Zarathustra ni nh th

Gii thiu
Tc gi: Friedrich Nietzsche

F riedrich Nietzsche sinh ngy 15 thng Mi nm 1844 ti Rcken, tnh Turin, ni cho i trc y ca nh thn hc Luther, cha ra phong tro Ci cch. Khi Nietzsche c nm tui th ngi cha, mt mc s phi Luther, qua i. Gia nh cu b dn v Naumburg, mt thnh ph nh, vo nm sau . Vo tui ny, Nietzsche t ra l mt cu b m o, thng minh, trnh trng v c ngi ta t cho bit danh l ng mc s con. Ngay t lc cn nh v sut thi nin thiu, Nietzsche lm th v sng tc nhc, nhng v khc, nhng giai khc ca ngi t tin gc Ba Lan ca mnh, nhng b tc dng h Nietzski b ngc i phi trn khi qu hng. T nm 14 tui (1858), Nietzsche c gi vo hc ti trng trung hc Schulpforta, mt ni ni ting tng o to ra Klopstock, Novalis, Fichte v anh em nh Schlegel. n nm 20 1

tui (1864), Nietzsche vo i hc Bonn, nhng ch hc y mt nm th b qua i hc Leipzig theo v gio s ng hm m, nh ng hc thi danh Ritschl. Bin c quan trng nht khi Nietzsche 21 tui l vic ng tnh c khm ph ra tc phm ca Schopenhauer trong mt tim sch c. Nh Malebranche khm ph ra Descartes, nh Kant khm ph ra Hume, Nietzsche bng hong ngy ngt. Nietzsche mua ngay mt s sch mang v nh c, c lin min khng ngng ngh trong sut hai tun l lin, tr vi gi gc xung ng. Mt bin c quan trng khc thuc lnh vc tnh cm xy ra khi Nietzsche c hi kin nhc s ti danh m ng hng ngng m, Richard Wagner. Lc Nietzsche 24 tui. Nh ngh s ln v k ngng m tr tui rt tm u hp, v c hai u cng say m trit hc Schopenhauer. Nm sau, do s tin c ca Ritschl, y l mt thin ti, Nietzsche c mi lm gio s i hc Ble Thy S v mn ng hc c in (Hy Lp, Latinh) d ng cha trnh lun n tin s, v mi 25 tui. Ging dy c mt nm, Nietzsche c mi lm gio s thc th. Thng Nm nm 1869, Nietzsche n thm gia nh Wagner ng ti Tribschen do li mi ca ng ny. Nhc s ti hoa tui gn lc tun lc y ang sng vi ngi v tr Cosima, con gi ca nhc s Liszt v l v ly d ca nhc trng Haus von Bulow. Ngi thiu ph thng minh, say m v cao qu y gi nn trong tm cm Nietzsche mt ngng vng am m nng chy nhng cm nn v vng. Theo li Andler, T y khi u mt thin tnh s cao p nht ca th k XIX, thin tnh s cm lng v au xt m mi n ngy nay vn cha mt ai bit r. Nm 1870, chin tranh Php-c bng n, lc ny, Nietzsche nhp quc tch Thy S, nhng vn tnh nguyn phc v trong on cu thng, a cc thng binh v c. Nhng chng bao lu, Nietzsche khm ph ra cuc chin gi l chng xm lng thc cht li l mt cuc chin tranh xm lc. ng gh tm v quay v Ble, sau khi mc bnh kit l v yt hu. T y sc khe ca ng suy sp v chng bao gi phc hi c nh c. Nm 28 tui (1872), Nietzsche xut bn tc phm u tin: Khi nguyn bi kch Hy Lp t tinh thn m nhc (Die Geburt der Tragdie aus dem Geiste der Musik). V nm sau, Nietzsche cho n hnh hai phn u ca cun Quan im phi thi (Unzeitgemsse Betrachtungen): David

Strauss, K tn ngng v Nh vn (David Strauss, der Bekenner und Schriftsteller) v V s s dng v nguy hi ca s hc i vi i sng (Vom Nutzen und Nachteil der Historie fur das Leben). Phn ba ca cun Quan im phi thi c xut bn nm 1874 di tn Schopenhauer, Nh Gio dc (Schopenhauer als Erzieher), v phn th t cng l phn cht, c n hnh hai nm sau (1876) gii thiu Richard Wagner ti Bayreuth (Richard Wagner in Bayreuth). T 1874, sc khe Nietzsche cng lc cng ti t. n thng Su nm 1875, bt u bnh nn ca Nietzsche. Nhng cn au u nh ba b, d dy qun tht kinh hn, lm nn ma lin min c khi n vi gi, mt nhc nhi khng chu ni khi tip xc vi nh sng hi chi. Ma H nm 1876, Nietzsche ri i hc ln ng dng bnh. Nietzsche t Thy S i , thm Gne, Pise, Naples v sng vi thng ti Sorrente cng ngi bn gi qu tc ln tui, c Malwida von Meysenbug. Nm 1878, Nietzsche n hnh cun Con ngi, ! Qu i l Ngi (Menschliches, Allzumenschliches). ng cng np n xin t chc gio s i hc v bnh hon lin min khng th ging dy c. T y tr v sau, trong mi nm lin tip t 1879 n 1889, nm no Nietzsche cng cho cho i mt tc phm mi, mc du ng sng trong tnh trng ba phn t l au n, phn cn li l kit lc; cc tc phm ny do cc bn b ca Nietzsche chp li ghi ch, v cha bn tho h ng. Nm 1879: Quan im v Phng ngn (Vermischte Meinungen und Sprche) c xut bn nh phn Ph lc ca cun Con ngi, ! Qu i l Ngi . Nm 1880: K lang thang phiu bt v Chic bng (Der Wanderer und sein Schatten), c xem nh on th nh v l on cht ca cun Con ngi, ! Qu i l Ngi. Nm 1881: Bnh minh (Die Morgenrte). Nietzsche sng qua ma ng v ma Xun ti Gne, ma H ti Sils Maria (Engadin), ma Thu ti Gne. Nm 1872: Tri thc hoan say (Die Frhliche Wissenschaft). Nietzsche thay i ch lun: ma ng ti Gne; ma Xun ti Messina; ma H ti Tautenburg vi c bn gi mi, Lou Salom, v ngi em gi Elisabeth; ma Thu sng ti Leipzig; thng Mi mt nm , Nietzsche i Rapallo. Sau ln t tnh tht bi vi Lou Salom qua trung gian ca mt ngi bn, Nietzsche in cung toan ung c dc t t ba ln. Ma ng 1883, khi 39 tui, Nietzsche bt u vit phn th nht ca bn trng thi Zarathustra ni nh th ti Rapallo. Thng Ba v thng T, Nietzsche i Gne; thng Nm sng ti Rome. Ma H i Sils Maria, ni y Nietzsche hon tt phn th hai ca tc phm

Zarathustra . Trong nm nm lin tip, t 1883 n 1888, mi ma H Nietzsche u v Sils Maria, v mi ma ng u n ngh ti Nizza. Thng Ging nm 1884, Nietzsche vit xong phn th ba ca cun Zarathustra ti Nizza. Phn cht ca tc phm c hon tt trong ma ng nm sau, 1885, ti Nizza v Mentone. Nm 1883, xut bn cun Bn kia ci b Thin c (Jenseits von Gut und Bse), v nm 1887 cun Tin n mt ph h lun l (Zur Genealogie der Moral). Nm 1888 l nm sc sng to ca Nietzsche tun trn mnh lit nht. Nietzsche n hnh cun Trng hp Wagner (Der Fall Wagner) v vit xong bn cun khc: Hong hn ca nhng thn tng (Die Gtzen-Dmmerung) c in ra nm 1889; tc phm t truyn Ecce Homo , c n hnh ln u nm 1908, sau khi Nietzsche t trn; K chng Cha (Der Antichrist) v Nietzsche chng Wagner (Nietzsche contra Wagner) c in chung mt tp nm 1895. Sau mi nm ging dy ti i hc, tip n mi nm n dt sng tc, nm 1889 m ra mt giai on mi nm mi trong cuc i Nietzsche. Vo thng Ging nm 1889, khi chng kin cnh mt ngi phu xe nh p tn nhn vo u mt con nga ngoi ng ph Turin, Nietzsche chy n qu xung m c con vt khn nn, du dng hn ln n, ri xy xm ng ln ra. T Nietzsche sng trong mt tnh trng t lit hon ton v thn xc ln tm hn, cho n khi t gi ci i ti Weimar, kinh ca Goethe v Schiller, vo ngy 25 thng Tm nm 1900. Thi hi Nietzsche em v an tng ngha trang Rcken. Nhng ghi ch ca Nietzsche t nm 1883 n 1888, v sau c thu tp li v n hnh di tn chung l ch cng lc (Der Wille zur Macht). nh hng Nietzsche tht rng ri v su m. Ngay t khi Nietzsche cn sng, vo nm 1888, Georg Brandes ging dy t tng ca ng ti i hc Copenhague. Sau y, ta ch k mt s t nh vn, nh th ln chu nh hng v tn th ng: Rilke, Stefen George, Thomas Mann, Shaw... Trong lnh vc trit hc, Nietzsche c xem l mt trong nhng ng t ca trit hc hin sinh; Jaspers, Heidegger, Sartre u l nhng k theo Nietzsche, vt Nietzsche hoc chng Nietzsche. Trong gii m nhc, Richard Strauss, Mahler v Delius em tc phm Nietzsche ph nhc. Hng nm, con s nhng sch v v tp ch vit v Nietzsche bng mi th ting trn th gii t n mt s lng khng l. Trong thin t truyn Ecco Homo (y l con ngi y!). Nietzsche thut li t m s khai sinh v phi dng khc trng thi Zarathustra m ta c th ghi thnh nin biu nh sau: Thng 8.1881 : ti Surleij, bn mt tng dng, Nietzsche t nhin b trn ngp chi la bi

th kin v s Quy hi vnh cu ca vn vt. T y, th kin ny s m nh tm hn Nietzsche khn ngui v s tr thnh mt trong nhng ch chnh yu ca t tng Nietzsche. 20.8.1881 : Nietzsche phc ha d nh vit mt bi trng thi gm bn phn, lin quan n nh tin tri Zarathustra, ly tn l Ng thin v Vnh cu (Mittag und Ewigkeit). Thng 1.1883 : mi tm thng sau th kin Surleij, Nietzsche nhn thy ... Mt ha th thnh Hai - V Zarathustra bc qua bn cnh ti... Rapallo. n lc chn mi cho tri cy sng to. Nietzsche thng ni a l ng ging nh loi voi, phi hoi thai sut mi tm thng tri mi sinh h. T 1 n 10.2.1883 : trong mi ngy lin, Nietzsche vit lin min mt mch xong phn th nht ca tc phm. n thng Su nm 1883, phn ny c n hnh bi nh xut bn Schmeitzner Leipzig. T 26.6 n 6.7.1883 : cng lin tc mt mch trong vng mi ngy, Nietzsche vit xong phn th hai, sau c nh Schmeitzner n hnh vo thng Chn cng nm. T 8 n 20.1.1884 : ti Nizza, Nietzsche hon thnh phn th ba ca tc phm, c n hnh vo thng Ba nm 1884 bi cng nh xut bn. Thng 1 n thng 2.1885 : vit xong phn th t ti Nizza v Mentone, sau ch in thnh bn mi bn vo thng T nm 1885 bng tin ring ca Nietzsche, dnh tng bn b. Nietzsche ch gi tng by bn. n nm 1892, ln u tin tc phm gm c bn phn mi c in chung thnh mt tp. V sau Nietzsche d nh vit tip phn th nm kt thc bn trng thi by gi c quan nim nh mt bi kch, trong Nietzsche d tnh trnh by ci cht ca nh tin tri Zarathustra. Zarathustra cht v rao ging chn l khng khip nht v s Quy hi vnh cu, chn l dy rng vn s s quay tr v thm v lng ln trong vng trn trm lun v hn, Zarathustra dy con ngi chc phc cho th gii, cho loi ngi, v tht ln ting Vng thun mnh vi tm lng bit n thm t. Nhng phn th nm ny, khng bao gi cho i, mt phn v cm hng ca Nietzsche cn, mt phn v nhng nhu cu ph bnh, bt chin khc. Nietzsche thm nh rt sng sut v cng trnh sng to v suy t ca mnh. ng vit trong th gi cho nh xut bn. y l mt bi th, mt cun Phc m th nm, mt iu mi l tuyt vi cha c tn gi. V vit cho Rohde: Tt c nhng iu cha ng trong cun Zarathustra u c o, k diu v song, t trc gi cha tng c ai ni n. K no trm mnh m say trong tc phm, s tr li sng gia loi ngi vi mt b mt i mi. Ri trong Ecce Homo : Cha tng c k no vit c mt bi th nh th, cha tng bao gi c ngi no m li cm xc v au kh su xa n th. Ch c mt v thn linh, mt Dionysos mi

c th au kh n nh vy. Zarathustra mang cha tt c nhng bnh minh, nhng chiu t, nhng hang ng, nhng ni , nhng n s, nhng m ng, nhng con d th, nhng tht vng, nhng hn hoan, nhng n au cm nn, nhng ph phng tn bo m th mng v song... v theo li nhng nh ph bnh tr danh: cha bao gi ngn ng c li c a dn n mt hnh thc ph din dim l n th. V ni dung, Zarathustra cha ng tt c nhng tng nn tng ca t tng Nietzsche: Siu nhn, Quy hi vnh cu, ch cng lc. i vi nhng c gi cn o su t tng trit hc Nietzsche trong cun Zarathustra , chng ti xin c bit gii thiu hai tc gi sau y: 1) Martin Heidegger: Nietzsche hai tp, n. x. b. Pfullingen (1961), Was heisst denken? Tbingen (1954), t trang 19-47 v trang 61-78; v bi Zarathustra l ai? trong cun Vortrge und Aufstze (1954). 2) Eugen Fink: Nietzsche Philosophie , n. x. b. Kohlhammer (1960), t trang 59-110. (Ngoi tr hai tp Nietzsche ca Heidegger, tt c cc tc phm va k u dch sang Anh ng hay Php ng). Zarathustra l tn mt nh tin tri Ba T c Nietzsche s dng lm nhn vt chnh cho bi trng thi, v Nietzsche cho rng ngi Ba T l nhng ngi u tin quan nim c lch s nh mt ton b v i gm nhng lot tin ha k tc, mi giai on li c tin bo bng s xut hin ca mt v tin tri. Tn tc phm Zarathustra ni nh th c Nietzsche cm hng t li m u ca tt c nhng kinh in Pht gio: evam me sutam, c ngha l: ti nghe (c Th Tn thuyt) nh th . nh hng Pht gio m Nietzsche tip nhn c qua Schopenhauer, ri qua s tm hiu ca ring ng, ri chiu nhng lung sng mi trn khun mt v nhn cch ca Zarathustra. Do , nhn Zarathustra nh mt thin s Pht gio, vi tt c cung cch tn bo ngang tng ca mt thin s, hoc nhn Zarathustra nh mt b tt th hin nghch hnh, chng ta s d dng tm lnh c nhng g Zarathustra ni v nhng g cn c phong kn n mt sau li ni ca Zarathustra. Tc phm gm c bn phn v mt phn T Ngn khai tu, c xp vo phn th nht. S phn chia thnh bn phn tng ng vi nhng khong thi gian m Zarathustra tr li vi ni c n, qu hng mun thu. Phn th nht bt u khi Zarathustra gi bit qu hng v h bic ca qu hng ln ni vo nm ba mi tui. Mi nm sau, Zarathustra h san rao ging o l. Trong rng su, Zarathustra gp mt bc thnh n s cha bit rng Thng cht; chn cng trng, ni Zarathustra ng li cng m ng dn chng v b ch giu ci ct, Zarathustra lm bn vi xc cht ca ngi i dy lm tr xic v gp g thng h.

Bc thnh n s khng ng li vi con ngi v iu kin sinh hot ca mt n s a ng vt qu thn phn con ngi bnh thng v tin n gn Thng . Ngn t i thoi thng nht ca v n s l s cu nguyn. Nhng cn n s Zarathustra, mt n s bit rng Thng cht v ch cn li con ngi, th phi nht thit ng li vi con ngi v kh tnh ti thng ca con ngi: Siu nhn. Siu nhn (bermensch) l k vt thng c (berwunden) Con ngi, ngha l vt thng c chnh mnh. m ng dn chng chn cng trng tng trng cho loi ngi. Chng i dy lm tr xic gia hai ngn thp l hnh nh ca con ngi ang bc trn con ng gia qu kh v tng lai, gia con th v Siu nhn. Thng h c th chnh l Zarathustra, v cng c th biu trng cho con ngi mt hu (der letzte Mensch), con ngi h ng xut hin sau cng vo bui hong hn ca nhn loi, trc khi mt Bnh minh mi rc hin. Thy rng m ng dn chng cha c i tai c sa son nghe o l Siu nhn, Zarathustra tr li vi ni c n cng con v con rn kin nhn ch i gi ca mnh. Trn vn ch phn th nht l vch ra hnh nh Siu nhn, qua bi cnh ci cht ca Thng . Thng cht, con ngi phi sng i sng ca mnh mt cch bi trng v phi khai m tt c kh tnh tim n trong mnh: Siu nhn phi sng. Trong 22 bi thuyt gio ca phn th nht, Zarathustra ng thi tn cng p ph nhng th ch, nhng chng ngi v xy dng hnh nh Siu nhn. Zarathustra tn cng th ch h v ch ngha thi hin i di hnh thc nhng nh lun l truyn b gic ng, s bun chn v ngh thut ng ngon (V nhng ging ta v c hnh, t. 52); di hnh thc nhng k tin tng vo linh hn bt t v mt ci bn kia tt p hn sau khi cht (V nhng ngi nui o tng th gii bn kia, t. 57), nhng ngi kh hnh, tm cch dp tt ting ni ca thn xc (V nhng k khinh mit thn xc, t. 62); di hnh thc nhng k chn nn mt mi rao ging s khc t i sng (V nhng k rao ging s cht, t. 80). Zarathustra p ph nhng chng ngi cho s khai m kh tnh ca con ngi, p ph nhng nh ch x hi, p ph nh nc hay quc gia, p ph bo ch, qun i, cng l (V thn tng mi, t. 88; V ngi ti nhn mt mt , t. 68; V chin tranh v cc chin s, t. 84; V c v vit, t. 72), p ph m ng nhn nho v nhng thn tng ca m ng (V nhng con rui cng trng, t. 93), nhng k c lng xt thng bc i (V tnh yu k lng ging, t. 109), Zarathustra thng m gii ph n (V nhng thiu n v b gi, t. 116), t gic tnh cht tng i ca cc gi tr o c (V mt nghn l mt mc ch, t. 105). Xuyn qua nhng s tn cng, p ph, thng m d di ny, dn dn hin l hnh nh Siu nhn, ngha v chiu hng phi tin ti ca mt t trn gian. Siu nhn l k t thnh tu cho chnh

mnh ba cuc ha thn: t lc thnh s t, v t s t thnh tr th (V ba cuc ha thn, t. 48). Siu nhn to thnh mt bu khng kh mi, trong au kh v hn hoan bin i ngha (V nhng hoan lc v am m, t. 65), trong thot sinh nhng c hnh mi: ch sng to (V nhng con ng ca k sng to, t. 112), s trinh khit hn nhin bt pht ti vui (V s trinh khit, t. 98), tnh bn (V bng hu, t. 101), s trn trng tn knh i sng chung i (V con ci v hn nhn, t. 123), s cao nh ca tm hn (V ci cy trn nh ni, t. 75), ci cht (V ci cht t nguyn, t. 127), tnh yu nhng g xa xi vi vi v c hnh hin tng trin min (V tnh yu k lng ging, t. 109; V c hnh ban pht, t. 131). Phn th hai quy t quanh ch chnh yu l ch cng lc (der Will zur Macht ). Ci cht ca Thng ngoi ngha gii phng tt c nhng kh tnh n giu ca con ngi, cn mang ngha quan trng th hai l hon tr thi gian li cho con ngi t y thi gian l kch thc ch thc ca con ngi, mt kch thc trc y b tc ot v gn cho Thng . Trong kch thc mi ny, con ngi sng to lao tc v chi a nh mt a tr chi a (Hraclite), con ngi sng to in hn ch ca mnh ln thi gian, ngha l trn dng bin dch, v nh Nietzsche vit mt ni khc: in hn n tch ca tnh th ln dng bin dch - y l ch cng lc ti thng. Ch ch cng lc cng c trnh by qua mt vn chuyn nhp i: va tn cng tn ph va hin by phi dng. Zarathustra tip tc xng trn p ph. Sau khi tnh dy t mt gic m thy rng o l ca mnh ang b xuyn tc, bin tng (a b vi tm gng, t. 141), Zarathustra quyt nh ln ng tm n qun o Vnh Phc, ni nhng a con l tng ca hn cng nhng bn b, nhng mn hn ang tr ng (Trn nhng hn o Vnh Phc, t. 146). Zarathustra tn cng tr li nhng mc tiu trc y: nhng k c lng thng xt (t. 151-155), nhng con ngi c hnh (t. 161-165), m tin dn (t. 166-169), nhng nh hin trit ni danh (t. 176-180), nhng nh hc gi (t. 213-216), nhng nh siu hnh hc ch trng tri thc thun khit bng trinh (t. 208-212), nhng con nhn c biu trng cho tinh thn cu hn v rao ging s bnh ng, bnh ng chnh tr nh ca ch ngha x hi, ch dn ch hay bnh ng trc mt Thng nh ca Ki-t gio (t. 170-175), nhng k lp thuyt cch mng (t. 222-227). Zarathustra cn chm ngi cho mt cuc tn cng mi nhm n mu ngi cao nh hay t cho mnh l cao c: nhng linh mc (t. 156-160), nhng ngi anh hng, i nghch vi cc chin s (t. 200-203), nhng thi s (t. 217-221), v c hnh bng ca Schopenhauer xuyn qua vin bc s tin tri rao ging s bt hnh thng kh (t. 228-233). Gia hai cuc tn cng l ba ca khc vang vng ngm ngi: D khc, V khc v M khc . Cuc tn cng ln ny chun b t ai cho o l mi ca Zarathustra v ch cng lc

c nhn gi n nhng thnh gi chn lc hn v thu hp hn. Zarathustra khng ng li cng m ng dn chng na nh trong phn th nht, m ch ng li vi nhng mn , nhng bng hu v nhng a con - tng trng cho hy vng nu nung nht ca hn. Sau ba ca khc, o l v ch cng lc hin hin minh bch trong bi thuyt gio V s chin thng t thn (t. 194). Con ngi chin thng t thn khng phi theo li ch ngha khc k, m l vn ln vic sng to nhng hnh th mi ca cng lc, vn ln cao vi mnh m mi mi nh mt ngn thp vn cao. V s cu chuc (t. 234) ngoi cng tc chng i li tng cu ri ca Ki-t gio v ca siu hnh hc ni chung, ngoi vic xin dng s cu ri con ngi bng l tng siu nhn, cn o su ch ch cng lc bng cch t chiu hng cu chuc vo trong tng quan gia quyn lc v thi gian. Thi gian th bt kh phc phn, ch cng lc th khao kht nhng hnh th mi ca tng lai, vy c th no ch cng lc y khao kht ngc tr li , ngha l khao kht qu kh chng? Cu tr li n vi Zarathustra trong Gi pht im lng nht (t. 246), kt thc phn th hai. Zarathustra run ry, hi kinh, khc lc trc cu tr li qu khng khip, v cho rng mnh cha sc mnh ca con mnh s rng ln chn l y. Phn th ba l tuyt nh ca tc phm, cng l tuyt nh t tng Zarathustra. Zarathustra ln ng tr li qu hng u tch ca hn ch i gi pht ti hu cho o l hn chn mi. Du hn c ln ng li vi nhng thy th hay vi g in i th (V o tng v n ng, t. 258; V s tha th b qua, t. 292), tt c phn ba thc ra ch l nhng li c thoi ca Zarathustra vi chnh mnh v o l ti thng ca hn: s Quy hi vnh cu (die Ewige Wiederkunft ). Rao ging v Siu nhn, Zarathustra ng li vi m ng dn chng; rao ging ch cng lc, Zarathustra ng li vi mn , bng hu; rao ging o l v s Quy hi vnh cu, Zarathustra ch th th vi tm hn mnh. o l b n, khng khip ny dy rng tt c chng ta, nhng con ngi thng ng, nhng con ngi h ng, cng tt c vn s, s quay tr li di cng hnh thc ny, t ni au n qun qui, cn hoan lc ngy ngt cho n ting th di my khi nht, tt c s quy hi tr li v s ln trong vng trm lun v hn ca vn kip thin thu. o l v s quy hi vnh cu c trnh by trong cc chng: V o tng v n ng (t. 258), Trc bui rng ng (t. 272), K bnh phc (t. 356), V ni kht vng mnh mng (t. 366). Trc chn l kinh hong y, Zarathustra bao phen do d, tht li, s hi. Hn phi tm v an i trong ni c n heo ht, t ph d mnh bng nhng hnh phc ui theo sau (V nim lc phc bt c d, t. 266; Trn ni liu, t. 287; Tr li qu hng, t. 304); hn phi p v mt ln cho mi mi tt c nhng o tng xa c (V nhng bng gi tr c v mi, t. 325),

phi nh nhng n ch t vo k th c cu l Tinh thn Tr n Nng n, tinh thn lm tr tr khng cho con ngi phng mnh nhy ma thnh thang (t. 318-324) biu hin l con rn en trong c hng mc t v thng ln ; hn phi xng dng nhng iu b cm on (V ba iu xu c, t. 310). Phn th ba c kt thc bng hai ca khc: V khc th nh (t. 370) l ting hoan ca ca nim vui trn au kh. By n tch hay l Khc ca thun mnh (t. 376) l n tch ca ting Vng linh thnh ng trn vng bin dch ca s quy hi vnh vin. Bi th phn on ba ca V khc th nh, sau ny c nhc s Mahler ph vo trong Ha tu khc s 3 v c nhc s Delius dng lm phn trang trng nht trong bn L i. Phn th t ca tc phm mang mt c cht ring bit, tri nghch vi ba phn trc c v vn th ln trong d nh. Phn ny c xy dng lp lang nh mt on kch. Trong khi vui hng s c n phong mt ca mnh ti thch ng cng hai con th thn yu, Zarathustra gp li vin bc s tin tri v lo ny mun em lng xt thng bc i, ti li cui cng, quyn d th thch hn. Tm tr Zarathustra ri lon ti bi, nhng hn vt thng c cm d cui cng . Trong lc y, Zarathustra nghe mt ting ku y thng kh iu linh xui hn ln ng tm kim Con ngi thng ng, k pht ra ting ku thng kh. Hn ln lt gp hai ng vua dt mt con la, mt ngi b a bm vo tay ht mu, vin php s, v gio hong cui cng nay ngh vic v Thng cht, k xu x nht loi ngi git cht Thng , mt k giu sang v hn t b ca ci ca mnh bin thnh ngi n xin t nguyn, v cui cng l chic bng lang thang phiu bt ca hn. Trong khi tt c u t tu n hang ca Zarathustra, hn nm ng gia bui Ng Thin, trong ni lng yn tch mch cng nim b n ca c di mun mu, vui hng hnh phc trin min. V n hang khi chiu xung, Zarathustra nhn ra rng Con ngi thng ng m hn lao ao tm kim sut ngy hm nay, chnh l tt c nhng k hn tng gp g. Hn d Ba n cui cng vi bn h, thuyt gio v Con ngi thng ng, ri ln ra khi hang tm li bu khng kh lng lng thun khit trn cao. Hang n o nhng ting ci ni ca nhng con ngi thng ng, Zarathustra quay vo hang mt ln, ri li ln ra khi hang vui hng c n. Khi nghe hang t nhin im bt ting ngi, Zarathustra quay tr vo th bt gp nhng con ngi thng ng ang tn vinh v sng bi con la ln ngi Thng . Zarathustra ph v l trng dnh cho con la v dn tt c ra ngoi hang . m n. Na m ang n, v nhng con ngi thng ng ci ti hoan h trong hnh phc huyn diu v ngn. Sng hm sau, trong khi tt c nhng con ngi thng ng cn ang m ng, Zarathustra thc gic cng mt tri, mt mnh ra khi hang v nhn thy Du hiu bo tin cho hn xut hin: con s t ti ci hoan h v n b cu bay quanh. Gi cho o l ti thng ca Zarathustra n. Tc phm kt

10

thc vi quang cnh Zarathustra li ri hang bt u mt cuc ng trnh mi, mnh m nh mt mt tri ban mai. Nhm mc ch gip bn c nm vng ngha nhng nhn vt biu tng trong phn th t ny, chng ti xin m phng theo Gilles Deleuze trong cun Nietzsche (P. U. F, 1965, t. 42-43) dng li nhng khun mt ca Con ngi thng ng: 1) V gio hong cui cng : k bit rng Thng cht, nhng li tin rng Thng cht v ngt th bi lng xt thng bc i dnh cho con ngi. Khng cn ch nhn na, nhng ng ta vn chng t do v ch sng trong hoi nim. 2) Hai ng vua : biu trng cho tro lu ca o c phong tc mt th o c mun o luyn v hun luyn con ngi tr thnh con ngi t do bng nhng phng tin tn bo, bc bch nht. V th, mi c hai ng vua, ng vua bn tri tng trng cho nhng phng tin, ng vua bn phi tng trng cho nhng cu cnh. Th nhng, trc hay sau ci cht ca Thng , nn o c cng u suy i v ch a ti s chin thng ca m tin dn, n l. Hai ng vua dt theo Con la, v sau c nhng ngi Thng ng tn phong lm Thng mi. 3) Con la (hay Con lc phn I): nhng con th ca min sa mc (h v ch ngha). Chng mang vc, mang vc nhng gnh nng n sa mc. Hai khuyt im ca con la: ting Khng khc t ca n xut pht t tinh thn cu hn v ting Vng chp nhn ca n (IA, I-A) l mt ting Vng gi mo, ting Vng y ng ngha vi mang vc, m ng. Thot tin, con la tng trng cho ngi Ki-t gio: n mang vc nhng gi tr gi l siu vit bn trn i sng. Sau ci cht ca Thng , t n mang vc chnh mnh, mang vc sc nng nhng gi tr ca con ngi trn th. V cho rng mnh m nhn thc ti nh n l th cho nn con la c nhng ngi Thng ng phong lm Thng mi. Con la ch l hnh nh mo m bun ci v phn bi ca ting Vng linh thnh theo tinh thn Dionysos. Con la khng nh, nhng ch khng nh nhng sn phm ca h v ch ngha. Hai l tai di ca n i nghch vi nhng l tai thanh mnh nh nhn khc khuu ca Dionysos v Ariane. 4) K xu x nht loi ngi : l k git cht Thng v khng chu ng ni lng xt thng bc i ca Thng . Th nhng, sau khi Thng cht ri, con ngi y vn l con ngi c; v li cn xu x hn na: thay v sng trong thc bt n rng Thng cht

11

cho mnh, gi y y li sng trong thc bt n rng Thng cht v tay mnh; thay v lng thng xt n t Thng , by gi y phi chu ng lng xt thng cng kh chu ng hn na ca m tin dn. Chnh y l k lm ch l tn phong con la ln ngi Thng mi, v khin con la tht ra ting Vng (I-A) gi mo. 5) K tn tm ca tinh thn : l k mun thay th nhng gi tr thing ling, thay th tn gio v ngay c o c na bng tri thc. Tri thc phi c tnh cch khoa hc, chnh xc, rch ri, bt lun i tng ca n l ln hay nh. Tri thc chnh xc v s vt nh nhoi nht s thay th cho lng tin tng ca chng ta vo nhng gi tr ln lao, v i y cht m h. V vy, g mi cha tay cho a cn v mi ch tm thc hin l tng ca mnh l nghin cu mt i tng v cng nh b: b c loi a. Nhng g chng bit rng tri thc cng chnh l loi a, tri thc thay th cho tn gio v o c bng cch theo ui cng mt mc tiu nh chng: ct xn, phn x, phn on cuc sng. 6) Ngi n xin t nguyn : mt k t khc ngay c chnh tri thc. G ch tin vo hnh phc ca con ngi v i tm hnh phc y trn mt t trn gian. Nhng mt hnh phc du tm thng n u, cng khng th tm thy c ni m tin dn, tc bn ngi y tinh thn cu hn phc th v y thc bt n. Hnh phc ch c tm thy ni nhng con b. 7) Vin php s : l con ngi ca thc bt n, t giy v hnh h mnh thng trc, khi Thng cn sng cng nh khi Thng cht. thc bt n nht thit mang tnh cch ph by, trnh din. N trnh din mi vai tr, ngay c vai tr ca k v thn, ca thi s, ca Ariane. Nhng thc y lun lun di tr v mng ra li. Khi than trch rng y l li ca ti, n mun gi lng thng xt, gi ra ngay c mc cm phm ti ni nhng con ngi hng mnh, n mun lm h thn tt c nhng g sng ng, n mun tung ri nc c khp ni. Trong li than vn ca n, vn c mt chic ci rc gi ting chim. 8) Chic bng : biu trng cho hot ng ca vn ha, bt c ch no, n cng tm cch thc hin mc tiu ca mnh l tr thnh mt con ngi t do, c tuyn la v o luyn: trong tri thc, trong hnh phc, khi cn Thng , lc Thng cht... Nhng m ni no n cng chp ht mc tiu ca mnh v chnh mc tiu y cng l mt Chic bng. Mc tiu Con ngi thng ng y b tht bi, ht hng. Chic bng lang thang phiu bt theo Zarathustra i khp mi ni, nhng li vng mt vo hai gi pht quan trng nht bo hiu s Ha thn: gi pht na tra ng bng ca bui Ng Thin v gi pht Na m. 12

9) Vin bc s tin tri : rao ging rng mi s u v b. Y bo trc giai on cui cng ca ch ngha h v: lc m con ngi thy n lc thay th Thng ca mnh l ph phim, thy rng chng th ng c mun g c cn hn l c mun h v. V th, vin bc s tin tri tin bo s xut hin ca con ngi mt hu hay con ngi h ng. V biu trng trc c kt cc ca h v ch ngha, nn y tin bc xa hn nhng con ngi thng ng. Nhng iu thot vut khi lo, chnh l iu hy cn nm qu bn kia con ngi mt hu h ng: con ngi c mun s suy tn ca chnh mnh. Vi mu ngi ny, h v ch ngha c thnh tu thc s v c thng vt bi chnh sc mnh ca mnh: gn n gi pht ha thn, gi pht ca Siu nhn. Trn tt c, vn l n ng ca nhn vt Zarathustra. Zarathustra l ai? Heidegger tng c phen nu ra cu hi. Zarathustra ni nh th ng vng li li kinh Pht. Ti nghe nh th, nh th ng vn . Th nhng ci Nh Th ca ci Ng Vn y l g? t n ci Nh Th y l bc vo ci min lng lng ca Nh Lai. Zarathustra ni nh th. Nhng Zarathustra l ai? L mt k ph hoi lm lit thnh thang trong thin v c? Mt k nui dng mi nguy him ln lao nht, cn au bnh tn t trin min trong tm hn? Mt tng nm v nhng v sao? Mt k b bng v lun, sn sng bt tay vi qu d? Mt k dy con ngi m st Thng Siu nhn ng tr? Mt k rao ging v vng trm lun ca s quy hi vnh cu? Mt k tung hoa hng chc phc cho th gii trong nim hoan lc trin min ngy ngt? Mt ting ht thing ling vt ln trong m ti? Mt ngun sui but lnh trn nh cao ang m mng mt bu tri thin thanh vnh thy? Mt k mang mt n la ht c n trong mt tc phm dnh cho tt c v khng dnh cho mt ai? Cu hi vn cn rt li t bao gi trn mt Ci min phong kn thin thu.

13

Phn mt

1
ARATHUSTRA NI NH TH Tc phm dnh cho tt c v khng dnh cho mt ai. 1/ Nm ba mi tui, Zarathustra ri x v h ln ni. Trn ni cao, Zarathustra hng th tinh thn v ni c n ca mnh trin min khng h mi mt trong sut mi nm. Nhng sau cng, tm hn Zarathustra bin i; mt bui sng n, thc gic cng bnh minh, Zarathustra tin n trc mt tri v tht ra nhng li sau: Hi thin th v i kia! Hnh phc ca mi s ra sao nu khng c nhng ngi m mi soi chiu? Mi nm nay k t khi n vi hang ca ta, mi s chn nn mt m vi nh sng v qu o ca mi, nu khng c ta cng con v con rn ca ta. Nhng chng ta i ch mi mi sng mai, chng ta dng phn d tha ca mi v cm t mi. Gi y, ta chn ngn s khn ngoan ca ta, nh con ong ht qu nhiu mt. Ta cn c nhng bn tay vn v vi ta. Ta mun ban cho v phn pht, mi n lc nhng k hin minh gia loi ngi li tr nn hnh phc v s in cung ca h, v nhng k ngho nn c sung sng v s giu c ca mnh. Chnh v th ta phi i xung tn nhng chiu su tng t nh mi mi bui chiu khi mi bin mnh sau bin c, mang theo nh sng rng r cho th gii di lng t, hi v tinh t giu sang v lng kia! Ta phi bin mt nh mi, ta phi ln tt[1] - ni theo nhng ngi m ta kht khao xung cng h. Vy th, hi con mt tnh lng kia i, hy chc phc cho ta, mi, k c th ngm nhn m khng thm thung k mt hnh phc du c qu . Mi hy chc phc cho chn ru mun trn, cho cht nc ng vng chy tun t v mang theo khp ni phn nh hnh phc ti i ca mi. 14

Mi hy nhn y! Chn ru ny li mun cn khng v Zarathustra mun tr li lm ngi. Cuc h san[2] ca Zarathustra bt u nh th. 2/ Zarathustra mt mnh xung ni v khng gp mt ai. Nhng khi Zarathustra tin vo rng, trc mt hn bt ng hin ra mt lo trng, ng lo ri chic chi tranh thnh thin ca mnh i tm r cy trong rng. V lo trng ni vi Zarathustra nh th vy: - Ngi l khch ny khng xa l vi ta; cch y nhiu nm ri hn c ln qua y. Hn tn l Zarathustra, nhng hn bin i. Lc y ngi mang tro tn ca ngi v ni; nay ngi li mun mang la nng v thung lng hay sao? Ngi h khng s hnh pht dnh cho k gy ra ha hon? Phi ri, ta nhn ra Zarathustra. Mt hn trong sut v ming hn chng biu l nt no chn ngn. Hn chng bc i nh k ang khiu v sao? Zarathustra bin i. Hn t ha thn thnh tr th, hn gic ng: gi y ngi cn tm chi bn nhng ngi ang m ng? Ngi sng trong c n nh sng gia lng bin c dt do, v bin c mang ngi i. Kh thn cho ngi, vy ra gi ngi li mun dt tp vo b? Kh thn cho ngi, gi ngi li mun t mnh ko li theo thn xc? Zarathustra tr li: Ti yu loi ngi. - Vy th, nh hin trit bo, ti sao ta li i vo rng v i vo trong ni c n? Khng phi v ta qu yu thng loi ngi sao? Gi y ta yu thng Thng ; ta khng thng yu loi ngi. Di mt ta, loi ngi l mt ci g qu i bt ton. Tnh yu loi ngi s git cht ta. Zarathustra p: No ti c ni n tnh yu! Ti n hin cho loi ngi mt tng phm. V thnh tip li: - ng ban cho loi ngi iu g c. Tt hn ngi nn tho g h ra khi mt ci g v gip h mang vc n, chng g qu hn th i vi h: min l, iu cng lm chnh bn thn ngi tha d! V nu ngi mun ban cho, th ng ban cho h ci g vt qu mt ca b th v hy ch h n n my ni ngi! Zarathustra p: - Khng, ti khng b th. Ti khng ngho lm vic b th. V thnh bt ci v li l ca Zarathustra v ni nh vy: Vy thi ngi hy c gng lm cho h chp nhn kho tng ca ngi. H nghi ng nhng n s c n v khng tin rng chng ta

15

n gia n ban pht cho h. i vi h, nhng bc chn ca chng ta vang ln trn ng ph mang mt m thanh qu i tch liu. H li cn sinh lng lo ngi khi ban m nm ng trn ging, h nghe ting mt ngi lng l bc i ngoi ng ph, rt lu trc khi mt tri l dng, c l h t hi mnh: K trm kia ang lm g vy? Ngi ng nn n vi loi ngi, hy li vi rng cao! Tt hn na ngi nn n vi nhng con th! Ti sao ngi li khng mun c nh ta, mt con gu gia n gu, mt con chim gia by chim? V v thnh lm g trong rng su? Zarathustra ln ting hi. V thnh tr li: Ta sng tc nhng bn nhc v ht ln, v khi sng tc, ta ci, ta khc, ta gm g: l cch ta ngi ca Thng . Bng nhng bi ca, nhng ting khc, ting ci, ting gm g, ta t n Thng ca ta. Nhng cn ngi, ngi mang n mn qu g cho chng ta? Khi Zarathustra nghe ht nhng li ny, hn ci cho v thnh v bo: Ti c th cho ngi g y? Thi, xin ngi hy ti i ngay, ct cho ti ng ly ca ngi mn g c! Ri hai ngi, ng lo v ngi n ng, chia tay nhau nh th, ti ci nh hai a b. Nhng khi Zarathustra mt mnh, hn t hi lng: C th nh th c chng? V thnh gi nua sng trong rng thm y hy cn cha nghe ni rng Thng cht ri sao? 3/ Khi Zarathustra t chn vo thnh ph gn nht ven rng, hn gp mt m ng ang t hp trn cng trng, v ngi ta bo trc rng mt ngi lm tr i dy xic sp biu din. V Zarathustra ni vi dn chng nh vy: Ta rao ging vi cc ngi v Siu nhn. Con ngi l ci g cn phi c vt qua. Cc ngi lm g vt qua con ngi? Cho n nay, tt c nhng sinh vt u sng to nn mt ci g vt qu chng, cc ngi li mun mnh l nghch triu trong cn sng ln y, mun quay tr li vi con th hn l vt qua con ngi sao? Con kh i vi con ngi l g? Mt i tng ci nho hay mt s h thn y n au. V con ngi cng phi nh th i vi Siu nhn: mt i tng ci nho hay mt h thn n au. Cc ngi vt qua con ng dn t loi su b n loi ngi, nhng v nhiu phng din, cc ngi vn cn l loi su b. Xa kia cc ngi l loi kh v c by gi na, con ngi cn kh hn bt lun con kh no.

16

Ngay k hin trit nht trong cc ngi cng ch l mt ci g phn tn v hn tp: na cy na ma. Th m, ta c mi gi cc ngi tr thnh cy ci hay ma qu khng? Ny y, ta rao dy cho cc ngi Siu nhn! Siu nhn l chiu hng, l ngha ca tri t. ch cc ngi phi bo: Siu nhn phi l chiu hng, ngha ca tri t. Hi nhng ngi anh em, ta van xin cc ngi, hy trung thnh vi mt t v ch c tin nhng k ni vi cc ngi v nhng hy vng lng l bn trn mt t! H l nhng k u c, du h c thc iu hay khng. H l nhng k khinh mit i sng, nhng k hp hi v cng chnh l nhng k b u c, mt t qu mi mt chn ch h: h hy ct i cho khut mt! Xa kia, bng b Thng l li bng b nng nht, nhng Thng cht v cng cht theo Thng l nhng k bng b y. Gi y, iu ng kinh khip hn nhiu, l bng b mt t v coi trng rut r ca ci bt kh thu nhp hn ngha, chiu hng ca mt t! Xa kia, linh hn a mt nhn thn xc vi v khinh mit, v lc by gi, chng c g cao c hn s khinh mit y: linh hn mun cho thn xc m o, kh , i kht! Lm th, linh hn tng l thot c thn xc, thot c thn xc v mt t! i! Linh hn y chnh n cng cn m o, kh v i kht: v s tn bo l ni khoi lc ca linh hn ny. Nhng c cc ngi na, hi nhng anh em ca ta, hy ni cho ta bit: thn xc cc ngi bo hiu g c cho linh hn cc ngi? Linh hn cc ngi h chng phi l s ngho nn, nh bn cng s t mn ng thng sao? Tht ra, con ngi l mt dng sng nh bn. Phi l bin c bao la mi c th dung thng tip nhn mt dng sng u trc m khng b nhim . Ny y, ta rao ging cho cc ngi v Siu nhn: Siu nhn l bin c bao la ni cn khinh b ngt ngn ca cc ngi c th n dm mnh vo . Cn g cao nh trc vit c th n vi cc ngi cho bng gi pht ca s khinh b ngt tri? Gi pht m ngay c hnh phc, l tr cng c hnh ca cc ngi cng bin thnh kinh tm. Gi pht m cc ngi bo rng: S g hnh phc ca ta! Hnh phc y l s ngho nn, nh bn v s t mn ng thng. Th m, hnh phc ca ta l ra phi lm cho chnh cuc hin sinh thnh chnh ng! Gi pht m cc ngi bo rng: S g l tr ta! L tr y c kht khao hiu bit, nh con s t kht khao lng thc khng? L tr ch l s ngho nn, nh bn v s t mn ng thng! Gi pht m cc ngi bo rng: S g c hnh ca ta! N hy cn cha lm ta thnh m

17

sng. Ta chn nn mt mi vi nhng iu thin v iu c ca mnh lm ri! Tt c nhng th ch l s ngho nn, nh bn v s t mn ng thng! Gi pht m cc ngi bo rng: S g s cng chnh ca ta! Chng c la nng no bao ph trong ta. Th m, k cng chnh ging nh mt thi than nng bng! Gi pht m cc ngi bo rng: S g s thng hi ni ta! Lng thng hi h chng phi l cy thp gi ni thin h ng inh k yu thng loi ngi sao? Nhng lng thng hi ca ta khng phi l mt cuc ng inh. Cc ngi tng ni nh vy bao gi cha? Cc ngi tng tht ln nh vy bao gi cha? Hi i! Gi g ta c nghe cc ngi tht to ln nhng li nh th! Khng phi ti li, nhng chnh s t mn ca cc ngi ang ku go chng li tri xanh, chnh s bn xn ca cc ngi, ngay c trong ti li, ang ra sc ku go vi tri xanh! Vy thi, u l ln chp d n lim li vo cc ngi? u l cn in cung phi thm nhp vo cc ngi? Ny y, ta rao dy cho cc ngi v Siu nhn: Siu nhn chnh l ln chp d, chnh l cn in cung ! Khi Zarathustra ni nh th, c mt k trong m ng ku to ln: Chng ti nghe ni kh nhiu v ngi i dy lm xic ri: gi hy cho chng ti thy mt y thi! V c m dn chng r ln ci Zarathustra. Nhng ngi i dy lm xic li tng thin h ni n mnh, nn lin khi u biu din.

4/ Trong khi , Zarathustra lng nhn m dn chng, lng y kinh ngc. Ri Zarathustra ln ting: Con ngi l mt si dy cng thng gia con th v Siu nhn - si dy cng ngang mt h thm. Vt qua h thm: nguy him; ct bc gia ng i: nguy him; nhn li ng sau: nguy him - rng mnh sn c v ng dng: nguy him. iu cao i nht ni con ngi nm ch con ngi l mt chic cu ch khng phi mt mc tiu; iu m ta c th yu thng ni con ngi l: con ngi l mt s chuyn tip v mt s suy tn[3] . Ta yu nhng k no ch bit sng bng cch lm cho mnh trm mt, dit vong, v h ang bc qua b bn bn kia. Ta yu nhng k khinh b ngt tri, v h chnh l nhng k ngng m m cung, nhng mi tn ca kht vng lao vt qua bn b bn kia. Ta yu nhng k khng tm tm kim bn kia nhng v sao mt l l dit vong hay hy 18

sinh, m tri li ch hy sinh dng hin cho mt t, mt ngy kia, thi i ca Siu nhn ng tr trn mt t. Ta yu k no sng hiu bit v mun hiu bit cho mt ngy kia Siu nhn c sng mi. Nh th l h cng c mun chnh s suy tn ca mnh. Ta yu k no lm vic v pht minh, xy dng ni tr ng cho Siu nhn, sa son t ai, th vt cng cy ci cho Siu nhn xut hin: v nh th l c mun chnh s suy tn ca mnh. Ta yu k no yu mn chnh c hnh ca h: bi v c hnh l mt ch mun s suy tn, v mt mi tn ca kht vng. Ta yu k no khng dnh li cho chnh mnh mt mnh nh no ca tinh thn, k no mun hon ton l tinh thn ca c hnh mnh: v vi t cch l tinh thn nh th, h bng vt qua cu. Ta yu k bin c hnh mnh thnh hng v vn mnh ca chnh mnh: v nh th, do tnh yu c hnh ca chnh mnh, h mi kht khao sng thm v khng sng thm na. Ta yu k no khng kht khao c qu nhiu c hnh. C nhiu c hnh trong mt c hnh duy nht hn l trong hai c hnh: y l mt nt tht ni s mnh an kt. Ta yu k no c linh hn phung ph, khng mun ngi khc cm n mnh v cng chng hi tr li: bi v h lun lun ban pht v khng mun tr th ly cho mnh. Ta yu k no h thn khi vn may ng v vi mnh, v t t cu hi: ta c gian ln chng? bi v h mun dit vong. Ta yu k no nm ra nhng li vng ngc ng trc nhng hnh vi ca h v lun lun gi ng hn nhng g mnh ha: bi v h mun chnh s suy tn ca mnh. Ta yu k no bin chnh cho nhng ngi trong tng lai v gii thot cho nhng ngi trong qu kh, v h mun dit vong bi nhng ngi hin ti. Ta yu k trng pht Thng ca mnh v yu Thng : cn phi cho cn phn n ca Thng h lm h dit vong. Ta yu k no tm hn su thm, ngay c trong vt thng, k m mt tai ng nh b nht cng c th lm h dit vong; v h s hn hoan vt qua cu khng h do d. Ta yu k no tm hn trn y vin mn n t qun chnh mnh, v tt c mi s u c cu mang trong h: nh th tt c mi s u s tr thnh s suy tn ca chnh h. Ta yu k no t do t ti trong tm hn v trong tinh thn: nh th u c h ch dng lm rut r cho qu tim, nhng qu tim h ko h v s suy tn. Ta yu nhng k no ta nh nhng git nng ang kin tr ri tng git mt t tng my ti

19

m l lng trn u loi ngi: h bo trc ln chp d ang n v dit vong vi t th l nhng ngi tin bo. Ny y, ta l mt ng tin tri ca sm st, mt git nng ri t my xung: sm st tn l Siu nhn.

5/ Khi Zarathustra ni xong nhng li ny, hn li nhn m dn chng ln na, ri im lng t nh lng mnh: H ang ph ra ci ka; h chng h hiu ta, ming ta khng hp cho nhng l tai . Liu ta c phi chc thng tai h cho h hc nghe bng mt? Liu ta c phi nh chm che v la go nh nhng linh mc thuyt gio trong tun chay? Hoc gi dn chng ch tin vo nhng k n ni c lm? H c mt ci g lm h hnh din. Vy, h gi tn ci ang lm h hnh din l g? H gi l nn vn minh, chnh nn vn minh lm h khc bit vi k chn d. Chnh v th, v nhng ngi , h khng thch nghe ch khinh b. Vy thi ta s ng li vi lng kiu hnh ca h. Ta s ni cho h nghe v iu ng khinh b hn c: y l con ngi cui cng hay con ngi h ng nht.[4] V Zarathustra ni vi dn chng nh vy: n lc con ngi t t cho mnh mt mc tiu. n lc con ngi vun trng mm mng hy vng cao i nht ca mnh. t ai con ngi hin gi hy cn kh mu m. Nhng mt ngy kia, t ai y s thnh kh kit ngho nn, v chng mt cy i th no cn c th mc ln na. Than i! gn n lc m con ngi khng cn bn vt qua con ngi mi tn ca kht vng h, lc m dy cung ca h s khng th rung vang na! Ta ni tht cng cc ngi iu ny: phi cn mang theo mnh s hn mang, mi c th lm ny sinh mt ngi sao lung linh iu v. Ta ni tht cng cc ngi iu ny: cc ngi ang mang trong bn thn mnh mt s hn mang. Hi i! gn n lc m loi ngi khng cn khai sinh ra nhng v sao mi trn trn th na. Hi i! gn n lc xut hin k ng khinh b nht ca loi ngi, k khng cn t bit khinh b chnh mnh. Ny y, ta t cho cc ngi v con ngi h ng nht. Tnh yu? Sng to? Kht vng? Sao trn tri? My ci l th g vy? Con ngi h ng nht hi nh th v nheo nheo mt mt. 20

Mt t s tr thnh cht hp hn v con ngi h ng nht nhy c tng c tang trn , con ngi thu nh tt c mi s li. Dng ging hn cng vng bn khng th hy dit c nh loi rp cy; con ngi h ng nht l k sng rt dai. Chng ti pht minh ra hnh phc, nhng ngi h ng nht ni nh th v h nheo nheo mt mt. H b ri nhng x min i sng kham kh: v h ang cn sc nng. H hy cn yu k lng ging ng loi v h c xt vo ngi ny: v h ang cn hi nng. i vi h, ng bnh hoc sng vi lng hoi nghi l mt ti li: h thn trng tin bc trn i. Tht qu l k in mi cn va chm nhng hn hay nhng con ngi! Mt t thuc c ni ny, ni n: iu ban cho h nhng gic mng thoi mi. V sau cng, nhiu thuc c c cht mt cch thoi mi. Ngi ta cng hy cn lm vic, v vic lm l mt s phng tm tiu khin. Nhng ngi ta cn trng lu tm sao cho s phng tm tiu khin y khng lm mnh mt. Ngi ta khng cn tr thnh ngho hay giu na: chuyn qu i kh nhc. Ai l k cn mun cai tr? Ai l k cn mun c vng li? Chuyn qu i kh nhc. Chng c ly mt ngi chn chin, ch rt mt n cu! Ai ny u c mun cng mt iu; mi ngi u bnh ng: k no mang mt tm trng khc s sn lng vo nh thng in. Ngy xa, mi ngi u in c, nhng k tinh t nht trong bn h bo th, v h nheo nheo mt mt. H thn trng v bit t tng nhng g xy ra: n h khng ngt ch giu mnh v chuyn y. H cng cn ci v nhau y, nhng ri ha gii vi nhau ngay - s rng lm au d dy. H cng hi thinh thch ban ngy v hi thinh thch ban m: nhng iu h tn sng l sc khe. Chng ti pht minh ra hnh phc nhng con ngi h ng bo th, v h nheo nheo mt con mt. n y kt thc bi thuyt php u tin ca Zarathustra, bi thuyt php cng c ngi i gi l T ngn[5] , bi v vo lc y, Zarathustra b ngt li bi nhng ting ku tht v ni vui mng nhn nho ca m ng. Hi Zarathustra! Hy ban cho chng ti con ngi h ng nht y - h ku ln, - hy lm cho chng ti tr thnh ging nh nhng ngi h ng nht y! Chng ti s khi mang n Siu nhn ca Zarathustra! V ton th dn chng vui mng sung sng chc li nghe ro ro. Song Zarathustra bun b t nh lng mnh: H chng h hiu ta: ming ta khng c li hp cho nhng l tai .

21

Hn l ta sng qu lu trn ni, ta lng nghe qu nhiu m thanh sui nc rc rch cng ting cy ci r ro: gi y ta li ni vi h nh ni vi nhng k chn d. Linh hn ta thanh thn trong sng nh mt ngn ni ban mai. Nhng h li tng ta l ngi lnh lo v xem ta nh mt k lm tr h ang tht nhng li bng ln trng tro . V ka, h ang nhn ta v ci r : trong khi ci, h vn cn th ght ta. C ni g bng gi trong ting ci ca h. 6/ Nhng vo lc y xy ra mt iu lm cho mi ca ming u cm ting ci v mi con mt u nhn sng. V trong thi gian y, ngi i dy lm tr xic khi s biu din: anh ta bc ra t mt con ng ngm b thnh ri bc i trn si dy cng thng gia hai ngn thp, bn trn cng trng v m ng dn chng. Vo lc anh ta ang ngay gia ng dy, cnh ca li bt m ra ln na, ri mt g thanh nin qun o sc s trng ging nh mt thng h, nhy ra ngoi rt mau theo anh chng i dy xic. G ct ci ging khng khip ku to: Tin ln, khp khnh, tin ln mau, chm chp, nham him, mt ti xanh v s hi! Mau ln khng thi ta s thc lt mi bng gt chn ta! Mi ang lm g gia hai ngn thp vy ? L ra mi phi b nht trong thp mi ng; mi ang cn ng mt k ti gii hn mi ! - V c dt mi li g li tin n gn anh chng i dy thm mt t; nhng khi g ch cn cch anh chng i dy mt bc th xy ra chuyn khng khip ny lm mi ca ming u cm ting v mi con mt u sng s: thng h r ln mt ting ku qui d ri nhy qua u anh chng i dy ang cn ng. Khi nhn thy k ch mnh chin thng, anh chng i dy in u lo o ht chn khi dy; chng ta mt thng bng v nhanh nh chp, ri vo h thm, nh mt cn lc xoy bng tay chn ngi. Cng trng v m ng dn chng ta nh bin c khi dng t ni ln. Mi ngi b chy hn lon, nht l ng ni m thn xc chng i dy sp ri xung. Trong lc Zarathustra chng h nhch ng, v tm thn y ri ng ngay cnh hn, rch nt, gy vn, nhng hy cn sng. Mt lc sau, ngi b thng nh tnh li v nhn thy Zarathustra ang qu gi gn anh ta ; Ngi lm g y? chng ta ln ting hi. T lu ti bit rng s c lc ma qu ngng chn cho ti ng . Gi y ma qu ang li ti v ha ngc: ngi mun cn ng ma qu ng lm th chng? - Bn hi, ti xin em danh d bo cng bn: tt c nhng iu bn ni u khng c thc; chng c ma qu, cng chng c ha ngc. Linh hn bn s cht, cn cht nhanh hn l thn xc bn na: vy, bn ch s hi bt lun iu g! Chng i dy ngc mt ln nhn, ng vc. Ri sau chng ta tr li: Nu qu ngi ni thc,

22

ti chng mt mt g khi mt i s sng. Ti ch cn l mt con vt m ngi ta bt nhy ma bng nhng nht roi v nhng ci ming m o. - Khng u, Zarathustra p, bn ly nguy him lm ngh ca mnh, chuyn chng c g ng khinh c. Gi y ngh nghip bn x bn vo ci cht, v vy ta s t tay mai tng bn. Khi Zarathustra dt li, k hp hi khng tr li na; nhng bn tay chng ta s song nh mun tm bn tay Zarathustra t n. 7/ Trong khi , hong hn chm bung v cng trng ph y bng ti; m ng tn mt ra v v ngay c s t m v s s hi cng lm cho h chn. Nhng Zarathustra vn ngi trn mt t, cnh xc cht, tm hn chm m trong nhng suy t: Zarathustra qun bng thi gian. Sau cng, m xung v mt ngn gi lnh thi qua con ngi c n. Lc y, Zarathustra mi ng dy, t nh lng mnh: Ngy hm nay, tht ra Zarathustra nh c mt m c hi! Zarathustra khng nh li c ngi sng, nhng l mt xc cht. i sng con ngi qu tht l lng v bao gi cng ti v ngha: mt thng h cng c th tr thnh iu bt hnh ging ln u n. Ta mun ging dy cho loi ngi chiu hng cng ngha ca cuc hin sinh: l Siu nhn, ln chp d le ra t m my m m l con ngi. Nhng ta hy cn xa cch h v tinh thn ta khng ni cng lng nng h . i vi loi ngi, ta hy cn ng gia mt thng in v mt xc cht . m ti tht mt mng, v mt mng l nhng con ng Zarathustra dn bc. Hy n y, hi ngi bn ng hnh cng gi lnh! Ta mang bn n mt ni m t tay ta s mai tng bn. 8/ Khi Zarathustra t nh lng nh th ri, hn vc xc cht trn vai v khi s ln ng. Nhng i cha c trm bc th c mt ngi ln n bn Zarathustra th thm bn tai hn k ang th thm vi hn li chnh l thng h trn thp! G th tho: Hi Zarathustra! Hy mau ri khi thnh ph ny v ni y c qu nhiu ngi th ght ngi . Nhng ngi thin ho v cng chnh th ght ngi, h gi ngi l k th v ngi khinh mit h; nhng tn ca c tin ch thc th ght ngi v gi ngi l mi nguy him cho m ng. Ngi hy cn may l c ngi ta ch giu, v thc s ngi n ni nh mt thng h. Ngi hy cn may v lm bn vi tn ch cht: khi t h mnh nh th, ngi t cu mnh c ln ny. Nhng ngi hy mau la b thnh ph - bng khng, ngy mai l ngi sng, ti s nhy qua mt xc cht. Sau khi th thm nh vy vi Zarathustra, thng h bin dng; v Zarathustra tip tc hnh trnh qua

23

nhng con ng ti m. cng ra vo thnh ph, nhng ngi phu o huyt bt gp Zarathustra; h a uc soi mt hn, v khi nhn ra Zarathustra, h ch giu: Zarathustra mang theo thng ch cht! Hoan h, Zarathustra lm k o huyt! V chng ta c nhng bn tay qu sch o m chn con tht y. Vy ra Zarathustra mun n trm thc n ca qu ? Can m d. Thch th tn! Min l qu s ng n trm kho hn Zarathustra! - Qu s s n trm c hai ngi, hn ta s ngu tht c hai ngi! Ri h cng chm u ci vang vi nhau . Zarathustra khng tht mt li, tip tc con ng. Sau sut hai gi i dc theo nhng khu rng cng nhng m ly, Zarathustra c nghe mi nhng ting ch si tru rng v i mi n i cn i cng co x chnh lng hn. V vy, Zarathustra dng bc trc mt cn nh l loi, bn trong c nh la lp le soi chiu. Zarathustra t nh lng mnh: Cn i bt chp ly ta nh mt tn cp. Gia nhng khu rng cng nhng m ly, cn i bt chp ly ta, trong m ti dy c mt mng. Cn i ca ta c nhng thch bc ng. Thng ta ch thy i sau ba n, v sut ngy hm nay, cn i chng chu n: vy th cn i l lt chm tr ni nao? Nh xong, Zarathustra g ca. Mt lo trng xut hin; ng lo mang theo n v ln ting hi: Ai n vi ta cng gic ng trn trc ca ta ? - Mt ngi sng v mt k cht, Zarathustra tr li. Xin lo trng cho ti n ung; c ngy nay ti qun n ung. K no cho ngi i kht n ung s bi b nguyn kh tm hn mnh: minh trit khn ngoan dy nh th. ng lo tr vo nh, nhng ri li tr ra ngay, v a cho Zarathustra bnh cng ru: y l mt vng tn bo cho nhng k i kht, ng lo ln ting: v vy ta mi c ng ti y. Ngi v vt n vi ta, nh n s. Nhng ngi hy mi ngi bn ng hnh ca ngi n ung i ch, y coi b cn mi mt hn ngi. Zarathustra tr li: Bn ng hnh ca ti cht ri, ti s kh m p y n ung. ng lo cu nhu: Chuyn chng lin can g vi ta; k no g ca nh ta phi dng nhng g ta dng mi. Cc ngi hy n ung v chc cc ngi sc khe! Sau , Zarathustra cn i b thm hai gi na, d dm theo nhng con ng v tin vo nh sng ca nhng v sao: v hn quen i m v thch nhn tn mt nhng g cn ang say ng. Nhng khi nh triu dng l dng, Zarathustra thy mnh ang trong mt khu rng su mt mng chung quanh chng thy r mt li i no. Lc by gi Zarathustra t xc cht vo

24

mt thn cy rng, cao hn tm u - hn mun l ch si khi vi ti - ri ng ngi nm ngh trn rong ru xanh mt. Lin , Zarathustra thip ng, thn th mt nhoi, nhng linh hn thanh thn. 9/ Zarathustra ng tht trin min, khng nhng nh triu dng vn trn mt hn m c nh sng ban mai. Sau cng Zarathustra m mt: kinh ngc, Zarathustra ngm nhn khu rng v s tnh mch, kinh ngc, Zarathustra nhn bn thn mnh. Ri nh mt g lnh thy t nhin nhn thy t lin, hn vt ng dy, tht ln mt ting mng r: hn va nhn thy mt chn l mi. V Zarathustra t nh lng mnh nh sau: Ta bt u thy r: ta ang cn nhng ngi bn ng hnh, nhng ngi bn ng hnh cn sng - ch khng phi nhng ngi bn ng hnh cht v nhng t thi m ta mang theo ni no ta mun ti. Ta ang cn nhng ngi bn ng hnh cn sng theo bc ta, v h mun t theo bc chnh h - khp mi ni ta mun n. Ta bt u thy r: Zarathustra chng nn ng li cng m ng m ch nn ln ting vi nhng ngi bn ng hnh! Zarathustra chng nn bin thnh ngi chn chin v con ch canh gi mt n chin! Ta n chnh l tch la nhiu con chin khi n chin. m ng dn chng v by chin s cm phn ta: nhng k chn chin s xem Zarathustra l tn trm o. Ta gi h l nhng k chn chin, nhng tht ra h c tn l nhng con ngi thin ho v nhng k cng chnh. Ta gi h l nhng k chn chin, nhng thc ra h c tn l nhng tn ca c tin ch thc! Hy nhn nhng con ngi thin ho v nhng k cng chnh! H th ght k no nht? K ng ln p v nhng bng gi tr ca h, k hy hoi, k phm ti trng[6] : th m, l k sng to. Hy nhn nhng tn ca c tin ch thc! H th ght k no nht? K ng ln p v nhng bng gi tr ca h, k hy hoi, k phm ti trng: th m, l k sng to. iu m k sng to tm kim, chnh l nhng bn ng hnh, ch khng phi nhng xc cht, nhng by chin v nhng m tn . Nhng con ngi sng to nh hn, y chnh l iu m k sng to tm kim - nhng con ngi ghi khc nhng gi tr mi trn nhng tm bng tinh khi. iu m k sng to tm kim, chnh l nhng bn ng hnh, nhng ngi th gt tr gip hn: v ni hn, mi s u chn mui cho ma gt. Nhng hn li thiu trm ngn li hi: v

25

th k sng to gin d in cung bt ra nhng bng la ca mnh. iu m k sng to tm kim, chnh l nhng bn ng hnh, nhng ngi bit mi sc li hi ca mnh. Ngi ta s gi h l nhng k ph hoi v nhng k khinh mit thin c. Nhng chnh h l nhng con ngi s gt hi v c hnh l vui. Nhng con ngi sng to nh mnh, y l iu m Zarathustra ang tm kim, nhng con ngi gt hi v vui hng cng vi mnh: no c lm g c vi nhng n chin, nhng k chn chin v nhng xc cht! Cn ngi, ngi bn ng hnh u tin ca ta, xin hy an ngh! Ta mai tng ngi cn thn trong lng cy rng, ta cn trng phng cho ngi khi b si tha. Nhng ta ri ngi y, thi gian trn ri. Gia hai bui bnh minh, mt chn l mi hin n vi ta. Ta chng nn lm ngi chn chin, cng chng nn lm k o huyt. Ta s chng bao gi ng li vi dn chng ; y l ln cui cng, ta ng li vi mt xc cht. Ta mun tm gp nhng con ngi sng to; nhng con ngi gt hi v vui hng: ta mun ch cho h thy by sc cu vng cng tt c nhng bc thang dn n Siu nhn. Ta s ca ht bi ca ca ta cho nhng nh n s, nhng con ngi hai bng trong c n; v cho bt lun ai cn tai nghe c nhng iu k diu, ta s lm tim ta tru nng vnh phc tuyt vi. Ta tin bc v mc tiu ca ta, ta i trn con ng ca ta; ta s nhy qua u nhng k ngp ngng do d v nhng k tr chm li i. Bc i ca ta s l s suy tn ca bn chng!

10/ Zarathustra t nh lng mnh nh th, trong khi mt tri nm trn thin nh; ri hn ngc mt nhn d hi - v hn nghe trn u mnh ting ku sc lnh ca mt con chim. V ka! Mt con ln thnh nhng vng trn rng trn tri, v mt con rn treo tn ten ni c , khng ging nh mt con mi nhng nh mt ngi bn: v rn qun vng quanh c . Nhng con th ca ta! Zarathustra bo th v lng hn dy ln ni hn hoan m . Con vt kiu hnh nht di nh mt tri v con vt gio hot nht di nh mt tri - chng ln ng trong s bit n. Chng mun bit xem liu Zarathustra c cn sng khng . Tht ra, ta hy cn sng chng? Ta gp nhiu nguy him gia loi ngi hn l gia loi th. Zarathustra ang theo nhng con ng nguy him. Cu xin nhng con vt ca ta hng dn ta! Khi Zarathustra ni nh th xong, hn nh li nhng li ca v thnh gi nua trong khu rng, hn th di nh vi lng mnh nh vy: Ta cn phi khn ngoan tr hu hn na! c g ta gio hot t tn y lng, nh con rn ca 26

ta. Nhng ta ang i hi iu khng th c: vy th ta cu xin cho lng kiu hnh lun i i vi tr hu hin minh ca ta. V nu c mt ngy no tr hu hin minh b ta: - Hi i! N thch ct cnh tuyt m - th t ra lng kiu hnh cng tip tc tung bay cng cn in ca ta! Cuc h san ca Zarathustra bt u nh th.

Ch thch: [1] v [2] cuc h san dch ch Untergehen, vn mang ba ngha khc nhau m bn Vit ng khng chuyn ni: 1) i xung; 2) ln tt; 3) b tn hoi hy dit, i xung di thp. Zarathustra h san: Zarathustra i xung: ln tt: sa a v b tn hoi. [3] con ngi l mt s chuyn tip v mt s suy tn dch ch bergang und Untergang. Tnh cht tng phn gia ber (bn trn) v unter (bn di) hay c Nietzsche s dng, cng khng th din t trong Vit ng. Ngoi ra ch unter v Untergang cn c hiu theo ba ngha ca ch thch trang 26. [4] con ngi cui cng hay con ngi h ng nht trong nguyn bn l dertetzte Mensch: con ngi mt hu, xut hin sau cng khi nhn loi bc vo hong hn v m ti ch n mt bnh minh mi. Ch h ng ch tnh cch nh nhng ca mu ngi cui cng m chng ti mun nhn mnh. [5] T ngn: Vorrede, nu din ngha ra, s l: phn t trc (vor) nhng bi thuyt gio (Rede). Sau phn ny l nhng bi thuyt gio ca Zarathustra (die Reden Zarathustras). Mt li chi ch khng dch c [6] K ng ln p v nhng bng gi tr ca h, k hy hoi, k phm ti trng, Nietzsche chi ch bng cch lin kt ch Brecher (k p v) vi ch Verbrecher m ngha thng thng l: k phm ti. Verbrecher phn tch ra cn mang ngha: k-p-v-l-lut.

2
Ta s thuyt minh cho cc ngi nghe v ba cuc ha thn ca tinh thn: lm th no tinh thn tr thnh lc , lm th no lc tr thnh s t, v sau cng lm th no s t tr thnh tr 27

th. C rt nhiu gnh nng i vi tinh thn, i vi tinh thn dng mnh kin tr c s tn knh khch ng: dng lc ca tinh thn y i hi nhng gnh nng nng n nht. C ci g nng n u? Tinh thn can m ct ting hi nh th; ri n qu gi nh con lc v mun ngi ta cht tht nng ln lng mnh. Hi k anh hng, u l gnh nng nng n nht cho ti ht ln mnh ti v cho sc mnh ca ti c vui hng? - Tinh thn can m ln ting hi nh th. H chng phi l iu ny: t khim tn nhn nhng xc phm n lng kiu hnh ca mnh? Lm hin l cn in ni mnh bin tr hu hin minh thnh tr ci thin h? Hoc gi l iu ny: t b chnh ngha mnh ng vo lc n ang xng vinh s chin thng? Leo ln nhng nh ni cao cm d k cm d ? Hoc gi l iu ny: sinh sng bng nhng tri d rng cng c non ca tri thc, v chu ng cn i co nt tm hn, v tnh yu chn l? Hoc gi l iu ny: ng bnh v xua ui ht nhng k an i i, kt bn vi nhng ngi ic, nhng ngi chng h nghe c nhng g ngi mun ni? Hoc gi l iu ny: ln su xung ln nc c, nu l nc ca chn l, v khng xua ui nhng con ch lnh cng nhng con cc nng st? Hoc gi l iu ny: yu thng k khinh b ta v a tay v pha ma qu khi ma qu mun lm ta khip hi? Tinh thn dng mnh nhn lnh tt c nhng gnh nng : nh con lc va c cht hng xong, vi v ln ng v sa mc, tinh thn dng mnh cng vi v v vi sa mc ca i mnh nh th. Nhng gia lng sa mc hoang liu c c nht thnh tu cuc ha thn th nh: y tinh thn bin thnh s t, tinh thn mun chinh phc t do v lm ch sa mc ring ca mnh. y tinh thn tm kim ngi ch cui cng ca n: tinh thn mun lm k th ca ngi ch y, v lm k th ca v Thng cui cng ca mnh; t chin thng vinh quang, tinh thn mun chin u vi con i khng long. u l con i khng long m tinh thn khng cn mun gi l Thng hay Ch nhn na? Con i khng long y l Mi phi. Nhng tinh thn ca con mnh s th bo rng Ta mun. 28

Con i khng long Mi phi rnh d tinh thn dc ng, lp lnh nh vng di lp da sng c mun ngn vy v trn mi vy, le sng dng ch vng: Mi phi. Nhng gi tr c l ngn i lp lnh sng trn nhng chic vy y, v con rng mnh nht trong loi rng ni nh th ny: Gi tr ca tt c vn s ang lp lnh trn mnh ta. Tt c gi tr c sng to nn, cng nh tt c nhng gi tr ang c sng to, u nm trong ta. Thc ra, khng nn c cu Ta mun na! Con i long y ni nh th. Hi nhng anh em ta, ti sao li cn n con mnh s ca tinh thn? Chng ta h chng c kh loi vt khe mnh va c tinh thn khc t va tun phc hay sao? Sng to nn nhng gi tr mi; - l iu m ngay c con mnh s cng cha lm c; nhng t gii phng mnh tin n nhng sng to mi m, - y l iu m sc mnh ca con mnh s c th lm c. T gii phng mnh, tht ra ting Khng linh thing ngay c vi bn phn: y l nhim v dnh cho con mnh s, hi nhng anh em ca ta. Chinh phc quyn sng to nhng gi tr mi, - y l cuc chinh phc khng khip nht i vi mt tinh thn kin kh v y lng tn knh. Thc ra, i vi tinh thn, y l mt s nh cp v l hnh vi ca mt con th sn mi. Ngy xa, tinh thn yu mn cu Mi phi nh l iu thin ho linh thnh nht ca mnh; gi y tinh thn phi thy s o tng v c on ngay c trong iu linh thnh nht, ct t do gii phng khi tnh yu mn ca mnh: cn phi c mt con mnh s cho mt cuc o tc nh th. Nhng hi cc anh em, hy ni ta nghe, a tr th c th lm iu g m con mnh s khng th lm c? Ti sao con mnh s d tn phi bin thnh tr th? Tr th l s ngy th v qun lng, mt s ti khi min vin, mt tr chi, mt bnh xe quay vng quanh mnh, mt vn chuyn u tin, mt ting Vng linh thnh. Vng, hi cc anh em, i vi tr chi sng to, cn phi c mt ting Vng linh thnh. ch ring ca chnh mnh, y chnh l iu m hin gi tinh thn mong mun; th gii ring ca chnh mnh, y l iu m k nh mt th gii mun chim c. Ta nu ra vi cc anh em ba s ha thn ca tinh thn: lm th no tinh thn tr thnh lc , lm th no lc bin thnh s t, v cui cng, lm th no s t tr thnh tr th. 29

Zarathustra ni nh th. V vo lc ny, Zarathustra c ng trong thnh ph m ngi ta gi l thnh ph Con B Tp Sc.

3
Ngi ta n khoe vi Zarathustra l c mt nh hin trit thuyt ging tuyt vi v gic ng v c hnh, do c hng y danh vng cng phn thng; theo li thin h th tt c thanh nin u chen nhau ngi chung quanh ging ta ni ng ta thuyt ging. Zarathustra n tnh tht ca nh hin trit, ri cng vi m thanh nin, Zarathustra ngi trc ging ta. V nh hin trit rao ging nh sau: Vinh danh v tn knh cho gic ng. Gic ng l nguyn l vn s. Cc ngi hy trnh xa nhng k trn trc khng yn hoc nhng k canh thc ban m! Ngay c tn trm cng h thn trc gic ng. Bc chn nh nhng ca k trm chy trn trong m ti. Nhng k canh m li khng bit n ni h thn, hn nng t v ln thi khng cht thn thng. Bit ng, khng phi l mt chuyn nh nhoi: phi khi s bng cch canh thc tnh to c ngy. Mi ln trong ngy, ngi phi t vt thng chnh mnh: l bng chng ca s mt mi tt lnh v l thuc phin cho tm hn. Mi ln trong ngy, ngi phi t ha gii vi chnh mnh; bi v nu t vt thng mnh l chuyn cay ng, th k no khng t ha gii c s ng khng yn. Ngi phi tm thy mi s tht trong ngy; bng khng, ngi s tm kim nhng s tht trong m ti v linh hn ngi s vn cn i kht. Mi ln trong ngy, ngi phi ci vang hoan h; bng khng, ban m ngi s b quy ri bi bao t, cha sinh ra ni bun phin. t ngi bit c iu , nhng phi bit r tt c nhng c hnh ng ngon. Ti s lm chng gian chng? Ti s phm ti ngoi tnh chng? Ti s thm mun ngi y t gi ca ng bn lng ging chng? Tt c nhng cu hi 30

u khng ph hp cho mt gic ng ngon. V ngay c khi s c c tt c mi c hnh, ngi ta vn cn phi t tha hip vi mnh v mt iu: cho chnh nhng c hnh y i ng ng lc. Nhng ngi n b xinh xn d thng y, ngi ng nn h ci c nhau! V li ci c trn lng ngi, hi k v phc! Lm ha vi Thng v vi ng loi, y chnh l iu m gic ng ngon mong mun. V lm ha c vi ma qu ca ng loi ngi, bng khng n s n m nh ngi lc ban m. Vinh danh v tun phc quyn bnh, ngay c th quyn bnh khp khing! Gic ng ngon mun th. C phi li ta chng, nu quyn bnh thch bc i trn nhng i chn vn vo? K no dn by chin ca mnh n gm c trn cnh ng c xanh ti nht bao gi cng l k chn chin gii nht di mt ta: gic ng ngon mun nh th. Ta chng h mun c nhiu vinh d, hoc c nhiu kho tng v i: iu lm ta tc ti. Nhng ngi ta s trn trc chng yn nu khng c mt tn tui hoc mt kho tng nho nh. Ta thch n tip mt nhm bn b nh hn l mt nhm bn b d tn, nhng h phi n v i cho hp lc: gic ng ngon i hi nh th. Ta cng c thch th ln lao i vi nhng k ngho nn v tinh thn: h lm ta d ng. Nht l h sung sng khi ngi ta lun lun cho h l c l. Ngy tri qua nh th i vi nhng ngi c hnh. Khi m bung xung, ta cn thn phng khng ku gi gic ng. Gic ng khng mun c ku n, v gic ng l ch nhn ca tt c mi c hnh! Nhng ta suy ngh n nhng g ta lm hay ngh trong ngy. Trong khi kin nhn nhai li nh mt con b, ta t hi mnh: Vy u l mi ln mi t chin thng chnh bn thn mi? V u l mi ln ha gii, v mi s thc, v mi chui ci lm lng mi tha thch? Trong khi ta trm t iu , tr c c nh nhng ru theo bn mi t tng, th t nhin gic ng xm chim ta, gic ng m ta chng h ku gi n, ch nhn ca nhng c hnh. Gic ng p vo mt ta: mt ta tru nng. Gic ng chm vo mi ta, v mi ta c m rng. Thc ra, bng nhng bc chn nh nhng my khi, gic ng ln vo trong ta, tn trm m ta a thch, v nh cp nhng t tng ca ta: ta sng s cm lng nh chic gi vit kia. Nhng ta khng ng thng c lu; ta nm dui ra ri. 31

Khi Zarathustra nghe nh hin trit ni nh th, hn ci thm trong lng, v mt ngun nh sng tri ln trong hn. V hn t nh lng mnh nh sau: Ta thy nh hin trit ny in r vi bn mi t tng ca ng ta: nhng ta sn lng tin rng ng ta thc tuyt vi trong gic ng. Hnh phc thay cho nhng k no sng gn nh hin trit y! Mt gic ng ngon lnh nh th d truyn lan, du c phi xuyn qua mt bc tng dy. Li c c mt v quyn r tot ra t ging ta ca ng y. V khng phi l iu v ch khi nhng ngi thanh nin n ngi chung quanh con ngi rao ging c hnh . Minh trit ca ng ta bo rng: hy canh thc tnh to ng ngon. V thc ra, nu cuc i chng c ngha g v nu ta phi chn mt iu phi l, ta thy rng iu phi l xng ng nht cho s la chn ca ta. Gi y, ta hiu r iu m xa kia ngi ta tm kim trc tt c mi s, khi h tm kim nhng bc thy ca c hnh. H i tm kim mt gic ng ngon cng nhng c hnh c ph bi nhng cy thuc phin! i vi tt c nhng nh hin trit c trng vng xin dng tt trn nhng ging ta kia, minh trit hay s khn ngoan chnh l gic ng ngon khng mng m: h khng bit n ngha no cao c hn ca i sng. Ngay c hm nay cng vn cn vi ngi thuc dng di k thuyt gio v c hnh kia, v h khng lun lun chnh trc nh ng ta: nhng m thi ca h qua ri. V vy h s khng ng c lu: ka, h nm di xung. Hnh phc thay nhng k ang m mng ny: v chng bao lu h s ng thip i. Zarathustra ni nh th. Ngy xa, Zarathustra cng phng chiu o tng ca mnh bn kia con ngi, ging nh tt c nhng k nui o gic v ci-bn-kia[1]. Lc y, Zarathustra xem th gii nh l cng trnh ca mt v Thng kh au qun qui.

Trc y th gii xut hin vi ta nh l gic mng v s pht minh ca mt ng Thng : tng t nhng hng khi mun mu trc i mt ca mt vin bc s bt mn. 32

Thin, c, v Hn hoan v Thng kh, v Ti v Anh, - tt c i vi ta lc y u l nhng hng khi mun mu trc mt mt ng sng to. ng sng to mun ng nhn chnh mnh na, - v lc by gi, ngi sng to ra th gii. i vi k ang chu ng thng kh, qu l mt nim vui ngy ngt khi c ri mt khi ni kh au v c t qun lng mnh. Nim hoan lc ngt ngy v s t lng qun mnh: c mt lc th gii xut hin vi ta nh th . Ci th gii vnh vin bt ton ny, hnh nh bt ton ca mt mi mu thun ngn thu - mt ni hoan lc say m i vi ng sng to bt ton ca n: c mt lc th gii xut hin vi ta nh th . V vy, c ta na, ta cng phng chiu o tng ca mnh vt qu bn kia loi ngi, ging ht nh tt c mi k nui o gic v ci-bn-kia. M thc ra, c phi l bn kia con ngi chng? Than i! Hi cc anh em, v Thng m ta sng to ra l cng trnh ca con ngi v l s in cung ca con ngi, tng t nh tt c nhng ng Thng thn linh khc. V Thng ch l con ngi, l mnh vn thm thng ca mt con ngi v mt Ng th: v Thng hnh ma bng qu y xut sinh t m tro lnh v t l than hng ca chnh ta. Thc ra, v Thng y khng n vi ta t ci-bn-kia! Hi cc anh em, lc by gi s g xy n cho ta? Ta, k ang thng kh, ta t vt b mnh, ta mang m tro tn hng lnh ca ta v min ni cao, ta pht minh cho chnh ta mt ngn la rc r hn. V nhn kia! Bng ma tan thnh my khi. i vi ta, k bnh phc, gi y m cn tin vo nhng hnh ma bng qu nh th na l c mt iu au kh s nhc. Ta mun ni vi nhng k nui o gic v ci-bn-kia nh th. au kh v bt lc, - y l ci to nn nhng ci-bn-kia, to nn cn in cung ngn ngi m duy k chu ng thng kh ngt tri mi bit n. S mi mt mun, ch bng mt ci nhy, t chn n tn nhng min bin vin, mt c nhy tr mng[2], s mi mt ngho nn ngu dt li cn chng mun c mun na: chnh s mi mt to nn tt c nhng v Thng thn linh cng tt c nhng ci-bn-kia. Hy tin ta, hi cc anh em! Chnh thn xc tuyt vng v thn xc, - bng nhng ngn tay ca tinh thn lc li, thn xc s song dc theo nhng thnh ly ti cao. 33

Hy tin ta, hi cc anh em! Chnh thn xc tuyt vng v mt t, - thn xc nghe nhng rut r ca Thc th ln ting. V th, thn xc mi mun th u qua nhng bc tng ti cao, v chng nhng th u qua m thi[3] n cn mun i vo trong th gii khc. Nhng ci th gii khc li n trnh con ngi, ci th gii b gim thiu v phi nhn thc ra ch l mt ci tri H khng; v nhng rut r ca Thc th khng ln ting vi con ngi, nu khng phi l bng ging ni ca con ngi. Thc ra, kh m chng minh Thc th v kh m bt Thc th phi ln ting. Hi cc anh em! Hy ni cho ta bit, anh em h chng thy l nhng s vt c th k diu nht li c chng minh r rng hn sao? Vng, ci Ng th , - vi tnh trng mu thun hn lon m h ca n xc quyt s hin hu ca mnh mt cch chn thc nht - ci Ng th ng ra sng to, c mun, nh gi, ban b tiu chun v gi tr cho mi vt. V ci Ng th ny, ci Thc th chn thc nht, ni v thn xc v li cn c mun thn xc na, ngay c khi Ng th y m mng, lang thang v chp cnh bay vi i cnh gy. Ci Ng th y hc cch lun lun ln ting mt cch chn thc hn: cng hc hi, Ng th y cng tm thy nhng ting ni dnh ngi ca thn xc v mt t. Ng th ca ta dy cho ta mt nim kiu hnh mi, gi ta em ging dy cho loi ngi: ng nn vi u mnh vo trong ng ct nhng s vt thin nh na, nhng phi bit kiu hnh mang ly u mnh, mt ci u trn th ng ra sng to nhng ngha cho mt t trn gian! Ta rao dy cho loi ngi mt ch mi: hy c mun con ng ny, con ng m loi ngi theo ui mt cch m qung, hy tn thnh con ng ny v ng nn lnh xa n bng cch l lt st t, nh nhng ngi bnh cng nhng k hp hi! Chnh nhng ngi bnh cng nhng k hp hi khinh b thn xc v mt t, to ra nhng s vt thin nh cng nhng git mu cu th. Nhng, nhng cht thuc c du ngt su thm , bn chng li cng vay mn t thn xc v mt t! Chng mun thot khi s khn kh lm than ca chng, v chng nhn thy nhng ngi sao lng lnh qu xa mnh. V th chng th di: Than i! Gi g c nhng con ng thin gii 34

chng ta c th b lt vo mt Thc th khc, mt hnh phc khc! - Ri chng by t ra nhng iu gi to v nhng thc ung m mu ca chng! Nhng tn bi bc vong n , chng tng rng c gii phng khi thn xc v mt t ny. Nhng cn ng kinh v ni vui th m ly y, chng c c nh u? Nh thn xc chng v nh mt t ny. Zarathustra l ngi c lng khoan th i vi cc bnh nhn. Thc ra, Zarathustra chng h ni gin v cch thc t an i hay v s bi bc ca h. Cu cho h chng hi phc, t vt thng mnh v t to cho mnh mt thn xc thng ng hn. Zarathustra cng chng ni gin i vi ngi ang thi hi phc a mt tru mn nhn v o tng xa xa v gia m khuya i lang thang quanh ngi m chn v Thng ca mnh: nhng ngay c nhng git l ca y hy cn l bnh hon v h nhc. Bao gi cng c nhiu ngi bnh hon trong s nhng k ang m mng v kht vng Thng ; h cung n th ght k t c tu gic, h th ght th c hnh tr trung nht c tn l: chnh trc. H lun lun nhn li ng sau v cc thi i ti tm m mt: qu thc lc by gi cn in v c tin l chuyn khc. Cn in cung ca l tr xut hin di hnh nh ca Thng , v thi y, h nghi l ti li. Ta bit qu r nhng k ging vi Thng : chng mun rng thin h tin ni chng v hoi nghi l mt ti trng. Nhng ta bit qu r chng tin tng vo iu g hn c. Thc ra, chng khng tin vo nhng ci-bn-kia cng nhng git mu cu th: chnh chng cng tin vo thn xc nhiu hn v chnh thn xc chng l ci c chng xem l s vt t ni. Nhng i vi bn chng, thn xc l mt iu bnh hon: v chng s sn lng thot ra khi xc tht mnh. Chnh v th chng mi lng nghe nhng k thuyt gio v s cht, v chnh chng cng thuyt ging v nhng ci-bn-kia. Hi cc anh em! Nn lng nghe ting ni ca thn xc lnh mnh: l mt ting ni chn thc hn v thun khit hn. Thn xc lnh mnh ln ting mt cch chn thc hn, thun khit hn, thn xc ton vn,

35

ng thng: thn xc y ni v ngha ca mt t trn gian. Zarathustra ni nh th. Ch thch: [1] nhng ngi nui o tng th-gii-bn-kia hay nhng k nui o gic v ci-bn-kia dch ch Hinterweltler, mt ch do Nietzsche by t ra, gi nh ti ch Hinterwldler: k d hnh, k qui. [2] mt c nhy tr mng, c th Nietzsche nhm bc b quan im ca trit gia an Mch Sren Kierkegaard (1813-1855), ch trng con ngi cn phi thc hin mt bc nhy t tnh trng v tn n tnh trng tn ngng. [3] thn xc mun th u qua nhng bc tng ti cao din dch thnh ng Mit dem Kopfe durch die Wand wollen, c ngha chnh l chy o n mi vt

4
Ngy xa, Zarathustra cng phng chiu o tng ca mnh bn kia con ngi, ging nh tt c nhng k nui o gic v ci-bn-kia[1]. Lc y, Zarathustra xem th gii nh l cng trnh ca mt v Thng kh au qun qui. Trc y th gii xut hin vi ta nh l gic mng v s pht minh ca mt ng Thng : tng t nhng hng khi mun mu trc i mt ca mt vin bc s bt mn. Thin, c, v Hn hoan v Thng kh, v Ti v Anh, - tt c i vi ta lc y u l nhng hng khi mun mu trc mt mt ng sng to. ng sng to mun ng nhn chnh mnh na, - v lc by gi, ngi sng to ra th gii. i vi k ang chu ng thng kh, qu l mt nim vui ngy ngt khi c ri mt khi ni kh au v c t qun lng mnh. Nim hoan lc ngt ngy v s t lng qun mnh: c mt lc th gii xut hin vi ta nh th . Ci th gii vnh vin bt ton ny, hnh nh bt ton ca mt mi mu thun ngn thu - mt ni hoan lc say m i vi ng sng to bt ton ca n: c mt lc th gii xut hin vi ta nh th . V vy, c ta na, ta cng phng chiu o tng ca mnh vt qu bn kia loi ngi, ging ht nh tt c mi k nui o gic v ci-bn-kia. M thc ra, c phi l bn kia con ngi chng?

36

Than i! Hi cc anh em, v Thng m ta sng to ra l cng trnh ca con ngi v l s in cung ca con ngi, tng t nh tt c nhng ng Thng thn linh khc. V Thng ch l con ngi, l mnh vn thm thng ca mt con ngi v mt Ng th: v Thng hnh ma bng qu y xut sinh t m tro lnh v t l than hng ca chnh ta. Thc ra, v Thng y khng n vi ta t ci-bn-kia! Hi cc anh em, lc by gi s g xy n cho ta? Ta, k ang thng kh, ta t vt b mnh, ta mang m tro tn hng lnh ca ta v min ni cao, ta pht minh cho chnh ta mt ngn la rc r hn. V nhn kia! Bng ma tan thnh my khi. i vi ta, k bnh phc, gi y m cn tin vo nhng hnh ma bng qu nh th na l c mt iu au kh s nhc. Ta mun ni vi nhng k nui o gic v ci-bn-kia nh th. au kh v bt lc, - y l ci to nn nhng ci-bn-kia, to nn cn in cung ngn ngi m duy k chu ng thng kh ngt tri mi bit n. S mi mt mun, ch bng mt ci nhy, t chn n tn nhng min bin vin, mt c nhy tr mng[2], s mi mt ngho nn ngu dt li cn chng mun c mun na: chnh s mi mt to nn tt c nhng v Thng thn linh cng tt c nhng ci-bn-kia. Hy tin ta, hi cc anh em! Chnh thn xc tuyt vng v thn xc, - bng nhng ngn tay ca tinh thn lc li, thn xc s song dc theo nhng thnh ly ti cao. Hy tin ta, hi cc anh em! Chnh thn xc tuyt vng v mt t, - thn xc nghe nhng rut r ca Thc th ln ting. V th, thn xc mi mun th u qua nhng bc tng ti cao, v chng nhng th u qua m thi[3] n cn mun i vo trong th gii khc. Nhng ci th gii khc li n trnh con ngi, ci th gii b gim thiu v phi nhn thc ra ch l mt ci tri H khng; v nhng rut r ca Thc th khng ln ting vi con ngi, nu khng phi l bng ging ni ca con ngi. Thc ra, kh m chng minh Thc th v kh m bt Thc th phi ln ting. Hi cc anh em! Hy ni cho ta bit, anh em h chng thy l nhng s vt c th k diu nht li c chng minh r rng hn sao? Vng, ci Ng th , - vi tnh trng mu thun hn lon m h ca n xc quyt s hin hu ca mnh mt cch chn thc nht - ci Ng th ng ra sng to, c mun, nh gi, ban b tiu chun v gi tr cho mi vt. V ci Ng th ny, ci Thc th chn thc nht, ni v thn xc v li cn c mun thn xc na, ngay c khi Ng th y m mng, lang thang v chp cnh bay vi i cnh gy. Ci Ng th y hc cch lun lun ln ting mt cch chn thc hn: cng hc hi, Ng th

37

y cng tm thy nhng ting ni dnh ngi ca thn xc v mt t. Ng th ca ta dy cho ta mt nim kiu hnh mi, gi ta em ging dy cho loi ngi: ng nn vi u mnh vo trong ng ct nhng s vt thin nh na, nhng phi bit kiu hnh mang ly u mnh, mt ci u trn th ng ra sng to nhng ngha cho mt t trn gian! Ta rao dy cho loi ngi mt ch mi: hy c mun con ng ny, con ng m loi ngi theo ui mt cch m qung, hy tn thnh con ng ny v ng nn lnh xa n bng cch l lt st t, nh nhng ngi bnh cng nhng k hp hi! Chnh nhng ngi bnh cng nhng k hp hi khinh b thn xc v mt t, to ra nhng s vt thin nh cng nhng git mu cu th. Nhng, nhng cht thuc c du ngt su thm , bn chng li cng vay mn t thn xc v mt t! Chng mun thot khi s khn kh lm than ca chng, v chng nhn thy nhng ngi sao lng lnh qu xa mnh. V th chng th di: Than i! Gi g c nhng con ng thin gii chng ta c th b lt vo mt Thc th khc, mt hnh phc khc! - Ri chng by t ra nhng iu gi to v nhng thc ung m mu ca chng! Nhng tn bi bc vong n , chng tng rng c gii phng khi thn xc v mt t ny. Nhng cn ng kinh v ni vui th m ly y, chng c c nh u? Nh thn xc chng v nh mt t ny. Zarathustra l ngi c lng khoan th i vi cc bnh nhn. Thc ra, Zarathustra chng h ni gin v cch thc t an i hay v s bi bc ca h. Cu cho h chng hi phc, t vt thng mnh v t to cho mnh mt thn xc thng ng hn. Zarathustra cng chng ni gin i vi ngi ang thi hi phc a mt tru mn nhn v o tng xa xa v gia m khuya i lang thang quanh ngi m chn v Thng ca mnh: nhng ngay c nhng git l ca y hy cn l bnh hon v h nhc. Bao gi cng c nhiu ngi bnh hon trong s nhng k ang m mng v kht vng Thng ; h cung n th ght k t c tu gic, h th ght th c hnh tr trung nht c tn l: chnh trc. H lun lun nhn li ng sau v cc thi i ti tm m mt: qu thc lc by gi cn in v c tin l chuyn khc. Cn in cung ca l tr xut hin di hnh nh ca Thng , v thi y, h nghi l ti li. Ta bit qu r nhng k ging vi Thng : chng mun rng thin h tin ni chng v hoi nghi l mt ti trng. Nhng ta bit qu r chng tin tng vo iu g hn c. Thc ra, chng khng tin vo nhng ci-bn-kia cng nhng git mu cu th: chnh chng

38

cng tin vo thn xc nhiu hn v chnh thn xc chng l ci c chng xem l s vt t ni. Nhng i vi bn chng, thn xc l mt iu bnh hon: v chng s sn lng thot ra khi xc tht mnh. Chnh v th chng mi lng nghe nhng k thuyt gio v s cht, v chnh chng cng thuyt ging v nhng ci-bn-kia. Hi cc anh em! Nn lng nghe ting ni ca thn xc lnh mnh: l mt ting ni chn thc hn v thun khit hn. Thn xc lnh mnh ln ting mt cch chn thc hn, thun khit hn, thn xc ton vn, ng thng: thn xc y ni v ngha ca mt t trn gian. Zarathustra ni nh th. Ch thch: [1] nhng ngi nui o tng th-gii-bn-kia hay nhng k nui o gic v ci-bn-kia dch ch Hinterweltler, mt ch do Nietzsche by t ra, gi nh ti ch Hinterwldler: k d hnh, k qui. [2] mt c nhy tr mng, c th Nietzsche nhm bc b quan im ca trit gia an Mch Sren Kierkegaard (1813-1855), ch trng con ngi cn phi thc hin mt bc nhy t tnh trng v tn n tnh trng tn ngng. [3] thn xc mun th u qua nhng bc tng ti cao din dch thnh ng Mit dem Kopfe durch die Wand wollen, c ngha chnh l chy o n mi vt.

