You are on page 1of 8

A CRISE DO ANTIGO RXIME: NACEMENTO DO LIBERALISMO.

REVOLUCIN LIBERAL: ENTRE 1808-43 IMPLNTASE UN RXIME LIBERAL NON DEMOCRTICO

- CRISE POLTICA DA MONARQUA: - Carlos IV confa o poder a Godoy (de orixe plebeya), odiado polos nobres e a Igrexa pola sa orixe e os seus intentos reformistas e tamn polos Ilustrados que foron substituidos por l no favor do rei e sobre todo polo herdeiro, o prncipe Fernando. - Algns escritores e polticos difunden as ideas da Revolucin. - Motns de subsistencia. (Campesios) - Tratado de Fointanebleau (1807). Preva o reparto de Portugal, e autorizaba a entrada do exrcito napolenico en Espaa (Godoy seria nomeado Prncipe do Algarve) -Conspiracins do Cuarto do Prncipe: Proceso do Escorial (1807): Formacin dun partido en torno a Fernando VII para acabar coa poltica e influxo do favorito. Enterados os reis, tras a declaracin do prncipe, ste perdoado tras delatar s seus protagonistas que son alonxados da Corte. - Motn de Aranxuez en Marzo de 1808: Godoy decide levar familia real a Sevilla e dende al trasladarse a Amrica, seguindo o exemplo da familia portuguesa que embarcara a Brasil. A alta nobreza oposta a Godoy provocou o motn e os partidarios de Fernando toman por asalto o Palacio Godoy encarcelado e Carlos IV abdica no seu fillo; Carlos IV escrbelle a Napolen facndolle saber os acontecementos e pedndolle axuda para recuperar o trono. Ante a debilidade e corrupcin da monarqua espaola Napolen decide invadir Espaa. Chama a Carlos IV e seu fillo Fernando a Bayona: Abdicacins. A cambio os reis reciben un exilio dourado 1) A GUERRA DE INDEPENDENCIA. Coas abdicacins de Baiona e a ocupacin francesa do territorio espaol comeza a Guerra (1808-14): 2 de Maio o pobo de Madrid alzouse de xeito espontneo,ante as confusas noticias de que Fernando VII fora secuestrado por Napolen. O seu exemplo espllase por todo o pas. Frmanse XUNTAS DE DEFENSA (locais, rexionalis e a Xunta Suprema Central) debido baleiro de poder e a apata das clases privilexiadas. - Negan a lexitimidade das abdicacins. - Asumen o poder sin limitacins. - Non tian carcter popular (nobres, oligarquas locais), son heteroxneas (liberais, absolutistas) DINMICA MILITAR. 3 FASES: 1- ATA FINAIS DE 1808: Intento de ocupacin francesa e levantamento popular dos espaois. Destaca a derrota dos franceses en Bailn. 2- DENDE FINAIS DE 1808 A 1812: Hexemona militar francesa e GUERRILLA .Destacan os prolongados sitios como o de Xirona. 3- ENTRE 1812-1814: Perda de posicin das tropas francesas pola campaa napolenica en Rusia. Ofensiva inglesa dende Portugal dirixida por Wellington. TRATADO DE VALENAY.

