Suy Ngam Lai Su Than Ky Dong A-01

SUY NG M LA I
S TH N KY
NG A
(Sach tham khao) (Sach tham khao)
JOSEPH E. STIGLITZ JOSEPH E. STIGLITZ
VA VA
SHAHID YUSUF SHAHID YUSUF
(Bin t p) (Bin t p)
Ng i dch: Ng i dch:
VU CNG VU CNG
HOA NG HOA NG THANH DNG THANH DNG
Hi u nh: Hi u nh:
VU CNG VU CNG
Nla xul ban Clinl lri quc gia
Ha Ni - 2OO2
Oxford University Press
Oxford G Nov York G Allons G AuckIand G Bangkok G Bogola G Buonos Airos G
CaIculla G Capo Tovn G Clonnai G Dar os SaIaam G DoIli G IIoronco G Hong Kong G
IslanbuI G Karacli G KuaIa Iumpur G Madrid G MoIbourno G Moxico Cily G Mumbai G
Nairobi G Iaris G Sao IauIo G Singaporo G Taipoi G Tokyo G Toronlo G Warsav
va cac cng ty chi nhanh tai
BorIin G Ibadan
2OO1 Ngn lang Tai llil va Ilal lrin quc l/Ngn lang Tl gioi
and DovoIopmonl / Tlo WorId Bank
1818 H Slrool, N.W., Waslinglon, D.C. 2O433, Hoa Ky
Do Oxford Inivorsily Iross, Inc n lanl.
198 Madison Avonuo, Nov York, N.Y. 1OO16
Oxford Ia lluong liu da dng ky cua Oxford Inivorsily Iross.
Giu moi ban quyn. Klng duoc plop lai cl, Iuu lru lrong cac l llng co ll pluc li
loc lruyn lai bl ky pln nao lrong n plm nay, o bl ky dang nao va lloo bl ky linl
lluc nao, du Ia din lu, co gioi, sao clup, gli m lay nlung cacl klac kli klng co su clo
plop lu lruoc cua Oxford Inivorsily Iross.
Tlil k bia va llil k bn lrong: NayIor Dosign, Waslinglon, D.C.
Iam lai Hoa Ky
In In du vao llang Sau 2OO1
Cac plal lin, din giai va kl Iun duoc lrinl bay lrong nglin cuu nay loan loan lluc v
cac lac gia va klng plan anl, du lloo bl ky klia canl nao, quan dim cua Ngn lang Tl
gioi, cac l cluc lruc lluc, cac llanl vin cua Ban Giam dc Ngn lang, cung nlu nlung
nuoc ma lo dai din. Cac duong bin gioi, mau sc, ln goi va cac llng lin klac o bl ky
ban d nao lrong cun sacl nay du klng plai Ia plan quyl cua Ngn lang Tl gioi v
dia vi plap Iy cua bl ky Ianl ll nao loc vic ung l lay clp nln nlung duong bin
gioi nlu vy.
LI NHA XUT BAN LI NHA XUT BAN
T
rong nlu ng nm 9O cu a ll ky XX, klu vu c ng A duo c ca ll
gio i d c bi l clu y vi su lng lruo ng clua lu ng co cu a no .
Vo i l c d lng lruo ng kinl l cao Iin lu c lrong nli u nm,
ng A duo c nli u nguo i nl c d n nlu m l li n luo ng ll n ky .
Iln licl li n luo ng ng A , lla ng 3 nm 1993, Ngn la ng
Tl gio i da xu l ba n cu n: Su ll n ky ng A : Tng lruo ng kinl
l va clinl sa cl cng.
Nlung cu ng lrong llo i di m na y da co klng il y ki n loa i ngli:
Ii u lrn llu c l co lay klng co m l su ll n ky ng A , va n u co
lli ca i gi da la o nn su ll n ky do . Va clo d n cu i nm 1997, kli
klu vu c na y cliu a nl luo ng cu a m l cu c klu ng loa ng su s c v
kinl l - la i clinl klo i ngu n lu Tla i Ian, lli nlu ng ngli nga i na y
lro nn ro no l, va llu lu l su quan lm nglin cu u cu a ca c clinl gio i
va ca c nla kloa lo c.
Tla ng 6 nm 2OO1, Ngn la ng Tl gio i cu ng vo i Nla xu l ba n
Truo ng a i lo c Oxford Ia i clo ra m l ba n do c cu n Suy ngm lai
s th n ky ng A .
Mu c dicl cu a cu n sa cl nl m dua ra m l ca cl nlin mo i v kinl
ngli m cu a klu vu c ng A lrong nlu ng nm 9O, sau kli da kla o
sa l cu c klu ng loa ng va su plu c l i, va lrong lruo ng lo p c n
llil, mo rng va diu clinl nlung kl Iun lrong cun Su ll n
ky ng A cu a Ngn la ng Tl gio i da xu l ba n lruo c dy.
Cac cluong lrong cun sacl da di su pln licl, xom xol Iai
nlu ng nln l quan lro ng quy l dinl su lla nl cng cu a ng A ,
nu In nlu ng kinl ngli m cu a nlu ng nm 9O, va lo c llay d i,
lo c kl ng dinl Ia i nlu ng y ki n da lrinl ba y lrong Su ll n ky

ng A.
Vo i m l su quan lm nglin cu u lim li u lu Iu d n klu vu c
na y, ca c la c gia cu a cu n sa cl da co nlu ng pln licl, l ng k l mo i
v nlu ng klia ca nl kla c nlau lrong kinl ngli m cu a ng A sau
kli da lra i qua lai nm klu ng loa ng, lu do giu p clo nguo i do c mo
r ng nlu ng nl n llu c, nlu ng llng lin cu a minl v cu cluy n
cu a ng A , m l klu vu c dng dn cu nl l ll gio i li n nay.
Mc du co ml s nln xol, danl gia, lip cn klac voi quan
dim cua clung la, song nlung plal lin duoc lrinl bay lrong
cu n sa cl Ia nlu ng la i Ii u llam kla o b icl d i vo i l l ca nlu ng
ai mu n lim li u va lo c l p kinl ngli m cu a ng A .
Nla xu l ba n xin gio i lli u cu n Suy ng m la i s th n ky
ng A vo i ba n do c, va mong nl n duo c nlu ng y ki n lrao d i.
Tha ng 2 nm 2002

LI NOI U LI NOI U
c
u n sa cl na y duo c b l d u vi l va o cu i mu a lo nm
1997, kli cu c klu ng loa ng ng A mo i cli Ia nlu ng
bo ng my nlo bao quanl Tla i Ian. Mu c dicl cu a cu n
sa cl Ia dua ra m l ca i nlin mo i mo v kinl ngli m cu a
klu vu c na y lrong nlu ng nm 9O, va d mo r ng, di u clinl, n u
ll y c n lli l, nlu ng k l Iu n lrong cu n S thn ky ng A cu a
Ngn la ng Tl gio i, xu l ba n nm 1993. Qua m l va i lla ng li p
lloo, linl cl l nglim lro ng cu a cu c klu ng loa ng nga y ca ng lng
clu ng lo klng nlu ng cli c n m l nglin cu u mo i, ma co n c n
ml nglin cuu co ll lp lop duoc nliu lrin vong klac nlau v
nlu ng klia ca nl llon cl l cu a m linl ng A va nlu ng plin
ba n luy lloo lu ng nuo c cu a no .
Clu ng li da quy l dinl l p lo p m l nlo m ca c lo c gia n i
li ng, lu Iu lu ng quan lm d n ng A , va d ngli lo pla n a nl
nlung luyn plal lrin clinl lrong cu cluyn cua klu vuc, xol
d n l l ca nlu ng nglin cu u mo i nl l va nlu ng cu lo i na y sinl
lu kli co klu ng loa ng.
Kli ca c la c gia g p nlau d lla o Iu n ba n lla o I n d u lin va o
mua lo nm 1998, lli ca ng A va nn kinl l ll gioi duong nlu
dang du ng lruo c m l luong Iai a m da m. Su ll n ky co n dang bu ng
nlu ng, va il ai ngl r ng klu vu c na y Ia i co ll buo c va o llo i ky
plu c l i nlanl clo ng.
Voi Ioi ll co ll danl gia vn d sau kli no da xay ra, diu
may mn Ia clung li da klng vi xul ban cun sacl nay - lrong
Iuc qua lrinl pluc li o ng A din ra rl nlanl. Vi ll, cac lac

gia vua co du lloi gian d klao sal cuc klung loang va su pluc
li, vua co ll suy ngm Iai nlung cacl giai llicl cua minl v su
lln ky. Ho da sua clua rl nliu cac bai vil cua minl. Kl qua
cui cung Ia cun sacl da mo rng rl nliu nlung liu bil cua
clung la v nliu cu cluyn cua ng A va cac lruong lop lng
lruong klac.
Cu n sa cl da da nl gia nlu ng kinl ngli m dang loa n lli n d n
vo i ca c clinl sa cl cng ngli p duo i nlu ng linl llu c da duo c lu ng
qu c gia ng A llu c li n. No lim li u su kinl ngli m cu a
Trung Qu c co ll n klo p ra sao vo i kinl ngli m cu a ca c n n kinl
l klac lrong klu vuc - ml klia canl da klng duoc d cp dn
lrong S th n ky ng A. Nlu ng b ng clu ng plong plu lrong
ll p ky 9O cu ng da ro i nlu ng a nl sa ng mo i va o su do ng go p luong
di cua cac clinl sacl dinl luong xul klu va lu do loa nlp
klu di voi lng lruong, va no giup Iam ro nlung vn d llon
cl l co a nl luo ng d n vi c Iu a clo n ca c clinl sa cl li gia . Hi n nay,
clu ng la da nl n llu c duo c r ng, d li u su pla l lri n cu a ng
A , klng ll la cl ro i v n d kinl l clinl lri cu a su llay d i, cu ng
vo i loa l d ng qua n lri va vai lro cu a nlu ng ll cl llon cl l. Ca c
la c gia cu a cu n sa cl da xom xo l ky Iuo ng lu ng y u l do , do do da
cung c p clo nguo i do c m l kinl va n loa v kinl l cu a ng A,
su s c, vu ng va ng v I p Iu n, va r l ll n lro ng. Nlu ng pla l li n
duoc lrinl bay o dy quy gia voi ll ca nlung ai dang mun lim
li u va lo c l p lu nlu ng kinl ngli m va ky Iu c pli lluo ng cu a
ng A lrong nlung llp ky qua.
Nicholas Stern Vinod Thomas
Nha kinh t trng va Pho Chu tch
Pho Chu tch Cao c p Vi n Ngn ha ng Th gi i
Kinh t ho c Pha t tri n

LI CAM N LI CAM N
D
u an co quy m rng Ion va koo dai duoc nlu vy Ia nlo
r l nli u su giu p do - va co Io n u mu n nu d y du lli
pla i lo Io i ca m on d n r l nli u nguo i. Su bi l on d u
lin va su s c nl l cu a clu ng li Ia d n clinl plu Nl l
Ba n, do nlu ng kloa n la i lro la o plo ng da nl clo vi c nglin cu u
va xu l ba n cu n sa cl na y llng qua Vi n Clinl sa cl va Ila l lri n
Ngu n Nln Iu c. Quy clu A da d ng l clu c l i lla o vo i clu ng
li va o lla ng 2 nm 1999, va nlu ng pluong li n luy l vo i cu a l
clu c na y o San Irancisco da la o clo clu ng li m l b u klng kli
lrong Ia nl lrong lai nga y da m Iu n v lo c llu l. Clu ng li xin
cln lla nl ca m on su giu p do cu a quy . a co nli u nguo i Ia d i
luo ng lrao d i clo nli u ba i vi l clo n Io c o ca c giai doa n kla c nlau
cu a du a n, nln dy clu ng li xin duo c ca m on Masaliro Kavai,
Iukunari Kimura, Iavronco Iau, Tolsuji Okazaki, Masaliro
Okuno - Iujivara, }ungsoo Iark, Sloplon Iarkor, Riclard
Robinson, Irodoric Scloror, va Roborl Wado. Nlu ng nguo i da co
do ng go p v m l la nl clinl clo lla nl cng cu a du a n na y Ia
Robocca Sugui, Clilaru Ima, Imou AI-Bazzaz, va Marc Slollon.
Clu ng li cu ng xin cln lla nl ca m on Migara DoSiIva, nguo i da
giu p va o vi c l clu c nglin cu u va licl cu c llam gia va o cng la c
l u c n plu c la p clo du a n na y. Vic clun bi cun sacl, llil k
sa cl, bin l p, sa n xu l va lruy n ba cu n sa cl na y co su di u pl i
cu a nlo m Xu l ba n Ngn la ng Tl gio i. Cu i cu ng, clu ng li xin
lrn lro ng ca m on Iarrukl IqbaI, nguo i da co sa ng ki n d l cu n
sa cl duo i su ba o lro v m l l clu c cu a Vi n Ngn la ng Tl gio i
va da l lro cu ng nlu kluy n klicl clu ng li lrong su l llo i gian
loa n lla nl du a n.
x
CAC TAC GIA CAC TAC GIA
Takatoshi Ito Ia Gia o su Kinl l lo c la i Vi n Nglin cu u Kinl l , a i lo c
Hilolsubasli.
Jomo K.S. Ia Gia o su kloa Kinl l lo c u ng du ng la i a i lo c MaIaya,
KuaIa Iumpur, MaIaysia.
Robert Lawrence Ia Gia o su v Tluong ma i va d u lu qu c l AIborl I.
WiIIiams la i Truo ng Qua n Iy Nla nuo c }oln I.Konnody llu c a i lo c
Harvard. ng cu ng Ia Cluyn vin cao c p la i Vi n Kinl l Qu c l .
Justin Yifu Lin Ia Gia o su va Gia m d c Trung lm Nglin cu u Kinl l
Trung Qu c la i a i lo c B c Kinl, va Ia Gia o su Kinl l lo c la i a i lo c
Kloa lo c va Cng ngl H ng Kng.
Ronald I.McKinnon Ia Gia o su Kinl l lo c LborIo va Cluyn vin cao c p
la i Trung lm Nglin cu u v pla l lri n kinl l va ca i ca cl clinl sa cl
la i a i lo c Slanford.
Tetsuji Okazaki Ia Gia o su Kinl l lo c la i a i lo c Tokyo va Cluyn vin
la i Vi n Nglin cu u Kinl l , Tluong ma i va Cng ngli p.
Howard Pack Ia Gia o su v Kinl doanl va Clinl sa cl cng c ng, Kinl l
lo c va Qua n lri la i lruo ng Wlarlon, a i lo c IonsyIvania.
Dwight H. Perkins Ia Gia o su Kinl l clinl lri HaroId Hilclings la i a i
lo c Harvard.
Yingyi Quian Ia Gia o su la i Kloa Kinl l , a i lo c MaryIand.
Joseph E. Stiglitz Ia Gia o su Kinl l lo c la i a i lo c Slanford, Cluyn vin
cao c p danl du la i Vi n Nglin cu u qu c l , a i lo c Slanford va
Cluyn vin llinl gia ng la i Vi n Brookings. Truo c dy, ng Ia Nla
kinl l lruo ng la i Ngn la ng Tl gio i.
Shujiro Urata I Gia o su Kinl l lo c la i a i lo c Wasoda, Tokyo, Nl l B n.
David Weinstein Ia Gia o su v Kinl l Nl l Ba n CarI Summor Sloup la i
a i lo c CoIumbia.
x
Meredith Woo-Cumings Ia Ilo Gia o su Kloa lo c clinl lri la i a i lo c
Norllvoslorn.
Yang Yao Ia Ilo Gia o su Kinl l lo c la i Trung lm Nglin cu u Kinl l
Trung Qu c, a i lo c B c Kinl.
Shahid Yusuf Ia Truo ng nlo m Nglin cu u la i Nlo m Nglin cu u v Kinl
l pla l lri n, Ngn la ng Tl gio i.
x
CHNG 1 CHNG 1
S TH N KY NG A
BN TH M THIN NIN KY
Shahid Yusuf Shahid Yusuf
i voi ng A, nlung nm 9O cua ll ky nay Ia lloi ky

llu lul su clu y dc bil, lloo ngla don cua lu nay, va
duong nlu cung bao ml dim xu so xay ra nlu ml
cu luc ngu ni ling cua Trung Quc da du bao. Tlp
ky nay bl du bng ml du liu licl cuc voi lu ll cac quc
gia lrong klu vuc co lc d lng lruong cao. Tng lruong nlanl
koo dai lrong 5 nm va bl du clung Iai lu nm 1996 voi su lng
clm cua xul klu, su xul lin nng Iuc du llua lrong nliu
nganl cng nglip, va su suy giam llu nlp (xom Bang 1.1 va
1.2). Nlung cu loi bl du duoc dl ra di voi suc manl cua cac
nn kinl l duoc mnl danl Ia nlung con l , va nlung ngli
ngai nay lro nn nglim lrong lon vao nm 1997, kli cac chaebol
o Han Quc sup d, co du liu cng llng cua klu vuc lai clinl
va bl dng san o Tlai Ian, su dinl lr yu kom dai dng cua nn
kinl l Nll Ban.
1
Va o cu i nm 1997, klu vu c na y loa n loa n cliu a nl luo ng cu a
m l cu c klu ng loa ng loa n di n klo i ngu n lu Tla i Ian, sau do
Ian ra Ha n Qu c, MaIaixia, va Indnxia. IliIippin, H ng Kng
(Trung Qu c), va Xingapo cu ng cliu a nl luo ng nlung o mu c d
ll p lon. Tng lruo ng cl m Ia i o Trung Qu c va a i Ioan (Trung
Qu c), lai n n kinl l il cliu la c d ng nl l lu cu c klu ng loa ng.
2
Nlung ngli ngo ban du v luong Iai cua cai goi Ia su lln ky
ng A lro nn ll suc nla nlom.
Ca c nla quan sa l lruo c dy v n Io I ng v vi c lli u nlu ng li n
b ky llu l lrong klu vu c, linl lra ng d d vo cu a l ll ng ngn
la ng, su llm lu l nga y ca ng Io n cu a la i kloa n va ng Iai, su c ca nl
lranl lrong xu l kl u su l gia m, Io i nlu n cng ly llu lo p, nguy co
cu a ca c kloa n no ng n la n, va nlu ng nguo i v n cli lricl su d u lu
lra n Ian lrong Inl vu c b l d ng sa n, gio dy ca m ll y nlu ng loa i
ngli na y da duo c clu ng llu c (lli du , xom Roinlardl 2OOO, LaslorIy
va cac lac gia klac 1993, BoIIo va RosonfoId 199O co nlung plal
biu du lin v vn d nay). i voi cac nla nglin cuu vn nlin
nl n su lng lruo ng cao Iin lu c cu a klu vu c lrong vo ng lon 3 ll p
ky nlu m l di u b l lluo ng, lli suy lloa i na y duo ng nlu cli Ia m l
di u la i kl ng dinl duong nlin cu a Iy lluy l Iu c lu l (LaslorIy va
cac lac gia klac 1993).
SUY NGM LAI S THN KY NG A
Bang 1.1 Tc tng hang nm cua tng san phm quc ni thc t bnh qun Bang 1.1 Tc tng hang nm cua tng san phm quc ni thc t bnh qun
u ngi, 1973-96 u ngi, 1973-96
Tng san phm quc ni Tng san phm quc ni Tng trng hang Tng trng hang
Nn kinh t Nn kinh t trn u ngi luc u (USD) trn u ngi luc u (USD) nm (%) nm (%)
Anh 17.953 0,5
Phap 12.940 1,5
c 13.152 1,8
Ao 11.308 2,0
Italia 10.409 2,1
Ty Ban Nha 8.739 1,8
Hy Lap 7.779 1,5
Xingapo 5.412 6,1
Hng Kng (Trung Quc) 6.768 5,1
Nht Ban 11.017 2,5
Malaixia 3.167 4,0
Philippin 1.956 0,8
Han Quc 2.840 6,8
Innxia 1.538 3,6
Thai Lan 1.750 5,6
Trung Quc 839 5,4
My 16.607 1,6
Ngun: Crafts 1999.
Kli cuc klung loang dang o giai doan lrm lrong vao cui
nm 1997, co nlu ng y ki n clo r ng, su suy lloa i klu vu c co ll co
nlu ng l u qua su r ng lon nli u. Trong m l ba i xa Iu n n i b l,
la p cli Economist da Iuu y rng, ml su suy giam kinl l dl ngl
a nl luo ng lo i Nl l Ba n va Ha n Qu c da d n lo i m l v n d
S THN KY NG A BN THM THIN NIN KY
Bang 1.2 Phn trm thay i trong tng san phm quc ni ng A, Bang 1.2 Phn trm thay i trong tng san phm quc ni ng A,
1996-2001 1996-2001
Khu vc Khu vc 1996 1996 1997 1997 1998 1998 1999 1999 2000 2000
a a
2001 2001
b b
Nm nc ng A
Innxia 8,0 4,5 -13,7 0,5 3,0 5,0
Han Quc 6,8 5,0 -5,8 10,2 6,0 6,1
Malaixia 8,6 7,5 -7,5 5,4 6,0 6,1
Philippin 5,8 5,2 -0,5 3,2 4,0 4,8
Thai Lan 5,5 -1,3 -10,0 4,0 5,0 5,5
Cac nn kinh t chuyn i
Trung Quc 9,6 8,8 7,8 7,1 7,0 7,2
Vit Nam 9,3 8,2 5,8 4,7 4,6 4,5
Cac nn kinh t nho
Campuchia 7,0 1,0 1,0 4,0 5,5 6,0
Lao 6,8 6,9 4,0 4,0 4,5 5,0
Papua Niu Ghin 3,5 -4,.6 2,5 3,9 4,7 4,5
Phigi 3,4 -1,8 -1,3 7,8 3,5 3,0
Mng C 2,4 4,0 3,5 3,3 4,3 4,5
Qun ao Slmn 0,6 -0,5 -7,0 1,0 2,0 3,0
Cac nn kinh t cng nghip hoa mi (tr Han Quc)
Hng Kng (Trung Quc) 4,5 5,3 -5,1 2,0 5,2 4,4
Xingapo 7,6 8,4 0,4 5,4 5,7 5,8
ai Loan (Trung Quc) 5,7 6,8 4,8 5,5 6,5 6,1
Cac nc cng nghip
Nht Ban 5,0 1,6 -2,5 0,3 0,9 1,6
My 3,7 4,5 4,3 4,1 4,3
Khng co s liu.
a. c tnh
b. D bao
Ngun: Ngn hang Th gii 2000a.
nglim lro ng mo i. y Ia lai lrong s nlu ng n n kinl l Io n nl l
va cu ng Ia , nlu ng nuo c nl p kl u nli u nl l ll gio i, va cu ng Ia
lai qu c gia d u lu va o mo i noi lrn ll gio i. Tla m lo a la i clinl
lai lai nuoc nay co ll dn loi ml su sul giam loan cu, lay llm
cli Ia ml cuc suy lloai. (Economist, 2O-12-1997, lrang 15, v qua
lrinl d n lo i klu ng loa ng va l u qua cu a no , xom Ngn la ng Tl
gio i 1999a).
M l kli mu c d lr m lro ng llu c su cu a ca c v n d nlu linl d
d vo cu a l ll ng la i clinl, su gia m sa l di u li l klng llo a da ng,
no cng ly cl ng cl l, qua n Iy y u ko m, du llu a nng Iu c o ca c li u
nga nl cl la c llon cl l o ng A lro nn ro no l, lli ca c qu c gia
kla c - nlu Braxin va Iin bang Nga - so pla i cliu nlu ng cu c l n
cng mang linl du co va duong du voi su ra di cua vn (CIifford
va Lngardio 1999, GiIpin 2OOO)
3
. Nn kinl l ll gioi Im vao linl
ll clnl vnl lrong su l nm 1998 vo i vi c My va m l s n n
kinl l Clu Au do ng vai lro Ia d ng Iu c clinl clo lng lruo ng, va
My cu ng Ia nuo c l p llu pl n Io n ngu n v n dang ru l klo i ng
A (Van Wincoop va Yi 2OOO). Tuy nlin, loi du nm 1999, nlung
diu li l nll da o Iai plia sau. Mc du nn kinl l Nll Ban vn
co n y u, ca c qu c gia ng A kla c b l d u l i plu c du a lrn co so
nlu cu xul klu xul plal lu My va ng Au, dc bil Ia lang
di n lu , va cli ngn sa cl lrong nuo c gia lng.
Qua lrinl plu c l i lro nn nlanl clo ng lon va o giai doa n cu i
nm 1999 do lluong ma i n i vu ng gia lng, gia d u lng da kluy n
klicl ca c nla sa n xu l d u mo , vi c lng gia cu a d ng yn ( Ilu c
l i xu l kl u ng Nam A Oxford Analytica, ngay 1O llang 12
nm 1999). n d u nm 2OOO, pl n Io n nlu ng loa i ngli v luong
Iai pla l lri n kinl l o ng A da lan bi n.
4
Trong la p cli Financial
Times nga y 23 lla ng 2 nm 2OO1, Marlin WoIf da nlin ll y Tuong
Iai clo i Io i cu a Clu A , Su lro Iai dang kinl ngac cua Clu A,
va clo r ng cu cluy n kinl l quan lro ng nl l cu a lai ll p ky
qua cu cluy n v su sa l Ia i g n nlau lrong mu c llu nl p cu a
ca c n n kinl l lin li n nlo li I s nguo i s ng lrong ca c qu c gia
mo i n i la i Clu A nga y ca ng nli u - da I y Ia i duo c su lin nli m
cu a no . Clinl su plu c l i cu a lli lruo ng clu ng kloa n lrong klu
vu c duo c nlu ng nlin nl n Ia c quan v lru Iuo ng cng ngl va
Inlornol llu c d y da la o llm d ng Iu c. ( N i so la i Inlornol Ta p
cli Kinl l Vi n ng, nga y 6 lla ng 1, nga y 3O lla ng 12 nm 2OOO).
5
Vo i ca c n n kinl l ng A lng lruo ng g n 6 nm 2OOO sau
kli da da l l c d lng lruo ng 4,1 nm 1999, Ii u co c n suy ngl
Ia i v su ll n ky cu a ng A klng` Ii u clu ng la co ll xom m l
nm lng lruo ng ll p - do Ia nm 1998, kli ca c n n kinl l ng A
cli lng lruo ng 1,6 - nlu m l su su l gia m klng ll lra nl klo i
lrn con duong lin loi loan cu loa lay klng` Hay Iiu cuc
klu ng loa ng nm 1997-98 va nlu ng di u ma cu c klu ng loa ng
na y da clo clu ng la ll y Iin quan lo i clinl sa cl v m, ll cl ,
loal dng kinl doanl, kla nng diu lil o ng A co doi loi plai
da nl gia Ia i m linl ng A va nlu ng d ng lla i bn lrong cu a no
lay klng` Ii u nlu ng y u ko m co ba n dang l n la i dai d ng lrong
ca c n n kinl l ng A co bi nlu ng su c ma nl klng ll plu nl n
duo c va g n ba ll p ky lng lruo ng nlanl clo ng clo mo `
TA I SAO PHA I SUY NG M LA I VA SUY NG M CA I G? TA I SAO PHA I SUY NG M LA I VA SUY NG M CA I G?
Muc liu cua cun sacl nay Ia plong lm ml d lim liu ml
quang canl con Ia Im do ml su kin nglim lrong klng Iuong
lruoc duoc gy ra. Cac cluong lrong cun sacl nay xom xol Iai
nlung nln l quan lrong quyl dinl loi llanl luu cua ng A lu
giac d quc gia loc klu vuc, va cli ra kinl nglim cua nlung
nm 9O, loc da llay di, loc lai klng dinl ra sao nlung quan
dim clinl llng du nlung nm 9O vn lluong duoc lly lrong
S thn ky ng A (Ngn lang Tl gioi 1993) va nliu n plm
klac (danl gia v su lln ky ng A, nlung nlim vu ma no dl
ra, va d xul cac kin ngli, dc bil Ia clinl sacl cng nglip,
xom Wado 1996).
Ki u cu lo i lrn dy da duo c IauI Krugman nu ra m l ca cl
l l su c ro ra ng va o lla ng 8 nm 1997, ngay sau kli cu c klu ng
loa ng n ra o Tla i Ian. Krugman di lloo quan di m cu a Young
(1992, 1994a va b), Kim, va Iau (1994) kli clo r ng, su lng lruo ng
cua Clu A v co ba n Ia v n d cu a m li clu klng pla i Ia la i
nng lu c Ia do Ia m vi c clm cli lon clu klng pla i Ia llng
minl lon . ng li p lu c b sung va o quan di m na y:
N u co m l di u gi do ma nguo i u ng l l ll ng Clu A nguo ng m
lli do pla i Ia ca i ca cl ma ca c clinl plu Clu A llu c d y su pla l lri n
cu a cng ngl va ca c nga nl cng ngli p nl l dinl. i u na y duo c
xom nlu ca cl gia i llicl clo li u qua lng r l cao lrong ca c n n kinl l
na y. Nlung n u ba n k l Iu n r ng do clu y u Ia m li r ng li u
qua klng lng ma nl lli su lo a sa ng cu a ca c clinl sa cl cng ngli p
Clu A lro nn il ro no l lon nli u. M l ngu y klng duo c cla o do n
kla c cu a Iy lluy l m li Ia no clo r ng lng lruo ng Clu A cl c cl n
so cl m Ia i. Clu ng la co ll da l duo c lng lruo ng kinl l cao b ng ca cl
gia lng mu c d llam gia va o Iu c Iuo ng Iao d ng, cung c p clo mo i
nguo i m l n n gia o du c co so , lng g p ba li lro ng cu a d u lu lrong
GDI (l ng sa n pl m qu c n i), nlung ro ra ng dy Ia nlu ng llay d i
klng ll I p Ia i.
Ba i lo c Io n nl l co duo c lu nlu ng klo kln |g n dy] cu a Clu A
klng pla i Ia ba i lo c v kinl l lo c ma clinl Ia ba i lo c v clinl plu .
Kli ca c n n kinl l Clu A klng clo la b l cu llu gi ngoa i nlu ng lin
lu c l l do p lli ro ra ng mo i nguo i so ngl r ng, nlu ng nla I p k loa cl
cu a ca c n n kinl l na y bi l lo dang Ia m gi. Nlung gio dy, kli su ll l
da duo c ploi ba y lli loa ra lo klng li u gi ca . (IauI Krugman, i u
gi da di n ra d i vo i su ll n ky ng A ` Ta p cli Fortune, nga y 18
lla ng 8 nm 1997, lrang 27).
NH NG V N CHU CH T I V I S TH N KY NG A NH NG V N CHU CH T I V I S TH N KY NG A
Truo c kli suy ngl Ia i v nguyn nln va d ng lla i cu a pluong
llu c pla l lri n cu a ng A , li xin lo m l l Ia i nlu ng y u l clu y u
cu a pluong llu c na y, lluo ng duo c nl c lo i va o d u ll p ky 9O va
da duo c lrinl ba y lrong cu n S th n ky ng A va nli u n pl m
kla c (Ngn la ng Tl gio i 1993, Olno 1998). M i qu c gia lloo du i
m l m linl da duo c bi n d i clo plu lo p vo i di u ki n cu a minl,
nlung bao gio no cu ng bao g m b n y u l clinl.
Tlu nl l, do Ia su g n k l vo i ca c y u l co ba n cu a qua n Iy kinl
l v m. iu nay doi loi:
G M l mi lruo ng kinl doanl n dinl vo i ly I Ia m pla l luong d i
ll p, lu do kluy n klicl d u lu va o la i sa n c dinl, d u lu da i
lan.
G Nlu ng clinl sa cl la i kloa n dinl va kln ngoan b lro licl
cu c clo ca c clinl sa cl kla c nl m clia so cng b ng lla nl qua
llu duo c nlo lng lruo ng cao lon.
G Ca c clinl sa cl li gia l i doa i lng cuo ng clo su c ca nl lranl cu a
lang loa xul klu.
G Ila l lri n va lu do loa klng ngu ng klu vu c la i clinl, nl m
pla l luy l i da ngu n li l ki m lrong nuo c (ban d u duo c l c d
lng lruong nlanl kicl llicl), lluc dy su pln b liu qua
cung nlu su li nlp vao l llng lai clinl loan cu.
G Ca c n Iu c nl m l i lli u loa nlu ng bo p mo o v gia ca .
G Nlu ng la nl d ng l lro pl c p gia o du c li u lo c va lrung lo c
co so, cung nlu vic lao ra di ngu co lrinl d nlm dy manl
xu ll pla l lri n luo ng ngoa i.
Y u l llu lai cu a cli n Iuo c na y nl n ma nl d n su c n lli l
pla i co m l b ma y la nl clinl co kla nng nl n llu c va llu c li n
nlung m linl v ml nla nuoc manl (ngla Ia ml nla nuoc
pla l lri n lloo luo ng l p lrung, co quy n Iu c ma nl), cu ng nlu
nlu ng cam k l da ng lin c y v pla l lri n lrong da i la n. Y u l na y
- du a lrn kinl ngli m co clo n Iu a cu a Xingapo, Ha n Qu c, Nl l
Ba n, a i Ioan (Trung Qu c) - do i lo i pla i co nlu ng ca n b qua n Iy
co kla nng, duo c lra Iuong cao, klng bi a p Iu c clinl lri, duo c lrao
quy n d llu c li n nlu ng sa ng ki n pla l lri n nl m mu c liu l i
da loa lng lruo ng sa n Iuo ng va vi c Ia m (Campos va Rool 1996,
Rool 1996, Olno 1998). Iin quan lo i v n d na y, su pln I p co
m l y ngla d c bi l quan lro ng, vi cli co nlu v y lli nlu ng ca n b
loa l d ng lrong l ll ng na y mo i il co kla nng bi nlu ng a p Iu c
clinl lri bao quanl Ia m clo cl cl luo ng, klng lloo du i duo c
nlu ng mu c liu da i la n (Lvans 1995). i u na y klng co ngla Ia
pla i la cl clinl plu klo i loa l d ng kinl doanl. Trn llu c l ,
nlu ng nglin cu u cu a Ngn la ng Tl gio i r l coi lro ng su la c d ng
qua Ia i giu a ca c nla qua n Iy la nl clinl va gio i doanl nln, llng
qua nlu ng pluong li n nlu ca c u y ban cluyn lra cl nl m mu c
dicl lli l I p ca c uu lin qu c gia, lrao d i llng lin lli lruo ng,
llu c d y ma ng Iuo i loa l d ng, cu ng nlu su pl i lo p giu a lai bn.
6
Nlung nlu ng nglin cu u na y klng cli d c p lo i su pl i lo p va
lrao d i llng lin, ma co n di xa lon kli nl n ma nl vai lro cu a b
ma y cng quy n ma nl lrong vi c kicl llicl ganl dua giu a ca c
nlo m kinl doanl nl m da m ba o clo su ca nl lranl lrn lli lruo ng
klng bi suy gia m (SligIilz 1996). Doanl nln li p xu c vo i ca c quan
clu c clinl plu d li u ro v cli n Iuo c, cu ng nlu pl i lo p ca c
loal dng cua lo nu co ll. iu nay klng Iam giam dng co
kluy n klicl ca nl lranl ma lra i Ia i, m l s clinl plu ng A da
su du ng klo o Io o clinl sa cl ca i g y va cu ca -r l nl m ngn
cln su clung Iai cua canl lranl lrong nuoc.
Y u l llu ba Ia ca c clinl sa cl licl cu c cu a clinl plu llu c d y
li n lrinl cng ngli p loa va xu l kl u nga y ca ng nli u ca c sa n
pl m cng ngli p. Cli n Iuo c pla l lri n luo ng ngoa i k l lo p vo i
clinl sa cl ly gia l i doa i Ia pluong li n d da l duo c ca n cn d i
ngoa i vu ng cl c va la o ra yu c u pla i d y ma nl lng lruo ng GDI,
bu c ca c nla sa n xu l pla i li p llu cng ngl mo i, va n Iu c nng
cao su c ca nl lranl. Trong n Iu c cng ngli p loa , ca c clinl plu
ng A cung su dung co clon Iua cac bin plap bao l bng llu
quan va ca c bi n pla p kluy n klicl xu l kl u, lu ca c bi n pla p
lluyl pluc v ml dao duc clo loi vic lro cp va gy ap Iuc nlo
v la i clinl, nl m mu c liu cung c p clo nga nl cng ngli p
ngu n la i clinl vo i cli pli ll p lon. Nglin cu u cu a Ngn la ng
Tl gio i Iuu y r ng, nlu ng bi n pla p lrn cli duo c a p du ng r l do
d l, va c n ll n lro ng kli dom su du ng d i vo i ca c nuo c kla c.
Y u l llu lu cu a cli n Iuo c pla l lri n ng A da Ia m ro nguyn
nln d u ng l m l ca cl lo p Iy clo d ng lla i licl cu c cu a clinl
plu . o Ia cli n Iuo c llu c du ng, lrong do ca c bi n pla p duo c a p
du ng Iinl loa l va so bi xo a bo n u mu c dicl cu a clu ng klng da l
duo c (Olno 1998, d c p lo i klia ca nl clinl sa cl cng ngli p
ng A nl n ma nl l m quan lro ng cu a vi c co duo c m l vi n ca nl
va cli n Iuo c da i la n, xom Yamada va Kucliki 1997). No i ca cl
kla c, kli duo c cn nl c ky Iuo ng, m l clinl sa cl kinl l cli luy
klo p kin so dom Ia i k l qua l l kli co su cam k l cao nl l nl m
lloo du i su pla l lri n co li u qua va nlanl clo ng, k l lo p vo i no
Ia m l clinl plu ma nl co kla nng lu bo nlu ng d xu l duo c xom
Ia klng kla lli. K l qua llu c l o ca c qu c gia ng A da a p du ng
clinl s cl llu c du ng na y xom ra klng m y loa n l a o, l l m c li c o
m l s qu c g i a ng NamA c o n c o k l q ua cl u c l cloa c l on ( xom
llm }omo, Cluong 12 lrong sa cl na y). Nlung kli da p u ng duo c
nlu ng di u ki n nl l dinl, k l qua lli lruo ng clo nlu ng nuo c pla l
lri n sau co ll duo c ca i lli n nlo ba n lay lu u linl llng qua bi n
pla p di u clinl Io i icl co dinl luo ng r r ang (xo mpl n k l Iu n,
}osopl SligIilz, Wado 199O, Amsdon 1989, Rool 1996).
XE T LA I S NG THU N BAN U XE T LA I S NG THU N BAN U
Kinl ngli m cu a nlu ng nm 9O va ca c k l qua nglin cu u lrn
kl p ll gio i da la i kl ng dinl ma nl mo su plu lo p cu a ca c clinl
sacl nganl va kinl l v m lop Iy. Tuy nlin, cac cu loi Iai duoc
d l ra Iin quan lo i qua lrinl llu c li n nlu ng clinl sa cl na y. Cu
ll , ca c qu c gia ng A cl m lr lrong vi c llu c li n nlu ng clinl
sa cl di u li l ll n lro ng, bu c ca c ngn la ng a p du ng ca c l ll ng
qua n Iy ru i ro, lng cuo ng gia m sa l l ll ng ngn la ng, lng cuo ng
cac dng co kluyn klicl vic pln b ngun Iuc co liu qua,
lruo c kli xo a bo m l s ra o ca n d i vo i ca c Iu ng v n (McKinnon
1991, Clov 2OOO, IIallors 2OOO). K l qua Ia , clinl plu va ca c ngn
la ng klng duo c clu n bi l l d d i plo vo i ca c Iu ng v n va o
kl ng I va ca c Iu ng v n ra d l ng l nm 1997 (Wong 1999,
Iurman va SligIilz 1998, HoIIman, Murdock, SligIilz 2OOO).
7
Ngn
la ng cu ng co pl n lra cl nli m vi da gy ra su b l c p v li n l va
ky la n, di u na y da Ia m lr m lro ng llm cu c klu ng loa ng la i
clinl (xom Cluong 2, bai cua Ilo). Vic su dung clinl sacl lai kloa
va li gia li doai cung gy nliu lranl cai. Ml s nla quan sal clo
r ng, su la n kl c cu a cu c klu ng loa ng Io ra co ll gia m bo l n u
llu c li n lloo ca cl kla c. Clinl sa cl la i kloa co xu luo ng ll n
lro ng qua mu c, da Ia m x u llm a p Iu c gia m pla l lrong vi c kl c
plu c nlu ng l u qua lu c lli cu a cu c klu ng loa ng.
8
Cu c klu ng
loa ng clo ll y l m quan lro ng cu a ca c cng clu c co nng Iu c lrong
vi c qua n Iy n n kinl l va pla n u ng Ia i ca c cu s c. Tuy nlin, kinl
ngli m o Ha n Qu c va Tla i Ian cu ng cli ra r ng, d duy lri vn
loa luy n du ng lloo la i nng va la cl ca c vin clu c na y ra klo i
nlu ng a p Iu c v clinl lri Ia r l klo kln (Haggard 2OOO, Hoo va
Kim 2OOO).
Hon ll , su d ng llu n ban d u co vo nlu klng duo c llng
su l o sa u di m. Tlu nl l, va o cu i nlu ng nm 8O, ng A da
nlanl clo ng b l nlip lloo luo ng ca c qu c gia cng ngli p. Tng
lruo ng duo c llu c d y do vi c gia lng ca c nln l d u va o, nng
su l nln l l ng lo p (TII) co xu luo ng lng d n. Nlung nlu ng
nglin cu u lrong ll p ky 9O da clo ll y v n d plu c la p lon r l
nli u. M c du li u qua ky llu l co lng In, nlung kloa ng ca cl
v nng su l giu a ca c qu c gia ng A co llu nl p lrung binl va
ca c n n kinl l cng ngli p v n Io n nlu lruo c dy. Nglim lro ng
lon, su do ng go p ro r l cu a li n b ky llu l va o TII v n co n r l
klim ln. iu nay Iam nay sinl ngli ngo di voi cac clinl sacl
Iin quan lo i qua lrinl cng ngli p loa , Iin quan lo i klu vu c dicl
vu, plal lrin ngun nln Iuc, va Ioi icl llu duoc lu vic nng cao
nng Iuc nglin cuu.
Tlu lai, Io i ll cu a clinl sa cl cng ngli p mang linl can lli p
va llu c du ng, lu c Ia su du ng ca c kloa n lro c p lay lin du ng cli
dinl d xy du ng ca c li u nga nl mo i, klng ll li n m l ca cl ro
no l. Vi c Ia m sai I cl gia ca va lro c p clo cng ngli p lrong
m l llo i ky da i vo i ly vo ng la o ra ca c nga nl xu l kl u vu ng ma nl,
da gy nn nlu ng cli pli Io n, va duo ng nlu ca c bi n pla p na y
dang nga y ca ng lro nn klng plu lo p vo i m l ll gio i l i nl p
dang lun llu ca c nguyn l c cu a T clu c Tluong ma i Tl gio i
(Amsdon 1989, 1991).
Tlu ba, ca c m i quan l c ng sinl g n gu i duo c ca c clinl plu
kluy n klicl giu a ca c ngn la ng va ca c l lo p cng ngli p co ll
dua lo i ca c kloa n d u lu va m l lri n vo ng kinl doanl da i la n o
m l s nuo c ng A , nlung di u na y cu ng d n lo i vi c pln b
klng li u qua ca c ngu n v n vay cu a ngn la ng (lluo ng d u lu
va o Inl vu c b l d ng sa n), su licl Iuy ca c kloa n no kl do ng, va
d n lo i ca c li s n klo p lrong cng ly cao (Clo va Kim 1995,
Hulclcrofl)
9
. Hon nu a, ngay o Nl l Ba n, m i Iin l m l lli l giu a
ngn la ng va ca c cng ly da klng Ia m clo vi c qua n lri cng ly
ma nl lon, ma lra i Ia i, c I p ca c cng ly na y klo i nlu ng a p Iu c lli
lruo ng, ngn lro su xu l li n m l lli lruo ng ca nl lranl d i vo i vi c
ki m soa l doanl ngli p. (HaII va Woinsloin 2OOO)
1O
. Su ll ng lri cu a
l ll ng ngn la ng cu ng co ll ca n lro vi c mo r ng ca c lli lruo ng
la i clinl.
Tlu lu, linl lo p Iy cu a ca c m l la ng xu l kl u vo i lu ca cl Ia
m l d ng Iu c cu a lng nng su l va lng lruo ng o ng A , cu ng bi
loa i ngli. Nlu ng nglin cu u g n dy da ngli ngo v nl n dinl
clo r ng: lrong li n lrinl cng ngli p loa plu llu c va o lro c p,
lng lruo ng so ca ng nlanl n u mu c d pln b lro c p ca ng cl l
clo va ca ng g n vo i ca c liu clu n loa l d ng lon lu do ca c m l
la ng xu l kl u co kla nngIa m l cng cu gi a msa l co liu qua
nl l (Amsdon 1991, 285). Trn llu c l , Am sdon d a c oi l ng l ruo ng
cu a ca c n n kinl l ng B c A I do d u lu va s la i pln b ng u n
Iu c lrong ca c nga nl lon Ia do ca c loa l d ng xu l kl u. M l s c a c
nla nglin c u kla c cu ng l p lrung nglin cu u v d u lu va nl p
kl u, nlu Rodrik 1995, Iavronco va Woinsloin lrong Cluong 1O.
Tlu nm, pluong llu c qua n lri o ng A c n pla i xom xo l Ia i
b ng con m l kla c. No i d n qua n lri Ia no i d n pluong ca cl ma ca c
ll cl , ca c l clu c, cu ng nlu ca c quy lrinl da dung loa duo c m i
quan l giu a ca c d i luo ng va nguo i da i di n quy n Io i cu a lo .
Qua n lri lim ca cl gia i llicl vi c xy du ng va llu c li n nlu ng
quy l dinl l p ll . B n klia ca nl cu a qua n lri o ng A llu lu l su
clu y lrong nlu ng nm 9O Ia : ba n cl l cu a m i quan l luong la c
clinl plu doanl ngli p lrong vi c pl i lo p ca c quy l dinl, n i
loa ca c ngoa i u ng, qua n Iy loa l d ng cu a lli lruo ng, mu c d clo
plo p ca c gia dinl don Io n m quy n ki m soa l ca c l p doa n kinl
doanl kl ng I , linl lu clu va li u qua cu a ca c co quan di u la nl
cu a clinl plu , d c bi l Ia nlu ng co quan cliu lra cl nli m gia m sa l
klu vu c la i clinl va ca c c dng, ky Iu l do mu c d qua n lri cng
ly nglim ngl dl ra di voi ban Ianl dao cua cng ly. Cung cacl
qua n lri cu a ng A klng lra nl klo i di Iu c bi cli lricl, nlung
nlin clung duo c ca ngo i vi da llu c d y su pl i lo p va lli dua,
di u na y dom lo i nlu ng k l qua l l v m l kinl l (xom Woo-
Cumming, Cluong 9). Su x u di cu a ca c loa l d ng kinl l sau nm
1996 va nlu ng v n d klo kln li m n da bi ploi ba y lrong cu c
klu ng loa ng clo ll y, c u lru c qua n lri du a lrn ca c m i quan l
gia dinl, va so lu u gia dinl llng qua vi c n m giu ca c cng ly lay
n m c pl n, n i b cu a nlau m l ca cl plu c la p, pla i di u clinl
va llicl ngli kli cac quc gia mo rng mi quan l cua lo voi lli
lruo ng ll gi i (Ii 1998). M c d u c c c li nl plu ngA da l lu c
d y s pla l lri n cu a ngu n nln Iu c v gi a nl duo cIo i l l s o s a nl
o m l va iI nlvu c (xom}omo, clu ong 12, Haggard 2OOO, Hoo va
Kim 2OOO), nlung lo cu ng Ia m cl m su pla l lri n c a c a c l l cl
di u li l va Iu l pla p, nlu ng ll cl s lng cuo ng su pla l lri n c a
lli lruo ng c ng nlu kl c plu c nlu ng d ng ll l ba i c a lli lru ng
nl l dinl, do ca c cl i nl plu na y da d i u l i l l l i lr uo ng ( Wado
199O) va du a va o nlu ng quy dinl l nl clinl d da l k l qua . T rong
mi lruo ng ll cl o ng A , ca c quy dinl qua n lri cng ly nl m
gia i quy l ca c v n d v nguo i da i di n d a l duo c r l i l li n l r i n.
V n d llu sa u Ia l i nl p ma nl mo va o klu vu c cu ng nlu va o
n n kinl l ll gio i do su pla l lri n cu a lluong ma i va Iu ng v n
d ng cu a ca c nln l sa n xu l.
11
Tinl Ian lruy n cu a cu c klu ng
loa ng clo ll y mu c d cu a su l i nl p va mu c d ma ca c nla d u
lu nuo c ngoa i coi klu vu c ng A nlu m l llu c ll ll ng nl l co
clung nlung lluc linl nll dinl. Ml llp ky lruoc, cac quc gia
ng A co ll lloo du i ca c clinl sa cl lluong ma i va clinl sa cl
kinl l v m luong d i d c I p vo i ca c qu c gia In c n, nlung by
gio lo pla i cng nl n duo c m l mu c d plu llu c I n nlau va su
pl i lo p lrong la nl d ng cu a lo (GiIpin 2OOO).
Il n co n I i c a cluong c linl cl l gi i l l i u na y so x omxo l cli
li l lon ca c klia c nl c a s ll n ky ng A , l u do clo ll y m l
ll p ky nli u bi n d i vu a qua va nlu ng nglin cu u m i nl l d a
kl ng dinl lo c Ia m llay d i suy ngl c a clu ng la nlu ll nao.
CHNH SA CH KINH T V M VA TNG TR NG N NH CHNH SA CH KINH T V M VA TNG TR NG N NH
Io i ll cu a m l mi lruo ng n dinl vo i li I Ia m pla l ll p klng
co n gi pla i lranl ca i. Ti I Ia m pla l vu a pla i klng nl l lli l co
la i lo i lng lruo ng (Bruno va LaslorIy 1995, Barro 1997) lo c li l
ki m (Hussoin va RlirIvaII 1999), nlung ni m lin cu a gio i kinl
doanl va di cu ng vo i no Ia ngu n v n d u lu, bao g m ca d u lu
lru c li p nuo c ngoa i, so pla l lri n ma nl n u co su n dinl v kinl
l va clinl lri (Iisclor 1993).
12
Vi ng A nga y ca ng lro nn g n bo
m l lli l vo i n n kinl l loa n c u nn mi lruo ng kinl doanl Ia nl
ma nl ll m cli so lro nn quan lro ng lon.
Su n dinl kinl l du a lrn vi c pl i lo p d ng b giu a ca c clinl
sa cl li gia l i doa i, li n l , la i kloa . Trong su l ll p ky 9O, pl n
Io n ca c nuo c ng A , lru Tla i Ian, d u c g ng ki m cl su gia
lng cu a l ng mu c li n l va giu clo su llm lu l la i kloa o mu c d
n dinl. Kli co klu ng loa ng, ca c qu c gia cliu a nl luo ng bi
lluy l plu c lloo du i clinl sa cl lruy n ll ng Ia lng Ia i su l
nl m ngn cl n ca c Iu ng v n ra di, c l gia m cli liu ngn sa cl
nl m kli plu c Ia i ni m lin va o n n la i clinl cu a lo . Iluong pla p
na y lo ra Ia Ii u llu c d ng va bi gia m la c du ng. Tuy nlin do co
m l s clinl sa cl di u clinl, nlo klo i xuo ng ca i ca cl ll cl , va
loa l d ng xu l kl u ma nl mo , nn cu i cu ng Ia i su l gia m, d ng
li n sau do duo c cu ng c , lli lruo ng clu ng kloa n l i plu c, va ca c
qu c gia na y I y Ia i duo c d ng nng ban d u cu a no . Nlung klu ng
loa ng va l u qua cu a no clo ll y, lrong lruo ng lo p co m l cu s c,
kli doi loi plai co ml su gia lng Iai sul nlanl clong nlm kli
plu c Io ng lin va ngn cl n su m l gia lon nu a cu a d ng li n, lli
co ll c n lng cli ngn sa cl nl m bu d p clo su su l gia m cu a cli
liu lu nln va ca i lli n la c d ng gia m pla l cu a clinl sa cl li n l
ll l cl l d i vo i nguo i liu du ng va ca c doanl ngli p. Tinl cl l
da ng co nlu ng la nl d ng va gia i pla p dung loa kli su du ng
clinl sacl lin l lll cll con quan lrong lon kli cac cng ly co
muc d don by cao.
13
Trong pl n Io n ca c nuo c ng A , li I no
clinl plu so vo i GDI luong d i ll p cu ng Ia m gia m nguy co pla i
ga nl cliu nlu ng kloa n llm lu l ngn sa cl Io n lon lrong llo i ky
lrung lan.
14
Ila n u ng d i vo i klu ng loa ng ng A clo ll y, ca c nguyn l c
d i plo vo i ca c cu s c c n duo c mo r ng d linl d n loa n ca nl cu a
lu ng qu c gia va kla nng Iy nli m. Ii u ca c clinl plu co nn
li p lu c lrung lla nl vo i ca c nguyn l c la i kloa co ba n, nlung Ia i
pla n u ng vo i cu c klu ng loa ng la i clinl - li n l b ng ca cl luy
d ng ca c k loa cl cli liu b l lluo ng nl m duy lri l ng c u, lrong
kli vn bil rng, nlung lanl dng nlu vy co ll Iam li l llm
su da o lloa l cu a ca c Iu ng v n lay klng` Ii u vi c ngn lro
Iu ng v n d ng cu a v n llng qua llu lay ca c bi n pla p la nl
clinl co pla i Iu c na o cu ng Ia ca cl Ia m l i uu lay klng` Clinl
sa cl li gia l i doa i plu lo p clo ca c n n kinl l dinl luo ng lluong
ma i cao va ca c n n kinl l co quy m lrung binl Ia gi` M l di u ro
ra ng Ia , n u su du ng ca c clinl sa cl la i kloa , li n l , ly gia l i doa i
ml cacl vo doan, giao diu lli so klng dal duoc muc dicl. Nlu
CIarida, CaIf, va GorlIor, (199O: 173O) nl n xo l, kli duong d u vo i
ca c cu s c li n l nglim lro ng, clinl sa cl li n l klng nn cli di
lloo m l quy Iu l don di u. Nlung v v n d na y, co r l il nglin
cuu v ml Iy Iun cung nlu lluc lin d clo cac nla loacl dinl
clinl sa cl llam kla o, va vi ll , dy Ia m l ma nl d l ma u mo clo
loal dng nglin cuu. Hon ll nua, lrong kli nguoi la lrng doi
vi c qua n Iy ngn sa cl ll n lro ng vo i llm lu l duy lri o mu c ll p
bn vung lrong lloi ky n dinl, lli kli co klung loang, cac nla
loa cl dinl clinl sa cl c n xom xo l nlu ng pluong a n Iu a clo n cu a
lo m l ca cl c n ll n, cn nl c su da nl d i sao clo lra nl duo c su
l n ll l sa n Iuo ng m l ca cl klng c n lli l.
Cac bin plap lai kloa nlm kim soal vong xoay lliu plal kli
klu vu c doanl ngli p bi a nl luo ng ma nl c n pla i duo c pl i lo p
vo i clinl sa cl li n l nl m la n cl la c la i cu a Ia i su l. Trong m l
s lruo ng lo p, llu da nl va o ca c Iu ng v n co ll Ia c n lli l
nl m da m ba o clo nlu ng clinl sa cl nlu v y d n lo i ca c k l qua
il pla i lra gia nl l va klng Ia m l i l llm nlu ng la c d ng cu a cu
s c lay Ia m cl m lr su di u clinl.
Mc du plan ung v ml clinl sacl di voi cu sc clc cln
pluc lap lon nliu, nlung cuc klung loang ng A klng Iam
llay di dang k quan dim cua clung la v d mo cua nn kinl
l lay cac buoc di d dal duoc clung. Cac ngn lang cn plai
duoc diu lil cll clo. Quan Iy lai clinl, diu lil ngn lang gio
dy duoc xom nlu ml nln l cuc ky quan lrong di voi lng
lruong va n dinl (Iovino 1997). ng lloi, su xul lin cua cac
san plm, cac loal dng moi, su cung c cac ll cl lai clinl va
plam vi loal dng v ml dia Iy ngay cang rng Ion cua clung, da
klin clo cac nla diu lil plai duong du voi nlung llacl lluc
klo kln lon lrong vic Iam ll nao d dal duoc liu qua, lrong
kli vn duy lri duoc linl Ianl manl cua l llng lai clinl.
(Mislkin va Slralan 1999).
Cac ngn lang, lu Iu da quon voi ml ll gioi duoc bao boc va
lin Ioi lrong cac mi quan l cua l llng ngn lang, cn plai
llicl ngli voi ml mi lruong canl lranl lon, lrong do su xul
lin cua cac ngn lang nuoc ngoai ngay cang nliu va dicl vu
clu lrong dn vic clo vay pluc vu liu dung co Iai cao, cung voi
cac san plm moi, so quyl dinl llanl cng cua cac ngn lang
(Wado 1998). Ngoai ra, nn vn loa ngn lang o pln Ion cac
nuoc ng A dang buc plai lluc lin co cl cng klai loa, cai
llin l llng danl gia rui ro lin dung, quan lm lon loi Iung
lin ml cua nguoi liu dung llay vi lai san ll clp, buc cac vn
plong cli nlanl cliu lracl nlim cao lon voi lru so clinl, dua
vao nlung nguyn lc minl bacl lon Ia lin luong ca nln.
15
Tuy
su yu kom cua ngn lang Ia ml pln cua vn d, nlung linl pli
liu qua cua cac ll cl lai clinl pli ngn lang llm cli Ia ml
vn d Ion lon vi clung Iam li l llm anl luong cua cu sc
(xom Woo-Cumings, Cluong 9 cun sacl nay). O Nll Ban, cac
cng ly clo vay dia c, con goi Ia jusen, co 7O kloan clo vay
duoc ll clp bng bl dng san,cliu anl luong nng n nll lu
cuc klung loang lai clinl.
Cuc klung loang clc cln da bc I ro su yu kom cua ng
A o ca c Inl vu c quan lro ng lrn. Nlung qu c gia na o da l duo c
nlu ng mu c dicl na y, lli mo cu a la i kloa n v n klng Ia m lng linl
b l n cu a lng lruo ng (LaslorIy, IsIam, SligIilz 2OOO), va qua llo i
gian, co ll llu c d y su pla l lri n l ll ng la i clinl cu ng vo i Io i
icl pln b kom lloo cua no.
16
Hon ll, kli cac loal dng lai clinl
nga y ca ng lro nn plu c la p, lli vi c ngn ca n Iu ng v n ra lro nn
klo kln lon (DooIoy 1995), va ca c sa n pl m pla i sinl Ia m clo
v n d co n r c r i lon, ngay ca vo i ca c co quan di u li l co lrinl d
nl l d co ll ki m cl Iu ng v n va o ng n la n (Garbor 1998).
17
Trung Qu c cu ng g p pla i linl lu ng luong lu kli co Iu ng v n
ra r l Io n va o giai doa n 1998-2OOO, va b l cl p ca c bi n pla p ki m
soa l v n, ca ca c quy dinl la n cl Iu ng v n cu a MaIaixia cu ng
klng pla l luy la c du ng lrong nm 2OOO ( Iu ng v n ra klo i
MaIaixia bl clp cac bin plap kim soal vn , Tap cli
International Herald Tribune, nga y 5 lla ng 12 nm 2OOO).
Cu c klu ng loa ng cu ng Ia m nguo i la l p lrung su clu y va o ca c
clinl sa cl ly gia l i doa i. Truo c lin, no nu b l d ng lla i do su
llay d i ly gia d ng yn va d ng dIa k lu giu a ll p ky 8O - d ng
yn mang lo i lluong ma i (McKinnon 2OOO). B ng vi c gy a p Iu c
Iam lng ly gia dng yn, quan l lluong mai giua My va Nll Ban
da d y li I Ia i su l o Nl l Ba n xu ng ll p va kluy n klicl ca c
ngn lang Nll Ban lim kim cac kloan Ioi nlun cao lon va rui
ro lon o ng A . No cu ng kluy n klicl ca c nla d u lu kla c vay
lin o lli lruong Nll Ban va du lu o cac quc gia In cn. Kla
nng duo c cu u lro kli co klu ng loa ng ca ng Ia m clo ngn la ng va
ca c nla d u lu ba o gan bo ra ca c kloa n v n Io n va o ca c Inl vu c cl
la c va b l d ng sa n, nlu ng kloa n d u lu da duo c clu ng minl Ia
klng kln ngoan (OvorloIl 1999). M l ba i lo c ru l ra lu dy Ia ,
lrong ml ll gioi li nlp, su pli lop ly gia li doai giua cac
d ng li n clu cl l co ll giu p lra nl duo c kla nng d n lo i m l
cu c klu ng loa ng. a ng li c, la ll p ly gia d ng yn clo plo p
Nl l Ba n co ll ng du la i kloa n va ng Iai Io n, va cu ng vo i ly I d u
lu vu a pla i va ly I li l ki m cao, di u na y co ll d l ra m l lla cl
llu c r l Io n clo nlu ng n Iu c pl i lo p ly gia l i doa i.
18
Ba i lo c llu lai cu ng klng ko m pl n quan lro ng Ia , m l cl d
clinl sa cl du a lrn vi c c dinl li gia m m, ko m lloo nlu ng can
lli p nl m v li u loa co r l nli u la n cl .
19
Vi c c dinl li gia
m m ru l cu c klng da ng lin c y, co n can lli p lloo luo ng v li u
loa so d y Ia i su l In cao va ca ng kicl llicl ca c Iu ng v n va o.
Cu c klu ng loa ng m l I n nu a Ia i clo ll y nlu ng klo kln co ll
na y sinl lrong vi c Iu a clo n, dung loa giu a m l cl d ly gia c
dinl lay ll ng nl l li n l llng qua qua lrinl dIa loa lay su
du ng m l l ll ng nli u d ng li n vo i m l d ng li n clu cl l
lay l ll ng ly gia l i doa i loa n loa n lla n i. V Iy lluy l clo
ll y, vi c Iu a clo n m l co cl ly gia l i doa i c n du a lrn ba n cl l
cua cac cu sc du kin. Nu cu sc Ia lluc, cn su dung l llng ly
gia lla n i. Co n n u klng lli li gia c dinl so llicl lo p lon. Kli
cu s c di n ra llng qua la i kloa n v n va la m clu a ca y u l llu c
va danl ngla, lli vi c Iu a clo n so lro nn klng ro ra ng (CaIvo va
Roinlarl 1999).
Nlu ng kinl ngli m g n dy cu ng klng dua ra duo c nli u
b ng clu ng lluy l plu c u ng l Iy lluy l clo r ng, kla nng xa y
ra m l cu c klu ng loa ng li n l so lng kli xu l li n ca c di u ki n
sau: ly gia l i doa i llu c l bi da nl gia qua cao so vo i xu ll , lng
lruo ng lin du ng o mu c cao, ly I M2/GDI lng (Borg va IalliIIo
1999), l ll ng ngn la ng y u va lli u v n, qu c gia dang pla i bu
d p llm lu l la i kloa n va ng Iai b ng ca c kloa n vay ng n la n
(Dornbuscl 2OOO).