5
Ta mun ni vi nhng k khinh mit thn xc v hnh vi ca h. H khng cn phi thay i phng php ging dy, nhng h ch nn t gi chnh thn xc mnh, - v nh th l tr thnh cm ting. Ti l xc v hn, a tr ni nh th. V ti sao ngi ta li khng ni nh nhng a tr? Nhng k no thc tnh v c thc li bo: Ti hon ton l thn xc v ch l thn xc; linh hn ch l mt ch dng ch mt phn ca thn xc. Thn xc l mt l l trng i, mt phc th vi mt ngha, mt cuc chin tranh v mt tnh trng ha bnh, mt n cu v mt k chn chin. 39

Hi ngi anh em, c ci l tr nh b ca ngi m ngi gi l tinh thn cng l kh c ca thn xc ngi, mt kh c nh b v mt mn chi cho ci l l trng i ca ngi. Ngi ni ln ting ti v ngi hnh din vi ting . Nhng cn ci cao i hn, ci m ngi khng mun tin, chnh l thn xc ngi v l l trng i ca ngi: thn xc y khng ni ti nhng n l ti trong khi hnh ng. Nhng g m cc gic quan cm nghim, nhng g m tinh thn truy nhn, u chng h c cu cnh t thn. Nhng cc gic quan v tinh thn li mun thuyt phc cho ngi tin rng chng l cu cnh ca vn s; y l tnh t ph t kiu ca chng. Gic quan v tinh thn ch l nhng kh c v nhng mn chi: ng sau chng, hy cn c T ng. C T ng na, cng tm kim vi i tai ca tinh thn. T ng lun lun lng nghe v tm kim: T ng so snh, i chiu, khut phc, ph hoi. T ng ng tr, v T ng cng l ch nhn ca bn ng. Hi ngi anh em, ng sau nhng t tng v tnh cm ca ngi, cn c mt v ch nhn mnh m hn, mt nh hin trit v danh - l T ng. T ng c ng thn xc ngi, T ng chnh l thn xc ngi. C nhiu l l trong thn xc ngi hn l trong tr hu cao tt nht ca ngi. V ai bit r v sao thn xc ngi li cn ng n tr hu cao tt ca ngi? T ng ngi ci mi vo bn ng ngi cng nhng bc nhy vt y ham h ca bn ng. T ng bo: Nhng phn khch hng khi ca t tng l ci g vy? Mt ch r v vi mc ch ta. Ta l mp di buc vo bn ng v l ngi nhc v cho nhng tng ca bn ng. T ng bo bn ng: By gi, ngi au kh i! V bn ng au kh v t hi lm th no c th khng au kh na - v cu cnh y l ci m bn ng phi suy tng n. T ng bo bn ng: By gi, ngi vui sng i! V bn ng vui sng v m mng ngh n chuyn c trin min vui sng na trong tng lai - v cu cnh y l ci m bn ng phi suy tng n. Ta mun ni mt li cng nhng k khinh mit thn xc. Rng h c khinh mit i, v chnh l iu t lng tn trng thn xc ca h. Vy ch ci g to ra lng tn trng v s khinh b v gi tr v ch? 40

Chnh T ng sng to to ra cho chnh mnh c lng tn trng ln s khinh b, chnh T ng to ra hoan lc v thng kh. Thn xc sng to to ra cho chnh n tinh thn, xem nh l mt bn tay ca ch thn xc. Hi nhng k khinh mit thn xc, ngay c trong cn in r v trong s khinh b ca cc ngi, cc ngi cng ang phng s cho T ng mnh. Ta ni tht cng cc ngi iu ny: chnh T ng cc ngi ang mun cht v quay mt khi i sng. T ng y khng cn c kh nng thc hin nhng g n a thch: - sng to vt qu chnh mnh. V chnh s sng to l iu m T ng kht vng trc tt c mi s, l c nguyn nng chy nht ca T ng. Nhng gi y, qu mun cho chuyn : - v th T ng cc ngi mun bin mt dng, hi nhng ngi khinh mit thn xc! T ng cc ngi mun bin mt dng, v chnh v th cc ngi tr thnh nhng k khinh mit thn xc! Bi v cc ngi khng cn kh nng sng to vt qu bn thn mnh na. Chnh v th cc ngi mi phn n vi cuc sng v mt t. C mt s k v thc trong ci nhn m mui ca lng khinh b ni cc ngi. Ta khng bc theo con ng ca cc ngi u, hi nhng k khinh mit thn xc! i vi ta, cc ngi tuyt chng phi l nhng chic cu dn n Siu nhn. Zarathustra ni nh th.

6
Hi ngi anh em, khi ngi c c mt c hnh, v c hnh ny l ca ring ngi, th ngi khng c chung c hnh y vi bt c ngi no. Qu thc ngi ht sc mun gi tn c hnh y ra v vut ve n; ngi mun nm vo tai n tin chc l n c thc. V ny y, ngi em chia s cng m ng dn chng ci tn ngi ban cho c hnh y, v ngi tr thnh m ng v by cu vi c hnh ca ngi! Tt hn ngi nn ni: Ci ang to thnh ni dn vt cng nh s ngt ngo ca tm hn ti l iu bt kh ngn, ci ang gy nn cn i cho nhng rut r ca ti th khng c tn gi. 41

c hnh ca ngi phi qu sc cao vi i vi s quen thuc ca nhng nh danh: bi v nu b buc phi ni n c hnh y, ngi ng h thn phi bp b khng thnh li. Hy ni ln v p a p ng: y l iu thin ho m ti yu thch, chnh n lm ti hi lng nh th, v ch nh th ti mi c mun s thin ho. Ti chng c mun iu thin nh gii rn ca mt v Thng , cng chng phi nh mt nh lut, mt tnh cht tt yu ca con ngi: ti mun n chng phi l mt ngi ch dn v vi nhng min t siu vit cng nhng ci thin ng. iu ti yu thch, l mt c hnh trn th: trong c hnh trn th, c rt t tr tu v cng t lng thc thng thng hn na. Nhng con chim ny lm t gn ti: chnh v th ti tru mn thng yu n, - ny y, chim ang ra nhng qu trng vng ni nh ti. Ngi phi bp b khen tng c hnh ca ngi nh th. Xa kia, ngi mang gi nhng am m v ngi gi l nhng iu xu c. Nhng gi y, ngi ch cn li nhng c hnh ca mnh: nhng c hnh pht sinh t nhng am m cung nhit trong tm hn ngi. Ngi t cu cnh ti thng ca ngi vo gia lng nhng am m cung di ny: chng tr thnh nhng c hnh v nhng hoan lc cho ngi. Du ngi c thuc ni nhng ngi hay gin d, hoc nhng k ham khoi lc, nhng tn nhit tn hay nhng k hn th: Th tt c nhng ni am m ca ngi rt li cng tr thnh nhng c hnh, tt c nhng ma qu ca ngi u bin thnh nhng thin thn rng r. Xa kia, ngi nui nhng con ch di trong hm: nhng rt cuc chng ha thnh nhng con chim hin v nhng ca nhn kh i. Ngi ch th thuc lm du cn au vi nhng c dc; ngi vt sa ni con b o no, - gi ny, ngi ang ung dng sa ngt chy ra t i v mng cng ca n. V chng iu g xu c pht sinh t ngi na, ngoi iu xu c pht sinh t cuc chin u gia nhng c hnh ca ngi. Hi ngi anh em, khi ngi c c hnh phc, y l v ngi c c mt c hnh v chng c g hn: nh th ngi vt qua cu n b bn kia d dng hn. C c nhiu c hnh, l mt iu v cng cao nh, nhng l mt s phn rt nng n; c nhiu ngi b i vo trong sa mc v b git cht v h chn nn mt mi khi c phi lm bi chin trng cho nhng c hnh. Hi ngi anh em, chin tranh v nhng trn chin c phi l nhng iu xu c chng? y l

42

nhng iu xu c cn thit; lng k, s h nghi v nhc m cng c mt ch ng cn thit gia nhng c hnh ca ngi. Hy nhn xem mi mt c hnh ca ngi u kht vng n ci g cao vin nht: c hnh y kht vng tinh thn ngi l k truyn lnh cho n, c hnh y c mun tt c sc mnh ca ngi trong cn cung n, th hn v thng yu. Mi mt c hnh u ganh t vi c hnh khc v s ganh t l mt iu khng khip. Ngay c nhng c hnh cng c th hoi vong v ganh t. K no b vy bc trong ngn la ganh t, tng t nh con b cp cui cng s quay nc c t chch ly mnh. Hi i! Ngi anh em ca ta, ngi cha bao gi thy mt c hnh t nhc m v t xuyn thng chnh mnh bao gi sao? Con ngi l mt ci g cn phi b vt b: chnh v th ngi phi yu nhng c hnh ca ngi - bi l ngi s dit vong v chng. Zarathustra ni nh th.

7
Hi nhng php quan cng nhng thy t t, cc ngi chng mun git trc khi con vt lc u ? Nhn ka, k ti nhn mt mt lc u: trong i mt l r nim khinh b mnh mng. Bn ng ca ta l mt ci g phi b vt b: bn ng ca ta chnh l ni khinh b mnh mng i vi loi ngi. i mt hn ni ln nh th. y l giy pht ti thng ca hn, giy pht hn t phn x chnh mnh: cc ngi ng k cao trng ri tr xung ci thp hn! i vi k au kh v chnh mnh n mc y, tuyt i chng c s cu ri no dnh cho hn, tr phi l ci cht nhanh chng. Hi nhng php quan! Ti git ngi ca cc ngi phi l lng thng xt ch ng l s tr th. V khi git ngi, cc ngi hy lm th no t mnh bin chnh cho s sng! Ha gii vi k m cc ngi tuyn n t l iu khng . Ni bun ca cc ngi phi l tnh yu dnh cho Siu nhn: ch nh th cc ngi mi t bin chnh cho s kin cc ngi cn

43

tip tc sng. Hy ni k th, ch ng ni ngi gian c; hy ni bnh hon, ch ng ni ngi ti tin; hy ni k in r, ch ng ni k phm ti. V ngi, vin php quan o , nu ngi mun ln ting ni ln nhng g ngi lm trong t tng, thi mi ngi s ht ln: Hy loi tr ti tin v con rn c y i! Nhng t tng l mt chuyn, hnh ng l mt chuyn, v hnh nh ca hnh ng li l mt chuyn khc. Bnh xe nhn qu khng ln trn gia nhng chuyn khc nhau . l mt hnh nh lm xanh mt ngi ti phm xanh xao. Y ng ng vi hnh vi ca mnh khi y phm ti. Nhng y li khng chu ng ni hnh nh sau khi phm ti. Y lun lun t thy mnh nh l tc gi ca mt hnh vi duy nht. Ta gi l s thc lon tinh thn, bi v mt trng hp ngoi l li tr thnh quy phm cho thc th y. Con ng vch sn thi min li cun tri bng; hnh ng ti c m ngi ti phm phi li cun thi min ci l tr khn kh ca y. Ta gi tnh trng ny l cn in sau khi hnh ng. Hy nghe y, hi nhng php quan! Hy cn c mt cn in khc na; v cn in ny din ra trc lc hnh ng. Hi i! Cc ngi chng d tm cho su xa tm linh hn y! V php quan o ni nh th ny: Ti sao tn ti phm ny git ngi? - nh cp. Nhng ta bo cho cc ngi bit: linh hn ca y thm mun mu ti ch chng h kht khao nh cp: y kht khao hnh phc ca li dao trn. Th nhng, l tr khn kh ca y li chng hiu c cn in ny v chnh l tr gip k st nhn quyt nh. L tr y bo: Mu ti th c n nhm g! t ra mi h khng mun li dng ti ngi nh cp hay tr th sao? V y nghe theo l tr khn kh ca mnh: li l ca l tr nng nh ch, - lc by gi, y nh cp, sau khi git cht nn nhn. Y khng mun h thn v cn in ca mnh. V ny y, khi ch ca ti li y hy cn tru nng trn ngi y, li mt ln na, l tr khn kh ca y cng ng v t lit. Nu t ra y c th lc lc chic u, thi gnh nng ca y s ri tut xung: nhng ai c th lc lc chic u ny? Con ngi l g? L mt ng nhng bnh hon c tinh thn dn by ra trn th gii bn 44

ngoi: chnh th gii bn ngoi l ni m nhng bnh hon y mun thu t chin li phm. Con ngi l g? Mt chic gt tht an bng nhng con rn di, him khi sng thanh tha vi nhau, - v th mi con t tin phng i v phng mnh mun, tm ly chin li phm t th gii. Hy nhn tm thn khn kh y! Nhng au n cng nhng dc vng ca n, linh hn ng thng ca n c gng gii thch chng, - linh hn y tng rng chng l ham mun git ngi v lng thm mun t c hnh phc ca li dao. K no ng bnh ngy hm nay s ri vo iu xu c thuc v ngy hm nay: hn mun lm k khc au kh bng ci tng lm cho hn thng kh. Nhng trc kia, c mt thi i khc, mt s thin v mt s c khc. Ngy xa, lng hoi nghi v ch mun l chnh mnh l nhng ti c. Lc by gi nhng ngi bnh tr thnh k t o hay ph thy; hn au kh v mun lm cho k khc au kh, vi t cch l k t o hay ph thy. Nhng iu khng lt c vo tai cc ngi: N s c th gy hi cho nhng k thin ho trong s cc ngi, cc ngi s bo th. Nhng ta c s g n nhng k thin ho ca cc ngi! Ni nhng k thin ho ca cc ngi, c rt nhiu iu lm ta kinh tm, v chc chn khng phi l s xu c ni h. Ta c mun h c c mt cn in lm h dit vong, nh k ti nhn mt xanh mt ny. Thc lng, ta mun rng cn in ca h c tn l chn l, hoc lng chung thy, hoc s cng chnh: nhng h ch c c c hnh ca h sng lu, trong mt s t mn lm than. Ta l chic lan can nm dc ven sng: k no c th nm c ta thi c vic nm! Nhng ta khng phi l vt nng ta cho cc ngi. Zarathustra ni nh th. 8 Trong tt c nhng th c vit ra, ta ch yu nhng g c tc gi vit bng mu ca chnh mnh. Ngi vit bng mu i, ri ngi s bit c rng mu chnh l tinh thn. Hiu mt dng mu xa l khng phi l iu d: ta th ght tt c nhng k v cng ri ngh

45

ngi c sch. K no bit r c gi th s chng lm g cho ngi c gi na. Hy cn c mt th k c gi na, - v chnh tinh thn cng s bc mi hi thi. Dnh cho mi ngi quyn hc c, rt cuc li lm hi n chng nhng l vn t, nhng c t tng na. Xa kia, tinh thn l Thng , ri tinh thn tr thnh ngi, ri by gi n ha thn thnh m tin dn. K no dng mu mnh vit nhng chm ngn u khng mun c c n, nhng mun c hc thuc lng. Trn min ni cao, con ng ngn nht l con ng dn t nh ny sang nh kia; nhng mun theo con ng y, ngi phi c i chn vn dm. Nhng chm ngn phi l nhng nh cao, v nhng k m ta ng li phi l nhng con ngi cao i trng kin. Khng kh nh nhng thanh khit, mi nguy him gn k v tinh thn trn y mt v hung bo vui ti, y l nhng g thch hp. Ta mun chung quanh ta c nhng yu ma qu qui, v ta l ngi can m. Lng can m ui xa nhng ma qu v t to cho mnh nhng yu ma qu qui, - lng can m c mun c ci. Ta khng cn cm thy nh ngi na. m my m ngi nhn thy trn u ta, tm mn en ti nng n m ta ci nho, - li l m my mang dng bo i vi ngi. Cc ngi nhn ln cao khi cc ngi kht vng s thng tin. Cn ta, ta ci nhn xung thp bi v ta ln n chn cao vi m tuyt. Ai trong cc ngi c th ci ngt khi c trn nhng nh cao? K no leo nhng ngn ni cao nht u bt ci v tt c nhng bi kch gi to hay c thc. V t l, giu ct, tn bo, - y l nhng g m tr hu hin minh i hi ni ta: tr hu hin minh l ph n v ch c th yu nhng chin s. Cc ngi bo ta: Cuc i tht l kin kh khi phi mang theo. Nhng ti sao bui sng ngi li kiu hnh v bui chiu ngi li ci u khut phc? Cuc i tht kin kh khi ta phi mang theo: nhng cc ngi ng c ci b iu tru mn du 46

dng th kia! Tt c chng ta u l nhng con la c v la ci trn lng mang y gnh nng. Chng ta c chung iu g vi n hng ang run ry v mt git sng tru nng? Qu thc chng ta yu thng cuc i khng phi v chng ta quen thuc vi cuc i, nhng v chng ta quen thuc vi tnh yu. Trong tnh yu, lun lun c mt cht in cung. Nhng trong s in cung, lun lun c mt cht l tr. V c i vi ta, ngi thng yu i sng, ta thy rng nhng cnh bm, nhng bt x phng cng tt c nhng ngi no ging nh cnh bm v bt x phng u l nhng k nm tri hnh phc tuyt vi nht. Chnh khi nhn thy nhng tm linh hn nh nhng, in r, duyn dng v khoi hot bay ln thnh thang, Zarathustra mi mun khc a v ca ht. Ta s ch c th tin vo mt ng Thng bit khiu v. Mi khi nhn thy con qu h mng ta, ta u thy n c v trang trng, t toi, su ht v long trng: n l hin thn ca tinh thn tr n nng n - chnh n ko ri mi vt xung mt t. Ngi ta git ngi khng phi bng s gin d m bng ting ci. No, hy git cht tinh thn tr n nng n i! Ta hc i; t ta cho mnh mc sc chy. Ta hc bay, t , ta khng cn thin h m tay y mnh i ch. Gi y, ta nh nhng, gi y ta bay bng phiu bng, gi y, ta t nhn thy mnh bn di chnh mnh, gi y, mt thn linh ang khiu v trong ta. Zarathustra ni nh th.

9
Zarathustra thy c mt thanh nin trnh gp mt hn. Mt bui chiu kia, khi mt mnh i do qua ngn ni nhn sut xung thung lng c tn l thung lng Con B Tp Sc, Zarathustra bt gp thanh nin y ang ngi ta lng vo mt thn cy, a mt mi mt nhn 47

xung thung lng. Zarathustra vng tay m ly thn cy ngi thanh nin ang ngi ta lng v ni nh th ny: Nu mun dng sc mnh tay ta lay ng thn cy ny, ta s khng th lm ni. Nhng ngn gi m ta khng nhn thy s di dp b cong thn cy theo mun. Cng th, chng ta b un cong v di dp bi nhng bn tay v hnh. Lc by gi chng thanh nin vt ng dy, kinh ngc sng s: Ta ang nghe Zarathustra ln ting vo ng lc ta ang ngh n ng ta. Zarathustra tr li: Ti sao ngi li kinh hong? Con ngi cng nh thn cy vy. H cng mun vn n nhng ci min cao thm rng r, th nhng ci r cng phi bm su vo lng t, vo bng ti v vo su thm, bm su vo s xu c! - Vng, bm cht vo s xu c! Chng thanh nin cm khi ku ln. Lm sao ngi pht gic c tm hn ti nh th? Zarathustra mm ci p: C nhng tm hn ngi ta s khng bao gi pht gic ra c, tr phi ngi ta bt u bng cch pht minh ra chng. - Vng, vo s xu c! Chng thanh nin li ku ln ln na. Hi Zarathustra, ngi ni ln s tht. Ti khng cn tin cy ni bn thn ti na, k t khi ti mun nng mnh ln cao vi vi, v chng ai cn tin cy vo ti na, - ti sao s th li nh th? Ti ha thn qu nhanh: hin ti ca ti khc t qu kh. Khi leo ln cao, ti thng nhy b nhiu bc thang, - chng bc thang no li tha th cho ti iu y. Khi trn nh cao ri, ti lun lun thy mnh c n hoang tch. Chng ai ng li cng ti, ngn gi ca c n lm ti run ry. Ti tm kim iu g trn nhng nh cao heo ht? S khinh b cng kht vng ca ti ng ln mnh; cng ln cao, ti cng m ra khinh b nhng ngi ang leo ln. H mun g trn nhng nh cao? Ti h thn khn cng v leo ln v vp ng nh th! Ti ci nho khn xit ci hi th hn ha hn hn ca mnh! Ti cm th thm t nhng k ang ct cnh bay ln! Ti mi mt v cng trn nhng min cao thm thm. Ngi thanh nin im ting. Zarathustra nhn ngm ci cy gn ch hai ngi ang ng, ri hn ni nh th ny: 48

Ci cy ny n c l loi vn cao trn ni; cy vt b loi ngi cng cm th. V gi nh ci cy mun ln ting, thi cng chng ai c th hiu thu: n qu to ln cao i dng kia! T y, ci cy ch i v khng ngt ch i, - n ch i iu g? Ci cy qu gn ni tr ng ca nhng tng my: t hn cy ang ch i c st u tin ging xung? Khi nghe Zarathustra ni th, ngi thanh nin ht ln, v hung tn: Phi ri, phi ri, Zarathustra hi, ngi ni ln s tht. Ti kht khao s ri ng sa a ca mnh trong khi kht vng nhng nh cao, v ngi l c st ti ang ch i! Hy nhn xem, ti cn l g na k t khi ngi xut hin vi m thanh nin chng ti ? Chnh lng ganh t git cht ti. -Chng thanh nin ni nh th ri a ln khc nc n ng cay. Song Zarathustra a tay m chong thn th chng ta v du chng snh bc cng mnh. Khi hai ngi i st vo nhau nh th c mt lc th Zarathustra bt u ni nh sau: Lng ta ti t v ngi. Cn hn l nhng li ni, i mt nhn ca ngi bc l r cho ta tt c mi nguy him ngi ang tri qua . Ngi hy cn cha t do, ngi cn ang tm kim t do. Nhng s tm kim ca ngi bin ngi thnh k mng du qu sng sut. Ngi mun phng ln nhng nh cao y t do t ti, tm hn ngi kht vng nhng v sao. Nhng m, nhng bn nng xu xa ca ngi, chng cng khao kht t do. Nhng con ch d trong ngi mun c thot chung chy rng; chng sa ln nhng ting hn hoan mng r trong hm ti, khi tinh thn ngi m mng m tung tt c nhng ca ngc. Trc mt ta, ngi vn cn l mt t nhn ang tng tng n t do. Hi i! Tm hn nhng k t nhn nh th tr nn tinh t hn, nhng cng li tr thnh xo quyt , xu xa, tin hn. Ngay c k gii phng c tinh thn mnh ri , cng vn cn phi t thanh lc cho trinh tuyn. Tm hn hn vn cn cht cha nhng ngc t cng mc meo: v th mt hn phi tr nn tinh khit... , ta bit r mi nguy him ngi ang tri qua. Nhng m, v tnh yu v nim hy vng th thit ca ta, ta van xin ngi: ch nn vt b tnh yu cng nim hy vng ca ngi! Ngi vn cn cm thy mnh l cao nh qu phi, v c ngi i, nhng k th ght ngi v 49

nm vo ngi nhng ci nhn c cm, h cng vn xem ngi l k cao nh qu phi. Ngi nn bit rng tt c bn chng u xem k cao nh qu phi l tng ngng tr ng i ca chng. Ngay c i vi nhng ngi thin ho na, con ngi qu phi cao nh cng l mt chng ngi trn ng ca chng: ngay c khi bn chng gi k y l mt ngi thin ho, th ch ct trnh xa y. Con ngi cao nh qu phi mun sng to nn iu mi l v mt c hnh trinh tn. Con ngi thin ho ch c ao iu c k, c ao bo tr nhng s vic gi ci nghn i. Song mi nguy him ca con ngi cao nh qu phi khng phi nm ch hn tr thnh mt con ngi thin ho, m l tr thnh mt k xc xc v lim, mt tn ci ct ch nho, mt k ph hoi. Hi i! Ta tng bit c nhng con ngi cao nh qu phi nh mt i nim hy vng cao c nht trong tm hn h. V t , h ph bng tt c mi hy vng cao c nht. K t , h sng, liu lnh cho nhng khoi lc ngn ngi ph du, v phi kh nhc lm h mi vch ra cho mnh mt mc tiu sng qua ngy. Ngay chnh tinh thn cng l mt khoi lc, - h bo nh th. i cnh tinh thn h b gy tan: gi y h ch bit b lt, v h lm u tt c nhng th g h gm nhm. Xa kia h m mng tr thnh nhng k anh hng: gi y h ch cn l nhng tay hng lc. V anh hng phin no h, lm tm hn h trn y kinh hong s st. Nhng m, v tnh yu cng nim hy vng thm vin ca ta, ta van xin ngi: ng vt b ngi anh hng ang ng tr trong tm hn ngi! Hy thnh ha nim hy vng phiu diu cao vi nht ca ngi!

10
C nhng k rao ging s cht, v mt t ny y ry nhng k m ngi ta phi rao ging cho h chi b s sng. Mt t y ry nhng con ngi d tha, i sng b h hng ln bi v nhng k d tha. 50

Nhn danh i sng vnh cu, c g ngi ta c th thuyt phc h chu t b i sng ny! Ngi ta gi nhng k rao ging s cht l nhng k mc o vng hay nhng k mc o en. Nhng ta mun ch cho cc ngi bn chng di nhiu mu sc khc na. y l nhng tn khng khip nht, nhng k mang trong lng con d th in cung. i vi chng chng c s la chn no khc hn s la chn gia nhng khoi lc v nhng s hnh xc. V ngay c nhng khoi lc ca bn chng cng vn l nhng s hnh xc! ! Nhng con ngi kinh khng, nhng k hy cn cha t ti mc ngi! Bn chng c rao ging s khc t i sng v hy cht tit mt i! y l nhng k b bnh lao phi tm hn; va lt lng ra l chng bt u cht v khao kht n nhng hc thuyt rao ging s chn ngn mi mt, s khc t, chi b. Bn chng mun c cht, v chng ta phi tn thnh c mun ca chng. Chng ta hy coi chng ng nh thc nhng k cht y ry y v ng chm n nhng quan ti bit i ! Ch cn bn chng gp mt ngi bnh, mt lo gi hay mt xc cht, l lp tc bn chng ku m ln: i sng b khc t. Nhng tht ra ch c bn chng mi b khc t, bn chng cng vi i mt xiu lch ch nhn thy mt kha cnh ca cuc i. Trm kn trong mt ni u su dy c, nhit cung khao kht nhng s tnh c nh nhoi v ngha nht c th gy ra s cht, bn chng ng i ch, hm rng nghin cht. Hoc gi bn chng vn tay v vi nhng ngt ngo ca cuc sng v ch giu tnh tr con ngy di ca mnh: bn chng treo cuc i mnh vo mt si t mnh mong manh v li ch nho rng mnh cn bm vu vo mt si t mnh mong manh. S khn ngoan ca bn chng ln ting: K no cn bm vu vo i sng l mt tn in khng - nh chng ta l nhng tn in khng . V y chnh l iu in khng v i nht trong cuc sng. Cuc i ch ton l au kh, mt bn khc bo th. V h chng h ni di. Vy hy lm sao cho anh cht tit mt i. Hy dng li cuc sng ch ton l au kh! V y l iu m c hnh anh dy cho anh: Hy t hy hoi! Hy trn thot khi chnh mnh! 51

Khoi lc nhc th l ti li, mt vi k trong bn rao ging s cht tuyn b, chng ta hy trnh xa khoi lc nhc th v hy thi sinh con ci! Sinh n l chuyn kh khn kh s, mt bn khc bo, c sinh n m lm g ch? Ngi ta ch ra ton nhng k khn qun! Bn ny cng l nhng k rao ging s cht. Chng ta cn c lng thng xt, mt bn th ba bo. Hy ly khi ti nhng g ti ang c! Hy ly khi ti bn th ca ti! Nh th ti s t b rng buc vi i sng hn! Nu bn chng trn y lng thng xt su xa, th bn chng s c sc lm cho i sng thnh khng th chu ng ni vi k ng loi lng ging. c c - y l lng tt ch thc ca bn chng. Bn chng mun thot khi cuc i; nhng chng u bit rng vi nhng xing xch v qu tng , chng cn rng buc nhng k khc vo cuc i mt cch nng nn cht ch hn na! V cc ngi, nhng k sng mt cuc i cn lao khc kh mit mi y lo lng - cc ngi khng chn nn mi mt v i sng sao? Tm hn cc ngi khng chn mi cho s rao ging v s cht hay sao? Tt c bn ngi, nhng k yu thch cng vic cn lao mit mi v tt c nhng g nhanh chng, mi m, l lng - bn ngi u khng th chu ng ni chnh mnh; s chm ch cn mn ca cc ngi ch l mt s chy trn v ch mun qun lng t thn. Nu cc ngi c nhiu c tin hn vo i sng , th cc ngi s t bung th vo giy pht hin ti hn. Nhng cc ngi khng c dung lng i ch, v cc ngi cng li khng c dung lng m li bing! Khp ni u vang di ting ni ca bn rao ging s cht: v th gii y ry nhng k m ta cn phi rao ging cho h s cht. Hoc l rao ging i sng vnh cu - c hai i vi ta u ch l mt, - min l bn chng cht tit cho tht nhanh!

52

11
Chng ta u khng mun c dung th bi cc k th him c nht cng nh bi nhng k m chng ta yu mn tn y lng. Hy ta ni cho cc ngi r s tht! Hi cc bn chin binh ca ta! Ta yu cc bn tn y lng ta, lun lun ta ang l v l k ng loi mang cng dng mu vi cc bn. V ta cng l k th ch him c nht ca cc bn. Hy ta ni cho cc bn r s tht! Ta bit r mi hn th, lng khao kht ang nung nu tm can cc bn. Cc bn khng v i c th khng bit n s hn th v lng khao kht. Vy cc bn hy cao i ng xu h v chng! V nu cc bn khng th lm nhng bc thnh ca Tri thc, th t ra cc bn hy l nhng chin s ca Tri thc. Nhng chin s ca Tri thc l nhng bn ng hnh v nhng ngi tin phong cho s thnh thin . Ta nhn thy nhiu th lnh: c g ta c nhn thy nhiu chin s! Qun o ca h mc, ngi i gi l ng phc: c sao t ra nhng g h che giu di b ng phc khng ng hnh vi nhau! Cc bn phi l nhng k m i mt lun lun kim tm mt k th ch, - k th ch ca cc bn . V ni vi ngi trong s cc bn ngi ta phi gp lng th hn ngay lc thot nhn. Cc bn phi tm kim k th ca cc bn, cc bn phi nh trn chin ca cc bn, - cho nhng t tng ca cc bn! V nu t tng cc bn tht trn, th t ra lng lim khit chn thc ca cc bn cng ht ca s chin thng! Cc bn phi yu ha bnh nh mt phng tin cho nhng cuc chin tranh mi - v mt ha bnh ngn hn hn l mt ha bnh di hn. Ta khng khuyn cc bn cng vic, m l chin u. Ta khng khuyn cc bn ha bnh, m l khi hon. Cng vic ca cc bn phi l mt cuc chin u, ha bnh ca cc bn phi l khc khi hon! Ngi ta ch c th im lng yn ngh khi c tn bn ging sn trn cung; bng khng ngi ta ch ba hoa n o v ci c lng nhng. Ha bnh ca cc bn phi l mt khc khi hon! Cc bn bo rng y chnh l l do thch ng nht thnh ha bn thn chin tranh? Ta

53

bo tht cng cc bn: chnh mt cuc chin tranh thch ng thnh ha tt c mi s. Chin tranh v lng can m thc hin nhiu s vic cao i hong vin hn l tnh yu thng k lng ging ng loi. T trc ti gi, khng phi lng thng hi nhng chnh s dng cm ca cc bn cu thot nhng nn nhn. iu thin ho l g? cc bn hi nh th. Dng cm, - y chnh l iu thin ho. Hy cho cc c b th di bo rng: iu thin ho l ci g va xinh xn va cm ng. Ngi ta s gi cc bn l k c qu tim lnh lng, tn nhn: nhng m cc bn tht c mt qu tim v ta yu mn s h thn ca cc bn khi phi by t tm tnh thn i. Cc bn h thn v s tha thi phong ph ca mnh, cng nh k khc thn thng v s ngho nn kh rt ca h. Cc bn xu x? c, hi cc anh em ca ta! Cc bn hy mc cho mnh s cao nh tuyt vi; y chnh l chic o chong ca xu x! Khi tm hn cc bn v i ln, n tr nn t kiu v trong s cao i ca cc bn, c s hung bo. Ta bit r cc bn. S hung bo l vng t giao ng gia k t kiu v k nhu nhc. Nhng c hai u khng hiu nhau. Ta bit r cc bn. iu cc bn cn chnh l nhng k th ng ght ch khng phi nhng k th ng khinh. Cc bn phi hnh din v k th mnh: nh th nhng thnh cng ca k th cc bn cng s l nhng thnh cng ca chnh cc bn. Ni lon, - l iu cao nh ni nhng k n l. iu cao nh qu phi ni cc bn phi l s vng li, tng phc! Mnh lnh ca chnh cc bn cng phi l mt s vng li! Mt chin s kiu dng l k thch nghe cu Mi phi hn l cu Ta mun. V trong tt c nhng g cc bn yu mn , trc ht cc bn hy lm sao cho ngi ta sai khin cc bn thc hin nhng vic . Tnh yu cuc i m cc bn cu mang phi l tnh yu nim hy vng cao vin nht ca cc bn: v hy vng cao vin nht ca cc bn phi l t tng cao thm nht v cuc i. T tng cao thm nht ca cc bn, hy ta ra lnh - l: con ngi l mt ci g cn b vt qua. Vy cc bn hy sng cuc i vng phc v chinh chin ca cc bn! S g mt kip sng 54

lu? K chin s no li mun mnh c dung th? Ta chng h dung th cc bn, ta yu thng cc bn tn y tm hn, hi cc bn chin binh ca ta.

12
mt vi ni no trn th gii, hy cn c nhng dn tc v nhng on l, nhng ni chng ta, th khng c nh th, hi cc anh em ca ta: ni chng ta ch cn c nhng Quc gia. Quc gia? Quc gia l ci g th? No! Hy dng tai ln, ta s ni cho cc anh em nghe v ci cht ca nhng dn tc. Quc gia chnh l con qu lnh lng nht trong s nhng con c qu lnh lng. N di tr mt cch lnh lng; v y l li l di tr thot ra t ming n: Ta, Quc gia, ta l Dn tc. Qu l mt s lo khot! Chnh nhng k sng to mi l nhng ngi hnh thnh cc dn tc, nhng ngi treo trn u cc dn tc mt c tin v mt tnh yu: h phng s cho i sng nh th. Song nhng k hy hoi ging by m ng, v chng gi l mt Quc gia: chng treo lng lng trn u m ng mt li gm cng hng trm thm mun. Ni no hy cn c dn tc, th dn tc khng hiu Quc gia v th ght n nh mt con mt qu qui, nh mt xc phm n cc phong tc v l lut. y l du hiu ta bo cho cc anh em bit: mi mt dn tc u s dng mt ngn ng ring bit ni v thin v c; dn tc lng ging khng hiu c ngn ng . Ngn ng y, n t sng to nn trong cc phong tc v l lut ca n. Nhng Quc gia th li di tr trong tt c nhng ngn ng ni v thin v c; trong tt c nhng li l Quc gia pht biu, Quc gia u ni di, - v tt c nhng g Quc gia c c, Quc gia nh cp. Mi s u gi ngy ni Quc gia; Quc gia, k cu nhu gt gng, cn x vi nhng chic rng nh cp. Ngay c rut r ca Quc gia cng l gi mo . S ln ln tt c nhng ngn ng ni v thin v c, y l du hiu ta bo cho cc anh em 55

bit; y l n tch ca Quc gia. Tht ra, du hiu y biu l mt ch kht khao c cht. Thc vy, y l mt li mi gi nhng k rao ging s cht! Loi ngi sinh si ny n qu nhiu, tha thi: Quc gia c by t ra cho nhng k d tha. Cc anh em hy nhn xem, Quc gia cun ht bn tha thi v dng y mnh lit n no! Quc gia ngu nghin v tiu ha bn chng d di chng no! Chng cn g ln hn ta trn mt t: ta l ngn tay ban lnh thng ng ca Thng - con c qu gm rng ln nh th. V khng phi ch c bn tai di, mt cn mi qu gi trc c qu thi u! Hi i! C trong cc anh em na, hi cc tm hn cao c, con c qu Quc gia cng thm th nhng li di tr en ti khng khip ca n! Hi i! Con c qu on nhn ra nhng tm lng giu c ham thch c ban pht phung ph. Vng, con c qu y on nhn ra cc anh em, ngay c cc anh em l nhng k chin thng v Thng c xa kia! Cuc chin u lm cc anh em chn nn thm mt, v gi y s chn ngn y phng s cho thn tng mi! Thn tng mi y mun sp xp chung quanh mnh nhng anh hng v nhng ngi ng tn knh. Con c qu lnh lo y mun si m di mt tri ca nhng thc an bnh. Thn tng mi y sn sng ban cho cc anh em tt c, min l cc anh em tn sng n: vi gi , n s mua s rng r ca c hnh cc anh em v tia nhn le ra t i mt kiu ngo ca cc anh em. N mun dng cc anh em nh mt ming mi nh m ng ngi d tha. Qu tht, n to ra mt b my tc n, mt con nga ca thn cht, om sm huyn no trong trang b k cc nng n ca nhng vinh d thn thnh! Vng, n to nn mt ci cht cho m ng, mt ci cht t tn tng xng dng mnh l s sng: qu tht, y l phn v thin ho nht cho nhng k rao ging s cht! Quc gia khp nhng ni m tt c mi ngi u b nhim c, nhng ngi tt cng nh nhng k xu; Quc gia, ni bn h cng nh mt mnh, ngi tt cng nh k xu; Quc gia l chn m s t t chm ca tt c mi ngi c gi l i sng. Hy nhn bn d tha v tch s kia! Bn chng n cp cng trnh ca nhng k pht kin v 56

kho tng ca cc nh hin trit: bn chng gi s nh cp l vn minh - v tt c mi s u bin thnh bnh hon bt hnh i vi bn chng! Hy nhn nhng k d tha v tch s kia! Bn chng lun lun bnh hon, bn chng ma mt mnh ra v gi l nhng t nht bo. Bn chng ngu nghin ln nhau nhng li khng th tiu ha ln nhau c. Hy nhn nhng k d tha v tch s kia! Bn chng tch tp ti sn v tr thnh ngho nn hn vi m ti sn . Bn chng khao kht thm mun quyn lc v trc nht l phng tin ca quyn lc, bn chng khao kht thm mun c nhiu tin bc, - bn bt lc ! Hy nhn bn chng leo tro, nhng con kh tinh lanh! Bn chng leo tro tp n n tp kia v ko nho ln nhau vo trong bn ly, hm h. Tt c bn chng u mun tin gn n chic ngai vng thng tr: y l cn in cung ca bn chng - lm nh th hnh phc nm sn trn ngai vng! Thng th bn ly ng trn chic ngai v thng th chic ngai nm trong bn ly. Ta thy tt c bn chng u nh nhng thng in, nhng con kh leo tro nhn nho, hng hi bp chp. Thn tng ca bn chng - con c qu lnh lo - bc mi hi thi: tt c bn chng, nhng k tn th thn tng u bc mi hi thi. Hi cc anh em, cc anh em mun cht ngp trong mi hi bc ln t nhng chic mm v t nhng kht khao thm mun ca bn chng hay sao? Tt hn nn p v knh ri nhy o ra bn ngoi! Cc anh em hy trn chy x kh ca bn chng! Cc anh em hy trnh xa hng khi ca nhng cuc hin t con ngi nh th! i vi nhng tm hn ln, hy cn c th thc hin c mt i sng t do. Thc ra, k no s c t i chng no th cng t b chim hu chng : hy ngi ca s bn hn khim tn! Ch ni no Quc gia chm dt, ni mi khi s c con ngi khng d tha: ch ni mi khi u khc ca tt yu, m iu c o duy nht v bt kh thay th. Ni no Quc gia chm dt, - hy nhn xem, hi cc anh em! Cc anh em khng nhn thy chic cu vng ng sc v nhng chic cu dn n Siu nhn hay sao?

57

13
Hy chy trn, hi bn, vo trong ni c n ca mnh! Ta nhn thy bn b ngy ngi v ting n o huyn no ca nhng v nhn v b chm chch khp ni bi nhng chic vi ca nhng k h nhn tin. Rng cao v tng bit im lng mt cch cao qu lm k ng hnh cng bn. Mt ln na, bn hy ging ci cy bn yu qu, ci cy vi nhng cnh l vt cao xe rng: ci cy ng lng nghe, lng l, treo l lng trn mt bin xa. Ni no s c n thi cn tri rng, ni bt u bin thnh cng trng huyn no; v ni no bt u bin thnh cng trng huyn no cng bt u vang dy ting n o ca nhng tay ng kch i ti cng ting vo vo ca nhng con rui mang nc c. Trn th gii, nhng s vt tuyt vi chng ng gi g nu khng c k no biu trng chng: dn chng gi nhng biu trng y l nhng v nhn. Dn chng chng bao gi hiu g v iu cao i, - ta mun ni: s sng to. Nhng h li nhy cm i vi tt c nhng con ngi biu trng cng nhng din vin ca nhng s vic v i. Th gii xoay vn quanh nhng k sng to nn nhng gi tr mi: th gii xoay vn trong mt vn chuyn v hnh. Nhng dn chng v s vinh quang li xoay quanh nhng din vin: th gii c chu tun nh th. Ngi din vin c tinh thn, nhng li khng c thc v tinh thn[1]. Anh ta lun lun tin vo iu g em n cho anh ta nhng hu qu tt p nht, - iu g kch thch dn chng tin tng vo chnh anh ta ! Ngy mai anh ta s c mt c tin mi v ngy mt, li c mt c tin mi m hn na. Anh ta c mt gic quan bn nhy, ging nh dn chng, v nhng trc gic thay i bt thng. Lt o li, - l iu anh ta gi l chng minh. Dn n ch in cung, - l iu anh ta gi l thuyt phc. V i vi anh ta, mu l lun chng ton ho nht trong tt c nhng lun chng. Chn l ch dnh ring cho nhng l tai tinh t, th anh ta gi l di tr v h o. Thc ra, anh ta ch tin vo nhng v thn gy nn nhng ting ng n o trn trn th. 58

Chn cng trng th y ry nhng thng h trang trng v dn chng li hnh din hunh hoang v nhng v nhn ca h! H xem nhng ngi ny l nhng anh hng thi i. Nhng m thi i hi thc h: v th n phin h, h hi thc bn. H mun nghe t ming bn mt ting hay ting khng. Kh thn cho bn khi mun ng vng gia thun v chng! Hi ngi tnh tn sng chn l, ng ganh t vi nhng tinh thn tuyt i v hi h kia! Cha bao gi chn l nm trong tay nhng k c u c tuyt i n. V nhng con ngi nn n hp tp kia, bn hy quay tr vo s an ton ca bn: ch chn cng trng huyn no bn mi b tn cng ti tp bng nhng cu hi thun hay khng. Kinh nghim t mi sui ngun su thm u chm chp: chng phi ch mt lc lu sau mi bit c ci g rt xung y su ca mnh. Tt c nhng g cao i u din ra xa chn cng trng v s vinh quang: nhng k sng to nn nhng gi tr mi bao gi cng c ng xa chn cng trng v s vinh quang. Hi bn, hy chy trn, hy chy trn vo ni c n ca mnh: ta nhn thy bn b cn t ngt ng bi nhng con rui mang nc c. Hy chy trn n ni kia, ni thi qua mt ngn gi d dn v mnh m! Hy chy trn vo ni c n ca mnh! Bn sng qu gn nhng con ngi h tin v nhng k khn kh ng thng. Hy chy trn s tr th v hnh ca bn chng! i vi bn, bn chng ch nui mt tnh cm: tr th. ng ct tay ln chng li bn chng! Chng ng v s k v vn mnh ca bn khng phi l lm mt k ui rui. Bn h nhn cng nhng k ng thng nhiu v s k; v c nhiu ta lu i kiu hnh b hy hoi hoang tn v nhng git nc ma v c di. Bn khng phi l mt tng , nhng v s git nc c khot su vo lng bn. Rt cuc bn s v vn v nhng git nc nh b y. Ta nhn thy bn mt mi v nhng con rui y nc c, ta nhn thy thn th bn m mu v trm nghn vt chch, v lng kiu hnh ca bn li chng thm c n ni gin na. Nhng con rui y khao kht mu ti ca bn trong tt c v ngy th v ti ; tm hn thiu mu ca chng khng ngng ku i mu, mu - v chng chm chch mt cch v ti v. 59

Nhng bn l con ngi su thm, nn bn au kh qu su xa, ngay c i vi nhng vt thng nh b; v ngay c trc khi nhng vt thng ca bn khp ming li, loi cn trng su c li b khp bn tay bn. Ta thy bn qu kiu hnh nn khng bp nt thy nhng con vt tham lam y! Nhng bn hy coi chng, hy coi chng bn b buc phi chu ng tt c bt cng nc c ca bn chng. Bn chng c bay vo vo quanh qun, ngay c khi bn chng ngi ca bn: li ngi ca ca bn chng ch lm bn thm phin no. Bn chng mun c gn gi vi da tht v mu ti ca bn. Bn chng phnh nnh bn nh ngi ta tng bc mt v thn hay mt con qu; bn chng than on rn r trc mt bn, nh trc mt mt v thn hay mt con qu. No c quan h g! Bn chng ch l nhng k tng bc phnh nnh v nhng k than vn rn r, khng hn khng km. Bn chng cng thng t v d thng t t vi bn. Nhng m bn hn nht lun lun hnh ng qu quyt nh th. Vng, nhng k hn nht u qu quyt! Bn chng suy ngh nhiu n bn vi tm linh hn cht hp ca bn chng, - bn lun lun c v kh nghi i vi bn chng! Tt c nhng g lm ngi ta suy t nhiu u tr thnh kh nghi[2]. Bn chng trng pht bn v tt c nhng c hnh ca bn. Bn chng ch ht lng tha th khi no bn li lm, tht bi. V bn l ngi khoan th v cng chnh, nn bn bo: Bn chng ngy th v ti trong s nh b hn h ca chng. Nhng m tm hn tin hp hi ca bn chng ngh rng: Mi i sng cao i u c ti. Ngay c khi bn t ra khoan th i vi bn chng, chng cng thy nh b bn khinh b ; v chng bo n nhng vic thin ca bn bng nhng vic c ln lt. Lng kiu hnh lng l khng li ca bn lm bn chng bt mn , bn chng s reo mng hn h nu c ln no bn t ra khim tn lm ngi ph phim. Tt c nhng g ta nhn thy ni mt con ngi, cng l nhng ci ta khu dy ni bn chng. Vy bn hy coi chng nhng k h nhn tin! ng trc mt bn, bn chng t cm thy mnh nh b, s thp hn ca bn chng pht quang chi sng, bn ra mt s tr th v hnh i vi bn. 60

Bn chng nhn thy l bn chng thng cm ming mi khi bn n gn , v sc lc ca chng ri b chng nh ln khi ri b mt ngn la tn? Vng, bn i, bn l thc bt n cho ng loi ca bn: bn chng khng xng ng vi bn. V th bn chng th ght v mun ht mu bn. ng loi ca bn s lun lun l nhng con rui mang y nc c; iu g cao i hong vin ni bn, - th chnh iu s lm bn chng c a thm ln v lun lun ging vi nhng con rui hn. Hy chy trn, bn i, chy trn vo trong ni c n ca bn , ni thi qua mt ngn gi d dn v mnh m. Vn mnh ca bn khng phi l mt k ui rui. Ch thch: [1] tinh thn dch ch Geist . Trong c ng, Geist c nhiu ngha: tinh thn, thn hn, tm tr, tr nng v mt ngha na l linh hn, ng ngha vi Seele . Nn hiu ch tinh thn theo ngha bao gm c tm tr ln tr nng. [2] Tt c nhng g lm ngi ta suy t nhiu u tr thnh kh nghi, Nietzsche chi ch denken (ng t): t tng, suy tng, v bedenklich (tnh t): kh nghi.

14
Ta yu thch rng cao. Sng trong nhng thnh th tht kh s: c qu nhiu ngi ng cn trong thnh ph. Chng th ri vo tay mt tn st nhn cn hn ri vo nhng gic mng ca mt ngi n b ang ng cn, c phi th khng? V hy nhn nhng g n ng kia: con mt ca h ni ln iu , - h chng bit iu g tt p trn mt t hn l chuyn ng vi n b. H cht cha c mt ng bn nh tn y tm hn, v kh thn cho h nu ng bn li c tinh thn! Ch g t ra cc ngi ch lm mt con vt thun ty m thi! Th nhng mi con vt u mang gi s ngy th. 61

Ta khuyn cc ngi git cht gic quan mnh hay sao? Khng! Ta khuyn cc ngi gi s ngy th hn nhin ca gic quan. Ta khuyn cc ngi trinh khit hay sao? Ni mt vi ngi , s trinh khit l mt c hnh, nhng ni nhiu ngi, s trinh khit hu nh l mt tt xu. Nhng k sau ny cng c king khem gii cm y: nhng ri con ch Nhc cm lng y khao kht vn c hin hin xuyn qua tt c nhng hnh vi ca h. Ngay c trn nhng nh cao ca c hnh v ngay c trong s kh hnh p xc ca h, con ch Nhc cm mi theo ui v lm h u lo. V vi dng v lch thip tuyt vi, con ch Nhc cm bit cch ni xin mt mu tinh thn, khi ngi ta khc t cho n mt mu xc tht! Cc ngi yu thch nhng bi kch v tt c nhng g lm tan nt con tim? Nhng ta, ta khng tin con ch ci Nhc cm ca cc ngi. Cc ngi c nhng i mt qu tn bo v vi mt lng thm kht y nhc cm, cc ngi nhn k khc au kh. Chng phi s khoi lc nhc cm ca cc ngi gi trang thnh lng thng hi y sao? Ta cng xin ni cho cc ngi nghe n d ny: c v khi k v mun xua ui con qu n nu trong mnh, t mnh bin thnh nhng con ln. Nu s trinh khit nng ngt ngt trn tm hn cc ngi, cc ngi phi t b n, s rng n s tr thnh con ng dn n ha ngc - ta mun ni n bn nh v tnh dm dc ca tm hn. Ta ni nhng iu nh nhp? Theo ta , y khng phi l nhng iu t hi nht. Ngi anh hng tri thc kinh tm khng chu phng mnh ln su xung chng phi khi m chn l nh nhp, nhng khi chn l l mt ln nc cn ct. Thc ra, c nhng con ngi trinh khit mt cch su thm: tm hn h m du hn cc ngi, h sn sng ci ct v ci ct thng xuyn hn l cc ngi. H cng ci ct c s trinh khit na v h nu cu hi: S trinh khit l g? S trinh khit chng phi l mt iu ngu xun in r hay sao? Nhng s in r ny t n vi chng ta ch chng ta khng i n vi n .

62

Chng ta hin cho k l y lng hiu khch ca tm hn mnh; gi y ngi khch l y ang c tr trong lng chng ta, - hn c mc sc li y bao lu lng hn mun!

15
Lun lun c mt k d tha ln qun bn ta, nh n s ngh nh th. Bao gi mt ln mt rt cuc cng ha thnh hai! Ta v Ti lun lun m thoi vi nhau qu nng nn: lm sao c th chu ng ni iu nu ta khng c mt ngi bn? i vi nh n s c n th ngi bn lun lun l k th ba: k th ba l chic phao ni ngn khng cho cuc m o ca hai k kia chm su xung vc thm. Hi i! Lun lun c qu nhiu vc thm i vi tt c nhng k n s c n. V th h kht vng n mt ngi bn v chiu cao ca ngi bn. Lng tin ca chng ta t vo nhng k khc biu l nhng g m chng ta mun c th tin c vo chnh mnh. Kht vng mun c mt ngi bn ca chng ta lm chng cho iu y. Tnh yu thng khi ch l phng k dng vt thng s k. Thng ngi ta tn cng v t bin mnh thnh k th ch ct che giu s kin chnh bn thn mnh c th b tn cng. t ra, hy l k th ca ta! - lng tn knh chn tht ni nh th, lng tn knh khng dm ku i tnh bng hu. Nu mun c mt ngi bn, th ta cng phi mun chin u v ngi bn v mun chin u, th phi c kh nng lm k th. Phi xng tng k th, ngay c trong mt ngi bn. Mi c th n gn bn mi m khng phi bc qua trn a ca hn khng? Bn mi phi l k th su c nht ca mi, chnh lc chin u chng li hn, mi mi gn gi mt thit nht vi tm hn hn. Mi chng mun mang nhng mn che i vi bng hu ? Mi mun lm vinh d cho bng hu bng cch t bin h vi hn trong nguyn tnh ca mnh ? Nhng v vy m hn gi mi cho 63

qu s! K no khng bit t che giu chnh mnh th s gy ra s phn n: y l l do ti sao ta phi s s trn trung! ! Nu mi l ng thn linh th hn mi phi xu h v y phc mnh! Mi khng bit trang sc n vn i vi bng hu: v i vi hn, mi phi l mt mi tn v mt kht vng phng v hng Siu nhn. Mi c khi no nhn bn mi say ng cha - bit r chn tng ca hn? Lc khun mt bn mi ra sao? y chnh l khun mt ca mi, c nhn trong mt tm gng th vng, bt ton. Mi c bao gi nhn bn mi say ng cha? Mi h khng kinh hong khi nhn thy hn nh th ? , bn i, con ngi l mt ci g cn b vt qua. Ngi bn phi l bc thy trong s tin on v s im lng: mi hy coi chng, ng nn mun nhn thy tt c mi s. Gic mng ca mi phi biu l cho mi nhng g m bn mi lm khi hn thc . Lng thng xt ca mi phi l mt s tin tri. Trc ht mi hy bit r xem bn mi c mong mun lng thng xt hay khng. C l hn a thch ni mi con mt bt ng m m v ci nhn ca vnh cu. Lng thng xt i vi bn phi c che giu di mt lp v dy, v mi s phi gy rng v lp v cng . Nh th, lng thng xt y s y s tinh t, du dng tru mn. Mi c dng v thun khit, c n, mi l thc phm v lng dc cho bng hu mi? C vi k khng th p v nhng xing xch ca ring mnh, tuy nhin h li l k cu th cho bng hu h. Mi l k n l? Vy, mi khng th l mt ngi bn. Mi l bo cha? Vy, mi khng th c bn. Trong mt thi gian di ng ng, c mt tn n l v mt bo cha n np trong ngi n b. Chnh v th ngi n b hy cn cha c kh nng bng hu: h ch bit n tnh yu. Trong tnh yu ca ngi n b , c s bt cng v s m qung i vi tt c nhng g h khng yu thng. Ngay c trong tnh yu c thc ca ngi n b, bn cnh nh sng, ta lun lun thy c s ngc nhin, tia chp v bng ti. Ngi n b hy cn cha c kh nng bng hu. H ch mi l nhng con mo ci v nhng con chim. Hoc gi, kh hn, h l nhng con b ci. 64

Ngi n b hy cn cha c kh nng bng hu. Nhng, hi nhng ngi n ng cc anh, hy ni cho ta bit, ai trong s cc ngi c c kh nng bng hu? Hi i, cc ngi , nhng ngi n ng, cc ngi hy nhn thng vo s ngho nn keo kit ca tm hn cc ngi. Nhng g cc ngi ban cho bng hu, ta mun em n ban cho k th ca ta, v khng v th m ta thnh ngho nn thm. c tnh ng ch ri, gi phi cho tnh bng hu khai sinh!

16
Zarathustra nhn thy nhiu x s v nhiu dn tc ; hn khm ph ra iu thin v iu c ca nhiu dn tc trong hon cnh . Zarathustra khng tm thy quyn lc no trn mt t to ln hn quyn lc ca thin v c . Chng dn tc no c th sng m li khng bt u bng vic phn on cc gi tr ; th m, mun t bo ton, dn tc khng c phn on ging nh dn tc lng ging. Nhiu vic c dn tc ny cho l tt th dn tc khc li cho l xu h, ty tin, ng khinh: y chnh l iu ta khm ph ra c. Ta tm thy nhiu s vic ni ny b gi l xu xa nhng ni kia, ngc li, c khoc cho tm o thm nhng vinh d. Chng bao gi mt dn tc ln bang li hiu mt dn tc khc: tm hn n lun lun kinh ngc v s in cung v d tn ca k ln bang mnh. Mt bng gi tr thin ho c treo l lng trn mi dn tc . Th nhng , y l tm bng ghi li nhng g n vt b, y l ting ni ca ch cng lc ni dn tc y. Ngi ta gi tt c mi chuyn c v kh khn l ng ca ngi ; iu g va c v ti cn thit v kh khn th c gi l iu thin. V bt c iu g gii thot khi s phin mun ti thng , iu him hoi v kh khn, th h gi l linh thnh. iu g lm cho mt dn tc ng tr, chin thng, ta rng quang vinh, iu g gy nn s khng khip, k ni dn tc lng ging th y l iu cao c nht v chim v tr hng u i vi dn tc y, y l iu c nu ra lm thc o v ngha cho vn s. Tht ra, hi cc anh em, mt khi nhn r nhng nhu cu, t ai, bu tri v nhng ln bang 65

ca mt dn tc, cc anh em cng s suy on ra nh lut chi phi nhng chin thng ca dn tc i vi chnh mnh, v cc anh em s hiu r l do v sao dn tc y leo ln bc thang vn n nhng hy vng ca mnh. Trong tt c mi s, mi phi lun lun l k ng hng u v mi phi vt b nhng k khc: linh hn ganh t ca mi s khng yu mn ai khc ngoi bng hu mi, - y l chm ngn ngy xa tng lm run ry tm hn ngi Hy Lp v lm tm hn Hy Lp leo vt ln con ng cao i. Hy ni s tht v bit s dng cung tn cho thin ngh, - iu ny va c v qu gi va c v kh khn i vi dn tc ban cho ti ci tn ti ang mang, - ci tn i vi ti va thn thit va nng n qu i[1]. Hy xng tng v tun phc cha m trong tn gc r su thm ca tm hn anh: tm bng ghi nhng chin thng i vi mnh ni trn y c mt dn tc khc treo l lng trn h, nh , h tr thnh hng cng v bt t. Hy trung tn v v tnh yu lng trung tn, hy ht mu xng cng danh d ca mi cho nhng iu c khi xu xa hay nguy him: nh chm ngn ny mt dn tc khc bit t vt thng mnh, v trong khi t vt nh th, dn tc y tr nn giu sang, mang nng nhng hy vng bao la. Thc ra, con ngi t ban cho mnh thin v c. Thc ra, con ngi khng nht ly, khng tm thy, khng nghe thy thin v c nh mt ging ni ca tri cao. Chnh con ngi ban gi tr cho nhng s vt t bo tn ly mnh, - chnh con ngi l k sng to ra ngha vn vt, mt ngha nhn bn! Chnh v vy h t gi mnh l con ngi, ngha l k o lng gi tr vn vt.[2] o lng gi tr, tc l sng to: vy th hy nghe y, cc ngi, nhng k sng to! Chnh s t nh gi tr ca h bin nhng s vt c nh gi thnh nhng kho tng v nhng trn bo. Chnh nh s nh gi, gi tr mi c c nh: khng c s nh gi, ht nhn ca cuc hin sinh s trng rng. Hy nghe y, hi nhng con ngi sng to! Thay i cc gi tr, tc l thay i nhng con ngi sng to. Bt lun k no mun sng to u phi lun lun ph hy. 66

Nhng k sng to trc tin l nhng dn tc v sau l nhng c th. Thc ra, chnh c th l sng to sau cng v mi m nht trong cc sng to. Nhiu dn tc ngy xa treo l lng bn trn h mt tm bng ghi iu thin. Tnh yu mun thng tr v tnh yu mun tun phc cng nhau khai sinh ra nhng bng gi tr nh th. Khoi lc ca m ng th c xa hn khoi lc ca c th. V chng no thc tt p cn mang ci tn on l, ch c thc xu t mi tht ln: Ti . Tht ra, ci ti gio quyt, ci ti khng tnh yu, ci ti ch tm kim li ch trong li lc ca s ng - ci ti khng phi l ngun gc ca on l, nhng l du tch suy i ca on l. Lun lun ch nhng tnh nhn cng nhng k sng to mi sng to nn thin v c. Ngn la tnh yu v ngn la phn n chi la trong tt c mi c hnh. Zarathustra nhn thy nhiu x s v nhiu dn tc. Hn khng tm thy trn mt t quyn lc no ln hn nhng cng trnh ca nhng k yu thng: thin v c l tn ca nhng cng trnh . Qu tht, quyn lc ca nhng li khen ngi v s nhc ny ging nh mt con c qu. Hi cc anh em, hy ni cho ta bit, ai s ch phc c con c qu y? Hy ni cho ta bit ai s xing u con vt ngn c y? T trc n gi c c ngn mc tiu, v c c ngn dn tc. Ch cn thiu ci mc tiu c nht. Loi ngi hy cn cha c mc tiu. Nhng m, hi cc anh em, hy ni cho ta bit, nu loi ngi thiu mc tiu th y c phi ch v hy cn cha c loi ngi? Ch thch: [1] Hy ni s tht v bit s dng cung tn cho thin ngh m ch dn Ba T. Hy xng tng v tun phc cha m m ch dn Do Thi; hy trung tn v v tnh yu lng trung tn m ch dn c. [2] con ngi ngha l k o lng gi tr vn vt: Mensch , das ist der Schtzende . Nietzsche p ch theo ng nguyn bng cch bt ta hiu rng: con ngi (Mensch, xut x t ch mannisco, sc-tiu-t ca ch Mann ) l k o lng (mensuratio , ch Latinh).

67

17
Cc ngi t tp chen chc chung quanh k lng ging. Cc ngi dng nhng ngn t hoa m biu th iu . Nhng ta ni tht cng cc ngi, tnh yu k lng ging ng loi ca cc ngi chnh l tnh yu bn thn cc ngi nhng theo mt chiu hng xu xa ti t. Cc ngi t tp quy qun chung quanh k lng ging ln cn chy trn chnh cc ngi, v cc ngi mun bin iu thnh mt c hnh: nhng ta nhn thu lng qun mnh v v li ca cc ngi. Ci Anh th gi lo c xa hn ci Ti. Ci Anh c thnh ha, nhng ci Ti th cha nh th: v vy con ngi mi t tp ng c quanh k lng ging ln cn. Ta c khuyn cc ngi yu k lng ging gn gi khng? Ta ch khuyn cc ngi nn chy trn k lng ging v nn yu k xa xi vi vi[1] . Cao hn tnh yu k lng ging l tnh yu k xa xi min vin v tnh yu tng lai . Cn cao vt hn tnh yu con ngi, ta t tnh yu s vt v cc bng ma . Hi ngi anh em, bng ma ang bc i ng trc ngi th xinh p hn ngi ; ti sao li khng ban tht xng ngi cho n? Nhng m ngi s hi v chy trn ni k lng ging. Cc ngi khng th chu ng ni chnh mnh v cc ngi khng yu thng mnh cho : chnh v th m cc ngi mun quyn r k lng ging bng tnh yu ca cc ngi v m vng bn thn cc ngi bng s lm li ca h. Ta mun rng tt c nhng k lng ging cng nhng on ngi ca h u tr thnh khng th chu ng ni i vi cc ngi. Lc by gi cc ngi bt buc phi t mnh sng to ra mt ngi bn vi tri tim yu du trn tr. Cc ngi ku i mt ngi chng khi mun ni tt v chnh mnh ; v khi cc ngi thuyt phc c hn ngh tt v cc ngi, th y chng qua ch l cc ngi ngh tt v chnh mnh. Khng phi ch c k ni li chng nghch li thc mi l k ni di. Vy m, li l iu cc ngi lm trong cuc giao tip hng ngy v nh th, cc ngi nh la k lng ging v nh la c chnh mnh. V th ngi in mi ni rng: Cuc giao tip vi loi ngi lm h hng tnh kh, nht l khi ta 68

khng c tnh kh. C k n vi ngi ln cn v hn ang t tm kim mnh; k khc, v mun t qun mnh. Tnh yu ti t i vi chnh mnh bin ni c n ca cc ngi thnh mt nh t. Chnh nhng k xa xi min vin nht mi tr gi cho tnh yu k ln cn ca cc ngi; v khi bn ngi nm ngi t hp li th nht nh mt k th su u phi b khai t. Ta cng khng a nhng l lc ca cc ngi: ta thy trong qu nhiu k ng tr, v c nhng khn gi cng thng c x nh nhng k ng tr. Ta khng dy cc ngi v k ln cn nhng dy cc ngi v ngi bn. Ngi bn hy l cuc l vui i vi cc ngi trn mt t, v l mt tin cm v Siu nhn. Ta dy cc ngi v ngi bn v tm hn trn b ca hn. Nhng phi bit lm mt tm bt bin khi ta mun c m p yu thng bi nhng tri tim lnh lng trn b. Ta dy cc ngi v ngi bn cu mang trong lng mt th gii hon tt, mt chic cc trn tr nhng thin ho, - ngi bn sng to, k lun lun c mt th gii hon tt phng hin. V cng nh th gii xoay vn trc mt, hn nhn thy mnh li xoay trn theo vng trn c, ging nh thin c sinh ra t c v nhng cu cnh pht sinh t s ngu nhin. Hy tng lai cng nhng iu xa xi, min vin nht lm nguyn nhn cho nhng lao kh hin ti ca cc ngi: ni ngi bn mnh, ngi phi yu mn Siu nhn nh l l do hin hu ca ngi. Hi cc anh em, ta khng khuyn cc anh em yu ngi ln cn, ta khuyn cc anh em yu ci g xa xi min vin nht. Ch thch: [1] Ta ch khuyn cc ngi nn chy trn k lng ging v nn yu k xa xi vi vi, Nietzsche i nghch ch Nchsten : k lng ging, k gn gi nht, vi ch Fernsten : xa xi vi vi, phn ngha vi gn gi v, do , c dng nh phn ngha ca k lng ging, ch mt th h Siu nhn to thnh mt dn tc tinh anh m hin gi cha xut hin.

69

18
Hi ngi anh em, mi c mun bc vo trong c n? Mi c mun tm kim con ng dn n bn lai din mc ca mi? Hy nn n li v lng nghe ta ni. K no i tm th d nh mt chnh mnh. Mi c n u l ti li: m ng ni nh th. V mi l thnh phn ca m ng trong mt thi gian di. Ging ni m ng vn cn vang di trong mi. V khi mi bo: Ta khng cng chung thc vi cc ngi na, th chnh l mt li than vn au n. Bi v cng chnh thc chung y khai sinh ra ni au n ny; tia sng nht nha cui cng ca thc y vn cn chiu ri trn ni bun ca mi. Nhng, mi c mun bc i trn con ng ca ni bun , con ng dn n bn lai din mc ca mi? Mi hy t cho ta bit mi c quyn v sc bc i khng? Mi c l mt sc mnh v mt quyn lc mi m? Mt vn chuyn u tin? Mt bnh xe t xoay ng? Mi c th bt cc v sao xoay vn quanh mi? Hi i! C qu nhiu tham lam thm mun hng vng n nhng nh cao! C qu nhiu nhng kinh ng ca nhng k tham vng! Hy t cho ta bit mi khng thm kht cng chng tham vng! Hi i! C bit bao t tng ln li hnh ng theo li mt chic b th rn: khi cng phng ln chng ch lm tng thm s trng rng. Mi t bo l mnh t do! Ta mun bit t tng ch yu ca mi ch khng mun nghe rng mi va thot khi mt chic ch. Mi c phi l ngi c quyn thot khi mt chic ch? Nhiu k nh mt lun gi tr cui cng ca h khi vt i s n l ca mnh. T do i vi ci g? iu y chng can h g ti Zarathustra. Nhng con mt mi phi ni r cho ta bit: t do cho ci g? Mi c th t ch nh thin, c cho chnh mnh v treo ch trn u mi nh mt l lut? Mi c th lm v quan ta t phn x chnh mnh v lm k tr th cho l lut do chnh tay mi t ra? C n i din vi v quan ta v k tr th cho l lut do chnh mnh t ra, l mt iu qu sc khng khip. Ta h mt ngi sao lao mnh vo khong khng trng rng, trong hi th gi 70

lnh ca c n. Hin nay mi cn ang au kh v m ng phc tp, v mi l k n nht, l loi: hin nay lng can m cng nhng hy vng ca mi hy cn nguyn vn. Nhng s n ci ngy m mi chn nn mt mi vi ni c n, lng kiu hnh ca mi khom lng ci mt, lng can m ca mi nghin rng s hi. S c ngy mi ht ln: Ta c n! S c ngy mi khng cn nhn thy iu g cao i ni mi, v iu g thp hn s qu gn gi. T tng cao nh trc tuyt nht ca mi cng lm mi kinh hi nh mt bng ma. S c ngy mi ht to: Mi s u gi mo. C nhng tnh cm mun git cht k c thn c nh; nu chng tht bi, thi chnh chng phi b tn dit. Nhng liu mi c dm lm mt k st nhn? Hi ngi anh em, mi bit n ch khinh b ri ch? V ni thng kh ni lng cng chnh ca mi bt buc mi phi cng chnh i vi nhng k khinh b mi, mi cng bit ri ch? Mi bt buc nhiu ngi phi thay i kin ca h v mi, v th h th ght mi khng khip. Mi tin li gn nhng ri mi li vt b h, h khng bao gi tha th cho mi chuyn y. Mi vt b bn h: nhng mi cng phng ln cao, th con mt ca nhng k k li cng thy mi nh b. Th m, chnh k bay vt ln cao tt l k b th ght nhiu nht. Lm th no cc ngi c th cng chnh vi ta c. - Mi phi ni nh th. Ta chn s bt cng ca cc ngi nh l phn s dnh cho ta. Bn chng nm vt s bt cng cng nhng d bn vo con ngi c n; tuy nhin, hi ngi anh em ca ta, nu mun lm mt v sao, th mi vn c phi long lanh soi sng cho bn chng. Mi hy coi chng nhng k thin ho v nhng con ngi cng chnh! Chng thch ng inh ln thp gi nhng ngi no sng to ra c hnh ca chng, - chng th hn k c n. Mi cng phi phng s ngy th thnh thin! Tt c nhng g khng n gin, u b n cho l bt knh, phm thnh; n cng thch vui a vi la - la ca nhng dn ha thiu ngi. V hy coi chng s biu l tnh cm ca mi! K c n thng qu vi a tay ra cho ngi va mi gp g. C nhiu k mi khng nn a tay cho h nm, m ch nn a chn[1] : v ta mun rng chn mi cng c vut sc. 71

Nhng k th ch nguy him nht mi c th gp phi vn s lun l chnh bn thn mi, mi t rnh d mnh tn nhng hang su v rng thm. Hi k c n, mi ang theo con ng dn n bn lai din mc ca mnh! V trn con ng ny, mi s gp g chnh t thn cng by con qu ca mnh. Mi s cm thy mnh l k t o, ph thy, bc s, in r, nghi hoc, bt knh, bt lng i vi chnh mnh. Mi phi c ao thiu hy chnh t thn mnh trong ngn la ca mi: lm sao mi mun ti sinh dng mnh nh phng hong con, khi trc ht mi khng t thiu hy tan tnh thnh tro khi! Hi k c n, mi ang bc i trn con ng ca k sng to: mi mun sng to nn mt v thn t by con qu ca mi! Hi k c n, mi ang theo con ng ca ngi tnh nhn: mi t yu thng, chnh v vy mi t khinh b chnh mnh, nh ch c nhng tnh nhn mi bit khinh b. K tnh nhn mun sng to, v hn khinh b su sc! K no khng bit khinh b chnh iu hn yu thng tha thit, k bit g v tnh yu? Hi anh em ca ta, hy bc vo ni c n ca mi cng vi tnh yu ca mi v sng to ca mi, ch sau s cng chnh mi bc theo mi trn i chn khp khing. Hi anh em ca ta, hy bc vo ni c n ca mi cng vi nc mt ca ta. Ta yu thng k no mun sng to bng cch vt b chnh mnh v suy vi tn t nh vy. Ch thch: [1] C nhiu k mi khng nn a tay cho h nm, m ch nn a chn l mt li ni a chuyn xung cu tip: v ta mun rng chn mi cng c vut sc. Trong nguyn ng, n cn c ngha l: dng gy qut p tay ai. Vit ng khng th chuyn dch c hai ngha cng mt lc.

19
Ti sao ngi li ln lt lp l lt i trong bui hong hn nh th, Zarathustra? Ngi cn trng giu gim ci g di o? Mt kho tng ngi ta cho Ngi? Mt a con ca Ngi? Hoc gi by gi Ngi li theo con 72

ng trm o, Ngi, k nh bn cng nhng ngi hung tn? Zarathustra tr li: Hi ngi anh em, thc ra y l mt kho tng ta c ban cho; ci ta ang mang gi l mt chn l nh b. Nhng chn l y tinh ranh nh mt a b; nu ta khng bt mm n li, n s la ht qu to. Hm nay, trong khi bc i c n trn ng, vo gi mt tri tn ln, ta gp mt m gi, m ni vi tm hn ta nh th ny: Zarathustra thng ni vi chng ta, nhng ngi n b, nhng Zarathustra cha tng ni cho chng ta nghe v n b bao gi c. Ta tr li: Ch nn ni chuyn n b cho n ng nghe. M gi bo: Ngi cng c th ni v n b vi ti c; ti gi qun ngay tt c nhng g ngi ni cho ti nghe. Thun theo c mun ca m gi lot chot, ta ni nh th ny: Ni ngi n b, tt c u l n ng: nhng n ng b mt y c mt li gii p: s hoi thai. n ng l mt phng tin cho n b: mc tiu n b nhm ti lun lun l a con. Nhng n b l ci g i vi n ng? Ngi mang dng mu n ng ch thc c hai kht vng: s nguy him v tr chi. Chnh v th hn thm mun ngui n b nh mn chi nguy him nht. n ng phi c nui dng cho chin chinh, v n b, cho s gii tr ca chin s; mi iu khc u l in r, ngu xun. K chin s khng thch nhng tri cy qu ngt du. Chnh v th, hn yu n b; ngi n b m du ngt ngo nht vn hm cha mt mi v ng cay. n b hiu r tr con hn n ng, nhng n ng th li tr con hn n b. Mi ngi n ng xng vi tn gi u c n giu trong hn mt a b mun chi a. No, n b cc ngi, hy c khm ph ra a tr ni ngi n ng! Ngi n b phi l mt mn chi, thun ty v mong manh, ta nh kim cng, ta rng nhng c hnh ca mt th gii hy cn cha xut hin. Hy lm sao cho tnh yu ca ngi ta rng nh sng lung linh chiu diu ca mt v sao! Hy 73

vng ca ngi phi tht ln: i! c g ta c th sinh h c Siu nhn! Hy lm sao c lng dng cm trong tnh yu ca ngi! Mnh m kin cng nh tnh yu ca mnh, ngi i thng n trc mt k ang gy ra s s hi trong ngi. Hy t danh d an tr trong tnh yu ca ngi. Thng n b khng hiu chi lm v danh d. Nhng y phi l danh d ca ngi: lun lun yu thng nhiu hn l cc ngi c yu thng, v ng bao gi lm k th nh. Ngi n ng phi kinh s ngi n b khi nng yu thng: chnh khi , ngi n b hy sinh ht mi th, v mi th khc u l rm rc i vi nng. Ngi n ng phi kinh s ngi n b khi nng th hn: bi v tn thm tm, n ng ch c c, nhng tn thm tm, n b l xu xa. Ngi n b th ght k no nht? - Mt ngy kia thi st ni vi thanh nam chm: Ta th hn mi nht trn i v mi cun ht ta, nhng mi li khng mnh li cun ta vo vng tay mi. Hnh phc ca ngi n ng l: Ti mun. Hnh phc ca ngi n b l: Chng mun. Nhn xem, th gii va thnh tu! - y l ngh ca mi n b vo giy pht h khut phc trc tnh yu. Ngi n b phi vng phc v phi tm thy mt chiu su cho b mt cn ct ca nng. Tm hn ngi n b l mt b mt cn ct xao ng nhn nho ging bo bn trn mt y trng. Nhng tm hn ngi n ng th su thm, ln sng ca tm hn y gm tht trong nhng chic hang ngm di t: ngi n b cm nhn c sc mnh y, nhng khng hiu c n. Lc by gi m gi lot chot ni vi ta: Zarathustra ni nhiu chuyn d thng, nht l i vi nhng ngi cn tr nghe. iu k l l Zarathustra bit rt t n b, nhng ng ta li c l. Th c phi bi v ni ngi n b, khng c g l bt kh c? V gi y, b li, ngi hy n nhn mt chn l nh b! Ta gi c th ni cho ngi bit! Ngi hy bc n li k lng v bt kn mm n, ko chn l nh b y s ku la qu n o. 74

Ta bo: B lo, c tng cho ta chn l nh b ca b i. V m gi lot chot y ni nh th ny: Khi n vi n b, mi ng qun mang theo roi.

20
Mt ngy n Zarathustra nm ng di mt gc sung v tri qu nng, v Zarathustra gc tay ln trn. Nhng c mt con rn c b n gn cn php vo c Zarathustra, vt cn lm Zarathustra bt ln mt ting ku au n. Khi ct tay khi mt, Zarathustra chm ch nhn con rn: lc by gi con rn nhn ra i mt Zarathustra, n vn vo thn hnh mt cch vng v lng tng v mun thot thn. Nhng Zarathustra bo: ng, ng i, ta cn cha cm n mi m! Mi nh thc ta ng lc, v con ng ta i cn di. Con rn c bun b tr li: ng ca ngi cn ngn lm v nc c ta sp git cht ngi. Zarathustra mm ci: C khi no mt con rng li cht v nc c mt con rn ch? Nhng ny, mi hy ly li nc c! Mi cha giu c tng cho ta. Con rn bn cun trn quanh c Zarathustra v a li lim vt thng. Mt ngy n khi Zarathustra thut li chuyn ny cho cc mn nghe, m mn hi hn: Hi Zarathustra, u l hng ca cu chuyn ngi k? Zarathustra tr li h:

Nhng ngi thin ho v cng chnh gi ta l k ph hy o c: cu chuyn ta va k l v o c. Nhng nu cc ngi c mt k th, th ng ly thin tr c ; v nh vy l s nhc k th. Tt hn , nn t cho hn thy l hn lm iu thin cho cc ngi. Cc ngi hy ni gin hn l s nhc hn. V khi b k ch nguyn ra cc ngi ng nn chc phc cho hn, ta chng hi lng cht no. Tt hn cc ngi nn gp ting nguyn ra tr li. V nu c ngi phm mt bt cng ln vi cc ngi, cc ngi hy lp tc p ng bng cch thm vo y nm bt cng nh. Tht l khng khip khi nhn thy k khng mang gnh 75

nng no khc ngoi mi mnh bt cng. Cc ngi bit iu ch? Mt bt cng c chia s hu nh l mt quyn hn. V ch k no sc chu ng bt cng , k y mi t mnh nhn lnh n. Tr th mt t th c tnh cht chng sinh hn l khng tr th g c . V nu hnh pht khng to thnh mt quyn hn v mt vinh d cho k phm ti, ta cng khng thch nhng hnh pht ca cc ngi. Chng th sai lm cn cao nh hn l nht mc khng khng c l, nht l khi ngi ta c l tht. Nhng phi giu sang mi lm nh th c. Ta khng a s cng chnh lnh lo ca cc ngi, trong i mt quan ta ca cc ngi lun lun lp le tia nhn ca ao ph v nh chp ca li gm but gi. Hy ni cho ta bit, u l ni c s cng chnh, ngha l tnh yu vi i mt m to sng sut? Vy cc ngi hy sng to nn tnh yu, tnh yu chng nhng ch mang cha tt c mi hnh pht m cn mang cha tt c li lm! Vy cc ngi hy sng to nn cng l, cng l x ti cho mi ngi, tr k ng ra xt x! Cc ngi cn mun nghe ta ni li ny chng? Ni mt k mun cng chnh mt cch kht khe, th chnh s di tr li tr thnh lng nhn t khoan i vi nhng ngi khc. Nhng lm th no ta c th cng chnh tuyt i c? Lm th no ta c th ban cho mi ngi phn ca h c? Chnh iu ny l y i vi ta: Ta ban cho mi ngi phn ca ta. Sau cng, hi cc anh em, hy phng ng phm iu bt cng vi nhng n s c n. Lm sao mt n s li c th qun c? Lm sao y c th bo tr li c? Mt n s c n cng ta nh mt ging su thm thm. Nm xung mt hn l chuyn d, nhng khi hn ri xung y su, hy ni cho ta bit, ai l k s nht n ln? Hy coi chng ng xc phm n k n s c n. Nhng nu cc ngi xc phm n ng ta th, c ri, c git lun ng ta i!

76

21
Ta c mt cu hi ch dnh ring cho ngi, hi ngi anh em. Ging nh mt my thm d, ta nm cu hi ny vo tm hn ngi bit tm hn ngi su thm ngn no. Ngi cn tr v ang khao kht c v con. Nhng ta hi ngi: Ngi c phi l mt ngi n ng c quyn ao c mt a tr? Ngi c phi l ngi t chin thng bn thn, lm ch cc gic quan cng cc c hnh ca mnh? Ta hi ngi nh th. Hay l trong c vng ca ngi, ch c con th v nhu cu ca con th ln ting? Hoc s c n? Hay s bt ha vi chnh bn thn ngi? Ta mun s chin thng v t do ca ngi kht vng n a con. Ngi phi dng nn nhng n in bng xng bng tht cho s chin thng ln gii thot ca ngi. Ngi phi xy dng mt ci g cao vt hn mnh. Nhng trc ht, ngi phi t xy dng chnh bn thn, c thn th ln tm hn cho thng ng. Ngi khng nn ch truyn ging ngi rng ra, m cn phi nng ging ngi cao ln.[1] Khu vn hn nhn c th gip ngi lm iu . Ngi phi sng to nn mt th xc ct cch thng ng, mt vn chuyn u tin, mt bnh xe t xoay vn, - ngi phi sng to nn mt k sng to. Hn nhn: y l tn ta dng gi ci ch chung i mun sng to nn to vt c nht v nh, vt b nhng ngi khai sinh ra n. Tn knh ln nhau, y l hn nhn; tn knh k c mun mt ch nh th. y phi l ngha v chn l cho cuc hn nhn ca ngi. Cn ci m nhng k d tha v tch s gi l hn nhn - i, m ng nhng k d tha v tch s! - thi ta s gi n bng g? Hi i! S ngho nn tm hn chung i! Hi i! S nh nhuc tm hn chung i! Hi i! S t mn ng thng chung i! Hn nhn, y, y l ci tn bn h dng gi tt c nhng iu trn; v h bo rng s phi ngu ca h c ghi du trn tri! ! Ta khng th ght chi ci tri ca nhng k d tha v tch s ! Khng, ta khng th ght chi nhng con th b vng li tri! 77

V hy trnh xa ta na v Cha tri khp khnh bc n chc phc cho iu m ng ta khng kt hp! Ngi ng ci nhng cuc hn nhn nh th! C a con no thiu c khc cho cha m chng? Ta thy ngi n ng ny ng knh v chn mi lnh hi c ngha ca mt t: nhng khi nhn thy v y, th tri t i vi ta ging nh chn c tr dnh cho nhng ngi in. - , ta mun rng tri t phi vn mnh run ry khi ta nhn thy mt bc thnh rp i vi mt con ngng ci. C k ln ng nh mt anh hng i tm chn l, nhng ch chp c mt s di tr ti tin c trang sc hoa m. Hn gi l hn nhn. K khc th e d trong giao dch v kh khn trong la chn. Ri t nhin hn lm h hng vnh vin k phi ngu ca mnh. Hn gi l hn nhn. K khc na, i tm mt n t c cc c hnh ca mt thin thn. Ri bng hn bin thnh mt t n, lm ti mi cho mt ngi n b, v gi y, t hn li cn phi bin thnh mt thin thn. Ta ch thy khp ni nhng k mua bn, y thn trng v tt c bn h u c i mt gian xo. Nhng ngay c k gian xo nht trong bn cng mua v ca mnh nh mua mt con mo trong ti kn. Nhiu cn in ngn ngi thong qua, - y l iu ngi gi l tnh yu. V hn nhn ca ngi kt thc cho nhiu cn in ngn ngi bng mt s ngu xun di hn. Tnh yu ca ngi i vi n b v tnh yu ca n b i vi n ng: A! Gi g l lng thng dnh cho nhng v thn au kh v che mt! Nhng iu thng xy ra ch l hai con th nh hi ln nhau. V ngay c tnh yu tuyt ho nht ca ngi cng ch l mt n d ngy ngt v mt nhit tnh n au. Tnh yu y l mt ngn uc c nhim v soi sng bc chn ngi trn nhng con ng cao vi. Mt ngy kia, ngi phi yu vt qu chnh ngi! Vy th trc ht, hy hc yu! Chnh v th ngi phi ung cn chn ng ca tnh yu ngi. 78

C ni ng cay trong chn ru tnh tuyt vi nht: nh th, n gi dy trong lng ngi ni nim hoi vng Siu nhn; nh th n khin ngi thy kht, hi k sng to! Cn kht ca k sng to, mi tn ca dc vng bn v ch Siu nhn, hi ngi anh em, hy ni cho ta bit, y c phi l ch ngi trong hn nhn? i vi ta, mt ch nh th v mt cuc hn nhn nh th l iu linh thnh. Ch thch: [1] Ngi khng nn ch truyn ging ngi rng ra, m cn phi nng ging ngi cao ln: Nicht nur fort sollst du dich pflanzen, sondern hinauf! Nietzsche chi ch vi ng t fortpflanzen ngha l truyn lan (theo ngha sinh vt hc) v bng cy trng ni khc, v ng t hinpflanzen ngha l nh bng t mt cy gc em trng ra ch khc, sinh ra mt cy mnh m hn.

