You are on page 1of 26

A TEORIA DO CONHECIMENTO DE UM FILSOFO CHINS Chang Tung-Sun

Ttulo Original: A Chinese Philoso he!s Theo! o" #no$le%ge&' u(li)a%o e* ETC+' S,o F!an)is)o' -ol+ I.' n/ 0' e a1ui 2!a%u3i%o e !e !o%u3i%o o! e!*iss,o e4 !essa %a In2e!na2ional So)ie25 "o! 6ene!al Se*an2i)a&' a 1ue* ag!a%e)e*os+

I Nes2e ensaio' 2en2a!e*os li%a! )o* o )onhe)i*en2o 2e7!i)o %e *anei!a *ais ou *enos a(!angen2e+ T!a2a-se %e u*a 2en2a2i-a %e 2eo!ia %o )onhe)i*en2o+ Du!an2e )e!2o n8*e!o %e anos' o au2o! en2!e2e-e a i%eia %e ela(o!a! *ais sa2is"a2o!ia*en2e u*a in%i)a9,o 1ue lhe ha-ia si%o %a%a ela %es)o(e!2a %e 1ue os !o(le*as "ilos7"i)os %o O)i%en2e n,o e!a* e4a2a*en2e os *es*o 1ue o)u a-a* o es :!i2o %os "il7so"os )hineses+ Pa!e)e ha-e! )e!2a %i"e!en9a en2!e os !o)essos in2ele)2uais )ineses e os o)i%en2ais+ Ten%o isso e* *en2e' se!; a)onselh;-el es)la!e)e! *elho! nossa )on)e 9,o %a 2eo!ia o)i%en2al %o )onhe)i*en2o+ Po!1ue a 2eo!ia o)i%en2al )onsi%e!ou o )onhe)i*en2o )o*o )onhe)i*en2o universal %a Hu*ani%a%e+ Na !eali%a%e' en2!e2an2o' 2!a2a-se a enas %e u* 2i o %e )o-<-=>?-@-nhe)i*en2o' e4is2in%o ou2!os 2i os e* ou2!as )ul2u!as+ U*a )on"i!*a9,o %o on2o %e -is2a %e 1ue o )onhe)i*en2o o%e se! es2u%a%o so)iol7gi)a ou )ul2u!al*en2e a a!e)eu !e)en2e*en2e na o(!a %e #a!l Mannhei*' Ideologia e Utopia: Uma Introduo Sociologia do Conhecimento + E4is2e*' en2!e2an2o' algu*as %i-e!gAn)ias en2!e as osi9Bes %e Mannhei* e as %es2e au2o!+ His2o!i)a*en2e "alan%o' a So)iologia %o Conhe)i*en2o )on"un%iu-se )o* o *a!4is*o+ Mas a in2e! !e2a9,o *a!4is2a %a so)ie%a%e %i"e!e %o on2o %e -is2a 1ue se!; a1ui ela(o!a%o' ela An"ase 1ue e* !es2a ao an2agonis*o %as )lasses e)onC*i)as+ Sua so)iologia %o )onhe)i*en2o )a!a)2e!i3a-se' o! )onseguin2e' elos in2e!esses %e )lasses+ E* ou2!as ala-!as' n,o D sen,o u*a 2en2a2i-a %e en)on2!a!' a!a o )onhe)i*en2o' an2e)e%en2es nas lu2as %e )lasses+ A se*elhan2e 2eo!ia %o )onhe)i*en2o %o on2o %e -is2a %a )lasse+ E e-i%en2e 1ue n,o se o%e le-a! a%e1ua%a*en2e e* )on2a a in"luAn)ia %as !ela9Bes so)iais so(!e o ensa*en2o )onsi%e!a%o-a a enas e* 2e!*os %e in2e!esses e)onC*i)os+ O *D!i2o %e Mannhei* es2; e* 2e! i%o alD* %esse li*i2e+ Con2u%o' sua o(!a ain%a %ei4a *ui2o a %eseFa! o! 2e!-se a%s2!i2o e4)lusi-a*en2e ao )a* o %o ensa*en2o )on)!e2o' ou ao ensa*en2o !e-ale)en2e nu* %e2e!*ina%o 2e* o' )o*o )e!2os is*os& e 2eo!ias e* a!2i)ula!+ E l:)i2o' o! )e!2o' analisa! as !ela9Bes so)iais su(Fa)en2es a esse 2i o %e ensa*en2oG %e-e*os' o!D*' )o* !een%e! 1ue' no ensa*en2o so)ial )on)!e2o' e* !ega*-se 2a*(D* )a2ego!ias e 1ue essas )a2ego!ias e* si *es*as 2a*(D* o%e* se! analisa%as %o on2o %e -is2a so)iol7gi)o+

Es2e ensaio -isa so(!e2u%o Hs 8l2i*as' is2o D' Hs )a2ego!ias usa%as no ensa*en2o so)ial+ E* ou2!as ala-!as' n7s a1ui nos in2e!essa*os *ais elas es2!u2u!as su(Fa)en2es ao ensa*en2o %o 1ue elo ensa*en2o )on)!e2o )o*o 2al+ <-=?I-@ E* -i!2u%e %a na2u!e3a %o !o(le*a' nossa a(o!%age* %e-e!ia asse*elha!-se H %e #an2+ O 2i o Jan2iano %e in2e!esse elo )onhe)i*en2o -ol2a-se a!a as )on%i9Bes "un%a*en2ais %ele' e' so( esse as e)2o' a 2eo!ia Jan2iana a!e)e a)ei2;-el' o!1ue u*a 2eo!ia %o )onhe)i*en2o %e-e!ia es2u%a! as "o!*as %e )onhe)i*en2o se* )ogi2a! %e seus )on2e8%os+ Mas u*a 2eo!ia so)iol7gi)a %o )onhe)i*en2o i!; ine-i2a-el*en2e alD* %e #an2' o!1ue o !7 !io #an2 su Cs es2a! 2!a2an%o %as )a2ego!ias uni-e!sais e* !ega%as no !o)esso in2ele)2i-o %e 2o%a a Hu*ani%a%e 1uan%o' na -e!%a%e' 2!a2ou a enas %as "o!*as %e 2e! )a2ego!ias uni-e!sais a li);-eis ao ensa*en2o )a!a)2e!:s2i)as %a )ul2u!a o)i%en2al+ N,o se Fulgue' en2!e2an2o' 1ue isso signi"i)a se! i* oss:-el ensa*en2o hu*ano e* ge!al' ou 1ue s7 seFa* oss:-eis "o!*as %e ensa*en2o D2ni)a e )ul2u!al*en2e %e2e!*ina%as+ Po%e*-se !e)onhe)e! )a2ego!ias uni-e!sais a!a o ensa*en2o hu*anos' *as n,o as %e"ini%as o! #an2+ A 2eo!ia Jan2iana %o )onhe)i*en2o e!*ane)e %en2!o %os li*i2es %o 2i o %e )onhe)i*en2o o)i%en2alG #an2 !o)u!ou es2a(ele)e! u* "un%a*en2o a!a a g!an%e 2!a%i9,o %o O)i%en2e+ E-i%en2e*en2e' ele !7 !io so"!eu in"luAn)ia %e sua D o)a e %a )ul2u!a %a 2!a%i9,o o)i%en2al+ Ten2ou u2ili3a! o !o(le*a %o )onhe)i*en2o nu*a no-a a(o!%age* H Me2a":si)a )o* o in2ui2o %e lhe )on"e!i! no-o alen2o+ E* sua )on)e 9,o' se ele 2i-esse )onsegui%o %ei4a! es2a(ele)i%o o as e)2o n,o-e* i!i)o %o entendimento hu*ano' sua Me2a":si)a' )o*o !el8%io H "iloso"ia %a -i%a' es2a!ia soli%a*en2e "un%a*en2a%a+ Nosso !o(le*a a2ual n,o a!e)e e1ui a!a!-se ao %ele+ P!e)isa*os %e u*a 2eo!ia %o )onhe)i*en2o' *as n,o a!a se!-i! %e es2eio H Me2a":si)a+ Po! )onseguin2e' nossa a2i2u%e D %i"e!en2e %a %e #an2+ A !o4i*a-se *ais %a %e S engle!+ A)o* anhan%o esse 8l2i*o' o%e*os a2!i(ui! a gAnese e as %i"e!en9as %as )a2ego!ias %e ensa*en2o Hs %i"e!en9as )ul2u!ais+ U*a )ul2u!a %e2e!*ina%a %e-e %is o! %e u* %e2e!*ina%o )onFun2o %e )a2ego!ias+ O 1ue signi"i)a 1ue u*a %e2e!*i-<-=?=-@-na%a )ul2u!a %e!i-e %e u* %e2e!*ina%o )onFun2o %e )a2ego!ias' ne* 1ue u* %e2e!*ina%o )onFun2o %e )a2ego!ias %A o!ige* a u*a %e2e!*ina%a )ul2u!a+ Signi"i)a 1ue o es2a(ele)i*en2o %a )ul2u!a e %as )a2ego!ias D u*a )oisa s7+ A "o!*a9,o %e u*a %e2e!*ina%a )ul2u!a es2; no uso %e u* %e2e!*ina%o )onFun2o %e )a2ego!ias' *as a !ela9,o en2!e elas n,o se es2a(ele)e e* 2e!*os %e )ausa e e"ei2o+ S,o %ois as e)2os %e u*a *es*a en2i%a%e+ Sen%o o au2o! u* "il7so"o e n,o u* es2u%ioso e* An2!o ologia Cul2u!al ou %e 1ual1ue! ou2!a )iAn)ia so)ial' o 2!a2a*en2o a1ui %a%o ao )onhe)i*en2o' a a!2i! %o on2o %e

-is2a )ul2u!al' o%e n,o )oin)i%i! ne)essa!ia*en2e )o* o %os )ien2is2as )ul2u!ais e so)iais+ O on2o %e -is2a o!a e4 os2o %e)o!!e %as %es)o(e!2as %a His27!ia %a Filoso"ia+ Ca(e ao )ien2is2a so)ial !e-e! ou *o%i"i)a! es2a )on2!i(ui9,o' se ne)ess;!io+ Re)a i2ulan%o o 1ue "i)ou %i2o a2D ago!aK e* !i*ei!o luga!' D !e)iso 2!a2a! si*ul2anea*en2e a 2eo!ia %o )onhe)i*en2o e a his27!ia )ul2u!alG segun%o' n,o D a enas o ensa*en2o so)ial )on)!e2o 1ue 2e* u* "un%a*en2o so)ialK as "o!*as l7gi)as e as )a2ego!ias 2e7!i)as 2a*(D* 2A* os seus %e2e!*inan2es )ul2u!aisG 2e!)ei!o' a %i"e!en9a en2!e o ensa*en2o o)i%en2al e o o!ien2al o%e se! e4 li)a%a a a!2i! %esse on2o %e -is2aG 1ua!2o' a a!2i! %a:' o%e-se )o* !een%e! 1ue a Filoso"ia o)i%en2al D a enas u*a "o!*a a!2i)ula! %e )onhe)i*en2o )a!a)2e!:s2i)a %a )ul2u!a o)i%en2al e a!a uso %ela+ To%os esses on2os se!,o ela(o!a%os *ais %e*o!a%a*en2e nas ;ginas 1ue se segue*' on%e se 2en2a!; es2a(ele)e! u*a no-a 2eo!ia %o )onhe)i*en2o+ II An2es %e !ossegui!' D (o* es2a(ele)e! u*a %is2in9,o en2!e os %i-e!sos 2i os %e o! e4e* lo u*a *esa ou u*a )a%ei!a+ Esses o(Fe2os o%e* se! )onhe)i*en2o+ De u* *o%o ge!al' e4is2e* %ois 2i os %e )onhe)i*en2o' o e!)e 2i-o e o )on)ei2ual+ To*e*os 2o)a%os e e!)e(i%os %i!e2a*en2e+ E u* )onhe)i*en2o !e)e 2i-o+ Po! ou2!o la%o' a

uni"o!*i%a%e %a Na2u!e3a e a no9,o %e u* Se! Su !e*o n,o o%e* se! -e!i"i)a%as elos sen2i%os' e a )ausali%a%e' a 2eologia' e2)+' s,o 2a*(D* %e na2u!e3a )on)ei2ual+ Po%e-se o(se!-a! 1ue o )onhe)i*en2o !e)e 2i-o n,o o%e es2a! "o!a %o )on)ei2ual' ne* se o%e se a!a! o )on)ei2ual %o e!)e 2i-o+ Na !eali%a%e' 2o%o )onhe)i*en2o )on)ei2ual )on2D* ele*en2os !e)e 2i-os e -i)e--e!sa+ A %i"e!en)ia9,o en2!e os %ois -isa se* !e Hs si* les )on-eniAn)ias %a an;lise+ Eles n,o e4is2e* isola%a*en2e+ O 2i o %e )onhe)i*en2o %e 1ue se -ai 2!a2a! nes2e ensaio' )o*o se h; %e -e!' n,o D e!)e 2i-o' a i* o!2Ln)ia %o !i*ei!o ul2!a assa es2e as e)2o' *as %o on2o %e -is2a %a his27!ia )ul2u!al se!; a)onselh;-el %a!-lhe An"ase+ O )onhe)i*en2o )on)ei2ual D 2a*(D* %e na2u!e3a in2e! !e2a2i-a+ Po! in2e! !e2a9,o' en2en%e*os a *ani ula9,o %e )on)ei2os e o e* !ego %e )a2ego!ias+ Po! e4e* loK a !een%e! u*a "lo! D e!)e 9,o' *as D in2e! !e2a9,o %i3e! 1ue as "lo!es -A* %as "olhas' ou 1ue a "o!*a9,o %a "lo! 2e* )o*o o(Fe2i-o a !e !o%u9,o+ Nu*a in2e! !e2a9,o %essa es D)ie' usa*-se elo *enos os seguin2es )on)ei2osK 2o%o a)on2e)i*en2o !e)isa 2e! seu an2e)e%en2eG 2o%a *u%an9a %e-e 2e! sua )ausaG e o !esul2a%o "inal' nu* )on)ei2o %e e-olu9,o' %e!i-a !e)i ua*en2e %a in2e! !e2a9,o+ Po! )onseguin2e' o )onhe)i*en2o in2e! !e2a2i-o' -is2o 1ue

