Ãàð÷èã

1. Îðøèë 2
2. Àæëûí çîðèëãî 2
3. Îíîëûí õýñýã 3
a. Öóâàà äàìæóóëàë 4
• Öóâàà äàìæóóëàëûí àíãèëàë 4
• Àñèíõðîí öóâàà äàìæóóëàë 6
• Ìîäóëÿöè áîëîí ºãºãäëèéí äàìæóóëàë 8
b. Ìýäð¿¿ð¿¿ä 10
4. Ñóäàëãààíû õýñýã 13
a.Global system of Mobile Communication (GSM) 14
• GSM-èéí àðõèòåêòóð 15
• GSM-èéí äàâòàìæèéí õóâààðèëàëò 16
b.Nokia 3310 ãàð óòàñ, ò¿¿íèé ñåðèàë äàìæóóëàë 18
• FBUS, MBUS ò¿ãýýã¿¿ð 20
• FBUS, MBUS ò¿ãýýã¿¿ð¿¿äèéí ÿëãàà 21
• MBUS,FBUS-èéí ïðîòîêîë áîëîí êîìàíäóóä22
c. Short Message Service (SMS) 30
• Çóðâàñûã êîäëîõ 35
d. Microchip PIC18f452 êîíòðîëë¸ð 37
• PIC18f452-èéí öóâàà äàìæóóëàë 39
e. 74LS245 ã¿éäýë ºñã¿¿ð 44
5. Òºñëèéí õýñýã 45
a. Á¿òöèéí ñõåì, ñèñòåìèéí ¿éë÷èëãýý. 46
b. Òåõíèêèéí õýñýã 47
• Çàð÷èìûí ñõåì 48
• Òîîöîî 49
c. Ïðîãðàì õýñýã 50
• Ïðîãðàìûí åðºíõèé àëãîðèòì 51
6. Ä¿ãíýëò 53
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

7. Àøèãëàñàí ìàòåðèàëûí æàãñààëò 54

8. Õàâñðàëò 55
1. Îðøèë

Ìàíàé îðîíä ¿¿ðýí òåëåôîíû ¿íäñýí õî¸ð îïåðàòîð àæèëëàæ áàéãàà

áà ýäãýýð íü òà áèäíèé ìýäýõ “Ìîáèêîì” áîëîí “Ñêàéòåë” êîìïàíèóä þì.
Àðàâ ãàðóéõàí æèëèéí ºìíº ¿éë àæèëëàãààãàà ýõýëæ áàéñàí òóñ
êîìïàíèóä îäîî íýãýíò õºë äýýðýý áàò çîãñîæ, Ìîíãîë îðíûã á¿õýëä íü
õàìðàõ ºðãºí öàð õ¿ðýýòýé áîëæýý. Ò¿¿íèé äîòîð GSM (Global system
of Mobile Communication)-èéí SMS (Short message service)
¿éë÷èëãýý íü õèë õÿçãààðûã ÷ äàâàí äýëõèéí îëîí óëñðóó áîãèíîõîí
õóãàöààíä õ¿ð÷ ÷àäàõ áîëñîí áàéíà.
SMS-èéí õýðýãëýý ºäðººñ ºäºðò íýìýãäýæ áàéãàà ýíý ìº÷èä
ò¿¿íèéã àøèãëàí øèíý ñàíàà ãàðãàõ áîëîìæ èõ áàéíà. ¯¿íèé íýã íü ãàð
óòàñòàé äîõèîëëûí ñèñòåì þì.
Èðãýä ñ¿¿ëèéí ¿åä îðîí áàéð, àëáàí ãàçàð, àãóóëàõ çýðýã ¿íýò
ç¿éëñýý íàéäâàðòàé õàìãààëæ áàéõûã õ¿ñýõ áîëæ òýäýíä
çîðèóëàãäñàí õàìãààëàëòûí ¿éë÷èëãýý õèéäýã áàéãóóëëàãóóä ÷
îëøèðñîîð áàéíà. Ãýâ÷ çàðèì õ¿ì¿¿ñ ¿¿íä íàéäàõã¿é òóõàéí áàéðøèë
äýýð þó áîëæ áàéãààã øóóä ººðèéí óòñàí äýýð ìýäýýëë¿¿ëæ áàéõûã
õ¿ñýõ áîëñîí.
Ýíý øààðäëàãûí äàãóó àëñëàãäñàí îáúåêòèéí ìýäýýëëèéã GSM
ñèñòåìèéí ãàð óòàñ àøèãëàí õÿíàõ ñýäâýýð ñóäàëãàà õèéæ,
áîëîìæèéã áîäèòîîð õàðóóëàõûã çîðèëîî.

2. Àæëûí çîðèëãî

Õýðýâ õààëãà öîíõîíóóä äýýð òàâüñàí èëð¿¿ëýã÷¿¿äèéí àëü

íýãíýýñ äîõèî èðâýë ýçíèéõýý äóãààðëóó Nokia 3310 ãàð óòñààðàà
äàìæóóëàí àëü àëü ìýäð¿¿ðýýñ äîõèî èðñýí òàëààð çóðâàñ èëãýýíý.

2
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

3. Øààðäëàãàòàé îíîëûí
ìýäëýã

3.1. Öóâàà äàìæóóëàë

3
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

ªãºãäºë äàìæóóëàõ ¿íäñýí 2 àðãà áàéäàã áà ýäãýýð íü àíàëîã

áîëîí òîîí äàìæóóëàë þì. Îð÷èí ¿åä ºãºãäºë äàìæóóëàëä òîîí ñèãíàëûã
ºðãºí õýðýãëýæ áàéíà. Òîîí ñèãíàëûã äàìæóóëàëààð íü õî¸ð àíãèëäàã.
Ýäãýýð íü çýðýãöýýãýýð áîëîí öóâààãààð äàìæóóëàõ àðãà þì. ªãºãäºë
äàìæóóëàõ öóâàà äàìæóóëàë íü èëãýýã÷ áîëîí õ¿ëýýí àâàã÷ õî¸ðûí
õîîðîíäûí çîõèöóóëàëòûã øààðääàã. Æèøýý íü: ªãºãäºë äàìæóóëàë
ýõëýõ, òºãñºõ, õ¿ëýýí àâàã÷ äàðààãèéí ºãºãäëèéã õ¿ëýýí àâàõàä
áýëýí, íýã áàéò äóóñ÷ äàðààãèéí áàéò ýõëýõ, õ¿ëýýí àâ÷ äóóññàí
ãýõ ìýò çîõèöóóëàëòûã õèéõ õýðýãòýé áàéäàã. ªãºãäëèéí öóâàà
äàìæóóëàëûí ïðîòîêîë íü ýíãèéí ýëåêòðîí õîëáîëòîîñ ýõëýí ºãºãäºë êîäëîõ
àðãà÷ëàë õ¿ðòýëõ á¿õ ç¿éëèéã àãóóëñàí ìàø òîì öîãö àðãà÷ëàë þì.

3.1.1 Öóâàà äàìæóóëàëûí àíãèëàë

Öóâàà äàìæóóëëûã ñèíõðîí áîëîí àñèíõðîí ãýæ õî¸ð àíãèëäàã.

ªãºãäëèéí öóâàà äàìæóóëàë íü ºãºãäëèéí óðñãàë äàõü áèò¿¿äèéã
ÿëãàæ àâàõûí òóëä íàðèéí ÿã òàã õóãàöààí äýýð ¿íäýñëýãääýã.
Àñèíõðîí äàìæóóëëûí õóãàöààíû äàëàéö íü íýã áàéò áàéäàã áîë ñèíõðîí
äàìæóóëëûí õóãàöààíû äàëàéö íü íýã ýñâýë õýä õýäýí áàéòûí áëîê
áàéäàã. Ñèíõðîí áîëîí àñèíõðîí äàìæóóëëûí àëú àëü íü èëãýýã÷ áîëîí
õ¿ëýýí àâàã÷èéí õîîðîíäûí ñèíõðîí÷ëîëûã øààðääàã. Àñèíõðîí
äàìæóóëàë íü ýëåêòðîíèê, òºõíèê õàíãàìæ, òåõíîëîãèä ñòàíäàðò áîëîí
çîíõèëäîã. Ó÷èð íü ýíý íü õýðýãæ¿¿ëýõýä õÿëáàð áà ñèíõðîí
äàìæóóëàë íü ºãºãäëèéí áëîêîî á¿ðäòýë õ¿ëýýãääýã áîë àñèíõðîí íü
áàéò áýëýí áîëìîãö øóóä äàìæóóëàãääàã. Àñèíõðîí äàìæóóëëûí
ºãºãäëèéí áàéò íü ººðòºº ñèíõðîí÷ëîëûí ìýäýýëëèéã àãóóëäàã. Ýäãýýð
ìýäýýëýë íü ýõëýõ áèò, çîãñîõ áèò áîëîí òýãøèéí áèò¿¿äýýñ á¿ðääýã.
Àñèíõðîí äàìæóóëàë íü õ¿ëýýí àâàã÷ áîëîí èëãýýã÷ õî¸ð õî¸óë èæèë
òàêòûí ñèãíàëä àæèëëàäàã. Ñèíõðîí äàìæóóëëûí äàâóó òàë íü
èëãýýã÷ áîëîí õ¿ëýýí àâàã÷ íü ººð ººð, ÿìàð ÷ òàêòàä àæèëëàõ
áîëîìæòîé áàéäàã.

4
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

Çóðàã 1. Ñèíõðîí äàìæóóëëûí õóãàöààíû äèàãðàì

Çóðàã 2. Àñèíõðîí äàìæóóëëûí õóãàöààíû äèàãðàì

ªãºãäëèéí öóâàà äàìæóóëàë íü á¿òýí äóïëåêñ áîëîí õàãàñ

äóïëåêñ àðãààð äàìæèãääàã. Á¿òýí äóïëåêñ ãýäýã íü ºãºãäºë 2
øóãìààð äàìæèãääàã áà õ¿ëýýí àâ÷ áàéãàà áîëîí èëãýýæ áàéãàà
ºãºãäë¿¿ä íü òóñ òóñäàà 2 øóãìààð äàìæèãäàíà. Õàðèí õàãàñ äóïëåêñ
àðãà ãýäýã íü ºãºãäºë íýã øóãìààð äàìæèãääàã áà èëãýýæ áàéãàà
áîëîí õ¿ëýýí àâ÷ áàéãàà ºãºãäë¿¿ä íü íýã øóãìààð ÿâàãäàíà.
Àñèíõðîí öóâàà äàìæóóëàë íü õýðýãæ¿¿ëýõýä õÿëáàð, ñèõíðîí
äàìæóóëëààñ õóðäàí, RS232 ñòàíäàðòòàé çîõèöäîã ó÷èð
ýíýõ¿¿ äèïëîìûíõîî àæèëä àøèãëàâ.

3.1.2 Àñèíõðîí öóâàà äàìæóóëàë

5
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

Èëãýýã÷ íü ýëåêòðîí øóãàìààð õ¿ëýýí àâàã÷òàéãàà õîëáîãäîõ

¿åä äàìæóóëàë àðàé ýõëýýã¿é àíõäàã÷ òºëºâò áàéäàã áà ¿¿íèéã idle
ýñâýë mark ãýæ íýðëýäýã. Mark òºëºâ íü ýåðýã õ¿÷äýëèéí ò¿âøèíä
áàéäàã. Øóãàìûí òºëºâ ñºðºã õ¿÷äýëèéí ò¿âøèí ð¿¿ øèëæèõèéã space
ãýæ íýðëýäýã. Õ¿ëýýí àâàã÷ íü ýåðýã õ¿÷äëèéí ò¿âøèíã ëîãèê ‘1’,
ñºðºã õ¿÷äëèéí ò¿âøèíã ëîãèê ‘0’ ãýæ àâ÷ ¿çäýã.