22
C nhiu ngi cht qu chm v mt s ngi li cht qu sm. Chng ta hy cn xa l vi cu chm ngn: Hy cht ng lc! Hy cht cho ng lc: l iu Zarathustra dy. Qu tht, k no cha h sng ng lc th lm th no hn c th cht cho ng lc c. Gi g hn ng bao gi sinh ra trn mt t! - y l iu ta mun khuyn nhng k d tha v tch s. Nhng m nhng k d tha v tch s li gn qu nhiu tm quan trng cho ci cht ca mnh v ngay c ht h o trng rng nht cng mun c ngi ta p v n o. Tt c bn chng u xem ci cht l chuyn quan trng; nhng ci cht cn cha l mt l hi vi bn chng. Loi ngi hy cn cha bit c hnh nhng l hi tuyt diu nht. Ta ch cho cc ngi thy ci cht lm cho ton ho, ci cht tr thnh mt kch thch v mt ha hn cho nhng ngi cn sng. Ngi no bit thnh tu vn mnh mnh th cht ci cht ca chnh mnh nh mt k chin thng, vy quanh l nhng k tng trng cho hy vng v ha hn. Chnh v th, phi hc cht, v khng bao gi nn c hnh mt l hi m khng c mt k ang 79

cht nh th chun nhn li tuyn th ca nhng ngi sng! Cht nh th l iu tuyt nht ; tuyt th nh l cht chin trn v vung vi mt tm hn cao thng. iu kh i vi ngi chin s cng nh i vi k chin thng l ci cht ca ngi , ci cht nhn mt nhu my b l b lt nh mt tn trm, nhng li n nh mt ng ch thng tr. Ta ca tng ci cht ca ta, ci cht t nguyn, ci cht n vi ta bi v ta mun cht. V ta mun cht khi no? - Bt c k no c mt mc tiu v mt k k tha u chn ci cht vo lc thun tin nht cho mc tiu v cho k k tha . V lng tn knh i vi mc tiu v k k tha, hn s khng cn treo nhng vng hoa tn a trong thnh in ca i sng na. Tht ra, ta khng mun ging vi nhng k bn dy: h ko nhng si dy con theo chiu di v c lun lun i git li. Cng c nhng k tr thnh qu gi i vi nhng chn l v nhng chin thng ca h; mt ci ming rng ht rng th khng cn quyn g i vi tt c mi chn l. K no thm kht vinh quang phi bit co t nhng vinh d cho ng lc v thc hnh ci ngh thut kh khn , ngh thut b i ng lc. Khi mnh hp khu v nht th phi bit ng ; nhng k mun c yu mn lu di u bit r iu y. C nhin, c nhng qu to chua xanh ngt m s phn ca n l i ch n ngy cui Thu , t ngt tr thnh chn vng, nhn nhu. Ni ngi ny, qu tim gi trc, ni k khc, tinh thn. V mt vi k gi ngay t tui thanh xun: nhng tui tr n mun l tui tr tn ti lu di nht. Cng c k h hng c s sng: mt con su c gm nhm tim hn. t ra, h cng phi thnh tu ci cht ca mnh cho tt p hn. Cng c qu chng bao gi tr thnh ngt ngo v b hon ton thi nhn ngay t ma H . Chnh s hn nht gi chng li trn cnh. C qu nhiu qu c tip tc sng v treo lng lng trn cnh qu lu. Cu mong mt trn bo thi ri tt c nhng qu no thi nhn v b su n. Mong sao nhng k rao ging ci cht nhanh chng xut hin! Chnh h l nhng cn bo 80

ch thc lay ng cy nhn sinh! Nhng ta ch mun rao ging ci cht chm chp v lng kin tr i vi tt c nhng g thuc v mt t trn gian. Hi i! Ngi rao ging lng kin tr i vi tt c nhng g thuc v mt t trn gian ? Chnh trn gian qu kin nhn i vi cc ngi, hi nhng k bng b! Tht ra, g Do Thi c nhng k rao ging ci cht chm chp tn th kia cht qu sm v i vi nhiu ngi, qu l tai ng v g cht qu sm nh th. G Do Thi y ch mi bit n nhng dng l cng ni bun ca ngi Do Thi, cng nh lng th hn ca nhng k thin ho v cng chnh: ri c vng cht t ngt v chp ly g. Gi nh g ch sng sa mc, xa cch tt c nhng con ngi thin ho v cng chnh, khi c l g hc sng, hc yu thng tri t, - v hc ci na! Hy tin ta, hi cc anh em! G cht qu sm; c l g s chi b hc thuyt ca mnh, nu g sng bng tui ta hin gi! G cao nh tm hn t chi b chnh mnh nh th. Nhng g hy cn cha chn chn. Tnh yu ca ngi thanh nin cha chn mi v v thiu s trng thnh, g th hn loi ngi cng mt t trn gian. Ni con ngi g, linh hn vi i cnh bay ca t tng hy cn b buc cht, nng n. Nhng ni ngi n ng c cht tr con nhiu hn ni ngi thanh nin; v cng c t bun b u su hn: ngi n ng hiu r ci cht v s sng hn. T do cht v t do trong ci cht, v thnh tht ln ting khng thing ling, khi thi gian ni vng qua ri: ngi n ng hiu cht v sng nh th. i nhng bng hu, sao cho ci cht ca cc ngi ng l mt s bng b i vi con ngi v trn th: l n hu ta xin c hng t mt ngt tm hn cc ngi. Sao cho trong ni thng kh, tinh thn cng c hnh cc ngi vn chiu ri, nh sc ca hong hn chy hng mt t: bng khng th ci cht ca ngi khng thnh tu c. Hi cc bn, ta mun chnh ta cht nh th , cho cc bn yu thng mt t trn gian hn, v ta mun v li vi t tm thy s an ngh trong lng t sinh ta. Tht ra, Zarathustra c mt mc tiu, hn nm qu cu mnh v pha mc tiu, gi y, hi cc bn, v cc bn tha t mc tiu ca ta, ta nm qu cu vng ng nh v pha cc bn. Hi cc bn, trn tt c mi s, ta thch nhn thy n phin cc bn nm qu cu vng. V vy ta mi cn nn n t lu trn mt t. Hy tha th cho ta iu ! 81

23
1/ Khi Zarathustra co bit th trn hn yu mn, th trn mang tn Con B Tp Sc, nhiu ngi trong s nhng k t nhn l mn ca Zarathustra tin chn v theo a h tng hn. H c i nh th n mt ng t, ti y Zarathustra bo rng hn mun mt mnh c n i tip con ng , v hn l bn thn ca nhng cuc l hnh c c. Khi ng li cho t bit, cc mn dng tng hn mt cy thin trng c u cm bng vng chm hnh mt con rn nm cun quanh mt tri . Zarathustra vui thch v cy thin trng v ng t tay ln ; on Zarathustra ni vi cc mn nh th ny: Hy ni cho ta bit, v sao vng li c c gi tr cao qu nht? Chnh v vng him hoi, v dng, rc r v hin du trong v huy hong ca n; vng lun lun t ban pht chnh mnh. Ch vi t cch biu tng cho c hnh tn qu nht, vng mi t n gi tr cao c nht. Ci nhn ca k ban pht cng le sng nh vng. V rc r ca vng ha gii mt trng vi mt tri. c hnh tn qu nht th him hoi, v dng; c hnh y le sng, rc r du hin: mt c hnh ban pht l c hnh tn qu nht. Tht ra, hi cc mn , ta bit r cc ngi: cng nh ta, cc ngi kht vng n c hnh ban pht. Cc ngi c im g chung vi nhng con mo v nhng con si? Cc ngi khao kht sao cho chnh mnh c tr thnh nhng l vt v tng vt: chnh v th cc ngi khao kht thu nht tt c nhng s giu sang trong tm hn cc ngi. Tm hn cc ngi khao kht trin min khng mi mt nhng kho tng cng nhng bo ngc , bi v c hnh cc ngi khng nhm chn trong ch mun ban pht. Cc ngi cng bch mi s i n vi mnh, i vo trong mnh, cho sau , chng vt tro ra t sui ngun ca cc ngi nh nhng tng vt ca tnh yu cc ngi. Thc ra, phi c mt tnh yu ban pht nh th mi lm c k trm cp mi gi tr ; ta gi lng ch k y l lng ch k lnh mnh v linh thnh. Cn mt th ch k khc, mt th ch k qu ngho nn, i kht, ch chc tm c hi nh cp, y l lng ch k ca nhng con ngi bnh hon, lng ch k bnh hon. Lng ch k bnh hon y nhn tt c nhng g chi sng vi con mt ca tn trm, vi s thm 82

thung i kht, n nh gi k c thc n di do, v n lun lun ln vn chung quanh bn ca k ban pht. Mt s thm thung tham lam nh th l ging ni ca s bnh hon v ca mt s thoi ha v hnh; gia lng s ch k , s thm thung trm cp biu l mt thn xc bnh hon. Hi cc anh em, hy ni cho ta bit, cc anh em thy iu no l xu xa i vi chng ta v xu xa hn ht thy? Khng phi l s thoi ha suy i sao? - V chng ta lun lun tin cm mt s thoi ha suy i mi khi thiu vng linh hn ban pht. Con ng hng thng ca chng ta leo t mt chng loi n mt chng loi cao c hn. Nhng chng ta rng mnh s hi khi cm quan thoi ha suy i ln ting: Tt c mi s cho ta. Cm quan chng ta bay n nhng nh cao: nh th, n l mt biu tng cho thn xc ta, biu tng ca mt s bay cao. Cc biu tng ca nhng s bay cao ny l tn gi ca c hnh. Thn xc bng qua lch s nh th : thn xc bin dch v chin u. Cn tinh thn - tinh thn l g i vi thn xc? Tinh thn l k tin bo cho nhng chin u v nhng chin thng ca thn xc, l k ng hnh v vng m ca thn xc. Tt c nhng tn gi ca thin, c u l nhng n d: nhng tn gi khng biu th ci g c, chng ch gi m ch m thi. K no in cung mi mun c tri thc v chng! Hi cc anh em, hy coi chng gi pht m tinh thn anh em mun ln ting ni bng n d ; y chnh l ngun pht sinh c hnh ca cc anh em. Vo giy pht , thn xc cc anh em c nng ln cao vt v c ti sinh. Nim hoan h say sa ca thn xc lm hoan lc tinh thn tinh thn bin thnh k sng to, phn on v yu thng, tinh thn lm k thin ch cho tt c mi s. Khi tm hn anh em tro bt, mnh mng, lnh lng ta mt con sng, s chc phc v mi nguy him cho nhng k ven sng, th l ngun gc khai sinh ra c hnh cc anh em. Khi cc anh em t nng hn ln cao khi li tn tng v s nhc, khi ch ca cc anh em - ch ca mt con ngi trn y yu thng - mun ban lnh iu ng mi s: th y l ngun gc ca c hnh cc anh em. Khi cc anh em khinh b nhng g d di tin nghi, ch nm m m, khi cc anh em khng th 83

nm ngh xa khi nhng ging m: y l ngun gc ca c hnh cc anh em. Khi cc anh em ch cn mt ch duy nht v khi cc anh em gi s chm dt mi nhu cu l iu tt yu: th y l ngun gc ca c hnh cc anh em. Thc ra, l mt thin v c mi m! Thc ra, l mt ting thm th su thm tinh khi v l ging ni ca mt ngun sui mi! c hnh tinh khi y ban pht sc mnh; c hnh tinh khi y l mt t tng tri bt hn ln v chung quanh t tng y, l mt linh hn hin minh: mt mt tri bng vng, chung quanh mt tri l con rn tri thc. 2/ Ni n y Zarathustra im lng mt lc ri a mt t i nhn cc mn . on, Zarathustra ni tip nh th ny, ging ni ca hn i khc: Hi cc anh em, hy trung thnh vi mt t bng tt c sc mnh ca c hnh cc anh em! c g tnh yu ban pht qung i v tri thc ca anh em s dng lm ngha cho mt t. l iu ta van xin, ta khn cu ni cc anh em. ng c hnh cc anh em bay bng khi nhng s vt trn gian ri va cnh vo nhng vch tng vnh cu! Hi i! Lun lun c v s nhng c hnh lc ng bay! Hy nh ta, cc anh em hy a dn c hnh lc li tr v li vi mt t trn gian - vng, hy a dn c hnh v vi thn xc v s sng; n c th ban cho mt t mt ngha, mt ngha nhn bn! Tinh thn v c hnh b lc ng, b khinh b bng trm nghn li. Hi i! Trong thn xc ta, vn cn mang cha cn in r cng s khinh b : chng tr thnh thn xc v ch! T trc n nay tinh thn cng c hnh b th thch, b lc ng theo trm nghn li. Vng, con ngi ch l mt phc ha th nghim. Hi i! Bit bao nhiu v minh v sai lm tr thnh tht da xng mu chng ta! Khng phi ch c l tr ca hng bao nhiu th k, nhng c cn in cung cng n v trong ta. Lm k tha t l iu nguy him. Chng ta hy cn chin u dn d tng bc mt vi g khng l Ngu nhin hay Tnh c, v cho n nay, s phi l, v ngha vn cn ng tr trn ton th nhn loi. Hi cc anh em, c sao tinh thn cng c hnh cc anh em dng lm ngha cho mt t, v gi tr ca mi vt phi c canh tn li do bn tay cc anh em! Chnh v th cc anh em phi 84

chin u, chnh v th cc anh em phi l nhng k sng to. Thn xc t thanh lc bng tri thc, thn xc vn cao ln bng nhng th nghim vi tri thc; trong con ngi yu mn phng s tri thc, tt c mi bn nng u c thnh ha; linh hn ca k c nng cao tr thnh ti vui hoan lc. Hi y s, hy t gip mnh ri ngi s gip bnh nhn ca ngi. S tr gip hay nht i vi bnh nhn l ch cho hn thy tn mt mt ngi t iu tr cho mnh khi bnh. C c ngn con ng cha tng ai t chn n, c c ngn sc khe v c ngn hn o n kn ca i sng. C ngi ln t ai ca con ngi vn cn cha kh cn v cha c khm ph trn vn. Hy thc tnh, hy lng nghe, hi nhng con ngi c n! T tng lai thi li nhng hi gi vi nhng ting p cnh b mt; v mt tin vui ang vang di trong nhng l tai tinh t. Hi nhng k c n hm nay, cc ngi, nhng k sng ring bit mt gc tri, mt ngy kia cc ngi s to thnh mt dn tc; cc ngi, nhng tinh hoa ca loi ngi, mt ngy kia cc ngi s to thnh mt dn tc tinh hoa, - v chnh t dn tc Siu nhn mi xut sinh. Thc ra, mt ngy kia mt t s tr nn mt chn bnh phc! Mt mi hng mi bao ph tri t, mt mi hng gii thot - v mt hy vng mi! 3/ Khi Zarathustra ni xong nhng li trn, hn im lng, nh mt k cha ni ht li cui cng ca mnh. Hn c dng tay nhc nhc chic thin trng mt lc lu vi dng iu do d bt quyt. Sau cng, Zarathustra ni nh th ny, v ging ni hn i khc: Hi cc mn ! Gi y ta s b i mt mnh! C cc ngi na, cc ngi cng phi b i mt mnh! Ta mun th. Thc ra, ta khuyn cc ngi iu ny: hy xa lnh ta v hy coi chng Zarathustra! Hn na, cc ngi hy h thn v Zarathustra! C l hn la gt cc ngi. K tm kim tri thc th khng nhng phi bit yu thng k th m cn phi bit th ght nhng bn hu ca mnh. Ta bo n n thy mnh mt cch t hi nu ta c mi mi lm hc tr. V ti sao cc ngi li khng mun git ly nhng chm nguyt qu trn vng min ta? Cc ngi sng bi ta; nhng chuyn g s xy n nht n mt ngy kia lng sng bi ca cc ngi nho? Hy coi chng ng b bp v mt pho tng! 85

Cc ngi bo cc ngi tin vo Zarathustra? Nhng no s g Zarathustra! Cc ngi l nhng tn quy ngng ni ta: nhng no s g tt c mi tn ! Cc ngi hy cn cha gp g chnh bn thn mnh, th m cc ngi tm thy ta! Tt c mi tn u hnh ng nh th; chnh v th c tin chng ng gi g. Gi y ta ra lnh cho cc ngi hy nh mt ta v tm gp chnh bn lai din mc ca cc ngi; ch khi no tt c cc ngi u chi b ph nhn ta, lc ta mi tr li cng cc ngi. Hi cc anh em, tht ra lc ta s di tm nhng mn tht lc ca ta bng mt con mt khc; lc ta s yu thng cc ngi bng mt tnh yu khc. V mt ngy kia cc ngi s li l nhng bng hu ca ta v nhng a con ca mt hy vng c nht: lc by gi ta mun c mt gia cc ngi, mt ln th ba, cng vi cc ngi hnh l i Ng Thin. S l lc i Ng Thin khi no con ngi gia ng dn t con th n Siu nhn, khi no con ngi hnh l ca tng con ng dn n bui hong hn tn t ca mnh nh l ni nim hy vng mnh mng cao tuyt nht ca i mnh, v y l con ng dn n mt bnh minh mi. Lc by gi, k i xung tn t s t chc phc cho mnh v c bc vo mt a cu mi; v mt tri ca tri thc hn s t n thin nh. Tt c mi thn linh u cht: gi y chng ta mun cho Siu nhn c sng ! Cu ni trn mt ngy kia, vo bui i ng thin, phi l ch ti thng ca chng ta!

86

PHN TH HAI

24
v ch khi no tt c cc ngi u chi b ph nhn ta, lc ta mi tr li cng cc ngi.

Thc ra, hi cc anh em, lc y chnh l lc ta di tm nhng bn b tht lc ca ta bng i mt khc; lc y ta s yu thng cc ngi bng mt tnh yu khc. Zarathustra, phn th nht (V c hnh ban pht)

A B VI TM GNG Ri Zarathustra li quay tr v ni cao cng ni c n ca thch ng, xa lnh loi ngi ch i, ging nh mt k gieo ht tung vi ht ging xung t. Song tm hn Zarathustra trn y nn nao kht vng i vi nhng k m hn yu thng, v hn cn c nhiu iu ban cho h. Qu vy, iu kh khn nht trn i l: v tnh yu nn khp cht li bn tay rng m, v gi lng h thn khi ban cho. Nm thng c tri qua bin bit nh th vi nh n s c n; nhng tr hu hn tng trng lm hn nhc nhi au n v s sung mn ca mnh. Tuy nhin, vo mt bui sng kia, thc dy trc lc bnh minh, Zarathustra nm di trn ging suy ngh min man ri sau cng t nh lng mnh nh th ny: V sao ta li kinh hi trong gic mng n phi thc dy? C phi ta thy mt a b tay cm mt tm gng tin n gn ta? a b bo ta: , Zarathustra! Hy t nhn mnh trong gng xem ! Khi nhn vo gng, ta bt ku ln mt ting, tim ta run ry cm xc: k ta nhn thy trong gng khng phi l ta m l mt khun mt nhn nh vi n ci ch giu ca mt con qu. Thc ra, ta hiu qu r ngha cng li cnh co m gic mng gi n ta: hc thuyt ca ta ang b lm nguy, c di mun mc ln thay ch la m.

87

Nhng th ch ca ta tr nn c quyn th v chng lm mo m hnh nh hc thuyt ta, n nhng bng hu thn thit cng thy h thn i vi nhng tng vt ta dnh cho h . Ta mt nhng ngi bn; n lc ta phi i tm nhng ngi ta nh mt! Dt li, Zarathustra vt ng dy, khng phi nh mt ngi kinh hong lo u mun ly li hi th , nhng ng hn nh mt k tin tri v mt ca s b Qu thn nhp phch. Kinh ngc, sng s, con v con rn tr mt nhn Zarathustra: bi v, ging nh bui bnh minh, mt hnh phc tng lai ang ta rng trn gng mt hn. Zarathustra bo: Chuyn g xy n cho ta, hi hai con th thn yu? Ta chng thay i y sao? Lc phc chng a n vi ta nh mt cn dng t? Hnh phc ca ta th in cung v ch ni ton chuyn in r: hnh phc ca ta hy cn qu tr - vy cc ngi nn kin nhn vi n! Ta hy cn b thng tn v hnh phc mnh: c g tt c nhng k au kh u l nhng y s ca ta! Ta li c th i xung vi bn b v c vi nhng k th ca ta na! Zarathustra li c th n ni v b th ban pht rng ri, v lm iu thin cho nhng k hn thng yu. Tnh yu nn nao hi h ca ta trn lan thnh thc l chy o o xung bui bnh minh v chiu t. T trn cao nhng ngn ni u tch v nhng m my dng bo ca cn au n, linh hn ta gm tht phng mnh xung nhng thung lng. qu lu ta b thiu t trong la kht khao, i mt di nhn trong ci xa xm. qu lu ta thuc v c n: v th ta qun i ngh thut im lng. Ta hon ton bin thnh mm ming, bin thnh mt ting gm tht ca thc nc lao xung t nhng tng cao ngt, ta mun phng nhng li ni ca ta xung nhng lng su. V c cho dng thc ca tnh yu ta phng ti nhng ni tuyt l! V c dng l no cui cng li khng tm c ng o ra bin? C nhin ta mang trong tm hn ta mt ci h, mt ci h c n t mnh y cho chnh mnh; nhng dng l ca tnh yu ta s ko ci h y xung ng bng, ra tn bin c. Ta l nhng con ng mi, mt li ni mi n vi ta; ging nh tt c nhng k sng to, ta chn ngn nhng ngn ng c. Tinh thn ta khng cn mun phng chy trn nhng giy c k h mn. 88

Mi ngn ng u qu chm chp i vi ta: - hi bo t, ta nhy vt ln xe mi! V c mi na, ta mun qut nh mi bng s ch nho him c ca ta! Ta mun bng vt qua nhng trng khi bao la nh mt ting tht di ngy ngt hoan say, cho n khi tm thy nhng hn o Vnh Phc ni cc bng hu ta tr ng: V c nhng th ch ca ta trong bn h. , gi y ta yu thng m di mi mt k ta c th ng li cng h! C nhng th ch cng gp phn vo nim lc phc thin thu ca ta. V khi ta mun leo ln con nga hung d nht th chnh ngn thng ca ta gip ta nhiu nht, y l chic bn p tt nht cho chn ta: Ngn thng m ta lao v pha nhng k th! Ta bit n v ngn nhng th ch ca ta v cui cng ta li phng c ngn thng. m my ta cng phng nh mun v nt; gia nhng trng ci ca cn chp ng, ta mun phng nhng trn ma ro ro xung nhng lng su. Lc y bung ngc ta phng cng d di, v n s thi ra cn bo d trn nhng ni cao; nh th ngc ta s c xoa du li. Tht vy, hnh phc v t do ca ta o n nh mt cn dng! Nhng phi cho nhng k th ta tng rng chnh l Qu d ang ni gin o o trn u bn chng. , hi cc bn, c n cc bn na, cc bn cng b kinh hong khip m v Tr hu hin minh man di ca ta; v c l cc bn s b chy trn xa khi n, cng vi cc th ch ca ta. , gi g ta bit ku gi cc bn bng nhng ting so mc ng vi vt! Gi g con s t Tr hu hin minh ca ta hc gm tht tru mn du dng! Hai chng ta chung hc bit bao nhiu iu cng nhau! Tr hu hin minh hoang di ca ta hoi thai trn nhng nh ni c n; n sinh h a con b nh nht ca mnh trn nhng tng kh cn. V gi y, trong cn in r, Tr hu hin minh gi lo v d tn ca ta chy bng qua sa mc khc bc i tm nhng bi c xanh mm mi! Hi cc bn, chnh trn thm c du mt nhung t ca lng bn, chnh trong tnh yu ca cc bn, Tr hu hin minh y mun t a con thn yu nht ca n vo!

89

25
Nhng tri sung ang ri t trn cy xung; nhng tri sung mn mn ngt ngo, khi ri xung t th lp da bc ngoi v tung. Ta l mt cn gi t phng Bc thi n cho nhng tri sung chn rng. Th , nh nhng tri sung chn rng, nhng li ging dy ny ca ta ang ri rng xung cc ngi, hi cc anh em! Cc anh em hy ht ly mt ngt v phn tht cm ngt ngo ca chng. Chung quanh chng ta l ma Thu v bu tri trong sng v bui x tra. Hy nhn xem, bit bao l phong mt trn tr chung quanh chng ta! V cn g tuyt vi hn l a mt di nhn ra xa, nhn ra n nhng trng khi xa thm khi ta ang trong s phong thnh d tha? Xa kia, khi hng nhn v nhng trng khi thm thm tuyt m n, ngi ta bo: Thng ; nhng gi y, ta dy cho cc ngi ni: Siu nhn. Thng l mt s phng on: nhng ta mun rng s phng on ca cc ngi khng c vt qu ch sng to ca cc ngi. Cc ngi c th sng to nn mt Thng ? Vy th ng ni n cc thn linh vi ta na! Song cc ngi c th sng to nn Siu nhn. C l khng phi l chnh cc ngi u, hi cc anh em! Nhng cc ngi c th bin i mnh thnh cha m v t tin ca Siu nhn: c g Siu nhn l tc phm tuyt vi nht ca cc ngi! Thng l mt phng on: nhng ta mun rng s phng on ca cc ngi phi c gii hn trong ci c th suy tng c. Cc ngi c th suy tng Thng ? - Nhng y l iu ct yu ca ch tm cu chn l ni cc ngi: bin i tt c mi s thnh nhng thc ti kh tng, kh th v kh gic i vi con ngi! Cc ngi phi y t tng mnh n tn gii hn cui cng ca cc gic quan! V ci m trc y cc ngi gi l th gii, t nay cc ngi phi bt u sng to nn: l tr, tr tng tng, ch, tnh yu ca cc ngi phi nhp th bin thnh th gii! V ta ni tht, l cho lc phc ca cc ngi, nhng tnh nhn m m tri thc! Lm th no cc ngi, nhng k say m yu mn tri thc, c th chu ng ni cuc i nu 90

cc ngi khng nui gi trong tim mnh hy vng ? Cc ngi khng nn b ri vo trong s bt kh lnh hi ln s phi l . Nhng, hi cc bn, hy ta khai m tt c lng ta cho cc bn r: nu qu tht c cc v thn linh, th lm sao ta chu ng ni s kin chnh ta khng l Thng ! Vy, chng h c cc thn linh. Chnh ta ko rt ra kt lun , nhng ri n phin n, kt lun y li ko li ta theo. Thng l mt s phng on: nhng ai l k c th nc cn nhng thng kh ca iu phng on ny m khng b t vong? Liu ngi ta c phi ly i c tin ca k sng to? V ly i ca con s phng mnh bay vt vo vng tri v hn? Thng l mt t tng lm cong quo tt c nhng g ngay thng v lm o ln tt c nhng g bt ng. Th no? Thi gian tan bin mt v tt c nhng s vt ph o v thng u ch l gi tr. T tng y lm xng ct con ngi lo o xao xuyn v lm cho d dy bun nn: thc ra, nhng iu phng on nh th s lm cho u c quay cung mang bnh. Ta gi l phi nhn, ym th, mi hc thuyt no rao ging v mt hu th c nht, sung mn, tuyt i, bt ng, t mn v thng tn. Tt c nhng g thng tn u ch l n d biu trng[1], v cc thi s ni di qu nhiu. Song nhng n d tuyt vi nht phi ni n thi gian v s bin dch: chng phi l mt li ca tng v bin chnh cho tt c nhng g v thng ph o. Sng to! - y l gii thot v i khi mi iu linh thng kh v lm cho i sng nh nhng ti sng. Nhng mun cho con ngi sng to khi sinh, cn phi c nhiu au kh v nhiu cuc ha thn. , trong cuc i cc ngi, cn phi c nhng ci cht cay ng, hi nhng k sng to! Nh th cc ngi s l nhng k bo v v bin chnh cho tt c nhng g v thng ph o. Mun cho chnh k sng to l mt a tr s sinh, th cng lc hn phi mun lm m v phi chu ng nhng ni kh au qun qui ca ngi sn mu. Thc ra, ta bc theo con ng mnh xuyn qua trm linh hn, trm chic ni v ni thng kh ca s sinh n. Nhiu phen ta gi t vnh bit, ta hiu r cn au x lng ca nhng gi pht ti hu. 91

Nhng y l iu m ch sng to cng vn mnh ca ta c mun. Hoc gi, ni mt cch chn tht hn: vn mnh y, chnh l iu ta c mun. Mi cm gic trong ta u au n v b giam cm t hm: nhng lun lun ch ta hin n nh k gii phng v k mang n nim vui. ch gii phng chng ta: y l quan nim ch thc v ch v t do; - y l iu m Zarathustra ging dy cho cc ngi. ng c mun na, ng phn on na, ng sng to na! i! c sao s chn ngn v i trin min ng bao gi xm chim hn ta! Trong s truy tm tri thc, ta ch cm thy cun cun trong mnh nim hn hoan ca ch, ni hn hoan c sinh sn v bin dch; v nu c s th di hn nhin trong tri thc ta, chnh v trong c ch mun sinh sn. ch y li ko ta xa khi Thng cng cc thn linh: ta cn sng to c g nu nh c cc thn linh hin hu? Nhng ch sng to nng bng ca ta lun x y ta v vi loi ngi nh chic ba b y p xung vin . Hi i! i loi ngi, trong cng mt hnh nh ang thip ng, hnh nh ca nhng hnh nh ca ta! Hi i! Ti sao hnh nh y phi ng yn trong tng cng rn v xu x nht? Gi y chic ba ca ta p ti bi, p ph phng tn bo vo nh t . Tng v tung ra nhiu mnh: no c h g! Ta mun tu thnh hnh nh : v mt bng ma n ving ta, - iu im lng nht v nh nhng sng khi nht hin n bn ta! V p ca Siu nhn n ving ta nh mt bng ma. Hi cc anh em! Gi y cc thn linh cn c ngha l g vi ta na ch? Ch thch: [1] Tt c nhng g thng tn u ch l n d biu trng, Nietzsche m ch n cu th cht ca phn II v kch Faust ca i thi ho Goethe. Nietzsche s nhc ti cng cu ny trang 217 (trong sch, thuc v chng V nhng bng gi tr c v mi).

92

26
Hi cc bn ta, nhng li l ch giu n tai bn ca cc ngi: Hy nhn Zarathustra ka! ng ta chng bc qua gia chng ta nh th chng ta l nhng con d th y sao? Nhng ng l nn ni l: K no tm kim tri thc th bc i gia loi ngi nh bc gia nhng con d th. K i tm kim tri thc gi con ngi l con th m hng. Ti sao con ngi li mt nh th? Chng phi v con ngi qu thng xuyn h thn? Hi cc bn ta! K i tm kim tri thc ni nh th ny: H thn, h thn, h thn - y l trn vn tt c lch s ca loi ngi! V chnh v con ngi cao nh qu phi khng cho php mnh s nhc nhng k khc: con ngi cao nh qu phi t bt mnh phi h thn trc tt c nhng ngi ang au kh. Thc ra, ta chng yu thng bn chng, nhng k c lng thng xt ang sung sng v lng thng hi ca mnh: bn chng thiu s h thn. Gi s b buc phi t lng thng xt, th t ra ta cng khng mun thin h bo ta l k hay thng xt; v nu ta t lng thng xt, ta mong c t lng thng xt t xa. Ta thch che mt v b chy trc khi b nhn din: xin hy lm y nh ta, hi cc bn! Cu mong cho nh mnh ch dn n trn ng i ca ta nhng ngi nh cc bn, nhng ngi khng bit n au kh, v c nhng ngi ta c th chia s hy vng, thc n v mt ngt! Thc ra, ta tng ban pht iu ny iu n cho nhng k au kh, nhng bao gi ta cng thy rng ta s ban pht tuyt vi hn na nu ta bit vui say hoan lc nhiu hn na. K t khi c loi ngi, con ngi hng th nim vui qu i t i. Hi cc anh em, ch c iu va ni mi l ti nguyn t ca chng ta. V khi hc hng th nim vui nhiu hn th ta cng hc bit ng lm iu c cho k khc v gy ra nhng au kh. Chnh v th ta mi ra sch bn tay tr gip k au kh. Chnh v th ta cng lau sch c tm hn mnh. Bi l, v ni xu h ca y, ta cng cm thy xu h v nhn thy k kh au ng au kh; v khi ta n tr gip, ta xc phm nng n lng kiu hnh ca y. Nhng s hm n ln khng lm cho ngi ta bit n nhng lm ngi ta nn nng tr th; v nu khng qun i mt vic thin nh b, rt cuc vic thin y s bin thnh mt con su gm nhm c khot tm hn. Hy d dt khi nhn lnh! Hy t ra cao qu khi nhn lnh! y l iu ta khuyn nhng k 93

chng c g c ban pht. Nhng ta, ta thuc v nhng k ban pht: ta thch ban pht cho nhng bng hu, vi t cch mt ngi bn. V phn nhng ngi xa l v nhng k ngho hn, hy cho chnh tay h c hi qu trn cy ta: nh th, h s t thy b s nhc hn. Nhng, chng ta phi tiu dit tt c nhng k n xin! Thc th, chng ta bc bi khi phi ban pht cho h v chng ta li ni gin v khng ban pht cho h. Cng th i vi nhng k phm ti v nhng thc xu t! Hy tin ta, hi cc bn, nhng cn rt ca lng tm dy cho ngi ta cn x. Nhng iu t hi nht chnh l nhng t tng b nh ti tin. Thc ra, chng th nhng tay lm iu c cn hn l c t tng ti tin nh b. C nhin, cc ngi bo rng: Khoi lc pht sinh t nhng xu c nh b s trnh cho ta c nhiu ln mt iu c v i. Nhng trong lnh vc ny, ta chng nn mong c chuyn tit kim. Hnh ng xu c ta nh mt ung nht: n lm nga ngy nhc but v v tung ra, - n ln ting mt cch thng thn chn thc. Ny, ta l mt cn bnh, hnh ng c ln ting ni nh th, y l s thng thn chn thc ca n. Nhng cn t tng nh b ti tin, th li ging nh loi nm: n ln lt n mnh v khng mun ch no nht nh, - cho n khi ton thn th b ung thi, kh ho bi nhng mn nm nh b. Tuy nhin, ta xin th thm vo tai k ang b qu m li ny: Tt hn nn mc cho con qu ca ngi ln mnh ln! C ngi na, cng c mt con ng cao i dnh cho ngi! Ny cc anh em, chng ta bit qu nhiu v mi ngi! V chng ta cn c th bit r rt v mt vi ngi, nhng iu y khng cho chng ta c th xuyn thu qua h. Tht kh m sng vi loi ngi, bi v kh m gi c im lng. V khng phi i vi k m chng ta th ght nht chng ta mi bt cng nht, nhng i vi k m chng ta hon ton dng dng lnh m. Th nhng, nu cc ngi c mt ngi bn ang au kh, th cc ngi hy l mt ni ngh ngi cho hn, nhng hy l mt chic ging th cng i vi hn, mt chic ging trong tri lnh, nh th cc ngi mi hu ch i vi hn. V nu c mt ngi bn lm iu xu vi cc ngi, cc ngi hy bo hn: Ta tha th cho mi v chuyn mi lm cho ta; nhng cn chuyn mi lm nh th i vi chnh bn thn mi , lm sao ta tha th c?

94

Mi tnh yu v i u ni nh th, n vt qu c s tha th ln s thng hi. Phi gi cn thn lng mnh, nu sng n ra th ta cng in u theo vi n! Hi i! Trn tri t ny cn c ni no ngi ta phm phi nhng in cung v i hn l ni nhng k c lng thng xt? V trn mt t cn c g gy ra nhiu au kh cho bng cn in cung ca nhng k c lng thng xt? Khn thay cho k no yu thng m li khng c mt nh cao vt ln trn lng thng hi ca h! Mt ngy n, qu s bo ta nh th ny: C Thng cng c ha ngc ca ngi: l tnh yu loi ngi ni Thng . V mi y ta nghe qu s bo nh sau: Thng cht; chnh lng thng xt loi ngi ca Thng git cht Thng . Vy cc ngi hy phng lng thng xt: rt cuc lng thng xt s em n mt m my en nng n p con ngi. Tht vy, ta hiu rt r nhng du hiu tin bo thi tit. Nhng cc ngi cng nn nh k li ny: tnh yu no v i th u vt thng lng thng xt ca chnh mnh: bi v n mun sng to nn i tng n yu thng. Ta hy sinh cho tnh yu ca ta, cho k lng ging ca ta cng nh chnh ta : tt c mi k sng to u ni nh th. V tt c mi k sng to u cng rn, ph phng.

27
Mt ngy n, Zarathustra ra hiu gi cc mn v bo cng h nhng li sau: y l cc linh mc; v du h l nhng k th ca ta, cc ngi nn im lng bc qua trc mt h vi li kim trong bao! Trong m h cng c nhng anh hng; nhiu ngi trong bn h qu kh au qun qui, chnh v th h mun lm au kh nhng k khc. H l nhng k th y gio quyt gian c: chng c g y th hn hn s khim cung nhn nhng ca h. V k no tn cng h, k c nguy c b vy bn. Nhng mu ta c lin h quyn thuc vi dng mu ca h ; v ta mun rng mu ta phi c tn vinh ngay trong dng mu h. Khi cc mn bc i ri, tm hn Zarathustra but nhi kh au; sau mt lc chng li 95

ni su mun nhc nhi ca mnh, hn bt u ni nh th ny: Ta thng hi nhng linh mc . H cng lm ta kinh tm chn ght , nhng y l iu ta t bn tm nht k t khi ta sng gia loi ngi. Nhng ta c lng ln mn t bi v ta lun t bi vi h. Tuy nhin, ta ang au kh v au kh cng vi h ; ta thy h ch l nhng t nhn in hn n tch ca nhng k b hnh pht i i. K h gi l ng Cu ri tri buc h vo nhng xing xch: Nhng xing xch ca nhng gi tr gi ngy v nhng li l o tng! i! Cn c mt k no cu h khi ng Cu ri ca h. B sng b x y bp bnh, mt hm h tng t chn ln mt hn o; nhng xem ka, y khng phi l mt hn o m ch l mt con qui vt ang ng yn! Nhng gi tr gi ngy v nhng li ni o tng: y l nhng qui vt nguy him nht i vi con ngi, nh mnh yn ng v ch i lu ri trong nhng con qui vt . Nhng ri sau cng con qui vt thc gic, n tin n nhai nut ngu nghin k xy dng nhng cn lu tr n trn thn mnh n. i! Hy nhn nhng cn lu m cc linh mc xy nn! H gi nhng chic hang c mi hng m du l nhng gio ng. i! Ln nh sng ngy to gi tr, bu khng kh bng bt kn bng ! y, linh hn khng th phng bay ln cao vt tuyt m c. Bi v tn iu ca h ra lnh: Hy qu gi m lt ln nhng bc thang, hi cc ngi, nhng k phm ti! Thc ra, ta cn yu s xc xc tr trn hn l nhng i mt vu vo mo xch v lng h thn v sng tn ca h. Ai to nn nhng hang cng nhng bc thang ca s hi hn ? H khng phi l nhng k mun n mt v xu h i vi bu tri thun khit? V ch khi no bu tri thun khit lp long xuyn qua nhng mi vm gy , chiu ri trn c non cng nhng cy anh tc mc trn nhng bc tng hoang ph, khi y ta mi li hng lng v nhng ni tr n ca v Thng . Bn h gi nhng g chng li h v lm h au kh l Thng , v thc ra, c rt nhiu cht anh hng trong s tn sng tn m ca h! Nhng bn h chng bit yu Thng bng cch no ngoi cch ng inh con ngi vo i sng! Bn h mun sng nh nhng thy ma; bn h khoc y phc en ln t thi ca bn h; v ngay

96

c trong nhng li l bn h tht ra, ta cng ngi thy mi hi thi ca nhng cn phng qun xc cht. V k no gn bn h l gn nhng ao m en thm, t ct ln khc ht u su ca loi cc nhi. Bn h phi ht cho ta nghe nhng khc ht hay ho hn th mi lm ta tin vo ng Cu ri ca bn h c: cc t ca ng Cu ri phi c v c gii thoi, cu ri hn by gi. Ta mun nhn thy bn h trn trung: v ch v p mi c quyn rao dy s hi hn. Nhng ai m cn mnh b thuyt phc bi ni u su o no c ha trang che y k cng ! Thc ra, nhng ng Cu ri ca bn h cng khng n t t do v t tng tri cao sang th by ca t do! Thc ra, nhng ng Cu ri cha bao gi t chn ln tm thm tri thc c. Tinh thn ca nhng ng Cu ri y y l hng; nhng ni mi l hng, h t vo o tng ca mnh, v h gi vt trm l hng l Thng . Tinh thn bn h b dm ngp trong lng thng hi, v khi bn h cng phng, trng to ln v lng thng hi, th lun lun c mt cn in r v i bp bnh trn b mt. Hng hi ku la h ht, h y n chin ca h qua cu, lm nh th ch c mt chic cu c o dn n tng lai. Thc ra, chnh nhng k chn chin cng l nhng con chin. Nhng k chn chin c tinh thn hp hi v tm hn bao la; nhng m, hi cc bn, ngay c nhng tm hn bao la nht cng l nhng x min cht hp ngn no! Trn con ng h ang eo ui, h ghi ln nhng du hiu m mu, v cn in cung ca h dy rng vi mu, ngi ta chng minh c chn l. Nhng mu l chng c ti t nht cho chn l; mu lm nhim c hc thuyt thun khit nht cng nh bin hc thuyt thnh o tng cng th hn ca tm hn. V khi mt k bc qua la v c tin ca mnh, iu chng t c g? Tht ra, iu tt hn l o l ring ca cc ngi phi xut sinh t trn ha hon ring ca cc ngi. Qu tim nng chy v u c lnh lng: khi hai ci gp nhau th ny sinh cn bo xoy mang tn l ng Cu ri. Thc ra, cn c nhng con ngi hong i thm vin hn, xut sinh t dng di qu phi hn nhng k c m ng dn chng gi l nhng ng cu ri, nhng cn bo lc li cun i tt thy y. V hi cc anh em, cc anh em phi c gii thot khi nhng con ngi cn cao i hn tt c nhng k cu ri , nu cc anh em mun tm thy con ng t do! T trc n gi chng h c Siu nhn. Ta nhn thy c hai bn chng, k cao c nht v

97

k b nh ti tin nht, trn trung: C hai u hy cn qu i ging nhau. Thc ra ta thy rng ngay k cao c nht cng cn sc mi ngi, qu ngi, qu i l ngi!

28
Phi ln ting vi cc gic quan h m ng bng nhng ting sm gm v nhng tia pho bng chp nhong ca tri cao. Nhng v p th ni bng ging trm m: ting ni y ch thm nhp vo nhng tm hn tnh thc. Hm nay chic khin ca ta run ry v ct ting ci: y l cn rng mnh v ting ci linh thnh ca v p! Hi cc ngi, nhng con ngi c hnh, v p ca ta hm nay ct ln ting ci l ci vo mi cc ngi! Ging ni ca n a y n tai ta: Bn chng cn mun c n tr! Hi nhng con ngi c hnh! Cc ngi hy cn mun c n b, tr cng! Cc ngi mun c tng thng cho c hnh mnh, mun c tri cao thay cho mt t v vnh cu thay cho hin ti ca cc ngi? Gi y cc ngi th ght ta v ta rao dy rng chng c phn thng cng nh ng ng ra ban thng? V thc ra, ta hy cn cha dy rng c hnh phi l phn thng cho chnh mnh. Than i, y l ni hi tic ca ta: bn chng t phn thng v s trng pht vo trong cn ca mi s, v gi y, c trong cn ca tm hn cc ngi, hi nhng con ngi c hnh! Song, ta nh chic mm ln li, li ni ta phi m nt y hn cc ngi, ta mun lm mt li cy rch nt cc ngi. Tt c nhng b n ca tm hn cc ngi phi xut hin r rng trc nh sng, v khi no cc ngi nm di di nh mt tri, tm hn b bt tung gc r, v nt, th s di tr ca cc ngi cng s b tch ri khi s tht ca cc ngi. Bi v y mi l s tht ca cc ngi: cc ngi qu tinh khit cho s nh bn ca nhng ch sau y: tr th, trng pht, tng thng, tr cng. Cc ngi yu c hnh ca mnh nh ngi m yu con; nhng c bao gi ngi ta nghe mt b m mun c tr tin thng cho tnh yu ca mnh? 98

Chng c g thn thit vi cc ngi hn l c hnh ca cc ngi. Kht vng v chic vng ha thn o diu ang nng chy trong tm tr cc ngi: mi chic vng u c gng xoay trn trn chnh mnh tr v li trn chnh mnh. V mi cng trnh ca c hnh cc ngi u ging vi mt ngi sao tt lm: nh sng ca ngi sao hy cn truyn lan n t xa, - nh sng y bao gi mi tan bin gia ng bay? Cng th, nh sng c hnh cc ngi cng hy cn phng chiu rng r ngay c sau khi cng trnh hon tt. Ngay c khi cng trnh y b qun lng v mt lc th tia sng rc r ca n vn tn ti, bng vt qua khng gian. c hnh cc ngi phi l chnh ng th cc ngi ch khng phi l mt ci g xa l, mt lp da ngoi, mt chic o chong: y l s tht ca y hn cc ngi, hi nhng con ngi c hnh! Nhng cng c mt s nhng ngi m i vi h, c hnh ct ch qun qui hnh hi di nhng ngn roi: v cc ngi nh phi dng tai nghe ting la tht ca bn h! Cng c mt bn khc gi c hnh l s li bing ca nhng tt xu ni h; v ngay khi s th hn ghen tung ca h nm dui di tay chn thip ng i th s cng chnh ca h thc gic a tay ln di di i mt cn ngi ng. Cng c mt bn khc b li snh xung di thp: nhng con qu ca h li h xung. Nhng cng chm su xung, th i mt h cng lp long v dc vng ca h cng cng thng hng v Thng ca mnh. Than i! Ting ku tht ca nhng bn ngi cng vang n tai ngi, hi con ngi c hnh, ting ku ca nhng k bo rng: Tt c nhng g khng phi l hin th ca ta u l Thng v l c hnh i vi ta! V c nhng k khc tin bc nng n vi hai hm rng nghin cht, ging nh nhng chic xe b ch ln bnh xung con ng dc: h ni nhiu v phm gi, v c hnh; - h gi chic phanh xe ca h l c hnh. V c nhng k khc ging nh nhng chic ng h qu lc c ln dy ct; h ku tch tc, tch tc v mun ngi ta gi ting tch tc y l c hnh. Thc ra, nhng k lm ta hi lng: bt lun ni no gp c nhng chic ng h nh th, ta s vn vo ln dy chng bng nhng li ch giu ca ta; v bn chng s bt u ku r r cho ta. Nhng k khc hnh din v mt mu cng chnh nh b, v v lng thng yu mu cng chnh nh b , h bng b mi s: n ni c th gii b chm ngp trong s bt cng ca h. Than i! Ting c hnh tht gh tm lm sao khi thot ra t ming li h! V khi h bo:

99

Ti cng chnh, th li ni y lun ngn vang nh l: Ti tr c th![1] H mun m v mt nhng k th bng c hnh ca mnh, v h ch vn cao ln h thp nhng k khc. Cng cn c nhng k khc ngi xm trong m ly ca h gia nhng thn lau sy, v bo: c hnh, chnh l c ngi yn trong ao m ly li. Chng ti khng cn x ai v chng ti cng trnh k mun cn x; v tt c mi s, chng ti chia s kin m thin h a ra cho chng ti. Cng c nhng k khc yu thch nhng iu b v ngh rng: c hnh l mt th iu b. u gi h lun lun gp xung, tay h lun lun chp vo nhau ngi ca c hnh, nhng tm hn h th chng bit t g v c hnh c. Li c nhng k khc tng l c hnh khi bo rng: c hnh l cn thit; nhng tn thm tm, h ch tin rng c quan cnh st l cn thit. C vi k v khng bit nhn thy ci g cao qu ni con ngi, nn ch ni n c hnh khi h nhn qu gn s thp hn ca con ngi: nh th , h gi con mt xu xa hung him ca h l c hnh. C vi k mun c gio hun v c nng cao ln, v h gi l c hnh, trong khi nhng k khc mun b lt ngc li, - v h cng gi l c hnh. Nh vy, mi ngi u tin rng mnh c phn trong c hnh; v t nht mi ngi cng u mun mnh l k snh si trong chuyn thin v c. Nhng h chng phi Zarathustra n ni vi nhng k in cung v di tr nhng li ny sao: Mi bit g v c hnh? Mi c th bit g v c hnh? - Hi cc bn, ng ta n lm cho cc bn chn ngn nhng li c mm m cc bn hc t nhng k in cung v di tr: cho cc bn chn ngn nhng ch tng thng, p ch, trng pht, tr th cng chnh, - cho cc bn chn ma khi ni mt hnh ng l tt, v n v v li. Than i! Hi cc bn! Phi lm sao cho T ng cc bn hin din trong hnh ng cng nh ngi m hin din trong a con: y phi l chm ngn ca cc bn v c hnh! Thc ra, ta dt ra khi cc bn hng trm li l v nhng mn chi a thch nht ca c hnh cc bn; v gi y cc bn li gin di ta, nh nhng a tr con gin di. Nhng a tr chi a trn bi bin, v ln sng p vo, mang theo nhng chi ca chng vi su xung lng bin c. Bn chng ang ng khc lc thm thng. Nhng cng mt ln sng s mang n cho chng nhng mn chi mi, s o ra trc mt chng nhng v s mi mun mu sc s.

100

Nh th , chng c an i ngui khuy; v cng nh chng, hi cc bn, cc bn cng s nhn c nhng s an i ngui khuy, - nhng v s c mi ngn mu rc r!

Ch thch: [1] Ti cng chnh: Ti tr c th! Nietzsche chi ch vi tnh t gerecht (cng chnh) v qu phn t gercht ( tr th), v trong c ng, hai ch trn c y nh nhau.

29
Cuc i l mt sui ngun hoan lc, nhng bt c ni no c m tin dn n ung th mi sui ngun u b nhim c. Ta yu tt c nhng g sch s; song ta khng th nhn nhng chic mm nhn nh v cn kht ca nhng k nh bn. Bn chng a mt nhn xung y ngun, gi y n ci kinh tm ca bn chng phn chiu t y su. Bn chng lm nhim c nc thnh bi lng t dc, v khi gi nhng gic mng nh nhp ca mnh l nim vui, th bn chng cng lm nhim c lun c nhng danh t. Ngn la phn n bng bng khi bn tin dn em tri tim m t ca chng n gn; c tinh thn cng si sc bc khi khi bn tin dn tin n gn ngn la. Trong bn tay ca m tin dn, mi tri cy u tr thnh ngt ngo chn nu; ci nhn chng ln ca bn chng lm cho ci cy n qu kh ho li tn. c hn mt ngi quay mt khi i sng, ch v mun quay lng li vi m tin dn: h khng mun chia s nc, la cng hoa tri vi bn tin dn. c hn mt ngi b i vo sa mc chu cn kht chy phi cng nhng con d th ch v h khng mun ngi chung quanh b nc cng vi bn chn lc nh bn. c hn mt ngi, n nh nhng k hy dit v nh cn ging ma tn ph nhng vn cy n tri, - ch mun p mt p vo mm bn tin dn chn hng chng li. V iu ta thy kh nhai nut nht khng phi l nim thm tn rng cuc i t n cn n 101

lng th hn, ci cht v thp gi ca nhng k t o: Song mt ngy kia ta ln ting hi, - v cu hi hu nh lm ta nght th: Sao? i sng cn cn n m tin dn ? Nhng sui ngun b nhim c, nhng ngn la bc mi hi thi, nhng gic mng b u v nhng con su trong thc phm hng ngy, l nhng iu cn thit sao? Khng phi lng th hn, nhng chnh s kinh tm ca ta gm nhm i ta. Hi i, thng ta cng chn ngn lun c tinh thn khi ta khm ph ra rng c m tin dn cng c tinh thn! Ta quay lng li vi nhng k thng tr khi ta nhn thy iu m ngy hm nay h gi l thng tr: c k mc c quyn hnh, - v li c k mc c vi m tin dn! Ta nhm mt bt tai sng ni nhng dn tc c ngn ng xa l, cho ngn ng h dng c k mc c v quyn hnh cng xa l vi ta. V, bt kn mi, ta bng qua qu kh cng hin ti vi tm lng y bt mn kinh tm: thc vy, tt c qu kh v hin ti ny u bc ln mi hi thi ca m tin dn bit s dng ch vit. Ta mt k tn tt tr thnh ui m cm ic: ta sng nh th khi sng vi bn tin dn ca quyn lc, ca ngi bt v ca nhng dc vng. Tinh thn ta leo ln nhiu bc thang trong s gian kh v cn trng, nhng ca b th khoi lc l s khch l cho tinh thn ta; i sng c chy tri nng theo ci gy m la ca n. Chuyn g xy n cho ta? Ta t gii thot khi s kinh tm ra sao? Ai lm ti tr i mt nhn ca ta? Lm th no ta ct cnh bay vt ln n nhng min non cao lng lng, ni khng cn c bn tin dn ngi bn sui nc na? C phi chnh s kinh tm bun nn ca ta ban cho ta i cnh cng nhng sc mnh tin kin c cc sui ngun ti mt? Thc vy, hn ta phi bay ln cao tt mi tm li c sui ngun hoan lc! , ta tm thy ri, hi cc anh em! y, ni thm cao diu vi, ngun sui m vui tro vt li cho ta! Vn cn c mt dng sng ta vc ung ngt ngy m bn tin dn cha bao gi t mi ti c. Hi ngun sui hoan say, mi tun tro hu nh qu cung bo! V thng khi mi lm ngc ht ly cc khi mun rt y! 102

Ta phi hc cch tin n gn mi mt cch khim tn e d hn: tim ta tun chy v vi mi qu mnh lit: Tim ta, ni bng chy la h, ma H nng say ngn ngi y u su say m hoan lc ca ta, , qu tim ma H ca ta khao kht v ti mt ca mi ngn no. Ni bun ru do d ca ma Xun ta tan bay! Tan bay ri s d tn ca nhng bng tuyt thng Su ca ta! Ta hon ton bin thnh ma h, hon ton bin thnh bui x tra ma H. Mt ma H trn nhng nh cao lng lng, vi nhng sui ngun mt lnh v mt s im lng trn y lc phc. ! Hi cc bn ta, hy n, hy n y, sao cho s im lng ny c th tr thnh trn y lc phc hn na! Bi v y l nh cao v qu hng ca chng ta : ni c tr ca chng ta qu cao sang, qu him dc[1] i vi tt c nhng k u v cn kht ca h. Vy th, hi cc bn, hy nm ci nhn vo ngun sui ca ni hoan lc ta! Lm th no ngun sui y b vn c v tia nhn cc bn c? Ngun sui ci vang trong v tinh khit. Chng ta xy t m trn cnh cy ca Tng lai; v trong chic m cng, nhng con s mang lng thc n cho chng ta, nhng k c n! y l nhng lng thc m bn ngi u s khng th no chia s c! V bn chng s tng rng mnh nut phi la hng chy bng c hng. Thc vy, y chng ta s chng sa son ni c tr cho bn ngi u. Hnh phc ca chng ta ta nh mt hang ng bng gi lm cng lnh thn th cng tinh thn bn chng. V ta nhng cn gi mnh, chng ta mun sng bn trn u chng, gn gi nhng con , gn gi vi tuyt lnh, gn gi vi mt tri: nhng cn gi mnh u sng nh th. V nh cn gi, mt ngy kia ta s thi v gia bn chng, ta s ct t hi th ca thn tr chng bng tinh thn ta: tng lai ca ta mun nh th! Thc ra, Zarathustra l mt cn gi d i vi tt c nhng min thp; v y l li khuyn hn gi n nhng k th cng tt c nhng k no ho v khc nh: Hy coi chng, ng khc nh ngc chiu gi!

103

Ch thch: [1] ni c tr ca chng ta qu cao sang, qu him dc l c gng dch cu hoch und steil leben , va c ngha en l sng mt ni cao vt v dc ng va c ngha bng l sng mt cch cao nh qu phi v dng cm gan liu.

30
Hy nhn xem, kia l ci hang nhn c! Ngi c mun nhn thy chnh con nhn c khng? Kia l mng nhn; ngi hy s vo i thy n run ly by. Lp tc con nhn c b n ngay: cho mi, hi nhn c! Du hiu trn lng mi hnh tam gic mu en; v ta cng bit r nhng g trong tm hn mi na. S tr th ng tr trong tm hn mi: mi nhe ming cn ch no th lp tc ni c mt mt en ni ln; nc c ca s tr th ca mi lm linh hn quay cung in o! Chnh v th ta mi ni vi bn mi bng n d, bn mi, nhng k lm linh hn quay cung in o, bn mi, nhng k rao ging s bnh ng ! i vi ta, bn mi ch l nhng con nhn c, nhng k y lng cu th ln lt. Nhng ri, sau cng, ta cng khm ph ra nhng ci hang tr n ca bn mi: chnh v th ta ci vo mi bn mi bng ting ci vt xung t nhng nh cao ca ta! Chnh v th, ta mi x rch mng nhn ca bn mi cn gin d xui bn mi phi b ra khi chic hang y di tr v lng cu on phc th tun tro ra ng sau nhng li l cng chnh ca bn mi. Bi v i vi ta, con ngi phi c gii thot khi mi t tng cu on phc th : l chic cu dn n nhng hy vng cao tuyt nht, v y l chic cu vng lng lnh sc mu ca ta sau nhng cn ging bo d di l th. Nhng nhng con nhn c th li mun s th din ra khc i. Cng bng, cng chnh i vi chng ta l lm trn ngp th gii bng nhng trn bo xut pht t s tr th ca chng ta nhng con nhn c ni vi nhau nh th. Chng ta mun tr th, mun s nhc tt c nhng k no m chng ta khng bnh ng vi 104

h: y l c nguyn t thm tm nhng con nhn c. V cn na: K t nay tr i, ch mun bnh ng cho tt c mi ngi s l tn gi ca c hnh; v chng ta mun ct cao ting tht chng li tt c nhng k no mnh m! Hi nhng k rao ging s bnh ng, cn in cung c on ca s bt lc ni bn ngi ct cao ting ht i bnh ng: nhng kht vng c on kn o nht ca bn ngi gi trang nh th di nhng li l ca c hnh! Tnh hunh hoang t kiu y cay nghit, lng ganh ght b n c, c l y l tnh hunh hoang v lng ganh ght ca cha ng cc ngi by gi mi bng v ra bn ngoi nh mt ngn la v mt cn in cung phc hn. iu m ngi cha im lng th ngi con ni ln bng li, v thng a con t l cho ta b mt ca ngi cha. Bn chng ging nh nhng k nng nhit hng say; nhng khng phi qu tim m chnh s tr th t la ln ni bn chng. V khi bn chng tr thnh lnh lng, t nh, th khng phi tinh thn nhng chnh s ganh ght lm bn chng thnh lnh lng, t nh. S ganh ght cng dn bn chng bc trn con ng ca nhng nh t tng; v y l du hiu ch s ganh ght ca bn chng: bn chng lun lun i qu xa, n i sau cng s mt mi lm chng ln ra ng say trn tuyt lnh. Qua mi li than vn ca bn chng, vang ln s tr th; mi li ca tng ca bn chng u mang theo mt vt thng; v i vi bn chng, lm quan ta phn xt l mt hnh phc ti i. Th nhng, hi cc bn, y l li ta khuyn: ng tin nhng k c bn nng trng pht mnh m! Bn chng l ging loi thp km v dng di h tin: bn chng c gng mt ca k ao ph v ca con ch sn chut. ng tin vo nhng k ni nhiu v s cng chnh ni h! Thc vy, linh hn h khng phi ch thiu mt ngt m thi. V khi h t mnh danh mnh l nhng ngi thin ho v nhng k cng chnh, cc bn ng qun rng ch cn c quyn lc l lp tc h tr thnh nhng tn pha-ri-xin gi o c ngay! 105

Hi cc bn, ta khng mun b ha ln vi nhng k khc, cng chng mun b tan ha vi bt c ai. C nhng k rao ging o l ca ta v i sng: nhng ng thi h cn l nhng k rao ging v s bnh ng v l nhng con nhn c. Nhng con nhn c y ca ngi i sng nhng chng li ngi trong hang, quay lng li vi chnh i sng, y ch v chng mun lm iu c. Chng mun gy tn thng cho nhng k hin ang c quyn lc: v y chnh l nhng k hy cn quen thuc nht i vi s rao ging ci cht. Nu s th khc i, th nhng con nhn c li rao ging khc i: v xa kia bn chng chnh l nhng k snh si trong vic b bng th gii v ha thiu nhng k ngoi o. Nhng k rao ging s bnh ng y, l nhng k m ta khng mun b trn ln chung vo. Bi v s cng chnh ni vi ta nh th ny: Loi ngi khng bnh ng vi nhau. V loi ngi khng nn tr thnh bnh ng vi nhau. Tnh yu Siu nhn ca ta s nh th no nu ta n ni khc i? Chnh l qua hng nghn chic cu, hng nghn con ng, con ngi s gp bc x v tng lai, v phi lun lun t gia loi ngi thm nhiu cuc chin tranh, nhiu s bt bnh ng: y chnh l iu m tnh yu v i ca ta buc ta phi tht ln! Trong s th ch ca h, h phi tr thnh nhng k sng to nn nhng nh tng v nhng bng ma, vi nhng nh tng v nhng bng ma , h s dng vo cuc chin ti thng gia h vi nhau. Tt v xu, giu v ngho, thp v cao, v tt c nhng danh t ch cc gi tr: bit bao l kh gii, l biu tng huyn no ca s chin thng m cuc i phi lun mang v cho chnh mnh. Cuc i mun c nng cao ln trn nhng ct tr v nhng bc thang: cuc i mun khm ph ra nhng phng tri xa thm, mun thm him nhng v p lm hoan lc tm hn, chnh v th cuc i cn phi c nh cao. V cn c nh cao, cuc i cn c nhng bc thang, v s chng i gia nhng bc thang vi nhng k leo cao! Cuc i mun leo ln cao, v trong khi leo ln, cuc i mun t vt b chnh mnh. 106

V nhn y, hi cc bn! y l chic hang ca con nhn c, ni y c mt n in xa nt hoang tn, - cc bn hy nhn n in vi i mt rng r ca k gic ng! Thc vy, k no ngy xa tch tp cc t tng ca y vo nhng vin dng thnh thnh in , k y bit r b mt ca i sng, ging nh k khn ngoan nht trong s cc nh hin trit. Trong v p cng cn phi c s chin u, s bt bnh ng, mt cuc chin tranh ginh quyn lc v quyn thng tr ti thng: y chnh l iu k n dy cho chng ta y bng n d trong sut r rng nht. Ni y cc khung vm v cc vm cu p v nhau trong mt cuc vt ln linh thnh: nh sng v bng ti tng tranh vi nhau trong c gng ca chng hng v linh th. Vi cng mt s chc tm v cng mt v p nh th, chng ta hy l th ch ca nhau, c chng ta na, hi cc bn ta i! Chng ta hy giao chin vi nhau mt cch linh thnh ! Kh thn! Chnh ta li b con nhn c, k th c cu ca ta cn phi. Vi s chc tm v v p linh thnh ca n, con nhn cn php vo ngn tay ta! Cn phi c mt hnh pht, cn phi c s cng chnh, - con nhn c ngh nh th; khng phi l v ch khi ngi ca ht ln y nhng khc tng ca ca ngi s th ch. , con nhn tr th! Hi i, gi y n sp lm linh hn ta quay cung chng mt vi s tr th! Nhng m, hi cc bn, cho ta ng lo o quay cung, cc bn hy ct cng ta vo chic ct tr ny! Ta thch chng th lm mt o s n tu trn u ct tr cn hn lm mt cn lc phc hn! Thc vy, Zarathustra khng phi l mt cn lc v mt vi rng; v nu hn c l k khiu v, th hn khng phi l k khiu v ca loi nhn c.

31
Tt c cc ngi, nhng nh hin trit ni danh, cc ngi phng s cho dn chng v s m tn ca dn chng - nhng cc ngi khng phng s chn l! V chnh v th m dn 107

chng ngng vng tn knh cc ngi. V cng chnh v th dn chng khoan th cho s thiu c tin ca cc ngi, v n ch l mt tr a v l mt con ng quanh co dn v vi dn chng. Cng nh ngi ch mc k bn n l ca mnh v ci ct tha thch v s bng bt ca bn chng. Nhng k b dn chng th ght nh ch si b l ch nh th ght, k y chnh l tinh thn t do, k th ca nhng xing xch buc rng, k khng h tn sng, v c ng trn nhng rng cao. Xua ui h ra khi hang ng, - y chnh l iu m dn chng vn lun lun gi l thc v s cng chnh phi l: dn chng cn kch thch nhng con ch d tn nht ca h chng li tinh thn t do. Bi v chn l c ni no c dn chng! Kh thn! Kh thn cho k no tm kim! - nhng li c vang di mi mi qua mi thi i. Hi nhng nh hin trit ni danh! Cc ngi mun tm cch t nh l do vng chi cho s knh ngng ca dn chng: y chnh l iu c cc ngi gi l ch c mun s tht. V lng cc ngi lun lun nh thm: Ta n t dn chng: v y cng chnh l ni ting ni ca Thng n vi ta. Kin quyt, khn ngoan, gio quyt nh nhng con la, cc ngi lun lun bnh vc cho dn chng. V mun giao ho tt p vi dn chng, nhiu k quyn lc bt k mt con la trc nhng con nga ca h, mt nh hin trit tr danh! Nhng gi y, hi cc nh hin trit tr danh, ta mun rng sau cng cc ngi nn vt b i b da s t. B da lm m tp sc ca con th sn mi, cng nhng tm lng gy ca k thm him, tm kim, chinh phc. Hi i! Mun hc tin tng vo tnh cht ch thc ca cc ngi, th trc ht ta phi nhn thy cc ngi p v ch knh m ca mnh. Ta gi con ngi ch thc l k b i vo trong nhng vng sa mc khng Thng , l k p v tan qu tim tn m ca mnh. Bc i trn ct vng nng bng, b nh mt tri thiu t, hn thm kht lic nhn nhng hn o vi nhng sui nc trn tr, ni m i sng an ngh di nhng ci cy ta y bng mt. Nhng cn kht ca hn khng thuyt phc hn tr thnh ging vi nhng k an nhn t mn ; bi v ni no c c o xanh ti th ni cng c nhng thn tng.

108

i kht, tn bo, c n, v tn ngng, khng Thng : y l c mun ca ch con mnh s. Gii thot khi hnh phc ca hng n l, gii phng khi nhng thn linh, khi nhng sng bi ngng m, khng s hi v kinh hong, cao c v c n: y l ch ca k chn thc. Chnh sa mc lun lun l ni sinh sng ca nhng con ngi chn thc, nhng tinh thn t do, nh l nhng ch nhn ca sa mc; cn cc thnh ph l ni c ng ca cc nh hin trit ni danh v c nui n k lng - nhng con th dng ch nng. Bi v lun lun nhng nh hin trit ko chic xe ca dn chng i, nh mt by la! Khng, ta khng th ght bn chng: nhng ta thy chng ch l nhng ti t, nhng con vt ko xe b ng yn cng, ngay c khi nhng b yn cng bng vng lm chng lp lnh chi sng. V thng khi, bn chng l nhng ti t ngoan ngon, ng c ca tng. Bi v c hnh khuyn nh th ny: Nu phi lm ti t, th hy tm k m nhng s phc v ca mi c ch nht cho h! Tinh thn v c hnh ca ch mi phi tng trng ln mnh thm v mi ang phc v cho ng ta: nh th, mi mi t mnh tng trng ln mnh cng vi tinh thn v c hnh ng ta! V thc vy, hi cc nh hin trit ni danh, m ti t ca dn chng, cc ngi t mnh tng trng ln mnh cng vi tinh thn v c hnh ca dn chng, v dn chng ln mnh tng trng nh cc ngi! Ta ni ra iu ny l tn vinh cc ngi y! Nhng ngay c trong c hnh ca cc ngi, cc ngi vn cn l dn chng, dn chng vi i mt kh di ngu si, - m dn chng khng bit bn cht ca tinh thn l g c! Tinh thn l s sng phn ct chia la chnh s sng: chnh nh ni au kh ring t ca mnh, s sng mi tng gia c tri thc ca n, - cc ngi bit iu ch? y l hnh phc ca tinh thn: c xc du thnh, v qua nhng dng l, c lm nn nhn linh thnh t l trn gin ha, - cc ngi bit iu ch? V k tn th yu mn tri thc phi hc xy dng vi nhng ngn ni. i vi tinh thn, vic chuyn dch nhng ngn ni l chuyn nh nht chng ng k, - cc ngi bit iu ch? Cc ngi ch bit nhng hoa la do tinh thn bn ra: nhng cc ngi khng bit tinh thn l chic e cng rn n bc no v cng chng bit s tn bo ca chic ba tinh thn! Thc ra, cc ngi khng h bit s kiu hnh ca tinh thn! Nhng cc ngi li cng chu ng khng ni s khim tn ca tinh thn, nu mt ngy kia n mun ln ting ni. V cc ngi hy cn cha bao gi c th qung vt tinh thn mnh vo trong mt ci h y tuyt lnh: cc ngi hy cn cha nng lm nh th! V vy, cc ngi cng chng h

109

bit n nhng sung sng ngt ngy m s lnh lo gi bng ca chic h ban cho. Nhng trong mi s, cc ngi li t ra qu quen thuc vi tinh thn; v cc ngi lun bin tr hu hin minh thnh mt bnh vin, mt chn nng thn cho nhng tn thi s ti . Cc ngi chng phi l nhng con : chnh v th cc ngi khng hc c hnh phc cha trong s khng khip kinh hong ca tinh thn. K no khng phi l mt con chim th khng nn xy t trn nhng h thm. Ta s thy cc ngi hm hm, m m: nhng mi tri thc su thm u gi lnh. Nhng sui ngun b mt nht ca tinh thn u lnh lo nh bng tuyt, v l mt lc phc cho nhng bn tay b nng bng, cho nhng con ngi hnh ng. Cc ngi ang ng y trc mt ta, dng iu ng knh v cng , lng thng, hi cc nh hin trit tr danh! Cc ngi khng b x y trong sc mnh ca gi v ch. Cc ngi c bao gi tng thy mt cnh bum vt bin, cng phng, run ry di cn gi bo tn? Nh cnh bum run ry di s tn bo ph phng ca tinh thn, Tr hu Hin minh ca ta bng vt qua bin c, - Tr hu Hin minh hoang d ca ta! Nhng cc ngi , m ti t ca dn chng, hi nhng nh hin trit tr danh, lm th no cc ngi c th n vi ta c?

32
m n: nhng sui nc gi y ct cao ting ni tun tro. V linh hn ta cng l mt sui nc tun tro. m n: tt c nhng ca khc ca cc tnh nhn u tnh dy. V linh hn ta cng l mt ca khc ca cc tnh nhn. C mt ni khao kht khn ngui, khng bao gi ngui tha trong tm hn ta ang mun ct ln ting ni. Trong ta c mt kht vng yu thng ang ni ln bng ngn ng ca tnh yu. Ta l nh sng: A! C ngha ta l bng ti! Nhng ni c n ca ta l c bao quanh bng nh sng! Hi i! Ta ch ton l bng ti v m en! Ta say sa mt ly i v cng phng ca nh sng. V cc ngi na, ta cng chc phc cho cc ngi, hi nhng tinh t nh b ang nhp nhnh, nhng con su lng lnh ca bu tri! Lung nh sng m cc ngi ban pht cho ta lm lng ta trn y lc phc. 110

Nhng m ta sng khp kn trong nh sng ca ring ta, ta thu thp vo mnh nhng ngn la bn ta ra t ta. Ta chng bit n hnh phc ca k nhn ly, v ta thng m mng rng nh cp cn hnh phc nhiu hn l nhn ly. S ngho nn ca ta l ch: bn tay ta khng bao gi ngng ban pht; i tng ca lng ganh ght trong ta chnh l nhng i mt ang ngc nhn ch i v nhng m ti rc sng kht vng ca h. i, ni khn kh ca tt c nhng k ban pht! i, s m ti ca mt tri ta! i, kht vng mun kht vng! i, cn i ang giy v ta gia cn no chn tha thu! Bn chng nhn ly nhng g ta ban cho bn chng: nhng ta c th chm n tm hn bn chng cha? C mt h thm gia ban cho v nhn ly; v h thm nh b nht l h thm kh lp y nht. Mt cn i kht ny sinh t v p ca ta; ta mun lm kh nhng k ta soi sng, mun ly trm ca nhng k ta va ban cho, - ta kht khao s c c. Rt tay li khi bn tay ca bn chng vn v pha tay ta, ging nh thc nc khi sp ri o xung vn cn lng l dng dng: - ta kht khao s c c nh th y. y l s phc th m s giu sang phong ph v b ca ta m mu tr tnh, l s xo quyt thm him tun tro ra t ni c n ca ta. Hnh phc c ban pht cht ngay lc ta ban pht, c hnh ca ta chn ngn s phong ph trn b ca chnh mnh. K lun lun ban pht s c nguy c nh mt s h thn: k lun lun phn phi rt cuc s c bn tay v tri tim chai v tnh. Mt ta khng cn khc v s h thn ca nhng k van xin; tay ta tr thnh qu cng cm thy s run ry ca nhng bn tay ta lm y. Nhng dng l ca mt v lng t mm mi ca tay ta tr thnh g? ! S im lng ca tt c nhng k soi sng. Bit bao mt tri ang xoay trn trong thinh khng hoang vng: nh sng nhng mt tri ng li vi tt c nhng g mang cha bng m, - ch ring i vi ta, chng mi cm lng khng li. Hi i! y l lng th hn ca nh sng i vi tt c nhng g pht quang rc r! Tn nhn, n c theo l trnh ca mnh. Bt cng tn y lng i vi tt c nhng g pht quang rc r lnh lng bng gi i vi nhng mt tri khc - tt c mi mt tri u xoay vn nh th .

111

Nh cn dng bo, nhng mt tri xoay theo qu o ca mnh; y l con ng ca chng. Chng i theo ch kin quyt ca mnh; y l s lnh lng bng gi ca chng. ! Ch cc ngi, nhng sinh th ti tm v thuc v m ti mi to nn hi nng bng nh sng! ! Ch cc ngi mi k mi ung sa nng cng an lc ni i v ca nh sng! Hi i, bng gi vy bc quanh ta, bn tay ta chy bng khi chm phi gi bng but lnh! Hi i! Ta khao kht c ung ly cn kht ca ngi. m n: hi i! Ti sao ta phi l nh sng! V khao kht bng ti! V c n! m n: gi y kht vng ca ta tun tro nh mt sui nc, - kht vng ca ta mun ln ting. m n: nhng sui nc ct cao ging ni tun tro. V tm hn ta cng l mt sui nc. m n: tt c nhng khc ht yu thng u thc dy. V tm hn ta cng l mt khc ht yu thng.

33
Mt bui chiu kia, Zarathustra cng cc mn bng qua khu rng cao; trong khi ang i tm mt sui nc, hn t chn n mt ng c xanh r, vin quanh bng nhng cy c th v nhng bi rm tnh mch: c mt by thiu n ang khiu v trn c xanh. Khi nhn ra Zarathustra, cc c ngng khiu v, nhng Zarathustra thn i tin li gn v ni nh sau: Hi nhng thiu n dim l, xin cc c ng ngng khiu v! Ta khng phi l k ph m n vi cc c bng i mt nguy him, ta khng phi l mt k th ca cc thiu n! Ta l trng s bin h cho Thng trc mt Qu vng: th nhng Qu vng chnh l Tinh thn Tr n Nng n. Hi nhng sinh vt nh nhng phiu ht kia, lm sao ta c th l k th ca nhng v iu thn thnh hay l ca nhng bn chn thiu n vi i mt c m miu? C nhin, ta l mt khu rng v mt m ti ph t nhng ci cy ta bng rm: nhng k no khng s m ti ca ta th s tm thy nhng vn hng di m cy trc b rng ta. Hn cng s tm thy y v thn b nh m cc c thiu n yu thch: v thn lng im ngi an ngh bn cnh sui nc, i mt nhm li m mng. Thc ra, v thn li bing n ang thip ng ngay gia ban ngy! Hn mun ui bt bm bm qu nhiu chng? Hi nhng nng v n xinh p, ng gin di nu ta c sa tr v thn b nh kia i cht! Hn s ku tht v c l s khc lc, - nhng hn vn sn sng ci, ngay c nhng khi hn khc! 112

Vi i mt m l, hn s xin cc ngi nhy ma mt bn; v ta, ta s ph ha cuc khiu v ca hn bng mt khc ca. Mt v khc v mt s ch nho Tinh thn Tr n Nng n, con qu ti cao v ton nng m loi ngi suy tn l v ch t ca th gian. - V y l ca khc Zarathustra ht ln trong khi Thn Luyn i cng cc thiu n khiu v: Ngy n, ta say m nhn su vo i mt nng, i hi Cuc i! V ta nh b chm trong mt h thm su ht khn d! Nhng nng ko ta ln vi mt chic cn cu bng vng; v ph ln ci ch giu khi ta gi nng l su thm khn d! Nng p li ta: Tt c mi con c u bo nh th, ci g chng khng th d c th u su thm khn d. V phn ta, ta ch l s bin i v thng, tn bo, ta ch l n b trong mi s, nhng khng phi l mt ngi n b oan trang c hnh. Du rng loi ngi cc ngi cho ta l su thm, trung thnh, vnh cu, b mt. Nhng, hi con ngi, cc ngi lun lun gn p nhng c hnh ca cc ngi cho chng ta, hi nhng k c hnh! V k bt tn ci vang; nhng ta, ta khng bao gi tin vo nng ta v n ci ca nng, khi nng t ni xu mnh nh th. V mt ngy kia, khi ta thm th tm s vi c nng Tr hu Hin minh hoang di ca ta, th tr hu y gin d ni thng vo mt ta: Mi c mun, mi khao kht, mi yu thng cuc i, chnh v th mi mi ca ngi Cuc i! Sut na ta hung bo p li v bo cho ngi n b gin d nghe s tht, chng c cu tr li no tn bo hn l ni s tht cho tr hu ca mnh. V c ba chng ta i x lin h vi nhau nh th, tn thm tm, ta ch yu thng cuc i, v thc ra, ta ch cung nhit yu thng cuc i khi no ta th ght cuc i. Nhng nu ta a thch c nng Tr hu Hin minh, v thng khi l qu i a thch, chnh bi v nng gi nh ta qu nhiu v Cuc i! Nng cng c cng mt i mt, cng mt ting ci v cng chic cn cu bng vng: ta cn c th lm g c nu c hai cng ging ht nhau nh th? V mt ngy kia, khi Cuc i hi ta: C nng Tr hu Hin minh kia l ai th? ta vi v tr li: , , Tr hu Hin minh! Ngi ta khao kht nng v khng bao gi c th tha mn chn ch ni nng, ngi ta tm cch nhn qua mng che mt ca nng, ngi ta mun qung li bt nng.

113

Nng c p chng? No ta bit! Nhng ngay c nhng con c chp gi nht cng cn cn mi ca nng. Nng thay i v thng v cng ngnh, ta thng nhn thy nng cn mi, chi ngc tc ln. C l nng l k hung d, xo tr v l n b trong mi s; nhng chnh lc nng t ni xu mnh l lc nng quyn r hn bao gi ht. Khi ta ni th vi Cuc i, th Cuc i vt ci hung tn v nhm mt li ri nng ct vn: Mi ang ni v ai th? C l l ni v ta, phi khng? Du mi c l chng na, y c phi l nhng iu cn phi ni thng vo mt ta? By gi, hy ni cho ta nghe v Tr hu Hin minh ca mi! Hi i! Hi Cuc i yu du, lc by gi mi li m mt ra! V ta nh thy mnh b ri tr li vo mt h thm hun ht khn d. Zarathustra ht nh th. Nhng khi cuc khiu v chm dt v cc thiu n b i xa, hn tr nn bun b. Sau cng hn bo: Mt tri ln t lu; cnh ng m t, mt cn gi mt thi n t rng cao. C mt ci g xa l b n chung quanh ang m m nhn ta vi i mt t l. Th no, mi vn cn sng , Zarathustra? Ti sao? V mc ch no? V phng tin no? i v u? u? Th no? Hy cn sng, cn th: y chng phi l in r hay sao? Than i, hi cc bn, chnh m ti ang ln ting ct vn trong ta. Xin tha th cho ta v ni bun! m ti n: xin tha th cho ta v m ti n!

34

Ni kia l hn o kn nhng m phn, hn o tnh mch, ni cng chn vi nhng ngi m ca tui thanh xun ta. Ta mun mang n y mt vng hoa vnh cu ca lng i. Lng quyt nh th, ta bng qua bin c. i hi cc ngi, nhng hnh nh v o tng ca tui thanh xun ta! i hi nhng tia nhn yu thng, nhng khonh khc linh thnh![1] Cc ngi chng tan nh bng my, bt nc! Hm nay ta ngh tng n cc ngi nh ngh n nhng ngi cht yu du. Hi nhng ngi cht v vn yu du ca hn ta, t cc ngi ta bay n ta mt ln hng 114

thm ngt lm tri tim ngui du v nc mt a ra. Thc th, mi hng y lay ng v lm khuy kha tri tim k vt bin mt mnh. Ta, con ngi c n nht, ta lun lun l k giu sang v ng thm mun c ao nht. Bi v ta s hu cc ngi v cc ngi hy cn s hu c ta: hy ni cho ta bit, cn ri cho ai nhng qu to chn ri t cy xung cho ta ny? Ta lun lun l k k tha v l nn t cho tnh yu cc ngi! Hi cc bn yu du! tng nim cc bn ta bng n thnh nhng c hnh mun mu nghn sc dim l. Hi i! Hi nhng iu k diu l lng dim tuyt, chng ta c sinh ra sng cng nhau; cc ngi tin n gn ta v gn dc vng ca ta, - khng phi nh nhng con chim nht nht, nhng vi c tin cn vo k c lng tin cn! C nhin, cng nh chnh ta, cc ngi c to ra cho lng trung thnh, cho nhng vnh cu ca tru mn du dng; gi y, hi nhng tia nhn v nhng khonh khc linh thnh, liu ta c phi gn cho cc ngi mt ci tn khc cn c vo s bt trung ca cc ngi khng: ta hy cn cha bit c ci tn no khc. Tht ra, hi nhng k trn chy lang thang, cc ngi la i qu sm i vi ta! Tuy nhin cc ngi khng chy trn ta cng nh khng chy trn cc ngi; ta v cc ngi, c hai u v ti ngy th trong s bt trung ca mnh. Chnh v mun git cht ta, ngi ta sit hng cc ngi, hi nhng con chim ca ht ca nhng hy vng ta! , ng vy, chnh cc ngi, nhng k yu du nht ca ta, cc ngi l ch nhm cho s c c bung tn, - tn nhn kia lm thng tn tim ta! V s c c bn trng tim ta. Bi cc ngi lun l ti sn thn thit nht ca ta, th ta s hu v s hu c ta: Chnh v th , cc ngi phi cht tr v la i qu sm! Mi tn bn v vt s hu d tn thng nht ca ta: bn vo chnh ngi, k c ln da m mt lng t, v cng ging hn na vi mt n ci vi tt khi mi b nhn n. Nhng ta mun nhn gi li ny cng cc th ch ca ta: tt c nhng v st nhn ny c ngha l g khi so snh vi iu bn mi ban cho ta. iu bn mi ban cho ta cn c c gp trm ngn ln nhng s st nhn; bn mi ly mt ca ta ci bt kh thay th: y l iu ta cn phi ni vi bn mi, hi nhng th ch ca ta! Bi v bn mi git cht nhng o tng ca tui thanh xun v nhng php l thn thit nht ca ta! Bn mi ly mt ca ta nhng ngi bn chi, nhng tinh thn y lc phc trn tr! tng nim nhng ngi bn , ta t ln y vng hoa ny cng li nguyn ra. Li nguyn ra nhm vo bn mi, hi nhng th ch ca ta! Bi v bn mi cht t nim lc phc vnh cu trong ta, nh mt m thanh b v vn trong m ti lnh gi. Ta ch kp nhn

115

n lp lnh trong thong qua nh mt ci nhn linh thnh. Mt ngy kia, vo mt gi thun tin, s trinh khit ca ta bo cng ta: i vi ta, tt c mi hu th u phi l linh thnh thing ling! Lc by gi, bn mi tn cng ta bng nhng con ma nh bn. Hi i! Ci gi thun tin y chy trn v u? Tt c mi ngy u phi thing ling i vi ta, - mt ngy kia tr hu ca tui thanh xun ni th; thc vy, l ngn ng ca mt tr hu trn y hoan lc. Nhng ri lc by gi, bn mi, nhng th ch ca ta, bn mi nh cp nhng m ti ca ta v bin chng thnh nhng cn mt ng qun qui n au. Hi i! tr hu trn y hoan lc y chy trn v u? Xa kia, ta khao kht nhng con chim bo im lnh; th ri bn mi t trn ng i ca ta mt con c qu m, bt tng. Hi i! Vy thi kht vng du dng tru mn y ca ta chy trn v u? Mt ngy n, ta th nguyn khc t tt c mi s kinh tm, bun nn, th bn mi lin bin tt c nhng g vy bc gn gi quanh ta thnh nhng mt nht ung thi! Hi i! Nhng li th nguyn cao nh nht ca ta chy trn v u? Xa kia, ta bc trn nhng con ng lc phc nh mt ngi m: lc by gi bn mi lin vt nhng nh bn trn ng i ca k m; gi y k kinh tm gm ght con ng m la c. V khi ta lm iu kh khn nht i vi mnh, khi ta xng tng nhng chin thng ta thu c i vi t thn, th bn mi lin thc y nhng k yu thng ta la ht m ln rng lc ta lm h thng tn v kh au nhiu nht. Thc ra, bn mi lun lun hnh ng nh th; bn mi lm thng tn cht mt ngt ngo nht ca ta cng s cn mn nhit thnh ca nhng con ong ho diu nht ca ta. Bn mi bao gi cng gi n cho lng bc i ca ta nhng k n xin tr trn v lim nht; bn mi lun lun x y n chung quanh ta nhng k tr tro bt tr nht. Nh th, bn mi lm tn thng n nhng c hnh ca ta trong c tin ca chng. V khi ta mun em vt thing ling tn qu nht i vi ta lm ca hin t, th lng sng tn ca bn mi vi v thm vo nhng ca l bo mp hn: n i vt thing ling tn qu nht ca ta phi ngp th trong nhng khi m t m bo ca bn mi. V mt ngy kia, ta mun khiu v nh cha tng bao gi khiu v: ta mun khiu v bn trn tt c nhng tng tri. Lc by gi, bn mi dng mu k lung lc ngi ca s yu thch nht ca ta.

116

V hn ct ln mt m iu trm bun thm khc. Hi i! Hn rc ln iu vo tai ta nh mt hi ci tang! K ca ht st nhn, kh c ca s hung d, mi, k ngy th v ti nht! Ta sn sng cho cuc khiu v tuyt m nht, th nhng m thanh ca mi vang n git cht s say sa ngy ngt xut thn ca ta! Ch khi khiu v, ta mi bit cch ni ln n d v nhng s vt cao nh tuyt vi nht: nhng gi y biu tng n d cao qu nht ca ta nh nm im lng v thanh trong t chi ta. Nim hy vng cao tuyt nht khng c pht biu v khng c cu chuc. V tt c nhng o tng cng nhng mi an i ngui khuy ca tui thanh xun ta u cht r! Lm sao ta chu ng ni iu , lm sao ta kin tr vt thng c nhng vt thng nh th? Lm sao linh hn ta phc sinh c t nhng m phn kia? , trong ta c mt ci g khng th b thng tn, khng th b chn vi c, mt ci g lm v tung nhng tng rn chc: l ch ca ta . ch ta lng l tin bc, bt di bt dch theo dng nm thng. ch thn thit y ca ta mun bc i trn i chn ta; tm tr n cng rn tn nhn v khng th tn thng c. Ta, ta ch bt kh tn thng gt chn. Hi ch kin tr ca ta i! Mi lun lun sng cn, lun lun ng dng vi chnh mnh. Mi lun lun m c mt con ng i ra khi tt c nhng m phn. Tt c nhng g khng th bng n trong tui thanh xun ca ta u cn sng st ni mi, vi b dng y sc sng, ti tr, vi lng trn y hy vng, mi n ngi trn nhng ph tch a vng ca nhng ngi nh m. , i vi ta, mi vn l k ph hy tt c nhng ngi m. Xin cho mi, hi ch ca ta. V ch ni no c nhng m phn, ni mi c nhng s phc sinh.

Ch thch: [1] i hi nhng tia nhn yu thng, nhng khonh khc linh thnh, Nietzsche chi ch Blicke : nhng tia nhn, v ch Augenblicke : nhng khonh khc. Augenblicke do ch Augen l nhng con mt nn cn c ngha l nhng thong nhn ca i mt, m bn dch khng chuyn ra c, v phi nm ly ngha th nht.

117

35
ch truy cu chn l, y l tn m cc ngi, nhng k khn ngoan hin trit bc nht, dng gi sc mnh thc y lm cc ngi y khao kht nng nn, c phi th khng? ch mun t n tnh kh tng ca mi hu th: ta gi ch ca cc ngi nh th ! Cc ngi mun lm cho mi ci ang hin th u tr thnh kh tng, bi v cc ngi h nghi c cn c rng mi ci ang hin th hon ton l kh tng. Mi ci g ang hin th u quy phc v gp li theo cc ngi. ch cc ngi i hi nh th. Tt c mi s phi tr thnh du dng nhn nhi v phi quy phc tinh thn nh l tm gng v phn nh ca tinh thn. y l tt c ch ca cc ngi, hi nhng k hin trit nht trong s cc hin trit; y l mt ch cng lc, ngay c khi cc ngi ni v thin c v a ra nhng phn on gi tr. Cc ngi mun sng to nn mt th gii cc ngi c th qu gi sng bi: y l hy vng cui cng, l cn say sa ti hu ca cc ngi. C nhin, nhng ngi tm tr n s, m ng dn chng, ging nh mt con sng trn bng bnh mt chic thuyn tri. Mang mt n v long trng ngi trn thuyn l nhng phn on v gi tr. Cc ngi phng t ch cng nhng gi tr ca cc ngi trn dng sng bin dch; nhng tin tng ca dn chng v thin c biu l cho ta thy mt ch cng lc rt c xa. Chnh cc ngi, hi nhng nh hin trit khn ngoan nht, cc ngi cng ch thng tr tri vt ca cc ngi t nhng ngi khch nh th vo trong thuyn y, trang im cho h bng nhng trang sc v nhng tn gi trng l, rc r. Gi y, dng sng li cun chic thuyn cc ngi, dng sng phi li cun thuyn i. Du cho sng c v tan tro bt v x y sn thuyn vi lng phn n, no c h g! Hi nhng nh hin trit khn ngoan nht, khng phi dng sng l mi nguy him, l kt cc cho iu thin v iu c ca cc ngi m chnh l ch, ch cng lc, - ch sng cn, min man bt tuyt v sng to. Nhng, cc ngi lnh hi c ngn ng ca ta v thin v c, ta s cn ni cho cc ngi nghe v s sng, v bn cht sinh vt. Ta theo di sinh th mang s sng, ta theo ui n trn khp nhng con ng ln nh, ct thu hiu nhng l thi ca n. Khi s sng im hi, ta thu n ci nhn ca sinh th trn mt tm gng trm mt, con 118

mt ca s sng ln ting vi ta, v con mt y ng li cng ta. Nhng bt lun ni no gp sinh th, ta u nghe nhng ting ni vng phc. Tt c mi sinh th u vng phc. V y l iu th nh: ngi ta ch huy iu khin k khng bit t vng phc chnh mnh. y l l thi ca nhng vt sng. y l iu th ba ta nghe c: ch huy, iu khin th mun vn kh khn hn vng phc. Bi v k ban lnh ch huy phi mang gnh nng ca tt c nhng k vng phc, v gnh nng ny d dng y bp rm tan tnh. Trong mi vic ch huy ban lnh, ta u nhn thy mt s th thch, mt s liu lnh. V khi ban lnh ch huy th sinh th lun lun nh liu i sng ca mnh. Khi t ban lnh ch huy chnh mnh , th hn cng vn phi tr gi cho quyn ban lnh ch huy . Nht thit hn phi l quan ta, k tr th v l nn nhn cho l lut ca chnh mnh. Lm sao chuyn y c th xy ra c? Ta t hi mnh. Ci g thuyt phc sinh th vng phc v ch huy, v vng phc ngay trong lc ch huy? Gi y, hy nghe ta ni, hi nhng nh hin trit khn ngoan nht. Hy kho st mt cch ng n xem ta bc vo tn tri tim ca i sng, tn nhng ci r ca tri tim n hay cha! Bt lun gp g sinh th ni no, ta u gp thy ch cng lc; v ngay c trong ch ca k vng phc, ta cng tm thy ch mun lm ch nhn. K yu phi phng s cho k mnh, y l iu m ch hn bt hn ng theo, mt ch n phin n mun lm ch nhn ca ci g cn yu hn n. y l nim vui duy nht m ch y khng mun khc t. Cng ging nh k thp hn vng phc k cao i nht, n lt mnh c hng vui sng v quyn lc i vi k thp hn nht, cng th, k cao i tt vi nht trong tt c vn cn vng phc v nh liu sinh mng mnh t n quyn lc. y l s vng phc ca k cao i nht; s vng phc cha y liu lnh, nguy him, bt mng, nh u vi ci cht. Bt lun ni no con ngi hin t, phng s v a mt nhn yu thng tru mn, ni cng c ch mun lm ch nhn. Chnh nh nhng con ng quanh co khut khc, k yu ui nht ln vo trong pho i, vo tn qu tim k mnh nht, - hn nh cp quyn lc. Chnh i sng th l vi ta nim b n sau y. - Ny, n bo ta, ta l ci phi lun t vt b chnh mnh . Thc ra, du mi c gi l ch sng to hay bn nng hng n mc tiu, hng n mt

119

ci g cao nh nht, xa vi nht, a tnh nht, th tt c iu u nh nhau, v y cng l mt b mt c o duy nht. Ta thch chng th suy tn tiu dit cn hn l khc t kht vng c nht y; thc vy, ni no c s tn t, s ri rng ca nhng chic l, ni i sng t hy sinh chnh mnh, - t ti quyn lc. Ta phi l s chin u, s bin dch, mc tiu v s chng i gia cc mc tiu. Hi i! K no on chng c ch ca ta, chc hn cng on c rng nhng con ng hn phi bc theo s quanh co khut khc ngn no! Du c sng to nn vt g v c yu thng n cch no i na, ta cng phi lp tc bin thnh th ch ca n v th ch ca tnh yu ta: ch ta ra lnh nh th. V mi na, mi, k tm kim yu thng tri thc, mi ch l con ng mn v l n tch ca ch ta: thc ra, ch ta, cng lc ca ta cng bc i trn nhng du chn ca ch truy cu chn l ca mi! K no tuyn b v ch kht sng l k chc chn cha chm mt chn l; ch kht sng y khng hin hu. Bi v ci g khng hin hu th khng th c ao hin hu; v ci g ang hin hu th lm th no n li c ao hin hu na? Ch ni no c i sng, ni mi c ch: khng phi ch khao kht s sng, nhng l ch cng lc, nh ta ging dy cho mi. C nhiu s vic m sinh th cho l cao hn c i sng, nhng trong chnh s phn nh gi tr y, vn ngn vang ln ging ni sang sng ca ch quyn lc! y l iu xa kia cuc i dy cho ta, v hi nhng nh hin trit khn ngoan nht, chnh nh li dy , ta mi gii on c n ng ci lng cc ngi. Ta ni thc cng cc ngi: ci thin v ci c trng tn bt hoi, - khng h hin hu! Ci thin v ci c phi mi mi khng ngng t vt b chnh mnh. Nhng gi tr cng nhng ngn ng ca cc ngi v thin c ch l nhng phng tin biu t sc mnh, hi nhng k phn on v gi tr: y l tnh yu n giu ca cc ngi, l s rng r, cn rng mnh, s trn tr tun chy ca tm hn cc ngi. Nhng c mt quyn lc mnh m hn ang ln mnh trong nhng gi tr ca cc ngi, mt chin thng mi m lm v tung qu trng v lp v trng. Bt c k no phi sng to trong thin v c u tt yu phi l k hy hoi v p v nhng gi tr. Nh th, s hung c t hi nht l thnh t bt kh phn ca s thin ho tt lnh nht. Nhng

120

s thin ho tt lnh y chnh l s sng to. Chng ta hy ni v nhng iu , hi nhng nh hin trit khn ngoan nht, du rng n c lm ta au n, bi v im lng cn t hi hn: tt c nhng chn l cm lng khng tht nn li u tr thnh nc c. V cu cho tt c nhng g mng manh n va chm vo nhng chn l ca ta u b v tung thnh nghn mnh! Hy cn nhiu ngi nh cn phi xy dng nn!

36
y bin cu mang trong hn ta th tnh lng. Ai l k on c rng n n giu nhng con qui vt vui ti? Bin su ca ta bt ng tch nhin, nhng n lp lnh nhng n ng cng nhng ting ci bp bnh. Hm nay ta gp mt con ngi cao nh, mt con ngi nghim trang b v, mt k kh hnh ca tinh thn: ! Linh hn ta ci ngt ngho trc v xu x ca hn! Ngc phng cng nh k ht y khng kh, con ngi cao nh ng y, im lng: Trang sc bng nhng chn l xu x khng khip, chin li phm sau cuc sn, v mc nhng b qun o t ti; trn ngi hn cng trang im nhiu gai - nhng ta chng h thy c ly mt a hoa hng. Hn cn cha hc bit c ting ci v v p. V mt r bun ru, tay th sn va tr v t khu rng tri thc. Hn t cuc chin tr v vi nhng con d th: nhng s nghim trang tr tr ca hn hy cn bc l mt con d th - mt con d th cha b ch phc. Hn vn ng nh mt con h sp nhy chm ln, song ta khng a nhng linh hn cng thng nh linh hn hn. Hi cc bn, cc bn s bo ta rng khng nn tranh lun v s thch v mu sc. Nhng c cuc i l trng chin u xoay quanh nhng s thch cng nhng mu sc. S thch va l qu cn, va l chic cn; v khn thay cho tt c sinh vt no mun sng m khng c s tranh u v nhng qu cn, chic cn cng ngi s dng cn! Con ngi cao nh chn ngn tnh cao nh ca mnh, lc by gi hn s bt u p ra; ch khi ta mi c th thng thc ni hn v thy hn l ngon lnh khoi khu. V ch khi no quay mt khi chnh mnh, hn mi vt qua c chic bng ca mnh, tht vy, khi hn mi nhy vo mt tri ca mnh. 121

K kh hnh ca tinh thn ngi trong bng mt qu lu; i m hn tr thnh xanh mt, v trong khi ch i, hn gn nh cht i. Ta cn c thy trong mt hn mt v khinh th vi np nhn chn tm trn i mi. Qu tht, gi y hn ang ngh ngi, nhng ngh ngi, hn khng nm di di nh nng mt tri: Hn phi lm nh con b rng; v hnh phc ca hn phi bc ln mi t ch khng phi mi ca s khinh b mt t. Ta thch nhn thy hn ging nh mt con b rng mu trng, th ph ph, la rng trc chic cy: v li la rng phi l ting ht ca tng tt c nhng g thuc v mt t trn gian. Khun mt hn m ti; bng ti ca bn tay hn n gin trn mt. Tia nhn hn hy cn chm su trong bng ti. Chnh hnh ng ca hn hy cn l mt bng ti phng chiu trn hn: bn tay lm ti m k hnh ng[1]. Hn hy cn cha vt b c hnh ng ca mnh. Du ta yu thch ci gy b rng ca hn, nhng gi y ta cng mun nhn thy tia nhn ca thin thn. Hn cng phi hc qun i ch anh hng: ta mun hn l mt k c nng cao ch khng phi ch l mt con ngi cao nh: - kh tinh thun ca chnh hn, con ngi khng ch, phi nng hn ln cao. Hn nhip phc nhng qui vt, hn soi thu nhng n ng: nhng hn cng phi gii thot cho nhng qui vt cng nhng n ng ca hn; hn phi chuyn ha chng thnh nhng a con ca tri cao. Tri thc ca hn hy cn cha hc ci v hc c c khng ganh ght; ngn tro am m ca hn hy cn cha du xung trong v p. Thc vy, kht vng ca hn phi cm ting m chm xung khng phi trong s tha mn chn ch m l trong v p. S duyn dng l thnh phn ca s khoan th ni nhng tm hn cao i. Cnh tay l nh vt ngang u: k anh hng phi ngh ngi nh th, hn phi vt thng nh th ngay c trong s ngh ngi ca mnh. Nhng chnh bi v, i vi ngi anh hng, v p l iu kh khn nht trong tt c mi s. V p vt thot khi mi ch tn bo. y hn mt t, km mt t, cng l nhiu ri, v cng chnh l im thit yu. Hi nhng con ngi cao nh! iu kh khn nht i vi cc ngi l gi cho bp tht c dn ra yn ngh v ch c tho g yn cng. Khi quyn lc tr thnh duyn dng v i xung ci hu hnh th ta gi s i xung l v

122

p. Ta chng i hi v p ni bt c ai nhiu hn l mi, hi mi l k quyn lc: lng thin ho ca mi phi l s chin thng cui cng i vi t thn mi. Ta tin rng mi c kh nng lm tt c mi iu hung d, chnh v th ta mun iu thin cho mi. Thc ra, ta lun lun ci nhng k yu ui tng mnh l thin ho tt lnh v chng c i chn tn tt! Mi phi bt chc c hnh ca chic ct: cng ln cao, chic ct cng lun xinh p, thanh nh hn; nhng bn trong, n cng cng rn v chu ng kin tr hn. Vng, hi con ngi cao nh, mt ngy kia mi s xinh p v mi s a chic gng soi cho sc p mi soi mt vo. Lc by gi linh hn mi s rng mnh run ry v nhng kht vng linh thnh; v s c s tn sng knh ngng ngay c trong tnh hunh hoang ph phim ca mi! Bi v y l b n ca linh hn: ch khi no k anh hng la b linh hn, lc k siu-anhhng mi tin n gn n trong gic mng. Ch thch: [1] bn tay lm ti m k hnh ng: die Hand verdunkelt den Handelnden. Nietzsche chi ch vi ch Hand: bn tay v ch Handelnden (cng c ch Hand): k hnh ng.

