Giaotrinhcongnghe

MUÏC LUÏC
PHAÀN 1
HEÄ THOÁNG COÂNG NGHEÄ DAÀU KHÍ
PHAÀN 2
GIAÛN ÑOÀ PHA VAØ TÍNH CHAÁT VAÄT LYÙ
PHAÀN 3
LÖU GIÖÕ HYDROCACBON LOÛNG
PHAÀN 4
LÖÔÏNG NÖÔÙC TRONG KHÍ HYDROCACBON
PHAÀN 5
GAS HYDRATE
PHAÀN 6
DEHYDRATE-CHOÁNG HYDRATE HOAÙ
PHAÀN 7
ÑIEÀU KHIEÅN COÂNG NGHEÄ VAØ THIEÁT BÒ ÑIEÀU KHIEÅN
PHAÀN 8
VAN AN TOAØN
PHAÀN 9
ÑO LÖU LÖÔÏNG
PHAÀN 10
LÖU LÖÔÏNG VAØ ÑÖÔØNG OÁNG
PHAÀN 11
ÑÖÔØNG OÁNG, MAËT BÍCH, ÑAÀU NOÁI…
PHAÀN 12
BÌNH TAÙCH DAÀU KHÍ.
PHAÀN 13
LAØM KHOÂ KHÍ BAÈNG GLYCOL
PHAÀN 14
LAØM KHOÂ KHÍ BAÈNG CHAÁT HAÁP PHUÏ
PHAÀN 16
MAÙY BÔM
PHAÀN 17
MAÙY NEÙN KHÍ
PHAÀN 18
TURBINE KHÍ
PHAÀN 19
EXPANDER
PHAÀN 20
HEÄ THOÁNG LAØM LAÏNH
Prepared by Haø quoác Vieät pro Eng gas comp platform page 1
PHAÀN 1
HEÄ THOÁNG COÂNG NGHEÄ DAÀU KHÍ
Moâ hình toång quaùt heä thoáng coâng ngheä khai thaùc, thu gom, söû lyù khí .
Phaàn lôùn caùc heä thoáng söû lyù daàu khí ñeàu coù caùc thaønh phaàn chung nhö hình 1.1.
Chuùng ñöôïc caáu taïo töø caùc module coù chöùc naêng vaø nhieäm vuï khaùc nhau.
Hình 1.1: Heä thoáng thu gom, xöû lyù daàu khí
Module væa:
− Bao goàm væa saûn phaåm vaø caùc gieáng khai thaùc.
Module taùch daàu khí:
- Doøng saûn phaåm töø væa ñi leân bao goàm caû chaát loûng, khí, nöôùc, caùc haït raén do ñoù phaûi coù caùc bình
taùch ñeå taùch rieâng daàu khí nöôùc goïi laø bình taùch caáp 1.
- Caùc caáp bình taùch tieáp theo coù nhieäm vuï oån ñònh thaønh phaàn daàu thoâ nhaèm ñaït yeâu taøng tröõ hay
vaän chuyeån.
Module söû lyù nöôùc thaûi:
Bao goàm caùc thieát bò söû lyù phaàn nöôùc khai thaùc cuøng saûn phaåm daàu khí töø væa vaø ñöôïc taùch qua
caùc bình taùch quaù trình naøy nhaèn thu hoài hydrocacbons, loaïi boû caùc taïp chaát raén, hay caùc chaát raén
hoaø tan nhö CaCO3, NaCl. Nhaèm muïc ñích ñaït yeâu caàu veà chaát löôïng thaûi ra moâi tröôøng hoaëc taùi
söû duïng.
Module söû lyù khí vaø vaän chuyeån khí: (giaøn neùn khí trung taâm)
Xem hình 1.2
Nhieäm vuï chính nhaèm loaïi tröø caùc taïp chaát (nöôùc, taïp chaát raén, caùc chaát ñoäc haïi H2S, CO2,
N2, O2...) tröôùc khi ñöa ñeán module cheá bieán khí.
Ñeå loaïi nöôùc ngöôøi ta coù theå duøng caùc bieän phaùp nhö: haáp thuï thöôøng duøng glycol, chaát
haáp phuï nhö silica gen, alumina hay molecular sieve (zeolite), ngöng tuï nhieät ñoä thaáp,…
Module cheá bieán khí: (nhaø maùy Dinh Coá)
Xem hình 1.2
Nhieän vuï cuûa phaàn naøy bao goàm taùch hoãn hôïp khí töï nhieân thaønh caùc thaønh phaàn rieâng bieät
(thoâng thöôøng laø caùc khí hoùa loûng) nhö Ethane (C2), Propane (C3) , Butane (C4), natural gasoline
(C5+)
Hình 1.2: Heä thoáng thu gom, xöû lyù, cheá bieán daàu khí
PHAÀN 2
GIAÛN ÑOÀ PHA VAØ TÍNH CHAÁT VAÄT LYÙ
THOÂNG SOÁ VAÄT LYÙ CUÛA ÑÔN CHAÁT
Caùc thoâng soá vaät lyù cuûa moät ñôn chaát laø hoaøn toaøn xaùc ñònh theo caùc baûng sau:
Hình 2.1 Baûng thoâng soá vaät lyù
Hình 2.2 : Baûng thoâng soá vaät lyù
Hình 2.3: Baûng thoâng soá vaät lyù
GIAÛN ÑOÀ PHA CUÛA ÑÔN CHAÁT
Ñoái vôùi chaát rieâng bieät bao giôø cuõng toàn taïi ñieåm tôùi haïn (C: critical point) taïi ñoù töông öùng ta coù
aùp suaát tôùi haïn Pc vaø nhieät ñoä tôùi haïn Tc
Hình 2.4: Giaûn ñoà pha cuûa ñôn chaát C2H6

Khi nhieät ñoä vaø aùp suaát cao hôn nhieät ñoä ñieåm tôùi haïn khi aáy ñôn chaát trong vuøng “dense phase” ñoù
laø vuøng traïng thaùi moät pha, vaät chaát trong vuøng naøy coù caùc tính chaát vaät lyù (theå tích rieâng, khoái
löôïng rieâng, entanphy, ñoä nhôùt… ) laø trung gian giöõa chaát khí vaø loûng. Nhö vaäy trong vuøng naøy ta
khoâng theå thay ñoåi caùc thoâng soá coâng ngheä ñeå ñöa chaát ñoù veà traïng thaùi hai pha ñöôïc, ñieàu ñoù coù
nghóa laø quaù trình hoaù loûng moät phaàn hay toaøn boä khí moät caáu töû baèng phöông phaùp neùn chæ thöïc
hieän ñöôïc khi haï nhieät ñoä khí ñoù xuoáng döôùi nhieät ñoä tôùi haïn
Khi ñi töø a xuoáng b (ñaúng nhieät, giaûm aùp) ñôn chaát chuyeån töø loûng sang khí, khi ñi töø e qua d (ñaúng
aùp, giaûm nhieät ) thì ñôn chaát chuyeån pha töø khí sang loûng.
GIAÛN ÑOÀ PHA CUÛA HOÃN HÔÏP KHÍ NHIEÀU CAÁU TÖÛ
Hình 2.5: Giaûn ñoà pha cuûa hoãn hôïp khí.
Trong hoãn hôïp hay dung dòch khí nhieàu caáu töû , vuøng tôùi haïn thöôøng laø moät khoaûng roäng caùc thoâng
soá vaø phuï thuoäc vaøo thaønh phaàn khí. Xeùt traïng thaùi heä nhieàu caáu töû trong giaûn ñoà P,T hình 2.5, hình
2.6:
Ta thaáy coù caùc löu yù:
Ñieåm tôùi haïn C , taïi ñoù hai pha trôû thaønh moät pha
Ñieåm B (cricondenbar) ñieåm töông öùng vôùi aùp suaát lôùn nhaát maø ôû ñoù hoãn hôïp coù theà ôû traïng
thaùi hai pha
Ñieåm T (cricondenthermal) ñieåm töông öùng vôùi nhieät ñoä lôùn nhaát maø taïi ñoù hoãn hôïp coù theå
toàn taïi ôû traïng thaùi hai pha.
Nhöõng giaù trò cöïc ñaïi cuûa aùp suaát vaø nhieät ñoä maø taïi ñoù hoãn hôïp nhieàu caáu töû coù theå toàn taïi ôû traïng
thaùi hai pha ñöôïc goïi laø nhieät ñoä vaø aùp suaát ngöng tuï tôùi haïn cuûa hoãn hôïp.
Hình 2.6: Vò trí vaøi thoâng soá treân giaûn ñoà pha
Vò trí töông hoã cuûa caùc ñieåm C, B, T treân giaûn ñoà P,T phuï thuoäc vaøo thaønh phaàn cuûa hoãn hôïp
Treân giaûn ñoà P,T phaàn ñöôøng beân traùi cho tôùi C laø ñöôøng ñieåm soâi (bubble) coøn phaàn ñöôøng beân
phaûi laø ñöôøng ñieåm söông (dewpoint )
Trong caùc quaù trình thuaän thì khi neùn leân, hoaëc khi giaûm nhieät ñoä thì chaát loûng ngöng tuï taêng leân
Coøn ngöôïc laïi khi neùn leân hay khi giaûm nhieät maø löôïng chaát loûng ngöng tuï giaûm ñi thì ñoù laø quaù
trình (ngöng tuï , bay hôi) ngöôïc.
Trong coâng ngheä khí ngöôøi ta hay duøng maùy neùn ñeå neùn khí taêng aùp, expander ñeå giaûm aùp, van
giaûm aùp, trao ñoåi nhieät ñeå taêng giaûm nhieät, quaït giaûm nhieät…Khi ñaït ñieàu kieän thích hôïp moät caáu
töû naøo ñoù cuûa khí baét ñaàu ngöng tuï taát nhieân khí coù nhieät ñoä ngöng tuï cao nhaát seõ ngöng tuï tröôùc
tuy nhieân ta chuù yù caùc caáu töû khí coù tính chaát hoaø tan ñöôïc trong hydrocacbon loûng nhö vaäy chaéc
chaén maëc duø moät vaøi caáu töû chöa ñuû ñieàu kieän hoaù loûng thì chuùng ñaõ hoaø tan moät phaàn sang theå
loûng.
Möùc ñoä ngöng tuï caùc H-C seõ taêng khi aùp suaát taêng ôû nhieät ñoä khoâng ñoåi, hoaëc khi giaûm nhieät ñoä ôû
aùp suaát khoâng ñoåi. Tuy nhieân quaù trình ngöng tuï cuûa hai tröôøng hôïp treân seõ saûy ra khaùc nhau, khi
taêng aùp thì caùc caáu töû nheï bò hoaø tan vaøo pha loûng caøng nhieàu leân ñieàu naøy khoâng toát, khi taêng aùp
hay giaûm nhieät thì caùc caáu töû naëng chuyeån sang pha loûng nhanh hôn.
Coâng thöùc qui ñoåi nhieät ñoä:
ToC = ToK-273,15
ToR = 1,8 ToK
ToF = ToR – 459,67
ToC = 5/9(ToF - 32 )
NHIEÄT ÑOÄ TÔÙI HAÏN Tc, AÙP SUAÁT TÔÙI HAÏN Pc:
Ñoái vôùi ñôn chaát Tc, Pc laø caùc thoâng soá ñaõ bieát qua hình 2.1, 2.2, 2.3
Ñoái vôùi hoãn hôïp sau khi phaân tích thaønh phaàn hoãn hôïp ngöôøi ta tính Tc, Pc nhö sau:
Tc=∑Tci x yi ; Pc=∑Pci x yi
yi: laø phaàn mole cuûa caáu töû trong hoãn hôïp.
Ví duï: Tính toaùn caùc thoâng soá nhieät ñoä tôùi haïn Tc, aùp suaát tôùi haïn Pc, khoái löôïng phaân töû MW, heä
soá khoâng ñoàng boä (acentric) W theo coâng thöùc cho hoãn hôïp nhö sau:
MW=∑Mwi x yi Tc=∑Tci x yi
Tci(k) Pci(kpa ) yi MW i Mw i*yi Pci*yi Tci*yi wi yi*w i

C1 190.56 4599 0.7 16.043 11.2301 3219.3 133.392 0.0104 0.00728
C2 305.41 4800 0.1 30.07 3.007 480 30.541 0.0979 0.00979
C3 369.77 4240 0.05 44.097 2.20485 212 18.4885 0.1522 0.00761
iC4 407.82 3640 0.03 58.123 1.74369 109.2 12.2346 0.1852 0.005556
nC4 425.1 3784 0.02 58.123 1.16246 75.68 8.502 0.1995 0.00399
iC5 460.35 3381 0.015 72.15 1.08225 50.715 6.90525 0.228 0.00342
nC5 469.65 3365 0.015 72.15 1.08225 50.475 7.04475 0.2514 0.003771
nC6 506.4 3030 0.01 86.117 0.86117 30.3 5.064 0.2994 0.002994
nC7 539.2 2740 0.01 100.204 1.00204 27.4 5.392 0.3494 0.003494
nC8 568.4 2490 0.01 114.132 1.14132 24.9 5.684 0.3977 0.003977
nC9 594.7 2280 0.01 128.258 1.28258 22.8 5.947 0.4445 0.004445
nC10 617.7 2100 0.01 142.258 1.42258 21 6.177 0.4898 0.004898
CO2 304.11 7374 0.01 44.01 0.4401 73.74 3.0411 0.2667 0.002667
H2S 373.37 8963 0.005 34.082 0.17041 44.815 1.86685 0.0948 0.000474
N2 126 3399 0.003 28.0134 0.08404 10.197 0.378 0.0372 0.0001116
H2O 647 22118 0.002 18 0.036 44.236 1.294 0.3443 0.0006886
Total 1 27.9528 4496.758 251.9521 0.0651662
Mw Pc(kpa ) Tc(k) W
W=∑Wi x yi Pc=∑Pci x yi
CAÂN BAÈNG PHA LOÛNG – KHÍ CUÛA HEÄ HYDROCACBON
Ñaïi löôïng ñaëc tröng cho söï phaân boá caùc caáu töû giöõa caùc pha trong ñieàu kieän caân baèng ñöôïc goïi laø
haèng soá caân baèng pha. Noù ñöôïc xaùc ñònh baèng phöông trình:
Ki=yi/xi
yi laø phaàn mol cuûa caáu töû trong pha hôi, xi laø phaàn mol cuûa caáu töû trong pha loûng
Ki phuï thuoäc vaøo aùp suaát , nhieät ñoä, vaø aùp suaát hoäi tuï (aùp suaát maø ôû ñoù caùc haèng soá caân baèng cuûa
taát caû moïi thaønh phaàn ñeàu baèng 1) cuûa heä.
Aùp suaát hoäi tuï ñöôïc xaùc ñònh theo thaønh phaàn cuûa pha loûng caân baèng (maø thaønh phaàn pha loûng naøy
cuõng laø aån soá) do ñoù thöôøng thì ta choïn moät aùp suaát hoäi tuï cho heä loûng sau ñoù tra caùc Ki, tính toaùn
ra thaønh phaàn loûng khí, sau ñoù töø thaønh phaàn loûng caân baèng ta laïi tính ra aùp suaát hoäi tuï neáu aùp suaát
hoäi tuï choïn vaø tính toaùn gioáng nhau thì ñoù laø keát quaû ñuùng. Trong thöïc teá trong caùc heä daàu khí coù
aùp suaát döôùi 50 bar thì caùc haèng soá caân baèng Ki khoâng phuï thuoäc aùp suaát hoäi tuï khi ñoù quaù trình
tính toaùn ñöôïc ñôn giaûn hoaù ñi raát nhieàu.
Ñeå tính aùp suaát hoäi tuï theo caùc böôùc nhö sau :
Chuyeån pha loûng caân baèng thaønh heä baäc hai giaû trong ñoù caáu töû thöù nhaát laø caáu töû nheï, coù löôïng
khoâng ít hôn 0,1%mole, caáu töû thöù hai laø goàm caùc caáu töû coøn laïi.
Tính nhieät ñoä tôùi haïn trung bình khoái vaø aùp suaát tôùi haïn trung bình khoái ñoái vôùi caáu töû giaû naëng
theo phöông trình:
Ttbk=∑xiMWiTci / ∑xiMWi
Ptbk=∑xiMWiPci / ∑xiMWi
Sau ñoù ñaùnh daáu treân hình 2.7 vò trí caáu töû giaû naëng coù tung ñoä vaø hoaønh ñoä laø Ptbk, Ttbk , baèng con
ñöôøng noäi suy giöõa caùc ñöôøng cong tôùi haïn baäc 2 coù treân ñoà thò chuùng ta veõ ñöôøng cong tôùi haïn caáu
töû nheï-caáu töû giaû naëng.
Töø ñöôøng cong veõ ñöôïc vaø aùp suaát ban ñaàu cuûa heä ñieåm gioùng töø nhieät ñoä qua ñöôøng cong chính laø
aùp suaát hoäi tuï.
Hình 2.7: Ñoà thò kieåm tra aùp suaát hoäi tuï
Sau ñoù so saùnh aùp suaát hoäi tuï choïn vaø tính toaùn neáu sai khaùc khoaûng döôùi 12% laø chaáp nhaän ñöôïc.
Öùng duïng heä soá caân baèng trong tính toaùn doøng khí qua bình taùch nhö sau:
zi laø phaàn mol cuûa caáu töû trong doøng khí vaøo bình taùch, yi laø phaàn mol cuûa caáu töû trong pha hôi, xi
laø phaàn mol cuûa caáu töû trong pha loûng
F toång soá moles khí vaøo bình
V toång soá moles khi ra khoûi bình
L toång soá moles chaát loûng ngöng tuï
Phöông trình caân baèng vaät chaát Fzi = Vyi + Lxi; F=V+L , Ki=yi/xi
Thay vaøo Fzi = Vyi+Lxi , yi =Ki*xi => Fzi = Vki*xi + Lxi =xi(L+Vki)
Ñeå ñôn giaûn ta xeùt F=1 khi ñoù xi = zi/( L+Vki)
Ta chuù yù ∑xi = 1 nhö vaäy ∑zi/( L+Vki) =1 trong phöông trình naøy zi ñaõ bieát, Ki tra theo P,T, ta chæ
caàn thay L (töø 0 ñeán 1) ñeå cho ∑zi/( L+Vki) =1 laø ñöôïc
Doøng khí vaøo bình taùch coù theå khoâng coù ngöng tuï chaát loûng khi ñoù L = 0, V=1 khi naøy baøi toaùn laø
xaùc ñònh ñieàu kieän dewpoint P,T
hay doøng khí ngöng tuï hoaøn toaøn L=1, V= 0 khi ñoù baøi toaùn laø xaùc ñònh ñieàu kieän bublepoint
Baøi toaùn tính thaønh phaàn khí khi qua bình taùch khí: (solution02)
Tröôùc khi laøm baøi toaùn naøy baïn phaûi chaéc chaén hoãn hôïp vaøo bình phaûi laø traïng thaùi hai pha thì khi
ñoù môùi coù phaân chia loûng khí. Caùc ñieàu kieän döôùi ñaây cho pheùp baïn döï ñoaùn traïng thaùi doøng khí
vaøo bình taùch :
Neáu ∑kizi vaø ∑(zi/ki) caû hai ñeàu lôùn hôn 1 thì doøng vaøo bình laø 2 pha
∑kizi nhoû hôn 1 thì doøng vaøo laø toaøn loûng , ∑kizi = 1 doøng vaøo laø bublepoint
∑(zi/ki) nhoû hôn 1 thì doøng vaøo laø toaøn khí, ∑(zi/ki) = doøng vaøo laø dewpoint.
∑kizi vaø ∑(zi/ki) seõ khoâng ñoàng thôøi nhoû hôn 1
Cho P=4140kpa, T= -30o C ta choïn L sao cho total coät G=1 vaø coät H=1 laø heä caân baèng, coù P, T tra
baûng ra Ki (löu yù Kco2=(Kc1*Kc2)0,5)
A B C D E F G H
Moles Ni Ki L moles V moles L+Vki xi=Ni/(L+Vki) yi=Ki*xi
C1 0.901 3.7 0.03 0.97 3.6189 0.2489710 0.9211926
CO2 0.0106 1.23 0.03 0.97 1.2231 0.0086666 0.0106599
C2 0.0499 0.41 0.03 0.97 0.4277 0.1166644 0.0478324
C3 0.0187 0.082 0.03 0.97 0.1096 0.1706587 0.0139940
IC4 0.0065 0.034 0.03 0.97 0.063 0.1031463 0.0035070
NC4 0.0045 0.023 0.03 0.97 0.0523 0.0859637 0.0019772
IC5 0.0017 0.0085 0.03 0.97 0.0383 0.0444058 0.0003774
NC5 0.0019 0.0058 0.03 0.97 0.0357 0.0532745 0.0003090
C6 0.0029 0.0014 0.03 0.97 0.0314 0.0923669 0.0001293
C7 0.0023 0.0003 0.03 0.97 0.0303 0.0758821 0.0000212
Total 1 1.0000000 1.0000000
Baøi toaùn xaùc ñònh nhieät ñoä ñieåm söông ôû P=5500kpa (doøng khí sau khi qua bình taùch ôû traïng thaùi
hôi hoaøn toaøn V=1, L=0). Choïn T= 228oK thoaû maõn
A B C D E F G H
Ni Ki L moles V moles L+Vki xi=Ni/(L+Vki) yi=Ki*xi T(K)
C1 0.854 2.73 0 1 2.73 0.3128205 0.8540000 228
CO2 0.051 0.866 0 1 0.866 0.0588915 0.0510000
C2 0.063 0.275 0 1 0.275 0.2290909 0.0630000
C3 0.032 0.07 0 1 0.07 0.4571429 0.0320000
Total 1 1.0579457 1.0000000
Cho P=5500kpa T= ??? ta choïn L=0 vì traïng thaùi dewpoint sao cho total coät G=1vaø coät H =1, coù P, T tra ra Ki
Kco2=(Kc1*Kc2)^0,5
Baøi toaùn xaùc ñònh nhieät ñoä ñieåm soâi ôû P=1758kpa (doøng khí sau khi qua bình taùch ôû traïng thaùi loûng
hoaøn toaøn V=0, L=1)
A B C D E F G H
Moles Ni Ki L moles V moles L+Vki xi=Ni/(L+Vki) yi=Ki*xi
C2 0.0208 2.45 1 0 1 0.0208 0.0510
C3 0.9582 0.98 1 0 1 0.9582 0.9390
IC4 0.0172 0.51 1 0 1 0.0172 0.0088
NC4 0.0038 0.395 1 0 1 0.0038 0.0015
Total 1 1.0000 1.0003
Tìm P=1758 kpa T= 49C ta choïn L=1 vì traïng thaùi bublepoint sao cho total coät H=1vaø coät G=1, coù P, T tra ra Ki
Baøi toaùn ví duï ñeå kieåm tra aùp suaát hoäi tuï:
Cho hoãn hôïp khí qua bình taùch khí ôû 3400kpa vaø –30oC haõy tính thaønh phaàn khí loûng ra khoûi bình
taùch:
Moles Ni or zi Ki L moles V moles L+Vki xi=Ni/(L+Vki) yi=Ki*xi
C1 0.8745 3.45 0.05328 0.94672 3.319464 0.2634462 0.9088893
C2 0.0586 0.46 0.05328 0.94672 0.488771 0.1198925 0.0551505
C3 0.0372 0.113 0.05328 0.94672 0.160259 0.2321235 0.0262300
nC4 0.0212 0.034 0.05328 0.94672 0.085469 0.2480442 0.0084335
nC5 0.0085 0.0095 0.05328 0.94672 0.062274 0.1364936 0.0012967
Total 1 1.0000000 1.0000000
Tci(k) Pci(kpa) xi MWi Mwi*xi xi*MWi*Pci xi*MWi*Tci

C1 190.56 4599 0.263 0 0 0 0
C2 305.41 4880 0.119 30.07 3.57833 17175.984 1092.857765
C3 369.77 4240 0.232 44.097 10.2305 43377.33696 3782.933464
nC4 425.1 3784 0.25 58.123 14.53075 54984.358 6177.021825
nC5 469.65 3365 0.136 72.15 9.8124 33018.726 4608.39366
Total 1 38.1520 148556.405 15661.20671
Cho P=3400kpa T= -30C ta choïn L sao cho total coät G=1 vaø coät H =1 laø heä caân baèng, coù P, T tra Ki
vôùi aùp suaát hoäi tuï 1500psi.
Solution 47 , Solution 48
Kieåm tra aùp suaát hoäi tuï:
Ttbk=∑xiMWiTci / ∑xiMWI = 15661/38,15 = 410oK = 137oC
Ptbk=∑xiMWiPci / ∑xiMWI = 148556/38,15 = 3893 = 564psi
Döïa vaøo hình 2.7 ta ñònh vò ñieåm coù Ttbk = 137oC , Ptbk= 564psi , veõ ñöôøng cong ñi qua ñieåm ñònh vò
vaø ñieåm caáu töû nheï meâtan, töø nhieät ñoä laøm vieäc –30oC gioùng leân ñöôøng cong ñaõ veõ, gioùng tieáp sang
truïc aùp suaát ñöôïc 1500 psi, do ñoù keát quaû tính toaùn qua bình taùch treân laø chính xaùc.
Hình 2.8 : Ñoà thò tra heä soá caân baèng cuûa CO2 aùp suaát hoäi tuï 1500psi
Hình 2.9: Ñoà thò tra heä soá caân baèng cuûa H2S aùp suaát hoäi tuï 1500psi
Hình 2.10: Ñoà thò tra heä soá caân baèng K cuûa N2 aùp suaát hoäi tuï 1500psi
Hình 2.12: Ñoà thò tra heä soá caân baèng K cuûa CH4 aùp suaát hoäi tuï 1500psi
Hình 2.11: Ñoà thò tra heä soá caân baèng K cuûa C2H6 aùp suaát hoäi tuï 1500psi
Hình 2.14: Ñoà thò tra heä soá caân baèng K cuûa iC4H10 aùp suaát hoäi tuï 1500psi
Hình 2.15: Ñoà thò tra heä soá caân baèng K cuûa nC4H10 aùp suaát hoäi tuï 1500psi
Hình 2.17: Ñoà thò tra heä soá caân baèng K cuûa nC6H14 vaø cuûa nC7H16 aùp suaát hoäi tuï 1500psi
Hình 2.18: Ñoà thò tra heä soá caân baèng K cuûa nC8H18 vaø cuûa nC9H20 aùp suaát hoäi tuï 1500psi
Hình 2.19 : Ñoà thò tra heä soá caân baèng K cuûa C10H22 aùp suaát hoäi tuï 1500psi
PHÖÔNG TRÌNH TRAÏNG THAÙI CUÛA KHÍ HYDROCACBON
Phöông trình cô baûn PV=ZnRT
P: aùp suaát hoãn hôïp khí (kpa)
V: theå tích hoãn hôïp khí (m3)
Z: heä soá neùn
n: soá moles hoãn hôïp khí
R: haèng soá khí = 8,3145
T: nhieät ñoä hoãn hôïp khí (oK)
CHÖÔNG TRÌNH TÍNH HEÄ SOÁ NEÙN Z: THEO VAN DER WAALS
Z^3-(1+B)Z^2+AZ-AB=0
A=a*P/(R^2T^2)
B=bP/R/T
a=27R^2Tc^2/64/Pc
b=RTc/8/Pc
CHUÙ YÙ Z CHÆ ÑUÙNG KHI F(Z)=0
CHÖÔNG TRÌNH TÍNH HEÄ SOÁ NEÙN Z: THEO PENG ROBINSON
Z^3-(1-B)Z^2+(A-2B-3B^2)Z-(AB-B^2-B^3)=0
A=a*P/(R^2T^2)
B=bP/R/T
a=0,45724R^2Tc^2/Pc*α α^0,5=1+m(1-Tr^0,5)
b=0,0778RTc/Pc m=0,37464+1,54226W-0,26992W^2
CHUÙ YÙ Z CHÆ ÑUÙNG KHI F(Z)=0 Tr=T/Tc
CHÖÔNG TRÌNH TÍNH HEÄ SOÁ NEÙN Z: THEO REDLICH -KWONG
Z^3-Z^2+(A-B-B^2)Z-AB=0
A=a*P/(R^2T^2.5)
B=bP/R/T
a=0,42747R^2Tc^2,5/Pc
b=0,0867RTc/Pc
CHÖÔNG TRÌNH TÍNH HEÄ SOÁ NEÙN Z: THEO REDLICH KWONG BARXUK
Z^3-Z^2-(m^2+m-d*m)Z-dm^2=0
b=Σbi*yi m=Pb/R/T
d=Σdi*yi
bi=0,0867RTc/Pc
di=Ai+Bi(Tc/T-1)+Ci(Tc/T-1)^2
Caùc heä soá laáy nhö sau:
Tci Pci(kpa Ai Bi Ci
C1 190,56 4599 4,934 8 1,5
C2 305,41 4880 4,934 8,3 0
C3 369,77 4240 4,934 8,82 0
IC4 407,82 3640 4,934 9,3 0
NC4 425,1 3784 4,934 9,35 0
IC5 460,35 3381 4,934 9,4 0
NC5 469,65 3365 4,934 9,5 0
NC6 506,4 3030 4,934 10 0
NC7 539,2 2740 4,934 10,5 0
NC8 568,4 2490 4,934 11 0
NC9 594,7 2280 4,934 11,2 0
nC10 617,7 2100 4,934 11,6 0
CO2 304,11 7374 3,5 6,8 0
H2S 373,37 8963 4,26 6,5 0
Total
Coâng thöùc SOAVE-REDLICH-KWONG-Z
F(Z)=Z^3-Z^2+(A-B-B^2)Z-AB=0
a=(1/Pc)*0,42747(R^2*Tc^2){[1+(0,48+1,574W-0,176W^2)(1-T/Tc)^0,5)]}^2
b=0,0864RTc/Pc
A=aP/(R^2T^2)
B=bP/R/T
Ñeå tính toaùn nhanh choùng heä soá neùn cuûa khí hydrocacbon ngöôøi ta coøn duøng caùch tra ñoà thò hình
2.20 thoâng qua caùc thoâng soá aùp suaát, nhieät ñoä qui ñoåi :
Pr=P/Pc ; Tr = T/Tc
Hình 2.20: Ñoà thò tra heä soá neùn Z cuûa khí töï nhieân
Ví duï : Tính z cho hoãn hôïp khí sau ôû 13,94Mpa, 3310K ( solution 7 ).
Tci(k) Pci(kpa) Yi MWi Mwi*yi Pci*yi Tci*yi
C1 190.6 4599 0.8414 16.043 13.4986 3869.599 160.3372
C2 305.4 4880 0.0059 30.070 0.17741 28.32 1.801919
C3 369.8 4240 0.0008 44.097 0.03528 3.392 0.295816
iC4 407.8 3640 0.0003 58.123 0.01744 1.092 0.122346
nC4 425.1 3784 0.0002 58.123 0.01162 0.7568 0.08502
CO2 304.1 7374 0.003 44.010 0.13203 22.122 0.91233
H2S 373.4 8963 0.1438 34.082 4.90099 1288.879 53.69061
N2 126 3399 0.0046 28.013 0.12886 15.6354 0.5796
Total 1 18.9022 5229.796 217.8248
Pr/ = 13,94/5,23 = 2,67
Tr/ = 331/218 = 1,52
Tra ñoà thò 2.20 ta ñöôïc z = 0,8
KHOÁI LÖÔÏNG RIEÂNG, THEÅ TÍCH RIEÂNG KHÍ HYDROCACBON