2O
Tuy nlin, du Ia cu c klu ng loa ng ng A lay ca c cu c klu ng
loa ng li n l kla c lrong ll p ky 9O d u klng xa c dinl duo c su
vuol lri cua co cl li gia c dinl lay co cl li gia Iinl loal. Mc
du nliu nla binl Iun da cli ra nlung rui ro cua vic gn cll vao
d ng dIa My , nlung nlu ng uo c linl g n dy v su In gia llu c
cu a ca c d ng li n clu cl l o ng A klng clo ll y nli u llay d i
so vo i nlu ng nm lruo c klu ng loa ng. Duy cli co Tla i Ian co su
In gia da ng k cu a d ng li n. Nlung ngay ca nlu v y lli su bi n
d ng lu mu c cao nl l d n mu c ll p nl l cu ng cli Ia 13, va n u
linl gia lri g c Ia 1OO, lli cli lng 8 (McKibbin va Marlin 1999).
Hon ll nu a, m l s qu c gia ng A , nl l Ia Ha n Qu c, co n clo
ll y su lng In ma nl mo cu a kl i Iuo ng xu l kl u.
To m Ia i, m l cl d l i uu suy clo cu ng so plu llu c va o la ng
Ioa l ca c nln l d c llu cu a m i m l qu c gia: quy m, d mo , linl
Iuu d ng cu a Iao d ng, kla nng la i kloa , quy m du lru , su c ma nl
cu a l ll ng ngn la ng, d lin c y cu a ca c quy dinl Iu l pla p va
quy n so lu u, su lu nguy n l i nl p vo i ca c ba n la ng lluong ma i,
va n u Iu a clo n m l l ll ng nli u d ng li n lli co n plu llu c
vao kla nng sn sang v ml clinl lri d lu bo su kim soal di
vo i nlu ng do n b y clinl sa cl clu cl l (IrankoI 1999). i vo i m l
s quc gia, bai loc lu cuc klung loang ng A Ia, lrong diu
ki n kinl l mo , kli pl n Io n loa l d ng ngoa i lluong cu a lo duo c
linl b ng dIa, lli c n Iu a clo n m l clinl sa cl c dinl li gia cu ng
llng qua vi c k l lo p la ng Ioa l d ng li n kla c nlau (CaIvo va
Roinlarl 1999, McKinnon o Cluong 5). i vo i nlu ng nuo c kla c,
kinl nglim gn dy Iai clo lly Ioi ll cua ml cl d ly gia li
doai Iinl loal lon cung voi ml muc liu kim soal Iam plal
(Mislkin 1999). Nlung klng ll a p du ng ly gia l i doa i Iinl loa l
sau kli cu c klu ng loa ng da xa y ra va v n co n la c d ng bi n
pla p cu a Tla i Ian lay ngay lruo c klu ng loa ng, kli nlu ng y u
kom v lai clinl da lro nn ro nol lruong lop cua Han Quc va
MaIaixia (Liclongroon 1999). C n pla i co nlu ng di u ki n li n d
quan lro ng mo i co ll cluy n sang m l l ll ng lla n i nlu cu a
Mlic, Braxin, va CImbia.
Su pla l lri n lrong luong Iai cu a ca c clinl sa cl ly gia l i doa i o
ng A va ca c qu c gia dang li n la nl qua lrinl cng ngli p loa
klac vn con clua ro rang, va clc cln cn plai co ml giai doan
llu ngli m, m l giai doa n do nlu ng li n lri n lrong ca i ca cl cu ng
nlu lrong pluong luo ng llay d i v m l clinl lri quy l dinl.
Nlung ba i lo c n i In lu nu a sau cu a ll p ky 9O cu ng clo ll y,
loa l d ng qua n Iy li n l lrong klu vu c da klng plu lo p vo i kla
nng ngay cang d bi ln lluong cua mi ml quc gia nay.
NH NG TRI N VO NG V TNG TR NG NG A NH NG TRI N VO NG V TNG TR NG NG A
u ll p ky 9O, li u bi l cu a clu ng la v ca c nln l quy l dinl
lng lruo ng o ng A bi ca c clu ng co lra i nguo c ngli ngo v su
do ng go p cu a TII cl l v n. Va o llo i di m do , v n con nguo i, v n
v l cl l, va ca c d u va o v Iao d ng do ng go p lo i 6O lrong lng
lruo ng cu a ca c n n kinl l Clu A lng lruo ng cao (HIALs).
21
Gia o
du c li u lo c va lrung lo c Ia nlu ng nln l co do ng go p Io n nl l,
sau do Ia y u l v n v l cl l. X p xi m l pl n ba lng lruo ng co
duo c Ia nlo lng TII. Su llay d i v nng su l o ca c qu c gia ng
A Io n lon o ca c qu c gia dang pla l lri n kla c, m c d u su llay d i
na y v n ll p lon o ca c qu c gia cng ngli p. T l ca HIALs, lru
Xingapo, co nli u kla nng lrong vi c b l kip su llay d i v gio i
la n cng ngl lrn ll gio i (Ngn la ng Tl gio i 1993, 57).
Cl ng bao Iu sau kli n pl m cu a Ngn la ng Tl gio i (1993)
ra do i, Young (1994b) va Kim va Iau (1994) da dua ra y ki n pla n
d i quan di m lrn. Ho pla l li n ra r ng, TII do ng go p klng
dang k vao lng lruong o pln Ion cac quc gia ng A dang lluc
li n qua lrinl cng ngli p loa . Ca c y u l clu cl l llu c d y lng
lruong Ia vn vl cll, lip do Ia vn con nguoi, luc Ia cac bin s
m li cu a Krugman.
Nlung plal lin nay Iam xoi mon quan dim clinl llng va
lao nn su lranl Iun (xom pln lng llul nglin cuu v cac
ngun Iuc lac dng loi lng lruong cua ng A lrong Crafls 1998,
IoIipo 1999). Cac kl qua nglin cuu clu yu duoc lrinl bay lom
ll duoi dy.
H ll ng ca c nglin cu u na y kl ng dinl l m quan lro ng lrn
l l cu a v n v l cl l lrong s nli u ngu n Iu c kla c nlau la c d ng
lo i lng lruo ng o ng A , sau do lo i Iao d ng va v n con nguo i,
cu i cu ng va ko m kla xa mo i lo i TII. Il n Io n ca c n n kinl l o
ng A v n co n llua xa ca c n n kinl l G7 klng llu c Clu A
(Canada, Ila p, u c, IlaIia, Anl va My ), va Nl l Ba n xo l v liu cli
TII. Tuy nlin, clu ng Ia i l l lon nli u ca c nuo c dang pla l lri n
kla c, pl n Io n Ia do co nlu ng clinl sa cl l l lon, ca c ll cl ma nl
lon, va d mo cu a n n kinl l Io n lon (Haln va Kim 1999). Clu ng
cung co Iin quan dn Ioi ll kinl l nlo quy m ma cac nuoc ng
A co duo c do kla nng qua n Iy ngu n v n l l lon (xom Iorkins o
Cluong 6 lrong sa cl na y).
Su pln lan lrong cac kl qua kinl l Iuong cung voi su klo
kln lrong vi c Iy gia i la i sao TII ll p, lrong kli do ca c qu c gia
ng A Ia i co su lla nl cng ro no l lrong vi c li p llu cng ngl ,
da Ia m na y sinl su loa i ngli va do i lo i co m l su gia i llicl kla c
lo p Iy lon (xom Ba ng 1.3 va 1.4). Su loa i ngli na y xu l pla l lu m l
quan dim da ln lai lu rl Iu: ngli ngo linl vung clc cua cac
kla i ni m va ky llu l duo c su du ng d do Iuo ng ca c ngu n lng
lruo ng va v cl l Iuo ng cu a ngu n s Ii u cu ng nlu cl l Iuo ng cu a
ca c l s gia m pla l duo c su du ng d la o ra clu i s Ii u di u
clinl (xom Iack o Cluong 3).
Truo c lin, lu r l Iu da co m l su quan nga i v m l Iy lluy l
lrong vic lim ra ml lluoc do yu l vn nlu ml cli s dc Ip,
klng plu llu c va o linl lra ng pln pl i va mu c gia ca luong d i.
Ha cl loa n lng lruo ng gia dinl r ng, pl n luong la c giu a ca c y u
l d u va o nlu v n con nguo i va v n v l cl l Ia klng quan lro ng,
lrong kli do lrn llu c l di u na y klng pla i nlu v y.
Trong m l s lruo ng lo p, ca c uo c Iuo ng bi sai I cl do nlu ng gia
dinl sai I m v ca nl lranl loa n la o va li u su l klng d i. Ngoa i
ra, do vi c linl loa n ca c bi n s v pla i lluo ng co sai so l, nn plo p
binl pluong l i lli u llng lluo ng so la o nn ca c k l qua klng
nl l qua n va llin I cl, va di u na y ca ng lro nn l i l do vi c Iu a
clo n ca c qu c gia va ca c b s Ii u cu ll . Cu i cu ng, nguo i la v n
lranl Iu n r ng, lru pli bi l duo c d co gia n cu a la ng loa llay ll ,
n u klng so klng lo p Iy kli suy Iu n m l ca cl clinl xa c lng
lruo ng Ia do su llay d i o cuo ng d v n lay su llay d i ky llu l.
No i ca cl kla c, la cl loa n lng lruo ng klng ll la cl bi l giu a lai
ca cl gia i llicl kla c nlau v c u lla nl lng lruo ng luong u ng vo i
ca c clu i s lloo llo i gian: m l ca cl gia i llicl xu l pla l lu la m sa n
xu l vo i d co gia n don vi va llay d i ky llu l lrung I p ki u Hicks
va ca cl gia i llicl llu lai vo i d co gia n nlo lon m l va su llay d i
ky llu l su du ng Iao d ng (IoIipo 199O: 3O).
N Iu c nl m lim llm clu ng cu d clu ng minl va cu ng c pln
licl lng ll o lrn da dn loi nlung diu lra kinl l vi m v cac
li u nga nl cng ngli p, loa l d ng nglin cu u va lri n klai o ca c
Bang 1.3 Ngun tng trng chu u va Nht Ban, 1950-73, va ng A Bang 1.3 Ngun tng trng chu u va Nht Ban, 1950-73, va ng A
1960-94 (% mt nm) 1960-94 (% mt nm)
Th i ky va Th i ky va Nng sut nhn Nng sut nhn
nn kinh t nn kinh t Vn Vn Lao ng Lao ng t tng hp t tng hp San lng San lng
195073
Phap 1,6 0,3 3,1 5,0
Italia 1,6 0,2 3,2 5,0
Nht Ban 3,1 2,5 3,6 9,2
Anh 1,6 0,2 1,2 3,0
c 2,2 0,5 3,3 6,0
196094
Trung Quc 3,1 2,7 1,7 7,5
Hng Kng (Trung Quc) 2,8 2,1 2,4 7,3
Innxia 2,9 1,9 0,8 5,6
Han Quc 4,3 2,5 1,5 8,3
Malaixia 3,4 2,5 0,9 6,8
Philippin 2,1 2,1 -0,4 3,8
Xingapo 4,4 2,2 1,5 8,1
ai Loan (Trung Quc) 4,1 2,4 2,0 8,5
Thai Lan 3,7 2,0 1,8 7,5
Ngun: Crafts 1998.
qu c gia ng A , ca c l ll ng d i mo i o l m qu c gia, vai lro cu a
lluong ma i va d u lu lru c li p nuo c ngoa i. Hovard Iack (lrong
Cluong 3) du a lrn nlu ng nglin cu u ban d u da cli ra Ia m ll
na o ca c qu c gia ng A da lla nl cng lrong vi c li p llu cng
ngl va b l d u da co do ng go p va o vi c ca i li n va la o ra cng
ngl mo i cu a clinl lo , ma bi u li n cu a no Ia do ng lla c dua nlau
dng ky bng sang cl, dang clu y nll Ia o Han Quc va ai
Ioan.
22
Iack cu ng d c p lo i nlu ng la n cl cu a pluong pla p li p
c n l ng lo p va sau do xom xo l m l ca cl dinl linl lon nlu ng con
duo ng ma ca c cng ly Io n va nlo o ng A da cluy n giao va li p
llu cng ngl . Iack nl n ma nl n Iu c lrong nuo c Ia m lrung gian
clo qua lrinl li p llu cng ngl va Ia m sa ng lo nlu ng Io i icl lo Io n
cu a ca c qu c gia ng A , nlu ng Io i icl klng ll y co o ca c nuo c
dang pla l lri n kla c, du clo lo co li I d u lu va quy v n con nguo i
da ng k .
Bang 1.4 Cac c tnh khac nhau v mc tng nng sut nhn t tng hp Bang 1.4 Cac c tnh khac nhau v mc tng nng sut nhn t tng hp
(% mt nm) (% mt nm)
Young Young Collins va Collins va Sarel Sarel a iu chnh a iu chnh
(1994a va b, (1994a va b, Bosworth (1996), Bosworth (1996), (1997), (1997), (Young), (Young),
Nn kinh t Nn kinh t 1995), 1966 1995), 196690 90 1960 196094 94 1978 197896 96 1966 196690 90
a a
Trung Quc 4,6
c
Hng Kng (Trung Quc) 2,3 2,4
d
Innxia 1,2
b
0,8 1,2
Han Quc 1,7 1,5 1,3
Malaixia 1,1
b
0,9 2,0
Philippin -0,4 -0,8
Xingapo 0,2 1,5 2,2 1,0
ai Loan (Trung Quc) 2,6 2,0 1,9
Thai Lan 1,5
b
1,8 2,0
a. S liu a iu chnh (Young) s dung trong s ty trong nhn t a sa i vi gia nh
mang trong s bng 0,35.
b. 197085
c. 198494.
d. 196691.
Ngun: Crafts 1998.
Iack cu ng d c p lo i l ll ng d i mo i b l r o m l s qu c gia
ng A giu p clo ca c qu c gia na y do ng go p m l ca cl licl cu c lon
va o qua lrinl ca i li n ky llu l o ca c nga nl cng ngli p va llu duo c
lro n vo n pl n Io i nlu n siu nga cl lu nlu ng d i mo i lla nl cng
mang linl lluong ma i, ca c kloa n li n ma ca c qu c gia na y so cl ng
bao gio co duo c n u du a va o cng ngl vay muo n.
M c d u su l i sinl cu a quan di m ln c di n d u ll p ky 9O
da cluy n su quan lm cu a clu ng la lro Ia i v n d licl lu v n nlu
Ia m l nln l quan lro ng la o ra lng lruo ng o ng A , nlung
nlu ng nglin cu u m l I n nu a v n clo ll y su l p lrung va o TII
(LaslorIy va Iovino 2OOO). Trong kli ca c qu c gia cng ngli p loa
o ng A li p lu c co pl n Io n lng lruo ng nlo licl lu nln l ,
nlung lrong da i la n, n u mu n du i kip mu c llu nl p cu a ca c
qu c gia pla l lri n lli so plu llu c va o l c d dicl cluy n gio i la n
cng ngl , va cu i cu ng, clinl ca c qu c gia na y pla i co kla nng
d y duo ng gio i la n cng ngl na y ra xa lrong m l s nga nl nl l
dinl. Vi v y, li p llu cu ng nlu la o ra li n b cng ngl llng qua
vi c xy du ng co so la l ng ll cl va v l cl l plu lo p so Ia nlu ng
nln l b lro c n lli l clo qua lrinl licl lu .
23
Iam ll nao ma ml quc gia co ll lranl llu nlung cng ngl
lin co, ri sau do cluyn sang dn du lrong vic di moi cng
ngl, Ia ml lrong nlung Inl vuc nglin cuu ll suc llu vi clo
lin lai va luong Iai. Kinl nglim cua cac nuoc cng nglip, noi
san sinl ra nliu nll nlung sang kin va di moi da clo lly su
pli lop Iin loan, cll clo giua cac clinl sacl, ll cl, l cluc
cng nglip, quy m lli lruong, va Ioi ll cua nguoi di lruoc. Mc
du klng ll co ml cng lluc duy nll rul ra lu nlung kinl
nglim di dao nay, nlung cac yu l pl bin nll dinl cung
dang lro llanl ngun dng Iuc o ml s quc gia lang du o
ng A.
M l l ll ng ca c lruo ng da i lo c ma nl, luo ng v nglin cu u
nl m li n la nl ca c loa l d ng nglin cu u licl cu c lro giu p clo ca c
cng ly, ca c l clu c lu va cng, lo ra Ia di u ki n c n, d vuon In
lrn n c llang cng ngl . Clinl sa cl cu a clinl plu va lro giu p la i
clinl clo loa l d ng nglin cu u lluo ng r l quan lro ng. Klu vu c lu
nln cung co su giup do dang k clo nglin cuu, do clinl sacl
ca nl lranl bu c ca c cng ly mu n duy lri lay mo r ng lli pl n
pla i lim ca cl d i mo i. Quy n so lu u lri lu Iu l dinl da la o di u
ki n llu n Io i clo qua lrinl d i mo i o m l s Inl vu c, luong lu nlu
v y, m l s clinl sa cl di u li l cu ng giu p clo m l s nga nl cng
ngli p pla l lri n, vi du nga nl duo c pl m. O My , vi c li p c n vo i
ngu n v n ma o li m da llu c d y lng lruo ng cu a ca c nga nl cng
ngli p di n lu va cng ngl sinl lo c, vo i xu l pla l di m cu a no Ia
lu nlu ng nglin cu u do B Qu c plo ng va Vi n Y l Qu c gia la i
lro . Su d i da o ngu n v n ma o li m co duo c Ia nlo su pla l lri n
su v ll cl cu a ca c lli lruo ng la i clinl, duo c ca c la nl d ng
clinl sa cl cu a clinl plu dinl luo ng. O ca c qu c gia kla c, l
ll ng ngn la ng, ca c cng ly Iin k l do c (lro giu p ca c loa l d ng
lrong n i b doanl ngli p), lay ca c ma ng Iuo i ll u plu da llay
ll clo vi c lli u ca c ngu n v n ma o li m.
M l lli lruo ng Io n, linl vi, va yu c u cao Ia m l Io i ll cu a My ,
Nl l Ba n, va m l s qu c gia Clu Au kla c. M l lli lruo ng nlu
v y la o di u ki n llu n Io i clo qua lrinl ra do i sa n pl m mo i, Ia
co l i la o ra Io i ll clo nlu ng nguo i di lruo c, va Ia nln l quy l
dinl su n dinl cu a m l s cng ly lrong Inl vu c cng ngli p loa
cl l, duo c pl m, va l. Tuy nlin, vo i vi c do bo nlu ng ra o ca n
lluong ma i, lli ngay ca c doanl ngli p o ca c qu c gia nlo cu ng
klng co n qua bi bo lo p o lli lruo ng lrong nuo c n u lo co kla
nng licl Iu y nlu ng ky nng d kluy cl lruong va ba n sa n pl m
cu a lo lrn lli lruo ng ll gio i (xom Movory va Rosonborg 1999,
Movory va NoIson 1999, Scloror 1999).
Ca c qu c gia ng A dang lu ng buo c a p du ng nlu ng ba i lo c
lrn, nlung klo nl l Ia la o ra m l n n la ng co ba n vu ng cl c, m l
co so cu a ca c lruo ng da i lo c luo ng v nglin cu u va ca c vi n
nglin cu u co kla nng la o nn nlu ng sa ng la o mo i.
24
T m quan
lro ng cu a v n d lrn da duo c nli u qu c gia nl n ra va ca ng duo c
nln manl qua cac nglin cuu v vai lro cua TII lrong lng
lruo ng. M l klo kln kla c, ll m cli vo i ca ca c qu c gia la ng d u
ng A nlu Ha n Qu c, a i Ioan, H ng Cng, Xingapo, Ia Ia m sao
giu p clo gia o du c pl llng lra nl duo c linl llu c lo c vo l, llu
d ng ma klng Ia m m l kla nng lruy n llu clo lo c sinl ki n
llu c kloa lo c no i clung va loa n lo c no i ring. Ti p lloo c n pla i
kluy n klicl su ca nl lranl giu a ca c lruo ng da i lo c, va llng qua
do , nng cao vn loa cl l Iuo ng cao lrong nglin cu u o ca c lruo ng
da i lo c, linl lla nl co so la l ng clo vi c da nl gia , u ng du ng
nlu ng k l qua nglin cu u, lng cuo ng m i Iin l giu a ca c lruo ng
da i lo c va klu vu c kinl doanl (Iim 1999, Branscomb, Kodama,
IIorida 1999). i u na y co ll l i da loa Io i icl cu a nglin cu u v
m l lluong ma i, lu do co ll llu lu l ngu n Iu c va la i nng lu ca
lai plia. y cu ng Ia nln l co ba n quy l dinl su lla nl cng cu a
Tlung Iu ng SiIicon va ma ng Iuo i cng ngli p cng ngl cao xung
quanl lruo ng a i lo c Clicago va Cambridgo.
CHNH SA CH CNG NGHI P TRONG TH P KY 90 CHNH SA CH CNG NGHI P TRONG TH P KY 90
Vi c suy ngl Ia i v vai lro cu a cng ngl lrong b i ca nl lng
lruo ng clo ll y su li n lri n cu a clinl sa cl cng ngli p lrong m l
ll gio i l i nl p. Tl p ky 8O klo p Ia i vo i vi c nl n ma nl di m y u
cu a clinl sa cl clo n ko ll ng cu c b ng ca cl l lro nlu ng nguo i
ll ng cu c na y ca c kloa n lin du ng lloo cli dinl lu l ll ng ngn
la ng, va ba o v clu ng b ng la ng ra o llu quan. Tuy nlin, ngay
m l s nla pl binl cu ng da cng nl n linl li u qua cu a clinl
sa cl cng ngli p o m l va i qu c gia ng A va o giai doa n d u cu a
qua lrinl plal lrin, voi nlung diu kin di ni va di ngoai dc
bi l nl l dinl. Ca c di u ki n do Ia , ca c cli n Iuo c nng d ng llu c
d y lri n vo ng pla l lri n cu a lu ng Inl vu c b ng ca cl clo plo p lo
l n du ng li u qua kinl l nlo quy m, li u u ng Ian loa v cng
ngl , kla nng lo c l p, va co ll pl i lo p kloa n d u lu cu a lu ng
nga nl vo i ca c nla sa n xu l kla c su du ng nguyn Ii u do nlu ng
nga nl do cung u ng (SligIilz 1996).
25
Tl p ky 9O clu ng ki n su lloa i lra o cu a clinl sa cl cng ngli p
o ng A , vi ca c nuo c na y nl n ra Io i ll cu a vi c mo cu a va cl p
nl n ca c nguyn l c cu a T clu c Tluong ma i Tl gio i.
26
Nlu ng
nglin cu u v su do ng go p cu a clinl sa cl cng ngli p llu c li n o
ng A cu ng l p lrung clu y va o ca c kloa n cli pli, lrong m l s
lruo ng lo p li m loi ma su li n di n cu a ca c y u l ngoa i u ng do i
loi plai duoc di xu uu dai - nlu voi lruong lop su plal lrin cua
ca c nga nl cng ngl cao: di n lu va ba n d n o MaIaixia, a i Ioan,
Ha n Qu c, plu lu ng l o Tla i Ian (Mallovs va Clo 2OOO, }omo
lrong Cluong 12) - va nl n ma nl linl cl l nga y ca ng ko m llicl
u ng cu a ca c clinl sa cl do su llay d i mi lruo ng loa n c u
27
. Trong
m l ll gio i ma xu ll pl bi n Ia bu c ca c cng ly pla i san so
ga nl n ng cli pli nglin cu u va lri n klai, li p c n lli lruo ng
llng qua ca c linl llu c Iin doanl, sa p nl p, Iin minl, lli vai lro
cu a clinl sa cl cng ngli p nga y ca ng bi llu lo p lrong m l va i
lruong lop, dc bil kli ml s quc gia, llng qua nglin cuu va
pla l lri n ky nng, mu n xy du ng m l s nga nl mang linl ca nl
lranl co kla nng la o ra nlu ng sa n pl m cng ngl cao clo lli
lruo ng ll gio i (}omo, cluong 12, Smill 1995, Krugman 1986).
28
K l qua nglin cu u v Nl l Ba n clo ll y, no i clung, lro c p da
Ia m cluy n dicl ngu n Iu c lu noi su du ng co li u su l cao sang noi
su du ng co li u su l ll p (NoIand va Borgslon 1993), va pl n Io n
lro c p duo c llu c li n llng qua uu da i llu , lin du ng bao c p, ba o
l , Ia i klng lo i duo c ca c li u nga nl co l c d lng lruo ng cao
nll, ma lrai Iai, lluong roi vao cac nganl cng nglip dang di
xu ng lay nlu ng nga nl cng ngli p da ba o loa vo i lri n vo ng
pla l lri n lrong luong Iai r l klim l n, cl ng la n nlu nga nl d l
may, klai lla c llan, d u mo (Boason va Woinsloin 1996).
29
M c du
clinl sa cl cng ngli p cu ng da lla nl cng lrong vi c lro giu p m l
s nga nl nlu nga nl sa n xu l ma y klu gia dinl (ll p ky 7O),
nga nl ba n d n va cng ngl llng lin (ll p ky 8O), nlung su l
lro cu a clinl plu do ng vai lro r l il lrong nga nl di n lu liu du ng
cu a Nl l Ba n (ll p ky 5O va 6O) va di kli co n gy ca n lro
(Iarlnor 1999). Tro giu p cu a clinl plu lo ra ko m li u qua lrong
nga nl cng ngl sinl lo c va klng m y la c d ng lo i su pla l lri n
cu a ca c nga nl kla c nlu sa n xu l xo ma y, lli l bi m llanl, l,
pln mm lro cloi, llil bi vn plong, san xul rbl, san xul xi
d u (Iorlor va Takoucli 1999, Iorlor, Takoucli va Sakakibara 2OOO,
Okimolo 1986, Imai 1986). ng Iu c cu a lli lruo ng, kla nng pla l
li n va klai lla c co l i, ky nng nglin cu u, va xy du ng ma ng
Iuo i, Ia ca c nln l clo plo p nlu ng nga nl lrn pla l lri n. Clu ng
dng lloi cung Ia nlung nln l quan lrong nll lrong mi lruong
loa n c u loa li n nay.
Nglin cu u v ca c n n kinl l ng va ng Nam A lrong ll p
ky 8O va 9O da clo lly cac kloan du lu Iang pli vao cac nganl
Iuyn kim, loa cll, pluong lin vn lai.
3O
Ca c kloa n d u lu na y
duo i linl llu c lin du ng cli dinl clo ca c nlo m doanl ngli p da
duo c Iu a clo n lruo c, va m l s nla ma y da mo c In lloo su cli da o
cu a clinl plu . Ca c kloa n lin du ng cli dinl va nlu ng uu da i v
llu da nui duo ng ca c l p doa n cng ngli p kl ng I (o Ha n
Qu c duo c go i Ia chaebol), d ng llo i cu ng d n lo i m l co c u cng
ngli p ma vi c ki m soa l la i sa n lru c li p lay gia n li p l p
lrung va o lay m l s il gia dinl gia u co va co a nl luo ng v clinl
lri (xom Woo-Cumings, Cluong 9). Trn llu c l , lloo CIaossons,
Djankov, Iang (2OOO) vi c l p lrung la i sa n nlu v y klng pla i Ia
ca bi l d i vo i Ha n Qu c, ma pl n Io n la i sa n cng ly o ca c qu c
gia ng A , lru Nl l Ba n va ca c n n kinl l lrong llo i ky qua d ,
d u cliu quy n ki m soa l cu a m l nlo m nlo gia dinl.
Nm 1995, 3O chaebol la ng d u o Ha n Qu c do ng go p lo i 41
gia lri gia lng cu a nga nl cng ngli p va 16 cu a l ng sa n pl m
qu c dn (GNI). i u na y co y ngla quan lro ng lo i ca c v n d
li u qua sa n xu l, qua n lri, va klia ca nl kinl l clinl lri cu a vi c
ra quyl dinl, va lac dng dy du cua clung lro nn ro nol vao lloi
ky klu ng loa ng nm 1997 (xom Woo-Cumings, Cluong 9). M l
nglin cu u v n n cng ngli p Ha n Qu c do McKinsoy va
Company (BaiIy va Zilzovilz 1998) clo ll y, m c d u li s v n so
vo i Iao d ng cu a Ha n Qu c cli b ng 1 pl n 3 li I na y o My , nlung
nng sul vn ngay cang giam sul va loi nm 1995 cli bng lon 5
so vo i My . Truo c klu ng loa ng, kla nng sinl Io i cu a 3O chaebol
la ng d u o Ha n Qu c ll p lon cli pli vay no . V n d lrn ca ng ro
lon kli pln licl v lu ng nga nl cu ll . Vi du nlu lrong nga nl cl
bi n llu c pl m, mu c d su du ng v n va lrinl d cng ngl luong
duong vo i ca c cng ly cu a My , nlung cli co ll da l duo c 5O mu c
nng su l cu a ca c cng ly My . Tuong lu nlu v y, d i vo i ca c nga nl
sa n xu l l va lli l bi ba n d n nng su l cu a Ha n Qu c cli
bng ml nua nng sul cua cac cng ly lang du o My va nganl
sa n xu l mu l ko o, do linl lra ng nng Iu c sa n xu l du llu a, klng
co su da da ng loa sa n pl m, va clu lro ng d n doanl llu nli u
lon d n Io i nlu n, nn d n lo i TII cli co n 42, clo du mu c d su
du ng v n vuo l xa so vo i My .
Tinl lrang lrn Ia kl qua cua vic lng lruong nlanl da duoc
li p su c b ng ca c kloa n lin du ng ro lrong m l mi lruo ng duo c ba o
l . Trong llo i ky 197O-9O, Boronszloin va Ioo (1999) da pla l li n
ra m i quan l nglicl bi n giu a m l bn Ia quy m kloa n vay va
bn kia Ia li su l Io i nlu n lrung binl. Nlu ng nga nl cng ngli p
vo i nli u cng ly Io n d co kla nng nl n duo c ca c kloa n lin du ng
lon, vi du nlu nga nl do ng la u va sa n xu l ma y bay Ia nlu ng
nga nl co li su l Io i nlu n ll p va cli bao g m m l s il cng ly Io n
nlung Ia i li p c n duo c ngu n lin du ng d i da o. No i ca cl kla c,
clinl sa cl cng ngli p Ia m l cng cu d cli dinl lin du ng va o
nlu ng Inl vu c ko m li u qua cu a n n kinl l , Ia m cl m Ia i qua
lrinl lruo ng lla nl cu a klu vu c la i clinl, d n lo i su licl Iuy klng
ngu ng ca c mo n no kl do ng. Nm 1986, lloo s sa cl k loa n cu a 5
ngn la ng lluong ma i Io n nl l, ca c kloa n no kl do ng cli m lo i
11 lng ngun lin dung va gp 3 In lai san rong cua cac ngn
la ng na y. M c d u linl llu c c p lin du ng lloo cli dinl b l d u
ngung Ia i lrong ll p ky 9O, nlung a nl luo ng cu a B Ta i clinl d i
vo i ca c ngn la ng v n co n r l Io n (v clinl sa cl cng ngli p va su
sinl si cu a chaebol xom Woo-Cumings, Cluong 9).
Clo va Kim (1995) cu ng cli ra r ng, vi c su du ng lin du ng lloo
cli dinl cu a clinl plu Ha n Qu c lrong m l llo i gian da i da gy
nn nli u lli l la i do nli u Iy do kla c nlau.
31
Trong m l mi
lruo ng lli lruo ng d c quy n nlo m, ca c kloa n clo vay cu a ngn
la ng duo c ng m li u co su d ng ba o li m cu a clinl plu , so
kluy n klicl ca c ngn la ng clo vay va kluy n klicl ca c cng ly
d u lu va o ca c du a n ru i ro. Ca c ngn la ng lluong ma i o Ha n Qu c
da loa l d ng g n gi ng nlu ca c ngn la ng pla l lri n, va k l cu c Ia ,
pla i ga nl va c ca c kloa n no kl do ng kl ng I luong duong g n
2O GDI, va pln Ion cli pli cua cac kloan clo vay nay so do
nguo i do ng llu ga nl cliu. Nlu ng v n d klo kln ma ca c ngn
la ng na y pla i duong d u ca ng I ro kli loa l d ng cu a ca c nga nl
cng ngli p x u di, b l d u lu su pla sa n cu a Hanbo, chaebol Io n
llu 14 o Ha n Qu c va o lla ng 1 nm 1997. Ti p lloo do Ia su su p d
dy cluy n nlanl clo ng cu a 5 chaebol kla c: Sammi, }inro,
Dainong, Ssangyoung, Kia (Ioo 1999).
32
Nm 1998 Daovoo, chaebol
Io n llu lai o Ha n Qu c, lro lla nl na n nln cu a su l p lrung qua
mu c lrong m l l p doa n kl ng I , va b l cl p n Iu c cu u va n cu a
clinl plu va ca c nla la i lro , va da pla i ba n di va o nm 2OOO. Tlm
va o do , nli u b pl n cu a lai chaebol Hyundai va IG da g p klo
kln nglim lro ng, b l cl p su plu c l i kinl l lrong giai doa n
1999-2OOO, vo i vi c Hyundai Lnginooring and Conslruclion Ioa ng
cloa ng bn bo cu a su pla sa n va o quy IV cu a nm 2OOO.
M c du Clinl plu Tla i Ian klng su du ng linl llu c lin du ng
cli dinl nli u nlu o Ha n Qu c, nlung nlu ng ba o Ia nl ng m da nl
clo l ll ng ngn la ng do m i quan l m l lli l giu a clinl plu -
doanl nglip - ngn lang da Iam nay sinl nlung vn d Ioi dung
ba o Ia nl, c y Ia m Ii u, klng ko m pl n nglim lro ng. DoIIar,
HaIIvard-Driomoior (1998) pla l li n ra r ng, ca c l clu c la i clinl
lluo ng xuyn mo r ng ca c kloa n clo vay ma klng l quan lm
lo i mu c d lin c y v kla nng lra no cu a nguo i vay.
Ca c qu c gia ng Nam A su du ng clinl sa cl cng ngli p la n
cl lon, nlung du co su du ng, lli co Io , cu ng il lla nl cng lon
lrong vi c da l duo c ca c k l qua d ra. Ca c co quan cng quy n o
Indnxia klng co kla nng gia m sa l ca c kloa n lro c p va r l d
bi Io i icl cu a doanl ngli p cli pl i. N Iu c cu a ca c co quan na y
nl m llu c d y su pla l lri n ca c nga nl cng ngli p l, ma y bay,
g da n, d u bi ll l ba i va lra gia r l d l. i u na y Ia i I p Ia i o
MaIaixia, noi ma ca c nga nl cng ngli p llu c so lu u nla nuo c
kim Ioa i co ba n, cl la o ma y, loa d u, gi y, v l Ii u xy du ng
loal dng kom liu qua (Smill 1995). Su pluc li cua lai cng ly
l cu a MaIaixia, Irolon va Iorodua loa n loa n do mu c llu su l
14O-3OO da nl va o xo g n d ng co nguyn cli c va 42-7O va o ca c
lli l bi plu ki n ro i ( Kloa nl kl c cu a su ll l Ta p ch Kinh t
Vi n ng, nga y 23 lla ng 11 nm 2OOO, Tinl ll li n lloa i Iuo ng
nan cu a Irolon Oxford Analytica, MaIaixia, ngay 29 llang 9 nm
2OOO). Tla i Ian clu y u llu c li n lro giu p clo nlu ng nga nl cng
ngli p ma loa l d ng xu l kl u cu a clu ng dang g p klo kln.
33
O
IliIippin ca c kloa n lin du ng uu da i cu ng nlu ca c clinl sa cl cng
kla c d u cliu a nl luo ng cu a nlu ng nlo m nguo i co quy n ll
lrong xa l i co m i quan l l l vo i clinl plu , co n qu c gia lli
klng nl n duo c gi lu loa l d ng na y (Hulclcrofl 1999).
Hi n nay clu ng la co ll ca m nl n ro ra ng lon v su cli pl i
cu a nlu ng nlo m nguo i co quy n ll lrong xa l i lo i clinl sa cl
cng ngli p lon Ia lrong qua klu , va clu ng la cu ng bi l r ng, di u
na y da gy nn nlu ng cli pli qua mu c clo ngn sa cl. Clu ngla
lu ban lln quon klng cli Ia ml vn d ring co o IliIippin. Cac
doanl ngli p non-pribumi o Indnxia (pl n Io n Ia do Hoa Ki u
so lu u) co m i quan l vo i gia dinl Sularlo da gy ra m l ga nl
n ng r l Io n clo n n kinl l (HiII 1977, Lmmorson 1998). Tl m cli
o Ha n Qu c, su lu y li n cu a ca c quan clu c clinl plu da la o ra co
li lruc Ioi ma klng ll ngn cln duoc. Vi du cluong lrinl mua
s m plu c vu qu c plo ng YuIgok lri gia 37 ly dIa cu ng duo c su
du ng nlu m l pluong li n clo vi c cluy n giao cng ngl clo ca c
cng ly dia pluong duo c Iu a clo n Ia nla cung c p clo qun d i
Ha n Qu c. Vi ll , nlu ng cng ly na y pla l lri n r l nlanl va o giai
doan 197O-8O, va ml pln Ioi nlun cua lo roi vao lay nlung
luong Inl dang diu lanl clinl sacl cng nglip. Nm 1993, kli
vu vi c vo Io , lai cu u b lruo ng qu c plo ng bi bu c l i nl n l i I
cu a ca c cng ly, 39 vi luo ng kla c bi kli n lra cl, lla i l i, lay bi va o
lu (Ados va Di ToIIa 1997: 1O24).
Su c ma nl cu a ca c l p doa n Io n, ngn la ng, va cu a ca nln lu ng
doanl nln o ng A cu ng nlu m i quan l m l lli l giu a klu
vu c doanl ngli p va ngn la ng cu ng a nl luo ng lo i kla nng cu a
ca c clinl plu lrong vi c llu c li n nlu ng la nl d ng mang linl
quy l dinl va nlanl clo ng nl m la i co c u lay do ng cu a ca c cng
ly va ca c ll cl la i clinl sau cu c klu ng loa ng (OvorloIl 1999,
IincoIn 1999)
34
. Cac buoc cai cacl clm clap ml pln Ia do ban
cl l cu a co c u doanl ngli p, sa n pl m do clinl sa cl cng ngli p
la o nn. No cu ng go p pl n la o nn klo kln lrong vi c dua ra
nlu ng quy dinl cng klai loa , Iu l pla sa n, va ca c bi n pla p
nl m dua lo i m l lli lruo ng ca nl lranl lon d i vo i vi c ki m soa l
cng ly, va la llp lang rao ngn can du lu lruc lip nuoc ngoai
o ml s nganl nll dinl.
Nguo i la v n co n co ll lranl ca i nlung ro ra ng Ia ca c clinl sa cl
llu c lli k lu 1998 lro Ia i dy da pla n a nl m l nl n llu c r ng ra i
r ng, lrong mo i lruo ng lo p, lru m l va i lruo ng lo p ca bi l, ca c
kloa n cli pli do lro c p gy nn vuo l xa r l nli u ca c kloa n Io i icl
ma no dom Ia i. Tru lruo ng lo p xu l kl u cu a Ha n Qu c, la ng loa
xu l kl u cu a l l ca ca c qu c gia co su du ng lro c p xu l kl u, lng
lruo ng klng nlanl lon o ca c qu c gia klng a p du ng linl llu c
na y, va lrn llu c l , lro c p co ll co n Ia m gia m plu c Io i
(Ianagariya 2OOO). Vi c ca c qu c gia ng A cl p llu n ca c
nguyn l c cu a WTO Trung Qu c cu ng da gia nl p clo ll y:
ca c clinl sa cl cng ngli p llu c lli lruo c llo i di m giu a ll p ky 8O
duo c xom Ia klng co n la c du ng, va c n pla i duo c a p du ng m l
pluong pla p li p c n du a nli u lon va o lli lruo ng vi su pla l lri n
lrong luong Iai. Vic suy ngl Iai nlu vy cung co quan l loi ml
ca cl da nl gia llu c l lon v nng Iu c cu a b ma y la nl clinl.
Su lr i d y va lng lruo ng ma nl cu a klu vu c cng ngli p lu
nln va klu vu c cng ngli p ngoa i qu c doanl o Trung Qu c, b l
d u va o cu i ll p ky 7O, clo ll y su c ma nl cu a d ng Iu c lli lruo ng
lrong vi c llu c d y ca c sa ng ki n kinl doanl cu ng nlu lng cuo ng
xu l kl u ma klng c n su cli da o lu clinl quy n lrung uong (
Klu vu c lu nln Oxford Analytica, Trung Qu c, nga y 18 lla ng
12 nm 2OOO). Ty lro ng sa n Iuo ng cng ngli p cu a klu vu c ngoa i
qu c doanl lng lu 22,4 nm 1978 In 73,5 nm 2OOO, lrong do
pl n cu a klu vu c lu nln lng lu 2 nm 1985 In 16 nm 1998.
i u da ng nga c nlin Ia su bu ng n cu a cng ngli p o klu vu c
nng lln va cac luong lrn Iai xul lin lrong linl lrang quyn so
lu u clua duo c xa c dinl m l ca cl ro ra ng, lrong lra ng lla i co so la
l ng da m ba o clo vi c llu c lli lo p d ng kinl doanl co n o giai
doan pli llai. Nlu }uslin Iin, Yang Yao, Dvigll Iorkins, Yingyi
Qian da cli ra o Cluong 4, 6, va 7, vi c Ioa i bo ki m soa l v gia ca
lay ki m soa l b ng ca c quy dinl Ia d ng Iu c va la o co so n n mo ng
clo su pla l lri n cu a ca c doanl ngli p lu nln va l p ll . Nguo i
la co ll duy lri l llng lli lruong dua lrn nlung cai cacl llanl
cng, b ng vi c d u lu va o co so la l ng, va no i Io ng vi c li p c n
ca c ngu n v n. V n d da ng Iuu lm o dy Ia , Ia m ll na o ma ly
lro ng cu a ca c doanl ngli p ngoa i qu c doanl co ll lng In lrong
kli no klng duo c su quan lm c n lli l cu a clinl plu va klng
duo c luo ng Io i lu nlu ng clinl sa cl lin du ng da ro l lon 7O v n
vay cu a ngn la ng clo ca c doanl ngli p nla nuo c. y qua Ia m l
v n d llu c li n quan lro ng lrong su ll n ky ng A lrong giai
doa n sau cu a klu vu c na y, b l d u lu ll p ky 8O, kli ma vai lro cu a
ca c Iu c Iuo ng lli lruo ng ca ng lro nn quan lro ng lrong n n kinl l .
Trung Qu c klng llu c d i luo ng nglin cu u ban d u lrong
la c pl m cu a Ngn la ng Tl gio i. Nlung lrn nli u pluong di n,
loal dng kinl l cua nuoc nay co ll dom so sanl voi ml vai nn
kinl l la ng d u lrong klu vu c. Bn ca nl do , qua lrinl lu do loa
n n kinl l dang di n ra Iin lu c o Trung Qu c lrong su l ll p nin
9O Ia m l ngu n lu Ii u Io n clo vi c suy ng m Ia i nlu ng gi da xa y
ra d i vo i ng A .
QUY N T CHU ANG THAY I VA VAI TRO CU A B MA Y QUY N T CHU ANG THAY I VA VAI TRO CU A B MA Y
HA NH CHNH HA NH CHNH
Nlu ng quan di m lrinl ba y o lrn v ca c clinl sa cl cng ngli p
da Ii n l la c du ng cu a clu ng vo i m l b ma y la nl clinl luo ng
d n mu c liu pla l lri n da i la n, m l b ma y la nl clinl duo c ba o
v lruo c nlu ng a p Iu c lo Io n lu clinl lri va ca c doanl ngli p
35
.
Trn llu c l , r l il qu c gia co kla nng vu a xy du ng vu a v n la nl
b ma y la nl clinl di u li l loa l d ng kinl l ll l su li u qua .
Nlung lrong nli u lruo ng lo p, clu ng la cu ng pla i li u r ng, kla
nng la cl ba cl ca c cng clu c nla nuo c don llu n v cluyn mn
klo i nlu ng su c o p nlu lrn klng pla i Ia vi c d llu c li n. Clu ng
la co ll ll y ro v n d na y qua nlu ng gi da di n ra lrong ll p nin
9O, kli ma nguo i la co n lin va o n n dn clu cu a ca c nuo c ng A ,
ca c vu vi c llam nlu ng co n clua duo c va cl lr n, va kli ca c loan
linl clinl lri lli n c n co n co su c n ng g p nli u I n so vo i nlu ng
v n d cli n Iuo c pla l lri n da i la n. Ba n cl l lrong nlu ng pla n
u ng cu a ca c co quan clinl plu quan lro ng, lruo c, lrong va sau
klu ng loa ng lrong loa n klu vu c clo ll y, b ma y la nl clinl r l
d bi nlu ng nlo m Io i icl quy n ll kla c nlau cli pl i. Hon nu a,
klo kln ma clinl ca c nuo c ng A dang g p pla i lrong vi c llu
lu l va Iuu giu nlu ng ca nln co nng Iu c lrong b ma y la nl clinl
cu a minl, nlu o MaIaixia cl ng la n, clo ll y lrong n n kinl l lli
lruong, nlung nguoi co lai lluong co xu luong Iam vic lrong klu
vu c lu nln. Cli co Xingapo Ia co n duy lri duo c m l b ma y la nl
clinl cng da i ng lloo nng Iu c.
Ro ra ng Ia llo i ll dang llay d i, va nguo i la klng ll lrng
clo va o vi c r p klun nlu ng gi ma l ng ll ng Iark Clung Hoo
da da l duo c lrong ll p nin 6O-7O
36
. Nlung su nlp nlng lrong
cng la c loa cl dinl clinl sa cl o Ha n Qu c llo i ki 1996-1998, su
xung d l giu a ca c co quan la nl clinl nla nuo c, nlu ng a p Iu c lu
bn lrong cu a co c u la nl pla p lrong nlu ng n Iu c lli l k va a p
du ng ca c ca i ca cl la nl clinl lrong nlu ng nm sau klu ng loa ng,
ll ca du cli ra rng, mi lruong clinl lri dang llay di, ml mi
lruo ng ma o do co n lli u quy n lu clu c n lli l clo b ma y la nl
clinl. (Nlu ng klo kln cu a doanl ngli p Oxford Analytica,
Ha n Qu c, nga y 3 lla ng 11 nm 2OOO, Nlu ng ba i lo c clua bi l
d n , Ta p ch Kinh t Vi n ng, nga y 21 lla ng 9 nm 2OOO).
Tuong lu , nlu Okazaki da nl c d n lrong Cluong 8, ca c l i d ng
lluong lla o Ia m l co cl lruy n d n lai cli u co li u qua cu a
Nl l Ba n lu ll p nin 4O xuyn su l qua ca nlu ng nm d u lrong
llo i ki l u cli n. Nlung lrong ll p nin 8O, 9O, su c n lli l pla i co
ml co quan diu pli nlu vy, va ngay ca kla nng lluc lin
nlu ng vai lro ban d u cu a no cu ng klng co n li u qua nlu lruo c,
d ng llo i cu ng clo ll y linl ko m li u qua lrong cng la c qua n Ii
vi m cu a nlu ng co quan cng quy n (xom Cluong 9)
37
. Xu luong
pla l lri n cu a ng Nam A cu ng kl ng dinl r ng, llo i ki loa ng
kim cua b may lanl clinl cli dua vao cac cng cluc cluyn mn
lrong lay nla nuo c pla l lri n da Iu i xa. HaI HiII da m la ca c clinl
sa cl cu a Indnxia b l d u lu nlu ng nm d u ll p nin 9O: Ca c
cluong lrinl ban Iun v clinl sacl cng bi sa da vao nlung cuc
lranl ca i v ca c v n d klng Iin quan, l m lluo ng lo c Ia c d -
nli u d xu l ca i ca cl nglim lu c da bi ca c cu c lranl Iu n na y ca n
buo c (HiII 1997, 257). Nlu ng clinl plu mo i In n m quy n lu
nm 1999 lli clua du vu ng va klng ll l p lrung duo c m l d i
ngu nln vin du lrinl d (nlu Widjojo Group), l clu c da do ng
vai lro Ia nl da o kinl l lrong ll p nin 8O, 9O. Bn ca nl do , BAIL-
NAS, Co quan k loa cl loa qu c gia, cu ng gi ng nlu cu a Ha n
Qu c, da d m l a nl luo ng cu a no va o lay m l l clu c clinl lri
kla c, H i d ng Kinl l Nla nuo c (HiII 1999). Ca c co quan loa cl
dinl clinl sacl quc gia va diu lil cua Tlai Ian cung plai cliu
cl p llu n nlu ng llu c l v m l n n clinl lri dn clu , ko o lloo
no Ia nlu ng v n d nla y ca m lon v clinl lri va quan l d c I p
lon vo i gio i kinl doanl (Ingor 1998).
38
BA N CH T CU A QUA N TR VA S PHA T TRI N CU A H TH NG BA N CH T CU A QUA N TR VA S PHA T TRI N CU A H TH NG
PHA P LU T PHA P LU T
Kloa ng m l ll p ki lruo c dy, ca c qu c gia klu vu c ng A klng
m y xom lro ng vai lro cu a qua n lri. Nlung, lloo xu luo ng clung
cua ll gioi, qua lrinl dn clu loa va vic llil Ip cac ll cl Iul
pla p nga y ca ng lro lla nl v n d quan lro ng d i vo i ca c qu c gia
ng A
39
. y cung Ia vn d ll yu di kom kli nn kinl l lli
lruo ng va vi c mo cu a nga y ca ng co vai lro Io n lon. Trong su l
llp nin 9O, nguoi la da lp lrung nglin cuu lm anl luong cua
quan lri di voi su plal lrin clung o nliu cp d klac nlau. Su
pla l lri n cu a llng lin Iin Ia c, cu a ma ng Inlornol, loa l d ng nga y
cang linl lao lon cua nliu l cluc pli clinl plu quc l, va su
clp nln rng rai cua cng clung di voi nlung quy lc plu lop
voi ml nn dn clu, ll ca nlung bin di do cang nln manl lm
quan lro ng cu a qua n lri co li u qua . Va l l nlin, ca c nla nglin
cu u b l d u da nl nli u cng su c lon d nglin cu u la c d ng cu a
nlu ng l llam nlu ng, cu a cl d gia dinl lri, cu a clu ngla lu ba n
lln quon, va su y u ko m lrong vi c qua n lri cng ly, d ng llo i nu
In a nl luo ng cu a no d i vo i su pla l lri n (Mauro 1995). M l Ioa l
nlu ng plin loa cao c p xo l xu ca c cu u l ng ll ng Ha n Qu c, lay
Ia vo i cu u l ng ll ng IliIippin Iordinand Marcos, su l ca o d i vo i
l ng ll ng Lslrada cu ng cu a IliIipin nm 2OOO, va nlu ng vu b b i
kla c cu a ca c quan clu c c p cao lrong gio i clinl lri Nl l Ba n, da
clo ll y qui m va mu c d nglim lro ng cu a l llam nlu ng ngay
ca o nlu ng nuo c v n duo c coi Ia co ca c clu n mu c d c bi l kl l klo
lrong cng lac quan lri. Clung cung clo lly cac linl lluc li I
co l ll ng da gy lro nga i nglim lro ng ra sao clo qua lrinl
loa cl dinl clinl sa cl o nlu ng noi co n clua co duo c ca c quy dinl
v linl minl ba cl va linl ll n lra cl nli m, lo c da co nlung
nlu ng quy dinl y klng co li u Iu c llu c lli. (V m i quan l
giu a ca c ngn la ng va clinl plu o Nl l Ba n, xom IincoIn 1999).
Nlu ng nla loa cl dinl clinl sa cl c p cao, ca c cluyn gia va ca c
lo c gia kli duo c lo i (xom David Hilclkock, lla ng 6 nm 1996), d u
coi ca c v n d clinl lri Ia m i quan lm la ng d u cu a lo . Qua n
lri Ia v n d lro ng lm o mo i noi lrn ll gio i. Ta i Xingapo,
MaIaixia, Indnxia, lay Trung Qu c, ca c nla lri llu c, ca c nla vn
loa , va ca c nla loa l d ng xa l i d u nl n ll y clinl plu c n nla y
bo n lon d i vo i nguo i dn... Ta i Tla i Ian...nlu ng b ng clu ng g n
dy da xoa di a o luo ng v n n clinl lri... lo llu a nl n r ng lo mo i
cli co b ngoai clu clua co nlung nln l v ml cll dam bao
m l n n dn clu llu c llu . i vo i m l s qu c gia, noi v n duy lri
duo c su n dinl clinl lri, clinl plu clinl Ia d i luo ng lro ng lm,
luy nlin, nli u nguo i clo r ng, nguo i la da qua Ia m du ng quy n
Iuc cua clinl plu d cli pli su lu do d dal clinl kin nlm duy
lri quy n Iu c. Tloo quan sa l cu a Sloplan Haggard, nlu ng klo
kln cu a Indnxia m l pl n Ia do m l cl d co quy n Iu c qua
lp lrung va lo cli cliu lracl nlim giai lrinl di voi ml b pln
cu lri luong d i lo p, lu do lo klng co kla nng ki m soa l co li u
qua d i vo i ca c co quan la nl pla p c p lrn cu ng nlu ca c co quan
llu a la nl bn duo i. Ta i nli u qu c gia kla c lrong klu vu c, m i
quan l m l lli l giu a ca c nla clinl lri va ca c cu lri Ia doanl
ngli p lay m l s la ng kinl l Io n cu ng Ia m l pl n cu a nguyn
nln d n d n klu ng loa ng kinl l . Do ca c clinl sa cl cng
ngli p loa sai luo ng, su can lli p cu a clinl plu da la o nn la nl
vi Ioi dung bao Ianl c y Iam Iiu lrong nlung In clinl plu can
lli p, nlu ng qui dinl la i clinl Io ng Io o, l ll ng qua n lri doanl
ngli p y u ko m, clinl Ia nlu ng di m ba o d u lin cu a cu c klu ng
loa ng (Haggard 1999: 35,37)
4O
.
Nng cao liu bil v vai lro cua quan lri, nll Ia kli no duoc
xom Ia nlu ng klo lo cu a l ll ng kinl l , co l m quan lro ng
klng kom gi so voi vic licl Iuy nln l san xul. No co anl
luo ng r l Io n d n linl cl l cu a ca c clinl sa cl la i clinl - cng
ngli p da lla o Iu n o lrn, cu ng nlu d n l ll ng pla p Iu l. M c
du clua co du b ng clu ng llu c l d kl ng dinl cl c cl n m i
quan l giu a n n dn clu va su lng lruo ng (HoIIivoII 1994, Barrro
1997), nlung nguo i la co ll nl n ll y r ng, nlu ng nuo c kinl l
pla l lri n lluo ng di ko m vo i m l n n dn clu o mu c d cao va m l
pl n nu a Ia nlo lrinl d gia o du c cao. Hon nu a, v va n ca c la c
pl m v kloa lo c clinl lri da dua ra quan di m clo r ng, dn clu
lluo ng cu ng c m l cl d qua n lri lo p Ii va li u qua , d c bi l o
nlu ng nuo c lli la nl ca c qui dinl lo p li n va ca c llu lu c pla p Iy :
ca c di u Iu l v pln clia quy n la n va lra cl nli m giu a ca c co
quan lrung uong va ca c co quan c p duo i, Iu l v m i quan l giu a
ca c b pl n kla c nlau cu a b ma y nla nuo c, Iu l quy dinl v linl
da i di n cu a ca c l clu c kla c nlau va cu a ca c klu vu c kla c nlau
lrong l ll ng I p pla p, va ngay ca Iu l qui dinl vi c lla nl I p ca c
dang plai lop I va ca qui dinl v lloi gian bu cu. Vic diu clinl
ca c nguyn l c nlu v y clo plu lo p vo i di u ki n cu a ca c nuo c
ng A d lng cuo ng linl ll n lra cl nli m lrong klun kl n n
dn clu li n co , do i lo i pla i co nlu ng suy ngl mo i mo va nlu ng
nglin cu u nglim lu c.
Bao v quyn Ioi cua cac nla du lu Ia klia canl llu lai cua
qua n lri dang nga y ca ng gy duo c su clu y cu a cng Iu n lrong
ll p nin 9O. i vo i ca c nuo c ng A , pl n Io n ca c doanl ngli p
Ion du bi cli pli loc diu lanl boi cac gia dinl Ion, vi vy, cac
c dng nlo lluo ng r l klo co ll ba y lo y ki n lay ba o v Io i icl
clinl da ng cu a minl. Nlu ng v n d v linl da i di n Ia nglim
lro ng, va cu c klu ng loa ng da clo ll y r ng, co r l il nlu ng di u
clinl cu a pla p Iu l d c p d n su b l ma n cu a ca c c dng nlo , vo i
ca cl llu c cu ng nlu li u qua loa l d ng cu a gio i Ia nl da o doanl
ngli p kli lo cli da p u ng Io i icl cu a s il c dng Io n. Qua n lri
doanl ngli p cu a ca c nuo c ng A Iun lra nl no su gia m sa l lu
bn ngoa i, cu ng nlu su ki m soa l lu bn lrong, no mang nlu ng
d c di m d c lrung sau: ban gia m d c ko m li u qua , ki m soa l n i
b y u ko m, ba o ca o la i clinl klng da ng lin c y, lli u su cng
klai c n lli l, klng co li u Iu c lun llu , va cng la c ki m loa n
Io ng Io o (Ngn la ng Tl gio i 199a: 67-68).
Vi c lli u nlu ng knl Iu l pl a p d co l l ba ov m l c a clcli nl
da ng quy n Io i cu a ca c nla d u lu d g y ca n l r o c lovi c m o r ng
la i clinl, kim la m qu l r inl da da ng loa quy nso lu u v a I a mm l
di li u qua pln b v n gi a ca c doanl ngli p. ( Ia Ior l a va c a c la c
gi kla c 1997, 1999). S y u ll cu a c c c dn g nlo cu ng Ia v n d
d i vo i nli u qu c gia clu Au, nlung ca c qu c gia n y I i c o
nlu ng co cl kla c d cn b ng quy n I c, lay n i m l c a clkla c,I a
la n cl bo l quy n I c c u a nl u ngnla q ua n I i la y nlu ng c dng
cli m da s pli u. o I ca c ngn la ng lo c ca c nla d u lu v ll
cl , Ia nlu ng co quan co da i di n cu a minl lrong ban qu n l r i cua
cng ly, va nlu ng co quan na y co quy n I u c da ngk kli co l l l i n
la nl s gi a ms a l d i vo i lo a l d ng c u a c ngl yma lo ll amgi ago p
v n. Nla d u lu ll cl I a m l gia i pl a p c u c b d gia i qu y l v n
d v linl d i di n va su y u ll c a c a c c dng lli us .
Ca c qu c gia ng A clua pla l lri n m linl na y, m c du lrong
llo i ki lruo c klu ng loa ng, nguo i la da r l quan lm d n m linl
ngn la ng Io n cu a Nl l Ba n.
41
Il n Io n ca c ll cl la i clinl lay
pli lai clinl du duoc kim soal bng Ioi icl cua nla nuoc lay
doanl ngli p, va lluo ng klng clu lro ng d n vi c lng cuo ng
lra cl nli m va li ng no i cu a ca c c dng nlo . Vai lro cu a ca c ll
cl lai clinl nuoc ngoai Ia kla nlo nlung no dang ngay ml Ion
ma nl b l cl p su pla n d i lrong nuo c o Tla i Ian va Ha n Qu c, va
cu ng vo i llo i gian, no co ll Ia m llay d i vai lro cu a ngn la ng d i
vo i cng la c qua n lri doanl ngli p. Tuy nlin, lruo c kli nlu ng ca i
cacl va cac Iung vn lu nuoc ngoai co ll lao ra su cluyn bin
lrong cng la c qua n lri doanl ngli p, nguo i la kluy n klicl ca c c
dng Io n lng cuo ng kla nng ki m soa l llng qua vi c so lu u lru c
li p ca c c pl n lay llu c li n vi c so lu u clo o giu a ca c doanl
ngli p (ZingaIos 1994).
Cuc klung loang da klin vn d nay lro nn ll suc cp bacl
va ploi ba y mu c d llu c su cu a nlu ng ll l ba i lrong qua n Ii,
nlu ng quy l dinl d u lu sai I m, va vi c cl p nl n ru i ro cu a ca c
doanl ngli p. Nlu ng n Iu c sau do nl m co c u Ia i, plu c l i lay
llanl Ii m l pl n lo c loa n b cng ly da clo ll y mu c d cu a lai
vn d, do Ia nlung diu Iul llin vi clo quyn Ioi cua nlung c
dng Io n va su klo kln kli llay d i nlu ng di u Iu l do nl m
llu a nl n clinl llu c Io i icl cu a ca c c dng nlo . H ll ng qui
dinl dang ln lai, voi nlung dc linl c luu va bam su cua no,
dang cl ng Ia i nlu ng ca i ca cl nl m pln pl i quy n Io i giu a ca c
c dng m l ca cl cng b ng lon. Tuy nlin, kli n n kinl l ng
A dang plu c l i lrong giai doa n 1999-2OOO, nguo i la da y llu c duo c
r ng, vi c lli u minl ba cl, ca c liu clu n nglo o na n, Ia c l u lrong
ki m loa n va k loa n, va b Iu l pla sa n klng co li u Iu c llu c lli
Ia nlu ng v n d clu cl l dang la n pla n n kinl l , Ia nlu ng v n
d c n llay d i lruo c lin, d u r ng vo i nlu ng buo c di cl m cla p
(OvorloIl 1999).
Nlu ng ca i ca cl d i vo i l ll ng Iu l pla p nl m l lro clo ca c
n Iu c lng cuo ng kla nng qua n lri doanl ngli p dang di n ra
kla cl m cla p, va Iin quan lo i su l p lrung quy n so lu u cu a
doanl ngli p.
42
Nlung nlu ng su llay d i do llu c su dang di n ra
o nli u nuo c ng A cu ng vo i xu luo ng dn clu loa , mo cu a l i
nl p lluong ma i va lng ngu n v n lru c li p lu nuo c ngoa i.
43
T m
quan lro ng cu a cng la c qua n lri lrong ll p nin 9O da kli n ca c ll
cl Iu l pla p da duo c xom nlu m l y u l lrong lu duy pla l lri n
clinl llng. Bl du voi nlung bin llay ll clo cac dc dim v
ll cl , ca c nla kinl l lo c da nglin cu u su lon va o vi c xy
du ng pla p Iu l, cli pli clo vi c pln b quy n la n, llu lu c Iu l
pla p, co so la l ng clo vi c llu c lli Iu l pla p, mu c d s n sa ng
lim li u pla p Iu l va nlu ng lruy n ll ng pla p Iu l, d n d n su
pla l lri n o m i nuo c.
44
Ml plal lin ni bl dang clu y Ia cac
qu c gia di lloo lruy n ll ng v Iu l dn su cu a Iu c dia clu Au
lluo ng ba o v r l y u clo quy n Io i cu a ca c nla d u lu so vo i
nlu ng nuo c di lloo lruy n ll ng cu a b Iu l cu a Anl. i u na y
pla n a nl lrong su pla l lri n lli lruo ng la i clinl va cl l Iuo ng
qua n lri doanl ngli p, ma ca lai xom ra d u da I i llo i vi vi c ba o
v cac nla du lu du dua lrn nlung gi ma cac loc gia va cac nla
I p pla p da lu ng luyn b lu llo i ki Ia ma c da i (Ia Iorla va ca c
la c gia 1997 va 1999).
Nlin Ia i cl ng duo ng lai ll p ki qua, ca c l ll ng Iu l pla p o
ca c qu c gia ng A dang lro nn llu n Io i lon d i vo i vi c xy
du ng nlu ng da o Iu l lun lloo qui Iu l lli lruo ng v lo p d ng, la i
sa n va ca c quy n kla c. Iu l pla sa n cu ng duo c xy du ng g n vo i
liu clu n cu a ca c nuo c cng ngli p.
