Professional Documents
Culture Documents
TRNG I HC S PHM
HONG TH YN
http://www.lrc-tnu.edu.vn
I HC THI NGUYN
TRNG I HC S PHM
HONG TH YN
Chuyn ngnh: Ho hu c
M s: 60.44.27
http://www.lrc-tnu.edu.vn
LI CAM OAN
Ti xin cam oan y l cng trnh nghin cu ca ring ti, cc s
liu, kt qu nu trong lun vn ny l trung thc v cha tng c ai cng
b trong bt k cng trnh no khc.
Tc gi
Hong Th Yn
http://www.lrc-tnu.edu.vn
LI CM N
Lun vn c hon thnh ti phng th nghim khoa Ha hc c
trng i hc s phm Thi Nguyn
Ti xin chn thnh by t lng cm n su sc ca mnh ti PGS.TS
Phm Vn Thnh - Ngi thy tn tnh hng dn, ng vin v gip
ti trong sut qu trnh hc tp, nghin cu v thc hin lun vn .
Ti xin chn trn trng cm n TS. Nguyn Quyt Tin, TS. Phm Th
Hng Minh, Th.S. V Anh Tun nhng ngi thy ng vin v gip
tng bc i ca ti trong qu trnh nghin cu thc hin lun vn.
Xin chn thnh cm n cc thy c trong khoa Ho - Trng i hc
S phm Thi Nguyn, phng hot cht sinh hc ca trng i hc Y Thi
Nguyn, cc thy c phng HCSH -Vin KH v CNVN, phng nghin cu
cu trc - Vin Ha hc tn tnh gip v to mi iu kin thun li
ti hon thnh cc k hoch nghin cu.
Xin chn thnh cm n Ban gim hiu, khoa Sau i hc trng i
hc S phm Thi Nguyn- i hc Thi Nguyn to mi iu kin thun li
cho ti trong sut qu trnh hc tp v lm lun vn.
Thi Nguyn, thng 8 nm 2010
Tc gi
Hong Th Yn
http://www.lrc-tnu.edu.vn
MC LC
Trang
M U ....................................................................................................... 1
CHNG I: TNG QUAN CC THC VT CHI CANSCORA V
THNH PHN HO HC CA N ......................................................... 3
1.1. Khi qut v cc thc vt chi Canscora ............................................... 3
1.2. c im sinh trng v pht trin ca cy xuyn tm tho (Canscora
lucidissima Hand- Mazz).............................................................................. 4
1.3. Nhng nghin cu ho thc vt chi canscora ...................................... 5
1.3.1. Cc hp cht c khung flavonoit ................................................... 6
1.3.2. Cc hp cht khung steroit ............................................................ 6
I.3.3. Cc hp cht c khung triterpenoit ................................................ 8
1.3.4. Cc hp cht khung xanthon ......................................................... 9
1.3.5. Mt s hp cht khc .................................................................. 14
1.4. Nghin cu ho thc vt loi Canscora lucidissima .......................... 15
1.5. Tnh hnh nghin cu ng dng cc thc vt chi Canscora ............... 16
1.6. Nhng nghin cu v ng dng cy xuyn tm tho trong nc........ 18
CHNG 2: PHN THC NGHIM ..................................................... 19
2.1. i tng nghin cu ........................................................................ 19
2.1.1.Thu mu cy, xc nh tn khoa hc v phng php x l mu. 19
2.1.2. Phng php phn lp cc hp cht t cc dch chit cy xuyn tm
tho ....................................................................................................... 20
2.1.3. Phng php kho st v xc nh cu trc ho hc cc hp cht 20
2.2. Dng c, ho cht v thit b nghin cu ........................................... 21
2.2.1. Dng c, ho cht ....................................................................... 21
2.2.2. Thit b nghin cu ..................................................................... 22
2.3.1. Thu nhn cc dch chit .............................................................. 22
2.3.2. Kho st nh tnh cc dch chit ................................................ 24
S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn
http://www.lrc-tnu.edu.vn
http://www.lrc-tnu.edu.vn
TLC
SKLM
: Sc k lp mng
* Cc phng php ph
MS
FT-IR
NMR
H-NMR
13
DEPT
HSQC
HMBC
http://www.lrc-tnu.edu.vn
DANH MC BNG
Trang
Bng 2.1. Khi lng cc cn chit thu c t cc phn on cy xuyn tm
tho ...................................................................................................... 24
Bng 2.2 . Kt qu nh tnh cc nhm cht trong cy xuyn tm tho ......... 26
Bng 2.3. Kt qu th hot tnh sinh hc ca dch chit th t cy xuyn tm
tho ...................................................................................................... 29
Bng 3.1. S liu ph 13C-NMR ca cht CH.2 phn lp t cy xuyn tm
tho v ph -sitosterol [17] ................................................................ 37
Bng 3.2. S liu ph NMR v cc tng tc xa trong CH.3 ........................ 40
Bng 3.3. S liu ph NMR v cc tng tc xa ca 1-hiroxy-3,5imethoxyxanthon (CH.4) .................................................................... 48
Bng 3.4. S liu ph NMR, DEPT v tng tc xa ca 1,7-ihyroxy-3methoxy xanthon (E1) ......................................................................... 53
Bng 3.5. S liu ph NMR, DEPT v cc tng tc xa ca 1,7-ihyroxy3,6-imethoxy xanthon ........................................................................ 60
http://www.lrc-tnu.edu.vn
DANH MC HNH NH
Trang
Hnh 1.1. Hnh nh cy xuyn tm tho (Canscora lucidissima) ..................... 5
Hnh 2.1: ng knh vng c ch xung quanh ging thch (mm) theo
phng php khuych tn trn ging thch ................................................... 28
Hnh 3.1. Ph 1 H-NMR ca 1-hiroxy-3,7,8-trimethoxy xanthon ................ 42
Hnh 3.2. Ph 1 3C-NMR ca 1-hiroxy-3,7,8-trimethoxy xanthon ............... 43
Hnh 3.3. Ph DEPT ca 1-hiroxy-3,7,8-trimethoxyxanthon ...................... 44
Hnh 3.4. Ph HSQC ca 1-hidroxy-3,7,8-trimethoxyxanthon ..................... 45
Hnh 3.5. Ph HMBC ca 1-hidroxy-3,7,8-trimethoxyxanthon ................... 46
Hnh 3.6. Ph 1 H-NMR ca 1-hiroxy-3,5-imethoxy xanthon ................... 49
Hnh 3.7. Ph 1 3C-NMR ca 1-hiroxy-3,5-imethoxy xanthon .................. 50
Hnh 3.8. Ph DEPT ca 1-hiroxy-3,5-imethoxy xanthon ........................ 51
Hnh 3.9. Ph IR ca 1,7-ihiroxy-3-methoxy xanthon ........................... 54
Hnh 3.10. Ph 1 H-NMR ca 1,7-ihiroxy-3-methoxyxanthon ................ 55
Hnh 3.11. Ph 13 C-NMR ca 1,7-ihiroxy-3-methoxy xanthon .............. 56
Hnh 3.12. Ph DEPT ca 1,7-ihiroxy-3-methoxy xanthon .................... 57
Hnh 3.13. Ph HMBC ca 1,7-ihiroxy-3-methoxy xanthon .................. 58
Hnh 3.14. Ph 1H-NMR ca 1,7-ihyroxy-3,6-imethoxy xanthon......... 61
Hnh 3.15. Ph 13C-NMR ca 1,7- ihiroxy-3,6-imethoxy xanthon ........ 62
Hnh 3.16. Ph DEPT ca 1,7-ihyroxy-3,6-imethoxy xanthon ................ 63
Hnh 3.17. Ph HMBC ca 1,7-ihyroxy-3,6-imethoxy xanthon .............. 64
http://www.lrc-tnu.edu.vn
M U
Vit Nam nm trong vng kh hu nhit i, gi ma, ma thun, gi
http://www.lrc-tnu.edu.vn
2
vic nghin cu, chit xut tm ra cc loi thuc mi hay bng con ng
tng hp to ra nhng cht c hot cht trong vic cha tr nhiu loi bnh.
Chnh v vy vic nghin cu thnh phn ha hc t nhng cy c thin nhin
c mt ngha khoa hc v thc tin cao.
Nghin cu cy thuc gip cho chng ta hiu r v thnh phn, cu trc
ha hc, hot tnh sinh hc v tc dng dc l ca cy thuc. Trn c s cc
nghin cu c th to ra cht mi c hot tnh sinh hc cao c vai tr v l
mt tim nng to ln trong s nghip bo v sc kho v phng chng cc
loi bnh tt phc v cho nhn dn.
Cy xuyn tm tho c tn khoa hc l Canscora lucidissima thuc h
Long m (Gentianaceae) l loi thc vt mc hoang Vit Nam, t lu cy
c s dng trong y hc dn gian cha tr mt s bnh nh ho do ph
nhit, vim gan, au ngc, au d dy, thanh nhit, n ng mu, cha bnh
tim. y l bi thuc c v kh c o. Mc d vy nc ta mi ch c
mt s ti liu gii thiu tc dng ca cy xuyn tm tho, cn nhng hiu
bit v thnh phn ho hc v nhng hot tnh sinh hc ca chng hu nh
cha c cng trnh no nghin cu v thc vt ny cng cha c tn trong cc
sch cy thuc Vit Nam.