)on2D* )on)ei2os e !esul2a e* )on)ei2os D )onhe)i*en2o )on)ei2ual =+ A *ani ula9,o %e )on)ei2os %es2ina-se a in2e! !e2a! os "a2os e!)e(i%os+ Des2e *o%o' 2o!na-se <-=?0-@ e-i%en2e 1ue o )onhe)i*en2o )on)ei2ual D )onhe)i*en2o in2e! !e2a2i-o' e 1ue o )onhe)i*en2o in2e! !e2a2i-o D )onhe)i*en2o 2e7!i)o+ Nes2a al2u!a' a!a "ins %e )o* a!a9,o' o%e*os *en)iona! a 2ese %e Pa!e2o M' o so)i7logo i2aliano+ Segun%o a"i!*a ele' o )onhe)i*en2o 2e7!i)o )on2D* ele*en2os *ui2o *is2u!a%osK ele*en2os %es)!i2i-os' a4io*;2i)os' )on)!e2os e i*agin;!ios' alD* %os 1ue "a3e* a elo aos sen2i*en2os e )on-i)9Bes+ Classi"i)a 2a*(D* ele o )onhe)i*en2o 2e7!i)o e* %ois 2i osK o e4 e!i*en2al e o n,o-e4 e!i*en2al+ E' 2o*an%o es2es %ois 2i os )o*o matria' o nexo' a!a ele D o l7gi)o e o n,o-l7gi)o+ De *o%o 1ue e4is2e* 1ua2!o )lassesK l7gi)o-e4 e!i*en2al' n,o-l7gi)o-e4 e!i*en2al' l7gi)o-n,o-e4 e!i*en2al e o n,o-l7gi)o-n,o-e4 e!i*en2al+ No 1ue nos %i3 !es ei2o' n,o nos in2e!essa %esen-ol-e!-lhe a 2eo!ia' *as salien2a! a enas 1ue seu )onhe)i*en2o e4 e!i*en2al es2; "o!a %o )onhe)i*en2o 2e7!i)o a1ui analisa%o+ A %is2in9,o %e Pa!e2o en2!e l7gi)o e n,o-l7gi)o in%i)a a !e%u3i%a i* o!2Ln)ia %o n,ol7gi)o' *as essa *es*a e4 !ess,o' o l7gi)o&' a!e)e (as2an2e a*(:gua+ O ensa*en2o %o Ho*e* o%e n,o es2a! ne)essa!ia*en2e %e a)o!%o )o* a L7gi)a Fo!*al' *as n,o o%e %ei4a! %e es2a! %e a)o!%o )o* uma l7gi)a+ Es2a*os 2!a2an%o' o!2an2o' n,o %e L7gi)a Fo!*al e si* %e l7gi)a !eal+ O 2i o %e l7gi)a %e 1ue se -ale* os "il7so"os )hineses %i"e!e %a usa%a no O)i%en2e' e os hin%us o%e* 2e! u*a l7gi)a %i"e!en2e 2an2o %os )hineses 1uan%o %os o)i%en2ais+ A L7gi)a a)o* anha a o!ien2a9,o ge!al %a )ul2u!a+ Os ensa%o!es o)i%en2ais )on"un%e* *ui2as -e3es sua l7gi)a )o* a L7gi)a uni-e!sal %a Hu*ani%a%e' )o*o -i-<-=?N-@*os no )aso %e #an2+ So(!e esse assun2o' 2e!e*os algo a a)!es)en2a! *ais a%ian2e+ Oas2a %i3e! ago!a 1ue a %is2in9,o en2!e l7gi)o e n,o-l7gi)o n,o 2e* nenhu*a i* o!2Ln)ia a!2i)ula!' o!1ue n,o h; nenhu* )onhe)i*en2o 2e7!i)o 1ue n,o i* li1ue u*a l7gi)a !eal+ Pa!e)e u* )on2!a-senso "ala! e* )onhe)i*en2o 2e7!i)o n,o-l7gi)o+ Pa!e2o la-!ou u* 2en2o ao %i3e! 1ue a a !o-a9,o e a %esa !o-a9,o %o )onhe)i*en2o n,o-e4 e!i*en2al %e en%e* %o sen2i*en2oG "alou ele' o! )onseguin2e' e* l7gi)a %o sen2i*en2o&+ Da l7gi)a %o sen2i*en2o %e-e*os e4)lui!' o!D*' o )onhe)i*en2o e4 e!i*en2al' an2es %e assa!*os a%ian2e+ O 1ue nos in2e!essa a1ui D u* 2i o %e )onhe)i*en2o 1ue D 2an2o in2e! !e2a2i-o )o*o )on)ei2ual e e42e!io! ao e4 e!i*en2al+

PCon"!on2a! )o* a an;lise %e Cha!les Mo!!is %os signos 7s-ligu:s2i)os& e* seus Co**en2s on M5s2i)is* an% I2s Language&'ETC+' ?-0->' ou2u(!o %e =?Q=+ N+ %e ETC+R+ M Sil"!i%o Pa!e2o+ The Min% an% So)ie25' 2!+ An%!e$ Oongio!no e A!2hu! Li-ings2on <No-a Io!1ue' =?0Q@' I' > ss

A !e)D*-su!gi%a es)ola %e Siena o(se!-ou esse as e)2o+ Ca!na '

o! e4e* lo'

es2a(ele)eu u*a %is2in9,o en2!e os !o(le*as %e "a2o e os !o(le*as %e l7gi)a 0+ Os !i*ei!os s,o os 1ue su!ge* %os "a2os' en1uan2o os 8l2i*os s,o !o(le*as %e ala-!as 1ue si*(oli3a* )oisas' e %os Fulga*en2os "ei2os a !es ei2o %as )oisas+ Tal %is2in9,o o%e se! 82il o! 1ue )olo)a %ian2e %e n7s o "a2o %e 1ue g!an%e a!2e %e nosso )onhe)i*en2o n,o se !ela)iona %i!e2a*en2e )o* as )oisas e si* a enas )o* os on2os %e -is2a a !es ei2o %elas+ Se*elhan2e es D)ie %e )onhe)i*en2o o)u a u* g!an%e luga! na e4is2An)ia hu*ana+ Nes2e es2u%o' 2!a2a!e*os %esse 2i o %e )onhe)i*en2o' o 1ual' e* )asos )on)!e2os' )ons2i2ui-se %e ensa*en2o ol:2i)o' ensa*en2o so)ial' ensa*en2o "ilos7"i)o e on2os %e -is2a *o!ais' assi* )o*o %a a!2e 2e7!i)a %as )on-i)9Bes !eligiosas+ O )onhe)i*en2o )ien2:"i)o' e4)e2uan%o-se os seus ele*en2os e4 e!i*en2ais' 2a*(D* es2; a1ui in)lu:%o so( "o!*a %e 2eo!ia in2e! !e2a2i-a+ <-=?Q-@ Sale a ena o(se!-a! 1ue o )onhe)i*en2o e4 e!i*en2al se no!2eia elo )onhe)i*en2o )on)ei2ual' Thi2ehea% D *ui2o )la!o nesse on2o+ N E* sua o ini,o' a CiAn)ia D u*a s:n2ese %e %ois 2i os %e )onhe)i*en2o' sen%o u* a o(se!-a9,o %i!e2a' e o ou2!o' a in2e! !e2a9,o+ Re"e!ese ele assi* a u*a o!%e* o(se!-a)ional& e u*a o!%e* )on)ei2ual&+ A !i*ei!a n,o s7 D e4 li)a%a )o*o 2a*(D* su le*en2a%a ela segun%a+ Po%e ha-e! u*a %i-e!si%a%e %e on2os %e -is2a en2!e os es2u%iosos 1uan2o H !io!i%a%e %e u*a so(!e a ou2!a' *as' %es%e 1ue e*e!gi!a* as "o!*as ani*ais su e!io!es' a*(as 2A* )oe4is2i%o+ O(se!-a9Bes no-as o%e* *o%i"i)a! )on)ei2os o!iginais' en1uan2o no-os )on)ei2os o%e* le-a! a no-os on2os %e o(se!-a9,o+ Consi%e!e*os' o! e4e* lo' a e-olu9,o %a F:si)a+ A F:si)a ne$2oniana a!2e %a *a2D!ia so( "o!*a %e )oisas )on)!e2as+ Da: as )on)e 9Bes %e *o-i*en2o a(solu2o e %e es a9o e 2e* o a(solu2os+ Mas a F:si)a *o%e!na 2o*a )onhe)i*en2o %a *a2D!ia )on)!e2a a enas )o*o u* on2o na es2!u2u!a %o 2e* o e %o es a9o+ Po!2an2o' Be-se %e la%o a1uilo a 1ue Thi2ehea% %; o no*e %e lo)ali3a9,o si* les&+ A a!2i! %a:' -e!i"i)a-se 1ue o %esen-ol-i*en2o %a F:si)a a)o* anha o es1ue*a )on)ei2ual nela e* !ega%o+ E* )o* le*en2o a Thi2ehea%' o ":si)o a*e!i)ano S+ F+ Len3en' e* sua The Nature of h!sical Theor!' ilus2!ou as "o!*a9Bes e %esen-ol-i*en2os %os )on)ei2os ":si)os )o* !ela9,o H F:si)a+ No )a* o %a Oiologia' Too%ge!' e* seu !e)en2e li-!o The "xiomatic #ethod in $iolog!' %e*ons2!ou 2a*(D*' *ui2o )la!a*en2e' )o*o as %i"e!en2es )a2ego!ias o!ien2a!a* a o(se!-a9,o+ Esses e4e* los 2o%os *os2!a* 1ue o )onhe)i*en2o e4 e!i*en2al )ons2i2ui u* )onhe)i*en2o e!)e 2i-a*en2e %e!i-a%o' no!2ea%o e in"luen)ia%o elo )onhe)i*en2o n,o0 N

Ru%ol" Ca!na ' The Logi)al S5n2a3 o" Language <Lon%!es' =?0U@' + MUU+ Al"!e% No!2h Thi2ehea%' A%-en2u!es in I%eas <No-a Io!1ue' =?00@' )+ ?+

e4 e!i*en2al su(Fa)en2e' ou )onhe)i*en2o )on)ei2ual+ E ";)il -e!i"i)a! 1ue o )onhe)i*en2o <=?V-@ e4 e!i*en2al o%e *o%i"i)a! o )onhe)i*en2o )on)ei2ual' ao asso 1ue' a!a *ui2a gen2e' n,o D igual*en2e 7(-io 1ue o )onhe)i*en2o )on)ei2ual ossa es2a! se!-in%o %e (ase ao )onhe)i*en2o e!)e 2i-o e no!2ean%o-o+ Ou2!o on2o a se! assinala%o %i3 !es ei2o H na2u!e3a so)ial %o )onhe)i*en2o )on)ei2ual+ To%o )onhe)i*en2o e4 e!i*en2al -e* %os sen2i%os' sen%o o!2an2o in%i-i%ual e a!2i)ula!G e* ou2!as ala-!as' n,o-so)ial+ Po!2an2o' %i"i)il*en2e o )onhe)i*en2o e!)e 2i-o se!; u* )onhe)i*en2o so)ial+ Con2u%o' nenhu* )onhe)i*en2o o%e %is ensa! seu )on2e8%o so)ial' )uFa e*e!gAn)ia e e4is2An)ia s7 o)o!!e* no )a* o %o )onhe)i*en2o in2e! !e2a2i-o+ S+ Ale4an%e!Q salien2ou 1ue o !o(le*a %a a2!i(ui9,o %e -alo!es D %e na2u!e3a so)ial e 1ue se* !essu o! u*a so)ie%a%e n,o se o%e "ala! e* -alo!es+ Es)usa %i3e! 1ue essa a2!i(ui9,o %e -alo!es s7 D oss:-el no )a* o %o )onhe)i*en2o in2e! !e2a2i-o+ No 1ue %i3 !es ei2o ao )onhe)i*en2o e!)e 2i-o' e* -i!2u%e %e se! ele in%i-i%ual e a!2i)ula!' n,o e4is2e o !o(le*a %a -alo!i3a9,o o(Fe2i-a+ A i* o!2Ln)ia %o )onhe)i*en2o essa i* o!2Ln)ia D 2,o e-i%en2e' *ui2o e*(o!a seFa !eal+ III Desne)ess;!io se 2o!na i! (us)a! *ui2o longe a !a3,o %a na2u!e3a so)ial %o )onhe)i*en2o 2e7!i)oK 2e*-na o! se! u* !a)io):nio e4 !esso e* 2e!*os %e linguage*' ao 1ual' e* 2e!*inologia )ien2:"i)a' se %; o no*e %e !a)io):nio lingu:s2i)o&+ Es)usa %i3e! 1ue a linguage* D u* !o%u2o so)ial+ E*(o!a <-=?U-@ a linguage* %a )!ian9a asse o! u* es2;gio %e *on7logo' D e-i%en2e 1ue a linguage* i* li)a ou !essu Be u* au%i27!io+ O ho*e* !i*i2i-o' segun%o nos a"i!*a' 2o*a *ui2as -e3es a linguage* )o*o u*a en2i%a%e )on)!e2a+ Wuan2o *ais !u%i*en2a! D a )ul2u!a *aio! o o%e! %as ala-!as+ Na so)ie%a%e !i*i2i-a' a linguage* 2e* u* o%e! *;gi)oG h;' o!2an2o' u*a )one4,o %i!e2a en2!e linguage* e ensa*en2o+ Wuan%o se a)usa u* ho*e* !i*i2i-o %e la%!,o' D 1uase )e!2o ele 3anga!-se+ Mas na so)ie%a%e *o%e!na' u* in%i-:%uo so"is2i)a%o D )a a3 %e o! %e la%o a a)usa9,o )o* u* so!!iso' %es%e 1ue seFa ino)en2e+ Po%e*os )onsi%e!a! o g!au %e o%e! %as ala-!as )o*o *e%i%a a!a a-alia! a e42ens,o %e u* %esen-ol-i*en2o D2ni)o in2ele)2ual+ Essa 1ues2,o "i)ou su"i)ien2e*en2e %e*ons2!a%a elos *o%e!nos es2u%iosos %a si)ologia in"an2il e %a *en2ali%a%e !i*i2i-a&G n,o )a!e)e*os o!2an2o %e insis2i! ain%a *ais nela+ e!)e 2i-o D e-i%en2e o! si' en1uan2o o )onhe)i*en2o n,o-e4 e!i*en2al a a!en2e*en2e )a!e)e %e i* o!2Ln)ia' o!1ue

Sa*uel Ale4an%e!' S a)e' Ti*e an% Dei25 <Lon%!es' =?MI@+

A2D ago!a' os a!gu*en2os a!e)e* !e-ela! a %is)!e Ln)ia en2!e a linguage* e as )oisas' "ala%o assi* e* "a-o! %e e*an)i a!-se o ensa*en2o %a linguage*+ Wuase 2o%os os "il7so"os' %es%e 2e* os !e*o2os a2D os nossos %ias' 2i-e!a* )ons)iAn)ia %as li*i2a9Bes i* os2as ela linguage*' assi* )o*o %a i* li)a9,o %e 1ue o -e!%a%ei!o ensa*en2o n,o o%e se! !e-es2i%o ela linguage*+ A )on)e 9,o )o!!en2e %i3 *ais ou *enos o seguin2eK o ensa*en2o D !i*;!io e )o* no-os 2e!*os ganha *elho! ossi(ili%a%e %e e4 !ess,o+ Essa a!gu*en2a9,o' en2!e2an2o' n,o !e-ela ne)essa!ia*en2e a na2u!e3a %o %esen-ol-i*en2o %o ensa*en2o hu*ano+ Na !eali%a%e' D *elho! %i3e! 1ue a linguage* 2e* si%o u* "a2o! "a-o!;-el e n,o u* o(s2;)ulo ao %esen-ol-i*en2o %o ensa*en2o+ Consi%e!an%o o )onFun2o %a his27!ia %a Hu*ani%a%e' 2o%o )!ia9,o no-a e* linguage*' is2o D' 2o%a 2e!*inologia no-a !e !esen2a u* %esen-ol-i*en2o %o ensa*en2o e* no-a %i!e9,o+ Linguage* e ensa*en2o s,o "un%a*en2al*en2e inse a!;-eis+ To%o se!; )onsi%e!a%o ensa*en2o+ E*(o!a n,o ensa*en2o' a!a a!2i)ula!-se' s7 o%e!; "a3e! 2!a-Ds %a <-=?>-@ linguage* ou %o s:*(olo+ O 1ue n,o u%e! se! assi* a!2i)ula%o %i"i)il*en2e ossa* i%en2i"i)a!-se %e *anei!a a(solu2a' a linguage* e o ensa*en2o n,o o%e* se! se a!a%os+ N,o 1ue a linguage* li*i2e ou o)ul2e o ensa*en2oK ele an2es o )!ia e %esen-ol-e+ Se )onsi%e!;sse*os esses %ois on2os ao *es*o 2e* o' is2o D' 1ue o ensa*en2o se %esen-ol-e )o* a linguage* e 1ue a linguage* D u*a "o!*a %e )o* o!2a*en2o so)ial' "i)a!ia )la!o 1ue' )o* e4)e9,o %os ele*en2os e4 e!i*en2ais' 2o%o )onhe)i*en2o D so)ial+ Co* o !e)onhe)i*en2o %a %e2e!*ina9,o %o ensa*en2o elas )on%i9Bes so)iais' %esen-ol-e-se a So)iologia %o Conhe)i*en2o+ Mas a So)iologia %o Conhe)i*en2o *os2!ou a enas 1ue o ensa*en2o hu*ano D %e2e!*ina%o o! "o!9as so)ial*en2e -is:-eis ou in-is:-eis' se* )o* !een%e! 1ue' in%e en%en2e*en2e %e 2o%as essas "o!9as )on)!e2as i*e%ia2as' e4is2e* 2a*(D*' su(Fa)en2es' ou2!as "o!9as so)iais %e na2u!e3a !e*o2a+ Tais "o!9as !e*o2as o%e* se! i%en2i"i)a%as )o* as !ela9Bes )ul2u!ais+ To%o ensa*en2o' alD* %e in"luen)ia%o o! nosso a*(ien2e so)ial i*e%ia2o' D 2a*(D* *o%ela%o o! nossa he!an9a )ul2u!al !e*o2a+ As "o!9as i*e%ia2as %e2e!*ina* a 2en%An)ia %e nosso ensa*en2o' en1uan2o a he!an9a )ul2u!al !e*o2a %e2e!*ina as "o!*as nas 1uais se 2o!na oss:-el 2al ensa*en2o+ To%as essas "o!9as essoas a !en%e* a )on2!i(ue* a!a %e2e!*ina! o )onhe)i*en2o in2e! !e2a2i-o+ Co* as %i"e!en2es in2e! !e2a9Bes' -A* as %i"e!en2es )ul2u!as+ E' nas)en%o e* )ul2u!as %i"e!en2es' as in2e! !e2a! %i"e!en2e*en2e+ Po%e*os' assi*' !e)o!!e! H )ul2u!a a!a e4 li)a! as )a2ego!ias' e Hs )a2ego!ias a!a e4 li)a! as %i"e!en9as *en2aisG o! e4e* loK as e4is2en2es en2!e o O)i%en2e e o O!ien2e+ <-=??-@