Töø phöông trình PV=ZnRT Xeùt n kmoles khí coù theå tích V seõ naëng nMW kg
Khoái löôïng rieâng ρ (kg/m3) = nMW/V do ñoù ρ = P*MW/(ZRT)
Theå tích rieâng v(m3/kg) = 1/ρ = (ZRT)/ (P*MW)
Löu yù V(m3) laø theå tích mole ôû P,T khaùc vôùi theå tích rieâng v(m3/kg)
KHOÁI LÖÔÏNG RIEÂNG HEÄ HYDROCACBON LOÛNG
Trong thöïc teá tính toaùn khoái löôïng rieâng cuûa heä hydrocacbon loûng ta duøng coâng thöùc Kreg
ρt15 = 1030MW/(44,29+MW)
ρt15 khoái löôïng rieâng cuûa chaát loûng ôû t=15 ñoä C
ρt = ρt15(1 - α(t-15))
α tra nhö sau
ρt15/1000 α
0,69-0,6999 0,00091
0,7-0,7099 0,000897
0,71-0,7199 0,000884
0,72-0,7299 0,00087
Solution 60
Ví duï: Tính khoái löôïng rieâng cuûa hoãn hôïp loûng C2 80%, C3 20% ôû 10 ñoä C ,10000kpa
o o o
yi MWi Mwi*yi Mw ρ @15 C ρ @T C kg/m3 TC
32.8754 438.81924 440.7719832 10
C2 0.8 30.07 24.056
C3 0.2 44.097 8.8194
Total 1 32.8754
Moät phöông phaùp khaùc cuûa Hankinson-Brobst-Thomson (COSTALD)
ρ2 = ρ1(C2/C1)
ρ2 laø khoái löôïng rieâng cuûa hydrocacbon loûng ôû traïng thaùi 2
ρ1 laø khoái löôïng rieâng cuûa hydrocacbon loûng ôû traïng thaùi 1
C2 laø heä soá khoái löôïng rieâng cuûa hydrocacbon loûng ôû traïng thaùi 2 tra ñoà thò 2.21
C1 laø heä soá khoái löôïng rieâng cuûa hydrocacbon loûng ôû traïng thaùi 1 tra ñoà thò 2.21
Solution 59
Khoái löôïng rieâng cuûa daàu thoâ ñoâi khi coøn bieåu dieãn daïng oAPI
o
API = 145,5/γ -131,5
γ = 145,5/( oAPI +131,5)
Giaûi baøi treân:
Tci(k) Pci(kpa) Yi Mwi Mwi*yi Pci*yi Tci*yi vi(m3/kmol)std vi*yi
C2 305.41 4880 0.8 30.07 24.056 3840 244.328 0.084051 0.0672408
C3 369.77 4240 0.2 44.097 8.8194 848 73.954 0.086925 0.017385
Total 1 32.8754 4688 318.282 0.0846258
Coät vi(m3/kmole) chính laø theå tích cuûa 1 kmole cuûa caáu töû ôû ñieàu kieän chuaån tra baûng 2.3
ρmix = MW/vmix = 32,8754/0,0846258 = 388,48kg/m3
xeùt hoãn hôïp ôû traïng thaùi 1 coù T=15oC vaø hoãn hôïp traïng thaùi loûng (saturation)
TR = (15+273)/318.282 = 0,90486, PR saturation
Tra ñoà thò 2.21 ta coù C1 = 0,715
xeùt hoãn hôïp ôû traïng thaùi 2 coù T=10oC, TR = (10+273)/318.282 = 0,884, PR = 10000/4688 = 2,133
Tra ñoà thò 2.21 ta coù C2 = 0,79
ρ2 = ρ1(C2/C1) = 388,48(0,79/0,715) = 430kg/m3
Hình 2.21: Ñoà thò tra heä soá C
Hình 2.22: Ñoà thò hieäu chænh theo aùp suaát cho khoái löôïng rieâng cuûa hydrocacbon loûng chòu neùn
Khi bieát khoái löôïng rieâng ôû ÑKC ta coù theå tính khoái löôïng rieâng cuûa chaát loûng ôû traïng thaùi baõo hoaø
(nhieät ñoä T) baèng caùc coâng thöùc cuûa CAVETT nhö sau:
ρL,60 (lb/ft3) khoái löôïng rieâng chaát loûng ôû 60oF

T nhieät ñoä cuûa heä (R)
Tc nhieät ñoä tôùi haïn (R)
ÑOÄ NHÔÙT CUÛA HOÃN HÔÏP KHÍ
µm = [Σ µi yi (MWi)0.5 ]/ [Σ yi (MWi)0.5 ]
µm ñoä nhôùt cuûa hoãn hôïp khí
µi ñoä nhôùt cuûa töøng thaønh phaàn
yi phaàn moles thaønh phaàn i
MWi khoái löôïng phaân töû thaønh phaàn i
Hình 2.23:Ñoà thò tra ñoä nhôùt cuûa gas ôû aùp suaát STD theo MW vaø nhieät ñoä coù hieäu chænh theo thaønh
phaàn sau ñoù caàn phaûi hieäu chænh theo aùp suaát thöïc teá.
Trong tính toaùn khi coù MWi hay γi ta tra ra µi sau ñoù tính ra µm = µ1 laø ñoä nhôùt cuûa hoãn hôïp khí ôû
ñieàu kieän chuaån , sau ñoù tính PR , TR , tra ñoà thò ta coù µ/µ1 töø ñoù tính ra µ ôû P,T. Hoaëc ñôn giaûn hôn
laø tính MW cuûa hoãn hôïp roài tra ra µm = µ1
Hình 2.24: Ñoà thò tra µ/µ1 cho khí töï nhieân
Ví duï: tính ñoä nhôùt cuûa hoãn hôïp khí H-C coù MW=22, ôû P=6895kpa(abs), T=40oC, Tc =226,9oK,
Pc=4885kpa(abs)
Giaûi: MW=22 tra ñoà thò 2.23 ta coù µ1 = 0,0105mPa.s
PR = 6895/4885=1.411 vaø TR = (40+273)/226,9=1.38 tra ñoà thò 2.24 ra µ/µ1 = 1,21
Do ñoù ñoä nhôùt hoãn hôïp khí ôû P=6895kpa(abs), T=40oC laø µ = µ1 * 1,21 =0,0105*1,21=0,0127mPa.s
Neáu hoãn hôïp khí coù nhieàu thaønh phaàn khoâng phaûi goác hydrocacbon thì ta phaûi hieäu chænh nhö sau:
Neáu Tr>1,5 thì
Neáu Tr <=1,5 thì

Sau ñoù tính ra µ1 = µA
Ví duï:
yi MWi yi*MWi Pci yi*Pci Tci yi*Tci vci Vci=MWi*vci yi*Vci Zci=Pci*Vci/8.31/Tci yi*Zci
CH4 0.8 16.04 12.8344 4599 3679.2 190.56 152.45 0.00617 0.09898531 0.07919 0.287320276 0.229856
N2 0.15 28.01 4.20195 3398 509.7 126.21 18.932 0.00318 0.08908134 0.01336 0.288456421 0.043268
CO2 0.05 44.01 2.2005 2374 118.7 304.11 15.206 0.00214 0.0941814 0.00471 0.088425804 0.004421
1 19.23685 186.59 0.09726 0.277546
MW Tcm Vcm Zcm
T(K)= 283 P(kpa)= 6200
Pcm= Zcm*R*Tcm/Vcm= 4427.063
ξ= 21,74(Tcm^(1/6)/MW^0,5/Pcm^2/3)= 0.0439
Tr=T/Tcm= 1.517
if Tr>1,5 then ξµA = 0.000489 µA = 0.01112 mPa.s viscosity at 101,325kpa and T= 283
if Tr<=1,5 then ξµA = 0.000492 µA = 0.0112 mPa.s viscosity at 101,325kpa and T= 283
Pr=P/Pcm= 1.4
tra ñoà thò 2.24 ta coù µ/µA = 1.15 neân µ= 1.15 *µA
Solution 18
Hình 2.25: Ñoà thò tra ñoä nhôùt cuûa gas theo aùp suaát vaø nhieät ñoä
ÑOÄ NHÔÙT HYDROCACBON LOÛNG
µm = [Σ µi xi]1/3
µm ñoä nhôùt cuûa hoãn hôïp loûng centipoice (cp)
µi ñoä nhôùt cuûa töøng thaønh phaàn i tra ñoà thò hình 2.26:
xi phaàn moles thaønh phaàn i
Hình 2.26: Ñoà thò tra ñoä nhôùt caáu töû hydrocacbon loûng tuyø theo nhieät ñoä
Ñoái vôùi daàu thoâ ñoä nhôùt tính nhö sau:
logµ = α-0,035(oAPI)
µ ñoä nhôùt (cp)
α laáy tuyø nhieät ñoä nhö sau
o
C α
38 2,05
54 1,83
71 1,55
88 1,3
104 1,08
(oAPI) =141,5/γ - 131,5
Tính ñoä nhôùt cuûa hoãn hôïp daàu thoâ khi bieát nhieät ñoä soâi trung bình Tb vaø tæ troïng γ:
heä soá Watson Kw = [(Tb 1,8)1/3]/γ
Tb = ∑Tbi*xi
Tbi tra baûng
γ tæ troïng ôû STD
Ví duï: Hoãn hôïp daàu thoâ coù Tb (nhieät ñoä soâi trung bình) laø 163oC vaø γ = 0,7688 haõy tính ñoä nhôùt cuûa
hoãn hôïp daàu thoâ aáy ôû 40oC vaø 100oC
Giaûi:
ñoä nhôùt cuûa hoãn hôïp daàu thoâ aáy ôû 40oC laø 0,909 cs vaø ôû 100oC laø 0,513cs
Muoán bieát chính xaùc ngöôøi ta tính toaùn qua caùc thí nghieäm trong phoøng thí nghieäm.
NHIEÄT ÑOÄ SOÂI, NHIEÄT ÑOÄ TÔÙI HAÏN, AÙP SUAÁT TÔÙI HAÏN TÍNH THEO n trong CnH2n+2
Moät caùch töông ñoái ta coù theå tính caùc thoâng soá treân qua coâng thöùc giaûi tích sau ñaây:
Ts(K)= (193.3-0.05*n)*(n-1)^0.91-121*n+232.7
Tc(K)= 391.7*(n-1)/(2.645+(n-1)^0.785)+190.7
Pc(kpa)= 49510/(7.977+n^1.2)
Chuù yù Ts(K) tính theo coâng thöùc treân coù aùp suaát laø ôû ÑKC (101,325kpa)
Keát quaû tính toaùn:
n CnH2n+2 Ts(K) Tc(K) Pc(kpa)
1 C1 111.7 190.7 5515.206
2 C2 183.9 298.1623 4818.774
3 C3 232.6376 370.046 4226.497
4 C4 273.4623 425.0701 3735.185
5 C5 309.3233 469.7857 3328.258
6 C6 341.5722 507.4833 2989.226
7 C7 370.9862 540.0801 2704.369
8 C8 398.0693 568.7978 2462.849
9 C9 423.1742 594.4654 2256.238
10 C10 446.5614 617.6718 2077.988
11 C11 468.4308 638.8504 1922.992
12 C12 488.9407 658.33 1787.234
13 C13 508.2191 676.3653 1667.531
14 C14 526.3721 693.1583 1561.334
15 C15 543.4884 708.8712 1466.59
Ñoái vôùi hoãn hôïp khí hydrocacbon thì
Pc = ∑yiPci ; Tc = ∑yiTci
Chính xaùc hôn caùc thoâng soá naøy coù trong baûng tra
Hình : Giaûn ñoà pha cuûa khí hoãn hôïp

Nhìn treân giaûn ñoà pha khi hoãn hôïp ñang trong traïng thaùi loûng, ta taêng nhieät ñoä cho ñeán ñieåm 1 öùng
vôùi nhieät ñoä Ts(P) thì baét ñaàu coù hôi hình thaønh ta goïi nhieät ñoä naøy laø nhieät ñoä soâi baõo hoaø öùng vôùi
aùp suaát P, ñieåm naøy coù traïng thaùi laø loûng soâi, neáu tieáp tuïc taêng nhieät ñoä thì löôïng hôi taêng daàn khi
ñeán ñieåm 2 thì toaøn boä hoãn hôïp loûng hoaù hôi hoaøn toaøn ñoù laø ñieåm hôi baõo hoaø khoâ, caùc traïng thaùi
trung gian trong ñieåm 1 vaø 2 laø traïng thaùi trung gian coù traïng thaùi hôi baõo hoaø aåm
Neáu goïi Ml laø khoái löôïng loûng trong hoãn hôïp thì ñöôøng phaàn traêm loûng tính nhö sau x=Ml/Mmix
Khi ñi töø traùi sang phaûi giaûn ñoà pha ñöôøng phaàn traêm loûng giaûm daàn töø 100% ñeán 0%(toaøn hôi)
Hieäu chænh Tc, Pc cho khí khi coù maët ñaùng keå H2S, CO2
Chính xaùc hôn khi coù maët H2S, CO2 ( sour gas) thì caùc aùp suaát vaø nhieät ñoä tôùi haïn phaûi ñöôïc hieäu
chænh nhö sau:
Tc’ = Tc - ε
Töø % H2S vaø CO2 tra ra ñoà thò ra ε
Pc’ = (Pc*Tc’)/(Tc+B(1-B)ε)
B laø phaàn mole cuûa H2S
A laø phaàn mole cuûa H2S coäng phaàn mole cuûa CO2
Coù theå tính ε nhö sau ε = 66,667(A0,9 – A1,6) + 8,333(B0,5 – B4) (oK)
Hình 2.27: Ñoà thò tra ε
AÙP SUAÁT HÔI BAÕO HOAØ

Ñaïi löôïng naøy phuï thuoäc vaøo nhieät ñoä tính toaùn theo phöông trình Antoine nhö sau:
trong ñoù: P: aùp suaát hôi baõo hoaø cuûa hoãn hôïp loûng (psia) ôû nhieät ñoä T (R)
Tc nhieät ñoä tôùi haïn (R)
Tb nhieät ñoä soâi trung bình (R)
Hoaëc tra ñoà thò hình 2.28 hay 2.29 cho caáu töû nguyeân chaát ta seõ coù.
Hình 2.28: Ñoà thò tra aùp suaát hôi baõo hoaø cuûa khí hydrocacbon ôû nhieät ñoä thaáp
Hình 2.29: Ñoà thò tra aùp suaát hôi baõo hoaø cuûa khí hydrocacbon ôû nhieät ñoä cao
Khi bieát soá lieäu veà chính xaùc cuûa Ts, Pc, Tc coù theå xaùc ñònh Phbh theo caùc coâng thöùc sau:
Ln(Phbqd) ={β-0,015+1,397(Tr-δ)2+5,813(Tr-δ)4}(1-1/Tr)
Phbqd = Pbh/Pc ; (Pbh or Pvp)
δ= -0,1018+0,3806β - 0,02861β2
β= Tsr*lg(0,96784Pc)/(1-Tsr)
Tsr = Ts/Tc
Ví duï : tính Pbh cuûa caùc caáu töû ôû T=50oC
Ts(K) Tc(K) Pc(kpa) Tsr Beta deva ln(Pbhqd) Pbh(kpa) Tr T(k) Ts(C)
C1 111.48 190.55 4604 0.58504 5.144602 1.099017 2.607919 62477.38 1.695 323 -161.5
C2 184.42 305.43 4880 0.6038 5.59954 1.132323 0.304213 6615.09 1.058 323 -88.58
C3 230.93 369.82 4249 0.62444 6.009085 1.152176 -0.88969 1745.44 0.873 323 -42.07
iC4 261.19 408.13 3648 0.63997 6.306419 1.160577 -1.7368 642.37 0.791 323 -11.81
nC4 272.51 425.16 3797 0.64096 6.364656 1.16163 -2.12765 452.30 0.76 323 -0.49
iC5 300.84 460.39 3381 0.65345 6.627434 1.163968 -3.05271 159.69 0.702 323 27.84
nC5 309.06 469.6 3369 0.65813 6.76356 1.163625 -3.34174 119.19 0.688 323 36.06
C6 341.74 507.4 3012 0.67351 7.147244 1.156954 -4.5311 32.44 0.637 323 68.74
C7 371.42 540.2 2736 0.68756 7.532532 1.141778 -5.67495 9.39 0.598 323 98.42
nC8 398.67 568.4 2490 0.70139 7.943811 1.116205 -6.74072 2.94 0.568 323 125.67
nC9 423.82 594.7 2280 0.71266 8.293207 1.086877 -7.7383 0.99 0.543 323 150.82
nC10 447.16 617.7 2100 0.72391 8.673716 1.04699 -8.65027 0.37 0.523 323 174.16
Baèng caùch tra ñoà thò ta cuõng coù keát quaû gaàn töông töï
Ñoái vôùi hoãn hôïp Pv = ∑ Pvi*xi
Khi hoãn hôïp loûng coù nhieät ñoä soâi trung bình (Tb) xaùc ñònh thì aùp suaát hôi baõo hoaø coù theå tra theo
ñoà thò 2.30 sau:
Hình 2.30: Aùp suaát hôi baõo hoaø theo nhieät ñoä khi bieát Tb
HEÄ SOÁ KHOÂNG ÑOÀNG BOÄ
W = - log(Pvp/Pc)-1
Trong ñoù Pvp laø aùp suaát hôi baõo hoaø ôû TR = 0,7
Ñoái vôùi hoãn hôïp W=∑yiwi
Ví duï tính wi cuûa caùc caáu töû:
Baèng caùch tra Pvp ôû Tr = T/Tc =0,7 sau ñoù tính W = - log(Pvp/Pc) –1
Tc(K) Pc(kpa) Pvp(kpa) Tr T(k) f(Pvp)-w w
C1 190.55 4604 449.51 0.7 133 0.00 0.0104
C2 305.43 4880 389.51 0.7 214 0.00 0.0979
C3 369.82 4249 299.29 0.7 259 0.00 0.1522
iC4 408.13 3648 238.15 0.7 286 0.00 0.1852
nC4 425.16 3797 239.85 0.7 298 0.00 0.1995
iC5 460.39 3381 200.01 0.7 322 0.00 0.228
nC5 469.6 3369 188.84 0.7 329 0.00 0.2514
C6 507.4 3012 151.17 0.7 355 0.00 0.2994
C7 540.2 2736 122.38 0.7 378 0.00 0.3494
nC8 568.4 2490 99.65 0.7 398 0.00 0.3977
nC9 594.7 2280 81.93 0.7 416 0.00 0.4445
nC10 617.7 2100 67.98 0.7 432 0.00 0.4898
Neáu tính baèng coâng thöùc giaûi tích thì ta coù nhö sau:
Ts(K) Tc(K) Pc(kpa) Tsr beta deva ln(Pbhqd) Pvp(kpa) Tr T(k) Ts(C) w
C1 111.48 190.55 4604 0.585 5.1446 1.09902 -2.35688 436.10 0.7 133 -161.5 0.02355
C2 184.42 305.43 4880 0.6038 5.59954 1.13232 -2.5923 365.28 0.7 214 -88.58 0.12579
C3 230.93 369.82 4249 0.6244 6.00909 1.15218 -2.79546 259.58 0.7 259 -42.07 0.21402
iC4 261.19 408.13 3648 0.64 6.30642 1.16058 -2.93544 193.75 0.7 286 -11.81 0.2748
nC4 272.51 425.16 3797 0.641 6.36466 1.16163 -2.962 196.38 0.7 298 -0.49 0.28634
iC5 300.84 460.39 3381 0.6534 6.62743 1.16397 -3.07823 155.68 0.7 322 27.84 0.33682
nC5 309.06 469.6 3369 0.6581 6.76356 1.16363 -3.13604 146.41 0.7 329 36.06 0.36192
C6 341.74 507.4 3012 0.6735 7.14724 1.15695 -3.29031 112.18 0.7 355 68.74 0.42892
C7 371.42 540.2 2736 0.6876 7.53253 1.14178 -3.43354 88.31 0.7 378 98.42 0.49112
nC8 398.67 568.4 2490 0.7014 7.94381 1.11621 -3.57653 69.66 0.7 398 125.7 0.55322
nC9 423.82 594.7 2280 0.7127 8.29321 1.08688 -3.69322 56.76 0.7 416 150.8 0.6039
nC10 447.16 617.7 2100 0.7239 8.67372 1.04699 -3.81908 46.10 0.7 432 174.2 0.65856
TÆ TROÏNG
Ñoái vôùi hoãn hôïp khí γ= ρgas/ρair = MW/MWair
MWair = 29, Ôû ÑKC moät mole khí coù theå tích 23,64m3 do ñoù ρair = 29/23,64 = 1,227kg/m3
ρgas, ρair ñeàu ôû ñieàu kieän chuaån (STD 1 atm = 101,325kpa , 15oC)
Ñoái vôùi hoãn hôïp loûng γ= ρliquid/ρwater
ρwater = 1000kg/m3
ngöôøi ta coù theå xaùc ñònh moät caùch töông ñoái tæ troïng cuûa moät soá heä hydrocacbon loûng goàm caùc caáu
töû naëng C6+ theo nhieät ñoä vaø aùp suaát thoâng qua tra caùc ñoà thò döôùi ñaây (hình 2.31->2.36):
khi bieát heä soá Watson
Kw = [(Tb 1,8)1/3]/γ
Tb = ∑Tbi*xi
Tbi tra baûng sau:
Tb nhieät ñoä soâi trung bình (K)
γ tæ troïng ôû STD
Tb (K)
C6 63.9
C7 91.9
C8 116.7
C9 142.2
C10 165.8
C11 187.2
C12 208.3
C13 227.2
C14 246.4
C15 266
C16 283
C17 300
C18 313
C19 325
C20 338
Ngoaøi ra giaù trò Tb coøn coù theå öôùc löôïng nhö sau:
Pc (kpa) = 5,53x109x(Tb)-2,31(γ)2,32
Tc (K) = 19,1 x(Tb)0,59(γ)0,36
Hoaëc theo caùc coâng thöùc cuûa CAVETT nhö sau:
Tc: nhieät ñoä tôùi haïn: (R)

Pc: aùp suaát tôùi haïn (psia)
Tb: nhieät ñoä soâi trung bình (F)
API: tæ troïng API
Hình 2.31: Tæ troïng heä hydrocacbon loûng theo nhieät ñoä vaø aùp suaát
Hình 2.32: Tæ troïng heä hydrocacbon parafin loûng baõo hoaø theo nhieät ñoä
Hình 2.33: Tæ troïng heä hydrocacbon loûng theo nhieät ñoä
Hình 2.34: Tæ troïng heä hydrocacbon loûng theo nhieät ñoä
Hình 2.35: Moái töông quan cuûa nhieàu thoâng soá cuûa chaát loûng.
Hình 2:36 Töông quan tæ troïng – nhieät ñoä cuûa chaát loûng.
ENTHANPY
Trong khi thöïc hieän caùc baøi toaùn veà nhieät ñoäng hoïc ta thöôøng gaëp bieåu thöùc u+pv veà sau bieåu thöùc
naøy coù teân laø entanpy h
Trong nhieàu tröôøng hôïp löôïng bieán ñoåi H mang yù nghóa naêng löôïng.
Trong caùc phöông phaùp giaûi tích xaùc ñònh enthanpy ngöôøi ta söû duïng phöông phaùp döïa treân cô sôû
phöông trình traïng thaùi cuûa Redlich-Kwong-Barxuk aùp duïng cho heä hydrocacbo C1 ñeán C10 coù theå
coù chöùa N2, CO2, H2S. enthanpy ñöôïc tính theo bieåu thöùc
H= { ∑yiHoi +RT(Z-1) – R{∑yi[Bi + 2Ci(Tc/T - 1)]Tc}ln(1+m/Z) }/MW (kJ/kg)
Hoi = 4,187[A1T/100 + A2(T/100)2+A3(T/100)3+A4(T/100)4+
A5(T/100)5+A6(T/100)6] kJ/kmole
Ngöôøi ta cuõng laäp saün caùc ñoà thò tra enthanpy cuûa hoãn hôïp hydrocacbon tuyø thuoäc vaøo MW, P,T
hình 2.37 ñeán hình 2.45
Hình 2.37: Ñoà thò tra Enthanpy cuûa hydrocacbon loûng theo MW vaø T
Hình 2.40 Ñoà thò tra Enthanpy cuûa khí hydrocacbon theo MW vaø T vôùi P ñeán 1000kpa
Hình 2.41: Ñoà thò tra Enthanpy cuûa khí hydrocacbon theo MW vaø T vôùi P=1400~2100kpa
ENTROPY
Entropy laø loaïi thoâng soá traïng thaùi maø löôïng bieán ñoåi cuûa noù trong moät quaù trình thuaän nghòch naøo
ñoù coù giaù trò baèng dS= δQ/T
Trong caùc phöông phaùp giaûi tích xaùc ñònh entropy ngöôøi ta söû duïng phöông phaùp döïa treân cô sôû
phöông trình traïng thaùi cuûa Redlich-Kwong-Barxuk aùp duïng cho heä hydrocacbo C1 ñeán C10 coù theå
coù chöùa N2, CO2, H2S. entropy ñöôïc tính theo caùc phöông trình
Shh = {Sohh + Rrln(1+m/Z)+Rln[(Z-m)/P]}/MW +2.23 kJ/kg.K
Sohh = ∑yiSoi - R∑(yi * lnyi)
r= ∑ri = ∑yi[4,934-Bi+Ci-Ci(Tci/T)2]
Soi = 4,187[A1lnT +2A2(T-1)/100+1,5A3(T2-1)/1002+4/3*A4(T3-1)/1003+
5/4*A5(T4-1)/1004+6/5*A6(T5-1)/1005]/100 kJ/kmole
Giaù trò caùc tham soá:
Bi Ci
C1 7.5000 0.35
C2 8.2000 0.7
C3 8.8200 0.5
iC4 8.8000 1
nC4 8.9000 1
iC5 9.4000 1.25
nC5 9.5000 1.25
nC6 10.0000 1.4
nC7 10.5000 1.3
nC8 11.0000 1.4
nC9 11.2000 1.4
nC10 11.6000 1.4
CO2 9.8000 0.3
H2S 8.3000 0.8
N2 7.66 0.3
A1 A2 A3 A4 A5 A6
C1 832.5838 -33.218390 8.34748 0.000000 0.0000000 0.0000000
C2 834.4148 -50.739260 42.38703 -4.475561 0.2133584 -0.0039638
C3 747.6758 54.580940 43.12740 -5.077400 0.2514270 -0.0047700
iC4 918.6402 109.745800 49.68894 -6.266520 0.3147684 -0.0060000
nC4 918.6402 109.745800 49.68894 -6.266520 0.3147684 -0.0060000
iC5 1125.8500 135.701300 59.75617 -7.185797 0.3649476 -0.0070000
nC5 1125.8500 135.701300 59.75617 -7.185797 0.3649476 -0.0070000
nC6 1257.6060 183.095000 69.43283 -8.740665 0.4452560 -0.0086000
nC7 1349.2500 232.769000 73.62374 -9.448433 0.4839200 -0.0093900
nC8 1513.1110 303.029500 76.88945 -9.400066 0.4392000 -0.0111000
nC9 1677.6660 335.148100 92.05947 -12.074470 0.6240000 -0.0122000
nC10 1799.4750 399.898500 95.56796 -12.646240 0.6490000 -0.0125000
CO2 718.3000 32.200000 0.00000 0.000000 0.0000000 0.0000000
H2S 680.6000 20.000000 0.00000 0.000000 0.0000000 0.0000000
NHIEÄT DUNG RIEÂNG
Nhieät dung rieâng cuûa moät chaát laø löôïng nhieät caàn thieát ñeå naâng moät ñôn vò khoái löôïng taêng theâm
1oC
Nhieät dung rieâng cuûa hoãn hôïp hydrocacbon khí ñöôïc xaùc ñònh töø phöông trình
Cp = ∑Copi yi +∆Cp
Cp nhieät dung mole cuûa hoãn hôïp khí hydrocacbon ôû P,T
Copi nhieät dung mole cuûa caáu töû i ôû traïng thaùi lí töôûng ôû T tìm baèng caùch tra ñoà thò hình 2.46
∆Cp ñaïi löôïng hieäu chænh cho aùp suaát P tìm baèng caùch tra ñoà thò hình 2.47
Khí töï nhieân coù tæ troïng 0,65 ñeán 0,75 khi coù P,T ta coù theå tra ñoà thò hình 2.46 ñeå coù Cp
Ñoái vôùi hydrocacbon loûng ta coù theå tính nhieät dung rieâng theo coâng thöùc
Cp = 2,96 – 1,34γ + T(0,0062-0,00234γ) (kJ/kg.oC)
Hoaëc tra ñoà thò hình 2.48
T laø nhieät ñoä OC
Hình 2.46: Ñoà thò nhieät dung rieâng Cp cuûa caùc khí hydrocacbon ôû aùp suaát khí quyeån vaø nhieät ñoä T
Hình 2.47: Ñoà thò tra ∆Cp theo nhieät ñoä vaø aùp suaát qui ñoåi
Hình 2.48: Nhieät dung rieâng cuûa caùc hydrocacbon loûng.
Hình 2.49: Ñoà thò tra nhieät dung rieâng cuûa khí thieân nhieân coù tæ troïng 0,65~0,75
Ví duï : tính nhieät dung rieâng cuûa hoãn hôïp khí coù γ = 0,7 ôû T = 75oC, P = 3Mpa
Tra ñoà thò 2.49 ta coù γ = 0,7 ôû T = 75oC, P = 3Mpa thì Cp = 2,49 (kJ/kg.oC)
Neáu tính theo caùch khaùc Copi ôû T=75 tìm baèng caùch tra ñoà thò hình 2.46 thì Copi = 2,3
Tci(k) Pci yi MWi Mwi*yi Pci*yi Tci*yi P T Pr Tr Cop dtCp Cp
C1 190.56 4599 0.77 16.04 12.353 3541.2 146.7 3000 348 0.653 1.56 2.3 0.13637 2.4364
C2 305.41 4880 0.14 30.07 4.2098 672 42.76
C3 369.77 4240 0.09 44.1 3.9687 381.6 33.28
Total 1 20.5316 4594.8 222.8
Solution 62
Keát quaû Cp = 2,44 (kJ/kg.oC)
Ví duï tính Cp cuûa hoãn hôïp daàu thoâ coù γ = 0,8 ôû T = 100oC
Aùp duïng Cp = 2,96 – 1,34γ + T(0,0062-0,00234γ) (kJ/kg.oC) ta coù
Cp = 2,96-1,34*0,8+100(0,0062-0,8*0,00234) = 2,32 (kJ/kg.oC)
Hoaëc tra ñoà thò hình 2.48 vôùi γ = 0,8 ôû T=100oC ta tra ra Cp = 2,32 (kJ/kg.oC)
NHIEÄT TRÒ:
Nhieät trò: ñaây laø moät giaù trò ñeå ñaùnh giaù chaát löôïng thöông maïi cuûa khí gas .
Baûng döôùi ñaây seõ cho bieát nhieät trò cuûa ñôn chaát ôû STD
Caáu töûû GHV ôû STD
C1 37,694 MJ/m3
C2 66.032
C3 93.972
iC4 121.426
nC4 121.779
iC 5 149.319
nC 5 149.654
C6 177.556
C7 205.431
Nhieät chaùy cao (GHV hay HHV) :
Ñoái vôùi hoãn hôïp khí paraffin hydrocacbon ta aùp duïng coâng thöùc sau:
GHV = ∑GHVi*yi
Coù theå öôùc löôïng: GHV (Btu/ft3) (14,696psia, 60oF ) = 53,93 (HC mol Wt) + 148
Chæ soá Wobble No = GHV/(γ)1/2
Hai hoãn hôïp hydrocacbon coù cuøng chæ soá Wobble seõ coù cuøng nhieät trò.
Nhieät chaùy thaáp (LHV) :
Ñoái vôùi hoãn hôïp khí paraffin hydrocacbon ta aùp duïng coâng thöùc sau:
LHV = ∑NHVi*yi
LHV (Btu/ft3) (14,696psia, 60oF ) = 50,33 (HC mol Wt) + 105
Löu yù: 1 Btu = 1,055056kJ, 1m3 = 35,31467 ft3
Ví duï: tính nhieät trò cuûa moät hoãn hôïp gas sau:
Yi Nhieät trò MJ/m3 toång nhieät trò MJ/m3