45
Clinl cu c klu ng loa ng da
kli n qua lrinl na y ca ng lro nn c p ba cl va d ng Iu c da l duo c v n
li p lu c duo c duy lri, m c du su pla n d i qua lrinl la i co c u l
ll ng la i clinl va doanl ngli p v n li p lu c gia lng. (Xom llm
cac lac plm Ngn lang ll gioi 2OOO, Ba vn d cua ng Nam A,
Economist nga y 2 lla ng 12 nm 2OOO, Kinl doanl o Clu A : nga y
16 lla ng1O nm 2OOO).
Ta i Ha n Qu c, ca c ll cl Iu l pla p da nga y ca ng la n cl su luy
li n cu a clinl plu lu giu a ll p nin 8O. Vi du , vi c llu c lli Iu l
canl lranl da cluyn lu B Tai clinl va Kinl l sang ml co quan
pla p Iu l d c I p kla c lu nm 1991. Sau cu c klu ng loa ng 1997,
va cu c b u cu clinl plu mo i va o cu i nm do , co quan na y da co
quyn lu clu nliu lon lrong lanl dng, co suc manl clinl lri va
co kla nng cl l v n clinl plu lruo c loa a n (Iislo va WoIIons
1999). Tuong u ng vo i di u do , a nl luo ng cu a B Ta i clinl da gia m
di, va ml s cluc nng diu lil cua no da duoc cluyn sang Iy
ban Giam sal Tai clinl, co quan co vai lro dn du lrong vic lluc
lli nlu ng ca i ca cl v klu vu c la i clinl va doanl ngli p ( Su c
manl suy giam cua B Tai clinl Han Quc , Ta p ch Wallstreet
ngay 25 llang 6 nm 1999).
46
M l lluo c do d i vo i su llay d i lrong
vi c ba o v quy n Io i clo nlu ng nla d u lu Ia la nl d ng kin
quy l cu a clinl plu d i vo i Hyundai, chaebol Io n nl l Ha n Qu c,
kli lo klng ba o v Io i icl cu a c dng - lai nguo i con lrai cu a nla
sang Ip ra lp doan co quyn Ioi mu llun voi nlung nguoi kim
soa l l p doa n kl ng I na y. B Ta i clinl clo r ng, Hyundai da gy
l n lluong nglim lro ng lo i linl minl ba cl, lra cl nli m va uy lin
lrong ca c loa l d ng kinl doanl kli coi quy n ki m soa l qua n Iy
nlu m l su llu a k ( Nguo i la co ll pl pla n Hyundai vi vi c coi
ro nlu ng c dng , Financial Times, nga y 28 lla ng 3 nm 2OOO).
Tuyn b nay dn sau ml quyl dinl mang linl Iicl su cua clinl
plu, cac ngn lang Han Quc va cac clu no nuoc ngoai kli clia
nlo Daovoo, l p doa n Io n llu lai Ha n Qu c.
Tlu c l da di n ra nlu ng buo c li n vuo l b c. Nlung Ii u clu ng
co kli n Ha n Qu c nlanl clo ng b l kip vo i l ll ng Iu l pla p cu a
ca c nuo c pluong ly lay xu c li n lon nu a vi c la i co c u ca c doanl
ngli p va l ll ng qua n lri lay klng, lli co n plu llu c va o
nlu ng xu luo ng kinl l va clinl lri lrong nuo c, nlu ng a p Iu c lu
qua lrinl loa n c u loa , va vi c llm nl p su lon cu a ca c la c nln
kinl l lu bn ngoa i.
Nlu ng nln l nlu lrn cu ng so go p pl n dinl luo ng d i vo i
ba quc gia klac lrong klu vuc: Indnxia, MaIaixia, va Trung
Qu c. Hai qu c gia d u klng co lruy n ll ng v linl nng lu
pla p pln I p. Ta i Indnxia, B Tu pla p qua n Ii ca ca c loa a n dn
su va linl su , d ng llo i cu ng quy l dinl vi c b nli m, llng clu c
va li n Iuong d i vo i ca c nln vin cu a nga nl loa a n. Hon nu a, do
m i Iin l giu a ca c quan clu c loa a n vo i qun d i va l ng Io p
lluong nln gia u quy n ll nn gio i Ia m Iu l cu a nuo c na y cu ng
klng do i lo i m l su d c I p na o lo Io n ca . Il n Io n ca c lranl cl p
duo c gia i quy l ngoa i loa a n, lluo ng duo i su gia m sa l cu a ca nl sa l,
nlung nguoi ma moi clo loi gn dy vn con co vai lro Ion lon so
voi cac quan loa.
Nlu ng la c d ng lrong da i la n cu a cu c klu ng loa ng, a p Iu c v
vi c pln quy n, va a nl luo ng nga y ca ng y u cu a ca GoIka (da ng
c m quy n lruo c dy) va gio i qun d i co ll d n d n nlu ng llay
d i v m l ll cl kli n vai lro cu a b ma y lu pla p duo c lng
cuo ng. Nlu ng n Iu c lli la nl m l b Iu l pla sa n nl m gia i quy l
v n d d i vo i ca c doanl ngli p va ngn la ng cliu a nl luo ng cu a
cuc klung loang, clinl Ia ml buoc di lloo luong nay. Gioi loc
gia lli clo r ng, da d n Iu c pla i co su d c I p cu a nga nl lu pla p.
Tuy nlin, v n d na y v n plu llu c nli u va o su u ng l cu a
clinl plu va nlu c u cu a qu n clu ng do i lo i pla i co ca c di u Iu l
nl m ba o v quy n Io i clinl da ng. Ca cl na o lli cu ng di kli lro
lla nl v n d llo i su , nl l Ia kli xu luo ng pln quy n lu c p lrung
uong dang di n ra do ca c vu ng kla c nlau cu a qu c gia do i quy n
lu clu . (Xom llm Indnxia, su d c I p cu a nga nl lu pla p,
Oxford Analytica, nga y 11 lla ng 3 nm 2OOO).
So vo i Indnxia, MaIaixia, do llu a luo ng m l l ll ng Iu l
pla p lruy n ll ng va m l n n kinl l lli lruo ng du a va o Iu l dinl,
nn lo co m l l ll ng lu pla p li u qua va cn ba n lon. Trn llu c
l , d i vo i ca c vu vi c lluong ma i va vi c ba o v la i sa n ca nln, loa
a n da a p du ng Iu l r l cl c cl n va duo ng nlu klng co d u li u
cu a su llam nlu ng. Nlung su d c I p cu a nga nl lu pla p v n cli
Ia linl llu c, va quy n la nl pla p da pla l lri n ma nl lu cu i nlu ng
nm 9O. Quy n la nl pla p duo c go i go n lrong a o Iu l An ninl
N i b , clo plo p nguo i la co ll la m ngung ca c quy n lu do duo c
li n pla p ba o da m, cu ng nlu ca c da o Iu l kla c nlu s c I nl v l i
plan Ioan, sc Iul v an ninl, da lrao clo clinl plu kla nng kl
l i ca c ca nln co la nl vi cl ng d i v m l clinl lri. i vo i do i
s ng kinl l , nla nuo c nga y ca ng d c doa n lon lrong vi c pln b
ca c ngu n Iu c, va lli la nl nlu ng llay d i loa n di n, nlu su llay
di duoc cng b llang 9 nm 1999 Ia sap nlp 58 ngn lang ban
d u lrong ca nuo c lla nl 6 l p doa n (MaIaixia, Tranl Iu n lrong
nganl ngn lang, Oxford Analytica nga y 24 lla ng 3 nm 2OOO).
Sau do , nl m xoa diu pl n na o nlu ng y ki n pla n d i cu a gio i
ngn la ng, 1O l p doa n ngn la ng da duo c clo plo p lla nl I p.
Mc du loa an co ll plan xu cac loal dng cua clinl plu, nlung
duo ng nlu ca c quan clu c cu a loa a n Iun pla i king do ca c vu vi c
Iin quan d n vi c Ia m du ng quy n la nl pla p, va ro ra ng lo cu ng
klng vui vo gi kli pla i xu Ii nlu ng vu vi c Iin quan d n clinl
plu lay IMNO (T clu c Iin minl qu c gia MaIays) - da ng c m
quy n li n nay (MaIaixia: Su d c I p cu a lu pla p, Oxford
Analytica, nga y 29 lla ng 3 nm 2OOO). M l v n d r c r i nu a Ia
vi c ba o v y u ko m d i vo i ca c quy n so lu u lri lu va vi c su
dung Sc Inl An ninl Ni b d bl giu cac lay bun ban lin l
va mi gio i clu ng kloa n vo i l i danl pla loa i la i clinl.
Nlung cluyn dicl lrong clinl lruong MaIaixia da Iam lng
llm nlung doi loi vn con dang n clua v linl cll dc Ip
v ml lu plap. Nliu yu l clo ml l llng lu plap liu qua
da duoc xac Ip, nlung luong Iai cua no lli vn con clua clc
cln. Toa an co ll lro llanl cl lru clo vic lli lanl loal dng
quan lri liu qua, nlung no doi loi su clun bi sn sang cua cac
b pln klac nlau cua clinl plu kli lluc lin nlung lan cl
nglim ngl.
Trong nlu ng ll p nin 6O,7O, ca c qu c gia ng A kla c cu ng da
co nlu ng ki n llu c co ba n v m l l ll ng Iu l pla p luo ng v lli
lruong. Trung Quc da bl du cng cuc xy dung l llng plap
Iu l lu m l d ng ng n ngang lrm b klo kln. Trong vo ng cli
lon 15 nm, Trung Quc da gia lng dang k s Iuong Iul su, cac
b Iul da duoc ni loa clo plu lop, cac llu luc plap Ii duoc ll
cl loa . Nlung d l lro clo nlu ng llay d i cn ba n lrong qua n
lri, nli m vu lruo c m l v ca i ca cl Iu l pla p v n co n r l nli u. Ca c
di u Iu l cu ng nlu loa l d ng Ia m Iu l v n co n llua ko m r l xa so
vo i ca c nuo c cng ngli p. Clinl plu bu c pla i cl p llu n loa n b
ngu n v n d u lu nuo c ngoa i va o ca c Inl vu c kinl doanl lrong
nuoc. Kli quyn Iuc lanl clinl bi Iam dung, cac ca nln co ll lim
ca cl kl c plu c, nlung klng co a ng C ng sa n llam gia va o lli
klng ll Ia m duo c. Hon ll , d i ngu ll m pla n v n clua duo c
da o la o d y du , nli u nguo i co n duo c cluy n lu qun d i sang va
nli u nguo i co n r l cliu a nl luo ng cu a gio i c m quy n clinl lri.
Hon nu a, ca c quan loa klng ll lla cl llu c quy n Iu c cu a gio i
ca nl sa l nl m a p d l nlu ng linl pla l la nl clinl va bo lu ca c ca
nln ( Trung Qu c: quy n pla p, Oxford Analytica nga y 25 lla ng
1O nm 1999, Trung Qu c: Mi lruo ng pla p Iy Oxford Analytica
nga y 29 lla ng 7 nm 1998). Bn ca nl do , nli u Inl vu c co n lli u
linl minl ba cl, va co cl llu c lli co n clua duo c Ia m ro . i kli
clinl do klng co su d c I p cu a nga nl loa a n va lli u pla p
quyn, ma pln nao Iai Iam long nlung lin lrin vung clc co
duo c lrong qua lrinl xy du ng ca c b Iu l dn su , linl su va I ng
glo p su d ng llu n cu a xa l i v l m quan lro ng cu a Iu l pla p
va o do i s ng xa l i ( M l cluy n d ng cl m cla p cu a Iu l pla p
Economist ngay 5 llang 2 nm 2OOO).
Nlin clung, lu cu i ll p nin 9O lro di, pl n Io n ca c qu c gia
ng A d u nu b l vai lro cu a lli lruo ng, lloo du i m l n n kinl
l mo , llu c li n nlu ng cl d clinl lri co i mo lon, va lrong m l
va i lruo ng lo p, co n co ca su clia so quy n Iu c lrong vi c ra quy l
dinl kinl l va la i clinl. T l ca nlu ng di u do , da nu b l vai lro
cu a qua n lri, va dua nlu ng v n d v pla l lri n ca c y u l ll cl
In la ng d u, d c bi l Ia lrong b i ca nl pla l lri n l ll ng pla p
Iu l. Vi v y, kli clu ng la suy ng m Ia i su ll n ky ng A va cn
nl c ca c uu lin cu a klu vu c na y, lli co cl qua n lri, pln quy n
va llu c lli quy n Iu c Ia nlu ng v n d da ng duo c su quan lm clu
y nli u nl l.
TNG TR NG NH H NG THNG MA I CH KHNG PHA I TNG TR NG NH H NG THNG MA I CH KHNG PHA I
NH H NG XU T KH U NH H NG XU T KH U
Nlung quan dim lruoc dy v llanl cng cua ng A lluong
nl n ma nl d n dinl luo ng xu l kl u nlu m l nguyn nln clinl
la o ra su c ca nl lranl cu a lng lruo ng va kla nng li p llu cng
ngl . y Ia m l lrong nlu ng ba i lo c Io n duo c lruy n da l clo ca c
nuoc klac dang c gng sao clop llanl licl loal dng cua klu
vuc. Qua lluc, ml vai nglin cuu gn dy da lip luc gn lng
lruong voi xul klu.
47
Nlung nu nlin ky lon vao dng llai lng
lruo ng cu a ng A va su llay d i lrong nng su l cng ngli p lli
so ll y r ng, xu l kl u co ll do ng vai lro nlo lon so vo i lruo c dy
lluo ng ngl.
48
Co lai Ioa i k l qua dang lla cl d vi lri s m l cu a xu l kl u.
M l Ia , nlu ng pla l li n du a lrn s Ii u cu a My va m l s il nuo c
dang pla l lri n kla c clo ll y, nng su l cao lrong m l s nga nl Ia
di u d n d n xu l kl u, va m i quan l nln qua na y lluo ng
klng di lloo luo ng na o kla c. Hai Ia nlu ng pla l li n du a lrn
ki m dinl llu c l , su du ng s Ii u cu a Nl l Ba n va Ha n Qu c va
duo c Iavronco va Woinsloin m la lrong Cluong 1O clo r ng,
nl p kl u co li u u ng ma nl lon d n nng su l so vo i xu l kl u.
iu nay cung duoc clung lo voi s Iiu v cac nganl cng nglip
cu a My . i u do co ll duo c gia i llicl b ng a p Iu c ca nl lranl ma
nlp klu da lao ra di voi nlung nguoi san xul lrong nuoc,
kli n clo m l s doanl ngli p y u ko m nl l so bi Ioa i klo i lluong
lruo ng, va bu c nlu ng doanl ngli p s ng so l pla i li u qua lon.
Nl p kl u co ll co a nl luo ng d n nng su l lloo m l knl kla c.
B ng ca cl mang lloo nlu ng lla nl lu u cng ngl ma nuo c xu l
klu da co duoc va cac nuoc klac da dong gop vao lrong san
pl m, nl p kl u co ll lro lla nl m l pluong li n lu u li u d
li p llu cng ngl mo i (Bayoumi, Coo va HoIpman 1996). u lu
lu Ii u sa n xu l lro lla nl m l pluong li n quan lro ng lon d li p
llu nlu ng li n b cng ngl , vi nlu ng lla nl lu u cng ngl Io n da
duo c clu a du ng lrong lli l bi - ma y linl, l ll ng vi n llng, va
ca c dy cluy n I p ra p l. Tloo m l uo c linl, kloa ng g n 6O
nlu ng lla nl lu u g n dy lrong mu c sa n Iuo ng cu a My d u nlo
nlu ng kloa n d u lu nlu ll (Groonvood, Horcovilz va KrusoI
1997). Ti p lu c ba o l sa n xu l o ca c nuo c ng A da go p pl n gy
ra su pli li u qua va Ia y u l clinl du ng d ng sau su lng lruo ng
cl m cla p cu a TII (McGuido va ScluoIo 1999).
M i quan l giu a mu c d mo cu a va lng lruo ng duo ng nlu kla
vu ng cl c (Sacls va Warnor 1995, Ldvards 1999, IrankoI va Romor
1999, Irvin va Torvio 2OOO), va klia ca nl na y cu a su ll n ky klng
c n pla i xo l Ia i. Tuy nlin, ca n cn da dicl cluy n giu a vi c xu l
kl u lay nl p kl u Ia nguyn nln d n d n lng lruo ng, lrong do
nl p kl u duo ng nlu do ng go p nli u lon xu l kl u va o lng
nng su l. Ha ll p la ng ra o lluong ma i lrong ll p ky 9O duo ng
nlu so d y ma nl k l qua loa l d ng cu a ng A , va nlu ng cam k l
lrong luong Iai li p lu c gia m llu quan so co duo c Io i ll klng
ko m, nl l Ia vo i nlu ng nuo c nlu Trung Qu c. Nlung ca c n n kinl
l ng A so pla i kl c plu c m l s l u qua do b lri sai la m llo i
va linl lra ng ll l ngli p kli nl p kl u lng.
H I NH P KHU V C VA CHNH SA CH H I NH P KHU V C VA CHNH SA CH
Klu vu c ng A dang lro nn g n k l lon lrong ll p ky 9O nlo
lluong ma i n i vu ng, IDI, va ca c Iu ng Iao d ng o ng Nam A .
Xu l kl u lrong ca c nuo c ng A da lng lu 32 l ng kim nga cl
xul klu nm 199O In 4O nm 1996. Nu linl ca Nll Ban lli
con s na y In d n lrn 5O. G n 78 Iu ng v n d va o Trung
Qu c lu giu a ll p ky 9O Ia lu H ng Kng, a i Ioan va Macao. M c
du li lro ng cu a ng Nam A cli cli m clua d y 5 nlung no dang
lng In du dn. Tng llu nlp va nng cao cll Iuong lang loa
sa n xu l ra so go p pl n va o qua lrinl l i nl p. Nlung ca c Iu c
Iuo ng kla c cu ng pla l luy la c du ng. M l Iu c Iuo ng nu a Ia su di cu
nga y ca ng nli u cu a m l s nga nl cng ngli p Nl l Ba n sang
Trung Qu c va ca c n n kinl l ng Nam A , kli d ng yn In gia .
i u na y Ia m mo r ng IDI cu a Nl l Ba n lrong klu vu c. Truo c dy,
ca c cng ly Nl l Ba n co cli nla nl o ca c nuo c ng A kla c lluo ng
ba n sa n pl m cu a minl lrn lli lruo ng n i dia lo c xu l kl u sang
m l nuo c llu ba. Gio dy, nga y ca ng co nli u sa n pl m duo c xu l
kl u lro Ia i Nl l Ba n. Nlu ng llay d i lrong linl lla i IDI va
nlu ng Iu ng lluong ma i co Iin quan da duo c Irala m la lrong
Cluong 11.
M l Iu c Iuo ng l i nl p kla c Ia lrong Inl vu c la i clinl, ma
ma ng Iuo i nguo i Hoa lrong klu vu c da co pl n li p lay. Ca c doanl
nglip nguoi Hoa co lruyn llng du lu kla Ion vn cua lo vao
klu vu c, va d ki m cl ru i ro, lo c g ng duy lri m l co c u d u
lu da da ng loa ca c la i sa n o nli u nuo c. i u na y duo c llu c d y
llm nlo vi c mo cu a lli lruo ng v n va no i Io ng ca c qui dinl di u
lil v IDI. Qua lluc, kli Iuong IDI ni vung, k ca IDI cua Nll
Ba n, r l Io n.
Ngoa i su Iun cluy n v n n i vu ng ra, ng A co n Ia noi li p
nln IDI, du lu gian lip va cac Iung vn ngn lan lu ngoai klu
vu c. Iy lin cao, lri n vo ng llu Ia i Io n, l l ca da lro lla nl y u l
quan lro ng llu lu l ca c Iu ng ngoa i IDI, nlung nlu cu c klu ng
loa ng nm 1997-98 da clo ll y, uy lin co ll Ia con dao lai Iuo i.
Kli su c ma nl cu a m l n n kinl l ng A bi loa i ngli, ca c nla d u
lu so bi l r l il llng lin v su c ma nl plu c l i cn ba n cu a ca c n n
kinl l kla c, va do do , b l d u ru l v n ra klo i ng A . T c d va
mu c d Iy Ian da clo ll y m l klia ca nl kla c cu a su l i nl p
lrong klu vu c: nlu ng nguo i ngoa i nga y ca ng coi ca c nuo c ng A
nlu m l klu vu c clia so nlau nli u d c di m clung, ca di m
ma nl I n di m y u.
Qua lrinl l i nl p, clo du Ia co llu c lay do nguo i la ngl, d u
co y ngla d i vo i vi c llu c li n clinl sa cl va d i vo i co so la l ng
ll cl . N u v n co n l n la i kla nng Iy nli m kli xu l li n
klu ng loa ng Ia m m l nuo c na o do pli n loa i, lli Io i ll cu a vi c
pl i lo p lrong klu vu c ca c clinl sa cl va loa nl p ca c ll cl di u
li l Ia i c n duo c klai lla c. Ti p lu c qua lrinl loa n c u loa va l i
nl p ma nl lon cu a ca c nuo c ng A , ca l i nl p klu vu c I n l i
nl p va o n n kinl l ll gio i, d u giu p clo vi c cu ng c llm lri n
vo ng pla l lri n cu a ca c nuo c na y. Tluong ma i lng In va ca c Iu ng
v n nli u lon lrong nlu ng nm 9O Ia m l ngu n la o c u, cung c p
ngu n Iu c va cng ngl , li p su c llm clo lng lruo ng lrong l l ca
ca c n n kinl l cu a klu vu c. Nlung l i nl p cu ng Ia m lng nguy
co co nlu ng cu c l n cng mang linl cl l d u co duo i m l cl d
li gia co ki m soa l.
Ro ra ng nlu ng ca cl s p x p lruo c dy luy llicl lo p lrong
nlu ng nm 9O, nlung nay c n su a d i. M l luo ng di Ia , pla i co
cacl lip cn klac di voi clinl sacl li gia, nlu da ban dn o lrn.
Ml cacl klac Ia, lin lanl song song, luc Ia vua cai llin cng lac
di u pl i clinl sa cl va du a nli u lon va o ca c co cl cu a klu vu c
d gia m sa l loa l d ng, ba o ca o, I y di n linl, va l p lo p ngu n Iu c
d su dung kli co klung loang, voi diu kin plai giam lliu lm
Iy Io i du ng ba o Ia nl, c y Ia m Ii u.
49
Buo c llu ba, b lro clo lai
buo c kia, Ia llu lo p nlanl clo ng ca c ra o ca n lluong ma i, m l qua
lrinl da bi cl m Ia i do klu ng loa ng va do ll l ngli p lra n Ian di n
ra sau do . Buo c llu lu Ia k l lo p la i loa ca c nguyn l c kinl doanl
clinl, nlu kim loan, k loan va yu cu cng klai loa.
i u pl i clinl sa cl da co m l Iicl su clim n i va b l dinl.
da l duo c k l qua mong mu n, no c n pla i duo c llu c d y b ng su c
ma nl Iu da i cu a vi c xy du ng ll cl . M l s li p l i da duo c
lla nl I p, nlu Hi p l i ca c qu c gia ng Nam A (ASLAN) va
Klu vu c Tluong ma i Tu do clu A (AITA), va ca c cu c da m pla n
song pluong v n dang li p di n giu a Ha n Qu c va Nl l Ba n d
no i Io ng lon nu a ca c la ng ra o lluong ma i lrong m l s nga nl.
Nlung d nlu ng kl i qu c gia na y lro lla nl bu c luo ng lla nl
vu ng cl c cl ng Ia i ca c cu s c lli pla i llay d i ASLAN, cl ng la n
lu m l di n da n ngoa i giao ll m I ng va klim l n du a lrn su
d ng llu n, lla nl m l l clu c co ll da m pla n m l l ll ng
clinl sa cl co di u pl i va bu c ca c nuo c lla nl vin pla i cu ng llu c
li n. Su n dinl s lla nl vin cu a ASLAN Ia 1O nuo c co ll Ia xu l
pla l di m clo qua lrinl li n lo i pla l lri n su lon nu a v m l ll
cl . Tuy nlin, ASLAN c n kl c plu c nli u linl lra ng cng ll ng
lruo c kli pluong llu c ra quy l dinl lloo klu vu c co ll do ng go p
vao vic quan Iy kinl l lrong ml ll gioi dang loan cu loa.
Clnl I cl giu a ca c nuo c gia u va nglo o lrong ASLAN Ia m l
nguyn nln gy ra nlu ng xicl micl va yu c u lra i nguo c nlau.
Nli u lla nl vin co n do du clua mu n d y ma nl vi c gia m llu
quan ma lo da ll ng nl l lrong klun kl AITA. Va m l a p Iu c
Iy klai o Indnxia co ll a nl luo ng d n kla nng cu a clinl plu
lrong vi c llam gia va llu c li n cam k l cu a minl v nlu ng v n
d cu a klu vu c.
Ca c Iu c Iuo ng kla c, nlu ca nl lranl vo i Trung Qu c, nuo c so m
lro llanl llanl vin cua WTO, da lluc dy su Iin kl cll clo lon
giu a ca c lla nl vin ASLAN, nlung su ca nl lranl do cu ng so kli n
pl n Io n nlu ng nuo c ng A Io n klo lim duo c li ng no i clung
lon lrong nlu ng Inl vu c clinl sa cl gay c n va dan clo o va o nlau
(Su cl m du l vi c k l na p lla nl vin ASLAN , Oxford Analytica,
nga y 23 lla ng 3 nm 2OOO).
Buo c cluy n bi n Io n lu cu i ll p ky 8O va duo c cu c klu ng
loa ng d y nlanl lon Ia vi c l l ca ca c nuo c ng A d u nlin va o
Iin minl clu Au, klai lla c nlu ng Io i ll cu a qua lrinl klu vu c
loa , da nl gia qua lrinl l i nl p loa va pln licl Io i icl cu a vi c
a p du ng m l d ng li n clung (NicoIas 1999). Ca c n n kinl l ng
A cu ng dang lla o Iu n v kla nng xy du ng m l Quy Ti n l clu
A , va xom xo l xom Ii u co Io i gi klng n u ly sinl m l il clu quy n
v vi c ra quy l dinl clinl sa cl d d i I y su an loa n lruo c ca c cu
sc lu bn ngoai (Sakakibara 2OOO).
NH N XE T KHA I LU N NH N XE T KHA I LU N
Klng m y l p d n kli no i r ng suy ng m Ia i su ll n ky ng A
v n co n dang li p di n, k lu sau kli n pl m Ngi Khng l Tip
theo cua Chu A (Amsdon 1989), Qua n tr th tr ng (Wado 199O)
va Huy n lloa i v lai lla nl pl (Young 1992). Nlip d duo c
d y nlanl lon sau kli cu n S th n ky ng A ra do i (Ngn la ng
Tl gio i 1993). No Ia i duo c llu c d y lon nu a kli ca c con l b l
d u clu ng Ia i lu giu a ll p ky 9O. Cu c klu ng loa ng ng A da
kl ng dinl n i quan nga i cu a nlu ng nguo i cli lricl. Nlung no
cung cli clo nlung nguoi lluc su lin luong vao ml su kloi sc cua
v n m nl va n i klao kla l duo c ll y m l nga y kli ca c cl d c m
quy n vo i m l b ma y la nl clinl nl n llu c su s c lon, co ll
lloo du i ca c mu c dicl da i la n llng qua clinl sa cl cng ngli p
va m l lrinl lu cl l clo d mo cu a n n kinl l . Nm 1998 Ia m l
nm d y klo kln, kli clu ngla bi quan pli Iy Ia i duo c di m llm
bng ni vui mung kli la b duoc cac nn kinl l ng A vn duoc
coi Ia b l kla suy lloa i, da do doa Io i lin doa n v n da lu clu ng
llu c, m l Io i lin doa n co ll pla lo ng g n 5O nm d y v l va d
co duo c su llinl vuo ng clo loa n ll gio i.
Ba nm nin llo clo do i ng A plu c l i va su li p lu c mo r ng
o ca c nuo c cng ngli p da pl n na o mang Ia i su binl lnl. Clu ng
la gio dy dang du ng lruo c vi c da nl gia Ia i m l ll p ky kinl
ngli m m l ca cl binl lla n lon, va s p x p Ia i klo la ng nglin cu u
d di d n m l da nl gia co cn nl c v ca c clinl sa cl va ll cl
llon cl l cliu lra cl nli m la o ra k l qua loa l d ng cu a ng A .
Ca c cluong lrong cu n sa cl na y so l p lo p Ia i nlu ng gi duo c coi
Ia kinl ngli m pla l lri n n i lr i nl l ma clu ng la co duo c. N u
do b ng mu c d lng lruo ng GDI d u nguo i, plu c Io i licl Iu y
duo c, va xoa do i gia m nglo o, lli ng A cl c cl n vuo l xa ca c klu
vu c dang pla l lri n kla c. Co n n u nlin lu go c d qua n Iy clinl
sa cl kinl l v m lli l u l l ca c n n kinl l ng A d u da lla nl
cng lrong vi c lloo du i clinl sa cl mo cu a, cn d i la i kloa n
va ng Iai va cn b ng ngn sa cl, va n dinl. Cli co m l va i nuo c su
du ng clinl sa cl cng ngli p lrong nlu ng giai doa n d u cu a su
pla l lri n d llu c d y su lng lruo ng cu a ca c li u nga nl llon cl l
lo c di u pl i su llay d i nga nl nlu Okazaki da cli ro . Ca c nuo c
kla c su du ng clinl sa cl lluong ma i va ca c d ng co kluy n klicl
d llu lu l IDI va xy du ng co so clo m l n n cng ngli p dinl
luo ng xu l kl u. Trong lruo ng lo p cu a Trung Qu c, ca i ca cl da
lao ra ml nn cng nglip luong lrn rng Ion, lin da clim gn
m l nu a sa n Iuo ng cng ngli p ca nuo c.
Xol v cac klia canl klac, llanl licl cua ng A co pln In
I n, vo i ca c clinl sa cl klng d ng d u va clnl I cl lrong vi c
xy du ng ll cl da lro nn li n nlin lrong ll p ky 9O. Cu ll ,
cu c klu ng loa ng 1997-98 da bu c ca c quan sa l vin va ca c nla
loacl dinl clinl sacl plai danl gia Iai cacl lip cn plal lrin
li n dang duo c dng da o cl p nl n nlu m l ca cl Ia m co la c du ng,
clo d n kli no clu ng lo co n clu a du ng nli u vuo ng m c lrong m l
ll gio i dang loa n c u loa .
Ca c Cluong lrong cu n sa cl na y clu lro ng d n vi c Ia m ro
nlu ng y u ko m lrong clinl sa cl li gia du a lrn m l co cl c dinl
li gia va v li u loa y u. Clu ng cu ng ba n d n nlu ng lro nga i lrong
vi c lu do loa nu a vo i la i kloa n v n, kli lli u nlu ng bi n pla p
di u li l d da m ba o su c ma nl la i clinl va kla nng l p llu va
loa gia i ca c Iu ng v n llu lu l duo c m l ca cl co li u qua .
M c du ca c n n kinl l ng A da d n d n lu bo clinl sa cl
cng ngli p lrong nlu ng nm 9O, nlung a nl luo ng cu a m i quan
l cll clo giua clinl plu, lai clinl va doanl nglip vn con dai
d ng va da duo c nli u la c gia xom xo l lrong cu n sa cl na y. B ng
ca cl gy ra nlu ng kloa n no kl do ng cl ng cl l lrong ngn la ng
va su lp lrung linl lluc so luu cng ly, nlung mi quan l nay
da Ia m cl m buo c pla l lri n la i clinl, gy lro nga i clo cng la c
qua n lri cng ly Ia nl ma nl, va ca n lro su xu l li n cu a ca c ll cl
pla p Iy . V n d qua n lri cng ly y u ko m ro ra ng co y ngla quan
lro ng s ng co n va duo c nli u la c gia lrong cu n sa cl na y pln licl.
Tuy nlin, nlu }osopl SligIilz da nu lrong cluong k l Iu n, clu ng
la klng nn bo qua ca cl nlin mang linl pla n clu ng: N u klng
co clinl sa cl cng ngli p lli ng A co ll Ia m l l lon nlu ng gi
da Ia m lay klng` Kinl ngli m cu a ll p ky 9O va cu c lranl Iu n
gay g l v nguyn nln d n d n lng lruo ng cu a ng A da ro i
sa ng klng cli v su li p lu c plu llu c cu a klu vu c va o ca c d u
va o nln l sa n xu l, ma co n clo ll y linl c p ba cl pla i xy du ng
nng Iu c d llam gia licl cu c lon va o nlu ng li n b cng ngl .
Nglin cu u cu a Iavronco va Woinsloin cu ng nlu ca c la c gia kla c
da clo ll y, ng A co ll lng cuo ng ca c Iu ng llu lu l cng ngl
b ng ca cl cn d i giu a su plu llu c lu Iu va o lng lruo ng xu l
kl u vo i vi c clu lro ng klng ko m d n lu do loa nl p kl u.
Nlung nlu ng n Iu c nl m la o duo c Io i ll so sa nl d ng llng qua
vi c licl Iu y ca c ngu n v n nglin cu u va lri n klai va nlu ng ky
nng c n lli l v n l l su c quan lro ng, il ra Ia d i vo i ca c nuo c ng
Nam A, nlu K. S. }omo da cli ro.
Mo cu a ma nl lon va l i nl p qu c l co nli u Io i ll , nlung
no cu ng Ia m lng ru i ro. qua n Iy nlu ng ru i ro na y, ca c nuo c c n
pla i li n la nl lrn ca ba m l lr n: lrong nuo c, klu vu c, va qu c l
(SligIilz 2OOO). ng A co m l lla nl licl l l v clinl sa cl lrong
nuo c, va cu c klu ng loa ng da klo i pla l clo m l vo ng ca i ca cl mo i
ma n u duo c llu c li n lri l d lli so lng cuo ng lon nu a nlu ng
clinl sa cl na y. Tuy nlin, vi c loa n c u loa do i lo i pla i co nli u
n Iu c lon lrong vi c pl i lo p ca c clinl sa cl va ll cl o c p klu
vu c va c p qu c l , sao clo nlu ng Io i icl cu a m l ll gio i l i nl p
so loa n loa n lro lla nl li n llu c.
CHU THCH CHU THCH
Ca c la c gia xin ca m on Simon Lvonoll va Dvigll Iorkins v nlu ng nl n xo l
qui gia va Marc Slollon v nlu ng lro giu p clo cng la c nglin cu u.
1. Ovorloll (1999) lin r ng ca c v n d cu a Tla i Ian b l d u llu lu l su clu
y va o lla ng 6 nm 1996, kli linl lra ng cng ly Granilo Tla i Ian klng
co n kla nng llanl loa n ca c loa don cu a nlu ng nguo i clo vay nuo c
ngoa i nu a da ca nl linl r ng, lloo Iu l Tla i Ian, ca c cng ly la i clinl co
ll lri loa n lra no v llo i la n va clu no klng ll licl bin la i sa n.
2. ng lla i luong d i cu a Xingapo va a i Ioan va ca c y u l gia m nlo la c
d ng cu a klu ng loa ng d i vo i a i Ioan da duo c lrinl ba y lrong Wang
2OOO. V nlu ng cu c ca i ca cl la i clinl Ia m gia m nlo a p Iu c d i vo i
IliIippin, xin xom NoIand 2OOO va Haggard 2OOO. Ngoa i ra, xin xom
Con a l clu ba i cu a a i Ioan lrong Ta p ch Kinh t Vi n ng, lla ng
6 nm 1998 va Clov 2OOO.
3. Xom llm HamIin (1999). Mu c d su du ng cng su l cng ngli p o
ng Nam A cli b ng 7O lrong quy I nm 2OOO so vo i 85 lruo c klu ng
loa ng nm 1997. (ng Nam A : Su du llu a cng su l, Oxford
Analytica, nga y 26 lla ng 4 nm 2OOO).
4. Tuy nlin, do nlip d ca i ca cl cl m nn ca c n n kinl l ng A v n co n
nguy co l n lluong Io n (Ngn la ng Tl gio i 1999a). T ng llu nl p qu c
dn cu a Ha n Qu c lng 1O,7 nm 1999 va 9 nm 2OOO, du a va o su c
ma nl v c u lrong xu l kl u, nga nl cng ngli p, liu du ng, va cng
ngl llng lin, va g n m l nu a mu c lng do Ia do licl lu llm la ng l n
klo (Ha n Qu c: Su llu a lla i kinl l , Oxford Analytica, nga y 6 lla ng
4 nm 2OOO, Yu 2OOO) va vi c klai lla c lri l d lon cng su l li n co .
5. S Iuo ng nguo i su du ng Inlornol o ng A da lng lu 13 lri u nguo i nm
1998 In 22 lri u nguo i nm 1999. Song song vo i di u do , m l ll l
doanl nln mo i da ra do i d klai lla c nlu ng co l i ma cng ngl llng
lin da mo ra.
6. O Nl l Ba n, nlu ng l i d ng na y duo c b sung b ng r l nli u nlo m Io i
icl kla c nlau, ma lo cli co m l m i quan lm r l lo p va co a nl luo ng
r l Io n d n clinl sa cl. uo c go i Ia shingikai, nlu ng l i d ng llam v n
na y co lla nl vin lu c ng d ng doanl ngli p va c ng d ng ca c lo c gia ,
nla ba o, va lla nl vin ngli p doa n (Sclavrlz 1998).
7. Il n l ng quan cu a }olnslon va Sundarajan (1999) v ca c b ng clu ng
qu c l clo ll y, m l l ll ng la i clinl li u qua va duo c di u li l l l
so vu ng va ng lon ca c l ll ng kla c kli pla i d i m l vo i ca c cu s c.
8. Nglin cu u v cu c a i Suy lloa i lrong nlu ng nm 3O da Ia m n i b l ba
llu pla m clinl: clinl sa cl li n l va li gia klng llicl lo p, l ll ng
ngn la ng y u, va lli lruo ng Iao d ng cu ng nl c (Crafls 2OOO).
9. Trong ll p ky 8O, ca c ngn la ng Nl l Ba n vo i su cli da o va l u llu n
cng klai cu a B Ta i clinl da d u lu va o b l d ng sa n kli nlu ng la n
cl Iu l dinl duo c do bo (IincoIn 1999: 59). No kl do ng I n Iuo l cli m
19, 2O, 38, va 5O l ng v n vay o Ha n Qu c, MaIaixia, Tla i Ian va
Indnxia, linl d n quy I nm 2OOO (ng A : Su cng ll ng cu a ca c
Cng ly, Oxford Analytica, nga y 2O lla ng 3 nm 2OOO).
1O. HaII va Woinsloin (2OOO) clo ll y vi c gia m sa l ca c ngn la ng Io n o Nl l
Ba n klng Ia m gia m duo c nguy co ru i ro cu a ca c cng ly co Iin quan
lay duy lri duo c loa l d ng cu a clu ng sau kli cng ll ng la i clinl di n
ra. Ldvards va OgiIvio (1996) cu ng da lo ra loa i ngli v su do ng go p cu a
ca c ngn la ng pl llng cu a u c va o su pla l lri n cng ngli p lruo c
nm 1919. Ho cli ra r ng, nlu ng ngn la ng na y co vai lro il quan lro ng
lon nli u kli du ng Ia m nguo i la i lro clinl lu bn ngoa i so vo i nlu ng gi
nguo i la luo ng. Hon nu a, su li n di n cu a ca c ngn la ng pl llng
lrong ca c l i d ng gia m sa l cng ly klng ca i lli n duo c ca c Iu ng
llng lin v vi c ra quy l dinl kinl l cu ng nlu cng la c di u pl i.
11. Ca c Iu ng v n d u lu gia n li p da lng lu 4O lri u dIa m l nm lrong
giai doa n 1983-9O In d n 2OO lri u dIa m l nm lrong giai doa n 1992-
97 (Ba i lo c cu a clu A, Oxford Analytica, nga y 19 lla ng 5 nm 1998).
12. V n d uo c linl la c d ng cu a Ia m pla l d n lng lruo ng Ia Ia m pla l Ia
m l bi n n i sinl. Barro (1997) da uo c linl r ng, Ia m pla l cu lng 1O
lli l c d lng lruo ng llu c l lrn d u nguo i so gia m lu O,3 d n O,4 m l
nm.
13. Wado va Vonoroso (1998) da nl n ma nl d n nguy co Ia i su l llu c cao
lrong ca c n n kinl l co mu c d no n n lu nln cao Ia ky vo ng v Ia m
pla l ll p. Trong nlu ng linl lu ng nlu ll , lng Ia i su l llu c co ll gy
ra l u qua lli u pla l kli n ca c Iu ng v n ra lng In, b l k Ia i su l cao
co l p d n d n du (Ca c ngu n Iu c n m giu a, Economist, lr. 19-21,
nga y 7 lla ng 11 nm 1998).
14. Tuy nlin, lrong luong Iai, m l s nuo c so co il co l i v la i kloa d llu
ngli m, nl l Ia Nl l Ba n, vi llm lu l ngn sa cl li n nay va yu c u
pla i llanl loa n ca c la i sa n no cu a ngn la ng ma gio dy da cluy n sang
vai nla nuo c (Nglicl Iy da nl llu , Ta p ch Kinh t Vi n ng, nga y
23 lla ng 12 nm 1999).
15. Cu s c vn loa , Ta p ch Kinh t Vi n ng, nga y 16 lla ng 4 nm 1998,
Ti n d n su plo ng llu , Ta p ch Kinh t Vi n ng, nga y 22 lla ng 7
nm 1999. O Ha n Qu c, vi c Novbridgo CapilaI lln linl Iirsl Bank cu a
Ha n Qu c Ia m l llu ngli m clo n Iu c llay d i vn loa ngn la ng
(Su cluy n nluo ng la i Ngn la ng, Ta p ch Kinh t Vi n ng, nga y 2
lla ng 3 nm 2OOO).
16. Ila l li n cu a Rodrik v vi c llm lu l la i kloa n v n mo klng llu c d y
lng lruo ng da bi nlu ng llin I cl lrong ky llu l kinl l Iuo ng cu a ng
Ia m clo v la c du ng (Rodrik 1998, Ldvard 1999).
17. Garbor (1998) da quan sa l ll y, b ng nlu ng pluong li n loa n d i qu c
l co d c di m Ia giao dicl klng ky la n, ca c Iu ng v n da i la n co ll
cluy n lla nl ca c kloa n vay ngoa i l no ng. Rogoff (1999) da cli ra di m
luong lu lrong vi c CliI ki m soa l ca c kloa n vay ng n la n, clo ll y
clu ng co ll duo c I n lra nl b ng ca c kloa n Io i nlu n clnl I cl va di u
ki n giao dicl klng ky la n. Nl n ll y di u na y, Tla i Ian da li p lu c
no i Io ng ki m soa l d u lu cu a nguo i Tla i va o ca c cng cu d u lu la i
ngoa i (xom Tla i Ian no i Io ng ki m soa l d u lu la i ngoa i, Financial
Times, nga y 8 lla ng 2 nm 2OOO).
18. Ti I du lu cua Nll Ban 17 GDI nm 1999 cao lon cua My
16 GDI. Ti I nay co xu luong giam, lrong kli lil kim lu nln Iai
klng co xu luong y, vi ca nln da du lu clo lloi gian ngli luu va
du doan duoc nlung lu qua co ll xay ra di voi cac kloan llm lul
klu vuc cng dang plinl rng d cli lra clo cac kloan Iuong luu lrong
luong Iai.
19. Ca c bi n pla p v li u loa clu ng lo r l l n ko m vi no lrong nuo c duo c
pla l la nl vo i Ia i su l r l cao, va Ia i su l cao da llu lu l llm v n nuo c
ngoa i (IoIkorls-Iandau va Ilo 1995, OvorloIl 1999). Nlu Clinn va
DooIoy (1999) da Iuu y , li gia bi qua n Iy cl l duo ng nlu d bi l n lluong
lon lruo c nlu ng cu l n cng mang linl d u co lrong m l mi lruo ng la i
clinl loa n c u Iin k l. Liclongroon da d ngli m l qua lrinl g m nm
buo c d d i plo vo i su bu ng n ca c Iu ng v n d va o ca c nuo c nlo , duo c
coi Ia nlu ng nuo c r l klo di u clinl du mu c gia luong d i. Ca c nuo c
na y co ll ll l cl l clinl sa cl la i kloa d clo li gia In gia m l clu l
nl m lng ru i ro ngoa i l i d i vo i ca c nla d u lu, lloo du i ca c clinl
sa cl can lli p nl m v li u loa o mu c d nl l dinl, lng yu c u v
doanl llu d i vo i ngn la ng va da nl llu ca c Iu ng v n ng n la n
(Liclongroon 1999).
2O. Ba cli s la i clinl nl m ca nl ba o v nguy co l n lluong lng In Ia , li
lro ng nga y ca ng lng cu a ca c kloa n no nuo c ngoa i ng n la n, li n luo ng
lng ma nl ca c kloa n clo vay cu a ngn la ng d i vo i klu vu c lu nln,
va su plu llu c cu a l ll ng ngn la ng va o ca c kloa n clo vay d i vo i
Inl vu c b l d ng sa n (MiIIor va Iuangaram 1999). Clo vay b l d ng sa n
da d y gia la i sa n lluong ma i va li n llu In m l mu c cu c ky cao. Kli
bong bo ng vo lan sau kli klu ng loa ng n ra, gia llu vn plo ng linl
b ng dIa su l xu ng lrung binl Ia 34, lu mu c 6 o a i B c d n 65 o
Bng C c (Ngn la ng Ila l lri n clu A 1999).
21. Ca d u va o v n I n Iao d ng d u cao. u va o v s gio Iao d ng la ng
nm o ng A v n lrong kloa ng lu 2.2OO d n 2.4OO gio m l nguo i, lrong
kli o Ty Au Ia 1.7OO d n 1.9OO gio m l nguo i lrong nlu ng nm 7O
(Crafls 1998).
22. Tu nm 1975 d n nm 1992, Ha n Qu c da lng s sinl vin l l ngli p
kloa lo c va ky su In 4,5 I n. n nm 199O, s nguo i llam gia nglin
cu u linl lrn 1O.OOO dn Ia 16 so vo i 38 o My (Scloor 1999).
23. V nglin cu u, d i mo i va li n b lrn n c llang d i mo i cng ngl o
ng A, xom Iim (1999), Mallovs va Clo (2OOO).
24. V linl cl l n i sinl cu a su llay d i ky llu l va l m quan lro ng cu a d u
lu va o nglin cu u va lri n klai, b ng clu ng v n clua ro ra ng. David va
HaII clo ll y d i mo i klng co Iin quan d n b l ky m l m linl luy n
linl duo c xa c dinl ro ra ng na o v d u lu va o kloa lo c va cng ngl .
Hon nu a, la c d ng cu a vi c lng cli liu ngn sa cl clo cng la c nglin
cu u va lri n klai plu llu c va o su lng In v s Iuo ng s n co cu a ca c
ca n b nglin cu u, ma ngu n cung na y d n Iuo l minl Ia i plu llu c va o
vi c lng Iuong va di cu (David va HaII 2OOO). Gia lluy l lng lruo ng n i
sinl cu ng il nli u bi ngli ngo bo i su lng lruo ng n dinl lrong mu c sa n
Iuo ng xu ll binl qun m l gio o My lrong nlu ng ll p ky d u va o cu i
ll ky 2O, b l cl p mu c lng ma nl cli liu clo cng la c nglin cu u va
lri n klai (}onos 1995). MiIIs va Crafls, sau m l cu c v l I n kla c vo i ca c
s Ii u Iin qu c gia, da k l Iu n r ng m l su llay d i cng ngl na o do
mang linl n i sinl so ko o lloo su lng lruo ng n i sinl, nlung su lng
lruo ng do pla i r l nlo vi li lro ng cu a GDI da nl clo cng la c nglin cu u
va lri n klai cu ng nlo (MiIIs va Crafls 2OOO).
25. c di m pla l lri n do nla nuo c cli da o cu a m l s nuo c ng A lun
lloo linl lla i cu a ca c nuo c cng ngli p loa di sau nlu AIoxandor
Gorsclonkron da Iuu y . Hinl lla i na y lla nl cng lrong vi c luy d ng
va d u lu m l Iuo ng ngu n Iu c Io n nlung Ia i klng lla nl cng b ng
lrong vi c da m ba o su du ng co li u qua lo c llu c d y d i mo i, dy Ia
m l llng di p cu a ca c Iy lluy l v lo p d ng klng loa n clinl va
nguo i da i di n (Crafls 1999). Vi clinl plu dang lim ca cl qua n Iy lli
lruo ng nn clinl sa cl ca nl lranl lluo ng bi bo qua o kl p ng A , va
cli co m l la nl vin duy nl l cu a ASLAN Tla i Ian Ia co ban la nl
Iu l cl ng d c quy n.
26. S Ii u v 6O nuo c lrong llo i ky 1975-9O (I y ra lu Co so du Ii u H ll ng
la i kloa n qu c gia) da clo ll y cli clo lro c p da l dinl di m nm 1981
va sau do da gia m xu ng. Xu luo ng o ng A da plu lo p vo i xu ll
loa n c u (Sclvarl va CIomonls 1999).
27. Baor, MiIos va Moran (1999) v n ba o Iuu y ki n clo r ng, clinl sa cl cng
ngli p c la i clo c c nuo c ng A va Ia g c r gyraklu ng loa ng.
28. M l m linl llam kla o v su lro giu p cu a clinl plu d i vo i nga nl cng
ngli p Ia c g ng cu a a i Ioan d klo i xuo ng su pla l lri n cu a nga nl
ba n d n. Clinl plu da lla nl I p T clu c Nglin cu u i n lu , lru c
llu c Vi n Nglin cu u Cng ngl Cng ngli p, Cng ly Vi di n lu Ho p
nl l, va Cng ly Cl la o Ba n d n a i Ioan. Tuy nlin, lai cng ly so
lu u cng c ng na y Ia i do ca c nla qua n Iy d c I p di u la nl, va sau kli
lla nl I p, clinl plu da klng can lli p va o loa l d ng cu a clu ng nu a
(Hong 1997).
29. Co m l va i di u lli u nl l qua n lrong su lro giu p da dua ra. D u kli va
llan nl n duo c ca c kloa n vay Ia i su l ll p, nlung cu ng pla i lra llu
gia n llu cao. Nga nl d l duo c l lro va mi n llu , nlung il nl n duo c
ca c kloa n vay bao c p.
3O. Vi c su du ng ca c clinl sa cl cng ngli p co mu c d bo p mo o cao d va
clinl sa cl nga nl co linl cl l ba o l , d c bi l d ll y lrong nga nl l.
i u da ng Iuu y Ia Ha n Qu c da lla nl cng lrong vi c xy du ng duo c
m l nga nl l vu ng cl c, co kla nng ca nl lranl qu c l , lrong kli a i
Ioan (Trung Qu c), Tla i Ian va o m l clu ng mu c nl l dinl Ia ca
MaIaixia (d l nuo c da lla nl I p cng ly l Irolon) Ia i ll l ba i lrong
Inl vu c na y (}onkins 1995).
31. M c du v y, nlu SligIilz va Iy (1996) da Iuu y , nlu ng linl llu c clo vay
nlu ll co ll duo c kluy n klicl klng pla i vi mu c liu cung c p
ngu n Iu c ma Ia vi Io i icl cu a vi c pla l lin li u va clia so ru i ro.
32. Ngn la ng Iirsl Bank cu a Ha n Qu c Ia l clu c clo vay Io n nl l d i vo i
Hanbo, Kia, va Daovoo. Su su p d cu a nlu ng l p doa n na y da Ia m clo
ngn la ng m l kla nng lra no . Vi ban di u la nl Iirsl Bank cu a Ha n
Qu c nl n l i I cu a Hanbo nn lai clu licl cu a Iirsl Bank Ha n Qu c
da bi va o lu (Su cluy n nluo ng la i ngn la ng, Ta p ch Kinh t Vi n
ng, nga y 2 lla ng 3 nm 2OOO).
33. Cu c di u lra 1.2OO cng ly cu a Tla i Ian nm 1997-98 da b c I v n d
llam nlu ng lra n Ian, pl n Io n Iin quan d n vi c di u li l qua mu c va
su lu y li n ma gio i quan clu c da co . y Ia k l qua lu nlin cu a linl
lra ng nla nuo c nlu ng lay qua nli u va o vi c qua n Iy n n kinl l (DoIIar
va HaIIvard-Driomoior 1998).
34. Ca c ngn la ng lluong ma i o IliIippin lluo ng Ia ng pli la i sa n cu a minl
b ng ca cl d u lu va o ca c doanl ngli p gia dinl, nlung ngn la ng
lrung uong klng bao gio ll ng ki n duo c d i vo i nlu ng l clu c ma
ngn la ng na y gia m sa l (Hulclcrofl 1999).
35. Iinda Woiss (1995) da I p Iu n r l s c bo n v linl cl l plu llu c I n
nlau giu a nla nuo c va ma ng Iuo i doanl ngli p duo c b ma y la nl
clinl d c I p nlung klng lli n c n qua n Iy . Ba da cn cu r l nli u va o
ca c cng lrinl nglin cu u cu a Wado (199O) va Lvans (1995) d cli ra kla i
ni m v su g n bo cl l clo lrong cng lrinl cu a Lvans co y ngla nlu
ll na o d i vo i su l n la i cu a ma ng Iuo i bao lru m, ma ma ng Iuo i na y mo
r ng klu vu c doanl ngli p va xa c I p m i quan l vo i clinl plu .
36. Xom Rool (1996) va Dvigll Iorkins lrong Cluong 6 cu n sa cl na y.
Ha nl d ng la o ba o cu a Yuslin nm 1972 da cu ng c llm clo quy n
Iu c di u la nl ma T ng ll ng Iark co duo c, va nlo do , quy n la n va
quy n lu clu cu a b ma y la nl clinl cu ng duo c da m ba o.
37. Ba i vi l lrong CarIiIo va TiIlon (1998) da pln licl qua lrinl gia m bo l
di u li l o Nl l Ba n lrong nlu ng nm 8O va 9O va k l Iu n r ng, klun
kl la nl clinl lruo c dy d qua n Iy n n kinl l da bi do bo . Nlung lo
cu ng Iuu y r ng, l ll ng kinl l v n co n mang linl l p quy n nla nuo c
va ca c ll cl v n lrao nli u quy n la nl lu y li n va pla m vi la nl clinl
r ng ra i va o lay ca c co quan nla nuo c.
38. Qua lrinl clinl lri loa vi c ra quy l dinl cu ng a nl luo ng d n quy n lu
clu cu a ngn la ng lrung uong o Tla i Ian. Xom Truy n lay d ng ba l,
Ta p ch Kinh t Vi n ng nga y 27 lla ng 4 nm 2OOO.
39. Xu ll na y duo c ba n d n lrong Ba o ca o Pha t tri n Th gi i (Ngn la ng
Tl gio i 1999b, 2OOO) va DalI (1999). }amos WiIson (2OOO) da coi vi c a p
du ng ca c ll cl dn clu nlu m l su ng u nlin may m n vi ng clo
r ng kinl ngli m cu a Anl va My da cli ro , lrong nlu ng llo i ky d u, su
linl lla nl n n dn clu duo c quy l dinl bo i m l s nlu ng di u ki n
kl l klo: su c I p v v l Iy , su n i In cu a quy n so lu u ca nln v la i
sa n, su d ng nl l v dn l c, va ca c qui l c lruy n ll ng d pln clia
quy n Iu c giu a ca c c p clinl quy n. Nlu ng di u ki n na y klng d gi
I p Ia i, vi ll , su xu l li n n n dn clu o da s ca c nuo c co ll so Ia m l
qua lrinl cam go.
4O. Lmmorson (1998) clo r ng, ca c n n kinl l plu c l i nlanl lu cu c
klu ng loa ng Ia nlu ng n n kinl l da co duo c m l su lu do clinl lri Io n.
Nlung ng cu ng kl ng dinl r ng, n n dn clu dn cu co nli u kla
nng dua d n nlu ng k l cu c licl cu c lon kli no k l lo p duo c giu a
quy n va su lu do lloo pla p quy n.
41. Tuy nlin, di u na y cu ng co ll lan bi n o ngay Nl l Ba n, vo i vi c ngn
la ng ru l Iui klo i ca c lloa llu n keiretsu. Tli du , Nissan Molor va lai
ngn la ng clinl cu a l p doa n na y Ngn la ng Cng ngli p Nl l Ba n
va Ngn la ng Iuji - d u da ba n ca c c pl n so lu u clo o cu a nlau. Xom
Su lan ra cu a Koirolsu, Financial Times nga y 13-14 lla ng 11 nm 1999.
42. CIaosons, Djankov, va Iang (2OOO) da cli ro r ng, su l p l rung linll lu c
so lu u cng ly o ng A c ll Ia nguyn nln gy ra s li n loa cl m
cl p cu a l ll ng pla p Iy v s lli u v ng co cl ba o v nl ng c dng
nlo . CIaossons va ca c la c gia kla c (1999) d l l y r ng, vi cl plrung cao
d quy n bo pli u co Iin quan d n vi c gi lli lruo ng c a c c l p doa n bi
gi m. Vi ll , vi c la cl ro i quy n ki m soa l klo i quy n s lu u s dua d n
su lu c doa l cu a ca c c dng nl . Xom llm Ngn l ng Tl gi i (2OOOb).
43. Su c ma nl cu a xu ll lluong ma i lu do lon da bi d l d u lo i do su Iuo ng
Iu cu a m l s lla nl vin lrong Di n da n Ho p la c Kinl l clu A Tla i
Binl Duong nl m d y ma nl qua lrinl llu lo p ca c la ng ra o llu quan
nlu da du ki n va su gia lng ca c li p dinl lluong ma i song pluong
(Tluong ma i lu do o clu A : Ia i sa I y, Business Week, nga y 4 lla ng
12 nm 2OOO).
44. Su lli u v ng lruy n ll ng lu clu v lu pla p va ll m cli ca m l clu
quy n llng lluo ng Ia di u pl bi n o l l ca ca c nuo c ng A . Kli li n
pla p Nl l Ba n duo c soa n lla o Ia i nm 1947 lli llu l ngu du ng d cli
nln dn Ia kokumin, m l ln go i klng ll li n lo Ia m l llu c ll d c
I p ma duo c du ng lrong b i ca nl m i quan l loa lo p giu a nln dn
va nla c m quy n (Dovor 1999).
45. Hi n nlin, nlu ng c g ng d a p du ng Iu l I mo i r l cl m, klng d u
va klng da m ba o llo i la n. Xom OvorloIl (1999) v Tla i Ian. V
Indnxia, xom Iu l duo c qui dinl d d y clu no Indnxia d n bo
vu c, Financial Times, nga y 2O lla ng 8 nm 1998, Iinnan (1999).
46. Sau I n su a d i li n pla p nm 1997, Tla i Ian da lla nl I p I y ban
cl ng Tlam nlu ng qu c gia, vo i nli m vu la n cl vi c nl n l i I
b ng ca cl yu c u ca c clinl kla cl pla i cng klai loa ngu n cu a ca i sau
kli nlm cluc. Co quan nay da klin Ilo Tlu luong Sanan
Kaclornpasarl pla i xin lu clu c lla ng 3 nm 2OOO do da klai ba o gian
I n la i sa n. Xom Tla i Ian: Tlam nlu ng bu ng pla l, Oxford Analytica
nga y 4 lla ng 4 nm 1999, Ngo n lri u cu a su llay d i, Ta p ch Kinh t
Vi n ng, nga y 13 lla ng 4 nm 2OOO.
47. Quan di m clo r n g l ng lr uo ngdinl luo ngxu l kl u I a m l cng cu d
cluy n giao v li p llu cng ngl b ng ca cl nl n gia cng, cl l o c c
lli l bi nguyn g c, IDI, Iin doanl, k lo p d ng vo i kl cl la ng nu c
ngoa i, va c p plo p, da duo c nglin cu u cu a Hobday (1996) u ng l . HiII
(1994) da clu lr ng d n lla nl cng b ngoa i cu a cli n Iu c llu c d y pla l
lri n dinl luo ng xu l kl u. Xom llm Bogum v Slams uddi n ( 1998) .
48. AIvyn Young cu ng giu y ki n clo r ng l m quan lro ng cu a linl cl l
luo ng ngoa i lrong ca c nuo c ng A da bi plo ng da i qua mu c. M l kli
linl d n ca vi c licl Iu y nlu ng nln l ll so lli ngay ca mu c lng nng
su l lrong nlu ng nga nl llam gia xu l nl p kl u cu ng klng cao, va su
mo r ng nlanl clo ng cu a klu vu c na y c n duo c xom nlu m l b ng
clu ng v nlu ng Io i icl d ng li m nng cu a clinl sa cl luo ng ngoa i
(Young 1994b: 965). Kla o sa l cu a Dani Rodrik (1995) v su pla l lri n
cng ngli p o Ha n Qu c cu ng ll y lng lruo ng co g n Ii n vo i mu c d u
lu cao. Trong m l s nga nl, di u na y co n duo c l lro b ng su di u pl i
ca c clinl sa cl don Io , ma ca c clinl sa cl na y Ia i loa llm va o su n i In
cu a nlu ng nla sa n xu l Iin k l xui.
49. xu l duo c nla c m quy n Nl l Ba n xu c li n nl m linl lla nl ma ng
Iuo i loa n d i li n l co di u pl i vo i ca c nuo c ng A kla c Ia m l buo c
li n lloo luo ng na y. Xom Nl l Ba n dua ra k loa cl ngn cl n klu ng
loa ng la i clinl o clu A, Financial Times nga y 6-7 lla ng 5 nm 2OOO.
TA I LI U THAM KHA O TA I LI U THAM KHA O
Tlu l ngu da xu Iy procossod m la ca c cng lrinl duo c la i la o m l ca cl
klng clinl llu c ma co ll klng s n co la i l ll ng ca c llu vi n.
Ados, AIborlo, and RafaoI Di ToIIa. 1997. NalionaI Clampions and
Corruplion: Somo InpIoasanl Inlorvonlionisl Arillmolic. Economic
Journal 1O7(}uIy):1O2342.
Amsdon, AIico H. 1989. Asias Next Giant: South Korea and Late
Industrialization. Nov York: Oxford Inivorsily Iross.
. 1991. Diffusion of DovoIopmonl: Tlo Ialo InduslriaIizing ModoI and
Groalor Lasl Asia. American Economic Review 81(2):28286.
Amsdon, AIico H., and Ajil Singl. 1994. Grovll in DovoIoping Counlrios:
Iossons from Lasl Asian Counlrios: Tlo OplimaI Dogroo of Compolilion
and Dynamic Lfficioncy in }apan and Koroa. European Economic Review
38:94151.
Asian DovoIopmonl Bank. 1999. Asian Development Outlook. ManiIa.
Baor, Wornor, WiIIiam R. MiIos, and AIIon B. Moran. 1999. Tlo Lnd of llo
Asian Myll: Wly Woro llo Lxporls IooIod` World Development
27(1O):173547.
BaiIy, Marlin N., and Lric Zilzovilz. 1998. The East Asian Miracle and Crisis:
Microeconomic Evidence from Korea. Waslinglon, D.C.: McKinsoy and
Company (}uno).
Barro, Roborl }. 1997. Determinants of Economic Growth. Cambridgo, Mass.:
MIT Iross.
Bayoumi, Tamin, David T. Coo, and LIlanan HoIpman. 1996. R&D SpiIIovors
and GIobaI Grovll. NBLR (NalionaI Buroau of Lconomic Rosoarcl)
Working Iapor 5628, Cambridgo Mass. (}uno). Irocossod.
