OKUMAYAZMA RETMNDE CMLENN NEM

Prof. Dr. Firdevs GNE

*
Bilginin hzla retildii ve tketildii bir ada yayoruz.Bu s-
rete birey ve toplumun gelecei; bilgiye ulamaya, bilgiyi kullanmaya
ve bilgiyi retmeye bal bulunmaktadr.Bu durum nitelikli bir eitim ile
bunun temeli olan okuma-yazma retimini gerekli klmaktadr.
Gelecein insann yetitirmede nemli bir yeri olan okuma-
yazma retiminin amac; sadece okuma ve yazma gibi teknik becerileri
kazandrmak olarak ele alnmamaldr.Okuma-yazma ayn zamanda -
rencilerin dnme ve karar verme becerilerini gelitirecek, bilgiyi anla-
ma ve kullanabilmelerini salayacak ve beyin teknolojisini gelitirecek
ekilde dzenlenmelidir. Beyin teknolojisi; anlama, dnme, srala-
ma, snflama, eletirme, anmsama, analiz-sentez yapma ve deer-
lendirme gibi eitli zihinsel yeteneklerin gelitirilmesidir. Bu zihinsel
yetenekler sayesinde bilgiler hzla renilmekte ve bellein gelimesi
salanmaktadr. Bu durum Alain Lieury tarafndan da dile getirilmekte
ve bellein; nitelikli okuma-yazma retimi ile okul sralarndaki al-
malar araclyla gelitirildii, belirtilmektedir (Gne, 1997, s.9). Bu-
radan hareketle rencilerde erken yalarda beyin teknolojisini olutur-
mak ve bellek geliimini salamak iin okuma-yazma retimi ile Trke
retimine, gereken arlk verilmelidir.
Okuma-yazma retiminin ilk basama olan okuma ilemi bir
bilgi deil beceriler toplamdr. Beceriler de uygulayarak edinilmektedir.
yi okuma becerisi, eitli altrma ve okuma almalaryla kazanlmak-
tadr. Gnmzde okuma ile ilgili aratrmalar okuma ilemini; bellein
gelimesine en byk katky salayan yksek dzeyli zihinsel ilem-
ler olarak tanmlamaktadr. Ayn aratrmalara gre; okuma ilemi sra-
snda; harfler, izgiler, grafikler ve semboller, zihinsel kavramlara ev-

*
Ankara ni. Eitim Bilimleri Fak.

TBAR-XIII-/2003-Bahar/Prof. Dr. Firdevs GNE
40
rilerek bellee ykleme yaplmaktadr. Dnce niteleri ise cmleler
halinde birletirilerek yerletirilmektedir. (Bamberger, 1990.s.10).
Bunun yannda bellein bilgileri saklama ileminde sadece
cmleleri kullandna ilikin Pierre Dela Rameenin aratrmalar da
ilgintir. Pierre Dela Rameenin, yapt aratrmalara gre, bilginin
szckler halinde bile alnmas durumunda; szcklerin bellekte birleti-
rildii, cmle biimine getirildii ve bu ekilde depoland bulunmutur
(Gauquelin, 1993, s.133). Bu sonu bellein, bilgiyi saklama ileminde
cmleleri kullandn ortaya karmaktadr.
Buradan hareketle, okuma-yazma retimini kolaylatrmak ve
beyin teknolojisini gelitirmek iin retim srecinde cmleye gerekli
nemin verilmesi bir zorunluluk olmaktadr.