N2 0.023 0 0
C1 0.887 37.694 33.434578
C2 0.056 66.032 3.697792
C3 0.021 93.972 1.973412
iC4 0.003 121.426 0.364278
nC4 0.006 121.779 0.730674
C5+ 0.004 163.521 0.654084
Total GHV 1 40.854818
Solution 63
GIÔÙI HAÏN CHAÙY NOÅ CUÛA KHÍ HYDROCACBON:
Ôû aùp suaát khí quyeån vaø nhieät ñoä phoøng moãi ñôn chaát H-C coù giôùi haïn chaùy noå treân vaø döôùi nhö sau:
Giôùi haïn döôùi % theå tích Giôùi haïn treân % theå tích
C1 5 15
C2 2.9 13
C3 2.1 9.5
C4 1.8 8.4
C5 1.4 8.3
C6 1.2 7.7
H2S 4.3 45.5
Ñoái vôùi hoãn hôïp khí gas ñeå döï ñoaùn giôùi haïn chaùy noå döôùi (LEL) ta duøng coâng thöùc sau :
n1/N1 + n2/N2 + n3/N3 = 1
trong ñoù N1, N2, N3 laø giôùi haïn chaùy noå döôùi cuûa C1, C2, C3 ôû baûng treân
n1, n2, n3 laø % theå tích ( hay phaàn mole) cuûa C1, C2, C3
Ví duï: tính giôùi haïn chaùy noå döôùi cuûa hoãn hôïp gas sau:
% theå tích
C1 92
C2 5.5
C3 2.5
Giaûi: Ñaët Y laø giôùi haïn chaùy noå döôùi ta coù:
92Y/5 + 5,5Y/2,9 + 2,5Y/2,1 = 100% => Y = 4,63%
Hình 2.50: Tra nhanh giôùi haïn chaùy noå cuûa khí hoãn hôïp khi bieát Mw
NHIEÄT LÖÔÏNG:
Tính nhieät löôïng theo söï thay ñoåi entropi
Entropy laø loaïi thoâng soá traïng thaùi maø löôïng bieán ñoåi cuûa noù trong moät quaù trình thuaän nghòch naøo
ñoù coù giaù trò baèng dS= δQ/T
Ñoái vôùi 1kg moâi chaát coâng thöùc vieát laïi nhö sau ds= δq/T
Ta cuõng coù quan heä dS=G*ds
ds löôïng bieán ñoåi entropy trong quaù trình thuaän nghòch voâ cuøng beù vôùi khoái löôïng 1kg
dS löôïng bieán ñoåi entropy trong quaù trình thuaän nghòch voâ cuøng beù vôùi khoái löôïng Gkg
Tính nhieät löôïng theo söï thay ñoåi nhieät ñoä
Khi coù söï trao ñoåi nhieät löôïng giöõa hoãn hôïp khí vaø moâi tröôøng nhieät ñoä cuûa hoãn hôïp khí thöôøng
thay ñoåi. Nhieät löôïng trao ñoåi naøy coù theå tính qua coâng thöùc Q=ΣCi * mi * ∆Ti
Ci laø nhieät dung rieâng khoái löôïng cuûa caáu tö û i (coù theå laø CP hay CV tuyø tröôøng hôïp ñaúng aùp hay
ñaúng tích)
QUAÙ TRÌNH TIEÁT LÖU QUA VAN

Tieát löu laø quaù trình hoãn hôïp ñi qua moät tieát dieän co heïp ñoät ngoät nhö van, orifice,…quaù trình naøy
nhieät löôïng trao ñoåi giöõa hoãn hôïp vaø moâi tröôøng raát beù, entropy seõ taêng, khi tieát löu seõ xuaát hieän
nhöõng doøng xoaùy vaø ma saùt raát maïnh laøm giaûm aùp suaát
Khi boû qua bieán ñoåi theá naêng vaø nhieät löôïng trao ñoåi giöõa löu chaát vaø moâi tröôøng ta coù phöông
trình:
h1-h2 =(ω22 - ω12)/2
ω laø vaän toác doøng
tuy nhieân thöïc teá giaù trò toác ñoä thay ñoåi khoâng nhieàu cho neân h1= h2
söï bieán ñoåi nhieät ñoä vaø aùp suaát qua quaù trình tieát löu ñöôïc Joule-Thomson phaùt hieän vaø goïi laø hieäu
öùng Joule-Thomson. Theo oâng khi qua van tieát löu thì aùp suaát phaûi giaûm coøn nhieät ñoä thì coù theå
taêng hay giaûm tuyø thuoäc vaøo nhieät ñoä ban ñaàu cuûa löu chaát
Hình 2.51 : Döï ñoaùn suït giaûm nhieät ñoä khi aùp suaát gas giaûm qua van tieát löu
HOÃN HÔÏP THEO DOØNG
Thoâng thöôøng thì aùp suaát hoãn hôïp nhoû hôn aùp suaát cuûa töøng doøng thaønh phaàn , trong tröôøng hôïp oáng
coù caáu taïo ñaëc bieät thì doøng hoãn hôïp coù aùp suaát lôùn hôn aùp suaát cuûa moät soá doøng nhöng baét buoäc
phaûi nhoû hôn aùp suaát moät doøng
m(h+ω2/2) = Σmi(hi +ωi2/2)
Trong thöïc teá thì coù theå boû qua ñoäng naêng cuûa doøng löu chaát khi ñoù phöông trình seõ laø
m*h = Σ mi(hi)
QUAÙ TRÌNH GIA NHIEÄT

Khi caáp nhieät cho doøng hoãn hôïp thì entanpy taêng vaø nhieät ñoä taêng leân nhieät löôïng cung caáp cho quaù
trình gia nhieät laø Q= m∆h , hay Q = Cm∆T
QUA MAÙY NEÙN KHÍ, MAÙY BÔM, EXPANDER

Ñaây laø moät quaù trình ñaúng entropy s2=s1
Coâng daãn ñoäng maùy neùn laø ∆H = -W
KHI QUA BÌNH TAÙCH

∆H = 0
löu yù khi qua bình taùch coù söï phaân chia khí loûng khi ñoù enthanpy cuûa cuøng moät caáu töû trong moãi
pha seõ khaùc nhau
khi tính toaùn hi = yi*hVi + xi*hLi
Ví duï: tính enthanpy cuûa doøng propan 60% hôi, 40% loûng taïi 10 bar
hi = yi*hVi + xi*hLi
tra ñoà thò hình 2.52 hay 2.53
h = 0,6x900 + 0,4x550 = 760 kj/kg
Hình 2.52: ñoà thò tra entanpy vaø entropy cuûa Propan C3
Hình 2.53: ñoà thò tra entanpy vaø entropy cuûa Propan C3
AÅN NHIEÄT (latent heat):

Aån nhieät chính laø anthanpy (∆h) caàn thieát ñeå chuyeån pha töø loûng sang hôi hoaøn toaøn. Ta chuù yù
muoán hoaù hôi thì phaûi cung caáp nhieät, ngöôïc laïi ñeå ngöng tuï ta phaûi laáy nhieät ra.
Ñoà thò 2.54 sau ñaây seõ cho ta giaù trò aån nhieät cuûa hoãn hôïp chaát loûng ôû P = 1at:
Hình 2.54: Ñoà thò tra nhieät aån theo nhieät ñoä soâi trung bình
Coâng thöùc ñeå öôùc löôïng aån nhieät (latent heat) nhö sau (ôû P = 1at):
T laø nhieät ñoä soâi trung bình (K)

M laø khoái löôïng phaân töû.
∆hL aån nhieät (kJ/kg)
Tuy nhieân neáu aùp suaát cuûa heä thoáng P (Mpa) khaùc 1at thì ta phaûi hieäu chænh nhö sau:
∆hL,P = ∆hL – 17xP
Ví duï: Moät hoãn hôïp hydrocacbon loûng baõo hoaø coù API = 50o , Mw = 120 hoaù hôi hoaøn toaøn ôû P = 2
Mpa. Tính aån nhieät.
Giaûi: töø caùc thoâng soá Mw vaø API tra ra ∆hL = 302 KJ/kg, Tb = 143oC = 416oK
Vì P = 2 Mpa neân ∆hL,P = ∆hL – 17xP = 302 – 17x2 = 268 kJ/kg
Neáu aùp duïng coâng thöùc
= 4,19(416/120)(8,75+4,57log 416) = 301 kJ/kg
Ví duï: Tính nhieät löôïng caàn thieát ñeå hoaù hôi Propan loûng baõo hoaø ôû P= 1Mpa.
Giaûi: tra ñoà thò 2.53 ∆hL = 764 – 428 = 336 kJ/kg.
PHAÀN 3
LÖU GIÖÕ HYDROCACBON LOÛNG
Löu tröõ daàu moû
Thieát bò löu tröõ: thuøng chöùa, taøu chöùa
Aùp suaát löu tröõ: xem hình 3.1
Hình 3.1: Baûng tra aùp suaát toàn tröõ moät vaøi saûn phaåm daàu khí
aùp suaát laøm vieäc cuûa thieát bò chöùa:
aùp suaát laøm vieäc cuûa thieát bò chöùa phaûi ñaûm baûo sao cho söï hoaù hôi cuûa saûn phaåm loûng laø giaûm
thieåu coù lôïi cho kinh teá vaø moâi tröôøng
aùp suaát laøm vieäc phuï thuoäc vaøo aùp suaát hôi cuûa saûn phaåm, nhieät ñoä bieán ñoäng treân beà maët loûng khí
vaø ñieåm ñaët cuûa ven ra moâi tröôøng. Phöông trình nhö sau:
φ laø aùp suaát taøng tröõ yeâu caàu: (kpa abs)

Bmax laø aùp suaát hôi cuûa chaát loûng (TVR) taïi nhieät ñoä lôùn nhaát treân beà maët (kpa abs)
Bmin laø aùp suaát hôi cuûa chaát loûng (TVR) taïi nhieät ñoä beù nhaát treân beà maët (kpa abs)
∆ laø aùp suaát tuyeät ñoái trong thieát bò chöùa ôû traïng thaùi môû vent (kpa abs)
Tmax laø nhieät ñoä trung bình lôùn nhaát oC
Tmin laø nhieät ñoä trung bình beù nhaát oC
Pa laø aùp suaát khí quyeån (kpa abs)
phöông trình treân aùp duïng khi Bmin < ∆ khi ñoù khoâng khí seõ xaâm nhaäp thieát bò chöùa qua ñöôøng vent.
Khi Bmin ≥ ∆ (khoâng khí khoâng xaâm nhaäp ñöôïc) thì ta duøng coâng thöùc
φ = Bmax - Pa
ñeå tieän trong vieäc xaùc ñònh aùp suaát laøm vieäc cuûa thieát bò chöùa saûn phaåm daàu moû ngöôøi ta xaây döïng
saün moät soá ñoà thò nhö hình 3.2 sau:
Hình 3.2 : TVP theo nhieät ñoä cuûa moät LPG vaø gasolines
Qua ñoà thò ta deã daøng xaùc ñònh aùp suaát hôi thöïc TVP cuûa moät soá saûn phaåm tieâu bieåu nhö LPGs,
gasolines … taïi nhöõng nhieät ñoä thay ñoåi. Qua ñoà thò ta cuõng öôùc löôïng ñöôïc aùp suaát laøm vieäc caàn
thieát ñeå duy trì chaát loûng caàn toàn tröõ ôû daïng loûng khi nhieät ñoä thay ñoåi. Hay ta cuõng coù theå chuyeån
ñoåi giöõa aùp suaát RVP vaø TVP
TVP: laø aùp suaát trong thuøng chöùa kín taïi moät nhieät ñoä vaø ôû ñoù pha khí vaø loûng caân baèng.
RVP: laø aùp suaát hôi ñöôïc xaùc ñònh bôûi phöông phaùp ASTM D323 ôû 37,8oC
Ví duï: xaùc ñònh TVP cuûa hoãn hôïp gasoline coù RVP = 83kpa, xaùc ñònh aùp suaát thieát keá cuûa thuøng
chöùa khi nhieät ñoä lôùn nhaát laø 49oC
töø truïc hoaønh 38oC doùng thaúng cho ñeán khi chaïm ñöôøng cuûa gasoline RVP=83kpa thì ta doùng sang
truïc tung ôû tung ñoä coù TVP= 91 kpa(abs). Töø nhieät ñoä lôùn nhaát 49oC treân truïc hoaønh ta doùng thaúng
cho ñeán khi chaïm ñöôøng cuûa gasoline RVP=83kpa thì ta doùng sang truïc tung ôû tung ñoä coù TVP=
125 kpa(abs) do ñoù thuøng chöùa phaûi ñöôïc thieát keá ñeå aùp suaát vaän haønh 125kpa(abs) hay 25kpa(ga)
trôû leân vôùi giaù trò thaáp nhaát laø 1,1 TVP(ga) nhö vaäy trong tröôøng hôïp naøy aùp suaát thieát keá cho thuøng
chöùa vaøo khoaûng 28kpa(ga) hay 128 kpa(abs)
löu yù taïi 37,8oC thì:
Hình 3.3 : Ñoà thò chuyeån ñoåi RVP vôùi TVP cuûa daàu thoâ theo nhieät ñoä
Toån thaát trong thieát bò chöùa daàu do hoaù hôi nhö hình aûnh sau:
Toån thaát trong thieát bò chöùa daàu thoâ do hoaù hôi coù theå tích coá ñònh öôùc löôïng nhö sau:
Vieäc maát maùt coøn dieãn ra khi bôm chaát loûng vaøo thuøng chöùa möïc chaát loûng daâng leân seõ ñaåy hôi HC
ra ngoaøi.
PHAÀN 4
LÖÔÏNG NÖÔÙC TRONG KHÍ HYDROCACBON
Khí ñoàng haønh vaø khí thieân nhieân khai thaùc töø loøng ñaát thöôøng baõo hoaø hôi nöôùc vaø haøm
löôïng hôi nöôùc phuï thuoäc vaøo aùp suaát, nhieät ñoä vaø thaønh phaàn hoãn hôïp khí. Moãi moät traïng thaùi cuûa
heä seõ töông öùng vôùi haøm löôïng hôi nöôùc cöïc ñaïi coù theå coù nhaát ñònh. Haøm löôïng aåm töông öùng vôùi
hôi nöôùc baõo hoaø toái ña ñöôïc goïi laø caân baèng.
Ngöôøi ta phaân chia ñoä aåm cuûa khí thaønh ñoä aåm töông ñoái vaø tuyeät ñoái
- Ñoä aåm tuyeät ñoái (g/m3, kg/ trieäu m3): laø khoái löôïng hôi nöôùc thöïc teá coù trong moät ñôn vò theå
tích khí hoaëc ñôn vò khoái löôïng moãi ñieàu kieän aùp suaát, nhieät ñoä. Ñôn vò laø g/m3 hoaëc g/kg khí
− Ñoä aåm baõo hoøa (g/m3, kg/ trieäu m3) : laø löôïng hôi nöôùc toái ña coù theå toàn taïi trong moät theå
tích khí taïi moãi ñieàu kieän cuûa heä.
− Ñoä aåm töông ñoái (RH) (%) : laø tyû leä giöõa khoái löôïng hôi nöôùc thöïc teá vaø löôïng hôi nöôùc toái
ña (baõo hoaø). Coù nghóa laø tyû leä giöõa ñoä aåm tuyeät ñoái treân treân ñoä aåm baõo hoaø, ñôn vò laø %
hay phaàn ñôn vò.
− Nhieät ñoä ñieåm söông (oC) : laø nhieät ñoä taïi aùp suaát cho tröôùc maø taïi ñoù hôi nöôùc baét ñaàu
ngöng tuï.
Ñeå thuaän tieän trong vieäc xaùc ñònh nhanh löôïng hôi nöôùc trong hoãn hôïp khí, thoâng thöôøng ngöøôi
ta söû duïng caùc ñoà thò löôïng hôi nöôùc baõo hoøa phuï thuoäc vaøo aùp suaát, nhieät ñoä ñoái vôùi khí thieân
nhieân coù haøm löôïng H2S, CO2 nhoû vaø tæ troïng laø 0,6. Khi tæ troïng cuûa khí lôùn hôn 0,6 hay khi coù caùc
muoái trong nöôùc thì haøm löôïng aåm tra töø ñoà thò naøy caàn phaûi nhaân töông öùng vôùi heä soá Cg hoaëc Cs.
Khi tæ troïng khí vaø haøm löôïng muoái taêng thì löôïng hôi nöôùc trong khí seõ giaûm (trong ñieàu kieän
gioáng nhau). Khi hoãn hôïp khí coù maët H2S, CO2 haøm löôïng ñaùng keå thì haøm löôïng aåm thöïc teá seõ
cao hôn, khi coù maët N2 thì haøm löôïng aåm thöïc teá laïi giaûm.
Hình 4.1 Ñoà thò löôïng hôi nöôùc baõo hoøa trong hoãn hôïp gas
Trong heä thoáng coâng ngheä neáu coù hieän töôïng ngöng tuï nöôùc tö do do löôïng hôi nöôùc vöôït quaù
löôïng hôi nöôùc baõo hoaø thì coù theå saûy ra hieän töôïng hydrat taïo ra caùc tinh theå raén gioáng nhö ice deã
ñoùng cuïc gaây taéc thieát bò, hay di chuyeån vôùi vaän toác cöïc lôùn phaù huyû thieát bò, ngoaøi ra nöôùc töï do
coù theå keát hôïp vôùi H2S, CO2 taïo ra caùc axit aên moøn thieát bò.
Khi hoãn hôïp khí coù maët H2S, CO2 thì haøm löôïng aåm baõo hoaø tính nhö sau:
W = yWhc + yH2SWH2S + yCO2WCO2
Trong ñoù Whc laø löôïng hôi nöôùc tính ñöôïc do tra baûng
y phaàn mol cuûa caùc hydrocacbon
WH2S löôïng hôi nöôùc gia taêng do H2S tra ñoà thò hình 4.2
yH2S phaàn mol cuûa H2S
WCO2 löôïng hôi nöôùc gia taêng do CO2 tra ñoà thò hình 4.3
yCO2 phaàn mol cuûa CO2
ñoâi khi ngöôøi ta coøn qui ñoåi %CO2 sang H2S theo coâng thöùc %H2S (qui ñoåi) = %H2S +
0,75*%CO2
sau ñoù duøng ñoà thò hình 4.4 tra ra heä soá nhaân löôïng hôi aåm r
khi ñoù W = rWhc
Ví duï: öôùc löôïng hôi nöôùc baõo hoaø cuûa khí hydrocacbon coù γ = 0,6 coù chöùa 5% H2S vaø 20% CO2
taïi 60oC vaø 10000kpa
Giaûi:
W = yWhc + yH2SWH2S + yCO2WCO2
Trong ñoù Whc laø löôïng hôi nöôùc tính ñöôïc do tra baûng laø 2050kg/106 std m3
y phaàn mol cuûa caùc hydrocacbon = 0,75
WH2S löôïng hôi nöôùc gia taêng do H2S tra ñoà thò hình 4.2 laø 3300kg/106 std m3
yH2S phaàn mol cuûa H2S = 0,05
WCO2 löôïng hôi nöôùc gia taêng do CO2 tra ñoà thò hình 4.3 laø 2800kg/106 std m3
yCO2 phaàn mol cuûa CO2 = 0,2
W = 0,75x2050 + 0,2x2800 + 0,05x3300 = 2260 kg/106 std m3
Phöông phaùp duøng qui ñoåi %CO2 sang H2S theo coâng thöùc
%H2S(qui ñoåi) = %H2S + 0,75*%CO2 = 5+0,75x20= 20%
sau ñoù duøng ñoà thò hình 4.4 tra ra heä soá nhaân löôïng hôi aåm r = 1,1
khi ñoù W = rWhc = 1,1x2050 = 2255kg/106 std m3
Hình 4.2 Ñoà thò tra löôïng nöôùc do coù maët H2S
Hình 4.3 Ñoà thò tra löôïng nöôùc do coù maët CO2
Hình 4.4 Ñoà thò tra heä soá nhaân r
PHAÀN 5
GAS HYDRATE
Khaùi nieäm vaø ñieàu kieän taïo gas hydrate
Hydrate nhöõng taäp hôïp chaát coù theå toàn taïi beàn vöõng döôùi daïng tinh theå, chuùng laø moät daïng
dung dòch raén, trong ñoù caùc phaân töû nöôùc dung moâi nhôø caùc lieân keát hydro taïo thaønh khung hydrate,
trong caùc khoang cuûa khung naøy caùc phaân töû coù khaû naêng taïo hydrate nhö meâtan, etan, propane,
isobutan, nitô, H2S, CO2, seõ chieám choã. Caùc hydrocacbon coù phaân töû lôùn hôn seõ khoâng coù khaû naêng
taïo hydrate. Gas hydrate coù caùc ñaëc tính (bieåu hieän) beân ngoaøi gioáng nhö nöôùc ñaù, do ñoù coù theå
laøm taéc ngeõn ñöôøng oáng vaø caùc thieát bò.
ñieàu kieän thaønh taïo hydrate chæ khi hoäi ñuû caùc sau:
− Coù nöôùc ôû töï do, vaø coù söï tieáp xuùc giöõa khí vaø nöôùc.
− Ñieàu kieän nhieät ñoä nhoû hôn nhieät ñoä taïo hydrate.
− Coù thaønh phaàn nhö meâtan, etan, propane, isobutan, nitô, H2S, CO2.
− Coù söï thay ñoåi aùp suaát nhö qua van giaûm aùp.
− Coù moâi tröôøng vaø ñuû thôøi gian.
Xaùc ñònh ñieàu kieän aùp suaát nhieät ñoä taïo hydrate
Phöông phaùp ñoà thò: Ñaây laø phöông phaùp thöôøng duøng ñeå öôùc ñoaùn sô boä ban ñaàu.
neáu bieát ñöôïc tyû troïng khí γ cuûa hoãn hôïp khí ta coù theå xaùc ñònh ñöôïc ñieàu kieän P, T taïo hydtare.
Hình 5.1 Ñoà thò tra nhanh ñieàu kieän taïo hydrate cuûa khí hydrocacbon theo aùp suaát vaø nhieät ñoä
Phöông phaùp haèng soá caân baèng: do Katz phaùt trieån, phöông phaùp naøy söû duïng cho ñieàu kieän aùp suaát
töø 0 – 70 bar.
Ngöôøi ta thieát laäp heä soá caân baèng khí – raén Kv-s cho caùc ñôn chaát coù theå taïo hydrate (C1-C4, N2,
CO2, H2S), Kv-s phuï thuoäc vaøo aùp suaát vaø nhieät ñoä xaùc ñònh baèng tra ñoà thò taát caû caùc caáu töû khoâng
hình thaønh hydrate coù Kv-s=∞
taïi ñieàu kieän P, T baét ñaàu taïo hydrate :
∑(yi/Kv-s) = 1
yi :thaønh phaàn mole cuûa caáu töû i
Hình 5.2 : Ñoà thò tra haèng soá caân baèng khí raén cuûa Methane
Hình 5.3: Ñoà thò tra haèng soá caân baèng khí raén cuûa Ethane
Hình 5.4 Ñoà thò tra haèng soá caân baèng khí raén cuûa Propane
Hình 5.5 : Ñoà thò tra haèng soá caân baèng khí raén cuûa i-Butane
Hình 5.6 : Ñoà thò tra haèng soá caân baèng khí - raén cuûa n-Butane vaø CO2
Hình 5.7 : Ñoà thò tra haèng soá caân baèng khí raén cuûa H2S
Phöông phaùp Trekell-Campbell
Phöông phaùp naøy döï ñoaùn cho ñieàu kieän thaønh taïo hydrate ôû aùp suaát cao töø 7000kpa ñeán 41400
kpa, phöông phaùp naøy cuõng tra ñoà thò öùng vôùi moãi aùp suaát thì moãi caáu töû coù khaû naêng taïo hydrate
vôùi moät phaàn ∆T khaùc nhau. Rieâng ñoái vôùi C5+ thì
yC5+ = 100*yC5+/(1- yC1 - yC5+)
Hình 5.8 : Ñoà thò döï ñoaùn nhieät ñoä taïo hydrate ôû 6,9 MPa
Hình 5.14 : Ñoà thò döï ñoaùn nhieät ñoä taïo hydrate cuûa thaønh phaàn C5+ ôû 6,9MPa
Hình 5.15 : Ñoà thò döï ñoaùn nhieät ñoä taïo hydrate cuûa thaønh phaàn C5+ ôû 13,8->41,4 Mpa
Khi khí hydrocacbon giaõn nôû ngöôøi ta cuõng xaây döïng caùc ñoà thò döï ñoaùn ñieàu kieän hình thaønh
hydrate nhö sau:
Hình 5.16: Döï ñoaùn ñieàu kieän hình thaønh hydrate cho khí giaõn nôû coù γ = 0,6
Ví duï: moät hoãn hôïp khí gas γ = 0,7 aùp suaát ban ñaàu 10000kpa (abs) qua JT van giaõn nôû coøn 3400
kpa (abs) hoûi nhieät ñoä khí tröôùc khi qua van toái thieåu laø bao nhieâu ñeå khoâng xaûy ra hydrate.
Giaûi:
Tra ñoà thò hình 5.17 treân (γ = 0,7) ta döï ñoaùn nhieät ñoä caàn toái thieåu laø 44oC
Sau khi aùp duïng caùc phöông phaùp döï ñoaùn ñieàu kieän thaønh taïo hydrate ta coù theå veõ ñöôïc ñöôøng
cong hydrate FGH phaàn beân traùi cuûa ñöôøng cong laø phaàn coù theå hình thaønh hydrate. Do ñoù khoâng
neân vaän haønh cheá ñoä coâng ngheä ôû vuøng naøy maø khoâng coù caùc bieän phaùp söû lyù choáng hydrate.
Hình 5.20 : Ñöôøng ñaëc tính taïo hydrate cuûa khí gas
PHAÀN 6
DEHYDRATE-CHOÁNG HYDRATE HOAÙ
Choáng taïo hydrate baèng caùc chaát öùc cheá
Nhaèm ngaên ngöøa söï hình thaønh caùc hydrate toát nhaát laø phaûi laøm khoâ khí thaät toát tröôùc khi
qua caùc thieát bò coâng ngheä, tuy nhieân ñieàu naøy khoù thöïc hieän ñöôïc. Moät phöông phaùp khaùc laø ñöa
vaøo doøng khí caùc chaát öùc cheá nhö methanol, glycol…ñeå chuû ñoäng haï nhieät ñoä taïo hydrate. Khi söû
duïng caùc chaát öùc cheá ngöôøi ta laép caùc ñaàu phun vaøo doøng khí. Methanol coù aùp suaát hôi baõo hoaø
cao, do vaäy raát khoù taùch noù ra khoûi doøng khí, vieäc taùi sinh noù raát khoù khaên neân söï tieâu hao chaát naøy
laø khaù lôùn, methanol chuû yeáu duøng trong caùc oáng vaän chuyeån nhaèm phaù vôõ caùc hydrate taïo thaønh,
ngoaøi ra noù coøn duøng trong coâng ngheä phaân ly nhieät ñoä thaáp ñeå ngaên ngöøa söï taïo thaønh hydrate
trong khi laøm laïnh khí nhaèm taùch caùc hydrocacbon naëng, vaø hôi nöôùc. Glycol coù aùp suaát hôi baõo
hoaø raát thaáp neân khaû naêng thu hoài laø raát cao baèng phöông phaùp coâ ñaëc dung dòch chöùa glycol
Phöông phaùp tính toaùn chaát öùc cheá metanol