IS Co* !e"e!An)ia aos 2i os %e linguage*' o%e-se o(se!-a! u*a %is2in9,o en2!e linguage* e*o2i-a& e linguage* !e"e!en)ial&+ A !i*ei!a D usa%a a!a %es e!2a!' )o* os ne)ess;!ios ges2os e sons a%e1ua%os' ges2os ou a2i2u%es *en2ais )o!!es on%en2es na essoa a 1ue* se %i!ige*+ A segun%a D usa%a a!a nos !e"e!i*os a )oisas ou a i%eias a !es ei2o %as )oisas' so(!e2u%o e* 2e!*os %e s:*(olos o!gani3a%os ou %e linguage* a!2i)ula%a+ Segun%o Da!$in' as e4 !essBes ani*ais so( "o!*a %e )an2o e %e !ugi%os o%e* se! )onsi%e!a%as )o*o !e)u!so!as %a linguage* hu*ana+ De *o%o 1ue a linguage* e*o2i-a es2; *ais !74i*a %as e4 !essBes ele*en2a!es e *ais !ela)iona%a )o* as a2i2u%es *en2ais' en1uan2o a linguage* !e"e!en)ial' *ais !74i*a %o ensa*en2o a(s2!a2o' !en%e-se *ais a )ons2!u9Bes g!a*a2i)ais %o 1ue a *e!as al2e!a9Bes %e sons+ Co* a g!a*;2i)a e a es2!u2u!a %a "!ase su!ge a l7gi)a e' nessa o!%e* %e i%eias' 2e!e*os %e nos %e2e! u* *o*en2o na na2u!e3a %a L7gi)a+ Os l7gi)os o)i%en2ais )onsi%e!a* assun2o a):"i)o 1ue o o(Fe2o %a L7gi)a seFa o )onFun2o %e !eg!as %o !a)io):nio hu*ano+ Es2a su osi9,o' en2!e2an2o' n,o D in2ei!a*en2e Fus2i"i)a%a+ To*e*os' o! e4e* lo' a L7gi)a a!is2o2Dli)a' 1ue se (aseia e-i%en2e*en2e na g!a*;2i)a g!ega+ As %is)!e Ln)ias en2!e as "o!*as g!a*a2i)ais %o la2i*' %o "!an)As' %o inglAs e %o ale*,o n,o a)a!!e2a* 1ual1ue! %i"e!en9a en2!e a L7gi)a a!is2o2Dli)a e as !eg!as %e !a)io):nio !7 !ias %essas l:nguas' o!1ue elas e!2en)e* H *es*a "a*:lia lingu:s2i)a in%o-eu!o eia+ A li)a%a no en2an2o ao ensa*en2o )hinAs' essa l7gi)a !e-ela!-se-ia ina%e1ua%a+ Tal "a2o *os2!a 1ue a L7gi)a a!is2o2Dli)a (aseiase na es2!u2u!a %o sis2e*a %e linguage* o)i%en2al+ Po! )onseguin2e' n,o nos D l:)i2o a)o* a-<MII-@-nha! os l7gi)os o)i%en2ais 1uan%o a%*i2e* )o*o )e!2o 1ue sua L7gi)a )ons2i2ui a !eg!a uni-e!sal %o !a)io):nio hu*anoV+ Na *e%i%a e* 1ue o o(Fe2o %a L7gi)a es2; nas !eg!as %e !a)io):nio i* l:)i2as na linguage*' a e4 !ess,o %esse !a)io):nio %e-e se! i* li)i2a*en2e in"luen)ia%a ela es2!u2u!a %a linguage*' e as %i"e!en2es l:nguas 2e!,o "o!*as %e l7gi)a *ais ou *enos %i"e!en2es+ Da: a %i"e!en9a en2!e a L7gi)a )hinesa e a L7gi)a a!is2o2Dli)a+ O 2i o 2!a%i)ional %e !o osi9,o suFei2o- !e%i)a%o& n,o e4is2e na L7gi)a )hinesa+ Segun%o a no!*a %a LXgi)a o)i%en2al' nu*a sen2en9a )o*o A se !ela)iona )o* O&' a "o!*a n,o )ons2i2ui u*a !o osi9,o )o* suFei2o e !e%i)a%o e si* u*a !o osi9,o !ela)ional+ Po!D*' a sen2en9a A es2; !ela)iona%o )o* O& -e* na "o!*a e* 1ues2,o' o!1ue e4is2e u*a %is2in9,o en2!e o suFei2o e o !e%i)a%o+

Consul2a! S+ I+ Ha5aJa$a' Tha2 is Mean2 (5 A!is2o2leian S2!u)2u!e o" LanguageY ETC+' Q'MMQ'M0I+ Se!,o =?NV+ N+ %e ETC+

Pa!a es2as %uas "o!*as' en2!e2an2o' h; a enas u*a e* )hinAs li2e!;!io' is2o D' chia lien %i&+ Mui2o e*(o!a se ossa %i3e! e* linguage* )o!!en2e chia shih lien %i' a "un9,o %o shih )o!!es on%e H %as )ha*a%as ala-!as -a3ias&' usa%as a enas a!a e* !es2a! An"ase ou %a! u*a en2ona9,o' se* nenhu*a "un9,o g!a*a2i)al+ Es2as %uas !o osi9Bes )hinesas signi"i)a* a *es*a )oisa' se* nenhu*a %is2in9,o g!a*a2i)al' a n,o se! a *aio! An"ase %a 8l2i*a+ Nenhu*a %elas )ons2i2ui u*a sen2en9a )o* suFei2o e !e%i)a%o+ Lien es2a(ele)e u*a !ela9,o en2!e os %ois 2e!*os chia e %i' n,o sen%o o!D* u*a )7 ula+ Co* !ela9,o Hs < ala-!as -a3ias@ )o*o che' !eh' hu' tsai' !i' (ei' e assi* o! %ian2e' elas !i*i2i-a*en2e n,o o e!a*' <-MI=-@ *as seu signi"i)a%o o!iginal se e!%eu+ A "un9,o %elas se (aseia e* seus sons+ Co*o esses sons n,o %is Be* %e )a!a)2e!es !7 !ios' s,o !e !esen2a%os o! )a!a)2e!es %e sons si*ila!es' %eno*ina%os ala-!as e* !es2a%as&+ A ala-!a e* !es2a%a& %eno2a a enas o so*' se* nenhu*a i* li)a9,o )o* o signi"i)a%o+ Po! e4e* lo' (ei' *en)iona%o linhas a)i*a' signi"i)a-a o!iginal*en2e hou' is2o D' *a)a)o&+ O 1ue se 2o*a e* !es2a%o D o so* e n,o o signi"i)a%o %a ala-!a o!iginal+ No "o!*ula che !eh' che %ese* enha a "un9,o %e u*a -:!gula e !eh a %e u* on2o "inal+ De a)o!%o )o* os 2i os %e linguage* a)i*a *en)iona%os' o !e"e!en)ial e o e*o2i-o' as ala-!as -a3ias& )hinesas s,o ala-!as e*o2i-as+ Essas ala-!as -a3ias e*o2i-as es2,o es2!i2a*en2e liga%as H na2u!e3a i%eog!;"i)a %os )a!a)2e!es )hineses' a !es ei2o %os 1uais nos es2en%e!e*os *ais a!a %ian2e+ E su"i)ien2e %i3e! ago!a 1ue a L7gi)a a!is2o2Dli)a se (aseia na es2!u2u!a %e "!ases )a!a)2e!i3a%a ela "o!*a suFei2o- !e%i)a%o+ Oas2a al2e!a! 2al es2!u2u!a' a!a se o%e! 1ues2iona! a -ali%a%e %a L7gi)a a!is2o2Dli)a 2!a%i)ional+ De ois %es2as o(se!-a9Bes !eli*ina!es' o%e*os !ossegui! na an;lise %as %i"e!en9as en2!e a "a*:lia lingZ:s2i)a o)i%en2al e a l:ngua )hinesa' e suas !es e)2i-as in"luAn)ias so(!e a L7gi)a+ S O ensa*en2o o)i%en2al' e* 8l2i*a an;lise' "i)a a%s2!i2o H L7gi)a a!is2o2Dli)a' *ui2o e*(o!a os !e)en2es %esen-ol-i*en2os no !7 !io L*(i2o %a L7gi)a 2enha* su e!a%o o *o%elo a!is2o2Dli)o+ A *o%e!na L7gi)a Ma2e*;2i)a' o! e4e* lo' D a enas u*a e42ens,o %a L7gi)a Fo!*al+ N,o o%e' %e *anei!a algu*a' )ong!ega! 2o%os os 2i os %e L7gi)a+ O *o2i-o 1ue le-ou Oe!2!an% Russell a o o!-se H no9,o %e su(es2Ln)ia !esi%e e4)lusi-a*en2e no "a2o %e 2e! ele %es)o(e!2o u*a <-MIM-@ no-a L7gi)a n,o "un%a*en2a%a na "o!*a %e !o osi9,o suFei2o- !e%i)a%o&+ Na !eali%a%e' en2!e2an2o' esse no-o sis2e*a %e L7gi)a a li)a-se a enas'
U

<N+O+@ O !i*ei!o )a!;2e! D usa%o a!a ini)a! a&' o 2e!)ei!o' a!a in%i)a! O& <nu*a enu*e!a9,o@G o )a!;2e! %o *eio signi"i)a !ela)iona!&' )one)2a!&K u*a )a!!uage*& so(!e u* D& in%i)an%o *o-i*en2o' no i)2og!a*a o!iginal@+

alD* %a Ma2e*;2i)a' Hs CiAn)ias F:si)as+ N,o D a li);-el Hs CiAn)ias So)iais+ Po! )onseguin2e' a L7gi)a 2!a%i)ional ain%a D a l7gi)a -i-a& no es :!i2o %os ensa%o!es o)i%en2ais+ Po%e-se ago!a %e*ons2!a! 1ue as %e3 )a2ego!ias& e os )in)o !e%i);-eis& ou )a2ego!e*as& <ul2e!io!*en2e *o%i"i)a%os@ %a L7gi)a a!is2o2Dli)a 2A* )o*o "un%a*en2o a g!a*;2i)a g!ega+ E na *e%i%a e* 1ue a %i-is,o e a %e"ini9,o %e!i-a* %as %e3 )a2ego!ias& e %os )in)o )a2ego!e*as&' elas' Se* "ala! nos o! sua -e3' "i)a* li*i2a%as 7(-ios a)i*a ela g!a*;2i)a g!ega+ As o%e-se )onsi%e!a! "al;)ias& a on2a%as o! A!is272eles s,o essen)ial*en2e as en)on2!a%as na l:ngua g!ega+ e4e* los *en)iona%os' %e"ini2i-a*en2e 1ue a (ase %a L7gi)a a!is2o2Dli)a es2; na "o!*a suFei2o- !e%i)a%o %a es2!u2u!a %a linguage*+ Co*o se -A na sen2en9a inglesa i2 is&' 1ue signi"i)a e4is2i!&+ O -e!(o se!& 2e* signi"i)a%o %e e4is2An)ia' e a L7gi)a o)i%en2al es2; in2i*a*en2e liga%a ao -e!*o se!& nas l:nguas o)i%en2ais+ De-e 2e! o)o!!i%o' aos lei2o!es %e Pla2,o' 1ue o -e!(o se!& D *ui2o !i)o e* signi"i)a%o+ Dele %e)o!!e* *ui2os !o(le*as "ilos7"i)os+ Po! 2e! o -e!(o se!& u* signi"i)a%o %e e4is2An)ia' a lei %a i%en2i%a%e& D ine!en2e H L7gi)a o)i%en2alG se* ela' n,o o%e ha-e! in"e!An)ia l7gi)a+ Po! )onseguin2e' a L7gi)a o)i%en2al o%e se! 1uali"i)a%a %e l7gi)a %a i%en2i%a%e&+ A lei %a i%en2i%a%e n,o se li*i2a a )on2!ola! as o e!a9Bes l7gi)as' )o*o as %e%u9Bes e in"e!An)iasK in"luen)ia 2a*(D* os )on)ei2os %o ensa*en2o+ Co*o sa(e*os' a "iloso"ia <MI0@ %e A!is272eles "oi oss:-el e4)lusi-a*en2e e* -i!2u%e %a u2ili3a9,o %a l7gi)a %a i%en2i%a%e&+ Pa!a ele' a su(s2Ln)ia D u* si* les %e!i-a%o %o suFei2o e %o -e!(o se!&+ Des2e 8l2i*o o!1ue' i* li)an%o e4is2An)ia&' le-a na2u!al*en2e H i%eia %e se!&' %e en2e&' e %o !i*ei!o o!1ue' nu*a !o osi9,o )o* suFei2o e !e%i)a%o' o suFei2o n,o o%e se! eli*ina%o+ Pa!2in%o %a in%is ensa(ili%a%e %o suFei2o nu*a sen2en9a' -ai a enas u* )u!2o asso a2D a ne)essi%a%e %e u* su)stratum no ensa*en2o+ Wuan%o %i3e*os' o! e4e* lo' is2o D a*a!elo e %u!o&' na a*a!eli%,o& e a %u!e3a& )ons2i2ue* os )ha*a%os a2!i(u2os& %e u*a )oisa 1ual1ue! 1ue' no )aso !esen2e D is2o&+ A )oisa& ge!al*en2e D o su)strutum+ Co*o o su)stratum su!ge a i%eia %e su(s2Ln)ia&+ A i%eia %e su(s2Ln)ia D' na -e!%a%e' o "un%a*en2o ou "on2e %e 2o%os os ou2!os %esen-ol-i*en2os "ilos7"i)os+ Ha-en%o u*a %es)!i9,o 1ual1ue!' ela D a(solu2a*en2e in%is ens;-el %o assa a se! a2!i(u2o+ U* a2!i(u2o %e-e se! a2!i(u:%o a u*a su(s2Ln)ia' %e *o%o 1ue a i%eia %e su(s2Ln)ia ensa*en2o' assi* )o*o o suFei2o D a(solu2a*en2e in%is ens;-el H linguage*+ Po! isso' na his27!ia %a Filoso"ia o)i%en2al' o! *ais %i"e!en2es 1ue