37
Ta phng bay qu xa vo tng lai: mt cn rng mnh run s v chp ly hn ta. Khi a mt nhn chung quanh, th ka, ta ch thy thi gian l bn ng hnh c nht. Lc by gi ta bay ngc tr v cng lc cng nhanh: ta n gn cc ngi nh vy , hi nhng con ngi hin i, trong cc x s vn minh. Ln u tin, ta nhn thy cc ngi bng con mt thch ng, vi mt kht vng chn tht, thc ra, ta n vi tm lng y hoi vng. Nhng chuyn g xy n cho ta? Du rng lng c kinh hong s hi, ta phi bt ci! Mt ta cha h nhn thy ci g vn vn lm m nhiu sc mu nh th! Ta c ci, ci mi trong khi chn ta run ry v c lng ta cng run ry. Qu thc, y chnh l x ca tt c nhng bnh ng thuc mu! Ta ngh thm nh th.

123

Vi khun mt v tay chn t pht bng nm mi m mu khc bit, cc ngi ngi y trong khi ta nhn kinh ngc, hi cc ngi, nhng con ngi thi i! V chung quanh cc ngi, nm mi chic gng tng bc, bt chc tr chi mu sc ca cc ngi! Thc ra, hi con ngi thi i, cc ngi khng th mang chic mt n no tt hn khun mt ca cc ngi. Ai c th nhn ra cc ngi c ch? c bao ph bng nhng du hiu ca qu kh v c bi lem luc bng nhng du hiu mi: ngi ln trnh khi mi k on tnh kh triu trng nh th y. V ngay c khi ngi ta c th thm d k cng tim thn, cc ngi lm cho ai tin c rng cc ngi c tim thn? Cc ngi dng nh c nhi luyn bng mu sc v nhng mu giy dn li vi nhau. Mi thi i v mi dn tc u nm mt ci nhn ln ln xuyn qua nhng tm mng che cc ngi; mi phong tc v mi tn ngng u ni nng ln ln xuyn qua nhng c ch ca cc ngi. Nu ngi ta lt b nhng tm mng che, nhng khn chong, nhng sc mu cng nhng iu b c ch ca cc ngi, th ch cn li mt ci lm hong s chim chc. Thc ra, chnh ta l mt con chim hong s v mt ngy n ta nhn thy cc ngi trn trung, khng mu sc; v ta xa bay chy trn khi b xng li t nhng c ch thng yu vi ta. V ta thch chng th lm k b kh sai trong ha ngc, gia nhng bng ti ca qu kh cn hn! - Nhng dn c ha ngc cn bo mp v c thc hn l cc ngi! Vng, hi nhng con ngi thi i, chnh s chua cht trong rut ta lm ta khng th chu ng ni cc ngi du cc ngi trn trung hay c qun o! Tt c nhng g e da trong tng lai, v tt c nhng g cha h lm hong s cc con chim lc li, nhng ci quen thuc v lm an tm hn l tnh cht thc ti ca cc ngi. V cc ngi ni nh th ny: Chng ta hon ton l thc ti, v khng c c tin hay m tn, ri cc ngi vnh vo n ngc ra nh th. - Nhng hi i! Ngc cc ngi trng rng! Vng, lm sao cc ngi c th tn ngng c, khi cc ngi lam nham tp sc nh th? Cc ngi, nhng bc v ha li tt c nhng g con ngi tng tin tng. 124

Cc ngi l nhng li bc b sng ng i vi mi c tin, v cc ngi p gy xng mi t tng. Khng th tin tng : y l tn ta gi cc ngi! Hi nhng con ngi thc ti! Mi thi i ph bng ln nhau trong tinh thn cc ngi; v nhng gic mng cng nhng cuc ni chuyn tm pho ca mi thi i hy cn thc ti hn s tnh thc ca cc ngi! Cc ngi l nhng con ngi kh cn, khng sinh sn: chnh v th cc ngi thiu c tin. Nhng k no phi sng to th lun lun s c nhng gic mng tin tri cng nhng du hiu ca tinh t - v hn c c tin vo c tin! Cc ngi l nhng cnh ca h m vi nhng phu o huyt ng ch, v y l thc ti ca cc ngi : Mi s u ng b li tn hy dit. Hi i! Cc ngi ang ng trc mt ta, kh cn, ngho nn, khng sinh sn, vi nhng chic xng sn gy cm. Vi k trong bn cc ngi c l thc c tnh trng ny. H t nh: Trong khi ta ng, hn c mt v thn n ly mt ci g ca ta? Thc vy, mt ci g va to thnh mt ngi n b? Tht k l thay s ngho nn ca nhng xng sn ca ta! Nhiu con ngi thi i ni nh th. , cc ngi, nhng con ngi thi i, cc ngi lm ta bt ci! Nht l khi cc ngi ngc nhin v mnh mnh! Kh thn cho ta nu ta khng th ci ln v s ngc nhin ca cc ngi, nu ta b buc phi ung cn tt c mi s gh tm trong chn cc ngi! Nhng ta xem nh cc ngi, v ta c nhng s vic nng n hn cn phi mang vc. No c h g nu c nhng con rui hay nhng con su bu thm vo trn gnh nng ca ta! Thc vy, gnh nng ca ta s khng v th m nng thm. V hi con ngi thi i, ni mt nhc v i ca ta khng pht sinh t cc ngi. Hi i! Gi y u l ni ta s leo ln na vi ci lng kht vng min man? T trn nh cao ca mi ngn ni, ta a mt di tm nhng t quc, nhng vng t qu hng, nhng vng Qu Cha v nhng vng t M. Nhng ta khng tm thy qu hng bt c ni no: ta lang thang phiu bt qua mi th; ta l mt khi hnh trc mi cnh cng; nhng con ngi thi i m va mi y lng ta hng 125

n, by gi i vi ta li l nhng k l lm ta ph ci; ta b trc xut khi mi vng qu cha v t m, ta b ui khi mi qu hng. V vy, ta ch cn yu thng x s ca nhng a con ta , hi o xa l gia lng bin tuyt m khi sng: y chnh l min t ta ang dong bum tm kim. Ta mun, nh cc con ta, chuc li ti lm con ca cha ng ta: ta mun cu chuc hin ti ny bng ton th tng lai!

38
Hm qua lc trng va ln, ta tng trng mun sinh h mt mt tri: trng nm sng st cui chn tri, nng nhc, trn y. Nhng trng di gt ta vi s hoi thai ; v ta sn sng tin vo ngi n ng trong mt trng hn l tin vo ngi n b. C nhin, c g n ng nht nht sng v ban m cng c rt t cht n ng. Qu vy, hn lt qua nhng mi nh vi tm hn trn ngp lo lng. Bi v g thy tu trong mt trng y lng trn y dm ng, ganh t; hn thm mun mt t cng tt c hoan lc ca nhng k yu nhau. Khng, ta khng yu hn, con mo qu qui trn nhng mi nh; tt c nhng k no b lt chung quanh nhng ca s m h, ta u kinh tm chng. y tn m, lng l, hn lt qua nhng tm thm sao cm nhp nhnh: nhng ta th ght tt c nhng bc chn ai bc qu nh nhng khng lm cho nhng inh thc nga ku vang. Mi bc chn ca mt con ngi trung hu chn cht u vang ln ting ni; nhng con mo th lt qua ln lt khng ting ng. Hy nhn kia, mt trng tin n mt cch bt chnh nh mt con mo. Ta xin tng cc ngi n d ny, hi cc ngi gi o c nhiu tnh cm, cc ngi, nhng k i tm tri thc thun ty! Ta gi cc ngi l nhng k dm ng! Cc ngi cng yu thng tri t cng nhng g thuc v mt t: ta on ng lm m! -

126

Nhng trong tnh yu ca cc ngi, cn c s h thn v thc bt n, - cc ngi ging nh mt trng. Ngi ta thuyt phc tinh thn cc ngi khinh b tt c nhng g thuc v mt t, nhng ngi ta khng thuyt phc ni rut r tng ph cc ngi: th m, rut r tng ph h chng l ci g mnh m nht ni cc ngi sao? Gi y, tinh thn cc ngi xu h v phi vng li rut r tng ph v tinh thn i theo nhng con ng ln lt, gi tr thot khi s xu h ca mnh. Tinh thn gi tr la phnh ca cc ngi t nh mnh nh th ny: L tng cao i nht i vi ta l nhn cuc i m khng ny sinh lng thm kht v khng l li thm thung nh mt con ch i. Sung sng trong s chim ngng, vi ch cht, lng khng tham lam thm mun ch k, - lnh lng v ton thn th ph mu tro lnh cy kh, nhng i mt th say ngp nh trng. iu ta a thch nht l - k b quyn r t d hoc chnh mnh nh th - yu thng tri t nh mt trng yu thng tri t v ch chm n v p n bng i mt. V y l iu ta gi l tri thc trinh tuyn v vn s: ch i hi cc s vt c ph phc nm di trc chng, nh mt tm gng vi trm ngn con mt. ! Nhng k gi o c a cm! ! Nhng k dm ng! Cc ngi thiu s hn nhin trong dc vng: chnh v th cc ngi mi ph bng dc vng. Tht vy, cc ngi khng yu thng mt t nh nhng k sinh n, nh nhng k hoan say trong bin dch! u c s hn nhin ngy th? ni c ch mun sinh n. V k no mun sng to mt ci g vt qu mnh l k c ch thun khit nht di mt ta. u c v p? ni ta buc phi c mun vi ton th ch ca mnh; ni ta mun yu thng v tan bin cho mt hnh nh no khng ch cn thun ty l hnh nh m thi. Yu thng v tan bin: hai iu ha hp song i vi nhau t vn c. Mun yu thng, tc l cng sn sng mun s cht. Ta ni vi cc ngi nh th y, hi nhng k hn nht! Nhng gi y ci nhn ln lt a dm ca cc ngi li mun c gi l s chim ngng! V nhng g ngi ta c th chm pht vi i mt hn nht phi c gi l p! i, cc ngi, 127

nhng k lm vy bn nhng t ng cao nh nht! Nhng, hi nhng con ngi trinh khit, nhng k tri thc thun ty, y l li nguyn ra dnh cho cc ngi, cc ngi chng bao gi sinh n c, du rng cc ngi nm sng st chn tri, nng n v y n. Thc vy, ming cc ngi y nhng li l tao nh: v hi nhng k di lo kia! Cc ngi mun lm cho chng ta tin rng qu tim cc ngi trn tr lai lng hay sao? Tri li, nhng li l ca ta l nhng li l th l, b khinh b, b vn vo bt thnh hnh th, v ta sn lng nht ly nhng g ri rt xung t trong nhng ba tic ca cc ngi. Chng ta ni ln s tht vi nhng k gi o c. , thc th, vi nhng xng c, nhng v s v nhng chic l gai nhn ca ta, ta c th chch m vo mi cc ngi, hi nhng k gi o c! Khng kh bao gi cng b nhim c thi tha chung quanh cc ngi v nhng ba tic ca cc ngi: bi v nhng t tng dm ng, nhng s di tr cng nhng giu gim b mt ca cc ngi u bay y trong khng kh. Vy, trc ht, cc ngi hy dm tin vo chnh mnh, - vo chnh mnh, v vo nhng rut r tng ph ca mnh! K no khng tin vo chnh mnh th lun lun di tr. Cc ngi ln trn chnh mnh ng sau mt n ca mt Thng , cc ngi, nhng k thun ty! Con su khng khip ang ng nguy b lt ca cc ngi n np di mt n ca mt Thng . Tht vy, cc ngi lm thnh o mng vi s chim ngng ca cc ngi! Xa kia, chnh Zarathustra cng b la bp v nhng lt v thn thnh ca cc ngi; hn khng on ra con rn no cun trn lc nhc trong lp da . Hi nhng k i tm tri thc thun ty! Trc kia ta tng nhn thy linh hn linh thnh trong nhng tr chi ca cc ngi! Trc kia, ta tng rng chng c ngh thut no cao siu hn nhng tr gi ngy ca cc ngi! Khong cch ngn chia ta vi cc ngi che giu nhng nh bn ca loi rn cc ngi cng nhng mi hi thi, ln s gio quyt ca mt con thn ln quanh qut b tm khoi lc ni y. Nhng ta tin n gn cc ngi: lc by gi nh sng bng ln, - v gi y nh sng cng 128

bng ln cho cc ngi na, - nhng tnh yu dnh cho mt trng tn li. Hy nhn mt trng ka! Mt trng ang l lng trn cao, kinh ngc v xanh xao - trc nh sng rng ng! Bi v rng ng nng m dng ln, - tnh yu tri t ca rng ng ang tin n gn! Mi tnh yu ca mt tri u ngy th v ti v l kht vng ca k sng to. Hy nhn xem: rng ng lt ti, nn nao cung qut bi hi trn mt bin! Cc ngi chng cm thy cn kht cng hi th nng m trong tnh yu ca rng ng sao? Rng ng mun b ly bin khi, mun ung nhng chiu su thm thm ca bin c cho trn ngp tn nhng chiu cao ca mnh, v dc vng ca bin dng tro ln vi trm ngn i v nhp nh. Bi v bin c mun c gh hn, mun c b ly bi cn kht nng chy ca mt tri; bin mun tr thnh khng kh v chiu cao v con ng mn nh sng v tr thnh chnh nh sng! Thc vy, ging nh mt tri, ta yu thng cuc i cng tt c nhng bin su. V i vi ta , Tri thc ti thng chnh l iu ny: tt c nhng g su thm phi leo ln ti nh cao ca ta!

39
Lc ta ang nm ng, th c mt con cu n gm vng hoa trng xun trn u ta; trong khi gm n, cu n be be: Zarathustra khng cn l mt hc gi na. Sau con cu b i vi b dng vnh vang kiu hnh. Mt a tr thut li cho ta nghe cu chuyn ny. Ta thch nm di ni no c nhng a tr chi a, nm di theo bc tng nt ru phong, gia nhng cy tho nhi v cy anh tc mu . Ta hy cn l mt hc gi i vi cc a b th ngy v c i vi nhng cy tho nhi v cy anh tc mu . Chng hon ton hn nhin v ti ngay c trong s hung tn ca mnh. Nhng ta khng cn l mt hc gi i vi nhng con cu. y l s phn ca ta - xin chc phc cho s phn !

129

Bi v, y l s tht: ta ri khi cn nh nhng hc gi v ng p ca li sau lng ta. Linh hn kht khao ca ta ngi chung bn vi bn chng qu lu, ta khng nh bn chng, c hun luyn theo ui tri thc nh p v nhng ht h o. Ta yu mn t do v kh tri trn mt t ti mt phiu diu; ta thch c nm ng yn trn nhng tm da b cn hn l ng trn nhng l mo tn vinh cng nhng phm gi ng tn knh ca chng. Ta qu nng nn v b thiu hy chy bng v nhng t tng ca chnh mnh: chng thng lm ta ht mt c hi th. Lc , ta phi bc ra ngoi bu tri cao rng khong khot, xa nhng cn phng cha y bi bm. Nhng ri c bn chng cng ngi mt m di bng cy ti mt: khp ni, bn chng ch mun lm nhng khn gi v bn chng cn trng khng n ngi trn nhng bc thang b mt tri hun nng. Nh k ng dng li trn ng ph, h hc ming ngm nhn nhng khch b hnh qua li , bn chng cng h hc ming ch i v nhn nhng t tng ca ngi khc. Nu ta chm tay n bn chng th vt ci, du tri vi chng, chng thot ra mt m bi bm chung quanh, ging nh nhng bao ng bt; nhng ai m cn on rng bi m ca bn chng l n t ht ging v s vinh quang vng ng ca nhng cnh ng ma H? Khi chng tng mnh l k Tr hu Hin minh th nhng li chm chc ti tin, nhng chn l b nh ca chng lm ta rng mnh n lnh: Tr hu Hin minh ca bn chng thng mang mi v ca m ly hi thi! V thc vy, ta tng nghe ting ch nhi ku go m ti trong nhng li l bn chng! Bn chng rt kho lo v c nhng ngn tay xo diu: s n gin chn cht ca ta no c ng g bn cnh s phc tp ca chng! Nhng ngn tay xo diu ca bn chng mun xuyn qua, an kt, thu dt: chng an nhng i tt di cho tinh thn nh th ! Bn chng ng l nhng chuyn ng tuyt ho ca qu lc: min l ngi ta ln dy ct bn chng cho chc! Lc by gi , chng s ch gi khng nhm ln v ng thi pht ra mt ting tch tc y khim tn. Chng lm vic, ging nh nhng my xay v nhng chy gi: ch cn vt ht ging la m vo ! Chng s bit lm th no nghin nt v bin n thnh mt th bi trng! 130

Nhng ngn tay canh chng v nghi k i vi nhng ngn tay xo diu nht. Sn c t by ra s tinh qui nh nhen, bn chng rnh d nhng k mang kin thc khp khing, - bn chng rnh d nh nhng con nhn. Ta lun nhn thy bn chng cn trng ch ha thuc c ca mnh; v bao gi bn chng cng mang gng bng thy tinh che cc ngn tay khi ch ha. Bn chng cng bit chi vi nhng con xc xc gian ln ; ta nhn thy bn chng nng nhit chi a n c m hi. Chng ta xa l ln nhau v nhng c hnh ca chng cn lm ta kinh tm hn l nhng s gi ngy cng nhng con xc xc gian ln ca chng. V khi no sng vi chng , ta lun lun bn trn bn chng. Chnh v th , bn chng mi th ght ta. Chng chng mun nghe ai bo rng c k bc i trn u bn chng; v th bn chng tch t y nhng g, t cng rc ri d bn gia ta v nh u bn chng. Nh th bn chng dp tt c ting bc chn ta; v cho n by gi, chnh nhng k hc gi nht l nhng k t nghe ni v ta nht. Bn chng t xen vo gia bn chng v ta tt c nhng s yu ui, tt c nhng li lm ca con ngi: - trong ngi nh ca bn chng, bn chng gi l mt trn nh i. Nhng, mc tt c, ta vn bc i trn u bn chng vi nhng t tng ca ta. Ngay c khi mun bc i trn nhng li lm ca ring ta, ta cng s cn bc i bn trn v trn u bn chng. Bi v loi ngi chng bao gi bnh ng vi nhau; s cng chnh dy nh th. V iu ta c mun, bn chng khng c quyn c mun!

40
T khi hiu bit r rng hn v thn xc, th tinh thn i vi ta ch l tinh thn trong mt gii hn no ; v tt c nhng g thng tn, bt hoi u ch l n d biu tng.[1]

131

Zarathustra bo vi mt trong nhng mn ca hn. Ngi mn tr li: - Trc y, con nghe thy ni nh th; v thy cng ni thm: Nhng m cc thi s ni di qu nhiu. Vy ti sao thy li bo rng cc thi s ni di qu nhiu? Ti sao? Zarathustra p. Mi hi ti sao ? Ta khng phi thuc dng nhng k m ngi ta c quyn cht vn v ci ti sao ca h. Kinh nghim ta sng l thuc v ngy hm qua sao? T lu ri, ta th thch l l ca nhng kin ca ta. Ta h chng bt buc phi lm mt chic thng k c c th gi li nhng l l cng ta? Ta phi vt v kh nhc lm gi gn nhng kin ca ta; v nhiu con chim v cnh xa bay. Ta cng gp trong chung b cu ta mt con th khng thuc chung ta, mt con th xa l; con th run ry khi ta chm tay vo thn n. Vy th, ngy n, Zarathustra bo mi th no? Hn bo rng cc thi s ni di qu nhiu? Nhng cn Zarathustra, chnh hn cng l mt thi s. Mi tin rng hn ni ln s tht v chuyn y? Ti sao mi li tin nh th? Ngi mn tr li: Con tin vo Zarathustra. Song Zarathustra lc u mm ci. Hn bo: c tin khng lm ta c lc phc, nht l c tin vo chnh ta. Nhng gi th c mt k no bo mt cch ng n rng cc thi s ni di qu nhiu, th k c l: chng ta ni di qu nhiu. Chng ta cng bit qu t v chng ta l nhng hc sinh ti; v vy chng ta bt buc phi ni di. K no trong s cc thi s nh chng ta, li khng pha gi ru mnh? Nhiu s pha trn nhim c c thc hin trong cc hm ru ca chng ta, bit bao s vic khng th din t thnh li c thnh tu trong cc hm ! Bi v bit qu t, nn chng ta ht lng yu thng tru mn nhng k ngho hn, nht l khi nhng k li l ph n! Chng ta cn thm thung c nhng g c cc b gi k cho nhau nghe khi chiu xung. y l ci chng ta gi l Ngi n b Mun thu trong tm hn chng ta. V lm nh th c mt con ng b mt ring bit dn n tri thc, mt con ng cm i vi 132

k hc c mt vi iu g , chng ta tin vo dn chng, tin vo iu m chng ta gi l s khn ngoan bnh dn ca h. Th m, tt c mi thi s u tin rng k no nm di trn c xanh hay trn mt trin i hoang vng c liu vnh tai nghe ngng, th s lnh hi c mt vi iu giao ng k b no gia tri v t. Khi thy ci lng tun tro nhng cm xc du dng, cc thi s lun tin rng y chnh l thin nhin ang yu m si m h: Thin nhin kiu dim ln lt lt n th thm vo tai h nhng b mt cng nhng li tng bc vut ve tru mn; ri cc thi s hunh hoang khoc lc v nhng iu trc mt tt c loi ngi! Hi i! C qu nhiu iu giao ng gia tri v t m cc thi s l nhng k c nht phi m mng n! Nht l nhng iu bn trn bu tri: bi v tt c nhng thn linh u l nhng biu trng v nhng li di quanh di qut ca thi s. Thc ra, chng ta lun b li ko ln cao - nht l ln n nhng min my bay: y chnh l ch chng ta t nhng a con hoang tp sc ca chng ta v chng ta gi l cc Thn linh v cc Siu nhn. Bi v tt c nhng Thn linh cng Siu nhn nh nhng ng trn nhng chic gh nh th! ! Ta qu i chn ngn tt c nhng g bt ton m li c sc mun mnh l bin c quan trng! ! Ta chn ngn qu i nhng thi s!

Khi nghe Zarathustra ni th, ngi mn ni gin, nhng vn im lng. Zarathustra cng im lng; i mt hn quay nhn vo ni tm nh ang nhn vo vng xa thm khi vi. Sau cng, Zarathustra th di v ly hi li. Hn bo: Ta l k thuc v ngy hm nay v ngy xa, nhng c mt ci g trong ta thuc v ngy mai, thuc v ngy hm sau na, mt ci g thuc v tng lai. Ta chn ngn tt c thi s, cc thi s c ln mi. Ta thy tt c bn chng u hi ht thin bc v tt c bn chng u l nhng bin c b kh cn nc. 133

T tng chng khng thm nhp su: chnh v tnh cm chng khng xung n tn nhng h min su thm. Mt t khoi lc cng mt t bun chn: y vn cn l iu tt p nht trong nhng suy nim ca bn chng. Ta thy ting n th cm ca bn chng thong hin ph o nh nhng hi th th tho v s chy trn ca nhng bng ma; t trc n gi bn chng bit c g t s nng nn gay gt m say ca cc thanh iu! Bn chng cng chng sch s i vi ta: chng quy c mi th nc lm cho mnh c v su thm. Bn chng thch xem mnh nh nhng k trung gian mi gii, nhng i vi ta, bao gi bn chng cng ch l ngi ca nhng phng sch trung dung v ca nhng bin php na vi, nhng k pha trn tha hip nh bn. Than i! Ta nm li xung bin chng bt c ngon, nhng bao gi ta cng ch ko ln c u ca mt v thn linh xa c. Nh th, bin c cho k i lng mt tng rn. V bn chng dng nh cng c sinh t bin c. C nhin, ngi ta tm thy nhng ht ngc trai ni chng: li l iu lm cho chng cng ging nhng con s v cng; v thay v tm hn, ta tm thy ni chng mt t nc bt mn mn. Chng hc c ca bin c tnh hunh hoang khoc lc; bin c h chng phi l con cng vnh vo nht trong loi cng? Ngay c trc mt mt con tru xu x nht, bin cng xe ui ra ma; bin khng ngng mit mi dn tri la l bc qu t chic qut bng ren ca mnh. Con tru nhn bin gin d, linh hn n ging nh ct bin, cng ging hn vi bi rm, nhng ging nht l vi m ly. V p, bin c v s lng ly ca con cng no c quan h g vi n! y l n d biu tng ta xin trao tng cc thi s. Thc vy, tinh thn ca cc thi s l con cng vnh vo nht trong loi cng v l mt bin c hunh hoang khoc lc! 134

Tinh thn ca thi s mun c nhng khn gi: du y ch l nhng con tru! Th nhng, ta chn ngn tinh thn y ri: v ta nhn thy s n lc tinh thn y t chn ngn chnh mnh. Ta nhn thy nhng thi s ha thn v a mt nhn vo chnh bn thn mnh. Ta nhn thy nhng k kh hnh ca tinh thn tin n: bn chng xut sinh t trong m thi s. Ch thch: [1] Nietzsche m ch n cu th cht ca phn II v kch Faust ca i thi ho Goethe.

41
Trn bin - khng xa qun o Vnh Phc ca Zarathustra my - c mt hi o - ni y c mt ngn ni phun la khng ngng. Dn chng, nht l nhng m gi trong m dn chng bo rng hn o c t nh mt tng chn trc ca vo ha ngc, v con ng hp dn n cnh ca y xuyn qua gia ni la. Vo thi k , khi Zarathustra c ng trn qun o Vnh Phc, c mt chic tu n bung neo ti hi o ni la, v thy th on ln b, i sn th. Nhng vo khong gi ng, gia lc thuyn trng cng cc thy th t hp li, t nhin h nhn thy mt ngi bc i trn khng, tin li gn h, ri mt ging ni ct ln r rt tng li: n lc ri, ng lc ri! Khi chic bng n gn st bn h - chic bng lt qua rt nhanh v pha ngn ni la, nh mt bng ma, - h kinh ngc nhn ra y chnh l Zarathustra; bi v mi ngi u gp mt hn, ch tr vin thuyn trng; v h yu thng Zarathustra nh dn chng vn thng thng yu - mt tnh yu pha ln s hi ngang nhau. Vin ti cng gi la ln: Nhn ka! Zarathustra ang i xung ha ngc! Vo ng lc nhng thy th t chn n hn o phun la, thin h n i vi nhau rng Zarathustra bin u mt tm mt dng. Khi hi cc bn ca hn, th nhng k y u thut li rng Zarathustra ang m xung tu b i m khng h mi cho bit mnh mun i u. 135

Nh th, mi ngi u sinh lng lo lng; sau ba ngy lo lng, li thm cu chuyn ca nhng thy th, - dn chng u bo rng qu d bt Zarathustra mang i. C nhin, m mn ca Zarathustra ch bun ci v nhng li n i , mt ngi trong bn cn bo: Ti tin ng hn l Zarathustra bt qu d mang i. Nhng, t thm tm, tt c m mn u lo lng v nn nao; v th h vui mng khn xit khi vo ngy th nm, Zarathustra li ti hin gia bn h. V y l cu chuyn v cuc m lun gia Zarathustra vi con ha ngao a ngc. Zarathustra ln ting:

Tri t c mt lp da; v lp da y mang nhng chng bnh. Mt trong nhng chng bnh , chng hn, c gi l: con ngi. Mt chng bnh khc c gi l ch ngao ha ngc. Loi ngi thut li hay tin tng nhng iu di tr v con ch ngao y. Chnh v mun o su b n y, ta mi vt bin; v thc vy, ta nhn thy s tht trn trung, s tht t i chn trn n tn c. Gi y ta r chuyn c lin can ti con ha ngao v c nhng g v tt c mi con qu ni lon cng nhng con qu m khng phi ch nhng b gi hin hu mi s hi chng m thi. Hy ra khi hang su ca mi, hi ch ngao! Ta tht ln nh th. - V hy th nhn xem chiu su mi su thm ngn no, v nhng cht mi nn ma, mi rt ly t u? Mi nc ung h bin c: mui mn ca ti li khu mi chng t iu . Thc ra, i vi mt con ch nhng min su thm, mi t nui dng qu nhiu bng mt th dng cht qu cn ct. Cao tay lm, ta xem mi l k c ti ni bng bng ca mt t, v mi khi nghe nhng con qu ca s ni lon v v dng ni nng vi nhau, ta lun thy chng ging ht vi mi, vi cht mui mn, vi nhng s gi tr v hi ht thin bc ca mi. Bn mi bit cch tru tro v rc tro lm m ti mt! Bn mi l nhng k khoe khoang khoc lc nht trn th gii v bn mi bit rnh r ngh thut lm bn ly si bt si ln. Ni no c mt bn mi, th lun lun c bn nh cng nhiu s vt kh xp ht nc, vi nhiu l hng, p cht vo nhau, - chnh nhng s vt c mun t do. 136

T do! l ting m bn mi thch tru rng ln nht: nhng ta khng cn tin vo nhng bin c v i bt lun lc no c nhng ting tru tro vi khi m vy quanh. V ta van mi hy tin ta, hi ting n o khng khip ca ha ngc! Nhng bin c v i nht u bt thn xy n khng phi trong nhng lc m no ng nht m l gia nhng gi pht im lng nht. Th gii khng xoay vn chung quanh nhng k pht minh ra nhng ting n o mi, nhng xoay vn chung quanh nhng k pht minh ra nhng gi tr mi; th gii xoay vn im lng v thanh. V mi phi th nhn iu ny: mt khi ting n o huyn no cng khi m ca mi tan bin mt, th lun lun ngi ta nhn ra rng chng c iu g quan trng c tu thnh. No c quan h g nu mt thnh ph b bin thnh xc cht kh v mt pho tng ln knh chng gng trong bn ly! Ta xin ni thm li ny i vi nhng k ph cc pho tng: qu tht chng cn g in r hn l vt mui xung bin v x vt nhng pho tng xung snh ly. Pho tng nm im trong snh ly ca lng khinh b ni cc ngi; nhng l lut ca pho tng mun rng n s ti sinh t s khinh b ca cc ngi, ti sinh li sng ng v xinh p hn! Gi y pho tng ng thng dy vi nhng ng nt linh thnh quyn r hn nh ni thng kh din t trong chng, v tht vy, pho tng li cn cm n cc ngi v lt n, cc ngi, nhng k lt nho cc pho tng! Nhng y l li khuyn ta dnh cho cc ng vua, cc Gio hi v tt c nhng g b suy yu v tui tc v c hnh, - cc ngi hy cho b lt , ct cc ngi tr li vi i sng v c hnh tr v vi cc ngi! Ta ni nh th trc mt con ha ngao: lc by gi n lm bm ngt li ta v hi: Gio hi? Gio hi l ci g th? Ta p: Gio hi ? y l mt th quc gia gi tr nht. Nhng hy cm mm mi li, hi con ch gi o c, mi bit r chng loi ca mi hn ai c m! Quc gia l mt con ch gi o c cng nh chnh bn thn mi; cng nh mi, n thch ni bng khi m cng nhng ting tru tro, lm cho thin h tin rng li ni ca n xut pht t rut r tng ph ca s vt, y ht nh mi. 137

Bi v quc gia tuyt i mun mnh l con th quan trng nht trn mt t, v dn chng tin nh vy. Ta va ni th xong th con ha ngao lng ln ln nh in cung v ganh t. N ht ln: Sao? Con vt quan trng nht trn mt t ? V dn chng tin th tht sao? T c hng ha ngao, bn phun ra v khi hi nc cng m thanh khng khip n ni ta tng u n sp cht ngt v gin d v ganh tc mt. Sau cng, con ha ngao du li, hi th hn hn ca n chm dn; nhng khi n va im ting, ta mm ci bo n: Hi ch ngao ha ngc, mi ni gin ri: th l ta c l hn mi nh! V ta tip tc c l thm, hy cho ta ni mi nghe v mt con ha ngao khc: con ha ngao thc s ni t tri tim ca qu t. Hi th ca n l mt cn ma vng: qu tim n mun nh th. Tro tn v khi m v nc ming nng st: no c quan h g i vi n? Ting ci bay ln chung quanh n nh mt m my y mu sc, n chng bn tm g n nhng ting ku la, nhng ting khc nh v nhng cn si bng ca mi. Tuy nhin, ting ci cng vng qu n ly t tri tim qu t; bi v mi nn bit r iu ny: tri tim qu t th bng vng! Khi nghe dt nhng li trn, con ha ngao khng th no tip tc nghe ta ni thm c na. Xu h, n cp ui li v sa bng ging thn thng ri lt mt vo hang.

Zarathustra thut chuyn li nh th. Nhng m mn ca hn nghe cu chuyn mt cch nghnh ngng v h qu nn nng ni cho Zarathustra nghe v m thy th, cc con th v ngi n ng bay trn khng.

Ta phi ngh g v chuyn y? Zarathustra bo. Ta l mt bng ma chng? Chc hn y l chic bng ca ta. Cc ngi tng nghe ni n K lang thang phiu bt v Chic bng ca y?[1] C mt iu chc chn: ta phi canh chng ci bng mt cch nghim khc hn, bng khng cui cng n s ph hng thanh danh ta. 138

Ri, mt ln na, Zarathustra li lc lc ci u, kinh ngc: Ta phi ngh g v chuyn y? Hn lp li. Ti sao bng ma li ku ln: n lc ri! ng lc ri? ng lc cho ci g? Ch thch: [1] K lang thang phiu bt v Chic bng, cng l tn mt tc phm ca Nietzsche (1880).

42
...Ta nhn thy mt ni su mun mnh mng lan ph khp loi ngi. Nhng ngi thin ho nht cng chn ngn cng vic mnh. Mt hc thuyt c truyn b, li ko theo mt nim tin: Mi s u trng rng, mi s u bnh ng nh nhau, mi s u hon tt c ri! V t mi ngn i m vng li hi thanh: Mi s u trng rng, mi s u bnh ng nh nhau, mi s u hon tt c ri! Chng ta qu c gt hi: nhng ti sao nhng hoa tri ca chng ta u b thi nhn v ha nu? m va qua, ci g ri t mt trng xu xa kia xung? Mi cng vic u l v b, ru chng ta tr thnh thuc c, con mt hung c lm kh chy nhng cnh ng cng tri tim chng ta. Tt c chng ta u b kh chy; v nu la ri xung, chng ta s bin thnh tro than, chng ta chn ngn c la na. Tt c mi sui ngun u kh cn i vi chng ta v bin khi rt xung. Ton th mt t u li trt di chn nhng h thm khng chu nut chng chng ta vo. Hi i! Cn tm u ra mt i dng ni ta c th trm mnh? Li than vn ca chng ta vang di nh th, bn trn nhng m ly cn ct. Thc ra, chng ta qu chn ngn mi mt ngay c i vi ci cht. Gi y chng ta tip tc tnh thc v sng st - trong nhng ngi nh m! 139

Mt ln n, Zarathustra nghe mt vin bc s ni th;[1] li tin tri ca ng ta i thng vo tim v chuyn ha tim hn. Hn bc i lang thang bun b, chn ngn; v hn tr nn ging ht nh nhng k m vin bc s tin tri ni n. Hn bo vi cc mn : Tht vy, chng bao lu na, chng ta s bc vo mt bui hong hn dng dc. Hi i! Lm th no cu vt nh sng ca ta? Lm th no nh sng ta ng b ngt th trong ni bun su rng ln ? nh sng y phi l nh sng soi chiu nhng th gii diu vi, nhng m ti xa vi nht trong tng lai! Vi lng phin no u su nh th, Zarathustra c lang thang y ; sut ba ngy, hn chng n ung cng chng ng ngh v mt hn ting ni. Sau cng, Zarathustra ri vo mt gic ng mit mi. Cc mn ngi vy quanh canh gic tht lu; h lo lng ch i Zarathustra tnh gic, bt u m ming ni li v c cha khi ni bun. V y l bi thuyt php ca Zarathustra khi hn thc tnh; tuy nhin, ging ni ca hn n vi m mn nh n t mt ni xa xi vi vi:

Hi cc bn, hy lng nghe gic mng m ta thy v gip ta on ra ngha. Gic mng vn cn l mt n ng i vi ta; ngha n c giu kn trong bn thn; b giam cm nh th, ngha y hy cn cha tung cnh bay ln tha thu bn trn gic mng. Ta khc t ton th s sng, l iu ta mng thy. Ta tr thnh mt k canh thc v gc dan cho cc ngi m, trn ngn ni c liu ca lu i T dit. Trn ni y chnh l ni ta canh gi nhng quan ti ca T dit: nhng khung vm m mc ngt ngt y ry nhng ca chin thng nh th. Xuyn qua nhng quan ti bng thy tinh, i sng chin bi a mt ngm nhn ta. Ta ht th mi v nhng vnh cu bi bm, linh hn ta nm , ngp th, ph y bi. Ni y, ai l k c th thng hi thong kh cho tm hn mnh? m ti lun lun trong sng chung quanh ta, ni c n ngi co rm thu hnh cnh m ti; v mt ngi bn ng hnh th ba l s im lng cht chc, ngt qung bi nhng ting kh kh, ngi bn t mt nht trong s cc bn ca ta. Ta c mang theo nhng chic cha kha, nhng chic cha kha hoen r nht; v ta bit dng chng m nhng cnh ca ct kt n o nht. 140

Ging ting ku khn khn v hung d ca mt con qu, nhng m thanh la chy khp hnh lang, khi nhng cnh ca c m ra: con chim y bung ra nhng ting ku kinh tm, n khng mun b nh thc dy. Nhng iu cn kinh hong hn na, lm tim ta co tht li nhiu hn, l khi mi s im ting, s im lng tr v ng tr v ta ngi mt mnh trong s im lng hung him xo quyt . Thi gian c tri qua, c b lt qua nh th, nu cn c th ni n thi gian - lm sao ta bit c! Nhng ri sau cng xy ra iu lm ta git mnh tnh dy. Ba ln, c nhng ting p ca nh ting sm st, nhng khung vm vang di la rng ln ba ln lin tip: lc by gi ta tin v pha ca. Ta ku ln: Alpa![2] Ai mang tro tn hn v ni cao? Alpa! Alpa! Ai mang tro tn ca hn v ni cao? Ta t c ngi n trn cha kha, ta c gng nhc cnh ca ln, thn xc ta b kit lc. Nhng cnh ca chng x xch c ly mt phn. Ri mt trn cung phong gm tht bt tung hai cnh ca ra: trn cung phong rt ln lng ln, ku la, xuyn thu, nm cho ta mt c quan ti en: V gia nhng ting gm g, rt gi, nhng ting ku tht lanh lnh, c quan ti v nt, phun ma ra hng vn chui ci gin gi. Ta nhn thy hng vn khun mt tr con, thin thn, c mo, ngi in cng nhng con bm ln bng nhng a b nhn mt ci ct, ch giu, nguyn ra ta. Ta v cng hi s; ta ng b ra sau v ku la kinh hong nh cha tng bao gi ku la nh th. Nhng ting ku ca ta lm ta vt thc gic. V ta hi tnh li.

Zarathustra thut li gic mng nh th, ri im lng: v hn hy cn cha thu r ngha gic mng ca mnh. Nhng ngi mn c hn thng yu nht ng ngay dy, nm ly bn tay Zarathustra, v bo: Hi Zarathustra! Chnh i sng ca thy gii thch gic mng thy thy. Chnh bn thn thy chng l ngn gi rt ln lanh lnh bt tung nhng cnh ca ca lu i T dit sao? Chnh bn thn thy chng l c quan ti cha y nhng hung bo trm mu nghn sc, 141

nhng nt nhn nh thin thn ca i sng? Thc ra, ta h trm ngn ting ci tr th, Zarathustra xng thng vo trong tt c nhng cn phng c ngi cht, ci ct tt c nhng k canh m, tt c nhng k gc dan cho nhng ngi m, tt c nhng k lm n o no ng vi nhng chic cha kha bun ru m m . Thy lm bn h s hi n ng nho bng ting ci ca thy; v s thc dy chng t quyn lc ca thy i vi h. Ngay c khi bui hong hn dng dc l th v ni chn ngn mi mt cht ngi xy n, thy, k bin minh cho i sng, thy cng s khng bin mt khi bu tri ca mnh. Thy lm cho chng con nhn thy c nhng ngi sao mi, nhng v lng ly tinh khi ca m ti. Thc ra, thy dn tri ting ci bn trn chng con nh mt mi lu mun sc. K t nay, nhng ting ci tr th s lun lun tun tro t nhng c quan ti; mt cn gi mnh s mi ni ln lay ng nhng ni chn ngn mi mt cht ngi. i vi chng con, thy chnh l k bo m v k tin tri cho hin tng . Thc ra, thy m n iu ny: thy m n cc th ch ca thy: y l gic mng nng n nht ca thy. Nhng cng y nh thy thc gic khi h v hi tnh tr v li vi mnh, h cng s thc tnh khi h - v s n cng thy! Ngi mn ni nh th, v cc bn ng mn ca anh ta chen chc chung quanh Zarathustra, a tay nm ly tay hn, h mun thuyt phc hn ri khi ging, ri khi ni bun tr v li vi h. Song Zarathustra vn ngi thng trn ging, i mt lc loi xa l. Nh mt k va tr v nh sau mt chuyn i xa lu ngy, hn nhn cc mn v chm ch quan st gng mt h, hn vn cha nhn ra c khun mt ca m mn . Nhng khi cc mn nng hn ng ln, ng thng trn hai chn, th t nhin mc quang ca Zarathustra thay i hn, hn hiu r tt c nhng g xy ra, hn a tay vut ru v bo bng mt ging rn rng y kh lc: Thi! Chuyn c lc ring ca n, hi cc mn , by gi hy lm sao cho thy tr chng ta c c mt ba n ngon lnh, v gp gp! Ta mun n chuc li nhng gic mng g ca mnh bng cch y! V hy vin bc s tin tri n ung cnh ta: thc vy, ta s ch cho lo mt bin c m lo 142

c th n trm mnh vo ! Zarathustra ni nh th. Nhng sau , hn m m nhn tht su vo mt ngi mn gii thch cho hn nghe v gic mng, ri hn chm ri lc u. Ch thch: [1] vin bc s tin tri y l hnh nh ca trit gia c Arthur Schopenhauer (1788-1860), y s xut hin tr li Phn th t. [2] Alpa - t c ca ch Alp (ging elfe trong ting Php) ch mt cnh tng ng s trong cc gic m.

43
Mt ngy kia, khi Zarathustra bng qua chic cu ln th nhng ngi tn tt, nhng k n xin a n vy quanh hn v mt ngi g ni vi Zarathustra nh th ny: Ny, hy nhn kia, Zarathustra! C m dn chng cng hc hi c t nhng li thuyt php ngi rao ging. Nhng mun h tin ngi trn vn, th qu l cn thiu mt ci g: l trc ht ngi phi hon ci chng ti, nhng k tn tt! y, ngi ang c mt s tuyn la tt p ngay trc mt v thc ra, y l mt c hi rt d nm ly. Ngi c th cha lnh nhng ngi ui, khin nhng ngi qu chy nhy c v ngi c th lm khuy kha cht t k ang chu ng mt gnh i qu nng. Theo ch ti ngh, y s l cch thc ch thc lm cho nhng ngi tn tt pht khi tn tm vo Zarathustra. Song Zarathustra tr li nh th ny vi k va ln ting: Nu ly i cc bu ca ngi g th ng lc ngi ta cng ly i mt tinh thn ca hn, m ng dn chng bo th. Nu tr li i mt cho k m, hn s nhn thy qu nhiu iu xu xa ti tin trn mt t, n ni hn s nguyn ra k no cha lnh mt hn. V phn k lm cho nhng ngi qu chy nhy c, y phm phi iu sai lm v i nht i vi h: va mi chy c, h lin mang nhng tt xu cao chy xa bay cng h. - y l nhng g m m ng dn chng rao ging v nhng ngi tn tt. V ti sao Zarathustra li khng hc hi t dn chng, nu dn chng hc hi t Zarathustra? K t khi sng gia loi ngi, th ta rt t quan tm n chuyn k ny thiu mt con mt, k n mt l tai, k th ba ct ht hai chn, v nhng k khc mt c li, l mi hay c u. Ta ang nhn thy v nhn thy nhng iu t hi, kinh khip v vn, n ta chng mun 143

ni g v mi s v li chng mun im lng v nhiu s: ta nhn thy nhng con ngi thiu mt tt c, ch tr h c d tha qu nhiu mt ci g, - nhng con ngi chng c g c ngoi tr mt con mt khng l v mt ci mm v i hoc mt ci bng khng l, hoc bt c mt ci g to ln ngoi kh, - ta gi h l nhng k tn tt o nghch. Khi t ni c n tr v, ln u tin bc chn qua chic cu ny, ta khng tin ni vo mt mnh, ta khng ngt nhn, chm ch nhn mi, ri sau cng ta t nh: y l mt ci tai. Mt ci tai ln bng c mt ngi. Ta nhn k hn na, v thc vy, ng sau chic tai y hy cn nhch ng mt ci g , mt ci g o , nh b mt cch ng thng, bn tin, mng manh. Ci l tai khng l y nm trn mt thn mnh khnh - thn l mt con ngi! Nhn qua knh phng i, ta c th nhn ra mt khun mt b nh y ganh t thm kht; v c mt tm linh hn b nh phng cng ln lng lng u thn. Th m m ng dn chng bo cho ta bit rng ci l tai y chng nhng ch l mt con ngi m cn l mt v nhn, mt thin ti. Nhng ta chng h tin vo m ng dn chng, nht l khi h ni v cc v nhn, - ta vn tin rng y chnh l mt k tn tt nghch o, k c qu t v mi th nhng li c qu nhiu v mt th. Khi Zarathustra ni th vi ngi g lng cng nhng k c ngi g lm k pht ngn v thng ngn, hn quay v m mn v bo vi s bt mn in m trong lng: Hi cc bn, tht ra, ta bc i gia loi ngi m nh bc i gia nhng mnh vn, nhng chi th ca con ngi. i vi mt ta, qu l iu khng khip v cng khi nhn thy nhng con ngi b v tan, b phn tn nh trn mt bi chin trng hay mt l st sinh. Du c chy trn t hin ti n qu kh, mt ta vn lun lun nhn thy cng mt iu: nhng mnh vn, nhng chi th, nhng s ngu nhin khng khip, - nhng chng ni no c con ngi c. Hi cc bn! Than i! i vi ta, hin ti v qu kh trn mt t u l nhng iu nht thit khng th no chu ng ni; v ta chng th sng c nu ta khng l mt k tin tri thu th thy r ci g nht nh phi xy n trong tng lai. K thu th, k c mun, k sng to, l chnh tng lai v l chic cu bc v tng lai, hi i, cng l mt k tn tt ng trn cu: Zarathustra l tt c nhng th . V cc ngi na, cc ngi thng t hi: Zarathustra l g i vi chng ta? Chng ta s gi hn nh th no? V, cng nh ta, cc ngi tr li bng nhng cu hi. Zarathustra l k ha hn hay k tu thnh? K chinh phc hay ngi k tha? Ma Thu hay

144

li cy? Mt y s hay mt ngi c cha lnh bnh? Hn l thi s hay k chn thc? K gii phng hay ngi ch ng? Ngi thin ho hay k c c? Ta bc i gia loi ngi nh bc i gia nhng mnh vn ca tng lai: tng lai m ta h thy. V tt c nhng g cu to, hnh dung, u ch nhm mc tiu quy t, hp nht li trong mt t hp duy nht tt c nhng g ang l mnh vn v n ng v ngu nhin! Lm sao ta c th chu ng ni s kin mnh l ngi cho c, nu con ngi khng ng thi l thi s, l k tin on n ng v k cu chuc s ngu nhin? Cu thot tt c nhng g tri qua, chuyn ha tt c nhng ci xy ra thnh y l ci ta c mun: ch iu ta mi gi l s cu chuc! ch - y l tn gi ca k gii phng v k mang n nim vui. y chnh l iu ta rao ging cho cc ngi, hi cc bn! Nhng cc ngi cng nn hc c iu ny: chnh t thn ch cng cn b t tng giam cm. ch l k gii phng; nhng tn ca k xing xch ngay chnh k gii phng l g? y l tn ca s nghin rng v ni u su b mt nht ca ch: y l chuyn qua. Bt lc i vi tt c nhng g c thc hin, ch l mt khn gi c c i vi tt c nhng g xy ra. ch khng th no c mun hnh ng ngc dng thi gian; ch khng th ph v thi gian v s tham mun ca thi gian: y l ni bun su c n nht ca ch. ch l k gii phng; nhng ch tr nh lm g t gii phng khi ni bun su v ch nho ngc t ca mnh? Nh vy, ch c tnh cch gii phng bin thnh k bt lng gy au kh, v ch tr th tt c nhng g c th chu ng au kh, v ch khng th tr lui li sau c. iu , vng, ch iu mi l s phc th : ni on cu ca ch i vi thi gian v Ci qua ca thi gian. Thc ra, c mt cn in cung v i trong ch chng ta; v i vi mi ngi, qu l mt li nguyn ra khi cn in cung hc hi tr thnh tinh thn. Tinh thn tr th phc hn : hi cc bn, t trc n nay, y chnh l hnh thc cao ng nht ca s suy tng con ngi; v ni no c s au kh, ni ngi ta lun lun mun c s trng pht. Trng pht, l tn m s tr th t dng gi mnh: vi mt t ng gi tr, n to nn mt thc an bnh.

145

V ni k khi tm c mun, c s au kh, bi l y khng th c mun tr lui li sau, - cho nn chnh ch cng ton th i sng phi l mt s trng pht. V m my ny k tip m my khc nng trn tinh thn: cho n khi sau cng, cn in cung rao ging rng: Mi s u tri qua, chnh v vy mi s ng tri qua. V c nh lut bo rng thi gian ngn ngu nhai nut chnh nhng a con rut tht ca mnh, nh lut y chnh l cng l: cn in cung rao ging nh th. S vt c phi tr trn mt o c da theo quyn li v s trng pht. Hi i! u l s gii thot khi dng sng ca nhng s vt v khi s trng pht, phi hin sinh? Cn in cung ni nh th. C th no c s cu ri nu c mt quyn vnh cu? Hi i! Ta khng th nng ni tng tn l Ci xy ra : v th, tt c mi hnh pht cng phi vnh cu. Cn in cung ni nh th. Chng hnh ng no c th b hy hoi: lm th no hnh ng li b tiu tr bi hnh pht cho c? iu ny, vng, chnh iu ny l iu c tnh cht vnh cu trong s trng pht gi l cuc hin sinh: cuc hin sinh ch c th vnh vin tr thnh mt chui nhng hnh ng v nhng ti li sai lm. Tr phi cui cng ch t gii phng chnh mnh, v tr phi ch tr thnh phi--ch: nhng, hi cc bn, cc bn bit r ng ngn ca cn in cung ny ri! Ta dn cc bn i xa nhng ng ngn khi ta dy cc bn rng: ch l sng to. Tt c nhng g xy ra, hon tt u l mnh vn, n ng v l s ngu nhin tn bo, - cho n khi ch sng to thm vo: Nhng, y chnh l iu ta c mun. - Mi cho n khi ch sng to thm vo: Nhng y chnh l iu ta ang c mun! y chnh l iu ta s c mun! Nhng ch y c bao gi ni th cha? V khi no n s ni? ch c tho g ra khi cn in cung ca n cha? ch tr thnh k cu chuc v k mang li nim vui cho chnh mnh cha? ch tp qun i tinh thn phc th cng tt c nhng s nghin rng gin d cha? V ai l k dy cho ch ha gii vi thi gian v mt ci g cao c tt vi hn tt c mi s ha gii? ch, tc l ch cng lc, phi c mun mt ci g cao xa hn l s ha gii, - nhng ch lm th no t n y c? Ai l k s dy cho ch c mun ngc dng thi gian? Nhng ni n y, t nhin Zarathustra ngng li, nh k ang b ni kinh hong ti thng

146

v chp. Vi i mt khip hi tht thn, hn nhn cc mn ; tia nhn hn nh mt mi tn xuyn thu nhng tng v hu ca h.[1] Nhng mt lc sau, Zarathustra li bt ci v ni tip, lng du li: Tht kh m sng gia loi ngi, bi v rt kh gi c im lng. Nht l i vi mt k ba hoa. Zarathustra ni nh th. Nhng ngi g lng nghe tt c cu chuyn, tay che ly mt; khi y nghe Zarathustra ci, y a mt nhn ln, t m, v chm ri bo: Ti sao Zarathustra li ni vi chng ta khc vi nhng g ng ta ni vi cc mn ?[2] Zarathustra p: No c g ng ngc nhin u? Vi nhng ngi g, ta c th ni bng ging iu g![3] c ri, - ngi g bo. V vi cc mn , ngi ta c th tit l nhng b mt ca tng phi. Nhng ti sao Zarathustra li ni vi cc mn khc vi nhng g Zarathustra t ni vi chnh mnh? Ch thch: [1] nhng tng v hu : Gedanken und Hintergedanken , bn Vit ng v Php ng din t gn hn bn Anh ng trc li chi ch ny. [2] Vi nhng ngi g, ta c th ni bng ging iu g, Bucklichte : ngi g; bucklicht reden : ni nghing ni nga, ni tri li. Bn Vit ng khng chuyn c li chi ch ny din t c hai ngha cng mt lc. [3] Mi mun nhn thu tt c nhng l l cng cn vn s , Grund v Hintergrund. Grund va c ngha l nn tng, va c ngha l l tnh, l l, y su, nn chng ti dng ch l l v cn .

44
Khng phi chiu cao, nhng chnh dc thm mi l iu khng khip! Dc thm ni ci nhn phng xung h thm h khng, ni bn tay vi ln v nhng nh cao. y chnh l ni qu tim xao xuyn quay cung chng mt trc ci ch lng din ca mnh. Hi i! Hi cc bn, cc bn on ra c ci ch lng din ca ta chng? Bi v, y, y l dc thm v mi nguy him ca ta: ci nhn ca ta phng o ln nh cao

147

trong khi bn tay ta mun bu vu v gi thng bng - trong nhng vc su. Con ngi chnh l ni ch ta bu cht vo, ta b buc vo con ngi bng nhng si xch, bi v ta b cun ht v vi Siu nhn; bi l y l ch m ch kia ca ta mun i n. Chnh v th ta sng ui m gia loi ngi, nh th ta khng nhn ra h; cho bn tay ta ng mt hn c tin ni ch nng ta vng vng. Ta khng bit cc ngi, hi loi ngi: s ti tm v s an i thng lun vy ph quanh ta. Ta ngi trc cnh cng, ph thn cho tt c nhng k v li v ta hi: Ai mun nh la ta? S e d cn trng u tin y cht ngi ca ta l c mnh b nh la, khi b bt buc phi nghi k phng nhng k la gt. Hi i! Nu nghi ng con ngi, th con ngi c th no lm chic neo neo tri cu ca ta li? Ta rt d b chic cu nhc bay ln cao tt tp. S e d cn trng u tin chi phi vn mnh ca ta l: phi nht thit ng e d cn trng g c. K no gia loi ngi khng mun cht kht th phi hc ung trong tt c cc th ly; k no mun cn trong sch gia loi ngi, phi hc ra mt bng nc bn. y l li ta thng t nh an i mnh: No, can m ln, hi tri tim gi ci! Mi tht bi trong mt tai ng: vy mi hy vui hng tai ng nh mt hnh phc! V y l s e d cn trng y cht ngi, s e d cn trng th hai ca ta: ta dung tha k hunh hoang khoc lc hn l k kiu hnh t ph. S hunh hoang khoc lc b xc phm h chng l m ca mi bi kch? Nhng ni no lng kiu hnh b tn thng, ni mc ln ci g cn tt p hn. Mun cuc i c p khi ta nhn, v kch i phi c din cho xut sc, mun th cn phi c nhng kch s xut thn. Ta thy tt c nhng k hunh hoang khoc lc u l nhng kch s i ti: h din xut v mun thin h a thch nhn h, - trn vn tinh thn h tp trung vo mun . H t din kch, t by t ra chnh mnh: bn cnh h, ta thch nhn cuc i, - iu cha ta khi chng bun su u ut. Chnh v th, ta dung th nhng k hunh hoang khoc lc bi h l nhng y s cho ni bun su ca ta, v v h buc cht ta vo vi con ngi nh vo mt v kch. 148

Li na: ai m o lng c tt c chiu su ca lng khim tn ni nhng con ngi hunh hoang khoc lc? Ta yu mn k hunh hoang khoc lc v ta thng hi hn v lng khim tn ca hn. Hn mun hc hi ni cc ngi tin tng vo chnh bn thn mnh; hn t nui dng bng tia nhn ca cc ngi, hn n nhn li ngi ca t bn tay ca cc ngi. Hn thch tin vo nhng s di tr ca cc ngi, ngay khi cc ngi ni di kho lo v hn: bi v tn y lng, hn th di t hi: Ta l ai? Nu c hnh chn chnh l c hnh khng t bit mnh, th k hunh hoang khoc lc ng l k khng bit n s khim tn ca mnh! y l s e d cn trng th ba y cht ngi ca ta: ta khng cho s nht nht ca cc ngi ph hng ci cnh tng khi ta nhn thy nhng k c c. Ta rt hoan h c nhn thy nhng php mu bng n do mt mt tri bc la: nhng con h, nhng cy c v nhng con rn rung chung. Ngay gia loi ngi cng c nhng sn phm ca mt tri bc la, v cng c nhng iu k tuyt ni nhng k c c. Qu tht, nh nhng k hin trit nht trong cc ngi khng hon ton hin trit theo mt ta nhn, cng th, ta tm thy s c c ca loi ngi bn di thanh danh h. V ta thng lc u t hi: ti sao cc ngi cn rung chung na th, hi nhng con rn eo chung? Thc ra, c mt tng lai, ngay c cho s c, v bui ng thin bc la nht hy cn cha c con ngi khm ph ra. C bit bao nhiu iu hm nay ngi ta gi l c c tn t nht, nhng tht ra chng ch vn vn rng chng mi hai b v ko di chng ba thng! Nhng ri mt ngy kia, nhng con rng v i hn s n vi trn gian. Bi v mun cho Siu nhn c con rng ca mnh, con Siu long xng ng vi hn, th cn phi c nhiu mt tri t la ri m khu rng hoang m t! Trc tin, nhng con mo ca cc ngi phi bin thnh nhng con h v nhng con cc mang nc c phi bin thnh nhng con c su: tay th sn thin x phi thc hin mt chuyn i sn ngon lnh. 149

Thc vy, hi nhng k cng chnh v nhng con ngi thin ho! Ni cc ngi, c nhiu s vic ng bun ci, trc ht l ni s hi ca cc ngi i vi ci m t trc ti gi c gi l qu d! Linh hn cc ngi qu xa cch vi mi s cao i hng v, n Siu nhn s lm cc ngi hong s v lng tt ca hn! V cc ngi na, nhng nh hin trit v hc gi, cc ngi s chy trn trc mt tri bc la ca Tr hu, ni m Siu nhn hn hoan tm m trn trung trong ! Cc ngi na, nhng con ngi thng ng mt ta gp thy! y l ni nghi ng ca ta i vi cc ngi v n ci thm kn ca ta: ta on rng cc ngi s xem Siu nhn ca ta l qu d! Hi i! Ta chn ngn nhng con ngi thng ng ny ri, ta mi mt vi nhng k cao thng nht trong bn h: ta ny sinh kht vng leo ln tn chiu cao ca h, leo ln cao mi, xa tt vi h, hng v Siu nhn. Ta rng mnh run ry khi nhn thy nhng k cao thng nht trong bn h trn trung: lc by gi ta mc cnh bay i ch khc, hng v nhng tng lai xa tt m khi. Hng v nhng tng lai xa tt, hng v nhng phng Nam tn cng Nam, xa vi hn bt c nh ngh s no tng m mng n: ni cc thn linh u h thn v mi th y phc trn ngi! Nhng, ta mun nhn thy cc ngi gi trang, cc ngi, hi loi ngi, hi nhng anh em v nhng k lng ging thn cn ta, ta mun nhn thy cc ngi gi trang, v trang im le lot v hunh hoang khoc lc v trang nghim ng n, hi cc ngi nhng con ngi thin ho v nhng k cng chnh! V ta cng mun ha trang mang mt n ngi gia cc ngi xt on sai lm cc ngi v t xt on sai lm chnh mnh: v y l s e d cn trng ti hu y cht ngi ca ta.

150

45
Hi cc bn, vic g xy n cho ta? Cc bn nhn thy ta b ri lon, b x y xa vi, vng phc du lng chng mun, v sn sng b i, - hi i! B i xa bit cc bn . , mt ln na Zarathustra li phi quay tr v trong ni c n, nhng ln ny con gu quay tr v hang ng m lng chng c vui! Chuyn g xy n cho ta? Ai ban cho ta lnh ? Hi i! C nng tnh nhn gin d ca ta i hi nh th, nng ng li cng ta. Ta cha tng bao gi ni tn nng cho cc bn bit sao? Hm qua, khi chiu xung, gi pht im lng nht ca ta ln ting vi ta: y chnh l tn c nng tnh nhn kinh khng ca ta. V y l nhng g xy ra, - bi v ta phi ni ht tt c cho cc bn nghe, tim cc bn ng nhn tm vi k b ra i vi v! Cc bn c bit ni kinh hong ca k thip ng? Hn rng mnh n lnh ton thn, v cm thy mt t li trt tan bay v mng m khi u. Ta ni cho cc bn iu ny bng n d: hm qua, vo gi pht im lng nht, mt t li trt di chn ta; v gic mng khi u. Chic kim ng h x dch, chic ng h ca i ta ngng p, cha bao gi ta cm nghe mt s im lng tch mch nh th chung quanh ta, n lng ta hong s. Thnh lnh, ta nghe nh c mt ging g ln ting khng li: Mi bit r iu m, Zarathustra. Khi nghe ting th tho , ta bt ku ln v kinh hong, mu dn ngc ht ln mt ta, nhng ta vn im lng. Lc by gi, ting li thong nh khng li: Mi bit r iu m, Zarathustra, nhng mi li khng ni! Sau cng, ta nh tr li, vi dng iu thch : , ta bit , nhng ta khng mun ni ra! Lc by gi, ting ni li thong nh khng li: Mi khng mun , hi Zarathustra? Tht th chng? Mi ng n trn ng sau dng iu thch y! V ta, ta bt khc nc n run ry nh mt a tr v bo: Hi i! Ta mun lm, nhng lm th no ta c th ni ra c? Hy x min cho ta vic y! y l mt vic vt qu sc ta! Lc by gi, ging vang vng khng li: S g bn thn mi, hi Zarathustra? Hy tht ra li ca mnh ri v vn tan thy! Ta tr li: Hi i! y c phi l li ca ta chng? Ta l ai? Ta ch i mt k xng ng hn na; k m ta cng khng xng c p v chnh mnh vo k y. 151

Lc by gi, ting vang vng khng li: S g bn thn mi? Mi hy cn cha khim cung, lng khim cung mang lp da cng rn nht. V ta tr li: C g m lp da ca lng khim cung ta cha tng chu ng u! Ta c ng di chn nh cao ta: chiu cao ca nhng nh cao ta cao vt ngn no? Cha tng c k no ni cho ta nghe iu y. Nhng ta bit rt r nhng thung lng ca ta. Lc by gi, ting li vng vng khng li: , hi Zarathustra, k no phi di chuyn nhng ngn ni th cng phi di chuyn nhng thung lng v nhng min su. V ta tr li: Li ca ta hy cn cha di chuyn c nhng ngn ni v nhng g ta rao ging cha n c qu tim loi ngi. Qu tht l ta n vi loi ngi, nhng ta hy cn cha n c vi h. Lc by gi, ging thoang thong khng li: Mi c bit chng? Git sng ri trn c ban m vo gi pht im lng nht. V ta tr li: Bn chng ch giu ta khi ta khm ph v bc i theo con ng ring ca mnh; thc ra, lc y chn ta run ry. V bn chng bo vi ta iu ny: Mi chng cn bit n con ng na, v by gi mi li chng bit n c chuyn bc i! Lc by gi, ting li vng vng khng li: C s g nhng li ch giu ca bn chng! Mi l k hc qun i s vng phc: gi y mi phi ban lnh ch huy. Mi h khng bit k c tt c mi ngi cn thit nht ? y l k ban lnh ch huy nhng s vic v i. Thnh tu nhng s vic v i l iu kh khn, nhng v vn kh khn hn na l ban lnh i tr nhng s vic v i. V y l li lm khng th no tha th c ca mi: mi c quyn lc, nhng mi li khng mun thng ng tr v. Ta tr li: Ta thiu ting rng ca con mnh s ra lnh. Lc by gi, ting li thoang thong bn ta nh mt ging th tho: Chnh nhng li l im lng nht mi mang li bo t. Chnh nhng t tng n nh nhng trn bc chn b cu mi iu ng th gii. , hi Zarathustra, mi phi bc i nh bng ma ca nhng g s xy n mt ngy gn y, mi s ban lnh thng tr nh th, v trong khi ban lnh thng ng, mi l k i tin phong dn o. Ta tr li: Ta xu h. Lc by gi, ging ni li vang vng khng li: Mi phi tr li lm tr th v khng xu h.

152

Mi hy cn mang gi lng kiu hnh ca tui tr trong lng, mi ch c c tui tr qu mun mng: nhng k no mun tr thnh tr th th cng phi vt thng tui tr ca mnh. V ta mc tng trm t mt hi lu vi tm thn run ry. Sau cng, ta vn lp li cu tr li u tin: Ta khng mun. Lc by gi, chung quanh ta nh bng n mt trng ci. Hi i! Chui ci y x nt lng ta v xuyn thng tim ta! V ln cui cng, ting li vang vng bn ta: , hi Zarathustra, hoa qu ca mi chn mui, nhng mi li cha chn mui cho nhng hoa qu ca mi! Vy th mt ln na mi phi quay tr vo trong ni c n, s cng rn ca mi c du dng thm na. V chung quanh ta li ni ln mt trng ci v nhng bc chn xo xc chy trn; ri th chung quanh ta l mt s im lng trng trng. Nhng lc by gi ta nm dui di trn t, m hi v ra y thn th. Gi y, cc bn nghe ht mi chuyn v cc bn bit v sao ta li phi quay tr v trong ni c n. Hi cc bn, ta chng h giu gim cc bn iu g. Nhng cc bn cng hc bit c t ming ta ai l k lng l kn o nht loi ngi - k vn hng c mun mnh l nh th! Hi cc bn, hy cn mt iu na ta mun by t cng cc bn, hy cn mt iu na ta mun ban cho cc bn. Ti sao ta khng ban n cho cc bn trc y? Ta l mt k bn xn keo kit chng? Nhng khi Zarathustra tht ra nhng li ny, ni au n t nhin v chp ly hn trc ngh rng mnh sp phi la b nhng bn b, n ni hn a ln khc nc n; v chng ai c th an i lm hn ngui khuy. Ri trong m ti, hn mt mnh b i bin bit, b li ng sau nhng bn hu.

153

PHN TH BA

46
Cc ngi nhn ln cao khi cc ngi kht vng s thng tin. Cn ta, ta ci nhn xung thp bi v ta ln n chn cao vi m tuyt. Ai trong cc ngi c th ci ngt khi c nng ln trn nhng nh cao? K no leo ln nhng ngn ni cao nht u bt ci v tt c nhng bi kch gi to hay c thc. Zarathustra, V c v Vit K LANG THANG PHIU BT m na khuya khi Zarathustra bt u ln ng trn nh ni cao ca hi o sng sm hm sau c th sang n b bn kia, y chnh l ni hn mun cp bn. y c mt hi cng thun li m nhng tu b ngoi quc thch bung neo; cc tu b ny ch nhng dn c vng o Vnh Phc mun vt bin. Th nhng, trong khi leo qua ngn ni, dc ng tm tr Zarathustra c ngh n v vn nhng chuyn l hnh c n m hn thc hin trong thi thanh xun. V bit bao l qu ni, bit bao l chm ngn cng chp nh hn vt qua. Ta l mt khch l hnh phiu bt, mt tay tro ni, Zarathustra t nh lng, ta khng thch nhng ng bng v ta thy rng ta khng th bt ng mt thi gian lu c. Bt k s mnh ta l g, bt lun nhng cuc phiu lu no ang ch i ta, ta vn lun lun thy l mt cuc l hnh, mt chuyn ng sn: rt cuc th mi ngi ch sng iu m h cu mang sn trong t thn. qua ri nhng thi ta c th ph mc s vic cho may ri, v cn c g c th xy n vi ta m li khng sn thuc v ta? N ch vic quay tr v thi, v sau cng n tr v vi ta, ci bn ng ring t ca ta cng nhng thnh phn ca chnh n m t lu ngoi quc, phn tn gia tt c nhng s vic v nhng tnh c, ngu nh. Ta cn bit mt iu ny na: gi y ta ang ng trc nh cao cui cng ca i ta, ta ang ng trc iu b tch xa khi ta trong mt khong thi gian di lu vi vi. Than i! Ta phi leo qua con ng nhiu kh him tr nht ca ta! Hi i! Ta bt u cuc l hnh c c nht ca ta! 154

Nhng bt lun k no thuc dng ging ca ta cng u khng trnh khi gi pht , gi pht ln ting bo: Ch gi y mi mi theo con ng cao nh ca mi! nh cao v h thm ha ln vo nhau! Mi ang bc i trn con ng cao i ca mi: gi y nhng g t trc n nay l mi nguy him ti hu ca mi th by gi li tr thnh ni n nu ti thng cho mi. Mi ang bc i trn con ng cao i ca mi: gi y lng can m v song ca mi l cm nhn rng ng sau mi chng cn con ng no na! Mi ang bc i trn con ng cao i ca mi: y chng ai cn ln lt theo ui mi! Chnh nhng bc chn mi xa sch con ng ng sau, bn trn con ng vit nn dng ch: Bt kh. V nu t y tr i mi khng c c chic thang no th mi phi bit leo vt ln khi u mnh: mi cn mun lm th no khc hn na, leo ln cao hn? Leo ln u mi, vt qua bn kia, bn trn ci lng ring t ca mi! Lc y iu m du nht i vi mi s tr thnh cay ng nht. K no c mi s st e d th rt li s s st e d thi qu s lm hn mang bnh. Phc thay cho nhng g lm thnh cng rn! Ta khng ca tng nhng x min trn lan b nng mt ngt. Mun thy nhiu th th phi tp a mt nhn ra ngoi mnh - s cng rn tn bo y cn thit cho tt c nhng k no leo ni. Song k no i tm tri thc vi i mt l liu h hnh th lm th no hn c th nhn c g khc hn l nhng l l cn ct? Nhng cn mi, hi Zarathustra! Mi mun nhn thu tt c nhng l l cng cn vn s:[1] vy th mi phi t vt ln chnh mnh, - vt ln cao hn, cao tt n tn ch m ngay c nhng v sao cng cn nm la bn di mi! Vng! T trn cao nhn xung chnh mnh v c nhng v sao ca mnh na: ch iu vi ta mi l nh cao , iu vi ta vn l nh cao ti hu phi vt qua! Zarathustra t nh nh th trong khi vt ni v an i lng mnh bng nhng chm ngn cng rn, bi v tim hn b tn thng tan nt hn bao gi ht. Khi hn ln n nh cao ca hi o, hn nhn thy mt bin pha bn kia tri di trc mt: lc by gi, hn ng lng yn v cm nn khng li trong mt lc lu. Nhng trn nh cao ny, m th lnh lo v trong sng v y nhng v sao nhp nhnh. Sau cng, Zarathustra bun b nh lng: Ta nhn ra s phn ca ta ri. No! Ta sn sng. Ni c n ti hu ca ta va mi khi u.

155

Hi i! Hi bin c bun thm en ngm bn di ta. , hi ni bt mn ti en khuya khot! , s mnh; , bin c! Chnh mi l ni chn ta phi hng v. Ta ang ng trc nh ni cao nht v cuc l hnh bin bit nht i ta: chnh v th ta phi i xung, i xung tht su nh ta cha bao gi ln cao nh th. Ln xung tht su trong au kh nh ta cha tng bao gi ln xung, n tn ln sng ti en su kh nht! S mnh ca ta mun nh th! c ri! Ta sn sng. Nhng ngn ni cao nht pht sinh t u? Xa kia ta hi nh th. Lc by gi, ta hc bit c rng nhng ngn ni cao nht xut sinh t bin c. n tch c ghi hn trn nhng tng v nhng chm cao ng dng. Chnh t chn thp nht l ni m ch cao nht t n nh cao ca mnh. Zarathustra ni nh th trn nh ni cao ni kh tri but lnh; nhng khi hn tin n gn bin v sau cng ch cn mnh hn ch v n chic gia nhng tng ngm l nh, hn li cm thy mt mi v con ng ca mnh v lng hn trn y kht vng hn bao gi ht. Vn s u hy cn ng yn, - hn bo. Ngay c bin c cng yn ng. Con mt k l m mng m ng ca bin c nhn v ta. Nhng hi th ca bin c th nng m, ta cm nhn c iu . V ta cng cm bit c rng bin c ang nm mng. Trong khi nm mng, bin c tr mnh ln ln trn nhng gi tng chai cng. Hy lng nghe! Hy lng nghe! Nhng hoi nim xu xa lm bin tht ra nhng li rn xit! Hoc gi l nhng im triu bt tng? Hi i! Ta su thm cng mi, hi con qui vt u ti, v ta li th ght chnh mnh v mi. Hi i! Sao tay ta li khng c sc mnh? Qu thc, ta mun gii thot mi ra khi nhng gic mng xu g! Trong khi ni nh th, Zarathustra bt ci v chnh mnh vi tc lng u hoi cay ng. Hn bo: Sao! Zarathustra! Mi li cn mun ca ht nhng li v v bin c? Hi i! Hi Zarathustra, hi thng in m y lng t i, say m tn cn? Nhng m bao gi th mi cng vn nh th : mi lun lun thn i tin n gn nhng s vt khng khip. Mi mun vut ve tt c nhng con qui vt. Mt thong hi th nng m, mt t lng mm chung quanh nhng vut sc: ch cn nh th l mi lp tc thng yu v li cun v vi mnh! Tnh yu l mi nguy him ca con ngi c n mt bng; tnh yu i vi vn s min l chng sng ng ! Tht vy, cn in cung v lng khim tn nhn nhng ca ta trong tnh

156

yu c mt v g ng bun ci! Zarathustra ni nh th v hn li bt ci mt ln na; nhng va khi y hn vt ngh n nhng bn b b b ri, v nh th phm ti vi h trong t tng, hn li vt ni gin vi chnh mnh v nhng t tng ca mnh. V lin , trong khi vn cn ci, Zarathustra li bt khc: - hn khc u hoi cay ng v gin d v hi tic trin min. Ch thch: [1] Mi mun nhn thu tt c nhng l l cng cn vn s, Grund v Hintergrund. Grund va c ngha l nn tng, va c ngha l l tnh, l l, y su, nn chng ti dng ch l l v cn .

47
1/ Trong m thy th, khi bit rng Zarathustra ang c mt trn tu - bi v cng xung tu vi hn, c mt ngi dn qun o Vnh Phc - th thin h t m ch i nn nao. Song Zarathustra im lng sut hai ngy lin, lnh lng cm nn trong ni u su, chng h p tr nhng ci nhn v nhng cu cht vn. Tuy nhin, vo bui chiu ngy th hai, Zarathustra li khai m thnh quan, lng nghe tuy vn cn im lm cm nn: bi v trn con tu n t chn vin phng i n v cn mun lt sng xa vi hn na, ngi ta c th nghe c nhiu s vic d k nguy him. M Zarathustra li l bn thn ca tt c nhng k l hnh phiu bt, nhng ngi thch sng gia lng nguy him. V ka! V mi lng tai nghe, sau cng ming li ca hn nhch ng v khi bng gi trong lng hn tan i - hn khi s ni nh th ny: Vi cc bn, l nhng k kim tm gan gc, nhng nh thm him, v tt c nhng k bng vt nhng trng khi d di di nhng cnh bum phng cng gio hot. Vi cc bn, l nhng k m m n ng, ngy ngt nh sng nht m phiu lng, nhng k tm hn mnh b cun ht v nhng ting so vi vu trong mi ln nc xoy phnh la: - Bi v cc bn khng mun s song si dy dn o bng bn tay e d s st; v bt c ni no cc bn c th c on tin tri , cc bn u ght phi a ra kt lun . Ring vi cc bn m thi, ta xin k li n ng m ta nhn thy , o tng ca con ngi c c khn cng. Va mi y, ta u su bc i trong nh hong hn nht nht, khun mt ti tm khc lit, i mi mm cht. Hn mt mt tri tt lm vi ta. 157

Mt no ng nht mc i ln, i ln mi xuyn qua nhng m l nh, mt no ng d tn v c n khng mun dung cha c cy bi rm, mt con ng ni nghin rt ln di bc chn ta thch thc. Cm lng lm l, ta bc i ln mi trn ting rt mnh giu ct ca si , bn chn ta gim nt nhng vin trn trn trt, c gng i ln, ln mi. Ln cao hn, cao hn na: - bn chn ta thch ci tinh thn sa try c mun li cun n xung min su, xung h thm, Tinh thn Tr n Nng n, con qu v k th truyn kip ca ta. Ln cao hn na, - mc d n ngi nng trn thn ta, ci tinh thn tr tr nng n, na ln tt, na chut ch, qu qut v xui khin qut qu t cng, c lin min rt ch vo tai ta, c rt mi vo no cn ta, tng git tng git, nhng t tng ch. Hi Zarathustra! N th tho tng ting vi ging iu giu ct, hi Zarathustra, vin ca tr hu hin minh! Ngi tung cao v ngn, - nhng mi vin tung ln bao gi cng phi ri rt xung! Hi Zarathustra! Vin ca Hin minh Tr hu, vin tung ln tri nm v nhng v sao! Chnh t thn ngi c ngi tung vt ln cao nh th , - nhng mi vin tung ln bao gi cng phi ri rng xung! Ngi t kt ti bn thn, ngi t nm chnh ngi: Hi Zarathustra! Ngi qung nm vin ln tht cao, nhng ri vin s rt xung u ngi! Ni nh th xong, thng ln im ting; v s im lng ca n ko di trin min n ni ta b p nng n ngp th; nh th, khi ngi ta l i bng, th tht ra ngi ta cn c n hn l khi mt mnh mt bng! Ta bc ln, bc ln mi, m mng, trm mc, - nhng mi s cng nn ta ngt th. Ta ging nh mt ngi bnh b ni au n giy v mt mi, v mt c mng li hn thc dy khi gic ng u tin. Tuy nhin, trong ta vn cn c mt ci g m ta gi l lng can m: chnh n dp tt mi chn nn r ri trong lng ta t trc n nay. Lng can m y cui cng khin ta dng chn ln ting: Hi thng ln! Ta vi mi hy sc! Ta hoc mi phi c mt ngi cht! V lng can m chnh l k st hi tuyt vi nht, - lng can m xung trn tn cng : bi v trong mi cuc tn cng u c nhng hi kn thc qun vang di. M con ngi l con vt can m nht, chnh v th n chin thng mi con vt. Trong hi kn xung trn, con ngi vt qua mi thng kh iu linh; nhng s thng kh ca con ngi l ni thng kh su thm trin min nht.

158

Lng can m cng git cht ni chong vng kinh hong bn b h thm: v u m con ngi li chng bn b h thm? Ch cn a mt nhn ng thi, h chng pht hin trng trng nhng h thm quanh mnh? Lng can m l k st hi siu tuyt; lng can m cng git lun lng xt thng ln mn. M xt thng ln mn l h thm su xa nht: cng nhn su vo s sng, con ngi cng nhn su thm vo trong thng kh. Nhng lng can m l k st hi tuyt vi, lng can m xung trn tn cng: cui cng n tiu dit c s cht, v n ln ting: Sao? Cuc sng l th sao? No! Ta hy bt u tr li! M, trong mt chm ngn nh th, c rt nhiu hi kn xung trn ro vang. K no c tai, th hy nghe ra! 2 / Dng li thi, thng ln! - ta bo. Hai ta hy u sc! Hoc ta hoc mi phi c mt ngi cht! Nhng trong hai a, ta l k mnh nht: - mi khng bit c t tng su thm nht ca ta! T tng y , mi khng th no mang vc gnh chu ni! Lc by gi xy ra chuyn lm thn th ta nh nhng hn: thng ln nhy vt khi vai ta, thng ln l lng th l! V n ngi chm hm trn mt tng trc mt ta. Nhng ngay ti ch hai chng ta dng chn, dng nh ngu nhin m c mt tr quan. Hy nhn tr quan kia, hi thng ln, - ta tip li. N c hai mt. Hai no ng giao ng gp g nhau ti y, hai no ng m t trc n gi chng h c ai i n tn cng c. Ci con ng di chy li tr li pha sau kia, n di mt mi mi thin thu; v ci con ng di phng thng ti trc, n cng l mt thin thu vnh vin khc na! Hai con ng vin tuyt y bc b nhau, va chm nhau. V chnh ni y, ti tr quan ny, l ni hai con ng giao ng. Tn ca tr quan c ghi m trn kia, l: khonh khc tu du. Nhng nu c ngi bc i theo mt trong hai con ng - i xa, xa vi mi mi, th hi thng ln, my c ngh rng hai con ng n s cn i khng, tr kh nhau mi mi chng? Thng ln th tho mt cch khinh mit: Mi ci g thng u di tr h o. Mi chn l u cong cong, ngay c thi gian cng l mt vng trn. Ta bng bng la gin: Tinh thn nng n tr n kia i! My ng nhn s vic n gin qu i nh th! Bng khng, hi thng tht chn c nhc, ta s b my ngi li y, - v my ng nn qun rng chnh ta cng my ln n nh cao ny. My hy xem xt k khonh khc tu du ny! - ta tip tc. T tr quan khonh khc hin ti, mt con ng min vin thin thu phng li li pha sau : ng sau chng ta c mt thin thu vnh

159

vin. Mi s vt bit chy h chng tng bng qua ng ? Mi s vt c th xy ra, h chng phi l tng xy ra, hon tt, tri qua thnh qu kh? V nu mi s ang hin th by gi, tng c phen hin th, th hi thng ln, my ngh sao v ci khonh khc tu du ny? C tr quan ny h chng phi tng hin th trc kia? V mi s h chng vng vn tng lin trng ip vi nhau n ni ci khonh khc tu du ny ang li ko theo sau mnh tt c nhng s vic tng lai? V nh th , li ko theo c chnh mnh? Bi v mi s vt bit chy h chng phi l ti hi i li mt ln na ci con ng vin tuyt ang phng ln kia! V ci con nhn ang chm chp b di nh trng, v ngay c nh trng ny na, v ta v ngi ang gp g nhau di tr quan ny, th tho ni v nhng s vic thin thu vnh cu, h chng phi l ht thy chng ta u tng hin th c ni y? Chng ta h chng phi quy hi v chy tr li mt ln na trn con ng trc mt ang phng ln cao, con ng vin tuyt m u kia, - h chng phi l chng ta phi vnh vin quy hi trm lun tr li? Ta ni nh th, v vi ging cng lc cng thp hn, bi l ta m ra s hi chnh t tng v nhng hu ca ta. Lc by gi, bt thnh lnh ta nghe mt con ch tru rng bn cnh hai ngi. Ta bao gi tng nghe mt con ch tru rng nh vy? Nhng tng ca ta git li, gng cng nh li. , phi ri! Khi ta cn b, vo ci tui th di xa xi: Ta tng nghe mt con ch tru rng thm thng nh th. V ta cng nhn thy con ch y, lng l dng ngc, ngng u, run ry gia m khuya thinh lng v ngn, lc m ngay c nhng con ch cng tin rng c ma qu i hoang. n ni ta cm thng con ch y. Bi v vng trng vng vc va nh ln pha trn ngi nh, trong mt ni im lng lnh tanh cht chc. Vng trng, chic a trn rng la y, dng li trn mi nh nh trn mt th ti sn xa l. y chnh l iu khin con ch kinh hong: bi v nhng con ch vn tin rng c k trm v ma qu lang thang. V khi nghe con ch tru vang tr li, th lng ta li thng cm bi ngi. Hi i! Thng ln v tr quan, con nhn v nhng ting th tho m n, tt c nhng th gi y tri dt chn no? Ta nm mng chng? Ta va thc gic? Ta t nhin thy mnh ng ch v gia nhng tng man di hoang liu, lc loi gia mu trng hoang tch. Nhng c mt ngi nm sng st kia ! V coi ka, con ch vng nhy, lng l dng ngc,

160

rn r than van; - gi y khi nhn thy ta i n, con ch r vang tr li, la go ... Ta c bao gi tng nghe mt con ch go la cu cu nh th ny cha?[1] V qu tht, ta chng bao gi thy mt cnh no tng t cnh kia. Ta thy mt g chn chin tr tui ang nm qun qui, th kh kh, thn th co qup, khun mt r ri, v mt con rn tr tr en ngm ang lng thng ngoi ming g. Ta c bao gi nhn thy xit bao gh tm kinh hong no nut trn mt khun mt ngi! C l trong lc g mc t n say ng, th con rn b ln vo trong vm hng, v c nm l trong ! Ta bn a tay li con rn ra, nhng ch lung cng! Chng th no rt con rn ra khi c hng g mc t. Lc by gi c ci g tht ln trong ci hn ta: Hy cn! Cn i! Cn cho nt u con vt! - Chnh nh vy, l ting tht ca lng ta; kinh hong, th hn, gh tm, cm thng, trn c thin c trong ta u bt ku ln trong cng mt ting tht. Hi cc bn gan l ang ng quanh ta, hi cc bn phiu lu kim tm gan d, d cc bn l ai mc lng, cc bn xung tu bng vt qua i hi cha ngi thm him vi tm bum phng cng gio hot! Cc bn, nhng k vui say n ng, cc bn hy on xem ngha n ng ta nhn thy, v hy gii thch cho ta nghe ci o tng ca con ngi ti c c! Bi v y l mt o tng v mt tin tri: - biu tng g trong quang cnh ta nhn thy? V k phi i n mt ngy no l ai ? Ai l g mc t b con rn b ln vo c hng? Ci con ngi m c hng s trn ngp nhng g ti en khng khip nht, con ngi l ai ? Lc by gi, tun theo ting ku khuyn nh ca ta, mc t n h ming cn, hn cn php mt ci! Hn nh u con rn y ra xa, - v ng vt dy. Lc by gi hn khng cn l ngi, cng chng phi l mc t trc kia, - hn bin dng ha thn, rng r ho quang. Hn ct ting ci ! Ta cha tng bao gi nghe mt con ngi ci nh hn trong ci i ny. Hi cc anh em, ta nghe mt ting ci lng lng, ting ci khng phi ca mt con ngi. V gi y, mt kht vng gm nhm hn ta, mt kht vng s khng bao gi ngui tha. Ni kht vng ting ci gm nhm hn ta: , lm sao ta cn c th cam chu sng! V lm sao ta cn c th cam chu cht i c na, by gi! Zarathustra ni nh th.

161

Ch thch: [1] Ta c bao gi tng nghe mt con ch go la cu cu nh th ny cha: ging vi mt cnh Nietzsche tng mc kch khi cn nh. Cha ng b ng ln ra cht, v Nietzsche nghe ting ch sa rn ln mi chy n v bit c ci cht ca ngi cha.

48
Mang nng nhng n ng v nhng cay ng trin min nh th trong tm hn, Zarathustra vt bin. Nhng khi cch xa qun o Vnh Phc v cc bn b bn ngy ng, hn hon ton thng vt c mi au kh: - chin thng, bc chn kin nh, hn li ngo ngh ng thng trn vn mnh mnh.[1] Chnh lc , Zarathustra mi ni nh th ny vi thc y ni khoi hot nh nhng ca hn: Mt ln na ta li tnh lng c n v ta mun th, c n vi bu tri thun khit cng bin c phng dt t do. V mt ln na, bui x tra ang vy ph quanh ta. Ln u tin, khi ta tm thy cc bn ta, cng chnh l bui x tra; khi ta gp h mt ln khc na, cng chnh l bui x tra, vo gi m mi nh sng tr nn tch mch lng l hn. Bi v nhng mu hnh phc ang l lng gia tri v t ang tm kim mt linh hn kt bng nh sng lm ni tr n. Gi y hnh phc lm cho mi nh sng thnh lng l u tch hn. Hi bui x tra ca i ta! Mt ngy n, c hnh phc ca ta na cng ln xung thung lng tm mt ni tr n: lc by gi, n tm thy nhng tm hn ci m, hiu khch y! Hi bui x tra ca i ta! c g ta b b ri ht hi c c mt iu duy nht: s vun trng sng ng nhng tng ca ta v bui bnh minh ca nhng hy vng cao vi nht! Mt ngy kia k sng to tm kim nhng bn ng hnh v nhng a con phi dng t nim hy vng ca hn. V ka, hn khng th tm thy c, nu hn khng khi u bng cch t mnh sng to ra chng. Cng th, ta ang gia cng trnh ca ta, ta ang i n vi nhng a con ta v tr v bn cnh chng: chnh v nhng a con ca hn m Zarathustra phi t lm cho mnh hon ho. Bi v tn y lng su kn, ngi ta ch yu mn con ci cng cng trnh tc phm ca mnh, 162

v mt tnh yu v i i vi chnh mnh l du hiu ca s phong ph: y l iu ta quan st thy c. Cc con ca ta hy cn xanh mt trong ma Xun u i. Chng ng cnh nhau v cng b lay ng theo ngn gi, nhng ci cy ca khu vn v ca mnh t tt p nht i ta. V thc vy! Ni no qun t nhng ci cy nh th, ni chnh l qun o Vnh Phc! Nhng mt ngy kia ta s bng chng ln t chng t mnh ng ring r mt mnh: ct cho mi a hc c s c n, lng dng cm v c cn trng. Vi b dng sn si, cong queo vn vo, vi s cng rn uyn chuyn, mi a trong bn chng s phi ng cnh bin c, lm ngn hi ng sng ng ca i sng bt kh thng ot. Bn di kia, ni nhng cn bo t lao mnh vo bin ln, ni chic vi ca ni bic ht nc ngy m, mi a u phi trng ging ngy m, ng hu tha mn s th thch v nhn nhn n . Hn phi c nhn nhn v chp thun, cho ngi ta bit rng hn c phi l k mang dng mu v ngun gc ca ta hay chng, hn c phi l ch nhn ca mt ch kin tr, cm lng ngay c khi tht ln ting ni, v nhng b theo li mi khi ban pht l mt ln ly i: - cho mt ngy kia hn tr thnh bn ng hnh ca ta, sng to v ngh ngi cng vi Zarathustra: - mt k ghi ch ca ta trn nhng bng gi tr ca ta, cho s thnh tu tuyt vi hn ca vn vt. V, v hn cng nhng ng loi ca hn, ta phi t thnh tu chnh mnh: chnh v th, gi y ta trn chy hnh phc ca ta v hin mnh cho tt c nhng kh nn, bt hnh, iu linh - hin mnh cho s th thch cng s t vn lng tm cui cng ca ta. Thc vy, n lc ta ra i, v ci bng ca k l hnh v thi gian di dc nht v gi pht im lng nht, tt c u bo cng ta: n lc ri! Gi thi qua chic l kha v bo ta: n y! Cnh ca t m ra mt cch m him v bo ta: i i! Nhng ta b xing cht vo tc lng yu du dnh cho nhng a con ta: chnh kht vng, kht vng tnh yu, lm ta b chic cng ny lu gi tr thnh con mi cho nhng a con ta v ta trm mt dit vong v chng. 163

Kht vng - i vi ta, l t nh mt mnh. Ta c cc ngi, hi nhng a con ta! Trong s s hu ny, mi s u phi chc chn v khng c g c l c vng c. Nhng mt tri ca tnh yu ta ang che ph nh u, Zarathustra b nung nu chn mi trong tinh cht ca mnh, lc nhng bng en cng nhng mi nghi ng bay bng ln cao. Ta thm kht hi lnh v ma ng: , c sao hi lnh v ma ng lm ta li lnh run, rng nh b cp! Ta th thm nh th khi m nhng lp sng m gi lnh dng ln t ta. D vng ca ta p v cc ngi m vi chn, nhiu ni au n b chn sng nay chong tnh dy: d vng ch ng yn n kn di nhng c quan ti. Nh th, tt c mi s u bo cng ta bng nhng du hiu: n gi ri! Nhng cn ta, ta khng nghe thy. Cho n khi cui cng h thm ca ta khi s chuyn dch li v t tng ta v cn ly ta. Hi i! T tng pht xut t h thm ca ta, mi, t tng ca ta! Khi no ta s tm thy c sc mnh nghe mi o xi vi tc lng khng cn run ry na? Tim ta p nhy nh mun vt ln c hng khi ta nghe mi o xi! Ngay c s im lng ca mi cng mun lm ta nght th, mi, im lng thm trm cng nh h thm ca ta. Chng bao gi ta dm gi mi ra ngoi mt . Nhng gi y ri, ci vic ta cu mang mi trong su kn hn ta. Ta hy cn cha mnh cho s dng cm ti hu ca con mnh s, cho s to bo ti hu. Ni au kh ca mi lun lun kh khng khip i vi hn ta: nhng mt ngy kia, ta s tm thy sc mnh cng ting rng ca con mnh s triu gi mi n. Khi thng vt iu trong ta, ta s thng vt mt iu cn ln lao hn na, v mt chin thng s l n tch cho s thnh tu ca ta! Cho n khi , ta vn tip tc lang thang trn nhng i dng bt trc; s ngu nhin phnh nnh tng ht ta bng nhng li l trn tut; ta a mt nhn ra ng trc, nhn li ng sau, ta hy cn cha nhn ra cu cnh. Gi pht cho cuc chin u ti thng ca ta hy cn cha n, - hay n n vi ta vo lc ny? Thc vy, vi mt v p tinh qui, bin c cng i sng chung quanh ang ging mt nhn ta! Hi bui x tra ca i ta! Hi hnh phc trc gi chiu xung! Hi hi cng gia trng 164

dng! Hi an bnh trong bt trc! Ta nghi ng tt c cc ngi! Thc vy, ta nghi ng v p tinh qui ca cc ngi. Ta ging nh k tnh nhn nghi ng mt n ci qu ng mt du dng. Cng nh k tnh nhn gh y ngi tnh yu du ti trc mt mnh, du dng ngay c trong s cng rn ph phng, cng th, ta x y ti trc hn ta gi pht ngt mt trn lan hnh phc ny. Hy ct xa ta, hi pht gi hnh phc! Cng vi mi, mt dim phc tuyt vi n vi hn ta, du lng ta chng mun! Ta ng y, sn sng cho ni au kh ln lao nht ca ta: - mi n khng ng lc. Hy ct xa ta, hi pht gi hnh phc! Tt hn mi nn tm mt ch tr n di kia, - ni nhng a con ca ta! Hy vi v ln! Hy chc phc cho chng trc khi chiu xung, bng cch ban hnh phc ta cho chng! Chiu n gn: mt tri ang lm tt, hnh phc ca ta b i xa! Zarathustra ni th. V sut m, hn ch i kh nn iu linh ca mnh: nhng hn i ch v ch. m vn vi vi trong sng, tnh mch, v hnh phc li cng lc cng tin n gn. Vo lc gn sng, tuy nhin, Zarathustra li ci thm trong lng, v hn bo bng mt ging khi hi: Hnh phc ang chy ui theo ta. L do l v ta khng chy theo nhng ngi n b. Th m, hnh phc l mt ngi n b.

