You are on page 1of 411

www.dinimizislam.

com

1

DNMZ SLAM
www.dinimizislam.com


Mezhep ve Mezhepsizlik


Knye
Sahibi:
Mehmet Ali Demirba
Gazeteci Yazar

29 Ekim Cad. No:23 Kat:4
Yenibosna stanbul
Tel: (0212) 454 38 20
mehmetali.demirbas@tg.com.tr


Hazrlayan:
www.bizimsahife.org
www.dinimizislam.com

2
Mezhep ve Mezhepsizlik
N D E K L E R
manda itikadda tek mezhep
vardr 5
slamiyette ilk itikad ayrlklar 5
Ehl-i snnet itikadn ortaya
koyan 6
manda, itikadda tek mezhep
vardr 8
Sahabenin mezhebi nedir 12
Drt mezhepten birine
uyulmazsa 16
Mezhepsizlik uras 21
Ehl-i kble ve ehl-i snnet
olmak iin 27
Ehl-i snnet vel cemaat 30
Doru yolda olmann artlar 32
Doru yolu bulmak iin dua 37
Maturidilik ve aklclk 39
Dinde blclk yoktur 40
ttifak ve ihtilaf 43
Ehl-i snnet vel-cemaat nedir? 45
Bizim iin delil nedir 46
Hadisleri her okuyan
anlayabilir mi? 48
Hadis-i erifleri aklamak
Gerekir 50
Hadis-i eriflerle amel etmek 54
Mezhebin hkmne uyulur 55
limlere uymayan, eytana
uymu olur 57
limlere uymak vaciptir 59
Drt mezhebe uymak 63
Eski ve yeni limler 64
Mctehid ve mceddid 66
yetle hadis eliirse 66
Delil aramak gerekir mi? 67
Mctehide uymak 68
Allah ve Resul merhamet etti 68
Mezhebin lzumu 68
Din noksan deildir 75
Tek hkm ideal olsayd 76
htilafta rahmet olur mu? 77
Mezhepsiz lim olmaz 79
Mezhepleri kaldrma gayreti 80
Farkl ictihad 81
Benim mezhebim dorudur
demek 83
Mezhepleri kartrmak 84
Doru tek deil mi? 85
Dinimizdeki drt delil 86
Dinimizdeki drt delil ve drt
mezhep 86
ctihad etmenin nemi 90
Farkl ictihad rahmettir 92
Dinimizde drt delil vardr 95
Kyas ve ictihad ne demektir 97
rf ve ictihad 103
Dinimizi bozmaya alanlar 104
Modernist slamclk ve fkh 106
cma olan hususlar 108
limin farz ve haram deme
yetkisi 109
mam- Rabbaniyi de tenkit 111
Hatal ictihad olmaz 113
Eski ictihad 114
Selim akl 115
Kalbe danmak 115
Tasavvuf ehli mctehid idi 117
ctihad dinin emridir 118
Dinde nakil esastr 119
Dinimiz bir dnce, gr
deildir 121
Altra altra dini bozmak 122
Din yeni gelmi deildir 123
Mslman iin zor asrlar 125
Din konusu dikkat ister 126
Nakli esas alan kitap 128
Hangi kitaba itibar edilir? 128
lk kyas yapan 128
Nakli esas almak 130
Atalarmzn yolundayz 131
Taklitilik nedir, ne deildir 132
www.dinimizislam.com

3
Bir mezhebe uymann lzumu 136
Mezhep ve takm tutmak 140
Mezhep taklidi rahmettir 142
Mezhepleri taklit rahmettir 142
Taklitte niyet 146
Baka mezhebi taklit etmek 146
Maliki mezhebini taklidin
lzumu 153
Oruta mezhep taklidi 158
Mezhep taklidi ve taassup 159
Mezhep taklidi ve telfk 162
Harac nedir? 163
Geriye dnk taklit 166
Mlikide zrl olmak 168
Mezhep taklidi nasl yaplr? 172
Maliki mezhebini taklit 172
fii mezhebini taklit 189
Hanbeli mezhebini taklit 191
Hanefi mezhebini taklit 192
Dinde reform yapmak 192
Dinimizde eksiklik fazlalk
yoktur 192
Dini kurallara ekilcilik denmez 193
nsan ba bo deildir 195
Dini yenilemek gerekir mi? 196
Hak ile btl mukayese olmaz 198
Din, ihtiyaca gre hi
deitirilir mi? 199
Hicri takvimle ilgimiz yokmu! 200
Peki bu dini ykmak deil mi? 202
Birletirici olmal 204
Dinin ruhuna aykr imi 205
Dinde anari karmamal 206
Dogma, format ve reform 210
Trke Kur'an sz yanltr 211
Dinde kolaylklar var 213
Kadnn sesi haram m? 215
Dini bozma gayretleri 218
Reform mu yaplyor? 221
Modern mceddid 222
Masonluk (Farmasonluk) 223
Yeni yorum olur mu? 225
Dinin emri zamanla deiir mi? 226
slamiyeti ykma yollar 228
Bir reformcunun hezeyanlar 233
Reform nerede gerekli? 234
slamda demek 235
Zekt nisab deimeli mi? 236
Her kitab okumak ve
ounlua uymak 238
Her kitap okunmaz 238
ounlua uymak gerekir mi? 243
Salihlerle beraber olmak 245
Kimlerle bulunduumuz nemli 247
slam limlerinin kitaplarn
deitiriyorlar 250
Salih limlerin nemi 251
Bozuk kitaplar 253
Mezhepsizleri tanmak iin 254
Mezhepsizlerin fikirlerinden
bazlar 254
Dinimizi ykma planlar 256
Mezhepsiz kime denir 262
nce temel bilgi gerekir 263
Blcleri dlamak ve
lanetlemek 264
Ktye kt, kirliye pis demek 265
Kfir olmak bir ayrnt mdr? 267
Doru gibi grnen yanllar 269
Tenkitler ilmi olmal 271
Tarihselciler ne yapmak istiyor 274
Mezhepsizlerin taktikleri 275
Mezhepsize mezhepsiz demek 276
Mctehid taslaklar 277
Onlar da insanm 279
Baz ahslar hakknda zet
bilgi 281
nsz 281
bni Teymiye 284
Cemalettin Efgani 289
Muhammed Abduh 293
Reit Rza 295
Abdlaziz bin Baz 297
Ali Savi 299
www.dinimizislam.com

4
Hasan Sabbah ve eyh
Bedrettin 300
evkani kimdir? 301
bni Hazm 301
Muhammed kbal kimdir? 302
Taberi Ehl-i snnet midir? 303
Hasan el-Benna 304
Kadyanilik (Ahmedilik) 304
bni Kayym 306
zmirli smail Hakk 307
Kardavinin ada fetvalar 308
Zahiri mezhebi 310
bni Kesir tefsiri 310
Fkh-s-snne kitab 311
Mahmasani 313
Mevdudinin hezeyan 314
Zuhayli 315
Suriyeli Seykavi 316
Mehmet Akif kimdir? 319
Ramazan el-Buti 324
Yusuf Kandehlevi 324
Meal ve Tefsir okumann zarar 325
Yalnz Kuran diyen yalanclar 325
Her ilmin tabirleri olur 325
Bozuk din kitab 327
Bozuk din kitabndaki tabirler 327
Mezhepsizce yazlan kitap 330
cmann dindeki yeri 331
Hakiki limlere saldr 332
slam dncesi demek 334
efaati inkr etmek 335
mann artlarn deitirmek 336
Kaza namaz klnmaz m? 337
Gayrimslim erkekle evlenmek 338
Resim yapmak 340
Oru kefareti yokmu! 341
Halifelik dine aykr m? 341
Solcu Mslman olur mu? 342
Din isyan hareketi deildir 343
Resulullah kltyor 344
Akl her eye yeter mi? 347
Yaratmak Allaha mahsustur 349
Amel imandan para deildir 350
Kuran- kerime saygszlk 353
Taklidin dindeki yeri 354
Deiim = Reform 355
Esma-i Hsna 357
Evliya trbeleri 357
Kaderi inkr ediyor 363
Kyamet alameti yok mu? 368
Tesettr ya 374
Tasavvufa saldryor 375
Sahabeye dil uzatmak 376
Azrail aleyhisselam inkr 378
Btl dinlere vg 380
Kabir azab vardr 381
Hile-i eriyye nedir? 384
Haremlik selamlk 385
nce oraba mesh etmek 389
Hayz ve nifaslya yasak olanlar 390
Oru tutma zaman 392
Telkin bidat midir? 392
Mbarek geceler 393
alg almak 395
Altn ve ipek haram deil mi? 397
Mezhepsizce yazlan kitap 398
Peygamber mezhebi mi? 399
Mezhepten sorulacak 400
Mezhepsizlikle ilgili eitli
sorular 402
Davudolu hoca ile sohbet 404


www.dinimizislam.com

5
Mezhep ve Mezhepsizlik

manda itikadda tek mezhep vardr
slamiyette ilk itikad ayrlklar
Sual: slamiyette ilk itikad ayrlklar nasl balad?
CEVAP
slamiyette ilk itikad ayrlklar, Hazret-i Osman'n ehit edilmesi
hadisesinden sonra, Abdullah ibni Sebe adndaki mnafk olan bir Yahudinin
ortaya kmas ile balamtr. Mslmanlarn saf ve berrak imanlarn bozmak
gayesiyle itikaddaki birlik ve beraberliklerini paralamak iin karlan ilk fitne
hareketi budur.
bni Sebe, Hazret-i Ali'nin halifelik meselesini bahane ederek,
mslmanlar blmek gayretine dt. Kendisine taraftar toplamak ve onlara
grlerini kabul ettirmek iin, (Hazret-i Ali'nin Peygamber olduundan, Allah
telnn ona hulul ettiine) varncaya kadar pek ok eyler uydurdu. Bir ksm
insanlar aldatt. bni Sebeye aldananlarn iinde siyasi hrs ve gayret ile
hareket edenler oktu. Bylece Hazret-i Ali taraftaryz diyerek, slam dinine
bozuk inanlar kartrdlar. Zamanla baka konularda da Ehl-i snnetten
ayrlp, kendi ilerinde eitli kollara blndler.
Hazret-i Ali'nin hilafeti, hakem tayini yoluyla Hazret-i Muaviye'ye
brakmasn beenmeyip, Hazret-i Ali'ye ve Hazret-i Muaviye'ye kar kp
ayrlanlara Harici ismi verildi.
Haricilerden bir ksm Kuran- kerimin baz blmlerini kabul etmezler. Bir
ksm da sapklklarnda, yeni bir peygamber geleceine inanacak kadar ileri
gitmilerdir.
Bozuk frkalardan biri olan Mutezile ise, Hasan- Basri hazretlerinin
derslerinde bulunan Vasl bin Ata tarafndan ortaya karlmtr. Byk Ehl-i
snnet limi ve veli bir zat olan Hasan- Basri, (Byk gnah ileyen ne
mmindir ne de kfirdir) diyerek Ehl-i snnetten ayrlan Vasl bin Ata iin,
('tezele anna Vasl), yani (Vasl bizden ayrld) buyurmutu. Buradaki
itezele=ayrld kelimesinden dolay Vasl'a ve onun yolunu tutanlara (Mutezile)
ismi verilmitir.
Ayrca Mrcie, Kaderiyye, bahiye, Mcessime, Cebriyye gibi birok
bozuk frkalar, slam tarihi boyunca eitli yerlerde ortaya km, kendi
ilerinde de saylamayacak kadar ok kollara ayrlarak bir mddet yaayp,
sonra unutulup gitmilerdir.
Ancak son asrlarda zuhur eden Vehhabilik, bilhassa Arabistan'da
yaylm ve bugn de, eitli slam lkelerindeki mslmanlarn arasnda
yaylmas iin allmaktadr. [Selefiyecilik, vehhabiliin kamufle addr.
www.dinimizislam.com

6
Trkiyedeki vehhabiler, bu isim altnda kendilerini gizlemektedir. Vehhabilik
maddesine baknz.]
Dier bozuk frkalar tarih iinde kaybolup gitmilerdir. Ehl-i snnet
vel-cemaatin mevcudu her devirde ok olmutur. slamiyet; iman, itikad, amel
ve ahlak esaslar olarak Ehl-i snnet limleri tarafndan her asrda, asl zere
mdafaa ve muhafaza edilerek, bugne ulatrlmtr. Bugn dnyadaki
mslmanlarn yardan ou, Ehl-i snnet vel-cemaat itikad zeredirler.

Ehl-i snnet itikadn ortaya koyan
Sual: Yazlarnzda hep ehl-i snnet itikadnn neminden
bahsediyorsunuz. Bu itikad ortaya koyan kimdir?
CEVAP
Ehl-i snnet itikadn ortaya koyan Resulullah efendimizdir. man bilgilerini
Eshab- kiram bu kaynaktan aldlar. Tbiin-i izam da bu bilgilerini, Eshab-
kiramdan rendiler. Daha sonra gelenler, bunlardan rendiler. Bylece, Ehl-i
snnet bilgileri bizlere nakil ve tevatr yoluyla geldi. Bu bilgiler akl ile
bulunamaz. Akl bunlar deitiremez. Akl, bunlar anlamaya yardmc olur.
Yani, bunlar anlamak, doruluklarn, kymetlerini kavramak iin akl lazmdr.
Hadis limlerinin hepsi, Ehl-i snnet itikadnda idiler. Amelde drt mezhebin
imamlar da bu mezhepte idi. mam- Matridi ve imam- Eari de Ehl-i snnet
mezhebinde idi. Bu her iki imam, hep bu mezhebi yaydlar. Sapklara kar ve
eski Yunan felsefesinin bataklklarna saplanm olan maddecilere kar bu tek
mezhebi savundular. Bu iki byk Ehl-i snnet liminin zamanlar ayn ise de,
bulunduklar yerler birbirinden ayr ve karlarndaki saldrganlarn dn ve
davranlar baka olduundan, savunma metotlar ve tenkitleri birbirinden
farkl olmu ise de, bu hl, yollarnn ayr olduunu gstermez. Bunlardan
sonra gelen yzbinlerle derin lim ve veliler, bu iki yce imamn kitaplarn
inceleyerek ikisinin de, Ehl-i snnet mezhebinde olduklarn sz birlii ile
bildirmilerdir.
Ehl-i snnet limleri, manalar ak olan (Nass)lar, zahirleri zere
almlardr. Yani, byle yet-i kerimelere ve hadis-i eriflere ak olan manalar
vermiler, zaruret olmadka byle Nasslar (tevil) etmemiler, bu manalar
deitirmemilerdir. Kendi bilgileri ve grleri ile bir deiiklik hi
yapmamlardr. Sapk frkalardan olanlar ve mezhepsizler ise, Yunan
felsefecilerinden ve din dman olan fen taklitilerinden iittiklerine uyarak,
iman bilgilerinde ve ibadetlerde deiiklik yapmaktan ekinmemilerdir.
Peygamber efendimizin hadis-i erifte frka-i naciyye, kurtulu frkas
olarak bildirdii tek bir itikad mezhebi vardr. O da Ehl-i snnet vel-cemaat
mezhebidir, imam- Matridi ve imam- Eari bu mezhepte iki itikad imamdr
ve bu mezhebi yaymlardr.
www.dinimizislam.com

7
mam- Matridi ve imam- Eari hazretleri ayr bir mezhep kurmamlar,
Eshab- kiramn, Tbiinin, drt mezhep imamnn ve sonra Ehl-i snnet
limlerinin nakil ve tevatr yolu ile bildirdikleri iman ve itikad bilgilerini
aklamlar, anlalmasn kolaylatrmak iin ksmlara blmler ve herkesin
anlayabilecei ekilde yaymlardr. Bunlardan imam- Eari, imam- afi
hazretlerinin talebe zincirinde bulunmaktadr. mam- Matridi ise imam-
azam hazretlerinin talebe zincirindedir.
Ehl-i snnet itikadnn aklamasnda bu iki imam mehur olmu,
yaadklar zamanlarda itikadda doru yoldan ayrlm sapklarn ve Yunan
felsefesinin bataklklarna saplanm maddecilerin bozuk dncelerine kar
Ehl-i snnet vel-cemaat itikadn izah etmekte, baz bakmlardan farkl usuller
takip etmilerdir. Daha sonraki asrlarda gelen Ehl-i snnet limleri, bu iki
imamn koyduu usullere uyarak, Ehl-i snnet itikadn nakletmilerdir.
Ehl-i snnetin reisi ise imam- azam Ebu Hanife hazretleridir. mam-
azam Ebu Hanife hazretleri, fkh bilgilerini toplayarak, ksmlara, kollara
ayrd ve usuller, metotlar koyduu gibi, Resulullahn ve Eshab- kiramn
bildirdii itikad, iman bilgilerini de toplad ve yzlerce talebesine bildirdi.
Talebesinden, ilmi kelam, yani iman bilgileri mtehassslar yetiti. Bunlardan
imam- azamn talebesi olan imam- Muhammed eybani'nin
yetitirdiklerinden, Ebu Bekri Crcani dnyaca mehur oldu. Bunun
talebesinden de, Ebu Nasr- Iyad, kelam ilminde, Ebu Mensur-i Matridi'yi
yetitirdi. Ebu Mensur, imam- azam hazretlerinden gelen kelam bilgilerini
kitaplara yazd. Doru yoldan sapm olanlarla mcadele ederek, Ehl-i snnet
itikadn kuvvetlendirdi ve her tarafa yayd.
mam- Eari de; imam- afii'nin talebesi zincirinde, bulunmaktadr. Bu iki
byk imam, Eshab- kiram, Tbiin ve Tebe-i tbiinin bildirdii itikad ve iman
bilgilerini aklamlar, ksmlara blmler, herkesin anlayabilecei bir ekilde
yaymlardr. mam- Eari ve imam- Matridi hazretleri, hocalarnn mterek
mezhebi olan Ehl-i snnet vel-cemaattan dar kmamlardr.
Bu iki imamn ve hocalarnn ve bunlarn da hocalar olan, amelde drt
hak mezhep imamlarnn ve onlara tbi olanlarn imanda, itikadda tek bir
mezhebi vardr. Bu mezhep Ehl-i snnet vel-cemaat mezhebidir. nk
slamiyet, btn insanlara yalnz bir tek iman ve itikad emretmektedir. Bu
imann esaslarn ve nasl itikad edileceini, bizzat Peygamber efendimiz
aleyhisselam tebli etmitir.
Takprzade yle yazmtr:
(Ehl-i snnet vel-cemaatn kelam ilmindeki reisleri iki zattr.
Bunlardan birisi Hanefi, dieri afii'dir. Hanefi olan, Ebu Mensur
Matridi, afii olan ise Ebu'l Hasen el-Eari'dir.)
Baz kitaplarda, Eariyye mezhebi, Matridiyye mezhebi diye yazl ise de,
bu kendi almalarna verilen isimdir, ayr mezhep deildir. Her ikisi de Ehl-i
www.dinimizislam.com

8
snnet itikadn anlatmtr. Aralarnda ictihad farklar vardr. Bu ayrlklar
temelde ayrlk olmad iin, ikisi de Ehl-i snnettir.
Zebidi de yle demitir:
(Ehl-i snnet vel-cemaat ismi geince, Eariler ve Matridiler
kastedilir.)

manda, itikadda tek mezhep vardr
Sual: tikadda ka mezhep vardr?
CEVAP
manda, itikadda tek bir mezhep vardr. Bu mezhep Ehl-i snnet
vel-cemaat mezhebidir. nk slamiyet, btn insanlara yalnz bir tek iman
ve itikad emretmektedir.
Bu imann esaslarn ve nasl itikad edileceini, bizzat Peygamber
efendimiz aleyhisselam tebli etti. nsanlara, kendilerini ve hereyi yaratan
Allah tely haber veren Peygamberimiz, Allah telya, Onun yarattklarna
ve Onun emir ve yasaklarna imann nasl olacan da bildirdi.
Muhammed aleyhisselama ve Onun bildirdiklerine, temiz, drst ve hakiki
bir iman, ancak Onun bildirdiini tam ve hi phesiz kabul edip inanmakla,
hepsini beenmekle mmkn olur. Bu hususta ok az, kl kadar da olsa bir
ayrln, Ondan ayrlmak olaca meydandadr. Byle bir ayrla denlerin
kendilerini hakl karmak iin ne srecekleri dini, siyasi, beeri, itimai,
fenni.. v.s. gibi sebeplerin hibir kymeti yoktur. nk slamiyet her ne suret
ve sebeple olursa olsun, imanda ve itikadda ayrla asla izin vermemekte,
yasaklamaktadr.
Eshab- kiramn iman ve itikadda hibir ayrlklar olmad. Eshabdan
olmayanlar ve daha sonraki asrlarda gelenler arasnda ise zamanla imanda,
itikadda baz ayrlklar ortaya karld ve bidat frkalarnn says 72 ye ulat.
Bu ayrlklar karanlarn ve bunlarn szlerine inanarak bozuk dncelerini
benimseyenlerin ileri srdkleri sebepler ok eitli ve herbirine gre farkl
olmakla beraber, esas sebepler, (Mnafk ve baka dinden olanlarn
kardklar fitneler, Kuran- kerimin mteabih yetlerini kendi anlaylarna
gre tevil etmeye kalkmalar, eski Hind ve Yunan felsefesi ile, Mecusi
inanlarnn slamiyete sokulma abalar, Eshab- kiramn maslahata
[huzurun, dirliin, iyiliin teminine] ait konulardaki ictihad ayrlklarn
anlayamama ve bunlar kendi nefsani arzularna, siyasi maksat ve ihtiraslarna
perde veya alet etme, ksa zamanda ok geni lkelere yaylan slamiyetin
henz yeni mslman olmu byk kitlelerce tam anlalmadan birtakm
insanlarn eski din ve inanlarna ait baz unsurlar tamamen terk edememeleri
ve bunlar slamiyetten sayma yanlna dmeleri) eklinde zetlenebilir.
Ancak, slam tarihinde grlen 72 sapk frkann ortak vasf; siyasi ve
dnyevi menfaat ve saiklerle ortaya km olmalarna ramen, hemen hepsi
www.dinimizislam.com

9
Kuran- kerimdeki muhkem ve bilhassa mteabih yet-i kerimeleri kendi
akllarna gre tefsir yoluna gitmiler, bylece felsefe yaparak ve bu yetleri,
iddialar istikametinde tevil ederek kendilerine Kuran- kerimden deliller
bulduklarn ileri srmlerdir.
Mesela, Kuran- kerimde geen, Allahn eli, yz vb. sfatlarn gsteren
ifadeleri, kendi dncelerine ve konuma dilindeki manalaryla kabul ederek,
Allah tely zt ve sfatlaryla tecsim eden, yani cisim ve insan eklinde
dnen bu sapk frkalar, Kuran- kerimin doru manas olan murad- ilahiyi
anlayamamlar, dorusunu anlatan Ehl-i snnet limlerinin aklamalarn
kabul etmedikleri gibi, ayrca onlara fikren ve fiilen saldrmlardr.
manda paralanmak, frkalara ayrlmak yasaktr
manda paralanma, gruplara ayrlmak ktdr, asla caiz deildir. Kuran-
kerimde mealen buyuruluyor ki:
(Hidayeti [kurtulu yolunu] rendikten sonra, Peygambere uymayp,
mminlerin yolundan ayrlan, sapt yola srkleriz ve ok fena olan
Cehenneme atarz.) [Nisa 115]
Peygamber efendimiz de, Mslmanlar arasnda imanda ve itikadda
ayrlklarn felaket olduunu bildirerek, mehur olan bir hadis-i erifinde,
(Yahudiler, 71 frkaya ayrlmt. Bunlardan 70i Cehenneme gidip, ancak
bir frkas kurtuldu. Hristiyanlar da, 72 frkaya ayrld. 71i Cehenneme
gitti. Benim mmetim de 73 frkaya ayrlr. Bunlardan 72si Cehenneme
gider, yalnz bir frka kurtulur) buyurdu. Eshab- kiram, bu bir frkann kimler
olduunu sorduunda; (Cehennemden kurtulan frka, benim ve Eshabmn
gittii yolda gidenlerdir) buyurdu. (Tirmizi, bni Mace)
man edilecek eylerde ayrlk olmaz
mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
man edilecek eylerde Eshab- kiramn hepsine uymak lazmdr. nk,
itikad edilecek eylerde, birbirlerinden hi ayrlklar yoktur. Eshab- kiramdan
birine dil uzatan kimse, hepsini lekelemi olur. nk, hepsinin iman, itikad
birdir. Birine dil uzatan, hibirine uymam olur. Birbirlerine uygun
olmadklarn, aralarnda birlik bulunmadn sylemi olur. Onlardan birini
ktlemek, onun sylediklerine inanmamak olur. slamiyeti bizlere bildiren,
onlarn hepsidir. Onlarn her biri adildir, dorudur. Herbirinin slamiyette
bildirdii bir ey vardr. Herbiri yet-i kerimeleri getirerek, Kuran- kerim
toplanmtr. Bir ksmn beenmeyen, slamiyeti bildireni beenmemi olur.
Beenmeyen de Cehenneme gider. yet-i kerimede mealen, (Kuran-
kerimin bir ksmna inanyorsunuz da, bir ksmna inanmyor musunuz?
Byle yapanlarn cezas, dnyada, rezil, rsva olmaktr. Ahirette de, en
iddetli azaba atlacaklardr) buyuruldu. (Bekara 85)
Kuran- kerimi toplayan halifeyi ktlemek, Kuran- kerimi ktlemek
olur. Akl olan kimse, Eshab- kiramn hepsinin, yanl bir kararda
birleeceklerini syleyemez. Halbuki o gn, Eshab- kiramdan 33 bini, hep
www.dinimizislam.com

10
birden, istekle ve seve seve Hazret-i Ebu Bekiri halife yapt. 33 bin Sahabinin,
yanl bir ite, sz birlii yapmas, olacak ey deildir. Nitekim, Resulullah,
(mmetim, dalalette birlemez, yanl bir i zerinde ittifakta
bulunmazlar) buyurdu. (bni Mace)
Eshab- kiram arasnda olan ayrlklar, kt dncelerden deildi. nk
onlarn mbarek nefsleri tertemiz olmutu. Onlarn btn istekleri, slamiyete
uymakt. Ayrlklar, ictihad ayrl idi. Yanlanlar da sevaba kavuur. mam-
afii, (Allah tel, ellerimizi o kanlara bulatrmad. Biz de dillerimizi
bulatrmayalm. Resulullahtan sonra, Eshab- kiram ok dnd, Hazret-i
Ebu Bekirden daha stn kimseyi bulamayp, onu halife yaptlar) buyurdu. Bu
da, Hazret-i Alinin ikiyzl olmadn ve Hazret-i Ebu Bekiri seve seve halife
yaptn gstermektedir. (c.1, m. 80)
Muhammed Masum hazretleri de buyuruyor ki:
Allah tel, (Ya Musa! Benim iin ne amel yaptn?) buyurdu. O da, (Ya
Rabbi! Senin iin namaz kldm, oru tuttum, zekt verdim ve seni
zikrettim) deyince, Allah tel, (Namaz, senin iin burhandr. Oru, seni
Cehennemden koruyan kalkandr. Zekat, maher gn, herkes scaktan
yanarken, sana glge yapacaktr. Zikir de, o gn, karanlkta, sana nur
olacaktr. Benim iin ne yaptn?) buyurdu. Hazret-i Musa, (Ya Rabbi, senin
iin olan amel nedir) dedi. Allah tel, (Sevdiimi benim iin sevdin mi ve
dmanm dman bildin mi?) buyurdu. Hazret-i Musa, Allah telnn
sevdii amelin, Onun dostlarn sevmek ve dmanlarn sevmemek olduunu
anlad. Demek ki, sevgilinin sevdiklerini sevmek ve dmanlarna dman
olmak, sevginin alametidir. Mmtehine suresinin, (brahim ve Eshab,
kfirlere, biz sizden ve putlarnzdan uzaz. Siz, bir olan Allaha inanana
kadar, aramzda dmanlk olacaktr dediler. Bunlarn bu gzel halleri,
size rnek olmaldr) mealindeki 4. yeti gsteriyor ki, iman sahibi olmak iin,
bu dmanlk arttr ve Allah dmanlarn sevmek, iman yok eder.
Resulullahn sohbetine kavumakla ereflenen Eshab- kiram, birbirlerini ok
severlerdi. Birbirlerine deil, kfirlere dman idi. Fetih suresinin (Kfirlere
dman, birbirlerine merhametli idiler) mealindeki 29. yeti szmz ispat
etmektedir. (m. 29)
Doru yol nedir?
Bidat frkalarn, Ehl-i snnetin drt doru mezhebi ile kartrmamaldr.
Drt mezhep, birbirlerinin doru yolda olduunu syler ve birbirini severler.
Bidat frkalar ise, mslmanlar paralamaktadr. Bu drt mezhebin
birletirilemeyeceini, slam limleri szbirlii ile bildirmilerdir. Allah tel,
mezheplerin birletirilmesini deil, ayr olmalarn istiyor. Bylece, slam dinini
kolaylatryor.
Bir yet-i kerime meali:
www.dinimizislam.com

11
(Ey iman edenler! Allahn dinine sarln. Birbirinizden ayrlmayn!) [A.
mran 103]
Ebussud Efendi hazretleri buray aklarken, (Ehl-i kitabn
paraland gibi paralanp da doru imandan ayrlmayn! Cahiliye
zamannda birbirleriniz ile dvtnz gibi blnmeyin!) buyurdu.
Doru yolun, Ehl-i snnet limlerinin bildirdii iman olduunu, Peygamber
efendimiz haber verdi. O halde, Ehl-i snnette birleerek, karde olmak,
birbirimizi sevmek gerekir. Mslmanlarn bu birliinden ayrlan, bu yet-i
kerimeye uymam olur. Bu yolda birleir, birer karde olduumuzu bilip
birbirimizi seversek, dnyann en byk, en kuvvetli milleti olur, dnyada
rahata, huzura, ahirette de sonsuz saadete kavuuruz. Dmanlarmzn ve
cahillerin ve smrclerin, kendi karlar iin syledikleri yalanlara aldanp,
blnmemeye ok dikkat etmeliyiz! (Hadika s. 696)
tikatta mezhep
Sual: Baz kitaplarda, Matridi mezhebi, Eari mezhebi ifadeleri geiyor.
tikatta tek mezhep olduuna gre, niye byle ifadeler kullanlyor?
CEVAP
tikatta hak mezhep tektir. O da Ehl-i snnet vel cemaat mezhebidir. Bu
mezhebin itikattaki iki byk imam, Ebu Mansur Matridi ve Ebl-Hasan
Eari hazretleridir. Burada mezhep, birka konudaki farkl ictihad
anlamndadr. Nitekim fkh kitaplarnda, (mam- Ebu Yusufun mezhebi
byledir) ifadeleri de geer. Bu, ayr mezhebi olduu iin deil, ictihadnn
farkl olduunu gstermek iindir.
mam- Matridi Hanefi mezhebinde, mam- Eari de afii mezhebinde
olduu iin, Hanefiler mam- Matridinin, afiiler de mam- Earinin
aklamalarn esas alyorlar.
Matridi ve Eari
Sual: tikadda, mam- Matridi veya mam- Eariden birine tabi olmak
art mdr?
CEVAP
Evet, arttr. Ehl-i snnet itikadn bu iki lim bildirmitir. Bunlara tbi
olmayan bidat ehli olup, doru yoldan ayrlm olur. bni Hacer-i Heytemi
hazretleri buyuruyor ki: Ehl-i snnetin sz birliiyle bildirdii itikada uymayan
bidat sahibidir. Bunu, mam- Eari ve mam- Matridi ile bunlarn yolunda
olan limler bildirdiler. (Feth-ul-cevad)
bni Hacer-i Mekki hazretleri buyuruyor ki: Bidat sahibi demek, Ehl-i
snnete aykr inan olan kimse demektir. Dinin beenmedii bir eyi
meydana karmak bidattir. (Fetava-y hadisiyye)
fi limlerinden Ahmed ihabddin Msri buyuruyor ki: Ebl-Hasan
Earinin veya Ebu Mansur Matridinin bildirdiklerinden ayrlan kimse snni
www.dinimizislam.com

12
deildir. Bu iki imam, Resulullahn ve Eshabnn yolundadr. (Kenz-r-ragbin
haiyesi)
Selefin mezhebi
Sual: Selef-i salihinin mezhebinin Ehl-i snnet vel-cemaat olduu,
Selefiye diye bir mezhebin olmad kitaplarda yazldr, ama Eari ve Matridi
ne oluyor? Ehl-i snnet vel cemaat ne demektir?
CEVAP
Snnet, bilindii gibi Resulullahn bildirdii yoldur. Cemaatten kast da
Eshab- kiramdr. Snnet ve cemaat ehli yani Ehl-i snnet vel-cemaat
demek, Resulullahn ve Eshab- kiramn gittikleri, itikattaki tek doru yol
demektir. Yani Eshab- kiramdan bugne kadar, tek kurtulu frkas Ehl-i
snnet vel cemaat frkasdr.
Ehl-i snnet vel cemaat itikad kitaplara gememiti, Ehl-i snnetin iki
imam olan mam- Eari ve mam- Matridi, Ehl-i snnet itikadn aklayp
sistemletirerek kitaplara geirdi. Ameldeki mezheplerin nasl imamlar varsa,
mesela Hanefi mezhebinde, imam- Ebu Yusuf, imam- Muhammed gibi
mctehidler varsa, bu iki zat da itikat imamlardr. Aralarndaki ictihad farklar,
Ehl-i snnete aykr deildir.

Sahabenin mezhebi nedir
Sual: Baz kimseler, (Peygamber, ne Hanefi, ne de afii idi, Snni de
deil idi) diyor. Snnet ne demektir?
CEVAP
Demek ki mezhep de, snnet de, bilinmiyor. Askerlikte, kara, hava ve
deniz kuvvetleri vardr. Genel kurmay, karac, havac veya denizci deildir
diyerek bu kuvvetlerden ayr saylr m? Kuvvetler genel kurmaya bal olduu
gibi, mezhepler de Resulullaha baldr.
Nasl ki kuvvet komutanlklar birbirinin yardmcs ise, mezhepler de
yledir. Kendi mezhebine gre yaplmas g olan bir i baka mezhebe gre
yaplr. Mezhepler, bir elin parmaklar gibi, ayn ele hizmet eder.
Snnet kelimesi de yerine gre, farkl anlamlarda kullanlr:
1- Kitab ve snnet ifadesindeki snnet, hadis-i erifler demektir. Hadis-i
erifte buyuruldu ki:
(Allahn kitabna, Peygamberin snnetine sarlrsanz hi
saptmazsnz.) [Hakim]
2- Farz ve snnet ifadesindeki snnet, Resulullahn emirleri demektir.
3- Snnet, yalnz olarak kullanlnca, genelde slamiyet anlalr. Hadis-i
eriflerde buyuruldu ki:
(Bir zaman gelecek ki, ortalk bozulduu zaman snnetime
[slamiyete] tutunmak avuta ate tutmak gibi olacaktr.) [Hakim]
(mmetim bozulunca, snnetime uyana ehit sevab verilir.) [Hkim]
www.dinimizislam.com

13
4- Snnet, yol, r, gibi manalara da gelir. Mesela snneti hasene iyi
r, snneti seyyie kt r demektir. Hadis-i erifte buyuruldu ki:
(Bir kimse, snneti hasene karrsa, [iyi bir r aarsa] onun sevab
ve kyamete kadar onunla amel edenlerin sevab kadar sevap alr. Bir
kimse de snneti seyyie karrsa, [kt bir r aarsa] onun gnah ve
kyamete kadar onu ileyenlerin gnah kadar gnah kazanr.) [Mslim]
Snnet, yol demektir. Snnetullah, Allahn yolu demektir. Snneti
Resulullah, Resulullahn yolu demektir. Sahabilerin de snneti olur. Hazret-i
merin snneti, Hazret-i Alinin snneti gibi. Nitekim hadis-i erifte
buyuruldu ki:
(Snnetime ve hulefa-i raidinin snnetine smsk sarln!) [Buhari]
Snnet, det, kanun manalarna da gelir. Mesela, Allahn snneti;
Allahn kanunu demektir. Bu Kuran- kerimde snnetullah olarak
gemektedir. (Allahn snnetinde [kanununda] asla bir deiiklik
bulamazsn) buyuruluyor. (Ahzab 62, Fetih 23, Fatr 43)
5- Ehl-i snnet, kurtulu frkasnn addr. mam- Rabbani hazretleri
buyurdu ki:
Tirmizinin bildirdii hadis-i erifte, (mmetim 73 frkaya ayrlr, 72si
Cehenneme gider, yalnz bir frka kurtulur. Bu frka, benim ve Eshabmn
yolunda gidenlerdir) buyuruldu. Bu frkaya (Ehl-i snnet vel cemaat) denir.
Ehl-i snnet ne demektir
Sual: Ehl-i snnet ne demektir? Mezheplere ayrlmak paralanmak mdr?
CEVAP
Ehl-i snnet vel-cemaat demek, Resulullahn ve eshab- kiramn gittikleri
doru yolda bulunan limler demektir. Hak olan cemaat ve 73 frka iinde
Cehennemden kurtulaca bildirilmi olan Frka- naciyye bunlardr. Kuran-
kerimde mealen, (Paralanmayn) buyuruldu. Bu yet-i kerime, itikadda,
inanlacak bilgilerde paralanmayn demektir. Yani nefslerinize ve bozuk
dncelerinize uyarak, doru imandan ayrlmayn demektir. tikadda
ayrlmak, paralanmak elbette hi caiz deildir. Hadis-i erifte de (Cemaat
rahmet, ayrlk azaptr) buyuruldu. (Paralanmayn) yet-i kerimesi fkh
bilgilerinde ayrlmayn demek deildir. Ahkamda, amellerde olan ictihad
bilgilerindeki ayrlk, haklar, farzlar, amellerdeki, ince bilgileri ortaya
koymutur. Eshab- kiram da, gnlk ileri aklayan bilgilerde, birbirlerinden
ayrlmlard. Fakat, itikad bilgilerinde hi ayrlklar yoktu. Hadis-i erifte,
(mmetimin ayrl [mezheplere ayrlmas] rahmettir) buyuruldu. Drt
mezhebin, amel bilgilerinde ayrlmas byledir. (Hadika)
Mezhep imam ne demektir
Mezhep imam demek, Kuran- kerim ve hadis-i eriflerde aka
bildirilmi olan din bilgilerini, Eshab- kiramdan iiterek toplayan, kitaba geiren
byk lim demektir. Aka bildirilmeyenleri, aka bildirilmi olanlara
www.dinimizislam.com

14
benzeterek meydana karan derin limlerdir. Eshab- kiramn herbiri mctehid
ve mezhep imam idi. Herbiri kendi mezhebinde idi. Hepsi de, mezhep
imamlarmzdan daha stn idi. Mezhepleri daha kymetli idi. Fakat, bunlar
kitaplara yazlmad iin, mezhepleri unutuldu. Peygamberin, sahabenin
mezhebi nedir demek, Ordu kumandan, hangi bln eridir veya Fizik
retmeni, hangi snfn talebesidir demeye benzer. nk sahabenin
herbiri bir mezhep imam, hatta mezhep imamlarnn hocalar idi. Resulullah
efendimiz de kinatn hocas idi. (Mizan, Hadika)
Eshab- kiramn mezhebi
Sual: Herkes Kurana balanmal, nk Peygamberin mezhebi ne idi?
Eshabn mezhebi mi vard?
CEVAP
Bin ksur yldan beri herkes bir mezhebe bal iken, baz trediler, byle
sorularla zihinleri bulandrp herkesi ba bo, mezhepsiz yapmaya
alyorlar. Dini delillerden anlamayanlara iki akli rnek verelim:
Milli eitime bal okullar, snflar, mdrler, retmenler ve renciler
vardr. Okul ile snf, mdrle retmen mukayese edilmez. nk hepsinin
grevleri farkldr. retmenle renci de mukayese edilmez. rencileri
mdr veya retmen yerine, retmenleri de renci yerine koymak yanl
olur. retmen veya mdr hangi snfn rencisi denemeyecei gibi, u
renci, hangi okulun mdr denmez. retmen ve mdre renci denmez.
Atalarmz, Temsilde hata olmaz demilerdir. Mctehid limler birer
retmen gibidir. Mutlak mctehidler ise mdr gibidir. nsanlar da renci
gibidir. retmene, bu hangi okulun mdr denmeyecei gibi, renciye de
hangi okulun retmeni denmez. renciler retmene tbi olduu gibi,
insanlar da mctehide tbi olur.
retmenler nasl mdre bal ise, tamam mctehid olan Eshab- kiram
da, Resulullah efendimize bal idiler. Tabiinde ise mctehidler ve halk var idi.
Halk mctehidlere tbi oluyordu. Halkn mezhebi tbi olduu mctehidin
mezhebi idi. Mezhepsiz kimse yok idi.
Eshab- kiram, Resulullaha deil, biz yalnz Allaha tbiyiz demediler
ve demeleri de mmkn deildir. Sradan bir mslman da, Mctehide tbi
olmam, ben yalnz Resulullaha tbi olurum diyemez. Mctehid, Allahn ve
Resulnn emirlerini bildiriyor. Mctehide uymak Allah ve Resulne uymak
demektir. Bugn ise, baz mezhepsizler, mctehide deil, Resulullaha bile tbi
olmay uygun grmyorlar. Yalnz Kurana tbiyiz diyorlar.
Nasl ki retmen mdre, mdr de Milli eitim Bakanna, Milli eitim
bakan da Babakana bal ise, insanlar bir mctehide, mctehidler mutlak
mctehide, mutlak mctehidler de Resulullah efendimize baldr. Basz yani
mezhepsiz kimse yok idi.
www.dinimizislam.com

15
Ordudaki misal daha cazip. Btn subaylarn bir snf olur. Topu
yzba, piyade albay gibi. Ama general olunca artk snf kalmaz. Topu
general olmaz. Artk o btn snflarn generalidir. Generaller de, snfsz ama,
onlar da ya havac, ya karac veya denizcidir. Bunlardan birinde olmayan
general olmaz. Bunlar da, ordu komutanlklarna, ordu komutanlar da hava,
deniz veya kara kuvvetlerine baldr. Kuvvet komutanlar genel kurmaya
baldr.
Dikkat edilirse, gerek eitim sisteminde ve gerekse orduda bamsz bir
kurum yoktur. Herkesin bal olduu, sorumlu olduu bir yer vardr.
nsanlar birer er gibidir. Bal olduklar blkler, taburlar alaylar vardr.
Ben genel kurmay bakanna balym blk komutann falan takmam
diyemez. Mctehidler generaller gibidir. Mutlak mctehidler kuvvet komutanlar
gibidir. Resulullah efendimiz de genel kurmay bakan gibidir. Genel kurmay
bakan, hangi bln eri veya hangi kuvvet komutanlna bal
denilemeyecei gibi, Eshab- kiramn veya Resulullahn mezhebi ne idi
denemez.
Bu durum iyice anlalnca, herkes haddini bilmeli, er olan erim demeli,
subayla, generalle benim aramda ne fark var dememeli. Bir mslman da
mctehidle boy lmemeli. Hatta Peygambere bile uymayp ben Kurana
gre hareket ederim demesi ne kadar yanltr.
Snnete uymann nemi
(Mezhebe, hadise uymam) demek (Kur'ana uymam) demektir. Zira Hak
tel buyurdu ki:
(Resule itaat eden, Allaha itaat etmi olur.) [Nisa 80]
(Peygamberin emrine uyun, nehyettiinden saknn.) [Har 7]
(ndirdiimi insanlara beyan edesin, aklayasn.) [Nahl 44]
Beyan etmek, yetleri, baka kelimelerle ve baka suretle anlatmak
demektir. limler de, yetleri beyan edebilselerdi ve kapal olanlar
aklayabilselerdi ve Kuran- kerimden hkm karabilselerdi, Allah tel
Peygamberine, (Sadece sana vahiy olunanlar tebli et) derdi. Ayrca beyan
etmesini emretmezdi. (Huccetullahi alelalemin)
Snnet [hadis-i erifler], Kuran- kerimi, mezhep imamlar da snneti
aklamlardr. limler de, mezhep imamlarnn szlerini aklamlardr.
Hadis-i erifler olmasayd, namazlarn ka rekat olduu, nasl klnaca, rku
ve secdede okunacak tesbihler, cenaze ve bayram namazlarnn kln ekli,
zekt nisab, orucun, haccn farzlar, hukuk bilgileri bilinmezdi. Yani hibir lim,
bunlar Kuran- kerimden bulup karamazd. Bunlar Peygamber efendimiz
aklamtr. Snneti mctehid limler aklam, bylece mezhepler meydana
kmtr. Allah tel, (Bilmediklerinizi limlere sorun) [Nahl 43] buyurduu
gibi, Peygamber efendimiz de bu limlere uymamz emrediyor:
(limlere tbi olun!) [Deylemi]
(limler rehberdir.) [. Neccar]
www.dinimizislam.com

16
(Ulema, enbiyann vrisidir.) [Tirmizi]
(Bize yalnz Kur'andan syle!) diyen birine, mran bin Husayn hazretleri:
(Ey ahmak! Kuran- kerimde, namazlarn ka rekat olduunu bulabilir misin?)
dedi. Hazret-i mere, farzlarn seferde ka rekat klnacan Kuran- kerimde
bulamadk dediklerinde, (Allah tel, bize Muhammed aleyhisselam
gnderdi. Kuran- kerimde bulamadmz, Resulullah efendimizden
grdmz gibi yapyoruz. O, seferde drt rekat farzlar iki rekat klard. Biz
de yle yaparz) buyurdu. (Mizan-l-kbra)
slam ayr mezhep ayr deildir
Mezhebe uymam Kur'anla amel ederim demek, Kanunlara uymam,
yalnz Anayasaya gre hareket ederim demek gibi yanltr. nk
Anayasada btn hkmler, btn cezalar bildirilmemitir. Anayasa, kanunlara
havale etmitir. Kanunlardan baka tzkler, ynetmelikler de kmtr.
(Anayasa varken, kanuna lzum yok) demek ne kadar yanl ise, (Kur'an
varken, mezhebe lzum yok) demek, bundan daha yanltr. Kuran- kerimi
hadis-i erifler, hadis-i erifleri de mezhep imamlar aklamtr. Kanunlar,
Anayasann gsterdii istikamette hazrlanm, mezhepler de, Kuran- kerimin
ve hadis-i eriflerin gsterdii istikamette teekkl etmitir.
Hi kimse, Madem, mezhep, Kuran- kerimin ve hadis-i eriflerin
aklamasdr. Ben de aklar bir mezhep kurarm diyemez. nk bir
kimsenin Madem doktor olmak, tp kitab okumaya baldr. Kimyager
olmak iin de kimya kitab okumak kfidir diyerek eline ald bir tp ve
kimya kitab ile doktorluk yapmaya, ila imal etmeye kalkmas ne kadar
gln ise, (Ben de Kur'andan, hadisten hkm karrm) demek daha
glntr.
Ben slama gre hareket ederim, mezhebe uymam demek, Ben
devletin emrine uyarm. Fakat, kanunu, polisi, hakimi dinlemem demeye
benzer. nk slama uymak demek, drt hak mezhepten birine uymak
demektir. slam ayr, mezhep ayr deildir.

Drt mezhepten birine uyulmazsa
Sual: (Mezhep imamna uymak, Allah ve Resuln brakp kula kul
olmak demektir. Mslmanlar, mctehidleri peygamber kadar ykselttiler,
Kur'andan ayrlp, "mctehidin sz varken Kur'anla amel edilmez" dediler.
Sonra gelen limlere kymet vermediler. Halbuki, sonra gelen limler,
ncekilerden daha ileri olur. mam Malik, bir mezhebi bilirse Abduh her
mezhebi bilir!) diyen birisine nasl cevap vermeli?
CEVAP
(Mctehidleri Peygamber kadar ykselttiler) szn bir mslman
syleyemez. nk bu sz, drt mezhepteki milyonlarca mslmana kfir
damgasn basmaktr. Mslmana kfir diyenin kendisi kfir olur. Bir mezhebe
www.dinimizislam.com

17
tbi olan mmini Kur'andan ayrlmakla sulamak ise, bundan daha byk
iftiradr.
Mezhep, Kur'an ve Snnet yolu demektir. Bir mezhep imamna uyan,
Kuran- kerime ve Resulullaha uyduuna iman etmi demektir. Hibir
mslman, (mctehidin sz varken, Kur'an ile amel edilmez) demez. Bu sz,
mezhepsizlerin temiz mslmanlara yaptklar irkin iftiralardan biridir.
Mslman nasl dnr
Bir mezhebe tbi olan mslman yle der:
(Kuran- kerime uymak istiyorum. Fakat, Kuran- kerimden ve hadis-i
eriflerden kendim hkm karamyorum. Anladm hkmlere gvenemem
ve uymam. Mezhep imamnn anlam olduuna gvenirim ve uyarm. [Nasl ki
dnya ilerinde iin ehline gidiyor, yani bir yerim arynca notere deil de
doktora, hem de mtehasssna gidiyorsam, kendi ilacm kendim yapmayp,
kendi kendimi ameliyat etmiyorsam, daha hassas olan din iinde de mctehid
olan slam limine yani mezhebimin imamna gider, ona teslim olur,
dediklerine harfiyen uyar, yaparm.] nk o, benden daha limdir. (Kendi
anlay ile mana karan kfir olur) hadis-i erifinden korkarm. limlerinin,
takvalarnn, sonra gelenlerden kat kat stn olduu, hadis-i eriflerle
bildirilmi olan, o byk limlerin bile Kitbdan ve Snnetten kardklar
hkmler birbirine benzemiyor. Hkm karmak kolay olsayd, hep ayn eyi
anlarlard.)
(Sonra gelen limler, ncekilerden daha ileri olur) sz, fen bilgileri iin
dorudur. Din bilgilerinde ise, Resulullahn, (Her asr, kendinden ncesinden
daha erdir. Kyamete kadar hep byle olur) hadis-i erifine itibar edilir. Bu
hadis-i erif, fen adamlarnn ahsiyetleri ve fen vastalarn kullanmalar
bakmndan da muteberdir.
Elbet bu kaide ounluk iin muteberdir. Her asrda, bundan mstesna
olanlar bulunmutur. Mezhepsiz reformcu, fen bilgisi ile din bilgisini birbiri ile
kartrmakta, fen ile fen adamn da ayn ey sanmaktadr. Fen elbet ilerliyor.
Fakat bu ilerleyi, fen adamlarnn ileri olmas demek deildir. Sonra gelen fen
adamlar arasnda ncekilerden daha geri, daha bozuk olanlar az deildir.
Din imamlarmz, Kuran- kerimden mana karmaya kalkmadlar.
Kendilerini bundan ciz grdler. Resulullahn Kuran- kerime nasl
mana verdiini Eshab- kiramdan sorup aratrdlar. Eshab- kiramn
anladklarn da, kendi anlaylarna tercih ettiler. mam- a'zam hazretleri,
herhangi bir sahabinin szn kendi anladna tercih ederdi. Resulullahtan ve
Sahabeden bir haber bulamaynca, ictihad etmek zorunda kalrd.
Byle olduunu vehhabiler bile bildiriyorlar. Vehhabi Feth-ul-mecid kitab
388. sayfasnda diyor ki:
(Ebu Hanife rahimehullah dedi ki: Kitabullaha ve Resulullahn
hadisine ve Sahabenin szlerine uygun olmayan bir szm bulursanz,
bu szm braknz! Onlar alnz!
www.dinimizislam.com

18
mam- afii dedi ki: Kitabmda, Resulullahn snnetine uymayan bir
ey bulursanz, benim szm brakp, Resulullahn snnetini alnz!)
Ehl-i snnet limlerinin, Kitabullaha ve hadis-i eriflere ne kadar sk
sarlm olduklarn, vehhabi kitabnn bu yazs bile gstermektedir. Bunun
iindir ki, Kuran- kerimin ve hadis-i eriflerin doru manalarn anlamak
isteyenler, Ehl-i snnet limlerinin kelam ve fkh kitaplarn okumaldr. Kitab
ve snneti bildiren (Ehl-i snnet) limlerinin kitaplarndan kaanlarn, Haktan
kaan cahillere benzediklerini, kendi kitaplar da yazm oluyor.
Her asrda gelen slam limleri, daha nce gelenlerin, byklkleri,
stnlkleri, vera ve takvalar karsnda titrerler, onlarn szlerine senet, delil
olarak sarlrlard.
Bu din, edep dini, tevazu dinidir. Cahil cretkr olur, kendini lim sanr.
lim olan tevazu gsterir. Cehenneme gidecekleri hadis-i erifle haber verilen
72 bidat frkasnn reisleri de derin lim idi. Fakat onlar, ilimlerine gvenerek,
Kitbdan, Snnetten mana karmaya kalktlar. Bylece, Eshab- kirama
uymak erefine kavuamadlar. Onlarn doru yollarndan saptlar.
Drt mezhebin limleri, derin ilimlerini Kuran- kerimden ahkam
karmakta kullanmadlar. Buna cesaret edemediler. Resulullahn ve
Eshab- kiramn bildirdiklerini anlamakta kullandlar.
Allah tel, insanlara, (Kuran- kerimden hkm karn) demiyor.
(Resulmn ve Eshabnn kard hkmlere uyun, bunlar kabul edin)
buyuruyor. (Resulme itaat edin, ona tbi olun) yet-i kerimesi ve
(Eshabmn yoluna sarln) hadis-i erifi, bunu aka bildirmektedir. limler
bile, Kuran- kerimin manasn anlamakta glk ekerken, bir cahil, murad-
ilahiyi bilmeden nasl olur da, Allah yle buyuruyor, Resulullah byle
buyuruyor, diyebilir? Derse, dedii nasl doru olabilir? Allah tel, byle
sylemeyi yasaklad. Tefsir limleri ve mezhep imamlar bile, bu sz
sylemeye cesaret edememitir. Anladklarn bildirdikten sonra, (bu benim
anladmdr, dorusunu Allah bilir) demilerdir. Kuran- kerimin manasn
Eshab- kiram bile anlamakta glk eker, Resulullaha sorarlard.
Abduhu gence
Abduhu gen, asrlardr mslmanlarn ve limlerin drt mezhepten
birine uymalarna tahamml edemiyor, birka mezhepsizin kitabndan ald
ifadeleri kaynak gsterip bir mezhebe uymann caiz olmadn ispata kalkyor.
Bahsettii kitaplar kendisinin okumad, herhangi bir mezhepsizin kitabndan
ald pek aktr. nk mam- arani gibi byk bir limin Mizanndan nakil
yapp, mam- Ahmedin mctehid bir hadis imam olan Ebu Davuda (Kimseyi
taklit etme, dini, Resulullah ve eshabndan ren) dediini bildiriyor.
(Grdnz m, arani de 4 mezhepten birine uymay yasaklyor) demek
istiyor.
Abduhu gencin bilmedii iki husus var. Birincisi, her mctehid, kendi
ictihad ile hareket eder. Baka bir mctehide uymas caiz deildir. mam-
www.dinimizislam.com

19
afii hazretleri, imam- a'zam hazretlerinin ok yksek bir lim olduunu
bildirdii halde, kendi ictihadlarna uymutur.
kinci husus, imam- arani hazretleri, 4 mezhebin hak olduunu,
mutlaka bu 4 mezhepten birine uymak gerektiini bildirmek iin
Mizan-l-kbray yazmtr. Drt mezhebin fkh bilgilerini anlatan Mizann
tercmesi de vardr. Zahiri ve btni ilimlerin mtehasss Abdlvehhab-
arani hazretleri, hadis ve fkh limi olup afii mezhebindedir. Mizann
sadece nszn okuyup buna uyan mezhepsiz olmaktan kurtulur.
Mizann nsznde buyuruluyor ki:
(Drt mezhepten birini taklit etmeyen dalalete der, zndk olur,
bakalarn da yoldan karmakta eytana yardmc olur. Bugn var olan 4
mezhebin hepsi haktr, sahihtir. Birinin, tekisi zerine stnl yoktur.
nk, hepsi ayn din kaynandan alnmtr.
Drt mezhebin imamlar ve onlar taklit eden limlerin hepsi, her
mslmann 4 mezhepten dilediini taklit etmekte serbest olduunu bildirdiler.
Allah tel, amelde mezheplere ayrlmaktan raz olduunu, Habibi vastas ile
bildirdi. Resul, bu ayrln rahmet olduunu bildirdi. Mctehid olmayann, bir
mezhebe uymas gerekir. Bir lim, ictihad derecesine ykselince, kendi
ictihadna uymas gerekir. mam- Ahmedin, (lminizi imamlarnzn aldklar
kaynaktan aln, taklitilikte kalmayn) sz bunu gstermektedir.
Resulullah efendimiz Kuran- kerimde ksa ve kapal olarak bildirilenleri
aklamasayd, Kuran- kerim kapal kalrd. Resulullahn vrisleri olan
mezhep imamlarmz, hadis-i eriflerde mcmel olarak bildirilenleri
aklamasalard, snnet-i nebeviyye kapal kalrd. Bylece, her asrda gelen
limler, Resulullaha uyarak, mcmel olan aklamlardr. Nahl suresinin 44.
yetinde, (nsanlara indirdiimi onlara beyan eyle) buyuruldu. Beyan etmek,
aklamak demektir. limler de aklayabilselerdi ve Kuran- kerimden ahkam
karabilselerdi, Allah tel Resulne, sana vahiy olunanlar tebli et der,
beyan etmesini emretmezdi.) (Mizan)
Drt mezhebe uyanlar, birbirinin kardeidir. manlar ayndr. Ameldeki
baz ayrlklar da, Allahn rahmetidir. Allah tel, mctehid olmayann bir
mctehide uymasn emredip (...ve llemrinize itaat edin) buyuruyor. (Nisa
59)
llemr, nasslardan ahkam karabilen limlerdir. (Nisa 83)
Hadis-i erifte buyuruldu ki:
(llemr, Fkh limleridir.) [Darimi]
mam- Syuti hazretleri, tkan tefsirinde, bni Abbas hazretlerinin
(llemr, Fkh limleridir) buyurduunu bildirmektedir.
llemrin Fkh limi olduu, Tefsir-i kebirin 3. cildinin 375., mam-
Nevevinin Mslim erhinin 2. cildinin 124. sayfasnda ve Mealim ve Niapur
tefsirlerinde de yazmaktadr. sra suresinin (O gn her frkay imamlar ile
arrz) mealindeki 71. yeti, Ruh-l beyan tefsirinde aklanrken,
www.dinimizislam.com

20
(Mezhebin imam ile arlr. Mesela ya afii yahut ya Hanefi denilir)
buyuruluyor.
bni bidin hazretleri buyuruyor ki:
(Bir iin, bir ibadetin sahih olmas iin drt mezhepten birine uygun olmas
gerekir. Bir ibadeti yaparken, artlarndan biri, bir mezhebe, baka biri de
baka mezhebe uygun olursa, bu ibadet sahih olmaz.) (Redd-l-muhtar s.
51)
S. Ahmed Tahtavi hazretleri, Drr-l muhtar haiyesinin zebayih ksmnda
buyuruyor ki:
(Bugn her mslmann 4 mezhepten birinde bulunmas vaciptir.
Drt mezhepten birinde bulunmayan Ehl-i snnetten ayrlr. Ehl-i
snnetten ayrlan da sapk veya kfir olur.)
bni Hazm, evkani, Abduh, Reit Rza, Sddk Hasan gibi mezhep
dmanlarnn bir ksm, taklidi haram sayarak, bir ksm da telfk yaparak,
birok mslman dalalete srklemilerdir.
Mezhepler kardetir
Bir mezhepte bulunan Mslman, dier mezhepteki Mslmanlar
karde bilir. Onlar incitmez. Birbirlerini severler, yardm ederler. Allah tel,
Mslmanlarn imanda birlemelerini, emrediyor. Byle inanmaya, Ehl-i snnet
denir. Btn Mslmanlarn, Ehl-i snnet limlerinin bildirdikleri gibi inanmalar
gerekir. Sonradan kan bidat frkalarnn inanlarnn bozuk olduunu
bildiren muteber kitaplar oktur.
Amelde mezheplerin bir olmayp, ok olmasnn, lzumlu, faydal olduu,
akl ile de kolay anlalmaktadr. nsanlarn yaratllar birbirlerine
benzemedii gibi, scak lde yaayanlara, bir mezhebe uymak kolay olurken,
kutuplara yakn yerlerde yaayanlara, baka mezhebe uymak kolay geliyor.
Dada yaayanlara, bir mezhep kolay iken denizcilere, bu mezhep g oluyor.
Bir hastaya bir mezhep kolay iken, baka hasta iin, baka mezhep kolay
oluyor. Tarlada alanlarla, fabrikada alanlar iin de, bu ayrl
grlmektedir. Herkes, kendine daha kolay gelen mezhebi seip, taklit ediyor
veya bu mezhebe tamamen geiyor.
Bidat frkalarnn istedikleri gibi, tek bir mezhep olsayd ve herkes tek bir
mezhebe uymaya zorlansayd, bu hl ok g, hatta imkansz olurdu.
Resulullah efendimizin rahmet olarak bildirdii, drt hak mezhepten birine
uymak gerekir.
Kurtulu frkas
Sual: Piyasada eitli Mslman gruplar var. Bunlardan sadece birisi
doru deniyor. O zaman, drt mezhebin drd nasl hak olabilir? Bu konuda
bir hadis var mdr?
CEVAP
www.dinimizislam.com

21
Bu mmetin eitli gruplara ayrlaca, birisi hari, dierlerinin bidat
frkas olaca, onlarn da Cehenneme gidecei Resulullah efendimiz
tarafndan bildirildi. Bir hadis-i erif meali yledir:
(srail oullar 72 frkaya ayrld. mmetim ise 73 frkaya ayrlacaktr.
Onlardan bir frkann dnda, hepsi cehenneme gidecektir. Kurtulan
frka, benim ve eshabmn yolu zerine olanlardr.) [Tirmizi, Darimi]
Dikkat edilirse, sadece (Benim yolumdan giden kurtulur) denmiyor,
(Eshabmn yolundan giden de kurtulur) buyuruluyor. Eshabnn ictihadlar
farkl idi. Onun iin amelde mezheplere ayrlmann mahzuru olmaz, hatta
rahmet olduu hadis-i erifle de bildirilmitir. Yukardaki hadis-i erifte bildirilen
frka, itikad ynyle doru olan frka demektir. Hakiki limler bu hadis-i erifteki
kurtulu frkasnn ehl-i snnet vel cemaat frkas olduunu bildirdiler. tikadda
ayrlk olmaz. Onun iin kurtulan tek frka deniyor. Dierleri bidat frkalardr.
Bidat ehli ise muhakkak Cehenneme gidecektir. Bir hadis-i erif meali de
yledir:
(Szlerin en dorusu Allahn kitab, yollarn en gzeli Resulullahn
yoludur. lerin en kts ise bidattir. Her bidat sapklktr, her
sapkln yeri de Cehennemdir.) [Buhari, Mslim. Nesai]

Mezhepsizlik uras
Sual: Bir yabanc yazar, Teknolojinin ilerledii gnmzde yeni fen
vastalar kt, devir deiti. Yeni olaylarla karlayoruz. Yeni ictihad gerekir.
Ancak mctehid olmad iin, slam lkelerinden davet edilecek kalabalk bir
kuruldan, bir ictihad uras kurulmaldr. Kurul yesi fazla olursa, hata daha az
olur. Alnacak kararlarla, yeni tefsirler, yeni ictihadlar yaplmal, farzlar
azaltlmal, kolaylklar getirilmeli, mezhepleri taklit devri kapanmal, slam
limlerinin bin yl nce verdii fetvalar bizi balamamaldr diyor. Dinde reform
caiz mi?
CEVAP
Mecellenin Drer-l-hkkam erhinde, (Zamann deimesi ile, rf ve
dete dayanan hkmler deiebilir. Nassa dayanan hkmler zamanla
deimez) deniyor.
Dini deitirip ykmak isteyen reformcularn kuracaklar uradakiler, ya
imam- a'zam hazretleri gibi birer mctehiddir veya deildir. Eer mctehid
iseler, ictihadlarn birletiremezler. Mesela imam- a'zam hazretlerinin
talebesi mctehid olduklar ve hocalarndan farkl ictihadda bulunduklar halde,
hocalarnn ictihadnn yanl olduunu sylemediler. nk ictihad, ictihadla
nakzedilmez, yani hkm ortadan kaldrlmaz. En mhimi de farkl ictihadlarn
rahmet olmasdr. Hadis-i erifte, (Mctehid limlerin farkl ictihadlar
rahmettir) buyuruluyor. (Beyheki)
www.dinimizislam.com

22
Bu rahmeti ortadan kaldrmak caiz olmaz. Reformcularn kuracaklar
urada, 5 reformcu, gusln farznn iki, yedi reformcu da drt olduuna karar
verse, 5 mctehid, 7 mctehidin kararna uymaya mecbur mu edilecektir?
Halbuki, her mctehid kendi ictihad ile hareket eder. Baka mctehide uymas
caiz deildir. Sonra gusl ile namaz ile fen vastalarnn ilerlemesinin ne
alakas olur? Zamanla farzlar, snnetler deimez. Efal-i mkellefini
deitirmeye kalkmak dpedz dini ykmaktr. nce, ictihad edebilmek iin
ictihad edilecek konu olmas gerekir.
ctihad, dini konularda olur. Dinde yeni bir eye ihtiya yok ki ictihad
dnlsn. Teknolojinin ilerlemesi dinde deiiklii gerektirmez. Namazn
yeni bir kln ekli, orucun yeni bir tutulu ekli olmaz.
ctihad edecek lim olmaynca kimler ictihad edecek? Davet edilecek din
grevlisi saysnn fazla olmas neyi halleder? Yani kemiyetin ok olmas
keyfiyete tesir etmez. naata ta tanmyor ki, (ok kii olursa, ok ta
tanr) diye dnlsn.
Reform uras, ittifakla namaz vakitlerini, rekat saylarn azaltsa veya
oaltsa, zekt 1/40 iken 1/100 veya 1/20 yapsalar, yaptklar bu reform, dine
hizmet mi olur, yoksa dini ykmak m olur?
uradaki reformcular, mctehid deilse, o zaman alacaklar kararlarn ne
kymeti olur? Her iki halde de yapacaklar i, dini deitirmekten baka bir ey
deildir. ura szn azna alanlarn cahil deilse, maksatl olduu apak
meydandadr.
M. Hadimi hazretleri buyurdu ki:
(Edille-i eriyyenin 4 olmas, mctehidler iindir. Mukallidler, yani drt
mezhepten birinde olanlar iin delil, senet, bulunduu mezhebin hkmdr.
nk, mukallidler, nasstan [yet ve hadisten] hkm karamaz. Bunun iin,
bir mezhebin bir hkm, nassa uymuyor gibi grnse de, yine o mezhebe
uymak gerekir. nk Nass, ictihad isteyebilir, tevili gerekebilir, nesh edilmi
olabilir. Bunu da ancak mctehid anlar.) [Berika s.94]
M.evket Eygi, Milli Gazetedeki yazsnn ilk iki paragrafnda diyor ki:
(Bir ilahiyat profesr kyor, Ehl-i Snnet Mslmanlna sava ap,
"Kur'an Mslmanl" safsatas altnda masonik bir hmanizmann
propagandasn yapyor. Bir baka reformcu, "Allah gktedir" diyen ar bir
adamn mezhebini lkemizde yaymak istiyor. Bir tekisi, imann artlarn
altdan bee indiren ve Ament formlnden kadere iman maddesini kaldran
Pakistanl bir yazarn metodunun Trkiyeyi kurtaracan iddia ediyor. Velhasl
ortalkta bir sr yamuk, bozuk, arpk inan gr dolayor. Peki bu hatal
inan ve kanaatleri yayanlar kimlerdir?
Bunlar kendilerine slamc diyorlar ama pelerinden gittikleri adamlar
genellikle 19. ve 20. asrda zuhur etmi on kadar malum ve mahut ahstr.
Halbuki slam dnyasnda, bahusus Ehl-i Snnet dairesi iinde binlerce byk
din limi, fakih, mrid, allame, imam, rehber yetimitir. Bizim reformcularn
www.dinimizislam.com

23
hibiri Gazalinin, Syutinin, araninin, Birgivinin, Eblleysin, Ebussuudun,
Fahreddin Razinin, Cveyninin, mam- Rabbaninin eserlerinden bahsetmez.
Onlar ehl-i snnet imamlardr. Bizimkiler ise selefi, mezhepsiz, Necdi, telfki,
reformcu, aktivist birka kiinin peine taklmtr.)
Not: M.evket Eyginin kaderi inkr eden Pakistanl yazar dedii kimse,
Mevdudidir. Necdi dedii de vehhabidir. Allah gkte diyenler de vehhabilerdir.
Geri kalmzn sebepleri
Yabanc yazar, mslmanlarn geri kaln ictihada balayp, (Fukaha,
ictihad kapsnn kapatlmasnda ve bundan byle drt mezheple iktifa
edilmesinde ittifak etmitir. Bunun neticesinde slam dncesi duraklam,
hukukta ve dier slami ilimlerde taklit ve saplantnn yaylmasna sebep
olmutur) diyor.
ctihad kapsn kimse kapatmamtr. Ehli olmad iin kendiliinden
kapanmtr. Kapalya kapal demek, kapatmak deildir. Kapatmaya yetkisi
olann amaya da yetkisi olur. ctihad edip etmemekle, geri kalmzn bir
alakas yoktur. Milyonlarca insan ehil olup olmadna bakmadan, kitap
yazyor, ictihad yapyor. Madem ictihad yznden geri kaldk. imdi herkes
ictihad yapt halde niin ilerlemiyoruz?
Mason Abduh ve onun Reit Rza ve Meragi gibi mezleri, mezheplere
saldrp, (mezhepler birletirilmeli) diyerek rahmeti kaldrmaya almlardr.
ngiliz casusu Hempher de ayn yolda hareket ederek Necdilii kurdurmutur.
Ayn art niyetli kimseler, (Herkes ictihad etmeli) diyerek ehli olmayan
kimselerin de ictihada yeltenmelerine sebep olmulardr. Hadis-i erifte, (Her
asr, bir ncekinden daha kt olacaktr) buyuruldu. Bu bakmdan sonraki
asrlarda birinci asrdaki gibi byk limler yetimedi. Yetimesi de ok zordur.
Bu zoru baarabilen az da olsa karsa, buna kimse bir ey demez.
Mctehide ihtiya yok
Hicri 4. asrdan sonra mutlak mctehid olarak mehur olan grlmedi.
Mutlak mctehide ihtiya da kalmad. nk Allah tel ve onun Resul
Muhammed aleyhisselam, kyamete kadar, hayat ekillerinde ve fen
vastalarnda yaplacak deiikliklerin, yeniliklerin hepsine mil olan
hkmlerin hepsini bildirdi. Mctehidler de, bunlarn hepsini anlayp, aklad.
Sonra gelen limler, bu ahkamn, yeni olaylara nasl tatbik edileceini tefsir ve
fkh kitaplarnda bildirdi. Mceddid denilen bu limler kyamete kadar
mevcuttur.
ctihad kaps ak diye herkes destursuz girerse, birbirine zt gibi grnen
hadis-i erifleri grnce ne yapacaktr? Mesela imam arkasnda Fatihann
okunacana dair de, okunmayacana dair de hadis var. cazetsiz bir kimse,
bunlar okuyunca ya Peygambere suizan edecek, yahut hadis limine iftira
edecektir. Ehli olmayanlarn hkm karmak niyetiyle hadis okumas, elbette
doru olmaz.
www.dinimizislam.com

24
Dnya ilerinde bile iinin ehli olmayan bir kimse, yapt eyi baaramaz.
Mesela, (Ehliyeti olan ofr olmaldr) demek yanl mdr? (Herkes araba
kullansn) demek doru olur mu? (Herkes gz ameliyat yapmaldr) demek ne
kadar samalktr. (Herkes hadis kitab okumal, hadisten hkm karmal,
Kur'an meali okuyup ondan hkm karmal) demek daha tehlikelidir. Araba
kullanmasn bilmeyen, bir kaza yapabilir ve canndan olabilir. Fakat hadisi,
Kuran anlamayan kimse, bunlarla amel edeceim derken dininden olur. Her
ii ehline brakmak kadar tbii ne olabilir? Biz, ( ehline verilmeli) diyoruz. O,
(hayr herkes hadis okumal, herkes meal okumal, anlad gibi amel
etmelidir) demek istiyor. Bu, ilme dmanlktr. Herkesin lim olmasn,
mctehid olmasn istemek, akla da, ilme de aykrdr. Mctehid olmann birok
artlar vardr. Bunlardan biri de ilahi mevhibeye sahip olmak yani evliya
olmas da gerekir. Fakat her evliya da mctehid deildir. ctihad, ayaa
drlmemelidir.
badette deiiklik, snnet ve bidat
Sual: Allaha daha iyi kulluk etmek iin ibadetleri deitirmek uygun olur
mu?
CEVAP
Allah tel, kullarn kendisine ibadet etmek iin yaratt. badet, zll ve
zillet demektir. Yani, insann Rabbine, mabuduna, hakir olduunu, ciz,
muhta olduunu gstermesidir. Bu da, her akln ve detlerin gzel ve irkin
dediklerine uymayp, Rabbin gzel ve irkin dediklerine teslim olmak ve
Rabbin gnderdii Kitaba ve Peygambere inanmak ve bunlara tbi olmak
demektir. Bir insan, bir ii, Rabbinin izin verdiini dnmeden, kendi gr
ile yaparsa, Ona kulluk yapmam, Mslmanln icabn yerine getirmemi
olur.
Bu i, itikadda, inanmakta ise ve inanlmas gerektii szbirlii ile
bildirilmi olan eylerden ise, bu inan kfre sebep olan bidat olur. Gayri
mslimlerin ibadet olarak yaptklar eyleri mslmanlarn yapmas caiz olmaz.
Mesela papazlar, ibadet niyetiyle bellerine znnar kuanrlar, boyunlarna ha
takarlar. Mslmanlarn, byle yapmalar caiz olmaz. Bidat, itikadda olmayp
da, amele ait ite kalrsa, fsk, byk gnah olur. Hadis-i erifte buyuruldu ki:
(Dinde olmayan bir ey meydana karlrsa, o ey reddedilir.)
[Buhari]
detlerde yenilik olur
Bu hadis-i erif gsteriyor ki, dinden olmayan bir itikad, bir sz, bir i, bir
hl ortaya karlr ve bunun din ve ibadet olduuna inanlrsa, yahut
slamiyetin bildirmi olduklarnda bir ziyadelik veya noksanlk yaplrsa ve
bunu yapmakta sevap beklenirse, bu yenilikler, deiiklikler, bidat olur.
slamiyete uyulmam, ona iman edilmemi olur.
www.dinimizislam.com

25
badette olmayp, dette olan yenilikler, yani yaplrken sevap
beklenilmeyen deiiklikler bidat olmaz. Mesela, yemekte, imekte, binme ve
tama vastalarnda yaplan yenilikleri, deiiklikleri dinimiz reddetmez. Bunun
iin, masada, ayr tabaklarda, atal kak ile yemek, otomobile, uaa binmek,
her eit bina, ev ve mutfak eyas kullanmak ve btn fen ile ilgili bilgi ve
aletler dinde bidat deildir. Bunlar yapmak ve faydal yerlerde kullanmak
gnah deildir.
Bidat, selefi salihin zamannda olmayp, sonradan ortaya karlan her
eye denir. det ve ibadetlerde yaplan deiiklikler bidattir. Bidatin stlah
manas ise yledir:
Resulullah efendimizin ve Onun drt halifesinin zamanlarnda dinde
bulunmayan bir inan, bir ii, bir sz veya ahlak, sonradan ortaya karmak,
sonradan ortaya kan byle bir bozukluu yaymak ve bundan sevap
beklemek, yasak edilen bidat olur.
det, sevap beklenilmeden, dnya menfaati iin yaplan eylerdir. Yiyip
imekte, giyinmekte, ev yapmakta, bineklerde zamanla deien detler, bir
ibadeti bozmadka veya dinin yasak ettii bir eyi iletmedike yasak edilen
bidat olmaz. Mesela atal-kak gnah olan bidat deildir. Eer bir det,
ibadeti bozuyorsa veya dinin yasak ettii bir ey ise, bunu ilemek haram olur.
badetlere bidat kartrmak byk gnahtr.
Bidatin byk zarar
Hadis-i eriflerde buyuruldu ki:
(Her bidat dalalettir ve her dalalet ehli de atetedir.) [.Asakir]
(Bidat ehlinin namaz, orucu, sadakas, hacc, umresi, cihad, farz,
nafilesi kabul olmaz, yadan kln kolayca kt gibi slamiyetten
kmas, kolay olur.) [.Mace]
(Bidat ehlinin tevbesi, bidati brakana kadar kabul olmaz.) [Taberani]
Tevbesi kabul olmaz demek, bidat ehli, bidatinden sevap bekledii, iyi bir
i yaptn sand iin tevbe etmeyi dnmez. Bu bidatten vazgemedii
iin de ibadeti kabul olmaz, demektir.
limler, bidati, bidati hasene ve bidati seyyie diye ikiye ayrmlar, okul,
kitap gibi sonradan yaplan eylere (bidati hasene) demilerdir. Hadikada,
(Byle bir bidat, bir ibadetin yaplmasna yardmc olduu iin, dinimiz buna
izin vermitir) buyuruluyor. mam- Rabbani hazretleri ise, dinin izin verdii
byle faydal eylere bidat denmemesini, bidat kelimesinin bunlara
bulatrlmamasn ve bunlara snneti hasene, yani iyi i denmesini
istemektedir. Snnet, burada yol, i demektir. Yolun, iin iyisi de, kts de
olur. Mslimdeki hadis-i erifte, snneti hasene [iyi r] aanlar vlmekte,
snneti seyyie [kt r] aanlar ise ktlenmektedir.
Yobaz ne demektir?
Yobaz kelimesi, kaba, cahil, bozuk ve sapk dncelerini ve siyasi
kanaatlerini din bilgisi olarak ileri sren kimse demektir. Bozuk dncesini,
www.dinimizislam.com

26
yanl kanaatini kabul ettirmek iin, din bilgilerini yanl syler. Bunlardan
bazs, tad etiketten, snd kanun maddelerinden, ou da
mslmanlarn imanlarn istismar etmekten g alr. Byk halk kitlelerini
arkasna takarak blcle, karde kavgasna sebep olur. Yobazlarn en
zararls ve en tehlikelisi, mal, para, makam elde etmek iin yabanc
ideolojilerin, dinde reformcularn ve mezhepsizlerin propagandalarn yaparak,
milletin imann, ahlakn bozan, satlm, din ve fen ve siyaset yobazlardr.
Yobazlar e ayrabiliriz:
1- Din ve dnya bilgilerinden mahrum olan, fakat kendini ilim adam sanan
cahil yobazlardr. Bunlar, blclk yaptklar gibi, din dmanlarna abuk
aldanp, zararl yollara kolayca srklenebilir. Osmanl tarihini kana boyayan
Patrona Halil, Kabak Mustafa, mehdi olduunu iddia eden Celali gibi
kimseler bu ksm yobazlardandr.
2- Kt din adamlar olan din yobazlardr. limleri biraz varsa da, sinsi
maksatlarna, mala, mevkiye kavumak iin, bilmediklerini veya bildiklerinin
tersini sylerler ve yaparlar. slamiyetin dna karlar. Ktlkte, dini
ykmakta, cahillere rnek olur, rehberlik ederler.
slam dininde byk yaralar aan bni Sebe, Ebu Mslim Horasani, Hasan
Sabbah ve Samavne kads olu eyh Bedreddin, Osmanl padiahlarnn
ehit edilmelerine fetva veren din adamlar, vehhabilik fitnesini ortaya karan
Necdli Abdlvehhab olu ve Msrdaki mason locas bakan Efgani ve Kahire
mfts mason Abduh ile mezi Reid Rza ve Hindistanda ngilizlerin,
slamiyete hcumlarna vasta olan Ahmed Kadyani ve benzerleri, yeni
treyen reformcular ve mezhepsizler hep bu ksmdaki yobazlardandr. Bunlar,
mslmanlarn din duygularn, imanlarn smrerek, dinimizi ierden ykmaya
almlardr.
mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
(Dnyalk peinde olan din adamlarnn szlerini dinlemek, kitaplarn
okumak zehir yemek gibi zararldr. Kt din adamlarnn zararlar bulacdr.
Cemiyetleri bozar, milletleri paralar. Gemite slam devletlerinin balarna
gelen felaketlere hep kt din adamlar sebep oldu. Devlet adamlarn doru
yoldan bunlar saptrd. Peygamberimiz, (Mslmanlar 73 frkaya blnecek.
Bunlarn 72 si Cehenneme gidecek, yalnz bir frkas Cehennemden
kurtulacak) buyurdu. Doru yoldan ayrlan bu 72 sapk frkann reisleri, hep
kt din adamlar idi.) [m.47]
3- niversite diplomal, fen adam olarak ortaya kan fen yobazlardr.
Fen yobazlar, genlerin imanlarn bozmak, bunlar dinden, slamiyetten
ayrmak iin, uydurduklar eyleri fen bilgisi, tb bilgisi, ilericilik olarak anlatp,
"din kitaplar bu bilgilere uymad iin yanltr, bunlarn gsterdii yolda
yaamak gericiliktir" derler. Namaz klan, tesettre riayet eden, iki imeyen,
ksacas Mslmanl yaayan temiz mslmanlara, gerici, tutucu, irticac,
www.dinimizislam.com

27
mutaassp gibi yaftalarla saldrrlar. Maksatlar Mslmanl ykmaktr. stelik,
"biz de mslmanz" derler.
Din yobazlar din bilgilerini deitirdikleri gibi, fen yobazlar, fen bilgilerini
deitirerek slamiyete saldrrlar. slamiyeti iyi bilen ve niversitede iyi
yetimi olan akll bir kimse, bunlarn szlerinin ilme, fenne uymadn, fen ve
din cahili olduklarn hemen anlar ise de, baz genler, talebeler, bunlarn
etiketlerine aldanarak, yalanlarna inanr, felakete srklenirler. Bu yobazlar iyi
bilinmelidir!

Ehl-i kble ve ehl-i snnet olmak iin
Sual: Gnah ileyen mslmanlara kfir denir mi, onlara lanet edilir mi?
CEVAP
Gnah ileyen mslmana kfir denmez. nk Ehl-i snnete gre, bir
insan gnah ilemekle kfir olmaz. Baz bid'at frkalar, gnah ileyene,
kendileri gibi dnmeyen mslmanlara kfir demek sapklnda
bulunmulardr. Hadis-i erifte buyuruldu ki:
(Mmine kfir diyenin, kendisi kfir olur.) [Buhari]
Mslmanm diyen, kelime-i ehadet syleyen kimseye kfir denmez. Bir
savata, kelime-i ehadet getiren birisini ldren kimseye, Resulullah
efendimiz, (Kelime-i ehadet syleyen kimseyi niin ldrdn?) buyurdu.
O da, dili ile sylyordu ama kalbi ile inkr ediyordu dedi. (Kalbini yarp da
baktn m?) diyerek onu tekdir buyurdu.
Onun iin mmine kfir demekten, ona lanet etmekten saknmaldr!
Lanet, sahibine dner. Hadis-i erifte buyuruldu ki:
(Kul, lanet ettii zaman, lanet edilen buna mstahak deilse, kendine
dner.) [Beyheki]
Sual: Ehl-i kbleye kfir denmiyor. 72 sapk frkann hepsi de ehl-i kbledir
yani namaz klyor. Bunlara kfir diyenin kendisi kfir olmaz m?
CEVAP
Evet ehl-i kbleye kfir denmez ama ehl-i kble nedir? Ehl-i kble namaz
klan kimse demek deildir. Ksaca izah edelim:
1- mam- azam ve imam- afii, Ehl-i kble olana kfir denilmez buyurdu.
Bu sz, Ehl-i kble olan, gnah ilemekle kfir olmaz demektir. 72 frka, Ehl-i
kbledir. ctihad yaplmas caiz olan aka anlalamayan delillerin tevillerinde
yanldklar iin, bunlara kfir denilmez. Fakat, zaruri olan ve tevatr ile
bildirilmi olan din bilgilerinde ictihad caiz olmad iin, byle bilgilere
inanmayan, szbirlii ile kfir olur. nk, bunlara inanmayan, Resulullaha
inanmam olur. man demek, Resulullahn Allah tel tarafndan getirdii,
zaruri olarak bilinen bilgilere inanmak demektir. Bu bilgilerden birine bile
inanmamak kfr olur. (Milel-nihal tercmesi)
www.dinimizislam.com

28
2- 72 bid'at frkas, namaz kld ve her ibadeti yapt halde, bir ksm
mlhid olmutur. Dinde szbirlii ile bildirilen bir inan veya bir ii inkr eden,
kfir ve mrted olaca iin, la ilahe illallah dese ve her ibadeti yapsa ve her
gnahtan da saknsa bile, artk buna ehl-i kble denmez. (Hadika)
3- Zaruri din bilgilerinden veya iman edilecek eylerden birine bile
inanmayan, La ilahe illallah Muhammedn resulullah dese de, kfir olur.
(Redd-l-muhtar)
4- Ehl-i snnet olanlarn bir ksm Cehenneme girmez. Bunlardan yalnz
kt i yapanlar Cehenneme girer. 72 bid'at frkas, Ehl-i kble olduu iin,
bunlara kfir denmez. Fakat bunlarn, dinde inanmas zaruri olan eylere
inanmayanlar kfir olur. (Mektubat- Rabbani 2/67, 3/38)
5- Mehur bir farz inkr eden kimse, namaz klsa da kfir olur. (Berika)
6- Her namaz klana ehl-i kble denmez. Bir hadis-i erif meali yledir:
(Yalan syleyen, sznde durmayan ve emanete hyanet eden,
Mslman olduunu sylese, namaz klsa, oru tutsa da mnafktr.)
[Buhari]
7- mann 6 artndan birine inanmayan, namaz klsa da kfirdir.
(Eiat-l-lemeat)
(Haramlardan kap, ihlasla, la ilahe illallah diyen Cennete girer)
hadis-i erifindeki hlasla ifadesi iin Resulullah efendimiz, (Syleyeni
haramlardan alkoymasdr) buyurdu. (Taberani)
Haramlardan kamayann imann korumas zorlar. Eer imann
koruyamamsa sonsuz Cehennemde kalr.
Sual: Gnde be defa Kbeye ynelip, tehiyyatta kelime-i ehadeti
syleyen, kfre dp kfrne tevbe etmese de, kfr zerinde sabit kalmaz
diyenler kyor. Bu yanl deil mi?
CEVAP
Bu sz ehl-i snnet itikadna aykrdr. mam- azam hazretleri buyuruyor
ki: Tevbe iin yalnz kelime-i ehadet sylemek kfi deildir, kfre sebep olan
eyden de tevbe etmesi gerekir. O eyden tevbe etmezse, namaz klsa da
kfirdir.
Ehl-i snnet olmak iin
Sual: Trkiyede ve dnyada eitli gruplar var. Hemen her grup (Sadece
ehl-i snnet olan biziz) diyor. Gruplarn Ehl-i snnet olup olmadklar nasl
bilinir?
CEVAP
Bilinmesi ok kolaydr. nk Ehl-i snnet itikad bellidir. Bunlara inanan
Ehl-i snnettir, inanmayan bidat ehli veya kfir olur. Ehl-i snnet itikadndan
nemli olanlardan bazlar unlardr:
www.dinimizislam.com

29
1- Amentdeki alt esasa inanmak. [Hayrn, errin ve her eyin Allahtan
olduuna inanmak. nsanda irade-i cziye vardr. ledii gnahlardan
mesuldr.]
2- Amel, imandan para deildir. Yani ibadet etmeyen veya gnah ileyen
mmine kfir denmez. [Vehhabiler, (amel imann parasdr, namaz klmayan
ve haram ileyen kfirdir) derler.]
3- man artp eksilmez. [Parlakl artp eksilir.]
4- Kuran- kerim mahlk [yaratk] deildir.
5- Allah mekndan mnezzehtir. [Vehhabiler, (Allah gkte veya Arta)
derler. Bu kfrdr.]
6- Ehl-i kble tekfir edilmez. [Vehhabiler, kendilerinden baka herkese
kfir derler.]
7- Kabir suali ve kabir azab haktr.
8- Gayb yalnz Allah bilir, dilerse enbiya ve evliyasna da bildirir.
9- Evliyann kerameti haktr.
10- Eshab- kiramn hepsi cennetliktir. [Rafiziler, (Bei hari sahabenin
tamam kfirdir) derler. Halbuki Kuranda, tamam cennetlik deniyor.] (Hadid
10)
11- Ebu Bekr-i Sddk, eshab- kiramn en stndr.
12- Mirac, ruh ve bedenle birlikte olmutur.
13- ldrlen, intihar eden eceli ile lmtr.
14- Peygamberler gnah ilemez.
15- Bugn iin drt hak mezhepten birinde olmak.
16- Peygamberlerin ilki dem aleyhisselam, sonuncusu Muhammed
aleyhisselamdr. [Vehhabiler, Hazret-i demin, Hazret-i itin, Hazret-i drisin
peygamber olduunu inkr ederler. lk peygamber Hazret-i Nuh derler.
nderlerine resul [Peygamber] diyen baz gruplar da, (Nebi gelmez, ama resul
gelir) derler. Bunun iin de Resulm diyen zndklar tremitir.]
17- efaate, srata, hesaba ve mizana inanmak.
18- Ruh lmez. Kfir ve Mslman llerin ruhlar iitir.
19- Kabir ziyareti caizdir. stigase, yani Enbiya ve evliyann kabirlerine
gidip, onlarn hrmetine dua etmek ve onlardan yardm istemek caizdir.
[Vehhabiler ise buna irk derler. Bu yzden Snnilere ve iilere mrik, yani
kfir derler.]
20- Kyamet alametlerinden olan Deccal, Dabbet-l-arz, Hazret-i
Mehdinin geleceine, Hazret-i sann gkten ineceine, gnein batdan
doacana ve bildirilen dier kyamet alametlerine inanmak.
mam- azam hazretleri (Kyamet alametlerine tevilsiz inanmal)
buyuruyor. Bir hadis-i erif meali:
(Gne batdan domadka, Kyamet kopmaz. O zaman herkes iman
eder, ama iman artk fayda vermez.) [Buhari, Mslim]
www.dinimizislam.com

30
Gnein batdan domasn, (Avrupa Mslman olacak) diye tevil
etmek, imam- azamn szne aykrdr. Hibir slam limi tevil etmemitir.
H Resulullah, bilmece gibi mi sz sylyor? Byle tevil etmek, (elma
dersem k, armut dersem kma) demeye benzer. Nitekim (Salat, duadr,
namaz diye bir ey yok) diyenler kmtr. O zaman ortada din diye bir ey
kalmaz. Bir de Avrupa Mslman olunca, iman niye fayda vermesin? Gnein
batdan domas, ilmen de mmkndr. Dinsizler itiraz eder diye zoraki tevile
gitmek gerekmez. Allah tel, dnyay imdiki yrngesinden karr, baka
yrngeye koyar. Dn deiince, gne batdan domu olur.
21- Ahirette Allah tel grlecektir.
22- Kfirler Cehennemde sonsuz kalr ve azaplar hafiflemez, hatta
gittike artar.
23- Mest zerine mesh caizdir.
24- Sultana isyan caiz deildir.
(Bu bilgiler, Fkh- ekber, Nuhbet-l-leali, R. Nasihin, Mek. Rabbani, F.
Fevaidden alnmtr.)

Ehl-i snnet vel cemaat
Sual: Doru olan, sadece Ehl-i snnet vel cemaat frkas mdr?
CEVAP
Evet, sadece Ehl-i snnet vel cemaat frkasdr. Bir hadis-i erif meali
yledir:
(mmetim, 73 frkaya ayrlacaktr. Bunlardan 72si, Cehenneme
gidecek, yalnz bir frka kurtulacaktr. Cehennemden kurtulacak olan tek
frka, benim ve Eshabmn yolunda gidenlerdir.) [Tirmizi, bni Mace]
Ehl-i snnet vel cemaat, snnet ve cemaat ehli demektir. Eshab- kiram,
Peygamber efendimizin cemaatidir. Snnet de, Peygamber efendimizin yolu
demektir.
Demek ki, (Ben, sadece Kurana ve snnete yaprm) demek yetmiyor.
Eshab- kiram sevmek ve onlarn yolunda olmak da arttr. Peygamber
efendimiz, (Sadece benim yolumdan gidenler cennetliktir) demedi. (Benim ve
Eshabmn yolunda gidenler) buyurdu. Bu ok nemli bir inceliktir. Eshab-
kiramn tamamn sevmek, sadece Ehl-i snnet frkasna nasip olmutur. u
halde, doru yolda olmann ls, Resulullahn ve Eshabnn yolunda
olmaktr. Her grup, ben Ehl-i snnetim diyebilir. Bunu renmenin, yolu da
vardr. Allah tel, slamiyeti doru olarak renmek isteyene, bunu nasip
edeceine sz verdi. Allah sznden dnmez. ki yet-i kerime meali:
(Doru yolu arayanlar, saadete ulatran yollara kavutururuz.)
[Ankebut 69]
(Allah, kendisine yneleni doru yola iletir.) [ra 13]
www.dinimizislam.com

31
O halde, Allah telnn szne gvenmeli, (Biz kesin doru yoldayz)
desek de, yine, (Ya Rabbi, kimler doru yolda ise, senin rzan kimlerle ise,
bana onlar sevmeyi, onlarla beraber olmay nasip eyle) diye dua etmelidir.
Eer doru yolda isek, duann bir zarar olmaz. Yanl yolda isek, ihlasla
yaptmz dua sebebiyle doruya kavumu oluruz. Herkes byle dua
etmelidir. H Allah tel, beni yanl yola sokar sanmamaldr.
73 frka hadisi
Sual: (mmetim 73 frkaya ayrlacak, biri Cennete, doru yoldan
ayrlan 72si ise Cehenneme gidecek) hadis-i erifi iin, (Bu, istismara ok
ak bir szdr. Buna gre, her frka kendisinin kurtulan frka olduunu iddia
eder) deniyor. Byle sylemek uygun mu?
CEVAP
Hadis-i erif iin yle sylemek ok irkindir. Herkes zaten kendi frkasnn
kurtulan frka olduunu iddia etmese o frkada bulunmaz. Ayn manada yet-i
kerime de vardr:
(Her frka, doru yolda olduunu sanarak, sevinmektedir.) [Mminun
53, Rum 32]
Yukardaki hadis-i erifin devamnda, (Kurtulu frkasnda olanlar,
benim ve Eshabmn gittii yolda bulunanlardr) buyurulmutur. mam-
Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
Peygamber efendimiz, kendini syledikten sonra, Eshab- kiram da
sylemesine lzum olmad halde, bunlar da sylemesi, (Benim yolum,
Eshabmn gittii yoldur. Kurtulu yolu, yalnz Eshabmn gittii yoldur)
demektir. Eshab- kiramn yolunda giden, elbette Ehl-i snnet vel cemaat
frkasdr. Cehennemden kurtulan frka, yalnz bunlardr. (1/80)
Rehbere ihtiya
Sual: Bir insann, Kuran, hadis okuyarak veya rastgele kitap okuyarak
hidayete kavumas, doru yolu bulmas, imann kurtarmas mmkn deil
midir? lla drt hak mezhepten birini iyi bilen bir lime mi balanmas gerekir?
CEVAP
Kuran- kerimi ve hadis-i erifleri yanl anladklarndan dolay 72 sapk
mezhep km, oklar da kfre girmitir. yet ve hadis bir deryadr. Yzme
bilmeyen kimseyi okyanusun ortasna atsalar, annda boulur. Yzmeyi iyi
bilenin de, ok uzaktaki sahile yzerek kmas ok zordur. ok gemeden
yorulur, yzemez. Balklara, deniz hayvanlarna yem olur. Denize den bir
kere lr. Kurandan, din renmeye kalkan ise, sonsuz lme mahkm olur.
Bugn herkesin drt mezhepten birine uymas arttr. Bu da yetmez, nk
piyasada binlerce farkl kitap var. Bunlar okuyann kafas karr, hangisinin
doru olduunu anlayamaz. Mezhebinin hkmn iyi bilen bir lime veya onun
kitaplarna tbi olmas, bir Allah adamn tanmas lazmdr. Allah adamn
tanyanlarla grmesi, kt insanlardan uzak durmas gerekir. Ancak Allah
www.dinimizislam.com

32
telnn sevgili kullarna kavuan, imann kurtarr. nk bu bykler,
karanlk gecede parlayan dolunay gibidir. Bir insann gz ok salam olsa da,
k olmadka karanlkta gremez. Allah adamlar, karanlkta aydnlatan k
kaynaklardr. Her biri gkteki yldzlar gibidir. Kendileri veya talebeleri
bulunmazsa, byle byk bir zatn kitaplarn esas almak lazmdr.

Doru yolda olmann artlar
Sual: eitli cemaatler, birbirlerinden farkl eyler sylyorlar, birinin helal
dediine dieri haram diyor, birinin snnet dediine dieri bid'at diyor. Hangi
cemaat daha uygundur?
CEVAP
Hadis-i eriflerde, Ehl-i snnet vel cemaat itikadnda olmak ve salihleri
sevip onlarla beraber olmaya almak, onlardan ayrlmamak emrediliyor.
Doru yolda olmann artlar vardr. Bunlarn bazlarn maddeler halinde
bildirelim:
1- Tek hak din slamiyettir.
Bir yet-i kerime meali yledir:
(Allah indinde hak din ancak slamdr.) [Al-i mran 19]
Bir hadis-i erif meali de yledir:
(Cennete sadece Mslman olan girer.) [Buhari, Mslim]
2- Hubb-i fillah ve bud-i fillah zere olmal.
hadis-i erif meali:
(nsan, dnyada kimi seviyorsa, ahirette onun yannda olacaktr.)
[Buhari]
(mann temeli, Allah iin sevmek ve Allah iin buzetmektir.) [Ebu
Davud]
(Cebrail aleyhisselam gibi ibadet etseniz, mminleri, Allah iin
sevmedike ve kfirleri Allah iin kt bilmedike, hibir ibadetiniz,
hayrat ve hasenatnz kabul olmaz!) [Ey Oul lm.]
3- Ehl-i snnet vel cemaate uygun itikad etmeli.
Bir hadis-i erif meali:
(mmetim 73 frkaya ayrlr. Bunlardan 72si Cehenneme gider,
yalnz bir frka kurtulur. Bu frka, benim ve Eshabmn gittii yolda
gidenlerdir.) [Tirmizi, bni Mace]
mam- Rabbani hazretleri de buyuruyor ki:
(tikad edilecek [inanlacak] eylerde, bir sarsnt olursa, kyamette
Cehennemden hi kurtulmak olmaz. tikad doru olup da amelde
[ibadetleri yapmakta, haramlardan kamakta] geveklik olursa, tevbeyle ve
belki tevbesiz de affedilebilir. Cehenneme girse de, sonunda yine
kurtulur. in asl, temeli itikad dzeltmektir.) [1/193]
4- Snnetlere uyup, bidatlerden uzak durmal:
www.dinimizislam.com

33
Yine mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
Bazlar, yapacaklar deiikliklerle, dini dzelteceklerini,
olgunlatracaklarn zannediyorlar. Ortaya bidatler karyorlar. Bidatlerin
zulmetleri ile snnetin nurunu rtmeye alyorlar. Bunlar, dinin
noksanlklarn tamamladklarn iddia ediyorlar. Bilmiyorlar ki, din noksan
deildir. Bir yet-i kerime meali:
(Bugn sizin iin dininizi ikml eyledim, zerinize olan nimetimi
tamamladm, size din olarak slamiyeti vermekle raz oldum.) [Maide 3]
Dini noksan sanp, tamamlamaya almak, bu yete inanmamak olur.
(1/260)
5- Drt hak mezhepten birisinde bulunmal.
Ahmed Tahtavi hazretleri buyuruyor ki:
Bugn her mslmann drt mezhepten birinde bulunmas arttr. Drt
mezhepten birinde bulunmayan Ehl-i snnetten ayrlr. (Drr- Muhtar
haiyesi)
Muhammed Hadimi hazretleri buyurdu ki:
Edille-i eriyyenin drt olmas, mctehidler iindir. Mukallidler, yani drt
mezhepten birinde olanlar iin delil, senet, bulunduu mezhebin hkmdr.
(Berika)
6- Dinde nakli esas almal.
slam limleri buyuruyor ki:
Fkh kitaplarna uymayan bilgiler yanltr. Bunlara balanmak caiz
deildir. slam bilgilerini renmeden, bilmeden, yet-i kerime veya hadis-i
erif okuyup da, bunlara kendi kafasna, kendi grne gre mana verenlere
slam limi denmez. Ne kadar yaldzl, parlak syleseler ve yazsalar da, hi
kymeti yoktur. Ehl-i snnet limlerinin anladklarna ve bunlarn yazd fkh
kitaplarna uymayan szleri ve yazlar Allah tel beenmez. lham ve ahsi
gr, kesinlikle delil olmaz. Dinde nakil esastr. Hazret-i Ali buyuruyor ki:
(Din, akl ve gr ile olsayd, mestin stn deil, altn
meshederdim.) [Ebu Davud]
Netice: ahslar, kitaplar, cemaatler, gruplar iin, bizim iyi veya kt
dememiz l olmaz. Yani biz iyi deyince iyi olmazlar, biz kt deyince de kt
olmazlar. ahs ismi, kitap ismi, grup ismi nemli deil. Binlerce lim ve kitap
var. Elimizde l olursa rahat ederiz, kendimiz anlarz. ly mam-
Rabbani hazretleri veriyor:
(Bir hkmn doru veya yanl olduu Ehl-i snnet limlerinin
bildirdiklerine uygun olup olmamakla anlalr. nk Ehl-i snnet
limlerinin bildirdiklerine uymayan her mana kymetsizdir, yanltr.
nk her sapk, Kur'an ve snnete uyduunu sanr, sapklnn doru
olduunu iddia eder. Yarm akl, ksa gryle, bu kaynaklardan yanl
manalar karr. Doru yoldan kayar, felakete gider. Ehl-i snnet
www.dinimizislam.com

34
limlerinin bildirdikleri manalar dorudur, bunlara uymayan yanltr.) [1/
286]
Demek ki doru olmann ls, Ehl-i snnet limlerinin kitaplarna
uymasdr.
Yine Ehl-i snnet limleri buyuruyor ki:
Allah tel, slamiyeti doru olarak renmek isteyene, bunu nasip
edeceine sz verdi. Allah sznden dnmez. Bunun iin, (Ya Rabbi, sana
inanyorum, seni ve Peygamberlerini seviyorum. slam bilgilerini doru olarak
renmek istiyorum. Bunu bana nasip et ve beni, yanl yollara gitmekten
koru) diye dua etmeli, istihare yapmal! Cenab- Hak ona doru yolu gsterir.
Allah telnn szne gvenmeli, Ona snmaldr. Kuran- kerimde
mealen buyuruluyor ki:
(Allah asla verdii szden dnmez.) [Zmer 20]
u anda eitli gruplardaki insanlarn da, byle dua etmekten
ekinmemeleri gerekir. H Allah tel yanl bir i yapmaz. Belki yanl
yolda olabilirim diye dnerek, (Y Rabbi kimler doru yolda ise, senin rzan
kimlerleyse, bana onlar sevmeyi, onlarla beraber olmay nasip eyle) diye dua
etmelidir. Eer doru yolda ise, duann bir zarar olmaz. Yanl yolda ise
doruya kavumu, kurtulmu olur. Byle dua etmekten ekinmemelidir.
Doruyu bulmak
Sual: Bir arkada, (Ben de Ehl-i snnet kitaplarn okuyorum, sen yanl
anlyorsun) diyerek birka konuda farkl eyler syledi. Hangimizin doru
anladn nasl tespit ederiz?
CEVAP
Okuduu kitab doru anlamak nemlidir. Allah tel, dinini doru olarak
renmek isteyene, bunu nasip edeceine sz verdi. Allah sznden dnmez.
Herkes, (Ya Rabbi! Dinimi doru olarak renmek istiyorum. Raz
olduun, Ehl-i snnet limlerinin kitaplarn okuyup, doru olarak
anlamay nasip eyle!) diye ihlsla dua etmeli, Allah telnn szne
gvenmelidir. Cenab- Hak ona muhakkak doru yolu gsterir. Bir yet-i
kerime meali yledir:
(Doru yolu arayanlar, saadete ulatran yollara kavutururuz.)
[Ankebut 69]
Yanl bilgi edinmek
Sual: Dini bilgiler renmek iin, herkes farkl kiilere soruyor. Yahut
rastgele kitaplardan bilgi alyorlar. rendikleri yer yanl bilgi veriyorsa,
renenler de sorumlu olur mu? Su, cevap verenin veya kitabn olmaz m?
CEVAP
Su, cevap verenin veya kitabn olsa da, yanl bilgi renen
sorumluluktan kurtulamaz. Bir de, ihtiyata riayet etmek gerekir. Bir i iin, nakli
esas alan kitabn biri haram, teki de helal diyorsa, haram olduunda phe
www.dinimizislam.com

35
olur, o ii yapmamak gerekir. Doru kitaptan renilirse, byle bir eye lzum
kalmaz. Nakli esas alsa da, yetkili, icazetli limlerin yazmad kitaplara itibar
edilmez. Doru yolu, doru kitab bulmak iin de, dua etmek gerekir. Allah
tel, dinini doru olarak renmek isteyene, bunu nasip edeceine sz verdi.
Allah sznden dnmez. Cenab- Hak byle samimiyetle yalvarana muhakkak
doru yolu gsterir. Doru yoldaym diye inat ederek dua etmeyen de, elbette
yaptklarndan sorumlu olur.
Kalb dnektir
Sual: nsan, bugn iyi bildii eyi sonra kt bilebiliyor, kt bildii eyi
baka zaman iyi bilebiliyor. Bakyor insanlarn ounluu bir yolu benimsiyor,
ounluk byle dnyor diye, o da ayn eyi kabul edebiliyor. Bir yolun
doru mu, yanl m olduunu nasl anlayacaz?
CEVAP
ounluun doru yolda olduunu sanmak ok yanltr. Bir yet-i kerime
meali yledir:
(nsanlarn ouna uyarsan, seni Allahn yolundan saptrrlar.)
[Enam 116]
ok kimse bu yolda gidiyor diye, o yolun doru olduu anlalmaz.
Dnyada Mslmanlar az, dinsizler daha oktur. Dinsizlik ok diye dinsizlik
dorudur denmez.
Bir kimse, bugn iyi bildiini yarn kt bilebilir. Bu kalbin zelliindendir.
Kalb iyiye veya ktye dnebilecek ekilde yaratlmtr. Ondokuzcu kiilerin
uyduklar bozuk dinin, Reat Halifeden sonraki liderine, bir gazeteci, (On sene
nce, baka dnyor, baka ekilde inanyordun, on sene sonra bu fikrinden
de dnmeyeceini nereden bilelim?) demiti.
Kalbimizin dnmemesi iin dua etmek gerekir. Bir hadis-i erif meali
yledir:
(Ey byk Allahm, kalbleri iyiden ktye, ktden iyiye eviren,
ancak sensin. Kalbimi, dininde sabit kl, dininden dndrme,
Mslmanlktan ayrma!) [Tirmizi]
Kalbimizin ktye dnmemesi iin hadis-i erifte bildirildii gibi dua
etmelidir.
Allah tel, slamiyeti doru olarak renmek isteyene, bunu nasip
edeceine sz verdi. Bunun iin, (Ya Rabbi, sana inanyorum, seni ve
peygamberlerini seviyorum. slam bilgilerini doru olarak renmek
istiyorum. Bunu bana nasip et ve beni, yanl yollara gitmekten koru) diye
dua etmeli, istihare yapmal! Cenab- Hak ona doru yolu gsterir. Bir yet-i
kerime meali yledir:
(Allah, kendisine yneleni doru yola iletir.) [ra 13]
H Allah tel verdii szden dnmez. O hlde yukarda bildirildii
gibi dua etmelidir.
www.dinimizislam.com

36
Sapklkta birleilir mi?
Sual: Allah tel, (nsanlarn ouna uyan saptr) buyuruyor.
Peygamberimiz, (limlerin ouna uyan kurtulur, limler sapklkta
birlemez) buyuruyor. Gnmzde Mslmanm diyenler eitli cemaatlere,
eitli frkalara blnmtr. Yalnz Kur'an diyenler var, Ondokuzcular var,
Selefiyeciler var, Vehhabiler var, bni Sebeciler var, mezhepsizler var,
gayrimslimler de Cennete gidecek diyenler var, hocamz Mehdi veya resul
diyenler var, kendisinin Mehdi olduunu syleyenler var, gayri slami idarelere
eri idare diyenler var, tek doru biziz diyenler var. Var da var. Bunlarn
hangisinin doru olduu nasl bilinir? kincisi btn gruplar bir grubun
aleyhinde olsalar o grubun mutlaka yanl olduu anlalr m?
CEVAP
Bu mmetin 73 paraya blnecei sadece bir frkann doru olduu, bu
frkann da Ehl-i snnet vel-cemaat frkas olduu aka bildirilmitir. Her frka,
sapk olmalarna ramen, biz Ehl-i snnetiz derse, doruyu da biz
bilemiyorsak, o zaman (Ya Rabbi bu cemaatlerin iinde dorusu
hangisiyse bana onu nasip et) diye dua edilirse Allah telnn ona doru
yolu gsterecei yet-i kerimelerle sabittir. Allah tel verdii szden
dnmez. Ona mutlaka doruyu herhangi bir ekilde gsterir.
Btn dalalet frkalar bir konu zerinde birlese, hak olan tek frkann
yolunun yanl olduu anlalmaz. Btn cemaatler, btn frkalar namaz
vakit dese, doru olan frka da be vakittir dese, (Btn cemaatler byle
sylyor) diyerek namazn vakit olduu sylenemez. Btn gruplar alg
hell dese, alg hell olmaz. Her devirde, her zaman kyamete kadar doru
olan bir grubun, bir cemaatin olacan Peygamber efendimiz bildirmitir. Bir
hadis-i erif meali:
(mmetimden doru bir grup, hak zere devaml bulunur.) [Buhari]
Bu doru olan, hak olan grubu dua ederek bulmaya almaldr.
72 sapk frkann hak olana saldrmas yadrganmaz, ama Ehl-i snnet
grnp, Ehl-i snnete saldranlar yadrganmaz m? Bugn Ehl-i snnete dier
btn gruplar saldryor. Saldran bu sapk gruplarn birbirlerine dmanlklar
vardr, ancak, hepsinin ortak yn Ehl-i snnete dman olmalardr. Bir yet-i
kerime meali yledir:
(Ey iman edenler, Yahudileri de, Hristiyanlar da dost edinmeyin!
Onlar, [slama dmanlkta] birbirinin dostudur.) [Maide 51]
Grld gibi, gayrimslimler, Mslmanla saldrmakta birleiyorlar.
Sapk gruplar da, tek doru olan frkaya saldrmakta birleiyorlar. Sapklarn
birlemesini, Mslmanlarn birlemesi olarak kabul etmek ahmaklk olur.
www.dinimizislam.com

37

Doru yolu bulmak iin dua
Sual: Doru yolu bulmak iin dua edilirse, doru yol hangisiyse, Allahn
ona gsterecei bildiriliyor. Benim gibi doru yolu bulmu bir kimsenin dua
etmesi, phe etmeye sebep olmaz m? Hibir gruba bal olmayan bir
kimsenin, dua etmesi elbette lazm; ama bir gruba dhil olmu kimsenin yle
dua etmesi caiz olur mu?
CEVAP
O dua herkes iindir. Zaten kimse, benim yolum, benim grubum yanl
demez. Yanl olduunu bile bile kim o yolda gider ki? Hristiyan da, Yahudi
de, Mecusi de, her trl bidat ehli de, doru yoldayz diyor. Akln
beenmeyen olmad gibi, yolunu da, inancn beenmeyen de olmaz.
Beenmese orada ii ne? Bir ayet-i kerime meali:
(nsanlar, dinde eitli gruplara blndler. Her grup, kendi yolunu
doru sanp sevinir.) [Mminun 53]
Bir hadis-i erif meali:
(mmetim 73 frkaya ayrlr, 72si Cehenneme gider, yalnz bir frkas
kurtulur. Bu frka, benim ve Eshabmn yolunda gidenlerdir.) [Tirmizi]
Bu mmet, eitli frkalara ayrlyor ve hepsi ben doruyum diye seviniyor.
Bunu, Allah ve Resul bildiriyor. Dua etmemek, Allah ve Resulne kar
gelmek olur. Her grup, ben byle dua edersem, iinde bulunduum gruptan
phelenmi olurum diye dua etmezse, dua edecek kimse kalmaz; nk
herkes kendinin doru grupta olduunu sanyor. 73 tane doru olmaz.
Peygamber efendimiz, kendi dininden, kendi yolundan phe mi ediyordu da,
aadaki ekilde dualar etmitir:
(Allahm, kabir azabndan Sana snrm.) [Mslim]
(Allahm, Cehennem azabndan sana snrm.) [Buhari]
(Allahm, kt huylardan, kt arzulardan sana snrm.) [Ebu
Davud]
(Allahm, bizi hiret azabndan muhafaza eyle.) [Mslim]
(Allahm, kalb katlndan, gafletten, inkrclktan, gnahkrlktan,
hakka ters dmekten, riyadan Sana snrm.) [Hkim]
(Allahm, Senden dinde sebat, doru yolda kararll istiyorum.)
[Nesai, Tirmizi]
(Allahm, gnahlarm temizle.) [Buhari, Mslim]
(Zulmetmekten ve zulme uramaktan Sana snrm.) [Nesai]
(Ya Rabbi ekten, erikten, nifaktan ve kt ahlktan sana snrm.)
[Bezzar]
(Allahm, kalbimi riyadan, amelimi gsteriten, dilimi yalandan,
gzm hyanetten temizle.) [Hatib]
www.dinimizislam.com

38
(Allahm doru yoldan sapmaktan veya bakalarn saptrmaktan,
haktan kaymaktan ve kaydrmaktan, hakka tecavz etmekten sana
snrm.) [Taberani]
mam- Rabbani hazretlerinin, 272. mektubunda bildirdii dua yledir:
(Allahmme erinelhakka hakkan verzukn ittibah ve erinel btla
btlan verzukn ictinbeh bi-hurmeti Seyyidil-beer. Aleyhi ve al lihi ve
eshbihi minessalevti efdalh ve minetteslmti ekmelh.) Yani, (Ya
Rabbi! Doruyu bize doru olarak gster ve ona uymay bize nasip et ve
yanl, bozuk olan eylerin yanl olduklarn bize gster ve onlardan
saknmamz nasip et! nsanlarn en stn hrmetine bu duamz kabul
buyur!)
Hazret-i Ebu Bekirin de byle dua ettii hyada yazldr. Bi-hrmetiden
nceki ksmn hadis-i erif olduu da bildirilmitir. Yani Peygamber efendimiz
de, ayn duay yapm, (Hakk hak, batl batl olarak gster) diye duada
bulunmutur. Allah tel, slamiyeti doru olarak renmek isteyene, bunu
nasip edeceine sz verdi. Bir yet-i kerime meali:
(Doru yolu arayanlar, saadete ulatran yollara kavutururuz.)
[Ankebut 69]
Allah telnn szne gvenmeli, Ona snmaldr. u anda eitli
gruplardaki insanlarn da, byle dua etmekten ekinmemeleri gerekir. H,
Allah tel yanl bir i yapmaz. (Y Rabbi, hakk hak olarak gster, batl
batl olarak gster ve onlardan saknmamz nasip eyle. Hangi grup doru
yoldaysa, senin rzan kimlerle ise, bana onlar sevmeyi, dnyada ve
ahirette onlarla beraber olmay nasip eyle) diye dua etmelidir. Eer doru
yoldaysa, nur stne nur olur. Yanl yoldaysa, ihlsla yapt dua sebebiyle,
yanl yoldan kurtulmu ve doruya kavumu olur.
Hak ile btl
Sual: Hakla btl ayrmak zor mudur?
CEVAP
Hakk btldan ayrmak en zor itir, nk bugn hak gizlenmi, btl ise
hak ekline brnm, hak gibi grnyor. mam- Rabbani hazretleri, (Peri
yanaklarn saklam, eytan naz ediyor. ardm kaldm, hayretten aklm
gidiyor) buyuruyor. Melek yani hak, gizlenmi, grnmyor. eytan peri ve
melek ekline girmi, herkese nurlu, gzel grnyor, her tarafta cilve yapyor,
ssl psl dolayor, kendini gsteriyor. nsan nasl armasn ki?
Onun iin Peygamber efendimiz, hakk btldan ayrmak iin nasl dua
edileceini, mmetine retmek iin, u duay okurdu:
(Allahmme erinel hakka hakkan ve erinel btla btlan.)
Mns: Allahm, bana hakk hak olarak, btl da, btl olarak tant! kisini
birbirine kartrmayaym.
www.dinimizislam.com

39
O halde yaplacak i, binlerce sapk kitaplar arasndan, mam- Rabban
gibi Ehl-i snnet limlerinin kitaplarn okuyup hakk bulmaktr. Peygamber
efendimizin bildirdii u duay da her zaman okumalyz:
(Allahmme, y mukallibel kulb, sebbit kalb, al dnik.)
Mns: Allahm, kalbleri iyiden ktye, ktden iyiye eviren, ancak
Sensin. Kalbimi, dininde sabit kl, dininden dndrme, beni Mslmanlktan
ayrma!
Doru grup iin dua
Sual: Dnyada Mslmanlar eitli gruplara, cemaatlere, tarikatlara
blnm ve her grup, kendilerinin doru olduunu sylyor. Doruyu
arayann, (Ya Rabbi hangi grup doruysa, rzan hangi gruptaysa, bana
onu nasip eyle!) diye dua etmesi gerekiyormu. Ama ben grubumun % 100
doru olduuna inanyorum, hi phem yoktur. Eer byle bir dua edersem,
grubumdan phelenmi olurum diye byle bir dua etmiyorum. Bildirildii gibi
dua etsem bir sakncas olur mu?
CEVAP
Hi sakncas olmaz. yle dua etmek lazmdr.
Elbette herkes kendi grubunun, kendi yolunun doru olduuna inanr.
nanmasa o grupta ii ne? Nitekim bir yet-i kerime meali yledir:
(Dinde eitli gruplara blnrler, her grup, kendi yolunu doru
sanp sevinir.) [Mminun 53]
Doru grupta olduuna inananlarn da, yle dua etmeleri lazmdr.
Peygamber efendimiz, doru yolda deil miydi? Yolundan phesi mi vard?
Hep, (Ya Rabbi, bize doru yolu gster) diye dua etmitir. Mesela, (Ya
Rabbi! Bize hakk hak olarak gsterip, ona uymak; btl btl olarak
gsterip, ondan kanmak nasip eyle!) diye dua ederdi. Bu, mmetinin
byle dua etmesinin gerektiini gsterir. Byle dua etmenin hi mahzuru
olmaz. Aksine grubu yanl yolda ise, doruyu bulmu olur.