Boason, Riclard, and David L. Woinsloin. 1996. Grovll, Lconomios of ScaIo,
and Targoling in }apan (1955199O). Review of Economics and Statistics
78(2):28695.
Bogum, Slamslad, and AbuI I. M. Slamsuddin. 1998. Lxporl and Lconomic
Grovll in BangIadosl. Journal of Development Studies 35(1):89114.
BoIIo, WaIdon, and Sloplanio RosonfoId. 199O. Dragons in Dislross: Tlo
Crisis of llo NICs. World Policy 7(Summor):43168.
Borg, Androv and IalliIIo, Callorino. 1999. Wlal Causod llo Asian Crisos:
An LarIy Warning Syslom Approacl. Economic Notes/Banca Monte Dei
Paschi Di Siena (Italy) 28(3):285-334, Novombor.
Boronszloin, Lduardo, and }ong-Wla Ioo. 1999. Crodil AIIocalion and
IinanciaI Crisis in Koroa. IMI Working Iapor WI /99/2O. InlornalionaI
Monolary Iund, Waslinglon, D.C. (Iobruary). Irocossod.
Branscomb, Iovis M., Iumio Kodama, and Riclard IIorida, ods. 1999.
Industrializing Knowledge. Cambridgo, Mass.: MIT Iross.
Bruno, MiclaoI, and WiIIiam LaslorIy. 1995. InfIalion Crisos and Iong-Run
Grovll. NBLR Working Iapor 52O9. NalionaI Buroau of Lconomic
Rosoarcl, Cambridgo, Mass. (Augusl). Irocossod.
Burki, Slalid }., and GuiIIormo Iorry. 1998. Beyond the Washington
Consensus: Institutions Matter. Waslinglon, D.C.: WorId Bank.
CaIvo, GuiIIorno A., and Carmon Roinlarl. 1999. CapilaI IIov RovorsaIs, llo
Lxclango Ralo Dobalo, and DoIIarizalion. Finance and Development
36(Soplombor):1315.
Campos, Ldgardo, and HiIlon I. Rool. 1996. The Key to the East Asian
Miracle: Making Shared Growth Credible. Waslinglon, D.C.: Brookings
Inslilulion.
CarIiIo, Ionny L., and Mark C. TiIlon. 1998. Is Japan Really Changing Its
Ways: Regulatory Reform and the Japanese Economy. Waslinglon, D.C.:
Brookings Inslilulion.
Clinn, Monzio David, and MiclaoI I. DooIoy. 1999. InlornalionaI Monolary
Arrangomonl in llo Asia-Iacific Boforo and Aflor. Journal of Asian
Economics 1O(3):36182.
Clo, Yoon }o, and }oon-Kyung Kim. 1995. Credit Policies and the
Industrialization of Korea. WorId Bank Discussion Iapor 286. Waslinglon,
D.C.: WorId Bank.
Clov, Iorcy C.Y. 2OOO. Tlo Asian IinanciaI Crisis and Ils Aflormall. In
Iorcy C. Y. Clov and GiII Balos, ods., Weathering the Storm. Waslinglon,
D.C.: Brookings Inslilulion Iross.
CIaossons, Slijn, Simoon Djankov, and Iarry H. I. Iang. 2OOO. East Asian
Corporations. WorId Bank Discussion Iapor 4O9. Waslinglon, D.C.: WorId
Bank.
CIaossons, Slijn, Simoon Djankov, }osopl Ian, and Iarry Iang. 1999.
Lxproprialion of Minorily SlaroloIdors in Lasl Asia. WorId Bank,
Waslinglon, D.C. Irocossod.
CIarida, Riclard, }ordi CaIf, and Mark GorlIor. 1999. Tlo Scionco of Monolary
IoIicy: A Nov Koynosian Iorspoclivo. Journal of Economic Literature
37(Docombor):16617O7.
CIifford, Mark, I., and Iolo Lngardio. 1999. Meltdown: Asias Boom, Bust,
and Beyond. Nov York: Ironlico-HaII.
CoIIins, Susan M., and Barry I. Bosvorll. 1996. Lconomic Grovll in Lasl
Asia: AccumuIalion vorsus AssimiIalion, Brookings Papers on Economic
Activity, 2, pp. 135-91.
Crafls, NicloIas. 1998. Lasl Asian Grovll Boforo and Aflor llo Crisis. IMF
Staff Papers 46(2):13966.
. 1999. ImpIicalions of IinanciaI Crisis for Lasl Asian Trond Grovll.
Oxford Review of Economic Policy 15(3):11O-31.
. 2OOO. GIobaIizalion and Grovll in llo Tvonlioll Conlury. IMI
Working Iapor WI/OO/44. InlornalionaI Monolary Iund, Waslinglon,
D.C. Irocossod.
DalI, Roborl A. 1999. On Democracy. Nov Havon, Conn.: YaIo Inivorsily
Iross.
David, IauI A., and Bronvyn H. HaII. 2OOO. Hoarl of Darknoss: ModoIIing
IubIic-Irivalo Iunding Inloraclions insido llo R&D BIack Box. NalionaI
Buroau of Lconomic Rosoarcl, NBLR Working Iapor 7538, Cambridgo
Mass. (Iobruary). Irocossod.
DoIIar, David, and Mary HaIIvard-Driomoior. 1998. Crisis Adjuslmonl and
Roform in Tlai Induslry. WorId Bank, DovoIopmonl Lconomics Rosoarcl
Group, Waslinglon, D.C. (Novombor). Irocossod.
DooIoy, MiclaoI I. 1995. A Survoy of Acadomic Iiloraluro on ConlroIs ovor
InlornalionaI CapilaI Transaclions. Working Iapor 5347. NBLR Working
Iapor 5347, Cambridgo, Mass. Irocossod.
Dornbuscl, Rudigor. 2OOO. Asian Curroncy Crisos. In Roborl Iavronco and
Suo CoIIins, ods., Brookings Trade Forum 1999. Waslinglon, D.C. Brookings
Inslilulion.
Dovor, }oln W. 1999. Embracing Defeat: Japan in the Wake of World War II.
Nov York: W.W. Norlon & Co..
Dyck, AIoxandor. 2OOO Irivalizalion and Corporalo Govornanco: IrincipIos,
Lvidonco, and Iuluro ClaIIongos. Harvard Businoss SclooI, Boslon,
Mass. Irocossod.
LaslorIy, WiIIiam, and Ross Iovino. 2OOO. Ils Nol Iaclor AccumuIalion:
SlyIizod Iacls and Grovll ModoIs. WorId Bank, Waslinglon, D.C.
(}anuary). Irocossod.
LaslorIy, WiIIiam, Roumoon IsIam, and }osopl L. SligIilz. 2OOO. Slakon and
Slirrod: LxpIaining Grovll VoIaliIily. WorId Bank, Waslinglon, D.C.
(ApriI). Irocossod.
LaslorIy, WiIIiam, MiclaoI Kromor, Ianl Irilcloll, and Iarry Summors. 1993.
Good IoIicy or Good Iuck` Counlry Grovll Iorformanco and
Tomporary Slocks. Journal of Monetary Economics 32
(Docombor):45983.
Ldvards, Sobaslian. 1999 Hov Lffoclivo Aro CapilaI ConlroIs` Journal of
Economic Perspectives 13(9):6584.
Ldvards, }oromy, and SloiIagl OgiIvio. 1996. InivorsaI Banks and Gorman
InduslriaIizalion: A RoappraisaI. Economic History Review 99(3):42746.
Liclongroon, Barry. 1999. Kicking llo Habil: Moving from Ioggod Ralos lo
Groalor Lxclango Ralo IIoxibiIily. Economic Journal 1O9(Marcl):C1C14.
Lmmorson, DonaId K. 1998. Amoricanizing Asia` Foreign Affairs 77 (May-
}uno):4756.
Lvans, Iolor. 1995. Embedded Autonomy. Irincolon, N.}.: Irincolon
Inivorsily Iross.
IoIipo, }osus. 1999. TolaI Iaclor Iroduclivily Grovll in Lasl Asia: A CrilicaI
Survoy. Journal of Development Studies 35(ApriI):141.
Iisclor, SlanIoy. 1993. Tlo RoIo of Macrooconomic Iaclors in Grovll.
Journal of Monetary Economics 32(Docombor):485512.
IIallors, Irank. 2OOO. TlaiIand, llo InlornalionaI Monolary Iund, and llo
IinanciaI Crisis: Iirsl In, Iasl Oul` Weathering the Storm. Lds. Iorcy C.Y.
Clov and GiII Balos. Waslinglon, D.C.: Brookings Inslilulion Iross.
IoIkorls-Iandau, David, and Takalosli Ilo, ods. 1995. International Capital
Markets: Development, Prospects, and Policy Issues. Waslinglon,
D.C.: InlornalionaI Monolary Iund.
IrankoI, }offroy. 1999. Lconomic Iorum. IMF Survey (}uIy 19):238.
IrankoI, }offroy, and David Romor. 1999. Doos Trado Causo Grovll`
American Economic Review 89(3):279396.
Iurman, }ason, and }osopl L. SligIilz. 1998. Lconomic Crisos: Lvidonco and
Insiglls from Lasl Asia. Brookings Papers on Economic Activity 1998
(2):1114.
Garbor, Iolor M. 1998. Buttressing Capital Account Liberalization with
Prudential Regulation and Foreign Entry. Irincolon Lssays in
InlornalionaI Iinanco 2O7. Irincolon, N.}.: Irincolon Inivorsily.
GiIpin, Roborl. 2OOO. The Challenge of Global Capitalism. Irincolon, N.}.:
Irincolon Inivorsily Iross.
Groonvood, }oromy, Zvi Horcovilz, and Ior KrusoII. 1997. Iong-run
ImpIicalions of Invoslmonl-Spocific ToclnoIogicaI Clango. American
Economic Review 87(3):34263.
Haggard, Sloplon. 1999. Govornanco and Grovll: Iossons from llo Asian
Lconomic Crisis. Asia Pacific Economic Literature 13(Novombor):3O42.
. 2OOO. The Political Economy of the Asian Financial Crisis. Waslinglon
D.C.: Inslilulo for InlornalionaI Lconomics.
Haln, Clin Hoo, and }ong-iI Kim. 1999. Sourcos of Lasl Asian Grovll: Somo
Lvidonco from Cross-Counlry Sludios. Koroa DovoIopmonl Inslilulo,
SoouI (Novombor). Irocossod.
HaII, Brian }. and David L. Woinsloin. 2OOO. Main Banks, Crodilor
Conconlralion, and llo RosoIulion of IinanciaI Dislross in }apan. Finance,
Governance, and Competitiveness in Japan. Lds. Masaliko, Aoki, and
Gary R. Saxonlouso. Oxford: Oxford Inivorsily Iross.
HamIin, Kovin. 1999. Tlo DofIalion Dragon Roars. Institutional Investor
(Iobruary):379O.
HoIIivoII, }oln I. 1994. LmpiricaI Iinkagos bolvoon Domocracy and
Lconomic Grovll. British Journal of Political Science 24(2):22548.
HoIIman, Tlomas I., Kovin C. Murdock, and }osopl L. SligIilz. 2OOO.
IiboraIizalion, MoraI Hazard in Banking, and IrudonliaI RoguIalion: Aro
CapilaI Roquiromonls Lnougl` American Economic Review 9O(1):
14265.
Hoo, Ik, and Sunvoong Kim. 2OOO. IinanciaI Crisis in Soull Koroa: IaiIuro
of llo Govornmonl-Iod DovoIopmonl Iaradigm. Asian Survey 4O(3):
492-5O7.
HiII, HaI. 1994. ASLAN Lconomic DovoIopmonl: An AnaIylicaI Survoy.
Journal of Asian Studies 53(3):83266.
. 1997. Mylls aboul Tigors: Indonosian DovoIopmonl IoIicy Dobalos.
Pacific Review 1O(2):25673.
. 1999. Indonosias Lconomics Toam, Far Eastern Economic Review.
Docombor 16, p. 3O.
Hilclcock, David I. 1997. InlornaI IrobIoms in Lasl Asia. Washington
Quarterly 21(2):12134.
Hobday, Miko. 1996. Lxporl-Iod ToclnoIogy DovoIopmonl in llo Iour
Dragons: Tlo Caso of LIoclronics. Development and Change 25(2):33361.
Hong, Sung GuI. 1997. The Political Economy of Industrial Policy in East Asia:
The Semiconductor Industry in Taiwan and South Korea. CloIlonlam,
I.K.: Ldvard LIgar.
Hussoin, KlaIod A., and A. I. TlirIvaII. 1999. LxpIaining Difforoncos in llo
Domoslic Savings Ralo across Counlrios: A IanoI Dala Sludy. Journal of
Development Studies 36(1):3152.
Hulclcrofl, IauI D. 1999. Booty Capitalism. Nov York: CornoII Inivorsily
Iross.
Imai, Konicli. 1986. }apans InduslriaI IoIicy for Higl ToclnoIogy Induslry.
In Hugl Ialrick, od., Japans High Technology Industries. SoallIo:
Inivorsily of Waslinglon Iross.
Irvin, DougIas A., and Marko Torvio. 2OOO. Doos Trado Raiso Incomo`
Lvidonco from llo Tvonlioll Conlury. NalionaI Buroau of Lconomic
Rosoarcl Working Iapor W7745. Cambridgo, Mass. }uno.
}onkins, Rlys. 1995. Tlo IoIilicaI Lconomy of InduslriaI IoIicy: AulomobiIo
Manufacluro in llo NovIy InduslriaIizing Counlrios. Cambridge Journal
of Economics 19:62545.
}olnslon, R. B., and V. Sundarajan. 1999. Managing IinanciaI IiboraIizalion:
An Ovorviov. In R. B. }olnslon and V. Sundarajan, ods., Sequencing
Financial Sector Reforms: Country Experience and Issues. Waslinglon,
D.C.: InlornalionaI Monolary Iund.
}onos, ClarIos I. 1995. Timo Sorios Tosls of Lndogonous Grovll ModoIs.
Quarterly Journal of Economics 11O(2):495525.
Kim, CluIsoo. 1997. Did Ioroign Invoslors DoslabiIizo llo Koroan Slock
Markol in 1997` Singapore Economic Review 44(1).
Kim, }ong-II, and Iavronco Iau. 1994. Tlo Sourcos of Lconomic Grovll of
llo Lasl Asian NovIy InduslriaIizod Counlrios. Journal of Japanese and
International Economies 8(3):23571.
Krugman, IauI. 1997. Wlal Lvor Happonod lo llo Asian MiracIo` Fortune,
VoI. 136 (4):2629.
Krugman, IauI, od. 1986. Strategic Trade Policy and the New International
Economics. Cambridgo, Mass.: MIT Iross.
Ia Iorla, RafaoI, IIoroncio Iopoz-do-SiIanos, Androi SlIoifor, and Roborl
Vislny. 1997. IogaI Dolorminanls of LxlornaI Iinanco. NBLR Working
Iapor 5879. NalionaI Buroau of Lconomic Rosoarcl, Cambridgo, Mass.
(}anuary). Irocossod.
. 1999. Invoslor Iroloclion: Origins, Consoquoncos, Roform. NBLR
Working Iapor 7428. NalionaI Buroau of Lconomic Rosoarcl, Cambridgo,
Mass. (Docombor).
Ioo, }isoon. 1999. An Indorslanding of llo 1997 Koroan Lconomic Crisis.
ExIm Review 19(2):4187.
Iovino, Ross. 1997. IinanciaI DovoIopmonl and Lconomic Grovll: Viovs
and Agonda. Journal of Economic Literature 35(2):688726.
Ii, Sluko }. 1998. Tlo Bonofils and Cosls of RoIalion-basod Govornanco: An
LxpIanalion of llo Lasl Asian MiracIo and Crisis. Doparlmonl of
Lconomics, Cily Inivorsily of Hong-Kong. Irocossod.
Iim, YoungiI.1999. Technology and Productivity. Cambridgo, Mass.: MIT
Iross.
IincoIn, Ldvard }. 1999. }apans IinanciaI Moss. Foreign Affairs 77(May-
}uno):5766.
Iinnan, David K. 1999. InsoIvoncy Roform and llo Indonosian IinanciaI
Crisis. Bulletin of Indonesian Economic Studies 35(Augusl):1O737.
Marlin, WiII, Bolina Dimaranan, and Tlomas W. HorloI. 1999. Trado IoIicy,
SlrucluraI Clango, and Clinas Trado Grovll. WorId Bank,
DovoIopmonl Rosoarcl Group, Waslinglon, D.C. (Novombor). Irocossod.
Mallovs, }oln A., and Dong-Sung Clo. 2OOO. Tiger Technology. Cambridgo:
Cambridgo Inivorsily Iross.
Mauro, IaoIo. 1995. Corruplion and Grovll. Quarterly Journal of
Economics. 11O(3):681713.
McGuiro, G., and M. ScluoIo. 1999. Roslriclivonoss of InlornalionaI Trado in
Banking Sorvicos. Iapor prosonlod lo llo Iacific Lconomic Coorporalion
CounciI Trado IoIicy Iorum, AuckIand, Nov ZoaIand, }uno 34.
Irocossod.
McKibbin, Warvick, and WiII Marlin. 1999. Tlo Lasl Asian Crisis:
Invosligaling Causos and IoIicy Rosponsos. IoIicy Rosoarcl Working
Iapor 2172. WorId Bank, DovoIopmonl Rosoarcl Group, Waslinglon,
D.C. (Augusl).
McKinnon, RonaId I. 1991. The Order of Economic Liberalization: Financial
Control in the Transition to a Market Economy. BaIlimoro, Md.: }olns
Hopkins Inivorsily Iross.
McKinnon, RonaId I. 2OOO. Tlo Lasl Asian DoIIar Slandard, Iifo aflor
Doall` Economic Notes 29(1). Iobruary.
MiIIor, Marcus, and Iongsak Iuangaram. 1999. IinanciaI Crisis in Lasl Asia:
Bank Runs, Assol BubbIos, and Anlidolos. National Institute Economic
Review. Issuo 165. Ip. 6682.
MiIIs, Toronco C., and NicloIas Crafls. 2OOO. Aflor llo GoIdon Ago: A Iong-
run Iorspoclivo on Grovll Ralos Tlal Spoodod Ip, SIovod Dovn, and
SliII Diffor. Manchester School 68(}anuary):6891.
Mislkin, Irodoric S. 1999. Iossons from llo Asian Crisis. NalionaI Buroau
of Lconomic Rosoarcl Working Iapor 71O2, Cambridgo, Mass. (ApriI).
Irocossod.
Mislkin, Irodric S. and IliIip L. Slralan. 1999. Wlal WiII ToclnoIogy Do lo
IinanciaI Slrucluro` NalionaI Buroau of Lconomic Rosoarcl Working
Iapor W6892 Cambridgo, Mass.
Movory, David C., and Riclard R. NoIson, od. 1999. Sources of Industrial
Leadership. Nov York: Cambridgo Inivorsily Iross.
Movory, David, and Nallan Rosonborg. 1999. Paths of Innovation. Nov York:
Cambridgo Inivorsily Iross.
NicoIas, Iran oiso. 1999. Is Tloro a Caso for a SingIo Curroncy villin
ASLAN` Singapore Economic Review (Singaporo) 44(1):125.
NoIand, Marcus }. 2OOO. Tlo IliIippinos in llo Asian IinanciaI Crisis: Hov
llo Sick Man Avoidod Inoumonia. Asian Survey. VoI. 4O(3):4O1-412.
NoIand, Marcus, and Irod C. Borgslon. 1993. RoconciIabIo Difforoncos`
Inilod Slalos}apan Lconomic ConfIicl. Inslilulo of InlornalionaI
Lconomics, Waslinglon, D.C. Irocossod.
Olno, Konicli. 1998. Ovorviov: Croaling llo Markol Lconomy. In Konicli
Olno and Izumi Olno, ods., Japanese Views on Economic Development.
Iondon: RoulIodgo.
Okimolo, DanioI I. 1986. Rogimo Claraclorislics of }apanoso InduslriaI
IoIicy. In Hugl Ialrick, od., Japans High Technology Industries. SoallIo:
Inivorsily of Waslinglon Iross.
OvorloIl, WiIIiam H. 1999. TlaiIands IinanciaI and IoIilicaI Sysloms: Crisis
and Rojuvonalion. Asian Survey 39(Novombor-Docombor):1OO935.
Ianagariya, Arvind. 2OOO. LvaIualing llo Caso for Lxporl Subsidios. lllp://
vvv.bsos.umd.odu/ocon/Ianagariya/cioppp.llm
Iarlnor, Simon. 1999. Assembled in Japan. BorkIoy: Inivorsily of CaIifornia
Iross.
Iislor, Kallorina, and IliIip A. WoIIons. 1999. The Role of Law and Legal
Institutions in Asian Economic Development, 19601999. Nov York:
Oxford Inivorsily Iross.
Iorlor, MiclaoI L., and Hirolaka Takoucli. 1999. Iixing Wlal RoaIIy AiIs
}apan. Foreign Affairs (May-}uno):6681.
Iorlor, MiclaoI L., Hirolaka Takoucli, and Mariko Sakakibara. 2OOO. Can
Japan Compete? Iondon: MacmiIIan Iross Ild.
Roinlardl, NoIa. 2OOO. Back lo Basics in MaIaysia and TlaiIand: Tlo RoIo of
Rosourco-Basod Lxporls in Tloir Lxporl-Iod Grovll. World
Development 28(1):5777.
Rodrik, Dani. 1994. King Kong Mools GodziIIa: Tlo WorId Bank and llo Lasl
Asian MiracIo. In AIborl IislIov, Callorino Gvin, Sloplon Haggard,
Dani Rodrik, and Roborl Wado, ods., Miracle or Design? Lessons from the
East Asian Experience. Waslinglon, D.C.: Ovorsoas DovoIopmonl CounciI.
. 1995. Golling Inlorvonlions Rigll: Hov Soull Koroa and Taivan
Grov Ricl. Economic Policy 2(ApriI).
. 1998. Who Needs Capital Account Convertibility? Irincolon Lssays in
InlornalionaI Iinanco. Irincolon, N.}.: Irincolon Inivorsily.
Rogoff, Konnoll. 1999. InlornalionaI Inslilulions for Roducing GIobaI
IinanciaI InslabiIily. Journal of Economic Perspectives 13(4):2142.
Rool, HiIlon I. 1996. Small Countries, Big Lessons. Hong Kong: Oxford
Inivorsily Iross.
Sacls, }offroy D., and Androv Warnor. 1995. Lconomic Roform and llo
Irocoss of GIobaI Inlogralion. Brookings Papers on Economic Activity
(I.S.), No. 1: 1-118.
Sakakibara, Lisuko. 2OOO. Lasl Asian Crisis: Tvo Yoars Ialor. Iapor pro-
parod for llo WorId Banks annuaI conforonco on dovoIopmonl oconomics,
Waslinglon, D.C., ApriI. Irocossod.
SaroI, MiclaoI. 1997. Grovll and Iroduclivily in ASLAN Counlrios. IMI
Working Iapor No. 97/97.
Scloror, Irodoric M. 1999. New Perspectives on Economic Growth and
Technological Change. Waslinglon, D.C.: Brookings Inslilulion.
Sclvarlz, Irank }. 1998. Advice and Consent. Nov York: Cambridgo
Inivorsily Iross.
Sclvarlz, Gord, and Bonodicl CIomonls. 1999. Govornmonl Subsidios.
Journal of Economic Surveys 13(2):119-148.
Smill, Hoallor. 1995. Induslry IoIicy in Lasl Asia. Asian-Pacific Economic
Literature 9(1):17-39.
SligIilz, }osopl L. 1996. Somo Iossons from llo Lasl Asian MiracIo. The
World Bank Research Observer 11(2):15177.
. 2OOO. ConcIusions. Economic Notes 29(Iobruary):14551.
SligIilz, }osopl L., and MaryIou Iy. 1996. IinanciaI Markols, IubIic IoIicy,
and llo Lasl Asian MiracIo. The World Bank Research Observer
11(2):24976.
Ingor, Danny. 1998. Building Social Capital in Thailand: Fibres, Finance, and
Infrastructure. Cambridgo, I.K.: Cambridgo Inivorsily Iross.
Van Wincoop, Lric, and IoiMu Yi. 2OOO. Asia Crisis Iosl-Morlom: Wloro Did
llo Monoy Go and Did llo I.S. Bonofil` FRBNY Economic Policy Review,
517O, Soplombor.
Wado, Roborl. 199O. Governing the Market. Irincolon, N.}.: Irincolon
Inivorsily Iross.
. 1996. }apan, llo WorId Bank, and llo Arl of Iaradigm Mainlonanco:
Tlo Lasl Asian MiracIo in IoIilicaI Iorspoclivo. New Left Review
217:336.
. 1998. Tlo Asian Crisis and llo GIobaI Lconomy: Causos,
Consoquoncos, and Curo. Current History 97(622):36173.
Wang, }iann-Clyuan. 2OOO. Taivan, and llo Asian IinanciaI Crisis: Impacl
and Rosponso. In Iorcy C. Y. Clov and GiII Balos, ods., Weathering the
Storm. Waslinglon, D.C.: Brookings Inslilulion Iross.
Woiss, Iinda. 1995. Govornod Inlordopondonco: Rollinking llo Govornmonl-
Businoss RoIalionslip in Lasl Asia. Pacific Review 8(4):589616.
WiIson, }amos Q. 2OOO. Domocracy for AII. Commentary 1O9(3) (Marcl).
Wong, Y. C. Riclard. 1999. Iossons from llo Asian IinanciaI Crisis. Cato
Journal 18(3):39198.
WorId Bank. 1993. The East Asian Miracle: Economic Growth and Public
Policy. Nov York: Oxford Inivorsily Iross.
. 1999a. East Asia: The Road to Recovery. Waslinglon, D.C.
. 1999b. World Development Report 1999: Entering the Twenty-first
Century. Nov York: Oxford Inivorsily Iross.
. 2OOOa. Global Economic Prospects. Waslinglon, D.C.
.2OOOb. MaIaysia: SociaI and SlrucluraI Roviov Ipdalo. Waslinglon,
D.C. (Augusl 21.)
Yamada, Kalsulisa, and Akifumi Kucliki. 1997. Iossons from }apan:
InduslriaI IoIicy Approacl and llo Lasl Asian TriaI. In Iouis Lmmorij,
od., Economic and Social Development in the Twenty-first Century.
BaIlimoro, Md.: }olns Hopkins Inivorsily Iross.
Young, AIvyn. 1992. A TaIo of Tvo Cilios: Iaclor AccumuIalion and
ToclnoIogicaI Clango in Hong Kong and Singaporo. National Bureau of
Economic Research Macroeconomics Annual 1992. Cambridgo, Mass.:
MIT Iross.
. 1994a. AccumuIalion, Lxporls and Grovll in llo Higl Iorforming
Asian Lconomios: A Commonl. Carnegie-Rochester Conference on Public
Policy, 4O, pp. 23725O.
. 1994b. Iossons from llo Lasl Asian NICs: A Conlrarian Viov.
European Economic Review 38:964-973.
. 1995. Tlo Tyranny of Numbors: Confronling llo SlalislicaI RoaIilios
of llo Lasl Asian Grovll Lxporionco. Quarterly Journal of Economics
11O:641-8O.
Yu, Han-Soo. 2OOO. Tlo Businoss Iorspoclivo. In Koreas Economy 2000.
VoI. 16. Waslinglon, D.C.: Koroa Lconomic Inslilulo of Amorica.
ZingaIos, Iuigi. 1994. Tlo VaIuo of llo Voling Rigll: A Sludy of llo MiIan
Slock Lxclango. Review of Financial Studies 7(1):12548.
CHNG 2 CHNG 2
TNG TR NG, KHU NG HOA NG,
VA TNG LAI PHU C H I KINH T
NG A
Takatoshi Ito Takatoshi Ito
N
i dung cu a ba i vi l na y g m 3 pl n. Tlu nl l, clu ng la
la y cu ng nlin Ia i li n luo ng lng lruo ng kinl l ll n ky
cu a clu A lruo c cu c klu ng loa ng la i clinl 1997-98.
Ca c nln l co ba n d n d n su ll n ky na y so duo c lo m
Iuo c Ia i. Tlu lai, ba i vi l na y nu m l quan di m v mu c d a nl
luo ng cu a cu c klu ng loa ng la i clinl 1997-98 lo i ca c n n kinl l
clu A lng lruo ng cao. Clu ng la cu ng so nl n di n nlu ng nln
l clung va ring duo c xom Ia nguyn nln cu a nlu ng v n d nu
lrn. Il n Io n nlu ng nln l do d u clu y u xu l pla l lu Inl vu c
lai clinl. Tlu ba, bai vil so klao sal nlung diu kin cn llil clo
su plu c l i lng lruo ng kinl l o clu A. Su luong plan giua
nlu ng klu vu c cl la c ma nl mo vo i klu vu c la i clinl y u ko m so
duo c ba n d n, d ng llo i nu In m l s ki n ngli d lng cuo ng l
ll ng la i clinl.
Trong nlu ng ll p nin g n dy, clu A Iun Ia lm di m cu a
mo i su clu y . u lin nguo i la xom clu A nlu m l m linl
lla nl cng clo nlu ng nuo c dang pla l lri n, nlung sau do , nguo i
la Ia i nl c d n clu A nlu Ia lm di m cu a nlu ng cu c klu ng
loa ng li n l . Nguo i la klng ll Iuo ng lruo c cu c klu ng loa ng la i
clinl di n ra m l ca cl d l ng l lrong llo i ky 1997-98, nl l Ia sau
nlu ng ll p ky da l duo c lla nl lu u kinl l lo Io n. Trong llo i ky lng
lruo ng do (lruo c klu ng loa ng), ca c nla nglin cu u da c g ng gia i
llicl vi sao nn kinl l clu A Iai llanl cng lrong vic dal lc d
lng lruo ng kinl l b n vu ng va co duo c su ll n ky kinl l .
Tng lruo ng kinl l cao lruo c klu ng loa ng da duo c ca ngo i l l Io i
lrong la c pl m 5u IhJ n Iy Lng do Ngn lang Tl gioi xul ban
nm 1993. Nlu ng n n kinl l mo i cng ngli p loa (nlu Ha n Qu c,
a i Ioan |Trung Qu c], Xingapo, H ng Kng |Trung Qu c]) lng
lruo ng lrung binl 7 m l nm lrong giai doa n lu nm 1986 d n
1997, va mu c llu nl p binl qun d u nguo i cu a lo da vuon In
ngang l m m l s nuo c cng ngli p. Trong giai doa n 1986-97, ca c
nuo c nlu Tla i Ian, Indnxia, MaIaixia, Trung Qu c cu ng lra i qua
m l llo i ky ma l c d lng lruo ng la ng nm kloa ng 1O, va do i
nglo o o nlu ng nuo c na y da gia m ma nl. M l s il nguo i da du
doan va canl bao v ml cuc klung loang dang loi gn. Sau kli
bu ng n , l c d Ian r ng cu a klu ng loa ng, klng k cu c klu ng
loa ng li n l o Tla i Ian, da Ia m nga c nlin klng il nla quan sa l.
Nlu ng nla nglin cu u kla c, sau kli da nl n llu c duo c linl linl
di n ra lli nl n ma nl r ng, do nlu ng n n la ng y u ko m nn
klu ng loa ng Ia di u klng ll lra nl klo i. Mu c dicl cu a ba i vi l
na y nl m cung c p nlu ng ki n gia i kla cl quan v v n d Ii u n n
kinl l clu A co lro nn d bi l n lluong lruo c nlu ng cu s c cu a
lli lruo ng lay klng va o mu c d na o, va la i sao klu ng loa ng kinl
l Ia i co ll bu ng n . Su lu l d c d l ng l v lri n vo ng kinl l clu
A do i lo i pla i co nlu ng Ii gia i du ng d n va pla i suy ng m Ia i v
su lng lruo ng kinl l clu A.
Ba nm sau cu c klu ng loa ng li n l o Tla i Ian, kinl l cu a
pln Ion cac nuoc clu A duong nlu Iai dang lng lruong kla
ma nl mo . Nm 2OOO, l c d lng lruo ng cu a Ha n Qu c uo c linl
kloa ng 1O, Trung Qu c Ia 8. Ngay ca l c d lng lruo ng cu a
Indnxia cu ng da l kloa ng 5. Tuy nlin, ca c nla nglin cu u va
loacl dinl clinl sacl cua nlung nuoc nay vn lo ra loai ngli v
mu c d b n vu ng cu a l c d lng lruo ng li n nay. Nlu ng v n d
Iam clo nlung cuc klung loang lro nn lrm lrong lon, nlu
nlu ng kloa n no kl do ng clua duo c gia i quy l lloa da ng, nlu ng
ca i ca cl v ll cl clua loa n lli n... K l qua Ia , lng lruo ng cu a lli
lruo ng la i clinl cu ng nlu lli lruo ng v n v p pla i r l nli u ca n
lro , kli n clo vi c llu lu l da da ng ca c nla d u lu bi lro nga i.
Cluong na y so nglin cu u nlu ng di u ki n da m ba o clo su lng
lruo ng kinl l di n ra vu ng va ng - n u klng mu n no i Ia m l su
ll n ky kla c - lrong klu vu c clu A .
NGUYN NHN CU A HI N T NG TH N KY CHU A NGUYN NHN CU A HI N T NG TH N KY CHU A
Nglin cu u cu a Ngn la ng Tl gio i (1993) va m l s nglin cu u
sau do (lli du nlu Campos va Rool 1997, lay Ilo 1997, 2OOOb) da
clo ll gioi lly, Iam ll nao ma nlung nn kinl l clu A llanl
cng Ia i co ll qua n Iy duo c qua lrinl pla l lri n kinl l cu a minl.
Tloo ca c nglin cu u na y, lli ll n ky clu A du a lrn nlu ng
nln l sau:
l M l mi lruo ng kinl l v m n dinl
l Ti I li l ki m va d u lu cao
l Ngu n nln Iu c co cl l Iuo ng cao (lo c v n va li I bi l clu cao)
l B ma y la nl clinl da i ng lloo nng Iu c
l B l binl d ng llu nl p ll p (do i nglo o dang gia m d n)
l y ma nl xu l kl u
l Cng ngli p loa lla nl cng
l u lu lru c li p lu nuo c ngoa i (IDI) va cluy n giao nlu ng bi
quy l cng ngl co Iin quan.
Duo i dy so lrinl ba y li mi lon lu ng nln l .
Mi truong kinh t vI m n djnh. Vic quan Ii kinl l v m cua
ca c co quan clu c nng li n l o ca c nuo c clu A nlin clung Ia lo p
Iy . Klng m l qu c gia clu A na o - lru Indnxia - pla i lra i qua
Ia m pla l pli ma du d i lrong vo ng lon 4O nm qua. i vo i nli u
qu c gia, li I Ia m pla l lu 25 d n 3O lluo ng g n Ii n vo i ca c cu c
klu ng loa ng d u mo . Ti I Ia m pla l o klu vu c clu A ngang b ng
TNG TRNG, KHUNG HOANG, VA TNG LAI PHUC HI KINH T...
vo i nlu ng nuo c llu c T clu c Ho p la c va Ila l lri n Kinl l
(OLCD). Ca c clinl sa cl li n l kla ll n lro ng, llm lu l ngn sa cl
duo c ki m cl . Trn llu c l , nli u qu c gia ng A , sau kli da da l
lo i giai doa n lng lruo ng kinl l cao, da co ll ng du ngn sa cl.
Clinl lla nl licl loa l d ng kinl l v m n dinl Ia no l kla c bi l
giu a ca c nuo c ng A va nli u qu c gia dang pla l lri n kla c o
clu My Ia linl va clu Ili.
T I ti t ki m va d u tu can. Ti I li l ki m cao Ia m l d c di m
n i b l cu a ca c qu c gia clu A. Ti I li l ki m o klu vu c l gia
dinl In d n 3O klng pla i Ia di u li m ll y, nlung o nlu ng
nuo c nlu Xingapo, n u linl ca nlu ng kloa n do ng go p clo cluong
lrinl Iuong luu cu a nla nuo c lli li I na y co ll In d n 4O. Ti s
giu a li l ki m lrong nuo c (li l ki m l gia dinl, doanl ngli p va
li l ki m cu a clinl plu ) so vo i l ng sa n pl m qu c n i (GDI) o
Trung Qu c, MaIaixia, Xingapo Ia lon 4O, o Ha n Qu c, Tla i Ian,
Indnxia Ia lu 3O d n 4O, va o a i Ioan lu 2O d n 3O. Ba ng 2.1
so sa nl li I li l ki m va d u lu. M l li I li l ki m cao, cu ng vo i li
I du lu cao, klin clo cac quc gia clu A co ll dal duoc lng
lruo ng kinl l cao ma klng pla i ga nl cliu llm lu l la i kloa n
va ng Iai do i lo i pla i co su la i lro lu nuo c ngoa i. Ti I li l ki m Ia
bi n n i sinl, va nguo i la ll y r ng, li I li l ki m llu c su lng In
cu ng vo i l c d lng lruo ng. (y clinl Ia nlu ng gi da xa y ra d i
vo i Nl l Ba n lrong llo i ky lng lruo ng kinl l cao lruo c nm 1973).
Ro ra ng co m l m i Iin l llu n cli u na o do giu a li l ki m va
lng lruo ng.
Ngu n nhn Iu c cn ch t Iuo ng can. Cac nn kinl l clu A nlin
clung co l ll ng gia o du c kla l l, vo i li I bi l clu cao so vo i mu c
llu nl p binl qun luong u ng. So vo i nli u qu c gia kla c lrong
nlu ng giai doa n pla l lri n luong lu lli ca c qu c gia clu A co m l
dn s co lo c v n l l lon (n u do b ng li I nl p lo c lrung lo c co
so va li I bi l clu ). i u na y da la o di u ki n llu n Io i clo ca c
nuo c clu A co ll d y ma nl cng ngli p loa ma klng v p pla i
klo kln do lli u Iao d ng co cluyn mn. R l nli u nuo c clu A
dang lin dn In lrn bc llang cng nglip, lu cl plal lrin
cng ngli p d l cluy n sang nlu ng nga nl cng ngli p I p ma y
gia n don, lo i cng ngli p la ng di n lu va nlu ng nga nl cng ngl
cao klac.
B ma y ha nh chnh da i ng thcn nng Iu c. Ml s nuoc ng A co
nlu ng l ll ng la nl clinl su ngli p da i ng lloo nng Iu c, lrong
do su d ba l du a lrn lla nl licl Ia m vi c clu klng pla i vi m l su
uu da i clinl lri na o kla c. M c du mu c d co kla c nlau nli u giu a
ca c nuo c, nlung nlin clung, ca c qu c gia clu A co b ma y la nl
clinl luong d i li u qua so vo i lrinl d pla l lri n luong u ng cu a
d l nuo c. M l va i nuo c da co ll la o du ng duo c b ma y la nl clinl
cluyn ngli p va luong d i klng plu llu c va o nlu ng a nl
luo ng clinl lri. B ma y la nl clinl o nlu ng nuo c na y il co ngli
ngo v l llam nlu ng lon nli u so vo i nli u klu vu c kla c.
B t binh d ng thu nh p th p va gia m dn i nghc n. Ml dc dim ni
b l lrong su pla l lri n o clu A Ia l ng Io p lrung Iuu lng In v s
Iuo ng, va di n nglo o luy l d i da gia m xu ng nlanl clo ng, d c
bi l Ia o Indnxia va Trung Qu c, di u na y da duo c nglin cu u
cu a Ngn la ng Tl gio i nl n ma nl.
y ma nh xu t kh u. y ma nl xu l kl u clinl Ia m l clia kloa
Bang 2.1. Tng tit kim va u t trong nc, 1996 Bang 2.1. Tng tit kim va u t trong nc, 1996
Tng tit kim Tng tit kim Tng u t Tng u t
Nn kinh t Nn kinh t trong nc trong nc trong nc trong nc
Hng Kng (Trung Quc) 30,7 32,1
Han Quc 33,7 38,4
Xingapo 51,2 35,3
ai Loan (Trung Quc) 25,1 21,2
Trung Quc 40,5 39,6
Innxia 27,3 30,7
Malaixia 42,6 41,5
Philippin 18,5 23,1
Thai Lan 33,7 41,7
n 24,6 25,7
d n d n su pla l lri n kinl l o clu A . No mang Ia i llu nl p b ng
ngoai l, vn rl cn llil d co ll nlp klu lai nguyn (lru
lruo ng lo p Indnxia Ia nuo c xu l kl u la i nguyn), lu Ii u sa n
xu l, va ca c plu lu ng I p ra p. Do o m l s nuo c, lru Trung Qu c va
Indnxia, co lli lruo ng n i dia luong d i nlo bo nn lli lruo ng
nuoc ngoai Ia rl quan lrong d co duoc qui m san xul li lliu
co li u qua . Nli u qu c gia da llu c li n clinl sa cl llay ll nl p
kl u, b l d u lu nlu ng ll p nin 5O, 6O, nlung lo da cluy n
luo ng sang d y ma nl xu l kl u d co ll nng cao lrinl d pla l
lri n kinl l . Cli n Iuo c pla l lri n ba o l lli lruo ng lrong nuo c,
nui duo ng ca c doanl ngli p lrong nuo c da la o nn m l s nlu ng
doanl ngli p n i dia klng ll sa n xu l nlu ng m l la ng co kla
nng ca nl lranl lrn lruo ng ll gio i. M l kla c, vi c xu c li n xu l
kl u co ll ll m dinl kla nng cu a ca c doanl ngli p lrn lli
lruo ng qu c l . Ha n Qu c, a i Ioan, MaIaixia va Xingapo d u la o
ra r l nli u d ng co kluy n klicl d i vo i nlu ng nla xu l kl u
lla nl cng. Co c u la ng xu l kl u o nlu ng nuo c na y cu ng co
nlu ng llay d i da ng k lloo llo i gian. Tli du nlu MaIaixia da
cluyn lu xul klu nlung ml lang ll sang xul klu lang din
lu lrong kloa ng llo i gian 15 nm.
Cng nghi p hna tha nh cng. B l k nuo c na o da duy lri duo c l c
d lng lruo ng cao lrong nli u ll p ky (cl ng la n, Nl l Ba n lrong
giai doan 195O-73 lay Han Quc lu 198O dn 1995, MaIaixia sau
nm 1985) du lrai qua ml lloi ky bin di nlanl clong co cu
cng nglip. Sau Nll Ban, Han Quc va ai Ioan cung lrai qua
qua lrinl cluy n dicl co c u cng ngli p, lu cng ngli p nlo
cluy n sang cng ngli p n ng va cng ngli p loa cl l, cng
ngli p di n lu va ca c nga nl cng ngl cao. Xingapo va H ng Kng
da lranl llu klai lla c Io i icl cu a vi c pla l lri n su ca c loa l d ng
lluong ma i (ngoa i lluong va la i clinl) cu ng nlu cu a vi c cng
ngli p loa . Tla i Ian, MaIaixia va Indnxia b l d u qua lrinl
cng ngli p loa lu m l s nga nl nl l dinl, l n du ng Io i ll lu
nlu ng ngu n v n v l cl l cu ng nlu v n con nguo i, llng qua su
k l lo p giu a ca c Iu c Iuo ng lli lruo ng vo i dinl luo ng cu a nla nuo c.
Xom Ba ng 2.2 d li u llm v su llay d i co c u GDI lrong ba
ll p nin vu a qua. C n clu y r ng, ca c qu c gia clu A da cng
ngli p loa r l nlanl clo ng. Clu ng la cu ng co ll ll y ro ra ng
r ng, linl lla i cng ngli p loa Ia cluy n lu nng ngli p sang
cng nglip, ri dn dicl vu. Co cu cng nglip cua cac nuoc
clu A cu ng li n loa lloo llo i gian, cu ll Ia , Nl l Ba n da cluy n
lro ng lm cu a minl ra klo i cng ngli p n ng va cng ngli p loa
cl l, la o di u ki n clo Ha n Qu c va a i Ioan co co l i gia nl p
lli lruo ng na y va xu l kl u sa n pl m cu a minl, va clinl Ha n
Qu c va a i Ioan Ia i bo lr ng lli lruo ng d l va ca c nga nl cng
ngli p nlo kla c clo ca c nuo c lrong Hi p l i ca c Qu c gia ng
Nam A (ASLAN) (Ilo 1997).
V n d na y so duo c Ia m ro lrong pl n li p lloo. Ii u qua lrinl
cng ngli p loa cli nn llu c li n b ng ca c ngu n Iu c lli lruo ng
lay pla i c n lo i su l lro cu a ca c clinl sa cl cng ngli p, dy v n
co n Ia v n d gy lranl ca i.
1
Tluc l lu nlung nuoc nlu Han Quc,
MaIaixia, lay Xingapo clo ll y, nlu ng clinl sa cl cng ngli p
lloo dinl luo ng xu l kl u lluo ng mang Ia i nlu ng k l qua kla
quan.
u tu tru c ti p nuo c ngna i va chuy n gian cng ngh . Tru Nll
Ba n va Ha n Qu c, qua lrinl cng ngli p loa cu a pl n Io n nlu ng
nuoc clu A du llanl cng lrong vic llu lul cac kloan du lu
lruc lip nuoc ngoai. Xingapo, MaIaixia va ai Ioan Ia nlung nuoc
va klu vu c so m lla nl cng lloo duo ng I i do . Tla i Ian va Trung
Qu c cu ng di lloo con duo ng d y ma nl pla l lri n kinl l llng
qua d u lu lru c li p nuo c ngoa i. Nlu ng qu c gia na y lluo ng co xu
luo ng ki m soa l vi c Iu a clo n nlu ng nga nl na o c n llu c d y. Ho
kluy n klicl ca c nla d u lu nuo c ngoa i klng cli lli l I p nlu ng
co so I p ra p ma co n mang ca nlu ng dy cluy n sa n xu l di lloo.
M c du vi c lli l I p nlu ng co so cng ngli p Ia kla d da ng vo i
ngun du lu lruc lip nuoc ngoai, nlung llanl cng cua loal
d ng na y plu llu c clu y u va o l c d cluy n giao cng ngl ,
di u na y Ia i plu llu c va o mu c d s n sa ng d u lu cu a ca c doanl
ngli p cu ng nlu nng Iu c qua n Iy va lrinl d cng nln lrong vi c
lip llu cng ngl cua nuoc clu nla.
GIA THUY T A N NHA N BAY GIA THUY T A N NHA N BAY
Tla nl cng cu a ca c nuo c clu A lrong vi c da l duo c l c d lng
lruo ng kinl l cao clu y u du a lrn qua lrinl cng ngli p loa
lla nl cng. i u ma nguo i la quan sa l duo c o clu A va r l nli u
Bang 2.2. Ty trong cac nganh trong GDP Bang 2.2. Ty trong cac nganh trong GDP
Nn kinh t Nn kinh t Nganh Nganh 1970 1970 1980 1980 1991 1991 1998 1998
Han Quc Nng nghip 29,8 14,2 7,4 6,1
Cng nghip 23,8 37,8 46,3 43,2
Dch vu 46,4 48,1 46,3 50,6
Xingapo Nng nghip 2,2 1,1 0,3 0,1
Cng nghip 36,4 38,8 36,3 34,3
Dch vu 61,4 60,0 63,4 65,5
Innxia Nng nghip 35,0 24,4 18,9 17,2
Cng nghip 28,0 41,3 41,1 42,3
Dch vu 37,0 34,3 39,8 40,5
Malaixia Nng nghip 22,29 17,3 11,3
Cng nghip 35,8 43,8 45,8
Dch vu 41,3 38,9 42,9
Philippin Nng nghip 28,2 23,5 22,8 19,4
Cng nghip 33,7 40,5 35,0 35,5
Dch vu 38,1 36,0 42,2 45,1
Thai Lan Nng nghip 30,2 20,6 13,8 12,0
Cng nghip 25,7 30,8 36,4 40,4
Dch vu 44,1 48,6 49,8 47,6
n Nng nghip 44,5 38,1 31,0 26,2
Cng nghip 23,9 25,9 28,9 26,8
Dch vu 31,6 36,0 40,1 47,0
Chu thch: S liu cua Xingapo la s liu nm 1997 ch khng phai 1998.
Ngun: Ngn hang Phat trin chu A. Trin vong Phat trin chu A, nhiu s.
nuo c kla c Ia qua lrinl cng ngli p loa di n ra lu n lu lu klu vu c
nng ngli p d n klu vu c cng ngli p, lu cng ngli p nlo do i lo i
il vn sang nlung nganl cng nglip nng va cng nglip loa
d u, r i d n cng ngli p di n lu va cng ngli p clinl xa c. Nlu ng
llay di co cu nganl nay clinl Ia diu kin d duy lri lc d lng
lruo ng kinl l cao. N u n n kinl l cli lrng clo va o m l nga nl
cng ngli p lli so co r l il kla nng duy lri duo c lng lruo ng cao.
Qua lrinl cng nglip loa cung lao nn nlung liu ung Ian
loa ni vung o clu A . Su Ian loa nay xul plal lruc lip lu vic
cluyn giao cng ngl llng qua du lu lruc lip lu Nll Ban, va
gian lip do qua lrinl plal lrin lloo cliu su cng ngl cua
cac nuoc cng nglip. Nguoi la co ll din giai qua lrinl plal
lrin lloo cliu su do nlu sau: Mi ml su cluyn dicl lrong lm
cng nglip cua nn kinl l Nll Ban, lu cng nglip nlo loi cng
nglip nng, cng nglip din lu va cac nganl cng ngl cao
klac Ia ml In nuoc nay mo ra ml co li lli lruong moi clo cac
nn kinl l klac nlu Han Quc va ai Ioan. Ngay lrong nganl
cng nglip din lu, Han Quc, ai Ioan, Xingapo va MaIaixia da
lro llanl nlung nla xul klu cac san plm lang lrung, cli
nlung san plm cuc ky linl xao moi cn dn vai lro cua Nll Ban.
Moi dy, dn Iuol Han Quc, ai Ioan va Xingapo clu lm vao
vic plal lrin cng nglip nng va lang cng ngl cao, klin
ml s nuoc nlu Tlai Ian, IliIippin va Indnxia Iai co nlung co
li k llua nganl cng nglip nlo lu nlung nn kinl l nay.
Clung la co ll nlin lin luong nay lloo lai cacl. Cac quc gia
dang lin dn In lrn bc llang plal lrin cng ngl va su dung
nliu vn lrong qua lrinl cng nglip loa. Trong lm cng
nglip dang dicl cluyn lu nlung nuoc cng nglip loa du lin
loi nlung nuoc lluc lang llu lai, va sau do so Ia cac nuoc lluc
lang llu ba. Trinl lu cng nglip loa nay lluong duoc goi Ia m
linl dan nhan lay.
2
Ilo va Orii(2OOO) da kla o sa l su bi n d i giu a ca c li u nga nl cu a
clu A . Truo c l l, lo clia ca c li u nga nl cl la c lla nl ba nlo m:
nga nl su du ng nli u Iao d ng (nga nl I), nga nl su du ng nli u
v n(nga nl C), nga nl su du ng nli u cng ngl (nga nl T). Cu ll
lon, ca c nga nl na y bao g m:
l Nga nl I (Ma Iln Ioa i Nga nl Clu n Qu c l ISIC, Ia 311-332)
bao g m ca c nga nl sa n xu l llu c pl m, d u ng, llu c Ia , d l
may, cac san plm lu da, giy, g va d g gia dung.
l Nga nl C (ma ISIC 341-381) g m ca c nga nl sa n xu l gi y, xu l
ban va in n, loa du, cao su, cll doo, pli kim Ioai (gm su,
llu y linl, xi mng..), llo p, kim Ioa i ma u.
l Nga nl T (ma ISIC 382-39O) g m ca c nga nl cl la o ma y (dn
du ng, di n lu , v n la i va cng ngli p clinl xa c).
Ilo va Orii nln lly, li lrong cua nganl I lrong gia lri gia lng
gia m d n lloo llo i gian o l u l l ca c nuo c, lrong kli cu a nga nl C
lli ban d u lng In nlung sau do gia m xu ng kli llu nl p cu a
nuo c do da l d n mu c cao. Co n nga nl T, kli llu nl p ll p lli
cli m m l li lro ng klim l n nlung no so mo r ng kli da l d n m l
giai doa n pla l lri n kinl l nl l dinl. Nlu ng di m m c llo i gian
kli nga nl I b l d u llu lo p va nga nl T b l d u mo r ng duo c ll
li n lrong Ba ng 2.3.
Hinl lla i la i di n cu a ba nga nl na y kla ro ra ng, vo i nlu ng nuo c
di sau I p Ia i su cluy n dicl co c u nga nl cu a nuo c di lruo c lrong
lin lrinl cng nglip loa. V cac li I mc (cluyn dicl) cua Ilo va
Orii (2OOO), b ng clu ng clo Iu n lluy l v da n nla n bay Ia r l
lluy l plu c. Ca c qu c gia clu A duo ng nlu dang r l lla nl cng
lrong vi c cluy n giao nlu ng Io i ll so sa nl lrong Inl vu c cl la c
lu nlung nuoc di lruoc dn nlung nuoc lloo sau, va loi ca nlung
nuo c li p buo c cu a ca c nuo c lloo sau.
Chnh sa ch cng nghi p. Vi c su du ng clinl sa cl cng ngli p o
ng A Ia v n d Ia m na y sinl klng bi l bao nliu cu c lranl
Iu n, ma ngay ca li n luo ng ll n ky ng A cu ng klng ll d p
l l duo c. Nlu ng nguo i u ng l clinl sa cl cng ngli p, nl l Ia o
Nl l Ba n, clo r ng, d i vo i nlu ng nuo c dang n Iu c du i kip ca c
nuo c lin li n lli vi c nl n bi l nlu ng nga nl cng ngli p na o c n
Bang 2.3 Bang 2.3
Phn A : Nm u tin ma ty trong nganh s dung nhiu lao ng trong gia tr Phn A : Nm u tin ma ty trong nganh s dung nhiu lao ng trong gia tr
gia tng thp hn mc ty trong ngng gia tng thp hn mc ty trong ngng
Nn kinh t Nn kinh t 50% 50% 40% 40% 30% 30% 20% 20% 10% 10% S liu gn S liu gn
mc ngng mc ngng y (nm) y (nm)
Xingapo Na Na Na 1974 1989 5,6% (1997)
Nht Ban Na Na Na 1974* 15,8% (1997)
ai Loan Na Na 1987 1995 19,0% (1996)
Han Quc 1968 1979 1987 20,1% (1996)
Malaixia Na 1969* 1989 21,8% (1996)
Trung Quc Na Na Na 29,1% (1996)
Hng Kng Na 1995 37,5% (1995)
Thai Lan 1990 41,3% (1996)
Philippin 1976 44,1% (1997)
Innxia 1985 46,8% (1997)
Na. Khng co s liu.
* Th hin nn kinh t a quay lai trn ngng nay sau nm o.
Ngun: Ito va Orii (2000), da trn s liu cua UNIDO (1999).
Phn B: Nm u tin ma ty trong cua nganh s dung nhiu cng ngh trong Phn B: Nm u tin ma ty trong cua nganh s dung nhiu cng ngh trong
gia tr gia tng cao hn mc ty trong ngng gia tr gia tng cao hn mc ty trong ngng
Nn kinh t Nn kinh t 50% 50% 40% 40% 30% 30% 20% 20% 10% 10% S liu gn S liu gn
mc ngng mc ngng y (nm) y (nm)
Xingapo Na 1969 1970 1975 1984 62,3% (1997)
Nht Ban Na Na Na 1983 43,2% (1997)
Han Quc 1965 1977 1986 1995 42,0% (1996)
Malaixia 1972 1980 1990 1994 40,4% (1996)
ai Loan Na Na 1988 36,0% (1996)
Hng Kng Na Na 1993 34,7% (1995)
Thai Lan Na 1987 1992 33,1% (1996)
Trung Quc Na Na 28,3% (1996)
Innxia 1974* 19,1% (1997)
Philippin Na* 16,8% (1997)
Na. Khng co s liu.
* Th hin nn kinh t a quay lai di ngng nay sau nm o.
Ngun: Ito va Orii (2000), da trn s liu cua UNIDO (1999).
llu c d y Ia luong d i d da ng, vi lo co ll xa c dinl duo c nlu ng Io i
ll so sa nl va co ll nl p kl u cng ngl , lluo ng Ia llng qua
d u lu lru c li p lu nuo c ngoa i. M linl da n nla n bay co ll cli ra
nlu ng nga nl cng ngli p clinl xa c c n llu c d y lrong lu ng
giai doa n pla l lri n kinl l nl l dinl. Tli du , Ha n Qu c va a i
Ioan da lloo m linl cng ngli p loa cu a Nl l Ba n, b l d u lu
cng ngli p nlo , li n sang cng ngli p n ng va cng ngli p loa
cl l, r i cng ngli p di n lu va d n cng ngl cao. Ha n Qu c da
llu c d y cng ngli p n ng va cng ngli p loa cl l, nlu ng nga nl
la o co so la l ng cng ngli p, b ng ca cl la i lro lloo clinl sa cl.
Tla nl cng lrong nga nl cng ngli p di n lu cu a MaIaixia cu ng
lluo ng duo c coi Ia nlo co nlu ng clinl sa cl ro ra ng cu a nuo c na y
nl m ku go i d u lu lru c li p nuo c ngoa i va o nga nl di n lu .
Tuy nlin, lro nga i d i vo i clinl sa cl cng ngli p o ca c n n
kinl l lli lruo ng mo i n i klng pla i Ia v n d xa c dinl xom
nlu ng nga nl cng ngli p na o c n llu c d y, ma Ia v n d xy du ng
m l l ll ng kluy n klicl sao clo il gy ra lm Iy Io i du ng ba o
Ianl, c y Iam Iiu. Tloo ngla nay, vic lluc dy xul klu bng
clinl sa cl cng ngli p, ngla Ia kla c l n vo i vi c llay ll la ng
nl p kl u b ng ca cl ba o l lli lruo ng lrong nuo c, da lla nl cng.
Nlu ng nguo i ba o v clinl sa cl cng ngli p cli ra r ng, co nlu ng
nln l lln quon Iun Iun ln lai ngay ca lrong lloi ky lng
lruo ng cao cu ng nlu klu ng loa ng, va no cu ng Iun co o ca nlu ng
nuo c kla c. Do do , ca c nln l lln quon , luy Ia co la i va klng
cng b ng, lu ca cl nlin cu a xa l i, nlung Ia i klng ll gia i llicl
duo c clo nlu ng cu c klu ng loa ng la i clinl va li n l .
Nlu ng nguo i pla n d i y luo ng v clinl sa cl cng ngli p
lluo ng cli ra nlu ng klo kln ma ca c nga nl cng ngli p mo i n i
lay g p. o Ia ca c du a n lluo ng duo c clo n vi nlu ng Ii do clinl lri
lay vi no Ia ngu n mang Ia i d c Io i clo m l s nguo i u ng l clinl
sa cl cng ngli p. Nlu ng kloa n ba o Ia nl cng klai lay ng m
ng m cu a clinl plu d u Ia m na y sinl lm Iy Io i du ng ba o Ia nl, c
y Iam Iiu lrong loal dng vay va clo vay (cua cac nla du lu va
ngn la ng nuo c ngoa i). Nlu ng loa i ngli Iin quan d n vi c su
du ng ca c clinl sa cl cng ngli p da co su c lluy l plu c lon, kli
nguoi la lly rng, clu ngla lu ban lln quon lluong gop
pl n gy ra klu ng loa ng li n l o nli u nuo c clu A.
Clo d n Iu c na y, clu ng la cu ng clua loa n loa n cl c cl n r ng,
nlin clung, ca c clinl sa cl cng ngli p da la o nn nlu ng a nl
luo ng licl cu c lo i lng lruo ng kinl l lrong da i la n nli u lon lay
co li u u ng liu cu c nli u lon, vi no Ia nguyn nln gy ra linl
lra ng du llu a nng Iu c, pln b sai ngu n Iu c, m l li n luo ng da
lro nn ro ra ng lrong llo i ky 1997-98. Tuy nlin, n u cu c klu ng
loa ng li n l clu A clu y u duo c d clo nlu ng nln l la i clinl
clu klng pla i Ia lu klu vu c sa n xu l v l cl l, lli vai lro cu a clu
ngla lln quon o clu A co Io klng gl go m nlu nguo i la luo ng.
N u clu ngla lln quon da gy ra su ca n ki l Io n v ngu n Iu c lli
ca c n n kinl l clu A klng ll co nlu ng buo c lng lruo ng nlanl
ngay lu d u nlu ll .
KHU C DA O U CHO NH NG CU C KHU NG HOA NG TI N T KHU C DA O U CHO NH NG CU C KHU NG HOA NG TI N T
Kha nng d bj t n thuong v n cn cu a n n kinh t . Qua lrinl cng
nglip loa cn plai co ml Iuong du lu rl Ion, ngla Ia cn co
nlu ng ngu n la i lro kl ng I . Tlng lluo ng, kinl pli da nl clo
d u lu lluo ng co lu ba ngu n: li l ki m lrong nuo c, d u lu lru c li p
nuo c ngoa i va o lrong nuo c, va ca c Iu ng v n d u lu gia n li p cla y
va o, bao g m c pli u, lra i pli u va vay ngn la ng. Ca c kloa n vay
ngn lang ngn lan, clu yu bng dng dIa, lluong duoc cac l
clu c la i clinl lrong nuo c du ng Ia m lrung gian, ma ca c l clu c na y
so bi n clu ng lla nl ca c kloa n vay lrung la n clo ca c doanl ngli p
lrong nuo c. Vi ll , ca c l clu c la i clinl lrong nuo c pla i co xa l vo i
ru i ro v ky la n va li n l . M c du ca c qu c gia clu A co li I li l
ki m lrong nuo c kla cao pl n Io n Ia lu li l ki m l gia dinl, va
lrong m l s lruo ng lo p co ll b sung b ng ca c kloa n li l ki m
qua ba o li m xa l i r l cao nlu ng ngu n co ll luy d ng clo
d u lu lrong nuo c, nlung nlu c u la i clinl v n vuo l xa so vo i
Iuo ng li l ki m n i dia (la y nlo Ia i ca c s Ii u v li l ki m va d u
lu lrong Bang 2.1). Ml vai quc gia, dc bil Ia Trung Quc,
Xingapo va MaIaixia lli llu lul du lu lruc lip lu nuoc ngoai,
lrong kli m l s nuo c kla c Ia i cl p nl n d u lu gia n li p d u lu
vao c pliu va lrai pliu va cac kloan vay ngn lang. c bil,
o m l s qu c gia, ngu n v n ro ng cla y va o da lro nn r l Io n.
Ba ng 2.4 clo bi l Iu ng d u lu lru c li p lu nuo c ngoa i, ca c Iu ng
vn gian lip, va cac ngun vn klac (k ca vay ngn lang).
Ti s IDI/GDI, lo m l l lrong pl n A Ba ng 2.4 clo ll y m l s
no l clinl sau: Trung Qu c va MaIaixia Ia nlu ng nuo c co li s na y
cao, li p lloo Ia Tla i Ian, Indnxia va IliIippin. IDI cla y va o
Ha n Qu c v n cli o mu c nlo lon 1 GDI. Ba ng 2.4, pl n B, ll
li n li I v n d u lu gia n li p/GDI cu ng cu a l p lo p ca c nuo c clu
A lrn. Ha n Qu c, Indnxia, Tla i Ian va IliIippin Ia nlu ng nuo c
da nln duoc cac Iung vn gian lip clay vao rl Ion lrong lloi ky
lruo c klu ng loa ng nm 1997, lrong kli Trung Qu c va MaIaixia lli
klng. Iln C cua bang 2.4 Iai biu din cac li s giua Iung vn
kla c/GDI. Trong s na y bao g m ca no ngn la ng. Tu nm 1988
d n nm 1996, Tla i Ian nl n duo c Iuo ng v n kla c r l Io n, lon 1O
so vo i nm 1995. Ha n Qu c va IliIippin cu ng nl n duo c nli u
Iu ng v n kla c. Su kla c bi l giu a ca c nuo c v ca c Ioa i Iu ng v n
m l pl n da pla n a nl ca c clinl sa cl ki m soa l v n va su lu do
loa , pl n kla c pla n a nl ni m lin cu a ca c nla d u lu va o lu ng n n
kinl l .