Çóðàã 3. Öóâàà áàéòûí ôîðìàò

Bit time ãýäýã íü íýã áèò äàìæèõ õóãàöààã õýëíý. Öóâàà

ºãºãäºë äàìæèõ õóðäûã bps (bit ðår second) ýñâýë baud ãýæ
íýðëýäýã. Âàud ãýäýã íü òåëåõàðèëöààíû àíõäàã÷ Baudot –ûí íýðýýð
íýðëýãäæýý.
Baud ãýäýã íü íýã ñåêóíäýä äàìæóóëàãäàõ áèòèéí òîî þì.

Baud = ñóóðü äàâòàìæ / òóëãóóð äàâòàìæ * [64

(àñèíõðîí) ,4 (ñèíõðîí)]

Öóâààãààð ºãºãäºë äàìæóóëàõûí òóëä õ¿ëýýí àâàã÷ áîëîí

èëãýýã÷ õî¸ð ºãºãäºë äàìæóóëàõ õóðä ºãºãäëèéí áèòèéí òîî áîëîí
àëäààã øàëãàõ òýãøèéí áèò çýðãèéã òîãòîîæ ºãºõ øààðäëàãàòàé.
ªãºãäºë íü 5, 6, 7 áîëîí 8 áèò áàéæ áîëíî. ASCII òýìäýãò¿¿äèéã
èëãýýõýä 7 ýñâýë 8 áèò òýìäýãòèéí ôðåéì áàéäàã. Ôðåéìä òýãøèéí
áèò íü àëäààã øàëãàäàã áà õýä õýäýí òýãøèéí áèò áàéäàã.

• Odd parity/ñîíäãîéãîîð òîãòîîõ/

• Even parity /òýãøýýð òîãòîîõ/

6
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

• No parity /òýãøèéí áèòã¿é/

• Mark /òýãøèéí áèò ÿìàãò 1/
• Sðàñå / òýãøèéí áèò ÿìàãò 0/

Mark áîëîí sðàñå áèò¿¿ä íü òýãøèéí áèòèéí ººðèéíõ íü àëäààã

èëð¿¿ëýõýä àøèãëàãääàã. Ãýõäýý ýíý áèò¿¿ä íü áàðàã
àøèãëàãääàãã¿é. Òýìäýãòèéí ôðåéìèéí òºãñãºëèéã òîäîðõîéëîõûí òóëä
èëãýýã÷ íü øóãàìûã mark òºëºâò îðóóëäàã. ¯¿íèéã stîð áèò ãýäýã áà
øóãàìûã áóöààæ idle òºëºâò îðóóëäàã.

Çóðàã 4. Öóâàà áàéòûí ôîðìàò

3.1.3 Ìîäóëÿöè áîëîí ºãºãäëèéí äàìæóóëàë

Òîäîðõîé ñóâãààð äàìæóóëàë õèéõýä òîõèðîìæòîé ñèãíàëûã áèé

áîëãîõûã ìîäóëÿöè ãýíý. Òåëåôîí óòàñíû øóãàì çýðýã øóãìóóä íü
ñèíóñîéä ñèãíàë äàìæóóëäàã áà òîîí ñèãíàë äàìæóóëæ ÷àääàãã¿é. Òîîí
ñèãíàë íü òåëåôîí óòàñíû ñ¿ëæýýãýýð äàìæèãäàõäàà çàìõàð÷ õ¿ëýýí
àâàã÷èä òàéëæ óíøèõ áîëîìæã¿é áîëäîã. Òåëåôîí ñ¿ëæýý íü ÇÎÎ Íz –ñ
ÇÇÎÎÍz –èéí õÿçãààðò äóóíû äîëãèîíû ñèãíàëóóäûã äàìæóóëäàã.

7
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

Ñèãíàëûã ìîäóëÿöè õèéäýã òºõººðºìæèéã ìîäóëÿòîð,

ìîäóëÿöëàãäñàí ñèãíàëûã ñýðãýýäýã òºõººðºìæèéã äèìîäóëÿòîð ãýäýã.
Êîìïüþòåð áîëîí òåëåôîí ñèñòåìèéã õîëáîäîã òºõººðºìæèéã MODEM
( modulator / demodulator) ãýäýã. GSM íü ººðèéí ìîäóëÿöèëàëûí ñõåìä
Gaussian – Fitered Minimum Shift Keying (GMSK)-èéã àøèãëàäàã.
S (t ) = ( 2 * Eb / Tb ) * cos( 2πf c t + Θ(t ))

Äýýðõè òîìú¸îíä
Õýðýâ ëîãèê ‘1’ èëãýýãäñýí áîë Θ(t ) = Θ(t ) + (πh / Tb )
Õýðýâ ëîãèê ‘0’ èëãýýãäñýí áîë Θ(t ) = Θ(t ) − (πh / Tb )

ÀÌ (amplitude modulation) íü øóóãèàí áîëîí èíòåðôåðåíöýä

àìàðõàí ºðòäºã ó÷ðààñ ºãºãäëèéí äàìæóóëàëä òèéì ÷ ºðãºí
àøèãëàãääàãã¿é. ̺í îëîí òºðëèéí èíòåðôåðåíöèä íºëººëºãääºã.

Çóðàã 5. Àìïëèòóò ìîäóëÿöè

FM (frequency modulation) áóþó äàâòàìæèéí ìîäóëÿöè íü ìàø

ºðãºí õýðýãëýãääýã áàýíý íü ÀÌ –ûã áîäâîë øóóãèàíä òýñâýðòýé
áàéäàã.

Çóðàã 6. Äàâòàìæèéí ìîäóëÿöè

8
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

ÐÌ áóþó ôàçûí ìîäóëÿöè íü ëîãèê 1 ñèãíàëä ôàçàà 180° ýðã¿¿ëæ,

ëîãèê 0 ñèãíàëä ôàçàà 0° áóþó õýâýýðýý áàéäàã.

Çóðàã 7. Ôàçèéí ìîäóëÿöè

Çóðàã 8. Ôàçèéí ìîäóëÿöè

3.2. Ìýäð¿¿ð¿¿ä

-Ìýäð¿¿ð íü äýëõèéí òóõàé ìýäýýëëèéã öóãëóóëàã÷ þì.

-Öàõèëãààí, ãýðýë, õèìè, ìåõàíèêèéí ã.ì îëîí ìýäð¿¿ð¿¿ä
áàéäàã.Òýäãýýð íü òóõàéí îð÷íûõîî àòðèáóòóóä áîëîõ ìýäð¿¿ð¿¿ä
áîëîí áóñàä õýìæýýñ¿¿äèéã ìýäðýõýä õýðýãëýãäýæ áàéíà.
-Ýäãýýð ìýäð¿¿ð¿¿ä íü ýíåðãè íýãýýñ íºãººä øèëæèõ ¿çýãäë¿¿äýä
¿íäýñëýãääýã.

9
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

Çóðàã 9.Öàõèëãààí ñîðîíçîí äîëãèîíû ñïåêòð

Ìýäð¿¿ðèéí òºðë¿¿ä
- Ðàäèî áîëîí ìèêðî äîëãèîí
- Óÿëäàà õîëáîîòîé ãýðë¿¿ä
o Ëàçåðûí ãýðë¿¿ä
o Èæèë òºðëèéí äîëãèîíòîé öàõèëãààí ãýðë¿¿ä
- Ãýðëèéí ìýäð¿¿ð¿¿ä
o Õ¿íèé í¿ä, êàìåð, ôîòîýëåìåíò¿¿ä ã.ì
- Èíôðàðåä
- Áóñàä

ìýäð¿¿ð¿¿ä áà èëð¿¿ëýã÷èä

10
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

4
1 2 3
5

6
7 8
9
1
0
1 1
2 1 1
1 1 1 1
5 7
3 4 6

2
1 1 1
8 9 2
0
2
22 23 24 5 26 27

Çóðàã10. Ìýäð¿¿ð¿¿ä

1. Õóðäíû ìýäð¿¿ð Accelerometer

2. Õºäºë㺺íèé ìýäð¿¿ð Gyro
3. Õàçàéëòûí ìýäð¿¿ð Tilt Sensors
4. Ýðãýëò ìóðóéëòûí ìýäð¿¿ð Piezo Bend Sensor
5. Òºìðèéí ìýäð¿¿ð Metal Detector
6. Õèéí ìýäð¿¿ð Gas Sensor
7. Ôåðîñîðîíçîí ìýäð¿¿ð Pyroelectric Detector
8. Öàöðàã òóÿàíû ìýäð¿¿ð Gieger-Muller Radiation Sensor
9. Òîîí Èíôðàðåä ìýäð¿¿ð Digital Infrared Ranging
10. Ôîòî ãýðëèéí ìýäð¿¿ð CDS Cell Resistive Light Sensor
11. Õóâüñàõ õîòîéëòûí Resistive Bend Sensors
12. Õýò ÿãààí òóÿàíû ìýäð¿¿ð UV Detector
13. Ò¿ëõ¿¿ð Limit Switch
14. Ìåõàíèê õàçàéëò ìýäð¿¿ð Mechanical Tilt Sensors
15. Õ¿ðýõ òîâ÷ Touch Switch

11
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

16. Óäààí äàðàõ òîâ÷ Pressure Switch

17. Îéëòûí ìýäð¿¿ð IR Reflection Sensor
18. ªñã¿¿ðèéí ìýäð¿¿ð IR Reflection Sensor
19. Ñîðîíçîí ìýäð¿¿ð Magnetic Sensor
20. Ñîðîíçîí ò¿ëõ¿¿ð Magnetic Reed Switch
21. Õîëëèéí ñîðîíçîí òàëáàéí ¿çýãäëèéí Hall Effect Magnetic
Field Sensors
22. Õ¿ëýýí àâàã÷ûí Lite-On IR Remote Receiver
23. Ðàäèî çàéí õ¿ëýýí àâàã÷èéí Radio Shack Remote Receiver
24. Íàðíû ìýäð¿¿ð Solar Cell
25. Ëóóæèí Compass
26. Õýò àâèàíû Piezo Ultrasonic Transducers
27. Êàìåð Video sensor