V vy, chng ti chn cy xuyn tm tho lm i tng nghin cu, vi
mc ch nhm gp phn lm r thm nhng hiu bit v thnh phn ho hc
cng nh hot tnh sinh hc ca cy. T to thun li cho vic s dng cy lm
dc liu trong cha bnh v lm tng thm kho tng tri thc v cy thuc c
truyn Vit Nam vi ti Nghin cu thnh phn ho hc cy xuyn tm
tho (Canscora lucidissima) h Long m (Gentianaceae) Cao Bng.
http://www.lrc-tnu.edu.vn
http://www.lrc-tnu.edu.vn
4
n , Vit Nam. nc ta chng ph bin cc tnh nim ni vng ng
Bc nh Cao Bng, Bc Cn, Lng Sn v mt s ni khc c ni vi .
Nm 2003 Nguyn Tin Hip v cc cng s pht hin thy loi Canscora
lucidissima c cc o thuc Vnh H Long tnh Qung Ninh [34], [40].
1.2. c im sinh trng v pht trin ca cy xuyn tm tho (Canscora
lucidissima Hand- Mazz)
Cy xuyn tm tho l cy thn tho mc hng nm, cao 30cm, thn r,
r c nhng nt sn, phn nhnh lng phn, nhnh mnh.
L mc i, cc l trn dnh nhau tng cp mt thnh bn trn, c
ng knh 1-2cm, mt di mu lc trng cung xuyn qua tm l ging nh
cc l hoa.
Hoa ngn cc nhnh, c l bc; hoa nh, mu vng trng, c cung
hoa; i hnh ng, 3 - 5 thy hnh tam gic, trng hnh ng vi 5 cnh; bu
trn, hnh trn.
Qu nang hnh cu, ht nhiu, thuc loi thc vt ht kn.
Cy mc trn t giu mn hc vi, vch m nhiu mn, di
tn cy rm, mc vo thng 2 - 3, ra hoa thng 9-10 v thu hoch tt nht vo
thng 10 -11 thi k ny trn cy c c hoa gi ln qu non [33], [39].
http://www.lrc-tnu.edu.vn
http://www.lrc-tnu.edu.vn
6
1.3.1. Cc hp cht c khung flavonoit
T thc vt Canscora diffusa ngi ta phn lp c 2 hp cht flavan
v ngi ta xc nh thc cu to ca chng l 5,7-ihyroxy-3',4'-imethoxy
flavan tn thng thng l iffutidin (1) v 7-hiroxy-3',4'- imethoxy flavan-5O--D-glucopyranozit v gi l iffutin (2) [6].
OH
HO
OMe
OMe
(1)
5,7-ihyroxy-3',4'imethoxy flavan
OH
HO
OH
HO
O
HO
O
Me
O
O
Me
(2)
7-Hiroxy-3',4'- imethoxy flavan-5-O--D-glucopyranozit
1.3.2. Cc hp cht khung steroit
T dch chit n-hexan ca thn, l v hoa ca thc vt Canscora
decussata n . Shibnath Ghosal cng cc cng s bng phng php
sc k hp th phn lp c 3 hp cht c khung steroit v xc nh cu
trc ca chng l campesterol hay 24(R,S)-methylcholesterol (C28H48O) (3),
S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn
http://www.lrc-tnu.edu.vn
7
-sitosterol hay stigmast-5-en-3-ol (C 29H50 O) (4) v stigmasterol hay
stigmasta-5,22-ien-3-ol (C29 H48 O) (5) [9].
28
Me
21
22
Me
20
18
27
24
Me
25
23
12 Me 17
Me 26
19 Me
14
10
15
3
5
HO
(3)
Campesterol
Me
26
Me 27
25
21
22
Me
18
Me
12
20
17
24
23
Me 29
28
19 Me
14
10
15
3
5
HO
(4)
-Sitosterol
Me
26
Me 27
25
21
22
Me
12
18
Me
20
17
24
23
28
Me 29
19 Me
14
10
15
3
HO
(5)
Stigmasterol
S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn
http://www.lrc-tnu.edu.vn
8
I.3.3. Cc hp cht c khung triterpenoit
Nm 1972 t dch chit n-hexan ca thn, l v hoa ca thc vt Canscora
decussata n . Shibnath Ghosal, Ratan K Chaudhuri v Amar Nath
phn lp v nhn dng c 5 triterpenoit. Cc hp cht tritecpenoit ny
thuc hai kiu khung olean, lannostan v cc tc gi xc nh cng thc cu
to ca chng l fridelan-3-on tn thng gi friedelin C30H50O (6); olean-12en-3--ol hay -a myrin (C30H50O) (7); friedelan-3--ol (C30H52O) (8);
tirucalla-8,22-ien-3-on (C30H48O) (9) v lanosta-8,24-ien-3,22-ion hay
canscoraion (C 30H46O2 ) (10) [6], [9], [10].
Me
Me
Me
Me
Me
Me
Me
Me
Me
Me
Me
Me
HO
Me
Me
Me
Me
(6)
(7)
Olean-12-en-3-ol
Fridelan-3-on
Me
Me
Me
Me
Me
Me
HO
Me
Me
(8)
Friedelan-3-ol
S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn
http://www.lrc-tnu.edu.vn
Me
Me
Me
Me
Me
Me
Me
Me
Me
O
Me
O
Me
Me
Me
Me
O
Me
Me
(9)
(10)
Tirucalla-8,22-ien-3-on
Lanosta-8,24-ien-3,22-ion
http://www.lrc-tnu.edu.vn
10
OR3
R2 O
OR3
OR1
R2O
OR1
OR4
R1 = H; R2 = R3 = Me;
(11)
R1 = R2 = R3 = R4 = H
R1 = R3 = H; R2 = Me
(12)
R1 = R2 = R3 = H; R4 = Me (14)
R2O
R2O
OR3
OR3
OR1
(13)
OR4
OR4
OR1
OR5
R1 = R2 = R4 = H; R3 = Me
(15)
R1 = R4 = H; R2 = R3 = Me
(16)
R1= R5 = H; R2 = R3 = R4 = Me (20)
R1 = H; R2 = R3 = R4 = Me
(17)
R1 = R2 = R5 = H; R3 = R4 = Me (21)
R1 = R2 = R3 = R4 = H
(18)
R1 = R2 = R3 = R4 = R5 = H
(22)
OH
OMe
OMe
(23)
3,6- ihydroxy-1,5,7-trimethoxy xanthon
S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn
http://www.lrc-tnu.edu.vn
11
Theo ti liu [6], [15] ngi ta tch t thc vt Canscora decussata
c 1 hp cht thuc nhm xanthon v cc tc gi ngh cu trc ca n
l 1,2,3,4,6,8-hexamethoxy xanthon (24).
OMe
MeO
OMe
MeO
OMe
OMe
(24)
1,2,3,4,6,8-Hexamethoxy xanthon
Ngoi ra t thc vt Canscora decussata ngi ta cn tch c 7 hp
cht xanthon nhm th cc v tr 1,3,6,7; 1,2,6,8; 1,3,5,6 v 7 hp cht
xanthon nhm th cc v tr 1,3,5,6,7 ca khung xanthon. Cc hp cht ny
c c im chung ging nhau ch khc nhau v v tr cc nhm th v cc
tc gi xc nh cu trc ca cc xanthon l:1,3,6,7-tetrahyroxy
xanthon (25); 1,6,8-trihyroxy-2-methoxy xanthon (26); 1,8-ihyroxy-2,6imethoxy xanthon (27); 1,5,6-trihyroxy-3-methoxy xanthon (28); 1,3,6-trihyroxy-5methoxy xanthon (29); 1,6-trihyroxy-3,5-imethoxy xanthon (30); 1-hyroxy-3,5,6trimethoxy xanthon (31); 1,6,7-trihyroxy-3,5-imethoxy xanthon (32); 1,5,7-trihyroxy3,6-methoxy xanthon (33); 1,5,6-trihyroxy-3,7-imethoxy xanthon (34); 1,3,5-trihyroxy6,7-imethoxy xanthon (35); 1,7-ihyroxy-3,5,6-trimethoxy xanthon (36); 1,5-ihyroxy3,6,7-trimethoxy xanthon (37) v 1-hyroxy-3,5,6,7-tetramethoxy xanthon (38)
[6], [8], [11], [18], [19], [25].
