wolnych wykonujemy jak to przedstawiono analogicznie w przyktadziel. Obliczarn! r1, i r2r.

4 kNm

Rys. 2.42

/-\+r.r.rt
\ 7

----+8 kNm

Rys. 2.43

249

R6wnowagawqzla I tMt=0 t"tt)+4+8-2=0 = \p=-10[kN'm] I 2

R6wnowagarygla AP

2Mo-0

- 1 0+ 4 - 2 + 4 ' 4 ' 2 - 44 - 2 + .
3

rzp'+=0 =
' " 3

'

I'zp
r

[.N]

r11i rt1 Obliczamywsp6lczynniki

Rys. 2.45

g=r>
O"t o,7sEr
r l l
\

Yt

I/FJ

Rys. 2.46

=':Tsl

rl_
I EJ

1,sEJ

Rys. 2.47 R6wnowaga wgzla 1 ti | = EJ + EJ +0,75 E'l =2,75 EJ

2M t = 0

2Mo-0

2,7sEJ-EJ-u-fnL

E=o \-rt

rzt=-0,234315EJ

rpi r2t. Obliczamywsp6lczynniki

A1p=1.ctgcl=0,75 A1B=A=1

3 EJNe --1T-=

64

Rys. 2.48

251

a)n' *,,, 7m
-

5 E l1) rr
I

LLr

'

Rys. 2.49

9l- |
i l l x l 5 r l

Tt *r,
(1) '. p ,(2)
->

T I

sl

r22

3tt
R6wnowaga wEzlaI 2Mt-0,'tz-*

,ogfll=*

r,

Rys. 2.50

Ut+!U =O + 64 8 R6wnowaga l-P rygla

zJ r r',' r z = - 0 , 2 3 4 3 J= 5r E

z M o =o

3 20 16 -0 ,2 3 4 3 t5 E J+3 =u+ lEJ+ tlooT="'3 = 8 16 3

= rzz =0,251367187 EJ

Zatem otrzyrnali6rry nastqpuj 4cy uklad r6wnari kanonicznych

5 E./A- l0 = 0 fz,l s at g, 0,23437 =0 +0,251367187 EJL-0,5 \-o,zl+zls EJ<p,

Jegorozwiqzanieto

I'' I.

-l- =4.134 L ft, = o.rroor83

EJ EJ EJ

EJ

I t = s . sq q o t6 1 l=5 .8 4 4 L

W y znaczenie wqzlowych moment6wostatecznych MAt=o[kN m]

M r,t: EJ 4,84+ = 4,134 [kN'rn]

E.I

Mtn = EJ. 4fi4+ -1 ut 1844-L = 3,943[kN'r] EJ

8 E.l +2 M '' Ip = 0,tsEl . +;t+ ! + ! EJ . s,844 + -8 = -4,077 [kN . rn] E.I 64 EJ

.4,n4+ -1 EJ.s,844+ -2 = -2;i.24 MBt= o,sEl [kN.rn]

EJ 8 EJ 3 Mrp =nL 5.844L=-o.8l6fkN.rnl 20 EJ Mpt=MpC=0[kN.m]
jak w metodzie sil wykresy sil Na podstawietloment6w wqzlowych sporz4dzamy tn4cychi sil podluznycli pretA-1 4,134 kNm

o.

tr----f ---J

(^-r,

I oo'l

r-t

AITA Q,4 = Qtt 3

t L---3fft-)

|o'o
Rys. 2.51

4 kN/m

Q r p= 4 ' 2 +
( 1

a ' 'o-|'t ": '

A

= 9,019 [kN]

= 6,981 Qn =8-1,019 [kN] 6,981 9,019

x6 4-r0
A

,077 kNm

M (*il= 6,981 1 , 1 4 5 - 4 . 1 J 4 5= 26 , 0 9 2 [ k N . m ] Rys.2.52

prgt1-B

Q , n= - + # 2

'1 gA'\-)

t')A

= 2,45[ =2+0,455 5k N ]

[kN] Qu =2-0,455= 1,545 '2 = 0,966 +1,545 M Dt = M DB= -2,124 [kN ' m]
pretP-C

Rys.2.54 [kN] Q p c= Q c p= o ' 8 : 7 = 0 , 1 7 5 5 wqzl6w I i P . z r6wnowagi sily podluZne Wyznaczamy

2,455kN

Rys. 2.55

Rys. 2.56

LX=0 2Z =0 2Z =0 LX :0

l/ti'=2,455[kN] 19 N B = 1 , 3 1 8 + 9 , 0= 1 0 , 3 9[7 kN] 8k N ] 6 , 9 8 1 - 4 + 0 , 1 7 5 . 0 , 6 - N p c . 0 , 8= = 0 N p c = 3 , 8 5[

+= 0 N n = 2 , 4 5 5 [ k N 1 = r y ' o Np1-0,175'0,8-3,858'0,6 M, Q,N przedstawiono narysunkr-r 2.57. wykresy Ostateczne

4kNm 4kN/m

.I-

nl

F I

r
'l

Rys. 2.57 wspomnie6o kontroli poprawnoSci wykonania obliczeir. Warto w tyrn rniejscr,r sily podluznejw prqcie 1-PotrzyrnaliSMozliwoSciiest wiele. I tak przy wyznaczaniu j4 z r6wnowagi wqzla 1 i wqzla P. Kolejne sprawdzenieto my ten sanrwynik wyznaczajqc r6wnowagawszystkichwqzi6w rarny i r6wnowagacalegoukladu.

wqzia1 R6wnowaga ZX =0 ZZ=0 LMt =0 2 455-2.455=0 19 0 , 3 9= 10 1 , 3 7 8 + 9 , 0-1 -4,134+4+4,07 -7 3,943=0

4,134kNm

/-\+
\

r.ru'n
7

r
Rys. 2.58
ZJJ

R6wnowagawqzlaP

Rys.2.59 IX = 0 2Z=0 - 0 J 7 5 ' 0 , 8 - 3 , 8 5 8 ' 0= ,0 6 2,455 6,981-4+0,175.0,6-3,858'0,80 == 00

4 kNm 4 kNim

calegoukladu R6wnowaga

-l{
V

,378 kN 4kN

kNm .2.124

t
+-------

kN r 1,545 3m

m,t I to,osz
i 4 m

0,877kNm -S

Rys.2.60 podporowe z wykres6wM, Q, N. odczytano Reakcje IX=0 2Z =0 2 Mt = 0 00 =0 4-1,545-3,858'0,6-0,175'0,8= 1 , 3 7 8 - 1 0 , 3 9 7 + 4 ' 4 - 4 - 3 , 8 5 8 ' 0 , 8 + 0 , 1 7 5 ' 0 ,0 6= =0 0 5- 4 + 4 . 2 + 2 , 1 2 4 - 1 , 5 4 5 ' 2 - 1 0 , 3 9 7 ' 2 + 0 +, 8 7 1 1 , 3 7.8 =,0 07 50 + ( 3 , 8 5 8 . 0 , 8 . 5 - 3 , 8 5 8 . 0 , 6 . 2 ) - ( 0 , 1 ' 7 5 ' 0 , 6 ' 5 + 0= ,1 .0 8'2)

(zerowego) przeto wyznaczenie znanego kontroli obliczefr innarnozliwo66 Jeszcze podpory B ukladu np.k4taobrotu z podp6r rnieszczeniajednej

o n =p x ) u ! , r ' t ' t i ' a s

LI

1 | ,,n

M'Jr, - jest wykresernmoment6wostatecznych , za| Mrjest wykresernrnoment6w od obci42eniapar4 sil (mornenternjednostkowyrn przylo2onym do podpory B) dla rarny statycznie wyznaczalnej.

Rys. 2.61

4,r34
I

(Dp=-

EqTH] -\<J
r 2 t 2 l

1 ( 2,124-0,966 3 , 9 4 3 _ 0 , 9 6. 6 | .) =-[-] I t .^ 2,. 1. + 5 .A +t,rtn J, + + 2.1

2 2

)=

Przyklad 3 jak na rysunkt 2.62 wyznaczy6wykresy M, Q, N Dla ramy ptaskiejobci4zonej 10kN/m

I 'l

I
-l

'l
I

I
J zmI gm J
Rys. 2.62

'l
_l

_{

+m

na rysunku 2.62 tama jestukladem dwukrotniekinematycznieniewyPrzedstawiona (I znaczalnym.Aby otrzyma6 uklad geometrycznie wyznaczalny nale2ywprowadzid wiEzy: ) C' podpory przesuwtl - unieruchomienie pionowego obrotttwqzla I oraz ^

Uklad geornetryczniewy znaczalny

tYPu(2), Prqt A-1 i l-C s4 Prqtarni ( typu I ). prqt l-B prQtem

258

Ukladr'6wnari kanonicznych f , l, q , * q 2 A + r i r , = 0
=0 l / r r e r * t r tA , l l ' r , , Obliczamy wyrazy wolnych rlri r2,
10 kN/m

Rys. 2.64

R6wnowagawqzia I

2Mt-0

\p+6+20-6=0 -20 [kN 'm] = \P =

R6wnowagarygla 1-C
10 kN/m

) L Mr = 0 -4'3-20+6-6-4,5'3-8'4+10'4'2+r'2r'4=0 + r2P= -0'625 [kN]

i r21 r11 wsp6lczynniki Obliczamy

Rys. 2.67

R6wnowaga wEzla I

1EJ!-'6% s1 = o.23437 s EJ
6

Rys. 2.68 ( 1 , 5 + 1 , 2 + 1 , 2E 5J )= 111= = 3 , 9 5E J

Rys.2.69 LMt=g -1,5 3,95 EJ -1,25 EJ -0,23437 EJ.3 + r21. 4=0 = = I2t=-0J2421875EJ

rpi r22 Obliczamywsp6lczynniki Plan orzemieszczefi A,= |

coscr=0,8 sino= 0,6

x=

cosct

0'6 =0.75

y=O,75 ",no=O,OU$

Rys. 2.70 Als = 0,75 A 1 g= 0 , 4 5 + 0 , 8= 1 , 2 5

EJ o,17578125 Rys. 2.72

LM1=0

=0 + ,'n+0,3EJ-0,17578125EJ

=rzt t'n=-0,124218758J

R6wnowagarygla 1-C
rtz= - 0J242187 5 EJ /'1

579'l25' 2 = 0,17 EJ o,o4394s312 Et

EJ 0,17578125

Rys. 2.73

IMe - 0

- 0 , 1 2 4 2 1 8 7 5 8-J 0 , 1 1 5 1 8 1 2 5 E-J 0 , 0 4 3 9 4 5 3 1 2 8.J 3+r22.4=0 =+ rzz = 0,107958984 EJ

Rozwi4zaniem ukladu r6wnari kanonicznych

u q, -0,1242181 sEJL -20 = 0 fz,gs +0,107958984 EJ L-0,625:0 \-o,tz+zm EJ<p,

Jest

et = 5.442273853-L ' E.I = t1 nyJA 12,05 EJ

Wyznaczeniewqzlowych moment6w ostatecznych:

MDA=0[kN'm] M AD= 12[kN'ni] M e 1 =- 1 2 [ k N ' m ] = 2,1634 M tA =-6 + 1,5' 5,4423 [kN.rn1 + 0,17 M IB = 6 + 1,25' 5,4423 578125' 12,05 12= 14,9212 [kN . m] - 0,3'12,0 M tc = -20+ 1,2' 5,4423 5 12= -17,0846 [kN' rn] . = = + 0,17 M H 6 + 0,625 5,4423 578125.12,05 12 I 1,5 I 98 [kN . m]
Wyznaczenie sii tn4cych pret D-A
1 2k N m

Qto=6[kN]=9r,
Rys. 2.74 prgt A-1

= Qtt =Y=fY= Q,st

L___3m_I
Rys. 2.75

3'27e [kN]

263

prgt l-C

10 kN/m

er, =

lU,08

= 1 9 , 4 t[ 16 +80) 7 kN]

- ri,0846)= g., = 11ao 12,583 [kN]

Rys. 2.76 Wyznaczenierniejsca zerowania sily tn4cej w przedziale 0 < < 5

10 kN/m

=0 0 ', 8 Q @ i l= - 1 2 , 5 8 3 + 1 ' x 6 xo = 1,573 [m]

= 12,3679[kN M(xd=12,s$r:7:3 ml . 0 , -!Ystz' 8 2

Rys.2.77
prqt1-B 1 14,9212 kNm
<..-

Qrs

kNm

l'.{,51s8kNm l, f Qar
t.*

B Rys. 2.78

- 24+14',9212+11',5r98 = 6,305 [kN] 8 M n = - 1 4 , 9 2 1 2 + 6 , 3 0 5= [kN'm] .1 40,3 -13,7 = = 198 6,305' 4 M xa 11,5 [kN ' m] Qts = Qsr Wyznaczenie sil podlLrznych Rownowaga wqzia1

19,417 kN

6,305kN

Rys.2.79 LX = 0 2Z =0 .0,6 - N16.0,8 = 0 + Nrc = 27,444 4+ 6,305 +19,417 lkNl -3,279-N1s = +19,417'0,8+27,444 .0 0, 6=) Nra= 28,721

[kN]

+ 40'0,6= -3,444[kN] N cr = -27,q44 poprawnoSci Sprawdzenie obliczefi

17,0846 kNm

ari
Ntc

Rys.2.80 2Mr-0 -3Rc-8.4+80-17,0846=0 = ) f t c = 1 0 , 3 0[5 kN]

+ 10,305' 0,6= 12,583 Qcr : 8' 0,8 [kN] -12,583 ' = = + 40 0,8 19,4 17[kN] Qtc = -3,444[kN] ly'cr= 8 0,6-10,305.0,8 Wyniki s4takiesalneco Swiadczy, prawidloworozwtqzana. 2e ramazostal.a

265

na rysunku2.81. WykresyM, Q, N przedstawiono

, 10,31kN I

rNl i s,za
i 24kNt

:J -l =l
-F

@
B \\\\ 6.31kN kN i28,72

lI
El

_1

28,72 Rys. 2.81

Przyklad 4 jak na rysunku 2.82 plask4ramq obciEzon4 Rozwi4zat metod4przemieszczef

E;ffiil

Rys. 2.82 Plzeclstawiona ua rvsunku 2.82 rana lest ukladerntrzykrotnie kinernatycznie niewyznaczalnyrn. Celen otrzyt.naniaukladr"rgeometrycznie wyznaczalnego nale2y wprowadzii wiEzy- dwa ua unieruchotlienieobrot6w wqzl6w ijeden na r.rniemozliwienie przesuwr.l. U klad geornetrycznie w y znaczalny

Rys. 2.83 P f Q t yl - B i l - 2 s 4 p r q t a r n i t y p ( ul ) Prqty I -A, I -C to prqty typu (2). Uklad r6wnairkanonicznych

fi'o'
ltztQt

* | r t o r * l t . A * 1 i . .t t ' = 0 * , / ' r r ( 0 r + l r r A * i i , L, = Q
I'

f r i r Q r + r i 1 A + r i , ,= 0 1,,,t,

267

Obliczeniewsp6lczynnik6w- wyraz6w wolnych

f t el =o tttt

@ A

Rys. 2.84 R6wnowaga wqzla I

f)n'

t I s,skN
I
Rys. 2.85 ZM1=0 ,lt,-6=0 = \ p = 6 [kN.m]

R6wnowagawgzla2

rl

r2p

28 kNm Rys. 2.86 LMz =g r z p- 1 0 - 2 8 + 2 8 = 0 = 12,=10 [kN'm]

R6wnowagarygla 20 kNm \ 7
fq

Rys. 2.87

LMo =g 1 0 0 + 3 8 + 2 02 - 8 + 4 , 8 0 2 ' 1 1 , 6 6 2r+ y0 ' 1 0 = 0 =

r3p = -18,60 [kN]

Stan qt = 1

3 E J =O,75

EJ

2+!=o,sEJ L--t-a----J

=o,ae,t,

4EJ
.+

1-JJ:2 2 F J= o , 4 E , t
--.p.t 0,375 EJ | l-l )+ 4 \o.375EJ m r

Rys. 2.88 R6wnowaga wEzla 7 R6wnowagawgzla2

fl''

;-t
Rys. 2.90
ftr
DJ

fl'zr

Rys. 2.89
,ll

--

a < < E l
L|JJ

_ = -.l7J

R6wnowagarygla ' l0,375 EJ f (1) -l o,zqrJ

o'5 EJ

i l o,187s EJ I

Itr-I-l.lJl o,24 EJ 0,37;

Rys.2.91 E/+ 0,5EJ -0,375EJ' 6 + ry1'l0 = 0 * EJ. 10- 0,5 2M o = 0 0,24 Stan o" = I

= -0,015 "31 EJ = rit

2# =o,s e,t,

2 = 0,5EJ

Rys. 2.92

27"1

R6wnowaga werzla1 0,5EJ

Rys. 2.93

2 ' ' R6wnowaga wEzla2 (\*

t l 1

I ^, - - L , t

t 1 l

f r+=1"
EJ }, Rys. 2.94

t2Z=15 EJ rygla R6wnowaga

te

.l

rzz=1,5EJ (2)

Rys. 2.95

ZMo-0

- 0 , 3 1 5 E J ' 6 - E+ J l , 5 E J + 1 0 r y 2 = 0+

kz=0,1'75EJ

Stan A=l

Rys. 2.96 R6wnowaga wEzla I

O"'

0,225 EJ

-0,24)= -0,015 EJ 43 = (0,225

R6wnowagawqzla2

o,rrur(:

-{,ourt
0,05 -EEJ

Y2r,
Rys. 2.98

=0,175EJ =ry2 ry =(0,225-0,05)EJ R6wnowaga rygla

0,225EJ

l - )

,r1rza=0,175EJ

Rys.2.99 LMo+ o))5.) EJ'6-0,225 o)4.) EJ.l0+0,175EJ+ty.l0:0

kt=0'1685EJ Podstawiamy wsp6lczynniki do ukladu r6wnafi kanonicznych wyliczone +0,5EJ 92-0,0158-/A+ U rpt 6= 0 {z,SS I]O,S =0 U gt +1,5 EJ <p2+0,175EJA+10 =0 +0,1685 E/rp1+0,175 EJ rp2 EJ A- 18,60 f-0,015 podporyC i wyznaczamy kqty obrot6wwqzl6w I i 2 orazprzemieszczenie .',) . ,:
, a

2 , ri
ii.)' ) t'1',

c
:)

( l',,(" ti

't 1532 | <o, ,' = 134.986 EJ I. wqzlowych rnotlent6w Obliczenie ( M" ,, = 0 fkN'rnl ' | = 6 + 0 , 7 5 ' 3 , 0 3 48 = ,276 [kN'rn] lrtn = 2r,69 3 [kN.m] (-23'426) 13 4,986 + 0,225' + 0,5 r t, = I' 3,034 l -29,9 = = 69 [kN' m] 0,8'3,034 0,24'134,986 lr tu = 8,463 = (-23,426)+0,225'134,986 I 0'5'3,034+ [kN.m] Tr rt -8,463 - 0,05'134,986 = r r, = 10 + 0,5(-23,426) [kN . m l l =-31,183 =0,4'3,034-0'24'134,986 [kN m] l* ut = 20 [kN'tn] 1", = lMzo 28 [kN'm] Wyznaczenie sil tn4cych
I

= -:.0:+53 I-L 898 f<0, EJ I'' t 'l -23.4265642 = |a" EJ I''

prgtA-1
8,276kNm A

r1

Or,1
Rys. 2.100

to'o
I
Rys. 2.101

Q.r = 4-'

R' )'t6 -. A

= 1 , 9 3[1 kN]

Q,,=Ql'=#

)1 697+R 461
A

= 7.53[ 9k N ]

[kN] Qre =4+2,069= 6'069 = 3,862 M c = 1,931'2 [kN' m]

prql2-C 8,463kNm

c
Qzc l 6 m a Qcz .