12
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

4. Òºãñºëòèéí àæëûí
ñóäàëãààíû õýñýã

4.1. Global system of Mobile Communication (GSM)

Àíõíû óòàñã¿é òåëåôîí õîëáîî, àíõíû àíàëîã ãàð óòàñíû ñ¿ëæýý

ÀÌÐS (Advanced Mobile Phone System) –ã 1940 –îîä îíû ýõýýð Áåëë

13
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

Ëàáñ çîõèîí á¿òýýæýý. Ãýâ÷ 1978 îí õ¿ðòýë îëîí íèéòèéí õýðýãëýý

áîëæ ÷àäààã¿é áàéíà. 1980 –ä îíû ¿åä àíàëîã ãàð óòàñíû ñèñòåì íü
Åâðîïò, òýð äóíäàà Ñêàíäèíàâ áîëîí Èõ Áðèòàíèä ìºí Ãåðìàí, Ôðàíöàä
ºíäºð õóðäòàéãààð õºãæñºí áàéíà. Óëñ á¿ð ººð ººðèéí ãýñýí ñèñòåì
áèé áîëãîæ õîîðîíäîî çîõèöîõã¿é òºõººðºìæ, îïåðàòîðóóäûã áèé áîëãîñîí
áàéíà. Èíãýñíýýð ãàð óòàñ áîëîí òîíîã òºõººðºìæ íü çºâõºí òóõàéí
óëñûíõàà íóòàã äýâñãýð äýýð ë àæèëëàäàã ìóó òàëòàé áàéñàí áàéíà.
Òèéì ó÷ðààñ õºäºë㺺íò òåëåôîíû çàõ çýýë òýð îëîí òºðëèéí ñèñòåì,
îïåðàòîðóóäàä õóâààãäàæ ìºí õÿçãààðëàãäìàë áîëñîí áàéíà. Èéìýýñ
1982 îíä Åâðîïûí Øóóäàí, Òåëåãðàôûí Õîëáîîíîîñ Åâðîïûí íèéò íóòàã
äýâñãýð äýýð àæèëëàõ áîëîìæèéã ñóäëàõ, áèé áîëãîõ çîðèëãîîð Group
Special Mobile (GSM) íýðòýé áàãèéã ¿¿ñãýí ñàíàà÷èëñàí áàéíà. Áèé
áîëãîõûã çîðüæ áóé ñèñòåì íü:
• ÿðèàíû ìàø ºíäºð ÷àíàð
• òîíîã òºõººðºìæ, ñýëáýã õýðýãñýë, ¿éë÷èëãýýíèé ¿íý
• øèíý ¿éë÷èëãýý áîëîí òºõººðºìæ íýâòð¿¿ëýõ áîëîìæ
• ISDN ñòàíäàðòàä íèéöñýí áàéõ
çýðýã àñóóäëóóäûã øèéäâýðëýõ çîðèëãîòîé áàéëàà. 1987 îíä Åâðîïûí
13 îðîí 900ÌÍZ –èéí äàâòàìæèéí ñóâãààð õàðèëöàà õîëáîîã ÿâóóëàõ
ñòàíäàðòûã áèé áîëãîõ ãýðýýíä ãàðûí ¿ñýã çóðæýý. 1996 îíä DCS
(Digital Communication System) íü õî¸ð äàõü äàâòàìæèéí ñóâàã áîëîõ
900-1800 ÌÍz –èéã àøèãëàñàí áàéíà. Îäîî 3 –ð ¿å áóþó 1800 -1900ÌÍZ –
èéí ñóâãèéã àøèãëàæ áàéíà.

1993 îíû áàéäëààð 22 îðîíä 35 GSM ñèñòåìòýé áàéñàí áîë îäîî

äýëõèéí ìàø îëîí îðîíä ýíý ñèñòåì ò¿ãýí äýëãýð÷ GSM ñèñòåì íü çºâõºí
Åâðîïûí ñòàíäàðò áàéõàà áîëüæýý.

GSM ñèñòåìèéí äóòàãäàëòàé òàëóóä: Õýðýãëýã÷äèéí ºãºãäëèéí

íóóöëàë ìóó, õýðýãëýã÷äýä 64êáèò/ñ –èéí á¿ðýí ISDN Bandwidth
áàéäàãã¿é, Â – ñóâàã áàéäàãã¿é, öàõèëãààí ñîðîíçîí äîëãèîíûã
çºâøººðºãäºõ õýìæýýíýýñ èë¿¿ ÿëãàðóóëäàã.

14
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

4.1.1 GSM-èéí àðõèòåêòóð

GSM ñ¿ëæýýíèé á¿ðýëäýõ¿¿í õýñã¿¿ä íü:

• Mobile Station (ÌS)
• Base Station (ÂS)
• Mobile Switching Center (MBC)
• Location register (LS)
Äýä ñèñòåì¿¿ä íü:
• Radio Subsystems (RS): ðàäèî òàëûí á¿õ ç¿éë áàãòàíà.
• Network and Switching Subsystems (NSS): äóóäëàãà
äàìæóóëàëò, äóóäëàãà øèëæ¿¿ëýëò:
• Operation Subsystems (OSS): ñ¿ëæýýíèé ìåíåæìåíò

Çóðàã 11. GSM ñ¿ëæýý

4.1.2 GSM-èéí äàâòàìæèéí õóâààðèëàëò

¯¿íèéã õàðèëöàà õîëáîîíû íýýëòòýé ñèñòåìä çîðèóëæ Îëîí

óëñûí Ñòàíäàðòûí Áàéãóóëëàãààñ /ISO/ ñàíàë áîëãîñîí òîäîðõîéëîëò þì.
Ãàð óòàñíû 1-ð ò¿âøèí áîë ôèçèê ò¿âøèí áºãººä ¿¿íä äóóíû øèíæëýë,

15
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

êîä÷èëîë, ìîäóëÿö÷èëàë áîëîí äàìæóóëàë áàãòäàã. Ãàð óòñàíä

ñóóëãàãäñàí ïðîãðàì õàíãàìæóóä íü 2 –ð ò¿âøèíä îðäîã áà ºãºäºë
ñîëèëöîõ ïðîòîêîëûã çîõèöóóëäàã.

Çóðàã 12. GSM áîëîí DCS ñóâãèéí

äàìòàìæèéí õóâààðèëàëò

GSM ñòàíäàðòàä ãàð óòñûã õºäºë㺺íò ñòàíö (ÌS – Ìîbile Station) ãýæ
íýðëýäýã. Òºâ ñòàíöûã ÂS (Âàse Station) ãýäýã. GSM íü 900ÌÍz-ä 2W,
1800 ÌÍz –ä 1W ÷àäëûã ÿëãàðóóëäàã. Òºâ ñòàíö íü 300W õ¿ðäýã.
Õîòûí ýðãýí òîéðîí äàõú òºâ ñòàíöóóä áîëîí ãàð óòàñíû ÿëãàðóóëæ
áàé ýíýõ¿¿ ºíäºð ÷àäëóóä íü ýð¿¿ë ìýíäýä õîðòîé áºãººä ¿¿íèéã
áàãàñãàõûí òóëä îëîí ç¿éë õèéñíèé ¿ð ä¿íä ýíý íú áàãàññààð áàéãàà
áèëýý.
GSM : [890 + ï*0.2] ÌÍz –ýýñ 915 ÌÍz õ¿ðòýë : 125 ñóâàã
DCS 1800 : [1710 + ï*0.2] ÌÍz -ýýñ 1785 ÌÍz õ¿ðòýë : 375 ñóâàã

Çóðàã 13. Ñ¿ëæýýíèé ñóâãèéí áàãòààìæ áîëîí

îïåðàòîðóóäûí òóñãààðëàëò

Ñ¿ëæýýíèé áîëîìæèò áàãòààìæ íü äàâòàìæèéí äýä ñóâàã äàõü

áîëîìæòîé ñóâãèéí òîî þì. Äàâòàìæèéí ñóâàã á¿ð 200ÊÍz áà ¿¿íä GSM –ä

16
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

125 ñóâàã, DCS –ä 375 ñóâàã áàéäàã áàéíà. Ýíý òîî àñàð èõ ìýò
ñàíàãäàæ áàéãàà õýäèé ÷ îïåðàòîðóóä ñóâãèéí íýãýýõýí õýñãèéã
àøèãëàõ ëèöýíç õóäàëäàí àâäàã. Æèøýý íü: äýýðõ çóðàã äàõü
îïåðàòîð íü DCS äýõü 1710 -1735 MÍZ –èéí äàâòàìæèéí ñóâãèéí
àøèãëàäàã áàéíà.

4.2 NOKIA 3310 ãàð óòàñ, ò¿¿íèé ñåðèàë äàìæóóëàë.

Nokia 3310 ãàð óòàñ íü ñåðèàë äàìæóóëàë áîëîí ºãºãäºëèéí

ïðîòîêîëîîðîî øèíý÷ëýãäñýí Nokia ôèðìèéí ñòàíäàðò öóâàà õîëáîëòòîé
óòàñíóóäòàé èæèëõýí áàéäàã. Nokia 3310-ûí ñåðèàëèéí çàëãóóð íü
ìàø íàéäâàðòàé ñàëàõààðã¿é õèéãäñýí áàéäàã. Õÿìä ¿íýòýé, ýëáýã
áàéäàã òóë òóñ ñèñòåìä ýíý óòñûã àøèãëàõààð ñîíãîæ àâëàà.

Çóðàã 14. Nokia 3310 – èéí åðºíõèé áëîê ñõåì

17
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

Çóðàã 15. Nokia 3310 – èéí äàâòàìæèéí õóâààðèëàëò

Çóðàã 16. Nokia 3310 – èéí Ñàíàõ îéí

çîõèîí áàéãóóëàëò

18
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

4.2.1 FBUS, MBUS ò¿ãýýã¿¿ð

FBUS áîëîí MBUS ãýæ íýðëýãääýã äàìæóóëëûí àðãà íü ãàð

óòàñíû ºãºãäëèéí äàìæóóëàë, ¿éë÷èëãýý áîëîí òîõèðóóëãà çýðýãò
çîðèóëàãäàí àøèãëàãääàã. Ǻâõºí íýã øóãàì àøèãëàäàã MBUS àðãà íü
õàãàñ äóïëåêñ àðãà áºãººä õóó÷íû Nokia ãàð óòàñíóóäàä
àøèãëàãääàã. Á¿õ Nokia ãàð óòàñóóäàä MBUS èíòåðôåéñ
ñóóðèëàãäñàí áàéäàã. FBUS íü øèíý øèéäýë áºãººä ºíäºð õóðäòàé
á¿òýí äóïëåêñ äàìæóóëëààð õàíãàäàã. Óëàìæëàëò àðãà áîëîõ MBUS-ð
õèéãääýã áàéñàí ¿éë÷èëãýý, òîõèðóóëãûí ¿éëäë¿¿ä íü FBUS-ä ÷
áàéäàã áà èë¿¿ õóðäàí áàéäàã.

Nokia òºðëèéí èõýíõè óòàñíóóäàä ÐÑ -òýé þì óó ýñâýë

ìèêðîêîíòðîëë¸ðòîé õîëáîõîí àøèãëàãääàã FBUS áîëîí MBUS ãýñýí
ò¿ãýýã¿¿ð¿¿ä áàéäàã. Ýíý ò¿ãýýã¿¿ð¿¿ä íü óòàñíû áàðàã á¿õ
ôóíêö¿¿äèéã óäèðäàõàä àøèãëàãääàã. Ýíý ò¿ãýýã¿¿ð¿¿ä íü SMS
çóðâàñ õ¿ëýýí àâàõ áîëîí èëãýýõ áîëîëöîîã îëãîäîã.
Nokia 3310 óòàñíû FBUS ò¿ãýýã¿¿ð íü çàéíûõàà /áàòåðåé/ äîîð
áàéðëàäàã áà ýíý íü õîëáîõîä òºâºãòýé áàéäàã áºãººä õîëáîõûí òóëä
òóñãàé çîðèóëàëòûí õîëáîã÷ õýðýãëýõ øààðäëàãàòàé.