HO
OH
OH
OH
(25)
1,3,6,7-Tetrahiroxy xanthon
http://www.lrc-tnu.edu.vn
12
OR3
R2O
OR1
OR4
R1 = R3 = R4 = H; R2 = Me
(26)
R1 = R4 = H; R2 = R3 = Me
(27)
OR3
O
R2O
OR1
OR4
R1 = R3 = R4 = H; R2 = Me
(28)
R1 = R2 = R4 = H; R3 = Me
(29)
R1 = R4 = H; R2 =R3 = Me
(30)
R1 = H; R2 = R3 = R4 = Me
(31)
OR3
R2O
OR4
OR5
OR1
R1 = R4 = R5 = H; R2 = R3 = Me (32)
R1 = R5 = H; R2 = R3 == R4 = Me (36)
R1 = R3 = R5 = H; R2 = R4 = Me (33)
R1 = R3 = H; R2 = R4 = R5 = Me
(37)
R1 = R3 = R4 = H; R2 = R5 = Me (34)
R1 = H; R2 = R3 = R4 = R5 = Me
(38)
R1 = R2 = R3 = H; R4 = R5 = Me (35)
Nm1984, Kanamori v cc cng s tch t thc vt Canscora
cachanlahuen c 1 xanthon c cu trc l 8-hiroxy-1,2,6-trimethoxy
xanthon tn thng gi decussatin (39) [6], [24].
http://www.lrc-tnu.edu.vn
13
OMe
MeO
OMe
OH
(39)
8-Hiroxy-1,2,6-trimethoxy xanthon
T loi canscora decussata ngi ta tch c 6 hp cht l dn xut
xanthon c cha gc ng dng xanthon-glycozit. Cc cht sau khi c
phn lp, ngi ta lm r cu trc ca n v xc nh cng thc cu to chng
l 1,3,6,7-tetrahyroxy xanthon -2--D-glucopyranozit (hay mangiferin) (40);
1,3,5,6-tetrahyroxyxanthon-2--D-glucopyranozit(41); 1,6-ihyroxy-3,7-imethoxy
xanthon-5-O--D-glucopyranozit (42); 1,6-ihydroxy-3,5-imethoxy xanthon
-7-O- - D-glucopyranozit (43); 3-hyroxy-5-methoxy xanthon -1-Oglucopyranozit (44) v 5-hiroxy-1-methoxy xanthon -3-O-rutinozit (45) [6], [7],
[8], [11], [12].
O
HO
OH
OH
O
HO
OH
HO
O
OH
OH
HO
O
HO
OH
HO
HO
OH
(40)
1,3,6,7-Tetrahyroxyxanthon -2--Dglucopyranozit ( hay mangiferin)
HO
OH
(41)
1,3,5,6-Tetrahyroxyxanthon -2-D- glucopyranozit
http://www.lrc-tnu.edu.vn
14
OH
OH
HO
Me
Me
HO
Me
OH
HO
OH
OH
OH
O
OH
OH
OH
Me
(42)
(43
1,6-ihyroxy-3,7-imethoxyxanthon -
1,6-ihydroxy-3,5-imethoxy
xanthon -7-O- - D-glucopyranozit
5-O--D-glucopyranozit
OH
Me
O
OH
HO
HO
O
OH
OH
Me
HO
HO
O
O
HO
OH
HO
HO
(44)
3-Hyroxy-5-methoxy xanthon -1-Oglucopyranozit
OMe
(45)
5-Hiroxy-1-methoxy xanthon -3-Orutinozit
http://www.lrc-tnu.edu.vn
15
OH
HO
OH
OH
(46)
3-Hiroxybenzyl-2,4,6-trihyroxybenzyl xeton
Nm 1976, Ghosal S v cc cng s t thc vt Canscora decussata
tch v nhn dng c mt hp cht lacton c cu trc l loliolide (47) [13].
Me
Me
O
O
Me
HO
(47)
Loliolide
T dch chit metanol ca canscora decussata, Neeraj K cng cc cng
s phn lp c mt hp cht cumarin v xc nh chng c cu trc l 7hiroxy-6-methoxy cumarin tn thng gi scopoletin (48) [28].
HO
Me
O
(48)
7-Hiroxy-6-methoxy cumarin
1.4. Nghin cu ho thc vt loi Canscora lucidissima
T loi thc Canscora lucidissima, da vo cc phng php sc k phn
lp v nhn dng c 5 hp cht xanthon, ngi ta xc nh chng c cu trc l
1-hyroxy-3,5-imethoxyxanthon (11); 1-hyroxy-3,7,8-trimethoxy xanthon(17);
http://www.lrc-tnu.edu.vn
16
1,6-ihyroxy-3,5-imethoxy xanthon (30); 1-hyroxy-3,5,6-trihyroxy xanthon
(31) v 1,8-ihyroxy-3,5-imethoxy xanthon (49) [23], [24].
OMe
MeO
OH
OH
(49)
1,8-ihiroxy-3,5- imethoxy xanthon
1.5. Tnh hnh nghin cu ng dng cc thc vt chi Canscora
mc 1.3 v 1.4 cp n nhng nghin cu ho thc vt ca chi
Canscora ch ra tnh a dng v thnh phn ho hc ca chng bao gm:
Cc flavan, tritecpenoit, sterol, poliphenol, cumarin, lacton v xanthon vi
cu trc rt phong ph v a dng.
Cc thc vt chi Canscora ch yu cha nhm cht xanthon v cc
hp cht ny l mt loi dc liu qu c hot tnh chng oxy ha cao, nhiu
loi xanthon v nhng dn xut ca chng c chng minh c c tnh
khng nm v khng vi khun, c tc dng lm gim cholesterol, bo v t
bo gan, c ch nhng t bo ung bu. V vy c xem l mt loi cht c
tc dng khng ung th; C tc dng lm gm au nn c dng iu tr
iu tr nhng chng au vim, lm h nhit c th khi b st; C tc ng
khng d ng, r rt nht l nhng d ng xy ra trong rut; Cc hp cht
xanthon c xem l ng vin tim nng trong vic cha tr nhng chng
bnh Parkinson v Alzheimer [42].
C nhiu loi thc vt thuc chi Canscora thng c v ng c s
dng lm thuc trong y hc dn gian, trong c 3 loi c dng ph bin
nht l C. decussata, C. diffusa v C. lucidissima.
S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn
http://www.lrc-tnu.edu.vn
17
Loi Canscora diffusa ton cy c dng lm thuc nhun trng, bi
b thn kinh [36]. Cc cht chit xut t loi Canscora diffusa c dng
cha cc bnh: au u, chng mt, mt ng, suy nhc thn kinh, ngi lm
vic tr c cng thng suy gim gim tr nh v minh mn. Hp cht
iffutin (2) tch t thc vt canscora diffusa c tc dng chng li stress, mt
ng, gim tr nh v minh mn [32].
R ca loi Canscora decussata Schult c nhng tnh cht ng v b.
Cy c tc dng nhun trng, b thn kinh, trn kinh, an thn [35]. n
dch cy ti dng tr bnh tm thn, ng kinh, suy nhc thn kinh [30],
[35]. Hp cht mangiferin (40) tch c t thc vt Canscora decussata
c s dng trong m phm c tc dng bo v da chng li cc tia cc tm
bc x [41], mangiferin nhm dc l cha bnh da liu [33], mangiferin
c s dng trong y hc nhiu nc trn th gii nh chng oxy ho,
khng vim, khng virus, tng cng min dch, gim au. Thc t cho thy,
mangiferin c tc ng khng virus Herpes, chng lo ho t bo thn kinh, t
bo gan, suy gim tr nh, c ch chuyn glucogen thnh glucoz, gim nguy
c tiu ng [32].
Cc xanthon nhm th cc v tr 1,3,5,6,7 v 1,3,6,7,8 ca khung
xanthon phn lp t Canscora decussata c kh nng chng vi khun lao c
bit cc xanthon c nhm OH cc v tr 1,3 v 6 hoc 8 c kh nng chng
vi khun lao tt hn so vi xanthon nhm th cc v tr khc [26].
Loi Canscora lucidissima Hand-Mazz cy c v ng, tnh mt c tc
dng thanh nhit, gii c, hot huyt ch thng. Trung Quc ngi ta s
dng lm thuc cha ho do ph nhit, vim gan, au ngc, au d dy, rn
cn, n ng mu [40], [43].
Y c truyn Trung Quc tin hnh th nghim v rt ra kt lun
hp cht 1,6-ihydroxy-3,5-imethoxy xanthon (30) tch c t thc vt
S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn
http://www.lrc-tnu.edu.vn
18
Canscora lucidissima c tc dng khng vim rt tt [29].
Trung Quc, tc gi He Q cng cc cng s nghin cu ba hp cht
xanthon (1-hyroxy-3,5-imethoxy xanthon (11); 1-hyroxy-3,7,8- trimethoxy
xanthon (17) v 1,8 - ihyroxy - 3,5- imethoxy xanthon (49) tch t loi thc
vt Canscora lucidissima c tc dng lm gim ng k t l mc ri lon
nhp tm tht v thi gian pht bnh, bo v bnh thiu mu c tim cc b gy
ra bi ri lon nhp tim, lm gim tn thng c tim (th nghim nghin cu
c th nghim trn c th chut cng) [23], [24].
1.6. Nhng nghin cu v ng dng cy xuyn tm tho trong nc
Vit Nam hu nh cha c cng trnh nghin cu no v thnh phn
ho hc cy xuyn tm tho, ngoi tr mt s ti liu gii thiu v tc dng
dc l ca cy nh: Cy c tc dng khng vim rt tt c dng iu
tr vim gan, vng da, au d dy, n ng mu, gim au, rn cn, cha
bnh tim [40], [43].
nc ta theo kinh nghim dn gian, t lu cy c s dng lm
thuc cha bnh v mt s bi thuc c th t cy xuyn tm tho l:
1. Cha inh nht, rn cn: Cy ti mt nm, ra sch, gi nt p
vo ni sng au, vt cn v thay mi 2 ln/ngy.