7n-R461 Q.tr=Q.r.t= 6

=1,923[kN]

Rys. 2.102

pret1-B

Q t n= Q s t =
pret2-D

= Qoz = -+ =4,802 Qzo [kN] 5,831

Wyznaczenie sil podluZnychz r6wnowagi wqzl6w: - wqzei I
7,539kN

Rys. 2.105

sv-n

Nrz = 2'230 [kN] - 6,069 = 1,470 Nt a : 7,539 [kN]

werzel 2 1,923 kN

LZ =0

Rys. 2.106

LZ=o
LX =0

7,s3s-r,s23-4.8025*l rr,

=o =
+

NzD = 3,668[kN] Nzc = 0 [kN]

-2,230-3,668;l+a,SOZ j +Nr" =o 5,831 5,831

na rysunku 2.107. M, Q,N przedstawiono wykresy Ostateczne

rl20kNm
1,923kN

@
.IkNm]

Rys. 2.107

Przyklad 5 Dla plaskiej rarny (rys. 2.108) sporz4dzi6 wykresy sil przekrojowychM, Q, N.

I
l_-,

,1,

q tt

o tt

),

o tt

Rys. 2.109

Przedstawiona na rysunku2.108 ramajest uklademtrzykrotniekinematycznieniewyznaczalnym. Aby otrzymac uklad podstawowy nale2y wprowadzi6 dwa wiqzy na przesuw i jeden na obr6t. R6wnania kanoniczne metody przemieszczeh'. ( + r12 L2 + rg A3 + 11, = 0 l111<p1 A-1 I 11 I b ' tpt 1r17 4,1* 171 , =0 f 4 1 9 1* 4 7 L 1 + r ^ ^ 4 1* 4 , , = 0

,ffi
Wyrazy kolumny wolnej rtp, rzp. r3owlznACz?my z rOWP i r6wnowagi nowagi wqzla rygla A-P (rys.2.109).

Rys. 2.109

a)

w() E-F T
(----,)" n*'
Rys. 2.110 ZMt =g b) 4r-12=0 + r1o=12[kN'm]

/--\'rP \ 7

Rys. 2.111

I1=0 ZX=0 c)

- 8 - 3 , 6 . 0 , 6 + N0 1 ,' 8 = 0 =

Nr=12,7[kN]

.0,6 N=3,6'0,8+12 , 1 = 10,5 [kN]

Onr=12kNm
kN N=10,5

1 2k N m

ZX=0

rzp=-22,5lkNl

279

d)

or.r.r'(l

Rys.2.113 ZMp =0 =1 Stan <pt 1 2 + 6 - 1 0 , 5 ' 4 + r y r . 3 = 0+ tp =8 [kN]

Rys. 2.114 Obliczeniewsp6lczynnik6w11 1,r21,\1 a)

g'-r'-,)
Atrr t t
/ \-/"
LMt=0 "tt-3EJ=0 = \t=3EJ

Rys. 2.115

b)

Rys. 2.116

IX=0 c)

, ? t - J

2Mp-g

Ul=u

4 + u = 4

Rys. 2.117 2X=0 Stan Ar = 1

= 0 , 1 5E J C

r21+0,25EJ+4=O

rzt=-0,58J

= 0,75 A1p= ctgcl'

Rys.2.118

28't

Obliczeniewsp6lczynnik6wrp, r22,r32 a)

/---\rrz t 7
(1) 1

o,25EJu)
Rys. 2.119 2Mt-0 b) ,12=-0,5EJ

RYs. 2.120
= --

0 ?5

IX=0 LM, =g c)

fzt

LJ

+ 4N = 0.15

o 5 " '? -J

EJ.3 =

N = 0,10.EJ
(1)

r22
------------->

Yu

, . Y= o -

u ,L . ^ = o 'L2 5E J+ 3 o.lo 6 =!

nl

Stan A3 = I

Rys. 2.122 Obliczeniewsp6lczynnik6wr13,1"23, tj3

a)

b)

/-\'rs

E+
LLIt=0

T
I riz=:EJ
J

EJ
o

Rys. 2.123

Rys. 2.124

2 Y= 0 2M, =g

9 4N =-EJ .3 o
1

:+ U =f.U t2

c)

Rys. 2.125

2X =0

, 1 a

- - - L J

I ^, 12

283

Tak obliczone wsp6lczynniki wstawiamy do ukladu r6wnair kanonicznych

-o,s EJ L2*\ u t, +r2= o 3EJtpl - 0,5 q1 *! EJ =o u b - u U -22.5 |

r , t- ! 2 u o' r * !3 u t " 9! u u + 8 = o
Rozwi4zuj4c ten uklad otrzymamy =31,1 ,U tp1 t n, l Lz=200,93 *, tt=-14,6518 l

Obliczeniewqzlowych moment6w: M A t = 1 5 ' 5 5[ 8k N m ] MtA = 3l,l l6 [kN'm] = -7,1 16 [kN' m] 16- 50,233 M IB = 12- 3 1,1 - 4,884 = -24,0 [kN' n] M t p = 3 l , l 1 6- 5 0 , 2 3 3 MPt=0[kN'm] M P C= - 1 2 [ k N ' m ] - 50,233 = - 4 6 , 6 5 7[ k N ' m ] M H =-12 +15,558 M c p = - 6 + 3 0 , 1 4= 2 4 , 1 4 [kN'm] Obliczeniesil tnqcych: pret A-1 kNm 3 1, 1 1 6 pret1-P
24kNm

rf-=ffi]r
oAll
t

\-l I --'/ kNm I 15,558

I
i

loo'

L-----!,a-----J
Rys. 2.126 Rys. 2.127

Qa = Qt,q=

15,558+31,116

= I 1,668 [kN]

Qtp = Qpt = -

1A

= 8 [kN]

pretP-C
24,14kNm

// ;...

Qpc = Qcp=:

1At4-t)

= 2.428 lkNl

pret1-B
Qrp <----.-

7,116 kNm

46,675kNm Qat

R y s .2 . 1 2 9 46,651 +1,116 = 20,965 Q n t= 1 2 + [kN] 6 46,651 +7,116 = 3 , 0 3 5[ k N ] Q t n= 1 2 -

:4f1= Silapoprzeczna zeruje siqdla -t'6 W punkcie tym moment zginaj4cy wynosi

5,241 [rn].

lul(.vi = -46,61 =8,266 5 - 1..S,Z+t2 + 20.965. 5,24t [kN m]

1.

Obliczeniesil podluZnychz r6wnowagi wqzl6w: - wqzei I

7,539kNl

Rys.2.130 LX =0 E)'= 0 Nrr =3,035 [kN] = 81 9 , 6 6[8 Nrr = 11,668+ kN]

- wqzet P

2,428kN

Rys. 2.131
sv - n

8 - 8 + 2 , 4 2 8 . 0 , 6 - N p c ' 0 , 8= 0

N P C= 1 , 8 2 1 [kN]

LX =0 '0'6= 3'035 '0,8 + 1,821 N pt = 2,428 [kN]

Wykresy ostatecznychmornent6w zginajqcych,sil tn4cych i sil podluznych przedstawia rvsunek2.132.

24,14

B 20.965kN 9,668KN i1 3m

@.

[kN]

Rys. 2.132

zapamigtajmy,ze w ukladachprzesuwnychprzy rysowaniu planu przemieszczefiwystqpuje jeden z lrzech PrzYPadk6w:

1)

n----I 6; 6r ' ll l^,,= tl

i l

2)

u,flu,
3)

Rys. 2.133 i termicznego. geometrycznego Dalsze przyktadydotyczy6bqdqobciq2enia Przyklad 6 o wielkoSci 611 W ramie przedstawionejna rysunku 2. 134 podpora C doznalaprzemieszczenia N' M, wykresy Sporz4dzi6 geometryczne. Q, to obciq2enie Jest pod k4tern45o.

FffiiI

3m

4m Rys. 2.134

4m

Rama ta jest ukladern dwukrotnie kinematycznie niewyznaczalnym'

288

65042 l, 6EJ96o; = 0,2651

3 EJ

^ld

60

;=

o,23s70226)\

6 EJZ- 60

{D',

= 0,265165042)"

Rys.2.135 t; L t )= ! ! 5 n = A r ^ 2 " E A.r. = Y 6n 2 " E J 6 o= 7 = -0,265165042x [r1r =0,23570226)' lr2r

289

Stan q1 = I

Ittt=3EJ

\,i, = o.tut

3EJ =EJ

Rys. 2.136

Stan 92 = I

I rrt = 0.5EJ

= t tt \'>-z

4EJ =EJ I

2FJ =O.;EJ I

Rys. 2.137

290

kanonicznych Ukladr6wnair : 0 + 0,5EJ,q, - 0,265165042 ?u ft U <p, = ?v 0 fO,sA,p, + 3EJ 92 + 0,23510226 ]- =oJoa ]242s 9r = o,lo438 -0,096 644ix Qz = -0,0959 += ]EJ EJ przyDalsze obliczenia wykonuje siq wedlugzasad w przytoczonych orn6wionych
kladach.

WykresyM fr. Q", Nfr, przedstawiono narysunku 2.138.

-l

T_
.1._

:T

ol

-l

--{

@
Rys. 2.138

PrzykladT pionowegoprzesuwuo wielkona rysunku2.139podporaC doznala W belceprzedstawionej belkijest stalai wynosi EJ =2.104 [kN.m2]. Sporz4dzi6 Sci 6o =0,06 [m]. Sztywno6c M"iQ"r. wykresy

Rys. 2.139 Powy2sza belka j est dwukrotnie kinematycznie niery znaczalna (prqtytypu (I), (2), (2a)). E ' . I 6 6= 1 2 0 0[ k N . m 3 ]

l,ir L." = (- I * 1)u, b^ " = -l 2 4EJ6^ =-0.0417l" ['" [ 8 3)

Stan qt = 1

r =-S EJ60 =-0,3751"

5J l n t = 1 , 2E =0,5 EJ = ry2 lr21

Rys. 2.141

292

Stan tp, = 1

Rys.2.142 f \' t-= o , 5 E J I

l'zz= zcL

Uklad r6wnarikanonicznych rnetodyprzemieszczeh -0,37 =0 5?u f ,zsaL q1+ 0,5EJ 92 { - 0,0417 )v= 0 ot g, + 2 EJ <p2 lO,s rnanastqpuj 4ce rozwi qzania:

oL l t , = o ' r rE J^ 1' ^
= -0,06 l<P, EJ t" M ^ = - ! ! ' 9 , 3 2!4 = - 9 1 , 2 [ k.N m]
4 L,J

.r n r M , , =! ! . o . l z L + =r,.,[kN
1 I',J

I M r z= - 1 ^ * E J. 0 , 3 2 4 * 6 , 5 E J( - 0 , 0'q E!J = - 9 J . 2 [ k N. m ]
8 EJ

M?t =- 1 ^ * 0.s EJ.o,tz+ !J + EJ(-0,06) + J = -32J,6 [kN.m] S E E =327.6[kN.ml Mt n = l x * u t ( - 0 . 0 6 ) +

J IlJ

293

na rysunku 2.143. Wykresy M {u I Qf"1 pokazano

EJ6e = t2gg [d!t31

Rys. 2.143 Przyklad 8 na rysunku 2.144 podporaA doznalaobrotu o k4t 96 = 0,004 [rad], zas W belce pokazane.j pionowego o 6o - 0,05 [m] . Sztywno66belki jest stala i wynosi podpora C przesuniqcia EJ =1,5.104 y fui efu. [ k N . r n 2 ] .w y k o n a 6 w y k r e sM

Rys. 2.144 niewyznaczalna. Belka ta jest jednokrotniekinernatycznie

Rys. 2.145

-250 = -230 [kN'm] \s = 20

Stan tp1= I

zEJ
o

1 -,
o

EJ

Rys. 2.146

('t \ s r"i , = 1 1 + l l E J = : E J 3 [3 ) wiekowe R6wnanie ! aL t, -230=o

J

1 E.l tnoment6wwqzlowych Obliczenieostatecznych ( 0 ,= 1 3 8 1 M . t r= 4 0 + ; . i 3 8 = 8 6 [ k N . m ]

3

) m M trnt = 2 0 + - 1 3 8 = 1 1 2 [ k N]
J

= - 1 1 2[ k N 'm ] +1'138 M tc = -250 przedstawia 2.147. i sil tn4cych moment6w zginajqcych wykresy Ostateczne rysunek

A-I," .t-a
1 1 2k N m

@ @
Rys. 2.147

295

Przyklad 9 jest obci4Zeniu Ramapokazana na rysunku2.148poddana termicznemu Sporz4dzi6 wykresy M ' o " r , Q ' o "i, N 1 . , .
r
/-:-T',.

'.,,.|. )

l^

'

EJ = 1,8 .104 [kNmz] f 1 l

tt = 20 ["C] tz=-8 ["C] L , t =\ - t z = 2 8[ " C ]

t0=f6r='r:'z -6[oC]

.'=0,0000rr [._f

EJ'=o,1e8t+l
Rys. 2.148 Przedstawiona na rysunku2.148 rama jestuklademdwukrotniekinernatycznie niewyznaczalnym. Wydiuzeniaprqt6w od Sredniej ternperatury wynosze: LhA = ut0 h/t = 0,00001 '6'5 = 0,00033 [rn] Llr2 = ato lt't = 0,00001 l'6 ' 4 = 0,000264 [m] L l r n - u t t l r u = 0 , 0 0 0 0 1 1 . 2 0= .6 0 , 0 0 1 3 [2 m] Llzc = ut1l2g = 0,00001'6'6 = 0,000396 [rn] Momenty wyjScioweod r6znicy temperaturAt:

Rys. 2.149a

EJ a Lt

. 28 0,198 = -l1,088 [kN.m]

0,5

Mit =11,08 8N ' m ] [k Miz = EJ-uLt = - 0'1?8-' 28= -',088 [kN.ml h2

0,5

M)t=11,088[kN'm]

M)c = -g:4*

h1

28= -s,24[kN. - o'128i m]

0,6

Mbz= 9,24 [kN m] Momenty wyjSciowe spowodowane prqt6w: wydluzeniern

Rys. 2.149b

Mit=Mi,c=+
,, ,

Ar,^6FJ \z
=-

0,00132.6.1,8.104 25

=5,7024[kN'm]

rvilB=-

Lt At.3EJ
(,,,

0 . 0 0 0 3 33 . l , g. 1 0 4 -0,495 = [kN .m]

36

Miz = M5t -

80 .1 ( A t 2 c- L t t B )6 E J _ - 0 , 0 0 0 9 2 4 . 6 . 1 , 1 = -6,237[kN .m]
. 1

t6

Mic=Mtz=

t ^t

+ L l t 2 \6 E J _ g , g g g s g a . 6 l .. g . l 0 a _ 1 , 7 g 2 [ k N =--'---= m]

36

Z rystrnk6w 2.149a i b odczytu.lerny wyrazywolnew ukladzie r6wnafr kanonicznych - 6,237 = t1,088-1 = -1,0296 1,088+5,702 4-0,495 [kN m] {n, - 9,24 - 6,237 -1,782 = -6,17 . = 11,088 1 [kN rn] lrz,

297

Stan91:1

Rys. 2.150

= 2 3z t [nt = EJ lrzr 0,5

Stan <p2:l

Rys.2.151 I ' - = 0,5EJ | rrt

I t . > .= >1 E J
t l

kanonicznych Ukladr6wnari +0,5EJ <0,-1,0296=0 fz,ztl <p,

gLq, *1 et ,p,- 6,171 =o 1o,s

| ' 1 t L

Iego rozwiqzanieto k4ty obrot6w wqzl6w I t z f 't l < o '= - 0 . 3 8 2 2 E J ]t . ' 'l | < 0 ,= 3 . 8 1 7 3 EJ I'"

Ostateczne lnolrenty wqzlowe od obci4zenia tenrlcznego:

M n ,

= -1 1,088+ = -5,538[kN m] + 0,4(-0,3822) 5,7024

= 16,485 (-0,3822) M t a ,= 11,088+5,7024+0,8 lkN ml * 6,236 + | (-0,3822) + 0,5. M t z= -l 1,088 3,8 173= -15,798 [kN.m] =3 8,477 - 0 , 3 8 2 2 )1 +. 3 , 8 1 7 M z r = i 1 , 0 8 86 - , 2 3 6 + 0 ,(5 [kN m] -0,495 -0,686 . = = + 0,5 (-0,3822) Mrs [kN m] ) = -8,477 Mzc = -9,24-1,782+ ^ .3,8173 [kN.m]
J

+. 3 , 8 1 1= Mcz = 9 , 2 4 - 1 , 7 8 2^ 38 , 7 3 0 [kN.m]
' a J

Ostateczne wykresyM', Q',ly'/przedstawiono na lysr,rnku 2.152

0.072kN r kN i2,189

tz=-8"C

t1=20"C

@
I i # 5m kN i4,01e , 4m kN i 1,83 i

.tkNl

1,830

Rys.2.152

Przyklad l0 Dolne wl6kna belki AB (rys. 2.153) zostaLy podgrzane w przedztale A-l o 20"C, l-2 o 1,6"C i A-B o 24oC. Sporz4dzi6wykres rnoment6w zginaj4cychi sil tn4cych. tz= 6"C

EJ=t,5.toa [kN.rn21 cr= 0,000011 [1/"C] Lt =20l"cl Lt Ai = 20 ["C] L t t 2 =l 6 f c l Lt2B= 24 l'Cl h = 0,4 lml EJ a= 0,165 [kN .^2 l'C1 jestdwukrotnie Belkaz rysLurku 2.153 kinematycznie niewyznaczalnaprzy wykorzysjako prqta prqta taniu A- I typu (2a).