2) A MONARQUA DE XOS BONAPARTE. ESTATUTO DE BAIONA (Carta Outorgada): Fixa unha monarqua autoritaria con gran capacidade lexislativa. - Certa separacin e limitacin de poderes coa creacin dun Senado, Cortes divididas nos 3 estamentos tradicionais, e Consello de Estado.. - Oficialidade da Relixin Catlica. - Igualdade contributiva e supresin de certos privilexios. - Con escaso apoio e total incomprensin Xos Bonaparte intenta 1 serie de reformas socioeconmicas que pretendan acabar co Antigo Rxime (desamortizacin de terras do clero, desvinculacin de morgados, fin do rxime seorial, aboliu a inquisicin, igualdade dos espaois ante a lei, inicia unha reforma da administracin). DIFERENTES FORZAS POLTICAS: 1) Afrancesados: Intelectuais, alta nobreza, altos funcionarios. (Procedentes na sa maiora do Despotismo Ilustrado), que aceptan a Constitucin de Baiona. 2) Fronte Patritica: Todos os que se opoan invasin: a) Clero e nobleza (volta vella monarqua). b) Ilustrados, representados por Floridablanca e Jovellanos (volta de Fernando VII). Esperando que Fernando VII impulsara un programa de reformas que permitira a permanencia da monarqua tradicional xunto modernizacin do pas . 3) Sectores claramente liberais: Queren cambiar o Antigo Rxime nun sistema claramente liberal-parlamentario. TRES CENTROS DE PODER: 1) Institucins preexistentes e xunta de goberno que deixou establecida Fernando VII. 2) Xuntas provinciais e Central, que se disolve e nomea un Consello de Rexencia que convoca Cortes Constituntes. 3) Aparato estatal creado por Napolen e seu irmn e os afrancesados. 3) AS CORTES DE CDIZ. (Supoen o xurdimento do 1 Liberalismo). Das tendencias ideolxicas: Liberais e absolutistas, realistas. Disolucin da Xunta Central= Convocatoria de Cortes= Cmara nica, non por estamentos.(1 trunfo do sector liberal). Rexencia de 5 membros mentes se reunan as Cortes CONSTITUCIN DE 1812. Elaborada nun pas en guerra ocupado polas tropas napolenicas, os lexisladores amosaron un optimismo encomiable: esperanzados no trunfo, aproveitaron a situacin revolucionaria creada pola guerra para elaborar un marco lexislativo moito mis avanzado do que o conxunto da sociedade espaola chegara a permitir nunha situacin normal. Tamn plasma o compromiso entre a burguesa liberal e os absolutistas recoecer os dereitos da relixin catlica (cabalo de batalla do sector absolutista especialmente o clero). Nun pas ocupado polos franceses era imposible en moitos casos a eleccin de representantes e optouse por elexir substitutos ou deputados entre as persoas de cada unha das provincias que se atopaban en Cdiz. O ambiente liberal da cidade influiu en que gran parte dos elixidos tiveran simpatas por estas ideas. - As Cortes autoconstituronse en Asamblea constitunte e proclaman aSoberana Nacional. - Poder lexislativo de cmara nica: representan a vontade Nacional e posen amplos poderes: lesislativo, aprovar orzamentos e tratados internacionais, mando sobre o exrcito. - Sufraxio indirecto universal masculino.

- Limitacin extrema do poder da monarqua (toda-las sas decisins refrendadas polos ministros) - Estado unitario e centralizado (fin dos foros navarros e vascos) - Contn unha ampla declaracin de dereitos do cidadn. - Igualdade xurdica. Inviolabilidade do domicilio. Liberdade de imprenta para libros non relixiosos - Reorganizacin da administracin provincial e local. Reforma dos impostos e Facenda Pblica. - Creacin dun Exrcito Nacional e servicio militar obrigatorio - Elaborada nun pas en Guerra, ocupado por tropas napolenicas= Marco lexislativo mis avanzado que nunha situacin normal.Insprase na Francesa pero supraa. LEIS DAS CORTES DE CDIZ: Destinadas a eliminar o Antigo Rxime: Supresin de seoros, gremios, Inquisicin. Inicio da Reforma Agraria e desamortizacin. A situacin de guerra impediu a aplicacin do lexislado, e o retorno de Fernando VII truncou a experiencia