2. au do va p (n ng mu): Cy ti mt nm, gi nt, sao nng
p vo ch au v vt ly nc ct ho vi nc si ngui ung 1cc/ ln,
3 ln/ ngy hoc ngm ri ung 1 ly nh/ 1ln, 3 ln/ ngy, ung sau ba n.
3. au bng kinh, ri lon kinh nguyt, mu cam: Cy kh 10-15 gam/
ngy sc nc ung, nu cy ti dng lng gp i.
4. Cha bnh tim: Cy kh 10-15 gam / ngy un nc ung hng ngy
mi t iu tr ung t 1-2 thng.
Ngoi ra nhn dn cn dng cy sc nc ung hng ngy c tc
dng thanh nhit, gii c v khi c th mt mi, n ung km. Liu dng 1015 gam cy kh/ ngy.
S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn
http://www.lrc-tnu.edu.vn
19
CHNG 2
PHN THC NGHIM
Cy xuyn tm tho l cy thuc c s dng trong y hc dn gian
Vit Nam cha tr mt s bnh nh ho do ph nhit, thanh nhit, gii c,
inh nht, rn cn, au ngc, n ng mu, cha bnh tim [38].
nc ta ch c mt s ti liu gii thiu v tc dng dc l ca cy,
cn nhng hiu bit v thnh phn ho hc ca cy ny hu nh cha c
nghin cu, thm ch cy xuyn tm tho cn cha c tn trong cc sch cy
thuc Vit Nam. V vy chng ti chn cy xuyn tm tho lm i tng
nghin cu.
Nhim v ca lun vn l phn lp v xc nh cu trc ho hc ca
mt s cht trong cy xuyn tm tho thu hoch Cao Bng bng cc phng
php vt l, ho hc hin i.
2.1. i tng nghin cu
2.1.1.Thu mu cy, xc nh tn khoa hc v phng php x l mu.
Nguyn liu nghin cu l ton b cy phn trn mt t ca thc
vt xuyn tm tho. Mu cy ti c thu hi vo thng 10/2009 ti huyn
Qung Uyn tnh Cao Bng.
Mu cy em nghin cu ho thc vt c TS. L Ngc Cng
(khoa Sinh trng i hc s phm Thi Nguyn) gim nh c tn khoa hc
l Canscora lucidissima Hand Mazz. Ngoi ra cn c tn gi theo a
phng l xuyn rim, xuyn tim.
B phn mu c hong kh ni thong mt, sau sy nhit
500C- 600C ti khi kh hon ton. Mu kh em nghin nh, cho vo bnh
ngm chit vi metanol nhit phng, dch chit c thu gom li v ct
c bng my ct quay vi p sut gim.
http://www.lrc-tnu.edu.vn
20
Sau khi ct loi dung mi di p sut gim, xc nh khi lng cn
chit thu c. Sau thm nc vo cn ri ln lt chit bng cc dung
mi c phn cc tng dn theo th t: n-hexan, etyl axetat, n-butanol. Phn
cn li l cn tip tc c c cn ri ha tan vo metanol. Cc dch chit
c lm khan bng Na2SO4 ri ct kit dung mi bng thit b ct quay
nhit 600C di p sut thp, thu c cc cn th.
Cc cn th c phn chia bng sc k ct vi cc h dung mi ra
gii c phn cc tng dn phn ly cc cht c phn cc gn nh
nhau, sau dng cch kt tinh phn on v kt tinh li trong h dung mi
thch hp hoc tch trn sc k ct lp li nhiu ln v.v... c cht tinh khit.
Qu trnh nghin cu s nu chi tit phn thc nghim.
2.1.2. Phng php phn lp cc hp cht t cc dch chit cy xuyn tm tho
phn lp c nhng hp cht sch t cc dch th khc nhau ca
cy xuyn tm tho chng ti phi hp s dng cc phng php sc k v kt
tinh li trong dung mi thch hp, cc phng php gm:
- Sc k lp mng (SKLM).
- Sc k ct thng.
- Kt tinh phn on v kt tinh li.
2.1.3. Phng php kho st v xc nh cu trc ho hc cc hp cht
Cc cht phn lp c dng tinh khit l i tng kho st
cc tnh cht vt l c trng nh: Mu sc, dng th hnh, R f, im nng
chy v.v... khi cc cht sch s tin hnh ghi cc ph ph hng ngoi
(FT-IR), ph khi lng (ESI-MS), ph cng hng t ht nhn proton
(1H-NMR), ph cng hng t ht nhn cacbon-13 (13C-NMR), cc k
thut ph mt chiu (1D-NMR) v ph hai chiu (2D-NMR) tu theo cht
c th. Cc s liu ph thc nghim ca cc cht sch c dng nhn
dng cu trc ho hc ca chng.
S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn
http://www.lrc-tnu.edu.vn
21
2.2. Dng c, ho cht v thit b nghin cu
2.2.1. Dng c, ho cht
Cc dung mi ngm chit mu u dng loi tinh khit (pure), khi
dng cho cc loi sc k ct, sc k bn mng hay dng trong phn tch u
phi s dng loi tinh khit phn tch (PA).
Sc k ct c tin hnh trn ct vi cht hp ph silicagel Merck 60
pha thng c c ht 70 - 230 mesh (0,040 0,063 mm)
Sc k lp mng dng tm mng nhm DC - Alufolien Kiesegel 60
F254 Art.5554 trng sn, dy 0,2mm c s dng xc nh s b s
thnh phn c trong cc dch chit, cc phn on chy ct v kim tra s b
sch ca sn phm thu c.
Cc h dung mi trin khai SKLM:
STT H dung mi
T l th tch
K hiu
n-Hexan - EtOAc
(9:1)
h A
n-Hexan - EtOAc
(4 : 1)
h B
n-Hexan - EtOAc
(1 : 1)
h C
Clorofom - MeOH
(9 : 1)
h D
Clorofom - MeOH
(5 :1)
h E
dch etanol, sy trn 100oC hoc th bng hi io, amoniac, sau quan st
mu pht hin cc hp cht.
Cc gi tr Rf trong h dung mi trin khai theo biu thc:
Chiu di di chuyn cht th
Rf =
Chiu di di chuyn ca dung mi
http://www.lrc-tnu.edu.vn
22
2.2.2. Thit b nghin cu
- Nhit nng chy o trn knh hin vi Boetus hoc trn my
Electrothermal IA-9200 (Vin Ho hc - Vin Khoa hc v Cng ngh Vit nam).
- Ph hng ngoi ghi trn my IMPACT - 410 (khoa Ho trng i
hc s phm Thi Nguyn) di dng vin nn KBr.
- Ph 1H-NMR v 13C-NMR ghi trn my Bruker 500MHz AVANCE,
chun ni TMS, dung mi CDCl3, DMSO.
- Ph ESI-MS (Ph khi vi u d MSD (LC-MSD-Trap-SL) s dng
mode ESI v u d DAD (Vin Khoa hc v Cng ngh Vit nam)
2.3. Thu nhn cc dch chit t cy xuyn tm tho
2.3.1. Thu nhn cc dch chit
Mu cy ti mi thu hi c sy kh em nghin nh ri ngm kit
vi metanol nhit phng cho n khi nht mu. Dch chit c ct loi
dung mi bng thit b ct quay nhit 50-600C di p sut thp. Cn
dch chit metanol sau khi thm nc c chit ln lt vi n-hexan,
etylaxetat, n-butanol, metanol. Cc dch chit phn on, c lm kh bng
Na2SO4 khan, sau ct n ht hon ton dung mi p sut gim, thu c
cc cn chit tng ng.
Vic thu nhn cc dch chit v phn lp cc cht t cy xuyn tm
tho c tin hnh theo s 2.1
http://www.lrc-tnu.edu.vn
23
S 2.1: S ngm chit v phn lp cc cht t cy xuyn tm tho
( Canscora lucidissima Hand - Mazz )
Mu kh nghin nh
1. MeOH
2. Ct loi dung mi
di p sut gim
Cn tng metanol
+ H2O
Lc chit phn on
Etylaxetat
n-hexan
Cn
n- hexan
(C.H)
n-butanol
Cn
Cn
Etylaxetat
n- butanol
(C.E)
(C.B)
Sc k ct
CH.1
CH.2
Sc k ct
CH.3
CH.4
E1
E2
http://www.lrc-tnu.edu.vn
24
Cc phn on dch chit ni trn c lm khan bng Na 2SO4, lc ri
ct kit dung mi bng thit b ct quay nhit 600C di p sut gim,
cn c sy kh v cn n khi lng khng i.