Obliczeniemornent6wwyjSciowychod obci4zenia tennicznegozwiqzanego zr62nicq temneratur Al

Rys. 2.155

M ml tt =-g+^= rfif=-8,25rkN
Mr.,t = 8,25[kN.m]

Mt2=-Y#"=
M2t = 6,60 [kN m]

-!l#-!9 : -6,60[kN. rn]

=-lutY'tu =-L! 0!!!'u =-14,85 Mzs [kN.m]

i wyraz6w wolnychukladu r6wnah kanonicznych = = [kN' n] t11, 8,25 6,60 1,65 -14,85 -8,25 = = 6,60 [kN . m] l,zt Stanrp1:l

Rys.2.156

Stan tp2:1

I:;,,

(] =: EJ=1,,2EJ ) = 0,5EJ

9z=1

f=e,t

f =e't
Rys. 2.157

301

= zst \iz-z

[ r y = 0 ' 5E J

Uklad r6wnai, kanonicznych

=0 + 0,5 EJg, + 1,65 u <p, f.z -8,25 = 0 +2 EJ<p2 ,7 <p1 [o,s

Jegorozwi4zanieto k4ty obrot6w wqzl6w 1 i 2:

4s]Ito,= -3.453

' lo, = 4.98837

t''

E.r

momenty wqzlowe: Ostateczne

= -7,559[kN'm] M A1= -8'25-; (-3 '45349) M tA = 7,559 [kN'rn] = -7,559lkN ml 0,5'4,98837 M t2 =-6,60+ I (-3,45349)+ = 9,862 + l' 4,98837 + 0,5(-3,45349) M 2t = 6,60 [kN' m] = -9,862 +1 4,98831 M zB = -14,85 [kN'm] 2.158. na rysunku WykresyM L",, Q[r, przedstawiono

9,862kNm

3,287kN

Rys. 2.158

2.5. Symetryczne uklady prgtowe

W przypadku uklad6w prqtowych symetrycznych obliczenia rnetod4 przemieszczefrrnoZna tproSci6,podobniejak to mialo miejscew metodziesil. I tak ran-ra plaskaz rysunku2.159jest o5miokrotnie kinematycznie niewyznaczalna.

tr=co'rsil

Rys. 2.159 Gdy na ni4 dziaLadowolne obciq2enie to rozkladamy go na symetryczne i skoSnie symetryczne. Przy symetrii rozwi4zujemy uklad trzykrotnie kinematycznie niewyznaczalny

(rys.2.160),

Rys. 2.160 zaSprzy asymetriiukladpiqciokrotnieki nematy cznieniewy znaczalny (rys.2.16 l).

oSsymetrii Rys. 2.161

i
I

Ostatecznemomenty wqzlowe z symetrii i asymetrii sumujemy wedlug zale2noici

Mi"t = Ml/^ +U?"v^ Mi;'=-Mi/^ *M?'Y'n

(2.15)

2.6. Analiza plaskichuklad6w kratowych- kratownice

Rozwazmyprqt ,,i-j" kratownicy znajduj4cysiq pomiqdzywqzlami ,,1"oraz,j". Jeston rozci4gany lub Sciskanyw zaleZto(ci od przemieszczefiwEzL6w, do kt6rych nale?y.
P1
+

= u, I u(x=o1 t1= lu(x= ut

Rys. 2.162 Korzystajqczr6wnah teorii sprq2ystoSci (por. l22l) dla anaiizowanego problernumozemy napisa6

du o

if-e)
l |

d x E E \ A ) to r6wnanie Calkuj4c otrzymamy calkEog6lnqzawierajqcqstal4 C

u. ( x )E -P. ' Ax + C

(2.16)

Wykorzystuj4c warunek brzegowy u(x = 0) = u i obliczamy stal4 C C =ui Azatem u(x\=r.t,-'i x

E/l

(2.t7)

Podstawiaj4c do (2.17) drugi warunekbrzegowy u(x=l)=u, obliczymy silq osiow4P; u . j= u i - - , P i ^ E =+ fi = A , \ui-u1)

(2.18)

Z warunku r6wnowagi Pi+Pt=g wyznaczamy s1lEP1 tr/ P}i = - P i = - : : : @ ; - u ) l

(2.re)

304

(2.18)i(2.19) mo2emyuj46rnacierzowo Zale2no1ci

., K ; t Ka=S K rnacierz sztywnoSci, z - wektor przemieszczefr wqzlowych, S - wektor sil wqzlowych. Je2elido (2.17)wstawirry (2.18)to otrzymamy "'J. . s

l4l EA(t -r)['i] I; lP,l I l - t t 1l_2 Jlrr \ .(

(2.20)

t t ( x \ = - - ! - - lr)+ Lr r r= l ' - i 1 , ,+ +; N 2 G ) iu , l I l ' , ;= N 1 ( x ) u / \ t ) ' \ t ) '

gdzie: N1(x)=l--.
l

rti-Lti

N2\x)=1

sq ftrnkcjanriksztatrtur wyra|aj4cyniprzemieszczenia punkt6w osi prqtaprzezjegoprzenrieszczeniawqzlowe. Rozpatrzmyjeszczesytuaojq, gdy prqt w stosunkudo globalnegoLrkladr-r odniesienia pod k4temcr (rys.2.163). nachylonyjest

l I t'0
Rys. 2.163 - . r ' , ; 2+ ( z = i z1)2 12 J(.r7 - x, ; + 1 n 1 - u1)12 +l(z 1 - z,) + (- i - r,)]' f[(:c7 Po odjqciu stronamiotrzymamy 2t Ll + (N)2 = 2 Qt -r.t) (x - x) + (u, -u)2 1 1 + 2 Q v ,- . ) Q i - 2 , ) + ( w , - w ; ) 2
( t

tFA=*";il

Wykorzystuj4crysunek(2.163)i twierdzeniePitagorasa rnozemynapisa6

= 1t+ Al)2

(2.2t)

(2.22)

Poniewa2rozwaLamy teoriq liniow4 to moZemy pornin46wyrazy drugiego rzqdu.

Xi-Xi Zi-zi

- r,) -1L,l = (tt.1 gdzie'. x . i- x i I -.t

+(w i -w)

--!

(2.23)

=coso(=c

1-cosF=sin61=s

t
Wydlu2enieosioweprqta,,i-j" Ll = c (u1 - ui) + s (w 1 - wr) = -cui - sw; + cu.j + sw.j zwiqzane jest z sil4 osiowq w prqcie PI = - c u : - s w i + c u j + s wj Ll - EA Z silq osiow4 P w prqcie ,,i-j" zwiqzanes4 sily wqzlowe: Pi"=-Pc P.1r=Pc , , Pir=-Ps P.1z=Ps

(2.24)

(2.2s)

(2,2$ do (2.25) ustalarnyza\e2noSt pomiqdzysilami wqzlowymi i przePodstawiaj4c mieszczeniami tvch wezl6w

Pir=

FA

T
p.l

u; + csw 1c2 ; - "', j - csruy)

-, r r u - , 2 ,.szw P , , ,= . 4 1 ( c s t t+ i i) P i r = T ( c z u ; - c s w i + c 2 u i+ c s w i ) ^ f :- = r '

(2.26)

E
I

A ) ) , l-CSlt: - S-w: + CSU.+ i ,5-W ) i

Zale2no{t, (2.26) przedstawmyw zapisie macierzowym

[p*I

"2

cs ,2 -c' -r2

-"2 -cs "2 c.r

-cs -r2 cs ,2

l n , l E A c^t
l P , ,I

1",
1.,
l".i I
l*i
(2.27)

-rgdzie'.

l ' ^ l

-r2 -cs

lPi')

S=Ku
c=coso(, s=sino(

Przyklad ll Dla ptaskiej kratownicy z rysunku 2.164 wyznaczyt przemieszczenta wqzl6w oraz sily osiowe w prqtach.

--I-"--EAp= 1002[kN] FAs= 1336[kN] EAK= t679 1kNl1

Rys. 2.164 Aby skorzysta( z zale|noici (2.21) nale?yponumerowat wEzLyi prqty.

Skladowesil zewnqtrznychi przemieszczefi wEzl6w pokazanona rysunku 2.166

wl =o w 5 =u 5 = o uo=o

ug Rys. 2.166

307

Z rysunk6w2.167 i 2.768 mo2enry odczyta6 zale2noici pomiqdzy silami wqzlowymi, a skladowymt sll przylo2onych do kofrc6wprqt6w schodz4cych siq w danyrn wq21e.

Rys. 2.167

t';;ffi,,tlr*+r.,u
^7 12z

ild ^/*F ^/ -l % rdl Y 's,U,L *,Lp,L -P3,

e

,8,1"':

-oii,l

,f,l'o*

'uiy,

Il

I I
X

@"*L-JL*
Pd'" E ".1

-r".t,

o|

e&

RYs'2'168

i., =4',+41
4r=Plr*47r=R'q Pr.,=P],+f.j.,+r|

P+,=P?,+rf,+rf,+rf, Pc==P?=+rf=+rf=+rf= =Ps], =Hu Ps. +Pf,+Pl,

(2.28)

= Pl,+ Pr6, Pz,=P],+r.j,+rl, Ps, + Pl, =Vu = P31., P3..+,af" +ri, +rfl P e , = P t , + P l r = P , = P:l-P:-+rf +rf +rf' P 6 , = P l r + P ! ,

W ukladzie(2.28) rnamy l2 niewiadomychw tym 8 przemieszcze,h.i 4 reakcjepodporowe. Terazzapisujerny dla ka2degoz prqt6w kratownicy r6wnania (2.21).

Prpt I 1=3[m, ] c x , = 0 os , i n o ( = s = 0 ,c o s c t= c = l ,
E A p - 1 0 0 2[ k N ] I

t ( t o -r o)[ ,rt [ar' _ 1 0 0 2 1 o o o o l 't ,)4,, lI ? l t 0 I o l Ltz l l=t'o I lo'" elp|,, \ " 0 0 0 j l ;,)
. -

",- ,)

t;'

-rro;rrl

(2.2e-t)

Prgt 2 = c = l, / = 3 [ m ] , c [ =0 0 , s i n c [ = s = 0 , cos(x, EAp = 1002[kN]

- 1 ' ) f" z ) u't-ud ) l ( ' o t o o 2 0 0 o l .rl=rro + l p ] "-1 l 0 l -u2 +u4 I ' l ' t - l J l 0 0 r o l "l o l

t lrAl

slpt,)
Prgt 3

l-l

(2.2e-2)

[0

o o o Jw L q)

/ = 3 [ m ] , g = 0 o , s i n c [ = s = 0 , coso(= c = l, 5 6 9 1 0

EAp = 1002[kN]

n 1 ; i . l' l - r o I o l rolrfj o o o )l . f
[o
LrsJ
Prgt 4

sfpil ( t o - r o )l"') u 3- u 5 alp|"|-roo2 ol o o l l . r l = t t o 0

-u3 +u5

(2.29-3\

i = 3 [ m ] , 6 1 = 0 o ,s i n o ( = s = 0 , cosct(= c= l, 7 8

EAp - 1002 [kN]

,froo,)

t)rr^,l=Y ol o o t t l r f l [' l - t o r o l "ul

rzlr!,,j
Prgt 5
I =4lm],

(t

o -l o') ,o)

ll

12

| o l w+l=3tq J

"o-uu 0
(2.2e-4)

l-ua+"6 [o o o o) * o ) l . o

66=90o, Sin66=J=1, cOS6x=c=0,

EAs- r336 [kN]

' f . i l . ^ ^ .o (oo)f*l f 0 *, ulrl,l=Ylo r o - t l l * l = t t o )-w2

3lpi.l olpi,) l0 0 o oll"rl [o -r o t )lw,) I 0 [-,, + w 2
(2.29-s)

Prgt 6 I =4lnl, c t = 9 0 o , s i n c r = s : 1 , c o s r x = c = 0 , E A S= 1 3 3 6 [kN]

n|.",., ,^ 1" . f o o o o') 0 [ , , 1 t o j r , 6 , L = l #rl o o -' lJ,rl=r:+ ,lrf,l lo o o oll,.l 0 -r -w< sfpou,j
[o o t)lw4)
Prqt 7 / = 5 [ r n ] , s i n c l t , == . r0 , 8 , c o s o ( = c=0,6,

9 1 0 7 8

W< -Wa

(2.2e-6)

* wt

E A y = 1 6 7 0[ k N ]

qlpl,)

- 0,48 - o,o+ ,) n,l=+ | o,+s0,64 ll'",| = 3 lpl,l | o,:o 0,48 0,36 0,48 | | ,,,I
[-0,+a -0,64 0,48 0,64 )lw2) O,Z eq - u ) + 0 , 4 8 ( * O t*) I - ur)+ 0,64(V- r) ) (u1 = 3Sa 0,48 )|

' f qi I

( o,ze 0,48 -0,36-0,+a) f a1 I

- u1)- 0,48(V- w.t)l | 0,36(u1 t l - u2)- 0,64(wr - wz) (ar1 f- 0,48 )

(2.29-7)

Prgt 8

8o , s O (c / = 5 [ m ] , s i n C X , = s = 0 ,c = = 0 , 6 , E A f = 1670 [kN]

s fpf,l

-0,48 -0,* w . It uloif =+l o,+s0,64 lJ -0,48 Tlpo*, '

1 s fp-t,J
-u a \+0 .48( r y- w+) o ,:o tr, I ) -u 3q )+0 ,64( r y- .n = 334 0 ,4 8 (u ]I -

,rl ( ose 0,48 -0,36-0,4s) 1.

0,36 0,48 " o l l-0,36-0,64 ll I 0,48 0,64 [-0,+s )l w q J

f-o,+s
310

(ar3 u) | 0,36

(wz w+)| 0,48

(2.29-8)

I
Prgt 9 / = 5 [ m ] , s i n c r= s = 0 , 8 , c o s o = c = 0 , 6 , E A y = 1 6 7 0[ k N ]

-0,48 -0,64ll', ro]rrr, =+l o,+s0,64 = f f " -0,48 rrlp:,

| rzlrl,J 0,36 0,48 l-0,36 llrul -0,64 0,48 0,64 [-0,+s )lw6)
-.) O,Ze + 0,48(rs {u, -rz6) I ) 4Za 0,48(u5-u6)+0,64(*s-*d ) I (u5 - u) - 0,48 0,36 (w s - -) | l- u) - 0,64(ws - wd) 1rz, f- O,+S

s f";"I

( o,ss 0,48 -0,36 - o,as ) [25 I

(2.ze-e)

Podstawiajac(2.29-1+9) do (2.28) otrzymujemy uklad r6wnari slulqcy do wyznaczenia przemiesz czeh w gzlowych i reakcji podporowych. Uklad ten zapiszmy w postaci
I

2 lP,
J

ln,
t ' I P,, t - I D

't, ^tl n2l t. ^ 3t

2 krz kzz lcn kqz ksz ket ktz ksz ks, ktoz

t - -

n4l ^51 ^61 ^11 kat tr91

^10 I ^lt I t. Ll2 |

6 I Pz- = 3 3 4 7 lro, 8 9 "t' | l0t&, l ' l l It ,D 6t I t 2 lPe"

l"''

l'0"

,.

hoe 4ot \rz \ra hrt kp2 lq2z knq kns hze ktzt

3 4 5 kB 4q krs lrzz kzq kzs kn kzs 4q kcz k44 kcs ksz ksq kss kez lreq kes ktt kto kts &s: ksc ftss kgz keq kss ktot krcq krcs hrs ktrq hrs

6 7 4e 4t kza kzt kx kqa kse ket kte krc kgo kn kct kst k67 kt.t ks, kst

9 l0 krg / r r to kzt kzs kzro kts ks,) h r c kqa kqs k q r c ksa ksg k sr o kea kas k s n ktt ktg kt to ksa kag & rr o ks" kgg k s r o f t r o r k r o s ktoto \ r t h r g & t tr o ktza kns hzrc

8 kB

11 kttt kzI kttr kqrr ks| kett kt tr & rr r kgl ktott * r rl

12 kttz kzrz kzn kqn ksn kse kt tz kaD kgtz ktotz

uy u2 u3 u4 us u6 u'l ug ug uto uU u12

(2.30)

htn hztr ktzn

lub ) w zapisie macierzowym P: Ku, (ky: \1) MacierzK jestmacierzq szty'*moSci calego ukladu,ajej elementy k;;liczymy z zale|noscr

=\tcir' tet,
m - numer prqta wychodz1cego z danego wgzla

(2.3r)

A zatem fttt=1+Q,lS=l,J,6i = k 2 1= 0 , 4 8 k12 ktl=kzt=-0,36 ktq=kqt=-0,48

kzz = 0,64 kzl=klz=-0,48 \ 3 = 1 , 3 6 k z q = k q z = - 0 , 6 4k 3 4 = k 4 = 0 , 4 8 k t n = 1 . 6 4 = k52 =0 k25 = k62 =0 k26 = k72 =0 k27 k2g=kg2=0 = k92 =0 k29 k2lo=ktoz=0 k 2 t t= k t n = 0
k 3 5= k y = 0 k 3 6= k 6 = 0 kv=ktz--l k3g=/ca3=0 k39=ky=0 k 3 l o= k t o : = 0 k311=k1g=0 kt. = k.n=0 k46=kuo=-1 ktt = k-t =0 k4g=kg4=0 k49=k94=0 k 4 l o= k t o q= 0 k4ll=kttq=0 k 4 l z= \ z q = o

hs=kst--l
k16=k61=0 : k 7 1= o k17 k1g=kg1=0 = ky =0 k19 =ft16= 10 k119 =t111 =0 t111 kn2 = k12= 10

k2t2=klZZ=0 k3t2=klzl=0

k55= 2,36 k 5 6 = k 6 5 = 0 , 4 8 k 6 6= 1 , 6 4 ksl =kjs =-0,36 ksg= kss= -0,48 k59=k95=-l k5lo=ktos=0 kstt = /c1 15= 0 k5t2=ktzs=0

ket = 4e =-0,48 k17 = 2,36

= 0 , 4 8 kss =I,64 kag=kea=-0,64 k7g=kg7

= kg6 =0 k69 =0 k6to=ktoe

=0 1c611= k116 k6ty=ktZS=0

k 7 g= k g y = 0 k ' t 1 0 = k t O= l 0 kjtl = ktp = -l k 7 t 2 = k t Z l= 0

kg9=kgg=0 ft8r0=frtoa=-l
t g 1 1= t 1 1 9 = 0

k8t2=ktzs=o

k 9 9= 1 , 3 6 kgt1=k1gg=0,48 kgtt=kll9 =-0,36 = -0,48 kS.tz: k129

klus =1,64 -0,48 k111=1,36 =1 ft1g1 hu2=-0,64 k1'n2=0,64 k1212=0,64

312

4 , = 6I

.,- ul
P z -= o P r '- o P r -= l 0 P+.=o P .-' = 0

R,

1,36 0,48 0,48 0.64 -0.16 -0,48 - 0,48 ,0,64 -l 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

-0,36 -0,48 -0,48 -0,64

i?', = Rr' =0 P,,.