liberal. (Texto. Px. 168) 4) REINADO DE FERNANDO VII.1814-33. Crise permanente e definitiva do Antigo Rxime 1) SEXENIO ABSOLUTISTA (1814-1820) - O rei antes de ir a Madrid pasa por Valencia onde os partidarios do absolutismo (nobreza, clero e o pobo movilizado por estes: Fernando VII o desexado) presntanlle o Manifesto dos Persas. - Con este apoio nun autogolpe de Estado,o rei anula a Constitucin de Cdiz e paraliza as reformas socioeconmicas= Volta absolutismo= Dura represin de dirixentes liberais. (exilio) - Contexto Internacional favorable absolutismo: Congreso de Viena e Santa Alianza. - Oposicin nova situacin: 1) No Exrcito a integracin de parte dos xefes da guerrilla deu lugar creacin dun sector liberal. 2) A burguesa liberal e clases medias urbanas reclaman a volta rxime constitucional. Recurso pronunciamento militar (Porlier na Corua) - Imposible facer frente crtica situacin de Espaa (agricultura desfeita pola guerra, comercio paralizado, colonias en p de guerra, finanzas en bancarrota: a deuda pbllica 3 veces superior s ingresos de Facenda) e esto cos mtodos do Antigo Rxime. Os gobernos de Fernando VII fracasan un detrs doutro. O poder real exercao a camarilla (crculo de amigos e asesores privados) 2) TRIENIO LIBERAL (1820-23) -Pronunciamento de Riego en Cabezas de San Juan. - O rei xura a Constitucin do 12= Eleccins a Cortes= Maiora Liberal. - Entra en vigor a lexislacin econmica e social das Cortes de Cdiz= Liquidacin do feudalismo, convertindo a terra en mercanca que pode venderse (Lei de desvinculacin). Liberaliza industria e comercio. Modernizacin poltica e administrativa. Crase a Milicia Nacional: Corpo armado de voluntarios de clases medias especialmente urbanas, para garantir o orden e defender as reformas. -OPOSICIN: 1) O rei usa o dereito de veto e conspira coas potencias absolutistas. 3)A nobreza tradicional e o clero animan revolta. Esta 2 experiencia revolucionartia espaola fracasa: a razn ltima do fracaso estivo na debilidade da base social e poltica que apoiaba o rxime constitucional: Non houbo resistencia popular exrcito mandado polo Congreso de Verona.

-Os LIBERAIS ante as dificultades (Europa reaccionaria, oposicin da nobreza e o clero, incomprensin e descontento dos campesios) divdense en: MODERADOS e EXALTADOS. Moderados: Chamados Doceaistas pola sa relacin coa obra gaditana (Martnez de la Rosa). Queren un entendemento cos grupos dominantes do Antigo Rxime (Pactismo), e limar os aspectos mis radicais da Constitucin do 12. Exaltados: Non tian un programa poltico e socioeconmico distinto dos moderados, pero polo menos, cran que s masas populares correspondalle un papel revolucionario. * A novedade no TRIENIO est en que a vida poltica empeza a canalizarse a travs duns incipientes partidos polticos. - A Santa Alianza restaura a Fernando VII como monarca absoluto 3) DCADA OMINOSA (1823-33) Anda que unha arraigada tradicin liberal considera esta etapa como unha simple restauracin mis represiva se cabe, que a 1 e chamrona Dcada Ominosa; o certo que Fernando VII planteouse polo menos a necesidade de asumir a experiencia anterior e viu a imposibilidade de manter un absolutismo frreamente pechado a toda reforma. O FEITO NOVO que o Antigo Rxime quere asegurar a sa supervivencia mediante unha tmida reforma administrativa, e unha racionalizacin da Facenda e uns intentos de modificar a sa imaxe poltica moderando o seu absolutismo (As o rei ngase a repoer a Inquisicin abolida no Trienio). represin poltica dos primeiros tempos suceden perodos en que o rei dalle o poder a absolutistas moderados que representan o reformismo ilustrado do XVIII. Pero este intento creou unha situacin PARADXICA: contra o rxime fernandino conspiraban non so os liberais senon tamn os absolutistas.