ossa* se! os a!gu*en2os' "a-o!;-eis ou )on2!;!ios H i%eia %e su(s2Ln)ia' o 1ue )ons2i2ui o !o(le*a )en2!al D essa *es*a i%eia %e su(s2Ln)ia>+ A ala-!a inglesa i2& Pis2oR 2a*(D* 2e* suas !7 !ias e)ulia!i%a%es+ E u* in%e"ini%o&+ Deno2a alguma coisa' *as n,o %i3 o 1uA+ U*a -e3 %e"ini%o esse *u+' %esen-ol-ese o suFei2o e o !e%i)a%o ou' e* ou2!as ala-!as' a su(s2Ln)ia "i)a )a!a)2e!i3a%a elos seus a2!i(u2os e os a2!i(u2os s,o a2!i(u:%os H su(s2Ln)ia+ Dessa *anei!a' a se a!a9,o en2!e a e4is2An)ia e o 1uA& "oi a )on%i9,o "un%a*en2al 1ue !esi%iu ao su!gi*en2o %o )on)ei2o %e su(s2Ln)ia+ E 2al )on%i9,o s7 se e4 !essa na es2!u2u!a %a linguage* o)i%en2al+ Po%e-se a%*i2i! en2,o' %e ois %e )onsi%e!a! as e)ulia!i%a%es %o -e!(o se!& e %a ala-!a i2&' 1ue *ui2os !o(le*as "ilos7"i)os s,o a enas !o(le*as %e linguage*+? FI6URA AK ConFun2o a( on%e a e ( "o!*a* a( e (a+ FI6URA OK ConFun2o a on%e ( es2; )on2i%o e* a+ FI6URA CK ConFun2o ( on%e a es2; )on2i%o e* (+ FI6URA DK In2e!se9,o %os )onFun2os a e (+ A l:ngua )hinesa 2e* as suas !7 !ias e)ulia!i%a%es+ E* !i*ei!o luga!' a!a u*a sen2en9a )hinesa' o suFei2o n,o D essen)ial+ Ele "i)a *ui2as -e3es su(en2en%i%o+ Nu*a sen2en9a )o*o hsueh erh hsi chih pu !i !ueh hu <1uan%o o es2u%a*os e o !e-ela*os )ons2an2e*en2e' n,o D ag!a%;-el&Y@' ou ,ou chih !u -en !i (u o !er <Ha-en%o %e%i)a9,o H (ene-olAn)ia' n,o h; *al%a%e&@' eli*ina-se o suFei2o+ Os e4e* los %es2a es D)ie s,o nu*e!osos %e*ais a!a se!e* *en)iona%os+ Os %ois a)i*a "o!a* )olhi%os ao a)aso nos "nalectos+ Segun%oK e* )hinAs n,o e4is2e nenhu* -e!(o se!& )o* a!;-el a "o!*a inglesa+ O shih )olo1uial n,o 2!ans*i2e a i%eia %e e4is2An)ia+ O $ei li2e!;!io' o! ou2!o la%o' 2!ans*i2e u*a <-MIQ-@ i%eia %e ch.(ng 1ue signi"i)a 2o!na!-se&+ Mas e* inglAs (e)o*ing& <2o!nan%ose@ D e4a2a*en2e o o os2o %e (eing& <sen%o' se!@+ U*a "7!*ula )o*o +++ che /// !eh0 n,o signi"i)a algo i%An2i)o&' n,o )ons2i2uin%o )onse1uen2e*en2e u*a !o osi9,o l7gi)a' no sen2i%o o)i%en2al+ Wuan%o %i3e*os 1-en che -en !eh0 n,o o%e*os a"i!*a! 1ue o -en D suFei2o' e o segun%o -en !e%i)a%o+[ Nessa sen2en9a' a i%eia n,o o%e se! e4 !essa' )o*o D )os2u*e na l7gi)a o)i%en2al' elo %iag!a*a )o!!es on%en2e H "igu!a A' a)i*a+

>

<So(!e a es2!u2u!a suFei2o- !e%i)a%o' )onsul2a! A+ #o!35(sJi' S)ien)e an% Sani25K Na In2!u%u)2ion 2o Non-A!is2o2elian S5s2ens an% 6ene!al Se*an2i)s@ <Lan)as2e!' Pa+' =?00@' + VM' >Q' ?M' =0=' =>?' =?I' MMN' 0IV' 0U=+ So(!e su(s2Ln)ia' )onsul2a! A+ \+ A5e!' Laguage' T!u2h an% Logi) <No-a Io!1ue' =?0V@' + M>' 0M-0' QI' =?Q+ <No2a %o ETC+@ ? Es2e on2o %e -is2a %i"e!e %o %a es)ola %e Siena no sen2i%o %e 1ue' a!a a1uela es)ola' u*a -e3 )la!a*en2e %e"ini%a a linguage*' alguns !o(le*as %ei4a* %e e4is2i!+ A *eu -e!' en2!e2an2o' e4is2e* !o(le*as %e)o!!en2es %a linguage* 1ue in%i)a* i* ulsos e*o2i-os' os 1uais n,o o%e* se! eli*ina%os+ [<N+O+@ T!a2a-se %e u*a %e"ini9,o o! Fus2a osi9,o anal7gi)aK hu*ani%a%e <Fen@ assi* )o*o ho*e* <Fen@&+ Se!' a segui!' a e4 lana9,o %e ]u-#uang Chu' nes2a *es*a )ole2Lnea+ O !i*ei!o i%eog!a*a D u*a a(!e-ia2u!a *e2on:*i)a %e ho*e* <%uas e!nas@ segui%a %e %ois 2!a9os 1ue signi"i)a* lu!ali%a%e&' ou' )o*o 1ue! E3!a Poun%' o ho*e* )o* 2o%os os seus )on2e8%os& < humanista@G o 2e!)ei!o i%eog!a*a D' *ais %esen-ol-i%a*en2e' a *es*a a(!e-ia2u!a a!a ho*e*' (: e%e& e!e2o so(!e as e!nas+

As ou2!as "igu!as O' C' D' n,o o%e* 2!ans*i2i! )o* e4a2i%,o a i%eia %a sen2en9a+ Po%e se! 1ual1ue! %as 2!As' ou o%e es2a! en2!e as 2!As+ Es2a D a !o-a *ais )on)lu%en2es %a ausAn)ia %a ala-!a se!& e* )hinAs+

SI Si*os a)i*a 1ue a L7gi)a o)i%en2al se (aseia essen)ial*en2e na lei %e i%en2i%a%e =I+ Nela se "un%a*en2a* a %i-is,o' a %e"ini9,o %o silogis*o e a2D a )on-e!s,o e a o osi9,o+ Isso 2u%o se )o!!ela)iona e )ons2i2u: u* sis2e*a+ A es2!u2u!a (;si)a %o ensa*en2o )hinAs %i"e!e %esse sis2e*a+ O sis2e*a )hinAs %e L7gi)a' se *ue o podemos *ualificar de sistema' no se )aseia na lei de identidade/ <-=IV-@ Co*e)e*os ela %i-is,o l7gi)a o)i%en2al+ Ten%o )o*o (ase a lei %e i%en2i%a%e' ela 2e* %e %i)o2o*i3a!-se e* "o!*as )o*o A e O& ou Oe* e Mal& n,o s,o %i)o2o*ias na "o!*a o!1ue' alD* %e A e O' o%e ha-e! C' e alD* %e Oe* e Mal o%e ha-e! N,o-Oe* e N,o-Mal+ De *o%o 1ue a )lassi"i)a9,o !e)isa %a !eg!a %e e4)lus,o+ Mas o ensa*en2o )hinAs n,o e* !es2a An"ase H e4)lus,o' en"a2i3a%o %e !e"e!An)ia a 1uali%a%e !ela)ional en2!e a)i*a e a(ai4o' (e* e *al' algu*a )oisa e na%a+ To%os esses !ela2i-os s,o )onsi%e!a%os in2e!%e en%en2es+ Nu*a sen2en9a )o*o !u (u hsiang sheng' nan i hsiang ch.eng'ch.ang tuan chial' ch0ien hou )siang sui <algu*a )oisa e na%a ge!a*-se u* ao ou2!oG o %i":)il e o ";)il s,o !e)i !o)a*en2e )o* le*en2a!G o longo e o )u!2o s,o *u2ua*en2e !ela2i-osG "!en2e e as )os2as se a)o* anha* *u2ua*en2e&@' 2e*os u*a l7gi)a %e na2u!e3a (as2an2e %i"e!en2e+ Chega*os ago!a H an;lise %a %e"ini9,o+ Na %e"ini9,o l72i)a o)i%en2al' i* Be-se "a3e! o sinal %e e1ua9,o en2!e o definiendum e o definiens+ Po! e4e* lo' u* 2!iLngulo D u*a o!9,o %e u* lano li*i2a%a o! 2!As linhas !e2as&+ Mas no ensa*en2o )hinAs' nun)a se )ogi2a %o !o(le*a %a e1ua9,o en2!e os %ois+ Po! e4e* loK %eno2a-se es osa& )o*o u*a *ulhe! 1ue 2e* u* *a!i%o&+ Pa!a a L7gi)a o)i%en2al' isso n,o )on%ena%o )o*o "al;)ia' ou o%e )ons2i2ui! u*a %e"ini9,o' %e-en%o se! o!D*' ala-!a&' nos o! se! Fus2a*en2e o 1ue %e-e %e*ons2!a!-seG D'

)a!a)2e!:s2i)o %a L7gi)a )hinesa+ Chuan Chu' o uso in-e!so %e u*a

)o*en2;!ios )l;ssi)os' e!2en)e H *es*a )a2ego!ia+ Assi* 2a*(D* o uso *e2a"7!i)o&' ou )hia )hieh+ Po%e-se %i3e! 1ue o )on)ei2o *ais i* o!2an2e na China an2iga %i3ia !es ei2o a )Du& <t.ien@' *as %e a)o!%o )o* a %e"ini9,o no Shuo 2en' t.ien signi"i)a a )a(e9a hu*ana& ou o 1ue "i)a a)i*a %a )a(e9a+ E-i%en2e*en2e' o 1ue "i)a a)i*a %a )a(e9a 2al-<-MIU-@--e3 n,o
=I

As !eg!as %a )on2!a%i9,o& e %o 2e!)ei!o e4)lu:%o& s,o si* les )o!ol;!ios %a lei %e i%en2i%a%e+

seFa ne)essa!ia*en2e o )Du&+ Po%e* e4is2i! ou2!as )oisas' )o*o nu-ens' -en2o' a Lua' ;ssa!os e 2an2as ou2!as )oisas^ Esse *D2o%o in%i)a2i-o& %e %e"ini9,o %i"e!e (as2an2e %o 2i o o)i%en2al+ Os e4e* los %essa es D)ie %e %e"ini9,o' )o*o -en che -en' !ui che -ui !e)' s,o *ui2o nu*e!osos nos )l;ssi)os )hineses' D %esne)ess;!io !e !o%u3i-los a1ui+ [ Oas2a o(se!-a! 1ue' alD* %essa %i"e!en9a %o 2i o %e %e"ini9,o o)i%en2al' u* 2e!*o )hinAs 2a*(D* o%e se! e4 li)a%o ou in%i)a%o o! ou2!o 2e!*o %e so* se*elhan2e e %e signi"i)a%o asso)ia%o+ E4 li)a! u* 2e!*o o! *eio %e ou2!os %e so* se*elhan2e se!ia in)on)e(:-el a!a a L7gi)a o)i%en2al' ois essa l7gi)a se* !e -isa a %es2a)a!-se %a linguage*' e a e4 li)a9,o o! *eio %o so* D a enas lingu:s2i)a' se* i* li)a9Bes l7gi)as+ E* su*a' o%e-se a2D %i3e! )o* segu!an9a 1ue a an2iga li2e!a2u!a )hinesa n,o )on2D* nenhu* *D2o%o %e %e"ini9,o )o* a!;-el ao %o O)i%en2e+ Nes2a al2u!a' -ale!ia a ena analisa! os )a!a)2e!es )hineses fei e pu+ [[ Nu*a sen2en9a inglesa )o*o _A is no2-O_ <A D n,o-O@ ou _A is no2 O_ <A n,o D O@ a na2u!e3a a"i!*a2i-a ou nega2i-a D "a)il*en2e %e2e!*in;-el+ Mas %i3en%o e* )hinAs chia fei !i' a nega9,o o%e !e"e!i!-se 2an2o ao !i*ei!o )o*o ao segun%o 2e!*o+ [[[ A %i"i)ul%a%e n,o "i)a 2,o a a!en2e nes2a !o osi9,o si* les' *as es2; )la!o 1ue a )on-e!s,o D %esne)ess;!ia e a o osi9,o o!2an2o' no e4e* lo' 1ue o ensa*en2o )hinAs n,o se o%e i* oss:-el+ E-i%en)ia-se' <-MI>-@
[<N+ O+@ Os e4e* los %a%os no 2e42o signi"i)a*K hu*ani%a%e assi* )o*o ho*e*& <hu*ani%a%e D a 1uali%a%e %o Ho*e*@G se! )o!!e2o D an;logo a se! !es2a2i-o& <)o!!e9,o e !es2a2i-i%a%e )o!!ela)iona*-se@+ [[<N+ O+@ 3ei e pu s,o )a!a)2e!es usa%os a!a "7!*ulas %e nega9,o+ [[[<N+ O+@ _A_ `n,o` _O_G o )a!;2e! *e%iano' i)2og!a"i)a*en2e analisa%o' !e !esen2a %ois la%os *u2ua*en2e o os2os+

en1ua%!a! na *ol%u!a %a L7gi)a o)i%en2al+ E !e)iso a2!i(ui!-lhe u*a %esigna9,o %i"e!en2e+