Çóðàã 17. FBUS / MBUS ò¿ãýýã¿¿ð¿¿ä áîëîí òýäãýýðèéã

19
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

õýðõýí õîëáîõûã õàðóóëàâ

Çóðàã 18. Nokia óòàñíû FBUS / MBUS ò¿ãýýã¿¿ð¿¿äèéã MAX232

àøèãëàí RS232 öóâàà ò¿ãýýã¿¿ðòýé õîëáîõ

4.2.2 FBUS áîëîí MBUS – èéí ÿëãàà

MBUS íü ºãºãäºë õ¿ëýýí àâàõ áîëîí ºãºãäºë äàìæóóëàõàä

ºãºãäëèéí çºâõºí íýã ë øóãàì àøèãëàäàã. Ýíý øóãàì íü 2 ÷èãëýëòýé.
Óäààí áºãººä õàãàñ ä¿ïëåêñ þì. Ãàçàð, ºãºãäºë ãýñýí 2 õºë
àøèãëàäàã. MBUS íü 9600 bps, ºãºãäëèéí 8 áèò, òýãøèéí áèò íü
ñîíäãîé áà çîãñîõ áèò íü ëîãèê "1" áàéíà. DTR áîëîí RTS íü ëîãèê "0"
áàéíà.
Õàðèí FBUS íü ñ¿¿ëèéí ¿åèéí ºíäºð õóðäòàé, á¿òýí ä¿ïëåêñ
ò¿ãýýã¿¿ð þì. Ýíý íü ºãºãäºë äàìæóóëàõ áîëîí ºãºãäºë õ¿ëýýí àâàõàä
õî¸ð ººð øóãàì àøèãëàäàã. Ñòàíäàðò ñåðèàëü ïîðòòîé áàðàã èæèë. Ýíý
íü 115200 bps, ºãºãäëèéí 8 áèò, òýãøèéí áèòã¿é áà çîãñîõ áèò íü
ëîãèê "1" áàéíà. FBUS -ä DTR íü ëîãèê "1" áà RTS íü ëîãèê "0" áàéíà.

20
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

Çóðàã 19. FBUS – èéí àäàïòåð

Çóðàã 20. MBUS – èéí àäàïòåð

4.2.3 MBUS áîëîí FBUS -èéí ïðîòîêîë áîëîí êîìàíäóóä

MBUS -èéí õóâèëáàð 1 -èéí ôðåéìèéí ôîðìàò:

Êîìïüþòåðààñ õ¿ñýëò / Óòàñíààñ õàðèóëò
{ Dest, Src, Framelen, MsgType, {block}, id, ChkSum}
Ýíýä:
Dest: 0x00 -óòàñ
0x18 -ÐÑ (ñýðãýýãäñýí çóðâàñ)
0õå4 -ÐÑ (ýíãèéí çóðâàñ)
Framelen: ºãºãäëèéí ôðåéìèéí óðò. Õàìãèéí èõäýý 0x78 áàéíà.
¯¿íýýñ ,
óðò ôðåéì¿¿ä íü æèæèã õýñã¿¿äýä õóâààãääàã.
MsgType: æàãñààëòíààñ õàðàõ
{block}: ¿íäñýí ôðåéì
id: õ¿ñýëòèéã òîäîðõîéëîõ òîî. 1..ï, õ¿ñýëò çºâøººðºãäºõ á¿ðä
íýãýýð íýìýãäýíý
ChkSum: ôðåéìèéí á¿õ áàéòûã XOR ¿éëäýë õèéíý.

Óòàñíààñ Àñê:

{Dest, 0x00, Framelen, MsgType, {block}, id, ChkSum}

Ýíýä:
Dest: ¿íäñýí õ¿ñýëòèéí áàãöààñ óíøèãäàíà.
Framelen: Dest= 0õå4 ¿åä 0õ7f

21
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

Dest= 0õf8 ¿åä 0õ7e áàéíà.

MsgType: æàãñààëòíààñ õàðàõ. Dest= 0õf8 ¿åä ë çºâõºí áàéíà.
{block}: ¿íäñýí ôðåéì. Dest= 0õf8 ¿åä ë çºâõºí áàéíà.
id: õ¿ñýëòèéã òîäîðõîéëîõ òîî. 1..ï, ¿íäñýí õ¿ñýëòèéí áàãöààñ
õàìààðíà.
ChkSum: ôðåéìèéí á¿õ áàéòûã XOR ¿éëäýë õèéíý.

Êîìïüþòåðààñ Àñê:

{ 0x00, Src, 0x7f, id, ChkSum}

Ýíýä:
Src: ¿íäñýí õ¿ñýëòèéí áàãöààñ óíøèãäàíà.
id: õ¿ñýëòèéã òîäîðõîéëîõ òîî. 1..ï, ¿íäñýí õ¿ñýëòèéí áàãöààñ
õàìààðíà.
ChkSum: ôðåéìèéí á¿õ áàéòûã XOR ¿éëäýë õèéíý.

Ïîðòûí òîõèðãîî:
Õóðä 115200bps, bit 8, ParityOdd, Stop bit 1, DTR and RTS Logic 0
Èõýíõ äàìæóóëàëóóä íü äàðààõ áàéäëààð õèéãääýã.

<ÐÑ õ¿ñýëò èëãýýíý><óòàñ ack èëãýýíý><óòàñ õàðèó

èëãýýíý><ÐÑ àñê èëãýýíý> ̺í çàðèì ôðåéì¿¿ä íü ýäãýýðèéã
àñóóëã¿éãýýð óòàñíààñ èëãýýãääýã.

FBUS -èéí õóâèëáàð 1 -èéí ôðåéìèéí ôîðìàò

Êîìïüþòåðààñ õ¿ñýëò / Óòàñíààñ õàðèóëò

{ FrameID, Framelen, MsgType, {block}, SeqNo, ChkSum}

Ýíýä:
FrameID: 0x01 - ÐÑ -ñ Nokia ðóó êîìàíäûí ôðåéì
0x02 - ÐÑ -ñ Nokia ðóó ºãºãäëèéí äóóäëàãûí ôðåéì

22
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

0x03 - Nokia -ñ ÐÑ ðóó ºãºãäëèéí äóóäëàãûí ôðåéì

0x04 - Nokia -ñ ÐÑ ðóó êîìàíäûí ôðåéì
Framelen: {Ûîñê} + 2
MsgType: æàãñààëòíààñ õàðàõ
SeqNo: êîìàíäûí äàðààëëûí òîî. Óòàñíààñ ÐÑ ð¿¿ ÷èãëýñýí áàéâàë
ýíý òîî íü 0x40 -ñ 0x47 õ¿ðòýë íýìýãäýýä áóöààä 0x40
áîëíî.
ÐÑ -ñ óòàñ ðóó ÷èãëýñýí áàéâàë ýíý òîî íü 0x48 -ñ 0x4f
õ¿ðòýë
íýìýãäýýä áóöààä 0x48 áîëíî. Ãýõäýý á¿õ çàãâàð àäèë
áèø.
ChkSum. CRC = 0;
for (i = 0; i < (2 + CMD_LEN); i++)
CRC ^= frame[i];

FBUS -èéí õóâèëáàð 2 -èéí ôðåéìèéí ôîðìàò:/ IRDA:

{ FrameID, DestDEV, SrcDEV, MsgType, 0x00, FrameLength, {block}, FramesToGo,

SeqNo, PaddingByte?, ChkSum1, ChkSum2 }

Ýíä:
FrameID: 0x1C - IR / FBUS
0x1E - Serial / FBUS
DestDev, SrcDev: 0x00 - ãàð óòàñ
0x0C – ãàäààä òºõººðºìæ [æèøýý íü ÐÑ]
MsgType: æàãñààëòíààñ õàðàõ
FrameLength: {block} + 2 (+1 õýðâýý ñîíäãîéð÷ ä¿¿ðãýëò õèéõ øààðäëàãàòàé áîë)
{block}: ¿íäñýí ôðåéì
FramesToGo: 0x01 ãýäýã íü ñ¿¿ëèéí ôðåéì ãýñýí ¿ã.
SeqNo: [ÎõÕ¯]
PaddingByte?: Õýðýâ ¿íäñýí ôðåéìèéí óðò íü ñîíäãîé áàéâàë ýíý
áàéò
òàâèãäàíà.
ChkSum1: ôðåéìèéí ñîíäãîé áàéðëàë äàõü áàéòóóäûã XOR õèéíý.

23
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

ChkSum2: ôðåéìèéí òýãø áàéðëàë äàõü áàéòóóäûã XOR õèéíý.

MBUS - èéí õóâèëáàð 2 -èéí ôðåéìèéí ôîðìàò

{ FrameID, Dest, Src, MsgType, FrameLength, FrameLengthHI, {block},

SeqNo, ChkSum }
Ýíýä:
FrameID: 0x1f – Serial / MBUS
Dest, Src: 0x00 – ãàð óòàñ
0x16 – ÒÅ (Ì2BUS)
0x10 – ÒÅ (Ì2BUS) [service software]
0x04 – Carkit
0x48 – DLR3 êàáåë
0õf8 – Ìýäýãäýýã¿é ÷èãëýë
0õff – Åðºíõèé ÷èãëýë
MsgType: æàãñààëòíààñ õàðàõ
FrameLen: {block}
{Ûîñê}: ¿íäñýí ôðåéì
SeqNo: äàðààëëûí òîî
ChkSum: ôðåéìèéí á¿õ áàéòóóäûã XOR ¿éëäýë õèéíý.
ChkSum2: ôðåéìèéí òýãø äóãààðòàé áàéòóóäûã XOR ¿éëäýë
õèéíý.

{ FrameID, Dest, Src, MsgType, FrameLen, {block} }

Ýíýä:
FrameID: 0x14
Dest, Src: 0x00 -ãàð óòàñ
0x0ñ -ÒÅ (ÐÑ ã.ì)
MsgType: æàãñààëòíààñ õàðàõ
FrameLen : {block}
{block} : ¿íäñýí ôðåéì

Æàãñààëòûí ôîðìàò:

24
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

hex: òîâ÷ òîäîðõîéëîëò

õ: çóðâàñûí òîäîðõîéëîëò
ÎõÕÕ: íýã áàéò
ÎõÕÕ¯¯: õî¸ð áàéò (= ÎõÕÕ, ÎõÓ¯)
õ: s: èëãýýõ ( ãàð óòàñ ðóó ã.ì)
r: õ¿ëýýæ àâàõ
{ ... }: 0x00, 0x01 ãýñýí òîëãîéíû äàðààõ ºãºãäºë
{ +... }: òîëãîéã¿é ''á¿ðýí áóñ” ºãºãäºë

Æàãñààëò

0x00 : Óòãóóäûã õÿíàõ

r: óòãóóäûã õÿíàõ {+0x01, 0x01, block ...}
Ýíýä: block :
Çàéíû (áàòåðåé) ò¿âøèí:
{0x5e, 0x05, 0x7a(?), 0xd0(?), 0x85(?), 0x02, percentHI, percentLO}
Çàéíû õ¿÷äýë:
{0x5e, 0x0c, 0x52(?), 0x4b(?), 0x6f(?), 0x02, voltageHI, voltageLO}

0x01: Äóóäëàãûí ìýäýýëýë

s: Make call { 0x0001, "number", type, block }

Ýíýä:
type:
0x01 - ºãºãäëºí äóóäëàãà
0x05 - äóóò äóóäëàãà

0x02: SMS handling

s Send SMS message { 0x0001, 0x02, 0x00 (SEND REQUEST), ... }

r Message sent { 0x0002 }

25
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

r Send failed { 0x0003, ?, ?, error (like in netmon in 65)}

s Get SMS message { 0x0007, 0x02, location, 0x01, 0x64 }
s Initiate connection { 0x000d, 0x00, 0x00, 0x02 }
r Initiate ACK { 0x000e, 0x01 }
r SMS message received { 0x0010, ...... } (whole message)
s Set CellBroadcast { 0x0020, 0x01, 0x01, 0x00, 0x00, 0x01, 0x01 }
CellBroadcast - èéã èäýâõæ¿¿ëýõèéí òóëä
{0x00, 0x00, 0x00, 0x00, 0x00, 0x00 }
CellBroadcast - èéã èäýâõã¿é áîëãîõûí òóëä
r Set CellBroadcast OK { 0x0021, 0x01 }
r Set CellBroadcast err { 0x0022, 0x01 } ???
r Read CellBroadcast { 0x0023, ?, ?, ?, channel, ?, message... } ?
s Set SMS center { 0x0030, 0x64, priority, checksum? ,0?, format,
validity, {DefaultRecipient no.}[12],
{SMScenter no.}[12], {SMSC name}, 0x00}
Ýíýä:
tel.no.[12]: {len, type, {number(BCD)}}
type:
0x81: normal
0x91: + (international)
0xd0: alphanumeric

format:
0x00: text
0x22: fax
0x24: voice
0x25: ERMES
0x26: paging
0x31: X.400
0x32: email
validity:
0x0b: 1 hour
0x47: 6 hours
0xa7: 24 hours