Maturidilik ve aklclk
Sual: (Trkler slamn, nakli deil de akl esas alan, Maturidi ekolne
bal kaldlar. Akla deer vermeyen Eari ekolnden hi etkilenmediler) sz
doru mudur?
CEVAP
Yanltr. Maturidilikle Earilik farkl eyler deil ki, birisi akl, dieri de
nakli esas alm olsun. kisi de, Ehl-i snnetin itikad bilgilerini, nakli esas
alarak bildirmitir.
Maturidilik mezhebi diye ayr bir mezhep de yoktur. mam- Maturidi,
mam- azam Ebu Hanifenin naklen bildirdii ve yazd Ehl-i snnet itikadnn
kelam bilgilerini, ondan nakledenler vastasyla kitaplara geirip, izah etmitir.
Sadece akl esas ald doru deildir.
www.dinimizislam.com

40
Ehl-i snnet vel cemaat frkasnn itikadda dier imam, mam- Eari
hazretleri de Ehl-i snnetti. Bu iki byk Ehl-i snnet liminin zamanlar
aynysa da, bulunduklar yerler birbirinden ayryd. Karlarndaki
saldrganlarn iddialar baka olduundan, savunma metotlar ve tenkitleri
birbirinden farkl olmutu. Bu durum, mezheplerinin ayr olduunu gstermez.
Ehl-i snnet itikadn ortaya koyan Resulullah efendimizdir. man bilgilerini
Eshab- kiram, bu kaynaktan aldlar. Tabiin-i izam da bu bilgilerini, Eshab-
kiramdan rendiler. Daha sonra gelenler, bunlardan rendiler. Bylece, Ehl-i
snnet bilgileri bizlere nakil yoluyla geldi. Bu bilgiler aklla bulunamaz. Akl
bunlar deitiremez. Akl, bunlar anlamaya yardmc olur. Yani, bunlar
anlamak, doruluklarn, kymetlerini kavramak iin akl lazmdr. (S.
Ebediyye)
Mslman Trkler, genelde drt hak mezhepten biri olan Hanef
mezhebine gre ibadet etmilerdir. Gerektiinde de, dier hak mezhepten
birini taklit ederek ibadetlerini yapmlardr. Her Mslman, vcut yapsna,
yaad iklim artlarna ve i hayatna gre, kendisine daha kolay gelen
mezhebi seer. Trklerin de genelde Hanefi mezhebinde olmas ve itikad
bilgilerinde de, Hanefi mezhebinde olan mam- Maturidinin aklamalarn
esas almas bu sebepledir. Bunun altnda siyasi veya baka sebepler aramak
ok yanltr.
S. Ahmed Tahtavi hazretleri buyuruyor ki:
Bugn her Mslmann drt mezhepten birinde bulunmas vacibdir. Drt
mezhepten birinde bulunmayan Ehl-i snnetten ayrlr. Ehl-i snnetten ayrlan
da sapk veya kfir olur. (Drr-l muhtar haiyesi zebayih ksm)
Maturidilik ile Earilik de, Ehl-i snnetten ayr deildir. tikadda hak
mezhep tektir. O da Ehl-i snnet vel cemaattir. Ehl-i snnetin itikattaki iki
byk imam, Ebu Mansur Maturidi ve Ebl-Hasan Eari hazretleridir.
mam- Maturidi Hanefi mezhebinde, mam- Eari de afii mezhebinde
olduu iin; Hanefiler genelde mam- Maturidinin, afiiler de mam- Earinin
aklamalarn esas almlardr.
afii limlerinden Ahmed ihabddin Msri de buyuruyor ki:
Ebl-Hasan Earinin veya Ebu Mansur Maturidinin bildirdiklerinden
ayrlan kimse snni deildir. Bu iki imam, Resulullahn ve Eshabnn
yolundadr. (Kenz-r-ragbin haiyesi)

Dinde blclk yoktur
Sual: Mslmanlar eitli gruplara blnmtr. Dinimiz blnmeyi
yasaklamyor mu? Niye bir at altnda birleilmiyor?
CEVAP
Evet, dinimiz blnmeyi, paralanp ayrlmay yasaklamtr. Bir yet-i
kerime meali yledir:
www.dinimizislam.com

41
(Hep birlikte Allahn ipine [Kuran- kerime, slamiyete] smsk sarln!
Paralanp ayrlmayn! Allahn zerinizdeki nimetini dnn! Hani siz
birbirinize dmandnz da, O, kalblerinizi birbirinize sndrmt. te
Onun [slam] nimeti sayesinde din kardei olmutunuz. Hem siz, bir ate
ukurunun tam kenarndayken, oradan [Cehenneme girmekten] de sizi O
kurtarmt. te Allah size yetlerini byle apak bildiriyor ki, doru yola
eresiniz.) [l-i mran 103]
Peygamber efendimiz de, (mmetim 73 frkaya ayrlacak, 72si
Cehenneme gidecektir) buyuruyor. Buna ramen mslmanlar blk prk
olmutur. Her grup, (Bizim yolumuz doru) diyor. Kuran- kerimde de, (Her
frka, her grup doru yolda olduunu sanarak, sevinmektedir)
buyuruluyor. (Mminun 53, Rum 32)
Her grup, kendilerinin doru olduunu sand iin, kendi atlarnn
altnda birleilmesini istiyor. Bunun iin birleme imkn olmuyor. Birleilse
hakla batl karm olur. Bu gruplardan sadece bir frka doru yoldadr. Bir
hadis-i erif meali yledir:
(mmetim arasnda, doru yolda olanlar, her zaman bulunur. Onlara
kar olanlar, Allahn emri gelinceye kadar, onlara zarar yapamaz.)
[Mikat-l-mesabih]
Bu doru grupta bulunmak isteyen dua etmelidir. Allah tel, slamiyeti
doru olarak renmek isteyene, bunu nasip edeceine sz verdi. Bunun iin,
(Ya Rabbi, sana inanyorum, seni ve Peygamberlerini seviyorum. slam
bilgilerini doru olarak renmek istiyorum. Bunu bana nasip et ve beni,
yanl yollara gitmekten koru) diye dua etmeli, istihare yapmal! Cenab-
Hak ona doru yolu gsterir.
Allah tel verdii szden dnmez. Dua ve istihare ile doru yolu
arayana gsterir. Doruyu bulmak iin dua ve istihare yapmayan kimse, bidat
frkalar arasnda ise, ben doruyu bilemedim diye bir mazeret ileri
sremeyecektir.
Ste idrar katmak
Sual: Ehl-i snnete aykr grleriyle n salan Reit Rzann
hayranlarndan biri, (Bu mmet, iasyla, Vehhabisiyle, Snnisiyle,
Mutezilesiyle, Cebriyesiyle hepsi kardetir, nk ilah da, peygamberi de
birdir. slam birliinin kurulmas iin mezhebi de bir olmaldr) diyor. Tek hak
frka olan Ehl-i Snnet vel-cemaat mezhebi ile bidat frkalarn kartrmak,
stn iine idrar, kan kartrmaya benzemez mi?
CEVAP
Evet, 72 bidat frkasn birletirip tek frka haline getirmek, ste idrar
kartrmaktan ktdr. St necis olunca dklr, ama imana necaset
kartrnca insan kfre girebilir. Bu 72 bidat frkasnn Cehennemlik olduunu
Resulullah efendimiz haber vermitir. Bidat frkalarla Ehl-i snneti
www.dinimizislam.com

42
birletirmeye kalkmak Resulullahn bu konudaki hadis-i eriflerine sava
amak demektir. ok irkin ve ok yanl bir itir.
Mslmanlar iin rahmet olan drt hak mezhebi teke indirmenin haram
olduunda icma hsl olmuken, bir de bidat frkalarn birbiriyle kartrmak
daha byk cinayet olur.
Mason Abduhun mezi Reit Rza gibi dinde reformcular, (Mezhepler
birletirilerek, slam birlii kurulmal) diyorlar. Hlbuki Peygamberimiz,
yeryzndeki btn Mslmanlarn tek bir iman yolunda, drt halifesinin doru
yolunda, birlemelerini emir buyurdu. slam limleri, el ele vererek, alp, drt
Halifenin itikat yolunu kitaplara geirdiler. Peygamberimizin emrettii bu tek
yola, Ehl-i snnet vel-cemaat ismini verdiler. Yeryzndeki btn
Mslmanlarn bu tek Ehl-i snnet yolunda birlemeleri lazmdr. Bu hainler,
mevcut olan bu birlie katlmayp, yaldzl szlerle Mslmanlar aldatmaya ve
slam birlii maskesi altnda iman birliini paralayarak slamiyeti ierden
ykmaya alyorlar. Bu oyunlara gelmemelidir.
Tefrika ve ihtilaf
Sual: (Dinde itikad farklara tefrika, ameli farklara ihtilaf denir. Mesela
mezhepler arasndaki ibadetlerle ilgili farkl hkmlere ihtilaf dendii gibi, Ehl-i
snnet d mezheplerdeki farkl hkmler de tefrika deil ihtilaf olarak
grlmeli. Ehl-i snnet dndaki mezheplerin itikatlar da hogryle
karlanmal) diyen ilahiyatlara rastlyoruz. Hogryle karlamak ne
demektir? Bidat ehli olanlar da m hak mezhep snfna sokulmak isteniyor?
CEVAP
Mezhepsizler, bidat ehline ve gayrimslimlere gsterdikleri hogry
Ehl-i snnete gstermiyorlar. Yahudilerle Hristiyanlar ve bidat ehlini Cennete
rahata sokabiliyorlar, ama nedense Ehl-i snnete bunu ok gryorlar.
htilaftan kast farkl ictihaddr. Farkl ictihad ise rahmettir. Rahmete ihtilaf
gzyle bakmamal. Tefrika ise, ayrlk, blnmek, paralanmak demektir.
Tefrika, yet-i kerime ve hadis-i eriflerle yasaklanmtr.
(Dinlerinde tefrikaya dp, gruplaan ve her grup da kendi
inanlarn beenip sevinen mriklerden olmayn!) [Rum 32]
(Hep birlikte Allahn ipine [slamiyete] smsk yapn,
paralanmayn, blnmeyin!) [l-i mran 103]
Peygamber efendimiz de, (mmetim 73 frkaya ayrlacaktr. Onlardan
bir frka hari, hepsi Cehenneme gidecek. Kurtulan frka, benim ve
Eshabmn yolu zere gidenlerdir) buyuruyor. (Tirmizi)
Bu hadis-i erifte iki husus vurgulanyor:
1- Blnmeyin, tefrikaya dmeyin, blcler Cehenneme gidecektir
deniyor. Bu blclere bidat ehli deniyor.
2- Sadece (Benim yolumdan giden kurtulur) denmiyor, (Eshabmn
yolundan giden de kurtulur) buyuruluyor. Eshabnn yolunun kendi yolundan
www.dinimizislam.com

43
ayr olmad vurguland gibi, onlarn farkl ictihadlarnn rahmet olduu da
vurgulanyor.
(Benim ve Eshabmn yolu) buyuruluyor. Benim yolum ifadesinden
maksat snnettir. Eshabnn yolu da cemaattir. Bu ikisine birden Ehl-i snnet
vel cemaat diyoruz. Ehl-i snnet limlerinin istisnasz hepsi, tek doru olan
kurtulu frkasnn Ehl-i snnet vel cemaat frkas olduunu bildiriyorlar.
tikatta ayrlk olmaz. Onun iin kurtulan tek frka deniyor. Dierleri bidat
frkalardr. Bidat ehli ise muhakkak Cehenneme gidecektir. Bir hadis-i erif
meali de yledir:
(Szlerin en dorusu Allahn kitab, yollarn en gzeli Resulullahn
yoludur. lerin en kts ise bidattir. Her bidat sapklktr, her
sapkln yeri de Cehennemdir.) [Buhari, Mslim, Nesai]
Kitap ve Snnetle Cehenneme gidecei bildirilen bidat frkalarnn ho
grlmesini sylemek, yet ve hadise kar gelmek olur.

ttifak ve ihtilaf
Sual: Kuranda, (nsanlarn ouna, ekseriyete uyan saptr) denirken,
hadis-i erifte ise, (Siz sapklk zerinde birlemezsiniz) deniyor. kisi
birbirine zt deil mi?
CEVAP
Zt deildir. kisi farkldr.
Bir fkra var. Dii fare, dii aslana, (Ben bir douruta 2030 yavru
doururum. Hibir hayvan benimle mukayese olmaz) der. Dii aslan
glmseyerek, (Ben bir yavru doururum; ama aslan doururum) der. Kemiyet
[say, az ok olu] deil, keyfiyet [kalite] nemlidir. Koyun srs gibi
insanlarn ouna uymak, insanlar saptr. Birinci hkm bunu bildiriyor.
Dnyada kfirler Mslmanlardan daha oktur. Bu, kfirliin doru yol
olduunu gstermez.
kinci szdeki siz sz, Eshab- kirama hitaptr. Yani, (Siz ve sizin gibi
Ehl-i snnet olan limler, sapklkta birlemez) demektir. Bu, amel ynyle
deil itikat ynyledir. Bir hadis-i erif meali yledir:
(mmetimin limleri, hibir zaman dalalette birlemezler. htilaf
olunca sivad- a'zama [limlerin ekseriyetinin bildirdii yola] tbi olun!) [bni
Mace, Hkim, bni Cerir, Hakm-i Tirmizi]
Ameli hkmlerde birlememek kt deil, aksine rahmettir. Amelde
mezheplerin k bu rahmetten dolaydr. Bir hadis-i erif meali yledir:
(mmetimin [mctehid limlerinin, ameldeki] ihtilaf [mezheplere
ayrlmas] rahmettir.) [mam- Beyheki, mam- Mnavi, mam- ibni Nasr ve
mam- Deylemi]
Birinci hadis-i erif, Mslmanlarn imanda, doru itikatta birlemelerini
emrediyor, ayrl, blnmeyi yasaklyor. kinci hadis-i erif, ameldeki ayrln
www.dinimizislam.com

44
rahmet olduunu bildiriyor. Mctehidin farkl ictihad rahmettir. Mctehid hata
edemez mi, hatas da m rahmet diye sorulabilir. Evet, mctehidin hatas da
rahmettir. Bir hadis-i erif meali:
(Mctehid, ictihadnda hata ederse bir, isabet ederse, iki sevab alr.)
[Buhari]
Sevab olan bir ey elbette rahmettir. Bunu inkr etmek, 14 asrdan beri
gelen limleri yalanlamak ve hak mezhepleri inkr olur. Hadis-i erifte
bildirildii gibi mctehid limler, dalalette ittifak etmezler. Ehl-i snnet limleri,
drt mezhebin hak olduunda ve drt mezhepten bakasyla amel etmenin
caiz olmadn ittifakla bildirmiler ve bunda icma hsl olmutur.
(El-Mesail-l-mntehabat fir-risaleti vel vesileti)
te, birbirine zt gibi grnen iki hadis-i erifin aklamas byledir.
Sapklkta birlemek
Sual: Bir arkada hesap etmi, Trkiyede sa ak Mslman kadn
saysnn, kapal kadn saysndan fazla olduunu grm. Buradan,
(mmetim dalalet yani sapklk zerinde birlemez) hadisine gre,
kadnlarn balarn amalarnn gnah olmad hkmn karm. Trkiyede
hemen herkes hoparlrn ibadette kullanlmasn onaylad iin, ben de, bu
hadisi baz alarak hoparlrn ibadette kullanlmasnn gnah olmad
hkmne vardm. Arkadan ve benim grm, bu hadise tam uygun
dmyor mu?
CEVAP
yeti ve hadisi biz anlayamayz. Yanl anladklarndan dolay 72 sapk
frka meydana geldi. Ehl-i snnet limleri nasl aklamsa yle anlamak
gerekir. Arkadanzn gr de, sizinki de ok yanltr. Kyas ilmine
aykrdr.
Oradaki mmet, (mmetimin limleri) demektir. mmetimin limlerinden
maksat da, Ehl-i snnet limleridir. Yoksa dier sapk frkalardaki limlerin
grleri deil. Cahil halkn gr dinde senet olmaz. Onlarn bir konuda
birlemelerinin dinde hibir nemi olmaz.
Arkadanzn dedii gibi, btn Mslman kadnlar ban asa, bu
konuda hepsi birlese yine caiz olmaz. Haramlarda birlemenin hi kymeti
olmad gibi, bidatlerde birlemenin de hi kymeti olmaz. Bidat nasl caiz
olur ki? badete sokulan hoparlr bidati de byledir.
lnn sene-i devriyesi yaplyor, Mslmanlarn ou bunu yapyor, bu
konuda birlemelerinin ne nemi olur? Gnah, gnahtr. Herkes bir gnah
ileyince o gnah olmaktan kmaz.
Cuma gnleri, cemaatin ou, cumann farzndan sonra, hemen camiden
kyor. ounluk, snnetleri ve zuhr-i hiri klmadan camiden kyor diye,
camiden kmaya doru olur denir mi? Yani insanlarn ou yanl yapyorsa
yanla uyulmaz. Bu yanllar iin, (Bu yanl deil dorudur, nk bu mmet
www.dinimizislam.com

45
sapklkta birlemez) demek yanl olur. Dine aykr olan bir eyi halkn ou
yapsa yine meru hle gelmez. Onun iin Kur'an- kerimde, (nsanlarn
ouna uyan saptr) buyuruluyor. (Enam 116)
Mslman olan halkn ou bidat ilese, onlara uymak gnah olur.

Ehl-i snnet vel-cemaat nedir?
Sual: Bir reformcu, (Ehl-i snnet, kitaba ve snnete uymaktr. Kitap ve
snnetten kendi anladna uyan Ehl-i snnet olur) diyor. 72 sapk frka da,
(Biz kitap ve snnete gre hareket ediyoruz) demiyor mu? Vehhabiler, (Biz
Kur'ana ve snnete uymuyoruz) mu diyorlar? iler veya dier frkalar farkl m
sylyorlar? Niye byle yuvarlak bir tarif yaplyor?
CEVAP
Evet, btn sapk frkalar da, biz kitaba ve snnete uymaktayz diyorlar.
Byle belirsiz konumak mezhepsizlerin taktikleridir. Ehl-i snnet vel cemaat
itikadnn doru tarifi yledir:
Snnet, Resulullah'n bildirdii yoldur. Cemaat da Eshab- kiramdr.
Snnet ve cemaat ehli yani Ehl-i snnet vel-cemaat, Resulullah'n ve
Eshab- kiramn gittikleri, itikattaki tek doru yol demektir. Bir hadis-i erif meali
yledir:
(Kurtulu frkas, benim ve Eshabmn gittii yolda bulunanlardr.)
[Tirmizi]
Dikkat edilirse, Resulullah efendimiz, sadece (Benim yolum kurtulu
yoludur) demiyor, (Benim ve Eshabmn yolundan giden kurtulur)
buyuruyor. Niye Peygamber efendimiz, (Kurtulu yolu Allah'n bildirdii yoldur)
demiyor? Kendi bildirdii yol, Allah'n rettii yoldur. Her sapk, (Biz Allah'n
yolundayz, biz Kur'ana uyuyoruz) diyerek kendi grne uyaca iin, bu
yanll nlemek maksadyla kurtulu yolunu byle aklamtr. mam
Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
Peygamber efendimiz, kendini syledikten sonra, Eshab- kiram da
sylemesine lzum olmad hlde, bunlar da sylemesi, (Benim yolum,
Eshabmn gittii yoldur. Kurtulu yolu, yalnz Eshabmn gittii yoldur)
demektir. Eshab- kiramn yolunda giden, Ehl-i snnet vel-cemaat frkasdr.
Cehennemden kurtulan frka, yalnz bunlardr. (C. 1, m. 80)
Cenab- Hak, (Sana uyan, bana uymu olur) buyuruyor. Resul de,
(Benim Eshabma uyan, bana uymu olur) buyuruyor. Demek ki Eshabn
yolu Allah'n yoludur, farkl deildir. Mftiy-s-sekaleyn Ahmed ibni Kemal
Paa buyuruyor ki:
Ehl-i snnet vel-cemaat, Resulullah'n, Eshabnn, Tabinin, yani selef-i
salihinin yoludur. mam- azam ve dierleri de bu yolda idiler. (Risale-i
Mnire)
www.dinimizislam.com

46
Bugn iin drt hak mezhebin dnda Ehl-i snnet vel-cemaat itikadnda
olan yoktur. (Tahtavi, Hadika)
Demek ki bir kimsenin Ehl-i snnetim diyebilmesi iin drt hak mezhepten
birinde olmas lazmdr. Baz mezhepsizler, (Mevdudi, Yusuf Kardav ve
Zuhayli gibi limlerin belli bir mezhebi yoksa da, onlar da Ehl-i snnettir) dese
de, tamamen yalan ve yanltr.

Bizim iin delil nedir
Sual: (Delilini bilmeden bir lime, bir mezhebe tbi olmak caiz deildir,
haramdr, batldr) diyorlar. Cahil bir kimse, delilden ne anlar ki?
CEVAP
M. Hadimi hazretleri buyuruyor ki:
Dindeki drt delil, mctehidler iindir. Bizim iin delil, mezhebimizin
bildirdii hkmdr; nk bizler, yet ve hadisten hkm karamayz.
Mezhebin bir hkm, yete, hadise uymuyor gibi grnse de yanl deildir;
nk ayet ve hadis ictihad isteyebilir, baka bir ayet veya hadisle deimi
olabilir veya bilmediimiz bir tevili vardr. (Berika s. 94)
Resulullahn getirdiklerinin hepsine, hikmetlerini, delillerini anlamasak bile,
iman ve tasdik etmemiz gerektii gibi, mezhep imamlarmzdan gelen bilgilere
de, delillerini anlamasak bile, iman ve tasdik etmemiz gerekir.
Tabiin, Eshab- kiram taklit ederler, delillerini hi sormazlard. Bilmeyenin
bilenden sormas dinin emridir. Bir yet meali:
(Bilmiyorsanz, zikir ehline sorun.) [Nahl 43].
Seferde birinin bana bir ta isabet etti ve ban yaralayp kemiini krd.
Uyurken de ihtilam oldu. Arkadalarna, (Teyemmm edebilir miyim?) diye
sordu. Onlar da, (Hayr, su varken teyemmm olmaz) dediler. O da gusledince
ld. Durumu Resulullaha anlattklarnda buyurdu ki:
(Bilmiyorlarsa sorsaydlar ya; cahilliin ilc sormaktr, ona
teyemmm etmek kfi gelirdi. Yarasna da bir bez paras koyar, zerine
mesheder ve vcudunun teki ksmlarn da ykard.) [Ebu Davud]
Bu hadis-i erif de, yukarda bildirilen yet-i kerime de, bilenlere
sorulmasn, onlara tbi olunmasn emrediyor. Bir yet meali de yledir:
(Bunun hkmn peygambere ve ll-emre sorsalard, renirlerdi.)
[Nisa 83]
yet-i kerimede geen ll-emrin lim demek olduu tefsirlerde yazldr.
hadis-i erif meali de yledir:
(ll-emr, fkh limleridir.) [Darimi]
(limlere tbi olun!) [Deylemi]
(Bilmediklerinizi salih limlerden sorup renin!) [Taberani]
Sual: Biz Hanefiyiz, Hanefide hadise aykr bir hkm grrsek ne
yapmalyz?
www.dinimizislam.com

47
CEVAP
Kitaplarda diyor ki:
Hadise aykr bir hkm varsa hadisle amel edilir. Ancak bu sz nazari
olarak byledir. Mezhep imamlar hadis-i erife aykr olarak sz sylemezler.
Onlar limdir. Kafadan rastgele konumazlar. Mesela hadis-i erifte,
(Fatihasz namaz olmaz) buyuruluyor. Halbuki grnte Hanefi mezhebinin
limleri bu hadis-i erife aykr olarak imam arkasnda fatiha okumay
yasaklyorlar. Tahrimen mekruhtur, harama yakndr diyorlar. imdi biz hadisle
amel edeceiz diye imam- azamn ictihadn kabul etmeyecek miyiz? O
zaman mezhepsiz oluruz.
mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
Namazda kraat farzdr ve hadis-i erifte (Fatihasz namaz olmaz)
buyuruluyor. Neden Hanefilerin, hakiki kraati [cemaatin hepsinin okumasn]
brakp, kraati hkmiye [mamn okuyup, cemaatin susmasna] karar
vermelerinin sebebini tam anlayamadm.
mam arkasnda skut etmeye dair ak bir delil bulamadm. Buna
ramen, mezhebime uyarak imam arkasnda Fatiha okumadm. nk, delili
zayf diye, mezhebimin hkm ile amel etmemenin ilhad olduunu biliyordum.
Mezhepsiz olmamak iin Hanefi mezhebinin hkmne uyarak imam arkasnda
Fatiha okumadm. Nihayet Allah tel, mezhebe uymann bereketi ile, Hanefi
mezhebinde imama uyan cemaatin kraati terk etmelerindeki hakikati izhar
eyledi. mam, sanki cemaatin dilinden okuyor. Bu una benzer: Bir ky halk,
kyn ortak bir meselesi iin, kylnn tamam kaymakama gitmez. Birka
kiilik bir heyet seerler. Bu heyetin hep bir azdan meseleyi anlatmalar da
doru olmaz. lerinden birini, temsilci seerler. Temsilci, istekler ayn olduu
iin, hepsinin dili ile ihtiyalarn arz eder. Kendilerine temsilci kabul ettikleri bu
kimse, onlarn adna konuur. Seilen bu temsilcinin hepsinin adna
ihtiyalarn arz etmesi eklinde olan, cemaatin hkmi konumas, onlarn
hakiki konumalarndan daha iyidir. mam ile cemaatin hli de byledir.
(Mebde ve Mead f.30)
mam- Rabbani hazretleri buyurdu ki:
Mezhebin hkmne aykr olan hadis-i eriflerle amel etmek, bize caiz
olmaz. Mezhebimizin hkmne aykr gibi grlen hadis-i erifler, limlerin
szlerini reddetmek iin delil ve senet olamaz. Bir Hanefinin, imam arkasnda
Fatiha okumas mezhepten kmaktr, ilhad'dr. (Mektubat m.312, Mebde ve
Mead 31)
Drt mezhepten birine uymayan Ehl-i snnetten ayrlr, sapk veya kfir
olur. (Tahtavi)
Kifaye kitabnda buyuruldu ki:
(Mctehid olmayan din adam, okuduu hadisten kendi anladna uyarak
amel edemez. Mctehidlerin yet-i kerime ve hadis-i eriflerden anlayarak,
verdikleri fetva ile amel etmesi gerekir. Takrir kitabnda da byle yazldr.)
www.dinimizislam.com

48

Hadisleri her okuyan anlayabilir mi?
Sual: Hadis limleri de insandr. Uydurma hadis yazamazlar m?
CEVAP
yi bilinmeli ki, hibir hadis liminin kitabnda, uydurma hadis olmaz.
nk onlar uydurma hadis nakletmenin vebalini ok iyi bilirlerdi. Hadis bir
ilimdir. O hadiste kastedilen mana nedir? Bilmeden hemen uydurma demek, o
hadis limine byk bir iftira olur. Mesela, (Cimri ok ibadet etse de,
Cennete girmez. Cmert, ok gnah ilese de Cehenneme girmez) hadis-i
erifine bakan bir cahil, demek namaza, oruca imana ihtiya yok, cmert olduk
mu Cennete gideriz zannedebilir. limlerimiz bu hadis-i erifi yle aklyor:
Cmerdin iman yoksa, ebedi olarak Cehennemde kalr. man varsa, sevaplar
fazla ise Cennete girer. Cimri Cennete girmez demek, hi girmez demek
deildir. (Cimri, gnahnn cezasn ekmedike Cennete giremez)
demektir. Hatta sevab gnahndan ok ise, Cehenneme girmeden de
Cennete girer. Affa ve efaate kavuarak da Cennete girebilir.
(Ana babasn raz eden, Cehenneme girmez, inciten de Cennete
girmez) hadis-i erifi de byledir. Ana babasn raz eden kimse imansz ise,
yani kfir ise asla Cennete girmez. manl olsa da, namaz klmyorsa, oru
tutmuyorsa, haramlardan kamyorsa, o kii ana babasn raz edince Cennete
hemen girebilir mi? Elbette giremez. Demek ki Mslmanda bulunmas
gereken artlar varsa, o zaman Cennete girer. Ana babasn inciten de
Cennete girmez demek, Mslman ana babay hakl olarak incitmek demektir.
Bir baba, iki getirmedii iin evladna incinse, o evlat Cennete girmez mi?
Elbette girer. Meru ilerde ana babann sz dinlenir. Dine aykr ilerde
verilen emre uyulmaz. Dinimizin dier emirlerine uyan Mslman bir evlat, ana
babasnn meru emirlerini dinlemese bile, gnahn ektikten sonra Cennete
girer. (Cennete girmez) demek, gnahnn cezasn ekmeden veya efaate
kavumadan giremez demektir.
(Yetim mal yiyen, Cennete giremez) hadis-i erifi de byledir. Cezasn
ekmeden Cennete giremez demektir. Yoksa hi girmez demek deildir. Bir
mminin gnah sevabndan ok ise, affa ve efaate de uramamsa,
gnahnn cezasn ektikten sonra Cennete gider. man olmayan kimsenin
ise, ne yaparsa yapsn, hibir iyilii onu Cehennemden kurtaramaz.
(Komusu a iken tok yatan, mmin deildir) hadis-i erifindeki,
(Mmin deil) ifadesi, kfir demek deildir. Kamil [olgun] mmin deil
demektir. Bir Mslman, komusu a yatarken o tok yatsa, belay nimet deil
de, bela saysa yine mmindir, ge de olsa, yine Cennete girer. Hadis-i erifler,
bylelerinin iyi bir kimse olmadn bildirmektedir.
(Ylandan korkup ldrmeyen bizden deildir), (Evlenmek snnettir;
snnetime uymayan benden deildir) hadis-i eriflerindeki, (benden deil)
www.dinimizislam.com

49
ifadesi, kfir anlamnda deildir. Snnetime uymam olur demektir. Ylan
ldrmemek veya evlenmemek gnah olmaz. Birok evliya evlenmemitir.
Hatta ahir zamanda evlenmemek daha iyi olabilir.
(ki rekat kuluk namaz, bir hac ve umreye bedeldir) hadis-i
erifindeki hac ifadesi elbette nafile hac iindir. Kuluk namaz nafiledir. Nafile
ibadet, farzn yannda denizde damla bile deildir.
(Abdest alann btn gnahlar af olur) hadis-i erifinde, btn
gnahlardan maksat, kk gnahlardr. Namaz klmayan ve haram ileyenin
gnahlar af olur mu? Byk gnahlar ve kul haklar denmedike af edilmez.
Nafile ibadetin sevabna kavuabilmek iin iman doru olmak, haramlardan
kamak ve o ii ibadet olarak yapmaya niyet etmek arttr.
Bizden deildir ne demek?
Sual: Baz hadislerde, (unu yapan bizden deildir veya benden
deildir) deniyor. Byle demek, (Mslman deildir, kfirdir) demek midir?
Aadaki hadislerdekiler ayn anlamda mdr?
CEVAP
Kimi kfr, kimi haram, kimi de mekruhtur. Muteber kitaplara gre
aklamas yledir:
1- (Emr-i maruf ve nehy-i mnker yapmayan bizden deildir.) [Tirmizi]
(Emr-i maruf farz- kifayedir. Bir yerde emr-i maruf yaplmazsa, gc yeten
herkes mesul olur. Yani haram ilemi olur.)
2- (badetleri bizim gibi yapmayan, bizden deildir.) [Miftah-l cenne]
(badetleri snnete aykr yapmak bidat olur. Bidatin bir ksm mekruh, bir
ksm haram, bir ksm ise kfrdr.)
3- (Bakasnn karsn, kzn ayartan bizden deildir.) [.Ahmed]
(Haramdr.)
4- (Ylandan korkup ldrmeyen bizden deildir.) [Ebu Davud]
(ldrme imkan varken, ylandan korktuu iin, onu ldrmeyen, snnete
uymam, mekruh ilemi olur.)
5- (Irklk yapan bizden deildir.) [Ebu Davud] (Dinimizde rklk
yoktur. Bir rk sevmenin mahzuru olmaz. Hristiyan bir Trk, Mslman
Araptan stndr denmez. Byle demek kfrdr.)
6- (Trnaklarn kesmeyen bizden deildir.) [.Ahmed] (Snnete
uymam, mekruh ilemi olur.)
7- (By yapan ve yaptran ve bunlara inanan bizden deildir.)
[Bezzar] (By yapmak haramdr. (Byc, by ile istediini elbette yapar,
by muhakkak tesir eder) diye inanmak kfr olur. Allah tel takdir
etmise, by tesir eder demelidir.)
8- (Mslmana zarar veren, hile yapan, onu kandran, bizden
deildir.) [Mslim] (Haramdr.)
www.dinimizislam.com

50
9- (Bela gelince, stn ban yrtan, barp aran bizden
deildir.) [Buhari] (Belaya isyan etmek, barp armak haramdr. Elde
olmadan zlmek, alamak caizdir.)
10- (lim renmeyen bizden deildir.) [Deylemi] (Farz- ayn olan ilmi
renmemek haramdr.)
11- (Elinde varken ailesini sknt iinde yaatan bizden deildir.)
[Cami-us-sagir] (Haramdr.)
12- (Kar cinse benzemeye alan bizden deildir.) [.Ahmed]
(Haram ilemi olur.)
13- (Evlenmeyen benden deildir.) [bni Mace] (Mazeretsiz evlenmeyen
snnete uymam olur. Ahir zamanda bir mazeretle evlenmemek snnete
aykr deildir.)
14- (Selam almayan bizden deildir.) [ .Snni] (Selam almak farzdr.
Almamak haramdr.)
15- (Guslettikten sonra abdest alan bizden deildir.) [Ebu Davud]
(Gusleden abdest alm oluyor. Abdestini kullanmadan abdest stne abdest
almak mekruhtur.)
16- (Bize silah eken bizden deildir.) [Buhari, Mslim] (Mslmana
mslman olduu iin silah ekip, onu ldrmek kfr olur. Fakat baka bir
sebeple Mslman ile dvmek, savamak kfr deildir. Eshab- kiram
arasnda savalar olmutur. Timur Han, kendisi gibi Mslman sultanlarla
savamtr. ki tarafa da kfir denmez. Bir yet meali yledir:
(Eer mminlerden iki grup birbirleriyle savarlarsa aralarn
dzeltin.) [Hcurat 9]
17- (Yahudi ve Hristiyanlara benzemeyin. Bizden bakasna
benzeyen bizden deildir.) [Tirmizi] (Haram olmayan detlerde kfirlere
benzemek caizdir. Onlar gibi ceket, kravat, gmlek giymek caizdir. tikad
ynyle onlara benzemek kfr olur. Mesela kutsal bilerek ha takmak,
yinlerine itirak edip onlar gibi ibadet etmek kfr olur.)

Hadis-i erifleri aklamak gerekir
Sual: (mmetim 73 frkaya ayrlacak, zndklar hari hepsi Cennete
gider) hadisi ile (mmetim 73 frkaya ayrlacak, bunlardan yalnz biri
Cennete girecektir) hadisi birbirine zt deil midir?
CEVAP
Zt deildir. kisi de ayn eyi ifade etmektedir. Cennete gider demek,
dorudan gider demek deildir ki. Cehennemde cezalarn ektikten sonra
gidecek demektir. mmet ka frkaya ayrlrsa ayrlsn, bidati kfr olmayan
yani zerre kadar iman olan elbette Cennete gidecektir. Bunun gibi aklama
gerektiren birok hadis-i erif vardr. Birka rnek verelim:
(Din kardeini ziyaret eden Cennettedir.) [Taberani]
www.dinimizislam.com

51
(Cmert, Cennete gider.) [Ebueyh]
(Yataa girince yz kere "hlas" okuyan Cennete girer.) [Tirmizi]
Din kardeini ziyaret etmekle, cmert olmakla ve ihlas okumakla dier
gnahlarnn cezasn ekmeden Cennete mi gider? Aklamas olmas
gerekir. Yani itikad dzgn ise, sevaplar gnahlarndan ok ise, yahut affa
veya efaate uramsa ancak o zaman din kardeini ziyaret eden, cmert
olan ve yz ihlas okuyan Cennete girer. Bir de iman art. Ne kadar iyilik
ederse etsin, insanla ne hizmeti yaparsa yapsn, hatta namaz klsn
Mslman deilse Cennete giremez. ki hadis-i erif meali yledir:
(Cennete Mslman olan girer.) [Buhari, Mslim]
(Cebrail aleyhisselam, Allaha irk [ortak] komadan len herkesin
muhakkak Cennete gireceini mjdeledi.) [Buhari]
Bu iki hadis-i erifi bile aklamak gerekir. Her Mslman dorudan
Cennete giremez. Gnahlarnn cezasn ektikten veya efaate kavutuktan
sonra Cennete girer. Bu bakmdan Ehl-i snnet limlerinin kitaplarnda
aklmza ters gelen bir hadis-i erif grnce, bu uydurma demekten ok
saknmal. Biz o hadisin uydurma olduunu biliyoruz da o byk limler
bilemez mi? Onlardan rendiimiz bilgilerle, onlar m sorguya ekeceiz? Bu
fen bilgisi deil ki, zamanla daha iyisi bulunmu olsun. Muhaddis bir limin
kitabndaki bir hadis-i erife uydurma demek, o limi cahillikle sulamak olur.
(Halktan bir ey istemeyeceine sz verenin Cennete gireceine
kefilim.) [Nesai] (ok gnahkr birisi gnahlarnn cezasn ekmeden veya
efaate kavumadan elbette Cennete giremez.)
(Cennete temizler girer.) [Deylemi] (Bir kfir de temiz olabilir, iman
olmadan nasl Cennete girer. Sonra her temiz olan Mslman da dorudan
Cennete giremez.)
(Kibirden de uzak olduu halde len Cennete girer.) [Tirmizi] (Diyelim
ki bir canide kibir yok ama her ktlk var, bu adam dorudan Cennete
girebilir mi? Demek ki bunlar aklamak gerekir.)
(ki kz evladna gzel muamele eden, mutlaka Cennete girer.) [bni
Mace] (Bu kimse, kibirli, hain, kul ve hak borlar varsa veya iman yoksa nasl
Cennete girer?)
(Kocas raz olduu halde len kadn Cennete girer.) [Tirmizi] (Bir
kadn her trl melaneti yapsn, srf kocas razdr diye dorudan Cennete
gidebilir mi? Burada kocaya itaatin nemi bildirilmektedir. Kocasn raz
ederse, dier ileri kolaylar demektir.)
mam- Rabbani hazretleri, (artsz bildirilen bir hkm artl olarak
anlalr) buyuruyor. Mesela koyun eti yemek caizdir. Hkm artsz
bildirilmitir. Koyun eti caiz diye canl bir koyunun bir budunu kesip yiyemeyiz.
Ehl-i kitap hari, gayr mslim keserse veya kendiliinden lrse, le olur,
yenmez. Besmelesiz kesilirse de yenmez. Bu anlalnca bidat frkalarn hangi
artlar altnda Cennete gidecei anlalr.
www.dinimizislam.com

52
Sual: Baz hadislerde u on ksm, dokuzu yle deniyor. Bunlar kesinlik
bildirir mi? Mesela (Haya on ksmdr. 9u kadnda, biri erkektedir) hadisi de
aynen byle mi, yoksa bir aklamas var m?
CEVAP
Genelde bu ifadeler ounluu bildirir. lla on olmas gerekmez. Bu genel
bir oranlamadr. Genelde kadn, erkekten daha hayaldr anlamndadr.
Hayasz kadn olmaz veya kadndan daha hayal erkek olmaz anlamnda
deildir. Mesela Eshab- kiram, Peygamber efendimiz iin, (Resulullahn
hayas, bkire slam kzlarnn hayalarndan daha oktu) buyuruyorlar.
Aadaki hadis-i eriflerde bilinenleri bu adan anlamak gerekir:
(badet on ksmdr; dokuzu helal kazanmak, biri de dier
ibadetlerdir.) [Beyheki] (badetlerin kabul olmas iin helal kazanmann nemi
bildiriliyor. Helal kazan da ibadet etmesen de olur denmiyor)
(Haya on ksmdr; dokuzu kadnda, biri erkektedir.) [Deylemi]
[Kadnlarn daha hayal olduu bildiriliyor, kadn bozulunca, ailenin, cemiyetin
bozulacana iaret vardr.]
(lim on ksmdr; dokuzu Alide, biri dier insanlardadr.) [Ebu
Nuaym] (Hazret-i Alinin ilminin ok olduu bildiriliyor.)
(Hikmet [faydal eyler], on ksmdr. dokuzu uzlette, biri susmaktadr.)
[Beyheki] (nsanlardan uzak duran, az konuan insann daha az gnah
ileyecei bildiriliyor.)
(Cimrilik on ksmdr; dokuzu Farsta, biri de dier insanlardr.
Cmertlik ondur; dokuzu Sudanda biri dier insanlardadr. Kibir on
ksmdr; dokuzu Rumda, biri dier milletlerdedir.) [Hatib] (Cimriliin
Farsta, cmertliin Sudanda, kibrin ise Rumda daha ok olduu bildiriliyor.)
(Rzkn dokuzu ticarette, biri de hayvanclktadr.) [bni Sad] (Ticaretin
nemi bildiriliyor. Bunlarn dnda da ticaret yollar yok demek deildir. Mesela
iftilik, terzilik, marangozluk, demircilik, hizmetilik v.s.)
(Hayrn dokuzu amda, biri dier lkelerde. am da fesada urarsa
sizde artk hayr kalmaz.) [Hatib] (am o zaman en uygun yerlerden imi.
imdi am da bozuldu, Badat da...)
Tefsir-i kebirde diyor ki:
Haset on ksmdr; bunlarn dokuzu din adamlarnda bulunur. (Din
adamlarnn daha ok haset ettikleri bildiriliyor.)
Dnya skntlar on eittir; bunlarn dokuzu salihlerde bulunur.
(Salihlere daha ok sknt, bela gelecei bildiriliyor.)
Zillet on ksmdr; dokuzu Yahudilerdedir. (O devirde Yahudilerin zillet
iinde yaadklar bildiriliyor.)
Tevazu on ksmdr; dokuzu Nasaradadr. (O devirde Hristiyanlarn
genelde alakgnll olduklar bildiriliyor.)
www.dinimizislam.com

53
ehvet on ksmdr; dokuzu kadnda, biri erkektedir. (ehvetin
kadnda daha ok olduu anlalyor. Ama hayas da ok olduu iin birbirini
dengeliyor. Kadn hayaszlanca denge bozulur.)
Akl on ksmdr; dokuzu erkekte, biri kadndadr. (Erkeklerin genelde
daha akll olduu bildiriliyor. Bu, her erkek, her kadndan akll demek deildir.
Peygamber efendimiz, (En akllnz, Allahtan en ok korkan, dinimizin emir
ve yasaklarna en gzel ekilde riayet edendir) buyurdu. Bir baka hadis-i
erifte de buyuruldu ki:
(En akllnz, lm ok hatrlayan, ahiret iin azk toplamakta acele
edendir. lm ok hatrlayan dnya ve ahiret saadetine kavuur.)
[Taberani]
Ksacas sonsuz saadetini dnen ve buna gre tedbirini alan daha
aklldr.
Mteabih bir hadis
Sual: Din kitaplarnda, (Musa aleyhisselam, Azrail aleyhisselamn
gzn kard) mealinde bir hadisten bahsediyorlar. Hem melekler nurani
varlklardr gzleri kmaz, hem de, melekler de, Peygamberler de gnah
ilemez. Bu hadis hakknda limler neler bildirmitir?
CEVAP
Evet, Peygamberler de, melekler de gnah ilemezler. Snen Nesaide bu
hadis-i erifin, mteabih hadislerden olduu bildiriliyor. Mteabih, grlen,
anlalan, mehur olan manay vermeyip baka mana verilmesi gereken yet
ve hadis demektir. Yani bunlarn ak ve mehur manalarn vermek, akla ve
dine uygun olmazsa, mehur olmayan mana vermek, yani tevil etmek gerekir.
Mesela bir yette mealen Resulullah efendimize buyuruluyor ki:
(Kanadn mminler iin indir!) [Hicr 88]
Resulullahn kanad m var? Bu bir deyim, bir mecazdr. O halde bu yetin
anlam yle olur:
(Ey Habibim, mminlere merhamet et, efkat gster, onlara kar
tevazu sahibi ol!)
Byle yet ve hadis oktur. Yukardaki hadis-i erif de byle mteabih bir
hadistir. Trkede de buna benzer deyimler vardr. Mesela, (Ali, Velinin
gznden dt) denince, gzne kp oradan aaya yuvarland demek
deildir. Ali, Velinin yanndaki itibarn kaybetti demektir.
mam- Nevevi, Mslim erhinde buyuruyor ki: (Musa aleyhisselam, Azrail
aleyhisselama mnazarada stn geldi) demektir. Mesela denir ki, (Falan,
filann gzn kard) demek, delil ile onu yendi, susturdu demektir. Bir
hadis-i erifte de, Musa aleyhisselamn, dem aleyhisselam ile mnazara
ettii ve dem aleyhisselamn galip geldii de bildiriliyor.
Her milletin, zamana ve kendine mahsus deyimleri vardr. Deyimlerin o
gnk manalarn bilmeden, suizan etmek doru olmaz. Mesela eli kolu uzun
www.dinimizislam.com

54
Arapada cmert demek iken, Trkede hrsz demektir. brahim
aleyhisselamn eli kolu uzundu denince, h hrsz olduu anlalmaz. Aksine
ok cmert olduu anlalr. Bir hadis okuyunca, hemen grne gre mana
vermek yanl olur. limlerin aklamasna bakmak gerekir.

Hadis-i eriflerle amel etmek
Sual: Sahih olduu kesin bilinen bir hadisle amel etmemiz caiz midir?
CEVAP
Mctehid olmayan, hadisle amel edemez. (Kifaye)
mam- Rabbani hazretleri buyurdu ki: Hadislerle amel etmek, bize caiz
olmaz. Mezhebimizin hkmne aykr grnen hadis-i erifler, limlerin
szlerini reddetmek iin delil ve senet olamaz. Mesela bir Hanefinin, [mam
arkasnda Fatiha okumak farzdr. Bu konuda sahih hadis var diyerek] imam
arkasnda Fatiha okumas ilhaddr. (Mektubat 1/312, Mebde ve Mead 31)
Muhammed Hadimi hazretleri buyuruyor ki: Dindeki drt delil,
mctehidler iindir. Bizim iin delil, mezhebimizin bildirdii hkmdr. nk
bizler, yet ve hadisten hkm karamayz. Mezhebin bir hkm, yete,
hadise uymuyor grnse de yanl deildir. nk yet ve hadis ictihad
isteyebilir, baka bir yet veya hadisle deimi, neshedilmi olabilir veya
bilmediimiz bir tevili vardr. (Berika s. 94)
imdi bir hadis kitab okuyan, ya hadise uydurma der veya kendi aklna
gre, yanl hkm karr. Her ikisi de felakettir. O halde bir Mslmana
yaplacak en byk bir ktlk, (Hadisten veya mealden dinini ren)
demektir. Sahih olan u hadis-i eriflere ve mezheplerdeki hkmlerine
bakalm:
1- (Deve eti yemek abdesti bozar.) [Mslim, Ebu Davud, Tirmizi, Nesai]
(Sadece Hanbelde bozar.)
2- (Zekerine dokunann abdesti bozulur.) [Ebu Davud, Tirmizi, Nesai]
(Tek Hanefide bozmaz.)
3- (Zekere dokunmak abdesti bozmaz.) [Ebu Davud, Tirmizi, Nesai]
(Tek Hanefide bozmaz.)
4- (Fercine dokunan kadnn abdesti bozulur.) [Beyheki] (Yalnz
fide bozulur.)
5- (Kan aldrmak abdesti bozmaz.) [Beyheki] (Yalnz Hanefde bozar.)
6- (Akar kan abdesti bozar.) [Beyheki, Dre Kutn] (Tek Hanefde
bozar.)
7- (Besmelesiz abdest olmaz.) [Ebu Davud, Tirmizi, Beyheki, Hkim]
(Besmele yalnz Hanbelde farzdr.)
8- (Deniz hayvanlar helaldir.) [Ebu Davud, Tirmizi, Nesai] (Yalnz
Hanefide deniz haarat yenmez.)
www.dinimizislam.com

55
9- (Atete snm ey abdesti bozar.) [Mslim, Ebu Davud, . Mace,
Tirmizi, Nesai] (Bu, hibir mezhepte bozmaz. zah Mizan Kbrada vardr.)
10- (Ftihasz namaz olmaz.) [Buhari, Mslim] (Ftiha, 3 mezhepte farz,
Hanefde farz deil.)
Grld gibi, farkl hkmler var. Mesela zekere dokunmak abdesti
bozar diye de, bozmaz diye de hadis var. Bir kimse hangisiyle amel edecek ki?
Onun iin herkes kendi mezhebine uymaldr.

Mezhebin hkmne uyulur
Sual: bni bidin, Hindiyye, Drer gibi muteber eserlerdeki baz hadis-i
erifler yetlere zt gibi grnyor. Mezhebimizin baz hkmleri de hadislere
zttr. Bu durumda ne yapmal?
CEVAP
nce ksaca ly verelim:
1- Hadis, yete zt olmaz. Zt gibi grnrse, hadis-i erife uyulur. nk
yeti en iyi Resulullah anlar. Resulullah'n aklamas yetin tefsiri olur.
2- Bir hadis, mezhebin hkmne zt gibi grnrse, mezhebin hkmne
uyulur. nk mezhebimizin limleri, hadis-i erifleri elbette bizden daha iyi
bilir. Vris olan limlerin farkl ictihadlar da, yine Resulullah'n emrine gredir.
Nasl ki Allah tel Resuln yetkili kld, Resulullah da vrislerini yetkili kld.
Drt mezhep ve farkl hkmler olmayp tek hkm olsayd, Mslmanlarn
hlleri ok zor olurdu. imdi bir insan, kendi mezhebine gre yapmas
gerektii halde yapamad bir eyi, baka bir hak mezhebe gre yapabiliyor.
Bu nimete kar klmaz.
Mctehid olmayan din adam, okuduu hadisten kendi anladna uyarak
amel edemez. Mctehidlerin yet-i kerime ve hadis-i eriflerden anlayarak,
verdikleri fetva ile amel etmesi gerekir. Takrir kitabnda da byle yazldr.
(Kifaye)
Mctehid olmayann dindeki bu hkmleri hadis-i eriflerden anlamas
mmkn olmaz. Bunun iin, mctehid olmayan, hadis kitab okursa, ya
hadislerin uydurma olduunu zanneder veya kendi aklna gre, yanl bir
hkm karr. Her ikisi de felaketine sebep olur. O halde bir Mslmana
yaplacak en byk ktlk, (Ktb-i sitteyi al, hadisleri oku ve buradan dinini
ren) veya (Kuran meali oku, dinini asl kaynaktan ren) demektir. Bu, bir
hastaya, (Falan hastaneye git, ameliyathanesinde, her trl lzumlu alet
vardr, kendi kendini ameliyat et) veya (Falan ila fabrikasna veya falan ila
ecza deposuna git, orada her trl ila var, bulduunu, beendiini i, tedavi
ol) demekten daha beterdir.
Peki, mezhep imamlar yet ve hadise uymamlar m? Onlar yet ve
hadisi bizim kadar anlamamlar m? Ne diye o yetkili limlere deil de, kendi
www.dinimizislam.com

56
anlaymza uyuyoruz? Gnlk ilerde bile, iin ehline gidiliyor. Kendi kendini
ameliyat eden, kendi ilacn kendi yapan var m?
(Hep birlikte Allahn ipine smsk yapn, paralanmayn) mealindeki
yet-i kerime iin Seyyid Ahmed Tahtavi hazretleri buyuruyor ki: Burada
Allahn ipinden maksat, cemaattir. Cemaat da, fkh ve ilim sahipleridir. Fkh
limlerinden bir kar ayrlan dalalete der. Sivad- a'zam, fkh limlerinin
yoludur. Fkh limlerinin yolu da, Resulullah'n ve Hulefa-i raidinin yoludur.
Bu yola tbi olmayan, bid'at ehli olur, Cehenneme gider. (Tahtavi)
Sual: Herkese Lazm Olan man kitabnda, (Mctehid olmayan bir
Mslman, bir sahih hadis renip, mezhep imamnn buna uymayan
hkmn yapmak kendine ar [g] gelirse, bu mslmann, drt
mezhep arasnda, bu hadise uygun ictihad etmi olan mctehidi arayp
bulmas ve bu iini onun mezhebine gre yapmas lazmdr) deniyor. Biz
hadislere gre amel edebilir miyiz?
CEVAP
Bu ifade, hadis-i erifle amel etmeyi deil, ihtiya halinde baka mezhebi
taklit etmeyi bildiriyor. Mesela, a kalp midyeden baka yiyecek bir ey
bulamayan kimse, (Denizden kan her hayvan yenir) hadis-i erifine gre,
ictihad eden mezheplerden birini taklit ederek, deniz haaratn yemesi caiz
olur anlamndadr. Yoksa sahih hadis var diye, kendi mezhebine aykr hareket
edemez. nk Muhammed Hadimi hazretleri buyuruyor ki:
Drt mezhepten birinde olanlar iin delil, senet, bulunduu mezhebin
hkmdr. nk, onlar, Nasstan yani yet ve hadisten hkm karamaz.
Bunun iin, bir mezhebin bir hkm, Nassa uymuyor gibi grnse de, yine o
mezhebe uymak gerekir. nk Nass, ictihad isteyebilir, tevili gerekebilir, nesh
edilmi olabilir. Bunu da ancak mctehid anlar. (Berika)
Resulullah rnek almak
Sual: badetlerimi Peygamberimizin hareketlerine gre dzeltmek
istiyorum. Namaz klarken Hazret-i Ebu Bekire uyduu zaman, imam
arkasnda Fatiha okumu muydu? Okumusa bizim de okumamz lazm
olduu iin soruyorum. Bunun gibi Peygamberimiz kadna dokununca veya
cildinden kan knca abdest alm mdr?
CEVAP
Bu ok yanl bir sual. Kuran ve snnetten baka delil tanmayan
mezhepsizlerin suallerine benzemektedir. Bu sual birka ynden yanltr:
1- Dinimizde drt delil vardr. kisini inkr etmek, bir hak mezhebe
balanmamak dalalettir. Mezhebimizin hkm nedir diye sual edilmesi
gerekirdi.
2- Resulullah efendimizin stats, konumu farkldr. Ona farz olan, bize
farz olmayabilir. Mesela teheccd namaz ona farz, bize nafiledir.
www.dinimizislam.com

57
Ona haram olan eyler bize caiz olabilir. Mesela iir yazmak, iir
sylemek, soan sarmsak yemek Resulullaha caiz deil idi. Bize caizdir.
Demek ki Onun yapmad l deil, bize izin verip vermedii ldr.
Ona caiz olan baz eyler, bize caiz olmayabilir. Mesela Resulullah
efendimiz, boad kadnla evlenmesi caiz idi. Bize caiz deildir.
Bir kimse lnce, hanm bakas ile evlenebilir. Ama Resulullahn
hanmlar bakas ile evlenemez. nk onlar mminlerin anneleridir.
Demek ki Resulullah efendimizin bizzat yapp yapmad deil, bize yapn
veya yapmayn dedii l olur. Bunu da biz bilemeyiz ancak mctehid limler
bilir. Onun iin herkes mezhebinin hkm ile amel eder. (Resulullah byle
yapt veya yapmad) diyerek kendi kafasna gre hkm veremez.
Tahkik eden mezhepsiz
Sual: Bir kimse, (Mezhebe kr krne uymam, taklit deil tahkik ederim,
doru olanlarna uyarm) dese, bu kimse mezhepsiz olur mu?
CEVAP
Mezhepsizlik zaten budur. Gnmzde yet-i kerimeden ve hadis-i
eriften kendi anladna uyup, mezhebine uymayan kimse, mezhepsizdir.
Byle yapmak, mezhep limlerinin yet-i kerime ve hadis-i erifleri
anlayamadn sanmak, yani onlar cahil bilmek olur.
Bir mezhebi beenmeyerek ondan kmak, Selef-i salihini cahil bilmek,
beenmemek olur. Buna da limlerimiz kfr olur demilerdir.
(Es-Savi) tefsirinde, Kehf suresinin 24. yetinin tefsiri haiyesinde
buyuruyor ki:
Drt mezhepten olmayan kimsenin sz, sahih olan hadis-i erife yahut
yet-i kerimeye uygun grnse de, buna uymak caiz deildir. Drt mezhepten
birinde olmayan kimse sapktr. Bakalarn da, hak yoldan ayrr. Drt
mezhepten ayrlmak kfre kadar gider. (Hidayet-l-muvaffkin s. 65)

limlere uymayan, eytana uymu olur
Sual: Kabul olan hac sayesinde, kul borcu ve namaz, oru gibi farzlarn
denmedike affedilmeyecei syleniyor. Halbuki u hadis-i erif, bunlarn da
affedileceini gstermiyor mu? Resulullah, Arefe akam mmeti iin dua etti.
Allah tel (Onlar mafiret ettim. Ancak zalimler hari, nk
zalimlerden mazlumun hakkn alacam) buyurdu. (Ya Rabbi, dilersen
mazlumu cennette raz edici nimetler verirsin, zalimleri de af etsen)
diye duaya devam etti. Fakat kabul olduu bildirilmedi. Sabah Mzdelifede
ayn duay tekrarlayan Resulullah efendimizin tebessm ettii grld. Sebebi
sorulduunda buyurdu ki: (Allah telnn, duam kabul edip mmetimi
mafiret ettiini blis renince, bana topraklar saarak feryat etmeye
balad. te onun bu hali beni gldrd.) [bni Mace, . Ahmed, Kurtubi]
CEVAP
www.dinimizislam.com

58
Allah tel, (Resulme itaat edin, Ona itaat bana itaattir,
bilmiyorsanz limlere sorun) buyuruyor. Resul de (limler benim
vrislerimdir) buyuruyor.
Demek ki iin nemi ok byk, limlere uymakta ok byk fayda,
uymamakta ise, ok byk zarar vardr. Bu zarar, insan bidatten kfre kadar
gtrr.
Mesela aadaki hadis-i erifleri de okuyan insan, her trl gnah
ileyip, hi bir ibadet yapmayp, sadece estafirullah okumakla, abdest
almakla btn gnahlardan kurtulduunu zanneder. Halbuki bu dine aykrdr.
Gnahlarn affolduunu bildiren hadis-i erif meallerinden bazlar
yledir:
(Her namazdan sonra; 3 kere "Estafirullahelazim ellezi la ilahe illa hv
el-hayyel-kayyume ve etub ileyh" okuyann, btn gnahlar affolur.) [bni
Snni]
(Cuma gn sabah namazndan nce, Estafirullahelazim ellezi la
ilahe illa hvel hayyel kayyume ve etub ileyh okuyann, btn gnahlar
affolur.) [bni Snni]
(Gzelce abdest alp namazn cemaatle klann btn gnahlar
affolur.) [Mslim]
(Gnde be vakit namaz klann btn gnahlar temizlenir.) [Buhari]
(rak vakti iki rekat namaz klann btn gnahlar affolur.) [.Ahmed]
(Abdest alan btn gnahlardan temizlenmi olur.) [Mslim]
(Arefe gn, bin "hlas" okuyann btn gnahlar affolur.) [Ebueyh]
(Karada ehid olann borlar ve emanetleri hari, btn gnahlar
affolur. Denizde, suda boularak len ehidin ise, bor ve emanetleri de
dahil btn gnahlar affolur.) [Ebu Nuaym]
(Hacca giderken veya gelirken lenin, btn gnahlar affolur.)
[sfehani]
(Bir kimse, [karsndaki piman olunca] al verii fesheder, mal geri
alrsa, Hak tel onun gnahlarn affeder.) [Hakim]
(ki mslman, selamlap msafeha eder ve bir de bana salevat-
erife okursa, anadan yeni domu gibi btn gnahlar temizlenir.)
[R.Nashin]
(Kendi ihtiyac olan bir eyi bakasna verirse, Allah tel onun
gnahlarn affeder.) [bni Hibban]
(Ramazan orucunu tutup, gecelerini de ibadetle geirenin btn
gnahlar affolur.) [Nesai]
(Sevabn umarak kadir gecesini ibadetle geirenin gemi ve
gelecek gnahlar affolur.) [.Ahmed]
Hadis-i eriflerin aklamasnda buyuruluyor ki:
www.dinimizislam.com

59
Kadir gecesini ihya edenin, Ramazan orucunu tutann, hacc kabul olann,
btn gnahlar affolursa da, namaz, oru ve kul borlar denmi olmaz.
Bunlar kaza ederek, deyerek bortan kurtulmak gerekir. (Hadika)
Byle btn gnahlarn affedilmesi iin, o kiinin, dzgn itikada sahip
olmas, kul hakkn, kazaya kalan farzlarn demesi ve haramlardan
vazgemesi arttr. Kul hakk nemlidir. Bir hadis-i erif meali:
(zerinde kul hakk olan, lmeden nce deyip helallesin! nk
ahirette parann pulun deeri olmaz. O gn, hak deninceye kadar, kendi
sevaplarndan alnr, sevaplar olmazsa, hak sahibinin gnahlar buna
yklenir.) [Buhari]
Hud suresinin (Hasenat, gnahlar yok eder) mealindeki 114.yeti,
farzn terkinden hasl olan geciktirme gnah, o farz kaza edilince, af olur
demektir.

limlere uymak vaciptir
Sual: Allah ve Resulnden bakasna itaat etmek irk ve bidat iken, niye
limlere ve mezheplere uyuluyor ki?
CEVAP
Bu, cevab bir kitap olacak kadar uzun, izah isteyen bir sualdir. Ksaca
bildirelim. Allah ve Resulnden bakasna itaat etmek dinin emridir, irk ve
bidat deildir. Bu husus, yetlerle ve hadislerle sabittir.
Resulullahn vrisleri olan limler buyuruyor ki:
Dinin hkmlerini bizim gibi cahillere, derin limler ve olgun salihler
bildirdi. Bunlar, Muhaddisler ve Mctehidlerdir. Hadis limleri, hadis-i
erifleri inceleyip, sahih olanlarn ayrmlardr. Mctehidler de, yet-i
kerimelerden ve hadis-i eriflerden ahkm karmlardr. Biz, ibadetlerimizi ve
btn ilerimizi bu ahkma uygun olarak yapyoruz. (sul-l-erbea
fi-terdidil-vehhabiyye)
Avamn [mctehid olmayann], bir hadis-i erif iitince, bundan kendi
anladna gre i yapmas caiz olmaz. Ya onun anladndan baka mana
verilmesi gerekir veya mensuh [yrrlkten kaldrlm] olabilir. Mctehidin
fetvas ise, byle pheli deildir. (Kifye)
Avamn Eshab- kiram taklit etmekten men olunmalarn ve bunlarn,
slamiyeti aklayan, szleri kolay anlalan, ksmlara ayrm olan limlere
uymalar lazm olduunu, limlerimiz szbirliiyle bildirdiler.
(Msellem-s-sbut, Fevatih-ur-rahemut)
mam-l-Haremeyn, Burhan kitabnda, (Avam Eshab- kiramn
mezheplerine uymamal. Drt mezhep imamnn mezheplerine tbi olmal)
buyurdu. (erhi minhac-l-sul)
slam limlerinin yukarda yazl icmalarna uymayanlarn sapk olduklar
anlalr. nk Eshab- kiram, cihadla, slamiyet'i yaymakla uratklar iin,
www.dinimizislam.com

60
tefsir ve hadis kitaplar hazrlamaya vakit bulamadlar. Resulullahn nuru,
Onlarn mbarek kalblerine o kadar ok iledi ki, kitaptan renmeye
ihtiyalar kalmad. Her biri, bu nurun kuvvetiyle doru yolu bulurdu. Asrlarn
en iyisi olan saadet asr bitince, fikirlerde, bilgilerde ayrlklar hsl oldu.
Eshab- kiramdan ve Tabiinden nakledilen haberler, birbirlerine uymaz oldu.
Hak yolu arayanlar ardlar. Allah tel, ltfederek, bu mmet arasndan
salih, drt limi seti. Nasslardan hkm karmak stnln bunlara ihsan
etti. Bunlarn taklit edilmesini emrederek btn Mslmanlarn hidayete
kavumalarn istedi. Bir yet-i kerime meali:
(Ey iman edenler, Allaha itaat edin, Resule itaat edin ve ll-emrinize
itaat edin!) [Nisa 59]
Burada ll-emir, ictihad derecesine ykselmi olan limler demektir.
Byle limler de, herkesin bildii drt hak mezhebin drt byk imamdr. Bu
yetteki ll-emir denilen stn kimselerin, mctehid olduklar yine yetle
bildiriliyor:
(Resule veya ll-emre sorsalard, onlar bilirdi.) [Nisa 83]
(ll-emir, hkimler, valiler demektir) sz, nasslardan ahkm karabilen
hkimler iindir. Bunlar, lim olduklar iin, ll-emirdirler. Hkim olduklar iin
deil! Drt halife ve mer bin Abdlaziz byleydi. Cahil, fsk veya kfir olan
emirler byle deildir. Onlarn dine aykr emirlerine itaat edilmez. Bir yet-i
kerime meali:
(Bir eyi ortak koman iin seni zorlarlarsa, onlara itaat etme!)
[Lokman 15]
Bir hadis-i erif meali yledir:
(ll-emir, fkh limleridir.) [Darimi]
bni Abbas da, (ll-emir, fkh ve din limleridir) buyurdu. (tkan, Mslim
erhi, Tefsir-i kebir)
yetlerin, hadis ve tefsir limlerinin bu ak beyanlar, mctehidlere itaat
etmek lazm olduunu gsterdii gibi, mezhepsizlerin (Allahtan ve
Peygamberden bakasna itaat etmek irk ve bidattir) szlerinin bozuk ve
sama olduunu da ortaya koymaktadr. Bu konuda birok hadis-i erif de
vardr:
1- Resulullah, Muaz bin Cebeli Yemene hkim olarak gnderirken,
(Orada nasl hkm edeceksin?) buyurunca, Allahn kitabyla dedi. (Allahn
kitabnda bulamazsan?) buyurdu. Allahn Resulnn snnetiyle dedi.
(Resulullahn snnetinde de bulamazsan?) buyurunca, ictihad ederek
anladmla dedi. Resulullah, mbarek elini Muazn gsne koyup,
(Elhamdlillah, Allah tel, Resulnn elisini, Resulullahn rzasna
uygun eyledi) buyurdu. (Tirmizi, Ebu Davud, Darimi) [ll-emrin mctehid
demek olduunu ve buna itaat edenden Resulullahn raz olduunu, bu hadis-i
erif aka gstermektedir.]
2- Bir hadis-i erif meali:
www.dinimizislam.com

61
(lim tr: yet-i muhkeme, Snnet-i kaime ve Farida-i adile.) [Ebu
Davud, bni Mace]
Mikat erhi, bunu yle aklyor:
Farida-i adile, Kitaba ve snnete uygun ilimdir. cmaa ve Kyasa iarettir.
nk cma ve Kyas, Kitaptan ve Snnetten karlmaktadr. Bunun iin, cma
ve Kyas, Kitapla ve Snnetle eit tutuldu, Farida-i adile denildi. Bylece,
ikisiyle amel etmenin vacib olduu tembih edildi. Hadis-i erifin manas, (Dinin
kayna drttr: Kitap, Snnet, cma ve Kyas) demek oldu.
(Eiat-l-lemeat)
3- Hazret-i mer, mctehid olan reyhi kad olarak gnderirken buyurdu
ki:
Allahn kitabnda ak olarak bildirilene bak! Bunu bakasndan sorma!
Burada bulamazsan Resulullahn Snnetine uy! Burada da bulamazsan,
ictihad et ve anladna gre cevap ver!
4- Hazret-i Ebu Bekre davac gelince, Allah telnn kitabna bakard.
Burada bulduuna gre hkmederdi. Burada bulamazsa, Resulullahtan
iittiine gre cevap verirdi. itmemise, Eshab- kiramdan sorup, onlarn
icmasyla hkm verirdi.
5- Abdullah ibni Abbasa bir ey sorulunca Kur'an- kerimde bulup, cevap
verirdi. Kur'an- kerimde bulamazsa, Resulullahtan iittiini sylerdi.
itmemise, hazret-i Ebu Bekir ve hazret-i mere sorard. Cevap alamaz ise,
kendi reyi ile bulup hkmederdi.
Mctehid limlere sormak, drt mezhep imamlarna sormak demektir.
Birka vesikas yledir:
Bir mezhebi taklit etmenin vacib olduunu gsteren drt delil:
1- Birinci delil:
Eshab- kiramn asrndan ve ondan sonraki asrdan bu zamana kadar,
btn Mslmanlar drt mezhepten birini taklit etti. Bunda icma hsl oldu. u
hadis-i erifler icmann sahih olduunu gstermektedir:
(mmetim dalalet olan bir eyde icma yapmaz!) [. Ahmed]
(Allah telnn rzas, icmadadr. Cemaatten ayrlan, Cehenneme
gider.) [bni Asakir]
(Cemaatten ayrlan, yzst Cehenneme der.) [Taberani]
2- kinci delil:
Bir yet-i kerime meali:
(O gn, her frkay imamlar ile arrz!) [sra 71]
Kad Beydavi hazretleri, bu yet-i kerimenin tefsirinde, (Her mmeti
Peygamberleri ve dinde uyduklar imamlarn isimleriyle arrz) buyuruyor.
Medarikte de byle yazldr.
Mealim-t-tenzil tefsirinde, (bni Abbas, kendilerini dalalete veya
hidayete srkleyen devlet reisleriyle arlr dedi. Said bin Mseyyib ise, her
www.dinimizislam.com

62
kavim, kendilerini hayra ve erre srkleyen reislerinin yanna toplanrlar dedi)
demektedir.
Tefsiri Hseynide ve Ruh-ul-beyanda (Mezhebinin imamyla arlrlar.
Mesela, ya afii yahut ya Hanefi denilir) demektedir.
Bundan anlalyor ki, kmil olan imamlar kendilerine tbi olanlara efaat
edeceklerdir. Demek ki, kyamet gn, herkes mezhep imamnn ismiyle
arlacaktr. mam, kendisini taklit edene, efaat edecektir. Drt mezhep
imamlarnn her biri byle yksekti. Allah tel, Lokman suresinin 15.
yetinde, (Bana inabet edenin yoluna tbi ol) buyurdu. Bu drt byk
imamn, Allah telya inabet etmi olduklar szbirliiyle bildirilmitir.
3- nc delil:
Bir yet-i kerime meali:
(Hidayet yolunu rendikten sonra, Peygambere uymayp
mminlerin yolundan ayrlan, sapt yola srkleriz ve ok fena olan
Cehenneme sokarz!) [Nisa 115]
mam- afiiye, cman delil olduunu gsteren yet hangisidir diye
sorulduunda, cevap olarak, bu yeti gsterdi. Bu yet, mminlerin yolundan
ayrlmay haram ettii iin bu yola uymak vacib yani farz olur.
Medarik tefsirinde, bu yet aklanrken, (cman delil olduunu ve
Kitaptan, Snnetten ayrlmak caiz olmad gibi, icmadan ayrlmann da caiz
olmadn bu yet gstermektedir) buyurulmaktadr.
Beydavi tefsiri de, bu yeti aklarken, (Bu yet, icmadan ayrlmann
haram olduunu gsteriyor. Mminlerin yolundan ayrlmak haram olunca, bu
yola uymak vacib yani farz olur) buyuruyor.
Bu mmetin salihleri, limleri, (Bir mezhebi taklit etmek vacib yani arttr.
Mezhepsiz olmak byk gnahtr) dediler. limlerin bu szbirliinden ayrlmak,
bu yetten ayrlmak olur. Bir ayet-i kerime meali de yledir:
(Siz, insanlar iin hayrl mmetsiniz! Emr-i maruf ve nehy-i mnker
yaparsnz.) [l-i mran 110]
Bu mmetin limleri mezhepsizliin kt olduunu bildirdiler.
Mezhepsizlii tavsiye edip, limlerin szlerinden ayrlan, bu yet-i kerimeyi
inkr etmi olur.
Baz mezhepsizler, (Edile-i eriyye)nin drt kaynandan yalnz ikisine
uyduklarn sylyorlar. Dier ikisini kabul etmiyorlar. Bylece, Mslmanlarn
yolundan yani, (Ehl-i snnet vel-cemaat) yolundan sapyorlar.
4- Drdnc delil:
Bir yet-i kerime meali:
(Bilmiyorsanz, zikir ehline sorun!) [Nahl 43]
Bu yet-i kerime, ibadetlerin ve ilerin nasl yaplacan bilmeyenlerin,
bilenlerden sorup renmelerini emretmektedir. yet-i kerimede, herkesten ve
din cahillerinden deil, limlerden sormak emrolunmaktadr. Bunun iin, bir
kimse, yapaca eyi, Kuran- kerimde ve hadis-i eriflerde arayamaz,
www.dinimizislam.com

63
mezhebinin limlerinin kitaplarndan okuyup renmesi gerekir. Okuyup
rendiine gre yapan, o mctehidi taklit etmi olur. Mctehide uymazsa
mezhepsiz olur.

Drt mezhebe uymak
Sual: lerimizin bir ksmn Hanefiye, bir ksmn Malikiye, bir ksmn
afiiye, bir ksmn da Hanbeliye uyarak yapsak drt mezhebin drdne de
uymu olmaz myz?
CEVAP
Hayr uymu olmayz. Hatta hibirine inanmam oluruz. Hatta, hepsinin
yani dinde sz sahibi mutlak mctehidlerin zerinde kendimizi grm ve buna
gre hareket etmi oluruz.
Din kitaplarmzda buyuruluyor ki:
Bir ii bir mezhebe gre yapmaya baladktan sonra, bu ii ve buna bal
olan ileri yapmaya devam ederken, bu mezhebi taklit etmekten vazgemenin
yasak olduu szbirlii ile bildirilmitir. (bnl Hmam Tahrir-l-sul,
bnl-Hacib Muhtasar-l-sul, Alddin-i Haskef Drr-l-muhtar)
Bir mezhebi taklit edenin, hep ona tbi olmas vaciptir. Zaruret olmadka,
baka mezhebe gre i yapmas caiz deildir. Bir mezhebe gre amel edenin,
bu mezhepten ayrlmasnn caiz olmad szbirlii ile bildirilmitir.
(Bahr-r-rak)
Mutlak mctehid olmayan limin, bir mutlak mctehidi taklit etmesi
gerekir. (Msellem-s-sbut)
Ayn-l-laya ykselmemi bir limin, drt mezhepten birini taklit etmesi
vaciptir. Taklit etmezse, doru yoldan sapar. Bakalarn da saptrr. (mam-
arani Mizan s.24)
Aminin [mctehid olmayann] mezhep deitirmesi caiz deildir. Diledii
bir mezhebi taklit etmesi lazmdr. (Redd-l-muhtar s.283)
Mctehid olmayan din adamnn, hadis-i eriften anlad ile amel etmesi
caiz deildir. nk, hadis-i eriflerin mensuh veya tevilli yahut muhkem
olduunu ayramaz. (kt-l-ceyyid, Muhtasar)
Bir kimsenin, taklit ettii mezhebi, yani ona uygun i yapmaya balad
mezhebi terk etmesinin caiz olmad szbirlii ile bildirilmitir. (bni Hmam
Tahrir)
badetlerde ve ictihad ile yaplan ilerde, drt mezhepten birini taklit eden
kimse, byle yapt ii, Allah telnn emrine uygun olarak yapm olur.
(Mevlana Abdsselam Cevhere erhi)
Taklit etmekte olduu mezhebe uygunsuz i yapmaya, hibir lim caiz
demedi. (Kimya-y saadet)
slam dininin binas, bu drt direk zerine kurulmutur. Bir kimse, bu drt
yoldan birine girerse ve bu drt kapdan birini aarsa, baka yola gemesi ve
www.dinimizislam.com

64
baka kapya sarlmas, abes ve lehv olur. lerinin dzenini bozmu, doru
yoldan ayrlm olur. limlerin szbirlii ve ahir zamanda Mslmanlara en
uygun yol, drt mezhepten birini taklit etmektir. Din ve dnyann dzeni byle
olur. Herkes, nceden diledii mezhebi seer. O mezhebi taklide baladktan
sonra, bunu brakp, baka mezhebe gemek, hi phesiz, birinci mezhebe
suizan etmek olur. ler ve szler bozulur, karr. Sonra gelen limler, bunu
szbirlii ile bildirdiler. Dorusu da budur, hayr bundadr. (Abdlhak- Dehlevi
Sfr-s-seadet erhi)
Mutezile gibi, hak yolun eitli olduuna inananlar, aminin [cahilin]
mezhepleri diledii gibi kartrabileceini sylediler. Ehl-i snnet limleri,
aminin belli bir imama uymas lazm olduunu bildirdiler. Kef kitab, bunu
uzun anlatmaktadr. Her mezhepte mubah olanlar, kolay olanlar aratrp,
bunlar yapmaya, mezhepleri Telfik denir. Byle yapan, fsk olur. Said bin
Mesudn Tahavi erhi bu hususu ayrntl ekilde anlatmaktadr. (mam-
Kuhistani Muhtasar- Vikaye erhi)
Mezheplerden faydalanmak
Sual: Bir mezhebe balanmadan, btn mezheplerden faydalanmak caiz
midir?
CEVAP
Caiz deildir. Herkesin bir mezhebinin olmas lazmdr. Bir mezhebi olann
da, harac, sknt olmadka, bir ii bir mezhebe gre, baka bir ii de baka
mezhebe gre yaparak, mezhepleri kartrmas caiz olmaz. Bir kimse, drt
mezhepten hangisini semise, o mezhepteki bilgileri renmesi, harac, sknt
olmadka, her iinde o mezhebe uymas lazmdr. (M. Nafia)
Drt mezhepten bakasna uymak caiz deildir. Her Mslmann yalnz
bunlardan birine uymas arttr. Drt mezhebin kolaylklarn aratrp, bunlar
bir araya toplayarak, yeni bir kolaylklar mezhebi uydurmaya telfik denir ki,
caiz deildir. (Hadika)
ki mezhebi telfk edenin ibadetinin sahih olmayaca szbirliiyle
bildirilmitir. Bir ibadetin bir art bir mezhebe, baka art da baka mezhebe
gre sahih olursa, bu ibadet sahih olmaz. (Redd-l-muhtar)
Bir ibadetin bir ksmn bir mezhebe gre yaparken, dier ksmn, bu
mezhebe gre yapmayp, baka mezhebe gre yapmaya kalkmak, birinci
mezhep imamnn bilgisini beenmemek olur. Selef-i salihini cahil saymak
kfrdr. (F. Bilgiler)

Eski ve yeni limler
Sual: Mezheplere inanmayan biri, (Eskiden mam- Buhari sadece Buhari
kitabn biliyordu, dier muhaddisler de byledir. imdi gelen insanlar btn
hadis kitaplarn biliyor. imdikiler onlardan yzlerce defa limdir. Sahabe ise
www.dinimizislam.com

65
zaten ok az ey biliyordu. imdiki insanlar ok daha limdir) diyor. Szlerinde
doruluk pay var m?
CEVAP
Hi doruluk pay yoktur. nk hadis-i eriflerde buyuruluyor ki:
(En iyi, en hayrl insanlar benim asrmda bulunan Mslmanlar
[Eshab- kiram]dr. Onlardan sonra en iyileri, onlardan sonra gelenler
[Tabiin]dir. Onlardan sonra da en iyiler onlardan sonra gelenler [Tebe-i
tabiin]dir. Onlardan sonra gelenlerde yalanlar yaylr. Bunlarn szlerine,
ilerine inanmayn.) [Buhari]
Bu asrdan sonrakiler, bunlardan nakil yapmadka onlara itibar
edilmez.
(Her asr, nceki asrdan daha bozuk olur. Bylece kyamete kadar
hep bozulur.) [Hadika]
Gn gn aratyor, gittike bozuluyor. lk asrlarn gelmesi mmkn
deildir.
(Allahn salih kullar birbiri ardndan hirete ger; geride arpa ve
hurmann dkntleri gibi deersizler kalr. Allah tel onlara hi
kymet vermez.) [Buhari]
Sonrakilerin, ncekilerden nakil yapmalar gerekir.
(Allah tel bir limin ruhunu alrsa, bu slamda alan bir gedik
olur. Kyamete kadar onun boluu doldurulamaz.) [Deylemi]
Bir limin boluu doldurulamazsa, o devrin hali ne olur?
(Kyamete yakn ilim azalr, cehalet artar.) [bni Mace]
Gittike ilim azalacaktr.
(Ahir zamanda sonra gelenler, nceki limleri cahillikle
sulayacaktr.) [bni Asakir]
Eski limleri hadis bilmez diye sulayanlar, ilimden haberi olmayan
cahillerdir.
Eshab- kiramn stnlyse zaten tartlmaz. Her bakmdan stn, her
bakmdan lim ve hepsi de Cennetlik insanlard. Bir yet-i kerime meali:
(Mekkenin fethinden nce Allah iin mal veren ve savaan Eshab-
kiramn, fetihten sonra Allah iin veren ve savaan eshab- kiramdan
dereceleri daha yksektir. Hepsinin derecesi eit deildir. Fakat hepsi
iin Hsnay [Cenneti] sz veriyorum.) [Hadid 10]
hadis-i erif meali de yledir:
(Eshabm gkteki yldzlar gibidir. Hangisine uyarsanz hidayete
erersiniz. Eshabmn ihtilaf [farkl ictihadlar] sizin iin rahmettir.)
[Taberani, Beyheki, bni Asakir, Hatib, Deylemi, Darimi, . Mnavi, bni Adiy]
(Eshabm, cin ve insanlarn hepsinden daha stndr.) [Bezzar]
(Eshabm gibi hi kimse slamiyete hizmet edemez.) [. Syuti]
www.dinimizislam.com

66
Dine hizmet etmek, ilim ile, iman ile, ihlas ile, can ve mal vermekle olur.
Bakalar bu mertebeye ulaamaz. Sonrakiler, Eshab- kiram gibi nasl stn
olabilir?

Mctehid ve mceddid
Sual: Mctehid ve mceddid ne demektir? Herkese bilinen mceddidler
kimlerdir?
CEVAP
yet-i kerime ve hadis-i eriflerde aka bildirilmi olan din bilgilerini,
toplayan, kitaba geiren; aka bildirilmemi, kapal bildirilmi olan bilgileri de
anlayp, aklayabilen derin limlere Mctehid denir.
Hicretten 400 yl sonra, mctehid yetimedi. Mctehide ihtiya da
kalmad. nk Allah tel ve Onun resul Muhammed aleyhisselam,
kyamete kadar, hayat ekillerinde ve fen vastalarnda yaplacak
deiikliklerin, yeniliklerin amil olan ahkmn hepsini bildirdiler. Mctehidler
de, bunlarn hepsini anlayp, akladlar. Sonra gelen limler, bu ahkmn, yeni
olaylara nasl tatbik edileceklerini, tefsir ve fkh kitaplarnda bildirirler.
Mceddid denen bu limler kyamete kadar mevcuttur. (S. Ebediyye)
Cahiller ve din dmanlar tarafndan Mslmanlar arasna sokulmu olan
hurafeleri, bidatleri, yanl inanlar, kendilerinden bir ey ilave etmeden dini
eski haline getiren mceddidlerdir. Hadis-i erifte, (Her yz ylda bir
mceddid gelir. mmetimin ilerini yeniler) buyuruldu. Mesela, sultanlar
iinde mer bin Abdlaziz, din bilgilerinde mam- afii, tasavvufta Maruf-i
Kerhi, esrar bilgilerinde mam- Gazali, feyz vermekte ve harikalar, kerametler
gstermekte, Abdlkadir Geylani, hadis ilminde mam- Syuti, tarikat,
hakikat ve akaid bilgilerinin inceliklerini aklamakta ve kalplere aktmakta
mam- Rabbani, mceddid idiler. Hepsi, slamiyetin yaylmasna,
kuvvetlenmesine hizmet ettiler. (Mekatib-i erife)

yetle hadis eliirse
Sual: (Hadisimi Kuranla karlatrn. Kurana uyarsa o sz
benimdir, uymazsa benim deildir) hadisine uyarak, yetle elien
hadislerin hepsini hadis kitaplarndan ayrmak gerekmez mi?
CEVAP
Bir kere hadis kitaplarnda Kuran- kerime aykr hadis-i erif bulunmaz.
Bir hadis limi, bir hadis-i erifin Kurana aykr olduunu bilememise, biz
nasl bileceiz? Kuran- kerimi bilmeyen nasl muhaddis olur?
Aslnda yle dnmek gerekir: Bir yetle bir hadis elikili gibi
grnrse, hadis-i erifi esas almal; nk Kuran- kerim Resulullah
efendimize inmitir, o yetteki manay en iyi o bilir. yle ise, o hadis-i erif o
yete aykr deildir, belki aklamasdr.
www.dinimizislam.com

67
Bunun gibi, mezhebimizin bir hkm, bir hadis-i erifle eliir gibi
grnrse, mezhebimizin hkmn almamz gerekir. Mezhebimizin limleri bu
hadis-i erifi anlayamam denilemez. Bir rnek vermek gerekirse, hadis-i
erifte, (Denizde yaayan her canl yenir) buyurulurken, mezhebimizin
limleri, bu hkmden deniz haaratn istisna tutmutur. Bunun gibi,
(stanbulda ilide Ramazanda herkes oru yer) dense, bunun istisnalarnn
da olaca mmkndr. in nemini belirtmek iin, ou anlamnda, herkes
dendii olur.
u halde, bidat ehlinin dedii gibi, (Mezhebimizin hkmlerini, hadislere
ve Kurana gre dzeltelim) demenin ok yanl olduu bu rneklerden
anlalmaktadr. Mezhepsizlerin oyununa gelmeyelim, mezhebimizin
hkmleriyle amel etmeye alalm. mam- Rabbani hazretleri, mezhebin bir
hkmn bir hadis-i erife aykr grerek, yani mezhebin o hkmnn yanl
olduunu kabul etmenin, mezhebinin hkmn beenmemenin, ilhad
olduunu bildirmektedir. (Mebde ve Mead)

Delil aramak gerekir mi?
Sual: Herkesin, mezhebindeki hkmlerin delilini bilmesi gerekir mi?
CEVAP
Mctehidlerin bildirdii hkmlerin delillerini, mukallidlerin aratrmalar,
anlamalar lazm deildir. (Redd-l-muhtar)
Kitap, Snnet, cma ve Kyas mctehidler iin delildir. Mukallidler yani
drt mezhepten birinde olanlar iin delil, bulunduu mezhep imamnn ictihad
ve szdr; nk mukallidler, yetten ve hadisten hkm karamaz. Bunun
iindir ki, mezhep imamnn sz, Nassa yani yet ve hadise uymuyor
grnd zaman, mezhep imamnn szne uyulur; nk Nass ictihad
isteyebilir yahut baka Nassla deimesi, tevil edilmesi veya nesh edilmi
olmas mmkndr. Bunlar da ancak mctehid anlayabilir. (Berika s.94)
Mezhebin hkmne aykr diye, hadis-i eriflerle amel etmek, bize caiz
olmaz. Mezhebimizin hkmne aykr gibi grlen hadis-i erifler, limlerin
szlerini reddetmek iin delil senet olamaz. Mukallidlerin bilgisi, bir eyin helal
veya haram olmasna delil olamaz. Bir eyin helal veya haram olmas iin,
mctehidin ictihad lazmdr. (M. Rabbani 1/312, Mebde ve Mead 31)
Tabiinden yeni imana gelenler, Eshab- kiram taklit ederler, delillerini hi
sormazlard. Eshab- kiram bunlara, yalnz ibadetlerin nasl yaplacan
rettiler. Delillerini aramalarn emretmediler. Delilsiz olarak taklit etmelerini
kfi grdler. Her ilerinde Eshab- kiramn izinde giden mezhep imamlarmz
da onlara uydular. Mctehid olmayann, delil aramadan, drt hak mezhepten
birine tabi olmas gerekir. (F. Bilgiler)
www.dinimizislam.com

68

Mctehide uymak
Sual: Ebu Hanife, (Resulullahn hadis-i erifleri bamzn tacdr.
Eshab- kiramn szlerini arar, seer ve onlara uyarz. Tabiinin szleri ise,
bizim szlerimiz gibidir) dedii gibi; zamann halifesi, mam- Malike,
(Eserin Muvattay Kbenin duvarna asalm, btn Medine halk bununla
amel etsin) dediinde mam- Malik, Resulullahn kabrini gstererek (Bu
kabrin sahibi dnda herkesin sz, alnabilir de, alnmayabilir de)
diyerek bir mezhebe uymay caiz grmedii halde, yet ve hadisten baka delil
olduunu sylemek nasl uygun olur?
CEVAP
ki sz farkldr. mam- azamn sz, kendisi gibi mctehid olan zatlar
iindir. Mctehid, baka mctehide uymaz, kendi ictihadna uyar. Onun iin
farkl mezhepler meydana kmtr.
mam- Malikin sz de, herkesi tek mezhebe uymaya zorlamann,
rahmeti daraltaca, snnete uymayacan bildirmektedir; nk Peygamber
efendimiz, (Mctehid limlerin farkl ictihadlar rahmettir) buyuruyor.
nsanlar bir mezheple amel etmeye zorlanrsa, rahmet daralm olur, rahmet
olan dier mezheplerden istifade imkn kalmam olur. mam- Malik, her
mezhep yaasn, yalnz benim mezhebimle amel etmeye mecbur brakmayn
buyurmutur.
(Herkesin sz, alnabilir de, alnmayabilir de) sz de, kendi gibi
mctehid limler iindir, bizim iin deildir. Bizlerin ise, mezhebimize ve
mezhebimizdeki fetva verilen hkme uymamz arttr. Bizim, mezhebimizdeki
mctehid limin szn almama gibi bir yetkimiz yoktur. yle olsayd, Kuran-
kerimde, (Bilmiyorsanz limlere sorun) buyurulmazd. Mctehid limlerin
Resulullahn vrisleri olduu, hadis-i erifle bildirilmitir. Vris olan limlerin
bildirdii hkmleri atmaya, kimsenin yetkisi yoktur. Hatta yetkili bir lim bile,
dier bir limin szn yetkisiz hale getiremez; nk (ctihad ictihadla
nakzedilemez) mecelle kaidesi mehurdur.

Allah ve Resul merhamet etti
Mezhebin lzumu
Sual: Mezhep nedir, hak bir mezhebe tbi olmayan ne olur?
CEVAP
Bir mctehidin ictihad ederek elde ettii bilgilerin hepsine, o mctehidin
mezhebi denir. Eshab- kiramn hepsi derin lim, birer mctehid idiler. Din
bilgilerinde, siyaset, idarecilik ve zamanlarnn fen bilgilerinde ve tasavvuf
marifetlerinde birer derya idiler. Bu bilgilerinin hepsini, Resulullahn kalblere
www.dinimizislam.com

69
ileyen, ruhlar eken szlerini iitmekle, az zamanda edindiler. Her birinin
mezhebi vard. Mezhepleri az veya ok farkl idi.
Tbiinin ve Tebe-i tbiinin arasnda da mctehidler vard. Bu
mctehidlerin mezheplerinden yalnz drd kitaplara geip, dnyann her
yerine yayld. Dierlerinin mezhepleri unutuldu. Bu drt mezhebin imanlar
Eshab- kiramn ortak olan imandr. Bunun iin drdne de Ehl-i snnet denir.
manlar arasnda esasta ayrlk yoktur. Birbirlerini din kardei bilirler.
Birbirlerini severler. Birbirlerine uymayan ilerinde, zaruret olunca, birbirlerini
taklit ederek yaparlar. Allah tel, mezheplerin byle ayr olmalarn
istemitir. Bu ayrln, mslmanlara Allah telnn rahmeti olduunu,
Peygamber efendimiz haber vermitir. nk, drt mezhep arasndaki ufak
tefek bakalklar, mslmanlarn ilerini kolaylatrmaktadr. Her mslman,
vcut yapsna, yaad iklim artlarna ve i hayatna gre, kendisine daha
kolay gelen mezhebi seer. badetlerini ve her iini, bu mezhebin bildirdiine
gre yapar.
Allah tel dileseydi, Kuran- kerimde her eyi aka bildirirdi. Bylece,
mezhepler hasl olmazd. Kyamete kadar, dnyann her yerinde, her iklim ve
artta, her mslman iin tek bir nizam olurdu. Mslmanlarn halleri,
yaamalar g olurdu.
Resulullahn yolu
Peygamber efendimizin yolu, Kuran- kerim ile hadis-i erifler ile ve
mctehidlerin ictihadlar ile gsterilen yoldur. Bu vesika ile bir de, cma-
mmet vardr ki, Eshab- kiramn ve Tbiinin szbirlii olduu,
Redd-l-muhtarda yazldr. Bir hkm zerinde, drt mezhebin ictihadlar
arasnda icma hasl olursa, bu icmaya da inanmak gerekir, inanmayan kfre
girer. (Mektubat 2/36)
slam limleri yanl bir ey zerinde ittifakta bulunmazlar. Hadis-i erifte
buyuruldu ki:
(mmetim dalalet zerinde birlemez.) [.Ahmed]
Bu drt vesikaya Edille-i eriyye denir. Bunlarn dnda kalan her ey
bidattir. Hadis-i erifte buyuruldu ki:
(mmetim 73 frkaya ayrlacak, bunlardan yalnz biri Cennete
girecektir. Bunlar, benim ve Eshabmn yolunda olanlardr.) [bni Mace]
Bu ayrlk, usulde, imanda olan ayrlktr. Eshab- kiramdan sonra, yeni
mslman olanlardan bir ksmnn imanlar bozuldu. Eshab- kiramn doru
imanndan ayrldlar. Dalalet frkalar meydana geldi. Bu bozuk frkalara, bidat
frkalar denir. Bunlar, baz nasslar tevil ederek yanldklar iin kfir deildir.
Fakat, slamiyete zararlar, kfirlerin zararlarndan ok oldu. Birbirleri ile ve
Ehl-i snnet ile ekitiler. Harp ettiler. ok mslman kan dkld.
Mslmanlarn ykselmelerini, ilerlemelerini baltaladlar.
Bidat frkalarn, Ehl-i snnetin drt doru mezhebi ile kartrmamaldr.
Mezhep ve rahmet
www.dinimizislam.com

70
Allah tel ve Resul, mminlere merhamet ettikleri iin, baz ilerin
nasl yaplaca, Kuran- kerimde ve hadis-i eriflerde ak bildirilmedi. Aka
bildirilse idi, ylece yapmak farz ve snnet olurdu. Farz yapmayanlar gnaha
girer, kymet vermeyenler de kfir olurdu. Mminlerin hali g olurdu. Byle
ileri, ak bildirilmi bulunanlara benzeterek ilemek gerekir. Din limleri
arasnda, ilerin nasl yaplabileceini, byle benzeterek anlayabilenlere,
Mctehid denir.
Drt mezhebin hali, bir ehir halknn haline benzer ki, nlerine kan bir
iin nasl yaplaca kanunda bulunmazsa, o ehrin eraf, ileri gelenleri
toplanp, o ii kanunun uygun bir maddesine benzetip yaparlar. Bazen
uyuamayp, bazs devletin maksad, beldeleri tamir ve insanlarn rahatldr
der. O ii, rey ve fikirleri ile, kanunun bir maddesine benzetir. Bunlar, Hanefi
mezhebine benzer.
Bazlar da, devlet merkezinden gelen memurlarn hareketlerine bakarak,
o ii, onlarn hareketine uydurur ve devletin maksad, byle yapmaktr, derler.
Bunlar da, Maliki mezhebine benzer.
Bazs ise ifadeye, yaznn gidiine bakp, o ii yapma yolunu bulur. Bu
da, afii mezhebine benzer.
Bir ksm ise, kanunun baka maddelerini de toplayp, birbiri ile
karlatrarak, bu ii doru yapabilmek yolunu arar. Bunlar da, Hanbeli
mezhebine benzer.
Drt doru yol
te ehrin ileri gelenlerinden herbiri, bir yol bulur ve hepsi, yolunun doru
ve kanuna uygun olduunu syler. Kanunun istedii ise, bu drt yoldan biri
olup, dier yanltr. Fakat, kanundan ayrlmalar, kanunu tanmadklar
iin, devlete kar gelmek iin olmayp, hepsi kanuna uymak, devletin emrini
yerine getirmek iin altklarndan, hibiri sulu grlmez. Belki, byle
uratklar iin, beenilir. Fakat, dorusunu bulan daha ok beenilip,
mkafat alr. Drt mezhebin hli de buna benzer. Her mezhep imam, doru
yolu bulmak iin uratndan, yanlanlar affolur. Hatta sevap kazanr. Onlara
bu yetkiyi Allah tel ve Resul vermitir.
Drt mezhepten bakasna uymak caiz deildir. Bu, Eshab- kiramn ve
Tbiinin mezheplerini kmsemek deildir. nk, Eshab- kiramn ve
bakalarnn mezheplerini tam olarak bilmiyoruz. O mezhepleri de bilseydik,
onlara uymamz da caiz olurdu. nk, hepsinin mezhepleri doru idi. Drt
mezhep, tam bilindii ve kitaplar her yere yaylm olduu iin, her
mslmann yalnz bunlardan birine uymas gerekir.
mam- Rabbani hazretleri, Bir mezhebe tbi olmayan mlhid olur
buyuruyor. (Mebde ve Mead)
Yusuf Nebhani hazretleri, imdi her mslmann, drt mezhepten
birine uymas gerekir buyurduu gibi, imam- arani, S.Ahmed Tahtavi
hazretleri gibi birok lim de, ayn eyi bildirmilerdir.
www.dinimizislam.com

71
Kuran- kerimdeki; (Allahn ipine sarln!) emri, (Fkh limlerinin,
mezhep imamlarnn bildirdiine uyun!) demektir. [Tahtavi (Drr-l
muhtar) haiyesi, zebayih ksm]
Mezhep deitirmek
Drt mezhebin imamlar ve onlar taklit eden limler, her mslmann drt
mezhepten dilediini taklitte serbest olduunu ve bir mezhepten baka
mezhebe gemenin caiz olduunu ve harac, sknt olduu zamanlarda, baka
mezhebin taklit edileceini bildirdiler. Allah tel, mminlerin drt mezhebe
ayrlmalarn ve bunun, kullar iin faydal olacan ezelde takdir ve irade
buyurdu. Amelde mezheplere ayrlmaktan raz olduunu bildirdi. Raz
olmasayd Resul, bu ayrln rahmet olduunu bildirmezdi. tikadda ayrlmay
yasak ettii gibi, amelde ayrlmay da yasak ederdi. (Mizan)
Resulullah efendimiz, Kuran- kerimde icmalen bildirilenleri, yani ksa ve
kapal olarak bildirilenleri aklamasayd, Kuran- kerim kapal kalrd.
Resulullahn vrisleri olan mezhep imamlarmz, hadis-i eriflerde mcmel
olarak bildirilenleri aklamasalard, snneti nebeviyye kapal kalrd. Bylece,
her asrda gelen limler, Resulullaha tbi olarak, mcmel olan aklamlardr.
Bilinen 4 imam zamannda, baka mezhep imamlar da vard. Bunlarn da
mezhepleri vard. Fakat, bunlarn mezheplerinde olanlar azala azala bugn hi
kalmad. (Hadika)
Ehl-i snnetin drt mezhebinin imanlar, inandklar eyler, birbirlerinin
ayndr. Aralarnda hi fark yoktur. Ayrlklar yalnz ameldedir. Bu da,
mslmanlara bir kolaylktr. Her mslman, diledii mezhebi seerek, bunu
taklit eder. Her iini, setii mezhebe gre yapar. Mslmanlarn, drt
mezhebe ayrlmalar, Allah telnn rahmetidir. Bir mslman, kendi
mezhebine gre ibadet yaparken, bir zahmet, bir meakkat hasl olursa, baka
bir mezhebi taklit ederek, bu ii kolayca yapar.
lmz ne olmal?
mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
(Ehl-i snnet limlerinin bildirdiine uymayan, her mana yanltr. nk
her sapk, Kur'an- kerime ve hadis-i eriflere uyduunu sanr ve iddia eder.
Ksa gr ile, bu kaynaklardan yanl manalar karr, doru yoldan kayar.
Felakete gider. Allah tel, Kur'an- kerimde mealen, (Kur'an- kerimde
bildirilen misaller, oklarn kfre srkler, oklarn da hidayete, doru
yola ulatrr) buyurdu. (Bekara 26)
Ehl-i snnet limlerinin anladklar mana dorudur. nk, bu manalar,
Selef-i salihinin eserlerini inceleyerek elde etmilerdir. Doru bilgileri bizlere
ulatran bunlardr. Kurtulu yolunu, yanl yollardan ayran onlardr. Onlarn
hidayet klar olmasayd, bizler doru yolu bulamazdk. Doruyu bozuk
olanlardan ayrmasalard, dalalete yuvarlanrdk. slamiyeti bozulmaktan
koruyan onlarn almasdr. Onlara uyan kurtulur. Onlara uymayan saptr,
herkesi de saptmaya alr.) [Mj.Mekt. 286]
www.dinimizislam.com

72
Mezheplere olan ihtiya
Bazlar, Hadislere deil, Kur'ana uymak gerekir diyor. Halbuki hadisler,
Kurandan ayr deildir. Kuran- kerimin aklamasdr. Allah tel buyurdu ki:
(Resule itaat eden, Allaha itaat etmi olur.) [Nisa 80]
(Peygamberin emrine uyun, yasak ettiklerinden saknn!) [Har 7]
(ndirdiimi insanlara akla!) [Nahl 44]
limler de, yetleri aklayp Kur'an- kerimden hkm karabilselerdi,
Allah tel Peygamberine, (Sadece sana vahiy olunanlar tebli et) derdi.
Ayrca aklamasn emretmezdi. Resulullah, Kur'an- kerimde, ksa ve kapal
olarak bildirilenleri aklamasayd, Kur'an- kerim kapal kalrd. Hadis-i erifler
olmasayd, namazlarn ka rekat olduu, nasl klnaca, rku ve secdede
okunacak tesbihler, cenaze ve bayram namazlarnn kln ekli, zekt nisab,
orucun, haccn farzlar, hukuk bilgileri bilinmezdi. Yani hibir lim, bunlar
Kur'an- kerimden bulup karamazd. Bunlar Peygamber efendimiz
aklamtr. Mezhep imamlar, hadis-i erifleri aklamasayd, snnet kapal
kalrd. Snneti, mctehid limler aklam, bylece mezhepler meydana
kmtr.
Mezhep nedir? Bir mctehidin edille-i eriyyeden elde ettii bilgilere, o
mctehidin mezhebi denir. Sahabelerin tamam mctehid idi. Hepsinin de
mezhebi vard. Mezheplerden yalnz drd kitaplara geip, dnyann her
yerine yayld. Drt mezhep arasnda amelle ilgili farkl ictihadlar, ilerimizi
kolaylatrmaktadr. Her Mslman, durumuna gre, kendisine kolay gelen
mezhebi seer.
Allah tel dileseydi, Kur'an- kerimde her eyi aka bildirirdi. Bylece,
mezhepler ortaya kmazd. Her yerde, tek bir nizam olur, Mslmanlarn
halleri, yaamalar gleirdi.
Bugn drt mezhepten birine uymak gerekir. nk, Eshab- kiramn ve
dier mctehidlerin mezhepleri tam olarak bilinmiyor. Drt mezhep, tam
bilindii ve kitaplar her yere yaylm olduu iin, drt mezhepten birine
uymak arttr. Mezhepler rahmettir. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki:
(limlerin farkl ictihadlar, [mezheplere ayrlmalar] rahmettir.)
[Beyheki]
(limlere tabi olun!) [Deylemi]
(Ulema, enbiyann vrisidir.) [Tirmizi]
Bir Mslman, kendi mezhebine gre ibadet yaparken, bir meakkat hasl
olursa, baka bir mezhebe uyarak, bu ii kolayca yapar. Mesela afiiler, hacda
kadna dokununca abdestleri bozulur. Bunun iin Hanefiyi taklit ederek
haclarn yapyorlar. Bu apak bir rahmettir.
ocuun mezhebi
Sual: Elerden biri Hanef, dieri fi olursa, ocuunun mezhebi ne
olur?
www.dinimizislam.com

73
CEVAP
ocuk anne babaya tbi deildir. ocuk drt hak mezhepten hangisini iyi
biliyorsa veya hangisini doru renebilecei kaynak kitap varsa, o mezhebi
seer.
Bir mezhebe uymak arttr
Sual: (Herkesin, bir mezhebin tamamna uyma mecburiyeti yoktur. Her
mezhepten, uygun grd hkmleri alabilir) deniyor. O zaman bu kimsenin
mezhebi ne olur?
CEVAP
Byle sylemek ve byle yapmak mezhepsizliktir. Din kitaplarmzda
deniyor ki:
Herkesin kendi mezhebine tbi olmas vacibdir [farzdr.] Zaruret
olmadka, baka mezhebe gre i yapmas caiz deildir. Bir kimsenin kendi
mezhebinden ayrlmasnn caiz olmad, szbirliiyle bildirildi. (Bahr-r-rak)
Byk lim bni Emir Hac, Tahrir erhinde, (Bir mctehidin szyle amel
edilir, ancak ihtiya olunca baka bir mctehidi taklit edilebilir) diyor.
(Redd-l-muhtar)
Bir ii ve buna bal olan ileri bir mezhebe gre yaparken, bu mezhebi
brakmak ittifakla yasaktr. (Tahrir-l-sul, Muhtasar-l-sul,
Drr-l-muhtar)
Her Mslmann ibadet ederken ve haramdan saknrken, kendi
mezhebinin hkmlerine uymas lazmdr. (S. Ebediyye)
Mctehid olmayan bir limin, drt mezhepten birini taklit etmesi vacibdir.
Taklit etmezse, doru yoldan sapar. Bakalarn da saptrr. (Mizan- kbra)
Mctehid olmayann, mezhep deitirmesi caiz deildir. Bir mezhebi taklit
etmesi lazmdr. (Redd-l-muhtar)
Bir kimsenin mezhebini brakmasnn caiz olmad ittifakla bildirildi.
(Tahrir)
Drt mezhepten birinde olan kimse, Allah telnn emrine uymu olur.
(Cevhere erhi)
Mezhebine aykr i yapmay, hibir lim caiz grmedi. (Kimya-i saadet)
slamn binas, bu drt direk zerine kuruldu. Diledii mezhebi setikten
sonra, bunu brakp, baka mezhebe gemek, ilk mezhebe suizan olur. Sonra
gelen limler, bunu szbirliiyle bildirdiler. (Sfr-s-seadet erhi)
Ehl-i snnet limleri, avamn belli bir mezhebin belli bir imamna uymas
lazm olduunu bildirdiler. Kef kitab, bunu uzun anlatr. Her mezhepte
mubah olanlar, kolay olanlar aratrp, bunlar yapmaya, mezhepleri telfik
denir. Byle yapan, fsk olur. Tahavi erhi bunu geni ekilde anlatr.
(Muhtasar- Vikaye erhi)
Allahn ipine sarlmak
www.dinimizislam.com

74
Sual: (Allahn ipine sarlan kurtulur. Allahn ipi de Kuran olduuna gre,
hadislere, fkh bilgisine ve mezheplere ihtiya yoktur. Mezhepler bidattr)
diyenler oluyor. Mezhepsiz mi olmak gerekiyor?
CEVAP
Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki:
(Hep birlikte Allahn ipine smsk yapn, paralanp ayrlmayn.)
[Al-i mran 103]
Abdlgani Nablsi hazretleri buyuruyor ki:
Bu yet-i kerime, itikadda paralanmamay bildiriyor. (tikadda, inanlacak
bilgilerde paralanmayn, nefsinize ve bozuk dncenize uyarak, doru
imandan ayrlmayn) demektir. tikadda ayrlmak, paralanmak elbette caiz
deildir. Hadis-i erifte, (Cemaatle birlikte olun! Allahn rzas, rahmeti,
yardm cemaatte, birliktedir. Cemaatten ayrlan Cehenneme der)
buyuruldu. Eshab- kiram, gnlk ileri aklayan bilgilerde, birbirlerinden
ayrlmlard; fakat itikad bilgilerinde hi ayrlklar yoktu. (mmetimin ayrl
rahmettir) mealindeki hadis-i erif, farkl ictihadn ve farkl fkhi mezheplerin
caiz olduunu gstermektedir. (Hadika)
Seyyid Ahmed Tahtavi hazretleri de buyuruyor ki:
Kur'an- kerimde bildirilen Allahn ipinden maksat, cemaattir. Cemaat
da, fkh ve ilim sahipleridir. Fkh limlerinden bir kar ayrlan saptr. Sivad-
azam, fkh limlerinin yoludur. Fkh limlerinin yolu da, Resulullahn ve
Hulefa-i raidinin yoludur. Bu yoldan ayrlanlar, Cehenneme gider. Frka-i
naciyye, bugn drt mezhepte toplanmtr. Bu drt mezhep, Hanefi, Maliki,
afii ve Hanbelidir. Bu zamanda, bu drt hak mezhepten birine uymayan,
bidat sahibi olup Cehenneme gider. (Drr-l muhtar haiyesi)
Muhammed mezhebi
Sual: Felsefeci bir yazar, (Allah bir, peygamber bir iken, drt mezhebin
meydana kmas blclktr, Muhammed yola aykrdr. Hak olan tek
mezhep Muhammedliktir. Ben Muhammed mezhebindenim) diyor. Byle bir
mezhep mi var?
CEVAP
Byle sylemek, ben sper mezhepsizim demektir. Hibir slam limi
Muhammedlik diye bir mezhep bildirmemitir. Peygamber efendimiz, bu
mmetin 73 frkaya ayrlacan 72sinin sapk olacan, Cehenneme
gideceini, yalnz bir frkann kurtulacan, bu frkann ise Snnete uyan ve
Eshab- kiramn yolunda giden kimselerin frkas olduunu bildirmitir.
Ehl-i snnet limleri de, bu bir frkann Ehl-i snnet ve cemaat frkas
olduunda icma meydana geldiini bildirmilerdir. Amelde ise, drt mezhebin
hak olduunda yine icma hsl olmutur. cma inkr edenlerin de kfir
olacan bildirmilerdir. (Redd-l muhtar)
www.dinimizislam.com

75
Ehl-i snnet limleri, drt mezhebin hak olduunda ve drt mezhepten
bakasyla amel etmenin caiz olmadn ittifakla bildirmiler ve bunda icma
hsl olmutur. (El-Mesail-l-mntehabat fir-risaleti vel vesileti)

Din noksan deildir
Sual: Teknolojinin ilerledii gnmzde yeni fen vastalar kt, devir
deiti. Yeni olaylarla karlayoruz. ctihad kaps alp yeni ictihadlar
yaplmal, farzlar azaltlmal, kolaylklar getirilmeli, bin yl nce kurulan mezhep
devri kapanmal, slam limlerinin bin yl nce verdii fetvalar bizi
balamamal, bylece geri kalmlktan kurtulmalyz diyenler var. Bunlara
nasl cevap vermeli?
CEVAP
Mecellenin Drer-l-hkkam erhinde, (Zamann deimesi ile, rf ve
adete dayanan hkmler deiebilir. Nassa dayanan hkmler zamanla
deimez) deniyor.
mam- Rabbani hazretleri de buyurdu ki:
(Bazlar, yapacaklar deiikliklerle, dini olgunlatracaklarn
zannediyorlar. Ortaya bid'atler karyorlar. Bid'atlerin zulmetleri ile snnetin
nurunu rtmeye alyorlar. Bunlar, dinin noksanlklarn tamamladklarn
iddia ediyorlar. Bilmiyorlar ki din noksan deildir. Kur'an- kerimde, mealen,
(Bugn dininizi tamamladm, size din olarak slamiyeti verdim)
buyuruluyor. Dini noksan sanp, tamamlamaya [dinde reform yapmaya]
almak, bu yete inanmamak olur.) [m.260]
ctihad kaps, ehli olmad iin kendiliinden kapanmtr. Kapalya
kapal demek, kapatmak deildir. Kapatmaya yetkisi olann amaya da yetkisi
olur. ctihad edip etmemekle, geri kalmzn bir alakas yoktur. Milyonlarca
insan ehil olup olmadna bakmadan, kitap yazyor, ictihad yapyor. Madem
ictihad yznden geri kaldk. imdi herkes ictihad yapt halde niin
ilerlemiyoruz?
Mason Abduh ve mezi Reit Rza gibi mezhepsizler, (mezhepler
birlesin) dediler, mezhepleri kaldrmaya altlar. ngiliz casusu Hempher de
ayn yolda hareket ederek Necdilii kurdurmutur. Ayn art niyetli kimseler,
Herkes ictihad etmeli diyerek ehli olmayanlarn da ictihada yeltenmelerine
sebep olmulardr. Hadis-i erifte, (Her asr, bir ncekinden daha kt
olacaktr) buyuruldu. Bu bakmdan sonraki asrlarda birinci asrdaki gibi byk
limler yetimedi.
Bugn mutlak mctehide ihtiya da yoktur. nk Allah tel ve onun
Resul Muhammed aleyhisselam, kyamete kadar, hayat ekillerinde ve fen
vastalarnda yaplacak deiikliklerin, yeniliklerin hepsine mil olan
hkmlerin hepsini bildirdi. Mctehidler de, bunlarn hepsini anlayp, aklad.
Sonra gelen limler, bu hkmlerin, yeni olaylara nasl tatbik edileceini tefsir
www.dinimizislam.com

76
ve fkh kitaplarnda bildirdi. Mceddid denilen bu limler kyamete kadar
mevcuttur.
ctihad kaps ak diye herkes destursuz girerse, birbirine zt gibi grnen
yet ve hadisleri grnce ne yapacaktr? yete ve hadise phe ile bakabilir.
Dnya ilerinde bile ehli olmayan kimse, yapt ii baaramaz. Mesela,
Ehliyeti olan ofr olmal diyene, Herkes araba kullansn demek doru olur
mu? Herkes ameliyat yapmal demek ne kadar samalktr. Herkes Kuran
meali ve hadis okuyup hkm karmal demek daha tehlikelidir. Araba
kullanmasn bilmeyen, bir kaza yapabilir ve canndan olabilir. Fakat Kur'an ve
hadisi anlamayan kimse, bunlarla amel edeceim derken dininden olur. Her ii
ehline brakmak kadar tabii ne olabilir? Biz, ehline verilmeli diyoruz.
Mezhepsiz ise, Herkes meal ve hadis okumal, anlad gibi amel etmeli
diyor. Bu, ilme dmanlktr. Herkesin lim olmasn, mctehid olmasn
istemek, akla da, ilme de aykrdr. Mctehid olmann birok artlar vardr.
Bunlardan biri de ilahi mevhibeye sahip olmak yani evliya olmas da gerekir.
Fakat her evliya da mctehid deildir. ctihad, ayaa drlmemelidir.