Po%e-se !o o!' a!a esse 2i o %e l7gi)a' o no*e %e _l7gi)a %e )o!!ela9,o_ ou %e _l7gi)a %a %uali%a%e )o!!ela2i-a_+ Se*elhan2e 2i o %e l7gi)a en"a2i3a a signi"i)a9,o !ela)ional en2!e _algo_ e _na%a_' en2!e _a)i*a_ e _a(ai4o_' e assi* o! %ian2e+ Es2; a%e1ua%a*en2e e4 !esso no Li-!o %as Mu%an9as+ E*(o!a os a!1ue7logos *o%e!nos n,o )olo1ue* o Li-!o %as Mu%an9as en2!e os !egis2!os *ais an2igos' n,o se o%e a"i!*a! 1ue n,o )on2enha o ensa*en2o 2!a%i)ional %a China+ A1ui' a no2a !e%o*inan2e D o assi* )ha*a%o i !in i !ang chih (ei tao <_O !in): io nega2i-o e o osi2i-o )ons2i2ue* o 1ue se )ha*a tao ou Na2u!e3a_@ Co* o !ang' ou !in): io osi2i-o' !essu o*os o !in' o ou !in): io nega2i-o' e )o* o !in !essu o*os o !ang+[ Pa!a )o* le2a!-se' u* %e en%e %o ou2!o+ Ou2!os e4e* los )o*o ,ang

e -ou4 chin e t5ui4 chi e hsi ung s,o e4a2a*en2e a!alelos==+ Se !e2en%Asse*os a%o2a! u*a 2e!*inologia *ui2o e* -oga' %i!:a*os 1ue es2a *anei!a %e ensa! D u*a ilus2!a9,o %a _l7gi)a %ialD2i)a_+ Tal e4 !ess,o D' o!D*' *ui2o a*(:gua' e s7 o%e!ia se! a%o2a%a a1ui )o* e4)lus,o %e suas alusBes his27!i)as+ Te!e*os %e li*i2a!-nos a o(se!-a! 1ue as *anei!as )hinesas %e ensa! %i"e!e* %as 1ue se )a!a)2e!i3a* elo uso %a lei %e i%en2i%a%e+ Se* %e"ini! os %i"e!en2es 2e!*os e* !ega%os' D i* oss:-el "ala! in2eligi-el*en2e no O)i%en2e+ Mas a linguage* )hinesa' )a!a)2e!i3an%o-se elo uso %a l7gi)a %e )o!!ela9,o' na%a 2e* a -e! )o* a i%en2i"i)a9,o+ Sale-se an2es %os an2Cni*os a!a )o* le2a! u*a i%eia+ <-MI?-@ A o osi9,o )o*o *eio %e e4 !ess,o n,o D usa%a so*en2e e* !o osi9Bes )o*o _*o!2e se* 2!es asse_' _u* g!an%e !u:%o' o!D* %i"i)il*en2e au%:-el_' _o *aio! %e 2o%os os !ess;gios se* se! -is:-el_' _n,o-!esis2An)ia signi"i)a "o!9a_' ou _a elo)u9,o *ais "luen2e a!e)e gagueFa!_G D usa%a 2a*(D* a!a %eno2a! u* 2e!*o isola%o+ No Shuo 2en' o! e4e* lo' _sa:%a_ signi"i)a _en2!a%a_ e _%eso!%e*_' _o!%e*_+ Nes2e )aso' D *elho! n,o )onsi%e!a! 1ue as ala-!as 2enha* signi"i)a%os )on2!a%i27!ios' o!1ue D o signi"i)a%o' e n,o a ala-!a' 1ue %e*an%a o seu )on2!;!io a!a u*a ilus2!a9,o )o* le2a %a )ono2a9,o+ Po! o%e ha-e! ch5u+ Ou2!os e4e* lo ch5u <_sa:%a_@ e4ige chin <_en2!a%a_@' Se* chin n,o

e4e* los' )o*o luan <_%eso!%e*_@ e chih <_o!%e*_@' ,ung <_2!i(u2o_@ e t65u <_%o*_@ s,o %a *es*a na2u!e3a+ A e4 li)a9,o %a ala-!a -en%e!_ 2a*(D* D %a%a a2!a-Ds %e seu o os2o _)o* !a!_' _Sen%e!_ e _)o* !a!_' )on2!a on%o-se u*a H ou2!a' se 2o!na* *ais )la!as' o!1ue _)o* !a! e -en%e!_ )ons2i2ue* u*a *es*a 2!ansa9,o' en)a!a%a %os on2os %e -is2a %i"e!en2es %o )o* !a%o! e %o -en%e%o!+ Po! a: se -A 1ue o ensa*en2o )hinAs n,o se (aseia na lei %e i%en2i%a%e' 2o*an%o elo )on2!;!io )o*o on2o %e a!2i%a a o!ien2a9,o !ela2i-a' ou *elho!' a !ela9,o %os o os2os' Cla!o 1ue esse 2i o %e ensa*en2o )ons2i2ui u* sis2e*a %i-e!so' !o-a-el*en2e !ela)iona%o )o* a na2u!e3a %os )a!a)2e!es )hineses' Po! se!e* i%eog!;"i)os' os )a!a)2e!es )hineses en"a2i3a* os signos' ou s:*(olos %os o(Fe2os+ O )hinAs in2e!essa-se a enas elas in2e!-!ela9Bes en2!e os %i"e!en2es signos' se* !eo)u a!-se )o* a su(s2Ln)ia 1ue lhes "i)a su(Fa)en2e+ Da: a )onsi%e!a9,o !ela)ional ou )o!!ela)ional+

SII
==

[<N+ O+@ A*(os os )a!a)2e!es 2A* )o*o ele*en2o )o*u*' H es1ue!%a' o !a%i)al =UI' 1ue !e !esen2a-a o!iginal*en2e u* ou2ei!o& u*a ele-a9,o e* %e)li-e&' e' o! e42ens,o' "e!2ili%a%e&' a(un%Ln)ia&' e* !ang 2e*os' H %i!ei2a' o sol& so(!e o 2!a9o %o ho!i3on2e' en)i*an%o u*a asa& <!aios %o sol' o la%o ensola!a%o %o ou2ei!o' sul@G e* !in 2e*os' H %i!ei2a' %ois signos su e! os2os 1ue' o!igina!ia*en2e' !e !esen2a-a* nu-ens&' ne(ulosi%a%e& <o la%o so*(!io %o ou2ei!o' no!2e@+ E*o2i-o' "leu*;2i)o' a"i!*a2i-o e !esigna%o' "eli3 e in"eli3+

A Na2u!e3a i%eog!;"i)a %os )a!a)2e!es )hineses in"luen)ia n,o so*en2e a es2!u2u!a %a linguage* )hinesa' *as 2a*(D* <-M=I-@ o ensa*en2o ou "iloso"ia %o o-o+ O Li-!o %as Mu%an9as o%e se! )onsi%e!a%o )on2o o *ais e!"ei2o %os e4e* los+ Mui2o !o-a-el*en2e' as ala-!as e!a* a !in): io "o!Fa%as )o*o s:*(olos-e*(le*as+ Po! is2o' es2; es)!i2oK _O s;(io %is unha %iag!a*as <,ua@ %e *o%o a -e! a signi"i)a9,o %e )a%a signo < hsiang@&+ E*(o!a n,o se Fus2i"i1ue in2ei!a*en2e a a"i!*a9,o %e 1ue os %iag!a*as s,o os )a!a)2e!es )hineses o!iginais' o%e-se 2o*a! elo *enos )o*o )e!2o 1ue a sua na2u!e3a se asse*elha H %os )a!a)2e!es )hineses+ A )!ia9,o %os %iag!a*as a2en%ia aos o(Fe2i-os %i-ina27!ios' *as %e-e* 2e! e4is2i%o li*i2es !ees2a(ele)i%os a!a as oss:-eis )o*(ina9Bes %es2ina%as a 2ais o(Fe2i-os+ Ca%a )o*(ina9,o D u* signo oss:-el+ _O )Du in%i)a a (oa e a *; so!2e o! *eio %e signos' )uFa signi"i)a9,o D %e)i"!a%a elos s;(ios&+ Esses _s;(ios_ %e-e* 2e! si%o os he!7is %a his27!ia )ul2u!al' )o*o Pao Hsi Shih' a 1ue* "oi a2!i(u:%a a in-en9,o %os %iag!a*as+ Po%e-se %i3e! 1ue os signos n,o si*(oli3a* a enas algo e42e!no' *as in%i)a* 2a*(D* as oss:-eis *o%i"i)a9Bes+ Po! e4e* loK "oi a a!2i! %o %iag!a*a !i 1ue se in-en2a!a* os i* le*en2os ag!:)olas' e o %iag!a*a li ins i!ou a in-en9,o %as !e%es %e es)a!+ O D!+ Hu Shih %isse *ui2o a)e!2a%a*en2eK _Con"8)io ensa-a 1ue' )o* a gAnese %os signos' -ie!a* as )oisas+ Os signos s,o os a!1uD2i os !i*e-os' segun%o os 1uais "o!a* *o%ela%as as )oisas_+ De a)o!%o )o* o an2igo ensa*en2o )hinAs' !i*ei!o -ie!a* os signos e %e ois engen%!a!a*-se e %esen-ol-e!a*-se as )oisas+ Essa a"i!*a9,o %i"e!e (as2an2e %a o)i%en2al+ E*(o!a as i%eias la2Cni)as a !esen2e* u*a se*elhan9a su e!"i)ial )o* ela' D !e)iso le*(!a! 1ue as _i%eias_ %e Pla2,o 2A* e4is2An-<-M==-@-)ia !7 !ia' o 1ue F; n,o D -e!%a%e no )aso %os oi2o %iag!a*as+ Co*o -i*os' o ensa*en2o o)i%en2al es2; "i!*e*en2e (asea%o na i%eia %e su(s2Ln)ia+ H;' o! )onseguin2e' ne)essi%a%e %e u* su)stratum' e o !esul2a%o "inal %essa )o!!en2e %e ensa*en2o %; o!ige* H i%eia %e _*a2D!ia u!a_+ U*a %as )a!a)2e!:s2i)as %a Filoso"ia o)i%en2al D ene2!a! nos (as2i%o!es %e u*a )oisa' en1uan2o a )a!a)2e!:s2i)a %o ensa*en2o )hinAs D a a2en9,o e4)lusi-a Hs i* li)a9Bes )o!!ela)ionais en2!e os %i"e!en2es signos' )o*o !in e !ang' ho <_in-olu9,o_@ e p5i <_e-olu9,o_@+ E 2a*(D* e* -i!2u%e %esse "a2o 1ue n,o e4is2e nenhu* -es2:gio %a i%eia %e su(s2Ln)ia no ensa*en2o )hinAs+ O(se!-e-se 1ue a !esen9a %e u*a i%eia %; o!ige* a "o!*as %e ala-!as a!a e4 !ess;-la+ Na China' n,o e4is2e a ala-!a su(s2Ln)ia+ Pala-!as )o*o l5i <_)o! o_@ e !ung <_"un9,o_@' neng <_)onhe)en%o_@ e so <_)onhe)i%o_@' 1uan%o usa%as a!a e4 !essa! suFei2o e o(Fe2o' %e)o!!e* %a 2!a%u9,o %as es)!i2u!as (u%is2as+ Pa!a o es :!i2o )hinAs' n,o "a3 a *eno! %i"e!en9a 1ue e4is2a ou n,o u* su)stratum su !e*o su(Fa)en2e a 2o%as as )oisas+ Po! se!e* i%eog!;"i)os os

)a!a)2e!es )hineses' o ensa*en2o )hinAs s7 2o*a )onhe)i*en2o %os signos e %as !ela9Bes en2!e eles+ De-e 2e! "i)a%o e-i%en2e' a2D ago!a' 1ue n,o so*en2e e4is2e u*a es2!ei2a !ela9,o en2!e a L7gi)a e a linguage*' )o*o 2a*(D* 1ue u* sis2e*a l7gi)o %e-e !essu o! u*a "iloso"ia' is2o D' u*a )os*ologia e u*a "iloso"ia %e -i%a+ A Cos*ologia )hinesa o%e se! )ha*a%a _signi"i)is*o_ ou _ !essagis*o_+ O )a!;2e! )hinAs hsiang' 1ue se 2!a%u3 o! _signo_' 2e* 2o%os os signi"i)a%os %as ala-!as _"enC*eno_' _s:*(olo_ e _ !ess;gio_' %e-en%o-se' o!D*' o(se!-a! 1ue o! 2!;s %e hsiang n,o es2,o i* l:)i2as %e2e!*ina%as )oisas )on)!e2as+ Seu signi"i)a%o %i3 !es ei2o a enas aos assun2os hu*anos+ De *o%o 1ue u* signo 2e* )o*o o(Fe2i-o 2!ans*i2i! li9Bes ao o-o e' )onse1uen2e*en2e' 2o%os os "enC*enos %o "i!*a*en2o' )o*o as es2!elas e os )o*e2as' s,o )o*-<-M=M-@-si%e!a%os *aus !ess;gios+ A Cos*ogonia )hinesa' )a!a)2e!i3a%a elo augu!is*o' D essen)ial*en2e u* guia !;2i)o a!a a e4is2An)ia hu*ana+ Ta*(D* nes2e on2o ela %i"e!e %a o)i%en2al+ Po%e se! -e!%a%ei!o 1ue na Filoso"ia %o O)i%en2e a Cos*ologia !e !esen2e u* asso !eli*ina! e* %i!e9,o H "iloso"ia %e -i%a' *as as %uas n,o o%e* se! )on"un%i%as+ O ensa*en2o )hinAs' elo )on2!;!io' n,o es2a(ele)e nenhu*a %is2in9,o en2!e o )os*o e os !o(le*as 2o%os %a e4is2An)ia hu*ana+ De a)o!%o )o* a 2!a%i9,o o)i%en2al' a Filoso"ia o%e se! )lassi"i)a%a e* Cos*ologia' On2ologia e "iloso"ia %e -i%a+ Na China' h; a enas a Cos*ogonia e a "iloso"ia %e -i%a' se* On2ologia ne* Cos*ologia !o !ia*en2e %i2a e *es*o a Cos*ogonia D )o* !een%i%a na "iloso"ia %e -i%a+ Is2o' e* -i!2u%e %o %es)aso ela lei %e i%en2i%a%e o! a!2e %os ensa%o!es )hineses+ A2D )e!2as e4 !essBes )on2i%as no 7ao T6u )o*o t5ien ti ,en <)Du' 2e!!a' !ai3@ e tao chi <)a*inho' )u!so@ %i3e* !es ei2o a enas H o!ige* %o uni-e!so+ Co* o %esen-ol-i*en2o os2e!io! no Chuang T6u' u*a sen2en9a )o*oK _1ue o(Fe2o seFa "ei2o ou n,o o seFaG ele e!*ane)e o *es*o_' !es2a-se a se! "!e1uen2e*en2e a on2a%a )o*o se*elhan2e H _su(s2Ln)ia_ o)i%en2al+ N,o o(s2an2e a *e2a %o Chuang T6u D e4)lusi-a*en2e _o g!au a%e1ua%o %e aFus2a*en2o_+ Po! )onseguin2e' sua i%en2i"i)a9,o %o )os*o )o* o eu D a enas u*a es D)ie %e e4 e!iAn)ia *:s2i)a+ E* ou2!as ala-!as' ele se in2e!essa *ais ela _ a!2i)i a9,o_ ou _2!ans%u9,o_=M 1ue elo !o(le*a %a e4is2An)ia+ O li-!o Chuang T3u 2e* u*a o!ige* *is2a+ N,o D i* !o-;-el 1ue os s;(ios %e 2ei e Chin 2enha* <-M=0-@ "ei2o inse!9Bes e al2e!a9BesG D e-i%en2e' o!D*' 1ue as )on)e 9Bes %o au2o! s,o *ais ou *enos i%An2i)as Hs %os hin%us+ O )onhe)i*en2o su(se1uen2e' 2a!%io' %o !o(le*a %a su(s2Ln)ia o! a!2e %os )hineses %e-eu-se H in"luAn)ia %a an%ia+ Os sis2e*as D2i)os %as %inas2ias Sung e Ming n,o assa* %e
=M

S,o 2e!*os )olhi%os %e \ean Piage2' The Chil%bs Con)e 2ion o" 2he To!l% <No-a Io!1ue e Lon%!es' =?M?@+