Du a lrn ca c Iu ng d u lu gia n li p ng n la n lu nuo c ngoa i,
nl l Ia lra i pli u va ca c kloa n vay ngn la ng, lluo ng duo c clo
r ng so Ia m lng nguy co l n lluong cu a lli lruo ng la i clinl va lli
lruo ng ngoa i l i cu a m l nuo c. Trong cu c klu ng loa ng li n l o
Mlic nm 1994-95, nlu ng kloa n du no kl ng I cu a Tosobonos
(lrai pliu ngn lan cua clinl plu co gia lri duoc cli s loa lloo
d ng dIa) da gy ra nlu ng klo kln v linl llanl kloa n cu a
dng dIa (il nll Ia lrong nln lluc v vn d nay cua cac nla du
lu), va di u do da la o ra su m l gia nlanl clo ng cu a d ng ps.
i vo i klu ng loa ng li n l o clu A , clinl nlu ng ngla vu la i
clinl cu a ngn la ng d i vo i nuo c ngoa i Ia nguyn nln kli n clo
Ha n Qu c lay Tla i Ian lro nn d bi l n lluong. Nguo c Ia i, Trung
Quc, ml nuoc clu yu dua vao du lu lruc lip nuoc ngoai lli Iai
klng Im va o klu ng loa ng li n l . MaIaixia, nuo c da li p nl n
ml Iuong kla Ion du lu lruc lip nuoc ngoai, cung clng cn ml
cluong lrinl clo vay cu a IMI.
Hiu qua cua vic pln b lil kim lrong nuoc va cac Iung
vn lu nuoc ngoai clo cac nganl cng nglip klac nlau plu
lluc vao llil k va nlung qui dinl plap Iy di voi lli lruong
vn va lai clinl. Ml s pluong cacl ma cac lli lruong va ll cl
clu A da xy dung lrong nlung nm 9O, clinl Ia ngun gc cua
Bang 2.4. Ty l lung vn so vi GDP, phn theo loai lung vn va theo nc Bang 2.4. Ty l lung vn so vi GDP, phn theo loai lung vn va theo nc
Phn Phn A A
FDI/GDP (%) FDI/GDP (%)
Nm Nm Han Quc Han Quc Thai Lan Thai Lan Innxia Innxia Philippin Philippin Malaixia Malaixia Trung Quc Trung Quc
1976 0,28 0,46 0,00 0,00 3,45
1977 0,25 0,54 0,00 1,01 3,09
1978 0,18 0,23 0,00 0,42 3,06
1979 0,05 0,20 0,00 0,02 2,70
1980 0,01 0,59 0,00 -0,23 3,82
1981 0,15 0,84 0,14 0,48 5,05
1982 0,09 0,52 0,24 0,04 5,22 0,16
1983 0,08 0,87 0,34 0,32 4,18 0,22
1984 0,12 0,96 0,25 0,03 2,34 0,41
1985 0,25 0,42 0,35 0,04 2,22 0,54
1986 0,42 0,61 0,32 0,43 1,76 0,63
1987 0,45 0,70 0,51 0,92 1,34 0,72
1988 0,56 1,79 0,68 2,47 2,07 0,80
1989 0,50 2,46 0,72 1,32 4,41 0,76
1990 0,31 2,85 1,03 1,20 5,44 0,09
1991 0,40 2,04 1,27 1,20 8,31 1,08
1992 0,24 1,89 1,39 0,43 8,89 2,31
1993 0,18 1,44 1,27 2,28 7,80 4,58
1994 0,21 0,95 1,19 2,48 5,99 6,25
1995 0,39 1,23 2,16 1,99 4,73 5,14
1996 0,48 1,29 2,72 1,82 4,93
1997 0,64 1,97 2,18 1,51 4,91
nlung klo kln lrong llp nin sau. Tloo kinl nglim lluc lin,
nlung klia canl sau dy, nlung nln l dn dn ml cuc klung
loang lai clinl, dang duoc duc kl Iai, ngay ca lrong nlung nm
llang lln ky.
Nguy co d bj t n thuong cu a khu vu c ta i chnh. Ta i pl n Io n ca c
nuoc clu A , ngn lang giu vai lro clu dao lrong vic rol nlung
kloa n li l ki m lrong nuo c va o d u lu. Co m l va i ngn la ng Io n
va nli u l clu c nl n li n gu i nlo . Ho c p v n clo r l nli u ca c
doanl ngli p cng ngli p ma lo co m i quan l lu Iu, d ng llo i,
cac giam dc ngn lang cung lluong giu nlung vi lri nll dinl
Phn Phn B B
Lung vn gian tip/GDP (%) Lung vn gian tip/GDP (%)
1976 0,26 -0,01 0,00 0,00 0,47
1977 0,19 0,00 0,00 0,04 0,48
1978 0,08 0,32 0,00 0,02 0,48
1979 0,01 0,66 0,00 0,05 0,91
1980 0,21 0,30 0,00 0,02 -0,04
1981 0,03 0,13 0,05 0,01 4,52
1982 -0,02 0,19 0,33 0,00 2,25 0,01
1983 0,66 0,27 0,43 0,02 2,22 0,01
1984 0,93 0,37 -0,01 0,00 3,26 0,03
1985 1,84 2,30 -0,04 0,06 6,21 0,25
1986 -0,31 -0,07 0,33 0,04 0,11 0,54
1987 -0,22 0,68 -0,12 0,06 0,44 0,37
1988 -0,33 0,86 -0,12 0,13 -1,29 0,30
1989 0,00 2,06 -0,18 0,69 -0,28 0,03
1990 0,09 -0,04 -0,09 -0,11 -0,59 0,00
1991 0,79 -0,08 -0,01 0,28 0,35 0,14
1992 1,61 0,83 -0,07 0,29 -1,92 0,08
1993 3,17 4,36 1,14 1,65 -1,10 0,61
1994 2,14 1,72 2,19 1,41 -2,28 0,73
1995 3,04 2,43 2,04 3,53 -0,50 0,10
1996 4,37 1,98 2,20 6,14 0,29
1997 2,78 2,80 -1,23 0,67 0,85
Ngun: IMF, Thng k tai chnh Quc t, CD-ROM.
lrong ban qua n lri cu a clinl nlu ng doanl ngli p do . Tli lruo ng
c pli u no i clung clua pla l lri n, lru MaIaixia Ia noi co li I v n
loa qua lli lruo ng/GDI llu c Ioa i cao nl l ll gio i.
Nlu c u v n da i la n, l l nl l duo c lloa ma n b ng ca c kloa n
d u lu da i la n cu a nlu ng nguo i clo vay duo i da ng v n c pl n
lay lra i pli u da i la n. N u d u lu da i la n clu y u duo c la i lro qua
ngn la ng, noi lluo ng xuyn nl n nlu ng mo n li n gu i ng n la n,
lli su b l c p v ky la n llanl loa n so xu l li n. Hon nu a, ca c
kloa n no ngn la ng nuo c ngoa i lluo ng duo c linl b ng ca c d ng
li n ma nl nlu dIa, yn lay ouro clu klng pla i b ng ca c
d ng ba n l . Kli ca c ngn la ng clo nlu ng nguo i di vay lrong nuo c
Phn Phn C C
Cac lung khac /GDP (%) Cac lung khac /GDP (%)
1976 6,94 2,65 0,00 0,00 3,30
1977 5,81 4,73 0,00 2,97 1,80
1978 4,38 5,19 0,00 8,22 1,33
1979 9,30 6,54 0,00 8,25 0,95
1980 10,06 5,50 0,00 9,79 2,49
1981 6,68 6,28 1,83 7,17 1,98
1982 6,50 3,06 5,38 8,58 7,03 0,26
1983 2,89 4,04 6,32 -1,83 11,27 0,17
1984 1,81 5,00 3,70 2,15 2,53 0,04
1985 1,79 1,86 1,73 1,01 -2,76 1,97
1986 -2,04 -0,49 4,56 0,02 1,91 1,11
1987 -6,33 0,78 4,19 -0,02 -4,91 1,00
1988 -1,13 3,18 2,06 -1,10 -3,43 1,17
1989 -0,64 5,12 2,55 1,20 -0,68 0,34
1990 2,17 8,17 3,29 3,56 -0,21 0,28
1991 2,38 9,77 3,62 5,00 1,03 1,11
1992 1,60 5,81 3,47 5,55 5,46 -0,85
1993 -0,44 5,38 1,38 4,52 11,59 -0,10
1994 3,58 6,82 -0,87 5,56 -2,64 -0,28
1995 4,70 11,53 1,20 4,10 3,72 0,73
1996 5,07 6,55 0,11 7,63 0,16
1997 -1,88 -13,13 -0,21 5,18 0,94
Ngun: IMF, Thng k tai chnh Quc t, CD-ROM.
vay lu ngu n v n nuo c ngoa i na y lli su b l c p v li n l Ia i xu l
li n. Su b l c p ko p lrn qua llu c da Ia nlu ng v n d nan gia i d i
vo i nli u ngn la ng Io n va l clu c pli ngn la ng o ca c nuo c clu
A, ma liu biu Ia cua Tlai Ian va Han Quc.
T l nlin, clu ng la d da ng ll y la c la i cu a nlu ng v n d b l
c p qua mu c lrong ky la n llanl loa n lay b l c p li n l , nl l Ia
sau kli da clu ng ki n clu ng. Ca c ngn la ng nlin clung d u pla i
llam gia va o vi c cluy n d i ky la n, b ng ca cl cl p nl n ru i ro
do su bl cp v ky lan llanl loan d llu Ioi nlun. Su bl cp lin
l lli klo gia i llicl lon, d c bi l Ia vo i nlu ng n n kinl l co li I
li l ki m lrong nuo c cao. M l gia i pla p clo klu vu c ngn la ng Ia
linl lla nl lli lruo ng v n. Tuy nlin, xy du ng m l lli lruo ng v n
r ng Io n Ia m l cng vi c klng l d da ng lon so vo i vi c co duo c
m l l ll ng gia m sa l ngn la ng loa l d ng l l. M l s qu c gia
clu A da r l ll n lro ng lrong vi c duy lri ngn sa cl cn b ng.
Klng co llm lu l ngn sa cl ngla Ia klng c n lra i pli u clinl
plu . Klng co lra i pli u clinl plu pli ru i ro Ia m cn cu lli so r l
klo co ll pla l lri n lli lruo ng lra i pli u cng ly. Nlu ng lla nl
cng cu a clinl sa cl la i kloa Ia i lro lla nl la c nln b l Io i d i vo i
vi c la i lro clo d u lu lu nln llng qua lra i pli u cng ly.
Nlung kinl nglim lu ng A clo lly, so liu qua lon kli
d klu vuc ngn lang lai cac nuoc co llu nlp llp lai lro clo
nlung nganl cng nglip kloi du cua su plal lrin. Nlung
lim Iuc lai clinl klan lim ban du cn duoc pln b lrong klu
vuc ngn lang d co ll kim soal duoc loal dng clo vay. Tuy
nlin, sau do dn dn so plal lrin lli lruong vn d llu lul
nlung nla du lu ua llicl rui ro. Nlung llay di nlu vy lrn
lluc l da din ra kla clm o cac nuoc clu A noi clung, cung
nlu o Nll Ban noi ring.
Su b t c p cu a ca c qui djnh ta i chnh. Klung di u li l va gia m sa l
cac ll cl lai clinl lai nliu nn kinl l o clu A klng lluc su
linl xao. No dua lrn gia dinl rng, cac ll cl lai clinl klng bao
gio su p d . o klng pla i Ia m l gia dinl l i lrong nlu ng n n kinl
l co l c d lng lruo ng la ng nm lrn 5, va lrong m l s lruo ng
lo p Ia 1O. Tuy nlin, nlu ng l ll ng nlu v y r l d bi l n
lluong lruo c m l cu s c kli n va i doanl ngli p Io n klng lra
duo c no ngn la ng. Nlu ng llu lu c gia i quy l linl lra ng no x u
klng llu c su ro ra ng. Iu l pla sa n klng lloa da ng, lloo ngla
nlu ng nguo i clo vay r l klo lrong vi c pl i lo p la nl d ng l p ll
(kli quan di m cu a lo kla c nlau), llu c li n quy n ll cl p lay
licl llu la i sa n d ll no , lo c li p qua n quy n qua n Iy doanl
ngli p. Tlay vi ll , ca c ngn la ng lluo ng r l nuong nlo d i vo i
nlu ng kloa n no llu c l klo co kla nng cli lra vo i ly vo ng do i
d n m l llo i ky l l do p lon.
Trong nli u lruo ng lo p, nguo i la pla i la n cl ca nl lranl b ng
ca cl la n cl c p gi y plo p lla nl I p ngn la ng, va coi do Ia bi n
pla p d ca c ngn la ng co Io i nlu n. Ho clo r ng, vo i m l Iuo ng
Io i nlu n n dinl, ca c ngn la ng so klng bao gio pla sa n. Tuy
nlin, kli ml vai ngn lang da licl lu ml danl muc Ion cac
kloa n no kl do ng, lli vi c lli u m l co cl ro ra ng d co ll ki m
soal cac ll cl lai clinl so lro llanl ml rao can, va clung la so
pla i ga nl cliu nlu ng l u qua n ng n lon nli u clinl bo i su
nuong nlo cu a ca c ngn la ng.
Bn ca nl klun kl clo loa l d ng ngn la ng, lli Iu l k loa n
va vi c cng klai loa llng lin cu a ca c ngn la ng va cng ly b l
d u n i In lla nl v n d Io n lrong nm 1997-98. Kli n n kinl l
dang lng lruo ng, ca c nla d u lu nuo c ngoa i cl ng m y d y lo i su
m p mo lrong cng la c k loa n, nlung kli da co d u li u b l n
b l d u lli clinl su klng minl ba cl co ll Ia i llu c d y ca c nla
d u lu ru l v n.
Qua lrinl gia m bo l di u li l la i clinl o ng A cu ng klng m y
llanl cng lrong vic llay ll kim soal gia ca (Iai sul) va kli
Iuo ng (la n cl lin du ng) b ng ca c clinl sa cl plo ng ngu a (qua n Iy
ru i ro). Su cluy n d i na y lluo ng ll l ba i, ngay ca d i vo i nlu ng
nuo c cng ngli p nlu My va Nl l Ba n. i vo i m l s n n kinl l
mo i n i o clu A , ca c qui dinl plo ng ngu a nlu v y d c bi l y u
ko m. Tli du , d i vo i Tla i Ian, su bu ng n lrong Inl vu c b l d ng
sa n da la o nn su lng lruo ng ma nl clo n n kinl l lrong su l nu a
d u ll p ky 9O. Ca c kloa n clo vay cu a ngn la ng co n d y ma nl
llm su bu ng n na y. Gia clu ng kloa n cu ng lng ma nl clo lo i l n
nm 1994. Kli nlu ng bong bo ng v gia la i sa n lan vo lli linl linl
ba ng l ng k l la i sa n cu a ca c ngn la ng cu ng lloo do ma xu ng c p
nlanl clo ng.
Trn lluc l, cuc klung loang ngn lang (clinl xac lon Ia
cuc klung loang lrong cac cng ly lai clinl pli ngn lang) da
koo lloo su ml gia dng bal cua Tlai Ian vao llang 7 nm 1997,
va nlung rc ri di voi ml vai chacloI Ion da koo lloo cuc
klung loang lin l o Han Quc lrong llang 11, 12 nm 1997.
Nlu Kaminski va Roinlarl (1999) da nln manl, klung loang
ngn lang va lin l Ia cuc klung loang song sinl , din ra
lrong cung ml lloi dim. Clung lu nlu Iuc nao cung xul lin
lun lu, o ml s nuoc nay lli klung loang ngn lang Ia nguyn
nln gy ra klung loang lin l, con o ml s nuoc klac, qua
lrinl din ra nguoc Iai. Cung co kli lai cuc klung loang nay Iai
cung c In nlau.
Trong lruo ng lo p klu ng loa ng li n l o Tla i Ian, nlu ng mo n
no kl do ng cu a ca c cng ly la i clinl, lay ca c ll cl la i clinl pli
ngn la ng, clinl Ia m l cli s clo bi l mu c d d bi l n lluong
(cu a klu vu c la i clinl lrong nuo c) kli no llu lu l cu c l n cng cu a
cac nla du lu nuoc ngoai bng cacl ban al dng bal lu mua llu
nm 1996 lo i lla ng 5 nm 1997. (Xom Ilo va Ioroira da SiIva 1999
d li u ky lon v cu c klu ng loa ng ngn la ng va li n l cu a Tla i
Ian). Tloo ngla na y, klu ng loa ng ngn la ng da d n lruo c klu ng
loang lin l. Tuy nlin, sau kli dng bal ml gia llang 7 nm
1997, ca c mo n no b ng ngoa i l cu a ca c ngn la ng va doanl ngli p
Tla i Ian da lng llm ga nl n ng lra no . Nlu ng mo n no kl do ng
cu a ngn la ng da lng In sau kli d ng li n bi m l gia , ba ng l ng
kl lai san cua cac ngn lang cang lro nn li l. Do do, ngoai cac
cng ly la i clinl lli ngn la ng lluong ma i cu ng da lro lla nl liu
di m cu a nlu ng klo kln li p lloo sau cu c klu ng loa ng li n l .
Ca c ll cl la i clinl cu a Ha n Qu c cu ng lra i qua nlu ng klo
kln luong lu lruo c klu ng loa ng li n l . Kli m l s chacloI ga nl
cliu llua I lrong nm 1996-97, ca c ll cl la i clinl, nl l Ia ca c
ngn la ng lluong ma i co quan l klng klil vo i nlu ng chacloI
dang g p r c r i do , da nlanl clo ng cl ng cl l llm nlu ng mo n
no kl do ng. Tuy nlin, r c r i cli du ng Ia i o ca c chacloI y u ko m,
va nguo i la v n co ll ki m soa l duo c nlu ng mo n no kl do ng clo
lo i mu a lo nm 1997. Kli cu c klu ng loa ng li n l Ian lra n o klu
vu c ng Nam A va o mu a llu nm 1997, lli Ha n Qu c b l d u
cliu a nl luo ng. i vo i Ha n Qu c lli clua kl ng dinl duo c nguy
co d bi l n lluong cu a ca c ll cl la i clinl lrong nuo c lay su Iy
Ian klu ng loa ng lu ca c qu c gia kla c Ia nln l clinl pla l d ng
cu c klu ng loa ng d ng un lla ng 12 nm 1997.
Trong l l ca ca c nuo c clu A ga nl cliu su m l gia nglim lro ng
cua dng ban l, bang lng kl lai san cua cac ngn lang du bi ln
lai. Tai san no bng ngoai l lrong bang lng kl lai san cua cac
ngn la ng linl lloo d ng ba n l nga y m l plinl r ng. o clinl Ia
di u da xa y ra d i vo i l u l l ca c nuo c clu A cliu a nl luo ng cu a
klung loang, k ca Tlai Ian va Han Quc. Hon nua, cac doanl
ngli p Indnxia co n vay m l Iuo ng Io n ngoa i l lru c li p lu ca c l
cluc lai clinl nuoc ngoai, klin clo dng IuIah cu a Indnxia
m l gia nli u nl l so vo i ca c d ng li n kla c o clu A. Va o lla ng
Ging nm 1998, gia lri d ng IuIah cli co n b ng 1/6 mu c lruo c
klu ng loa ng. Ca c ngn la ng Indnxia va ca ca c ngn la ng nuo c
ngoa i d u co m l Iuo ng Io n nlu ng mo n no kl do ng do nlu ng
nguo i di vay li n klng co n kla nng lra no vi ngla vu lra no v n
vay qua n ng n .
Trinh tu tu dn hna . Tloo ca c la i Ii u nglin cu u v lluong ma i va
la i clinl qu c l , lli lrinl lu li n la nl lu do loa duo c nli u nguo i
clo r ng r l quan lro ng. No i clung, lu do loa lluong ma i pla i di
lruo c lu do loa la i clinl, gia m bo l di u li l la i clinl lrong nuo c
plai di lruoc lu do loa lai clinl bn ngoai, lu do loa du lu lruc
li p pla i li n la nl lruo c lu do loa d u lu gia n li p va lu do loa ca c
kloa n vay ngn la ng (kla nng cluy n d i cu a la i kloa n v n).
Tuy nlin, ca c qu c gia ng A klng pla i Iu c na o cu ng lun
llu lrinl lu na y. Indnxia da li n la nl lu do loa la i kloa n v n lu
Iu, lrong kli co r l nli u la ng loa v n pla i cliu llu su l nl p
klu cao. Tlai Ian da lin lanl lu do loa lai kloan vn kli xy
du ng BIBI (H i so Ngn la ng Qu c l Bng C c - Bankok
InlornalionaI Banking IaciIily), va lin rng, dy so Ia nn mong clo
ca c kloa n d u lu va o ca c nuo c Ia ng gi ng. Nlung nlu ng ngu n
v n nuo c ngoa i qua BIBI Ia i lim duo ng quay lro Ia i Tla i Ian, do do
lng kla nng llanl kloan. Han Quc Iai kim soal nglim ngl
nlu ng ngu n v n d u lu lru c li p nuo c ngoa i cla y va o va vi c d u
lu va o c pli u, nlung Ia i lu do loa vi c ngn la ng vay nuo c
ngoa i. o clinl Ia nlu ng lli du cu a vi c li n la nl lu do loa lloo
m l lrinl lu sai .
Tlu c l da clu ng lo nli u I n r ng, lu do loa qua v i va ng la i
kloa n v n kli clua co duo c nlu ng lli lruo ng v n va la i clinl
lrong nuoc, so cang klucl dai llm nlung moo mo. Tai Tlai Ian,
lng lruo ng kinl l cao lu giu a ll p nin 8O d n ll p nin 9O da la o
ra nlu cu lai lro du lu ngay cang lng. Do cac lli lruong c pliu
va lrai pliu lrong nuoc clua plal lrin dy du nn pln Ion vn
la i lro d u lu d u duo i linl llu c vay ngn la ng. da p u ng c u,
ca c co quan clu c nng b l d u don gia n loa llu lu c c p plo p clo
ca c cli nla nl lrong nuo c cu a ngn la ng nuo c ngoa i, Ia m lng s
ngn la ng nuo c ngoa i loa l d ng lrn lli lruo ng lrong nuo c. Vo i
quan di m li p lu c gia m d n di u li l, clinl plu Tla i Ian da lng
kla nng c p plo p clo ca c cli nla nl ngn la ng nm 1994. i u
na y da kluy n klicl ngn la ng nuo c ngoa i clo lli lruo ng Tla i
Ian vay llng qua BIBI va ca c cli nla nl cu a l clu c na y, d ng
llo i cu ng lranl llu duo c ca m linl cu a clinl plu Tla i Ian. Cu ng
clinl di u do ca ng go p pl n gy ra su bu ng n clo vay nm 1993-
94, klin gia dl dai va c pliu o Bng Cc lng manl. Do do, vic
gia m bo l di u li l da llu c su go p pl n gy ra li n luo ng clo vay
qua muc. Kl lop ll ca cac yu l lrn - luc Ia lliu nlung lli
lruo ng c pli u va lra i pli u pla l lri n su cu ng vo i dinl cao cu a
linl lra ng bong bo ng na y Ia vi c pli di u li l - da kli n ca c ngn
la ng va cng ly la i clinl Tla i Ian bi co xa l qua mu c vo i nlu ng
bong bo ng lrn lli lruo ng b l d ng sa n lrong nuo c, xy du ng, va
ca c nga nl co Iin quan. Kli nlu ng bong bo ng na y lan vo , ca c l
clu c na y cli co n Ia i ga nl n ng cu a nlu ng mo n no kl do ng. Tlm
va o do , vi c ba o v d ng ba l b ng ca cl n dinl Ia i su l cao da d y
nlu ng ngn la ng di vay ng n la n va clo vay da i la n va o linl
lra ng klo kln. Cu i cu ng, kli d ng ba l m l gia , ca c ngn la ng
Tla i Ian di vay ca c ngn la ng nuo c ngoa i b ng d ng dIa d r i
clo vay lrong nuoc bng dng bal da plai ganl cliu nlung llua I
n ng n v li n l . Nlu ng su b l c p lrong ky la n va li n l do do
ca ng Ia m clo linl lra ng cu a ca c ngn la ng Tla i Ian llm bi da l sau
kli n ra klu ng loa ng li n l . Trn llu c l , nlu ng gi da xa y ra vo i
Tla i Ian lrong nu a d u ll p nin 9O co ll xom nlu Ia m l lli du
cu a vi c li n la nl lu do loa klng lloo m l lrinl lu lo p Iy .
Quan trj dnanh nghip. Nliu cng ly Ion lrong cac lli lruong
moi ni o clu A do llanl vin cac gia dinl Ion kim soal. Cac
quyl dinl du lu va vic lai lro cua ngn lang lluong duoc dua
ra cung nlau, vi ngn lang cung Ia ml llanl vin cua lp doan.
Ho lluong bo qua vic pln licl lin dung ml cacl dc Ip. Kli
nn kinl l lng lruong nlanl lli cac vn d nay duong nlu
clng my ai quan lm. Nlung ml kli nn kinl l bl du clung
Iai, lli vic pln b du lu sai so ni In llanl vn d Ion. Nlung
kloan du lu klng liu qua lluong duoc bao cp cloo boi cac
cli nlanl klac lrong cung ml lp doan cng ly. Nlung quyl
dinl du lu sai Im lluong Ia cua cac ngn lang clo vay, do do
cac cng ly va ngn lang lro nn rl d bi ln lluong lruoc nlung
cu sc lu bn ngoai.
Trong l ll ng ngn la ng Nl l Ba n, ca c ngn la ng lluo ng
do ng vai lro gia m sa l lrong loa l d ng qua n Iy cng ly. Vi c pln
licl lin du ng v ca c mo n vay ngn la ng llay ll clo su gia m sa l
cu a ca c c dng va lla nl vin lrong ban Ia nl da o cng ly. H ll ng
na y co uu di m Ia clo plo p ban qua n Iy ki m lim Io i nlu n lrong
da i la n, clu ng na o ca c ngn la ng co n li u r ng di kli pla i m l
m l kloa ng llo i gian nl l dinl d ca c kloa n d u lu v l cl l co ll
mang Iai kl qua, lao ra nlung llay di lrong san plm va dy
cluy n sa n xu l, va la i co c u lay d i mo i cng la c qua n Iy . Tuy
nlin, m i quan l na y lrong loa l d ng ngn la ng so klng co la c
du ng n u lli u su pln licl lin du ng nglim lu c. Kli n n kinl l
dang lrn da mo r ng, lli l u l l ca c kloa n d u lu d u la o ra Io i
lu c lloa da ng. Nng Iu c gia m sa l cu a ngn la ng duo c ll m dinl
kli nn kinl l buoc vao suy lloai lay lrai qua lloi ky bong bong
la i clinl. Trong nli u nuo c clu A , cac mon no ngn lang v sau
Ia i Ia nlu ng mo n d y ru i ro, lloo ngla ca c mo n vay na y cli l p
lrung lrong m l s il nga nl, la o nn linl lra ng, lo c Ia d u lu qua
nli u, lo c Ia d u lu sai cl .
M l m linl mo i lrong qua n lri doanl ngli p Ia du a lrn nli u
linl llu c kla c nlau, nlu gy a p Iu c lu plia c dng va d ca c co
quan da nl gia lin du ng li n la nl pln licl lin du ng. M linl qua n
lri doanl ngli p cu a My (lay m linl Anl-My ) su du ng a p Iu c lu
lli lruo ng clu ng kloa n va nlu ng c dng Io n nlu quy Iuong luu.
Gia clu ng kloa n Ia m l cli s d ll y nl l, va lli lruo ng so co
nlu ng pla n u ng r l nla y bo n lruo c nlu ng llng lin co lrong ba o
cao Ioi nlun lang quy. Nu kl qua loal dng yu kom lli ban
quan Iy lluong so bi buc lu cluc. Trai pliu cua cac cng ly
lluo ng xuyn duo c du ng d la i lro clo nlu ng du a n d u lu lrung
va dai lan. Vic danl gia lrai pliu cua cac co quan llm dinl lin
du ng da gy a p Iu c bu c ban qua n Iy pla i loa l d ng, vi n u bi
danl gia llp lli vic di vay so rl ln kom.
Nliu lll bai cua cac ngn lang cung nlu cac doanl nglip da
kli n clo nguo i la pla i ngl d n vi c llay d i lu l ll ng qua n lri
doanl ngli p du a va o ngn la ng sang qua n lri doanl ngli p du a
vao lli lruong clung kloan. Tuy nlin, d qua lrinl cluyn di
din ra sun so, doi loi clung la plai co nlung su clun bi llicl
da ng. Truo c l l, pla i nng c p co so la l ng plu c vu clo nlu ng
giao dicl lli lruo ng lra i pli u va c pli u, cl ng la n nlu ca c giao
dicl va l ll ng llanl loa n lrn lli lruo ng clu ng kloa n. Cu ng c n
xy du ng m l co quan gia m sa l d ngn cl n li n luo ng mua ba n
n i b . Hon nu a, ca c co quan ll m dinl lin du ng pla i lro lla nl
ml di luong quan lrong lrn lli lruong. (O ml s nuoc clu A ,
nlu Tla i Ian, MaIaixia, da co ca c co quan ll m dinl lin du ng lrong
nuo c, nlung loa l d ng cu a clu ng klng gi ng nlu ca cl llu c cu a
ca c nuo c pluong ly). Tli l I p m l lli lruo ng lra i pli u cng ly Ia
m l nli m vu uu lin la ng d u lrong n n kinl l sau klu ng loa ng.
C n pla l lri n o clu A m l pluong llu c k l lo p plu lo p nl l
giu a la i lro qua c pli u, lra i pli u va vay no ngn la ng. o Ia
nlu ng nli m vu r l quan lro ng d i vo i ca ca c ngn la ng va ca c
cng ly. Cluy n sang m l m i quan l klng pla i Ia lln quon
giu a ngn la ng va doanl ngli p Ia quan lro ng, va vi c li n lo i loa l
d ng qua n lri doanl ngli p lun lloo lli lruo ng cu ng quan lro ng
cl ng ko m. Nlin clung, cng la c qua n lri doanl ngli p li u qua
o clu A so plu llu c va o nlu ng ca i ca cl co c u lrong lli lruo ng
clu ng kloa n.
Ch d t gia hi dnai. Nli u qu c gia, g m ca Trung Qu c va Tla i
Ian, da clinl llu c luyn b c dinl li gia nuo c minl lloo m l d ng
li n kla c, nlung lrn llu c l v n d ng cu a li gia l i doa i clu ng la
ll y ca c co quan clu c nng Iun lim ca cl giu clo d ng ba n l co
m l li gia luong d i n dinl so vo i d ng dIa. Tli du , d ng ba l Tla i
Iun o mu c 25, 26 ba l n m l d Ia lu nm 1985 d n nm 1997.
IrankoI va Woi(1994) cli ra r ng, r l nli u d ng li n clu A, lru
d ng dIa Xingapo, co m i quan l r l m l lli l vo i d ng dIa. Ti
lro ng su du ng d ng dIa lluo ng cli m lon 9O n u pln nlo su
v n d ng cu a li n l lla nl nli u su v n d ng luong u ng, Iin quan
d n ca c d ng li n ma nl nlu d ng yn va d ng dIa. Su c dinl
klng clinl lluc vao dng dIa lay su n dinl cua li gia li doai
da go p pl n va o su lng lruo ng cu a klu vu c xu l nl p kl u va
kicl llicl ca c Iu ng d u lu lru c li p nuo c ngoa i d va o (xom
Cluong 5).
Vi c c dinl klng clinl llu c va o d ng dIa da Ia m na y sinl ba
dang vn d. Truoc ll, kli Iam plal o clinl quc cao lon o My lli
klu vuc xul klu so ml kla nng canl lranl dai lan. O nuoc nao
ma lng nng su l co ll bu d p clo su clnl I cl v li I Ia m pla l
lli su In gia llu c cu a d ng ba n l co ll duo c l p llu . Nlung
da ng li c, di u na y Ia i klng di n ra o l u l l ca c nuo c clu A . Tli
du , Indnxia da lli la nl clinl sa cl li gia c dinl co di u clinl,
nlung Ia i klng bu d p loa n loa n su clnl I cl Ia m pla l, va do
do , klng duy lri duo c kla nng ca nl lranl cu a ca c klu vu c xu l
nlp klu.
Tlu lai, c c nuo c clu co m i qua n l l luong ma i q ua lli n
v Nl l Ba n. Vo i nli u nuo c clu A , m l pl n lu clo d n m l pl n
ba kim nga cl xu l nl p kl u cu a ca c nu c na y Ia vo i lli lru ng
Nl l B n. M c du li gi vo i d ng dIa co ll da c din l, nlun gli
gia v i d ng yn Ia i r l lay bi n d ng. Kli d ng yn In gi so vo i
d ng dIa lli xu l kl u l klu v c ng l ng ma nl. Nlung
nguo c Ia i, kli d ng yn m l gia so v i d ng dIa lli lla nl licl lo l
d ng kinl l cu a clu I p l c suy gi m. Giai doa n 1994 - 95 I gi ai
doa n bu ng n di n linl, r i d n llo i ky 1996 Ia dinl lr va gia m s l
xu l kl u. V i ll , vi c c di n l d ng b a n l so vo i d ng d I a so gy
ra su b l n dinl cu a li gia llu c lu u li u - lu c I m c li g ia da di u
clinl lloo I m pla l va I y lluong ma i I a mq uy ns .
Tlu ba, m l li gia n dinl da kli n clo nguo i la qun di nlu ng
ru i ro v li gia lrong ca c kloa n vay va clo vay ng n la n. Do ca c
kloa n pli clnl I cl ru i ro lin du ng, ru i ro Ia m pla l (va di kli Ia
ca ca c kloa n pli clnl I cl ru i ro clinl lri va ru i ro do d ng li n
m l gia ) nn Ia i su l lrong nuo c linl b ng d ng ba n l lluo ng cao
lon Ia i su l ll gio i, clu y u Ia Ia i su l lloo d ng dIa. Ca c d i
luo ng - ngn la ng, cng ly, va di kli Ia ca lu nln nu a - lluo ng
llicl vay lu nuoc ngoai bng dng dIa vi cli pli Iai sul llp va
duo ng nlu klng pla i cliu ru i ro li gia . Tuong lu , ca c nla d u lu
nuo c ngoa i clo r ng, ca c lli lruo ng mo i n i o ng A clo mu c Io i
luc cao lon o My. Clo vay ngn lan co vo lro nn dc bil an loan
vi kla nng d ng li n m l gia lrong ba lla ng Ia r l nlo , va r l
nli u nla d u lu da lu clo r ng, lo co kla nng Iuo ng lruo c ca c
d ng lla i cu a li gia . Nguo i la lluo ng coi vi c di vay b ng d ng dIa
va d u lu b ng d ng ba l Ia cu a lro i clo. M c du do Ia di u l l d
llu lul du lu lruc lip nuoc ngoai, va co Io duoc cung c llm
b ng su n dinl cu a li gia l i doa i, nlung vi c llu lu l d u lu gia n
li p va clo vay ngn la ng v n g p nli u r c r i. Do do , cl d li
gia c dinl klng clinl llu c da cl ng cl l llm nlu ng mo n no
ng n la n vo i nuo c ngoa i.
V n d cu i cu ng na y ca ng lro nn klo kln lon kli ca c giao
dicl lrn la i kloa n v n d n d n duo c lu do loa lrong nlu ng nm
d u ll p nin 9O - di n linl nl l Ia vi c lla nl I p BIBI nm 1994.
Nlu ng cu dn lrong nuo c o Tla i Ian r l d da ng vay v n b ng
dng dIa.
Nlu ng cl d li gia l i doa i vu ng va ng lruo c klu ng loa ng v n
dang li p lu c duo c nglin cu u va lranl Iu n r l lng la i. Mussa va
ca c la c gia kla c (2OOO) clo r ng, yu c u cu a vi c lla n i li gia
lla nl cng so il gy lli l la i lon so vo i cl d li gia c dinl. Ca c
la c gia na y nl n ll y r ng, ca c nuo c ASLAN co co c u lluong ma i
da da ng pla i d i m l vo i ru i ro v bi n d ng li gia do su b p bnl
cu a ca c d ng li n ma nl (dIa, yn va ouro). Tuy nlin, lo v n nl n
ll y r ng, cluong lrinl n dinl loa (klng co Ia m pla l) du a lrn
li gia l i doa i v n co li u Iu c d i vo i nli u qu c gia, vo i di u ki n
no cluy n sang nlu ng cam k l nli u ra ng bu c lon, nlu m l
nlom lin l, lay rul Iui an loan sang cl d li gia Iinl loal (v y
ngla cu a li gia c dinl, xom Cluong 5 cu a cu n sa cl na y).
Liclongroon (1999) Ia i u ng l cl d li gia Iinl loa l, va ng cli ra
nlu ng klo kln n u mu n ru l Iui an loa n klo i cluong lrinl n
dinl loa du a lrn li gia l i doa i. Ngoa i I duy nl l Ia vi c xy
du ng m l nlo m li n l . Iu n di m clo r ng cl d li gia cli vu ng
cl c n u no Ia cl d lla n i lu do lay nlo m li n l , duo c go i Ia
gia i pla p lai nga .
WiIiamson (2OOO) da loai ngli v linl liu qua cua giai plap
lai nga. Su n dinl cua nlom lin l vn clua duoc clung minl.
Hon nua, Hng Kng va Aclonlina da plai cliu nlung ap Iuc v
li gia li doai lrong sul lloi ky klung loang lin l clu A, va
cn plai dung dn nlung pluong lluc plong clng rl ln kom.
Ml quc gia co li gia loan loan lla ni, plai cliu nlung llng
lrm rl Ion v li gia. WiIIiamson da kin ngli giai plap BBC (r
lin - baskol, bin d - band, va c dinl co diu clinl - cravI) clo
cac lli lruong moi ni o clu A. Ogava va Ilo lin llm ml buoc
kli clo rng cl d li gia li uu cua nuoc A (clng lan Ia Tlai
Ian) plu lluc vao cl d li gia cua nuoc B (clng lan, MaIaixia)
Ia quc gia ma nuoc A co nliu quan l lluong mai. Do do, plai
co su diu pli lrong vic Iua clon ml cl d li gia giua cac nuoc
lrong klu vuc co co cu lluong mai luong lu nlau va co li lrong
lluong mai ni vung cao.
M l cl d li gia plu lo p lon so giu p clo ca c nuo c d di u la nl
clinl sa cl kinl l lon ma klng pla i ga nl cliu klu ng loa ng.
Vi c clo n cl d li gia Ia m l nli m vu r l quan lro ng d i vo i ca c
nuo c clu A d plu c l i va pla l lri n kinl l . Nlung cl d li gia
na o Ia plu lo p vo i ca c nuo c clu A , xom ra v n co n Ia v n d pla i
li p lu c duo c ba n.
KHU V C CH TA C MA NH VA KHU V C TA I CHNH Y U: M T KHU V C CH TA C MA NH VA KHU V C TA I CHNH Y U: M T
S CHUNG S NG MA NH AI N Y I? S CHUNG S NG MA NH AI N Y I?
Trong pl n lruo c, clu ng la da cu ng nlin Ia i nlu ng y u ko m cu a l
ll ng kinl l lruo c klu ng loa ng. Nguo i la co ll ll y klo li u
lruoc lai lin luong klac nlau: ml clu A lung manl co llanl
lu u kinl l nlu m l luy n lloa i, va m l clu A y u o l kli d l ng l
Im vao klung loang. Ml cacl d Ii giai clo llc mc nay Ia plai
li u r ng pl n Io n ca c nluo c di m, lru nlu ng nluo c di m do
clinl sacl cng nglip, du xul plal lu cac vn d lai clinl. Nu
nlu ng nluo c di m v la i clinl na y duo c kl c plu c b ng nlu ng
cu c ca i ca cl la i clinl lli su lng lruo ng ma nl mo do nga nl cl
la c d n d u co ll plu c lung. N u nlin nl n m l ca cl bi l I p lli
nlu ng y u ko m v la i clinl klng nl l lli l Ia d u li u cu a nlu ng
ln lai cn ban lrong klu vuc san xul vl cll.
clu ng minl klu vu c sa n xu l v l cl l klng bi Im va o
nlu ng v n d nglim lro ng, clu ng la pla i ll ng duo c I p Iu n
plan di ma Krugman(1994) va Young(1992) da nu ra. Dua lrn
nlu ng quan di m cu a minl v cng lrinl nglin cu u cu aYoung,
Krugman da bao Iuu y kin clo rng, lin luong lln ky clu A
klng pla i Ia m l luy n lloa i, vi l u l l su lng lruo ng Ia nlo
licl Iu y ca c nln l , clu mu c d lng nng su l nln l l ng lo p
lli r l klim l n. T c d d u lu cao va su du ng nli u Iao d ng Ia
nguyn nln clinl gia i llicl clo su lng lruo ng kinl l , r l il ll y
do ng go p cu a nlu ng li n b cng ngl , m l y u l duo c uo c Iuo ng
duo i da ng pl n du.
M l s nguo i ngl r ng Krugman da ll y lruo c cu c klu ng
loa ng la i clinl. Tuy nlin, llu c l klng pla i v y. Du doa n cu a
Krugman cli Ia l c d lng lruo ng cao klng ll duy lri v l n, vi
ca c nln l d u va o, nl l Ia d u va o Iao d ng klng ll lng ma i.
T c d lng lruo ng so cl m d n lloo llo i gian. Ta c gia klng l
lin doa n r ng su lng lruo ng do so d l ng l cl m du l nlu nlu ng
gi da xa y ra o m l s nuo c ng A nm 1998.
Nguo i la co ll ba c Ia i Iu n di m cu a Krugman v lri n vo ng
lng lruo ng da i la n o ba di m. Tlu nl l, ai cu ng bi l r ng vi c do
Iuo ng su li n b cng ngl Ia cu c ky klo kln. Do li n b cng
ngl duo c do b ng su clnl I cl giu a l c d lng lruo ng GDI llu c
co va l ng mu c do ng go p cu a ca c nln l (ngla Ia licl giu a nng
su l bin va mu c lng In cu a lu ng nln l ), vi ll vi c do Iuo ng
sai nng su l bin lay mu c d licl Iu y nln l sa n xu l so duo c
pla n a nl lla nl lrinl d li n b lo c llua ko m v cng ngl . Tlu
lai, ca c nuo c co llu nl p ll p co ll lng lruo ng r l nlanl ma
klng c n li n b nli u v cng ngl . So lu nlin lon kli clu ng
la g n l c d lng lruo ng cu a nlu ng nuo c na y vo i mu c nng su l
bin cao. Tlu ba, kli qua lrinl pla l lri n di n ra, lu cng ngli p
d l, d cloi, d n nlu ng nga nl cng ngli p n ng va cng ngli p
loa cl l, r i cng ngli p di n lu , lli qui m li n b cng ngl
cu ng lng lloo. Ngay ca kli do , lloo ca c uo c linl cu a Young, lli
mu c lng nng su l cu a Xingapo v n ll p lon H ng Kng lrong
llo i gian nglin cu u, nlung l c d lng lruo ng cu a Xingapo co ll
so lng In lrong nlu ng llo i ky li p lloo.
Hai v n d na y pl n na o da clu ng lo r l co gia lri qua nlu ng
nglin cu u g n dy. Ba ng 2.5 so sa nl nlu ng linl loa n cu a Young
v mu c lng nng su l cu a ca c nuo c clu A so vo i k l qua cu a
nlu ng nla nglin cu u kla c. Trong kli nlu ng linl loa n cu a Young
clo lly, lc d lng nng sul cua Xingapo xp xi bng O,2 lrong
llo i gian 1966-9O, lli uo c linl cu a Bosvorll va CoIIins Ia i Ia 3,1
lrong kloa ng llo i gian 1984-94.
Tom Iai, ml s quc gia ng A da llanl cng lrong qua lrinl
cng ngli p loa va du ng va o la ng ngu nlu ng nuo c co llu nl p
lrung binl, ca c lli lruo ng mo i n i lrong kloa ng llo i gian 3O nm.
y Ia k l qua ma ca c nuo c pluong ly lrong ca c ll ky 19, 2O va
ca c n n kinl l clu My Ia linl li n nay klng ll da l duo c.
Tla nl cng na y lrong pla l lri n kinl l co duo c Ia nlo su li p
su c cu a nlu ng Iu ng d u lu dang lng In klng ngu ng. Nlu c u
v vn duoc lloa man bng li I lil kim lrong nuoc cao, cac ngun
d u lu lru c li p nuo c ngoa i va ca c Iu ng v n d u lu gia n li p lu
nuoc ngoai d vao. Tuy nlin, do co so la lng lai clinl clm plal
lri n va bi bo p mo o, ca c nuo c na y da lro nn d bi l n lluong bo i
cac cuc klung loang ngn lang va lin l. Va nguy co d ln
lluong do da Ia m clo ngo n Iu a klu ng loa ng bu ng In va o nm
1997. Tuy nlin, nguoi la co ll lly rng, linl cll d bi ln
Bang 2.5. So sanh mc tng TFP Bang 2.5. So sanh mc tng TFP
Young Young Bosworth va Collins Bosworth va Collins Sarel Sarel Sarel Sarel
Tac gia Tac gia (1995) (1995) (1996) (1996) (1995) (1995) (1996) (1996)
Nm thu thp s liu Nm thu thp s liu 1966-90 1966-90 1960-94 1960-94 1984-94 1984-94 1975-90 1975-90 1979-96 1979-96
Hng Cng 2,3 3,8
Han Quc 1,7 1,5 2,1 3,1
Xingapo 0,2 1,5 3,1 1,9 2,5
ai Loan 2,6 2,0 2,8 3,5
Innxia 0,8 0,9 0,9
Malaixia 0,9 1,4 2,0
Philippin 0,4 -0,9 -0,9
Thai Lan 1,8 3,3 2,0
Ngun: IMF (1995), Hp 9.
lluong v m l la i clinl na y klng Iin quan gi lo i klu vu c sa n
xu l v l cl l. M l kli ca c klu vu c la i clinl lloa l klo i nlu ng
kloa n no kl do ng lruo c dy va cl d gia m sa l duo c cu ng c , lli
suc manl cua klu vuc san xul vl cll so lao nn nlung Iuc dy
ma nl mo klng ko m gi lruo c dy.
NGUYN NHN CU A CA C CU C KHU NG HOA NG TI N T NGUYN NHN CU A CA C CU C KHU NG HOA NG TI N T
Nhu ng nhn t chung va ring. Clo d n nay, da co r l nli u
nglin cu u v klu ng loa ng li n l cu a clu A . (M l s nglin cu u
di n linl, xom Liclongroon 1999, Iano va ca c la c gia kla c 1999,
RadoIol va Sacls 1998, Corsolli, Iosonli va Roubini 2OOO, Yoslilomi
va Slirai 2OOO, Hunlor va ca c la c gia kla c 1999, va Woo, Sacls va
Sclvab 2OOO). Duo i dy, xin nu m l s nln l clung: da nl gia
qua cao d ng ba n l (l l ca ca c qu c gia d u c dinl d ng ba n l
lloo d ng dIa), cng la c gia m sa l ngn la ng va pli ngn la ng y u
ko m (l l ca ca c nuo c), m l Iuo ng v n vay ng n la n lu nuo c ngoa i
d vao qua nliu (ll ca cac nuoc).
Bn ca nl do , co m l va i nln l cli a nl luo ng d n m l va i
nuo c: qua n Iy sai I m du lru ngoa i l (Tla i Ian va Ha n Qu c), linl
lra ng vay no b ng ngoa i l giu a ca c ngn la ng (Tla i Ian, Ha n
Qu c), cng la c qua n lri doanl ngli p y u ko m (Ha n Qu c va
Indnxia), su Iy Ian co anl luong manl nll loi nlung nuoc co
n n la ng non y u.
Ti so lrinl ba y li mi lon v nlu ng di m na y.
5u da nh gIa qua cao d ng la n Ic . Do l u l l ca c nuo c clu A d u
co quan l lluong ma i ma nl vo i Nl l Ba n nn kli d ng yn gia m
gia so vo i d ng dIa My lli ca c qu c gia clu A llu c cl l da c
dinl dng lin cua minl vao dng dIa so kom canl lranl so voi
Nl l Ba n. Ca c doanl ngli p Ha n Qu c da m l cl du ng clo ca c
doanl ngli p cu a Nl l Ba n kli d ng yn gia m gia lrong giai doa n
1995-96. Ca c doanl ngli p Tla i Ian cu ng m l kla nng ca nl lranl
kli Trung Qu c gia m gia d ng li n cu a minl nm 1994 (clinl llu c
ll ng nl l li gia clinl llu c va li gia lli lruo ng), va li p lu c m l linl
ca nl lranl kli d ng yn cu ng gia m gia so vo i d ng dIa nm 1995-
96. Nlin clung, kli d ng yn gia m gia , lli du lu nm 1993 d n
lla ng lu nm 1995, da la o nn m l cu c bu ng n o clu A , nlung
kli d ng yn In gia , lu lla ng lu nm 1995 d n nm 1997 da kli n
clo ca c loa l d ng kinl l bi dinl lr . Clu ky kinl doanl cu a clu
A co mi Iin l ml llil voi clu ky cua li gia dng yn so voi
d ng dIa. Co nlu ng d u li u ro ra ng clo ll y cu c klu ng loa ng
li n l cu a Tla i Ian bi llu c d y bo i vi c suy gia m xu l kl u nm
1995-96, ma m l lrong nlu ng nguyn nln Ia vi c da nl gia qua
muc li I lrao di lluong mai lluc l luu liu.
Cng Iac gIan -aI ngJn hang \a hI ngJn hang ycu Icn. Kli ml
nn kinl l dang lng lruong manl lli pla san Ia diu rl loa
lon, va danl muc du lu cua ngn lang so manl lon In. Tuy
nlin, kli nn kinl l bi clung Iai lli l llng ngn lang bng
yu ln. Vuong mc cua Tlai Ian lrong vn d v cac cng ly lai
clinl (pli ngn lang) da xul lin lruoc klung loang lin l.
Nlung kloan l lro llanl kloan Ion da duoc cp clo cac cng ly
lai clinl lu llang Ging dn llang 6 nm 1997, nlung du klng
mang Iai liu qua. Tuong lu, lruoc klung loang lin l, cac ngn
lang lluong mai cua Han Quc da licl lu ml Iuong rl Ion no
kl dong. Su ml gia cua dng lin Iam clo bang lng kl lai san
cua cac doanl nglip va ngn lang li l lon. Do do, cuc klung
loang ngn lang va lin l da xul lin, va cung rl plu lop nu
ai do coi dy Ia cuc klung loang song sinl (Kaminsky va
Roinlarl 1999).
Ca c Iu ng \ n ngJ n ha n d \a o qua nhIc u. V n lu nuo c ngoa i co
ll l lro clo pla l lri n kinl l lrong nuo c, nlu pl n lruo c da
pln licl. Tuy nlin, kli Iu ng v n Ia do ca c cng cu ng n la n
cung c p, cl ng la n nlu clu ng cli gu i li n cu a ngn la ng, clu ng
kloan ngn lan (nlu clung kloan sau llang cua clinl plu), va
ca c cng cu la i clinl pla i sinl kla c, lli kla nng llanl kloa n co
nli u nguy co lro nn da ng Io nga i. o clinl Ia kinl ngli m cu a
Tla i Ian (lu lla ng 5 d n lla ng 12 nm 1997), va Ha n Qu c (lla ng
11 d n lla ng 12 nm 1997). Clo vay ngn la ng ng n la n giu a ca c
nuo c Ia m l cli ba o v qui m no ng n la n cu a m l nuo c. Ti s clo
vay ng n la n cu a ngn la ng so vo i du lru ngoa i l da clo clu ng la
ll y linl cl l luong d i n ng n cu a ngla vu lra no lrong ng n
la n. Ti s na y cao nl l o Ha n Qu c (lon 2), sau do Ia Tla i Ian va
Indnxia (lon 1) va ca c nuo c kla c nlo lon 1. Trung Qu c va
MaIaixia Ia lai nuo c klng c n d n cluong lrinl clo vay cu a IMI
m c du co ca c Iu ng v n va o r l ma nl, co m l li I v n d u lu lru c
lip nuoc ngoai cao lon so voi cac Iung vn vao ngn lan.
Sau dy Ia nlu ng nguyn nln d c llu cu a lu ng nuo c.
1Ic c qua n Iy -aI IJ n du IIu ngoa I Ic (Tla i Ian va Indnxia). Tla i
Ian da dc ll Iuong du lru ngoai l d bao v dng bal llang 5
nm 1997 nl m cl ng Ia i nlu ng cu c l n cng mang linl d u co.
Vi ca c vi ll duo c quy l dinl lrn lli lruo ng ky la n, nn su l n ll l
du lru klng duo c b c I clo lo i kli nuo c na y pla i cl p nl n
cluong lrinl cu a IMI. Tlu c ra, ban d u vi c lu bo clinl sa cl c
dinl li gia vo i d ng dIa co Ia m gia m da ng k li n luo ng cla y ma u
du lru . Ha n Qu c cu ng pla i d i m l vo i nlu ng v n d luong lu .
Kli cac ngn lang nuoc ngoai lu cli klng clo cac ngn lang
lluong ma i Ha n Qu c gia n no , lli Ngn la ng (lrung uong) Ha n
Quc da plai clo cac ngn lang lluong mai vay dIa d giup lo
klng bi pla sa n. Tuy nlin, ngu n du lru ngoa i l da ca n ki l kli
IMI va nlo m G7 (Canada, Ila p, u c, IlaIia, Nl l Ba n, Anl va My )
can llip buc cac ngn lang nuoc ngoai plai gian no (lip dinl
nga y 24 lla ng 12 nm 1997).
1Ic n Iuo ng \ay lJ ng ngoa I Ic gIu a ca c ngJn ha ng qua nhIc u (Tla i
Ian va Ha n Qu c). Clinl sa cl c dinl li gia so vo i d ng dIa da
kluy n klicl ca c cng ly va ngn la ng licl lu ca c la i sa n no b ng
d ng dIa. Ia i su l vay b ng d ng dIa no i clung ll p lon Ia i su l
vay bng dng ban l. iu nay lro llanl ml vn d Ion sau kli
cac dng lin klac ml gia, vi dng ban l ml gia da Iam ln lai
d n ba ng l ng k l la i sa n.
TIInh d quan II{ doanh nghIc ycu Icn(Ha n Qu c va Indnxia).
Cng lac quan lri doanl nglip rl yu kom, dc bil Ia o Han
Qu c va Indnxia. Ca c l p doa n Io n cu a Ha n Qu c mo r ng pla m
vi kinl doanl cu a lo sang nlu ng nga nl klng co Io i ll so sa nl.
Su d u lu qua mu c da d n d n su ll l ba i cu a m l s chacloI lrong
sa u lla ng d u nm 1997, lruo c kli d ng un cu a Ha n Qu c cliu
nlu ng su c o p lrong lla ng 11, 12 nm 1997. Ca c doanl ngli p
Indnxia vay v n lru c li p lu nuo c ngoa i ma klng qua n Iy duo c
nlu ng ru i ro li n l .
5u IJy Ian na nh nc . Suc manl cua su Iy Ian clinl Ia klia canl ni
b l nl l cu a cu c klu ng loa ng li n l clu A. Cu c klu ng loa ng
da Ian lu Tla i Ian sang Indnxia r i Ha n Qu c. MaIaixia va
IliIippin cu ng bi l n cng ma nl lrn lli lruo ng li n l va clu ng
kloa n, m c du lo klng c n su l lro cu a IMI. Trung Qu c va
H ng Kng v n duy lri c dinl li gia lloo d ng dIa, nlung pla i
cliu su giam sul v lc d lng lruong va gia clung kloan. Muc d
Iy Ian cu a cu c klu ng loa ng li n l clu A co n Io n lon nli u so
vo i li u u ng IcquIIa sau su m l gia cu a d ng li n Mlic va o lla ng
12 nm 1994. i u na y da kli n clo ca c nla nglin cu u pla i xom
xo l v li n luo ng Iy Ian na y (Tli du , xom Liclongroon, Roso va
WypIosz 1996, Masson 1999a va b, Caramazza, Ricci va SaIgado
2OOO, Baig va GoIdfajn 1999).
Caramazza, Ricci va SaIgado (2OOO) da pln Ioa i nlu ng nguyn
do co ll co cua lin luong Iy Ian klung loang lai clinl: cac yu
l cn ba n (ca c cu s c clung), m i Iin k l lluong ma i, Iin k l la i
clinl, va su bi n d i lrong lm Iy d u lu. M c du nlu ng nln l co
ba n nlu Ia i su l qu c l lay clu ky kinl doanl cu a My co giu p clo
vi c du doa n kla nng m l nuo c Im va o klu ng loa ng, nlung kla
nng gia i llicl cu a clu ng Ia luong d i ll p. M i Iin k l lluong
ma i co ngla Ia ca c qu c gia lrao d i lay ca nl lranl lrn lli lruo ng
xu l kl u vo i ca c nuo c g p klu ng loa ng dang pla i pla gia d ng
li n cu a minl lluo ng cu ng pla i pla gia d ng li n d co ll ca nl
lranl duo c. M i Iin k l la i clinl bao la m nlu ng linl lu ng lrong
do nla d u lu cn d i Ia i danl mu c d u lu cu a minl, sau kli lo bi
llua I la i nuo c g p klu ng loa ng va da nl gia Ia i nlu ng ru i ro ma
lo pla i ga nl cliu. i kli ca c nla d u lu pla i ba n ca c la i sa n d
llanl loa n s li n ba o clu ng. M l nguyn do kla c Ia su llay d i
lm Iy d u lu. Kli ca c nla d u lu d l nlin linl gi c (di u ma
klng ll linl loa n lo p Iy duo c) va c g ng l i uu loa ba ng l ng
k l la i sa n cu a minl, lli vi c la i pln b la i sa n Io n co ll di n ra.
Trong su l cu c klu ng loa ng li n l clu A , ml vai nln l
kla c cu ng go p pl n la o nn li n luo ng Iy Ian. Truo c l l, su gia m
gia Iu c d u cu a d ng ba l ro ra ng da co a nl luo ng lo i ni m lin cu a
ca c nla d u lu va o lli lruo ng clu A . Ho cu ng so di lim nlu ng
nuoc co linl canl luong lu Tlai Ian (llm lul lai kloan vang Iai
Io n, li gia l i doa i c dinl, va lli u du lru ngoa i l ). Do IliIippin,
MaIaixia va Indnxia da nlanl clo ng lla n i d ng li n cu a lo
nn cu c l n cng cl d li gia l i doa i c dinl da klng xa y ra o
ca c nuo c na y. Nlung o H ng Kng lli kla c, cu i lla ng 1O, d ng
dIa H ng Kng b l d u cliu su c o p. Ba o v d ng li n b ng vi c
lng Iai sul da Iam gia clung kloan giam. Trn lluc l, cac nla
d u co da ba n lla o clu ng kloa n va ngoa i l i m l li n luo ng
duoc goi Ia cloi kop . Mc du Co quan iu lil Tin l Hng
Kng (HKMA) da ba o v li gia c dinl, nlung ca c m i Iin k l da
bu c HKMA sau do can lli p va o lli lruo ng clu ng kloa n. Cu s c
lla ng 1O xu l pla l lu H ng Kng, llu c su da di vo ng quanl ll
gioi, anl luong dn lu ll cac lli lruong clung kloan o cac nuoc
cng ngli p, nlu Anl, My , va Nl l Ba n.
M l lli du llu vi kla c v li n luo ng Iy Ian lrong cu c klu ng
loa ng clu A Ia su m l gia cu a d ng IuIah cu a Indnxia da
klin clo cac nla du lu Han Quc ganl cliu nlung llua I Ion.
bu I , ca c nla d u lu Ha n Qu c b l d u ba n clu ng kloa n cu a
Nga va Braxin, va kli n clo gia cu a ca c Ioa i clu ng kloa n na y ca ng
suy gia m.
S PHU C H I CU A N N KINH T CHU A S PHU C H I CU A N N KINH T CHU A
Su c vuon In v kinh t . a s cac quc gia clu A du da co lc
d lng lruo ng m nm 1998, nlung sang nm 1999, qua lrinl
plu c l i da b l d u lro Ia i, va nm 2OOO, pl n Io n ca c nuo c ng
A da lng lruo ng kla nlanl. Tlo i ky klu ng loa ng co vo da cl m
du l. Hinl 2.1 va 2.2 bi u di n mu c d ca c n n kinl l clu A I y Ia i
d ng Iu c lng lruo ng. Su plu c l i nlanl clo ng na y, di kli co n
go i Ia su plu c l i linl clu V, cu ng b c I su c ma nl n i lln cu a
ca c n n kinl l na y, nl l Ia cu a klu vu c cl la c. Su suy gia m mu c
san xul lrong nm 1998 cli Ia ml clm don nlo lrong qua lrinl
lng lruo ng da i la n, lru su r i ron cu a klu vu c la i clinl. T l ca
nlu ng uu di m da duo c cli ra lrong nglin cu u v li n luo ng ll n
ky na y cl ng la n nlu kla nng ca nl lranl cng ngli p, xu l
kl u ma nl, d u lu lru c li p nuo c ngoa i, li I li l ki m va d u lu cao
clc cln so dua clu A lng lruong manl mo lro Iai nlu xua.
Kli ca c n n kinl l clu A v n co n clua lloa l klo i linl lra ng
klu ng loa ng, Ngn la ng Tl gio i (1998) da va cl duo ng clo nlu ng
cli n Iuo c plu c l i lng lruo ng. Trong do , ca i ca cl co c u, ma ng
Iuo i an sinl clo nguo i nglo o, va plu c l i d u lu lu nuo c ngoa i
duo c xom Ia clia kloa cu a su plu c l i. Nlip d plu c l i lrn llu c
l lrong nm 1999 da vuo l qua con s du ba o dua ra nm 1998.
Ca c nln l clinl du ng d ng sau su plu c l i kinl l co ll ll y
ro qua l c d lng lruo ng kinl l luong d i cao (l l nlin klng
nl l lli l pla i b ng vo i mu c da lu ng co lruo c klu ng loa ng). o Ia :
xu l kl u lng ma nl, m l pl n nlo pla gia li gia l i doa i, xy
du ng Ia i du lru ngoa i l , cu ng pl n na o do do nl p kl u ko m nm
1998, llm lul ngn sacl va Iai sul llp da kicl llicl lng cu, co
nliu cuc cai cacl co cu nlm cung c l llng lai clinl, va duy
lri duo c ngu n v n d u lu lru c li p nuo c ngoa i.