49
i vm tri trn u ta, vm tri trong xanh thun khit, vm tri thm thm cao thm! h thm v ngn ca nh sng! Nhn ngm ngi, ta run ln tng c vng linh thing. Lao vt xc hn ta vo trong chn cao vin ca ngi, l chiu su thm ca ta vy! Nu thn trong ci thun khit trinh tn ca ngi, l s hn hu ngy th ca ta vy! Thn linh c bao ph bng v p kiu dim ca ngi: v nh th , ngi che giu nhng tinh t lng lnh ca nh ngi. Ngi chng ni, v nh th , ngi bo biu cho ta tr hu hin minh ca nh ngi. Ngy hm nay, ngi v ta m ng ln lng lng im lm trn bin c tro bt; tnh yu 165

thng t i cng s ngi ngng e thn ca nh ngi ang hin l vi linh hn ta tro bt. Ngi n vi ta trong v dim l v song v c v dim l ca mnh che ph, ngi ni vi ta bng ting ni khng li, ngi t hin l mnh bng Tr hu Hin minh ca ngi: , lm sao ta li khng on ra c ht mi ni nim ngi ngng e l ca nh ngi! Ngi n vi ta trc khi vng dng l dng, ta, k c c khn cng! Chng ta l bn thm giao t khi hnh ng. Chng ta cng chia nhau cn su mun, ni kinh hong v s su thm; c n mt tri cng l ca chung hai a. Chng ta khng ni g ht vi nhau, bi v chng ta bit qu nhiu s vic: - chng ta im lng, v qua nhng n ci im bng, chng ta trao i hiu bit cho nhau. Ngi h chng phi l nh sng pht ra t la nng ca ta? Linh hn ngi h chng phi l ch em vi tr tu ta? Chng ta chung i hc hi tt c mi s; chng ta chung i hc cch iu t vt ln chnh mnh, thu t n bn lai din mc ca mnh, v hc cch ci nhng n ci trong sng khng my che: - Khng my, chng ta mm ci vi nhng con mt trong sut, xuyn qua nhng khong cch xa xi vi vi, trong khi bn di chng ta, s thc p, cng bch, cu cnh v ti li bc khi nh ma m. V khi bc i mt mnh, th linh hn ta kht vng ci g trong nhng m thu v trn nhng no ng lm li? V khi tro non vt ni, ta tm kim ngi no trn nhng nh cao, nu khng phi chnh l ngi? Mi cuc l hnh, mi chuyn ng sn ca ta, h chng phi ch l mt nhu cu, mt phng k ca k vng v bt lc? Ton th ch ta chng c mc ch no khc hn l tung cnh bay vo , bay vt n bn ngi . V ta th hn ci g, th hn hn c th hn nhng m my thong hin, cng tt c nhng g lm ti m khun mt ngi? Ni th hn ca ta chnh l iu ta th hn nht, bi v chnh n lm vn c khun mt kiu dim ca nh ngi! Ta on hn nhng ln my thong hin phi pha, nhng con mo hoang lun lt; chng n cp git mt nhng g ta vi ngi cng c chung nhau: s khng nh thnh thang, ting Vng thun nhn v hn tt c mi s vic trn gian. Ta on hn nhng k mi gii trung gian v nhng k pha trn ln ln, nhng ln my tri ni phi pha: ci bn hn tp bt quyt, chng h dy d cch chc phc nguyn cu hay li nguyn ra t tn y tm can. Ta thch chng th n trn trong mt chic thng bng bt khng nhn thy tri cao, hay l trong mt h thm, hn l nh lng nhn thy ngi, vm tri

166

rng r nh sng, b nhng m my ph o pha phi lm vn c! V thng thng ta vn c mun dnh cht chng li bng nhng tia chp ng vng, v ta sm st m vang, ta mun nh chp che trn ci bng d b hng ca chng n, nh mt tay chi chp che cung n in r. V bn chng cp mt ca ta ci ting Vng thun mnh lng lng ca nh ngi, hi vm tri cao xanh thun khit trn kia! Vm tri sng r, h thm chan cha v ngn nh sng! Bi v bn chng che lp mt khng cho ngi nghe thy ting Vng lng lng ca hn ta! Bi v ta th chn n o sm ng cng nhng hy hoi ca thi tit xu hn l s ngh ngi an lc y do d cn trng ca my con mo; v gia nhn gian, ta th ght nht l ci bn d d tr tr bt quyt, bc i rn rn, nhng m my pht ph thong hin, nghi ng, do d. V K no khng bit nguyn cu chc phc th phi hc nguyn ra cho thm trm - bi hc ri xung cho ta t tri xanh trong sng, ci ngi sao nhp nhnh nh cm trn vm tri ca ta, ngay c trong nhng m tm ti. Th m, ta mi mi chc phc v tht ln ting Vng thun nhn, min l ngi c mi mi hin din quanh ta, hi tri xanh trong sng, hi h thm rng ngi nh sng! - ta mang li chp nhn thnh thang qua sut nhng h thm. Ta tr thnh k ni li chc phc v k tht ln ting Vng thun mnh; ta tranh u sut bao lu v chuyn . Ta lm mt chin s u tranh quyt lit, ct c c ci ngy bn tay ta t do chc phc. V y l li ging phc ca ta: hy hin th bn trn vn s nh mnh l bu tri thm thm ca chnh mnh, mnh l mi nh cong trn che ch cho chnh mnh, l chic chung mu thin thanh v s chc tm mi mi mun i ca chnh mnh. , hnh phc xit bao l k chc phc theo li ! Bi v vn s cng nhn cuc ty l ti sui ngun ca thin thu vnh cu, bn kia bn b thin c; nhng thin v c chnh chng cng ch l nhng bng m phiu ht, nhng ni phin mun m t, nhng ln my thong hin pha phi. Qu vy, y l mt li chc phc ch khng phi mt cu nguyn ra, khi dy rng: Trn vn s trng trng, c bu tri ngu nhin, bu tri hn nhin thm thm, bu tri chc-c-l, bu tri to bo gan l.[1] Bi s ngu nhin tnh c[2] - y l ch cao nh qu phi ti s trn trn th, ta em s cao nh y giao tr cho vn s trn gian, ta gii phng vn s ra khi vng n l cho cu cnh, mc tiu. Nim t do thanh thn nh tri xanh lng lng y, ta em t ln mi s vt, ging nh

167

nhng chic chung xanh ngt thin thanh, khi ta dy rng bn trn vn s v bi vn s, chng c mt ch vnh cu no xc nh ch ca mnh c. Thay th ch kia, ta t vo s to bo gan l v cn in cung ho sng, lc ta dy rng: Ch c mt iu s i i l bt kh, - y l: c l. Tuy nhin, mt cht t l tnh, mt cht Tr hu Hin minh, ri rc t tinh cu ny sang v sao n, - ci cht men kia c pha trn vo mi s: v tnh yu s in cung ho sng m cht men Tr hu Hin minh c pha trn vo mi s! Mt cht t Tr hu Hin minh hn nhin vn l iu kh d; nhng ta tm gp trong mi s vt nim xc nhin hoan lc ny: l vn s vn c cn a thch nhy ma trn i chn ca s Ngu nhin. i! Vm tri trn u ta! Vm tri cao vin xanh l thun khit! Gi y, iu ny i vi ta l v thun khit mnh mang ca nh ngi, y l: chng h c con nhn thin thu v mng nhn ngn i vn kip ca l tr: - Ngi hy lm ci rm thng cho nhng Ngu nhin thn thnh i v nhy ma, ngi hy lm mt ci bn linh thnh cho nhng con xc xc v nhng tay chi linh hin! Nhng nh ngi mt? Ta tht ra nhng iu bt kh din ngn? Ta nguyn ra chng khi mun nguyn cu chc phc cho ngi? Hoc gi, lng ngi ngng e thn cuc chung i khin ngi mt? - Ngi mun bo ta hy i i; hy im lng bi v gi y ngy sng? Trn gian th su thm - su thm v ngn hn l nh ngy tng t tng n. V s vt trn gian u khng th biu ngn trc nh ngy. Nhng nh sng ban ngy n: vy, chng ta hy chia bit nhau thi! i! Vm tri trn u ta, vm tri bn ln, nng nn! i, hnh phc ca hn ta trc bui rng ng! Ngy n: chng ta hy chia bit nhau thi! Ch thch: [1] bu tri dch ch Himmel , cn c ngha na l thin ng , khng th dch c c hai ngha trong cng mt ch. [2] Bi s ngu nhin tnh c trong nguyn bn l von Ohngefhr , cn c th hiu l: c ngi Ngu Nhin, v y Nietzsche dng Ohngefhr nh mt danh t ring vi tc hiu von trc ch thuc dng qu tc.

168

50
1/ Khi Zarathustra tr li t lin, hn khng tin thng v ngn ni v hang ca mnh, nhng c i vng vo quanh qun v nu ra nhiu cu hi, u c hn bit c iu ny vic n, n i hn ci ct ni v chnh mnh: Ta l mt con sng, qua nhiu khc quanh co, ang chy ngc v ngun! Bi v Zarathustra mun bit loi ngi ra sao trong thi gian hn vng mt: loi ngi tr thnh cao c hay nh b ti tin hn. Mt ngy kia, Zarathustra nhn thy mt dy nh mi; lc y hn kinh ngc t hi: My ngi nh ny c ngha g y? Thc th, chng tm hn v i no xy dng nn chng biu tng cho chnh linh hn mnh! Mt a tr ngu ngc no chc hn ko chng ra t chic hp chi? Vy, mt a tr khc phi xp chng vo li trong hp! V nhng cn bung cng nhng cn gc n: con ngi c th bc ra t v tr v li c chng? Ta thy hnh nh chng c to ra cho nhng hnh nhn bng la, hoc nhng con mo tham lam sn sng ngi ta ve vut. Ri Zarathustra dng li, suy ngh min man. Sau cng hn bun b nh lng: Mi s tr thnh nh b ti tin hn! Khp ni, ta u nhn thy nhng chic ca thp hn: nhng ngi mang dng mu ca ta hy cn c th bc ngang qua ca , nhng h phi khm lng xung! Hi i! Khi no ta mi tr v qu hng yu du, ni ta s khng b cng bch phi ci thp, phi nghing mnh trc nhng k ti tin nh b ! Zarathustra th di a mt nhn vo chn xa xi diu vi. Cng ngy , Zarathustra c bi thuyt gio ni v c hnh lm cho nh b ti tin.

2/Ta bc qua gia m dn chng ny v ta gi cho mt ta m rng: bn chng khng tha th nu ta khng chu ganh t vi nhng c hnh ca chng. Bn chng cn x ta v ta bo vi bn chng rng: vi m ngi nh b, phi c nhng c hnh ti tin, - th bi v ta khng hiu ni rng s hin hu ca nhng m ngi nh b l cn

169

thit ! Ta lun lun ging mt con g trng lc lng trong mt sn nui g vt xa l, mt con g trng m ngay c nhng con g mi ranh cng xm vo m cn; nhng ta khng th ght nhng con g mi y. Ta l php i vi chng nh i vi tt c nhng iu bc bi nh b; cha gai gc bn nhn ca mnh ra i vi nhng tn nh b, theo ta y ch l s khn ngoan ca loi nhm. Bui ti, khi quy qun chung quanh l si, tt c bn h u n o bn lun n ta; bn h ni v ta, nhng th hi my ai chu v ta m t tng! y chnh l s im lng mi m ta hc c: ting n o chng ry rc chung quanh ta tri nng mt chic o chong ln nhng t tng ca ta. Bn chng bn tn vi nhau: m my u m y mun g ni chng ta? Hy coi chng, khng kho n li mang n mt cn dch hch! Va mi y mt m n b gi cht a con li khng cho tin n gn ta. M ht tng ln: Hy dt tr con lnh xa! Nhng i mt nh vy s t chy linh hn nhng a tr. Bn chng ho khc khc khi ta ni: bn chng tng rng ho l mt vn nn p vo nhng cn gi ln, - bn chng chng h on ra ni hi gi ca hnh phc ta! Chng ta hy cn cha c thi gi cho Zarathustra, y l iu bn chng vn nn; nhng mt thi i khng c thi gi cho Zarathustra th no c ng g? Bn chng vn xng tng vinh danh ta: nhng lm sao ta c th ng yn trn vinh quang ca chng c? Li ca tng ca bn chng i vi ta l mt vng gai nhn, li ca tng y vn cn chch m au nhi mi khi ta nng nhc n ln. Ngay c iu ny na, ta cng hc c gia m bn chng: k no ca tng th lm b nh tr li ci g ngi ta ban cho hn song thc ra, hn ch mun ngi ta ban pht cho hn cng nhiu hn na! Hy hi bn chn ta xem! Thc ra, chn ta chng mun nhy ma cng chng mun ng yn bt ng trn mt nhp iu v trn nhng ting tch tc nh th. Bn chng mun li cun ta v vi c hnh nh b ca chng, bn chng mun li chn ta nhy ma theo nhp iu ca hnh phc nh b. Ta bc qua gia m dn chng ny v ta gi cho mt ta m rng trng trng: bn chng 170

tr thnh nh b v bn chng tip tc cng lc cng tr thnh nh b hn: - iu y bt ngun t hc thuyt hnh phc v c hnh ca bn chng . Bi v bn chng khim tn ngay c trong c hnh; bn chng mun c thoi mi, d chu. Th m, ch c c hnh nh b khim tn mi ha hp c vi s thoi mi, d chu. C nhin, bn chng cng hc bit theo li ring i thng ti trc: nhng ta gi l i qung xin - v th bn chng tr thnh mt chng ngi cho tt c nhng ai vi v. V nhiu k trong bn chng bc ti trc m mt vn nhn lui li sau, chic c thng : ta sn lng va mnh vo bn ngi ! Chn v mt phi khng c di tr, cng khng c chi b. Nhng c nhiu s di tr gia nhng con ngi nh b. Mt vi k trong bn chng c mun, nhng phn ln ch l b c mun. Mt vi k trong bn chng l chn tht, nhng phn ln ch l nhng tn ng kch hng ti. Trong m bn chng c nhng tn ng kch m khng t bit v nhng tn ng kch bt c d, - nhng k thnh tht th lun lun him hoi, nht l nhng k ng kch thnh tht. y rt him nhng c tnh ca n ng: chnh v th, n b mi bin thnh n ng. Bi v ch k no lm lit trng phu mi c th gii thot ngi n b trong con ngi n b. V y l iu gi o c t hi nht ta gp trong m bn chng: c k ban lnh ch huy cng gi v c nhng c hnh ca k vng phc. Ti phc v, anh phc v, chng ta phc v, - s gi o c ca nhng k thng tr c tng nh th, v khn thay cho nhng k m v thy ti tn ca h ch l k ti t hng u. Hi i! S t m ca i mt ta cng lang thang lc lng i n vi nhng s gi o c ca bn chng: v ta on r ng th hnh phc rui nhng cng ting v v trc nhng ca knh nhum nng ca chng. Ta thy h cn c lng thin ho tt lnh, th cn c s yu ui. H cn c s cng chnh, lng ln mn xt thng, th cn c s yu ui. Bn chng trn tra, chnh trc v thin ch i vi nhau, nh nhng ht ct trn tra, chnh thc v thin ch i vi nhng ht ct. Chong m khim tn mt hnh phc nh b, y l iu bn chng gi l s khim nhn v 171

trong lc , chng vi vng khim tn mt la my lt lic nhn mt hnh phc b nh khc! Trong s ngy ng kh kho ca bn chng, tht ra chng ch mun mt iu duy nht: mun ng ai x c vi mnh. Chnh v th chng mi st sng vi mi ngi v lm iu thin cho mi ngi. Nhng y l s hn nht : du chng gi l c hnh. V khi nhng con ngi nh b y ni n s kh rn, tn bo, th ta ch nghe trong ging ni h s khn hi khn ting, bi v mi mt cn gi u lm h khan ting khn hi! Bn chng tinh t, nhng c hnh ca bn chng c nhng ngn tay tinh t. Nhng chng thiu nhng nm tay: nhng ngn tay ca chng khng bit giu mnh sau nhng nm tay cng rn. i vi bn chng, c hnh chnh l ci lm thnh khim tn v thun tnh: nh c hnh, chng bin mt con ch si thnh mt con ch nh v bin con ngi thnh loi gia sc tuyt ho nht cho con ngi. N ci tha thch b nh ca chng nh ni vi ta: Chng ti t gh ngi ca mnh vo ch gia, cch u nhng tay gic u ang giy cht v nhng con heo ci tha thu. Nhng y, y chnh l s tm thng : du rng n c c gi l s iu . 3/ Ta bc qua gia m ng ny v ri rt xung nhiu li, nhiu ting: nhng bn chng khng bit chp ly, cng chng bit gi li. Bn chng ngc nhin sao ta khng n s m s phng ng cng nhng tt xu; v tht vy, ta cng chng n khuyn bo mi ngi phng nhng tn bm mc ti. Bn chng ngc nhin sao ta khng sn sng lm cho chng ht kh kho ng ngn v mi gia s khn ngoan hin trit ca bn chng: lm nh th hy cn cha c nhng k tinh ma m ging ni nghin rt nh mt cy vit ch than ! Khi ta tht ln: Hy nguyn ra tt c nhng con qu hn nht ang trong cc ngi, nhng con qu mun ku rn than vn, mun chp tay nguyn cu v knh ngng th lc by gi bn chng n o la : Zarathustra l k bt knh. V m gio s dy s khim nhn cho bn chng li la to hn ai ht, nhng chnh bn l nhng k m ta thch rng vo tai chng li ny: ! Ta l Zarathustra, k bt knh! m gio s dy s khim nhn ! khp mi ni, ch no c s nh b ti tin, s bnh 172

hon v ging bm vi, th ni bn chng b l lui ti nh nhng con rn; v ch s kinh tm ca ta mi ngn khng cho ta nghin nt bn chng. Th nhng, y l bi thuyt gio ca ta dnh cho tai bn : ta l Zarathustra, k bt knh ni rng: Ai l k bt knh hn ta, ta sung sng c th hun cng hn? Ta l Zarathustra, k bt knh: ta s tm thy ngi ng ng vi ta ni u? ng loi ca ta l tt c nhng ngi no t ph mnh cho ch h v gii thot khi mi hnh thc khim nhn. Ta l Zarathustra, k bt knh: ta nu si trong chic ni ca ta tt c nhng g ngu nhin. V ch khi no s ngu nhin c nu chn ng ri ta mi n cho n lm dng cht nui sng i ta . Tht vy, nhiu s ngu nhin tin n gn ta nh mt ng ch: nhng ch ca ta ln ting ni vi n cn lm lit uy v hn na, v n qu gi trc mt ta van xin - van xin ta ban cho ch tr ng cng s n tip thn i, v n bo vi ta bng ging nnh nt tng bc: Ny Zarathustra, nhn xem, ch c mt ngi bn mi n nh mt ngi bn nh th! Nhng ti sao ta li ln ting ni, khi chng cn ai nghe! Ta mun tht ln ln khp ngn phng gi lng: Hi cc ngi nh b, cc ngi cng lc cng nh b thm ln, cc ngi b chia ct phn x thnh tng mnh vn, cc ngi, nhng k a thch s an nhn thoi mi! Rt cuc li, cc ngi s cht - s cht v nhng c hnh nh b, v s s ht nh b, v s khim nhn nh b ca cc ngi. Cc ngi qu xoay x, cc ngi qu king d: y l min t ang nui dng cc ngi! Nhng mun mt cy tr thnh ln mnh, th nhng gc r ca cy y phi m thng vo cng! Ngay nhng g cc ngi loi b cng kt dt thnh bc mn tng lai ca nhn loi, ngay c h v ca cc ngi cng l mt mng nhn sng nh mu ca tng lai. V khi cc ngi ly i, th nh th cc ngi nh cp, hi nhng ngi c hnh nh b; tuy nhin, ngay trong m trm cp la o, danh d cng bo rng: Ch nn nh cp ni no ta khng th cp ly. 173

iu c ban cho - y cng l mt hc thuyt ca s khim nhn. Nhng ta, ta bo cng cc ngi, nhng k a s an nhn thoi mi: iu c ly i v iu s lun lun ly i t cc ngi nhiu hn na! Hi i! c g cc ngi thot khi nhng c mun na vi nh th, c g cc ngi t mnh quyt nh cho s li bing cng nh cho hnh ng. Hi i! c g cc ngi hiu thu li ta: Hy lun lun lm iu cc ngi mun, - nhng trc ht hy l nhng k c th c mun ! Hy yu thng k ln cn nh chnh mnh, nhng trc ht hy l k yu thng chnh mnh - Yu thng chnh mnh vi tnh yu bao la, vi s khinh b ngt tri! Zarathustra, k bt knh, ni nh th. Nhng ti sao li ni khi chng ai nghe! Thi gian hy cn qu sm cho ta. Gia m ng dn chng ny ta l k tin phong cho chnh mnh, ta l ting g gy ct ln trn nhng con ng ti m bo hiu cho chnh ta. Nhng gi ca chng n! V c gi ca ta na cng n ri! Tng gi, tng pht bn chng cng tr nn nh b, ngho nn, v b hn, - loi c khn kh! t ai khn nn! V chng bao lu bn chng s trc mt ta nh c kh, nh mt hoang nguyn, v tht vy, bn chng chn ngn mi mt v chnh mnh, - v bn chng kht la cn hn l kht nc! i, gi pht hnh phc ca sm st! i, b nhim trc bui Ng Thin! Mt ngy kia ta s bin bn chng thnh nhng m la chy v nhng k tin bo vi nhng ci li bng la: - Chng s tin tri bng nhng ci li la: , n ang n, n ang cn k, bui i Ng Thin kia!

51
Ma ng, ngi khch tinh qui, ang ngi trong nh ta, hai bn tay ta xanh mt v tnh bn ca ma ng m sit. Ta xng tng ngi khch tinh qui y, nhng ta thch hn mt mnh. Ta thch thot khi hn; v trong khi chy nhy, ngi ta thot c ma ng. Vi hai chn nng m cng nhng t tng nng chy, ta chy n ni gi lng, ta chy n x

174

xnh nng m ca vn liu. Ta ci ng khch kht khe ca ta, v ta t n hn bt h m rui ti nh cng lm cm li nhiu th ting n o vi vt. Bi v hn khng chu ng ni khi nghe mt con rui hay c hai con bay vi vu; hn lm c n c nhng ng ph, n ni ban m, nh trng cng s hi khi ri xung . Ma ng l mt ngi khch cng rn, khc bc, nhng ta xng tng hn, v ta khng cu nguyn v thn la bng ph nh nhng k yu ui vn lm. Chng th rng nh b cp cht nh cn hn l ngng vng nhng thn tng! - y l bn tnh ca ta. V ta c bit th ght tt c nhng thn tng ca la, nhng thn tng nng nhit, si sc lm con ngi nght th. Khi yu thng ai, th vo ma ng ta yu k dim tuyt hn l vo ma H: ta ch nho k th cay c, to tn hn k t khi ma ng ng trong nh ta. To tn, tht vy, ngay c khi ta b lt vo ging: - hnh phc c chn mn ph kn ca ta ci ln v cn khua chung ging trng na; c gic mng di tr ca ta cng ci ln. Ta, ta m b lt? Chng bao gi. Sut i ta chng bao gi b lt trc nhng quyn th; v nu c khi no ta ni di, th l v tnh yu. Chnh v th ta hi lng, ngay c khi nm trong mt chic ging ma ng. Mt chic ging ca k ngho si m ta hn mt chic ging xa hoa lng ly, v ta ganh t vi s ngho nn ca ta. V chnh trong ma ng, s ngho nn mi trung thnh vi ta nht. Mi ngy, ta bt u bng mt s c c, ta ch nho ma ng bng cch tm nc lnh: iu lm ngi bn nghim khc ca ta gm g trong bng. Ta cng thch c lt ma ng bng mt cy nn nh: ct sau cng, n cho bu tri thot khi cnh xm tro ti m. Bi v chnh trong bui sng, ta mi xu tnh nht: vo gi khc u ngy, khi nhng ci thng nc ku vang ct kt bn ming ging, v nhng con nga tht ra ting h m nng trn nhng con ng xm c. Lc by gi, ta nn nao ch i bu tri rng r, bu tri ma ng vi b ru tuyt trng, lo gi u tc bc ph. - Bu tri ma ng, tch mch khi vi, i khi che giu c mt tri trong im lng. 175

C phi ta hc c nhng gi pht im lng trin min t bu tri ? Hoc gi bu tri hc c iu t chnh ta? Hoc gi mi k trong chng ta t mnh sng ngh nn s im lng ? Tt c nhng s vic tt p u c v vn ngun gc, - tt c nhng s vic tt p nh nhnh u nhy x vo hin hu: lm th no chng khng lm th mt cch hoan h trong ch mt ln duy nht! C s im lng trin min na, cng l mt s vic tt p nh nhnh. V ging vi bu tri ma ng, ta a mt nhn vi con mt trong sut trn tra. - Nh bu tri ma ng, phi lm cho im ting ci ch kin quyt ca mt tri: tht vy, ta hc rnh ngh thut v nim vui ma ng y! Ngh thut v s hung c thn thit ca ta chnh l dy cho im lng ca ta ng t phn bi chnh n bng im lng. Bng s nh li nhng li l v nhng con xc xc, ta la gt nhng con ngi long trng ang mm mi ch i: c ch ln mc tiu ca ta phi thot khi nhng k rnh d nghim khc . chng mt ai c th nhn vo trong h thm ca nhng l l v ca ch ti hu ca ta, ta sng ch ra s im lng min man trong sng. Ta gp nhiu k tinh ranh che giu mt my v khuy ng mt nc ca hn ng ai c th nhn xuyn qua v nhn thu n tn y. Nhng chnh ni h mi pht sinh nhng k ti t kh nghi nht trc nhng kh khn; v ngi ta nh li bt c nhng con c n kn nht ca hn. Tri li, nhng k sng sa, nhng k chn cht n hu, nhng k trong sut li l nhng con ngi trm mc vi t nht. H su thm n ni ln nc trong sut nht cng khng phi by h c. Hi bu tri ma ng lng l vi b ru tuyt trng, hi chic u bc ph vi i mt trong sng trn ta! , biu tng linh thnh cho linh hn ta cng s to bo ca linh hn. Ta khng phi chy trn bit tch, nh k nut vng vo bng, - ct ngi thin h ng m toang tm hn ta ra y hay sao? Ta h chng phi leo ln ng trn nhng cy c kheo bn chng, tt c nhng k k 176

bun ru ang vy quanh, ng nhn thy i chn di ca ta? Tt c nhng linh hn bc khi, ng kn, c mn, mc meo, m o kia, lm sao lng k ca bn chng li c th chu ng ni hnh phc tuyt vi lng lng ca hn ta? Chnh v th ta ch ph cho chng thy ma ng cng bng gi ph y trn nhng nh cao. Ta khng cho chng thy rng ngn ni ca ta c bao quanh bng tt c nhng vng sng ca mt tri! Bn chng ch nghe lng ln rt ln nhng cn dng bo ma ng ca ta: chng khng bit rng ta phiu du trn nhng i dng nng m hi nng, nh nhng ngn gi nm mt mi l , nng n nng bc. Bn chng thng hi cho nhng tai bin v nhng ngu nhin ca i ta: - nhng chm ngn ca ta l: Hy cho s ngu nhin n vi ta: s ngu nhin th ngy th nh mt a b! Lm th no bn chng c th chu ng ni hnh phc trn b ca ta nu ta khng b tr chung quanh hnh phc y nhng tai bin cng nhng khn kh ca ma ng, nhng chic m ni ca con hi cu cng nhng tm o chong ca tuyt vn nin - nu chnh ta khng thng hi cho lng thng hi ca bn chng, lng thng hi ca nhng k k ti km y? - nu chnh ta khng th di run lp cp trc mt bn chng, trong khi nn tm kin nhn mnh b bao ph trong lng thng hi ca chng? y l tr hu hn hoan v lng ho hip ca ta: tr hu y khng h giu gim ma ng cng nhng ngn gi gi bng ca n; n cng khng h giu gim nhng ch nt n trn thn th mnh. i vi k ny, c n l s chy trn khi cn bnh; i vi k khc, c n l s chy trn trc nhng ngi bnh. Tt c nhng k ngho hn v nhng k v ti bt tng y m mui chung quanh ta, chng phi nghe ta khua vang vng eo v rn r v cn lnh ma ng! Vi nhng li rn r cng nhng bc chn nh th, ta chy trn khi nhng cn phng m nng ca chng. C cho chng phn nn thng hi nhng thng tch nt n trn thn th ta: Rt cuc hn s b ng bng v gi lnh ca tri thc hn! - chng phn nn th than nh vy.

177

Trong lc , vi i bn chn nng m, ta chy nhy tung tng, trn ngn ni liu ca ta, trong x xnh nng m ca ngn ni liu, ta ca ht v ci nho mi lng thng xt.

52
Trong khi chm ri bng qua nhiu dn tc v nhiu thnh ph nh vy, bng nhiu li r quanh co, Zarathustra quay tr v vi ni non cng thch ng ca mnh. Bt ng, hn n trc ca mt i th . T trong ca, mt g in mm ming si bt nhy x ra, hai tay ging thng cn ng. y chnh l g in c dn chng t tn l Con kh ca Zarathustra, bi v g sao chp li y ht vn phong cng ng kh cha trong nhng li l ca Zarathustra, i khi g cng vay mn kho tng tr hu ca hn. G in ni nh th ny vi Zarathustra:

Hi Zarathustra, y l ni ph th: mi chng c g tm kim nhng li c th nh mt tt c trong . Ti sao mi mun bc chn qua khu rc ri nh bn ny ch? Hy thng xt i chn mi! Tt hn mi nn khc nh vo cnh ca ca th ri quay bc tr lui!

y chnh l ha ngc nung chy nhng t tng c liu. Ni y, ngi ta nu sng nhng t tng ln v bin chng thnh mn tht hm. Ni y, tt c nhng tnh cm v i u thi nhn, bng hoi: ni y ngi ta ch ku ln rn rng nhng tnh cm nh b ti tin, kh cn nh nhng ting sanh, ting phch. Mi khng ngi thy mi nhng l st sinh v nhng phn im ca tinh thn? Nhng hi khi ca tinh thn b h st khng lm bc khi khp th ny sao? Mi khng nhn thy nhng linh hn l lng nh nhng b uc nho mm d bn? - v bn chng bin nhng ng gi rch thnh nhng t nht bo. y mi h chng hiu rng tinh thn bin thnh tr chi ch? Tinh thn to ra mt tnh

178

trng xu xa kinh tm cho nhng t ng - v chnh vi s xu xa ny, chng lm thnh nhng t nht bo! Bn chng khiu khch ln nhau nhng khng bit lm g. Bn chng gii minh ln nhau nhng khng bit v sao. Bn chng lc rung cht st v rung vang cht vng ca chng. Bn chng lnh lo v vi i tm hi nng trong ru; bn chng c si m v i tm s ti mt ni nhng tinh thn lnh lo; cng lun lm chng pht st v lm tt c bn chng thnh hng hi nhit nng. y, tt c mi dc vng, mi tt xu u mc sc tung honh, nhng cng cn c nhng con ngi c hnh, cn c nhiu c hnh kho lo, tch cc, ch ng. C nhiu c hnh ngoan ngy, vi nhng ngn tay vit, nhng ngn tay sn sng ch i v khch l trong s cn mn sing nng, - nhng c hnh ban thng bng nhng huy chng nho nh, hay h sinh nhng a con gi ngc nghch khng c hu mn. Ni y hy cn c nhiu lng thng hi, nhiu triu thn tn tm v nhiu s thp hn qu ly trc v Thng ca binh i. Bi v chnh t trn cao m nhng ngi sao cng nc bt duyn dng mc ma tun di; nhng c vng ca tt c mi b ngc khng c ngi sao u hng ln cao. Mt trng c ring triu nh v triu nh c nhng h tinh: nhng m dn chng n xin cng vi tt c nhng c hnh n xin kho lo u ct cao li cu nguyn hng n tt c nhng g xut pht t triu nh. Ti phc v, anh phc v, chng ta phc v - tt c nhng c hnh kho lo u nguyn cu hng v v ch t nh th: sau cng, ngi sao tng thng c gn ln trang hong cho lng ngc cht hp. Nhng mt trng xoay vn quanh tt c nhng g thuc tri t; cng th, v ch t xoay vn chung quanh ci g mang nng tnh cht mt t nht: - th nhng, ci c tnh cch mt t nht, chnh l vng ca nhng tn ch hiu bun! V Thng ca binh i khng phi l Thng ca nhng nn vng. V ch t mu s, nhng thnh s l tn ch hiu bun! Nhn danh tt c nhng g trong sng, mnh m, tt lnh trong ngi, hi Zarathustra, hy khc nh vo ci thnh ph ca nhng tn ch hiu bun ny v quay bc tr lui! 179

Ni y mi dng mu ti li, m nng, si bt u chy trong mi ng mch: hy khc nh trn i th, l cha rc v i, ni tp trung tt c nhng g xu xa cn b! Hy khc nh trn thnh ph ca nhng linh hn suy nhc, nhng lng ngc cht hp, nhng con mt k, nhng ngn tay nhn nhy. Hy khc nh trn thnh ph ca nhng k quy ry, nhng tn lo xc, nhng k vit nhm v nhng k la ht khng phi thi, nhng k tham vng cc . Hy khc nh trn thnh ph ni t hi tt c nhng g l su mc, danh, dm dt, u m, thi ra, ung lot, ni lon. Hy khc nh trn i th - v quay bc tr lui! Nhng n y th Zarathustra ngt li g in si bt v bt ming g li. Zarathustra ht ln:

- ! Im ming i! Ngn ng v l li ni nng ca mi lm ta gh tm t lu. Ti sao mi li sng qu lu bn ao m n ni mi bin thnh cc nhi? Gi y trong mch mu ca mi h chng ang chy mt dng mu ao m ly li, mt dng mu ti li si bt, n ni chnh bn thn mi, gi y, mi hc nh oang v ph bng phm thng? Ti sao mi khng b i vo rng su xa bit? Ti sao mi khng cy xi cho tan nt mt t ny? Bin c h chng y nhng hi o xanh ti vin mng? Ta khinh b s khinh b ca mi; v nu mi cnh co cho ta bit, - th ti sao mi li khng cnh co chnh bn thn mi trc? Ch tnh yu mi c th em n cho ta cnh bay ca lng khinh b, cnh bay ca con chim tin bo ca ta, ch khng phi t ao m ly li! Hi g in si bt, ngi ta gi mi l con kh ca ta: nhng ta, ta thch gi mi l con ln cu nhu; bng ting cu nhu cn nhn ca mi, rt cuc mi lm hng ht li ca ngi cn in r ca ta. Ci g thot tin lm mi m ra cu nhu cn nhn nh th? Chng c ai tng bc phnh nnh mi cho : - chnh v th, mi ngi cnh nhng m rc rn ny, ct c l do cn nhn cu nhu, - ct c l do m tr th phc hn! Bi v hi g in hm danh kia i, s tr th chnh l tt 180

c bt ni ca mi, ta on ng th m! Nhng li l in cung ca mi lm ta lm ln, ngay c khi mi c l i na! V du sao, li l ca Zarathustra cng nghn ln c l: mi, mi s lun lun lm ta lm ln vi li l ca ta! Zarathustra ni nh th, ri a mt nhn th, hn th di im lng hi lu. Sau cng, hn ln ting nh sau: C ta na, ta cng kinh tm th ny, ch khng phi ch kinh tm g in. C ni y ln trong , chng c g ci thin cho thnh tt p hn, cng chng c g lm cho thnh t hi hn! Khn nn cho th ny! - ta mun nhn thy ct la ln phng xung t chy n tan tnh! Bi v phi c nhng ct la ln nh th i trc bui i Ng Thin. Nhng bui i Ng Thin c thi khc v vn mnh ca ring mnh. Tuy nhin, hi g in, ta ban cho mi li dy ny thay cho li t gi: khi khng th yu thng c na, th c im lng tha th m bc qua! Zarathustra ni nh th, ri hn im lng bc qua g in v th

53
Hi i, tt c nhng th xanh ti rc r sc mu trn cnh ng c ny xa kia, gi y a tn xm xt! V xa kia ta mang bit bao l mt ngt hy vng t chn ny v cho chic t ong ca ta! Tt c nhng qu tim tr trung u gi ci, - v khng phi ch gi ci m thi! Chng cn mt mi chn ngn, tm thng v thiu nng nhit. Chng gii thch s kin ny bng cch bo rng: Chng ti li tr thnh nhng con ngi knh tn. Xa kia, ta hy cn nhn thy h bc i, vo lc ngy mi chm hng, trn i chn can m ngang tng: nhng ri h mt mi vi tri thc, v gi y h li cn ph bng lng dng cm ban mai ca h. Thc vy, c hn mt ngi ngy xa ct cao chn ln nhy ma nh mt v cng, ting ci l du hiu bo cho hn trong Tr hu Hin minh ca ta, - ri th hn suy ngh. V gi y 181

ta va nhn thy hn khm lng xung, b l n vi cy thnh gi. Xa kia, h bay ln chung quanh nh sng, chung quanh t do, nh nhng con rui v nhng thi s tr tui. Ri gi hn mt cht, lnh thm mt cht: th l h ngi sau l si, ging nh nhng gio s cng nhng k gi v tn lng tn m. H mt ht can m bi v ni c n diu vi ca hn ta nut chng ly ta nh mt con c voi? Trong sut mt thi gian ng ng, vi y lng thm kht, chng vnh tai v vng m khng nghe thy nhng ting kn, nhng li ku gi pht ra t k truyn lnh ca ta? - Hi i! Con s nhng k m tm hn gi c s can m v s hung hn mnh lit trng k th lun lun qu t; chnh trong s nhng con ngi him hoi ny, tinh thn mi kin tr khng thi chuyn. Cn li, ch l s hn nht . Cn li: lun lun l s ng ngi nht, l nhng ngi bnh thng, nhng ngi v tch s, nhng k tha thi. - Tt c bn u hn nht! K no mang dng mu ca ta s gp trn ng mnh i nhng cuc phiu lu ging nh nhng cuc phiu lu ta sng qua: n ni nhng bn ng hnh u tin ca hn s l nhng thy ma v nhng thng h. Tuy vy, cng c nhng ngi bn ng hnh th nh, - bn h c gi l nhng tn : mt m ng sng ng, chan cha tnh yu, trn ngp in r, trn y s sng knh tr con. K no mang dng mu ca ta gia loi ngi th khng nn quyn luyn vi m tn ny; bt lun k no bit r loi ngi yu ui ph du th u khng nn tin vo nhng ma Xun cng nhng ng c mun mu . Nu m tn y c th lm khc i, th chng cng s mun khc i. Ci na vi lm thng tn ci trn y, nguyn vn. Khi nhng chic l a tn, ti sao ta li ct li than vn? Hi Zarathustra, c h bc i, c h ri rng, v ng nn than vn! Tt hn, ngi nn thi qua bn h vi ting xo xc du m ca gi, - hy thi gi qua gia nhng chic l ny, hi Zarathustra, sao cho tt c nhng g a tn s ri rng la xa ngi mau hn na! 2Chng ti li tr thnh nhng ngi knh tn - nhng k bi gio th nhn nh th; nhiu k trong bn chng cn qu hn nht nn cha dm th nhn iu . 182

Ta nhn thng vo mt h, - ta ni thng vo b mt vi i m bng ca h: Cc ngi thuc v hng ngi li chp tay cu nguyn ! Th m, cu nguyn l mt s xu h! Khng phi xu h i vi tt c mi ngi, nhng i vi ngi, i vi ta v i vi k no c i cht thc trong u. i vi ngi , cu nguyn l mt iu xu h! Ngi bit r iu : con qu s hn nht trong ngi thch chp tay hoc khoanh tay li v c mun mt i sng d di hn: - con qu hn nht y bo ngi: C mt Thng . Nhng lm th ngi thuc v bn ngi s hi nh sng, ngi thuc v nhng k b nh sng lm lo u s st. Gi y, hng ngy ngi phi lao u su hn na vo trong m ti v sng m. Tht vy, ngi kho chn gi: nhng con chim n m va ct cnh bay ln. Gi ca nhng k sng m n, gi ca m ti, gi ca s ngh ngi, khi m chng khng c ngi ngh. Ta nghe thy v cm nhn iu : n gi cho nhng cuc sn, nhng m rc; khng phi nhng cuc sn ti bi man di, nhng l nhng cuc sn m du, h nhc, yu hn, ca nhng k n lnh trong cc x xnh, ming th thm cu nguyn. - Nhng cuc sn nhng tn gi mo, y tm hn: tt c mi chic by chut ca tm hn mt ln na u sp xung! Tuy nhin, bt lun ni no ta ko mn ln, vn c mt con bm nh vi v thot bay. N np mnh ni vi mt con bm nh khc? Bi v khp mi ni, ta u cm thy c nhng cng ng nho nh n kn, v khp mi ni, ch no c nhng tp lu xa vng khut tch, th u c nhng tn ngoan o mi vi y mi v nhng tn ngoan o. Bn chng t tp vi nhau sut nhng m di v bn chng bo nhau: Xin cho ti tr thnh ging nh nhng hi nhi ku gi Cha i! - Mm ming cng d dy h b h hng v nhng tay ch ha mt ngt y lng knh tn. Hoc gi, sut nhng bui chiu di, h quan st ch n np sn mi y tinh ranh ca mt con nhn, con nhn rao ging s khn ngoan tr hu cho nhng con nhn ng loi bng cch dy rng: Dt mng nhn di my cy thnh gi l ch l tng v cng! Hoc gi h ngi cu sut ngy b ao m, v h tin rng nh th l su thm ; nhng k 183

no cu ni khng c c, ta cho rng hn cha xng c gi l ngi cn ct! Hoc gi vi lng hoan h knh tn, h hc chi n th cm ni mt tc gi nhng khc on ca, mt k ham thch tim dn nhng git m thanh th cm vo qu tim nhng thiu ph, v hn qu mt mi vi nhng m gi cng nhng li khen tng xng dng ca cc m. Hoc gi h hc rng mnh ni mt nh hin trit lon c na chng, k ng trong nhng cn phng ti ch nhng linh hn hin ra - trong khi linh hn th tch i mt mch.[1] Hoc gi h lng tai nghe mt nhc s gi, mt lo nhc s mt nhoi, ng im, k c nhng ngn gi than van dy cho s khc than ca m iu; gi y hn rao ging s bun ru bng mt m iu no lng. Mt vi k trong bn chng li l nhng k canh gc ban m: gi y, h bit thi t v, i tun ro ban m v nh thc dy nhng s vic c l nm im ng t ngn i. Hm qua, trong m ti, dc theo nhng bc tng ru phong ca khu vn, ta nghe nm li l bn v nhng s vic c l ngn i : nhng li l xut pht t ming nhng lo gi canh gc ban m, nhng lo gi bun ru, lng khng. Xt t cch lm Cha th ng y chng chm sc con ci cho cn thn cht no: cc ng cha ca loi ngi cn chm sc con ci gii hn ng y. - ng y qu gi ri! ng y chng tm g n con ci c, - mt lo canh m khc ph ha. - ng y c con khng ch? Chng ai c th chng minh iu tr phi ng y t chng minh ly! T lu ri, ti mun c dp c thy ng y chng minh mt cch nghim tc. - Chng minh ? Khng phi ng ta chng bao gi chng minh c y hay sao? ng y gp kh khn khi phi chng minh. ng y lu tm nhiu n chuyn thin h tn m mnh. - ! ! c tin cu ng y, c tin vo chnh ng y. y l thi quen ca my m gi! Chng ta cng ging y nh vy! Hai ngi canh m v nhng con c bn tn vi nhau nh th, ri h a mm rc t v bun thm. y l chuyn xy ra hm qua vo lc ban m, dc theo nhng bc tng ru phong ca khu vn. V phn ta, tim ta tht li v ci; chc hn tim ta mun v ra, nhng chng bit lm sao, v n lm c c honh ca ta chn ng. Thc vy, ta n cht ngt mt v ci khi nhn thy nhng con la say sa v nghe nhng k 184

canh m nghi ng Thng nh th. Ci thi chng phi tri qua lu ri, ngay c cho nhng k hoi nghi kiu y - hay sao? Ai c quyn nh thc dy nhng s vic c l ngn i nh th, nhng k th ca nh sng, khi chng ng m? T lu ri, ht thi ca nhng thn linh c xa: tht vy, cc thn linh c mt kt thc tt p v vui v. Ch v khng tri qua mt bui hong hn cht chc m m g c[2] - ni th l ni lo! Ch v ch cht v ci, gin d th thi! Cu chuyn xy ra khi c mt v thn t mnh tht ra li l bt knh nht, - li ny: Ch c mt Thng duy nht! Ngi khng c php th nhng thn linh khc trc mt ta. - Mt b ru gi phn n ca thn linh, mt thn linh ganh t qun mt im ny. Lc by gi, tt c cc thn linh u ph ln ci v va ong a trn gh ngi h va la ht: Bo rng c nhiu thn linh ch khng c mt Thng thn linh duy nht, chng phi l iu linh thnh sao? K no c tai th hy lng hiu li ta. Zarathustra ni nh th trong thnh ph c hn em lng yu thng, thnh ph mang tn Con B Tp Sc. Bi v t y, ch cn hai ngy ng na l Zarathustra quay v ti hang , bn cnh con v con rn; linh hn Zarathustra vui ti cung qut dt do khi cm thy qu gn vi lc tr li qu hng. Ch thch: [1] k ng trong nhng cn phng ti ch nhng linh hn hin ra - trong khi linh hn th tch i mt mch, Nietzsche chi ch vi hai ngha ca ch Geist : linh hn, thn hn. [2] Trang 302 : Ch v khng tri qua mt bui hong hn cht chc m m g c, c mun mit th Wagner vi v nhc kch Hong hn ca nhng thn linh (Gtterdmmerung).

185

54
Hi c n! Hi c n, qu hng ca ta! Bit bao lu ri ta sng man r ni nhng x min hoang vu xa l khng tr v vi mi m nc mt chy di! Gi y, mi hy tr tay e da ta nh mt ngi m gi e da con ci, v mm ci vi ta nh mt ngi m hin ci mn con ci; gi y mi hy bo cng ta: L ai y ci k xa kia chy trn xa ta nh mt cn dng t? - ci k m xa kia la ht lc la b ta? Ta bu bn qu lu cng ni c n v ta hc qun i im lng! Th th by gi t hn mi hc c iu y ri chng? Hi Zarathustra, ta bit r mi s, ta bit rng mi, k c n c nh, mi b b ri ht hi gia m ng l nh loi ngi hn l khi cng ta! B b ri ht hi l mt chuyn, c trm mnh trong ni c n li l mt chuyn khc: y , y chnh l iu mi hc c gi y! Mi hc c rng gia loi ngi bao gi mi cng vn ch l mt k man di v xa l: Man di v xa l ngay c lc h yu thng mi bi v trc tt c mi s, h ch thch c mi n nang, xoay x ! Nhng v y, mi li c thoi mi t do nh trong chn ng c ca mi; y mi c th ton quyn n ni v tun tro ra bt lun iu g; y tuyt chng c ai h thn v nhng cm gic to bo thm kn ca mnh. y, mi s chen nhau chy n cng li ni ca mi, ve vut v v mi trong trm ngn tru mn, v tt c mi s y mun c ci trn lng mi. Ngi ci trn tt c nhng biu tng, mi phng nc i n tt c nhng chn l. y, mi c th n ni vi tt c mi s mt cch chnh trc thng thn: thc vy, khi ngi ta n ni vi tt c mi s mt cch chnh trc th nhng li ni s ngn vang nh nhng li tn tng! Tuy nhin, b ht hi b ri li l chuyn khc. , hi Zarathustra, mi cn nh ch? Khi con ca mi ro gi trn u, khi mi ng lng l gia rng su, gn bn mt xc cht, do d chng bit i v u: Khi mi bo rng: Cu cho nhng con vt ca ta s hng dn ta! Ta thy rng sng gia loi 186

ngi cn nguy him hn l sng vi loi th. - y , y chnh l lc b b ri ht hi! V mi cn nh ch, hi Zarathustra? Khi mi ngi trn hi o, mt ging ru gia nhng thng rng, ban pht ht cho nhng k khc khng h so o tnh ton: - sau cng mi b cht kht gia nhng k say mm, ri mi than th c m: Ly phi chng phc hn l cho? V nh cp phi chng phc hn l nhn ly? y , y chnh l lc b b ri ht hi! V mi cn nh ch, hi Zarathustra? Lc gi pht im lng nht hin n vi mi, xua ui mi ra ngoi t thn mi, v ln ting cng mi qua nhng li th tho hung bo: Hy ni i ri v tan thy! - Lc gi pht im lng nht lm mi kinh tm s ch i cng s im lng ca mi, lc n khin mi bun chn v lng can m y khim tn e d ca mnh. y , y chnh l lc b b ri ht hi! Hi c n! Hi c n, qu hng ca ta! Li mi ni vi ta tht ha i thc hin bit bao! Chng ta chng ct vn nhau, chng ta chng than vn cng nhau, chng ta m rng lng snh i chung bc cng nhau qua nhng cnh ca m rng. Bi v ni mi, tt c u rng m sng ngi; ngay c nhng gi khc y cng lt qua vi nhng bc chn nh nhng khinh khoi. Bi v trong bng ti thm u, thi gian li nng n hn l ngoi nh sng. Ni y, tt c nhng li ni v tnh th cng nhng n in b mt ca li ni u rng m cho ta; ni y tt c tnh th u kht khao tr thnh ngn ng, tt c bin dch th u mun ta dy tht cho ra li. Nhng m di kia, tt c li ni u l v vng ho huyn! Khn ngoan nht l c qun pht v b qua: - y chnh l iu ta hc c! K no mun lnh hi tt c mi s vic gia chn th nhn th phi a tay v nm ly mi s. Nhng i tay ta qu sch m c th lm chuyn . Ta gh tm ngay c hi th h. Hi i! Ti sao ta sng qu lu nh th gia nhng ting n o huyn no cng hi th thi tha ca h. , s im lng tuyt vi vy ph quanh ta! , nhng mi hng thun khit chung quanh ta! , s im lng cho ta ht y khng kh trong lnh trn tr hai l phi! , s im lng ang lng 187

nghe kia, s im lng tuyt vi! Nhng m di kia, mi s u n o ln ting v chng ai nghe. Nu mi c th rung chung khai bo Tr hu Hin minh ca mi, th nhng ch hiu bun chn cng trng vn khut lp ting chung mi bng ting rng rnh nhng ng tin ca h. Ni bn h tt c u ham ni v chng ai cn bit cch nghe. Tt c mi s u ri tm xung nc, nhng chng c vt g ri xung ging su. Ni bn h tt c u ham ni v chng c g thnh tu hay trng thnh c c. Tt c u n o cc tc nh g mi, nhng tm u ra mt k chu ngi im trong p trng? Ni bn h, tt c mi s u n o ln ting, tt c mi s u b lng nhng ra tng mnh. V nhng g hm qua cn qu cng rn i vi thi gian cng nhng rng nhn ca thi gian, th ngy hm nay treo lng l mn nhn r ri ngoi mm mp ca con ngi thi i! Ni bn h, tt c mi s u n o ln ting ni, tt c mi s u b phn bi. V nhng g xa kia cn l iu b nhim v b n ca nhng tm hn su thm, th ngy hm nay thuc v nhng tn thi kn l lo ngoi ng ph v nhng tn khoa i n o! , tinh th k d ca con ngi! Ting n o huyn no trn nhng con ng ti m! Gi y mi nm li ng sau ta ri: - mi nguy him ln lao nht ca ta rt li ng sau ta ri! Bao gi th s xoay x king d cng lng thng xt cng vn l mi nguy him ln lao nht ca ta, v tt c mi ngi u thch c king d n nang v thch c thng hi. Gi kn nhng chn l tn y thm tm hn, vi i tay r di v tri tim kh kho y ry nhng s di tr nh nhoi ca lng thng xt: ta lun lun sng nh th gia loi ngi! Ta ngi gia bn h vi chic mt n tr hnh, sn sng nh lc t thn m c th chu ng ni bn h , v thng hay t khuyn d mnh: Mi kh di in r! Mi khng hiu loi ngi! Mnh qun i nhng g mnh bit v loi ngi khi mnh sng gia loi ngi. C qu nhiu tm bnh phong che y h: nhng con mt xa xi thu nhp no c ch g y ? Khi no h khng nhn ra ta, lc ngng cung ngy di, th ta li m ra king d xoay x h hn l chnh ta: v vn quen cng rn ph phng i vi mnh, thng khi ta phi tr th ta v s xoay x king d y. B nhng con rui mang nc c chm chch khp ngi, v b c khot nh mt hn b 188

gm nhm bi nhng git nc bo tn, ta ngi nh th gia m bn h v lng cn t nh: Mi ci g nh b u v ti v s nh b ca mnh! Nht l nhng k t nhn mnh l nhng con ngi thin ho: ta thy bn chng ng l nhng con rui nhiu nc c nht: bn chng chm chch mt cch v ti ngy th; bn chng di tr mt cch v ti ngy th; lm th no bn chng c th cng chnh vi ta c ch? Lng xt thng ln mn dy rng k no sng gia m ngi thin ho th phi di tr. Lng xt thng ln mn lm nng n bu kh vy quanh nhng tm hn t do phng dt. Bi v s ngu xun ca hng ngi thin ho th khng th no o lng ni. T n giu chnh mnh v giu s giu sang phong ph ca mnh: y , y chnh l iu ta hc c di kia, bi v ta thy tt c mi ngi u ngho nn kh kit tm hn! y cng l s gi di ca lng xt thng ln mn ni ta: - ta nhn thy v nh hi c trong mi mt ngi, iu g l va tinh thn cho h, iu g l qu tinh thn cho h! Nhng nh hin trit cng ca h, th ta gi l hin trit, ch trnh ni l cng , - nh th , ta tp nut c li l. Nhng ngi phu o huyt ca h, ta gi l nhng ngi kho cu v hc gi thng thi, - nh th , ta hc i c li l. Nhng ngi phu o huyt mang bnh v ham o. Di ng nh bn ngn i y yn ng bao nhiu mi hi thi. ng nn khuy ng nhng ao m ly li. Nn tro ln ni cao m sng. L mi phng cng hnh phc ca ta li c th li s t do vi vi trn nhng nh ni cao! Vy l sau cng l mi ta c gii thot khi mi hi nhn th! Cm thy nhn nht v ln khng kh ti mt nh nhng cht ru si bt, linh hn ta nhy mi - linh hn ta nhy mi v ct ting reo vui: Cu tri cho sc khe ca mi!

55
Trong gic mng, gic mng cui cng ca ta vo bui sng hm nay, ta ng trn mt mm t bn kia th gii, - ta cm mt ci cn trong tay v ta cn th gii. 189

, ti sao bnh minh n vi ta qu sm? Hi nng ganh t ca n nh thc ta dy! Bnh minh lun ganh t vi hi nng ta lan t nhng gic mng ban mai ca ta. C th o m c i vi k c thi gi, c th cn lng c i vi mt tay cn lng ti gii, nm trong tm bay ca nhng i cnh khe mnh, hin l i vi nhng k tm cu linh thnh: gic mng ca ta nhn thy th gii nh th! Gic mng ca ta, mt k hi hnh dng cm, phn na l tu, na kia l sng gi ba o, lng l nh mt con bm, nn nng nh mt con diu hu: ngy hm nay, gic mng y kin nhn trong rnh ri v vn cn lng th gii. Tr hu ca ta b mt ng li cng n, Tr hu ban ngy ca ta, hoan h v tnh thc, Tr hu ch giu tt c nhng th gii v hn! V Tr hu y bo: Ni no c sc mnh th rt cuc con s s tr thnh ch nhn, v con s mang nhiu sc mnh hn. Gic mng ca ta, gic mng hu hn , a mt nhn vi s chc chn v ngn! Khng phi vi lng t m, khng phi vi s l liu, khng phi nht gan khip m, cng khng tn sng trng vng, - nh c mt tri to ngon ngt dng n tay ta, mt tri to chn vng, mang ln da ti mt, du mm, m mt nhung t: th gii t dng hin cho ta nh th; - nh mt ci cy a tay ra du vi ta, mt ci cy ta nhng cnh l um tm, khe mnh, cong on vn vo thnh ch nng ta ngh ngi cho k l hnh mi mt: th gii c t trn mm t ca ta nh th; - nh nhng bn tay duyn dng nng mt chic hp nh n gp g ta, - mt chic hp nh m ra trong s say m khoi cm ca nhng i mt thn thng sng m; th gii nh th khi gp g ta hm nay; - khng c n ng xua ui tnh yu loi ngi, khng c cht ha tan ru ng tr hu con ngi: - mt s vic tt p ca con ngi, y, y l th gii m ngi ta ph bng khng tic li, th gii hm nay xut hin vi ta nh th. Ta v vn cm t gic mng ban mai ca ta v cn lng th gii giy pht ban s! Th gii: gic mng v s an i khch l ca con tim, n vi ta nh mt s vic tt p ca con ngi. Gi y, m phng th gii gia thanh thin bch nht, mc ngun cm hng t bi hc 190

tuyt vi nht trong cc bi hc, ta mun t ln chic cn ba ti c v i nht v cn lng chng theo l li con ngi. K no dy cu chc phc th cng dy li nguyn ra: u l ba iu ng nguyn ra nht trn mt t? Chnh chng l i vt ta mun t ln bn cn. Khoi lc , c mun thng tr , lng ch k : ba iu ny l nhng iu b nguyn ra ph bng nht t trc n nay, - v ta mun cn lng chng theo l li con ngi. No! y l mm t ca ta v kia l i dng thm thm: i dng ang ln v pha ta, rn sng, vut ve, - i dng, con c qu trm u gi nua v trung thnh m ta yu thch. Chnh y l ni ta mun cm cn trn mt bin ng sng, ta cng chn mt ngi chng ng nhn - ta chn mi, mi, hi ci cy ng c tch, mi vi mi hng nng n, vng hoa sum su rng ln, hi ci cy ta yu du! Giy pht hin ti tin v tng lai bng qua chic cu no? Sc mnh no cng ch ci cao nh phi ci mnh v pha ci thp km? V ai ra lnh cho s vt cao nh nht phi ln mnh thm na? Gi y chic cn ang cn bng v bt ng: ta nm ln ba cu hi nng n, a cn bn kia mang ba cu tr li nng tru. 2 /Khoi lc - i vi tt c nhng k kh hnh khinh mit thn xc, l mi nhn kch thch, l chic i bu xu k phm ti nng; l th gii b nguyn ra ni tt c nhng k nui o gic v th gii bn kia: bi v khoi lc mit th v lm m lon tt c nhng hc thuyt ri lon. Khoi lc - i vi m tin dn, l ngn la chm thiu t; i vi nhng khu rng b mt rung v nhng khc vi xon lm ging, l chic ha l ngu nghin. Khoi lc - i vi nhng tm hn t do th l s ngy th phng dt khi vi, l hnh phc in d trn mt t, l s tri n qu tha thi tng lai i vi hin ti. Khoi lc - y ch l thuc c du ngt cho nhng k cn ci iu tn, nhng i vi nhng k mang ch ca con mnh s, th l cht thuc b tuyt diu nht, cht ru ca men nng m ngi ta d dt gi gn mt cch knh cn thing ling. Khoi lc - l vnh phc tuyt vi nht, biu tng ca hnh phc v hy vng ti thng. Bi v i vi nhiu th, ha hn s hp nht v cn hn l s hp nht, 191

- i vi nhiu th cn xa l vi nhau hn l ngi n ng xa l vi ngi n b: c ai tng hiu trn vn s kin ngi n ng v ngi n b xa l vi nhau bit n chng no? Khoi lc - song le, ta mun chn ro quanh nhng t tng v vy ro quanh nhng li l ta: ta e rng nhng con heo bn thu cng nhng k bng bt nhit cung s xng vo vn ca ta! Kht vng thng tr - y l mn chi lm cht ngi dnh cho nhng tm hn cng rn nht, l cuc tun o khng khip dnh cho nhng k hung bo nht, l ngn la m u ca nhng gin ha sng. Kht vng thng tr - y l chic phanh d tn c t vo nhng dn tc ph phim nht, l s h thn ca tt c nhng c hnh bt xc, ci trn tt c nhng lng kiu hnh. Kht vng thng tr - y l cn ng t ph v v ly cch tt c nhng g b mi mt n mn trng rng, y l k p v nhng ngi nh m sn trng vi tm hn phn n gm g, y l du hi vt hin ra bn cnh nhng cu tr li non yu. Kht vng thng tr - ng trc ci nhn ca n, con ngi b lt khom mnh, kht vng lm con ngi n l v h thp xung thua loi rn, loi heo; cho n khi, cui cng, lng khinh b ngt tri ku go bng v trong n. Kht vng thng tr - y l v o s khng khip rao ging lng khinh b ngt tri, k rao ging cho nhng th v nhng quc li ny: Hy ct khi y! - mi cho n khi, cui cng, t chng ku tht ln: c g ta c th b i! Kht vng thng tr - k quyn r d hoc, cng leo ln n nhng con ngi tinh khit, nhng k c n, leo ln n nhng nh cao, chy bng nh mt tnh yu vch ln trn bu tri nhng hnh phc thm quyn r. Kht vng thng tr - nhng ai cn mun gi l mt kht vng , khi k cao nh chu h mnh c mong quyn lc! Thc vy, chng c g l cung say, bnh hon trong nhng kht vng nh th, v nhng s h mnh nh th! Bo rng nh cao n c c liu khng vnh vin t c lp v khng t hi lng vi chnh mnh; bo rng ni cao phi i xung lng su v gi ni phi thi xung ng bng: ! Ai dm t ng tn tht cho mt kht vng nh th! c hnh ban pht - y l tn m xa kia Zarathustra dng gi iu bt kh din ngn ny. 192

Chnh lc - tht vy, y l ln u tin! - li ni ca hn cng ca ngi lng ch k , lng ch k thin ho lnh mnh xut pht t mt linh hn cng trng: - t linh hn cng trng s c mt thn xc cao c, mt thn xc m diu, chin thng v ha iu: chung quanh thn xc mi vt tr thnh gng soi: - thn xc uyn chuyn, quyn r, k v cng m biu tng v s din t l chnh linh hn ti sng hn hoan. Nim hn hoan ch k ca nhng thn xc v nhng linh hn nh th t gi mnh l c hnh. V ni v thin v c, lng hn hoan ch k y c ng ni chnh t thn mnh, nh gia lng mt khu rng thing; bng nhng tn gi ban cho hnh phc ca mnh, n loi tr xa mnh tt c nhng g ng khinh b. N loi tr xa mnh tt c nhng g hn nht; n bo rng: ci g hn nht l xu xa! N thy ng khinh b con ngi u t c khng ngng th di than vn, nhng li thu nht ngay c nhng li lc nh b nht. N cng khinh b mi tr hu ng thng hi: bi v, tht th, cng c th tr hu n hoa trong bng ti; mt th tr hu ca m ti c lun lun than th: Mi s u v b! N khng m xa n lng nghi ng y s hi cng tt c nhng k no mun nghe nhng bi ging o thay v nhng ci nhn v nhng nm tay: - v n cng chng m xa n tr hu qu h nghi na, - v y l cch x s ca nhng linh hn hn nht. N thy k khm nm xim nnh cn thp hn hn na, con ch nm ph phc xung ngay lp tc, k qu sc khim cung; v cng c tr hu khim cung, b lt, knh tn v khm nm. Nhng n th ght n kinh tm k no chng h mun t bo v mnh, k no nut c nhng nc bt nc c v nhng ci nhn hung c, k kin nhn qu nhn nhc, k chu ng tt c mi s v bng lng tt c mi s; v y chnh l l thi ca bn bi phng. Gi s k no n l trc nhng thn linh v nhng c ca thn linh hay trc con ngi v nhng kin ngu xun ca con ngi, th lng ch k ngt ngy hnh phc y lin nh nc bt vo mt tt c s n l . Xu c: - y l ting ni dng gi tt c nhng g khom mnh n l, i mt nhp nhy khut phc, qu tim b giy v cn rt, v ci li m hn gi ngy nhu thun, vi cp mi rng hn h. 193

V tr hu gi mo: y l ting n dng gi nhng tr chi ch ca bn bi phng, bn gi c v nhng k kit lc; nht l tt c nhng sng ch in khng phi l ca m linh mc. Th nhng, bn hin trit gi mo, tt c m linh mc, nhng k chn ngn mi mt v th gii, nhng k mang linh hn ca l n b hay ca nhng tn bi phng, - i, chnh l nhng k lun lun nui dng m mu nhm n lng ch k! Chnh iu ny l c hnh v c gi l c hnh: ta phi ni dy chng li lng ch k! V v li, v t, y chnh l iu m nhng k khip nhc mt mi v th gii v tt c nhng con nhn , kht khao c tr thnh, - vi nhng l do rt hp l. Nhng gi y, chnh l dnh cho bn chng m mi c ban ngy, khc quanh, li gm phn xt, bui i ng thin : v nhiu s vic s tr thnh hin nhin! V k xng tng ci Ti v thnh ha lng ch k, thc ra, k tin tri hin trit , ni chnh iu hn bit: Nhn ka , bui i ng thin ang n , ang n gn !

56
1 /Ngn ng ta l ngn ng ca dn chng; ta ni nng qu th tho, qu thn i i vi nhng k kh kho tm thng. Nhng li ni ca ta c v l lng hn i vi nhng vn s qun v nhng vn s ch t bi cho bn giy. Tay ta l bn tay ca mt thng in: khn thay cho tt c nhng tm bng v nhng tng thnh; khn thay cho tt c nhng g c ch cho nhng trang sc v nhng bc tranh qun ca mt g in! Chn ta l mt mng nga; ta dng n phi nc kiu phng nc i tro non vt sui cng ni, v ta mang theo con qu cng tm thn khoi lc trong cuc phng chy ca ta. D dy ta c l l d dy mt con . V n thch tht cu hn c mi th khc. Nhng chc chn n l d dy ca loi chim. c nui dng bng nhng s vt hn nhin m bc, sn sng nh cp v nn nng bay cao - ta l th ; lm sao ta khng t xem mnh thuc loi chim cho c! Nht l, v ta l k th ca tinh thn tr n nng n nn ta mi k mnh thuc loi chim: thc vy, ta l k t th, k th bt cng i thin, k th mun kip. Ni no m s thn thit ca ta li khng bay ln v lc li? 194

Ta c th ct ln mt ging ht trn kia - v ta mun ht ln ging : du rng ta c tch mt mnh trong mt cn nh trng v ta ch c th ht ring cho nhng l tai chng ta m thi. C nhin, cng c nhng ca s khc ch c c chic hng nhu nhuyn, bn tay hng bin, con mt cha chan biu l v qu tim thc tnh khi no cn nh l nh nhng ngi: - cn ta, ta khng ging vi h. 2 /K no mt ngy kia dy cho con ngi bit bay th s phi thay i tt c nhng bin thy gii hn; i vi hn, ngay c nhng bin thy cng bay bng ln cao; hn t tn thnh li cho tri t, hn s gi tri t l a con nh nhng. Con iu phng nhanh hn con tun m nhanh nht, nhng c con iu cng hy cn nng nhc giu u vo t ct nng n: ngi no cha bit bay cng th. Hn thy c tri t ln i sng l nng n, v y chnh l iu m tinh thn tr n c mun! Th nhng, k no mun tr thnh nh bng nh chim th phi yu thng chnh mnh: ta, Zarathustra, ta dy nh th. Khng phi thng yu chnh mnh bng tnh yu ca nhng con bnh v nhng k cung lon: bi v ni nhng ngi , ngay c lng t i cng bc ln mi hi thi. Phi hc yu thng chnh mnh, ta dy cc ngi nh th, yu thng chnh mnh bng mt tnh yu trong sch, lnh mnh: mnh c th chu ng ni mnh v ng lang thang lu lng. S lang thang lu lng ny c tn l tnh yu k lng ging ng loi: chnh bng ch tnh yu ny ngi ta ni di ti tnh, giu gim cho n tn by gi, nht l bi nhng k nng ln mi ngi hn l ai khc. Thc vy, hc yu thng chnh mnh, y khng phi l mt mnh lnh cho hm nay hoc cho ngy mai. Tri li, y l ngh thut vi t nht trong cc ngh thut, ngh thut qu quyt nht, ngh thut sau cng v kin nhn nht. Bi v i vi k s c ngh thut , mi s s c u c che giu cn mt; v trong tt c nhng kho tng, kho tng no gn ngi nht s c khm ph sau cng, - y l cng trnh ca tinh thn tr n nng n. Ngay khi cn nm trong ni, ngi ta mm cho chng ta nhng li l, nhng gi tr nng n; Thin v c: l tn ca mn di sn y. V c nhng gi tr ny, ngi ta tha th cho chng ta cho chng ta c sng. Chnh cm on ng lc khng cho h yu thng chnh mnh, ngi ta mi cho nhng a con n vi mnh: y l cng trnh ca tinh thn tr n nng n.

195

Cn chng ta - chng ta trung thnh ko l theo nhng g ngi ta cht ln mnh, trn i vai mnh m, bn trn nhng ngn ni kh cn! V khi chng ta m hi ra th ngi ta bo: , cuc i qu tht nng n ta mang vc! Nhng tht ra, ch c con ngi mi nng n ta mang vc! Bi v hn ko l trn i vai mnh qu nhiu s vic d k xa l. Ta con lc , hn qu gi xung ngi ta cht y lng mnh. Nht l con ngi khe mnh, kin nhn, k c tinh thn ng knh: hn mang cht trn i vai qu nhiu li l v gi tr xa l nng n, - cho n khi i sng bin thnh mt sa mc i vi hn! Tht vy, nhiu s vic ring t ca cc ngi cng qu nng n mang vc! V bn trong th con ngi ging vi con s, con ngi cng ng tm, mm nho, trn tut kh nm bt, - n phi cn n mt th v qu phi cng vi nhng trang sc cao nh. Nhng ngay c ngh thut ny cng cn phi c hc hi cn trng: ngh thut lm cho c c mt lp v ngoi, mt b dng p v mt s hn m m qung khn ngoan! Ni con ngi, ta cn b nh la v nhiu chuyn, v s bun b, ngho nn ca nhng lp v ch l lp v b ngoi. Nhiu sc mnh v lng tt b che kn chng bao gi c on nhn ra; nhng mn n khoi khu nht khng gp c ngi thng thc. Nhng ngi n b bit r iu , nhng ngi n b tao nh nht. Bo mt cht, m mt cht. - ! Bit bao l vn s gn lin vi mt chuyn ng chng ra g! Rt kh m khm ph ra con ngi, v cn kh khn vn bi l vic t khm ph ra chnh mnh; tinh thn vn thng ni di v linh hn. y l cng trnh ca tinh thn tr n nng n. Nhng k no t mnh khm ph ra chnh mnh, s bo: y l iu thin ca ta v iu c ca ta. Bng nhng li l , hn lm cm ming loi chut chi v tn ln bo rng: Thin chung cho tt c mi ngi, c chung cho tt c mi ngi. Thc vy, ta cng chng yu mn nhng k no cho rng mi s u tt lnh i vi h v th gii ny l th gii tt p nht trong cc th gii. Ta gi h l nhng k t mn. S t mn nm qua mi s: y khng phi l mi v tuyt vi nht! Ta xng tng nhng ci li cng nhng d dy ng ngnh, kh khn, hc ni ln nhng ting: Ti, Vng v Khng. Nhng gm nhai tiu ha tt c, th y l iu tuyt trn cho nhng con ln! Lun lun ku ln I-A,[1] th ch c nhng con la cng nhng k thuc ging la mi hc nh th! Mu vng sm v nng: s thch ca ta i hi nh th, - s thch ca ta pha trn mu vo tt c mi mu. Nhng k no qut vi trng cn nh mnh th k biu l mt tm hn b qut

196

vi trng. C k m say nhng xc cht kh, k khc li say m nhng bng ma; tt c bn chng u l th ch ca tht da xng mu. Tt c bn chng u khng hp vi ta. Bi v ta thch mu. Ta khng thch ni m mi ngi u khc nh, si bt mm bt ming: y l s thch ca ta , - ta rt thch c sng gia nhng tn trm cng nhng li th tht gi di. Chng ai c vng trong ming c. Nhng m k lim nc bt li lm ta kinh tm hn na; v con th ng tm nht ta gp gia loi ngi, ta gi n l con vt n bm: n khng mun yu thng, nhng n li mun sng nh tnh yu. Ta gi l khn kh k no ch c mt s chn la gia hai ng: tr thnh nhng con th hay nhng tay tr th d man hung tn. Ta khng mun xy nh ta bn cnh h. Ta cng gi k phi lun lun ch i l khn kh, - tt c nhng tn thu thu thng hnh v nhng tn ch hiu bun, tt c nhng ng vua v nhng k b thanh ton y u khng hp vi ta. Tht vy, c ta na, ta cng hc i ch, nhng ta ch ch i chnh mnh. Nht l ta hc ng thng, bc i, chy nhy, leo tro v khiu v. y l o l ca ta: bt lun k no mun hc bay th trc ht phi hc ng thng, bc i, chy nhy, leo tro v khiu v. Ngi ta khng th nht n bay bng ngay lin c. Vi nhng chic thang dy, ta hc leo ln hn mt chic ca s, vi i chn do dai kho lo ta leo ln nhng ct bum: ngi trn nhng ct bum vt cao ca tri thc bao gi cng l mt hnh phc v i i vi ta! - bc la trn nhng ct bum cao nh nhng ngn la con: ch l mt cht nh sng lt lay, nhng li l mt ni khch l ln lao cho nhng chic tu chm v nhng k m tu. Ta n c chn l ca ta theo nhiu con ng v bng nhiu cch; ta khng dng mt chic thang duy nht leo ln n nh cao ni mt ta m chm trong ci xa xm. Lng ta bao gi cng vn min cng khi phi m ming hi ng, - chuyn lun tri ngc vi lng ta! Ta lun lun thch tra vn v th thch chnh nhng con ng. Th thch v tra vn, y l l trnh ca ta: - tht vy, ngi ta cng phi hc tr li cho nhng cu hi nh th! V y l s thch ca ta: - y khng phi l mt s thch tt hay xu, nhng y l s thch ca ta , s thch m ta khng xu h cng chng cn giu gim. T trc n gi y l con ng ca ta , - cn u l con ng ca nh ngi? ta tr li nh th cho nhng k hi ta v con ng. Bi v khng c con ng .

197

Ch thch: . [1] Trang 322 : I-A: ting ku ca con la, trong c ng l Ia , c ging vi Ja l vng, d, . Ko di ging c ting I-A, th ta s c ch D ca Vit ng, mt ch D ch r tnh cch gi mo ca con la trong s chp nhn. y, Vit ng gn c ng hn l cc bn Php v Anh.

57
1/ Ta ngi y ch i, vy quanh l nhng tm bng c v nt ln ln vi nhng tm bng mi c vit d dang. Khi no mi n gi ca ta? - Gi ca s i xung tn t ca ta: v ta cn mun n vi loi ngi thm mt ln na. y l iu ta ang ch i, bi v trc ht phi c nhng du hiu bo tin rng gi ca ta n: con s t ci vi n b cu vy quanh. Trong khi ch i ta ni nng nh mt k nhn ri, ta t ni vi chnh mnh. Chng ai thut li cho ta iu g mi, v vy ta thut li chuyn ta cho chnh ta nghe. 2/ Khi n vi loi ngi, ta thy h an nhin ta th trn mt nh kin ngn i: nh kin cho rng t lu h bit rnh r ci g l thin, ci g l c i vi con ngi. Mi cuc tho lun v c hnh u l mt iu c l, mt nhc i vi h, du rng k no mun ng ngon cng hy cn ni v thin v c trc khi i ng. Ta lm ri lon cn say ng khi ta rao dy rng: Hy cn cha c mt ngi no bit c th no l thin v c, tr phi y l k sng to. Th nhng, k sng to l k ban cho loi ngi mt mc ch, ban cho mt t ngha v tng lai: ch k sng to mi sng to nn thin v c ca vn s. Ta ra lnh cho h lt nhng ging ta c l, v, h ni no quan nim c l y cn an v, ta ra lnh cho h ci vo mt nhng nh hin trit r kh hnh, ci vo mt bt lun nhng k en i no n u nh mt ni hm da trn cy nhn sinh. Ta ngi bn l i l m phn vi nhng xc cht cng by kn kn - v ta ci ton th qu kh cng v rng r quang vinh h thi ca qu kh h. Tht vy, ging nhng k rao ging s hi hn v nhng thng in, ta nm li nguyn ra la ln tt c nhng g cao thng v tin ca bn chng, - , ti tiu lm sao nhng g cao thng ni chng, ti tiu lm sao nhng g tin ni chng, - , ta ci nh vy.

198

Kht vng khn ngoan ca ta tro vt ra t ta vi nhng ting la ht v nhng ting ci; tr hu hoang d th pht sinh trn nhng ngn ni cao: kht vng mnh mang ca ta chp cnh bay ln cao vt. Thng thng, n mang ta i xa, vt qu nhng nh cao, hng v nhng chiu cao mi, gia nhng ting ci rn r: ta lt bay rt gi nh mt mi tn, trong cn xut thn ngy ngt v mt tri: - lt bay xa vi, trong mt tng lai m cha h c ai tng nhn thy, nhng min phng Nam nng bc hn m cha c thi s no tng m mng n: ni , ni nhng v thn linh nhy ma hoan ca xu h v tt c nhng y phc trn ngi: - ct cho ta ni bng nhng n d, ct cho ta bp b p ng v bc i khp kh khp khing nh nhng thi s; thc ra, ta xu h v b bt buc vn cn l mt thi s! Ni m ton th bin dch i vi ta u l nhng cuc khiu v v nhng s sung mn linh thnh, ni m th gii c tho tung xing xch v kinh hong tr n trong chnh mnh: - nh mt cuc chy trn vnh vin khi mnh v mt cuc tm kim vnh vin t ng mnh ni nhiu v thn linh, nh mt mu thun ngt ngy hnh phc t thn, mt s ti lp v tr v vi chnh t thn mnh ca nhiu v thn linh. Ni m thi gian i vi ta l mt s ch nho tuyt vi nhng khonh khc, ni m s tt yu chnh l t do, t do t mnh lm cht men kch thch cho t do! Ni m ta cng gp thy con qu c cu ln k th truyn kip ca ta, Tinh thn Tr n Nng n cng tt c nhng g tinh thn y sng to nn: s cng ch, lut l, tt yu, hu qu, mc tiu, ch, thin v c: Bi v chng phi l c nhng s vic trn ngi ta c th nhy ma v vt qua? Chng phi l c nhng con chut chi v thng ln nng n, v c nhng con ngi nh nhng khinh khoi nht? 3/ y cng l ni m trn ng i ta nht c ch Siu nhn v o l ny: con ngi l ci cn phi c vt qua, - con ngi l mt chic cu ch khng phi mt cu cnh: t nh rng mnh hnh phc v bui ng thin v bui chiu t ca mnh, nh mt con ng dn n nhng bnh minh mi: - li l ca Zarathustra v bui i Ng Thin v tt c nhng g ta treo l lng bn trn loi ngi, ging nh nhng bui hong hn mi hin mu tm thm. Thc vy, ta lm cho loi ngi thy nhng ngi sao mi cng nh nhng m ti tinh khi; trn nhng m my, ban ngy v ban m, ta tri rng ting ci, nh mt chic lu mun

199

sc. Ta truyn dy cho loi ngi tt c nhng t tng, tt c nhng kht vng ca ta: ta dy h phi tch tp, kt ni tt c nhng g cn l phn tn v n ng v ngu nhin tn bo ni con ngi. Vi t th l thi s, l k tin on nhng n ng, l k cu chuc s ngu nhin, ta dy loi ngi sng to tng lai v trong khi sng to, gii thot nhng g xy ra. Gii thot qu kh ni con ngi, v bin i tt c nhng g xy ra cho n khi no ch ln ting: Chnh ta mun n xy ra nh th m! y chnh l iu ta s c mun thm ln na. y chnh l iu ta gi l gii thot i vi loi ngi, y chnh l iu c nht ta dy h gi l gii thot. Gi y, ta ch i s gii thot ca ta , - quay tr li mt ln cui cng bn cnh loi ngi. Bi v mt ln na, ta mun quay tr v vi bn h: ci nhn th chnh l ch ta mun tiu vong, v trong khi cht, ta mun dng hin cho loi ngi tng phm giu sang nht ca ta! Ta hc iu t mt tri khi mt tri ln - hc t mt tri qu giu sang phong ph: lc by gi mt tri tung ri trn lan trn mt bin s vng rng trong ti sn v tn ca mnh, - n ni ngay c nhng ngi nh c ngho nn nht lc y cng cho thuyn v vi nhng mi cho dt vng ng nh ! Cnh y ngy xa ta thy v trong khi nhn ngm, nc mt ta khng ngng chy di. Ta nh mt tri, Zarathustra cng mun bin dng: gi y hn ngi y, i ch, vy quanh bi nhng bng gi tr v nt v nhng bng gi tr mi vit cn cha trn. 4/ Hy nhn xem, y l mt bng gi tr mi; nhng u l ngi anh em s cng ta mang vc n trong thung lng v trong nhng qu tim ca nhc th? Tnh yu ln lao ca ta i vi nhng g xa vi nht i hi nh th: ng ch tm n k lng ging ng loi! Con ngi l mt ci g cn phi b vt qua. Ngi ta c th t n ch t vt qua mnh bng v s nhng con ng v nhng phng tin: t n , chnh l bn phn ca mi. Nhng ch tn h mi ngh rng: Ngi ta cng c th nhy vt qua khi con ngi. Hy t vt mnh, ngay c ni k lng ging ng loi: mi khng c h ban cho mi mt quyn li no m t mi c kh nng chim ly. Nhng g mi lm, th chng c ai khc lm c khi n phin h. y, chng c phn thng.

200

K no khng th t ch huy mnh c th phi vng li, v nu c k bit t iu khin th k li cng phi l k bit vng li hn c. 5/ y l cch thi ca nhng tm hn cao nh: nhng tm hn y chng mun c bt c ci g theo kiu cho khng, nht l i sng. K thuc v m tin dn th li mun sng chng v g c; nhng chng ta, chng ta l nhng k t ban i sng cho mnh, chng ta lun lun suy tng n ci m chng ta c th n b li tt p hn! Tht vy, y l mt chm ngn cao nh: Nhng li l cuc i ha hn vi ta, chnh ta li l k mun gi cho trn. Khng nn mun hng th khi mnh khng ban pht s hng th. V ta khng nn mun hng th! Bi v s hng th v s ngy th l nhng iu thn thng nht: c hai u khng mun b tm kim. Phi s c chng - nhng tt hn vn l tm kim li lm v au kh! 6/ Hi ngi anh em, k tin phong bao gi cng b hy sinh. Th m, chng ta l nhng k tin phong bo hiu. Tt c chng ta u mu ti bn th linh thnh dnh cho nhng vt hin t; chng ta thiu nng tt c, nhn danh nhng thn tng c. Nhng g tt p ni chng ta th hy cn qu tr trung non yu: y chnh l iu lm bc lng nhng k gi nua. Tht chng ta mm mi, da chng ta ch l lp da cu: - lm sao chng ta li khng cm d nhng g linh mc tn th thn tng ch! Ci g linh mc tn th thn tng ang sa son mt bui tic bng nhng g ngon lnh tt p nht trong ta, g y hy cn c ng trong tm hn mi ngi chng ta. Hi i! Hi cc anh em, lm th no m nhng k tin phong s khng b hy sinh hin t ch! Nhng vn mnh ca chng ta i hi nh th; v ta yu mn nhng k no chng h mun t bo th ly mnh. Nhng k no m trm tiu dit, ta yu mn h ht lng: bi v h vt qua bn b lng lng bn kia. 7/ Chn tht: t ngi bit nh th! V k bit th li khng mun lm! t hn tt c mi k khc, l nhng k thin ho. ! Nhng k thin ho ! Nhng ngi thin ho chng bao gi ni s tht ; thin ho theo kiu , l mt cn bnh ca tinh thn.

201

Nhng con ngi thin ho nhn nhn, u hng, qu tim h lp li, l tr h vng theo: nhng k no vng phc th khng t hiu trn chnh mnh! Tt c nhng g l xu c i vi nhng con ngi thin ho, phi c kt tp li t lm ny sinh mt chn l: hi cc anh em, cc anh em c s hung tn tn bo cho chn l y chng? Lng dng cm to ln, s nghi k trin min, s khc t gay gt, s kinh tm, s bt quyt trong i sng, - tht qu i him hoi khi nhng th y c on t cng nhau. Th m, chnh t nhng mm ging mi pht sinh chn l. T trc n nay, mi khoa hc u c pht trin song hnh vi thc sai lc. Hy p v, p v cho ta nhng bng gi tr c, hi cc ngi, l nhng k gic ng tri thc! 8/ Khi nhng chic vt qua dng nc, khi nhng chic cu v nhng lan can bc qua dng sng th ngi ta khng cn c tin vo k no khng nh rng: Mi s u tri chy. Ngay c bn ngi ngu ngc cng phn i iu ny. Bn chng s ku m ln: Sao! Mi s u tri chy ? Chng l nhng tm vn v lan can cu khng bc qua sng sao? bn trn con sng, mi s u vng chi, nhng gi tr ca vn vt, nhng chic cu, nhng khi nim, tt c thin v c: tt c mi th u rn chc, vng chi! Nhng ri khi ma ng, k ch ng cc con sng, hin n, th nhng ngi tinh ranh nht lin bit h nghi; tht vy, lc by gi, khng ch nhng k ngu ngc mi bo rng: Tt c mi s phi chng l khng bt ng? Tht ra, xt cho cng mi s u bt ng - y l mt li rao ging ch thc ca ma ng, mt iu tt lnh cho nhng lc ngho cn, mt an i ngt ngo cho mt tri ng gi v nhng k s lnh. Tht ra, xt cho cng mi s u bt ng - nhng ngn gi r bng ln ting phn i li li ny! Ngn gi r bng, mt con b mng chng h lao kh, mt con b mng in gin, mt k ph hy ph bng vi nhng ci sng gin d! M bng gi du sao - ph v nhng chic cu ! Hi cc anh em! Gi y mi s h chng tri chy y sao? Tt c nhng lan can cng tt c nhng chic cu chng ri xung nc y sao? Ai cn lu tm n thin v c na? Khn kh cho chng ta! Vinh quang cho chng ta! Ngn gi r bng ang thi ti! - Hi cc anh em, hy rao ging nh th trn tt c nhng ng ph. 9/ C mt cn in r c l tn l Thin v c. T trc n nay, bnh xe ca cn in r

202

ny xoay chuyn chung quanh nhng vin bc s cng nhng nh chim tinh. Ngy xa, thin h tin vo nhng vin bc s v nhng nh chim tinh: chnh v th h mi tin rng mi s u l nh mnh: Mi phi , bi v phi nh th. Ri th thin h m ra h nghi tt c nhng vin bc s v nhng nh tin tri, chnh v vy h mi tin rng mi s u l t do: Mi c th , bi v mi mun. Hi cc anh em, t trc n gi, ngi ta ch a ra nhng li phng on v nhng tinh t v v tng lai, nhng ngi ta chng h bit c g c: chnh v th, ngi ta ch a ra nhng phng on v thin v c m chng h bit g c! 10/ Mi khng c n cp! Mi khng c git ngi! Nhng li l ny ngy xa c gi l thnh hnh: ngi ta qu gi trc chng, ngi ta lng l ci u, cung knh tho giy ra. Nhng ta xin hi ngi: trn th gii ni no c nhng k cp v k st nhn tuyt ho hn l nhng k cp v k st nhn khch ng t nhng li l thnh hnh trn y? Ton din i sng h chng bao hm s n cp cng st nhn? V khi thnh ha nhng li rn dy , ngi ta chng m st chnh chn l hay sao? Hoc gi, ngi ta thnh ha tt c nhng g ni ngc v i nghch vi cuc sng, ngha l rao ging s cht? - Hi cc anh em, hy p v, p v cho ta nhng bng gi tr c. 11/ Lng thng hi ca ta i vi tt c qu kh biu l ra nh th: ta xem qu kh nh b b ri, - b b ri cho n sng, cho tinh thn v s in cung ca tt c mi th h trong tng lai, nhng th h s bin i tt c nhng g xy ra thnh mt chic cu cho chnh bn thn mnh! Mt k chuyn ch v i c th xut hin, mt con qu tinh ranh xo quyt s cng p ton th qu kh nh n sng v s bt sng ca mnh: cho n khi hn bin qu kh thnh mt chic cu cho chnh mnh, mt du hiu, mt li tin bo v mt ting g gy bo trc bnh minh. Nhng y l mi nguy him v lng thng hi khc na ca ta: - nhng t tng ca k thuc dng di m tin dn ch vn ln n ni t ca y - nhng vi ni t th thi gian kt thc. Nh th ton b qu kh u b hy sinh: bi v c th mt ngy kia m tin dn s tr thnh ch nhn v chng em chnh thi gian dm ngp trong vng nc cn. Chnh v th, hi cc anh em, cn phi c mt giai cp qu tc mi , th ch vi tt c nhng g thuc m tin dn

203

v s chuyn ch, mt giai cp s vit ch cao thng trn nhng bng gi tr mi theo mt phong cch mi. Bi l cn phi c nhiu ngi cao thng cng nhiu loi cao thng, mi thnh hnh c giai cp qu tc ! Hoc gi nh xa kia ta ni bng n d: C cc thn linh, y chnh l iu thing ling, nhng chng h c Thng ! 12/ Hi cc anh em, ta giao ph v ch nh cho cc anh em mt s cao nh mi: cc anh em phi l nhng k sng to, nhng nh gio dc v nhng k gt hi tng lai i vi ta, - tht vy, y khng phi mt s cao nh m cc anh em c th mua c bng vng nh nhng ch hiu bun: bi v ci g c gi th c t gi tr. T nay v sau, iu lm cc anh em hnh din khng phi l dng di, m l mc tiu ca cc anh em! ch v bc chn mun t vt chnh mnh: y phi l vinh d mi ca cc anh em! Tht vy, vinh d ca cc anh em khng nm ch phc v cho mt ng hong - s g nhng ng hong! - hay tr thnh thnh tr bo v cho nhng g ang hin th, ct cho chng vng chi cng rn hn! Cng khng nm ch dng ging ca cc anh em tr thnh triu thn, v mc o sc s l lng nh nhng tn ma ri, cc anh em hc ng thng thn mnh cng sut nhiu gi lin trn nhng m ly cn ct. Bi v bit ng thng l mt cng lao ni nhng triu thn: v tt c nhng triu thn u tng rng s c php ngi xung l mt trong nhng dim phc h s c th hng sau khi cht! Cng chng phi nm trong mt tinh thn c bn h gi l tinh thn thnh thin, tinh thn a dn t tin cc anh em n nhng vng t ha, nhng vng t m ta chng h ha hn vi bt lun ngi no, bi v trong ci min mc ln ci cy t hi nht, cy thp t gi, chng c g xng ng c ha cho! Tht vy, khi tinh thn linh thnh y a dn cc hip s ca n n bt lun x min no, th m rc gm nhng hip s bao gi cng c dn u bng nhng con d, con ngng, nhng k in in, tng tng! Hi cc anh em! S cao nh ca cc anh em khng nn nhn v ng sau, m phi nhn ra bn ngoi ! Cc anh em phi l nhng k b trc xut khi mi t quc ln mi x s t tin! Cc anh em phi yu thng x s ca con ci cc anh em: tnh yu ny phi l s cao nh mi ca cc anh em, - x s hoang tch cha vt chn ngi trn nhng vng bin khi xa tt, y chnh l nhng vng m ta ra lnh cho nhng thuyn bum cc anh em phi tm kim v

204

kim tm mi mi. Bng nhng a con ca mnh, cc anh em phi cu chuc li ti li lm con ci cha m cc anh em; nh th, cc anh em s gii thot c qu kh! Ta t bn trn cc anh em bng gi tr mi ny! 13/ Sng, no c ch g? Mi s u ph phim, v b! Sng - tc l p rm; sng - tc l b thiu chy m khng c si nng. Nhng li bn tn ba hoa c l s hy cn c xem l hin minh, chng gi ci, v bc ln mi u su m t, chnh v th ngi ta li cng xng tng chng. C s thi nhn cng khin cho thanh nh. Nhng a tr c th ni nh th ny: chng s la, bi v la lm phng da chng! C nhiu cht tr con trong nhng cun c th dy v s khn ngoan tr hu. Nhn danh quyn no, k p rm ch nho iu hn ang lm? Ngi ta phi h ming ngp di v nhng chuyn in r i loi nh th! Nhng k ngi vo bn nhng li chng mang n cht g, ngay c mt cn i cn co gan rut. V xem ka, bn chng cn bu riu bng b: Mi s u l ph phim, v b! Nhng, hi cc anh em, qu vy, n ung cho kho, khng phi l mt ngh thut ph phim v b! Hy p v, p v cho ta nhng tm bng ca nhng bt mn i i! 14/ i vi nhng con ngi trong sch th mi s u trong sch, dn chng bo th. Nhng ta, ta bo cng cc ngi: i vi loi heo, th vn s u chm ngp trong chung heo! Chnh v th, nhng k cung tn cng nhng k bun phin mang qu tim nhu nhc chn nn mi rao ging nh th ny: Trn gian l mt qui vt nh bn khng khip. Bi v tt c nhng k u c tinh thn u; nht l nhng k khng c s an bnh v ngh ngi, khin bn chng phi nhn trn gian t sau lng , - nhng k rao ging o tng v mt ci-bn-kia. i vi nhng k ny, ta ni thng vo mt bn chng, du rng lm th l chng lch s cht no: trn gian cng c lng, y l ch trn gian ging vi con ngi, - tht vy ! Chn trn gian c nhiu nh bn; tht vy ! Nhng th khng bin trn gian thnh mt qui vt nh bn khng khip! Hiu rng ni trn gian c nhiu s vt bc mi hi thi, l hin minh: chnh s kinh tm to nn i cnh cng sc mnh tin bo nhng sui ngun! Nhng k cao thng nht vn mang cha mt ci g ng tm, v ngay c k cao thng nht

205

vn l mt ci g ng b vt qua! Hi cc anh em! Tht l khn ngoan khi nghi ng rng c nhiu nh bn u trc trn gian! 15/ Ta nghe nhng k thnh knh nui o tng v th gii bn kia nh vi lng tm h vi nhng li sau y, v tht vy, y l nhng li l khng gian xo cng chng nho bng, - du rng chng c g sai lc hay t hi hn trn mt t ny: Hy cho th gii l th gii. ng nhch ng du l mt ngn tay chng li n! Hy dn chng b sit c, b ct hng, b i x bo ngc, b lt da bi nhng k no mun lm th: ng nhch ng du l mt ngn tay cn ngn iu . Nh th, h s hc bit khc t th gii. L tr ca mi, mi phi nhai nut, bp nght n i; bi l tr y thuc v th gii ny. Nh th, mi s hc bit khc t th gii! - Hi cc anh em! Hy p v, p v cho ta nhng tm bng c ca nhng tn kia! Hy p v trong ming cc anh em nhng li l ca nhng k thng m trn gian! l6/ K no hc hi nhiu, th k hc qun i mi kht vng bo lit - y l iu ngy nay ngi ta th thm vi nhau trn mi ng ph tm ti. S hin minh lm mi mt, chng c g ng cng c; ngi khng c thm kht! - Tm bng gi tr mi ny ta thy c treo ngay c trn nhng qung trng. Hi cc anh em, hy p v, p v cho ta c bng gi tr mi y! Nhng con ngi mi mt v th gii treo bng y ln, nhng tn linh mc rao ging s cht v nhng tn ngc tt: bi v, y, y cng l mt li ku gi hng n s n l. H hc hi sai lc v khng hc hi nhng iu tuyt ho, tt c mi s h u lm qu sm, qu nhanh; h n by, nut b, chnh v th h lm hng d dy ca mnh, - bi v tinh thn ca h l mt chic d dy b hng; chnh n khuyn h s cht! Thc vy, hi cc anh em, tinh thn l mt chic d dy! i sng l mt ngun vui, nhng i vi k no chic d dy h hng ca mnh ln ting th i sng l cha ra s phin mun su kh, v tt c mi sui ngun ca i sng u b nhim c. Tri thc l mt nim vui cho k no mang ch ca con mnh s. Nhng k no mt mi th ch thi hnh nhng ch xa l, hn bp bnh theo tt c nhng ln sng. y l iu m tt c nhng ngi yu ui sa vo: h lc li trn nhng con ng ang i. Sau cng s chn ngn mi mt ca h nu ln cu hi: Ti sao ta theo con ng ny?