26
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

0xa9: 72 hours
0xad: 1 week
0xff: max.time
r Set SMS center OK { 0x0031 }
r Set SMS center error { 0x0032, reason }
s Get SMS center { 0x0033, 0x64, priority }
[Nokia 3410 info: before the actual response unknown frame is
returned: 0x01 0x0f 0x00 0xc9]
r SMS center received { 0x0034, priority, checksum?, format, 0x00?,

validity, {DefaultRecipient no.}[12],

{SMScenter no.}[12], {SMSC name}, 0x00}
tel.no[12]: {len, type, {number(BCD)}}
where priority, checksum, type, validity,
tel.no.[12]: see 0x02/0x0030

r SMS center error recv { 0x0035, reason }

0x03: Phonephone ôóíêö¿¿ä

0x04: Óòàñíû òºëºâ
0x05: Õóâèéí òîõèðóóëãà
0x06: Contact service
0x08: Íóóöëàëûí êîäíóóä
0x09: SIM login
0x0A: Ñ¿ëæýýíèé òºëºâ
0x0C: Òîâ÷ëóóðóóä
0x0D:Òºëºâ
0x11: Óòàñíû öàã áîëîí ñýð¿¿ëýã
0x13: Õóàíëèéí òýìäýãëýë

0x14: SMS ôóíêö¿¿ä

27
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

s Write SMS to SIM { 0x0004, .... }

s Mark SMS as read { 0x0007, 0x02, location, 0x00, 0x64 }
r SMS message frame rcv { 0x0008, subtype, ?, num, ?,
BCD(smscenter) ...} 20->type, 22->status

Ýíýä:
type: 0x06: delivery report
status:
0x00: delivered
0x30: pending
0x46: failed
0x09: reading failed
subtype:
0x02: invalid mem type
0x07: empty SMS location
0x0c: no access to memory (no PIN in card, etc.)

r SMS read error { 0x0009, errcode }

Ýíýä:
errcode:
0x00: unknown reason
0x02: invalid location
0x06: SIM card not ready
0x07: empty location

s Delete SMS message { 0x000a, 0x02, location }

r Delete OK { 0x000b }
s SMS status request { 0x0036, 0x64 }
r SMS status { 0x0037,?,?,?,?,?,?,msgnumber,unread }
r SMS status error { 0x0038 }

4.3 Short Message Service (SMS)

28
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

Ýíý íü ¿¿ðýí òåëåôîíû ñ¿ëæýýãýýð ãàð óòàñíóóäûí õîîðîíä áîãèíî

òåêñò áóþó çóðâàñ äàìæóóëàõ ¿éë÷èëãýý þì. SMSC íü íýã ãàð
óòàñíààñ íºãºº ãàð óòàñ ðóó äàìæèãäàæ áóé çóðâàñûã õàäãàëàõ
áîëîí öààø íü äàìæóóëäàã áàéíà. Ãàð óòàñíààñ èëãýýãäýæ áóé çóðâàñ
íü ýõëýýä Short Message Service Center (SMSÑ) -ò õàäãàëàãäààä
äàðàà íü î÷èõ ¸ñòîé ãàçàð ðóóãàà äàìæóóëàãääàã. Ýíý íü þó ãýñýí ¿ã
âý ãýâýë õ¿ëýýí àâàã÷ íü òóõàéí ¿åä èäýâõèã¿é áàéâàë èëãýýãäñýí
çóðâàñ íü õàäãàëàãäààä òîäîðõîé õóãàöààíû äîòîð õ¿ëýýí àâàã÷èéã
èäýâõèòýé áîëîõûã õ¿ëýýíý. Òîäîðõîé õóãàöààíû äîòîð õ¿ëýýí àâàã÷
èäýâõèæâýë çóðâàñ èëãýýãäýõ áà õóãàöàà õýòýðâýë òóñ çóðâàñ
óñòàíà. SMS çóðâàñ íü òîîí áîëîí òýìäýãòýí çóðâàñ áàéíà. SMS -èéí íýã
÷óõàë îíöëîã íü õýðýâ èëãýýã÷ õ¿ñâýë èëãýýñýí çóðâàñ íü î÷èõ
ãàçðàà õ¿ðñýí ýñýõèéã èëòãýñýí áîãèíî çóðâàñ õ¿ëýýí àâ÷ áîëíî. SMS
íü çîðèóëàëòûí ñóâàã áîëîõ ñèãíàëûí ñóâãèéã àøèãëàäàã ó÷èð
çóðâàñóóä íü GSM ñ¿ëæýýíä äóóò/ ºãºãäëèéí/ ôàêñûí ¿éë÷èëãýýòýé
íýãýí çýðýã èëãýýãäýæ èðæ ÷àääàã áàéíà. SMS íü ¿íäýñíèé áîëîí îëîí
óëñûí ðîóìèíã óéë÷èëãýýã äýìæäýã. Èíãýñíýýð GSM ñèñòåìòýé
äýëõèéí àëü ÷ ºíöºã áóëàíãààñ çóðâàñ èëãýýæ, õ¿ëýýí àâ÷ áîëîõ þì.
SMS ¿éë÷èëãýý íü Mobile terminated (SM ÌÒ) áîëîí Mobile
originated (SÌ ÌÎ) ãýæ õî¸ð àíãèëàãääàã. SÌ ÌÒ íü Service Center -ýýñ
íýã Mobile Station ð¿¿ ñàíàë áîëãîñîí áîãèíî çóðâàñûã äàìæóóëàõàä
çîðèóëàãäñàí GSM -èéí áîëîìæ áà òîäîðõîé ìåõàíèçìààð àìæèëòòàé
report ýñâýë àëäààòàé report -èéí òóõàé ìýäýýëëýýð õàíãàäàã. Õàðèí
SÌ ÌÎ íü Mobile Station (ÌS) -ýýñ Service Center (ÑS) -ýýð äàìæóóëàí íýã
SME (Short Message Entity) ð¿¿ áîãèíî çóðâàñ äàìæóóëàõàä
çîðèóëàãäñàí GSM -èéí áîëîìæ áà àìæèëòòàé report ýñâýë àëäààòàé
report -èéí òóõàé ìýäýýëëýýð õàíãàäàã. Çóðâàñ íü SMÅ -èéí õàÿãèéã
àãóóëàõ ¸ñòîé. Õ¿ëýýí àâ÷ áàéãàà çóðâàñûã TPDU 'SMS-DELIVER'
áîëîí èëãýýæ áàéãàà çóðâàñûã TPDU 'SMS-SUBMIT'ãýíý.

29
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

Çóðàã 21. Short Message Mobile Terminated

Çóðàã 22. Short Message Mobile Originated

SÌ ÌÒ áîëîí SÌ ÌÎ àðãààð äàìæèãäñàí çóðâàñóóä íü 140 õ¿ðòýëõ

îêòåòèéã àãóóëæ áîëäîã. SMS íü 7 ¿íäñýí ýëåìåíòýýñ á¿ðäýíý.
• Validity Period
• Service Center Time Stamp
• Protocol Identifier
• More Message to Send
• Priority
• Message Waiting
• Alert SC

Validity Period: Ýíý íü áîãèíî çóðâàñûí õ¿÷èíòýé áàéõ õóãàöààíû

äàâòàìæèéã èëýðõèéëñýí ìýäýýëëèéí ýëåìåíò áà õ¿ëýýí àâàã÷ ðóó
çóðâàñ î÷èõ õ¿ðòýë SÑ -èéí ñàíàõ îéä õàäãàëàõ áàòàëãàà áîëäîã þì.
Service Center Time Stam: SÑ íü SÑ -èéí SÌ-ÒL (Short Message
Transfer Layer) äàõü áîãèíî çóðâàñûí õ¿ð÷ î÷èõ õóãàöààíû òóõàé
õ¿ëýýí àâàã÷ ÌS-ä ìýäýýëäýã ìýäýýëëèéí ýëåìåíò.

Protocol Identifier: SÌ-ÒL íü àøèãëàãäàæ áóé äýýä ò¿âøèíèé

ïðîòîêîëûã èëýðõèéëäýã ýñâýë òåëå òºõººðºìæèéí òîäîðõîé òºðºëòýé
õàìòðàí àæèëëàõûã èëýðõèéëäýã ìýäýýëëèéí ýëåìåíò.

More – Message – to - Send: SÑ íü ÌS ð¿¿ èëãýýãäýõýýð íýã

ýñâýë õýä õýäýí çóðâàñ SÑ -ä õ¿ëýýãäýæ áàéãààã ÌS ð¿¿ ìýäýýëäýã
ìýäýýëëèéí ýëåìåíò.

30
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

Priority: Çóðâàñ íü äàâóó ýðõòýé çóðâàñ óó ¿ã¿é þó ãýäãèéã

SC ýñâýë SMÅ íü PLMN (Public Land Mobile Network)
ð¿¿ èëýðõèéëäýã ìýäýýëëèéí ýëåìåíò.

Message – Waiting, Alert – SC: ¯éë÷èëãýýíèé ýëåìåíò

Çóðàã 23. Short Message Mobile Originated

* - SC –c MS –ð¿¿ áîãèíî çóðâàñ äàìæèãäàæ áóé ¿åä SMS –

GSMC
** - MS –c SC –ð¿¿ áîãèíî çóðâàñ äàìæèãäàæ áóé ¿åä SMS – IWMSC

Ìåññåæ èëãýýõ êîìàíäûí ïðîòîêîë

Õ¿ñíýãò 1. Ìåññåæ èëãýýõ êîìàíäûí ïðîòîêîë
0 4 9 14 19

1E 00 0C 02 00 2F 00 01 00 01 02 00 07 91 79 96 09 00 30F0
00 00 00 00 11 00 00 00 03 08 81 99 41 66 98 00 00 00 0000
00 FF 00 00 00 00 00 00 C8 B4 0B 01 41 00 9F 67

Byte 0: Ñåðèàëü ïîðò ñîíãîíî 1E – FBUS

Byte 1: Destination addr /Î÷èõ õàÿã/ 00 – óòàñ
Byte 2: Source addr /Èðñýí õàÿã/ 0Ñ – êîíòðîëë¸ð
Byte 3: Õèéõ ¿éëäëèéí òºðºë 02 – Ìåññåæ ôóíêöòýé àæèëëàíà
Byte 4 & Byte 5: Íèéò Data íèé óðò 002F H = 47 D
Byte 6 - Byte 8: SMS ôðåéìèéí òîëãîé òîãòîë 000100
Byte 9 - Byte 11: Ìåññåæ èëãýýõ êîììàíä
Byte 12: SMS Centre number –èéí óðò 07 /Byte 13 -19/