Cmle Nedir?
Szcklerin deiik anlamlarnn olmas bir dnceyi tam olarak
anlatmaya yetmemektedir. Szcklerin btnlemesi gerekmekte-
dir.Szcklerin cmle iinde btnlemesiyle yarglar otaya kmaktadr.
Bu nedenle dil szcklere deil cmlelere bal olmaktadr. Dnceler,
duygular cmleler halinde sylenir.Ksaca cmle, bir duyguyu, bir d-
nceyi, bir istei tam olarak anlatan szck dizisi olarak tanmlanabilir.
Gerek dil birimini oluturan ne szck ne de hecedir. Sadece
cmledir. Cmle, dnme birimleri olan tam fikirleri ifade eder. Cmle,
konuma ve okumann da doal dil birimidir. Bu nedenle retimde cm-
lelerin ksa, net ve basit olmasna; tam ve tek anlam ifade etmesine
dikkat edilmelidir.
Cmle kurmada nemli zellik bulunmaktadr. Bunlar:Anlam,
sralama ve eitliliktir.Bir cmlenin temeli anlamdr. Baz cmleler dil
bilgisi ynnden doru bile olsalar bir anlam tamayabilirler.Bu nedenle
cmleler anlaml olmaldr. Sralama ise szcklerin zne-tmle-
yklem ya da devrik gibi eitli biimlerde sralanmas durumu-
dur.retimde daha ok kurall cmlelere arlk verilmelidir. eitlilik,
cmlenin yaps, uzunluu, etken -edilgen olmas gibi durumlar iermek-
tedir.Bu zellikler yan sra, iyi bir cmlenin, aklk, duruluk, akclk,
sadelik, birlik, btnlk gibi nitelikleri tamas ve dil bilgisi kuralla-
rna uygun olmas gerekmektedir.

Cmleye likin Aratrmalar
Cmleye ilikin eitli aratrmalar yaplm ve nemli bulgular
elde edilmitir. Bu aratrmalar renme, alglama, bellee kaydetme,

TBAR-XIII-/2003-Bahar/Okuma-Yazma retiminde Cmlenin...
41
bellekte saklama ve anmsama srelerinde cmlenin nemine ili-
kindir.Bu aratrmalarla ilgili baz sonular yledir:
Okuma-yazma retiminde cmlenin nemine ilikin ya-
plan almalarn banda Decrolynin almalar gel-
mektedir. Decroly, almalarnda ocuun ana dilini -
renme srecinden hareket etmitir. Decrolye gre, anne
ocuuna konumay retirken harf, hece veya kelimele-
ri retmemektedir. Anne ocuu ile cmlelerle konu-
maktadr. ocuk ana dilini cmlelerden renmektedir.
Cmlelerin srekli tekrar edilmesiyle ocuk konumay
renmektedir. Bu durum, okuma-yazma retim sreci-
ne de tanmaldr. renci, cmlelerin yazl ekillerini
ve tad zel anlamlar reninceye kadar, cmleler
tekrar edilmelidir. Decrolye gre renci iitsel olarak
rendii cmleleri daha sonra yazl olarak grmekte ve
bunlarn anlamlarn birletirmektedir. (Gne, 1997,
s.145-146).
Cmlenin okuma retiminde yararl olduuna ilikin bir
dier aratrma da Neijs tarafndan gerekletirilmitir.
Neijse gre cmle, rencinin ilgisini ekmekte ve -
renciyi okumaya gdlemektedir. Cmleleri okumak
dnceyi izlemek demektir. Cmle, dncenin temel
birimi olduundan bir cmledeki dnceyi anlayan
renci, bir sonraki cmleyi merak etmekte ve ona
ynelmektedir. Bylece okuma tekniini gelitirmekte,
okuduunu daha iyi anlamakta ve paradaki anlam
zincirini kolayca yakalamaktadr. (Neijs, 1961, s.60).
Cmle, okuma ve anlamaya katk getirmekle kalmamakta, ayn
zamanda alglama srecine de uygun bulunmaktadr. Bu konuda en -
nemli alma Gestalt Ekol tarafndan gerekletirilmitir. Gestalt
Ekolnn almalarna gre rencide toptan alglama sz konusu-
dur. Bu nedenle cmle rencilerin alglama zelliklerine uygun bir b-
tndr. renci, grd bir eyay btn olarak alglamakta ve kaydet-
mektedir. Btn kendini oluturan paralardan farkl ve anlamldr. Cm-
le de kendini oluturan szcklerden daha farkl ve anlamldr. renci
ekilleri ve eyay btn olarak alglamakta ve zamanla paralarn fark
etmeye balamaktadr. Cmleyi de bu ekilde alglamakta ve bir btn
olarak grmektedir. Gestalt Ekolne gre, btn paradan nce re-
nilmektedir. renme bu sreci izlemelidir. Bu nedenle, okuma-yazma
retimine anlaml bir btn olan cmlelerle balamak ve Trke reti-
minde de cmleye arlk vermek, renme srecini kolaylatrmaktadr
(Duric, 1991, s.75-76, Gne, 1996, s.59-60).