1. Tính mW (kg) : khoái löôïng nöôùc töï do trong heä thoáng
WH2O taïi PSAT, TSAT = A
WH2O taïi PCOLT, TCOLT = B
mW = F(A-B)
2. Tính d : nhieät ñoä caàn haï
d = HFT - TCOLT
HFT nhieät ñoä taïo hydrate ôû taïi PCOLT
3. Tính noàng ñoä chaát öùc cheá ngöôøi ta ñaõ xaây döïng coâng thöùc thöïc nghieäm sau:
XR = d.Mw/(Ki + d.Mw) (100)
Coâng thöùc naøy chæ toát khi XR < 26%
XR (%): % khoái löôïng chaát öùc cheá trong hoãn hôïp nöôùc.
Mw : Khoái löôïng phaân töû chaát öùc cheá.
d (oC) : Nhieät ñoä caàn haï (Xaùc ñònh baèng nhieät ñoä taïo hydrate HFT - nhieät ñoä thaáp nhaát
trong heä thoáng TCOLT)
Ki : Heä soá, Ki = 1297
Khi XR > 25% ta aùp duïng coâng thöùc d=-72ln(xH2O)
xH2O laø phaàn mol cuûa nöôùc trong hoãn hôïp nöôùc – methanol
sau ñoù qui ñoåi ra XR qua ñoà thò 6.1:
4. Tính khoái löông chaát öùc cheá ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc sau:
mI = mWXR/(XL-XR)
mI (kg): khoái löôïng chaát öùc cheá caàn phaûi bôm.
mW (kg): khoái löôïng nöôùc töï do trong heä thoáng.
XR (%): % khoái löôïng chaát öùc cheá trong hoãn hôïp nöôùc
XL (%) : % khoái löôïng nguyeân chaát cuûa chaát öùc cheá
5. Phaàn Methanol boác hôi bò maát theo pha khí vaø loûng ñöôïc xaùc ñònh theo
maát trong pha loûng HCLIQ = 0,4kgMeOH/m3 chaát loûng
maát trong pha khí HCVAP = C*F*XR
C tra hình 6.2
6. mI_TOTAL =( mI WATER + mI HC LIQUID + mI VAPOR) SF
SF heä soá an toaøn 1,1 ñeán 1,2
Thoâng soá cô baûn cuûa moät soá chaát öùc cheá thoâng duïng:
Methanol EG DEG
Ethylene glycol Diethylene glycol
Khoái löôïng phaân töû, Mw 32 62 106
Tyû troïng kg/m3 800 1110 1120
Ví duï:
Hoãn hôïp khí töï nhieân löu löôïng 3.5x106 std m3/ngaøy, ra khoûi maùy neùn ôû P=8000kpa, T= 40 oC, sau
ñoù ñöôïc giaûm aùp vaø laøm laïnh taïi P=6500kpa, T= 5oC ñeå taùch hydrocarbon loûng ñöôïc 60m3/106 std
m3. Tính löôïng Methanol noàng ñoä XL =100% caàn thieát ñeå traùnh taïo hydrate taïi P=40bar, T= 5oC
Giaûi:
3. Tính mW (kg) : khoái löôïng nöôùc töï do trong heä thoáng
WH2O taïi P= 8000kpa, T = 40oC = 1000kg/106 std m3
WH2O taïi PCOLT = 6500kpa, TCOLT = 5oC
mW = F(A-B) = 3,5x(1000 – 160) = 2940kg H2O/d
4. Tính d
d = HFT - TCOLT = 17-5=12
HFT nhieät ñoä taïo hydrate = 17oC
3. Tính noàng ñoä chaát öùc cheá ngöôøi ta ñaõ xaây döïng coâng thöùc thöïc nghieäm sau:
XR = d.Mw/(Ki + d.Mw) (100)
= 12x32x100/(1297+12x32) = 23%
4. Tính khoái löông chaát öùc cheá ñöôïc xaùc ñònh theo coâng thöùc sau:
mI = mWXR/(XL-XR)
= 2940x23/(100-23)=880kg/d
5. Phaàn Methanol boác hôi bò maát theo pha khí vaø loûng ñöôïc xaùc ñònh theo:
maát trong pha loûng HCLIQ = 0,4x60x3,5=80kg/d
maát trong pha khí HCVAP = C*F*XR = 17x3,5x23 = 1370 kg/d
C = 17 tra hình 6.2
6.mI_TOTAL =( mI WATER + mI HC LIQUID + mI VAPOR) SF
=(880+1370+80)1,1 = 2563kg/d
Hình 6.1 Ñoà thò qui ñoåi phaàn mole cuûa nöôùc ra phaàn traêm khoái löôïng methanol trong dung dòch
Hình 6.2 ñoà thò tra heä soá C
PHAÀN 7
ÑIEÀU KHIEÅN COÂNG NGHEÄ VAØ THIEÁT BÒ ÑIEÀU KHIEÅN
CAÙC CHEÁ ÑOÄ ÑIEÀU KHIEÅN VAØ LAØM THEÁ NAØO ÑEÅ ÑIEÀU KHIEÅN OÅN ÑÒNH
Quaù trình laøm vieäc treân giaøn neùn khí trung taâm coù quaù trình laøm vieäc cuûa caùc phaàn töû vaø caùc thieát
bò ñieàu khieån khoâng caàn söï tham gia tröïc tieáp cuûa con ngöôøi ñoù laø quaù trình ñieàu khieån töï ñoäng.
Moãi phaàn töû ñieàu khieån nhaän moät tín hieäu vaøo töø moät soá boä phaän cuûa heä thoáng ñieàu khieån, vaø taïo
neân moät tín hieäu ra ñöa vaøo phaàn töû khaùc. Caùc tín hieäu coù theå laø: doøng ñieän, ñieän aùp, aùp suaát, nhieät
ñoä, löu löôïng, vaän toác, gia toác, vò trí…quó ñaïo cuûa tín hieäu coù theå laø soùng ñieän, oáng daãn, lieân keát
cô….
Heä thoáng hôû vaø heä thoáng kín:
Heä thoáng hôû laø heä thoáng khoâng so saùnh keát quaû thöïc teá vôùi trò soá mong muoán (setpoint) sau taùc
ñoäng ñieàu khieån.
Heä thoáng kín laø heä thoáng taïo neân moät taùc ñoäng ño löôøng giöõa tín hieäu vaøo (giaù trò caàn setpoint) vaø
tín hieäu ra (giaù trò thöïc). Sai leäch giöõa hai tín hieäu naøy ñöôïc duøng laøm tín hieäu vaøo cuûa cô caáu ñieàu
khieån.
Hình: heä thoáng ñieàu khieån kín

Maïch phaûn hoài baét ñaàu töø tín hieäu ra Y ñöôïc ño (caûm bieán) bôûi thieát bò ño löôøng (Pressure, level,
temperature, flow transmitter ,detector… , qua cô caáu chuyeån ñoåi (cuõng chính laø boä phaän cuûa thieát
bò ño löôøng) ñeå bieán thaønh tín hieäu ñöôïc chuyeån ñoåi Y’ tæ leä vôùi Y. tín hieäu Y’ ñöôïc so saùnh vôùi tín
hieäu vaøo taïo neân sai leäch (error) ε = X-Y’ = giaù trò caàn – giaù trò thöïc ñöôïc tính toaùn qua cô caáu so
saùnh (laø cô caáu cuûa boä ñieàu khieån). Thieát bò ñieàu khieån bieán ñoåi ε thaønh tín hieäu taùc ñoäng u nhôø cô
caáu ñieàu khieån. Tín hieäu taùc ñoäng laø tín hieäu vaøo cuûa heä thoáng ñöôïc ñieàu khieån. Noù seõ taùc ñoäng
vaøo cô caáu taùc ñoäng, cô caáu taùc ñoäng thöôøng coù hai phaàn laø boä chuyeån ñoåi (converter) vaø phaàn töû
ñieàu khieån (van, quaït, bôm…) laøm thay ñoåi quaù trình laø moät ñoái töôïng ñieàu khieån, nhaèm trieät tieâu
sai leäch ñaõ hình thaønh.
Cô caáu ñieàu khieån thöïc hieän caùc cheá ñoä ñieàu khieån nhö sau: cheá ñoä ñieàu khieån tyû leä (P), cheá ñoä
tích phaân (I), cheá ñoä ñaïo haøm (D). Cheá ñoä P coù theå söû duïng rieâng bieät, hoaëc keát hôïp vôùi moät hoaëc
hai cheá ñoä khaùc. Cheá ñoä I coù theå duøng rieâng reõ nhöng thöïc teá ít duøng. Cheá ñoä D khoâng theå duøng
rieâng reõ. Caùc toå hôïp hay duøng laø PI, PD, PID.
Tuyeán tính vaø phi tuyeán
Khi phaân tích vaø thieát keá haàu heát caùc heä thoáng ñieàu khieån ñöôïc coi laø caùc phaàn töû tuyeán tính, töùc laø
phaàn töû ñieàu khieån cho tín hieäu ratæ leä thuaän vôùi tín hieäu vaøo. Tuy nhieân coù nhieàu daïng phi tuyeán
khaùc nhau xuaát hieän trong caùc phaàn töû ñieàu khieån nhö : treã, khoaûng cheát, baõo hoaø… maø ñaëc tính
cuûa noù ñöôïc theå hieän qua hình:
Hình: moái quan heä giöõa tín hieäu vaøo/ra (I/O) cuûa phaàn töû ñieàu khieån
- a: tuyeán tính: laø moái quan heä giöõa tín hieäu vaøo/ra (I/O) cuûa phaàn töû ñieàu khieån hoaøn toaøn laø
moät ñöôøng thaúng
- b: phi tuyeán : coù theå thay theá gaàn ñuùng baèng moät ñöôøng thaúng, ñöôøng naøy ñaët ôû vò trí sai soá
beù nhaát.
- c: Daûi cheát laø moät daõy caùc giaù trò maø ôû ñoù tín hieäu vaøo X khoâng laøm thay ñoåi tín hieäu ra
- d: Treã laø tính phi tuyeán daãn ñeán giaù trò tín hieäu ra Y khoâng truøng nhau khi tín hieäu vaøo taêng
hay giaûm.
- e: Treã vaø cheát theå hieän sai leäch lôùn nhaát cuûa tín hieäu ra ôû giôùi haïn treân vaø döôùi
- f: Baõo hoaø laø giôùi haïn cuûa moät daõy caùc giaù trò tín hieäu ra Y. Moät phaàn töû thöïc ñaït ñeán giôùi
haïn baõo hoaø khi tín hieäu vaøo thay ñoåi tín hieäu ra khoâng thay ñoåi.
Giaûm chaán vaø oån ñònh
Ñoä khuyeách ñaïi cuûa boä phaän ñieàu khieån xaùc ñònh moät ñaëc tính quan troïng cuûa heä thoáng ñieàu khieån
laø daïng giaûm chaán. Ñaëc tính naøy ñöôïc heä thoáng theå hieän ra nhö laø moät ñaùp öùng döôùi taùc ñoäng cuûa
beân ngoaøi. Ñaùp öùng cuûa heä thoáng ñieàu khieån theå hieän theo naêm daïng nhö sau
Hình: caùc daïng ñaùp öùng
Khi ñoä khuyeách ñaïi taêng ñaùp öùng cuûa heä thoáng thay ñoåi theo caùc daïng nhö sau:
a: quaù giaûm chaán, b: giaûm chaán tôùi haïn, c: giaûm chaán taét daàn, d: ñaùp öùng bieân ñoä khoâng ñoåi, e: ñaùp
öùng bieân ñoä taêng daàn
Ba loaïi ñaàu ñaëc tröng cho heä thoáng oån ñònh, hai loaïi sau ñaëc tröng cho traïng thaùi khoâng oån
ñònh. Kó thuaät oån ñònh ñöôïc duøng ñeå laøm taêng ñoä giaûm chaán trong heä thoáng, vaø do ñoù cho pheùp ñaït
ñöôïc ñoä khuyeách ñaïi cao. YÙù töôûng chung laø tìm moät tín hieäu choáng laïi söï thay ñoåi ñaïi löôïng ñöôïc
ñieàu khieån. Tín hieäu ñoù laø toác ñoä thay ñoåi ñaïi löôïng ñöôïc ñieàu khieån. Nhö ta bieát ñaïo haøm cuûa moät
bieán laø toác ñoä thay ñoåi cuûa bieán ñoù vaø tín hieäu laøm oån ñònh naøy ñöôïc coi nhö ñaïo haøm cuûa ñaïi
löôïng ñöôïc ñieàu khieån. Ñoä giaûm chaán taêng neáu ñaïo haøm cuûa ñaïi löôïng ñöôïc ñieàu khieån ñöôïc tröø ra
khoûi tín hieäu sai leäch tröôùc khi vaøo cô caáu ñieàu khieån. Moät tín hieäu laøm oån ñònh khaùc laø ñaïo haøm
cuûa tín hieäu sai leäch, neáu ñaïi löôïng ñieàu chænh laø moät haèng, tín hieäu naøy baèng giaù trò aâm cuûa ñaïo
haøm ñaïi löôïng ñöôïc ñieàu khieån. Giaûm chaán taêng neáu ñaïo haøm ñoä sai leäch ñöôïc coäng vôùi tín hieäu
sai leäch tröôùc khi vaøo cô caáu ñieàu khieån.
Muïc tieâu cuûa heä thoáng ñieàu khieån:
Hình : ñaùp öùng taûi baäc thang
Laøm giaûm toái ña giaù trò cuûa tín hieäu sai leäch, moät soá heä thoáng sai leäch coù theå giaûm ñeán 0, trong khi
caùc heä thoáng khaùc ñoøi hoûi sai leäch dö εd ñeå buø cho söï thay ñoåi cuûa phuï taûi. Trong caû hai tröôøng hôïp
heä thoáng ñieàu khieån caàn ñöa trò soá sai leäch veà giaù trò oån ñònh, trò soá khoâng thay ñoåi.
Muïc tieâu thöù hai laø giaûm ñeán möùc toái thieåu thôøi gian oån ñònh toâ
Muïc tieâu thöù ba laø giaûm ñeán möùc toái thieåu sai leäch dö εd sau khi ñaït ñöôïc traïng thaùi oån ñònh
Ñaùnh giaù heä thoáng ñieàu khieån :
Cho thay ñoåi phuï taûi theo haøm baäc thang sau ñoù quan saùt ñoà thò neáu bieân ñoä cuûa moät ñænh döông
baèng ¼ bieân ñoä cuûa ñænh döông tröôùc noù khi ñoù dao ñoäng laø taét daàn hoäi tuï toát:
Hình: Suy giaûm ¼ bieân ñoä khi coù taûi baäc thang
Caùc ví duï ñieàu khieån treân giaøn neùn khí trung taâm:
- heä thoáng ñieàu khieån möùc bình:
- heä thoáng ñieàu khieån aùp suaát
- heä thoáng ñieàu khieån löu löôïng:
- heä thoáng ñieàu khieån nhieät ñoä
Cheá ñoä ñieàu khieån tæ leä P:

Cheá ñoä ñieàu khieån tæ leä taïo neân tín hieäu ra ôû boä ñieàu khieån tæ leä vôùi tín hieäu sai leäch ε. Chuùng coù
moái quan heä tuyeán tính coá ñònh giöõa ñaïi löôïng ñöôïc ñieàu khieån vaø vò trí cuûa ñoái töôïng ñieàu khieån.
u = Pε + uo
qua coâng thöùc treân trong heä thoáng ñieàu khieån möùc caùc bình taùch neáu taêng ñoä khuyeách ñaïi P thì chæ
caàn moät sai leäch beù hôn cuûa ε cuõng ñuû ñeå van môû 100%, noùi caùch khaùc ñoä khuyeách ñaïi lôùn ñoøi hoûi
ñoä sai leäch nhoû ñeå ñaït ñöôïc vò trí cuûa van caàn thieát cho vieäc caân baèng quaù trình tuy nhieân vieäc taêng
ñoä khuyeách ñaïi naøy cuõng daãn ñeán xu höôùng taêng dao ñoäng cuûa ñaïi löôïng ñöôïc ñieàu khieån cho neân
caàn choïn phöông aùn dung hoaø.
Cheá ñoä naøy ñöôïc duøng cho nhöõng quaù trình coù dung löôïng nhoû vaø thay ñoåi phuï taûi nhanh P caàn
choïn ñuû lôùn ñeå traùnh dao ñoäng.
Cheá ñoä ñieàu khieån tích phaân I
u = Iêot εdt + uo
cheá ñoä ñieàu khieån tích phaân laøm thay ñoåi tín hieäu ra u tæ leä vôùi tích phaân cuûa tín hieäu sai leäch. Cheá
ñoä naøy taïo neân moät taùc ñoäng ñieàu khieån laøm taêng lieân tuïc taùc ñoäng ñieàu chænh theo thôøi gian. Neáu
ñoä sai leäch ε nhoû cheá ñoä taêng I coù taùc duïng hieäu chænh chaäm, neáu ñoä sai leäch ε lôùn cheá ñoä I taêng taùc
duïng hieäu chænh nhanh hôn. I laø toác ñoä tích phaân (1/s)
ñaëc tính I/O nhö sau:
hình : ñaëc tính I/O cuûa cheá ñoä I
cheá ñoä I haàu nhö luoân duøng vôùi P
Cheá ñoä ñieàu khieån ñaïo haøm D
u = D(dε/dt)
D laø haèng soá thôøi gian ñaïo haøm
Hình : Ñaùp öùng böôùc vaø ñoä doác cuûa cheá ñoä D lí töôûng
Cheá ñoä ñieàu khieån ñaïo haøm cho tín hieäu ra u tæ leä vôùi vaän toác thay ñoåi cuûa ε chính laø dε/dt cheá ñoä
D ngaên chaën moät sai leäch lôùn baèng caùch taïo neân moät taùc ñoäng hieäu chænh ñeå chaën laïi söï phaùt trieån
cuûa noù. Cheá ñoä D chæ taùc ñoäng vaøo tín hieäu ra cuûa boä ñieàu khieån khi tín hieäu sai leäch ε thay ñoåi (tín
hieäu ra khoâng phuï thuoäc vaøo giaù trò cuûa ñoä sai leäch). Vì theá cheá ñoä D khoâng söû duïng rieâng bieät maø
keát hôïp vôùi cheá ñoä khaùc. Ñaùp öùng böôùc vaø ñoä doác cuûa cheá ñoä ñaïo haøm lí töôûng ñöôïc minh hoaï ôû
hình ôû baát cöù thôøi ñieåm naøo, tín hieäu ra cuûa boä ñieàu khieån D luoân tæ leä vôùi ñoä doác, hoaëc toác ñoä
thay ñoåi cuûa ñoä sai leäch ε. Ñaùp öùng böôùc chæ ra nguyeân nhaân laøm cho cheá ñoä D khoâng duøng rieâng
trong thöïc teá vì ôû moãi vò trí thay ñoåi böôùc tín hieäu ra u coù ñoä doác voâ cöïc
Cheá ñoä ñieàu khieån PI
u = Pε + PIêot εdt + uo
Hình: Ñaëc tính I/O cuûa cheá ñoä PI
Cheá ñoä PI laø toå hôïp cuûa cheá ñoä P vaø I . ÔÛ ñaây khi thay ñoåi tín hieäu vaøo thì ban ñaàu boä PI laøm vieäc
nhö khaâu tæ leä töùc laø tín hieäu ra u tæ leä vôùi sai leäch ε , sau ñoù cheá ñoä I taïo ra söï thay ñoåi boå xung ôû
tín hieäu ra töùc laø laøm cho noù tæ leä vôùi tích phaân cuûa tín hieäu sai leäch. Toác ñoä tích phaân I laø soá ñaûo
cuûa thôøi gian caàn thieát ñeå cheá ñoä I thích öùng laïi söï thay ñoåi cuûa tín hieäu ra do cheá ñoä P ñöa ñeán.
Cheá ñoä I coù xu höôùng laøm taêng dao ñoäng cuûa ñaïi löôïng ñöôïc ñieàu khieån. Ñoä khuyeách ñaïi P caàn
phaûi giaûm khi keát hôïp cheá ñoä I. Ñieàu naøy laøm giaûm khaû naêng cuûa boä ñieàu khieån ñeå ñaùp öùng söï
thay ñoåi nhanh cuûa phuï taûi. Neáu quaù trình coù thôøi gian treã lôùn tín hieäu sai leäch khoâng ñaùp öùng kòp
thôøi sai leäch hieän coù trong quaù trình, söï treã naøy seõ daãn ñeán quaù hieäu chænh, cheá ñoä I tieáp tuïc laøm
thay ñoåi tín hieäu ra cuûa boä ñieàu khieån sau khi ñoä sai leäch ñaõ giaûm ñeán 0.
Cheá ñoä PI thöôøng duøng ôû quaù trình coù thay ñoåi phuï taûi lôùn khi moät mình cheá ñoä P khoâng coù khaû
naêng giaûm dao ñoäng vaø cheá ñoä I taïo neân taùc ñoäng hieäu chænh ñeå trieät tieâu dao ñoäng.
Cheá ñoä ñieàu khieån PD
u = Pε + PD(dε/dt) - αD(du/dt) + uo
α heä soá giôùi haïn cuûa ñaïo haøm
Cheá ñoä keát hôïp naøy cho pheùp giaûm xu höôùng dao ñoäng vaø cho pheùp taêng ñoä khuyeách ñaïi tæ leä. Ôû
cheá ñoä PD, khaâu P taïo neân söï thay ñoåi cuûa tín hieäu ra tæ leä vôùi tín hieäu sai leäch, khaâu D taïo neân söï
thay ñoåi boå sung cuûa tín hieäu ra tæ leä vôùi vaän toác thay ñoåi cuûa tín hieäu sai leäch ngaên chaën tröôùc giaù
trò môùi cuûa tín hieäu sai leäch vaø thay ñoåi tín hieäu ra moät caùch töông öùng. Taùc ñoäng ngaên ngöøa tröôùc
laøm cho khaâu D raát höõu duïng trong ñieåu khieån quaù trình coù phuï taûi thay ñoåi ñoät ngoät
Cheá ñoä ñieàu khieån PID
u = Pε + PIêot εdt + PD(dε/dt) + uo
Khaâu I duøng ñeå trieät tieâu sai leäch tæ leä khi thay ñoåi phuï taûi. Khaâu D giaûm dao ñoäng vaø taùc ñoäng
ngaên chaën söï thay ñoåi tín hieäu sai leäch. Vì theá PID ñöôïc duøng ôû quaù trình coù taûi troïng thay ñoåi ñoät
ngoät, möùc ñoä thay ñoåi lôùn .
Caùc boä PID thöïc teá coù chen heä soá giôùi haïn ñaïo haøm α vaøo khaâu PD neân u seõ laø
u = Pε + PIêot εdt + PD(dε/dt) - αD(du/dt) + uo
VAN
Hai loaïi van thoâng duïng laø van tröôït vaø van xoay
Van tröôït tieâu bieåu laø van caàu (globe valve), van xoay tieâu bieåu laø van böôùm, van bi
Hình 7.1 Van ñieàu khieån

Tuyø thuoäc yeâu caàu coâng ngheä maø ngöôøi ta duøng van coù ñaàu xaû (plug) khaùc nhau, cho bieát moãi loaïi
ñaàu xaû coù khaû naêng cho moâi chaát ñi qua tuyø haønh trình töông ñoái cuûa van hình 7.2; hình 7.3
Hình 7.2: Caùc loaïi ñaàu xaû cuûa van
Hình 7.3 : Ñoä môû vaø löu löôïng cuûa van-ñöôøng ñaëc tính van
Kích côõ van :
Choïn van coù kích côõ ñuùng laø raát quan troïng, neáu van quaù nhoû noù coù theå khoâng ñaùp öùng ñöôïc
yeâu caàu cho doøng löu chaát ñi qua, neáu quaù lôùn seõ laõng phí vaø laøm vieäc khoâng oån ñònh.
Moãi van ñieàu khieån ñeàu coù moät heä soá Cv khaùc nhau phuï thuoäc vaøo kích côõ vaø loaïi van ñieàu khieån.
Ñeå choïn ñöôïc ñuùng van phaûi bieát ñieàu kieän doøng chaûy thöïc teá vaø phöông phaùp tính toaùn Cv yeâu
caàu.
Caùc coâng thöùc ñeå tính kích thöôùc van ñöôïc chuaån hoaù bôûi ISA ñöôïc söû duïng khaù roäng raõi
ñoái vôùi chaát loûng doøng baùn tôùi haïn ( khi ∆P < ∆Ps *FL2)
doøng theå tích
doøng khoái löôïng:
ñoái vôùi chaát loûng doøng tôùi haïn ( khi ∆P >= ∆Ps *FL2)
doøng theå tích
doøng khoái löôïng
ñoái vôùi chaát khí doøng baùn tôùi haïn ( khi ∆P < P1 /2*FL2)
doøng theå tích:
ñoái vôùi chaát khí doøng tôùi haïn ( khi ∆P >= P1 /2*FL2)
doøng theå tích:
Chuù yù: khi van kieåu xoay ñöôïc laép ñaët giöõa hai ñaàu giaûm thì ta phaûi duøng CvRFp thay vì CvR(trong
baûng )
TÍNH CV KHI COÙ HIEÄU CHÆNH VÌ ÑOÄ NHÔÙT VAØ SOÁ REYNOLE
Khi chaát loûng coù ñoä nhôùt cao treân 40cSt hay trong ñieàu kieän löu löôïng thaáp thì ta phaûi hieäu chænh Cv
nhö sau:
khi Cv <= 0,1 ta phaûi hieäu chænh, cuõng neân hieäu chænh khi löu löôïng khí ôû möùc trung bình
Sau ñoù choïn CVR ít nhaát baèng 2 laàn Cv turbulent sau ñoù thay vaøo coâng thöùc ñeå tính toaùn FR vaø FR’ (khi
tính ra CVcorected neáu chöa ñaït thì taêng tieáp CVR leân (choïn van lôùn hôn) cho ñeán khi tính ra CVcorected
beù hôn 80% CVR laø ñaït yeâu caàu khoâng neân beù hôn 5% CVR).
Tính FR nhö sau:

ñoái vôùi doøng oån ñònh (CVR>0,5):
ñoái vôùi doøng oån ñònh (CVR =<0,5):
ñoái vôùi doøng chuyeån tieáp (vôùi moïi CVR ):
FR seõ laáy baèng giaù trò nhoû cuûa FR vaø FR’

n laáy nhö sau:
ñoái vôùi doøng beù CVR <= 0,5 thì n baèng:
löu yù min n = 2
trong coâng thöùc tính FR’ treân khoâng duøng khi soá Reynolds Rev <10
soá Reynolds Rev tính nhö sau:
ν ñoä nhôùt ñoäng hoïc (centistokes) neáu ñoä nhôùt laø centipoise µ thì ν = µ/Gf
ñoái vôùi khí gas thì ν ôû ñieàu kieän khí quyeån
moät soá heä soá hieäu chænh khaùc xaùc ñònh nhö sau:
Toùm laïi: khi baïn tính ra Cv, neáu vöôït quaù 80% CvR (giaù trò naøy trong hoà sô van khi noù môû 100%) thì
ta neân choïn loaïi van coù kích côõ lôùn hôn, ta cuõng khoâng neân choïn van coù Cv beù hôn 5% CvR van laép
giöõa hai ñaàu giaûm thì CVR = CVR Fp
ví duï: choïn van ñieàu khieån cho hoãn hôïp daàu thoâ C coù caùc tham soá nhö sau:
Giaûi:
giaû söû choïn van caàu 1 ½” coù CVR = 28 ( ít nhaát baèng 2 laàn CVturbulent ) coù FL = 0,9, Fd = 0,46
Ví duï: Haõy choïn van cho ñöôøng hoài chính treân giaøn neùn khí trung taâm (PCV6901) khi löu löôïng khí
laø 40000 scmh aùp suaát tröôùc van laø 10000kpa, sau van laø 5000kpa, nhieät ñoä doøng khí 40oC
Giaûi:
P1 = 10000kpa = 1450psi
P2 = 50000kpa = 725 psi
∆P = P1 - P2 = 725psi
T = 104oF= 564oR
Q = 40000 scmh = 1412586 scfh
G tæ troïng khí 0,75
Ta coù FL2 ~ 0,98*0,98 = 0,96
Cho neân ∆P> FL2 P1/2
chaát khí doøng tôùi haïn ( khi ∆P >= P1 /2*FL2)
doøng theå tích:
thay soá CV = 1412586 (0,75x564)0,5/(834x0,9x1450)= 26,7
Xem baûng taøi lieäu do haõng saûn xuaát van cung caáp beân döôùi:
Neân choïn van 3” class 900 coù CvR = 34,4 , FL = 0,98 van môû khoaûng 80% (coù theå choïn van 4”)
CV thöïc teá = 1412586 (0,75x564)0,5/(834x0,98x1450) = 24,5
CV thöïc teá / CvR = 71% chaáp nhaän ñöôïc.
Baûng tra Cv cho van kieåu HPT haõng fisher cung caáp
CAÙC COÂNG THÖÙC KHAÙC

Kích thöôùc van duøng cho chaát loûng:
Moãi loaïi van duøng cho chaát loûng ñeàu coù heä soá van Cv do nhaø cheá taïo cung caáp heä soá naøy tuyø thuoäc
vò trí môû cuûa van (% open), heä soá naøy coù lieân quan ñeán löu löôïng qua moái lieân heä:
Cv = (q/0,0865)(γ/∆P)0,5
q löu löôïng (m3/h)
∆P cheânh aùp qua van (kpa)
γ tæ troïng chaát loûng ôû ñieàu kieän nhieät ñoä doøng chaûy = ρL(T)/ ρH2O = 1000
Ví duï : haõy choïn van ñeå ñieàu khieån cho bình chöùa condensate löu löôïng trung bình q=100m3/h,
cheânh aùp khoaûng 690kpa, γ = 0,78
Giaûi:
Cv = (q/0,0865)(γ/∆P)0,5
= (100/0,0865)(0,78/690)0,5 = 38,8
Nhaø saûn xuaát cung caáp hoà sô van
Body Travel Cv @ % open
size 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100%
3” 1 ½” 4,5 5,78 9,96 17,7 26,5 36,6 52,7 71,7 91,5 107
4” 1 ½” 8,26 13,5 19,9 30,9 44,1 72,5 113 152 182 203
Neáu choïn van 3” thì van môû khoaûng 62%, trong khi choïn van 4” thì ñoä môû khoaûng 46%
Kích thöôùc van duøng cho chaát khí:
Ñoái vôùi chaát khí thì ta duøng thuaät ngöõ Cg vaø C1 thay cho Cv, heä soá naøy coù lieân quan ñeán löu löôïng
qua moái lieân heä:
m = 0,0475Cg (ρ1P1)0,5 sin[(3471/C1) (∆P/P1)]Deg
m löu löôïng khoái löôïng (kg/h)
∆P cheânh aùp qua van (kpa)
ρ1 tæ troïng chaát loûng ôû ñieàu kieän vaøo van
C1 (heä soá hoài phuïc aùp suaát) = 25 ñoái vôùi van böôùm
= 28 ñoái vôùi van bi
= 33->35 ñoái vôùi van caàu
Trong coâng thöùc treân sin[(3471/C1) (∆P/P1)]Deg phaûn aùnh doøng qua van laø tôùi haïn khi
[(3471/C1) (∆P/P1)]Deg ≥ 90okhi ñoù ta laáy [(3471/C1) (∆P/P1)]Deg = 90oñeå tính toaùn
Ñeå choïn ñöôïc chính xaùc kích côõ van ta coøn phaûi kieåm tra xem caùc tieâu chuaån veà tieáng oàn vaø tieâu
chuaån choáng xaâm thöïc van.
PHAÀN 8
VAN AN TOAØN
Coù ba daïng phoå bieán sau:
Van an toaøn daïng khoâng caân baèng
Ñaây laø daïng van an toaøn coù caáu taïo ñôn giaûn nhaát, thöôøng ñöôïc söû duïng khi xaû khí vaø heä
thoáng khoâng coù aùp suaát hoaëc ra moâi tröôøng.
Vì khoâng coù cô caáu caân baèng neân söï hoaït ñoäng cuûa van bò aûnh höôûng raát lôùn cuûa aùp suaát heä
thoáng xaû (aùp suaát ngöôïc).
Khi aùp suaát heä thoáng xaû (aùp suaát ngöôïc) lôùn hôn 10% aùp suaát ñaët van an toaøn, van daïng
khoâng caân baèng khoâng ñöôïc söû duïng.
Van an toaøn daïng caân baèng
Söï khaùc bieät giöõa van caân baèng vaø khoâng caân baèng laø ôû choã van daïng caân baèng ñöôïc thieát
keá theâm moät pitong hoaëc moät oáng sinphoâng ñaët phía treân ñóa laøm kín nhaèm loaïi tröø söï taùc ñoäng cuûa
aùp suaát ngöôïc leân ñóa laøm kín.
Hình 8.1 Van an toaøn daïng khoâng caân baèng
Hình 8.2 : Van an toaøn daïng caân baèng
Van an toaøn daïng ñieàu khieån pilot
Hai daïng van caân baèng vaø khoâng caân baèng trình baøy ôû treân ñeàu duøng löïc loø xo taùc ñoäng tröïc
tieáp leân ñóa laøm kín, khi aùp löïc töø döôùi thaéng ñöôïc löïc loø xo thì van seõ môû. Ñoái vôùi van coù aùp suaát
lôùn vaø löu löôïng lôùn ñoøi hoûi loø xo phaûi coù kích côõ lôùn töông öùng, do ñoù seõ taêng ñaùng keå kích côõ cuûa
van an toaøn.
Ñieåm öu vieät cuûa van an toaøn daïng ñieàu khieån pilot laø duøng moät “van an toaøn nhoû”-pilot ñeå
ñieàu khieån van chính, do ñoù khoâng caàn duøng loø xo taùc ñoäng tröïc tieáp leân ñóa laøm kín.
AÙp suaát nguoàn seõ taùc ñoäng ñoàng thôøi leân beà maët treân vaø beà maët döoùi cuûa ñóa laøm kín
(pitong), do tieát dieän tieáp xuùc cuûa maët treân lôùn hôn maët döôùi neân khi laøm vieäc bình thöôøng ñóa laøm
kín seõ bò taùc ñoäng ñoùng chaët. Khi aùp suaát taêng vöôït quaù aùp suaát ñaët cuûa van an toaøn nhoû ñieàu khieån
(daïng loø xo), phaàn aùp suaát phía treân ñóa laøm kín seõ bò xaû ñi, aùp suaát phía döôùi seõ ñaåy ñóa môû.
Van an toaøn daïng ñieàu khieån pilot bò haïn cheá söû duïng trong caùc tröôøng hôïp khi moâi chaát coù
nhieàu taïp chaát baån coù theå gaây taéc caùc oáng daãn ñieàu khieån.
Hình 8.3 : Van an toaøn daïng ñieàu khieån pilot
Xaùc ñònh löu löôïng van an toaøn phuïc vuï cho khí hydrocacbon:
w = (B)CKoAP1[Mw/(ZT)]0,5
w: löu löôïng khoái löôïng qua van kg/h
-5
B heä soá = 7,6x10
C: heä soá phuï thuoäc vaøo tæ soá nhieät dung rieâng k= Cp/Cv
Ko: hieäu suaát xaû aùp van do nhaø cheá taïo van cung caáp
A: tieát dieän cöûa xaû cuûa van mm2
P1 : aùp suaát tröôùc van kpa(a)
Mw: khoái löôïng phaân töû cuûa khí
Z : heä soá neùn taïi ñieàu kieän laøm vieäc
o
T : nhieät ñoä tröôùc van K
AÙp suaát P1 seõ laáy baèng aùp suaát ñaët coäng vôùi löôïng vöôït aùp cho pheùp (trong tröôøng hôïp thoâng
thöôøng laø 10% aùp suaát laøm vieäc cho pheùp). Do ñoù thoâng thöôøng P = 1.1 Pset.
Tieát dieän coù ích cuûa van xaùc ñònh töø chöõ caùi kyù hieäu qui öôùc treân van sau ñoù tra baûng sau:
orifice Tieát dieän mm2
D 71
E 126,5
F 198,1
G 324,6
H 506,5
J 830,3
K 1186
Ví du:ï treân van kyù hieäu 3 J 4 coù nghóa maët bích ñaàu vaøo 3”, maët bích ñaàu ra 4”, tieát dieän coù
ích cuûa van A= 830,30 mm2.
Heä soá C xaùc ñònh nhö sau:
k C
1 315
1,1 327
1,16 333
1,2 337
1,25 342
1,3 347
1,35 351
1,4 356
Ví duï : xaùc ñònh löu löôïng qua van an toaøn coù caùc thoâng soá sau:
Kích côõ: 2 H 3. AÙp suaát ñaët Pset = 2700 kpa. Vöôït aùp cho pheùp 10%. T = 40 oC, Mw = 22, Z = 0,92
Giaûi:
w = (B)CKoAP1[Mw/(ZT)]0,5
A = 506.5 mm2.
P = 1.1 x 2700 = 2970 kpa
γ = Mw/Mwair = 22/29 = 0,76
k = 1,3 – 0,31(γ-0,55) = 1,3 – 0,31(0,76-0,55) = 1,2
C = 337
Ko = 0,97
w =7,6 x 10-5 337x0.97x506,5x2970x (22/(0.92x313))0,5
w = 10392 kg/h
PHAÀN 9
ÑO LÖU LÖÔÏNG
Ño löu löôïng baèng orifice .
Ñaây laø phöông phaùp ño löu löôïng khí hay duøng nhaát hieän nay
Orifice ñaët vuoâng goùc vôùi höôùng doøng chaûy
caùc thieát bò ño keøm theo : ño aùp suaát tröôùc orifice, ño cheânh aùp tröôùc vaø sau, ño nhieät ñoä
Hình 9.1 Caáu taïo orifice