Nh vy t cy xuyn tm tho s c 3 loi cn chit c k hiu l:
C. H
C. E
C. B
Khi lng
thng 10/2009
mu kh (g)
C. H
C. E
C. B
850
15,0
18,0
10
http://www.lrc-tnu.edu.vn
25
ng (1): 1 - 2 git dung dch thuc th Wagner, nu c nhiu kt ta l
phn ng dng tnh.
ng (2): 1 - 2 git thuc th Dragendorf, nu xut hin mu da cam l
phn ng dng tnh.
ng (3): 3 - 5 git thuc th Mayer, nu xut hin ta trng l phn ng
dng tnh.
2.3.2.3. Pht hin cc flavonoit
Ly 0,01g cn ca cc phn on, thm 10ml metanol, un nng cho
tan v lc qua giy lc. Ly 2ml nc lc vo ng nghim, thm mt t bt
magi (Mg) hoc Zn, sau cho vo 5 git HCl m c, un trong bnh cch
thu vi pht. Dung dch xut hin mu , hoc mu hng l phn ng
dng tnh vi cc flavonoit.
2.3.2.4. Pht hin cc cumarin
Dch th nh tnh c chun b nh mc 2.3.2.1. Ly vo 2 ng
nghim, mi ng 2ml dch th cho vo mt trong 2 ng 0,5ml dung dch
NaOH 10%. un cch thu c hai ng trn n si, ngui ri mi ng cho
thm 4ml nc ct. Nu cht lng ng c kim trong hn ng khng kim
c th xem l phn ng dng tnh, nu em axit ho ng c kim bng mt
vi git HCl m c s lm cho dch ang trong xut hin vn c v c th
to ra ta l phn ng dng tnh.
Ngoi ra c th lm phn ng iazo ho vi axit sulfanilic trong mi
trng axit, nu cho mu da cam n cam nht, s l dng tnh cho cumarin.
2.3.2.5. nh tnh cc glycozit tim
Chun b dch th nh tnh cng lm nh mc 2.3.2.1.
Phn ng Keller - Kilian: Thuc th gm 2 dung dch.
Dung dch 1: 100ml axit axetic long + 1ml FeCl3 5%
Dung dch 2: 100ml axit H2SO4 m c + 1ml FeCl3 5%
http://www.lrc-tnu.edu.vn
26
Cch tin hnh: ly 0,01g cn cc dch chit cho vo ng nghim thm
vo 1ml dung dch 1, lc u cho tan ht, nghing ng nghim v cho t t
1ml dung dch 2 theo thnh ng nghim, quan st s xut hin ca mu
hay nu , gia hai lp cht lng. Nu khng xut hin mu l phn ng m
tnh vi cc glycosit tim.
2.3.2.6. nh tnh cc saponin
Chun b dch th nh mc 2.3.2.1. ly 2 ng nghim mi ng cho
2ml dch th. ng 1 cho 1ml HCl long, ng 2 cho 1 ml NaOH long ri bt
ming ng nghim, lc trong vng 5 pht theo chiu dc, quan st s xut
hin v mc bn vng ca bt. Nu bt cao qu 3 - 4 cm v bn trn 15
pht l phn ng dng tnh.
2.3.2.7. nh tnh cc ng kh .
Ly 0.01g cn cc phn on, ho tan trong cn, dung dch thu c
em trn vi dung dch thuc th Felinh theo t l 1-1, un si 2-3 pht. Nu
c kt ta da cam ca Cu2O th chng t c mt ca ng.
Kt qu phn tch nh tnh cc nhm cht trong cy xuyn tm tho
c nu trong bng 2.2.
Bng 2.2 . Kt qu nh tnh cc nhm cht trong cy xuyn tm tho
STT Nhm cht
Thuc th
Hin tng
Ton
cy
+
Steroit
Lieberman-Bourchard
Mu xanh vng
Ancaloit
Dragendorff
Vng da cam
Flavonoit
Zn(Mg) + HCl
Poliphenol
Cumarin
Axit v kim
Glycozit tim
Saponin
Phn ng to bt
Bt bn trong NaOH
ng kh
Felinh
Cho kt ta mu gch
http://www.lrc-tnu.edu.vn
27
Ch gii : +
-
ging thch, s dng khoang giy lc tm cht th theo nng tiu chun
ca b mn Vi sinh trng i hc Y Thi Nguyn.
Cc chng vi sinh vt th gm i din cc nhm:
http://www.lrc-tnu.edu.vn
28
http://www.lrc-tnu.edu.vn
29
Bng 2.3. Kt qu th hot tnh sinh hc ca dch chit th t cy xuyn
tm tho
ng knh vng c ch xung quanh ging thch
Strepto
Escherichia
coli.
Staphylococcus
Salmonella
auresu
Dch
Hot K
chit
(mm) tnh
(mm)
spp
coccus
Shigella spp
Hot
Hot
tnh
(mm) tnh
Hot
(mm) tnh
pyogenes
K
Hot
(mm)
tnh
19
Cn
Tng
18
22
17
20
http://www.lrc-tnu.edu.vn
30
http://www.lrc-tnu.edu.vn
31
v Me-27); 0,83 (3H, t, 7.32 Hz, Me-29); 0,92 (3H, d, J 10 Hz, Me-21); 3,6
(1H, m, H-3); 5,4 (1H, d, J= 5Hz, H-6).
Ph
13
(d, C-6); 71,84 (d, C-3); 56,8 (d, C-14); 56,10 (d, C-17); 50,17 (d, C-9); 45,87
(d, C-24); 42,35 (s, C-13); 42,32 (t, C-4); 39,81 (t, C-12); 37,28 (t, C-1); 36,52
(s, C-10); 36,16 (d, C-20); 31,68 (d, C-8); 31,93 (t, C-7); 33,91 (t, C-2); 29,2
(d, C-25); 28,26 (t, C-16); 26,14 (t, C-23); 24,31 (t, C-15); 21,11 (t, C-11); 18,8
(q, C-26); 19,41 (q, C-19); 19,05 (q, C-27); 18,80 (q, C-21); 11,88 (q, C-29);
11,99 (q, C-18); 23.1 (t, C-28).
2.4.1.3. 1-Hiroxy-3,7,8-trimethoxy xanthon (CH.3)
Tip tc ra gii ct bng h dung mi n-hexan: clorofom theo t l (6:4)
thu c khi rn nhng tinh th mu vng nht. Khi cht rn ny tip tc
c tinh ch li trn ct silicagel c ht nh 0,040 0,063mm, ra gii ct
bng h dung mi n-hexan: clorofom theo t l (6:4) thu c nhng tinh th hnh
kim, mu vng nht, c khi lng 25 mg, RfC = 0,84, nng chy 1481490C.
Ph FT-IR (KBr); max (cm-1): 3084,61 yu; 2951,53; 2841,58; 1661,15;
1601,35; 1489,48.
PH 1H- NMR (500MHz, CDCl3); (ppm): 3.86 (3H, s); 3,91 (3H, s);
3,99 (3H, s); 6,28 (1H, d, J=1,28); 6,30 (1H, d, J=1,69); 7,13 (1H, d, J =9,19);
7,32 (1H, t) v 13,23 (1- OH).
Ph 13C-NMR (125MHz, CDCl3); ( ppm): 163,79 (C-1); 96,84 (C-2, CH);
166,37 (C-3); 91,97(C-4); 148,86 (C-5); 112,7 (C-6); 149,24 (C-7); 148,86 (C-8);
181,12 (C-9); 104,40(C-10); 157,09 (C-11); 150,96 (C-12); 115,70 (C-13); 55,14
(3- OCH3); 57,13 (7-OCH3) v 61,72 (8-OCH3).
http://www.lrc-tnu.edu.vn
32
2.4.1.4. 1-Hiroxy-3,5-imethoxy xanthon (CH.4)
Tip tc ra gii ct bng h dung mi n-hexan: clorofom theo t l
(5:5) thu c tinh th mu vng. Tinh th ny, tch lp li trn ct silicagel,
h dung mi ra gii n-hexan: clorofom theo t l (1:1), thu c nhng tinh
th hnh kim, mu vng nht, c khi lng 35 mg, R f C = 0,82, nng chy
173 1740C.
Ph FT-IR (KBr); max (cm-1): 3084,61; 2976,60 yu; 1661,15; 1576,28;
1497,20 mnh.
PH 1H- NMR (500MHz, CDCl3); (ppm): 3,83 (3H, d); 3,94 (3H, s);
6,25(1H, d, J =1,25); 6,40 (1H, d, J = 2,13) ; 7,11 (1H, d, J = 7,91); 7,19(1H,
t); 7,67(1H, m) v 12,73 (1H, s).
Ph 13C-NMR (125MHz, CDCl3); ( ppm): 163,07 (C-1); 97,35 (C-2);
166,50 (C-3); 92,48(C-4); 148,06 (C-5); 115,39 (C-6); 116,38 (C-7); 123,33
(C-8); 180,46 (C-9); 103,67 (C-10); 157,33 (C-11); 145,99 (C-12); 121,22
(C-13); 55, 68 (3- OCH3) v 56,18 (5-OCH3).