TBAR-XIII-/2003-Bahar/Prof. Dr. Firdevs GNE
42
Bir dier aratrmada tekrarlama yoluyla bellee kayt yapma s-
reci incelenmitir.Bu aratrmada hece, szck ve cmle renmek iin
ne kadar tekrar gerektii belirlenmeye allmtr. Bu konuda ilk al-
ma, Ebbinghaus, tarafndan gerekletirilmitir. Ebbinghaus, hece ze-
rinde alm ve anlamsz heceleri renmek iin gerekli tekrar saysn
aratrmtr. Aratrma sonucunda, hece listesine her yeni hece eklendi-
inde renme sresi ile tekrar saysnn arttn grmtr. Ayrca an-
lamsz hece renmenin hem ok zaman aldn, hem de unutulmasnn
ok kolay olduunu bulmutur( Gauquelin, 1993.s.74
Benzer grler Duric tarafndan da desteklenmitir.
Durice gre, renmede tekrar says, hece, szck ve
cmleye gre deimektedir. Bu amala 15 hece, 15 sz-
ck ve 15 szckten oluan cmlelerin renilmesi iin
ka kez tekrar edilmesi gerektii aratrlmtr. Elde edi-
len sonulara gre, anlamsz 15 hecenin renilmesi iin
20.4 kez tekrar gerekmektedir. Anlaml, ancak aralarnda
mantk ba bulunmayan 15 szcn renilmesi iin
8.1 kez tekrar gerekmektedir. Oysa 15 szckten oluan
cmlelerin renilmesi iin 3.5 kez tekrar yeterli ol-
maktadr ( Duric, 1991.s.70).
Yine bir baka aratrmada bellein izgi, harf, hece, sz-
ck, cmlecik ve cmle gibi birimleri kayt sresi kar-
latrmal olarak incelenmitir. Bu aratrmada bellein
en kolay ve en ksa srede cmleyi kaydettii bulun-
mutur. Bunu srasyla, cmlecik, szck, hece, harf ve
izgi izlemektedir. Yani bellek en zor izgiyi kaydetmek-
tedir. Bu sonular okuma-yazma ve Trke retiminde
cmlenin ne kadar etkili olduunu aka ortaya koymak-
tadr.
Bellekte saklamaya ilikin Pierre Dela Ramee, yapt aratr-
malarda, bilginin szckler halinde bile alndnda, szcklerin bellekte
birletirildiini, cmle biimine getirildiini ve bu ekilde depolandn
bulmutur. Yani bellek, saklama ileminde sadece cmleleri kullan-
maktadr. Rameeye gre cmleler geliigzel deil, ilevlerine, tek-
rar edilme saylarna, ilgi dzeylerine ve anlamlarna gre snflana-
rak depolanmaktadr (Gauquelin, 1993, s.133).
Dier taraftan renilenlerin ne kadar sre iinde unutul-
duu da aratrlmtr. Bunlardan Ebbinghausun bulgu-
lar olduka ilgintir. Ebbinghaus, harf, hece, szck ve
cmlelerin renildikten sonra ne kadar sre iinde unu-
tulduunu karlatrmal olarak aratrmtr. Elde ettii

