-1-

B GIO DC V O TO
TRNG I HC KINH T TP. H CH MINH

L B VN

RI RO TRONG SN XUT V XUT KHU

C PH CA VIT NAM- THC TRNG
V GII PHP

Chuyn ngnh: Qun tr kinh doanh

M s:
60.34.05

LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC:

TS. NG QUANG HUN

TP. H CH MINH - NM 2007

-2-

MC LC
Trang
LI M U
1. S cn thit ca ti
2. Mc tiu nghin cu
3. i tng v phm vi nghin cu
4. Phng php nghin cu
5. Nhng im ni bt
6. Kt cu ca lun vn
CHNG I: NHNG L LUN C BN V RI RO V QUN TR RI
RO TRONG SN XUT V XUT KHU C PH
1.1 NHNG L LUN C BN V RI RO V QUN TR RI RO..........1
1.1.1 Cc khi nim c bn v ri ro v phn loi ri ro ......................................1
1.1.1.1 Cc khi nim v ri ro, tn tht ...............................................................1
1.1.1.2 Phn loi ri ro ..........................................................................................2
1.1.2 Khi nim v bt nh v cc mc v bt nh ........................................3
1.1.2.1 Khi nim v s bt nh (unstable): .........................................................3
1.1.2.2 Cc mc v bt nh: ............................................................................4
1.1.3 Chi ph ca ri ro v bt nh: ......................................................................4
1.1.4 Mi quan h gia ri ro v tn tht; mi quan h gia s bt nh, thng tin v
truyn thng ...........................................................................................................6
1.1.5 Qun tr ri ro ................................................................................................7
1.1.5.1 Khi nim qun tr ri ro ............................................................................7
1.1.5.2 Cc yu t c bn ca qun tr ri ro .........................................................7
1.2 CC VN C BN V KINH DOANH QUC T ..............................11
1.2.1 Mi trng kinh doanh quc t ....................................................................11
1.2.1.1 Cc l thuyt v mu dch quc t .............................................................11

1.2.1.2 Cc ro cn mu dch trong kinh doanh quc t ....................................14

1.2.1.3 Mi trng kinh t-chnh tr ...................................................................15
1.2.2 Ri ro, tn tht in hnh trong kinh doanh quc t ..................................18
1.2.21 Ri ro, tn tht do s bin i tht thng ca cung, cu v gi c hng ha
trn th trng th gii ........................................................................................18
1.2.2.2 Ri ro, tn tht do bin ng ca t gi hi oi ....................................18
1.2.2.3 Ri ro, tn tht trong thanh ton quc t ................................................19
1.2.2.4 Ri ro ph sn .........................................................................................19
1.2.2.5 Ri ro do hn ch trnh chuyn mn nghip v .................................19
1.2.2.5 Ri ro do tranh chp, kin tng ..............................................................20
1.2.2.6 Ri ro php l .........................................................................................20
1.3 VI NT V TH TRNG C PH TRN TH GII ..........................20
1.3.1 Gii thiu v sn giao dch c ph th gii ................................................20
1.3.1.1 Sn giao dch c ph London ..................................................................20
1.3.1.2 Sn giao dch c ph New york ...............................................................21
1.3.2 Cc phng thc mua bn c ph trn th trng th gii .........................22
1.3.2.1 Giao ngay (outright - gi c nh, thi gian giao hng c nh) .............22
1.3.2.2 Giao k hn- hp ng bn theo phng thc tr li cht gi sau
(differential hay l price to be fixed) ...................................................................23
1.3.2.3 Giao sau, quyn chn ...............................................................................23
1.3.3 Nh rang xay c ph th gii ......................................................................24
1.3.4 u c quc t ............................................................................................24
1.4 CC RI RO THNG GP TRONG SN XUT C PH CA VIT
NAM ....................................................................................................................24
1.4.1 Ri ro do bin ng gi ...............................................................................24
1.4.2 Ri ro do thin tai ........................................................................................25
1.4.3 Ri do su bnh ..........................................................................................26
1.4.4 Ri ro do cng ngh ....................................................................................26

CHNG II: THC TRNG RI RO V QUN TR RI RO TRONG SN

XUT V XUT KHU C PH CA VIT NAM
2.1 VI NT V SN XUT V CUNG - CU C PH TH GII TRONG
GIAI ON 2000- 2006 ........................................................................................27
2.1.1 Tnh hnh sn xut c ph th gii .................................................................27
2.1.1.1 Lch s pht trin c ph trn th gii .........................................................27
2.1.1.2 Cc chng loi c ph chnh trn th gii ....................................................27
2.1.2 Nhu cu c ph th gii ...................................................................................28
2.1.3 Sn lng c ph th gii ............................................................................... 29
2.1.4 Ngun cung c ph th gii ............................................................................30
2.1.5 Biu minh ha cung- cu v sn lng c ph th gii t v ma
2000/2001 n 2005/2006 ........................................................................................31
2.2 TNH HNH SN XUT V XUT KHU C PH CA VIT NAM T
NM 2000 N 2006 .............................................................................................32
2.2.1 Tnh hnh sn xut ...........................................................................................32
2.2.1.1 Lch s pht trin c ph Vit Nam ..........................................................32
2.2.1.2 Din tch trng c ph ..................................................................................32
2.2.1.2 Sn lng sn xut c ph ...........................................................................33
2.2.2 Tnh hnh xut khu c ph ...........................................................................34
2.2.3 Biu minh ha mc dao ng v din tch, sn lng sn xut, sn
lng xut khu v kim ngch xut khu c ph ca Vit Nam t nm 2000 n
nm 2006 ...............................................................................................................35
2.2.4 c im c bn trong kinh doanh xut khu c ph ca Vit Nam ....35
2.3 NHN DNG RI RO ....................................................................................36
2.3.1 Mi trng t nhin .......................................................................................36
2.3.2 Mi trng x hi ..........................................................................................38
2.4 PHN TCH RI RO ......................................................................................43
2.4.1 Tn tht trc tip ...........................................................................................43
2.4.1.1 i vi ngi sn xut ...............................................................................43

2.4.1.2 i vi ngi kinh doanh .........................................................................43

2.4.2 Tn tht gin tip ..........................................................................................44
2.4.2.1 i vi ngi sn xut ...............................................................................44
2.4.2.2 i vi ngi kinh doanh ..........................................................................44
2.5 O LNG RI RO ......................................................................................45
2.5.1 Ri ro do t thin tai .....................................................................................45
2.5.2 Ri ro t gi c ..............................................................................................46
2.5.3 Ri ro thng tin..............................................................................................47
2.5.4 Ri ro t gi hi oi .....................................................................................49
2.5.5 Ri ro chnh tr ..............................................................................................50
2.5.6 Ri ro php l ................................................................................................50
2.5.7 Ri ro t yu t iu chnh ca gii u c quc t ......................................51
2.5.8 Ri ro do hn ch trnh chuyn mn nghip v .......................................52
2.6 THC TRNG V QUN TR RI RO TRONG SN XUT V XUT
KHU C PH TRONG NHNG NM GN Y .........................................53
2.6.1 i vi sn xut c ph .................................................................................53
2.6.2 i vi xut khu c ph ..............................................................................53
*KT LUN CHNG II ...................................................................................56
CHNG III: CC GII PHP QUN TR RI RO TRONG SN XUT V
XUT KHU C PH CA VIT NAM
* CC CN C RA CC GII PHP: ....................................................57
3.1 CC GII PHP VI M ..................................................................................57
3.1.1 CC GII PHP KIM SOT RI RO .......................................................57
3.1.1.1 i vi sn xut ...........................................................................................57
3.1.1.2 i vi kinh doanh xut khu ......................................................................61
3.1.2 TI TR RI RO ...........................................................................................65
3.1.2.1 i vi sn xut ...........................................................................................65
3.1.2.2 i vi kinh doanh xut khu .....................................................................67
3.2 CC GII PHP V M ..................................................................................70

3.2.1 nh hng pht trin th trng giao sau i vi mt hng c ph, tin ti
vic nhanh chng xy dng v pht trin sn giao dch c ph ti Vit Nam
...................................................................................................................................70
3.2.2 Hon thin khung php l v th trng giao sau i vi mt hng c ph
.................................................................................................................................72
3.2.3 nh hng v qui hoch cc vng sn xut c ph .......................................73
3.2.4 Pht huy vai tr hot ng ca cc trung tm khuyn nng trong lnh vc sn
xut c ph ...............................................................................................................73
3.2.5 Tuyn truyn, ph bin rng ri k nng c bn v phng trnh ri ro i vi
mt hng c ph .......................................................................................................74
3.2.6 Khuyn khch, h tr vic u t nhm hon chnh cng ngh sau thu hoch
v ch bin ...............................................................................................................74
3.2.7 Khuyn khch qun l cht lng ngay t khu sn xut ...............................76
3.2.8 Thit lp cc knh thng tin v d bo i vi mt hng c ph ....................77
3.2.9 Tng cng cng tc o to ngun nhn lc ................................................78
3.2.10 Nng cao vai tr hot ng ca Hip hi C ph Ca cao Vit Nam ....78
KT LUN CHNG III ......................................................................................79
KT LUN
TI LIU THAM KHO
PH LC

DANH MC CC K HIU, CH VIT TT

B/Q:

Bnh qun.

D.TCH: Din tch..

EST:

Gi chun min ng

FOB:

Free on board (Giao hng ln tu).

Ha:

Hc-ta = 10.000 m2.

ICO:

International coffee organization (T chc C ph Th gii)

Kg:

Ki-l-gam

KNXK:

Kim ngch xut khu.

lb:

Pound (Cn Anh) = 0,4536 kg.

L/C:

Letter of credid (Tn dng th)

LIFFE:

London international financial futures and options exchange

(Sn giao dch London).

MT:

Metric ton (Tn = 1.000 kg).

NYBOT: New York board of trade (Sn giao dch New York).
SLSX:

Sn lng sn xut.

SLXK:

Sn lng xut khu.

S.O.I:

Ch s giao ng phng Nam

VICOFA: Hip hi C ph Ca cao Vit Nam.

VND:

ng Vit Nam.

USD:

la M.

USDA:

B Nng nghip M.

XK:

Xut khu.

DANH MC CC BNG, BIU

1) Bng 2.1: Nhu cu c ph th gii t nin v 2000/2001- 2005/2006
Trang 28
2) Bng 2.2: Sn lng c ph th gii t nin v 2000/2001- 2005/2006
Trang 29
3) Bng 2.3: Ngun cung c ph th gii t nin v 2000/2001- 2005/2006
Trang 30
4) Bng 2.4: Din tch c ph ca Vit Nam t nm 2000- 20005
Trang 32
5) Bng 2.5: Sn lng sn xut c ph ca Vit Nam t nm 2000- 2005
Trang 33
6) Bng 2.6: Sn lng xut khu v kim ngch xut khu c ph ca Vit Nam t
v ma 2000/2001- 2005/2006

Trang 34

DANH MC CC HNH V, TH
1) th 2.1: Cung, cu v sn lng c ph th gii t v ma 00/01-05/06
Trang 31
2) th 2.2: bin thin din tch, SLSX, SLXK, KNXK t v ma 00/01-05/06
ca Vit Nam

Trang 35

LI M U
1. S cn thit ca ti:
Trong nhng nm gn y, nht l giai on t 2000-2006, din tch v sn
lng c ph ca Vit Nam tng cao hn nhiu so vi giai on trc . Vic
gia tng sn lng trong giai on ny ch yu c ko theo t gia tng din tch
v mt phn na l do s din tch c ph trng mi t giai on trc n giai
on ny bc vo thi k kinh doanh (t nm th t tr i). Tuy din tch v
sn lng tng cao hn nhiu so vi trc nhng mc ri ro cng gia tng rt
nhiu. Ri ro trong sn xut v xut khu c ph ca Vit Nam xut hin nhiu
kha cnh khc nhau v ngy cng tr nn phc tp v kh d bo hn. ti ny
quan tm n vn ri ro trong lnh vc sn xut v xut khu c ph v c th l
ngun ti liu tham kho i vi cc nh sn xut, cc nh kinh doanh xut khu c
ph nhm mc ch nhn bit, phng nga ri ro v hn ch ri ro vi mc tiu l
ti a ho li nhun trong bi cnh nn kinh t Vit Nam hi nhp vi nn kinh t
quc t.
2. Mc tiu nghin cu:
- Sn xut v kinh doanh xut khu nng sn ni chung v c ph ni ring l
mt lnh vc cha ng nhiu ri ro. Ngay t yu t sn xut n qu trnh kinh
doanh v cho n khi sn phm n tay ngi tiu dng l mt qu trnh rt di nn
tri qua rt nhiu s tc ng t mi trng bn trong v mi trng bn ngoi.
ng vi mt s tc ng ta c th qui c thnh mt bin s. tng kha cnh
khc nhau cc bin cng c s tc ng khc nhau. Nghin cu ti ny nhm
tm ra mc nh hng t cc bin tc ng n qu trnh sn xut v kinh doanh
xut khu c ph ca Vit Nam.
- Mt khc, trn c s kt qu nghin cu ca ti ny s ra cc gii php
hp l nhm hn ch ri ro trong sn xut v kinh doanh xut khu c ph ti Vit
Nam.
3. i tng v phm vi nghin cu:

- i tng nghin cu: bao gm nhng nhn t nh hng n lnh vc sn

xut v xut khu c ph. Do sn phm c ph c hnh trnh lun chuyn rt di nn
s lng cc bin tc ng rt nhiu, thm ch c c cc bin tim n nn i tng
nghin cu cng rt a dng v phc tp. Song, chng ta c th tp trung vo cc
nhm i tng nghin cu nh sau: hnh vi ca ngi sn xut, hnh vi ca ngi
tiu dng, hnh vi ca ngi kinh doanh, cc yu t t mi trng t nhin, mi
trng x hi v.v...
- Phm vi nghin cu: xut pht t tnh cht v c im trong qu trnh sn
xut v xut khu c ph th phm vi nghin cu rt rng v i hi cn phi c
chiu su. Tuy nhin, phm vi nghin cu ca ti ny ch dng li mc cho
php. l nghin cu s tc ng t th trng th gii da trn cc yu t t mi
trng t nhin, mi trng x hi, hnh vi ca con ngi tc ng n thc trng
sn xut v xut khu c ph ca Vit Nam t nm 2000 n 2006.
4. Phng php nghin cu:
Cc phng php m t, gii thch, phn tch thng k, iu tra v suy on
c s dng gii quyt cc mc tiu nghin cu ca ti ny nhm nhn dng
ri ro v tn tht t vic xem xt mc nh hng ca cc bin tc ng n qu
trnh sn xut v kinh doanh xut khu c ph t phng trnh v hn ch ri
ro mt cch hu hiu nht.
5. Nhng im ni bt: s dng cc cng c phi sinh, cc phng thc mua bn
mi m Vit Nam cha p dng hoc p dng nhng cha mang tnh ph bin.
6. Kt cu ca lun vn: bao gm nhng phn chnh nh sau:
+ Chng I: Nhng l lun c bn v ri ro v qun tr ri ro trong sn xut
v xut khu c ph
+ Chung II: Thc trng ri ro v qun tr ri ro trong sn xut v xut khu
c ph ca Vit Nam
+ Chng III: Cc gii php qun tr ri ro trong sn xut v xut khu c ph ca
Vit Nam

CHNG I
NHNG L LUN C BN V RI RO V QUN TR
RI RO TRONG SN XUT V XUT KHU C PH
1.1 NHNG L LUN C BN V RI RO V QUN TR RI RO
1.1.1 Cc khi nim c bn v ri ro v phn loi ri ro
1.1.1.1 Cc khi nim v ri ro, tn tht
- Ri ro (risk):
+ Theo quan im ca Trng phi truyn thng (tiu cc):
* Theo t in ting Vit xut bn nm 1995: ri ro l iu khng lnh,
khng tt, bt ng xy n .
* Theo Gio s Nguyn Ln: ri ro (ng ngha vi ri) l s khng may .
* Theo t in Oxford: ri ro l kh nng gp nguy him hoc b au n
thit hi ....
* Trong lnh vc kinh doanh, tc gi H Diu nh ngha: ri ro l s tn
tht v ti sn hay gim st li nhun thc t so vi li nhun d kin .
Nh vy: ri ro l nhng thit hi, mt mt, nguy him hoc cc yu t lin
quan n nguy him, kh khn hoc iu khng chc chn c th xy ra cho con
ngi .
+ Theo quan im ca Trng phi trung ha:
* Theo Frank Knight (mt hc gi ngi M): Ri ro l s bt trc c th
o lng c .
* Theo Allan Willett (mt hc gi ngi M): ri ro l bt trc c th lin
quan n nhng bin c khng mong i .
* Theo C.Arthur William, Jr. Micheal, L.Smith: ri ro l s bin ng tim
n nhng kt qu. Ri ro c th xut hin trong hu ht cc hot ng ca con
ngi. Khi c ri ro ngi ta khng th d on c chnh xc kt qu. S hin
din ca ri ro gy nn s bt nh. Nguy c ri ro pht sinh bt c khi no mt
hnh ng dn n kh nng c hoc mt khng th on trc.

Nh vy: ri ro l s bt trc c th o lng c. Ri ro va mang tnh

tch cc va mang tnh tiu cc. Ri ro c th mang ti tn tht, mt mt, nguy
him ... cho con ngi nhng cng c th mang n nhng c hi.
- Kt lun: Ri ro l s bin ng tim n cc kt qu, s lng cc kt
qu c th cng ln, sai lch gia cc kt qu c th cng cao th ri ro cng ln.
Ri ro l mt khi nim khch quan v c th o lng c.
- Tn tht (loss): l nhng thit hi, mt mt v ti sn, c hi mt hng,
v con ngi, tinh thn sc khe v s nghip ca h do nhng nguyn nhn t cc
ri ro gy ra.
1.1.1.2 Phn loi ri ro
- Ri ro thun ty v ri ro suy on:
+ Ri ro thun ty: l nhng ri ro dn n tnh hung tn tht hay khng
tn tht, trng hp tt nht l tn tht khng xy ra.
+ Ri ro suy on: l nhng ri ro dn n tnh hung tn tht hoc sinh li.
Phn sinh li cn gi l phn thng cho ri ro.
- Ri ro c trng v ri ro th trng:
+ Ri ro c trng (ri ro c th a dng c hay cn gi l ri ro
khng c tnh h thng): y l ri ro thng xy ra trong phm vi hp, mang tnh
ring c, c th v c th phn chia, gim thiu c bng cch a dng ha, bng
cc ngun qu gp chung. Cc dng ca ri ro c trng:
* Ri ro qun l: l nhng ri ro ny sinh do trnh yu km ca ngi
qun l v vy quyt nh ca h a ra c th sai lm gy tn hi thm ch ph sn
doanh nghip.
* Ri ro ti sn: l nhng ri ro ny sinh do ti sn v c cu ti sn doanh
nghip nm gi.
* Ri ro ti tr: l nhng ri ro v trch nhim php l ny sinh t c cu
ngun vn ca doanh nghip.
+ Ri ro th trng ( ri ro khng th a dng ha hay c gi l ri ro h
thng): y l ri ro ny sinh t tc ng to ln ca th trng nm ngoi s kim

sot ca doanh nghip v khng th gim thiu c bng cch a dng ha. Ri ro
th trng xut pht t cc yu t nh sau:
* Nhng thay i trong c ch qun l.
* Nhng thay i trong th hiu ca khch hng.
* Tin b khoa hc cng ngh.
* Chuyn dch trong dng vn u t.
* Thay i v dch chuyn lc lng lao ng, dn s.
1.1.2 Khi nim v bt nh v cc mc v bt nh
1.1.2.1 Khi nim v s bt nh (unstable):
Bt nh l s nghi ng v kh nng ca chng ta trong tin on kt
qu tng lai ca mt hot ng hin ti. Hay ni cch khc: bt nh l
khng yn n, lun thay i. S bt nh xut hin khi mt c nhn nhn thc
c ri ro.
Bt nh l phn ngha vi s chc chn. M s chc chn l mt trng thi
khng c nghi ng.
Nh vy, r rng thut ng s bt nh m t trng thi t tng. S bt
nh xut hin khi mt c nhn bt u thc rng khng th bit chc chn kt qu
g. Bt nh l mt khi nim ch quan.
1.1.2.2 Cc mc v bt nh:
- Khng c (tc l chc chn):
+ Nhng kt qu c th c tin on chnh xc.
+ Nhng quy lut vt l, cc mn khoa hc t nhin.
- Mc 1 (s bt nh khch quan):
+ Nhng kt qu c nhn ra v xc sut c bit.
+ Nhng tr chi may ri: bi, xc sc.
- Mc 2 (s bt nh ch quan):
+ Nhng kt qu c nhn ra v xc sut khng c bit.
+ Ha hon, tai nn xe c, s suy on kinh doanh.
- Mc 3 (bt nh cao nht):

+ Nhng kt qu khng c nhn ra y v xc sut khng bit.