!ea9Bes )on2!a o Ou%is*o+ A"i!*a-se )o* "!e1uAn)ia 1ue a Filoso"ia o)i%en2al 2e-e in:)io )o* a no9,o %e su(s2Ln)ia' %e 1ue se li(e!2ou *ais 2a!%e' en1uan2o a China o!iginal*en2e a %es)onhe)eu' 2en%o-a a%1ui!i%o os2e!io!*en2e+ Essa a1uisi9,o se "e3 a2!a-Ds %o )on2a2o )ul2u!al' "a2o 1ue sus)i2a !o(le*as )uFa %is)uss,o n,o )a(e a1ui+ O nosso !o(le*a D sa(e! se e4is2e* ou n,o "o!9as o!iginais 1ue ain%a se!-e* %e (ase ao ensa*en2o )hinAsG sa(e!' o! e4e* lo' se o es :!i2o )hinAs ain%a se )a!a)2e!i3a a)on2e)e+ SIII Co*o a no9,o %e su(s2Ln)ia se !ela)iona )o* a no9,o %e )ausali%a%e' as CiAn)ias ain%a s,o %e2e!*ina%as' e* sua *aio! a!2e' elo )on)ei2o %e )ausali%a%e+ Nes2a al2u!a' D !e)iso %i3e! 1ue #an2 "oi o !i*ei!o a !e-ela! o *is2D!io %o ensa*en2o o)i%en2al+ NinguD* Fa*ais o su e!ou' ne* *es*o e* nossos %ias+ Ele )olo)a a i%eia %e !e)i !o)i%a%e en2!e as i%eias %e su(s2Ln)ia e %e )ausali%a%e %e *o%o a 2o!na! as 2!As in2e!%e en%en2es+ Po! )onseguin2e' on%e h; )ausali%a%e %e-e ha-e! !e)i !o)i%a%e' e on%e h; !e)i !o)i%a%e %e-e ha-e! su(s2Ln)ia+ Nenhu*a %as 2!As o%e se! %is ensa%a+ Da: n7s o%e*os %e !een%e! 1ue a i%eia %e )ausali%a%e %e!i-a %a %e su(s2Ln)ia+ Es2a *es*a )ausali%a%e' no os2e!io!*en2e )o*(ina%a )o* a su(s2Ln)ia' %; o!ige* H i%eia %o ;2o*o+ Nis2o se (aseia a nossa 2ese %e 1ue' ensa*en2o o)i%en2al' !eligi,o' CiAn)ia e *a2D!ia-<-M=N-@-lis*o s,o in2e!%e en%en2es' De u* *o%o ge!al' e4is2e* no O)i%en2e %uas "o!*as %e !eligi,o' a %o 2i o g!ego a!)ai)o e a %o 2i o )!is2,o+ A !i*ei!a ne* "oi *ono oli3a%a elos g!egos' ne* D e4)lusi-a*en2e o)i%en2al+ Asse*elha-se H %a e4is2An)ia )hinesa !i*i2i-a+ A 2al !es ei2o' )u* !e le*(!a! 1ue na *i2ologia g!ega e4is2e* o2en)iali%a%es *a2e!ialis2as+ E a !eligi,o !i*i2i-a %a China' )o*o a %e 2o%as as so)ie%a%es !i*i2i-as' liga-a-se es2!ei2a*en2e H Na2u!e3a+ Mas' ao %esen-ol-e!-se a Teologia' "oi !e)iso %a!-lhe )o*o "un%a*en2o a i%eia %e su(s2Ln)ia+ A i%eia %e u* Se! Su !e*o ou C!ia%o! es2; in2i*a*en2e !ela)iona%a )o* a i%eia %e su(s2Ln)ia+ AlD* %isso' ela 2a*(D* se !en%e es2!ei2a*en2e H no9,o %e i%en2i%a%e+ A Me2a":si)a' 1ue se (aseia na su(s2Ln)ia' D !eligi,o+ U*a Reali%a%e Su !e*a D' e* essAn)ia' Deus+ Po%e-se assi* sus2en2a! 1ue a "iloso"ia *e2a":si)a ou on2ol7gi)a D u* 2i o %e ensa*en2o !eligioso+ A L7gi)a )a!a)2e!i3a%a ela lei %e i%en2i%a%e se!-e %e "un%a*en2o a!a esse 2i o %e !a)io):nio !eligioso+ Final*en2e' o%e-se %i3e! 1ue a an2ologia e* Filoso"ia' a i%eia %e Deus e* !eligi,o' e a lei %e i%en2i%a%e e* L7gi)a s,o' essen)ial*en2e' u*a )oisa s7+ osi9,o 1ue n,o D a%o2a%a elos a2uais ensa%o!es )hineses+ elo %esin2e!esse "a)e H no9,o %e su(s2Ln)ia+ Tu%o le-a a )!e! 1ue' a %es ei2o %as in8*e!as in"luAn)ias o)i%en2ais' D o 1ue ain%a

S engle!=0 *os2!ou 1ue _n,o e4is2e CiAn)ia Na2u!al se* u*a !eligi,o an2e!io!_+ Thi2ehea% 2a*(D* sus2en2a 1ue o %esen-ol-i*en2o %a CiAn)ia *o%e!na !ela)ionou-se in2i*a*en2e )o* as )on-i)9Bes !eligiosas %a I%a%e MD%ia+ Na *e%i%a e* 1ue a CiAn)ia es2; !ela)iona%a )o* a !eligi,o' %e-e-se )o* !een%e! 1ue na )ul2u!a o)i%en2al a*(as !e !esen2a* a enas %uas )o!!en2es %i"e!en2es %e u*a *es*a "on2e+ N,o s,o 2,o o os2as 1uan2o ge!al*en2e se su Be+ Is2o' o!D*' n,o %e-e!; se! in2e! !e2a%o e* 2e!*os )ausaisG u*a n,o %e2e!*ina a ou2!a' <-M=Q-@ sen%o a*(as %esen-ol-i*en2os a!alelos %e u*a "on2e )o*u*+ Dessa *anei!a' e*(o!a a CiAn)ia e a !eligi,o su e!"i)ial*en2e se )on2!a onha*' a na2u!e3a :n2i*a %e a*(as n,o D o os2a+ AlD* %isso' S engle! nos "e3 no2a! 1ue a Cos*ologia )a27li)a e o *a2e!ialis*o n,o s,o )oisas %i"e!en2es e si* u*a *es*a )oisa' e4 !essa e* 2e!*inologias %i"e!en2es+ Dei4an%o %e la%o o Ca2oli)is*o' o%e*os %i3e! 1ue o ensa*en2o *a2e!ialis2a se "un%a*en2a na no9,o %e ;2o*o' e 1ue a no9,o %e ;2o*o es2; !ela)iona%a )o* as no9Bes %e su(s2Ln)ia e %e )ausali%a%e+ Po%e-se a"i!*a! 1ue e4is2e*' no ensa*en2o o)i%en2al' 2!As )a2ego!ias "un%a*en2aisK su)st8ncia' causalidade e 9tomo+ A !eligi,o 2e* )o*o "un%a*en2o a su(s2Ln)ia+ Co* a )ausali%a%e' %esen-ol-eu-se a CiAn)ia' e %os ;2o*os %e)o!!eu o *a2e!ialis*o+ Po! 2!;s %essas 2!As )a2ego!ias' h; u*a ou2!a a lig;-lasK a %a i%en2i%a%e+ O "il7so"o "!an)As Me5e!son !es2ou-nos u* se!-i9o 1uan%o o(se!-ou 1ue 2o%as as 2eo!ias e in-es2iga9Bes )ien2:"i)as %i3e* !es ei2o H i%en2i%a%e =N+ Co* !een%e-se "a)il*en2e 1ue )o* a i%en2i%a%e %e-e ha-e! su(s2Ln)iaG )o* a su(s2Ln)ia' %e-e ha-e! )ausali%a%eG e o ;2o*o "i)a en2!e as %uas+ Assi*' o ensa*en2o o)i%en2al 2e* essen)ial*en2e )o*o (ase essas 1ua2!o )a2ego!ias+ Se* )o* !een%e! a i* o!2Ln)ia e a !io!i%a%e %e 2ais )a2ego!ias' n,o nos D oss:-el )hega! a )o* !een%e! a "un%o a )ul2u!a e o ensa*en2o o)i%en2ais+ Po! ou2!o la%o' a )ul2u!a )hinesa n,o 2e* a *eno! !ela9,o )o* as )a2ego!ias a)i*a *en)iona%as+ Co*e)e*os ela -i%a !eligiosa na China an2iga+ Ela n,o e!a *ui2o %i"e!en2e %a %os an2igos g!egos+ Con2u%o' as )on)e 9Bes !eligiosas n,o se asso)ia-a*' na China' aos !i2uais %e a%o!a9,o e H ins2i2ui9,o %e 2e* los o"i)iais+ N,o D )e!2o 1ue 2enha* e4is2i%o <-M=V-@ ou2!as %i-in%a%es' an2es %o a a!e)i*en2o %o )on)ei2o %e CDu+ Mas' *es*o no 1ue %i3 !es ei2o ao CDu e a Deus' os )hineses Fa*ais )ogi2a!a* %eles %e *anei!a !i*o!%ial+ Wuan%o "ala*os e* CDu' 2e*os e* *en2e a enas a P!o-i%An)ia' -is2a si* les*en2e )o*o a *ani"es2a9,o %o CDu+ E* ou2!as ala-!as' os )hineses se in2e!essa* ela -on2a%e %o CDu' se* se %e2e!e* %e *anei!a es e)ial no !7 !io CDu' o!1ue' %e a)o!%o )o* o on2o %e -is2a
=0 =N

Os$al% S engle!' The :ecline of the 2est <Lon%!es' =?MV-M>' I' 0>I@+ *ile Me5e!son' Identit! and ;ealit! <No-a Io!1ue' =?0I@+

)hinAs' a -on2a%e %o CDu D o !7 !io CDu' e )ogi2a! %o CDu se* %a! a2en9,o H sua -on2a%e se!ia logi)a*en2e in)on)e(:-el na China+ O CDu e a -on2a%e %o CDu s,o u*a )oisa s7+ N,o h; u* !i*ei!o' 1ue D o CDu' e %e ois a *ani"es2a9,o %e sua -on2a%e+ Sen%o i%An2i)os o CDu e sua -on2a%e' os )hineses Fa*ais )onsi%e!a!a* o CDu )o*o u*a en2i%a%e' e n,o sen%o u*a en2i%a%e' 2a* ou)o D u*a su(s2Ln)ia+ De *o%o 1ue o CDu )hinAs n,o 2e* nenhu*a !ela9,o )o* a su(s2Ln)ia o)i%en2al+ A a%i-inha9,o se!-e %e on2e' o! so(!e o a(is*o' en2!e o Ho*e* e o CDu+ Os )hineses s7 es2,o in2e!essa%os e* )onhe)e! a -on2a%e %o CDu' a "i* %e (us)a! a (oa so!2e e %e e-i2a! o in"o!28nio+ Wuan2o H na2u!e3a %o CDu )o*o 2al' eles se *an2A* in%i"e!en2es+ Esse "a2o %e*ons2!a 1ue os )hineses n,o a li)a!a* a )a2ego!ia %e su(s2Ln)ia H no9,o %e CDu e n,o )onsi%e!a!a* o CDu )o*o su !e*a essAn)ia "un%a*en2al %o uni-e!so+ Ou2!o as e)2o in2e!essan2e D o %e 1ue a *aio!ia %as "o!*ula9Bes !e"e!en2es H -on2a%e %o CDu no Shang Shu na%a *ais s,o %o 1ue in%i)a9Bes so(!e a 2!ans"e!An)ia %o o%e! ol:2i)o en2!e as %i"e!en2es %inas2ias ou %e u*a %inas2ia a!a ou2!a+ O o%e! ol:2i)o aliena-a-se na China %e %uas *anei!asK a <-M=U-@ he!e%i2;!ia e a !e-olu)ion;!ia+ Wuan%o e!a -iola%a a lei he!e%i2;!ia' o!igina-a-se u*a !e-olu9,o+ Os )asos %e 2!ans"e!An)ia he!e%i2;!ia n,o sus)i2a-a* )on2u!(a9Bes' *as !e)isa-a ha-e! u*a Fus2i"i)a2i-a a!a as !e-olu9Bes' e essa Fus2i"i)a2i-a e!a en)on2!a%a na -on2a%e %o CDu+ U*a 2!ans"e!An)ia !e-olu)ion;!ia a)a!!e2a g!an%es )onse1uAn)ias ol:2i)as e so)iais+ O "a2o %e ela se! a2!i(u:%a H -on2a%e %o CDu )ons2i2ui u*a !o-a %e 1ue 2o%as as g!an%es *u%an9as "i)a* alD* %o )on2!ole %a -on2a%e hu*ana' e %e 1ue a -on2a%e %o CDu s7 se *ani"es2a na -i%a ol:2i)a e so)ial+ E e4a2a*en2e o o os2o %o 1ue a)on2e)e no O)i%en2e' on%e o )on)ei2o %e su(s2Ln)ia se!-e %e "un%a*en2o a!a a An"ase a2!i(u:%a ao ensa*en2o !eligioso+ So( es2e as e)2o' o%e-se %i3e! algu*a )oisa a !es ei2o %as 2!ans"o!*a9Bes e in"luAn)ias %a -i%a !eligiosa na China e no O)i%en2e+ No O)i%en2e' o 2i o g!ego %e -i%a !eligiosa )hegou ao "i* o! o)asi,o %a uni"i)a9,o %o I* D!io Ro*ano' *as a no-a "o!*a %e !eligi,o so(!e-i-eu H %e)a%An)ia %o "eu%alis*o+ Conse1uen2e*en2e' !eligi,o e !e !esen2a*' no O)i%en2e' %uas )o!!en2es+ A -i%a !eligiosa na China' e* *ui2os ol:2i)a on2os

se*elhan2e H %a 6!D)ia' )ons2i2uiu u* o%e!oso es2eio %o "eu%alis*o' 1ue e!a si*ila! ao eu!o eu+ Na D o)a %o Ch5un Ch5iu' o "eu%alis*o "oi a(ala%o' o 1ue se* %8-i%a algu*a !e e!)u2iu no ensa*en2o %o o-o+ Da: )e!2as e4 !essBes )o*oK _O )a*inho %o CDu D %is2an2e' o )a*inho hu*ano D !74i*o_G _O 1ue %isse o CDuY No en2an2o as 1ua2!o es2a9Bes "un)iona* !egula!*en2e&+ O Con"u)ionis*o' se* eli*ina! a %ou2!ina %o CDu' %ei4ou-a "o!a %os assun2os hu*anos+ Esse 2i o %e ensa*en2o 2en%ia a !e%u3i! a in"luAn)ia %as )on-i)9Bes

!eligiosas na China' e *ais 2a!%e hou-e a enas ol:2i)a e n,o !eligi,o+ A *es*a 2en%An)ia se *ani"es2ou no ensa*en2o' e o%e*os !e)a i2ula! %i3en%o 1ue a lei %e i%en2i%a%e na L7gi)a' a !o osi9,o 2i o _suFei2o- !e%i)a%o_ na es2!u2u!a %a "!ase e a )a2ego!ia %e su(s2Ln)ia e* Filoso"ia 2A*' )o*o "un%o )o*u*' o ensa*en2o !eligioso+ Is2o D )a!a)2e-<M=>-@-!:s2i)o %a )ul2u!a o)i%en2al+ A l7gi)a %e )o!!ela9,o' a )lassi"i)a9,o n,o-e4)lusi-a' a %e"ini9,o anal7gi)a 2A*' )o*o "un%o )o*u*' o ensa*en2o ol:2i)o+ O 1ue D )a!a)2e!:s2i)o %a )ul2u!a )hinesa+ I. Esses %ois 2i os %e ensa*en2o %i"e!e* n,o so*en2e 1uan2o Hs !es e)2i-as )a2ego!ias e leis (;si)as %e L7gi)a' )o*o 2a*(D* 1uan2o Hs a2i2u%es+ Ao !o o! u*a e!gun2a a !es ei2o %e u*a )oisa 1ual1ue!' D )a!a)2e!:s2i)o %a *en2ali%a%e o)i%en2al in2e!!oga!K _O 1ue DY_ e e* segui%aK _Co*o se %e-e!ia !eagi! %ian2e %issoY_ A *en2ali%a%e )hinesa n,o %; An"ase a o 1ue e si* ao )o*o+ O ensa*en2o O)i%en2al se )a!a)2e!i3a ela _a2i2u%e %e !io!i%a%e %o o 1uA_ e o )hinAs ela _a2i2u%e %e !io!i%a%e %o )o*o_+ E* ou2!as ala-!as' os o)i%en2ais usa* o _1uA_ a!a e!soni"i)a! e a(so!-e! o _)o*o_+ O _)o*o_ %e-e se! %e2e!*ina%o elo _1uA_+ Os )hineses' o! sua -e3' usa* o _)o*o_ i* li)an%o o _1uA_+ O 2i o %e ensa*en2o %o _1uA_ o%e-se %esen-ol-e! assan%o %a !eligi,o a!a a CiAn)ia+ E es2a u*a %as )a!a)2e!:s2i)as %o ensa*en2o )ien2:"i)o+ O 2i o %e ensa*en2o 1ue se )a!a)2e!i3a ela An"ase no _)o*o_ s7 se o%e %esen-ol-e! na es"e!a so)io ol:2i)a' a!2i)ula!*en2e e* )one4,o )o* o !o(le*a %a E2i)a+ O %esin2e!esse elo _1uA_ !es on%e elo %esin2e!esse ela E is2e*ologia' ou ela ausAn)ia %es2a na China+ Po%e-se assi* e4 li)a! 1ue o ensa*en2o )hinAs se* !e se -ol2e a!a os assun2os hu*anos' %es)u!an%o a Na2u!e3a+ Alega-se )o* "!e1uAn)ia 1ue na Filoso"ia )hinesa e4is2e* )on2!o-D!sias en2!e o no*inalis*o e o !ealis*o e o !o(le*a %a !ela9,o en2!e o Ho*e* e a Na2u!e3a' i* li)an%o-se )o* is2o 1ue a Filoso"ia )hinesa asse*elha-se H Filoso"ia o)i%en2al+ N,o D o 1ue a)on2e)e' e* -e!%a%e+ O in2e!esse )hinAs elo !o-<-M=?-@-(le*a %o no*inalis*o e %o !ealis*o' assi* )o*o elo !o(le*a %a !ela9,o en2!e o Ho*e* e a Na2u!e3a' -ol2a-se a!a o ensa*en2o so)io ol:2i)o e a!a a "iloso"ia %e -i%a+ O ensa*en2o )hinAs e o o)i%en2al 2a*(D* %i"e!e* 1uan2o H 1ues2,o %a in"e!An)ia+ O silogis*o' )uFo "un%a*en2o es2; na lei %e i%en2i%a%e' D a "o!*a %e in"e!An)ia na L7gi)a o)i%en2al' en1uan2o os )hineses !e)o!!e* H analogia e* luga! %a in"e!An)ia+ A "7!*ula a)i*a *en)iona%a' -en che -en -eh <Hu*ani%a%e assi* )o*o Ho*e*@' !e !esen2a u* 2i o %e !a)io):nio anal7gi)o+ Ou2!os e4e* los' )olhi%os e* MAn)io' -A* *ais a !o 7si2oG a sa(e!K _A (on%a%e %a na2u!e3a hu*ana <D@ )o*o a 2en%An)ia %a ;gua a %es)e! ela -e!2en2e_G eK