206

Tt c mi s u ng ng nh nhau c! H th v khi nghe thuyt ging cho l tai bn h : Chng g ng nhc cng c! Ngi khng nn c mun! Th nhng, l mt ting gi hng n s n l. Hi cc anh em! Zarathustra n nh mt ln gi mt cho tt c nhng ai mi mt v con ng mnh i; ln gi y cn lm ht hi bit bao l mi b nght kn. Hi th t do phng dt ca ta thi xuyn qua nhng bc tng, n tn nhng nh t v nhng tinh thn t ngc! ch s gii thot con ngi, bi v mun chnh l sng to: y l iu ta rao ging. V ch v mun sng to, ngi mi nn hc hi! V ch t ta, cc ngi mi nn hc hi, hc hi tn tng. K no c tai th c lng hiu! 17/ Chic thuyn sn sng - c l n a dn v chn h v thm thm - ai mun p thuyn v chn c l y? Chng ai trong cc ngi mun p thuyn ca s cht c! Vy m cc ngi li mun chn ngn mi mt v th gii! Chn ngn mi mt v th gii! Trong khi cc ngi chng ln no m say th gii! Ta lun nhn thy cc ngi kht khao tri t, yu mn ni mt mi trn th ca ring mnh. Khng phi l v b khi cc ngi thng tht mi ra: mt c vng trn th nh nhoi hy cn nng trn i mi y! V trong ci nhn ca ngi, h chng bnh bng mt m my nh b ca nim vui trn th m ngi cn cha qun c y sao? Trn tri t c nhiu sng ch tt p, mt s th hu dng, mt s th khoi hot: v tnh yu chng, ta phi yu thng tri t. V c vi sng ch tt p, n ni chng ging nh i nh hoa n b, va hu dng va khoi hot. Nhng cn cc ngi, nhng k chn ngn mi mt v th gii v nhng k li bing! Phi qut p vut ve cc ngi bng roi, bng nhng nht roi lm cho i chn ca cc ngi linh hot ln! Bi v nu cc ngi khng phi l nhng con bnh hay nhng sinh vt c mn v dng, b tri t chn ngn, th cc ngi l nhng tn ph m xo quyt hoc nhng con mo hoang ng, tham lam, nham him. V nu khng mun bt u chy nhy li mt cch hn hoan, cc ngi phi nn bin dng mt i! Khng nn nui c mun lm y s cho nhng k mc bnh nan y: Zarathustra dy nh th. Vy th, hy bin mt i!

207

Nhng cn phi c nhiu can m thc hin mt cu cnh hn l lm mt vn th mi; tt c nhng y s v thi s u bit iu . l8/ Hi cc anh em, c nhng bng gi tr c to ra do s mt nhc v nhng bng gi tr c to ra do s li bing bi hoi thi nt: du s dng cng mt th ngn ng, chng vn mun c nghe theo nhng li khc nhau. Hy nhn ci g ang cht kht kia. Hn ch cn cch mc tiu chng mt gang tay, nhng v mt mi chn nn, hn nm di ra trn ct, lm nng. , ci g ! Gi y, mt tri phng m nhng tia sng xung thn th hn, nhng con ch lim m hi tot ra t thn th hn: nhng hn vn nht mc nm yn v v thch chng th cht kht cn hn. Cht kht khi ch cn mt gang tay na l n ch! Thc vy, cc ngi cn phi li u hn cho hn nga mt nhn tri, - li u v anh hng ! Thc vy, tt hn cc ngi nn hn nm nguyn ch hn nm xung, cho gic ng n vi hn, gic ng ph d, vi ting xo xc nh nhng ca cn ma nc mt: Hy hn nm yn cho n khi no hn t mnh thc dy, - n khi hn t mnh t khc ht mi s nhc mt v tt c nhng th rao dy hn s mi mt chn ngn! Nhng hi cc anh em, hy ui xa khi hn nhng con ch, nhng tn li bing b l cng tt c m chy rn lc nhc ny! - tt c m chy rn lc nhc rt nhng k c gio dc chuyn sng nh m hi ca nhng v anh hng! 19/ Ta v nhng vng trn chung quanh ta v nhng bin gii thnh linh; cng leo ln nhng ngn ni cao th s ngi theo ta cng lc cng t i; ta phi dng mt dy ni cng lc cng linh thnh. Nhng hi cc anh em, ni no cc anh em mun leo ln cng ta, cc anh em phi cn trng phng ng cho loi k sinh n bm leo ln theo cc anh em! Mt con vt k sinh: mt con su b lt, mm mi, mun t nui bo bng tt c nhng x xnh bnh hon thng tch ca cc anh em. V ngh thut ti kho ca n l tin on xem ni no th tm hn ang leo ln mi mt chn ngn: chnh trong ni bun b chn nn, trong s h thn tinh t ca cc anh em, con su mi xy nn ci t kinh tm ca n. Ni no m k dng mnh t l s yu ui, ni no m k cao nh qu khoan dung, y, y l ni con su xy chic t kinh tm ca n: con vt k sinh tr ng ni no m k v i c

208

nhng x xnh nh b b lm bnh. u l chng loi cao c nht ca tnh th v u l chng loi thp km nht? Con vt k sinh l chng loi thp km nht, nhng chng phi k thuc chng loi cao c nht li nui dng trong mnh nhiu con vt k sinh nht hay sao? V linh hn c chic thang di nht v c th xung n tn ni thp nht, lm th no linh hn khng mang nhiu nhng con vt k sinh nht? - linh hn bao la nht, c th chy nhy, lang thang v lc li trong chnh mnh, linh hn cn thit nht, v vui khoi m lao mnh vo ngu nhin. - linh hn ang hin th, linh hn lao thng vo dng bin dch; linh hn s hu, linh hn c mun i vo trong ch v c vng. - linh hn t chy trn chnh mnh v t gp li chnh mnh trong vng trn rng nht; linh hn thng tu v song m cn in ang c sc thuyt phc vi s du dng tru mn khn cng. - linh hn t yu mn chnh mnh nht, trong mi s u c ch ln v ch xung, cn nc ln v cn nc rng ca chng: - ! Lm th no m linh hn cao nh nht li khng mang theo nhng con vt k sinh t hi nht? 20/ Hi cc anh em, ta c tn c chng? Ta bo tht cng cc anh em: ci g ng xung, th phi x p thm vo cho ng hn! Tt c nhng g thuc thi i hm nay u ang ri ng, phn tn: ai mun lu gi chng li? Ring ta - ta mun x p thm vo! Cc ngi c bit ni khoi lc x ln nhng tng xung nhng h thm him tr? Nhng con ngi thi i hm nay: ka, hy nhn h ang ln xung nhng chiu su ca ta! Hi cc anh em, ta l mt khai cho nhng tay chi tuyt diu hn! Ta l mt gng mu![1] Hy theo gng ta! Nu c k no m cc anh em khng dy c cho hn bay bng ln cao th t ra cc anh em cng dy c cho hn ri ng xung nhanh hn ! 21/ Ta yu nhng k dng cm. Nhng l mt tay kim gii, cha , cn cn phi bit i th ca mnh l ai! Thng khi kim ch mnh li v b qua th can m hn: ct dnh mnh cho mt k th xng ng hn! Cc ngi ch c nhng k th xng ng cho lng th hn, nhng chng h c c k th xng ng vi lng khinh b. Cc ngi phi hnh din v k th ca mnh: y l iu ta

209

tng c phen ging dy cho cc ngi. Hi cc bn ta! Cc ngi phi t dnh bn thn cho k th xng ng nht ca mnh. Chnh v th, c nhiu k th m khi chm mt h, ta phi bung tay b qua. Nht l by l tin dn lc nhc, ni nng pht biu m bn tai cc ngi v dn tc, quc gia. Cc ngi ng thm mt nhn n nhng l l bnh vc hay ln n ca chng! Trong c nhiu s chnh xc v nhiu s sai lm. K lm khn gi no chng kin thi phi ni gin. Lm khn gi chng kin v cht chm, tht ra ch l mt m thi. Vy, cc ngi hy i vo rng su v hy cho thanh gm cc ngi im ng! Hy bc i con ng ca mnh ! V hy cho cc dn tc, cc quc gia i theo con ng ca chng! - nhng con ng tm ti trn chng le ln cht nh sng hy vng no! Ngi ch hiu bun phi ng tr; ni no m tt c mi s u le sng th y ch l vng ca tn ch hiu bun! y khng cn l thi gian ca cc vua cha na: ci m hm nay c gi l dn chng th khng xng ng cho cc v vua. Hy nhn xem kia! Gi y cc quc gia ang t mnh bt chc nhng tn ch hiu bun: chng thu thp nhng li ch nh nht nht trong tt c nhng ng rc tanh hi. Chng rnh d, bt chc ln nhau, y l iu chng gi l giao ho tt p vi ln bang. i, ci thi sung sng xa xi, tuyt vi kia, khi m mt dn tc t nh: Ta mun lm ch t nhng dn tc khc! Bi v, hi cc anh em, ci g tt p nht th phi tr v; ci g tt p nht cng nui mun thng ng! V ni no c o l ging dy khc vi li ny, ni khng c ci tt p nht. 22/ Nu bn chng c cm n m khng phi tn hao g c, th qu l iu bt hnh! Bn chng la ht ui theo nhng g? S duy tr bn chng, l ch duy nht m bn chng duy tr.[2] Thi bn chng cn phi sng mt cuc i cng rn khc bc! y l nhng con th sn mi: trong vic cn lao ca chng, cng c c s cp bc; trong li tc ca chng, cng c c s gio quyt! Chnh v th, bn chng cn phi sng mt i sng cng rn, khc bc! Bn chng phi tr nn nhng con th sn mi tuyt ho nht, tinh t hn, gio quyt hn, nhng con th ging ngi hn : bi v con ngi l con th sn mi tuyt diu v song. Con ngi hc cc c tnh t mi con vt; chnh v th, con ngi sng cuc i cng rn, khc bc nht trong tt c cc loi th. Ch c nhng con chim l cn bay cao trn u ngi. V nu con ngi li hc bay c na th, hi i! cn c chiu cao no m tnh tham lam hu mi ca hn li khng xng xo bay vt

210

n! 23/ Ta mun rng n ng v n b phi nh th y, n ng th c kh nng chinh chin, n b th c kh nng sinh n, nhng c hai u phi c kh nng nhy ma bng c u c ln chn tay. Mi ngy qua u xem nh b h mt, nu t nht ta khng nhy ma ly mt ln. V tt c chn l no chng gy ni ni ta t ra mt trng ci vang di, th y chnh l s sai lm ch khng phi chn l. 24/ Hy cn trng phng phng thc kt thc nhng cuc hn nhn ca cc ngi, hy cn trng phng y khng phi l mt kt thc by b! Cc ngi kt thc qu sm: v th hu qu l c mt s tan v ct t hn nhn.[3] Chng th ph v hn nhn cn hn l un nn cong queo v di gt! - y l iu m mt ngi n b t l vi ta: Qu tht, ti ph v nhng mi dy rng buc ca hn nhn, nhng m trc ht, chnh nhng mi dy rng buc ca hn nhn ph v tan tnh con ngi ti! Ta thy rng nhng k no khng xng hp vi nhau th c lun lun b khu ng bi s tr th t hi nht: h tn cng v th hn tt c mi ngi ch v h khng th bc i ring bit mt mnh c na. Chnh v th, ta mun rng nhng k no chnh tn, phi t nh lng: Chng mnh yu nhau: hy coi chng nui dng s tru mn ca chng mnh! Bit u li ha hn th tht ca chng mnh ch l mt li lm ng nhn?[4] - Hy cho chng mnh mt k hn, mt cuc kt hp ngn ngi xem th chng mnh c th kt hp lu di c khng. Song i chung sng bao gi cng vn l mt chuyn trng i! y chnh l li ta khuyn tt c nhng ngi chnh tn. Tnh yu ca ta dnh cho Siu nhn cng tt c nhng g phi n s ra sao, nu ta khuyn nh v ni nng khc i? Cc ngi khng phi ch vic sinh si ny n cho nhiu, nhng phi nng cao hn ln. Hi cc anh em, mong cho cc anh em c gip trong lnh vc nh khu vn ca hn nhn. 25/ K no s c kinh nghim v nhng ngun gc c xa th cui cng s i tm nhng ngun sui tng lai v nhng ngun gc mi. Hi cc anh em, chng bao lu na l n thi khai sinh nhng dn tc mi , thi nhng ngun sui tinh khi th tho do dt trong nhng chiu su mi m.

211

Bi v cn ng t - cn ng t vi chn bit bao sui ngun, to nn bit bao cn kht chnh n cng nng ti nh sng nhng sc mnh ni ti cng nhng iu b nhim. Cn ng t vn m cho thy nhng sui ngun mi. Trong tai kip ca nhng dn tc thi c, nhng sui ngun mi tro vt ra chan cha. V k no ku tht ln: Nhn xem, y l mt sui nc cho nhiu k cht kht, mt ch cho nhiu kh c: - th chung quanh k t tp mt dn tc , ngha l mt m ngi mun lao mnh vo mt cuc th nghim. K bit ch huy ban lnh l k phi vng phc - y l iu m ngi ta c gng th nghim . Hi i! Vi ci gi phi tr bng bit bao tm kim lu di, th nghim, sai lm tht bi, cng nhng mu nh mi! X hi loi ngi l mt mu nh th nghim, mt s tm kim trng k,[5] y l iu ta ging dy cho cc ngi: x hi y tm kim k ban lnh ch huy! Hi cc anh em! Mt mu nh th nghim ch khng phi l mt kh c! Hy p v, p v tan tnh cho ta ch , ch ca nhng tm hn hn nht v nhng k na vi! 26/ Hi cc anh em! u l mi nguy him ln lao nht, e da ton th tng lai con ngi? H chng phi l ni nhng ngi thin ho cng nhng k cng chnh sao? Ni nhng k ni nng cm ngh nh th ny trong tm hn h: Chng ta bit r ci g l thin ho v cng chnh, chng ta cng s c c n; khn cho nhng k no cn mun tm kim ni y! Du ti c nhng k hung c gy ra c khng khip n mc no i na, th ti c do bn ngi thin ho gy ra vn l ti c tai hi kinh khip nht trong cc ti c! Du ti c m nhng k b bng th gii gy ra c trm trng n mc no chng na, ti c gy ra do bn ngi thin ho vn l ti c tai hi khng khip nht trong cc ti c! Hi cc anh em! Mt ngy kia, c k no nhn su vo tn y tm hn ca bn ngi thin ho v cng chnh, v bo: y l nhng tn pha-ri-sin, nhng tn gi o c. Nhng ngi ta chng hiu ch ca y khi tht ra li . Nhng ngi thin ho v nhng k cng chnh t h phi khng hiu ni y: tinh thn h b t hm trong thc an bnh ca h. S ngu xun ca nhng con ngi thin ho l mt s khn ngoan khng lng ni. Nhng y l s tht: bn ngi thin ho nht nh phi l nhng tn Pha-ri-sin gi o c. - H khng c s la chn no! Nhng ngi thin ho nht nh phi ng inh hnh hnh k sng to nn c hnh ca

212

chnh h! y l s tht! Trong khi , mt ngi khc khm ph ra x min qu hng ca bn h - qu hng, t ai cng tm hn ca nhng ngi thin ho v nhng k cng chnh, - k ln ting hi: Bn ngi thin ho cng chnh th ght ai nht? Bn chng th ght nht l k sng to : k sng to ph v tan tnh nhng tm bng ghi nhng gi tr c. K sng to l k ph v, bn chng lin gi hn l k phm ti ph v lut hnh. Bi v nhng ngi thin ho khng th sng to c: bao gi h cng l khi u cho s kt thc. Bn h ng inh k vit nn nhng gi tr mi trn nhng tm bng mi, bn h t hy sinh tng lai cho bn thn mnh , bn h ng inh hnh hnh ton th tng lai loi ngi! Nhng con ngi thin ho bao gi cng vn lun l khi u cho s kt thc. 27/ Hi cc anh em, cc anh em cng hiu r li ny? Cng nhng g m ngy n ta ni v con ngi tin? u l mi nguy him ln lao nht cho tng lai con ngi? H chng phi ni nhng ngi thin ho v nhng k cng chnh sao? Hy p v , hy p nt cho ta nhng con ngi thin ho v nhng k cng chnh ! - Hi cc anh em, cc anh em hiu r li ny? 28/ Cc anh em chy trn trc mt ta? Cc anh em kinh hong khip s? Cc anh em run ry trc li l ? Hi cc anh em, ch khi no ta bo cc anh em p v nhng con ngi thin ho cng nhng bng gi tr ca bn chng, khi ta mi a dn con ngi ra chn trng khi bt ngt. V ch by gi mi xy n cho con ngi ni khng khip mnh mng, ci nhn bao la phng theo vng trn, cn bnh au n trm kha nht, ni kinh tm ngt ngn, cn say sng ngt ngy. Nhng ngi thin ho tr cho cc anh em nhng bn b la o v nhng an ton gi to; cc anh em c sinh ra trong nhng di tr ca cc ngi thin ho v hn nhin an tr trong . Nhng ngi thin ho lm sai lc bin tnh tt c mi s t u n cui. Nhng k no khm ph ra x min mang tn l con ngi th ng thi cng khm ph ra min t mang tn tng lai ca con ngi. Gi y i vi ta, cc anh em phi l nhng thy th dng cm gan l. Hy bc thng ti vo ng lc, hi cc anh em, hy hc bc thng ti trc! Bin c th

213

thm thm sng tro: mi s u c cu mang trong bin c. No! Bc i, hi nhng qu tim lo luyn ca nhng chng thy th! S g t quc! Chng ta mun dong bum thng n ni kia, ni qu hng diu vi ca nhng a con chng ta ! Ni kia, cn no ng si tro hn bin c, ni kht vng mnh mng ca ta phng mnh thng ti. 29/ Ti sao li qu cng rn nh th? - Mt ngy n cc than hm trong bp bo vi vin kim cng; chng ta chng phi b con thn cn vi nhau sao? Ti sao li qu yu mm nh th? Hi cc anh em, ta yu cu cc anh em iu ; cc ngi h chng phi l anh em ca ta sao? Ti sao qu yu mm, o ut, cong queo nh th? Ti sao c qu nhiu s khc t, qu nhiu s chi nhn nh th trong tm hn cc anh em? Ti sao c qu t nh mnh trong i mt nhn ca cc anh em? Nu cc anh em khng mun l nhng nh mnh, nhng k bt kh lay chuyn th lm sao mt ngy kia cc anh em chin thng c cng vi ta? Nu s cng rn ca cc anh em khng mun chi sng, ct t, rch x th lm th no mt ngy kia cc anh em sng to c cng vi ta? Bi v nhng k sng to th cng rn, tn bo. V y phi l dim phc tuyt vi cho cc anh em: c in hn du tay mnh ln nhng th k, nh in du vo sp mm. Dim phc c a tay vit ln trn ch ca hng triu nm nh vit trn cht thp cng, cng rn cn hn cht thp, cao nh tuyt vi cn hn cht thp. Ch k cng rn tn bo nht mi l k qu phi cao nh nht. Hi cc anh em, bng gi tr mi ny, ta treo trn u cc anh em: hy tr thnh cng rn, tn bo ! 30/ ! Mi, hi ch ca ta! S ngng dt tt c ni khn kh, iu linh, mi, tnh cch tt yu ca ta! Hy gi gn ta khi tt c mi chin thng b nh! Thin sng ca tm hn ta m ta gi l s mnh! Mi, k trong ta, k bn trn ta! Hy bo tn gn gi ta cho mt s mnh cao c! V hi ch ta, s cao i hong vin cui cng ca mi, mi hy bo tn n cho lc kt thc! Hi i! Ai m khng khut phc trc chin thng ca mnh? - cho mt ngy kia ta sn sng v chn khi ti bui i Ng Thin: sn sng v chn nh cht thp c nung trng ln, nh m my cht y sm st, nh chic v b cng

214

phng sa ngt; - sn sng cho chnh ta v cho ch giu kn nht ca ta, mt chic cung nn nng mun bit n mi tn, mt mi tn nn nng lao vt v pha ngi sao ca mnh; - mt ngi sao sn sng v chn trong bui ng thin ca mnh, nng nn, thu sut, hnh phc v mi tn rng r hy hoi mnh! - l chnh mt tri v ch tn lit ca mt tri, sn sng ph hy trong chin thng; Hi ch, s ngng dt mi khn kh iu linh! Mi, s tt yu ca ta! Hy bo tn gn gi ta cho mt chin thng ln lao! Ch thch: [1] ta l mt khai cho nhng tay chi tuyt diu hn! Ta l mt gng mu! Nietzsche chi ch Vorspiel : khai v Beispiel : gng mu, th d. [2] Unterhalt : s duy tr; Unterhaltung : va c ngha s duy tr, va c ngha l s gii tr, vui a. Bn Vit ng b mt ngha th hai. [3] Nietzsche chi ch Eheschliessen : s kt c hn nhn v ch Ehebrechen ngha en l ph v hn nhn; ngha thng dng l: ngoi tnh. [4] Bit u li ha hn th tht ca chng mnh ch l mt li lm ng nhn? Nietzsche chi ch Versprechen : s ha hn, th tht, v Versehen : li lm ng nhn. Phn tch ra, hai ch ny cn dn ti mt lin tng khc: trong ch versprechen c sprechen l ni v trong ch versehen c sehen l nhn. [5] X hi loi ngi l mt mu nh th nghim, mt s tm kim trng k, thm mt li chi ch na m Nietzsche thng s dng vi hai ch versuchen : th nghim, mu nh, toan tnh v suchen : tm kim.

58
1/ Mt bui sng n, t lu sau khi tr v hang , Zarathustra bng phng mnh ng vt dy t tho sng ri va la ht bng mt ging khng khip, hn va vung tay ma chn xua ui nh th trn tho sng ca hn c mt k no khc c nm ra khng mun ng dy: ting ht ca Zarathustra vang di n o n ni con v con rn kinh hi tin li gn hn v trong tt c cc hang ng gn bn hang ng ca Zarathustra, tt c mi con th u phng

215

mnh chy trn, - bay, ln, b, nhy, ty loi c cnh hay c chn. Nhng Zarathustra tht ra nhng li nh sau: Hi t tng cao thm u trm, hy ng dy, hy l din ra t nhng h thm ca ta! Hi con rng ang say ng, ta l ting g gy v l bnh minh ca mi: hy ng dy, ng dy mau! Ging ni ta cui cng s nh thc mi dy! Hy g nt bt tai mi ra; hy lng nghe y! Bi v ta mun nghe hiu mi! ng dy, ng dy mau! y c sm st cho ngay c nhng m phn cng nghe thu c! Hy di mt xua ui gic ng ca mi cng mi s nng n m qung. Hy nghe ta bng c i mt ca mi na: ging ni ca ta l mt phng dc, ngay c i vi nhng k b m la khi mi s sinh. V khi thc dy ri, mi s thc tnh mi mi nh th. Ta khng c thi quen nh thc nhng t tin c i dy ri sau bo h tip tc ng li![1] Mi nhch ng, dang dui tay chn, mi h ming ngp di? Hy ng dy, ng dy mau! iu cn yu ni mi khng phi l h ming ngp di m l phi ni nn li! Zarathustra ang gi mi - Zarathustra, k v tn ngng! Ta, Zarathustra, k pht ngn ca i sng, k pht ngn ca thng kh, k pht ngn ca vng trn trm lun v hn, - ta ang ku gi mi, hi t tng su thm nht ca ta! , ni hn hoan bng v trong hn ta! Mi ang n ri , - ta nghe m vng ting bc chn mi! H thm ca ta ang ln ting . Ta quay chiu su thm ti hu ca ta v vi nh sng! , nim vui! Hy n y! Hy a tay cho ta nm! - A, yn! ! ! - Kinh tm! Qu kinh tm! - Khn kh cho ta!

2/ Nhng khi Zarathustra va tht xong nhng li ny th hn ng ln xung t nh mt ngi cht, ri c nm di nh th rt lu, nh mt ngi trt linh hn. Khi nh thn li, Zarathustra ti xanh, run ry, hn c nm di ra nh th, v lun my hm lin chng thit g n ung. Hn trong tnh trng y sut by ngy; trong khi con v con rn ngy m tc trc chng ri, tr i lc con bay ra ngoi tm lng thc. Con t trn tho sng ca Zarathustra tt c nhng g em v trong i vut nhn, n ni cui cng Zarathustra nm trn mt tho sng y rm vng , y nho, to, c thm v tri thng. Di chn Zarathustra, 216

nm di hai con cu m con phi kh khn lm mi xoy c ca my g chn chin. Cui cng, sau by ngy, Zarathustra ngi dy. Hn a tay cm ly mt qu to, t ln mi ngi v thy rng mi v qu to thm ngon d chu. Lc by gi, con v con rn tin rng n lc ng li vi Zarathustra. Chng bo: Hi Zarathustra, ngi nm yn nh th by ngy ri vi i mt nng tru u su, gi ngi khng mun ng dy sao? Hy ra khi hang : th gii ang ch i ngi nh mt khu vn. Ngn gi ang a gin vi nhng ln hng tru nng ang mun bay n cng ngi; v tt c nhng con sui u mun qun qut theo bc chn ngi. Trong khi ngi nm c tch trin min sut by ngy lin, vn vt u th di than tic. By gi xin ngi hy bc ra ngoi hang ! Vn vt mun lm nhng y s cha tr cho ngi! Phi mt mi chc tm mi n vi ngi, nng n cha cht y nhng men nng? Ngi nm nh mt ng bt nho, linh hn ngi cng phng, trn lan t pha.

Hi cc con th ca ta, Zarathustra p li, cc ngi c tip tc th th m m nh th v hy ta lng nghe! Li th th ca cc ngi lm ta bnh phc: ni no m vang li th th th ta thy nh th gii ang tri rng trc mt ta mt khu vn. Bit bao l du dng nm trong nhng li nhng ! Nhng li nhng h chng phi l nhng cu vng v nhng chic cu o tng ni lin gia nhng tnh th i i ngn cch? C mt th gii khc bit thuc v mi linh hn. i vi mi linh hn, th mi linh hn khc l mt th gii hu cnh. Chnh gia nhng s vt ging nhau nht mi thot ln nhng o tng p v ngn; bi v nhng h thm nh hp nht mi l nhng h thm v vn kh vt qua. i vi ta, lm th no cn c mt ci g bn ngoi ta c? Chng c g bn ngoi bn ng! Nhng tt c nhng thanh iu u lm ta qun i iu ; c th qun c n, lng ta m du xit bao! Danh xng v thanh iu h chng c ban cho s vt con ngi c lnh bnh y sao? Ngn ng l mt cn in du nh: trong khi pht biu thnh li, con ngi khiu v tung tng trn mi s. 217

Mi ngn ng u m du v ngn, mi di tr ca thanh iu u m m khn t! Nhng thanh iu nng bc tnh yu ca chng ta nhy ma m say trn nhng chic cu vng khm ngc. Hi Zarathustra, lc by gi, con v con rn bo rng, i vi nhng k t tng nh chng ta, th chnh nhng s vt ang khiu v: tt c mi s u chy n, a bn tay cho n, ti ci, chy trn - ri quay v tr li. Tt c mi s u i n, u tr v, bnh xe hin hu quay trn vnh vin. Tt c mi s u cht i, tt c mi s u tr hoa tr li, vng hin hu t quay ui theo chnh mnh vnh vin i i. Tt c mi s u v vn, v tt c mi s li c gn lin, cng mt ta lu i tnh th c xy nn vnh vin. Tt c mi s u phn tn chia la, tt c mi s li cho mng gp g nhau ln na; chic vng hin hu lun trung thnh vi chnh mnh qua ngn triu kip. mi mt khonh khc, u bt u s hin hu; chung quanh mi mt ci y u chu tun lnh vc ca ci kia. Trung tm im nm ti khp mi ni. Con ng ca vnh cu l con ng quanh co khc khuu. Zarathustra li mm ci, tr li: , hi nhng con th tinh ranh ca ta! Cc ngi bit qu r iu g phi c thnh tu trong by ngy qua: - Con qui vt y ln vo trong cung hng ta lm ta ngt th! Nhng bng mt nht cn ngon lnh, ta cn t u con qui vt v phun nh ra xa. V cc ngi - cc ngi c mt chin li phm! Nhng ta nm y, mt mi v cn v nh, ta cn au m v s gii thot ca chnh mnh. Cc ngi d khn tt c nhng iu y ? , cc con th ca ta i, cc ngi cng tn bo na sao? Cc ngi cng mun ngm nhn ni kh au qun qui ca ta nh loi ngi lm sao? Bi v con ngi l con vt tn nhn nht. T trc n gi con ngi cm thy thoi mi d chu khi h d khn nhng bi kch, nhng trn u b rng cng nhng cuc hnh hnh; v khi h by t ra ha ngc th thc ra, ha ngc chnh l thin ng ca h trn mt t. Khi bc v nhn rn xit ku la, th lp tc k tin nhn chy n bn cnh; v lng k lm 218

li hn thng ra khi ming. Nhng hn li bo l lng ln mn xt thng. Hy nhn k tin nhn kia, nht l bn thi s: cc ngi c thy li l ca hn buc ti cuc i vi bit bao l nng nhit? Hy nghe hn ni, nhng hy nhn r ni khoi lc hn hng th trong mi li buc ti. Nhng k buc ti cuc i ny: vi mt lic nhn thong nhanh, qu cuc i c l. Cuc i kinh hi bo rng: Mi yu ta ? Hy ch mt chc nh, ta hy cn cha c thi gi dnh cho mi. Con ngi l con th tn bo nht i vi chnh mnh; v ni tt c nhng ngi t gi mnh l k phm ti, k mang vc thnh gi, k th hnh, cc ngi ng qun nghe thy ni khoi lc xen ln trong nhng li than vn v buc ti ca h! V chnh ta na - ta c mun v th m lm k buc ti con ngi khng? Hi i! Hi cc con th thn yu, iu xu c khng khip nht th cn thit cho iu thin ho nht ca con ngi, y l iu duy nht ta hc c t trc n nay. iu xu c khng khip nht l sc mnh tuyt vi khn t ca con ngi, l vin cng rn nht dnh cho k sng to tt thng: con ngi phi tr nn thin ho v hung tn ph phng hn. Ta cha tng b gn cht vo chic thp gi hm ng ngha con ngi l xu xa, nhng ta la ht ln nh cha tng c ai la ht: Hi i! Ti sao s hung c t hi nht ca loi ngi li qu i nh nhoi n th! Hi i! Ti sao s tt lnh thin ho nht ca loi ngi li qu i nh nhoi n th! Ni kinh tm loi ngi: y chnh l tn con th b vo c hng ta lm ta ngt th; v c nhng g m vin bc s tin on: Mi s u bnh ng, chng c g ng nhc cng, tri thc lm ta ngt th. Mt bui hong hn dng dc ang cc nhc l lt trc mt ta, mt ni bun ru mi mt say cung cht ngi ang h ming ngp di: Con ngi h tin m mi chn ngn mi mt, con ngi y s quay tr li trong vn kip thin thu - ni bun ca ta ngp di nh th, n l lt chn i m khng th ng. Mt t ca con ngi chuyn bin thnh hang ng i vi ta, lng t sp , mi i sng u tr thnh ln bi h hng thi tha, thnh nhng ng xng kh v qu kh nhn tut. 219

Nhng li than vn ca ta quyn li trn cc nm m v khng th ri xa; nhng ting th di cng nhng cu hi ca ta vang di, tc nghn, gm nhm, than th m ngy: Hi i! Con ngi s vnh vin quay tr v! Con ngi tin hn h nht v con ngi qu phi cao nh nht: h qu ging nhau, ngay k cao thng nht cng qu i l ngi! K v i nht cng qu nh b ti tin! - y chnh l cn nguyn s chn ngn ca ta i vi con ngi! V ngay c con ngi ti tin nht cng tr v vnh vin! y chnh l nguyn nhn lm ta chn mi hin hu. Hi i! Tht kinh tm! Kinh tm! Qu kinh tm!

Zarathustra ni nh th, ri hn th di, hn rng mnh n lnh, v cht nh li cn bnh ca mnh. Nhng lc by gi, con v con rn khng cho hn tip tc ni na. Hai con th tr li hn nh sau: Hi k bnh phc, ng ni nhiu na! Tt hn ngi nn ct bc ra khi hang, i n ni no m th gii ang ch n ngi nh mt hoa vin. Hy n vi nhng bng hng, nhng con ong cng nhng by b cu! Nht l hy n bn nhng con chim ca ht: hc ht ca nh chng vy. V nhng k bnh phc th phi ht ca; hy cho con ngi mnh khe ni nng. V khi m con ngi mnh khe cng m ra thm mun nhng iu ca, th y s l nhng iu khc vi nhng iu ca k bnh phc. Zarathustra ci nho cc con th ca hn: - , loi th ranh mnh; , ci xay li l, cc ngi im i. Cc ngi tht bit t tng ta t by t cho mnh nim an i no trong by ngy qua! Ta phi ct ting ht ca ln ln na, y l nim an i v s bnh phc ta t by ra cho mnh. Cc ngi c mun bin th thnh chin li phm chng? Hai con th li tr li: - ng ni thm na, tt hn ngi nn tm mt cy n cho nhng k bnh phc, mt cy n mi tinh khi! Bi v, hy nhn xem ka Zarathustra! Cn phi c nhng cy n mi cho nhng bi ca mi ca ngi. Hy ca ht v trn tr, hi Zarathustra, hy cha tr tm hn ngi bng nhng bi ht mi: 220

cho ngi c th mang vc nh mnh v i ca ngi, mt nh mnh cha tng c i vi loi ngi. Bi v, hi Zarathustra, cc con th ca ngi bit r ngi l ai v ngi phi tr thnh ci g: ngi l k tin tri rao ging s quy hi vnh cu ca vn vt, - y, gi y, y chnh l nh mnh ca ngi ! Ngi phi l k u tin rao ging o l quy hi vnh cu, - lm th no nh mnh v i y khng ng thi l mi nguy him ln lao nht v cn bnh trin min ca ngi! ! Chng ti bit ngi rao dy iu g: vn s u vnh vin tr v v chng ta, chng ta cng tr v cng vn s, chng ta tng c mt hng h sa s ln v vn vt c mt cng vi chng ta. Ngi dy rng c mt i Nin ca bin dch, mt con qui vt i Nin; nh mt chic ng h bng ct, n phi khng ngng quay tr li chy tri v trt sch ht mt ln na: - n ni tt c nhng nm u ging ht nhau, ging nhau t ln n nh, - n ni tt c chng ta u ging ht vi chnh chng ta, trong i Nin y, ging nhau t nhng iu ln lao nht n nhng iu nh b nht. V hi Zarathustra, nu ngi mun cht ngay vo gi pht ny th ngi cng bit r ngi s t nh mnh ra sao; - nhng m cc con th ca ngi ang van xin ngi ng cht! Ngi s ni m khng run ry, li cn th ra nh nhm: bi v mt gnh nng v mt s p nng n s c ct khi ngi, ngi, k kin nhn nht trn gian! Gi y, ta t vong v ta bin mt - ngi s ni nh th - v trong giy pht, ta s chng cn l g na ht. Linh hn cng t vong nh thn xc. Nhng mt ngy kia s tr li s an kt nhng nguyn nhn lm ta b sit cht li, - n s ti to li ta! Chnh ta, ta l thnh phn trong nhng nguyn nhn ca s quy hi vnh cu. Ta s tr v cng vi mt tri ny, tri t ny, con ny, con rn ny - khng phi cho mt i sng thin ho hn hay tng t; - ta s vnh vin tr v cho cng mt i sng ny, nht th ging nhau, c v ln ln nh, ct mt ln na ln ting rao ging v s vnh vin quy hi ca vn vt: - ct tuyn b ln na o l xut sinh t bui i Ng Thin ca tri t v loi ngi, ct rao ging mt ln na s xut hin ca Siu nhn. 221

Ta tht ra li, li ca ta p v tan ta tng mnh: nh mnh thin thu ca ta mun nh th, ta tn hoi nh mt k tin bo! Gi y, n lc m k ang tan bin t chc phc cho chnh mnh. Nh th, chm dt s i xung tn hoi ca Zarathustra. Khi hai con th tht ra nhng li xong, chng im lng ch i Zarathustra t l vi chng iu g; nhng Zarathustra khng nghe thy rng chng im lng. Hn nm di, yn tnh, i mt nhm nghin nh say ng du thc ra hn khng ng: hn ang thm lng tr chuyn vi linh hn mnh. V phn con v con rn, khi thy Zarathustra im lng nh vy, chng tn trng s im lng mnh mng bao quanh hn v cn trng lnh ra xa.

Ch thch: [1] Nietzsche m ch n Wagner. Trong phn m u ca mn III v nhc kch Siegfried , K lang thang (Wotan) gi Erda, tng trng t M, thc gic, ri sau bo nng ng tr li

59
Hi hn ta, ta dy mi ni Hm nay, cng nh Ngy kia v Thu n, ta dy mi nhy ma vng trn bn trn tt c nhng g hin th y, kia v ch khc. Hi hn ta, ta gii phng mi khi mi x ngch, ta trnh cho mi khi bi bm, mng nhn v nh sng l m. Hi hn ta, ta lau ra mi khi mi s h thn nh nhen, mi c hnh ti tin v ta thuyt phc mi ng trn trung di i mt nng bng ca mt tri. Vi cn dng bo mang tn tinh thn, ta thi o qua bin en su thm ca mi, ta xua tan nhng m my v sit c k sit c ct hng tn l ti li.[1] Hi hn ta, ta cho mi c quyn ni ln ting Khng nh dng bo, v ni ln ting Vng nh bu tri rng m ni Vng: gi y mi tnh lng v ngn nh nh sng, mi xuyn thu qua nhng cn bo khc t ph nhn.

222

Hi hn ta, ta tr li cho mi nim t do bt ngt thnh thang i vi nhng g c sng to v nhng g v sinh; v cn c ai cm nhn c nh mi ni khoi lc trn tr ca tng lai? Hi hn ta, ta tr li cho mi lng khinh b, khng phi lng khinh b nh s gm khot ca loi mt g, m l lng khinh b lng lng ngt ngn y t i thng yu, yu thng say m nht khi mnh phi khinh b nht. Hi hn ta, ta dy cho mi cch thuyt phc khuyn d n chnh nhng cn cng thun theo mi: ging nh mt tri thuyt phc bin c dng cao n tn chiu cao ca n. Hi hn ta, ta ct khi mi mi s vng li, mi s quy phc v n l; chnh ta ban cho mi ci tn K dt bt thng kh v nh mnh. Hi hn ta, ta ban cho mi nhng tn gi mi v nhng chi sc s, ta gi mi l nh mnh, l vng trn ca nhng vng trn, l qu chung mu thin thanh vnh thy. Hi hn ta, ta ban pht cho lnh a ca mi tt c mi tr hu mi cn ung ly, tt c mi th ru mi v c nhng ru ca tr hu, nhng th ru nng c ct cha t mt thi c xa v tn. Hi hn ta, ta trt vo mi mi mt tri, mi m ti, mi im lng, mi kht khao, - lc by gi i vi ta, mi ln mnh ln nh mt gc nho. Hi hn ta, gi y mi ng , giu c, nng n, mt gc nho vi nhng v sa cng phng, vi nhng chm nho vng ng sum su: Mt gc nho y n, nng n hnh phc, i ch trong s giu c, v li cn h thn trong s i ch. Hi hn ta, gi y chng ni no cn c mt linh hn yu thng chan cha, m p bao ph v mnh mng hn na! Cn c ni no m tng lai v qu kh li gn gi hn l ni mi? Hi hn ta, ta ban ht c cho mi, bn tay ta trt sch ht cho mi. - V gi y! Gi y mi mm ci bo ta, lng y su mun: K no trong hai chng ta phi tht li cm t? - H chng phi k ban cho phi cm t k thun lng nhn ly? Ban cho h chng phi l mt nhu cu? Nhn ly h chng phi v lng thng hi? Hi hn ta, ta bit n ci n trn ni u su ca mi ri: s giu c trn tr qu gi y ang a i tay y kht vng ra! S sung mn ca mi a i mt nhn ln nhng mt bin gm tht, n tm kim v i ch; 223

kht vng v hn ca s sung mn lp long qua bu tri ti ci ca i mt mi! V thc ra, hi hn ta, ai nhn thy n ci ca mi m khng ri nc mt? Ngay c nhng thin thn cng ri l khi nhn thy lng ho tm v tn trong n ci ca mi. Chnh ho tm ca mi, ho tm bao la v tn ca mi, khng mun than vn, khc la: v hi hn ta i, n ci ca mi li c mun nhng dng l ng, v ming mi run ry thm thung nhng ting nc n. Mi dng l h chng phi l mt li than vn? V mi li than vn chng phi l mt li buc ti? Mi t nh mnh nh th. Chnh v vy ta thch ci vang, hi hn ta, ta thch ci vang hn l gieo rc ni kh i ca mi, - gieo rc thnh nhng dng l ng tt c ni kh gy ra do s sung mn ca mi v tt c s nn nao lm cho cy nho khao kht ngi hi nho cng chic mng p qu! Nhng nu mi khng mun khc, khc cho n khi cn ht ni u su tm sm ca mi, th mi phi ht ca , hi linh hn ta! - Nhn xem y, ta, ta cng ci vang, ta l k bo cho mi bit trc chuyn ; - hy ca ht bng mt ging rn r, cho n khi tt c nhng i dng u cm ting lng nghe ni kht vng mnh mng ca mi; - cho n khi trn nhng mt bin lng trm hoi vng, lt i chic thuyn bum ng vng k diu, chung quanh cht vng ng nh ca chic thuyn ny tung nhng s vic tt p tinh qui d k; - v nhiu con th ln nh, cng tt c nhng g c i chn mng mnh l k, c th chy nhy trn nhng con ng mn y hoa tm y; - chy n chic thuyn vng k diu, chic thuyn ca ch t do, v chy n vi ch mnh: nhng chnh v ch y l ngi hi nho ang ng i vi chic my p bng kim cng; - k gii phng v i ca mi, hi hn ta, k bt kh ngn - k m i vi mi ch nhng bi ht ca tng lai mi bit tm ra tn gi! V thc ra hi th ca mi ta rng hng thm nhng bi ht ca tng lai; - mi bc chy v m mng, mi kht khao c gh ming ung ni tt c mi ging ngun ph d v trang trng; ni u su ca mi an ngh trong nim lc phc ta ra t nhng 224

bi ht ca tng lai! Hi linh hn ta, gi y, ta ban cho mi tt c, c n iu tt lnh ti hu ca ta, v hai tay ta trt sch v mi: - y l tng vt cui cng ca ta: mi hy ca ht ln ! Ta bo mi hy ca ht ln, gi y, hy ct ting hi: by gi trong hai chng ta, ai l k phi tht li cm t? - Nhng tt hn, hy ca ht cho ta, hy ca ht ln, , hi hn ta! V hy ta cm t n mi.

Ch thch: [1] sit c k sit c ct hng tn l ti li, y Nietzsche dng ch Wrgerin , ging ci, v ti li m Nietzsche mun nhn cch ha l ging ci: die Snde

60
1/ Ta va nhn su vo i mt mi, hi Cuc i: ta nhn thy kim ngn lp lnh trong i mt en thm tuyt vi ca mi. Khoi lc y lm tim ta ngng ting p. Ta nhn thy mt chic thuyn vng lp lnh trn nhng ln nc en thm thm, mt chic thuyn vng ng bp bnh, lt sng su thm mi, tan bin v le ln nhng du hiu mi. Mi nm mt ci nhn v pha i chn cung say khiu v ca ta, mt ci nhn ru nh, ti ci, nng m hi han: Ch c hai ln, bng i tay ca mi, mi lung lay chic vng - v chn ta ong a, cung say nhy ma. i gt chn ta bm cht, i mt c chn ta lng nghe hiu r li mi: k khiu v lun mang theo thnh quan trong nhng i mt c. Ta nhy b v pha mi; lc y mi li li trc hng nng ca ta: v ln tc di bay pht phi ca mi ln st v pha ta! Bng mt ci nhy, ta lnh xa mi cng nhng con rn ca mi; nhng m mi c mt y ri, dng nh nghing xoay, i mt trn y kht vng. Vi tia nhn m mui, mi dy ta nhng con ng cam kh; trn nhng con ng quanh co 225

kh nhc, chn ta hc bit nhng lc la gian tr! Ta s hi mi khi mi gn gi, ta yu thng mi khi mi xa cch; cuc trn chy ca mi ko ta gn li, s tm kim ca mi xui ta dng bc: - ta au kh, nhng, v mi, c g m ta li khng sn lng chu au kh! Mi, k b s lnh lng t sng, s hn th quyn r, s chy trn gn b, k b nhng s ch nho ci ct lm ng lng! Ai m khng th ght mi, hi k tri buc, bao bc, d hoc, hi k kim tm ang tm gp kia i! Ai m li khng yu mn mi, trong v ngy th, nn nng, hi k phm ti hi h vi i mt th di kia i! Gi y, mi li ko ta v u, hi a tr hoang ng, m dng? V ka, mi li chy trn ta ln na, ph phng, bi bc. Ta ui theo mi bng bc chn khiu v, ngay c trn mt sn nhy mp m. Mi u? Hy a tay cho ta nm! Hay ch cn a ra mt ngn tay thi! Ni y c nhiu hang ng v bi rm: chng ta s lc ng bin bit! - Hy dng li! Dng bc li i thi! Mi khng nhn thy nhng con c, nhng con di ct cnh bay ln? c v l mi! di m! Mi mun mit th ta? Chng ta ang u y? Mi hc tru rng t loi ch? Mi kh i cha v pha ta nhng chic rng trng nhn, i mt d tn ca mi nhy x v pha ta. ! Cuc khiu v gian nguy! Ta l k sn ui: - mi mun lm con ch sn hay con mi ca ta? Gi y hy li gn ta! Nhanh hn th na, hi k nhy nht xu xa d hm! Gi y hy nhy ln cao! V nhy bn kia! - Kh thn cho ta, khi nhy ln, ta ri phch xung t! A, hy nhn ta nm sng st? Hy nhn xem ta van ni n hu ni mi! Ta rt thch bc theo mi trn nhng con ng kh i hn; - nhng con ng ca tnh yu, xuyn qua nhng bi rm mun mu tch mch! Hoc l bn di kia, dc theo ci h c nhng con c vng bi li nhy ma tung tng. Gi y mi thm mt? di kia c nhng n cu v nhng bui hong hn ng chut: nm yn say ng khi nhng mc t thi so vi vu h chng phi l iu tuyt diu? Mi qu mt mi? Ta s mang mi n . Ta ch xin mi bung xui tay xung! C l mi cng 226

kht? - Ta c thc ung sn y, nhng ming li mi li khng thch ung! ! Con rn nhanh nhn gio quyt ny, m ph thy lun lt trn un ny! Mi b i u? Trn mt ta, ta cn thy hai du tch ca bn tay mi, hai vt ! Thc ra, ta chn ngn v c mi lm k chn chin ngoan ngon ca mi! Hi m ph thy, t trc n nay ta ca ht cho mi, gi y mi hy v ta m la ht! Mi phi nhy ma v la ht theo nhp roi ca ta! Nhng m, ta b qun ci roi ni no ? , khng u!

2/ Lc by gi, Cuc i tr li ta nh th ny, sau khi bt cht i tai thanh mnh: , Zarathustra! ng nhp nhp ci roi ca mi! Mi bit r m: ting ng n o m st t tng, - v ka, c ta ang dy ln nhng t tng rt i du dng. C hai chng ta u l nhng k ph m thc s. Bn kia b ci thin c mi l x min chng ta tm thy hi o cng ng c xanh rn ca chng ta - ca ring hai chng ta m thi! Chnh v th chng ta phi yu thng nhau! V nu ngay c khi chng ta khng thnh tm yu thng nhau tn y lng, th c phi v th m chng ta ght b nhau chng? V mi h khng bit rng ta yu thng mi? Thng khi ta li yu thng mi qu : l do l v ta ghen tc vi Tr hu Hin minh ca mi. ! Tr hu Hin minh ngn i ! Nu Tr hu Hin minh c ln vut thot khi mi th, hi i, c n tnh yu ca ta na cng nhanh chn chy trn. Lc by gi, Cuc i a mt m m nhn li ng sau v chung quanh mnh ri h thp ging: Hi Zarathustra, mi khng trung thnh vi ta! Mi khng yu ta thit tha nh li mi ni; ta bit rng mi mun la b ta lin ngay sau y. C mt qu chung c knh, nng n, rt i nng n: qu chung ging ln bo hiu na m trn kia, m thanh vng n tn hang ng ca mi; - khi nghe chung y bo na m, mi lin ngh n chuyn ri b ta sau . Hi Zarathustra, mi ngh n chuyn y m, ta bit rng mi mun ri b ta lin ! Ta ngp ngng p li: , phi ri, nhng m mi, mi cng bit th m. V ta th thm i li 227

vo tai Cuc i, gia m tc ri mu c kh xa tung in lon. Mi bit th , hi Zarathustra? Chng ai bit iu c u. V c hai chng ta nhn nhau v chng ta a mt nhn ng c bao la, ni cn gi mt bui chiu nh thi, ri chng ta cng bt khc. - Nhng lc by gi, Cuc i i vi ta cn thn thit hn l tt c Tr hu Hin minh ca ta. Zarathustra ni nh th.

3/ Mt! i con ngi, hy cn trng! Hai! Na m su thm ni g? Ba! Ta ng, ta ng, Bn! Ta thc dy t mt gic ng say: Nm! Trn gian th su thm. Su! Su thm hn l nh ngy tng ngh n. By! Ni kh au ca trn gian th su thm. Tm! Hoan lc su thm hn au kh. Chn! au kh ln ting: hy tri qua v tn t! Mi! Nhng mi hoan lc u khao kht thin thu! Mi mt!

228

Khao kht thin thu thm thm! Mi hai!

61
1/ Gi g ta l mt bc s y c tin tri ang bc i trn mt trin ni cao gia hai vng bin, - bc i gia qu kh v hin ti, nh mt m my nng n, - k th ca mi thung lng ngt ngt, ca mi ci g mt nhc v khng th sng ni hoc cht i: - sn sng le ln nh chp gia lng trng d ti tm, sn sng nhong ln tia sng gii thot, cht cha y nhng ln chp khng nh xc ngn, nhng ln chp ci vang ting Vng thun mnh! Sn sng ging nhng ting sm tin tri: - nhng hnh phc thay k no cht y sm chp nh th! Thc ra, hn phi b treo l lng trn nh cao rt lu, nh mt cn dng m mt, cn dng m mt ngy kia s phi thp ln nh sng ca tng lai! ! Lm th no ta khng ngng vng n vnh cu, ngng vng chic vng ca nhng chic vng, - chic vng ca s hi quy? Ta hy cn cha tm thy ngi n b m ta mun cng nng sinh con, nu khng phi l chnh ngi ta ang yu du: bi v ta yu nng, hi Thin thu! Bi v ta yu nng, hi Thin thu !

2/ Gi g c lc cn gin d ca ta p v cc lng tm, y li cc tr bin thy, x a nhng bng gi tr c v vn xung cc h su: Gi g c lc s ch nho ct a ca ta vung vi nhng li l bo tn, gi g ta n nh mt chic chi qut tan mng nhn, nh mt ngn gi thanh lc cho nhng hang ng sc mi t kh, m mc, c xa: Gi g c lc ta nh nhng ngi trn ni chn vi nhng thn thnh c, a tay chc phc v yu thng th gii, bn cnh nhng lu i ca nhng k xa kia tng ph bng th gii: - bi v ta yu thng n c nhng gio ng cng lng tm ca nhng thn thnh, khi bu tri a i mt trong sng nhn xuyn qua vm tri v vn; ta thch ngi trn nhng gio

229

ng b ph hy, ta nh c di v tr c xa. ! Lm sao ta khng nng nn kht khao vnh cu, chic vng ca nhng chic vng - chic vng ca s hi quy? Ta hy cn cha tm thy ngi n b m ta mun cng nng sinh con, nu khng phi l chnh ngi n b ta ang yu du: bi v ta yu nng, hi Thin thu! Bi v ta yu nng, hi Thin thu !

3/ Gi g c lc mt lung gi thi v pha ta, lung gi ca ngn gi sng to, ca tnh cht tt yu linh thnh, cng bch ngay chnh nhng s ngu nhin phi nhy vang iu v ca cc v sao: Gi g c lc ta ci ln ting ci ca ln chp sng to m tip theo l ting sm rn vang tun phc ca hnh ng: Gi g c lc ta chi tr en vi thn thnh, trn chic bn linh thing ca mt t, n mt t run ry v vn, pht ra nhng con sng la: - bi v mt t l mt chic bn linh thnh, run ry trong nhng li l sng to tinh khi, trong m thanh ca nhng con xc xc thn linh! ! Lm sao ta khng nng nn kht khao vnh cu, chic vng ca nhng chic vng, - chic vng ca s hi quy? Ta hy cn cha tm thy ngi n b m ta mun cng nng sinh con, nu khng phi l chnh ngi n b ta ang yu du: bi v ta yu nng, hi Thin thu! Bi v ta yu nng, hi Thin thu !

4/ Gi g c khi no ta nc cn mt hi chic bnh si bt trn ln mi s! Gi g c khi no tay ta trn ln ci xa xi diu vi vi ci gn gi cn k, la nng vi tinh thn; hoan lc vi thng kh v s t hi vi s tuyt vi: Gi g chnh ta l mt trong nhng ht mui cu chuc ny, th mui lm cho mi s pha trn ln nhau trong chic bnh tro bt: - bi v c mt th mui ni lin Thin vi c; v chnh s xu c v i nht cng ng dng lm gia v v lm cho tro bt. 230

! Lm sao ta khng nng nn kht khao vnh cu, chic vng ca nhng chic vng - chic vng ca s hi quy? Ta hy cn cha tm thy ngi n b m ta mun cng nng sinh con, nu khng phi l chnh ngi n b ta ang yu du: bi v ta yu nng, hi Thin thu! Bi v ta yu nng, hi Thin thu !

5/ Gi g ta yu bin c v tt c mi ci g ging vi bin c, nht l khi bin c gin d chng li ta: Gi g ta mang trong hn nim hoan lc y u lo, y bum ta v chn xa l, gi g trong nim hoan lc ca ta c ni hn hoan ca k vt bin: Gi g s nh nhng khinh khoi ca ta mng r ku tht ln: B bn mt tm ri - dp may cui cng ca ta mt. V hn ang si sc quanh ta, thi gian v khng gian lp lnh tuyt m. No, ln ng thi! Hi tri tim gi nua thn i! ! Lm sao ta li khng nng nn kht khao vnh cu, nn nao mun vi ti chic vng ca nhng chic vng - chic vng ca s hi quy? Ta hy cn cha tm thy ngi n b m ta mun cng nng sinh con, nu khng phi l chnh ngi n b ta ang yu du: bi v ta yu nng, hi Thin thu! Bi v ta yu nng, hi Thin thu !

6/ Gi g c hnh ca ta l c hnh ca mt k nhy ma, gi g i chn ta lun nhy nht trn nhng hoan lc ng vng: Gi g s d tn ca ta l mt s d tn ti ci, th thi an tm gia nhng nhnh hng v nhng giu ro hoa hu: - bi v trong ting ci, mi iu c t hi li nhng c thnh ha v gii thot nh lc phc ti thng ca ting ci! V gi g iu sau ny l iu u tin v cui cng ca ta: mi ci g tr n nng n phi tr thnh nh nhng khoi hot, mi thn xc u tr thnh v cng, mi tinh thn u tr thnh chim chc: thc th, y l im c mun u tin v cui cng ca ta! ! Lm sao ta li khng kht vng thin thu, khng nn nng vn ti chic vng ca nhng 231

chic vng, - chic vng ca s hi quy? Ta hy cn cha tm thy ngi n b m ta mun cng nng sinh con, nu khng phi l chnh ngi n b ta ang yu du: bi v ta yu nng, hi Thin thu! Bi v ta yu nng, hi Thin thu !

7/ Gi g c lc ta dn tri nhng bu tri bnh lng trn u ta, v ta bay bng i cnh ca chnh ta trong bu tri ring t : Gi g ta bi li n a trong nhng vng xa xi su thm lng lnh nh sng, v t do ca ta bin thnh tr hu ca loi chim: - bi v tr hu hin minh ca loi chim bo rng: Ny, khng c cao, khng c thp! Ngi hy nm mnh bn ny, bn kia, ng trc, ng sau, ngi, k khinh khoi nh nhng! Hy ca ht ln! ng ni na! - nhng li ni h chng phi dnh cho nhng k tr n nng n? Tt c nhng li ni h chng phi u la di k khinh khoi nh nhng sao? Hy ca ht ln! ng ni na! ! Lm sao ta khng nng nn kht khao vnh cu, khng nn nao vi ti chic vng ca nhng chic vng, - chic vng ca s hi quy? Ta hy cn cha tm gp ngi n b m ta mun cng nng sinh con, nu khng phi l chnh ngi n b ta ang yu du: bi v ta yu nng, hi Thin thu! Bi v ta yu nng, hi Thin thu !

232

PHN TH T

62
Hi i! Trn tri t ny cn c ni no ngi ta phm phi nhng in cung v i hn l nhng k c lng thng xt? V trn mt t cn c g gy ra nhiu thng kh cho bng cn in cung ca nhng k c lng thng xt? Khn thay cho k no yu thng m li khng c mt nh cao vt ln bn trn lng thng hi ca mnh! Mt ngy n, Qu s bo ta nh th ny: C Thng cng c ha ngc ca ngi: l tnh yu loi ngi ni Thng . V mi y, ta nghe Qu s bo nh sau: Thng cht; chnh lng thng xt loi ngi ca Thng git cht Thng . Zarathustra V nhng k c lng thng xt Nhng ngy, nhng thng, nhng ma Xun li tri qua trn tm hn Zarathustra, hn chng tm n; nhng mi tc Zarathustra gi y bc phau. Mt ngy n, Zarathustra ngi trn mt tng trc hang lng im tnh mc nhn vo ci xa xm - bi v t ni ny, ta nhn thy c bin c, bin c xa ht bn trn nhng h thm quanh co khc khuu. Hai con th t l xoay quanh Zarathustra ri sau cng dng li trc mt hn. Hi Zarathustra, chng ln ting hi, ngi ang a mt di tm hnh phc mnh chng? Zarathustra tr li: S g hnh phc! T lu ri ta khng cn kht vng n hnh phc na, ta kht vng cng trnh ca ta. Hai con th tip li: Hi Zarathustra, ngi tht ln iu y nh mt k chn chng hnh phc. Ngi khng ng trong mt h hnh phc mu thin thanh y ch? h! Zarathustra mm ci tr li, cc ngi mi kho chn n d lm sao! Nhng cc ngi cng bit rng hnh phc ca ta th nng n v chng ging vi mt ngun sui lng: hnh phc y y x ta v khng mun ta li, n bm cht vo ta nh cht nha thng ng vng nng chy. Lc by gi, hai con th t l li xoay quanh Zarathustra v mt ln na, chng li n trc mt hn. Hi Zarathustra! chng ln ting - vy th v l m ngi mi mi tr thnh vng ng sm mu hn, mc du tc ngi mun nhum v bc trng v kt bng cy gai? Nhn xem ka, ngi ang ngi trong cht nha thng vng ng ca ngi! 233

Cc ngi ni nhng ni cui g th? - Zarathustra va ci va hi ln. Thc ra, ta bng b khi ni n nha thng. iu ang xy n cho ta, cng xy n cho tt c mi tri cy ang chn. Chnh cht mt ngt trong huyt qun lm mu ta thnh m c hn v cng lm cho c tm hn ta im lng u trm hn. Hi Zarathustra, s vic phi nh th - hai con th tip li v np st thn th vo Zarathustra. Nhng ngy hm nay, ngi khng mun leo ln mt ngn ni cao hay sao? Kh tri tht trong lnh tinh khit v hm nay ngi ta phn bit r th gii hn bao gi ht. Zarathustra tr li: Cc ngi ni ng , nhng li khuyn ca cc ngi tht tuyt v rt hp lng ta: ngy hm nay, ta mun leo ln mt nh ni cao! Nhng cc ngi hy lm sao c c cht mt sn sng cho ta trn : cht mt ng vng thnh tng ong, cht mt vng, trng, ngt ngo, mt lnh. Cc ngi nn bit rng, ta mun c hnh l hin mt trn ni cao. Nhng khi Zarathustra leo ln nh ni, hn cho hai con th thp tng theo hn quay tr v, v nhn ra rng mnh ang c n heo ht trn nh cao. Khi y, hn ci hn hoan v a mt nhn chung quanh ri ni nh vy: Ta ni n nhng l hin dng v dng hin mt ngt; nhng y ch l mt xo thut ca li ni ta, v thc ra, l mt cn in hu ch. y ta c th n ni t do hn l trc nhng ni tr n ca nhng n s c n u tch v nhng gia sc ca cc nh n s. Ta ni g v hnh vi hy sinh hin t? Ta ang phung ph nhng g thin h cho ta, ta l k phung ph vi mun ngn bn tay: lm sao ta cn dm gi iu l hy sinh hin t! V khi ta i mt, th tht ra ta ch i mt ming mi, nhng thc ung du ngt ly nhy m nhng con gu cu nhu cng nhng loi chim l tnh kh bt thng ham thch. Ta i hi ming mi ngon lnh nht, ming mi nhng th sn v th chi cn n. Bi v nu th gii v nh mt khu rng ti m y loi d th, mt khu vn hoan lc y ry tt c mi th sn man r, ta thy chng th ging vi mt i dng bao la, su thm khng y cn hn. - Mt i dng lc nhc nhng loi c mun mu nghn sc v nhng con cua m ngay c cc thn linh cng s thch ham, n ni v tnh yu i dng, cc ngi s bin thnh nhng th chi qung li: th gii khi s phong ph v vn nhng iu k diu ln, nh! Nht l th gii loi ngi, i dng loi ngi: chnh i dng l chn ta qung si dy vng v bo: Hi h thm con ngi, hy m rng! Hy m rng v nm cho ta nhng con c, nhng con cua sc mu ng nh ca mi! Vi ming mi ngon nht, ngy hm nay ta nht hi cho ta nhng con c ngi k tuyt nht! Ta em chnh hnh phc mnh tung te, ri rc xa tt m xa, gia phng ng, phng Nam v phng Ty, xem th c t hay nhiu con c ngi hc bit cch tr ko giy gia

234

u hnh phc ca ta. Mi n khi, cn nhm chic li cu sc nhn n kn ca ta, nhng con c bng sc mu sc s nht nhng y su phi vn ln n nh cao ca ta , vn ln n bn cnh k d tn nht trong nhng k nh c ngi. Bi v ta vn lun lun l th t nguyn s v tn cng su thm tm hn: tr ko, li cun, nng cao, gio dng, mt ngi li ko, mt k dy d v mt bc thy, k m xa kia chng lung cng v b khi t nh mnh: Hy tr thnh nguyn tnh ca mi! Vy thi, gi y, con ngi phi leo ln n bn ta; v ta ang cn ch du hiu bo rng gi pht i xung ca ta n: chnh ta hy cn cha xung vi loi ngi, nh ta phi lm th. Chnh v vy, ta i ch y trn nhng nh cao chn ch, lng y xo quyt ch giu, khng nn nng cng chng kin tr, ng hn ta ch i nh mt k qun i s kin tr mnh hc c, - v hn khng cn kin tr th kh na.[1] V vn mnh ta cho ta c thi gian; c l n qun ta ri chng? Hoc gi, ngi trong bng mt sau mt tng ln, vn mnh y ang ui bt nhng con rui? Thc ra, ta ht lng cm t vn mnh vnh cu chng h ui bt hay thc hi ta, n ta c thi gian lm nhng tr h cng nhng iu tn bo: n ngy hm nay ta c th leo ln ngn ni cao ny bt c. C ngi no tng bt c trn nhng nh ni cao? V du iu m ta c mun trn nh ni cao kia c l in r chng na, th chng th phm phi mt iu in r cn hn l tr thnh long trng v xanh v vng v phi ch i chn ng bng, - tro bt v b phn thy trong cn phn n v phi ch i, mt cn dng t thnh thin n t nhng ngn ni ct ting tru la, nh mt ngi khng cn kin nhn ku tht to ln v pha nhng thung lng: Hy nghe y nu khng ta s qut p ngi bng nhng cy roi ca Thng ! Khng phi v th m ta th ght nhng k hay ni gin! Ta thy chng ch ng cho mt chui ci! Chng phi nn nng nh th: nhng ci trng ln n o ch tht c nn li ngy hm nay hoc vnh vin khng bao gi tht nn li na! Nhng cn ta v vn mnh ca ta - chng ta khng ni cho thi Hin ti, chng ta cng chng ni cho thi Vnh cu: chng ta c kin nhn ni, chng ta c thi gian ni, thi gian d dt. Bi v mt ngy no , n phi n v s khng th tri qua. Ci g phi n mt ngy no v s khng th tri qua? - Ni Tnh c v i ca chng ta, ngha l thi Ng tr v i v xa xi ca Con ngi, thi ng tr ca Zarathustra, s ko di mt nghn nm.

235

Ci thi xa xi y du c xa xi min vin n u, no c s g! i vi ta, n vn khng v th m km vng chi. Ta ng thng, rt vng vng kin c trn hai chn, trn mt nn tng vnh cu, trn nhng tng nguyn s rn chc, trn nhng ngn ni c ny, nhng ngn ni cao vt him tr nht, ni giao ng ca mi trn gi, nh mt ng phn chia, ta ct ting hi rng: ni u, hng no v v u? Vy th, hy ci ln, ci to ln i, s tn bo trong sng v dng ca ta! Hy nm tung t nhng nh cao cht ngt tia chp ca ging ci giu ct ca mi! Vi ln chp , mi hy lm mi d hoc nhng con c ngi xinh p nht! V tt c nhng g thuc v ta trong tt c mi i dng, s vt thuc v ring ta trong tt c mi s vt, - mi hy ba li gim ta, mi hy a dn ci ln cao kia: y l iu ta ang ch i - ta, k hung tn nht trong cc k th chi. Hy vt ra xa b, vt ra xa b, hi li cu ca ta! Hy chm xung, thm nhp su vo, hi ming mi lm bng hnh phc ca ta i! Hy nh xung ht sng m du ngt ngo nht ca mi, hi mt ngt ca lng ta i! Hy cn su vo, hi li cu, cn su vo bng tt c nhng ni bun ru o no ti en. Hi mt ta, hy vt ra xa b, vt ra xa b! i, bit bao nhiu i dng quanh ta, bit bao nhiu tng lai con ngi ang khi u pht hin. V trn u ta - nim im lng pha hng! Nim im lng khng my! Ch thch: [1] ta ch i nh mt k qun i s kin tr mnh hc c, - v hn khng cn kin tr th kh na, Nietzsche chi ch Geduld : s kin tr, kin nhn, v ng t dulden : nhn ni chu kh, kin tr chu kh.

63
Ngy hm sau, Zarathustra li ngi trn tng c trc hang, trong khi hai con th i lang thang tm kim nhng lng thc mi mang v, - v c mt mi na: v Zarathustra phung ph tiu tn mt c n git cui cng. Nhng gia lc Zarathustra ang ngi , tay cm thin trng vch li ci bng do thn hnh hn in hn trn mt t, tm tr m chm trong mt trm t su thm, mt trm t khng hng v chnh Zarathustra ln ci bng - th bng 236

nhin hn git mnh kinh hi: hn va nhn thy mt ci bng khc bn cnh bng kia. Trong khi Zarathustra va nhn quanh va vt ng dy, hn nhn thy vin bc s ng bn cnh hn, chnh l k m c ln hn nhn thy n v ung cng bn vi hn, k tin tri cho tm trng chn nn r ri, k rao ging rng: Mi s u ng ng nh nhau, chng c g ng phi b cng, th gii khng c ngha g, kin thc bp nght con ngi. Nhng t n nay, khun mt ca vin bc s bin i; v khi Zarathustra nhn tn mt y, lng hn xit bao kinh hi: bit bao l nhng li tin tri bi thng cng nhng ln chp mu tro lnh gi i qua khun mt ny. Vin bc s nhn r nhng g ang din ra trong tm hn Zarathustra, nn y a tay vut mt, nh mun xa nha khun mt i; Zarathustra cng lm ging nh y. Khi c hai im tnh v mnh m tr li, h a tay cho nhau nm t rng h mun nhn nhn nhau. Zarathustra ln ting trc: Xin nng nhit n mng bn, vin bc s ca cn chn nn r ri. Khng phi l iu v ch khi trc y c ln bn l ngi khch v k cng bn ca ta. C hm nay na, xin bn c n ung t do trong hang ca ta v xin th li nu mt lo gi ti vui hoan h li ngi cng bn vi bn! Vin bc s lc u: Mt lo gi hoan h! Du ngi l ai hay du ngi mun mnh l ai i na, hi Zarathustra, ngi cng s khng trong tnh trng lu u trn nh cao ny. Chng bao lu na, chic thuyn ca ngi s khng cn ni n nu. Zarathustra va ci va hi: Vy, ta ang n np y ? Vin bc s tr li: Nhng ln sng chung quanh ngn ni ngi ang dng ln, dng mi khng ngng, nhng ln sng ca s lm than v b, ca s bun ru o no: chng my chc chng s lm ni thuyn ngi ln v x dt ngi i. Lc by gi, Zarathustra lng im, kinh ngc. Vin bc s tip li: Ngi khng nghe g c na ? Ting xo xc ln ting vo vo pht ra t h thm? Zarathustra vn im lng, lng tai: lc by gi hn nghe mt ting tht di m nhng h thm pht ra v di tr li ln cho nhau, bi v khng c h thm no mun gi li ting ku y, mt ting ku bi thng v ngn. Sau cng, Zarathustra ln ting: Hi k tin tri ca bt hnh, y l ting ku thng kh, ting gi ca mt ngi, pht xut t mt vng bin en no . Nhng ta c s g ni thng kh ca loi ngi! Ti li cui cng c dnh cho ta, ngi c bit tn n l g khng? 237

Lng thng xt ! vin bc s tr li vi tm lng chan cha khn ngn v y a hai tay ln: Hi Zarathustra, ti n ko ngi ti ti li cui cng y! Vin bc s va ni dt th ting ku li vang di ln ln na, ting ku di hn, y lo s hn trc, v cng nghe gn hn. Zarathustra! Ngi c nghe chng? Vin bc s hi ln, ting ku y nhm gi n ngi, ting tht y nhm ku gi ngi y: n y, n y, n y i, n lc ri, qu ng lc ri! Trong khi , Zarathustra cm lng, tm tr hn ri lon bi bi v b kch ng d di. Sau cng, hn ln ting hi, nh mt k cn ngp ngng do d: Ai ang ku gi ta di kia nh th? - Ngi khng bit k thc ? Vin bc s hng hi tr li, ti sao ngi li gi v nh th ch? Chnh con ngi thng ng ang ku cu vi ngi! Zarathustra hi ln, lng trn kinh hi: Con ngi thng ng! Y mun g? Y mun g c ch? Con ngi thng ng! Y mun g y? - m hi rn y thn th hn. Nhng vin bc s khng tr li cho ni xao xuyn lo u ca Zarathustra, y lng nghe, lng nghe mi, nghing mnh trn h thm. V s im lng ko di, y a mt ngoi nhn ra sau, v thy Zarathustra ang ng run ry. Y ln ting bng mt ging y bun b: Hi Zarathutra, ngi khng c b dng ca mt k m hnh phc lm cho xoay cung: ngi s phi nhy ma ng b nga ra sau! V nu ngi li mun khiu v trc mt ti v lm mi tr nhy nht, cng khng ai c th bo ti rng: Nhn xem ka, kia l con ngi ti vui hoan h cui cng ang khiu v! Nu c ai mun leo ln n nh cao ny tm kim con ngi hoan h , thi y leo ln mt cch lung cng v b: c nhin l y s tm thy nhng hang ng b mt, nhng ch tr thn cho cc n s, nhng y s chng bao gi tm thy c nhng ging nc hnh phc, nhng kho tng chn kn, hoc nhng sui ngun vnh phc trinh tn. Hnh phc! - lm th no tm thy hnh phc ni nhng con ngi b chn lim ri nh th, ni nhng nh n s nh th! Ta c cn phi tm kim nim hnh phc cui cng trn nhng hn o Vnh Phc xa tt ng kia, trn nhng i dng b qun lng? Nhng m tt c mi s u nh nhau, chng c g ng cho ta b cng, mi s kim tm u 238

v b, chng cn nhng hn o Vnh Phc trn ci i ny na! Vin bc s than th nh th; nhng dt li than th ca y, Zarathustra ly li s thanh thn tnh lng v s vng tm, ta nh k leo ra n nh sng khi chui t mt vc thm ln. Khng! Khng! Ngn ln khng! - Zarathustra gm ln, v a tay vut chm ru bc. Ta bit iu r hn nh ngi! Hy cn c nhng hn o Vnh Phc! Nh ngi ng ni na, hi chic b bun phin, hi k hay khc than rn r! Hy thi bp bnh, hi ln my mang ma bui sng! Ngi khng thy rng ta b xuyn thu bng ni bun b ca tm hn ngi v b t m nh mt con ch hay sao? Gi y, ta quy mnh thn hnh chy xa ngi thn th kh ro tr li: ngi ch ngc nhin! Ta c v bt nh chng? Nhng ni y l triu nh ca ta. V con ngi thng ng ca ngi, ta s n tm ngay ngi trong nhng cnh rng ny: ting ku ca y pht ra t . C l mt con d th ang hm da y. Y ang trong lnh a ca ta: ta khng mun c iu bt hnh xy n cho y ni y! V thc ra, trong vng ta c ng, c rt nhiu th hoang. Dt li, Zarathustra toan ct bc, lc y, vin bc s bo: Hi Zarathustra! Ngi l mt tn x l ba que! Ta bit r m: ngi mun trnh gp ta! Ngi thch n trn trong rng su, v thch theo ui nhng con th hoang! Nhng chuyn y s gip ch g c cho ngi? Du sao th n ti ngi cng s gp li ta; ta s ngi trong hang ca ngi, kin nhn, nng n nh mt khc g, ta s ch i. Cu mong nh vy! Zarathustra ni ln v b i, - nhng g thuc v ta trong hang cng thuc v ngi, hi tn khch ca ta! Nu cn tm thy c mt ngon , ngi c lim cho n khi ht sch i, hi con gu cn nhn, v hy lng du tm hn ngi xung! Bi v chiu nay c hai chng ta u s vui v, - vui v v hi lng rng nh ngy tt! V c chnh ngi cng phi khiu v theo m thanh nhng ca khc ca ta, nh th ngi l con gu thng thi ca ta. Ngi chng tin ? Ngi lc u? Vy th hy i i, hi con gu gi! Nhng ta, ta cng l mt vin bc s.

239

64
1/ Zarathustra ln ng, bng qua nhng ngn ni, nhng khu rng ca hn va c chng mt ting ng h, th t nhin hn nhn thy mt m rc l lng. gia con ng Zarathustra mun i, c hai ng vua tin bc, c hai u i vng min, tht lng mu huyt, sc s nhiu mu nh nhng con chim hng hc: hai ng vua y trc mt mnh mt con la ch nng. My ng vua ny mun g y trong vng quc ca ta? Zarathustra kinh ngc nh lng nh th, v vi v np vo sau mt bi rm. Nhng khi hai ng vua n gn st bn hn, hn but ming th tho, nh mt ngi ang lm bm ni vi chnh mnh: L tht, l tht! Sao vy ka? Ta nhn thy hai ng vua - nhng li ch c mt con la! Lc by gi hai ng vua dng bc, mm ci nhn v pha pht ra ting ni, ri h quay li nhn vo mt nhau: x chng ta, thin h cng ngh n nhng chuyn , nhng h khng ni ra thnh li. ng vua bn tri nhn vai, tr li: y chc hn l mt g chn d, hoc mt n s sng qu lu gia v cy. Khng c bu bn qu cng lm h hng c nhng phong tc tt. ng vua kia vn li, vi v gin d ng cay: Nhng phong tc tt! Vy ch chng ta mun trn thot khi ci g y, nu khng phi l mun trn khi nhng phong tc tt, mun trn khi gii thng lu ca chng ta? Thc ra, chng th sng gia nhng n s v nhng g chn d cn hn l sng vi m tin dn ng vng, ngy ha, nht pho nh nc c ca chng ta - du rng m tin dn t gi mnh l gii thng lu, - du chng t gi mnh l giai cp qu phi. y, tt c mi s u l tr ngy, thi nt, trc nht l dng mu, nh vo nhng chng bnh lu i xu xa v nhng tay tr bnh cn ti t xu xa hn na. K c gi tr nht thi i by gi, chnh l ngi nng dn trng kin; hn l k th bo, gio quyt, ngoan c bng bnh v kin tr chu ng: l dng di qu phi nht thi ny. Ngi nng dn l k tt lnh nht thi ny; v dng di nng dn phi tr v. Nhng y l s tr v ca m tin dn, - ta khng cn lm ln h nghi g na. Th m, tin dn c ngha l: hn mang, ln xn. 240

Tnh trng lon x ngu ca m tin dn: mi s trn ln vi mi s, v thnh nhn v tn v li, ngi qu tc v dn Do Thi, cng tt c nhng con th ch trn chic tu ca No. Nhng phong tc tt! Ni x chng ta, tt c u tr ngy v thi nt. Chng cn ai bit tn knh phng th na; y chnh l iu chng ta c mun trn thot. y l nhng con ch thm n, ry r khng chu ni, chng thp vng trn nhng chic l c. S gh tm lm ta nght th, n ngay c cc ng vua nh chng ta cng tr thnh tr ngy, che y, ha trang di b ngoi xa hoa gi ci nht mu ca cc ng tin vng, nhng huy chng trong cuc l cho nhng con ngi ngu n gio hot nht, v cho tt c nhng ai t bin mnh thnh k cho vay nng li ca quyn hnh. Chng ta khng phi l nhng con ngi nht, nhng chng ta phi t ra mnh l nhng con ngi nht: rt cuc, chng ta mt mi, chn ngy n tn c nhng tr la gt tr tr kia. Ci lm chng ta ngonh mt khinh b, chnh l m tin dn, chnh l tt c nhng k la li by b, tt c nhng con rui dnh cht khng ri v nhng vn s th t, chnh l x kh ca nhng tn ch hiu bun, s no ng ca nhng k nhiu tham vng, nhng hi th thi tha: - , tht xu h khi phi sng gia m tin dn lc nhc y, - tht xu h khi phi gng sc t ra l con ngi nht gia m tin dn! , tht l kinh tm! Kinh tm! Kinh tm! No c s g nhng ng vua nh chng ta. Lc by gi ng vua bn tri ln ting: - Chng bnh c ca anh li ti pht, s kinh tm li xm chim hn anh, hi ngi bn ng thng! Anh khng bit rng c k no ang lng nghe chng ta hay sao? thy v nghe r tt c nhng li l trn, ngay khi , Zarathustra ng dy, ri khi ch n, tin n trc mt hai ng vua v ln ting: - K lng tai nghe cc ngi, k thch nghe cc ngi, nhng ng vua, k tn l Zarathustra. Ta l Zarathustra, k tng c ln bo rng: S g nhng ng vua! Xin hy tha li cho ta nu ta vui mng khi nghe cc ngi ni cng nhau: No c s g nhng ng vua nh chng ta! Nhng ni y, cc ngi ang trong vng quc di s thng tr ca ta: cc ngi c th tm kim c g trong vng quc ta? C l, trn ng i, cc ngi gp k m ta ang tm kim: ta ang tm kim con ngi thng ng. 241

Khi nghe xong, hai ng vua a tay m ngc, ri ng thanh tht ln: - Chng ta c nhn ra! Li ni ca ngi nh li kim xuyn thng nhng bng ti dy c nht trong lng ta. Ngi khm ph ra ni thng kh ca ta. Bi v, chng ta ang trn ng i tm con ngi thng ng, - con ngi cao c hn chng ta, du rng chng ta l nhng quc vng. Chng ta dt theo con la ny ct dnh cho con ngi . Bi v con ngi cao c nht cng phi l v ch nhn cao nht trn mt t. Trong trn vn nh mnh loi ngi, chng c s s nhc no tn t hn khi nhng k mnh trn mt t ng thi li khng l nhng nhn vt nht. Lc by gi, mi s u tr thnh gi mo, t vy, qui d. V khi h li l nhng con ngi ti t nht, ging nh th vt, th lc by gi m tin dn leo ln v leo ln cao gi; sau cng c hnh ca m tin dn bo rng: Ny, ch c mnh ta l c hnh! Zarathustra p li: Ta va nghe nhng li g th? Cc ng vua qu tht khn ngoan! Ta say m v, qu vy, ta ny sinh mun sng tc mt ca khc v hin tng ny: - khc ca ca ta c l s khng dnh cho l tai ca mi ngi thin h. t lu, ta hc qun i lng tn knh i vi nhng l tai di. No, hy tin ln! (Nhng vo lc ny, c mt chuyn xy ra: c con la cng ln ting. N rng to vi ging r rng v v mt lu c him c: I-A.) Mt ngy n, vo Nm u th k, Trong men say d chng nc ru nng Ngi N Vu than th sut h khng: , ti t! Suy i! i, ti t! Hi trn gian sao suy i n th: Oai vang xa La M bin u ri? Nay ch l ngi gi ca mun ni! V hong oai hng Csar y, 242

Nay ch l con vt gy run ry! C Thng cng bin thnh tn Do Thi!

2/ Hai ng vua ly lm vui thch tn thng bi ht ca Zarathustra: Hi Zarathustra! Chng ti hnh s ng v cng khi ln ng tm n gp ngi! Bi v cc th ch ca ngi ch cho ti nhn thy hnh nh ngi qua tm gng ca h; trong gng, ngi c v mt nhn nh ca qu ma vi n ci chua cay n lm chng ti hong s. Nhng no c ch g! Ngi khng ngng thm nhp vo tai v lng chng ti vi nhng cu chm ngn ca ngi. Lc by gi, rt li chng ti bo rng: no c quan h g khun mt ca ng ta! Chng ti phi nghe ngi ni, v ngi l k dy: Cc bn phi yu ha bnh nh mt phng tin m ra nhng cuc chin tranh mi v hy yu mt ha bnh ngn hn hn l mt ha bnh trng cu! T trc n nay, cha tng c ai tht ra nhng li l y thng v nh th. iu thin ho l g? Dng cm, y chnh l iu thin ho. Chnh mt trn chin tranh tt lnh s thnh ha tt c mi s. Hi Zarathustra, khi nghe n nhng li ny, dng mu ca t tin tri dy trong huyt qun chng ti: li ni nh li l ca ma Xun tht ra vi nhng thng ng ru c. Khi nhng li gm giao chm nhau ging nhng con rn lm m vt thm, th lc by gi, nhng ng tin vng ca chng ta mi bt u ham thch i sng; i vi h, mt tri ha bnh th l m v m m, song ha bnh lu di lm cc ngi xu h. Cc ng tin vng ca chng ti th di no nut u su khi h nhn thy nhng thanh gm nhn bng, khng c dng ti, treo trn tng! Ging nh nhng thanh gm , cc ngi khao kht chin tranh. Bi v mi thanh gm u mun ung mu ngi v le sng kht vng. Trong khi hai ng vua ni nng ba hoa nh th v lc phc ca cc ng tin vng ca h, vi lng hng say nng nhit, th Zarathustra li c mun ch nho s nng nhit ca h v cng: bi v trc mt Zarathustra l hai ng vua rt thanh thn, hai ng vua vi v mt gi nua thanh 243

thot. Nhng Zarathustra t thng mnh. Hn ln ting: No, ln ng i thi! Cc ngi ang ng ng, trn kia l hang ca Zarathustra; v ti nay hn phi l mt bui ti di dc! Gi y, mt ting ku thng kh cp bch ang ku gi ta ri xa cc ngi. Hang ca ta s c vinh d nu c cc ng vua dng chn ti i ch; nhng qu tht l cc ngi s phi i ch lu lm! M no quan h g! Thi i hm nay, c ni no ngi ta hc ch i tt hn l trong cc chn triu nh? V trong tt c nhng c hnh ca cc ng vua, c hnh c nht cn li cho h hin nay, h chng phi c hnh c gi bng tn l bit ch i hay sao?

65
Dng iu t l, Zarathustra tip tc con ng, hn leo xung thp mi, xuyn qua nhng khu rng, i dc theo nhng m ly; nhng, nh chuyn vn xy ra vi tt c mi ngi ang trm t n nhng iu kh khn nht, v l nh Zarathustra vp phi mt ngi. Lp tc, cng lc, c mt ting ku au n, hai li nguyn ra v hai chc li chi bi o vo mt Zarathustra: n ni Zarathustra kinh hi, gi gy ln v li p vo k hn va vp phi. Nhng hu nh lin sau Zarathustra ly li c bnh tnh ngay, v hn ci ln trong lng v s ngu xun ca mnh. Xin li ngi, Zarathustra ni vi ngi va b hn vp phi, lc gin d ng dy nhng ri li ngi xung ngay. Xin li ngi v trc ht, xin ngi hy nghe mt n ngn: Nh mt l khch ang m mng n nhng chuyn vin vng trn mt con ng c liu th s va phi mt con ch ang nm ng, mt con ch nm phc di nh mt tri. C hai chm dy, cc cn xp li gn nhau; ging nh nhng k t th, c hai u kinh s cht ngi: hai chng ta l nh th . Nhng tuy vy, tuy vy - ch cn thiu cht na l c hai, con ch v ngi l khch c n y s m chm ly nhau m mn trn. C hai h chng phi u cng l nhng k c n? K b Zarathustra vp phi tr li, vn vi ging iu gin d: 244

- Du ngi l ai, ngi vn tin n qu gn ti, chng phi ch bng bn chn ngi m cn bng cu chuyn ca ngi na! Ny, vy ra ti l mt con ch ? - v trong khi hi nh th, k ang ngi vt ng dy, ko cnh tay trn ca y ra khi m ly. Bi v t lc u, y c nm di trn t, n khut v kh nhn ra, nh mt k ang rnh d mt con mi trong cc m ly. Nhng m, ngi lm g th? Zarathustra kinh hi ku ln, v thy c rt nhiu mu chy trn cnh tay trn ca ngi n. Chuyn g xy n cho ngi? Mt con th c c cn ngi phi khng, hi k bt hnh kia? K b chy mu kia ci ngo, vn vi ging gin d: Chuyn y c quan h g n ngi c ch? Y hi ln v mun ct bc tip tc con ng. y, ta ang ti nh ta v trong lnh a ca ta. Bt c ai mun cht vn ta cng c c, nhng ta s khng tr li cho mt k vng v. Ngi lm ri - Zarathustra p bng ging thng hi v a tay gi ngi kia li. Ngi lm ri: y, ngi khng nh ngi u, m ang trong lnh a ca ta. V ni y, nht thit phi ng xy ra iu bt hnh no cho bt lun l ai. Ngi c gi ta bng bt lun tn g ngi mun, - ta vn l k m ta phi l. Ta l Zarathustra. No, trn cao kia l con ng dn ti thch ng ca Zarathustra: hang khng xa y lm ngi khng mun n hang ta sn sc cc vt thng ? Hi k bt hnh, qu thc ngi chng gp may trong ci t ny: trc tin l con th cn ngi, ri th con ngi li gim bc ln ngi! Nhng khi nghe n tn Zarathustra th k kia lin thay i thi . Y ku ln: - Chuyn g ang xy n cho ti y? i vi ti, trn cuc i ny, cn c g quan trng hn l con ngi c nht mang tn Zarathustra kia, v con th c nht sng bng mu ngi, con a? Chnh v con a m ti ph phc nm y, trn b m ly, nh mt k nh c, v khi cnh tay cng thng ca ti b cn nt mi ln th mt con vt xinh p hn li khi s cn vo mu ti: Zarathustra! , hnh phc! i, php mu! Xin chc phc cho ci ngy li ko ta n chn m ly ny! Chc phc cho ci gic ht thin ho nht cn ang sng ngy hm nay, chc phc cho con 245

a v i ca nhng thc: Zarathustra! K b Zarathustra vp phi ni nh th. V Zarathustra hi lng v nhng li l cng dng iu thanh nh y tn knh ca y. Zarathustra va a tay cho y va hi: Ngi l ai? Gia hai chng ta cn nhiu iu cn phi soi sng v lm cho ti tnh li: nhng ta thy rng nh sng ln, trong sng v thun khit. Ngi b cht vn tr li: - Ti l K tn tm ca tinh thn , v trong nhng s vic ca tinh thn, kh c k no tm n chng mt cch khc nghit, cht hp, cht ch hn ti, tr ngi m ti hc hi: Zarathustra. Chng th ng bit g c cn hn l bit qu nhiu chuyn, nhng ch bit na vi! Chng th lm mt ngi in cho ring mnh cn hn lm mt nh hin trit trong kin ca nhng k khc! Ti l ngi i n tn cn : - du n ln hay nh, no c can h g? Du n tn l m ly hay tri cao, no c can h g? Mt mu t ln bng bn tay cng cho ti: min t thc s l t cng! - mt mu t ln bng bn tay: ngi ta c th ng vng trn . Trong khoa hc tn tm ch thc, chng c g ln v chng c g nh. Zarathustra hi: Vy, c l ngi l k tm bit v loi a? Ngi theo ui loi a n tn nhng nguyn nhn nht, v ngi l k tn tm? K b Zarathustra vp phi tr li: Hi Zarathustra, y s l mt iu k qui, lm th no ti dm chuyn tm ngh v mt chuyn nh vy! Nhng iu m ti lm ch v snh si, chnh l b c con a: - b c con a l v tr ca ring ti ! V y cng l mt v tr! Nhng xin ngi tha li v lng kiu hnh ca ti li bc l ni y, bi v trong lnh vc ny, chng ai snh kp vi ti. Chnh v th, ti mi bo: Ni y chnh l lnh a ca ti. Bit bao lu ri, ti theo ui ci s vic c nht kia, b c loi a, ct cho chn l c th co ko do dai thnh si khng thot khi tay ti na! y chnh l vng quc ca ti . Chnh v th ti vt b nhng g cn li, chnh v th ti lnh m vi mi ci cn li; v k 246

cn tri thc khoa hc ca ti, l s ngu dt en ti ca ti tri rng. thc v tinh thn i hi ti phi bit r mt iu, cn ngoi ra th m tt mi iu khc: ti kinh tm tt c nhng bin php na vi ca tinh thn, kinh tm tt c nhng tinh thn my khi, bp bnh v nng nhit. Ni no s chn thc ca ti ngng li, ni khi u s m qung ca ti. V ti mun m qung. Tuy nhin, ni no m ti mun tri thc, ti cng mun chn thc, ngha l cht ch, nghim khc, kh hnh, tn bo, khng th ngui ngoai. Hi Zarathustra, c mt hm ngi dy rng: Tinh thn, chnh l i sng t phn ct chia la chnh i sng, cu dn ti n vi o l ca ngi v quyn r ti say m o l y. Thc ra, ti tng trng tri thc khoa hc ca ti bng chnh mu huyt thn th mnh. - iu ngi ni qu l hin nhin, Zarathustra ngt li y; v mu vn tip tc chy t cnh tay trn ca k tn tm v c mi con a ang bm cht vo y. Hi con ngi k d kia i, trong s hin nhin ny, tc l chnh bn thn ngi, cha ng bit bao li ging dy! V c l ta s khng dm trt ra tt c nhng li ging dy vo trong hai l tai nghim khc ca nh ngi. No! Chng ta chia bit ni y thi! Nhng ta mong s c gp li ngi. Trn kia l con ng dn n hang ca ta. m nay ngi s l mt ngi khch qu ca Zarathustra. Zarathustra cng mun cu cha li trn thn xc ngi s tn hi hn gy ra khi l gim p ln ngi: y l iu ta ang ngh n. Nhng gi y, mt ting ku thng kh ang cp bch ku gi ta ri xa ngi.