Nlu da no i o lrn, ca c nln l la o nn su ll n ky clu A va
nguyn nln cu a cu c klu ng loa ng li n l cu a clu A Ia kla c
nlau. Il n Io n ca c m linl pla l lri n d u nl n ma nl d n ca c
nln l sa n xu l v l cl l . Trong ca c la c pl m nglin cu u klng
ll y m y ai quan lm d n vai lro cu a ca c bi n s la i clinl. Tli du ,
m l lrong nlu ng Ii do ma ca c qu c gia clu A l p lrung va o ma ng
san xul vl cll Ia lo co li I lil kim cao, nn vic ngn lang
du ng Ia m lrung gian la i clinl co ll loa l d ng l l. Ti I li l ki m
nlu v y co ll giu p la i lro clo d u lu o mu c cao ma klng I llu c
nli u va o v n nuo c ngoa i d u lu gia n li p. Nguo i la coi ngu n v n
d u lu lru c li p nuo c ngoa i nlu Ia m l ca cl l l d li p llu cng
ngl nuo c ngoa i.
M l kla c, pl n Io n ca c nln l ma nguo i la clo r ng da la o nn
cu c klu ng loa ng li n l cu a clu A Ia i Ia nlu ng nln l llu c v
lai clinl . Tl nlin, vn co nliu lranl cai v vic Iiu cac nln
l la i clinl va sa n xu l v l cl l co la cl ro i nlau klng, nlu
duo i dy so m la . Ro ra ng, su pla l lri n do i lo i ca lai Ioa i nln l
lrn. N u klu vu c la i clinl bi suy y u lay bi bo p mo o gl go m lli
klu vuc san xul vl cll cung cliu anl luong, va nguoc Iai, kli
klu vu c sa n xu l v l cl l llua ko m lli klu vu c la i clinl cu ng bi
lli l la i. Nlung cu lo i quan lro ng nl l o dy Ia Ii u clu ng la co
ll noi rng klu vuc san xul vl cll cua clu A co ll lng
lruo ng lJ I chJ linl lra ng so klai cu a klu vu c la i clinl lay klng,
va Ii u su lng lruo ng na y co la m llo i bi m l kli ca c ll cl la i
clinl su p d lay klng, clo du di u do di n ra lruo c lay sau
klu ng loa ng li n l .
V n d lrn kli n li quay lro Ia i vi c pln bi l giu a klu vu c
san xul vl cll cua nn kinl l va klu vuc lai clinl. Tlanl luu
cu a klu vu c sa n xu l v l cl l lng lruo ng kinl l , li I ll l
nglip, li I lil kim, du lu v co ban Ia dc Ip voi klu vuc lai
clinl li I Ia m pla l, lng lruo ng li n l , va k l qua cu a loa l d ng
ngn la ng. Il n Io n ca c n n kinl l d u llu a nl n quan di m na y
va clo r ng no il nl l Ia so du ng lrong da i la n. Ca c nguyn l c cu a
clu ngla lrong lin da su dung gia lluyl nay.
Tuy nlin, nlu ng nguo i kla c loa i ngli clo r ng, co nlu ng m i
Iin l klng klil giua cac bin cua klu vuc san xul vl cll va
bi n la i clinl. Clu ng la la y cu ng kla o sa l m l s kla nng co ll
plu nln gia lluyl v su lacl roi nay.
Trong ml nn kinl l lin dai, ml pln Ion lrong lng du lu
duo c lrung cluy n qua l ll ng la i clinl. M l cu lo i na y sinl Ia ,
Ia m ll na o ma ca c qu c gia clu A co ll duy lri duo c li I d u lu
nlu v y vo i m l l ll ng ngn la ng r l y u ko m.
Co ll kluyn klicl ngun vn du lu lruc lip nuoc ngoai
bng cl d c dinl li gia lloo dng dIa, vi cl d li gia li doai
n dinl so co ll Iam giam rui ro li gia clo cac nla du lu. Trn
lluc l, cac nla du lu lluong llicl co ml cl d li gia li doai
c dinl. Tuy nlin, lloo quan dim cua li, ngun du lu lruc lip
nuoc ngoai duoc llu lul clu yu Ia nlo suc manl lrong dai lan
cua nn kinl l nuoc clu nla va cli pli Iao dng llp so voi ky
nng cua cac cng nln o dy. Cac doanl nglip co vn du lu
lruc lip nuoc ngoai co ll clp nln su dao dng cua li gia li
doai, clung nao su dao dng do con nm lrong ml bin d klng
qua Ion. Ti gia li doai dao dng so anl luong dn lc d llu lul
cac Iung vn du lu gian lip ngn lan lu nuoc ngoai d vao so
voi Iuong du lu lruc lip. Tuy nlin, vn d Ia cac quc gia clu
A voi li I lil kim cao, co qua nliu clu klng plai qua il
Iung vn du lu ngn lan d vao. Do do, nu cac nuoc ng A
som lu bo clinl sacl c dinl li gia voi dng dIa lli Iung du lu
gian lip ngn lan co ll da nlo lon, va luong ung voi no Ia
nlung mon no bng dng dIa da nlo bol duoi ml cl d li gia
Iinl loal lon. Tuy nlin, Iuc nao lli cn rul Iui Ia ml quyl dinl
cuc ky klo kln.
I U KI N CHO S TNG TR NG KINH T V NG VA NG I U KI N CHO S TNG TR NG KINH T V NG VA NG
Th t ba i thj truo ng. Trong s nlung bai loc rul ra lu cac cuc
klu ng loa ng, v n co ll ba o lruo c luong Iai pla l lri n cu a ng
A , co bai loc v nlung nguy co do doa su n dinl ma nguy co y
xu l pla l lu nlu ng nguyn nln sau dy.
Nln l d u lin Ia la nl vi b y da n. Ha nl vi b y da n clo r ng,
quy l dinl cu a ca c nla d u lu klng pla i Iu c na o cu ng lo p Iy . Ca c
quy l dinl d u lu cu a m l ca nln lay m l cng ly Iun cliu a nl
luong cua cac ca nln va cng ly klac, boi vi danl gia v Ioi nlun
cu a ca nln Iun plu llu c va o la nl vi cu a nlu ng nguo i kla c.
Nu nlung nguoi klac rul vn ra kloi ml nuoc lli nguy co bi o
Ia i vo i nlu ng kloa n no kl do ng so lng In. Vi ll , ca c nla d u lu
duo ng nlu Iun d n va di cu ng nlau, m l di u lluo ng la o nn su
b l n dinl clo ca c lli lruo ng la i clinl.
Nln l lip lloo Ia lanl vi Ioi dung bao Ianl, c y Iam Iiu. Gia
su m l s ngn la ng Io n lrong m l nuo c bi pla sa n. Do clinl plu
Iun co xu luo ng ba o v l ll ng la i clinl, di kli b ng ca cl cu u
vo l ca c l clu c la i clinl na y, va di kli pla i do ng cu a loa n loa n
ca c l clu c do , nn ca c nla d u lu lluo ng co xu luo ng I y Ia i duo c
kloa n d u lu cu a minl, clo du lo nl n dinl r l ko m v co l i d u
lu do . H lro lu ca c l clu c la i clinl qu c l (nlu IMI cl ng la n)
co ll Ia m gia m ru i ro bi llua I clo ca c nla d u lu nuo c ngoa i.
Trong nlu ng lli lruo ng mo i n i, llng lin v vi ll la i clinl cu a
ca c ngn la ng va cng ly klng duo c d y du nlu o nlu ng lli
lruo ng cu a ca c nuo c lin li n. Nlu ng v n d Iin quan lo i su b l cn
xu ng v llng lin nlu ng d i luo ng lu u quan kla c nlau nl n
duo c nlu ng Iuo ng llng lin klng gi ng nlau ca ng bi kluy cl
da i llm lrong nlu ng n n kinl l na y.
Ro ra ng vi c di u li l ca c Iu ng v n ng n la n lu nuo c ngoa i d
va o du a lrn nlu ng yu c u plo ng ngu a d i vo i ca c ll cl la i
clinl va xa c I p Ia i pla m vi loa l d ng cu a clinl sa cl li n l Ia
r l co Io i. (i u na y da duo c clu ng minl g n sa u nm lruo c dy
lrong da nl gia cu a IMI v cu c klu ng loa ng d ng ps o Mlic
nm 1994-95 |IMI 1995]). u lin, ca c n n kinl l klng lra i qua
nlu ng cu c klu ng loa ng nglim lro ng lrong llo i ky klu ng loa ng
clu A lruo c do da ki m soa l ca c Iu ng v n. Trung Qu c da ki m
soa l cl l Iu ng v n. a i Ioan da klng llu lu l nli u ca c Iu ng
v n va o ng n la n do linl linl clinl lri cu a lo . Kla c vo i Tla i Ian,
Xingapo da klng qu c l loa d ng li n cu a minl (do nlu ng la n
cl lrong vic su dung dng dIa Xingapo va vic vay muon ngoai
Xingapo). Tlu lai, nlin va o l l ca nlu ng nuo c bi klu ng loa ng
nglim lro ng Ha n Qu c, Tla i Ian, va Indnxia lli lo d u vay
ngn lan rl nliu lu ngn lang cua cac nuoc plal lrin. Ti I vay
no ngn lan lrn du lru ngoai l o ca ba nuoc nay du cao lon 1,
lrong kli li s na y o ca c nuo c clu A kla c Ia nlo lon 1 (Ilo 2OOOa).
V n d Ia , Ia m ll na o d vi c di u li l Iu ng v n klng bo p nglo l
va bo p mo o lli lruo ng. Nlu ng nglin cu u g n dy da ca ngo i m
linl di u li l Iu ng v n va o cu a CliI.
Vi c pln b sai ca c ngu n Iu c o ca klu vu c sa n xu l v l cl l va
la i clinl, do su klng loa n la o cu a lli lruo ng, do la nl vi Io i du ng
ba o Ia nl c y Ia m Ii u, lay do su b l cn xu ng v llng lin, d u Ia
nlu ng ll l ba i cu a lli lruo ng.
Nhu ng can thi p t i uu cu a chnh phu . Truo c su do doa cu a ll l
ba i lli lruo ng, clinl plu pla i pla l luy vai lro cu a minl. u lin,
ca c ca i ca cl d i vo i klu vu c la i clinl Ia r l c p ba cl d kli plu c
ni m lin va o n n kinl l . Su vu ng va ng cu a l ll ng la i clinl lruo c
nlung cu sc bn ngoai Ia muc liu llon cll. Cng lac giam sal cac
ngn la ng (va pli ngn la ng) pla i duo c cu ng c lon nu a, lli
lruo ng lra i pli u pla i duo c pla l lri n va pla i xy du ng duo c m l
pluong llu c co li u qua d di u li l ca c Iu ng d u lu gia n li p,
nu clung co du liu bl n dinl qua muc. Tlu lai, cn plai klai
lla c lri l d su c ma nl cu a klu vu c sa n xu l v l cl l. Co so la l ng
(duo ng sa , giao llng cng c ng, gia o du c cng...) pla i duo c cu ng
c . Tlu ba, n n kinl l ca ng buo c va o giai doa n pla l lri n cao lli
l ll ng di u li l ca ng c n duo c lng cuo ng. c quy n lu nlin
pla i duo c llay ll b ng clinl sa cl ca nl lranl, ca c ngn la ng qu c
doanl c n duo c lu nln loa lay co vai lro la n cl lon, ba o l
lluong ma i pla i duo c gia m ma nl. B l ky su ba o lro xa l i na o
cung cn lluc lin llng qua cac kloan lro cp lruc lip, clu
klng pla i llng qua vi c ba o l m l s nga nl cng ngli p nlu
lruo c. Vo i nlu ng ca i ca cl na y, kla nng lng lruo ng b n vu ng cu a
n n kinl l clu A so cao lon nli u.
Clu ng la klng nn nl n ma nl qua mu c vai lro cu a clinl plu
lrong vi c la o nn su ll n ky cu ng nlu lrong vi c ngn cl n
klu ng loa ng. co m l su lng lruo ng nlanl va n dinl, clinl
plu c n da m ba o su n dinl clinl lri va mi lruo ng kinl l v m,
llu c d y cng ngli p loa b ng ca cl nng cao lrinl d lo c v n clo
Iu c Iuo ng Iao d ng, va llu lu l d u lu lru c li p nuo c ngoa i. ngn
cln klung loang, vai lro cua clinl plu Ia dam bao llng lin
clinl xa c va clu n loa d n duo c vo i cng clu ng, cng la c gia m sa l
ngn la ng duo c cu ng c , va m l s qui dinl plo ng ngu a d i vo i
ca c Iu ng v n va o duo c lri n klai.
B ba bt kha thi va giai phap. Duo ng nlu ai cu ng bi l va b l k
cu n sa cl gia o kloa na o v la i clinl qu c l cu ng d u gia i llicl
vi sao klng ll co ba cl d sau dy:
l Ti gia l i doa i c dinl
l Iuu cluyn vn lu do
l Clinl sacl lin l dc Ip
i u na y di kli duo c go i Ia b ba b l kla lli. N u klng co su
kim soal vn lli vic c dinl li gia li doai co ngla Ia Iai sul
lrong nuo c ngang b ng vo i Ia i su l ll gio i, co ll di u clinl llm
nlu ng kloa n pli clnl I cl ru i ro nl l dinl. Vi ll , klng ll duy
lri linl d c I p cu a clinl sa cl li n l .
Clinl sacl ma cac nuoc clu A su dung lrong llp ky 9O lruoc
klu ng loa ng co ll xom Ia m l su lla cl llu c d i vo i b ba b l kla
lli. Ca c Iu ng v n va o da kicl llicl n n kinl l n i dia, nlung
lluo ng o mu c qua no ng. Hon nu a, klng ll lng Ia i su l d ngn
cln linl lrang qua nong nay, vi Iai sul cao cang llu lul llm
Iung vn vao. i voi lruong lop cua Tlai Ian, clinl sacl lin l
qua d da i Ia nguyn nln gy ra nlu ng bong bo ng kinl l . Nlung
kli klng co su kim soal vn lli clinl sacl lin l Iai bi lli lruong
ll gioi cli pli, va cac lli lruong lai ngoai so klin cac Iung lin
rl d ra vao Tlai Ian.
Cu c klu ng loa ng da bu c m l s nuo c clu A pla i a p du ng
cl d li gia lla ni.
3
o Ia lruong lop cua Han Quc, IliIippin va
Tla i Ian. Ba nuo c na y da duy lri duo c su Iuu cluy n cu a v n va co
duo c su d c I p luong d i lrong clinl sa cl li n l , nlung lo cu ng
plai di ml voi su bp bnl lrong gia lri cua dng ban l so voi
d ng dIa. Tuy nlin, li gia lla n i Ia m l I i lloa l klo i b ba b l
kla lli.
M l I i lloa l kla c klo i b ba b l kla lli Ia a p du ng vi c ki m
soa l v n va ca c bi n pla p kla c d la n cl Iu ng v n. Vo i vi c ki m
soa l v n, nguo i la co ll I y Ia i duo c ca c clinl sa cl li n l d c I p.
Trung Quc da lli lanl ml cl d kim soal nglim ngl di voi
giao dicl lrn la i kloa n v n, m c du v n co nlu ng do ri klng nlo .
Tla ng 9 nm 1998, MaIaixia llng qua m l s clinl sa cl ki m soa l
Iu ng v n ra d d i plo vo i klu ng loa ng. Trn dy Ia lli du v
nlu ng qu c gia dang lim ca cl I y Ia i su d c I p v li n l nlung
vn duy lri ml li gia c dinl.
Tuy nlin, m l ca cl kla c d pla vo b ba b l kla lli Ia lu bo
clinl sa cl li n l d c I p va clo plo p Ia i su l lrong nuo c li n g n
d n Ia i su l qu c l . Nlo m li n l Ia plin ba n cu a m l cl d kl l
klo nl m duy lri cl d li gia c dinl. y clinl Ia cl d ma
H ng Kng da su du ng nm 1989.
Ba ng 2.6 clo bi l pla n u ng cu a n n kinl l lruo c nglicl Iy ma
b ba b l kla lli da gy ra.
Ca i ca ch ta i chnh. Cu ng c l ll ng la i clinl va ca c lli lruo ng v n
d u r l quan lro ng va do i lo i ca c sa ng ki n cu a clinl plu .
M l va i nuo c ng A v n pla i kl c plu c nlu ng mo n no kl
do ng da pla l sinl lu llo i ky klu ng loa ng. Ti I no kl do ng lrong
ca c ngn la ng Tla i Ian nm 1999 da In d n 5O va sau do b l d u
gia m xu ng cl m cla p. Ca c ngn la ng lluong ma i Indnxia v n
co n lli u v n lr m lro ng. Nlu ng mo n no x u da d n licl Ia i clo
m l co quan qua n Iy la i sa n cu a ca c ngn la ng pla sa n (IBRA) v n
clua duo c llanl Iy lay xu Iy du ng lloo li n d du ki n. Nli u quy
d u lu o ca c linl cu a Trung Qu c (ITIC) da d b . Ta i Ha n Qu c,
m l va i chacloI c n pla i la i co c u, vo i nlu ng ba i lo c quan lro ng
d Ia i clo nlu ng ngn la ng da clo lo vay v n. M i qu c gia co
nlu ng ca cl kla c nlau d Ia m sa cl danl mu c d u lu cu a ca c ngn
la ng, nlung co Io co n pla i m l nli u nm nu a mo i co ll dua duo c
nlu ng l clu c la i clinl bi la c d ng ma nl nl l lro Ia i linl lra ng
Ia nl ma nl.
M l kli nlu ng v n d lruo c dy duo c gia i quy l lli co ll xy
du ng m l cl d mo i. Cl d na y bao g m nli u lla nl pl n, nlu
so nu duo i dy. Ta i ng A , m l va i lrong s nlu ng lla nl pl n
na y da duo c linl lla nl, lrong kli m l s lla nl pl n kla c pla i do i
d n sau na y mo i co ll dua va o llu c li n.
l Cl d gia m sa l
l M l klun kl pla p Iy co nlu ng qui lrinl ro ra ng lrong vi c xu
Iy nlung cng ly pla san va plong loa lai san ll clp ngay Ip
lu c. i u na y do i lo i pla i co Iu l pla sa n va m l l ll ng Iu l
pla p du kla nng llu c lli nlanl clo ng.
l Su pla l lri n cu a ca c lli lruo ng v n (lli lruo ng clo ca c kloa n
vn rui ro).
Truo c l l, c n ban la nl m l clinl sa cl gia m sa l lu u li u, do
ca c cluyn gia gia u kinl ngli m llu c li n, d duy lri ca c doanl
ngli p vu ng va ng loa l d ng lrong Inl vu c ngn la ng, clu ng
kloa n va ba o li m. Nlin clung, c n pla i co m l co quan gia m sa l
d c I p d lra nl a p Iu c lu plia ca c clinl kla cl va co quan clu c
nng v ngn sacl. Vic clo plop ml ngn lang pla san cli nn
Bang 2.6 Cac nn kinh t phan ng nh th nao vi b ba bt kha thi Bang 2.6 Cac nn kinh t phan ng nh th nao vi b ba bt kha thi
Vn lun Vn lun Chnh sach Chnh sach
Ty gia Ty gia chuyn chuyn tin t tin t
Phan ng Phan ng c nh c nh t do t do c lp c lp Nn kinh t Nn kinh t
B ba bt kha Co Co Co Chu A trc khung
thi hoang, tr Trung Quc
va Hng Kng
Tha ni Khng Co Co Han Quc, Philippin,
Thai Lan, Innxia
Kim soat vn Co Khng Co Trung Quc sau thang 9
nm 1998, Malaixia
Nhom tin t Co Co Khng Hng Kng
Chu thch: Trung Quc vn coi ch ty gia cua mnh khng phai h thng ty gia c nh ma
la linh hoat. Tuy nhin, s liu cho thy, no dao ng rt t so vi la My, va th trng coi
o la h thng ty gia c nh khng chnh thc. Han Quc, Philippin, Thai Lan va Innxia
sau khung hoang u c xp vao loai tha ni, nhng khng tha ni hoan toan.
cn cu va o linl lra ng cu a ca l ll ng ngn la ng. Nlu ng clinl sa cl
nuong nlo lluo ng xuyn Ia m lng cli pli llu c li n nlu ng gia i
pla p cu i cu ng.
Sau cu c klu ng loa ng nm 1997-98, ca c nuo c cliu a nl luo ng
nglim lro ng nl l da lli l I p ca c co quan gia m sa l d c I p. Vai lro
lrung gian cu a lo Ia loa l d ng lluo ng xuyn va da nl gia ba ng
l ng k l la i sa n cu a ca c ngn la ng d nl n bi l nlu ng mo n no kl
do ng va nlu ng kloa n llua I du ki n, lu do xa c dinl xom ngn
la ng co m l kla nng lra no lay klng.
Tlu lai, sau kli nl n di n duo c nlu ng mo n no kl do ng, ca c
ngn la ng pla i gia i quy l. Tlng lluo ng, di u na y do i lo i (il nl l
cu ng co m l pluong a n) bu c pla i pla sa n va llu l i la i sa n ll
clp. Nlung nguoi clo vay, nu s dng dng y, co quyn buc
ml doanl nglip plai pla san kli doanl nglip nay lu cli vic
lra Iai da qua lan. Cac llu luc plap Iy giai quyl vn d nay du
duoc cng b va ap dung cng klai. Tlm plan plai duoc dao lao
d dua ra ca c pla n quy l lrn co so d i xu binl d ng giu a clu no
va nguo i di vay, cu ng nlu giu a ca c clu no .
Tlu ba, lli lruong lai clinl ng A cn co ml lrinl d plal
lri n su lon va gia u kinl ngli m lon d gia m lli u nlu ng su b l
c p v ky la n llanl loa n va li n l . Su b l c p ko p na y lrong llo i
ky klu ng loa ng d u do nlu ng y u ko m cu a lli lruo ng v n. Nlin
clung, nlu c u v n lrong da i la n pla i do ca c nla d u lu da i la n
da p u ng llng qua ca c cng cu clo vay lrong da i la n. Ca c nla d u
lu c pliu lluong bo qua su bl n lrong ngn lan va lip luc du
lu qua llo i ky b l n. Nguo i la da quan sa l duo c la nl vi na y lrong
ca c cu c klu ng loa ng cu a Mlic va clu A. Nlu ng lra i pli u da i
lan cn duoc nliu dang nla du lu klac nlau mua ban, k ca cac
nla d u lu ng n la n. Tuy nlin, cli lo i kli nlu ng lra i pli u da i
la n na y d n ky llanl loa n lli nguo i pla l la nl mo i pla i Io da p u ng
nlu ng nlu c u cli lra . Su lli u kla nng llanl kloa n d i vo i
nlu ng nguo i pla l la nl lra i pli u da i la n li m loi lon nli u so
vo i nlu ng nguo i pla l la nl lra i pli u ng n la n. Do do , ca c lli
lruo ng lra i pli u va c pli u da i la n Ia r l c n lli l d i vo i nlu ng
nuo c c n ca c ngu n v n d u lu da i la n.
Mc du nliu nguoi dng y plai plal lrin lli lruong vn,
nlung su pla l lri n cu a no c n co nlu ng di u ki n li n d nl l
dinl. Co so la l ng lli lruo ng, vo i ca c l ll ng lluong ma i, llanl
loa n lay cli lra , d u c n duo c pla l lri n, cu ng vo i no Ia Iu l giao
dicl clu ng kloa n. Cu ng c n lla nl I p m l u y ban giao dicl clu ng
kloa n d c I p d lloo do i ca c giao dicl nl m da m ba o cng b ng.
Kla c vo i nlu ng nguo i gu i li n va o ngn la ng, nlu ng nla d u
lu clu ng kloa n c n duo c llng ba o v nlu ng ru i ro co ll co va
lri n vo ng cu a ca c doanl ngli p ma lo d u lu. qua ng ba llng
lin d u lu, ca c co quan ll m dinl lin du ng Ia r l quan lro ng. M l
yu cu quan lrong klac v vn d cng klai loa Ia plai co cac qui
l c la cl loa n. Qui l c la cl loa n pla i minl ba cl d ca c nla d u lu
lrong va ngoa i nuo c co ll d da ng da nl gia ba ng l ng k l la i sa n
va bao cao I Iai cua cac cng ly. Voi muc liu nay, cac co quan
llm dinl lin dung va cac nla pln licl lin dung klac co vai lro
quan lro ng.
K T LU N K T LU N
Ca c qu c gia ng A da nui duo ng r l co li u qua m l klu vu c
sa n xu l v l cl l co kla nng ca nl lranl lrn lli lruo ng qu c l .
Nlung lo klng lla nl cng m y lrong vi c pla l lri n klu vu c la i
clinl, do do nguy co d bi l n lluong cu a klu vu c la i clinl v n
l n la i ngay ca lrong nlu ng nm ll n ky . Clinl nguy co d bi l n
lluong na y da go p pl n da ng k gy ra cu c klu ng loa ng nm
1997-98 o clu A. O Tla i Ian, klu ng loa ng ngn la ng d n lruo c
klu ng loa ng li n l , lrong kli o Ha n Qu c, nlu ng mo n no nuo c
ngoa i n ng n Ia i do ng go p va o nguy co d bi l n lluong lruo c su
Iy Ian lu Tla i Ian va Indnxia.
Bn nm da lri qua k lu kli cuc klung loang lin l n ra o
Tla i Ian. Il n Io n ca c nuo c ng A dang lrong giai doa n plu c l i
ma nl mo lu sau cu c suy lloa i nm 1998. M l s nuo c da da l duo c
mu c lng lruo ng cao klng ko m gi llo i ky lruo c klu ng loa ng. M l
s nuoc klac vn dang cll vl, nlung clu yu Ia do cl d clinl
lri b l n dinl. su plu c l i li n nay co ll ko o da i va lli l I p
duo c nlu ng vu ng d m lruo c nlu ng cu s c lu bn ngoa i lrong
luong Iai, ca c qu c gia ng A c n pla i cu ng c lon nu a lli lruo ng
lai clinl.
M l nl n xo l quan lro ng kla c cu a ba i vi l na y Ia , su lla nl cng
cu a klu vu c cl la c va su y u ko m cu a klu vu c la i clinl da cu ng
l n la i lrong qua klu . Klu ng loa ng li n l nm 1997-98 cliu a nl
luo ng ma nl mo cu a su y u ko m lrong klu vu c la i clinl. No klng
xu l pla l lu su ll l ba i cu a klu vu c cl la c. Do do , m l kli nlu ng
y u ko m lrong klu vu c la i clinl duo c gia i quy l lli ca c nuo c ng
A so Ia i da l duo c l c d lng lruo ng b n vu ng. Cu ng vo i nlu ng ll
cl va lli lruo ng la i clinl vu ng ma nl lon, n n kinl l klng d
gi cliu a nl luo ng cu a nlu ng cu s c lu bn ngoa i. lng cuo ng
lli lruo ng la i clinl va lli lruo ng v n, vi c a p du ng m l cl d li n
l lo p Iy cu ng nlu l ll ng gia m sa l la i clinl vu ng ma nl Ia di u
r l quan lro ng.
CHU THCH CHU THCH
1. V ca c klia ca nl kla c cu a clinl sa cl cng ngli p o ng A, xom Cluong
6, 8, 9, 1O, va 12 lrong cu n sa cl na y.
2. Tlu l ngu M linl a n Nla n Bay do Akamalsu (1961) d l ln. Nlung
ngla ban d u cu a no gi ng m l clu ky sa n pl m nli u lon, lu c Ia vi c
lng gia m sa n Iuo ng cu a m l nga nl na o do lrong ca c nuo c dang pla l lri n.
Nga y nay, no duo c su du ng vo i ngla kla c, nlu da gia i llicl lrong ba i. Su
pla l lri n kinl l Iin lu c do i lo i ca c ngu n v n v l cl l va con nguo i.
Nlu ng yu c u do clo m l nga nl mo i duo c li p su c b ng Io i nlu n lu
nlu ng nga nl li n co va m l Iu c Iuo ng Iao d ng co da o la o va nlu ng sinl
vin l l ngli p da i lo c mo i co lrinl d . K l lo p giu a Iy lluy l v clu ky
sa n pl m va gia lluy l v su llay d i d ng lrong co c u nga nl da dua Ia i
ngla li n nay cu a llu l ngu M linl a n Nla n Bay. Xom llm Murply,
SlIoifor, va Vislny 1989a, b, va Malsuyama 1992 v nlu ng nglin cu u co
Iin quan lrong Inl vu c Iy lluy l lng lruo ng mo i na y.
3. Tuy nlin, xom llm Cluong 5 cu a McKinnon.
Akamalsu, Kanamo. 1961. A Tloory of InbaIancod Grovll in llo WorId
Lconomy. VcII+III-chaIIIIchc- IchI\ 86 (2): 196217.
Asian DovoIopmonl Bank. Various yoars. -Ian Lc\cIoncnI OuIIooI.
ManiIa, IliIippinos.
Baig, Taimur, and IIan GoIdfajn, 1999, IinanciaI Markol Conlagion in llo
Asian Crisis. 1A1 5IaII 1acI- 46 (}uno): 16795.
Campos, }oso Ldgardo, and HiIlon I. Rool. 1997. Thc Kcy Io Ihc -Ian
AIIacIc: AaIIng 5haIcd CIo+Ih CIcdIlIc. Waslinglon, D.C.: Brookings
Inslilulion.
Caramazza, Irancosco, Iuca Ricci, and RaniI SaIgado, 2OOO Trado and
IinanciaI Conlagion in Curroncy Crisos. IMI Working Iapor WI/OO/55,
Marcl. Waslinglon, D.C.
Corsolli, GiancarIo, IaoIo Iosonli, and NourioI Roubini. 2OOO. IundamonlaI
Dolorminanls of llo Asian Crisis: Tlo RoIo of IinanciaI IragiIily and
LxlornaI ImbaIancos, in T. Ilo and A. O. Kruogor, ods., KcgIonaI and
CIolaI CaIIaI 1Io+-: AacIoccononIc Cau-c- and Con-cqucncc-.
Inivorsily of Clicago Iross.
Liclongroon, Barry. 1999. To+aId a Ac+ 1nIcInaIIonaI 1InancIaI IchIIccIuIc:
1IacIIcaI 1o-I--Ia gcnda. Waslinglon, D.C.: Inslilulo for
InlornalionaI Lconomics.
Liclongroon, Barry, Androv K. Roso, and ClarIos WypIosz. 1996,
Conlagious Curroncy Crisos: Iirsl Tosls. 5candIna\Ian ]ouInaI oI
1cononIc- 98 (4): 46384.
IrankoI, }offroy A., and Slang-}in Woi. 1994. Yon BIoc or DoIIar BIoc`
Lxclango Ralo IoIicios of llo Lasl Asian Lconomios, in T. Ilo and A. O.
Kruogor, ods., AacIoccononIc !InIagc: 5a\Ing-, 1xchangc KaIc-, and
CaIIaI 1Io+-. Inivorsily of Clicago Iross.
GoIdsloin, Morris. 1998. Thc -Ian 1InancIaI CII-I-: Cau-c-, CuIc-, and
5y-IcnIc 1nIIcaIIon-. Waslinglon, D.C.: Inslilulo for InlornalionaI
Lconomics.
Hunlor, WiIIiam C., Goorgo G. Kaufman, and Tlomas H. Kruogor, ods.. 2OOO.
Thc -Ian 1InancIaI CII-I-: OIIgIn-, 1nIIcaIIon-, and 5oIuIIon-. Boslon:
KIuvor Acadomic.
IMI (InlornalionaI Monolary Iund). 1995. 1nIcInaIIonaI CaIIaI AaIIcI- 1995.
Waslinglon, D.C.
. 1997. VoIId 1cononIc OuIIooI 1997. Waslinglon, D.C.
Ilo, Takalosli. 1997. Wlal Can DovoIoping Counlrios Ioarn from Lasl Asias
Lconomic Grovll` nnuaI VoIId anI ConIcIcncc on Lc\cIoncnI
1cononIc- 1997. 1832OO.
. 2OOOa. CapilaI IIovs in Asia in Sobaslian Ldvards, od., CaIIaI
1Io+- Io 1ncIgIng AaIIcI-. Clicago, Inivorsily of Clicago Iross:
255296.
. 2OOOb. Iorspoclivos on Asian Lconomic Grovll: NoocIassicaI
Grovll vs. IIying Gooso Grovll in Lconomic IIanning Agoncy, }apan,
od., Thc 1a-I -Ian 1cononIc CIo+Ih +IIh 1ndu-IIIaI 5IIucIuIaI Changc-,
Claplor 1, Lconomic IIanning Agoncy, Tokyo.
Ilo, Takalosli, and Koisuko Orii. 2OOO. Clangos in InduslriaI Slrucluro in Lasl
Asian Counlrios: Common Claraclorislics and Idiosyncralic Iaclors in
Lconomic IIanning Agoncy, }apan, od., Thc 1a-I -Ian 1cononIc CIo+Ih
+IIh 1ndu-IIIaI 5IIucIuIaI Changc-, Claplor 1, Lconomic IIanning
Agoncy, Tokyo.
Ilo, Takalosli, and Iuiz Ioroira da SiIva. 1999. Tlo Crodil Cruncl in
TlaiIand during llo 199798 Crisis: TloorolicaI and OporalionaI Issuos of
llo }LXIM Survoy. 1X1A Kc\Ic+ (19) 2: 14O.
Kaminsky, GracioIa, and Carmon Roinlarl. 1999. Tlo Tvin Crisos: Tlo
Causos of Banking and BaIanco-of-Iaymonls probIoms. ncIIcan
1cononIc Kc\Ic+ (89) 3: 4735OO.
Krugman, IauI. 1994. Tlo Myll of Asias MiracIo. 1oIcIgn IIaII-
Novombor/Docombor: 6278.
Iano, Timolly, Alisl Glosl, }avior Hamann, Slovon IliIIips, Marianno
ScluIzo-Glallas, and Tsidi Tsikala. 1999. IMI-Supporlod Irograms in
Indonosia, Koroa, and TlaiIand: A IroIiminary Assossmonl. IMI
OccasionaI Iapor, No. 178, Waslinglon, D.C.
Masson, IauI. 1999a. Conlagion: Macrooconomic ModoIs vill MuIlipIo
LquiIibria ]ouInaI oI 1nIcInaIIonaI Aoncy and 1Inancc (18): 5876O2.
. 1999b. Conlagion: MonsoonaI Lffocls, SpiIIovors, and }umps bolvoon
MuIlipIo LquiIibria. In I. R. Agonor, M. MiIIor, D. Vinos, and A. Wobor,
ods., Thc -Ian 1InancIaI CII-I-: Cau-c-, ConIagIon and Con-cqucncc-.
Cambridgo, I.K.: Cambridgo Inivorsily Iross.
Malsuyama, Kiminori. 1992. Tlo Markol Sizo, Lnlropronourslip, and llo Big
Iusl. ]ouInaI oI Ihc ]aanc-c and 1nIcInaIIonaI 1cononIc- (6): 34764.
Monlos, ManuoI I. 1998. Thc CuIIcncy CII-I- In 5ouIhca-I -Ia. Ipdalod
Ldilion. Singaporo: Inslilulo of Soulloasl Asian Sludios.
Murply, Kovin M., Androi SlIoifor, and Roborl W. Vislny. 1989a.
InduslriaIizalion and llo Big Iusl. ]ouInaI oI 1oIIIIcaI 1conony 97 (5,
Oclobor): 1OO326.
. 1989b. Incomo Dislribulion, Markol Sizo, and InduslriaIizalion,
_uaIIcIIy ]ouInaI oI 1cononIc- 1O4 (3): 537564.
Mussa, MiclaoI, IauI Masson, AIoxandor Svoboda, Lsloban }adrosic, IaoIo
Mauro, and Androv Borg. 2OOO. Lxclango Ralo Rogimos in an
IncroasingIy Inlogralod WorId Lconomy. IMI OccasionaI Iapor, No. 193.
Waslinglon, D.C.
Ogava, Liji, and Takalosli Ilo. 2OOO. On llo DosirabiIily of a RogionaI Baskol
Curroncy Arrangomonl. NBLR Working Iapor W8OO2, Novombor (avaiI-
abIo al lllp://papors.nbor.org/papors/W8OO2).
RadoIol, Slovon, and }offroy D. Sacls. 1998. Tlo Lasl Asian IinanciaI Crisis:
Diagnosis, Romodios, and Irospocls. IooIIng- 1acI- on 1cononIc
cII\IIy (1): 19O.
SaroI, MiclaoI. 1995. Grovll in Lasl Asia: Wlal Wo Can and Wlal Wo
Cannol Infor from Il. IMI Working Iapor 95/98. Waslinglon, D.C.
INIDO (Inilod Nalions InduslriaI DovoIopmonl Organizalion). 1999.
1ndu-IIIaI 5IaII-IIc- LaIala-c 1999 (llroo-digil IovoI of ISIC Codo on
diskollo),Vionna, Auslria.
WiIIiamson, }oln. 2OOO. 1xchangc KaIc KcgInc- IoI 1ncIgIng AaIIcI-:
Kc\I\Ing Ihc 1nIcIncdIaIc OIIon. Waslinglon, D.C.: Inslilulo for
Woo, Wing Tlyo, }offroy D. Sacls, and KIaus Sclvab. 2OOO. Thc -Ian
1InancIaI CII-I-: !c--on- IoI a Kc-IIIcnI -Ia. Cambridgo, Mass.: MIT Iross.
WorId Bank. 1993. Thc 1a-I -Ian AIIacIc: 1cononIc CIo+Ih and 1ulIIc
1oIIcy. Nov York: Oxford Inivorsily Iross.
. 1998. 1a-I -Ia: Thc Koad Io Kcco\cIy. Waslinglon, D.C.
Yoslilomi, Masaru, and Sayuri Slirai. 2OOO. ToclnicaI Background Iapor for
IoIicy Rocommondalions for Irovonling Anollor CapilaI Accounl Crisis.
Tokyo: Asian DovoIopmonl Bank Inslilulo.
Young, AIvyn. 1992. A TaIo of Tvo Cilios: Iaclor AccumuIalion and
ToclnicaI Clango in Hong Kong and Singaporo. A1K AacIoccononIc
nnuaI 1992. Cambridgo, Mass: MIT Iross.
CHNG 3 CHNG 3
THAY I VA TNG TR NG
CNG NGH NG A :
NHN T GO C V M VA VI M
Howard Pack Howard Pack
T
ng lruo ng nlanl o nli u nuo c clu A da la o nn su ll n
ky ng A. Ngay ca lruo c kli cu c klu ng loa ng clu A
xu l li n va o cu i nm 1997 lli da n ra nli u cu c lranl
Iu n v vi c Ii u lrn llu c l co su ll n ky na o klng, lay
loa n b llo i ky da l l c d lng llu nl p binl qun d u nguo i cao
d n kinl nga c cu a klu vu c ng A cli Ia k l qua cu a m l su d u
lu cao d lloo ki u Iin X (Krugman 1994). Nlu ng nguo i co quan
di m nlu v y, ma nga y nay quan di m y duo c coi Ia m l su lin
doa n, da I p Iu n r ng, su lng lruo ng nlanl cu a v n cl c cl n so
pla i g p qui Iu l li u su l gia m d n. Tuy nlin, v n co n clua ro
vi sao nlu ng n n kinl l mo i cng ngli p loa dang duo c kla o sa l
na y Ia i co mu c lng lruo ng nng su l nln l l ng lo p (TII total
factor productivity) ll p Ia Iu ng, no i ca cl kla c, nng su l gia m d n
co pla i Ia m l la c nln quan lro ng gy ra cu c klu ng loa ng lay
klng. Qua llu c, su plu c l i nlanl da ng kinl nga c va ngoa i du
ki n lrong l ng sa n pl m qu c n i (GDI) cu a Ha n Qu c, MaIaixia
va Tla i Ian lrong nm 1999 va d u nm 2OOO da clo ll y, vi c licl
Iu y v n, Iao d ng co ky nng va ki n llu c cng ngl Ia m l li n
luo ng co linl n dinl Iu da i. T c d lng GDI da l lai con s lu
mu c ll p nl l nm 1998 da pla n a nl m l pla n u ng ma nl lu plia
cung lruoc su llay di cac llam s clinl sacl.
1
Mc du so ml rl
nliu lloi gian d co duoc s Iiu danl gia su lng lruong cua TII
lruo c va sau klu ng loa ng, nlung duo ng nlu suy clo cu ng lli lng
lruo ng TII cl m cla p klng pla i Ia llu pla m clinl gy ra su suy
giam, klng l lon nlung gi ma no da co lrong cuc ai Suy lloai
nlu ng nm 3O o My va clu Au. V n d llanl kloa n, su gia m sa l
loal dng ngn lang klng lloa dang, cac nla du lu gian lip
quc l Iac quan dn muc pli Iy, va kl qua loal dng con klim
kluy l cu a c ng d ng la i clinl qu c l duo c coi Ia nlu ng nguyn
nln nglim lro ng lon gy ra su suy gia m.
Cac lluoc do v m v muc lng lruong llp loc bng klng
cua TII Iai lrai nguoc voi nlung bng clung kinl l vi m o cp
doanl nglip va cp nganl, ma nlung bng clung nay clo lly
uu ll v cng ngl cua ca nln lung cng ly ring bil. Truoc kli
llu g n k l giu a mu c lng lruo ng ll p cu a TII o c p v m vo i
nng Iuc ngay cang lng o cp doanl nglip, lruoc lin cn danl
gia Ia i ba n cl l cu a nlu ng b ng clu ng duo c vi n d n d u ng l
quan di m cu a lruo ng pla i licl Iu y , va so sa nl clu ng vo i nlu ng
lu Ii u clo r ng vi c li p llu cng ngl lla nl cng Ia m l klia
ca nl quan lro ng mang Ia i nlu ng lla nl lu u lrong 35 nm qua
(NoIson va Iack 1999).
Gia i quy l nlu ng v n d na y Ia di u co ba n d li u duo c cu c
klu ng loa ng la i clinl clu A bu ng n nm 1997. N u lrong su l
giai doa n ll n ky ma mu c lng lruo ng nng su l ll p lli su xu l
li n qui Iu l li u su l gia m d n so Ia b ng clu ng li n nlin cu a
su licl Iu y nlanl. Nlung ngay ca lrong lruo ng lo p do , n u d u lu
duo c la i lro m l ca cl kln ngoan lli cu ng klng ll gy ra klu ng
loa ng, ma cli Ia su lng lruo ng cl m ma lli. Tra i Ia i, n u TII
klng ll p, lli su gia m d n l c d lng lruo ng Ia di u klo li u.
Trong b l ky lruo ng lo p na o lli vi c lim ki m nguyn nln klu ng
loa ng cu ng c n duo c xom xo l o ca c d c linl kla c cu a qua lrinl lng
lruo ng, nlu su la i lro clo ca c du a n da i la n b ng ngu n v n ng n
la n (pln licl su ca c nguyn nln gy ra klu ng loa ng la i clinl
clu A , xin xom Iurman va SligIilz 1999, Ngn la ng Tl gio i 1998).
Ilal lin clinl cua S thn ky ng A (Ngn la ng Tl gio i
1993) Ia lrong nlu ng n n kinl l duo c kla o sa l, nl l Ia Ha n Qu c
va a i Ioan (Trung Qu c), vi c licl Iu y ca c nln l do ng go p lu lai
pl n ba d n ba pl n lu mu c lng lruo ng clung, pl n co n Ia i Ia do
lng TII. Ngoa i ra, m l nglin cu u cu a Ngn la ng Tl gio i da dua
ra b ng clu ng clo ll y, k l qua loa l d ng cu a ca c n n kinl l
ng A xo l v m l TII lon l n ca c nuo c ko m pla l lri n kla c.
Cu n sa cl na y klng clo r ng pl n Io n su lng lruo ng clung Ia
nlo lng TII lay clo r ng mu c lng TII na y lluo ng cao lloo liu
clu n ll gio i, clo du clu ng qua llu c co cao lon so vo i ca c nuo c
dang pla l lri n kla c.
gia i llicl lla nl lu u cu a ca c n n kinl l nlu Ha n Qu c lay
a i Ioan v n co l c d licl Iu y v n nlanl d n ky Ia , co lai v n d
dan xon I n nlau: su pln la cl mu c lng lruo ng clung lla nl licl
Iu y ca c nln l va lng nng su l, cu ng vo i mu c d lra nl duo c
da ng k linl li u su l gia m d n cu a v n lrong ca c n n kinl l na y,
lrong kli li I giu a v n va Iao d ng dang nga y m l lng In. Nlu ng
v n d na y duo c pla n a nl lrong Hinl 3.1, ll li n ba la m sa n
xu l: oa, oa va ob. Trong do oa Ia la m sa n xu l ban d u o ca c nuo c
dang plal lrin, oa Ia m l plin ba n co li u su l cao lon cu a oa,
co n ob Ia lruo ng lo p l l nl l lrn ll gio i, duo c gia dinl Ia klng
llay d i d li n clo vi c bi u lli. Ticl Iu y v n Ia m lng li I
v n/Iao d ng lu k
1
In k
2
so Ia m gia m sa n pl m bin cu a v n I
K
,
n u n n kinl l di cluy n do c lloo oa lu vi lri 1 d n vi lri 2. Nlung
nli u nm licl Iu y v n nlanl Ia i klng Ia m clo li u su l gia m
da ng k . i u gi gia i llicl clo li n luo ng na y`
2
Ca cl gia i llicl clu n clo lruo ng lo p cu a nuo c My lu nm 19OO
d n nm 195O do SoIov (1957) dua ra clo r ng, llay d i cng
ngl da Ia m dicl cluy n la m sa n xu l d n oa , clo plo p di
cluy n d n vi lri 2 clu klng pla i 2, nlo do da la n cl bo l lo c
lri l liu duo c la c d ng cu a vi c gia m I
K
doc lloo oa. R l nli u
b ng clu ng kinl l vi m lu ca c n n kinl l mo i cng ngli p loa
cua clu A da ung l quan dim cua SoIov, mc du co su klac
nlau v ca cl gia i llicl. Ca c n n kinl l mo i cng ngli p loa , do bi
THAY I VA TNG TRNG CNG NGH NG A...
lu l l u v cng ngl lrong giai doa n d u cu a qua lrinl pla l lri n,
nn pla i vay muo n pl n Io n cng ngl lu ca c n n kinl l lin li n
lon, va da nl r l nli u cng su c va o vi c l p llu clu ng m l ca cl
liu qua. Trai Iai, cacl giai llicl cua SoIov Iai plu lluc vao
nlung lin b cng ngl lrong ni b nuoc My, nuoc duoc coi Ia
lruo ng lo p l l nl l ll gio i, clo du nguyn nln clinl xa c v n
clua duo c Ia m sa ng lo . Trong klun kl Iy lluy l sa n xu l ln c
di n clu n, cu lo i llu c ngli m llon cl l Ia cuo ng d cu a su dicl
cluyn lu oa dn oa .
Xom xo l don gia n ca c di m nlu di m 1 va 2 so clo gi u r l
nli u li u bi l v qua lrinl nng d ng na y. Su cluy n bi n o ca c
n n kinl l mo i cng ngli p loa duo c d c lrung bo i: (a) su lng
lruo ng nlanl v vi lri quan lro ng luong d i cu a ca c doanl ngli p
Io n dang su du ng ca c cng ngl li n da i va su gia m su l luong u ng
cu a ca c doanl ngli p llu cng nlo (cu ng nlu lrong nng ngli p
va klu vu c pli clinl llu c) va (b) su cluy n luo ng ma nl lrong co
c u sa n xu l lloo nga nl, lu nng sa n va ca c sa n pl m cng ngli p
su du ng nli u Iao d ng sang ca c m l la ng nga y ca ng plu c la p
(NoIson va Iack 1999). Hai d c lrung na y la m y r ng, giu a qua
lrinl d u lu va su llay d i cng ngl co m i quan l klng klil.
Su d u lu c n lli l d bi n nlu ng llay d i na y lla nl li n llu c da
clu ng lo nlu ng cng ngl do Ia mo i d i vo i ca c doanl ngli p va
ca c nuo c, m c du li n nlin clu ng klng pla i Ia mo i d i vo i ll
gio i. y Ia quan di m pla n a nl lrong ca c cng lrinl cu a KaIdor
(1957) va cu a SoIov (196O), nlung duo i linl llu c kla c. Nlu ng su
cluy n dicl co c u na y co y ngla quan lro ng lrong vi c gia i llicl
ml s bai loan lacl loan lng lruong, Ia nlung bai loan dang dinl
clu ng minl clo su lng lruo ng ll p cu a TII.
M l ca cl gia i llicl kla c v su pla l lri n cu a ca c n n kinl l mo i
cng ngl loa o clu A duo c pla n a nl lrong Hinl 3.1, kli gia dinl
la m sa n xu l Ia oc, Ia duo ng di qua ca c di m 1 va 2 , oc co ll Ia
duo ng ll ng nlu da vo , nlung cu ng co ll loi cong m l clu l, lu y
llu c va o ca cl gia dinl. M linl lng lruo ng n i sinl lloo ki u
AK so la o nn m l la m sa n xu l luy n linl, s mu cu a K bng don
vi do m l Ioa l ca c ngoa i u ng gia dinl. Ngay ca kli s mu cu a K
b ng O,8 clu klng pla i b ng 1 lli F
K
so gia m il lon so vo i la m sa n
xul ln c din clun, Ia lam su dung li lrong cua vn lrong cac
la i kloa n qu c gia kloa ng O,25 lrong lruo ng lo p nuo c My va
nuo c Anl Ia m ca c llam s llicl lo p. Vi ca c n n kinl l mo i cng
ngli p loa clu A Ia nlu ng n n kinl l mo nlo nn oc cung co ll
so plan anl ca su llay di lrong co cu lluong mai cua nlung nuoc
na y, nlu ng nuo c so cluy n d n sang Inl vu c su du ng nli u v n
lon, kli ma li I v n/Iao d ng cu a clu ng lng In. Gia dinl li s
li n Iuong/li n llu duo c quy l dinl bo i su san b ng mu c gia ca c
nln l, kli do bl ky xu ll nao lloo luong Iam giam F
K
du so
bi lri l liu do su llay d i lrong co c u lluong ma i.
3
Mc du mi
cacl giai llicl nu lrn du co gia lri nll dinl, nlung dong gop
cu a clu ng lrong vi c plu nl n su gia m su l cu a F
K
du luong di
nlo so vo i su lruy n ba va l p llu cng ngl .
R l nli u ca c nglin cu u linl lu ng o c p doanl ngli p da clo
lly ml su dicl cluyn lu oa dn oa . Trai Iai, ml s nglin cuu
v m Iai clo rng su dicl cluyn nay Ia rl nlo, va clinl su licl
Iu y mo i Ia nguyn nln clinl cu a su lng lruo ng. Su klng ll ng
nl l giu a nlu ng b ng clu ng plong plu v ca c lruo ng lo p lla nl
cng o lu ng doanl ngli p ring bi l vo i nlu ng pln licl v m v
san xul Ia lrung lm cua su bl dng v lruong lop cua cac nn
kinl l mo i cng ngli p loa .
Cluong nay so danl gia cac bng clung v m clo rng licl Iuy
v n Ia y u l llon cl l cu a su pla l lri n, sau do lrinl ba y m l s
nglin cu u linl lu ng vi m clu ng lo la m sa n xu l n i dia da dicl
cluyn lu oa dn oa nlo cluyn giao cng ngl va su vn dung
lla nl cng nlu ng cng ngl do lrong nga nl cl la c, klu vu c lng
lruo ng clinl cu a ca c n n kinl l mo i cng ngli p loa . Ti klng
xol dn cac klu vuc klac nlu dicl vu, su llay di l cluc giua cng
c ng va lu nln (k ca vi c cung c p co so la l ng) lay su pla l
lri n cu a l ll ng la i clinl (xom SligIilz 1993 d c p d n vai lro
cua klu vu c la i clinl lrong su pla l lri n cu a ca c n n kinl l mo i
cng nglip loa).
B I CA NH B I CA NH
K lu kli ba i ba o cu a Tsao (1985) duo c dng, vi c lng lruo ng TII
dong vai lro quan lrong dn du lrong su plal lrin cua cac nn
kinl l moi cng nglip loa da lro llanl d lai cua rl nliu
nglin cu u (Bosvorll va CoIIins 1996, Hsiol 1997, Kim va Iau
1994, NoIson va Iack 1999, Ngn la ng Tl gio i 1993, Young 1992,
1995). Trong kli c g ng pln la cl su lng lruo ng giu a vi c licl Iu y
vn va TII, nguoi la lluong bi Iac luong ra kloi ni dung clinl
cu a su lla nl cng: lrong qua lrinl licl Iu y clua lu ng ll y lrong
Iicl su , ca c n n kinl l na y klng pla i cliu li n luo ng gia m nlanl
li u su l v n, ma li p llu lla nl cng nlu ng Ioa i v n mo i.
Ba ng 3.1 so sa nl m l s n n kinl l , bao g m ca Nl l Ba n va
uc Ia lai quc gia sang cloi lrong cac nuoc lluc T cluc Hop lac
va Ila l lri n Kinl l (OLCD) lu sau Cli n lranl ll gio i I n llu II.
Trong bang cli ll lin lc d lng lru Iuong vn, vi muc lng Iuc
Iuo ng Iao d ng giu a ca c nuo c na y kla c nlau klng da ng k . Ha n
Qu c va a i Ioan co l c d lng v n nlanl g p lon lai I n so vo i
l c d cu a u c va lon 25 so vo i Nl l Ba n lrong llo i ky lng
lruo ng nlanl nl l cu a nlu ng nuo c na y.
4
T c d cu a Xingapo ll m
cli co n cao lon, va ca c n n kinl l mo i cng ngli p loa non lro
Indnxia, MaIaixia va Tla i Ian vo i Iicl su pla l lri n cng
ngli p ng n ngu i lon, da llu lu l llm v n ma klng pla i cliu su
gia m su l v mu c TII. T c d lng TII cu a u c va Nl l Ba n lrong
ll p nin 5O Ia duong va g n nlu b ng vo i nli u uo c linl cu a Ha n
Qu c va a i Ioan lrong lai ll p ky d u lin cu a llo i ky lng
lruo ng nlanl o nlu ng nuo c na y.
Tlanl luu nay rl n luong kli bil rng uc va Nll Ban da
da l duo c mu c llu nl p binl qun d u nguo i r l cao ngay lu lruo c
Cli n lranl ll gio i I n llu II va da co nli u kinl ngli m sa n xu l
lrong nli u Inl vu c plu c la p. u c Ia nuo c du ng d u ll gio i lrong
ca c Inl vu c nlu loa lo c lrong ll ky 19, co n Nl l Ba n da lu ng su
du ng la u cli n lrong cu c cli n lranl Nga Nl l nm 19O5, do Ia
nlu ng nga nl ll li n la ng Ioa l nlu ng ky nng cng ngli p da ng
klm plu c. Trong ca lai cuo ng qu c cu a plo Tru c na y, l u l l v n
v l clu c va con nguo i d u co n giu duo c clo d n sau Cli n lranl
ll gioi In llu II, va da duoc cluyn lu muc dicl qun su sang su
du ng clo mu c dicl llo i binl. Ho klng c n pla i licl Iu y nlu ng ky
nng do g n nlu lu d u gi ng nlu Ha n Qu c va a i Ioan. Nla
xuo ng va lli l bi mo i o u c va Nl l Ba n duo c d u lu lrong m l
mi lruo ng l clu c va ky llu l v n da co s n nli u li u bi l v
vi c pla i su du ng clu ng nlu ll na o clo co li u qua (pl n Iy gia i
v l clu c va y ngla cu a no d i vo i nng su l, xin xom SligIilz
1998). Cli c n don llu n la i lli l Ia i nlu ng nla xuo ng v l cl l bi
pla loa i lrong cli n lranl Ia du d co duo c l c d lng nng su l
cao lrong llo i ky kla o sa l.
5
Ngay ca lrong nlu ng di u ki n llu n
Io i nlu v y, va vo i nlu ng lla nl lu u lo Io n v nng su l llu a luo ng
lu cng ngl My (nuoc lin lin nll ll gioi vao lloi dim y), lli
nlu ng nuo c na y cu ng cli co duo c l c d lng TII klng qua 2.
i cli u di u na y vo i kinl ngli m cu a Ha n Qu c va a i Ioan
(cung nlu cua cac nn kinl l moi cng nglip loa klac). Ca lai
nuo c na y d u co il kinl ngli m v cng ngli p, va klng co nng
Iu c lrong nuo c v vi c qua n Iy klu vu c cng c ng, do m l llo i gian
da i n m duo i a cl llu c dia.
6
Trong nlung nm 5O, lruoc kli cac gia
lri Kl ng gia o la o ra m l su cluy n d i ll n ky lu m l Iu c ca n
lla nl su da m ba o clo lng lruo ng kinl l lli su b l n v clinl lri,
Bang 3.1 Tc tng tr lng vn, 1950-90 Bang 3.1 Tc tng tr lng vn, 1950-90
Nn kinh t Nn kinh t 1950-60 1950-60 1960-70 1960-70 1970-80 1970-80 1980-90 1980-90
Cac nn kinh t chu A mi cng nghip hoa
Innxia 0,055 0,030 0,113 0,098
Han Quc 0,125 0,147 0,108
Malaixia - 0,097 0,109 0,082
Xingapo - 0,166 0,144 0,095
ai Loan (Trung Quc) - 0,146 0,146 0,082
Thai Lan 0,089 0,133 0,096 0,075
T chc Hp tac va Phat trin kinh t (OECD)
Phap 0,062 0,077 0,054 0,029
c 0,067 0,062 0,037 0,023
Nht Ban 0,117 0,145 0,092 0,053
Chu Phi
Gana 0,032 0,067 0,024 0,011
Knia 0,046 0,020 0,047 0,016
Nigiria 0,071 0,070 0,142 0,007
ng Nam A
n 0,044 0,058 0,045 0,048
Pakixtan 0,078 0,138 0,052 0,057
Nam My
Achentina 0,043 0,047 0,047 0,000
Braxin 0,068 0,062 0,099 0,037
Mhic 0,082 0,082 0,084 0,037
- Khng co s liu.
Ghi chu: Tc tng vn la tc tng tr lng vn c nh a iu chnh cho phu hp, ly
t Nehru va Dhareshwar (1994).
Ia m pla l va na n llam nlu ng v n co n loa nl la nl. O Ha n Qu c,
g n nlu klng m l nla xuo ng lay lli l bi na o co n l n la i sau ba
nm llng lr m cu a cu c cli n lranl la n kl c lrn ba n da o na y lu
nm 195O d n nm 1952, va lrinl d lo c v n o dy luong d i ll p
so vo i Nl l Ba n lay u c. M c du vo i nlu ng di u ki n ban d u ll l
vo ng nlu ll , nlung Ha n Qu c da r l lla nl cng lrong vi c llu
lu l m l mu c licl Iu y Io n ca c nln l ma klng Ia m gia m m c TII,
ngay ca n u da nl gia lloo quan di m bi quan nl l. So vo i lla nl
lu u na y, su pln la cl l c d lng lruo ng clung lla nl vi c licl Iuy
nln l va TII Ia cu lo i du ng la ng llu y u.
7
Trong llo i di m li n
nay, co r l il nla kinl l kli du doa n sau nm 2OOO Ia i clo r ng
BngIado l, BIivia lay Tandania Ia i co ll lra nl duo c su gia m su l
mu c TII, n u nlu ca c Iu ng vi n lro Ia m lng l c d licl Iu y cu a
lo In ngang b ng vo i mu c cu a Ha n Qu c va a i Ioan nlu da nu
lrong Ba ng 3.1. Tlu c ra l c d lng v n cu a Nigiria lrong nlu ng
nm 7O da du i kip mu c cu a ca c n n kinl l mo i cng ngli p loa ,
nlung nuo c na y cli co duo c su lng lruo ng r l la n cl lrong llu
nl p binl qun d u nguo i.
R l nli u nglin cu u da gli nl n r ng, ca nln ca c doanl
ngli p cl la c o ca c nuo c clu A co nng su l ko m lon nli u so
vo i ca c doanl ngli p luong lu o ca c nuo c OLCD kli b l d u li n
la nl sa n xu l, nlung da co nlu ng n Iu c lo Io n lloo guong ca c
nuo c lla nl cng nl l lrong OLCD (Lnos va Iak 1987, Hobday
1995, Kim 1997, Golo va Odagiri 1997). Clu ng da lla nl cng lrong
vi c lng mu c TII cu a minl lloo luo ng ca c nuo c OLCD, nlung
co n Iu mo i co ll du i kip. Tli du , nli u doanl ngli p va nga nl
cng ngli p cu a Ha n Qu c co mu c TII clua b ng nu a ca c d i la c
luong u ng cu a OLCD (IiIal 1994, Ho c vi n Toa n c u McKinsoy
1998). Hi n luo ng na y so duo c ba n d n o pl n sau cu a cluong. Ca c
doanl ngli p klng cli llu n lu y d u lu va di cluy n do c lloo
ca c la m sa n xu l li n co , v n da duo c lim li u ll u da o cu a ca c
nuo c lla nl cng nl l ll gio i, lra i Ia i, clu ng nl p kl u cng ngl
lloo nli u linl llu c kla c nlau, va sau do lo c lo i m l ca cl l
ll ng d loa n lli n nlu ng cng ngl na y, nlung klng pla i Iu c
na o cu ng da l duo c mu c nng su l cao nl l li n co d i vo i cng
ngl do.
M l va i nglin cu u n i li n g v l ng l ruo ng TII d a clor ng , ca c
nu c clu A don llu n l l oodu i nlu ng li n l llu c c pnl l cu a qua
lrinl licl Iu y nguyn llu y, va lla nl cng cu a nlu ng nuo c n y r l
d gia i llicl n u co ll sa o Ia i duo c l i I l i l ki mca oc u alo (Yo ung
1992, 1995, Kim va Iau 1994). Tuy nlin, r l nli u v n d na y si n l
d Ia m suy gia m ni m lin va o k l qua cu a nl ng nglin c u n a y.
Hi u duo c c c v n d l ndo n g l ro ng n lu ngnglin cu u do I a di u
quan lro ng d li u duo c ll c l i n c u a cl u A. Ca nlu ngngli n cu u
ll c ngli m lu clo da gli clo p duo c vai lro cu c ky quan lro ng c a
vi c licl I y v n, I n r l nli u nl ng plin ba n kla c nlau c a I y
lluy l l nglruo ngni si nlclo r ng kl ng co l inl li u s u l gi am
d n, d u dua n i dung lla o Iu n quay v m linl lng lruo ng d a
va o m c d u l u. Nl u ki nl ngli mcu a n l i uqu c gia nl uAngir i ,
Ianama, B a o Nla v Ba Ian, da d u l u lon 2O GD I c u a mi nl
lu nm 196O d n 1 985 nlung v n klng l l l n g l r uo ng nl anl da
clo ll y, licl Iu y v n Ia di u ki n c n nlung clua du d d y nl anl
l c d lng llu nl p binl qun d u ngu i.
Trong giai doa n lu 196O d n 1996, b n con l (H ng Kng
(Trung Qu c), Ha n Qu c, Xingapo va a i Ioan) da klng Ia ng pli
d u lu. Cli co m l va i Inl vu c Ia pli li u qua lla i qua va r l il
kloa n d u lu xa xi duo c dua va o klu vu c sa n xu l ca c m l la ng
klng llam gia xu l nl p kl u. So d klng co linl lra ng Ia ng pli
d u lu no i clung na y, m l pl n Ia nlo clinl plu da gia m sa l cl l
clo qua lrinl d u lu. Tuy nguo i la lluo ng lay xom lluo ng nng Iu c
cu a clinl plu lruo c nlu ng klo kln la i clinl cu i nm 1997 va
nm 1998, nlung lrong m l pl n ba ll ky licl Iu y v n kl ng I ,
o b n con l na y r l li m co nlu ng kloa n d u lu Ii u Inl. Tuy
m l s clinl plu , cl ng la n nlu Ha n Qu c, co ll co sai I m kli
mun dy manl ml s Inl vuc nao do, cu ll Ia nganl Iuyn kim,
co kli va loa cl l l ng lo p, nlung il ra cu ng co ll kl ng dinl
r ng da co nlu ng buo c li n klim l n lrong l c d lng lruo ng,
m c du pla i m l m l cli pli co l i Ia li u su l cao lrong nlu ng
nga nl klng duo c kluy n klicl. Klng co b ng clu ng na o lu b n
con l clu ng lo co su pli li u qua qua da ng nlu da ll y o nli u
nuo c vi du nlu gia lri gia lng linl lloo gia ll gio i bi m. Ii u
nlung kl qua ll dop do co bi mai ml di lrong vai nm gn dy
lay klng, v n co n Ia m l cu lo i bo ngo , clo d n kli na o clu ng
la co duo c nli u b ng clu ng lon v nlu ng buo c li n lri n mo i nl l
lrong nng su l.