31
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

Byte 13: SMSC number –èéí òºðºë

0x81-ìýäýãäýõã¿é
0x91-îëîí óëñûí áóþó ðîóìèíã
0xa1-îðîí íóòãèéí
Byte 14 – 19: 97699000030 - SMS Centre number
F – ýýð òàñëàæ ºãºõ áà ýíý äóãààð íü
byte 14 - 23 õ¿ðòýë ¿ðãýëæèëæ áîëíî
Byte 24: Ìåññåæèéí òºðºë
XXXX XXX1 = SMS Èëãýýõ
XXXX XXX0 = SMS Õ¿ëýýí àâàõ
Byte 25: Message Reference if SMS Deliver & Validity
Indicator used (Not used in this case). Refer
GSM 03.40 - 9.2.3.6 TP-Message-Reference (TP-MR)
Byte 26: Protocol ID. Refer to GSM 3.40 - 9.2.3.9
TP-Protocol-Identifier (TP-PID)
Byte 27: Data Coding Scheme. Refer to GSM 03.38 & GSM
3.40 - 9.2.3.10 TP-Data-Coding-Scheme (TP-DCS)
Byte 28: Äàìæèãäàæ áóé ìåññåæèéí ¿ñýãíèé óðò 03 = Hi.
Byte 29: Î÷èõ äóãààðûí óðò 08
Byte 30: Äóãààðûí òºðºë 81 – îðîí íóòàãò
Byte 31 – 40: Óòàñíû äóãààð 97699146689
Byte 41: Ìåññåæ õ¿ëýýí àâàõ õóãàöàà. FF - õÿçãààðã¿é
õ¿ëýýëò
Byte 42 - 47: Îí ñàð ºäºð öàã ìèíóò ñåêóíä
Byte 48 – 50: Ìåññåæèéí áèå Byte 28 ààð òîäîðõîéëîãäîíî.
Byte 48 – 92 õ¿ðòýë áàéæ áîëíî.
Byte 51: Ôðåéìèéí òºãñãºë 01
Byte 52: Äàðààëëûí äóãààð 40 – 47 õ¿ðýýä äàâòàíà
Byte 53: Byte 52 íü ñîíäãîé áàéðëàë äàõü áàéò ó÷èð
00 – îîð çààâàë íºõºæ ºãíº
Byte 54 - 55: 16 áèòèéí XOR ¿éëäýë.

4.3.1 Çóðâàñ êîäëîõ

32
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

ÒÐ - ºãºãäºë êîäëîõ ñõåìèéí òàëáàð íü ÒÐ-UD òàëáàðûí ºãºãäºë

êîäëîõ ñõåìèéã èëýðõèéëäýã áà ìºí çóðâàñûí òºðëèéã çààäàã. Îêòåò íü
4.. 7 áèò¿¿äýä èëýðõèéëýãäñýí êîäëîõ ãðóïïèéí äàãóó àøèãëàãäàíà.

Õ¿ñíýãò 2. ªãºãäºë êîäëîõ ñõåì

Êîäëîõ
ãðóïïèéí 3 .. 0 áèò¿¿äèéí àøèãëàëò
áèò¿¿ä
ªãºãäºë êîäëîõ åðºíõèé øèíæ:
Áèò 5: õýðýâ 0 áîë øàõàãäààã¿é òåêñò, õýðýâ 1 áîë GSM –
èéí ºãºãäºë øàõàõ ñòàíäàðò àëãîðèòìààð øàõàãäñàí òåêñò
Áèò 4: õýðýâ 0 áîë 1 .. 0 áèò¿¿ä íü àøèãëàãäàõã¿é áºãººä
çóðâàñûí àíãèëàëûí óòãà áàéõã¿é, õýðýâ 1 áîë 1 .. 0 áèò¿¿ä
íü çóðâàñûí àíãèëàëûí óòãà áàéíà
Áèò 1, Áèò 0: Çóðâàñûí àíãèëàë
0 0 Àíãèëàë 0
00xx 0 1 Àíãèëàë 1 : ÌÅ
1 0 Àíãèëàë 2 : SIM
1 1 Àíãèëàë 3 : TE
Áèò 3, Áèò 2: Öàãààí òîëãîé
0 0 Òîäîðõîé áóñ öàãààí òîëãîé
0 1 8 áèò ºãºãäºë
1 0 UCS2 (16 áèò)
1 1 Àøéèãëàãäàõã¿é

0100...1011 Àøèãëàãäàõã¿é êîäëîõ ãðóïï¿¿ä

Çóðâàñ óñòãàõ:
3 .. 0 áèò¿¿ä íü 1101 ãðóïïèéíõòýé èæèë.
1100 7 .. 4 áèò¿¿äèéã 1100 áîëãîñíîîð ãàð óòàñ çóðâàñûí
àãóóëãûã íü óñòãàõ áà õýðýãëýã÷äýý çºâõºí øèíæ
òýìäãèéã íü ë õàðóóëíà
1101 Çóðâàñ õàäãàëàõ:
Õýðýãëýã÷èéí ºãºãäºëä àãóóëàãäàõ òåêñò íü GSM-èéí 7
áèòýýð êîäëîãäñîí áàéíà.
Áèò 3: õýðýâ 0 áîë èëýðõèéëýã÷èéã èäýâõã¿é áîëãîõ,
õýðýâ 1 áîë õýðýãëýã÷èéã èëýâõòýé áîëãîõ

33
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

Áèò 2: àøèãëàãëàõã¿é áà ¿ðãýëæ 0 áàéíà.

Áèò 1, Áèò 2: Èëýðõèéëýã÷èéí òºðºë
0 0 Äóóò øóóäàí çóðâàñ
0 1 Ôàêñ çóðâàñ
1 0 Ý – øóóäàí çóðâàñ
1 1 Áóñàä çóðâàñ
Çóðâàñ õàäãàëàõ:
1110 Õýðýãëýã÷èéí ºãºãäºëä àãóóëàãäàõ òåêñò íü øàõàãäààã¿é
UCS2-îîð êîäëîãäñîí áàéíà.
ªãºãäºë êîäëîõ / çóðâàñûí àíãèëàë:
Áèò 3: Àøèãëàãäàõã¿é áà ¿ðãýëæ 0-îîð òîãòîîãäîíî.
Áèò 2: Çóðâàñ êîäëîõ
0 – GSM 7 áèò
1 – 8 áèò ºãºãäºë
1111
Áèò 1, Áèò 0: Çóðâàñûí àíãèëàë
0 0 Àíãèëàë 0
0 1 Àíãèëàë 1 : ÌÅ
1 0 Àíãèëàë 2 : SIM
1 1 Àíãèëàë 3 : TE

GSM 7-áèò íü ÒÐ-UD) äîîð ºãºãäñºí õ¿ñíýãòýýð êîäëîãäñîíûã

èëýðõèéëíý. ÈÍzýñíýýð òýìäýãò á¿ðä íýã áèòýýð áàãàñàæ 160 òýìäýãò
íü 140 îêòåò áîëíî.
(140*8)/7=160
Õ¿ñíýãò 3

34
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

Çóðàã 24. SMS – èéí á¿òýö

4.4 Microchip PIC18f452 êîíòðîëë¸ð

Õÿíàëòûí ñèñòåìä àøèãëàõ êîíòðîëë¸ðîîð Microchip PIC18F452

ñîíãîñîíû ó÷èð íü öóâàà äàìæóóëàëòàíä õóðäûã 115200 áèò/ñ –ð
òîãòîîõ áîëîìæòîé, Ñ õýë äýýð ïðîãðàì÷èëàæ áîëäîã.

35
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

Çóðàã 25. PIC18F452 Ñõåìèéí çóðàã

Îíöëîãóóä:
• Ïðîãðàìì ñàíàõ îé 32êáàéò
• ªãºãäëèéí ñàíàõ îé 1.5êáàéò
• Óäèðäëàãûí 16 áèò, ºãºãäëèéã 8 áèòèéí ºðãºíòýé.
• 10áèòèéí ÀÒÕ
• Íàì òýæýýë, ºíäºð õóðäíû flash/eeprom òåõíîëîãè
• Õ¿÷äýëèéí ºðãºí çóðâàñò àæèëëàäàã.
• Power-on Reset (POR), Power-up Timer (PWRT)áîëîí
Oscillator Start-up Timer (OST)
• ªíäºð ã¿éäëèéí sink/source 25 mA/25 mA
• Ãóðâàí ãàäààä òàñàëäëûí õºëòýé
• Timer1 ìîäóëü: 16-áèò timer/counter
• Timer2 ìîäóëü: 8-áèò timer/counter
• period register (time-base for PWM)
• Timer3 ìîäóëü: 16-áèò timer/counter
• Secondary oscillator clock option - Timer1/Timer3
• Õî¸ð Capture/Compare/PWM (CCP) ìîäóëüòàé.
• CCP pins that can be configured as:

36
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

 Capture îðîëò: capture is 16-bit,

max. resolution 6.25 ns (TCY/16)
 Compare íü 16-áèò, max. resolution 100 ns (TCY)
 PWM ãàðàëò: PWM resolution is 1- to 10-bit,
max. PWM freq. @: 8-bit resolution = 156 kHz

• Master Synchronous Serial Port (MSSP) ìîäóëü,

- 3-wire SPI™ (supports all 4 SPI modes)
- I2C™ Master áîëîí Slave ãîðèì
• Addressable USART ìîäóëü:
 Supports RS-485 áîëîí RS-232

• Parallel Slave Port (PSP) ìîäóëü

• Ñóðèàëèéí õóðäûã 115200-ð òîãòîîõ áîëîìæòîé

Microchip PIC18F452 – èéí àðõèòåêòóð áîëîí õºëèéí òàéëáàðûã

õàâñðàëò 1 - ýýñ ¿çíý ¿¿.

4.4.1 PIC18F452-èéã öóâàà äàìæóóëàë

TXSTA: äàìæóóëàëòûí òºëºâ áîëîí óäèðäëàãûí ðåãèñòð

(Õàÿã íü 98Í)

CSRC Tx9 TxEN SYNC - BRGH TRMT Tx9D

Áèò7 áèò0

Áèò7: CSRC – Clock Source

Àñèíõðîí ãîðèìä – 1 áîë ìàñòåð ãîðèì
0 áîë äàãàëäàõ ãîðèì

Áèò6: Òõ9 - 9 áèò äàìæóóëàëòûã çºâøººðºõ

37
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

1 áîë 9 áèò äàìæóóëàëòûã ñîíãîõ

0 áîë 8 áèò äàìæóóëàëòûã ñîíãîõ

Áèò5: TxEN – äàìæóóëàëòûã çºâøººðºõ

1 áîë äàìæóóëàëòûã çºâøººðñºí
0 áîë äàìæóóëàëòûã õîðèãëîñîí

Áèò4: SYNC – USART ãîðèì ñîíãîõ áèò

1 áîë Ñèíõðîí ãîðèì
0 áîë Àñèíõðîí ãîðèì

Áèò3: Àøèãëàãäàõã¿é

Áèò2: BRGH – ªíäºð õóðäààð àæèëëàõ

Àñèíõðîí ãîðèìä 1 áîë ºíäºð õóðä
0 áîë áàãà õóðä
Áèò1: TRMT – äàìæóóëàã÷èéí øèëæ¿¿ëýã÷ ðåãèñòðèéí òºëºâ
1 áîë Ðåãèñòð õîîñîí
0 áîë Ðåãèñòð ä¿¿ðýí

Áèò0: Tx9D – ªãºãäºëèéí 9 äýõ áèò

RCSTA: Õ¿ëýýí àâàã÷ûí òºëºâ áîëîí óäèðäëàãûí ðåãèñòð

(Õàÿã íü 18Í)

SPEN Rx9 SREN CREN ADDEN FERR OERR Rx9D

Áèò7 áèò0

Áèò7: SPEN – öóâàà ïîðò çºâøººðºõ

1 áîë öóâàà ïîðò çºâøººðºãäñºí
0 áîë öóâàà ïîðò çºâøººðºã人ã¿é

Áèò6: Rõ9 - 9 áèò õ¿ëýýæ àâàõûã çºâøººðºõ

38
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

1 áîë 9 áèò õ¿ëýýæ àâàõûã ñîíãîõ

0 áîë 8 áèò õ¿ëýýæ àâàõûã ñîíãîõ

Áèò5: SREN – íýã õ¿ëýýí àâàëòûã çºâøººðºõ

Àñèíõðîí ìàñòåð ãîðèìä
1 áîë íýã õ¿ëýýí àâàëòûã çºâøººðñºí
0 áîë íýã õ¿ëýýí àâàëòûã õîðèãëîñîí