+ Thm him khng gian, nghin cu di truyn.
1.1.3 Chi ph ca ri ro v bt nh:
- Chi ph ri ro: l ton b thit hi, mt mt v ngi v ca trong vic
phng nga, hn ch ri ro, bi thng tn tht c qui thnh tin.
- Chi ph tn tht: ngha l hu qu ca ri ro v s bt nh c th l
mt tn tht nh: ti sn b ph hy, ngi b thng, t vong, nhng lut l ta n
chng li mt t chc.
- Mt chi ph khc ca ri ro l chnh chi ph bt nh. Ngay c khi
khng c tn tht, s hin din ca ri ro v bt nh vn to ra chi ph. mc
c bn, chi ph bt nh c th minh ha bi s lo lng. Chi ph cho s bt nh c
th xut hin di hnh thc lo lng v s st, nhng chi ph ny c thy r nht
qua b tr khng hp l ngun nhn lc ca t chc.
C th phn loi chi ph ca ri ro theo cc tiu thc sau y:
+ Chi ph ri ro tn ti hai dng hu hnh v v hnh.
* Chi ph hu hnh: l ton b nhng chi ph phi chi ra cho vic phng
nga, khoanh li, bi thng ri ro, tn tht v phc hi sn xut, th trng.
* Chi ph v hnh: l ton b nhng li nhun mt hng, nhng thit hi,
mt thi c, mt uy tn, mt bn hng v th trng v.v y c coi nh l
khon chi ph c hi m nhiu khi chng ta khng th nhn bit c. s tim n
ca chi ph loi ny nh la cm gic ca nhiu ngi, mc d chi ph ca n c
th ln hn gp nhiu ln chi ph hu hnh.
+ Chi ph ri ro gn lin vi cc bin php hn ch ri ro, tn tht.
* Chi ph phng nga ri ro, tn tht: l ton b chi ph lin quan n
vic tp hun, tuyn truyn, trang thit b k thut, nhng gii php ng b trong
qun tr ri ro nhm ngn chn, phng nga nhng ri ro, tn tht xy ra. y l
nhng chi ph cho d khng ln lm nhng chc chn b mt.

* Chi ph khoanh li ri ro: bao gm nhng chi ph trong khi x l s b ri

ro nhm lm cho ri ro, tn tht khng trm trng hn, khng tr thnh nguyn
nhn cho nhng tn tht tip theo.
* Chi ph khc phc ri ro, tn tht: l ton b chi ph lin quan n
phc hi sc khe ca con ngi, gi tr s dng ca ti sn, sn xut-kinh
doanh, th trng, uy tn v.v Chi ph loi ny thng rt ln v khng lng ht
c. N c th bao gm chi ph hu hnh v chi ph c hi.
* Chi ph bi thng tn tht: l ton b chi ph phi chi tr do cam kt ca
nh qun tr v thuc trch nhim php l ca mnh vi ngi th ba khi gp ri ro,
tn tht xy ra.
* Chi ph chia s ri ro, tn tht: l ton b chi ph phi b ra (mua bo
him) nh i ly s an ton hn. Nu ri ro, tn tht xy ra th c cng ty
bo him bi hon thit hi. y l chi ph khi tham gia bo him.
1.1.4 Mi quan h gia ri ro v tn tht; mi quan h gia s bt nh, thng
tin v truyn thng
- Mi quan h gia ri ro v tn tht:
Ri ro khng phi l nguy c xy ra nhng bt li m thc t ri ro l s
kin bt li xy ra v gy ra nhng thit hi v ngi v ca. Ri ro phn nh
mt cht ca nhng s kin khng may xy ra.
Cn tn tht l nhng hu qu xc nh khi ri ro xy ra. Tn tht phn
nh v mt lng ca nhng s kin bt ng khng may xy ra, qua thy c
mc nghim trng ca ri ro.
Ri ro v tn tht l hai phm tr khc nhau nhng li c quan h cht ch
vi nhau. Ri ro l nguyn nhn, tn tht l hu qu; ri ro l mt cht, cn tn tht
l mt lng. Do vy, khi nghin cu v tn tht s thy c s nguy him, tc
hi, mc nghim trng ca ri ro i vi con ngi v cuc sng ca h. Mt
khc, nghin cu v tn tht m khng nghin cu v ri ro s khng bit thit hi
c nguyn nhn t u t c bin php phng
chng, hn ch mt cch c hiu qu.

- Mi quan h gia s bt nh, thng tin v truyn thng:

S gim bt s bt nh c gi tr kinh t, v thng tin c th lm gim
s bt nh. Mc bt nh ph thuc vo khi lng, loi thng tin c c
nhn ra nhng kt qu c th c v nh gi kh nng xy ra ca chng. Truyn
thng c th lm gim mc bt nh ca cc nh u t, ca mt t chc, ca
nhng ngi c quyn li lin quan, t lm cho h sn lng gia tng quan h vi
t chc trn nhng iu kin thun li.
1.1.5 Qun tr ri ro
1.1.5.1 Khi nim qun tr ri ro
Qun tr ri ro l qu trnh tip cn ri ro mt cch khoa hc, ton din v c
h thng nhm nhn dng, kim sot, phng nga v gim thiu nhng tn tht, mt
mt, nhng nh hng bt li ca ri ro.
1.1.5.2 Cc yu t c bn ca qun tr ri ro
- Xc nh mc tiu, s mng ca qun tr ri ro
+ Gip t chc nhn dng, phn tch, o lng v phn loi ri ro v s
xy ra vi t chc.
+ Xy dng v t chc thc hin chng trnh kim sot ri ro, vi nhng
iu kin ph hp vi t chc .
+ Xy dng v thc hin tt cc chng trnh ti tr ri ro:
* Thu xp v thc hin nhanh cc hp ng bo him.
* Xy dng v qun l hiu qu cc qu d phng.
* Vn ng s ng h ca cc ch th c lin quan.
* Phn tch v la chn cc hnh thc ti tr thch hp khc.
- nh gi ri ro
nh gi ri ro l cc hot ng cn thit ca nh qun tr ri ro nhm
nhn dng, c lng v o lng ri ro, s bt nh v nhng nh hng ca
chng i vi t chc.
+ Nhn dng ri ro:
l qu trnh nhn bit cc nguy c ri ro tim nng i vi ti sn,

trch nhim php l v ngun nhn lc con ngi m him ha v mi nguy him
s dn ti nhng tn tht.
+ Phn tch tn tht v him ha:
l qu trnh m nh qun tr ri ro c lng cc iu kin to nn ri ro,
mi nguy him cng vi nhng him ha ny v tn tht xut hin l kt qu ca
mi nguy him.
+ o lng ri ro:
L qu trnh xc nh tn tht t nguy c v mc ca n. o lng ri ro
cn quan tm n cc yu t nh: tn sut xut hin ri ro, mc nghim trng
ca ri ro.
- Kim sot ri ro
l nhng k thut, nhng cng c, nhng chin lc, v nhng qu trnh
nhm bin i ri ro ca mt t chc thng qua vic n trnh, ngn nga, gim
thiu bng cch kim sot tn sut v (hoc) mc ca ri ro v tn tht hoc li
ch.
Kim sot ri ro c hiu qu s hn ch c nguy c ri ro ca mt t chc.
Kim sot ri ro bao gm cc k thut, cng c, chin lc v nhng chng trnh
c gng n trnh, phng v hn ch hay ni mt cch khc l
kim sot tn sut v ln ca nhng tn tht v nh hng khng mong
mun khc ca ri ro. Mt khc kim sot ri ro cn bao gm c nhng phng
php hon thin cc kin thc v hiu bit trong hnh vi ca t chc c tc ng
n ri ro.
- Ti tr ri ro (funding risk):
+ L nhng k thut v cng c c s dng ti tr cho chi ph ca ri
ro v tn tht.
N c biu hin qua cc khon n khng c kh nng hon tr mt phn
hay ton b. C th bao gm mt trong hai yu t sau:
* Cc khon thu bng tin khng c kh nng p ng cc khon chi bng
tin ng k hoch (thiu tin mt thanh ton).

* Cc khon thu bng tin khng c kh nng p ng cc khon chi bng

tin (mt kh nng thanh ton).
+ Phng nga ri ro thng qua cc cng c phi sinh hin i
Cng c phi sinh l cc cng c ti chnh c li nhun pht sinh t li
nhun cc cng c khc. Ngha l thnh qu ca chng ph thuc vo din bin ca
cc cng c ny.
Cc cng c phi sinh hin i bao gm: cc hp ng quyn chn (option
contract), hp ng k hn (forward contract), hp ng giao sau- hp ng tng
lai (future contract) v cc giao dch hon i (swap).
* Hp ng k hn (forward contract)
Hp ng k hn l hp ng k gia hai bn (ngi mua v ngi
bn) mua hoc bn ti sn vo mt ngy trong tng lai vi gi tha thun
hin ti. Nu vo thi im o hn, gi thc t cao hn gi thc hin, ngi s hu
hp ng s kim c li nhun, nu gi thp hn th ngi s hu s chu mt
khon l.
* Hp ng giao sau- hp ng tng lai (future contract)
Hp ng giao sau l hp ng gia hai bn (ngi mua v ngi bn)
mua hoc bn ti sn vo mt ngy trong tng lai vi gi tha thun thi
im hin ti. Cc hp ng ny c giao dch trn sn giao dch giao sau v chu
qu trnh thanh ton hng ngy. Hp ng giao sau tin trin t hp ng k hn.
Cc hp ng giao sau c giao dch trn th trng c t chc, gi l sn giao
dch giao sau. Ngi mua hp ng giao sau l ngi c ngha v giao hng ha
vo mt ngy trong tng lai, c th bn hp ng trn th trng giao sau. iu
ny lm cho h thot khi ngha v mua hng ha. Ngc li, ngi bn hp
ng giao sau l ngi c ngha v bn hng ha vo mt ngy trong tng lai, c
th mua li hp ng trong th trng giao sau. iu ny lm cho h thot khi
ngha v bn hng ha.
* Hp ng quyn chn (option contract)

Hp ng quyn chn l mt hp ng gia hai bn (ngi mua v ngi

bn) trong cho ngi mua quyn nhng khng phi l ngha v, mua hoc
bn mt ti sn no vo mt ngy trong tng lai vi gi ng vo ngy
hm nay. Ngi mua quyn chn tr cho ngi bn mt khon tin gi l ph quyn
chn. Ngi bn quyn chn sn sng bn hoc nm gi ti sn theo cc iu khon
ca hp ng nu ngi mua mun th. Mt quyn chn mua ti sn gi l
quyn chn mua (call option). Mt quyn chn bn ti sn gi l quyn chn
bn (put option).
* Hp ng hon i (swap contract)
Hon i l tha thun ring ca hai nh kinh doanh trao i tin t
trong tng lai theo cc cch thc c sp xp trc. Chng c th c coi l
danh mc u t ca hp ng k hn. Do , nghin cu hon i l s m rng
t nhin ca vn nghin cu hp ng giao sau (Future contract) v hp ng k
hn (swap).
- Qun l ri ro:
L vic qun l chng trnh thit lp nn nhng th tc m nhng hot
ng hng ngy ca chc nng qun tr ri ro phi tun theo.
1.2 CC VN C BN V KINH DOANH QUC T
1.2.1 Mi trng kinh doanh quc t
1.2.1.1 Cc l thuyt v mu dch quc t:
- Hc thuyt trng thng:
Theo hc thuyt ny th khuyn khch cc nc xut khu v hn ch nhp
khu. xut khu nhiu hn nhp khu th thng mi c thc hin rng ri bi
cc t chc c quyn ca chnh ph. S hn ch c p t vo hu ht cc hot
ng nhp khu v nhiu hot ng xut khu c tr cp. Thuyt ny c p
dng ph bin th k th 18, trong giai on ny th vng c xem l mt
phng tin trong thanh ton quc t.
- L thuyt v li th tuyt i ca Adam Smith

Ni dung ca thuyt ny, s giu c ca mt quc gia ph thuc vo s hng

ha v dch v c sn hn l ph thuc vo vng. Bi vy, cc quc gia nn chuyn
mn ha sn xut v xut khu nhng mt hng no c li th tuyt i. Li th
tuyt i l thi gian lao ng hao ph sn xut ra hng ha l nh nht. L
thuyt v li th tuyt i c ra theo gi nh ch c mt yu t sn xut duy
nht l lao ng.
- L thuyt v li th tng i ca David Ricardo
Thuyt ny cho rng: mt quc gia d khng c li th tuyt i v c hai
mt hng so vi quc gia cn li th vn tn ti c s cho mu dch quc t, tc l
c hai quc gia ny vn c li t mu dch. C s cho mu dch trong trng hp
ny xut pht t li th tng i. Li th tng i ca mt quc gia v mt mt
hng no c l gii mt cch r rt nht nu chng ta dng khi nim v chi
ph c hi sn xut ra mt mt hng no . Chi ph c hi sn xut ra mt
n v hng ha no c o lng bng s n v hng ha cn li m phi hy
sinh khi s dng ngun lc sn sut mt hng ang xem xt.
- Hc thuyt v s cn i gia cc yu t:
Theo hc thuyt ny, cc yu t d tha r hn cc nhn t him hoi c lin
quan vi chng. Theo , cc sn phm sn xut ra trong nn kinh t th gii c
phn ra thnh hai loi: sn phm thm dng v lao ng v sn phm thm dng v
vn. ng thi, cc quc gia cng c chia thnh hai nhm: cc quc gia di do
v vn v cc quc gia di do v lao ng. cc quc gia di do v lao ng th
chi ph v nhn cng s thp hn nn nhng sn phm thm dng v lao ng s c
gi thp v nh vy quc gia s c li th cnh tranh hn v mt hng ny. i
vi cc quc gia di do v vn cng vy, h s c li th cnh tranh trong vic sn
xut mt hng thm dng v vn.
- L thuyt v chu k sng ca sn phm quc t:
L thuyt ny c ra bi Vernon v n cp n cc giai on pht
trin ca sn phm mi. L thuyt ny nhn mnh vo hai vn : th nht l, k

thut l yu t quyt nh trong vic hnh thnh v pht trin sn phm mi; th hai
l, qui m v cu trc ca th trng quyt nh chiu hng mu dch.
+ Cc giai on pht trin ca i sng sn phm quc t:
* Giai on sn phm mi: trong giai on ny nhu cu s pht sinh ti
quc gia sn xut ra sn phm mi, co gin ca nhu cu theo gi c th rt
thp (gn nh khng co gin), li nhun rt cao, v cng ty sn xut loi sn phm
ny ang trong qu trnh tm kim khch hng mi. Khi sn xut ngy cng gia tng
ln so vi nhu cu th qu trnh xut khu s bt u.
* Giai on sn phm bo ha: s gia tng trong sn xut c bo
m bng gia tng xut khu. ng thi trong giai on ny cc cng ty cnh tranh
cc quc gia pht trin s gii thiu v pht trin nhng sn phm thay th cho
nhng sn phm ny. iu ny s lm cho cnh tranh trn th trng pht trin
ngy cng gay gt v th trng nhng ni ny c xu hng bo ha.
* Giai an sn phm c tiu chun ha: khi sn phm c tiu chun
ha, k thut sn xut bt u ph bin rng ri v d s dng. Vic sn xut nhng
sn phm ny bt u chuyn sang nhng ni c th sn xut vi chi ph thp v gi
r. y l mt nhn t quan trng quyt nh li th cnh tranh.
- Nhng yu t khc cn xem xt trong mu dch quc t:
+ Gi tr ca tin t: khi xem xt v sao mt quc gia tin hnh mu dch
vi mt quc gia khc chng ta cn kho st t gi hi oi gia hai quc gia ny.
S tng gi ca ng tin quc gia ny mt cch ng k so vi quc gia khc
lm cho sn phm ca quc gia ny km cnh tranh hn sn phm ca cc quc gia
khc.
+ Th hiu ca ngi tiu dng: l vic ngi tiu dng sn sng
tr gi cao hn hoc thp hn cho mt loi hng ha khi c s cm nhn v s thch
hoc tp qun quen dng hay nhng yu t tm l khc.
1.2.1.2 Cc ro cn mu dch trong kinh doanh quc t
- L do thit lp ro cn mu dch

Bo v cng n vic lm cho lao ng trong nc trnh s cnh tranh ca

nc ngoi; khuyn khch sn xut trong nc nhm thay th hng nhp khu; bo
v nhng ngnh cng nghip non tr trong nc; gim bt s l thuc ca nh cung
cp nc ngoi; khuyn khch cc nh u t trong nc v u t trc tip nc
ngoi; gim bt s thm ht trong cn cn thanh ton; khuyn khch cc hot ng
xut khu; ngn chn cc cng ty nc ngoi bn ph gi v.v
- Cc ro cn mu dch thng thng
+ Ro cn thu quan: Nhm hn ch hng ha nc ngoi xm nhp vo
mt quc gia bo h sn xut trong nc. Nh vo vic nh thu m gi c ca
hng ha nhp khu tr nn cao hn, do cc nh sn xut trong nc c th gia
tng c sn lng, thu nhiu li nhun hn so vi trng hp t do mu dch.
Cng thng qua thu nhp khu, Nh nc gia tng ngun thu cho ngn sch. Tuy
nhin ngi tiu dng thit thi hn do phi tr mc gi cao hn cho cc hng ha
so vi trng hp t do mu dch.
+ Ro cn phi thu quan:
* Hn ngch nhp khu: hn ngch nhp khu l mt hnh thc gii hn v
s lng hng ha c nhp khu vo mt quc gia. Tc ng ca hn ngch c
th c xem tng t nh vi trng hp ro cn thu quan. Ngha l n cng y
gi hng ha ln cao do ngun cung b hn ch. Tuy nhin n pht huy tnh cht ro
cn mnh hn so vi thu quan v khng th p dng gii php tn dng thng mi
thng qua lng hng ha nhp khu.
* T nguyn hn ch xut khu: Quc gia ang b thm ht trong cn cn
thng mi quc t s ngh quc gia ang c thng d trong cn cn thng mi
song phng vi quc gia ch ng ct gim lng hng ha xut khu. Bng
cch quc gia ny c th khi phc s mt cn i trong cn cn mu dch quc
t.
* Cc ro cn v hnh chnh: l cc quy nh, lut l, th tc hnh chnh
c ra nhm ngn cn, hn ch qu trnh mua hng ca nc ngoi.