66
1/ Nhng khi vng quanh mt tng , Zarathustra li nhn thy cch khng xa bn trn hn, trn cng ng i, c mt ngi ang ma my tay chn nh mt tn in gin d ri cui cng y qung mnh nm sp xung mt t. Lc by gi, Zarathustra t nh: Ta hy dng bc! K hn l con ngi thng ng, chnh ting ku thng kh y khng khip xut pht t ming y, - ta mun th xem ta c th tip cu g c khng. Nhng khi Zarathustra chy vi n bn ngi n ng ang nm sp trn mt t, th hn nhn thy mt lo gi run 247

ry, i mt trng trng; tt c nhng c gng ca Zarathustra dng lo ta dy v lm lo ta ng ln u v ch. K khn kh dng nh chng nhn thy rng c ngi bn cnh; tri li, y khng ngt ng nhn dn dc lo lin v lm nhng c ch rt no lng, nh mt k b ht hi b ri, b c lp hon ton khi th gii. Tuy nhin, rt cuc, sau nhiu cn rng mnh nhy nhm, co qup c thn ngi, y bt u than vn bng nhng li l sau y: Ai s si m ta, ai cn yu thng ta na? Hy a v ta nhng bn tay nng m! Hy cho ta than hng si nng con tim. Nm sng st, run ry, Nh mt k ang hp hi c si m i chn Run ly by v nhng cn st xa l, Run ry trc nhng mi tn gi but bn nhn ca ma ng Mt k b ngi sn ui, hi t tng! Bt kh danh, n khut, kinh hong, K sn ui nhng m my tri! B ngi ging sm st xung u, Con mt ch giu m m nhn ta t y su bng ti Ta nm di nh th , Ta un cong ngi, ln trn, vn vo n au Hng chu tt c nhng kh hnh ngn kip B bn h Bi bn tay ngi, k th sn tn bo nht trn i, Ngi, v Thng b n l lng! Hy xuyn thu mnh thm! Hy xuyn thu thm mt ln na, Hy xuyn thng v tan qu tim nng m! Ti sao vn din mi nhng kh hnh au n Vi nhng mi tn cn nht ny? Ti sao ngi cn ngm nhn M khng bao gi chn ngn ni thng kh n au ca nhn loi,

248

Vi nh sng chp la ngo ngh trong i mt thn linh ca ngi? Ngi khng mun git ngi, M ch mun hnh h n au, hnh h n au? Ti sao ngi li hnh h ta thng kh? Hi Thng gio quyt, b n l lng? ! ! Ngi trn lt n gn Trong m khuya tch mch. Ngi mun g? C ln ting i! Ngi x y p chm st vo ta. , ngi tin n qu gn! Hy ct i! Ct cho tht gp! Ngi ang nghe ln hi ta th, Ngi ang nghe qu tim ta my ng Hi k ganh t l ngi! Ngi ganh t v iu chi th? Hy ct i! Ct i! Ti sao li c chic thang ny? Ngi mun thm nhp vo Tn tim ta nng m? Tn nhng t tng B n nht ca ta chng? Hi k mt dy my dn! K b n! - Tn trm o! Ngi mun n trm nhng g? Ngi mun rnh d nghe ln nhng g? Ngi mun c g t s giy v hnh h? Hi ngi, k giy v hnh h! Hi ngi, ng Thng va l ao th! Hoc gi ta phi nh con ch, Ln trn trc mt ngi? Tn ty, lon cung, ly tn khi bn thn mnh, Ve vy ui by t lng yu thng ngi?

249

Hoi cng v ch thi! Hy xuyn su thm na! Hi chic gai nhn tn bo nht! Khng, Ta khng phi l con ch ngoan ngon ca ngi, ta ch l con tht ca ngi thi, Hi tay th sn hung tn, K t nhn kiu hnh nht ca ngi Hi k trm o bn kia nhng m my l lng! Sau cng, ngi hy ni i, Ngi mun g ni ta, hi k trm o trn ng, Ngi, k n thn di nhng ln chp! K b n, hy ni i! Ngi mun g ni ta, - hi Thng b n xa l! Sao? Tin chuc ca ta ? Ti sao ngi li mun mt mn tin chuc? Nhng m ngi i hi qu nhiu y nh! Lng kiu hnh ca ta khuyn ngi nh th! V ngi hy ni cho tht t li - lng kiu hnh khc ca ta khuyn ngi nh th! Ha ha! Chnh ta l iu ngi mun? Ta! Ta ? Ton th con ngi ta? Ha ha! V ngi li giy v hnh h ta, hi k in di l ngi! Ngi giy v hnh h lng kiu hnh ca ta! Hy ban cho ta tnh yu - ai l ngi s si m ta? Ai l k vn cn thng yu ta? Hy cha v ta nhng bn tay nng m! Hy cho ta than hng si nng con tim! Hy ban cho ta, k ti c c, K m bng gi, , bng gi by tng dy cho khao kht k th Khao kht, ngay c nhng th ch,

250

Hy ban cho ta, - , ban cho trn vn Hi k th hung tn nht, Hy ban cho ta trn vn hn ngi! , hn bin mt ri, Ngay c hn cng cao chy xa bay, K ng hnh c nht, cui cng, K i th, Ngi xa l b n ca ta, Tn ao th thn linh! Khng! Ngi hy quay tr li Cng vi tt c nhng giy v thng kh, Ngi hy quay tr li vi con ngi c n cui cng trong s nhng k c n! , ngi hy quay tr li! Tt c nhng sui l ca ta u o chy n ngi, V ngn la nng lay lt sau cng ca tim ta Li bng sng v ngi! , ngi hy quay tr li, Ngi, Thng b n xa l! Ngi, ni thng kh! Ngi, ni nim hnh phc cui cng ca ta! 2 / Nhng n y th Zarathustra khng th dn lng lu hn c na, hn cm ly cy gy, ging ht sc bnh sinh vo k ang than vn. Va qut p hn va tht ln trong ting ci phn n: Dng li, dng li ngay, ng tr h! lm bc gi! Qun di tr thnh tinh! Ta nhn r ra mi ri! Ta mun chm la vo hai chn mi, hi ph thy v lim s, ta bit nng chn nhng k mang dng mu ca mi. - Thi, thi! Lo gi va nn n va nhy pht dy, ng nh ti na, hi Zarathustra! Ti lm tt c mi tr ch a bn thi m!

251

Nhng tr y nm trong ngh thut ca ti; ti ch mun th nghim chnh ngi khi a ra s th thch nh mn ![1] Nhng tht ra, ngi thu sut nh ca ti. Song, c ngi na - s th thch ngi ban cho ti khng phi l nh! Ngi cng rn ph phng , hi Zarathustra hin trit! Ngi nh p tn nhn vi nhng chn l ca ngi, cy tch trng c t ca ngi bt ti phi th nhn chn l y! Zarathustra tr li, ging hy cn tc gin v gng mt sa sm: Ch nnh ht ta, hi tn kp ht tn linh hn. Mi l gi mo. Mi ni g v chn l? Mi, con cng ca nhng con cng, i dng ca h vinh ph phim, mi din tr g trc mt ta h, ph thy xu xa? Ta s phi tin vo ai khi mi ct li than vn nh th? Lo gi p: Ti chnh l K kh hnh ca tinh thn . Ngy xa, chnh ngi by t ra ch ny, - nh thi s php s sau cng dng tinh thn mnh chng li chnh mnh, k b chuyn ha t ni tm v b tri thc khoa hc xu xa cng thc bt n ca y lm thnh bng gi cng . V ngi nn th tht iu ny i, hi Zarathustra. y l, mun khm ph ra nhng tr tiu xo cng nhng di tr ca ti, ngi phi cn n thi gian! Khi nng u ti ln gia hai bn tay, ngi tin rng ti ang thc s b khn kh giy v. Ti nghe ngi rn r: Ngi i chng thng yu y, h chng thng yu y t no! nh la c ngi v im ny l iu lm cho s hung tn ca ti thm kn ct ting reo vui. Zarathustra tr li, ging tn nhn: Mi hn nh la c nhiu k tinh t hn ta v chuyn . Ta khng cn trng phng i vi nhng k c nh la. Ta phi coi thng s cn trng, s phn ta mun th. Nhng cn mi - mi phi lm ln: ta hiu mi kh bit r iu y! Nhng li ni ca mi bao gi cng phi c hai, ba hay bn ngha. Ngay c nhng g mi va th nhn by gi cng chng tht, cng chng h i vi ta! Hi lm bc gi d tn, lm sao mi c th hnh ng khc i! Mi s che y t im c n chng bnh ca mi nu mi xut hin trn trung trc vin y s cha tr cho mi. Cng th, mi va mi t im che y s di tr ca mi trc mt ta, khi mi bo rng: ch a bn thi m! C trong cu ni cng c v nghim trang ng n . Mi ng l mt ci g ging nh mt k kh hnh ca tinh thn! Ta on nhn ra mi ri: mi tr thnh vin Php s cho tt c mi ngi thin h, th nhng i vi chnh bn thn mi, mi chng cn di tr ln gio quyt na, - i vi chnh bn thn mi, mi v mng v tnh ng! Mi gt hi s kinh tm nh l chn l c nht ca mi. Ni con ngi mi, chng cn li no

252

l tht na, nhng ci ming ca mi hy cn l tht: ngha l, s kinh tm ang dn cht vo ming mi. Khi Zarathustra ni n y th vin Php s gi ln ting tr li bng ging cao ngo: Ngi l ai ch! Ai li dm ni vi ta nh th, ni vi ta, k v i nht trong nhng ngi cn sng ngy hm nay? - v y nm mt ci nhn xanh lc ph chp ly Zarathustra. Nhng lin sau , y thay i thi v bun ru bo: Hi Zarathustra, ti mi mt vi tt c nhng th , cc ngh thut ca ti lm ti kinh tm, ti khng l ngi v i. No c ch g m gi v nh th! Nhng ngi bit r iu ny: ti tm kim s cao i! Ti mun biu trng cho mt v nhn v c rt nhiu ngi b ti thuyt phc tin theo nh vy: nhng s di tr ny vt qu sc ti. Chnh s di tr ny lm ti v tan thy. Hi Zarathustra! Ni con ngi ti tt c u l di tr; nhng ti v tan thy - li l iu c tht ni ti. Zarathustra p, dng v u su v i mt lng l ci nhn xung t: i tm s cao i nh th l mt iu vinh d v phn mi, nhng s tm kim cng phn bi mi na. Mi khng v i. Hi lo gi php s v lim s, iu tt p nht v chn tht nht ni mi, iu m ta xng tng ni mi, l mi mi mt chn ngn chnh bn thn mnh v mi tht ln cu: Ti khng l ngi cao i. Chnh l ch lm ta xng tng mi nh mt k kh hnh ca tinh thn: du cho y l iu ch xy ra trong mt chp mt, th trong chp mt y mi cng chn thc. Nhng, hy ni cho ta bit mi tm g y trong nhng khu rng, gia nhng tng ca ta ? V nu mi nm di trn con ng ta i ch v ta, th th hi, mi mun chng c g t ni ta? Mi mun cm d hoc th thch ta v chuyn g? Zarathustra ni nh th v i mt hn te la. Lo gi php s im lng mt lc, ri tr li: Ti cm d hoc th thch chng? Ti ch tm kim m thi. Hi Zarathustra, ti i tm mt k no chn thc, thng thn, n s, mt k khng gi v, mt k tuyt i lim khit, mt chic bnh ng tr hu hin minh, mt bc thnh ca tri thc, mt v nhn! Ngi h khng bit th sao, hi Zarathustra? Ti i tm Zarathustra . Lc by gi, mt s im lng tri di ra gia hai ngi; trong khi y, Zarathustra m chm vo mt trm t thm thm, n ni hn nhm mt li. Nhng sau , quay tr v vi k i thoi, Zarathustra cm ly bn tay ca lo gi php s v bo, ging y l pha gio hot:

253

c ri! Trn kia l con ng dn n hang ca Zarathustra. Hang ca ta chnh l ch ngi c th tm kim k m ngi kht khao tm kim. V ngi hy hi kin hai con th ca ta, con v con rn: chng s gip ngi tm kim. Nhng hang ta rt rng ln. Qu tht, chnh bn thn ta, ta cng cha nhn thy bc v nhn no. i vi ci g cao i, th con mt ca k tinh t nht ngy hm nay cng hy cn qu th vng. Thi ny l thi ng tr ca m tin dn. Ta gp qu nhiu ngi vn tay dui chn v phnh ln bng ra, trong khi m dn chng la go: Ka, ka! Mt v nhn! Nhng m tt c nhng chic b th rn y dng c vo vic g c ch? Rt li, gi lun lun chui l ra t chng. Rt li, con ch lun lun phi v tan thy, con ch phnh bng qu to: lc by gi, gi trn thot khi bng ch. m mi nhn vo bng mt k vnh vo, ta gi y l mt cuc gii tr hp dn. Cc con yu du ca ta i, hy lng nghe iu ! Hin ti ca chng ta ang thuc v m tin dn: ai cn bit c k no l ln hay nh na? Ai cn i tm s cao i m thnh cng c ch! Cao tay nht l mt k in: nhng ngi in ang thnh cng trong vic . Ngi li i tm nhng v nhn, hi k in cung k l; vy, ai dy ngi i tm h? Hm nay c phi l lc thun tin cho chuyn tm kim khng? Hi k kim tm ranh mnh kia i! Ti sao ngi li cm d v th thch ta ch?[2] Zarathustra ni nh th, tm hn hn c khch l vui ti, v va ct ting ci, Zarathustra va tip tc bc i.

Ch thch: [1] ti ch mun th nghim chnh ngi khi a ra s th thch nh mn , chi ch vi ch Probe , vn c hai ngha th nghim, th thch v trnh din, trng by. Bn Vit ng ch din c mt ngha. [2] Ti sao ngi li cm d v th thch ta ch? do ng t versuchen va c ngha l th thch va c ngha l cm d.

254

67
Nhng ch t lu sau khi thot khi vin Php s, Zarathustra li thy c mt ngi ngi trn v ng hn ang i, mt ngi cao ln, en tuyn, khun mt gy nhom, xanh mt. Dng v b ngoi ca ngi ny lm Zarathustra kh chu kinh khng. Zarathustra t nh lng: Kh thn cho ta! Ta ang nhn thy s bun ru o no tr hnh mang mt n. Khun mt ny dng nh xut x t m linh mc: bn chng mun g trong vng quc ca ta? i do! Va mi thot c tn php s kia th li c ngay mt tn thy php khc t bc i qua trn con ng ca ta, - mt tn thy php no , vi i tay xo diu, mt k o no lm php l nh vo n phc Thng , mt k khinh th nh nhng th gii: gi g qu d n mang hn i! Nhng qu d khng bao gi c mt ng ch khi ta cn n; qu d lun lun n qu chm, ci lot chot mc dch, ci qu chn lit cng ! Zarathustra lm bm chi ra nh th, m lng rt nn nng, v Zarathustra ngh n chuyn phi lm th no i qua trc mt con ngi en tuyn m mt vn khng nhn y. Nhng s th li din tin mt cch khc. Bi v cng lc , k ang ngi trc mt cht nhn ra s hin din ca hn. Ging nh va gp c mt hnh phc bt ng, y tt ta tt ti nhy cng ln chy b v pha Zarathustra. Y ln ting: Du ngi l ai i na, xin hy gip cho mt k lc ng ang kim tm, mt lo gi c th gp phi bt hnh chn ny! Th gii ny xa cch, l lng v tn i vi ta, ta nghe nhng con d th gm tht tru tro; v ngay chnh k c th cho ta ni tr ng, k li bin mt. Ta i tm k knh tn cui cng, bc thnh, mt n s sng c n hoang tch trong rng, nn hy cn cha nghe ni n iu m ngy nay tt c mi ngi u nghe bit. Zarathustra ln ting hi: iu m ngy nay mi ngi u bit, l iu g th? C l y l chuyn ng Thng m trc kia mi ngi tin tng, nay cht ri? ng lo bun b tr li: Ngi ni ng. V ta chnh l k phc dch cho ng Thng thu xa y n tn giy pht cui cng. Nhng gi y, ta ang c min dch. Ta khng c ch song li chng t do; v vy, ta chng bao gi vui ti c na, tr nhng lc sng trong hoi nim. Chnh v th, ta mi leo ln nhng ngn ni ny c hnh thm ln na mt i l, cho thch hp vi a v mt cu Gio hong v mt linh mc ca gio hi (v ngi nn bit, ta l v Gio hong cui cng) - mt cuc l trn y nhng hoi nim knh tn v s tn th Thng . 255

Nhng gi y, ngay c chnh y, con ngi knh tn nht trong loi ngi, bc thnh sng trong khu rng, k khng ngng cm t Thng bng cch ht ca v than th lm bm, y cng cht. Ta khng gp y khi tm thy ci chi tranh y dng lm ni n c - nhng ta thy c hai con ch si ng tru rng ln v y cht, bi l tt c th vt trong rng u thng mn y. Lc by gi, ta cm u b chy. Ta hoi cng t chn n nhng khu rng v nhng ngn ni ny chng? Lc by gi, ta bn quyt nh i tm mt ngi khc, mt k knh tn nht trong tt c nhng k khng tn ngng Thng , - ta i tm Zarathustra! Lo gi ni nh th v a mt sc lnh nhn k i din. Nhng Zarathustra a tay nm ly tay vin cu gio hong, ngm ngha lo hi lu vi lng ngng m. Ri Zarathustra ln ting: Chao i! Bn tay ngi mi thon p lm sao, tha i nhn! y l bn tay ca mt ngi lun ban n phc. Nhng hin gi, bn tay y ang cm tay k m ngi ang tm kim, bn tay y ang nm gi chnh ta, Zarathustra. Ta l Zarathustra, k bt tn, ngi nm ra cu hi: Ai l ngi bt tn hn ta ta vui hng li gio hun ca y? Zarathustra ni nh th, v ci nhn hn thm nhp vo trong nhng tng cng nhng hu ca vin cu gio hong. Sau cng, v gio hong ln ting: K yu thng v s hu Thng nhiu nht, cng l k nh mt Thng trn vn nht: Hy nhn xem, ta cho rng gia hai chng ta, gi y ta mi chnh l k bt tn nht. Nhng ai li mun em lng hoan h v chuyn ! Sau mt khong im lng tht su, vi dng trm ngm t l, Zarathustra ln ting hi: Ngi phc dch Thng n giy pht cui cng? Ngi bit r Thng cht nh th no ch? C phi qu tht nh ngi ta k rng chnh lng thng xt lm Thng nght th, rng khi nhn thy con ngi b ng inh, Thng khng chu ng ni, rng tnh yu dnh cho con ngi li bin thnh ha ngc v sau cng l ci cht ca Thng ? Vin cu Gio hong khng tr li, m li a mt ng quanh ra ch khc, vi mt v d tn pha ln n au o no trn gng mt. Sau mt lc suy ngh chn chn, Zarathustra li tip li, mt hn vn nhn thng vo trng trng

256

mt ca lo gi: Thi, ngi c ng y i i. Ngi c Thng i i, v Thng thua mt. V du rng ch ni ton iu tt v ci cht ca Thng l iu lm ngi c vinh d, ngi cng nh ta u bit r Thng l ai, cng nh bit rng Thng i theo nhng con ng k d. Ni tht gia ba con mt vi nhau,[1] - vin cu Gio hong bo vi v ti tnh tr li (v ng ta ui mt mt mt) - i vi nhng chuyn v Thng , ta l ngi rnh r hn c Zarathustra v ta c quyn nh th. Tnh yu ca ta phc dch cho Thng sut nhng nm trng, ni no ch ca ta cng u di theo ch Thng . Nhng, mt ngi n bc gii phi bit r ht - nht l nhng chuyn m ch y t giu gim c vi chnh bn thn mnh. l mt Thng b n, y nhng huyn nhim. Thc ra, chnh con trai ca Ngi cng ch n vi Ngi bng nhng con ng cong quo quanh co. cnh ca ca c tin vo a con trai, c s ngoi tnh. K no ca tng Ngi nh mt Thng ca Tnh yu l k c mt tng thp km v chnh tnh yu. V Thng chng mun mnh cng l mt quan ta ban b thng pht y sao? Nhng k no yu thng, th s yu thng vt qu hnh pht cng s n b tng thng. Khi v Thng phng ng cn tr, Ngi cng rn v khao kht tr th, v Ngi dng ln mt ha ngc gii tr cc sng thn ca mnh. Nhng sau cng, Thng tr thnh gi nua, nhu nhc, du dng v trc n, ging vi mt ni t hn l mt ngi cha, v Thng cng ging hn na vi mt lo b l kh run run khng vng. Thng n ngi gc l si, khun mt nhn nheo, lo lng v i chn yu t ca mnh, mi mt chn chng th gii, chn nn khng cn c mun g na. Sau cng, vo mt hm, Thng cht ngt v lng thng xt qu ln ca Ngi. Zarathustra ngt li: ng cu Gio hong, chnh ng tn mt nhn thy nhng iu ch? Rt c th l chuyn din ra nh th, - nh th v cng c th l khc. Khi cc ng thn linh cht, bao gi h cng cht theo nhiu cch. Nhng chng can h g! Du s th din ra nh th hay khc i - th Thng cng khng cn na! Thng lm i mt v hai tai ta gh tm, ta chng h mun trch c Thng iu g t hi.

257

Ta yu k no c ci nhn trong sng v n ni thng thn. Nhng cn Thng th - nh ng bit r y, ng cu linh mc, - Thng c mt ci g ging vi l li cc ng, l li ca cc linh mc: Thng l k l m khng minh bch. Thng c tinh thn ri lon m h. Chng phi Thng th ght chng ta, vi hi th hn hn gin d, v chuyn chng ta hiu by Thng sao? Nhng ti sao Thng li khng n ni mt cch minh bch hn ch? V nu li l do hai l tai ta, th ti sao Thng li ban chi cho chng ta hai l tai nghe chng r iu ng y ni? Gi s c cu ght bm vo l tai ta th th hi, ai t cu ght vo ? Thng nh mt k lm gm cha hc xong ngh; c qu nhiu vic Thng lm hng. Nhng v lm hng m m ra tr th nhng gm v nhng to vt do chnh tay mnh nn ra, th y qu l mt ti li i nghch li c thm m . Cng c mt c thm m trong lnh vc ca lng thng xt; c thm m ny cui cng bo: Hy ct khi chng ta v Thng y i. Chng th khng c Thng , chng th quyt nh vn mng theo tr c mnh, chng th in di, chng th t mnh l chnh Thng , cn hn! Ta ang nghe nhng li g y? - Vin cu Gio hong ngt ngang v vnh tai lng nghe. Hi Zarathustra, ngi cn tn m nhiu hn l ngi tng, vi mt lng v tn m say nh th. Ta khng bit v Thng no trong ngi hon ci ngi theo con ng bt tn nh th. Chng phi chnh lng thng xt ca ngi ngn khng cho ngi tin vo mt ng Thng ? V s chnh thc v i qu mc ca ngi, rt li, s ko ngi vt qua bn kia ci b thin c? Vy th ngi hy nhn xem ci g c dnh ring cho ngi? Ngi c hai con mt, mt bn tay v mt ci ming, c dnh chc phc n tn thin thu. Ngi ta khng chc phc ch vi bn tay m thi. gn bn ngi, du rng ngi mun l ngi bt tn nht, ta vn ngi thy mt mi hng b n ca khi nhang cng nhng li chc phc: ta cm thy iu y ln trong n au v khoi lc tuyt vi. Hi Zarathustra, hy cho ta lm tn khch ca ngi, ch trong mt m thi! S chng cn ni no trn mt t ta thy tt lnh hn l bn cnh ngi! Amen! Cu cho c vy, - Zarathustra p vi s kinh ngc tt . Trn kia l con ng, ng kia l hang ca Zarathustra. Thc ra, ta rt thch t mnh dn ngi v hang, v ta yu mn tt c nhng ngi knh tn.

258

Nhng gi y, c mt ting ku thng kh ang hi h ku gi ta la xa ngi. Trong lnh a ca ta, phi ng c tai ng bt hnh no xy n cho bt lun l ai: hang ca ta l mt hi cng tt. V ta rt thch em t tt c nhng k bun ru o no ln trn t lin v trn nhng i chn cng cp. Nhng ai s g ni u ut ra khi vai ngi y? Ta qu yu ui khng lm ni chuyn Thc ra, chng ta c th ch cho ht kip, mi n khi c k no hi sinh li Thng ca ngi. Bi v v Thng xa xa khng cn sng na: Thng thc s cht ri. Ch thch: [1] Ni tht gia ba con mt vi nhau: unter drei Augen gesprochen , m phng din ng thng dng unter vier Augen gesprochen : ni tht vi nhau (ngha en: ni vi nhau di bn con mt nhn), v vin cu gio hong cht mt.

68
Zarathustra li lang thang qua nhng ngn ni, nhng cnh rng: i mt Zarathustra tm kim, tm kim mi, nhng chng ni no chng bt gp k m chng mun nhn thy, k khn nn tht ln ting ku thng kh. Tuy nhin, sut dc ng, ci lng Zarathustra trn y hoan lc v bit n. Hn t nh: Ngy hm nay ban cho ta bit bao iu tt lnh n b li chuyn n khi s mt cch t hi th kia! Ta gp nhng k i thoi k d v song! Gi y ta s nghin ngm, nhai i nhai li tht lu li ni ca h; nhng li l ta nh nhng ht ging tt, rng ta s khng ngng nghin nt v xay vn chng, cho n khi chng chy ra nhng dng sa ngt ngo trong tm hn ta! Nhng khi con ng vng quanh mt tng , thi t nhin phong cnh thay i, v Zarathustra bc vo trong ci cht. Ni y dng ng ln nhng tng mu en pha ln sc : chng cht c xanh, cy ci, chng c ly mt ting chim ku. Bi v y l mt thung lng m tt c nhng con vt u lnh xa, ngay c nhng loi d th; duy ch c mt ging rn mu xanh lc to ln d s l n y nm cht khi gi. Chnh v th nhng ngi chn sc vt mi gi ni y l thung lng Rn Cht. Zarathustra mi m chm trong nhng hoi nim en thm, bi v hn thy rng hnh nh mnh t chn n thung lng ny ri. V mt sc nng tru trn tinh thn Zarathustra: n 259

hn bt u i chm li cho n khi, sau cng, hn dng hn li. Nhng lc by gi, khi m mt ra, Zarathustra thy mt ci g ang ngi bn v ng, mt ci g mang khun mt ngi nhng hu nh chng c g l ngi c - mt ci g kh c th gi tn. Ht nhin, Zarathustra m ra h thn v cng v tn mt nhn thy mt iu nh vy: mt mi bng n tn chn tc bc ph, Zarathustra quay mt i v ct bc ri khi ni chn khng hay ny. Nhng t nhin, mt m thanh ct ln trong ci sa mc cht y: t mt t bc ln mt th ting kh kh, c c, nh khi vo ban m nc c c trong mt ng dn b bt kn; sau cng ting ng tr thnh mt ging ni, mt li ni ca con ngi. Ging ni y bo: Zarathustra, Zarathustra! Hy gii on n ng ca ta no: hy ni i! Ni i! u l s tr th chng li ngi chng ? Hy dng li v quay bc tr lui: ni y c bng gi trn trt! Hy coi chng lng kiu hnh ca ngi s b gy chn chn ny! Ngi t tng mnh l hin minh tr hu, hi Zarathustra kiu hnh! Vy ngi hy th gii on n ng ca ta xem no, ngi l k p v nhng tri h o cng rn nht, - hy gii on n ng l chnh ta y! Hy ni i: ta l ai? Nhng khi Zarathustra nghe xong nhng li l trn, th iu g xy n trong tm hn hn? Hn ny lng thng xt v t nhin ng qu xung ta nh mt cy si chng chi t lu vi nhng nht ru ca m tiu phu nay t nhin gc xung nng n, lm kinh hi ngay nhng k mun n h n. Song Zarathustra t mt t tri dy. V khun mt hn l v cng rn. Hn bo bng mt ging st tn nhn: Ta nhn r mi ri: mi l k git cht Thng . Hy ta b i xa. Mi khng chu ng ni k nhn thy mi , k nhn thy mi thng xuyn thu sut t bn ny qua bn kia, mi, K xu x nht loi ngi! Mi tr th ngi chng ! Zarathustra ni nh th v mun b i, nhng sinh vt khng th gi tn nm ly mt vt o ca hn v li bt u c c tm ch. Sau cng, g tht ra: Hy li, Zarathustra! - Hy li! ng bc qua con ng ca ngi na. Ti on ra chic ru no n h ngi ng gc; hi Zarathustra, xin ngi ca v ngi li hin ngang ng vng dy c! Ti bit r, ngi on c tm trng ca k git cht Thng , - k st hi Thng . Hy li! Xin ngi hy ngi xung cnh ti, lm th khng phi l v ch u. Ti s i v vi ai y nu khng phi l v vi ngi? Hy li, hy ngi xung y. Nhng ng nhn vo ti! Hy xng tng s xu x ca ti nh th! H ang ngc i tn hi ti: gi y ngi l ni tr n cui cng ca ti. Chng phi h ang theo ui ti bng lng th hn hay bng m cnh binh ca h u! ! Ti s ci nho

260

nhng s ngc i tn bo nh th, ti s ly lm hnh din v vui v v iu ! T trc n nay, tt c nhng thnh cng h chng dnh cho nhng k b ngc i hnh h tt cng? V k no ti hnh h s d hc c chuyn theo ui :[1] - v vy, h chng lun bm ng sau gt k khc sao? Nhng chnh lng thng xt ca h... Chnh lng thng xt ca h l iu lm ti chy trn; chnh v lng thng xt y, ti mi i tm mt ch tr n ni ngi. Hi Zarathustra, xin ngi hy che ch cho ti, ngi, ch tr n ti cao ca ti, ngi l k duy nht on nhn c ti: Ngi on c tm trng ca k git cht Thng . Hy li y! V nu ngi mun b i, thi hi ngi l khch hi h kia i, ch c t bc trn con ng theo ti n. Con ng y y ry xu xa hung him. Ngi c th ght ti v ti c mi lp bp ni nng khng si nh th chng? V ti ban cho ngi nhng li khuyn? Nhng ngi hy bit r iu ny, chnh ti, K xu x nht loi ngi, l k c i chn to ln nng n nht: con ng no ti i qua u tr thnh xu xa h hng. Ti lm h v p ln tt c mi con ng. Nhng ti thy r rng ngi mun im lng bc qua cnh ti, v ti nhn thy s mt h thn ca ngi: chnh do ti mi nhn ra rng ngi l Zarathustra. Mi ngi khc u vt cho ti ca b th, lng thng hi, bng ci nhn hay li ni. Nhng nhn ca b th, ti khng l ngi n xin, ngi on ra c th. Ti qu giu c , giu c v ngn v nhng chuyn v i, khng khip, nhng chuyn xu x nht v kh din t thnh li nht! Hi Zarathustra, s h thn ca ngi lm ti vinh hnh . Phi kh khn v vn ti mi trn thot khi m ng lc nhc nhng k y lng xt thng bc i, tm thy k c nht trong tt c mi ngi, k hm nay ln ting ging dy rng: Lng thng xt l iu tri thi th bo. K chnh l ngi, hi Zarathustra, - du rng l lng xt thng ca mt ng Thng hay lng thng xt ca loi ngi: thng xt l mt s lng nhc xm hi n lng bng trinh tit tho. V ch khng mun tr gip c th cn cao qu hn mt vi c hnh qu vi v chy a n cu gip. Th m, chnh th c hnh ny , lng xt thng bc i, l iu m hin nay m tin dn xem l c hnh tuyt ho nht: bn chng khng c lng tn knh i vi s bt hnh v i, s xu x v i, s k qui v i. Ci nhn ca ti bay vt qua trn tt c nhng th , nh con ch dng i mt thng ng nhng chic lng ca n cu non lc nhc. y l nhng sinh vt b mn, xm xt, ngoan ngon ging nh l cu. Ging nh mt con c ht u ra sau, khinh b quay mt khi nhng ao m phng lng cn

261

ct, cng th, ti a mt khinh th nhn xung bn trn m ng lc nhc nhng ln sng nh mu xm dt do nhng ch ca nhng tm hn hn mn. qu lu ri, ngi ta cho bn tin dn l c l, chnh v vy cui cng ngi ta ban cho bn chng quyn lc - gi y bn chng ct ting rao ging: Ch c nhng iu m m tin dn gi l tt, th mi l iu tt. V iu ngy nay ngi ta gi l chn l chnh l iu c ging dy do mt k thuyt ging xut thn t hng ng tin dn, k tng ni v chnh mnh rng: Ta l chn l. Chnh k t cao t i t lu thi cng chic mo ca m tin dn - chnh l k m khi rao ging: Ta l chn l, khng rao ging mt sai lm t tc no. Ngi ta tng tr li l hn cho mt k t cao t i nh th cha? Tuy nhin, hi Zarathustra, ngi bc qua trc mt h v bo: Khng! Khng! Ba ln khng! Ngi cnh gic con ngi phng s sai lm ca h, ngi l ngi u tin ln ting cnh gic v lng thng xt, trong khi ng li khng phi cho tt c mi ngi cng chng phi cho mt ai, m cho chnh ngi v nhng k mang dng mu ca ngi. Ngi h thn v s h thn ca k kin tr chu ng nhng thng kh ln lao. V thc ra, khi ngi bo: Hi loi ngi, hy phng, chnh t lng thng xt mi bc ln mt m my v i! Khi ngi rao ging: Tt c nhng k sng to u cng rn khc lit, tt c mi tnh yu v i u cao vt hn lng xt thng bc i ca tnh yu, th hi Zarathustra, ti thy ngi hnh nh hiu thu nhng du hiu ca thi i! Nhng cn chnh ngi, ngi hy cnh gic phng lng xt thng bc i ca ring ngi! Bi v c nhiu k ang ln ng hng v ngi, nhiu k ang au kh, ang hoi nghi, ang tuyt vng, ang t trm mnh v ha thnh bng gi. Ti cng cnh gic ngi hy phng chnh ti. Ngi on nhn c n ng tt p nht v t hi nht ca ti: chnh bn thn ti v nhng g ti lm. Ti bit r chic ru c th n h ngi c. Tuy nhin, - k y phi cht: y nhn vi i mt thu sut mi s, - y nhn thy nhng chiu su v nhng h thm ca con ngi, y nhn thy tt c nhng h thn cng s xu x c che kn ca con ngi. Lng bc i ca y chng h bit n s h thn; y len li vo trong nhng un khc tin nht ca ti. Y phi cht, y, k t m tc mch l liu, k xt thng bc i . Y khng ngng nhn thy ti; ti mun tr th mt chng nhn nh th, khng th chnh ti phi gi t cuc sng.

262

V Thng nhn thy tt c mi s, ngay c con ngi, v Thng phi cht! Con ngi khng th chu ng ni chuyn mt chng nhn nh th m vn c cn sng mi. K xu x nht loi ngi ni nh th. Nhng Zarathustra ng ln, sa son ct bc: v hn thy gi lnh tn tim gan. Zarathustra bo: Hi sinh vt kh c th gi tn, ngi khuyn ta ng bc theo con ng ca ngi. thng cng, ta yu cu ngi hy bc theo con ng ca ta. Nhn ka, trn kia l thch ng ca Zarathustra. Hang ca ta th to ln, su thm v c nhiu x xnh khut lp; k n dt c tch nht cng tm c ch n nu trong hang. Chung quanh hang c hng trm ch nt n, hng trm x gc ho lnh dnh cho tt c nhng k no b st, bay ln hay nhy nht. Ngi, k lu y t y i chnh mnh! Ngi khng cn mun sng gia loi ngi v gia lng xt thng bc i ca loi ngi na sao? c ri! Hy lm y nh ta. Nh th ngi cng s c hc hi t ta. Ch k no hnh ng mi hc hi c. Ngi hy bt u bng cch tr chuyn cng hai con th ca ta! Con th kiu hnh nht i v con th gio quyt nht i - c mong rng chng s l nhng c vn tt cho c hai chng ta! Zarathustra ni nh th, ri hn tip tc con ng ca mnh, dng iu trm ngm hn trc v bc i chm ri hn, v hn t cht vn mnh nhiu iu song chng tm ra cu tr li mt cch d dng. Zarathustra ngh thm trong lng: G khn kh ngn no! Trong khi lm bm nhng li l cay ng cha y s h thn n kn, trng g mi xu x lm sao! Thin h bo ta rng g t yu thng chnh mnh. Than i! Tnh yu chnh mnh y hn phi to ln v i dng no! C bao nhiu khinh b m g khng vt qua c! C k na cng t yu thng chnh mnh bng cch t khinh b chnh mnh. i vi ta, g l mt tnh nhn v i v mt k khinh b v i ngt tri. Ta cha h gp ai t khinh b mnh su xa n th: c nim khinh b y cng nm trong phng tri ca s cao i hong vin. Hi i! K c l l con ngi thng ng m ta nghe tht ra ting ku thng kh chng? Ta yu nhng ngi cm nghim s khinh b ngt tri. Nhng, con ngi l mt ci g cn phi c vt qua.

263

Ch thch: [1] k no ti hnh h s d hc c chuyn theo ui , do verfolgen : hnh h, ngc i, v folgen : theo ui, theo sau.

69
Khi Zarathustra ri K xu x nht loi ngi, hn lnh run v cm thy mnh n chic, bi v c nhiu t tng gi but c n thi qua tinh thn hn, n c t chi hn cng run ln v lnh. Nhng trong khi tip tc leo ln cng lc cng xa, tro non vt sui cng khp, khi th i di theo nhng cnh ng c m mt xanh rn, khi th vt qua nhng khe h hoang di y si m xa kia mt dng thc hng h chy o qua, Zarathustra t nhin thy c si m li v tinh thn hn bt u phn chn. Chuyn g xy n cho ta nh th? - Zarathustra t hi, c mt ci g m nng sng ng lm ta ti tnh li, chc n phi ang gn ta. Ta bt n chic hn: ta tin cm thy nhng ngi bn ng hnh, nhng ngi anh em xa l ang lng vng rnh d chung quanh ta, hi th nng m ca h lm tm hn ta xc ng. Nhng khi Zarathustra a mt nhn quanh tm nhng an i cho ni c n ca mnh, hn nhn thy mt n b ci t tp trn mt khu i cao: chnh s gn gi cng mi v ca n b si m lng hn. Th nhng, nhng con b y dng nh ang chm ch lng nghe mt k no ng li vi chng v chng h phng ngi khch l mi ti. Song khi n gn n b ci, hn nghe r c mt ging ni ca con ngi ct ln gia n b; v rnh rnh trc mt, tt c mi con b u quay u v k ang chuyn tr cng chng. Lc by gi, Zarathustra vi v leo ln ni gii tn m sc vt, v hn s rng trn ang xy ra mt tai ng g m lng xt thng ca m b kh cu chuc li c chng. Song Zarathustra lm. Bi v hn thy mt ngi n ng ngi bt trn mt t dng nh ang mun thuyt phc nhng con b ng nn s hi y; mt con ngi thanh bnh, mt nh thuyt gio du hin ca rng ni, m ngay c i mt cng thuyt ging lng tt. Ngi tm g y th? Zarathustra hi to, ging kinh ngc. Ngi kia tr li: iu m ta tm kim y ? Hi k ph m! Cng l mt iu nh nh ngi, ngha l ta tm kim hnh phc trn trn gian. Chnh v th ta mun hc s khn ngoan tr hu t m b ci ny. Bi v ngi nn bit, 264

na bui sng nay ta ni vi chng v chng sp ging dy li cho ta. Ti sao ngi li ph m bn chng? Nu khng quay tr li v khng tr thnh nhng con b ci, thi chng ta chng th vo c nc thin ng. Bi v c mt c tnh chng ta phi hc hi t loi b: s nhai i nhai li. V ni tht, du con ngi c chim hu c ton th a cu chng na, nhng nu hn khng hc c iu duy nht ny l nhai i nhai li, th tt c mi ci khc s phng s cho hn v chuyn g? V hn s chng t gii thot khi ni o no v i ca mnh: - gii thot khi ni o no v i hm nay ca loi ngi mang tn l s kinh tm . V hm nay, ai l k khng c s kinh tm y lng, y ming v y hai con mt? C ngi na! C ngi na! Nhng ngi th nhn m b ci ny xem! Con ngi thuyt gio min rng ni ni nh th, ri y quay mt li v pha Zarathustra, - bi v t u n gi i mt y vn tru mn thng yu nhn mi v m b ci. t nhin y bin sc. Y tht ku ln kinh hi v t ngt ng bt dy khi mt t: K m ta ang tr chuyn l ai th? K chnh l con ngi khng chn chng kinh tm, chnh l Zarathustra bng xng bng tht, k vt thng c s kinh tm v i, chnh l con mt, chnh l ci ming, chnh l qu tim ca Zarathustra y m! Khi tht ln nh th ri, y ci hn i bn tay ca ngi m y ang ng li, i mt trn y l trong, y x s nh th c mt qu tng v gi hay mt mn trn chu bt ng t trn tri ri xung cho y. Trong khi y, m b ci nhn ngm quang cnh y vi lng kinh ngc. Zarathustra va tr li va n trnh nhng ve vut ca ngi kia: Hi con ngi xa l kh i, ngi ng ni v ta m trc ht hy ni cho ta nghe v ngi; ngi h chng phi l K n xin t nguyn, k m ngy xa vt tung khi bn thn mnh mt ti sn v i, - k h thn v ti sn ca mnh v h thn v nhng ngi giu sang, nn n tr n ni nhng ngi bn cng nht ban cho h s phong ph cng tm lng ca mnh? Nhng h chng h n nhn y. Ngi n xin t nguyn ln ting: H chng h n nhn ti, ngi bit r iu . Chnh v vy, sau cng, ti n vi nhng con th v n vi n b ci ny. Zarathustra ngt li: y chnh l iu ngi hc c. Ban cho mt cch kho lo qu tht kh khn v ngn, so vi chuyn nhn ly mt cch kho lo; v ban cho mt cch kho lo l c mt ngh thut , y chnh l kt qu ti thng ca thin tnh ti gii.

265

Ngi n xin t nguyn p: Nht l trong thi i chng ta hin nay, khi tt c nhng g thp km u c nng cao, u thn thng v kiu hnh theo li ca mnh: l li ca m tin dn. Bi v, nh ngi d bit, n lc khi u cuc ni lon v i ca m tin dn v n l, cuc dy lon tn hi, chm chp ln dn, ln dn ln mi; Thi i hm nay, nhng k ti tin ni lon chng li tt c nhng g b nh v chng li tt c ca b th khim tn; vy th nhng k qu giu sang phong ph nn cnh gic phng; Nhng k m, ta nh mt chic chai l phnh bng chm ri nh git qua mt chic c chai qu cht hp: chng rt d lm v c chai. S ham mun y dm dt, lng thm kht ng cay, mi him th gay gt, lng kiu hnh h lu: tt c nhng iu nhy x vo mt ti. Bo rng ngi ngho kh l nhng ngi hnh phc, l bo mt iu khng tht. Tuy nhin, nc thin ng ni nhng con b ci. Ti sao nc thin ng li khng ni nhng ngi giu sang ch? Zarathustra hi nh th th lng y trong lc hn cn my con b ci khng cho chng thn mt c mi nh hi k i thoi yn bnh y. Ngi n xin t nguyn tr li: Ti sao ngi li th thch ti? Ngi bit r iu hn ti m, Zarathustra, vy th ci g y ti v vi nhng con ngi bn cng nht? Chng phi y l s kinh tm nhng con ngi giu c nht trong chng ta hay sao? - kinh tm nhng tn t kh sai cho s giu c, nhng ngi vi con mt lnh lng, qu tim xu x bi nhng tng trc li, bit bung li th li t trong mi ng rc, - kinh tm m tin dn m mi hi thi ca chng bc ln lm thng tn tn tri xanh, - kinh tm ci m h lu c sn son thip vng tr ngy m t tin chng vi nhng ngn tay cong qup l nhng k cho vay nng li hoc nhng k nht gi rch, kinh tm ci bn d tnh vi ph n, dm dt v chng qun: - bi v bn chng chng khc vi gi giang h l my. m tin dn bn trn, m tin dn bn di! Ngy nay, no c h g na nhng ngi ngho v nhng ngi ngho! Ti hc qun i s phn bit ni trn v ti chy trn xa tt m, cng lc cng tt m xa, mi n khi ti n vi my con b ci ny. Ngi gio yn bnh ni nh th, y th mnh v chy m hi v qu cm xc i vi nhng li l tht ra: n ni, m b ci li ngc nhin thm ln na. Nhng trong khi y tht ra nhng li trn, Zarathustra vn lun mm ci nhn thng vo mt y v lng l lc u.

266

Hi ngi thuyt gio ca ni rng, ngi ang t bc bch ngi thi qu khi dng nhng ch khc bc n th. Ming v mt ngi khng hp cho nhng iu khc bc nh th u. C n d dy ngi cng vy, theo ch ta thy: v n k vi tt c nhng g l phn n, hn th v cn b thi tha. D dy ngi cn n nhng thc phm m du hn: ngi chng phi l mt tay t. Ta thy, ng hn, ngi thuc dng n c cy trai tnh. C l ngi ang nhai nhng ht thc. Du sao, ngi khng hp vi nhng nim vui ca loi n tht sng, ngi ch a thch mt ngt ca ong rng. Ngi n xin t nguyn tr li, lng vi su mun: Ngi on nhn ti tht ng. Ti a thch mt ngt v ti cng nhai nhng ht thc, bi ti tm kim nhng g ngon ngt, lm cho hi th thun khit; V cng l nhng g i hi nhiu thi gian, dng lm ca tiu khin ln mn n ngon trn ngy cho nhng k bing li nhc nhm. Ni ng ra, m b ci ny vt thng tt c mi i th trong ngh thut : chng pht minh ra vic nhai i nhai li v nm di si nng mt tri. V th chng king c c tt c nhng t tng nghim trang lm phng ln qu tim. - c ri! Zarathustra bo. Ngi cng s gp hai con vt ca ta , con v con rn, hin nay chng chng c k no tng ng trn mt t. Ny, kia l con ng dn n hang : ngi hy lm khch tr ca ta m nay. V ngi hy tr chuyn vi hai con th ca ta v ni hnh phc tuyt vi ca loi th vt, - cho n khi chnh ta quay tr v hang. Bi v gi y mt ting ku thng kh ang hi h ku cu ta ri xa ngi. Ngi cng s tm thy ni hang ca ta cht mt mi, cht mt ngt ngo ca nhng bng ong, ng vng, du lnh: ngi hy ung ly mt y! Gi y, hy mau gi bit m b ci ca ngi, hi con ngi qui d kh i, du vic c t gi n u i na vi ngi. V chnh n b ci ny l nhng ngi bn tt nht v nhng v thy ca ngi! Tr mt con duy nht m ti hy cn a thch hn tt c, Ngi n xin t nguyn tr li. Hi Zarathustra, chnh ngi cng l ngi tt v ngi cn c gi tr hn l mt con b ci! Zarathustra gin d ht ln: Bc, bc mau! nnh ht xu xa! Ti sao ngi li mun lm h hoi ta bng nhng li tn tng nh th v bng mt ngt ca nhng li nnh ht ny? Bc, bc mau xa khi ta! Zarathustra ht ln mt ln na v gi cao chic gy qut vo ngi n xin hin du; ngi n xin vi co gi chy mt.

267

70
Nhng khi Ngi n xin t nguyn va chy xa v Zarathustra cn li mt mnh n l, thi hn nghe mt ging ni mi l ct ln t ng sau: ng li, Zarathustra! Ch ti vi! Chnh ti y, hi Zarathustra, chic bng ca ngi y! Nhng Zarathustra khng dng chn ch i, v t nhin mt s ti gin xm chim lng hn, do ci m ng ngi ang chen chc nhau trong vng ni cao ca hn. Hn t nh: S c n ca ta ra sao ri? Qu tht ta qu i chn ngn; vng ni ny lc nhc nhng ngi l ngi, vng quc ca ta khng cn thuc v th gii ny na, ta cn c nhng ngn ni mi. Chic bng ca ta ang gi ta. No s g chic bng ca ta! C chic bng chy ui theo ta - ta chy trn n. Zarathustra t nh lng nh th v co gi chy trn. Nhng k ng sau Zarathustra ct bc ui theo, n ni c ba k chy theo sau nhau: trc ht l Ngi n xin t nguyn, ri n Zarathustra, k th ba v sau cng l Chic bng ca Zarathustra. Nhng ba ngi chy cha c bao lm th Zarathustra cht thc c s in r ca mnh, v bng mt c ch, Zarathustra r b lng ti gin v s kinh tm ra xa. Zarathustra ni ln: Sao ch? Nhng iu l bch k cc nht h chng lun xy n cho nhng bc thnh v nhng n s gi nua nh chng ta hay sao? Thc ra, cn in cung ca ta ln ln trong nhng vng ni non c tch! Gi y ta ang nghe ting rn rng t su bn chn gi c ca nhng tn in ang ui theo nhau. Nhng Zarathustra c quyn s hi mt chic bng chng? V vy, sau cng, ta tin rng chic bng c i chn di hn ta. Zarathustra ni nh th v ti ci hoan h. Hn dng bc ri t nhin quay li - v ka, Zarathustra lm chic bng v hn ngi ca hn b nho, v chic bng m hn qu gn v yu t qu i. Khi tn mt quan st chic bng, Zarathustra m ra kinh hi nh ng trc s xut hin bt ng ca mt bng ma; hn ngi y mi m o, en a, trng rng v mi mt ngn no! Zarathustra hi, v d tn: - Mi l ai? Mi lm g y? V ti sao mi li t xng l chic bng ca ta? Mi lm ta khng a ni. Chic bng tr li: 268

- Xin ngi th li v l ra li l ti; v hi Zarathustra, nu ti c lm ngi a khng ni, ti xin tn thnh v ngi khen ngi qu l c khiu thm m. Ti l mt l khch, t lu ri ti bm cht vo i gt chn ngi: ti lun lun trn ng, nhng li khng mc ch v v gia c, n ni ch thiu cht na, ti l ngi Do Thi lang thang, tr s kin ti khng phi l dn Do Thi cng chng phi l thin thu. Ri sao? Ti c phi lun lun dn bc trn ng mi mi? Ti c phi tr tr tht thng, b x y v li ko bi gi bn phng? Hi a cu, ngi c to ra qu trn cho chn ta! Ti ngi trn tt c mi b mt; ti ng yn trn nhng tm gng soi v knh ca hng, ta nh ht bi mt mi. Tt c u thu nh ti li, chng c g lm ti giu c, ti bin mnh thnh mnh d m o. Nhng hi Zarathustra, chnh ngi l ngi ti theo chn v theo ui lu nht; du cho ti c trn lnh ngi, th khng v th m ti chng phi l chic bng ti gii nht ca ngi: ni no ngi ngi xung, ti cng ngh chn. Cng vi ngi, ti lang thang trong nhng th gii xa vi lnh lo nht, nh mt bng ma thch chy nhy trn nhng mi nh b ma ng nhum trng v chy nhy trn mt tuyt gi bng. Cng vi ngi, ti kht khao tt c nhng tri cm, tt c nhng g xu xa, diu vi nht; v gi s ti c th c c c hnh no, th l c hnh v y, c hnh chng h kinh s bt c s cm on no. Cng vi ngi, ti p v iu m qu tim ti phng th mi mi, ti lt nho tt c nhng bin gii cng nhng nh tng, ti sn ui nhng kht vng nguy him v vn. Tht ra, ti mt ln bc qua bn kia tt c nhng ti c gm gh nht. Cng vi ngi, ti mt i c tin ni ch ngha, ni nhng gi tr c tha nhn v nhng danh t ao to ba ln! Khi con qu thay da lt xc, th cng lc n chng thay i tn gi y sao? Bi v chnh tn gi y cng ch l mt lp da. C l chnh con qu cng ch l... mt lp da. Chng c g l tht c, mi s u c php lm: y l iu m ngy n ti t nh lng khch l mnh thm can m. Ti b vt m c u c ln tim gan vo trong nhng vng nc gi but ct da. Hi i! Bit bao ln sau ti thy mnh trn trung cch nh mt con tm! Hi i! Ti lm g vi tt c lng tt, vi tt c s thn thng v tt c c tin ni nhng ngi thin ho! Hi i! S ngy th gi tr m xa kia ti th c, s ngy th ca nhng con ngi thin ho v ca nhng iu di tr cao nh ca h, by gi ang ni u!

269

Rt thng khi ti bc i trn gt chn ca Chn l: lc y, Chn l p mnh vo u ti. i lc ti tng mnh ni di, v ch khi , ti mi thy rng mnh chm vo Chn l. Qu nhiu s vic c soi t di mt ti, chnh v th chng g l quan h i vi ti na. Chng g cn tn ti t nhng iu ti yu thng na, - lm th no ti cn c th t yu thng chnh mnh c ch? Sng theo thch ca mnh, hay hon ton chng sng g c: y l iu ti c mun, y cng l iu k thnh thin nht c mun. Nhng, hi i! Lm th no cn c c cho ti mt nim vui th? Ti hy cn mt mc tiu no chng? Mt bn b m cnh bum ca ti rong rui n? Mt ngn gi lnh? Hi i! Ch duy c k bit mnh i u mi bit u l ngn gi lnh thi n cho y, mt ngn gi thun li. Ti cn li g? Mt tm lng chn ngn, ngo mn, kiu cng; mt ch tht thng; i cnh va chp chng bay; mt sng lng b gy. Cuc tm kim ni tr n ca ti - hi Zarathustra, ngi bit , - cuc tm kim ny l cuc th la, l mi phin no[1] lm ti khnh kit, tiu hy c i ti. u l ni tr n ca ta ? Ni tr n y chnh l iu m ti hi thm d xt, ni tr n y chnh l iu m ti ang tm kim, kim tm v khng tm thy c. i, vnh cu mi ni, i vnh cu khng ni no c, i vnh cu - hoi cng v ch! Chic bng ni nh th v khun mt ca Zarathustra c chy di ra khi nghe nhng li trn. Sau cng, Zarathustra bo bng ging bun ru: Mi l chic bng ca ta! Hi tinh thn t do lang bt, him ha ca mi chng phi nh nhoi! Mi gp mt ngy xu; hy coi chng ko n li tip theo bng mt bui ti cn t hi hn na! Nhng k lang thang phiu bt nh mi cui cng u t cm thy mnh hnh phc, ngay c trong mt nh t. Mi tng nhn thy nhng k st nhn ng ra sao trong nh t cha? Chng ng mt cch thanh thn, chng yn tm hng th s an ton mi m. Mi hy phng, ri ra mt c tin cht hp s xm chim ly mi, - mt o tng khc bc v khc lit! Bi v k t lc ny tr i, tt c nhng g l cht hp, kin c s quyn r v cm d hn mi. Mi nh mt mc ch: hi i, lm th no mi s c th n b an i mnh v s mt mt ? Mi h chng mt lun c con ng ca mi y sao? Hi k lng t khinh bc ng thng, hi con bm mi mt kia! Ti nay mi c mun ngi ngh v mt ni chn nng thn khng? Hy tro ln hang ca ta: Trn kia l con ng dn ln hang . Gi y, ta mun lnh xa ngi cho tht mau. Ta cm

270

thy nh c mt chic bng ang nng trn hn ta. Ta mun chy i mt mnh, chung quanh ta li tr nn sng r. Chnh v th ta cn cn phi hng th i chn mt cch vui ti khoi hot trong mt thi gian lu na. Tuy nhin, vo m nay - tt c s khiu v ni hang ca ta! Zarathustra ni nh th. Ch thch: [1] cuc tm kim ny l cuc th la, l mi phin no lm ti khnh kit, tiu hy c i ti, do li chi ch vi cc danh t Suchung : s tm kim, Heim : ni tr n, qu hng, v Heimsuchung : mi phin no n au.

71
Zarathustra li ct bc chy, chy mi, nhng hn khng cn gp mt ai na, hn c thn c nh v t tm gp li mnh, hng th s c n, nm nhp s c n v ngh n nhng iu tt p sut my gi lin. Nhng va lc chnh ng, khi mt tri ng ngay trn nh u, Zarathustra i ngang qua trc mt cy c th un mnh cong queo sn si c t, c m sit bn bn bng tnh yu trn tr ca mt gc nho, n chnh v th ngi ta khng nhn thy c thn cy: t cy c th y, treo lng lng v vn nhng chm nho vng mng hin dng cho l khch qua ng. Lc by gi, Zarathustra c mun lm du cn kht nh mn trn u li bng cch hi mt chm nho. Nhng khi Zarathustra vn tay ra ri, lng hn li ni ln mt c vng khc, mnh lit hn: c vng c nm di ng di gc cy trong bui chnh ng ca t tri. y l iu m Zarathustra lm, v khi Zarathustra nm di trn mt t, trong ni lng im tch mch cng nim b n ca c di mun mu, th hn qun i cn kht nh v thiu thiu ng. Bi v, nh mt cu chm ngn ca Zarathustra bo: C vic cn thit hn vic khc. Tuy nhin, i mt Zarathustra vn m ln, v hn khng chn chim ngng v ngi ca thn cy c th cng tnh yu ca gc nho. Nhng trong khi ng, Zarathustra t nh vi lng mnh nh sau: Im lng! Im lng! Th gii h chng va thnh tu y sao? Vic g ang xy n cho ta y? Nh mt ngn gi ngt ngo v hnh v nh ang khiu v trn bin c gn sng ln tn, nh nhng hiu ht nh mt chic lng chim: cng th, gic ng ang khiu v trn ta. 271

Gic ng khng khp mt ta li, gic ng linh hn ta tnh thc. Thc ra, gic ng nh nhng hiu ht nh mt chic lng chim. Gic ng ang thuyt phc ta, ta khng bit l th no; gic ng chm n ta t bn trong bng mt bn tay mn vut, gic ng ang bc bch ta. , n ang bc bch ta, n linh hn ta m rng; - linh hn k l ca ta dui di ra, mt mi v cng! m ti ca ngy th by n vi linh hn ta gia khi chnh ng chng? Linh hn ta lang thang qu lu trong min vnh phc, gia nhng iu tt lnh ang chn ti? Linh hn ta dui rng di ra, di ra mi! Linh hn k l ca ta ng gic bnh yn. N nm nhp nhiu s vic tt p lm ri, ni bun ru ng vng ny ang p n, linh hn ta nhn nh mt my. Nh mt chic thuyn vo trong vnh bin yn tnh nht, gi y linh hn ta ang p lng vo mt t, mi mt v nhng chuyn hi hnh xa thm cng nhng bin c bt trc khn lng. Mt t h chng trung thnh hn sao? Nh mt chic thuyn cp b hu nh mn nh vo lng t - v lc by gi, ch cn mt con nhn ging t t t lin ra n chic thuyn im bng; chng cn n si dy no kin c hn; Nh mt chic thuyn mt nhoi nm im trong vnh bin yn tnh nht, cng th, gi y ta ang yn ngh gn t lin, trung thnh, tn cn v trong nim ch i, c buc cht vi t lin bng nhng si dy mong manh phiu diu nht. , hnh phc! , hnh phc! Hi linh hn ta, c g m mi khng ht ca ch? Mi ang yn ngh gia lng c di. Nhng by gi l gi pht b mt v long trng, gi pht m chng c k chn chin no vi vu ting so. Hy coi chng! Bui ng thin thiu t ang ng yn trn nhng ng c. ng ca ht! Hy im lng! Th gii tu thnh. Hi linh hn ta, con chim min ng c, ng ca ht! V cng ng th tho khe kh na! Hy nhn kia - im lng! Bui chnh ng gi nua ngn kip ang ng yn, bui chnh ng ang nhch mi ng ming: vo gi pht ny, n h chng ang ung ly mt git hnh phc, mt git nu sm c xa ca th hnh phc ng vng, ca th ru vng ng? Hnh phc p ti ca n ang vng trm lt n bn mnh. Mt v thn cng ci ti nh th l cng. Im lng! - Hnh phc! Phi c t th dng no c hnh phc! Xa kia ta ni nh th v tng rng mnh khn ngoan tr hu. Nhng y chnh l mt s bng b; gi y ta hc bit c iu y. Nhng k in cung tr hu ni bng mt ngn ng tt p hn nhiu. Hnh phc l ci g b nh nht, im lng nht, nh nhng hiu ht nht, ting xo xc ca mt

272

con thn ln b trong c di, mt hi th, mt s trn lt, mt ci nhy mt - iu chng quan h g li to thnh hnh phc tuyt vi nht. Im lng! Chuyn g xy n cho ta? Hy lng nghe! Thi gian chy trn ri chng? Ta khng t ng? Hy lng tai! Ta khng b t ng vo ci ging su ca thin thu vnh cu y sao? Chuyn g ang xy n cho ta?... Im lng! Ta b nh trng vo qu tim? Hi i! ng vo qu tim! , hi qu tim ta i, hy v tan, hy v tan thnh tng mnh sau mt hnh phc nh th, sau mt c nh nh th! Sao? Th gii chng va thnh tu y sao? Trn y v chn mng? i! Qu cu trn mt ng vng[1] - qu cu s bay bng v u? C phi ta ang chy ui theo sau n! Sut! Im lng - (vo lc , Zarathustra vn vai dui thn v cm thy rng mnh ang nm ng). Zarathustra t bo: ng dy, m ng! li bing ng ngy![2] No, ng ln i, hi i chn gi lo! n gi ri, ng gi ri! Mi cn phi vt qua bao qung ng di na. Mi ng ngh th ca, trong bao nhiu lu ri? Trong mt na thin thu! No, by gi ng dy i thi, hi qu tim gi lo ca ta. Sau mt gic ng mit mi nh th, phi cn c bao nhiu thi gian nh thc mi dy? (Nhng Zarathustra thip ng tr li v linh hn hn cng khng t v v li dn tri rng ra). - Hy ta yn! Im lng! Th gii chng va thnh tu y sao? ! Qu cu trn mt ng vng ! ng ln i, tn trm vt, li bing![3] Zarathustra bo. Sao? C vn tay dui chn, ngp di, ri t xung y nhng ci ging su mi hay sao? Mi l ai th? Hi linh hn ta! (Vo lc , Zarathustra hong kinh v mt tia sng mt tri rt t trn cao xung ngay mt hn). Zarathustra th di, ngi dy: Hi tri xanh trn u ta, mi ang nhn ta y ? Mi ang lng nghe linh hn k l ca ta? Khi no mi s ung ly git sng ri trn tt c mi s vt trn gian? Khi no mi s ung ly linh hn k l ny? Hi ging su ca thin thu vnh cu! Hi h thm hoan say kinh hi ca bui ng thin! Khi no mi s ht ly linh hn ta vo trong su thm ca mi? Zarathustra ni nh th, ri hn ng dy khi ch nm di gc cy c th, nh th ng dy khi mt cn say cung k l, v ka, mt tri vn cn nm trn nh u hn. Cn c vo s kin , ngi ta c th kt lun mt cch hp l rng ngy hm Zarathustra thip ng chng c bao lu.

273

Ch thch: [1] i! Qu cu trn mt ng vng, thc ra phi dch l chic vng trn mt ng vng v y Nietzsche chi ch vi ch Reif (danh t): chic vng, v reif (tnh t): chn vng. Dch l qu cu nhc n qu t, nhng vn khng qun ngha ca vng trn . [2] v [3] li bing ng ngy! dch ch Tagedieb : k li bing nhc nhm; phn tch ngha en, Tagedieb cn c ngha k n trm gi gic ban ngy.

72
Sau nhng cuc kim tm dai dng v vng, khi Zarathustra quay tr li hang th tri x chiu. Nhng khi ch cn cch hang chng hai mi bc, li xy ra chuyn m Zarathustra t ch i nht: tai hn li nghe thy ting ku thng kh vang di ni rng. V iu kinh d l vo lc y, ting ku li xut pht t hang ca Zarathustra. Nhng y l mt ting ku ko di, k l, pha trn nhiu m thanh hn tp, v Zarathustra phn bit r l ting ku y to thnh do nhiu ging, du rng ng cch xa, n ta h ting ku ca mt chic hng duy nht. Lc by gi, Zarathustra vi phng mnh chy bay v hang , v ci quang cnh ang ch i hn sau ting ku tht ha tu mi k d lm sao! Bi v tt c nhng ngi m trong ngy hm nay hn bc qua bn cnh h, u ngi k cn nhau trn nn hang : ng vua bn phi v ng vua bn tri, lo Php s, v Gio hong, Ngi n xin t nguyn, Chic bng, K tn tm ca tinh thn, vin Bc s r v Con la; K xu x nht loi ngi i trn u mnh mt vng hoa v qun hai chic khn chong c mu thm - bi v y thch gi trang v lm p ging nh tt c nhng k xu x trn ci i ny. Nhng gia m bn ng hnh bun b , con ca Zarathustra ng sng, lng dng ln, lo lng, v con phi tr li qu nhiu chuyn m lng kiu hnh ca n khng c cu tr li, con rn gio quyt qun vng trn chung quanh c . Zarathustra ngm nhn tt c cnh tng vi mt ni kinh ngc su xa, ri hn ln lt nhn k mt tng ngi khch ca mnh vi mt s t m t i, hn c r tm hn bn h v li kinh ngc thm ln na. Trong khi , nhng k t hi trong hang ng dy, knh cn ch Zarathustra ng li. V Zarathustra ni nh sau: Hi cc ngi, nhng con ngi k d, nhng k ang tuyt vng! Vy ra ting ku thng kh vang n tai ta chnh l ting ku ca cc ngi ? Gi y, ta cng bit r ni chn cn phi tm 274

k m ta hoi cng tm kim sut ngy hm nay: Con ngi thng ng . Con ngi thng ng , ang ngi trong chnh hang ca ta! Nhng ti sao ta li kinh ngc ch! Chng phi chnh bn thn ta li cun hn v hang bng nhng cuc hin mt v nhng ting ci rc gi ting chim y tinh qui ca hnh phc ta y sao? Tuy nhin, ta thy hnh nh cc ngi chng ha hp vi nhau khi cc ngi t tp li ni y, cc ngi, nhng k tht ln ting ku thng kh. Trc tin, cn phi c mt k no xut hin, mt k no lm cc ngi li h ming ci, mt k kh di ng ngn vui ti v nhn hu, mt tay khiu v, mt trn cung phong, mt k di kh tnh tnh thay i nh chong chng, mt lo in khng no : - cc ngi ngh th no? Xin cc ngi th li cho ta, cc ngi, nhng k ang tuyt vng, xin cc ngi hy th li v ta ni vi cc ngi bng nhng li l qu tht rt n s, khng xng ng vi nhng ngi khch nh th kia! Song cc ngi chng on c iu g lm cho lng ta thnh thi an ngh: y chnh l cc ngi v quang cnh do cc ngi hin to, xin cc ngi th li cho ta! Bi v khi nhn thy mt k tuyt vng, mi ngi u khi phc li lng can m ca mnh. an i ph d mt k tuyt vng, mi ngi u tin rng mnh kh mnh. Hi nhng ngi khch tr danh ca ta! Ta chnh l ngi c cc ngi ban cho sc mnh , mt mn qu v gi! Mt qu tng ch thc ca nhng ngi khch! Thi, ng gin d nu ta cng hin tng cho cc ngi nhng g thuc v ta. y l vng quc v lnh a ca ta: nhng trong bui hong hn cng bui ti hm nay, chng s thuc v cc ngi. Con v con rn ca ta s sn sng phc dch cc ngi: hang ca ta s l ni an ngh cho cc ngi! Trong hang v bn cnh ta, chng ai trong cc ngi s b tuyt vng; trong lnh a ca ta, ta che ch mi ngi chng li nhng con d th ca h. An ton: l li ch u tin ta hin tng cho cc ngi! V li ch th nh, l ngn tay ta. Th nhng, nu c c ngn tay ta, th sm mun g cc ngi cng chp ly c bn tay ta. , thm vo , ta cn cho cc ngi tm lng ca ta na. Ta xin hoan nghnh cho n cc ngi, hi nhng ngi khch ca ta! Zarathustra ni nh th, ri hn ci vi lng thng yu hung tn. Sau li cho mng ny, nhng ngi khch li nghing mnh thi l ln na trong s im lng y tn knh; nhng ng vua bn phi nhn danh c bn tr li Zarathustra: Hi Zarathustra! Cn c vo cch thc ngi a ra bn tay v li cho mng, chng ta nhn ra rng ngi chnh l Zarathustra. Ngi t h mnh trc chng ta; mt t na th ngi s xc phm n s tn knh ca chng ta.

275

Nhng ai c th t h mnh vi bit bao l kiu hnh th nh ngi c? iu ny nng cao chnh chng ta ln, v khch l i mt ln qu tim chng ta. Ch ct nhn thy duy c iu y thi, chng ta sn lng leo ln nhng ngn ni cao hn ngn ni ny. Bi v chng ta n y vi lng kht khao ngon cnh, chng ta mun nhn thy iu lm cho nhng i mt vn c tr thnh trong sng. V ka, tt c nhng ting ku thng kh ca chng ta tt lng. Gic quan v tm lng chng ta bng n, xut thn ngy ngt. Ch mt tc t na thi, l tinh thn chng ta s tr nn dng cm hn hoan. Hi Zarathustra, trn mt t chng c g vui tha hn l mt ch cao vi hng mnh. y l mt ci cy tuyt m nht trn i. Ton b mt phong cnh c khch l nh mt ci cy nh th. Ta so snh ch y vi mt cy thng, th cy ln mnh nh ngi, hi Zarathustra. Cao ln, im lng, cng rn, c n, lm bng th g ho diu, uyn chuyn mm mi nht, l lng tuyt diu. V sau cng vn nhng cnh l xanh r, mnh m hng v s ng tr ca ring mnh, nm ra nhng cu hi mnh bo qut vo nhng trn gi, nhng cn bo cng tt c nhng g quen thuc cc nh cao; - v tr li cn mnh bo hn, vi t cch k chin thng kiu hnh. ! Ai li chng leo ln nhng ngn ni cao chim ngng nhng th cy nh th? Hi Zarathustra, nhng k o no u phin nht u c khch l khi nhn thy ci cy ca ngi; dng v b ngoi ca ngi lm an tm nhng k cn do d v cha lnh tm hn h. V thc vy, hm nay c nhiu ci nhn ang hng vng v ngn ni cng ci cy cao vt ca ngi; mt kht vng nung nu bt u tri dy, v c rt nhiu k hc nu ln cu hi: Zarathustra l ai? V tt c nhng k m t trc n gi ngi cha h r vo tai h cht mt ngt cng bi ht ca ngi, tt c nhng k n s c n v c n hai bng, u t ngt nh lng: Zarathustra hy cn sng sao? Cuc i chng cn ng b cng sng na! Chng c g l quan trng, mi s u v b: tr phi - tr phi chng ta sng vi Zarathustra! Ti sao hn, k c tin bo lu nh th, hn li khng n? - Nhiu ngi ct ting hi nh vy. Ni c n thiu ri hn ri sao? Hay chnh chng ta phi tin bc v vi hn? Gi y, chnh s c n li thnh mm nhn v v vn tan tnh nh mt nm m m rng, khng cn c th gi li nhng ngi cht. Khp ni ngi ta u nhn thy nhng k i m sng li.

276

Gi y, hi Zarathustra, nhng ngn sng triu ang dng ln n tn ch ngi. Chic thuyn ca ngi s khng cn nm yn trn cn lu hn c na. V vic chng ti n hang ca ngi, chng ti l nhng k tng nui lng tuyt vng v khng cn tuyt vng na: y ch l du hiu v im triu bo rng sp c nhng con ngi tt p hn chng ti s n y; - bi v chnh k ang trn ng hng v ngi, tn vt cui cng ca Thng gia loi ngi; ngha l: tt c nhng ngi nui kht vng, lng gh tm mnh mng, s chn chng ngun ngt. - tt c nhng k khng cn thit tha mun sng na tr phi h c th hc hy vng tr li - hc bit ni hy vng bao la t chnh ngi, hi Zarathustra! ng vua bn phi ni nh th ri nm ly bn tay Zarathustra, mun hn ln y, song Zarathustra n trnh s tn sng ca ng ta v li li, kinh hong, im lng, ta h t nhin hn b chy xa tt khi chn ny. Nhng, sau mt lc, Zarathustra li nh thn quay tr v vi nhng ngi khch, ri nhn h bng tia nhn trong sng v d xt, hn ng li: Hi nhng con ngi thng ng, nhng ngi khch ca ta, ta sp ni vi cc ngi bng c ng mt cch r rng.[1] Cc ngi khng phi l nhng k m ta ch i trn nhng ngn ni cao ny. (Bng c ng mt cch r rng? Xin Thng xt thng! - ng vua bn tri lc t nh vi lng mnh nh th. Ngi ta thy rng v hin trit phng ng y khng bit r nhng con ngi c y lng nhn hu ny! Nhng ng ta mun ni bng c ng mt cch s sng - c i! - y khng phi l ci g lm thin h chn ngn nht trong thi ny!) Zarathustra li tip: Rt c th tt c cc ngi y u l nhng con ngi thng ng: nhng theo ta thy, cc ngi hy cn cha ln v mnh. Theo mt ta thy, c ngha l: v ci ch khng lay chuyn ni, ang cm lng trong ta, mt ch lc ny ang im ting nhng s khng lng cm mi mi. V nu cc ngi l nhng ngi ca ta, cc ngi vn khng phi l cnh tay mt ca ta. Bi v nhng k nh cc ngi, nhng k i trn nhng i chn bnh hon mong manh yu t, trc tt c mi s u mun c king n e d cn trng , du h c bit n iu hay giu gim iu . Nhng cn ta, ta khng king n e d cn thn c tay ln chn, ta khng king n e d cc chin s ca ta : lm th no cc ngi c th t mnh c kh nng m ng ni cuc chin

277

tranh ca ta ? Cng vi cc ngi, ta cn lm hng nhng chin thng ca ta na. V c hn mt ngi trong cc ngi b nga t nho khi va nghe mt khc m vang ca nhng hi trng gic ca ta. V th, theo ta, cc ngi khng cao p, cng khng qu phi. Ta cn n nhng tm gng trong sut sng ngi nhn bng n tip o l ca ta. Phn nh trn b mt cc ngi, hnh nh ca chnh ta s b bin dng lch lc kh coi. Trn vai cc ngi cn tru nng bit bao gnh nng, bit bao hi nim; v c hn mt tn ln xu xa ngi ch h trong cc x xnh kn o nht ca cc ngi. C trong cc ngi, cng vn c m tin dn n mt. Du thuc v mt chng loi thng ng, song v nhiu phng din cc ngi vn b vn vo khng ra hnh th. Trn ci i ny, chng c ngi th rn no c th sa cha v un thng cc ngi li c. Cc ngi ch l nhng chic cu: lm sao cho nhng k tt p hn cc ngi c th qua c b bn bn kia! Cc ngi biu trng cho nhng cp : v th, cc ngi ch nn nui lng phn hn i vi k bn trn cc ngi v ang leo ln chiu cao thm ring ca hn ! Rt c th mt ngy kia, ht ging cc ngi s ny sinh cho ta mt a con ch thc v mt k tha t hon ho: nhng gi pht hy cn xa xi vi vi. Cc ngi khng phi l nhng k th c c tn h v di sn ca ta. Cc ngi khng phi l nhng ngi ta ang ch i trn nhng ngn ni cao ny, cc ngi khng phi l nhng ngi s cng ta xung n vi loi ngi mt ln cui cng. Cc ngi ch l nhng k tin phong n bo cho ta bit rng c nhng con ngi khc, cao i hn, ang cn trn ng i n. Khng phi l nhng con ngi nui kht vng v i, lng kinh tm mnh mng, s chn ngn ngt ngn, cng khng phi l ci m cc ngi gi l nhng vt tch ca Thng trn mt t. - Khng, khng! Ba ln khng! Ta ang ch i nhng con ngi khc y, trn nhng ngn ni ny, v nu khng c h, ta chng th no bc chn ra khi ni y. Ta ang ch i nhng con ngi khc, v i hn, mnh m hn, chin thng hn, nhng con ngi m th xc ln linh hn rt thng bng kin c: h, nhng con s t ang ci vang , h phi huy hong i n. Hi nhng ngi khch k l ca ta, - cc ngi vn cn cha nghe ni v nhng a con ca ta sao ch? V cc ngi cng chng nghe rng cc con ta ang trn ng i n? Vy th cc ngi hy ni cho ta nghe v nhng khu vn, v Qun o Vnh Phc, v chng

278

loi mi m xinh p ca ta, - ti sao cc ngi li khng ni cho ta nghe v nhng iu ch? Ta khn ni tnh thng yu ca cc ngi hy n b li lng hiu khch ca ta nh th: cc ngi hy ni cho ta nghe v nhng a con ca ta. Chnh v chng m ta giu c, chnh v chng m ta ngho nn: c g m ta khng ban pht ht u? - C g m ta s khng ban cho c c mt iu: nhng a con y , nhng m cy sng ng y , nhng m cy sng nh ch v nh hy vng cao vi nht ca ta! Zarathustra ni nh th ri t nhin hn ngng li na chng, v ni nim hoi vng xm chim ly hn. Hn nhm mt, khp ming li, khi phn khch ca lng hn cng gia tng mnh m. V c nhng ngi khch ca hn na, cng im lng, bt ng, n au, tr c lo Bc s gi l a tay ma my. Ch thch: [1] bng c ng mt cch r rng: deutsch und deutlich , Nietzsche chi ch da vo li pht m tng t ca deutsch : bng c ng, v deutlich : mt cch r rng; thnh ng deutsch reden c ngha l: ni mt cch r rng.

73
Bi v vo lc y, vin Bc s ct ngang li cho mng ca Zarathustra v cc ngi khch: lo chen ln n pha trc, nh mt k khng c thi gi mt, lo cm ly bn tay ca Zarathustra v ni ln: Nhng m, hi Zarathustra! C vic cn thit hn vic khc, chnh l iu ngi dy: no! Gi y c mt vic i vi ti cn cn thit hn tt c mi vic khc. Ti mun ni ln mt li va ng dp: ngi chng mi ti dng ba y sao? V y c nhiu ngi vt qua cc qung ng di. Tuy vy, ngi khng mun i chng ti no n bng nhng li ni y ch? V vy, tt c cc ngi u ni qu nhiu n chuyn cht lnh, cht chm, cht ngt v nhng kh nn khc ca thn xc; nhng chng c ai nh n kh nn ca ring ti : ni s hi b cht i. (Vin Bc s gi ni nh th, v khi nghe nhng li ny, hai con th ca Zarathustra b chy v 279

kinh hi: chng thy rng tt c nhng g lc ban ngy chng mang v hang chng lm no cho ring mt mnh lo Bc s). Vin Bc s tip tc: l chng ni n ni s hi b cht kht. V du tai ti c nghe ting nc chy v vo thnh , ging nh nhng li thuyt ging ca tr hu khn ngoan, ngha l di do trin min khng h mi mt, th ring phn ti, ti vn mun ung ru. Tt c mi ngi u khng phi l k mi sinh ra bit ung nc l sut i nh Zarathustra. Nc l cng khng tt cho nhng k mt mi a tn: thc ung chng ta cn n chnh l ru, - ch ru mi em li mt s bnh phc t ngt v mt sc khe tc th. V chuyn ny, v lo Bc s i phi c ru, nn ng vua bn tri, ng vua trm ngm t ni, cng ln ting. ng ta bo: Chng ti chm nom n chuyn ru, ti v anh ti, ng vua bn phi: chng ti c rt nhiu ru, - c mt khi ch trn lng con la, gi chng ta ch cn thiu bnh m. Bnh m ? Zarathustra va hi vn va ci. Chnh bnh m li l th nhng con ngi sng c n chng h c. Nhng con ngi khng ch sng bng bnh m, con ngi cn sng nh tht ngon v y ta c hai ch cu t. Gi y cc ngi hy xo tht chng cho chng, gia v v p chng bng cy an sm: ta thch tht cu non lm nh th. V chng ta chng thiu r cy ln tri cy, chng c c ngay cho nhng k hu n v nhng ngi tinh t kh tnh nht, chng ta cng ch thiu g nhng ht c v cng hay nhng n ng khc p v. Vy thi chng my chc na, chng ta s d mt ba n ngon. Nhng k no mun n vi chng ta thi phi bt tay vo vic, cc ng vua cng nh nhng k khc. Bi v ni hang ca Zarathustra, ngay c mt ng vua cng c th l mt ngi u bp. Li ngh ny c a ra thun lng mi ngi; duy ch c Ngi n xin t nguyn l kinh tm tht, ru v gia v. Lo ta pha tr: Xin cc ngi hy lng nghe li k tham n hu ung Zarathustra! Ngi ta c tro ln cc hang ng v ni cao lm mt ba yn tic nh th hay khng? Thc ra, gi y ti hiu r iu m ngy xa Zarathustra ging dy cho chng ta: Xin cm t s ngho hn! V ti hiu v sao Zarathustra mun tr kh nhng ngi n xin. Zarathustra p: Hy thanh thn vui ti nh chnh ta y. C gi nhng thi quen ca ngi, hi ng bn qu ca ta i! Hy nhai ht thc, ung nc l, ca tng thc n ca nh ngi, min l n lm cho ngi vui v! Ta ch l mt l lut cho nhng ngi mang dng mu ca ta, ta khng phi l mt l lut cho

280

tt c mi ngi. Nhng k no mang dng mu ca ta thi phi c nhng khc xng cng cp v nhng bn chn nh nhng, - ti vui khao kht nhng cuc chin chinh v nhng yn tic, chng bun phin, khng m mng, lun sn sng cho nhng s vic kh khn nht nh sn sng cho cuc l trng ca mnh, khang kin v vn ton lnh mnh. Nhng g tt p u thuc v nhng con ngi mang dng mu ca ta v thuc v chnh ta, v nu ngi ta khng sn lng ban cho chng ta, chng ta s v chp ly: - thc phm ngon lnh nht, bu tri tinh khit nht, nhng t tng mnh lit nht, nhng ngi n b dim l nht. Zarathustra ni nh th; v ng vua bn phi ln ting: L cha! c bao gi ngi ta nghe c nhng iu chnh xc nh th tht ra t ming mt nh hin trit? V thc ra, i vi mt nh hin trit, y chnh l iu k d nht: vi tt c mi th ng ta vn c thng minh v chng c g l ngu dt hn c. ng vua bn phi ni nh th vi s kinh ngc, trong khi con la kt thc cu ni ny bng mt ting I-A lu c. Nhng ting be be l khi u ca ba n di n, ba n c cc sch s gi l Ba n cui cng. Trong ba n ny, chng bn ti vn no khc hn l Con ngi thng ng. Ch thch: [1] ba n cui cng, dch ch Abendmahl , mt hnh thi c ca ch Abendessen , vn ch c ngha l ba n ti. Nhng ch Abendmahl cn c dng trong Thnh kinh ch ba n cui cng ca Gisu vi mn , trong Gisu ban Thnh th cho cc mn , cho nn chng ti thm ch cui cng gi nhc li ngha m Nietzsche mun m ch ti.

74
1/ Ln u tin khi n vi loi ngi, ta phm phi cn in ca k c n, cn in r v i: ta ng chn cng trng. V v ng li vi tt c mi ngi, cho nn ta chng ni vi mt ai. Song vo bui ti, nhng ngi i dy lm tr xic v nhng xc cht l bn ng hnh ca ta; v ngay chnh ta, ta cng gn ging nh mt xc cht. 281

Nhng cng vi bnh minh, mt chn l mi m hin n vi hn ta; lc by gi, ta hc ni rng: S g chn cng trng v m tin dn! S g ting n o tp nham v nhng l tai di ca m tin dn! Hi nhng ngi thng ng, hy hc t ta iu ny: chn cng trng, chng c ai tin vo nhng ngi thng ng. Nu cc ngi mun thuyt ging chn cng trng, thi cng c i! Nhng m tin dn s nheo nheo con mt: Tt c chng ta u bnh ng. Nhng ngi thng ng ? - m tin dn hi nh th v nheo nheo con mt, - khng c nhng ngi thng ng, tt c chng ta u bnh ng, mi ngi u c gi tr bng ngi khc, trc mt Thng chng ta u bnh ng! Trc mt Thng ! - Trong khi m v Thng y cht. Nhng trc m tin dn, chng ta khng mun l nhng ngi bnh ng. Hi nhng ngi thng ng, cc ngi hy xa lnh chn cng trng! 2/ Trc mt Thng ! - Trong khi m v Thng y cht! Hi nhng ngi thng ng, v Thng y l mi nguy him ln nht ca cc ngi. Cc ngi ch c phc sinh k t khi v Thng y yn ngh trong m. Ch lc ny y, mi l dng bui i Ng Thin, ch lc ny y con ngi thng ng mi tr thnh ch nhn! Hi cc anh em, cc ngi c hiu li ta va tht? Cc ngi kinh s: tm hn cc ngi chong vng ri sao! H thm ang ngoc ming trc mt cc ngi? Con ch ngao ca ha ngc lo o sa vang ng sau cc ngi? No bc i! Hi nhng ngi thng ng! Ch lc ny y, ngn ni ca tng lai nhn loi mi sp tr sinh. Thng cht: gi y, chng ta mun cho Siu nhn c sng.

3 / Hm nay, nhng k lo lng u t nht ln ting hi: Lm th no bo tr con ngi? Nhng Zarathustra li ct ting hi, iu c nht v tin quyt cn phi hi: Lm th no vt b con ngi? Siu nhn nung nu trong lng ta, chnh Siu nhn l i tng duy nht i vi ta, - ch chng phi con ngi: chng phi k lm than nht, chng phi k u su nht, chng phi k thin ho nht.

282

Hi cc anh em, iu m ta c th yu thng ni con ngi, nm ch: con ngi l mt s chuyn tip v mt s suy tn. V c ni cc anh em na, cng c nhiu iu lm ta yu thng v hy vng. Hi nhng ngi thng ng! Cc ngi khinh b, l iu lm ta hy vng. Bi v nhng k khinh b d di nht cng chnh l nhng ngi ngng m m cung nht. Cc ngi tuyt vng, l iu cn phi tn vinh ni cc ngi. Cc ngi khng hc bit lm th no cc ngi s c th u hng, cc ngi khng hc bit nhng s cn trng vn vt nh nhen. Ngy hm nay, bn ngi ti tin tr thnh ch nhn, tt c bn chng u thuyt ging s khc t, s khim cung, s cn trng, s chuyn tm, v nhng c hnh nh nhen. Ci g xut pht t m n b hoc t bn hu phng, v nht l s pha trn ca m tin dn hin nay, ci mun tr thnh ch nhn ca tt c s mnh con ngi. ! Kinh tm! Kinh tm! Tht kinh tm! Ci ln ting hi i, hi li v khng ngng ln ting hi: Lm th no bo tr con ngi mt cch tt p nht, lu di nht, d chu nht? H l nhng ch nhn nh th ca hm nay. Hi cc anh em, cc anh em phi vt b nhng ch nhn hin thi, - nhng k ti tin : chnh bn chng l him ha ln nht i vi Siu nhn. Hi cc ngi thng ng, xin cc ngi hy vt b nhng c hnh nh nhen, nhng s cn trng nh nhen, nhng s tn knh i vi nhng ht ct, s ng o lc nhc ca by kin, s t mn ng thng, hnh phc ca ti i a s! Chng th tuyt vng cn hn l bung tay u hng. V tht vy, ta yu cc ngi bi v cc ngi khng bit sng thi i hm nay, hi nhng ngi thng ng! Bi v ch nh th cc ngi mi sng vin mn tuyt vi nht! 4/ Hi cc anh em! Cc anh em c dng cm can trng? Cc anh em c tha c quyt? Khng phi l th can trng trc nhng ngi chng, m l lng dng cm ca nhng k c n, lng can trng ca nhng con chng h c ly mt ng Thng lm khn gi ngm nhn. Nhng tm hn lnh lo, nhng con la, nhng ngi m, nhng k say ru chng h c ci m ta gi l con tim. K no c con tim th bit c s s hi, nhng li ch phc c s hi; l k nhn su vo h thm vi nim kiu hnh ngt tri . K no nhn su vo h thm, nhng vi i mt ca con - k no m chong h thm vi nhng mng vut bn ngi ca con , k l ngi dng cm can trng.

283

5/ Con ngi l loi hung bo - tt c nhng k hin trit nht u ni nh th an i v v ta. Than i! Gi m iu vn cn ng n hm nay! V s xu c l sc mnh tt p nht cho con ngi. Con ngi phi tr thnh tt lnh v hung tn hn - l o l do chnh ta ging dy. iu xu c v i nht th cn thit cho iu thin ho tt vi nht ca Siu nhn. i vi ngi thuyt gio cho m tin dn, th au kh v gnh vc nhng ti li ca loi ngi l iu tt lnh. Nhng cn ta, ta vui hng i ti nh nim an i ln lao cho lng mnh. Song nhng li l y khng dnh cho nhng l tai di ca m tin dn: tt c mi li ni u khng xut sinh cho mi ca ming. y l nhng iu tinh t xa vi; c g nhng chic chn cu s khng c chp cho bng c chng! 6/ Cc ngi, nhng ngi thng ng, cc ngi c tin rng ta c mt ni y sa cha li nhng g m cc ngi lm sai lc by b hay khng? Hoc gi, t nay v sau, ta mun ru cc ngi ng tht say sa, v cc ngi l nhng ngi ang au kh? Hoc gi, ta s ch cho cc ngi nhng con ng mn d dng hn, v cc ngi l nhng k lang thang lc lng v ang b lm nguy trong ni ln? Khng, khng, ba ln khng! Dng ging ca cc ngi phi b dit vong ngy cng nhiu hn bi v s mnh ca cc ngi phi cng ngy cng kinh kh khc bc hn. V ch nh th - ch nh th con ngi mi ln ln n tn chiu cao ni m sm st ba vo u hn, v lm hn v tan: cao vi cho sm st! Tinh thn cng kht vng ca ta hng n con s t i, hng n nhng iu lu di, xa xi vi vi. Ni khn kh ngn ngi nh nhoi ng o ca cc ngi no c ngha l g i vi ta! i vi ta, cc ngi hy cn kh au cha ng mc! Bi l cc ngi ch mi au kh v chnh mnh, cc ngi hy cn cha thng kh v con ngi . Ni ngc li l cc ngi ni di! Tt c cc ngi, cc ngi u khng au kh ni thng kh m ta tng chu ng. 7/ Sm st khng gy hi na, l iu chng , i vi ta. Ta chng h mun nh lc ng sm st, ta mun sm st hc cch phc v cho ta. T lu ri, Tr hu Hin minh ca ta kt t li nh mt m my, Tr hu y cng lc cng tnh lng ti m hn. Mi Tr hu Hin minh mt ngy n phi vt ra nhng ln chp d, u nh th. i vi nhng con ngi thi i kia, ta chng mun lm nh sng , cng chng mun c gi

284

l nh sng. Ta mun xuyn m mt bn chng. Hi sm st ca tr hu ta! Hy nh v mt bn chng i! 8/ ng nn c mun iu g qu sc cc ngi: c mt sai lm xu xa ni nhng k c mun qu sc mnh. c bit l khi h c mun nhng iu cao i! V h nh thc dy lng h nghi i vi nhng con ngi cao i, nhng k xi bc gi v ng kch tinh t kia, - mi n khi, cui cng, h gi tr trc chnh h, vi i mt m mui, nhng tm g b mt n mn rung v c sn sa trang hong bng nhng danh t ao to ba ln, bng nhng c hnh lm dng, bng v ho nhong ca nhng mo ha. Hi nhng ngi thng ng! Hy cn trng phng. Hin gi, i vi ta, chng g qu gi v him hoi hn l tnh chn thc. Thi i hm nay h chng thuc v m tin dn? Th m, m tin dn chng bit ci g l ln, ci g l nh, ci g l ngay thng hay chnh trc: chng quanh co m him mt cch ngy th v ti v, chng lun lun ni di. 9/ Hi nhng ngi thng ng, nhng con ngi can m, nhng con ngi thng thn, hy nui lng hoi nghi trit thi i hin nay! V hy gi kn nhng l l ca cc ngi. Bi v thi hin i ang thuc v m tin dn! iu m m tin dn hc tin vo khng l do, th ai c th dng n nhng l l o ngc li? chn cng trng, ngi ta thuyt phc m ng bng iu b. Cn nhng l l ch t lm bn tin dn sinh lng e d nghi hoc. V nu c ln no chn l ct ting ca khi thng chn cng trng, th lc by gi, cc ngi hy ln ting hi vi lng hoi nghi lnh mnh: S sai lm v i no tn lc u tranh cho chn l ? Cc ngi cng phi cn trng phng nhng nh hc gi thng thi! Chng th ght cc ngi, v chng ngho nn v b! Chng c nhng i mt lnh lo kh khan, trc mt chng tt c mi con chim u b tri lng x xc. Chng khoe khoang l chng h ni di. Nhng bt lc trong vic ni di l iu hy cn qu cch xa vi tnh yu chn l! Cc ngi hy cn trng phng! S thiu vng cn st nhit cung th hy cn lu mi c gi l tri thc! Ta khng tin vo nhng tinh thn b ng lnh cng . K no khng bit ni di thi cng chng bit r chn l

285

l g. 10/ Nu mun leo ln cao, cc ngi hy s dng i chn ca chnh mnh! ng bt k khc mang cc ngi ln cao, ng ngi trn lng hay trn u ca k khc! Cn ngi, ngi nhy ln nga ri! Gi y, ngi cho nga phng nc i v mc tiu ca ngi chng? Nhng m bn i, ci chn khp khing ca bn cng ngi trn lng nga! Khi ngi n ch ri v khi nhy xung nga, th hi con ngi thng ng, chnh ngay lc , ngi s sy chn vp ng trn nh cao ca ngi! 11/ Hi nhng ngi thng ng, cc ngi l nhng k sng to! Ngi ta ch thai nghn a con ring ca chnh mnh. Cc ngi ng b a dn vo ch sai lm! Vy, ai l k lng ging ca cc ngi ? V ngay c khi cc ngi lm iu tt cho k lng ging, th cc ngi cng cha sng to nhng g tuyt ho cho hn. Cc ngi, nhng k sng to, cc ngi hy qun ting cho y i: chnh c hnh ca cc ngi mun rng cc ngi ng dnh lu g vi cc ting cho, bi, bi v. Cc ngi phi nht cht tai li ng nghe n nhng ting gi tr ti tin y. Cho k lng ging ng loi, ch l c hnh ca hng tin dn. Ni h, ngi ta bo: K no ging nhau th qun t nhau v Bn tay ny ra sch bn tay kia: - h chng c c quyn lc cng nh sc mnh ca lng ch k ca cc ngi ! Trong lng ch k ca cc ngi, nhng k sng to, c s tin liu v s cn trng ca ngi n b ang thai nghn! iu m hy cn cha c ai tn mt nhn thy, chnh l hoa tri kt thnh: chnh hoa tri l ci c tnh yu cc ngi che ch, bo tr v nui dng. Ch no c c trn vn tnh yu ca cc ngi - ni a con cc ngi - th ch cng c tt c c hnh cc ngi! Cng trnh ca cc ngi, ch ca cc ngi, y chnh l k ng loi lng ging ca cc ngi : cc ngi ng lm gia tng thm nhng gi tr gi mo! 12/ Hi nhng ngi thng ng, nhng k sng to! K no phi sinh n u lm bnh, v k no sinh n u phi b u. Hy hi nhng ngi n b: ngi ta khng sinh n v sinh n em li lc th. S au n lm cho nhng con g mi v nhng nh th cng cc tc. Hi cc ngi, nhng k sng to, ni cc ngi c nhiu s u. Bi v cc ngi phi lm nhng ngi sn mu.