(Guerra dos Malcontents, 1827) A Santa Alianmza restaura a Fernando VII como monarca absoluto. O gran problema o econmico, agravado pola perda das colonias. Dende 1825 o rei acuciado por problemas econmicos adopta posicins mis abertas a colaborar co sector moderado da burguesa= Oposicin do sector mis conservador da Corte (nobreza e clero) CONFLICTO DINSTICO: A Lei Slica (implantada por Felipe V) impeda reinar s mulleres. Fernando VII deroga dita lei mediante a Pragmtica Sancin abrindo o camio trono sa filla Isabel II. Oposicin dos Carlistas (partidarios do Antigo Rxime, opostos a calquera forma de liberalismo, ultracatlicos) En 1833 morre o rei= 1 GUERRA CARLISTA.Carlos M isidro, exiliado en Portugal proclmase rei. O Carlismo: Texto px. 174 Contina o mesmo xefe de goberno, na lia do absolutismo ilustrado: manter intacta a monarqua absoluta ofrecendo a cambio unhas poucas reformas administrativas para fomentar o progreso do pas: fixo unha nova divisin provincial que dura ata hoxe. 5)INDEPENDENCIA DAS COLONIAS. CAUSAS: 1- Malestar do grupo burgus crioulo (discriminado nos cargos administrativos coloniais) 2- Fortes impostos e control sobre a economa e sobre todo o comercio exercido por Espaa. 3- Exemplo de EEUU., e apoio de Inglaterra deseosa de controlar o mercado americano. 4- Beneficiouse das loitas entre absolutistas e liberais. PROCESO DE INDEPENDENCIA:

Inciase coa formacin de XUNTAS iniciarse a Guerra de Independencia: Malestar pola discriminacin destas Xuntas na Xunta Central e nas Cortes de Cdiz. En 1810 San Martn proclama a independencia da Repblica Arxentina en Bos Aires. Simn Bolvar lidera a independencia de Venezuela e en Mxico o levantamento dirixido por Hidalgo e Morelos. Derrota definitiva en Ayacucho (Per) en 1824. O Imperio espaol redcese a Cuba, Filipinas e Porto Rico. A perda das colonias agravou os problemas polticos e fiscais da monarqua absoluta. Ademis productos espaois perderon un mercado protexido en Amrica. Texto pax.176 O dominio espaol substitudo polo de Gran Bretaa e EEUU. En 1823 EEUU. Formula a Doutrina Monroe: Amrica para os americanos. O soo dos libertadores de conseguir unha Amrica unida e poderosa amsase imposible 6) A POCA DAS REXENCIAS: M CRISTINA (1833-1840) Entre 1833-43: Demolicin dos piares do Antigo Rxime= transformacin do Estado absoluto en liberal.(LIBERALISMO DOUTRINARIO).Texto pax. 176. Configranse dous partidos bsicos do XIX: MODERADOS E PROGRESISTAS. (Prefigurados no Trienio nos Moderados e Exaltados) A Guerra Carlista acelerou a revolucin liberal en Espaa. A raa presionada pola situacin busca decididamente o apoio liberal e confa o poder o vello liberal MARTNEZ DE LA ROSA, que quere un rxime transicional que non s non rompe cos vellos grupos dominantes senon que busca o seu apoio. Elabora unha Carta outorgada: O ESTATUTO REAL DE 1834 (Concesin do trono que non recoece a soberana popular)= Liberalismo censatario: partidario de limitar o poder absoluto pero s por parte dun Parlamento representativo dos sectores responsables da sociedade, co acceso exclusivo das clases acomodadas accin poltica, marxinando inmensa maiora. Non acepta nin a Soberana Nacional nin a separacin de poderes. -Cortes meramente consultivas (elexidas por sufraxio moi censatario) 0,15% -Os obxectivos do Estatuto: M Cristina non ten mis remedio que apoiarse nos liberais para salvar a coroa da sa filla= Congregou arredor do trono s sectores socioeconmicos mis poderosos a cambio de reformas graduais. Pero a participacin no poder resrvase os antigos estamentos privilexiados. FRACASA pola frustracin das esperanzas liberais de lograr as reformas moderadas prometidas pola Coroa e polo medo extensin do conflicto carlista. Os Progresistas descontentos coas tmidas reformas propiciaron revoltas urbanas (Andaluca, Barcelona, Madrid) apoindose nas Xuntas Revolucionarias e no Milicia Nacional no vern de 1835. Presionada pola situacin a rexente chama a formar goberno a un progresista: MENDIZBAL, que inicia un programa de