* Cc gii hn v ti chnh: mt trong nhng hnh thc gii hn ti chnh l

kim sot ngoi hi nhm gii hn s dch chuyn ca dng ngoi t. Mt hnh thc
gii hn ti chnh khc l h s kim sot lng ngoi t c mang ra khi quc
gia. Mt hnh thc na l h s thit lp t gi hi oi c nh rt thun li cho ni
t.
* Tr cp cho nh sn xut trong nc: chnh ph tin hnh tr cp cho
nhng nh sn xut cc loi hng ha thay th hng nhp khu trong nc. Vic
tr cp c th l tr cp trc tip cho cc nh sn xut nhng ngnh ngh c
bo h hay thng qua vic cung cp cc dch v cng cng thit yu cho cc nh
sn xut ny vi gi r.
1.2.1.3 Mi trng kinh t-chnh tr
- S thay i trong h thng chnh tr ngy nay
+ H t tng chnh tr: l tp hp nhng gi tr nh nim tin, cc l thuyt
v ch ngha c hnh thnh v ph bin trong x hi . N s hng dn cc
hnh ng trc tip trong x hi .
+ H thng kinh t: l th trng t do thun ty; kinh t tp trung
iu tit t nh nc; kinh t hn hp.
* Trong th trng t do thun ty hng ha v dch v c phn b da
trn nhu cu.
* Trong nn kinh t tp trung, hng ha v dch v c phn b da trn
mt k hoch c thit lp bi nh nc.
* Nn kinh t hn hp l s kt hp nhng c im ca nn kinh t tp
trung v kinh t th trng thun ty.
- S hp nht kinh t
+ Cc mc ca s hi nhp kinh t
* Khu vc mu dch t do: l mt hnh thc hp nht kinh t m trong
ro cn mu dch gia cc nc thnh vin c xa b. Theo hnh thc ny th
mi quc gia s tm kim li t mu dch quc t bng cch chuyn mn ha sn
xut nhng mt hng m n c li th cnh tranh tng

i xut khu v thay th nhp khu. ng thi, nhp khu nhng mt hng
trong nc cha sn xut c hoc khng sn xut do khng c li th cnh tranh
tng i.
* Lin hip thu quan: l mt hnh thc hp nht kinh t trong hng ro
mu dch gia cc nc trong cng mt khi c xa b v cc nc trong khi
u p dng mt chnh sch thng mi ging cho cc nc bn ngoi. Chnh sch
dn n cc nc ny u p dng mt biu thu quan thng nht do cc
nc bn ngoi phi chu cng mt mc thu khi xut khu hng ha ti mi nc
thnh vin.
* Th trng chung: l mt hnh thc hi nhp kinh t vi cc c im
nh: khng tn ti ro cn mu dch gia cc nc; p dng mt chnh sch mu
dch chung vi cc nc ngoi khi; s dch chuyn t do cc yu
t sn xut gia cc thnh vin.
Hnh thc hi nhp ny cho php ti phn b li cc ngun lc lao ng,
vn, k thut mt cch c hiu qu da trn l thuyt v li th cnh tranh tng
i.
* Lin hip kinh t: l hnh thc hp nht kinh t cao nht, n c
trng bi s t do dch chuyn ca hng ha, dch v, cc nhn t sn xut
gia cc quc gia v vic thit lp nhng chnh sch kinh t chung cho mi quc gia
thnh vin. Hnh thc hp nht kinh t ny, vic ra cc chnh sch kinh t da trn
s ng thun v khng mu thun v li ch ton khi.
+ S hp nht kinh t
* Mt quc gia khng cn thit theo ui s hi nhp kinh t theo th
t t hnh thc thp n hnh thc cao.
* S hp nht kinh t dn n s t do mu dch lun to ra li th v hiu
qu cho cc nc thnh vin khi h chuyn mn ha sn xut nhng mt hng m
h c li th cnh tranh tng i. Tuy nhin, khi mt nhm quc gia thit lp mt
hng ro thu quan ln cc quc gia bn ngoi th tnh trng c hay mt trong
mu dch quc t s xy ra. Nhng quc gia bn ngoi khi do chu p lc v thu

quan s mt li th cnh tranh so vi nhng nc trong cng mt khi mu dch, th

phn v doanh s b gim st.
* Thc hin s hp nht kinh t s dn n hiu qu kinh t theo qui m bn
trong. Vic xa b hng ro thu quan v phi thu quan s dn n s m rng th
trng, cc nh sn xut gia tng sn lng. Mt khc, vic cho php t do dch
chuyn cc yu t sn xut s dn n hiu qu kinh t theo qui m bn ngoi bi v
cc quc gia c th s dng cc ngun nhn lc c k nng hn, tip thu c
nhng k thut hin i.
* Trong phm vi ngn hn, mt s quc gia c th b nhng thit thi bi v
mt s thnh vin khc c nhng hiu qu v li th trong mt s ngnh s thng tr
v chim lnh mt s lnh vc sn xut v ngnh ngh.
1.2.2 Ri ro, tn tht in hnh trong kinh doanh quc t
1.2.21 Ri ro, tn tht do s bin i tht thng ca cung, cu v gi c hng
ha trn th trng th gii
Mt trong nhng c trng ca kinh t th trng l nguy c pht trin
theo s iu tit ca qui lut gi tr v quan h cung cu thng qua gi c hng ha
trn th trng. Gi c l thc o gi tr phn nh quan h cung, cu hng ha ng
thi cn gp phn iu tit quan h . S bin ng ca gi c hng ha vi nhng
tc khc nhau ty thuc vo tng loi hng ha. Nguy c ri ro ln nht cho cc
nh sn xut kinh doanh xut, nhp khu l khi gi c xung thp hn chi ph v gi
thnh xut, cao hn gi thnh nhp khu. Cn trong trng hp nh xut khu bn
khng hng ha th iu ng lo ngi nht l gi c tng, trong trng hp d tr
hng ha lo ngi gi gim.
1.2.2.2 Ri ro, tn tht do bin ng ca t gi hi oi
Tin t va c chc nng tnh ton, thanh ton trong bun bn va l i
tng ca bun bn. Mt khc, tin t ca cc nc trn th gii ngy nay hu ht l
tin giy. Do vy, bn thn tin t cha ng nguy c bin ng v gi tr v rt
nhy cm vi tnh hnh chnh tr, kinh t Khng lng trc c s bin ng
ca t gi hi oi lun l nguy c ri ro thng trc ca nh kinh doanh xut nhp

khu. Ch cn tnh ton sai lm i cht l c th gy ra hu qu nghim trng.

Trong khi , t gi hi oi thng xuyn bin ng ln, xung tht thng, kh
d bo. Trong kinh doanh xut nhp khu ngi ta thng s dng ng tin mnh
v c kh nng chuyn i lm c s cho vic tnh ton v thanh ton. Mc
ri ro s ph thuc vo nn kinh t c ng tin c la chn v s n nh ca
ng tin .
1.2.2.3 Ri ro, tn tht trong thanh ton quc t
Thanh ton quc t l nghip v quan trng, phc tp trong hot ng kinh
doanh xut nhp khu. Mt trong nhng lo ngi ln nht ca cc nh kinh doanh
xut nhp khu l gp ri ro trong thanh ton. Chng hn nh: giao hng nhng
khng thu c tin y hoc tr tin ri m khng nhn c hng ha ng
nh cam kt dn n tranh chp ko di, gy ra thit hi cho nh kinh doanh. Trn
th trng th gii hin nay, ngi ta thng p dng cc phng thc thanh ton
quc t nh: tr tin mt trc tip, chuyn tin, nh thu, hng i hng, thanh ton
bng tn dng th (L/C).
1.2.2.4 Ri ro ph sn
Ri ro ph sn c coi l ton b nhng tc ng ngoi mong mun nh
hng n s tn ti, lm mt kh nng chi tr, hot ng bnh thng ca nh kinh
doanh xut nhp khu. Hu ht ph sn l ri ro v n l iu khng mong i ca
bt k nh kinh doanh no. Ph sn c coi l bin php cui cng gii thot
trch nhim ca ngi ch doanh nghip. Nguyn nhn ph sn tng trng hp
c khc nhau v thng tp trung vo thi k khng hong kinh t.
1.2.2.5 Ri ro do hn ch trnh chuyn mn nghip v:
l vic nh kinh doanh cha p ng c cc kin thc c bn thc
hin mt hay nhiu nghip v kinh doanh no dn n gp phi ri ro. Trong
kinh doanh quc t ngy nay c rt nhiu nhn t tc ng n th trng m i
hi nhng ngi tham gia th trng phi am hiu nhn dng v phng nga ri
ro. c s hiu bit nht nh v th trng nhm x l hiu qu cc tnh hung

th cn phi c kin thc p ng vi yu cu t ra, ngha l trnh chuyn mn

nghip v phi tng xng vi s pht trin ca th trng.
1.2.2.5 Ri ro do tranh chp, kin tng
Khi nh kinh doanh gp s tranh chp, kin tng cng c ngha l h gp
phi ri ro. D thng hay thua kin th thit hi cng gp tnh trng nh:
- Mt uy tn: vic tranh chp s lm gim hoc mt uy tn ca nh kinh
doanh trc khch hng.
- Tn tht tr lc: do sa ly vo cng vic tranh kin nn cc nh qun tr
khng ton tm, ton lc duy tr vo hot ng sn xut kinh doanh.
- Tn tht v thi gian, tin bc: theo ui vic tranh kin, nh kinh doanh
s chu tn tht v thi gian v tin bc.
1.2.2.6 Ri ro php l
Bt k hot ng kinh doanh quc t no xy ra s c vi chnh quyn
nc s ti u l nguy c ri ro. Mt sai st nh i khi c th l nguyn c dn
n hu qu trm trng cho nh kinh doanh. Vn khng r rng ca php lut,
qui nh di lut v cng phc tp, rc ri, khng c ph bin lun e da cc
nh kinh doanh. Nhng s yu km v nng lc php lut ca gii chc trch cng
l mt nguyn nhn gy ra ri ro php l. Nh vy, ri ro php l l nhng s kin
xy ra trong qu trnh kinh doanh, ngoi mong mun lin quan n s iu chnh
ca php lut hin hnh.
1.3 VI NT TH TRNG C PH TRN TH GII
1.3.1 Gii thiu v sn giao dch c ph th gii
1.3.1.1 Sn giao dch c ph London
Sn giao dch c ph ti th trng chng khon London- LIFFE
(London International Financial Futures and Options Exchange) chuyn giao dch
mua bn chng loi c ph Robusta.
Quy trnh giao hng c ph trn th trng LIFFE nh sau:
Ngi mua hoc bn mt hp ng giao sau (Future contract) v c ph
Robusta l ngi mua hoc bn s lng 5 tn c ph, c ngha v phi giao s

lng hng vo thng giao hng nht nh v phi p ng c cc iu kin

ca sn giao dch. Cc iu kin l: iu kin ni sn xut; iu kin v kho
hng ch nh ca sn giao dch; kt qu gim nh cht lng hng ha hp l v.v...
Mt s thng tin trn th trng LIFFE:
* Qui m ca hp ng: 5 MT (Mettric ton); 1MT= 1.000 KG.
* Gi n v: USD/MT.
* n v bin ng: 1 USD/MT.
* Cc thng giao dch: 1,3,5,7,9,11.
* Gi giao dch: 9.40- 16.55 (gi London).
* Gii hn bin ng: khng.
* Ngy thng bo u tin: ngy giao dch u tin ca thng giao dch.
* Ngy giao dch cui cng: ngy giao dch cui cng ca thng giao dch.
1.3.1.2 Sn giao dch c ph New york
Sn giao dch c ph ti th trng chng khon New york- NYBOT
(New York Board of Trade) chuyn mua bn chng loi c ph Arabica.
Mt s thng tin v th trng NYBOT:
* Quy m ca hp ng: 37.500 lbs (17,1 MT); 1lb (pound) = 0,4536 KG.
* K hiu: KC.
* Gi n v: UScent/lb.
* n v bin ng: 0,05 UScent/lb (18,75 USD/1 hp ng).
* Cc thng giao dch: 3,5,7,9,12.
* Gii hn bin ng trong ngy: khng.
* Ngy thng bo u tin: ngy lm vic trc ngy thng bo cui cng.
* Ngy giao dch cui cng: 7 ngy lm vic trc ngy u tin ca thng
giao hng.
* Gi giao dch: 9.15- 12.30 (EST).
1.3.2 Cc phng thc mua bn c ph trn th trng th gii
1.3.2.1 Giao ngay (outright - gi c nh, thi gian giao hng c nh)

Phng thc ny t xy ra ri ro nhng ha hn li nhun em li cng t do

khng tn dng c nhng c hi t s thay i ca th trng. Theo phng thc
ny th ngi bn v ngi mua thng nht vic mua bn vi gi c c xc
nh trc. Thng thng vic giao hng theo phng thc ny c tin hnh
ngay sau khi hp ng c k kt v vic thanh ton ngay sau khi giao hng. i
vi mua bn c ph th phng thc ny ang b thu hp dn v tnh cnh tranh trn
th trng ny ngy cng tr nn gay gt i hi tnh chuyn nghip ngy cng cao
nn i hi k thut vn hnh cng ngy cng cao hn.
1.3.2.2 Giao k hn- hp ng bn tr li cht gi sau (differential hay l price
to be fixed)
Theo phng thc ny th ngi ta qui nh gi c xc nh sau mt s
ngy theo qui c chung cho tng thng giao dch v cn c vo gi ca sn giao
dch tr li theo mc tha thun trong hp ng. c im ca phng thc ny
l gi thc thu ca doanh nghip tr nn c lp v ph thuc vo din bin ca th
trng v thi im cht gi (Fix) dn n ri ro cao hn so vi phng thc
outright. Tuy nhin, li th ca phng thc ny l doanh nghip c th c li
cao hn nu din bin ca th trng thun li thi im cht gi. Theo phng
thc ny th ngi mua v ngi bn tho thun mt mc tr li c nh mt
thng giao dch no th trng c ph LIFFE hoc NYBOT v sau ngi
bn s tnh ton v yu cu cht gi (fix) xc nh mc gi chnh thc ca hp
ng. Mc gi chnh thc ny bng gi cht tr i mc tr li tho thun. Cn
vic giao hng th c th trc hoc sau khi cht gi theo qui nh ca hp ng.
- Hedging (phng h gi - bo h gi): nhm b p ri ro u t, loi
b kh nng kim li ln thua l trong tng lai. Ngi ta thng s dng cc cng
c phi sinh nh cc hp ng giao sau (Future contract), hp ng quyn chn
(Option contract) v.v... Nhng thnh vin tham gia mua bn k hn l nhng ngi
t phng nga ri ro- phng h gi. Ngha l khi cc nh kinh doanh khng mun
i din vi ri ro th h s s dng nghip v phng nga ri ro (Hedging). V

nguyn tc khi nh kinh doanh la chn s dng th trng k hn phng nga

ri ro vi mc tiu l chp nhn mt v th trung ha cng xa cng tt.
1.3.2.3 Giao sau, quyn chn
y l phng thc mua bn bng vic s dng cc cng c phi sinh
nh: cc hp ng giao sau (Future contract) hoc bng cc hp ng quyn chn
(Option contract). Cc phng thc mua bn ny din ra thng qua cc s giao dch
hng ha giao sau. y l nhng th trng m ngy cng tr nn quan trng, ht
sc c thit cho cc nh kinh doanh v u t. S pht trin ca cc th trng ny
cung cp nhng cng c qun tr ri ro hu hiu cho cc nh u t ti chnh v
cc nh kinh trn th trng th gii.
1.3.3 Nh rang xay c ph th gii
Nh rang xay c ph th gii l nh ch bin c ph thnh phm bn trn
th trng th gii. H mua c ph nhn t nh sn xut v nh kinh doanh ch
bin thng qua cng nghip rang v xay thnh bt hay ha tan.
Hin nay c mt s nh rang xay ln, ni ting trn th gii nh: Nestle
group, Kraft, GF-Jacob s, Taloca...
1.3.4 u c quc t
u c l qu trnh u t c chn lc vi ri ro cao hn nhm thu li nhun
t s bin ng ca gi c c d on trc.
u c khng nn coi n thun l mt hnh thc nh bc bi v nh u c
c quyt nh da trn nhng thng tin ng tin cy trc khi la chn c th
chp nhn nhng ri ro. Hn na, u c khng th c xp loi l u t truyn
thng bi v nhng ri ro c th c cao hn mc bnh thng. Cc nh u t tinh
vi hn cng s s dng chin lc Hedging kt hp vi u t mang tnh u c
hn ch nhng thit hi c th xy ra.
1.4 CC RI RO THNG GP TRONG SN XUT C PH CA VIT
NAM
1.4.1 Ri ro do bin ng gi
l nhng ri ro xy ra khi gi c c ph gim xung mc thp

trong khi ngi sn xut cha c k hoch bn hng theo phng thc giao sau.
Chnh v vy m khi mc bin ng gi theo chiu hng gim xung di mc gi
thnh sn xut th ngi sn xut s gp phi tnh trng l.
1.4.2 Ri ro do thin tai
+ Sng gi: y l hin tng sng c mang theo hm lng mui. Khi
xy ra hin tng ny th mt lng mui s bm vo l c ph gy ra chy l, rng
l dn n hn ch s tng trng ca cy hoc gy cht cy.
+ Hin tng El Nino (hin tng gy ra hn hn): ni n hin tng El
Nino th cn cp n ch s S.O.I (ch s giao ng phng nam). Ch s S.O.I
c tnh ton da trn s chnh lch v kh p Tahiti (Polynsie thuc Php)
kh p tng ln trong iu kin bnh thng v kh p Darwin (Australia) ti
y p sut thp trong iu kin bnh thng. Ch s S.O.I t l nghch vi hin
tng El Nino. Ngha l khi ch s ny cng gim (tr s m) th cng ca hin
tng Ei Nino cng ln. Hin tng El Nino gy ra nng nng, kh hn ko di.
+ Hin tng La Nina (hin tng gy ra ma nhiu): l hin tng tri
ngc vi hin tng El Nino v n cng c o bng ch s S.O.I. Nu ch s
S.O.I c tr s dng th s xut hin hin tng La Nina. C ngha l nhit gim
xung (ngui i) pha ng Thi Bnh Dng v nng ln trn kh hu bnh
thng pha ty Thi Bnh Dng, nhng tr s gn bng 0 th chng t cc iu
kin bnh thng ca lun hon Warker. Tun hon Warker l cch m t ngn gn
nhng thay i sn sinh ra trong kh quyn v n c mang tn ca nh nghin
cu thnh cng hin tng ny trong nhng nm 1920. Trong nhng iu kin
thng thng, gi Aliz thi t ng sang Ty theo ng xch o y nhng khi
nc nng pha Ty Thi Bnh Dng lm bu kh quyn nng ln lm tng
cng s i lu v lng ma. Khi hin tng La Nina xy ra, ma ln s ko di
v c th gy ngp ng. 1.4.3 Ri do su bnh
y l hin tng cy c ph b cc loi su, rp, mi, ve su v.v... gy hi
phn thn, l, r lm hn ch kh nng sinh trng hoc hy hoi cy. Chng hn
nh su th c dng nh su c thn, loi su ny s khot l vo cnh hoc thn

cy lm cho cy b hn ch sinh trng hoc gy cnh hay gy ngang thn; Cn i

vi rp th c dng nh rp sp bm y trn l lm mt kh nng quang hp hoc
hng l; i vi mi hoc ve su th thng gy hi bng cch ph hoi phn r ca
cy lm mt mt phn b r hay hy hoi b r v.v...
1.4.4 Ri ro do cng ngh
Cng ngh i vi sn xut c ph nh cc phng tin phc v chm bn,
ct ta cnh, to tn, phng tin phc v thu hi, sy qu, sy nhn, xay xt, sng
lc tp cht, phn loi, ng gi, bo qun v.v... Cc loi loi cng ngh ny c th
chia thnh hai nhm l: cng ngh phc v sn xut v cng ngh sau thu hoch.
i vi cng ngh phc v sn xut c tc dng gp phn thc y s tng
trng ca vn cy nhm nng cao cht lng sn phm ngay t khu sn xut, v
nng cao nng sut cy trng.
i vi cng ngh sau thu hoch th c tc dng gp phn m bo cho cht
lng c ph khng b nh hng do tc ng ca cc yu t t mi trng bn
ngoi gy ra.