286

Mt a tr va ct ting cho i: i, bit bao l u mi n vi trn gian! Hy lnh xa! K no sinh n thi phi lau ra tm hn mnh! 13/ Chng nn c hnh vt qu sc mnh! V chng nn i hi ni cc ngi iu g bt nh thc. Hy bc i theo nhng du tch m c hnh ca ng cha cc ngi tng bc i. Lm sao cc ngi li mun leo vt ln cao nu nh ch ca ng cha cc ngi khng leo cao cng vi cc ngi? Nhng k no mun lm k dn u, hy nn cn trng coi chng ko li lm k theo ui i s! V chn no c nhng tt xu ca ng cha, th cc ngi ng nn tm kim s thnh thin! S th s ra sao nu c k i hi ni bn thn mnh s trinh khit, trong khi ng cha y giao du i li vi ph n v thch nc ru mnh cng ngn tht heo rng? y s l mt s in r! Qu vy, ta thc tm thy rng s vic s tt p hn nhiu nu mt ngi nh th l chng ca mt, hai hay ba ngi ph n! Gi s h c lp nn nhng tu vin v cho trn ca: Con ng dn n s trinh khit, th ta cng vn bo rng: No c ch g! y li thm mt s in r mi na! H c to cho chnh mnh mt nh trng gii v mt ni tr n? H c lm i! Nhng ta vn chng tin g vo chuyn ! Trong s c n, iu m mi ngi mang n s ln mnh thm ln, k c con th ni tm. V vy phi khuyn ngn nhiu ngi ng nn ho lnh vi c n. Mi n by gi, trn ci i ny, cn g u hn l mt v thnh sng trong sa mc? Chung quanh nhng con ngi nh th, chng phi ch c qu ma c tho tung xing xch, m cn c c con ln lng. 14/ Rt r, h thn, vng v, ging nh mt con h nhy ht chi vi: hi nhng ngi thng ng, ta thng thy cc ngi ln ra mt mnh nh th. Cc ngi gieo hng mt vn xc xc . Nhng no c s g, cc ngi l nhng k gieo qun xc xc! Cc ngi khng hc chi a v ch giu nh ta phi chi a v ch giu! Chng ta h chng lun ngi ni chic bn v i ca s ch giu v tr chi y sao? V v cc ngi lm hng nhng chuyn trng i, y c phi l mt l l cc ngi lm hng chnh mnh chng? V nu cc ngi lm hng chnh mnh, th y c phi l mt l do

287

lm hng con ngi? Nhng, nu con ngi b lm hng: thi, hy can m ln! 15/ Mt s vic cng cao tuyt trong chng loi ca mnh thi cng t c c thnh tu. Cc ngi, nhng ngi thng ng ang t hi y, chng phi cc ngi u b h hng tht bi ht c y hay sao? Tuy nhin, hy can m ln, no s g chuyn ! Cn khng bit c man nhng iu c th tu thnh c! Hy hc ci nho chnh mnh, ci m cho tht h h! Cng vy, c g ng kinh ngc u khi cc ngi b tht bi, khi cc ngi ch thnh cng mt na, v cc ngi l nhng k b p v na vi! Chng phi tng lai loi ngi ang va chm chen ln nhau trong bn thn cc ngi sao? iu xa vi su thm nht m con ngi c c, chiu cao cc ngi sao v sc mnh bao la ca hn: tt c nhng iu h chng ang si bt trn b trong chic ni ca cc ngi sao? No c kinh ngc g, nu c hn mt chic ni b v! Hy hc ci nho m vang chnh mnh cho tht h h! Hi nhng ngi thng ng, hy cn khng bit bao nhiu l iu c th tu thnh c! V, thc ra, bit bao iu thnh tu! Mt t ny c bit bao s vic tt lnh v ton ho, thnh tu m mn! Hi nhng ngi thng ng, hy t chung quanh cc ngi nhng s vic tt lnh v ton ho. S trng thnh ng chut ca chng lm bnh phc qu tim chng ta. S hon ho dy chng ta hy vng. 16 / Ti li ln nht t trc n nay trn mt t l g? H chng phi l li ni ca k bo rng: Khn thay cho nhng k no ct ting ci vang ni trn th! Y khng tm thy nhng l do ci vang trn mt t? Nu qu th, th y tm kim rt ti. Ngay n mt a tr cng cn tm c mt ci g ci. K tht ra li l trn cha bit yu thng ng mc, bng khng, y cng thng yu chng ta, nhng con ngi ci vang hoan h! Nhng y th hn lng nhc chng ta bng cch giao ph chng ta cho nhng li than vn cng nhng ting nghin rng. Vy th, khi khng yu thng, ngi ta phi lp tc ct li nguyn ra hay sao? Ta thy iu tht l bt nh. Nhng y li chnh l iu m con ngi khng c lng khoan th lm. Y xut thn t m tin dn. V chnh bn thn y, y cng yu thng cha ; bng khng, c l y s t phn hn hn v chuyn thin h chng yu thng y. Mi tnh yu cao i u chng nhng c mun tnh

288

yu, m cn c mun mt ci g nhiu hn th na. Cc ngi hy lnh xa con ng ca nhng k khng c lng khoan th y! y l mt l ngi ngho nn bnh hon, mt ging ngi thuc m tin dn: ging a i mt ranh mnh nhn ng cuc i ny, ging c i mt xu xa i vi mt t trn gian ny. Cc ngi hy lnh xa con ng ca nhng k khng c lng khoan th y! Chng c nhng i chn nng trch, nhng tri tim ln cn st: chng chng h bit khiu v. i vi nhng con ngi nh th, lm sao mt t trn gian li c th nh nhng cho c! 17/ Tt c nhng s vic tt lnh u tin gn n mc tiu bng nhng con ng cong quo. Nh nhng con mo, chng un cong lng, chng g g trong hng v hnh phc gn k, tt c nhng s vic tt lnh u ci ti hoan lc. Tin trnh ca mt k no gip ta on c hn bc vo con ng ring t ca bn thn mnh hay cha. Hy nhn ta bc i y! Nhng k no tin n gn mc tiu ca mnh th khng t tn bc i m li nh nhng khiu v. V, thc vy, ta chng h tr nn mt pho tng v ta chng cn ng yn na, cng nhc, t cng, bc nh mt ct tr. Ta thch chy tht nhanh. V du rng trn mt t trn gian c nhng m ly cng thng kh dy c, k c i chn nh nhng vn chy nhy thnh thang trn snh ly, vn khiu v phiu bng nh trn mt mt bng c qut dn sch s. Hi cc anh em, hy nng lng ln cao, ln cao, cao vi hn na! V ng qun i chn mnh! Hi nhng k khiu v ti ba, hy nng thm chn ln, v tt hn th, cc ngi hy bit trng chui ngc! 18/ Vng hoa hng hin tng cho k ci vang hoan h , chnh ta t t ln u mnh, chnh ta phong thnh cho ting ci ca ta. Hin gi, ta chng tm thy k no mnh m ng chuyn . Zarathustra k phiu bng khiu v, Zarathustra con ngi nh nhng khinh khoi, k vy p cnh mnh, sn sng, nhanh nhn, nh nhng mt cch linh thnh: Zarathustra v bc s, Zarathustra k ti ci hoan h, khng nn n, chng hp hi c chp, mt k yu nhng cn phng mnh nhy vt xe chn,[1] t tay ta t vng hoa hng phng hin y trn u mnh! 19/ Hy nng lng ln cao, hi cc anh em, cao ln! Cao vi hn na! V ng qun nng c

289

chn mnh ln cao! Hi nhng k khiu v ti ba, hy nng thm chn ln, v tt hn th, cc ngi hy bit trng chui ngc! C trong hnh phc cng c nhng con th nng n v nhng k tht chn t thu s sinh. Chng c gng mt cch c bit d k ging nh mt con voi c gng trng chui ngc. Chng th cung in v hnh phc cn hn l in cung v au kh, chng th khiu v mt cch nng n cn hn l bc i nh ngi khp khnh. Vy, cc ngi hy hc tr hu khn ngoan t ta: ngay c iu t hi nht cng c hai mt. - Ngay c iu t hi nht cng c nhng i chn vng chi ct ln khiu v. Vy th, hi nhng ngi thng ng, cc ngi hy t thn hc ng thng trn i chn mnh! Vy th, cc ngi hy qun i ni u ut cng tt c nhng s bun ru ca m tin dn! , ta thy nhng tn h ca m tin dn hm nay mi bun b lm sao! Nhng thi i hm nay ang thuc v m tin dn! 20/ Hy nh ngn gi khi phng i t nhng hang su trn ni; gi mun khiu v trn ting ku rt ca chnh mnh. Cc i dng rn r no ng khi gi thi qua. K no chp cnh cho nhng con la v vt sa nhng con s t ci, k ng c xng tng, k c tinh thn tt lnh v bt khut thi qua nh mt cn dng t trn tt c nhng g ang hin hu hm nay v trn ton th m tin dn. - K no lm k th ca tt c nhng u c ngu xun, nhng u c in tng, k th ca tt c nhng chic l kh v c di: xin hy ngi ca tinh thn k y, tinh thn dng bo, man di, tt lnh v t do, tinh thn khiu v trn nhng m ly v nhng bun phin nh trn nhng ng c mt! K no th ght nhng con ch bnh hon ca m tin dn v ton th ci bn h hng ti m : xin hy ngi ca tinh thn k y, tinh thn ca tt c nhng tinh thn t do, cn dng bo ti ci thi bi vo mt ca tt c mi k m nghin mu en, thi bi vo tt c nhng ni mng m. Hi nhng ngi thng ng, iu t hi nht ni cc ngi l: cc ngi khng chu hc khiu v nh ta phi khiu v! - Khiu v trn cao khi u mnh! No c s g chuyn cc ngi tht bi! Hy cn bit bao nhiu iu c th tu thnh. Vy th hy hc ci vang cao vt khi u cc ngi! Hi nhng k khiu v ti ba, hy nng lng ln cao, cao hn, cao vi hn na! V ch qun ci tht m vang! Vng hoa ca con ngi ci ti hoan h, vng hoa hng thm , hi cc anh em, ta nm

290

tng cho cc anh em ! Ta phong thnh cho ting ci. Hi nhng ngi thng ng, vy thi cc ngi hy hc ci cho tht m vang! Ch thch: [1] mt k yu nhng cn phng mnh nhy vt xe chn, Nietzsche chi ch vi ch Sprnge : nhng cn phng mnh nhy vt, v seitensprnge : ngha en l nhy qua mt bn; ngha dng theo thnh ng l o tu, b chy. Bn Vit ng cha c ch tha ng.

75
1/ Khi Zarathustra tht ra nhng li trn, th hn ang ng li vo thch ng, nhng sau nhng li cui cng, Zarathustra ri b nhng ngi khch v chy trn mt lc ra bn ngoi vi bu tri lng lng thnh thang. Zarathustra ni ln: Hi nhng mi hng trinh tuyn chung quanh ta, hi nim hnh phc thanh thn an bnh chung quanh ta! Nhng m, cc con th ca ta u ri? Ca ta, ca ta, con v con rn ca ta! Hi hai con th ca ta, hy ni cho ta r: tt c nhng con ngi thng ng , - c l h khng thm tho lm? i nhng mi hng trinh tuyn chung quanh ta! Ch lc ny ta mi bit r v mi cm thy ta yu thng cc ngi dng no, hi nhng con th ca ta! V Zarathustra cn ni mt ln na: Ta yu cc ngi, hi nhng con th ca ta! Trong khi con v con rn da k m cht Zarathustra khi hn tht ln nhng li ny, v chng ngc i mt ln nhn hn. C ba cng ng lng im nh th ht th kh tri trinh khit. Bi v ngoi ny, khng kh tt lnh hn l ni nhng con ngi thng ng. 2/ Nhng khi Zarathustra va mi ri khi hang th lo gi Php s ng ln v ng li, lo va ni va a cp mt tinh qui nhn quanh: Hn ta ra khi hang ri! V hi nhng Con ngi thng ng - xin cho php ta c lt cc ngi bng ci tn y ngi ca nnh ht ny, nh chnh Zarathustra gi. Tinh thn tinh qui la o ca ta, tinh thn php s, xm chim ly hn ta: con qu u bun ca ta, - con qu m tn thm tm, l k th ch ca lo gi Zarathustra : xin hy tha th cho n! Gi y, con qu y mun thi th tr qu thut ca n trc mt cc ngi. y l gi ca n ; v ta hoi cng chin u chng li t thn i bi xu xa y. Vi tt c cc ngi, bt lun nhng danh d m cc ngi t ban cho mnh bng li ni, du rng 291

cc ngi t ban cho mnh tn l nhng tinh thn t do hay nhng k chn thc hay nhng k kh hnh ca tinh thn, nhng k c tho tung xing xch hay nhng k nui kht vng v i, vi tt c cc ngi, nhng k ang au n v s kinh tm mnh mng nh ta, k m i vi hn Thng c xa cht ri, nhng vn cn cha c mt ng Thng mi nm trong ni hng qun quanh nhng lp t, vi tt c cc ngi th t thn xu xa ca ta, con qu php s ca ta, s sn lng cho tt c cc ngi. Ta bit r cc ngi, hi nhng con ngi thng ng, ta bit r hn ta, - ta bit r lo qu ln m ta min cng yu thng, lo Zarathustra : rt thng khi ta thy hn c v ging vi mt chic mt n xinh p ca bc thnh nhn, - ging vi mt s gi trang mi m qui l lm ti vui t thn xu xa ca ta, con qu u su ca ta: - thng khi dng nh ta yu thng Zarathustra v c li ch cho t thn xu xa ca ta. Nhng m n ang xm chim hn ta, t thn xu xa , tinh thn ca s u su, con qu ca bui hong hn, n ang qut ng ta: v thc ra, hi nhng ngi thng ng, n nui mt kht vng, - cc ngi hy m rng mt ra! - kht vng mun trn trung , trong b dng n ng hay n b, ta hy cn cha bit r: nhng n ang n , n qut ng ta. Kh thn cho ta! Xin cc ngi hy m rng gic quan! nh ngy ang h thp xung i vi mi s vt trn gian; bui chiu t ang n, ngay c i vi nhng s vt tt p nht. Hy lng tai nghe v nhn k, hi nhng con ngi thng ng, ci tinh thn phin no u su trong bui hong hn ny, du khoc ly b ngoi nam nhn hay n gii, qu l mt con qu gh gm ngn no! Vin Php s gi ni nh th, v ranh mnh a mt nhn khp lt chung quanh, ri lo vn tay nng chic n tht cm ca mnh ln tu khc.

3/ Quang ng trn khng, Khi ht sng trong ri xung v v lng t lnh, Khng cht d m, bng m sng nh - Ht cam l nh cnh ng t bi Mang hi sen nh lt bc chn i -

292

Ngi nh chng, nh nhng khi la nng t tm can, ngy xa ngi kht vng Ht sng lng trong bng mt cnh dng, Nc mt thn hn gn vt au thng, Nhng tic thay trn ng kh c chy, nh t dng bo tn ui chy ui ngi qua bng ti my hng cy, nh mt tri y him c, gt gay. Ci ch nho: Phi my l chn l? Khng! Trt ri hn ch l thi s! Mt loi nai y qu quyt ng khinh. Hn phi di la, c , chn tnh, Nh lc i sn hn rnh mi th, Th ha trang vi sc mu y , Hn lm theo t ha trang chi, T bin thnh ra ging th, con mi. Vy chng, k t xng ti chn l? Khng u! Hn ch in v thi s, Dng i li bng by kh nhiu duyn, Ht ca vang trong mt n chng in, Bc lang thang trn min ngn ng ba, Trn cu vng vi mun mu sc ta, Gia thin ng bp, gia a cu la, Bc lang thang bay y ong a, Ch mt chng in! Li va thi s! Vy chng, k t xng ti chn l? Khng m, chng cng, Khng m , chng lnh lng, B ha thnh hnh nh ng vo khung, Hay li c tn sng lm tng ,

293

Trc n th ng Thin vng cao c, Gia cung mn lm b h ng bn thm: Khng! Hn tn th chn l dng n, Trnh in nguy nga quen min tho mng, Tnh bt thng thch linh miu kt bn, Phng mnh qua mi ca hn tung bay, Bt c u! Khng nht nh y, Ht kh tri trong ni cy rng rm, Ht am m, ht thit tha say m! Mong c a trong cy rm rng gi, Gia m hm beo sc s mu hoa, Thn hng mnh v p nh l ti li, Vi i mi y tnh yu khiu gi, Ngo i tuyt diu, qu i, thin thn, Chy nhy, d man, lun trn, ni gian. Hoc na, lm i bng i mt qum, Nhn t lu, m chiu nhn h thm: Trong h thm chng chm m hn say, H thp dn chng nh lt vng xoay, Bng nh in, nh tn bay thng cnh, Xung n cu l lng khng kp trnh, Nh h i chng v mnh cu non, Vi ging cu chng th hn linh hn, Ght lun ai tng cu cn dnh mt, Tc ly nh len, l cp mt, V du dng xm ngt ging cu non. H bo rng gi, c iu u non, L c vng ca tm hn thi s, C khun mt, ngi ly lm thch ch, Hi chng in, chng thi s in i!

294

Ngi l k qu hiu r con ngi, Nh Thng , nh loi cu khng khc: Thng trong ngi, nh x nt, Cu trong ngi, cng ci lt phn thy. Hnh phc ngi l ti ni y! Hnh phc ca c ng hay c bo, Hnh phc ca thi nhn, ca chng in bo! Trn khng trong lnh, Khi mnh trng thanh a nh ho quang sc xanh mu l, Vi cht ghen, gia nh hng chiu h, - Th ght ban ngy, Trt bc chn bay, Trc nhng vn hoa nghing cy hng thm, Cho n khi chng m thm chm ln M hn trong m: Nh ngy xa ta cng rt t trn, T gic m in khi thm chn l. T nh ban ngy cng tri k, Nay s ngy, nh sng ch thm au, Ta chm dn trong chiu ti, m su: Chy tm can ta m u c vng, - Ngi nh chng, nh nhng khi la nng, Si mu hng ngi c vng bao ln c lm sao ta kim c ch chn Chn l c ra khi ngn chn l! Ch lm in! Ch lm thi s!

295

76
Vin Php s ht ln nh th; v tt c nhng ngi t hp trong hang ta nh nhng con chim b mc vo chic li ca s khoi lc gio quyt u ut ca lo. Duy ch c K tn tm ca tinh thn l khng mnh b vng li: y vi git ly chic th cm trn tay vin Php s v la ln: Khng kh! Hy khng kh trong lnh a vo! Hy vi Zarathustra vo hang ! Mi lm c thm v u c khng kh trong hang ny, hi ph thy gi! Hi con ngi gi di su him kia, s quyn r ca mi dn n nhng kht vng, nhng khu rng xa l. V khn thay cho chng ta nu nhng ngi nh mi m li ni v chn l v ban cho chn l tm quan trng! Khn thay cho tt c mi tinh thn t do t ti no khng cn trng phng nhng tn php s nh th! Th l ri i t do ca h! Mi rao ging s quay v vi nhng ngc t v mi dn dt vo tr li trong chn ngc t, - hi con qu gi u ut kia, li than vn ca mi c cha ng mt chic ci gi ting chim, mi ging nhng k khi tht li ca tng s trinh khit, li b mt mi gi ngi ta hng n nhng khoi lc! K tn tm ni nh th; nhng vin Php s gi a cp mt nhn chung quanh lo, vui hng s chin thng ca mnh, v hon tr li s ti gin m K tn tm gy cho lo. Ri lo ni bng ging khim tn: Mi im ming i. Nhng bi ht hay u mun c nhng vng m hay; sau nhng bi ht hay, phi im lng tht lu. y l iu m tt c nhng con ngi thng ng kia ang lm. Nhng cn mi, c l mi chng hiu g nhiu v bi th v i ca ta. Ni con ngi mi, chng c cht g mang cht tinh thn php s. K tn tm p li: Mi ngi khen ta khi tch bit ta ra khi mi nh th! c lm! Nhng cn cc ngi kia, ta nhn thy g y? Cc ngi ang cn ngi vi nhng ci nhn trn y kht vng. Hi nhng tm hn t do, vy thi t do ca cc ngi b i bin bit v u? Ta thy cc ngi gn ging vi nhng k nhn nhng c gi kha thn nhy ma sut mt lc lu: c tm hn cc ngi cng bt u nhy ma! Hi nhng con ngi thng ng kia i, ni cc ngi hn c qu nhiu hn iu m vin Php s gi l ci tinh thn ph ch la o xu xa ca lo: - chng ta phi khc bit vi nhau. Tht vy, trc khi Zarathustra quay tr v thch ng, chng ta ni nng v suy tng chung nhau kh ta bit rng bn cht chng ta l khc bit vi nhau. 296

Cc ngi v ta, chng ta i tm nhng iu khc bit nhau chn ny. Bi v phn ta, ta i tm nhiu s an ton hn, chnh v th ta n hang ca Zarathustra. Qu vy, chnh Zarathustra l ngn thp, l ch kin c nht, - trong lc m hin nay mi s u dao ng, c mt t cng rung ng o in. Nhng cn cc ngi, khi ta nhn nh mt ca cc ngi, th hu nh ta thy rng cc ngi ang i tm nhiu s bt n hn , nhiu cn rng mnh hn, nhiu mi nguy him hn, nhiu cuc ng t hn. Ta thy hu nh cc ngi thm mun, hi nhng ngi thng ng, hy x li cho s phng on ca ta, - cc ngi thm mun i sng nguy nan him ngho nht, i sng gy cho bn thn ta nhiu s hi nht, i sng ca nhng con d th, thm kht nhng cnh rng, nhng hang ng, nhng ngn ni dng v nhng m cung. V khng phi nhng k dn a cc ngi ra khi nguy nan l nhng k lm cc ngi hi lng nht, m chnh l nhng k nh lc li cc ngi, dn cc ngi xa lc khi mi con ng, nhng con qu quyn r. Nhng nu nhng kht vng k trn l chn tht ni cc ngi, th khng v th m ta thy chng km l nhng iu bt kh . Bi v s s hi chnh l tnh cm bm sinh v nguyn s ca loi ngi; s s hi l nguyn nhn gii thch vn s, l nguyn nhn ca li li nguyn t v ca c hnh nguyn t. C c hnh ca ta na, cng pht sinh t s s hi, c hnh y c tn l: Tri thc Khoa hc . Bi v s s hi nhng con d th - y chnh l s s hi m loi ngi bit n t vn c, k c s s hi i vi con vt m con ngi che giu v kinh s trong chnh bn thn mnh Zarathustra gi l con th ni tm. S s hi lu di xa xa , sau cng, c tinh luyn v c tm linh ha, - hin nay ta thy hnh nh n mang tn l Tri thc Khoa hc. K tn tm ni nh th; nhng vo ng lc , Zarathustra quay tr vo thch ng, nghe v on c nhng li l cui cng, Zarathustra nm mt nm bng hng cho K tn tm v ci vang trn nhng chn l ca y. Zarathustra hi ln: Sao! Ta va nghe g vy ka? Thc ra, ta thy rng nh ngi l mt k in hoc gi chnh ta mi l k in: v ta vi v hon tr li chn l ca nh ngi v ch c. Bi v s s hi l ngoi l ca chng ta. Nhng cn lng can m, th a phiu lu v nim vui i vi iu bt xc, i vi nhng g hy cn cha c th lm liu, - lng can m , theo ta, y l biu trng cho ton b lch s nguyn thy ca con ngi. Lng can m ny, sau cng c tinh luyn, c tm linh ha, lng can m va ni ca con ngi, vi i cnh ca con v s gio quyt ca con rn: theo nh ta thy lng can m y hin nay mang tn l...

297

Zarathustra ! tt c nhng ngi t tp trong hang ng ku ln ln nh cng mt ging, ri ph ln ci m; nhng c mt ci g bc ln t h ta h mt m my en. C vin Php s gi cng ph ln ci v lo bo bng mt ging gio quyt: ! Tinh thn xu xa ca ta b i ri! V ta chng lu tm cnh gii cc ngi ng vc tinh thn sao, khi ta bo rng n l mt k lng gt, mt tinh thn di tr la o? Nht l khi tinh thn y hin l trn trung. Nhng cn ta, ta c th lm g vi nhng s c him ca n! C phi ta l k to nn n v to nn th gii u? No! Gi y, mt ln na, ta hy tr thnh nhng con ngi thin ho ti vui! V du rng Zarathustra c tia nhn m m - cc ngi hy nhn ng y xem! ng y ang th ght ta - th trc khi m xung, Zarathustra s li hc thng yu v ca ngi ta, Zarathustra khng th sng lu m khng lm nhng iu in cung nh th. Zarathustra thng yu nhng k th: chnh Zarathustra l ngi bit rnh ngh thut y, trong tt c nhng ngi ta gp. Nhng Zarathustra li tr th nhng ngi bn! Vin Php s gi ni nh th, v nhng ngi thng ng nhit lit hoan h lo, n ni Zarathustra ct bc chy vng trong hang , va chy hn va a tay ra lc tay nhng ngi bn ca mnh vi v d tn v lng thng yu, - nh th hn c mt iu g cn xin li v sa sai i vi mi ngi. Nhng khi Zarathustra n trc ca hang, th hn li thm kht cung in bu khng kh trinh khit ang ng tr bn ngoi, thm kht con v con rn, - v hn mun trn thot b i.

77
1/ ng b i! Lc by gi, k l hnh lang thang phiu bt ni th, k l hnh tn gi l Chic bng ca Zarathustra. - ng b i, hy li bn chng ti, nu ngi b i th ni kh no nng n xa c t s tr li xm chim tm hn chng ti. Lo Php s n vung vi cho chng ti ci phn t hi nht ca lo, v coi ka v cu Gio hong v ngn tn m, l tro ln mt v li p thuyn lang thang tr li trn mt bin U su. Tuy nhin, nhng ng Vua kia li c mi ti tnh; bi v hm nay, gia chng ta, chnh h l 298

nhng ngi hc ti tnh ti kho nht. Nu bn h khng c chng nhn th ta dm nh cuc rng ci tr l lo kia s khi u tr li, ni bn h na - ci tr l lo ca nhng m my, ca nhng ngn gi Thu go tht; - ci tr l lo ca nhng hi than van go tht v nhng ting ku thng kh ca chng ta: hi Zarathustra! Hy li bn chng ta. Ni y c v lng nhng khn cng n kn mun tht ra li, v lng bui chiu t, v lng my ging, v lng khng kh nng! Ngi nui dng chng ti bng nhng dng cht nhn gian v nhng chm ngn trm mnh ho hng: vy xin ngi ng nhng tinh thn o l yu mm li v xng ti chng ti vo gi trng ming! Ring ngi, phi, ch ring ngi mi bit cch phi dng quanh mnh bu khng kh cng mnh v thun khit! Ta c bao gi gp thy trn trn gian ny mt bu khng kh thun khit nh bu khng kh trong thch ng ca ngi chng? Th m chnh ta tng du hnh nhiu x s, l mi ta hc bit ht th v lng gi nhiu ln khng kh: nhng ch ring bn ngi, khu gic ta mi cm nhn c nim vui chan cha nht! Nu chng l, - nu chng l, - , xin tha th cho ta mt k nim c cng! Xin tha th cho ta mt khc ca c k sau bui n m xa kia ta sng tc ra gia nhng nng gi th sa mc. Bi v, bn cnh nhng nng gi th sa mc y, cng pht ph mt bu khng kh thun khit ti mt ca phng ng; chnh ti chn xa xi vi vi ta mi sng cch xa bin bit ci ci chu u gi ci, m u, m t v u su! Lc by gi, ta yu nhng nng gi phng ng y, cng vi nhng vng quc khc ca nhng vm tri bing bic khng h c my m hay t tng ln bay. Cc ngi khng th no ng ti bit bao l kiu dim kh i khi cc nng ngng nhy ma, ngi im lm thm thm m chng h ngh tng suy t, ging nh nhng b n nh nhoi, nhng n ng b mt c phong kn i ch, nhng ht h o sau ba tic, - dim o d thng, tht nh th ! Nhng chng c my che: ging nh nhng n ng ang mi ngi gii on: chnh tn vinh nhng nng kiu n xinh xinh , m ta t ra khc tng ca ht cui ba n ny. Ngi l khch tn gi l Chic bng ca Zarathustra ni nh th; v trong khi mi ngi trong hang cha c ai kp tr li th g v ly cy tht cm ca vin Php s gi, v a mt nhn quanh, v mt bnh an thng tu, hai chn khoanh li. Nhng hai l mi ca g php phng ht th khng kh, va chm ri thong dong va c v nh tra vn hi han, nh mt k va lc chn n nhng x min mi l, ang nm hng ln khng kh mi tinh. Ri g khi

299

s la rng ln khc ht. 2/ Sa mc ln dn: khn thay cho k no m gi sa mc! A! Trng th! Huy hong! Mt cuc khi u ch ng! Vi s trng th ca b ci Phi chu! Xng hp cho mt con mnh s, Hoc vi mt k rng vang o l - Nhng c ngha g s Hi cc bn gi dim kiu, di chn cc nng, ln u tin, Mt g u chu c php ngi an ngh Di bng k xanh. Selah. D thng thay, tht vy! Ta cng ngi y, Cn k vi sa mc nhng m xa cch ngn trng vi sa mc, V chng h b tn ph: Ngt ngy bi Khu c o ti mt t hon - Bi v n va m rng hai khe mi v ngp Ci ming dim kiu kh i, Ci ming thm tho nng n nht trong nhng ci ming t hon kiu dim: V ta rt vo trong , Rt vo tn y, xuyn qua - xuyn qua Gia cc bn y, Hi cc bn gi dim kiu! Selah. Vinh hin, vinh hin thay, con knh ng n

300

Nu n chm sc hnh phc Ca ngi khch tr! - , cc em hiu ch Li bng by ca ta? Vinh hin thay chic bng bao la n Nu chic bng y qu l Mt chic bng kh i ca vng c o xanh ti, Nh ni c o ny: - Nhng ta nghi hoc Bi v ta n t ci u chu Ci min a nghi hn tt c nhng m v tm pho lung tui. Ci xin Thng ci thin chn ny! Amen! Vy , ta ngi y, Trn vng c o t hon kiu dim ny, Ging nh mt ht ch l, Nu nu, du mt, ng lng, Thm mong mt ln mi cong trn thiu n, Hn c thm mun hm rng nanh, Nhng hm rng thiu n, Lnh but, trng tinh nh bng tuyt v bn nhn v cng Bi l bn cnh cc nng L chn m qu tim cc ht ch l nng nn khao kht. Selah. Ging nh nhng hoa tri kia ca gi ng, Qu i ging nhau, Ta nm , Vi vt chung quanh l nhng cn trng c cnh a gin chung quanh ta, V gia nhng tng cng nhit hng kht khao Cng t hon hn na, Cung di hung tn hn na,

301

Ta c vy bc bi cc em, Hi nhng con mo ci t hon, nhng nng gi th dim l, Im lm e p v y ry hong s khng u, Doudou v Souleika - b thi min hp dn, nu ta phong kn trong mt ting tn k V ngn l tnh cm (ci xin Thng th tha ti li chng li ngn ng ny) - Ta ngi ht th khng kh tuyt vi, Khng kh ca thin ng dim o, tht vy, khng kh trong sng, nh nhng, ng , tuyt ho nh cha tng bao gi rt xung t mt trng kia. C phi do ngu nhin, Hoc v t ph, M s vic y xy ra? Nh nhng thi s xa xa tng k li! Nhng ta, k hoi nghi, ta nghi ngi, Chnh bi v ta n T ci u chu Vn a nghi hn mi m v lung tui. Cu xin Thng ci thin chn ny! Amen! Ung trn bu khng kh dim tuyt, L mi cng phng nh nhng chn ru khng chn, Khng tng lai, khng hoi nim, Ta ngi nh th ti chn kia, Hi nhng c bn gi dim kiu, V ta a mt nhn chic l k, Nh mt nng v n,

302

ang un cong lng, trn nhp ong a thn th, - thin h s bt chc ma may khi nhn nng lu qu! Nh mt nng v n, ang ng qu lu, tht l lu qu, ng hoi hoi mi mi trn mt ng chn. - V ta tng t y nng qun mt Chic ng chn th hai! Bi v ta hoi cng tm kim Ci kho tng song sinh - Ci ng chn th hai y, Trong ci min gn gi thing ling Ca nhng mnh qun gp np, nhng mnh qun bi bi bay lon Kh i dim kiu. Vng, nu cc nng chu tin c vo ta, Hi nhng c bn dim kiu; Th ta s xin c ni rng nng nh mt n ri! Hu! Hu! Hu! Chic ng chn th hai kia N b i ri! i mi mi! Hi i! Tai hi ngn no cho ng chn duyn dng kia! N s dng li ni u? Khi b b ri bun r Ci ng chn c c y m? C l rng n ang hi s Mt con qui vt hung tn, mt con mnh s vng rc ng nh dt vng? Hoc gi n b Gm nhm mt ri? - Hi i! Hi i! , ng khc ch! Hi nhng qu tim mm mi du dng, ng khc ch, Hi nhng tri tim ca ht ch l, ca nh hoa cng sa,

303

tri tim ca nhng nng mi en. ng khc na, Hi nng Doudou xanh xao! Hy hng mnh ln, hi Souleika! Can m! Can m ln! - Hoc l phi cn n C l l ni y Mt ci g kch lc, mt liu thuc b? Mt chm ngn thm ngt? Mt li khuyn d trang trng? A! Hy ln cao, hi phm cch! Hi phm cch c hnh, phm cch u chu! Hy thi o, thi o qua ln na! Hi k tht gm c l! A! Hy tru rng thm ln na, Tru rng la go c hnh! Nh con mnh s c hnh, trc nhng nng gi th sa mc! - Bi v nhng ting tht go ca c hnh, Hi nhng nng thiu n m kiu, Chnh l kht vng nu nung ca con ngi u chu, nhng cn i co rut ca con ngi u chu! By gi ta ti y ri, Ta, k u chu, Ta chng th lm g khc hn, ci xin Thng tr gip![1] Amen! Sa mc ln dn, khn thay cho k no mang gi sa mc! Ch thch: [1] Ta chng th lm g khc hn, ci xin Thng tr gip!: Ich kan nicht anders, Gott helfe mir , cu ni thi danh ca Luther trc Quc hi Worms.

304

78
1/ Sau bi ht ca K lang thang phiu bt v Chic bng, hang bng nhin vang ng nhng ting ci ni ting n o; v tt c nhng ngi khch t hp trong hang u ct ting ni cng mt lc v c n con la cng khng th gi im ming li. Zarathustra li ri vo mt cn th hn thong qua v mt cht lng ci nho nhng ngi khch ca hn; du rng Zarathustra vui sng v ni vui mng ca h. Hn thy y l du hiu ca s bnh phc. V th, hn ln ra khi hang, bn ngoi bu tri lng lng, v hn ni vi hai con th ca mnh: By gi, ni thng kh ca h tu tn v u? Zarathustra ln ting v trong ci lng hn cng tan mt cht bun phin nh nhoi. - Ta thy dng nh trong hang ca ta h hc qun i nhng ting ku thng kh ca mnh! - du rng iu bt hnh l h vn cn cha hc qun c s ku la. V Zarathustra a hai tay bt hai tai li, v trong lc y nhng ting I-A ca con la pha trn c bit vi nhng s vui mng hn h ca nhng con ngi thng ng n. Zarathustra li tip li: H ang hn hoan vui v, v ai bit c c l h ang vui v nh ch nhn! Nu h hc ci t ni ta, th h li chng hc c ting ci ca ta. Nhng no c h g! H l nhng lo gi: h bnh phc theo li ring ca h; l tai ta tng chu ng nhng iu t hi nht nhng khng v th m tr thnh u su o no. Ngy hm nay l mt chin thng: k th sinh t ngn i ca ta, Tinh thn Tr n Nng n, gi y tho lui v b chy! Ci ngy hm nay khi s mt cch t hi nhc nhn, gi y ngy y sp kt thc ti p v ngn! V ngy mun chm dt. Chiu n ri: tay k m ti tnh ang phng nga vt qua bin c. Ngi k m lng y hnh phc ang tr li trn chic yn thm, hn ong a trn lng con tun m ti tnh tuyt diu lm sao! Bu tri a mt nhn trm tnh, th gii ang dn tri trong chiu su thm thm. ! Tt c cc ngi, nhng con ngi c bit n cnh ta! Sng cnh ta l mt iu ng b cng kh nhc. Zarathustra ni nh th. V lc by gi, nhng ting ku tht, nhng chui ci li vang vng t hang . Nhng Zarathustra tip li: Bn h ang nhe ming cn, con mi ca ta ang b cn, c ni h, k th cng tho chy: Tinh thn Tr n Nng n. H hc ci chnh bn thn mnh ri: ta c nghe r chng? 305

Lng thc nui ngi ca ta, nhng chm ngn ngt ngo chn xc, c hiu qu. V thc ra, ta khng nui h bng nhng rau ci lm trng bng, m bng mt lng thc dnh cho nhng chin s, mt lng thc cho nhng k chinh phc: ta nh thc dy nhng kht vng tinh khi. C nhng hy vng mi m ang my ng trong tay chn ca h, qu tim h dn n ra vn dui chn tay. H tm thy nhng t ng mi. Chng my chc tinh thn h s ht th c s to bo hng nng. C nhin, th thc phm ny khng dnh cho nhng a tr nt, cng chng dnh cho nhng ngi n b mnh mai suy nhc, du h tr hay gi. Phi c nhng phng tin khc thuyt phc d dy bn ; ta khng phi l v lng y v ch nhn bn h. S kinh tm chn ngn y ang ri xa nhng con ngi thng ng kia. , c lm! y l chin thng ca ta. Trong vng quc ca ta, h cm thy an ton, mi ni h thn ngu n u b chy, h ang th l tm tnh. H ang th l tm lng mnh, nhng gi pht tuyt vi li tr v vi h! H chng c vic g lm v h ang nhn tn nhai i nhai li, - h tr thnh c lng bit n thm t. y chnh l iu ta xem nh l du hiu tt p nht: h tr thnh c lng bit n. Chng bao lu na, h s by ra nhng cuc l v s dng nn nhng bia cho nhng ni vui ngy c ca mnh. H l nhng k ang bnh phc! Zarathustra ni nh th, tm hn hn trn y vui ti hoan lc, i mt hn nhn ng ra bn ngoi; trong khi , con v con rn np st vo thn th Zarathustra v i gn st vi hnh phc cng s im lng ca hn. 2/ Nhng t nhin l tai Zarathustra kinh hong, v thch ng t trc n gi vang di ting n o ci ni, bng ri vo mt s im lng cht chc; l mi ca Zarathustra nh hi thy mt mi hng khi thm tho, nh mi nhng tri thng ang chy. Chuyn g th? H ang lm g trong kia? Zarathustra va t hi va tin li gn ca hang ln lt quan st nhng thc khch ca mnh. Nhng, k d thay! Zarathustra tn mt nhn thy nhng g trong lc ? Tt c bn h u li tr thnh nhng con ngi knh tn ! H ang cu nguyn . H l nhng thng in! Zarathustra lm bm vi ci lng kinh ngc sng s. V tht vy, tt c nhng con ngi thng ng - hai ng vua, v Gio hong hi hu, vin Php s trng tro, Ngi n xin t nguyn, K lang thang phiu bt v Chic bng, lo Bc s Tin tri, K tn tm ca tinh thn v K xu x nht loi ngi: tt c bn h u qu gi trn nn hang, ging nh nhng

306

a tr v nhng b gi tn m, h qu gi sng bi Con la. V K xu x nht loi ngi bt u lm ba lm bm, si c bt mm bt mp, nh th c mt iu g bt kh ngn mun vt thot ra t y; nhng sau cng, khi y thc s ni c, thi nhng li y c tng l mt li cu nguyn k d y knh m, nhm tn vinh con la ang c khi hng sng bi. V y l bi cu nguyn : Amen! Vinh danh v tr hu v lng bit n v s ngi ca v sc mnh ca Thng ta, vnh cu i i! - V con la be be ln ting: I-A. Ngi mang nhng gnh nng ca chng ta, ngi khoc ly khun mt ca k n bc, ngi kin tr nhn ni trong lng v chng bao gi ni ln ting Khng; v k no yu thng Thng ca mnh, k trng pht ngi cng hng hi. - V con la be be ln ting: I-A. Ngi khng h m ming ra li, tr phi l lun lun ni ln ting Vng vi th gii ngi sng to nn; nh th ngi ht tng th gii ca ngi. Chnh s gio quyt l nguyn nhn s cm lng ni ngi: v th him khi ngi lm ln. - V con la be be ln ting: I-A. Trong v tm thng, ngi bng qua th gii. Mu da ca thn xc bao ph c hnh ca ngi l mu xm.[1] Nu c tinh thn, ngi giu kn tinh thn y; nhng tt c mi ngi u tin vo hai l tai di ca ngi. - V con la be be ln ting: I-A. Bit bao l tr hu hin minh n kn trong s kin ngi c i l tai di v lun lun tht ln ting Vng thun nhn, v chng bao gi ln ting bo Khng. Chng phi ngi sng to th gii theo hnh nh ca ngi, ngha l cng ngu n n mc ti a cng tt? - V con la be be ln ting: I-A. Ngi bit r nhng con ng thng v nhng li quanh co; nhng g loi ngi gi l thng hay cong quo u t can h n ngi. Vng quc ca ngi nm bn kia ci b thin c. S ngy th v ti ca ngi nm ch ngi chng bit cht g v tinh th ca s ngy th v ti. - V con la be be ln ting: I-A. Hy nhn y, ngi chng h xua ui xa ngi bt lun k no, c ngi hnh kht, ln nhng ng vua. Ngi mc cho nhng a tr n vi ngi, v nu nhng ngi ti li mun quyn r d hoc ngi, ngi ch cn tht ra mt ting I-A. - V con la be be ln ting: I-A. Ngi yu thng nhng con la ci cng nhng tri v ti mt, ngi khng khinh mit bt lun

307

th thc phm no. Mt cy tho nhi lm ngi nht nht qu tim khi ngi i. trong ngi, l c tr hu khn ngoan ca mt ng Thng . - V con la be be ln ting: I-A. Ch thch: [1] Mu da ca thn xc bao ph c hnh, dch ch Leib Farbe va c ngha mu da thn xc va c ngha mu da a thch.

79
1/ Nhng n on ny ca li cu nguyn, thi Zarathustra khng th t dn lng lu hn c na. Zarathustra cng tht to ln: I-A, vi ging to hn c ging con la, ri nhy x vo gia m khch ha in ca mnh. Cc ngi ang lm g th, hi nhng a tr nt? Zarathustra va ht ln va li nhng ngi ang qu gi cu nguyn ng dy. Khn nn cho cc ngi, nu c ai khc hn l Zarathustra nhn thy cc ngi vo ng lc ny! Mi ngi s cho rng, cng vi c tin mi m ca cc ngi, cc ngi tr thnh nhng k t hi nht trong s nhng k bng b Thng , hoc gi l nhng k r di nht trong s cc m gi! Cn chnh ngi, hi v cu Gio hong gi nua, ngi lm sao tha c khi sng bi mt con la nh vy, lm nh con la l Thng ? V Gio hong tr li: Hi Zarathustra, xin ngi th li cho ta, nhng m trong nhng s v lin can n Thng , ta sng sut hn ngi. V iu y qu ng l nh th. Chng th sng bi Thng di hnh thc ny, cn hn l khng sng bi Thng ! Hi ngi bn thit ca ta, xin ngi hy suy ngm v li y: ngi s on ngay ra c rng li ni y cha ng tr hu khn ngoan. K no bo: Thng l tinh thn - th cho n by gi, trn mt a cu ny, k bc mt bc di nht v nhy mt ci nhy xa nht v hng tm trng hoi nghi v tn: mt li ni nh th khng d g cu cha li c trn trn gian! Qu tim gi nua ca ta li nhy ma v vui mng nhy cng ln v hy cn c mt ci g ng c sng bi trn mt t ny. Hi Zarathustra, xin ngi hy tha th cho qu tim gi nua ca mt v Gio hong tn m! 308

Zarathustra quay qua bo vi K lang thang phiu bt v Chic bng: Cn ngi, ngi t gi mnh l tinh thn t do v ngi tng mnh l tinh thn t do tht. Th m y, ngi li bung th theo nhng s tn th thn tng cng nhng l lc l lng nh th kia sao? Tht ra, y ngi cn lm nhng iu t hi hn l nhng iu ngi lm bn cnh cc c gi tc nu qui qu kia, ngi, k tn mi m v tinh ranh! Tht l iu ng bun, qu vy, K lang thang phiu bt v Chic bng tr li, ngi c l: nhng ti c th lm g c ch? Hi Zarathustra, v Thng c hi sinh, du ngi c mun ni g cng th. Chnh K xu x nht loi ngi l nguyn nhn mi s: chnh y hi sinh Thng . V gi s y c bo rng ngy xa y git cht Thng ri, ngi cng ng tin: ni cc ng thn linh, bao gi ci cht cng vn ch l mt nh kin m thi. Zarathustra li tip li: Cn ngi, hi vin Php s v lim gi lo, ngi lm g th? Trong nhng gi pht t do ny, ai cn dm tin vo ngi na, nu ngi li i tin vo nhng tr con la linh thnh kia? Ngi lm mt iu xun ngc; lm sao mt ngi gio quyt nh ngi li c th lm mt iu xun ngc nh th ch? Vin Php s gio quyt p li: Hi Zarathustra, ngi c l, y qu l mt iu xun ngc - n kh t gi i vi ti. Cn ngi na, Zarathustra quay li bo vi K tn tm ca tinh thn, ngi hy suy ngh k i v s tay ln l mi! Trong chuyn ny chng c g lm rn n lng tm ca ngi ? Tinh thn ngi h chng qu tinh sch cho nhng s sng bi v cho hng khi ca nhng con ngi qu sng m th kia sao? K tn tm tr li, v ly ngn tay s ln l mi: Trong quang cnh ny c mt ci g em li thin ch cho lng tm ti. C l ti khng c quyn tin tng vo Thng : nhng iu chc chn l chnh di hnh thc ny, ti thy Thng xng ng cho ngi ta tin tng nht. Theo chng t ca nhng tn nhit tm nht th Thng phi l vnh cu; khi m ngi ta c thi gi d dt nhn nh, ngi ta s s dng thi gi. Khi tin bc chm chp v ngu xun chng no hay chng th mt v Thng nh th c th bc i xa c. V k no c qu nhiu tinh thn s thch eo bm ly ngay c s ngu xun v s in cung. Hi Zarathustra, xin ngi hy t suy ngm v chnh mnh! Thc vy, chnh ngi, v c qu nhiu tr hu khn ngoan, ngi rt c th bin thnh mt con

309

la. Mt nh hin trit ton ho chng thch i theo nhng con ng quanh co y sao? B ngoi ch dy cho ta r iu , hi Zarathustra - b ngoi ca ngi ! - V sau cng, ngi! Zarathustra ni vi K xu x nht loi ngi lc hy cn ang ph phc di t, hai tay dang ra v pha con la (v y cho la ung ru) - Hy ni i, k lm bm chng ra li, ngi lm g y? Ta thy nh ngi bin hnh, mt ngi long lanh sng, chic o chong ca ng linh thing che ph v xu x ca ngi: ngi lm g ? iu m my ngi kia va ni c tht chng, c qu l ngi hi sinh Thng ? V ti sao? Thng b git cht v tr kh, h khng phi l chuyn hu l? Ta thy nh chnh ngi c thc tnh: ngi lm g? Ti sao ngi hon tm hi o? Hy ni i, k m chng thnh li! K xu x nht loi ngi tr li: Hi Zarathustra, ngi l mt tn ba que x l! Nu Thng cn sng, hoc nu Thng sng li ln na, hoc nu Thng cht hn, th th hi trong hai chng ta, ai l k bit r iu y nht? Ta xin hi ngi iu . Nhng c mt iu m ta bit r, - hi Zarathustra! Ta hc bit iu ny t chnh ngi thu xa kia: k no mun git hi tn lit su thm nht th k ph ln ci . Ngi ta st hi khng phi bng cn phn n in cung, m chnh bng ting ci - ngy xa ngi thuyt ging nh th. Hi Zarathustra, ngi l ngi n mt, l k ph hoi khng gin d, l v thnh nguy him, ngi l mt tn ba que x l! 2/ Nhng lc by gi, trong lng kinh ngc v nhng cu tr li nh th ca bn ba que x l, Zarathustra li phng mnh ra ca hang, ri la tht bng mt ging cht tai, Zarathustra ng li vi m thc khch: Hi tt c cc ngi, nhng k in cung lu lnh, nhng tn ma ri! Cc ngi che giu gi trang trc mt ta no c ch g! Qu tim ca mi k trong cc ngi rng ng v nim vui sng hn hoan, bi v sau cng cc ngi li tr thnh ging nh nhng a tr, ngha l y lng tn m, - bi v sau cng cc ngi li hnh ng y ht nh nhng a tr, bi v cc ngi cu nguyn, chp hai tay li v th tho: hi Thng thn yu! Nhng gi y, cc ngi hy ri b cn phng tr con ny , ci hang ring ca cc ngi, ni m ngy hm nay mi tr tr con u c quyn ph din. Cc ngi hy ra ngoi lm

310

cho mt m lng cung nhit nng ny tr con ca cc ngi v lm du bt nhp p tim ca cc ngi! C nhin, nu khng tr thnh nh nhng a tr, thi cc ngi s khng th bc c vo thin ng kia . (V Zarathustra a tay ch ln tri xanh). Nhng chng ta hon ton chng mun bc vo nc thin ng: chng ta tr thnh ngi, - v th chng ta c mun vng quc ca mt t trn gian . 3/ V Zarathustra li bt u ng li. Zarathustra bo: Hi nhng ngi bn mi ca ta i, nhng con ngi qui d, cc ngi, nhng ngi thng ng, gi y, cc ngi lm ta hi lng khn xit! - k t khi cc ngi li tr nn vui v. Thc vy, cc ngi u rng r hn hoan: ta thy rng i vi nhng bng hoa nh cc ngi, cn phi c nhng cuc l mi, - mt cn in cung dng cm thong qua, mt s tn th Thng no , hay mt l trng no dnh cho con la, mt lo gi in, mt Zarathustra hoan h, mt cn lc mang hi gi chiu ri tm hn cc ngi. Cc ngi ng qun m nay, ng qun l trng dnh cho con la ny, hi nhng ngi thng ng! Cc ngi by t ra nhng iu y trong hang ca ta v ta cho y l mt du hiu tt p, - ch c nhng k ang thi k bnh phc mi pht minh by t ra c iu . V nu cc ngi c hnh mt ln na l trng dnh cho con la nh ln ny, cc ngi hy hnh l bng tnh yu dnh cho cc ngi, cc ngi cng hy hnh l bng tnh yu dnh cho ta! V hy hnh l tng nh n ta ! Zarathustra ni nh th.

80
1/ Trong khi , tt c mi ngi u ln lt i ra ngoi ni thong kh trong m ti ti mt trm mc, v ch thn Zarathustra cm tay dn K xu x nht loi ngi ch cho hn thy th gii ban m ca mnh, mt trng trn vnh vnh, lng l v nhng dng thc bc ro tro bn cnh hang . Sau cng, c bn ngng li , ng gn bn nhau, tt c nhng con ngi gi c nhng qu tim c an i v dng cm kinh ngc tn ni su kn ci lng m thy rng mnh rt thoi mi trn mt t; trong lc , s thn mt ca ban m cng lc cng tin n gn qu tim ca h. V mt ln na, Zarathustra li ngh thm trong tr: ! Gi y nhng 311

con ngi thng ng lm ta vui sng dng no! - nhng hn khng ni ra iu , v hn knh trng hnh phc cng s im lng ca h. Nhng lc by gi, c mt chuyn ng kinh ngc nht xy ra trong ci ngy y ry nhng chuyn kinh ngc ny: K xu x nht loi ngi bt u li mt ln cui cng ku c c v thi ph ph, sau cng, khi hn tm ra c ch, th ka, mt cu hi pht ra t ca ming hn, r rng v chnh xc, mt cu hi tt lnh, su thm v sng sa lm rung ng qu tim ca tt c nhng ngi nghe. K xu x nht loi ngi ct ting hi: Hi cc bn ca ta, ang t hp ni y, cc bn ging vi ci g? Nh ngy hm nay, y l ln u tin ta hi lng v sng cuc i ta trn vn. Ch chng nghim iu khng thi, l iu chng i vi ta. Sng trn mt t l chuyn ng b cng: mt ngy, mt cuc l vi Zarathustra dy cho ta bit yu thng mt t. i sng c phi l th chng? ta s hi ci cht nh th. c ri! No, chng ta hy khi u li! Hi cc bn ca ta, cc bn ngh th no? H cc bn chng mun ni vi ci cht ging nh ta: i sng c phi l th chng? c ri, v tnh yu Zarathustra, chng ta hy khi u li! K xu x nht loi ngi ni nh th; v lc y tri gn Na m. V cc bn ngh rng chuyn g xy ra vo lc ? Ngay khi nhng ngi thng ng nghe xong cu hi ca hn, t nhin h thc c s ha thn cng s bnh phc ca mnh, v h hiu r ai l k em n cho h s khi thc ; lc by gi, h x v pha Zarathustra vi lng bit n, knh trng y tru mn, v mi ngi hn bn tay Zarathustra theo cch thi ring ca mnh: k th khc, ngi th ci. Trong lc , lo Php s gi nhy ma v vui mng; v nu lo ta c hi chnh chong say ru vo lc y, theo kin mt vi ngi k chuyn li, th chc chn l lo ta cn say sa hn na v cuc i ngt ngo du nh, v lo b ri tt c mi ni chn nn r ri. C ngi cn thut li rng lc by gi ngay c con la cng bt u khiu v: bi v khng phi l chuyn v b khi K xu x nht loi ngi cho con la ung ru. Du s thc c tht l nh th hay khc i chng na, du con la c thc s khiu v hay khng vo bui ti , th bui ti y c nhng php l v i v d k hn l chuyn con la bit khiu v. Ni tm li, Chng c can h g! nh Zarathustra sn lng ni th. 2/ Trong khi chuyn y xy n cho K xu x nht loi ngi, thi Zarathustra vn ng , ta nh mt k say ru: ci nhn ca hn tt lng, li hn lu li, i chn hn run ry nh mun

312

ng. V ai c th on c nhng t tng no xt qua tm hn Zarathustra vo lc ? Nhng ngi ta thy rng tinh thn Zarathustra i tht li v bay v trc, tinh thn y ang phiu du mt ci min rt xa xi min vin, c th ni c l trn mt chm ni cao gia hai mt bin, - ni lin qu kh v tng lai, ta mt m my nng n, nh c ngi vit. Dn d, trong khi nhng con ngi thng ng m ly Zarathustra, hn hi nh tnh tr li, v a tay ngn bt s nng nhit ca m ng nhng ngi tn sng v ang lo u v hn; nhng hn vn im lm khng ni. t nhin, Zarathustra quay u li, v hnh nh hn va nghe thy mt ting g : lc by gi, hn t ngn tay ln ming ra hiu v bo: Hy n y ! Lp tc c mt s im lng trm tnh k d bao quanh hn; nhng t ci min su thm, chm chp dng vng ln m thanh ca mt ting chung. Zarathustra lng tai nghe ngng, nhng con ngi thng ng cng lm th; ri Zarathustra t mt ngn tay ln ming ra du ln th nh v bo ln na: Hy n y ! n y ! gn Na m ri ! - v ging ni ca Zarathustra b bin i. Nhng Zarathustra chng h nhch ng khi ch: lc by gi, s im lng cng dn tri ra su thm mt mng b n hn na, v tt c mi ngi u lng tai nghe ngng, k c con la cng hai con th vinh d i theo hu Zarathustra, con v con rn, v c chic hang ca Zarathustra, c vng trng vng vc ti mt v c chnh m ti mnh mng. Trong lc , Zarathustra t ngn tay ln ming ra hiu ln th ba v bo: Hy n y ! n y ! n y ! By gi chng ta hy bc i no ! n gi ri: chng ta hy bc vo trong m ti ! 3/ Hi nhng ngi thng ng, gn Na khuya ri: v th ta mun th thm vi cc ngi mt iu, mt iu m chic chung gi nua kia th thm cng ta, - vi bit bao l b mt, kinh hong v thn i; mt iu m chic chung gi nua bui na khuya kia khi u ln ting cng ta, chic chung kinh nghim hn bt lun k no, - chic chung tng m nhp tim ca t ph cc ngi. Hi i! Hi i! N th di no nut lm sao! N ci vui dng no trong mng m! Ci gi pht gi nua Na khuya, su thm, nghn trng su thm! lm lng! lm lng! Ngi ta ang nghe rt nhiu s vt khng th t ln ting vo lc ban ngy; nhng gi y, kh tri ti mt, c ting p ca qu tim cc ngi cng lm tt, - gi y, nhng s vt ln ting v nghe hiu nhau, chng len vo nhng tm hn m ti v qu tnh thc: Hi i! Hi i! N th di no nut lm sao! N ci vui dng no trong mng m!

313

Ngi h chng nghe ci gi pht gi nua Na khuya, gi pht nghn trng su thm kia ang b mt ln ting vi chnh ngi, vi lng kinh hi v thn i ngn no? i con ngi, hy cn trng ! 4/ Kh thn cho ta! Thi gian tri qua chn no? C phi ta ang ri xung nhng ging su thm thm? Th gii ang yn ng! Hi i! Hi i! Ting ch tru, mt trng vng vc gia tri. Ta thch cht, ta thch cht cn hn l bo cho cc ngi bit nhng g m qu tim na khuya ca ta ang suy tng n. Ta cht ri. Thi th l xong! Hi loi nhn c, ti sao ngi li ging mn li chung quanh ta? Ngi ang thm kht mu ti? Hi i! Hi i! Git sng ang ri, gi ang n, - gi pht m ta lnh run v ng cng li thnh bng, gi pht ln ting hi, hi, hi hoi hi mi: Ai c tm lng v con tim lm chuyn ? - Ai phi l v ch nhn ca mt t? Ai mun bo: nhng dng sng ln nh y phi chy qua chng ta nh th! - gi ang n gn: hi con ngi thng ng, hy cn trng phng! Ngn ng ny dnh ring cho nhng l tai tinh t, dnh ring cho l tai cc ngi - Na m su thm ang ni g ? 5/ Ta b x dt n ng kia, linh hn ta ang khiu v. Nhim v thng ngy! Nhim v thng ngy! Ai phi l v ch nhn ca th gii? Mt trng v ngn ti mt, gi lng cm. Hi i! Hi i! Cc ngi ct cnh bay cao cha? Cc ngi khiu v: nhng mt chic chn khng phi l mt chic cnh. Hi nhng k khiu v tuyt vi, gi y mi nim vui u qua i. Ru bin thnh cn ng, mi ly tch u tr thnh mng mnh, nhng ngi nh m bp b. Cc ngi bay cha cao: gi y cc ngi nh m bp b! Hy cu vt nhng ngi cht! Ti sao m ti qu l th? Mt trng khng lm chng ta say cung c sao? Hi nhng ngi thng ng, cc ngi hy cu vt nhng ngi nh m, hy nh thc nhng thy ma dy! Hi i! Ti sao con su hy cn c khot na? Gi ang n, n ang n, - ting chung vang vng vi vu, qu tim hy cn kh kh, con su ang gm nhm, con mt g, con su ca qu tim. Hi i! Hi i! Trn gian th su thm ! 6/ Hi cy tht cm du ngt! Hi cy tht cm du ngt! Ta yu ting m nhc ca ngi, th ting ca con cc ang say! Nh th ting ang n vi ta t xa, t mt ngy xa xa xi, t

314

nhng ao h diu vi ca tnh yu! Hi qu chung gi nua! Hi cy tht cm du ngt! Tt c nhng au kh x nt lng ngi, ni au kh ca ngi cha, ni au kh ca nhng ngi cha, ni au kh ca ng t tin. Ngn ng ca ngi chn mui, - ngn ng y ang chn mui nh ma Thu v bui x tra ng vng v qu tim n s ca ta; gi y ngi ln ting: chnh th gii chn mui, qu nho ang nu sm li, - gi y, trn gian mun cht, cht v hnh phc trn tr. Hi nhng ngi thng ng, cc ngi khng cm thy iu y hay sao? Mt cch b mt, mt mi v lng l; - mt ln hng v mt mi v ca vnh cu thin thu, mt mi v ca cht ru ng vng, nu sm, ca nhng a hng dim phc, ca ni nim hnh phc c xa; - mt ni hnh phc say sa mun cht, mt ni hnh phc ca gi pht Na khuya ct ln ting ht - trn gian th su thm: su thm hn l nh ngy tng ngh n ! 7/ Hy mc ta! Hy mc ta! Ta qu trinh khit i vi ngi. ng ng chm n ta! Th gii ca ta h chng va c thnh tu sao? Ln da ta qu tinh khit cho nhng bn tay ca ngi. Hy mc ta, hi ln nh sng m m u ti, lng nhng b lp v nng n kia! Gi pht Na khuya h chng trong sng hn y sao? Nhng ngi trinh khit nht phi l nhng v ch nhn ca th gii, nhng con ngi v danh nht, nhng con ngi mnh m nht, nhng tm hn na khuya trong sng v su thm hn tt c mi nh ngy. Hi nh ngy, ngi ang s song bc theo ta? Ngi ang s song bc theo hnh phc ca ta ? Ta c v qu giu c i vi ngi, k c n, mt kho tng giu kn, mt hm cha vng? Hi th gii, mi ang th ght ta? Ta c tm pho th tc i vi mi chng? Ta c l ngi tin o chng? Ta l vin bc s chng? Nhng m, hi nh ngy v th gii, cc ngi qu i nng n, - cc ngi hy vn nhng bn tay thng minh hn v pha mt hnh phc su thm hn, v mt ni thng kh bt hnh su thm hn, v mt v Thng no , ch ng vn tay v pha ta: - ni bt hnh ca ta, hnh phc ca ta th su thm, hi nh ngy xa l, tuy th, ta khng phi l mt Thng , cng chng phi l mt ha ngc ca Thng : Ni au kh ca trn gian th su thm.

315

8/ Hi th gii k d! Ni thng kh ca Thng th su thm hn! Ngi hy chp ly ni thng kh Thng , ch ng v ly ta! Ta l ai? Mt cy tht cm du ngn ang say cung, - mt cy tht cm na khuya, mt ci chung ku nh cc, chng mt ai hiu c, nhng vn phi ln ting trc nhng ngi ic, hi nhng con ngi thng ng! Bi v cc ngi khng hiu c ta! qua ri! Qua ri! i, tui tr! i, ng thin! Gi y l bui chiu v m ti n, v gi pht na khuya, - ngn gi, con ch tru la: - ngn gi chng phi l mt con ch sao? Gi rn r, gi sa vang, gi tru tro. Hi i! Gi pht Na khuya ang th di, ci vang, kh kh v hn lon nh th kia! Nh n thi s say cung y ang tht ln ting ni kh khan ngn no! Nng vt qu mc say cung ca mnh? Nng thc tnh qu khuya, nng ang bt u gm nhm li? - Ci gi pht Na khuya gi nua v su thm ny ang gm nhm li ni au kh ca mnh trong mng m, v hn th na, n ang gm nhm li nim vui ti hoan lc. Bi v: khi ni au kh su thm, th, Hoan lc cn su thm hn l au kh ! 9/ Hi thn nho, ngi tn tng ngi ca ta qu mc! Ta h chng o gt thn ngi sao? Ta tn bo v ngi chy mu: li ngi ca m ngi gi n cho s tn bo say sa ca ta mun iu g? Tt c nhng g thnh tu, tt c nhng g chn mui - u mun cht! ngi ni nh th. Hy chc phc, xin hy chc phc cho con dao ca ngi trng nho! Nhng cn tt c nhng g cha chn mui th li mun sng: hi i! Ni au kh bo rng: Hy qua i, hy qua mau, hi au kh! Nhng tt c nhng g ang au kh u mun sng, chn, tr thnh vui ti v trn y kht vng, - trn y kht vng v ci g xa xi min vin nht, sng sa nht. Ta mun c nhng k tha k, ta mun c nhng a con, ta khng c mun chnh ta, tt c nhng g ang au kh u ni th. Nhng nim vui ti hoan lc th khng mun c nhng k tha k ln nhng a con, - nim hoan lc t c mun chnh mnh, nim hoan lc c mun thin thu vnh cu, s quy hi ca nhng s vt, tt c nhng g vnh vin ging nhau. au kh bo: Hi qu tim, hy v tan ra, hy tro mu! No, hai chn, hy bc ti! i cnh, hy vt bay! Hi ni au kh, hy tin ti! ng kia! Trn kia! c ri! No bc i! Hi qu tim gi a ca ta; au kh ln ting: Hy tri qua v tn t !

316

10/ Hi nhng ngi thng ng, cc ngi ngh nh th no? Ta c l mt vin bc s? Ta c l mt k m mng? Ta c l mt ngi on im gii mng? Mt qu chung vang vng lc na khuya? Mt git sng? Mt ln hi nc, mt mi hng nng n ca thin thu? Cc ngi h khng nghe iu sao? Th gii ca ta va thnh tu, Na khuya cng l ng ng Na tra. Ni au kh cng l mt hoan lc, s nguyn ra cng l mt li chc phc, m ti cng l mt mt tri, - cc ngi hy lnh xa! E ta s dy cc ngi rng mt k hin minh tr hu cng l mt ngi in. Cc ngi tng bao gi tht ln ting Vng vi nim hoan lc? Hi cc bn ta, lc by gi cc ngi cng s ni Vng vi tt c nhng kh au. Tt c mi s u c kt buc, mc mu, hp nht nhau trong tnh yu. Cc ngi tng c mun mt iu g s tr li hai ln cha? Cc ngi c khi no bo rng: Mi lm ta hi lng, hi hnh phc, khonh khc vo qua nh mt thong thin thu! Ch nh th, cc ngi mi c mun mi s quy hi tr li! - Tt c li mt ln na, tt c vnh vin, tt c c rng buc, mc mu, y tnh yu. ! Ch nh th, cc ngi mi thc s yu thng th gii. - Cc ngi, nhng con ngi vnh cu, cc ngi yu thng th gii mt cch thin thu vnh cu v cha tng c; cc ngi cng ni vi ni au kh - hy qua i, nhng hy tr li: bi v mi hoan lc u khao kht thin thu. 11/ - Tt c mi hoan lc u khao kht thin thu ca vn s, khao kht mt ngt, men nng, khao kht mt bui Na khuya say cung, khao kht nhng ngi nh m, khao kht s an i ca nhng dng l ng nh trn nhng ca m, khao kht mt hong hn thm nh vng. - Cn c g m hoan lc li chng h kht khao c mun! Hoan lc kht khao hn, thn i hn, i kht hn, khng khip hn, b mt hn tt c mi au kh, hoan lc t kht khao c mun chnh mnh , hoan lc t ngom cn chnh mnh , ch c mun chic vng hi quy si sc trong hoan lc, - hoan lc kht khao tnh yu, hoan lc kht khao th hn, hoan lc nm trong s phong ph, hoan lc ban cho, hoan lc vt b xa mnh, hoan lc van xin c ngi n nhn, hoan lc cm t k no cp ly n. Hoan lc thch c th ght, - hoan lc giu c n ni n kht khao au kh, ha ngc, th hn, h thn, tn tt, kht khao th gii , - bi v th gii, ! Cc ngi bit iu y ri! Hi nhng ngi thng ng, chnh cc ngi l i tng khao kht ca hoan lc, k phng

317

tng sa , ngi dim phc, - hoan lc theo ui ni au kh ca cc ngi, hi nhng ngi b sa hng! Tt c mi hoan lc thin thu u theo ui nhng s vic b sa hng. Bi v mi hoan lc u kht khao c mun chnh mnh, chnh v th hoan lc kht khao s thng kh! Hi hnh phc! Hi kh au! , tri tim, hy v tan ra tng mnh! Vy th, hi nhng con ngi thng ng, hy hc bit iu ny: hoan lc kht khao c mun thin thu vnh cu. - hoan lc kht khao c mun thin thu ca vn s, kht khao thin thu thm thm , tuyt m ! 12/ Gi y, cc ngi hc c khc ht ca ta cha? Cc ngi on c khc ht y mun ni g cha? No! Hi nhng con ngi thng ng, hy ht ln khc ht ca ta, hy ln lt ht ln! Gi y, chnh cc ngi hy ht ca ln iu ht c tn l xin mt ln na, khc ht c ngha l: trong vnh cu ngn i! Hy ct ting ht ln, hi nhng con ngi thng ng, hy ln lt ct ting ht ln iu ht ca Zarathustra! i con ngi, hy cn trng! Na m su thm ni g? Ta ng. Ta ng. V ta thc dy t mt gic ng say. Trn gian th su thm, Su thm hn l nh ngy tng ngh n. Ni au kh ca trn gian th su thm, Hoan lc su thm hn au kh. au kh ln ting: hy tri qua v tn t! Nhng mi hoan lc u khao kht thin thu, - Kht khao thin thu thm thm!

81
Vo bui sng tinh m, tip theo m , Zarathustra nhy ra khi tho sng, buc li tht lng v bc ra ngoi hang , nng nn, mnh m nh mt mt tri ban mai l dng khi nhng ngn ni sm en mu u ti. Zarathustra ln ting nh ngy xa hn tng ln ting: Hi thin th v i kia i, tt c hnh phc ca mi s ra sao nu khng c nhng ngi m mi 318

soi chiu! V nu h vn c nm trong hang, trong khi mi thc dy v i n ban pht ri tung, th ni e l y kiu hnh ca mi s phn n bit chng no! , h hy cn yn ng, nhng con ngi thng ng , trong khi ta thc tnh: h chng phi l nhng bn ng hnh thc s ca ta! H chng phi l nhng ngi m ta ch i y, trn min ni cao cht ngt. Ta mun khi u cng trnh ca ta, ta mun bt u ngy ca ta, nhng h li khng hiu u l nhng du hiu ca bui sng ca ta, i vi h, ting ng bc chn ta chng phi l mt du hiu bo thc. H hy cn yn ng trong hang ca ta, gic mng h hy cn cun cht ly nhng khc ht cung say ca ta. L tai lng nghe ta , - l tai vng mnh : l ci m thn th h ang cn thiu. Zarathustra t nh lng nh th trong lc mt tri l dng; lc by gi, Zarathustra a mt d hi nhn ln nhng nh cao, v hn nghe trn u mnh ting ku sc lnh ca con thn yu. ! Con ca ta ang ku trn nh cao kia, chnh y l iu lm ta hi lng v hp . Nhng con th ca ta thc gic, v ta thc gic. Con ca ta thc gic, v cng nh ta, n ang ca ngi mt tri. Vi nhng mng vut sc ngi, con ang qup cht ly ln nh sng trinh tn. Cc ngi l nhng con th ch thc ca ta, ta thng yu cc ngi. Nhng ta hy cn thiu nhng con ngi ch thc ca ta. Zarathustra ni nh th, song lc by gi t nhin Zarathustra thy mnh b vy ph chung quanh nh bi hng h sa s con chim ang bay ln, b vy ph trong ting xo xc du nh ca mun vn i cnh, v s hp by chung quanh u hn ln lao n ni Zarathustra phi nhm mt li. V thc ra, y ging nh mt m my tn bn tung v pha mt k th mi. Nhng, ka, y l mt m my yu thng ph xung mt ngi bn mi! Chuyn g ang xy n cho ta? Zarathustra kinh ngc t hi, v hn chm ri ngi xung tng ln nm trn trc ca hang. Nhng khi qu tay chung quanh hn, xua trn ui di ngn bt s tru mn ca by chim, thi Zarathustra li gp mt chuyn d k hn na: bt thn tay hn thc su vo mt m lng rm dy m nng; ng thi trc mt hn vang di mt ting gm, - ting gm ko di v m du ca mt con s t. Du hiu hin hin ri ! Zarathustra bo, v lng hn vt bin i. Thc vy, khi nhn r trc mt mnh, hn nhn ra mt con vt khng l mu vng rc ang nm di chn, ta u ln u gi hn, nh chng mun xa ri hn trong tnh thng yu tru mn ca n, ging nh

319

mt con ch tm gp li ch mnh. Trong khi y, nhng con b cu cng khng km xn xao st sng hn con s t trong tnh yu ca mnh, v mi ln c mt con b cu bay chm pht qua mi s t, con s t li lc u kinh ngc, v h ming ci ngy ng. Khi nhn thy tt c nhng cnh tng , Zarathustra ch tht c mt cu: Cc a con ca ta ang tin n gn , cc a con ca ta ! - ri Zarathustra tr nn cm lng hon ton. Nhng lng hn c vi du bt v t i mt hn, nhng git l a ra ri xung bn tay. Zarathustra khng tm n bt c chuyn g, hn c ngi y, bt ng, khng a tay ra ngn cn nhng con vt. Lc by gi, nhng con b cu ln qua ln li, u trn vai Zarathustra, vut ve mi tc bc ph ca hn; v chng chng h mi mt trong s tru mn cng nh bc l tm tnh. Trong khi , con mnh s khng ngt le li lim nhng git l rt xung trn hai bn tay ca Zarathustra, va lim, n va gm g trch mc mt cch rt r. y l nhng g m cc con vt lm. Tt c nhng vic ko di rt lu hay rt mau, chng ai bit c: bi v, i vi nhng s vic nh th, trn mt t ny chng c thi gian o m. - Song trong lc , nhng con ngi thng ng thc gic trong hang ca Zarathustra, h cng sa son ko nhau i thnh on n trc mt Zarathustra ng li cho mng ban mai, bi v khi thc gic, h khng thy Zarathustra trong hang cng bn h. Nhng khi h ra n ca hang v m thanh nhng bc chn ca h vang ra bo trc, th con s t git mnh ri t nhin n b Zarathustra ngi y nhy phng v pha hang, ming rng ln nhng ting gm gin d; lc by gi, nghe ting s t rng, nhng con ngi thng ng but mm ku ln mt ting kinh hi ri b chy tho lui; trong chp mt, h bin mt dng. V phn Zarathustra, chnh hn cng b chong tai v phng tm l ng, hn ng dy khi tng , a mt nhn xung quanh, ri vn ng , kinh ngc, hn t vn lng mnh, suy tng v c n. Sau cng, Zarathustra chm ri bo: Ta nghe thy g? Chuyn g va xy n cho ta? V hi nim tr li cng Zarathustra v trong chp mt hn hiu r tt c nhng g xy ra gia ngy hm qua v ngy hm nay. Zarathustra va a tay vut chm ru bc va bo: y l tng , y l ch m sng hm qua ta ngi; v y chnh l ch vin Bc s tin n gn ta, y l ch ta nghe ln u tin ting ku m ta va mi nghe lc ny y, ting ku to thng kh. Hi nhng con ngi thng ng! Chnh ni thng kh ca cc ngi l iu m vin Bc s bo trc cho ta bit vo bui sng hm qua, - chnh ni thng kh l iu m vin Bc s mun ko li ta n cm d th thch ta;

320

lo ta bo: hi Zarathustra, ti n a ngi ti ti li cui cng ca ngi y. Ti ti li cui cng ca ta? Zarathustra but ming ku ln, v hn ci gin d v chnh li ni mnh. - Ci g c dnh cho ta nh l ti li cui cng ca ta? Mt ln na, Zarathustra li chm m min man trong chnh mnh, v li ngi xung trn tng ln trm t. t nhin, hn ng bt dy: Lng xt thng ! Lng xt thng bc i i vi con ngi thng ng ! Zarathustra bt ku ln, v khun mt hn tr thnh tr tr v cm. , iu qua ri! Ni am m v lng xt thng bc i ca ta, no c quan h g? Ta tm kim hnh phc chng? Khng, ta ang tm kim cng trnh ca ta! ! Con s t n, nhng a con ca ta ang n gn, Zarathustra chn mui, gi ca ta n: Kia l Bnh Minh ca ta , ngy ca ta ang khi s; hy thc gic , thc gic , hi Ng Thin v i ! Zarathustra ni nh th, ri hn ri khi hang , nng nn v mnh m nh mt tri bui ban mai l ra t nhng ngn ni en sm u bun.

PH LC
Ma H 1883. Hi ng qun vng, nh ngi bo: ci hnh nh bc i ng trc m ng dn chng, ci hnh nh bin tt c bn h thnh nhng k ch to hnh nh, hnh nh phi phng s cho qun chng ca nh vua. Thi i ny khng cn phi ca nhng ng vua na: m ng dn chng chng cn xng ng na c nhng ng vua. Hy hy hoi, hi ng qun vng, nh ngi phi hy hoi tt c nhng con ngi no m trc h chng phiu bng bay ln mt hnh nh no: h l nhng k th ti t nht ca ton th nhn loi! V gi s ngay cc ng vua cng l nh th th, hi ng qun vng, nh ngi hy hy hoi 321

h nu nh ngi c c quyn lc . Nhng vin chnh n v bin l ca lut php tha thun vi nhau hy dit mt k gy hi. H hi xem ta c mun cho lut php c t do hnh x, hay mun cho n hu ln lt Lut php. i vi mt ng qun vng th iu g l kh la chn nht. n hu hay Lut php? Lut php, ng vua tr li, v ng ta l mt ngi c tm hn lng. Vy th ngi hy chn lut php v dnh n hu li cho nhng k hung bo bn chng t vt b c chnh mnh. Ta nhn ra Zarathustra ri, ng vua mm ci bo. Cn ai khc hn Zarathustra m li bit lng nhc mt cch kiu hnh dng kia! Nhng iu m nh ngi gt hi c, l mt n t hnh, - ri ng vua chm ri thp ging c, lm nh ch c mnh ng ta ang c c vi chnh mnh: B kt n t hnh, Zarathustra, k quyn d qun chng. Hy git cht m ng qun chng nu nh ngi c c quyn lc , Zarathustra li tht ln ln na vi v kinh hong, tia nhn ca hn xuyn thu nhng t tng ca ng vua. V ng vua, dng iu trm ngm, bc lui vi bc n tn bn khung ca s; ng ta chng tht ra li no, cng chng a mt nhn Zarathustra. Sau cng, ng ta quay mt v pha ca s. Nhng khi nhn qua ca s, ng vua thy mt ci g lm cho mt my ng ta bin sc hn. Zarathustra, ng vua bo vi v l php ca mt ng qun vng, xin ngi hy tha th cho ta v ta khng tr li ngi ngay. Ngi ban cho ta mt li khuyn: v, qu vy, ta s sn lng nghe theo! Song li khuyn n qu chm ri! Ni xong, ng vua x toc tm giy da cu vt xung t. Hai ngi lng l chia tay. iu m ng vua nhn thy t khung ca s, l m ng dn chng: m ng dn chng ang ch i Zarathustra. II Ma H 1883. Hi i! Ci g lm ta tr thnh c n v hung bo, ging nh con gu trong nhng hang ng nhng x min hoang di? Hi i! Ai lu y ta gia nhng tng v nhng cn bo t chng yu thng tru mn? - V tnh yu ca chng ta? Hi i! Gi y ta li tm gp tri thc tn bo n - vy, ai l k xua ui ta vo trong sa mc v lm ta thnh hoang di d man?

322

Hoi cng! V ch! Chnh cc ngi xua y ra ngoi k hoang di d man: chng phi kht vng bng hu ca cc ngi bin ta thnh mt con gu ca hang ng hoang liu? Hi i! V ta li b thay i khc i v s hin din ca chng, k t khi ta t gi mnh l k b lu y: v cn cung di in r ca tnh yu lm ta cng tr thnh xa l, khip m hn. Ta mun o tt c s hung tn ca hn ta trn tt c nhng bn hu: c l nh th ta s quyn d nhng th ch ca ta v vi iu ang hng dn ch o cho ta. Mt ln na, ta li c n v b y i. Ta b y i do nhng ngi bn ca ta vo trong ni c n, v do nhng ngi yu thng tru mn ta. V vy, ta mun ng li vi cc k th ca ta. Ta mun ln ting vi nhng k no th hn ta: c l ta s quyn d h mt cch hiu qu hn l khi quyn d nhng bn hu. V vy, gi y ta ang nn nng kht khao nhng th ch ca mnh cng nh xa kia ta tng kht khao mi chn l. Lc by gi, ta gi chn l l tt c nhng g lm ta khn kh, tt c nhng g lm ta iu ng nht. III Ma H 1883. Hi Zarathustra, lm th no ngi t n tr hu hin minh? - cc ngi ln ting hi nh th hc hi ngh thut t n tr hu hin minh. iu trc tin, l ta chng h bao gi hi bt c ai lm th no ngi ta leo ln n tr hu hin minh. Ta khng tm ra k c nhng l tai xng hp cho li l ca ming ta. iu g kh khn nht i vi ta th ta hc lm n trong b mt: ai l k nhn thy ta c thn c nh xung tu trn nhng i hi kinh hong v mi m? V khi ta quay lng li vi mi thn tng thn yu, ai l k nhn thy ta ct bc b i? Chng ai nhn thy ta b i vo trong l than hng ca sa mc. Bng v s con ng v v s l li, ta hc leo ln cao, v ta cn cm t ngn gi r bng: bi v ngn gi y lm dng sng ta dng tro ln v lm v vn bng gi. Vi nhng cc nc , ta thng leo ln v chp ly min t c ha cho ta: tt c mi ngi khng phi ai cng u c th chinh phc theo li . Bi v ta l mt k chinh phc trn no ng i v ca chn l ta: tay ta vch m tn Zarathustra khp ni no ta t chn n. IV

323

1884-1885 Chng ta ku la cu cu mt hnh phc: nh hnh phc y chng ta leo ln c n di tm mt nhn ca ngi! Gi y, ni lm sao xit lng bit n v ngn ca chng ta i vi tt c s kinh tm chn ngn, i vi bu khng kh h hng ln bi n, nh chng ta hc nu ln cu hi v kim tm mi mi v leo ln cao, - hc nu ln cu hi ng ch, ng chiu cao: Zarathustra cn sng chng? Lm th no m Zarathustra hy cn sng c? i vi k no bit truy vn ti tnh th cu tr li hin l ra mt na. V s tht l c trn vn mt cu tr li, mt cu tr li tt p hin ang trc mt chng ta: Zarathustra hy cn sng v sng hn bao gi ht... Zarathustra k khiu v, Zarathustra k bay bng trong khng gian, chp cnh lm hiu, sn sng ct cnh vt ln, lm hiu vi mi loi chim, sn sng v sn c, nh nhng v sp sn mt cch linh thnh. - Zarathustra k ti ci hoan h, Zarathustra k trm mc lnh lng, khng nn nng cng chng hp hi bng d, nhng l k yu thch nhng cn phng mnh nhy vt xe chn ma nhy; - k mang vng min ca n ci, mt vng min kt thnh nhng a hng rc r. Hi Zarathustra, chnh bn tay ngi chong vng min ln u ngi nh th , ngy hm nay s chng c k no khc mnh nh th. V ngay c khi ngi nhn thy nhng s vic ti t v en ti hn bt c my nghin mu en no, ngay c khi chng c bc thnh no tng bng qua nhng a ngc ca ngi, - ngay c khi ngi t qun mnh trong nhng m ti mi v lao mnh xung nhng h thm mi, ging nh mt ln sng m m u lnh gi; th bao gi rt cuc li ngi cng vn tri rng trn u ngi mi lu mun sc. - ngi tri rng ting ci gin gi ca ngi bn trn m ti, bn trn ha ngc, bn trn sng m ca nhng h thm; v ni no dng ng ln ci cy v i kin cng ca ngi, ni bu tri chng th no m u lu mi c. n y th Zarathustra ct ngang li thuyt gio ca ng vua, hn t ngn tay ln ming ng vua v bo: , nhng ng vua ny! H tha thun vi nhau tn vinh v tuyn c nhng li l long trng: bn h quen vi chuyn ri! Nhng m, l tai ta s ra sao? L tai ta thu nh li v cng lc cng nh b li, cc ngi khng nhn thy sao? Tai ta co qup li trc nhng li l long trng n o n.

324

V thc vy, hi cc ng vua, vi nhng li ca ngi kiu , cc ngi c th lt nho mt k mnh nht; khng nn nc cn, v tn vinh bt lun ngi no, mt chn ru trn nh th. V 1884-1885 Zarathustra nhn vin Bc s tin tri khiu v v a tay tr vo mt lo. Nhng lin ngay sau , Zarathustra t ngt trn thot khi m ng nhng ngi cm t v thng yu tru mn hn; hn leo ln mt ni ng dng; dc ng ln ni, hn bt vi a hng v chi hng. T trn nh cao ca ni , tay cm hoa hng, bui chiu hm y Zarathustra ln ting thuyt gio ln cui cng: a mt nhn m ngi tuyt vng n nay khng cn tuyt vng na, m ngi cht tri nay ng vng an lnh trn t lin, Zarathustra ci vui hoan h, hn bn nhng hoa hng bt c thnh mt vng hoa v c bi thuyt gio m thin h gi l Bi Thuyt gio hoa Hng. Bc ra, by gi mi hy bc ra i, hi tn qu ln c th lng. Mi ni v ai th? Hy ct cnh bay ln, hi ngn cung phong ca bo t - ging nh mt ting tht v mt nim hoan lc. Mi hy chp cnh bay vt ln trn nhng i hi bao la cho n khi mi tm thy Qun o Vnh Phc! Mi hy ng li cho mng cc con ta trn o, mi hy mang n cho chng li cho mng ca mt k sng cnh mt tri, lng ging vi tuyt lnh, thn cn vi con , hy mang n cho chng tnh yu ca ph thn chng thay cho li cho mng. Hi cc con ta, hi nhng a con tt lnh ca ta, hi chng loi mi m v ti p ca ta: cc con ta ang ch i g trn chu o ca chng? H chng phi n lc, qu ng lc sau cng chng i n vi ph thn chng? - Hi ngn cung phong mang bo t ca ta i, mi hy thi qua bn tai chng cu hi . Ta h chng ang ch i cc con ca ta ging nh mt ngi mi tc tr nn bc xm? Hy vt ra ngoi, ra ngoi, hi tinh thn c tho tung xing xch ca nhng cn bo ta! T nh cao nhng hang ng trn ni ln, mi hy phng mnh vo bin c, mi hy vi vng ln v chc phc cho cc con ta trc khi m ti n, - chc phc cho cc con ta bng hnh phc ca ta, hnh phc ca vng hoa hng thm ny! Mi hy tung nm hoa hng ln trn chu o ca chng nh mt du hi ct ln ting hi: T ni chn no n mt hnh phc tuyt vi dng kia? Mi cho n khi chng hc bit nu ra cu hi: Cha chng ta hy cn sng ? Lm th no cha chng ta, Zarathustra, hy cn sng c? Ngi cha gi Zarathustra c cn yu thng

325

cc con ca mnh ch? Hy li ko cc con ta v vi ta bng hnh phc tuyt vi phiu diu nht ca ta! Hy quyn r chng n vi lng hoi vng chn thnh v nng st ca ngi cha ang nung nu trong ta! Ngi hy rt ln chng, tng git tng git mt, mt ngt tnh yu ngan ngt t tri tim t i ca mt ngi cha! Gi thi mnh, gi thi mnh, mt trng vng vc soi chiu, hi nhng a con xa xi yu du ca ta, sao cc ngi li khng n bn cnh ph thn cc ngi? Gi thi mnh, chng cn m my no che m bu tri, th gii ang yn ng. , hnh phc, hnh phc i! Nhng khi va tht ra nhng li l trn, Zarathustra rng mnh n lnh tn gc r qu tim: bi v khi nhn xung di chn, hn thy rng mnh hon ton c thn c nh. Hn qun nhng ngi khch, - m khch ca hn c l cng qun lng hn ri chng? Cc ngi u? Cc ngi ang u? Zarathustra bt ku ln trong m ti: nhng m ti cm lng khng li. Cc ngi u? Cc ngi u ri, hi cc con th ca ta? Zarathustra li ku to ln ln na, mt nhn vng v m ti. Nhng c n hai con th ca Zarathustra cng nn lng khng li.

CH THCH NGI DCH Zarathustra ni nh th ca Nietzsche l mt tc phm ni ting kh dch, v nhng n , nhng biu tng, nhng hnh nh ht sc c th ch nhng chn l tru tng, v nhng li chi ch mang hai, ba ngha khc bit nhau, v t tng trit hc c din t ht sc c ng v nh nhng my khi nh thi ca, v nhng li ghp ch mi l tn k ca Nietzsche. Nietzsche khng mun lm bn ng vi nhng c gi vi vng, v bi , nng cn hi ht.

V th, trong khi bin dch, ngoi nguyn bn c ng Also sprach Zarathustra trong b Friedrich Nietzsche , Werke in drei Bnden, cun II , do Karl Schlecta san nhun (Carl Hanser Verlag, Mnchen, 1960), chng ti cn s dng kinh nghim dch thut Zarathustra trong cc bn dch Anh ng v Php ng hin hnh: 326

1) Thus Spoke Zarathustra , bn dch ca Walter Kaufmann, trong The Portable Nietzsche ; bn in ln th 21 (1967) ca n.x.b The Viking Press - New York, t nhng trang 103-439. 2) Thus Spoke Zarathustra, bn dch vi li gii thiu ca R. J. Hollingdale ; bn in ln th 4 (1967) ca n.x.b Penguin Books. 3) Thus Spoke Zarathustra, bn dch ca Marianne Cowan, bn in ln th 5 (1968) ca n.x.b Henry Regnery Company: Chicago. 4) Ainsi parlait Zarathustra, bn dch vi li ta ca Genevire Bianquis, trong tng th song ng c-Php, n.x.b Aubier. 5) Ainsi parlait Zarathustra, bn dch ca Henry Albert, n.x.b Mercure de France (1967). 6) Ainsi parlait Zarathustra, bn dch ca Maurice Betz, ta ca Henri Thomas, n.x.b Gallimard (1965).

Ni chung, c th nhn nh v cc bn dch y trn hai phng din: vn t, tc l phng tin chuyn ch ca ngn ng dch v ni dung n mt m phng tin y a dn n. V mt vn t, cc bn dch Php thng l nhiu s ht so vi cc bn Anh ng. Chng hn, ni trang 312-313, bn dch ca Bianquis, ta thy cu so tief der Mensch in das Leben sieht, so tief sieht er auch in das Leiden c chuyn thnh quand lhomme plonge son regard dans la vie, cest dans la piti quil le plonge (khi con ngi nhn su vo i sng th con ngi cng nhn su vo lng thng xt), trong khi thc ra cu c ngha cng nhn su vo i sng, con ngi cng nhn su thm vo trong thng kh. L do chc l v Bianquis c lm ch Leiden (s au kh, thng kh) trong nguyn bn thnh ch Mitleiden l lng thng xt. Bn ca Betz (trang 182): lhomme voit au fond de la souffrance aussi profondment quau fond de la vie cng khng lt t c nguyn , tr bn ca Albert (trang 146): lhomme voit au fond de la souffrance, aussi profondment quil voit au fond de la vie. Mt th d na, trong bi Su ca , cu nguyn vn ting c l: er selber dnkt mich fter gleich einer schnen Heiligen-Larve c Albert (trang 274) ln Betz (trang 339) dch l: il me semble le plus souvent semblable une belle larve de saint (v thng khi ta thy hn c v ging vi mt con su xinh p ca bc thnh nhn) thay v phi dch l ... un beau masque de saint (ging nh chic mt n xinh p ca bc thnh nhn) chuyn xung on 327

di (xin c li trang 606 bn Vit ng), du rng trong c ng, ch Larve mang cng lc hai ngha mt n v con su. Thm vo l mt s nhng li k thut khng c nh chnh, nn c th lm sai lc tinh thn nguyn tc. Chng hn me in ln thnh ne, esprit de lourdeur in thnh esprit de douleur, vn vn. So snh nhng cch dch v nhng khuyt im trong tng bn dch s l mt cng vic ko di, vt qu khun kh bi Ch thch ny, v nhn , chng ti cng phi a ra quan im dch thut ca ring mnh. Nu nh rng a s trong su dch gi dn thng u l nhng dch gi ti ba chuyn mn v Nietzsche , th ta s d dng thng qua vn vn t bc thng ti vn th hai c tnh cch cn hn m ta nu ra: vn t s dng a dn ti ni dung t tng no? i din vi cu hi ny, ta s lp tc thy rng tt c mi bn dch u l bt ton , bao lu cn cha tr li c cu hi cn bn Zarathustra l ai? t vo mt bu kh trit hc mi, ngn ng dch Zarathustra lin thay i bnh din v ngi ta hu nh bt buc phi dch tr li Zarathustra mt ln na. Chng hn, t vo trong kin gii ca Heidegger v Nietzsche, th mt ch n gin l Der Genesende (K bnh phc, trang 441 bn Vit ng) cng t thnh bao nhiu vn . Nu dch theo ngha thng thng nh cc bn Anh v Php l The Convalescent hay Le Convalescent, th ta v tnh nh ri mt ngha trit hc ca Zarathustra di kha cnh l mt k bnh phc. Theo s phn tch ca Heidegger, der Genesende , cng ng tc vi ng t genesen , do ng cn Hy Lp neomai, nostos , m ngha l quay tr v ni c tr. Vy, der Genesende , l k ang ln ng bnh an quay tr li qu hng, quy hi v vi vn mnh v tinh th ca mnh. l ngha Nietzsche mun nu ln khi gi Zarathustra l der Genesende . Bn Vit ng c th dng ch k bnh phc hay k hi phc, trong ngha thng thng l k va qua cn bnh nng v ngha trit hc l k ang phc hi hay quy hi v vi tinh th ca mnh. y, Vit ng c c hi may mn song hnh vi c ng mt thit, hn l cc ngn ng khc, khai m nhng n ng cn c che giu trong Zarathustra . Nhng cn nhng ln no, Vit ng li che khut thm nhng n ng y i? c l l l do ti sao mi n by gi, mc du c hng chc bn dch Zarathustra, tc 328

phm ny vn c dch i dch li mi, nh mt cm d v thch thc lun lun mi m: Tc phm dnh cho tt c v khng dnh cho mt ai. Nhm gii hn bt chiu di v tnh cch khc mc ca tc phm, phn Ch thch sau y hon ton da theo R. J. Hollingdale trong bn dch dn. Ngi dch nhn y cng xin ng li cm t Gio s Ng Trng Anh cho php s dng bn dch bi th Su Ca (trang 607-611) ng trn tp ch T Tng, Vin i hc Vn Hnh, nh mt ng gp y th mng cho ngy sinh nht sp n ca Nietzsche.

MC LC : Gii thiu Nhng bi thuyt gio ca Zarathustra V ba cuc ha thn V nhng ging ta v c hnh V nhng ngi nui o tng th gii bn kia V nhng k khinh mit thn xc V nhng hoan lc v am m V ngi ti nhn mt mt V c v vit V ci cy trn nh ni V nhng k rao ging s cht V chin tranh v cc chin s V thn tng mi V nhng con rui cng trng V s trinh khit V bng hu V mt nghn l mt mc ch V tnh yu k lng ging V nhng con ng ca k sng to

329

V nhng thiu n v b gi V vt cn ca con rn c V con ci v hn nhn V ci cht t nguyn V c hnh ban pht

Phn th hai a b vi tm gng Trn nhng hn o Vnh Phc V nhng k c lng thng xt V cc linh mc V nhng con ngi c hnh V m tin dn V nhng con nhn c V nhng nh hin trit ni danh D khc V khc M khc V s chin thng t thn V nhng con ngi cao nh V x s vn minh V tri thc bng trinh V nhng nh hc gi V nhng thi s V nhng bin c v i Vin bc s tin tri V s cu chuc V s e d cn trng ca loi ngi Gi pht im lng nht 330

Phn th ba K lang thang phiu bt V o tng v n ng V nim lc phc bt c d Trc bui rng ng V c hnh lm cho ti tin nh b Trn ni liu V s tha th b qua V nhng k bi gio Tr li qu hng V ba iu xu c V tinh thn tr n nng n V nhng bng gi tr c v mi K bnh phc V ni kht vng mnh mng V khc th nh By n tch (hay l Khc ca thun mnh)

Phn th t L hin mt Ting ku thng kh m o vi cc ng vua Con a ht mu Vin php s Min dch K xu x nht loi ngi Ngi n xin t nguyn Chic bng 331

Ng thin Cuc cho mng Ba n cui cng V con ngi thng ng Su ca V khoa hc Gia nhng nng gi th sa mc Thc tnh L trng dnh cho con la Khc ht cung say Du hiu

Ph lc Nietzsche: nm tn vn v Zarathustra I II III IV V Ch thch ca ngi dch

332