Tek hkm ideal olsayd
Sual: Mezheplere ayrlmak paralanmak deil midir? Ehl-i snnet ne
demektir?
CEVAP
Hadis-i erifte buyuruldu ki:
(mmetim 73 frkaya ayrlacak, bunlardan yalnz biri Cennete
girecektir. Bunlar, benim ve Eshabmn yolunda olanlardr.) [bni Mace]
Ehl-i snnet vel-cemaat demek, Resulullahn ve eshab- kiramn gittikleri
doru yolda bulunan limler demektir. 73 frka iinde Cehennemden
kurtulaca bildirilmi olan kurtulu frkas Ehl-i snnet frkasdr.
Abdlgani Nablsi hazretleri buyuruyor ki:
Al-i imran suresinin, (Toptan Allahn ipine sarln, paralanp
ayrlmayn) mealindeki 103. yet-i kerimesi, itikadda, inanlacak bilgilerde
paralanmayn demektir. Yani nefsinize ve bozuk dncenize uyarak, doru
imandan ayrlmayn demektir. tikadda ayrlmak, paralanmak elbette asla caiz
deildir. Hadis-i erifte de (Cemaat rahmet, ayrlk azaptr) buyuruldu.
mam- Beyheki, (Mslmanlar bozulduu zaman, nceki limlerin doru
yoluna sarlmalsn! Bir kii kalsan bile, o yoldan ayrlmamalsn!) buyuruyor.
Necmeddin-i Gazzi de, (Ehl-i snnet limi demek, Resulullahn ve Eshab-
kiramn gittikleri doru yolda bulunan limler demektir. Sivad- azam, yani
slam limlerinin ou byle idiler. Hak olan cemaat ve 73 frka iinde
Cehennemden kurtulaca bildirilmi olan Frka-i naciyye bunlardr)
buyuruyor. (Paralanmayn) yet-i kerimesi, fkh bilgilerinde de ayrlmayn
demek deildir. Ahkamda, amellerde olan ictihad bilgilerindeki ayrlk, haklar,
www.dinimizislam.com

77
farzlar, amellerdeki, ince bilgileri ortaya koymutur. Eshab- kiram da, gnlk
ileri aklayan bilgilerde, birbirlerinden ayrlmlard. Fakat, itikad bilgilerinde
hi ayrlklar yoktu. Hadis-i erifte, (mmetimin [limlerinin] ayrl [ameli
mezheplere ayrlmas] rahmettir) buyuruldu. Drt mezhebin, amel bilgilerinde
ayrlmas byledir. [limlerin amel, i bilgilerinde eitli ihtisas kollarna
ayrlmalar da byledir. Bylece; birou hadiste, birou tefsirde, ou da
fkhta, arabi bilgilerde yetimilerdir.] Bunun gibi sanat sahiplerinin eitli i
kollarna ayrlmalar da rahmettir. (Hadika)
Mctehid limlerin farkl ictihadlar olabilir. Birinin farz dediine teki
haram diyebilir. Bunlar da bizim iin senettir. Biz onlarn ictihadlarna uymak
zorundayz. Hatalarndan sorumlu deiliz. Kendileri de sorumlu deildir. nk
Peygamber efendimiz buyuruyor ki:
(lim, [amele ait bilgilerde] ictihadnda hata ederse bir, isabet ederse
iki sevap alr.) [Buhari]
Bir mezhepte bulunan Mslman, dier hak mezheptekileri karde bilir,
onlar incitmez. Birbirlerini severler, yardm ederler. Amelde mezheplerin bir
olmayp, ok olmas, faydaldr. nsanlarn yaratllar birbirlerine benzemedii
gibi, scak lde yaayanlara, bir mezhebe uymak kolay olurken, kutuplara
yakn yerlerde yaayanlara, baka mezhebe uymak kolay geliyor. Bir hastaya
bir mezhep kolay iken, baka hastalk iin, baka mezhep kolay oluyor.
Tarlada ve fabrikada alanlar iin de, bu ayrl grlmektedir. Herkes,
kendine daha kolay gelen mezhebi seip, taklit ediyor veya bu mezhebe
tamamen geiyor.
Mezhepsizlerin, istedikleri gibi, tek bir mezhep olsayd ve herkes tek bir
mezhebe uymaya zorlansayd, bu hl ok g, hatta imkansz olurdu.
Amellerde tek hkm [mezhep] ideal olsayd Resulullah efendimiz yle
bildirirdi. Halbuki rahmet olduu iin kendisi de farkl bildirdi.
Hanefi mezhebinde bulunan bir kimsenin bir yerinden kan kar ve
durmazsa, abdestli duramaz ve her zaman abdest almas g olacandan,
afii veya Maliki mezhebini taklit ederek, zorluktan kurtulur. Halbuki tek hkm
olsayd, buna imkan olmazd.

htilafta rahmet olur mu?
Sual: (mmetimin ihtilaf rahmettir) hadisi sahih olamaz, sahih olursa,
o zaman ittifak, birlik gazab- ilahiye sebep olmaz m?
CEVAP
Bu hadis-i erifi mam- Beyheki, mam- Mnavi, mam- ibni Nasr ve
mam- Deylemi gibi szleri dinde senet olan hadis imamlar bildirmilerdir.
Allah tel, Mslmanlarn imanda, doru itikatta birlemelerini
emrediyor. Bu hadis-i erifte bildirilen ihtilaf, cahillerin, sapklarn deil, szleri
dinde senet olan salih limlerin ictihadlarndaki ayrlk demektir. Yani,
www.dinimizislam.com

78
(mmetimin ihtilaf rahmettir) demek, (Mctehidlerin farkl ictihadlar
rahmettir) demektir. mandaki ayrlk gazaba sebep olduu gibi, ictihadlardaki
ayrlklar da, Mslmanlar iin birer rahmettir. Mctehid ictihadnda hata
ederse de, sevab alr. Sevab verilen ey, gazab- ilahiye sebep olmaz,
rahmete sebep olur. Bir hadis-i erif meali:
(Mctehid, ictihadnda hata ederse bir, isabet ederse, iki sevab alr.)
[Buhari]
Baka bir okuyucu da, yle diyor: (mmetimin ihtilaf rahmettir)
hadisini (Mezhepler rahmettir) diye sylemek uygun olur mu?
CEVAP
Evet, oradaki mmet, mctehid limlerdir. htilaftan kast da, farkl ictihad
olduunu yukarda bildirdik. Yani o hadis-i erif, (Mctehidlerin farkl
ictihadlar rahmet) anlamndadr. Bir mctehidin ictihad ederek elde ettii
bilgilerin hepsine, o mctehidin mezhebi denir. ctihad rahmet olunca, onun
ictihadlarn toplam olan mezhebi de rahmettir. O halde, bu hadis-i erifi
(Mezhepler rahmettir) demek gayet uygundur. Sapk olanlarn yani doru
itikattan ayrlanlarn ictihadlar da, mezhepleri de bozuktur.
Mezhepler rahmettir
Sual: Doru tek olduuna gre, farkl mezheplerin olmas yanl deil mi?
Drt hak mezhep deniyor. Hak bir tane deil mi? Tbi olduumuz mezhebin
hkmlerinden doru olmayan varsa hirette halimiz ne olacaktr?
CEVAP
Doru tektir; fakat hak oktur. Birbirine zt hkmleri olsa da, drt
mezhebin drd de haktr. Dinimiz mctehide, mezhep imamlarna bu yetkiyi
vermitir. Ahirette herkese bal olduu mezhebin hkmleri sorulacaktr. Allah
indindeki tek doru olan hkm sorulmayacaktr. Herkese, mezhebine uyup
uymad sorulacaktr.
Allah telnn gnderdii dinlerde, amele ait farkl hkmlerin rahmet
olmas gibi, mezheplerin farkl ictihadlar da, mmet iin rahmettir. Bizzat
Peygamber efendimiz de, farkl hkmler koymu, rahmeti geniletmitir. Bir
insann, kendi mezhebine gre yapamad bir ii, ihtiya olunca, hak olan drt
mezhepten birine uyarak yapmas caizdir. Bylece ibadetini kurtarm olur.
Birka rnek verelim:
1- Hanefi bir kimse, oruluyken lavman yaptrmak zorunda kalsa, orucunu
kurtaracak baka hak bir mezhep aranr; nk Hanefide orucu bozar. Maliki
mezhebinde lavman yaptrmak orucu bozmaz. Malikiyi taklit ederek orucunu
kurtarr.
2- afii mezhebinde, oruca niyet imsak vaktine kadardr. Bir afii gece
sahura kalkamasa, imsak vaktinden sonra uyansa, oru tutamaz; nk
vaktinde niyet edememitir. Bu orucu kurtarmak iin baka bir hak mezhebi
www.dinimizislam.com

79
taklit etmesi gerekir. Hanefide leye bir saat kalncaya kadar niyet edilir. Bu
vakit zarfnda niyet ederek orucunu tutmas sahih olur.
3- Bir kimse niyeti unutsa, leye kadar uykuda kalsa, uyannca niyet etse
artk caiz olmaz. Niyetin vakti gemitir. Bu kii, orucu bozacak bir i
yapmadan, mam- Zferin kavline uyarak leden sonra niyet etse veya hi
niyet etmeden oru tutsa, tuttuu oru sahih olur. Maliki mezhebini taklit
ederek de, tutabilir.
4- Abdest alrken boazna su kasa, oru bozulur. afi veya Hanbel
mezhebi taklit edilirse, oru sahih olur.
5- Evli bir kimsenin hanmyla stkarde olduu meydana ksa; fakat
sadece bir kere emmekle stkarde olduklar tespit edilse, dier mezhepten
birini taklit ederek evliliklerine devam edebilirler; nk dier 3 mezhepte, 5
kere doya doya emmek gerekir.
6- Seferde ihtiya olunca, dier mezhepten biri taklit edilerek iki namaz
cem edilebilir.
7- Semavi zr halinde, mesela ishalini tutamayan, banndan veya
yarasndan kan akan, aryla gznden ya gelen, burnu kanayan, kulandan
irin akan, makatndan solucan kan, idrarn tutamayan, basurundan kan,
fistlnden, gbeinden aknt kan, elde olmadan gaz karan yani gelen yeli
tutamayan, az dolusu kusan kimsenin, abdestinin bozulmamas iin, Malikiyi
taklit etmesi sahih olur.

Mezhepsiz lim olmaz
Sual: Mezhepsiz biri, (Bana mezhepsiz diyorlarsa da, ben btn
mezhepleri kabul ederim. Ancak kendimi tercih ettiim mezheple
isimlendirmem. Yani Snniyim, iiyim demem. Allahn Kuranda bildirdii
gibi, Allahn dediini derim, Mslmanm derim. Ben mezhebe uymam, bir
mezhebi taklit etmem, tahkik ederim, salam delile uyarm. Ebu Hanife,
Delilimi bilmeyenin, mezhebime uymas helal olmaz dedii iin incelerim,
deliline bakarm, doruysa uyarm, deilse uymam) diyor. Byle syleyene
mezhepsiz denmez mi?
CEVAP
Mezhebe uymayp, (Mezhebin delilini inceleyip, dorusuna uyuyorum)
diyene, bidat mezhepleri de, hak gibi gsterene mezhepsiz demek hafif kalr,
sper mezhepsiz denir. (Kendimi mezhebin ismiyle isimlendirmem) demesi
ok yanltr. nk kyamette her mmin, mezhebinin ismiyle arlr. (O gn
her frkay imamlaryla arrz) mealindeki sra suresinin 71. yetini Kad
Beydavi (Her mmeti Peygamberleri ve dinde uyduklar imamlaryla
arrz) eklinde aklamtr.
Ruh-ul beyan ve Tefsir-i Hseynide, (Herkes, mezhebinin imamyla, y
fi veya y Hanef diye arlr) diyor. Bu sper mezhepsiz, birer mezhep
www.dinimizislam.com

80
imam grp vd bni Teymiyye, evkan, bni Hazm gibi sapklarn ismiyle
arlmay istiyor da, sylemeye mi ekiniyor?
Btn slam limleri, hangi mezhepten olduunu bildiriyor. Mesela Remli
isimli iki lim var. Birine Remli Hanef, dierine Remli fi deniyor. Ben
mezhebimle tannmak istemiyorum diyen Ehl-i snnet limi var mdr?
mam- azam hazretleri, (Kitaba, Snnete ve Eshabn szlerine
uymayan bir szm bulursanz, szm brakn, onlar aln) buyuruyor,
fakat bu szn mam- Ebu Yusuf, mam- Muhammed gibi mctehid zatlara
sylyor. Mctehidin, baka mctehidi taklit etmesi zaten caiz deildir. Yoksa
bu mezhepsiz, mctehidlik mi taslyor? Aka konumas lazmdr. Yusuf
Nebhani hazretleri, (Bugn mctehidlik taslayann, ya akl veya dini
noksandr) buyurmutur.
Bu sper, (Ben taklit etmem, tahkik ederim) diyor. Ama bni Abidin
hazretleri yle buyuruyor:
Mukallide, mctehidin delillerini sormak gerekmez. (Redd-l-muhtar)
Mctehid olmayann, her iinde drt mezhepten birini seip, delillerine
bakmadan taklit etmesi gerekir. nk Tabiinden yeni imana gelenler, Eshab-
kiram taklit ederler, delillerini hi sormazlar, tahkik deil, taklit ederlerdi.
Eshab- kiram ise, delilleri soruyor, birbirlerini taklit etmiyorlard; nk onlarn
hepsi mctehid idi. Mctehidin kendi anladyla amel etmesi lazmdr. Baka
mctehidi taklit etmesi, caiz deildir. Bugn mctehide lzum da yoktur; nk
din bilgilerinde, her ey aklanmtr. Kemale gelmi olan bu dine ilave
edilecek, bir ey yoktur. Resulullah, kyamete kadar olacak her eyin hkmn
bildirmi, mezhep imamlar da bunlar aklamtr. (F. Bilgiler)

Mezhepleri kaldrma gayreti
Sual: (Mezheplerin hepsinden faydalanarak, stad Abduh gibi
mezhepler st ictihadlar yapmak, slami grleri bir noktada toplamak
gerekir) diyenler kyor. Rahmet olan drt hak mezhep kaldrlmaya m
allyor?
CEVAP
Evet, hem drt hak mezhebi kaldrmak, hem de bidat mezheplerinin
hkmlerini almak gayesiyle, srarla, drt hak mezhep tabirinden kap,
mezhepler tabiri kullanlyor. Bir de mezhep hkmlerine gr deniyor ki,
bu ok yanltr. Gr senet olamaz; ama ictihad senettir. ctihad, stlahi bir
tabirdir, sradan bir gr deildir. Mctehidin naslardan kard hkmdr.
Mezhep iinde bir ictihadn olabilmesi iin de, mctehide ihtiya vardr.
Gnmzde mctehid bulunmadna gre, ictihaddan bahsedilmesi yanl
olur; nk Yusuf Nebhani hazretleri, (Bugn mctehidlik taslayann, akl
veya dini noksandr) buyurmutur. Mizan-l-kbrada, drt mezhep
imamndan sonra, hibir limin, mutlak mctehid olduunu iddia etmedii
www.dinimizislam.com

81
bildirilmitir. Mctehid limler, asr- saadette, Sahabe-i kiramn zamannda,
Tbiin ve Tebe-i tbiin devrinde bulunuyor, sohbet bereketiyle yetiiyordu.
Zaman ilerleyip, fikirler bozulup, bidatler oalnca, byle kymetli zatlarn
azald, hicri drdnc asrdan sonra, bu vasfa malik bir limin ortada
kalmad da, Mizan-l-kbra, Redd-l-muhtar ve Hadikada yazldr.
Buna ramen gnmzde mctehid ve mutlak mctehid olduunu kabul
etsek bile, mctehid, mezhepler st veya mezhepler aras ictihad yapmaz.
Mason Abduhun yapt, mezhepleri ortadan kaldrmak, kendi grlerini tek
mezhep haline getirmekti. Nitekim mezlerinden Reit Rzann bozuk
(Muhaverat) kitab, (Telfk- mezahib) ad altnda Trkeye evrilmi, bu
eviri, daha sonra (slamn bir noktaya cemi) ismiyle sadeletirilip, bozuk
dnceler yaylmaya allmtr.
Mutlak mctehidin, baka bir mctehidi taklit etmesi caiz deildir. Kendi
ictihadna uymas lazmdr. Mezhepte mctehidin ise, bir mutlak mctehidin
mezhebinin usullerine uymas arttr. Bu usullere uyarak yapaca, kendi
ictihadna uyar. (Hulasat-t-tahkik)
Hibir slam limi, sicilli masonun yapt gibi bir ictihad ekli
bildirmemitir. mam- Rabbani hazretleri de buyuruyor ki:
Gnmzde, mctehid olmayanlarn, yet-i kerime ve hadis-i eriflerden
anladklar, delil ve senet olamaz. Din byklerinin szlerini reddetmeye sebep
olamaz. Eer, (Biz imdi, onlarn anladklarnn yanl olduunu gsteren
bilgilere ulatk) derlerse, mctehid olmayanlarn bilgisi, bir eyin helal veya
haram olmasna vesika olamaz. Mctehidlerin szlerini, delillerini rmcek
yuvasndan daha rk sanmak, byk atlganlk olur. Kendi bilgisini, din
byklerinin bilgilerinden stn tutmak ve drt mezhebin hkmlerine bozuk,
rk demek, limlerin fetva vermek iin dayandklar kymetli haberleri hie
saymak ve bunlara yanl demek, din-i slamda byk bir yara, gedik amak
olur. (1/312)

Farkl ictihad
Sual: Bir ey, bir mezhepte bir ibadeti bozarken, dier mezhepte
bozmuyor. Yahut bir ey bir mezhepte helalken dier mezhepte haram
olabiliyor. O ey Allah indinde haramsa, helal diyen mezhebin hkmyle amel
edenlerin durumlar ne olur? Yarn ahirette ona niye haram iledin diye
sorulmayacak m?
CEVAP
Evet, sorulmayacaktr. Mctehidlere bu yetkiyi yani ictihad etme yetkisini
Allah tel ve Resul vermitir. Allah telnn gnderdii dinlerde de byle
farkl hkmler vardr. Mesela dem aleyhisselamn dinindeki bir husus
helalken, daha sonraki dinlerde bu haram klnmtr. Tersi de olmutur.
Hayvanlarn i ya Musa aleyhisselamn dininde haramken, daha sonra helal
www.dinimizislam.com

82
klnmtr. Alkoll ikiler mubahken, slam dininde haram klnmtr. Hak
mezheplerin arasndaki farklar, hak dinler arasndaki farka benzemektedir.
Mezheplerin, mctehidlerin farkl hkmde bulunmalarn dinimiz emretmitir.
ki hadis-i erif meali:
(mmetimin [mctehid limlerinin, ameldeki] ihtilaf [mezheplere
ayrlmas] rahmettir.) [Beyheki, Mnavi, bni Nasr, Deylemi]
(Eshabm gkteki yldzlar gibidir. Hangisine uyarsanz hidayete
erersiniz. Eshabmn ihtilaf [farkl ictihadlar] sizin iin rahmettir.)
[Taberani, Beyheki, bni Asakir, Hatib, Deylemi, Darimi, Mnavi, bni Adiy]
Her biri mctehid olan Eshab- kiramn da, dier mctehidlerin de farkl
ictihadlar rahmettir. Mctehid ictihadnda isabet etmese bile yine sevab alr.
Onun, isabet etmemi olan ictihadyla amel eden de kurtulur. Bir hadis-i erif
meali:
(Mctehid, ictihadnda isabet ederse on, isabet etmezse, bir sevab
alr.) [Buhari, Ebu Davud, bni Mace, .Ahmed]
Eshab- kiramdan Ebu Said-i Hdri rivayet ediyor:
Seferde iki kii, su bulamadklar iin teyemmm ederek namazlarn
klyorlar. Sonra vaktin iinde suyu bulunca, biri kendi ictihadna gre abdest
alp namazn iade ediyor, dieri de kendi ictihadna gre iade etmiyor. Durum
Resulullaha arz edilince, her ikisini de uygun bulup yle buyuruyor:
(Namaz iade etmeyen; snnete uymakla isabet etti. Abdest alp iade
eden de, iki sevab ald.) [Nesai, Ebu Davud]
Grld gibi, Peygamber efendimiz ikisine de yanl dememi, ikisinin
de sevab kazandn bildirmitir. Mctehidlerin ictihad etmeleri ve kendi
ictihadlarna uygun hareket etmeleri gerektii gibi, mctehid olmayanlarn da,
tbi olduu mezhep imamnn bildirdiine uymalar arttr.
slam dininde yasak olan; fakat daha nceki dinlerde yasak olmayan bir
eyi, (Nasl olsa dier dinlerde haram deildi) diye ileyen, haramdan
kurtulmaz. Kendi mezhebinde haram olan bir eyi de, nasl olsa dier hak
mezhepte haram deil diyerek yapmas caiz olmaz.
Ancak bir zaruret veya bir ihtiya varsa, o zaman dier mezheplerden
birinin hkmne uyarak onu taklit edebilir. te, drt hak mezhebin
mslmanlar iin rahmet olmas da, bu demektir. Mesela, abdest alrken
istemeden boazna su kaan kimse, orucunu kurtarmak iin, Hanbel veya
afi mezhebini taklit edebilir. Evlendii hanmn stkardei olduunu renen
kimse, evliliini kurtarmak iin, dier mezhepten birini taklit edebilir.
Hanefide bir kere emmekle stkarde olurken dier mezhepte doya doya
be kere emmesi gerekir. Bunlar mezheplerdeki rahmet olan hususlara
rnektir.
Yaln ayak namaz klmak
www.dinimizislam.com

83
Sual: filere gre namazda imam arkasnda Fatiha okumak farz,
Haneflere gre harama yakn mekruhtur. filere gre plak ayakla namaz
klmak snnet, Haneflere gre ayaklar rtl klmak snnettir. Hanefde
kann kmas abdesti bozuyor, fide bozmuyor. Kadna dokunmak
Hanefde abdesti bozmazken, fide bozuyor. Bunlar gibi, birinin ak
dediine, tekinin kara dedii ok mesele vardr. Allahmz bir, dinimiz bir,
peygamberimiz bir deil mi? Niye byle farkl hkmler oluyor?
CEVAP
Peygamber efendimiz, byle farkl ictihadlarn rahmet olduunu
bildirmitir. Bizzat kendisi de, rahmete sebep olmak iin, byle farkl
uygulamalarda bulunmu ve farkl hkmler bildirmitir. Mesela plak ayakla
namaz kld gibi, mestle ve naln denilen pabula da klmtr. Mctehid
mezhep imamlar, bu delillere dayanarak ictihadlarn bildirmilerdir.
Fetava-i Hccette, (Kiinin naln denilen pabula namaz klmas,
Yahudilere muhalefet bulunduu iin, yaln ayakla klmasndan kat kat efdaldir)
deniyor. (Halebi)
bni Abidin namazn mekruhlar sonunda buyuruyor ki:
Namaz, naln veya mestle klmak, plak ayakla klmaktan efdaldir.
Bylece, Yahudilere uyulmam olur. Hadis-i erifte, (Yahudilere
benzememek iin namazlar, nalnla klnz) buyuruldu. (Redd-l muhtar)
Haneflerin ayaklar rtl olarak, afilerin de ayaklar ak olarak
klmalar Snnete uygun olur. Herkes, kendi mezhebinin hkmyle amel
ederse rza-i ilahiye kavuulmu olur. Bir ihtiya yokken, baka bir mezhebin
hkmyle amel etmek mezhepsizlik olur.

Benim mezhebim dorudur demek
Sual: slam Ahlak ve Faideli Bilgiler kitabnda, (Benim mezhebim
dorudur, yanl olma ihtimali de vardr ve dier mezhep yanltr, doru
olma ihtimali de vardr) deniliyor. Bu ne demektir?
CEVAP
Aada akland gibi, drt hak mezhepten birine uyan kimse, (Benim
mezhebim dorudur) demezse, zaten o mezhebe uymas uygun olmaz, fakat
buradaki yanl ifadesi, btl, geersiz demek deildir. Mezhebimizin
hkmlerinden farkl bir ictihad demektir. ctihadn yanl olduu zaten
bilinemez. Yani ictihad, baka bir ictihadla geersiz hle getirilemez.
Mctehid, bir iin nasl yaplacan anlamaya alrken yanlrsa, gnah
olmaz, sevab olur. Uramasnn sevabn kazanr, nk insana gc, kuvveti
yettii kadar almas emrolundu. Mctehid yanlrsa, almas iin bir sevab
verilir. Doruyu bulursa, on sevab verilir. Eshab- kiramn hepsi byk lim,
yani mctehid idiler. Bunlardan sonra gelenler arasnda, ilk zamanlar ictihad
yapabilecek byk lim oktu. Bunlarn her birine nice kimseler uyard.
www.dinimizislam.com

84
Zamanla, bunlarn ou unutularak, Ehl-i snnet iinde, yalnz bu drt mezhep
kald. Sonralar, olur olmaz kimselerin kp da, mctehidim diyerek, bozuk
frkalar karmamalar iin, Ehl-i snnet, bu drt mezhepten baka mezhebe
uymad. Bu drt mezhepten her birine, Ehl-i snnetten milyonlarca kimse
uydu. Drt mezhebin itikad bir olduundan, birbirine yanl demez, bidat
sahibi, sapk bilmezler. Doru yolun, bu drt mezhepte olduunu ve her biri
kendi mezhebinin doru olmak ihtimalinin daha ok olduunu bilir. ctihad ile
anlalan ilerde, slamiyetin ak emri bulunmad iin, bir kimsenin mezhebi
yanl olup da, dier mezhepten birisinin doru olma ihtimali varsa da,
herkes (Benim mezhebim dorudur, yanl olma ihtimali de vardr ve dier
mezhep yanltr, doru olma ihtimali de vardr) demelidir. (F. Bilgiler)
Dier mezhep de hak olduu iin, bir ihtiya olunca, o konudaki dier
mezhebin hkmn taklit etmek caiz olur. (Mizan-l Kbra)

Mezhepleri kartrmak
Sual: Ehl-i snnet sanlan biri, (Her konuda drt mezhep arasnda farklar
vardr. Mesela namazda, imam arkasnda Fatiha okumak Hanefde tahrimen
mekruh, fide ise farzdr. Deniz haarat Hanefde tahrimen mekruh,
fide helaldir. Bunun gibi hususlarda, bazen Hanefler afi mezhebinin
kavliyle, afiler de bazen Hanef mezhebinin kavliyle amel ederse, hem
Resulullahn farkl uygulamalaryla amel etmek sevabna kavuur, hem de
farkl mezheplerde olan Mslmanlar arasndaki sevginin artmasna sebep
olur) diyor. Bu mezhepsizlik deil mi?
CEVAP
Evet, Ehl-i snnet limleri, byle yapmann mezhepsizlik, hatt ilhad
olduunu bildirmilerdir. Byle yapmak, (Benim mezhebimdeki hkm yanl
olabilir, ihtiyaten ara sra dier mezhepteki gibi klaym da, doruya ulam
olaym) demek gibi olur ki, byle phenin kfre kadar gideceini limlerimiz
bildirmitir.
Bir ibadetin bir ksmn bir mezhebe gre yaparken, dier ksmn, bu
mezhebe gre yapmayp, baka mezhebe gre yapmaya kalkmak, birinci
mezhep imamnn bilgisini beenmemek olur. Selef-i salihini beenmemek,
cahil saymak ise kfrdr. (F. Bilgiler)
Mezhepler tedvin edilmeden, yani mezhepler meydana kmadan nce,
herhangi bir mctehidin ictihadyla amel etmek caizdi. Mezhepler meydana
ktktan sonra, artk herkesin bir mezhebe gre amel etmesi lazm oldu.
(Feth-ul-kadir)
Mezhepler meydana ktktan sonra, bir mezhebi renip, bu mezhebe
gre amel etmek gerektiini limler szbirliiyle bildirmiler ve icma hsl
olmutur. (Mizan-l-kbra)
mam- Rabbani hazretleri mctehid olduu halde yle buyuruyor:
www.dinimizislam.com

85
(Fatihasz namaz olmaz) hadis-i erifi varken, Haneflerin, imam
arkasnda Fatiha okumamalarnn sebebini, tam anlayamadm. Buna ramen,
delili zayf diye dnerek mezhebimin hkmyle amel etmemenin, ilhad
olduunu bildiim iin, mezhebime uyarak imam arkasnda Fatiha okumadm.
(Mebde ve Mead)
Grld gibi, kendi mezhebinin hkmnden phe edip, baka mezheb
isabet etmi olabilir diye o mezhebin hkmyle amel etmenin asla caiz
olmad yukardaki vesikalardan anlalmaktadr. Byle caiz olmayan bir i
yaparak, (Mslmanlar arasndaki sevginin artmasna sebep olur) demek ne
kadar dehet vericidir. Drt mezhepteki Mslmanlar birbirine dman m ki
de, byle caiz olmayan i yaplarak, birbirlerine olan sevgilerinin artaca
sylenerek, mezhepsizlik kaps aralanyor?
htiya hlinde dier mezhebi taklit etmek caizken, yanl bir i nasl
tavsiye edilebilir ki? Bu cret, nakli brakp, akl l almaktan
kaynaklanmaktadr.

Doru tek deil mi?
Sual: Drt mezhepten birine uymak Allahn emri mi? Hibirine uymasak,
zgrce hareket etsek, ne olur sanki? Zaten doru tektir. Ayn konuda drt
doru olmaz. Drt olmas pheyi ekmez mi?
CEVAP
Hak ile doruyu kartrmamal. Doru tektir, hak ise oktur. Farkl
ictihadlar haktr, yani geerlidir, onlarla amel edilir, drt mezhebin drd de
haktr. Hkmde isabet edilmemi bile olsa, Allahn emrine uygundur. ctihad,
ictihadla nakzedilemeyecei iin, hangisinin doru olduu da zaten bilinemez.
Bugn bir mutlak mctehid olsa bile, ancak kendi ictihadn bildirir, dierlerine
ve ncekilere yanl diyemez. Mesela Hazret-i Mehdi gelince ictihad edecek, o
zaman mezhepler unutulmu olacak ve sadece onun mezhebine uyulacaktr,
ama nceki ictihatlara yanl demeyecek, kendi ictihadn bildirecektir.
ctihadnda isabet etmemi bile olsa, ona uymak dinin emridir, nk bir
hadis-i erif meali yledir:
(Mctehid, ictihadnda hata ederse bir, isabet ederse iki sevab alr.)
[Buhari]
sabet edemeyen yani doruyu bulamayan da sevab alyor. Sevab veren
Allah teldr. O hkmle amel edilmesini isteyen de Allah teldr. Demek
ki, isabet edilmese de yine sevab alndna gre, farkl ictihadla amel etmenin
mahzuru olmad ve farkl ictihadn rahmet olduu meydana kyor. Bir
hadis-i erif meali de yledir:
(limlerin farkl ictihadlar rahmettir.) [Beyheki, Deylemi, . Mnavi, bni
Nasr]
www.dinimizislam.com

86
Ehl-i snnetin drt mezhebine hak denmesi, bu rahmetten dolaydr.
manda, itikadda ise, ayrlk olmaz. Btn Mslmanlar, Resulullahn ve
Eshab- kiramn yolu olan Ehl-i snnet itikadnda birlemek zorundadr. Bir
yet-i kerime meali:
(Dinde [bozuk] frkalara ayrlanlarn cezalarn, Allah verecektir.)
[Enam 159]
Bu yet-i kerimeyi aklayan hadis-i erifin meali de yledir:
(Dinlerini paralayp, frkalara ayrlanlar, bidat sahipleridir. Her
gnah ileyenin tevbesi vardr. Bidat sahipleri mstesnadr. Onlar, [Hak
yolda olduklarn sanarak] tevbe etmezler. Ben onlardan uzam, onlar da
benden uzaktr.) [Taberani, Kurtubi]
Ehl-i snnet limleri, mam- Eari ile mam- Matridi arasnda farkl
ictihadlar, Ehl-i snnet itikadna aykr bulmamlardr. Yani Matridi itikadnda
olan bir Mslman, bir veya birka konuda Eari itikad gibi inansa, Ehl-i
snnetten kmaz. Tersi de byledir. Eari itikadna gre inanan kimse, bir
veya birka hususta Matridi gibi inansa, Ehl-i snnetten km olmaz.

Dinimizdeki drt delil
Dinimizdeki drt delil ve drt mezhep
Sual: Drt hak mezhebin, drt imamna tbi olmann vacip olduu
syleniyor. Bunun delili nedir?
CEVAP
Dinimizde drt delil vardr. Mezhebe uymak bu drt delilden birisinde
varsa mesele yoktur. Drt mezhebe uymak, bir deil drt delilde de vardr:
1- Hicri birinci asrdan, bugne kadar, yani 14 asr btn Mslmanlar, bu
drt imam taklit etmiler. Bunlara itaat etmekte icma hasl olmutur. cmaya
uymak ise vaciptir. Hadis-i eriflerde buyuruluyor ki:
(mmetim[in limleri] dalalet olan bir eyde icma yapmaz!) [.Ahmed]
(Allah telnn rzas, icmadadr. Cemaatten ayrlan, Cehenneme
gider.) [bni Asakir]
(mmetim[in limleri], hi bir zaman dalalette icma yapmazlar. htilaf
olunca sivad- a'zama [Ehl-i snnet limlerinin ekseriyetinin bildirdii yola]
tbi olun!) [bni Mace]
Drt mezhepten bakasyla amel etmek caiz deildir, bunda icma hsl
olmutur. (El-Mesail-l-mntehabat fir-risaleti vel vesileti)
2- Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki:
(O gn, her frkay imamlar ile arrz!) [sra 71]
Kadi Beydavi hazretleri, bu yeti (Her mmeti peygamberleri ve dinde
uyduklar imamlar ile arrz) eklinde aklamtr.
Ruh-ul beyan ve Tefsir-i Hseynide ise, (Herkes mezhebinin imam
ile arlr. Mesela "Ya afii" veya "Ya Hanefi" denir) eklinde
www.dinimizislam.com

87
aklanmaktadr. Bu aklamalar da, drt hak mezhepten birine uymann vacip
olduunu gstermektedir. Yine Kuran- kerimde buyuruluyor ki:
(Mminlerin [itikad ve ameldeki] yolundan ayrlan Cehenneme gider.)
[Nisa 115]
Medarik tefsirinde bu yetin aklamasnda, (Kitab ve snnetten ayrlmak
gibi icmadan da ayrlmak caiz deildir) buyuruluyor.
Beydavi tefsirinde ise, ayn yet-i kerimenin aklamasnda (Bu yet,
icmadan ayrlmann haram olduunu gstermektedir. Mminlerin yolundan
ayrlmak haram olunca, bu yola uymak da vacip olur, art olur) buyuruluyor.
mam- arani hazretleri buyuruyor ki:
(Tasavvuf bykleri ve fkh limleri, kendilerine uyanlara efaat ederler.
Ruh teslim ederken, kabirde Mnker ve Nekir sual ederken ve Harda,
Neirde, Hesapta, Sratta yannda bulunurlar. Onu unutmazlar. Tasavvuf
bykleri, kendilerine uyanlar, btn korkulu yerlerde kolladklar gibi,
mctehid imamlar da korurlar. Bunlar, mezhep imamlardr. Bu mmetin
bekileridir. Sevin ey kardeim! Drt mezhep imamlarndan dilediini taklit et
de saadete kavu!) [Mizan-l-kbra]
Grlyor ki, kyamette, herkes mezhep imamnn ismi ile arlacaktr.
mam, kendisini taklit edene, efaat edecektir. Drt mezhep imamlarnn her
biri byle yksek idi. Bir yet meali yledir:
(Bana inabet edenin yoluna uy!) [Lokman 15 ]
Bu drt byk imamn, bu inabet yolunda olduklar icma ile bildirilmitir.
3- Bir yet meali: (Hidayet yolunu rendikten sonra, Resule uymayp
mminlerin yolundan ayrlan, sapt yola srkleyip ok kt bir yer
olan Cehenneme sokarz!) [Nisa 115]
mam- afii hazretleri, (cman delil olduunu gsteren bu yet,
mminlerin yolundan ayrlmay haram ettii iin, bu yola uymak vacib olur)
buyuruyor. Mfessir Abdullah Nesefi hazretleri, bu yeti aklarken, (cman
delil olduunu ve icmadan ayrlmann da caiz olmadn bu yet
gstermektedir) buyuruyor. (Medarik)
mam- Kadi Beydavi hazretleri, (Bu yet, icmadan ayrlmann haram
olduunu gsteriyor. Mminlerin yolundan ayrlmak haram olunca, bu yola
uymak vacip olur) buyuruyor. (Tefsir-i Beydavi)
Gerek limler, (Bir mezhebi taklit etmek vaciptir. Mezhepsiz olmak byk
gnahtr) buyuruyor. limlerin bu ittifakndan ayrlmak, bu yetten ayrlmak
olur) dediler. Bir yet meali yledir:
(Siz, insanlar iin en hayrl mmetsiniz. yiyi emreder, kty men
edersiniz) [l-i mran 110]
4- Kuran- kerimde mealen buyuruldu ki:
(Bilmiyorsanz, zikir ehline [limlere] sorun!) [Nahl 43]
Bu yet, ibadet ve ilerin nasl yaplacan bilmeyenlerin, bilenlerden
sorup renmelerini emretmektedir. Herkesten deil, limlerden sorup
www.dinimizislam.com

88
renmek emir olunmaktadr. Bunun iin, bir kimse, yapaca eyi, Kur'an ve
hadiste arayamaz, taklit ettii mezhebin mctehidinden sorup renmesi lazm
olur. Yahut mezhebinin limlerinin kitaplarndan okuyup renir. Sorup,
rendiine gre yapan, o mctehidi taklit etmi olur. Mctehidin szne
uymayp inkr ederse, mezhepsiz olur. yetteki zikir ehli mezhep imam
demektir. nk hadis-i erifte bildiriliyor ki:
(Cihad, oru, namaz, zekt ve hac ibadetini yapanlar iinde ecri daha
byk olan zikir ehlininkidir.) [.Ahmed] bni Merdeveyh Ebu Bekr Ahmedin
bildirdii ve Enes bin Malikin haber verdii hadis-i erifte, (Namaz klan, oru
tutan, hac ve gaza eden; eer imamn beenmezse, o mnafktr. Onun
imam, zikir ehlidir) buyuruldu. Demek ki, yetteki Ehl-i zikir, ulema-i rasihin
ve drt mezhebin imamlardr. (Ancak lim olanlar anlar) ve (Ey akl
sahipleri, ibret aln!) mealindeki yetler, drt mezhep imamlarnn
stnlklerini gstermektedir.
Ahmed bin Muhammed Tahtavi hazretleri buyuruyor ki:
(Kur'an- kerimdeki (Allahn ipi)nden maksat, cemaattr. Cemaat da, fkh
ve ilim sahipleridir. Fkh limlerinden bir kar ayrlan dalalete der. Sivad-
a'zam, fkh limlerinin yoludur. Fkh limlerinin yolu da, Resulullahn ve
Hulefa-i raidinin yoludur. Bu yoldan ayrlanlar, Cehenneme gider. Allah
telnn rahmeti, Ehl-i snnet vel cemaat frkasnda bulunanlara, gazab da bu
yoldan ayrlanlaradr. Frka-i naciyye, bugn drt mezhepte toplanmtr. Bu
drt mezhep, Hanefi, Maliki, afii ve Hanbelidir. Bu drt hak mezhepten birine
uymayan, bid'at ehli olup Cehenneme gider.) [Tahtavi]
Bugn drt mezhepten bakasna uymak caiz deildir. (Hadika)
mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
Mezhepten ayrlmak, mezhepsiz olmak ilhaddr. (Mebde ve Mead) [lhad,
doru yoldan ayrlmaktr.]
Kitap, snnet ve icma
Sual: Din kitaplarnda bir hkm bildirilirken, (Kitap, snnet ve icma-
mmet ile sabittir) deniyor. Kitap ve snnet, bal bana bir delil deil mi de,
ne diye birden syleniyor?
CEVAP
Elbette Kuran- kerim ve hadis-i erifler bal bana delildir. Ancak farkl
teviller yaplmsa, o yet-i kerimeyi Resulullah efendimiz nasl uygulamtr,
mctehidler ona bakar. Mesela namazn be vakit olduu kesindir. Ama
vakit diyenler var. O zaman Resulullah efendimizin uygulamasna baklr. cma
hangi ynde ona baklr. Kuran- kerimde namaz yerine kullanlan salt
kelimesi iin baz sapklar, (Salt, dua demektir. slamiyette, imdi yapld
ekilde bir ibadet yoktur. Allah anan, dua eden, namaz klm saylr) diyorlar.
Saltn bunlarn dedikleri gibi olmad, gnde be vakit klnan namaz olduu
snnet ile aklanm ve icmayla da uyguland gsterilmitir. Demek ki,
www.dinimizislam.com

89
Kuran- kerimde bildirilen bir hkm, Snnet ile ve cma ile de uygulanarak
farz olduu inkr edilemez hale geliyor.
slama gre namaz
Sual: Farkl ictihadlardan kurtulup, Kitap ve Snnet esas alnarak
(slama gre namaz) kitab hazrlanamaz m?
CEVAP
Hazrlayanlar var. Bu da Kitap ve Snnetten kendi anladna gre bir
namaz olur ki, buna da, Kitap ve Snnete gre namaz denmez; ind [kiisel]
namaz denebilir. Peki, drt hak mezhebin sahipleri Kitap ve Snnete gre
namaz klmay bildirmediler mi? Onlarn farkl ictihadlar, mmet iin birer
rahmettir. imdiki tredilerin, yetkisiz olarak, kendi ahs grlerine Kitap ve
Snnet demeleri ok yanl olur. Zaten her sapk, kendi kiisel grnn
kitaba ve snnete uygun olduunu savunur. Bu yanllktan dolay 72 tane
sapk frka meydana kmtr.
Mslmanlara rahmet olmas iin, Resulullah efendimiz baz eyleri farkl
bildirdi. Mctehid limler de bunlara dayanarak farkl hkmler bildirdiler.
imdi her mslman, bunlardan birine uymak zorundadr. Seyyid Ahmed
Tahtavi hazretleri buyuruyor ki:
Cehennemden kurtulan frka-i naciyye, bugn drt mezhepte toplanmtr.
Bu drt mezhep, Hanefi, Maliki, afii ve Hanbelidir. Bu zamanda, bu drt hak
mezhepten birine uymayan, bidat sahibi olup Cehenneme gider.
(Drr-l-muhtar haiyesi)
Namazda imam arkasnda Fatiha okumak Kitap ve Snnete uygun
mudur? mam- afiiye gre farzdr, mam- azama gre, tahrimen mekruh
yani harama yakndr. Biri farz derken, br haram diyor. Hangisi slama
gre namaz olur? Onun iin Hanefiye gre namaz, afiiye gre namaz
denmitir. slama gre namaz olmaz, yaplmaya kalklrsa mezhepsizlik, yani
bidat ve dalalet olur.
Akln yolu
Sual: Bir ders kitabnda, (Vahiyle yani Kuranla bildirilen dini ilkelerin
anlalp uygulanmas, snnet, icma ve kyasla deil, aklla gerekleir)
deniyor. Akl tek bana dinde l olur mu?
CEVAP
Elbette l olmaz. Kuran- kerimi aklayan snnettir. Peygambersiz din
dinsizliktir. cma ve kyas da snneti aklar. Snnet, icma ve kyas bir kenara
brakarak, (Aklla her eyi buluruz) demek dinimize aykrdr. Seyyid
Abdlhakm-i Arvs hazretleri buyuruyor ki:
Din ileri, akl zerine kurulamaz; nk akl, bir kararda kalmaz. Herkesin
akl, birbirine uymad gibi, bir adamn, selim olmayan akl da, bazen doruyu
bulur, bazen de yanlr ve yanlmas daha ok olur. En akll denilen kimse, din
ilerinde deil, uzman olduu dnya ilerinde bile, ok hata eder. ok yanlan
www.dinimizislam.com

90
bir akla nasl gvenilebilir? Devaml, sonsuz olan ahiret ilerinde, nasl olur da
akla uyulur? (S. Ebediyye)
man bilgileri, namaz, oru, zekt ve dier din ilerinin hi birisi aklla
bulunamaz. Hepsi nakle dayanr. Akl, nakli anlamakta kullanlr. Akl doru
kullanlmazsa gerei bulamaz. slamiyet, selim akla dayanan nakil dinidir.
Nakil olmazsa, akl doruyu yanl bulamaz.

ctihad etmenin nemi
Sual: ctihad nedir?
CEVAP
ctihadn stlah (terim) anlam, mctehid bir limin yet ve hadislerden,
manalar aka anlalmayanlar, aka bildiren dier hkmlere kyas
ederek, benzeterek, bunlardan yeni hkmler karmaya uramas demektir.
Mesela Kuran- kerimde mealen, (Ana babaya, f demeyin) buyuruldu.
Burada dvmeyin, svmeyin denilmemi, bunlarn en hafifi bildirilmitir.
Mctehidler, dvmenin, svmenin ve hakaret etmenin de haram olacan
ictihad etmilerdir.
Yine Kuran- kerimde arap imek yasak edilmi, baka ikiler
bildirilmemitir. arabn haram olmasnn sebebi, sarho edip akl giderdii
iindir. Bundan dolay mctehidler, arabn haram olmasndaki sebep,
herhangi bir ikide bulunsa haramdr, diye ictihad etmiler. Sarho eden her
eyin haram olduunu bildirmilerdir.
Kuran- kerimde, ictihad ediniz buyuruldu. Fatebiru yet-i kerimesi, (Ey
akl sahipleri, akl erdiremediiniz meselelerde, onlar bilen ve
derinliklerine tam ermi olanlara tbi olunuz) demektir. (Menar erhi)
O halde, ilimde ihtisas tam olan mctehidlerin, manalar aka
anlalmayan yet ve hadislerin ilerinde sakl bulunan ahkm ve meseleleri,
ictihad ederek aa karmas farzdr. ctihad makamna layk olabilmek iin,
birok artlar vardr. Bu yksek vasflar tayan kimseler, ancak asr-
saadette, Sahabe-i kiramn zamannda, Tbiin ve Tebe-i tbiin devrinde
bulunabiliyor, sohbet bereketi ile yetiiyordu. Zaman ilerleyip, fikirler
bozulduktan, bidatler oaldktan sonra, byle kymetli kimselerin azald,
hicri drdnc asrdan sonra, bu sfatlara malik bir limin ortada kalmad,
Mizan-l-kbra, Redd-l-muhtar ve Hadikada yazldr.
ctihad makamna varm bulunan yksek kimseler, kendi ictihadlarna
gre hareket etmek mecburiyetindedir. Baka mctehidlerin ictihadlarna tbi
olamazlar. Hatta Peygamberlerin zamanlarnda da, sahabeden biri, kendi
Peygamberinin ictihadna uymayan ictihadda bulunursa, kendi ictihadna gre
hareket ederdi. Peygamberler de ictihad ederlerdi. Fakat ictihadlarnda hata
ederlerse, Allah tel, derhal Cebrail aleyhisselam gndererek, hatalar
vahiy ile dzeltilirdi. Yani Peygamberlerin ictihadlar hatal kalmazd. Mesela,
www.dinimizislam.com

91
Bedir gazasnda alnan esirlere yaplacak ey iin, Server-i lem baz
Sahabe-i kiram ile birlikte bir trl, Hazret-i mer ise, baka trl ictihad
etmilerdi. Sonra, yet-i kerime gelerek, Allah tel, Hazret-i merin
ictihadnn doru olduunu bildirdi. Bunun gibi Abese suresi de, bir ictihad
hatasn dzeltmek iin nazil olmutu. Peygamber efendimizin vefatlar
srasnda, hokka ve kalem hakkndaki emirlerinin anlalmasnda Hazret-i
merin ictihad da yledir.
Eshab- kiramdan sonra mehur drt imam ve bunlarn mezheplerine gre
ictihad eden imam- Ebu Yusuf, imam- Nevevi, imam- Gazali hazretleri gibi
yksek limler yetiti. Asr- saadet uzaklatka, hadis-i erifleri nakil ve rivayet
eden 12 silsilenin haber verme zincirinin halkalar artt. Hadis-i eriflerin hangi
silsileden ve hangi kimselerden alnaca, dnlecek bir mesele oldu ve ok
g ve belki imkansz oldu. Bundan dolay, drdnc asrdan sonra, ictihad
edebilecek bir lim yetiemez oldu. Btn Mslmanlar, bu drt imamdan
birine tbi olup, o imamn mezhebine uymaya mecbur oldu. (Eshab- kiram
kitab)
ctihada ihtiya var m?
Sual: Fen vastalar deiiyor. Karlatmz yeni olaylar iin yeni
ictihadlar gerekmez mi?
CEVAP
Bugn ibadette yeni bir olay olmad iin ictihada ihtiya yoktur, nk
Resulullah efendimiz, kyamete kadar olacak her eyin hkmn bildirdi,
mezhep imamlar da bunlar aklad.
badetler ve dier hkmler kyamete kadar ayndr. Mesela namaz 1400
yl nce nasl klnyorsa, kyamete kadar ayndr. Bunlarda deiiklik, ilave ve
karma olmaz. Bu hkmlerin gnlk olaylara tatbiklerini ise, mctehid
olmayan limler yapar. Her asrda gelecek olan mceddidler, bu ii yaparlar,
ama ictihadla yeni hkmler karmazlar, nk buna lzum braklmamtr.
Hepsi aklanmtr. (Yeni olaylar iin yeni ictihadlar yaplmaldr) diyerek,
dinde ilaveler, deiiklikler yapmak lazm olduunu savunmak ok yanl olur.
Fsk mctehid olamaz
Sual: Masondan veya fsk Mslmandan mctehid olur mu? Mesela
mason Abduha mutlak mctehid deniyor. Mctehid olmak iin ilim yeterli mi,
doru iman ve amel art yok mu?
CEVAP
ctihad iin gerekli zahir ilmi, bir gayrimslim de, bir fsk da renebilir.
Mctehid olmak iin, gerekli artlardan ve ilimlerden baka, kuvvetli ve doru
iman sahibi olmak ve itminan ile dolu, nurlu ve saf bir kalbe ve vicdana sahip
olmak da arttr. (Eshab- Kiram kitab)
Dinimiz, fsn doru okuduu ezana bile itibar etmiyor, yeniden
okunmas gerektiini bildiriyor. Okuduu ezan kabul olmayan birinin, dinle ilgili
www.dinimizislam.com

92
szne, itibar edilir mi hi? Masondan, fsktan mctehid olamaz. Mctehid
olmak iin, ilahi mevhibe sahibi de olmas gerekir.
kinci husus ise, mctehid limler, asr- saadette, Sahabe-i kiramn
zamannda, Tbiin ve Tebe-i tbiin devrinde bulunabiliyor, sohbet bereketiyle
yetiiyordu. Zaman ilerleyip, fikirler bozulduktan, bidatler oaldktan sonra,
byle kymetli kimselerin azald, hicri drdnc asrdan sonra, bu sfatlara
malik bir limin ortada kalmad, Mizan-l-kbra, Redd-l-muhtar ve
Hadikada yazldr.
imdiki salih Mslmandan bile mctehid yetiemezken, fsktan,
masondan mctehid olur mu?
ctihad ve kyas
Sual: ctihad ve kyasla dinin hkmleri artm olmuyor mu?
CEVAP
Hayr. mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
Kyas ve ictihad, nasslarn manasn aklar. Dinin hkmlerini arttrmaz.
(1/186)

Farkl ictihad rahmettir
Sual: Mezheplerdeki farkl hkmlerin sebebi nedir?
CEVAP
ctihad, bir ibadet, yani Allah telnn emri olduundan, hibir mctehid,
dier bir mctehidin ictihadna yanl diyemez. nk, her mctehide, kendi
ictihad hak ve dorudur. Beyhekideki hadis-i erifte, (Mctehid limlerin
farkl ictihadlar rahmettir) buyuruluyor. mam- afii hazretleri, imam- azam
hazretlerinden farkl ictihadlar olduu ve Hanefi mezhebinde olmad halde,
(imam- azam Ebu Hanifenin rey ve ictihadn beenmeyene, Allah tel
lanet etsin!) buyurmutur. mam- Ebu Yusuf ve imam- Muhammed ve dier
imamlarn, imam- azama uymayan szleri, onu beenmemek, kabul
etmemek deildir. Kendi ictihadlarn bildirmektir. Bunu bildirmeye
memurdurlar.
Mezheplerdeki farkllklarn ou, Resulullah efendimizin ibadetleri deiik
ekilde yaptndandr. Bir de yet-i kerime ve hadis-i eriflerden mctehidlerin
farkl anlaylar vardr. Mctehid ictihadnda yanlabilir. Fakat yanlsa da
mahzuru yoktur. Buharideki hadis-i erifte de, (Mctehid, ictihadnda isabet
ederse iki, yanlrsa bir sevap alr) buyuruluyor. Demek ki ictihad hatas,
gnah deil, aksine sevaptr. Farkl ictihadlarndan dolay Eshab- kirama ve
mctehidlere dil uzatlmaz.
Server-i lem efendimiz, uzak lkelere gnderdikleri Sahabe-i kirama,
glk karsnda kalnca, yet-i kerimelere mracaat etmelerini, orada
bulamazlarsa, hadis-i eriflere mracaat etmelerini, orada da bulamazlar ise,
www.dinimizislam.com

93
kendi rey ve ictihadlar ile hareket etmelerini, kendilerinden daha yksek ilimli
ve fikirli olsalar dahi, bakalarnn ictihadna uymamalarn emrederdi.
te bunun gibi, imam- Ebu Yusuf ve imam- Muhammed de hocalar olan
imam- azamn reyine tbi olmayp, kendi ictihadlar ile hareket ederlerdi.
Halbuki, imam- azamn ilmi onlarn stnde idi. Drt mezhep arasndaki
farklar da, bundan ileri gelmektedir.
O halde namaz, oru ve dier ibadetlerde, byk lim olan mezhep
imamlarmzn birbirine uymayan ictihadlar iin, hibiri dierinin szne yanl
dememitir.
Sahabe-i kiram da bylece birok ilerde birbirlerine uymamlarsa da,
hibiri dierinin ictihadna yanl dememi, dalalet, fsk demeyi hatrlarna bile
getirmemilerdir. Mesela, Ebu Bekri Sddk halife iken, Mslman olmasn
tevik iin, gayr mslim olan birisini, bir sahabinin yanna katarak,
beyt-l-maln muhafaza memuru olan Hazret-i mere gnderdi. Buna zekt
hissesini versin dedi. Hazret-i mer ise, bu paray vermedi. Mellefe-i kulub
ismi verilen bu gibi kimselere zekt verilmesi, yet-i kerimede emr edilmi
iken, niye vermedin diye sorunca, Hazret-i mer, (Kfirlerin kalblerini
yumuatmak emri, Allah telnn vaad ettii zafer ve galibiyet balamadan
nce, kfirlerin azgn olduu zamanda idi. imdi ise, Mslmanlar
kuvvetlenmi, kfirler malup ve aciz olmutur. imdi kfirlerin kalblerini mal
ile kazanmaya lzum kalmamtr) buyurduktan sonra, Mellefe-i kulub denilen
kfirlere zekt verilmesi emrini nesh eden, yani yrrlkten kaldran yet-i
kerimeyi ve Muaz hadisini okudu. Hazret-i merin bu ictihadnn, Sddk-
azamn rey ve ictihadna uymamas, onun bu emrini red etmek deildir.
Beyt-l-maln muhafazasna ve idaresine memur olduu iin, ictihadn
sylemiti. Hazret-i Ebu Bekir de bu ictihadndan dolay ona bir ey dememiti.
Hatta, ictihadn deitirerek, Eshab- kiramn hepsi, Hazret-i mer gibi ictihad
eylediler. (Eshab- kiram kitab)
Sual: Selefiye itikadndaki genler (mmetimin ihtilaf rahmettir) hadisi
uydurmadr diyorlar. htilaf rahmet olunca ittifak gazap olur diyorlar. O zaman
drt hak mezhebe de dil uzatm olmuyorlar m? Hazret-i demden beri gelen
Allahn gnderdii dinlerde de farkllklar vard. Farkl olmak rahmet olmasayd
Allah, peygamberlerin eriatlarn [ameldeki bilgilerini] hep ayn yapard. Farkl
yapmas, mezheplerdeki farkllklarn rahmet olduunu gstermiyor mu?
CEVAP
Elbette gsteriyor. Mezhepsizlerin inkr edemedii bir hadis meali
yledir:
(Mctehid, ictihadnda hata ederse bir, isabet ederse iki sevap alr.)
[Buhari]
Hatas bile sevap olan limlerin byle farkl ictihadlar bir rahmettir. Bunu
inkr etmek 14 asrdan beri gelen limleri yalanlamak ve hak mezhepleri inkr
olur. O hadisi bir ok muhaddis rivayet etmitir. Muhaddis sradan insan
www.dinimizislam.com

94
deildir. mrleri hadis ilmi ile gemitir. O hadis-i erif u mealdedir:
(mmetimin [limlerin] ihtilaf [farkl ictihadlar] rahmettir.) [Beyheki,
.Mnavi, bni Nasr, Deylemi]
Fkh limi bni bidin hazretleri, nszde buyuruyor ki:
Bu hadis mehurdur. Mekasd- hasenede yazldr. bni Hacib de
Muhtasarda sahih olduunu yazmaktadr. Nasrul-mukaddesinin Hucce
kitabnda ve Beyhekinin Risalet-l-eariyyesinde sahih hadis olarak
bildirildiini, mam- Syuti yazmaktadr. Halimi ve kadi Hseyin ve
mam-l-Haremeyn de sahih olarak bildirmilerdir. Mevahib-i lednniyyede
de yazldr.
Farkl ictihad, Peygamberlerin farkl eriatlar gibi rahmettir. Bir lim, teki
limin ictihadnn yanl olduunu sylemez. nk Mecellede (ctihad
ictihadla nakzedilemez) buyuruluyor. (Madde 16)
Mctehidlerin ihtilaflar, yani farkl ictihadlar rahmet olmasa idi,
mctehidin hatasna da sevap verilmezdi. Yanl bir ie sevap verilmez.
Mctehidin hatasna da sevap verildiine gre, farkl ictihad rahmettir. htilaf
rahmet olunca ittifak gazap olur demek de yanltr. nk bu sz,
Peygamberlerin getirdii dinlerin farkl olmasna ve Selef limlerinin birbirinden
farkl ictihad etmesine dil uzatmak olur.
Resulullah efendimiz de rahmet olmas iin farkl hadisler bildirmitir. Hak
mezheplerin farkl olu sebeplerinden birisi de, bu farkl hadislerdir. Mesela
hadis limi u hadis-i erifleri ittifakla bildirmilerdir:
(n avretine dokunan erkein abdesti bozulur.) [Ebu Davud, Tirmizi,
Nesai]
(n avretine dokunan erkein abdesti bozulmaz.) [Ebu Davud,Tirmizi,
Nesai]
Hi birisi uydurma dememitir. Bu farklln rahmet olduunu bildikleri iin
kitaplarna almlardr. Bu byk hadis limlerine dil uzatann dili kurur.
Mctehidin ihtilaf rahmet olduu gibi, her biri Cennetlik ve mctehid olan
eshab- kiramn farkl ictihadlar da rahmettir. Bir hadis-i erif meali:
(Eshabm gkteki yldzlar gibidir. Hangisine uyarsanz hidayete
erersiniz. Eshabmn ihtilaf [farkl ictihadlar] sizin iin rahmettir.)
[Taberani, Beyheki, bni Asakir, Hatib, Deylemi, Darimi, . Mnavi, bni Adiy]
Grld gibi bu hadis-i erifi 8 muhaddis rivayet etmitir. Mctehidlerin
ve hepsi mctehid olan eshab- kiramn da farkl ictihadlar rahmettir.
Sual: Kitaplarda, mam- Ebu Yusufa, Cumay kldktan sonra, guslettii
kuyuda fare ls grld sylenince, afii kardelerimize gre guslmz
sahihtir buyurarak tekrar gusletmedii bildiriliyor. Halbuki mam- Ebu Yusuf
mctehid idi. Mctehid, mctehidi taklit edemez. Bu sznn aklamas
nedir?
CEVAP
www.dinimizislam.com

95
afiileri taklit etmiyor. O anda afiiler gibi ictihadda bulunuyor. afiilere
uygun ictihad ettim demek istiyor.
Sual: Mctehidin sz, yet ve hadis gibi senet olmaz. Ebu Hanife veya
mam- afii ictihadnda yanlsa, hi aratrma yapmadan, deliline bakmadan
bu yanl ictihada uymak nasl caiz olur? Bunun iin, mezheplerin iindeki
isabet eden hkmleri tespit edip amel etmek, daha uygun olmaz m?
CEVAP
Mctehid olmayanlarn drt hak mezhepten birisine uymalar arttr.
mam- azam veya mam- afii bir hkmn dorusunu bilemiyorsa, biz nasl
bileceiz? Sizin yapmak istediinize, mezhepsizlik denir. Mctehide ictihad
etme yetkisini, dinimiz veriyor. Bizim gibilere de, (Bilmiyorsanz limlere
sorun) buyuruluyor. (Nahl 43)
Mctehid hata etse de, sevab alr. Onun yanl ictihadyla amel eden de,
kurtulur. Bir hadis-i erif meali:
(Mctehid, ictihadnda isabet ederse on, isabet etmezse, bir sevab
alr.) [Buhari, Ebu Davud, bni Mace, .Ahmed]
Eshab- kiramdan Ebu Said-i Hdri rivayet ediyor:
Seferde iki kii, su bulamadklar iin teyemmm ederek namazlarn
klyorlar. Sonra vaktin iinde suyu bulunca, biri kendi ictihadna gre abdest
alp namazn iade ediyor, dieri de kendi ictihadna gre iade etmiyor. Durum
Resulullaha arz edilince, her ikisini de uygun bulup yle buyuruyor:
(Namaz iade etmeyen; snnete uymakla isabet etti. Abdest alp iade
eden de, iki sevab ald.) [Nesai, Ebu Davud]
(Bu hadis-i erif de Eshab- kiramn mctehid olduklarn gstermektedir.
ki zat farkl ictihad ediyor ve ictihadlarna uyduklar grlyor.)
Peygamber efendimiz, mctehidlerin byle farkl ictihadlarnn
Mslmanlar iin rahmet olduunu bildiriyor. Mezheplerin k da, bu hkme
dayanyor. Bir hadis-i erif meali de yledir:
(Farkl ictihad rahmettir.) [Beyheki, Deylemi . Mnavi, bni Nasr]

Dinimizde drt delil vardr
Sual: Geen gn abdestte enseyi mesh etmek haram demitim, siz
haram deil demitiniz. Zebra yemek haramdr dedim. Siz ise haram olduunu
syleyen iddiasn ispat etmeye mecburdur demitiniz. Siz deil de ben niye
mecbur oluyorum? Sonra niye sorulara Kurandan deil de baka kitaplardan
cevap veriyorsunuz? Bir de, Yahudilerle ortak olduunuz syleniyor. Ortak
olmadnz ispat edin diyorum, ispat size der diyorsunuz. Niye siz ispat
etmiyorsunuz?
CEVAP
Mubah, yani haram olmayan ey oktur. Bunlar mubah diye Kuran ve
snnette yazl olmaz. Ama haram azdr ve haram olduu edille-i eriyyede
www.dinimizislam.com

96
bildirilmitir. Btn meyve, sebze ve otlar mubahtr. Mubah olduuna dair delil
aranmaz. Haram deniliyorsa delil aranr. Mesela sarho edici otlar yemek
haramdr. Bunun delili olur. Zehirleyen meyve veya gdalar yemek haramdr
bunun delili olur. Alerji yapp hastalandran gdalar yemek haramdr. Bunun
delili olur. Ama bir kivi iin, bir ananas iin, bir muz iin mubah olduuna dair
delil aranmaz. Haram diyen karsa delilini onun gstermesi lazmdr.
ftira edilen kimse, kendisinin temiz olduunu ispat edemez. spat, iftira
edene der. Mesela bir kimse, (Babanz hrszdr, katildir. Falancann maln
almtr, be kiiyi ldrmtr) dese, babanz, bunlar yapmadn nasl
ispat edecektir? Elbette bunu syleyenin ispat etmesi, delil gstermesi gerekir.
Babanz, (Ben byle bir ey yapmadm) diyorsa, artk ondan delil istenmez.
Suu kim isnat ediyorsa, ahit ve delil ondan istenir. nk hadis-i eriflerde
buyuruluyor ki:
(ahit dava edene, yemin, inkr edene der.) [Darekutni]
(spat davacya, yemin de inkr edene der.) [Tirmizi]
Dinimizde delil sadece Kuran- kerim deildir. Dinimizde drt tane delil
vardr. Bunlar;
1- Kitab,
2- Snnet,
3- cma [limlerin sz birlii],
4- Kyas fukaha [Fkh limlerinin ictihad]
Her meselede bu drt delile baklr. Mesela enseyi mesh etmek haram m
diye bu delillere baklr. Bu delillerde yle bir ey yok. Hatta snnet olduunu
fkh kitaplar bildiriyor. Zebrann yendiini, kpein yenmediini yine fkh
kitaplar bildiriyor. Bir de, drt hak mezhepte baz fkhi konular farkldr. Bir
mezhepte haram olan teki mezhepte mubah olabilir. Onun iin herkes kendi
mezhebine gre amel etmesi gerekir. Bu delillerle inanmayan, drt mezhepten
birisinde bulunmayp sadece Kuran diyen kimse mezhepsizdir. Mezhepsizin
sapk veya kfir olduu Seyyid Ahmed Tahtavinin Drr-l-muhtar hiyesinin
Zebyh ksmnda bildirilmektedir.
rf, bir ehirdeki insanlarn dine aykr olmayan umumi detleri demektir.
Edille-i eriyye denilen drt delilden sonra dine aykr olmayan rf ve detler
de delil olur. Ancak, zamann deimesiyle rf ve dete dayanan hkmler
deiebilir. nk Mecellenin 39. maddenin aklamasnda deniyor ki:
Zamann deimesiyle, rf ve dete ait hkmler deiebilir. Nassa, delile
dayanan hkmler zamanla deimez. (Drer-l hkkam)
Nassa dayanan hkmler zamanla deimez. badetlerde nass ile
bildirilmi olmayan bir hkm anlamak iin umumi [genel] detler delil olur.
detlerin umumi olmas iin Eshab- kiram zamanndan kalmas, mctehidlerin
kullanm olmalar ve devaml olmalar gerekir. Sonradan det olan eyler,
eri delil olmaz. Muamelattaki dete ait hkmler, nassa muhalif deilse delil
www.dinimizislam.com

97
olur. rf ve detin nassa aykr olup olmadn da ancak fkh limleri anlar.
(Mecelle erhi)
Kuranda var m demek?
Sual: Dinimizi bilmeyen veya art niyetli kimselere, bir hadis-i erif
syleyerek bir ey haram dense, mesela dvme yaptrmak haram dense, bu
konuda yet var m diyorlar. H Peygamber efendimiz, Kurana aykr m
sylyor?
CEVAP
Her eyi Kuranda ak olarak bulmak zordur. Sahih-i Mslim'de
bildiriliyor ki:
bni Mesud hazretleri, (Dvme yapan ve yaptrana lanet olsun)
mealindeki hadis-i erifi rivayet edince, mm Yakub adnda ihtiyar bir kadn,
"Ben Kur'ann hepsini okudum, ama byle bir lanet yok dedi. bni Mesud
hazretleri, "Dikkatli okusaydn mutlaka grrdn diyerek u mealdeki yet-i
kerimeyi okudu:
(Resulullahn size verdiklerini aln, yasakladklarndan saknn!) [Har
7]
Birka yet-i kerime meali de yledir:
(Allaha ve Resulne itaat edin!) [Al-i mran 32]
(htilafl bir iin hkmn Allahtan [Kurandan] ve Resulnden
[Snnetten] anlayn!) [Nisa 59]
(Allah ve Resul, bir ite hkm verince, artk inanm kadn ve
erkee, o ii kendi isteine gre, tercih etme, seme hakk kalmaz.)
[Ahzab 36]
(Resulme uyun ki, doru yolu bulasnz!) [Araf 158]
(Resule itaat eden, Allaha itaat etmi olur.) [Nisa 80]
(htilaflarda seni hakem edip verdiin hkm tereddtsz
kabullenmeyen iman etmi olmaz.) [Nisa 65]
(Resulm, kendi arzusu ile konumaz. Onun [din ilerine ait] sz
vahiydir.) [Necm 3, 4]

Kyas ve ictihad ne demektir
Sual: yet ve hadis varken ictihad yaplamayacana gre, imam- azam
niin kyas yapt?
CEVAP
nce kyas ve ictihadn tarifini yapalm:
Kyas; Bir eyi baka eye benzetmek demektir. Fkhta, nasstan
anlalmayan bir eyin hkmn, bu eye benzeyen baka eyin hkmnden
anlamak demektir. Har suresinin, (Ey ilim sahipleri itibr edin) manasndaki
2. yet-i kerimesi, (Bilmediklerinizi, bildiklerinize kyas edin) demektir.
tibr, benzetmek demektir. (Menr erhi)
www.dinimizislam.com

98
ctihad; yet-i kerimelerden ve hadis-i eriflerden, manalar aka
anlalmayanlar, aka bildirilen dier hkmlere kyas ederek, benzeterek,
bunlardan karlan yeni hkmlere ictihad denir. Kyas, yani ictihad
yapabilecek derin limlere Mctehid denir. Bu benzetme iine ctihad denir.
Bir mctehidin ictihad ederek elde ettii bilgilerin hepsine, o mctehidin
Mezhebi denir. ctihad, gc, kuvveti yettii kadar, zahmet ekerek,
uraarak almak demektir. ctihadda yanlmak da gnah deildir. Hadis-i
erifte buyuruldu ki:
(lim, ictihadnda hata ederse bir, isabet ederse iki sevap alr.)
[Buhari]
Nahl suresinin, (Bizden indirileni insanlara aklaman iin) mealindeki
44. yet-i kerimesi ile Nisa suresinin, (Allahn kitabna ve Resuln
hadislerine mracaat edin) mealindeki 59. yet-i kerimesi ictihad etmeyi
bildiriyor. Allah tel, mctehidin hkmn kabul ediyor. Bir mctehide, kesin
olarak hata etti diyen, hkm olarak onu kabul eden Allaha hata isnat etmi
gibi olur. mam- azam hazretlerinin her sz, her ii, Kuran- kerim ve hadis-i
erifler ile idi. Bir kimse, drt mezhep imamnn szlerini, kskanmadan ve inat
etmeden, insaf ile incelerse, her birinin, gkteki yldzlar gibi olduklarn grr.
mam- azam hazretleri buyurdu ki:
(Nass [yani yet, hadis] olan yerde kyas yaplmaz. Biz, zaruret
olmadka kyas yapmayz. Bir sual karsnda kalnca, nce Kur'an-
kerimde ararz. Bulamazsak, hadis-i eriflerde ararz. Yine bulamazsak,
Eshab- kiramn herhangi birinin szlerinde ararz. Bu sualin cevabn
bunlarda da bulamazsak, kyas yaparak cevabn buluruz.)
Bir kere de buyurdu ki:
(Bir sualin cevabn, yette ve hadis-i eriflerde bulamazsak, Eshab-
kiramn eitli cevaplarn bulursak, kyas yaparak, bu cevaplardan birini
seeriz.)
Bir kere de buyurdu ki:
(yette ve hadislerde bulamadmz bilgilerde, drt halifenin
"radyallah anhm" cevaplarn seeriz. Resulullahtan gelen hadis-i
eriflerin bamz stnde yeri vardr. Onlara uymayan bir ey
sylemeyiz.)
mam- azam hazretleri, hibir yerde bulamad bir bilgi iin, kendi kyas
ettikten sonra, bir sahabinin szn iitirse, kendi reyini brakp, o sze uygun
cevap verirdi. Ebu Muti hazretleri diyor ki: Bir Cuma sabah Ebu Hanife ile
birlikte Kufe Camiinde idim. Sfyan- Sevri ve Muktil ve Hammd bin Mslim
ve daha bakalar ieri girip, Ebu Hanifeye, (Senin, din ilerinde kyasla cevap
verdiini iittik. Senin iin korktuk) dediler. mam- azam, onlarla yapt
mnazarada, Kuran- kerimden, sonra hadis-i eriflerden, daha sonra Eshab-
kiramn ittifakla bildirdiklerinden cevap verdiini anlatt. Hepsi kalkp, Sen
www.dinimizislam.com

99
limlerin seyyidisin, bizi affet, bilmeden seni zdk dediler. O da, Allah
tel, bizi ve sizi affeylesin dedi.
Hanefi mezhebindeki btn mctehidler de, dier mezhep reisleri ve
mezhepteki mctehidler gibi, zaruret olmadka, kyas yapmamtr. Nass olan
yerde kyas yaplmaz buyururlard. mam- azamn ictihadna itiraz eden, onun
mezhebinin inceliini anlayamayan veya sapk olandr.
Taceddin-i Sbki hazretleri buyuruyor ki:
Peygamberlerin vrisi olan mezhep imamlarna kar edepli olmaldr. Din
imamlarna dil uzatan, felakete gider. Onlarn her sz bir delile dayanr. Onlar
gibi olmayanlar, bu delilleri anlayamaz. Mctehidlerin ayrlklar, Eshab- kiram
arasndaki ayrlklar gibidir. Resulullah efendimiz ayrlklar iin Eshab- kirama
dil uzatmay yasak etti. Hepsini iyilikle anmay emretti. (Mizan-l-kbra)
mam- Rabbani hazretleri, (ctihad ve kyas bid'at deildir. Nasslarn
manasn ortaya koyarlar. Bu manalara baka bir ey eklemezler) buyuruyor.
(c.1, m.186)
mam- azam ve kyas
Sual: mam- azamn hadislere nem vermeyip kyas yapt syleniyor.
Bu doru olabilir mi?
CEVAP
Asla doru deildir. mam- azam hazretleri, (Mezhebim, hadis-i eriflere
yapmaktr) buyururdu. mam- afii, imam- azamn ictihadnn inceliinden,
az bir ey anlayabildii iindir ki, Btn mctehidler, imam- azam Ebu
Hanifenin ocuklar gibidir. Fkh limi olmak isteyen, Ebu Hanifenin
kitaplarn okusun demitir. (Sret-i m)
Evliyann by, tasavvuf deryasnn dalgc Muhammed Baheddin-i
Buhari hazretlerinin yetitirdii evliyann byklerinden olan hce Muhammed
Parisa hazretleri buyuruyor ki: sa aleyhisselam gkten indii zaman, ictihad
edecek, ictihad imam- azam Ebu Hanife mezhebine uygun gelecektir. Onun
helal dediine helal, haram dediine haram diyecektir. (Fusul-i sitte)
lmi bir mnazaras yledir:
Hazret-i Ali'nin torunu, Muhammed bin Hasan hazretleri, imam- azam
hazretlerine gelip dedi ki:
- Ceddimin hadis-i eriflerine kyas ile muhalefet ettiinizi duydum. Onun
iin geldim.
- Bundan Allah telya snrm.
Sonra Hazret-i mam dizleri zerine oturup edeple sordu :
- Efendim, erkek mi zayftr, kadn m?
- Kadn, daha zayf yaratlldr.
- Dinimize gre kadnn hissesi ne kadardr?
- Erkein yars kadardr.
www.dinimizislam.com

100
- Bakn, eer kyas ile syleseydim, bu hkmn tersini sylerdim.
Kadn zayf olduu iin ona iki, erkee bir hisse verilmeli derdim. Sizin
sylediiniz gibi bildirdiime gre, bu durum, hadis-i eriflere sk skya
bal olduumu gstermez mi?
- Evet hadis-i erife aykrlk yok.
Hazret-i mam tekrar sordu:
- Namaz m efdaldir, oru mu?
- Elbette namaz efdaldir.
- Eer kyas ederek syleseydim, hayzl kadna ramazan orucunu
deil, namazn kaza etmesini bildirirdim. Bu da hadis-i eriflere
ballm gstermez mi?
- Evet bunda da hadis-i eriflere aykrlk yok.
- Size bir soru daha soraym. drar m necistir, meni mi?
- Elbette idrar necistir.
- Eer kyas ederek syleseydim, meni knca deil, idrar knca
gusletmeyi sylerdim. Hadis-i erife aykr ey sylemekten Allah
telya snrm. Ben Peygamber aleyhisselamn szlerine kymet
veriyorum, onlar aklyorum, baka bir ey yapmyorum.
Bu konuma zerine Muhammed bin Hasan hazretleri, imam- a'zam Ebu
Hanife'nin kendisine yanl tantldn anlayarak kalkp onun alnndan pt.
Bu olayda gsteriyor ki, limi ancak lim anlar.
Sual: Resulullahtan sonra Eshab- kiram, hakknda yet ve hadis
olmayan bir i ile karlatklarnda nasl hareket ederlerdi?
CEVAP
Resulullah efendimiz hayatta iken, vahiy geliyor ve mmete tebli
olunuyordu. Ondan sonra vahiy kesildi. Fakat, Kur'an- kerim nice Eshabn
ezberinde idi. Kur'an- kerimde ak bildirilmeyen eyler de, snnet-i seniyye
ile, yani Resulullah ne demi ve ne yapm ise, yahut bir kimseyi bir i
yaparken grp de men etmemi ise, yle yaplr oldu. Fakat, snnet-i seniyye
ve hadis-i erifler de, btn Eshabn ezberinde deildi. nk, bir ksm pazar
yerlerinde alveri ile, kimi hurmalklarda, iftilikle urar, sohbete her
zaman gelemezlerdi. Bunun iin, Resulullahn rettiklerini iitenler,
iitmeyenlere bildirirlerdi. itmedikleri hadis-i erifleri, birbirlerinden sorup
renirlerdi.
Eshab- kiram, nlerine kan bir iin nasl yaplacan snnet-i
seniyyede de bulamazlarsa, rey ve kyas ederek, yani bilinenlere benzeterek,
o ii yaparlard. Bylece, ictihad kaps ald. Eshab- kiramn veya baka
mctehidlerin, bir i zerindeki ictihadlar birleirse, phe kalmaz. ctihadlarn,
byle birbirine uygun olmasna cma- mmet denildi. ctihad yapabilmek iin,
derin lim olmak gerekir. Byle limlere Mctehid denir. Bir i zerinde,
mctehidlerin ictihadlar birbirine uymazsa, her mctehidin kendi ictihadna
gre sylemesi ve yapmas vaciptir. (Ksas- Enbiya)
www.dinimizislam.com

101
Kyas ve dindeki drt delil
Selefi grl kimseler, kyas yaparak ictihad etmenin caiz olmadn
bildirerek, kyas yapan imam- a'zam, imam- afii gibi mezhep sahibi byk
mctehid limlere dil uzatyorlar.
Edille-i eriyye [din bilgilerinde, mctehid imamlara delil] drttr: Bunlar,
Kur'an- kerim, Snnet [hadis-i erifler], cma- mmet ve Kyas- fukahadr.
Snnet, icma ve kyas, Kur'an- kerimde bulunmayan eyleri eklemek deildir.
Bunlar, Kur'an- kerimin iinde kapal olarak bulunan bilgileri meydana
karmaktadr. Mctehid, bir iin nasl yaplacan, Kur'an- kerimde ak
olarak bulamazsa, hadis-i eriflere bakar. Bunlarda da aka bulamazsa, bu
i iin, cma var ise, yle yaplmasn bildirir. cma szbirlii demektir. Yani, bu
ii eshab- kiramn hepsinin ayn suretle yapmas veya sylemesi demektir.
Eshab- kiramdan sonra gelen tabiinin de icma delildir, senettir. Gnmzdeki
dinde reformcularn ve din cahillerinin ittifak ettikleri szlere, icma denmez.
Kyas inkr sapklktr
Kyas, bir eyi baka eye benzetmek demektir. Fkhta, nasstan
anlalamayan bir eyin hkmn, bu eye benzeyen baka eyin hkmnden
anlamak demektir. Kyas, Kur'an- kerimin ve hadis-i eriflerin, derin, rtl
manalarn meydana karmaktr. Eshab- kiram da kyas yapar, onlarn da ayr
mezhepleri var idi. Beydavi tefsirinde kyas ve icman, Al-i mran suresinin 108.
yetinde emredildii yazldr. bni bidin hazretleri, (Kyas ile anlalan bilgileri
kabul etmeyen, doru yoldan saparak bid'at ehli olur, muhakkak Cehenneme
girer) buyuruyor. Kyasn delil olduu aklen ve naklen sabittir. (Fatebiru) yet-i
kerimesi, (Bilmediklerinizi, bildiklerinize kyas edin) demektir. (Menar erhi)
[Bu yet-i kerimenin, kyasn caiz ve gerektiini bildirdii Beydavi tefsirinde
yazldr.]
Araf suresinin, (Allah tel, rzgar, rahmeti olan yamurdan nce,
mjdeci gnderir. Rzgarlar, ar olan bulutlar srkler. Bulutlardan l
olan topraa su yadrr, o yamurla yerden meyveler karrz. lleri de
mezarlarndan byle karacaz) mealindeki 57. yet-i kerimesi de kyasn
hak olduunu ispat etmektedir. Bu yette, ihtilafl olan bir eyi, szbirlii ile
anlalm olana benzetmek bildirilmektedir. nk, Allah telnn yamur
yadrdn ve yerden ot kardn, hepsi biliyordu. ldkten sonra
dirilmenin hak olduunu, yeryznn kuruduktan sonra tekrar yeillenmesine
benzeterek ispat etmektedir.
[Kyas inkr nasl olur?
mam- azamn kyas hak deil demek, kyas inkr etmek demektir.
Kyas dinimizde bir delildir. Bu delili inkr etmek olur. Kyas hakknda Kur'anda
ve hadiste deliller vardr. Bu delilleri inkr etmek kfr olur demektir. Yoksa
imam- azamn kyasla bulduu bir hkm inkr eden ne kfir olur, ne de fsk
olur. Mesela imam- azam kyasla imam arkasnda fatiha okunmaz diyor,
okumak harama yakndr diyor. mam- afii farz diyor. Biz hanefi olarak,
www.dinimizislam.com

102
imam- afiiye hayr farz deil desek kfr olmaz. ctihada yanl demek ayr
kitap, snnet, icma ve kyas dinde delil deildir demek ayrdr. Yalnz Kur'an
diyenler dier delili inkr ettikleri iin kfir oluyorlar.]
ctihad, gc, kuvveti yettii kadar, zahmet ekerek, uraarak almak
demektir. ctihaddan maksat, yet-i kerimelerden ve hadis-i eriflerden,
manalar aka anlalmayanlar, aka bildiren dier ahkm- eriyyeye
kyas ederek, benzeterek, bunlardan yeni hkmler karmaya uramak,
almaktr. Mesela ana-babaya itaati emreden yet-i kerimede, (Onlara, f
skldm demeyin) buyuruluyor. Dvmekten, svmekten bahis
buyurulmamtr. yet-i kerimede, yalnz bunlarn en hafifi olan f kelimesi
aka bildirildiine gre, mctehidler, dvmenin, svmenin ve hakaret
etmenin elbette haram olacan ictihad etmilerdir.
ctihad emreden yetler
mam- arani hazretleri buyuruyor ki:
(ctihad emreden yet-i kerime oktur. Nahl suresinin, (Bizden indirileni
insanlara aklaman iin) mealindeki 44. ve Nisa suresinin (Allahn kitabna
ve Resuln hadislerine mracaat edin) mealindeki 59. yeti ictihad
emrediyor.) [Mizan-l kbra]
u yet-i kerime de, birbirine benzemeyen olaylarn, hkmnn de farkl
olduunu bildirmektedir: (Yoksa, ktlk ileyenler, hayatlarnda ve
lmlerinde, iman edip salih amel ileyenlerle kendilerini bir tutacamz
m sanyorlar? Ne kt hkm veriyorlar.) [Casiye 21]
mam- Razi, kyasn delil olduunu ve mukallidin, limleri taklit etmesinin
vacip olduunu, (ll-emre itaat edin) mealindeki yet-i kerimeden
karmtr. Mutlak mctehid olmayan limlerin de, mukallid olduklarn, usul
limleri szbirlii ile bildirdiler. Mctehidlerin szbirlii ile bildirdiklerinden
ayrlmak haramdr. Bu husus, Nisa suresinin 114. yetinden anlalmaktadr.
(Eedd-l-cihad)
mam- Mzeni, (Asr- saadetten beri fakihler kyas kullanmlardr. Kyas
inkr caiz olmaz) diyor. Kyasn, eri bir delil olduu hakknda, Eshab-
kiramn ittifak vardr. Hazret-i Ebu Bekir, miras konusunda, lenin babas
yoksa, babann babasn, baba hkmnde saymtr. (Usul-i fkh)
Eshab- kiram, Hazret-i Ebu Bekire, biat ederken; namaz imaml ile
devlet bakanln kyas ederek, (Resulullah, Onu din iimizde imam tayin etti,
biz de onu, dnya iimizde imam tanrz) diyerek ictihadda bulunmulardr.
(Usul-i Serahsi)
mam- Rabbani hazretleri, (ctihad ve kyas bid'at deildir. Nasslarn
manasn ortaya koyarlar. Bu manalara baka bir ey eklemezler) buyuruyor.
(1/186)
ctihad delildir
Sual: ctihadn dinde delil olduuna dair bir hadis var mdr?
www.dinimizislam.com

103
CEVAP
Delil olmasa mctehidler hi ictihad eder miydi? Bir hadis-i erif meali
yledir:
Resulullah efendimiz, Muaz bin Cebeli Yemene vali olarak gnderirken
buyurdu ki:
- Orada ne ile hkm edeceksin?
- Allahn kitab ile...
- Allahn kitabnda bulamazsan?
- Allahn Resulnn snneti ile
- Resulullahn snnetinde de bulamazsan?
- ctihad ederek, anladmla hkm veririm.
Resulullah efendimiz, mbarek elini Muazn gsne koyup,
(Elhamdlillah, Allah tel, Resulnn elisini, Resulullahn rzasna
uygun eyledi) buyurdu. (Tirmizi, Ebu Davud, Darimi)
stihsan nedir?
Sual: bni Hazm, kyasn, istihsann ve taklidin ciz olmadn bildiriyor.
stihsan nedir?
CEVAP
bni Hazmn kendisi de sz de senet deildir. Selef-i salihini
beenmeyip hak yoldan ayrlarak Zahiriye frkasna girmi felsefeci bir limdir.
(Kef-z-znun)
stihsan, birok mctehid tarafndan dinde delil kabul edilmitir. stihsan,
mctehidin daha kuvvetli grd bir husustan dolay, bir meselede
benzerlerinin hkmnden baka bir hkm vermesidir. Tli olarak rf ve det
de delil olarak kabul edilmitir.
Hanefi mctehidleri gibi mam Mlik de, "stihsan ilmin onda dokuzudur"
diyerek istihsan vmtr. mam afi, istihsan bir delil saymamtr. Baz
kimseler, Niye mam- afii, istihsan delil kabul etmemitir diyorlar. Doru
cevab, mctehid olduu iindir. Mctehid, kendi ictihad ile hareket etmek
zorundadr. Hanefi mctehidleri, mam- afiiye istihsan delildir sen de kabul
et diyemeyecekleri gibi, mam- afii de, istihsan delil deildir, siz de kabul
etmeyin diyemez. nk ictihad ictihadla nakzedilmez. Yani bir mctehidin
ictihad ile baka mctehidin ictihad btl saylamaz.

rf ve ictihad
Sual: Bir hoca, "Nassa aykr olmayan rf, mctehidin ictihadndan nce
gelir. Yani nassa aykr olmayan rf ictihada tercih edilir" diyor. rf, nassa
[Kur'an- kerime ve hadis-i eriflere] aykr olur mu? Aykr olmazsa, rf,
ictihada nasl tercih edilir?
CEVAP
www.dinimizislam.com

104
Bu sze gre, rf nassa aykr deilse, ictihad nassa aykr demektir.
ctihad nassa aykr olmaz. Bir ictihadn nassa aykr olduu baka bir ictihadla
bilinmez. ctihad, ictihadla nakzedilemez, hkm ortadan kaldrlamaz. ctihad
nassa aykr zannederek rf ictihada tercih etmek sapklk olur.
[ctihad, mctehidlerce nasslardan karlan hkmlerdir. Mctehid,
ictihad ehliyetine haiz byk lim demektir. rf, bir ehirdeki insanlarn dine
aykr olmayan umumi detleri demektir. Edille-i eriyye denilen drt delilden
sonra dine aykr olmayan rf ve detler de delil olur. Ancak, zamann
deimesiyle rf ve dete dayanan hkmler deiebilir. Nassa dayanan
hkmler zamanla deimez. badetlerde nass ile bildirilmi olmayan bir
hkm anlamak iin umumi detler delil olur. detlerin umumi olmas iin
Eshab- kiram zamanndan kalmas, mctehidlerin kullanm olmalar ve
devaml olmalar gerekir. Sonradan det olan eyler, eri delil olmaz.
Muamelattaki dete ait hkmler, nassa muhalif deilse delil olur. rf ve
detin nassa aykr olup olmadn da ancak fkh limleri anlar. (Mecelle
erhi)]
Sual: Mecellede dete ait hkmlerde deiiklik olabilir deniyor. Buna bir
iki rnek verilebilir mi?
CEVAP
1- mam ve mezzinin cret almas caiz deildi, imdi caiz. nk imdi
bu ileri cretsiz, srf Allah rzas iin, hi aksatmadan yapacak kimse bulmak
ok zordur.
2- Eskiden ak havada ramazan hillini ok kiinin grmesi gerekirdi,
imdi iki kii grse kfi gelir.
3- Eskiden hapis ile ikrah, mlci deildi. imdi Mlci ikrahtr.
Mlci ikrah, insann rzasn ve ihtiyarn yok eden tehdittir. Zorlanan eyin
yaplmas zaruri olur. Bu da, lm, bir uzvun veya btn maln telef olmas
veya bu ikisine sebep olacak hapis ve dayak demektir.

Dinimizi bozmaya alanlar
Trkiyeye ilk defa mezhepsizlik ve Vehhabilii sokmaya alanlardan biri
olan 1940l yllarda vefat eden bir hoca diyor ki:
(Kuran ile hadisler sayldr. Olaylar ise sonsuzdur denilerek, kyas ile
birok ey ilave edilmitir. Kyas ve ictihad yoktur) diyerek, Ehl-i snnet
limlerine iftira ediyor. Kyas ve ictihad, dine bir ey eklemek deil, Kuran ve
hadisin, derin rtl manalarn meydana karmaktr. Eshab- kiram da kyas
yapmtr. cmann da yetle emredildii Beydavi tefsirinde yazldr.
(Dinde, her ey sylenmitir. Ancak Kitap ile Snnetin bildirmedii her ey
mubahtr) diyerek tenakuzlu konuuyor.
(Kyas ile, din arttrlyor, mubahlar haram ediliyor) diyerek dinin bir hkm
olan kyasa saldryor. Bilmiyor ki, zaruri olarak ve icma ile bilinen inanlacak
www.dinimizislam.com

105
eylerde, itikad meselelerinde kyas yoktur. Kitap ve snnette ak bildirilen
ilerde de kyas olmaz.
(Eshabn, Kitap ve Snnete uymayan szleri alnmaz) diyerek, onlar,
Kitap ve Snnete uymayan ey syleyecek sanyor. Kitab ve Snneti,
toplayan Eshab- kiramdr. slam limleri buyuruyor ki: (Resulullahn
Peygamber olduunu ispat edecek hibir ahidi bulunmasayd, yalnz
Eshabn grmek, Peygamber olduunu bildirmeye yetiirdi. nk, onlarn
herbiri, [Resulullahn mucizesi sayesinde] her ilimde, birer derya idi.)
[Mucizeye inanmayan bunu imkansz zanneder.]
(Mctehidlerin, Kitap ve Snnete aykr ictihadlarna uyulmaz) diyerek,
Kitap ve Snnete aykr ictihad var sanyor. (Mezhep imamna uymak, onu
Peygamber menziline karmak olur. Bu ise kfrdr) diyerek bir mezhebe
uyan Mslmanlar kfirlikle suluyor. Halbuki, Redd-i vehhabi ve Hadikada
diyor ki: (Drt mezhepten bakasna uymak caiz deildir. nk, Eshabn ve
tbiinin mezheplerini tam olarak bilmiyoruz, bilseydik, onlara da uymamz caiz
olurdu. nk, hepsi doru idi. Drt mezhep, tam bilindii ve yaygn olduu
iin, her Mslmann bunlardan birine uymas gerekir.)
(ctihadlar dnce ve grtr. Eldeki kitaplar, mezhep kitaplardr)
diyerek Kitap ve Snnetten, mezhep imamlarnn deil, kendi anladn din
sanyor. mer Rza Dorul da, bu kitaba yazd nszde, yazar vp, (an
ihtiyalarn, kyas yolu ile dinden deil, medeniyetin terakkilerinden beklemek
gerekir. Kyas; Kitap ve Snnet ile alakas olmayan, fakat her eyi dine
dayamak isteyen mctehidlerin icaddr) diyerek, kendisinin de, ehl-i snnet
olmadn, dini ve ictihad da bilmediini aklyor.
Hicri 400 ylndan sonra kyas yapacak lim yetimedi. (Redd-l-muhtar)
Drt mezhepten sonra, hibir lim, mutlak mctehid olduunu sylemedi.
Mezhepte mctehidler yetiti. Kyamete kadar, lazm olacak btn hkmleri,
drt imam kitaplara yazmtr. imdi, hi kimse, Kitap ve Snnetten, drt
mezhebin birinde bulunmayan yeni bir hkm karamaz. (Mizan-l-kbra)
Bugn 4 mezhepten birine uymak vaciptir. Uymayan Ehl-i snnet olamaz.
(Tahtavi)
Bugn teknik ilerledi diyerek dinde reform dnmek hainliktir. Allah
tel, Kuranda, (slamiyeti kmil olarak gnderdim, Resulmn emrine
uyun, yasak ettiklerinden saknn) buyurmasna ramen, Resulne postac,
hadislerine ihtiya yok demek din dmanl deil midir?
Sual: ctihad kapsnn kapand ve drt mezhepten baka bir mezhep
kurulamayaca syleniyor. ctihad kaps niye kapanyor ki?
CEVAP
Hicri 4. asrdan sonra, mutlak mctehid yetimedii iin, ictihad
yaplmam ve ictihad kaps kendiliinden kapanmtr. Drt mezhepten
baka, bir mezhebe ihtiya da, kalmad gibi, hicri drdnc asrdan sonra,
mctehide de, ihtiya kalmad. nk, Allah tel ve Onun Resul
www.dinimizislam.com

106
Muhammed aleyhisselam, kyamete kadar hayat ekillerinde ve fende
yaplacak deiikliklerin, yeniliklerin hepsini kapsayan hkmleri bildirdiler.
Mctehitler de, bunlarn hepsini anlayp, akladlar. Sonra gelen limler de, bu
hkmlerin, yeni olaylara, nasl uygulanacan, tefsir ve fkh kitaplarnda
bildirirler. Kyamete yakn, sa aleyhisselam, gkten inecek ve Hazret-i Mehdi
kacak, ictihad yapacaklardr. (S. Ebediyye)
Mezhepsizler insan deil mi?
Sual: bni Teymiyenin her szn hccet kabul eden mezhepsiz bir yazar,
(Drt mezhep imam da insandr, onlar da hata edebilir. Onun iin ben bir
mezhebe tbi olmuyorum, drt mezhebin ictihadlarn tahkik ediyorum,
inceliyorum, doru olanlarn kabul ediyorum) diyor. Peki, bu mezhepleri tahkik
eden, inceleyen yazar, insan deil mi? Drt byk limin hatas olabiliyor da,
bu yazarn ve bni Teymiyenin niye hatas olmuyor?
CEVAP
Maalesef bu mezhepsiz yazar gibi, ilahiyat baz profesrler de, mam-
azam, mam- Rabbani, Abdlhakm-i Arvs hazretleri gibi Ehl-i snnet
limleri iin, (Onlar da insandr, hata edebilirler) diyorlar. Baz ictihadlarna
yanl diyebiliyorlar. Sizin dediiniz gibi, bu byk limler insan da, profesrler
insan deil mi? Niye kendilerini insanst gryorlar ki? (Her lim hata
edebilir, bni Teymiyeci ise veya profesr etiketi varsa, hata etmez) demek ne
kadar yanltr.
Resulullah'a kadar hocalar belli olan icazetli limin her sz senettir.
Mctehid olan bir limin hata ettiini kimse syleyemez. nk ictihad,
ictihadla nakzedilemez, yani rtlemez, yanl kabul edilemez. nk hangi
ictihadn doru olduunu Allah'tan baka kimse bilemez. Bir ictihad Allah
indinde hatal olsa bile, ona uyan yine sevab kazanr. Onun iin mctehidin
ictihadna hatal demek ok yanltr. Bir hadis-i erif meali byledir:
(Mctehid, ictihadnda hata ederse bir, isabet ederse iki sevab alr.)
[Buhari]
Hatas da sevab olan byle bir mctehide, (O da insandr, hatas olur)
demek ok yanltr, en azndan edepsizliktir, haddini bilmemektir.

Modernist slamclk ve fkh
Emekli bir hoca, Mslmanlar, modernist slamc ve fkhi gelenee bal
Mslman, ksaca selefci-mezhepi olmak zere ikiye ayryor. Kendisi
modernist slamc imi. Modernist slamclar, Kitap ve Snneti esas alrlarm,
tekiler ise, fkhi mezhepleri esas alrm.
Bu ne cahillik?!. Drt fkhi mezhepten hangisi Kitap ve Snneti esas
almaz ve hangisi Kitaba ve Snnete aykrdr? Bu slamclar, drt mezhepten
farkl olarak ne yapmlar da kendilerine modernist diyorlar? Namazn, orucun
www.dinimizislam.com

107
veya dier ibadetlerin yeni, modern bir ekli mi olur, aa gre ibadet deiir
mi? Deimezse, kendilerine modernist yaftasn niye takarlar ki?
Mslman isminden daha gzel ne var da, baka bir isim uyduruyorlar.
Kimi de slamc yerine dinci diyor. Dinimiz salih, mcahid, dindar, mtteki gibi
kelimeleri bildirmiken, slamc demek bidattir.
Hibir slam limi slamclktan bahsetmemitir. Trkede genelde c, cu
ekleri isim ve sfat reten bir ektir. sim olarak, st, balk, arkc gibi o iin
ticaretini yapan kimseye denir. Sfat olarak pilavc, esrarc, ykc gibi kelimeler,
o eyi yiyene ve o iten zevk alana denir. slamc, dinci de bana bunlar gibi
geliyor. slam ve dini yiyip bitirmekle zevk alan veya onun ticaretini yapan
kimse gibidir. Bunun iin de hi kimse dinci veya slamc olmamal, sadece
Mslman olmal.
Selefci-mezhepi demek de ok yanltr. Mezhepilik de mezhep yiyip
ien, mezhep ticareti yapan gibi bir ey. Selefci de yle. Ne o, selef mi alp
satyorsun sayn emekli demezler mi adama? Drt mezhebin kurucular selef
limleri deil mi? Bir mezhebe uyan kimse, selef limlerini kabul etmez mi?
Selefe uyan selef limi olan mezhep imamlarn kabul etmiyor mu yoksa?
Ehl-i snnet iin, (lahiyat faklteleri dnda, fkh imamlarnn kltrleri
nda anlamay kendilerine gaye edinmi kimseler) diyor. Fkh imamlarnn
kltrleri ilahiyat fakltelerinin dnda m oluyor? Yoksa ilahiyat faklteleri,
fkh imamlarn kabul etmiyor mu? Her ikisi de deilse, nedir bu emeklinin
sknts? Mezhepsizleri savunma hrs, emekliyi byle ne dediini bilmez hle
getirmi.
mam- azam hakkndaki limlerin szlerini alaya alm, imam- azamn
mkrehin [lmle tehdit edilenin] talaknn geerli olmasn kabul edemiyor.
(Hanefiye gre bo olur, mezhebe gre bo olmaz. Hanefi olan ne
yapacak?) diyor. Mezhebin hkm ne ise onu uygular. Mezhepsiz emekli, bir
mezhebe uymay taassup olarak gryor ve bin yldan beri bir mezhebe
balanan Mslmanlara, (Bin yl nceki mezheplere hayran olanlar) diyerek
alay ediyor ve hakaretler savuruyor. (Utanmadktan sonra istediini yap)
hadis-i erifine uygun hareketler sergiliyor. Mason Efgani, mezi mason
Abduh ve dier mezhepsiz bidat ehli kimselere vgler yadryor.
yi bilinmeli ki, slami ilimler, nakli ve akli ilimler olmak zere ikiye ayrlr.
Nakli ilimler, yani din bilgileri zamanla deimez, kyamete kadar hep ayndr.
Zamanla deien, detler ve fen bilgileridir. Nakli ilimlerin saf, berrak, bidatsiz
ekli geridedir. Akli ilimlerin ise en gelimi ekli ileridedir. Zamanla geliirler.
Nakli ilimleri yani din bilgilerini fen bilgileri ile kartrmak, cahillik deilse,
nedir?
Sen vgler dzdn mason Efganilerin yolundan git, biz de bin yl
nceki imam- azamlarn yolundan gidelim. Senin yolun sana, bizim yolumuz
bize.
www.dinimizislam.com

108

cma olan hususlar
Sual: cma nedir? cma inkr kfr mdr?
CEVAP
Eshab- kiramn sz birliine icma denir. Bir eyi, Eshab- kiram,
szbirliiyle bildirmediyse, Tabiinin szbirlii bu ey iin icma olur. Tabiin de
bu eyi szbirliiyle bildirmediyse, Tebe-i tabiinin szbirliiyle bildirmeleri, bu
ey iin icma olur, nk bu asrn limleri yani mctehidleri, hadis-i erifle
vlmtr. Bunlara Selef-i salihin denir. (S. Ebediyye)
cmaa uymak farzdr. cma inkr ise kfrdr. Hazret-i Ebu Bekirle
Hazret-i merin hilafetlerini inkr eden kfir olur. Cenaze namaznn farz-
kifye olduunu inkr eden de kfir olur, nk bunlar inkr eden, icma inkr
etmitir. (Redd-l-muhtar)
cman dereceleri vardr: Eshab- kiramn, aka ve her asrn icma ile
haber verilmi olan icmalar, yet-i kerime ve mtevatir olan hadis-i erif gibi
kuvvetlidir, inkr eden kfir olur. Eshab- kiramdan bazsnn icma edip,
dierlerinin skt ettikleri icma da, kesin delildir, ama inkr eden kfir olmaz.
Eshab- kiramn ihtilaf ettikleri bir hkmde, sonra gelenlerde hasl olan icma
olup, haberi vahid ile bildirilen hadis-i erif gibidir. Bununla amel vacib ama,
iman vacib deildir.
Gerek Eshab- kiram, gerekse limler topluluu, sapklkta, yanl bir ey
zerinde szbirlii yapmazlar. Bir hadis-i erif meali:
(mmetimin limleri, dalalette, sapklkta birlemez.) [bni Mace, .
Ahmed, Taberani]
Kuran- kerimde de, Eshab- kirama ve salih limler topluluuna
uymayanlarn Cehenneme gidecei bildirilmektedir. Bir yet-i kerime meali:
(Doru yol aka belli olduktan sonra, Resulullaha kar kp,
mminlerin [Eshab- kiramn ve limlerin] yolundan ayrlan dnd sapk
yolda brakr, Cehenneme atarz.) [Nisa 115]
Eshab- kirama cemaat dendii gibi, limler topluluuna da cemaat denir.
Bir ka hadis-i erif meali:
(Cemaatten bir kar ayrlan, cahiliye lmyle lm olur.) [Buhari]
(Cemaatle birlikte olun! Allahn rzas, rahmeti, yardm cemaatle
birliktedir. Cemaatten ayrlan Cehenneme der.) [bni Asakir]
(Srden ayrlan kurt, cemaatten ayrlan eytan kapar. Sakn
cemaatten ayrlmayn!) [Tirmizi]
(Cemaatten bir kar ayrlan slam halkasn boynundan karm
olur.) [Ebu Davud]
(Allah telnn rzas, icmadadr.) [bni Asakir]
Bir asrdaki mctehidlerin bir ksmnn ictihadna, dierleri iitince susup
reddetmezlerse, Hanefide icma olur, afiide icma olmaz. cma delil deildir
www.dinimizislam.com

109
diyen kfir olmaz; bidat sahibi olur. Dinde zaruri olan, [cahillerin de bildikleri
icma bilgilerine] inanmayan kfir olur. Bir szn kfr olduunda, limlerin sz
birlii yoksa, o sze kfr denmez.
cma ile bildirilen hkmlerden bazlar yledir:
1- Nass veya icma ile bildirilen bir haram inkr kfrdr.
2- Drt mezhebin icmana inanmayan kfir olur.
(Redd-l-muhtar,Mektubat)
3- badetler imandan para deildir. Namaz terk etmekte icma hasl
olmad.
4- Ktb-i sittedeki hadis-i eriflerin hepsi sahihtir.
5- Kinattaki her ey, sonradan yaratld, inkr eden kfirdir.
6- Kerametin hak olduu icma-i mmet ile sabittir.
7- Cemaat ile yirmi rekat teravih klmak snnettir.
8- Yaylan bid'atin ktln Mslmanlara duyurmak farzdr.
9- Mta nikah haram olduunda icma hasl oldu.
10- lk iki byk halifenin halifeliklerine sahih deil demek kfr olur. Drt
byk halifenin stnlkleri halifelik srasna gredir.
11- Kabr-i erifte, Resulullahtan yardm istemeyi inkr, sahabenin icman
inkr olur.
12- Kur'an- kerimin bir harfini bile deitirmek veya musiki aletleri ile
okumak haram olduu gibi, bugn mevcut olan Mushaftan bakasn okumak
da haramdr.
13- Namazda ayakta, yetleri Arapadan baka dil ile okumak caiz
deildir.
14- Cemaatle namaz terk etmeyi det edinmek gnahtr.
15- Kadnlarn balarn amalar haramdr, inkr eden kfirdir. Sadece
kulaklarndan sarkan salarn rtmeleri farz deildir diyen limler de vardr.
16- Drt mezhepten birine uymak vaciptir. Bu konuda icm hasl oldu.
Drd birletirilip bir mezhep haline getirilemez. (Tahrir, Mugs-l-Hak f
htiyr Ehak)
Drt mezhepten birine uymayan, bid'at ehli olup Cehenneme
gider.(Tahtavi)

limin farz ve haram deme yetkisi
Sual: Ebu Hanife, imam arkasnda Fatiha okumak tahrimen mekruh
derken, imam afii farz diyor. Peygamberin bile, haram etme, farz klma yetkisi
yokken, farz Allahn emri iken nasl olur da bu limler, farzdr, haramdr
diyebiliyorlar?
CEVAP
Resulullahn ve mctehid limlerin yetkisi iyi bilinmedii iin byle garip
sorular geliyor. Bir kimse su ileyince, savcnn istei zerine getirilip hakim
www.dinimizislam.com

110
tarafndan ceza verilir ve hapse atlr. Hapse atanlar polis veya jandarmadr.
Ama bunu savcnn emri ile yapmaktadr. Hcreye konmusa gardiyan
koymutur. imdi gardiyana, jandarmaya veya polise, siz kim oluyorsunuz da
beni hapse attnz diyemeyiz. Onlar savcnn emrini uyguluyorlar. Savc da kim
oluyor denemez. O da kanun adna bunu yapyor. u halde yetki kanundan
geliyor. Ama bu yetki, polis ile, savc ile, kullanlyor. Polise, savcya kar
gelen kanuna kar gelmi olur. Polis, savc devletin ortaklar deildir, devlete
hizmet veren kiilerdir. Su iledikleri takdirde onlar da cezalandrlr.
Farz ve haram Allahn emri ile olur. Ancak Allah tel, bu yetkiyi
Resulne de vermitir. Birka rnek verelim:
1- Kuran aklamakta yetkilidir. Bir yet meali:
(Kuran insanlara beyan et!) [Nahl 44] (Beyan etmek, baka kelimelerle
aklamak demektir.)
2- Bir eyi haram etme ve farz klmada da yetkilidir. te iki yet-i kerime
meali:
(O mm Peygamber, temiz eyleri helal, pis, irkin eyleri haram
klar.) [Araf 157]
(Kendilerine kitap verilenlerden, Allah'a ve ahiret gnne inanmayan,
Allah'n ve Resulnn haram ettii eyi haram tanmayan ve hak dini
[slamiyet'i] din edinmeyen kimselerle; zelil bir halde kendi elleriyle [boyun
eerek] cizye verinceye kadar savan.) [Tevbe 29]
Resulullah aklama yetkisine dayanarak buyuruyor ki:
(Peygamberin haram klmas, Allahn haram klmas gibi geerlidir.)
[Tirmizi]
(Eer meakkat vermeseydi, gece namazn mmetime farz klardm.)
[Deylemi]
u halde, (Allahtan bakas farz klamaz, haram edemez) demek
yanltr.
3- Resulullahn emrine uymak, Ona itaat etmek farz, isyan etmek
haramdr:
(Resule itaat, Allaha itaattir.) [Nisa 80]
(Allah ve Resulne itaat eden Cennete, isyan eden Cehenneme
gider.) [Nisa 13,14]
(Allah ve Resul, bir ite hkm verince, artk inanm kadn ve
erkee, o ii kendi isteine gre, tercih etme, seme hakk kalmaz.)
[Ahzab 36]
Allahn emrine olduu gibi Resulnn emrine de, uymak arttr.
Peygamberin emrini kabul etmem, yalnz Kurana uyarm diyen kfirdir.
4- man konusunda da ayn yetkiye sahiptir. Resulullaha iman etmeyen
kfirdir:
(Allaha ve mmi nebi olan Resulne iman edin!) [Araf 158]
www.dinimizislam.com

111
(Allaha ve Resulne inanmayan [kfir olur] kfirlere de lgn bir ate
hazrladk.) [Feth 13]
5- man gibi, Allahn emrine itaat ile Resulnn emrine itaat de ayndr.
Ben yalnz Allaha [Kurana] uyarm, Resule [hadislere] uymam diyen kfirdir.
te bir yet meali:
(Allah ile resullerinin emirlerini birbirinden ayrp ikisi arasnda bir
yol tutmak isteyen kfirdir.) [Nisa 150,151]
Allah tel, Resulne byle yetkiler verip, (Resulme tbi olun)
buyurduu gibi, Resul de, limlere yetki verip (limlere tbi olun!) ve
(limler benim vrislerimdir) buyuruyor. Yani (Bana tbi olduunuz gibi,
limlere de tbi olun) buyuruyor. Peki vris olan bu limler, hi hata etmez mi?
Hatta birinin ak dediine teki kara demiyor mu? Ne olacak imdi? Resulullah
efendimiz onu da aklam, (lim ictihadnda yanlrsa bir, isabet ederse
iki sevap alr) buyurmutur. (Buhari)
Demek ki Resulullahn vrislerinin de ictihad etme, haram ve helal deme
yetkileri vardr. Bugnk lim taslaklar mctehid deildir. Onlarn szleri dinde
senet olmaz. Bu yzden, Yusuf-i Nebhani hazretleri, (Bugn mctehidlik
taslayann ya akl veya dini noksandr) buyurmutur.

mam- Rabbaniyi de tenkit
Sual: Abduhcu biri, ikinci binin mceddidi imam- Rabbani hazretlerini
yle tenkit ediyor. Bu tenkitle ilgili aklama yapar msnz?
- mam Rabbani, "kyamet alametleri" iinde yer alan sa'nn gkten inme
olayn klasik itikad kitaplar gibi anlatyor.
CEVAP
Klasik itikad kitaplar, demekle slam limlerinin yazdklar en kymetli
kitaplar ktlemektedir. tikadn yenisi olur mu hi? O zaman, Resulullahn,
Eshabnn ve onlar takip eden limlerin itikadlar yanl olur.
- eyhi Muhammed Parisa'dan unu nakleder: "sa indikten sonra Ebu
Hanife'nin mezhebi zere amel edecek, helal kabul ettiini helal, haram kabul
ettiini haram kabul edecek." Bu cmlede bana gre birden fazla yanl vardr:
1- Ebu Hanife, Hazret-i sa'nn zerinde bir konuma yerletiriliyor.
CEVAP
Tamamen yanltr. Hazret-i sa da, Hazret-i Mehdi de ictihad edecek ve
ictihadlar Hanefiye uygun gelecektir. mam- a'zam Hazret-i sa'dan stn
gsteriyor demesi irkin bir iftiradr.
2- Haram ve helal hkm koymak r'nin [Allahn] yetkisindedir. Ebu
Hanife'ye byle bir yetki tanmak onu r [Allah] kabul etmek anlamna gelir.
CEVAP
H burada, mam- Rabbani, (mam- a'zama Allah diyor) diyerek onu
kfirlikle suluyor. Mctehidin ictihad etme yetkisi yok mudur? Elbette vardr.
www.dinimizislam.com

112
Mctehid isabet de eder, hata da eder. Ama hatasna bile sevap verilir.
Mctehidin bu yetkisine itiraz etmek, h onu Allah yerine koyuyor demek ne
kadar irkin iftiradr. Bir mctehidin haram dediine teki mctehid helal
diyebilir. Nitekim At eti iin drt byk imamdan mam- Malik haram derken,
mam- afii ile mam- Ahmed ise helal demitir. Bu byk mctehidlerin byle
yetkisi olmasa haram veya helal der mi hi?
- Hazret-i sann, derleyip toplad mmetin resmi fkh Hanefi mezhebi
mi olacak?
CEVAP
Kendisi ictihad edecek ve ictihad Hanefiye uygun gelecektir. Mezheplerin
birbirlerine uygun den ictihadlar yok mu?
- Bu, geleneksel mmet anlayyla elien bir mezhebi btn bir mmete
dayatmaktr.
CEVAP
O anlama sokan kendisidir. Ortada elien bir ey yok. Mezhebimizin
neresi mmet anlayyla eliiyor ki? Kendi kafas ile elimek, mmet ile
elimek mi demektir? Yahut farkl ictihadlar eliki mi demektir?
- mam Rabbani'nin bylesine zayf bir bilgiyi kabul etmesi entelektel
kiilii ile elimektedir.
CEVAP
Yani imam- Rabbani hazretleri bunun zayf bilgi olduunu bilmiyor da
Abduhcu nereden biliyor? Hemen diyecek ki biz Kur'an ve Snnete bakarz.
Peki koca imam- Rabbani hazretleri, Kur'an ve Snnete bakmyor muydu? O
Kur'andan anlamyor muydu? Ne diye limler ona imam ve mceddid
demiler? O imam- Rabbani hazretlerine byle saldrmakla onu byk bilen
btn limleri de eletirmi oluyor. Ehl-i snnet limlerine dil uzatann dili
kurur, bir gn belasn bulur.
- Halbuki, Heratl Ali el-Kri, Hazret-i sa'nn mctehid sfatyla yeryzne
geleceini belirttikten sonra bir mctehidin dierini taklidinin caiz olmadnn
altn izer.
CEVAP
Bir mctehidin dier mctehidi taklit ettii nereden karlyor ki? ctihad
ediyor, ictihad Hanefiye uygun geliyor. ctihadlarn bir birine uymas onu taklit
etmek mi oluyor? Bu ne cahillik byle?
Her ne kadar Aliyyl kri, burada yanl bir ey sylememi ise de, onu
senet gibi alyor. Aliyyl kri Peygamber efendimizin mbarek ana babasna
kfir diyecek kadar ileri gitmi, bir ok sahih hadise uydurma demitir.
Kaynan gryorsunuz. Zaten her Abduhcu, yamuklardan kaynak gsterir.
www.dinimizislam.com

113

Hatal ictihad olmaz
Sual: Ben hibir mezhebe bal deilim diyen birisi, Mezhep imamlar
ilah deildir, peygamber gibi masum da deildir. ictihadlarnn dorularn alr,
hatalarn atarz. Yahut delilleri daha kuvvetli olan seeriz diyor. Byle
sylemesi doru mudur?
CEVAP
Bir mctehid bile, baka mctehidin hata ettiini bilemez. nk, (ctihad
ictihadla nakz olunamaz) buyuruluyor. Bunun iin u ictihad dorudur veya
delili daha kuvvetlidir denemez. Bir mctehid, Allah indinde isabet edemese,
hata etse bile yine sevap alr. Bir hadis-i erif meali:
(Mctehid, ictihadnda hata ederse bir, isabet ederse iki sevap alr.)
[Buhari]
Sevap olan bir ey iin hata tabirini kullanmak caiz deildir. Byle farkl
ictihadlar da Allah telnn bir rahmetidir. Bir hadis-i erif meali de yledir:
(mmetimin [limlerin] ihtilaf [farkl ictihadlar] rahmettir.) [Beyheki,
Deylemi, .Mnavi, . Nasr]
Rahmet ve sevap olan bir ictihad iin, nasl olur da imam- azamn veya
imam- Gazalinin hatas var diyebiliriz? te bunun iin (Ehl-i snnet limlerinin
kitaplarnda hata yoktur, uydurma hadis olmaz) deniyor. Byle sylemenin
h onlar peygamber ve ilah derecesine ykseltmekle ne alakas var?
ctihadlar hatal, kitaplarnda uydurma hadis var zann ile Resulullahn
vrislerine dil uzatmak caiz olmaz. Hatal ictihad tabirini kullanmak da bu
bakmdan hataldr.
Mezhep imamlarnn hatas olmaz. Allah indinde hatas varsa o da sevap
ald iin hata saylmaz. nsanlar da onun hata olduunu bilemez. Bir kimse,
mctehid bile olsa, u ictihad doru, u ictihad yanl diyemez. Ancak
mctehid, (Benim ictihadm udur) diyebilir.
Halife Harun Reid, mam- Malik hazretlerinin ictihadlarn ok
beenmiti. Bunun iin herkesin Maliki olmasn iddetle arzu ediyordu. mam-
Malik hazretlerine "Ya mam senin kitaplarn oaltp, her yere gndereceim.
Herkesin senin mezhebine uymasn emredeceim" dedi. mam- Malik
hazretleri buyurdu ki:
"Ya halife, hadis-i erifte; "mmetimin limlerinin farkl ictihadlar
rahmettir" buyuruluyor. Bu farkl ictihadlar Allah telnn rahmetidir. Hepsi
hidayet zeredir. Mslmanlar bu rahmetten mahrum brakmak yanltr."
Hakk teslim eden halife bu arzusundan vazgeti.
Ben kadlk yapamam
Sual: mam- azam Ebu Hanife, kadlk teklifini niye kabul etmedi? Eer o
devlette kadlk yaplmazsa, mam- Ebu Yusuf niye ayn devlette kadlk yapt?
www.dinimizislam.com

114
Eer kadlk caizse, mam- azam niye yapmad? kisinden birisi yanl i
yapmad m?
CEVAP
Bu, iki mctehidin farkl ictihaddr. Bir mctehid bir meseleye haram
derken, teki caizdir, hatta farzdr diyebilir. Farkl ictihaddan dolay
mctehidlere bir ey denemez. Deve ve Sffin olaynda da farkl ictihad
yznden sava olmutu. Farkl ictihad bilmeyenler, Eshab- kirama dil
uzatyorlar. Kadlk konusu da, farkl bir ictihaddr. mam- azam hazretlerine
kadlk teklif edilince, (Ben kadlk yapamam) buyurdu. (Yalan sylyorsun)
denilince de, (Eer yalan sylyorsam, yalancdan kad olmaz. Doru
sylyorsam kadlk yapamam diyorum) buyurdu. Demek ki yapmasna bir
mani var. Bir mani olmasa, niye itiraz etsin ki? Kabul etmemesi, devlete kadlk
yaplmayaca iin deildi. mam- azam hazretleri takva ehli olup, dnya
malna, makam ve mevkie asla kymet vermezdi. Bilemediimiz daha baka
sebepler yznden kabul etmedi. mam- Ebu Yusuf hazretleri ise, kendi
ictihadna uyup, bu vazifeyi kabul etti. Bylece, o makama ehil olmayan
insanlarn gelmesine de mani oldu. Her ikisinin ictihadna da dil uzatmak, bir
Mslmana yakmaz.

Eski ictihad
Sual: Bir mctehid, eski ictihadndan vazgese, o ictihad artk geersiz
olmaz m? Sonraki ictihad ilk ictihadn nesh etmez mi? Bir hadis limi bir
hadise uydurma dese, bu hadis, btn hadis limlerince uydurma saylr m?
CEVAP
Mctehidin eski ictihad, kendisini balamaz. Ancak, mftler, ihtiya
halinde mctehidin bu eski ictihad ile de fetva verebilirler. nk o ictihad
bakalar iin yine geerlidir. Mctehid eski ictihadndan vazgese de, onu da
Mctehid iken bildirdii iin geersiz bir ictihad durumuna dmez. nk
ictihad ictihad nakzetmez. zellikle mam- afii hazretlerinin eski ictihadlar
mehurdur. afiiler, o eski ictihadlarla da amel ederler. mam- azam
hazretlerinin talebeleri, (Bizim ictihadlarmzn ou, mam- azamn eski
ictihadlardr) demilerdir. Bir mctehidin ictihad, dier mctehidin ictihadn
hkmsz klamaz.
Bu husus, hadis-i erifler iin de geerlidir. Bir hadis iin bir lim, mevdu
yani uydurma demise, sadece uydurma diyene gre o hadis uydurma olur.
Mevdu diyen hadis limi, bana gre, benim aradm artlara gre sahih deil
der. O hadisi bildiren hadis liminin artlarna gre ise, o hadis yine sahihtir.
Yani bir hadis limi, bir hadise uydurma derse, o hadis btn limlerce
uydurma olmu olmaz. Bunu bilmeyen cahiller, falanca bu hadise uydurma
dedi, artk bu hadis uydurma diye konuurlar. O hadise uydurma diyen lim
ise, hadisi bildiren de limdir. Hatta uydurma diyen limin derecesi yksek bile
www.dinimizislam.com

115
olsa, yine o hadis uydurma olmaz. nk imam- Ebu Yusuf, hocas imam-
azam hazretlerinin ictihadlarndan farkl ictihad edebiliyordu. Bunun iin Ehl-i
snnet limlerinin kitaplarnda bulunan hi bir hadise uydurma denemez.

Selim akl
Sual: Selim akl Peygamberlerde bulunur ve hi yanlmaz deniyor.
ctihadda yanlmak bundan farkl mdr?
CEVAP
ctihadda yanlmak farkldr. Eshab- kiram, Peygamber efendimizin
Kuran- kerim dndaki mbarek szlerini anlamak iin, (Ya Resulallah, bu
vahiy mi, yani Allah telnn kesin emri mi, yoksa kendi ictihadnz m?)
diye sorarlard. Peygamberler de ictihad ederlerdi. Fakat ictihadlarnda hata
ederlerse, Allah tel, derhal Cebrail aleyhisselam gndererek, hatalar
vahiy ile dzeltilirdi. Yani Peygamberlerin ictihadlar hatal kalmazd. Mesela,
Bedir gazasnda alnan esirlere yaplacak ey iin, Server-i lem baz
Sahabe-i kiram ile birlikte bir trl, Hazret-i mer ise, baka trl ictihad
etmiti. Sonra, yet-i kerime gelerek, Allah tel, Hazret-i merin ictihadnn
doru olduunu bildirdi.
Hayrn errin yaratcs Allah tel olduu gibi, Peygamberlerini yanltan
da Allah teldr. Resulullah efendimiz bir namaz klarken yanlyor. Sonra,
(Yanltldm, unutturuldum) gibi ifadelerle cevap veriyorlar. Bir dini hkmn
ortaya kmas iin Allah telnn yanltt veya unutturduu meydana
kyor.
Esirlerin ldrlmesi olaynda da, Resulullahn amcas Abbas ve daha
baz esirler daha sonra mslman oldular. Sadece Hazret-i Abbasn
soyundan binlerce lim, byk zatlar geldi. Eer ldrlm olsayd, bu nesil
gelmeyecek ve kendisi de Cehennemlik olacakt. Buradaki yanlmann ne
kadar rahmet olduu meydana kyor.