0 0 0 0 l,16 0,48 0 0 0,48 t,64 0 0 0 0 0 0 2,36 0,48 -0,36 -0,48 -1 -l 0 0,48 1,64 -0,48 -0.64 0 -l -0,16 -0,48 2,36 0,48 0 0 0 0 -0,48 -0,64 0,48 t,64 0 -l 0 0 0 0 0 I,36 -l 0 0 0 0 0 0,48 -l -0,36 0 0 0 0 0 -0,48 0 0 0 0 0 0 0 0

-l

0 0 0 -l

0 0 -l

0 0 0 0 0 0 0 -l

0 0 0 0 0 0 -l

0 0 0 0 0 0 0
'r,l Lt3 lll lt4

0 0 0,48 -0,36 *0,48 1,64 -0,48 -0,64 -0,48 1,36 0,48 -0,64 0,48 0,64

rq

(2.32)

I t.(,

R6wnania(2.32) rozdzrelamy na dwie podgrupy- osiem zawierajqcycl.r poszukiwane rzemieszczenia wqzlowe i cztery z niewiadomyrnireakcjamipodporowymr. - 0,36rt - 0,48w2- u, = = 0,0| 79 6407 1,36u1 1 2 !J J + - 0,36 tt + 1,3 = -0,02395209 6 u2 + 0,48w2 - uo = - ! 5 1 334 - 0,48tq+ 0,48u2 + 1,64w2 lu3= 0 - Lq+ 2,36u3 - 0,36u4-0,48u,+ =0 + 0,48w3 - w2+ 0,48 + 1,64 - 0,48u - 0,64 = 0,02gg wa= rt;O; 401 |g 4 ry a JJ+ -u2-0,36q -0,48ry+2,36u4 =Q +0,48w4 - 0,48q - 0,64 + 0,48u + 1,64 wo= Q a ry =Q 0,64w0 - 0,64w1)334 R1 = (0,48 tr1- 0,48uc Hs =(-4-0,48w6)334 V s= ( - w a - 0 , 6 4 w 6 ) 3 3 4 R6=(ua+0,48w6)334 Rozw i 4zanie j estnastqp uj 4ce a r = 0 , 0 2 3 8 9[1 m] w r= 0 uz = -0,0358612Im1 w z= 0 , 0 5 2 0 5 3 6 I m l uz = 0,00245439ln"tl w: = 0,056684 [m] uq = -0,0084424ln1 w+= 0,0253098 [m] us=0
lu5 =Q

(2.33)

() 74\

(2.3s)

u6=0 w o= 0

313

Rz = -1,55[kN], llrr = -0,82[kN], Zr = -8,45[kN], Rc = 2'82[kN] (2.24) zzale2no6ci liczyn-ry Sily osiowew prqtach ,,, = T = (ctti - swi + cu.j+ sw )

= -7,16 + 0,0024s4a) [kN] 4 = 4t = 33a?0,02389 = 9,16 = = Pz Pzq 334(0,0358672-0,0084424) ;O*, = -0,82[kN] =TaF0,00245439) Pt = Pzs = Z,g21Ylt1 = 334(0,0084a2q P+: Pqo = -1,55 = 334(-0,056684 + 0,0520536) Ps= Pzz 1O*, = = = S,45 Pa Psq 334(0,0253098) ;L51 - 0,023891) = 1,933 + 0,8(0,0520536)l Pt = 4z = 33a [kN] 10,6(-0,0358672 = = = + 0,8(0,02530980,056684)] Pa Pzq 33a[0,6(-0,0084424-0,00245439) = _10,s7 [kN] Ps=Pso=334(0)=0[kN]
2,82 kN c

kN i1,55

Rys. 2.169 ci rozwiqzania Swiadczyr6wnowaga og6lna ukladu i r6wnowaga wqzl6w O poprawnoS

rozwiEzania 2 . 7 . Zadaniado samodzielnego t . Dla podanych belek, ram plaskich sporzqdzil wykresy sil przekrojowych M, Q, N stosuj4c rnetodqprzemieszczeti. a)
12 kN/m

IEJ= constl Rys. 2.170

b)

I 'l
--+

I *l
El

I
I --t
Rys. 2.171
a,tl

c)
1 8k N m

l
Rys. 2.1?2 [ qm * zm * sm I

le;=constl

-T
-f -fI
I trl ;l
I I l 0 m I
Rys. 2.173
I

*l
Nl

315

.T
oil
I F I rf) |

-'l'I
I

IEJ:;o'rsl

r:l Ail

l. sm ,1. s'

LIE:l-+,rsI$

F*nsrl

;l
-l
c l

.I

I -+

"l
n l

)
1 2k N m

ta=ffit
L qm tr

-l ;l _t

*l

Rys. 2.177L______tn ).
2. ,

sm

Dla rarnpoddanychobci4zeniu geometrycznemu sporz4dzi6 wykresyM, e, Nstosujqo nretodqprzemieszczen.

a)

l
6o= o,o8 [m]
EJ = 1,4 .107 [Nm2]

Rys.2.178

L 3 m t r 4 m t r

b)

I
-lI
:l
F I

'i
.l

EJ= 1,2.107 [Nm2] 9o = 0,1 [radl

-.t
Rys. 2.179

3"17

c)

:T

:l
) + m I ' + n t r
Rys. 2.180 3.

EJ= 2800 [kNm2] k= 280 [kN/m]

DIa prqtowych uklad6w ramowych poddanych obci42eniu termicznemu sporzqdzit, wykresy M" Q, N.

I
W
Rys. 2.181

I
b)

EJ= 25oO[kNm2] h = 0,4 [m] ct = 10-5 [1/"C] tl=ZQoC,t2=-8oC

_T
-l'

l 'l

't rll

-l
l g m , l . g m I
EJ=2650 [kNm2] h=0,6 [m] s = 1 , 2 . 1 9 - 5[ 1 / ' C I q =18oC,tz=6oC Rys. 2.182

I
EJ= 2750 [kNm2] h= 0,56[m] a= 1,35.16-s [1/.CI f1 = 25 'C, tZ =-B "C Rys. 2.183

_.t

3. DYNAM|KA ptASKtCH UKTADOW PRETOWYCH 3.1. Wprowadzenie

Dynamikajest dzialernmechanikizajmuj4cyrn siq wyznaczaniem rLrchu ukladu rnaterialnego pod wplywen.robciqzeniazaleinego od czasuprzy zad,anych warirnkachgralicznych (1loczqtkorvo-brzegowych ). Siiy zr.nienne w czasiedzialalqc na konstrukc.jq budowlan4powoduj4jejdrgania.Drganiem lub rucltetndrgaj4cymnazywamyruch oscyluj4cywok6i polozeniar6wnowagi ,tutyirne.jbqd4cego stallelnociniesienia. Nalezy wyznaczycprzetnieszczenia poszczegollyc6punktorv rnasowychkonstrukcji a clale.j ich prqdko6ciorazprzyspieszenia. Obci42enia dynatnicznedzialalqce na konstrukcjqn-rog4 pochoclzi6 oclsil latury {obc. seisl'lllczne, wlatrell'I, od fal r.norskrch rtp.).b4dz od dziaialno6cr czlowieka(obc. parase.jsllllczne: od rttchu pojazc16r,v, od ekspiozji matelial6w wybuchowych, od gcierzeir podczas pt'acymlot6w udarowych,od wstrz4s6wspowodowanych ekspioata cjqzl62wqgla kan.riennego itp'). Do obliczeriprzyitnowa6bqclzieury schernat dynarnicznykonstrukc.ji budoi.vlane.j tcr schemat statyczlly uzupelniony o rozkladmas(rnog4by6skupione .iest lub rozlozope w spos6b ci4gly),rozkladopor6w rucltu oraz ollis sil wzbudzaj4cych ruch. Do obliczeriLrkladow clrga.i4cych z tlrasntrti skupionynri u2ywtrc bqdziemy liczbydynamicznych stopniswobocly.5,l. -.1estto liczbaIriezaleznych S,7 wsp6lrzqclnych uog6lnionych potrzebna clo.jeclloznaczpego okreSlel.ria polozenia clanego r"rklaclu nraterialnego w ka2de.j chwili wzglqclem stanur(ru,powagl statycznej. Na rys*nkach3.1-3.6 podanoprzykladyuklad6wprQtowych z okreslonq liczb4s,7
dm= pdx
x EA=a EA=q

sa=t

sd=Rys. 3.1

Rys. 3.2

Rys. 3.3

319

Rys. 3.4

Rys. 3.5

Rys. 3.6 rozloaonajestw spos6bciryLy,zaSna 3 '2, 3.4, 3.6 3.1, 3.3, 3.5 n-rasa Na rysr.rnkach dyskretny. w sposob

3.2. Uklad o jednymdynamicznym stopniuswobody, drganiawlasne,drganiaswobodne tlumione i wymuszone

Rozwa2myprqt z rysunkr,r 3.2 o 57: L Na masq m dzialaj4slly harmonicznazmiennaw czasie P(t) = pocos(01), bezwladnoSciB(r) = -mii(t)

(3. 1)

Rys. 3.7 Wykorzystujqc zasadqsuporpozycji przemieszczenie pionowe masy m rno2emyzapisa6 nastqpuj4co w(t)=lP(r)+B(/)16' gdzie 611 - jest przernieszczeniem pionowym masy od sily jednostkowej. Wprowadzaj4cdo (3.2) definicjq sily bezwladnoSci otrzyrnujemy -1 ruw(r)611 w(l)= P17;51 Qz)

r wtr)+-*-

ntdll

l w Q )= - P 1 , 1
m

(3.3)

Do wzoru (3.3) wprowadzamy oznaczenia'.

l r

j .6"
lm

l t l_=0)-

)
(3.4)

l-r(r) =qo(t)

Zatem marny: ii(t) + az w(t) = qo!)

(3s)

Jestto r6wnanier6zniczkowedrugiegorzqdu liniowe niejednorodne o stalychwsp6lczynnikacir z warunkarni pocz4tkowymi lwlt =0)=wo =const =const lw(t=0)=vo

(3 6)

drgairwlasnychkorzystamyz r6wnania(3.5) (z podstalvie W ploblemie wyznaczenta (3.6). niem za cl1!):0) i warunk6wpocz4tkowych Mamy zatemr6wnanier6zniczkowejednorodne u,(/)+rll2w(/)=0 og6lne (por. [23]) to: ktorego rozwi4zanie lr(l) = 4r cos(rol) + A, sin(trll) StaleAl i A2wyznaczanyz(3.6) i wynosz4 cr) (3.9)do (3.8)otrzymamy: PodstawiajEc r,(l) = wo cos(rrrt)+ Io sin(ol)
0)

(3.7) (3.8)

Al =1t0, Az=!

( 3.e) ( 3r .0 )

(3.10)zarniast staiychAl iA2 mozemyuzyd nowych tez dw6ch staW rozwi4zaniu

nastQptU4co lych zdefiniowanycl.t fA1="s-Asin<Po l " ^ lA: =r=Acosqo

l. 0)

( 3 .r1 ) ( 3r .2 )

co pozwala rozwiqzanie (3.10) zapisa6 nastqpLrj4co = dsil r.r'(/) gdzie t p 6c o s ( t o l ) + A c o s t p 6s i n ( t o l ) = A s i n l r r r l + Q 9 )

l r ^ , *lrqI ln=./''; t.co/ tt

I

= arctg-

]alo0)

(3.13)

lqo
(3.8).Jest to ruchharuroniczny rysunek Graficzny obraz rozwt4zama (3 l2) podaje prostyczyli drganiawlasnemasy /??.

w(t+T)

Rys. 3.8 Na wykresietym: I - amplitudaluchu czyii najwiqkszewychylenie rnasy,

322

I - okresruchuczyli czasjakiuplywamiqdzydwomakolejnymiwychyleniami rnasy wzglqdempoziornuodniesienia czyli stanur6wnowagi statycznej, (r) - czqstoSc koiowa (k4towa) drgafrwlasnych (ucT:2n), 9o - faza pocz4tkowa czyhkEt pocz4tkowy ruchu wyrazony w radianach, drgair(liczba drgariw jednej sekundzie). I - czqsto66
(l)=-=2ft1

2n
T

'

l-

lradl
l-l

!rr61y fsecJ

(3.14)

W problerniedrgah swobodnychtlumionych na lrasQr?? dziataj4sily: sprezvstoSci I

orr

rn,(r).

tlun-rienia Ilr(t)

(n - wsp6lczynnikproporcjonalnoSci sily tlumienia),

-mii(t) . bezwladnoSci Na podstawieII zasadyNewtona (prawo ruchu) mozemy napisa6 I -ntii(t)--w ( r )- 1 w ( l ) = Q ott lub t'tx rnd11 Wprowadzaj4c oznaczenia:
l-=zt Jn1

I n . . ii'(r)+-rr .r,(r)+ ^

w(r)=6

(3. I5)

f n I

a =ut2 ( 3 .l 6 )

I t 6 r'
i podstawiaj4c do (3.l5) otrzymamy inQ)+ 2tw(t)+ to2w1t;= 0 (3.17)

Jest to r6wnanie r62niczkowedrugiego rzqdu liniowe, jednorodne o stalych wsp6lczynnikach.R6wnanie charakterystyczne (3. I 7) to: odpowiadaj4ce

r 2 + 2 e r + a 2= o pierwia Jego stktzale2qod wyr6znika kwadratowego A, = 41e2- trr.21

I tak dla

( 3 .18 )

A r> o '

e2>a2 -a2

= gt"(-e*'k *? o * Crne'-'k -"J ') vv(t)

(3. 1e)

323

JeZeli At = 0, e2 = a2 to 11= rz = -e i w6wczas

(3.20) w ( l ) = ( C 1+ C r t 1 e - t t StaleCr i C2wyznaczasiq z warunk6w pocz4tkowych(3.6). Ruch masy opisany przez (3.19) i (3.17) jest ruchem monotoniczniemalejEcymdo zera,a wiqc niedrgaj4cym(zob. rys. 3.9).

5l
Rys. 3.9 W przypadku A1 < 0 czyli e2 < a2 pierwiastkir6wnania (3.18) sa zespolone I . r 1 1= - g * i ^ l a 2 - e 2 , , ror*ivlni"og6lne ma posta6 r I i2=-l \ /r-:-- il

^l

- .r' 2 , o ls w ( t ) = s - e rc lc ,f l r 2- t 2 t ] + c r s l n f J o L \ . i - \ . ) ll )
/ r---.--------\

tr.rri

-e2r+,pe = Ae-et sinIJco2 lub w(r) I \ / =esingo=vro fc1

Stale C1 C2 oraz A, qs zwiqzanes4 zaleznoSci4

,p =n p. lc, =A.or'lr2-t'2 t

(3.22)

Ruch masy opisany zale2noiciq(3.21)jest ruchem swobodnym,drgaj4cym,tlurnionym - por6wnaj rysunek3.10.

Rys. 3.10

po sobie maksymalnych W ruchu tym iioraz kaldych dw6ch koiejno nastqpuj4cych wychylefi jest wielkoSci4stal4

w(t't

+T) w(t

/? ??\

wielkoSc Bezwymialow4 In '(/) = r = consl w ( t+ T ) (3.24)

tlumienia. nazywallly logarytmicznymdekrementem Poniewaz zachodzi a2 -e2T =2n

1*F

A: eT

(3.2s)

Wsp6lczynnik (: e/o jest bezwymiarowym pararnetrem tlumienia. Jezeli ( < I to tlurnienienazywamypodkrytycznym,a ruch - ruchemtlumionym drgaj4cym.Dla (: 1 11,trnieniejest krytyczne,a odpowiadaj4cy rnu ruchjest ruchernniedrgaj4cyrn. Przechodz4c do ornawiania nrchu swobodnego tlurnionegoz hannoniczn4sil4 wymu-

(ct) praworuchurnaposta6 P(t1= posin szajqc4 -mii(t) - . I w(/)-nlt(t)+P6 sin(cl) =0 o tt

Dzielqc r6wnanie (3.26) przez masE,?,i wprowadzajqc oznaczenia: - =l( o m61 1 I=2t
n1.

(3.26)

Po --q0 m. olrzylnruelny in(t) + 2tiv(t) + az w1t7= c1s sin(cr)

(3.21)

(3.2S)

Jestto r6wnanier6zniczkowedmgiego rzqdu liniowe, niejednorodne o stalychwsp6lczynnikach.

325

(( < 1) jest nastEpuj4ca: Calka og6lna tego r6wnaniadla tlumienia podkrytycznego

-e2 r +.po w(t) = [s-u sln{J<o2 l+ \ /

, Q O ---,
(l)-

i---=------=

(3.2e)

StaleA i rpe dobierasiq z warunk6w pocz4tkowych(3.6). Przy braku tlumienia (q: 0) rozwiqzanie (3.29) przechodzi w

(cor + eo) w(t)=Asin + + +--sin O I r \ l - l- l

\o)/ gdzie q0
) (l)"'tl

(ct)

(3.30)

(3.3 l)

jest przemieszczeniemstatycznym masy od obci42eniasil4 Ps = const I 9=

[(,)/ jest wsp6lczynnikierndynamicznym(zwielokrotnieniaarnplitudy). (3.31)do (3.30) Podstawrny w(t1 = I sin (col+ go ) + 4y gsin (a) Tutaj I - jest arnplitud4drgariwlasnych, : w,(g 1,,, - arnplitud4drgari wymuszonych. W og6lnym przypadku(por. 3.29)

r - l eI

,,

(3.32)

(3.3 3)

( , e) 9=ql-,- I= \o o/

r-11*2[9 I'
a) [oo./

(3.34)

Wykres zmienno6ciwsp6lczynnika dynamicznegow zale2noSci od c/trl i e/orprzedstawia rysunek3. I I .

Rys. 3.11 A,, (zachodzidla c: trl) nosi nazwQ maksimum przez arnplitudE Zjawisko osi4gania rezonansu. Na rysunku 3. I I na osi poziornej zaznaczonotrzy podprzedzialy, sqto: 0 < F. t, F: cla; I - przedzialprzedrezonansowy p - bliskie jedno6ci; przedzialokolorezonansowy II III - przedzialpozaresonansowy B > I (moznapominqdtlumienie). jest bardzowa2nym zagadnieniem przy projektowaniukonstnrkProbleln rezonansu konstrukcjawinna zaprojektowana Prawidlowo dynamicznemu. dzialaniu cji podiegaj4cych mogqcych duzych wychyleri unikniqcia przedrezonansowym celem przedziale pracowa6 w wymusza.l4jej kolowe sil czqstoSci nale2y tak dobiera6 Dlatego zniszczenie. spowodowac kolowych drgafrwlasnych. cych, aby znacznier62nlly siq od czqstoSci

3 2 7 ir

3.3. Drganiawlasneukladuo S7=Ndynamicznychstopniach swobody

Drganiawlasnedyskretnego ukladu odbywaj4siq ztqsam4czestoSciq kolow4 co.Na rysunku jest belka prostaz masamiskupionyrniw n punktachbelki. 3.12 przedstawiona

Rys. 3.12 Kaidy punkt masowy porusza siq ruchem w i U ) = l ; s i n ( c o l + t p 6 ) , i = 7 , 2 , . . . ,n Sily bezwladno6ci dzialajqce na te punkty to: Bi = -mi'h, (t) = nr,a2 A,sin (col+ q0 ) = m, a2 w, (t) i = 1,2. , . . ,t t

(3.35)

(3.36)

W czasieruchr.r drgaj4cego odbywaj4cego siq wok6l polozeniar6wnowagi statycznej powoduj4cyrniten ruch sq sily bezwladnosci obciE2eniarni okresloneprzez (3.36). Tak wiqc na przemieszczenie dowolnego punktu lnasowegobelki sklada siE suma przemieszczefiod wszystkich sil bezwladno6cizgodnie z zasadqsuperpozycji.

w r= 6 l y 8 1 +612 Bz+...+6 1.r+...+6'?Bn ,B w 2= 6 z t8 . ,+ 6 2 2 B z + . . .+ 6 r , B , * . . . * 6 2 , ,8 , , : w1 = 6 1 t8 1 + 6 Bn p B z + . . . + j6 j Bj + . . . + 6 1n : w , = 6 n t8 1+ 6 , r 2 8 2 + . . . +6 , r 8 , . ,+ . . . + 6 n n Bn

Wstawiaj4c(3.36) do (3.37) otrzyntamy: - I) w1 (nr1 611<rl2 w2Q) + ... + m i6 l i a2 w 1{t) + n,,E1nor2 w,,(t) = e Q) + nt261 1o2 nt16 u,,(t) + (ru26 22az- l1 w r1t1+ . . . + m p 2 a2 w U) + nt,6 z dnzw,,(t) = e 2 1co2 i 1
I

(3.37)

lr ). w 12 (t)+nt,.,61,a2w,r(t)=0 r . n 1 6 1 1 a 2 v , t ( t ) + r t 2 6 1 2 r n 2 w 2 ( t ) + . . . + ( n tp ia (3.3g) (t)=e m 1 6 , , 1 a 2 w 1 ( t ) + m 2 6 , , 2 a 2 w 2 Q ) + . . . + n t p , , 1 a 2 * i Q ) + ( m , , 6 ,-,l,),w { ,,),z

Por.riewaz r r , ; ( l= ) Ir sin(ol+96), i =1,2,...,n to uklad r6wnafr(3.38) moZnazapisatnastqpuj4co (rn161 A, = 0 lrrl2 l) A1+ m26na2 Az + ... + nt,61p2 A 1 + m,161,,rD' -11iuo nt1621r A l2 1+ Q n 2 6 2 2 A2 r + . . . + m p 2 1 t . lA . z, + m , r 6 2 , , a ' A ,= 0 : m 6 1p2At + ntr6 12az A, + ...+(m ,6 _l)az,l + m,,6 A,, :0 ,, , 1,,a2