sau khi coù caùc thoâng tin töø caùc thieát bò ño ta coù coâng thöùc tính toaùn nhö sau:
Q m3/h Löu löôïng tính ôû ñieàu kieän chuaån

hw mm H2O Cheânh aùp qua orifice
Pf kpa(abs) Aùp suaát tröôùc orifice
Fb Heä soá orifice Tra baûng 3-16, phuï thuoäc vaøo kích côõ orifice
vaø ñöôøng kính oáng thoâng soá naøy ñeå tra ra
ñöôøng kính orifice
Fpb Heä soá aùp suaát ñieàu kieän chuaån, Aùp suaát ñieàu kieän chuaån Pb=101.325 kpa
Fpb = 101.325/Pb = 1
Ftf Heä soá hieäu chænh nhieät ñoä so vôùi Nhieät ñoä ñk chuaån = 15oC.
nhieät ñoä ñieàu kieän chuaån, Tf = nhieät ñoä doøng khí
Ftf = (288/(273 + TfoC))0.5
Fpv Heä soá phuï thuoäc vaøo heä soá neùn Z
Fpv = (1/Z)0.5
Fg Heä soá phuï thuoäc vaøo tyû troïng γ γ : tyû troïng töông ñoái cuûa khí ôû 15oC
Fg = (1/γ)0.5
Fr Heä soá phuï thuoäc vaøo heä soá Reynold b tra baûng
(cheá ñoä doøng chaûy) = 1+ b/(hwPf)0,5
Y Heä soá giaõn nôû cuûa oáng vaø orifice phuï
thuoäc vaøo aùp suaát Y ∼ 1
Ftb Heä soá nhieät ñoä ñieàu kieän chuaån, Ftb =
1 ñoái vôùi nhieät ñoä chuaån baèng 15oC
Fa Heä soá giaõn nôû nhieät cuûa orifice =1
khi Tf<120oF.
Tmeas
Tæ soá giöõa ñöôøng kính trong cuûa oáng vaø ñöôøng kính orifice toát nhaát vaøo khoaûng:
Pipe taps Flange taps
0,2->0,67 0,15->0,7
Hình 9.2 : Boä ño löu löôïng qua taám loã
Ño löu löôïng kieåu turbine

Ño löu löôïng kieåu turbine coù öùng duïng roäng raõi, ngoaïi tröø cho chaát loûng coù ñoä nhôùt cao, khi laøm
vieäc turbine seõ quay maø toác ñoä quay phuï thuoäc vaøo löu löôïng vaø tính chaát cuûa moâi chaát qua noù
Xaùc ñònh ñöôïc toác ñoä cuûa turbine laø seõ xaùc ñònh ñöôïc löu löôïng. Do ñoù thieát bò ño löu löôïng
baèng turbine laø thieát bò ño toác ñoä quay cuûa turbine.
Moãi voøng quay seõ töông öùng vôùi moät löu löôïng theå tích, ñöôïc xaùc ñònh baèng heä soá turbine .
Hình 9.3 : Boä ño löu löôïng kieåu turbine
Hình 9.4 : Baûng tra heä soá Fb
Hình 9.5 : Baûng tra heä soá Fb
Hình 9.6 : Baûng tra heä soá b
Hình 9.7: Baûng tra heä soá b
PHAÀN 10
LÖU LÖÔÏNG VAØ ÑÖÔØNG OÁNG
1. Cheá ñoä doøng chaûy
ÔÛ caùc toác ñoä thaáp, caùc phaàn töû cuûa moâi chaát chuyeån ñoäng theo doøng chaûy töông ñoái oån ñònh
vaø thaúng haøng. Toác ñoä cuûa doøng chaûy ñaït cöïc ñaïi ôû taâm ñöôøng oáng vaø gaàn nhö baèng 0 taïi thaønh
oáng. Cheá ñoä doøng chaûy naøy ñöôïc goïi laø doøng chaûy taàng
Neáu taêng toác ñoä doøng chaûy tôùi moät möùc ñoä naøo ñoù, caùc phaàn töû trong doøng chaûy baét ñaàu
chuyeån ñoäng hoãn loaïn (khoâng coøn thaúng haøng so vôùi phöông doøng chaûy). Cheá ñoä doøng chaûy naøy
ñöôïc goïi laø doøng chaûy roái.
Ñeå xaùc ñònh cheá ñoä doøng chaûy, Reynold ñaõ ñöa ra moät heä soá khoâng ñôn vò - heä soá Reynold Re
Re = dvρ/µ = 4qρ/(πdµ) = 4m/(πdµ)
d (m): ñöôøng kính trong cuûa oáng.
v (m/s) :vaän toác doøng chaûy.
ρ (kg/m3): tyû troïng moâi chaát taïi ñieàu kieän doøng chaûy.
µ (kg/(m.s): ñoä nhôùt moâi chaát. (1cp=0,001kg/m.s)
m (kg/s) : löu löôïng khoái löôïng
q(m3/s) : löu löôïng theå tích
S (m2) : thieát dieän trong cuûa oáng
gc heä soá chuyeån ñoåi khoái löôïng/löïc = 1(kg.m/N.s2)
g: gia toác troïng tröôøng = 9,81m/s2
P (Pa) : aùp suaát
f: ñoä nhaùm
∆X (m) : hieäu ñoä cao (h2-h1)
Neáu Re< 2000 : cheá ñoä doøng chaûy taàng oån ñònh, f=16/Re.
Re> 4000 :cheá ñoä doøng chaûy roái, f=0,042Re0,194 (duøng cho oáng lôùn d>20cm, 8in) .
Re> 4000 :cheá ñoä doøng chaûy roái, f=0,042Re0,172 (duøng cho oáng nhoû d<=20cm, 8in) .
4000 > Re > 2000 : Cheá ñoä chuyeån tieáp, coù theå laø oån ñònh hoaëc roái.
Toån hao aùp löïc ñoái doøng chaûy chaát loûng
Toån hao aùp löïc cuûa doøng chaûy ñöôïc chia thaønh 3 thaønh phaàn sau:
− Toån hao aùp löïc do ma saùt ∆Pf.
− Toån hao aùp löïc do thay ñoåi theá naêng ∆PX. ∆PX ∼ (∆X)ρg/gc
− Toån hao aùp löïc do thay ñoåi ñoäng naêng ∆Pv. ∆Pv ∼ (∆V2)/(2g)
∆P = ∆Pf + ∆PX + ∆Pv
Trong heä thoáng ñöôøng oáng ñoàng nhaát, söï thay ñoåi toác ñoä doøng chaûy gaàn nhö baèng 0. Do
ñoù phaàn toån hao do ñoäng naêng ∆Pv ~ 0. Thöïc teá trong tính toaùn toån hao aùp löïc, phaàn naøy
thöôøng khoâng ñaùng keå vaø ñöôïc boû qua.
Toån hao do thay ñoåi theá naêng chính laø coät aùp thuyû tónh do thay ñoåi ñoä cao. Phaàn naøy ñöôïc
xaùc ñònh deã daøng, tyû leä vôùi thay ñoåi ñoä cao vaø tyû troïng. ∆PX = (∆X)ρ(g/gc).
Phaàn toån hao aùp löïc do ma saùt ∆Pf laø phaàn quan troïng nhaát. Phöông trình toång quaùt ñeå xaùc
ñònh toån hao aùp löïc do ma saùt coù daïng nhö sau:
∆Pf = -2f.ρ.L.v2.ρ/(gcd)
L (m): chieàu daøi oáng
Toùm laïi sau khi boû qua phaàn toån hao aùp löïc do thay ñoåi ñoäng naêng ta coù toång toån hao aùp löïc ñöôïc
ruùt goïn nhö sau:
∆P=(P2-P1) = ∆Pf + ∆Px = -2f.ρ.L.v2.ρ/(gcd)-(∆X)ρ(g/gc).
d = 1,265q0,4.{f.Lρ/(∆Pf.gc)}0,2
neáu chöa bieát f ta neân duøng coâng thöùc sau:
cho oáng nhoû:
d = 0,647.q0,397.ρ0.172.µ0.036.{L/(∆Pf .gc)}0,207
cho oáng lôùn:
d = 0,647.q0,376.ρ0.168.µ0.041.{L/(∆Pf .gc)}0,208
ví duï: Tính toaùn ñöôøng kính cho oáng daãn daàu 0,0416m3/s, γ=0.79, toån hao aùp toaøn tuyeán laø 500kpa,
L=20km, ñoä nhôùt 10cp, duøng oáng lôùn.
Giaûi:
d = 0,647.q0,376.ρ0.168.µ0.041.{L/(∆Pf .gc)}0,208
thay soá:
d = 0,647.(0,0416)0,376.(790) 0.168.(10x0,001) 0.041.{20000/(500000x1)}0,208
= 0,255m
Tính löu löôïng vaän chuyeån:

cho oáng nhoû:
q = [3,127d2,64/(ρ0.453.µ0.094)][(∆Pf .gc)/L}0,547
cho oáng lôùn:
q = [3,18d2,661/(ρ0.446.µ0.107)][(∆Pf .gc)/L}0,554
Tính toån hao aùp suaát:

cho oáng nhoû:
∆Pf/L = q1,828.ρ0.828.µ0.172/(8,038.gc. d4.828)
cho oáng lôùn:
∆Pf/L = q1,806.ρ0.806.µ0.194/(8,081.gc. d4.806)
ví duï: Tính toaùn toån hao aùp suaát tuyeán oáng, ñöôøng kính trong d=0,254m, löu löôïng daãn daàu
0,0416m3/s, γ=0.79, L=20km, ñoä nhôùt 10cp, duøng oáng lôùn.
Giaûi:
cho oáng lôùn:
∆Pf = L. q1,806.ρ0.806.µ0.194/(8,081.gc. d4.806)
= 20000x0,04161,806.7900.806.(10x0,001) 0.194/(8,081x1. 0,2544.806)
= 510000Pa
Toån hao aùp löïc ñoái doøng chaûy chaát khí

Cô sôû tính toaùn cuõng töông töï nhö ñoái vôùi chaát loûng, nhöng phöùc taïp hôn do khí laø chaát chòu
neùn, caùc tính chaát (tyû troïng, ñoä nhôùt, ñoä neùn…) thay ñoåi theo aùp suaát vaø nhieät ñoä.
Toån hao aùp löïc cuõng gioáng nhö ñoái vôùi chaát loûng tuy nhieân:
Toån hao do thay ñoåi ñoäng naêng khoâng ñaùng keå ñöôïc boû qua.
Toån hao do thay ñoåi theá naêng khí coù tyû troïng raát nheï do ñoù phaàn naøy coù theå boû qua.
P1 (kpa): aùp suaát ñieåm ñaàu
P2 (kpa): aùp suaát ñieåm cuoái
Psc (kpa): aùp suaát ñieàu kieän chuaån
Pm: (kpa) aùp suaát trung bình
T1 (oK): nhieät ñoä ñieåm ñaàu
T2 (oK): nhieät ñoä ñieåm cuoái
Tm (oK): nhieät ñoä trung bình
Tg (oK): nhieät ñoä moâi tröôøng quanh oáng
Tsc (oK): nhieät ñoä ôû ñieàu kieän chuaån
qsc (m3/d): löu löôïng ôû ñieàu kieän chuaån
γ : tyû troïng töông ñoái cuûa khí
f : heä soá ma saùt.
L (m): chieàu daøi oáng
d (m): ñöôøng kính trong cuûa oáng
Zm: heä soá neùn trung bình taïi ñieàu kieän doøng chaûy.
K: heä soá
E: heä soá hieäu quaû ñöôøng oáng, E= 0.88 - 0.95
Re: soá Reynols
Pm = Pavg =2/3[(P1 + P2) - P1 P2/( P1 +P2)]
Tm = Tavg = [(T1 - T2)/ln{(T1 -Tg)/( T2 -Tg)]} + Tg
Zm = Zavg
Ñeå ñôn giaûn trong vieäc tính toaùn thöïc teá ngöôøi ta ñaõ thaønh laäp caùc coâng thöùc xaùc ñònh khaû naêng vaän
chuyeån cuûa ñöôøng oáng nhö sau:
Ví duï: ñöôøng oáng khí veà bôø töø giaøn neùn khí trung taâm coù caùc thoâng soá nhö sau, haõy tính khaû naêng
vaän chuyeån cuûa ñöôøng oáng.
P1(kpa) P2(kpa) d (m) rel den L (m) T1(K) T2 (K) T round T mean P mean Z mean E qsc (m3/d)
12500 6000 0.38 0.78 110000 318 303 298 308.82 9630.63 0.528521 0.9 8889068.6
coâng thöùc Panhandle B

Löu yù : treân ñöôøng oáng coù caùc thieát bò nhö valve , co, cuùt, ñaàu noái… taïi ñaây toån hao aùp löïc do ma
saùt seõ lôùn hôn do thay ñoåi höôùng doøng chaûy vaø thieát dieän thu nhoû, thöôøng ñöôïc goïi laø toån hao cuïc
boä. Thoâng thöôøng ngöôøi ta seõ qui ñoåi caùc thieát bò treân thaønh caùc ñoaïn oáng töông ñöông sau ñoù coäng
vaøo ñoä daøi thöïc teá thaønh ñoä daøi töông ñöông ñeå tính toaùn.
Baûng sau höôùng daãn qui ñoåi caùc thieát bò ñöôøng oáng thaønh caùc ñoaïn oáng coù toån hao töông ñöông.
Hình 10.1: Toån hao aùp löïc qui ñoåi cuûa van, ñaàu noái.
Ví duï: tính toaùn chieàu daøi qui ñoåi ñoaïn oáng sau ñeå tính toån hao aùp löïc:
Giaûi:
Töø hình 10.1
10” ball valve Le = 1,8 m
10” 90o S.R. el Le = 8,2m
10” tee Le = 18m
chieàu daøi qui ñoåi laø L = 5 + 1,8 + 15 + 8,2 + 2 + 18 +10 = 60m
Ñeå tính khaû naêng vaän chuyeån cuûa caùc heä thoáng oáng maéc song song hay noái tieáp ta theo coâng thöùc
qui ñoåi chieàu daøi vaø ñöôøng kính oáng nhö sau:
Hai oáng loaïi lôùn A vaø B maéc song song seõ töông ñöông vôùi oáng E theo phöông trình nhö sau:
De2.661/Le0.554 = DA2.661/LA0.554 + DB2.661/LB0.554
Hai oáng loaïi nhoû A vaø B maéc song song seõ töông ñöông vôùi oáng E theo phöông trình nhö sau:
De2.641/Le0.547 = DA2.641/LA0.547 + DB2.641/LB0.547
Ví duï: hai oáng 10” vaø 12” maéc song song 6km neáu duøng oáng 14” thì chieàu daøi töông ñöông laø bao
nhieâu:
Giaûi:
De2.661/Le0.554 = DA2.661/LA0.554 + DB2.661/LB0.554
142.661/Le0.554 = 102.661/60.554 + 122.661/60.554
ta ñöôïc Le = 5,3 km
Oáng nhoû B seõ töông ñöông oáng A theo phöông trình:
DA = DB(LA/LB)0,207 hoaëc LA = LB(DA/DB)4,828
Oáng lôùn B seõ töông ñöông oáng A theo phöông trình:
DA = DB(LA/LB)0,208 hoaëc LA = LB(DA/DB)4,806
Ví duï: oáng B coù D=200mm daøi 2000m töông ñöông oáng A coù D=100mm theo chieàu daøi nhö sau:
LA = LB(DA/DB)4,828
LA = 2000(100/200)4,828 = 70,4m
PHAÀN 11
ÑÖÔØNG OÁNG, MAËT BÍCH, ÑAÀU NOÁI…
Hình 11.1 : Maët bích vaø caùc thoâng soá

Nominal size: laø kích thöôùc danh nghóa cuûa maët bích.
Pressure rating: laø caáp chòu aùp löc thöôøng coù caùc caáp nhö sau: class 150, 300, 400, 600, 900, 1500,
2500.
Material designation: vaät lieäu cheá taïo maët bích ví duï A105, A 105 M-96, A 181, A182, A182 M –
96, A350…
Hình : Khaû naêng chòu aùp suaát cuûa vaät lieäu suy giaûm theo nhieät ñoä
KHAÛ NAÊNG CHÒU AÙP SUAÁT THEO NHIEÄT ÑOÄ CUÛA MAËT BÍCH
PRESSURE-TEMPERATURE RATINGS
FOR STEEL PIPE FLANGES AND FLANGED
FITTINGS
CLASS 150 300 400 600 900 1500 2500
Hydrostatic test pressure psig 450 1125 1500 2225 3350 5575 9275
temperature F max allowable non shock pressure psig
100 285 740 990 1480 2220 3705 6170
200 260 675 900 1350 2025 3375 5625
300 230 655 875 1315 1970 3280 5470
400 200 635 845 1270 1900 3170 5280
500 170 600 800 1200 1795 2995 4990
600 140 550 730 1095 1640 2735 4560
650 125 535 715 1075 1610 2685 4475
700 110 535 710 1065 1600 2665 4440
750 95 505 670 1010 1510 2520 4200
800 80 410 550 825 1235 2060 3430
850 65 270 355 535 805 1340 2230
900 50 170 230 345 515 860 1430
950 35 105 140 205 310 515 860
1000 20 50 70 105 155 260 430
Coâng thöùc tính aùp suaát thöû thuyû löïc ñöôøng oáng
P = 2St/D
D = ñöôøng kính cuûa oáng inchs

P= aùp suaát laøm vieäc psi
S1= öùng suaát doïc truïc psi = PD/4t
S1= öùng suaát chu vi psi = PD/2t
t= ñoä daøy cuûa oáng inchs
S ñöôïc laáy baèng % cuûa cöôøng ñoä chòu uoán toái thieåu (min yield strength)
percent of specified min yield
grade Size strength
A&B 23/8in(60,3mm) vaø lôùn hôn 60%
X42 59/16in(141,3mm) vaø nhoû hôn 60%
65/8in (168,3mm) vaø 85/8in (219,1mm) 75%
ñeán
103/4in (273mm) vaø 185/8in (457mm) bao goàm 85%
X80** 20in (508mm) vaø lôùn hôn 90%
grade min tension strength Mpa min yield stength Mpa

A 330 205
B 415 240
AÙP SUAÁT LAØM VIEÄC LÔÙN NHAÁT CHO PHEÙP CUÛA OÁNG
P: aùp suaát laøm vieäc lôùn nhaát cho pheùp (Psig) = 2SEt/(D+1.2t)
S:=15000 psig öùng suaát cuûa haàu heát vaät lieäu oáng thoâng thöôøng ôû nhieät ñoä -20 to 650 ñoä F
E = 1 hieäu suaát lieân keát cho oáng ñuùc khoâng haøn
D= ñöôøng kính trong cuûa oáng khoâng haøn
t:= ñoä daøy oáng thaáp nhaát, inches (0,875 times the nominal thichness)
ÑOÄ DAØY TOÁI THIEÅU (min) CUÛA OÁNG

t: ñoä daøy toái thieåu cuûa oáng (in): t=PR/(SE-0.6P)
P: aùp suaát oáng (psig)
S=15000 öùng suaát cho haàu heát caùc loaïi oáng coù nhieät < 650 ñoä F
E hieäu suaát noái cuûa oáng ñuùc lieàn
R baùn kính trong cuûa oáng
BAÛNG TRA ORING KIEÅU R KHI BIEÁT MAËT BÍCH VAØ CLASS
NPS CLASS 150 300 400 600 900 1500 2500
1/2 R11 R11 R11 R12 R13
3/4 R13 R13 R13 R14 R16
1 R15 R16 R16 R16 R16 R18
1 1/4 R17 R18 R18 R18 R18 R21
1 1/2 R19 R20 R20 R20 R20 R23
2 R22 R23 R23 R23 R24 R26
2 1/2 R25 R26 R26 R26 R27 R28
3 R29 R31 R31 R31 R31 R35 R32
3 1/2 R33 R34 R34 R34
4 R36 R37 R37 R37 R37 R39 R38
5 R40 R41 R41 R41 R41 R44 R42
6 R43 R45 R45 R45 R45 R46 R47
8 R48 R49 R49 R49 R49 R50 R51
10 R52 R53 R53 R53 R53 R54 R55
12 R56 R57 R57 R57 R57 R58 R60
14 R59 R61 R61 R61 R62 R63
16 R64 R65 R65 R65 R66 R67
18 R68 R69 R69 R69 R70 R71
20 R72 R73 R73 R73 R74 R75
24 R76 R77 R77 R77 R78 R79
Chuù yù : chæ soá Rxx ñaõ ñöôïc in treân thaân Oring, do ñoù khi coù class vaø NPS cuûa maët bích ta deã daøng
choïn ra ñuùng loaïi Oring theo Rxx. (Phaûi chaéc chaén bích duøng oring loaïi R)
Hình 11.2 : Maët caét cuûa caùc loaïi Oring kieåu BX, RX, R
Hình 11.3 : Oáng vaø caùc thoâng soá ghi treân thaân
Hình 11.4 : Ñaàu noái
Hình 11.5: Maët Bích
Hình 11.6: gaskets amiang (flat gaskets) vaø spiral wound

Cuõng nhö Oring thì treân spiral wound coù in class vaø NPS do ñoù khi bieát maët bích vôùi class vaø NPS
thì choïn spiral wound coù cuøng class vaø NPS laø ñöôïc.
Hình 11.7: Moät soá hình aûnh veà van
Hình 11.8 : Thieát bò ño möùc chaát loûng
Hình 11.9: Toång hôïp
BAÛNG TRA CAÙC THOÂNG SOÁ OÁNG COÂNG NGHEÄ: (ví duï minh hoaï)
Hình: Baûng tra caùc thoâng soá cuûa oáng

KHAÛ NAÊNG CHÒU AÙP SUAÁT CUÛA VAN THEO CAÁP ÑOÄ VAØ VAÄT LIEÄU NHÖ SAU:
PHAÀN 12
BÌNH TAÙCH DAÀU KHÍ.
THIEÁT BÒ PHAÂN LY KHÍ LOÛNG:
Caùc thieát bò taùch khí vaø daàu laø moät boä phaän cuûa thieát bò khai thaùc treân beà maët ñöôïc duøng ñeå taùch
caùc saûn phaåm khai thaùc töø caùc gieáng daàu vaø khí thaønh chaát loûng vaø khí rieâng bieät. Caùc thieát bò naøy
ñöôïc laép ñaët treân saøn khai thaùc, ñöôøng oáng phaân phoái hay caùc boàn chöùa taïo thaønh moät boä phaän
hoaøn chænh cuûa heä thoáng khai thaùc
CAÙC DAÏNG BÌNH TAÙCH:
Theo hình daùng caùc bình taùch thöôøng coù caùc hình daùng sau: Bình taùch ñöùng, bình taùch
ngang, bình taùch hình caàu.
Theo soá pha thì coù bình taùch hai pha, bình taùch ba pha.
Ñeå choïn ñöôïc ñuùng loaïi bình taùch phaûi döïa vaøo caùc öùng duïng kó thuaät cuõng nhö caùc chæ tieâu
kinh teá, öu, nhöôïc ñieåm cuûa töøng loaïi
Hình 12.1: Bình taùch ngang vaø ñöùng
Hình 12.2 : Maøn chaén söông
CAÁU TAÏO BÌNH TAÙCH

Taám chaén loái vaøo ñeå ñoåi höôùng doøng giuùp taùch chaát loûng theo nguyeân taéc va ñaäp, troïng löïc.
Maøn söông chaén loái khí ra giuùp lieân keát caùc gioït chaát loûng nhoû bò cuoán theo doøng khí thaønh gioït lôùn
hôn roài rôi xuoáng nôi chöùa chaát loûng.
Thieát bò ño möùc chaát loûng ñeå giaùm saùt khi vaän haønh.
Van an toaøn nhaèm baûo veä bình taùch khoûi aùp suaát cao vöôït quaù aùp suaát cho pheùp.
Caùc thieát bò töï ñoäng khaùc….
Caùc bình taùch thöôøng bao goàm 4 khu vöïc
Khu vöïc 1: phaàn taùch khí chuû yeáu , nôi xaûy ra quaù trình taùch chuû yeáu phaàn chaát loûng töï do
trong doøng hoãn hôïp loûng khí.
Phaàn 2: phaàn laéng chaát loûng.
Phaàn 3: phaàn chöùa chaát loûng.
Phaàn 4: Phaàn baãy caùc gioït chaát loûng lieân keát chuùng laïi vaø rôi xuoáng.
BÌNH TAÙCH ÑÖÙNG:
Saûn phaåm vaøo bình taùch phaûi qua boä phaän daãn höôùng gaây ra vieäc taùch sô boä bôûi ba taùc ñoäng ñoàng
thôøi: troïng löïc, ly taâm, va chaïm. Khí ñöôïc taùch bay leân phía treân, trong khi chaát loûng rôi xuoáng nôi
chöùa, caùc gioït loûng nhoû ñöôïc thu hoài nhôø maøn chaén söông
Öu ñieåm: bình taùch ñöùng coù theå ñieàu khieån löôïng töông ñoái lôùn chaát loûng maø khoâng bò cuoán theo
doøng khí, noù ñieàu khieån möùc toát hôn. Thöôøng duøng cho nhöõng gieáng coù tæ leä khí daàu töø thaáp ñeán
trung bình. Bình taùch ñöùng cuõng coù theå kieåm soaùt caùt, haït raén, khuynh höôùng chaát loûng bay hôi trôû
laïi ñöôïc giaûm thieåu vì dieän tích maët caét ngang beù, ñaây cuõng laø moät öu ñieåm vì noù chieám khoâng
gian ngang beù phuø hôïp giaøn khai thaùc chaät heïp.
Nhöôïc ñieåm: chi phí cheá tao, vaän chuyeån ñeán nôi laép ñaët cao. Khi hai bình taùch coù cuøng coâng suaát
thì bình taùch ñöùng thöôøng coù kích thöôùc lôùn hôn bình taùch ngang.
BÌNH TAÙCH NGANG
Loaïi naøy coù theå daïng oáng ñôn hay oáng keùp.
Trong bình taùch oáng ñôn saûn phaåm qua loái vaøo ñeán taám chaén taïi ñaây cuõng dieãn ra quaù trình taùch sô
boä, chaát loûng rôi xuoáng nôi chöùa, nôi khí ra cuõng coù maøn chaén söông.
Trong bình taùch oáng keùp, oáng treân hoaït ñoäng nhö bình taùch trong khi oáng döôùi coù chöùc naêng toàn tröõ
chaát loûng. Khí di chuyeån oáng treân vôùi vaän toác cao hôn
Öu ñieåm: bình taùch loaïi naøy coù theå taùch ba pha khí-daàu-nöôùc bình taùch ngang coù dieän tích tieáp xuùc
daàu khí lôùn , cho pheùp khí thoaùt nhanh hôn, vì theá noù coù theå xöû lyù theå tích khí nhieàu , tính kinh teá vaø
hieäu suaát cao, chi phí cheá taïo reû, chi phí vaän chuyeån thaáp hôn so vôùi bình taùch ñöùng. Chuùng cuõng
thuaän lôïi hôn choù vieäc laép ñaët vaø baûo haønh. Bình taùch ngang haïn cheá doøng roái vaø taïo boït. Vôùi cuøng
moät coâng suaát cho tröôùc bình taùch ngang nhoû hôn vaø reû hôn bình taùch ñöùng. Bình taùch ngang thöôøng
duøng cho nhöõng gieáng coù tæ leä khí–daàu (GOR) cao.
Nhöôïc ñieåm: vieäc ñieåu khieån möùc laø moät vaán ñeà khoù trong bình taùch ngang, khoâng gian giao ñoäng
möùc bò giôùi haïn. Vieäc laøm saïch gaëp khoù khaên vaø vì theá khoâng tieän cho nhöõng gieáng nhieàu caùt. Bình
taùch ngang chieám khoâng gian lôùn tuy nhieân coù theå giaûm thieåu baèng xeáp choàng caùc bình taùch.
BÌNH TAÙCH CAÀU
Bình taùch caàu ñöôïc cheá taïo ñeå toái öu coâng duïng cuûa nhöõng thieát bò taùch khí-loûng hieän coù. Moät thieát
bò höôùng doøng theo tieáp tuyeán vôùi voû bình, chaát loûng taùch ra do bò giaûm vaän toác ñoät ngoät trong bình,
nôi khí ra cuõng coù maøn chaén söông.
Öu ñieåm: bình taùch kieåu naøy chi phí khoâng cao, reû hôn so vôùi daïng ñöùng hay ngang. Loaïi hình caàu
caân ñoái, nhoû , goïn, thích hôïp cho nhöõng gieáng coù GOR trung bình.
NGUYEÂN LYÙ TAÙCH