_Si%a n,o signi"i)a Na2u!e3a' assi* )o*o (!an)o signi"i)a (!an)oY A (!an)u!a %e u*a ena (!an)a n,o signi"i)a a (!an)u!a %a ne-e (!an)aY E a (!an)u!a %a ne-e' n,o signi"i)a a (!an)u!a %o Fa%e (!an)oY+++ E se assi* D' se!; a na2u!e3a %o ),o se*elhan2e H %o ho*e*Y_ E* MAn)io' esses e4e* los s,o o)i%en2al+ O 2i o )hinAs !eali%a%e' e*(o!a n,o se o! %e*ais nu*e!osos a!a se "a3e!e* ne)ess;!ias ou2!as )i2a9Bes+ E* seu #encius on lhe #ind' I+ A+ Ri)ha!%s )on2!a Cs esse 2i o %e a!gu*en2a9,o ao o%e se! 1uali"i)a%o %e _l7gi)a %e analogia_+ Essa l7gi)a' na ossa a li)a! a%e1ua%a*en2e ao ensa*en2o )ien2:"i)o' D

a* la*en2e u2ili3a%o nas a!gu*en2a9Bes so)io ol:2i)as+ A a!gu*en2a9,o anal7gi)a D' %e "a2o' u*a %as )a!a)2e!:s2i)as %o ensa*en2o ol:2i)o+ Po%e-se )onsi%e!a! o *a!4is*o )o*o u* %os *elho!es e4e* los+ A "7!*ula _2ese-an2:2ese-s:n2ese_' a se! a li)a%a a 2o%o !o)esso his27!i)o' D %e na2u!e3a anal7gi)a+ Da *es*a *anei!a o%e*os )onsi%e!a! a 2!ans"o!*a9,o %a se*en2e e* ;!-o!e )o*o a an2:2ese %a se*en2e+ Des2a "o!*a' 2a*(D* a 2eo!ia %a lu2a %e )lasses )ons2i2ui u*a a!gu*en2a9,o o! analogia+ Se* en2!a! a1ui na )!:2i)a ao 1ue h; %e "ala)ioso no <-MMI-@ *a!4is*o' se!; !o-ei2oso o(se!-a! nes2e on2o 1ue a "iloso"ia *a!4is2a D %e na2u!e3a ol:2i)a+ . O 2i o %e ensa*en2o 1ue se in2e!essa an2es %e 2u%o ela ol:2i)a 2a*(D* o%e a !esen2a! algu*as )one4Bes )o* a linguage*+ Assi*' Con"8)io e!a "a-o!;-el H _!e2i"i)a9,o %os no*es_ ou cheng ming+ A !e2i"i)a9,o %os no*es n,o "oi %e"en%i%a o! Con"8)io o! *o2i-os %e l7gi)a' e si* )o*o u* !e)u!so a!a *an2e! a o!%e* %a so)ie%a%e+ Da: a a"i!*a9,oK _Wuan%o os no*es n,o s,o )o!!e2os' a linguage* n,o es2; %e a)o!%o )o* a -e!%a%e %as )oisas+ Wuan%o a linguage* n,o es2; %e a)o!%o )o* a -e!%a%e %as )oisas' os neg7)ios n,o o%e* se! e* !een%i%os )o* A4i2o+ Wuan%o os neg7)ios n,o o%e* se! e* !een%i%os )o* A4i2o' os (ons usos e a *8si)a n,o !os e!a*&+ A "un9,o %a !e2i"i)a9,o %os no*es D %is)e!ni! o 1ue "i)a e* )i*a e o 1ue "i)a e* (ai4o' D %e2e!*ina! o su e!io! e o in"e!io! e %is2ingui! o (e* %o *al+ Sua *e2a es2; nos assun2os hu*anos' *ais %o 1ue na l7gi)a' Po! e4e* lo' *a2a! u* !ei D 1uali"i)a%o %e )!i*e ou shih' "i)an%o a: i* l:)i2a u*a -iola9,o %o su e!io! elo in"e!io!+ A *o!2e %e u* in"e!io! o! u* su e!io! D %eno*ina%a e4e)u9,o ou chan' o 1ue i* li)a 1ue o e4e)u2a%o "oi Fus2a*en2e uni%o' %e a)o!%o )o* a lei+ Co* !e"e!An)ia ao i* e!a%o!' -iaFa! D hsing ou _"a-o!e)e!_+ _Si! %i!e2a*en2e_ D Iai e _-i! a!a ins2ala!-se_ D Iai ,uei+ I! %os %is2!i2os lo)ais a!a o go-e!no )en2!al D _su(i!_ ou shang' )o*o nas e4 !essBes _su(i! e* %i!e9,o ao oes2e_ e _su(i! e* <-MM=-@ %i!e9,o ao no!2e_+ E i! %o go-e!no )en2!al a!a os %is2!i2os lo)ais D _%es)e!_ ou hsia+ E )o*o e* _%es)e! a!a o sul_

ou _%es)e! a!a o les2e_+ E4is2e* %is2in9Bes a!e)i%as e* inglAs' )o*o se o%e -e!i"i)a! nas 2!a%u9Bes <_to go up_' _to go do(n_@' *as a An"ase 1ue se lhes e* !es2a n,o D 2,o 7(-ia e sis2e*;2i)a+ Pa!a o D!+ Hu Shih' essas %is2in9Bes 2o%as s,o a enas %e!i-a%as %as a!2es %o %is)u!so )o* "un9Bes g!a*a2i)ais+ O(se!-a a%e*aisK _Ao !e2i"i)a! os no*es' Con"8)io 2o!nou-se o !i*ei!o l7gi)o %a China&+ Mas' )o*o -i*os' n,o D is2o o 1ue a)on2e)e+ Po%e!:a*os en)on2!a! ou2!as !o-as a!a e"ei2o %e u* a!alelo )o* as 2!ans"o!*a9Bes g!a*a2i)ais no O)i%en2e+ To*e*os a ala-!a inglesa sense' o! e4e* lo+ Suas *o%i"i)a9Bes o%e* assu*i! as seguin2es "o!*asK senses <senso' Fu:3o@' sensation <sensa9,o@' sensational <sensa)ional@' sensi)le <sensa2o@' sensi)ilit! <sensi(ili%a%e@' sensum' sensa <sen2i*en2os' ensa*en2os@' sensationalism <sensa)ionalis*o' sensualis*o@' senseless <se* sen2i%o@' sensitive <sensi2i-o@' sensitivit! <sensi(ili%a%e@' sensi)l! <sensa2a*en2e@' sensor! <senso!ial@' sensorium <sens7!io@ e2)+ To%as essas "o!*as %e!i-a* %e u*a *es*a !ai3+ E* -i!2u%e %o uso %e "le4Bes' )asos' ou ou2!as "o!*as g!a*a2i)ais' a _"o!*a_ )ons2i2ui u* ele*en2o essen)ial a!a o ensa*en2o %o O)i%en2e+ A %es ei2o %o "a2o %e a )on)e 9,o a!is2o2Dli)a %e _"o!*a_ o%e! se! %i"e!en2e %a (a)oniana' e %a _"o!*a_ %e Oa)on o%e! %i"e!i! %a %e #an2' o%e-se o(se!-a! 1ue e4is2e e* 2o%os esses ensa%o!es algo %e (;si)o e uni"o!*e' a sa(e!K a An"ase na i%eia %e _"o!*a_+ Os )a!a)2e!es )hineses s,o i%eog!;"i)osG a esa! %e 2e!e* !a%i)ais ou p5ien p5ang' n,o 2A* !a:3es+ Os !a%i)ais s,o u2ili3a%os a enas )o* "inali%a%e )lassi"i)a27!iaG o! e4e* lo' )e!2as ala-!as e!2en)e* ao %o*:nio %a ;gua e ou2!as ao %o*:nio %as lan2as+ Se* !e 1ue <-MMM-@ a a!e)e u*a i%eia no-a' D !e)iso in-en2a! u*a ala-!a no-a' a 1ual n,o se!; si* les*en2e %e!i-a%a %e u*a !ai3+ Os i%eog!a*as )hineses n,o "i)a* suFei2os a 2!ans"o!*a9Bes g!a*a2i)aisG n,o h; "le4,o' %e)lina9,o ne* )onFuga9,o+ Co*o a )!ia9,o %e ala-!as no-as %e-e-se (asea! nas ne)essi%a%es %a so)ie%a%e' se!; in2e!essan2e o(se!-a! 1ue a *aio!ia %os 2e!*os )hineses -e* %e %ois se2o!es ou %o*:niosK u* %eles' o a!en2es)o' ilus2!a%o o! po <i!*,o *ais -elho %o ai@' shu <i!*,o *ais no-o %o ai@' t5ang < !i*o o! a!2e %e ai@' piao e !i ou ou2!os 2i os %e !i*osG os ou2!os -A* %o %o*:nio %a E2i)a' ilus2!a%os o! chung <leal%a%e@' hsiao < ie%a%e "ilial@' lien <"!ugali%a%e nas o%e!,o "i)a! ag!u a%as nos 2e!*os ingleses ne)essi%a%es@ e chien <"!ugali%a%e nos %is An%ios@+ To%as as %eli)a%as nuan9as %a 2e!*inologia )hinesa nesses %ois )a* os )rothers <i!*,os@' uncles <2ios@' cousins < !i*os@' frugalit! <"!ugali%a%e@+ Esse ag!u a*en2o se Fus2i"i)a no O)i%en2e' *as na China 2o%as as %i"e!en9as 2A* %e se! !ese!-a%as e* -i!2u%e %e seu signi"i)a%o so)ial e 2o%os os "inos *a2i3es %a 2e!*inologia )hinesa a2!i(u:%os H !e2i"i)a9,o %os no*es+ o%e* se!

Se!ia !e)iso e4 li)a! 2a*(D* o! 1ue *o2i-o o 2i o %e ensa*en2o 1ue se -ol2a a!a a ol:2i)a e* !es2a *aio! -alo! H l7gi)a %e )o!!ela9,o+ A !a3,o es2; no "a2o %e 1ue' nos "enC*enos so)iais' 2u%o o%e se! )onsi%e!a%o e* 2e!*os %e )o!!ela9Bes' )o*o *a)ho e "A*ea' *a!i%o e *ulhe!' ai e "ilho' o go-e!nan2e e o go-e!na%o' o )i-il e o *ili2a!' e assi* o! %ian2e+ E )u!2o o asso 1ue le-a %es2e %o*:nio a!a o %a Cos*ologia+ Po! e4e* loK n7s %i3e*os _es2an%o o CDu e* )i*a e a Te!!a e*(ai4o' o uni-e!so es2; %e2e!*ina%o_+ AlD* %isso' as 1ues2Bes ol:2i)as o%e* 2e! i* li)a9Bes )os*ol7gi)asG o! e4e* lo' %os !in): ios osi2i-o <!ang@ e nega2i-o <!in@ %o )os*o o%e*os e42!ai! o !in): io %e e-olu9,o e in-olu9,o 1ue es2; o! 2!;s %o uni-e!so e %as 1ues2Bes hu*anas' e 1ue se %esen-ol-e!; <-MM0-@ "inal*en2e e* )on)ei2os )o*o os %e go-e!no a%e1ua%o ou %eso!%e* nos assun2os ol:2i)os+ Se!; )on-enien2e le*(!a! 1ue esse 2i o %e !a)io):nio D )a!a)2e!:s2i)o %o ensa*en2o ol:2i)o e so)ial+ A2D *es*o a:' en2!e2an2o' e4is2e u*a %i"e!en9a en2!e a China e o O)i%en2e+ E (e* -e!%a%e 1ue' sen%o essen)ial*en2e u*a "iloso"ia -ol2a%a a!a as 1ues2Bes so)iais e ol:2i)as' o *a!4is*o eli*inou a lei %e i%en2i%a%e e !o Cs a lei %a o osi9,o no !a)io):nio+ Mas o 1ue o se a!a %o ensa*en2o )hinAs D o "a2o %e 1ue' en1uan2o o *a!4is*o en"a2i3a a o osi9,o e o!2an2o a lu2a %e )lasses' o ensa*en2o )hinAs en"a2i3a o !esul2a%o ou aFus2a*en2o %essa o osi9,o+ Wuan%o MAn)io a"i!*aK _os 2!a(alha%o!es in2ele)2uais go-e!na* en1uan2o os 2!a(alha%o!es *anuais s,o go-e!na%os_' a An"ase es2; na %i-is,o %o 2!a(alho' 2o!nan%o-se assi* oss:-el a aFu%a *82ua' 2al )o*o ele a )on)e(ia+ E* )on2!a osi9,o H l7gi)a %e o%e se! 1uali"i)a%o %e _l7gi)a %e )o!!ela9,o %os )hineses' o 2i o *a!4is2a %e l7gi)a o osi9,o_+ .I Es2a*os ago!a e* )on%i9Bes %e %is)u2i! a !ela9,o e4is2en2e en2!e as )a2ego!ias l7gi)as' o! u* la%o' e a na2u!e3a hu*ana' o! ou2!o+ Fa)e a u* %a%o a)on2e)i*en2o' o%e*os 2e! in2e! !e2a9Bes %i"e!en2es+ Po! e4e* lo' o C! %o sol D u* "enC*eno o(se!-a%o' )o* !ela9,o ao 1ual o%e* e4is2i! %i"e!en2es in2e! !e2a9Bes' a sa(e!K o Sol %es)a*(a o! 2!;s %a Te!!a e* %i!e9,o ao oes2e' ou a Te!!a gi!a a!a les2e+ Po! )onseguin2e' i%en2i%a%e' su(s2Ln)ia e )ausali%a%e s,o in2e! !e2a9Bes' ou )on)ei2os e* !ega%os no a2o %a in2e! !e2a9,o' e esses *es*os )on)ei2os s,o %e na2u!e3a in2e! !e2a2i-a+ Po%e-se e!gun2a!' o!D*' %e on%e su!ge* 2ais in2e! !e2a9Bes' e )o*o D 1ue se 2o!na* -;li%asY Po%e*os i! (us)a! a 2e!*inologia e* Pa!e2o' se* a)o* anh;-lo nas %e*ais i* li-<MMN-@-)a9Bes+ De a)o!%o )o* ele' h; _!es:%uos_ e _%e!i-a9Bes_+ Os !i*ei!os s,o os i* ulsos