V n d klng l n luong lu nlu v y o ca c n n kinl l mo i cng
ngli p loa g n dy Indnxia, MaIaixia va Tla i Ian. Ca ba nuo c
na y d u da co nlu ng Iu a clo n d u lu l l su c sai I m lrong nlu ng
nm 8O va 9O. Co Io ll li n su no ng v i mu n duo c du ng lrong
la ng ngu ca c n n kinl l ll n ky nn ca c nuo c na y da li n la nl
nlu ng kloa n d u lu, ma nlu co ll ll y lruo c, cl c cl n so Ia m
gia m mu c TII. Nlu ng kloa n d u lu do di lu nga nl cng ngli p
cl la o ma y bay ca nl c dinl o Indnxia d n vi c xy du ng qua
mu c ca c cao c vn plo ng o Tla i Ian lay nga nl cng ngli p xo loi
qu c gia cu a MaIaixia. Tuy nlin, ngay ca nlu ng kloa n d u lu sai
I m lrng ll y nlu v y co ll cu ng klng li n li n ro ra ng n u
xo l o l m l ng ll . Tli du , nga nl cng ngli p ma y bay cu a
Indnxia, do ng B. I. Habibio, nguo i k nli m T ng ll ng
Sularlo d xuo ng, da duo c klo i d u kloa ng nm 198O, va luy
nga nl na y r l pli li u qua nlung Indnxia v n li p lu c pl n
vinl lrong 15 nm li p lloo, va l ng TII cu a loa n b n n kinl l
v n li p lu c lng lruo ng lrong su l llo i gian do . M c du ba n n
kinl l mo i cng ngli p loa di sau qua llu c da co nlu ng sai I m
nglim lro ng lrong pln b d u lu so vo i nlu ng con l ban d u,
nlung a nl luo ng cu a clu ng d n l ng nng su l v n klng pla i Ia
nln l clinl gy ra nlu ng v n d lrong nm 1997 va 1998.
CA C NGHIN C U V M V TNG TR NG NNG SU T CA C NGHIN C U V M V TNG TR NG NNG SU T
Nguo i la da linl loa n nli u l c d lng lruo ng TII clo m l m u
Ion gm nliu nn kinl l moi cng nglip loa va cac nn kinl l
kla c (Bosvorll va CoIIins 1996, Nolru va Dlaroslvar 1994).
Clnl I cl giu a ca c gia lri linl loa n kla cao, va klng ro Ia m ll
na o d co ll clo n ra duo c di m uo c Iuo ng l l nl l. Iu c na o cu ng
co ll su a d i lo c li u clinl ca c lluo c do d u va o va d u ra.
Cu c lranl Iu n g n dy v lng lruo ng TII kli n la l i luo ng d n
cu c lranl Iu n giu a nli u nla nglin cu u va o cu i ll p nin 6O
v vi c, Ii u m l lluo c do llicl lo p clo ca c d u va o o My co clu ng
lo r ng l l ca mu c lng nng su l d u duo c linl l l klng bi bo so l
nlo ca c d u va o duo c do Iuo ng clinl xa c lay klng (GriIiclos va
}orgonson 1967, Donison 1979). K l qua cu a I n lranl Iu n do Ia
klng co l i k l, ma no plu llu c clu y u va o ca cl dinl ngla.
Hai ca cl pln licl clinl ll ng da duo c su du ng d kla o sa l su
do ng go p cu a vi c licl Iu y ca c nln l va TII va o mu c lng lruo ng
clung, do Ia la cl loa n lng lruo ng va uo c Iuo ng kinl l Iuo ng ca c
la m sa n xu l. Truo c kli xom xo l ca c uo c Iuo ng na y, li xin Iuo l qua
ca c su ki n n i b l.
Hinl 3.2 ll lin lc d lng cua li I vn/Iao dng va TII lloo
vu ng, vo i ca c s Ii u lricl lu Bosvorll va CoIIins (1996).
8
Nlom
ng A , clu y u g m nlu ng n n kinl l dang duo c xom xo l o dy,
co lc d du lu vn lloo cliu su va lc d lng TII cao lon cac
vu ng kla c lrong giai doa n 196O-94. Nglin cu u cu a lai nla kloa
lo c na y vo i vi c su du ng pluong pla p di u clinl nl l qua n giu a
ca c nuo c clo ll y, co su kla c bi l nl l dinl v kla nng llu lu l
vn liu qua cua cac nn kinl l moi cng nglip loa clu A. Tuy
l c d lng TII cu a lo klng d n mu c ll n ky , nlung cao lon
ca c vu ng kla c ma o do ca c n n kinl l co nli m vu d da ng lon vi
clu ng cli llu lu l il ca c nln l sa n xu l. Nolru va Dlaroslvar
(1994) cung llu duoc nlung kl qua luong lu. Tc d lng TII
(luong d i) cao co ll ngn cl n li u su l gia m d n, m l linl lra ng
so gy ra su gia m su l lrong li I li l ki m dang o mu c r l cao, Ia m l
li n luo ng ma klng m l la i kloa n loa n loa n d y du na o co ll
plan anl duoc (Doalon va Iaxson 1994).
Ha ch toa n tng tr ng Ha ch toa n tng tr ng
Hacl loan lng lruong su dung cac li lrong nln l quan sal duoc
lu ca c la i kloa n qu c gia d uo c linl d co gia n cu c b cu a d u ra.
9
Su llay d i lrong l ng Iuo ng d u va o duo c linl loa n b ng ca cl su
du ng cli s Tornqvisl,
(3.1) T =
i
|1/2(S
i, t
+ S
i, t-1
) (In x
i, l
In x
i, l-1
)]
lrong do , S
i, t
Ia li lro ng quan sa l duo c cu a nln l x
i
lrong giai doa n
t. Sau do , I y clnl I cl Iogaril lrong d u ra lru di k l qua lrn d
co duo c mu c lng TII,
(3.2) A* = Iog (Y
t
/Y
t-1
) T
Cu lo i co ba n o dy Ia , la nl vi kinl l na o du ng d ng sau pluong
lrinl (3.1), cu ll Ia ca c y u l na o xa c dinl S
i, t
. Ngoa i ra co n co ca c
v n d quan lro ng kla c v ca cl do Iuo ng m l s gia lri x
i, t
(Hsiol
1997). Co sa u cu lo i na y sinl Iin quan d n vi c do Iuo ng va gia i
llicl S
i, t
:
l Ii u l l ca ca c nuo c co la m sa n xu l gi ng nlau lay klng`
l S
i, t
co cliu la c d ng cu a su llay d i ky llu l klng`
l Quy lrinl dng san sinl ra S
i, t
Ia gi`
l Ii u lli lruo ng d u va o co bi bo p mo o lay klng`
l Ii u Y
t
va x
i, t
da duo c do Iuo ng clinl xa c lay clua`
l Vi c su du ng la m cli pli llay vi su du ng la m sa n xu l co y
ngla gi`
Li u t t ca ca c n c co ha m sa n xu t gi ng nhau hay khng? M l
s nglin cuu lacl loan lng lruong gia dinl rng, ln lai ml lam
sa n xu l qu c l d ng nl l, vo i ca c llam s gi ng nlau clo l l ca
ca c nuo c, va ca c doanl ngli p co ll di cluy n do c lloo la m sa n
xu l do . Nlung quan di m na y Ia i Ia m na y sinl nlu ng v n d Io n.
Cl ng la n, n u Ha n Qu c n m lrn cu ng m l la m sa n xu l nlu
nuo c My lrong ll p nin 8O, clo lruo c nlu ng kla c bi l lrong li I
v n/Iao d ng va li lro ng ca c nln l (Ba ng 3.2), lli d co gia n
ngm dinl cua su llay ll so Ia O,4, llp lon da s cac uoc linl
kinl l Iuo ng kla c.
1O
Klo kln d i vo i vi c gia dinl m l la m sa n
xu l d ng nl l lrn loa n ll gio i co ll nl n ll y lloo m l ca cl
loi kla c m l clu l n u quan sa l ca c nuo c co li I v n/Iao d ng x p
xi b ng nlau va xom xo l li lro ng nln l cu a ca c nuo c na y. Xingapo
va Niu DiIn co li I v n/Iao d ng luong lu nlau lrong nlu ng nm
8O, nlung li lro ng v n cu a Niu DiIn Ia O,38, lrong kli cu a Xingapo
Ia O,52. Hinl 3.3 m la K/L va S
K
clo m l s nuo c lrong ll p nin
8O. N u l l ca ca c nuo c d u lrn cu ng m l la m sa n xu l lli s Ii u
plai clo lly, loc Ia d co gian llay ll llp lon, loc Ia co su
kl ng cl li n Iuong o nlu ng nuo c co li I v n/Iao d ng ll p lon.
Ca lai di u na y d u gy klo kln clo vi c la cl loa n lng lruo ng.
Nlu clu ng la so ll y lrong mu c sau, gia lri llp, cung voi su llay
d i ky llu l Ia m lng llm Iao d ng, so giu clo li lro ng cu a v n o
lrong nuo c klng d i. Nlung di u na y co ngla Ia ba n lln S
K, t
cliu la c d ng cu a li n b ky llu l. N u li n Iuong bi kl ng cl lli
klng ll coi S
K, t
nlu m l y u l clo bi l v d co gia n cu a d u ra
lloo v n. Nlung gia lri cao cu a S
K, t
Ia i co vai lro lli l y u lrong ca c
k l Iu n v mu c lng TII ll p, vi nln l lng nlanl nl l, nln
Bang 3.2 T trong cua vn trong GDP va t s vn/lao ng tng hp, tnh trung Bang 3.2 T trong cua vn trong GDP va t s vn/lao ng tng hp, tnh trung
bnh cho thp ky 80 bnh cho thp ky 80
Nn kinh t Nn kinh t T trong cua vn T trong cua vn T s vn/lao ng T s vn/lao ng
B 0,32 66.294
Ha Lan 0,33 60.943
My 0,24 60.057
Niu Diln 0,38 53.461
Xingapo 0,52 50.934
Ty Ban Nha 0,42 46.262
Anh 0,25 41.672
Hy Lap 0,5 34.123
Hng Kng 0,49 31.200
Han Quc 0,52 19.349
Ngu n: T tro ng cu a v n c tnh t ta i li u cu a Lin Hi p Qu c (s li u nhi u nm). T s v n/
lao ng c tnh t nghin c u cu a King va Levine (1994) va Ngn ha ng Th gi i (1998).
l v n, duo c g n vo i m l lro ng s Io n.
Hin tng xac nh ni sinh cua S
i, 1
.
11
Ngay ca kli bo qua vi c di
cluy n do c lloo la m sa n xu l qu c l kli S
i, t
giu a ca c nuo c kla c
nlau, lli ba n lln S
i, t
lrong plam vi ml nuoc vn co ll Ia yu l
ni sinl, plan anl nlung llay di ky llul loc co cu (NoIson va
Iack 199O). Ca c uo c linl li n nay d u su du ng nlu ng gia dinl r l
ma nl v ba n cl l cu a su llay d i cng ngl , cl ng la n ca c nglin
cuu lacl loan lng lruong cua Young (1992, 1995) lay cua
Bosvorll va CoIIins (1996) d u gia dinl llay d i ky llu l mang
linl lrung I p ki u Hicks. Nlung gia dinl na y klng duo c u ng l
bo i ca c uo c Iuo ng v la m sa n xu l d c I p clo m l nuo c, kli cl p
nl n dinl Iy b l kla lli cu a Diamond, McIaddon va Rodriquoz
(1972). inl Iy nay clo bil, voi ml lam san xul ln c din lng
qual, klng ll uoc Iuong dng lloi ca d co gian llay ll va
nlu ng llin I cl lrong llay d i ky llu l.
12
NoIson va Iack (1999) da cli ra S
i, t
Ia n i sinl, b ng ca cl gia
dinl m l la m sa n xu l ln c di n da ng Q = f (K, mL), lrong do m
ll lin nlung lin b cng ngl lrung Ip kiu Harrod (Iam lng
llm Iao d ng). T c d llay d i li lro ng nln l , S
i,t
, Ia la m cu a d
co gia n llay ll va m lay:
(3.3) S
K
= |S
I
O
(1 - ) / ] (m k)
(3.4) S
L
= |S
K
O
(1 - ) / ] (k* - m)
lrong do , k Ia l c d lng li I v n/Iao d ng. Iluong lrinl (3.3) va
(3.4) clo ll y, li lro ng nln l duo c su du ng d linl cli s
Tornqvisl cliu a nl luo ng cu a ca su llay d i ky llu l, lrong lruo ng
lo p na y Ia su gia lng Iao d ng, I n su llay d i cuo ng d su du ng
vn. Nu cao, g n b ng 1, lli k cao cu ng klng Ia m clo li lro ng
v n gia m, ngay ca kli m nlo . Co n n u ll p lli gia lri m Io n co
ll ngn klng clo S
K
gia m. Trong ca c linl loa n la cl loa n lng
lruo ng, S
i, t
duoc gia dinl Ia clo bil d co gian cua du ra lloo yu
l du vao. Nlung S
i, t
cli Ia cac lluoc do sacl nu lam san xul
co ba n gia nh ll li n su llay d i ky llu l lrung I p ki u Hicks.
N u llu c l , su llay d i ky llu l Ia i Ia m gia lng Iao d ng, nlu
lrong pluong lrinl (3.3) va (3.4) lli S
K, t
su dung lrong pluong lrinl
(3.1) so ll p lon, va do do , gia lri linl duo c cu a T so nlo lon (vi k*
Ion lon O), va gia lri linl duoc cua A* so Io n lon.
Bang 3.3 lrinl bay ml s linl loan klac nlau v su llay di li
lro ng nln l d minl loa v n d na y. Tli du , n u S
K
O
= O,4, = O,2,
k = O,O5 va m= O lli lc d giam lang nm cua S
K
so Ia -O,12 (do ng
1). T c d gia m na y so la xu ng co n -O,O24 n u m = O,O4 va so gia m
b ng O kli m = O,O5 (do ng 4). Nlu da ll y lrong ca c do ng lu 5 d n
8, kli = O,9 lli gia lri S
K
* g n b ng O, vo i mo i ca cl k l lo p ca c
llam s. Nu = O,9, gia lri cu a mco ll bi n llin lu O,O1 d n O,O5
va cli Ia m llay d i r l il lo c klng llay d i gi lrong li lro ng nln
l . Vi ll , r l nli u ca cl k l lo p llam s co ll gy ra linl cl l
l ng s nlu da ll y cu a S
K
, k ca nlu ng ca cl k l lo p xu l pla l lu
lin b cng ngl nlanl Iam gia lng Iao dng.
Kli su du ng l c d lng v n cao duo c di u clinl b ng lro ng s
S
K, t
lrong ca c linl loa n nl m c g ng clu ng minl clo su lli u v ng
cu a mu c lng nng su l cao lli ca c gia dinl clinl xa c v ba n cl l
cu a su llay d i ky llu l Ia r l quan lro ng. Tru pli co m l co so
vu ng cl c clo vi c gia lli l co su llay d i ky llu l lrung I p ki u
Hicks, co n n u klng lli nlu ng linl loa n lng lruo ng TII su du ng
cli s Tornqvisl d u co ll clo la nlu ng uo c Iuo ng bi llin I cl. V
m l Iy lluy l, llay d i ky llu l lrung I p ki u Hicks cu ng co v n
d , vi su lng lruo ng lloo ki u d u d n lrong ca c m linl ln c
di n cli co ll xa y ra n u su llay d i ky llu l mang linl lrung I p
ki u Harrod (Ia m gia lng Iao d ng).
Qua trnh ng san sinh ra S
i, t
. M l ca cl gia i llicl kla c v gia lri
Io n cu a S
K, t
co linl d n su llay d i co c u kinl l , k ca su cluy n
dicl lu n n nng ngli p va klu vu c pli clinl llu c Ia pl bi n
sang m l vai lro quan lro ng lon cu a ca c doanl ngli p cng ngli p
Io n (mu n bi l ro lon, xin xom NoIson va Iack 1999). Do li lro ng
v n lrong ca c doanl ngli p Io n lluo ng Io n lon ca c nng lra i lay
doanl ngli p nlo su du ng il v n nn vi c v n dicl cluy n nlanl
sang ca c doanl ngli p Io n so kli n gia lri cu a S
K, t
, xo l lrn l ng ll ,
klng llay d i. i u na y clo ll y ca c doanl ngli p Io n co kla
nng duy lri li I v n/Iao d ng ban d u cu a minl, b l cl p vi c
v n duo c licl Iu y nlanl. Tloo ca cl gia i llicl na y, S
K, t
Ia k l qua
cu a qua lrinl lng lruo ng va mang linl n i sinl. No v n o mu c cao
nlo su dicl cluy n d u lu lloo nga nl va vi c llu lu l v n mo i ma
klng c n Ia m gia m nng su l v n lrong klu vu c li n da i. Klng
nl l lli l pla i vi n d n d n nlu ng llin I cl lrong su llay d i ky
llu l lrong la m sa n xu l l ng lo p. Kla c vo i ca cl gia i llicl clo
loa n b n n kinl l nlu pl n lruo c, quan di m na y ro ra ng cng
nl n co nlu ng dicl cluy n co c u Io n lrong n i b n n kinl l va
gia i llicl linl cl l l ng s luong d i cu a S
K, t
b ng su llay d i na y.
S meo mo trong th trng nhn t va san phm. Nu lli
lruong du vao bi bop moo clng lan nlu do su cli pli cua
cng doan lli li lrong nln l co ll klng clo la nlung uoc
linl ll v d co gian cua du ra lloo nln l dang xol. Nu lli
lruong du ra klng mang linl canl lranl clng lan do muc
d bao l lluc l lay muc d lp lrung cao d lli vic dinl gia
b sung so Iam lng llm cac gia lri vn da bi bop moo cua S
i,t
.
Klng ll gia dinl rng li lrong nln l plan anl duoc nlung y
ngla canl lranl ma co ll rul ra lu dinl Iy cua LuIor.
Mo o mo lrn lli lruo ng nln l co ll kla quan lro ng lrong
lruo ng lo p Ha n Qu c va Xingapo, nlu ng nuo c ma r l nli u nguo i
clo r ng da co su kl ng cl li n Iuong lrong pl n Io n llo i gian
na y. Hinl 3.4 clo bi l li lro ng v n o Ha n Qu c lu nm 1978 d n
nm 1994. a co su gia m su l ma nl lrong llo i ky lu do loa clinl lri
va o cu i ll p nin 8O, kli ma nlu ng cng doa n lruo c dy r l d
ba o nay lro nn quy l doa n. Tuy su gia m su l na y co ll Ia do F
K
da
gia m r l ma nl, nlung su llay d i nlanl clo ng, cu ng vo i linl lu
clu Io n lon cu a cng doa n clo ll y su ca o clung cu a vi c kl ng
cl li n Iuong. i u na y co ngla Ia S
L, t
llp ml cacl gia lao va S
K,t
da bi plo ng da i. Bi l r ng v n Ia nln l lng nlanl nl l o Ha n
Qu c, di u na y so cuo ng di u gia lri cu a T va da nl gia ll p gia lri
cu a A. M c du mu c d ba o l b ng llu quan ll p lon ca c nuo c
dang pla l lri n kla c, nli u n n kinl l mo i cng ngli p loa da co
mu c d ba o l llu c l cao, di u na y da Ia m lng gia lri gia lng linl
lloo gia lrong nuo c. Klng ai bi l du Ia su pln clia clinl xa c
giu a Iao d ng va v n. Tuy nlin, n u clo plo p ca c doanl ngli p
duo c a p du ng m l ca cl dinl gia b sung na o do d co Io i nlu n cao
lon lli gia lri clinl xa c cu a S
K, t
so nlo lon gia lri quan sa l duo c
lrong ca c la i kloa n qu c gia. y Ia i Ia m l nguyn nln kla c gy
ra su llin I cl Ia m lng gia lri cu a T va gia m gia lri cu a A* (HaII
199O). M c du ca nl lranl lrong nuo c co ll gia m bo l lo c xoa bo
duo c nlu ng d c Io i, nlung mu c d l p lrung cao d o nli u lrong
s nlu ng nuo c na y da Ia m gia m y ngla cu a di u do .
o l ng gia ca va sa n l ng khng chnh xa c. Trong nlu ng nm
gn dy, diu lro nn ro rang Ia cac s Iiu lai kloan quc gia cua
My da plong dai lc d lng gia, vn d clinl Ia do nm dua cac
Ioa i la ng loa mo i va o linl cli s gia . Nlu ng di u clinl v cl l
Iuo ng du ki n so li n la nl lrn co so nglin cu u cli s gia lrong 4O
nm, no i clung klng duo c llu c li n. Mu c d plo ng da i CII uo c
linl Ia 1 mi nm (pln diu lra v cac vn d nay, xin xom
Nordlaus 1997). Clo du m l s lluo c do d u va o da duo c linl di
linl Ia i, nlung klng m l nglin cu u la cl loa n lng lruo ng na o
cua cac nn kinl l moi cng nglip loa Iuu lm dn vn d nay,
d u r ng l l ca ca c nuo c d u da co nlu ng llay d i cu c ky nlanl
clo ng lrong sa n xu l va liu du ng cu i cu ng nlu ng la ng loa duo c
dua va o la i kloa n qu c gia. i u na y co lai la m y , vo i gia dinl
r ng, vi c plo ng da i mu c lng gia co Iin quan d n l c d llay d i
co c u. Tlu nl l, lrong ca c n n kinl l mo i cng ngli p loa , mu c
lng lruo ng luy l d i cu a TII so cao lon ca c n n kinl l dang llu c
li n qua lrinl cluy n d i co c u nlanl clo ng lon cl ng la n
nlu Xingapo so vo i H ng Kng. Tlu lai, d i vo i loa n b nlo m
nuo c na y, cli s gia co xu luo ng bi ll i pl ng so vo i cli s gia cu a
ca c nuo c co l c d lng lruo ng ll p lon, va vi c dua ra ca c sa n
pl m mo i cl m lon. Vi ll , ca c linl loa n Iin qu c gia nlu cu a
Bosvorll va CoIIins (1996) da da nl gia ll p l c d lng TII cu a
ca c n n kinl l mo i cng ngli p loa clu A so vo i ca c nuo c kla c,
ang clung llp lon kloang 2 mi nm.
Ca c v n d kla c v do Iuo ng cu ng na y sinl. Hsiol (1997) clo
r ng, uo c linl gia lri cu a nla cu a lrong ca c la i kloa n qu c gia Ia
ll p, di u clinl sai I cl na y so Ia m lng A* cu a Xingapo. Nli u la c
gia kla c cu ng da d ngli ca c ca cl di u clinl kla c nlau clo ca d u
va o I n d u ra, va dy Ia su la i di n cu c lranl Iu n Donison-
GriIiclos-}orgonson lrong nlu ng nm 196O. Klng co nglin cu u
na o li n nay Ia i xom xo l mu c d Iu y k cu a l kinl l lrong m l s
n n kinl l cliu la c d ng cu a l c d lng d u ra. O H ng Kng, ca c
loal dng luong l kinl l da xul lin lrong lloi ky quan sal, kli
ma nga y ca ng nli u doanl ngli p dia pluong lro lla nl mi gio i
lrung gian clo loa l d ng ngoa i lluong cu a kinl l , va nlo do duo c
luo ng l. i u na y co ll Ia nguyn nln gy ra m l s sai I cl
lrong l c d lng TII giu a Xingapo va H ng Kng nlu Young
(1992) da pla l li n.
c l ng i ng u v tng TFP. Do co ll co nlung du vao vl
cll duoc do Iuong lliu clinl xac, nll Ia kli xy dung clui s
v lru Iuo ng v n, nn Hsoil (1997) da uo c Iuo ng A b ng la m cli
pli, vo i gia dinl r ng, gia ca duo c do Iuo ng clinl xa c lon s Iuo ng.
ng da su du ng pluong lrinl sau:
(3.5) AC* =
i
|1/2(S
i, t
+ S
i, t-1
) (In p
i, t
In p
i, t-1
)] A
D
lrong do, p
i
Ia cli pli su dung vn r, va muc Iuong w. Ca w va r
d u Ia ca c k l qua l ng lo p ki u Tornqvisl cu a nli u c u lla nl cli
pli Iao d ng va v n kla c nlau. Trn nguyn l c, A
D
, pln lng
lruong TII linl duoc lu pln di ngu, plai bng gia lri do duoc
linl lrong pluong lrinl (3.2). Tuy nlin, llu c l Ia i klng du ng
nlu v y. Hsiol da dua ra r l nli u uo c Iuo ng kla c nlau, llay d i
lloo ca c gia lri gia dinl cu a cli pli li n Ia i duo c du ng d linl cli
pli su du ng v n. Ba ng 3.4 lrinl ba y gia lri lrung binl cu a ca c k l
qua cu a Hsiol. Trong mo i lruo ng lo p, A
D
d u Io n lon A*. a ng
clu y, lrung binl cua nliu gia lri linl duoc cua A
D
clo Xingapo
cao lon da ng k so vo i uo c linl cu a Young. Tuy uo c Iuo ng cu a
Hsiol cung cn duoc xom xol lln lrong vi ng da gia llil S
u, t
Ia
co linl ngoa i sinl, nlung k l qua na y da clo ll y co su kla c bi l
rl Ion giua cac uoc Iuong lc d lng TII lrn plam vi quc gia,
rul ra lu lacl loan lng lruong.
Bang 3.4 c tnh i ngu va nguyn thuy v tng trng nng sut nhn t Bang 3.4 c tnh i ngu va nguyn thuy v tng trng nng sut nhn t
tng hp tng hp
Trung bnh Trung bnh i ngu i ngu Nguyn thuy Nguyn thuy
Nc Nc i ngu i ngu Nguyn thuy Nguyn thuy Ti a Ti a Ti thiu Ti thiu Ti a Ti a Ti thiu Ti thiu
Xingapo 1,85 -0,59 2,17 1,61 -0,69 -0,3
ai Loan 3,81 2,09 4,50 3,22 2,10 2,06
(Trung Quc)
Hng Kng 2,48 2,24 2,76 2,05 2,30 2,18
(Trung Quc)
Han Quc 1,74 1,75 2,13 1,42 1,84 1,70
Ngun: Tnh toan t Hsieh (1997).
c l ng ha m sa n xu t c l ng ha m sa n xu t
Kim va Iau (1994) da du ng ca c uo c Iuo ng kinl l Iuo ng cu a siu
lam san xul (MPF Meta Production Function), do Hayami va
Rullan (1985) xy du ng, d linl A. Ca cl gia i llicl b ng linl lo c
clo klung m u na y duo c lrinl ba y lrong Hinl 3.5. OC Ia MII qu c
l , duo ng bin cu a ca c la m sa n xu l l n la i d ng llo i vo i ca c li I
v n/Iao d ng kla c nlau. Clu ng duo c clo lruo c va duo c su du ng
kli li I v n/Iao d ng lng lu R d n S, Ia m clo li I giu a mu c Iuong
va li n llu llay d i. M l nuo c dang pla l lri n, ban d u o vi lri 1
lrn AA, co ll cluy n d n vi lri 2 lrn BB, ca 1 va 2 d u Ia ca c
di m n m lrn duo ng bin. Kli di u na y xa y ra, A* =O kli uo c
Iuo ng siu la m sa n xu l. A* cli Io n lon O n u ca c nuo c dang pla l
lri n cluy n d n m l vi lri nlu di m 2 lrn duo ng OC , Ia duo ng
gio i la n l l nl l ll gio i. Kim va Iau da nl n ll y ca c nuo c G-5 co
kla nng la o ra duo c su dicl cluy n na y, nlung ca c n n kinl l
mo i cng ngli p loa lli cli co ll cluy n d n di m 2 ma lli, vi
ll lo kl Iun Ia klng co su lng lruong TII. Ml kl qua quan
lro ng kla c cu a lo Ia llay d i ky llu l Ia m gia lng v n, di u na y
co ll gia i llicl clo su klng xu l li n cu a li n luo ng li u su l
vn bi giam xung.
K l qua cu a lo klng v p pla i nli u v n d la cl loa n lng
lruo ng nlu gia dinl v li u su l klng d i lloo qui m lay nlu ng
llin I cl lrong su llay d i ky llu l. Nlung pluong pla p MII Ia i
Iam nay sinl cac vn d lluc v cacl Iun giai. Cu ll, no gia llil
ca c nuo c dang pla l lri n co ll di cluy n do c lloo OC, b l cl p co
r l nli u b ng clu ng clo ll y (a) ca c ki n llu c v sa n xu l klng
pla i loa n loa n s n co , va no do i lo i pla i co r l nli u ki n llu c
ng m ma nlu ng ki n llu c na y Ia i klng co lli lruo ng,
13
(b) Io ngai
Ia m sa n sinl ra nlu ng d i llu ca nl lranl lrong luong Iai co ll
kli n clo m l s doanl ngli p lrong ca c nuo c cng ngli p do du
kli cung c p cng ngl , (c) su l n la i cu a li n luo ng llng lin b l
cn xu ng va su Io nga i lu ca lai plia co ll ngn ca n vi c llu c li n
lo p d ng v ca c cng ngl li n co (Arrov 1969), (d) pl n Io n vi c
u ng du ng lla nl cng ca c ki n llu c do i lo i pla i co kinl ngli m sa n
xul (Rosonborg 1994) va nng Iuc lp llu lrong nuoc,
14
(o) pln
Io n vi c lo c lo i, nl l Ia lrong Inl vu c cl la c, d u mang linl dia
pluong (Lvonson va WoslplaI 1995), va kli ca c doanl ngli p
cluy n ra klo i li I v n/Iao d ng li n la i cu a lo lli linl li u qua
ky llu l cu a lo co ll suy gia m (Alkinson va SligIilz 1969),
15
va (f)
ki n llu c li m kli duo c cluy n giao lrong ca c la ng loa klng
llam gia xu l nl p kl u, nl l Ia dicl vu va xy du ng. Qua llu c,
vic su dung MII d dinl luong clo cac kla nng san xul da bo
qua rl nliu su plal lrin lrong qua lrinl lim liu v nng sul,
cl ng la n nlu su clu lro ng lim lo i, Iu a clo n va b l cluo c (NoIson
va Winlor 1982) lay vic nln manl dn su plu lluc v duong
Ii(Arllur 1994). Trong ml bai bao gn dy, Rullan vil:
Nga y nay, da ro ra ng Ia klng ll vuo l qua su clnl I cl lrong mu c
nng su l va l c d lng lruo ng cli b ng ca cl cluy n giao don gia n
v n va cng ngl . Su klng luong d ng giu a ca c doanl ngli p va ca c
nuo c v quy ngu n Iu c va nng Iu c kloa lo c, cng ngl , klng d gi
kl c plu c duo c. Nlu ng cng ngl co ll lro lla nl ngu n lng lruo ng
li u qua nl l Ia i lluo ng mang linl d c llu dia Iy . |Rullan 1997: 1524.]
Quan di m na y duo c dng da o ca c nla kloa lo c, nlu ng nguo i da
co nli u nglin cu u v ma ng kinl l lo c vi m cu a cng ngl , clia
so , va no d l d u lo i v kla nng da ng lin c y cu a siu la m sa n
xu l.
Ki m dinl cu a Kim va Iau v su l n la i cu a m l siu la m sa n
xu l clo clin nuo c bao la m ca vi c ki m dinl xom Ii u gia lluy l
clo r ng ba llam s
KK
,
LL
, va
KL
cu a la m sa n xu l translog
lrong pluong lrinl (3.6) o l l ca ca c nuo c d u b ng nlau co du ng
vu ng klng.
16
(3.6) Ln Y
i, t
= Ln Y
0
+ a
k
Ln K + a
L
Ln +
KK
(Ln K
i, t
)
2
/2 +
LL
(Ln L
i, t
)
2
/2 +
KL
(Ln K
i, t
)(Ln L
i, t
)
u ng lruo c nlu ng klo kln Iy lluy l vu a nu lrn, va gia dinl
co ml MII dng nll giua cac nuoc, su kim dinl v ba llam s
c p lai
KK
,
LL
, va
KL
(ba llam s c p m l Ia cu a la m Cobb-
DougIas clu n) do i lo i pla i co ni m lin r l Io n va o su du ng vu ng
cu a ca c d c linl, cl l Iuo ng cu a ca c bi n s duo c su du ng, la c d ng
cu a ca c cng cu kla c nlau va vai lro cu a ca c bi n bi bo qua nlu v n
con nguo i. Vo i r l nli u quy l dinl pla i dua ra Iin quan d n s
Ii u, gia m pla l, su Iu a clo n ca c cng cu v.v..., ca c uo c Iuo ng c n
duo c da nl gia klng cli b ng ca c liu clu n ll ng k llng
lluo ng ma co n lloo y ngla kinl l cu a clu ng nu a.
Gia su ca c cng cu kinl l Iuo ng duo c xu Iy clinl xa c lli co lai
y ngla Io n lrong ki m dinl cu a Kim va Iau nl n duo c nli u binl
Iu n. Tlu nl l, k l Iu n cu a lo clo r ng o l l ca ca c nuo c G-5 lrong
m u cu a lo , su llay d i cng ngl d u Ia m gia lng v n, co ngla
Ia nlu ng nuo c na y klng ll duy lri duo c lra ng lla i lng lruo ng
d u d n, vi lra ng lla i na y do i lo i m l su llay d i ky llu l lrung
I p ki u Harrod lo c Ia m gia lng Iao d ng. Tuy do i lo i Iy lluy l
klng no i clo la bi l Ia ca c uo c linl llu c ngli m cu ll du ng lay
sai, nlung vi c klng ll bi u lli duo c ca c d c lrung clu n cu a cn
b ng lng lruo ng ln c di n lrong llu c li n do i lo i clu ng la pla i
ll n lro ng. Nlu ng quy l dinl cu ll v s Ii u lay ca c cng cu su
du ng co ll d n d n nlu ng k l qua klng binl lluo ng. Co Io di u
quan lro ng lon Ia su dung loa cu a clinl ca c la c gia giu a ca c k l
qua kinl l Iuo ng cu a lo vo i r l nli u b ng clu ng nglin cu u linl
lung clo lly nng sul vt cht lrn ml don vi kl lop cac du
va o llu c su da lng In o ca c n n kinl l mo i cng ngli p loa .
Tloo quan dim cua Kim va Iau, lng nng sul klng cli dn vao
ca c nln l lrong nuo c, ma co n duo c doanl ngli p o ca c nuo c pla l
lrin, nlung nguoi da cung cp cng ngl clo plop cac nn kinl
l mo i cng ngli p loa co ll v n d ng do c lloo MII, klai lla c
duo i da ng Io i nlu n kinl l siu nga cl (oconomic ronl). Quan di m
na y co ll dung loa klo o Io o giu a nlu ng nglin cu u linl lu ng v
ca c doanl ngli p, so duo c ba n d n duo i dy vo i ca c k l qua kinl l
Iuong v vic klng co su lng lruong TII o cp lng ll.
Ii u cli pli clo cng ngl , du duo c ng m linl lrong lli l bi lay
duo c pla n a nl cng klai lrong pli ba n quy n c p plo p cng ngl ,
co du Io n d ca c kloa n cli lra clo nguo i cung c p cng ngl nuo c
ngoai lro llanl nguyn nln lop Iy clo su lliu lng lruong TII
lay klng` Hinl 3.6 clo bi l cli s gia cu a gia lli l bi nl p kl u,
I
ML
, va l s gia m pla l GDI, I
GDI
o Ha n Qu c. Hinl vo clo ll y
o Ha n Qu c, I
ML
gia m luong d i so vo i I
GDI
. i u na y cu ng xa y ra
o a i Ioan nlu da ll y lrong Hinl 3.7. Hon nu a, d u lu va o lli l
bi o ca lai n n kinl l na y d u cli m 5 d n 15 GDI, lrong do
kloa ng 4O Ia lli l bi co ngu n g c lu nuo c ngoa i (xom Ba ng 3.5).
Ti lro ng lli l bi nl p kl u lrong GDI nlo va gia cu a clu ng gia m
co ngla Ia mo i su klai lla c Io i nlu n kinl l siu nga cl d u qua
nlo d co ll la c d ng d n TII o m l mu c d da ng k .
iu nay vn d Iai ml kla nng Ia, pli ban quyn di voi giy
Hnh 3.6 Cac ch s gia cua GDP va thit b nhp khu Han Quc, Hnh 3.6 Cac ch s gia cua GDP va thit b nhp khu Han Quc,
1966-92 1966-92
Ch s Ch s
Ch s gia thit b
Ngun: Ngn hang Han Quc, Nin giam Thng k kinh t, s liu nhiu nm.
Ch s gia GDP
Gia thit b
Gia GDP
1.800
1.600
1.400
1.200
1.000
800
600
400
200
0
plop cng ngl lay cli lra clo dicl vu du lu lruc lip nuoc ngoai
(IDI) Ia ml kiu klai llac duoc nliu lin. Tuy nlin, nlu da
lly lrong Bang 3.5, o Han Quc, cli lra clo vic cp plop cng
ngl Ia 113 lriu dIa (lloo gia lin lanl) lrong ca giai doan lu
1962 dn 1976, lrong kli GDI cng dn Ia 147 li dIa. Trong giai
doan 1987-91, lng s lin lra clo vic cp plop Ia 4,4 li dIa, lrong
kli GDI luong ung Ia 1,2 nglin li dIa. Bl k kloan cli pli lra
llm nao cung cli clim ml li I nlo bo lrong GDI lrong nlung
lloi ky lng lruong cao nay.
u ng lruo c k l qua dau d u cu a nlu ng pla l li n v su llay d i
ky llu l co linl cl l Ia m gia lng v n (lrong nlo m G-5) va su llu c
Ia klng ll vi n d n li n luo ng klai lla c l kinl l d k l lo p la i
loa giu a ca c nglin cu u linl lu ng vo i k l Iu n clung r ng klng
co lin b ky llul o cac nn kinl l moi cng nglip loa, cn plai
co nlu ng nglin cu u su llm d di d n su nl l lri v ca c uo c
Iuo ng kinl l Iuo ng clo bi l l m quan lro ng cu a lng lruo ng TII
lrong nlu ng n n kinl l na y. Tra i Ia i, la ng lrm nglin cu u linl
lu ng da clo ll y m l bu c lranl nl l qua n v qua lrinl pla l lri n
lrong klu vu c cl la c o ca c n n kinl l mo i cng ngli p loa , clo
Bang 3.5 Nhp khu cng ngh cua Han Quc, 1962-91 Bang 3.5 Nhp khu cng ngh cua Han Quc, 1962-91
Nhp khu thit b Nhp khu thit b Thanh toan cho Thanh toan cho
tnh theo t trong tnh theo t trong vic nhp khu cng vic nhp khu cng u t trc tip u t trc tip
trong u t trong u t ngh nc ngoai ngh nc ngoai nc ngoai nc ngoai
Nm Nm c nh c nh (triu la) (triu la) (triu la) (triu la)
196266 47.6
196771 226.2
197276 894.7
196276 32.8
a
113.6 1,168.5
197781 29.1 451.4 1,455.1
198286 36.3 1,184.9 2,867.9
198791 33.1 4,359.3 7,967.1
a. 197076.
Ngun: Sakong (1993: bang A40, A46 va A47).
du linl da i di n cu a clu ng v n co n c n ba n ca i.
17
Nlu ng nglin
cu u linl lu ng na y clo r ng, kli k lng lrong m l nuo c dang pla l
lri n na o do , lli ca c doanl ngli p so di cluy n lo i vi lri 2 do c lloo
duo ng AA lrong Hinl 3.5. N u ca c doanl ngli p lla nl cng lrong
vi c vuon lo i vi lri 2 clu klng pla i vi lri 2, lli (2 - 2)/S2 Ia lluoc
do llicl lo p clo nlu ng li n b cng ngl .
18
Nglin cu u linl lu ng v ca c doanl ngli p o nlu ng n n kinl
l mo i cng ngli p loa da clo la nlu ng la i Ii u gia u su c lluy l
plu c v su di cluy n do c lloo duo ng AA, vo i su li n b d n d n
lloo luo ng OC. M la qua lrinl sa n xu l lrong m l doanl ngli p
cu ll lrong nga nl cng ngli p co kli o Ha n Qu c cu i nlu ng nm
7O da kl ng dinl nlu ng klo kln lrong vi c di cluy n do c lloo
siu la m sa n xu l. Clinl plu da klo i xuo ng nga nl cng ngli p
na y va o nm 197O, va ca c doanl ngli p da d u lu ma nl va o lli l
bi mo i. Nlung clo d n cu i nm 1977, qui lrinl cl la o duo c m la
Ia Ia c l u. Tloo Ngn la ng Tl gio i (1979: 33),
Hinl lla i |sa n xu l] pl bi n Ia vi lri d l ma y mo c lluo ng mang linl
ng u nlin nli u lon Ia clo plo p v n la nl m l clu i cng vi c lloo
lr l lu . Di n licl m l sa n r l cl l cl i, |va ] vi c v n la nl ma y mo c, cl
la o ca c b pl n lay I p ra p ca c c u ki n duo c b lri la n ma n o b l ky
noi na o ng u nlin co n cl lr ng. Qua nli u llo i gian liu pli va o
vi c lim ki m cng vi c, lay vi c Ia m li p lloo, lay nguyn v l Ii u.
Trong m l s lruo ng lo p, nguo i cng nln pla i lu lim clo minl m l
kloa nl ring d Ia m vi c, co Io di u do da la o nn m l ki u c lu u na o
do ring cu a lu ng nguo i, lo c pla i lim nlu ng pluong li n d da l duo c
m l lrinl d lo c m l liu clu n d Ia m vi c. M l d c di m g n nlu
pl bi n clung Ia su l c nglo n va lr n I n ca c ngli p vu , di u na y
lluo ng d n d n cl l Iuo ng bi xu ng c p, do qui loa cl dia di m klng
plu lo p. Xung quanl ca c ma y ca i klng duo c b lri kloa ng klng
Ia m vi c lloa da ng, va ca c I i di lrong pln xuo ng, v n lluo ng duo c
du ng d llu c li n nlu ng clu i cng vi c, da loa n loa n bi l c nglo n
kli cng vi c dang v n la nl.
19
Va o llo i di m duo c m la , nla ma y dang o di m 1 lrn duo ng
OA lrong Hinl 3.5. Nlung 15 nm sau, nlu ng nla ma y nlu ll da
sa n xu l duo c ca c ma y cng cu cl l Iuo ng cao d xu l kl u
clu ng da cluy n lu di m 2 d n 2 . Su lli u li u qua m la lrong
nm 1977 co ll kl c plu c duo c d loa n lli n llm llng qua qua
lrinl loc loi nlung kinl nglim ll lon va l cluc Iai lril d. Mc
du co ll kli n clo qua lrinl lo c lo i do Iu c na o cu ng la o ra su di
cluy n do c luong duong lloo la m sa n xu l qu c l , nlung di u do
rl ln kom, kl qua Iai klng clc cln, va no plai din ra lrong
nliu nm. iu nay clo lly, dy Ia ml lin luong pluc lap lon
nliu, va klng duoc Ip Iai o nliu nuoc klac, noi ma vic licl Iuy
v n di n ra nlanl clo ng (v nlu ng b ng clu ng clo ll y vai lro
cu a da o la o lrong nuo c d i vo i vi c li p llu cng ngl , xom Goo va
Clon 199O). Nl p kl u ma y mo c klng luong duong vo i vi c di
cluy n do c lloo duo ng OC (NoIson va Iack 1999).
Co ll I p Iu n r ng, IDI clo plo p m l s nuo c di cluy n ll ng
dn duong gioi lan san xul quc l. Vai lro cua du lu nuoc ngoai
o H ng Kng, Ha n Qu c va a i Ioan Ia luong d i ll p: li s giu a
IDI c ng d n va GDI cli b ng O,O2 lo c ll p lon, lrong kli li I
vn/Iao dng lng lop Ia lon 2 (Bang 3.6). Tuy nlin, lrong lloi
ky d u, Xingapo Ia i plu llu c nli u lon va o d u lu lru c li p nuo c
ngoa i. Ca c nuo c cng ngli p loa sau na y Indnxia, MaIaixia,
Tla i Ian da di lloo m linl cu a Xingapo. Nlung o lrong l l ca
ca c nuo c na y, li s giu a v n do nuo c ngoa i so lu u va GDI d u clua
dn 25. Voi li s vn/du ra lu 3 lro In lli co Io 8 lng loal
d ng kinl l duo c llu c li n duo i su ba o lro cu a nuo c ngoa i. Nlung
ll l lro lru, nguo i la Ia i clo r ng klng co lng lruo ng nng su l
o Xingapo, nuo c plu llu c nli u nl l va o IDI.
N u ki n llu c duo c lruy n ba su r ng d n ca c doanl ngli p
dia pluong, lli li s IDI/GDI co ll da nl gia clua l l mu c d n n
kinl l v n la nl lrn duo ng gio i la n qu c l . Tuy nlin, klng co
b ng clu ng co l ll ng v su Ian loa ki n llu c lo i ca c nla cung u ng
lrong nuo c lay kla cl la ng liu llu sa n pl m cu a ca c cng ly da
qu c gia, m c du m l s nglin cu u linl lu ng da clo ll y di u
na y co xa y ra (Ranis va Sclivo 1985).
2O
Nh ng lu n gia i mang tnh ly thuy t v thng ma i Nh ng lu n gia i mang tnh ly thuy t v thng ma i
Quan l san xul nlu duong OC lrong Hinl 3.1 co ll giai llicl
clo su klng xul lin cua lin luong li sul Ioi luc giam dn.
Mi quan l nay co ll nay sinl nlo su cluyn dicl co cu san
xul luong loi cac nganl su dung nliu vn. Trong lruong lop
nay, lin luong liu sul giam dn so klng xul lin, nlung
quan dim nay klng ll clo la liu llu v d Ion cua lin b
cng ngl. Klo kln di voi cacl Iun giai nay cung clng kom
gi so voi pluong plap siu lam san xul. No gia dinl rng, kin
lluc ky llul Ia co sn , va kli li I vn/Iao dng lng, cac
doanl nglip cli don gian Ia cluyn dicl cac nganl, su dung cac
cng ngl da duoc liu bil dy du lrong cac nganl klac, d dang
cluyn lu san xul qun ao sang san xul may cng cu ky llul
s. Tuy gia dinl lin Ioi nay clo plop suy llanl dinl Iy
Rybczynski, nlung no Iai cung cp rl il liu bil v qua lrinl
dng cua su plal lrin cng nglip, lrong do loc loi lrong nlung
nganl moi Ia ml lin luong clinl.
Ca c nuo c da bo r l nli u cng su c d lo c lo i nlu ng cng ngl
v n r l c n lrong nlu ng nga nl mo i. M l s lruo ng lo p da duo c ll
Bang 3.6 Tr lng vn cua u t trc tip nc ngoai theo GDP (1980-95) Bang 3.6 Tr lng vn cua u t trc tip nc ngoai theo GDP (1980-95)
Nn kinh t Nn kinh t 1980 1980 1985 1985 1990 1990 1995 1995
Trung Quc 0,00 0,01 0,04 0,20
Hng Kng (Trung Quc) 0,06 0,10 0,18 0,15
Innxia 0,13 0,29 0,34 0,26
Han Quc 0,02 0,02 0,02 0,02
Malaixia 0,25 0,27 0,33 0,43
Xingapo 0,58 0,73 0,78 0,68
ai Loan (Trung Quc) 0,01 0,01 0,01 0,01
Thai Lan 0,03 0,05 0,04 0,10
Ngun: Ca FDI va GDP u tnh theo gia hin hanh. i vi FDI, s liu ly t Lin Hip
Quc (1997: bang phu luc B3); i vi GDP s liu ly t Ngn hang Th gii (1998).
li n qua n Iu c cu a Ha n Qu c. Ba ng 3.5 clo ll y, Ha n Qu c co
luong d i il IDI va pla i lra r l il pli ba n quy n cng ngl lrong
llo i ky d u cu a su pla l lri n. Nuo c na y da nl p kl u vo i kl i
Iuo ng Io n ca c lli l bi cu a nuo c ngoa i clo plo p lo llam gia duo c
va o nlu ng nga nl mo i. Lnos va Iak (1987) da m la cli li l nlu ng
klo kln lrong vi c lo c ca cl su du ng clu ng co li u qua . Kli su
dicl cluy n sang ca c nga nl su du ng nli u v n va cng ngl lon
b l d u, Ha n Qu c, nuo c Iu c d u la n cl ca vi c mua ba n quy n
cng ngl I n IDI, da co nlu ng n Iu c Io n Iao d n m b l cng
ngl qu c l . Ti n lra clo cng ngl , clu y u d mua ba n quy n,
lrong giai doa n 1977-81 da cao g p b n I n s li n na y lrong loa n
b llo i ky 1962-76. IDI lrong giai doa n 1977-81 cao lon m l pl n
ba so vo i giai doa n 1962-76, va no co n lng g p di lrong giai doa n
1982-86.
21
Cluy n giao cng ngl qu c l duo c b sung b ng
nlung n Iuc lo Ion lrong nuoc d lim liu cng ngl da mua va
nng cao la c du ng cu a clu ng. Cli liu clo cng la c nglin cu u va
lri n klai da lng ma nl. Tuong lu , o a i Ioan, cng la c nglin cu u
va lri n klai lrong nuo c da pla l lri n, dy Ia m l n Iu c nl m d y
nlanl qua lrinl dicl cluy n lloo luo ng sa n xu l sa n pl m mo i,
clu klng cli don llu n klai lla c mu c Iuong ll p lrong ca c nga nl
su du ng nli u Iao d ng (xom Ba ng 3.7). Tu nm 1981 d n 1991, s
Iuo ng b ng pla l minl duo c lrao clo cng dn a i Ioan da lng
Bang 3.7 Hoat ng nghin cu, trin khai va cp bng sang ch ai Loan Bang 3.7 Hoat ng nghin cu, trin khai va cp bng sang ch ai Loan
(Trung Quc) 1981, 1986, va 1991 (Trung Quc) 1981, 1986, va 1991
T l hoat ng T l hoat ng
nghin cu, trin nghin cu, trin Tng s bng Tng s bng Bng sang ch Bng sang ch Bng sang ch Bng sang ch
Nm Nm khai so vi GDP khai so vi GDP sang ch sang ch trong nc trong nc nc ngoai nc ngoai
1981 0,95
a
6.265 2.897 3.368
1986 0,98 10.526 5.800 4.726
1991 1,65
b
27.281 13.555 13.726
a. 1984.
b. 1990.
Ngun: Cng hoa Trung Hoa (1992: bang 6.7, 6.8)
g p b n, g n b ng s b ng sa ng cl cu a nuo c ngoa i nm 1991.
Tuong lu , cli liu clo cng la c nglin cu u va lri n klai clinl llu c
da lng lu 1 d n 1,7 GDI. Hon nu a, nglin cu u va lri n klai
clinl llu c duo ng nlu cli cli m m l pl n nlo lrong ca c n Iu c v
cng ngl lrong nuo c.
To m Ia i, klo kln d i vo i ca cl gia i llicl cu a Rybczynski luong
lu nlu d i vo i siu la m sa n xu l no gia lli l vi c cluy n d i ky
llul va san plm din ra rl d dang, ml diu da bi rl nliu
b ng clu ng kinl l vi m Ia m clo li u I m. Vi c lo c lo i lrong
nuo c, clo du clinl llu c lay klng, d u r l c n lli l d giu p ca c
duo ng d ng Iuo ng li m nng cu a m l nga nl mo i duo c llu c la nl
li u qua .
Li u l i th kinh t nh qui m va ngoa i ng co quan tro ng khng? Li u l i th kinh t nh qui m va ngoa i ng co quan tro ng khng?
Il n du do Iuo ng duo c ca lrong uo c Iuo ng la cl loa n lng lruo ng
I n uo c Iuo ng la m sa n xu l co ll Ia k l qua cu a Io i ll kinl l nlo
qui m lo c ngoa i u ng. Iy lluy l lng lruo ng n i sinl coi ngoa i
u ng Ia lrung lm cu a ca cl gia i llicl cu a minl v su klng xu l
li n cu a li n luo ng li u su l gia m d n.
Trong l ll ng nglin cu u v la cl loa n lng lruo ng da co r l
nli u nguo i, b l d u Ia Donison (1962), c g ng xa c dinl l m quan
lro ng cu a Io i ll kinl l nlo qui m. Klng d gi dung loa duo c
giua su ln lai cua Ioi ll kinl l nlo qui m lrn plam vi loan b
nn kinl l voi lacl loan lng lruong kla nng su dung dinl Iy
LuIor d gia i llicl li lro ng nln l va su du ng no nlu m l d co
gia n cu a d u ra da m l linl Iogic cu a no . Donison va ca c nla nglin
cu u kla c cli don gia n doa n r ng clu ng r l quan lro ng, nlung
klng cli ra cu ll su lli u nl l qua n v Iy lluy l. Co ll ru l ra
duo c ca c uo c linl li u su l lloo qui m lu uo c Iuo ng la m sa n xu l,
nlung co r l il nguo i li n la nl linl loa n do clo ca c n n kinl l mo i
cng ngli p loa .
Ii u co ll li u su l lng d n lloo qui m lrn pla m vi loa n b
n n kinl l so Ia m l pl n gia i llicl quan lro ng clo TII li n dang
duo c do Iuo ng lay klng` Co lai Iy do co ll co - do Ia , Iy do v
klia ca nl ky llu l, vi du nlu qui l c O,6 va linl kinl l ki u
MarslaII (v ca c uo c linl ll n lro ng Iin quan d n Io i ll kinl l
nlo qui m mang linl ky llu l lloo nga nl lrong nli u klu vu c,
xom Irallon 1971). Qui l c O,6 - TC = AQ
0,6
(lrong do , TC Ia l ng cli
pli cua doanl nglip, va Q Ia lng du ra) - ap dung clu yu clo
nga nl loa cl l va m l s nga nl Iuy n kim co ba n. Trong l l ca ca c
qu c gia con l , nlu ng nga nl na y cli m li lro ng qua nlo bo lrong
GDI nn klng co du nlu ng la c d ng dinl Iuo ng c n lli l. Hon
nua, A* v n cao, ngay ca lrong llo i ky lng lruo ng su du ng nli u
Iao d ng, kli lng lruo ng du a va o ca c nga nl d l, may m c, Ia m lo c
gia , gia y va i v.v... Ia nlu ng nga nl klng co Io i ll kinl l da ng k
nlo qui m.
Ioi ll kinl l ngoai ung lluc l co ll Ia ml dng Iuc lluc dy
c n lli l d i vo i TII. Nguo i la clu y u do Iuo ng linl kinl l ki u
MarslaII kli mu n c g ng linl loa n ca c la c d ng licl lu cu a d lli.
H u l l ca c nglin cu u llu c ngli m d u clo ll y la c d ng na y
luong d i y u (Hondorson 1988). N u la c d ng licl lu mang linl
d c lrung lloo nga nl lli nguo i la pla i quan sa l ll y li s licl lu o
cac nuoc dang plal lrin cao lon nlung gi da co (Ioo 1992).
Iy lluyl lng lruong ni sinl da d xul nliu co cl d giai
llicl su klng xu l li n li n luo ng li u su l gia m d n d i vo i vi c
licl Iu y v n clo r ng, co la ng Ioa l ngoa i u ng Iin quan d n d u lu
kli n clo l s luong quan cu a Klrong lam san xul bng 1, lrong
cng llu c so Ia Y = AK clu klng pla i Y = K
nlu la m Cobb-
DougIas. M c du m l s lrong nlu ng I p Iu n na y v n l n la i k lu
kli Arrov co ba i lrinl ba y clinl llu c nm 1962, nlung di u kla c
lluo ng Ia v n klng co ca c b ng clu ng llu c ngli m o c p l ng ll
d lu llun clo clung (Arrov 1962, Iack 1994). Nu nlung bng
clu ng do l n la i lli ngoa i u ng do d u lu so pla i r l Io n, bi l r ng
li lrong vn linl duoc o cac nuoc OLCD Ia lu O,25 dn O,3.
S CHUY N GIAO VA TI P THU CNG NGH S CHUY N GIAO VA TI P THU CNG NGH
n dy, li cluy n sang ba n d n vi c cluy n giao va li p llu cng
ngl , m l di u cu i cu ng so clo plo p su dicl cluy n lu vi lri 1 d n
2 lrong Hinl 3.5. Vi c nl p kl u ma y mo c va m l va i pl n m m
sa n xu l duo c li p su c b ng nlu ng n Iu c lo Io n lrong nuo c d co
ll l n du ng l l nl l nlu ng ki n llu c nl p kl u. Nl p kl u do ng
vai lro nlu m l linl m u d ca c ky nng lrong nuo c duo c llu c
la nl nl m nng cao mu c nng su l. Ca c nuo c kla c cu ng nl p
kl u lli l bi nlung da l duo c mu c lng lruo ng ll p lon nli u.
Trong m i n n kinl l mo i cng ngli p loa cu a clu A d u su
du ng m l lay m l va i linl llu c cluy n giao cng ngl . T l ca d u
nl p kl u lli l bi. M l s nuo c da lranl llu duo c ki n llu c lu IDI,
ml s lu vic mua ban quyn, va ml s klac lu cluyn gia lu
v n. Nlung l l ca ca c b ng clu ng vi m d u clo ll y, cli ring su
cluy n giao lli klng du d clo plo p ca c doanl ngli p di cluy n
d n di m 2 do c lloo duo ng OC lrong Hinl 3.5. Clu ng c n pla i
duo c li p su c b ng nlu ng n Iu c lo Io n lu bn lrong.
22
Hoa l d ng nglin cu u va lri n klai lrong nuo c duo c lng
cuo ng, nlu da nu lrong pl n lruo c. Ca c doanl ngli p lrong nuo c
cu ng lo c lo i duo c nli u kli lo li n la nl sa n xu l vo i lu ca cl Ia
nla cl la o lli l bi nguyn m u clo ca c cng ly co ln lu i, va co
Iu c lo lu sa n xu l lloo sa ng ki n cu a ring minl. Ho cu ng da l n
du ng duo c lli l bi va nlu ng ki n llu c clua d y du v ky llu l sa n
xu l klng ll ky k l lo p d ng vo i nla cung u ng, vi nlu v y so
Ia m li l I l l ca ca c ki n llu c co Iin quan, ma r l nli u nlu ng ki n
llu c nlu ll klng duo c dng ky . i u na y do i lo i ca c doanl
ngli p pla i lu c g ng lo c lo i ca cl v n la nl cng ngl . Kim
(1997) da m la m l lrong nlu ng n Iu c nlu v y d lri n klai vi c
cl la o d ng co l. Il n lricl duo i dy clo la ca m nl n v qua
lrinl lo c lo i va vai lro cu a nlu ng n Iu c lrong nuo c d pla l lri n
lrn n n la ng do cluy n giao cng ngl qu c l mang Ia i.
M c du da co ca c dicl vu da o la o va lu v n cu a cluyn gia, nlung ca c
ky su cu a Hyundai v n ma y mo di ma y mo Ia i su l 14 lla ng lruo c kli
cl la o duo c m u sa n pl m d u lin. Nlung kl i d ng co da vo vu n
Ia m nli u ma nl ngay I n ki m dinl d u lin. Ca c d ng co m u mo i
kla c Iin li p xu l li n g n nlu la ng lu n, nlung d u bi vo kli ki m
dinl. Klng ai lrong nlo m bi l la i sao ca c m u sa n pl m Ia i lli nlau
vo , kli n clo mo i nguo i, ngay ca ca c nla Ia nl da o Hyundai, l l su c
loa i ngli v kla nng cl la o duo c d ng co d ca nl lranl. Nlo m ky
su da pla i lla i Ioa i llm 11 m u d ng co bi vo nu a lruo c kli co duo c
m l m u vuo l qua duo c I n ki m dinl. a co lo i 2.888 su llay d i
lrong lli l k d ng co... Hyundai da cl la o 97 d ng co du ng d ki m
dinl lruo c kli la ng di u clinl b pl n lu l va na p lu cbin... Ngoa i ra,
2OO b lruy n Iu c va 15O cli c l da duo c cl la o llu lruo c kli
Hyundai loa n lli n duo c sa n pl m va o nm 1992. |Kim 1997: 122].
Lnos va Iak (1987), Goo va Clon (199O), Hobday (1995) va Kim
(1997) da dua ra v s vi du v mu c d va su llng lr m lrong
nlu ng n Iu c lu bn lrong d co ll Ia m clu duo c cng ngl o ca c
n n kinl l mo i cng ngli p loa .
23
Ta c ng qua la i gi a gia o du c a i ho c va nh p kh u cng ngh Ta c ng qua la i gi a gia o du c a i ho c va nh p kh u cng ngh
Nlu mo i nguo i d u bi l, ca c n n kinl l mo i cng ngli p loa cu a
clu A co d c di m Ia co duo c m l lrinl d lo c v n no i clung cao
kli lo b l d u llo i ky lng lruo ng nlanl cu a minl, va da da nl r l
nli u ngu n Iu c clo da o la o ky llu l (xom Ba ng 3.8). n cu i ll p
nin 7O, li lro ng sinl vin l l ngli p da i lo c va cao d ng cluyn
nga nl ma y linl, loa n, va ky su da luong duong vo i mu c cu a ca c
nuoc OLCD, llm cli co nliu nganl con cao lon (Bang 3.9).
Duo ng nlu d li u r ng qua lrinl lng nng su l va su cluy n
dicl li u qua giu a ca c nga nl da duo c llu c d y ma nl mo nlo su co
m l cu a dng da o nlu ng nlo m nguo i lrong Iu c Iuo ng Iao d ng co
lrinl d ky llul cao. c bil, lacl loan lng lruong con linl loan
mu c d licl Iu y lo c v n va s Iuo ng Iao d ng duo c di u clinl lloo
ky nng, quy lla nl li I lrong gia o du c, va linl li lro ng gia lng d u
ra nlo nng cao lrinl d lo c v n.
24
Gia o du c don llu n Ia m l
y u l c p s nln kla c lrong la m sa n xu l. Vi ll , vi c lrinl d
lo c v n lng nlanl da gia i llicl r l nli u clo su lng lruo ng, Ia m
gia m d Io n cu a A*.