(3.3e)
-l) =g r n 1 6 , , 1A az 1+ m 2 6 , , 2 a 2 A2+...+t1.1 i 6 r j l . tA . z1 + 1 , r r , , 6 , r , r a z A,, W ukladzie(3.39)podstawowyn.ri niewiadomynt sq A; - arnplitudyprzernieszczen punkt6wmasowych belki. Pozostaie oznaczeniato'. t1l; rnasa/-tegopunktu rnasowego belki, 6,, - pt'zerttieszczenie t-tegopunktulnasowego pod wplywem.jednostkowej sily przylozonej w punkcie7-tyur. <rt- wsp6lna czqsto66 kolowa drgahwlasnych. je go wyznacznikgl6wny mr-rsi Aby trkladr6wnaf (3.39) rnial rozwiqzanie niezerowe, byc r6wny zeru,bo.jestto algebraiczny uklad r-r6wnari liniowych, jednorodnycho ir niewiaclornych.
my 61 1ol2 - I tn7621roz nr2612a2 mr6r2a2 -l m 1611t.l2 nt,rt,61,, a2 m,,62,,a2

m 1621a2

n t 1 61 1 t l 2 :
r r r 1 6 , ,{1 D2

, n 2 61 2 a z

n t, 6 , , a 2 - 1

tn,,61,,0J2

(3.40)

tn26,.,2a2

n , 1 6 , , 1a 2

nt,,6,,,ra2-

Z lownania wiekowego (3.40) wyznaczamyn warto6ciczqstoSci drgariwlasnych 0 < . t < w 2 S w 3a . . . < w i ! . . . 3 w , , Zbi6r tych czqsto6ci tworzy tzw. spektrurndrgariwiasnych.Dla kazdej czqsto6ci wyznaczasiq wzajemny stosunek arnplituddrgai (posta6drgari)

Ar At Az'At'

'

At At "' At' A,,

(3.41)

i sprawdza siq ich ortogonalnoSd, bojest to probleur (por.[22]). wektor6w wlasnych

Przyklad I Dla belki wspornikowejjak na rysunklu3.l3 z dwomapunktamimasowymiwyznaczy6czqspostaciedrgarii sprawdzi6warunek orlogonalno6ci. c0z, toScikolowe cDr,

Rys. 3.13

stopnie swobody. ma dwadynar-niczne r.rklad Analizowany wiekowe to tnu r6wnanie Odpowiadaj4ce - - l -2 n 'r'6 z, 1 t u|. 2 "6 -, -, o r 2 1 ', ,, , ^ 1r'r - 6 i r ) o r 4 - 1 1 1 I ^ ' l = o < - 2 t n 2 ( 66 ,1 +6 21 622)trl2+l=0 -tl ,,r521tr2 2tn6rru2 | 6;i wspolczynnikow Obliczenie

w
Rys.
L_I )LJ

/=\

6,,=llu(as=
L.] "

l;,

6 , r = 6 r -r

A ' r f L J '

l MtM,ds= I
tl

l_)

) I7,l

6,,=llM:d.r="
L.l " t1,l

r -.

q/l

oznaczajqcr' pr:,)".}, z r6wnaniawiekowego

) . ^ - 7 " , 2 m ' ( 6 , 6 2 2 - 2 6.f1 ) . ' - r n ( 6,1 + 2 6 r r ) 1 " += l 0 ^

wyznaczaliy

iil i 1,2,a dalej

or =fi,

r,r,2="f)2

(rL\'(u-Y\^, -YL(1, s'll.+r =o

\ u r) ( e,J
n1t

E/[3

)
F f 1

Lt =0,054948 ,!L,

at :0,23441

n1I

330

nl' \ nl' Wyznaczamypostaciedrganze wzoru (3.39).Dla:

!+ ),.t - = t,445052 .

at = 2,72856 -l Z

0)= a t = 0 .2 3 4^ 4l,E L
I tnl3

( ^ =s r aa+ A1 Ar,, r r r i_ l") A tt + 2 a r 61 l ( u , 5 , , ;a l A r , = g + | + 0,r46s28 ) < {-o,oa l r ArI 0,0 I 93 -1) 5Azt= 0 A | 0,013264 lm621a f1 1 + ( 2 m 6 2 2 0 i A z r = 0
A 2 1 = 6 , 6 9 9 6A 31 1 dla lt ' = l. Azt = 6.69963'.
Azt=6'7

Rys. 3.15

lEr - 0)= az = 2,72856,/

I tnl3

At2+1g,85347157 Ar, = g o ll,+uetzs+a =o stz3 At | 0s3 3| A22 r'1,t,, + 1ir,E 2 t 33,0 22 $ -; ;;r- 0 \s,ozen \r, ar,,' a4 -D At.t -r2rtr}t-tli.] Ar, = g [(,,,6,,

2 22 A t z = - 1 3 , 3 9 9 2 6A dlaArr=Y An=-13,4

Atz=13'4

Rys. 3.16 Sprawdzenie warunku ortogonalnoSci ntAll412*2m42 A1 zz=0 0 1 . 1 3 , 4 - 2 . 1 . 6= ,1

\nrr=t

Przyklad 2 Dla plaskiej ramy z trzema punktami masowymi jak na rysunku 3.17 wyznaczy6 czqsto6ci kolowe o1, rrl2, trl3,postaciedrgairi sprawdzi6warunki orlogonalnoSci.

_r*l

1_
l
' 1,5m 1,5m

T-

3m

Rys.3.17 E = 2 , 1l.0 l I ; N / r n 2 l= c o n s t J = 5200.10-8 ;rna1 7 m2] EJ=1,0g2.10 [N ,r,= I =t'='l^:' [Ns2/ rn]= tzo [kg] 9,81 c Analizowany ukladma trzy dynamiczne stopnie swobody, a odpowiadaj4ce mu r6wnaniewiekowe to

re61 1<o2-1 nt621roz m631a2

n612a2 nr622a2-1 ,r632a2

,'6r:al2 | 116r.co2 l=g

m6j3ro'-ll

Poniewa2rama jest r"rkladem dwr.rkrotnie statycznie niewyznaczalnym, a jednokrotnie kinematycznie niewyznaczalnym, to od sil jednostkowych przylo2onych w punktachmasowych rozwiq2emy j4 metod4 przemieszczeft. Sila P1 : I przyloiona w punkcie I

412EJ

2f,"=s,se.r

Rys. 3.18

Sila P2: 1 przylo2ona w punkcie masowym 2

Sila P, : I przylolona w punkcie masowym 3

Rys. 3.20 Przy obliczaniu wsp6lczynnik6w 6u wykorzystamy twierdzenie redukcyjne om6wione w rozdzlale 1 przy metodzie sil.

6,,=* | ui,up'as=
LJ -,,

e ) - l0 , 2 6 3 6 7 1 8 = tlr(e e). - 3 (^3 e 3 3 ,lt[.t-a f ,nl' t i-t * ))= Er

f- | ut u:d, =l|-? (, , L-2 -L I -o.t4o62s t,

EJ E',J L6 ( 64 t28 )) E.I

= ' I M l , M ) , d s = - L f -( 6 r r= 6 r r 1L - L ) o
E.r', EJ | 2\32

6 4)

,'l=-0.84375
) EJ

- 's+raoo t i) 'a ' =- L l z ( , , 1 - 2 7 ) . 1o 5 , .=- l I p u E.r r E / L 6 l 8 t6)l EJ " -o.zs = I I u i u 1 d , = -( 6,. L- , , 1 * r 1 J 2 =

E.rJ

"l

r/[

8)6

EJ

6 , , =I u i r , , r i a , = - L: [: 1 :*lf1-1']o3-l=!1{
E.rr EJL3 212 4) I EJ jesr wp.o*oajliu" oznaczenr,errl2: l" r6wnanie wiekowe porozpisanir,r wyznacznika
nastQpuJece

- 6rr63: - 6zzbi: - s:g6L (6,rDzzb' + 2612613623 1rr),;3 )- ( n t ) u ) - ( d r r d z z+ d 1 1 d 3 3 *dr2d33 -diz -di: -di3 )+

- I=0 + (nl,)(61 t +6zz+ 533)

/ r r 3

[?

\EJ)' - 0,263 4 | 666. 6718. 0,7 52- 0,5 0,8437 52- I 3,5. O,I 406252 I/ t x Z

. t3,5 (-0,843 67tB. 0,s 4| 666 + 3.o,t4262s 7s)(-0,7s) I ro,zez

-t ry | p,zext n 0,54l666+0,26367t8.r3,5+0,54l6 66. t3,s

\EJ ) - 0,r 4062s2 - 03$7 sz - 0,7s2; * [$ )10,,6367 t I + 0,541 + r3,s)-l = 0 666 \EJ )

-( tt'l' 1n,rroro, - r =0 r7508s I s4)* * [3']1to,r0s33 84)). )1.3 t'+ I (r.:os

\Er) \Er)' \Er)'
Pierwiastki r6wnaniawiekowego:

"

Lt =0.01354288t!!J or =0,21ttstg;i E - ); 0 = =1,904711141 r,380134866 )vz r2 F!! Lt = 5,46949v82 ) 03 = 2,33869595g ;

D I

postaci drgafize wzoru (3.39). Dla: Wyznaczenie - t r l = t , l r= 0 , 2 7l r l a

fFr

l m

Ay = 0 + m63tlr? orf -D At t+,16,rrof A21 [1r,6r, -g,nr, + m6ya! A1 4t = 0 1+ Qn622trrl ]n'6pal -\ Ar, = g +m632r? Azr+(rr63iof coA f 17 1r,631 - 0,980609 Att = g Azt - 0,062052 A11+ 0,010342 A2t -0,055157 Azt = 0 At1- 0,960164 0,0t0342 - 0,062052 l7 | Att = g I 57Azt - 0,007 ArI - 0,055 wektor6w zestawiowektorowego z iloczynt Wektor4 = Utt,A2t,A3) obliczamy jestto zagadnienie w [22] om6wione gdyZ wektor6w wlasnych r6znych wierszy, nychz dw6ch - 0,062052) 0,0I 0342: X1 = (-0,980609; x_' --0,960164: -0,55157) Xz Q,010342; 4144) 3;0,9 | 5; 0,0547 Zr = (-0,060

Ag=0,94144

r = 0,05473
I posta6drgafi

Rys. 3.21 (D = CoZ = 1,3 8013 EJ n't

[t.a,,
]n ln\1al

=0 Arr. Ar,+ m6rrc'3 + m612al rl -D A',,

aj -t1 lr, = o + rn612r3. Azz+ (m533 A,12

Ar, + (m622al -D,qr, + m6rra] Azz: 0 621rttl

At2+0,267858 A22-1,601152 At, = g l-0,497765 422-1,428579 Ay, =g At2 +0,031752 10,261858 =0 At2 -1,428579 A22+ 24,714425 l-1,607152
i / t \ -t t . z \ n l z \ n z z ,^ 3 2 t X 3 x X 2

I 5;- 1,42858;24,7 1442) x7 = (- 1,607 x_l7 5;- 1,4285 x2 = (0,267 86; 0,03 8) V2= (1,25612;4.32403; 0,33 I 63)

Rys. 3.22
lFl

c , ) = c= o2 : .33869r.lJ;

An = o r or3- r) As * m6pa] A4 + m6y.iul3 | {116r ), 116 a!,ls + @6 22al t) Azt + m6.,tlll An = 0 21 I u'\1 r'tlzs + m\2a] Ay + @t6ytlrl t1t, = s - 0,442405 Ap + 0,769148 AB - 4.614889 lr, = g A4 4,102124 0,169148 43 +1,962645 \3 = Q - 4,614889 AB 4,102124 A7 +72,838234 Att = g
V 3= ( A s , A y , A 4 ) = X t x X z

- 4,614889) = (0,442405; 0,7 69148; * I' - 4,102124) X z = Q,1 69148; 1,9 62645; -1,73473;0,27669) V3= (5,90225;

338

Arc=5,9022s

Rys. 3.23 warunk6w ortogonalnoSci Sprawdzenie

'0,33i'63 =0 1,25612-0,05413'4,32403+0,94144 Vt"V2 = -0,06015 -0,060 (- 1,7 4144'0,27 669= 0 I 5' 5.9022s0,05473 34't3)+ 0,9 4 " Vz= '0,27 = .4 + 0,33 I63 + 4,32403(-r,t3413) 669= 0 Vr. 1,25612'5,90225
Przyklad 3 kolowe trll, Dla plaskiejramy (rys. 3.24) z trzemapunktamirnasowymiwyznaczyt czEstoSci drgair. warunki ortogonalnoSci ui'2, o\ or?znarysowa6postaciedrgarisprawdzaj4c

I,l
I-

sl

l_
Rys. 3.24

na rysunkn 3.24 vklad n'tutrzy dynarnicznestopnieswobody i jest to Przedstawiony fakt wykorzystamyw dalszychobliczeniach. rarnasyfnetryczna.Ten za6przy antysyrnetrii Przy syrnetrii poiowq nnly rozwiq2ernymetod4 przemteszczeh, wykorzystamymetodqsil.

Svmetria ukladu

Rys. 3.25

9 r= - -

f1 ,,

rll

rt ^ = 1.125 r 1 1 =2 , 5E J - -0.45 <D'

I

Wykresy moment6w dla ukladr,rniewyznaczalnegoi wyznaczalnego od sily P,: przedstawiono na rysunku3.26.

Rys. 3.26 Poniewazprzy syrletrii mamy jeclendynamicznystopiehswobody,to uklad r6wnan (3.39)sprowadza siEdo jednegor6wnania Qnirrai - I)l' = g w kt6ryrn
A1< I nr [r I '' 'r '' 6,,=--' J 1 . 5 . 3 + a r z . i .1 o.s 5-1.5.0 .9) I u4'u I = l: t.os l= EJ E,tL3 6 _l E,r
II

-r

jest r6wna A zatetndruga czqstoS6 kolowa co2 odpowiadaj4ca symetrii ukladr"r

0)? =

Na rysrrnku3.27 przedstawiono II postacdrgafi dla ro2

Rys. 3.27

Antysymetriaukladu

-t-

L t_

Rys. 3.28

6 r r = 6= ,! :r(l
EJ \J

I 1 . 6 + l ' 1 ' ll = - - : ) E J
-.5'Z.l--.-.-.J--|

= 6,^

l [1 ' ' u E.rL3

r -^, 2

1 1 3. 3 2 2

3 ( ^ t 3 . 3 ' ,I ) - l 6 , 7 s Z.-'-+il=6 [ 2 2 ' . ) )E J

5J.v,= . I (L , u*f u 2r'l=-lg

EJ[3 2 ) EJ t . '5 7 6r, 8 . . = -6 =-1.125 xr=# = -IT =-, " , ft,r = -(7 Wykresy moment6w d1a ukladu mewyznaczalnego i wyznaczalnego od sii na rysunku3.29 i Pr: 1 przedstawiono
D - 1 r l r

Rys. 3.29

Przy antysyn"retrii uklad posiadadwa dynamicznestopnieswobody,zatemuklad r6wnari (3.39) sprowadza siq do dw6ch r6wnafi: =1 a1 2 -11A1*11613or2 o3 [1r,61 ll,l3 =6 +1 1rr533ttl2 1t12,a 1r,63 kt6rych wyznacznrk gl6wny przyr6wnany tlo zera jest r6wnaniem wiekowym slu24cyn.r do obliczeniatDl i {D3 -t,,,6y3o12 l r |, 5J 1 1 r o 2 - ," ., |t

- ll | ,,,631crr2111633or2 Wystqpu.l4cewtymr6wnaniu6ly,6r::6:r i6ttwyznaczamynapodstawiewykres6w z rysunku 3.29 r [l 6 r r= _ l ^ ( 1 . 1 2 5 . 2 . 2 - 1 . 8 7 5 ' 2 ) +

LJ LJ

.3+2.2.t,t2s * tz 2,062s +2.2,062s +3.r,r2s). 3,2,062s)= ) *, Y = + t l e . 6 . t , t 2 s - r ,6 6 , .= 6 r r +5 8)7 LJ

L5

*! ' 2r \z -3 " .2 ,0 6 2 s+2 .6 .t,t2 s+ 3 6.2.062s\+ r,r 25+ ' 3 " ) - 24' 96- 2s 3"32!1l
E J

6..=-l-[l e 6 3-3oi+l rz t et)=9

EJl3' 3 ) EJ Tak wyliczone 6i7podstawiarny do r6wnaniawiekowego

, i : ) ) " '- l : + | _ | ( 6 r , 6 .-,6 l{61 ,6 r r ) } " + 1 = 0 I F I I I F I I

[ t j ? l ^ t w l

\-' )

\"" )

gdzie: )"= a2

02.ee60e38 ^ *, =o f + )'(r D,'-( -Ll(uo,urr) lEr)' lEr)'

St4d UJ 1,, = or?= 0.571629595 -0:
tn

= 0,75606
tn

uJ ,E.J Ir =t i =0,01698496 -trlr =0,130326 m m

kolowych rysujemy postacie(fomy) drgan, wykoczqstosci Dla tak wyznaczonych r6wnania(3.39).Dla: rzystuj4c E/ orl = 0.016985
r /

- 1 ) A l l + m } r l u f A z r= o t{n \roi orfAll + @t63jlol-t1 lr, = o f rr531 Atr=1, Ay=1,5++q

=o A31 Ar +0.442610 f- o,os:os+

=0 A31 All -0,286630 10,442670

I posta6 drgah Rys. 3.30

6296:L ai = 0'571

FI

Att = g AB + | 4,898096 An = o _ J9,6466012 co]- t).ar,+ ,,5,3co] [1r,6'1 ' Att = g Ar, +23,008443 t; - i)ir, =o I t+,alsoeo f 'ar',,i,a,,* lr,arr
Ass=-o'6425

5 At3= 1, Att = -0,641

lll posta6drgafi

Rys. 3.31 warunktt ortogalnoSci Sprawdzenie mA11Ap*mA3lAtt=0 l'm-m'1,5444'0,6415=0

n-ll

345

W praktycznychobliczeniachz pelnegospektrumdrgariwlasnych najwazniejszajest kolowa rrr1. Do jej wyznaczeniastosuje siq ttproszczone pierwszaczyli najnilsza czqsto66 typu: n-retody a) uklad o r dynamicznychstopniachswobodyjako uklad wzoru Geigeratraktuj4cego o jednym dynamicznytl stopniuswobody

0)=

(3.42)

b)

Rayleigha,w kt6rej przyjmuje siq posta6drgafrodpowiadaj4c4 r-netody energetycznej w punkciemasowym o najwiqkod sily jednostkowejprzylo2onej linii ugiqciaukladr-r szym przemieszczenitt

6;i".
0)=
IT

\
;-l

611 ,',1

(3.43)

(por.[3]) Mo2na tez stosowa6inne metodyjak metodqDunkerleyalub Bernszteina

Przyklad 4 czqstoS6 kolow4 drgarl wlasnych ramy Stosuj4cwzory (3.42) i (3.43) wyznaczyt najni2sz4 z przykladu 3.2. Rozwi4zanie:

a)

(l) =

=0,26439
+533)

EJ
n't

< 0l = 0,2711879

ti

\l;

b)

c0-

6J . r,
1

=O 2915,1
v t

n r ( d j 3+ d j 2 + 0 j 1 )

nietlumione 3.4. Drganiawymuszone zmiennymiw czasie wywolanesilami harmonicznie fazowym kolowej i stalymprzesunigciu o stalejczgsto6ci
Rozwazmybelkq prost4z tnasatniskupionyrniw n-punktachbelki (rys. 3.32). B(r) oraz dodatkowow punkcie ,j" Na kazdy punkt masowy dzialasila bezwladnoSci przylo2ona jest sila Pi = Pocos(0/) .