CHNG II
THC TRNG RI RO TRONG SN XUT
V XUT KHU C PH CA VIT NAM
2.1 VI NT V SN XUT V CUNG - CU C PH TH GII TRONG
GIAI ON 2000- 2006
2.1.1 Tnh hnh sn xut c ph th gii
2.1.1.1 Lch s pht trin c ph trn th gii
Trc y, cy c ph mc hoang di trong nhng cnh rng Ethiopia v
vng Arabia Feli thuc Yemen- chu Phi. N c pht hin khong th k th 14
khi ngi chn d theo di mt n d n phi l mt loi cy n ban m chng
khng nhng khng ng c m cn chy nhy. Sau h nu nc l, qu, ht
ung v thy tnh to hn ln nn t s dng n ung. Sau ny ngi ta
trng cy c ph vng ny v em bn sn phn Ai Cp, dn dn trng v bn
sn phm khp th gii.
2.1.1.2 Cc chng loi c ph chnh trn th gii
- C ph Arabica: nm 1713 Antoine de Jussieu tin hnh nghin cu c
im thc vt ca loi c ph ny v nhn thy chng c c im ging loi hoa
nhi nn t tn l Jasminum arabicum. Cho mi n nm 1853 nh nghin cu
Lin da vo c tnh sinh trng ca loi cy c ph ny v xp chng vo chi
Coffee trong h thng phn loi thc vt nhng ng nhm tng rng loi c ph
ny c ngun gc t -rp nn t tn l Arabica Coffee v ci tn c gi
mi cho ti ngy nay.
Hin nay, cy c ph Arabica c trng khong 60 nc trn th gii
nhng ch yu l Ty bn cu. Cy c ph Arabica thch hp vi vng c thi tit
mt m, nh nng nh, tn x, kh hu nhit i vi hai ma ma, nng r rt, c
lng ma hng nm t 1500-1800mm, nhit bnh qun t 18-22 C, cao

so vi mt bin t 800m tr ln. Cc nc c sn lng c ph Arabica ln hng

u th gii l Brazin, colombia v.v...
- C ph Robusta: cy c ph Robusta c ngun gc t Trung Phi, cy c
mc ri rc di cc tn rng tha, thp thuc chu th sng Congo, sau
ny c nhn rng ra nhiu ni. Ngy nay, c ph Robusta c trng nhiu
nc trn th gii nhng sn lng ln tp trung vo cc nc nh: Vit Nam,
Brazil, Indonexia. Loi c ph ny thch hp cc vng vi iu kin mi trng
c nh sng di do hn c ph Arabica, chu c vi nh sng trc x, kh hu
nhit i v nhit i nng m, nhit trung bnh trong nm t 20-25 C, bin
nhit trong ngy khng ln qu. Lng ma hng nm thch hp nht
khong 1.000-2.500mm.
2.1.2 Nhu cu c ph th gii
Bng 2.1: nhu cu c ph th gii t nin v 2000/2001- 2005/2006
V MA

00/01

01/02

02/03

03/04

04/05

05/06

- Triu bao

108,998

110,624

114,996

115,490

117,295

118,570

- Triu tn

6,540

6,637

6,9

6,929

7,038

7,114

Nhu cu

Ngun: VOLCAFE
Trong giai on ny, nhu cu c ph th gii tng dn theo thi gian. Qua
kho st thc t cho thy nhu cu tng ln l do c mt lng ngi bt u chuyn
t thi quen ung cc thc ung khc sang ung c ph v c mt b phn khc
gia tng mc s dng. Mt vi nm tr li y xut hin mt b phn ngi
Trung Quc chuyn thi quen ung tr sang ung c ph. Cng vo c s
xut hin mi v tiu th c ph t cc nc ang pht trin v cc nhm nc
khc. Do vy, nhu cu c ph th gii ang c s gia tng ng k. Theo d on
ca USDA (B Nng nghip M) v mt s nh chuyn mn danh ting trn th
gii th nhu cu vi nm k tip c th ln n 119 n 120 triu bao/ nm (7,14 n
7,2 triu tn/nm). Nu tnh hnh thc t din ra ng nh d bo th nhu cu c ph
ca th gii sp ti s tng tng i nhanh (trong vng hn 5 nm tng 8%).

2.1.3 Sn lng c ph th gii

Bng 2.2: sn lng c ph th gii t nin v 2000/2001- 2005/2006
V MA
Sn lng
- Triu bao
- Triu tn

00/01
117,521
7,05

01/02
111,507
6,69

02/03

03/04

04/05

05/06

126,450
7,59

109,048
6,543

120,178
7,211
Ngun:

113,661
6,82
USDA

Sn lng c ph th gii tng, gim tht thng mt phn do thi tit, mt

phn do canh tc, mt phn do ph thuc vo chu k sinh trng ca cy c ph l
hai nm mt ln (ngha l nm nay thu hoch cao th nm sau s gim) v.v... Cy c
ph ph thuc vo nhiu yu t, trong c yu t thi tit nn s bt n v sn
lng l iu d nhn thy. Do vy cc vn nh: sng gi, hn hn l mi lo
ngi rt ln v s mt mt sn lng c ph. Thc t nhng nm qua khi c sng
gi xy ra mt s ni trn th gii nh Brazin chng hn, tuy mc nh
nhng gy st gim sn lng ng k. V ma 2002/2003 tng sn lng ca
quc gia ny khong 53,6 triu bao n v ma 2003/2004 do nh hng sng gi
nn sn lng st gim xung cn khong 33,2 triu bao; hoc hn hn xy ra
Vit Nam gy gim sn lng t con s 13,93 triu bao v ma 2004/2005
xung cn 12,8 triu bao v ma 2005/2006.
Nhng vn nh sng gi Brazin hay hn hn Vit Nam trong giai
on ny ang mc nh m sn lng gim st rt ng k. Khi mc xy ra
nng hn th mc st gim l con s ln v mc gim st cn ko theo cc
nm sau na. Do vy, khi i mt vi mc thin tai nng th ri ro s xy ra vi
tn tht rt ln.
2.1.4 Ngun cung c ph th gii
Bng 2.3: ngun cung c ph th gii t nin v 2000/2001- 2005/2006
V MA
Ngun cung
- Triu bao
- Triu tn

00/01

01/02

02/03

03/04

139,874
8,392

136,222
8,173

148,631
8,018

140,325
8,420

04/05

05/06

143,535
138,324
8,612
8,299
Ngun: USDA

Ngun cung c ph ca th gii trong giai on ny ang mc cao

hn c sn lng l do ngun d tr cc qu u c, rang xay tn kho c tch

ly t cc nm trc mc cao. Trong giai on trc, mc pht trin sn xut
pht trin mnh lm cho sn lng c ph th gii tng cao to ra ngun cung
qu ln, vt xa so vi nhu cu tiu th. n nhng nm u ca giai on ny, s
gia tng ca ngun cung mc d tha qu nhiu so vi nhu cu nn gi
gim mnh. Vo thi im cui ca giai on ny, c du hiu v s cn bng
gia sc cung v sc cu i vi mt hng c ph nn gi tng tr li. Gn y
theo d bo ca USDA v mt s t chc khc th ngun cung c ph ca th gii
trong thi gian ti c th b thiu ht, mt phn do sn lng gim, mt phn do
lng tn kho cng ang c xu hng gim, ng thi do nhu cu c xu hng tng
ln. Khi a ra cc thng tin d bo sn lng st gim h cn c vo chu k
sinh trng ca cy c ph v d bo hin tng El Nino c th xy ra; ring v nhu
cu tiu th th h cn c vo kt qu kho st thm d cc nc trn th gii;
cn i vi lng tn kho th h thu thp s liu trong thc t cc kho hng
ca cc qu.
2.1.5 Biu minh ha cung- cu v sn lng c ph th gii t v ma
2000/2001 n 2005/2006
160
140
120
100

CU

80

S.LNG

60

CUNG

40
20
0

th 2.1: cung, cu v sn lng c ph th gii t v ma 00/01-05/06

S tng quan gia sn lng, ngun cung v nhu cu c ph th gii qua
cc nm c lc cn c s chnh lch kh ln. iu lm cho gi c bin ng

tht thng v kh d bo. V thng thng khi sn lng gim s lm cho ngun
cung b tht cht v s c s tc ng lm cho gi c tng. Nhng iu khng
xy ra vo cui nm 2005 do cc qu a lng hng d tr ra b thiu; hoc
khi sn lng tng th d xy ra xu hng sc cung tng v c tc ng lm cho gi
gim. Tuy nhin, c giai on nh cui nm 2006, sn lng tng cao nhng
mc gi vn tng l do nhu cu tng cao, cc qu u c v cc qu khc mua
vo b thiu do lo s sp ti sn lng s gim.
2.2 TNH HNH SN XUT V XUT KHU C PH CA VIT NAM
T NM 2000 N 2006
2.2.1 Tnh hnh sn xut
2.2.1.1 Lch s pht trin c ph Vit Nam
C ph c cc nh truyn gio c c a vo Vit Nam t nm 1857 v
c trng u tin ti hai tnh l Qung Bnh v Qung Tr. Nm 1870 c ngi
ta mang ra H Nam trng th. n cui th k 19 v u th k 20 ngi ta lp
ra cc n in trng c ph Tuyn Quang, Ph Th, Sn Ty, H Nam, Ha
Bnh, Thanh Ha, Ngh An, H Tnh v.v... Cho n nm 1920-1925 ngi ta bt
u trng c ph trn vng Ty Nguyn.
Sau nm 1975, din tch trng c ph ca c nc Vit Nam mi ch c
khong 20 ngn hc-ta, vi sn lng khong 5-6 ngn tn, n nay din tch c ph
ln n gn na triu hc-ta v sn lng xp x mt triu tn. Din tch v sn
lng c ph ca Vit Nam hin nay tp trung ch yu vng Ty nguyn.
2.2.1.2 Din tch trng c ph
Bng 2.4: din tch c ph ca Vit Nam t nm 2000- 2005
NM
Din tch
(nghn ha)

2000
561,9

2001
565,3

2002
522,2

2003
510,2

2004
496,8

2005

2006

491,4

Ngun: Nin gim thng k 2005

Din tch trng c ph trong giai on ny c xu hng gim dn theo thi
gian (nhng nm sau ca giai on ny din tch gim hn nhng nm u ca giai
on) do nh hng t mc gi gim qu thp so vi gi thnh sn xut trong

nhng nm u ca giai on ny nn dn n vic ngi trng c ph ph b

vn cy chuyn i sang trng trt nhng cy khc. mt khc, do ngun thu
khng p ng cc khon chi cn thit nn nn nhiu nh sn xut khng tin
vn chm sc v vy m vn cy b h hi dn v n mc phi cht b. Nu so
snh vi giai on trc th din tch c ph giai on ny c tng ln rt nhiu so
vi giai on trc nhng sn xut c ph Vit Nam vn cn mang tnh t pht,
mnh ai ny lm, sn xut th mang tnh nh l, manh mn v bt n nh .
2.2.1.2 Sn lng sn xut c ph
Bng 2.5: sn lng sn xut c ph ca Vit Nam t nm 2000- 2005
NM
SLSX
(Nghn tn)

2000

2001

2002

2003

2004

2005

802,5

840,6

699,5

793,7

836,0

767,7

2006

Ngun: Nin gim thng k 2005

Sn lng c ph ca Vit Nam tng gim tht thng mt phn do s thay
i din tch, mt phn do thay i t tnh cht ma v (theo chu k sinh trng cy
c ph th trong hai nm s c mt nm c ma v mt nm mt ma), song yu
t khng km phn quan trng l ch chm sc ca ngi sn xut. V khi gi c
ph c xu hng tt (gi cao) th cc nh sn xut y mnh khu chm sc nn sn
lng s tng, cn ngc li, khi gi c ph thp th ch chm sc gim thm ch
cn b b v ko theo sn lng cng v th m st gim.
2.2.2 Tnh hnh xut khu
Bng 2.6: SLXK v KNXK c ph ca Vit Nam t v ma 2000/20012005/2006
V MA
SLXK (MT)
KN XK
(nghn USD)
GI B/Q
(USD/MT)

00/01
874.678

01/02
710.000

02/03
691.421

03/04
867.616

04/2005
834.082

05/06
740.000

381.389

263.410

428.612

564.681

612.155

1.101.000

436

371

620

651

734

1.488

Ngun: VICOFA

Sn lng xut khu c ph s ph thuc vo ngun cung m ngun cung th

ph thuc vo lng c ph tn kho t cc nm trc v sn lng c ph c sn
xut ra hin ti. V vy, nu xem xt ring tng v ma th c nhng v ma sn
lng xut khu khng tng ng vi sn lng thu hoch. Lng tn kho Vit
Nam pht sinh mt cch t pht v nh sn xut thng gi hng theo s tnh ton
ring ca tng t chc hoc c nhn nhm ch tng gi, tr khi thi gian ch tng
gi qu lu hoc c nhu cu v vn nn h phi bn ra. Do vy, c thi im hng
ca v trc vn c bn v sau mc d cc thng nhn nc ngoi lun quy
nh ch mua hng v mi m thi.
Nh vy trong giai on va qua, sn lng xut khu tng gim tht
thng, cn tng kim ngch xut khu th c xu hng tng dn vo cui giai on
do gi bn tng
2.2.3 Biu minh ha mc giao ng v din tch, sn lng sn
xut, sn lng xut khu v kim ngch xut khu c ph ca Vit Nam t
nm 2000 n nm 2006:
1200
1000
800
600
400

D. TCH
SL SX
SL XK
KNG XK

200
0

th 2.2: bin thin din tch, SLSX, SLXK, KNXK t v ma 2000/2001

n 2005/2006 ca VIt Nam
2.2.4 c im c bn trong kinh doanh xut khu c ph ca Vit Nam

- T trc n nay, hu ht cc nh xut khu c ph ca Vit Nam thc hin

k kt hp ng mua bn ngoi thng theo iu kin c s giao hng FOB cho
nn khng c quyn nh ot trong vic thu tu, mua bo him vn chuyn hng
ha bng ng bin cho nn d b thit thi trong vic m phn gi. Bi v c
nhng thi im ngi mua a ra l do v gi cc, ph bo him v cc chi ph
khc din gii mc tr t gi th trng chng khon London nhm nh gi giao
ngay hoc gi k hn.
- Giao dch, m phn trong trong vic k kt hp ng xut khu c ph ch
yu thng qua i din ca thng nhn nc ngoi ti Vit Nam nn ngun thng
tin chm v thiu v.v...
2.3 NHN DNG RI RO
Vic nhn dng ri ro trong sn xut v xut khu c ph ca Vit Nam, tc
gi gi mu bng cu hi n cc n v sn xut v xut khu ln ca Vit
Nam. C th nh sau:
- Bng cu hi: ton b ni dung bng cu hi c trnh by trong ph lc 1, bao
gm 10 cu, c thit k gn nh di dng trc nghim tin trong vic tr li,
song cng c phn b sung cc n v nu kin ring ca h.
- Qui m iu tra: qu trnh kho st c tin hnh ti 25 n v sn xut v xut
khu c ph ln ca Vit Nam.
- Kt qu kho st, iu tra: kt qu ny c tng hp bng phn mm Excell
trong cc ph lc 2, ph lc 3, ph lc 4, ph lc 5 v cho chng ta thy cc ri ro
thng gp trong sn xut v xut khu c ph ca Vit Nam giai on t v ma
2000/2001 n v ma 2005/2006. Cc dng ri ro thng gp xut pht t cc
yu t sau:
2.3.1 Mi trng t nhin
Mi trng t nhin l mt trong nhng nhn t tc ng mang tnh trc
tip n mt hng c ph. Ri ro ny sinh t mi trng ny i vi nh sn xut v
kinh doanh rt cao song c hi cng nhiu nu nh nhn dng c chng hn

ch ti a cc tn tht c th xy ra. iu kin ny sinh ri ro xut pht t nhng

yu t sau:
- Mt hng c ph c c im l sn xut v thu hoch mang tnh thi v v
cng do n c tnh thi v nn rt kh khn trong iu ha cung cu. Bn cnh
kt qu thu hoch i vi mt hng ny cn ph thuc vo t ai, th nhng, su
bnh v thin nhin nh: thi tit, kh hu, mc ph hoi ca su bnh, mu
m ca t Bi vy, mt hng c ph lun lun gp ri ro cao. Chnh v nhng
iu thng xy ra tnh trng c ma th mt gi v mt ma th c gi.
Hoc vo ma thu hach th gi gim v gip v, khan him hng th gi li tng.
Tuy nhin, cng c nhng lc gi din bin tri chiu hoc tng, gim tht thng
nn dn n tnh trng kh d bo gi c.
- Vit Nam, v c ph c tnh bt u t thng 10 ca nm ny n ht
thng 9 nm sau. V ma bt u thu hoch t u thng 10 v thu hoch xong
khong thng 12 hng nm. Thng th ti cc vng trng c ph chnh ca Vit
Nam c kh hu nhit i gi ma v thi tit c chia thnh hai ma ma, nng
r rt. Ma ma y bt u t thng 4 v kt thc vo thng 11, cn ma nng
c tip ni t thng 11 n thng 4 hng nm. Tuy nhin, c mt s nm th ma
ma c th ko di hoc kt thc sm hn v ma nng cng chu nh hng theo
m x dch. Do vy, khi ma ma ko di th s nh hng n vic thu hoch
c ph v gy ra vic h hi dn n cht lng c ph gim st do khng phi, sy
kp thi. Phn ln nhng ngi trng c ph l cc h c th vi nng lc sn xut
thp, t vn nn vic u t cho cng ngh sau thu hoch gn nh cha c v th m
khi thu hoch ti tit tt th cht lng c ph cng tt, cn thi tit xu th cht
lng c ph cng b nh hng theo. Bn cnh , cng c th khi thu hoch c
ph va xong th nu gp ma cy c ph ra hoa v nu ma ko di s gy thi
hoa, khng th phn c v dn n s mt ma cho nm sau. Mt khc, khi ma
kh n sm d xy ra hn hn tc ng n vic ra hoa ca c ph km v nu
khng nc ti s gy cht cy hoc kh cnh dn n mt ma v ma tip
theo.

Cc bnh thng gp i vi cy c ph nh: bnh g st do nm gy ra ch

yu trn l v lm cho l rng; bnh kh cnh kh qu do nm, vi khun gy ra l
kh cnh, kh qu; bnh hi r do cc tuyn trng,mi lm cho r c ph b thi v
hy hoi r. Ngoi ra, cy c ph cn b e da bi su hi c ph nh: cc loi rp
gy hi phn thn, l, qu; cn mt gy hi nh c qu, c cnh; v su c
thn v.v
Nhng nguyn nhn trn cng ni ln rng, mi trng t nhin cng c
tc ng rt ln, mt cch trc tip n sn lng v cht lng ca c ph. Nu
nh sn lng hoc cht lng c ph st gim th ri ro trc ht s thuc v nh
sn xut. Tuy nhin, khi nh kinh doanh d bo sn lng v cht lng mc bnh
thng nhng cui cng ch t di mc bnh thng th k hoch v chin lc
kinh doanh ca h s b tc ng lm thay i v nh vy ri ro v tn tht c th
xy ra. Do vy, ri ro t mi trng t nhin i vi mt hng c ph l rt ln, kh
d bo v kh c th o lng c.
2.3.2 Mi trng x hi
Bn cnh cc yu t t mi trng t nhin th cc yu t t mi trng
x hi cng tc ng lm ny sinh ri ro tng i cao. C th nh sau:
- Gi c c ph l nhn t kh d bo chnh xc v lun a n ri ro rt
cao. Gi c do nhng ngi tham gia th trng da vo cc yu t t mi trng t
nhin, x hi v.v to ra. Gi c ph c quyt nh trc tip t gi th gii v
bin ng tng ngy, tng gi v thm ch tng pht, tng giy. Mc giao ng
ca gi ph thuc vo ch ca mt nhm ngi m trc ht phi k n l gii
u c t c s tc ng n tm l nhng ngi tham gia trc trc tip ti sn
giao dch v gii kinh doanh ngoi s giao dch. Gi nim yt ti sn giao dch l
nn tng c bn quyt nh gi mua bn ngoi s. Vic xc lp mc gi ti sn
giao dch ph thuc rt nhiu vo s thao tng cc gii u c quc t. Thng th
gii u c nm gi nhiu thng tin v mt hng c ph v h lun tung ra nhng
thng tin c li cho xu hng m h tm cch thao tng t mc ch kim li.
S bin ng ca gi c c ph c khi a n cho nh kinh doanh nhng mn li

khng l, song cng c khi a n cho h nhng ri ro m tn tht c th vt qu

sc chu ng. Vit Nam, vic mua bn c ph din ra gn nh quanh nm v gi
c c hnh thnh ch yu da vo gi ca th trng chng khon London v
New York. Phn ln t ngi trng n gii kinh doanh u chu sc p t s iu
tit ca th trng ny, cng vo l cn thiu thng tin nhiu nn cc nh kinh
doanh v cc nh sn xut lun th bt li. Chng hn nh trong nm 2000 v u
nm 2001 Vit Nam, b Thng mi v b Nng nghip v Pht trin nng thn
cha nghin cu k sn lng c ph th gii nhu cu ca th gii trong giai
on v cha lng ht kh nng thao tng th trng ca gii u c quc t
nn tham mua v xut Th tng Chnh ph ch trng tm tr c ph. Thi
gian tm tr qui nh l 6 thng. n gia v cui nm 2001 cc n v c giao
tm tr phi bn ton b s hng tm tr ni trn vi mc gi thp hn gi mua rt
nhiu. Kt qu hu ht cc doanh nghip tham gia tm tr c ph b thua l ln.
Nguyn nhn chnh l do trong giai on ny ngun cung c ph ca th gii vt
nhu cu qu nhiu m mc tm tr ca Vit Nam nh hn rt nhiu so vi phn
vt nn khng sc iu tit nhm gi trng thi hi ha trong quan h cung cu.
Mt khc, phng php tin hnh thiu tnh chin lc nn gp phi s thao tng
ca gii u c th gii dn n c hi t k hoch tam tr chuc ly ri ro vi
tn tht rt ln. i vi ngi sn xut, y l ln u tin gi c gim xung mc
qu thp so vi gi thnh sn xut. Gi th gii ti th trng chng khon London
thng 03, yt gi vo ngy 25 thng 01 nm 2002 gim thp nht mc 366
USD/MT; gi xut khu ti Vit Nam theo iu kin FOB cng thnh ph H Ch
Minh 280 USD/MT; c n v cht gi (Fixed) theo phng thc mua bn k
hn tr li (Differential) mc 277 USD/T; gi ni a gim xung mc thp nht
l 3.800 VND/kg trong khi gi thnh sn xut khong 10.000 VND/kg. Trong giai
on ny, ngi sn xut b tc, n nn chng cht, mt s ph b vn cy
chuyn sang trng trt cc loi cy khc. Nhiu ngi kinh doanh cng lm vo
cnh mt kh nng thanh ton, ph sn.