TBAR-XIII-/2003-Bahar/Okuma-Yazma retiminde Cmlenin...
43
bulgulara gre, harfler bir saat sonra, heceler bir gn
sonra, szckler ise bir hafta sonra unutulmaktadr.
Buna karn cmleler daha kalc olmakta, aylar ve
yllar boyu saklanabilmektedir (Gauquelin, 1993.s.70).
Benzeri bir aratrma Richaudeau tarafndan gerekleti-
rilmitir. Richaudeau, aralarnda anlam ba olmakszn
liste halinde verilen szcklerin ka tanesinin anmsand-
n aratrmtr. Aratrma sonunda ortalama 5 szcn
anmsandn belirlemitir. Ancak, cmle halinde veri-
len szcklerden ortalama 15inin anmsandn sap-
tamtr. Bu saynn, deneklerin eitim dzeyi yksel-
dike arttn ve ortalama 22 szce ktn bulmu-
tur.
Yukardaki aratrmalardan da anlald gibi bellein kaydetme,
saklama ve anmsama srelerinde en uygun dil birimi cmle olmaktadr.
Bu durum okuma-yazma ile Trke retimi iin de geerli bulunmakta
ve en uygun yntem olarak karmza kmaktadr.
Cmle retimi
Cmle retiminin dayand temel ilke; btn bir anlam ieren
birimin yani cmlenin renciye verilmesidir. Okumann amac bilgi
edinmektir. Bilgi edinmek iin de okunan cmleleri anlamak gerekmek-
tedir. Bu nedenle, rencinin dikkati srekli olarak okuduunu anlama-
ya ekilmelidir. Bir baka anlatmla anlayarak okuma retimi yapl-
maldr. Bu temelde ilk derslerden itibaren renciye btn bir anlam
ieren cmleler verilmelidir. nk, cmle, tam dnce birimlerini an-
latmaktadr. Eer cmle anlaml dil birimi ise okuma-yazma retiminde
de yine anlaml dil birimi olmaktadr. Buradan hareketle, okuma-yazma
retimi anlaml cmlelerle gerekletirilmelidir.
Cmle retimi konusunda da eitli aratrmalar yaplmtr. Bu
aratrmalar cmlenin uzunluu, yaps, sralanmas, kolay renilmesi ve
retim teknikleri gibi konular zerinde younlamtr.bunlardan bazla-
r yledir:
Cmle retimine ilikin nemli almalardan biri
David P. Pearson tarafndan gerekletirilmitir.
Pearson ilkretim nc ve drdnc snf rencile-
ri zerinde yapt aratrmalarda; rencilerin birbirine
bal iki uzun cmle yerine ksa iki cmleyi daha iyi an-
ladklarn bulmutur. Buradan hareketle Pearson cm-
lelerin etkili ve verimli retilmesi amacyla :