Coù nhieàu kyõ thuaät khaùc nhau öùng duïng vaøo vieäc xöû lyù taùch daàu-khí nhöng coù theå xeáp vaøo hai loaïi:
taùch cô hoïc vaø taùch hoaù phaåm döïa treân nguyeân taéc caân baèng nhieät ñoäng khí loûng. Bình taùch cô hoïc
theo ba cô cheá: taùch nhôø troïng löïc, taùch nhôø ly taâm, taùch nhôø va ñaäp.
Hình 12.3: Bình taùch caáu taïo vaø laøm vieäc

THIEÁT KEÁ CHOÏN LÖÏA BÌNH TAÙCH
Xaùc ñònh ñoä daøy thaønh bình:
Coâng thöùc cô baûn ñeå xaùc ñònh ñoä daøy bình taùch (ASME )
Ñoái vôùi phaàn thaân hình truï:
t= PDI/(2SE-1,2P) +C
t= PDo/(2SE+0,8P) +C
Ñoái vôùi phaàn thaân hình caàu:
t= PR/(2SE-0,2P) +C
t: ñoä daøy thaønh bình (mm)
P aùp suaát thieát keá (Mpa) thöôøng thì aùp suaát thieát keá P =1,1 aùp suaát lôùn nhaát khi vaän haønh,
trong khi aùp suaát lôùn nhaát khi vaän haønh = 1,1 aùp suaát vaän haønh bình thöôøng
DI ñöôøng kính trong thaønh bình (mm)
Do ñöôøng kính ngoaøi thaønh bình (mm)
E heä soá gheùp noái
S (Mpa) öùng suaát cho pheùp lôùn nhaát = 1/3,5 Ts (Ts cöôøng ñoä chòu löïc cuûa vaät lieäu) thoâng
thöôøng neáu duøng theùp cacbon (A-515, Gr 70) Ts = 483Mpa do ñoù S = 138Mpa
C ñoä aên moøn cho pheùp (mm)
Heä soá gheùp noái E
Haøn giaùp moái hai maët E
Kieåm tra khuyeát taät toaøn boä 1
Kieåm tra khuyeát taät löïa choïn 0.85
Khoâng kieåm tra khuyeát taät 0.7
THIEÁT KEÁ KÍCH THÖÔÙC BÌNH TAÙCH THEO NGUYEÂN LYÙ TROÏNG LÖÏC
Coâng thöùc xaùc ñònh kích côõ bình taùch nguyeân lyù troïng löïc döïa treân toác ñoä cho pheùp cuûa doøng khí ñeå
söï cuoán caùc gioït loûng theo pha khí khoâng xaûy ra:
v = Ks((ρl - ρg)/ ρg)0.5
ρl khoái löôïng rieâng pha loûng ôû ñieàu kieän bình taùch laøm vieäc kg/m3
ρg khoái löôïng rieâng pha khí ôû ñieàu kieän bình taùch laøm vieäc kg/m3
v vaän toác cho pheùp cuûa doøng khí m/s
Ks heä soá bình taùch m/s heä soá naøy phuï thuoäc vaøo kích côõ gioït loûng coù theå taùch, kieåu bình taùch,
thieát bò beân trong bình…
heä soá Ks coù theå laáy theo baûng sau:
Daïng bình taùch Giaù trò Ks Ks thöôøng duøng
Daïng bình taùch ñöùng 0.055 – 0.107
Daïng bình taùch ngang 0.122 – 0.152
Ñöôøng kính bình taùch ñöôïc xaùc ñònh nhö sau:
v = qa/A = 4qa/(πd2Fg)
do ñoù d = (4qa/(πvFg))0.5
Qa Löu löôïng thöïc teá taïi ñieàu kieän laøm vieäc m3/s
A Tieát dieän maët caét bình m2
D Ñöôøng kính trong bình m
Fg Tyû leä giöõa phaàn khoaûng khoâng cho doøng khí
vaø ñöôøng kính bình. Bình taùch ñöùng Fg = 1.
Baûng tra Fg:
h/d Fg h/d Fg
0 1 0,3 0,748
0,05 0,981 0,35 0,688
0,1 0,948 0,4 0,626
0,15 0,906 0,45 0,564
0,2 0,858 0,5 0,5
0,25 0,804 0,55 0,436
Löu yù :
qa = m/(3600ρg)
qa = (qs/86400)(Ps/P)(T/Ts)z
khi thieát keá neân laáy qa = qa Edf
m: löu löôïng khoái löôïng (kg/h)
ρg khoái löôïng rieâng khí (kg/m3)
qs löu löôïng theå tích khí STD std m3/d
Ps aùp suaát std (kpa)
P aùp suaát laøm vieäc (kpa)
T nhieät ñoä laøm vieäc (K)
Ts nhieät ñoä tieâu chuaån (K)
Z heä soá neùn @ P,T
Edf heä soá thieát keá 1,1 ~1,2
Coâng thöùc xaùc ñònh khaû naêng cuûa bình taùch nhö sau:
qs = 67842(Ks)(Fg)(P/Ps)(Ts/T)(1/z) ((ρl - ρg)/ ρg)0.5
Ví duï: tính toaùn kích côõ cho bình taùch ñöùng trung gian 1-V-252 treân giaøn neùn khí trung taâm. Löu
löôïng qs = 1,7x106 std m3/d. ρl = 620kg/m3, ρg=38kg/m3 , γ = 0,76, MW = 22 ( solution 42 )
Giaûi:
Löu yù: löu löôïng theå tích 106 scmd khi chuyeån qua löu löôïng khoái löôïng
m (kg/h) = 51060 γgas = 1762 MWgas
M = 51060x1,7x0,76 = 65969 kg/h
Laáy Edf heä soá thieát keá = 1,1
qa = Edf m/(3600ρg) = 1,1x65969/(3600x38) = 0,53m3/s
v = Ks((ρl - ρg)/ ρg)0.5 = 0,07((620-38)/38)0,5 = 0,274 m/s
d = (4qa/(πvFg))0.5 = [4x0,53/(3,14x0,274x1)]0,5 = 1,57 m
LÖU LÖÔÏNG CHAÁT LOÛNG

Löu löôïng chaát loûng cuûa moät bình taùch phuï thuoäc vaøo phaàn theå tích coù ích cho chaát loûng vaø thôøi
gian maø chaát loûng löu laïi trong bình
VL = qL(t)/1440
VL theå tích chaát loûng trong bình (m3)
qL löu löôïng chaát loûng (m3/d)
t thôøi gian chaát loûng löu laïi (minutes)
ñoái vôùi bình taùch ngang thì VL = (3,14d2/4) (1-Fg)L
ñoái vôùi bình taùch ñöùng: VL = (3,14d2/4) h
thôøi gian löu truù laáy nhö sau:

Daàu coù γ phuùt
Döôùi 0,85 1
0,85 – 0,93 1-2
0,93 –1 2-4
Taùch daàu khí nöôùc aùp cao 2~5 phuùt

Taùch daàu khí nöôùc aùp thaáp 5~15 phuùt (nhieät ñoä caøng lôùn thôøi gian caøng thaáp)
Thoâng thöôøng tyû leä L/D naèm trong khoaûng 3~8
SÔ ÑOÀ COÂNG NGHEÄ VAØ ÑIEÀU KHIEÅN BÌNH TAÙCH:
Hình 12.4: Sô ñoà coâng ngheä ñieàu khieån bình taùch 3 pha
PHAÀN 13
LAØM KHOÂ KHÍ BAÈNG GLYCOL
Khí ñöôïc laøm khoâ vôùi muïc ñích taùch hôi nöôùc ra khoûi khí gas ñeå traùnh hieän töôïng coù nöôùc töï
do xuaát hieän trong heä thoáng (nöùôc laø nguoàn goác cuûa hieän töôïng hydrates vaø aên moøn) vaø taïo ra cho
khí coù nhieät ñoä ñieåm söông theo nöôùc thaáp hôn so vôùi nhieät ñoä cöïc tieåu maø taïi ñoù khí ñöôïc vaän
chuyeån hay cheá bieán. Trong coâng nghieäp caùc phöông phaùp laøm khoâ khí sau ñaây thöôøng ñöôïc söû
duïng: haáp thuï baèng caùc chaát loûng huùt aåm nhö diethylene glycol (DEG), triethylene glycol (TEG),
monoethylene glycol (MEG), tetraethylene glycol (TREG), haáp thuï hôi nöôùc baèng caùc taùc nhaân saáy
raén hoaït tính, ngöng tuï aåm do neùn, hoaëc (vaø) laøm laïnh khí.
Vôùi öu ñieåm cuûa TEG coù ñoä huùt aåm cao, taïo ñöôïc ñieåm söông cho khí sau laøm khoâ khaù cao
o
(-47 C) . khi taùi sinh deã daøng thu ñöôïc dung dòch coù noàng ñoä khoái löôïng cao treân 99% neân noù ñöôïc
duøng trong haàu heát caùc heä thoáng laøm khoâ khí.
Sô ñoà coâng ngheä tieâu bieåu cho cuïm laøm khoâ khí nhö sau:
Hình 13.1: Sô ñoà coâng ngheä heä thoáng laøm khoâ khí baèng glycol
NOÀNG ÑOÄ TOÁI THIEÅU CUÛA GLYCOL SAÏCH:
Noàng ñoä cuûa glycol saïch laø yeáu toá aûnh höôûng maïnh nhaát ñeán ñieåm söông cuûa khí gas noù
cao hôn ngay caû khi baïn taêng löu löôïng tuaàn hoaøn glycol. Trong thaùp tieáp xuùc (contactor) glycol
saïch chæ tieáp xuùc vôùi khí gas taïi maâm treân cuøng coøn ôû caùc maâm döôùi noàng ñoä glycol ñaõ giaûm ñi do
ñaõ haáp thuï nöôùc do ñoù trong thaùp tieáp xuùc ñieåm söông thöïc teá cuûa khí ñaõ laøm khoâ seõ cao hôn töø 8
o
C ñeán 12oC so vôùi ñieåm söông caân baèng. Thoâng thöôøng laøm khoâ khí baèng glycol ñöôïc thöïc hieän
ñeán ñieåm söông khoâng thaáp hôn –25 oC ñeán –35oC. Muoán laøm khoâ trieät ñeå thì caàn dung dòch glycol
coù ñoä saïch caøng cao. Ñeå choïn noàng ñoä yeâu caàu cuûa glycol saïch ñeå ñaït ñöôïc nhieät ñoä ñieåm söông
yeâu caàu cuûa khí gas sau laøm khoâ ta coù ñoà thò 13.2
Hình 13.2: Ñoà thò tra noàng ñoä glycol saïch yeâu caàu
Giaû söû nhieät ñoä ñieåm söông sau khi laøm khoâ khí gas laø –5 oC nhieät ñoä thaùp tieáp xuùc laø 46 oC
ñeå ñaït ñöôïc caùc yeàu nhieät ñoä ñieåm söông naøy trong khi tra ñoà thò ta laáy giaûm nhieät ñoä ñieåm söông
xuoáng theâm 10 oC vaäy khi ñoù nhieät ñoä ñieåm söông laø –15 oC. Toïa ñoä cuûa ñieåm söông caân baèng –
15oC vaø nhieät ñoä thaùp tieáp xuùc 46oC rôi vaøo ñöôøng noàng ñoä glycol saïch laø 99.5%. ñaây chính laø
noàng ñoä glycol saïch yeâu caàu .
Ñöôøng noàng ñoä ñöùt ñoaïn öùng vôùi noàng ñoä 98.5% ñaây laø giôùi haïn cuûa noàng ñoä glycol coù theå
taùi sinh ôû 204 oC aùp suaát bình taùi sinh laø aùp suaát ñieàu kieän tieâu chuaån. Khi muoán ñaït noàng ñoä glycol
sau khi taùi sinh lôùn hôn thì phaûi ñöôïc taùi sinh trong ñieàu kieän aùp suaát chaân khoâng (beù hôn 101 Kpa)
hoaëc (vaø)ø coù söï tham gia cuûa khí stripping gas. Cöù giaûm ñi 1 kpa trong bình taùi sinh thì noàng ñoä
phaàn traêm khoái löôïng glycol saïch taêng theâm 0.014% Khí stripping gas naøy phaûi laø khí saïch noù ñöôïc
ñöa vaøo thieát bò taùi sinh vôùi muïc ñích laø laøm giaûm aùp suaát hôi nöôùc treân beà maët dung dòch, thuùc ñaåy
söï boác hôi nöôùc ra khoûi dung dòch . Trong thieát bò taùi sinh glycol nhieät ñoä ñöôïc duy trì trong khoaûng
190 oC -204 oC neáu ôû 206.7 oC thì TEG seõ bò phaân huyû. Neáu ôû bình taùi sinh coù aùp suaát thaáp 10 ->13
kpa thì döôùi caùc ñieàu kieän veà nhieät ñoä vaø aùp suaát nhö vaäy ta coù theå thu ñöôïc glycol saïch coù noàng
ñoä khoái löôïng côõ 99.5%
Nhieät ñoä giôùi haïn treân trong thaùp tieáp xuùc ñöôïc xaùc ñònh baèng söï tieâu hao cho pheùp cuûa
glycol do bay hôi vaø trong thöïc teá nhieät ñoä naøy vaøo khoaûng 38 oC . Coøn giôùi haïn döôùi phuï thuoäc
vaøo söï giaûm khaû naêng huùt aåm cuûa glycol gaây ra bôûi söï taêng ñoä nhôùt cuûa glycol nhieät ñoä cöïc tieåu
naøy vaøo khoaûng 10 oC
Trong haàu heát caùc heä thoáng laøm khoâ khí baèng glycol löu löôïng glycol tuaàn hoaøn vaøo khoaûng
15-40 lites TEG cho 1 kg H2O taùch ra, ñaây laø daûi giaù trò ñöôïc cho laø coù kinh teá nhaát
Ñeå tính toaùn löu löôïng glycol tuaàn hoaøn ta theo caùc böôùc sau ñaây:
1. Töø nhieät ñoä ñieåm söông yeâu caàu cuûa khí gas sau khi laøm khoâ tröø tieáp ñi khoaûng 10oC vaø
nhieät ñoä thaùp tieáp xuùc ta tra ra noàng ñoä Xgl (%) yeâu caàu qua ñoà thò 13.2
2. Tính löôïng nöôùc baõo hoaø cuûa khí gas khi vaøo thaùp tieáp xuùc W_inlet (kg/106 std m3)
3. Tính löôïng nöôùc baõo hoaø cuûa khí gas khi ra khoûi thaùp tieáp xuùc W_outlet (kg/106 std m3)
Böôùc 2 & 3 tra ñoà thò hình 4.1
4. Tính tæ soá (W_inlet - W_outlet)/ W_inlet sau ñoù coù soá taàng lyù thuyeát cuûa contactor N tra caùc
ñoà thò 13.5 ñeán 13.9 ta coù löu löôïng tuaàn hoaøn cuûa TEG (m3 TEG/kg H2O)
5. Density cuûa TEG = 1.12kg/liter
6. Ñeå tra löu löôïng stripping gas ta duøng ñoà thò 13.3
Hình 13.3 : Ñoà thò tra löu löôïng khí stripping cho still column
Ví duï baøi toaùn:
Heä thoáng laøm khoâ khí cho doøng khí 3x106 std m3 /d, γ=0,6, aùp suaát 12500kpa vaø 40oC, nhieät
ñoä ñieåm söông yeâu caàu –5 oC contactor coù soá maâm lí thuyeát N=1.5. Tính toaùn noàng ñoä toái thieåu
cuûa glycol saïch vaø löu löôïng tuaàn hoaøn
Ñeå ñaït ñöôïc nhieät ñoä ñieåm söông caân baèng laø -5 oC thì trong tính toaùn ta phaûi laáy nhieät ñoä
ñieåm söông tính toaùn thaáp ñi theâm 10 oC khi ñoù nhieät ñoä ñieåm söông tính toaùn laø -15oC. Tra ñoà
thò 13.2 öùng vôùi nhieät ñoä ñieåm söông -15 oC vaø nhieät ñoä bình contactor 40 oC ta tra ra noàng ñoä
glycol saïch yeâu caàu laø Xgl = 99.2%
Löôïng nöôùc baõo hoaø cuûa khí gas khi vaøo contactor (12500kpa, 40 oC) tra ñoà thò 4.1 W_inlet:
700kg nöôùc /1 trieäu m3 khí gas
Löôïng nöôùc baõo hoaø cuûa khí gas khi ra contactor (12500kpa, -5 oC) tra ñoà thò 4.1 W_outlet:
60kg nöôùc /1 trieäu m3 khí gas
(W_inlet - W_outlet)/ W_inlet = (700-60)/700) = 0,914
tra hình 13.6 ra löu löôïng TEG tuaàn hoaøn laø 0,031 m3TEG/kg H2O
löôïng nöôùc taùch ra töø doøng khí laø 3x(700-60)/24 = 80kg/h
vaäy löôïng TEG saïch tuaàn hoaøn laø 31(liter)x80 = 2480 lit/h
Ñeå tra löu löôïng stripping gas ta duøng ñoà thò 13.3 tra ñöôïc 1 std m3 stripping gas/ m3 TEG x
2,48 = 2,48 std m3/h
Tính toaùn kích côõ contactor:
Vaän toác cho pheùp cuûa khí gas khi qua contactor:
v= Ks[(ρL -ρg)/ρg]0,5
Ks = 0,055m/s neáu contactor duøng bublecaps
= 0,09->0,105 contactor duøng structured packing
ρL khoái löôïng rieâng pha loûng vôùi heä TEG-H2O thì = 1120kg/m3
ρg khoái löôïng rieâng pha khí ôû ñieàu kieän contactor kg/m3
rieâng ñoái vôùi contactor duøng structured packing thì coù theå duøng v= 3/(ρg)0,5
khi ñoù ñöôøng kính toái thieåu cuûa contactor laø
d = [4qact/(πv)]0,5
d: ñöôøng kính contactor (m)
qact löu löôïng khí thöïc teá (m3/s)
löu yù:
qact = m/ρg
qact = qstd PstdTactZact/(86400PactTstd)
m (kg/s) löu löôïng khoái löôïng doøng khí gas
qstd (std m3/d) löu löôïng theå tích doøng khí
Ví duï: TEG vaøo contactor ñeå laøm khoâ doøng khí gas 1x106 std m3/d ôû 40oC, 7000kpa, heä soá
neùn cuûa khí laø z=0,85, Mw = 19 tính kích côõ contactor duøng bublecaps, structured packing
Giaûi:
ρg = 7000x19/(0,85x8,314x313) = 60 kg/m3
v= Ks[(ρL -ρg)/ρg]0,5
contactor duøng bublecaps
v= 0,055[(1120-60)60]0,5 = 0,23 m/s
(Ks = 0,055m/s neáu contactor duøng bublecaps)
qact = qstd PstdTactZact/(86400PactTstd)
= 1000000x101x313x0.85/(86400x7000x288)=0.154m3/s
d = [4qact/(πv)]0,5
= [4x0,154/(0,23x3,14)]0,5 = 0,92m
contactor duøng structured packing
(Ks = 0,09->0,105)
v=0,095[(1120-60)60]0,5 =0,39m/s
hoaëc
v= 3/(ρg)0,5 = 3/600,5 = 0,39
d = [4qact/(πv)]0,5 = [4x0,154/(0,39x3,14)]0,5 = 0,71m
Hình 13.4: Structured Parking vaø Bubble cap
Hình 13.5: Ñoà thò tra löu löôïng glycol saïch (N = 1)
Hình 13.6 : Ñoà thò tra löu löôïng glycol saïch (N = 1.5 )
Hình 13.8 Ñoà thò tra löu löôïng glycol saïch (N = 2.5)
PHAÀN 14
LAØM KHOÂ KHÍ BAÈNG CHAÁT HAÁP PHUÏ
Laøm khoâ khí baèng glycol hay öùc cheá taïo hydrate baèng methanol thöôøng ñöôïc duøng khi chuaån bò cho
khí gas vaøo ñöôøng oáng vaän chuyeån ñi xa, coøn laøm khoâ khí baèng chaát haáp phuï laø moät choïn löïa cao
caáp khi khí coù yeâu caàu cao chaúng haïn nhö dewpoint –50oC tröôùc khi vaøo nhaø maùy NGL, LNG. Hay
phaûi loaïi boû caùc thaønh phaàn khoâng coù lôïi nhö CO2, H2S, COS… ñeå laøm ngoït khí gas. Haáp phuï laø
quaù trình taäp trung khí gas cho tieáp xuùc vôùi caùc chaát coù khaû naêng giöõ nöôùc ôû nhieät ñoä thaáp sau ñoù
caùc chaát haáp phuï naøy laïi nhaû nöôùc khi nhieät ñoä taêng cao. Caùc chaát haáp phuï thöôøng coù beà maët tieáp
xuùc raát lôùn töø 500 ñeán 800m2/g.
Caùc haát haáp phuï coù theå chia thaønh caùc loai sau:
Boxit: laø caùc khoaùng chaát thieân nhieân chöùa chuû yeáu laø Oxyt nhoâm Al2O3
Alumina Oxyt nhoâm hoaït hoaù ñoù laø caùc boxit ñaõ laøm saïch.
Gel: laø caùc hôïp chaát caáu taïo töø SiO2, hay alumina gel
Molecular Sieves: laø caùc zeolite cuûa potassium, sodium,calcium
Charcoal: Than hoaït tính.
Choïn löïa chaát haáp phuï:
Vieäc choïn löïa loaïi chaát haáp phuï naøo phuï thuoác vaøo nhieàu yeáu toá nhö dewpoint hôi aåm, haøm
löôïng H2S, CO2,…yeâu caàu kinh teá…
Theo dewpoint hôi aåm ta coù theå tham khaûo khaû naêng moät vaøi chaát haáp phuï phoå bieán nhö:
Chaát haáp phuï Dewpoint ñaït ñöôïc oC
Alumina -73
Silica gel -60
Molecular sieves -100
Molecular sieves coøn coù theå haáp phuï caû caùc hoãn hôïp chöùa sulfua song noù khaù ñaét vaø naêng löôïng
nhieät ñeå giaûi haáp cuõng cao.
Baûng ñaëc tính cuûa caùc chaát haáp phuï tieâu bieåu
Heä thoáng coâng ngheä tieâu bieåu:
Hình 14.1: Sô ñoà coâng ngheä minh hoaï cho cuïm laøm khoâ khí baèng chaát haáp phuï
Vôùi heä thoáng ñôn giaûn nhaát goàm hai thaùp thì moät thaùp haáp phuï nöôùc coøn moät thaùp giaûi haáp baèng
khí gas nhieät ñoä cao, thaùp haáp phuï seõ laøm vieäc cho ñeán khi baõo haøo nöôùc, thöôøng thì vaøo khoaûng
8~24 giôø. Heä thoáng laøm khoâ khí baèng chaát haáp phuï thöôøng phaûi chi phí nhieàu hôn khi mua cuõng
nhö khi vaän haønh hôn heä thoáng laøm khoâ khí baèng glycol, tuy nhieân noù laïi höõu hieäu hôn khi ñoøi hoûi
dewpoint thaät thaáp, khi söû lyù H2S
Chaát haáp phuï ñöôïc taùi sinh baèng caùch thoåi gas (hay khí trô) vaøo thaùp giaûi haáp vôùi nhieät ñoä leân ñeán
230~320 ñoái vôùi molecule sieve, ñoái vôùi zeolite thì nhieät ñoä leân ñeán 316~370oC
DIEÃN BIEÁN TRONG THAÙP HAÁP PHUÏ:
Hình 14.2: caùc vuøng trong thaùp haáp phuï
Khi khí gas aåm ñi vaøo thaùp thì toàn taïi ba vuøng trong coät haáp phuï: vuøng 1 laø vuøng caân baèng trong
vuøng naøy chaát haáp phuï ñaõ baõo hoaø nöôùc, vuøng 2 (vuøng MTZ) laø vuøng chuyeån tieáp bôø treân baõo hoaø
100% coøn bôø döôùi laø 0%, vuøng 3 laø vuøng hoaït tính hoaøn toaøn khoâng ngaäm nöôùc. Khi bôø döôùi cuûa
MTZ di chuyeån ñeán ñaùy cuûa coät haáp phuï thì quaù trình haáp phuï trong thaùp naøy phaûi döøng laïi neáu
khoâng löôïng nöôùc trong gas seõ gia taêng.
KHAÛ NAÊNG CUÛA CHAÁT HAÁP PHUÏ:
Khaû naêng haáp phuï nöôùc cuûa chaát haáp phuï ñöôïc hieåu laø khoái löôïng nöôùc bò haáp phuï treân moät ñôn vò
khoái löôïng chaát haáp phuï.
Khaû naêng haáp phuï nöôùc tónh: laø khaû naêng haáp phuï nöôùc cuûa chaát haáp phuï môùi ôû traïng thaùi tónh ( no
fluid flow) (hình 14.3)
Hình:14.3: Ñoà thò tra khaû naêng haáp phuï nöôùc tónh cuûa chaát haáp phuï khi coøn môùi
Khaû naêng haáp phuï nöôùc ñoäng: laø khaû naêng haáp phuï nöôùc cuûa chaát haáp phuï môùi ôû traïng thaùi ñoäng
(fluid flow) thöôøng laáy baèng khoaûng 50~70% (Khaû naêng haáp phuï nöôùc tónh)
Khaû naêng höõu ích: ñoù laø khaû naêng cuûa chaát haáp phuï thöïc teá coøn laïi suy giaûm theo thôøi gian so vôùi
luùc coøn môùi (hình 14.4 cho silica gel)
Hình 14.4: Khaû naêng haáp phu ïhöõu ích suït giaûm theo thôøi gian cuûa Silica gel
Khaû naêng höõu ích cuûa chaát haáp phuï coù theå öôùc löôïng nhö sau:
(x)(hB)= (xs)(hB)-0,45(xs)(hZ)
x: Khaû naêng höõu ích toái ña cuûa chaát haáp phuï (wt%)
xs: Khaû naêng haáp phuï nöôùc ñoäng trong traïng thaùi baõo hoaø (wt%) = 50~70%(Khaû naêng haáp phuï nöôùc
tónh)
hZ: chieàu daøi MTZ
hB: chieàu daøi coät haáp phuï
Khaû naêng höõu ích (x) cuûa moät vaøi chaát haáp phuï coù theå laáy nhö sau:
x (wt%)
Nhoâm hoaït tính 5~12
Silica gel 5~8
Molecular sieve (4A) 7~14
Ñoái vôùi silica gel vaø nhoâm hoaït tính thì xs coøn phuï thuoäc vaøo nhieät ñoä, ñoà thò 14.5. Xaùc ñònh heä soá
nhaân hieäu chænh cho xs
Hình14.5: ñoà thò tra heä soá nhaân hieäu chænh vì nhieät ñoä cho khaû naêng haáp phuï nöôùc ñoäng xs cuûa
silicagel vaø nhoâm hoaït tính
Ñoái vôùi molecular sieve khi nhieät ñoä beù hôn 70oC thì khoâng caàn phaûi hieäu chænh xs
Chieàu daøi MTZ : chieàu daøi MTZ phuï thuoäc thaønh phaàn khí, vaän toác khí, côõ haït haáp phuï, ñoä aåm khí
RH, ñoä saïch cuûa coät haáp phuï.
Chieàu daøi MTZ coù theå öôùc löôïng nhö sau:
hZ= (C)0,115[qstd0,2389W0,7895RH0,5249/d0,4778][P/(Tz)]0,5506
qstd löu löôïng khí 106std m3/d
W löôïng nöôùc baõo hoaø trong khí ôû P,T kg
RH ñoä aåm töông ñoái cuûa khí %
D ñöôøng kính thaùp haáp phuï m
P aùp suaát khí kpa
o
T nhieät ñoä khí K
Z: heä soá neùn khí
C heä soá tuyø töøng chaát : silica gel C=1; nhoâm hoaït tính C=0,8; molecular sieve C=0,6
THIEÁT KEÁ THAÙP HAÁP THUÏ
Vôùi heä thoáng giaûn ñôn chæ goàm hai thaùp chæ neân aùp duïng cho löu löôïng khí nhoû döôùi 1,5 trieäu m3
khí ngaøy, khi löu löôïng khí lôùn thì coù theå duøng heä thoáng 3~4 thaùp. Thôøi gian taùi sinh tr vaø thôøi gian
haáp thuï lieân heä nhö sau: tr = ta/(n-1) vôùi n laø soá thaùp. Nhö vaäy soá thaùp n phaûi phuø hôïp ñeå ñuû thôøi
gian taùi sinh. Neáu khí baõo hoaø nöôùc thì moät chu kì haáp thuï thöôøng laø 8~16 giôø, neáu khí ñaõ ñöôïc laøm
khoâ baèng glycol tröôùc ñoù thì moät chu kyø haáp thuï laø khoaûng 24~30 giôø
Kích thöôùc cuûa thaùp lieân quan ñeán vaän toác khí, suït giaûm aùp suaát cho pheùp
Phöông trình Ergun cho ta ñoä suït giaûm aùp suaát theo chieàu daøi nhö sau:
∆P/L = Bµvg+Cρgvg2
∆P/L aùp suaát suït giaûm theo chieàu daøi (kpa/m) [thöôøng vaøo khoaûng 7~10 kpa/m]
∆P khoâng neân vöôït quaù 70kpa.
µ ñoä nhôùt khí (cp)
vg vaän toác khí beà maët (m/s)
ρg khoái löôïng rieâng khí (kg/m3)
B vaø C tuyø theo hình daùng kích côõ haït haáp thuï nhö sau
vg öôùc löôïng nhö sau vg = A/ρg0,5

A = 67 (haït caàu 1/8”)
A = 48 (haït caàu 1/16”)
Ñöôøng kính thaùp: d= (4qa/π/vg)0,5
qa löu löôïng thöïc teá ôû aùp suaát vaø nhieät ñoä laøm vieäc (m3/minus)
qa = (qs/1440)(Ps/P)(T/Ts)z (m3/minus)
khi ñöôøng kính thaùp ñaõ coù thì chieàu cao coät haáp thuï tính nhö sau:
hB = 400mw/(πxρBd2)
hB chieàu cao coät haáp thuï (m)
mw khoái löôïng nöôùc bò haáp thuï trong moät chu kì (kg)
x khaû naêng haáp phuï höõu ích (%)
ρB khoái löôïng rieâng cuûa chaát haáp phuï (kg/m3)
d ñöôøng kính thaùp (m)
Chieàu cao cuûa thaùp haáp phuï seõ goàm chieàu cao coät haáp phuï coäng vôùi chieàu daøy caùc thaønh phaàn oån
ñònh vaø khoaûng khoâng caàn thieát (chieàu cao theâm vaøo khoaûng 1~1,5m) xem hình 14.6
Hình 14.6: Caáu taïo cuûa moät thaùp haáp phuï