Kalbe danmak
Sual: Bir doktor, (Dalak kandr, kann ise Kuranda haram olduu
bildiriliyor. O halde dalak haramdr) diyor. Yalnz Kuran diyen biri de, (Maide
suresinin nc ayetinde (Meyte [boazlanmadan kendiliinden len hayvan]
ve kan size haram klnd) dendii iin balk ve dalak yemek haramdr) diyor.
Mezheplere inanmayan biri de, (Ben kalbimin onaylamadna itibar etmem.
(Mftler, fetva verseler de sen, yine kalbine dan) mealindeki hadise
dayanarak, birok sahih hadisin kalbime yatmadn gryor ve hadis
kitaplarndaki yzlerce uydurma hadisleri tespit edebiliyorum. Diyanetin
fetvalarn da inceledim. Kalbime yatmayanlarn hepsini kardm) diyor. unu
sormak istiyorum. Herkes Kuran tam doru anlayabilir mi? Herkes kalbine
www.dinimizislam.com

116
danarak hadislerin uydurma olduunu ve fetvalarn yanlln tespit edebilir
mi?
CEVAP
Namazn nasl klnacan, zektn nasl verileceini, hangi mallardan ne
kadar verileceini Kurandan anlamak imknszdr. Resulullah efendimiz,
meyte ve kan yle aklyor:
(ki meyte ve iki kan helal klnd. ki meyte balkla ekirge, iki kan,
karacierle dalaktr.) [bni Mace, Ebu Davud]
Demek ki, dalak ve cier, yet-i kerimede bildirilen kandan istisnadr.
Meyte, yani dine uygun boazlanmadan ldrlen hayvanlar haramdr ama
balk bundan mstesnadr.
Kalble ilgili sualin cevab da yledir:
Dinimizde, herkesin kalbi l olsa idi, Kuran- kerime, Peygambere ve
limlere ihtiya kalmazd. (Herhangi bir konuda (Kur'ana, snnete ve icmaya
falan bakmayn, kalbinize dann, kalbiniz onaylarsa o ii yapn) denirdi.
Bidat frkalarndan mutezile de, (Akl, iyi ile kty, hak ile batl
birbirinden ayrr) diyerek akl l kabul ediyor. Bugn mutezile zihniyetinde
olanlar dindeki drt delile gre deil, aklna gre konuuyorlar. Dinimizde akl
da, kalb de, bir eyin haram olmasnda kesin l olamaz. Kesin l olsa idi,
o zaman peygamberlere ihtiya olmazd. H Allah lzumsuz olarak
gndermi olurdu. (Kalbinize dann) hadis-i erifinin de uyguland yerler
var.
ki hadis-i erif meali:
(Helal haram bellidir. Bu ikisi arasnda pheli eyler vardr.
nsanlarn ou bunlar bilmez. phelilerden saknan erefini ve dinini
korumu olur. phelilere giren harama der. Bu, tpk koruluun
etrafnda srsn otlatan oban gibidir. Her an o koruya dalabilir. Her
sultann bir koruluu vardr. Allahn yeryzndeki koruluu da haram
kld eylerdir.) [Ktb-i sitte]
(Helal haram bellidir. yleyse phelilerden saknn, pheli
olmayanlar yapn.) [Taberani]
Bu hadis-i erifler gsteriyor ki, phe edilen ve kalbi skan eyi
yapmamal. phe edilmeyeni yapmak caiz oluyor. phelilerden
saknmayan, harama der.
pheliler de, ksmdr:
1- Saknmas vacibdir. Her sanatn bir ilmi vardr. Herkese, sanatnn
ilmini renmesi vacibdir. Bunu renmezse harama debilir. Haramlardan
saknmak vacib yani farzdr.
2- Saknmas mstehabdr. Mesela vakit girdikten sonra, namaz
klmadan uyumak zr olmaz. Bunun, vakit kmadan uyanmas iin tedbir
almas farz, vakit girmeden uyuyann almas mstehabdr. Demek ki vakit
www.dinimizislam.com

117
girmeden uyuyann, uyuyakalrm diye saknp, tedbir almas, mstehab
oluyor.
3- Saknmas vesvese, kuruntu ve faydaszdr. Mesela, belki birinin
mlkdr diye av eti yememek [belki Besmelesiz veya ateist tarafndan
kesilmitir diyerek, kasaptan et almamak] ve belki sahibi lp vris eline
gemitir diye, kiralad evden kmak vesvesedir, kuruntudur.
Sual: Bir hadiste, (Mftler, fetva verseler de sen, yine kalbine dan)
deniyor. Buna gre, bir eyin helal olup olmadn anlamak iin, aklmza,
kalbimize mi bakmak gerekir?
CEVAP
Dinimizde drt delil vardr. Kalbe danmak delil deildir. Eer dindeki drt
delil esas alnmazsa, herkesin aklna ve kalbine gre saysz din meydana
kar. ly iyi bilmek gerekir.
Dinimizde, herkesin akl ve kalbi l olsa idi, Kuran- kerime,
Peygambere ve limlere ihtiya kalmazd. Dinimizde akl da kalb de, bir eyin
haram olmasnda kesin l olamaz. Mesela baz kimseler, (Ben Ankaradan
olumun bulunduu stanbula uakla ksa bir zamanda geldim. Bir gn kalp
gideceim. Ben gnlerce yol gitmedim ki, hem gittiim yer kendi evim saylr,
kendi evimden daha ok rahat ediyorum. Niye stanbulda seferi olacakmm
ki? stelik Peygamberimiz, (Akl olmayann dini yoktur, mftler fetva
verseler de sen kalbine dan) demiyor mu? yle ise ben de aklma ve
kalbime dantm, Ankaradan stanbula gelmekle seferi olmam) diyor.
Halbuki, bir kimse Ankaradan bir saatte stanbula gelse, seferi olur da,
Pendikten Fatihe iki saatte gelse, yine seferi olmaz.
Bir kimse, bir memura verilen hediyeyi, mftye sorsa, o da, (Bir kar
olmadan, i bittikten sonra, kendi rzas ile vermise, bu hediye helaldir)
diye fetva verse, ama o kimse, (Ben, bunu memur iimi yapsn diye, rvet
olarak veriyorum, kalbim bunu ho grmyor) diyorsa, burada kalbin rol
vardr. Mft, anlatla, yani grne gre, o hediyedir diye fetva verse de,
pheli eylere bulamamaldr.

Tasavvuf ehli mctehid idi
Sual: Tasavvuf byklerinin bir mezhebe balanmadklar, mutlak
mctehid olduklar syleniyor. Byle bir ey var mdr?
CEVAP
Tasavvuf byklerinin hibiri, drt mezhepten ayrlmamtr. Drt
mezhepten ayrlmak, slamiyet'ten ayrlmak olur. Tasavvuf byklerinin hepsi
kemale gelmeden nce bir fkh liminin mezhebinde idi. Mesela Cneydi
Badadi, Sfyan- Sevrinin mezhebinde idi. Abdlkadir-i Geylani, Hanbeli; Ebu
Bekri ibli, Maliki; mam- Rabbani; Hanefi, Harisi Muhasibi afii idi. Zamanla
www.dinimizislam.com

118
mezhepte mutlak mctehid olanlar oldu. Mezhepte mutlak mctehid, drt
mezhebin imamlar gibi mstakil mctehid deildir.
Tasavvuf ehlinin mezhebi yoktur demek, mezheplerin hepsini bilir, hepsini
gzetir, evla olan, ihtiyatl olan yapar demektir.
Tasavvufun yksek derecesine varm olan arif-i kamiller, zevk ve vicdan
ile ictihad sahibi olurlar. Helal olan eyleri, gzel kokular ile, haramlar da,
habis kokular ile anlarlar. Bir Arif-i kamilden feyiz almadka, ictihad
derecesine ykselmek mmkn deildir. Bu dereceye ykselen Velinin, bir
mezhebi taklit etmesine lzum kalmaz. Onlarn Hanefi, afii olduklarn
sylemeleri, bu dereceye ykselmeden nce taklit etmi olduklar
mezhepleridir. (Mizan-l-kbra)
Drt mezhepteki fukaha yedi derecedir:
1- Mctehidi fi-er: Mutlak ve mstakil mctehiddir. Drt mezhebin
imamlar byledir.
2- Mctehidi fil-mezhep: Mezhebde mutlak mctehiddir. Mntesib
mctehid de denir. mam- Ebu Yusuf, mam- Muhammed gibi. mam- Gazali,
mam- Rabbani gibi.
3- Mctehidi fil-mesail: Bunlar meselede mctehiddir, mezhebinin
delillerini bilir. Ortaya yeni kan meselelerin hkmlerini bulurlar. Tahavi,
Kerhi, Halvani, Serahsi, Pezdevi, Kadhan gibi derin limler bu tabakadandr.
4- Eshab tahric: Bunlar mctehid deildir. Mcmel szleri ve mbhem
hkmleri aklarlar. Ebu Bekr Ahmed Razi bu tabakadandr.
5- Eshab tercih: Rivayetlerin shhat derecelerini, sahih, evla olanlar
seerler. Kuduri ve Hidaye sahibi byledir.
6- Eshab temyiz: Kuvvetli, zayf, zahir ve nadir haberleri birbirlerinden
ayran mukallid limlerdir. Kenz, Muhtar, htiyar, Vikaye kitaplarnn sahipleri
byledir. Bunlarn kitaplarnda zayf rivayet olmaz. (mmetimden hak zere
olan limler, Kyamete kadar bulunur) hadis-i erifinde bildirildii gibi, bu
tabakadaki limler kyamete kadar bulunurlar ve hakk batldan ayrrlar.
7- Mukallid: Bunlar, teki tabakalarda bulunan limlerin kitaplarndan
doru nakil yapabilen limlerdir. Bunlar, meakkat olmadka, mezhebe
muhalif fetva veremezler. Tahtavi, bni Abidin ve Drr-l-muhtar sahibi
bunlardandr. (Mecmuai Zhdiyye)

ctihad dinin emridir
Sual: (ctihadla farz veya haram diye bir hkm karlamayaca gibi,
ictihadlarla hsl olan cmaa da uymak gerekmez) sz, doru mudur?
CEVAP
Hayr, ok yanltr. ctihad da, cma da dinin emridir. Allah tel da,
Resul de, limleri vm, mctehid limlere ictihad etmeyi, Mslmanlarn da
onlara uymalarn emretmitir. Bu emre uyarak mctehid limler, Naslarda
www.dinimizislam.com

119
[yet-i kerime ve hadis-i eriflerde] aka bildirilmeyen hususlar aklayarak
ictihad etmilerdir.
Kyas ve ctihad, Naslarn manasn aa karr, emirleri arttrmaz. (M.
Rabbani 1/186)
ctihad, Resulullahn bildirmedii eyleri bulup bildirmek deil, Naslardaki
kapal yerleri anlayp meydana karmaktr. ctihadla anlalan farzlara da
nem vermeyen, aklna uyup, mctehidin hkmn beenmeyen, kfir olur.
(S. Ebediyye)
Naslarda aka bildirilmedii halde, mezhep imamlarnn helal, haram,
farz, vacib olarak bildirdikleri hkmler vardr. Naslardan iaret bulmadka,
bunlar bildirmezler. (F. Bilgiler)
Kitab, Snnet ve cma ile aka bildirilen farzlara inanmayan kfir olur.
(Halebi-i kebir)
Eshab- kiramn sz birliine cma denir. Bir eyi, Eshab- kiram,
szbirliiyle bildirmediyse, Tbinin szbirlii bu ey iin cma olur. Tbin de
bu eyi szbirliiyle bildirmediyse, Tebe-i Tbinin szbirliiyle bildirmeleri
cma olur. (S. Ebediyye)
Bunlar gibi, drt mezhebin szbirliiyle bildirmesi de cma olur. mam-
Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
Bir hkm zerinde, drt mezhebin ictihadlar arasnda hsl olan cmaa,
inanmayan da kfir olur. (Mektubat- Rabbani 2/36)
Drt mezhebin cma ile bildirdii ve her memlekete yaylm olan bir
hkm kabul etmeyen kfir olur. (bni Abidin)
Grld gibi, ictihadla anlalan farzlara da, haramlara da uymak
gerektii, hatta szbirliiyle bildirilen ictihad yani cma inkr edenin kfir
olaca, bu vesikalarda aka bildirilmitir.

Dinde nakil esastr
Sual: Aklma uymayan dini hkmlere uymam gerekir mi?
CEVAP
Dinde akln yani ahsi grlerin yeri yoktur. Dinde nakil esastr. Akla
gre din olmaz. slamiyet, nakle dayanan, selim akl dinidir. Selim akl,
yanlmayan akldr. Birinin aklna uygun gelmeyen bir ey, selim akl sahibi iin
uygun gelebilir. Akla gre din olsa, insan says kadar din olur. slamiyette
akln ermedii ey oktur. Fakat, selim akla uymayan bir ey yoktur.
Sual: slam artk toplumun gereklerine gre deimelidir. Mesela teknoloji
ilerledi, Avrupa uygarln benimsemek ve kadnlarn, tesettr brakarak
daha zgr olmas gerekmez mi?
CEVAP
mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
www.dinimizislam.com

120
(Yapacaklar deiiklikle, dini dzelteceini sanp dinin noksanln
tamamladn syleyenler kyor. Halbuki din noksan deildir. Kuran-
kerimde mealen, (Bugn sizin iin dininizi ikmal eyledim, zerinize olan
nimetimi tamamladm, size din olarak slamiyeti vermekle raz oldum)
buyuruldu. Dini noksan sanp, tamamlamaya [reform yapmaya] almak, bu
yeti inkr olur.) [m.260]
Dini insanlar karmad ki insanlar deitirsin. Kadnn nasl giyineceini
insanlar tespit edemez ki. Allaha inanan kimse, O ne demise ona inanmas
gerekir, uyarsa daha byk nimettir. (Ben hepsini uygulayamyorsam da
hepsine inandm) demelidir. Yoksa, gnaha alp da bu gnah mubah
olmalyd veya (bu asrda bu da gnah olur mu) demek Allaha inanmamak
olur.
Byle syleyenler Allaha inanmyorlar, inansalar byle demezler. Allah
her eyi bilmez mi, bugnk toplumu bilmiyor muydu? slamda reform demek
ben Allaha inanmyorum demektir, yahut Allah basit bir varlk gibi grp bu
ii iyi yapmam demektir.
H Allah yirminci, otuzuncu asrlarda toplumlarn duyacaklar ihtiyalar
bilememi mi? Toplumun ihtiyac var diye dini deitirmek dini ykmak olur.
Birinin kp aktan aa, (ben slam dinini ykacam) dediini grdnz m
hi. Elbette demez. Niye desin ki, o zaman onu herkes tanyacak, gerek
suratn herkes grecektir. Ama dini kurallar bozarak bu irkin emeline
ulamaya alr.
Peygamber efendimiz, (limler benim vrisimdir) buyuruyor.
Mezhepsizler ise, dnce zgrl diyerek Ehl-i snnet limlerine saldrp,
(limlere gre deil, hakka gre l!) diyorlar. Hakk biz biliyoruz da, limler
bilmiyor mu? Hakk, limler bilemezse biz nasl bileceiz? (Elimizde temel l
olarak Kur'an olduuna gre hakk btldan ayrrz) diyorlar. Peki, limlerin
ellerinde Kur'an- kerim yok muydu? Onlar yanlabiliyor da mezhepsizler niye
yanlmyor? Btn maksatlar limler kprsn ykmaktr. Bunlar, fikir anarisi
kartmak, hak ile btl kartrmak ve hak yol zerindeki kprleri ykmak
istiyorlar. Ehl-i snnet limlerinin kurduu kprleri ykp, bid'at denizinde
insanlar bomak istiyorlar. Fakat, limlerimizin kurduu bu kprler, bid'at
ehlinin frmesiyle yklacak kadar zayf deildir. Ama, kime ve neye hizmet
ettikleri malum olmayan bu mezhepsizlere inanan zavalllara yazk oluyor.
Bunu bildii halde susanlar da vebal altndadr. nk bir hadis-i erifte
buyuruluyor ki:
(Bid'atler yaylp, bu mmetin sonra gelenleri, ncekilere lanet
edince, ilim sahipleri bunu herkese bildirsin! Bildirmeyip ilmini gizleyen,
Kur'an- kerimi gizlemi saylr.) [.Asakir]
Her Mslman gc nispetinde Ehl-i snnet limlerinin eserlerini yaymaya
alarak bu vebalden kurtulmaya almaldr. Bozuk kitaplarn dalmasna
sebep olmak ayrca vebaldir.
www.dinimizislam.com

121
Yanl vastaya binen istedii yere deil, vastann gittii yere gider.
Mesela Parise giden uaa binen, Kbeye varamaz. Ehl-i snnet yolu
kurtulu ve saadetin tek vastasdr.

Dinimiz bir dnce, gr deildir
Sual: zellikle Msrl, Suriyeli baz yazarlar ile onlarn etkisinde kalan
kimseler, slam dini yerine, "slam nazariyesi" "slam dncesi", "lahi uur",
lahi gr birlii tabirlerini ekinmeden kullanyorlar. Acaba bunlar
msterikler gibi, slamiyetin semavi din olduuna inanmyorlar m? Kfre
drc ifade kullanann imannn gideceini bilmiyorlar m? Yoksa, Ehl-i
snnet itikadna uygun inanmaya nem vermiyorlar m?
CEVAP
Piyasada Allah tanmakla ilgili ve Allahn varln ispat etmeye kalkan
kimisi tercme birok kitap vardr. Genelde bu kitaplar, akli ve felsefi grlerle
doludur. Kaynaka olarak gsterilen kitaplarn ou da asrmzdaki sapk
yazarlarn eserleridir.
mam- Rabbani, imam- Gazali, Seyyid Abdlkadir-i Geylani gibi
byk slam limlerinin kitaplarndan nakil yoktur. Milyonlarca hadis-i erif,
limlerin ictihadlar ve hikmetli szleri varken, bunlardan nakil yaplmayp,
ahsi gre, ahsi yoruma yer verilmi.
Anlalan bu tip yazarlar, kfre drc szleri bilmiyorlar. Zaten Allahn
varln ispat ile uraanlar, genelde kfre drc ifadeler kullanyorlar.
slam limleri, (Allahn yaratmak, vcud, muhalefetn-lil-havadis gibi
sfatlarn insanlar iin kullanmak veya insann, akl, uur, hafza ve
dnce gibi yaratlm olan sfatlarn Allah tel iin kullanmak
kfrdr) buyuruyorlar. [Vcud, kendiliinden var olmak; muhalefetn-lil
havadis de, hibir mahlka, hibir bakmdan benzememek demektir.]
Mesela bir kimse, (Allah aklszdr) dese, bu bir hakaret olaca iin kfre
der. (Allah aklldr) dese, bu sefer de, onu yaratk kabul ettii iin kfre
der. (Allah iyi dnr) dese yine kfir olur. nk akl, uur, hafza,
dnme ii, gr mahlktur, yani yaratktr. Allahn byle sfatlar yoktur. Bu
Yazarlar ise bunun gibi byk hatalara dmtr. (Yaratlm olann
zelliklerine bakarak, yaratann zelliklerini bulmaya alacaz) diyorlar.
slam limleri, (Bilinenle bilinmeyen mukayese edilmez) buyuruyor. Yani
yaratc ile Onun yarattklar mukayese edilemez.
Bu yazarlar ie yanl baladndan yanl sonular karyorlar. nsan
vasf sayar gibi, Allahn vasfn sayyorlar. (Allah ok aklldr, hafzas ok
genitir, ok hzl dnr, ok alkandr) diyorlar. Senllah Pni-pti
hazretleri (Allah telnn varl, sfatlar, raz olduu eyler, ancak
Peygamberlerin bildirmesi ile anlalr. Akl ile anlalamaz) buyuruyor.
www.dinimizislam.com

122
Bu yazarlar kaderi de iyi bilmiyorlar, (nsan, kendi kaderine tesir eder)
diyor. Kader, deimeyen son ekildir. Kaderi Allah da deitirmez. Allahn
vasflarn bildirirken, limlerin kitaplarndan alarak, sfat- zatiyye ile sfat-
sbtiyyeyi yazsalar, byk hizmet etmi olurlar. Kendi grlerini, kendi
akllarn din gibi ortaya atyorlar. Hadis-i erifte, (Dini akl ile len kadar
zararl kimse yoktur) buyuruldu. (Taberani)
Dnce, bir i iin dnlen are veya kyaslanan neticedir. Gr de
dnce demektir.
Nazariye de, akli, zihni esaslara dayanan gr, teori demektir.
Allah telnn bildirdii hkmlere ilahi dnce, ilahi gr, ilahi
nazariye, ilahi uur denmez.
Kur'an- kerimdeki hkmlere bile "Kur'ani gr" diyorlar. Yeni ifadeler
kullanmay marifet sanyorlar. Bunlar kullanmak kfrdr. Byle kfr dolu
yazlara itibar etmemelidir.
man ne kadar kymetli ise, zdd olan kfr de o kadar ktdr. man
kurtarmak iin haramlardan kaarak ibadetleri yapmak ve zellikle kfre
drc sz ve hareketlerden saknmak gerekir. Saknmayann iman gider
de haberi olmaz. Hadis-i erifte buyuruldu ki:
(yle bir zaman gelir ki, kiinin iman gider de haberi olmaz. Ondan,
gmlein kt gibi, iman km olur.) [Deylemi]

Altra altra dini bozmak
Gazetelerde kan habere gre, eski din grevlilerinden birisi, ara sra
klar yapt gibi, yine (Kuranda be vakit namaz yok, vakit var.
slamiyet kolaylk dinidir. Hi klmamaktansa vakit klmak daha
hayrldr. le ile ikindi akam ile yats birletirilmeli) diyor. Hem vakit
var diyor, hem be vakti vakitte klalm diyor. Bunda bir tezat yok mu?
Bir de kolaylk dini demek, kolayna gelen yapmak deildir. 30 gn
ramazan orucu ok diye gn oru tutmak kolaydr ama, Allahn emri yerine
gelmi olmaz. Bir gn oru tutmak daha kolaydr. En kolay da hi oru
tutmamak ve hi namaz klmamaktr. Yani bunu demek istiyor da, altra
altra m sylemek istiyor?
Bunun byle desteksiz atna, Abduhcu bir profesr kar karak diyor
ki: (Namaz be deil vakit olsa alnm secdeden kalkmaz diyene hi
rastlamadm.)
Peki rastlasayd, be vakti e mi indireceklerdi acaba? Bu ne biim
mantk yle? ahsen ben bir benzerine rastladm. 40 sene nce beraber
altmz bir arkada, (Gnde be vakit namaz ok. Hristiyanlarn Pazar
gn kiliseye gittikleri gibi haftada bir olsa, hemen herkes namaz klar. Haftada
bir Cuma namaz klnsa, bylece Mslman says da artar) demiti.
nsanlarn demesinin ne nemi var ki? Dinimizde drt delil yok mu? Niye bu
www.dinimizislam.com

123
drt delilden vesika aranmyor? Delilden biri de icmadr. Resulullahla birlikte
btn Eshab- kiram, Tabiin ve bugne kadar gelen btn limler be vakit
klmtr. Bu byk vesika deil midir? Ayrca Kitap ve snnetle de sabittir.
Abduhcu diyor ki: (Somut olarak Kuranda be vakit ifadesi gemiyorsa
da, Hazret-i Peygamber gibi bir rnek var. O hayat boyunca namaz be vakit
klmtr.)
Kuran- kerimde be vakit namaz bildirilmemi de, Resulullah efendimiz
kendiliinden mi be vakit klmtr? Peygamber efendimiz, Bekara
suresindeki, (Namazlar ve vusta namazn kln) mealindeki 238. yetini
aklarken, (Vusta namaz ikindi namazdr) buyurdu. (. Ahmed)
Orta namaz
Yukardaki yette, (Namazlar ve ikindi namazn kln) buyuruluyor.
Arabi gramere gre, namazlar [salevat] denince, ikiden fazla namaz anlalr.
nk iki namaz demek iin, salevat [namazlar] deil, salateyn [iki namaz]
denilir. kindi namaz vusta [orta] namaz olduuna gre, ikindi hari, teki
namazlarn says iki olamaz, ikiden fazla olmas gerekir. de olamaz. nk
4,6 gibi ift sayl olmal ki, ikindi namaz tam ortada olabilsin. Yani ortadaki
namaz ikindi olduuna gre, ondan nce iki namaz, ondan sonra da iki namaz
bulunduu meydana kar.
sra 78, Kaf 39,40, Rum 17,18 yetlerdeki namaz vakitleri de dikkate
alnnca, namaz vakitlerinin be olduunda hi phe kalmaz. Allah tel
Peygamber efendimize (Kuran insanlara akla) buyuruyor. (Nahl 44 )
Resulullah da aklayarak buyuruyor ki:
(Be vakit namaza devam edin!) [Taberani]
(Be vakit namazla emrolundum.) [Buhari]
(Gnde be kere ykanann kirleri temizlendii gibi, be vakit namaz
klann da gnahlar temizlenir.) [Buhari]
(Miraca ktm gece, be vakit namazla emrolundum.) [Buhari,
Mslim]

Din yeni gelmi deildir
Osmanly savalarda yenemeyen dmanlar, taktik deitirdiler,
Mslmanlarn arasna girdiler, baz gruplar, baz din adamlarn satn aldlar.
zel yetitirilmi olduklar iin abuk ykseldiler. nemli yerleri tuttular. Bilim
adam lim olarak ktlar. Mctehid olarak lanse edildiler. Milleti cahil yapmak,
dinlerinden uzaklatrmak iin akla hayale gelmeyecek hilelerle tahribat
yaptlar. Olduka baar da elde ettiler. mparatorluu paralayp yktklar
yetmiyormu gibi hl faaliyetlerine devam ediyorlar.
Bu dmanlarn en nemli zararlarnn banda, limlere itimad sarsmak,
mslmanlarla aralarndaki ba koparmak oldu. (Dini yalnz Kurandan ren)
gibi ii zehir dolu yaldzl kelimelerle insanlarn itikatlarn bozdular. Milleti
www.dinimizislam.com

124
paraladlar. Halk birbirine drdler. Vehhabilii kurdular. bni Sebecileri ve
dier mezhepsizleri desteklediler, Mslmanlar birbirine dman edip,
aralarn atlar. Kt din adamlarn avlayp, gruplar kurdurdular. Her gruba
bakalarnn sapk, hatta kfir olduklarn aladlar.
Bunlarn oyununa gelen her grup, (bizim hocamz doru, bizim kitaplar
doru, dierleri yanl, sapklk) gibi szlerle bir baka mslman beenmiyor,
kabul etmiyorlar. Onlardan nce slamiyet yok muydu? Onlarn hocasndan
nce lim yok muydu? Nedir bu hlimiz? nsan tuzaa debilir ama bu
kadarna da ahmaklk denmez mi? Bu yanllk yetmezmi gibi, kime ve neye
hizmet ettii malum olmayan din veya ilim adam maskesi altnda bazlar
kp, (Namaz 3 vakittir, hayzl iken Kuran okunur, namaz klnr, oru
tutulur, balktan kurban olur. Tesettr yoktur. Gayri mslimlerle
Amentde ittifakmz var) vs. gibi dine imana smayan yalanlarla milleti
dinsizletirmeye, bu gzide vatan paralayp blmeye ve ykmaya alyorlar.
Din yeni km gibi; insanlara gre deiirmi gibi, her gn dinin bir
meselesi sorgulanyor. Mesela ikili namaz klnr m sorusuna herkes bir ey
sylyor. Kimisi, ben onaylamyorum, kimisi, bir sakncas yok diyor. Hibirisi
kitaplardaki hkm bildirmiyor. Halbuki fkh kitaplarnda, (Sarho olarak
klnan namaz sahih olmaz. Az ikili olarak klmak mekruhtur. Sallanacak
kadar sarho olann abdesti de bozulur) deniyor. Bu art niyetliler, yalnz Kuran
diyerek, Kuran- kerimin aklamas olan hadis-i eriflere glge drp,
Allahn resuln [elisini] slamiyetin sahibini devre d brakmaya
alyorlar. slam limlerini, mezhep imamlarn kabul etmiyorlar. slamiyet
bunlara m geldi? Bu anari, bu fitne neyin nesi?
slamiyette aklanmam ne var? Sadece imam- azam zamannda 600
binden fazla mesele aklanmt. imdi kim neyi aklayacak? Bir rnek
vermeden yeni meselelere zm getirmek lazm diyorlar. Kendi anladklarn
Kuran zannederek Kurana uyun diyor, ben Kurandan sylyorum diyor. Peki
mezhep imamlar, mctehidler Kurandan ayr m sylyorlar? Kimisi de,
mctehidler arasndaki ictihadlardan birini aklna gre daha uygun olup onu
seiyor, Bu Kurann ruhuna daha uygun diyor. Sanki teki mctehidlerin
ictihadlar Kurandan, dinden ayr!
Din yeni gelmedi. Hem de kmil olarak geldi. Eksik olarak gelmedi.
slamiyet saf, berrak ekildedir. Zamanla din deimez. Kyamete kadar
ayndr. Zamanla deien detlerdir, tp, teknik, astronomi vs. gibi fen
bilgileridir. Fende deiiklik olur, dinde deiiklik olmaz. Din dmanlarnn
oyunlarn anlayalm, tuzaklarna dmeyelim.
www.dinimizislam.com

125

Mslman iin zor asrlar
Kyamet yarn kopacak, br gn kopacak diye tarih verenlere itibar
etmemelidir. nk dnyada Mslman bulunduu mddete kyamet
kopmayacaktr. Bir hadis-i erif meali yledir:
(Allah diyen bir kimse kald mddete kyamet kopmaz.) [Mslim]
Ama kyamet yaklatka Mslmanlar ok garip olacak, ok zulm
grecek, ok sknt ekecek, dinini rahata yaamas ok zor olacaktr. Bir
hadis-i erifte, (Bir zaman gelir, snnet unutulur, bid'atler meydana kar.
Snnete uyanlar garip olur, yalnz kalr. Bid'atlere uyan ise, kendilerine
ok arkada, yardmc bulur) buyuruldu. O zamandaki Mslmanlarn nasl
yaayaca sorulduunda, (Sudaki tuz, sirke iindeki kurt gibi) buyuruldu.
Dinlerini nasl koruyaca sorulduunda, (Avutaki ate koru gibi. Brakrsa
sner, tutarsa elini yakar) buyuruldu. (ira)
Bir hadis-i erif de yledir:
(yle bir zaman gelir ki, snnetime tutunmak, avucuna ate almak
gibi olur.) [Hakim]
Mslmanlar, btn dnyada garip olacaktr. Bir hadis-i erif yledir:
(slam dini, garip olarak balad, sonu da garip olacaktr.) [Mslim,
Tirmizi]
Garip olmasnn sebebi ise, insanlar gittike bozulmaktadr. Bir hadis-i
erif de yledir:
(En iyi, en hayrl insanlar benim asrmda bulunan Mslmanlar
[Eshab- kiram]dr. Onlardan sonra en iyileri, onlardan sonra gelenler
[Tabiin] dir. Onlardan sonra da en iyiler onlardan sonra gelenler [Tebe-i
tabiin] dir. Onlardan sonra gelenlerde yalanlar yaylr. Bunlarn szlerine,
ilerine inanmaynz.) [Buhari]
Herbiri bir mucizeyi bildiren bu hadis-i erifler gsteriyor ki, gnmzdeki
insanlarn szlerine ve ilerine ihtiyatla yaklamak lazmdr. Kendi szlerine
deil, eski limlerden bildirdiklerine itimat etmelidir. ayet eski limler
ktlenirse asla itibar etmemelidir. Yine bir mucizeyi bildiren hadis-i erifte
buyuruluyor ki:
(Ahir zamanda sonra gelenler, nceki limleri cahillikle
sulayacaktr.) [bni Asakir]
Peygamber efendimiz o zaman ne yaplacan da bildirmitir:
(Bu mmetin son zamanlarnda gelenler, nceki limleri ktledii
zaman, ilmini gizleyen, Allahn indirdii Kuran gizlemi olur.) [bni Mace,
bni Adiy, bni Asakir]
Kyamet alametini bildiren hadis-i eriflerden bazlar da yledir:
(Haine itimat edilir, emine ihanet edilir.) [Hariti]
www.dinimizislam.com

126
(Hadisi brak, Kurana bak diyerek beni yalanlayanlar kar.) [Ebu
Yala]
(Kurandan baka delil kabul etmem diyenler kar.) [Ebu Davud]
(Doru syleyenler yalanlanr, yalanclar kabul grr.) [.Ahmed]
(Genler, ocuklar mir olur.) [Hakim]
(Camilerde binden fazla kii namaz klar, ilerinde bir mmin
bulunmaz.) [Deylemi]
(Camiler ve hfzlar oalr, ama, hakiki lim hi bulunmaz.) [Ebu
Nuaym]
(lmin azalmas, limlerin azalmas ile olur. Cahil din adamlar, kendi
grleri ile fetva verir, insanlar doru yoldan saptrrlar.) [Buhari]
(ler ehli olmayana verildii zaman, kyameti bekleyin.) [Buhari]
(Kyamet kopmadan nce deccal kar, deccaldan nce de 30 veya
daha fazla yalanc deccallar gelir.) Bu yalanclarn alametleri sorulduunda
buyuruldu ki: (Yeni detler karp dininizi deitirenler kar, bunlardan
saknn ve onlara dman olun.) [Taberani]
(Hakkn peinde olmak, garip ve yalnz kalmak demektir.) [bni Asakir]
(Ktlerin arasnda kalan salih kimse gariptir.) [Deylemi]
Yz ehid sevab iin
Sual: Mslmanlar arasnda eitli ayrlklarn kacan Peygamberimiz
bildirmi midir?
CEVAP
Evet, bildirmitir. Bir hadis-i erif meali yledir:
(mmetim, 73 frkaya ayrlacak; bunlardan 72si, Cehenneme
gidecek, yalnz bir frka kurtulacaktr. Kurtulacak olan tek frka, benim ve
Eshabmn yolunda gidenlerdir.) [Tirmizi, . Mace]
slamiyetin dna kld zaman, Ehl-i snnet limlerinin yolunda
olanlara, kyamette yz ehid sevab verilecektir. Bir hadis-i erif meali
yledir:
(Fitne fesat yayld zaman, snnetime yapana yz ehid sevab
verilir!) [Hkim]
nk fitne zamannda slamiyete uymak, kfirlerle savamak gibi g
olur. Byle g bir zamanda snnete yapmak da, ancak Ehl-i snnet
limlerinin kitaplarna drt elle sarlmakla mmkn olur.
www.hakikatkitabevi.com adresindeki kitaplar, bu kymetli kitaplarn doru
tercmeleridir.

Din konusu dikkat ister
slamiyet, nakle dayanan, selim akl dinidir. Selim akl, yanlmayan akldr.
Birinin aklna uygun gelmeyen bir ey, selim akl sahibi iin uygun gelebilir.
Akla gre din olsa, insan says kadar din olur. slamiyette akln ermedii ey
www.dinimizislam.com

127
oktur. Fakat, selim akla uymayan bir ey yoktur. Ahiret bilgileri ve Allaha
ibadet ekilleri, eer akln erevesi iinde olsayd ve akl ile doru olarak,
bilinebilseydi, Peygamberlere lzum kalmazd. nsanlar, dnya ve ahiret
saadetini kendileri bulabilirdi ve Allah, h Peygamberleri bo yere
gndermi olurdu. Bunlar bilinemeyecei iin, Allah tel, her asrda,
Peygamber gndermi ve son olarak da btn dnyaya, peygamber olarak
Muhammed aleyhisselam gndermitir. Din yeni inmedi. Dinimizde eksiklik
yoktur. Yeni bir ey ilave etmek veya karmak dini bozmak olur. Sanki
asrlardr gelen slam limleri yanl hkm vermiler gibi, yetler ve hadisler
yeniden yorumlanmaya balanmtr. Bu ok kt bir durumdur.
Milliyet Gazetesinden Doan Heper bile, bu durumu beenmemi,
TVlerdeki din savalar isimli yazsnda diyor ki:
"Yarm doktor candan, yarm hoca dinden eder."
Bugn bu szn anlamn daha iyi kavryoruz.
Birok kii gibi TV'leri yakndan izlerim. Beenelim, beenmeyelim TV'ler
gncel haber, bilgi kaynamzdr. Ukalalk bilenin hakkdr.
Temel bilgi eitimdeyse, gncel bilgi medyada, yani TV ve gazetelerdedir.
Hele bizim gibi ii gazetecilik, habercilik olanlar iin TV izlemek bir lks deil,
grevdir. En basitinden; kameralar 24 saat, gece gndz dnyann her yerinde
olaylarn peindedir. Onlara taklrsanz siz de dnyadan haberdar olursunuz.
TV'lerde bir gecedeki 5-6 adet tartma, haber program, 18-20 uzmann
gr eder. O uzmanlarn gncel olaylar hakkndaki birbirine zt veya paralel
grlerini annda renmek ancak TV'lerin bu programlarn izlemekle
mmkndr.
Kuranda; "Hi bilenlerle bilmeyenler bir olur mu?" diyor.
Din ve slam konusu da TV'lerin tartma konularnn banda geliyor.
nceki gn baklanan Prof. Zekeriya Beyaz' da, daha lahiyat Fakltesi
Dekan olmadan o programlarda aykr fikirleriyle tandk. Bilimsellik phe
temeline oturur, bilimsel olan akl yrtmeyle ilgilidir. Din; inan meselesidir,
fazla tartma kaldrmaz. Ama TV kt, din, slam, itikat ve ibadet yle tartlr
hale getirildi ki, bu tartmalar izleyenler neredeyse dinden, imandan kar
hale getirildi. nne gelen, uzman veya uzman zannedilen, kendine gre bir
itihat meydana karr oldu. Birinin sylediini teki tekzip eder oldu.
Yalnz, "Kuran" diyenler. "Kuran ve hadis" diyenler. Sahih hadis ve
uydurma hadis diyenler. Tarikatlara ve din ulemasna gre birbirine zt eitli
tefsir ve yorumlar ortaya koyanlar. Konumaclarn kendi farkl gr ve
yorumlar, derken sade vatanda ard, kr kuyuya atlm gibi oldu, etrafn
gremez oldu. Bazlarnn inanc sarsld.
Zaman zaman bu tartmalarda kavgalar da kt. Konca Kuri ldrld.
Prof. Beyaz bakland. Bu kadar nazik bir konuyu, inan konusunu, bilenin
bilmeyenin her gn tartt bir sorun haline getirirseniz olaca budur.
(Doan Heper, Milliyet 10 ocak 2001)
www.dinimizislam.com

128

Nakli esas alan kitap
Bilgi iin. (Merak edilen konular > Baz kaynak kitaplar > Nakli esas
alan kitap)

Hangi kitaba itibar edilir?
Sual: Bir din kitabna itibar edebilmek iin, mutlaka nceki asrlarda
yazlm kitaplardan, nakli esas almas m gerekir? Bu kitaplarla gnmzde
yazlanlarn fark ne?
CEVAP
II. Abdlhamit Hann tahttan indirilmesiyle, din ilerine de fesat kart.
ttihat olan din cahilleri ve masonlar, din ilerinde yksek mevkilere getirildi.
lk i olarak, Abdlhamit Hann son eyhlislam Muhammed Ziyaddin
efendi, vazifesinden alnd. Bu yksek makama, 1910da Musa Kazm getirildi,
bu zat, ittihat ve masondu. Bunun gibi, slamiyete uymayan hareketlerinden
ve dine aykr yazlarndan dolay Abdlhamit Han tarafndan uzaklatrlm
olan blc kimseler, stanbula getirilip, kendilerine din ilerinde vazifeler
verildi. Bu cahil ve partizan kimseler, bozuk, sapk din kitaplarnn yazlmasna,
yaylmasna, nayak oldular.
II. Abdlhamit Han zamannda yazlan din kitaplar, bir ilim heyeti
tarafndan tetkik edilirdi. Tasdik edilip, izin verilenler bastrlrd. Bunun iin, o
tarihlerde baslan din kitaplarna gvenilir. 1909dan sonra, din kitaplar yetkili
limler tarafndan kontrol edilmez oldu. te bunun iin, bu kitaplardan, ancak
vesika vererek, salih kimseler tarafndan nakledilen bilgilere gvenilir.
Mezhepsiz din adamlarnn, kendi kafalarna gre yazdklar, eksik ve yanl
naklettikleri yazlar ve bozuk kitaplar okumak caiz olmaz.

lk kyas yapan
Sual: Dini konuda yorum ve kyas yapabilir miyiz? lk kyas kim
yapmtr?
CEVAP
Eskiden mctehid imamlar vard, onlar, usulne uygun kyas yapyorlard.
Yani dini emirlerini aklyorlard. Bugn mctehid imamlar yoktur. Bugn
dinde yorum ve kyas yapmak ok tehlikelidir. Bugnk kyaslar, dini
deitirmek olur. Dinde byk gediklerin almasna sebep olur. Binlerce farkl
grlerin meydana kmasna yol aar. Dinde anari meydana gelir. Zaten
gnmzde, eski limlerin hata ettii sylenerek, bu anari krklenmektedir.
Piyasada birbirini tutmayan binlerce kitap vardr. Hepsi de, yanl kyas ve
yorumlardan meydana kmtr.
www.dinimizislam.com

129
bni Abbas hazretleri, (lk kyas yapan blistir. Kyas da yanltr.
Kendi gryle dinde kyas yapan, eytann dostu olur) buyuruyor.
Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki:
(Allah tel, blise [dem aleyhisselam istikametinde bana] secde et
emrime, niin uymadn? buyurunca, blis, Ben, ondan hayrlym;
nk beni ateten, onu [dem aleyhisselam] amurdan yarattn dedi.)
[Araf 12]
blis, atein, topraktan daha hayrl olduunu sanm, yanl kyas
yapmtr. Hlbuki Allah tel, topra ateten stn yaratmtr. Hadis-i
eriflerde buyuruldu ki:
(Kendi grnze gre dinde kyas yapmayn! nk din, kyas
kabul etmez. lk kyas yapan blistir.) [Deylemi]
(Dini akl ile lmek kadar zararl ey yoktur. Bylece helle haram,
harama da hell denmi olur.) [Taberani]
mam- Rabbani hazretleri de buyuruyor ki:
Dinin hkmlerini kendi aklyla anlamak ve akl ona rehber etmek isteyen,
Peygamberlie inanmam olur. Onunla konumak akl ii deildir. (1/214)
badetlerde kyas
Sual: Birbirine ok benzeyen iki din meseleyi birbirine kyas edip, bir
hkme varabilir miyiz?
CEVAP
ki mesele birbirine ne kadar ok benzerse benzesin, biz kyas edemeyiz.
Kyas ancak mctehid limler yapar. Mctehid lim de, nassa dayanmadan
yapamaz. mam- azam hazretleri bunu u rnekle aklyor:
1- Namaz, orutan daha nemli olduu halde, hayzl kadn klmad
namazlar kaza etmez; fakat tutmad orular kaza eder. Eer kyasla
olsayd, namazlar kaza edilir; orular kaza edilmezdi.
2- drar, meniden daha pis olduu halde, idrar knca abdest almak
yeterken, meni knca gusl de gerekir. Eer kyas geerli olsayd, meni
knca deil, idrar knca gusletmek gerekirdi.
3- Kadn, erkee gre daha zayf yaratlldr; ama dinimize gre mirasta
kadnn hissesi, erkein yars kadardr. Eer kyasla olsayd, bunun tersi
geerli olurdu. Kadn zayf olduu iin ona iki, erkee bir hisse verilirdi.
Birka rnek daha:
1- Namazda imamn okuduu Fatihaya min demek namaz bozmazken,
bakasnn okuduu Fatihaya min demek bozar.
2- Namazda birisinin emriyle saa sola gitmek namaz bozar; fakat biri,
kbleye tam duramamsa, bunu gren birisinin (Biraz saa, biraz sola dn)
szne uyarsa namaz bozulmaz.
www.dinimizislam.com

130
3- Kbleye doru namaz klmak farzdr; fakat bir kimse, gerekli aratrmay
yaparak tam ters yne dursa, namaz sahih olur. Aratrmadan kbleye doru
dnp klsa, namaz sahih olmaz.
4- Orulu bir kimse, imsak vaktinden nce veya sonra ihtilam olsa,
herhangi bir sebeple ykanamasa, tuttuu oru sahih olur. Cnp gezme,
namaz klamama gnah ayrdr. Byle sebeplerle cnbn oru tutmas sahih
olduu halde, hayzlnn oru tutmas haram olur.
5- Bir salih mmin deniz stnde yrse keramet ehli denir; fakat bunu
fsk veya kfir yaparsa, onun yaptna keramet denmez, istidra veya sihir
denir.
Hazret-i Ali de, (Din, nakle dayanr. Aklla, kyasla olsayd, mestin stn
deil, altn mesh ederdim. Hlbuki Resulullah mestin stn mesh ederdi)
buyuruyor.
slamiyette akln ermedii eyler oktur; fakat selim akla uymayan bir ey
yoktur. Ahiret bilgileri, Allah telnn beenip beenmedii eyler ve Ona
ibadet ekilleri, eer akln erevesi iinde olsalard ve aklla doru olarak
bilinebilselerdi, Peygamberin gnderilmesine lzum kalmazd. nsanlar, dnya
ve ahiret saadetini kendileri bulabilirdi ve Allah tel, h, Peygamberleri
bo yere ve lzumsuz gndermi olurdu.

Nakli esas almak
Sual: Dinde nakli esas almak ne demektir?
CEVAP
Nakli esas almak, hakiki slam limlerinin kitaplarndan, kendi yorumunu
katmadan nakletmek demektir. u ayetten yle anlyorum, u hadisten yle
anlyorum diye kaynak gstermesi geersiz olur. Buna, nakli deil kendi akln,
kendi bilgisini esas almak denir. Yani yet ve hadisten kendi anladn
yazmak nakil deildir. Mctehid olmayanlarn yet-i kerimeye mana vermesi
doru olmaz. Bir hadis-i erif meali:
(Kuran- kerimi kendi gryle aklayan, verdii mna doru olsa
bile mutlaka hata etmitir.) [Nesai]
Berikada bildiriliyor ki:
Bir kimse, kendi grne gre Kuran- kerime mn verse, verdii mn
doru olsa da, meru yoldan karmad iin, hata etmi olur. Verdii mn
yanl ise kfir olur.
Bir hadis-i erif meali de yledir:
(Kuran- kerimi kendi grne gre tefsir eden kfir olur.)
[Mektubat- Rabbani]
mam- Rabbani hazretleri de buyuruyor ki:
Kitaptan ve snnetten bizim ve sizin anladklarmzn hi kymeti yoktur.
Ehl-i snnet limlerinin anladklarna uymak lazmdr. Bizim anladklarmz,
www.dinimizislam.com

131
Ehl-i snnet limlerinin anladklarna uymuyorsa, hi kymeti olmaz; nk her
bidat sahibi ve doru yoldan kayarak dalalete denler, sapk bilgilerini ve
bozuk ilerini, Kuran- kerimden ve hadis-i eriflerden anladklarn ve bu iki
kaynaktan kardklarn sylemektedirler. Bu szleri ok yanl ve hakszdr.
(1/157)
Drt mezhep imamndan sonra, hibir lim, mutlak mctehid olduunu
iddia etmedi. Mctehid limler, asr- saadette, Sahabe-i kiramn zamannda,
Tbiin ve Tebe-i tbiin devrinde bulunuyor, sohbet bereketiyle yetiiyordu.
Zaman ilerleyip, fikirler bozulup, bidatler oalnca, byle kymetli zatlar
azald, hicri drdnc asrdan sonra, bu vasfa malik bir lim ortada kalmad.
(Mizan-l-kbra, Redd-l-muhtar, Hadika)

Atalarmzn yolundayz
Sual: Selefi itikadl bir gen, (Mezhep imamlarnn yolundan gitmek,
atalarn yolundan gitmektir. yetlere ramen atalarn yolundan gitmek irktir)
diyor. Bu yanl deil mi?
CEVAP
Elbette yanltr. Kfirler iin inen yetleri, mslmanlara yklemektedir.
Bu yetler kfir atalar iindir. Konu ile ilgili yetler unlardr:
(Onlara, "Allahn indirdiine uyun" dendii zaman, "Hayr, biz
atalarmz zerinde bulduumuz eye uyarz dediler. Ya atalar bir ey
anlamam, doruyu bulamamlarsa? Kfirlerin hali, barp armak
dnda bir ey duymayan, yine de haykran kiiye benzer. O kfirler
sar, dilsiz ve kr olduklar iin akledemezler.) [Bekara 170, 171]
(Kfirler Allaha kar yalan uydururlar ve ou da akletmez. Onlara,
Gelin Allahn indirdii Kitaba ve Resule uyun denildiinde,
Atalarmzn yolu bize yeter derler; ya atalar bir ey bilmeyen ve doru
yolda olmayan kimseler idiyse?) [Maide 103, 104]
Bu iki yet de mrikler iin inmitir. (Allaha ve resulne uyun)
denilince, biz atalarmz gibi putlara taparz diyorlar. Bu atalarn mezhep
imamlar ile hi ilgisi yoktur.
Putperestler, Hud Peygambere dediler ki:
(Sen bize tek Allaha kulluk etmemiz ve atalarmzn taptklarn
[putlar] braktrmak iin mi geldin? Eer sznde sadk isen, tehdit ettiin
azab getir.) [Araf 70]
Kfirler, Peygamberlere dediler ki:
(Siz de bizim gibi bir insansnz. Siz bizi atalarmzn tapt eylerden
[putlardan] dndrmek istiyorsunuz.) [brahim 10]
(Bu da aynen sizin gibi bir insandr. Size stn ve hkim olmak
istiyor. Eer Allah isteseydi, elbette [peygamber olarak] melekleri
www.dinimizislam.com

132
gnderirdi. Biz atalarmzdan byle [bir Allaha ibadet etmek diye] bir ey
duymadk.) [Mminun 24]
Hazret-i brahim putlara tapanlara dedi ki:
(Atalarnzn ve sizin neye taptnz imdi grdnz m? Taptnz
putlar benim dmanmdr. Dostum ancak lemlerin Rabbidir.) [uara
75-77]
(Musa, kfirlere apak mucizelerimizle gelince: [Kfirler], Bu
uydurma bir sihirdir. nceki atalarmzdan byle [tek ilaha ibadet etmek
diye] bir ey iitmedik dediler.) [Kasas 36]
(Onlar [kfirler] atalarn sapklkta buldular ve pelerinden koup
gittiler.) [Saffat 69,70]
Grld gibi bu yetler mrikler, putperestler iin gelmitir.
Mslmanlar, Resulullahn vrisleri olan limlere uyarsa, mriklere uymu
olmaz. Eer Mslmanlarn atalar doru yolda ise elbette uymak gerekir.
Nitekim Yakup aleyhisselam, lrken oullarna sordu: (Benden sonra kime
kulluk edeceksiniz?) dedi. Oullar dediler ki: (Senin ve atalarn brahim,
smail ve shakn ilah olan tek Allaha kulluk edeceiz.) [Bekara 133]
Hazret-i Yusuf da dedi ki: (Atalarm brahim, shak ve Yakubun dinine
uydum.) [Yusuf 38]
Demek ki atalarmz Mslman ise, mrik deil ise, onlara uymamz
lazmdr. Hazret-i Yusuf mslman olan atalarnn yolundan gittiine gre, biz
de mslman atalarmzn, yani mezhep imamlarmzn, ehl-i snnet limlerinin
yolundan gitmeliyiz. Bir hadis-i erifte de buyuruluyor ki:
(Ahir zamanda bazlar, sizin ve atalarnzn yolundan ayrlp,
snnetimden uzak kalacaklar, onlardan uzak durun.) [Mslim]

Taklitilik nedir, ne deildir
Sual: Taklitilik kt deil mi? Mezhep limlerini taklit etmek, onlarn
yolundan gitmek yanl deil mi?
CEVAP
Kty, yanl ve btl taklit, ne kadar zararl ise, iyiyi, doruyu ve hakk
taklit de o kadar faydaldr. Bir kimsenin btn ilimlerde stad, btn ilerde
mtehasss olmas mmkn mdr? Hastann, kendisini ameliyat edecek bir
operatr doktora ihtiyac vardr. Kalbinden rahatsz bir operatr doktorun da,
gnllerdeki pas silen bir kalb mtehasssna ihtiyac vardr.
Doktorlar ila imal etmez. Kimyagerlerce hazrlanan ilalar tavsiye
ederler. Hastalar da, doktorlara itimat ederek, onlara teslim olarak, onlarn
tavsiyesine uyarak ilalar kullanrlar.
Herkesin, hem kimyager, hem doktor, hem mhendis gibi ihtisas isteyen
her meslein erbab olmas dnlebilir mi? O halde, bir kimse, bir ite
mtehasss [uzman] olsa da, ihtisas dndaki baka bir iin mtehasssna
www.dinimizislam.com

133
uymas gerekir. Bir saate, bir radyoya ihtiyac olan kimse, Taklit geriliktir. Hi
kimsenin yapt bir eyi kullanmam diyemez. Taklit dmanlar, hem taklidi
uyduluk olarak vasflandryorlar, hem de Batnn taklit edilmesini istiyorlar.
Keke ahlakta deil de, teknikte Bat taklit edilse. nk hadis-i eriflerde,
(Fen ve sanat mminin kaybettii maldr, nerede bulursa alsn!)
buyuruluyor. Batnn teknii yerine, rf ve detini taklit edersek elbette rezil
oluruz.
Uzun tecrbelerden sonra eitli aletler yaplm, eitli kurallar
bulunmu, eitli ilimler sistemletirilmitir. Takliti olmamak iin bunlar
kullanmam diyenin aklndan phe edilir. Herkesin mctehid, lider olmasn
istemek atein tmesini, buzun stmasn istemek gibi eyann tabiatna
aykrdr. Mctehid olmay, doktor veya kimyager olmaya benzetmek yanl
olur. Mctehid olmak iin, birok ilimde ihtisas sahibi olduktan baka, ilahi
mevhibe sahibi de olmak gerekir. Bunun iin Yusuf-i Nebhani hazretleri,
(Bugn mctehidlik taslayann ya akl veya dini noksandr) buyuruyor.
Eshab- kiramn hepsi mutlak mctehid olduu halde, Peygamber
efendimizi grp taklit ettikleri iin Peygamberlerden sonra en yksek makama
kavumulardr. Tabiin, Eshab- kirama tbi olduklar, onlar taklit ettikleri iin
yksek bir erefe kavumulardr. Onlardan sonra gelenler de onlara tbi
olduklar, onlar taklit ettikleri iin Tebe-i tabiin erefine ykselmilerdir. Hadis-i
erifte, (limler rehberdir) buyuruldu. O halde limleri taklit etmek gerekir.
afiide hadis ve fkh limi olan mam- arani, drt mezhebin hak
olduunu, bu drt mezhepten birine uymak gerektiini bildirmek iin
Mizan-l-kbray yazd. Bu kitabnda diyor ki:
Her mctehid, kendi ictihad ile hareket eder. Baka bir mctehide uymas
caiz deildir. Bir lim, ictihad derecesine ykselince, kendi ictihadna uymas
gerekir. mam- Ahmedin, lim talebeleri iin, (mamlarnzn aldklar
kaynaktan aln, taklitilikte kalmayn) sz bunu gstermektedir.
mam- afii, mam- a'zamn ok yksek bir lim olduunu bildirdii
halde, kendi ictihadlarna uymutur. Fakat mctehid olmayan kimse, 4
mezhepten birini taklit etmezse saptr, zndk olur, bakalarn da yoldan
karmakta eytana yardmc olur. Mevcut drt mezhebin hepsi haktr. Birinin,
tekisi zerine stnl yoktur. nk, hepsi ayn din kaynandan
alnmtr. Drt mezhebin imamlar ve onlar taklit eden limlerin hepsi, her
mslmann drt mezhepten dilediini taklit etmekte serbest olduunu
bildirdiler. Allah tel, amelde mezheplere ayrlmaktan raz olduunu, Resul
vastas ile bildirdi. Resul de bu ayrla rahmet buyurdu. Mctehid
olmayann, bir mezhebe uymas lazmdr. (Mizan-l kbra)

Takliti maymunlar
www.dinimizislam.com

134
Sual: Bir misyoner, Kuranda, Peygamber de olsa, birine uymann,
onu taklit etmenin haram olduu, byle kimselerin takliti maymuna
benzetildii bildiriliyor diyor. Byle bir yet var m?
CEVAP
Misyoner inanmad Kurandan ne anlar? Elbette tamamen yalan ve
iftiradr. Kuran- kerim, batan sona kadar, iyileri taklit etmeyi, onlara tbi
olmay [uymay] emretmektedir. Hakk taklit dmanlar, btlda birbirini taklit
ediyor, birinin dinimize yapt iftiraya teki sarlyor, maymun gibi taklit
ediyorlar. Mesela, (Kuran uydurma bir sz deildir) yetini, (Kur'an
uydurma bir hadis deildir) diyerek, hadis-i eriflere dil uzatyorlar.
nce maymunla ilgili yetleri bildirdikten sonra bu konuya dnelim.
Kibirlenerek Allahn emrini dinlemeyen kfirler, maymun haline evrilmitir,
gn sonra da helak edildii btn muteber tefsirlerde bildirilmektedir. Allah
telnn sadece maymun deil, domuz haline, ta haline getirdii kfirler de
olmutur.
Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki:
(Cumartesi gn [balk avndan men edilmiken] iinizden [bu emri
ineyerek] azgnlk edenleri biliyorsunuz. Onlara Aalk birer maymun
olun dedik; [Maymuna evrilen bu insanlar gn sonra ld.] Bunu [bu
olay] nndekilere [o zaman hazr olanlara] ve ardndakilere [sonradan
geleceklere] ibret verici bir ceza rnei ve Allaha kar gelmekten
saknanlara bir t olsun diye yaptk.) [Bekara 65 66 Beydavi]
(T ki onlar [balk avclar] edilen tleri unutunca, biz de ktlkten
alkoyanlar kurtardk, zulmedenleri ise, kardklar fesatlar yznden
iddetli azaba maruz braktk. Bylece onlar kibre kaplp yasak klnan
eylerden vazgemeyince, biz de onlara, aalk maymunlar olun, dedik.
[Maymun haline geldiler]) [Araf 165, 166 Beydavi]
(De ki: Allah katnda yeri bundan daha kt olan size haber vereyim
mi? Onlar, Allahn lanetleyip gazap ettii, aralarndan maymunlar,
domuzlar ve tuta tapanlar kard kimselerdir. te bunlar, mevki
bakmndan daha kt olan ve doru yoldan sapm bulunanlardr.)
[Maide 60]
Bu yetlerin hangisi taklidi, iyilere uymay yasaklyor? Allah tel,
herkesi Peygamberlere, limlere, iyilere uymay, onlar taklit etmeyi emrediyor.
Bu konudaki yetlerden bazs yledir:
(Hidayet yolunu rendikten sonra, Resule uymayp mminlerin
[itikadi ve ameli] yolundan ayrlan, sapt yola srkleyip ok kt bir yer
olan Cehenneme sokarz!) [Nisa 115] {Bu yette Resuln ve mminlerin
yolundan ayrlmak ktleniyor. Demek ki mminlerin yoluna uymak gerekiyor.}
(Bilmiyorsanz, zikir ehline [limlere] sorun.) [Nahl 43] {Bilenlere
uyulmas emrediliyor.}
www.dinimizislam.com

135
(yilik yarnda ncelii kazanan muhacirler ve ensar ile onlara
gzellikle tbi olanlar, onlarn yolunda gidenlerden [onlar taklit
edenlerden] Allah raz olmutur, onlar da Allah'tan raz olmutur. Allah
bunlar iin, sonsuz kalacaklar Cenneti hazrlad.) [Tevbe 100] {Bu yette
de Eshaba uyanlar vlyor, onlar da Cennetlik deniyor. Tbiin, Eshab-
kirama uyduklar iin yksek bir erefe kavutular. Onlardan sonra gelenler de
onlara uyduklar, onlar taklit ettikleri iin Tebe-i tbiin erefine ykseldiler.}
(Musa o kimseye, Sana retilenden, doruyu bulmama yardm
edecek bir bilgi retmen iin sana tbi olaym m dedi.) [Kehf 66] {Dikkat
edilirse Allah telnn en byk Resullerinden biri olan Hazret-i Musa, ismi
bile bildirilmeyen birinden lednni ilmi renmek iin yardm istiyor, ona tbi
olmak istiyor. O kimse de diyor ki: (Eer bana tbi olacaksan, o konuda
bilgi verinceye kadar hibir ey hakknda bana soru sorma dedi.) [Kehf
70] {O kimse, yce Peygamber Musa aleyhisselama itirazsz taklit et diyor.
Allah tel da bunu vyor.}
(Allah buyurdu ki: [Ya Musa] Seni kardeinle destekleyeceiz ve size
yle bir kudret vereceiz ki, yetlerimiz [mucize yardmlarmz] sayesinde
onlar size eriemeyecekler. Siz ve size tbi olanlar stn geleceksiniz.)
[Kasas 35] {Bu yette de Hazret-i Musaya tbi olanlar mjdeleniyor.}
(Sizden herhangi bir cret istemeyen bu kimselere tbi olun, nk
onlar hidayete ermi kimselerdir.) [Yasin21] {Bu yette de hidayete erenlere
tbi olmak emrediliyor.}
([Dnyada] man edenlere ve nesilleri de iman edip kendilerine
uyanlara, [ahirette] nesillerini kavutururuz, [onlar da, baba ve dedeleri gibi
Cennete koyar ve derecelerini ykseltiriz.] Bununla beraber [baba ve
dedelerinin] amellerinden hi bir ey eksiltmeyiz. Herkes kazancna
baldr, [iyi amel ilerse kurtulur, deilse helak olur.]) [Tur 21] {Bu yette
imanl atalarna, dedelerine uyanlarn da dedeleri gibi Cennete gidecekleri
bildiriliyor. yilere tbi olmann iyilii bildiriliyor.}
Hazret-i Yakup, lrken oullarna sordu: (Benden sonra kime kulluk
edeceksiniz?) dedi. Oullar dediler ki: (Senin ve atalarn brahim, smail
ve shakn ilah olan tek Allaha kulluk edeceiz.) [Bekara 133], Hazret-i
Yusuf da dedi ki: (Atalarm brahim, shak ve Yakubun dinine uydum.)
[Yusuf 38] {Demek ki atalar Mslman ise, mrik deil ise, onlara uymak
lazmdr. Hazret-i Yusuf Mslman olan atalarnn yolundan gittiine gre, biz
de Mslman atalarmzn, yani Resulullah efendimizin, eshab- kiramn ve
ehl-i snnet limlerinin yolundan gitmeliyiz.}
Bir hadis-i erifte de buyuruluyor ki:
(Ahir zamanda, sizin ve atalarnzn yolundan ayrlp, snnetimden
uzak kalacak olanlardan uzak durun.) [Mslim]
www.dinimizislam.com

136
Ktlere uymak elbette ktdr. Misyoner, eytana ve Firavuna uymakla
Resulullaha uymay ayn gryor ve taklidin ktl ile ilgili u yetleri rnek
veriyor:
(Allah, [blise] sen ve sana uyanlarla Cehennemi dolduracam dedi.)
[Sad 84, 85]
(Firavuna uyanlar, ders alsnlar diye, yllarca kuraklk ve rn ktl
ile cezalandrdk.) [Araf 130] {Bu iki yet de, kty taklit etmenin zararn
bildiriyor.}
Kty, yanl ve batl taklit, ne kadar zararl ise, iyiyi, doruyu ve hakk
taklit de o kadar faydaldr. Bir kimsenin btn ilimlerde stat, btn ilerde
uzman olmas mmkn mdr? Hastann, kendisini ameliyat edecek bir
operatr doktora ihtiyac olur. Herkesin, hem kimyager, hem doktor, hem
mhendis gibi ihtisas isteyen her meslein uzman olmas dnlebilir mi? O
halde, bir kimse, bir ite uzman olsa da, ihtisas dndaki baka bir iin
uzmanna uymas gerekir. Bir saate, bir radyoya ihtiyac olan, Taklit haramdr,
hi kimsenin yaptn kullanmam diyemez. Herkesin rehber, taklit edilen
kimse olmasn istemek atein tmesini, buzun stmasn istemek gibi
eyann tbiatna aykrdr. Uzun tecrbelerden sonra eitli aletler yaplm,
eitli kurallar bulunmu, eitli ilimler sistemletirilmitir. Takliti olmamak
iin bunlar kullanmam diyen, deli deilse, muhakkak haindir.

Bir mezhebe uymann lzumu
Asrlardan beri btn slam limleri, drt mezhepten birine uymular ve
mslmanlarn da uymalarnn gerektiini bildirmilerdir. Bunlara uymakta
cma hasl olmutur. cmadan [cemaatten, birlikten, topluluktan] ayrlan helak
olur. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki:
(ki kii, bir kiiden, kii, iki kiiden iyidir. O halde cemaatle
birlikte olun! Allahn rzas, rahmeti, yardm cemaattedir. Cemaatten
ayrlan Cehenneme der.) [bni Asakir]
(mmetimin limleri, hibir zaman dalalette birlemezler. htilaf
olunca sivad- a'zama [limlerin ekseriyetinin bildirdii yola] uyun!) [bni
Mace]
(O gn her frkay imamlar ile arrz) mealindeki sra suresinin 71.
yet-i kerimesini Kad Beydavi hazretleri, (Her mmeti Peygamberleri ve
dinde uyduklar imamlar ile arrz) eklinde aklamtr. Ruh-ul beyan ve
Tefsir-i Hseynide ise, (Herkes mezhebinin imam ile arlr. Mesela ya
afii veya ya Hanefi denir) eklinde aklanmaktadr. Bu aklamalar da, her
mslmann drt hak mezhepten birine uymas gerektiini aka
bildirmektedir.
Medarik tefsirinde (Mminlerin [itikad ve ameldeki] yolundan ayrlan
Cehenneme gider) mealindeki Nisa suresinin 115. yet-i kerimesini
www.dinimizislam.com

137
bildirdikten sonra, (Kitab ve snnet gibi icmadan da ayrlmak caiz deildir)
buyuruluyor. Beydavi tefsirinde ise ayn yet-i kerimenin aklamasnda (Bu
yet, icmadan ayrlmann haram olduunu gstermektedir. Mminlerin
yolundan ayrlmak haram olunca, bu yola uymak da art olur) buyuruluyor.
Seyyid Ahmed Tahtavi hazretleri buyuruyor ki:
(Kur'an- kerimdeki (Allahn ipi)nden maksat, cemaattr. Cemaat da, fkh
ve ilim sahipleridir. Fkh limlerinden bir kar ayrlan saptr. Sivad- a'zam,
fkh limlerinin yoludur. Fkh limlerinin yolu da, Resulullahn ve Hulefa-i
raidinin yoludur. Bu yoldan ayrlanlar, Cehenneme gider. Frka-i naciyye,
bugn drt mezhepte toplanmtr. Bu drt mezhep, Hanefi, Maliki, afii ve
Hanbelidir. Bu zamanda bu drt hak mezhepten birine uymayan, bid'at sahibi
olup Cehenneme gider.) [Tahtavi]
Bugn drt mezhepten birinde bulunmayan Ehl-i snnetten ayrlr. Ehl-i
snnetten ayrlan da sapk veya kfir olur. (Drr-l muhtar haiyesi zebayih
ksm)
Bugn drt mezhepten bakasna uymak caiz deildir. (Hadika)
mam- Rabbani hazretleri, (Mezhepten ayrlmak, ilhaddr) buyuruyor.
(Mebde ve Mead) [lhad, doru yoldan ayrlmak demektir.]
Muhammed Hadimi hazretleri buyuruyor ki:
Dindeki drt delil, mctehid limler iindir. Bizim iin delil, mezhebimizin
bildirdii hkmdr. nk biz, yetten ve hadisten hkm karamayz.
Bunun iin, mezhebimizin bir hkm, yet ve hadise uymuyor gibi grnse de,
mezhebimizin hkmne uyulur. nk nas; ictihad isteyebilir, tevil edilmesi
gerekebilir, nesh edilmi olabilir. Bunlar da ancak mctehid anlar. Bunun iin
tefsir ve hadis deil, limlerin kitaplarn okumamz gerekir. (Berika s.94)
bni Teymiyenin talebesi bni Kayym bile diyor ki:
ctihad art bulunmayann, Kur'andan ve hadisten ahkam karmas caiz
olmaz. Bir mezhebe uymas arttr. Drt mezhepten bakasna uymak da caiz
deildir. (lamil Muvakkiin)
Gerek bu iken, bni Hazm, evkani, Abduh, Reit Rza, Sddk Hasan
gibi mezhep dmanlarnn bir ksm, taklidi haram sayarak, bir ksm da telfk
yaparak, birok gafili saptmlardr.
Mezhebe uymak
Sual: Bir kimsenin, drt mezhebin birine uymayp, Kitap ve Snnete
uygun olarak veya baka bir mctehidin yahut bir sahabinin ictihadna uyarak
yaptklar ibadetler, sahih olmaz m?
CEVAP
Evet, sahih olmaz. bni bidin hazretleri buyuruyor ki:
Bir ibadetin sahih olmas iin, drt mezhebden herhangi birine uygun
olmas lazmdr. Yani, o iin sahih olmas iin, bir mezhepte uyulmas lazm
olan artlarn hepsine uygun olmas gerekir. Bir ibadeti yaparken, artlarndan
www.dinimizislam.com

138
biri bir mezhebe, baka biri de, baka mezhebe uygun olursa, bu ibadet sahih
olmaz. (Redd-l-muhtar)
Mezhebine uyan kurtulur
Sual: Bir mctehid ictihad ederken yanlsa veya bir hak mezhebin bir
hkm Allah katnda yanl ise, bizim o hkmle amel etmemiz gnah olmaz
m?
CEVAP
Hayr. Mctehid, ictihad ederken yanlsa bile, gnah olmaz, sevab olur.
Allah tel, insanlar kendi katndaki mutlak doruya gre deil, mctehidin
ictihadna uyup uymamakla imtihan edecektir. Bu genilii, bu rahmeti
Habibinin mmetine ihsan etmitir. Mctehide yani kendi mezhebine uyan
kurtulur. Bir mctehidin ictihadnda yanldn da hi kimse bilemez. Baka
limin farkl ictihad bu ictihadn yanl olduunu gsteremez. Allah tel,
ictihada sevab verdii iin hi bir ictihada yanl denemez. Bu ictihadla amel
edenler de sevab kazanr.
mamlar ile armak
Sual: Kurandaki, (O gn, her frkay imamlaryla arrz!) mealindeki
ifadeden kast nedir?
CEVAP
Tefsir kitaplarnda yle bildiriliyor:
Her mmet, Peygamberleri ve dinde uyduklar imamlarn isimleriyle
arlrlar. Mesela, y mmet-i Musa, y afii yahut y Hanefi denilir.
(Beydavi, Tefsir-i Hseyni, Ruh-ul-beyan)
Kt milletler de, zalim krallaryla arlr. Mesela Firavun ve taraftarlar,
Nemrutun adamlar diye arlr. Ktler kt, iyiler de iyi liderleriyle arlr.
(Melim-t-tenzl)
Avamn mezhebi
Sual: (Avam yani mctehid olmayan kimse, rast geldii mftye sorar.
Sorduu mftnn mezhebini bilmek zorunda deildir) diyenler oluyor. Mesela
Hanefi bir Mslman, afii olan mftye, ( defa emdiim kadnn kzyla
evlenebilir miyim?) dese, afii mft de, (Evlenebilirsin) dese, Hanefi olan
stkardeiyle evlenebilir mi? Yine Hanefi bir kimse, afii mftye, (Benim elim
kanad, abdestim bozuldu mu) diye sorsa, mft de, (Bozulmaz) diye cevap
verse, Hanefinin abdesti bozulmam m olur?
CEVAP
afii mft, Hanefi olan avama, ( kere emdiin kadnn kzyla
[stkardeinle] evlenebilirsin) demez; nk Hanefi'de evlenilmeyeceini bilir.
afii sanarak evlenebilirsiniz dese de, evlenilmez. Bunun gibi, (Kan abdesti
bozmaz) dese de, Hanefinin abdesti bozulmu olur.
Rastgele mftye sormak, Eshab- kiram ve Tabiin zamanndayd; nk
o zaman mezhepler tedvin edilmi deildi. Her zaman ayn mctehide sorma
www.dinimizislam.com

139
imkn da yoktu. Mezhepler meydana ktktan sonra, rastgele bir mftye
soramaz. Sorulmas gereken mft ise, mctehid olan lim demektir.
(Feth-ul-kadir)
Mezhepler varken, avam, kendi mezhebinde olan mftye sorar, kendi
mezhebinde olan mft bulamazsa, ancak o zaman baka mezhepteki
mftye de sorabilir. O mftye sorarken de, kendisinin Hanefi veya afii
olduunu sylemesi gerekir. imdi mctehid mft olmad iin, kendi
mezhebindeki kitaba bakar. mam- Kurafi hazretleri buyuruyor ki:
Eshab- kiram zamannda herkes, herhangi bir sahabiye sorar ve
rendiiyle amel ederdi. Delil soran olmazd. imdiyse, yeni iman edenlerin,
ayn mezhepteki limlerden, delil aramadan sorup renerek amel etmeleri,
ayn mezhepte olan limleri bulamazlarsa, her limden sormalar, sonra bir
mezhebi renip, bu mezhebi taklit etmeleri gerektiini limler szbirliiyle
bildirmilerdir. Yani icma hsl olmutur. (Mizan-l-kbra)
badetlerde mezhep taklidi
Sual: (Gusl, abdest ve namaz gibi ibadetlerde ayn mezhebe uymak art
deil; gusl afii'ye, abdesti Maliki'ye, namaz Hanefi'ye gre klabilir) deniyor.
Doru mu?
CEVAP
Hayr, doru deildir; nk bu , birbirine bal ibadettir. Oru, zekt,
hac gibi farkl ibadetler deildir. Bunu bir rnekle aklayalm:
Bir kimse, afii mezhebine gre gusletse, yani azn burnunu ykamak
farz olmad iin, buralar ykamasa, namaz abdestini Hanefi'ye gre alsa,
mesela niyet etmese yahut abdestten sonra bir kadna dokunsa, bu kimse
namazn Hanefi'ye gre klsa da caiz olmaz, afii'ye gre de klsa caiz olmaz.
Hanefi'ye gre gusl sahih olmad iin caiz olmuyor, afii'ye gre de abdesti
olmad iin caiz olmuyor. Di dolgusu olann da, afii'ye veya Maliki'ye gre
gusledince, abdest ve namazn da, bu mezhebe uygun olmas gerekir. Uygun
olmazsa, namaz sahih olmaz.
bni bidin hazretleri buyuruyor ki: Bir Hanefi, niyet etmeden ald
abdestle leyi klsa, caiz olur. kindi vakti afii olup ikindiyi klsa, sahih olmaz.
Niyet ederek tekrar abdest almas gerekir. Dini bir ihtiya olmadan dnya ileri
iin mezhebini deitiren, dinini oyuncak yapm olur; cezalandrlmas lazm
olur, imansz lmesinden korkulur. (Faideli Bilgiler)
Bir kimse, oru, zekt, hac gibi farkl ibadetleri de bir harac olamadan
farkl mezheplere gre yapmas doru olmaz. Bir harac, yani meakkat varsa
caiz olur. Mesela, afiiler, zekt verecek snf bulamaynca Hanefi'yi taklit
ederek verebilir. Sadaka-i ftr verirken buday bulmas zorsa, Hanefi'yi taklit
ederek altnla verebilir.
www.dinimizislam.com

140

Mezhep ve takm tutmak
Sual: (Futbol takm tutar gibi mezhep tutulmaz. Mezheplerin hepsini hak
bilenin tek bir mezhebe uyma mecburiyeti olamaz. Nitekim stad Abduh, her
mezhepten setii sahih kavillerle amel etmitir) deniyor. Bunlar yanl deil
midir?
CEVAP
Elbette yanltr. Burada, sadece hak mezhepler denilerek, drt hak
mezhep tabirini kullanmaktan kanmak kastldr. Baz bidat mezhepleri de
hak mezhep olarak gstermek iin yuvarlak ifade kullanyor. (Nuh der,
peygamber demez) diye bir sz var, bu da hak mezhepler diyor, drt hak
mezhep demiyor, diyemiyor.
Herkes mezhebini takm olarak deil, din olarak tutmas lazmdr, nk
mezhep din demektir. Mezhebimiz olmasa, dinimizi doru olarak nasl
reniriz? Yani din ayr, mezhep ayr deildir. Mesela Hanefi mezhebi ayr, din
ayr deildir. Zaten ayr olsa, onunla amel etmek caiz olmaz. Dinin temeli, bu
drt hak mezheptir. Mesela, (Ebu Hanifenin bu kavli zayf, mutezilenin u
gr kuvvetlidir) demek mezhepsizlik olur. (Mezhepler gl, slamiyet ise
denizdir. Biz denizi tercih ederiz. Ben bir mezhebe gre deil, slama gre
namaz klarm) demek de, bir aldatmacadan, bir demagojiden baka ey
deildir.
slama gre namazn farzlar unlardr denemez. Farkl ekilde diyenler
de kmtr, verilen cevap, slam olmad gibi, mezhep de deildir. Sadece, o
mezhepsizin grleri, yani bozuk mezhebi olur. Abduh ve Abduhu, bunu her
frsatta yapyor. Mezheplerdeki hkmlere bakyor, hangisi kafasna yatarsa,
ite bu slamdr diyor. Yahut hibirini beenmiyor, kendi grn sylyor.
Drd de haktr
Mesela Seyyid Kutup bile, stad mason Abduhu tenkit ediyor. Abduhun
(Salih amel ileyen, kfir de olsa Cennete girer) szn, S. Kutup, Nisa
suresinin 124. yetinin tefsirinde, (stad Abduh, dnn nakzeden
yetleri hatrlamyor) diyerek tenkit ediyor. Demek ki, ne Abduhun dedikleri,
ne de onu tenkit eden mezhepsizlerin anladklar slamdr.
Bugn slamiyet drt hak mezhepte toplanmtr. Bir mezhebe gre
yaplmas zor olan bir ey, dier hak mezhepten biri taklit edilerek
yaplabilir, nk drd de haktr. (Bir mezhebe uyma mecburiyeti yoktur)
demek ok yanltr. Mezhepsiz Mslman olmaz. Herkesin bir mezhebe
uymas arttr.
Drt mezhep
Sual: (Mezhep deitirmekte saknca yoktur. Dileyen de alr, mctehid
olur, bir mezhebe balanmadan kendi ictihadyla amel eder) sz doru
mudur?
www.dinimizislam.com

141
CEVAP
Hayr. Sebepsiz veya dnya kar iin mezhep deitirmek caiz deildir.
bni bidin hazretleri, (Dnya menfaati iin mezhebini deitirenin, son nefeste
imansz gitmesinden korkulur) buyuruyor. (Redd-l-muhtar)
Ama dini bir fayda varsa caizdir. Mesela, yaad yerde kendi mezhebine
gre kaynak kitap veya soracak kimse bulamayan kimsenin, orada yaygn
olan, drt hak mezhepten birine gemesi caizdir.
Bir de, (Dileyen alr, mctehid olur) deniyor. Bu sz, (Hicri drdnc
asrdan sonra ictihad edecek kimse kalmad iin bu kap kapanmtr)
diyen limlere kar bir sava amak, onlar hie saymaktr, kendini o
mctehidlerden stn grmektir. nk her mezhebin iinde mctehidler
olduu halde, mezheplerinin usul bilgilerinin dna kmamlardr. Mesela
mam- Ebu Yusuf, mam- Muhammed, mam- Zfer gibi limler, Hanefi
mezhebinde bulunan mctehidlerdir.
(Dileyen herkes, alr, mctehid olur, bir mezhebe balanmaz, kendi
ictihadyla amel eder) sz, sper sapklktr. (Kendi mezhebi iinde ictihad
edebilir) denseydi, daha az yanl olurdu. Mezhepler ktktan sonra, Ehl-i
snnet limleri, bir mezhebe tbi idi. bni Teymiyye, evkani, Abduh gibi
sicilliler ise, kendilerini mezhepler st grmler, hibir mezhebe
uymamlardr. slam limleri buyuruyor ki:
Mctehid limler, asr- saadette, Sahabe-i kiramn zamannda, Tbiin ve
Tebe-i tbiin devrinde bulunabiliyor, sohbet bereketiyle yetiiyordu. Zaman
ilerleyip, fikirler bozulduktan, bidatler oaldktan sonra byle kymetli
kimseler azalm, hicri drdnc asrdan sonra bu sfatlara malik bir lim
ortada kalmamtr. (Mizan-l-kbra, Redd-l-muhtar, Hadika)
Bugn mctehide lzum da yoktur, nk din bilgilerinde aklanmam
bir ey kalmamtr. Kemale gelmi olan bu dine, ilave edilecek bir ey yoktur.
Resulullah efendimiz, kyamete kadar olacak her eyin hkmn bildirmitir.
Mezhep imamlar da bunlar aklamtr. Bunlarn gnlk olaylara tatbiklerini,
mctehid olmayan limler yapar. Her asrda gelecek olan mceddidler, bu ii
yaparlar, fakat ictihadla yeni hkmler karmazlar, nk buna lzum
kalmamtr. Helal, haram ve her delil aklanmtr. (F. Bilgiler)
Eer, (Teknolojinin ilerlemesine gre yeni hkmlere ihtiya vardr)
denirse, bu sz, (Dininizi tamamladm, dinde noksanlk yoktur) mealindeki
yet-i kerimeyi yalanlamak olur. Zamanla ibadetlerde deiiklik olmaz.
Deitiren kfir olur.




www.dinimizislam.com

142
Mezhep taklidi rahmettir
Mezhepleri taklit rahmettir
Baz art niyetliler, Kuran varken snnete, Peygamberin aklamalarna
ihtiya yok diyorlar. Halbuki Allah tel buyurdu ki:
(Resule itaat, Allaha itaattir.) [Nisa 80]
(Resul ne emretmise ona uyun!) [Har 7]
(ndirdiim Kuran insanlara akla!) [Nahl 44]
Bazlar da, Kuran ve hadis varken, limlere, mezheplere uymak
gerekmez diyorlar. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki:
(mmetimin limlerinin farkl ictihadlar, mezheplere ayrlmas
rahmettir.) [Nasr El-Makdsi, Beyheki]
(limlere uyun.) [Deylemi]
(limler, Peygamberlerin vrisleridir.) [Tirmizi]
Resulullah efendimiz, Kur'an- kerimde ksa ve kapal olarak bildirilenleri
aklamasayd, Kur'an- kerim kapal kalrd. Hadis-i erifler olmasayd,
namazlarn ka rekat olduu, nasl klnaca, rku ve secdede okunacak
tesbihler, cenaze ve bayram namazlarnn kln ekli, zekt nisab, orucun,
haccn farzlar, hukuk bilgileri bilinmezdi. Yani hibir lim, bunlar Kur'an-
kerimden bulup karamazd. Bunlar Peygamber efendimiz aklamtr.
Mezhep imamlar, hadis-i erifleri aklamasayd, snnet kapal kalrd.
Snneti, mctehid limler aklam, bylece mezhepler meydana kmtr.
Her Mslman, durumuna gre, kendisine kolay gelen mezhebi seer.
Allah tel dileseydi, Kuran- kerimde ve hadis-i eriflerde, her ey
aka bildirilirdi. Bylece, mezhepler hasl olmazd. Kyamete kadar, dnyann
her yerinde, her iklim ve artta, her mslman iin tek bir nizam olurdu.
Mslmanlarn hlleri, yaamalar g olurdu.
Bir Mslman, kendi mezhebine gre ibadet yaparken, bir meakkat hasl
olursa, baka bir mezhebe uyarak, bu ii kolayca yapar. Birka rnek verelim:
afiide, kadn eline dokunmak abdesti bozar, Hanefi ve Malikide
bozulmaz. Hacda bu iki mezhepten birisi taklit edilirse, abdest bozulmadan
tavaf yaplr. Bu bir rahmettir.
Seferde iken, mezhepte iki namaz cem etmek caizdir. Namazlarn
karma tehlikesi varsa, Hanefiler, bu 3 mezhepten birini taklit ederek iki
namaz cem ederek klabilir. Bu da bir rahmettir.
Mukimken de, iki namaz cem etmek gerektirecek durumlar olabilir. O
zaman da Hanbeli mezhebi taklit edilir. Bu da bir rahmettir.
Kitaplarda, (Yolda, nakil vastalarnda [dolmuta, otobste], al verite
[pazarda, markette] kadnlara dokunma ihtimali olan afii, Hanefi veya
Malikiyi taklit etmeli) deniyor. Demek ki, yeniden abdest almak harac, yani
meakkat, zorluk oluyor. Srf yeniden abdest almamak iin baka mezhep
taklit edilebiliyor. Birka rnek verelim:
www.dinimizislam.com

143
1- Hacda kadnlara dokunma ihtimali olduu iin afiilerin abdestli
durmas zordur. Hanefi taklit edilir.
2- afii bir doktor, kadnlara dokununca abdesti bozulaca iin Hanefiyi
taklit eder.
3- afii bir gen, bir kz karsa, kzn babas raz olmazsa, afiide,
velisinin rzas olmadka evlenmesi caiz olmaz. Hanefiyi taklit ederek velisiz
de evlenebilir.
4- afiide zekt 8 snfa verilir, snfa verilse de caizdir. Ancak snf
bulmak da zordur. Hanefi taklit edilerek bir snfa verilir.
5- Bir Hanefinin, evlendii kzla st karde olduu ortaya karsa, eer bir
iki kere emmise, afii taklit edilip evlilie devam edilir: nk afiide st
karde olmak iin ayr zamanlarda 5 kere doya doya emmek gerekir.
Rahmet olan farkl hkmler
Bir kimse, kendi mezhebine gre yapamad veya glkle yapt bir ii,
baka bir mezhepte yaplmas kolay ise, o mezhebin artlarna uyarak, bu ii o
mezhebe gre yapmas caizdir. (Redd-l-muhtar, Mizan, Hadika, Berika, S.
Ebediyye 135)
Hadikada diyor ki, (Abdest ve guslde baka mezhebi taklit etmek
caizdir. Bunun iin, o mezhebin artlarna da uymak lazmdr. Btn artlarna
uymazsa, taklit caiz olmaz. Kendi mezhebine uymayan ii yaptktan sonra bile,
taklit yapmak caiz olur. Mesela imam- Ebu Yusufa, Cumay kldktan sonra,
guslettii kuyuda fare ls grld dediler, afii mezhebine gre guslmz
sahihtir buyurdu. (S. Ebediyye 71)
[Mctehid, mctehidi taklit edemez. Bir mctehid olan mam- Ebu Yusuf,
burada mam- afiiye uygun ictihad etmitir.]
Berikada, zaruret olan her ite de baka mezhebi taklit caizdir diyor. bni
bidinde, zaruret olsa da, olmasa da, harac [zorluk, sknt] olduu zaman,
dier mezhepten biri taklit edilir diyor. (S. Eb. 71)
Bir Hanefinin kendi mezhebine gre yapamad bir ii, yapabilmesi iin
afiiyi taklitte bir beis olmad Bahrrrak ve Nehrlfakta da yazldr. (S.
Eb. 135)
mam- Rabbani hazretleri buyurdu ki:
afii limleri, kendi mezheplerinde yaplmas g eylerin Hanefiye gre
yaplmasna fetva vermilerdir. (S.Eb. 71)
Zaruret olmasa da bir ibadeti yapmakta glk olunca, bunu yapmak iin
baka mezhebi taklit caizdir. (Mizan, F. Hayriye, F. Hadisiye, Mafvat, S.
Ebediyye 135)
Tbi olduu mezhebe uyarak, bir ii yaparken, harac hasl olursa, bu i,
dier mezhepten, harac bulunmayan birini taklit ederek yaplr. (S.Eb. 148)
kinci mezhebe gre de zr hasl olann, nc mezhebi taklidi caizdir,
telfk deildir. (S.Eb. 136)
www.dinimizislam.com

144
Bir kii, kendine kolay gelen, diledii bir mezhebe uyabilir. Bir iini bir
mezhebe, baka iini baka mezhebe gre yapabilir. Ancak bir iin hepsini bir
mezhebe gre yapmak gerekir.) (Faideli Bilgiler 34-5)
bni bidinde diyor ki, (Zaruret olmasa da, harac olunca, dier
mezhepten biri taklit edilir.) Bir iin, bir ibadetin sahih olmas iin, drt
mezhepten birine uygun olmas lazmdr. Bir ibadeti yaparken, artlarndan biri
bir mezhebe, baka biri de baka mezhebe uygun olursa, bu ibadet sahih
olmaz. Mesela, deriden kan akarsa, Hanefide abdest bozulur, afiide
bozulmaz. Bir erkek, yabanc kadnn derisine dokununca, afiide, abdesti
bozulur. Hanefide bozulmaz. Derisinden kan aksa ve kadna da dokunsa, her
iki mezhebe gre abdesti bozulur. Bu abdest ile kld namaz sahih olmaz. Bu
kimse, iki mezhebi Telfk etmekte, kartrmaktadr. Byle kimsenin ibadetinin
sahih olmayaca szbirlii ile bildirilmitir. Bir ibadetin bir art bir mezhebe,
baka art da baka mezhebe gre sahih olursa, bu ibadet sahih olmaz.
Fakat bir kimse, bir ibadeti, bir ii, bir mezhebin btn artlarna uyarak yapp
bitirdikten sonra, bunu tekrar yaparken veya baka bir ibadeti, baka bir ii
yaparken, baka mezhebin artlarna uyarak yapmas, limlerin ouna gre
sahih olur. htiya olduu zaman yapmak ise, szbirlii ile sahih olur. Hatta bir
mezhebin artlarna uyarak yaplan bir iin, bir ibadetin bu mezhebe gre
sahih olmad, baka bir mezhebe gre sahih olduu sonradan anlalsa, o
mezhebe gre sahih olduunu dnnce, o mezhebi taklit etmi olur. O ii
sahih olur. (S. Eb. 889)
Bir Hanefi, kendi mezhebine gre yapamad bir ii, baka bir mezhebi
taklit ederek yapabilir. Bu ii yaparken o mezhebin artlarn da yerine
getirmesi gerekir. Harac [glk] olmadan ve artlarn yapmadan taklit
ederse, buna telfk denir ki caiz deildir. (S. Eb. 135)
Baka bir mezhebi taklit etmek, mezhep deitirmek demek deildir.
(S.Eb. 223)
Drt mezhepten birini taklit etmeyen dalalete der, zndk olur,
bakalarn da yoldan karmakta eytana yardmc olur. (Mizan-l-kbra)
ocuklar da taklit eder
Sual: 15- 18 yandaki genlerle kitap okuyorduk. Oradaki genler,
(Gerek di dolgusundan, gerekse herhangi bir aknt sebebiyle genler taklit
etmez. Taklit ihtiyarlara mahsustur) dediler. Genler taklit edemez mi?
CEVAP
htiya halinde gen de, ihtiyar da taklit eder. Gencin ban, yaras veya
baka bir hastal olmaz m? htiyarda hastalk daha ok olur. Prostat olur,
basur olur, elde olmadan yel karabilir yani gelen yeli tutamayabilir.
Genlerde bunlarn az olmas, taklit etmemeyi gerektirmez. Akl bali olan
gen de ihtiyar gibi dini emirleri yapmakla mkelleftir. Henz akl bali
olmam genlerin dolgu dii varsa, onlarn da Malikiyi taklit etmesi iyi olur.
www.dinimizislam.com

145
Mezhep taklidi, her konuda o mezhebe uymak deildir
Sual: Di dolgusu sebebiyle Malikiyi taklit edenin, hacc da Malikiye gre
yapmas gerekmez diye sitede yazldr. Peki Hanefiye gre gusl olmayan
kimse nasl cnp tavaf yapacaktr?
CEVAP
Cnp tavaf edilmiyor ki. Bir mezhebin bir ksmn taklit, her konuda
tamamen o mezhebe uymak demek deildir. Di dolgusundan dolay Malikiyi
taklit eden kimse, sadece guslde, abdestte ve namazda taklit eder. nk
bunlar birbirine baldr. Oruta, zektta, hacda, nikahta, talakta, kurbanda,
adakta, dier ilerde o mezhebi taklit etmek gerekmez. Guslederken, abdest
alrken Malikiyi taklit ettiimiz iin guslmz ve abdestimiz vardr. Bu abdestle
tavaf ediyoruz. Bu abdestle de, abdestli yaplacak dier ileri yaparz. Mesela
Kuran okuruz, camiye girebiliriz, tilavet secdesi yapabiliriz. nk abdestimiz
vardr.
Sual: Drt mezhebin ictihadlarnda bulunmayan meselede, baka
mctehidi, mesela imam- Sevriyi taklit caiz olur mu?
CEVAP
Drt mezhepten bakasna ihtiya braklmamtr. Yani bir mesele drt
mezhepten birisinde bulunur.
Sual: Malikideki durumunu bilmeyen bilmedii iin Hanefiyi taklit etse
caiz mi?
CEVAP
Evet. zr olunca telfk olmaz.
Sual: (Hanefide bor verilirken deme tarihi sylenirse faiz olur. Maliki
taklit edilerek sylenirse caiz olur) deniyor. Bu telfk olmaz m?
CEVAP
Telfk olmaz. Zaruret olmasa da, ihtiya var ise mezhep taklidi yaplr.
Mesela di dolgusu zaruret deil, ihtiyatr. Zaruret olunca zaten mezhep
taklidine ihtiya olmaz. Kendi mezhebinde halledilir. Halledilmezse o zaman
taklit edilir.
Sual: Ykanrken petamal veya baka bir eyle gbekle diz arasn
kapatmak gerektiini biliyorum. Ykanmaya mahsus uzun don edinmek veya
petamal kullanmak meakkatli oluyor. Kuzuluk kaplcalarndan yeni geldim.
Gnde iki sefer kvete girdim. Uzun donun ykamas kurutmas zor oluyor.
htiya olduu iin ortla da ykanmak caiz olan Hanbeli veya Maliki mezhebini
taklit edemez miyim?
CEVAP
Evet edilebilir.




www.dinimizislam.com

146
Taklitte niyet
Sual: Malikiyi taklit eden, abdest alrken, Malikiye uydum demezse
abdesti olmuyor mu? Hanefi olan abdest alrken Hanefiyi taklit ediyorum
demediine gre, Hanefinin abdesti sahih olmuyor mu?
CEVAP
Hanefinin niyet etmesi, Hanefi'ye uyuyorum demektir. nsan babasna
babam geldi, babam gitti der. Babasnn ad Necati ise, babam Necati geldi
demez. Ama vey babas veya kaynpederi varsa, ad da Hasan ise, o gelince
babam geldi dese anlalmaz. Hasan babam geldi demesi gerekir.
Kuran- kerimde, brahim aleyhisselam, Babam Azer geldi diyor. Demek
ki onun gerek babas bakadr. Putperest olan Azerin, brahim
aleyhisselamn babas olmad anlalr. Demek ki Azer farkl bir baba. [Asl
babas Taruh idi.]
Hanefi olan da kendi mezhebindedir. Kendi mezhebinde olan i iin, ben
Hanefiye uyuyorum demesi gerekmez. Ama bir ihtiyatan dolay baka bir
mezhebe uyuyorsa elbette onun adn sylemesi gerekir.
Dini konularda akl yrtmek yerine, kitaplarda yazlana uymal. Aklna
gre hareket etmemelidir. Akla gre din olsayd, insan says kadar din olurdu.

Baka mezhebi taklit etmek
Sual: badet ederken, dier mezhepten birini de taklit etmeyi,
mezhepten hatta dinden kmak gibi kabul edenler var. Muteber din kitaplar,
mezhep taklidi konusunda ne yazyor? Taklit zaruret halinde mi olur, yoksa
ihtiya halinde de olur mu?
CEVAP
Zaruret halinde taklid gerektii gibi, ihtiya halinde de taklid gerekir.
Bir farz yapmann veya bir haramdan saknmann imknsz veya
meakkatli, g olmas durumunda, nce kendi mezhebimizde are aranr.
Kendi mezhebimizde are yoksa dier mezhebe baklr. Hangi mezhepte
are varsa, o i iin, o konuda o mezhep taklid edilir. Bu konuda muteber
kitaplardaki bilgiler yledir:
Zaruret olsa da, olmasa da, harac [zorluk, sknt] olduu zaman, dier
mezhepten biri taklid edilir. (Redd-l-muhtar)
Zaruret olmasa da, bir ibadeti yapmakta glk olunca, bunu yapmak iin,
baka mezhebi taklid caizdir. (Mizan, F. Hayriye, F. Hadisiye, Mafvat)
Bir kimse, kendi mezhebine gre yapamad veya glkle yapt bir ii,
o iin baka bir mezhepte yaplmas kolaysa, o mezhebin o konudaki
artlarna uyarak, o mezhebe gre yapmas caizdir. (Redd-l-muhtar, Mizan,
Hadika, Berika)
www.dinimizislam.com

147
Tbi olduu mezhebe uyarak bir ii yaparken harac hsl olursa, bu i,
dier mezhepten, harac bulunmayan birini taklid ederek yaplr. (bni Emir
Hac)
Bir Hanefinin kendi mezhebine gre yapamad bir ii yapabilmesi iin,
afiiyi taklid etmesinde bir mahzur yoktur. (Bahrrrak, Nehrlfak)
limlerimiz, zaruret olunca, Malikiye gre fetva verdi. Bir mesele
Hanefide bildirilmemise, Maliki taklid olunur. (Redd-l-muhtar)
afii limleri, kendi mezheplerinde yaplmas g olan eylerin, Hanefiye
gre yaplmasna fetva vermilerdir. (Mektubat- Rabbani)
kinci mezhebe gre de zr olann, nc mezhebi taklid etmesi caizdir.
(. Hmam)
Abdest ve guslde, baka mezhebi taklid etmek iin, o mezhebin o
konudaki artlarna da, mmkn olduu kadar uymak gerekir. Sebepsiz
uymazsa, taklid caiz olmaz. Kendi mezhebine uymayan ii yaptktan sonra
bile, taklid yapmak caiz olur. mam- Ebu Yusufa, Cumay kldktan sonra,
abdest ald suyun necis olduunu sylediler. O da, (afii kardelerimize
gre, guslmz sahihtir) buyurdu. (Hadika) [Mctehid, mctehidi taklit
edemez. Bir mctehid olan mam- Ebu Yusufun ictihad, burada mam-
afiiye uygun gelmitir.]
Taklid ederken
Sual: Zaruret veya ihtiya halinde, bir konuda, dier mezhepten birini
taklit ederken, o mezhebin artlarna uymak gerekir mi?
CEVAP
Evet. Herkes, kendine kolay gelen, drt hak mezhepten birine uyabilir.
htiya halinde, bir iini bir mezhebe, baka iini baka mezhebe gre
yapabilir. Ancak bir iin hepsini, bir mezhebin o konudaki btn artlarna
uyarak yapmas gerekir. (Redd-l-Muhtar)
Bir ii bir mezhebe gre yaparken, bu mezhebin, bu iin sahih olmas iin
koyduu artlardan, yaplabilmesi mmkn olanlarn hepsini yapmas gerekir.
Bunlardan biri yaplmazsa, bu i sahih olmaz. (Hulasat-t-tahkik)
Bir ii bir mezhebe gre yaparken, baka bir mezhebi de taklid etmek
gerekiyorsa, iki mezhepte de btl olacak bir ey yapmamak arttr. Mesela
abdestte, fiyi taklid ederek uzuvlarn ovmayan kimse, kadna eli
dokununca, Malikiye gre abdest bozulmaz diyerek namaz klsa, bu namaz
btl olur, nk kadna dokunduu iin afiiye gre, uzuvlarn ovmad iin
de Malikiye gre abdesti sahih deildir. (Tahrir)
Bir i iin, baka mezhep taklid edildii zaman, o mezhebin bu i iin
koyduu artlarn, [uyabildiklerinin] hepsine uymak gerekir. Bu artlardan biri
eksikse ibadet sahih olmaz, nk meakkat olunca, mezheplerin kolaylklarn
yapmak, zaruret olmadka, ancak btn artlar yerine getirmekle caiz olur.
(Mizan-l-kbra)
www.dinimizislam.com

148
smail Nablsi hazretleri buyuruyor ki: htiya olunca, baka mezhebi
taklid ederek iini yapabilir, fakat bu i iin, o mezhepte olan artlarn hepsini
yerine getirmesi gerekir. (kd-l-ferid)
Dnyala, ehvetine kavumak iin, baka mezhebi taklid caiz deildir.
(Ukud-d-drriyye)
Muhammed Badadi hazretleri buyurdu ki: Baka mezhebi taklid etmek
iin art vardr:
1- Kendi mezhebine gre balad bir ii, baka mezhebe uyarak
tamamlayamaz. Mesela, afiinin artlarna uymadan, sadece Hanefiye gre
ald abdestle, afiiye gre namaz klamaz.
2- Taklid ettii iki mezhep de bu ie, btl dememeli. Bir afii, (afiide
abdest uzuvlarn ovmak farz deil, Malikide de kadna dokunmak abdesti
bozmaz) diyerek, yabanc kadna dokunarak ve uzuvlarn ovmadan ald
abdestle namaz klarsa, bu iki mezhebe gre de namaz sahih olmaz, nk
yabanc kadna dokunmak, afiide abdesti bozar. Ovmak ise Malikide farzdr.
3- Mezheplerin kolaylklarn toplamak caiz deildir. Mesela, Hanefide
velisiz veya Malikide, tandklara duyurmak artyla, ahitsiz yaplan nikh
sahihtir, ama hem velisiz, hem de ahitsiz olan bir nikh sahih olmaz. (Taklid
risalesi)
Zorunlu taklid
Sual: Dier mezhepten birini taklit etmenin zorunlu ve caiz olduu
durumlar nelerdir?
CEVAP
Birka rnek verelim:
1- afiiye gre zektn, Kuran- kerimde bildirilen sekiz snfn her birine
verilmesi gerekir. Bunlardan, mellefe-i kulub snf [ve zekt toplayan memur
snfyla, klelikten kurtarlacak borlu snf] bugn yoktur. Bunlar bulup zekt
vermek imknsz olduu iin, afiilerin bu snflardan sadece birine verebilmek
iin, Hanefiyi taklid etmeleri gerekir. (Mektubat- Rabbani 3/22)
2- Hacda kadnlara dokunarak, abdestinin bozulma ihtimali olan filerin,
Hanef veya Mlikyi taklid etmesi gerekir. Bu konudaki taklidi kabul edip de
baka konularda taklid olmaz demek ok yanltr. htiya olunca, her konuda
olur.
Taklidin caiz olduu durumlara rnekler:
1- afiide stkarde olmak iin, ayr ayr 5 kere, doya doya emmek
gerekir. 1-2 kere emen bir Hanefi, (afiide stkarde olmaz) diye,
stkardeiyle evlenemez. Ancak, evlendikten sonra stkarde olduklar
meydana kmsa, o zaman bir yuvann yklmamas iin, fi taklid edilebilir.
2- talakla boanan kadn, baka bir erkekle evlenip, o erkek de, bunu
boamadka, eski kocasyla evlenemez. Byle bir durumda, ilk nikhlar
www.dinimizislam.com

149
fiye uygun yaplmamsa, fi taklid edilerek, fiye uygun nikh
yapmalar caiz olur. (Redd-l-muhtar)
3- fide, fitre iin, budayn veya dier maddelerin kymeti kadar altn,
gm vermek caiz deildir. Hanef taklid edilerek, buday yerine, deeri
kadar altn veya gm vermenin caiz olduu emseddin-i Remlinin
fetvasnda yazldr. (S. Ebediyye)
4- Hanefde lavman, orucu bozar. Ancak iddetli kabzlk eken, bu
skntdan kurtulmak iin Malikiyi taklid ederek, oruluyken lavman yaptrrsa,
oruca devam edebilir, nk Malikide lavman orucu bozmaz.
(Mizan-l-kbra)
5- Hanefde, dn verirken deme tarihi belirlemek caiz deildir. htiya
olunca, deme tarihi koyabilmek iin, Mlikyi taklid etmek caiz olur. (Ebah)
6- fide, l iin iskat yaplmaz. Hanefi taklid edilerek iskat yaplabilir.
(Neful-enam)
7- fide, oruca imsak vaktinden nce niyet etmek arttr. Uyumak,
unutmak gibi herhangi bir sebeple bunu yapamayan bir fi, orucunu
kurtarmak iin, (Bu orucumu Hanefye uyarak tutuyorum) derse oru sahih
olur. Bozulmaktan kurtulmu olur.
8- Bir ii yapmakta harac olursa, zayf kavle uyulur. Buna uymakta da
harac olursa, baka mezhep taklid ederek yaplr. (bni Abidin, Hadika)
Mezhep taklit edilirken
Sual: Fkhi suallere cevap veren bir yazda, yaradan akan kan irin, sar su
gibi abdesti bozan eyler iin afii mezhebine uyulabilecei, ancak sadece
abdestte, afiye uymak gerektii, namazda ise yine Hanefi olarak devam
etmek gerektii bildirildi. Namazda da uymak gerekmez mi?
CEVAP
Evet gerekir. Bu yaz yanltr. Namaz, abdest ve gusl ile birlikte bir
ibadettir. birdir. Bunlardan birisi olmazsa, tekiler sahih olsa da ibadet
sahih olmaz. Abdesti veya gusl olmayann namaz da olmaz. Gusl afiiye,
abdest veya namaz Hanefiye gre olsa, bu namaz her iki mezhebe gre de
sahih olmaz. Hanefiye gre gusl olmad iin sahih olmaz. afiiye gre de,
abdest veya namazda uymas gereken artlara uymad iin sahih olmaz.
Yaplan i, bir hak mezhebe gre sahih olmaldr. Yars birinden, yars
tekinden olmaz. Gnlk ilerde bile byle deil mi? Farkl iki marka otomobil
dnn. Paralarn isimleri genellikle ayndr ama, alma sistemi, ebad,
vidalar farkl olduu iin paralar birbirinde kullanlamaz. Ancak standart
olmadka birinin paras dierine taklmaz. nat edip zorlanp taklrsa netice
alnmaz. Mezheplerin hkmleri standart deildir. Birinde farz olan ey,
dierinde snnet, hatta mekruh oluyor. Mesela imam arkasnda Fatiha okumak
afiide farz, Hanefide mekruhtur. Taklit eden, namazda Fatiha okumazsa,
afiiye gre namaz sahih olmaz. Hanefiye gre de gusl olmad iin sahih
www.dinimizislam.com

150
olmaz. Bir ibadetin bir ksm bir mezhebe, dieri de teki mezhebe gre
yaplrsa, zaruret olmadka caiz olmaz.
Bahsettiiniz yazda, (Abdesti afiye gre al, namaz Hanefiye gre
kl) deniyor. Hanefiye gre klnca, abdestsiz klm olur. afiiye gre namaz
klarsa, abdestinin de, guslnn de afiiye uygun olmas gerekir. Bu kaidelere
uymazsa telfk ilemi olur. Telfk ise haramdr.
Yazar Ali Eren, mezhepsizin birisini tenkit ettii yazsnda, bidat
mezheplere ve drt mezhep haricindeki limlere gre fetva verilemeyeceini,
telfk- mezahibin btl olduunu bildirip, mezhepsizlerin yapt iin, keinin
n bacaklarn, mandann gvdesini, devenin arka bacaklarn alp yeni bir
hayvan meydana getirmeye benzediini bildirmiti. Evet geyiin boynuzunu,
devenin boynunu, filin hortumunu, kangurunun kesesini, ylann gvdesini,
domuzun kuyruunu alp meydana getirilecek hayvan, hilkat garibesi olur.
Ali Eren hoca, eti yenenlerden rnek vermi. Halbuki, mezhepsizler,
Abduh gibi, bni Teymiye gibi, eti yenmeyenlerden de fetva veriyorlar. talak,
bir talak diyorlar. Oje abdeste mani olmaz, ince naylon oraba mesh caiz
diyorlar.
htiya olunca ancak drt hak mezhepten birisi taklit edilir. Bunlar sadece
szde deil, fiiliyatta da haktr. Bir hak mezhep taklit edilirken, o mezhebin o
konudaki artlarna, yani farz ve mfsitlerine riayet edilmesi arttr.
Baka mezhebe uymak
Sual: Bir ii, bir ibadeti yaparken zorlukla karlaan kimse, ne yapar?
CEVAP
Bir i yaparken, zr hsl olup, bu iin kendi mezhebindeki artlarndan
birine uymas gleen kimse, bu ii, drt mezhepten herhangi birindeki
artlarna uyarak yapar. Bu ikinci mezhebin, bu i iin olan artlarnn
uyabildiklerinin hepsine uymas lazm olur. Bu artlardan birine uymas zor
olur; fakat kendi mezhebinde kolay olursa, bu ii yapmas sahih olur. ki
mezhep, zaruri telfik edilmi olur. Kendi mezhebinde de, zor olursa, kendi
mezhebindeki birinci art yapmamas caiz olur; fakat Eshab- kiramdan birinin
ictihadna gre caiz olabileceini dnmek, iyi olur. Eshab- kiramn her biri
mctehid idi. Drt mezhepten birini taklit etmekte zorluk hsl olduu zaman,
Eshab- kiramdan birinin ictihadna uygun olan ibadetimiz sahih olur. zr
olunca, zann- galibimiz de makbul olur. (S. Ebediyye)
Zaruret ve taklit
Sual: Haram olan bir eyi, zaruret halinde, yapmak caiz olduuna gre,
elde olmayan bir sebeple, bir haram ileyecek veya bir farz terk edecek
olann, baka bir mezhebi taklit etmesi gerekir mi?
CEVAP
Haram ilememek veya farz terk etmemek iin, nce kendi
mezhebimizde are aranr. Kendi mezhebimizde, k yolu yoksa dier
www.dinimizislam.com

151
mezhebe baklr. Hangi mezhepte k yolu varsa, o konuda, o mezhep taklit
edilir. Drt mezhepte de k yolu yoksa ve zaruret de varsa, ancak o zaman,
farz tehir veya terk etmek caiz olur. O i haram ise, zaruret miktarnca ilemek
caiz olur.
Baka mctehidi taklit etmek
Sual: mam- afii hazretleri, mam- a'zam hazretlerinin kabrini ziyaret
ettiinde, sabah namaz klarken, ona hrmeten kunut okumam. Bir
mctehid, baka bir mctehidi taklit edemediine gre buradaki incelik nedir?
CEVAP
mam- afii hazretleri burada taklit etmiyor. O anda yle ictihad ediyor,
yani yine kendi ictihadyla kunut okumam oluyor.
Sual: Haram olan bir eyi, zaruret halinde yapmak caiz olduuna gre,
elde olmayan bir sebeple, bir haram ileyecek veya bir farz terk edecek
olann, baka bir mezhebi taklit etmesi gerekir mi?
CEVAP
Elbette gerekir. Zaruretle ilemek gnah olmazsa da, haram ilememek
veya farz terk etmemek iin, nce kendi mezhebimizde are aranr. Eer bir
k yolu bulunmazsa, dier mezhebe baklr. Hangisinde k yolu varsa,
o konuda, o mezhep taklit edilir. Birka rnek verelim:
1- Bir kimse bilmeden st kardeiyle evlense, gnah olmaz; fakat st
karde olduu meydana knca, baka bir mezhepte kurtulu yolu aranr.
Varsa, o mezhep taklit edilerek, evlilie devam edilir. Mesela, afiide st
karde olmak iin ayr zamanlarda be kere doya doya emmek gerekir. Evli
ift, eer bir iki kere emmise, afii mezhebi taklit edilip evlilie devam edilir.
2- Diini kaplatan veya dolduran kimse iin, Hanefi mezhebinde k yolu
olmadna gre, dier mezhebe baklr. Maliki ve afiide guslde azn
iini ykamak farz olmad iin, gusl, abdest ve namazda Maliki veya afii
mezhebi taklit edilir. Bu mezheplerde de, k yolu olmasayd, salih bir doktor
da, diini doldurmak gerekir deseydi, di dolgusu zaruret halini alp, gusle
mani olmazd; fakat hak olan iki mezhepte, kurtulu aresi vardr. Hak
mezhepler, sadece szde deil, byle fiiliyatta da haktr. Drt mezhep hak
dedikleri halde, i fiiliyata dklnce kabul etmeyenler, drt mezhebi hak kabul
etmi olamazlar.
3- Uyumak veya unutmak, namazn kazaya kalmas iin zrdr; ama
hatrlaynca veya uyannca, namaz kazaya brakmamak iin are aranr.
Kendi mezhebinde veya dier mezhepte k yolu varken, kazaya
brakmak caiz olmaz. Mesela le ve akam namazlarnda, Hanefi
mezhebindeki ikinci kavle uyarak, asr- evvel ve ia-i evvel vakitlerinde, le
ve akam namazlarn klar. Bu vakitler de, kmsa, Hanbeli mezhebine
uyarak, mukimken de, leyle ikindiyi, akamla yats namazlarn cem eder.

www.dinimizislam.com

152
Taklit mezhep deitirmek deildir
Sual: (Bir mezhebi taklit etmek mezhep deitirmek demektir. Onun iin
zaruret olmadka mezhep taklit edilmemeli) deniyor. Bir konuda taklit etmek,
nasl mezhep deitirmek olur ki?
CEVAP
Bir mezhebi bir hususta taklit etmek, o mezhebe gemek yani mezhep
deitirmek demek deildir. Baka mezhebi taklit etmek iin, mecburiyet
olmas da art deildir. Harac yani sknt varsa ve o mezhebin o konudaki
artlarna da uyarsa, taklit edebilir; fakat harac olmadan ve artlarna uymadan
taklit etmek, caiz olmaz. bni bidin hazretleri buyuruyor ki:
Herkes, kendine kolay gelen, diledii bir mezhebe uyabilir. htiya halinde,
bir iini bir mezhebe, baka iini baka mezhebe gre yapabilir. Ancak bir iin
hepsini, bir mezhebin o konudaki btn artlarna uyarak yapmas gerekir.
Yani bir kimsenin, kendi mezhebine gre yapamad veya glkle yapt bir
ii, o iin baka bir mezhepte yaplmas kolaysa, o mezhebin artlarna uyarak,
o mezhebe gre yapmas caizdir. Zaruret olsa da, olmasa da, harac [zorluk,
sknt] olduu zaman, dier mezhepten biri taklid edilir. (Redd-l-muhtar)
Caiz olmayan mezhep taklidi
Sual: Mctehidlerin farkl hkmleri rahmet olduu iin, bir Hanefinin,
kendi mezhebinde caiz olmad halde, afiide caiz diye, midye, istiridye gibi
deniz haarat yemesi caiz olur mu?
CEVAP
Hayr, caiz olmaz. Mezhep taklidi, ancak emrolunan bir i yaplrken,
meakkat, sknt olduu zaman, bu skntdan kurtulmak iin yaplr. Meakkat
olmadan taklit etmek, yani mezheplerin kolay hkmleriyle amel etmek
mezhepsizlik olur.
Baka mezhep, ancak bir ihtiya veya hara [sknt] halinde taklit
edilebilir. Dnyala, arzusuna kavumak iin, baka mezhebi taklit caiz
deildir. (Ukud-d-drriyye)
Abdlgani Nablusi hazretleri de buyuruyor ki:
Mezheplerin ruhsatlarn yani kolaylklarn aratrarak, iini bunlara uygun
olarak yapmaya telfik denir ki, caiz deildir. Dine uymak istemeyenin yapaca
eydir. htiyatan dolay veya zaruretle, bir iini veya her iini dier hak
mezhepten birine uyarak yapmak caizdir. Kolaylk iin baka mezhebe
gemek veya taklit etmek ise, nefse uymak olur, caiz olmaz. (Hadika)
Mezhep taklidinde grup
Sual: Bugn Trkiyede mezhep taklidinde ka grup vardr?
CEVAP
Bugn Trkiyede, mezhep taklidi konusunda ifrat, tefrit ve vasat olmak
zere grup vardr:
www.dinimizislam.com

153
1- Belli bir mezhebi yoktur. Hangi mezhebin hkm kolay gelirse ve aklna
yatarsa onunla amel eder. Falanca mezhepte caizse, bir ihtiya ve zaruret
olmasa da, hemen onu uygular. Bu mezhepsizliktir, telfktr, haramdr. Bunlar
ifrat grubuna giriyorlar.
2- htiya, hatta zaruret olsa bile, bir konuda, dier hak mezhepten
birini taklit etmeye ters bakan, mezhep taklidini c gibi gren, hatta
dinsizlikmi gibi zanneden taassup ehli olanlar var. Bunlar da tefrit grubuna
giriyorlar.
3- Bir de din kitaplarnn bildirdii ekilde, ihtiya veya zaruret olunca, drt
hak mezhepten birini, ihtiya olduu konuda, ihtiya bitene kadar taklit edenler
var. Bunlar vasat, yani orta yolda oluyorlar. Zaten dinimiz, ifratla tefrit arasnda
vasat bir yoldur. Birka hadis-i erif meali de yledir:
(Hayr-l-mr evsth = lerin en iyisi vasat olandr.) [Deylemi]
(frat ve tefritten uzak durun.) [Buhari]
(frata kaan helak olur.) [Mslim]
(frat ve tefritten ka, vasat tercih et; nk ilerin en iyisi orta
olandr.) [Beyheki]
(Orta yolu tutun, doru yoldan ayrlmayn!) [Buhari, Mslim]
(Her hususta orta yolu tutmak, peygamberliin yirmi bete bir
parasdr.) [Tirmizi]
slamiyetin, arlklardan uzak, vasat [orta] bir din olduunu bildiren bir
yet-i kerime meali de yledir:
(Sizi vasat bir mmet kldk.) [Bekara 143]

Maliki mezhebini taklidin lzumu
Namaz klanlar iin zrl olunca Maliki mezhebini taklit etmeleri byk
kolaylktr. Maliki mezhebini taklit ile ilgili S. Ebediyyede diyor ki:
bni bidin hazretleri, (Hanefi mezhebinde olann, Maliki mezhebini taklit
etmesi evladr. nk, imam- Malik, imam- azamn talebesi gibidir)
buyuruyor. (s.125)
Yine bni bidin hazretleri, (limlerimiz, zaruret olunca, Malikiye gre
fetva verdi. Bir mesele Hanefide bildirilmemi ise, Maliki taklit olunur)
buyuruyor. (s. 158)
Abdesti sk bozulan hastalar ve ihtiyarlar iin ve necasetten taharet iin
ok kolaylk gsterdiinden, dier mezhepte olan Mslmanlar, Malikiyi
taklit ederek, ibadetlerini rahatlkla yapar. (s.1133)
Namaz klarken abdesti bozulan Hanefi, hemen selam verip, namazdan
kar. Maliki mezhebinde, namaz bozulmaz. O anda zr sahibi olur. (s.122)
Hastalk veya ihtiyarlk sebebi ile, yani, zaruret ile idrar karan Hanefinin,
tekrar abdest almas, harac, zahmet olaca iin, bu kimse, Malikiyi taklit
ederek, hemen zr sahibi olur, abdesti bozulmaz. (s. 148)
www.dinimizislam.com

154
Bir kimsenin namazda abdesti bozulursa veya abdest almak g olursa,
namaza dururken Maliki mezhebini taklit eder. Malikide, hastalarn, ihtiyarlarn
namazlar bozulmaz. (s. 232)
Kan veya idrar karanlar, necaset temizlemekte zahmet ekenler Maliki
mezhebini taklit ederler. Malikide, makattan ve bedenden ta, solucan,
cerahat, sar su, kan knca abdest bozulmaz. Abdesti bozanlar, hastalk ile
karsa ve kmas men olunamazsa, iki kavil vardr. kinci kavle gre, prostat
hastal sebebiyle gelen idrar abdestini bozmaz. Hastalarn, ihtiyarlarn,
abdest almakta harac ve meakkat olduu zaman, bu kavli taklit etmeleri sahih
olur. drarn kesildii zaman belli ise, bu zamanda abdest almas iyi olur.
stibra zaman uzun sren veya sonralar damlayan ve bir namaz vakti devaml
akmad iin zrl olamayan Hanefi ve afiiler, Maliki mezhebini taklit eder.
(s. 158)
Malikinin ikinci kavline gre, zr sahibi olmak iin, hastalk sebebi ile
kan, abdesti bozan bir eyin bir kere kmas kfidir. Bir namaz vakti iinde
devaml kmas lazm deildir. Namazdan nce veya namaz iinde idrar, yel
karan yani gelen yeli tutamayan hastalarn ve ihtiyarlarn abdestlerinin ve
namazlarnn bozulmamas iin, harac ve meakkat halinde, bunlarn Maliki
mezhebini taklit etmeleri ve imam olmalar sahih olur. (s.131)
Dikkat edilirse, Malikide, Hanefide olduu gibi zrl olmak iin her
namaz vaktinde bir kere akmas lazm deildir. Hastalk sebebiyle ara sra
zuhur etmesi, hatta bir kere kmas bu kavle gre zr saylr. Mesela elinde
olmadan zaman zaman burnu kanayan, makattan solucan kan, ara sra az
dolusu kusan, kula akan, ar ile gznden ya gelen, bazen yel karan
yani gelen yeli tutamayan, ishal olup gaita karan, idrar karan, istihazal
veya aknts olan kadn, basurdan, bandan, yaradan kan ve irin akan, Maliki
mezhebini taklit ederse, abdesti bu zr sebebiyle bozulmu olmaz. amara
bulaan kan ve idrar lekelerini temizlemek meakkat olursa necis de saylmaz.
Namazda iken idrar gelse, basurdan kan aksa, hem abdest bozulmaz, hem de
amardaki kan ve idrar necis saylmaz. nk Malikide, ikinci kavle gre,
necaset namaza engel deildir. Temizlemek snnettir. (s.153)
Maliki mezhebini taklit ederken
Yukarda, Malikiyi taklidin lzumunu bildirdik. imdi ise bunlar sual ve
cevaplarla aklyoruz:
Sual: Sk sk az dolusu kusan kimse, Maliki'yi taklit ederse, abdesti
bozulur mu?
CEVAP
Bozulmaz.
Sual: Hemoroid sebebiyle Maliki'yi taklit eden, kan akarken ve elbisesinde
fazla kan bulam iken namaz klsa, caiz olur mu?
CEVAP
www.dinimizislam.com

155
Evet. nk temizlemek zordur.
Sual: Ameliyatla, karnmdan delik alarak torba baladlar. Torbadan
bazen necaset szyor. Maliki'yi taklit ederek namaz klmam caiz midir?
CEVAP
Evet.
Sual: Gaz sktrmasndan rahatszm. Zaman zaman elde olmadan yel
kardm da oluyor. Malikiyi taklit etsem abdestim bozulur mu?
CEVAP
Elde olmadan yel kaarsa, abdest bozulmu olmaz. steyerek gaz
karlrsa abdest bozulur.
Sual: Eli kanayan, Maliki'yi taklit edip namaz klabilir mi?
CEVAP
Namaz karmamak iin taklit eder.
Sual: uurlu hastaya, idrar iin, sonda takld. drar, bir torbada birikiyor.
Yatalak ve st necasetlidir. Bu necasetle namaz klabilir mi?
CEVAP
Malikiyi taklit ederek namazlarn klar.
Sual: Malikiyi taklide niyeti unutup namaz klan, daha sonra hatrlayp
niyet etse namaz sahih olur mu?
CEVAP
Evet.
Sual: Vakit kmak zere iken, hazrda temiz elbise de yoksa, Malikiyi
taklit edilip necasetli elbise ile namaz klmak caiz mi?
CEVAP
Evet.
Sual: Aznda di dolgusu olup Malikiyi taklit eden, ihtiya olunca,
mukimken iki namaz cem iin, Hanbeli'yi de taklit edebilir mi?
CEVAP
Evet.
Sual: Necasetli su artmada alyorum. elbisemden bakas
olmaynca, Maliki'yi taklit ederek namaz klabilir miyim?
CEVAP
Temiz elbise bulunmazsa, Maliki taklit edilir.
Sual: El kanamasndan dolay, Maliki'yi taklit edenin, aya kanasa,
abdesti bozulur mu?
CEVAP
Evet.
Sual: Malikiyi taklit eden, abdest alp namaz kldktan bir ay sonra, elinde
yal boya grse, boyay kazyp ykasa, kld namaz ve abdesti sahih olur
mu?
CEVAP
Evet.
www.dinimizislam.com

156
Sual: Di dolgusu, idrar tutamamas ve basurdan gelen kan sebebiyle
Maliki'yi taklit edenin eli kanasa, abdesti bozulur mu?
CEVAP
Evet bozulur.
Sual: Maliki'yi taklit eden, abdest aldktan sonra, Maliki'ye gre niyet
etmediini hatrlasa, o anda niyet etse, sahih olur mu?
CEVAP
Evet sahih olur.
Sual: afii mezhebini taklit ederken be sene nce haccetmitim. Fakat
kadnlara dokundum. Haccm ve namazlarm sahih oldu mu?
CEVAP
O haccm ve namazlarm Malikiyi taklit ederek kldm denirse sahih olur.
Sual: Dolgu sebebiyle afiiyi taklit ediyorum. Hi sebep yok iken, daha
kolay diye, afiiyi taklidi brakp, Malikiyi taklit etmem uygun mu?
CEVAP
Evet uygundur.
Sual: Unutup necasetli elbise ile namaz klan, namazdan sonra hatrlasa,
(Bu namaz Malikiye gre kldm) dese, sahih olur mu?
CEVAP
Evet.
Sual: Unutarak mukimken mestlere 24 saatten fazla mesh ettim. (Bu
namazlar Maliki'ye gre kldm) desem caiz mi?
CEVAP
Evet, unutmak ile caizdir.
yi anlalamayan sualler
Aadaki sual ve cevaplar, baz okuyucularmz tarafndan iyi
anlalmamtr.
Sual: Malikiyi taklit eden, leyi asr evvele kadar klamazsa, tekrar
Hanefiyi taklit edip leyi asr- evvelde klsa caiz olur mu?
CEVAP
Caiz olur.
Aklamas yledir:
le namaz, ikindi ezan okununcaya kadar klnamazsa kazaya kalr.
Ancak imam- azam hazretlerine gre, ikindi vakti, bugnk ikindi
ezanlarndan ok sonra giriyor. [Yazn 72 dk, kn 36 dk sonra giriyor.] Yani
imdi ikindi ezanlar okunurken, le vakti henz kmam, ikindi vakti de
girmemi oluyor. le namaz, bu vakitte klnnca vaktinde klnm oluyor. Bu
vakte (Asr- evvel) deniyor. mam- azam hazretlerinin bildirdii ikindi vaktine
(Asr- sani) deniyor.
Demek ki, trafik skklnda kalmak, imtihanda olmak, namaz klacak
yer veya abdest alacak su bulamamak, unutmak gibi herhangi bir mazeretle
www.dinimizislam.com

157
leyi vaktinde klamayan, asr- evvelde klarsa, imam- azam hazretlerine
gre vaktinde klm olur.
Maliki, Hanefi veya afii olan kimse, bu kavle uyarak, leyi birinci
ikindide (Asr- evvelde) klarsa, leyi kazaya brakmam, vaktinde klm
olur.
yi anlalamayan sual-cevaplardan biri de udur:
Sual: Eldeki kanamadan dolay, Malikiyi taklit edenin, aya kanasa,
abdesti bozulur mu?
CEVAP
Evet.
Kitaplarda diyor ki:
Namaz klarken semavi [gayr-i ihtiyari yani elinde olmayan] bir zrle
abdesti bozulan Hanefi, hemen namazdan kar. Malikide ise, namaz
bozulmaz. O anda zr sahibi olur. Namazna devam eder.
Semavi zrler, Malikiyi taklit edenin de abdestini bozmuyor. Mesela
namazda ishalini tutamasa, banndan veya yarasndan kan aksa, burnu
kanasa, kulandan irin aksa, makattan solucan ksa, idrarn tutamasa,
kadnlardan aknt ksa, basurdan kan, fistllerden, gbekten aknt ksa, gaz
karsa, yani gelen gaz tutamasa, az dolusu kussa, bunlar semavi zr
olduklar iin, hi birisi Malikiyi taklit edenin abdestini bozmaz. Abdesti
bozulmad iin namazna devam eder.
Byle zrleri olan kimsenin ayan veya teki elini bak kesip kan
ksa, abdesti bozuluyor, nk bu semavi zr olmuyor. Ama ondan sonra
ayandan veya teki yaral elinden kan kanlar, irinler semavi zr halini
ald iin, abdestini bozmuyor.
Bu zrler abdesti bozmuyor ama, amarmza kan, irin, idrar ve ishal
bulayor. zrle meydana gelen bu necasetlerle klnan namaz da sahih olur.
nk Malikide necasetsiz elbise ile namaz klmak farz deil, snnettir.
Hastaya, idrar iin, sonda taklyor, idrar, bir torbada birikiyor, amarlar necis
oluyor. Malikiyi taklit ederek namazn o haliyle klar. Klmayp kazaya
brakmas haram olur.
limlerimizin bildirdiine gre, unutup necasetli elbise ile namaz klan,
namazdan sonra, necasetli elbise ile namaz klm olduunu grse, o namaz
iade etmeyip, (Bu namaz Malikiye gre kldm) demekle namaz sahih olur.
Bu ruhsatlardan faydalanmamak takva ve azimet olmaz. Aksine Allah
telnn rahmeti olan nimetleri tepmek olur. nk hadis-i eriflerde buyuruldu
ki:
(Seferde [sknt iinde] oru tutmak takvadan saylmaz.) [Buhari]
(Seferi iken [sknt iinde] Ramazan orucunu tutan, mukimken oru
yiyen gibidir.) [Nesai]
Bir yet meali: (Allah size kolaylk ister, zorluk istemez.) [Bekara 185]
www.dinimizislam.com

158
Malikiyi taklit daha kolaydr
Sual: Di dolgusu olann afiiyi mi, yoksa, Malikiyi mi taklit etmesi daha
uygun olur?
CEVAP
Maliki mezhebini taklit etmesi daha uygun olur; nk daha kolaydr.
afiide ok az necaset namaza manidir ve hanmnn veya yabanc kadnn
cildine, ehvetsiz de olsa dokununca, abdest bozulur. Bunlara her zaman
riayet etmek zor olur. Malikide ise, necaseti temizlemek snnettir, namaza
mani deildir. Bir de hanmnn veya yabanc kadnn cildine ehvetsiz
dokunsa abdest bozulmaz.
bni bidin hazretleri buyuruyor ki:
Hanefi mezhebinde olann, Maliki mezhebini taklit etmesi evladr; nk,
mam- Malik, mam- azamn talebesi gibidir. limlerimiz, zaruret olunca,
Malikiye gre fetva verdi. Bir mesele Hanefide bildirilmemi ise, Maliki taklit
olunur.