2.4.2. Cn chit etylaxetat (CE)
Ly 8 g cn th EtOAc tch trn ct silicagel pha thng c c ht
0,040 0,063 mm. Ra gii ct bng h dung mi metanol-clorofom vi t l
tng dn theo phn cc (0-100% metanol), dch ra gii thot ra t ct
c thu nhng khong cch nh (510ml/phn on). Kim tra cn thu
c bng sc k lp mng v hin mu bng n t ngoi bc sng =
254 nm 365 nm, phun thuc th vanilin 1% - H2SO4 10% trong dung dch
etanol, h nng 5 pht trn 100 oC hoc h bng hi iod, hi amoniac, sau
quan st mu. Cc phn on ging nhau c dn li ri em ct loi dung
mi, thu c 2 xanthon k hiu E1 v E2.
2.4.2.1. 1,7-ihyroxy-3-methoxy xanthon (E1)
Ra gii ct bng h dung mi metanol - clorofom theo t l 2:98 thu
c cht rn, mu vng, c khi lng 50mg. Lng cht rn ny tip tc
S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn
http://www.lrc-tnu.edu.vn
33
c tinh ch li trn ct silicagel vi h dung mi ra gii l n-hexan :
EtOAc theo t l (1:1) thu c cht rn v nh hnh, mu vng, khi
lng 10 mg, R fC= 0,72 v c nhit nng chy 273 0C 2750C.
Ph FT-IR (KBr); max (cm-1): 3363,95 vn t; 3102,47; 1667,83; 1573,19
v 1502,83.
PH 1H- NMR (500MHz, DMSO); (ppm): 3,89 (3H, s); 6,38 (dd, j=3,3;
2,3); 6,63 (dd, j=3,3; 2,3); 7,26 (t, j=6,40; 7,7); 7,32 (dd, j=1,57; 1,57); 7,56
(dd, j=1,57; 1,66) v 12,85 (1H, s).
Ph 13C-NMR (125MHz, DMSO); ( ppm): 162,49 (C-1); 97,02 ; (C2); 166,45 (C-3); 92,65 (C-4); 124,2 (C-5); 120,7 (C-6); 144,9 (C-7); 114,5
(C8); 180,41 (C-9); 102,96 (C-10); 157,08 (C-11); 146,21(C-12); 120,86 (C13) v 56,10 (3- OCH3 ).
2.4.2.2. 1,7-ihiroxy-3,6-imethoxy xanthon (E2)
Thay i h dung mi ra gii ct metanol - clorfom theo t l 5:95 thu
c khi cht rn, v nh hnh. Khi cht rn ny li tinh ch trn ct
silicagel, h dung mi ra gii ct l metanol-clorofom theo t l 2-98 thu
c 13 mg cht rn mu, mu vng nu, nng chy 2372400C, c Rf C = 0,66.
Ph FT-IR (KBr); max(cm-1): 3307,33; 3244,36; 1663,18; 1604,40 v
1566,07.
PH 1H- NMR (500MHz, CDCl3); (ppm): 3,87 (3H, s); 3,94 (3H, s);
6,37 (1H, d, J=2,2); 6,55 (1H, d, J=2,2);7,13 (1H, s) v 7,39 (1H, s).
Ph 13C-NMR (125MHz, DMSO); (ppm): 162,34 (C-1); 96,62 (C-2);
165,67 (C-3); 92,34 (C-4); 100,04 (C-5); 155,26 (C-6); 144,4 (C-7); 107,44
(C-8); 179,13 (C-9); 102,53 (C-10); 157,17 (C-11); 150,92 (C-12); 112,57
(C-13); 55,96 (3- OCH3) v 56,32 (6- OCH3)
http://www.lrc-tnu.edu.vn
34
CHNG 3
THO LUN KT QU NGHIN CU
3.1. Nguyn tc chung
http://www.lrc-tnu.edu.vn
35
tho c cc cht cho phn ng dng tnh vi cc nhm cht steroit, glicozit
tim, ng kh, cumarin, polyphenol v flavonoit.
3.3. Phn lp v nhn dng cc cht c trong cc dch chit khc nhau
ca cy xuyn tm tho
Cc dch chit thu c t cy xuyn tm tho l hn hp phc tp ca
nhiu hp cht hu c. Vic tch ring cc cht ra khi hn hp c thc
hin trn ct silicagel pha thng vi cc h dung mi ra gii thch hp v
thng phi lp li mt vi ln thu c chng dng tinh khit, p ng
yu cu xc nh cu trc ha hc.
Vic phn lp cc cht c trong cc dch chit khc nhau ca cy xuyn
tm tho c thc hin theo s 2.1, da v. Cc cht sch c th dng
xc nh cu trc ho hc bao gm: Ancol no mch di, steroit v cc
xanthon.
3.3.1. Ancol no mch di nonacosan-1-ol (CH.1)
Tin hnh ra gii ct sc k i vi cn th n-hexan thu c 7 mg
cht rn v nh hnh, mu trng, khi lng 7 mg, RfA= 0,8, nng chy
84850C, tan tt trong n-hexan.
Ph IR cho bit cht CH.1 c vn c trng cho nhm OH
3288,77cm-1; vn c trng cho lin kt C-H no 2914,85 v 2849,00 cm-1
mnh. Chng t trong phn t CH.1 c cha nhm OH, CH no.
Trong ph 1H-NMR ca cht ny cho thy tn hiu triplet ng vi 3
proton H 0.88 ppm c trng ca nhm CH3, tn hiu singlet ca nhm OH
nm trong vng 7,42 ppm, ngoi ra cn c tn hiu 3.57ppm dng triplet c
trng cho 2 proton ca nhm CH2 c lin kt vi OH, pht hin 2 proton cho tn
hiu 1,54 ppm l proton ca nhm CH2 v tr bn cnh nhm CH2OH.
Trn ng tch phn ca ph 1H-NMR cho thy tn hiu ca 52 proton ca
cc nhm CH2 cho cc tn hiu vng t 1,2-1,3 ppm. Nh vy ancol mch
S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn
http://www.lrc-tnu.edu.vn
36
di c 59 proton lin kt vi cacbon, trn ph khng thy xut hin cc proton
lin kt vi cacbon cha no.
T kt qu phn tch cc ph chng ti ngh cng thc cu to ca
cht CH.1 l nonacosan-1-ol (C29H59OH)
OH
Nonacosan-1-ol
3.3.2. -Sitosterol hay stigmast-5-en-3 -ol (C29H50O) (CH.2)
Tip tc ra gii sc k ct bng h dung mi n-hexan:clorofom t l
(7: 3) thu c cht tinh khit CH.2.
Cht CH.2 l cht rn, mu trng kt tinh li cho tinh th hnh kim (trong
n-hexan), c khi lng 10 mg, RfB = 0,55, nng chy 1381400C. Khi trn
ln vi -sitosterol trong phng th nghim nhit nng chy khng thay i.
Ph IR, 1H-NMR v 13C-NMR cho thy trong phn t ch c mt nhm
OH ti v tr C-3.
Ph 1H-NMR cho H-3 3,6 ppm v C-3 (71,84 ppm).
Thy c mt vn i C=C (ph IR c vn hp th 1650 cm-1 yu; ph 1HNM c H 5,4 (1H, J = 5 Hz); ph 13C-NMR c C 140,78 ppm v 121,73 ppm).
So snh cc s liu ph v cc hng s vt l ca cht CH.2 hon ton
ph hp vi -Sitosterol. ( dch chuyn ho hc ca cc nguyn t cacbon
cht CH.2 c nu trong bng 3.1).
http://www.lrc-tnu.edu.vn
37
Bng 3.1. S liu ph 13C-NMR ca cht CH.2 phn lp t cy
xuyn tm tho v ph -sitosterol [17]
V tr C
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
Cht CH.2
13
C-NMR (C ppm)
37,28
33,91
71,84
42,32
140,78
121,73
31,93
31,68
50,17
36,52
21,11
39,81
42,35
56,8
24,3
28,3
56,1
11,99
19,41
36,2
18,8
33,93
26,14
45,87
29,2
18,8
19,05
23,10
11,88
-Sitosterol [17]
13
V tr C
C-NMR (C ppm)
1
37,2
2
31,6
3
71,7
4
42,3
5
140,7
6
121,7
7
31,9
8
31,9
9
50,1
10
36,5
11
21,2
12
39,8
13
42,3
14
56,7
15
24,3
16
28,2
7
56,1
18
11,9
19
19,4
20
36,1
21
18,9
22
34,0
23
26,1
24
45,8
25
29,2
26
19,8
27
19,5
28
23,0
29
12,0
http://www.lrc-tnu.edu.vn
38
25
Me
21
Me
12 18
22
20
27
24
23
28
17
Me
29
19
Me
14
10
15
3
5
HO
-Sitosterol
3.3.3. 1-Hiroxy-3,7,8-trimethoxy xanthon (CH.3)
Cht CH.3 l nhng tinh th mu vng nht, Rf C= 0,84, nng chy
1481490C, c khi lng 25 mg, tch c t dch chit n-hexan, phn lp
bng sc k ct silicagen, ra gii ct bng h dung mi n-hexan:clorofom theo t
l (6:4).
Phn tch ph FT-IR cho vn hp th ti 3084,61cm-1 c trng cho lin
kt CH thm; 1661,15 cm-1 mnh c trng cho s c mt ca nhm cacbonyl
(C=O);1601,35 v 1489,48 cm-1 c trng cho dao ng lin kt C=C thm.