346

Rys. 3.32 punktolv masoStosuj4czasadqsuperpozycjimozelly zapisa6ruch poszczeg6lnych wych

rB r r(/)+...+6u8,(l)+61rBr(t)+...+6r,,Bil(/)+6r74rcos(0t) i n t ( r ) : 1 1 c o s ( 0 / ) = 6rrB l ( 1 ) + 6 t )4 v c+ o6 s2 (0 1e )= 6 2 l B l ( l ) + 5 2 r B r ( t ) + . . . + 6 r , 8 , ( r ) + 6 2 , 8 , ( t ) + . . . + 6 r , , 8 , ' ( l ) 7 r v 2 ( ) - -A z o o s (

:
(01) yo s +i i 1 lc +) 6 , i B l ( / )+ . ' . + 6 i , , 8 , , ( t )6 ( et ) = 6 i r B r ( l+ ) 6izB" r r ,(,r ) = , 4 c , os i r l + . . .+ 6 , , 8 , ( 1 I (3.44) ( / ) + 6 i z B , 1 1 1 + . . . + 6 r , B r ( / ) + 6 / i B l ( r ) + . . . + 6 1 / , 8c ,o ( rs )( +06 )r 7 4 r lr'.,{ry=,4rcos(0/)=6718r I.

I'

c,o r+6,,11], (1)+6,,rBr(t)+...+6,,,8,(t)+6,,,8,(l)+...+6,,, 8s , ,((0 l) ) Irr;,(r)=l,,cos(0/)=5,,lBr q sily bezwlaclnoSci t.nozemy napisa6 clefinicj Wykorzysttrj4c ) n t i 0 2 r i ( t ) , i = 1 , 2 , . . . ,n B i ( t ) = - m , i i , , ( t )= m i 8 2A i c o s ( 0 1= A zaten'l

(3 . 4) s

w;(t)=)-u,tO
m;0" (3.a6)do (3.44) Podstawn-ry

(3.46)

fr

)+ 6rr) + . . . + 6 1 , , 8 , , ,(P rc lB i( t ),+ 6o 1s ( e l ; = g l l 6 ,, - n r-P - l a t , r r + 5.,a . l r ; + . . . + 6 l i B r ( 1 l\ ) ( | r ) 1 6 , , rt ,r ) + l6 . r - - 1 8 . ( / ) + . . . + 6 r r B i O + 6 2 j B i U ) + . . . + 6 r , , 8 , , ( / ) + 6 1 r P s c o s ( 0 t ) = 0

I I

, )

l, |
|

nltv-

- )I (
l\

r )
(
)

]6,,4,1ry+6,,42(1)+...+ 1 6 , il B _i , (o t )2 +6,tts)(t)+...+6r,,8,,(t)+5,7Pscos(0t)=0 Dtiv

. + 6 i i B i t tt ll 6 , i t t ) ' , 6 , 2 8 1 ( 1.).+ , lB,{tl+...+6,,'8,,{r)+6,,Pucos(0rt=0 l6r,a, l t, to iv I ) i,

'

(3.41)

I
t

r ' r u , ,-,* ,l tr)+6,urrcos(0/):0 i 5 , , , 8 , 1 , ; * 6 , , , 8 ? ( / ) + . . . + 6 , , i r r 0 ) + 6\' ,,lBi( r ) + .l.4 .* nltto)

mozemy wyrazic przez ich amplitudy W ukladzie r6wnair (3.47) sily bezwladnoSci p1sz4c l) B r ( / )= B ; c o s ( e gdzie Bi arnplituda sily bezwladnoSci B;(z). (3.48)

Po podstawieniu(3.48) do (3.47) otrzymamy uktad n-r6wnairalgebraicznych na wyznaczeni e amplitr"rd sil bezwladno6ci

+ i\ i B i + . . . + 6 18 , , + L , p= 0 6i,r, +6,,Bz+...+6uB ,? =0 8? ,,+L2p B6 i2iB 6 r , 8 ,+ 6 ) r a r + . . . + 6 2 i .+ j+...+62/

6 , ,. 8 , + 5 , ,B z + . . . + 6 ;B i + 6 i iB j + . . . + 6 i ,8 , , ,+ a , p = 0 + i6 * , B , , + . . . + 6 i ,8 , ,+ L p = 0 6 7 r B+ r 6l z B z + . . . + 6 r ; B : =0 B ,+ 6 , , B , i + . . . + 6 * ,B , ,,,r * A , , p 6 , ,B ' , + 6 , , r 8 ,+ . . . * 6 , , i
gdzie
dii=dii-

(3.4e)

^*

I
r tttiH-

(3.50)

A,7, = P66,7 ruch. sily wymuszaj4cej ,1 - punkt przylo2enia Uwagal Jezeli sily wyr.nuszaj4ce rtch przylo2ones4 w k punktach,to k
-u'

n ^ =/ r ! a - v ts -11

(3.51)

Przyklad 5 Dla r"rstroju ralrowego,jak na rysunku 3.33, wyznaczyt maksymalnewartoScisil przekrojopodczasdrgaf wymuszonych. wych M, Q, N powstajqcych Wymuszenieharrnonicznie zrniennew czasie przylo2onejest w' punkcie masowynr2. Obliczenia w y k o n a 6d l a d a n y c h : P o= l 0 l k N ] , e = 8 0 l r a d l s e c ] , n = a 5 0 [ k g ] , E J = 1 , 2 4t.0 7 ; N m z 1 . Przedstawiona na rysunku 3.33 ramajest jednokrotniekinematycznientewyznaczalr.ra. Wykresy moment6w zginal4cych od sil jednostkowych przylo2onych w punktach rnasowych podanona rysunku3.34.

348

Nl

:TT.j.

*l
- l

1.,",i,,1
Rys. 3.33

Rys. 3.34

Arnplittrdy sil masowychwyznaczymyz r6wnafi (3.49)

=p o + a , ,8 2 + L 1 fai,r,
=0 A.2p |6zrBr +62282l. gdzie: | " E/dil= lur nr J " d s = 0 , 4 5 8 3 3 3 3 [ m 3 ]

='i 5,0 Mi'd,= Er622 ['r3] ,,r,

U7'Uy at = 0,25 EJ6p= EJ621= [m3] !

-U++=-3.84122222 = EJsr-L+= 0.458333 Erbil [rn3l

m10L 450'80'

t^o-^], EJ6;2= E.1622-J+ = s,o-rt.2-!^ =0,6e444441m3f

mloz 450 80 I 0 , 2 5 ' 1 0 4= 2 5 0 0[ N r n 3 ] E . I \ p = E J 6 1 2 P= EJ L2p = E.I6zzP. = 5,0 l0a = 50000[Nrn3] Wynosz4one: Br = -3936,8 [N] B z = - 7 0 5 8 2 , 8[ N ] Mozerny tefaz sporzedzi6wykresy amplitud rnoment6w zginaj4cych,wywolanych dynamicznyrnprzylo2onymw drugitn punkcie masowym. obci4zenierrr na rysunku 3.35. Nalezy rozpatzyc dwa przypadki obci4zeriprzedstawione Dodatniezwroty siiP6, 81, 82 s4zgodnezezwrotami sil jednostkowychprzyjEtychna rysunku 3.34. Przy obliczeniu warlo6ci rnornent6w zginajqcych w charakterystycznych punktaclt ralny ualezy wykorzysta6zasadqsuperpozycjioraz wykresy rnoment6w od sil jednostkow y c h ( r y s .3 . 3 4 ) .

82 = 70582,8N Po= 10000N Bt = 3936'8N m9=4414,5N

Bz = 70582,8N Po = 10000N Bt = 3936'8N m9=4414,5N m9=4414,5N

mo= ++r+,5 N

Rys. 3.35 podanona rysunku 3.36 1 3.31. Wykresy amplitud sil przekro.jowych

46478,85

Rys. 3.36

@ 't*'t

@'r*r
Rys. 3.37

@'r*:

Przyklad 6 Zbadat jak zmieniaj4 siq warlo6ci rnoment6w zginajqcychw pr.rnktach masowych belki w zale2noSci kolowych drgaf wymuszajqcych do wlasnychprzy obci4zeniu od stosunkuczqsto6ci jak na rysunku3.38. dynamicznym

tr=ffiil
mg=O,SPo

Rys. 3.38

Obliczenia rozpoczynamy odwyznaczenia czqstoScidrgari wlasnych t..:c1, a2 z r6wnania wiekowego ) - l. | 11 o6 r '1 111 | , / ,r \ n-t 6 1 2 .= ' 'o. = -a 2 l + l t u , , * t i 2 2 ) t r= - 'f zr ' t 'i .+0 l l I + l ( 6 r r 5 z z -2 ll u, u, ,11621o12 ,,,6rrco I )\-"-LL I ,'-' | / .. \2

Wsp6lczynniki6ll wy znaczamy na podstawiewykes6w M l t M 2 od sil j ednostkowych - rysunek3.39. przylo2onychw punktachrnasowych

Rys. 3.39

6 l r=

*r
I'J '

= | ( 3 l 3 , l 3 3 3 ) , 3= g r t Ml d,s - [ ; 4 4 - a4 i f l 32 EJ

6zz=

l r
EJJ

ulas= t ( t l 3 , r r l r ) , ,= 5

* l o 4 4 - a4 i i ) '
EJ\3 4 4 4

rt 96 EJ

I r =s L ( ! . 1 . 1 . 1 * 1 ,t ' - l - lf , 6rz=6zr=:-lM rM.td

l7J J

r) rrf
4)
t -

2 4

e6EJ

Tak wyliczone 5;; wstawiamy do r6wnania wiekowego

-(4) fr.: )^+, ! )'1* =o @\l z a-f e6 e6

ltt )132 \ e 6 rl IEr.J(32 )

=Ir =3,042 co? + - ar=1,144 ffi

| a4 = )"2= 216,386 + -. az = 14,7
mlt

I;F

trI

,,
(t)1

=g,434

(3.49) liczymy z zaleLnoici Amplitudy sil bezwladnoSci + ,6 , " . 8 r 4 A r p= o ,, . B {[ 5,1 [ 6 z r B+ r 62282*L,2p=0

d - rr | r = d -rrr I- . - = - -

^*

gt3
32 EJ 5 t3 96 EJ

I
moz I moz

tno2 I

d - Lz r r = dr LL r-.-=--

^+

mo2

o Pnl3 " r-:A r p = P n D1 32 EJ A r p = P ^ 6 r ,= lI Pot3 96 EJ

l"[;J" ,,.(**-*-)u,.*'*=o 1** -nu =-z'(f,)' r, a, j[,t*l # #)',."(*l

nt l(+**l^.* !',.*'*=o | -rer

-"[*l* -nu .['(*l #]',= # l"[*1.

ukladu r6wnan za WstawiajEcdo powy2szego J _ l = = 0,329 a2 *13 3,042 '"vyrazone przez Ola wyznaczymy amplitudy sil bezwladno6ci
ll

J L \ l

-r,.rr, =-zt(91 *' 'f9 l'u, r, llr( (9l' lu, l)l

r T

.r

.)

t f - r , . r r r l u , = -" , ',[ 9 f * l,r f 1 "9 f 1'u \'/

. l

.l

t'/

\(,)/

[\ri

L\(l)i

q)']f9f [*rr,ooo-,of
|

o' ^ / t Y . r 49 f l - looe'8s6[o+ees'eot
( (,) , )

[(o/lto/

:+z,r:r[9 )t
82=

\(,),

Po

'{* - 1 ooe,8s6[* +sos,oot I )2

na rysunku 3.40. W punktachmasowychbelki dzialaj4 slly zaznaczone

lmo= o,seo

Rys. 3.40 W pur-rktacl.r tych wartoSci moment6w zginajqcych sq r6wne: l4 t : o , l s B r t + 0 , 2 5 B r t+ t . 2 5 P o t M r = \Br+ l,5ps r ] l+t B ' r+0.5p " s\ 4 t t - l=0,258r1+0,258r1+0,5P0/ M . , = ( B t + 1 , 5 P 0) l+(8, +0,5P0)

-fr o r . o t nff . 0 4 4 , 8 8 %,78(9

Ml=

l(,)/
\('),

\('),/
\tDi

= Mi Pot Pot

5 ', 9 r4fqf-rooe,86[') *1 nn

,1 o3 \ ' * + s96 t, 3 . s9 ff -205(

M2=
[(,)/
, ^ - 4 / H \

\(D,/
t ^ ; 2

rol = ui Pst

/ H \ " +: 9 e 5 , e l 14l | -100e,861 |(r)/ ('),

przedstawiono na rysunku 3.41 Przebiegich zmiennoSci

Mt
2

2 1 0 2 3 4 5 6 7

-2

-J

Rys. 3.41 Z przebieguzmiennoSciwykres6w Mi drgari: l) ola--r

OJ A ,,^ i=*z 2) -'o (r) rrr^ cD1 =8-434

i M)

wida6, ze wystqpuj4 dwa rezonansy

3.5. i.

Tadania do samodzielnego

rozwi4zania

prqtowychz punktar.ni Dla podanychr-rklaclow masowyrnrwyznaczy( czqstoSci kolor.ve drgariwlasnycl.t oraz narysowacfbrmy dlgaf wlasnychsprawdzaj4c wamnki ortogonalnosci. b)

a)

I -l _i
El

."l

I{ys. 3.42

Rys. 3.43

o)

fr3=2m

m+=2m

Rys. 3.44

2 . Dla ptaskiei ramy z punktami masowymi wyznaczyc maksyrnalne wartoSci sil przekrojowych M, Q, N powstaj4cych podczas drgari wymuszonych Po =15 [kN] , .] 0 = 8 5 f r a d i s e c l .m = 5 0 0 t k g l , E J : 1 , 4 . 1 0 7 [ N ' . r . r 2

tT

| .' | .' I
Rys. 3.45

3.

Dla belki z punktami masowyrni obci4zonejdynamicznie zbadat jak zmieniaj4 siq wartorici moment6w zginajqcychw punktach 1 i 2 w zale2noici od stosunku 0/trl.

E=constl

m9=0,6Po

Rys. 3.46

358

pnEr6w 4. STATECZNOSC W ZAKRESIE SPREZYSTYM I RAMPI,ASKICH

4."1. Wprowadzenie
Z krrrstrmechaniki teoretycznejwierny,2e uklad materialnymoLebyt w stanier6wnowagi (chwiejnej)bad2 c) obojqtnej(rys. 4.1). b) niestatecznej a) trwalej (stateczne.j),

Rys.4.l ukladu osi4garninimum, w polor6wnowagitlwalej energiapotenc.jalna W polozer.riu polozeniu w r6wnowagi obojqtnejjest staia maksimurn, zaS chwiejnej zeniu rownowagi prQtSciskanyosiowo rllozna (niezrlienna przy r.nalymwychyleniu ukladtr).I tak analizr-rj4c jedna posta6r6wnowagi plqta rnoZliwa tylko przy sile osiowej 2e malej stwierclzi6, .jest drgairpowr6ci posta6prostoliniowa.Taki prqt wychylony zpolo2eniar6wnowagi po ustanir.r przy bqd4 clwa kt6rej mozliwe warlo6c sily osiowej, Istnie.je.jeclnak clo stanu wyjSciowego. (uraksirlum potencjalnej) i krzywoliprostoliniowa energii polozenia takie.jak r6wnowagi : Px,. nazywamy sil4 krytycznqP (rninirr.rum potenc.jalnej). tak4 energii Silq niowa prQta prostego przy dziaprqta.lstotqutratystatecznoSci Mowimy tutajo wyboczeniu jej jest prqt w polozeznajdule siq Przy sile krytycznej wartoS6 krytyczna. laniLr sily osiowej i dowolnie malaprzyczynawywoluje jego ugiqcie,a dalejzniszczenirr r6wnowagioboiQtnet dw6ch Zjawiskowyst4pienia zginanierrprQta. i r6wnoczesnyln ze 6ciskanierr nie zwi4zane r6wnowagi - posta6prostoliniowai krzywoliniowa nosi nazwQbifurkac.ji. stan<lw

prgt6w prostych 4.2. Stateczno6i

poprzecznyl'n, swobodniepodparty i obci4zony prQt prosty o stalynr przekrojr.r Rozwazr.ny P ( r y s .4 . 2 ) . s i l 4o s i o w 4

tv(x= 0)= w(x = l)= O

Rys.4.2 linii ugiqciaprqtajest nastQpu14ce: R6wnanie 16zniczkowe EJu," =-M(,v) = -Pw (4.1)

359

i wprow adzimy oznaczenie Jezel P .) EJ (4.1)przyjmie posta6 to r6wnanie ,') w"(x)+k" w(x)=0 (4 2)

(4.3)

Jestto r6wnanie r6zniczkowezwyczajne,drugiegorzqdu, liniowe, jednorodne o stalych wsp6lczynnikach. Jego rozwiqzanie og6lne (calka og6lna) to funkcja w(x) = Al cos(lcx)+A2sin(kx) (4.4)

Z warunku w(0) = 0 wynika, 2e A, = 0, za{ zdrugiego warunku w(l) =0 otrzymu=0 czylikl=nn. jemyA2=0 h.rb Ar+0 i sin(k/) w(x) = " Poniewaz p=EJk2 =EJn':' 1." n=1,2,...,n (nn t'"[7"J ) - krzywoliniowaposta6 r6wnowagi'

(4s)

to istnieje nieskoficzeniewiele rozwiqzafi. jest najrnniejszasila (n -- l), przy kt6Z praktycznegopunktu widzenia najwa2niejsza prqta wyboczenie rej nastqpuje
n2Fr - -"l l - 'o kr-ln 2" F "l - o :)---'E liu

(4.6)

l* = I - dlugoSi wyboczeniowaprqta. Jest to sila krytyczna zwanadalej sil4 Eulera, gdy?L. Euler byl pionierem w tej dziedzinie. tercz prqt prosty utwierdzony,obci4zonysilq osiow4 P (rys. 4.3). Przeanalizujmy

----tw(x= 0) = $6 w(x= l)=o w'(x= l)=o

Rys.4.3. Poniewaz M (x) = -P(60 - w) to r6wnanier62niczkowelinii ugiqciaprEtajest nastQpuj4ce EJ w'(x) = -M (x) = P(60 - w(x))

po podstawieniu
p -

, :

EJ otrzynujemy
w \x)+k-w\x)=k-O)
n ' , , 2 ' , ' 2 e

(4.7)

r6wnania(4.7)jest sum4calki og6lnejr6wnania(4.3) i calki szczeg6lnej Calka og61na r6wnania (4.7) + .42sin(kx) + 6e w(.;r)= l1 cos(/cx)

(4 8)

(4.8)do warunk6w znajdujerny rczwi4zanie nietrywialne Podstawiaj4c brzegowych At=O, Az=-6., -+ tl=2n^1n cos(k/)=Q 2

w (x) = 5s(l - sin(/ix)) Poniewaz .)

t\ --

(4.e)

Qn-l\zn2

st4d
p-

(2n -l)z nzEJ

tt2

=*#t,,=1,2,".,n

rowna Sila krytyczna(dla n : 1) w tym przypadkujest

n2FI n2FI =-----a.=PE P 'k "r = - - - - - . t ) l- \ t ' l ' I I z \

(4.r0)

prEta. wyboczeniowa 2l = 1,, - dlugo66 prqta, kt6ry z jednej strony j est utwierdzony, zaSna drugirn Dalszy przykLadto analiza jego koficu znajdu.le podpora przegubowo-przesuwna. Prqt obci42onyjest si14osiow4 P siq (rys.4.4).