Áèò4: CREN - ¿ðãýëæèëñýí õ¿ëýýí àâàëòûã çºâøººðºõ

1 áîë ¿ðãýëæèëñýí õ¿ëýýí àâàëòûã çºâøººðíº
0 áîë ¿ðãýëæèëñýí õ¿ëýýí àâàëòûã çºâøººðºõã¿é

Áèò3: ÀDDEN – Õàÿãèéí èëð¿¿ëýëòèéã çºâøººðºõ

1 áîë Õàÿãèéí èëð¿¿ëýëòèéã çºâøººðíº
0 áîë Õàÿãèéí èëð¿¿ëýëòèéã çºâøººðºõã¿é

Áèò2: FERR – ºãºãäºëèéí àëäàà

1 áîë ºãºãäºë àëäààòàé
0 áîë ºãºãäºë àëäààã¿é

Áèò1: OERR – Ä¿¿ðãýëòèéí àëäàà

1 áîë Ä¿¿ðãýëòèéí àëäààòàé
0 áîë Ä¿¿ðãýëòèéí àëäààã¿é

Áèò0: Rx9D – ªãºãäºëèéí 9 äýõ áèò

Ñ õýë äýýð áè÷èæ áàéõ ¿åä äýýðõ õî¸ð ðåãèñòðò õàíäàõ

øààðäëàãàã¿é þì. Á¿õ ç¿éëèéã ïðîãðàìûí êîìïàÿëàð íü ã¿éöýòãýæ
àñìáëåéðë¿¿ õºðâ¿¿ëýýä òýíäýýñýý *.hex ôàéëûã ¿¿ñãýäýã.
Õ¿ñíýãò 4. ªãºãäºë äàìæóóëàõ õóðäíû òîîöîî
SYNC BRGH = 0 (Áàãà õóðä) BRGH = 1 (ªíäºð õóðä)

39
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

0 Àñèíõðîí – õóðä =
Fosc/(64(x+1)) Õóðä = Fosc/(16(x+1))
1 Cèíõðîí – õóðä =
Fosc/(4(x+1))

Ýíä õ íü SPBRG-í óòãà (0 .. 255)

PIC àøèãëàæ áàéõ ¿åä öóâàà ïîðòûí õóðäûã 115200-ð òîãòîîõûí òóëä
õàìãèéí áàãàäàà 1.8432ÌHz êâàðö òàâèõ õýðýãòýé õàðèí Àtmel89C52
àøèãëàæ áàéõ ¿åä õàìãèéí áàãàäàà 22.1184MHz-èéí êâàðö òàâèõ
õýðýãòýé áîëæ áàéíà. Ãýòýë Atmel äýýð õàìãèéí äýýä òàëäàà 24
MHz-èéí êâàðö õýðýãëýæ áîëäîã. Ýíý íü PIC-èéã ñîíãîõ áàñ íýãýí
øàëòãààí áîëñîí.

Çóðàã 26. öóâàà äàìæóóëàëòûí áëîê äèàãðàìì

40
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

Çóðàã 27. öóâàà äàìæóóëàëòûí õóãàöààíû äèàãðàìì

Çóðàã28. Õ¿ëýýí àâàëòûí áëîê äèàãðàìì

Çóðàã 29. Õ¿ëýýí àâàëòûí õóãàöààíû äèàãðàìì

4.5 74LS245 ã¿éäýë ºñã¿¿ð

41
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

NOKIA 3310 ãàð óòàñíààñ ãàð÷ áàéãàà äàìæóóëàõ øóãàì íü

ºíäºð òºâøèí人 +2.8 áàéäàã. Òèéìýýñ ýíý øóãàì äýýð 74LS245
òàâüæ ã¿éäëèéã ºñãºí òºâ óäèðäëàãûí áëîêðóó îðóóëñàí. 74LS245-ûí
òºâøèíèé øèæèëòèéí õöãàöàà 20íñ áàéäàã áà íýã ñåêóíäýä 50 ñàÿ
øèëæèëò õèéäýã ãýñýí ¿ã. Ýíý íü öóâàà äàìæóóëàëòûí õóðä 115200
áèò/ñ –ààñ õàâüã¿é èë¿¿ áàéãàà òóë ñèñòåìèéí öóâàà äàìæóóëàëòàä
ñààä ó÷ðóóëàõã¿é àæèëëàæ ÷àäíà. 74LS245-ûí ºãºãäëèéí
õ¿ñíýãòèéã õàâñðàëò3-ààñ õàðíà óó.

42
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

5. Òºãñºëòèéí àæëûí
òºñëèéí õýñýã

5.1. Á¿òöèéí ñõåì, ñèñòåìèéí ¿éë÷èëãýý.

Èëð¿¿ëýã÷ MAX232-îîð
Êîíòðîëë¸ð
êîìïüþòåðëóó
PIC18F452
äàìæóóëàõ
RX TX

TX RX
Nokia 3310
FBUS

Çóðàã 30. Ñèñòåìèéí á¿òöèéí ñõåì

Á¿òöèéí ñõåìèéí òàéëáàð: Ñèñòåìèéã íàéìàí èëð¿¿ëýã÷òýé õèéñýí áà

ºðãºæ¿¿ëæ 24 ìýäð¿¿ð, èëð¿¿ëýã÷ òàâüæ áîëíî. Èëð¿¿ëýã÷ýýñ

43
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

äîõèîíóóä ïàðàëëåëààð èðíý. Òýäãýýðèéí äóíä àëü íýãýýñ ºíäºð òºâøèí

îðæ èðýõýä á¿õ ìýäð¿¿ðèéí óòãûã àâ÷ òîîðóó õºðâ¿¿ëýýä êîäëîæ
ïðîòîêîëä óãñðàí çóðâàñûã èëãýýíý. Èëð¿¿ëýã÷ á¿ðèéí ìýäýýëëèéã
ºã¿¿ëáýðýýð èëýðõèéëýýã¿éí ó÷èð áîë îëîí æèæèã ìýäýýëýë ÿâóóëæ
íýãæ ¿ðýõ, õóãàöàà àëäàõààñ çàéëñõèéæ áàéãàà þì. Èëð¿¿ëýã÷èéí
óòãà ººð÷èëºãäºõ á¿ðò äàõèí çóðâàñ ÿâóóëàõ áºãººä á¿ãä íàì òºâøèíä
îðñîí ¿åä çóðâàñ èëãýýõýý çîãñîîíî. Çóðâàñ èëãýýõ äóãààð áóþó ýçíèé
óòàñíû äóãààðûã êîíòðîëë¸ðò øàðæ ºãíº. Ñèñòåì á¿õýëäýý +5Â
òýæýýë õýðýãëýíý. Êîíòðîëë¸ð òóõàéí àãøèíä ÿìàð ôóíêö ã¿éöýòãýæ
áàéãààã õàâòàí äýýðõ 3 ãýðëýí äèîäîîð èëýðõèéëæ áàéíà. Ñèñòåìä
íýìýëòýýð òàâüñàí ÌÀÕ232 íü ñõåìèéã êîìïüþòåðòýé ñåðèàëààð õîëáîæ
àæèëëàãààã òåñòëýõýä çîðèóëàãäàíà. Õàðèí êîíòðîëë¸ðûã Nokia
3310-ûí FBUS-ûã àøèãëàí õîëáîíî.

5.2 Òåõíèêèéí õýñýã

Ýíýõ¿¿ àæëûí õ¿ðýýíä äîõèîëëûí ñèñòåìèéí çàãâàðûã ãàðãàæ

áîäèò ¿ð ä¿í õàðóóëàõûã çîðèñîí. Ýíä àíõààðàõ õýäýí ç¿éëñèéã äóðäàõ
õýðýãòýé:

• Ñõåìèéã óãñðàõäàà àëäàà ãàðãàõã¿é áàéõ

• Îðîëò ãàðàëòûí ïîðòóóä, ñõåìèéí òýæýýëèéã íàéäâàðòàé
áàò áºõ õîëáîõ.
• Ñèñòåìèéã àñààñíû äàðàà õààëãàíû ãàäíààñ
èäýâõæ¿¿ëäýã íóóö òîâ÷ëóóð õèéõ.

44
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

Çóðàã 31. Óòàñíû öóâàà äàìæóóëàëòûã õîëáîõ êàáåëü

5.2.1 Çàð÷èìûí ñõåì

Çóðàã 32. Ñèñòåìèéí çàð÷èìûí ñõåì

Çàð÷èìûí ñõåìèéí òàéëáàð:

• Nokia3310 ãàð óòàñíû ñåðèàë ïîðòíû äàìæóóëàõ øóãàì íü
ºíäºð òºâøèí人 +2.8 ãàðãàäàã. ¯¿íèéã PIC18F452 äýýð
ºíäºð òºâøèí èðëýý ãýæ òàíèõã¿é áàéñàíààñ ñåðèàë ïîðò
äýýð 74LS245 ºñã¿¿ð òàâüæ ã¿éäëèéã èõýñãýñýí.
• Led 1-3 –ð ñèñòåìèéí òºëºâèéã èëòãýæ áàéíà.
• ÌÀÕ232 íü ñõåìèéã êîìïüþòåðòýé õîëáîæ àæèëëàãààã
øàëãàõ, ºãºãäºë îðóóëàõ ¿¿ðýãòýé.
• PIC18F452 íü òºâ óäèðäëàãûí áëîêûí ¿¿ðýã ã¿éöýòãýæ
áàéíà.
• 8ø ò¿ëõ¿¿ðíèé îðîíä èëð¿¿ëýã÷¿¿äèéã õîëáîíî.
• Nokia 3310 ãýñýí øóãàì äýýð óòàñíûõàà FBUS
ò¿ãýýã¿¿ðèéã õîëáîíî.

Cõåìä îðîëöîõ ýëåìåíòèéí æàãñààëò òýäãýýðèéí ¿íèéã õàâñðàëòààñ

õàðíà óó.

5.2.2 Òîîöîî

Öàõèëãààí çàðöóóëàëò: Ñèñòåì á¿õýëäýý 2.4Âò ÷àäàëòàé.

Õýðýâ áàéíãà àñààëòòàé áàéíà ãýâýë:

45
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

ªäºðò 2.4Âò*24öàã = 57.6 Âò.ö

Ñàðä 57.6 Âò.ö * 30 ºäºð = 1.728 ÊÂò.öàã
Öàõèëãààí çàðöóóëíà.

5–èéí 10%-èéí àëäàãäàëòàé òðàíñôîðìàòîð àøèãëàäàã ãýâýë:

Ñàðä 1.728 + 1.728*(10/100) = 1.9ÊÂò.öàã

Öàõèëãààí çàðöóóëíà.

Èëð¿¿ëýã÷èéí ýñýðã¿¿öýë: èëð¿¿ëýã÷èéã îðëóóëàí òàâüñàí

ò¿ëõ¿¿ð¿¿ä íü áîäèò áàéäàë äýýð òºâ óäèðäëàãûí áëîêîîñ äîð õàÿæ 5-
6ì çàéä õààëãà, öîíõîíóóä äýýð áàéðëàõ þì. Èéì òîõèîëäîëä óòàñíû
ýñýðã¿¿öýë íýìýãäýæ äîõèîã ñóëðóóëàõ çýðýã ñèñòåìèéí
àæèëëàãààíä ººð÷èëºëò îðóóëäàã. Èëð¿¿ëýã÷ äýýð òàâèõ
ýñýðã¿¿öýë, èëð¿¿ëýã÷èéí óòàñíû ýñýðã¿¿öëýýñ õàìààð÷
êîíòðîëë¸ðûí îðîëòîí äýýð ÿíç á¿ðèéí òºâøèí î÷èíî.