- Cy c ph c trng Vit Nam mang tnh t pht cao, thiu t chc,

khng c qui hoch r rng nn din tch tng gim ty tin theo ch ca ngi
sn xut. Chng hn khi gi xung thp th ngi sn xut nhn thy trng cy c
ph khng c hiu qu nn sn sng ph b vn cy thay th cy trng khc.
hoc khi gi c ph tng cao th ngi ta li x vo trng c ph mt cch o t.
Nhng yu t gy ra bt n nh ngun cung v mt hng ny i vi th
trng.
- Cht lng c ph cn km do hu ht c s sn xut nh, phn tn, u t
cho cng ngh sau thu hoch cha ng k nn kh tiu chun ha v cht lng,
khng m bo tnh ng u, kh tp trung mt lc lng hng ln xut khu.
- Cc vng trng c ph v cc c s ch bin (s ch) hu ht xa cc cng
xut hng, iu kin giao thng vn ti cha p ng y nhanh tin tp kt
hng xut khu. Chng hn nh c nhng giai on cao im, cc phng tin giao
thng khng p ng kp thi nn tin giao hng b chm tr. Hoc c nhng
giai on thi tit xu, ma nhiu do vy khi vn chuyn vi tuyn ng qu xa
xy ra tnh trng m hng ha tng cao so hn nhiu vi mc cho php nn
phi ti ch li mi xut khu c. Chnh v iu lm gia tng chi ph cho
hng ha xut khu.
- Hip hi C ph Ca cao Vit Nam c thnh lp v ang hot ng
song vn cha nu cao c vai tr trong vic tm kim, cung cp thng tin v c
ph cho cc hi vin mt cch nhanh chng, kp thi, ng thi cha lin kt c
cc hi vin trong khu t chc thu mua v bn hng nn tnh trng cnh tranh
khng lnh mnh trong mua, bn din ra rt ph bin v ko di ngay cc c s sn
xut trong nc v thm ch ngay c cc hi vin vi nhau.
- B phn khuyn nng cng c hnh thnh c h thng song vai tr
cn thp nn vic trng trt, chm sc v thu hoch c ph u do ngi sn xut t
tm hiu v t trin khai l chnh. Do vy, phn ln cc nh sn xut khng c
hng dn k thut, ch yu da vo kinh nghim nn hiu qu cha cao. Bn cnh
, vic chm sc cn ty tin trong vic s dng phn bn, thuc tr su qu mc

 dn n sn phm cha ng d lng cc cht ha hc c hi nh hng xu

n sc khe ngi tiu dng.
- Chnh ph cho php t do ha thng mi nn s lng c s kinh doanh
v h kinh doanh xut hin qu nhiu dn n tnh trng tranh mua, tranh bn, cnh
tranh thiu lnh mnh dn n nhiu trng hp ph sn, v n, chy n ln nhau
v.v... Chnh v vy gy ra tnh trng khng sng phng trong thanh ton, hy b
hp ng lm gim uy tn ca gii kinh doanh Vit Nam cho nn li khng t
kh khn cho nhng ngi kinh doanh chn chnh.
- Vit Nam l nc sn xut c ph ng th hai trn th gii sau Brazin,
chng loi c ph ch yu l Robusta, din tch trng c ph hin nay khong 491,4
nghn ha, sn lng bnh qun hng nm (tnh t v ma 2000/2001 n v ma
2005/2006) khong 790 nghn tn c ph nhn. Phn ln sn lng dnh xut
khu (chim t trng khong 95%), tiu th ni a khong 5%. Phn ln c ph
xut khu cha qua ch bin nn gi tr thu v cha cao. Mc d c sn lng c
ph ca Vit Nam tng i ln song vn cha t chc c sn giao dch trong
nc nn gi c ph thuc hon ton vo gi ca th trng chng khon London v
New York. iu lun a n s bt li cho cc nh sn xut v kinh doanh
trong nc.
- Hu ht lng hng xut khu ca Vit Nam c bn qua cc nh kinh
doanh khp th gii v c mt tt c cc chu lc song lng hng bn trc tip
cho cc nh rang xay th gii vn cn rt t. Chnh v vy m gi bn cha cao v
thiu nhiu thng tin v cung, cu thc t. Bi l cc nh rang xay l ngi trc tip
a sn phm cui cng n tay ngi tiu dng nn h nm rt chnh xc nhng
thng tin v nhu cu mt hng ny.
- Cc nh kinh doanh xut nhp khu ca Vit Nam vi qui m hot ng
cn qu nh b so vi th gii c v kh nng ti chnh ln trnh qun l kinh
doanh nn lun phi chu s iu tit ca cc nh kinh doanh bn ngoi. C th l
lun lun b thao tng trong kinh doanh bi cc thng nhn nc ngoi. Hin nay,
c rt nhiu nh kinh doanh nc ngoi hoc trc tip mua hng hoc c i din

mua hng ti Vit Nam. Lc lng ny nm rt chnh xc v din tch, sn lng,

tp qun bn hng ca cc nh sn xut, kinh doanh bn a nn h quyt nh c
gi mua tng thi im m buc nh sn xut, kinh doanh phi bn ra cho d gi
thp. Chnh v th m h lun mua c hng gi r so vi mua ti cc quc gia sn
xut c ph khc trn th gii.
Nh vy, mi trng x hi i vi mt hng c ph ca Vit Nam cng
cha ng nhiu ri ro, ht sc phc tp v kh nhn bit. Chnh v vy m cc nh
sn xut v nh kinh doanh xut nhp khu cn phi sng sut nhn nhn tm cc
bin php nhm gim thiu ri vi mc tiu ti a ha li nhun cho bn thn,
doanh nghip mnh v c nn kinh t.
Nhng ri ro nu trn l ri ro xy ra v thng gp trong nhng nm
qua. Tuy nhin nguy c ri ro c th thay i v pht sinh mt cch kh nhn bit
nn cn phi nhn dng thng xuyn nhm phng nga v hn ch hu hiu nht
tn tht c th c lun lun l nh nht.
2.4 PHN TCH RI RO
2.4.1 Tn tht trc tip
2.4.1.1 i vi ngi sn xut
Tn tht trc tip i vi ngi sn xut l hu qu gy ra t thin tai, hn
hn, su bnh m ngi sn xut phi gnh chu trong thi gian qua. y l yu t
khch quan nn ngi sn xut kh iu chnh c mt cch trit . Trc y
vo v ma 2003/2004 do nh hng t hin tng La Nina nn ma ma ko di
ngay thi im ang thu hoch nn gy h hng nhn c ph v gy ra thit hi
rt ln cho ngi sn xut. V ma 2004/2005 xy ra hin tng El Nino nn
hn hn xy ra trn din rng v ko di ti cc vng trng c ph ca Vit Nam do
xy ra tnh trng cy cht hoc kh nng ra hoa km v th m nng sut t
thp, sn lng st gim nhiu. u v ma 2005/2006 li xy ra trng hp ve su
ph hoi b r c ph mt s vng sn xut c ph v gy ra hin tng cy
cht hng lot v tn tht xy ra l khng nh.
2.4.1.2 i vi ngi kinh doanh

Ngi kinh doanh gp ri ro dn n tn tht trc tip khi k thut mua bn

non yu, vn dng cc phng thc mua bn m khng hiu bn cht, hoc s dng
cc cng c phi sinh sai mc ch chnh nn dn n thua l. Chng hn nh trong
phng thc mua bn k hn (differential) di dng tr li c nh cht gi sau
(fix) theo cc thi im qui nh trong hp ng th vo v ma 2001/2002 cc nh
kinh doanh Vit Nam thua l rt ln. Cn trong v ma 2005/2006 do vn dng
sai mc ch ca cc cng c phi sinh, chng hn nh s dng ring r hnh thc
kinh doanh hp ng giao sau (Future contract) v hp ng quyn chn trn th
trng LIFFE v NYBOT nn nhiu nh kinh doanh Vit Nam lm vo tnh
trng mt cn i nng v ti chnh. C th l c nhiu nh kinh doanh khng kt
hp cc cng c phi sinh ny vi th trng hng tht (Physical) v phng thc
mua bn k hn tr li cht gi sau (Differential hay Price to be fixed) m ch dng
ring r cc cng c ny kim li. Bc u c phn gt hi vi kt qu cha
ln, v sau nhiu nh kinh doanh c cm nhn y l mt phng thc d kim
tin v cng vo l do ho thng nn tp trung tim lc ti chnh ca mnh vi s
huy ng ti a u t vo lnh vc ny ri cui cng tht bi nng n.
2.4.2 Tn tht gin tip
2.4.2.1 i vi ngi sn xut
S gim gi trm trng vo v ma 2000/2001 y ngi sn xut c ph
vo tnh th b tc. Trong khi gi bn sn phm thp hn nhiu so vi gi thnh sn
xut th ngi sn xut ht sc hoang mang v c ngi cht b vn cy
thay th cy trng khc. Mt khc, phn ln b mc cho thin nhin nn khng
chm bn na. Kt qu l c nhiu vn cy b ph b hoc b h hng do khng c
ngi chm sc. Nh vy, di tc ng ca gi c tuy gic gin tip nhng
cng l nhn t quyt nh trong vic hy b vn cy dn n vic hn ch sn
xut. iu ny gy cho cc nh kinh doanh v mt tm l m khi nhn nhn cc
nh sn xut c ph ca Vit Nam c cm thy c hm cha nhng iu khng chc
chn.
2.4.2.2 i vi ngi kinh doanh

Vic ngi sn xut ph b vn cy hoc khng chm bn nhng v

ma 2001/2002 v 2002/2003 hay gp hn hn v ma 2004/2005 gy ra mt
ma lm cho sn lng st gim nh hng n cc hp ng giao sau ca
nhiu nh kinh doanh lm cho h l hp ng vi khch hng. Hoc khi gp thi
tit xu nh ma nhiu v ko di trong khi thu hoch thi im vu ma
2003/2004 th cht lng c ph km i rt nhiu nn nh hng nghim trng
n cht lng v tin giao hng ca cc nh kinh doanh i vi khch hng.
Cng v vy c s ko theo lng tin v s tn nhim ca khch hng nc ngoi
i vi cc nh xut khu ca Vit Nam c phn gim st.
2.5 O LNG RI RO
2.5.1 Ri ro do t thin tai
- Chnh v hin tng La Nina trong v ma 2003/2004 gy ra ma ln
ko di trong thi im thu hoch c ph lm cho vic thu hoch, phi sy gp kh
khn cho nn xy ra tnh trng c ph b mc, ht b en, thi hoc ln men v.v...
Qua s kin ny, ngi sn xut b thua thit nhiu do cht lng c ph gim st
nghim trng, phn ln sn phm b gim gi, thm ch cn phi hy b c hng
ha. Cn i vi cc nh xut khu th nhiu hp ng b chm tr, b khiu ni v
cht lng hoc b tr li hng. Thit hi y xy ra y l rt ln, kh nng o
lng rt kh khn v n va mang tnh hu hnh v va mang tnh v hnh.
- Hin tng El Nino trong v ma 2004/2005 gy kh chy vn cy, c
mt s din tch c ph b cht, s khc do khng m bo nc ti nn khng ra
hoa c nn dn n tnh trng mt ma. Din tch b h hi khong 99.348 ha.
i vi ngi sn xut th s sn phm thu hoch khng m bo trang tri cc chi
ph u t, khng m bo hng thanh ton cho cc hp ng giao sau cho cc
nh cung ng, nh xut khu. Cn i vi cc nh xut khu th b thiu ht hng
giao dn n chm tr thi gian giao hng hoc hy b hp ng vi khch hng
nc ngoi gy nh hng khng nh n uy tn v thit hi vt cht do phi bi
thng khi vi phm hp ng.

 o lng ri ro v nm bt mc tn tht mt cch chnh xc th ht

sc kh khn do vic thu thp cc s liu rt kh khn v hu nh mi ngi u
khng mun cng b mc l ca c nhn hoc n v mnh. Hn na thit hi v uy
tn, v tinh thn ... l thit hi mang tnh tru tng kh c kh nng o lng ht
c. Do vy, tt c vic nh gi y ch da vo kt qu ca cng tc kho st,
iu tra. Qua kho st, iu tra ti 25 n v sn xut v xut khu c ph nhn
thy c 25 n v gp ri ro do thin tai gy ra vi mc v s nh hng c khc
nhau song h u c cu tr li l thit hi rt nng n. Do vy, tc ng ca thin
tai trong qu trnh sn xut l rt rng v mang tnh trc tip.
2.5.2 Ri ro t gi c
Khi ni vn ri ro gi c v mt hng c ph th bt c ai tng hot
ng trong ngnh ny chc hn s khng bao gi qun c nhng ngy en ti
nht ca ngnh c ph m c bit l ngnh c ph Vit Nam. l nhng ngy m
t ngi sn xut c ph n mt s tng i ln cc nh xut khu c ph tng
chng nh ang ng bn b vc ca s sp . Trong t kho st, iu tra bng
bng cu hi, tc gi cng cp mc ri ro v gi v cng nm c t 25 n
v vi mc thit hi do bin ng gi c nhng thi im vi mc rt ln. l
giai on sau ca v ma 2001/2002. Kt qu iu tra mc thit hi cho thy c
ngi sn xut ln ngi kinh doanh u gp ri ro cao giai on ny. i vi cc
nh sn xut, mt khi gi gim n mc ch cn 3.800.000 VND/MT trong khi
gi thnh khong 10.000.000 VND/MT th h b l 6.200.000 VND khi sn xut ra
1 MT c ph nhn. Nh vy, c 1 ha c ph tui thuc thi k kinh doanh ( T
nm th 4 tr i) h b l khong 24.800.000 VND. Cn c nhiu nh kinh
doanh do d tr c ph mc gi t 10.000.000 VND/MT, thm ch c nhiu n
v d tr mc gi 13.800.000 VND/MT vi s lng c nhng n v t th
cng 2.000 MT, c n v 5.000 MT , c n v 10.000 MT. Vi s liu , ch cn
mt php tnh nhm thi cng nhn thy mc thit hi l rt ln.
Ngoi ra, theo chng trnh tm tr c ph theo ch trng ca Chnh ph
trong hai t ti v ma 2000/2001, b Ti chnh thng k nh sau:

- i vi doanh nghip: s lng: 142.034 MT c ph nhn; gi bnh qun

l: 6.756 VND/MT; thc hin gi bn bnh qun l: 355 USD/MT; t gi bnh qun
l: 15.507 VND/USD; l c tnh khong: 177,696 t VND.
- i vi Chnh ph: ngn sch nh nc chi h tr cho sn xut v xut
khu c ph trong nm 2001 khong 170,3 t VND. l cha k phn h tr
x l n vay ngn hng i vi ngi sn xut v kinh doanh c ph nh h tr li
vay trong 3 nm, xa n cho cc h kh khn v.v...
2.5.3 Ri ro thng tin
i vi sn xut v kinh doanh xut khu c ph th thng tin l mt
khu ht sc quan trng, nh hng khng nh n kt qu sn xut, kinh doanh.
Thng tin v c ph l mt nhn t mang tnh rng, a dng v i hi cn phi cp
nht thng xuyn, nhanh chng chnh xc v kp thi. V gi c ca mt hng ny
bin ng thng xuyn, c lc bin dao ng rt ln nn ri ro rt cao. Ri ro
trong sn xut v xut khu c ph phn ln cng xut pht t ri ro thng tin mang
n. Cc gii u c lun tm cch bng bt thng tin nhm thao tng th trng
thu li cho chnh h. Cc nh sn xut v xut khu c ph ca Vit Nam trong v
ma 2000/2001 do khng nm chc cc thng tin v sn lng c ph th gii v
thng tin d bo sn lng sp ti nn d tr hng trong bi cnh lng hng
di tha qu nhiu nn b thua l ln. i vi ri ro thng tin th mc o
lng a ra mt con s c th th ht sc kh khn v n tc ng thng qua
mt yu t khc, chng hn nh gi c.
Trong giai on va qua, cc nh sn xut v xut khu c ph ca Vit Nam
cha khai thc c nhiu thng tin v din bin t cc nhn t tc ng n mt
hng c ph. H ch yu da vo mt s thng tin t Reuter v mt s knh thng
tin khc lm cn c nhn nh xu th ca th trng a ra quyt nh mua
bn hng. Mt s thng tin nh vy c tc gi minh ha trong bng ph lc 6,
ph lc 7, ph lc 8, v ph lc 9.
Qua kt qu kho st iu tra ti 25 trng hp cng phn nh iu . Qua
cng tc kho st iu tra th hu ht ngi ta u tr li rng yu t thng tin tc

ng n kha cnh ny hay kha cnh khc v cng vi cc yu t khc gy gy ra

thit hi mt mc tng i ln. V d: trong mt chuyn i kho st th
trng ti Brazin vo nm 2003, mt v Tng Gim c ca mt cng ty ng ti
Dak Lak nghe nhm rng v Tng thng va c c ca t nc sn xut c ph
hng u th gii ny s c chnh sch th ni i vi mt hng ny thay v trc
y h bo h di nhiu hnh thc. Sau chuyn kho st th trng v, v Tng
Gim c ny ch th cc thnh vin ang d tr c ph thuc cng ty mnh phi
gp rt bn hng, khng tn kho nhm phng trnh ri ro khi gp s c gi gim
trong thi gian ti. Kt qu l phn ln cc thnh vin d tr hng bn hng chu
l khong 5.000.000 VND/MT, c con s thit hi khong 7,5 t VND. Song, thc
cht ca thng tin ny l v Tng thng mi ca Brazin ny xut thn t ngnh nng
nghip nn rt ng h ngnh c ph v s c chnh sch h tr nhm nng gi c
ph ln mc xng ng. Chnh v iu m sau vi thng gi c ph c ci
thin hn trc rt nhiu. Nh vy, vn thng tin l mt khu ht sc quan trng
trong vic quyt nh sn xut kinh doanh c ph. Bi l ngi ta lun cn nhc
bn hng theo thi im c thng tin tt (Selling on the good news).
2.5.4 Ri ro t gi hi oi
i vi cc nh sn xut v xut khu c ph ca Vit Nam trong giai on
t v ma 2000/2001 n v ma 2005/2006, ri ro hi oi ch yu ch xy ra
cc nh xut khu. Qua cng tc kho st iu tra th mc thit hi khng ng
k v mc bin ng tng gi VND him khi xy ra v nu xy ra th mc dao
ng khng ln. i vi lnh vc xut khu, ri ro hi oi ch xy ra khi ng ni
t tng gi so vi ng ngoi t thanh ton trong hp ng. Vit Nam hu nh
cc hp ng mua bn ngoi thng ngi ta u chn ng tin thanh ton l ng
USD. Trong giai on ny th ng tin Vit Nam (VND) ch yu nm trong tnh
trng mt gi so vi USD, ch c mt s t thi im tng vi mc tng nh. Do
vy, mc ri ro t gi hi oi trong giai on ny i vi cc nh sn xut v
xut khu c ph ca Vit Nam l khng ng k.

Tuy nhin, ri ro hi oi mt gic khc vn c s tc ng nht nh.