r./(x= 0)= 0 w(x=l)=s w'(x=0) = 0

Rys.4.4

361

W tyrn przypadku
M (x) = Pyt(x)+ R(l - x) zaSr6wnanier6zniczkowelinii ugiqciaprEtato EJw'(x) = -M (x) = -Pw(x)- R(l - x) R6wnanieto po wydzieleniu przez EJ i podstawieniu r u " 1 x+ ) k 2w ( x ) = - a 1 l E.I - r; fi = k2 przyjmujeposta6

(4.11)

Rozwi4zanieog6lne r6wnania(4. I l) w(x) = Alcos(kx)+ A2sin(kx; ' + { (x - /; P ' = - A1k sin(kx)+ A2k cos(kg il 1x1 .+L P Warunkom brzegowym fw(:u=0)=0
I

(4.12)

lI w ( x = 0 ) = 6
Iw(x=/)=Q
odpowiadajednoiodny uklad r6wnari algebraicznych

(4.13)

(
t

llA,+04.--R=0 t ' P

r
l

10A,+k 'A P,*lR=0 | cos(/r/)11 + sin(kl)A2+ 0R= 0 f

dla kt6rego rozwiqzanie niezerowe istnieje, gdy wyznacznik gl6wny jest r6wny zero

@r4)

1
o

0
k

-J-l
' l
pl

' P Pi n ( k / ) = 0 * t s ( k t ) = k t lP l= l o+kcos(kl!-{s
0 |

@.1s)

cos(/r/) sin(k/)

(4. 15) ma nastqpuj4cerozwi4zanie R6wnanie przestQpne kl = 4,44288 a stqd

-

P - A

. -) -

19,1392 2n2 12 12

EJ

czyli

=[! =,u =?t:! = .n uL,u &., t' tw'

(fi,)"
[ 2
.lL , Itv= ^
L

(4. r 6)

wyboczeniowa W tyrn przypadkudlLrgo66

t;
l=v,lvll

Przeanalizujrny jeszczeprzyklad preta prostego obustronnie utwierdzonego, obci42onego sil4 osiow4 P - rysunek4.5.

r/(x=0)=0 w(x=l) =g w'(x=0) = g w'(x=l)=0

Rys.4.5 Z rysunku odczytujerny M(x)=Pw(x)+R(l-x)+M a stqdr6wnanier6zniczkowelinii ugiEciaprqta EJf (x) = - M (r) = -Pw(x)- R(l - x) - M Wprowadzaj4c oznaczenie*
LJ

(4.r1)

=*

r6wnanie (4.17) zapiszemynastqpujqco

M R , ) ' y " ( x )+ t ( "w ( x ) = \, x ) E E Calka og6lnar6wnania(4.18)to

(4.18)

+ A2sin(kx)+!.-(+.+) w(x)=lr cos(kx)

P [ P rv'(x)= -l1li sin(/ix)+ 12ircoslllx) ' +4 P

P )

(4.1e)

363

Warunkom brzegowym:

iw(x=0)=0
]w'(x=0)=0

lw(x=0)=0 l*'(r=0)=0
odpowi ada algebraicznyj ednorodny uklad czterechr6wnari

(4.20)

lA1+oA"-lR-l M=o P P oAr'+kA,*lR*oM = o r + sin(kl) cos(kl)A1 A2+ On- { U = O P 0k sin(kt)A1 + k cos(kt)A2+ . { P n + OU = O

o niezelowynr rozwiqzaniv dla,.

0 cos(fr/)

k sin(k/)

P I P 0
I

Fl
0 l
-

rl

- /csin(/r/) /ccos(/r/) a st4d =1 coslk/)+{sin(k1; 2

ol

Fl

tl=o

(4.2t)

przestqpne R6wnanie (4.21)ma nastEpujqce rozwiqzanie kl = 6,2831853 czyli

_ K r :

39,478t75EJ 4n2 EJ lt
t

n2EJ

n2EJ t'z.
.

= - E

e5 t)2 ,aterndlugoS6 wyboczenio wa lrr=0,51 .

t2

(4.22)

Zauwa2my,2e dlLrgoS6 wyboczeniowaodpowiadadlugo6cip6lfali sinusoidy przedstawiaj4cejdan4posta6wyboczenia- por6wnaj rysr.rnek 4.6.

TIZEJ -j-z-

Rys.4.6

4.3. Wzory transformacyjne do wyznaczenia sily krytycznei metodqprzemieszczef

W nretodzie przernieszczeir rozwazali6rnytrzy rodzaje prqt6w: l) obustronnieutwierdzony, 2) z jednej strony utwierdzony, a z drugiej podparty przegubowo, 3) z jednej strony pelne r.rtwierdzenie, a z drvgiej utwierdzeniez przesuwemprostopadlyrn do osi podluznejprqta. Wszystkie te przypadki r6zni4 siq warunkami podparcia.Zatem rozwazrny og6lny przypadekz dowolnymi warunkamipodparcia wyprowadzaj4c odpowiedniewzory, a nastQpnie do tak wyprowadzonych wzor6w podstawimy dla danego rodzaju prqta odpowiednie warunki brzegowe. Niech prqt o wqzlachw punktach,,i", ,j" zajrnujepolozenieprostoliniowe przed deformacj4,zaSwygiqte po defonnacji (rys. 4.7).

I + +

x
P

Ot ;l l

|E.l="*stl

Rys. 4.7

365

Monrent zginaj4cy dla odciqtej x wynosi M (x) =P[w(x) - wif+ M i + Qix R6wnanie r6zniczkowelinii ugiqciabelki EJw"(x) =-M(x) EJw"(x) = -Pw(x) + Pw; - M i - Qix Dzielqcr6wnanie (4.25) przerEJ i podstawiaj4c w ni^ L = k' otrzymamy

(4.23)

(4.24) (4.25)

w'(x)+ k2w(x)- k2wi - Y: - +, EJ EJ

Calka og6lna r6wnania(4.26)jest nastqpuj4ca w(x) =11 sin(kx)+ A2cos(kx) + *,, - ) P -4,P Obliczamy pierwszq i drug4 pochodnq przemieszczeniaw(x) : - A2k sin(kg = Ayk cos(kx) w 1x1 . -Q P = - A1k2 sin(tcx)- Azkz cos(kx) vi 1x1 a dalej M (x) = - EJw' (x) = AtP sin(kx) + A2P cos(kx) Z warr.rnk6w w'(x=0)=9i oraz M(x=0)=Mi

(4.26)

(4.27)

(4.28)

(4.2e)

(4.30)

i A.2 wyznaczamy stale ,A.1

fo,=!r, ' *Lo, k kP-'

=Lr, Io., t - P
(

(4.31)

(4.31) do (4.27), (4.28) i (4.29) otrzymamy: Podstawiaj4c

|
I t

x)tp,+ p [cos(k x) - l]M ; + .,") = w;+ - sin(k

k (kx) x)Mi + O = cos ei - L sin(k P t .

l r

'

, .

(kx)- kxlQi Lsin (4.32)

. l

1*',
l,

f
l

(kxI - t]Q [cos t

(*) = -sin(kx)tp; + cos(kx)Mi +

Q, osin(kx)

Je2elido (4.32) wstawimy x = / i wprowadzimy oznaczenie kl=v

(4.33)

to otrzymany

w(x=l):, j:r, +f {ri.,r)<p; +}(cosv-t7*,*fi1"tn,-r)91

w (x : t) : g.j =(cosv)q;-Lsinv M i+f {cos u- 1) 0, M(x= l)= M i=Ilrinu;,p; +cosvM,+lsinvQi O, =O'
R6wnania (4 14) zapiszmy w postaci naci erzowej wi 91 I ^ 0 sinv cosv-l sinv-v wi 9i Mi Qi

(4.34\

K
cosv
t.

P
ksinv P cosv
f

KP
cosy-l P sinv
u

M.i

^ P U -slnv
L

(4.35)

t.

o,

0
a)

Rozwa2n y tercz przypadki szczeg6lne:

Rys.4.8 sinv k cosv k cosv-l sinv-v

I 91 0 0 0

0 I
Mi

P K P ksinv cosy-l
P cosv 0
D

P 0 -slnv

sinv ,
I

Z trzeciego r6wnania otrzymamy:

- Mi = -'rrrr:-o'-ott ,r, =-Yrr, 0 = Isinr+cosvM,

7 4' - - - ! ! b)

= -!! ,1g,
(4.36)

t r,1n,

Rys.4.9

o "l

l I( ,'
l^
IU

sinv

cosv-l

sinv-v)

k
COSV

, n.l YJI

ksinv cosv-l I

t P I

0
1

0l

l=l l^
| |u

-slnv

P
cosv

P I s i n v I Mi

n z t)

l l
[0

k
1

I
)

Qi

Nieznane warto6ci Mi i Q,wyznaczymy z pierwszego i trzeciego ukladu rownan: [ n= tin, * cosv-l r.* sinv-v O.

l k P ' k P ,M,+Y!Q, lo=ir,nv+cos [ t k lr. =,

]--' I

vsinv -3EJ

,2

I ksinv-vcosv I3(l-vctgv) ,2 3EJ 3EJ P vsinv

= 3 E Jo " ,(u\

g.37)

ln'=, r*"-r""*=
2 v .:3(l-vctgv)

,' P 3(l-t,ctgr)=

o't'')

gdzie c1(v) =:

c)

^=11

I---_
l --._ P

n'l

l
0 91 0
1 slnv

l r , ln'

,
Rys.4.10 sinv-v

I I

tr=consil

cosv-l

k 0
0

cosv
p -slnv

P K P /csinv cosv-l
P cosv 0 P sin v
t.

0
1 I

Mi -Qi

-o,

k 0

Warto6ciM,i Q,wyznaczymy z pierwszegoi trzeciegoukladu r6wnari:

fr*es4y, -1130, =o
P k P

t i n" = l"or,M,o, o k-' l.

Qi =kctgvMi

(4.38)

[eJ=constl

Rys.4.11 (.
| " I lu

sinv
cosv

cosv- l

[ o l l ' r I n I l^
- J i) l I l \-O

frsinvcosv-lll r I

sinv-v ) .

l f o l
I

P 1-, ,l=l | | lu -slnv

k

cosv

r, I ,'i" ll ll I

1 o o [o )' M, i wartoSci dw6chr6wnafiwyzfiaczamy Z pterwszych cosv-l M , _ " i n u - , O ,= 0 P K P ottnu l"oru,. -cosv-l o, =o [ P P fsinv* ] K

ry ll-at)

Qi

4EJl I vsinv-v2 c o s v I 4EJ P sinv-vcosv o"" t 2 - v s r n v - 2 c o s) = , l"''= o 2-vsinv-2cosv= Lo ,2 -r2 "os, I -cosv 6EJl | I^ ^ t 2-vs'r*,-2cosv= P lu z-vsinv-2cosv lo'= t ,.
I

(4.3e)

=ffF,'''

sdzie a.(v) = lA

vsinv-u2cos, 2 - v s i nv - 2 c o s v '

=; FzQ) o

,2 -r2 cos, 2-vsinv-2cosv

Podstawiaj4c(4.39) do rrzeciegor6wnania obliczamy M, P

{.,

-l , 2 u s i n u 2 E J l l cx3(v) = -zEJ = t lt 2-vs,nv-2cosvl k 2-vsinv-2cosv

v-slnv

(4.40\

gdzie 0'3|0))=

I v 2 - v s i nv t 2-vsinv-2cosv

e)

P A=1

oil

I
0 0 -Mi
I slnu

ln,Mi
Rys.4.12

cosv-l

sinv-v

I 0
Mi -Qi

k 0 cosv
P

P K P /rsinv cosv-l P P cos 1/ 0

sinv , I

-o,

0lsinv k 0 0

Zpierwszych dw6ch r6wnafr wyznaczamy wartoiciMii Qlza| po podstawieniu ich do r6wnania trzeciego wartolciMi ( , -' = 1*!9!t':t M, -t'n' lo o, J P K P /ttin' M,+'ot,-r o, lg= I P F

- D

-r2 ros, f eet ^ . . = eul t ,2 2-vsinv-2cosy " ,, v''t't P l u 2 - , , , i n r - 2 c o)s =

l-cosv

(4.41)

Dl.

v3 sinv 1 nnL ^ = n E Jl I 2-vsinv-2cosv = urt't , t l " 2 - r s , n v - 2 c o s r lp

sinv

gdzie

(v) = B3

v3sinv 12 2-vsinv -2cosv

) = 0 "( v ) - a l2

f\

tr=;onsil
Rys.4.13 A 0 M.i 0
1
l

slnv
-

cosrr-l

sinv-v

k 0 cosv
P

P K P ksinv cosv-l
P cosv P sinv
k

0 :-sinv k

M,,kt6re podstawiamydo trzeciegor6wnania ceZ r6wnania drugiegowyznaczarny

len obliczeniaM1 P E'[, "ts,r, "ts,,["oru-lrin ttM ; = o + M,* t k " P )

=I4 : +cosvM l=+ l r, ' =4+ I slnv lc ksrnv t

(4 4)\

wywolanychjednostkowymi przemornent6wwqzlowychi sil poprzecznych WartoSci prqw zaleznoSci od schernatu przy uwzglqdnieniuosiowychsil Sciskajqcych rurieszczeniami podaje tabela4.L ta i rodzajtr przernieszczenia
Tabela4.1

lp.

schematprgta,rodzajprzemieszczenia i zwroty sil wgzfowych

warto5ci moment6w wgzlowych i sil poprzecznych

-l

u;=-Ej,tgu

v/-

'

372

Tabela 4.1 cd.

schematpreta,rodzajprzemieszczenia i zwroty sil wgzlowych

warto6cimoment6wwgzfowych i sil poprzecznych

M;:3fa1Q)

Qi= Q:ff .,.1P1

M;:!ff

cr10) FrQ)

Qi=Qi=6

M;=ff a2Q) g=ffa3Q)

a,:Qi:ff ar<'>
P

:..

Mi

Mi=Mj=ry p2O)
Vi:Vi= I 2 E J ^, , F h\v)

NS
| |

l.A=1r.'

t P

373

Tabela 4.1 cd.

lp.

schematprgta,rodzajpzemieszczenia i zwroty sil wgzlowych

warto5ci moment6w wgzlowych i sil poprzecznych

M;=ffvctgv
6.
._ ',2 -EJ V

t sn,

7.

Qt:Q= ft '2

.,1(v)={*Ct,
f . I PI' . . _ t ' v
al-

Fr=

---t------------

,2

"[tgv ,] \ v )

UEJ

CXr(l/)=4

I vsinv-v2 cosv
2-vsinv-2cosv

= Br(") *

u 2- u 2 " o s , -v 2 sinv - 2cosv

Gr(v)--

v2-vsinv

2 2-vsinv-2cosv'

3s i n v =# 2 - v su Pr(") inv -2cosv

Warto6cifunkcji cr1(v), a2(v), a3(v), B1(v),Fz(v), 0:(v) zprzedziaLu0+2t zestawiono przez studenta w tabeli 4.2 na podstawiealgorytmu opracowanego Politechniki Krakowskiej Karola Palucha.

374

Tabela 4.2
v

C[( rv)

o,z?)

Cl:(v)

0,(v)
1,0000 0,9990 0,9960 0,9910 0,9840 0,9750 0,9640

0z(v)

0,00

r,0000
0,9998

r,0000
0,9999

0,0s 0,r0
0.15 0,20 0.25 0,30 0.35 0,40 0.45 0,50 0,55 0,60 0,65 0,70 0;75 0,80 0,85 0.90 0,95 .00 ,05 t0 l5
)o

0.9993 0,9985 0,9973 0,9958 0,9940

0,99 r8
0,9893 0,9864 0,9832 0.9797 0,9"15"1 0,97 t5 0,9669

0,9997 0.9992 09987 0.9919 0,99'70 0,9959 0,9947 0,9932

,0000 ,0001 ,0002 ,0004 ,0007 ,0010

r,0000
0,9999
0,9998

Fr(v) 1,0000
0,9997

5 ,00r
,0020 002'7 ,0034 ,0042

r0 0,95
0.9360 0,91 89 0,8999 0,8789 0,8557 0,8307 0,8035 0,'7743 0,7432 0,71 00 0.6747 0,6374 0.5980 0.5566 0,5131 0,4675

r6 0,99
0,9899 0,9880 0,9859 0,9836 0,981I 0,9785 0,9757 0,9727 0,9696 0,9662 0,9627 0,9590
r )o 5 5 1

r ,005
,0061 007I

,0082
,0095 ,0 09 ,0 z 3 ,0 3 9 ,0 5 5 ,0 72 ,0 90 ,0209 ,0230 ,0251
n)'74

0,96 r9
0,9565 0,9508 0,9447 0,9382

r .l 0,93
0,9240 0.9164 0,9083 0,8998 0,8908 0,8814 0,8716

0,9996 Q,9994 0,9990 0,9985 0,9980 0.99'73 0,9966 0,9958 0,9948 0.9940 0.9929 0 , 9 98 1 0,9905 0,9893 0.9879 0,9864 0,9849 0.9832

0,9990 0,9970 0,9960 0,9937

r0 0,99
0,987'7 0,9840 0,9791 0,9750 0,969'7 0,9640 0,95'77

r0 0,95
0,9437 0,9360 0,9277 0,9l89 0,9097 0.8999 0,8896 0,8789 0,8675 0,8557 0,8435 0.8307 0,8174 0,8035 0,7892 0.7743 0,7590 0.7525 0.7432 0.7269 0,7100 0,6926 0,6747

r6 0,98
0,9797 0,97',7'l 0.9757 0,9737 0.9715 0,9693 0,9669 0,9644

0,95 rr
0,9469 0.9424 0,9378
n o?ro

r98 0,4 0,3700

,30 ,40
50 55

,0298
n?,))

0,3r8r
0,2641 0,2080 0,l 498 0,0893 0,0267 0

r3 0,86
0,8505 0,8393 0,8275 0,8225 152 0,8 0,8024 0,7891 0,7751 0.7606

,0348
n??s

n or"o

nl2 ,60 65 70
'75

0,9226 0,9t'73 0,9149 0,9r t 6 0,9058 0,8998 0,8936

,0403 ,0432 ,0445 ,0463

o4q5

r9 0,96
0,9593 0.9620 0.9565 0.9537 0,9508 0,9478 0,9447

- 0,038 r -0,105r
-0,1743 -0,245'7 -0,3194

80

0,887 r

,0529 ,0563 ,0600

375

Tabela 4.2 cd.

( x r () t

ct: ( v)

ct:(Y)

I .rJ5
1,90 1,95

0.74-55 0.7297 0,73 13

0.8804 0.8735 0,8664

2,00 2.05 2.lo

? 15

0.696 r
0,6783 0.6597 0,6404 0.6202 0,5991 0.5112 0.-5-543 0,5-r04 0,50-54 0,4'193 0,4520 0,4234 0.3935 0,3621 0.3291 0,2944 0,25R0 0,2t95

0,8-s90 0,8-5 r5
0,8437 0,8356 0,82'73

,0631 0676 t] ,07 0'760 ,0804 ,0850

,()897

Fr(v) - 0,3954 -0,4736 -0.5542 -0,6372 -0,7225 - 0,8103 - 0.9005

- 0,993I

0:(v)
0 . 9 45 1 0,9382 0,9348
0,93 | -l

0r(r,t
0,9-563

0,92'/8 0.9241 0,9203

o.L)164

0.6374 0,61 U0 0,5980 0,5116

0.5-5 66

0,53-s I
0.-5 I 31 0.4906 0.4615 0.4439 0.4198

2.20 2.25 2,3{) 2.35

140.