Oruta mezhep taklidi
Sual: sorum var:
1- Hanefiyim, abdest alrken dikkat etmeme ramen boazma su
kaabiliyor. Orucum bozuluyor. afiide bozulmuyormu. afii mezhebini taklit
etsem orucum bozulmu olmaz m?
2- afii olan bir erkek arkadam var. drar yoluna pamuk konunca orucun
bozulduunu bilmiyormu. 16 gn pamuk koymu. Acaba Hanefi mezhebini
taklit ederek orularn kurtaramaz m?
3- Annemin dii hep kanyor, az kan iinde kalyor, uyurken de azna
kan gitmi olabilir. Kan yutmak orucu bozduuna gre, sabah imsak vaktinden
sonra uyuyor, annem oru tutmasn m?
CEVAP
Dinimizde drt hak mezhep vardr. Bunlar h szde deil, fiiliyatta da
haktr. Bir mezhepte yaplmas zor olan bir eyi, dier mezheplerden birini
taklit ederek yapmak btn slam limlerine gre caiz, hatta lazm olur.
Maalesef piyasada grup insan var.
Birincisi: Hem mezhepleri kabul etmezler, hem de hangi mezhebin
hkm kolay ise ona gre hareket ederler. Mesela derisinden kan knca
afiide bozmaz diyerek o hkmle amel eder, kadna dokununca afiide
bozsa da Hanefide bozmaz diyerek bir mezhebe gre hareket etmez. Buna
telfk denir, caiz deildir, haramdr. Bu yol ifrattr.
kincisi: Din cahili kimselerdir, stelik dindar grnrler. slam limlerinin
aksine, hak mezheplerin fiiliyatta hak olduklarn ve ihtiya veya zaruret olunca
baka bir hak mezhebi taklit etmenin dinde bir rahmet olduunu kabul
edemezler. Bu yol tefrittir.
www.dinimizislam.com

159
ncs: frat ve tefritten uzak, orta yolu tutan kimseler, ihtiya halinde,
slam limlerinin bildirdii ekilde, kendi mezhebinde yapmas zor olan ilerde
hak olan dier mezhepten birini taklit ederler. Doru yolda olanlar bunlardr.
imdi suallere ksaca cevap verelim:
1- Bir mezhep ihtiya halinde taklit edilince, o hususta o mezhebin
mmkn olan btn artlarna uymak gerekir. afii mezhebini oruta taklit
eden, afiinin orucun farzlarna ve orucu bozanlarna da dikkat etmesi gerekir.
Bu takdirde taklidi sahih olur. afii mezhebi taklit edilirse, abdest alrken dikkat
etmesine ramen elde olmadan boaza su kaarsa, orucu bozulmu olmaz.
2- afiide, idrar yoluna pamuk koymann orucunu bozduunu bilmeyen
bir afii, o halde orularn tutsa, sonradan orucu bozduunu rense, Bu
orularm Hanefi mezhebine uygun olarak tuttum diye niyet ederse,
orular sahih olur. Orular Hanefi mezhebinin btn artlarna uygun olmasa
bile, baka are olmad iin, yani zaruret olduu iin, Hanefi mezhebine
uygun tutmu saylr. Bunun gibi, di dolgusunun Hanefi mezhebinde gusle
mani olduunu bilmeden yllarca namaz klsa, sonra durumu rense, Bu
namazlarm Maliki mezhebine gre kldm dese, namazlar sahih olur.
Kld namazlar Maliki mezhebinin btn artlarna uygun olmasa bile, baka
are olmad iin, yani zaruret olduu iin, namazlarn Maliki mezhebine
uygun klm saylr.
3- Her mezhepte elde olmadan yaplan eylerin orucu bozmas farkldr.
Mesela afiide abdest alrken boaza su kamas orucu bozmaz. Hanefide
azndan veya burnundan boazna toz, duman, sinek kasa, bakalarnn
itii sigarann duman gelerek, azna, burnuna girmesinden saknmak
mmkn olmasa orucu bozmaz. Hanbeli mezhebinde, istemeden kan yutmak
gibi elde olmayan hususlar orucu bozmaz. Bu durumda olan kimse, Hanbeli
mezhebini taklit ederse orular sahih olur.

Mezhep taklidi ve taassup
Gnmzde mezhep taklidi ile ilgili mslmanlar e ayrlr:
1- Zaruret de olsa, baka hak mezhebi taklit etmeyi caiz grmeyenler.
(Taassup ehlinin yolu)
2- Her mezhebin kolay gelen hkmlerini alp ortaya yeni mezhep
karmaya alanlar. (Mezhepsizlerin yolu)
3- Bir zaruret veya ihtiya olunca, baka mezhebi taklit edenler. (Ehli
snnet ulemasnn yolu)
slamiyet, ifrat ve tefrit, yani ar hareketlerden uzak her mslmann
rahata uygulayabilecei hkmler topluluudur. Mezhep taklidinden kaanlar
tefrit ehlidir. Telfk yapanlar, yani her mezhebin kolay tarafn toplayanlar ifrat
ehlidir. Bunlarn her ikisi de yanltr.
www.dinimizislam.com

160
Seadet-i Ebediyyede; bni bidin, Hadika, Berika ve Hulasat-t-tahkik
gibi daha birok kitaptan delil gsterildii halde, taklide yanamayan
mutaassp kimseler kabiliyor.
Btn gerekler, vesikalar kendisine gsterildii halde, kabul etmeyen,
kendi indi ve hatal grnde kr krne srar ve inat eden kat kimseye
mutaassp denir, imdi banaz diyorlar.
Taassup ehli, kendisinin yeni duyduu hak ve doru bir eyi kabul
etmekte zorlanr. Hakk bakasnn azndan, bakasnn kitabndan duymay
kendine yediremez.
Zamann eyhlislam matbaann Trkiyeye girmesi iin fetva verdii
halde, kabul etmemekte direnenler kmtr. mam- Rabbani hazretlerinin
bildirdiine gre, Medinedeki bir lim, bidatlere alt iin, Hazret-i Mehdinin
snnet olarak bildirdiklerini kabul etmeyecek, Bu adam dinimizi ykacak diye
Hazret-i Mehdiye kar gelecektir. Ama Hazret-i Mehdi, bu limi ldrecektir.
Mason Abduhun mezleri de, hi mezhep tanmayarak, hangi hkm
akllarna yatyorsa ona tbi oluyorlar. Hanefinin bu kavlini, Malikinin bu
grn tercih ederiz diyerek ortaya yeni bir din karmaya alyorlar.
Ehl-i snnet ulemasnn yolu, bir hara [sknt] olunca baka mezhebi
taklittir. Ama yeni duyduklar doru bilgileri, kabul etmekte zorlanan baz
kimseler, bu ite taassup gsteriyorlar, taklidi baka mezhebe gemek
sanyorlar. Mesela, dn almakta zorluk eken birisine, Malikiyi taklit et,
gn tayin ederek dn al dedim. Olur mu yle ey diyerek itiraz etti. Sonra,
Yazdklarn doru ama, almadmz iin kabullenmek bize zor geliyor diye
itiraf etti. Hak olan mezheplerin rahmet olan ayrlklarndan, yine o limlere
uyarak, faydalanmamak cahillikten baka ne olabilir?
mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
(Gerektiinde en kolay fetvaya uymal. Allah tel, insanlara g gelen
eyleri deil, kolay olanlarn yaplmasn istiyor. nk insann zayf,
dayanksz yaratldn bildiriyor. Kuran- kerimde, (Allah, size kolaylk ister,
zorluk, glk istemez) buyuruldu. (Bekara 185)
Allah tel byle isterken, kolay kavle uymay c gibi grmek taassup
deil midir? Hadis-i eriflerde de buyuruldu ki:
(Allah telnn verdii kolaylk ve ruhsatlardan faydalann!) [Buhari]
(Allah tel, ruhsatla da amel edilmesini sever.) [Beyheki]
Mezheb deitirmek
Sual: Mezhep deitirmek iin belli bir art var mdr? Herkes istedii
mezhebe geebilir mi?
CEVAP
bni Abidin hazretleri, hocas Mevlana Halid-i Badadi hazretlerinin emri
ile Hanefi mezhebine geti. Abdlkadir Geylani hazretleri de, afii iken,
www.dinimizislam.com

161
Hanbeli mezhebinin unutulmak zere olduunu grerek, Hanbeli mezhebine
geti.
Sebepsiz veya dnya kar iin mezheb deitirmek caiz deildir. Bir
faydas varsa caizdir. Mesela, yaad yerde kendi mezhebine gre kaynak
kitap veya soracak kimse bulamayan kimsenin, orada yaygn olan, drt hak bir
mezhebden birine gemesi caizdir, hatta iyi olur.
htiya halinde mezhep deitirmek
Sual: afii mezhebine gre kaynak kitap ve soracak kimse bulunamyor.
Zor durumda kalnyor. Doru ibadet edilemiyor. Hanefi mezhebine gemek
caiz olur mu? Caizse ne yapmak gerekir?
CEVAP
Byle bir ihtiyatan dolay Hanefi mezhebine gemek caizdir. Hanefideki
ilmihal bilgilerini renip, bundan sonra Hanefi mezhebine gre ibadet edilir.
Hakikat Kitabevi yaynlarndan Namaz Kitabnda, Hanefi mezhebine gre
ilmihal bilgileri zet bir ekilde anlatlmtr. Oradan renilip, Hanefiye gre
ibadet edilir. Geni bilgiler ise, Seadet-i Ebediyye kitabnda mevcuttur.
Mezhep deitirmek gerekir mi?
Sual: Diimde dolgudan dolay, Maliki mezhebini taklit etmek yerine o
mezhebe temelli gemek daha uygun olmaz m?
CEVAP
Trkiye'de Maliki mezhebini bilen yok saylr. Bugn hanefiler bile hanefi
mezhebini tam olarak bilmiyor. Maliki mezhebinde olan zaten yoktur.
Bilinmeyen mezhebe gemek uygun olmaz, geilirse de ok sknt ekilir.
Hangisi oksa, hangisi yaygnsa o mezhebe geilir.
Ruhsatlardan faydalanmak
Sual: Bir zr sebebiyle, afii mezhebini taklit etmekte iken, daha kolay
diye, Malikiyi taklit etmek telfk yani haram olur diyenler var. Niye haram
oluyor ki?
CEVAP
afii mezhebini taklit etmekte iken, daha kolay diye, afii mezhebini taklit
etmeyi brakp, Maliki mezhebini taklit etmeye balamak bir ruhsattr, ok iyi
olur. O kimselerin, bu ruhsata haram demeleri, ilm deildir, inddir ve
tamamen taassuba dayanmaktadr; nk ruhsata kar kmak gnahtr.
hadis-i erif meali:
(Allah tel, emrettii eyleri yapmanz sevdii gibi, ruhsat, izin
verdii eyleri yapmanz da sever.) [Beyheki]
(Allah telnn size verdii kolaylk ve ruhsatlardan faydalann!)
[Buhari]
(Ruhsatlardan faydalanmayan, Arafat da kadar gnah ilemi olur.)
[Taberani]
www.dinimizislam.com

162
Telfk; kendi mezhebinde caiz deil iken, bir ihtiya, bir harac [glk]
olmadan ve artlarna riayet etmeden, baka mezhebde caiz olan hkmlerle
amel etmek demektir. Telfk haramdr, sz birlii ile btldr.
Demek ki telfk, bir ihtiya yok iken, baka bir mezhebin, o konudaki
artlarn gzetmeden, o mezhepteki kolay hkmlerle amel etmesi demektir.
afii mezhebini taklit ederken, Malikiyi taklide balayan, Malikinin bildirdii
btn artlara uymakta ve bir ihtiya iin o mezhebi taklit etmektedir. Bunun
telfk ile zerre kadar ilgisi yoktur.

Mezhep taklidi ve telfk
Sual: Baka bir mezhep hangi hallerde taklit edilir ve telfk nedir?
CEVAP
Zaruret olmasa da, bir ihtiya olunca, baka bir mezhebi taklit caiz olur.
Kendi mezhebine gre yaplamayan bir ii, baka bir mezhep taklit edilerek
yaplrken, o mezhebin o konudaki artlarn da yapabildii kadaryla yerine
getirmek, yani farz ve mfsitlerine riayet etmek arttr. Harac [glk] olmadan
ve artlarn gzetmeden taklit ederse, buna telfik denir ki caiz deildir.
(Tahtavi)
Hanefiler iin birka rnek:
1- htiya halinde her konuda taklit caiz olur. Hanefi mezhebinde olanlarn,
harac [glk] olunca, mesela doktor ameliyatta, renci snavda, gvenlik
grevlisi nbetteyse, kadn emzikli veya istihazalysa, abdesti bozan zrlerde,
hastalkta yahut abdest ve teyemmm iin zorluk ekenlerin, mnn,
yeraltnda alrken, namaz vaktini anlamakta aciz olann, canndan,
malndan veya namusundan korkann, maietine zarar gelecek olann,
mukimken de, Hanbel mezhebini taklit edip, iki namaz cem ederek klmalar
caiz olur.
2- Evli kar kocann, bir kere st emerek, stkarde olduklar meydana
knca, dier 3 mezhepten birini taklit edip, evlilie devam edebilirler. Dier 3
mezhepte, 5 kere doya doya emmek gerekir.
3- Annesiyle, kzyla, kayn validesiyle hrmet-i msahere olunca, afii
veya Maliki mezhebi taklit edilerek nikhlar yaplr ve evliliklerine devam
ederler.
4- Seferde, ihtiya olunca, dier mezhepten biri taklit edilerek iki
namaz cem edilebilir.
5- Semavi zr halinde, mesela, ishalini tutamayan, banndan veya
yarasndan kan akan, aryla gznden ya gelen, burnu kanayan, kulandan
irin akan, makatndan solucan kan, idrarn tutamayan, basurundan kan,
fistlnden, gbeinden aknt kan, elde olmadan gaz karan, yani gelen
yeli tutamayan, az dolusu kusan kimsenin, abdestinin bozulmamas iin,
Malikiyi taklit etmesi sahih olur.
www.dinimizislam.com

163
afiiler iin birka rnek:
1- Hacda kar cinse dokununca abdestin bozulmamas iin Hanefiyi taklit
caiz olur.
2- Sekiz veya snf bulunmaynca, Hanefiyi taklit ederek zekt vermek
sahihtir.
3- Bir gen, bir kz karsa, nikah iin kzn babasnn veya velisinin izin
vermesi arttr. Bu mmkn olmaynca, nikah yapabilmeleri iin Hanefiyi taklit
etmeleri caiz olur.
4- Bir doktor, kadn hastalar muayene ederken abdestinin bozulmamas
iin, muayene esnasnda Hanefi veya Maliki mezhebini taklit etmesi caizdir.
5- Kalabalk insanlarn bulunduu arda, pazarda, yolcu aralarnda,
kar cinse dokununca abdestin bozulmamas iin Hanefi veya Maliki taklit
edilebilir.
Telfk nedir?
Drt mezhebin kolaylklarn aratrp, bunlar bir araya toplayarak, yeni bir
kolaylklar mezhebi uydurmaya telfk denir. Telfk ittifakla btldr. Drt hak
mezhep birletirilemez, bir mezhep haline getirilemez. Mezhepsizlerin
yaptklar i, sanki geyiin boynuzunu, filin hortumunu, kangurunun kesesini,
ylann gvdesini, domuzun kuyruunu alp, hilkat garibesi bir hayvan
meydana getirmeye benziyor. Bunlar, hem mezhepleri kabul etmezler, hem de
hangi mezhebin hkm kolay ise ona gre hareket ederler. Mesela derisinden
kan knca afiide bozmaz; kadna dokununca Hanefide bozmaz diyerek o
hkmle amel ederler. Bir mezhebe gre hareket etmezler. Buna telfk denir,
caiz deildir, haramdr. Mctehidlerin farkl ictihadlar rahmettir. Tek hkm
rahmet olsayd Peygamber efendimiz bunu bildirir, ictihad yasaklard.

Harac nedir?
Sual: S. Ebediyyede, bir ite harac varsa, baka mezhebi taklit etmek
caiz veya lazm olur deniyor. Harac nedir?
CEVAP
Harac, sknt, meakkat demektir. Mesela, yeniden gusletmek, bir namaz
tekrar klmak ve yeniden abdest almak birer haracdr.
Bir kimse, kendi mezhebine gre yapamad veya glkle yapt bir ii,
baka bir mezhepte yaplmas kolaysa, o mezhebin artlarna uyarak o
mezhebe gre yapmas caizdir. (Mizan, Hadika, Berika, S. Ebediyye)
Harac varsa, zaruret olmasa da, hatta amelden sonra da, baka mezhep
taklit edilir. (Redd-l-muhtar)
Kendi mezhebine uymayan ii yaptktan sonra bile, taklit yapmak caiz
olur. (Hadika)
www.dinimizislam.com

164
Baka mezhebi taklit ederken, o mezhepteki artlara uymak zor; fakat
kendi mezhebinde kolay olursa, bu ii yapmak sahih olur. ki mezhep, zaruri
telfik edilmi olur. (S. Ebediyye)
Bir ii yapmakta harac olursa, zayf kavle uyulur. Buna uymakta da harac
olursa, baka mezhebi taklit ederek yaplr. (bni Abidin, Hadika, S.
Ebediyye)
Her Mslman drt mezhepten diledii mezhebe girebilir, ihtiya olunca
bir mezhepten baka mezhebe geebilir ve harac olduu zaman, baka
mezhebi taklit edebilir. (Mizan)
Harac olan ilere baz rnekler:
1- Yolda insanlarn arasndan giden veya kalabalk dolmua binen yahut
pazarda al veri yapan afii mezhebindeki bir kimsenin, kadna dokunursam
abdestim bozulur endiesiyle Hanefi veya Malikiyi taklit etmesi caiz olur; nk
S. Ebediyyede deniyor ki: Yolda, nakil vastalarnda ve al verite temas
korkusu olan afii, Hanefi veya Maliki mezhebini taklit etmelidir. (s. 146)
2- Hacda kar cinse dokununca abdestin bozulmamas iin afiiler,
Hanefiyi taklit ederler.
3- afii bir gen, bir kzla kasa, kzn babas raz olmazsa, afiide
velisinin rzas olmadka evlenmesi caiz olmaz. Hanefiyi taklit ederek velisiz
de evlenebilir.
4- afiide zekt 8 snfa verilir, snfa verilse de caizdir. Ancak snf
bulmak da zordur. Hanefi taklit edilerek bir snfa verilir. Sadaka-i ftr verirken
de, buday bulmak zorsa, Hanefiyi taklit ederek altnla verebilir.
5- Bir Hanefinin, evlendii kzla stkarde olduu ortaya karsa, eer bir
iki kere emmise, afii taklit edilip evlilie devam edilir; nk afiide
stkarde olmak iin ayr zamanlarda 5 kere doya doya emmek gerekir.
6- afiiyi taklit eden Hanefi, hacca gidince, kadnlara dokunursa abdesti
bozulaca iin Hanefiyi taklit etse telfk olmaz; nk bunda zaruret vardr.
Malikiyi biliyorsa, bunu taklit etmesi daha iyidir; nk Malikide azn iini
ykamak guslde farz deildir.
7- Dolgulu diten dolay mezheb taklit edileceini bilmeyen biri, 5 yl nce
hacca gidip gelse, o zaman sahih olmayan namazlar ve hac iin (5 yl nce
yaptm hacdaki guslde, abdestte ve namazda da Malikiyi taklit ettim) derse,
namazlar da, hacc da sahih olur.
8- Hanbelide aznda dolgu olan cnptr. Bir harac olunca ve
Hanbeliden bakasn taklit imkn da yoksa Hanbelide azn iini ykamak
farz olduu halde, Hanbeli taklit edilerek, iki namaz cem edilir ve bu telfk
olmaz; nk baka are yoktur.
9- Hamam ve kaplcalarda, tesettre riayet edilmiyor. Kaplcaya tedavi
iin giden tesettrl bir Hanefi, yine mmkn mertebe bakalarna bakmadan
Hanbeli mezhebini taklit etse, bakalarnn dizden yukar ksmn grmesi
www.dinimizislam.com

165
gnah olmuyor. Tedavi iin gidilen kaplca, bir ihtiyatr. Harama dmemek
iin, burada mezhep taklidi caiz oluyor.
10- Maliki mezhebinde semavi zr olunca, bu zrlerin hi birisi abdesti
bozmuyor. Semavi zr olmasa; fakat bir Hanefinin, abdestliyken elini bak
kesse, hemen Malikiyi taklit etse, Maliki mezhebinin farzlarna ve mfsitlerine
riayet ederek niyet ederse, namaz vaktini karmamak iin taklit edebiliyor.
Burada semavi zr olmasa bile, namaz vaktini karmamak iin, kendi
elimizle yaptmz bir zrden dolay da taklit caiz oluyor.
11- Besmelesiz kesildii iin le olmu hayvanlar yemek iin, afiiyi taklit
caiz ve lazm olur; nk afii mezhebinde, hayvan keserken Besmele
ekmek farz deildir.
12- Unutarak necasetli elbiseyle namaz klan kimse, namazdan sonra
hatrlarsa, bu namaz Malikiye gre kldm derse, namaz sahih olur; nk
Malikide, necaset namaza mani deildir. Yeniden namaz klmak harac olduu
iin caiz oluyor.
13- Bir kimse, unutarak 45 gn veya daha fazla mestlerine mesh ederek
namaz klsa, sonra hatrlasa, bunlar kaza etmesi harac olur. Bu namazlar
Malikiye gre kldm derse. Namazlar sahih olur; nk Malikide mestin
mesh mddeti yoktur.
14- Unutarak idrarl bezle namaz klan kimse, namazdan sonra hatrlasa,
(Bu namaz Malikiye gre kldm) derse, namaz sahih oluyor; nk Malikide
necaset namaza mani olmuyor. Namaz yeniden klmak harac olur.
15- zrl olmayan; ama aknts olan kadn, abdestli durabilmesi iin
Malikiyi taklit edebilir. Srf abdestli durabilmek iin, mezhep taklit edilmesi caiz
hatta lazm olur.
16- Gaz sktrmasndan rahatsz olan kimse, Malikiyi taklit ederse, gaz
sktrmas namaz mekruh etmez. Elde olmadan gaz karsa, abdesti de
bozulmam olur.
17- Basur sebebiyle Malikiyi taklit eden bir kimse, kan akarken ve
elbisesine fazla miktarda kan bulamken namazlarn klabilir. Kanl amar
her zaman temizlemek harac olduu iin, Malikiyi taklit ederek, kan bulam
halde namaz klmak caiz olur.
18- Bir zrden dolay, leyi vaktinde klamayan kimse, mam- azamn
kavline uyarak, leyi asr- evvelde [birinci ikindide] klabilir. (F.bilgiler)
kitabnda diyor ki: (Kendi mezhebindeki kolay yolu gsteren ictihada uymak,
harac olunca caiz olur.)
19- Annesiyle, kzyla, kayn validesiyle hrmet-i msahere olunca, afii
veya Maliki mezhebi taklit edilerek nikhlar yaplr ve evliliklerine devam
edebilirler.


www.dinimizislam.com

166
Mezhep taklidinde harac
Sual: S. Ebediyyede, (Harac olunca, zayf kaville amel olunur), slam
Ahlak kitabnda, (Mlik'yi taklit edenin, harac varsa, vitir namazn terk
etmesi caiz olur) ve F. Bilgiler kitabnda, (Harac olunca kendi
mezhebindeki kolay yolu gsteren ictihada uymak, caiz olur) deniyor.
Harac nedir, ne yaparsak caiz, ne yaparsak telfk olur?
CEVAP
Harac, meakkat, zorluk, sknt demektir. Zaruret demek deildir.
Yeniden abdest almak veya yeniden namaz klmak haractr.
Yolda, nakil vastalarnda [dolmuta, otobste], al verite [pazarda,
markette] kadnlara dokunma ihtimali olan fi, Hanef veya Mlikyi taklit
etmelidir. (S. Ebediyye s. 146) [Demek ki, yeniden abdest almak harac oluyor.
Srf yeniden abdest almamak iin baka mezhep taklit edilir.]
Harac varsa, baka mezhebi taklit iin, zaruret de bulunmas art deildir.
(S. Ebediyye s. 145)
Hastalk veya ihtiyarlk sebebi ile yani zaruret ile idrar karan Hanefnin,
tekrar abdest almas, harac, zahmet olaca iin, bu kimse, Mlikyi taklit
ederek hemen zr sahibi olur, abdesti bozulmaz. (S. Ebediyye s. 148)
[Sadece hastalarn deil, ihtiyarlarn bile taklit edebilecei bildiriliyor. Tekrar
abdest almak harac, yani zahmet olduu iin mezhep taklidi yaplyor.]
Kendi mezhebine uymayan ii, yaptktan sonra bile, taklit yapmak caiz
olur. Mesela mam- Ebu Yusufa, Cumay kldktan sonra, (Guslettiin kuyuda
fare ls grld) dediler, (fi mezhebine gre guslmz sahihtir)
buyurdu. (S. Ebediyye s. 72) [Yeniden gusletmek imknsz deildir, ama bir
zahmettir. Bu zahmetten kurtulmak iin mezhep taklidi yaplyor.]
drar, yel karan hastalarn ve ihtiyarlarn abdestlerinin ve namazlarnn
bozulmamas iin, harac ve meakkat hlinde, bunlarn Mlikyi taklit etmeleri
ve imam olmalar sahih olur. (S. Ebediyye s. 131)
Telfk, harac olmadan baka mezhebi taklit etmektir. Kendi mezhebinde
caiz deilken, bir harac olmadan ve artlarna riayet etmeden, baka
mezhebin hkmyle amel etmek demektir. Telfk haramdr.
Bir ibadeti, bir ii uyduu mezheplerin hibirine gre sahih olmazsa, buna
telfk denir. Telfk, hibir suretle caiz deildir. (S. Ebediyye)
Demek ki, harac olunca mezhep taklidi yapmak, telfk deil, dinin emrine
uymak olur. Taklide kar kmak ise, taassup olur.

Geriye dnk taklit
Sual: S. Ebediyye'de, (Hanefi mezhebindeki bir kimsenin, dileri kaplama
ve dolguluyken gusl abdesti sahih olmadndan, namazlar da sahih olmaz.
fi veya Mlik mezhebini taklide balayncaya kadar klm olduu
namazlar kaza etmelidir) deniyor. Yine S. Ebediyye'de, (Kendi mezhebine
www.dinimizislam.com

167
uymayan ii yaptktan sonra bile, taklit yapmak caiz olur. Mesela Ebu Yusuf
hazretlerine, Cuma namazn kldktan sonra, gusl abdesti ald kuyuda, fare
ls grld dediler. "fi mezhebine gre guslmz sahihtir" dedi) deniyor.
Hanef mezhebindeki bir kimse, dolgu dii varken, Malik'yi taklit etmeden,
yllarca kld namazlar iin, bu hkme uyarak, (Bu namazlarm Mlik
mezhebine gre kldm) diye niyet etse, kaza etmeye lzum kalmadan, bu
namazlar sahih olur mu?
CEVAP
S. Ebediyye'nin mellifi merhum hocamza, otuz yl sual sordum. Bu suali
de sormutum. Sual ve cevaplardan birka yleydi:
Sual 1: On yldr dolgu dile namaz klan, imdi bunlar fi veya
Mlik'ye gre kldm derse, hepsi kaza edilmi olur mu?
CEVAP: Evet.
Sual 2: S. Ebediyye'de, dolgusu olan kimse iin, (fi veya Mlik
mezhebini taklide balayncaya kadar klm olduu namazlar kaza etmelidir)
buyuruluyor. (Be on senelik de olsa, sahih olmayan bu namazlar iin, "Bu
namazlar Mlik veya fi mezhebine gre kldm" denirse, hepsi kaza
edilmi olur ve kaza edilmeleri lazm gelmez) ifadesi, baka bir kavil midir?
CEVAP: Ayn kavlin devamdr. [Yani ayn hkmdr.]
Sual 3: Dolgu diten dolay mezhep taklit edileceini bilmeyen biri, be
sene nce hacca gidip geliyor. imdi Mlik'yi taklit etmeden kld namazlar
iin, (Be yldr dolgu dile kldm namazlar, Malik mezhebine gre kldm)
diyerek bu namazlar kaza etmesine lzum kalmad gibi, (Be sene nce
yaptm hacda, guslde, abdestte ve namazda da, Malik'yi taklit ettim) dese
hacc sahih olur mu?
CEVAP: Evet, sahih olur.
Sual 4: Unutarak necasetli elbiseyle namaz klan, namazdan sonra
hatrlasa, (Bu namaz Mlik'ye gre kldm) diye niyet etse, kld namaz
sahih olur mu?
CEVAP: Evet, sahih olur.
Sual 5: Mlik'yi taklit eden Hanef, mukimken unutup mestlere iki gn
mesh etse, bu mestle kld namazlar iin, (Bu namazlar Mlik'ye gre
kldm) dese, namazlar sahih olur mu?
CEVAP: Evet, unuttuu iin sahih olur.
Sual 6: On yl nce Hacca gittim. fi mezhebini taklit ediyordum.
Kadnlara dokununca abdesti bozduunu bildiim iin, tekrar Hanef'yi taklit
ederek haccm yaptm. Haccm sahih oldu mu?
CEVAP: Tekrar hacca lzum yoktu. Hacdan sonra taklidi niyet caizdi.
Tekrar gitmek, takva olmaz. yi olmu.
Taklit ederken
www.dinimizislam.com

168
Sual: (Mlik'yi taklit etmeden nceki namazlar kurtarabilmek iin,
taklitten nceki namazlar, Hanef'nin snnetlerine de riayet ederek klnmsa,
yani Mlik'nin farzlarna da uyulmusa, Bu namazlar Mlik'ye gre kldm
denirse, sahih olur, kaza etmek gerekmez) deniyor. Gemi namazlar nasl
kldmz hatrlamamz imknsz olduuna gre, Hanef'ye gre sahih olmas
yetmiyor mu?
CEVAP
Evet, yeter.

Mlikide zrl olmak
Sual: Mlikyi taklit eden birinin parma kanasa, bantlayp abdest alsa,
kan yine akmaya devam etse, o abdestle namaz klabilir mi? Vaktin sonunu
mu beklemesi gerekir? (Kendi mezhebi olan Hanefde aresi varken, baka
mezhep taklit edilmez) demek yanl deil mi?
CEVAP
O kimse, di dolgusu sebebiyle Mlikyi taklit etmese bile, yarasn sarar,
abdestini alr ve Mlikyi taklit edip o abdestle namaz klabilir. S. Ebediyyede
deniyor ki:
Yolda, nakil vastalarnda ve al verite [kar cinse] temas korkusu olan
fi mezhebindeki bir kimse, Hanef veya Mlik mezhebini taklit etmelidir. (S.
146)
Burada sadece (Taklit edebilir) denmiyor, (Etmelidir) buyuruluyor.
Hlbuki kendi mezhebinde bunun aresi vardr. Kar cinse dokunmusa,
vastadan inince yeniden abdest alp rahata namazn klar. Yeniden abdest
almak bile harac kabul edildii iin, (Kar cinse dokununca, abdesti bozmayan
baka mezhebi taklit etmeli) buyuruluyor.
Diyelim ki, bu fi olan kimse, otobste veya alverite kar cinse
dokundu, sonra unutup namaz kld. Dokunduunu hatrlaynca, (Ben bu
namaz Hanef veya Mlikye gre kldm) dese yine sahih olur, nk S.
Ebediyyede deniyor ki:
Kendi mezhebine uymayan ii yaptktan sonra bile, taklit yapmak caiz
olur. Mesela imam- Ebu Yusufa, Cumay kldktan sonra, (Guslettiin kuyuda
fare ls grld) dediler, (afii mezhebine gre guslmz sahihtir)
buyurdu. (S. 72)
Dinimiz, mezhebimiz bunu bildirirken, kendi ind grn senet kabul
ederek, kitaptaki bilgilerin aksini syleyip, sebepsiz yere Mslmanlarn iini
zorlatrmak doru deildir.
Parma kanayan kimse, Mlikyi taklit etmeyen biri de olsa, hatt gusl
Mlikye uygun olmasa bile, yine bu kii, Mlikyi taklit ederek namazn
klabilir, nk kitapta buyuruluyor ki:
www.dinimizislam.com

169
Bir i yaparken, zr hsl olup, bu iin kendi mezhebindeki artlarndan
birine uymas gleen kimse, bu ii, drt mezhepten herhangi birinin
artlarna uyarak yapar. Bu ikinci mezhebin, bu i iin olan artlarnn hepsine
uymas lazm olur. Bu artlardan birine uymas zor olur, fakat kendi
mezhebinde kolay olursa, bu ii yapmas sahih olur. ki mezhep zaruri telfk
edilmi olur. Kendi mezhebinde de zor olur ise, kendi mezhebindeki birinci
art yapmamas caiz olur. Fakat Eshab- kiramdan birinin ictihadna gre caiz
olabileceini dnmek iyi olur. (S. Ebediyye s. 445)
Buradaki ifadeler dikkatlice okunur ve doruluuna inanlrsa, mesele
rahata zlr. Elimiz kanyor, Mlikyi taklit ediyoruz, mesele kalmyor.
Mliknin artlarn gzetemesek bile, parmamz kanad halde, yine kendi
mezhebimize gre namaz klyoruz. Kendi mezhebimizde de, zor bir durum
varsa, yani hibir mezhepte are yoksa, Eshab- kiramdan birinin ictihad byle
olabilir diye dnrsek yine namazmz sahih oluyor.
Kendi mezhebimizde aresi olduu halde, baka mezhebi taklit etmekle
ilgili hususlar, S. Ebediyyenin mellifi olan merhum hocamza defalarca
sormutuk. Verilen cevaplardan yledir:
1- Unutarak necasetli elbiseyle namaz klan kimse, namazdan sonra
hatrlarsa, bu namaz Malikiye gre kldm derse, namaz sahih olur, nk
Malikide, necaset namaza mani deildir. Yeniden namaz klmak harac olduu
iin caiz olur.
2- Bir kimse, unutarak 45 gn veya daha fazla mestlerine mesh ederek
namaz klsa, sonra hatrlasa, bunlar kaza etmesi harac olur. Bu namazlar
Malikiye gre kldm derse, namazlar sahih olur, nk Malikide mestin mesh
mddeti yoktur.
3- zrl olmayan, ama aknts olan kadn, abdestli durabilmesi iin
Malikiyi taklit edebilir. Srf abdestli durabilmek iin, mezhep taklit edilmesi
caizdir.
S.Ebediyyede baka mezhebi taklitle ilgili ifadelerden birka:
Hastalk veya ihtiyarlk sebebi ile yani zaruretle idrar karan Hanefnin,
tekrar abdest almas, harac, zahmet olaca iin, bu kimse, Mlik mezhebini
taklit ederek, hemen zr sahibi olur, abdesti bozulmaz. (S. Ebediyye s. 148)
[Grld gibi sadece hastalarn deil, ihtiyarlarn bile taklit edebilecei
bildiriliyor.]
Tbi olduu mezhebe uyarak, bir ii yaparken, harac hsl olursa, bu i,
dier mezhepten, harac bulunmayan birini taklit ederek yaplr. (S.
Ebediyye s. 148)
[Mesela eli kanayan, yarasn bantlayp abdestini alr, Mlikyi taklit
ederek namazn klar.]
Namazda iken, teehhd miktar oturmadan evvel, abdesti kendiliinden
bozulursa, hemen gidip tazeleyip, namazna devam edebilir ise de, batan
klmas efdaldir. Tekrar bozulursa veya abdest almak g olursa, namaza
www.dinimizislam.com

170
dururken Mlik mezhebini taklit eder. Maliki mezhebinde, hastalarn,
ihtiyarlarn namazlar bozulmaz. (S. Ebediyye s. 233)
[Sadece hastalarn denmiyor ihtiyarlarn da deniyor, nk ihtiyarn
abdest almas, namaz klmas zordur.]
Harac bulunduu zaman, baka mezhebi taklit etmek iin, zaruret de
bulunmas art deildir. (S. Ebediyye s. 145)
[Mezhep taklidi iin zaruret art deil, harac, glk ihtiya olmas
yeterlidir.]
Harac olunca, zaif rivayet ile amel olunur. (S. Ebediyye s. 148)
Harac olduu zaman zaif olan kavil ile amel etmek evladr. (slam Ahlak
s. 513)
[Harac olunca, zayf kaville amel etmek caiz olmakla kalmyor, evla olur
buyuruluyor.]
Hastalk veya ihtiyarlk sebebi ile yani zaruret ile idrar karan Hanefnin,
tekrar abdest almas, harac, zahmet olaca iin, bu kimse, Mlik mezhebini
taklit ederek, hemen zr sahibi olur, abdesti bozulmaz. (S. Ebediyye s. 148)
[Sadece hastalarn deil, ihtiyarlarn bile taklit edebilecei bildiriliyor.
Tekrar abdest almak harac, zahmet olduu iin mezhep taklidi yapmas
bildiriliyor.]
htiya olduu iin hazrlanan karmlardaki iki maddeden biri temiz ise
ve necis olann yerine temizini kullanmakta harac varsa, birinci kavle gre
karmn da temiz olaca anlalmaktadr. spirtolu ilalar, kolonya, mrekkep
ve vernikler ve boyalar byledir. (S. Ebediyye s. 152)
[Kolonya kullanmak zaruret olmad halde, ihtiya olunca temiz oluyor.]
slam Ahlak kitabndaki baka mezhebi taklitle ilgili birka ifade:
Yaplan bir eyin, bir farza mani olmasn veya haram ilemeye sebep
olmasn nlemenin meakkatli, g olmasna harac denir. (slam Ahlak s.
214)
[Mesela eli kanayan, namaz klamaz, farza mani olur. Abdest alnd
halde hl kanama devam ediyorsa, hatt kan kesilse bile, yeniden abdest
alnmas harac olur. Harac olunca da mezhep taklidi caiz olur.]
nsann yapt bir eyden dolay, limlerin bu szlerine uymakta harac
olursa, seilmemi, zayf szlerine uyulur. Buna uymakta da harac olursa, bu
hkm, baka mezhebi taklit ederek yaplr. (slam Ahlak s. 214)
[Szbirlii olan bir ii bile yapmakta glk olursa, zayf kaville amel caiz
oluyor. Zayf kaville amel etmekte de harac olursa, bu ii caiz gren drt hak
mezhepten birinin taklit edilerek yaplmas bildiriliyor.]
Kendi mezhebine gre, bir farz yaparken veya bir haramdan saknrken,
harac hsl olursa, harac bulunmayan, baka bir mezhep taklit edilerek, bu
haracdan kurtulmaldr. Harac, bir ii zahmet ile yapmak veya hi yapamamak
demektir. Harac bulunmayan baka mezhep yoksa, haraca sebep olan ey,
www.dinimizislam.com

171
zaruret ile mevcut ise, bu farz yapmak veya haramdan saknmak affolur.
(slam Ahlak s. 268)
[Eer baka mezhebi taklit imkn yoksa, yani o mezhep de bu ii caiz
grmyorsa, o ii de yapmak gerekiyorsa, o haram ilemek veya farz tehir
etmek caiz oluyor.]
arap, ispirto ve alkoll ikilerin hepsi kaba necasettir. Su ile toprak
kartrld zaman, bu ikisinden biri temiz ise, meydana gelen amurun temiz
olaca ve bu kavlin sahih olduu ve fetvann da byle olduu, Bahr kitabnda
ve bni Abidinde yazldr. Bu fetvann zayf olduunu bildiren limler de
varsa da, harac olduu zaman, zayf kavil ile amel olunaca, bni Abidinde
ve Hadikada yazldr. Buna gre, bir ihtiyac karlamak iin hazrlanan
kolonya, vernik ve ispirtolu ilalarn ve boyalarn, alkol ile kartrlan maddeleri
temiz ise, karmlarn da temiz olacaklar anlalmaktadr. (slam Ahlak s.
311)
[Kolonya kullanmak zaruret olmad halde, ihtiya olunca temiz oluyor.]
Mlikyi taklit edenin, harac olunca, vitir namazn terk etmesi caiz olur.
(slam Ahlak s. 211)
[Vitir namaz vacibdir, muhakkak klnmas lazmdr. Mesela yolculukta,
akamla yatsy cem etmek caiz olunca, vitir cem edilemiyor. Gece kalkp
klnmasnda bir glk varsa, Mlik mezhebi taklit edilerek, vacib olan vitri
terk etmek caiz oluyor.]
Ruhsatlardan faydalanmak
S. Ebediyyede, taklit etmesi caizdir denmeyip (Taklit etmelidir) denmesi,
dini hkmler zor gelip bkknlk hsl olmamas iindir. Harac yani bir ihtiya
olunca mezhep taklidi yaplmal. Yapmamak Snnete aykr olur.
Necmddin-i Gazzi hazretleri, (eytan insana, Allah telnn bildirdii
kolaylklar yaptrmaz. Bunun iin ruhsatla amel etmelidir) buyuruyor. mam-
Rabbani hazretleri de, (Allah tel, insanlara g gelen eyleri deil, kolay
olanlarn yaplmasn istiyor, nk insan zayf, dayanksz yaratlmtr)
buyuruyor. Hadis-i eriflerde de buyuruluyor ki:
(Allah tel, emrettii eyler gibi, ruhsat verdii eyleri yapmanz
da sever.) [Beyheki] (Allah telnn sevdii eyi yapmaktan niye kanlsn
ki?)
(Allah telnn size verdii kolaylk ve ruhsatlardan istifade edin!)
[Buhari] (Bu emre niye uyulmaz ki?)
(Ruhsatlardan istifade etmeyen, Arafat da kadar gnah ilemi
olur.) [Taberani] (Mezhep taklidi bir ruhsatken, niye yle ok gnah ilemeye
rza gsterilir ki?)
(Snnetimi kabul etmeyen benden deildir) hadis-i erifi de, (Ruhsat,
izin verdiim eyleri kabul etmeyip, kendine sknt veren snnetime uymam
olur) demektir. (Mslim)
Demek ki, Snnete uyup, ruhsatlardan faydalanmaldr.
www.dinimizislam.com

172
Mezhep taklidi nasl yaplr?
Maliki mezhebini taklit
Sual: Di dolgusu, elde olmadan yel ve idrar karma yani gelen yeli ve
idrar tutamama, kan irin gibi herhangi bir aknt sebebiyle Malikiyi taklit eden,
nelere dikkat eder?
CEVAP
Maliki mezhebini taklit eden Hanefi, sadece guslde, abdestte ve
namazda, kendi mezhebinin artlarna ilaveten Malikinin farzlarna uyup
mfsitlerinden kaar. Dier hususlar aynen Hanefi gibi yapar. Snnet ve
mekruhlarda kendi mezhebine uyar.
Hanefiden farkl olan durumlar unlardr:
1- Guslde niyet, muvalat ve delk farzdr.
a) Gusl, abdest ve namaza balarken niyette Maliki mezhebine uymaya
niyet etmelidir. [Abdest aldktan veya guslettikten yahut namaz kldktan sonra,
Malikiye uymaya niyet etmediini hatrlasa, (Bu abdesti veya gusl Malikiye
gre aldm, namaz Malikiye gre kldm) derse, yeniden abdest almas,
gusletmesi veya namaz klmas gerekmez.]
Niyet, gusle balarken yaplr. Unutulursa guslden sonra hatrlad
zaman niyet etmesi de sahihtir. Gusle balarken cnplkten temizlenmeye
diye niyet edilir; cnp olduunu bilerek gusleden, zaten buna niyet etmi
demektir.
Muvalat, uzuvlar ara vermeden ykamaktr.
Delk, ykanan yerleri el veya havlu ile hafif svazlamaktr. Dokunmak da
delk yerine geer.
b) Guslde sa hilallemek, [sa arasna iki elin parmaklarn sokup
ekmek] farzdr. [Hilallemek, tarakla da yaplabilir.]
c) Kadn, guslde, salarn dibine, yani bandaki deriye su ulaabiliyorsa,
sandaki rgy zmez. Yani, rl san dibi slannca, zmeden rgnn
stn slatmak yeterlidir. Sa dibi slanmazsa, rgy amak gerekir.
rlmemi salarn her tarafn da ykamak farzdr. [Hanefide de byledir.]
d) Guslde ykamadk yer kaldn bir ay sonra bile hatrlasa, yalnz oray
hemen ykamas gerekir. Ykamazsa gusl btl olur.
2- Abdestte; niyet, muvalat, delk, ban tamamn meshetmek farzdr.
Niyet; elleri, az, burnu veya yz ykarken yaplr.
a) Abdestte kalarn ve kirpiklerin altndaki deriyi ykamak, kulak arkasyla
sa arasndaki deriyi ve kulak memesi nndeki sa ve deriyi mesh farzdr.
b) Altnda deri grnen hafif sakal mesh, kesif sakal ykamak farzdr.
c) Kadn, sann hepsini mesheder. rl san amaz. rgnn
stnden mesheder.
www.dinimizislam.com

173
d) Ayak parmaklarn hilallemek mstehaptr. Abdest alrken el parmaklar
alp kapand iin kendiliinden delk meydana gelir. Ayrca hilallemek
gerekmez. Hilallemenin mahzuru olmaz.
3- a) Olana, hanmna veya yabanc kadna [Cildine veya salarna]
ehvetle dokunan erkein, erkeklere ehvetle dokunan kadnn abdesti
bozulur. ehvetsiz dokunursa abdest bozulmaz. [Kendi n edep yerine, elinin
iiyle veya parmak ileriyle dokunan erkein abdesti bozulur.]
b) Kan, irin, sar su hastalk sebebiyle karsa, yel elde olmadan kaarsa
yani tutulamasa, idrar tutulamasa, bunlar abdesti bozmaz. Bunun gibi,
kadnlardaki aknt da abdesti bozmaz.
c) Sa tra olunca, trnak kesilince abdest bozulmaz. Sakal tra olunca
bozar diyen limler de olduu iin, jiletle veya ustura ile sakal tra olunca,
abdest almak iyi olur.
d) Abdesti bozulduunu bilip, sonra abdest aldnda phe ederse,
abdest almas gerekir. Abdest aldm m almadm m, abdestim bozuldu mu,
bozulmad m diye phe edenin abdesti bozulmu olur. Eer, abdest aldn
ve bozulmadn hatrlarsa abdesti bozulmu olmaz.
e) Hanefide, namazda iken uyumak abdesti bozmaz. Namaz dnda yan
yatarak, bir eye dayanarak uyumak abdesti bozar; fakat Malikide, uyku ar
deilse bozmaz. Ar ise bozar. Mesela tehiyyatta uyuyup kalrsa abdesti
bozulur; ama hafif ekilde uyusa, abdesti bozulmaz.
4- Teyemmm, namaz vakti girdikten sonra yaplr.
5- a) Mestin st ve alt tamamen meshedilir. Mesti, aya ykamak
meakkatinden dolay giymek sahih olmaz. Snnete uymak veya souktan
korunmak niyetiyle giymek gerekir. Hi niyet etmeden giyse, sonra bu mesti
snnete uymak niyetiyle giydim dese yine niyeti sahih olur.
b) Mest zerinde hi necaset olmamas gerekir, mestin temiz olmas
farzdr.
c) Mest deri ve benzerinden olur, ynden olmaz.
d) Malikide mestin mesh mddeti yoktur. Cnp olana kadar karmak
gerekmez. Sadece Cuma gnleri gusl iin karmak snnettir. Malikiyi taklit
eden, 24 saatten fazla giyemez. nk kendi mezhebi olan Hanefiden km
saylmaz.
6- Namazda her rekatta Fatiha okumak, iki secde arasnda oturmak,
rkuda, secdelerde tumaninet, yani sakin durmak ve namaz sonunda selam
vermek farzdr. [Cemaat, imam arkasnda Fatiha okumaz. Ayn Hanefiler gibi
yaplnca bu farzlar da yerine gelmi olur.]
7- El zerine secde sahih deildir. afii ve Hanbelide de byledir.
Hanefide tenzihen mekruhtur.
8- Fsk veya bidat ehli imama uymak sahih deildir.
9- Malikiyi taklit eden, bir ihtiya olunca seferde Malikiyi taklit ederek iki
namaz cem edebilir.
www.dinimizislam.com

174
10- Seferde giri k gn hari, 4 gn veya daha fazla kalmaya niyet
eden mukimdir. 4 gnden nce biteceini sand ii iin gittii yerde, belki
yarn giderim diye 18 gnden ok kalnca mukim olur.
11- Seferde 10 gn kalan 15 gnden az kald iin Hanefiye gre misafir
saylrsa da Malikiye gre mukim saylr. nk giri-k gnleri hari, 4 gn
veya daha fazla kalmaya niyet eden Malikide mukim olur. 3 gn veya daha az
kalrsa seferi olur. Eer Hanefiye uyup, 3 gnden fazla kald yerde 2 rekat
klarsa, namaz sahih olmaz. nk Malikide mukim olann 4 rekat klmas
farzdr. Hanefide ise seferde 4 rekat klmak mekruhtur. Maliki farz dedii iin
farza uyulur, 4 rekat olarak klnr.
Giri k gnnde l imsak vaktidir. Gn, oruta olduu gibi imsak
vaktinde balar. Ertesi gn imsak vaktine kadar devam eder.
Mesela, stanbula imsak vaktinden sonra, sabah ezan okunurken giren
kimse, giri gn olduu iin o gn saymaz. Eer imsak vaktinden nce
girerse, imsak vaktinden sonraki gn giri gn olmaz. msak vaktinden sonra
karsa, o gn k gndr.
Demek bir kimse, bir yere gne doarken girse, o gn giri gn olduu
iin hesaba katmaz. gn kaldktan sonra, drdnc gn imsak vaktinden
sonra, mesela gne doarken oradan ksa, giri-k gnleri saylmad
iin o kimse, gn o yerde kalmtr ve seferidir. (Menahic-l- ibad)
80 kmlik mesafeye gidince Malikide seferi olursa da, Hanefide seferi
olmaz. Burada Malikiye uyup 2 rekat klnrsa, Hanefiye gre namaz sahih
olmaz, 4 rekat klmas farzdr.
Bir mezhebi taklit, kendi mezhebinden kp, o mezhebe girmek demek
deildir. O mezhepteki taklit edilen meselenin yalnz farzlarna ve mfsitlerine
uyulur. Hanefide snnet olan bir ey, Malikide mekruh olsa da yaplr. Mesela:
a) Hanefi mezhebinde, namaz klarken, Fatihadan nce, Euz Besmele
ekmek snnet, Malikide mekruhtur. Malikiyi taklit eden, Euz Besmele okur.
b) Malikide Sbhaneke okumak mekruh, Hanefide snnettir. Malikiyi
taklit eden Sbhaneke okur.
c) Bir kadnn muayyen hli 13 gn devam ediyorsa, bu kadnn Hanefiye
gre 10 gnden sonrakiler zr olduu iin gusledip namazlarn klar.
Malikide, muayyen hl 15 gne kadardr. 15 gne kadar kan kesilmeden
namaz klamaz. Byle kadn, 15 gne kadar kan kesilmezse, bekler. 16. gn
gusledip namaza balar. Hanefinin farz dedii 10 gnden sonrakileri de kaza
eder. Nifastaki durum da ayndr. Yani Malikiye gre nifas olup da Hanefiye
gre nifas olmayan gnlerde klnamayan namazlar sonradan kaza edilir.
Bylece her iki mezhebin farzlarna uyulmu, mfsitlerinden kalm olur.
Hayz ve nifasn durumu
1- Hayzn en az yoktur. Bir damla gelse de hayz kabul edilir. En ou ise
15 gndr. 15 gnden fazla gelirse istihaza olur. [Hanefide hayzn en az 3, en
ou 10 gndr. Bundan az veya ou istihazadr.]
www.dinimizislam.com

175
2- kinci hayzn olabilmesi iin, aradan en az 15 gn gemesi gerekir. 15
gn gemeden kan gelirse, bu hayz deildir, istihazadr [zrdr], burundan
gelen kan gibidir. Gusletmeden namaz klnr.
3- Ayiseden gelen kan hayz olmaz, istihaza olur. Ayise ya Malikide 70,
Hanefide 55'tir.
4- Hamileden ve doumdan nce gelen kan hayzdr. [Hanefide
istihazadr.]
5- Sezaryenle, yani karn yarlarak ocuk alnnca gelen kan nifas olmaz.
[Hanefide nifas olur.]
6- Nifasn azami mddeti 60 gndr. [Hanefide 40 gndr.]
7- Nifas grrken, 15 gn hi kan gelmese, artk temizlenmi olur. Bu 15
gnlk temizlikten sonra tekrar kan gelirse, bu kan nifas deil, hayz kandr.
8- Nifas kanamalar arasndaki temizlik gnleri 15 gnden az olursa nifas
saylr. Aradaki temizlik gnleri hesaptan dlerek kanama gnleri toplanp
60 gn bulursa, bu durumda kadnn nifas sona ermi olur. Mesela 20 gn
kan, 7 gn temiz, sonra 17 gn kan, 10 gn temiz, tekrar 23 gn kan grrse,
kan grlen gnler toplam 60 bulduu iin, nifas sona ermi demektir. 15
gn gemeden yine kan gelirse istihaza olur. 15 gn getikten sonra gelirse
hayz olur.
Malikiyi taklit ile ilgili okuyucu sualleri
Sual: Tam lmihalde (Abdestte, kulak memesi hizasndaki deri ve salar,
Hanefide yzdendir. Ykamak farzdr. Malikide batandr, meshetmek farzdr)
deniyor. Kula da mesh etmek farz mdr?
CEVAP
Abdestte, kulak ile sa arasnda kalan arkadaki ve steki sasz deriyi ve
kulak memesi nndeki sa ve deriyi mesh farzdr. Yz ykanrken zaten kulak
memesi hizasndaki deri ykanm oluyor. Ykamak mesh yerine de geer.
Ayrca mesh etmek gerekmez.
Ba mesh edilirken de eller kulaklara kadar gtrlnce sal deri ile
birlikte kulan arkasndaki ve stndeki sasz deri de mesh edilmi olur.
Yani kulan kendisini mesh etmek farz deildir. Yukarda belirtilen
ekilde, stteki ve yanlardaki sa ile kulak arasndaki sasz deriyi mesh
farzdr.
Kan abdesti bozar m?
Sual: Bir yerim kanadnda abdestim bozulmuyor mu?
CEVAP
Elimizi bak kesse, kan ksa abdestimiz bozulur, fakat bundan sonra o
yaral yerden kan ksa artk abdestimiz bozulmu olmaz. lk kan kan bozar
ondan sonrakiler Malikiyi taklit edenin abdestini bozmaz. lk defa szn
yanl anlamamal! Elin kesildi kan kt abdest bozuldu, ondan sonra oradaki
yaradan yani ayn yaradan kan kan ve irinler abdesti bozmaz. Ama teki elini
www.dinimizislam.com

176
bak kesince yine abdestin bozulur, oradan da sonraki kanlar abdesti
bozmaz. Yani hastalk sebebiyle gelen kan, irin, yel, idrar vesaire abdesti
bozmaz. Durup dururken burnumuz kanasa semavi zr olduu iin
abdestimiz bozulmu olmaz. Elde olmadan yellenmek yani gelen yeli
tutamamak, elde olmadan idrar karmak gibi semavi zrler Malikide abdesti
bozmaz.
Semavi zrle abdestin bozulmas
Sual: Maliki'de semavi zrler abdesti bozmaz m?
CEVAP
Evet bozmaz. O anda zr sahibi olur. Namazna devam eder. Semavi
zrler, yani insann elinde olmadan hsl olan eyler, Maliki'de abdesti
bozmaz. Mesela namazda ishali dar ksa, banndan veya yarasndan kan
aksa, kulandan irin aksa, makattan solucan ksa, prostat hastasndan idrar
damlasa, kadnlardan aknt ksa, basurdan kan ksa, elinde olmadan yel
kasa yani gelen yeli tutamasa, az dolusu kussa, bunlar semavi zr
olduklar iin, hibirisi Maliki'de abdesti bozmaz. Abdesti bozulmad iin
namazna devam eder. Byle bir kimsenin ayan bak kesip kan ksa,
abdesti bozuluyor, nk bu semavi zr deildir. Ama, ondan sonra aya
yara olduu iin, artk o yaradan kan kan veya irin abdestini bozmaz.
Olgunlam bann patlamas da semavi zrdr. Durup dururken burnun
kanamas da semavi zrdr. drar tutamamak, ishale mani olamamak gibi
eyler semavi zr olur, Maliki'yi taklit eden Hanefi'nin abdestini bozmaz.
Souktan el veya dudak yarlp kanarsa Maliki'yi taklit edenin abdestini
bozmaz. Yani semavi sebepler bozmaz.
Teyemmm
Sual: Malikiyi taklit eden iin teyemmmde farkllk var m?
CEVAP
Teyemmmde farkllk yoktur. Sadece vkit girdikten sonra teyemmm
yaplr ve her vkit namaz iin yeniden teyemmm etmesi lazm olur.
Ykanmadk yer grlse
Sual: Malikiyi taklit eden, abdest alp namaz kldktan bir ay sonra, elinde
yal boya grse, boyay kazyp ykasa, kld namaz ve abdesti sahih mi?
CEVAP
Evet sahihtir.
Muvalat nedir?
Sual: Maliki mezhebinde farz olan muvalat nedir?
CEVAP
Muvalat, her uzvu, birbiri arkasndan ara vermeden, acele olarak
ykamaktr. Baka bir ifade ile, normal artlar altnda, bir nce ykad uzuv
kuruyacak kadar ara vermemektir.
www.dinimizislam.com

177
ok ksa zamanda yaplan bir i, muvalata engel olmaz. Mesela, abdest
alrken kapdan biri girse, gelenin kim olduuna baklsa, muvalata mani olmaz.
Musluktan su kesilse, kovadaki suyu almak veya bitiik odadaki muslua gidip,
o musluktan abdest almak, muvalat engellemez. Sa aya ykadktan sonra,
kolayca giren bir orab hemen giyerek, teki aya ykamaya balamak da
muvalata mani olmaz. Yavaa giyerse, normal artlarda, bir uzuv kuruyacak
kadar ara verilirse, muvalata mani olur. Abdest alrken orabn birisini veya
ikisini karmak muvalata mani olmaz.
Uzuvlarn kuruyup kurumamas mutlak l deildir. nk scak ve
rzgarl havada, uzuvlar hemen kuruyabilir. Yahut souk ve rzgarsz bir
yerde, uzuvlar ge kuruyabilir. Uzuvlar kurumad diye, baka bir i yapmak
muvalata mani olur. Hararetli vcutta, uzuv tez kuruyabilir. Demek ki, kuruyup
kurumamas kesin l deildir.
bni bidin hazretleri de, Hanefi'ye gre muvalat anlatrken, (Toprakla
teyemmm ederken de, su ile ykamak olmad halde, normal artlarda bir
uzuv kuruyacak kadar ara vermek muvalata manidir) buyuruyor.
Di ektirmek
Sual: Bugn leye doru diimi ektirdim, ektirdikten sonra di etinde
kanamalar devam ediyor. Maliki'yi taklit ediyorum. leyi karmamak iin,
abdest aldm namazm kldm. Ve kanama hl devam ediyor. Kldm le
namaznn kazasn klmam gerekir deil mi?
CEVAP
Abdestiniz bile bozulmamtr. O abdestle ikindiyi de akam da
klabilirsiniz. Tabii abdesti bozan baka bir ey olmamsa. Kanamak Malikide
abdesti bozmaz. Namaz kaza etmeniz gerekmez.
Niyeti unutmak
Sual: Maliki mezhebini taklit eden bir kii namaz, gusl ve abdestte
Maliki mezhebine uymaya'' niyetini unutursa ne yapmal?
CEVAP
Bir gn sonra hatrlarsa bir gn sonra eder, gn sonra hatrlarsa
gn sonra eder, ay sonra hatrlarsa ay sonra eder.
Asr evvelde klmak
Sual: Malikiyi taklit eden, zaruri sebeplerle, mesela unutarak leyi asr
evvele kadar klamazsa, tekrar Hanefiyi taklit edip leyi asr- evvelde klmas
caiz mi?
CEVAP
Evet caizdir, nk bir ihtiya hasl olmutur. Keyfi olarak geciktirmesi
caiz olmaz.
kindiyi asr sanide klmak
Sual: Hanefinin ikindiyi asr- sanide klmas iyi olduuna gre Malikiyi
taklit eden de klabilir mi?
www.dinimizislam.com

178
CEVAP
Malikiyi taklit edenin de ikindiyi asr- sanide klmas iyi olur. Bir mahzuru
olmaz. Harac olmadan leyi asr- evvelde klamaz.
ehvetsiz pmek
Sual: Malikiyi taklit eden bir kimse, eini ehvetle veya ehvetsiz pnce
abdesti bozulur mu?
CEVAP
ehvetle perse bozulur, veda p denilen ple perse bozulmaz.
Genelde insan kendi eine kar fazla ehvet duymaz, yani pmekle hemen
ehvetlenmez. Ama ehvetlenmi ise abdesti bozulur. Hanefide ehvetlense
de bozmaz.
Kanl amarla namaz
Sual: Maliki'yi taklit eden, basurundan kan akt iin amarnda fazla
kan bulam iken namaz klsa, caiz olur mu?
CEVAP
Evet. nk temizlemek zordur.
Namazda bann patlamas
Sual: Maliki mezhebini taklit ediyorum. Namaz klarken banm patlad.
Namazda iken bunu hissettim. Namazdan sonra baktm ki kan ve irin el
ayasndan daha ok yere yaylm. Abdestim bozuldu mu, namazm sahih oldu
mu?
CEVAP
Abdest bozulmad gibi, namaz da sahih olmutur. Namazdan nce
olsayd, yine abdestinizi bozmazd ancak imkan ve vkit varsa amar
deitirmek gerekirdi, nk kendi mezhebimizden km deiliz. Buna da
imkan yoksa, o hliyle klmakta mahzur yoktur.
Eli hilallemek
Sual: Maliki'de abdestte veya guslde el parmaklarnn arasn hilallemek
de farzdr. Bu farz sadece parmaklarmz ap kapatmakla yerine gelir mi?
nk kendiliinden iki parmak birbirine dokunuyor.
CEVAP
Evet ap kapatmakla yerine gelir. Ayrca hilallemek gerekmez.
rl salar amak
Sual: Malikiyi taklit eden kadn, abdestte ve guslde, rl san
zmesi gerekir mi?
CEVAP
Malikide, kadnn, abdestte rl san amas gerekmez. rgnn
stnden hepsini mesh eder. Guslde de salarn dibine, yani bandaki
deriye su ulaabiliyorsa, rgy zmek yine gerekmez. Hanefide de byledir.
Yani kadnlar, rl san diplerini slatnca, rgy ykamak lazm deildir.
www.dinimizislam.com

179
Sa dipleri slanmazsa, rgy amak lazm olur. rlmemi salarn her
tarafn da ykamak farzdr. Malikide guslederken salar hilallemek de gerekir.
Hamilelikte gelen kan
Sual: Maliki'yi taklit eden gebe kadndan gelen kan hayz mdr?
CEVAP
Evet hayzdr. Maliki'de, gebeliin ilk iki aynda hayzn azami mddeti 15
gndr. ki ayndan alt ayna kadar 20, alt aydan douma kadar 30 gndr.
eitli sualler:
Sual: Tam lmihalde, (Malikide abdeste balarken niyet arttr) deniyor.
Gusl bahsinde ise, Abdeste balarken veya yz ykarken niyet farzdr)
deniyor. slam Ahlak kitabnda ise, (Elleri ykarken farzdr) deniyor. Ne zaman
niyet etmek gerekiyor?
CEVAP
Abdest balarken niyet etmek demek, yzn ykanmas bitene kadar
niyet edilir demektir. Yani niyet; elleri ykarken de olur, az, burnu veya yz
ykarken de olur. Yz ykandktan sonra olmaz. Eer unutulur da abdestten
sonra, ne kadar zaman geerse gesin hatrlanrsa, hemen bu abdesti
Maliki'ye gre aldm demekle abdest sahih olur. Yani byle niyet unutulan
namaz da kaza etmek gerekmez.
Sual: Maliki mezhebini taklit eden biri yellense, abdesti bozulmaz m?
CEVAP
Yellenmek Maliki mezhebinde de abdesti bozar. Ancak, yel karan, yani
yelini tutamayan zrl olduu iin onun abdestini bozmaz. Yoksa yellenmek
her zaman abdesti bozar.
Sual: Malikiyi taklit eden, yanllkla kollarn ykamadan nce ban
mesh ediyor, sonra abdestin devamnda hatrlaynca, kollarn ykasa abdesti
sahih mi?
CEVAP
Sahihtir. nk Malikide sra ile ykamak art deildir.
Sual: Hanefide, gusl ve namaz abdestinde bir yerin ykanmas
unutulursa sonradan ykanabiliyor. Malikide pe pee ykamak farz olduuna
gre ayn durum Malikide de geerli midir?
CEVAP
Hatrlaynca geciktirmeden ykanrsa Malikide de sahih olur.
Sual: Malikiyi taklit edenin tkrkten fazla olan kan abdestini bozar m?
CEVAP
Azdaki bir yara veya hastalktan dolay kan ne kadar ok karsa ksn
Malikiyi taklit edenin abdestini bozmaz.
Sual: Malikiyi taklit ediyorum, Hanefide bir ey abdestimi bozmazken,
Malikide bozsa ne olacak veya Hanefide bozup, Malikide bozmuyorsa nasl
hareket edeceiz?
www.dinimizislam.com

180
CEVAP
Kendi mezhebinde bozan ey abdesti bozar. Taklit ettii mezhepte de
bozan ey yine abdesti bozar. Taklit ettiimiz mezhebin sadece farzlarna
uyup, mfsitlerinden kaacaz. Kendi mezhebimizin ise, tamamna uyacaz.
Semavi zrler, elde olmayan durumlar ayr.
Sual: Malikide, guslederken sa hilallemek, parmaklar tarak gibi
geirmek mi?
CEVAP
Evet.
Sual: Malikide ok sk sakaln altndaki deriyi ykamak farz m?
CEVAP
Sadece sakal ykamak farzdr.
Sual: Hanefiye uygun kaplama mesh, Malikiye de uygun mu?
CEVAP
Evet.
Sual: Malikide, kadn da, erkek gibi mi kaplama mesh yapar?
CEVAP
Evet.
Sual: Malikiyi taklit eden kadnn kaplama meshte, sarkan salarn mesh
etmesi gerekir mi?
CEVAP
Evet.
Sual: Malikiyi taklit eden bir bayanm. Salarm uzun, nasl mesh
edeceim?
CEVAP
ki elinizi banzn yanlarndan aa doru ekerken ba geince
salarnz kavrayp aa doru ekerseniz mesh tamam olur. sterse
salarnz ayaklarnza kadar uzun olsun fark etmez. Elin demesi nemli, su
ile slanmas deil, slak el ile demek yeterli.
Sual: Maliki mezhebini taklit ediyorum. Abdestsiz iken bir yerimiz kesilse
ve daha sonra abdest aldmzda kesilen yerden kan kan ve sar su abdesti
bozar m?
CEVAP
Bozulmu olmaz.
Sual: Namaz abdesti aldktan sonra slak ayakla halya bassak, daha
sonra ayn yere orapla bassak, orap slansa, oraptaki bu slaklk necaset
olur mu?
CEVAP
Hanefide de, Malikide de necis olmaz.
Sual: Malikiyi taklit ediyorum, bebeimin altn deitirirken, bebein
avret yerlerine dokununca, abdestim bozulur mu?
CEVAP
www.dinimizislam.com

181
Malikide bozulmaz. afiide bozulur.
Sual: Malikide kadnlarla tokalanca abdestim bozuluyor mu?
CEVAP
ehvet duyulmazsa bozulmaz, ehvetlenir iseniz bozulur.
Sual: Basurum var. Kanama oluyor, amarm kirleniyor. Abdestli
durmamn bir kolay yok mu?
CEVAP
Kolay var. Maliki mezhebini bu konuda taklit ederseniz, basurdan akan
kan, abdesti bozmad gibi, necis de saylmaz. Yani namaz iinde kan gelse,
hem abdestiniz bozulmaz, hem de amar kirleten kan, necis saylmad iin
o hliyle klabilirsiniz.
Sual: Bir zrden dolay Malikiyi taklit ediyorum. Basur, yara, mantar gibi
rahatszlklarm da var. stm bam kan ve irinli iken namaz klmamda
mahzur var mdr?
CEVAP
Kolayca temizleme imkan varken, namaza mani necaset miktar varsa,
namaz sahih olmaz. nk Hanef mezhebinden km deiliz. Eer kirlenen
elbisemizi kolayca deitirme imkn yoksa, o zaman Mlik ye gre klmak
caiz olur.
Sual: Basurdan dolay Malikiyi taklit ediyorum. Bu arada, idrar
tutamamak, yaradan irin akmas, burun kanamas, elde olmadan yel karmak
yani gelen yeli tutamamak gibi baka zrler de ksa, her yeni zr iin
Malikiyi ayr ayr taklit etmem gerekiyor mu?
CEVAP
Her zr iin ayr niyet gerekmez. zrlerin hepsini hatrlayp, (Bunlar
Malikide abdesti bozmaz) diye dnerek hepsi iin bir niyet yeter. Niyeti
unutursa, sonradan yani ne zaman hatrlarsa o zaman niyet etse de olur.
Sual: Bir akntdan dolay Malikiyi taklit ediyorum. Malikide azn iini
ykamak farz deil diye, guslde az ii ykanmasa mahzuru olur mu?
CEVAP
Evet, gusl sahih olmaz, nk Hanefiden kmadmz iin, azn iini
ykamak farzdr.
Sual: afii mezhebinde olan bir arkada basur rahatszl yznden
Malikiyi taklit etmek istiyor. Nasl yapmas lazm?
CEVAP
Aynen Hanefilerin yapt gibi taklit eder.
Sual: afi mezhebinde sabah namaznda Kunut duas okunur. Maliki
mezhebini taklit eden afii de okuyacak m?
CEVAP
Elbette okuyacak, nk kendi mezhebinden km olmuyor ki.
www.dinimizislam.com

182
Sual: Bazen imamlk yapyorum. Di dolgusundan ve hastalktan dolay
Maliki'yi taklit ediyorum. Cemaatte her mezhepten insan varken de, bunlara
imam olmam caiz mi?
CEVAP
Evet.
Sual: Herhangi bir aknt, mesela kadnlarn aknts, Malikiyi taklit edenin
abdestini bozar m? Peddeki aknt bula ile namaz klmak caiz olur mu?
CEVAP
Aknt Malikiyi taklit edenin abdestini bozmaz. Ped kirlense de namaza
mani olmaz. Ama namaza dururken karp temizini koymak daha iyi olur.
Sual: Maliki mezhebini taklit ediyoruz. Malikideki farzlara uymamz
gerekir. Namazda selam vermek Malikide farzdr. Secde-i sehv yaparken
selam verince namaz bitmiyor mu? Yani selam vermeden mi secde-i sehv
yapmamz gerekiyor?
CEVAP
Selam verirken namazdan kmaya niyet edilir. Secde-i sehv yaparken
namazdan kmaya niyet edilmi olmaz. Onun iin secde-i sehv yaparken bir
tarafa da, hatta iki tarafa da selam verilse mahzuru olmaz.
Sual: afii, pazarda abdest bozulmasn diye, Hanefiyi taklit edip kadna
dokunmusa, namaz klarken Hanefinin artlarna uyar m?
CEVAP
Elbet uymas gerekir.
Sual: Annem dolgusu sebebiyle Malikiyi taklit ediyor. Ancak abdestte
niyet ettii halde, namazda Malikiye uymay kalbinden geirmeyi
unutuyormu. Unutan, daha sonra kalbinden geirince olur yazyor. Bu bir
namaz iin mi, yoksa daha nce klnan dier namazlar iin de geerli mi?
CEVAP
Hepsine birden imdi niyet etse, yani bundan nceki namazlarm
Malikiye gre kldm dese geerlidir.
Sual: Maliki mezhebini taklit eden Hanefi, zamm surelerde besmele
eker mi?
CEVAP
ekmenin mahzuru olmaz.
Sual: Abdestte Malikiye gre bataki sa hilallemek gerekiyor mu?
CEVAP
Abdestte hilallemek gerekmiyor, sadece mesh gerekiyor.
Sual: Malikide muvalat iin, uzuvlar birbiri ardna abuk abuk ykamaya
ek olarak bir uzvu da hzl ykamak lazm m?
CEVAP
Her zamanki gibi normal almal, hzl ykamak art yok. Abdest alrken
baka ile megul olmama art var.
Sual: afii ve Malikide el ayasna parmaklarn aralar dahil mi?
www.dinimizislam.com

183
CEVAP
Dahil deildir.
Sual: Elektrikli makine ile sakal tra olmak, Malikide abdesti bozar m?
CEVAP
Jilet gibi, ustura gibidir. Bir kavle gre bozar.
Sual: Muvalatn tarifi nasldr?
CEVAP
Muvalat baka ile uramadan abdestle megul olmak demektir.
Sual: Maliki mezhebini taklit eden bir kadn, kulandaki kpeleri
karmadan, oynatarak ald normal ve gusl abdesti caiz olur mu?
CEVAP
Elbette. Kpe olmasa da mahzuru olmaz. Kadnlar bunu bilmiyor, yani
kpe olmasa da delik kapansa da veya kapanmasa da eli dedirmek yeterlidir.
Sual: Kadn, aknts iin, Malikiyi taklit eder mi?
CEVAP
Evet.
Sual: Malikiye gre guslederken n avret yerine el dokununca abdest
bozuluyor. Abdest bozulunca gusle yeniden mi balamak gerekiyor?
CEVAP
Hanefide de Malikide de guslederken herhangi bir ekilde abdest
bozulunca yeniden balanmaz. Abdest bozulunca, sadece o gusl abdesti ile
namaz klnmaz. Abdest bozulduu iin namaz klabilmek iin yeniden abdest
almak gerekir. Malikiyi taklit eden, gusle balarken nce iki edep yerini ykar.
Sonra namaz abdesti alr ve gusleder. O gusl abdesti ile namazn klar.
Sual: Mukim iken, iki namaz cem etmek gerektii zaman, Maliki
mezhebini taklit eden kimse, Hanbeli'ye gre, nasl niyet eder?
CEVAP
Her iki mezhebe uyduuna niyet eder. Mesela, le ile ikindiyi, le
vaktinde cem ederken, leyi klarken (leyi, ikindi ile le vaktinde cem
etmeye, Hanbeli ve Maliki mezhebine uymaya) diye niyet edilir.
kindiyi klarken de, (kindiyi, le ile, le vaktinde cem etmeye,
Hanbeli ve Maliki mezhebine uymaya) diye niyet edilir.
kindi vaktinde leyi klarken, (leyi, ikindi ile ikindi vaktinde cem
etmeye, Hanbeli ve Maliki mezhebine uymaya) diye niyet edilir.
kindiyi, ikindi vaktinde klarken de, (kindiyi, le ile ikindi vaktinde
cem etmeye, Hanbeli ve Maliki mezhebine uymaya) diye niyet edilir.
Akam ile yats cem edilirken de ayn ekilde akam ve yats denilerek
ayn ekilde niyet edilir.
Sual: Malikide, erkein elinin neresi nereye deerse abdesti bozar?
CEVAP
Kendi n edep yerine, avu ve parmak ileriyle plak olarak dokunan
erkein abdesti bozulur.
www.dinimizislam.com

184
Sual: Malikiyi taklid eden Hanefi bir kadn, abdestte ban mesh ederken,
rgy amas ve sandaki tokay karmas gerekir mi?
CEVAP
Malikide ban tamamn mesh etmek gerektii iin tokay karmas
gerekir, fakat rgsn zmesi gerekmez.
Sual: Di dolgusu sebebiyle Maliki mezhebini taklit ediyorum, abdestte
ban tamamn mesh edince, rahatszlmdan dolay, hastalm artyor,
arya da sebep oluyor, bunun bir aresi yok mu?
CEVAP
Dolgu iin, afii mezhebi taklit edilirse, Malikide olduu gibi, ban
tamamn mesh etmek gerekmez. Bir parmakla dokunmak, mesh iin yeterlidir;
fakat Hanefiden klmad iin, drtte birini mesh etmelidir.
Malikide abdestte niyetin vakti
Sual: Malikide abdestte niyetin ilk ve son vakti ne zamandr?
CEVAP
Elleri ykarken, aza veya burna su verirken veya yz ykarken de niyet
edilebilir. Unutulursa, ne zaman hatrlanrsa o zaman niyet edilirse, abdest
sahih olur. Guslde de byledir, yani gusle balarken niyet etmeyi unutan,
guslden sonra ne zaman hatrlarsa, bir saat sonra veya bir gn yahut bir ay
sonra hatrlasa, hatrlad zaman niyet ederse niyeti sahih olur.
Malikide vitir
Sual: Maliki mezhebinde, kaza borcu olann snnet klmas haramdr.
Malikide vitir namaz, vacib deil snnet olduu iin, Malikiyi taklit eden
Hanefinin, vitir yerine de kaza klmas gerekmez mi?
CEVAP
Hayr. Hanefide vitir vacibdir. Malikiyi taklit eden, vitir namazn da vacib
niyetiyle klar. Baka bir mezhebi taklit eden, kendi mezhebinden km
saylmaz. Kendi mezhebinin her eyine, taklit ettii mezhebinse, sadece
farzlarna ve mfsidlerine yani ibadeti bozan hususlarna uyar.
Sual: Diimde dolgu olduu iin Maliki mezhebini taklit ediyordum. imdi
dolgumu ektirdim. Maliki mezhebini taklit etmem gerekir mi?
CEVAP
Gerekmez. Dolgu gitti, taklit de bitti.
Bunun gibi, cnp olma ihtimali kalmayan ihtiyar bir dul kadn, di dolgusu
yaptrrsa, Maliki mezhebini taklit etmesi gerekmez. Akl bali olmam
ocuklarn da taklid etmesi gerekmez. Ama almalar iin taklit etmelerinde
mahzur olmaz. nk di dolgusu olmasa da, her zaman, imkn nispetinde
drt mezhebin artlarna da uymaya almak iyi olur. Kendi mezhebinde
mekruh olmayan bir ey, baka mezhepte farz ise, bunu yapmak da mstehab
olur.
www.dinimizislam.com

185
Malikide abdest alrken, niyet, uzuvlarn ovmak, pe pee ykamak, ban
tamamn mesh etmek farzdr. afiide ise sra ile ykamak da farzdr.
Hanbelide Besmele ekmek de farzdr.
Bunlar uygulanrsa drt mezhebe uygun abdest alnm olur.
Mezhep taklidinin lzumu
Sual: Di dolgusu olan, Maliki mezhebini taklit ederek gusledince, gusl
sahih olduuna gre, bu sahih guslle abdest alp namaz klamaz m? Niye
abdestte ve namazda da taklit etmek gerekiyor?
CEVAP
Gusl, abdest ve namaz, birbirine baldr. Bunlardan biri yoksa namaz
sahih olmaz.
Eer abdestte Malikinin farz ve mfsitlerine uymamsa, sadece
Hanefiye uymusa, byle abdestle klnan namaz, Malikiye gre de, Hanefiye
gre de sahih olmaz. Malikiye gre abdesti yok, Hanefiye gre de gusl
yoktur. Bir mezhebe gre, de sahih olmaldr.
Din kitaplarmzda da bu husus yle bildirilmitir:
1 Bir ii bir mezhebe gre yaparken, bu mezhebin, bu iin sahih olmas
iin koyduu artlarn hepsini yapmas gerekir. Bunlardan biri yaplmazsa, bu
i sahih olmaz. (Hulasat-t-tahkik)
2 Bir ii bir mezhebe gre yaparken, baka bir mezhebi de taklit etmek
gerekiyorsa, iki mezhepte de batl olacak bir ey yapmamak arttr. Abdestte,
afii mezhebini taklit ederek, uzuvlarn ovmayan kimse, kadna eli deince,
Malikiye gre abdest bozulmaz diyerek namaz klsa, bu namaz batl olur;
nk kadna dokunduu iin afiiye gre, uzuvlarn ovmad iin de
Malikiye gre abdesti sahih deildir. (Tahrir)
3 Bir i iin, baka mezhep taklit edildii zaman, o mezhebin bu i iin
koyduu artlarn hepsine uymak gerekir. Bu artlardan biri eksikse, ibadet
sahih olmaz; nk meakkat olunca, mezheplerin kolaylklarn yapmak,
zaruret olmadka, ancak btn artlar yerine getirmekle caiz olur.
(Mizan-l-kbra)
Malikide teyemmm
Sual: Abdest iin teyemmm ederken, aza ve burna su vermek
gerekmediine gre, Malikiyi taklit eden, abdest iin teyemmm ederken,
Malikiyi taklit etmesi gerekir mi?
CEVAP
Evet, gerekir. Abdestte de, aza ve burna su vermek, farz deil snnettir;
fakat abdestin sahih olmas gusle baldr. Gusl sahih olmayann, abdesti de
sahih olmaz. Bundan dolay, guslde taklit edenin, abdestte de, teyemmmde
de, Malikiyi taklit etmesi gerekir. Zaten Malikide, teyemmm iin fazla farkl
bir ey de yoktur. Malikide sadece, namaz vakti knca teyemmm bozulur,
www.dinimizislam.com

186
her namaz vaktinde teyemmm etmek arttr. Vakit girmeden yaplan
teyemmm, Malikide sahih olmaz.
Sual: Malikiyi taklit ediyorum. Namaz abdesti almadan, avret yerimi
ykayp Malikiye uygun gusletsem, sahih olur mu ve o gusl ile namaz klabilir
miyim?
CEVAP
Evet, namaz klabilirsiniz. nce avret yerini ykamak gusle de, namaz
abdestine de mani deildir. Avret yeri ykandktan sonra vcut ykand iin, o
gusl ile namaz klnr. Maliki taklit edildiine gre, vcut delk edilerek zaten
ykanyor. Namaz abdestinde de zaten yle ykanyor. Farkl bir ey yok.
Namaz abdesti alnmazsa, snnete uygun gusledilmemi olursa da, o guslle
yine namaz klnabilir.
Sual: Malikide, yzmzdeki favoriler, satan kabul edildii iin mesh
etmek gerekiyor. Hanefide ise yzden kabul edildii iin ykanyor. Ykamak
mesh yerine geer mi? Malikide tertip farz m?
CEVAP
Evet, ykamak mesh yerine geer. Ykannca artk mesh gerekmez.
Malikide tertip yani sra ile ykamak farz deildir. afii mezhebinde farzdr.
Malikide abdestin bozulmas
Sual: Malikide kar cinse ehvetle dokununca abdest bozulur deniyor.
ehvetsiz dokunur da ehvet hsl olursa, yine abdest bozulmu mu olur? Bir
taraf ehvetlense, teki taraf ehvetlenmese, ikisinin de mi abdesti bozulur?
CEVAP
Lezzet kastyla dokunur da, lezzet hsl olmasa, yine abdesti bozulur.
Lezzet kastetmeden dokunur da, lezzet hsl olursa yine abdest bozulmu
olur.
Kar tarafn niyetini ve durumunu bilemeyiz. Bizi, bizim abdestimiz
ilgilendirir. ehvetle tutmusak veya ehvetsiz tutup da ehvetlenmisek
abdestimiz bozulur.
ehvetle dokunmak
Sual: Malikide ehvetle kar cinse dokununca abdest bozuluyor.
kisinden biri ehvet duymazsa, onun abdesti de bozulur mu?
CEVAP
ehvet duymayan tarafn abdesti bozulmaz, hangi taraf ehvetlenmise,
sadece onun abdesti bozulur. (Mezahib-il-erbaa)
Semavi zrlnn abdesti
Sual: Basur, ban, yara veya herhangi bir aknts olann abdesti,
Malikide, vakit knca m bozulur?
CEVAP
www.dinimizislam.com

187
Hayr, vakit kmakla veya yeni bir vakit girmekle abdest bozulmu olmaz.
Abdesti bozan baka bir ey olmazsa, sabah ald abdestle, yatsy da
klabilir.
Namaz karmamak iin
Sual: Malikiyi taklit edenin, abdestliyken elini bak kesse, abdesti
bozulmaz m?
CEVAP
Vakit darsa, namaz vaktini karmamak iin o abdestle namaz klmas
caiz olur.
Kalarn altn ykamak
Sual: Kalarm kaln ve grdr. Mlikyi de taklit ediyorum. Guslde,
kalar da parmaklarmla delk etmem veya tarakla taramam gerekir mi?
CEVAP
Evet, gerekir.
Mezhep taklit ederken
Sual: Mlikide guslde azn iini ykamak farz olmad iin, di dolgusu
sebebiyle Malikiyi taklit eden guslde azn ykamasa, bir mahzuru olur mu?
CEVAP
Elbette mahzuru olur, nk bir konuda baka bir mezhebi de taklid eden,
kendi mezhebinden km olmaz. Hanef mezhebinden kmad iin azn
ykamas gerekir.
Mlikde guslederken
Sual: Mlikyi taklit eden bir erkek, banyoya girip niyet ettikten sonra
avret yerlerini ykasa, sonra abdest alp gusletse, o abdestle namaz klabilir
mi?
CEVAP
Elbette klar. Vesveseli kimseler, niyet ettikten sonra avret yerimize
dokunduumuz iin o abdestle namaz klnmaz sanyorlar. Niyet etmekle
abdest alnm olmaz. Niyetten sonra abdest de alrsa, o zaman abdest alm
olur. Niyet edip avret yerine dokununca, olmayan abdest nasl bozulmu olur
ki? Abdest aldktan sonra, erkek n avret yerine dokunursa, o zaman abdest
bozulur. Niyet ettikten sonra dokunmakla bozulmaz.
Birka zr olan
Sual: Di dolgusu sebebiyle Mlik'yi taklit eden bir kimse, idrar karsa,
yel tutamasa veya bir aknts olsa, bu zrlerin hepsi iin ayr ayr m niyet
etmesi gerekir?
CEVAP
zrlerini bilmesi yeter. zrlerinin hepsini ayr ayr saymas gerekmez.
Tek bir niyetle hepsi iin Mlik'yi taklit etmesi kfidir.

www.dinimizislam.com

188
Lif ve muvalat
Sual: Guslederken kir karmak iin sabunlanarak lifle ykanmak
muvalata mani midir?
CEVAP
Muvalat, Hanefde snnet, Mlik'de farzdr. Muvalat nedir?
Muvalat, her uzvu, birbiri arkasndan ara vermeden, baka ile megul
olmadan acele olarak ykamaktr. Dier bir ifadeyle, normal artlar altnda, bir
nceki ykad uzuv kuruyacak kadar ara vermemektir. Uzuv kurumasa da,
fazla ara verilmesi muvalata manidir.
ok ksa zamanda yaplan bir i, muvalata engel olmaz. Mesela, abdest
alrken kapdan biri girse, dnp gelenin kim olduuna baklsa, muvalata mani
olmaz. Musluktan su kesilse, kovadaki suyu almak veya hemen bitiik odadaki
muslua gidip, o musluktan abdest almak, muvalat engellemez. Sa aya
ykadktan sonra, kolayca giren bir orab hemen giyerek, teki aya
ykamaya balamak muvalata mani olmaz. Yava giyerse muvalata mani olur.
Bunun iin orab abdestten sonra giymelidir. Fakat abdest alrken orabn
birisini veya ikisini karmak muvalata mani olmaz. nk abdestle ilgili i
yaplyor. orab giymek gibi abdestten ayr i yaplmyor.
Uzuvlarn kuruyup kurumamas mutlak l deildir. nk scak ve
rzgrl havada, uzuvlar hemen kuruyabilir. Yahut souk ve rzgrsz bir
yerde, uzuvlar ge kuruyabilir. Uzuvlar kurumad diye, baka bir i yapmak
muvalata mani olur. Hararetli vcutta, uzuv tez kuruyabilir. Demek ki, kuruyup
kurumamas kesin l deildir. Kuruyacak kadar ykamaya ara vermek
muvalata manidir.
bni bidin hazretleri de, Hanefi'ye gre muvalat anlatrken, (Toprakla
teyemmm ederken de, su ile ykamak olmad hlde, normal artlarda
bir uzuv kuruyacak kadar ara vermek muvalata manidir) buyuruyor.
Bir kimse, banyoya girince, nce gusledip sonra kir iin sabunlanarak
ykanrsa muvalata mani olmaz. Yahut nce kirlerini temizleyip sonra
gusletmesi de yine muvalata mani olmaz.
Lifi sabunlayp bir uzvu ykarken, iki uzvu ykamak arasnda bir uzvun
kuruyaca kadar uzun bir zaman geerse, liflenmek muvalata mani olur. Kir
karmak iin sabunla ykanmak gusln dnda bir itir. nce gusledip sonra
sabunla, lifle, keseyle ykanmann mahzuru olmaz.
Mlikde guslederken
Sual: Mlikyi taklit eden bir erkek, banyoya girip niyet ettikten sonra,
avret yerlerini ykasa, sonra abdest alp gusletse, niyetten sonra ald bu
abdestle namaz klabilir mi?
CEVAP
Elbette klar. Normal gusl de byle olur zaten. Niyet etmekle abdest
alnm olmaz. Niyet edip, avret yerini ykaynca, abdestsiz olduu iin abdest
www.dinimizislam.com

189
bozulmu olmaz. Abdest aldktan sonra, erkek n avret yerine dokunursa, o
zaman namaz abdesti bozulur. Avret yerini ykayp abdest aldktan sonra da
zaten artk dokunmaya gerek yoktur. Unutarak dokunursa, o zaman namaz
abdesti bozulur, ama gusl yine sahihtir.
Topraa secde
Sual: (Malikide toprak cinsinden bir ey zerine secde etmek farzdr.
Bunun iin Malikiyi taklit eden Hanefinin de hal veya seccade zerine secde
etmesi sahih olmaz) deniyor. Doru mu?
CEVAP
Hayr. Malikide hal, psteki gibi yer cinsinden olmayan bir ey zerine
secde edilmesi mekruhtur. Malikiyi taklit eden Hanefi, Malikinin sadece farz
ve mfsitlerine uyar. Snnet ve mekruhlarda kendi mezhebine tbi olduu iin,
Mlik'yi taklit eden Hanef'nin yn hal zerinde namaz klmas mekruh
deildir.

fii mezhebini taklit
Sual: Di dolgusu sebebiyle fii mezhebini taklit eden nelere dikkat
eder?
CEVAP
Maliki mezhebi daha kolaydr. Malikiyi taklit etmenizi tavsiye ederiz.
fiiyi taklit eden, sadece fiideki farzlara uyar, mfsidlerinden kaar.
Bunlar da unlardan ibarettir:
1- Abdestte ve teyemmmde niyet ve tertip farzdr. Abdestte yz
ykamaya balarken niyet edilir. Sakaln altndaki deriyi de slatmak farzdr.
2- Guslde niyet farzdr. Gusle balarken niyet edilir. Gusle balarken
cnplkten temizlenmeye diye niyet edilir; cnp olduunu bilerek gusleden,
zaten buna niyet etmi demektir.
3- Guslde snnet derisinin altn slatmak da farzdr. Kadnn da rgl
sa zp her tarafn slatmas farzdr.
4- Namaz vakti girmeden nce teyemmm edilmez.
5- Abdestte enenin altn da ykamak farzdr.
6- Meni ehvetsiz de gelse, gusl gerektirir. Fakat her aknt meni deildir.
Guslden sonra, idrar yapm olsa da meni karsa gusl gerekir.
7- Teyemmm yalnz toprakla yaplr. Ayn topraktan birden fazla
teyemmm edilemez.
8- mam arkasnda da her rekatta Fatiha okumak farzdr. Fatihadan nce
besmele farzdr. Fatihay rkuda tamamlamak namaz bozar.
9- Yabanc kadna ve kendi hanmnn tenine hilsiz yani plak olarak
dokunmak, abdesti bozar.
10- Kendisinin, bakasnn veya bebein iki avret yerine elinin ii ile
dokunmak abdesti bozar.
www.dinimizislam.com

190
11- Tadil-i erkn farzdr.
12- El zerine secde sahih deildir. kinci teehhdde tahiyyat ve salevat-
erife okumak farzdr. Namazdan kmak iin selam vermek farzdr.
13- Bir kimsenin avret mahalli ok az ak olsa ve ok az bir zaman ak
kalsa da namaz bozulur. Mesela uyluundaki yrtk bir yerinden azck teni
grlse bozulur. Yahut barts alsa hemen kapasa bile yine bozulur.
Halbuki Hanefide bir rkn miktar ak kalrsa ancak o zaman bozulur. Hem
de Hanefide bir uzvun drtte biri alrsa bozulur, daha az alrsa bozulmaz.
14- Mestin hi yrt olmamaldr.
15- Kpee dokunmak abdesti bozmaz. Kpein st ve kllar ya iken
dokunursa veya kpein salyas stmze bularsa, o yeri biri amurlu su
olmak zere, yedi defa temiz su ile ykamak gerekir.
16- ok az bir necasetten de saknmak lazmdr. Mesela, bir damla kan
veya idrar bulunan elbise ile namaz klnmaz.
17- Kadnlarn hayz mddeti en fazla 15 gndr. En az bir gndr. 24
saatten az ve 15 gnden ok devam eden kana istihaza kan denir, hayz
deildir.
18- Nifasn en ou 60 gndr.
19- Hamile kadn det grebilir.
20- deti kesilen kadn, ykanmadan kocas ile beraber olamaz. Hanefide
mahzuru olmaz.
21- Cnp ve Hayzl, bir klf ile de olsa Mushaf tutamaz. Hanefide klfl
olunca tutabilir.
22- Teravih namaznda drt rekatta bir selam vermek caiz deildir, her iki
rekatta bir selam verilir.
23- Cuma namaznda en az mukim krk kii olmas arttr.
24- Giri k gnleri hari, 4 gn veya daha fazla kalmaya niyet eden
mukim olur. 3 veya daha az kalrsa seferi olur.
25- Bir i iin gittii yerde nceden ka gn kalacana karar vermeyen
kimse, bugn yarn derken 18 gn getikten sonra mukim olur. Hanefide ne
kadar ok kalrsa kalsn hep seferi olur.
Sual: afii mezhebinde kar-kocann salar birbirine deerse abdestleri
bozulur mu?
CEVAP
Bozulmaz.
Sual: afiiyi taklit ediyorum. Siz Malikiyi taklit etmemi neriyorsunuz.
Yani bu durumda taklit ettiim mezhebi kolayca deitirebilir miyim?
CEVAP
Buna mezhep deitirmek denmez. Bir hususta uymak denir, buna taklit
denir. Drt hak mezhepten birisine uyulur. Hangisi daha kolaysa o tercih edilir.
www.dinimizislam.com

191

Hanbeli mezhebini taklit
Sual: Mukim iken, ihtiya halinde Hanbel mezhebini taklit edip iki namaz
cem ederken, Hanbelnin uymamz gereken artlar nelerdir?
CEVAP
Hanbelyi taklit eden, Hanefi mezhebinden kmad iin kendi
mezhebindeki btn artlara ve mfsitlere uyar. Ayrca Hanbeldeki artlara
da uymas gerekir. Uymas gerekip de Hanefiden farkl olanlardan bazlar
unlardr:
1- Guslde azn ve burnun iini ykamak ve niyet etmek farzdr. [Aznda
dolgu dii olan da ihtiya ve zaruret halinde Hanbelyi taklit edebilir.]
2- Abdestte, Besmele ekmek, azn ve burnun iini ykamak, niyet, tertip,
muvalat ve ban tamamn mesh etmek farzdr. [Kulaklar baa dhildir] Elleri
veya yz ykarken niyet edilir.
3- Herhangi bir kadnn derisine ehvetle dokunmak bozar. Kendine kadn
dokununca, lezzet duysa da bozulmaz. Kadn ehvetle erkee dokunursa
kadnn abdesti bozulur.
4- Kendisinin veya bakalarnn, ocuk olsun byk olsun seveteynine [iki
edep yerine] elinin ii veya d ile dokunsa abdesti bozulur. Bir kadn, kendi
fercine dokunursa abdesti bozulmaz.
5- Deriden kan kan irin gibi eyler, ok ise bozar. Mesela az bir kan
bozmaz.
6- Kadnlarn rgl salarn amalar, cnplk iin snnet, hayz iin
farzdr.
7- Bedende, elbisede ve namaz klacak yerde az da olsa necaset
bulunmamaldr.
8- Necasetin her eidi kabadr, hafif necaset yoktur.
9- Deve eti yemek ve l ykamak abdesti bozar.
10- Namazda Fatiha okumak, tadil-i erkn ve iki tarafa selam vermek
farzdr.
11- El zerine secde sahih deildir.
12- Fatihay rkda tamamlamak namaz bozar.
13- Mezi ve vedi bir kavle gre gusl gerektirir.
14- Teyemmmde Besmele ekmek ve tertip farzdr.
15- Namaz vaktinden nce teyemmm caiz deildir.
16- Kadnn hayz mddeti en fazla 15, en az 1 gndr. ki hayz aras
temizlik en az 13 gndr. Nifas mddeti Hanefideki gibi 40 gndr.
17- Seferilik, Maliki mezhebindeki gibidir.
18- Teyemmm, yalnz toprak ile yaplr.
www.dinimizislam.com

192

Hanefi mezhebini taklit
Sual: Bir ihtiya hlinde, Hanefiyi taklit eden bir finin, nelere dikkat
etmesi gerekir?
CEVAP
Sadece guslde, abdestte ve namazda, kendi mezhebinin artlarna
ilaveten Hanefinin farzlarna uyup mfsitlerinden kaar. Dier hususlar aynen
fi gibi yapar. Snnet ve mekruhlarda kendi mezhebine uyar.
Gusl, abdest ve namazda, niyet ederken, (Hanefi mezhebine uymaya)
diye de ilave etmesi, yani Hanefiyi taklit ettiini kalbinden geirmesi gerekir.
Balarken bu niyeti unutursa, guslettikten sonra veya ka gn sonra hatrlarsa
hatrlasn, (Hanefiye gre guslettim) demesi yeterli olur. Namazda veya
abdestte Hanef'ye uyduunu unutursa, ne zaman hatrlarsa o zaman niyet
etmesi yeterlidir.
Guslde: Uyulmas gereken farkl bir husus yoktur.
Abdest alrken: Hanefide ban drtte birini mesh etmek farzdr.
Abdesti bozan eyler: Farkl olarak sadece bir yerin kanamas abdesti
bozar.
Namazda: Uyulmas gereken farkl bir husus yoktur.

Dinde reform yapmak
Dinimizde eksiklik fazlalk yoktur
Sual: Dinde reform yani baz deiiklikler yapmak gerekmez mi?
CEVAP
Dinimiz yeni inmedi. Dinimizde eksiklik fazlalk yoktur. Bu bakmdan asla
reforma ihtiyac yoktur. Reforma ihtiya olan, din olamaz. H Allah noksan
gndermi demektir. Bu bakmdan dine yeni bir ey ilave etmek veya karmak
dini bozmak olur.
Bugn etiketlisi etiketsizi her reformcu, din yeni inmi gibi, stelik h
bunlara inmi gibi ahkam kesiyorlar. (Yalnz Kuran) diyerek, herkesi
Kurandan anlad ile amel etmeye tevik ediyorlar. Peygamberimizi kabul
etmeyen (Kurandan baka ey, hadis madis, fkh mkh kabul etmem) diyen
nasl Mslman olabilir. Byle iman, byle Mslman olur mu? Kuran kime
geldi? Kuran kim aklad? Kurann muhatab kim? Gelecekten haber veren
hadis-i eriflerden ikisi yledir.
(Bir zaman gelir, beni yalanlayanlar kar. Hadisi brak, Kur'ana
bak derler.) [Ebu Yala]
(Allahn kitabnn dnda uyacamz bir ey tanmyorum diyenler
kar.) [Ebu Davud]
www.dinimizislam.com

193
Bugn bidat ehli olan kiiler, (Peygamber postacyd, Kuran getirince
vazifesi bitti, onun aklamasna gerek yoktur) diyorlar. Halbuki Allah tel,
Resulne ve onun aklamasna uyulmas gerektiini bildiriyor. Bu konudaki
yet-i kerimelerden bazlarnn mealleri yledir:
(htilafa dlen eyleri aklayasn diye bu kitab sana indirdik.)
[Nahl 64]
(Resule itaat eden, Allaha itaat etmi olur.) [Nisa 80]
(Allah ve Resulne itaat eden, en byk kurtulua ermitir.) [Ahzab
71]
(Resulm de ki, Bana uyun ki, Allah da sizi sevsin!) [Al-i mran 31]
(O, kendisine vahyedilenden bakasn sylemez.) [Necm 4]
(Ona uyun ki, doru yolu bulasnz!) [Araf 158]
(Peygamberin verdiini aln, yasak ettiinden saknn!) [Har 7]
(Allaha ve Resulne kar gelen kfirler iin Allahn azab ok
iddetlidir.) [Enfal 13]
(Allahn yolu ile peygamberlerin yolunu farkl gstermek isteyenler
kfirdir.) [Nisa 150/1]
(De ki, Allaha ve Peygambere uyun! Eer [uymayp] yz evirirlerse,
[kfir olurlar] Allah da kfirleri sevmez.) [Al-i mran 32]
(O mmi Peygamber, temiz eyleri helal, pis, irkin eyleri haram
klar.) [Araf 157]
Demek ki Resul de haram etme yetkisine sahiptir. Bir hadis-i erifte
buyuruluyor ki:
(Peygamberin haram klmas, Allahn haram klmas gibidir.) [Tirmizi]
Grld gibi Resulullaha ve Kur'an- kerimin aklamas olan hadis-i
eriflere uymak ok nemlidir. Snnet, [hadis-i erifler] olmasayd, namazlarn
ka rekat olduu ve nasl klnaca, zekt, orucun, haccn farzlar, hukuk
bilgileri bilinemezdi. Yani hi kimse, bunlar Kur'an- kerimden karamazd. u
halde Kur'an anlamak iin, onun aklamas olan hadis-i eriflere ihtiya
vardr. Hadis-i erifleri de anlamak iin limlere ihtiya vardr. Herkes Kuran
anlayabilseydi o zaman peygambere ne lzum kalrd? Eer herkes Kur'an-
kerimi doru anlasayd, 72 sapk frka meydana kmazd. Zamanla deien
detlerdir. Din zamanla deimez. Din dmanlarnn oyunlarna gelmemelidir.