TBAR-XIII-/2003-Bahar/Prof. Dr. Firdevs GNE
44
1. Kullanlan cmle uzunluunun rencinin yana ve dzeyine
uygun olmas gerektiini,
2. Ksa cmlelerin uzun cmlelerden daha iyi renildiini,
3. Cmlelerin ana ve yan cmlecik gibi balantlarnn olmamas
gerektiini; somut, basit ve tek anlam ifade eden cmlelerin daha etkili
olduunu,
4. zne-tmle-yklem srasn izleyen kurall cmlelerin kulla-
nlmasnn uygun olduunu,
5. Cmlelerde dil bilgisi kurallar ile anlama da dikkat edilmesi
gerektiini, belirtmektedir (Richaudeau, 1979.s.l42).
Cmlelerin ksa, net ve basit olmas, tam ve tek anlam
ifade etmesi, bellee kolay yerletirilmesini getirmek-
tedir..Gereinden az szcklerle kurulmu cmleler an-
lamca eksik kalmaktadr. Gereksiz olarak uzatlm
cmlelerde ise anlam kavramak olduka g olmakta-
dr. Anlam ak bir biimde dile getiren cmleler ku-
rulmaldr. Ayrca ders kitaplarnda kullanlan cmlele-
rin de ksa ve basit olmas okunabilirlii artrc ol-
maktadr.
Dnyadaki nl sylevleri inceleyen Richaudeau, De
Gaulle ve Nopeleon Bonapart gibi nl sylevcilerin
cmlelerinin ortalama szck uzunluunun 15 olduu-
nu, yani bir cmlede ortalama on be szcn kullanl-
dn bulmutur.
Rudolph Flesch ise yapt aratrmalarda, ocuklar i-
in resimli romanlarda ortalama 8 szcklk cmlele-
rin; ders kitaplar iin ise en fazla 11 szcklk cmle-
lerin kullanlmasnn uygun olduu sonucuna varm-
tr.Georges Henry 'nin aratrmalarna gre; ilkretim
nc snf rencileri iin hazrlanacak kitaplarda
cmle uzunluunun sekiz szc gememesi gerektii
ortaya kmtr. Daha st snflar iin szck says
artmaktadr ( Henry, l975.s.40).
Dier taraftan ksa ve basit yapl cmleler uzun ve
karmak yapl cmlelere gre daha iyi renilmekte-
dir. rencinin dzeyi ve ya kkse cmlenin da-
ha basit ve ksa olmas gerekmektedir. renme a-
sndan cmlelerin ksa ve basit olmas yannda yaps da
nemli bulunmaktadr. Aratrmalar retimde ve ders

TBAR-XIII-/2003-Bahar/Okuma-Yazma retiminde Cmlenin...
45
kitaplarnda kullanlan cmle yaplarnn renmeyi et-
kilediini ortaya koymutur. rnein, anlam tam ola-
rak veren basit yapl cmleler; anlam genellikle bir
sonraki cmlede bulunan sral ve bal cmlelere
gre daha etkili olmaktadr. Hatta bu cmleler daha iyi
anmsanmaktadr.
Buradan hareketle ilkretim dzeyindeki derslerde cmle yap-
larna dikkat edilerek zellikle basit yapl cmlelere arlk verilmesi
gerektii ortaya kmaktadr. Ayrca retilecek cmlelerinin uzun ve
karmak olmas rencilerin sorulara yant vermelerini gletirmekte;
iliki kurmalarn zorlatrmakta; kavramay engellemekte ve dikkatleri-
nin dalmasna neden olmaktadr. Bunu nlemek iin ksa ve basit, so-
mut ve tek anlam ifade eden zne tmle- yklem srasn izleyen kurall
cmleler kullanlmaldr.
Cmle retiminde kullanlacak teknikler konusunda da nemli
almalar yaplmtr.Bu konuda Alain Lieurynin almalar ilgintir.
Alain Lieurye gre, okuma-yazma almalarnda iki tr bellek kulla-
nlmaktadr. Bunlardan birisi szel, dieri ise anlamsal bellektir. Szel
bellek, kelimeleri sralayarak cmle haline getirmekte ve cmleler olarak
depolamaktadr.Bu ilem srasnda saysz tekrar yapmaktadr.Yani szel
bellein gelimesi tekrarlarla gereklemektedir. Anlamsal bellek de
bilgileri cmleler yoluyla saklamaktadr. Ancak anlamsal bellek, ald
bilgileri, sralama, snflama ve balant kurma yoluyla yerletirmekte-
dir. Sralama, snflama, balant kurma ve tekrarlama gibi ilemler an-
lamsal bellei gelitirmekte ve anmsamay kolaylatrmaktadr (Harrois,
Leotard, 1996, s.31).Belleklerin bu ilevlerine dayal olarak beyin tekno-
lojisi ve bellei gelitirmek iin; cmle retiminde tekrarlama, srala-
ma, tamamlama, snflama, aranan szc bulma ve boluk dol-
durma teknikleri kullanlmaldr.
Cmle retiminde nemli bir konu da temel szcklerin cmle-
nin neresine yerletirilecei konusudur.zellikle ders kitaplarndaki cm-
lelere temel szcklerin iyi yerletirilmesi renme ve anlama asn-
dan byk nem tamaktadr. Eer temel szckler uzun cmlelere
yerletirilecekse bu konuya ayr bir zen gsterilmelidir. rnein iyi
yazlm bir cmleyi ele alalm. Bu cmle olduka anlalr, ak ve akc
szcklerden olumu olsun. Cmledeki szcklerin grsel ekicilii
yksek bulunsun. Aratrmalara gre belleimiz byle bir cmleyi olutu-
ran szcklerin tamamn renmede yetersiz kalmaktadr. Belleimiz bu
szcklerin bir ksmn unutmakta hatta kaybetmektedir. Bu nedenle
cmleye temel szcklerin yerletirilmesine ve szckler arasndaki
ilikilerin iyi kurulmasna dikkat edilmelidir. Bu konularda yaplan a-