Çóðàã 33. èëð¿¿ëýã÷èéí õîëáîëòûí ñõåì

Ýíý òºâøèíèéã áîäîæ ãàðãàâàë:

Uout = 5* Rdet/(R1 + Rdet);

Rdet – èëð¿¿ëýã÷èéí ýñýðã¿¿öýë.

Õýðýâ èëð¿¿ëýã÷ýýñ èðýõ äîõèîã íàì òºâøèí人 2Â-îîñ èõã¿é áàéëãàÿ

ãýâýë:

Uout = 5* Rdet/(R1 + Rdet);

2B > Uout;

46
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

2B > 5* Rdet/(R1 + Rdet);

¿¿íýýñ:
R1/Rdet > 1.5;
Ãýñýí õàìààðàëòàé áàéõ ¸ñòîé. Õàðèí ºíäºð òºâøèí人 ºíäºð
ýñýðã¿¿öëèéí ãîðèìä îðîõ òóë óòàñíû ýñýðã¿¿öëýýñ ¿ë õàìààðíà.

5.3 Ïðîãðàìûí õýñýã

Ñèñòåìèéí ïðîãðàìûã Ñ õýë äýýð áè÷ñýí. Ñ äýýð áè÷èõýä àëäàà

ãàðàõ ìàãàäëàë áàãàòàé áàéäàã áà òîì õýìæýýíèé ïðîãðàì áè÷èõýä
çîõèîí áàéãóóëàëò ñàéòàé îéëãîõîä äºõºìòýé áîëäîã.

5.3.1 Ïðîãðàìûí åðºíõèé àëãîðèòì

47
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

Çóðàã 34. òºâ óäèðëàãûí áëîêûí ïðîãðàìûí àëãîðèòì

Ïðîãðàìûí àëãîðèòìûí òàéëáàð:

• Ýõ ôóíêö äîòîðîî ïîðòûíõîî óòãûã øàëãàæ áàéíà.
• Äîõèî èðñýí áîë b ïîðòûíõîî óòãûã àâ÷ áèò áèòýýð íü çàäàëààä
ASCII-ä øèëæ¿¿ëíý.
• ÀSCII-ä øèëæ¿¿ëñýí ìýäýýëëýý çóðâàñ êîäëîõ àëãîðèòìýýð
õºðâ¿¿ëíý. Ïðîãðàì äîòîðîî ÿâóóëàõ çóðâàñûí ïðîòîêîëûí åðºíõèé
áèåèéã øàðæ ºãñºí.
• Ìýäýýëëèéã ïðîòîêîë äîòîð óãñàð÷, äàðààëëûí äóãààðûã òàâèàä
øàëãàõ êîäûã áîäîæ ãàðãàíà.
• Óãñàðñàí ïðîòîêîëîî öóâàà ïîðòîîð ãóðâàí óäàà ÿâóóëíà.
• Äàõèí èëð¿¿ëýã÷èéí óòãà ººð÷èëºãäºõèéã õ¿ëýýíý.

Ïðîãðàìûí á¿ðýí êîäûã õàâñðàëò2 îîñ õàðíà óó.

48
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

6. Ä¿ãíýëò

Ýíý òºãñºëòèéí àæèëààð õàðóóë õàìãààëàëòã¿é, õ¿í î÷äîãã¿é

áàéðëàëûí ìýäýýëëèéã öàã àëäàõã¿éãýýð, õÿìä ºðòºã çàðäàëààð
õÿíàæ áàéõûã çîðèëîî.
Óã ñèñòåìèéã çààâàë õóëãàé÷ààñ õàìãààëàõ áèø, á¿ðýí
àâòîìàò ñèñòåìèéí òºëºâèéã õÿíàõ, öàã àãààðûí ìýäýý äàìæóóëàõ
çýðýã ººð ÿìàð ÷ çîðèëãîîð àøèãëàæ áîëîõ þì.
Ìîáèêîì êîìïàíèé à÷ààëàë ¿å ¿å õýòýð÷ çóðâàñ èëãýýõýä óäàõ
òîõèîëäîë ãàðäàã. Õýðýâ öààøèä èéì áàéäàë èõýñâýë òóñ êîìïàíèòàé
ãýðýý õèéæ óðüòàìæ ºíäºðòýé, òóñãàé äóãààð àâàõ àðãààð ýíý
õ¿íäðýëèéã øèéäâýðëýõ õýðýãòýé.
Ýíýõ¿¿ àæèëûã öààøèä õºãæ¿¿ëâýë öààøèä íèéãýìä õýðýãòýé
ç¿éë áîëîí àøèãëàãäàíà ãýäýãò íàéäàæ áàéíà.

49
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

7. Àøèãëàñàí ìàòåðèàëûí æàãñààëò

1.Ñ.Áîëäáàÿð-ûí äèïëîìûí àæèë

“GSM óäèðäëàãàòàé ìýäýýëëèéí ñàìáàð” 1999 îí
2.Ý.Ìàæèãñ¿ðýí
“Êîìïüþòåðèéí çîõèîí áàéãóóëàëò àññåìáëåð”1975 îí

Àøèãëàñàí âåá ñàéò

1.www.gsmworld.com
2.www.microchip.com
3.www.alldatasheets.com
4.www.embedtronics.com

50
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

8. Õàâñðàëò

8.1 Õàâñðàëò1 - PIC18F4X2 áëîê äèàãðàìì

PIC18F4X2 õºëèéí òàéëáàð

51
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

8.2 Õàâñðàëò2 - Ïðîãðàìûí á¿ðýí êîä

#include "D:\AMARAA'S.DIR\DIP.H"
#use rs232(baud=115200, xmit=PIN_C6, rcv=PIN_C7,errors)

int rbuf, RMSi=0, MSG_LEN_I=0, SEQ_NUM=0x42, NUM, MSG_LEN, ok = 0;

int8 word[7]={0};
int8 SMS[60]={ 0x1E, 0x00, 0x0C, 0x02, 0x00, 0x33, 0x00, 0x01, 0x00, 0x01,
0x02, 0x00, 0x07, 0x91, 0x79, 0x96, 0x09, 0x00, 0x30, 0xF0, 0x00, 0x00, 0x00,
0x00, 0x11, 0x00, 0x00, 0x00, 0x08, 0x08, 0x81, 0x99, 0x41, 0x66, 0x98,
0x00, 0x00, 0x00, 0x00, 0x00, 0x00, 0xFF, 0x00, 0x00, 0x00, 0x00, 0x00,
0x00, 0X31, 0X18, 0X0C, 0X06, 0X83, 0XC1, 0X62, 0x01, 0x41, 0x00,
0x8B, 0x10};

int8 HWSW[16]={0x1E, 0x00, 0x0C, 0xD1, 0x00, 0x07, 0x00, 0x01, 0x00, 0x03,
0x00, 0x01, 0x60, 0x00, 0x72, 0xD5};

void packer()
{
if(input(pin_b7) == 1) word[0] = 0x31; else word[0] = 0x30;
if(input(pin_b6) == 1) bit_set(word[0], 7);
else bit_clear(word[0], 7);
if(input(pin_b5) == 1) word[1]=0x58; else word[1]=0x18;
if(input(pin_b4) == 1) word[2]=0x2C; else word[2]=0x0C;
if(input(pin_b3) == 1) word[3]=0x16; else word[3]=0x06;
if(input(pin_b2) == 1) word[4]=0x8B; else word[4]=0x83;
if(input(pin_b1) == 1) word[5]=0xC5; else word[5]=0xC1;
if(input(pin_b0) == 1) word[6]=0x62; else word[6]=0x60;
}

void checksum()
{
int i, evensum=0, oddsum=0;
for(i=0; i<=56; i++)
{
evensum = evensum ^ SMS[i];
oddsum = oddsum ^ SMS[i+1];
i++;
}
SMS[58] = evensum;
SMS[59] = oddsum;

52
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

void sendhwsw()
{
int j, i;
output_a(0x01);
for(j=0; j<2; j++)
{
for(i=0; i<16; i++) putc(HWSW[i]);
delay_ms(1000);
}
output_a(0x00);
}

void send()
{
int j, i;
output_a(0x02);
sendhwsw();
delay_ms(5000);
for(j=0; j<3; j++)
{
for(i=0; i<60; i++) putc(SMS[i]);
delay_ms(1000);
}
output_a(0x00);
}

void portb()
{
int i, status=0;
output_a(0x07);
delay_ms(1000);

status = input_b();

packer();
for(i=0; i<=6; i++)
{
SMS[48+i]=word[0+i];

53
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

SMS[56]=SEQ_NUM+1;
if(SMS[56] >= 0x47 && SMS[56] <= 0x40) SMS[56] = 0x42;
checksum();
send();
while(status == input_b()) status = status;
output_a(0x00);
}

#INT_RDA
void serial()
{
output_a(0x02);
rbuf = getc();
if(rbuf == 0x1e && ok == 0)
ok = 1;
output_a(0x00);
delay_ms(10000);
if(rbuf == 0x0c && ok == 1)
ok = 2;
output_a(0x00);
if(rbuf == 0x00 && ok == 2)
ok = 3;
output_a(0x00);
if(ok == 3)
{
if(rmsi == 4) msg_len = rbuf;
if(msg_len_i == msg_len+4)
{
num = rbuf;
IF(num <= 0X47 && num >= 0X40) SEQ_NUM = NUM;
else SEQ_NUM = SEQ_NUM;

SMS[56]=SEQ_NUM+1;
if(SEQ_NUM == 0x47) SEQ_NUM = 0x3f;
msg_len_i = msg_len = rmsi = ok = 0;
}
msg_len_i++;
rmsi++;

54
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

output_a(0x00);
}
}
void main()
{
set_tris_b(0xff);
set_tris_a(0x00);
set_tris_c(0x80);
set_tris_d(0x00);
set_tris_e(0x00);

setup_adc_ports(NO_ANALOGS);
setup_adc(ADC_OFF);
setup_psp(PSP_DISABLED);
setup_spi(FALSE);
setup_wdt(WDT_OFF);
setup_counters(RTCC_INTERNAL,RTCC_DIV_1);
setup_timer_0(RTCC_INTERNAL);
setup_timer_1(T1_DISABLED);
setup_timer_2(T2_DISABLED,0,1);
setup_timer_3(T3_DISABLED|T3_DIV_BY_1);
enable_interrupts(GLOBAL);
enable_interrupts(INT_RDA);

sendhwsw();
while(1)
{
if (input_b() != 0x00) portb();

output_a(0x04);
delay_ms(500);
output_a(0x00);
delay_ms(500);
}
}

55
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

8.3 Õàâñðàëò3 – 74LS245 ñõåìèéí ºãºãäëèéí õ¿ñíýãò

8.4 Õàâñðàëò 4

Òºãñºëòèéí àæëûí ñàíõ¿¿ãèéí òîîöîî

ä.ä Íýð Øèðõýã Íýãæèéí ¿íý Íèéò ¿íý

4M
AX
232
120
002
000
PIC
18F
Õàâòàí 1 2000 2000
452
115
000
250
037
4LS
245
150
050

56
 Àëñëàãäñàí îáüåêòèéí ìýäýýëëèéã
GSM àøèãëàí õÿíàõ

01

50
0

57