Dini kurallara ekilcilik denmez
Sual: Bir ateist, Mslmanlk ekilcilik dinidir. Namazn, orucun, haccn
belli ekilleri vardr. Kbe etrafnda dnmek, eytan talamak, kurban kesmek
tam bir ekilciliktir diyor. aa ayak uydurularak Mslmanlktaki bu ekilcilik
atlamaz m? Dinde yeni gelimelere uyulsa, dnce snrlandrlmasa,
herkesin grne uygun bir zm getirilemez mi?
CEVAP
www.dinimizislam.com

194
Ateistin, ekilcilikten maksad, dini kurallardr. Dini kurallara ekilcilik
denmez. Kuralsz bir din olamayaca gibi, kuralsz bir dernek bile olmaz.
Hatta kuralsz oyun bile olmaz. Bir futbol oyununda birok kural vardr. Mesela
kale olmasa nasl oynanr? Kuralsz, dzensiz hayat olmaz. Dnyann dn,
Ayn ve yldzlarn hareketleri belli bir kurallar iindedir. Kurallara tam uyana
saat gibi alyor deriz.
nsan ve hayvanlarn vcudu nasl bir kurallar zinciri iinde ise,
slamiyette de belli kurallar vardr. Kuralsz ibadet olmaz. Namazlarn vakti,
rekat says, kyam, rku ve secdelerin nasl yaplaca, her yerde nelerin
okunaca bir kural halinde bildirilmitir. Vakit girmeden namaz klnamaz.
Sabahn farz ikidir, olarak klnrsa kabul olmaz. Akamn farz tr, iki
veya drt rekat klnrsa kabul olmaz. Dini deitirdii iin bidat karm olur,
dier ibadetleri de kabul olmaz. Orucun hangi ayda tutulaca, nelerin orucu
bozaca bir kural hlinde bildirilmitir.
Haccn nasl yaplaca, tavafta nasl dnlecei, eytann ne zaman ve
nasl talanaca, kr kurbannn nerede ve ne zaman kesilecei ve ihrama
brnen haclarn, ihraml iken neler yapamayaca bir kural halinde
bildirilmitir. Zekatta zenginliin ls ve ne oranda kimlere verilecei bir
kural halinde bildirilmitir.
Kimlerin kimlerle evlenecei veya evlenemeyecei bir kural halinde
bildirilmitir. Mesela bir kimse mahremleri ile evlenemedii gibi, bakasnn
nikahls ile de evlenemez. Evlenirse, bir anari kar.
Dinimizde hangi eyin haram, hangisinin helal olduu da bir kural halinde
bildirilmitir. ekilsiz, kuralsz din arayan bulamaz. Amirsiz toplum olmaz. Bir
kyde bile bir muhtar bulunur. Hatta bir ailede bile bir aile reisinin bulunmas
gerekir. Bir yerde iki reis, iki amir olamaz. Bir yet meali:
(Allahtan baka bir ilah olsayd, kinattaki nizam bozulur,
karmakark olurdu.) [Enbiya 22]
Ateiste verilen bu cevaptan sonra, imdi sizin sualinize gelelim. (Dinin
bildirdii ekilcilii dinden karalm) diyorsunuz. Yani, dini kurallar kendimiz
koyalm, beendiimizi alalm, beenmediimizi atalm demek istiyorsunuz.
Dini biz mi kurduk da, deitirmeye yetkimiz olsun. Dnya kanunlarn bile kim
yapmsa, yine ayn kimseler deitirmiyor mu? Millet meclisi koymusa, yine
ayn meclisin deitirmesi gerekir. Herkese bu deitirme hakkn vermiyorlar.
Herkes dini deitirirse, ortaya insan says kadar din kar. Artk bu deiik
ekillere de din denmez, felsefe denir. Felsefi dnceler, hibir zaman
kesinlik tamaz. Din bilgisi ise kesindir, tartlmaz. Din ile felsefeyi birbirinden
ayrmak gerekir.
Kuran- kerimde mealen buyuruyor ki:
(Allaha ve mmi nebi olan Resulne iman edin!) [Araf 158]
(Allaha ve Resulne itaat edin!) [Enfal 20]
www.dinimizislam.com

195
(De ki, ey insanlar, ben, Allahn hepiniz iin gnderdii Resulym.)
[Araf 158]
(Aralarnda hkm verilmek zere Allaha ve Peygambere
arldklar vakit: Mminler, ittik, itaat ettik derler, ite kurtulua
erenler bunlardr.) [Nur 51]
(Allah ve Resul, bir ite hkm verince, artk inanm kadn ve
erkee, o ii kendi isteine gre, tercih etme, seme hakk kalmaz.)
[Ahzab 36]

nsan ba bo deildir
Bir okuyucu, ateist bir bayann u grlerini yazm:
nsann et yemeye gereksinimi [ihtiyac] vardr. slam dini domuzu
yasaklamakla bizi bu gdadan yoksun ediyor. nsann cinsel gereksinimi vardr.
slam, yabanclarla veya kendi yaknlar ile beraber olmay yasaklad iin
bekarlar cinsel gereksinimden yoksun kalyor. Vcudun gnee yani D
vitaminine gereksinimi vardr. D vitamini olmazsa raitizm hastal olur.
Bayanlar kapatmakla D vitamininden yoksun brakyor. Bunun gibi yasaklar
kalkp Mslmanlar zgrle kavuturulmadka slamiyet ada din
olamaz.
Okuyucu soruyor: Byle dnenlerin sesini kesmek iin bunlar
dzeltilemez mi?
CEVAP
Biz okuyucuyu daha ok yadrgadk. Dini biz mi kurduk da, biz
deitirelim. Kanunlar bile kim yapmsa, yine onlar deitirmiyor mu? Millet
meclisi koymusa, yine meclisin deitirmesi gerekir. Herkes dini deitirirse,
ortaya insan says kadar din kar. Artk buna da din denmez.
Ateistin iddialar ilimden yoksundur. Domuz eti yemeyince gdasz
kalmayz. O Allah, besmelesiz kesilen kuzu etini de yasaklyor. Kim emir
dinleyecek diye imtihan ediyor. Domuz eti, sere eti gibi lezzetli olsa da,
imtihan kazanmak iin Allahn emrine uymak gerekir.
Ateist, nikaha da saldryor. nanmayan toplumlarda bile, nikah belli bir
dzen salar. Hayvanlar gibi dzensiz yaamay savunmak ok tuhaftr. Nikah
kalknca ana baba mefhumu kalkar.
Ateistin tesettr, D vitaminine engel gibi gstermesi de ok glntr.
Souk lkelerde yaayan insanlar ister istemez kapal geziyorlar. D vitamini
alamadklar iin hasta m oluyorlar? slam lkelerindeki tesettrl bayanlar,
kapandklar iin, raitizm hastas m oluyorlar? Uzmanlarn bildirdiine gre,
yzn yeteri kadar gne na maruz kalmas sonucunda gerekli olan D
vitamini alnr. Fazla D vitamini zehirlenmelere, nemli zararlara yol aar.
Scak blgelerdeki insanlarn esmer veya siyah olmas D vitamininin
yeterinden fazla meydana gelmesine mani olur. D vitamini mutlaka gneten
www.dinimizislam.com

196
alnmas gerekmez. Birok gdada D vitamini vardr. Mesela, balk, et, st,
tereya yumurta gibi gdalarda D vitamini vardr. Tesettr D vitamini almaya
engel gstermek rk bir iddiadr.
Byk slam limi mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
Allah telnn mubah ettii, izin verdii eylerin eidi ve says pek
oktur. Haram ettii, yasak ettii eyler ise, pek azdr. Mubahlardaki fayda ve
lezzet haramlardan ok fazladr. Allah tel mubah ileyeni sever, haram
ileyeni sevmez. Akl olan kimse, abuk geen bir lezzet iin, Allah tely
gcendirmeyi elbette istemez. (m.163)
Allah tel kullarna ok merhamet ve ikram ederek, mubahlarla
zevklenmeye izin vermi ve pek ok eyi mubah etmitir. Helal olan bu saysz
zevkleri, lezzetleri brakp da, haram edilen birka zevke sapmak, Allaha
kar, ne kadar edepsizlik olur. Hem de, haram ettii lezzetleri, daha fazlas ile
mubahlarda da yaratmtr. Helal olan eitli nimetlerin zevkleri bir yana,
insann iinden, Rabbinin raz olmasndan daha byk zevk olur mu? Bir
klenin iini, efendisinin beenmemesinden daha byk sknt olur mu? Biz
kuluz, sahibimiz olan Allahn emrindeyiz. Ba bo deiliz. (m.73)
Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki:
(Allah tel, kullarna zulmetmez, onlar kendilerine zulmediyorlar.
[Yani onlar azaba, srkleyen irkin ileridir.]) [Nahl 33]

Dini yenilemek gerekir mi?
Sual: Bazlar, (Her asrda bir lim kar, dini yeniler) hadisinin, dinde
reformun gerektiini gsterdiini sylyorlar. Her asrda gelen lim, dinin
neyini yeniler?
CEVAP
Reform, Franszca bir kelimedir. Yeniden ekil verme, eski haline
dndrme, bozukluklar, ktlkleri dzeltmek iin yaplan slahat demektir. Bu
manalara gre dinde reform e ayrlr:
1- Cahiller ve din dmanlar tarafndan mslmanlar arasna sokulmu
olan hurafeleri, bid'atleri, yanl inanlar dzeltme iidir. Dine bir ey ilave
etmeden eski haline dndrmek demektir. Bunlar yapan byk limlere
(Mceddid) denir. mam- Rabbani, imam- Gazali ve drt mezhebin imamlar
birer mceddid limdir. [Rahmetullahi aleyhim]
Bu byk limlerin geleceini Peygamber efendimiz mjdelemitir. Hadis-i
eriflerde buyuruldu ki:
(limler, peygamberlerin vrisleridir.) [Ebu Davud]
(mmetimin limleri, beni srailin peygamberleri gibidir.)
[Ner-l-mehasin]
Bu byk limlere, reformcu deil, (Mceddid) denir.
www.dinimizislam.com

197
2- Dinde reform yapmaya kalkanlarn ikinci ksm ise, yet-i kerime ve
hadis-i eriflerden, kendi ksa akllarna gre mana karan ve Ehl-i snnet
limlerinden ayrlanlardr. Bunlara (Bid'at) veya (Dalalet) frkalar denir. Hadis-i
erifte buyuruldu ki:
(mmetim 73 frkaya ayrlr. Bunlardan yetmi ikisi Cehenneme
gider, birisi doru inan sebebiyle Cehenneme girmez.) [Tirmizi]
Cehennemden kurtulacak olan frka Ehl-i snnet ve cemaattr.
(Mek.Rabbani)
Bugn bilhassa Msr, Suriye gibi yerlerde, mason Abduhun yolundan
giden, kendilerini mceddid ve mctehid olarak tantan sapklar oktur.
Bunlarn kitaplar ok zararldr.
3- Dinde reform yapmak isteyenlerin nc ksm, sinsi slam
dmanlardr. Bunlar mslman grnerek, (Dini slah ediyoruz, ana
kaynaklara iniyoruz, Kitab ve Snnete sarlmalyz) diyerek yet-i kerimelere
ve hadis-i eriflere kasten yanl mana veren kimselerdir. ster bunlar gibi
kasdi olsun, isterse cehaletleri sebebiyle, Kur'an- kerime yanl mana veren
kimseler dinden kar. Mektubat- Rabbanideki hadis-i erifte, (Kur'an-
kerimden kendi akl ile, kendi dncesi ve bilgisi ile mana karan
kfirdir) buyuruldu. Bunun iin Ehl-i snnet limlerinin kitaplarndan nakil
yapmayan kimselerin yazd kitaplar ok zararldr. nsanlar felakete srkler.
Yeni yorum ve ictihad
Sual: (detler ve teknoloji deitike, Kuran ve snnetin yeniden
yorumlanmas, hakknda yet ve hadis olmayan konularn ise, bunlara daha
geni bir ereveden bakarak hkme balanmas gerekir) deniyor. Yani dinde
reform mu yaplmak isteniyor?
CEVAP
Evet, reforma klf geiriliyor. det ve teknolojinin deimesiyle, namaz,
oru, zekt ve dier ibadetler niye deiiklie urayacak ki? Peygamber
efendimiz hir zaman peygamberidir, ondan sonra peygamber gelmeyeceine
gre, dinde deiiklik yapmak, dini ykmak olur.
Anlalan bu dncedeki reformcular, robot insan yapacak, namaz ona
kldracak, kendileri namaz klmayacaktr. Yahut robot imam koyacaklar,
insanlar ona uyacaktr. Yahut da, hoparlrlerle byk camideki imama
uyulacaktr. Nasl olursa olsun, Peygamber efendimizden farkl ibadet etmek
bidattr, haramdr, reform olur. Bunlar, h (Allah iki bin sene sonra hangi
aletlerin kefedileceini bilmiyor, eer bilseydi, her devrin gereklerini yerine
getirebilecek kurallar koyar, dini eksik gndermezdi) demek istiyorlar, fakat
bunu aka syleyemeyip, (Teknoloji deiti, yet ve hadisleri farkl
yorumlamak gerekir) diyorlar. Dini koyan Allahtr, deitirme yetkisi ondadr.
Bakalar asla deitiremez.
www.dinimizislam.com

198
Bugn din bilgilerinde aklanmam bir ey kalmad. Kemale gelmi olan
bu dine, ilave edilecek bir ey yoktur. Resulullah efendimiz, kyamete kadar
olacak her eyin hkmn bildirmitir. Mezhep imamlar da bunlar
aklamtr. Bunlarn gnlk olaylara tatbiklerini, mctehid olmayan limler
yapar. Her asrda gelecek olan mceddidler, bu ii yaparlar, fakat ictihadla
yeni hkmler karmazlar, nk buna lzum kalmamtr. Helal, haram ve
her delil aklanmtr. (F. Bilgiler)

Hak ile btl mukayese olmaz
ada yazar, bir gayr mslimin, (Fikrini tazelemeyen beyin lr) szn
bir nass [yet ve hadis] gibi eline alp, dinde reform isteyerek zetle diyor ki:
(Hibir din, vahy olduu artlarda kalmamtr. Mesela Musevilik, deiip
dzelerek gnmze gelmitir. Hristiyanlk ise, Bizans ve Roma uygarlnn
szgecinden geerek Martin Lutherin reformu ile bugnk izgiyi kazanmtr.
Her din, adan etkilenir, ada izgi kazanr. Gnn mslman teknolojiyi
itirazsz kullanr. Mesela bilgisayarla yaz yazar. Fakat sra Dine geldi mi,
slam akl dini demesine ramen, bir santim kmldamaz. slam leminin geri
kalnn sebebi budur. mam- azam, en byk bilgindir. Fakat bilgisi, bin yl
nceki an snr iindedir. Bu bakmdan Ebu Hanifenin fikirleri Kurann
altnda sorgulanmal, Efgani ve Abduhun taze fikirlerle slam donatma
hareketi yrtlerek, ada mslman olmaldr.)
CEVAP
Birka yanla cevap verelim:
1- (Her din deimitir) sz, Musevilik ve Hristiyanlk iin doru ise de,
Mslmanlk iin yanl ve iftiradr. Kuran- kerimin hangi yeti deiti?
Bozulma ihtimali var m? (Kuran biz indirdik, onu koruyacak olan da biziz)
yetine inanmyor mu?
2- Din, Allahn bildirdii ekilde mi dorudur, yoksa insanlarn
szgecinden getikten sonra m doru olur? Yani insanlar, h Allahn
yanln m dzeltiyor?
3- Lutherin reformu, bozulan Hristiyanl dzeltmek iindi.
Mslmanln neresi bozuldu da dzeltmeye ihtiya hissedilsin?
4- Yazar, din denilince, btl, hak demeden hepsini ayn kefeye koyup,
mukayese ediyor. Hak ile btl mukayese olmaz.
5- Btl dinler adan etkilenebilir. Fakat Mslmanlk adan nasl
etkilenir? Nasl etkilenmesi gerekir? aa uyabilmek iin namaz, hacc m
kaldrmak gerekiyor?
6- Mslman, zamana uyar, teknolojinin en iyisini kullanr. Bu zaten
dinimizin emridir. Dinimiz, fen bilgilerinde, her deiiklii yapmay, btn yeni
keifleri renmeyi emretmitir. Fakat, namaz, oru gibi ibadetlerde, deil bir
santim, bir milim bile deitirmek, onu bize bildiren Allah ve Resulnn
www.dinimizislam.com

199
koyduu hkm beenmemek olur. Bu hkm beenmeyen ve deimesi
gerektiine inanan kfir olur.
7- ada yazar, (slam akl dini ise, akla uyalm) diyor. slam, nakle
dayanan, selim akl dinidir. Selim akl, yanlmayan akldr. Yazarn aklna
uygun gelmeyen bir ey, selim akl sahibi iin uygun gelebilir. Akla gre din
olsa, insan says kadar din olur. slamiyette akln ermedii ey oktur. Fakat,
selim akla uymayan bir ey yoktur.
Ahiret bilgileri ve Allaha ibadet ekilleri, eer akln erevesi iinde
olsayd ve akl ile doru olarak, bilinebilseydi, Peygamberlere lzum kalmazd.
nsanlar, dnya ve ahiret saadetini kendileri bulabilirdi ve Allah, h
Peygamberleri bo yere gndermi olurdu. Bunlar bilinemeyecei iin, Allah,
her asrda, Peygamber gndermi ve son olarak da btn dnyaya,
peygamber olarak Muhammed aleyhisselam gndermitir.
8- Ecnebiler gibi, yazar da, mslmanlarn geri kaln ibadette deiiklik
yaplmayna balyor. Sanki ibadette deiiklik yaplsa, slam lkeleri hemen
kalknverecek.
9- Yazar, (Tam mslman olmak iin u kiinin ada lmihalini
okumal) diyor. O kii ise, (mam- azamn bin yl nceki fetvalar bizi
balamaz) diyor. Ayn mantk.
10- Zamana gre ibadetler deimez. badetlerde deiiklik, dini
beenmemek olur. Hadis-i erifte, (badetleri bizim gibi yapmayan bizden
deildir) buyuruldu. Mecellede, (Zamann deimesi ile, rf ve dete
dayanan hkmler deiebilir. Nassa dayanan hkmler ise deimez)
deniyor.
Yazar, ikiye, Kurann altnda fetva veriyor, (ki iince, dilin
dolayor, aryor ve arkadanla dvyorsan, iki sana yasaktr) diyor.
Acaba kendisi nasl iiyor? Dili dolamadan ve dvmeden mi? Sarho
etmese de, zarar vermese de ikinin damlas haramdr. Peygamber efendimiz,
(ou sarho eden ikinin, azn da imek haramdr) buyuruyor. Hatta iki
sofrasna oturmay yasaklyor, (Allaha inanan iki iilen sofraya oturmasn)
buyuruyor. (Nesai, Taberani)
Grld gibi yazar, taze fikirle aa uyarak, dinimizin haram ettii
eyleri helal etmeye alyor.

Din, ihtiyaca gre hi deitirilir mi?
Sual: Reformcu bir yazarn, (Akl ile nakil atrsa, akla uymaldr)
hadisine gre, dinin, ihtiyaca gre deitirileceini sylemesi yanl deil
midir?
CEVAP
slam bilgileri fen ve din bilgileri olmak zere ikiye ayrlr. Din bilgileri,
yalnz nakil ile anlalr. Bunlarn kayna, Kuran- kerim ile hadis-i eriflerdir.
www.dinimizislam.com

200
His organlar ile anlalan eylerin bir snr vardr. Bu snrlarn dnda olan
bilgiler his organlarmz ile anlalamaz veya yanl anlalr. Bundan baka,
insanlarn hissetme kuvvetleri ok yerde hayvanlardan daha zayftr. His
organlarmz ile anlayamadmz eyleri, akl ile bulur, anlarz. Bunun gibi
akln da bir anlay snr vardr. Bu snrn dnda olan bilgileri, akl bulamaz
ve anlayamaz. Akl, eriemedii eyleri anlamaya kalkrsa yanlr, aldanr.
Byle bilgilerde akla gvenilemez. Mesela, Allah telnn sfatlar, Cennet ve
Cehennemde olan eyler, ibadetlerin nasl yaplaca ve din bilgilerinin ou
byledir. Akl bunlara eremez. Bu bilgilerde akl ile nakil atrsa, nakle uyulur,
akln yanld anlalr.
Kuran- kerimdeki bilgiler
Kuran- kerimde drt ey bildirilmektedir: man, ahkam, kssalar ve
haberler.
manda, inanlmas lazm olan bilgilerde hi deiiklik olamaz. Her
Peygamberin, her mmetin inan hep birdir. Her Peygamber mslman idi.
nsanlar tarafndan bozulmadan nce, inanlar arasnda hi ayrlk yoktu.
kincisi olan ahkam, Allah telnn emirleri ve yasaklardr. Yaplmas ve
saknlmas emredilen ahkmda deiiklik olabilir. Fakat, bu deiiklii yalnz
Allah tel yapm ve peygamberleri ile deitirmitir.
Kssalar, gemi insanlarn, mmetlerin hallerini, yaaylarn anlatmak
demektir.
Haberler, gemite olmu ve gelecekte olacak eyler demektir. Mesela,
canllarn su ile yaad, kyamet alametleri, Cennette akarsularn bulunduu
haber verilmitir.
Kssalar ve haberlerde deiiklik olmaz. Din bilgileri arasnda birbirleri ile
atr gibi olanlar grlrse, bunlar yine akla uydurulmaz. Birbirlerine
uydurulmaya allr. Bunlar arasnda, birka trl anlalabilen bilgiyi, aka
bildirilmi olan baka bilgi ile atmayacak ekilde anlamaldr. Burada akla
den vazife, byle bilgileri, aka anlalabilene uygun anlamaktr.
slam ilimlerinin ikincisi olan fen bilgilerine gelince:
Bunlar, his organlar ile ve bunlara yardmc letlerle gzetleyerek,
inceleyerek, hesap ederek ve deneyerek anlalan bilgilerdir. Bunlarn hepsi
akl ile, zek ile yaplr. Hepsinde akln bulduuna gvenilir. Nakil ile fen
bilgisinde atma olduu zaman, akla uyulur. Yani nakil, akla uygun olarak
aklanr. Bahsedilen hadis-i erifin aklamas byledir. (Faideli Bilgiler)

Hicri takvimle ilgimiz yokmu!
Sual: Bir yazar diyor ki:
1- Hicri takvimin slam ile bir ilgisi yoktur.
2- slamn dili Arapa olmad iin her millet ezan kendi dili ile okur ve
namaz da yle klar. nk Selman- Farisi, Fatihay Farsaya evirmitir.
www.dinimizislam.com

201
3- Evlenip oalmay tevik slamda yoktur.
Bunlar doru mu?
CEVAP
de yanltr.
1- Bilindii gibi hicri kameri bir takvim vardr. Mslmanlar, ibadetlerini bu
takvime, yani kameri aylara gre yaptklar gibi, orularn da bu takvime gre
tutar. Her yl, on gn nce gelerek Ramazan, her sene deimekte, yaza, ka,
bahara da gelmektedir. Kefaret orucu tutanlar da bu takvime gre tutar.
Mbarek gn ve geceler, bayramlar hep bu takvime gredir. Yazarn, kameri
takvimle Mslmanln ilgisi yok demesi, kendi bilgisizliini gstermektedir.
2- slamn dili arabidir. Ezan baka bir dil ile okumak, namaz baka bir
dil ile klmak caiz deildir. Orucu, Ramazan aynda tutmak Allahn emri olduu
gibi, namazda kraati arabi okumak da Allahn emridir.
Selman-i Farisi hazretleri, Fatihann tercmesini deil, tefsirini yapt.
Kur'an- kerimi tercme etmek baka, yaplan tercmeyi Kur'an yerine koymak
bakadr.
Kur'an- kerimin tercmesini, Kur'an hkmnde tutmak ve namazda
okumak asla caiz deildir. Allah tel Kur'an- kerimde mealen, (Benim
kitabm Arabidir), (Bu Kur'an Arabi lisan ile indirdim) buyuruyor. Allah
telnn melek ile indirdii kelimelerin, harflerin ve manalarn toplam Kur'an-
kerimdir. Kur'an- kerim Arabiye bile evrilse, yine Kur'an olmaz. Kur'an-
kerimin aklamas olur. Manas bozulmadan da, bir harfi bile deiince,
Kur'an- kerim olmaz. Hatta hibir harfi deimeden okunmasnda ufak
deiiklik yaplrsa Kur'an- kerim denmez. Fetava-i fkhiyyede buyuruluyor ki:
(Kur'an- kerimi Arabiden baka harf ile yazmak ve baka dile
tercme edip, Kur'an- kerim yerine bunu okumak szbirlii ile haramdr.
Kur'an- kerimin tercmesi namazda okunamaz.)
Namaz haricinde, her milletin kendi diliyle dua etmesi caizdir. Vaaz ve
nasihati kendi lisanyle yapmas gerekir. Din iin yaplacak dier btn
hizmetler de byledir.
3- (Sizin okluunuzla, dier mmetlere kar iftihar ederim) ve
(Velud [dourgan] kadnla evlenin) hadis-i erifi, evlenmeyi tevik etmektedir.
Ancak gnmzde gerekli slami terbiye verilemediinden genler, namaz
klmamakta, dinden uzaklamakta, hatta bir ksm anarist olmaktadr.
Peygamber efendimiz elbette, byle genlikle vnmez. (ki yz ylndan
sonra en iyiniz, hanm ve ocuu olmayandr) hadis-i erifi ortam msait
olmaynca, evlenmemenin daha iyi olduunu gstermektedir.
Tekasr suresinin banda mealen, (oklukla vnmek sizi o kadar
oyalad ki, kabirleri de ziyaret ederek, llerinizin okluunu da hesaba
kattnz) buyuruluyor. Dinimizde vnmek uygun deildir. badetle bile
vnmek iyi deildir. ok ibadet iyidir, fakat ok ibadet yapt iin vnmek iyi
deildir. Mslmanlarn oalmas ok iyidir. Fakat ounlukla vnmek iyi
www.dinimizislam.com

202
deildir. Sebe suresinin 35. yet-i kerimesinde de mealen, (Biz malca ve
evlata daha ouz, biz azaba uratlacak da deiliz) diyerek
byklenenler ktlenmektedir. oklukla byklenmek, vnmek baka,
ounluk olmay istemek bakadr. Bu ikisi birbirine kartrlarak
mslmanlarn oalmasna engel olunmak istenmektedir.

Peki bu dini ykmak deil mi?
Sual: Bazlar, (slam artk toplumun gereklerine gre deimeli. Mesela
kadnlar daha zgr olmal, istedikleri gibi giyinip, istedikleri gibi kp
gezebilmeli) diyor. Bunlara nasl cevap vermeli?
CEVAP
Dini insanlar karmad ki insanlar deitirsin. Kadnn nasl giyineceini
insanlar tespit edemez ki. Allaha inanan kimse, O ne demise Ona inanmas
gerekir, uyarsa daha byk nimettir. Ben hepsine inanyorum, tamamn
beeniyorum ama hepsini uygulayamyorum demeli. Yoksa, gnaha alp da
bu gnah mubah olmalyd demek Allaha inanmamak olur.
O kimseler Allaha inanmyorlar, inansalar byle demezler. Allah her eyi
bilmez mi, bugnk toplumu bilmiyor muydu? slamda reform demek ben
Allaha inanmyorum demektir, yahut Allah basit bir varlk gibi grp bu ii iyi
yapmam demektir.
Toplumun gereklerine gre dini deitirmek dini ykmaktr. Birinin kp
(ben slam dinini ykacam) dediini grdnz m hi. Grmediniz, demez
nk. Niye desin ki, o zaman onu herkes tanyacak, gerek suratn herkes
grecek. Dini ykma frsatn ya bulacak ya bulamayacak. Ama kp tesettr
yok diyor, detli iken namaz klnr diyor, faiz helal diyor, Allah resuln kabul
etmeyip (Yalnz Kuran) diyor. Ve daha neler neler. Bunlar syleme frsat
bulduu gibi, baz ahmaklardan taraftar da bulabiliyor. Peki bu dini ykmak
deil mi?
Dini bozmaya almak
Dini inanlar bozmak iin drt koldan saldrya geilmitir. Her gn yeni
bir ey karlarak itikadmz, amelimiz zedeleniyor. Hayzl iken Kuran okunur,
oru tutulur gibi, drt delile (Kitaba, snnete, icmaya ve kyasa) aykr fikirler
retilirken, imdi de, mevsimi yaklat iin hac ibadeti bozulmaya allyor.
Trk milleti fakir olduu iin hacca gitmemesi gerekirmi. nk dinimiz israf
yasaklyormu. Acaba bu szlerinde samimiyet eseri var mdr? Samimi isen,
niye Bodruma, Avrupaya, Amerikaya elenmeye gidiyorsun? Niye yoksullar
gzetmeyip de, festivaller peinde kouyor, ylba elenceleri tertip ediyor,
devrilen amlar altnda, arap flarn boaltyor ve sabaha kadar kumar
oynuyorsun?
Hacc engellemekle yoksulluk nlenemez. Peygamber efendimiz,
yoksulluu nlemenin yolunu bildirmi, (Zenginlerin zekt, fakirlere kfi
www.dinimizislam.com

203
gelmeseydi, Allah tel fakirlerin rzkn baka yollardan verirdi. A
kalan fakir varsa, zenginlerin zulm yzndendir) buyurmutur. Demek ki
zenginler zektn yerli yerince verse, hacc engellemeye lzum kalmayacak
ve a kalan fakir de bulunmayacaktr.
Emekli vaiz ad altnda bir bakas da, (Diyanet fikir retemiyor) diyerek,
dinimizi bozmaya alyor. (slam dnyas akln kullanmal, yzyllardan beri,
paslanan, ryen ve ilevini yitiren o akld kilitleri skp atmal) diyor.
Paslanan, ryen ne diye merak ettik. Baktk ki, bunlar, dinimizin, hac,
kurban, tesettr gibi emirleri imi. (Hacca gidecekler, kurban kesecekler,
evsizlere, yoksullara yardm etmeli) diyor. Dini kurallar koyan Allahtr. Allah
toplumda yoksullarn olacan bilmiyor muydu? (Bir toplumda yoksul varken,
hacca gidilmez, kurban kesilmez) diyemez miydi? Demediine gre, kurban
derilerine sahip kma hevesi gibi, kurbann kendisine de, hac paralarna da
sahip kmak m istiyor?
Bu i olmaynca da, (Hani islamiyet akl diniydi? Niye akln
kullanmyorsun? Akl yolunu seerek kurban ve hac paralarn niye yoksullara
vermiyorsun) diyor. Felsefecileri ve sapk frkalardan mutezileyi vyor.
(Farabi, bni Sina, bni Rt gibi dnrler, slaml hep akln ve yaanan
dnyann, insansal gereklerin aynasna tutarak deerlendirdiler. O dnemlerin
rn olan Mutezile, inanta yazgcl (kadercilii) reddederek, slamn
aklsal yol ve yntemlerle kurumlamasna alt) diyerek kaderi de inkr
ediyor. Kader, Allah telnn insanlarn balarna gelecek ileri bilmesi ve bu
bilgisinin bir kitaba [levh-i mahfuza) yazlmas demektir. Kuran- kerimde
mealen buyuruluyor ki:
(Allah, onlarn ilediklerini ve ileyeceklerini bilir.) [Bekara 255]
(Allah her canlnn durduu yeri ve sonunda braklaca mekan
bilir. Hepsi ak bir kitapta [levh-i mahfuzda] dr.) [Hud 6]
(Yaptklar kk byk her ey, satr satr kitaplarda yazlmtr.)
[Kamer 52, 53]
Bu ve benzeri birok yet vardr. Ama inanan kim? Adam, hep Kuran
Kuran der ama ya Kurana inanmaz veya onu istedii gibi yorumlar.
(mam- Gazali'nin kilitledii akl kapsn amak gerekir) diyerek de, nakli
esas alan limlere dil uzatyor. Emekli vaizin akl var da, imam- Gazali veya
teki limlerin akl yok mu idi? Adam, (Benim dncemde olan akll, benim
gibi dnmeyen aklszdr) demek istiyor.
(rtnme Kuranda bir dnemin, bir olayn zorunluluu olarak vardr. Ama
gnmzde o zorunluluklar birtakm yasal ve yaamsal nlemlerle, gereklerle
bakalamtr. O halde herkes Avrupal gibi giyinmelidir) diyerek tesettre de
dil uzatyor.



www.dinimizislam.com

204
Birletirici olmal
Genelde hi kimse, bilmedii konularda, uzmanlk alann dnda
konumaz. Eer konu din ise, bilen bilmeyen herkes, fikir yrtr, Bence
byle olmal der. Dini eletirenlere bakn, dinden hi haberi yoktur. Kulaktan
duyma bilgilerle dine saldrrlar.
Din cahili baz yazarlar frsat bulduka dine saldryorlar. Blclk
yapyorlar. Mslmana gerici diyorlar. Gerici demek blclktr. Nedir bu
gericilik? Saldrnn iddetini oaltmak iin, kktendinci, fundemantalist gibi
yaftalarla halkmz blmeye alyorlar. Din cahili bu yazarlardan biri,
(Kktendinciler, Kuran anlamak istemezler, Kurandaki bir yeti
hatmetmeye [ezberlemeye] alrlar) diyor. Cahil yazar, hatmetmeyi
ezberlemek sanyor.
Acaba kktendinci, doutan mslman m demektir? Niye byle hi
kimsenin tam anlamad kelimelerle blclk yapyorlar? (Gericiler Kuran
anlamak istemezler. Kurann anlalmasnn nne konan ketler
yzyllardr devam ediyor) diyor. stemeyen gericiler kimmi? Niye
istemiyorlarm? Kuran anlalrsa onlarn ne zarar olurmu? imdi piyasada
belki de yz akn Kuran tercmesi var. Bu tercmelerle Kuran anlald ise,
mslmanlarn bildirdiinden farkl ne var imi? limler neyi gizlemi? Byle
bir ey olmadna gre, ne diye halkmzn huzuru bozulmaya allyor?
Kuran tercmelerinden dinin hkmlerinin hepsi anlalr m? Dini
bilmeyenler veya din dmanlar, (Kuran herkes anlar, hadislere ve
limlerin aklamalarna ihtiya yoktur) diyorlar. Bilindii gibi, Anayasay
insanlar yazmtr. Anayasay okuyan bir kimse, orada arad her hkm, her
kanunu bulabilir mi? Sonra insanlarn yazd bu Anayasay bile okuyanlar,
farkl yorumlar getiriyorlar. Meclis Anayasaya uygun sanarak bir kanun
yapyor, Anayasa mahkemesi bu kanunu Anayasaya aykr olduu
gerekesiyle bozuyor. Bir uygulama iin bakann biri, bu anayasaya uygundur
derken, teki bakan anayasaya aykrdr diyebiliyor. Demek ki, insanlarn
yapt bir Anayasa bile herkes tarafndan ayn anlalmadna gre Kuran, o
kadar basit bir kitap m da herkes hemen anlasn?
Hrszlk, adam ldrmek, gasp, zina ve dier sularn cezalar
Anayasada aka bildirilmez. Bunlar Kanunlarla anlalr. Hatta kanunlar da
herkes kolayca anlayamaz. Kanunlarn iyi anlalmas iin, tzkler,
ynetmelikler karlr.
Bir kimsenin, Kurandan dinimizin hkmlerinin hepsini renmesi
mmkn deildir. En bata namaz nasl klnr? Ka rekat klnr? Namazda
neler okunur? Yanlmalar iin neler yaplr? Namaz bozan eyler nelerdir?
Namazn farzlar, vacibleri, mekruhlar, snnetleri nelerdir? Abdesti bozan
eyler nelerdir? Orucun farzlar nelerdir? Niyetsiz oru tutulur mu, tutulmaz
m? Niyet ne zamana kadar geerlidir? Orucu bozan eyler nelerdir? Zekatn
www.dinimizislam.com

205
farzlar nelerdir? Zenginliin ls nedir? Ne kadar mal, paras olann zekt
vermesi gerekir? Hac ve dier ibadetlerde de durum ayndr. Btn bunlar
ak olarak Kuran- kerimde bulamayz. Yalnz Kuran diyenlerin art niyetleri
bylece meydana kyor. badetlerdeki, farzlar, vacibleri, snnetleri,
mekruhlar ancak Peygamber efendimizin szlerinden reniriz. Kuran-
kerimde defalarca, (Allaha ve Reslne uyun) buyuruluyor. Kurann bir
ksmna inanp da bir ksmna inanmayanlara szmz yoktur.

Dinin ruhuna aykr imi
Sual: Yazarn birisi; (Her ne kadar hadislerde hayzl ve nifasl kadnlar
namaz klamaz, oru tutamaz, Kurana dokunamaz deniyorsa da, namaz
klmasnda, oru tutmasnda ve Kurana dokunmasnda saknca yoktur. Bu
hadisler dinin ruhuna aykrdr. Bir de ktb-i sitte denilen alt hadis kitabnda,
kasten orucu bozanlara, ceza olarak 61 gn oru tutmalar gerektii
bildiriliyorsa da, bu da Kurann ruhuna, dinin temel prensiplerine aykrdr.
nk ceza ilenen sua uygun olmaldr. Bir gn oru yiyene, 61 gn oru
tutturmak zulm olur) diyor.
Bahsettii hususlarda aklama yapar msnz?
CEVAP
Dinimizde delil drttr: Kitab, Snnet, cma ve Kyas- fukaha. Bir
hkm iin bu delillere baklr. Hem ktb-i sittedeki hadislerde var diyor, hem
de, bu hadisler dinin ruhuna aykrdr diyor. nce hadis dinde delil midir deil
midir, bunu kasten bildirmiyor. Sonra bu hadisler uydurma mdr, yoksa sahih
midir? Bunlar da kasten sylemiyor. Uydurma demesine imkan yok. nk
ktb-i sitte denilen en kymetli alt hadis kitabndaki hadisler, btn limlerce
sahihtir. Mezhepsiz olmayan bir kimse, bu kitaplardaki hadis-i eriflere
uydurma diyemez. Yazar aka, Peygamber Kurann ruhuna aykr
konumu demek istiyor. Zaten mezhepsizler, anlayamad hadis-i eriflere,
(Uydurma veya Kurann ruhuna aykr) damgasn basarlar.
Yazar oru tutmamakla, kasten orucu bozmay birbirine kartryor.
Kefaret oru tutmamann cezas deildir. Orucu kasten bozmann cezasdr.
Bir adam yanllkla ldrmekle, kasten ldrmenin cezas ayn olur mu?
Hatta ldrmek niyetiyle kurun sksa, ldremese bile, ldrm gibi ceza
verilir. Ama kazaen ldrenin cezas hafiftir. Orucu kazaen bozmak ile, hi
niyet etmeden oru tutmamak ve kasten niyetli orucu bozmak arasnda ok
fark vardr.
Sanki yazar, Kurann ruhunu, dinin temel prensiplerini biliyormu gibi
konuuyor. Kuran- kerimde, imanla lenlerin yarn ahirette sonsuz olarak
Cennette, imansz lenlerin ise Cehennemde sonsuz olarak kalaca
bildirilmektedir. Bir kimse, 50 veya 100 yl yayor, yz yllk iyi ilerine kar
sonsuz olarak Cennette kalyor. Bir kimse de 100 yl gnahna ve kfrne
www.dinimizislam.com

206
karlk bin yl, milyar yl, trilyon yl deil, sonsuz olarak Cehennemde kalyor.
Bu dinin ruhuna aykr olmadna gre, orucu kasten bozmann cezasnn da
60 gn olmas, dinin ruhuna aykr olmaz. Bir gn orucu kasten bozmann
cezas 61 deil, 60 gndr. Bir gn de bozarak tutmad orucun kazasdr.
Peygamber efendimizin ve Eshab- kiramn hanmlar da, yllarca hayz ve
nifas hli olmutur, onlar namaz klmam, oru tutmamtr. Peygamber
efendimiz ve Eshab- kiram, Kurann ruhuna aykr m hareket ediyorlard?
Hazret-i ienin naklettii hadis-i erifte, hayzl iken tutulamayan orucu kaza
etmek gerektii, klnmayan namazlar kaza etmek gerekmedii bildirilmitir.
(Buhari) Hadis-i erifte, (Hayzl Kur'andan birey okuyamaz) buyuruldu.
(Tirmizi)
14 asrdr gelen yzlerce mctehidler ve limler, bu meseleleri bilememi
de, birka mezhepsiz bunlarn dinin ruhuna aykr olduunu nasl syleyebilir
ki?
Bu ve benzeri klar, dini bozarak, yozlatrarak ykmak iin yaplan sinsi
bir oyundur. 14 asrdan beri din kitaplar ne yazyorsa onlara uymal, tredilere
itibar edilmemelidir.

Dinde anari karmamal
Dinimizi ykmak isteyen yabanclarn bir ksm, Yalnz Kuran,
Kurandaki din gibi ifadelerle Peygamber efendimize tbi olmay reddederek,
dinimizi bozmaya alyorlar. Bir ksm da sadece Kuran ve Snnet diyerek,
dinimizin drt kaynandan ikisi olan cma ve Kyas- fukahay kaldrmaya
alyorlar.
Halbuki Kuran- kerimde ok yerde; Allah tel hem kendine, hem de
Peygamberine uymay emrediyor. Din dmanlarnn iddia ettikleri gibi Allah
tel, Yalnz bana uyun, yalnz bana itaat edin demiyor, (Allaha ve
Resulne itaat edin) buyuruyor. (A.mran 32, 132, Nisa 13, 59, 69, Enfal 1,
20, 24, 46, Tevbe 71, Nur 52, 54, Ahzab 31, 33, 71, Muhammed 33, Feth 17,
Hucurat 14, Tegabn 12)
Allah tel, (Allaha ve Resulne itaat edin) buyurduu gibi, (Allaha
ve Resulne isyan etmeyin) de buyuruyor. (Nisa 14, Enfal 13, Tevbe 26, 63,
Ahzab 36, Har 4, Talak 8, Cin 23)
Cenab- Hakkn tekrar tekrar, (Bana ve Resulme uyun, bana ve
Resulme kar gelmeyin) buyurmas, iin neminden dolaydr. Resule
uyan, Allaha uymu olur. Kuran- kerimde, (Resule itaat eden, Allaha itaat
etmi olur) buyuruluyor. (Nisa 80)
Resulnn emri, kendi emrinden ayr deildir. Onun iin Kuran- kerimde,
(Peygamber neyi verdiyse onu aln, neyi yasak ettiyse ondan saknn)
buyuruldu. (Har 7)
www.dinimizislam.com

207
Doru yol zerinde olmak iin, Resulullaha tbi olmak arttr. Kuran-
kerimde buyuruluyor ki:
(Resulme tbi olun ki, doru yolu bulasnz.) [Araf 158]
Allah tel, sadece bizim Peygamberimize deil, dier kavimlerin
Peygamberlerine de mmetinin itaat etmesini emretmektedir. Nitekim Kuran-
kerimde mealen buyuruldu ki:
(Allahn izniyle, her peygamberi, ancak itaat edilsin diye gnderdik.)
[Nisa 64]
Dier Peygamberler de, (Allahtan korkun, bana uyun) buyurmutur.
(uara 126, 144)
Bu kadar vesika karsnda, gerekten Allaha inanan, Onu sevenin
Resulnn bildirdiklerine de uymas arttr. Nitekim (Ey Peygamberim, de ki
eer Allah seviyorsanz bana uyun) buyuruldu. (Al-i mran 31)
Allah tel, emre uymakta kendi ismi ile Resulnn ismini birlikte
bildirdii gibi, iman hususunda da beraber bildirmitir. (Yalnz bana iman edin)
demiyor. (Allaha ve Resulne iman edin) buyuruyor. (Araf 158)
htilaflar halletmek iin de Allahn ve Resulnn emrine uymak gerekir.
Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki: (Bir ite anlaamazsanz, bu iin
hkmn Allahtan [Kuran- kerimden] ve Resulnden [hadis-i eriflerden]
anlaynz!) [Nisa 59]
Buradaki (Anlaynz) emri, limler iindir. nk, limlere sorulmasn da
Kuran- kerim bildiriyor. (Nahl 43)
Snnete uymann nemi
Yukarda; snnete uymann farz olduunu, yet-i kerimelerle bildirmitik.
Bu konudaki hadis-i eriflerden birka da yledir:
(Yaknda Kurandan baka uyulacak bir ey tanmam diyenler
kar.) [Ebu Davud]
(Bir zaman gelir, beni yalanlayanlar kar. yle ki, bir hadis
sylenince, Resulullah byle ey sylemez. Hadisi brak, Kurandan
syle derler.) [Ebu Yala]
(Bu Kuran, holanmayana zor gelir. Onu sevene ise gayet kolay
gelir. Hadisimden holanmayan iin de hadislerim zor gelir. Snnetime
uyana ise ok kolay gelir. Hadisimi dinleyip ona uyan, maherde Kuranla
harolur. Hadisime nem vermeyen ise Kuran hor grm olur. Kuran
hor gren ise, dnya ve ahirette hsrana urar.) [Hatib]
(Bir zaman gelir, snnetimi ldren kimseler kacak. Allah bunlara
lanet etsin!) [Deylemi]
(Snnetimden yz eviren benden deildir.) [Mslim]
(Bana uyan Cennete girer, uymayan, isyan eden Cennete giremez.)
[Buhari]
(htilaflar knca, snnetime ve hulefa-i raidinin snnetine uyun!)
[Tirmizi]
www.dinimizislam.com

208
Kuran- kerimde de, (ndirdiimi [Kuran- kerimi] insanlara beyan
edesin!) buyuruluyor. (Nahl 44)
Beyan etmek; yetleri, baka kelimelerle ve baka suretle anlatmak
demektir. limler de, yetleri beyan edebilselerdi ve kapal olanlar
aklayabilselerdi, Allah tel Peygamberine, (Sana vahyolunanlar tebli et)
derdi. Ayrca beyan etmesini emretmezdi. (Huccetullahi alelalemin)
Peygamber efendimize uymann nemi anlalnca, Kuran- kerimin
aklamas olan hadis-i eriflere de uymann gerei anlalr. Snnet yani
hadis-i erifler olmasayd, namazlarn ka rekat olduu ve nasl klnaca,
zekt hesab, orucun, haccn farzlar, hukuk bilgileri bilinemezdi. Yani hibir
kimse, bunlar Kuran- kerimden karamazd. Bunlar Peygamber efendimiz
aklamtr. Snneti mctehid limler aklam, bylece mezhepler meydana
kmtr.
(Bize yalnz Kurandan syle) diyen birine, mran bin Husayn hazretleri,
(Ey ahmak! Kuran- kerimde, namazlarn ka rekat olduunu bulabilir misin)
dedi. Hazret-i mere, farzlarn seferde ka rekat klnacan Kuran- kerimde
bulamadk, dediklerinde, (Allah tel, bize, Muhammed aleyhisselam
gnderdi. Kuran- kerimde bulamadmz, Resulullahtan grdmz gibi
yapyoruz. O, seferde 4 rekat farzlar 2 rekat klard. Biz de, yle yaparz)
buyurdu. (Mizan-l-kbra)
Snneti kabul etmemek, Kuran- kerimi inkr etmek olur. Snnete uymak,
Kuran- kerime uymaktan ayr deildir. Peygamber efendimiz, Allah telnn
emirlerinden baka bir ey bildirmemitir.
u halde Kuran- kerimi anlamak iin, onun aklamas olan hadis-i
eriflere ihtiya vardr. Kuran- kerimdeki hkmleri doru olarak Resulullah
efendimiz aklamtr. Resulullaha uymak farzdr.
Hadis-i erifleri de anlamak iin limlere ihtiya vardr. Peygamber
efendimiz de, Kurana tbi olmak isteyenin, bir lime tbi olmasn emrediyor.
lim, hakk btldan ayran ve bildikleri ile amel eden zattr. Hakiki limlerin
szleri senettir. Bunlar Peygamberlerin vrisleridir. Bunlara uyan kurtulur.
Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki:
(Bu misalleri ancak lim olan kimseler anlar.) [Ankebut 43]
(Eer bilmiyorsanz limlerden sual ediniz!) [Nahl 43]
(Allahtan en ok korkan ancak limlerdir.) [Fatr 28]
(Eer bunun hkmn Peygambere ve ll-emre [limlere] sorsalard,
renirlerdi.) [Nisa 83]
Peygamber efendimiz, (ll-emr, fkh limleridir) buyurdu. (Darimi)
Hadis-i eriflerde ise buyuruldu ki:
(limlere tbi olun! Onlar, dnya ve ahiretin klardr.) [Deylemi]
(limler; kurtulu yolunu gsteren, birer rehber ve klavuzdur.) [.
Neccar]
(Bilmediklerinizi salih limlerden sorup renin!) [Taberani]
www.dinimizislam.com

209
Dinde yara amak
(Snnete deil, Kurandan anladna uymal) diyenler kyor. Bunlar,
dinde anari, kaos, kargaa karp dinimizi iten ykmaya alyorlar. Herkes
kendi anladna uyarsa, ortaya binlerce gr kar, Allahn dini unutulur. Dini
paralamak, frka frka ayrlmak blclktr ve zarar byktr. Hadis-i erifte
buyuruldu ki:
(mmetim 73 frkaya ayrlr. Bunlardan 72si Cehenneme gider,
yalnz bir frka kurtulur. Bu frka, benim ve eshabmn gittii yolda
gidenlerdir.) [Tirmizi]
Peygamber efendimizin szlerini Kuran- kerimden ayr gstermeye
alyorlar. Halbuki Peygamber efendimiz, Allah telnn vahyettiini
bildirmitir. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki:
(O, [Resulullah] kendisine vahyedilenden bakasn sylemez.) [Necm
4]
(Ona [Muhammed aleyhisselama] tbi olun ki, doru yolu bulasnz!)
[Araf 158]
u halde doru olarak Allahn dinine uymak iin, Resulne uymak
gerekir. Resulullahn snneti, yani hadis-i erifler olmasayd, namazn ka
rekat olduu, nasl klnaca, zekt nisab, orucun, haccn farzlar, hukuk
bilgileri bilinemezdi. u halde Kurandan kendi anladmza deil, Peygamber
efendimizin Kuran- kerimden anlayp, bize bildirdiklerine uymamz arttr.
Kuran- kerimi Peygamber efendimizden sonra en iyi anlayanlar, eshab-
kiram ve dier limlerdir. O halde, Allahn dinine uymak iin, limlerin
szbirlii halinde bildirdikleri hkmlere uymak gerekir. Kuran- kerimi,
herkesin deil, ancak limlerin anlayaca bildiriliyor:
(Bu misalleri, lim olanlardan bakas anlayamaz.) [Ankebut 43]
Asrlardan beri limlerimizin bildirdikleri itikada, ibadete sarlmak arttr.
Yoksa herkes Kuran- kerimde kendi anladna uyarsa, dinde anari olur.
Kuran- kerim, Peygamber efendimize inmitir. Eshab- kiram, Peygamber
efendimize, Kuran- kerimin aklamasn sorarlard. Allah tel, (Size kitab,
hikmeti getiren ve bilmediklerinizi reten bir Peygamber gnderdik)
buyuruyor. (Bekara 151)
Demek ki, Peygamber efendimiz, Kitabn [Kuran- kerimin] dnda, bir de
hikmet getirmitir. Allah tel hikmet ehlini de vmtr:
(Allah; hikmeti kime dilerse, ona verir. Kime de hikmet verilmise,
muhakkak ona ok hayr verilmitir.) [Bekara 269]
Hikmet, fen manasna geldii gibi, fkh ilmi anlamna da gelir. mam-
afii hazretleri, (Bu yetteki hikmetten maksat, Resulullahn snnetidir. nce
Kuran zikredilmi, peinden hikmet bildirilmitir) buyuruyor. Kuran- kerim
aklamasz renilseydi, Peygamber efendimize, (tebli et yeter) denilirdi,
ayrca (akla) denmezdi. Halbuki, aklanmas da emredilmitir:
www.dinimizislam.com

210
(Kuran insanlara aklayasn diye sana indirdik.) [Nahl 44]
(Biz bu Kitab, hakknda ihtilafa dtkleri eyi insanlara aklayasn
ve iman eden bir kavme de hidayet ve rahmet olsun diye sana indirdik.)
[Nahl 64]
Bu yet-i kerimeler, aklamay gerektiren yetlerin bulunduunu
gsterdii gibi, bunu aklamaya Resulullah efendimizin yetkisi olduunu da
gstermektedir. Kuran- kerimde her bilgi vardr. Ancak ak deildir.
Peygamber efendimiz bunlar vahiy ile renmi ve mmetine bildirmitir.
Hazret-i Cebrail, Peygamber efendimize gelip, be vakit namazn her eyini
bizzat tatbiki olarak retmitir. Peygamber efendimiz de; (Namaz benim
kldm gibi klnz) buyurmutur. (Buhari)

Dogma, format ve reform
Ateistler, dini hkmlere, yet ve hadislere, yani nasslara dogma diyerek
kar karlar. Dogma, kelime olarak, tartmasz kabul edilen bilgi, inan
demektir. Mesela herkes Hazret-i demden gelmitir. Hazret-i dem de
topraktan yaratlmtr. Bu nassla sabit kesin bir inantr. Ateistler Bu bir
dogmadr, bilimsel olmayan dogmalara inanmayz derler. imdi mezhepsizler
tredi. Ateistlerin dogma, dinimizin nass dedii veya edille-i eriyye denilen
hkmlere, mezhepsizler, format diyorlar.
Dinde yenilik yaptn syleyen bir mezhepsiz, fakirin lehine diyerek
zenginlikteki nisap miktarn 96 gramdan 80e indirmi. (nceleri slam
limlerine uyarak altnn nisabnn 96 gr olduunu aklamtm. Fakat fakirin
lehine olduu iin imdi 80 gram esas alyorum) diyor.
Fakirin lehi dinde l olur mu? Madem l oluyorsa, ne diye 70 gr deil
de, 80 gr alnyor? 10 gr alnsa fakirin daha lehine deil mi? Hatta bu ly
temelli kaldrsa, fakirlerin lehine olmaz m? limlerin bildirdii lye uymadan
fakirin lehine diyerek altnn nisabn deitirmek dinde reform olur.
Baka bir mezhepsiz de, aada bildirilen 5 maddedeki hkmler iin,
Bu zm deildir, formatlara taklp kalmadan, hkmleri yeniden farkl bak
alarna gre yorumlamak gerekir. Format udur: Riba nesie'de fazlalk art
yoktur. Kadr ve cins illetlerinden birisi varsa, faiz olur. Yani 5 gn sonra geri
almak kaydyla 5 altn verir yine, 5 altn olarak geri alrsanz faiz olur. Eer
formatlara uyarsanz, gelimeyi durdurursunuz; korumak istediiniz deerlerle
hayat arasndaki balar zaafa uratr, hep Molla Kasm'larla karlarsnz
diyor. Molla Kasm da gelse, biz Format reformcusuna deil, edille-i eriyyeye
uyarz, yeni formatla dinimizi sulandrmayz.
dnte faiz olabilir
Bey ve ir Risalesi erhinde, (dn verirken, zaman tayin etmek,
mal, misli ile veresiyle satmak olur. Bu ise faizdir, byk gnahtr)
www.dinimizislam.com

211
buyuruluyor. Genelde dn verilen paralar iin gn tayini lazm oluyor. Faize
bulamadan gn tayin etmenin birka yolu yledir:
1- dn verecei kimseden kefil ister. Kefilden de senet alr. Borlu da,
senetteki tarihte der.
2- Borlu, borcunu kendine borcu olan birine havle eder. O da, borcunu
gn gelince der.
3- 1 milyar dn isteyene, ucuz bir eyi, mesela bir kalemi, belli tarihte
demek zere 1 milyara satar. Sonra bu kalemi 1 milyara o kiiden pein alr.
Senedin gn gelince parasn ister.
4- "Falana olan borcuma kefil ol" dese, o da kabul edip dese, kefil
borluya, "u tarihte bana de" diyebilir.
5- Maliki mezhebi taklit edilirse senede tarih konur. [En kolay budur.]
[Samimi tandklar arasnda, daha kolay bir yol vardr: Mesela, 1 milyar
dn isteyene, 5 Ocakta bana 1 milyar hediye edersen, u 1 milyar sana
hediye ederim denir, 1 milyar hediye edilir.]
Nass dogma deildir
Sual: Batdan gelme kelimeleri kullanmay bir meziyet sananlar, Nass
yerine dogma diyorlar. Dogma Nass yerine kullanlabilir mi? Bir de dogmaclk
var. Bunun da Nass ile bir ilgisi var m?
CEVAP
Trk Dil Kurumunun szlnde, dogmann tarifi yledir:
(Doruluu snanmadan benimsenen, bir retinin veya bir ideolojinin
temeli yaplan sav, nas)
TDKye gre, Dogmaclk kelimesinin anlam da yledir:
(ne srlen reti ve ilkeleri eletirmeden doru olarak benimseyen ve
benimsedii var saymlardan kat bir yntemle nermeler treten anlay,
dogmatizm.)
Dinimizde Nass, manalar ak olan yet-i kerimelere ve hadis-i eriflere
denir. Yani Allah ve Resulnn szlerine denir. Dogma ile dogmaclkla ilgisi
yoktur. Ateistler, Mslmanlara, siz kr krne inanyorsunuz anlamnda, Siz
dogmalara inanyorsunuz diyorlar. Mslmanlar dogma kelimesini Nass
anlamnda kullanmamaldr.

Trke Kur'an sz yanltr
Sual: Bir yazar, (Trke Kur'an olur, Kur'ann tercmesi ile namaz klnr)
lafn ortaya att. Halkn sosyete hocas dedii bu yazar, ne yapmak istiyor,
maksad ne?
CEVAP
Maksadn bilemeyiz ancak bu tr teebbsler dinimizi iten ykmaktr.
Bunun yapmak istediini, dier reformcular defalarca yapmaya teebbs
www.dinimizislam.com

212
etmitir. Mesela, bir zamanlar baz profesrler, dinimizde yaplacak yenilikleri
bir rapor halinde hazrlamlard. Rapor, zetle yle idi:
(Din de, dier sosyal teekkller gibi, hayatn akntsna uymaldr! Din,
eski ekillere bal kalamaz. Trk demokrasisinde, din de, muhta olduu
gelimeyi gstermelidir! Camilerimiz kullanlr hle getirilmeli, sralar, elbise
asklar konmal, ieriye ayakkab ile girilmelidir! badet lisan Trke olmal,
yetler ve hutbeler Trke okunmaldr!)
Ezan yabanc dil ile okumak, namaz yabanc dil ile klmak caiz deildir.
Orucu, Ramazan aynda tutmak Allahn emri olduu gibi, namazda kraati
Arapa okumak da Allahn emridir. Kur'an- kerimin tercmesini, Kur'an
hkmnde tutmann ve namazda okumann asla caiz olmadn btn slam
limleri bildirmektedir. Kur'an- kerim Arapa olarak indirilmitir. (Yusuf 2)
Allah tel, (Benim kitabm Arapadr) buyuruyor. O halde, Allah
telnn melek ile indirdii kelimelerin, harflerin ve anlamlarn toplam
Kur'andr. Baka dile, hatta Arapaya evrilirse, yine Kur'an olmaz.
Byk slam limi bni Hacer-i Mekki hazretleri buyurdu ki:
(Kur'an- kerimi Arapadan baka harf ile yazmak ve Kur'an- kerim yerine
tercmesini okumak haramdr. Kur'an- kerimi tercme etmek baka, yaplan
tercmeyi Kur'an yerine koymak bakadr. Selman- Farisi, Fatiha'y Farisi
harflerle yazmad. Tercmesini de yazmad. Fatiha'nn Farisi tefsirini yazd.
Arapadan baka harf ile yazmak ve byle yazlm olan okumak haramdr.
Kur'an Arapa harflerle, okunduu gibi yazmak bile haramdr.) [Fetava-i
fkhyye s.37]
nl fkh limi bni bidin hazretleri, (Hutbeyi de Arapadan baka dil ile
okumak, tahrimen mekruhtur) buyurdu. Hindistan limlerinden Muhammed
Viltori de, (Hutbelerin bir ksmn bile Arapadan baka dil ile okumak bid'attir)
buyurdu. [El-edille]
Eshab- kiram ve sonra gelen limler, bid'at ilememek iin, Asya ve
Afrika'da, hutbeleri hep Arapa okudu. Halbuki, dinleyenler Arapa bilmiyordu.
Bunun iin, Osmanl limleri, 600 yl, hutbelerin, kabul olmayacan bildikleri
iin, Trke okunmasna izin vermediler.
(Namazda okunan anlamak gerekir) demek, ibadetin ne olduunu
bilmemek demektir. nk, namaz, insann kendisi tertip etmemitir. Namazn
ve btn ibadetlerin nasl yaplacan, yaparken neler okunacan Allah
tel Peygamberine bildirmitir. Peygamber efendimiz de, bunlar, rendii
gibi eshabna bildirmi ve kendi de yapmtr. Allah tel, namazda
(Kur'andan kolaynza geleni okuyun) buyurmutur. (Mzzemmil 20)
limlerimiz, eshab- kiramdan grp iiterek, namazn nasl klnacan
renmiler ve (Namazda okunacak Kur'ann, Allah kelam olmas gerekir,
vazife, ancak bylece yaplm olur) buyurmulardr. (F. Fkhyye)
Diyanet ileri Bakanl Din ileri Yksek Kurulu'nun 4.12.1997 gn ve
103 sayl karar da zetle yle:
www.dinimizislam.com

213
(Kur'andan kolaynza geleni okuyun) yetinde olduu gibi, Peygamber
efendimiz de namaz klmay tarif ederken, (Kur'andan hafzandakilerden
kolayna geleni oku) buyurmutur. Bu itibarla namazda Kur'an- kerim
okumak; kitap, snnet ve icma ile sabit bir farzdr. Kur'an, sadece mana olarak
deil, Resulullahn kalbine elfaz [szleri] ile indirilmitir. Bu elfazdan baka
lafzlarla ifade edilen mana Kur'an deildir. nk, indirildii elfazn dnda,
hatta Arapa bile olsa, baka szlerle ifade edilen mana, Kur'an deildir.
Kur'an kavramnda sadece mana deil, bir rkn olarak onun elfaz da vardr.
Bunun iin tercmesine Kur'an denilemeyecei ve Kur'an hkmnde olmad
konusunda slam limleri gr birlii iindedir.
1926'da Gztepe Camii imam Cemal Efendi'nin Cuma namaznda
Kur'an- kerimin tercmesini okumas zerine, stanbul mftl, Diyanet
ileri reisi Rfat Breki'nin de imzas bulunan Mavere heyeti kararnda
denmitir ki:
Namazda Kur'an okumak, icma ile farz ve Kur'ann herhangi bir
tercmesini Kur'an yerine koymak asla caiz deildir. Bu husus slam
limlerinin icma ile sabittir. Bu bakmdan Cemal Efendi'nin vazifeden
alnmasna zaruret hasl olmutur.

Dinde kolaylklar var
Sual: Dinde kolaylk var, zorluk yok dendii halde, Peygamberimiz,
(Kolaylatrn, gletirmeyin, mjdeleyin, nefret ettirmeyin) dedii halde,
aada bir ok zorluklar bildirilmitir. Bu dinden soutma ve bir eliki deil
mi?
CEVAP
Kolaylk var, zorluk yok demek, (Dinimizin verdii ruhsatlardan,
kolaylklardan faydalann) demektir. Yoksa, (Herkes houna giden eyleri
yapsn, holanmad eyleri yapmasn size g gelen ibadetleri yapmayn,
onlar istediiniz gibi deitirin) demek deildir. O zaman ortada din kalmaz.
Dinde ufak bir deiiklik yapmak dinsizlik olur.
imdi verilen rnekleri inceleyelim:
1- Meste mesh edilir diye trnaklardaki ojeye mesh etmek kolaylktr. nce
naylon oraplara mesh de kolaylktr. Ama bunlarn hi birisi caiz deildir.
2- Hanefide guslde azn iini ykamak farzdr. Kolaylk olsun diye azn
ii ykamamak kolaylktr. Ancak gusl sahih olmaz.
3- Abdest almayp teyemmm etmek kolaylktr. Ancak su var iken veya
su bulma imkan var iken teyemmm caiz olmaz.
4- Be vakit namazn hepsini sabahleyin klmak veya gndz hi klmayp
gece yatarken klmak daha kolaydr. Kolaylk olsun diye byle yapmak dini
deitirmek olur. Namazlarn hepsini bir vakte indirmek kolaylk olur. Hatta
haftada bir klmak daha kolay olur. Ylda bayramdan bayrama klmak en
www.dinimizislam.com

214
kolaydr. Sabah namazna kalkmak zordur, gndz klmak daha kolay diyerek
sabah namazna kalkmamak caiz deildir. Her gn namaz klmak yerine, bir
defa namaz klp bunu videoya alp, onu seyretmek kolaylk olur. Bu kolaylklar
din deil, dinsizlik olur.
5- Orular hep ksa gnde tutmak kolay olur. Ramazan orucu yazn uzun
gnlerine rastlaynca, kolaylk olsun diye, kn tutmak daha kolaydr. Bir ay
Ramazan orucu ok diye gn oru tutmak da kolaydr. Bir gn oru tutmak
ise daha kolaydr. En kolay da hi oru tutmamaktr. Ama bunlar dini ykmak
olur.
6- Hacca gitmek zordur. Kbe Allahn evi olduu gibi cami de Allahn
evidir diyerek herhangi bir caminin etrafnda dnmek daha kolaydr. Ama byle
yapmak dinsizlik olur.
7- Zekat krkta bir deil de, yzde bir veya binde bir vermek daha
kolaydr. En kolay da hi vermemektir. Bunlar din deil, dinsizlik olur.
8- Her gn Kuran okumak zor olur. Teybe alp bunu dinlemek, mezarla
gtrp teybi aarak llere teypten okunan Kuran dinletmek kolaylktr. Ama
bunlarn hibiri caiz deildir.
9- Yabanc ehirlere gidince kbleyi bulmak zordur. Herhangi bir
istikamete doru klmak kolaydr. Aratrma yapmadan rastgele durmak
kolaylk ise de dine aykrdr.
10- Her camide cemaatle namaz klmak zordur. Herkes evine bir kablo
ekerek evinden imama uymas kolaylktr. Hatta Trkiyede bir yerde namaz
klnp radyo ile her evden dinlemek imama uymak daha kolaydr. Ama bu
kolaylklar dini kkten ykmak olur.
u halde l, keyfimize gre kolaylk deil, dinin emrine uyarak, dinin
izin verdii lde kolaylklardan faydalanmaktr.
Dini zorlatrmak m?
Sual: (badeti artlarna uygun yapmal) diyerek birok konuda dinimiz
zorlatrlyor. Her konuda biraz esnek olmak gerekmez mi?
CEVAP
(badeti artlarna uygun yapmal) demek, dini zorlatrmak demek
deildir. Dinimizin bildirdiklerine uymal demektir. Birka rnek verelim:
1- Namaz klmak iin gusl ve abdest arttr. Guslsz veya abdestsiz
namaz sahih olmaz. Abdestin de artlar var. Mesela abdestte baa mesh
edilmezse, o abdest sahih olmaz. Byle bir abdestle klnan namaz da sahih
olmaz. (Elimi bama srmesem ne olur, biraz esnek olmal) denmez. Hanef
olanlar iin, guslde azn iini ykamak farzdr. Azn iini ykamadan alnan
gusl sahih olmaz. Gusl sahih olmaynca o guslle klnan namaz da sahih
olmaz. Aznda dolgu dii olan Hanef'nin gusl sahih olmaz, Mlik veya fi
mezhebini taklit etmesi gerekir. nk bu iki hak mezhepte azn iini ykamak
farz deildir.
www.dinimizislam.com

215
2- Zekt zengine, gayrimslime, evlada, dedeye, toruna verilmez. (Biraz
esnek olmal, fakir dedeme veya muhta bir gayrimslime versem ne olur)
denmez. badetin artna uyulmazsa o ibadet sahih olmaz. Zekt ya bizzat
fakirin eline verilir veya vekil ettii kimse verir. Banka havalesiyle, SMS ile
gnderilmez. Bir de zekt, ya ticaret edilen maldan veya deeri altn olarak
verilir. Mesela konfeksiyoncu elbise verir, gda maddesi veremez. Bakkal da,
gda maddesi verir, elbise veremez. Esneklik yapalm denirse dinin emri
deimi olur. Dinin emrini deitirmek Allah'n emrini beenmemek olur.
3- Oru, imsak vaktinden akam ezanna kadar, orucu bozan eylerden
saknlarak tutulur. Esneklik olsun diye, yiyip imeyi imsak vaktinde kesmeyip
de, daha fazla uzatann orucu sahih olmaz.
Kulaa ila damlatmak, nden veya arkadan ilal fitil kullanmak, astm
ilac kullanmak gibi eyler esneklik olsun diye yaplrsa oru tutulmam olur.
4- Haccn vakti, Arefe ve Kurban Bayram gnleridir. Esneklik olsun diye
bir gn nce veya bir gn sonra yaplrsa hac sahih olmaz. Zamanmzda hac
grevi genelde bir gn nce yaplmakta ve bu ibadet sahih olmamaktadr.
5- Kurban da, bir gn nce kesilirse sahih olmaz. Esneklik olsun diye,
(Yarn deil de, bugn kesilse, ne olur?) denirse, cevab yledir: (Dinin
emirleriyle oynanm olur)

Kadnn sesi haram m?
Sual: Kadnlarn seslerini erkeklere duyurmalar haram mdr?
CEVAP
Kadnlarn, yabanc erkeklerle lzumsuz yere konumalar, ark, hatta
Kuran, mevlid, ezan okuyarak seslerini erkeklere duyurmalar byk gnahtr;
ancak, al veri gibi ihtiya olunca, fitneye sebep olmayacak ekilde, ihtiya
kadar ciddi konumalar caizdir. (Tergib-s-salat, Hadika)
Bir yet-i kerime meali:
(Ey nebi hanmlar, siz dier kadnlar gibi deilsiniz. Allahtan
saknn, edal, yumuak konumayn, kalbi bozuk olan, mide kaplr; hep
ciddi konuun!) [Ahzab 32]
Peygamber hanmlar olan annelerimizin yumuak konumalar caiz
olmaynca, baka kadnlarn yumuak konumalar nasl caiz olabilir?
Annelerimize kt gzle bakan kabileceine gre, dier kadnlara kt gzle
bakan kmaz m? Bir hadis-i erif meali de yledir:
(Ey kadnlar, mahreminizle konuun, namahremle konumayn!)
[Ramuz, bni Said]
Demek ki, ihtiyasz yabanc erkekle konumak caiz deildir. htiya
olunca ihtiya kadar ciddi konumak caizdir. Cariyelerin ark sylemeleri, hr
kadnlar iin rnek gsterilemez. Hr kadn ark syleyerek sesini duyuramaz.
Bir hadis-i erif meali yledir:
www.dinimizislam.com

216
(ark syleyen kadn dinlemek ve yzne bakmak haramdr.)
[Taberani]
Hazret-i mer, mehrin azaltlmasn tavsiye edince, perde arkasndan
yal bir kadn, Nisa suresinin, (Braktnz einize, yklerle [altn mehir]
vermi de olsanz, ondan bir ey geri almayn) mealindeki 20. yetini
okuyor; nk ihtiyar kadnn sesi haram deildir.
Gen kadn, yabanc erkee selam veremez, aksran erkee bir ey
sylemez ve kendine sylenince de cevap vermez. (Hamevi Ebah erhi)
Kadnlarn seslerini erkeklere duyurmas haramdr. Baz limler, ihtiya
zamannda, ihtiya kadar ve sert, ciddi konumalar caiz olup fazlas yine caiz
olmaz buyurmulardr. (Tezkiye-i ehli beyt)
Allah tel, kadnn namahremle yumuak sesle konumasn men
ediyor. (Mektubat- Rabbani 3/41)
Kadnlarn, sa, ba ve kollar ak sokaa kmalar ve yabanc
erkeklerle lzumsuz yere, konumalar, ark syleyerek, hatta Kur'an, mevlit,
ezan okuyarak seslerini erkeklere duyurmalar byk gnahtr. Ancak yabanc
erkeklerle, al veri gibi, ihtiya olduu zaman, fitneye sebep olmayacak
ekilde, sert ve ciddi konumalar caizdir. (Tergibssalat, Hadika, S.
Ebediyye)
bni Abidin hazretleri de buyuruyor ki:
Tercih edilen kavle gre kadnn sesi avret deildir. Bahrda Hilyeden
naklen, (En mnasibi budur), Nehirde ise, (timada ayan budur) denilmitir.
Bu kavlin ztt kaviller de vardr. Nevazilde, (Kadnn sesi avrettir. Onun
Kuran- kerimi kadndan renmesi daha makbuldr. Bundan dolaydr ki,
Peygamber aleyhisselam, (Tesbih erkeklere, el arpmak ise kadnlara
mahsustur) buyurmutur. Kadnn sesini erkein iitmesi doru deildir)
deniliyor. Kfi kitabnda ise, (Kadn aikre telbiye yapamaz; nk sesi
avrettir) denilmitir. Yine Bahrda bildirildiine gre, Muhitin ezan babnda bu
kavil tercih edilmitir. Fetih kitabnn sahibi diyor ki: (Bu kavle gre kadn
namazda Kuran aikre okusa namaz bozulur, denilirse yerinde olur. Onun
iin Peygamber aleyhisselam, imamn yanldn bildirmek iin kadnn sesle
tesbih getirmesini men etmi; ona el arpmay sylemitir.) Burhan, Halebi,
Mnyet-l-kebir erhinde onu tasdik ettii gibi mdad kitabnn sahibi de bu
sz kabul etmitir. mam- Ebul Abbas Kurtubi diyor ki: Zeks kt olanlar, biz
kadnn sesi avrettir demekle konumasn kastettiimizi zannetmesinler! Bu
anlay doru deildir. Biz yabanc erkeklerin ihtiya halinde kadnlarla
konumasna caiz diyoruz. Yalnz, kadnlarn yksek sesle konumalarn,
seslerini uzatmalarn, yumuatmalarn ve nameli okumalarn caiz
grmyoruz; nk bunlarda erkekleri kendilerine meylettirmek ve ehvetlerini
harekete getirmek vardr. Kadnn ezan okumas bundan dolay caiz
olmamtr. (Redd-l muhtar)
www.dinimizislam.com

217
Demek ki, kadnn yabanc erkekle ihtiyasz konumas caiz deildir.
(htiya olmasa da, yumuak, cilveli konumazsa caiz olur) denilemez.
Erkeklerle lzumsuz ciddi konumak caiz olsayd, erkeklere ciddi ekilde
selam vermeleri, erkekler aksrnca, onlara yerhamkellah demeleri, ezan ve
ikamet okumalar da caiz olurdu. u kadar var ki, ihtiya olunca, ihtiya kadar
ciddi konumalar caizdir, ihtiyasz caiz deildir. Bu incelii iyi anlamaldr.
Aletsiz, algsz nameli sese sima [teganni] denir. alg aleti ile birlikte
olan insan sesine gna [mzik] denir. Gna haramdr. alg ve kadn sesi, sima
deil gnadr, haramdr. (Drr-l-mearif)
te bundan dolay, atalar, (Para sesi, kadn sesi, su sesi) demilerdir.
Kadn sesi gna olmasa, yani hoa giden etkili bir ses olmasa byle
sylemezlerdi. air de diyor ki:
Dnya kurulal etkili olmu,
Para sesi, kadn sesi, su sesi.
Birok iimizde yetkili olmu,
Para sesi, kadn sesi, su sesi.
Dinde reforma doru
Sual: Gazetelerde okudum. Bir ilahiyat profesr diyor ki: (Kadnlarn
camide erkeklerle eit muamele grmesi, camide kendilerine ferah, aydnlk ve
gzel bir yer bulmas kadnn zgveni iin nemlidir. Erkekler kadnlara,
kadnlar erkeklere vaaz verebilir. Bayanlarn okuduu ilahiler daha duygulu ve
etkili olur. Kuran ve ezan okumasnn, bunlarn erkekler tarafndan
dinlenmesinin hibir mahzuru yoktur. Araplarn ataerkil, kadnlar kskanan,
onlar toplum hayatnn dna iten anlay, Arap rfnn baskn hale gelmesi
sonucudur. O kltrn yansmas sonucunda ikinci ve nc asrda fkh
kitaplarnda kadnlara baz yasaklar getirilmitir. Artk dinin kendi amzn
beklentilerine, ihtiyalarna, duyarllklarna bakarak kendi dindarlk tarzmz
kendimiz kurmamz, gerekli reformu yapmamz gerekir.) Bir ilahiyatnn dini
deitirme, dinde reform yapma yetkisi var mdr?
CEVAP
Dini bildiren Allah teldr. Dinin sahibi Odur, deitirme yetkisi
Onundur. (Kendi dindarlmz kendimiz kurmamz gerekir) demek yeni bir din
kurmak istemek olur. Yeni bir din kurabilirler ama adna Mslmanlk demeleri
yanl olur. nsanlarn uydurduu eylere de din deil, dinsizlik denir. Tabiin
devrindeki byk limlere, mezhep imamlarna, onlarn yazd fkh kitaplarna
saldrmak byk cinayettir. Hibir Mslman bunu yapamaz. Dinimize Arap
rf demek de ok yanltr. Dinin rf ile alakas yoktur. slamiyeti Allah tel
bildirmitir. Btn toplumlar iin, kyamete kadar geerlidir. Cariyeler salarn,
kollarn aabilir, seslerini erkeklere duyurabilir. Cariyeyi rnek gsterip, hr
kadnlara da bunlar mubah demek Mslmanl ykmak olur.
Kadn sesi avret midir?
www.dinimizislam.com

218
Sual: Kadn sesi iin, avrettir ve deildir eklinde bildirilen farkl iki kavlin,
ikisinin neticesi de ayn deil mi?
CEVAP
Evet, neticesi ayndr. Kadn sesi avret deildir diyen limler diyorlar ki:
Kadnlarn, al veri yaparken, ahitlikte bulunurken veya buna benzer
dier durumlarda erkeklerle konumas caizdir. Ancak kadnlarn yksek sesle
konumalar, seslerini uzatmalar, yumuatmalar, cilveli ve nameli okumalar
caiz deildir; nk bunlarda, erkekleri kendilerine meylettirmek ve ehvetlerini
harekete getirmek vardr. Kadnn ezan okumas, hacda aktan telbiye
getirmesi, yine aktan Kuran ve mevlid okumas, yabanc erkee selam
vermesi, selamn almas, aksran erkee yerhamkellah demesi bundan
dolay caiz deildir. (Redd-l muhtar, Tergib-s-salat, Hadika)
Kadn sesi avrettir diyen limler de ayn eyi sylyorlar. Bu limler, al
veri yapmalar, ahitlikte bulunmalar gibi ilerde erkeklerle konumalar, bir
ihtiyatan dolay caizdir derken, teki limler, bu iler kadnn sesinin avret
olmad iin caizdir diyorlar. Her iki taraf da al verite, ahitlikte ve benzeri
ilerde erkeklerle konumann caiz olduunu bildiriyorlar.
Birinci taraf, kadnn sesi avret olmad iin bunlar caizdir derken, teki
limler, ihtiya olduu iin caizdir diyor. Verilen cevazlar ayn; fakat cevaz
verili sebepleri, gerekeleri farkldr. Mslman iin nemli olan hkmdr.
Gerekenin delillerini bilmek art deildir; fakat hkm bilmek ve ona gre
hareket etmek arttr.
Kadn, yumuak olmasa da, ihtiyasz yabanc erkekle konuamaz, selam
bile veremez.
limler u konuda birleiyorlar:
Kadnlarn yabanc erkeklerle ihtiyasz konumalar caiz deildir. htiya
olunca da, ancak ihtiya kadar ve ciddi konumalar caizdir.

Dini bozma gayretleri
Sual: yle deniyor:
1- Hadis klliyatnn, Ktb-i sittenin iindeki sahih hadisleri bir araya
getirmeli.
2- Hadis ravileri adil ve gvenilir olsa da, bunlar an teknolojisine gre
dzeltmeli.
3- Hadisler Kuran nesh edemez.
4- slam liminin mezhebi olmaz.
5- Harem selamlk uygulamas, treyle, kskanlkla ilgilidir, dinde yoktur.
6- Bir kadnn erkeklere kldrd namaz iin, geersiz denemez.
7- Peygamber, biat alrken kadnlarla tokalamam; ama bundan
tokalamann haram olduu gibi bir sonu karlamaz.
Bu grler dine aykr deil midir?
www.dinimizislam.com

219
CEVAP
Elbette aykrdr. Ksaca cevap verelim:
1- Ktb-i sittedeki hadis-i eriflerin hepsi sahihtir. slm limi,
Resulullah efendimizin vrisidir, herkesten daha ok Allahtan korkar ve
kitabna uydurma hadis almaz. (Uydurma hadis), bu sz Allah Resul
syledi diye iftira etmektir. Sradan bir Mslmann bile hayalinden
geiremeyecei bu iftiray, bir Ehl-i snnet limine yaktrmak, ok irkindir.
2- Hayret, (dil ve gvenilir olsa da) deniyor. Yani, (Bu sz Allah
Resulnn syledii kesin olsa bile, Allah Resul, gnmzn meselelerini
bilememitir, yanl sylemitir. Biz onun yanllarn, an teknolojisine gre
dzeltelim) demektir. Bu iddiay bir Mslman nasl yapar ki?
3- yet-i kerimeler, hadis-i erifle de nesh edilebilir. Mesela zekt,
Kur'an- kerimde bildirilen 8 snf Mslmandan birine verilir. Sekizinci snf,
(Mellefe-i kulb) denilen kimselerdi. Hazret-i Ebu Bekir zamannda,
Beyt-l-mal emini olan Hazret-i mer, Muaz hadisini okuyarak, Mellefe-i
kulub olanlara zekt verilmesini, Resulullahn nesh ettiini bildirdi. Halife ve
Eshab- kiramn hepsi, bunu kabul ederek, nesh edilmi olduunda ve artk
bunlara zekt verilmemesi gerektiinde icma hsl oldu.
slamiyete yardm iin, dmann zararn nlemek iin, onlara mal, para
her zaman verilir; ama bu Beyt-l-maln zekt blmnden deil, baka
blmnden verilir. Mellefe-i kulb denilen kimselere, mal, para vermek deil,
onlara zekt vermek yasaktr. (Beday)
4- (limin mezhebi olmaz) demek de ok yanltr. Mctehid olan limin
mezhebi, kendi ictihadlardr. Bugn mctehid olmadna gre, herkesin bir
mezhebe uymas arttr. mam- Rafii, mam- Nevevi ve mam- Razi gibi
limler buyurdu ki: Bugn mctehid kalmadnda limler szbirliine vard.
(M. Nasihat)
Mctehit olmayan her Mslmann, drt hak mezhepten birine tbi olmas
arttr. (mam- arani, Ahmed Tahtavi, mam- Rabbani, Yusuf Nebhani)
5- Dinimizin yasaklad hususlara tre, kskanlk deniyor. Resulullah
efendimizin mbarek hanm mm-i Seleme validemiz anlatr:
Meymune ile Resulullahn yanndaydk. Gzleri grmeyen bni mmi
Mektum izin isteyip ieri girecei srada, Resulullah bize, (eri gein)
buyurdu. (O m deil mi, bizi grmez) dedim. (O sizi grmez; ama, siz
onu grrsnz) Yani, o krse, siz kr deilsiniz buyurdu. (Tirmizi, Ebu
Davud, . Ahmed)
ki hadis-i erif meali de yledir:
(Yabanc kadn grnce, yznz ondan ayrn! Anszn grmek
gnah olmaz ise de, tekrar bakmak gnah olur.) [Ebu Davud, Darimi]
(Ey kadnlar, ancak mahreminiz olan erkeklerle konuun, mahreminiz
olmayanlarla konumayn!) [bni Said]
www.dinimizislam.com

220
6- Kadn, erkee imam olamaz. Kadnn kadna imaml da, mekruhtur.
(Nimet-i slam)
7- Zaruretsiz yabanc kadnla tokalamak haramdr. Hazret-i ie
validemiz buyurdu ki:
(Resulullah, namahrem hibir kadnla tokalamad.) [Buhari, Mslim]
ki hadis-i erif meali de yledir:
(Elbette ben [yabanc] kadnlarla tokalamam.) [Nesai, bni Mace,
Taberani]
(Bana bir ile vurulmak, yabanc kadna dokunmaktan hafiftir.)
[Beyheki]
Dine sven Mslman olamaz
Sual: (Dinime sven, bari Mslman olsa) diye, bir sz var. Bu uygun
mudur?
CEVAP
Dine sven kimse, elbette Mslman olamaz. O szn asl, (Dinime
dahleden, bari Mslman olsa) eklindedir. Yani, din hakknda sz syleyen
kimse, hi olmazsa Mslman olsa, belki sz dinlenip, bu ne diyor diye
baklr. Fakat, dinle imanla hi ilgisi olmayan kimsenin, din hakknda
konumasna itibar edilmez, demektir.
Be vakit namaz
Sual: (Gnde be vakit namaz oktur. Avrupada Pazar gn yani sadece
bir gn Kiliseye gidiliyor, alt gn ibadet yok. Gnmzde youn ilerin
arasnda be vakit namaz klmak zordur. Namaz klma zorunluluu olunca
Mslman says azalr. Namaz klnacak gnler, sadece bir gne indirilmelidir)
deniyor. Byle bir dnce yersiz deil midir?
CEVAP
Buna, Allahn iine karmak, onun koyduu hkm beenmemek denir.
H, Allah tel, ilerin youn olup olmayacan bilmiyor muydu? Dinde
reform olmaz. Dini insanlar deitiremez, kim koymusa, deitirme yetkisi de
onda olur. nsanlar fikir yrtemez.
Namaz her gn; ama ok azdr. Farz olarak 2+4+4+3+4 = 17 rekttr. Vitir
vacib de ilave edilirse, 20 rekt olur. 20 rekt, 20 dakikada klnabilir.
Snnetlerle beraber en fazla bir saat olsun. mam- Rabbani hazretleri de
buyuruyor ki:
Allah tel, ok merhametli olduu, kullarna ok acd iin, 24 saat
iinde ibadete, yalnz be vakit ayrm, birka eyi haram edip, ok eyi
mubah etmi, izin vermitir. O halde, 24 saatte bir saat tutmayan bir zaman,
Allah telnn emrini yapmak iin ayrmamak ne byk insafszlk olur. (1/96)
Dinin iini boaltmak
Sual: (Dinde namaz, oru ve bartsnden baka bir ey yok mu?
Kiinin iyi Mslman olduunu anlamak iin, artk bunlara deil, baka eylere
www.dinimizislam.com

221
bakmak gerekir. Din ve ibadetin z, gzel ahlak sahibi olmak, insanlara iyilik
etmek, fakirlerin yardmna komaktr. Din adna, sadece imann ve slamn
artlarndan bahsetmek, dinin iini boaltmak olur) diyenler oluyor. mann ve
slamn artlar olmadan din olur mu?
CEVAP
man ve slam olmazsa yani imann ve slamn artlar kabul edilmezse,
tam bir dinsizlik olur. Bir gayrimslim de insanlara iyilik edebilir, fakirlere
yardmda bulunabilir ve insanla faydal eyler yapabilir; ama Mslman
olmadktan sonra bunlarn hi kymeti olmad Kuran- kerimde aka
bildiriliyor.
Dini nikhta ahit
Sual: (Kadnn ahitliiyle ilgili yet, tarihseldir. Dini nikhta da, erkek art
deildir, iki kadnn ahitlii de geerlidir. Eskiden, kadnlar cahil olduu iin
byle denmi. imdi bu kural geerli olamaz) deniyor. yetin tarihsel olmas
ne demektir? Cahillik lyse, erkek de cahil olmaz m?
CEVAP
Tarihsel, o devir iin geerliydi, imdi geerli deil demektir. Birok
mezhepsiz, birok yet-i kerimeye tarihsel diyerek, dinde reform yaptklar gibi,
ayn bozuk mantkla, Hristiyanlarn Cehenneme gideceini bildiren yet-i
kerimeler iin tarihsel diyerek, gayrimslimleri de Cennete sokmaya
alyorlar.
Her devirde lim ve cahil bulunur. ahitliin cahillikle alakas yoktur.
Erkek cahil, kadn lim olabilir. Diyanet leri Bakanl, kadn erkek eitlii
konusunda diyor ki:
Kadnn ahitliiyle ilgili olarak Bekara suresinde yer alan, (ki erkek ahit
bulunmadnda, raz olduunuz ahitlerden bir erkek ve -biri
yanldnda dieri ona hatrlatsn diye- iki de kadn ahit bulunsun)
mealindeki 282. yetinden, kadnn deer ve insanlk ynnden erkekten aa
olduu gibi bir sonu karmak doru deildir. Gereke unutma, arma ve
yanlmayla ilgili olup, getirilen hkm, hakkn ve adaletin yerini bulmas
amacna yneliktir. (Diyanet ilmihali)
Btn muteber din kitaplarnda da yle deniyor:
Nikhn sahih olabilmesi iin, iki Mslman erkein veya bir erkekle iki
kadnn ahit olarak bulunmalar arttr. (El-htiyar, Drr-l-muhtar, Hidaye,
Hindiyye, Drer, Mecmua-i Zhdiyye, Menahic-l-ibad, Nimet-i slam)

Reform mu yaplyor?
Sual: Sandalyede namaza cevaz vermek dinde reform deil midir?
CEVAP
20 Haziran 1928 tarihli Vakit gazetesinde, u haber kmt:
www.dinimizislam.com

222
(Dinimizde yeni hayata, ilerlemeye uygun olarak yaplacak yenilikleri,
stanbul ilahiyat fakltesi profesrleri rapor halinde hazrlamlardr.)
ttihatlardan Kprl Fuat, zmirli smail Hakk, erafettin Yaltkaya,
Mehmet Ali Ayni gibi dinde reformcularn imzalarn tayan bu rapor yleydi:
(Din de, dier sosyal teekkller gibi hayatn akna uymal. Din, eski
ekillere bal kalamaz. Trk demokrasisinde, din de muhta olduu inkiaf
gstermeli. Camilerimiz kullanlr hale getirilmeli, sralar, [koltuklar,
sandalyeler] konmal, ieriye ayakkabyla girilmeli. badet dili Trke olmal,
hutbeler Trke okunmal. Camilere mzik aletleri konmaldr.)
Bu rapor zamanla gerekletirilmeye allmaktadr. Hastalarn,
namazlarn nasl klacaklar, din kitaplarmzda aka bildirilmitir:
Ayakta duramayan hasta, farzlar da, secde ettii yerde oturarak klar.
Rk iin eilir. Secde iin, ban yere koyar. Duvara, diree, insana
dayanarak, biraz ayakta durabilenin, ayakta tekbir almas ve o kadar da olsa,
ayakta okumas farzdr. Hi secde edemeyen kimse, ayakta durabilse bile,
yere oturarak imayla klar. Yere oturamayan, koltua, sandalyeye, ekyata
oturursa, ayaklarn sallamaz. Ayaklarn bkp oturamazsa, ayaklarn sehpa
veya benzeri bir eye koyarak imayla klar. (Feth-ul-kadir, Merak-l-felah,
Halebi, Mecma-ul-enhr)
Yazar M. Emin Parlaktrk de, 17 Kasm 2009 tarihli yazsnda, orta yal
olup da hasta olmad halde, camilerde sandalye stnde namaz klanlar
grdn syledikten sonra diyor ki:
(...Camilerde sandalye, tabure, koltuk ve benzeri oturaklarn hi mevcut
olmad zamanlar da dnerek, bugnleri grnce yarnlardan endie edip,
Acaba, camilerimiz giderek kiliseye mi dnyor?! diyor, korku ve
endie aras bir dnceye kaplyorum!
Bu dnceler beni Cumhuriyetin ilk yllarndaki ateli tartmalara
gtryor. Camileri modernletirme adna mecliste yaplan konumalarda baz
mebuslarn, Camilere kiliselerdeki gibi masa sandalye koyalm, mslmanlar
ibadetlerini oturarak yapsnlar eklinde teklifler sunduklar dnem aklmza
geliyor. O dnemde iddetle reddedilen bu teklifi, acaba biz cami cemaati
olarak kendi ellerimizle hayata geirmenin admlarn m atyoruz?
Camilerde sandalye says o kadar ok artt ki, korkum bu gidile cemaat
saflar sandalyelerle dolacak! Sahipleri de belli olduu iin yerinden
kaldrlmayacak olan o sandalyeler, camilerin sedirleri gibi oturma meknlar
haline gelecek!)

Modern mceddid
Sual: Baz kimseler iin, (Post modern dnem mceddidi, reformcu, dini
yeniden yorumlayp modern hayata uyduran) gibi tabirler kullanlyor. Dini
yeniden yorumlamak, modern hayata uydurmak ne demektir?
www.dinimizislam.com

223
CEVAP
Modern hayattan kast ne? Avrupa tarz, ahlak ve namus tanmayan bir
hayat yaamak mdr? yleyse bu, dini deitirmek olur. Zamana uygun
yaamak iin ise, dini yeniden yorumlamaya, reform yapmaya yani dini
deitirmeye zaten ihtiya yoktur. Byle yapmak dini ykmak olur.
mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
Bugn, kalbler kararm olduundan, bidat sahibinin ileri iyi ve gzel
grlrse de, yarn kyamet gn, kalbler uyand zaman, bunlarn zarar ve
pimanlktan baka bir netice vermedikleri grlecektir. Bir hadis-i erif meali
de yledir:
(Szlerin en iyisi, Allah telnn kitab, yollarn en hayrls, benim
yolumdur. lerin en kts, bu yolda yaplan reformlardr. Her bidat
sapklktr.) [Mektubat- Rabbani 1/186]
Her yzylda bir gelen mceddidlerin grevi de, dinde yenilik yapmak
deil; aksine, yaplan bidatleri, reform ve yenilikleri temizleyerek, dinin asln
ortaya karmaktr. Yeni ictihadlara, yorumlara ihtiya yoktur. Din
kitaplarmzda deniyor ki:
Allah tel ve Onun Resul Muhammed aleyhisselam, kyamete kadar
hayat ekillerinde ve fende yaplacak deiikliklerin, yeniliklerin hepsini
kapsayan hkmleri bildirdiler. Mctehidler de, bunlarn hepsini anlayp,
akladlar. (S. Ebediyye)
Mslman olan Alman ilim ve fikir adam Dr. Hamid Marcus diyor ki:
slam dininde akla smayan, inanlmas mmkn olmayan hi bir inanca
rastlanmaz. slamiyette, modern ilimlere uymayan hibir nokta yoktur. Emir ve
telkin ettii btn hususlar, tamamyla mantk ve faydaldr. slamiyette, dier
dinlerde olduu gibi, imanla mantk arasnda hibir ayrlk yoktur.
Fransz Roger Garaudy de diyor ki:
slam, alar arkasnda srkleyen bir dindir. Dier dinlerse, alarn
arkasnda srklendi. Yani, slam dndaki btn dinler zamana uyduruldu.
Reforma tbi tutuldu. Mukaddes kitaplar zamana gre tahrif edildi. Kuran-
kerim ise, indirildii gnden beri hep zamana hkmetti. O zaman deil, zaman
onu izledi. Zaman yalandka o genleti. Bu, alar st bir olaydr.

Masonluk (Farmasonluk)
Sual: Masonluk nedir?
CEVAP
Daha ok Yahudilik temelleri zerine dayal olarak, mill ve manev
deerleri bozmak gayesiyle kurulduu bildirilen, idealleri ok gizli, fakat
rgtleri ak bir tekilattr. Eski Msrdan alnm baz sembollerle birlikte,
Yahudi tarih, din ve sembolleriyle ok yakn bir balants vardr.
www.dinimizislam.com

224
1877 Mason Localar Genel Toplantsnda yelerin yeminlerini kutsal
kitaplar zerine deil, namus zerine yapmalar kararlatrld. Masonlarn
1900de bir toplantda aldklar kararla ilgili zabtlarn 102. sayfasnda,
(Dindarlara ve mabetlere galip gelmek kfi deildir, asl maksadmz dinleri yok
etmektir) yazldr. Bu ynleriyle komnistlere ok benzerler. Masonlar,
komnist lkelerde komnist olarak, kapitalist lkelerde kapitalist olarak
alrlar. Yani bulunduklar yerin rengini alrlar.
Masonlar, slmiyeti mason localarnn direktiflerine uygun olarak anlatan
din kitaplar, Kuran- kerim tefsirleri, ilmihaller yazdrdklar gibi, bu kimselere,
byk slm limi, mctehid, mceddid gibi isimleri yaktrarak Mslmanlar
gerek slmiyetten uzaklatrmaya almlardr. C. Efgani, M. Abduh, Reit
Rza gibi kimseler, bunun nemli misalini tekil ederler. Les Franco-Maons
kitabnda bunlar vlerek 127. sayfasnda, (Msrda kurulan mason localarnn
bana C. Efgani ve ondan sonra M. Abduh getirildi. Bunlar Mslmanlar
arasnda masonluun yaylmasna ok yardm ettiler) denilmektedir. Bu
mason ile mezleri, mezhepleri ykmak iin ok nemli faaliyetler
gstermilerdir. F. Bilgiler kitabnda (Hindistandaki dinde reformculardan,
ngiliz casusu Mevdudi sko masonu idi) deniyor.
Osmanlnn son dneminde ttihatlar, Musa Kazm ve rgpl Mustafa
Hayri efendi gibi masonlar eyhlislam yaparak, bunlar vastasyla dinde
reform yapmaya almlardr. Bunlara, di dolgusu gusle mani deil
dedirtmiler, Mlik veya fiyi taklit etmelerine mni olarak milleti cnp
gezdirmilerdir. Masonluun gizlilikle ilgili genel prensibi zetle yledir:
(Masonluk kendini her yerde hissettirmeli, her yere hkim olmaya almal,
fakat hi bir yerde grnmemelidir.)
En yaygn olan mason kulpleri, Rotary ve Lionstur. Zengin, devlet
adam, bilim adam gibi hret ve itibar sahibi kimseleri veya ileride mevki ve
makam kazanabilecekleri tercih edip ye kaydederler. Kadn erkek eitliini
savunur grnmelerine ramen, kendileri kesinlikle bir kadn masonlua ye
yapmamlardr. Son zamanlarda, bu intiba ykmak iin, telefon sekreterlii
gibi grnen yerlere kadnlar almlardr. Bu kadnlar, ieride olan gizli
toplantlardan kesinlikle haberdar olamazlar. (Rehber Ansiklopedisi, F.
Bilgiler)
Dindar masonlar m?
Sual: (Ateist masonlar olduu gibi, dindar masonlar da var. Bu tip
masonlar ok kymetlidir) diyenler oluyor. Dindarlktan maksatlar, btl Yahudi
dinine ballk mdr? Masonluk ne demektir?
CEVAP
Masonluk, daha ok Yahudilik temelleri zerine dayal, mill ve manev
deerleri bozmak gayesiyle kurulmu, idealleri ok gizli, fakat tekilatlar ak
bir rgttr. 1900 ylndaki toplant zabtlarnn 102. sayfasnda, (Dindarlara ve
www.dinimizislam.com

225
mabetlere galip gelmek kfi deildir. Asl maksadmz, btn dinleri yok
etmektir) yazmaktadr. (Rehber Ansiklopedisi)
Bu ynleriyle komnistlere ok benzerler. Masonlar, komnist lkelerde
komnist olarak, kapitalist lkelerde kapitalist olarak alrlar. Yani
bulunduklar yerin rengini alrlar. Dnce zgrl ad altnda, (Hepimiz
btn gcmzle inan zgrl fikrini dnyaya yaymaya sarlarak,
localarmzda verdiimiz kararlar her lkeye duyurmalyz. Din kardeliini yok
edip, bunun yerine mason kardelii getirmeliyiz. Dinleri yok etmekten ibaret
olan mukaddes gayemize, bu suretle kavuacaz) diyorlar.
Bu gizli maksatlarn saklamak iin ise, (Masonlar tanrya inanr) diyorlar.
Hlbuki tabiat yaratc kuvvet olarak bilip, tabiat iin (Kinatn ulu mimar)
derler. (Dr. Selami Inda, 30. Derece Rituelinin Tetkiki, Gn Matbaas,
1966, s. 41-54.)
Yine kendi yaynlarnda diyorlar ki:
Sizler Allah, kader, tabiat, kanun, kuvvet gibi zek ve ruhunuzun
temaylne, inan ve idrakinize gre herhangi bir isimle adlandrabilirsiniz.
(Mimar Sinan Dergisi, 1982, Say 45, s. 34.)
Bugn, artk en uygar lkelerden, en geri kalmlarna kadar tek geerli
bilimsel kuram Darwinin yoludur, ama kilise de batmad, dier dinler de
batmad. Hl dem ile Havva efsanesi retiliyor. (Mimar Sinan Dergisi,
1980, Say 38, s. 18.)
Grld gibi, (Dinleri hl yok edemedik, batramadk) diye
hayflanyorlar. Mslmanm diyen kimse, masonlar nasl ver, onlara nasl
dindar der?

Yeni yorum olur mu?
Sual: Bir kitapta, (Kurann bu yorumu sizi ok artacak, imdiye
kadar yaplmayan yorumlar yaplmtr) denilerek, kurulan ruhsal irtibatlarla,
Kurandan yeni bilgiler elde edildii, btn mnlardan hareketle, Kurann iyi
anlalmasnn hedeflendii syleniyor. Bunlar doru olabilir mi?
CEVAP
(Sizi artacak) deniyor; ama bunda alacak bir ey yoktur. Bu
sapklklarn hepsini Peygamber efendimiz haber vermitir. Kuran- kerimin
yeni mnlarnn olduunu sylemek, bata Peygamber efendimiz olmak
zere, Eshab- kiramn tamamn ve btn slam limlerini cahillikle sulamak
olur. Birka hadis-i erif meali:
(Din adamlar, ince meseleleri ele alp, halk artacaklar.) [Taberani]
(Sadece tandklara selam verilecek ve yazarlar oalacak.) [Hkim]
(Her asr ncekinden daha kt olacak, bylece Kyamete kadar
bozulacak.) [Hadika]
www.dinimizislam.com

226
Kuran- kerimi kendi grne gre tefsir etmenin caiz olmad
bildirilmitir. hadis-i erif meali yledir:
(Kuran kendi gryle aklayan, doru olsa da, muhakkak hata
etmitir.) [Nesai]
(Kurana ehliyeti olmadan mn veren, Cehennemde azap
grecektir.) [Tirmizi]
(Kuran kendi grne gre tefsir eden kfir olur.) [Mektubat-
Rabbani]
Kendi grne gre verilen mn doru olsa bile, meru yoldan olmad
iin hata olur; mn yanlsa kfr olur. (Berika)
smailiye [Btniye] frkasnda olanlar, (Kurann zahir mns olduu gibi,
batn mns da vardr. Zahir mns, fkhlarn kalplatrd, belli ve snrl
eylerdir. Batn mns ise, Kurann i mns olup, usuz denizdir) dediler.
Zahir mny brakp, batn dedikleri, kendi uydurduklar eylere inandlar.
Hlbuki Peygamber efendimiz, Kuran- kerimin, zahir, ak mnsn bildirdi.
Zahir mny brakp, i mn uydurmak, kfr olur. (Milel ve Nihal)
Bir yet-i kerime meali de yledir:
(Sana Kitab indiren Odur. Onda Kitabn temeli olan muhkem yetler
vardr, dierleri de mteabihtir. Kalblerinde erilik olan kimseler, fitne
karmak, kendilerine gre yorumlamak iin onlarn mteabih olanlarna
uyarlar. Oysa onlarn yorumunu, ancak Allah bilir. limde derinlemi
olanlar, Ona inandk, hepsi Rabbimizin katndandr derler. Bunu ancak
akl sahipleri dnebilirler.) [Al-i mran 7]
Tredilerin kard ve Resulullah efendimizin, Eshab- kiramn, mctehid
imamlarn bildirdiklerinden farkl olan bilgilere, itibar edilmez.

Dinin emri zamanla deiir mi?
Sual: (Dindeki hukuki hkmler itikad deil, gelenekseldir, yani zamanla
deiebilir. Mesela zina edenlere verilecek recm gibi cezalar, nikh, boanma
gibi konularla ilgili hkmler gelenekseldir. Bunlara dini hkmdr diyen klasik
fukahann taassubu artk krlmal, yeni yorumlar getirilmelidir) deniyor. Bu
doru mu, din zamanla deiir mi? Dinin hkmleri kyamete kadar geerli
deil mi? Reform mu yaplmak isteniyor?
CEVAP
Evet, aka reform yaplmak isteniyor. Zamann deimesiyle, rf ve
dete dayanan hkmler deiebilir. Ancak Nassa, delile dayanan hkmler
zamanla deimez. (Drer-l-hkkam)
Zina cezas, nikh ve boama geleneksel bir ceza deil, hepsi de Nass ile
bildirilen ak hkmlerdir. Nikh ve boanmayla ilgili birka yet-i kerime
meali:
(Mmin kadnn kfirle evlenmesi hell deildir.) [Mmtehine 10]
www.dinimizislam.com

227
(Kfir kadnlar nikhnzda tutmayn!) [Mmtehine 10]
(man etmedike, mrik [ateist] kadnlarla evlenmeyin. Kadnlarnz
da, iman edinceye kadar mrik erkeklerle evlendirmeyin!) [Bekara 221]
(Kitap ehli [Yahudi ve Hristiyan] kadnlarla evlenmeniz helaldir.)
[Maide 5]
(Evli kadnlarla evlenmeniz haram klnd.) [Nisa 24]
(Kadnlara mehirlerini gnl rzasyla verin.) [Nisa 4]
(El dokunmadan boadnz kadnlara, mehrin yarsn verin!)
[Bekara 237]
(Kadnlar boayacanzda, onlar, iddetlerini gzeterek boayn.)
[Talak 1]
(len kimselerin hanmlar, [evlenmeden nce] 4 ay 10 gn iddet
bekler.) [Bekara 234]
(Boanm kadnlar, ay iddet bekler.) [Bekara 228]
(ki defa boanan kadn, ya iyilikle tutulur veya gzellikle braklr.
Kadnlarnza verdiklerinizi [mehirlerini] geri almanz size helal olmaz.
Eer, bu kar kocann Allahn emirlerini yerine getirmelerinden
korkarsanz, o zaman kadnn [serbeste boanmas iin] fidye vermesinde
[hakkndan vazgemesinde] gnah yoktur. Bunlar Allahn koyduu
snrlardr, onlar inemeyin. Allahn snrlarn aanlar ancak
zalimlerdir.) [Bekara 229]
(Babalarnzn evlendikleri kadnlarla evlenmeyin!) [Nisa 22]
(Ey iman edenler! Mmin kadnlar nikhlayp da, henz zifafa
girmeden boarsanz, onlara iddet bekletme hakknz yoktur.) [Ahzab 49]
(Eer erkek kadn, nc defa boarsa, ondan sonra kadn bir
baka erkekle evlenmedike onunla evlenmesi kendisine helal olmaz.
Eer bu kii de o kadn boarsa, [her iki tarafn da] Allahn snrlarn
muhafaza edeceklerine inandklar takdirde, yeniden evlenmelerinde beis
yoktur. Bunlar Allahn koyduu snrlardr.) [Bekara 230]
Grld gibi, (Bunlar Allahn koyduu snrlardr) buyuruluyor.
Demek ki, evlenmekle ve boanmakla ilgili hkmler, birer gelenek deildir. Bu
konuda birka hadis-i erif meali de yledir:
( talkla boan kadn, baka bir erkekle evlenip ondan da
boanmadka, eski kocasyla evlenmesi helal olmaz.) [Taberani]
(Din kardeinin evlenme teklifinde bulunduu kadna, onunla
nikhlanncaya veya ondan vazgeinceye kadar talip olmayn!) [Tirmizi]
(Kadnlar muvakkat [geici] nikhlamak haramdr. Allaha, haramlar
helal sayandan daha dman bir kimse yoktur.) [bni Kani]
(Muta nikh haramdr.) [Buhari, Mslim, Tirmizi]
(Evlenip zifafa girdii kadnn kzyla evlenmek helal deildir. Zifafa
girmedii kadnn kzyla evlenmek caizdir. Nikhlad kadnn [zifaf
olmasa da] annesiyle evlenmek helal deildir.) [Tirmizi]
www.dinimizislam.com

228
Zina ile ilgili bir yet-i kerime meali:
(Zina eden kadn ve zina eden erkee yz sopa vurun!) [Nur 2]
Bu konuda bir hadis-i erif meali de yledir:
(Ya neys, bu ahsn hanmna gidin, eer zina ettiini itiraf ederse
onu recm edin!) [Buhari, Mslim, Tirmizi, Ebu Davud, Nesai, bni Mace,
Muvatta, .Ahmed, Taberani]
Evlenmek ve boanmak gibi hkmler gelenek olmad gibi, ilenen
sulara verilecek cezalar da gelenek deildir. Bunlara gelenek demek,
dinimizin bu hkmlerini inkr etmek olur.
slamiyet, adaleti, zulm, insanlarn birbirlerine kar, aile ve komularn
birbirlerine, milletin devlete ve birbirlerine kar haklarn, vazifelerini, sular
aka bildirmi, bu deimez kavramlar zerinde, temel hkmler kurmutur.
Bu deimez hkmlerin, olaylara, uygulanmasn rf ve adetlere gre
kullanlmasn emretmitir. Allah tel slam dinini, her lkede, her yenilii ve
buluu karlayacak ekilde kurmutur. Tarihte nice milletler, dinin emirlerine
uyarak, baarlar, anlar, tarihlere n salmtr. Dinin emrine uymayan
insanlar ve milletler, skntdan kurtulamamlardr. (S. Ebediyye)

slamiyeti ykma yollar
Sual: slamiyeti ykmak iin hangi oyunlar oynanyor ve ne gibi planlar
yaplyor?
CEVAP
Planlar ve oyunlar oktur, fakat zellikle u yollarla saldryorlar:
nce, eski limlere olan itimad ykmak, sonra bu limlerin naklettikleri
hadisleri uydurma saymak, daha sonra da, Kuran- kerimi yanl yorumlamak
suretiyle dini ykmaya alyorlar. ve d dmanlarn ilk hedefi eski limlere
olan gveni ykmaktr. Bu yklrsa, (Hadisleri zaten onlar nakletti, onlar cahildi,
teknolojiden haberleri yok) diyerek hadislere olan itimad da ykacaklar.
Hadisler yklnca, Kuran- kerimi ykmak artk zor deildir. Mezhepleri
birletirerek herkesi mezhepsiz yapmak, Eshab- kirama olan itimad sarsmak,
halifeleri gzden drmek, kapal ictihad kapsn krarak amak, Hadis-i
eriflere olan itimad sarsmak, meal okumay tevik gibi iler yaplmaktadr.
imdi bunlar teker teker aklayalm:
limler kprsn ykmak
Misyonerlerin ve din dmanlarnn ilk hedefi, limler kprsn
ykmaktr. Bu kpr yklnca tekileri gemek zaten imknszdr. Bugn
medyada, durmadan eski limlerin cahil olduklar, teknolojiyi bilmedikleri iin
yanl hkmler verdikleri vurgulanmaya allyor. Hlbuki eski limlerin,
kendilerinden sonrakilerden daha bilgili olacan bizzat peygamber efendimiz
bildirilmitir:
www.dinimizislam.com

229
(En iyi, en hayrl insanlar benim asrmda bulunan Mslmanlar
[Eshab- kiram]dr. Onlardan sonra en iyileri, onlardan sonra gelenler
[Tabiin]dir. Onlardan sonra da en iyiler onlardan sonra gelenler [Tebe-i
tabiin]dir. Onlardan sonra gelenlerde yalanlar yaylr. Bunlarn szlerine,
ilerine inanmayn.) [Buhari]
Bu asrdan sonrakiler, bunlardan nakil yapmadka, onlara itibar
edilmez.
(Her asr, nceki asrdan daha bozuk olur. Bylece kyamete kadar
hep bozulur.) [Hadika]
Gn gn aratyor, gittike bozuluyor. lk asrlarn gelmesi mmkn
deildir.
(Allahn salih kullar birbiri ardndan hirete ger, geride arpa ve
hurmann dkntleri gibi deersizler kalr. Allah tel onlara hi
kymet vermez.) [Buhari]
Bunun iin, sonrakilerin, ncekilerden nakil yapmalar gerekir.
(Allah tel bir limin ruhunu alrsa, bu slamda alan bir gedik
olur. Kyamete kadar onun boluu doldurulamaz.) [Deylemi]
Bir limin boluu doldurulamazsa, o devrin hli ne olur?
(Kyamete yakn ilim azalr, cehalet artar.) [bni Mace]
Resulullah efendimiz, sonraki gelen cahillerin nceki limleri bilgisizle
sulayacaklarn mucizeyle bildii iin, yle buyuruyor:
(Ahir zamanda sonra gelenler, nceki limleri cahillikle
sulayacaktr.) [bni Asakir]
Hlbuki nceki limler ok kymetliydi. Nitekim Allah tel mealen
buyuruyor ki:
(Bu misalleri ancak limler anlar.) [Ankebut 43]
(Bilmiyorsanz limlerden sorun!) [Nahl 43]
(Bilenle bilmeyen bir olur mu?) [Zmer 9]
Peygamber efendimiz de buyuruyor ki:
(limlere tbi olun.) [Deylemi]
(limler, benim ve dier peygamberlerin vrisleridir.) [Ebu Nuaym]
(limler, kurtulu rehberleridir.) [bni Neccar]
limlerin banda Eshab- kiram gelir. Eshab- kiram ktlenince, hadis-i
erifleri toplayan onlar olduu iin, hadis-i eriflere glge drlm olur.
Kuran- kerimi de onlar toplad iin ayn glge Kuran- kerime de
drlm oluyor. Nitekim (Baz yetleri kei yedi) diyenler, az deildir.
(Hazret-i Alideki Mushaf ok daha byktr) diyen bni Sebeciler de az
deildir.
Eshab- kiramn stnl tartlmazken, Kuran- kerime ve hadis-i
eriflere glge drmek iin, onlar bile tenkide uramtr. Hlbuki Eshab-
kiram, her bakmdan stn, her bakmdan lim ve hepsi de Cennetlik
insanlard. Bir yet-i kerime meali:
www.dinimizislam.com

230
(Mekkenin fethinden nce Allah iin mal veren ve savaan Eshab-
kiramn, fetihten sonra Allah iin veren ve savaan Eshab- kiramdan
dereceleri daha yksektir. Hepsinin derecesi eit deildir, fakat hepsi iin
Hsnay [Cenneti] sz veriyorum.) [Hadid 10]
ki hadis-i erif meali de yledir:
(Eshabm gkteki yldzlar gibidir. Hangisine uyarsanz hidayete
erersiniz. Eshabmn ihtilaf [farkl ictihadlar] sizin iin rahmettir.)
[Taberani, Beyheki, bni Asakir, Hatib, Deylemi, Darimi, . Mnavi, bni Adiy]
(Eshabm, cin ve insanlarn hepsinden daha stndr.) [Bezzar]
Btn insanlarn en stn olan bu byk zatlara, nasl dil uzatlabilir ki?
bni Sebeciler, (Mslman Mslmanla savamaz) diyerek, Hazret-i Ali ile
savaan Eshab- kirama kfir diye hakaret ediyorlar. Hlbuki iki Mslman
ordunun savaabilecei Kuran- kerimde bildiriliyor. ki tarafa da kfir denmez,
nk Kuran- kerimde mealen, (Eer mminlerden iki grup birbiriyle
savarlarsa aralarn dzeltiniz) buyurulmutur. (Hcurat 9)
Btl gler, Eshab- kiram ve limleri ykmakta epey yol aldklar iin,
hadis-i eriflerin ounun uydurma olduunu yaymaya alyorlar. Birok
hadis-i erife uydurma damgasn basyorlar. Bylece onlar nakleden limlere
de dil uzatm oluyorlar, nk hadis uydurmann vebali ok byktr. Bir
hadis-i erifte, (Hadis uyduran Cehennemde yerini hazrlasn) buyuruluyor.
Onlarn uydurma dedii hadisleri nakleden hadis limlerinin h Cehennemlik
olduunu, bylece sylemi oluyorlar.
Kuran- kerimin aklamas olan hadisler bylece damgalannca, Kuran-
kerimi istedikleri gibi yorumlayabiliyorlar. Namaz iki vakittir, vakittir, alt
vakittir, tesettr farz deildir, tavuktan, balktan kurban olur gibi samalklar
ortaya atyorlar. Oru kefareti diye bir ey yok diyebiliyorlar. Herkesin meal
okumasn tevik ediyorlar. Bylece her anlaya gre farkl grler meydana
kmasna, yani dinde anari karmaya alyorlar. Hadis-i eriflere zt ne
varsa, rahata syleyebiliyorlar. Kuran- kerimin yanl ekilde tevil ve
tefsirlerini yaparak, yeni grler karmak suretiyle dini bozmaya alyorlar.
Bylece dini ykmaya alyorlar.
Dini ykmaya alan tredilerin bir ksm da, mezhepleri birletirerek
herkesi mezhepsiz yapmak istiyorlar. Mason Abduhun mezi Reit Rza ile
onlar taklit eden mezhepsizler, mezheplere saldryorlar. Hlbuki drt hak
mezhep kardetir. Birinde yaplmas g olan ey, tekine gre yaplr. Bunun
iin Peygamber efendimiz, (limlerin farkl ictihadlar, amelde mezheplere
ayrlmalar rahmettir) buyuruyor. (Beyheki)
Kimi trediler de, asrlardr gelen halifelerin gerek halife olmad, onlarn
hilafetinin sahih olduunu syleyen binlerce limin de gerek lim olmad,
dolaysyla bu limlerin szlerine itimat edilemeyecei fikrini yaymak istiyorlar.
limlere itimat sarslnca, onlarn bildirdikleri dine de itimat kalmaz.
www.dinimizislam.com

231
Modern mezhepsizler de, geri kalmz yeni ictihadlar yaplmayna
balamaya alyorlar. (Gnn gelien artlarna gre ibadetleri gzden
geirmek lazmdr) diyorlar. Hlbuki dinimiz eksik deildir. Allah tel,
(Dininizi tamamladm) buyuruyor. (Maide 3)
Din, ibadet gnn artlarna gre deimez. Din eksik deildir. Eksik
denirse, h Allah tel yalanlanm olur. O, (Dininizi tamamladm)
buyuruyor. Mezhepsizler, gnn artlarna gre deitirmeye kalkyorlar.
Misyonerler de, (Kurann indii dnemde Yahudi ve Hristiyanlar kfir
olduklarndan dolay, Mslman olmak iin La ilahe illallah Muhammedn
Resulullah demek artt, imdi sadece La ilahe illallah demek yeter. Byle
inanana sevi Mslman, Musevi Mslman denir) diyorlar. slamiyeti iten
ykmak iin, eitli oyunlar oynanyor.
Din dmanlarnn bu oyunlara bilmeden alet olmak gaflet, bilerek alet
olmaksa hainlik olmaz m?
slam ras m?
Sual: (ok sayda din grevlilerinden teekkl edecek bir slam ras
veya ictihad ras kurulmal. ra yesi fazla olursa, hkmler daha isabetli
olur. Alnacak kararlarla, din hkmlere yeni yorumlar getirilmeli, teknolojik
artlara uyularak farzlar azaltlmal, mezhepleri taklit devri kapanmal, slm
limlerinin bin yl nce verdii fetvalar insanlar balamamaldr) diyen yazarlar
kyor. Byle bir ra faydal olur mu?
CEVAP
Bu, dinde reformcularn dncesidir. Dinde bir eksiklik yok ki
tamamlansn? Dinde eksiklik var demek, (Dininizi tamamladm) yet-i
kerimesine aykrdr.
(Mezhepleri taklit devri kapanmal) demek, mezhepsizlik esas alnmal
demektir. Herkes yetten ve hadisten ne anlyorsa yle hareket etmeli
demektir. Mezhepsizliin dinsizlie kpr olduunu limlerimiz bildirmitir.
Din hkmlere yeni yorum getirmek de, din deitirmek demektir.
(Farzlar azaltlmal) demek ise, aka dini ykmal demektir.
radaki ye saysnn fazla olmas neyi hlleder? Yani kemiyetin ok
olmas keyfiyete tesir etmez. naata ta tanmyor ki, (ok kii olursa, ok
ta tanr) diye dnlsn. Kuran- kerimde, (nsanlarn ouna uyarsan,
seni Allahn yolundan saptrrlar) buyuruluyor. Byle bir rada, ittifakla
namaz vakitleri e indirilse veya altya karlsa, zekt krkta bir iken yirmide
bir veya yzde bir olarak tespit edilse, yaplan bu reform, dine hizmet mi,
yoksa dini ykmak m olur?
Mehur Snn bir yazar da, (cazetli ulema ve fukaha ras kurulmaldr)
diyor. Byle bir rann iinde mezhepsiz ulema olmaz m? Hi deilse, (Ehl-i
snnet ras) dense belki daha az hatal olurdu. Bugn Vehhabiler bile
kendilerine Ehl-i snnet diyorlar. Her grup kendine Ehl-i snnet diyor. Yani ad
www.dinimizislam.com

232
Ehl-i snnet ras da olsa, yine maksat hsl olmaz. Ehl-i snnet rasna ne
ihtiya var ki? Namaz vakitleri mi belli deil? Oru mu belli deil? Zekt m
belli deil? Hac m belli deil? Bu ra ne i yapacak sayn yazar?
Ehl-i snnete uymayan kitaplarn baslmasn nleyebilecek bir ra
kurulsa elbette ok iyi olur, ama bu devirde byle bir eyi dnmek fazla
iyimserlik olur. nk dnyada ounluk mezhepsizlerin elindedir. Kendi
kendilerine icazet veriyorlar. Onun iin ad Ehl-i snnet bile olsa, radan
bahsetmek isabetli olmaz.
Din nasl yklr?
Sual: Dini iten ykmaya alanlarn oald syleniyor. Dinin iten
yklmas nasl oluyor?
CEVAP
Dinimizin hkmleri teker teker sorgulanr. Bugnk dinin bozuk olduu
sylenir. Yayn yoluyla her gn dinin bir hkmnn yanl olduunu
vurgulamaya alrlar. Eski limleri, eski diye, gnn artlarndan habersiz
diye ktlemeye alrlar. Eski limlerin eskimediklerini, yepyeni olduklarn
bilemezler. Kan bozuk, dini bozuk, akl bozuk kimseler yle grler ileri
srerler:
1- nsan kaderini kendi izer.
2- Amel, imandan czdr.
3- man artp eksilir.
4- Kuran- kerim mahlktur.
5- Allah gktedir.
6- Kabir suali ve kabir azab yoktur.
7- efaat ve srat kprs yoktur.
8- Keramet diye bir ey yoktur.
9- Eshab- kiramn hepsi cennetlik iken, herhangi birini ktlemek.
10- Mirac mucizesinin asl yoktur. Ryada olmutur.
11- Peygamberler de gnah iler.
12- Dinde delil yalnz Kurandr.
13- Dinde delil yalnz Kitap ve Snnetir, baka delil yoktur. (cma ve
kyas- fukahay inkr ederler.)
14- Btn mezhepleri tahkik ederim, doru olan alrm. Bir mezhebe bal
kalmam.
15- Resulullahtan sonra, nebi gelmez, ama resul gelir. Hocamz resuldr.
16- Mehdi, Deccal diye bir ey yoktur. sa gkten inmeyecektir.
17- ldrlen, intihar eden eceliyle lmemitir.
18- hirette de Allah grlmez.
19- Yahudiler de, Hristiyanlar da Cennete girecektir.
20- Kfirler Cehennemde sonsuz kalmaz, Cehennem ebedi deildir.
21- Gnahkr mmin Cehenneme girmez, Cehenneme giren hi kmaz.
www.dinimizislam.com

233
22- Mest zerine mesh caiz deildir.
23- Hazret-i sa gelince, hakiki Hristiyanl yayacaktr.
24- Abduh ve Efgani byk limdir.
25- Evliyann trbelerine gidip onlarn hrmetine dua etmek ve onlardan
yardm istemek irktir.
26- Kurban balktan da olur.
27- Ruh lr, ruhlar iitmez.
28- Naylon oraba mesh caizdir.
29- slam halifeleri saray mollalardr, padiahn kullardr.
30- Hadislerin ou uydurmadr, uydurma olmayanlar da zayftr.
31- Teravih diye bir namaz yoktur
32- Mezhep blclktr, herkes Kur'andan anladna uymaldr.
33- Zamann gereklerine gre, dinde reform arttr.
Bu grlerin birini veya birkan savunan kimsenin mezhepsiz olduu
veya dini iten ykmaya alt anlalr. Byle kimselerin tavsiye ettii
kitaplar bile okumak zararldr.