M l ca cl nglin cu u l p d n lon Ia pluong pla p cu a NoIson
va IloIps (1966) va ScluIlz (1975). Cac lac gia nay da clo rng, giao
du c cli mang Ia i lla nl qua kli co su llay d i cng ngl nlanl
clo ng. M l nguo i xo so i Ha n Qu c nm 196O l l ngli p da i lo c ma
cli mu n su du ng ca c con su l klng kla c Ia bao so lli l k lu nm
199O so klng klai lla c duo c gi lu lo c v n cu a minl. Tra i Ia i, lrinl
d lo c v n cu a anl la so giu p anl la lng nng su l so vo i nlu ng
nguo i xo so i il lo c lon n u anl la pla i llicl ngli vo i su plu c la p
cu a pluong pla p xo so i mo , m l cng ngl mo i cli duo c a p du ng
g n dy. Tinl Iinl loa l va kla nng gia i quy l v n d co duo c nlo
lrinl d lo c v n cao lon da duo c lra gia kli cng ngl llay d i,
nlung lo c v n so co r l il la c du ng n u klng co llay d i cng
ngl . Tng nlanl nl p kl u, vo i su l lro cu a lng lruo ng xu l
kl u, Ia r l quan lro ng, vi no cung c p ca ba n lla nl pl m mo i I n
lu ba n mo i. Ho c v n cao ma klng co nl p kl u d la o ra nlu ng
lla cl llu c mo i lli so klng mang Ia i Io i su l cao. Trinl d lo c v n
cao, nlung lli u cng ngl nl p kl u, b l k Ia lli l bi, ba n lla nl
pl m lay ki n llu c v ky llu l sa n xu l, d u lluo ng d n d n vi c
Bang 3.8 Trnh hoc vn chu A, 1960 Bang 3.8 Trnh hoc vn chu A, 1960
T l nhp hoc T l nhp hoc T l nhp hoc T l nhp hoc
Nn kinh t Nn kinh t T l bit ch T l bit ch cp tiu hoc cp tiu hoc cp trung hoc cp trung hoc
Hng Kng (Trung Quc) 0,70 0,87 0,24
Han Quc 0,71 0,94 0,27
Xingapo 0,50 1,11 0,32
ai Loan (Trung Quc) 0,63 0,38
Innxia 0,39 0,67 0,06
Malaixia 0,53 0,96 0,19
Thai Lan 0,68 0,83 0,12
Ngun: Tr ai Loan (Trung Quc), s liu cua tt ca cac nn kinh t khac ly t Levine va
Renelt (1992); s liu cua ai Loan ly t Cng hoa Trung Hoa (1992).
Bang 3.9 T l s sinh vin tt nghip ai hoc v cac nganh may tnh, khoa hoc, Bang 3.9 T l s sinh vin tt nghip ai hoc v cac nganh may tnh, khoa hoc,
toan hoc, ky s (s liu nhiu nm) toan hoc, ky s (s liu nhiu nm)
Nn kinh t va nm Nn kinh t va nm T l T l
Hng Kng (Trung Quc)
1981 0.34
1992 0.34
Han Quc
1981 0.34
1993 0.28
Xingapo
1980 0.51
Innxia
1992 0.12
Malaixia
1981 0.27
1990 0.25
Thai Lan
1992 0.21
n
1978 0.18
1990 0.16
Ixraen
1979 0.33
1992 0.28
Braxin
1993 0.12
Mhic
1993 0.26
Nht Ban
1979 0.19
1991 0.20
Phap
1992 0.31
c
1979 0.16
1990 0.29
Hy Lap
1991 0.23
Ngun: UNESCO (1995: bang 3.12; 1983: bang 3.14)
lrong nuoc plai sao clop ln kom cac kin lluc vn da co sn o
nuo c ngoa i (Kalz 1987, IaII 1987).
ScluIlz (1975) da nl n ma nl d n vai lro cu a gia o du c lrong vi c
gia m sa l ca c cng ngl mo i va su pln b li u qua ca c ngu n Iu c
giu a ca c nga nl. Su cluy n dicl nga nl nlanl d n ky Ia giu a ca c
klu vu c lrong ca c n n kinl l mo i cng ngli p loa klo co ll di n
ra n u klng co m l lrinl d lo c v n klng ngu ng nng cao. N u
ca c n n kinl l mo r ng nlanl clo ng ca c nga nl ban d u cu a minl
kli xu l li n nlu ng d i llu ca nl lranl mo i, lli co nli u kla nng
Ia la c d ng lng lruo ng cu a vi c licl Iu y v n va llay d i ky llu l
so bi la n cl do su gia m gia lrong nlu ng nga nl na y.
S h tr cu a khu v c cng S h tr cu a khu v c cng
Klu vuc cng lao dung ml mi lruong l lro clo vic cluyn giao
va li p llu cng ngl . Ca mi lruo ng v m I n su can lli p vi m
cu ll d u r l quan lro ng. o ng go p clinl Ia ki m cl l c d Ia m
pla l, di u na y so clo plo p ca c doanl ngli p du doa n lruo c duo c
r ng nlu ng ngu n clu y u Ia m lng Io i nlu n so v n la nl li u
qua , clu klng pla i Ia vi c qua n Iy la i sa n la i clinl nlu lruo ng
lo p ca c nuo c clu My Ia linl. O Ha n Qu c, vi c n dinl cli liu
xu l kl u va uu da i ca c nla xu l kl u da la o ra d ng co kluy n
klicl ma nl mo d nng cao nng su l. Ngay ca kli lli lruo ng n i
dia duo c ba o l n ng n , nlu lruo ng lo p cu a Ha n Qu c va a i
Ioan, lli kluy n klicl xu l kl u v n la o ra mi lruo ng ca nl lranl
(Iack va WolsplaI 1986). N u klng lli co ll so I p Ia i linl lra ng
cu a ca c doanl ngli p o clu My Ia linl lrong nlu ng nm 7O va 8O,
lrong do su kln klo o v cng ngl duo c du ng d nng cao nng
su l o nlu ng nga nl klng co lri n vo ng sinl Io i Iu da i, n u klng
li p lu c duy lri mu c ba o l llu c l cao.
Ca c la nl d ng cu ll cu a nla nuo c d l lro su llay d i ky
llu l, g m ca vi c kluy n klicl lranl llu ki n llu c cu a nuo c
ngoa i. IDI klng bi la n cl o Indnxia, MaIaixia, Xingapo va
Tla i Ian. Tuy Ha n Qu c va Nl l Ba n (va ca a i Ioan nlung o
pla m vi nlo lon) la n cl IDI, nlung lo Ia i kluy n klicl nlu ng
pluong lin klac d lranl llu cng ngl nlu cp plop cng ngl.
Klng m l nuo c na o lrong s nlu ng qu c gia na y la n cl vi c c p
plo p clo cng ngl nuo c ngoa i. Tra i Ia i, ca c nuo c plia b c cu a My
Ia linl Ia llanl vin cua Hip uoc ng do Iai lin lanl kim lra rl
cli Ii lu ng lo p d ng cng ngl , b l cl p m l di u Ia , g n nlu
klng ll ngn ca n ca c doanl ngli p klo i vi c c g ng lun llu
cac lloa llun (MyloIka 1978).
Nli u la nl d ng gia n li p cu a nla nuo c cu ng l lro clo vi c ca i
li n cng ngl . Quan lro ng nl l Ia vi c xy du ng m l l ll ng
gia o du c ll l l l, nga y m l clu lro ng nli u lon d n ca c n i dung
ky llu l. Nlung n u cli m l minl l ll ng gia o du c lli lli
klng ll Ia m l do ng go p Io n n u ca c clinl sa cl kinl l klng
kluy n klicl vi c lng cuo ng ca c loa l d ng la o ra c u v sinl vin
ll nglip va cung cp nlung du vao moi, nlu da lrinl bay o lrn.
O nliu nuoc, cac ll cl do nla nuoc lu llun da lim moi cacl
d nng cao nng Iu c clo klu vu c lu nln. o Ia Vi n Kloa lo c va
Cng ngl Ha n Qu c, Vi n Nglin cu u Cng ngl clo nga nl
Cng ngli p, va Trung lm Nng su l Trung Hoa o a i B c.
Trong su l cu i ll p nin 7O, m l s co quan clinl plu nlu H i
d ng K loa cl loa Kinl l o Ha n Qu c da l l su c c g ng gia m sa l
lli lruo ng sa n pl m va cng ngl ll gio i d lruy n ba nlu ng
llng lin na y clo lu ng doanl ngli p. IaII va ToubaI (1998) da Ii l
k nli u bi n pla p kluy n klicl duo c d ra nl m kluy n klicl
nlu ng n Iu c cng ngl lrong nuo c cu ng nlu lranl llu ki n llu c
quc l. Clua co su kim dinl l llng nao v lac dng cua cac
clinl sa cl duo c lli l k ring clo vi c xu c li n cluy n giao va pla l
lri n cng ngl , m c du da co nli u nglin cu u linl lu ng cli li l
v vai lro quan lro ng cu a clu ng lli du , vai lro cu a Vi n Nglin
cu u va Cng ngl Cng ngli p lrong qua lrinl pla l lri n cu a
nga nl sa n xu l vi ma cl ma y linl cu a a i Ioan (DalIman va
Sananikono 1997).
Vai tro cu a thng ma i qu c t Vai tro cu a thng ma i qu c t
inl luo ng xu l kl u cu a ca c nuo c clu A co lai Io i icl kla c,
ngoai vic lao ngun lai lro clo vic nlp klu cac du vao clua
du ng nlu ng cng ngl lin li n. Tlu nl l, kla c vo i ca c doanl
ngli p duo c nui duo ng b ng ca c clinl sa cl cng ngli p loa llay
ll nl p kl u, ca c doanl ngli p lrong lruo ng lo p na y klng ll
duy lri qua Iu vic su dung pli liu qua cac llil bi. Clinl plu d
ra r l nli u kluy n klicl kinl l (clo vay vo i Ia i su l ll p) va a p
Iuc (cli liu xul klu o Han Quc) d gia nlp lli lruong quc l.
Tlu lai, ca c doanl ngli p llu duo c ki n llu c lu nlu ng kla cl la ng
llu c ca c nuo c OLCD, m l ngu n ki n llu c quan lro ng, d c bi l Ia
lrong nlu ng buo c d u cu a qua lrinl cng ngli p loa .
25
Ca c nla
nl p kl u cung c p ca c liu clu n da nl clo sa n pl m mo i ma ca c
doanl ngli p lrong nuo c pla i sa n xu l, vo i lu ca cl Ia nlu ng co so
cl lao llil bi nguyn gc. gianl duoc lop dng, lo buc plai
klng ngu ng gia m cli pli b ng ca cl nng cao nng su l, vi kla cl
la ng Iun lim ki m nlu ng co so sa n xu l mo i vo i cli pli ll p lon.
Vi v y, qua lrinl na y da la o ra m l mi lruo ng lo c l p si n i,
lrong do doanl nglip nao klng ll dap ung cac liu clun cll
Iuo ng va cli pli lrong nlu ng m i quan l ng n la n mang linl co
l i na y, lli doanl ngli p do r l d bi m l lli lruo ng. Xin lricl m l
nglin cu u linl lu ng v m l co so v linl cung u ng ma y linl o
a i Ioan.
Kla cl la ng nuo c ngoa i Ia m l ngu n quan lro ng d ca i li n cng ngl .
Nlu ng liu clu n ng l nglo o cu a lo duo c xom Ia nlu ng lla cl llu c
ma doanl ngli p pla i da p u ng. Mang lloo nli u quan di m kla c
nlau va kinl ngli m licl Iu y duo c, lo pl pla n r l nli u va d xu l
nlu ng ca cl Ia m mo i. Tuy lo klng clo bi l nlu ng y d cli li l clinl
xa c, nlung d xu l cu a lo Ia v gia d nng cao lrinl d cng ngl cu a
doanl ngli p. Tuy v y, vi c nghin c u va tri n khai cu a chnh chu ng
ta m i la ngu n cng ngh quan tro ng nh t. Khng co nng l c na y,
doanh nghi p khng th a nh gia c ca c d a n nghin c u, h p
ng cng nghi p, ca c gi y phe p hay xu t cu a kha ch ha ng. |Il n in
ngling nl m nl n ma nl llm, Iack, Wang, va WoslplaI 1996: 12].
oan lricl nay da minl loa ml su luong lac din linl giua
kin lluc cua nuoc ngoai voi nng Iuc lrong nuoc. Tuy kin lluc
duo c llu ll p lu kl p noi lrn ll gio i, nlung yu c u pla i da p
ung cac doi loi cua xul klu moi Ia co cl lrong lm, bl k kin
llu c na o duo c cluy n giao cu ng cli duo c loa n lli n b ng n Iu c
lu bn lrong, va ba n lln di u na y Ia i plu llu c va o vi c nng cao
nlanl clong lrinl d loc vn. Cli pli lip llu cng ngl so kla
Ion lrong cac nganl lin lin, ngay ca kli nlung linl mu co ban
da duo c lli l bi cu a nuo c ngoa i va ca c lloa llu n c p plo p cng
ngl cung c p. Doanl ngli p so il co kla nng cliu duo c cli pli
na y n u lo du ki n minl cli co ll llu l i duo c cli pli lrn lli
lruo ng n i dia ma lli, ma lli lruo ng na y Ia i luong d i nlo bo . Vi
ll , m l lli lruo ng du ki n r ng Io n lon co duo c nlo dinl luo ng
xu l kl u, so go p pl n quan lro ng va o vi c d y ma nl nlu ng n
Iu c c n lli l d nng cao nng su l.
HA N CH CU A VI C HO C HO I HA N CH CU A VI C HO C HO I
M c du da co klng il n Iu c lo c lo i nlung nli u doanl ngli p
va nli u nga nl o ca c n n kinl l mo i cng ngli p loa v n clua da l
duo c lrinl d cu a nlu ng nuo c OLCD lla nl cng nl l. Tli du , d n
cui nm 1987, muc TII lrong loan nganl cl lac cua Han Quc
cli b ng kloa ng m l pl n lu mu c cu a My (xom Ba ng 3.1O). Ngay
ca lrong nlu ng nga nl lin li n nl l Iuy n kim co ba n va lo p kim
lli TII cu ng cli b ng 41 mu c cu a My . Vo i ring ca c doanl
ngli p cu a Ha n Qu c, mu c TII linl duo c lrong nm 1997 clo ll y
pl n Io n ca c doanl ngli p cl la c va dicl vu d u klng da l duo c
qua 6O mu c TII cu a ca c doanl ngli p My (Ho c vi n Toa n c u
McKinsoy 1998).
26
K l qua na y cli ra di u gi` Tlu nl l, xo l lrong Iicl su lli linl
lrang nay klng plai Ia bl binl lluong. Tu nm 187O dn nm
195O, Ty Au co mu c nng su l Iao d ng va TII ll p lon nli u so
vo i My . Cli lrong giai doa n 195O d n 1973, ca c nuo c na y mo i llu
lo p d n kloa ng ca cl va v n co n ll p lon lu 2O d n 3O so vo i My .
Tlu lai, nlu ng y u ko m v TII cu a Ha n Qu c (va co Io cu a ca ca c
nuo c kla c) klng pla i vi nlu ng nuo c na y klng co kla nng co
duo c nlu ng lli l bi li n da i, ma Ia do klo kln lrong vi c pla l
lri n m l ma ng Iuo i li u qua ca c nla cung u ng, lli l I p ca c m i
quan l Iao d ng plu lo p, clo plo p lo p Iy loa qua lrinl sa n xu l
va da l duo c lrinl d cluyn mn loa sa n pl m cao lon (Ho c vi n
Toa n c u McKinsoy 1998). Su lli u li u qua lrong nlu ng Inl vu c
na y da clo ll y ro linl la n cl kli su du ng siu la m sa n xu l.
Nlu ng ky nng na y cli co ll li p llu duo c lu lu , va klng ll
nl p kl u. Ngay ca nlu ng doanl ngli p linl vi cu ng klng d
da ng sao clo p duo c ca c pluong pla p cu a nuo c ngoa i nga nl cng
ngli p l cu a My lrong ll p ky 8O da lu l l u so vo i Nl l Ba n
lrong vi c ki m soa l la ng l n klo va l c d lung ra nlu ng m u ma
mo i, m c du nga nl na y cu a My co Iicl su Iu do i lon (CIark va
Iujimolo 1992).
Bang 3.10 Nng sut nhn t tng hp theo nganh Han Quc so vi My, Bang 3.10 Nng sut nhn t tng hp theo nganh Han Quc so vi My,
1975 va 1987 1975 va 1987
Nganh Nganh 1975 1975 1987 1987
Thc phm, ung va thuc la 0,17 0,14
San phm dt 0,34 0,30
Vai, qun ao 0,16 0,19
Da giay 0,38 0,31
G, g va ni tht 0,19 0,14
Giy, in n va xut ban 0,14 0,32
Hoa cht, du mo va than 0,22 0,25
Cao su va san phm nha 0,14 0,23
Khoang vt phi kim loai 0,30 0,35
Kim loai c ban va kim loai nhn tao 0,20 0,41
May moc va thit b vn tai 0,11 0,35
May moc va thit b in 0,28 0,39
Cac nganh ch tac khac 0,15 0,20
Toan b khu vc ch tac 0,18 0,26
Ngun: Pilat (1994: bang 7.9).
Tuy v y, clo du co n nli u y u ko m so vo i My va Nl l Ba n, mu c
TII nay vn Ia muc cao klng ngo. Trong nganl ban dn, linl loan
cu a Ho c vi n Toa n c u McKinsoy da clo ll y, TII lrong ca c nla
ma y cu a Ha n Qu c b ng 65 nng su l cu a ca c nla ma y My . Trong
di u ki n ca c doanl ngli p Ha n Qu c llam gia mu n lon va o
nga nl cng ngli p do i lo i cao v cng ngl na y, vi c Ha n Qu c
dal duoc muc nng sul nlu ll qua Ia diu pli lluong. Nganl
l cu ng da l duo c mu c TII luong d i cao luong lu . Ca c cng ly cu a
clu Au nlu VoIvo lay Saab cu ng klo Io ng da l duo c mu c TII
luong d i cao lon nlu ll , clo du nlu ng la ng na y co Iicl su Iu
do i lon.
Nu ai do lim kim nguyn nln gy ra klung loang o Han
Quc lrong muc TII clung lay lc d lng lruong cua no lli rl
il ly vong clung cung cp duoc ml manl mi quan lrong nao v
cuc klung loang. Ml vai cu lra Ioi da bl du lin ra o cp
nganl. Trong nganl l, ban dn, va ml s nganl klac, du lu
va san xul da lng manl lrong nlung nm 9O. Clinl plu kluyn
klicl du lu va san xul bng nliu clinl sacl klac nlau. Nganl
ban dn da co li I du lu rl cao sau nm 1993. Tuy muc TII vn
cao o muc dang ngac nlin, lrong kli nlung nganl nay rl pluc
lap v cng ngl, nlung cac doanl nglip vn klng co Iai, voi
nliu Iy do klng ging nlau giua cac nganl (Hoc vin Toan cu
McKinsoy 1998). Tli du, cac doanl nglip san xul llil bi ban
dn da cluyn mn loa vao san plm d-ram, ma san plm nay
da sul gia lrong nm 1997.
27
Cac doanl nglip nay klng co duoc
nng Iuc llil k cn llil d canl lranl lrong Inl vuc vi xu Iy co
Ioi nlun cao lon. Trong nganl l, cac doanl nglip Han Quc
san xul qua nliu kiu dang, nlung Iai klng co kla nng plal
lrin cac mi quan l liu qua voi nla cung ung, va klng ll dal
duoc liu qua Iao dng cao lon, vi nlung diu Iul v cng doan
clo lruoc (Hoc vin Toan cu McKinsoy 1998). Mc du lrong ml
lloi gian luong di ngn, ca lai nganl nay du da dal duoc muc
TII cao (so voi My va Nll Ban), nlung diu nay vn clua du,
lrong diu kin ml nganl bi giam gia va cli pli cao so voi cac di
llu canl lranl quc l, ngay ca sau kli da ra suc loc loi. Nlung
vn d ni lri lrong ca lai nganl da llu lul nliu su clu y lrong
nua du nm 1997, lruoc kli cuc klung loang o Tlai Ian d
llm du vao cuc klung loang ng A. Nliu chaebol da roi
vao loan canl klo kln v lai clinl. Nlung vn d nay da duoc
llao Iun rng rai lrn bao cli lai clinl cua Han Quc va quc l,
va co ll gop pln gy ra su loai ngli v plia nlung nguoi clo
vay va du lu gian lip. Ni loang Ioan co ll bi lng llm, klng
plai cli do li I du lru ngoai li llp so voi no ngn lan, ma con
do ml vai lruong lop co Ioi nlun llp da bi quy kl llanl ca l
llng. Su pluc li gia vi macl lrong nm 1998 va 1999 da clo
lly ro su nguy lim kli cli dua vao lin luong suy giam lam
lloi cua ml muc gia cng nglip d kl Iun v su lll bai cua
nng sul dai lan.
Trong m l s nga nl, nlu nga nl l, mu c TII luong d i ll p
co ll pl n na o Ia do ca c doanl ngli p Ha n Qu c Iin lu c nl n
duo c su ba o l , clu y u Ia lu ca c bi n pla p pli llu quan. Vi c Ioa i
lru d u lu lru c li p nuo c ngoa i va ca nl lranl ma IDI la o ra lrn lli
lruo ng n i dia da Ia m gia m a p Iu c ca nl lranl. Cu i cu ng, do lli u
a p Iu c lu ca c c dng do i lng kla nng sinl Io i cu a cng ly, m l
pl n do cl d so lu u I n nlau r l r c r i giu a ca c doanl ngli p
da ngn ca n klng clo plo p da nl gia clinl xa c k l qua loa l d ng,
nn da Ia m doanl ngli p gia m m l d ng co lim ki m pluong llu c
sa n xu l li u qua lon. M c du vi c lo c lo i da di n ra nlo ca c n
Iuc cng ngl va vic xul klu Ia diu kin cn llil d nng cao
nng sul, nlung lng lruong TII vn bi lan cl boi su vng ml
cua cac ll cl kll klo llng dung. Tuy cli liu xul klu cua
clinl plu, cac kloan vay Iai sul llp va cac Ioi icl klac plu lluc
va o vi c da l duo c nlu ng cli liu na y, l l ca d u Ia d ng co kluy n
klicl ma nl mo d ca c doanl ngli p lo c lo i, nlung klu vu c cng
ngli p cu a Ha n Qu c cu ng v n cli co li u qua x p xi b ng 3O ca c
doanl ngli p cu a My lrong ca c nm 1975, 1987 va 1997 (Ho c vi n
Toa n c u McKinsoy 1998). Nm 1975 g n nlu Ia nm d l d u cl m
l l clo llo i ky lng lruo ng su du ng nli u Iao d ng, d n nm 1987,
pl n Io n qua lrinl lo c lo i di n ra lrong llo i ky kluy n klicl cng
ngli p n ng va cng ngli p loa cl l, b l d u lu d u ll p nin 7O,
da duoc ll lin lrn cac s Iiu. Cac con s nay clo lly, llanl
cng cu a Ha n Qu c lrn lli lruo ng xu l kl u v n plu llu c va o
mu c Iuong ll p, va o m l clu ng mu c nlo lon, va o vi c lro c p
clo o clo xu l kl u I y lu lli lruo ng n i dia co kla nng sinl Io i.
Y u ko m lrong mu c nng su l nm 1997 co Io klng kla c Ia bao so
vo i nng su l linl loa n duo c clo ca c nuo c OLCD so vo i My . M c
du v n co n cl d loa n lli n, nlung kloa ng ca cl 3O cu i cu ng
giu a mu c TII lrong nuo c da l duo c vo i mu c na y cu a My r l klo
vuol qua. Cac s Iiu lrong Bang 3.1O clo lly, Han Quc lip luc
llam gia va o ca c nga nl mo i lruo c kli klai lla c l l nlu ng Io i icl
lim lang v nng sul lrong cac nganl cu. Hoc loi klng cli don
llu n Ia la m s cu a mu c sa n Iuo ng licl Iu y duo c, ma no co n cliu
a nl luo ng cu a co c u kluy n klicl, ma lrong nlu ng nm g n dy,
co ll da kli n ca c doanl ngli p klng clu y d y du d n vi c
nng cao nng sul.
Co n co nlu ng v n d v li u qua pln b , nlu ng v n d na y
klng Iin quan d n mu c va l c d lng TII lrong ca c nga nl cu
ll . Trong m l llo i gian da i, Ha n Qu c kluy n klicl d u lu va o
nga nl cl la c, va klng kluy n klicl d u lu va o ca c Ioa i la ng loa
klng llam gia xu l nl p kl u, nlu xy du ng lay dicl vu . Tuy
nlin, li su l Io i lu c lrn v n cu a ca c la ng loa klng llam gia xu l
nl p kl u Ia i cao lon, m c du su la n cl cu a nla nuo c da Ia m
gia m kla nng sinl Io i cu a clu ng. Tuy clua ro dy co pla i Ia v n
d moi lay klng, nlung nn kinl l klng nn cli bo lop minl
lrong m l Iu a clo n d duy lri li u su l cao, co ll mo i gia m duo c
nguy co d bi l n lluong. Tuy nlin, su m l cn d i na y co ll co n
ln lai Iu nu no klng co nlung lac dng dang k dn lc d lng
lruong lng ll.
Tom Iai, muc nng sul cua Han Quc so voi My clua plai Ia
cao, nlung klng co di u gi clo ll y l c d lng lruo ng TII da
cl m d n lo c di xu ng lruo c kli n ra klu ng loa ng. Hon nu a,
mu c nng su l cu a Ha n Qu c so vo i My clua cl c da ll p lon
nli u so vo i mu c nng su l cu a Ty Au.
TNG TR NG TFP VA T SU T L I T C CA C N C ASEAN TNG TR NG TFP VA T SU T L I T C CA C N C ASEAN
Il n Io n pl n lla o Iu n d u l p lrung va o Ha n Qu c va a i Ioan
vi lai nuo c na y co nli u nglin cu u v nng su l lon, o ca c p l ng
ll I n c p doanl ngli p. Tuy nlin, m l s nuo c ASLAN cu ng
cliu a nl luo ng nglim lro ng cu a cu c klu ng loa ng. O nlu ng
nuo c na y cu ng v y, klng co gi ro ra ng clu ng lo cu c klu ng loa ng
da koo lloo ml quang lloi gian dai suy giam TII do Iuong lloo
ca cl llng lluo ng. Tli du , SaroI (1997) da linl loa n lng lruo ng
TII lrong giai doa n 1978-96 va 1991-96 clo nm nuo c ASLAN. Ca c
s Ii u lrinl ba y lrong Ba ng 3.11 clo ll y, lrong giai doa n 1978-96
l l ca ca c nuo c d u duy lri duo c lng lruo ng va lng lruo ng lrong
ll p nin 9O cao lon so vo i loa n b llo i ky . Tuy gia lri luy l d i cu a
A co nli u kla nng bi da nl gia ll p lrong ca lai giai doa n,
nlung klng co co so d k l Iu n ca c s Ii u lrong giai doa n sau bi
llin I cl nli u lon. Tuy nlin, s Ii u cu a SaroI cu ng clo ll y, li
sul Ioi luc lrn vn co ll da bi giam sul.
Su llay d i lrong li su l Io i lu c lrn v n co ll vi l nlu sau:
(3.7) r* = - (SL / ) k* + A*
Bang 3.11 Nng sut nhn t tng hp cac nn kinh t ASEAN, 1978-96 Bang 3.11 Nng sut nhn t tng hp cac nn kinh t ASEAN, 1978-96
Tc tng t l Tc tng t l Tc tng nng sut Tc tng nng sut
vn/lao ng (k*) vn/lao ng (k*) nhn t tng hp (A*) nhn t tng hp (A*)
Nc Nc 1978-96 1978-96 1991-96 1991-96 1978-96 1978-96 1991-96 1991-96
Innxia 9,0 7,0 1,16 2,20
Malaixia 6,9 8,3 2,00 2,00
Philippin 1,8 1,2 -,78 ,67
Xingapo 6,5 5,6 2,23 2,46
Thai Lan 7,3 11,1 2,03 2,25
Ngun: Sarel (1997: bang 2).
lrong do, d don gian, A* Ia lc d llay di ky llul lrung Ip
kiu Hicks. Nu gia lri cua S
L
Ia O,25 va gia dinl = O,8, lli mun
clo k* lng 1, A* cn lng xp xi O,3 d lril liu duoc su giam
sul cua r*. Trong nlung nm 9O, o ca MaIaixia va Tlai Ian, gia lri
cua k* du cao lon 1,4 va 3,8 dim so voi muc lrung binl cua
clung lrong loan b lloi ky 1978-96, lrong kli gia lri cua A* Iai
klng di lrong lruong lop MaIaixia va bng O,22 lrong lruong
lop cua Tlai Ian. iu nay clo lly kla nng li sul Ioi luc da
co su suy giam nll dinl vao du nlung nm 9O. Nlung linl
loan nay cli co linl llam klao vi gia lri cua A* do SaroI linl loan
cung vp plai nlung vn d da ban dn lruoc dy va gia lri clinl
xac cua cung cli Ia uoc doan.
Kla nng r giam xung plu lluc clu yu vao gia lri cua va
b l ky su llin I cl na o lrong llay d i ky llu l. Tli du , n u llay
d i ky llu l mang linl cl l lrung I p ki u Harrod, lli pluong
lrinl (3.7) co ll vi l Ia i Ia
(3.8) r* = - (S
L
/ ) (m - k*)
Nu m = O,O5 va k* = O,O8 lli l c d gia m la ng nm cu a r* so Ia
O,O1 m l nm. N u li su l Io i lu c Ia 2O nm 199O, co ngla Ia no so
gia m xu ng co n kloa ng 18,5 nm 1997, lli su llay d i ky llu l klo
co ll gy ra klu ng loa ng. Klng co llm llng lin d c I p v ba n
cl l cu a su llin I cl va cuo ng d llay d i ky llu l lli r l co ll
ca cl gia i llicl lo p Iy nl l clo vi c duy lri duo c mu c d u lu cao Ia
do gia lri cao cu a k* da bi lri l liu pl n Io n bo i gia lri cao cu a m.
Cu c di u lra o c p doanl ngli p la i Tla i Ian do DoIIar va
HaIIvard-Driomoior (1998) li n la nl da pla l li n ll y gia lri cu a
A* klng gia m nlung li su l Io i lu c lli co gia m, co ngla Ia gia lri
k* Io n lon mkla nli u lrong llo i ky ngay sau klu ng loa ng. Trong
pl n Io n ca c nuo c, li su l Io i lu c ll p nlung klng gia m Ia li n
luo ng pl bi n lrong su l llo i ky lng lruo ng nlanl. Vi n Toa n
c u McKinsoy (1998) da gli Ia i di u na y lrong ca c doanl ngli p
cu a Ha n Qu c. Co r l il ca c b ng clu ng co l ll ng clo ll y li su l
na y suy gia m d l ng l va o nm 1997. T c d lng TII klng gia m
d n. Nlung Io i nlu n Ia i du a lrn mu c gia li n la nl. Gia la ng loa
gia m, vi c la i lro b ng ca c kloa n ng n la n, va n i loa ng so cu a
qu n clu ng, co ll ko o ca c klu vu c vu ng ma nl di xu ng.
K T LU N K T LU N
Trong 35 nm qua, ca c n n kinl l mo i cng ngli p loa o clu A
da licl Iuy duoc ml Iuong vn va Iao dng Ianl ngl klng I va
da lla nl cng lrong vi c klai lla c li u qua nlu ng ngu n Iu c na y,
nl l Ia lrong klu vu c cl la c. Tuy m l pl n Io n cu a su lng lruo ng
do Ia nlo licl Iuy vn, nlung pln dong gop cua vic lip llu co
li u qua cu ng klng nlo . R l nli u nglin cu u linl lu ng da l u
llu n clo quan di m clo r ng doanl ngli p o nli u nuo c da l p
llu lla nl cng ki n llu c qu c l , duo i linl llu c mua lli l bi, ba n
lla nl pl m mo i lo c nlu ng cng ngl bn ngoa i, va ca i li n
clu ng. Trong l l ca ca c n n kinl l mo i cng ngli p loa d u l n la i
m l co so cng ngli p ma nl, vo i lli l bi li n da i, l clu c l l o c p
doanl ngli p va c p nga nl, nng Iu c li p lli ma nl mo , co m l d i
ngu dng da o cng nln co nng su l, va da co duo c su Iinl loa l
cao kli pla i u ng plo vo i nlu ng do l llng lr m, lu vi c gia d u
lng clo d n su llay d i l n Ioa n ca c cl d clinl lri.
Trong b u klng kli cu a nlu ng nga y lla ng klu ng loa ng lu
cu i nm 1997 clo d n l l nm 1998, nlu ng lla nl lu u co ba n na y
lluo ng bi qun Ia ng. Quan di m pl bi n Iu c na y clo r ng, su suy
gia m Ia klng lra nl klo i va ca clinl plu I n ca c doanl ngli p d u
Iun Iun b l Iu c. Gi ng nlu lli lruo ng clu ng kloa n va lli lruo ng
ngoa i l i, lli lruo ng lo c llu l lloo m l nli u kli cu ng qua
klicl. M c du di Iu c cu ng da xa y ra su bung Io ng ca c qui dinl la i
clinl va vi c dinl luo ng lli u co so va o klu vu c cl la c va dicl
vu , nlung di u na y m l pl n Ia do su clu quan vi nlu ng lla nl
cng vang d i gy ra, ma nlu ng lla nl cng do gio dy da bi Ia ng
qun r l nlanl. Nlung cu ng co nlu ng su cluy n d i clu a du ng
d y r y klo kln, nl l Ia kli ca c lli lruo ng la i clinl lruo c dy
klop cll nay Iai duoc mo cua qua vi vang, nliu kli do cac l
clu c qu c l llu c giu c.
Nlung vn d gn dy, clua xol dn nlung llanl luu Ion lrong
cng cu c cng ngli p loa . i u klng co n gi d ngli ngo Ia m l
s nga nl da mo r ng qua mu c, lli du nlu nng Iu c cu a nga nl
cng ngli p l Ha n Qu c ro ra ng Ia qua Io n so vo i mu c doanl llu
lim nng, va nganl llop cua MaIaixia lay cl lao may bay cua
Indnxia clc cln du Ia nlung Iua clon sai. iu nay clo la ml
ba i lo c ll n lro ng v linl cl l ll l lluo ng cu a su lung pl n lu c
llo i, va lli lloa ng Ia cu a nlu ng Iu a clo n clinl lri v n r l ngoan c ,
gi ng nlu lruo ng lo p ma y bay Cng-coo c cu a Anl va Ila p lo p
la c. No klng clo la cn cu d nl n dinl r ng l u l l su lng
lruo ng d u cli du a lrn mu c d u lu cao o nlu ng nuo c na y. Tra i Ia i,
da co nlu ng n Iu c l l su c Io n Iao d l p llu lu ba n mo i lloo m l
ca cl r l li u qua , ngn cl n klng clo li su l Io i lu c gia m ma nl
va kluy n klicl mu c li l ki m cao klng ngu ng. N u mu c d u lu
Ia bi n duy nl l d gia i llicl lng lruo ng lli v n co n nli u di u
ma clu ng la klng ll gia i llicl duo c.
Nlin r ng lon, lrong cu n sa cl na y co n co nlu ng v n d Io n
duo c ba n d n o nlu ng cl kla c nlu v qua n lri doanl ngli p va
klu vu c la i clinl. Co n v plia klu vu c sa n xu l la ng loa va dicl
vu , co lai ba i lo c co quan l qua Ia i vo i nlau ma co ll clu ng la
clua ll m llia. Tlu nl l, llu c li n lla nl cng vi c dinl luo ng
cng nglip lloo nganl nliu kla nng cli mang Iai nlung Ioi icl
luong d i la n cl luy vi c Iu a clo n nlu ng nga nl clu da o klng
co a nl luo ng nguy la i clo loa n b n n kinl l , nlu li n nay m l
s nla pln licl vn cli lricl, va no cung klng plai Ia pluong
llu c lruo ng sinl ll n bi d i vo i lng lruo ng (Iack 2OOO). Tlu lai,
v n co n n i a m a nl vo i vi c li p lu c pla l lri n cng ngli p lon
nu a, n u mu n cli xa c dinl nlu ng nga nl du ng d n. Ngoa i nlu ng
klo kln clung lrong vi c nl n di n duo c nlu ng nga nl cng
ngli p mu i nlo n luong Iai, klo kln cu a quan di m na y Ia o cl
Io i ll so sa nl cu a m i nuo c klng ngu ng llay d i va c n lli l
pla i da da ng loa sang nlu ng nga nl dicl vu co gia lri gia lng cao,
lu ba o li m clo d n ngn la ng d u lu. H ng Kng, m l lrong
nlu ng n n kinl l lla nl cng, da llu c li n xong qua lrinl cluy n
d i na y, vo i li lro ng la ng cl la c lrong GDI va o kloa ng 7. Ca c
n n kinl l mo i cng ngli p loa kla c v n co n duy lri li lro ng na y
lrn mu c 2O. Qui Iu l LngoI va l p lo p quy ngu n Iu c klng
ngu ng li n lri n da clo ll y, li lro ng na y co xu luo ng gia m nlanl.
Nlu ng ll cl c n lli l d kluy n klicl su cluy n d i li u qua
na y c n duo c uu lin la ng d u lrong ca c cluong lrinl ngli su .
CHU THCH CHU THCH
Cluong na y duo c vi l kli la c gia Ia c v n clo Nlo m Nglin cu u Ila l lri n
cu a Ngn la ng Tl gio i. Ta c gia da llu duo c nli u y ki n go p y qui gia lu ca c
lla nl vin llam gia lai l i ngli do DLCRG la i lro v Suy ng m Ia i su Tl n
ky ng A . Nli u quan di m lrong cluong na y duo c pla l lri n lu m l nglin
cu u lruo c dy cu ng vo i Riclard R. NoIson. Mark Gorsovilz cu ng da co nlu ng
nl n xo l b icl clo ba n lla o lruo c.
1. Uo c linl so b pl n lrm llay d i lrong GDI llu c l nm 1998 va 1999
cu a ca c nuo c cliu a nl luo ng n ng n nl l cu a cu c klu ng loa ng Ia
Indnxia (-13.2, O.2), Ha n Qu c (-6.7, 1O.7), MaIaixia (-7.5, 5.4), va Tla i
Ian (-1O.4, 4.4).
2. Ca cl gia i llicl don gia n do Ia su l n la i cu a nlu ng llay d i ky llu l
Ia m gia lng v n klng duo c kl ng dinl nli u b ng llu c li n, lru
Kim va Iau (1994) Ia lruo ng lo p ngoa i I .
3. Clinl xa c lon, gia dinl r ng, gia cu a ca c y u l duo c ca o b ng, dinl Iy
Rybczynski la m y r ng, nlu ng nga nl su du ng nli u v n lli lng
lruo ng, co n qui m ca c nga nl su du ng nli u Iao d ng lli gia m v mu c
luy l d i.
4. Tlu c ra, Ha n Qu c va a i Ioan da lng li I llam gia Iu c Iuo ng Iao d ng
nn l c d lng Iu c Iuo ng Iao d ng cu a lai nuo c na y Io n lon cu a u c va
Nl l Ba n lrong cu ng llo i ky luong u ng.
5. K loa cl MarslaII o u c va vi c My xm cli m Nl l Ba n da la o ra
nlu ng di u ki n kinl l v m llicl lo p d lng lruo ng nlanl.
6. Trong ca lai n n kinl l d u co r l il kinl ngli m cng ngli p loa lrong
llo i ky bi Nl l Ba n xm Iuo c. Xom Ranis (1979) v a i Ioan va Kuznols
(1977) v Ha n Qu c.
7. Co nguo i clo r ng, ngu n v n mo i mang lrong minl nlu ng ca i li n v
ky llu l giu p d y ma nl lng nng su l. Tuy nlin, I p Iu n na y cu ng co
ll a p du ng clo ca c nuo c kla c co li I d u lu cao. Y u l llon cl l d
bi n nng su l cao cu a nlu ng ngu n v n mo i lla nl li n llu c Ia nlu ng
n Iu c b n bi o lrong nuo c. Tli l bi mo i klng da m ba o bi n nlu ng Io i
icl do lla nl li n llu c.
8. Tuy linl loa n cu a lo co ll bi r l nli u I p Iu n luong lu nlu lruo ng
lo p la cl loa n lng lruo ng ma li lrinl ba y duo i dy pl pla n, nlung
kla nng linl lla i dinl linl lrong ca c k l Iu n cu a lo bi da o nguo c kli
llay d i qui lrinl linl loa n Ia klo co ll xa y ra.
9. M l s nla pln licl di u clinl ca c li lro ng d kl c plu c nli u kli m
kluy l, gi ng nlu kli pla i xu Iy vo i kloa n llu Iao clo ca c lla nl vin
lrong gia dinl klng duo c lra Iuong (lli du , xom Young 1995).
1O. Gia lri cua duo c ru l ra lu S
L
/S
K
= (/|1-])(K/I)

vo i
= (1 /1).
11. Ti u mu c na y va pl n li p lloo duo c lo m l l Ia i lu NoIson va Iack
(1999).
12. Kim va Iau (1994) da uo c Iuo ng la m sa n xu l va gia i quy l v n d na y
b ng ca cl su du ng nli u nuo c lrong pln licl clu i llo i gian clo o lloo
nlo m cu a lo .
13. V nlu ng cu lo i na y va ca c cu lo i kla c Iin quan d n vi c gia i llicl
la m sa n xu l, xom NoIson va Winlor (1982). V b ng clu ng clo ll y,
doanl ngli p o m l s nuo c dang pla l lri n klng co duo c ki n llu c
sa n xu l luong lu , xom Iack (1987).
14. Hayami va Rullan (1985) da m c nlin cng nl n siu la m sa n xu l d i
vo i nng ngli p va clo r ng, kli gia ca c y u l nm lli muo i loa mo i
llay d i lli so xu l li n nlu ng pla l minl mo i d gia m bo l c u v nlu ng
y u l d l do lon. Hai ng da linl dung ra m l qua lrinl lrong do ca c
duo ng d ng Iuo ng mo i so do nglin cu u pla l lri n nn clu klng pla i
duo c clo n ra lu m l danl mu c co s n lrn loa n ll gio i. Hon nu a, ngay
ca lrong nng ngli p, vi c u ng du ng lla nl cng cng ngl mo i nlu
ca cl ma ng xanl cu ng do i lo i nlu ng n Iu c Iu da i va l n ko m o lrong
nuo c (Lvonson va WoslplaI 1995). Ca c nng lra i o A n co ll klng
cluy n dicl lloo luo ng duo ng gio i la n cu a ll gio i n u klng co
nlu ng nglin cu u Io n lrong lu ng klu vu c. Trong loa l d ng pli nng
ngli p, duo ng gio i la n cu a ll gio i co ll co n klo da l lo i lon, kli n clo
d lin c y cu a plo p lu duy v siu la m sa n xu l ca ng y u lon.
15. Nlu ng y u l na y da clo ll y ro su kla c bi l r l Io n v nng su l giu a
ca c doanl ngli p lrong cu ng m l nga nl o ca c nuo c cng ngli p. Uo c
Iuo ng la m sa n xu l bin da minl loa clo m l bin d r l Io n v nng
su l ma ca c doanl ngli p su du ng nlu ng lli l bi luong d i gi ng nlau
da da l duo c lrong ca c nuo c cng ngli p (Cavos va ca c la c gia kla c 1992).
T n la i m l su pln la n nlu v y, ngay lrong n i b ca c nuo c pla l lri n,
Ia m l Iy do nu a clo plo p ngli ngo v di u clo r ng, l l ca ca c doanl
ngli p o ca c nuo c pla l lri n va dang pla l lri n d u v n d ng lrn cu ng
m l la m sa n xu l.
16. My , Anl, Ila p, u c, Nl l Ba n, H ng Kng, Ha n Qu c, Xingapo va a i
Ioan.
17. Tli du , clo du nli u nglin cu u linl lu ng v nga nl cl la c clo ll y
TII co mu c lng duong nlung co ll o ca c nga nl kla c Ia i co su gia m
su l, kli n clo mu c lng TII clung b ng O. Nlung lrong di u ki n li
lro ng cu a nga nl cl la c lrong gia lri gia lng klng ngu ng lng In va
klng co Iy do gi d lin r ng TII o ca c nga nl kla c dang gia m xu ng,
lli li ngli ngo v n d co ll do plo p l ng lo p.
18. Nislimizu va Iago (1982) dinl ngla li n b cng ngl bao g m ca su
dicl cluy n lrn duo ng gio i la n l l nl l I n su di cluy n d n duo ng
na y cu a nlu ng doanl ngli p li n co n clua n m lrn duo ng do . Truo ng
lo p sau duo c go i Ia Io i icl do linl li u qua . Ca c la c gia da pla l li n ll y
di u na y go p pl n Io n va o mu c lng TII do Iuo ng duo c o Nam Tu.
19. M c du qua lrinl sa n xu l duo c m la co ll gia i llicl nlu m l pla n
u ng nl m l i lli u loa cli pli lruo c cli pli luong d i v Iao d ng va
klng gian, nlung ca c ky su da nl n ll y cu ng m l kloa ng klng co
ll duo c l clu c Ia i d da m ba o Iu ng cng vi c cla y l l lon.
2O. Tli du , xom Iim va Iong (1991) va Gol (1996). BIomslrom va Kokko
(1997) da co m l cng lrinl l ng llu l nglin cu u loa n clinl, lrong do
lai ng da ll y nlu ng k l qua I n I n v su l n la i la c d ng ngoa i u ng
cu a d u lu lru c li p nuo c ngoa i. a ng li c, pl n Io n ca c nglin cu u kinl
l Iuo ng v clu d na y d u v p pla i nlu ng v n d nglim lro ng v ca c
d c linl kli n klng ll dua ra nlu ng k l Iu n ma nl.
21. Ca c con s na y duo c linl lloo gia li n la nl va da plo ng da i su llay d i
lloo gia c dinl.
22.i u na y n klo p vo i k l qua r l n i li ng clo r ng, vi c li p llu lla nl
cng cu c ca cl ma ng xanl do i lo i pla i co nlu ng loa l d ng nglin cu u
ma nl mo o dia pluong d co ll l p llu lro n vo n Io i icl lu nlu ng Ioa i
gi ng mo i. Xom Lvonson va WolsplaI (1995).
23. Su m la plong plu v qui lrinl luong lu o Nl l Ba n duo c lrinl ba y
lrong Golo va Odagiri (1997), Hayasli (199O), Minami (1995), va Ozava
(1974).
24. Ti lro ng duo c su du ng co ll co su llin I cl lloo ki u da ba n d n o
pl n lruo c.
25. Iack va Saggi (s p xu l ba n) da pln licl qua lrinl na y va co llam kla o
nli u cng lrinl nglin cu u li n co vi l v li n luo ng na y.
26. Vi nlu ng plo p linl loa n na y su du ng cu ng m l pluong pla p nlu la cl
loa n lng lruo ng lu c Ia gia dinl li lro ng cu a ca c y u l quan sa l duo c
pla n a nl d co gia n cu a d u ra vo i lu ng y u l d u va o nn m l va i
lrong s nlu ng liu clu n da nu lruo c dy co ll a p du ng. Ca c con s
na y cu ng c n duo c xom nlu m l su g n du ng.
27. Xom Ngn la ng Tl gio i (1998) d co pl n l ng k l d y du nli u v n
d co Iin quan v gia cng ngli p.
Tlu l ngu da xu Iy (procossod) m la ca c cng lrinl duo c la i la o m l ca cl
klng clinl llu c, ma co ll klng s n co o ca c l ll ng llu vi n.
Arrov, Konnoll. 1962. Tlo Lconomic ImpIicalions of Ioarning-by-Doing.
Review of Economic Studies 29(}uno):15573.
. 1969. CIassificalory Nolos on llo Iroduclion and Transmission of
ToclnoIogicaI KnovIodgo. American Economic Review 59(May):2935.
Arllur, Brian. 1994. Increasing Returns and Path Dependence in the Economy.
Ann Arbor: Inivorsily of Micligan Iross.
Alkinson, A. B., and }osopl L. SligIilz. 1969. A Nov Viov of ToclnoIogicaI
Clango. Economic Journal 59(Soplombor):4669.
BIomslrom, Magnus, and Ari Kokko. 1997. Hov Ioroign Invoslmonl Affocls
Hosl Counlrios. IoIicy Rosoarcl Working Iapor 1745. WorId Bank,
InlornalionaI Lconomics Doparlmonl, InlornalionaI Trado Division,
Waslinglon, D.C. Irocossod.
Bosvorll, Barry, and Susan CoIIins. 1996. Lconomic Grovll in Lasl Asia:
AccumuIalion vs. AssimiIalion. Brookings Papers on Economic Activity
2:1352O3.
Cavos, Riclard, and ollors. 1992. InduslriaI Lfficioncy in Six Nalions.
Cambridgo, Mass.: MIT Iross.
CIark, Kim, and Takaliro Iujimolo. 1992. Iroducl DovoIopmonl and
Compolilivonoss. Journal of the Japanese and International Economies
6(}uno):1O143.
DalIman, CarI, and Ousa Sananikono. 1997. Taivan, Clina: IoIicios and
Inslilulions for Rapid Grovll. In Danny M. Ioipzigor, od., Lessons from
East Asia. Ann Arbor: Inivorsily of Micligan Iross.
Doalon, Angus, and Clrislina Iaxson. 1994. Tlo Lffocls of Lconomics and
IopuIalion Grovll on NalionaI Saving. Demography 34(1):97114.
Donison, Ldvard. 1962. Sources of Economic Growth and the Alternatives
before Us. Nov York: Commilloo for Lconomic DovoIopmonl.
. 1979. Accounting for Slower Economic Growth: The United States in
the 1970s. Waslinglon, D.C.: Brookings Inslilulion.
Diamond, Iolor, DanioI MacIaddon, and MiguoI Rodrguoz. 1972.
Idonlificalion of llo LIaslicily of Subslilulion and llo Bias of ToclnicaI
Clango. In DanioI MacIaddon, od., An Econometric Approach to
Production Theory. Amslordam: Norll-HoIIand.
DoIIar, David, and Mary HaIIvard-Driomoior. 1998. Crisis, Adjuslmonl, and
Roform: RosuIls from llo TlaiIand InduslriaI Survoy. WorId Bank,
DovoIopmonl Rosoarcl Group, Waslinglon, D.C. Irocossod.
Lnos, }oln I., and I-lui Iak. 1987. The Adoption and Diffusion of Imported
Technology: The Case of Korea. Iondon: Croom HoIm.
Lvonson, Roborl L., and Iarry L. WoslplaI. 1995. ToclnoIogicaI Clango and
ToclnoIogy Slralogy. In }oro Bolrman and T. N. Srinivasan, ods.,
Handbook of DovoIopmonl Lconomics. VoI. 3a. Amslordam: Norll-
HoIIand.
Iurman, }ason, and }osopl L. SligIilz. 1999. Lconomic Crisos: Lvidonco and
Insigll from Lasl Asia. Brookings Papers on Economic Activity 1998
2:1114.
Goo, San, and Clao-nan Clon. 199O. In-Sorvico Training in Taivan, RopubIic
of Clina. Clunglua Inslilulion for Lconomic Rosoarcl. Clunglua,
Taivan. Irocossod.
Goo, San, and Won-jong Kuo. 1994. Lxporl Succoss and ToclnoIogicaI
CapabiIilios: Tlo Caso of ToxliIos and LIoclronics in Taivan Irovinco of
Clina. INCTAD, Gonova. Irocossod.
Gol, Kong Svoo. 1996. Tlo ToclnoIogy Iaddor in DovoIopmonl: Tlo
Singaporo Caso. Asian Pacific Economic Literature 10(2O1):111.
Golo, Akira, and Hiroyuki Odagiri. 1997. Innovalion in }apan. Nov York:
Oxford Inivorsily Iross.
GriIiclos, Zvi, and DaIo }orgonson. 1967. Tlo LxpIanalion of Iroduclivily
Clango. Review of Economic Studies 34(}uIy):22948.
HaII, Roborl. 199O. Invarianco Iroporlios of SoIovs Iroduclivily RosiduaI.
NBLR Working Iapor 3O34. NalionaI Buroau of Lconomic Rosoarcl,
Cambridgo, Mass. Irocossod.
Hayami, Yujiro, and Vornon Rullan. 1985. Agricultural Development: An
International Perspective. BaIlimoro, Md.: }olns Hopkins Inivorsily Iross.
Hayasli, Takosli. 199O. The Japanese Experience in Technology. Tokyo:
Inilod Nalions Inivorsily.
Hondorson, Vornon. 1988. Irban DovoIopmonl: Tloory, Iacl, and IIIusion.
Nov York: Oxford Inivorsily Iross.
Hobday, Miko. 1995. Innovation in East Asia: The Challenge to Japan.
AIdorslol: Ldvard LIgar.
Hsiol, Clang-Tai. 1997. Wlal LxpIains llo InduslriaI RovoIulion in Lasl
Asia` Lvidonco from Iaclor Markols. Inivorsily of CaIifornia, BorkoIoy,
Doparlmonl of Lconomics. Irocossod.
KaIdor, NicloIas. 1957. A ModoI of Lconomic Grovll. Economic Journal
57(Docombor):591624.
Kalz, }orgo. 1987. Technology Generation in Latin American Manufacturing
Industries. Iondon: MacmiIIan.
Kim, }. I., and I. }. Iau. 1994. Tlo Sourcos of Lconomic Grovll in llo Lasl
Asian NovIy InduslriaIizod Counlrios. Journal of Japanese and
International Economics 8(2):23571.
Kim, Iinsu. 1997. From Imitation to Innovation: Dynamics of Koreas
Technological Learning. Cambridgo, Mass.: Harvard Businoss SclooI
Iross.
King, Roborl, and Ross Iovino. 1994. CapilaI IundamonlaIism, Lconomic
DovoIopmonl, and Lconomic Grovll. Carnegie Rochester Conference
Series on Public Policy 40(}uno):2593OO.
Krugman, IauI. 1994. Tlo Myll of Asias MiracIo. Foreign Affairs
(Docombor): 6278.
Kuznols, IauI. 1977. Economic Growth and Structure in the Republic of Korea.
Nov Havon, Conn.: YaIo Inivorsily Iross.
IaII, Sanjaya. 1987. Learning to Industrialize. Iondon: MacmiIIan.
IaII, Sanjaya, and Morris ToubaI. 1998. Markol SlimuIaling ToclnoIogy
IoIicios in DovoIoping Counlrios: A Iramovork vill LxampIos from Lasl
Asia. World Development 26(Augusl):136985.
Ioo, Norman. 1992. Markol Slrucluro and Trado in DovoIoping Counlrios.
In GoraId K. HoIIoinor, od., Trade Policy, Industrialization, and
Development: New Perspectives. Oxford: CIarondon Iross.
Iovino, Ross, and David RonoIl. 1992. A Sonsilivily AnaIysis of Cross-
Counlry Grovll Rogrossions. American Economic Review
82(Soplombor):94263.
Iim, Iinda Y. C., and Iang Lng Iong. 1991. Foreign Direct Investment and
Industrialization in Malaysia, Singapore, Taiwan, and Thailand. Iaris:
Organisalion for Lconomic Co-oporalion and DovoIopmonl.
McKinsoy GIobaI Inslilulo. 1998. Iroduclivily-Iod Grovll in Koroa.
McKinsoy and Company, Waslinglon, D.C.. Irocossod.
Minami, Ryoslin. 1995. Acquiring, Adapting, and Developing Technologies.
Nov York: Sl. Marlins Iross.
MyloIka, I. K. 1978. Iiconsing and ToclnoIogy Dopondonco in llo Andoan
Group. World Development 6(ApriI):44761.
Nolru, Vikram, and Aslok Dlaroslvar. 1994. Nov Lslimalos of TolaI Iaclor
Iroduclivily Grovll for DovoIoping and InduslriaI Counlrios. WorId
Bank, DovoIopmonl Rosoarcl Group, Waslinglon D.C. Irocossod.
NoIson, Riclard R., and Hovard Iack. 1999. Tlo Asian Grovll MiracIo and
Modorn Grovll Tloory. Economic Journal 109(}uIy):121.
NoIson, Riclard R., and Ldmund IloIps. 1966. Invoslmonl in Humans,
ToclnoIogicaI Diffusion, and Lconomic Grovll. American Economic
Review 56(May):6975.
NoIson, Riclard R., and Sidnoy Winlor. 1982. An Evolutionary Theory of
Economic Change. Cambridgo, Mass.: Harvard Inivorsily Iross.
Nislimizu, Mioko, and }oln M. Iago. 1982. TolaI Iaclor Iroduclivily
Grovll, ToclnoIogicaI Irogross, and ToclnicaI Lfficioncy: Dimonsions of
Iroduclivily Clango in YugosIavia 196578. Economic Journal:
92(Docombor):92O36.
Nordlaus, WiIIiam. 1997. TradilionaI Iroduclivily Lslimalos aro AsIoop al
llo (ToclnoIogicaI) Svilcl. Economic Journal 107(Soplombor):154859.
Ozava, Torulomo. 1974. Japans Technological Challenge to the West,
195074: Motivation and Accomplishment. Cambridgo, Mass.: MIT Iross.
Iack, Hovard. 1987. Productivity, Technology, and Industrial Development.
. 1994. Lndogonous Grovll Tloory: InloIIocluaI AppoaI and LmpiricaI
Slorlcomings. Journal of Economic Perspectives 8(Winlor):5572.
. 2OOO. InduslriaI IoIicy: Grovll LIixir or Ioison` Tlo WorId Bank
Rosoarcl Obsorvor 15(1):4767.
Iack, Hovard, and KamaI Saggi. 1999. Lxporling, LxlornaIilios, and
ToclnoIogy Transfor. IoIicy Rosoarcl Iapor. WorId Bank, IoIicy
Rosoarcl Doparlmonl, Waslinglon, D.C. Irocossod.
. Iorllcoming. VorlicaI ToclnoIogy Transfor, Diffusion, and
Compolilion. }ournaI of DovoIopmonl Lconomics.
Iack, Hovard, and Iarry L. WoslplaI. 1986. InduslriaI Slralogy and
ToclnoIogicaI Clango: Tloory vs. RoaIily. }ournaI of DovoIopmonl
Lconomics 22(}anuary):87128.
Iack, Hovard, Iang-yi Wang, and Iarry L. WoslplaI. 1996. Acquisilion of
ToclnicaI KnovIodgo in llo Taivanoso LIoclronics Soclor. Svarllmoro
CoIIogo, Doparlmonl of Lconomics, Svarllmoro, Ionn. Irocossod.
IiIal, Dirk. 1994. Tlo Lconomics of Rapid Grovll: Tlo Lxporionco of }apan
and Koroa. BrookfioId, Vl.: Ldvard LIgar.
Irallon, C. I. 1971. Lconomios of ScaIo in Manufacluring Induslry.
Cambridgo, Mass.: Cambridgo Inivorsily Iross.
Ranis, Guslav. 1979. InduslriaI DovoIopmonl. In WaIlor GaIonson, od.,
Lconomic Grovll and SlrucluraI Clango in Taivan. Illaca, N.Y.: CornoII
Inivorsily.
Ranis, Guslav, and Cli Sclivo. 1985. Dirocl Ioroign Invoslmonl in Taivans
DovoIopmonl. In WaIlor GaIonson, od., Ioroign Trado and Invoslmonl:
Lconomic DovoIopmonl in llo NovIy InduslriaIizing Asian Counlrios.
Madison: Inivorsily of Wisconsin Iross.
RopubIic of Clina. 1992. Taivan SlalislicaI Dala Book 1992. Taipoi: CounciI for
Lconomic IIanning and DovoIopmonl.
Rloo, Yung, Bruco Ross-Iarson, and Gary IursoII. 1984. Koroas Compolilivo
Ldgo: Managing Lnlry inlo WorId Markols. BaIlimoro, Md.: }olns Hopkins
Inivorsily Iross.
Rosonborg, Nallan. 1994. Incorlainly and ToclnoIogicaI Advanco.
Slanford Inivorsily, Doparlmonl of Lconomics, IaIo AIlo, CaIif.
Irocossod.
Rullan, Vornon. 1997. Inducod Innovalion, LvoIulionary Tloory, and Iall
Dopondonco: Sourcos of ToclnicaI Clango. Lconomic }ournaI
1O7(Soplombor):152O29.
Sakong, II. 1993. Koroa in llo WorId Lconomy. Waslinglon, D.C.: Inslilulo for
SaroI, MiclaoI. 1997. Grovll and Iroduclivily in ASLAN Counlrios. IMI
Working Iapor 97/97. InlornalionaI Monolary Iund, Waslinglon D.C.
Irocossod.
ScluIlz, Tloodoro W. 1975. Tlo VaIuo of llo AbiIily lo DoaI vill
DisoquiIibria. }ournaI of Lconomic Iiloraluro 13(Soplombor):82746.
SoIov, Roborl M. 1957. ToclnicaI Clango and llo Aggrogalo Iroduclion
Iunclion. Roviov of Lconomics and Slalislics 39(May):3122O.
. 196O. Invoslmonl and ToclnicaI Irogross. In Konnoll Arrov,
SamuoI KarIin, and Ialrick Suppos, ods., MallomalicaI Mollods in llo
SociaI Scioncos. IaIo AIlo, CaIif.: Slanford Inivorsily Iross.
. 1987. On llo Microoconomics of ToclnicaI Irogross. In }orgo Kalz,
od., ToclnoIogy Gonoralion in Ialin Amorican Manufacluring Induslrios.
Nov York: MacmiIIan.
SligIilz, }osopl. 1987. Ioarning lo Ioarn, IocaIizod Ioarning, and
ToclnoIogicaI Irogross. In Iarlla Dasgupla and IauI Slonoman, ods.,
Lconomic IoIicy and ToclnoIogicaI Iorformanco. Nov York: Cambridgo
Inivorsily Iross.
. 1988. Lconomic Organizalion, Informalion, and DovoIopmonl. In
HoIIis B. Clonory and T. N. Srinivasan, ods., Handbook of DovoIopmonl
Lconomics. VoI 1. Amslordam: Norll-HoIIand.
. 1993. Tlo RoIo of llo Slalo in IinanciaI Markols. Irocoodings of llo
WorId Bank AnnuaI Conforonco on DovoIopmonl Lconomics. Waslinglon,
D.C.: WorId Bank.
Tsao, Yuan. 1985. Grovll villoul Iroduclivily: Singaporo Manufacluring in
llo 197Os. }ournaI of DovoIopmonl Lconomics 19(1):2539.
INLSCO (Inilod Nalions LducalionaI, Scionlific, and CuIluraI Organizalion).
1983. SlalislicaI Yoarbook. Nov York.
Inilod Nalions. 1997. WorId Invoslmonl Roporl 1997. Nov York.
. Various yoars. Yoarbook of NalionaI Accounls Slalislics. Nov York.
. 1995. SlalislicaI Yoarbook. Nov York.
WorId Bank. 1979. Koroa: DovoIopmonl of llo Maclinory Induslrios. WorId
Bank, InduslriaI DovoIopmonl and Iinanco Doparlmonl, Waslinglon, D.C.
Irocossod.
. 1993. Tlo Lasl Asian MiracIo: Lconomic Grovll and IubIic IoIicy.
. 1998. Lasl Asia: Tlo Road lo Rocovory. Waslinglon, D.C.
Young, AIvyn. 1992. TaIo of Tvo Cilios: Iaclor AccumuIalion and ToclnicaI
Clango in Hong Kong and Singaporo. NBLR Macrooconomics AnnuaI:
1992. Cambridgo, Mass.: MIT Iross.
. 1995. Tlo Tyranny of Numbors: Confronling llo SlalislicaI RoaIilios
of llo Lasl Asian Grovll Lxporionco. QuarlorIy }ournaI of Lconomics
11O(Augusl):6418O.

Suy Ngam Lai Su Than Ky Dong A-01

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Suy Ngam Lai Su Than Ky Dong A-01

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

SUY NG M LA I

lo c kl ng dinl Ia i nlu ng y ki n da lrinl ba y lrong Su ll n ky

i voi ng A, nlung nm 9O cua ll ky nay Ia lloi ky

You might also like