,0946
0998

0,u ttr7
0.8099 0,8008 0.7915 0 , 7 t1 t9 (),7720 0 . 7 68 1 0.7-513 0.7405 0.7294
0.7181

.0884
I86i

2.45 2,-50

050 106 164 224

286

2865
3896

0,9124 0,9083 0.9041

0,8998

2.5-s
2,60 2.65
I,70

350 4t7 48'7 -s59

634

.4954 ,6040 71_s-5

R2qc)

0.8954
0,8908

0.8u62
0,titiI4 0.8766 0.871(r 0.866-5

3952 .3700 3443

318l

9474

29t4
2641

-2.0679
- 2 , 1 1l)7

2;75 2,ti0
rR5

23(r.l
t0fi() 1 1 9|
I :lt) tt

0,1()64 0.6943
0,6819 0,(169 I

712 793
87ti

- 2.38 19
-2,4495
-2 5R]R

2.90
? c)5

0,r790
0,0907

966 ,20-58 2152

))5)

-2.7218
- 2,86.19

3.00 3.05 3, t0 n=3.14 .15 3.20 3.25 3,30

??5

0.r36r
0.0424 0.0000 -0,008tt - 0,0635 -0.1220 - 1,8470 -0,2521 -0.3248 -0,4036 -0,4894 - 0,5832
-0.6862

0,6-560 0.6425 0,6287

0,61 68

- 3,0r02
- 3,1 609
- 1,2898
- J.J l()-J

2336

0,ti6 r3 0,8560 0.8505 0,8450 0.8393 0.83-r5 0,82',75 0.8214

0.8214 0 , 8l _ 5 2

I 199

0.6144
0,5997

23_s-s
2463 25'74 2691 2813 2940 3072 3212 335'7 3508 ,3667

,0tt93 0.0583 0.0267 0.0000 - 0.0053

-0,03R1

-3,4'768
-3,6428

0,5846 0,5691

0,553 r
0,5366 0.5 196

3,40 3,50

0,502 r
0,484 |

3.-s5
3.60
165

0.484r
0,4463

-0,8002

-3,8147 - 3,9930 -4.1781 - 4,3711 - 4.5727 -4.7840 -5.0062 *5.2409

0.8089 0.8024 0,7958 0.7891 0,1822 0,7'751 0;76'79 0,7606 0,7531

-0.07r3
-0,10-5r

-0,r393
-0,1743 -0,2097
-o )451

-0,2821
- 0,3 I 9.1

- 0.357 I

376

Tabela 4.2 cd.

cxr(v)

d:(v)

cr:(v)
? R? 4

3,70
175

-0,9270 ,0693 ,2303

414)

o 4)6\

3.80
lR5

3,90
1C)5

4,00 4,05 4,l0

4ta

,6269 .8760 -2,1726

a <1a1

0,4061 0,3850 0.3632 0,3407 0.3174

o ?c)??

,4008 4191 ,4383 ,4584 .4795

0r(v) - 5.4903 - 5.7568 -6,0436

- 6,355 r
- 6,6968 -7.0'768 - 7,5060 - 8,0002 - 8.5836 -9,2944

Fr(v) 0.1455 0.73'77 0,7297 0.7216 0,7133 0,7048

9:(r')
-0.3954 -0,4341 -0,4736 -0,5136
-o 554)

8 ,50r
5252 5501 .5762 ,6036 ,632'l ,6637 ,6963 73t0 7678 8070 8488 ,8933 ,9409 9919 2,0052 2,0468 2,t056 2,1691 2.2375 2,3t19 2,3924 2.4800
) 5757

0,696 r
0,6873 0,6783

-2.1)802
-? 553? - 4 1 1S f r

4,20
A 1<

4,30
4?5

- 5,3838 -6,9947
-c),7154

0.2683 0.2424 0.2156 0,1877 0 ,l 5 8 7

0,r288
0,0976 0.0648 0,0307 -0,0048

0,669 r - r 0 , r 9 6 0 0.6597 - r 1,4050 0,650 r - 1 3 . r 5 8 0 0,6404

-16,0230 -21;7810 -40,4190 221.0500 0,6304 0,6202 0,6098

- 0,5954 -0,6372 -0.6195 -0,7225 -0.7661

- 0.8r0-3
-0,8550 -0,9005 -0,94(A -0,9931 ,0404
,0fJ84

4,40
^ A<

-15.3270

- 3 3 ,r 88 0
227.8000

4.50 4,60 4.65 4.70 312n=4,71 4.75 4,80 4,85 4,90 4,95 5,00 5.05 0 5,1 5ro 5.30 5.40 5.45 5.50

0,599 r
0,5883 0.5'772 0.5657 0,5543

-0,04r9
-0,0808 -0,t2t7
-0,1(146

I 369
I861

.2360
)R6\

0,1 755 -0,2097

_o )5't)

r4 0,55
0,5425 0,5304

2992 33'77 ,3896 4422 ,4954 .5493 - l,6040

,651)4

-0,3075 -0.3607 -0.4t76 -0,4772 -0,5412 *0,6099 -0,6835 -0;7630 - 0,8488 -0.9423
o44)

r 80 0.5
0,50-54 0.4925 0,4793 0,4658 0.4520 0,4379 0.4234 0,4086 0,3935 0,3780 0,3621 0.3458 0,3291

2,6805 2;7961
) ()17)

7155 1723
R?qQ

3.0648
? )1)4

,8882 9414 -2,0072

-2.0619

I 563 .2802 ,4181

3,3989

3,5980 3,8234

-2.1294 -2,19t'7

377

Tabela 4.2 cd.

v 555

ctr(v)

cr:(v)

a:(v)

Fr(v)

5,60 5.65 5,70 5.75 5,80 5,85 5,90

sc}5

- | ,5729 -1;7481 - 1.9484 -2,1804 -2,4526 -2,7777

4,0817 4,3794 4,7261 5,1346 5,6223

6,2r40

0z(v) 0,3120 0,2944 0,2764 0,2580 0,2390 0,2195

0:(v)
-2,2549 -2,3'.t89 -2,3838 -2.4495 -2,5162 -2,5838 -2,6523 -2,7218 -2,7924 -2,8639 -2.9365 -3,0102 - 3.0850

6.00
6,05 6,10 6 .t 5 6.20
6)5

6,9455 7,8726 9,0830 _5 I 5q4 10,7270 -6,3715 13,0840 -R ???5 16,7390 -ll.47'70 23.1540 - 1 8 , 5 9 1 0 37,3080 -47,0670 94,l 860 -3,6678 -4,3047

-3,r736

0 99s
0 0 0, 0 790 578 361 137

0,0906
0,0669 0.0424 0,0t72 0,0000

-3.r609
-? ??Rn

2n=6.28

- 3.2898

4.4. Przyklady obliczef

Przyklad I Obliczy6 wartoS6podstawowejsily krytycznej dla ramy nieprzesuwnejobci4zonejjak na rvsunku4.14.

Rys.4.14 Prqty 1B i 1C s4prqtarni Sciskanymi. Dla nich por6wnawcze wsp6lczynnikiv s4 r6wne:

. , ., C _ _\I ' "

G7
EJ

Analizowanaramajest jednokrotniekinematycznieniewyznaczalna. Skorzystamyz metody przernieszczeh.

?E!

4oz(\a)

Rys.4.15 /i IQt = 0 = ii I = 0 (warunek istnienianiezerowegorozwiqzania) ,r, =3 EJ * 4 EJ a2Q,3I6v)+W gu1Q) =0

=v0 3+4a2(l,3l6v)+3u1( ) =+ v =3,613 Poniewa2

Pa2 EJ

= 1,3 l6v

to st4d Pk. =

13,054EJ
o2

nzEJ
(0,8695a)2

DlugoSciwyboczenioweprqt6w lC i 1B wynosze:

4 , 9= L a - ! o
vlc

=0,8695a<a
v

0,5a 4,! : L a - I - o = 0,6607a> vtB 1,3 16v

379

Przyklad 2 Wyznaczyl podstawow4 warto66 sily krytycznej dla przesuwnej rarny obciqZonejjak na rys u n k u4 . 1 6 . 2P

tr=;"'.'sil
Rys.4.16 Wsp6lczynnikipor6wnawczeY 1t i v1s s4 r6wne:
l Pn' vlA-11--t' I L J

l-;

'r, =

W
trtf

F =l' 4142Y = tt2v

Anal i zowana ran,a j est ram4 i ednokrotnie k inelnaty cznie niewy znaczalnq

Rys.4.17 Przy rozwiqzaniu skorzystamy z jednorodnego r6wnania rnetody przetnieszczeh 41A=0 :+

H T

/it=0

r i t = a . [ u ' - 3 0 ,( . a l a 2 v ) ] : 0 = v = 0 , 9 3 6
a'
t -

SllaKI}l}czna Fkr=

,2 EJ
) a-

o,8i6EJ : . _ . n2EJ
) a-

J (J,J)ba)-

prqt6w 1A i 1B: wyboczeniowe DlugoSci

nn =3,356tt, tl ! = . #^ :2,313a t:! : '" l,4l42v vtA

przesuwtl S4 one wiqkszeod a, gdy2 prQtyte w wqziachnumer 1 t 2 majEmozliwoS6 poziomego. Przyklad 3 jak na rysunku 4. 18. Wyznaczyt warto6ripodstawowejsily krytycznej dla ramy obci4zonej

Rys.4.18 Dla nich wsp6lczynniki poPrEty 1B t 2C analizowan.jr:-J s4 prqtamiSciskanymi. =, . =3rl* ' l B = r ' 2 c= , l : t'ownawcze \EJ \EJ podstawowymisEk4ty jest trzykrotniekinematycznie Niewiadon'rymi niewyznaczalna. Rarna tpr i ez obrot6w wqzl6w nttlner 1 i2 oraz poziomy przestlw. r6wnanie kanoniczne metody przernieszczefitworzy uklad trzech W tyn-rprzypadkr,r jednorodnychr6wnari,dla kt6rych wyznacznikgl6wny rnusi by6 zero, aby otrzyma( rozwiEzante nlezerowe

=A q ' * r t z Q+ 0 z r"13 l,"t' +rzzQz*r27L=0 1,r,qt

[41<pl+r'32tp2+ry3L=0

Rys.4.19

381

Wykresy rnornent6w zginqEcych od przemieszczerijednostkowych podano na ryslrnku 4.20.

4

ten pl

EEJ

I e.lo31'y

?re4r1u1

gEJol(v)

Rys.4.20 Obliczeniawsp6lczynnik6w r,7

= [,8+u1 .11 QlnJ

t'l1 = r,l = 0,4 EJ

= -!u rt3= r3t

l a L

urlv)
\

=[0., +!a.ol1t.t ,.,"

L J I

t32=-!uBr1r1 t23=

rr o + 0:(v)-, ,i:= 0'(v) fu' o Ls

Wyznacznlk gl6wny przyr6wnany do zeraodpowiada r6wnaniu - ,"]3rrt - rt23t"22 rt tr22h3+ 2r2 rrr,,2, \2zkl : A -ll-l^ 4 f | r.^ .,[^ 4 ) [ . 8 + c r l t v ) J [ 0 , a + - o 2 ( u ) ]0 , t , ) * ; F r @ ] + 2 o . o ao.1{v }) Fz(,)In

4l 't ( u ) [ , 8 + c , . -r x1(,)l-* oir,l[o,s*1o2(v)l-0,ru[*p,rur+]0:(,,)l=o 9 ,.1 3 s.- J 1 Ly

R6wnanieto rozwiqzanometod4kolejnych przybli\eir r = 1 , 9 76 776 Zatensilakrytyczna ro,=';U/ =0,43458EJ iodpowiadaj4cejejdhrgo6ciwyboczeniowe

prqt6w Sciskanych ll,B= t?/c = !3 = a,7656lnl Przyklad 4 Obliczy( wartoS6podstawowejsily krytycznej dla ramy nieprzesuwnejobci4zonejjak na rysunku 4.2l.

Rys.4.21 Prqty 0-2, 2-A, r-3.3-B sEprqtarni sciskanyrni. Dla nich wsp6lczynnikipor6wnawcze
t , o t = t , 2 A - r ' 1 3= r ' 3 g = , / i - a IEJ

G]

= 1'

383

jest tlzykrotnie kinematycznie Niewiadornymi podstawowyn.ri niewyznaczalna. Rarna obrot6w wqzl6w numer l, 2, 3. Wsp6lczynnikir6wnan kanonicznychtwos4 k4ty gr, ez, rp3 : rz4 uklad trzech r6wnafi j ednorodnych <p1 + r12,p 2 + ry<4 = o f"r 1 ),ry1,q + ry2g2+t"yrQ3:0 [,:r gt+r'tzez+l"3rqr =o

'

jednostkowychpodanona rysLlnWykresy moment6wzginajqcychod przemieszczeri ku 4.22.

3EJ a

Rys.4.22

Obliczeniewsp6lczynnik6wr,,:

,i, =9!!-*!!!- a"2(v) =[e ++,'r1ry]!!

4EJ 3EJ f tzz= L!!- + 1!!a z.:u) + )!!-cr1(v)= f++ +ur(v)+ 3cx I @l!! 4EJ

- U+ z."r1rfl!! ,r, =U! *!!-J-az (u) = kt =T o,i,l3 h2= r2t= = r32 =+ "rrr, rz3

Wsp6lczynniki te podstawiamydo r6wnania t i r t 2 z t i z + 2 4 2 1 3 t , 4 - , A r r , - r t l r z z - 1 1 2 3 , r ,= 0 z kt6rego wyznaczamy v v = 3,901 zatem sila krytycznajest r6wna
.-Kr=----;-=.-j-

.,,2 EJ

l5,2lg EJ

a" a" zas dlugo6ciwyboczenioweprqt6w wynoszq

= t ? ,o =t:: =ttu=1 o =o ,8 o 5 a t9? 4.5. Zadania do samodzielnego rozwi4zania

Dla podanych ratnwyznaczy6 podstawowe sily krytyczne i dlugosci wyboczeniowe prqt6w: a)

Rys.4.23

b)

l , l , l , , l , l
Rys.4.24

386

d)

Rys.4.26

1,\' ' ''

K:'lJl'?.-a,
ai.i ;,. ".-.' l",l j.:. ra -;f ''ltra

. .,

LITERATURA
podziemnl,ch soont2enij.Moskwa, Niedra 1994 il] Bulydew I\.5.: Mechanilca prenticeHall 1995 New Jersey, [2] ChopraA.K:. Dynanticsof StructLl.es. -wzory), tablice i wskazrhuki budo,,vli [3] CiesielskiR. i inni: Mechanilca cloobliczefi.Wvdawnictwo PolitechnikiKrakowskiej, Kr-ak6wI 980 nt. Wptywysef [4] CiesielskiR. i inni: Mctterialyz konferenc.ji smicznei paraseisnticzne trtr budowle.PolitechnikaKrakowska,Kr-akow 1978'199i [5] ciesielski R., Maci4g E.'. Drgania drogowe i ich wplyw nu bttclynlci. wKir, warszawa 1991 WNT, Warszawa1996 f6] ChnrielowskiT., Nowak H.: Mechanilrabucloyvli. dynamiki bLdowli. Arkady, warszawa 199g [7] Chrnielowskir., zernbaty z.: Poclstawy - Dvncunics of structures.Mccraw-Hill, New york 1993 [8] clough R.w, PenzienJ. pwN, warszawa- poznanr9j6 budowli w zaclaniach. [9] cywirlski z.: Mechunilca T: Poradnilcin2ynis,",i technilca [ 10] D4bLowskiO., Kalenclowicz buclowlanego. Torn 3 Meclrcmllia Budowli. Arkacly,Warszawa1983 sg z9 au,a l l ] D y l a g z . , K r z e n i h s k a - N i e r n i e c E . , F i l i p F . : M e c h a n i k u b t r c l o v , r i . p w N , w a r l-9 wv ltutlownictrt'ct potlziemnego. OtlcynaWydawniczaPolitechlilI2) GalczyhskiS.: Porl.ila ki Wroclawskiej, Wroclaw2001 pozntechunilci kon.strukcf i prqto\t:1tch. PolitechnikaPoznai.rska, [13] Gawqcki A.: Poclsttntt], n a r i1 9 8 5 Z . , S o l a r zL . , W l o d a r c z y k R . D . : r g a n i ai / a l e w c i u l c t c h . s t a h ' c h . [14] KaliskiS.,Dzygadlo PWN, Warszawa 1966 obielctdvv budoyvlan)tch nctterenttch grjnticzyc:h. [15] Kwiatek J. i inni: Ochroncr Wydawnictwo Gl6wnegoInstytutu G6rnictwa, Katowice 1997 ustrci6wprqtowych. Mechanikabuclowlizelernentcutti [16] LangerJ.'.Dysav11ifta1 LtjqciahompLrlerowego. Alkacly,WarszawaI 984 .- Verlag,New york. ' l a s t i r :s t r l r c t u r e s . Springer [ 1 7 ] L e i p h o l z H . l l . E . : s t a h i l i t y o . fc Wien 1978 buclovvli. Tom l i 2. PWN, Warszawa i18] NowackiW.: MechctniJca 1967 buclowli. PWN, War.szawa 1975 [19] Nowacki'W.:Mechuniku Z.'. Zarys mechanilci [20] Olszowski 8., Stojek 2., Waszczyszyn btrclowli.Wyclawnicrwo Politechniki Krakowskie.j, Kr-ak6w 1978 Z.: Teoriarfigari.PWN, Warszawa 1978 [21] Osifrski Mechctnilci Oirocllcou.'Ocllcsztqlcolnvch. [22] PaluchM.: Poclsttnvy ClT, Krak6w 1997 teoret),czna. WydawnictwoPolitechniki Krakowskie.j, [23] PaluchM.'. Mecltanilca Krak6w 2002 ntuteriolow.WydawnictwoPolttechnikiKrakowskie.;. i24] PiechnikS.'. W1:1y2y11talolc Kr.ak6w i999 K.: Macierzov,ct [25] Pietrzak J.. Rakowski G., WrzeSniorvski tmalizctlconsrrukcii. P\UN. Warszawa Poznari1986 [26] Rakowski G. wraz zZespolen Autorskim: Mechanika budowli z elententcutti ttiqlirt kontputero;ego.Arkady, WarszawaI 984 [27] SrnirnowB.A., Iwanow c.A.: stroitielnaja mechcmika. srrojizdat,Moskwa l9g4 Tunelei niejslciebudorvle poclzientne. Arkady,warszawa 1970 [28] StanratelloH.-.

sltoficzonych [29] SzrrelterJ., Dacko M., DobrocihskiS., WieczorekM.: Metoda elententrh,v 1979 lronstrukcji.Arkady, Warszawa r) stal,vce Wyda[30] ZienkiewiczO.C.,TaylorR.L.'.TheFinite Method.Four Edition.McGraw-Hili. 19J2 Arkady,Warszawa Skonczonych. Elententow Me toda nie Il w tltulaczeninI. Kisiela:

NORMY
[1] [2] [3] [4] 350 Drganict,Terntinologia PN-S2N-01 pN-85i8 -02110ocena szlcodliwolci przezpocllo2enctbutlytrki drgafiprzekazl,tvcutych -02111r bt clynlcach luclzi w clrgan na wplywu Ocena PN-88/B i prctlelcObliczenict pod maszytly. i lrcnstnlrciewsporcze PN-80/8-03040Fundcunenty tou'anie