Bir reformcunun hezeyanlar
1- Reformcu, (lim renmek gibi farz olan bir ii yapmak iin, Cenneti bile
feda ederim, haram ileyerek de olsa, o ii yaparm) diyor. Dine uymak, ilim
renmek, Allah'n rzasn kazanp Cennete girmek iindir. Allah rzasn
kazanmayan zaten Cennete giremez. Cenneti istemem demek, Allahn
rzasn istemem demek olmaz m? kincisi haram ileyerek ilim renilmez.
Haramdan kamak nce gelir. Haramdan kamak da farzdr. Bu incelii
bilmeyerek millete haram iletmenin vebali ok byktr.
2- Reformcu, (lnce beni yakn) diyor. Hlbuki dinimizde l yaklmaz.
lnn yaklmas Hindularda vardr. Tasavvufulardan tasavvuf sarholuu
hlinde byle syleyenler olmusa da, bunlar mazurdur.
3- Gya kerametini izhar iin, (Kerametim demiyorum, benim kehanetim
udur ki...) diyor. Mslmanlkta khinliin, falcln yeri yoktur. Tahminim,
grm udur denebilir.
4- Reformcu, Mlik mezhebini taklid ederek, retmen, memur olanlarn
namaz klmayp, akam eve gelince, kaza etmelerini sylyor. Bu yanltr.
Mlik'de, akamdan sonra kaza etme diye bir ey yoktur. Zaruretsiz namaz
terk etmek haramdr. Zaruretin de artlar vardr. retmen veya memur olmak
zaruret deildir. Mezahib-i Erbaada deniyor ki:
Vcub artlarndan ikincisi, namaz terk etmeye zorlanmamaktr. Mesela
zlim biri, onu namaz klmamaya zorlarsa; kld takdirde hapse atmak,
dvmek, ldrmek, toplum iinde erefiyle oynayp tokatlamakla tehdit edilirse,
namaz terk ederse gnahkr olmaz. Mlik'de zorlanan kii, mmkn olduu
kadar gerekli temizlii yapar, kraatini ifa eder, hasta ve acizler gibi ima ile de
www.dinimizislam.com

234
olsa namazn klmaya alr. Hlasa gc yettii kadaryla ibadetini yapmas
farz, terk etmesi haramdr. (Mezahib-i Erbaa)
5- Reformcu, (Resulullah dini yaymakta ok hrslyd) diyor. Hlbuki hrs
daha ok kt arzular iin kullanlr. Para hrs, hret hrs gibi... Evliya zatlar
iin bile hrsl denmez.
6- Bir kfir Mslman olunca, eski gnahlarnn hepsi affolur. Hatta
sevaba evrilir. Bunun iin Mslman olmu birinin, eski durumunu anlatp
ktlemek Mslmana yakmaz. Fakat reformcu, (mer, helvadan yapt
puta tapar, canl kzn topraa gmerdi. Bu eli kanl birer cani olan mer ile
Vahi, Mslman olduktan sonra...) diyor. Mslman olmu iki sahabi iin
byle konumak, hele eli kanl cani demek, ne kadar irkindir. nk Allah
tel, iman edenlerin gnahlarn sevaba tebdil etmektedir. Kur'an- kerimde
buyuruluyor ki:
(Tevbe edip iman eden ve salih amel ileyenlerin gnahlarn
sevablara eviririm.) [Furkan 70] Bu ayet-i kerimenin Hazret-i Vahi iin indii
Hadikada bildirilmektedir.
7- Resulullah efendimiz, Peygamberlerden sonra insanlarn en stn
olan arkadalarna, talebem bile demez, (Eshabm) yani arkadalarm derdi.
Fakat reformcu, (Resuln mezleri, Uhud savanda dklmlerdi) diyor. Bu
sz, Eshab- kiramn kadrini drc ok irkin bir ifadedir. Yenilmek ayr,
dklmek ayrdr. Sahabe savata yenilmilerdi deseydi bir mahzuru olmazd.
Kuran kerimde Eshab- kiram, Cennetlik diye hepsi vlmektedir. mez
demek, dklmek demek ok irkindir. H onlarn banda Peygamber
efendimiz de vard, ona da dkld denmi olur ki, irkinlii meydandadr.
8- Meleklere her frsatta saldryor. (ocuunuzu iyi terbiye etmezseniz
anarist olur, Azrail ve Zebani olur) diyor. Anaristle, masum, gnahsz
melekleri ayn kefeye koyuyor. Azrail aleyhisselam da, Cehennemde grevli
olan zebaniler de, Allah telnn emirlerini yerine getiren meleklerdir.
Meleklere hakaret etmek, onlarla alay etmek kfr olur.

Reform nerede gerekli?
Sual: (Ebu Hanifenin ve dier mezhep imamlarnn ictihatlar, zamanla
nass gibi, vahiy gibi kabul edilmi, mezhep ictihadlar dondurularak yeni
ictihadlara frsat verilmemitir. Yaptklar ictihadlar, dinin emirlerini arttrm,
dini zorlatrmtr. Kolayl emreden dinde yeni reformlar yaplarak bu
durumlar dzeltilmelidir) deniyor. Reformdan kastlar nedir?
CEVAP
Bunu reformcularn kendilerine sormak gerekir, fakat niyetleri iyi olsa bile,
dinde reform yapmak dinsizlik olur. Din hkmleri koyan Allah teldr. Bir
hkmn deitirmek, o hkm beenmemek olur. Allah'n koyduu hkm
beenmeyen elbette kfir olur. Allah tel, (Resulme uyun!) buyuruyor.
www.dinimizislam.com

235
Resulullah'n koyduu hkm beenmeyip deitiren de kfir olur. Resulullah
da, (limler benim varislerimdir) buyuruyor. mam- azam Ebu Hanife
hazretleri ve dier mctehid imamlar, Resulullahn vrisidir. Vrisini yok
saymak, onlar vris tayin eden Resulullah' yok saymak olur.
Mctehid imamlar, ictihadlarnda hata etse bile, Allah tel onlara sevab
veriyor. Reformcu yazar, sevab olan bu ictihada, niye krmz renk grm
boa gibi saldryor ki? Mctehid imamlarn ictihadlar dinde senet deil midir?
Bu reformcular, mctehid limlerin szbirlii olan icma bile delil kabul
etmiyorlar. Ama kendi grlerini din gibi ortaya atarak reformu savunuyorlar.
Hlbuki dinimizde noksanlk yok ki reform yaplsn! mam- Rabbani hazretleri
buyurdu ki:
Kur'an- kerimde, mealen, (Bugn dininizi tamamladm, size din olarak
slamiyeti verdim) buyuruluyor. Dini noksan sanp, tamamlamaya [dinde
reform yapmaya] almak, bu yete inanmamak olur. (Mektubat 1/260)
Bu reformcular, (Mezhep imamlarnn ictihadlar, dinin emirlerini arttrm,
dini zorlatrmtr) diyorlar. Hlbuki ictihad Kuran- kerim ve hadis-i eriflerin
manalarn aa karr, emirleri arttrmaz, deitirmez. Bunlar ise, hem yetkili
mctehid limlerin ictihadlarna kar kyorlar, hem de kendileri, yetkisiz
olduklar hlde, ictihad yapyoruz diyerek mctehid imamlarmzn Kuran-
kerim ve hadis-i eriflerden kardklar hkmleri ortadan kaldrmaya, bylece
din ykmaya alyorlar. Mctehid imamlara saldran bu tredilere itibar
edilmemelidir.

slamda demek
Sual: (slamda) diye bir cmle kurmak yanl mdr? slamda zekt,
slamda namaz veya slamda hac gibi isimler altnda makaleler,
kitaplar yazlyor. Drt hak mezhepten birisine gre yazlmam olmalar yanl
mdr?
CEVAP
Elbette yanltr ve mezhepsizliktir. Kurandan, Snnetten kendi anladn
din sanmak ok tehlikelidir. (u mezhebin u hkm isabetlidir) diyerek farkl
bir yol tutmak da mezhepsizlik olur. Mesela, tertibe riayet etmezse, fi'ye
gre abdesti sahih olmaz. Muvalata uymazsa veya ban tamamn mesh
etmezse Mlikye gre abdesti olmaz. Bir mezhepsiz, (Kadna dokununca
Hanefde abdest bozulmaz, kan aknca da dier mezhepte bozulmaz)
diyerek, kadna dokunduu ve bir yeri kanad hlde, yeniden abdeste gerek
olmadn sylemiti. Hlbuki byle abdestle namaz klnmaz. mam
arkasnda Fatiha okumazsa, fide farz terk etmi olur, okursa, bu sefer de
Hanefide vacibi terk etmi olur. Byle mezhepsizce klnan namaz da sahih
olmaz. Bir hak mezhebe gre yazlmayan kitaplara, ilmihllere ve konuanlara
asla itibar edilmemelidir.
www.dinimizislam.com

236
slamda kelimesi hi kullanlmaz sanlmamal. Aadaki cmlelerde
olduu gibi kullanmakta bir mahzur yoktur:
(slamda byle bir ey yoktur), (slamda bidat karmak byk gnahtr),
(slam bilgileri din ve fen bilgileri diye ikiye ayrlr. slamda fen bilgilerin nemi
byktr), (slamda ilk kitap yazan hazret-i Alidir), (slamda ilk fitneyi karan
bir Yahudi dnmesidir), (Allah tel slamda aaran sa ve sakala azap
etmez), (slamda birbirine yardm edenlere, Allah tel rahmet eder),
(Mezhepsizlik yapana slamda itibar edilmez), (Eshab- kiramn slamda
yaptklar hizmetler byktr), (slamda birlik isteyenlerin, bidat mezhepleri bir
araya getirmeleri deil, Ehl-i snnet vel-cemaat yolunda birlemeleri lazmdr),
(slam'da poligam nedir?), (slam'da, sadakat esastr.)

Zekt nisab deimeli mi?
Sual: (Davar, sr, deve ile ticaret mallarnn, tarla mahsullerinin, altn ve
gmn zekt nisaplarn din bildirmemitir. Bu konuda hibir hadis yoktur.
Olsa bile, 1400 yl nceki durumla gnmzn artlar ayn olmad iin her
devirde nisabn yeniden tespit edilmesi gerekir) diyen reformcular vardr.
Dinimizin hkmleri her devirde deiir mi, yoksa kyamete kadar geerli deil
midir?
CEVAP
Allah tel (Dininizi tamamladm, eksik brakmadm) buyuruyor.
Namaz, oru gibi zekt da bir ibadettir. badette deiiklik olmaz. Zamanla
deimesi gerekmez. Allah tel kyamete kadar neler olacan bilmez mi?
Dini deitirme yetkisi, dini koyana ait olur. Yeni bir peygamber gelmeyeceine
gre dinin hkmleriyle kimsenin oynamaya, onlar deitirmeye yetkisi yoktur.
Altn fiyatlar pahalanp ucuzlayabildii gibi zekta tbi hayvanlar ve
mallar da pahalanp ucuzlayabilir. Nisaba ulaan maln krkta biri verilir.
Sadak-i ftrda da verilecek miktarlar bellidir. Kyamete kadar azalp oalmaz.
Fkh kitaplarndaki bilgiler, yet-i kerime ve hadis-i eriflerden
karlmtr. Her Mslmann kendi mezhebinin hkmne uymas lazmdr.
Hadis-i erifleri mezhep imamlar anlayarak ona gre hkm karmlardr.
Biz hadis-i eriflerle bildirirsek yanl olur. Buna yetkimiz de yoktur. Ancak
mezhebimizin delil ald hadis-i erifleri bildirirsek, bu konuda hadis yok, nisab
tespit edelim diyenlere bir cevap olur.
Zekt hakknda talimat:
Hazreti Enes anlatr: Hazreti Ebu Bekir Sddk kendisini Bahreyn'e
gnderdii zaman, Resulullah'n mhryle mhrlenmi bir talimat verdi.
(Buhr, Ebu Davud, Nesai)
Fkh kitaplarndaki zekt oranlar bu talimata gre hazrlanmtr.
www.dinimizislam.com

237
Zekt vermenin farz olmas iin, zekt malnn, nisap miktar olduktan
itibaren, bir hicri sene sonra da, ayn maln deil, o deerdeki maln mlknde
bulunmas lazmdr. (Muvatta - S. Ebediyye)
Altnn nisab:
20 miskaldir. [96 gr] zekt nisab krkta birdir. (Redd-l muhtar S.
Ebediyye)
Gm nisab:
Gmn nisab 200 dirhemdir [672 gr], aasna zekt dmez.
Verilecek miktar ise krkta birdir. (Redd-l muhtar S. Ebediyye)
Hazret-i Alinin rivayet ettii bir hadis-i erif meali yledir:
(Gm paralarnzn zektn krkta bir olarak vereceksiniz. 190
dirheme zekt dmez. 200 dirheme ulanca be dirhem verilir.) [Tirmizi,
Ebu Davud, Nesai, . Ahmed]
Deve zekt:
Fetava-i Hindiyyede deniyor ki: (Be devesi olan, bir koyun verir. 24e
kadar drt koyun verilir. 25ten 35e kadar olan deve iin, iki yana girmi bir
yavru dii deve verilir. 36dan 45e kadar, yana girmi dii deve yavrusu
verilir. 46dan 60a kadar, yk vurulabilecek, drt yana girmi dii deve verilir.
Bundan daha fazlas iin de, yine belli saylarda dii deve verilir. Zekt olarak,
erkek deve verilmez. Dii devesi yoksa deeri kadar altn veya gm verilir.
Baka mal verilmez.) [Buhr, Nesai]
Sr zekt:
Sr denince, inek, kz, boa ve manda anlalr.
bni Abidinde deniyor ki: (Srn nisab otuzdur. 30tan az srn zekt
olmaz. 30 sr iin bir tane, bir yan am erkek veya dii buza verilir. 39a
kadar byledir. 40tan 59a kadar, bir adet, iki yan bitirmi, erkek veya dii
dana verir. 60tan 69a kadar sr iin, iki buza verilir. 70 sr iin, bir dana
ile bir buza verilir. 70ten sonra, her 10 iin, byle hesap edilir. Her 30 iin bir
buza, her 40 iin bir dana artmaktadr. 80 olunca, iki dana artmaktadr.) [Ebu
Davud, Tirmiz, Nesai, Hkim]
Davar zekt:
Davar denince koyun ve kei anlalr. bni Abidinde deniyor ki: (Saime
koyun miktar krk olmadka zekt dmez. Krk koyunu olan bir koyun zekt
verir. 120 koyuna kadar, bir koyundur. 120'den 200'e kadar, iki koyundur.
200den 400e kadar koyun verilir. 400 olunca drt koyun, sonra her yz iin
bir koyun verilir.) [Buhr, Ebu Davud, Nesai]
Deve, sr ve koyun zekt olarak, deerleri kadar altn da verilebilir. (S.
Ebediyye)
Meyve ve sebze zekt:
mam- azam, (Her sebze ve meyve, az olsun, ok olsun, mahsul
topraktan alnnca, onda birini veya kymeti kadar altn veya gm,
www.dinimizislam.com

238
Mslman fakirlere vermek farzdr) buyuruyor. Hayvan gcyle veya dolapla,
motorla sulanan mahsuln yirmide biri verilir. (S. Ebediyye)
Bu konudaki iki hadis-i erif meali yledir:
(Yamur, pnar veya rmak suyu ile sulanan mahsuln uru onda
birdir. Dolapla veya hayvanla sulanrsa yarsdr.) [Buhr]
(Yamur suyu ile sulanan mahsulden tam uur, letle karlan su ile
sulanan mahsulden yarm uurdur.) [Nesai]
Ev bahesinin durumu farkldr. Ev bahesinde yetitirilen meyve ve
sebzelerin urunu vermek gerekmez. nk bu meyve ve sebze ev halknn
ihtiyac iin ekilmitir. Hatt bir ksm satlsa da yine urunu vermek gerekmez.
Ancak ev bahesinde srf ticaret niyetiyle yetitirilen rnn uru verilir.
Defineye, bala da zekt vardr. ki hadis-i erif meali yledir:
(Defineye humus [bete bir orannda zekt] vardr.) [Buhr, Mslim]
(Baln zekt onda birdir.) [Tirmizi]

Her kitab okumak ve ounlua uymak
Her kitap okunmaz
Sual: bni Rd, Efgani, Abduh, K. Marx gibi yazarlarn kitaplarn niin
tavsiye etmiyorsunuz? Her kitapta faydal bilgi olabilir. yisini alr, ktsn
atarz. Tek aya kendimizi mahkum etmek doru mudur?
CEVAP
Kitap, bilgi renmek iin okunur. Bir eyin hak veya btl, faydal veya
zararl, iyi veya kt olduunu bilen, o konudaki kitab niin okusun?
Bilmiyorsa, btl hak, kty iyi, zararly faydal zannedebilir. Pisliin iinde
faydal ey ararken, stne necaset bulamasa bile, en azndan kokusundan
zarar grr. Bir yere atlan amur yapmasa bile iz brakr.
Sivri akllnn biri, eytan grmek istermi. Bir evliyaya yalvarm. Evliya
da, (eytandan insana fayda gelmez) demise de, adam ok yalvarm.
Nihayet duas kabul olup eytan grm. eytan, bunu grnce, (Seni bir
vuruta ldrrdm. Ancak mrne daha 40 yl var) demi. Adam ise, (20 yl
gnah ilerim. Sonra tevbe eder, kalan 20 yl da ibadetle geiririm) demi.
Adam, 20 yl yaamadan gnah iinde lp gitmi.
Efgani ve K. Marx gibi, eytann yoldalarnn kitaplarn okuyann,
oradaki zehirlerden etkilenmemesi mmkn deildir. Zehirle aka olmaz. u
kadarck zehirden ne zarar gelir denmez.
Elini bir defa ylann veya kaplann azna koyup, acaba bir zarar olur mu
diye tecrbeye kalkmak ahmaklk olur. Kaplan, insan ldrebilir. Fakat eytan
ve yoldalar ise, insann sonsuz felaketine sebep olur.
Her kitab okumak
Mezhepsiz yazar, (Her bidat ehlinin kitabn okumak gerekir) diyor.
Hadis-i erifte, bu mmetin 73 frkaya ayrlaca, 72sinin bidat ve dalalet ehli,
www.dinimizislam.com

239
yani mezhepsiz olduu bildirilmitir. Frka-i naciyye denilen tek kurtulu
frkasnn Ehl-i snnet vel-cemaat olduunu btn Ehl-i snnet limleri
bildirmitir.
Mezhepsiz yazara gre, sadece Ehl-i snnet yetmez, 72 sapk frkann
her birini de incelemek, kitaplarn okumak gerekir. Bir o frkaya, bir teki
frkaya baka baka, insann gz a olmaz m? Ehl-i snnetteki bilgiler eksik
mi de baka frkalarn kitaplarn okuyalm? Mutezileyi, Cebriyyeyi okumakla
ne kazanacaz? Hak belli iken, yeniden hakk aramak iin yollara m
deceiz? Karda koca bir saray olsa, ona giden ana bir cadde bulunsa,
oraya gitmek iin btn kmaz sokaklara girmeye ne lzum vardr?
Yalnz Ehl-i snnet kitaplarn okumak, tek aya kendini mahkum etmek
deil, hak iinde hr yaamaktr. Hak ortada iken ne diye mezhepsizlerin
kitaplarn okuyalm? Mezhepsizler yokken ortada din yok muydu? Yahut h
dinimizde bir noksanlk m var da mezhepsizler bunu tamamlyor?
Echel bir mezhepsiz de, (bni Teymiyeci, selefi, Necdi, Kadiyani, Rafizi,
Abduhu ve 72 frka mensuplar olarak Ehl-i snnetten ok olduumuza gre,
biz haklyz) diyor. Sayca ok olmak nemli deildir. nk iyilik, doruluk,
gzellik, hak gibi hususlar, hep ounluun bulunduu yerde olmaz.
Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki:
(nsanlarn ouna uyarsan, seni Allahn yolundan saptrrlar.)
[Enam 116]
Bidat ehli ok diye onlara uyup da saptmamak gerekir. Az da olsa Ehl-i
snnete uymaldr! Genelde kymetli ve iyi olan eyler azdr. Mesela kretmek
ok faziletlidir, fakat kreden azdr. yet-i kerimelerde mealen buyuruluyor ki:
(kreden azdr.) [Sebe 13]
man edip iyi iler yapanlar da azdr. (Sad 24)
Hadis-i erifte buyuruldu ki:
(Susmak, hikmettir; susan azdr.) [Deylemi]
Baz bidat ehli kimseler de (Hak veya btl btn slam mezhepleri
birlemelidir) diyor. On bardak stn iinde bir bardak idrar konsa, hepsi de
necis olur. Koyun st, kpek veya hnzr st ile kartrlrsa, elde koyun st
de kalmaz.
Byle acayip teklifler kyamet alametlerindendir. Hadis-i eriflerde
buyuruldu ki:
(Sonra gelenler, nceki limleri cahillikle sular.) [.Asakir]
(Ahir zamanda limler, halkn istedii ynde fetva verip, helale
haram, harama helal derler, Kuran ticarete, menfaate alet ederler.)
[Deylemi]
(Ktler iyi, iyiler kt gsterilmedike, Kyamet kopmaz.) [Haraiti]
slam limleri kt, mezhepsizler iyi gsterildiine gre, kyamet
yaklayor demektir.
www.dinimizislam.com

240
Sual: Niin gnmzdeki insanlarn yazdklar kitaplar deil de, eski
limlerin kitaplarn tavsiye ediyorsunuz?
CEVAP
slam limlerinin en byklerinden olan imam- Rabbani hazretleri,
drtyz sene nce buyurdu ki:
(slam limleri, bugn garip oldu, azald. imdiki tarikatlarn yoluna
bid'atler kart ve bu yolu bozduklar iin, Resulullahn snnetine sarlm
olan byk limleri, bu millet tanmaz oldu. Bu bilgisiz kimseler, milletin kalbini,
bu bid'atleri ile kazanmaya altlar. Byle yapmakla dini yayacaklarn, hatta
slamiyeti olgunlatracaklarn sandlar. H yle deildir. Bunlar, dini
ykmaya alyorlar. Allah tel bunlar doru yola kavutursun! imdi byk
limlerden bu lkede pek az kalmtr. slamiyeti sevenlerin, bu limlerin
kitaplarnn bildirdii yolda gitmeleri gerekir.) [c.2 m.62]
Hadis-i eriflerde (Kyamete yakn ilim azalr, cehalet artar), (lmin
azalmas limlerin azalmas ile olur. Cahil din adamlar, kendi grleri
ile fetva vererek fitne karrlar, halk yoldan saptrrlar) ve (Her asr,
nceki asrdan daha bozuk olur. Bylece kyamete kadar hep bozulur)
buyuruldu. nsanlarn en iyileri olan limlerin yazdklar kitaplar beenmeyip,
bozuk asrn bozuk insanlarn kitaplarna aldanmaktan saknmaldr! (Hadika)
Din yeni gelmedi. Hem de kmil olarak geldi. Eksik olarak gelmedi.
slamiyet saf, berrak ekildedir. slami ilimler, nakli ve akli ilimler olmak zere
ikiye ayrlr. Nakli ilimler, yani din bilgileri zamanla deimez, kyamete kadar
hep ayndr. Zamanla deien, detler ve fen bilgileridir. Nakli ilimlerin saf,
berrak, bidatsiz ekli geridedir. Akli ilimlerin ise en gelimi ekli ileridedir.
Zamanla geliirler. Fende deiiklik olur, dinde deiiklik olmaz. Nakli ilimleri
yani din bilgilerini fen bilgileri ile kartrmak, cahillik deilse, nedir? Din
dmanlarnn oyunlarn anlayalm, tuzaklarna dmeyelim.
Sual: Dini ynden "O kitap, o yaz muteber deildir. O yazar dini bilmez"
deniyor. Bir yaznn muteber olmad veya bir yazarn dini bilmedii nasl
anlalr?
CEVAP
Bir yaz, Ehl-i snnet limlerinin ekserisinin muteber olarak bildirdii
eserlere aykr deilse, o yaz muteber demektir. Bir yazarn yazs, bu
eserlere uygunsa, o yazarn dini bildii anlalr. Bu eserlere uymuyorsa, o
yazarn dini bilmedii ve yazsnn da muteber olmad anlalr.
Kur'an- kerimi kendi grne gre yorumlayanlarn yazlar da muteber
deildir. Bu bakmdan nakli esas almayanlarn yazlarna, szlerine itibar
edilmez.
Sual: Gnmzde yazlan dini kitaplarn muteber olup olmad nasl
bilinir?
CEVAP
www.dinimizislam.com

241
Gnmzde mctehid, muhaddis ve mfessir bulunmad iin yazlan bir
kitabn muhakkak muteber kitaplardan nakledilmi olmas gerekir. Kuran-
kerimde ve hadis-i eriflerde manalar ak olmayan yerlerden bidat sahipleri
yanl tevil ederek, yanl mana karmlardr. Halbuki Mektubat-
Rabbanideki hadis-i erifte, Kuran- kerimden kendi akl ile, kendi dncesi
ve bilgisi ile mana karanlarn, din byklerinin Peygamber efendimizden ve
Eshab- kiramdan alarak yaptklar tefsirlere aykr tefsir yazanlarn
Mslmanlktan kaca bildirilmektedir. Berikadaki hadis-i eriflerde
buyuruldu ki:
(Kuran kendi gr ile aklayan, doru olsa bile, muhakkak hata
etmitir.) [Nesai]
(Kuran- kerime ehliyeti olmadan mana veren, Cehennemde azap
grr.) [Tirmizi]
Hadis-i eriflerden de anlalaca gibi, bir kimse, ehliyeti olmadan
Kuran- kerime doru mana verse bile, hata ettiinden Cehennemde azap
grecektir.
Hadis-i erifleri ve yet-i kerimeleri hadis kitaplarndan ve Kuran-
kerimden deil, hakiki slam limlerinin kitaplarndan alarak nakletmek gerekir.
Mesela, (hyadaki hadis-i erifte ve Mektubattaki yet-i kerimede yle
buyuruldu) diyerek nakletmek gerekir.
Kuran- kerime yanl mana verdikleri iin 72 sapk frka meydana
kmtr.
Hanefi mezhebindeki bir kimse, bir hkme delil olarak baka bir hak
mezhepteki mctehidin ictihadn alamaz. Hatta kendi mezhebindeki
mctehidlerin kavillerini deil, sadece fetva verilen hkm almak, (sahih olan
budur) denilen hkm bildirmek gerekir.
Eshab- kiramn hepsi birer mctehid olduu iin, bizim gibi mctehid
olmayan kimseler, bunlardan da nakil yapamaz. Mesela Hazret-i Alinin veya
Hazret-i merin (Bu husustaki hkm udur, biz de yle yaparz) demek caiz
olmaz. nk onlarn hkm kendileri iin muteberdir. Eer bir sahabinin
bildirdii hkm, mezhebimizde de varsa uyarz. Ksacas biz mezhebimizin
hkmlerine uyarz. Dier mezheplerdeki hkmlere ancak ihtiya halinde
uyarz. Mesela seferde glk annda, le ile ikindiyi veya akam ile yatsy
birletirerek klabiliriz. nk eitli muteber kitaplardaki hadis-i erifte, limler
arasndaki ayrln rahmet olduu bildirilmitir.
Edille-i eriyyenin drt olmas, mctehidler iindir. Mukallidler, yani drt
mezhepten birinde olanlar iin delil, senet, bulunduu mezhebin hkmdr.
nk, mukallidler, nasstan yani yetten ve hadisten hkm karamaz.
Bunun iindir ki, bir mezhebin, bir hkm, Nassa uymuyor gibi grnse de yine
o mezhebe uymak gerekir. nk Nass, ictihad isteyebilir. Tevil edilmesi
gerekebilir. Nesh edilmi olabilir. Bunu da ancak mctehid anlar. (Berika s.94)
www.dinimizislam.com

242
Sual: Dini bilgimiz yetersizdir. Piyasada ok eitli kitap ve siteler var.
Hepsine de gvenemiyoruz. Allah rzas iin bize en uygun siteleri tavsiye eder
misiniz?
CEVAP
Piyasada uygun site ve uygun kitaplar oktur. Ancak biz hepsini
okumadk. Okumadmz iin uygun olan bir kitab veya siteyi size tavsiye
edemeyiz. inde baz hatalar olabilir. Bunun iin 30 senedir okuduumuz
kitaplar ve en uygun siteyi size tavsiye ediyoruz.
Uygun kitaplarn bulunduu site: www.hakikatkitabevi.com
Kontrolmzden geen site: www.dinimizislam.com
Sz m, syleyen mi?
Sual: (Bir sz syleyene deil, sylenen o sze baklr. Sz doru ise
kim sylerse sylesin kabul edilir) sz doru mudur?
CEVAP
stisnalar hari, bu sz genelde mezhepsizler sylyor. Allah vardr,
Cennet ve Cehennem vardr gibi herkesin bildii mehur bilgiler hari, bir
szn doru olup olmadn nereden bileceiz ki? Onun iin, sze deil,
syleyene bakmak gerekir. Eer mam- azam hazretleri gibi bir zat
sylyorsa, derhal kabul edilir. evkani, Efgani, Abduh, Reit Rza gibi bir
mezhepsiz sylyorsa, hi itibar edilmez, nk onlarn syledii sz, doru
bile olsa, buna yetkileri yoktur. Hatta Ehl-i snnet limlerinin kitaplarndan
alarak syleseler bile, doruyu onlardan deil, Ehl-i snnet limlerin
kitaplarndan renmek gerekir.
(u din kitab uygun mu) diye, Seyyid Abdlhakm Arvs hazretlerine
sorulunca, (Kitabn iindekilerin hepsi dorudur, fakat bu kitab okuyan
kimse zehirlenir, nk yazarnn habis ruhu satrlara aksetmi)
buyurmutur. Demek ki habis kimselerin szleri, kitaplar doru olsa bile
insana zarar veriyor.
O halde bir szn doru olup olmad, syleyen kimsenin yetkili bir lim
olup olmamasna baldr. Onun iin, sze bakarak doruyu bulamayz.
Doruyu, byk zatlarn bildirmesiyle buluruz.
Tenkit edilmek
Sual: Byk bir zat, (Yazdm kitab herkes beenseydi, nefsin houna
gidecei iin ho olmazd. tiraz edenleri grnce seviniyorum. nk
Peygamber efendimize bile itiraz ettiler. tiraz edilmesi cevherin kymetini
gsterir) buyuruyor. Burada yle bir soru hatra geliyor: Efgani, Abduh gibi
sapklara, onlarn kitaplarna da, ok itirazlar yapld. Bunlarda da cevher mi
var?
CEVAP
Onlarda da cevher var, ama zararl cevher. Faydal kitaplar olduu gibi,
zararl olanlar da vardr. Faydal kitaplarda faydal cevher, faydal enerji vardr.
www.dinimizislam.com

243
Zararl olanlarda da zararl enerji vardr. Hazret-i mer, Mslman olmadan
nce iindeki zararl cevher sayesinde dehet sayordu. Peygamber
efendimizi ldrmeye karar veren oydu. Mslman olunca da en faydal
olanlardan oldu.
Demek ki ok tenkide urayan kitaplarda, ya mspet ynden veya menfi
ynden bir cevher, bir enerji vardr.

ounlua uymak gerekir mi?
Sual: Her ite, her zaman ounlua uymak yanl deil midir? Mesela
deniyor ki:
1- ou, bir dine inanmad iin, ben de inanmyorum.
2- ou, namaz klmad iin, ben de klmyorum.
3- ou, ak gezdii iin, ben de ak geziyorum.
4- ou, alg dinledii iin, ben de alg dinliyorum.
5- ou, mzikli ilahi dinledii iin, ben de dinliyorum.
6- ou, kiliseye gittii iin, ben de yinlere katlyorum.
7- ou, gayrimslimlerin Cennete gideceini syledii iin, ben de yle
inanyorum.
8- ok kimse, mezhepler sonradan kt dedii iin, ben de mezhebi kabul
etmiyorum.
9- Hristiyanlar, Mslmanlardan ok olduu iin, Hristiyanln hak olduu
dorudur.
10- Budistler, Hristiyanlardan daha ok olduu iin Budizm haktr.
11- Dnyada dine inanmayan oald iin, ben de ateistim.
12- Kltrl ve rtbeli insanlar mason olduu iin, masonluk doru yolda
olmaktr.
13- Btn dnya ibadete hoparlr kartryor. Bu kadar insan bid'at
ileyecek deil ya...
14- Hanefi'de guslde azn iini ykamak farzdr, ama dolgu dii olan
saysz insan var. Bunlar cnp gezmiyor ya...
15- Dnyada slam halifesi olmad halde, halk Mslman olan lkelerin
dar-l-slam olduu ok kimsece kabul ediliyor. ounluun yanlmas
mmkn mdr?
CEVAP
Yukardaki yanl rneklerde olduu gibi, ounluk rnek gsterilerek,
(Herkes byle yapyor, ben de yapsam ne kar?) demek caiz olmaz.
Sui misal emsal olmaz. Yani kt ey, yanl ey rnek gsterilemez.
Kt eyleri, yanllar herkes yapsa bile, o ey kt olmaktan, yanl olmaktan
kmaz. yilik, doruluk, hak gibi hususlar, her zaman ounluun bulunduu
yerde olmaz.
www.dinimizislam.com

244
Kur'an- kerimde birok hususta ounluun, insanlarn ou veya
onlarn ou ifadesi kullanlarak yanl yolda olduu bildiriliyor. ounlua
uymann zararlarn bildiren yet-i kerime meallerinden baz rnekler:
1- nsanlarn ouna uyan saptr. (Enam 116)
2- Allah'n mucize yaratabileceini ou bilmez. (Enam 37)
3- Rzk Allah'n verdiini ou bilmez. (Sebe 36)
4- nsanlarn ou kfirdir. (Nahl 83)
5- ou fsktr. (Maide 49, 81,Tevbe 8, Hadid 16, 27)
6- ou mriktir. (Rum 42)
7- ou inanmaz, iman etmez. (Bekara 100, Hud 17, Rad 1)
8- ou inkrcdr. (sra 89)
9- ou gfildir. (Yunus 92)
10- ou kretmez. (Bekara 243, Yunus 60, Yusuf 38)
11- ou zanna uyar. (Yunus 36)
12- ou nankrdr. (Furkan 50)
13- ou yalancdr. (uara 223)
14- ou Allah'a ortak koar. (Yusuf 106)
15- ou haktan holanmaz. (Zuhruf 78)
16- ou Kur'andan yz evirdi. (Fussilet 4)
17- Kfirlerin ou akl etmez, kafas almaz. (Maide 103)
18- lleri Allah'n dirilteceini ou bilmez. (Nahl 38)
19- Kyametin geleceine ou inanmaz. (Mmin 59)
20- Doru olan dinin Mslmanlk olduunu, ou bilmez. (Rum 30,
Yusuf 40)
21- Kyametin ne zaman kopacann bilinmeyeceini ou bilemez. (Araf
187)
Genelde kymetli eyler azdr. Birka rnek:
1- Verilen nimetlere kretmek ok iyidir, fakat kreden azdr. (Sebe 13,
Araf 10, Mminun 78, Secde 9, Mlk 23, Bekara 243, Yunus 60 Yusuf 38,
Mmin 61, Neml 73) [kr, slamiyet'e uymak demektir. (Mektubat-
Rabbani)]
2- Hazret-i Nuh'a inanp, gemisine binip kurtulua erenler ok azd. (Hud
40)
3- man edip iyi iler yapan, hakk ve sabr tavsiye edenler hari, insanlar
zarardadr. Zararda olmayan kimseler ise azdr. (Asr suresi, Sad 24)
4- Gayrimslimlerden pek aznn iman ettii bildiriliyor. Bu azlar vlyor.
(Bekara 88)
5- Musa aleyhisselamn kavmi, Allah iin elbette savarz dedikleri halde,
sava emri gelince ok az savaa itirak etti. Bu azlar vlyor. (Bekara 246)
6- Allah teala, (unlar emretseydik pek az hari hi kimse emrimizi
dinlemezdi) buyurarak az olan vlmektedir. (Nisa 66)
www.dinimizislam.com

245
7- Ehl-i kitabdan ok aznn iman edecei bildiriliyor. Bu az vlyor.
(Nisa 155)
Hadis-i eriflerde de buyuruldu ki:
(yilik oktur; yapan azdr.) [Hatib]
(Susmak, hikmettir; susan azdr.) [Deylemi]
(Maln hayra harcayp kurtulacak olan zenginler azdr.) [bni Mace]
(Akll, kibrit-i ahmerden daha azdr.) [Hkim] (Kibrit-i ahmer, altn gibi
az bulunan maddedir.)
(Hell belli, haram bellidir. Bunlarn arasnda pheli olanlar vardr
ki, insanlarn ou bunlar bilmez.) [Buhari]
Hikmet ehli buyuruyor ki:
1- Halk, ok amelle megul olurken sen az da olsa iyi, gzel amelle
megul ol!
2- Halk, nafile ibadetlerle oyalanrken, sen farzlar tam yapmaya al!
3- Herkes, dn sslerken sen, iini, kalbini ssle!
4- Herkes, bakasnn aybn aratrrken, sen kendi ayplarnla megul
ol!
5- Herkes, dnyadaki faydasz eyleri imar ederken, sen ahiretini imar et!
6- Herkes, insanlara yaranmaya alrken, sen Allahn rzasn
kazanmaya al!
7- Herkes, fanilerle dost olurken, sen baki olan Allah ile dost ol!
8- Herkes, bir eye gvenirken, sen yalnz Allaha gven!
9- Herkes, nefsini beenirken sen ktlemeye al!
10- Herkes, mal toplarken, sen cmert ol!
Ktler ok olsa da, onlara uymak doru deildir. Dinimizin emrine uyan
kimse, iyiyi, gzeli, doruyu bulmu olur.

Salihlerle beraber olmak
Salihlerle beraber olan, onlardan hibir ey renemese bile, yedi ikrama
kavuur:
1- lim talebesinin faziletine kavuur.
2- Onlarla beraber iken gnahtan uzak olur.
3- Evinden kndan itibaren rahmete girer.
4- Onlara inen rahmetten o da faydalanr.
5- Onlar dinlerken, kendine sevap yazlr.
6- Melekler ondan memnun olup, dua eder.
7- Att her adm, gnahna kefaret olur.
Allah tel da ona alt ikramda bulunur:
1- lim ehliyle bulunmay ona sevdirir.
2- lime uyanlar gibi sevaba kavuur.
3- O salihlerden birinin efaatine kavuur.
www.dinimizislam.com

246
4- Gnahkrlarn gittii yerlerden sour.
5- O da salihlerin yoluna girmi olur.
6- Dinimizin emirlerine uymu olur.
Bir kimse, Peygamber efendimize, (Kyamet ne zaman kopacaktr?) diye
sordu. Ona cevaben, (Kyamet iin ne hazrladn?) buyurdu. O kimse, (Fazla
ibadetim yok. Fakat Allah ve Resuln seviyorum) dedi. O kimseye, (Herkes
sevdii ile beraber olacaktr. Sen de, ahirette sevdiinle beraber
olacaksn) buyurdu. (Buhari)
Hikmet ehli buyuruyor ki:
1- limlerle beraber olann ilmi artar.
2- Salihlerle beraber olann, ibadete rabeti ve gnahlardan kama
arzusu artar.
3- Fsklarla [aktan gnah ileyenlerle] dp kalkann gnah ileme
creti artar.
4- Zenginlerle dp kalkann dnya sevgisi artar.
5- Fakirlerle beraber olann kr artar. Bir kimse, bir limle dnyay
dolasa, limden dinine ait bir mesele rense, birlikte yaptklar seyahati boa
gitmi olmaz. Bir kimse de, limlerle, salihlerle beraber olsa, hibir ey istifade
edemese bile, onlarn yzne bakmas, onun iin byk bir nimettir. nk
salih Mslmann yzne bakmak ibadettir. Bir hadis-i erifte buyuruldu ki:
(yi arkada, gzel koku satan gibidir. Sana koku srmese de,
yannda bulunduun mddete gzel kokusundan faydalanrsn.)
[Mslim]
Kt arkada, bir tane olsa da oktur. yi arkada bin tane olsa da azdr.
yilerle dost olmal ve saysn oaltmaya almaldr! Hadis-i eriflerde
buyuruldu ki:
(ok dostunuz olsun; nk Rabbiniz kerimdir. Kyamette dostlar
arasnda bulunan kuluna azap etmekten haya eder.) [ira]
(ok tandnz olsun! Kyamette hepsi de efaat eder.) [ira]
(Allah tel, rza-i ilahi iin bir din kardei edinenin Cennetteki
derecesini ykseltir.) [. Ebiddnya]
(Allah iin ahiret kardelii yapan, ahirette z kardeinden daha
faydal yardmlar, o ahiret kardeinden grr. Allah tel, ahiret
kardeini ok seveni, o nispette ok sever.) [Ey oul ilm.]
yilerle arkadalk, dostluk byle kymetli iken, ktlerle arkadalk daha
ktdr. nsann dnyasn da, ahiretini de ykar. Hadis-i erifte buyuruldu ki:
(Kiinin dini arkadann dini gibidir. u halde kiminle arkadalk
ettiinize dikkat edin!) [Hakim]
Akll, ilim sahibi, iyi ahlakl, doru szl, cmert ve gnahlardan kaan
kimselerle arkadalk etmelidir! Kur'an- kerimde, (Benim yolumda gidenlere
uy) buyuruluyor. (Lokman 15)
Allah tel Hazret-i Davuda vahyetti ki:
www.dinimizislam.com

247
(Beni sevmeyenlerle arkadalk etme! Bunlar senin dmanndr.
Kalbini karartr ve seni benden uzaklatrr.) [.Gazali]
Hadis-i erifte buyuruldu ki:
(Ev almadan nce komu, yola kmadan nce arkada edinin!
Yolculuktan nce de azk tedarikine aln!) [Taberani]
Ahiret yolcusunun az doru iman ve arkada da salih ise ne mutlu ona.
Seven sevdii iledir
Sual: Mezhep imamlarmzn yani mam- azam, mam- Malik, mam-
afii, mam- Ahmed hazretlerinin yolunda olup, bu yoldan kl ucu kadar
ayrlmayan Ehl-i snnet limlerini seven ve onlarn yolunda giden muhakkak
kurtulua kavuur mu?
CEVAP
mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
Doru yolda gidenleri sevmek, onlarla tanmak ve grmek ve onlar gibi
olmaya zenmek ve o byklerin szlerini iitmek ve kitaplarn okumak,
Allah telnn nimetlerinin en byklerindendir ve Onun ihsanlarnn en
kymetlilerindendir. Muhbiri sadk, yani hep doru syleyici olan Muhammed
aleyhisselam, (Elmer mea men ehabbe) buyurdu. Yani, kii, dnyada ve
ahirette sevdii ile beraber olur. Bunun iin din byklerini seven kimse, onlar
ile beraber olur. Onlarn Allah telya manevi olan yaknlnda, onlar gibi
olur. Allah tel, bu yolun byklerine olan sevginizi arttrsn! Onlara ballk
arzusunu, mrnzn sermayesi yapsn! Bu bykleri seven, onlarla beraber
olur. Onlarla beraber olan, aki olmaktan [kfrden ve gnah ilemekten]
korunmu olur. (c.2, m.36, c.1, m.203)

Kimlerle bulunduumuz nemli
Sual: inde bulunduum grup doru mu deil mi diye phe ediyorum.
Hangi gruba gitsem biz doru yoldayz diyor. Ne tavsiye edersiniz?
CEVAP
Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki:
(nsanlar, dinde eitli gruplara blndler. Her grup, kendi yolunu
doru sanp sevinmektedir.) [Mminun 53]
Peygamber efendimiz, mmetinin 73 paraya blneceini, bunlardan
yalnz bir grubun Cennete gideceini bildiriyor. Bu frkann vasfn da
sorduklarnda, (Benim ve Eshabmn gittii yol) diye buyuruyor. Ehl-i snnet
limleri de, bu yolun Ehl-i snnet vel cemaat frkas olduunu bildiriyorlar.
Bir kimse, kendi bana Kur'an- kerimi ve hadis-i erifleri okuyup da
doru yolu bulamaz. in ehli olan limlere ihtiya vardr. 72 sahte altnn iine
bir tane hakiki altn konsa, bunu sarraflardan bakas anlayamad gibi, 73
frkadan hangisinin doru olduunu da ancak Ehl-i snnet limleri anlar.
www.dinimizislam.com

248
Akl ile doruyu bulmaya alrsak bu ok g, hatta imkanszdr. Her
frkadaki insan, Bu frka doru yolda diyor. Bu ite selim olmayan akl l
olmaz. l olsayd, 72 sapk frka meydana kmazd. Her frkaya girenler de,
aklna gre bu frkalar tercih etmitir. Akla uyulursa, insan says kadar frka
meydana kar.
Piyasada birok kitap, birok grup var. Bunlar iin bizim iyi veya kt
dememizin bir kymeti yok. Yani bir insan biz iyi deyince iyi olmaz, biz kt
deyince kt olmaz. ahs ismi kitap ismi nemli deil. Binlerce lim ve kitap
var. Elimizde l olursa rahat ederiz, kendimiz anlarz. ly imam-
Rabbani hazretleri veriyor:
(Bir hkmn doru veya yanl olduu Ehl-i snnet limlerinin
bildirdiklerine uygun olup olmamakla anlalr. nk Ehl-i snnet limlerinin
bildirdiklerine uymayan her mana, her bulu kymetsizdir, yanltr. nk her
sapk, Kur'an ve snnete uyduunu sanr, sapklnn doru olduunu iddia
eder. Yarm akl, ksa gr ile, bu kaynaklardan yanl manalar karr.
Doru yoldan kayar, felakete gider. yet-i kerimede, (Kuran- kerimde
bildirilen misaller, oklarn kfre srkler, oklarn da hidayete ulatrr)
buyuruluyor. Ehl-i snnet limlerinin bildirdikleri manalar dorudur, bunlara
uymayanlar yanltr.) [1/ 286]
Demek ki doru olmann ls, Ehl-i snnet limlerinin kitaplarna
uymasdr.
Yine Ehl-i snnet limleri buyuruyor ki:
Allah tel, slamiyeti doru olarak renmek isteyene, bunu nasip
edeceine sz verdi. Allah sznden dnmez. Bunun iin, Ya Rabbi, sana
inanyorum, seni ve Peygamberlerini seviyorum. slam bilgilerini doru
olarak renmek istiyorum. Bunu bana nasip et ve beni, yanl yollara
gitmekten koru diye dua etmeli, istihare yapmal! Cenab- Hak ona doru yolu
gsterir.
Allah telnn szne gvenmeli, Ona snmaldr. Kuran- kerimde
mealen buyuruluyor ki:
(Allah asla verdii szden dnmez.) [Zmer 20]
u anda eitli gruplardaki insanlarn da, byle dua etmekten
ekinmemeleri gerekir. H Allah tel yanl bir i yapmaz. Belki yanl
yolda olabilirim diye dnerek, Ya Rabbi hangi grup doru yolda ise, senin
rzan hangi grupta ise, bana onu nasip eyle diye dua etmelidir. Eer grubu
doru ise, duann bir zarar olmaz. Grubu yanl ise doruya kavumu,
kurtulmu olur. Dua etmekten ekinmemeli, Ya Rabbi, doru olan hangi
grup ise bize onu nasip eyle demelidir.
Dnyadan herkes ahirete yolculuk yapyor. Herkes bir vastaya binip
gidiyor. Bir vastaya binmek deil, doru vastaya binmek nemlidir. Yanl
vastaya binen, istedii yere deil, vastann gittii yere gider. Kbeye gitmek
www.dinimizislam.com

249
iin niyet edip Parise giden uaa binen, niyeti halis olsa da Kbeye
varamaz.
Allah tel rzka kefildir ama imana kefil deildir. Doru iman sahibi
olmaya almaldr. tikad dzeltmeden nce ibadet etmenin faydas olmaz.
Doru itikad, ehl-i snnet itikaddr. Doru itikad 1 rakam gibidir. hlasl
ibadetler sana konan sfr rakam gibidir. Bir sfr konunca 10, iki sfr
konunca 100 olur. Sana ne kadar 0 konursa deeri artar. 1 ekilirse hepsi 0
olur. hlassz, yani riya ile yaplan ameller de, soldaki sfr gibi yani 1 rakamnn
soluna konan sfr gibi deersizdir. tikad doru olunca ibadetleri arttrmak,
insann gayretine, ihlasna, ilmine baldr. stedii kadar artrr. Ancak, doru
itikad, yani ehl-i snnet itikad yoksa ibadetlerinin hi faydas olmaz, soldaki
sfr gibi deersizdir.
Btn dnya bize verilse, fakat itikadmz dzgn deilse, hlimiz
haraptr. Eer btn dertler bize verilse, itikadmz doru ise, zlmek
gerekmez. Doru itikadn Ehl-i snnet vel-cemaat olduunu slam limleri
ittifakla bildirmilerdir.
Felaketten kurtulmann tek aresi, kurtulanlarla beraber olmaktr. Ktmir,
kpek iken, Eshab- kehf ile beraber olduu iin Cennete girdi. O halde kim ve
ne olduumuz deil, kimlerle bulunduumuz nemlidir. Bir hadis-i erif meali
yledir:
(Salihlerle beraber olan ktlerden olmaz.) [Buhari, Mslim]
limim diyen hret esiri kimselerden uzak durmaya almaldr! Hadis-i
erifte buyuruluyor ki:
(Gizli ehvetten saknn. Bu, limin, kendi etrafnda toplanlmaktan
holanmasdr.) [Deylemi]
Bu hadis-i erif, (Cami-us-sagir erhi)nde yle aklanmaktadr:
Gizli ehvet; nefsin bir ey iin can atmas, kendisinden
vazgeemeyecei, gzle grnen ve sevilen bir eyi zlemesidir. Kimi lim,
kendi etrafnda toplanlmasn, meclisinde daima ok insan bulunmasn ister.
Bu dnce, amelini iptal eder ve ihlasn giderir. Riyaya, ucba, kibre sebep
olur.
Bu hususta byklerden bazlarnn szleri yledir:
Baz insanlar ilim sahibi olacaklar, ilimleri amellerine muhalif olacak, ileri,
dlarna uymayacak, halka halka oturup birbirlerine kar bbrlenecekler, o
zaman bir lim, kendi arkadana, bakalarnn yanna gittii iin kzacak ve
ondan ilgisini kesecektir. Onlarn amelleri Allah tel indinde makbul
olmayacaktr. (Hazret-i Ali)
Ahir zamanda baz limler, kadnlarn kocalarn kskandklar gibi, ilmi
bakalarndan kskanr. Onlar, arkadann bakalarnn yanna gittiini veya
onlardan ilim rendiini grnce kzar. (Hazret-i Kab-ul-ahbar)
retmen, talebesinin herkesten alakasn kesip ona tbi olmasn, her
iinde onunla beraber olmasn, dostlaryla dost, dmanlaryla dman
www.dinimizislam.com

250
olmasn, onun ihtiyalarn yerine getirmede ona hizmeti olmasn, her
skntl anda elinin altnda olmasn ister. Kabahatini grnce de, ona kzar ve
ona dmanlk yapar. Bu haliyle sevinen lim hakir olmutur. (mam- Gazali)
limin tek gayesi Allahn rzasn kazanmak olmal, makam ele geirmek,
akranlarndan stn olmak, kendisine zt olanlar susturmak, kendisinden ilim
alanlar oaltmak ve ilminin bakasnn ilminden daha ok mehur olmak gibi
dncelerden uzak olmaldr. (mam- Beyheki)

slam limlerinin kitaplarn deitiriyorlar
Sual: Bir hya tercmesinde zetle deniyor ki:
(Tercme ettiimiz bu kitabn drt kusuru vardr:
1- Kitapta bin kadar zayf ve uydurma hadis vardr.
2- Konular tasavvufun ince lleriyle ilemesi ve imdiki zamanda
yaanmas olduka zor olan bir kulluk eklini ne srmesidir. Bu kitab okuyan
bir kimse, yaad Mslmanln tam Mslmanlk olmad kanaatine varr
ve bu kitapta anlatlan Mslmanl yaamasnn da zaman ve artlardan
dolay mmkn olmadn grerek karamsarla der ve bylece dinden
sour.
3- Kitabn hacmi byktr. Okuyucu vakit bulup da bu kitab okuyamaz.
4- Bin sene nce yazlm herhangi bir kitap gibi bu kitabn da az veya
ok bir revizyona ihtiyac vardr. Bu maksatla kitabn az bir miktarn kardk,
az miktarn deitirdik, az bir miktarda da yeni bilgi ve yorumlar ekledik. Vasat
okuyuculara lazm olmayan ve hatta kafa kartran sz ve ibareleri atlamakta
bir beis grmedik. Biz, bu kitab tercme etmekteki kastmz, mam- Gazalinin
kendine mahsus grlerini tantmak deildir, slamn genel prensiplerini
takdim etmektir.) Bu kitap uygun mudur?
CEVAP
zetini verdiiniz yazya gre, merd-i kpti gibi ecaat arz ediyorlar.
Aka slam limlerinin kitaplarn deitirdiklerini ifade edebiliyorlar. Dine
bundan daha byk zarar olabilir mi? 19 cu Reat halife, 19 rakamna
uymuyor diye Kurandan yetler karmt, bunlar da kendi kafalarna
uymuyor diye hyadaki hadisleri ve oradaki ictihadlar karyorlar. Halbuki bu
ictihadlar kitaptan karan kimse, diyelim ki, Hccet-l slam imam- Gazali
hazretleri kadar byk mctehiddir. Ama ictihad ictihadla nakzedilmez, yani bir
mctehid teki mctehidin ictihadna yanl diyemez.
Bin sene nceki kitaplar revizyona uramaldr deniyor. Yani bin sene
nce yaayan imam- azam, imam- afii, imam- Malik, imam- Ahmed,
imam- Sevri, imam- Hasan Basri, imam- Cafer Sadk ve benzeri byk
zatlarn eserlerini revizyona uratmaya alalm diyor. Biri kp da, slam
limlerinden ne istiyorsun, madem hyay beenmiyorsun, ne yazacaksan otur
kendin yaz, ne diye hyay tercmeye kalkyorsun demiyor. stelik
www.dinimizislam.com

251
pervaszca, (Biz imam- Gazalinin grlerini deil, slamn genel prensiplerini
tantmak istiyoruz) diyor. Madem yle, niye kendi kitap yazmyor da, o byk
zatn ismine, glgesine snarak, zehirini kusuyor? slam limleri, imam-
Gazali hazretlerini hep vmlerdir:
Byk lim bni Hacer-i Mekki hazretleri buyuruyor ki:
mam- Gazalinin eserlerinde kusur bulan, ya haseti veya zndktr. (El-
ilam bi-kavtiil-islam)
bni Abidin hazretleri buyuruyor ki:
mam- Gazali, hccet-l-slm ve zamanndaki limlerin en stn idi.
Ona dil uzatan kimse, cahillerin en cahili, fsklarn en ktsdr.
(El-Ukud-d-drriyye)
Ktip elebi diyor ki:
Btn din kitaplar yok olsa, mam- Gazalinin kitaplar, bu boluu
doldurabilir, hatta onun hy kitab bile kfi gelir. (Kef-z-znun)
Seyyid Abdlhakim efendi hazretleri buyuruyor ki:
hy kitab, btn limlerce doru ve yksektir. Bir gayr mslim, severek
yapraklarn evirirse, Mslman olmakla ereflenir. Derin bir limin kitabnda
mevdu hadis var demek, dinde derin bir uurum amaktr. Byle szleri
syleyenin dili, tutusa yeridir. Byk lim, mevdu hadisleri bilemeyecek kadar
cahil mi idi? Yoksa, hadis uyduranlar iin, Resulullahn bildirdii ar cezalara
aldr etmeyecek kadar Allah korkusu yok mu idi?

Salih limlerin nemi
Sual: Dini sualleri eitli yerlere soruyor eitli cevaplar alyoruz.
Hangisinin doru olduuna da karar veremiyoruz. nk hepsi de kendisine
gre deliller gsteriyor. Bize bir l verebilir misiniz?
CEVAP
Muteber fkh kitaplarndan nakleden, mezhebe inanan salih kimselere
sormak gerekir. Bunu tespit etmekte de glk ekilirse, limlerin bildirdii
duay okumaldr. Ehl-i snnet limleri buyuruyor ki:
Allah tel, slamiyeti doru olarak renmek isteyene, bunu nasip
edeceine sz verdi. Bunun iin, (Ya Rabbi, sana inanyorum, seni ve
Peygamberlerini seviyorum. slam bilgilerini doru olarak renmek
istiyorum. Bunu bana nasip et ve beni, yanl yollara gitmekten koru) diye
dua etmeli, istihare yapmal! Cenab- Hak ona doru yolu gsterir.
Dnyadan herkes ahirete yolculuk yapyor. Herkes bir vastaya binip
gidiyor. Bir vastaya binmek deil, doru vastaya binmek nemlidir. Yanl
vastaya binen, istedii yere deil, vastann gittii yere gider. Kbeye gitmek
iin niyet edip Parise giden uaa binen, niyeti halis olsa da Kbeye
varamaz.
www.dinimizislam.com

252
Btn dnya bize verilse, fakat itikadmz dzgn deilse, hlimiz
haraptr. Eer btn dertler bize verilse, itikadmz doru ise, zlmek
gerekmez. Felaketten kurtulmann tek aresi, kurtulanlarla beraber olmaktr.
Ktmir, kpek iken, Eshab- kehf ile beraber olduu iin Cennete girdi. O halde
kim olduumuz ve ne olduumuz deil, kimlerle bulunduumuz nemlidir. Bir
hadis-i erif meali yledir:
(Salihlerle beraber olan ktlerden olmaz.) [Buhari]
SALH LMLERE SOR
Sakn aklna uyma,
Salih limlere sor.
Sapk yollara kayma,
Salih limlere sor.
Buyruldu: (Men amile
bi re'yihi nedime)
Grm doru deme,
Salih limlere sor.
Sorarsan kurtulursun,
Gerek yolu bulursun,
Elbet mutlu olursun,
Salih limlere sor.
Bilenleri grme hor,
Kur'anda yle diyor:
(Bilmezsen lime sor)
Salih limlere sor.
Akll hakka koar,
Sorup dalar aar,
Sormayan elbet aar,
Salih limlere sor.
Sormak byk nimettir,
Zahmetsiz ganimettir,
lim safi hikmettir,
Salih limlere sor.
ren nefsin fendini,
Bir ey sanma kendini,
Dinimiz nakil dini,
Salih limlere sor.
Sorulacak yeri se,
Sapklar hemen ge,
Derdine bulur ila,
Salih limlere sor.
Salihler yoksa eer,
www.dinimizislam.com

253
Kitaplara ver deer,
Allah, salihi sever,
Salih limlere sor.
Salih, Ehl-i snnettir,
Bidatlere bir settir,
Mslmana nimettir,
Salih limlere sor.

Bozuk kitaplar
Sual: Siyaset bilimiyle ilgili bir ders kitabnn, dinle ilgili blmleri,
slamiyet aleyhine yazlmtr. Mesela, Peygamber efendimizin faiz verdiini,
tasvip eder mahiyette Kaddafinin Yeil kitabnda snnetin hukuk kayna
olarak yetmeyeceini savunduunu, Osmanlnn Trke Kuran mealini gnah
sayp yasakladn, hlbuki mam- azam Ebu Hanifenin Kurann her dile
yaplan evirisini de Kuran saydn yazyor. Bunlar doru olabilir mi?
CEVAP
Piyasada din aleyhine ok kitap yazlmaktadr. Hepsine cevap vermek
iin, bir kitap yazmak gerekir. Biz dorular anlatrz, buna uymayanlarn yanl
olduu anlalr. Yine de, ksaca cevap verelim.
Faizin haram olduu Kuran- kerimde ve hadis-i eriflerde aka
bildirilmitir. Peygamber efendimizin faiz verdiini sylemesi yani iftira etmesi,
en az iki anlam tar:
1- Peygamber efendimiz iin, (Kendisine inen Kuran- kerime inanmyor,
inansayd, faizi haram eden Kurann emrine uyard) denmek isteniyor.
2- (Faizi yasaklayan kendi szlerine [hadislerine] de itibar etmiyor, itibar
etseydi faiz vermezdi) denmek isteniyor.
Bunlar, slamiyete inanmamaktan ve ekonomide faizin vazgeilmez bir
unsur olduunu kabul etmekten kaynaklanmaktadr.
Kaddafinin szn delil gibi gstermesinin, yani snnetin delil olarak
yetmeyeceini sylemesinin ne nemi olur ki? Dindeki drt delil asrlardan beri
gelmektedir.
Trke Kuran tabiri de ok yanltr. Kuran- kerimin evirisine ve
tefsirine Kuran denmez; evirisi denir, meali denir. mam- azam hazretleri,
eviriye, meale Kuran demedi. bni Hacer-i Mekki hazretleri, (Kuran- kerim
tercmesini, Kuran- kerim yerine okumak haramdr) buyuruyor. (Fetava-i
fkhiyye s. 37)
Osmanlnn yapt gayet normaldir. Kuran mealinden din renilmez.
Namazn nasl klnacan bile Kuran- kerimden renemeyiz. Kuran-
kerim, dinin anayasas hkmndedir. Milyonlarca hadis-i eriflerle aklamas
yaplmtr. limler, Kuran- kerimi ve hadis-i erifleri aklamtr. Bu
aklamalar olmadan Kuran- kerime uyulmaz.
www.dinimizislam.com

254
Bugnk Anayasa da yledir. Kanunlar, tzkler, ynetmelikler ve
mahkeme ictihadlar ile lke ynetilmektedir. Bunlar olmadan srf Anayasa ile
lke ynetilmez. Anayasa hep kanunlara havale eder. Kuran- kerim de hep
Resulullaha havale eder, limlere havale eder. Onun iin, srf Anayasa ile
memleket idare edilmez, Kuran tercmesinden de din renilmez.

Mezhepsizleri tanmak iin
Mezhepsizlerin fikirlerinden bazlar
Sual: isimli yazarn sapk grlerini bildirirseniz, o kimseye inananlara
gsterip sapk yoldan evirmek istiyorum. Ne gibi sapk ynleri vardr?
CEVAP
Bir sapn sapklklar normal grlyor ki, peinden giden insanlar
oluyor; fakat o grlerin sapklk olduunu bilmiyorlar. Onun iin, (Bu adamn
u grleri yanltr, sapklktr) demek yerine, ona Ehl-i snneti anlatan
kitaplar vermeli. Kitaplar okuyup doruyu renirse, o kiilerin yanllklar
kolayca grr. nce ona, dini doru olarak retmek gerekir. mam- Rabbani
hazretleri buyuruyor ki:
Bir hkmn doru veya yanl olduu Ehl-i snnet limlerinin
bildirdiklerine uygun olup olmamakla anlalr; nk Ehl-i snnet limlerinin
bildirdiklerine uymayan her gr, yanltr. Her sapk, kendi grnn
Kuran- kerime ve hadis-i eriflere uyduunu ve sapklnn doru olduunu
sanr. Nitekim Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki:
(Kur'an- kerimdeki misaller, ounu kfre srkledii gibi, ounu
da hidayete ulatrr.) [Bekara 26] (1/ 286)
Ehl-i snnet itikad ve dier doru bilgiler bilinirse, bunun zddn
savunanlarn sapk olduklar anlalr. Piyasadaki sapklarn Ehl-i snnete
aykr grlerinden bazlar unlardr:
1- Amentdeki alt esastan birini inkr etmek, mesela hayr Allahtan, er
eytandandr demek veya kaderi inkr etmek,
2- Amel, imandan czdr demek, [Mesela namaz klmayana kfir demek.]
3- man artp eksilir demek, [Parlakl, kuvveti artp eksilir demeli.]
4- Kuran- kerime mahlk demek,
5- Allah Arta demek. stiva kelimesine yanl mana verip Allah Ara
oturdu demek,
6- Kabir sualine, kabir azabna, efaate, srata, hesaba veya mizana
inanmamak,
7- Allah gayb, enbiya veya evliyasna bildirmez demek,
8- Evliyann kerametini inkr etmek,
9- Eshab- kiramn hepsi cennetlik iken, herhangi birini ktlemek,
www.dinimizislam.com

255
10- ki kaynpederi [Hazret-i Ebu Bekirle, hazret-i meri] dier
sahabelerden stn bilmemek. ki damad [Hazret-i Osmanla hazret-i Aliyi]
sevmemek,
11- Miracn, ruh ve bedenle birlikte olduunu inkr etmek.
12- Peygamberlerin gnah ilediini sylemek.
13- Bugn iin, drt hak mezhepten birinde olmamak. (Btn mezhepleri
tahkik ederim, doru olan alrm) veya (Mezhebe girmeyi caiz grrm)
demek, yani mezhepsizlii de caiz grmek. Drt hak mezhep tabirini
kullanmamak.
14- Dindeki drt delili kabul etmeyip, (Yalnz Kuran, yalnz Kitap ve
snnet) demek.
15- Resulullahtan sonra, nebi gelmez; ama resul gelir demek.
16- ldrlenin, intihar edenin eceliyle ldn inkr etmek.
17- Peygamberin stnl, almakla elde edilmitir demek.
18- Deccal, Dabbet-l-arz, Hazret-i Mehdinin geleceine, Hazret-i sann
gkten ineceine ve dier kyamet alametlerinden birine bile inanmamak.
19- Ahirette de Allah tel grlmez demek.
20- Kfirler Cehennemde sonsuz kalmaz, Cehennem ebedi deildir
demek.
21- (Gnahkr mminler Cehenneme girmez, Cehenneme giren hi
kmaz) demek.
22- Mest zerine meshi caiz grmemek.
23- Sultana [devlete] isyan caiz grmek.
Sapklarn dine aykr dier grleri:
1- Yahudiler de, Hristiyanlar da cennete girecek demek.
2- La ilahe illallah diyen cennete girer, Muhammedn resulullah demeye
gerek yok demek.
3- (Deccal bir akmdr, sa ve Mehdi de manevi ahs yani ruh olarak
gelecek) demek.
4- Hazret-i sa, gelince hakiki Hristiyanl yayacak demek.
5- Hazret-i Mehdinin vasflar uymad halde, birilerine Mehdi demek.
6- bni Teymiyyeyi, mason Abduhu, dier mezhepsizleri ve bid'at ehlini
savunmak.
7- Enbiya ve evliyann kabirlerine gidip onlarn hrmetine dua etmek,
onlardan yardm istemek caiz deildir demek.
8- Tesadf kelimesini kullanmak caiz deildir demek.
9- Vehhabi olsun, Mutezile olsun, yani bidat ehli de olsa, herkesi severim
demek.
10- Ruh lr, ruhlar ve ller iitmez demek. Telkini, devir ve iskat inkr
etmek.
11- Naylon oraba meshi caiz grmek.
12- slam halifelerini, Osmanl sultanlarn ktlemek.
www.dinimizislam.com

256
13- lmeden nce ruhunu Allaha ulatrmak gerekir demek
14- Kaza namaz klmak gerekmez demek.
15- htiya veya zaruret halinde drt hak mezhepten birini taklit etmeyi
kabul etmemek veya her mezhepten kolay gelen hkmle amel etmek.
16- Mezhebe balanmak iin, mezhep taassubu tabirini kullanmak, ictihad
kaps aktr demek.
17- Zuhr-i hir diye bir namaz yoktur demek
18 - Organ nakline haram demek.
19- slami gr, slam dncesi, slam felsefesi, slamc gibi tabirler
kullanmak.
20- slm limlerini ktlemek maksadyla, kitaplarnda uydurma hadis
olduunu sylemek.
21- Ahmet Kadiyani; Behaullah, Beykiyef, C. Efgani, Ebul ala Mevdudi,
Hasan el Benna, Hasan Sabbah, bni Hazm, bni Kayyimi Cezviyye, bni Rd,
bni Sebe, bni Teymiye, zmirli smail Hakk, M. evkani, M. Abduh, M. bin
Abdlvehhab Necdi, Makdisi, M. Hamidullah, M. Ebu Zehra, M. kbal, M.
Sddk Hasan Han, N. Elbani, Reat Halife, Reit Rza, S. Kutup, Seyyid
Sabk, eyh Bedrettin, Yusuf Kandehlevi, Yusuf Kardavi, Zuhayli gibi yazarlar
kaynak gstermek.
(Yukardaki bilgiler, Fkh- ekber, Nuhbet-l-leali, R. Nasihin,
Mektubat- Rabbani, S. Ebediyye, F. Fevaidden alnmtr.)

Dinimizi ykma planlar
Sual: Dinimizi ykmak isteyenlerin uyguladklar belli bal planlar
nelerdir?
CEVAP
Planlar oktur. Fakat zellikle u yollarla saldryorlar:
limlere olan itimad ykmak, Mezhepleri birletirerek herkesi mezhepsiz
yapmak, Eshab- kirama olan itimad sarsmak, halifeleri gzden drmek,
kapal ictihad kapsn krarak amak, Hadis-i eriflere olan itimad sarsmak,
meal okumay tevik.
imdi bunlar teker teker cevaplandralm:
1- limlere olan itimad ykmaya alyorlar. Halbuki Allah tel
buyuruyor ki:
(Bu misalleri ancak limler anlar.) [Ankebut 43]
(Bilmiyorsanz limlerden sorun!) [Nahl 43]
(Bilenle bilmeyen bir olur mu?) [Zmer 9]
Peygamber efendimiz de buyuruyor ki:
(limlere tbi olun.) [Deylemi]
(limler, kurtulu rehberleridir.) [bni Neccar]
www.dinimizislam.com

257
2- Mezhepleri birletirerek herkesi mezhepsiz yapmak istiyorlar. Mason
Abduhun mezi Reit Rza ile onlar taklit eden mezhepsizler, mezheplere
saldryorlar. Halbuki mezhepler kardetir. Birinde yaplmas g olan ey,
tekine gre yaplr. Bunun iin Peygamber efendimiz, (limlerin farkl
ictihadlar, mezheplere ayrlmalar rahmettir) buyuruyor. (Beyheki)
3- Eshab- kirama olan itimad sarsmaya alyorlar. Maksatlar onlarn
rivayet ettii hadis-i eriflere ve onlarn toplad Kur'an- kerime glge
drmektir. Halbuki Allah tel hepsinden raz olduunu, hepsinin Cennetlik
olduunu bildiriyor. (Tevbe 100, Hadid 10)
Rafizi merepli kimseler de, Mslman mslmanla savamaz diyerek
Hazret-i Ali ile savaan eshab- kirama kfir diyerek hakaret ediyorlar. Halbuki
iki mslman ordunun savaabilecei Kuran- kerimde bildiriliyor. ki tarafa da
kfir denmez. nk, (Eer mminlerden iki grup birbiriyle savarlarsa
aralarn dzeltiniz) buyurulmutur. (Hcurat 9)
4- Asrlardr gelen halifelerin gerek halife olmad, onlarn hilafetinin
sahih olduunu syleyen binlerce limin de gerek lim olmad, dolaysyla
bu limlerin szlerine itimat edilemeyecei fikrini yaymak istiyorlar. [limlere
itimat sarslnca, onlarn bildirdikleri dine de itimat kalmaz.]
5- Geri kalmz yeni ictihadlar yaplmayna balamaya alyorlar.
Kur'an- kerimin yanl ekilde tevil ve tefsirleri yaplarak yeni grler
karmak suretiyle dini bozmaya alyorlar.
6- Hadis-i eriflere olan itimad sarsmaya alyorlar. Halbuki hibir hadis
kitabnda ve hibir slam liminin kitabnda uydurma hadis yoktur. slam
limleri din dmanlar tarafndan, din kitaplarna sokmaya altklar szleri
kitaplarna almamlardr. Baz cahil okuyucular, bir hadisi Kurana gre l
ona gre yaz diyorlar. Sanki imam- Buhari ve dier hadis limleri bir hadisi
kitaplarna alrken Kurana uyup uymadn anlamamlar da biz mi
anlayacaz?
7- Herkesin meal okumasn tevik ediyorlar. Bylece her anlaya gre
farkl grler meydana kmasna, yani dinde anari karmaya alyorlar.
Mesela Kuran yanl tevil ederek, namaz vakittir, tesettr farz deildir,
tavuktan, balktan kurban olur diyorlar. Allah tel, Peygamber efendimize
Kuran aklamasn emretmitir. (Nahl 44)
Peygamber efendimiz de, Kur'an- kerimi aklamtr. Onun iin Kuran
yorumlamak iin Resulullahn aklamasna bakmak arttr. Onun
aklamasndan farkl yorumlar getirmek dinde reform olur. Hatta Peygamber
efendimizin hadis-i eriflerini de limler aklam, bize onlara uymaktan baka
ey brakmamlardr.
Din dmanlarnn bu oyunlara bilmeden alet olmak gaflet, bilerek alet
olmak hainliktir.
Anari karmak istiyor
Mezhepsiz bir yazar diyor ki:
www.dinimizislam.com

258
1- slamiyet, hilafetin saltanata evrilmesi ve ictihad kapsnn kapatlmas
ile yklmtr. Ate oduna dman olduu gibi, sultanlar (padiahlar) da
ictihada dmandr. Drt halifeden sonra, hilafet sultanla (padiahla)
evrildi. Hilafet ancak merin yapt gibi ura ile seilir. Baka trl
seilenlerin hilafeti sahih deildir.
CEVAP
Mezhepsizler tarafndan da kitaplar muteber kabul edilen ah Veliyullah-
Dehlevi hazretleri, zalet-l-hafa kitabnda buyuruyor ki:
("Halife drt ekilde seilir:
Birincisi, limlerden, hakimlerden, kumandanlardan ve dier sz
sahiplerinden, bir araya toplanmalar kolay olanlarn semesi ile olur.
kincisi, halifenin, birini seerek vasiyet etmesidir. Hazret-i merin
seilmesi byle oldu.
ncs, halifenin vasiyet ettii bir ka kii arasnda birini semektir.
Drdncs, birinin g kullanarak, hilafetli zor ile elde etmesidir. Byle
g kullanarak hilafeti ele geiren zat, ya hilafete ehildir veya deildir. Ehil ise,
mesele yoktur. Hilafet artlarna malik deilse, byle olan halifenin slamiyete
uygun olan emirleri kabul edilir. Bunun emri ile cihada gidilir.
Abdlmelikin hilafeti byle idi.") [Byle halifelere de beyat edilince meru
olacaklar, bni Abidinde ve Hadikada da bildirilmektedir.]
Osmanl halifelerinin seilme ekilleri, Hazret-i merin seiliine
benzemektedir. Halife, kendisinden sonra gelecek olan vasiyet ediyor. Halife
dilerse, kardeini veya olunu tavsiye edebilir. Nitekim Hazret-i mere (Yerine
halife olarak olunu tayin et!) dediklerinde onlara, (Hilafet zor bir itir. Bir
aileden bir kurban kfidir) buyurarak olunu halife olarak vasiyet etmedi.
Etseydi elbette caiz olurdu.
ctihad kapsn kimse kapatmamtr. Ehli olmad iin kendiliinden
kapanmtr. ctihad edip etmemekle, geri kalmzn bir alakas yoktur.
Binlerce insan kendisinin ehil olup olmadna bakmadan, kitap yazyor.
Madem ictihad yaplmadndan geri kaldk. imdi herkes ictihad yapt halde
niin ilerlemiyoruz?
2- Sultanlara ses karmayan limler, birer saray mollasdr. Resmi vazife
alan Osmanl eyhlislamlar da birer saray ulemasdr.
Mslmanlkta btn balar Allaha baldr. Sultanlk sisteminde ise, ba
baa, ba padiaha baldr. Bu bakmdan Mslmanl ykan emirlik [amirlik]
sistemidir. Emirin her emrine itaat eden, kula kul olmu demektir.
CEVAP
Mezhepsiz yazar, amire, idareciye gsterilmesi gereken itaati krmak,
disiplini bozmak ve anari karmak istiyor. Halbuki dinimiz emire [amire,
idareciye] itaati emretmektedir.
Kur'an- kerimde mealen buyuruluyor ki:
www.dinimizislam.com

259
(Ey iman edenler, Allaha itaat edin, Peygambere ve sizden olan
emirlere itaat edin!) [Nisa 59]
Hadis-i eriflerde de buyuruluyor ki:
(Siyah bal habeli bir kle de olsa emirinize itaat edin!) [Buhari]
(Emirinizin beenmediiniz ilerine sabredin! nk cemaatten bir
kar ayrlan [itaatsizlik eden, fitne karan] cahiliye lm ile [yani imansz]
lm olur.) [Buhari]
Peygamber efendimiz, dine riayet etmeyen, eytan gibi emirlerin gelecei
zamanlar olacan bildirince, Eshab- kiramdan Hazret-i Huzeyfe, (Ya
Resulallah o zamana yetitirsem ne yapaym?) diye sordu. Resulullah
buyurdu ki: (Srtna vurup maln alsa da, emirin szn dinle ve ona itaat
et!) [Buhari]
Hadikada ve Redd-l-muhtarda (Emire isyan etmek fitnedir. Zalim olan
emire de itaat vaciptir. Berikada ise, (Emirin dine uymayan emirlerine fitneye
sebep olmamak iin kar gelmemelidir!) deniyor. Yine bu kitaplardaki hadis-i
erifte, (Fitne karana Allah lanet etsin) buyuruluyor.
Dinimiz byle emrederken, yazar, halifeye isyan etmedikleri iin limlere
"Saray ulemas" diye saldryor. (mam- a'zam halifenin zulmlerine isyan
ettii iin ehid edildi) diyerek hadiseyi arptyor. Herkesin bildii gibi hadise
yle:
mam- a'zam hazretlerine kadlk teklif edilir. (Ben kadlk yapamam)
buyurur. (Yalan sylyorsun) derler. (Eer yalan sylyorsam, yalancdan kad
olmaz. Doru sylyorsam kadlk yapamam diyorum) buyurur. ok takva ehli
olup, dnya makamna kymet vermedii iin kabul etmez.
3- Sultanlk sisteminde, insan, Allahn deil, padiahn kuludur. Onun iin
padiah, halka "Kullarm" derdi. Sultanla kar kanlar, soylu mcadele
verenlerdir. mam- a'zam, vazife almad iin gerek lim olduunu ispat
etmi, halifenin zulmlerine isyan ettii iin de ehid edilmitir.)
CEVAP
Baz kelimeler birka manaya gelir. Cmledeki yerlerine gre manalar
deiir. Mesela Mevla kelimesi, yedi manaya gelir. Daha ok ilah, efendi, kle
manasnda kullanlr. (Mevlann rahmeti bol) cmlesindeki mevla, ilah
manasndadr. (Mevlana Celaleddin)deki mevla da efendi demektir. imdi biri
kp da (Sen Celaleddine ilah dedin) diyebilir mi?
Bunun gibi kul kelimesi de mahlk, insan, kle, bende, emir altnda
bulunan, tabi, mensub gibi manalara gelir. imdi birisi nezaket olsun diye
(Bendeniz) dese, bende ise kul, kle demek olduu iin, (Sen karndakine
bendeniz demekle onu ilah yaptn) demek caiz olur mu? Padiahlar,
tebasndan sadk yardmclarna "Kulum" derdi. Burada kul, "Sa kolum
demektir. Sultana ait sekin askerlere (Kap kulu) denirdi.
4- Drt halifeden sonra, baa gelenler, ibadetleri deitirmi, dini
kendilerine uydurmulardr. Bugnk din, Allahn gnderdii dinden ok
www.dinimizislam.com

260
farkldr. Bu fark Allah bile hayrette brakyor. Drt halife zamannda
Beytlmaln ad halkn mal idi. Drt halifeden sonra, Beytlmal yani devletin
mal denmi ve baa geenler, kendileri istedikleri gibi kullanmlardr.
CEVAP
Halifeleri, dini deitirmekle sulamak da dierleri gibi alaka bir iftiradr.
nsan bilmedii bir ey ile karlanca hayret eder. Fakat Allah telnn
bilmedii ey olur mu? Allah hayret eder mi? kincisi de, -ha- Allahn hayret
ettiini bu yazar nereden biliyor?
Dinimiz, Beyt-l-maln gelirlerini ve nerelere sarf edileceini, bunda
kimlerin yetkili olduunu bildirmitir. Yazar, halifeleri, halkn maln yemekle
sulamaktadr. Mfteri yazar diyor ki:
5- Eshaba dokunulmaz gz ile bakanlar, sultanlk sisteminin uaklardr.
Msrl, Suriyeli, Pakistanl baz soylu limler, Eshabn hatalarn syleyince
sultan uaklarnn hcumlarna uramlardr. Biz eshaba kin beslemiyoruz.
nk (nce iman eden kardelerinize [eshaba] kin beslemeyin!) yeti
eshaba kin beslemeyi yasaklyor, fakat onlarn yapt cinayetleri aklamay
yasaklamyor. O altn nesle kin beslenir mi hi? Kin beslemeden onlarn
zulmlerini aklamak ilmi bir vazifedir.
CEVAP
Diyelim ki, Msrl yazarn biri, Cennetle mjdelenen, kendisine hesap bile
sorulmayacak olan Hazret-i Osmana dil uzatsa, "Beyt-l-maln paralarn
arur edip yedi, akrabalarna yedirdi" dese, biz de, "Bu msrl yazar, Eshab-
kiramdan birine dil uzatyor" desek, bu mfteri yazarlar, hemen "Msrl soylu
limler saldrya uramtr" diye yaygara koparrlar. Vicdanszlar, "Hazret-i
Osmana hi dil uzatlr m?" demezler. Eshab- kirama saldran adi kimselere,
soylu veya lim denir mi hi?
Eshab- kiramn dokunulmazl var mdr, yok mudur? Onlarn hatalar
olsa bile sylemek caiz midir, deil midir? Allah tel ve Resul bu hususta
ne buyuruyor?
Allah tel, Eshab- kiramn tamamndan raz olduunu bildiriyor. (Maide
119, Tevbe 100, Mcadele 22, Beyyine 8, Feth 118)
Allah telnn btn sfatlar ebedidir, sonsuzdur. Eshab- kiramdan raz
olmas da sonsuzdur. Onun iin, Eshab- kiramdan hibiri, sonradan saptp
kfir olmamtr. stisnasz hepsinin Cennetlik olduunu da Kur'an- kerim
haber veriyor. (Hadid 10)
Allah telnn hepsinden raz olduu ve hepsini Cennete koyaca
mstesna insanlarn, olsa bile, hatalarn sylemek, gybet etmek caiz midir?
Hadis-i erifte buyuruldu ki:
(Eshabm anlnca, dilinizi tutun!) [Taberani]
(Eshabmn kusurlarn anlatmayn!) [Deylemi]
(Eshabmn hibirine dil uzatmayn!) [Buhari]
www.dinimizislam.com

261
Yalnz Eshab- kiram deil, lm bir mslman bile ktlenmez. Hadis-i
erifte buyuruldu ki: (Ktlklerini syleyerek llerinizi zmeyiniz!)
[Tirmizi]
Eshab- kiram, bizim llerimiz deil midir? ngilizlerin ls olmad iin
onlar Eshab- kiram ktler. Fakat onlara alet olan mfterilere ne demelidir?
Eshab- kiram arasnda kelleler uurularak fitne karld. Bunlardan da m
sz etmeyeceiz? Peygamber efendimiz bu hususta buyuruyor ki:
(Eshabm arasnda fitneler kacaktr. Allah tel, o fitnelere karan
Eshabm, benimle olan sohbetleri hrmetine af ve mafiret edecektir.
Sonra gelenler ise, bu fitnelere karan Eshabma dil uzatarak
Cehenneme girecektir.) [Mslim]
Yukarda bildirilen yet-i kerime ve hadis-i erifler, Eshab- kiram zecek
hibir sz sylemenin caiz olmadn bildiriyor. Onun iin Peygamber
efendimiz buyuruyor ki:
(Eshabma dil uzatan hari, kyamet gn herkesin kurtulma midi
vardr.) [Hakim]
(Allahn, meleklerin ve btn insanlarn laneti, Eshabma dil
uzatanlarn zerine olsun! Onlarn ne farz ne de nafile ibadetleri kabul
olmaz.) [Ebu Nuaym]
Yabanclarn ibadetlerinin kabul edilip edilmeme endiesi yoktur. Fakat
nasl olur da mslmanm diyen bir kimse, Eshab- kiram hakknda kt
konuabilir? Bunlar ngiliz casusu, bir hain deilseler, ok zavall gafillerdir.
[ngilizlerin oyununa gelmemek ve ngilizlerin Mslmanl ykmak iin neler
yaptklarn, bu ilerde kimleri kullandklarn renmek iin ngiliz Casusunun
tiraflar isimli kitab okumak gerekir. www.hakikatkitabevi.com adresinden
temin edebilir veya okuyabilirsiniz. Ayrca, Vehhabilik ile Eshab- kiramn
fazileti ve ibni Sebeciler maddelerine baknz.]
ngilizlerin slam dmanl
slam dmanlar, t ilk asrdan beri, slamiyeti yok etmek iin alyorlar.
imdi de, eitli adlarla, eitli planlarla saldryorlar. Cehenneme gidecekleri
bildirilmi olan itikad bozuk kimseler de mslmanlar doru yoldan ayrmak
iin, hile ve iftira yapyorlar. Bylece, slam dmanlar ile ibirlii yaparak,
Ehl-i snneti ykmaya urayorlar.
Bu saldrlarn ncln ngilizler yapt. Btn kaynaklarn, hazinelerini,
silahl kuvvetlerini, donanmasn, tekniini, politikaclarn ve yazarlarn bu ite
kulland. Bylece, dnyann en byk iki slam devleti olan Hindistan'daki
Grganiyye ve kt'a zerine yaylm bulunan Osmanl slam devletlerini
ykt. Her yerde slamn deerli kitaplarn yok etti. slam bilgilerini birok
yerlerden sildi, sprd.
kinci Cihan Harbinde, komnistler yok olmak zere iken, bunlarn
kuvvetlenmelerine, yaylmalarna sebep oldu. ngiliz Babakan James Balfour,
1917'de, mslmanlarn mukaddes yerleri olan Filistin'de Yahudi devletinin
www.dinimizislam.com

262
kurulmas iin alan Siyonizm tekilatn kurdu. ngiliz hkmeti, bu ii
senelerce destekleyip, 1947'de srail devletinin kurulmasn salad. Yine
ngiliz hkmeti, 1932'de, Arabistan Yarmadas'n Osmanllardan alp,
Sudlara teslim ederek, slamiyete en byk darbeyi vurdu.
1944'de Japonya'da vefat eden Abdrreid brahim efendi, 1910'da
stanbul'da baslan lem-i slam kitabnn ikinci cildinde, (ngilizlerin slam
dmanl) yazsnda diyor ki:
(Hilafet-i slamiyyenin bir an evvel kaldrlmas, ngilizlerin birinci
dncesidir. Krm muharebesine sebep olmalar ve burada Trklere yardm
etmeleri, hilafeti ykmak iin bir hile idi. Paris muahedesi, bu hileyi ortaya
koymaktadr. Her zaman Trklerin bana gelen felaketlerde ngiliz parma
vardr. ngiliz siyasetinin temeli, slamiyeti yok etmektir. Bu siyasetin sebebi,
slamiyetten korkup mslmanlar aldatmak iin, satlm vicdanszlar
kullanrlar. Bunlar slam limi, kahraman olarak tantrlar. Szn z,
slamiyetin en byk dman ngilizlerdir.)
ngilizler, yzyllardr slam memleketlerini kana boyamakla kalmam,
sko masonlar, binlerce mslman ve din adamlarn aldatarak, mason
yapm, insanla yardm, kardelik gibi laflarla, dinden kmalarna, dinsiz
olmalarna sebep olmutur. slamiyeti bsbtn yok etmek iin, bu masonlar
maa olarak kullanmlardr. Bylece, Mustafa Reit Paa, Ali Paa, Fuat
Paa ve Mithat Paa, Talat Paa gibi masonlar, slam devletlerini ykmakta
kullanldklar gibi, Efgani ve Abduh gibi masonlar ve yetitirdikleri mezler
de, slam bilgilerini bozmaya, yok etmeye alet olmulardr.
Bu mason din adamlarnn yazdklar yzlerce ykc, bozucu din kitaplar
arasnda Msrl Reid Rza'nn (Muhaverat) kitab, tercme edilip datlarak
mslmanlarn dinlerini ve imanlarn bozmaya almaktadrlar. Ehli snnet
limlerinin kitaplarn okumam, anlayamam birka gen din adamnn da bu
akntya kaplarak felakete srklendikleri ve bakalarnn da felaketlerine
sebep olduklar grlmektedir. (Faideli Bilgiler)

Mezhepsiz kime denir
Sual: Din kitab yazarak dine hizmet etmi ahslara, belli bir mezhebe
balanmad diye mezhepsiz diye hakaret ve iftira etmek doru mu?
CEVAP
(Mezhepsiz) tabiri dini bir tabirdir. Hakaretle falan alakas yoktur. Dini
olmayana dinsiz, akl olmayana aklsz, paras olmayana parasz, mezhebi
olmayana da mezhepsiz denir. Bunun kadar tbii [doal] baka ey ne olabilir
ki? Mesela Efgani, Abduh ve Kardavi bizim mezhebimiz yok diyorlar. Onlara,
kendi sylediklerini sylemek yani mezhepsiz demek yalan ve iftira olmaz.
Gerei aka sylemek olur.
www.dinimizislam.com

263
Mezhepsizce kitap yazmak da dine hizmet olmaz, dini deitirmek olur.
Drt mezhebin hkmlerini bildiren bir kitap yazmak ok iyi olur. Mesela
Mizan-l-kbra, Mezahib-i erbea uygun kitaplardr. Ama her mezhebin
ictihadn yazp dorusu budur demek yanltr.
Sual: Mezhepsiz bir kimse, kendi anlayna gre bir o mezhepten bir bu
mezhepten alarak ibadet etse, Ehli snnet itikadna aykr hibir itikad da
olmasa, bu kimseye ehli snnet denmez mi?
CEVAP
Bugn iin drt hak mezhepten birisine uymayan kimse Ehl-i snnet
olamaz. Ehl-i snnet olabilmek iin drt hak mezhepten birisine de uymas
gerekir. Uymazsa mezhepsiz olur. Mezhepsiz olan da Ehl-i snnet olamaz.

nce temel bilgi gerekir
Baz okuyucular, bni Teymiyenin veya bni Sebenin yanl grlerinin
neler olduunu soruyorlar. Mesela, (bni Teymiyeci bir arkadamz var. bni
Teymiyenin hatalarn bildirin de arkadamz vazgeirelim) diyorlar. Abduhu,
Kardaviyi veya daha bakalarn soruyorlar.
Bunlarn yolundan giden kimseler, Ehl-i snneti bilmedikleri iin verilecek
cevaplar onlar tatmin etmez. nk temel dini bilgileri yok. Cevap olarak onlar
mezhepsiz desek, temel bilgileri olmad iin, vehhabilerden duyduklarn
tekrarlayp, limin mezhebi mi olur, Eshabn mezhebi mi vard diyeceklerdir.
Kerameti inkr ediyorlar desek, yine onlarn etkisiyle, papaan gibi
ezberlediklerini tekrarlayp, keramete inanmak irk diyeceklerdir. O sapklar,
Allaha inanan herkes, Cennete gidecektir diyorlar, Hristiyan ve Yahudileri
de Cennete sokuyorlar desek, dorusu da yle deil mi diyeceklerdir. Bunun
gibi yzlerce ey sylense verecekleri cevaplar ayndr. nk din dmanlar
onlar papaan haline getirmitir. Bu ac durumlardan kurtulmak iin nce
temel din bilgilerini bilmek gerekir.
man nedir? Hak din hangisi? Mezhep ve mezhepsizlik nedir? Mucize ve
keramet nedir? Bunlar doru olarak bilenin Ehl-i snnet olduu anlalr.
Bunlar bilene, sapklarn sapkln anlatmak kolaydr. (bni Teymiye,
Cehennemin ebedi olduunu inkr eden bir mezhepsiz) dersek kolayca anlar.
Muhatabmz Ehl-i snnet deilse byle sylememizin hibir kymeti kalmaz.
Bir rnek verelim. Mesela iman anlatalm:
Amentdeki alt esastan birine inanmayann iman geersizdir. Yani bu
alt esastan birini inkr eden kfir olur. Bunun iin inanmak deil, doru
inanmak nemlidir. Ahirette kurtulmak, ibadetin ok olmasna deil, doru
imana baldr. Elimizde salam l vardr. Ehl-i snnete gre iman,
Amentde bildirilen alt esasa inanmaktr. Hadis-i erifte buyuruluyor ki:
(man; Allaha, meleklere, kitaplara, peygamberlere, ahiret gnne
[Cennete, Cehenneme, hesaba, mizana], kadere, hayrn ve errin Allahtan
www.dinimizislam.com

264
olduuna lme, ldkten sonra dirilmeye, inanmaktr. Allahtan baka
ilah olmadna ve benim Onun kulu ve resul olduuma ehadet
etmektir.) [Buhari, Mslim, Nesai] Ancak byle inananlar Ehl-i snnettir.
Amentdeki bu alt esasa inanan kimse, bilir ki, Yahudiler de Hristiyanlar
da, her peygambere ve her semavi kitaba inanmazlar, mesela Muhammed
aleyhisselam Peygamber ve Kuran- kerimi semavi kitap kabul etmezler. Peki
bunlara iman sahibi demek mmkn m? Elimizdeki salam lye
uymamaktadr. Kuran- kerimde (Hak din ancak slamdr) buyuruluyor.
Yahudilik ve Hristiyanlk hak din denmiyor, aksine, (Onlar dost edinenin
Allahn dman) olduu bildiriliyor. Amenty Ehl-i snnet gibi inanana
iman anlatmak kolaydr. Amentye inanmayana da szmz yoktur.
Abdlgani Nablsi hazretleri buyuruyor ki: man, Muhammed aleyhisselamn
Allah tel tarafndan getirdii bilgilere kalbin inanmas demektir. Bu bilgileri
aratrp anlamak gerekmez. (Hadika)
mam- Rabbani hazretleri de buyurdu ki:
man, kalbin tasdiki, kabul etmesi, inanmas demektir. nanmann az,
ou olmaz. Mmin byk gnah ilese de iman gitmez, kfir olmaz. Ahirette
kurtulmayacak olan yalnz kfirlerdir. Zerre kadar iman olan kurtulua
kavuur. (2/67)
Dier hususlar da iman rneindeki gibidir. Ehl-i snnete uymayan kitap
ve yazarlardan uzak durmal. nk bunlar, yaldzlanm necasete veya altn
kupada sunulan zehire benzer. Ssne, kabna veya grnne aldanp,
sonsuz saadetten mahrum kalmamaldr.

Blcleri dlamak ve lanetlemek
Reat Halifeye eli [Peygamber] diyen mrted birisi bir Mslmana
unlar diyor:
(Dnyada bir milyar mslman var deniyor da; ama siz gruplar
dlyorsunuz. Vehhabilere, rafizilere, haricilere, mutezileye, cebriyeye sapk
diyorsunuz, bunlar dtnz m bu saydan? Bahaileri, Kadiyanileri, Mason
Afganicileri de dtnz m bu saydan? Irklar, kafataslar da sapk saylr,
silin onlar da. Peygamber Reat Halife taraftarlarn bu rakamdan dtnz
m?
lkemizde birok ateist, mason var, bunlar da dtnz m? Peki
milyonlarca fahie ve homo var, sapk diye bunlar da dtnz m? Eeee kim
kald, ka kii kald biliyor musunuz? sadece siz... yani bir kii... Bir siz
Mslmansnz, yle mi?)
CEVAP
Bu mrted, bu yazy gruplar savunmak iin yazmad. Amac, Reat
Halifeyi savunmak. Btl ehlinin deimez taktikleri vardr. Mesela militan
komnistler, (Hazret-i Ali, Fatih Sultan Mehmed ve Mao gibi bykleri
www.dinimizislam.com

265
ktlemek yanl olur) derler. Maksatlar Hazret-i Ali ve Fatih Sultan deildir.
Maoyu vmek iin byle numara yapyorlar. Bu 19 cular da, Reat Halifeyi
vmek iin gya dier gruplar savunuyormu rolne giriyorlar. Yoksa kendi
aralarnda, btn gruplar cahillikle, Resulullaha, hadislere uymakla
suluyorlar. Web Siteleri meydanda. Blclk, bozgunculuk yapyorlar.
Kuran- kerime kesinlikle inanmyorlar. Kuran- kerimde bozguncular
lanetleniyor. Birka yet-i kerime meali yledir:
(Bozgunculara lanet olsun.) [Rad 25]
(Allah ve Resuln incitenlere, Allah lanet etmitir.) [Ahzab 57]
(Biz kitapta aka belirttikten sonra indirdiimiz ak delilleri ve
hidayeti gizleyenler var ya, ite onlara hem Allah lanet eder, hem de
btn lanet ediciler lanet eder.) [Bekara159]
(Allah'n laneti zalimlerin zerine olsun!) [Araf 44]
(Allah, ikiyzl erkek ve kadnlara ve inkrclara, ebedi kalacaklar
Cehennem ateini hazrlamtr. Allah bunlara lanet etsin!) [Tevbe 68]
(Hep birlikte Allahn ipine [slamiyete] smsk yapn;
paralanmayn, blnmeyin. Allahn size olan nimetini hatrlayn. Hani
siz birbirinize dman iken, O, gnllerinizi birletirip nimeti sayesinde
karde olmutunuz. Siz bir ate ukurunun kenarnda iken de oradan sizi
kurtarmt. te Allah size yetlerini byle aklar ki doru yolu
bulasnz.) [Al-i imran 103]
Grld gibi yukardaki yetlerde (Birlik olun, paralanmayn,
blnmeyin) ve (Bozgunculuk yapmayn, bozgunculuk yapanlara Allah
lanet etsin) buyuruluyor. Resul de, (mmetim 73 frkaya ayrlacak 72 si
Cehenneme gidecek) buyuruyor. (Tirmizi)
Demek ki sapklara sapk demek Allahn ve Resulnn emridir. Birbirine
zt bu kadar frka var. Hepsinin de doru olduu nasl sylenebilir? Hatta bu
frkalarn hepsinin doru olduunu sylemek Allah ve Resuln yalanc
karmak olur. Allah tel (Frkalara ayrlmayn) buyuruyor. Resul,
ayrlacak olan 72 frkann sapk olduunu ve hepsinin de Cehenneme
gideceini bildiriyor.
Sapa sapk, kfire kfir denmez mi? Peygamberim diyen Reat halifeye
zndk dedirtmemek iin ne numaralar ekiliyor. Hristiyan misyonerlerinin
yapmadklar hile kalmyor. Kuran- kerimde, (Kur'an biz indirdik, elbette
yine onu biz koruyacaz.) [Hicr 9], (Allahn kelamn [Kur'ann] kimse
deitiremez.) [Enam 115] buyurulduu halde, Reat Halife isimli zndk,
(Tevbe suresinin son iki yeti sonradan ilavedir) diye Allah yalanc karmaya
alyor. Bu 19 cularn oyunlarn iyi tespit etmek gerekiyor.

Ktye kt, kirliye pis demek
Sual: l diri bir ok slam limi mezhepsiz diye ktleniyor. Bidati,
www.dinimizislam.com

266
eshab dman deniyor, mason deniyor, bylece gybetleri yaplyor. Niye
byle yapyorlar, gybetleri caiz mi?
CEVAP
Gybet byk gnahtr, caiz deildir. Hele gerek limleri ktleyen kfir
olur. Siz soruyu yanl soruyorsunuz. yle sorulmalyd: Baz limlere,
mezhepsiz, eshab- kiram dman falan deniyor. Gerekten byle bir ey
var m? Varsa bunlarn bu hatalarn sylemek gybet olur mu?
Birinci ekilde soranlar genelde art niyetlidir. Bunlarn iinde bu art
niyetlilerin dolduruuna gelip de iyi niyetle syleyenler de vardr. Namazda,
kyam, secde gibi kelimeler nasl dini bir tabirse, kfir, sapk gibi kelimeler de
dini tabirdir, bunlar imdi uydurulmad. mann alt esasndan birine
inanmayana kfir, dini olmayana dinsiz, mezhebi olmayana da mezhepsiz
denir. Mesela Abduh, mezhepsizdir, masondur. Ayrca Eshab- kirama
saldranlar var. Halbuki Allah tel, Eshab- kiramn tamamnn Cennetlik
olduunu bildiriyor. Mezhepsizler, Hazret-i Osmana saldryor, biz de bakn,
Hazret-i Osmana yle deniyor dediimiz zaman nasl olur da bir limi tenkit
edersiniz deniyor. Peki onlar Hazret-i Osman tenkit etme yetkisini kimden
ald? Mezhepsizi tenkit gnahsa, onlarn Cennetle mjdelenen Hazret-i
Osman tenkit etmesi sevap m? Bu kadar insafszlk olur mu?
mam- Gazali, imam- Rabbani gibi limleri ktleyenlere bu yanl
dersek, hemen, Abduhun dolmuuna binenler, Abduh gibi soylu limler
ktleniyor derler. Bir yiit kp da, (Eshab- kiram, slam limlerini
ktleyenlere yazklar olsun) demiyor. Diyenlere de insafszca saldryorlar.
Dinimizi iten ykmaya alan dinde reformcularn, mesela, mason Abduh
ve mezlerinin ihanetlerini sylemek, ktlemek olmaz. Dinin emrine uymak
olur. Ktye kt, kirliye pis demek yanl deildir. Temize pis demek
ktlemek olur. Ktlerin ktln aklamak, Mslmanlar onlarn
zararndan korumaya almak farzdr. Bunlarn dinimize yaptklar iftiralarn
sylemek gybet olmaz. Gybet nedir? Gybet, bir kimsenin gizli bir kusurunu,
arkasndan sylemektir. Harbilerin [bugn iin her kfirin], bid'at ehlinin ve
aka gnah ileyenlerin bu gnahlarn, al verite hile yapanlarn bu
hilelerini Mslmanlara duyurup, bunlarn errinden saknmalarna sebep
olmak ve Mslmanl yanl anlatanlarn bu iftiralarn sylemek gerekir,
gybet olmaz. (Redd-l- Muhtar 5/263)
u halde al verite veya dinde hile yaparak Mslmanlar kandrmaya
alanlarn bu hilesini aa karmak gybet olmuyor, dinin emrini bildirmek
oluyor. nk hadis-i eriflerde buyuruluyor ki:
(Yalanlar yazld, detler ibadetlere kartrld ve Eshabma dil
uzatld zaman, doruyu bilenler herkese bildirsin! Allahn, meleklerin
ve btn insanlarn laneti, doruyu bilip de, gc yettii halde
bildirmeyene olsun.) [Ebu Nuaym, Deylemi]
www.dinimizislam.com

267
(Eshabma dil uzatlrsa, doruyu bilen herkese bildirsin, gc yettii
halde doruyu bildirmeyen limin hibir ibadeti kabul olmaz.) [Ebu
Nuaym]
(Bid'atler yaylp, bu mmetin sonra gelenleri, ncekilere lanet
edince, ilim sahipleri bunu herkese bildirsin! Bildirmeyip ilmini gizleyen,
Kur'an gizlemi saylr.) [.Asakir]
Bu hadis-i erifler de gsteriyor ki, ktlk edenlerin, bidat ehlinin
yanllarn aklamak gybet deil, dinin emridir, cihaddr. Dinin bu emrini
yapmaya alanlar ktlemek de dine dmanlktr.

Kfir olmak bir ayrnt mdr?
Sual: Yazarlar tenkit edilirken ar gidiliyor. Her insann hatas olur.
Mesela, (Altn yzk ve ipek erkee de helal diyor, dalak yemek haram diyor,
dk faize cevaz veriyor, Allahn zel mdahalesinden bahsediyor, Allah
acizlikle suluyor, tesettr inkr ediyor, Hazret-i sann ldn ve Miracn
ryada olduunu sylyor) gibi ayrntlara giriliyor. Btn slami meseleler bitti
de, sra bunlara m geldi? Byle hatalarndan dolay bir limi tenkit etmek
doru mudur?
CEVAP
Bunlar ayrnt deildir. Mehur bir harama helal, mehur bir mubaha
haram diyen kfir olur. Kfir olmak bir ayrnt mdr?
Adam, erkeklerin altn yzk kullanmalarnn mubah olduunu sylemitir.
Peygamber efendimiz ise, (Altn ve ipek, kadnlara helal, erkeklere
haramdr) buyuruyor. (Tahavi)
Adam, dalak yemenin haram olduunu sylyor. Peygamber efendimiz
ise, (ki kan helaldir. Bunlar, karacier ve dalaktr) buyuruyor. (bni Mace)
Adam, dk faize helal diyor. Peygamber efendimiz ise, (Faiz 73
ksmdr. En aas, kiinin anas ile zina etmesi gibidir) buyuruyor.
(Hakim)
Adam, (Allah zel mdahale eder) diyor. Byle demek, Allah aciz bilmek,
yaratrken zorluk ektiini bildirmek olur. Halbuki Allah tel yarataca bir
ey iin ol derse, hemen o ey oluverir. Bu konudaki birka yet-i kerime
meali:
(O, [Allah tel] bir eyi yaratmak istedii vakit ona ol der, o da
hemen oluverir.) [Bekara 117]
(Onun [Allah telnn] ol dedii gn her ey oluverir.) [Enam 73]
(Bir eyin olmasn istediimiz zaman, ona sadece ol deriz, o da,
hemen oluverir.) [Nahl 40]
(O, [Allah tel] bir ey yaratmak isteyince, ol der, hemen oluverir.)
[Yasin 82]
www.dinimizislam.com

268
(Dirilten de, ldren de ancak Odur. Olmasn istedii eye ol der, o
da hemen oluverir.) [Mmin 68]
Hazret-i Meryem, (Ya Rabbi, bana bir erkek eli demedii halde, nasl
ocuum olur) dedi. Allah tel da, (Allah dilediini yaratr. Bir ie
hkmedince ona sadece ol der; o da oluverir) buyurdu. (A.mran 47)
Tesettrn farz olduu, kitap, snnet ve icma ile sabittir. Teferruat diyerek
inkr eden kfir olur.
Birok mezhepsiz, Hazret-i sann ldn sylyor. Halbuki Allah
tel buyuruyor ki:
(Allahn resul Meryem olu say ldrdk dedikleri iin Yahudileri
lanetledik. Onlar say ldrmediler, asmadlar da. ldrlen, kendilerine
sa gibi gsterildi.) [Nisa 157]
(srail oullarnn seni ldrmesinden ben kurtardm.) [Maide 110]
Mirac inkr etmek, rya demek de teferruat deildir. Kudse kadar gittii
yet-i kerime ile sabittir. nkr eden kfir olur. Gklere, bilinmeyen yerlere
gitmesi de hadis-i eriflerle bildirilmitir.
Allah akna syleyin, bunlarn hangisi teferruattr? Farza, harama mhim
deil demenin kfr olduunu bilmeyen, kfrle gnah ayramayana ne desek
faydaszdr. Dinimiz ilme ve lime byk nem verir. Bize ilmi bildiren
limlerdir. Hadis-i erifte, (limler, Peygamberlerin vrisleridir) buyuruldu.
(Tirmizi)
Peygamberlerin vrisleri olan limleri ktleyen kimsenin iman gider. Bir
de slam limi sanlan ve dinimizi iten ykmaya alan dinde reformcular
vardr. Mesela, mason Abduh ve mezleri byledir. Bunlarn ihanetlerini
sylemek, ktlemek olmaz. Dinin emrine uymak olur. Ktye kt, kirliye pis
demek yanl deildir. Temize pis demek yanltr. Ktlerin ktln
aklamak, mslmanlar onlarn zararndan korumaya almak farzdr.
Hadis-i erifte buyuruluyor ki:
(Bid'atler yayld, sonra gelenler, ncekilere lanet ettii zaman,
doruyu bilenler herkese bildirsin! Doruyu bilip de gc yettii halde,
doruyu bildirmeyen kimse, Allahn Muhammed aleyhisselama indirdii
Kur'an- kerimi gizlemi olur.) [bni Asakir]
Hakszlk karsnda susan dilsiz eytandr. Neden imkann var iken
sustun, benim helal kldma haram diyen kimseye niin cevap vermedin
derse Allah, ne cevap vereceiz?
Dine saldran bir hain iin, (Bu kimsenin hi iyi taraf yok mu) denilmesi
doru deildir. Cenab- Hak, imanszlarn yol, kpr, cami yaptrmak gibi hibir
ameline sevap vermiyor, Cehenneme atyor. Bunlarn ihanetlerini aklamak,
ktlemek olmaz. Byle kt din adamlar, din, iman hrszlardr. Hadis-i
erifte buyuruldu ki:
(limlerin kts, insanlarn en ktsdr.) [Bezzar]
Din oyuncak deildir
www.dinimizislam.com

269
Sual: Mekruh ve snnete nem vermemek neden kfr oluyor ki?
Kurana, yetlere bakp mana veremez miyiz?
CEVAP
Din oyuncak deildir. Kur'an- kerim, Muhammed aleyhisselama, yani
Peygamber efendimize inmitir. Muhatab odur. Her nne gelen onu tefsir
edemez.
yetlere mana verilebilir mi hi? Peygamber efendimiz, (Kim Kurana
kendi anlad ile mana verirse, tefsir ederse kfir olur) buyuruyor. Fkhi
hkmler fkh kitaplarndan renilir.
(Kim Peygambere itaat ederse, Allaha itaat etmi olur.) [Nisa 80]
Bu yetten baz cahiller, (Snneti yapan farz sevab alr) diyorlar. yete
byle mana veren kfir olur. Fkh kitaplarnda diyor ki: Yemek yerken el
ykamak snnettir. Birisi gel elimizi ykayalm, snnettir dese, teki de,
snnetse snnet, ykamasak ne olur ki? Bo ver snneti dese kfir olur. Ama
eline tuvaletten necaset srp yemek yese kfir olmaz.
Snneti beenmemek, Resulullah beenmemek olur. Allah tel Onu
seerek beenerek gndermitir. Onu beenmemek onu gndereni
beenmemek olur. Yapmamak ayr, beenmemek ayr. ki imek kfr
deildir. Evet haram ama iiyorum derse kfir olmaz. ki imedii halde, bir
bardak ikiden ne olur diyerek haram hafif gren kfir olur.
Mekruh da yledir. Mekruh denilen eyleri de Resulullah efendimiz yasak
etmitir. Onun yasaklarn beenmemek kfrdr. Beenip de yapmamak
kfr olmaz.

Doru gibi grnen yanllar
Sual: (Peygamber tanr deil ya, o da insan) veya (limler de peygamber
deil ya, onlar da insan, mesela mam- azam da hata eder) demek doru
mudur?
CEVAP
Ktlemek maksadyla sylenen byle szler, doru da olsa yanltr. Bu
konuda sylenenlerden baz rnekler verelim:
1- (Peygamber, Allahn helal ettiini haram edemez) deniyor. Sanki
Peygamber efendimiz, byle bir ey yapyormu intiba [izlenimi] verilmeye
allyor.
2- (Peygamber de, Allahn szlerini deitiremez) deniyor. Sanki
byle bir ey yaplyormu fikri verilmek isteniyor.
3- (Peygamber de insandr, ona taplmaz) deniyor. Sanki tapan varm
gibi, Resulullah ve onun yolunda olanlar kltmeye alyorlar.
4- (Peygamber de insandr; tanr deil ki, o da yanlabilir) deniyor.
Evet, Peygamberimiz de insandr; fakat insanlarn ve Peygamberlerin en
stndr; seyyid-l beerdir [insanlarn efendisidir]. Dini hkmlerde yanlma
www.dinimizislam.com

270
olmaz; nk ictihadla sylediklerinde yanlma olursa, derhal vahiyle dzeltilir,
yanl zere kalmaz. (Yanlabilir) denilerek, dini hkmlere glge drmeye
allyor.
5- (Peygamber de gayb bilmez) deniyor. En ok istismar edilen de
budur. Resulullahn gayb bilmemesi, devaml deildir. Bir gn Resulullahn
devesi kayboldu. Mnafklar bunu frsat bilip, (Hani gklerden, Cennetten,
Cehennemden bahsediyordu. Kaybolan devesinin yerini bile bilmiyor) dediler.
Mnafklarn bu sz Resulullaha ulanca, (Vallahi ben ancak Rabbimin
bana bildirdiklerini bilirim. Bakasn bilmem. u anda Rabbim, bana
devemin nerede olduunu bildirdi. Devem, u anda falanca yerdedir)
buyurdu. (Mevahib-i lednniyye)
Tarif edilen yere gidip, deveyi bir aaca bal olarak buldular. Kuran-
kerimde de gayb ancak Allah telnn bildii; fakat diledii Peygamberlere
de bildirdii beyan edilmektedir:
(Allah size gayb bildirmez; fakat resullerinden dilediini seip
onlara gayb bildirir. Onun iin, Allaha ve resullerine iman edin. Eer
iman edip [gnahlardan] saknrsanz size ok byk bir mkfat vardr.)
[l-i mran 179]
(Allah gayb herkese bildirmez; ancak diledii [mucize olarak bildirdii]
resul bundan mstesnadr; nk her peygamberin nnden ve ardndan
gzcler [melekler] salar.) [Cin 26, 27]
Bu yet-i kerimelere ramen, (Peygamber gaybdan haber veremez)
demeleri kastldr. Kuran- kerime inanr gibi grnmeleri, batl davalar
iindir.
6- (Hadisler mucize deil; ama veciz szlerdir) deniyor. Hadis-i
eriflerin lafzlar, yet-i kerimeler gibi mucize deildir; fakat Peygamber
efendimizin dine ait szleri vahiy mahsuldr. Gelecekte olacak eyleri
bildirmi, birok mucize sz sylemitir. Mesela, kyametin byk ve kk
alametlerini bildirmi, kk alametlerin ou meydana kmtr. Bunlar
mucizedir. Mezhepsizler daha ileri giderek, (Kuran varken snnete ihtiya
yok!) diyorlar. Bylece hadis-i erifleri inkra kalkyorlar. Hlbuki Kuran-
kerimin birok yerinde, (Allaha ve Resulne tbi olun, itaat edin!)
buyuruluyor. yet-i kerime meali:
(Allaha ve Onun mmi nebi olan Resulne iman edin, Ona tbi olun
ki, doru yolu bulasnz.) [Araf 158]
(De ki, Allaha ve Resulne itaat edin! [taat etmeyip] yz evirenler
[kfir olanlar], bilsinler ki, Allah, kfirleri sevmez.) [l-i mran 32]
(Allah ve Resulne itaat edin.) [Enfal 1]
Niin, (Yalnz Allaha itaat edin) denmiyor da, (Allaha ve resulne itaat
edin) buyuruluyor? Resulullahn bildirdiklerine uymak, haram ettiklerinden
kamak, emrettiklerine tbi olmak iin byle buyuruluyor. Bir hadis-i erifte de
buyuruluyor ki:
www.dinimizislam.com

271
(Peygamberin haram klmas, Allahn haram klmas gibidir.) [Tirmizi]
Yalnz Allah telya deil, Resulne de itaat edilmesi emrediliyor:
(Resule itaat eden, Allaha itaat etmi olur.) [Nisa 80]
Demek ki, Resulullahn hadis-i eriflerine uymak, Allaha uymaktan baka
deildir.
7- (limler peygamber deil ki, onlarn da hatas olur) deniyor.
Bylece limlerin szlerinde hata vardr, onlara uymak gerekmez gibi bir intiba
verilmeye allyor. Bir hadis-i erif meali yledir:
(lim, ictihadnda hata ederse bir, isabet ederse iki sevab alr.)
[Buhari]
O halde, limin hatas da dinde senettir. Onun hata ettii de, bizce
bilinemeyecei iin, Resulullahn varisleri olan limlerin hata ettiini sylemek
yanl olur. Bir hadis-i erif meali yledir:
(Ulema, enbiyann vrisidir.) [Tirmizi]
limlerin szleri dinde senet ki, Kuran- kerimde onlar vlyor:
(Verdiimiz bu misalleri ancak lim olanlar anlar.) [Ankebut 43]
(Bilmiyorsanz limlere sorun.) [Nahl 43]
(Allahtan en ok korkan limlerdir.) [Fatr 28]
Peygamberlerin vrislerine dil uzatmak, vrisin sahibi olan Peygambere
dil uzatmak olur.