Toát nhaát tæ soá hB/d khoaûng 2,5~6
Ví duï: Tính toaùn sô boä cho heä thoáng laøm khoâ khí baèng molecular sieve côõ haït 1/8” bieát löu löôïng
khí qs= 1x106 std m3/d, T=30oC, P= 6000kpa, z=0.86, γ=0.65, µ=0.014cp, W=720kg/106 std m3, giaû
söû duøng hai thaùp song song vaø 12 giôø cho chu kyø haáp phuï.
Hình14.7: Sô ñoà coâng ngheä minh hoaï cho cuïm laøm khoâ khí baèng chaát haáp phuï
Giaûi:
ρg = P.Mw/(zRT) = 6000x0,65x28,97/(0,86x8,314x303) = 52,1 kg/m3
A = 67 (haït caàu 1/8”)
vg = A/ρg0,5 = 67/(52,1)0,5 = 9,3 m/min
qa = (qs/1440)(Ps/P)(T/Ts)z (m3/minus) = (1000000/1440)(101,3/6000)(303/288)0,86 = 10,6 m3/min
Ñöôøng kính thaùp: d= (4qa/π/vg)0,5 = (4x10,6/3,14/9,3)0,5 = 1,2 m
Löôïng nöôùc bò haáp phuï trong moät chu kyø laø:
mw = (1x106 std m3/day)(12h/24h)(720kg/106std m3) = 360 kg H2O/chu kyø
chieàu cao coät haáp thuï tính nhö sau:
giaû söû x=10%
hB = 400mw/(πxρBd2) = 400x360/(3,14x10x705x1,2x1,2) = 4,5 m
tæ soá hB/d = 4,5/1,2 = 3,8 OK!
Kieåm tra
ñoä suït giaûm aùp suaát theo chieàu daøi nhö sau:
∆P/L = Bµvg+Cρgvg2 = (4,16)(0.014)(9,3)+(0,00135)(52,1)(9,3)2 = 6,6 kpa / m OK!
[thöôøng vaøo khoaûng 7~10 kpa/m]
∆P = 6,6x4,5 = 30 kpa khoâng neân vöôït quaù 70kpa. OK!
Chieàu daøi MTZ coù theå öôùc löôïng nhö sau:
hZ= (C)0,115[qstd0,2389W0,7895RH0,5249/d0,4778][P/(Tz)]0,5506
=0,6x0,115[10,23897200,78951000,5249/1,20,4778][6000/(303x0,86)]0,5506 = 970 mm
giaû söû Khaû naêng haáp phuï nöôùc ñoäng xs khoaûng 63% cuûa(Khaû naêng haáp phuï nöôùc tónh)
Khaû naêng haáp phuï nöôùc tónh tra ñoà thò = 22 % do ñoù xs = 0,63x22 = 14%
Thay vaøo (x)=[ (xs)(hB)-0,45(xs)(hZ)]/ hB
= [14x4,5-0,45x14x0,97]/4,5 = 12,6 wt% töông ñöông x giaû söû 10 wt% vaäy kích thöôùc
thaùp ñaït yeâu caàu laøm vieäc.
PHAÀN 16
MAÙY BÔM
NGUYEÂN LYÙ VAØ PHAÂN LOAÏI BÔM:
Nguyeân lyù theå tích:
Nguyeân lyù naøy laø taïo ra moät theå tích thay ñoåi töø nhoû ñeán lôùn vaø ngöôïc laïi. Khi theå tích bôm töø
baèng khoâng taêng daàn ñeán giaù trò lôùn nhaát ñoù laø quaù trình naïp löu chaát. Khi theå tích giaûm daàn veà giaù
trò khoâng laø quaù trình neùn ñaåy löu chaát. Cöù moät chu kyø huùt ñaåy bôm vaän chuyeån ñöôïc moät theå tích
löu chaát coá ñònh. Trong quaù trình bôm laøm vieäc söï thay ñoåi traïng thaùi cuûa löu theå luoân tuaân theo
coâng thöùc sau:
PV = const vaø PVk = const.
P laø aùp suaát löu chaát, V laø theå tích, k = 1,4 heä soá.
Caùc loaïi bôm aùp duïng nguyeân lyù naøy laø: bôm piston, bôm baùnh raêng, bôm truïc vít,
Nguyeân lyù ly taâm:
Hình 14.1: Maët caét bôm ly taâm nhieàu taàng caùnh

Nguyeân lyù caùnh naâng:
Nguyeân lyù naøy duøng trong thieát keá caùnh maùy bay
Doøng chaát loûng chuyeån ñoäng ñeán caùnh vaø bao truøm leân caùnh, caùnh ñöôïc ñaët ngieâng goùc δ so vôùi
doøng chaát loûng neân phía treân löng caùnh taïo neân caùc xoaùy löu theå chính vì vaäy maø doøng löu theå ñaõ
taùc ñoäng leân caùnh moät löïc naâng R
Loaïi bôm tieâu bieåu: bôm caùnh naâng (hay bôm höôùng truïc)
Nguyeân lyù phun tia:
Nguyeân lyù naøy döïa treân nguyeân taéc baûo toaøn naêng löôïng cuûa doøng löu theå nghóa laø khi vaän toác taêng
leân thì aùp suaát giaûm ñi hoaëc ngöôïc laïi, nhö vaäy taïi choã doøng chaûy cuûa löu theå coù vaän toác lôùn ñoät
ngoät thì aùp suaát seõ giaûm ta taïo ra khoâng gian coù oáng thoâng vôùi nôi caàn huùt chaát loûng thì chaát loûng
aáy seõ bò huùt theo doøng löu theå vì taïi choã cuïc boä naøy aùp suaát thaáp.
CAÙC THOÂNG SOÁ CHÍNH CUÛA BÔM:
Coät aùp H (head):
Moái lieân heä giöõa ñoä cheânh aùp suaát ∆P qua bôm vôùi coät aùp H xaùc ñònh nhö sau:
∆P = A. ρ.H
H = chieàu cao coät aùp thuyû tónh, m;
∆P = P2 - P1 löôïng aùp gia taêng qua bôm kpa
A heä soá = 9.81
ρ = khoái löôïng rieâng chaát loûng ôû ñieàu kieän ñaàu ra Kg/m3
Coâng suaát yeâu caàu cuûa bôm:
Power (kW) = A.(q)(P2- P1)/E
A haèng soá heä ñôn vò: = 1
E: hieäu suaát cuûa bôm phuï thuoäc loaïi bôm
q: löu löôïng theå tích qua bôm m3/s
Coät aùp huùt choáng xaâm thöïc NPSH:
NPSH (Net Positive Suction Head) taïm goïi laø coät aùp huùt ñaàu vaøo laø moät trong caùc thoâng soá
quan troïng trong laép ñaët vaø vaän haønh bôm. Neáu coät aùp huùt ñaàu vaøo bôm nhoû so vôùi yeâu caàu thì khi
bôm laøm vieäc hay saûy ra hieän töôïng xaâm thöïc bôm.
Xaâm thöïc laø söï phaù huyû lieân tuïc cuûa löu chaát ñoái vôùi beà maët vaät lieäu bôm, ñoù laø do coät aùp
huùt ñaàu vaøo höõu ích NPSHA nhoû laøm aùp suaát ñaàu vaøo bôm giaûm xuoáng baèng aùp suaát bay hôi töông
öùng vôùi nhieät ñoä hieän taïi cuûa chaát loûng. Sö bay hôi maõnh lieät cuûa chaát loûng taïo ra khoái löôïng boït
raát lôùn lieân tuïc taùch ra khoûi beà maët vaät lieäu tieáp xuùc vôùi doøng chaåy ñoàng thôøi caùc haït chaát loûng
khoâng ngöøng lao vaøo ñeå theá choã caùc boït khí taùch ra neân va ñaäp thuyû löïc raát lôùn laøm roã vaø phaù huyû
kim loaïi.
Ñeå traùnh rôi vaøo vuøng hai pha vaø taùch khí, ngöôøi ta phaûi taïo cho chaát loûng moät löôïng aùp
suaát boå sung buø cho söï toån hao treân baèng caùch taïo coät aùp thuyû tónh Hs giöõa boàn chöùa vaø nôi ñaët
bôm nhö hình döôùi
NPSHA ( NPSH höõu ích) seõ ñöôïc tính toaùn cuï theå nhö sau:
NPSHA = A(Ps - Pv - ∆Pf)/γ + Hs – Hm - Hac
Yeâu caàu : NPSHA> NPSHR
Töø caùc thoâng soá ñaëc tính cuûa bôm ta seõ bieát ñöôïc ñoä cao choáng xaâm thöïc NPSHR (NPSH
yeâu caàu : nhaø saûn xuaát cung caáp theo ñoà thò ñaëc tính khi bôm laøm vieäc), ñoä cao coät aùp thuyû tónh Hs
thöïc teá phaûi lôùn giaù trò treân.
Hình 14.2: ví duï ñöôøng ñaëc tính laøm vieäc cuûa bôm ly taâm
Ñieàu khieån löu löôïng maùy bôm ly taâm.
Thay ñoåi aùp suaát baèng caùch ñieàu khieån caøi ñaët aùp suaát ñaàu ra laøm van ñieàu khieån coù ñoä
ñoùng môû van ñaùp öùng nhö hình sau:
Thay ñoåi toác ñoä voøng quay:
Tuaàn hoaøn: trong moät soá tröôøng hôïp khi coâng suaát cuûa maùy bôm lôùn hôn so vôùi yeâu caàu ta
phaûi hoài moät phaàn chaát loûng töø ñaàu ra bôm trôû laïi ñaàu vaøo bôm ñeå coù löu löôïng ñaàu ra theo yeâu
caàu coâng ngheä.
Ñieàu khieån löu löôïng bôm piston
− Tuaàn hoaøn: hoài löu löôïng.
− Thay ñoåi toác ñoä voøng quay truïc.
− Thay ñoåi quaõng chaïy cuûa piston.
Hình 14.3 : Bôm nhieàu taàng caùnh naèm ngang hay thaúng ñöùng
Hình 14.4 : Bôm moät taàng caùnh
SÔ ÑOÀ COÂNG NGHEÄ ÑIEÀU KHIEÅN BÔM:
Hình 14.5 Sô ñoà coâng ngheä ñieàu khieån bôm
PHAÀN 17
MAÙY NEÙN KHÍ
1.GIÔÙI THIEÄU:
Thöôøng phaûi duøng caùc maùy neùn khí nhaèm gia taêng aùp suaát ñeå vaän chuyeån khí theo heä thoáng
oáng vaän chuyeån. Moät öùng duïng nöõa cuûa maùy neùn khí laø laøm giaûm theå tích khí giuùp thuaän lôïi cho
vieäc vaän chuyeån khí baèng taøu hay toàn tröõ , maùy neùn khí coù theå taïo aùp suaát raát cao ñeå bôm löôïng khí
trôû laïi væa ñeå duy trì aùp suaát væa. Hai loaïi maùy neùn khí thöôøng duøng trong coâng nghieäp khí laø maùy
neùn ly taâm vaø maùy neùn piston, ngoaøi ra moät loaïi ñaëc bieät khaùc hay duøng laø thieát bò hoaø khí Ejector.
MAÙY NEÙN KIEÅU PISTON
Loaïi naøy goàm coù piston di ñoäng trong xilanh, chuùng coù hai kieåu: kieåu haønh trình ñôn vaø haønh trình
keùp. Ngoaøi piston vaø xilanh coøn coù caùc van xaû, van huùt, van huùt seõ môû khi aùp suaát trong xilanh
giaûm xuoáng thaáp hôn aùp suaát khí daãn vaøo, van xaû seõ môû khi aùp suaát trong xilanh baèng hay cao hôn
aùp suaát xaû.
MAÙY NEÙN KHÍ LY TAÂM
Kieåu maùy neùn ly taâm goàm caùc boä caùnh troän, boä caùnh naøy coù chong choùng kieåu toaû tia keïp giöõa hai
taám chaén. Caùc chong choùng naøy quay seõ taùc ñoäng vaøo khí laøm taêng aùp suaát khí neùn.
Loaïi maùy neùn naøy cho doøng lieân tuïc, aùp suaát xaû töø giai ñoaïn ñôn laø 100psig, löu löôïng doøng cao
ñeán 100000sfm
Loaïi naøy thích hôïp vôùi qui trình neùn nhieàu giai ñoaïn.
EJECTOR
Ejector goàm coù moät voøi phun khí hay hôi ñoäng löïc. Voøi phun naøy phun tia vaän toác cao qua buoàng
huùt vaøo boä khuyeách taùn coù daïng oáng ventuari:
Hình 17.1 : Ejecter
Khí neùn ñöôïc ñöa vaøo nhôø moät voøi phun khaùc trong buoàng huùt. Hai doøng töø hai voøi phun taïo ra moät
hoãn hôïp coù vaän toác cao, coù aùp suaát cuûa khí ñoäng löïc. Boä khuyeách taùn (diffuser) ñoùng vai troø neùn
thoâng qua vieäc bieán ñoåi vaän toác hoãn hôïp thaønh aùp suaát, laøm cho vaän toác giaûm vaø aùp suaát taêng doïc
theo chieàu daøi ejector. Nhieät ñoä thay ñoåi gioáng nhö aùp suaát thay ñoåi
CHOÏN LÖÏA MAÙY NEÙN
Coù nhieàu thoâng soá caàn ñöôïc xem xeùt khi choïn löïa maùy neùn tuyø thuoäc muïc ñích söû duïng.
Heä thoáng neùn khí nhieàu giai ñoaïn coù theå duøng nhieàu maùy neùn kieåu khaùc nhau cho töøng giai ñoaïn.
Phaàn naøy seõ tìm hieåu caùc ñieàu löu yù khi choïn maùy neùn khí ñoù laø:
Tính chaát khí
Tính chaát khí chaúng haïn nhö laø tæ soá nhieät dung rieâng, tính neùn hay löôïng nöôùc coù trong khí khoâng
aûnh höôûng ñeán vieäc choïn maùy neùn khí, tuy nhieân khí coù tæ troïng thaáp thích hôïp vôùi maùy neùn kieåu li
taâm vaø coù theå caàn phaûi neùn nhieàu giai ñoaïn. Trong khi ñoù khoái löôïng phaân töû, tæ troïng hay maät ñoä
khí khoâng aûnh höôûng ñeán loaïi maùy neùn kieåu piston.
Löu löôïng doøng khí:

Ñoái vôùi doøng khí löu löôïng cao maùy neùn li taâm coù theå ñöôïc duøng cho caùc giai ñoaïn neùn ñaàu vaø
maùy neùn piston cho caùc giai ñoaïn neùn sau cho aùp suaát cao hôn. Ñoái vôùi doøng khí coù löu löôïng töông
ñoái thaáp, maùy neùn piston coù theå duøng trong moïi giai ñoaïn neùn.
Khi doøng khí coù löu löôïng thay ñoåi, maùy neùn khí piston coù theå khoâng bò giaûm hieäu suaát trong khi
maùy neùn li taâm khoâng laøm vieäc hieäu quaû döôùi 50 ñeán 90% coâng suaát toái ña.
Tæ soá neùn vaø aùp suaát vaän haønh

Duøng maùy neùn ly taâm coù aùp suaát neùn vöøa phaûi vaø tæ soá neùn thaáp, khi tæ soá neùn cao hôn vaø aùp suaát
cao hôn neân duøng maùy neùn khí piston.
Söï thay ñoåi aùp suaát huùt vaø aùp suaát xaû laø raát quan troïng. Ñoái vôùi loaïi maùy neùn piston neáu aùp suaát
khí huùt vaøo thaáp trong khi aùp suaát xaû duy trì khoâng ñoåi, coâng suaát toaøn boä cuõng bò giaûm ñi, söï
cheânh aùp cuûa toaøn boä caùc giai ñoaïn tröø giai ñoaïn cuoái cuøng bò thaáp ñi, söï cheânh aùp vaø gia taêng
nhieät ñoä ôû giai ñoaïn cuoái cuøng laïi taêng leân. Neáu aùp suaát huùt gia taêng ôû phaàn huùt giai ñoaïn moät, löu
löôïng toaøn boä heä thoáng gia taêng trong khi söï cheânh aùp vaø nhieät ñoä gia taêng trong giai ñoaïn cuoái laïi
giaûm ñi.
Trong maùy neùn ly taâm aùp suaát huùt taêng thì aùp suaát xaû cuõng taêng, neáu aùp suaát huùt giaûm thì loaïi maùy
neùn naøy khoâng neùn ñeán aùp suaát xaû ñöôïc.
Nhieät ñoä vaän haønh

Maùy neùn ly taâm neùn keùm hieäu quaû ôû nhieät ñoä cao hay thaáp so vôùi maùy neùn piston. Loaïi maùy neùn
piston coù giôùi haïn nhieät ñoä nhôø nhôùt, tuy nhieân nhieät ñoä xaû phaûi giôùi haïn ôû nhieät ñoä thích hôïp ñeå
traùnh cracking daàu nhôøn. Khoâng loaïi maùy naøo khaéc phuïc ñöôïc vaán ñeà naøy do ñoù caàn laøm laïnh
trung gian giöõa cac giai ñoaïn neùn.
Thieát bò daãn ñoäng maùy neùn

Nguoàn naêng löôïng ñeå chaïy thieát bò daãn ñoäng maùy neùn cuõng coù taùc ñoäng ñeán vieäc choïn loaïi maùy
neùn. Thoâng thöôøng boä phaän daãn ñoäng ñöôïc choïn döïa vaøo nguoàn naêng löôïng coù saün, neáu naêng
löôïng laø ñieän thì coù theå chaïy moâtô ñieän ñeå daãn ñoäng maùy neùn piston, coøn neáu laø khí thì chaïy tuabin
khí ñeå daãn ñoäng maùy neùn ly taâm.
Ñoä rung beà maët saøn
Caùc maùy neùn ly taâm caàn dieän tích maët saøn ít hôn vaø coù ñoä rung töông ñoái thaáp. Caùc maùy neùn khí
piston thöôøng sinh ra caùc löïc khoâng caân baèng laøm rung saøn, thieát bò…
Caùc chi phí
Chi phí ban ñaàu cho maùy neùn ly taâm thöôøng thaáp hôn maùy neùn khí piston, nhöng hieäu suaát cuûa noù
thaáp neân caùc chi phí söû duïng coù theå cao hôn.
CAÁU TAÏO VAØ LAØM VIEÄC CUÛA MAÙY NEÙN KHÍ LY TAÂM:
Hình 17.2: Caáu taïo vaø laøm vieäc cuûa maùy neùn ly taâm
Ghi chuù: 1. Loái vaøo cuûa khí thaáp aùp
2. Ñöôøng daãn vaø caùnh daãn giuùp phaân phoái gas ñeàu khaép tröôùc khi vaøo taàng caùnh ñaàu
tieân
3. Taàng caùnh ñaàu tieân gaén vôùi truïc neân ñöôïc quay vôùi vaän toác cao seõ laøm taêng vaän
toác gas laøm gia taêng ñoäng naêng, taêng aùp suaát cho gas.
4. Sau ñoù gas ñi vaøo boä khuyeách taùn (diffuser) vaän toác seõ giaûm vaø aùp suaát seõ taêng
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11. Loái ra cuûa khí gas coù aùp suaát cao.
CAÁU TAÏO VAØ LAØM VIEÄC CUÛA MAÙY NEÙN KHÍ PISTON:
Hình 17.3 Caáu taïo maùy neùn piston
Hình 17.4: Van huùt maùy neùn khí piston
Hình 17.5: Moät soá hình aûnh veà maùy neùn khí ly taâm
TÍNH TOAÙN MOÄT SOÁ THOÂNG SOÁ TRONG VIEÄC CHOÏN MAÙY NEÙN
Coâng suaát maùy neùn khí:
Söû duïng moái töông quan ñaúng entropy (tra ñoà thò hay tính toaùn h) ñeå tính coâng suaát yeâu caàu:
Wtheor = m(h2isen – h1)
m: löu löôïng gas qua maùy neùn (kg/s)
h2isen enthanpy ñaàu ra maùy neùn kJ/kg (naèm treân ñöôøng ñaúng entropy s2 = s1)
h1 enthanpy ñaàu vaøo maùy neùn kJ/kg
Wact = Wtheor/E
E laø hieäu suaát maùy neùn
Ngöôøi ta coù theå giaûi baøi toaùn naøy qua ñoà thò laäp saün enthanpy vaø entropy hình 17.6:
Hình 17.6 : Ñoà thò tra h vaø s theo P vaø T cuûa khí töï nhieân
Ví duï: moät maùy neùn neùn 1x106 std m3/d, γ = 0,7, Z = 0,98 töø P1=1Mpa, T1 = 300C leân P2= 3Mpa.
Tính coâng suaát vaø nhieät ñoä ñaàu ra, cho E(isentropic)=78% , E (total)= 75%
Giaûi:
Töø hình 17.6 taïi P1=1Mpa, T1 = 300C thì h1 = 1000kJ/kmol
s1=s2 = -18,8kj/(kmol. K)
Theo ñöôøng s2 vaø P2= 3Mpa thì h2isen = 3800 kj/kmol, T2isen = 1000C
m= 1000000/23,64/24 = 1762 kmol/h
Wact = Wtheor/E = Wtheor = m(h2isen – h1)/E = 1762(3800-1000)/3600/0,75= 1800kW
h2act = h1 + (h2isen – h1)/E = 1000 + (3800-1000)/0,78= 4600kj/kmol
Taïi h2act = 4600 vaø P2 = 3Mpa T2isen = 1140C
Giaûi theo caùc coâng thöùc giaûi tích nhö sau:
∆hisen = T1zaR[(P2/P1)(k-1)/k - 1]k/(k-1)/Mw
∆hisen bieán thieân entanpy (kj/kg)
T1 nhieät ñoä ñaàu huùt (oK)
za heä soá neùn trung bình = (z1+z2)/2 coù theå duøng hình 17.7
Hình 17.7: Ñoà thò tra heä soá neùn z theo P vaø T cuûa khí töï nhieân coù γ khoaûng 0,65~0,75
k soá muõ ñoaïn nhieät (soá muõ ñaúng entropy) = Cp/Cv tính nhö sau:
k = (∑yiCpi)/[(∑yiCpi)-R]
Cpi nhieät dung mol (hình 2.46, 2.47) hoaëc tra töø baûng sau:
Ngoaøi ra khí thieân nhieân ta öôùc löôïng k = 1,3 – 0,31(γ-0,55)
Hoaëc khi bieát Mw (lbm/lb-mole) vaø cP (BTU/lb-oF) ta tính k = (Mw*cP)/( Mw*cP – 1,986)
Hoaëc tra ñoà thò hình 17.8 sau:
Hình 17.8: Ñoà thò tra k theo Mw vaø T cho khí hoãn hôïp hydrocacbon
k ta tra ôû nhieät ñoä T laø giaù trò trung bình ñaàu vaøo vaø ñaàu ra cuûa maùy neùn khí.
Nhieät ñoä ñaàu ra maùy neùn öôùc löôïng nhö sau :
Td = T1{1+[(P2/P1)(k-1)/ k-1]/Eisen}
Solution 61
Eisen laø hieäu suaát ñaúng entropy ñoái vôùi maùy neùn khí ly taâm vaøo khoaûng 0,65~0,8 ñoái vôùi maùy neùn
khí piston toác ñoä cao vaøo khoaûng 0,7~0,75, vôùi maùy neùn khí piston toác ñoä thaáp vaøo khoaûng
0,83~0,9. tuy nhieân nhaø cung caáp hay söû duïng hieäu suaát ña höôùng (polytropic effeciency) hôn laø
Eisen laø hieäu suaát ñaúng entropy do ñoù khi caàn chuyeån ñoåi thì duøng ñoà thò hình 17.10 sau ñaây:
Hình 17.10 : Moái quan heä giöõa Eisen vaø Epoly
Ví duï: theo ví duï treân:
k = 1,3 – 0,31(γ-0,55) = 1,3 – 0,31(0,7-0,55) = 1,25
∆hisen = T1zaR[(P2/P1)(k-1)/k - 1]k/(k-1)/Mw = 303x0,98x8,314[(3/1)0,2-1]x1,25/0,25/(0,7x28,97)
= 150 kj/kg
m = (1000000/23,64)(0,7x28,97)/86400 = 9,93 kg/s
W = 9,93x150/0,75 = 1986kW
Td = T1{1+[(P2/P1)(k-1)/k-1]/Eisen}
= 303[1+(30,2-1)/0,78] = 3980K = 1250C
Theo coâng thöùc giaûi tích tröïc tieáp sau:
Power/Stage (kW) = (A/E) [k/(k-1)]qstd{Ps/Ts}T1za[(P2/P1)(k-1)/k - 1]
A = 11,57 heä soá chuyeån ñoåi
E: hieäu suaát toång theå heä thoáng
Qstd löu löôïng 106 std m3/d
za = (z1+z2)/2
ví duï : cuõng baøi toaùn treân
Power/stage (kW) = (A/E) [k/(k-1)]qstd{Ps/Ts}T1za[(P2/P1)(k-1)/k - 1]
=(11,57/0,75)(1.25/0.25)(1)(101.3/288)(303)[(3/1)0,2- 1](0,98) = 1980 kW
MOÄT SOÁ THOÂNG SOÁ KHAÙC CHO MAÙY NEÙN LY TAÂM