Chng t trong phn t ca cht CH.3 c nhm cacbonyl (C=O), nhn benzen.
Phn tch ph
13
http://www.lrc-tnu.edu.vn
39
Ph 13C-NMR trong vng trng yu c mt tn hiu C 181,12 ppm
l tn hiu cng hng ca cacbon bc bn (cacbon nhm C=O). Nguyn
t cacbon bc bn lin kt vi nhm hiroxyl cho cng hng 163,79 ppm
iu ny cho php kt lun nhm OH lin kt vi cacbon thuc vng benzen.
Mt khc trn ph HMBC (hnh 3.5) cho thy c tng tc xa ca proton ny
vi C1, C2, C10. Ba nhm CH3 u cho cng hng trong vng trng mnh
vi (C 61,72 ppm; H 3,99 ppm), (C 57,12 ppm; H 3,91 ppm) v (C 55,14
ppm; H 3,86 ppm) iu ny chng t 3 nhm CH3 ny u thuc cc nhm
OCH3 lin kt vi cacbon vng benzen. Bn proton cn li u cng hng
H t 6,28 n 7,30 ppm iu chng t chng u l hiro ca cc vng
thm A v C, cc nguyn t cacbon lin kt vi cc nguyn t hiro ny cho
cc tn hiu C 91,97; 96,84; 112,70; 120,42 ppm, iu mt ln na chng
t cc nhm CH u thuc vng thm A, C. Tm nguyn t cacbon bc 4 cho
cc tn hiu cc pc C 163,78 (C-1); 166,37 (C-3); 149,24 (C7); 148,86 (C-8);
104,03 (C-10); 157,09 (C-11); 150,96 (C-12) v 115,70 (C-13) ppm. dch
chuyn ho hc ca cc nguyn t cacbon, hiro v cc tng tc xa ca cht
CH.3 c nu trong bng 3.2.
http://www.lrc-tnu.edu.vn
40
Bng 3.2. S liu ph NMR v cc tng tc xa trong CH.3
V tr
H(ppm), J(Hz)
(ppm)
-
Cn (13CNMR/
HC
DEPT)
(HMBC)
CH
1, 3, 4, 10, 11
163,79
96,84
166,37
91.97
CH
1, 2, 3, 10, 11
112,7
CH
6, 7, 8, 12, 13
120,42
7,32 (1H, t)
CH
5, 7, 8, 12, 13
149,24
148,86
181,12
10
104,4
11
157,1
12
150,96
13
115,7
3-OCH3 55,14
3,86 (3H)
CH3
7-OCH3 57,13
3,91 (3H)
CH3
8-OCH3 61,7
3,99 (3H)
CH3
1, 2, 10
1-OH
13,23
http://www.lrc-tnu.edu.vn
41
T nhng thng tin thu c trn ph hng ngoi IR, ph 1H-NMR,
13
C-NMR, DEPT, HMBC, HSQC v ti liu [6], [7], [25] cho php chng ti
H3CO
O
3
11
10
6
12
13
9
1
OH
OCH3
OCH3
1-Hiroxy-3,7,8-trimethoxy xanthon
http://www.lrc-tnu.edu.vn
42
http://www.lrc-tnu.edu.vn
43
http://www.lrc-tnu.edu.vn
44
http://www.lrc-tnu.edu.vn
45
http://www.lrc-tnu.edu.vn
46
http://www.lrc-tnu.edu.vn
47
3.3.4. 1-Hiroxy-3,5-imethoxy xanthon (CH.4)
Cht CH.4 l cht rn, mu vng nht thu c t dch chit n-hexan
ca cy xuyn tm tho, c phn lp bng sc k ct vi cht hp ph
silicagel, h dung mi ra gii l n-hexan:clorofom theo t l (1:1), c khi
lng 35mg, nhit nng chy 1731740C v RfC = 0,82.
Phn tch ph 1H-NMR (hnh 3.6), 13C-NMR (hnh 3.7) v ph IR ca
n c dng tng t nh cc ph tng ng ca cht CH.3.
Phn tch ph 13C-NMR v ph DEPT (hnh 3.8) cho bit phn t CH.4
c 15 nguyn t cacbon. Ph DEPT cho thy hp cht CH.4 c 2 nhm CH3,
5 nhm metin (CH) v 8 nguyn t cacbon bc bn. Nh vy cht CH.4 t
hn hp cht CH.3 mt nhm OCH3 v 1 nguyn t cacbon bc bn, nhng
nhiu hn hp cht CH.3 mt nhm metin (CH). Nh vy cng thc phn t
ca cht CH.4 l C15H12O5.
Trn c s phn tch cc ph c th suy ra cu trc phn t ca hp
cht CH.4 tng t CH.3, nhng vng C ch c mt nhm methoxy
(-OCH3) lin kt vi cacbon C-5 cn v tr C-6, C-7, C-8 khng c nhm
th. Cc nguyn t hiro cc v tr ny ln lt cng hng cc H bng
7,11; 7,19 v 7,67ppm cn C-6, C-7, C-8 c C ln lt l 115,4; 123,3 v
116,4 ppm. (cc s liu ph NMR v cc tng tc xa c trnh by bng 3.3)
http://www.lrc-tnu.edu.vn
48
Bng 3.3. S liu ph NMR v cc tng tc xa ca 1-hiroxy-3,5imethoxyxanthon (CH.4)
V tr
H(ppm), J(Hz)
(ppm)
Cn (13C-NMR/
DEPT)
(HMBC)
CH
1, 3, 4, 10, 11
CH
1, 2, 3, 10, 11
HC
163,07
97,35
166,5
92,48
148,1
115,4
CH
5, 7, 8, 12, 13
123,3
7,19 (1H, t)
CH
5, 6, 8, 12, 13
116,4
7,67 (1H, m)
CH
5, 6, 7, 12, 13
180,5
10
103,7
11
157,3
12
146,0
13
121,2
3-OCH3
55,7
3,82 (3H)
CH3
5-OCH3
56,18
3,94 (3H)
CH3
1-OH
1, 2, 10
6,25(1H, d, J =1,25)
6,40 (1H, d, J = 2,13)
-
12,74
H3CO
O
3
11
C
7
13
10
6
12
9
1
OH
1-Hiroxy-3,5-imethoxy xanthon
S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn
http://www.lrc-tnu.edu.vn
49
http://www.lrc-tnu.edu.vn
50
http://www.lrc-tnu.edu.vn
51
http://www.lrc-tnu.edu.vn
52
http://www.lrc-tnu.edu.vn
53
Bng 3.4. S liu ph NMR, DEPT v tng tc xa ca 1,7ihyroxy-3- methoxy xanthon (E1)
V tr
C (ppm)
H (ppm)
162,5
97,0
166,5
92,65
Cn (13CNMR/
DEPT)
C
HC
(HMBC)
-
CH
1, 3, 4, 10, 11
CH
1, 2, 3, 10, 11
124,2
CH
6, 7, 8, 12, 13
120,7
CH
5, 7, 8, 12, 13
144,9
114,5
CH
5, 6, 7, 9,12, 13
180,4
10
102,9
11
157,1
12
146,2
13
120,9
3-OCH3
56,1
3,89 (3H, s)
CH3
1-OH
12,85
1, 2, 10
7-OH
11,05
7,8
C
OH
OH
1,7-ihiroxy-3-methoxy xanthon
S ha bi Trung tm Hc liu i hc Thi Nguyn
http://www.lrc-tnu.edu.vn
54
http://www.lrc-tnu.edu.vn
55
http://www.lrc-tnu.edu.vn
56
http://www.lrc-tnu.edu.vn
57
http://www.lrc-tnu.edu.vn
58
http://www.lrc-tnu.edu.vn
59
3.3.6. 1,7-ihiroxy-3,6-imethoxy xanthon (E2)
Cht E2 c phn lp c t cn chit etylaxetat, h dung mi ra
gii l metanol - clorofom t l l 5-95, cht rn, mu vng, c khi lng 13
mg, nng chy 2372400C, Rf C = 0,66.
Ph FT-IR cho vn hp th mnh 3307,33 cm-1 c trng cho nhm
OH tham gia vo lin kt hiro gia cc phn t; 1663,18 cm-1 c trng cho
dao ng ca nhm C=O; 1604,40 v 1566,07 cm-1 c trng cho dao ng
ca cc vng thm.
Ph 1H-NMR (hnh 3.14) cho bit hp cht E2 ch c 4 nguyn t hiro
lin kt trc tip vi cacbon ca vng thm cc chuyn dch ho hc H
ln lt l 7,39; 7,31; 6,55 v 6,37 ppm.
Ph cng hng t ht nhn 13C-NMR (hnh 3.15) ca cht E2 cho bit
cht ny c 15 nguyn t cacbon. vng trng yu c C 179,13 ppm c
trng cho cng hng ca cacbon trong nhm C=O. vng trng trung bnh
c 12 tn hiu ca cacbon, tng ng vi cng hng ca 12 nguyn t
cacbon thuc cc vng thm A v C, cn vng trng mnh c tn hiu ca
2 nguyn t cacbon c C l 55,96 ppm v 56,32 ppm c trng cho 2 cacbon
thuc nhm OCH3.