TBAR-XIII-/2003-Bahar/Prof. Dr. Firdevs GNE
46
ratrma sonular, cmlenin bandaki szcklerin cmlenin sonun-
daki szcklere gre daha iyi renildiini ortaya karmtr.
Bu konularda almalar yapan J. Deese ve R. A. Kaufman, so-
mut akc, tam anlam ifade eden, kurall ancak uzun cmlelerde; bellei-
mizin genellikle ilk szckleri daha iyi rendiini, cmle sonlarndaki
szckleri ise anmsayamadn bulmutur. Bu sonulara Richaudeau
da ulamtr. Richaudeau bir grup renciye 100 szckten oluan uzun
cmleli bir metin okutmu ve anmsanan szckleri incelemitir. Elde
edilen sonular ilgintir. rencilerin anmsadklar szcklerin % 63'
okunan cmlelerin ilk yarsna ait szcklerdir. Cmlelerin ikinci yars-
na ait anmsanan szck oran ise %37dir. renciler cmlelerin ilk
yarsnda daha fazla szck anmsamaktadrlar. Bu aratrma, ksa cm-
leler zerinde deil ortalama 12 szc geen cmleler zerinde yapl-
mtr.
Byle bir erevede retim srecinde ve ders kitaplarnda kulla-
nlan uzun cmlelerde, zellikle ilk szcklere dikkat edilmeli ve temel
szckler cmlelerin ilk yarsna yerletirmelidir.
lkemizde Durum
lkemizde okuma-yazma retiminin cmle yntemi ile yapl-
mas gerektii 1948 ylnda bu yana Programlarda aka belirtilmekte-
dir.Ancak, uygulamada cmle ynteminin baz retmenlerce uygulan-
mad; bunun yerine harf, hece ve ses yntemlerini kulland da bilin-
mektedir.Bu durum Trke retimi iin de sz konusu olmaktadr.
Trke Programnda; szck almalar, metin incelemesi, dil bilgisi
ve anlatm almalar gibi etkinliklerde cmle ile retimin yaplma-
sna dikkat ekilmekte ve bu durum syle belirtilmektedir:
Szck anlatm birimi olan cmle iinde verilmeli, cmlenin an-
lam btnl iinde szcklerin anlamlarnn sezdirilmesi yn-
temi uygulanr. Cmlenin anlamndan szcklerin anlamlarnn
sezdirilmedii durumlarda yeni yeni cmleler verilir.
Metin incelemesi almalarnda, renciden henz metinle kar-
lamadan, yani metni dinleyip okumadan nce, ev almas
olarak kelimelerin, deyimlerin, deyilerin, terimlerin anlamlarn
szlklerden bulup yazmalar, ezberlemeleri istenmemelidir. He-
le kelimenin metin iindeki anlam iyice kavranlmadan, re-
nilmeden cmlede kullanma almalar yaptrmak, tm olarak
ezbercilik demektir.Bu renciye bir ey kazandrmad gibi
zamann da boa gitmesine yol aar.
Cmleden yola kma ve cmle iinde dnme ilkesinden ay-
rlmadan, dil elerini birbirinden koparmadan, konular birbiri-