reformas= Desamortizacin do clero para lograr recursos para a guerra carlista= Nobleza e clero forzan a M Cristina para que destita a Mendizbal. A parlise das reformas provoca un novo movemento de xuntas en todo o pas e pronunciamentos dirixidos por progresistas= MOTIN DA GRANXA (1836)= A Rexente obrigada a restituir a CONSTITUCIN DE CDIZ. As finaliza a etapa transicional e entramos na Revolucin Liberal. O Antigo Rxime desapareca definitivamente. CONSTITUCIN DE 1837 (A importancia deste texto que consolida definitivamente o rxime constitucional en Espaa): Compromiso entre MODERADOS= Reforzouse o poder da

coroa (Veto de leis, disolucin do Parlamento, nomea ministros, potestade de facer leis coas Cortes) : representa o Liberalismo doutrinario (conservador) que lle da a Coroa o poder moderador, e PROGRESISTAS= Soberana Nacional (na prctica compartida co rei), ampla declaracin de dereitos, divisin de poderes e ausencia de confesionalidade catlica). Pero introdcese unha 2 Cmara (Senado) de caracter mis conservador. O sistema electoral remtese a unha lei posterior= sufraxio censatario e moi restrinxido ( entre o 2& e o 4% da poboacin) Nin M Cristina nin despois Espartero (2 rexente) quixeron facer o papel de rbitros e conceder a formacin de goberno o grupo maioritario nas Cortes senon que deron a direccin s seus polticos favoritos para que formaran falsas maioras parlamentarias. Pero un primeiro sistema de partidos quedou perfilado entre 1837 e 40 AS REFORMAS PROGRESISTAS: Con Mendizbal cabeza 1 como Xefe de goberno e logo como Ministro de Facenda (1835-37) *Desmantelacin do Antigo Rxime e implantacin dun rxime liberal e monarqua parlamentaria= Reforma agraria= Disolveu seoros xurisdiccionais (dereito dos seores a exercer xustiza, pero conservan a propiedade da terra) . Desvinculacin. Desamortizacin (disolve as ordes relixiosas excepto as adicadas ensino e asistencia hospitalaria). Este proceso fora iniciado en Cdiz. *Implantacin do Liberalismo econmico: abolicin da Mesta, de privilexios gremiais, de aduanas interiores, libertade de industria, comercio. *Restablcense as Leis municipais da Constitucin do 12 (democratizacin dos Concellos elexidos por sufraxio universal indirecto), e a Milicia Nacional. GUERRA CARLISTA (1833-39). Texto pax. 181. *Non unha guerra dinstica senn unha loita social herencia da crise do Antigo Rxime. O REALISMO un movimento poltico anterior morte de Fernando VII e recolle a herencia contrarrevolucionaria xurdida coa Guerra de Independencia. Trala restauracin absolutista de 1823 o realismo oponse rxime moderado deFernando VII e as aglutnase un partido arredor do infante D.Carlos con todas as forzas sociais opostas cambio: CARLISMO. * Guerra civil esencialmente no pas vasco, Catalua, Aragn e Valencia. Implica a toda a sociedade espaola: os partidarios dunha ou outra opcin ideolxica. * O Carlismo : antiliberal, defensor do absolutismo, a Igrexa catlica e do sistema foral. O seu lema Deus, patria e rei. Representa a unha sociedade arcaica e conservadora. Socialmente heteroxneo: gran parte do clero, nobreza, rural e unha base social campesia. *A GUERRA: Inicialmente guerrillas ata que o xeneral carlista Zumalacrregui organiza un exrcito e D.Carlos entra en Espaa dirxese a Madrid, pero, incapaz de tomar a cidade replgase Norte. * O xeneral liberal, ESPARTERO derrota s tropas carlistas e firma o CONVENIO DE VERGARA co xeneral carlista Maroto: mantense os foros vascos e navarros e os oficiais carlistas intgranse no exrcito real. FIN DA REXENCIA DE M CRISTINA : Os moderados estaban no goberno, dende as primeiras eleccins do 37. Intentan sin sar do marco constitucional desvirtuar os elelmentos democrticos e progresistas: en 1840 (o acabar a guerra carlista) preparan unha lei electoral anda mis restrictiva, Lei de concellos (o rei nomea alcaldes nos municipios de mis de 2000 habitantes); devolucin dos bens o clero secular e os expropiados s ordes relixiosas. A rexente apoiou decididamente a poltica moderada= Os Progresistas promoven axitacin social. Tumultos populares en Madrid, a donde chega ESPARTERO, mentes a raa trasladrase a Valencia, al os