Chng hn nh: ng tin ca nc c sn lng c ph s mt th gii nh ng
Peso ca Brazin v USD ca M mt gi hoc tng gi t ngt vn tc ng n
sc cung ca th trng c ph. V d nh: Peso tng gi hay USD mt gi c tc
ng n vic bn ra ca Brazin dn n ngun cung tng nn gi s gim xung.
Nh vy, ri ro s c th xy ra trc ht l i vi ngi sn xut c ph; cn i
vi cc nh kinh doanh kinh doanh ang trong tnh trng d tr hng cng phi chu
ri ro do gi gim.
2.5.5 Ri ro chnh tr
Qua kt qu kho st iu tra 25 trng hp th t l gp phi ri ro chnh
tr thp (4%) v mc tn tht cng khng ln lm. Ri ro y l vic hy b
hp ng t thng nhn ca cc nc khu vc Trung ng khi quc gia h gp
phi chin tranh. Do hai bn mi ch xc lp quan h hp ng mua bn, cha tin
hnh vic giao hng nn tn tht khi ri ro xy ra cha phi l ln. Vic hy b hp
ng ny buc n v xut khu phi cho bn s hng mua theo hp ng c
vi gi thp hn nhng do s lng khng ln nn mc thit hi cha ln. V d:
n v A b hy hp ng 36 MT c ph nn khi bn l hng ny cho thng nhn
khc trong iu kin gi gim, mc gi bn c thp hn 1.500.000 VND/MT v
b thit hi khong 54.000.000 VND. Tuy nhin, y cng l du hiu ca s bt
an m trong hot ng xut khu thi gian ti y cn phi xem xt phng trnh
ri ro, tn tht c th xy ra. Ri ro chnh tr l mt trong nhng ri ro c th gy ra
nhng tn tht bt ng v vi mc c th l rt ln.
2.5.6 Ri php l
Qua tm hiu thc t v kho st iu tra ti 25 trng hp nu (ph lc 1)
nhn thy rng tranh chp php l trong thi gian qua ch yu l khiu ni i bi
thng v cht lng v s lng c ph giao khng ng vi cam kt trong hp
ng.
- i vi khiu ni v cht lng th do tp qun canh tc, thi quen thu
hoch v iu kin v cng ngh sn xut, cng ngh sau thu hoch cn lc hu nn

cht lng c ph Vit Nam km v vy vn tranh chp cht lng thng xy

ra. Thc t c nhng hp ng tranh chp v t l ht en, v cao hn nhiu so vi
hp ng; c nhng hp ng tranh chp bi hng b mc vi t l cao, hng b ln
men v.v... Mc i bi thng c nhng hp ng ln n 73,08 USD/MT (chi
tit c minh ha vn ny c tc gi thu thp v lit k trong bng ph lc
10, ph lc 11, ph lc 12). c tnh mc thit hi do tranh chp cht lng
trong thi gian qua (giai on 2001-2006) vi con s khng nh.
- Cc khiu ni v s lng cng thng xy ra nhng mc vn cn t
hn khiu ni v cht lng. Thiu trng lng xut pht t cc nguyn nhn nh:
hng thiu ng nht do u trn gia loi c m cao vi loi c m thp
c loi t m theo tiu chun, m loi c m cao khi gp nng nng trong
hnh trnh vn chuyn nhanh chng bay hi nn xy ra hao ht; Mt khc, do c
ph l mt hng thng chuyn ch bng ng bin, c hnh trnh di v qua cc
vng kh hu khc nghit nn d xy ra hao ht ln; mt mt na, do yu cu hng
phi ng gi ng nht vi trng lng tnh l 60 kg/bao m iu kin Vit Nam
thc hin vic ng gi mang tnh th cng nn kh p ng c. Khi kim tra v
s lng, thng thng ngi ta ch cn a din khong 10% l hng nn khi gp
phi nhng bao thiu th s lng thiu s thnh 10 ln (bao tha vn xem nh
v quy nh hng tnh 60 kg/bao). C nhng hp ng ch 18,6 tn m s lng
thiu ln n 1,927 tn ( minh ha vn ny tc gi thu thp v lit k trong
cc ph lc 13, ph lc 14, ph lc 15) .
2.5.7 Ri ro t yu t iu chnh ca gii u c quc t
C nhng nm u ca giai on ny khi m ngi ta thng than phin s
bt bnh ng trong quan h mua bn c ph bng nhng cu ni ca ming rng th
trng c ph l th trng ca ngi mua ch khng phi ca ngi bn. l v
tt c cc mc gi cc thi im ch yu c nh ot bi ngi mua. Th lc
no tip sc cho ngi mua lm c vic trong thi gian tng i di nh
vy? Phi ni rng vai tr ca cc nh u c quc t trong vic thao tng gi c
ph trn th trng th gii l rt ln. H c th gia tng sc p t pha cung hoc t

pha cu c th nng mc gi tng ln hoc y mc gi gim xung. Qua qu

trnh nghin cu thc t v qua kt qu kho st iu tra 25 trng hp cho
thy cc nh sn xut v xut khu c ph ca Vit Nam thng gp ri ro do s
thao tng th trng ca gii u c quc t. Mc thit hi bi yu t ny cng
khng phi l nh.
2.5.8 Ri ro do hn ch trnh chuyn mn nghip v
Vn ny d nhn thy vo cui nm 2006 khi nhiu ngi trong c c
gii kinh doanh c ph chuyn nghip, nhng ngi mua bn nh, nhng ngi
trng c ph v nhng ngi cha h kinh doanh c ph, thm ch c c nhng cha
h bit n kinh doanh c ph l g na x kinh doanh trn th trng LIFFE
v NYBOT bng cc hp ng giao sau (Future contract), hp ng quyn chn
(Option contract). Do cha am hiu v k thut vn hnh ca cc th trng ny nn
khng dng cc cng c phi sinh phng nga ri ro (Hedging) m mua bn
n phng bng cc hp ng ny do chuc ly tht bi nng n. Theo con
s c tnh ca mt s nh chuyn mn th con s mt mt ca nhng ngi Vit
Nam tham gia theo dng ny b thua thit trong qu 4 nm 2006 khong hng trm
triu USD. y l vn t nh v mang tnh b mt trong kinh doanh nn rt kh
khn trong vic thng k mt cch chnh xc v con s c th. o lng ri ro
mang tnh c chng th tc gi gi mu phiu kho st iu tra ti cc doanh
nghip, mt s nh chuyn mn v mt s ngi tham gia th trng ny tm
hiu song kt qu thu c vn l s phng on vi con s c tnh m thi .
2.6 THC TRNG V QUN TR RI RO TRONG SN XUT V XUT
KHU C PH TRONG NHNG NM GN Y
2.6.1 i vi sn xut c ph
Nhng nm trc y, mi khi vo ma thu hoch l gi li gim, ngi sn
xut ch c th bn c hng khi thu hoch hoc nu bn hng khi cha thu hoch
th ch c mc gi rt thp hn nhiu so vi gi hin ti. Chnh v iu m
ngi sn xut c ph lun chu thit thi v gi c. Cng vo , c nhng nm khi
vo ma thu hoch c ph gp thi tit xu nh ma ko di lin tc, hng ha

khng phi sy kp dn n mc hoc en nn cht lng km do phi bn gi

qu thp v thm ch c mt s cht lng qu kem cn hy b na. Ngoi ra cn
c nhng nm hn hn ko di gy ra mt ma dn n ngi sn xut tht thu v
nh th th thu nhp ca h li khng n nh, bp bnh nn h sn sng chuyn i
cc cy trng khc do vy ngun cung c ph cng b nh hng theo.
Nhn chung, ri ro trong sn xut c ph rt ln song t trc n nay vn
qun tr ri ro i vi sn xut mt hng ny cha tt nn cha hn ch c.
Chnh v iu , ngi sn xut khng c c nh hng chin lc nn hiu
qu sn xut mang li cn thp.
2.6.2 i vi xut khu c ph
i vi cc nh kinh doanh ca Vit Nam trong thi gian qua p
dng nhiu phng thc mua bn, s dng cc cng c phi sinh nhm hn ch ri
ro trong kinh doanh c ph. Song phn ln u cha nm vng v bn cht nn
trong qu trnh vn hnh cn yu km v mt k thut, vn dng sai mc ch dn
n kt qu t c cn thp, thm ch nhiu thng nhn thua l nng. Chng hn
nh: trong hai nm tham gia cc hp ng Future, Option trn th trng LIFFE v
NYBOT t nm 2005-2006, do cha hiu c ch vn hnh v d bo sai v xu
hng bin ng gi nn phn ln nhng ngi tham gia cc th trng ny tr
gi qu t. Gn y nht l vo thi im thng 9 nm 2006 do nm c thng tin
d bo ca USDA, ICO v mt s t chc khc v sn lng c ph th gii trong
v ma 2006/2007 s t mc cao nn phn ln cc nh kinh doanh hp ng
Future, Option u d on gi s gim trong thi gian sp ti. T suy ngh v nhn
thc nh vy m phn ln nhng ngi tham gia th trng ny thc hin bn
khng (Selling short) v khi trng thi kinh doanh ca h l Short Future. Trong
mt thi gian ngn do nhng nh u c trn sn ca th trng LIFFE v NYBOT
nm rt r v tng s lng Short Future t Vit Nam l con s tng i ln nn
thao tng y gi trn LIFFE t mc 1.300 USD/MT ln n mc 2.063
USD/MT. Vi mc bin ng gi qu nhanh v qu ln nh vy th kh nng ti
chnh khng p ng ni k qu nhm duy tr trng thi nn hng lot lnh chn

l lin tc xut hin ngng l (Stoploss). V nh vy, con s v vn rt ln v c

ln dn ln ca cc nh u t Vit Nam chy dn vo ti ca gii u c quc t.
Chnh v iu m sau s kin cc nh u t Vit Nam thm tha v thay
i t duy khi nhn ra rng mnh lm dng cc cng c phi sinh mu sinh
th ging ht nh tham gia vo tr chi nh bc. Khng ai c th thng k ni con
s thit hi l bao nhiu v ngi thua l th c bao gi dm ni ra s tht song qua
thm d th y l s mt mt tng i ln ca gii kinh doanh Vit Nam v cng
l mt thit hi khng nh i vi nn kinh t. Trc tnh hnh , cc c quan chc
nng v Hip hi c ph ca cao Vit Nam khuyn co cc nh u t cn phi
cn thn khi tham gia vo lnh vc kinh doanh mi m ny. Tuy nhng li khuyn
co a ra mun nhng cng gp phn cnh tnh cho nhng ngi cha
nghin cu k lnh vc ny m vn mun u t theo li phiu lu mo him.
iu m cc nh kinh doanh xut khu Vit Nam cn quan tm l khi tham
gia mua bn c ph trn th trng th gii t c hiu qu cao th phi thng
xuyn nghin cu v vn dng tt k thut vn hnh cc cng c phi sinh trn cc
th trng hin i. ng thi, nm bt v x l thng tin mt cch chnh xc, kp
thi nhm tn dng c hi v hn ch ri ro. Thc t cho thy, cc nh kinh doanh
va lm, va nghin cu hc cch lm thng qua cc knh thng tin nhng ch yu
l cc i din ca thng nhn nc ngoi ti Vit Nam. Do vy, k thut kinh
doanh cha c tnh chuyn nghip, tm l kinh doanh khng n nh nn nhiu
trng hp gi tng gi hng ch tng na buc ngi mua phi tm n th trng
nc khc mua dn n mt c hi bn hng. Cn gi gim th li s ri ro vt
qu sc chu ng nn tm cch a hng vo th trng t to cho ngun cung
tng mt cch t bin nn tc ng lm cho gi cng gim.
Ring i vi vic s dng cc cng c phi sinh phng nga ri ro th
trong thi gian qua c nhiu nh kinh doanh ly vic ny lm mt lnh vc u
t mi nhm tm kim li nhun nn tr gi qu t, c nhiu trng hp lm
vo tnh trng ph sn. Vit Nam, hn hai nm nay ngi ta thc hin giao
dch thng qua cc hp ng Future, option hng ha nhng ch yu l mt hng c

ph. i tng tham gia giao dch cc loi hp ng rt rng t cc nh chuyn

kinh doanh c ph, nhng ngi trng c ph n nhng ngi cha tng tham gia
th trng c ph v thm ch c nhng ngi cha bit bt k mt thng tin g mua
bn c ph m h ch nghe gii thiu t ny sinh nh kim c hi u t trn
cc th trng ny. Nm 2006 l nm r ln mt ln sng mnh v giao dch
Future, Option ti cc tnh thuc khu vc Ty nguyn ca Vit Nam, mi ngi
y quen gi l mua bn hng giy (c mua hng, bn hng nhng trn giy) v
cng l nm m gii giao dch trong lnh vc ny tr ci gi qu t. Theo con s
iu tra khng chnh th th mc thit hi c th ln n hng ngn t VND, ngi
thua l nhiu nht cng phi n vi chc t VND.
Tuy nhin, bc u cng c mt s thng nhn vn dng thnh cng
bng cch dng cc cng c phi sinh ny phng h gi (Hedging) nhm phng
trnh ri ro nhng cha c nhn rng mi ngi hc tp.
*KT LUN CHNG II:
Qua qu trnh nghin cu thc trng v ri ro v qun tr ri ro trong hot
ng sn xut v xut khu c ph ca Vit Nam, chng ta c th kt lun y l
mt lnh vc cha ng nhiu ri ro, song vic kinh doanh trong lnh vc ny cng
d tm thy mc li nhun khng phi l nh. iu quan trng i hi chng ta phi
cn c nhng gii php ph hp vi yu cu thc t khch quan nhm qun tr tt
cc ri ro nhm ti a ha li nhun trong sn xut, kinh doanh. iu trong giai
on va qua chng ta cha lm c nn i hi trong giai on sp ti cn phi
quyt tm cao th mi thc hin c nhm tn ti v pht trin.
Vic nghin cu thc trng v ri ro v qun tr ri ro trn c s ra
cc gii php hu hiu vi mc tiu l: phng nga, gim thiu v hn ch cc ri
ro trong sn xut v xut khu c ph nhm nng cao hiu qu hot ng ca cc
nh sn xut v xut khu c ph ca Vit Nam. Mt khc, to c v th v ng
lc ngnh c ph pht trin nhm gp phn pht trin nn kinh t ca t nc.

CHNG III
CC GII PHP QUN TR RI RO TRONG SN XUT V
XUT KHU C PH CA VIT NAM
* CC CN C RA CC GII PHP:
cc gii php ra l thit thc cho qun tr ri ro i vi sn xut v
xut khu c ph ca Vit Nam th cn phi cn c vo cc yu t sau y:
- Cc nhn t tc ng n hot ng sn xut v xut khu c ph ca Vit
Nam v xut pht t mi trng t nhin v mi trng x hi.
- nh hng pht trin Kinh t- X hi ca Vit Nam n nm 2020.
- Chin lc pht trin ngnh c ph Vit Nam.
- Chin lc Pht trin xut khu n 2010.
Chng ta c th phn chia cc gii php qun tr ri ro thnh hai nhm l:
nhm gii php vi m v nhm gii php v m. C th nh sau:
3.1 CC GII PHP VI M
3.1.1 CC GII PHP KIM SOT RI RO
3.1.1.1 i vi sn xut
- Gii php n trnh
+ Khng trng cy c ph cc vng m nhn thy c kh nng pht sinh ri
ro cao. Chuyn i c cu cy trng mt cch hp l, loi b nhng vn cy c
hiu qu kinh t thp sang trng nhng loi cy khc. Bn cnh , pht trin sn
xut cn phi i i vi vic a dng ha cy trng, ngnh ngh, sn phm. Vi
din tch v sn lng c ph nh hin nay i vi Vit Nam l mt t l kh ln
trong c cu cy trng do khng nn pht trin thm din tch trng mi. y l
bin php trnh nguy c tha hng nhm trnh tnh trng gi gim qu mc nh
thi k u ca giai on ny.
+ Trnh nhng nguyn nhn gy ra ri ro i vi cy c ph. C th l:

* i vi phng su bnh th cn phi kt hp vi cc chuyn gia, k s, k

thut vin ngnh nng nghip thng xuyn theo di cht ch nu nhn thy c
nhng biu hin l th cn phi x l ngay t u. C c ch phng bnh nghim
ngt nhm trnh s ly lan t cc ni khc.
* i vi thin tai th cn phi phng trng hp hn hn c th xy ra
bng cc bin php ch ng ngun nc ti, h thng ti tiu m bo nhm
gi m bnh thng nhm p ng cho qu trnh sinh trng ca cy c ph.
Ngoi ra, cn phi chun b tt cng ngh sau thu hoch nhm ch bin m bo
cht lng c ph khng b gim st v phng trnh ri ro khi gp thi tit xu nh
hin tng ma ko di.
* a sn phm ra th trng vi mc hp l, khng a hng ra mt cch
t duy tr mc cung va phi nhm gi mc gi m bo thu c li nhun.
- Gii php ngn nga
+ Khc phc tnh trng pht trin sn xut mt cch t pht bng cch lin
kt cc thnh phn kinh t vi nhau nhm tp trung ngun lc u t c hiu
qu. Lm c iu s khc phc c tnh manh mn trong sn xut c c
hi chuyn mn ha sn xut. Mt khc, khi c s tp trung sn xut th sn
phm cng s tp trung vi s lng ln m bo nguyn liu cho ch bin, nm
chc chn hng xut khu v qun l tt cht lng.
+ Hn ch liu lng thuc tr su, cc cht ha hc khc trong bi
cnh cc nh chuyn mn ang bo ng v d lng cc cht ha hc v cc
c t khc cha trong sn phm ang e da n sc khe ngi tiu dng.
- Cc gii php gim thiu ri ro
+ Khi gp thin tai, hn hn hoc su bnh dn n mt ma th gim
thiu ri ro, ngi trng c ph phi c bin php nhm tm cch bn s sn phm
thu c vi gi cao nht b p mt phn thit hi. ng thi, khc phc hu
qu bng cch ci to v tng cng chm sc vn cy nhm tng nng sut cy
trng b p li mt mt ca v c.

+ Khi gp ri ro v gi c gim mnh th gim thiu ri ro, ngi trng c

ph phi d tr sn phm nhm gim lng hng bn ra, to s khan him tm thi
v t s h tr gi phc hi.
- Qun tr thng tin
+ Ngi sn xut c ph cn c cc thng tin v tnh hnh sn xut, lng tn
kho v nhu cu tiu th c ph khng nhng trong nc m cn c trn th gii.
Nhng ngun thng tin ng tin cy s gip h iu tit sn xut nhm gim thiu
ri ro trong qu trnh sn xut.
+ Nhng thng tin v v sinh an ton thc phm cng cn c i vi nh sn
xut v h phi bit c sn phm ca h sn xut ra c m bo v tiu chun v
sinh v an ton thc phm hay khng. Chng hn nh d lng thuc bo v thc
vt trong sn phm mc no v gy hi cho sc khe ra lm sao, hoc sn phm
c cha cc c t khc hay khng, nguyn nhn t u v.v.... Cc thng tin s
gip cho ngi sn xut iu chnh hnh vi trong sn xut nhm nng cao cht
lng ca sn phm t sn phm tm c ch ng vng chc trn th
trng.
+ Tng cng thu thp v x l tt nhng thng tin d bo thi tit nh ma
bo, hn hn nhm c k hoch phng chng, ti tiu v.v... Trong nhng nm gn
y, cng tc d bo thi tit pht trin mnh m v rt a dng vi nhiu knh v
nhiu quc gia khc nhau. Vn quan trng i hi cc nh sn xut cn c b
phn theo di thng xuyn nhm cp nht v x l thng tin hiu qu nht, chi ph
tit kim nht.
- Chuyn giao kim sot ri ro
+ Khi nh sn xut c ph i din vi ri ro, h c th chuyn giao bng
cch bn li vn cy ca h cho ngi khc khi tip tc gnh vc trch nhim
khi mc tn tht c th ln hn. Nhng ngi nhn chuyn nhng li vn cy
ny sn sng ng u vi ri ro v tt nhin l h s c cc gii php qun tr ri
ro tt hn nhm phng trnh, gim thiu v hn ch ri ro.