Ph DEPT (hnh 3.16) cho bit phn t E2 c 15 nguyn t cacbon
trong c 2 nhm CH3, 4 nhm CH v chn nguyn t cacbon bc 4.
Cc s liu v ph NMR, DEPT v cc tng tc xa ca cht E2 c nu
ra bng 3.4.
http://www.lrc-tnu.edu.vn
60
Bng 3.5. S liu ph NMR, DEPT v cc tng tc xa ca 1,7-ihyroxy3,6-imethoxy xanthon
H (ppm),
J (Hz)
-
Cn (13C-NMR/
DEPT)
C
HC
(HMBC)
-
C
(ppm)
162,34
96,62
CH
1, 3, 4, 10, 11
165,67
92,34
CH
1, 2, 3, 10, 11
100,0
7,13 (1H, s)
CH
6, 7, 8, 12, 13
155,3
144,4
107,4
CH
5, 6, 7,9, 12, 13
179,1
10
102,5
11
157,2
12
150,9
13
112,6
3-OCH3
56,0
3,87 (3H)
CH3
6-OCH3
56,3
3,94 (3H)
CH3
1-OH
12,85
1, 2, 10
V tr
7,39 (1H, s)
OCH3
C
OH
OH
http://www.lrc-tnu.edu.vn
61
http://www.lrc-tnu.edu.vn
62
http://www.lrc-tnu.edu.vn
63
http://www.lrc-tnu.edu.vn
64
http://www.lrc-tnu.edu.vn
65
3.4. Th hot tnh sinh hc
Cn chit cht tng s c chit, tch bng dung mi metanol. Sau khi
lm kh kit, loi b hon ton dung mi c gi ti phng th nghim vi
sinh trng i hc Y khoa Thi Nguyn th tc dng sinh hc ca chng.
Kt qu c nu bng 2.3 v hnh 2.1 cho thy cn tng thu c t
dch chit cy xuyn tm tho c tc dng khng khun vi cc vi khun
khun Staphylococcusauresu (t cu vng), Escherichia coli (thc khun
ng rut), Salmonella spp (thng hn), Shigella spp (l trc khun),
http://www.lrc-tnu.edu.vn
66
KT LUN
1. Nghin cu sng lc ho thc vt ca cy xuyn tm t ho
pht hin thy nhiu nhm hp cht thin nhin c hot tnh sinh hc cao
l steroit, ng kh, cc flavonoit, cc cht polyphenol, glycozit tim
v cc cht xanthon.
2. T cy xuyn tm tho thu hoch tnh Cao Bng ln u tin
phn lp c 6 cht v da vo cc c trng ho l, cc s liu ph ESIMS, NMR, FT-IR, HSQC, HMBC nhn dng c cu trc ca 6 hp cht
hu c thuc cc nhm ancol no mch di, steroit, xanthon
3. Phn tch cc ph IR, MS, NMR, DEPT, HSQC v HMBC cc cht tinh
khit c tch ra ni trn nhn dng c chng l: Nonacosan-1-ol
(CH1); -sitosterol (CH-2); 1-hiroxy-3,7,8-trimethoxy xanthon (CH-3); 1-hiroxy3,5-imethoxy xanthon (CH-4); 1,7-ihiroxy-3-methoxy xanthon (E-1) v 1,7ihiroxy-3,6-imethoxy xanthon (E-2). Trong cc cht E-1, E-2 l cht ln u
phn lp c t thc vt Canscora lucidissima tnh Cao Bng.
4. T dch chit tng ca cy xuyn tm tho c tc dng khng cc
khun Staphylococcusauresu (t cu vng), E.coli (thc khun ng rut),
KIN NGH
Cy xuyn tm tho l mt cy thuc qu, c nhiu tc dng trong y
hc. V vy ti ngh vi cc cp c thm quyn tip tc cho nghin cu
mt cch su rng hn v cy xuyn tm tho nhm phc v tt trong i
sng nhn dn.
http://www.lrc-tnu.edu.vn
67
http://www.lrc-tnu.edu.vn
68
TI LIU THAM KHO
I. Ting vit
1. Nguyn Tin Bn (2002), Danh mc thc vt Vit Nam, NXB Nng
nghip, H Ni.
2.
3.
4.
5.
7.
8.
9.
10
11.
Shibnath Ghosal and Kanika Biswas.Two new 1,3,5,6,7pentaoxygenated xanthones from Canscora decussata.
Phytochemistry 1979, 18, pp1029- 1031.
http://www.lrc-tnu.edu.vn
69
12. Shibnath Ghosal, Rama Ballava P.S. Chauhan, Kanika Biswas and Ratan
K. Chaudhuri. "New1,3,5-trioxygenated xanthones in Canscora
decussata". Phytochemistry 1976,15, pp 1041-1043
13. Ghosal S, Singh AK, Chaudhuri RK. Chemical constituents of
Gentianaceae XX: Natural occurrence of (-) loliolide in Canscora
decussata. J Pharm Sci 1976; 65; 1549-1551
14. Ghosal, S. et al., J . Pharm. Sci., 1973, 62, 137-138
15. Ghosal, S. et al., J. Indian Chem. Soc, 1971, 48, 589
16
22.
http://www.lrc-tnu.edu.vn
70
23.
27
28
31
http://www.lrc-tnu.edu.vn
71
http:/www.freshpatents.com/Pharmaceutical-canscora-diffusacontaining- composition-dt20080814ptan20080193567.php
33.
Y hc c truyn Tu Tnh
http://www.lrc-tnu.edu.vn
72
PH LC
I.
II.
III.
IV
VI
VII.
73
84
76
79
81
83
84
87
90
91
93
95
96
99
102
104
107
110
112
114
116
117
120
123
125
127
130
http://www.lrc-tnu.edu.vn
73
I. Ph cht nonacosan-1-ol (C29H59OH)
http://www.lrc-tnu.edu.vn
74
http://www.lrc-tnu.edu.vn
75
http://www.lrc-tnu.edu.vn
76
II. Ph cht -Sitosterol hay stigmast-5-en-3-ol (C29H50O) (CH.2)
http://www.lrc-tnu.edu.vn
77
http://www.lrc-tnu.edu.vn
78
http://www.lrc-tnu.edu.vn
79
http://www.lrc-tnu.edu.vn
80
http://www.lrc-tnu.edu.vn
81
http://www.lrc-tnu.edu.vn
82
http://www.lrc-tnu.edu.vn
83
III. Ph cht 1-hiroxy-3,7,8-trihiroxy xanthon (CH.3)
http://www.lrc-tnu.edu.vn
84
http://www.lrc-tnu.edu.vn
85
http://www.lrc-tnu.edu.vn
86
http://www.lrc-tnu.edu.vn
87
http://www.lrc-tnu.edu.vn
88
http://www.lrc-tnu.edu.vn
89
http://www.lrc-tnu.edu.vn
90
http://www.lrc-tnu.edu.vn
91
http://www.lrc-tnu.edu.vn
92
http://www.lrc-tnu.edu.vn
93
http://www.lrc-tnu.edu.vn
94
http://www.lrc-tnu.edu.vn
95
IV. Ph cht 1-hiroxy-3,5-ihiroxy xanthon (CH.4)
http://www.lrc-tnu.edu.vn
96
http://www.lrc-tnu.edu.vn
97
http://www.lrc-tnu.edu.vn
98
http://www.lrc-tnu.edu.vn
99
http://www.lrc-tnu.edu.vn
100
http://www.lrc-tnu.edu.vn
101
http://www.lrc-tnu.edu.vn
102
http://www.lrc-tnu.edu.vn
103
http://www.lrc-tnu.edu.vn
104
V. Ph cht 1,7- ihiroxy-3-methoxyxanthon
http://www.lrc-tnu.edu.vn
105
http://www.lrc-tnu.edu.vn
106
http://www.lrc-tnu.edu.vn
107
http://www.lrc-tnu.edu.vn
108
http://www.lrc-tnu.edu.vn
109
http://www.lrc-tnu.edu.vn
110
http://www.lrc-tnu.edu.vn
111
http://www.lrc-tnu.edu.vn
112
http://www.lrc-tnu.edu.vn
113
http://www.lrc-tnu.edu.vn
114
http://www.lrc-tnu.edu.vn
115
http://www.lrc-tnu.edu.vn
116
VI. Ph cht 1,7-ihiroxy-3,6-imethoxy xanthon (E2)
http://www.lrc-tnu.edu.vn
117
http://www.lrc-tnu.edu.vn
118
http://www.lrc-tnu.edu.vn
119
http://www.lrc-tnu.edu.vn
120
http://www.lrc-tnu.edu.vn
121
http://www.lrc-tnu.edu.vn
122
http://www.lrc-tnu.edu.vn
123
http://www.lrc-tnu.edu.vn
124
http://www.lrc-tnu.edu.vn
125
http://www.lrc-tnu.edu.vn
126
http://www.lrc-tnu.edu.vn
127
http://www.lrc-tnu.edu.vn
128
http://www.lrc-tnu.edu.vn
129
http://www.lrc-tnu.edu.vn
130
http://www.lrc-tnu.edu.vn