TBAR-XIII-/2003-Bahar/Okuma-Yazma retiminde Cmlenin...
47
ne dayandrarak, birbirinin anlamn tamamlayacak biimde i-
lenmelidir.Sz gelimi cmlenin elerinden yklem, zneyle;
tmle ise her ikisiyle ilgi kurularak verilmelidir.Ad ve sfatn
birbiriyle olan anlam ve grev ilikisi, gene cmledeki ilevsel
durumlar iinde dnlerek incelenmelidir.Bylece bilinli bir
biimde, trl anlam ve yapdaki kelimelerden cmlenin eleri
olarak, anlama ve anlatmada yararlanlmaldr.
Bundan baka rencilerin metin zmlemesi srasnda sorulara
yalnz evet, hayr ile tek kelime ya da kelime grubu ile de-
il, cmle ile karlk verilmesi istenmelidir.
Grld gibi Trke Programnda da szck almalar, metin
incelemesi, dil bilgisi ve anlatm almalar gibi etkinliklerde cmle ile
retimin yaplmas gerektii belirtilmektedir.
Sonu olarak, anlama, dnme, sralama, snflama, eletir-
me, anmsama, analiz-sentez yapma, deerlendirme gibi eitli zihin-
sel yeteneklerin gelitirilmesinde ve gelecein rencilerinin yetiti-
rilmesinde nemli bir yeri olan okuma-yazma almalarnda cmle
yntemi kullanmaya zen gsterilmelidir.


KAYNAKLAR
Bamberger, Richard.Promoting the Reading Habit. UNESCO, 1975.
Duric, Ladislav. Element de Psychologie de l Education.Unesco, 1991.
Ehrlich, S.Connaisance des Mots et Comprehension des Phrases.
Revue Franaise Pedagogie, No:34, Janvier-Fevrier-Mars, Pa-
ris:1976.
Gauquelin, Franoise.Developper Sa Memoire. Editions RETZ, Paris:
1993.
Gne, Firdevs.Hzl Okuma Teknikleri. Ocak Yaynlar, Ankara:1998.
(6. bask)
Yetikin Eitimi (Halk Eitimi). Ocak Yaynlar, Ankara:1996
Okuma-Yazma retimi ve Beyin Teknolojisi, Ocak Yaynlar, Anka-
ra, 1997.
Uygulamal Okuma-Yazma retimi, Ocak Yaynlar, Ankara : 2000
Hamadache A, et Martin D, Theorie et Pratique de lAlphabetisation,
Unesco/ Oced, 1988.

TBAR-XIII-/2003-Bahar/Prof. Dr. Firdevs GNE
48
Harrois M, F.et Leotard, M.L.Les Secrets de la Memoire, LExpress,
8.2.1996.
Javal, Emile.Physiologie de la Lecture et lEcriture, Paris RETZ-
C.E.P.L. 1978.
Lieury, Alain.Memoire ou Memoires? Universite Rennes, France, 1996.
Lieury, Alain.La Confusion des Codes Symboliques: Verbal et mage,
Cahiers Pedagogiques, No:291, Fevrier 1991.
Lieury, Alain, Memoire Des mages et Double Codage, LAnnee
Psychologique, No:95, 1995.
Mc.Cullough.La Production de Materiel Pour LEnseignement de le
Lecture. Unesco, 1976.
Neijs, Karel.Les Manuels Elementairesde Lecture: Elaboration,
Evalution, Emploi. Unesco, 1961.
Richaudeau, F.Conception et Production des Manuels Scolaires Gui-
des Pratique, UNESCO, 1979.