progresistas presntanlle un programa coas sas aspiracins mis radicais que a raa rexeita e renuncia a rexencia e exliase. REXENCIA DE ESPARTERO (1840-43). Trala guerra carlista convrtese no home mis influnte do pas, contrario partido moderado. *Deriva cara un marcado autoritarismo, illndose dos seus propios correlixionarios. A l opense tanto moderados como progresistas. *Levantamento en Barcelona pola aprobacin dun arancel que abra o mercado espaol s tecidos de algodn ingleses ameazando industria catalana.= Espartero bombardea a cidade *Os moderados aproveitan o descontento de Catalua e de boa parte do progresismo para protagonizar cospiracins encabezadas por NARVEZ e O DONNEL. En 1843 Espartero exliase en Inglaterra e proclmase a Isabel II maior de idade. FRAGMENTACIN DO LIBERALISMO: *A instauracin do liberalismo= rganos representativos (Parlamento, concellos, diputacins)= partidos, pero non como os actuais. Os partidos polticos que deban constitur a base esencial da consolidacin do parlamentarismo, non acaban de fraguar nunha estructura que fose superior suma de camarillas, son Partidos de Notables sen programas elaborados, organizados arredor dalgn personaxe, e solan acudir a medios extraparlamentarios para facerse co poder. A divisin que se inicia no Trienio Liberal entre liberais MODERADOS e EXALTADOS, foise acentuando tra-lo Estatuto Real (considerado insuficiente por moitos grupos sociais que apoiaban a Isabel II coa esperanza de que o Trono aceptase a implantacin do LIBERALISMO en Espaa) e as xurden 2 tendencia que dominan a vida poltica espaola nos seguintes decenios: MODERADOS E PROGRESISTAS. (Texto Px. 177) MODERADOS: Careca de doutrina coherente e era mis fcilmente definible polo seu dobre rechazo do carlismo e do progresismo. Representa os intereses da aristocracia e burguesa mercantil (parcialmente integrada pola desamortizacin)Grupo heteroxneo ( terratenentes, comercientes, intelectuais conservadores, restos da vella nobreza, alto clero e altos mandos militares).- Soberana compartida, reforzar o poder da coroa, sufraxio censatario (impedir que as clases populares ascendan poltica), principios de autoridade e orde, limitar os dereitos individuais. a opcin mis clerical do liberalismo. (Maiora parlamentaria dende as primeiras eleccins do rxime de 1837). A confianza da Rexente foi o seu principal medio de acceso poder, e despois ser a confianza de Isabel II. PROGRESISTAS: Mis heteroxneos Pequena e mediana burguesa, sectores da burguesa industrial e financieira, hasta ncleos politizados das clases populares e a maiora das clases intermedias..- Soberana Nacional, rexeitan o poder moderador da coroa.- Defenden a reforma agraria os Concellos libremente elexidos e o fin da influencia eclesial (esto dalles unha base popular). Non defenden a democracia posto que apoian o Sufraxio censatario, pero ampliando o corpo electoral. Defenden os dereitos individuais mis amplamente. Os seus principais instrumentos polticos son a Milicia Nacional, os Concellos e as Xuntas nos momentos de crise. O nomeamento sistemtico de gobernos moderados por parte da rexente, disolvendo as Cortes sin ningn criterio poltico sitaos fronte a monarqua cada vez mis abertamente. Unha escisin dos Progresistas deu orixe formacin do PARTIDO DEMCRATA (1849), primeira expresin poltica da democracia en Espaa. Defenden o sufraxio universal, ampliacin de libertades, asistencia social, intervencin do Estado na ensinanza, igualdade entre os cidadns. En 1854 como unha escisin dos moderados, que atraeu ademis s grupos mis conservadores do progresismo nace a UNIN LIBERAL DE O DONNEL.

You might also like