+ trnh ri ro khi gi gim th h c th bn sn phm trc thng qua

cc hp ng giao sau, hp ng k hn v.v...
- Gii php a dng ha
Vi gii php ny, nh sn xut s thm canh nhiu chng loi cy trng
khi loi cy ny gp ri ro th c th c s may mn t cc loi cy khc b p.
Trong vn c ph ngi ta c th trng cc loi cy n qu khc, cy cng nghip
khc nh cy d bu to trm k v.v... Khi cy c ph mt ma hoc gp ri ro
do gim gi c sn phm t cy n tri, cy d bu hoc cc loi cy khc b
p.
3.1.1.2 i vi kinh doanh xut khu
- Gii php n trnh
+ Tm dng kinh doanh mt hng c ph bng cch chuyn sang kinh doanh
nhng mt hng khc t ri ro hn khi nhn thy mt hng ny cha ng nhiu ri
ro nhm tm gii php xy dng chin lc kinh doanh ph hp hn.
+ Thc hin hnh thc mua trc ( tc l gi tn kho) khi gi c xu th tng
ln; khng tn kho thm ch cn bn khng (bn khi cha c hng) khi gi c xu
th gim. cc nghip v ny thc hin c hiu qu cao th i hi cng tc thu
thp v x l thng tin phi tt nhm phc v cho cng tc d bo mang tnh chnh
xc cao.
+ Hn ch n mc ti a vic bn hng sang cc khu vc thng gp ri ro
chnh tr, php l, chin tranh, nh cng v.v...
- Gii php ngn nga
+ C k hoch cung ng vi mc hng ha tung ra th trng mt cch
hp l nhm trnh p lc tng cung qu mc gi n nh gi.
+ u t ng mc cho cng tc d on, d bo nhm tm gii php ti u
trong kinh doanh.
- Cc gii php gim thiu ri ro
C nhiu dng ri ro m nh xut khu phi i din song c mt s ri ro
cc nh xut khu Vit Nam thng gp v cc gii php gim thiu nh:

+ Khi gp ri ro do gi gim mnh trong khi tn kho li rt cao th cn phi

bn mt phn s lng tn kho nhm trnh gp ri ro ln hn. V nu gi tip tc
gim th mc thit hi cng gim i mt phn. Nu gi tng ln th c th ch
tng na tm c hi b p thit hi t na s hng cn li.
+ Trong trng hp nh xut khu bn khng mt lng hng, cha mua
vo c m gi c tng mi th cn tnh ton v xc nh k im gi th trng s
iu chnh gim tip tc bn khng nhm a mc gi bn khng bnh qun n
gn mc gi hin ti v s mua vo khi gi gim tr li. Cn nu c thng tin gi s
tip tc tng ch khng gim th c th tm bin php mua hng vo ngay v chu l
mt phn trnh khi gi tng cao s l nhiu hn. C nhiu cch nhn nh v gi
nh: cn c vo tnh hnh ma v ca cc quc gia; cn c vo nhu cu th gii; cn
c vo lng tn kho th gii; cn c vo s bin i ca thin nhin; cn c vo
yu t k thut v.v...
V d: da vo yu t phn tch k thut: khi theo di s bin ng ca gi
trong mt giai on, nh kinh doanh xut khu c ph nhn thy mc gi thp nht
trn LIFFE l 1.493 USD/MT; mc gi cao nht trn LIFFE l 1640 USD/MT; th
trng s iu chnh theo ba mc gi theo cc t l nh sau: 38,2%; 50%; 61,8%.
C th cc mc iu chnh l:
Mc 1: (1.640-1.493)USD/MT*38,2%+ 1.493USD/MT= 1.549 USD/MT
Nu chm mc 1 m th trng khng tng na, tc l khng ph qua mc 1 th th
trng s c kh nng iu chnh gim tr li, nu mc gim di mc 1.493
USD/T th th trng s c kh nng khng phi l iu chnh na m l i xung,
lc th trng s o chiu. Cn nu th trng chm mc 1 m vn tip tc
tng na th th trng s th t mc th 2.
Mc 2: (1.640-1.493)USD/MT*50%+ 1.493USD/MT= 1.567 USD/MT
Khi chm mc 2 s c th xy ra mt trong hai xu hng hoc quay tr li
mc 1 hoc nu ph mc 2 th th trng s th mc 3.
Mc 3: (1.640-1.493)USD/MT*38,2%+ 1.493USD/MT= 1.584 USD/MT

Khi th trng chm ti mc 3 th cng s c th xy ra mt trong hai xu hng

nh: hoc iu chnh gim v c th quay li mc 2 hoc tng vt qua mc 3. Nu
th trng ph mc 3 th cc bc iu chnh xem nh kt thc, khi th trng s
i ln v th trng s thit lp cc mc tng mi.
- Qun tr thng tin
Thng tin i vi nh kinh doanh xut khu ht sc quan trng nn i hi
cc thng tin phi c cp nht mt cch thng xuyn, nhanh chng v chnh
xc, kp thi. Mt trong nhng thng tin l:
+ Thng tin v tnh hnh sn xut c ph th gii (nh: din tch, sn lng,
cht lng sn phm v.v...) v nhu cu tiu th c ph ca th gii l ht sc cn
thit c c s cn i cung cu v t hn ch c ri ro.
+ Thng tin v lng tn kho th gii, thng tin v cc qu u c, thng tin
v tnh hnh tham gia th trng ca cc nh rang xay th gii v.v...
* i vi lng tn kho th gii: nu tn kho gim s tc ng iu chnh
khuynh hng gi tng; cn nu tn kho th gii tng s tc ng iu chnh
khuynh hng gi gim.
* i vi cc thng tin v qu u c: hin nay trn th trng c ph th
gii lc lng thao tng ch yu v quyt nh nht vn l gii u c quc t. y
l nhng ngi tham gia lp nn cc qu u c. Khi cc qu y mnh mua vo s
kch hot th trng lm cho gi tng do nhu cu tng. Khi cc qu u c t bn
ra th p lc cung tng ln nn tc ng mnh vo th trng lm cho gi s gim.
Thc cht ca bin i cung, cu trong nhng trng hp ny tc ng tch cc
n s bin ng ca gi c song xt v bn cht th y c lc c th l du hiu o
nhng n cng tc ng mnh vo th trng hng tht (physical).
* i vi cc thng tin v tnh hnh tham gia th trng ca cc nh rang xay
th gii: y cng l lc lng quan trng v cng c vai tr tc ng rt ln n s
bin ng gi c mt hng c ph. Khi gii rang xay thc hin mua vo tc ng
n th trng lm cho gi c tng ln do cu tng. y l lc lng quyt nh ca
th trng hng tht (physical).

- Chuyn giao kim sot ri ro

+ Nh kinh doanh mun chuyn giao ri ro do lo s gp ri ro v tn tht khi
gi c bin ng nh trng hp mua hng th ng thi h cng phi bn ngay
s hng . V d: vo thi im thng 5 nh kinh doanh mua ca nh sn xut 100
MT c ph nhn gi 1.400 USD/MT; ng thi h cng bn s hng vi mc gi
m bo c li cho thng v ca h vi cc thng nhn khc hay cc nh rang
xay trnh ri ro v tn tht trong trng hp gi gim.
+ Trong trng hp nh kinh doanh xut khu ngi ri ro c th xy ra trong
thanh ton th h la chn phng thc thanh ton bng tn dng th (L/C). Khi
trch nhim thu tin t ngi mua hng c chuyn v pha ngn hng.
- Gii php a dng ha
+ Nh kinh doanh xut khu a dng mt hng xut khu khi gp ri ro
trong kinh doanh c ph s c th c li nhun t cc mt hng khc b p. Lm
nh vy th nh kinh doanh mi c th tn ti v pht trin c.
+ Trong kinh doanh xut khu c ph cng cn phi tm kim nhiu khch
hng so snh v la chn mc gi, yu cu cht lng nhm t c mc gi
cao hn v gim s kht khe trong vic yu cu tiu chun cht lng c ph.
+ Th trng c ph cng rt a dng, tuy a ra cc tiu chun gn nh l
chung nhau nhng vn c s khc nhau mi khu vc. C ni th i hi cht
lng kht khe hn, gi cao hn; cn c ni vn chp nhn tiu chun cht lng
bnh thng vi gi va phi. Do mt hng c ph kh c th t c cht lng
ng nht nn cng cn phi a dng ha th trng gim bt ri ro trong kinh
doanh.
3.1.2 TI TR RI RO
3.1.2.1 i vi sn xut
- Bo him v gi theo hnh thc cht gi c nh:
Cc nh sn xut la chn nhng nh kinh doanh c uy tn hoc thng qua
cc s giao dch hng ha giao sau bn hng theo mc gi tha thun v xc nh
mc gi c nh trong hp ng. Khi n thi hn giao hng (thng thng c

hai bn tha thun sau khi thu hoch) bn bn thc hin ngha v giao hng, bn
mua thc hin ngha v thanh ton theo gi hp ng. Theo phng thc ny, nu
vo v gp ri ro gi gim mnh th phn thit hi ca ngi sn xut c
ngi kinh doanh gnh chu. Tt nhin, trc khi quyt nh k kt hp ng th
ngi ta cng d on xu th gi thi im trong tng lai c c s xc
nh mc gi k kt thi im hin ti. y l phng thc ginh cho nhng nh
sn xut ngi i din vi ri ro.
- Phi bo him i vi gi c
Cc nh sn xut khng ngi i din vi ri ro thng phiu lu vi mong
mun tm kim c hi li nhun tt hn. Theo , h lun tnh ton nhm d bo
xu th ca th trng trong tng lai ra quyt nh bn hng. C th bn hng
trc (bn khng) khi tnh ton v d bo gi s c xu hng gim, hoc cha c
quyt nh bn hng (gi tn kho) khi c s tnh ton v d bo ca h l mc gi
s tng trong tng lai. Nu vo thi im thu hoch gi khng nhng khng tng
m li gim th h phi chp nhn ri ro. Cn ngc li, mc gi tng nh d bo
th h thu li nhun cao hn.
- Trung ha ri ro- phng h gi (Hedging)
Cc nh sn xut c ph lun lo s gi gim mi khi sn phm ca h
c a ra th trng. Thng th sn phm ca cc nh sn xut c mt trn th
trng nhiu nht l ngay sau khi thu hoch. Trong nhng thi im ny gi thng
thp hn cc thi im khc do thi quen ca cc nh sn xut thng bn ra rt
mnh ngay sau khi thu hoch nn to nn p lc ln v cung (cung tng mnh
nn to p lc ln y gi gim mt cch gn nh tng ng). gim bt ri
ro do tc ng ca gi th cc nh sn xut cn phi p dng k thut phng h gi
(Hedging). Th d: c ph Vit Nam thng thu hoch vo thng 10 v kt thc vo
thng 12 hng nm, m bo trnh ri ro v gi khi thu hoch th ti thi im
thng 4 khi gi ang tt, nh sn xut m ti khon k qu giao dch trn th
trng LIFFE nhm bn s hng ca mnh sn xut c bng hp ng giao sau
(Future contract). Gi d ti thi im thng 4 khi mc gi thng 01 ca nm sau

trn th trng LIFFE l 1.650 USD/T, khi nh sn xut quyt nh bn bng

hp ng Future gi 1.650; nu gi k hn (Differential) ti thi im ny mc
tr li 155 USD/T theo gi th trng LIFFE thng 01, nh sn xut quyt nh bn
k hn; v nu so snh th th gi hng tht (Physical) ti thi im ny s l 1.650
USD/MT-155 USD/MT= 1.495 USD/MT. Lc ny xem nh nh sn xut bn s
sn phm c th thu c bng hp ng k hn v dng cng c phi sinh bng
hp ng giao sau (Future contract) phng nga ri ro (Hedging). Khi ti thi
im thng 01 nu gi trn LIFFE gim xung mc 1.250 USD/MT th h s mua
cho hp ng giao sau (Future contract) v cht gi (Fixed) hp ng k hn mc
1.250 USD/MT. Gi hng tht l:
1.250 USD/MT-155 USD/MT= 1.095 USD/MT. Ta c kt qu:
+ Li trn hp ng giao sau (Future) l:
1.650USD/MT- 1.250 USD/MT = 400 USD/MT
+ L trn hng tht (Physical) l:
1.095 USD/MT- 1.495 USD/MT= -400 USD/MT
Nh vy, cn i chung vi kt qu khng li, khng l. Nghip v ny ni
ln rng ngi sn xut s khng gp ri ro v gi cho d gi gim.
i vi trng hp ngi sn xut khng mun gnh chu ri ro hi oi t
khon tin s thu c vo thi im thng 11 theo qui nh ca hp ng th h c
th bn s ngoi t s thu c bng mt hp ng giao sau (Future contract). n
thi im , khi nhn c tin thanh ton bn hng th nh sn xut s thc hin
vic bn ngoi t thu c v s mua li hp ng giao sau (Future contract),
nghip v ny cng tin hnh tng t nh trnh by trn. S thit hi trong
nghip v mua bn ngoi t tht nu c s c b p bng li nhun ca hp
ng giao sau (Future contract).
3.1.2.2 i vi kinh doanh xut khu
- Bo him gi c v gi tr hng ha
+ Bo him mc gi c nh bng cc hp ng giao sau - hp ng tng
lai (Future contract): theo phng thc ny th nh kinh doanh cn c vo ngun

thng tin v a ra d bo gi s gim trong tng lai nn h bn khng hng ha

nhm phng nga ri ro khi gi gim. Nu ti thi im giao hng v thanh ton
cho d gi c gim bao nhiu i chng na th h vn khng b thit hi v phn
thit hi c ngi mua hng gnh chu ri.
+ Mua bo him cho hng ha lu kho v hng ha trong hnh trnh vn
chuyn: nh kinh doanh s la chn cc cng ty bo him c uy tn mua bo
him cho hng ha nhm chuyn giao ri ro mt khi n c th xy ra cho cng ty
bo him. Vi phng thc ny th h phi chu hy sinh mt khon chi ph gi l
ph bo him hng ha cho d ri ro c xy ra hay khng. Khi xy ra ri ro th mc
tn tht c cng ty bo him gnh chu bng khon bi thng thit hi theo
quy nh trong hp ng bo him k kt.
- Phi bo him i vi gi c
Trong trng hp ny, nh kinh doanh s tnh ton a ra d bo v s
bin ng gi trong tng lai. Khi d bo xu th gi trong tng lai c th tng th
h s quyt nh mua khng. Cn khi d bo xu th gi trong tng lai s gim th
h s quyt nh bn khng. Ti thi im ca d bo, xc sut xy ra ri ro v
c hi em li li nhun l 50% v 50%. i vi phng thc ny th nh kinh
doanh vi quyt tm s chp nhn ri ro nu c th xy ra c c hi tm kim li
nhun nu h khng gp ri ro. C ngha l li nhun s c mang li mt khi ri
ro c b qua, hay l li nhun s b b qua mt khi ri ro tm n vi h.
- Trung ha ri ro (phng h gi - hedging)
Phng h bin ng gi c ph:
C ph l mt hng m mc bin ng tht thng v c nhng thi im
mc dao ng rt ln. Do vy, trong qu trnh hot ng kinh doanh xut khu
i hi nh xut khu phi kt hp k thut phng h ri ro (hedging) nhm phng
trnh ri ro. Sau y l mt th d v cc bc phng trnh ri ro m nh kinh
doanh xut khu thc hin:
+ Nh kinh doanh xut khu thc hin mua bn k hn (Differential):
* Mua k hn gi thng 5 trn LIFFE tr li 155 USD/MT.

* Bn k hn gi thng 5 trn LIFFE tr li 135 USD/MT.

=> L: 20 USD/MT
+ Khi mc gi trn th trng LIFFE l 1.520 USD/MT:
* Mua hng tht (physical):( 1.520- 155) USD/MT = 1.365 USD/MT.
* Bn theo hp ng giao sau (Future contract) :

1.520 USD/MT.

+ Trng hp 1: nu mc gi trn th trng LIFFE tng ln n mc

1.630 USD/T th:
* Bn hng tht (physical): (1.630- 135) USD/MT= 1.495 USD/MT.
* Mua theo hp ng giao sau (Future contract):

1.630 USD/MT.

=> Cn i chung:
Hng tht (physical): (1.495- 1.365) USD/MT= 130 USD/MT.
H giao sau (Future): (1.520- 1630) USD/MT= -110 USD/MT.
Li nhun thu c l:20 USD/MT.
+ Trng hp 2: gi trn th trng LIFFE khng tng ln n mc 1.630
USD/T m li gim xung mc 1.455 USD/MT th:
* Bn hng tht (physical): (1.455-135) USD/MT= 1.320 USD/MT.
* Mua theo hp ng giao sau (Future contract): 1.455 USD/MT.
=> Cn i chung:
Hng tht (physical): (1.320- 1365) USD/MT = -45 USD/MT
H giao sau (Future):(1520- 1.455)USD/MT=
Li nhun thu c:

65 USD/MT
20 USD/MT.

Trong trng hp thc hin k thut trung ha ri ro (Hedging) ngha l ch

mua bn hng tht (physical) th:
+ Khi gi trn th trng LIFFE tng ln n mc 1630 USD/MT th:
(1.495- 1.365) USD/MT = 130 USD/MT => Li: 130 USD/MT.
+ Khi gi trn th trng LIFFE gim n mc 1.455 USD/MT th:
(1.320- 1.365) USD/MT = -45 USD/MT => L: 45 USD/MT.
Nh vy, thc hin trung ha ri ro (Hedging) s phng trnh c ri ro
trong trng hp gi bin ng kh d bo.

Phng h trong trng hp bin ng t gi hi oi: khi lo s s bin ng

ca t gi hi oi m c th chiu hng xu (bt li) c th xy ra, nh kinh
doanh cng c th bn bng hp ng giao sau (Future contract) i vi s ngoi t
s thu c vo thi im c thanh ton. Khi nhn c tin, h s thc hin bn
s ngoi t v mua li hp ng giao sau (Future contract). Nh vy, cho d t
gi hi oi d c bin ng theo chiu hng xu bao nhiu i na th nh sn xut
vn gi c n nh v gi tr thanh ton v s mt mt trong vic bn s ngoi t
thu c c khon b p t vic mua, bn hp ng giao sau (Future contract).
3.2 CC GII PHP V M
3.2.1 nh hng pht trin th trng giao sau i vi mt hng c ph, tin
ti vic nhanh chng xy dng v pht trin sn giao dch c ph ti Vit Nam
Va qua Chnh ph ph duyt phng n u t xy dng sn giao
dch c ph ti T.P Bun Ma Thut- tnh Dak Lak. V mt c s vt cht nh vn
phng giao dch xy dng xong nhng my mc thit b cha trang b, c ch
hat ng, ni dung hat ng cha c hng c th v nhn s lm vic ca sn
giao dch cha sp xp c. Cho nn, vn nh hng cn phi mang tnh chin
lc, cc bc chun b phi k cng v ng b.
Vit Nam l mt nc xut khu c ph ng th hai trn th gii ch sau
Brazin, nhng nu tnh ring chng loi c ph Robusta th li ng u th gii.
Do vy, vic xy dng v pht trin sn giao dch c ph l ph hp vi yu cu
thc t khch quan ang t ra. Vic hnh thnh v pht trin sn giao dch ti Vit
Nam va to iu kin cho cc nh sn xut, va to iu kin cho cc nh kinh
doanh hot ng c hiu qu v va nng cao v th c ph ca mnh trn th trng
th gii. C ngha l tham gia mt cch tch cc trong qu trnh xy dng thng
hiu c ph Vit Nam. i vi cc nh sn xut v kinh doanh th khi c sn giao
dch ti ch h c th ch ng phng trnh c ri ro thng qua vic s dng
cng c phi sinh trong nghip v trung ho ri ro (Hedging).
a im t sn giao dch l ni tp trung nhiu nh sn xut c ph, doanh
nghip kinh doanh c ph, cc chuyn gia, vin nghin cu v cc trng i hc.