e*o)ionais e os 8l2i*os as *ani"es2a9Bes e42e!io!es ou !a)ionali3a9Bes+ E oss:-el u*a %is2in9,o en2!e %ois 2i os %e !es:%uos' is2o D' o _!es:%uo %e e!sis2An)ia_ e o _!es:%uo %e %o*inLn)ia_+ A a!2i! %o _!es:%uo %e e!sis2An)ia_' %esen-ol-e-se o ensa*en2o !eligiosoG e a )a2ego!ia %e su(s2Ln)ia' a !o osi9,o suFei2o- !e%i)a%o' a L7gi)a )a!a)2e!i3a%a ela lei %e i%en2i%a%e assi* )o*o o %e)o!!en2e )on)ei2o %e )ausali%a%e )ons2i2ue* %e!i-a9Bes %esse _!es:%uo %e e!sis2An)ia_+ Do _!es:%uo %e %o*inLn)ia_ -A* o ensa*en2o so)ial' as 2eo!ias ol:2i)as e as ins2i2ui9Bes )on)!e2as %elas %e)o!!en2es+ To%as as %e!i-a9Bes -A* %e !es:%uos )uFas !a:3es se en)on2!a* nos i* ulsos e*o)ionais+ Pa!a e4 !i*i! esses i* ulsos e*o)ionais e4is2e* 2o%os os %esen-ol-i*en2os' ou %e!i-a9Bes' ol:2i)os e !eligiosos+ Aos 1ue se in2e!essa* elo es2u%o %a )ul2u!a n,o D l:)i2o es1ue)e! 1ue esses !es:%uos' a e!sis2An)ia e a %o*inLn)ia' s,o )a!a)2e!:s2i)as uni-e!sais %o Ho*e*+ E %e-e-se 2e! )o*o )e!2o 1ue n,o D a enas nos )a* os ol:2i)o e so)ial *as 2a*(D* nos )a* os lingu:s2i)o e *en2al 1ue se o%e* o(se!-a! as )a!a)2e!:s2i)as uni-e!sais %o Ho*e*+ O *o2i-o %a e4is2An)ia %e %i"e!en9as )ul2u!ais en2!e a China e o O)i%en2e a!e)e es2a! si* les*en2e no %esen-ol-i*en2o e no su(%esen-ol-i*en2o %as %e!i-a9Bes segun%o )e!2as linhas %e "o!9a+ N,o 1ue os )hineses seFa* %es2i2u:%os %e _!es:%uo %e e!sis2An)ia_ e si* 1ue' e* sua )ul2u!a o!iginal ou e* suas %e!i-a9Bes' esse !es:%uo n,o se %esen-ol-eu+ Mas' u*a -e3 e* )on2a2o )o* a an%ia' os )hineses !e)e(e!a*-lhe )alo!osa*en2e a !eligi,o' o!1ue o Ou%is*o sus)i2ou o _!es:%uo %e e!sis2An)ia_ a%o!*e)i%o e* sua !7 !ia na2u!e3a+ Sen%o a )ul2u!a )hinesa su(%esen-ol-i%a so( es2e as e)2o' o Ou%is*o en)on2!ou na China u*a segun%a ;2!ia+ Ta*(D* n,o se o%e %i3e! 1ue os o)i%en2ais n,o 2enha* _!es:%uo %e %o*inLn)ia_+ A Filoso"ia o)i%en2al D in%is)u2i-el*en2e u*a 2!ans"o!*a9,o %a !eligi,o+ Co*o sa(e*os' e* <MMQ-@ seu es2u%o %o )onhe)i*en2o' #an2 o"e!e)eu u*a Fus2i"i)a2i-a 2e7!i)a a!a a e4is2An)ia %a su(s2Ln)ia+ Mas sua C!:2i)a %a Ra3,o Pu!a %eu *a!ge* H sua C!:2i)a %a Ra3,o P!;2i)a+ Se no )onhe)i*en2o a su(s2Ln)ia n,o "i)a !e-ela%a' D )e!2a*en2e na )on%u2a 1ue ela se !eali3a+ So( esses as e)2os' e*(o!a 2en2an%o analisa! o ensa*en2o o)i%en2al' #an2 "i)a o! ele li*i2a%o+ Sua a2i2u%e' n,o nos es1ue9a*os' D a a2i2u%e o)i%en2al 2!a%i)ionalis2aK a u2ili3a9,o %a !eligi,o )o*o !e)u!so in%i!e2o a!a a(o!%a! a so)ie%a%e e a ol:2i)a+ Pa!2in%o %a:' o(se!-e-se 1ue 2o%a a Me2a":si)a o)i%en2al D %e na2u!e3a essen)ial*en2e so)io ol:2i)a+ Mas essa !ela9,o n,o D assi* 2,o e-i%en2e+ U* %os *D!i2os %o *a!4is*o "oi )a 2a! )o* )la!e3a 2al as e)2o+ E ena' en2!e2an2o' 1ue sua )on)e 9,o seFa ol:2i)o+ O as e)2o o! %e*ais es2!ei2a' ao 2o*a! as )lasses ela so)ie%a%e+ A Me2a":si)a "oi )onsi%e!a%a )o*o *e!a !a)ionali3a9,o %o ensa*en2o so)ial e u!a*en2e 2e7!i)o %a Filoso"ia o)i%en2al D 2,o so*en2e u*a "o!*a %is"a!9a%a %o ensa*en2o so)io ol:2i)o+ Es2a o(se!-a9,o 2al-e3 a!e9a e4age!a%a' *as' na

!eali%a%e' a Filoso"ia "a3 a!2e %a )ul2u!a e a )ul2u!a se* !e )ons2i2ui u*a )on"igu!a9,o 2o2al+ Pol:2i)a' so)ie%a%e e e4is2An)ia hu*ana n,o o%e* se! se a!a%as %a Filoso"ia+ Alega-se )o* "!e1uAn)ia 1ue a Filoso"ia se in2e!essa an2es %e 2u%o assu*i%as %ian2e %os !o(le*as so)iais e ol:2i)os %o elo %esen!e%a! %os seg!e%os %o !esen2e+ U*a %elas )onsis2e e* uni-e!so' *as esse on2o %e -is2a a!e)e (as2an2e su e!"i)ial+ S,o ge!al*en2e %uas as a2i2u%es !o)u!a! )onse!-a!' a ou2!a e* *o%i"i)a! as )on%i9Bes+ O *a!4is*o 2al-e3 2enha i%o longe %e*ais ao i%en2i"i)a! i%ealis*o e )onse!-a%o!is*o' *a2e!ialis*o e !e-olu)iona!is*o' *as n,o se o%e nega! o "a2o %e 1ue i%ealis*o e *a2e!ialis*o es2eFa* liga%os H so)ie%a%e e H ol:2i)a+ E so(!e es2a (ase 1ue as )on)e 9Bes %a es)ola %e Siena' as %e Ca!na ' o! e4e* lo' %e-e!ia* se! !e)onsi%e!a%as+ Ca!na )onsi%e!a _nonsense_ 2o%as as !o osi9Bes "ilos7"i)as' -is2o <-MMV-@ n,o se!e* elas sus)e2:-eis %e -e!i"i)a9,o+ N,o D ne)ess;!io le*(!a! 1ue o )onhe)i*en2o hu*ano )on2D* *ui2a )oisa n,o sus)e2:-el %e se! -e!i"i)a%aG e n,o se o%e %i3e! 1ue o 1ue n,o D -e!i"i);-el n,o seFa -e!%a%ei!o+ A )Dle(!e "!ase %e Rousseau _O ho*e* nas)e li-!e_ n,o o%e se! -e!i"i)a%a+ To%a-ia' ela )on2!i(uiu a!a a In%e en%An)ia A*e!i)ana e a!a a Re-olu9,o F!an)esa+ O ensa*en2o so)ial n,o se in2e!essa ela -e!i"i)a9,o+ N,o D -e!i"i);-el' *as D !eali3;-el+ E es2e o "un%a*en2o %a _De2e!*ina9,o %o Ho*e* a )o*(a2e! a Na2u!e3a_' )o*o se %i3 na China+ O ensa*en2o *e2a":si)o o)i%en2al D 2,o so*en2e u*a 2eo!ia so)io ol:2i)a so( ou2!a "o!*a+ E a Filoso"ia 2e*' o! )onseguin2e' essa na2u!e3a n,o -e!i"i);-el' *as !eali3;-el+ An2es %e )on)lui! o !esen2e ensaio' 2e!ei %e "o!*ula! su)in2a*en2e a *inha 2eo!ia essoal %o )onhe)i*en2o+ A *eu -e!' o )onhe)i*en2o hu*ano %e-e se! e4a*ina%o e* 1ua2!o g!u os' )a%a u* %eles ene2!an%o os %e*ais e %eles %e en%en%o+ O !i*ei!o D o %a _es2!u2u!a_ e42e!na' !es ons;-el ela sensa9,o i*e%ia2a+ Sen%o o *un%o e42e!no

si* les*en2e _es2!u2u!a_' s7 o%e*os )onhe)e!-lhe as _ !o !ie%a%es *a2e*;2i)as_' a!a nos -ale!*os %e u*a e4 !ess,o %e Russell+ Da sua na2u!e3a 1uali2a2i-a' na%a sa(e*os+ De-e-se' o!D*' salien2a! 1ue essas !o !ie%a%es *a2e*;2i)as n,o s,o es2;2i)as e !:gi%as' e si* "le4:-eis e *o%i"i);-eis+ O segun%o g!u o D o %os sensa' a!a e* !ega! a 2e!*inologia %o neo!!ealis*o+ Nossa sensa9,o D u*a )oisa )u!iosa+ E*(o!a sus)i2a%a e42e!na*en2e' ela %i"e!e' 1uan2o H na2u!e3a' %o uni-e!so e42e!no+ Po%e-se %i3e! 1ue en2!e a*(os e4is2e )o!!es on%An)ia *as n,o i%en2i%a%e+ Po! na2u!e3a' a sensa9,o D algo in%e en%en2e+ O 2e!)ei!o g!u o )onsis2e %e _)ons2!u9Bes_+ Os o(Fe2os ge!al*en2e e!)e(i%os' )o*o *esas' )a%ei!as' )asas' a*igos' e2)+ s,o _)ons2!u9Bes_+ Essas )ons2!u9Bes s,o )o* "!e1uAn)ia e in-<-MMU-@-genua*en2e )onsi%e!a%as )o*o )oisas 1ue 2A* u*a e4is2An)ia !7 !ia e in%e en%en2e+ S,o' o!D*' na -e!%a%e' )oisas )ons2!u:%as a2!a-Ds %as e!)e 9Bes %o o(se!-a%o!+ O 1ua!2o g!u o D o 1ue F;

analisa*os

)o*o

_in2e! !e2a9,o_+

Esses

1ua2!o

g!u os

s,o

in2e!%e en%en2es+ =Q

Co* a!a2i-a*en2e "alan%o' os %ois !i*ei!os se !ela)iona* *ais es2!ei2a*en2e )o* o *un%o e42e!io!' sen%o' o! )onseguin2e' *ais o(Fe2i-os' en1uan2o os %ois 8l2i*os se !ela)iona* *ais es2!ei2a*en2e )o* o *un%o in2e!io!' sen%o o!2an2o *ais su(Fe2i-os+ O !o)esso 1ue le-a %os %ois 8l2i*os aos %ois !i*ei!os o%e se! %eno*ina%o !o)esso %e _liga9,o_' en1uan2o o o os2o o%e se! %esigna%o )o*o !o)esso %e _%esliga*en2o_+ O )onhe)i*en2o 2e7!i)o D u* !o)esso %e %esliga*en2o+ De ois %o %esliga*en2o' o )onhe)i*en2o 2e7!i)o ain%a e!*ane)e )o*o u*a (ase in-is:-el a!a o )onhe)i*en2o osi2i-:s2i)o+ O !o(le*a %a -ali%a%e s7 se *ani"es2a %e ois %o !o)esso %e %esliga*en2o+ E* -i!2u%e %a ossi(ili%a%e %a e4is2An)ia %e %i-e!sas in2e! !e2a9Bes' sus)i2a-se a 1ues2,o %e sa(e! 1ual a )o!!e2a e 1ual a e!!Cnea' ou 1ual D !a3o;-el e 1ual n,o o D+ <Na !eali%a%e' %o on2o %e -is2a )ul2u!al' e4is2e a enas %i"e!en9a' e n,o )e!2o ou e!!a%o+@ E es2a D u*a %as )a!a)2e!:s2i)as %o )onhe)i*en2o 2e7!i)o' ao 1ual e!2en)e* a Filoso"ia' o !eligiosas+ Pa!a )on)lui!' o%e*os %i3e! 1ue analisa*os' ela o!%e*' os seguin2es on2os' a "i* %e *os2!a! 1ue a )ul2u!a hu*ana=V )ons2i2ui u* 2o%o+ P!i*ei!o' o 1ue D Filoso"ia o)i%en2alY Segun%o' 1ual a !ela9,o en2!e linguage* e ensa*en2oY Te!-<-MM>-@-)ei!o' 1ual D a !ela9,o en2!e L7gi)a e Filoso"iaY Wua!2o' 1ual a !ela9,o en2!e Filoso"ia' so)ie%a%e' ol:2i)a e !eligi,oY Wuin2o' 1ual a !ela9,o en2!e )onhe)i*en2o 2e7!i)o e )onhe)i*en2o e!)e 2i-oY Se42o' 1ual a !ela9,o en2!e na2u!e3a hu*ana e )ul2u!a <en2!e _!es:%uos_ e _%e!i-a9Bes_@Y SD2i*o' 1ual a %i"e!en9a en2!e os !o)essos *en2ais )hineses e os o)i%en2aisY To%as essas 1ues2Bes "o!a* analisa%as %o on2o %e -is2a "ilos7"i)oG se elas 2i-e!e* algu* signi"i)a%o a!a a So)iologia' sua a-alia9,o e )!:2i)a %e-e!,o )a(e! aos so)i7logos+ Se o lei2o! 2i-e! 2i%o a a)iAn)ia %e a)o* anha! 2o%a a nossa an;lise' 2al-e3 lhe 2enha a!e)i%o 1ue o au2o! %es)a*(ou a!a o e)le2is*o+ H;' o!D*' e)le2is*o e e)le2is*o+ Se o e)le2is*o se !e-ela! 82il' o"e!e)en%o u*a -is,o *ais sin2D2i)a %e 2o%os os !o(le*as 2!a2a%os' n,o 2e!,o )a(i*en2o *ui2os e%i%os %e %es)ul as+ ensa*en2o so)ial' as 2eo!ias ol:2i)as e 2o%as as )on-i)9Bes

=Q =V

<Con"!on2a! #o!35(sJi' op/ cit/' Ca :2ulo .IS' On A(s2!a)2ing&+ No2a %e ETC+@ A )ul2u!a' e* nossa an;lise' se !es2!inge as e)2o *en2al+ Es2an%o "o!a %o es)o o %es2e ensaio' seu as e)2o *a2e!ial n,o D a1ui analisa%o+ N,o se %e-e' en2!e2an2o' )onsi%e!a! )o*o i* l:)i2o 1ue a )ul2u!a n,o 2enha as e)2os *a2e!iais+

You might also like