Soá taàng caùnh vaø toác ñoä:
Naêng löôïng gia taêng qua moãi taàng caùnh laø :
∆h = µu2/(2A)
∆h (kj/kg)
µ heä soá naêng löôïng 0,8~1,1
u toác ñoä ñænh caùnh (m/s); umax vaøo khoaûng 250~300m/s
A haèng soá 1000 J/kg
Ñoái vôùi maùy neùn khí ly taâm nhieàu giai ñoaïn neùn khí töï nhieân µ ~ 1, duøng u = 275m/s thì löôïng ∆h
gia taêng qua moãi taàng caùnh laø khoaûng 38 kJ/kg
Ñeå öôùc löôïng ñöôøng kính baùnh coâng taùc nhö sau:
d = (q/0,05/u)0,5
d: ñöôøng kính baùnh coâng taùc (m)
q: löu löôïng khí ñaàu vaøo (m3/s)
Toác ñoä quay maùy neùn coù theå tính nhö sau:
N = 60u/d/π
N : rpm
Ví duï: Caàn moät maùy neùn khí ñeå neùn 2,5x106scmd, khí töï nhieân coù γ = 0,65, aùp suaát huùt 1500kpa,
aùp suaát xaû 4500kpa, nhieät ñoä khí vaøo 350C , Zavg = 0,95, hieäu suaát Eisen = 0,75, haõy tính:
Coät aùp , coâng suaát, nhieät ñoä ñaàu ra, soá baùnh coâng taùc, ñöôøng kính baùnh coâng taùc, toác ñoä truïc
quay.
Giaûi:
k = 1,3 – 0,31(γ-0,55) = 1,3 – 0,31(0,65-0,55) = 1,27
(k-1)/k=0,2126
Coät aùp ∆hisen = T1zaR[(P2/P1)(k-1)/k - 1]k/(k-1)/Mw= 308x0,95x8,314x[(4500/1500)0,2126 –
1}x1,27/0,27/0,65/29 = 160kJ/kg
Power/Stage (kW) = (A/E) [k/(k-1)]qstd{Ps/Ts}T1za[(P2/P1)(k-1)/k - 1]
= (11,57/0,75)(1,27/0,27)2,5(101,3/288)308x0,95[(4500/1500)0,27/1,27-1] = 4912kW
nhieät ñoä ñaàu ra: Td = T1{1+[(P2/P1)(k-1)k-1]/Eisen}
=308[1+(30,27/1,27 –1)/0,75]= 416oK = 143oC
soá baùnh coâng taùc laø 160/38 ~ 5
löu löôïng: q = (2,5x106/86400)(101/1500)(308/288) = 1,98 m3/s
d = (q/0,05/u)0,5
= (1,98/0,05/275)0,5 = 0,38 m
N = 60u/d/π
= 60x275/0,38/3,14 = 13785rpm
ÑIEÀU KHIEÅN LÖU LÖÔÏNG CHO MAÙY NEÙN KHÍ LY TAÂM
Ñieàu hieån nhieân laø neáu aùp suaát huùt, aùp suaát xaû cuõng nhö löu löôïng khí ñeán maùy neùn khoâng thay
ñoåi thì khoâng caàn ñieàu khieån löu löôïng maùy neùn. Nhöng thöïc teá luoân coù söï thay ñoåi caùc thoâng soá
neân caàn phaûi ñieàu khieån löu löôïng.
Caùc thoâng soá thay ñoåi ñoù laø:
Ñieàu kieän huùt: nhieät ñoä, aùp suaát, löu löôïng.
Ñieàu kieän xaû: nhieät ñoä, aùp suaát, löu löôïng.
Tæ soá neùn: aùp suaát xaû tuyeät ñoái / aùp suaát huùt tuyeät ñoái.
Khoái löôïng rieâng khí: ñoái vôùi maùy neùn khí ly taâm aùp suaát taêng leân khi khí coù khoái löôïng
rieâng taêng leân, ñieàu naøy laïi khoâng aûnh höôûng gì vôùi maùy neùn piston.
ÑIEÀU KHIEÅN LÖU LÖÔÏNG CHO MAÙY NEÙN ÑÔN (khoâng thay ñoåi toác ñoä phaàn daãn ñoäng)
Trong tröôøng hôïp naøy löu löôïng coù theå ñöôïc ñieàu chænh nhôø thay ñoåi tæ soá neùn, hay tuaàn
hoaøn moät phaàn khí ôû ñaàu ra maùy neùn ngöôïc trôû veà ñaàu vaøo maùy neùn.
Coù hai caùch phoå bieán ñeå thay ñoåi tæ soá neùn:
-ñieàu chænh khí xaû ra
-ñieàu chænh khí huùt vaøo
Caû hai phöông phaùp naøy ñöôïc ñieàu khieån bôûi thieát bò ñieàu khieån noái vôùi ñöôøng oáng huùt, thieát bò naøy
luoân nhaän bieát aùp suaát huùt. Khi coù söï giaûm löu löôïng khí vaøo maùy neùn aùp suaát huùt giaûm, thieát bò
ñieàu khieån bieát ñöôïc ñoä suït giaûm aùp suaát lieàn gôûi tín hieäu ñeán van ñieàu chænh löu löôïng ôû ñöôøng xaû
laøm noù ñoùng bôùt laïi taïm thôøi, ñieàu naøy laøm aùp suaát xaû taêng leân cuõng laø taêng tæ soá neùn leân vaø laøm
giaûm löu löôïng maùy neùn phuø hôïp vôùi traïng thaùi laøm vieäc môùi. Ngöôïc laïi khi aùp suaát ñaàu huùt taêng
töông ñöông löu löôïng vaøo maùy taêng leân, thieát bò ñieàu khieån leänh môû theâm ôû van ñieàu chænh löu
löôïng ñaàu ra laøm taêng theâm löu löôïng, giaûm aùp suaát huùt, giaûm tæ soá neùn.
Sô ñoà ñieàu khieån nhö sau:
Thieát bò ñieàu khieån aùp suaát huùt cuõng coøn ñöôïc duøng ñeå ñieàu chænh van ñieàu khieån löu löôïng ñaët
treân ñöôøng oáng huùt (ñaàu vaøo maùy neùn khí) nhö sô ñoà coâng ngheä sau:
Hoaït ñoäng cuûa thieát bò ñieàu khieån van nhö sau: khi löu löôïng khí taêng, aùp suaát huùt taêng, thieát bò
ñieàu khieån laäp töùc ra leänh cho van tieát löu ñoùng bôùt laïi. khi löu löôïng khí giaûm, aùp suaát huùt giaûm,
thieát bò ñieàu khieån laäp töùc ra leänh cho van tieát löu môû lôùn hôn.
Thieát bò ñieàu khieån aùp suaát huùt cuõng coøn ñöôïc duøng ñeå ñieàu khieån van laép treân ñöôøng voøng nhö sô
ñoà
Khi löu löôïng khí giaûm, aùp suaát huùt giaûm, thieát bò ñieàu khieån laäp töùc ra leänh cho van tieát löu môû
lôùn hôn ñeå gia taêng löu löôïng khí baèng caùch ñöa moät phaàn löu löôïng ñaàu ra trôû laïi ñaàu vaøo maùy
neùn.
ÑIEÀU KHIEÅN LÖU LÖÔÏNG NHÔØ THAY ÑOÅI TOÁC ÑOÄ PHAÀN DAÃN ÑOÄNG
Toác ñoä phaàn daãn ñoäng thöôøng ñöôïc ñieàu chænh ñeå giöõ cho aùp suaát huùt khoâng thay ñoåi nhö sô ñoà
sau:
Neáu löu löôïng ñeán maùy gia taêng, aùp suaát huùt taêng, thieát bò ñieàu khieån aùp suaát huùt truyeàn tín hieäu
laøm taêng toác ñoä phaàn daãn ñoäng, hay ngöôïc laïi thieát bò ñieàu khieån toác ñoä seõ quyeát ñònh giaûm toác ñoä.
Toác ñoä thay ñoåi phaûi phuø hôïp vôùi giôùi haïn toác ñoä cuûa maùy neùn. Khi phaàn daãn ñoäng laø Turbine khí
thì toác ñoä daãn ñoäng taêng hay giaûm tuyø theo löôïng gas nhieân lieäu cung caáp vaøo.
Hình 17.11: Maùy neùn ly taâm coù phaàn daãn ñoäng laø turbine khí
Hình 17.12: Ñöôøng ñaëc tính laøm vieäc cuûa maùy neùn khí ly taâm.
ÑOÁI VÔÙI MAÙY NEÙN PISTON
Phöông phaùp hoài löu löôïng : aùp suaát ñaàu vaøo ñöôïc duy trì baèng vieäc hoài laïi moät phaàn khí ñaàu ra veà
laïi ñaàu vaøo caùch naøy khaù ñôn giaûn song khoâng kinh teá vaø laøm nhieät ñoä khí vaøo maùy neùn taêng cao.
Phöông phaùp duøng van taûi : laø cô caáu kieåm soaùt söï ñoùng môû cuûa caùc van huùt trong caùc xilanh. Khi
löu löôïng (aùp suaát) ít ñi thì moät hay nhieàu van huùt seõ bò laøm keânh (luoân môû) ñieàu naøy khieán cho
khí vaøo xilanh bao nhieâu laïi bò ñaåy ra veà khoang huùt baáy nhieâu. Caùc van taûi thöôøng ñöôïc ñieàu
khieån töï ñoäng phuï thuoäc vaøo aùp suaát hoaëc löu löôïng. Quaù trình thay ñoåi taûi maùy neùn dieãn ra theo
töøng baäc (0%, 50%, 75%, 100%) töông öùng vôùi (0%, 50%, 75%, 100%) soá van taûi laøm vieäc.
Phöông phaùp ñieàu chænh soá voøng quay cuûa truïc maùy (ñoái vôùi phaàn daãn ñoäng laø ñoäng cô ñoát trong
hay turbine khí thì deã ñieàu chænh toác ñoä hôn laø ñoäng cô ñieän)
CHU TRÌNH LAØM VIEÄC CUÛA MAÙY NEÙN KHÍ PISTON:
PHAÀN 18
TURBINE KHÍ
TURBINE KHÍ
Nguyeân lyù hoaït ñoäng turbin khí
Turbine khí laø moät loaïi ñoäng cô nhieät, bieán nhieät naêng thaønh cô naêng. Theo öùng duïng cuûa chu
trình nhieät ñoäng (Brayton).
Veà caáu truùc: heä thoáng turbine khí goàm ba boä phaän chính sau ñaây:
Maùy neùn khoâng khí duøng ñeå neùn doøng khoâng khí leân aùp suaát cao cung caáp Oxy cho quaù trình
ñoát chaùy nhieân lieäu trong buoàng ñoát.
Buoàng ñoát laø nôi ñoát chaùy nhieân lieäu taïo neân saûn phaåm chaùy coù aùp suaát vaø nhieät ñoä raát cao.
Turbine khí: ñaây laø nôi maø saûn phaåm chaùy töø buoàng ñoát vaøo oáng taêng toác cuûa turbine (caùnh
tónh gaén treân thaân turbine), qua oáng taêng toác nhieät ñoä vaø aùp suaát doøng khí giaûm xuoáng, toác ñoä vaø
ñoäng naêng doøng khí taêng leân, sau ñoù doøng khí ñöôïc thoåi vaøo heä thoáng caùnh gaén treân ñóa quay cuûa
turbine (caùnh ñoäng) ôû ñaây ñoäng naêng cuûa doøng khí bieán ñoåi thaønh cô naêng vaø laøm quay truïc turbine.
Caùc quaù trình nhieät ñoäng cuûa ñoäng cô turbine:
Hình 18.1: Chu trình chuyeån ñoåi naêng löôïng cuûa ñoäng cô turbine
Quaù trình neùn:
Khoâng khí ñöôïc maùy neùn cuûa turbine huùt vaø neùn leân aùp suaát coù theå tôùi 30 bar (tuyø loaïi) ñeå phuïc
vuï cho vieäc ñoát chaùy hôi nhieân lieäu, laøm maùt, ñieàu khieån vaø laøm kín. Treân ñoà thò hình 18.2, quaù
trình naøy ñöôïc bieåu dieãn baèng ñöôøng 1-2.
Quaù trình ñoát:
Khí nhieân lieäu ñöôïc hoøa troän ñeàu bôûi löôïng khoâng khí naïp ñöôïc tính toaùn theo cheá ñoä hoaït ñoäng
cuûa ñoäng cô vôùi löôïng nhieân lieäu ñöôïc phun vaøo theo tyû leä nhaát ñònh roài ñoát chaùy trong buoàng ñoát
cuûa turbine. Ñaây laø quaù trình chaùy ñaúng aùp. Treân ñoà thò hình 18.2, quaù trình naøy ñöôïc bieåu dieãn
baèng ñöôøng 2-3.
Quaù trình giaõn nôû:
Hoãn hôïp khí chaùy giaõn nôû qua caùc caùnh höôùng doøng (gioáng nhö caùc mieäng phun - xem hình
18.3) roài qua caùc taàng caùnh cuûa turbine löïc. Trong quùa trình giaõn nôû vaän toác doøng hoãn hôïp khí keùo
theo ñoäng naêng doøng khí taêng leân. Khi taùc ñoäng leân beà maët cuûa caùc caùnh turbine ñoäng naêng naøy seõ
chuyeån hoùa thaønh cô naêng (cuï theå laø moâ men quay). Treân ñoà thò hình 18.2, quaù trình naøy töông öùng
vôùi ñöôøng 3-4.
Quaù trình xaû:
Hoãn hôïp khí chaùy sau khi ñaõ giaõn nôû qua caùc taàng caùnh cuûa turbine theo oáng xaû ñi ra ngoaøi.
Töông öùng vôùi ñöôøng 4-1 treân hình 18.2.
Hình 18.2: Chu trình nhieät ñoäng Brayton
- Taïi ñaàu vaøo cuûa maùy neùn: khoâng khí coù nhieät ñoä vaø aùp suaát töông ñöông vôùi nhieät ñoä vaø aùp suaát
cuûa moâi tröôøng.
- Nhieät ñoä vaø aùp suaát cuûa khoâng khí taêng daàn (gaàn nhö tuyeán tính) khi ñi qua caùc taàng caùnh cuûa
maùy neùn vaø noù ñaït giaù trò cöïc ñaïi taïi buoàng neùn.
- Khi ñi vaøo trong buoàng ñoát, khí neùn ñöôïc hoøa troän vôùi hôi nhieân lieäu vaø ñoát chaùy. Taïi ñaây nhieät
ñoä cuûa hoãn hôïp khí taêng nhanh sau ñoù giaûm daàn khi giaõn nôû doïc theo buoàng ñoát. Nhieät ñoä giaûm
nhanh hôn khi hoãn hôïp khí chaùy giaõn nôû qua caùc taàng caùnh cuûa turbine. ÔÛ ñaây dieãn ra söï chuyeån
hoùa naêng löôïng (töø ñoäng naêng vaø aùp suaát chaùy cuûa doøng khí bieán thaønh cô naêng cuï theå laø moâmen
quay cuûa roâto turbine).
Hình 18.3: Taùc duïng caùnh höôùng doøng (nozzle) turbine

- Quaù trình giaõn nôû cuûa doøng khí trong buoàng ñoát laø quaù trình ñaúng aùp. Neân aùp suaát gaàn nhö khoâng
ñoåi töø khi baét ñaàu ñoát cho ñeán khi baét ñaàu ñi vaøo caùc caùnh cuûa turbine. Aùp suaát naøy seõ giaûm ñoät
ngoät khi doøng khí giaõn nôû qua caùc taàng caùnh cuûa turbine.
- Nhieät ñoä vaø aùp suaát tieáp tuïc giaûm daàn khi doøng khí tieáp tuïc giaõn nôû vaø ñi ra cuïm xaû.
Hình 18.4: Quaù trình nhieät ñoäng cuûa ñoäng cô turbine khí
Hình 18.5: Caáu taïo ñoäng cô turbine khí
CHU TRÌNH TURBINE KHÍ CAÁP NHIEÄT ÑAÚNG AÙP:

Sô ñoà nguyeân lyù:
Hình 18.6 : Chu trình caáp nhieät ñaúng aùp trong turbine khí
Töø sô ñoà nguyeân lyù ta thaáy: maùy neùn khoâng khí laøm nhieäm vuï cung caáp khoâng khí cho buoàng
ñoát 2, nhieân lieäu gas ñöôïc phun tröïc tieáp vaøo buoàng ñoát. Quaù trình chaùy trong buoàng ñoát 2 laø quaù
trình ñaúng aùp (P = const). Löôïng khoâng khí do maùy neùn khoâng khí cung caáp ñeå caáp Oxy cho quaù
trình chaùy, moät phaàn ñeå laøm giaûm nhieät ñoä cuûa saûn phaåm chaùy tröôùc khi vaøo turbine coøn khoaûng
600~800oC.
Saûn phaåm töø buoàng ñoát ñöôïc giaõn nôû ñoaïn nhieät qua oáng taêng toác (taàng caùnh tónh) doøng khí sau
khi qua oáng taêng toác coù toác ñoä cao ñöôïc thoåi vaøo taàng caùnh ñoäng gaén lieàn truïc, ôû ñaây ñoäng naêng
bieán thaønh cô naêng laøm quay turbine
Caùc quaù trình nhieät ñoäng cuûa chu trình: (hình 18.2)
1-2: quaù trình neùn khí ñoaïn nhieät (s= const) trong maùy neùn khoâng khí, T1/T2 = (P1/P2)m
vôùi m = (k-1)/k
2-3: quaù trình caáp nhieät ñaúng aùp (P = const) xaûy ra trong buoàng ñoát. Nhieät löôïng caáp vaøo q1 =
cp(T3-T2)
3-4: quaù trình giaõn nôû ñoaïn nhieät trong tuabine khí. T4/T3 = (P4/P3)m
do P2 = P3, P1 = P4 neân T4/T3 = (P1/P2)m => T1/T2 = T4/T3
4-1: quaù trình thaûi nhieät ñaúng aùp ra moâi tröôøng xung quanh. Nhieät löôïng thaûi ra q2 = cp(T4-T1)
Hieäu suaát nhieät lyù thuyeát cuûa chu trình:
Etheor = (q1-q2)/q1 = 1-(T1/T2) = 1- (T4/T3) =1- [1/(P2/P1)m]
o
T: nhieät ñoä ( K)
P: aùp suaát tuyeät ñoái (kpa)
Nhö vaäy hieäu suaát nhieät seõ taêng khi tæ soá neùn khoâng khí P2/P1 taêng, hoaëc khi nhieät ñoä moâi
tröôøng khoâng khí T1 cao cuõng laøm giaûm ñaùng keå hieäu suaát.
Hieäu suaát nhieät thöïc teá cuûa chu trình:
Ethermal = Wact/(mfLHV)
Wact laø coâng thöïc sinh ra treân truïc turbine löïc (kW)
mf löu löôïng khoái löôïng cuûa khí gas nhieân lieäu (kg/s)
LHV: nhieät chaùy thaáp (kJ/kg)
Ví duï: chu trình caáp nhieät ñaúng aùp lyù töôûng cho turbine Mars 100 coù caùc thoâng soá sau: khoâng khí
vaøo maùy neùn coù aùp suaát 1 bar, t1 = 27oC, aùp suaát sau khi ra khoûi maùy neùn 16 bar, nhieät ñoä cöïc ñaïi
buoàng ñoát Tmax = 1120oC. xaùc ñònh nhieät ñoä vaø aùp suaát taïi caùc ñieåm ñaëc tröng cuûa chu trình, coâng
tieâu hao cho maùy neùn khoâng khí vaø hieäu suaát cuûa chu trình:
Giaûi:
Giaûn ñoà T-s

P1 = P4 = 1 bar
P2 = P3 = 16 bar
T1 = 300oK
T3 = 1393oK
Khoâng khí ñöôïc xem laø khí lyù töôûng loaïi coù hai nguyeân töû neân k = 1,4 coù CP = 1,0035kJ/kg ñoä
Coâng thöùc tính h = CPT
k = 1,4 => m = 0,2857
Coâng tieâu hao cho maùy neùn khoâng khí Wcomp_air = h2 – h1 = cP(T2-T1)
Quaù trình neùn khoâng khí ñöôïc xem laø quaù trình ñoaïn nhieät lyù töôûng s1 = s2 neân
T1/T2 = (P1/P2)m = (1/16)m = 0,45288 (coù theå xem coâng thöùc tính nhieät ñoä ñaàu ra phaàn maùy
neùn khí)
=> T2 = T1/0,45288 = 662oK
cP = 1,0035kJ/kg ñoä
Wcomp_air = h2 – h1 = cP(T2-T1) = 1,0035(662 – 300) = 363 kJ/kg
Ñoái vôùi turbine khí thì Wturbine = h3 – h4 = cP(T3-T4)
T4/T3 = (P4/P3)m = 0,45288 = > T4 = T3x0,45288 = 631oK
Wturbine = h3 – h4 = cP(T3-T4) = 1,0035(1393 – 631) = 765kJ/kg
Coâng sinh ra cuûa chu trình (cho turbine löïc) W = Wturbine - Wcomp_air = 765 – 363 = 402 kJ/kg
Heä soá coâng suaát töï duøng: bwr = Wcomp_air / Wtuabine = 363/765 = 0,47 (47%) nhö vaäy phaàn nhieàu
coâng suaát ñöôïc duøng cho maùy neùn khoâng khí.
Nhieät löôïng caáp vaøo: q1 = cp(T3-T2) = 1,0035(1393 – 662) = 733 kJ/kg
Nhieät löôïng thaûi ra: q2 = cp(T4-T1) = 1,0035(631 – 300) = 332 kJ/kg.
Hieäu suaát nhieät lyù thuyeát cuûa chu trình:
Etheor = (q1-q2)/q1 = (733 - 332)/733 = 0,55
Hay Etheor = 1- (T1/T2) = 1- 300/662 = 0,55
Hay Etheor = W/q1 = 402 / 733 = 0,55 (hieäu suaát naøy bao goàm coâng chaïy maùy neùn khoâng khí vaø
coâng sinh ra treân truïc turbine löïc)
LVH: 1142 Btu/scf
1BTU = 1.055056 kJ
1 scf = 0.02831685 scm
1142 Btu/scf = 1142x1,055056/ 0.02831685 = 42550 kJ/scm
Power(site) maát 11% coøn 9935 kW (tính toaùn beân döôùi)
löu löôïng khí nhieân lieäu 1,3 m3/phuùt
Ethermal = Wact/(mfLHV)
= 9935/(1,3x42550) = 0,18 (18%) (18 % nhieät löôïng chaùy ñeå sinh coâng treân truïc turbine löïc)
Moät soá loaïi turbine treân theá giôùi:
Caùc yeáu toá aûnh höôûng ñeán coâng suaát turbine:
Khi noùi ñeán coâng suaát turbine ngöôøi ta thöôøng noùi tôùi coâng suaát höõu ích treân truïc cuûa turbine
löïc, thoâng soá coâng suaát maø nhaø cheá taïo ñöa ra laø coâng suaát max ôû ñieàu kieän chuaån ISO
(international standards organization) nhö sau:
Nhieät ñoä xung quanh: 15oC
Ñoä cao so vôùi maët bieån: 0 m
Aùp suaát xung quanh: 101,325 kpa (abs)
Ñoä aåm töông ñoái: 0 %
Chaát löôïng nhieân lieäu.
Trong moät ñieàu kieän thöïc teá thì coâng suaát höõu ích thöïc teá treân truïc phaûi hieäu chænh theo caùc heä
soá nhaân nhö sau: (hình 18.7 )
Hình 18.7: ñoà thò tra heä soá hieäu chænh coâng suaát höõu ích treân truïc cuûa turbine
Ví duï: tính coâng suaát höõu ích toái ña cuûa turbine Mars 100 ôû ñieàu kieän laøm vieäc nhö sau:
Nhieät ñoä xung quanh: 27oC
Ñoä cao so vôùi maët bieån: 50 m
Cheânh aùp khí vaøo: 100 mm nöôùc
Ñoä aåm töông ñoái: 0%
Cheânh aùp oáng saû : 50mm nöôùc
Coâng suaát ISO 11185 kW
Giaûi:
Tra ñoà thò hieäu chænh cho ñoä cao 50m heä soá nhaân laø 0,99
Cheânh aùp oáng saû : 50mm nöôùc thì heä soá nhaân laø 0,9965
Cheânh aùp khí vaøo: 100 mm nöôùc thì heä soá nhaân laø 0,984
Nhieät ñoä xung quanh: 27oC thì heä soá nhaân laø 0,915
Do ñoù Power (site max) laø 11185x0,99x0,9965x0,984x0,915 = 9935 kW (maát 11%)
Heä thoáng ñieàu khieån
Heä thoáng ñieàu khieån ñieän töû nhaèm töï ñoäng hoaù caùc hoaït ñoäng cuûa turbine theo yeâu caàu ngöôøi söû
duïng. Noù cho pheùp khôûi ñoäng, döøng maùy, vaøo taûi, nhaû taûi cho maùy theo cheá ñoä baèng tay hoaëc töï
ñoäng töø caùc vò trí taïi choã hoaëc töø xa. Heä thoáng ñieàu khieån bao goàm thieát bò töï ñoäng, caùc phaàn töû
ñieàu khieån ñöôïc laép ñaët trong caùc heä thoáng coù caû heä thoáng ñieän. Caùc phaàn töû ñieàu khieån laø caùc thieát
bò ñieän, cô - ñieän töû vaø cô – ñieän - thuyû löïc cô baûn. Caáu thaønh chính cuûa heä thoáng ñieàu khieån goàm:
- Caûm bieán (sensor) caùc loaïi nhö nhieät ñoä, aùp suaát, löu löôïng vaø möùc cuûa chaát loûng vaø chaát khí.
Caûm bieán vò trí, toác ñoä, ñoä rung, nhieät ñoä cuûa keát caáu kim loaïi. Caùc tín hieäu vaøo (input) ôû möùc töông
töï (analog) hoaëc tín hieäu soá (digital). Tín hieäu ra ñöôïc chuyeån ñoåi vaø truyeàn ñeán boä ñieàu khieån
trung taâm PLC hoaëc thieát bò ñieàu khieån vôùi söï hoã trôï cuûa caùc boä truyeàn (Transmitter, Proximiter),
thieát bò baûo veä cô caáu chaáp haønh (safety barrier) hoaëc caùc thieát bò tín hieäu khaùc.
Hình 18.8: Sô ñoà heä thoáng ñieàu khieån turbine
Hình 18.9: Sô ñoà heä thoáng ñieàu khieån vaø baûo veä turbine
Heä thoáng ñieàu khieån löu löôïng gas nhieân lieäu
Hình 18.10: Sô ñoà ñieàu khieån heä thoáng cung caáp nhieân lieäu
Caùc caûm bieán Ngp, Npt, T5, T1, boä so saùnh CJ vaø Ngp setpoint cung caáp tín hieäu ñeán boä ñieàu
khieån. Boä ñieàu khieån xöû lyù caùc tín hieäu vaø ñöa ra leänh yeâu caàu baèng tín hieäu ñieän (4 - 20 mA) ñeán
cô caáu chaáp haønh (actuator). Actuator ñieàu khieån van tieát löu cung caáp gas nhieân lieäu phuø hôïp cho
quaù trình.
Boä ñieàu khieån naøy goàm caùc chöùc naêng tieáp nhaän tín hieäu ñaàu vaøo, choïn cheá ñoä (mode) giôùi haïn
ñieàu khieån ñuùng, xaùc ñònh möùc ñoä yeâu caàu, tính toaùn tín hieäu ra vôùi giaù trò ñuùng truyeàn ñeán cô caáu
chaáp haønh. Phaân chia ñeán ñaàu ra cô caáu chaáp haønh, mode ñieàu khieån, löôïng nhieân lieäu yeâu caàu,
Ngp, Npt vaø khoái ñieàu khieån coù hoài tieáp cuûa T5.
Hình 18.11: Turbine daãn ñoäng maùy neùn khí
PHAÀN 19
EXPANDER
Hình 19.1: Expander
Hình 19.2: Baùnh coâng taùc turbine wheel
Hình 19.3: Maët caét toå hôïp expander-Compressor
Gas ñi vaøo expander chui qua caùc caùnh theo kieåu höôùng truïc vaø rôøi khoûi expander theo kieåu doïc
truïc. Khi qua caùc caùnh thì khí sinh coâng laøm quay caùc baùnh töø ñoù laøm quay truïc. Thöôøng thì coâng
sinh ra treân truïc naøy seõ daãn ñoäng maùy neùn khí ly taâm, hoaëc laø maùy phaùt ñieän. Hieäu suaát cuûa
expander laø khaù cao ñeán 85% (Eisen)
ÖÙNG DUÏNG:
Expander ñöôïc duøng trong coâng ngheä thu hoài NGL (C2+, C3+), hay giaùm saùt dewpoint
Hình 19.4 : Coâng ngheä duøng expander giaùm saùt dewpoint.
Hình 19.5: Sô ñoà coâng ngheä ñôn giaûn duøng expander trong thu hoài NGL
QUI TRÌNH TÍNH TOAÙN EXPANDER:
Döõ lieäu ñaõ bieát laø thaønh phaàn khí vaøo yi, T1, P1, P2
töø P1, T1 tính ra h1, s1
vì laø ñaúng entropy neân s2 = s1
coù s2, P2 tính ra T2, h2 = h2isen
coâng sinh ra W = m(∆hisen)Eisen = m(h2-h1)Eisen = m(h2isen – h1)Eisen
Tính laïi h2act = h3 = h1+ (h2isen – h1)Eisen
Coù P2, h3 = h2act tính T3 = Tact
Tuy nhieân khí qua expander nhieät ñoä giaûm raát nhieàu neân doøng khí ra thöôøng laø doøng hai pha vieäc
tính toaùn seõ trôû neân raát phöùc taïp do ñoù ngöôøi ta thöôøng giaûi quyeát treân maùy tính.
Ví duï: Moät doøng khí 1x106 std m3/d Mw = 16, qua expander P1 = 70bar, P2 = 20 bar, T1 = 10oC,
Eisen = 0,82
Giaûi:
Töø P1, T1 tính h1 = 518kJ/kg vaø s1 = 9,08 kJ/kg.oK
s2 = s1 = 9,08 kJ/kg.oK
coù s2, P2 tính ra T2 = -70oC , h2 = h2isen = 380 kJ/kg
m = 1x1762x16 = 7,83 kg/s
coâng sinh ra -W = m(∆hisen)Eisen = m(h2-h1)Eisen = m(h2isen – h1)Eisen
= 7,83 (380 – 518)0,82 = -890 kW
coâng sinh ra laø 890 kW
h2act = h3 = h1+ (h2isen – h1)Eisen = 518 + (380 – 518)0,82 = 405 kJ/kg
Coù P2, h3 = h2act tính T3 = Tact = -60oC
PHAÀN 20
HEÄ THOÁNG LAØM LAÏNH
Heä thoáng laïnh laø caàn thieát trong caùc coâng ngheä daàu khí döôùi ñaây:
- Laøm laïnh doøng khí trong vieäc chieát xuaát NGL
- Laøm laïnh doøng khí trong vieäc giaùm saùt dewpoint
- Baûo quaûn saûn phaåm LPG
- Hoaù loûng khí LNG
-
Trong coâng ngheä daàu khí heä thoáng laïnh ñöôïc söû duïng nhieàu ñoù laø heä thoáng coù duøng maùy neùn khí
nhö hình 20.1 sau:
Hình 20.1: Heä thoáng laøm laïnh ñôn giaûn duøng maùy neùn ñôn
Trong sô ñoà treân taùc nhaân laïnh qua JT van giaõn nôû nhieät ñoä giaûm suoáng yeâu caàu 3->6oC thaáp hôn
nhieät ñoä caàn haï cuûa khí coâng ngheä. Trong thieát bò trao ñoåi nhieät (chiller) taùc nhaân laïnh hoaù hôi neân
chuùng seõ nhaän nhieät, khi ra khoûi chiller seõ laøhôi baõo hoaø, hôi naøy vaøo maùy neùn ñöôïc neùn leân thaønh
hôi quaù nhieät neân caàn laøm maùt (condenser) cho hôi trôû veà loûng baõo hoaø sau ñoù chöùa trong bình.
Bieåu dieãn quaù trình treân treân giaûn ñoà P-H nhö sau:
ñeå laøm laïnh saâu hôn ngöôøi ta hay duøng expander nhö ví duï sau:
Hình 20.2 : Duøng expander trong yeâu caàu dewpoint thaáp
Ñeå tính toaùn caùc quaù trình treân ta aùp duïng caùc qui trình, coâng thöùc ñaõ neâu töø caùc phaàn tröôùc:
Cuïm JT van vaø Chiller
Vieát phöông trình caân baèng naêng löôïng quanh heä treân ta coù
Vieát phöông trình caân baèng vaät chaát qua caùc ñieåm treân ta coù m = mA = mC do ñoù:
ta cuõng coù hA = hB (vì qua van h khoâng ñoåi )
Maùy neùn khí
Condenser
hoaëc

Giaotrinhcongnghe

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Giaotrinhcongnghe

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

MUÏC LUÏC

Hình 2.1 Baûng thoâng soá vaät lyù

Hình 2.4: Giaûn ñoà pha cuûa ñôn chaát C2H6

Hình 2.5: Giaûn ñoà pha cuûa hoãn hôïp khí.

Tci(k) Pci(kpa ) yi MW i Mw i*yi Pci*yi Tci*yi wi yi*w i

Tci(k) Pci(kpa) xi MWi Mwi*xi xi*MWi*Pci xi*MWi*Tci

KHOÁI LÖÔÏNG RIEÂNG, THEÅ TÍCH RIEÂNG KHÍ HYDROCACBON

Hình 2.21: Ñoà thò tra heä soá C

ρL,60 (lb/ft3) khoái löôïng rieâng chaát loûng ôû 60oF

Neáu Tr>1,5 thì

Neáu Tr <=1,5 thì

(oAPI) =141,5/γ - 131,5

Hình : Giaûn ñoà pha cuûa khí hoãn hôïp

AÙP SUAÁT HÔI BAÕO HOAØ

Tc: nhieät ñoä tôùi haïn: (R)

Keát quaû Cp = 2,44 (kJ/kg.oC)

Yi Nhieät trò MJ/m3 toång nhieät trò MJ/m3

QUAÙ TRÌNH TIEÁT LÖU QUA VAN

QUAÙ TRÌNH GIA NHIEÄT

QUA MAÙY NEÙN KHÍ, MAÙY BÔM, EXPANDER

KHI QUA BÌNH TAÙCH

AÅN NHIEÄT (latent heat):

T laø nhieät ñoä soâi trung bình (K)

φ laø aùp suaát taøng tröõ yeâu caàu: (kpa abs)

Phöông phaùp tính toaùn chaát öùc cheá metanol

Hình 6.2 ñoà thò tra heä soá C

Hình: heä thoáng ñieàu khieån kín

Hình : ñaùp öùng taûi baäc thang

- heä thoáng ñieàu khieån möùc bình:

- heä thoáng ñieàu khieån löu löôïng:

Cheá ñoä ñieàu khieån tæ leä P:

Hình 7.1 Van ñieàu khieån

Hình 7.2: Caùc loaïi ñaàu xaû cuûa van

doøng khoái löôïng:

doøng khoái löôïng

doøng khoái löôïng:

doøng khoái löôïng:

Tính FR nhö sau:

ñoái vôùi doøng oån ñònh (CVR =<0,5):

ñoái vôùi doøng chuyeån tieáp (vôùi moïi CVR ):

FR seõ laáy baèng giaù trò nhoû cuûa FR vaø FR’

ñoái vôùi doøng beù CVR <= 0,5 thì n baèng:

CAÙC COÂNG THÖÙC KHAÙC

Hình 8.1 Van an toaøn daïng khoâng caân baèng

Hình 9.1 Caáu taïo orifice

Q m3/h Löu löôïng tính ôû ñieàu kieän chuaån

Ño löu löôïng kieåu turbine

Hình 9.3 : Boä ño löu löôïng kieåu turbine

Tính löu löôïng vaän chuyeån:

Tính toån hao aùp suaát:

Toån hao aùp löïc ñoái doøng chaûy chaát khí

coâng thöùc Panhandle B

Hình 11.1 : Maët bích vaø caùc thoâng soá

D = ñöôøng kính cuûa oáng inchs

grade min tension strength Mpa min yield stength Mpa

ÑOÄ DAØY TOÁI THIEÅU (min) CUÛA OÁNG

Hình 11.5: Maët Bích

Hình 11.6: gaskets amiang (flat gaskets) vaø spiral wound

Hình 11.9: Toång hôïp

Hình: Baûng tra caùc thoâng soá cuûa oáng

Hình 12.1: Bình taùch ngang vaø ñöùng

CAÁU TAÏO BÌNH TAÙCH

NGUYEÂN LYÙ TAÙCH

Hình 12.3: Bình taùch caáu taïo vaø laøm vieäc

Tci(k) Pci(kpa ) yi MW i Mw iyi Pciyi Tciyi wi yiw i

Tci(k) Pci(kpa) xi MWi Mwixi xiMWiPci xiMWi*Tci