Nh vy, Vit Nam c th thnh lp ba trung tm giao dch v thit lp h thng

kt ni cc trung tm ny vi nhau ti th H Ni, thnh ph H Ch Minh v
thnh ph Bun Ma Thut- Dak Lak. C c h thng nh vy s thun li trong
vic thu ht s tham gia ca cc nh sn xut, cc nh kinh doanh, cc nh tr thc,
cc nh qun l Nh nc v nhng ngi khc c s quan tm n lnh vc ny
khng nhng trong nc m c ngoi nc na.
Lc lng tham gia qun l iu hnh sn giao dch phi l nhng
ngi vng v nghip v, c kinh nghim qun l v c kh nng hng dn
nghip v nhng ngi tham gia nhanh chng tip cn cc quy nh, cc cch
thc vn hnh v.v... V b my hot ng th bao gm nhiu b phn nhng cc b
phn chnh c th bao gm cc b phn nh sau:
- Ban gim c: l nhng ngi c trnh , nghip v, nng lc p ng vi
yu cu cng vic ca S Giao dch hng ha.
- Trung tm giao dch: hng dn nghip v, nhn lnh t mua bn, pht
hnh thng bo v.v...
- Trung tm thanh ton b tr: thc hin chc nng cung cp dch v thanh
ton trong hot ng mua bn hng ha qua S Giao dch hng ha.
- trung tm giao nhn hng ha: lu gi, bo qun v giao nhn hng ha cho
cc hot ng mua bn hng ha qua S Giao dch hng ha.
3.2.2 Hon thin khung php l v th trng giao sau i vi mt hng c ph
Trong mc 3 chng II ca lut thng mi nc Cng ha X hi ch
ngha Vit Nam nm 2005 c Quc hi kha XI ti k hp th 7 thng qua ngy
14 thng 6 nm 2005, c qui nh v mua bn hng ha qua s giao dch hng
ha v giao cho chnh ph quy nh chi tit v hot ng ny. Ngy 28 thng 12
nm 2006 Chnh ph c ngh nh s 158/2006/N-CP quy nh chi tit lut
thng mi v hot ng mua bn hng ha qua s giao dch hng ha. Tuy c phn
chm tr nhng vic quy nh rt chi tit, r rng v cht ch to c nim tin
cho cc nh u t, cc nh sn xut v cc nh kinh doanh m c bit l cc nh
xut khu.

i vi ngnh c ph th cn xut xy dng h thng lut php, cc ch

ti ring cho th trng hng ha giao sau i vi mt hng c ph nhm iu chnh
hnh vi mua bn c tnh php l vng vng v mang tnh c th hn. C nh vy th
th trng hng ha giao sau i vi mt hng c ph Vit Nam mi pht trin
mang tnh bn vng v nhng ngi kinh doanh trn th trng ny mi hn ch
c ri ro trong qu trnh hot ng v mi thu c hiu qu cao. im cn quan
tm l qui nh php lut phi ng b ngha l gia lut v vn bn di lut phi
thng nht, khng c s mu thun vi nhau.
i vi c ch v ni dung hot ng th Chnh ph phi c nh hng
nhm xy dng nhanh chng, ph hp vi hon cnh Vit Nam v lut php cng
nh thng l quc t. hon thin v thc thi trong qu trnh vn hnh sau ny th
thi im chun b ny cng cn phi nghin cu, tham kho c ch v ni dung
hot ng ca cc s giao dch hng ha nh: London, New York v cc s giao
dch ca cc nc tin tin khc trn th gii. iu quan trng l trnh s rp
khun, my mc m hnh hot ng sau ny ph hp vi c ch th trng v
hon cnh ca Vit Nam.
3.2.3 nh hng v qui hoch cc vng sn xut c ph
Cn phi c nh hng mang tnh chin lc trong vic quy hoch cc vng
trng c ph ca Vit Nam. Theo , cn quy hoch r tng vng t trng tng
loi cy c th nhm trnh chuyn i ba bi gy thit hi khng nhng cho cc
nh sn xut v kinh doanh m cn gy thit hi cho nn kinh t. Khuyn co cc
nh sn xut nn thm canh nhiu loi cy trng nhm a dng ha sn xut
gim thiu ri ro trong sn xut. C th thnh lp m hnh lin minh hp tc x
hoc lin kt sn xut nhm trnh sn xut nh l, manh mn v t pht.
3.2.4 Pht huy vai tr hot ng ca cc trung tm khuyn nng trong lnh vc
sn xut c ph
Cc Trung tm khuyn nng cn pht huy hn na vai tr ca mnh trong
vic hng dn k thut canh tc cho cc nh sn xut c ph. i ng ny cn phi
p ng v mt chuyn mn, p ng v mt nhn s p ng c yu cu

cng vic. Ngi lm cng tc khuyn nng phi thng xuyn gim st cc vn
cy theo di st tnh hnh din bin ca cc tc nhn gy hi v s tng trng
ca cy. Lm tt khu ny l gp phn rt ln trong vic phng nga v hn ch ri
ro i vi sn xut c ph.
3.2.5 Tuyn truyn, ph bin rng ri k nng c bn v phng trnh ri ro
i vi mt hng c ph
y l mt cng tc ht sc quan trng v khi cc nh sn xut v cc nh
kinh doanh nm vng cc k thut phng trnh ri ro th vic tiu th sn phm ca
h khng phi ch i n lc nm c hng ha trong tay mi c th ra c
quyt nh. Bi l , h c c th mua bn khng s hng sau mt thi gian na
mi s hu n m vn m bo c li nhun. Nhng ng thi ny mc nhin s
khc phc c tnh trng trc y l mi khi n ma thu hoch th gi li gim,
gip v gi li tng. Khi c trang b cc kin thc c bn c ngha l h c
lm quen vi cc nghip v s dng cc cng c phi sinh trong phng nga ri ro
(Hedging). y l mt trong nhng yu cu ti cn thit trong sn xut, kinh doanh
hin nay.
3.2.6 Khuyn khch, h tr vic u t nhm hon chnh cng ngh sau thu
hoch v ch bin
Cng ngh sau thu hoch l mt lnh vc ht sc quan trng trong vic m
bo cho cht lng c ph khng b gim st trong qu trnh s ch v ch bin.
Hin ti cng ngh sau thu hoch i vi ngnh c ph ca Vit Nam va thiu li
va lc hu nn sn phm sau khi s ch thng b gim st v cht lng. khc
phc tnh hnh yu km v cng ngh ca cc khu thuc lnh vc sau thu hoch th
i hi phi c nhng t ph trong u t nhm i mi cng ngh. Vn u t
c tin hnh t vic thu hi, phi sy, xay xt, phn loi, ch bin, ng gi, bo
qun, giao hng v.v... y l mt khu cn lng vn u t rt ln nn cn phi c
s h tr vn t chnh ph th mi c kh nng thc hin c. Cc khu cn u t
nh sau:

i vi khu thu hi cn c nhng my mc phn loi mu sc,trng

lng, kch c nhm khi a vo s ch sau ny c s ng nht.

- Khu phi, sy:
+ Phi: khu phi l mt trong nhng khu c chi ph thp hn so vi sy rt
nhiu nn gi thnh h nht v c th s dng c mi tng lp lao ng trong x
hi v vn u t li thp hn rt nhiu. Tuy nhin n ph thuc rt nhiu vo yu
t thi tit nn mang tnh b ng cao. Vic xy dng h thng sn phi cn phi
va m bo v sinh, va m bo rt ngn thi gian phi. Ngha l sn phi cn c
v tr sch s, thong ng, m bo thu nhn nh nng vi mc ti a ( khng b
che chn)
+ Sy: sy l khu bo m gi c cht lng c ph hn phi v ch
ng hot ng trong cc tnh hung bin ng ca thi tit. m bo cht
lng c ph khng b gim st th cn phi u t phng tin sy hin i, trnh
c s c chy ht hoc gy ra s c ht c ph sau khi sy c mi l, m bo
cng sut nhm trnh kh ng hng ha gy ra mc hoc ln men hay en, xanh
mc, thi v.v...
- Khu xay xt: m bo bc v trnh c hin tng trc v la trong ht
c ph, trnh dp v hay bin dng ht nhng cng cn bc v vi t l bc ht
cao nht. i vi loi my xay xt bc qu ti trong trng hp ch bin t th
cn phi trnh xt v v thc v lp v ny gi cho nhn m bo c mu sc t
nhin v bo m cht lng tt hn.
- Phn loi: h thng my phn loi phi lp t lin hon t sng phn loi
theo kch c, sng phn loi theo trng lng, my phn loi theo mu sc, my
nh bng, my o trn, my phn chia s lng vo bao b, bao gi v.v... phi
ng b nhm m bo tnh khp kn, m bo quy cch phm cht v tnh nng
sut cao.
- ng gi: vic ng gi cn phi ci tin hnh theo hng cng nghip v
t ng ha nhm rt ngn thi gian gia cng ch bin v m bo
tnh ng nht v trng lng.

- Bo qun: do mt hng c ph d ht m nhng cng nhanh thot hi nc

nn nu mi trng t nhin tc ng qu mc th cht lng c ph s b gim
st nhanh chng. Chnh v vy, kho bo qun cn xy dng thong mt, trnh c
mi trng c m cao, song cng trnh c s nng nng, phng trnh chy, n
v.v...
- Giao hng: vic giao hng cng cn sp xp theo trnh t thi gian lu
kho gia cc l hng gn nh nhau trnh tnh trng tn kho qu lu. Ngha l nhp
trc th cn phi c k hoch xut trc, nhp sau s xut sau tr nhng l u tin.
Phng tin chuyn ch hoc trung chuyn phi m bo tiu chun nhm bo v
bao b, bao gi, s lng, cht lng v p ng c thi gian ca hnh trnh.
3.2.7 Khuyn khch qun l cht lng ngay t khu sn xut
y l mt vic lm ht sc quan trng nng cao thng hiu c ph ca
Vit Nam, song l mt lnh vc rt rng nn i hi phi c chnh sch mang tnh
quc gia th mi c hiu qu cao. c c ph t tiu chun cht lng hoc c
cht lng cao th ngay t khi chn ging, m cy, gieo trng, chm sc, thu
hoch cho n vic bo qun v giao hng th cn c h thng qun l cht lng
mang tnh lin hon v khp kn. C th nh sau:
- i vi khu nhn ging, chn ging phi tnh n yu t v kh nng chu
ng thi tit kh hu v t ai th nhng ti cc vng trng. Ngoi ra cng cn
phi tnh n yu t khng cao vi dch bnh na.
- i vi cc khu m ging v gieo trng cn phi m bo ch chm
sc cy tng trng tt ngay t u. y l khu c ngha quan
trng v nh hng rt ln n qu trnh tng trng ca cy sau ny.
- i vi khu chm sc th cn phi m bo cho cy tng trng bnh
thng song cng cn m bo v sinh an ton thc phm. Vn mun cp
y l vic chm bn phi tnh n kt qu thu hi sn phm c ph sch. Ngha l
khng c d lng thuc bo v thc vt hoc cc c t khc. Hin nay, yu cu
th trng lun i hi cht lng c ph ngy cng cao, v vi tiu chun l phi

p ng c ph sch nn cng tc chm sc cn phi m bo mt ny th mi bn

c sn phm.
- Giai on thu hoch v sau thu hoch phi m bo cng ngh nhm p
ng yu cu s ch v ch bin sao cho cht lng c ph khng b gim st.
lm c vic , cn phi u t cc cng ngh m h thng my mc phi tin
tin v hin i. Bn cnh , cn tng cng v m rng khu ch bin t v y
l mt phng php m bo cht lng tt nht.
- u t ng mc cho khu bo qun i di vi vic nng cao cht lng h
thng kho tng, bn bi, phng tin vn chuyn v.v... c bit ch yu t bao b
ng gi phi chc chn, hn ch c cc tc ng t m trng bn ngoi.
- i i vi cc cng tc trn cng cn ch trng cng tc bo v mi trng
v cc cht thi t vic s ch, ch bin c ph thng l khi, bi, nc thi c mi
hi, thi v.v... gy nhim mi trng, nh hng n sc khe con ngi.
3.2.8 Thit lp cc knh thng tin v d bo i vi mt hng c ph
Cc knh thng tin ny i hi va m bo tnh a dng, nhanh chng,
chnh xc v kp thi. Ngha l cc thng tin i hi phi p ng vic phn nh
tnh hnh nhng lnh vc lin quan, c tc ng n hot ng sn xut v xut
kh c ph. Chng hn nh: tnh hnh bin ng v din tch trng c ph th gii;
sn lng c ph th gii; tn kho c ph th gii; nhu cu tiu th c ph th gii;
cc thng tin v k thut mua bn c ph trn th gii; thng tin v cc gii u c
v.v...
T vic nm bt cc thng tin th cn c cc trung tm t vn, nhn nh v
d bo cc nh sn xut v xut khu c th tham kho v t a ra quyt
nh ca mnh mang tnh khch quan nhng vn c tnh phn on ring ca mnh.
3.2.9 Tng cng cng tc o to ngun nhn lc:
Nh nc cn c chnh sch h tr cho cng tc o to ngun nhn lc
trong cc lnh vc sau:

- Ngun nhn lc phc v cng tc k thut sn xut: o to i ng k

thut vin, k s nng nghip m bo tiu chun nhm h tr cho khu trng,
chm sc, thu hoch v bo qun c ph.
- Ngun nhn lc phc v cho cng tc qun tr ri ro: lc lng ny i hi
phi m bo tiu chun p ng c yu cu nm bt, x l thng tin nhanh
chng v c kh nng phc v cho cng tc d bo.
- Ngun nhn lc phc v cc s giao dch hng ha: tng cng cng tc
o to theo phng chm m bo v s lng v cht lng nhm phc v cho
cc hot ng ca s giao dch hng ha.
3.2.10 Nng cao vai tr hot ng ca Hip hi C ph Ca cao Vit Nam
Hip hi C ph Ca cao Vit Nam (VICOFA) cn phi nghin cu cch thc
nhm lin kt tt cc hi vin ca mnh hn, ng thi cng cn vn ng cc thnh
phn ngoi hip hi cng nhau lp li trt t trong sn xut v kinh doanh m
c bit l trong kinh doanh xut khu. Cn c mt s thng nht nhm trnh cnh
tranh khng lnh mnh, tranh mua, tranh bn gy
ra thit hi cho cc nh sn xut, cc nh kinh doanh v cho c nn kinh t.
Vit Nam gia nhp T chc C ph Th gii (ICO) t nm 1991 v l mt
quc gia c sn lng c ph ng th 2 th gii ( ng u th gii v c ph
Robusta) nn c iu kin rt thun li trong hot ng ti t chc ny. iu quan
trng l hip hi c ph ca cao cn phi tn dng tt cc c hi ny nhm to quan
h tt v vn ng cc hi vin khc tng tr gip ln nhau cng c li.
Trc ht l to quan h tt trong vn thng xuyn trao i thng tin, trao i
kinh nghim, trao i v k thut sn xut, kinh doanh quc t trong lnh vc c
ph.

KT LUN CHNG III:

Cc gii php nhm qun tr ri ro trong qu trnh sn xut v xut khu c
ph ca Vit Nam trong giai on hin nay m tc gi cp ti chng III ca
lun vn ny c xy dng trn c cn c vo thc trng v ri ro v qun tr ri
ro trong sn xut v xut khu c ph ca Vit Nam trong thi gian qua m nht l
trong giai on t nm 2001 n nm 2006.T qu trnh nghin cu v kinh nghim
ca bn thn trong hot ng thc t, cng vi cng tc thm d ti cc n v sn
xut v xut khu c ph, ng thi cn c v nh hng chin lc pht trin kinh
t x hi, chin lc pht trin ngnh c ph vi hy vng xy dng cc gii php c
ch trong vic hn ch ti a cc ri ro. Tuy phn chia thnh hai nhm gii php
mt l gic doanh nghip, mt l pha nh nc nhng ci ct li ca vn l
thc hin mt cch ng b nhm hn ch ri ro cho cc nh sn xut, nh kinh
doanh v cho nn kinh t.

KT LUN
Trong nhng nm gn y, Vit Nam vt qua Indonesia, Colombia
tr mt nc c sn lng c ph ng hng th hai trn th gii, ch sau Brazin.
Sn lng bnh qun hng nm tnh t v ma 2000/2001 n v ma 2005/2006
khong 790.000 tn c ph nhn/ 1 v ma (1 nm), chim t trng trn 11,3%
trong tng sn lng c ph ca th gii. Cn i vi nn kinh t ca Vit Nam th
mt hng c ph ng gp mt phn rt ng k th hin qua kim ngch xut khu
hin nay khong 1 t USD trong 39,6 t USD tng kim ngch xut khu nm 2006,
chim t trng gn 2,5%.
Tuy c li th v mt s lng nhng cht lng c ph cha cao nn
thng hiu c ph ca Vit Nam cha ni ting trn th gii. Hn na, mi trng
kinh doanh i vi mt hng c ph Vit Nam cn nhiu ri ro. Cn nguyn ca
vn ny ch yu l do cng tc qun tr ri ro ca Vit Nam trong sn xut v
xut khu c ph trong thi gian qua cn nhiu hn ch. khc phc tnh trng
yu km trong thi gian qua nhm xy dng thng hiu c ph Vit Nam tr nn
ni ting ngnh c ph ngy cng ng gp nhiu hn cho nn kinh t th cc
gii php nu ra cn c s kt hp thc hin mt cch ng b. Cc gii php
qun tr ri ro m tc gi nu ra trong ti ny c cp n tng lnh vc hot
ng nh cc gii php vi m ca cc nh sn xut, cc nh kinh doanh v cc gii
php v m thuc phm vi ca Nh nc nhm xc nh r trch nhim ca cc
thnh vin trong x hi song tu chung li vn l s cng ng trch nhim, tnh
nht qung trong vic ch o, iu hnh v thc hin. iu th hin qua vic
xy dng cc chnh sch, cc chin lc pht trin kinh t, pht trin ngnh c ph
ca Nh nc phi ph hp vi thc t khch quan, ng thi ngi thc hin cc
chnh sch, cc chin lc phi trin khai mt cch c hiu qu cao nht.
Du bit rng lnh vc sn xut v kinh doanh nng sn ni chung v lnh
vc sn xut v kinh doanh c ph ni ring l mt mi trng y ri ro m kh

nng ca cc nh sn xut v cc nh kinh doanh kh c th nhn dng, phn tch

v o lng ht ht c. Chnh v vy, cc gii php nu ra vi hy vng s gp
phn hn ch c ri ro trong sn xut, kinh doanh c ph ca Vit Nam. Tuy
nhin, cc gii php ny vn khng th trnh khi s khim khuyt v cng ch ph
hp trong mt thi gian nht nh v cng tc sn xut, kinh doanh c ph lun i
mi v trong tnh trng vn ng i ln. Cho nn cc bin tc ng cng bin thin
theo hng ngy cng a dng v phc tp do cng tc qun tr ri ro i hi
phi thay i cho ph hp./.

TI LIU THAM KHO

TING VIT:
1. Lut gia Hong Anh (2005), Tm hiu lut Thng mi Vit Nam nm (2005),
NXB Tng hp Thnh ph H Ch Minh.
2. B Thng mi (2000), Chin lc pht trin xut nhp khu thi k 2001-2010.
3. Chnh ph (2006), Ngh nh ca Chnh ph s 158/2006/N-CP ngy 28 thng
12 nm 2006 Quy nh chi tit lut thng mi v hot ng mua bn hng ha qua
s giao dch hng ha.
4. Cc Thng k Dak Lak (2005), Bo co phn tch tnh hnh sn xut Nng Lm
nghip 12 thng nm 2005.
5. Cc Thng k Dak Lak (2006), Bo co phn tch tnh hnh sn xut Nng Lm
nghip 12 thng nm 2006.
6. John D. Daniesl- Lee H. Radebaugh, Kinh doanh quc t- mi trng v hot
ng, NXB Thng k (nhm dch thut: Trng Cng Minh, Trn Tun Thc, Trn
Th Tng Nh- nm 1995)
7. ng Quang Gia (2001), T in th trng chng khon, NXB Thng k.
8. TS. Ng Quang Hun (2007), cng bi ging mn Qun tr ti chnh, i
hc Kinh t thnh ph H Ch Minh.
9. Ng Quang Hun- V Th Qu- Nguyn Quang Thu (1998), Qun tr ri ro, NXB
Gio dc.
10. TS. Ng Th Ngc Huyn- Ths. Nguyn Th Hng Thu- TS. L Tn Bu- Ths.
Bi Thanh Hng (2001), Ri ro trong kinh doanh, NXB Thng k.
11. PGS.TS. Nguyn Vn Nam (2005), Sn giao dch nng sn vi vic gim ri ro
v gi c, NXB Thng k, H Ni.
12. Ngn hng K thng (2006), cc sn phm hng ha phi sinh.
13. Ths. on Tiu Nhn- TS. Hong Thanh Tim- TS. Phan Quc Sng (1999),
Cy c ph Vit Nam, NXB Nng nghip, H Ni.

14. Nguyn Hng Phong (2006), cng bi ging mn Qun tr kinh doanh
quc t, i hc Kinh t thnh ph H Ch Minh.
15. TS. Nguyn Anh Tun (2006), Qun tr ri ro trong kinh doanh ngoi thng,
NXB Lao ng- X hi, H Ni.
16. Tng cc Thng k (2006), Nin gim thng k 2005, NXB Thng k.
17. TS. Trn Th Ngc Trang (2006), Qun tr ri ro ti chnh, NXB Thng k.
18. Cc website :
- www.mot.gov.vn (B Thng mi).
- www.online-vis.net (Cng ty TNHH VIS).
- www.vicofa.org.vn (Hip hi c ph ca cao Vit Nam).
TING ANH:
19. John C. Hull (2006), Options Futures and other derivatives, Pearson-Prentice
Hall.
20. VOLCAFE (2006), Supply & Demand/ Production Outlook/ Price Outlook.
21. Cc website:
- www.usda.org

(B Nng nghip M).