Tenkitler ilmi olmal
Sual: Eletirilerin bir ls var m?
CEVAP
Tenkitler ilmi olmal, yani muteber bir esere dayanarak yazlmal. Hakaret
maksad ile olmamaldr. eyrek asrdan fazla yazyorum, imdiye kadar ciddi,
ilmi bir tenkide rastlamadm. Kimi hakaret ediyor, kimi de hibir mesnede
[delile] dayanmadan Yanl yazyorsunuz diyor. Din kitaplarn deil de,
akln l alyor.
Geen sene ramazanda, kefareti tarif ederken, (Kefaret, oru
tutmamann deil, geceden niyetli Ramazan orucunu kasten bozmann
cezasdr) demitik. Bir gen, telefon edip, Ben meru mazeretsiz,
Ramazanda bir gn oru tutmazsam, cezas ne? dedi. Ben de, Ramazanda
mazeretsiz oru tutmamak haramdr. Ama bir gn oru tutmazsan o bir gn
kaza etmen gerekir dedim. Gen, Ben kasten tutmadm, niye 60 gn kefaret
deil de, bir gn kaza tutmam gerekiyor? diye sordu. Ben de, fkh kitaplar
yle yazyor dedim. Gen, ben ilahiyatym, kitaba ne gerek var, akl var,
mantk var, kasten oru tutmuyorsun ve kaza gerekir diyorsun, olmaz byle
ey dedi. Tekrar, senin dediin hangi kitapta yazyor dedim, o da, Kitaba
gerek yok demitim ya, akl mantk yok mu? dedi. Evet akl mantk var, akl
mantk yeni kmad o eskiden beri var. Ama eskiden beri akla manta deil,
www.dinimizislam.com

272
kitaba baklr, kitap ne yazarsa ona gre hareket edilir dedim. Ama o gen
ikna olmad. Din akla manta zt deil ama, akl ve mantkla dini hkmler
bulunmaz.
Geen gn de bir gen daha arad. Halebi imi, Reddlmuhtar imi,
Hindiye imi, bunlar senet olmaz, bana Kurandan delil gster. nk bir
mslman iin dini konularda temel bavuru kitab phesiz Kurandr dedi.
Bunu kim sylyor dedim. nanmazsan, falan profesrn falan kitabna
bakabilirsin dedi. Sen Halebiye, bni bidine inanmyorsun da o kitaba nasl
inanyorsun? dedim. Ama o Kurana gre yazyor dedi. Peki Halebinin, bni
bidinin Kurana gre yazmadn nereden biliyorsun? dedim. teki kitap, u
yette diye delil gsteriyor, ama Halebide, bni bidinde yetlerden
bahsetmiyor dedi.
Halbuki dinimizde delil drt tanedir. Her ey Kuran- kerimde aka
bulunmaz. Onlar temel bavuru kitab deseler de, namazn nasl klnaca,
namaz bozanlar, namazn farz, vacib, snnet ve mekruhlarn Kuran-
kerimde bulamayz. Orucun farzlar snnetleri de yledir. Birok hkm
Kuranda bulamayz. Bir ok cahil kimse, una haram diyorsunuz, ama
hangi yette haram olduu yazl diyor. Biraz daha dinden haberi olan, yet
yoksa haram olduuna dair hadis var m diyor. Maalesef hangi fkh kitabnda
yazyor diyen kmyor.
Yine bir gen arad, isim vererek (u iki zat niye ktlyorsunuz, onlar
limdir, mrlerini cihad ile geirmilerdir) dedi. sim verdii iin o iki zatn
yanllarn biliyorduk. Birer tanesini syleyecektik. Ona dedim ki, Mirac hak
mdr? Elbette haktr dedi. Peygamber efendimiz mbarek bedeniyle mi gitti
yoksa rya gibi bir ey mi? Elbette bedeniyle gitti dedi. Bunun hakknda yet
de, hadis de var dedi. yi ama senin vdn o zat, Mirac ruh ile olmutur diye
inanmyor, bedeniyle gitmedi diyor dedim. Sonra dedim ki, Hazret-i Osman
nasl bilirsin? Dedi ki: (Aere-i mbeereden, yani Cennetle mjdelenmi on
sahabiden biridir. Allah resulnn damaddr, dier sahabiler gibi Cennetliktir.
Bunlar yet ve hadisle sabittir.)
Evet biz de yle biliyoruz. Ama senin vdn ikinci zat, Hazret-i Osman
iin (Yal idi, bunak idi, mslmanlarn bana gemesi talihsizlik idi) diyor
dedim. Gen, (Onlar da insan, bu kadar hatas yznden tenkide deer mi?)
dedi. Sonra, (Belki o zatlar byle sylediine gre, yle rivayetler de olabilir)
dedi. (Bu bakmdan limler tenkit edilmemeli) dedi. Dedim ki: yi ama onlar
Hazret-i Osman tenkit ediyor, Hazret-i Osman lim deil mi idi? stnl,
kymeti yet ve hadisle de sabit dedin, yet ve hadise yani Allah ve Resulnn
szne niye inanmyorsun? Kimin karsnda kimi savunduunu hi
dnmyor musun?
Tenkit ilmi olmaldr. Mesela denmeli ki:
(Siz namazda rkua eilince ayaklar birletirmenin snnet olduu
hususunun, Drr-l-muhtar ve Halebide yazdn sylediniz. Halbuki ben o
www.dinimizislam.com

273
kitaplara baktm yle bir ey grmedim) demeli veya (Evet bildirdiiniz
kitaplarda yle yazyor ama, baka kitaplarda ise, mesela Hidayede, Drer
Gurerde mftabih olan, ayaklar birletirmemektir diyor demelidir. Ancak
byle bir tenkidin bir deeri olur. Sayg ile karlarz. Bakarz biz yanlmsak,
hemen hakk kabul ederiz. Hakk kim sylerse sylesin kabul etmeyene itibar
edilmez. Hibir kimse kp da, Size u muteber eserlerden kaynak gsterdik,
fakat kabul etmediniz diyemez. nsanlk hli, nakilde bir yanlmz olsa,
hemen kabul eder, bunu muteber eserlerden gsterene minnettar kalrz.
Tenkidin tenkidi
Sual: Bir dergi yazar, (Cebrail bile gelip parti kursa onu desteklemem.
Zira benim iin nemli olan Trk toplumunun menfaatleridir) szn zetle
yle tenkit ediyor:
(nce her Mslman, hibir melein ve hele Hazret-i Cebrailin, Allah'n
buyruklarna kar gelmeyeceini ve sadece emredilenleri yerine getireceini
ve kendi irade ve arzularna gre i gremeyeceini ok iyi bilir. Zaten bu
"Meleklere mann" bir gereidir. O hlde Hazret-i Cebrailin kuraca partiye
destek vermemek bizzat Allah'n emrine kar gelmek demektir. (Hazret-i
Cebrail bile parti kursa desteklemem) sz, (Allah ve Peygamber bile gelip
parti kursa desteklemem) szyle e deerdedir. stelik Trkiyenin maslahat
ve menfaatini biz -h- Allah'tan daha m iyi bileceiz? Hazret-i Cebrailin
kuraca partinin Trkiyenin zararna olacan nereden bilebiliriz? Biz
Hazret-i Cebraili bile kmseyen bir seviye ve statye nasl eriebiliriz?)
Bu tenkit, dinimize uygun mudur?
CEVAP
Bu tenkidin dinimize aykr yerleri vardr. Birka yledir:
1- (Allah gelip parti kursa) sz, yanltr. nk Allah tel, mekndan
mnezzehtir. (Allah gelse) demek kfr olur. Her eye gc yeten, bir eyi kn
[ol] emri ile yaratan Rabbimizi parti kurmak gibi bir ie misal vermek de uygun
deildir.
2- (Hazret-i Cebrailin kuraca partinin Trkiyenin zararna olacan
nereden bilebiliriz) sznde, Trkiyenin zararna da olma ihtimali mevcuttur.
Yani, (Gerekte Trkiyenin zararna olacaksa desteklemeyiz. Zararna
olmazsa destekleriz) manas kabilir. Trkiyenin zararna da olsa, Cebrail
aleyhisselam desteklemek gerekmez mi? Allah'n emri mi mhim, Trkiyenin
menfaati mi?
Cebrail aleyhisselam gelip, Trkiyenin altn stne getirse, yanl m
yapt diyeceiz? Allahn emrine itiraz kimin haddine dmtr? Nitekim
tarihte birok kavmi yerle bir etmitir. Bu olaylar o kavmin zararna olmutur
diye tenkit edilir mi hi?
3- (Hazret-i Cebraili bile kmseyen bir seviye ve statye nasl
eriebiliriz?) ifadesindeki, seviye ve stat kelimeleri ok yanl seilmitir.
www.dinimizislam.com

274
Seviye, bir kimsenin, bakalarna gre olan deeri, ycelik derecesi
demektir.
Stat, bir toplum iinde bir kimsenin durumu veya kazand itibar
demektir. Daha ok itibar manasnda kullanlr.
Cebrail aleyhisselam kmsemek seviye midir, seviyesizlik midir? Onu
ktlemek, seviyeye erimek mi olur yoksa seviyesizlie dmek mi olur?
Seviyeye erimek, ykselmek yerine, derekeye inmek ifadesi kullanlsa daha
az hata edilirdi.
Meleklere hakaret etmek ve Allah'a mekn tayin etmek gibi derekelere
dmekten Cenab- Hak muhafaza buyursun!

Tarihselciler ne yapmak istiyor
Sual:Tarihsellik nedir, tarihselciler ne yapmak istiyor?
CEVAP
Dinde reform gibi, tarihselcilik de, Hristiyan Bat kltrnn problemlerini
zmek iin ortaya atlm bir metot iken, mezhepsizler ve dinsizler
Mslmanlkta da uygulamak istiyorlar. Hristiyanlkta nasl Luther dinde
reform yapmsa, slamda da gerekli reformlar ve yeni ictihadlar yaplmal,
indii zamana mahsus olan tarihi yetler Kurandan karlmaldr. (Zaman
sana uymazsa, sen zamana uy) kural uygulanmaldr diyorlar. Maksatlar
slamiyeti ykmaktr. nce hadislere saldrdlar, bu zayftr, bu uydurmadr
diyerek slam limlerine olan itimad sarsmaya baladlar. imdi de Kuran-
kerimi deitirmeye alyorlar. Ad slam olan, fakat Mslmanlkla hi ilgisi
olmayan, hibir ibadeti emretmeyen ve hibir haram yasaklamayan felsefi bir
din ortaya karmaya alyorlar. Halbuki Allah tel buyuruyor ki:
(slamdan baka din arayan, bilsin ki, o din asla kabul edilmez.) [Al-i
mran 85]
(Allahn kelamn [Kur'an- kerimi] kimse deitiremez.) [Enam 115]
(Bugn, dininizi ikmal ettim. Size olan nimetlerimi tamamladm ve
sizin iin din olarak slam setim, beendim, raz oldum.) [Maide 3]
Tarihselcilii savunanlarn banda mason Abduh, Abduhcular ve
Fazlurrahman gibi mezhepsizler gelmektedir. Mezhepsizlerin teklifleri,
dinsizlerin de iine gelmi ve her frsatta dinde reformun ve tarihselliin
lzumundan bahsetmiler, slamn be artnn beini de yok etmeye
almlardr. Birka rnek verelim. Bunlar diyor ki:
1- Kelime-i ehadete gerek yoktur. Allahn rahmeti genitir. Mterek Tek
Tanr inancna sahip olan dinler ve insanlar, ameli ne olursa olsun, birbirleriyle
kucaklamaldr.
2- Namaz o gnk artlarda normal bir idman idi. Bugn modern idman
ekilleri vardr. Bu bakmdan namaza ihtiya yoktur. Araplar pis insanlard,
www.dinimizislam.com

275
temizlenmeleri iin abdest, gusl emredilmitir. Bugn buna ihtiya yoktur.
Kirlenen kirlerini elbette temizler.
3- Oru, o gnn bir diyet ekli idi. Bugn modern diyetler vardr. Oruca
hi gerek kalmamtr.
4- Zekat ve uur o gnn vergi ekli idi. Bugn modern vergi sistemleri
vardr, bu bakmdan zekt ve uur denilen vergiye gerek yoktur.
5- Hac Mslmanlarn toplanp istiare etme yeriydi. Bugnk modern
kongrelerle her yerde kolayca toplanma imkanlar vardr. Belli bir yerde
toplanmaya gerek yoktur.
6- Cahiliyet devrinde kadnlara hi deer verilmez, kz ocuklar diri diri
gmlrd. Kadna deer verilmedii iin, miras taksiminde kadna erkein
yars verilmekteydi. Bugn kadn erkek eit olduu iin miras da eit olarak
taksim edilmelidir.
7- Kuranda Yahudi ve Hristiyanlarn kfir olduklar, onlarla dostluk
kurulmamas bildiriliyor. Bu o gnk kitap ehli iindir. Bugnkler Cennete
gidecektir.
Yukardaki 7 maddenin de slamiyetle ilgisi olmad halde, bugn ilk ve
sonuncu madde, baz Mslmanlar tarafndan da kabul edilerek Kiliselere
gidip yinlere katlyorlar, papazlarn ellerini pyorlar, Noellerini ve
bayramlarn kutluyorlar bozuk ncillerin datlmalarnda n ayak oluyorlar.

Mezhepsizlerin taktikleri
Sual: Mezhepsizleri iyi tanyabilmek iin onlarn taktiklerini bilmemiz iyi
olmaz m? Bu taktiklerden nemlileri nelerdir?
CEVAP
Doru bilinirse yanl meydana kar. Doru tektir, yanl oktur. lim
renmek iin yanllar deil, doruyu renmek gerekir. ki noktadan ancak
bir doru geer. Saysz eri izgiler izilebilir. Eriyi renmek lzumsuz.
nk doru bilinince ondan baka her eyin yanl olduu meydana kar.
mann artnn alt olduu renilince, be veya yedi diyenlerin yanl olduu
kendiliinden meydana kar.
Ehli bidatin taktiklerinden bazlar yledir:
1- Herhangi bidat ehli, birini byk bir zat olarak takdim edebilmek iin,
byk zatlarn arasna sokup takdim ederler. Mesela yle derler:
(Ebu Hanife, imam ibni Teymiye ve Gazzali gibi byk zatlara dil
uzatlmaz.) [Burada sapk ibni Teymiye iki byk zat arasna konmutur.]
Bir Maocu da ayn taktikle yle demiti:
(Fatih ve Mao gibi byk zatlarn kymetini bilmeli.)
2- Hurafeleri sayp araya snnet olanlar katarlar. Mesela derler ki:
(Yatrlara aput balamak, mum dikmek ve l iin Kuran okumak
hurafedir.)
www.dinimizislam.com

276
aput balamak, mum dikmek caiz deil ama, l iin Kuran okumak
snnettir. Mason Abduh gibi reform istiyorum diyen air de ayn teraneyi okur:
(Bu Kuran inmemitir, ne fal bakmak iin, ne de kabirde okumak
iin.)
Gryorsunuz ayn taktik. Elbette Kuran- kerim fal bakmak iin inmedi,
ama llere okunmasn Resulullah efendimiz defalarca bildirdi.
Evliyadan yardm istemeye kar karak yatrdaki evliya zata le diyor:
(Bu hakk ne tatan, ne de leten istemeli.)
Burada da tan yan sra asl maksadn bildiriyor.
3- Rahmet iin sylenmi farkl hadis-i erifleri bahane edip diyorlar ki:
(Peygamber bir yle bir byle sylemez, onun iin hadisler bize delil
olamaz. Kurandan bakasna balanmamak gerekir.)
4- Mezhepler arasndaki rahmet olan farkl ictihad bahane edip,
sapklarn szlerinin de bir ictihad olduunu sylyorlar:
(eyhlislam ibni Teymiyenin de, imam evkaninin de farkl
ictihadlar tenkit edilmemeli.)
5- Hakiki slam limlerini gzden drmek iin yle diyorlar:
(Her lim bir ey sylyor, hangisinin doru olduunu nereden
bilelim. Onun iin yalnz Kurana uymak lazm.)
6- Tesettrn aleyhine konuurlar. Kapanmay emreden ak bir yet yok
derler. Mevcut yetleri de deitirerek yle diyorlar:
(Allah banz rtn demiyor, yakanz gsnz rtn diyor.)
7- Namazdaki tesettr inkr edip yle diyorlar:
(Allah her eyi grr. Onun iin hibir ey perde olmaz. Karanlkta
da grr, elbiseli iken de grr. Onun iin, kimse yok iken namaz plak
klmann mahzuru olmaz.)
8- Dini hkmleri bozmaya alp diyorlar ki:
(Kuranda sadece inek ve koyun kurban edilir demiyor, balktan da
olur horozdan da olur, herkes gcnn yettiini keser.)
9- Ezan ve namaz bozmak iin Trke yaplmasn isteyerek diyorlar ki:
(Anlamadan yaplan ibadetin faydas olmaz. Ezanda da, namazda da
her millet kendi dilini esas almaldr.)
10- Dinde reform yapmak, yani dini deitirmek iin ellerinden geleni
yapyorlar. Diyorlar ki:
(Zaman sana uymazsa sen zaman uy demiler. Lutheri rnek alarak
dinin zamana uymayan ynlerini deitirmek gerekir.)
Bunlarn oyununa gelmemelidir.

Mezhepsize mezhepsiz demek
Sual: (Mezhepsiz bir lime mezhepsiz demek, ona hakaret olaca iin
caiz olmaz) deniyor. Gnmzde birok mezhepsiz lim var. Mezhepsize
www.dinimizislam.com

277
mezhepsiz demek, niye caiz olmuyor? Mesela Mason Abduhun mezhepsiz
olduunu inkr eden yokken, Abduha mezhepsiz dense, dinen caiz olmaz m?
CEVAP
Akl olmayana aklsz, dini olmayan dinsiz, paras olmayan parasz
demek ne kadar normalse, mezhebi olmayana da mezhepsiz demek, o kadar
normaldir.
Mason Abduhcular, mezhepsiz olmay fazilet biliyorlar ve mezhepsiz
olduklarn da gizlemiyorlar. Mezhepsiz olmay byklk sanyorlar. (Biz
mezhep taklit etmeyiz, tahkik ederiz) diyerek bir mezhebe uymuyorlar, kendi
anladklarna uyuyorlar. Her mezhepteki hkmlerin akllarna yatanlar alanlar
olduu gibi, hi mezhep hkmlerine tenezzl etmeyip, kendileri yet ve
hadisten anladklarna uyanlar da vardr. Bylece katmerli mezhepsiz
olduklarn gsterirler. slam limleri, bu ie telfk diyor ve haram olduunu
bildiriyorlar.
Btn mezhepsizler, kendilerini mutlak mctehid olarak gsteriyorlar.
Mezhepte mctehidlii bile kabul etmiyorlar. Kabul etseler, bir mezhebe gre
hkm verecekler, mezhepten kurtulamayacaklar, yani istedikleri gibi sper
mezhepsiz olamayacaklar. mam- Ebu Yusuf ve mam- Muhammed gibi
byk limler bile, kendilerini mutlak mctehid olduklarn sylememiler,
mezhep iinde ictihad etmilerdir. Sperler, mezhep iindeki ictihadla bile
yetinmeyip, mezhepler st ictihad yapmaya kalkyorlar.
Yabanc birka mezhepsizin ismini verelim:
Ahmet Kadiyani, Behaullah, Efgani, Mevdudi, bni Hazm, bni Rd, bni
Sebe, evkani, Abduh, bni Abdlvehhab Necdi, Ebu Zehra, kbal, Sddk
Hasan Han, Elbani, Reat Halife, Reit Rza, Seyyid Sabk, Yusuf Kardavi,
Zuhayli
Yerli mezhepsizlerin bir listesinin verilmesi isteniyor. Bir l verirsek,
bunlar bilmek kolaydr. Kim bu mezhepsizleri byk lim olarak
bildiriyorsa, onlarn da mezhepsiz olduu anlalm olur. yi bilinmeli ki,
yerli mezhepsizler bunlardan ok ileri gemitir.

Mctehid taslaklar
Sual: Halkn mezhebinin olamayacan syleyip, mezhepler st hareket
eden Abduhu bir profesr, bir konuda, hak btl mezhep fark gzetmeden,
mezheplerdeki kavillerden birini alp, (Benim tercih ettiim doru gr budur)
diyor. ki sorum var:
Birincisi, gnmzde mctehid var mdr?
kincisi, bir kimse mutlak mctehid olsa bile, (finin bu gr doru,
Hanefnin u gr uygun, Mliknin bu ictihad yerindedir) diyerek farkl
hkmler bildirebilir mi? Yani dinde byle, mezhepler aras veya mezhepler
st ictihad yapabilen bir mctehid snf var m?
www.dinimizislam.com

278
CEVAP
Hayr, asla byle bir mctehid snf yoktur.
Hadis-i erifte, (Her asr, nceki asrdan daha bozuk olur. Bylece
kyamete kadar hep bozulur) buyuruluyor. (Tezkire-i Kurtubi muhtasar,
Hadika)
Bozula bozula hi mctehid kalmayacak, hatta kyametin byk alametleri
grlnce hi Mslman kalmayacaktr. Kyamet, kfirlerin stne kopacaktr.
Bir tek Mslman kalsa kyamet kopmaz. Bugn yarn kyamet kopabilir
diyenler yanl yoldadr; nk hadis-i erifte buyuruluyor ki:
(Yeryznde Allah diyen Mslman var olduka kyamet kopmaz.)
[Mslim]
Demek ki Mslmanlar gittike azalacak, mctehid zaten kalmayacak. Bu
durumu bilen limler, (ctihad edecek kimse kalmad, bu kap kapand)
buyurmulardr. Bu, ictihadn yasak edilmesi demek deildir. Mctehid
olmaynca kap elbette kapanr. Bunun iin Yusuf Nebhani hazretleri, (Bugn
mctehidlik taslayann, akl veya dini noksandr) buyurmutur.
Mizan-l-kbrada, drt mezhep imamndan sonra, hibir limin, mutlak
mctehid olduunu iddia etmedii bildirilmitir. Mctehid limler, asr-
saadette, Sahabe-i kiramn zamannda, Tbiin ve Tebe-i tbiin devrinde
bulunuyor, sohbet bereketiyle yetiiyordu. Zaman ilerleyip, fikirler bozulup,
bidatler oalnca, byle kymetli zatlarn azald, hicri drdnc asrdan
sonra, bu vasfa malik bir limin ortada kalmad da, Mizan-l-kbra,
Redd-l-muhtar ve Hadikada yazldr. Drt mezhepteki fukaha yedi
derecedir:
1- Mctehid-i fi-er: Mutlak ve mstakil mctehiddir. Drt mezhebin
imamlar byledir.
2- Mctehid-i fil-mezhep: Mezhebde mutlak mctehiddir. Mntesib
mctehid de denir. mam- Ebu Yusuf, mam- Muhammed gibi. mam-
Gazali, mam- Rabbani gibi limler de byledir.
3- Mctehid-i fil-mesail: Bunlar meselede mctehiddir, kendi mezhebinin
delillerini bilir. Ortaya yeni kan meselelerin hkmlerini bulurlar. Tahavi,
Kerhi, Halvani, Serahsi, Pezdevi, Kadhan gibi derin limler bu tabakadandr.
4- Eshab- tahric: Bunlar mctehid deildir. Mcmel [ksa] szleri ve
mbhem [kapal] hkmleri aklarlar. Ebu Bekr Ahmed Razi bu tabakadandr.
5- Eshab- tercih: Rivayetlerin shhat derecelerini, sahih, evla olanlar
seerler. Kuduri ve Hidaye sahibi byledir.
6- Eshab- temyiz: Kuvvetli, zayf, zahir ve nadir haberleri birbirlerinden
ayran mukallid limlerdir. Kenz, Muhtar, htiyar, Vikaye kitaplarnn sahipleri
byledir. Bunlarn kitaplarnda zayf rivayet olmaz. (mmetimden hak zere
olan limler, Kyamete kadar bulunur) hadis-i erifinde bildirildii gibi, bu
tabakadaki limler kyamete kadar bulunurlar ve hakk btldan ayrrlar.
www.dinimizislam.com

279
7- Mukallid: Bunlar, teki tabakalarda bulunan limlerin kitaplarndan
doru nakil yapabilen limlerdir. Bunlar, meakkat olmadka, mezhebe
muhalif fetva veremezler. Tahtavi, bni bidin ve Drr-l-muhtar sahibi
bunlardandr. (Mecmua-i Zhdiyye)
Grld gibi yedi tabakann iinde, Abduhunun dedii ekilde, kendini
her mezhebin stnde grerek, mezhepler arasnda ictihad yapabilen bir
mctehid tabakas yoktur. Bu bir hilkat garibesidir. Byle syleyen kimse,
Abduhun mutlak mctehidden de stn olduunu sylemi olur. Tabi
kendisini de ayn kategoriye sokmu oluyor. Baka bir husus da, drt hak
mezhepten bakasn hak kabul etmek de yanltr. Bunlar bni Teymiyye
gibilerin grlerini de tercih edebiliyorlar. Bylece tam bir mezhepsizlik ortam
meydana karmaya alyorlar.
Abduhular, her konuda reform yapmaya alyorlar. Mesela, (Fkhta iki
diyar vardr. Birine, dar-l-slam, dierine de dar-l-harb denir) diyorlar. Buna
ramen, mezhepler st mctehid diye bir ey kardklar gibi, bir de
dar-l-sulh diye bir ey uydurdular. Yarn dar-l-ittifak, dar-l-diyalog gibi,
kim bilir ne diyarlar karacaklardr.
bni bidin hazretleri, Hanefi mezhebindeki en kymetli fkh kitab olan
kymetli eserleriyle yedinci tabakada olunca, gnmzn mctehid taslaklar
hangi tabakaya girebilirler? Buna ramen kendilerini birinci tabakada, hatta
daha stn gryorlar.
Abdlgani Nablusi hazretleri buyuruyor ki:
Bir ibadette, bir konuda, birka mezhebi telfik etmek, drt mezhepten
kmak ve beinci bir mezhep meydana getirmek olur. Bu i, kartrm
olduu mezheplerin hibirine gre sahih olmaz, btl olur. Dini oyuncak yapm
olur. (Hulasat-t-tahkik)
Grld gibi, hibir tabakada mezhepler aras tercih diye bir ey
yoktur.
Mezheplerdeki kolay gelen, aklna uygun gelen hkmleri toplamaya
telfik denir. Telfik ise haramdr. (Tahtavi)

Onlar da insanm
Sual: (Ebu Hanifenin , finin be, Mlik ile Ahmedin yedi hatas
vardr. Gazali, Rabbani gibi limlerin elbette daha ok hatas vardr. Hibiri
Peygamber deildir, ilah deildir, birer insandr, elbette hatalar olacaktr.
Bunlarn grlerine ihtiyatla yaklamaldr) diyen kimselere rastlyoruz. Bu
byk zatlarn hatalarn syleyenlerin, bu kendi grlerinde hata
etmediklerini nereden biliyorlar? Szlerinde hata olmadn sylediklerine
gre, kendilerini acaba peygamber veya ilah olarak m dnyorlar?
CEVAP
www.dinimizislam.com

280
Kendilerini Peygamber ve ilah olarak dnmezler, ama kendi
grlerinin isabetli olduunda srar etmeleri taassup ehli birer mezhepsiz
olduklarn gstermektedir.
mam- a'zam gibi byk mctehid limlere, (u hatas var) denemez.
Buna hi kimsenin yetkisi de yoktur.
Doru Allah indinde birdir, deimez. Doru tektir, hak ok olabilir. Drt
mezhepteki hkmler farkl olduu hlde drd de haktr, nk farkl ictihad
haktr ve rahmettir. Bir hadis-i erif meali yledir:
(Farkl ictihad rahmettir.) [Beyheki, Deylemi . Mnav, bni Nasr]
Mctehid ictihadnda hata etmi olsa da, yine haktr ve bundan dolay
sevab alr. Ona uyan kimse de sevab alr. Bir hadis-i erif meali yledir:
(lim, ictihadnda hata ederse bir, isabet ederse iki sevab alr.)
[Buhari]
kinci bir husus, ictihad da ictihadla nakz olmaz. Yani, bir mctehid teki
mctehidin ictihad yanl dese de geerli olmaz. teki de bu mctehidin
ictihadna hata diyemez. Dese de geerli olmaz. lim, hata etse de sevab
ald iin, ictihad hak olduu iin, limin hatas olsa bile dinde senettir. Onun
hatas da senet olduu iin, mctehid bir limin hata ettiini sylemek yanl
olur. Hata ettii de zaten bilinmez.
Bir baka husus da bu mctehid limler Resulullah'n vrisleri olduu iin,
onlara hata isnat etmek de yanltr. Bir hadis-i erif meali yledir:
(Ulema, enbiyann vrisidir.) [Tirmizi]
Vrisi sulamak, onu vris brakan peygamberi sulamak olur. ctihad
etme yetkisini ona dinimiz vermitir. Niye byle ictihad ettin demeye kimsenin
hakk yoktur. limlerin szleri dinde senet ki, Kuran- kerimde onlar vlyor:
(Verdiimiz bu misalleri ancak lim olanlar anlar.) [Ankebut 43]
(Bilmiyorsanz limlere sorun.) [Nahl 43]
(Allahtan en ok korkan limlerdir.) [Fatr 28]
limler byle vlp, ictihadlar rahmet ve hatalar sevab olduu hlde,
(Onlar da insandr, onlar da hata edebilir) diyerek onlarn da hatas olduunu
sylemek, edepsizliin ok tesinde bir sutur. Mezhepsizler, daha da ileri
giderek, Peygamber efendimiz iin de, (O da beerdir, yani insandr. Onun bir
insan olduu dikkate alnmyor) diyerek tenkit ediyor. (Evliya da, lim de,
Peygamber de insandr) diyerek, onlarn hata edebileceini syleyen tredilere
itibar edilmemeli. Hibir Mslman, limler iin, (Onlar insan deil,
peygamberdir veya ilahtr) demez. Bu, tredilerin Resulullah' ve limleri
sulamak iin kullandklar alaka bir taktiktir.



www.dinimizislam.com

281
Baz ahslar hakknda zet bilgi
nsz
Mezhepsizler diyor ki:
Bidat ehlinin hatalarn biz de kabul ediyoruz. Ancak imdi zaman
deildir. Dinsizler dururken din grevlilerinin hatalar ile uramak gybettir.
Hatasz kul olmaz. Hatal da olsa bidat ehlinin kitaplarndan faydalanmal.
slamiyet yalnz Ehl-i snnetten ibaret deildir. Vehhabi, Mutezile, Cebriye,
Rafzi gibi gruplarla birleerek slam birlii gerekletirilmeli. Hatta
Hristiyanlarla, Yahudilerle irtibat kurulup, nce dinsizlik yok edilmeli.
Din grevlilerinin czi yanlglaryla uramak yanl olur. Mesela adam
mr boyu cihad etmi, hapislerde yatm, srgnlere gitmi. Neymi de,
mason Abduha mctehid demi. Neymi de uur vermek farz deil demi.
Bunlar slam birliini baltalamak olur. Bu kitaplardaki czi hatalar
sylememeli. slam birlii iin yanlglar ile birlikte kabul etmeli.
CEVAP
O zaman ortada din kalr m? Hak ile btl nasl belli olur? Bir kimse,
bahsedilen yazarlarn kitaplarn okuyup, czi yanlg denilen eyleri doru
kabul etse hli ne olur? Mesela:
1- Bir kitapta okusa ki, uur Trkiyede farz deildir. Okuyan da,
Trkiyede uur farz deilmi diye, uur vermese, [Farz sevabndan mahrum
kald gibi, farz ilemedii iin harama da girmi olur.]
2- Kat para ile zekt verilir diyen yanl yazlm kitaba inanarak,
zektn kat para ile verse, [Farz dine uygun yapmam olur, farz borcundan
kurtulmu olmaz.]
3- Okuduu yanl kitapta, zekt kurumlara da veriliyor diye, fakire deil
de, partiye, dernee verse, [zekatn vermemi olur, haram ilemeye devam
eder.]
4- Bin yl nce kaplama teknii olduunu yazan yanl bir kitaba inanarak,
kaplama, dolgu di gusle mani deil diye, hak mezheplerden [Maliki veya
afiiden] birini taklit etmese, [mr boyu cnp gezer, abdestle eda edilmesi
gereken ibadetleri de sahih olmaz.]
5- Okuduu yanl kitapta, tesettr iman gibi nemli deil diye, teferruat
diye hanmnn, kznn ban asa, [Haram mubah gibi ilenmeye balanr,
harama nem vermeyen de kfir olur.]
6- Yanl iler cihad dense, buna inanan da, hizmet ediyorum diye namaz
klmasa, [Byk gnaha girmi olmaz m?]
7- Yanl takvime inanp, vakti girmeden namaz 10 dakika nce klsa,
[Namazn klm olmaz.]
8- Amerikan denizcilerin yanl takvimleri yznden, hacc bir gn nce
yapsa, [Hacc sahih olmaz, hac grevini yapmam olur.]
www.dinimizislam.com

282
9- Yanl hesap edilmi takvimlere inanarak, ramazanda imsak vaktinden
sonra da yiyip imeye devam etse, [Oru tutmam olur, bouna a kalm
demektir.]
10- Ben resulm, ben mehdiyim diyen sapklara inanarak, hayr er
Allahtan deil diye inansa, Allahn rahmeti genitir diyerek Kelime-i tevhidin
Muhammed-r Resulullah ksmna lzum yok dese, [imann artnn birini
kabul etmedii iin kfre dm olur. Kfirin de hibir ibadeti muteber olmaz.]
11- Gayri Mslimlere kucak aan kitaplar okuyarak, Yahudinin de
Hristiyann da inanc var diyerek kiliseye, havraya gitse, yinlere katlp feyz
almaya alsa, onlara sevgi beslese, [Bu konudaki yetleri inkr etmi olaca
iin kfre dm olur.]
12- (Allah tel onlardan razym, hepsine cenneti vaad ettim) dedii
halde, bni Sebecilere inanarak 5i hari Eshaba kfir dese, [yetleri inkr ettii
iin kendisi kfir olur.]
13- algy mubah gren kitaplar okuyup, alg, mzik helaldir dese,
[Harama helal demi olur.]
slam birlii adna czi sanlan byle cinayetleri ileyen kimse, mslman
kalr m? Bunlar rtmeye almann lemi nedir? Sonra bunlar bilip de,
susmak caiz mi? Bir hadis-i erifte buyuruldu ki:
(Yalanlar yazlr, detler ibadetlere kartrlr ve Eshabma dil
uzatlnca, doruyu bilenler herkese bildirsin! Allahn, meleklerin ve
btn insanlarn laneti, doruyu bilip de, gc yettii halde bildirmeyene
olsun.) [Ebu Nuaym, Deylemi]
Bu lanete mstahak olmamak iin, susmamak gerekir.
Din limlerini ktlemek ok ktdr. bni Asakir hazretleri, (Din
limlerinin etleri zehir gibidir. Koklayan [tenkide ynelen] hastalanr, tadan
[ktleyen] lr) buyuruyor. Ancak, kt olan kimseleri, mezhepsizleri tehir
etmeli. Kitaplarndan misaller vererek hatalarn aklamal. Bu hatalara
aldanmamalar iin mslmanlar ikaz etmeli.
Elbette slam limlerini gybet etmek haramdr. Ama gybet nedir? Gybet,
bir mslmann veya bir zimminin gizli bir kusurunu, arkasndan sylemek
olup, harbilerin ve aka gnah ileyen mslmanlarn bu gnahlarn
bildirmek, mslmanlara zulmedenlerin ve al verite onlar aldatanlarn
yaptklar bu fenalklar duyurmak, mslmanlar bunlarn errinden
sakndrmak, Mslmanl yanl anlatanlarn ve yazanlarn bu iftiralarn
sylemek lazm olduundan gybet olmaz. (Redd-l-muhtar)
Mezhepsizlerin grleri, Kul hatasz olmaz kabilinden basit hatalar
deildir, iman ilgilendirmektedir. Bir ksm bidat, bir ksm ise kfrdr.
Bunlar bilip de, gc yettii halde, susmann vebali byktr. nk
hadis-i erifte buyuruldu ki:
www.dinimizislam.com

283
(Bidatler yaylp, sonra gelenler, ncekilere lanet ettii zaman,
doruyu bilenler herkese sylesin! Eer sylemeyip gizlerse, Allahn
indirdii Kuran- kerimi gizlemi olur.) [bni Asakir]
Allah telnn emirlerini bildirmek ve yasak ettiklerinden sakndrmak ok
mhim bir vazifedir. Hadis-i erifte buyuruldu ki:
(Birbirinize Mslmanl retin! Emr-i marufu brakrsanz, Allah
tel, en ktlerinizi banza musallat eder ve dualarnz kabul etmez.)
[Bezzar]
Emr-i marufu ve nehy-i mnkeri el ile yapmak hkmete, dil ile yapmak
din adamlarna, kalb ile yapmak her Mslmana farzdr. (Hadika)
Din adamnn iyisi, kts olur mu? Hadis-i eriflerde buyuruldu ki:
(Cehennemde din grevlisine, "Sen dnyada dinin emirlerini
bildirirdin. Niin bu azaba dtn?" derler. O da, "Gnahtr, yapmayn"
der, kendim yapardm. "Yapn" dediklerimi de yapmazdm. Bunun
cezasn ekiyorum" der.) [Buhari]
(Mirac gecesi ateten makaslarla kendi dudaklarn kesen insanlar
grdm. Bunlarn kim olduunu sordum. "Kendilerinin yapmadklarn
"yapn" diyen vaizlerdir" dendi.) [Mslim]
(Kyamette en iddetli azap, ilmi kendine fayda vermeyen din
grevlisinedir.) [Beyheki]
(Cehennemde azap ekenlerden bazlarnn yaydklar kt kokular,
dierlerine ateten daha fazla azap verir. "Sen ne gnah iledin ki, yle
pis koku sayorsun?" denildiinde, "Ben din grevlisi idim. Bildiklerimi
yapmazdm"der.) [. Ahmed]
(Yazklar olsun kt limlere ki, ilmi ticarete alet ederler. Menfaat iin
devlet adamlarna yaklarlar, bunlarn yaptklar ticaret, kesada [darla,
ktla] urasn!) [Hakim]
(Bir zaman gelir ki, din grevlisi fitne unsuru olur, camiler ve hfzlar
oalr, ama, [hakiki] lim hi bulunmaz.) [Ebu Nuaym]
(Ahir zamanda cahil din grevlileri ve fsk hfzlar oalr. O
zamann din grevlisi, eek leinden daha bozuk ve daha kokmu
olacaktr.) [Tezkire-i kurtubi muhtasar]
(Kuran- kerim, okuyanlarna, ya efaat edecek veya dman
olacaktr.) [Mslim]
(mmetimdeki mnafklarn ou Kuran- kerim okuyanlardan
olacaktr.) [.Ahmed]
(Ahir zamanda, lim azalr, cahil artar. lim kalmaynca da, cahil ve
sapk din grevlisi, yanl fetva vererek fitne karr, kendisi sapar,
bakalarn da saptrr.) [Buhari]
(Bir zaman gelir ki din grevlisi, en erli olur; fitne onlardan balar,
onlara dner.) [Hakim]
www.dinimizislam.com

284
(Sizin iin Deccalden daha ok, sapk nderlerden korkuyorum.)
[.Ahmed]
(mmetim, kt limler, cahil abidler yznden helak olur.) [Darimi]
(mmetim, kt din grevlilerinden ok zarar grecektir.) [Hakim]
Bu hadis-i eriflerden, dini iten ykmaya alanlarn bulunacaklar
anlalmaktadr. Byle kimselerin ihanetlerini aklamak gerekmez mi?
mcadeleye imdilik lzum yok demek byk gaflettir.
Aslnda i dman, d dmandan, iteki yara dtaki yaradan daha
tehlikelidir. Ayaktaki bir yarann tedavisi, kalbdeki bir yarann tedavisinden
daha kolay olur. Srlarmz, cephanemizi ve zayf noktalarmz bilen bir
dmann zarar dtaki dmandan daha tehlikelidir.
Mezhepsizlerin, Biz imam- a'zam da, Abduh'u da severiz demeleri
yanltr. Abduh sevilirse, imam- a'zam sevilmemi olur. nk imam-
Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
Muhammed aleyhisselama tam ve kusursuz tbi olabilmek iin, Onu tam
ve kusursuz sevmek lazmdr. Tam ve olgun sevginin alameti de Onun
dmanlarn dman bilmek, dinini beenmeyenleri sevmemektir. Sevgiye
geveklik smaz. ki zt eyin sevgisi bir kalbde, bir arada yerlemez. ki zttan
birini sevmek, dierine dmanl gerektirir. (m. 165)
Yabanclar, slamiyeti paralamak iin slam birlii maskesini taktlar.
Mezhepler slam birliine mani oluyor diye mezhepleri kaldrmaya altlar.
Bal ile sirke, st ile idrar, zemzem ile arap birlemeyecei gibi hak ile btl da
birlemez. Birletirilmeye kalklrsa hepsi de btl olur.
Ehl-i snneti paralamak iin birleme maskesi taklmaktadr. Temiz su ile
necasetli su birleirse bir birleme olur, ancak bu suya artk temiz su denmez,
hepsi de necasetli su olur. Ehl-i snnet, vehhabi ile, rafzi ile birleirse hepsi
necis olur. Btn Mslmanlarn birleecei yer Ehl-i snnet yoludur.
Cenab- Hak, hakk hak, btl btl olarak, sevdiklerini dost,
sevmediklerini de dman olarak tantsn. min.

bni Teymiye
Sual: Vehhabilerin [selefilerin] eyh-l-slam bilip yolundan gittikleri bni
Teymiye kimdir, limlerimiz onun hakknda ne demitir?
CEVAP
Hanbeli fkh ve hadis limi iken mezhepsiz oldu. Ehl-i snnete uymayan
yazlarndan dolay Msrda iki defa hapsedildi. 1263 senesinde Harranda
doup, 1328 de amda kalede hapiste iken vefat etti.
bni Teymiye, Ehl-i snnet limlerinin bykln anlamam, tasavvufu
inkr etmi, Ehl-i snnetten ayrlmtr. Kitaplar, kendilerine Selefiyyeci diyen
mezhepsizlere kaynak olmaktadr. Mezhepsizler, onu vmekte, slam
www.dinimizislam.com

285
mceddidlerinin piri demektedirler. bni Teymiyenin aki ve dalalette olduu
Seyf-l-Cebbar ve farisi Tlim-s-sbyanda da yazldr.
Camiul-ezherdeki hanefi limlerinden Muhammed Bahitin (Tathir-l-fad
min-denisil itikad) kitab, (Et-tevessli bin-Nebi ve bis-Salihin),
(evahid-l-hak), (Cevahir-l-bihar), (Seyf-l-Cebbar) ve
(Tlim-s-sbyan) kitaplar, bni Teymiyenin dalalete dtn vesikalarla
ispat etmektedir.
bni Battuta, ibni Hacer-i Mekki, imam- Sbki, kendi olu Abdulvehhab,
izzeddin bin Cema'a, Ebu Hayyan Zahiri, Zahid-l Kevseri, Yusuf-i Nebhani,
imam- arani, Ahmed bin Seyyid Zeyni Dahlan, eyh-l-slam Mustafa Sabri
Efendi gibi nice limler bni Teymiyeye reddiyeler yazmlar, dalalet ve
kfrlerini aklamlardr. stad Necip Fazl da, (14. asrn irad kutbu seyyid
Abdlhakim Arvasi, bni Teymiye dini iinden zedeleyen mlhiddir
buyurdu) diyor. (Trkiyenin Manzaras)
Dal ve mudil olduu, Savi tefsiri 107. sayfasnda da yazldr.
slam limleri buyuruyor ki:
(Allah telnn, saptmasna ilmini sebep ettii kimsedir.) [bni Hacer-i
Mekki - Fetava-y hadisiyye]
(bni Teymiye yle bir kimsedir ki, bozuk szlerine ve rk vesikalarna,
byk limler cevap vermiler ve dncelerinin irkinliini ortaya
koymulardr. [am, Msr ve Kudsde kadlk yapm olan afii fkh ve hadis
limlerinden Muhammed] zzibni Cemaa, onun iin, Allah telnn dalalete
srkledii, azdrd ve zillet gmlei giydirdii kimsedir. slam limlerine ve
bilhassa Hulefa-i raidine kar ahmaka itirazlarda bulunmutur demitir.)
[bni Hacer-i Mekki - El-cevher-l-munzam]
(bni Teymiyenin szlerinin kymeti yoktur. O, dalalettedir ve
Mslmanlar dalalete srklemektedir. Mslmanlarn icmasndan ayrlm,
bidat yolunu tutmutur. slam limleri, onun dalalette [sapk] olduunu,
szbirlii ile bildirdi. Kutbd-Berdiri, erhi Muhtasarda, bunu uzun
yazmaktadr.) [Tahir Muhammed Sleyman - Zahiretl-fkhil-kbra]
(Kitab-l Ar onun en irkin kitaplarndandr. Ona eyh-l-slam diyenin
kfir olacan syleyen limler vardr.) [mam- Sbki] (Nebras haiyesinde
bildiriliyor.)
(bni Teymiyeye uyann mal ve can helaldir.) [Miratl-cenan, Nebras
haiyesi]
bni Teymiye, Kitab-l Ar isimli eserinde, Allah Ar'n zerinde oturur,
kendisi ile beraber oturmas iin Resulullaha da yer brakr diyor.
Essrat-ul-mstekim kitabnda da, ibni Abbas gibi byk sahabilere kfir
demitir. (Kefzzunun)
El-ubudiyyet kitabnda ise, Allah telnn ismini zikretmenin bidat ve
dalalet olduunu bildirmekte ve tasavvuf limlerine irkin iftiralar yapmaktadr.
(Ar kadimdir) diyor. (Akaid-i Adudiyye erhi)
www.dinimizislam.com

286
(am camiinin minberinden inerken Allah gkten yere, benim indiim gibi
iner dedi.) [bni Battuta -Tuhfetnnzzar tarihi]
Abduhun yetitirdiklerinden olup, onun yolunda giden Abdrrazk paa
bile diyor ki:
(Vehhabilik, bir bakmdan ibni Teymiyeye bal olduu gibi, son asrn
mceddidi denilen Abduhdaki dinde reform fikirleri de, ibni Teymiyeye
baldr.)
(Kaza namaz klmak lazm deildir) derdi. Halbuki drt mezhepte de
farzdr.
Cehennem azab sonsuz olmadn sylerdi. Kfirlerin Cehennemde
sonsuz kalacaklarna dair bir ok yet-i kerime vardr. (Bekara 81, Ahzab 65,
Fussilet 28, Zuhruf 74)
(mer ok yanlmtr) diyerek, imam- Ahmedin bildirdii (Allah tel,
doru sz, merin dili zerine koymutur. [O hi yanlmaz]) hadis-i
erifine kar gelmitir. Eshab- kiramn ou, ictihad ile anlalacak ilerde
yanlm olsa da, onlarn yanlmalar, ictihadi mesele idi. ctihadda mctehidin
yanld bilinemez. nk ictihad ictihad ile nakzedilmez. Bunun iin,
mctehid olan o bykler tenkit edilemez. Drt mezhebin ictihadlar farkl
olduu halde, benimki doru diyerek biri tekini tenkit etmemitir.
Sadreddin-i Konevi, bni Arabi hazretleri gibi tasavvuf byklerine de
saldrmtr. Gazalinin kitaplar uydurma hadis ile dolu derdi. (Hadika)
mam- arani hazretleri buyuruyor ki:
(bni Teymiye, tasavvufu inkr eder, evliyaya, ariflere dil uzatrd.
Kitaplarn okumaktan, yrtc hayvandan kaar gibi kamaldr.)
[Tabakat-l-kbra]
mam- Syuti hazretleri buyuruyor ki:
(bni Teymiye kibirliydi. Kendini beenirdi. Herkesten stn grnmek,
karsndakini kmsemek, byklerle alay etmek deti idi.) [Kam-ul Muard]
Muhammed Ali Bey; Hitat-u-am kitabnda diyor ki:
(bni Teymiyenin hedefi, Luther adndaki papazn hedefine benzer. Fakat,
Hristiyanln reformcusu muvaffak oldu. slamnki olamad.)
bni Hacer-i Askalani hazretleri buyuruyor ki:
(bni Teymiye; Kabri Nebeviyi ziyaret iin sefere kmak haramdr.
[Hazret-i] Ali iman ettii zaman ocuk olduu iin Mslmanl sahih olmad.
[Hazret-i] Osman mal ok severdi diyerek eshab- kiramn byklerine dil
uzatt.) [Ed-Drer-l-Kamine]
bni Hacer-i Mekki hazretleri buyuruyor ki:
(bni Teymiye, Peygamberlerin masumiyetini (gnahtan korunmu
olduklarn) reddetmitir. Halbuki, masumiyet Peygamberlerin sfatlarndandr.
Bata Peygamber efendimizin kabri erifleri olmak zere eshab- kiramn,
velilerin, limlerin ve salih Mslmanlarn kabirlerinin ziyaret edilmesine kar
www.dinimizislam.com

287
km, bunlar efaate vesile klmay da haram saymtr.) [Fetava-i
Hadisiyye]
Sual: Selefilerin vazgeilmez prensibi varm, bunlara uymayan
Allahn gnderdii din ile amel etmezmi. Bu hususta aklama yapar msnz?
CEVAP
bni Teymiye, Furkan isimli kitabnda dini ksma ayrmaktadr.
Selefilere gre bu prensip vazgeilmez esaslardr. slamiyet ancak bu
kaide gereince, aslna uygun olarak bilinebilirmi. Yoksa slam pnarn,
etraftan karm bulank sulardan yani mezhep imamlarnn ictihadlarndan
arndrmak mmkn deilmi. nk fkhlar, kelamclar ve tasavvuf ehli,
dinin aslna ilaveler yapmlar, bu bakmdan din ok geniletilmi ve iinden
klmaz bir hl almm. Dine yaplan bu ilaveleri karmak gerekirmi.
Selefilerin smsk balandklar prensip yle:
1- Mnezzel din: Kuran- Kerimden ve sahih kabul ettii hadis-i
eriflerden kendi anladklar.
2- Mevvel din: Mezhep imamlarnn Kitap ve snnetten kardklar
hkmler.
3- Mbeddel din: Gemi dinlerin hkmleri ve uydurma sayd hadis-i
erifler.
bni Teymiyeye gre, Mnezzel dine uymak btn mslmanlara farzdr.
nk Allah tel bir mctehidin Kitap ve Snnetten neyi anladn bir baka
mkellefe sormaz. Hatta onu mkellef de tutmaz. Herkesi Kitap ve Snneti
anlad lde sorumlu tutar. Bu bakmdan herkes, Mnezzel din ile amel
etmelidir.
Mevvel dine, tevil edilmi olana, ictihaddan aciz olan mukallitlere
caizdir. Ama mctehid olanlara bu caiz deildir.
bni Teymiyenin selefiye yolunu savunan btn mezhepsizler, kendilerini
birer mctehid zannettikleri iin, mezhep hkmleri onlar iin muteber deildir,
Kitap ve Snnetten anladklarna tbi olurlar. Kendilerine selefiyiz diyen
bugnk mezhepsizler, kraldan ok kralc olup, bni Teymiye mukallit halk iin
mevvel din ile [mezhep imamlarnn hkmleriyle] amel etmeyi caiz grrken,
onlar cahillerin de, mezhep hkmleriyle amel etmesini caiz grmezler,
herkesi Kitap ve Snnete el atmaya iterler.
bni Teymiyenin Mbeddel din diyerek eski dinleri bir kalemde silip
atmas caiz olmaz. nk gemi dinlerin iman yani inanlacak hususlar (yani
amentdeki esaslar, insanlar tarafndan bozulmadan nce) btn dinlerde ayn
idi. slamiyet bozulan bu hususlarn dorusunu bildirmi, amele ait hkmlerin
de, hepsini deil bazlarn nesh etmitir.
Uydurma hadislerle amel edilen bir din yoktur. Uydurma hadis meselesi
de ayr bir konudur. Bir mctehidin usulne gre, uydurma saylan bir hadis,
baka bir mctehidlerin usulne gre sahih olabilir. bni Teymiye, aklnn
almad hadis-i eriflere hemen uydurma damgasn basmtr. Fkh, kelam
www.dinimizislam.com

288
ve tasavvufun ortaya koyduu hkmleri, usulleri, uydurma hadislerden
karld havasn uyandrmak istemitir. Onun bu mugalatasna slam
limleri gerekli cevaplar vermitir.
Mezhepsizler, imamlar olan bni Teymiyenin grlerine uyar ve onun
usulne uyup Kitap ve Snnetten ahkam karmaya alrlar. Bunu da gayet
normal sayarlar ve buna mnezzel din derler.
Biz de mezhep imammz olan imam- a'zam hazretlerinin hkmleriyle
amel edince, onun usullerine uyunca, Allahn gnderdii din ile deil, mezhep
imamlarnn kard din ile amel ettiimizi sylerler.
bni Teymiyeye uyup Kitap ve Snnete el ve dil uzatan mezhepsizler,
bizim de imam- a'zama uymamza ne hakla kar karlar ki?
En kt insan kimdir?
Sual: badet etmemek, gnah ilemek kibirden midir? bni Teymiyenin bir
mezhebe balanmamas da m kibirdendir?
CEVAP
ki yet-i kerime meali yledir:
(Allah tel, ibadet etmekten ekinip kibirlenenleri [ceza vermek iin]
kyamette toplar.) [Nisa 172]
(Dnyada kibirlenip, gnah ilediniz. Bugn iddetli azap
greceksiniz.) [Ahkaf 20]
Cahiliyet dneminde Araplar kibirlerinden ayakkablarnn ba kopsa
eilip balamazlard. Asr- saadette iman edenler, eilip topraa secde ettiler,
ama mrikler yine kibirlerine devam ettiler. Kfir kalmalarna kibirleri sebep
oldu. mam- Syti hazretleri buyuruyor ki:
bni Teymiye, kibirliydi, kendini beenirdi. Herkesten stn grnmek,
karsndakini kmsemek, byklerle alay etmek detiydi. (Kamul-muard)
te bu kibri yznden bir mezhebe balanmayp, mezhepsiz olmutu.
mam- Ebu Yusuf, mam- Muhammed, mam- Zfer gibi byk limler,
mctehid olduklar hlde, Hanefi mezhebinin mensubu olmakla ereflendiler.
Hi kimse onlar tenkit etmedi. Hlbuki bni Teymiye, bu ereften mahrum
kald, tenkit yamuruna tutuldu, hatta kfre girdii bile bildirildi. Dalalet
frkalarnn hepsi de, kibirleri yznden eitli frkalara blnmtr. Her frka
kendisinin doru olduunu, dier frkalarn sapk olduunu ilan etmitir.
Hlbuki tevazu, hakk ocuk sylese bile kabul etmektir. mam- Rabbani
hazretleri, (Kt sfatlarn en kts, kibir sfatdr) buyuruyor. Hadis-i
eriflerde de buyuruluyor ki:
(Kibir, hakka raz olmamak, hakk kabul etmemek ve insanlar kk
grmektir.) [Mslim]
(En kt kimse, kat kalbli ve kibirli olandr.) [. Ahmed]
(Kibirden sakn! Kibir eytan, hazret-i deme doru secdeden
alkoydu.) [. Asakir]
www.dinimizislam.com

289
(Byklenip, kibirli yryen kimse, lnce Allah gazapl bulur.)
[Buhari]
(Cehennemlikler kat kalbli, cimri ve kibirli kimselerdir.) [Buhari]
(Kibrinden dolay azn eip bkerek konuan atetedir.) [Taberani]
(Tevazu edip, fakirlerle beraber ol ki, Hak indinde deerin artsn ve
kibirden kurtulasn.) [E. Nuaym]
(Eski elbiseli fakir de, kibirli olabilir.) [. Ahmed]
(Allah tel, [zellikle] kibirli fakire buzeder.) [Taberani]
(L ilhe illallah kelimesini eksiz, kibirsiz ve zulm yapmadan
syleyeni Allah teala Cehennem ateinden korur.) [Hkim]
(Gzelliin feti kibirlenmektir.) [Harit] (Kibir, her gzellii yok eder.)

bni Teymiyye ve mcessime
Sual: bni Teymiyyenin, Allah tely bir cisim olarak kabul eden
mcessime frkasndan olduu, kendi kitaplarnda yazyor mu?
CEVAP
Evet, kendi kitabnda, h Allahn Arn stnde olduunu ispat etmek
iin diyor ki:
Allah dilerse, bir sivrisinein srtna yerleir de, sivrisinek Onun kudreti ve
rububiyetinin lutf ile Onu yklenip kaldrr. Byleyken Allah Arn zerine
nasl yerlemez? (Beyan Telbis el-Cehmiyye, 1/568)
Bu konuda, Zahid-l-Kevseri diyor ki:
bni Teymiyyenin Allah tel hakkndaki sz ite budur. Sanki
mabudunun sinein srtna oturmas, gerek bir imi gibi, bunu, Allah
telnn, sinein srtndan daha geni olan Arn zerinde karar klmasna
delil olarak ileri sryor! Allah tel, bundan mnezzehtir. bni Teymiyye ve
yandalarndan nce, insanlardan, bylesi aklszca bir sz syleyen bir
kimseyi bilmiyorum. Bu yle bir cinnet getirmektir ki, zerinde hibir cinnet
getirmek yoktur. Allah, onlarn vasfettiklerinden mnezzehtir. Sinein tad
bir mabud tasavvur eden birisi, muhatap bile alnmaz. (Makalat-l-Kevseri,
301)

Cemalettin Efgani
Sual: Abduhcularn pek methettii Cemalettin Efgani kimdir?
CEVAP
1838 senesinde Afganistanda doup, 1897 de stanbul'da vefat etti. Din
bilgisi azd. Zndklarn kitaplarn okuyarak dinden kmtr. Bir aralk Ruslar
tarafndan satn alnarak, ana vatan olan Afganistana kar casusluk yapt.
Dinine ve vatanna hyanet etmekten ekinmedi. ngiliz masonlar ile de ibirlii
yaparak zengin oldu ise de, Osmanl eyh-l-slam Hasan Fehmi efendi,
www.dinimizislam.com

290
onun cahilliini ve zndkln ortaya koydu. 1944 de, kemikleri, stanbuldan,
Kabile nakil edildi.
Mason idi. Msrl Edib shak, Ed-drer kitabnda, bunun Kahire mason
locas reisi olduunu yazmaktadr. Btn masonlar gibi, eitli klklara girerek,
slamiyet'i ierden ykmaya almtr.
Dr. Muhammed Read, drt yzn stnde nemli kaynaktan hazrlad
Efgani Etrafnda Makaleler isimli kitabnda zetle diyor ki:
ok nemli bir kaynak olan Sicilli Osmanide Efganinin ranl bir ii
olduu belirtilmektedir. Manastrl Naibi efendi ve o devrin eyh-l-slam,
byk lim Hasan Fehmi efendi tarafndan kfir olduuna fetva verildi.
Afganistan hakknda Ruslara casusluk da yapan, dinine ve vatanna hyanet
etmekten ekinmeyen Efgani, mason olmadan nce de, hi bir zaman
masonluu ktlememitir. Hatta dehrilere [dinsizlere] yazd reddiyede
masonluktan hi bahsetmemesi manidrdr. Gittii her yerde, sicilli masonlar
tarafndan himaye grm, ngiliz masonlar ile de ibirlii yapmtr. Birden
fazla mason locasna kaytl olan Efgani, Msrdaki sko locasndan
kovulmusa da, kendisi bizzat mason locas kurmu, mezleri bu locaya
girmitir. Edward Brown, Efganinin zel mason eldiveni ile bir resmini
neretmitir.
Efgani, hem Trk, hem slamc grnmeyi baarmtr. Mehmet Emin
Yurdakul, Ziya Gkalp, A. Agayef hep Efganiden destek grmtr. Mesela
M. Emin Yurdakulun, "Ben bir Trkm, dinim cinsim uludur" iirini Efgani ok
beenmiti. O zamanki slamc Sebilrread dergisi, rkl tenkit eden
makaleler nerederken, rklar da, Efganinin rkl ven makalesini
tercme edip yaynlaynca slamclarn sesleri, soluklar kesilmiti. Efgani,
makalesinde diyordu ki: Irklk dnda saadet yoktur. nsanlar birbirine
balyan iki ba vardr: Biri dil, biri de din birliidir. Dil birlii, rk ve milliyet
birlii demektir. phesiz, bu birliin dnyadaki beka ve sebat dinden daha
devamldr.
Efgani, Msrda da Arap rksdr. (Arap rknn snrn belirleyecek l
din ve mezhep deil, Araplk lsdr) demitir.
stanbul yksek slam enstits eski mdr ve retim yesi Ahmet
Davudolu hoca da diyor ki:
1355 numara ile arkn Yldz Locasna kaytl bir mason olan, slama
duyduu gvensizlii aa vurmaktan ekinmeyen ve Peygamberlik
sanatlardan bir sanattr diyen Efgani, bir ilim adam deil, siyasetle uraan bir
nankrdr. Fesatl sezilince ulema tarafndan stanbuldan kovulmu,
Msra kamtr. (Din Tahripileri)
Prof. M. Kaya Bilgegil, Ziya Paa isimli kitabnda, (Efgani, her mason gibi
slamiyeti ierden ykmaya almtr) diyor.
Bir konferansn ardndan
www.dinimizislam.com

291
lim Yayma Cemiyetinde Efgani Efsanesi zerine bir konferans verildi.
Konumac, Dr. M. Read, medya nne kmay sevmeyen, mtevaz gen
bir aratrmac idi. Resim ekip konumasn gazetede neredemedik. Efgani
Etrafnda Makaleler adyla bir kitap da neretmiti.
Konferans da bu kitabnn aklamas mahiyetinde idi. Bu kitap, 400n
zerinde kaynak taranarak hazrlanm, ciddi bir eserdir. Aadaki
konumalarn kayna iin kitaba baklabilir. Dr. Muhammed Read zetle dedi
ki:
Abduh, Efganiye diyor ki:
"Azametli mevlm, siz nefsimizde olanlarn cmlesini bilirsiniz. Bizi
en gzel bir ekilde yarattn ve resminiz ki yeri, kble-i saltmzdr."
Reid Rza da Efganiyi vmekte, Abduhtan aa kalmaz:
"rfan aac, iyilikler ve ltuf Cennetinin efendisi, her alnan nefeste
ecri bulunan byk mam, Kendisinde en mkemmel bir biimde gzellik
srr tecelli eden.." diyor.
Renan; (slamiyet ilme ve felsefeye daima eza etmi ve nihayet onlar
bomutur. nsan zeks iin slamiyet ok zararl olmutur) diyor. Efgani,
bunca hezeyan karsnda bir misli hezeyan da kendi ilave edip unlar yazd:
"lmin tekamlnde slamn bir mani tekil ettii doru ise de, bu
maninin bir gn ortadan kalkmayacan sylemek mmkn mdr? Ben
Renana kar Mslmanl deil, cehalette yaamaya mecbur kalacak
yz milyonlarca insan savunuyorum. Mslmanln, ilmi ve ilmi
tekaml yok etmek istedii bir gerektir." (10 Ekim 1996, Trkiye)

Mason Efgani
Sual: Bir mason Efgani yanda, (Mcahit Efganiyi eletirenler,
dmanlardr. Bir de bu mcahidi, bizim gibi dostlarndan dinlemek gerekir.
Gemi deerlerimizden olan bu yiit mcahid, II. Abdlhamide, Uyuyan
Mslmanlar uyandrman artyla sana biat ederim demitir, ama slam
birlii ismini verdii plann kabul ettirememitir. Mcahid Efganinin
Masonlua girdii dorudur, ama daha sonra Ben masonlar adam sandm
demitir. Efgani, Abduh gibi mstesna limler yetitiren bir mcahiddir) dedii
halde, Efganiden gemi deerimiz diye bahsedip de, neden gerek gemi
deerimiz olan mezhep imamlarmz ve dier Ehl-i Snnet limleri hakknda
vc tek kelime etmiyor?
CEVAP
Dinde reformcular ve masonlar vmenin bu kadar grlm deildir.
Efgani, nasl bir yiit mcahid ki, masonlarn adam olduunu sanarak
masonlua giriyor? Mslman olup da, masonluun sadece Mslmanla
deil, btn dinlere dman olduunu bilmeyen insan olur mu hi? Bu, byk
bir gaflet deil midir? Bir kimse, komnistleri adam sandm diyerek komnist
www.dinimizislam.com

292
olur mu? Siyonistleri adam sandm diyerek, Siyonist olunur mu hi? Bunlar
hangi Mslman yapar?
Ayrca Efgani, masonlua girip de kmyor. Gvenilir bir mason olduu
iin masonluun bana geiriliyor. Masonlar gvenmedii adam hi bakan
yaparlar m? Ondan ok memnun olmular ki, yerine mezi Abduhu da
bakan yapyorlar.
Aslnda (Masonlar adam sandm) dedii de, gerek deildir. Mezhepsiz
yandann uurduu balonlardan biridir. Masonluu braktna dair, uydurma
da olsa bir belge yoktur. Yani Efganici mezhepsizlerin, (Efgani masonluu
brakmtr) demeleri tamamen yalandr. Masonlua girip kan kimseyi hemen
mason locasna bakan yaparlar m? Bakan olmas iin yllarca masonlukta
kalmas lazm.
Zamann stanbul niversitesi rektr Sadrazam Reit Paa tarafndan
Pariste yetitirilmi olan ve ar derecede ttihat ve Terakki taraftar olan
mason Hasan Tahsin tarafndan, hain Efganiye konferanslar verdirildi, fakat
dine aykr szleri yznden, o zamann eyhlislam olan, byk lim Hasan
Fehmi efendi hazretleri tarafndan kfir olduuna fetva verildi. Hasan Fehmi
efendi hazretleri, zamann derin limlerindendi. Osmanl devletinin 110.
eyhlislam idi.
Msrl Edip shak, Ed-Drer kitabnda, Efganinin Kahire mason locas
bakan olduunu yazmaktadr. 1960da Fransada baslan, Les
franco-maons kitabnn 127. sayfasnda da, (Msrda kurulan mason
localarnn bana Cemaleddin Efgani ve ondan sonra Muhammed Abduh
getirildi. Bunlar, Mslmanlar arasnda masonluun yaylmasna ok
yardm ettiler) deniyor. Kitabn bu sayfasnda, slam lkelerinden, hoca
grnml, sarkl birinin mason locas bakanlk elbisesiyle byk bir resmi
de vardr.
Grld gibi Efgani, sradan bir mason olmayp, masonlarn vg ve
takdirlerini kazanm bir mason locas bakanyd. Dr. Muhammed Reat da,
drt yzn stnde nemli kaynaktan hazrlad kitabnda diyor ki:
ngiliz belgelerine gre, bir tanrya inanmay art koan sko Mason
Locasna yeyken, buradan ateistlik ithamyla kovulmu, o da ateistliin
makbul sayld Fransz Grand Orient Locasna bakan olmutur. (Dr. M.
Read, Efgani Etrafnda Makaleler)
Cennetmekn Abdlhamid han, keskin gryle, Efganinin hain
maksatlarnn farkna varp, kirli emellerine frsat vermedii iin, Efganinin
yandalar Ulu Hakana di biliyorlar.
Cennetmekn Ulu Hakan, hatratnda diyor ki:
(Hilafetin elimde olmas ngilizleri hep tedirgin etti. Blund adl bir ngiliz ile
Efgani adl bir maskarann el birliiyle ngiliz hariciyesinde hazrladklar bir
plan elime geti. Efganiyi yakndan tanrdm. Tehlikeli bir adamd. Bana bir
ara, Mehdilik iddiasyla btn Orta Asya Mslmanlarn ayaklandrmay teklif
www.dinimizislam.com

293
etmiti. Derhal reddettim. Bu sefer Blund ile ibirlii yapt. Kendisini stanbula
arttm. Bir daha stanbuldan kmasna izin vermedim.)
Efganinin mezi Abduh da, hocasnn yolundan ayrlmam, o da mason
locas bakan olarak, reformlara devam etmitir. Efgani, masonluun yanl
olduunu anlayp buradan ayrlsayd, ok sevdii rencisi Abduhu da
masonlua sokar myd, hatt yllarca olgunlatrp loca bakanlna kadar
ykseltir miydi? Bu sadk talebesi Abduh, slamiyet ve Hristiyanlk kitabnda,
(Btn dinler birdir. D grnleri deiiktir) demekte, slam birlii ad
altnda, Yahudi, Hristiyan ve Mslmanlarn, birbirlerini desteklemelerini
istemektedir. Yani slam birlii lklar atan Efgani, Abduh ve bugnk
mezlerinin asl maksad, Mslmanlarn birlii deil, btl dinleri hak gibi
gstermektir. Abduh, Londrada, bir papaza yazd mektupta da, btl olan
Yahudilik ve Hristiyanl byk bir hak din gibi gstererek, (slamiyet ve
Hristiyanlk gibi iki byk dinin el ele vererek kucaklamasn beklerim.
O zaman, Tevrat, ncil ve Kuran birbirlerini destekleyen kitaplar olarak
her yerde okunur ve her millete sayg grr) demitir.
Mason Abduhun at bu kt r bugn de son hzla devam ediyor,
ektii kt tohumlar dal budak salyor. Drt ncili ve Tevrat okuyorlar.
Yahudiler ve Hristiyanlar da Cennete gidecek diye, bas bas baryorlar.

Muhammed Abduh
Sual: Gnmzdeki mezhepsizlerin, mutlak mctehid diyerek vdkleri
Abduh, nasl birisidir?
CEVAP
(Mutlak mctehid), mezhep sahibi byk imam, byk lim demektir.
Halbuki M. Abduh, slam limlerinin bykln, stnlklerini bile
anlayamayan bir zattr. Kahire mason locas reisi olan Cemaleddin-i Efganinin
din adam perdesi altnda slam ierden ykmak propagandalarna
aldanmtr. Mctehidlik bir yana avam mslman olarak bile kalamamtr.
1849 ylnda Msrda doup, 1905 de vefat etti.
Abduh hakknda kitaplardaki bilgiler zetle yledir:
Beyrut mason locas bakan diyor ki:
(Msrda Efganiden sonra mason locas bakan olan imam Abduh,
masonluk ruhunu yayarak ok hizmet etti.) [Daire-tl-mearif-l-masoniyye s.
197]
Efganiden sonra, Abduh da, masonlua ok yardm etti. (Les
franco-maons s. 127)
Salih amel ileyen kfir de olsa, Cennete girer diyor. Hayran Seyyit
Kutup bile, stad Abduh, dnn nakzeden yetleri hatrlamyor
diyerek tenkit ediyor. [Nisa 124. yetinin tefsirinde]
www.dinimizislam.com

294
Fil suresindeki kulara, sivrisinek; attklar talara da mikrop diyor.
Elmall Hamdi, tefsirinde buna gerekli cevab vermitir. (s. 84, 87)
slamiyet ve nasraniyyet kitabnda, Btn dinler birdir. D grnleri
deiiktir diyor. Londradaki papaza yazd mektupta, (slamiyet ve
Hristiyanlk gibi iki byk dinin el ele vererek kucaklamasn beklerim. O
zaman, Tevrat ve ncil ve Kur'an birbirlerini destekleyen kitaplar olarak her
yerde okunur) diyor. [Yoksa diyalogcular Abduh'un tavsiyesini mi
uyguluyorlar?]
Yine slamiyet ve nasraniyet kitabnda, Bir kimseden, yz bakmdan
kfirlii, bir bakmdan iman bildiren bir sz iitilse, o kimse imanl kabul edilir.
Herhangi bir filozofun, fikir adamnn yz bakmdan kfirlii gsterdii halde,
bir bakmdan iman gstermeyen sz sylemiyeceini dnmek, ahmaklktr.
O halde, herkes imanl bilinmelidir. slamiyet'te zndk kelimesi yoktur.
Sonradan meydana kmtr demektedir. Kfr aka grlmeyen bir
Mslmann szndeki bir iman, onu kfrden kurtarr, kaidesini yanl
anlatarak, btn kfirlere, filozoflara mmin demektedir. Kendi de zndk
olduu iin, bu kelimenin sylenmesini istememektedir.
C. Zeydan, Abduh, eski limlerin koyduu kurallar beenmezdi diyor.
(Medeniyet-i slamiyye)
Mehmet Sofuolu, Abduh faize helal der, Kuran mahlk kabul eder
diyor. (Tefsir kitab s.41)
stanbul yksek slam enstits eski mdr ve retim yesi Ahmed
Davudolu Hoca, Din Tahripileri kitabnda diyor ki:
1) eyh-l-islam Mustafa Sabri efendinin Mevkful akl kitabnda dedii
gibi, Abduh, Efgani vastasyla Ezhere masonluu sokup kadnlarn almasn
destekledi. (s. 81)
2) Ezher Mecellesinde, Msrda ilk mason locasn kuran Abduhtur
diyor. (s. 81)
3) eytan, Cin gibi eyleri kabul etmez. Mucizeler, ona gre slam iin
birer kara lekedir. Mesela Hazret-i Musann denizi yarma mucizesine
med-cezir olay der. (s. 82, 83)
4) Kur'anda bulunan her eye doru demek gerekmediini syler. (s. 82)
5) Teselsln btllna inanmaz. (s. 82)
Byk slam limi, 14. asrn mceddidi olan seyyid Abdlhakim Arvasi
hazretleri buyuruyor ki:
(Abduh, slam limlerinin bykln anlayamam, slam dmanlarna
satlm, sonunda mason olarak slamiyeti ierden ykan azl mlhidlerden
olmutur.)
ngilizler, yzyllardr slam lkelerini binlerce mslman ve din
adamlarn aldatarak, mason yapm, insanla yardm, kardelik gibi laflarla,
dinden kmalarna, dinsiz olmalarna sebep olmutur. slamiyeti bsbtn yok
etmek iin, bir ok paa, maa olarak kullanlmtr. Mesela, Mustafa Reit
www.dinimizislam.com

295
Paa, Ali Paa, Fuat Paa ve Mithat Paa, Talat Paa gibi masonlar, slam
devletlerini ykmakta kullanldklar gibi, Efgani ve Abduh gibi masonlar ve
yetitirdikleri [Reit Rza gibi] mezler de, slam bilgilerini bozmaya, yok
etmeye alet olmulardr. (Faideli Bilgiler)
Abduh da, stad Efgani gibi mason olmu, mucizeleri inkr etmi, sahih
hadislere uydurma damgas vurmu, Kadir gecesi gibi mbarek gecelerin
hibir kymeti olmadn sylemitir. Abduh yabanclar tarafndan destek
grmtr.
Msr smrge valisi Lord Cromer diyor ki:
(Elbette slami reformist hareketin gelecei eyh Muhammed Abduh'un
izdii yolda mit vaad ediyor. Ve o yolun yolcular Avrupa'nn her trl yardm
ve teviklerine layktr.) [M. Muhammed Hseyin, Modernizmin slam
Dnyasna Girii, Tercme Sezai zel]

Reit Rza
Sual: Reit Rza kimdir?
CEVAP
Reit Rza, 1865 ylnda Lbnanda dodu. 1935de ld. Abduhun
talebesidir. (Mncid)
Hocasnn dinde reformcu fikirlerini yaymak iin Msrda El-Menar dergisi
kard. (Eldavet velirad) medresesinde hocalk yapt. El-muhaverat
kitabnda, Ehl-i snnet mezhebine ve fkh kitaplarna saldrd.
Mezhepsizler kitabnda Dr. Hasib Es-Samirai [Ali Nar tercmesinde]
diyor ki:
(Reit Rza, ne aldysa, M. Abduhtan ald. O da btn sermayesini,
Efgani diye mehur olan arkn filozofu Cemaleddinden devirdi. Yani bu iki
zatn z ve fikri hviyeti stadlarna baldr. (s. 45)
Reit Rza, Efgani ile karlama imkan bulamadysa da, onun fikir
mirass ve mezi Abduhla beraber olmak imkann elde etmiti. Abduhla
buluma onun fikri hviyetinin olumasnn temel unsurlarndan biridir. (s. 80)
Reit Rzann bariz vasf veya tavr slahatlktr. Msra varnca da
Abduh ile tanm; yapmay tasarlad slahatn programn ner iin Menar
dergisini karma fikrini ona aarken, pein olarak bunlar aklamt. (s. 85)
Msra gmesinin esas sebebi de, Efganinin halifesi durumundaki
Abduhla bulumak ve din slahat yolunda almakt. (s. 93)
El-Menar dergisinde Vehhabiler hakknda eitli makaleler yaymlayan
Reid Rza, Vehhabi hareketini yerinde ve lzumlu grerek unlar sylyor:
(Bu dnemde toplum cahiliyet devrinden daha kt bir cehalet iinde idi;
aaca, taa, hayvana, lye, diriye tapar, namaz klmaz, zekt vermez,
bakasnn maln gaspeder, adam ldrm olmak iin adam ldrrd.
Cenab- Allah bu topluma eyh Muhammed bn Abdlvehhab' ve hafidini
www.dinimizislam.com

296
gnderdi, bunlar oralarda selefin akidelerini, esere dayanan tefsiri, hadis
kitaplarn ve imam Ahmed b. Hanbel'in fkhn neretmek suretiyle slam
yenilediler. Bu hareketin tesiri ile halk dine yle sarld ki memleketlerinde
namaz terk eden, zekt vermeyen, ktl irtikap eden bir kimse kalmad.)
[Prof. Yusuf Ziya Yrkan, "Vahhabilik", A.. lahiyat Fakltesi Dergisi,
1953. Say 6]
Mucizeyi inkr
Reit Rza, mucizeleri hissi ve akli olmak zere ikiye ayrr. "Hissi mucize,
gemi peygamberlerin mucizeleri, akli mucize de Kur'an- kerimdir" der. Bu
suretle, dier mucizeleri inkr eder. Byle bir taksimle Kur'an- kerime, sahih
hadislere iftirada bulunur. nk bunu destekleyen herhangi bir sahih haber
yoktur. Bu, hakikatten akln isteine, mehur olma hevesine ve iraki felsefeyi
kr krne taklide ynelmektir. (s. 97)
Reit Rza hakiki slam limlerinin bildirdii doru yoldan ayrlarak, kendi
bana bir yol tutmu ve asrn ihtiyalarn karlamay, dinde hurafeler
yapmakta arayacak kadar ileri gitmitir. Bu hli, yazd makalelerde ve
kitaplarda aka grlmekte hatta kendisi bu vasfndan nerek
bahsetmektedir.
Eserleri incelendiinde bozuk mutezile frkasnn fikirlerinin hakim olduu
grlr. Reit Rzann yazd eserlerde, yaymaya alt dncelerinden
bir ksm unlardr:
1- Mucizeleri kendi dncesine gre tevil etmekte ve birounu inkr
etmektedir.
2- Musa ve sa aleyhimesselamn peygamberliklerine dil uzatmaktadr. sa
aleyhisselamn diri olarak ge kaldrld Kuran- kerimde bildirildii ve Ehl-i
snnet limleri bunu aklayp izah ettikleri halde, o; sa aleyhisselam ld
demektedir.
3- Cinlerin varln kabul etmeyip, onlar bir takm zararl mikroplar olarak
gstermektedir. (Tefsir-i Menar: c.3, s.95, 96) Halbuki cinlerin varl ve
ateten yaratld Kuran- kerimde ve hadis-i eriflerde aka bildirilmektedir.
4- Ehl-i snnetin drt hak mezhebini kabul etmeyip, teyemmm, vasiyet,
talak gibi daha birok meselede doru yoldan ayrlmtr.
Reit Rzann yazd kitaplar, okuyanlar ve uyanlar felakete
srklemitir.
Bu eserlerinden biri Muhaverat kitabdr. Bu kitabnda, stad Abduh gibi,
drt mezhebi tenkit etmi, mezhepleri ahsi mnakaalar eklinde gstererek,
slam birliini bozmulardr diyecek kadar ileri gitmitir. Drt mezhepten
birine uyan ve bin seneden beri gelmi milyonlarca halis Mslmanla adeta
alay etmitir.
Muhaverat kitabnda, drt mezhebe atlmakta, slam bilgilerinin drt
kaynandan biri olan cma- mmet inkr edilmekte, herkes; kitaptan,
www.dinimizislam.com

297
snnetten kendi anladna gre amel etmeli denilmektedir. Bylece, slam
bilgilerini kknden ykmaktadr.

Abdlaziz bin Baz
Sual: Suudlu Abdlaziz bin Baz kimdir?
CEVAP
Vehhabidir. Yazd "Akidet-s-sahiha" adl kitap "Doru nan" ismi
verilerek Trkeye tercme edilmi ve Trkiyenin her yerinde datlmaktadr.
Allah arta oturuyor diyor.
Abdlaziz bin Baz, ehl-i snnet itikadndaki mslmanlara Mrik
damgasn vuruyor, her mslmann "Necdi" yani vehhabi olmasn istiyor.
stiva, Yed, Vech gibi mteabih kelimelere, oturmak, el, yz gibi manalar
vererek -h- Allah tely cisim olarak bildiriyor. Mebbihe frkas gibi
inanyor.
(stadmz bni Teymiye de byle syledi) diyerek onun da
Mebbiheden olduunu gizlemiyor. Kitapta imam- Malik hazretlerinin
hocasnn (stivann keyfiyeti bilinemez) dediini yazyor. Dorusu da budur.
Fakat Necdi hemen birka satr sonra, (Allah gklerin stnde bulunan Ar
zerinde oturuyor) diyor. Keyfiyeti bilinmeyen ey zerinde nasl byle kesin
konuuyor.
Selef-i salihin denilen nceki limler, stiva, Yed gibi kelimeleri tevile
lzum grmezlerdi. nk bu kelimelerin mahiyeti bilinirdi. Mesela (stanbul,
valinin elindedir) denilince, bunun aklanmas istenmez, herkes buradaki el
kelimesinin hakiki el ile ilgisi olmadn bilirdi. (Allah Ar istiva etti) denince
de, Allahn Ara hkmran olduunu anlarlard.
Fakat Mebbihe denilen bozuk frka, (Allahn bizim gibi eli var. Allah
Arn stnde oturur) gibi manalar verince sonraki limler bu kelimeleri
aklamak zorunda kalmlardr. Kur'an- kerimde byle tevil edilmesi gereken
ok yet-i kerime vardr. Hakiki manas ile alnrsa acayip manalar ortaya
kar. Mesela Kur'an- kerimde (Kye sor) buyuruluyor. Kyden maksat,
kydeki insanlardr.
Yine Kur'an- kerimde kfirlerin sar, dilsiz ve kr olduu bildiriliyor.
(Bekara 18) Kfirler sar, dilsiz ve kr deildir. Bunlara, hakikati duymadklar
iin sar, hakk sylemedikleri iin dilsiz, doru yolu, gerekleri gremedikleri
iin kr denilmitir. Bilen iin bunlar izaha lzum yoktur.
Eskiden de istiva, yed, vech gibi kelimeler tevil edilmeden bilinirdi.
Mebbihe frkas ve sonra necdiler, bu kelimeleri hakiki manas ile alnca,
h Allaha mekan ittihaz etmi oldular. Onu cisim zannettiler. Necdi
Abdlaziz Baz da, (Allah gkte Arn stnde oturuyor) diyerek kfre giriyor.
(S.8-10)
www.dinimizislam.com

298
Abdlaziz Baz, (man, dil ile ikrar ve inanlan yapmaktr. man itaat ile
artar, isyan ile azalr) diyor. (s.18) Bu tarifin iinde kalb ile tasdik yoktur.
Halbuki bir kfir de dil ile Kelime-i ehadeti syleyebilir. Kalb ile tasdik
etmedike kymeti olmaz. nanlan yapmak ameldir. Mesela orucun farz
olduuna inanan kimse bunu yapmazsa gnaha girer, iman gitmez. Necdi,
inanlan yapmak iman diyerek amelin, imann bir paras olduunu sylyor.
Halbuki amel imandan para deildir. Mesela oru tutmayana kfir denmez.
(man artar, eksilir) demekle, gerekte imann artp eksildiini zannediyorlar.
Halbuki iman, "Ament..." de bildirilen alt esasa inanmak demektir. Bunun
birine inanmamak kfr olur. Bu bakmdan iman zamanla azalp oalmaz.
Baz limler, imann azalp oalacan sylemilerse de bunlar, imann
kendisinin deil, parlaklnn artp eksileceini bildirmilerdir.
Necdilerde tevil yoktur. Tevilsiz (iman artar, eksilir) demeleri kfr olur.
Yani Necdiler gibi byle tevilsiz sylemek, inanmak kfr olur. Necdiler,
(mann parlakl artar, eksilir) deselerdi mahzuru olmazd.
Necdi yine ayn sayfada (Zina, hrszlk ve iki imek kfr deildir) diyor.
Halbuki az nce, (nandn yapmak imandr) diyordu. Bylece apak bir
tenakuz [eliki] iine girmektedir. Zaten yazlar hep byle tenakuzlarla
doludur.
Necdi, mslmanlarn peygambere ve evliyaya taptn sylyor. (S.21)
Vefat eden peygamber ve evliyadan yardm istemenin irk olduunu sylyor.
(Bunlar "La ilahe illallah" kelimesinin manasn Arap kfirleri kadar bile
bilemediler) diyor. (s.20)
laca ifa zelliini veren, dirinin yardm etmesine kuvvet veren Allah
tel deil midir? Allah tel bunlara bu kuvveti verir de vefat eden bir
peygambere veya evliyaya yardm etme kuvvetini vermekten aciz midir?
Aslnda, Allahn kudreti olmadan, dirinin yardm edeceine inanp da, lnn
yardm edemeyeceine inanmak irk olur. Allahn kudreti ile dirinin yardm
edeceine inanp da, Allahn kudreti ile lnn, yardm edeceine inanmamak
da, Allah aciz kabul etmek olaca iin kfr olur. Halbuki Allah tel her
eye kadirdir. lden diri, diriden l yaratr. (A.mran 27) Diriye, lye ve her
eye yardm ancak Allahtan olur. Kur'an- kerimde (Yardm ancak ve yalnz
Allahtandr) buyuruluyor. (A. mran 126)
Kur'an- kerimde, ehidlerin diri olduu, yiyip itii bildiriliyor. (Bekara
154; A.mran 169)
Bu yetleri inkr edemiyeceklerine gre, Necdiler hl (Evliyadan yardm
istemek irk) demeye devam edecekler mi? [Vehhabilik maddesine baknz.]
Abdlhak-i Dehlevi hazretleri buyuruyor ki:
nsan lrken ruhunun lmediini yet-i kerimeler ve hadis-i erifler
aka bildiriyor. Ruhun uur sahibi olduu, ziyaret edenleri ve onlarn
yaptklarn anladklar da bildiriliyor. Velilerin ruhlar, diri iken olduu gibi,
ldkten sonra da, yksek mertebededirler. Allah telya manevi olarak
www.dinimizislam.com

299
yakndrlar. Evliyada, dnyada da, ldkten sonra da keramet vardr. Keramet
sahibi olan ruhlardr. Ruh ise, insann lmesi ile lmez. Kerameti yapan,
yaratan, yalnz Allah teldr. Her ey Onun kudreti ile olmaktadr. Her insan,
Allah telnn kudreti karsnda, diri iken de, l iken de hitir. Bunun iin,
Allah telnn dostlarndan biri vastas ile, bir kuluna ihsanda bulunmas
alacak bir ey deildir. Diri olanlar vastas ile ok ey yaratp verdiini,
herkes her zaman grmektedir. nsan diri iken de, l iken de bir ey
yaratamaz. Ancak Allah telnn yaratmasna vasta, sebep olmaktadr.
(Miskat)
lnn feyz vermesi
(rad-t-talibin) de, (Byk bir lim vefat edince, feyz vermesi kesilmez,
hatta artar) buyuruluyor. Allah tel, sevdiklerinin ruhlarna iittirir, onlarn
hatr iin istenileni yaratr. llerin dirilere yardm etmesi yine Allah telnn
dilemesi ile olmaktadr. (Knuz-d-dekaik) deki hadis-i erifte buyuruldu ki:
(Kabirdekiler olmasa, yeryzndekiler yanard.) [Deylemi]

Ali Savi
Sual: Baz kimseler, Efgani gibi Ali Saviyi de rehber ediniyorlar. Ali
Savi kimdir?
CEVAP
Osmanl Devletinin son zamanlarnda yetien yazar ve ihtilalci idi.
Rdiyede bir ka sene okuyan Savi, medrese tahsili grmemiti. Sami
Paann maarif nazrl srasnda Bursa Rdiyesine muallim-i evvel tayin
edildi. Ancak ahlaki dkl dolaysyla hakknda yaplan ikayetler artnca,
bir sene sonra Bursadan ayrlmak mecburiyetinde kald. Sofyada ticaret
mahkemesi reislii, Filibede tahrirat mdrl de yapt.
1867 senesinde stanbula dnen Savi, bir taraftan ehzade Camiinde
vaazlar veriyor, dier taraftan Filip Efendinin Muhbir adl gazetesinde yazarlk
yapyordu. Bir sre sonra devlet aleyhinde iirler yazmaya balad. Bu durum,
gazetenin kapatlmasna ve Ali Savinin Kastamonuda ikamete mecbur
edilmesine yol at. Kastamonuda iken Mustafa Fazl Paann daveti zerine
kap Parise gitti. Pariste Mustafa Fazl Paa ve arkadalaryla yaplan
toplantdan sonra, burada alnan karar zerine Muhbir Gazetesini karmak
iin Londraya gitti. Gazetenin daha ilk nshalarndan itibaren kararlatrlm
hedeflerin dna kt grld. ok gemeden gazete kapand.
Londrada bir ngiliz kz ile evlenen Ali Savi, sultan Abdlazizin tahttan
indirilmesinden sonra stanbula geri dnd. Sultan kinci Abdlhamid Hann
mabeyn feriki olan Said Paann yardm ile Galatasaray Sultanisine mdr
tayin edildi. Kt idaresi ile mektebi kartrmas, perian tavrlar ve Trk
halknn rf ve detlerine uymayan davranlar yznden ksa zaman sonra
bu grevden azledildi.
www.dinimizislam.com

300
Bu olaydan sonra Abdlhamid Hana ve idaresine dman kesilen Ali
Savi, ngilizlerin arzusu zerine Sultan tahttan indirmeye ve yerine 5.Murad
padiah yapmaya karar verdi. ngilizler de gerekli destei verdi. Gizli olarak
almaya balad.
Etrafna toplad 500 kii ile 20 Maysta raan Sarayn basarak, 5.
Murad dar kard. Bu srada yetien Beikta muhafz Hasan Paann
vurduu bir sopa darbesiyle Ali Savi olay yerinde ld (1878).
ngiliz olan kars Mary, olay gecesi yalda bulunan belgeleri yaktktan
sonra, derhal kendisini bekleyen gemi ile Londraya kat.
Ali Savi daima n safta bulunmak isteyen, vlmeyi seven, yalan
sylemekten ekinmeyen ve dostluuna gvenilmeyen bir kiilie sahipti.
Onun bu ahsiyetini iyi deerlendiren ngilizler, kendisini istedikleri biimde
yetitirmiler ve kullanmlardr. Nitekim o, rejim meselesinde ngiliz
parlamenterizmine benzeyen bir merutiyet arzusunu daimi olarak dile
getiriyordu.
Dier taraftan klasik medrese tahsili bile grmeyen Savi, belli evrelerce
muhaddis ve hatta mctehid gibi gsterilmeye allmtr. Savi, dinde
reform yapmak gerektiini, hutbenin her milletin kendi dilinde okunmasn
srarla savunmutur. Savinin bu fikirleri daha sonra Efgani adl baka bir
ngiliz ajan tarafndan gelitirilmitir. (Y.Rehber Ansiklopedisi)

Hasan Sabbah ve eyh Bedrettin
Sual: Abduhcu bir yazar, "Aslnda bizim olan Hasan Sabbah ve eyh
Bedrettine yabanclar sahip kmtr" diyor. Yabanclar niin sahip kyor?
CEVAP
eyh Bedrettin, Samavne kadsnn oludur. Msrda okudu. Bir mddet
sonra saptp, mridleri halkn imanlarn bozmaya balad. zerlerine Bayezid
paa gnderilip datld. Kendisi Bosnaya kat. Mridler toplad. Yine sapk
yol tuttular. zerlerine yine asker gnderildi. Tevbe eden mridleri tarafndan
yakalanp teslim edildi. Mevlana Haydar Hirevinin bakanlndaki ilim heyeti
tarafndan muhakeme olunarak, lmne fetva verildi. 1415 senesinde idam
edildi. Grld gibi, lmne fetva verilecek kadar kfrnde zararl olan bir
mlhid idi.
Hasan Sabbah, smailiye Devletinin kurucusu ve Btniliin bir kolu olan
Haain frkasnn bakan idi. Hasan Sabbahn fikirleri, Asr- saadetten
nce, Sasaniler zamannda Mejdekin sapk fikirlerine ok benziyordu. Pek ok
haramlar mubah sayp, ahireti, Cenneti ve Cehennemi inkr ediyordu.
Kandrd cahilleri afyonke yaparak, cinayetler iletiyor, kurduu terr
tekilatyla pek ok slam limini, devlet adamlarn ve Ehl-i snnet
mslmanlar ehid ettiriyordu. Hind, Trkistan ve Horasan haclarnn, Rey
ehri yaknnda, yollarn kestirip ldrtt. Hasan Sabbahn 1124 senesinde
www.dinimizislam.com

301
lm zerine eski glerini kaybeden Alamut Btnileri de 1256 ylnda
Moollar tarafndan imha edilerek byk bir fitne nlenmi ve Btni
sapklarndan temizlenmi oldu. Yabanclarn neden sahip kt imdi
anlalmtr inallah.

evkani kimdir?
Sual: Mezhepsizlerce ok vlen evkani kimdir?
CEVAP
Ad Muhammed bin Ali evkanidir. 1834te vefat etti. Ezhar-l-fdda ve
Bahr-l-zehhar ii kitaplarnn erhlerini okuyarak, Zeyd mezhebinde yetiti.
(Feth-ul-kadir, Cevab-s-sail)
evkani, iiliin takye ilkesine uyarak Zeyd olduunu saklar, Hanefi gibi
grnr, fakat Zeyd mezhebine gre fetva verirdi. Bylece de Zeydlii
yaymaya alrd. Hindistann byk limlerinden Abdlhay Lknevi de diyor
ki: evkaninin kt hallerini ve bozuk kitaplarn renmek isteyen,
Ferhat-l-mderrisin kitabm okusun! evkani, bni Teymiyye gibi, ilmi ok
ve akl az, hatta ondan da aadr. (Vehhabi mezhebinin iyz)

bni Hazm
Sual: Mezhepsizlerin vd bni Hazm kimdir?
CEVAP
Endls felsefecilerinden ve limlerindendi. Vezir [bakan] idi. Miladi 994
ylnda Kurtubada doru, 1064de vefat etti. Felsefeye dalarak, yet-i kerime
ve hadis-i eriflere, kendi aklna gre mana vermi, Ehl-i snnetten ayrlmtr.
Selef-i salihinin, stnln kavrayamam, din byklerine saygszlk
gstermitir. Bu sebeple, memleketinden srlerek, lde vefat etmitir. (E.
Kiram)
bni Hazm, Selef-i salihini beenmeyip, doru yoldan ayrlmtr,
(Kef-z-znun)
bn-l Arif diyor ki: bni Hazmn dili ve Haccacn klnc, ayn eyi
yapmlardr. bni Hazmn, hadis-i eriflere uymayan habis, sapk ok szleri
vardr. Haccac- zalim, 120 bin masumu sebepsiz ve susuz ldrd. bni
Hazmn dili de, hadis-i erifle bildirilen hayrl zamanlardan sonra, 100 binlerce
Mslman doru yoldan saptrd. (K. ve Ahiret)
bni Hazm, Kuran- kerim ve hadis-i eriflerin zahir yani grnen
manalarndan baka hibir delil ve kyas kabul etmeyen, [Davud-i Zahirinin
kurduu] Zahiriyye mezhebindeydi. Bu mezhep tutunamam, kalmamtr.
(Eeddl-cihad)
bn-l-Ehed, Zehebi ve bni Hilligan diyor ki: bni Hazma selam verenler,
ondan nefret ederlerdi. Szlerini beenmezlerdi. Onun sapk olduunda
www.dinimizislam.com

302
szbirliine vardlar. Onu ktlediler. Sultanlara ondan saknmalarn
bildirdiler. Mslmanlara ona yaklamamalarn sylediler. (M. Nasihat)
bni Hazm, herkese ictihad yapmay emredip, bakasna uymak haramdr
diyordu. Hanefi limlerinden, Muhammed bin Abdlazim Mekki, buna cevap
verirken buyuruyor ki:
Elhamdlillah biz, byk islam limi imam- azam Ebu Hanifeye uymak
derecesinden darda kalmyoruz. O yce imama, onun byk talebelerine,
daha sonra gelen, ems-l-eimme gibi dnyaya nur saan derin limlere ve
on asrdan beri yetien byle hakiki limlere uymakla erefleniyoruz.
(El-Kavl-s-Sedid)
stad brahim Muhammed Neat diyor ki:
Namaz bilerek terk etmenin byk gnah olduunu ve farzlar hemen
kaza etmek farz olduunu, cumhur- ulema bildirmektedir. bni Teymiyye,
(Namaz kasten terk edenin kaza etmesi lazm deildir. Kaza klmas sahih
olmaz. ok nafile klmas, ok hayrat, hasenat yapmas ve istifar etmesi
lazm olur) dedi. Daha nce bni Hazm da, uzun yazlaryla byle uygunsuz
fikirler ortaya atmt. (slam kltr 6/25)
bni Teymiyye ve bni Hazm, hkm pheli olan yet-i kerime ve hadis-i
erifleri tevil ettiler. Yani yanl manalar vererek, Ehl-i snnetten ayrldlar.
Bylece, hayrl ilerin, namaz yerine geecei sapkln da krklemilerdir.
slamiyette atklar yaralarn en zararl olanlarndan biri de, bu olmutur. (S.
Ebediyye)

Muhammed kbal kimdir?
Sual: Yamuk kiiler, Muhammed kbali ok vyor. Acaba kbal de mi
reformcudur?
CEVAP
kbal, Pakistann mill airidir. 1905te renim iin gittii Avrupada yl
kald ve dncelerinde byk deiiklikler oldu. 1908de Lahora dnerek
Felsefe ve ngiliz Edebiyat retmenlii yapt.
1923te ngilizler kendisine Sir nvan verdi. Bu arada, mehur
arkiyat ngiliz Sir Thomas Arnold ile tant, kurduu yakn dostluk kbalin
dncesini etkiledi. Onun tavsiyesi zerine Avrupaya gidip, burada
felsefecilerden ders grd. Btn bunlar kbalin zerinde byk tesir yapt.
Ehl-i snnet limlerinin tuttuu doru yolu brakp, Batl msteriklerin
metotlarna kaymasna sebep oldu.
slmiyet karsnda felsefe ve akl n planda tutan bu metotlar, kbalin
dnce ve fikirlerini de ekillendirerek, din konusunda kendine mahsus ve
slm limleri tarafndan reddedilen grler ne srmesi neticesini de
beraberinde getirdi.
www.dinimizislam.com

303
kbalin slmda din dncenin yeniden kuruluu adyla tannan, 1928de
Madras slm Derneinin kurslarndaki konumalar, reformcu grlerle
doludur. Onun bu reformcu grleri, slamiyetin nakil yoluna ters oluu
sebebiyle, limlerce kabul grmedi.
Eserlerinde, Abduh ve Efgani gibi mason reformcularn fikirlerine genie
yer verdi. kbalin ahsiyetinin en nemli taraflarndan biri de, ngilizlerin
arzusuna uygun olarak, bamsz Pakistann kuruluu iin yapt
almalardr.
ngilizler, Pakistan Hindistandan ayrp kk lokma hlinde yutmak
istiyorlard. kbal, 1931 ve 1932de Londrada yaplan toplantlara delege
olarak arld ve burada da ayn fikri destekler konumalar yapt. Yazd
makale ve mektuplarda da srarla ayn fikri iledi.
kbal, Cinnaha yazd mektuplarda; ngiliz hkmetinin, Hindistan
Mslmanlarnn Pakistan ad altnda ayr bir devlet kurmalarn istediini
belirtti. kbalin bu almalar, takdirle karlanp bamszln sembol
ahsiyeti sayld.
lmnden 9 yl sonra 1947de Pakistan bamszlna kavutu. Bu
bamszlk, Hindistanda bir trl tam hkimiyet kuramayan ngilizlerin,
Mslmanlar paralayarak hem Pakistana, hem de Hindistana daha kolay
hkim olmak iin takip ettikleri bir siyasetin neticesidir. (Y. Rehber Ans.)

Taberi Ehl-i snnet midir?
Sual: Taberi ismindeki zat, Ehl-i snnet midir?
CEVAP
Birka Taberi vardr. Bidat ehli olanlarn, Ehl-i snnet olan mam-
Taberi ile kartrmamaldr. Ehl-i snnet olan bni Cerir Taberinin tam ismi,
Ebu Cafer Muhammed bin Cerir Taberidir. Tefsir, hadis ve afii fkh
limidir. Miladi 839 ylnda Taberistanda doru ve 923de Badatta vefat etti.
23 cilt Camiul-beyan tefsiri ve Tarih-ul-mem kitab ok kymetlidir. Ali bin
Muhammed imati adnda bir ii, bu tarihi ksaltm; bu ii kitab, Taberi
tarihi adyla Trkeye tercme edilmitir. Okuyanlar, Ehl-i snnet olan mam-
Taberinin kitab sanarak aldanmaktadr. Ksaltrken kendi grlerini de ilave
etmitir. Bilmeyen de, mam- Taberi byle sylyor zannediyor.
Muhammed bin Cerir bin Rstem Taberinin ise ii olduu, Alusinin
Tuhfe-i isna-aeriyye muhtasar kitabnn 68. sayfasnda yazldr.
Muhammed bin Ebil-Kasm Taberinin de ii olduu, Esma-l-mellifin
kitabnda yazldr. Bunlar, bni Cerir hazretleri ile kartrmamaldr.
1153te vefat eden mamiyye frkasndan ii Fadl bin Hasen Taberinin
Mecmaul-beyan adndaki Taberi ii tefsiri de, bni Cerir hazretlerinin Taberi
tefsiriyle ok kartrlmaktadr. (S. Ebediyye)
www.dinimizislam.com

304

Hasan el-Benna
Sual: Hasan el-Benna kimdir?
CEVAP
Hasan el-Benna, Seyyid Kutbun da ye olduu, Msrdaki
hvan-l-mslimin yani Mslman kardeler rgtnn kurucusudur.
Mevdudi, 1927de yazd slamda Cihad kitabnda, ihtilal yani devlete isyan
fikirlerini yayyordu. Arapaya tercme edilince, Hasan el-Bennann
dncelerine tesir ederek Msrda devlete kar gelmesine ve ldrlmesine
sebep oldu. Mevdudinin ilmi yetersizlii, [siyaset ilminin noksan olmas, fitne
kmasna sebep olmu ve] byle saysz mslmanlar, maddi ve manevi
lme srklemitir. (F. Bilgiler)
Din ve toplum zerinde aratrmalar yapan Fransz Prof. Jacques Rollet
diyor ki:
slamiyette iddet yoktur. Terristler, bni Teymiyyenin fikirlerini referans
alp, yrngelerini buna gre izen Hasan el-Benna, Seyyid Kutub, Mevdudi
gibilerin fikirlerini pratie dkmler ve bugnk radikal gruplar olumutur.
(28.9.2001 tarihli gazeteler)

Kadyanilik (Ahmedilik)
Sual: Kadyanilik nedir?
CEVAP
Hindistann Pencap eyaletinde 1880de Mirza Gulam Ahmed Kadyani
tarafndan kurulmutur. Ahmediye de denir. ngilizlerin Hindistan smrge
yaptktan bir yl sonra ortaya kan bu frka, onlar tarafndan beslenmitir.
slmiyeti ierden ykmak iin alan ngiliz casuslarnn yardmyla Pencap
ve Bombayda cahil halk arasnda sratle yayld. Sonra Avrupa ve Amerikada
gayrimslimlerden ve dinini bilmeyen cahillerden taraftarlar buldu.
Daha nce smailiye frkasnda olan Mirza Gulam Ahmed, nce
mceddid, daha sonra da Mehdi olduunu iddia etti. smail ve Behalerden
taraftar buldu. En sonunda kendisinin, gkten inecei bildirilen sa Mesih
olduunu, yeni bir din getirdiini syledi. Kadyanda yaptrd mescide,
Mescid-i Aksa dedi. Kendisinin Kuran- kerimde vldn iddia etti.
Hazret-i saya iftiralarda bulundu. slam limleri, Kadyanilerin Mslman
olmadklarn ittifakla bildirmitir. slm limlerinin bunlara verdii cevaplar
dikkate alan Pakistan Parlamentosu da, 7 Eyll 1974 tarihli kararyla
Kadyanileri, slm d aznlk olarak iln etti. Buna ramen, Mslman ss
verebilmek iin, kendilerinden Mslman Ahmediye cemaati diye
bahsediyorlar. Kadyanilerin slamiyete uymayan grleri oktur. Birka
yledir:
www.dinimizislam.com

305
1- (say Yahudiler asmak istemilerdi; fakat kendiliinden ld ve
topraa kondu. Sonra kabirden kp Kemire gitti. Orada ncili retip tekrar
ld) diyorlar. Hlbuki Ehl-i snnet limleri, sa aleyhisselamn lmediini, diri
olarak ge kaldrldn bildirmilerdir. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor
ki:
(Allahn resul Meryem olu say ldrdk dedikleri iin Yahudileri
lanetledik. Hlbuki onlar say ldrmediler, asmadlar da. ldrlen
kimse kendilerine sa gibi gsterildi. Onun hakknda ihtilafa denler tam
bir kararszlk iindedir. Bu konuda zandan baka hibir bilgileri yoktur
ve kesin olarak onu ldrmediler. Bilakis Allah say kendi nezdine
kaldrmtr.) [Nisa 157158]
2- (sa ve Muhammed aleyhisselmn ruhlar insan eklinde grnecektir.
Bu da Mirza Ahmeddir. Baka Mehdi yoktur. sa Mesih ve Mehdi, ayn kiiye
verilen iki isimdir) diyorlar. Halbuki sa aleyhisselamla hazret-i Mehdi ayn kii
deildir. kisinin de gelmesi kyametin byk alametlerindendir. Birka hadis-i
erif meali:
(sa, dil bir hakem olarak gkten inecek, ha kracak, [Hristiyanl
kaldracak] domuzu ldrecek, [domuz etini yasaklayacak] slamdan baka
eyi yasaklayacaktr.) [Buhari, Mslim, Ebu Davud, Tirmizi, bni Ebi eybe]
(Kyamet kopmadan nce, Allah tel, benim evladmdan birini
yaratr ki, ismi benim ismim gibi, babasnn ismi, benim babamn ismi
gibi olur. Ondan nce dnya zulmle dolu iken, onun zamannda adaletle
dolar.) [Tirmizi]
(sa, Mehdinin arkasnda namaz klacaktr.) [bni Hacer-i Mekki]
3- slmiyetle bildirilen cihad, yanl yorumlayarak, Kuran- kerimin
mnsn deitiriyorlar. Cihad sadece szle olur diyorlar. slam limleri ise,
cihad e ayryorlar: Savala yaplan cihad, devlet yapar. Szle ve her trl
yayn vastasyla olan cihad slam limleri yapar. Bu iki cihad yapamayan da,
mal, can ve duayla yardm eder. Bu da her Mslmann vazifesidir. Bir yet-i
kerime meali:
(Ey iman edenler! Din dmanlarnn eziyetlerine sabredin. Onlarla
olan cihadda stn gelmek iin, sabr yar yapn. Snr boylarnda
kfirlere kar cihad iin nbet bekleyin ve Allahtan korkun ki, kurtulua
eresiniz) [Al-i mran 200]
4- Mirza Gulam Ahmed, Hakikat-ul-Vahy kitabnda, (Allah bu mmet
arasnda, sadan daha stn bir Mesih yaratt. O da benim. sa imdi sa
olsayd, benim yaptklarm yapamazd. Bende grlen mucizeler, onda
grlmezdi. Allah beni peygamber olarak gnderdi. Bana yz bin mucize
verdi) diyerek kfrn aka ortaya koymutur. hadis-i erif meali:
(Nbvvet ve risalet sona erdi. Benden sonra nebi de, resul de
yoktur.) [Tirmizi]
www.dinimizislam.com

306
(Benden sonra peygamber gelmez; ama peygamberim diyen
yalanclar kar.) [Mikat]
(Allahn resulym diyen yalanclar kmadka, kyamet kopmaz.)
[Buhari]
5- (Talimatlarmza gnlden bal olana da, Allah mucizeler ihsan eder)
diyorlar. Hlbuki mucize, sadece Peygamberlerde grlr.
6- (Herkesi sev, kimseden nefret etme!) diyorlar. Dinimiz ise,
Mslmanlar sevip, Allah dmanlarn sevmememizi emrediyor. yet-i
kerime meali:
(Allaha ve kyamet gnne iman edenler; babalar, kardeleri ve
akrabas olsa da, Allahn ve Resulnn dmanlarn sevmez.) [Mcadele
22]
(Kfirleri dost edinen, Allahn dostluunu brakm olur.) [l-i mran
28]
(Ey iman edenler, Yahudileri de, Hristiyanlar da dost edinmeyin!
Onlar, [slama olan dmanlklarnda] birbirinin dostudur. Onlar dost
edinen de onlardan [kfir] olur. Allah tel, [kfirleri dost edinip, kendine]
zulmedenlere hidyet etmez.) [Maide 51]
7- (Mmin olsun, kfir olsun, hi kimse, ebediyen azap iinde kalmaz;
nk Kuranda Benim rahmetim her eyi kaplar denmektedir) diyorlar.
Hlbuki Allah telnn rahmeti, efkati dnyada mminlere ve kfirlere,
herkese birlikte yetitii ve herkesin almasna, iyiliklerine dnyada
karln verdii halde, ahirette kfirlere merhametin zerresi bile yoktur.
Kfirler, cehennemde ebedi kalacaklardr, cehennemden kmalarna,
kesinlikle imkn ve ihtimal yoktur. te yet-i kerime meali:
(Elbette, ehl-i kitabdan [Yahudi ve Hristiyan] olsun, mriklerden
olsun btn kfirler Cehennem ateindedir, orada ebedi kalrlar. Onlar
yaratklarn en ktsdr.) [Beyyine 6]
(yetlerimizi yalanlayan kfirler, cehennemliktir, orada ebedi
kalrlar.) [Bekara 39]
(yetlerimizi yalanlayp byklk taslayanlar cehennemliktir. Onlar,
orada temelli kalrlar.) [Araf 36]
Kuran kerimin tamamna inanmadka, Mslmanz demekle Mslman
olunmaz.

bni Kayym
Sual: bni Kayym- Cezviyye kimdir?
CEVAP
Hanbel fkhna gre yetimise de, 15 sene kadar bni Teymiyyeden
eitli ilimleri tahsil etti. ok kitap yazd. Felsefeciler, Hristiyan ve Yahudilerle
mcadele etti. Edeb tarzn benimsedii hocasnn, her ynyle, sadk bir
www.dinimizislam.com

307
talebesi oldu. bni Teymiyyenin Ehl-i snnete uymayan bozuk dncelerine
kapld. Onun fetvalarn ve eserlerindeki sapk fikirleri savunmaya balad.
Kendi dncelerini beenip, akln eremedii bilgileri ve tasavvuf byklerinin
kefettikleri srlar, aklla zmeye kalkt ve Ehl-i snnetten ayrld.
Bata El-Kasidet-n-Nuniyye kitab olmak zere, yazd yazlarda
Allah telnn baka varlklara baz ynlerden benzediini ve cisim olduunu
yazd. Hatta Bedai-ul-Fevaid ve El-Cevab-l-Kafi kitaplarnda, Allah telya
mekn isnat etti. bni Teymiyye de, Kitab-l Ar kitabnda, h, stiva
kelimesini yanl yorumlayarak, (Allah Arn zerinde oturur) demitir.
Hlbuki Ehl-i snnet limlerinden mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
Allah tel, zamanl, meknl, cihetli deildir. Bir yerde, bir tarafta
deildir. Zamanlar, yerleri, ynleri O yaratmtr. Cahiller, Onu Arn stnde
veya yukarda gkte sanr. Ar da, yukarsn da, aasn da O yaratmtr.
Sonradan yaratlan bir ey, kadim [ezeli] olana yer olamaz. (2/67)
bni Kayym, hocas bni Teymiyye gibi, (Kfirlere Cehennemde azap
sonsuz deildir) demitir. Kabir ziyaretinde bulunan Mslmanlara da mrik
deyip, bni Teymiyye gibi, trbelerin yklmasn istedi. Hatta Reslullah
efendimize dil uzatarak, vefatndan sonra, bir meziyetinin kalmayp, dier
insanlardan bir farknn bulunmadn iddia etti. Bu konuda bildirilen hdis-i
erif ve haberleri, limlerin szlerini tevil ederek, Ehl-i snnete uymayan birok
fikirler ileri srd. Bunun iin, Ehl-i Snnet limleri tarafndan iddetle tenkit
edildi. Hocas bni Teymiyye ile birlikte am kalesine hapsedildi. Hocasnn
lmnden sonra hapisten karld. (Y. Rehber Ans.)

zmirli smail Hakk
Sual: zmirli smail Hakk kimdir?
CEVAP
Son devirde yetien felsefeci ve dinler tarihi aratrmacsdr. Masonlua
da girmi olan smail Hakk, felsefe ve dinler tarihi dallarnda alp bu
konularda kitaplar yazd. ttihatlarn gzlerine girerek medreselerde hoca
olmu, derslerinde ve kitaplarnda, Abduhun reformcu fikirlerini yaymaya
almtr. Seyyid Abdlhakim Arvasi hazretleri de, (zmirli smail Hakk ve
daha nice din adamlar, mason Abduhun kitaplarn okuyarak, onun
tesiri altnda kalmlar, eitli yollar tutmulardr) buyurmutur.
20 Haziran 1928 tarihli Vakit gazetesinde, (Dinimizde yeni hayata,
ilerlemeye uygun olarak, yaplacak yenilikleri, stanbul ilahiyat fakltesi
profesrleri rapor halinde hazrlamlardr) diye bildirilen rapor aadadr.
Bu raporda zmirli smail Hakknn da imzas vard:
(Din de, dier sosyal teekkller gibi, hayatn akna uymaldr. Din, eski
ekillere bal kalamaz. Trk demokrasisinde, din de, muhta olduu inkiaf
gstermelidir. Camilerimiz kullanlr hale getirilmeli, sralar [koltuklar,
www.dinimizislam.com

308
sandalyeler], elbise asklar konmal, ieriye ayakkabyla girilmelidir. badet
lisan Trke olmal, camilere mzik aletleri konmaldr.)
Bu rapor da, zmirlinin dinde reformcu olduunu gstermektedir. (Dolgulu
di gusle mani olmaz) diyen de bu reformcudur.

Kardavinin ada fetvalar
Sual: Kardavi, Katar TVdeki konumalarn kitap halinde neretmi.
Adna da Fetava-i Muasire [ada, Asr Fetvalar] demi. Bu kitap uygun
mudur?
CEVAP
Kesinlikle uygun deildir. Kardavi, (Kimseyi taklid etmiyorum) diyor, yani
(Drt mezhepten birine uymam) diyor. Bu, ben mezhepsizim demenin baka
eklidir. Kimseyi taklit etmediini sylese de, bni Teymiyyeye mam ve
eyhlislam diyerek, kk kitapna, ondan 21, talebesi bni Kayymdan
ise 8 tane nakil almtr. Ebu Hanife ismi iki defa geiyorsa da, kaynak olarak
deildir.
El-Halal-vel-Haram kitabnn nsznde, (Kendimi herhangi bir mezhebe
balamay uygun bulmadm. Yalnz bir mezhebin esiri olunmaz) diyor,
mezhepleri esaret kamplarna benzetiyor. El-Halal-vel-Haram kitab, daha
nce ok tenkide uramtr. O. Hac merolu, mezhepleri ykmaya alan
Kardavi iin (ki ii, koca Sleymaniyeyi ykar; fakat onu yapmak iin bir
Sleyman ve bir de Sinan gerekir) diyor.
(Din, kolaylk zerine kurulmutur) diyerek verdii ada, asr
fetvalardan birka yle:
1- (nce orap stne mesh caizdir) diyor. Hlbuki drt hak mezhebin hi
birisinde ince oraba mesh caiz deildir. Kolaylk olsun diye, her kolayna
geleni yapmak caiz olmaz. Mesela kolaylk olsun diye, vakit girmeden be
vakit namaz bir vakitte klmak, dini deitirmek olur.
2- Mukim olann, bir zrle iki namaz cem etmesine, (Hanbelde caiz
olduu iin, ben de caizdir derim) diyor. Hlbuki Hanbelnin bu hkmn
herkese amil etmek, asla caiz deildir. Bir zaruret veya ihtiya sebebiyle bir
mezhebi bir hususta taklit edebilmek iin, o mezhebin o husustaki mmkn
olan btn artlarna da riayet etmek gerekir. artlarna riayet etmeden bir
mezhebin bir hkmn almak veya mezheplerin kolaylklarn toplamak, telfik
olup haramdr. (Hadika)
3- (Fitil kullanmak orucu bozmaz) diyor. Hlbuki 4 mezhepte de bozar.
4- (Midye, stakoz gibi deniz haarat ve denizde kendiliinden lm
balk yenir) diyor. Hlbuki kendiliinden lm balk yenmez. Hanefide midye,
stakoz gibi deniz haarat da yenmez. (Drer)
Balk, hastalk gibi bir sebeple kendiliinden lnce le olur, insan da
zehirleyebilir. Bir hadis-i erif meali yledir:
www.dinimizislam.com

309
(Kendiliinden lp, su yzne kan balk yenmez.) [Dare Kutni]
5- (Demir ve dier madenlerden yaplan yzkler erkeklere caizdir) diyor.
Mtercim, dipnotuna, haram olduunu ilave etmi. Demek ki, mtercim bile,
Kardavinin dine aykr szleri olduunu biliyor. Peki harama helal diyenin
kitab, niye tercme edilir ki?
6- (Haha, kenevir ve ttn ekmek haramdr, nk bunlar kt yerlerde
kullanlyor) diyor. Kt yerde kullanlnca haram m olur? Afyon, tpta ok
kullanlr. la olarak az miktarda kullanmak caizdir. (Redd-l-muhtar)
Kt yerlerde de kullananlar var diye, haha ekmeye haram denmez. Bu
yanl gr, arap yaplyor diye zm yetitirmeyi yasaklamaya benzer.
7- (fi mezhebinde olan halka kolaylk salamak iin, eti yenen deve,
sr gibi hayvanlarn necasetlerinin temiz olduuna fetva verdim. Kadna
dokununca abdestleri bozuluyordu. Kadna dokunmakla abdestin
bozulmayacan syledim. Buna da Kuran ve snnetten delil getirdim) diyor.
Bu ne demek oluyor? Aka, bin ksur yldan beri afilerin yanl yolda
olduunu, afi limlerinin Kuran- kerime ve hadis-i eriflere aykr fetva
verdiklerini sylenmi olmuyor mu? Mezhepsiz Kardavi, mam- azam veya
mam- afi gibi byk bir lim olsa bile, ancak (Benim grm bu) diyebilir,
fakat yine drt hak mezhepten birinin hkmne yanl diyemez. Hele dinin
sahibi gibi, (filere unu helal ettim) diyerek mezhepleri bozmaya hakk
yoktur. afideki birok hkm Hanefiye aykrdr, bu ayrlk da mmet iin
rahmettir, fakat afi limleri hibir zaman, (Hanefilerin ictihad yanltr)
demediler. Sadece kendi mezheplerinin hkmlerini bildirdiler.
8- (bni Teymiyyenin, Bir anda verilen talak, bir talaktr. Evlat, fakir
ana babasna zekt verir. Bir kadn, yol eminse tek bana hacca gider
grlerini tercih ettim) diyor. cma- mmete kar geliyor.
9- (Hastaya Kuran okumak, yetleri muska eklinde stte tamak
haramdr) diyor. Hlbuki bunlar snnettir. Sitemizde bu konularda teferruatl
bilgi vardr.
10- Hak ve btl mezhep ona gre ayn olduu iin, Zeydiyye
mezhebinden olan evkaniden de nakiller yapyor, Zahiriyye mezhebinden
bni Hazmn, enfiye ekmenin, kulaa, burna ve makattan ila vermenin
orucu bozmayaca grn savunuyor. Mezhepsiz Reit Rzaya mceddid
diyor, onu vyor.
11- (Bu asrda dindar Mslmana 50 sahabi ecri vardr) diyor. Hlbuki
evliya bile, sahabenin en alt derecesine bile kavuamaz.
Grld gibi Kardavinin krd yumurta, krk oktan gemitir.
Gnmzdeki yerli mezhepsizler gibi, kendisini btn mezheplerin stnde bir
hakem gibi gryor. Rehber edindii bni Cevzi, bni Teymiyye ve bni
Kayyma Hanbel imam diyor, fakat kendisi bir mezhebe uymuyor,
mezhepsiz olmay tercih ediyor. (u mezhebin u hkm yanl. u hkm,
Kurana ve snnete aykrdr. u mezhebin u hkm dorudur. Bunu tercih
www.dinimizislam.com

310
ederim) diyor. Drt hak mezhebi bile kartrp birletirmek, mezhepsizlik olup
caiz deilken, drt hak mezheple btl mezhepleri birletirip bir Kardavi
mezhebi kurmak istiyor. Kendini mezheplerin stnde hakem gibi gren byle
kimselere dikkat etmek gerekir. Bunlar genelde, aka mezhepleri
reddetmiyorlar, fakat (Bu mezhebin u grn, u mezhebin de bu grn
tercih ederim) diyerek, dini iten ykmaya alyorlar.

Zahiri mezhebi
Sual: Zahiri mezhebi nedir?
CEVAP
Zahiri sapk mezhebini miladi 883te vefat eden Davud-i sfehani
kurmutur. Daha nce afi iken, sonra taklide ve kyasa kar kt. Btl
Zahiri mezhebine gre, Kuran- kerim ve hadis-i eriflerin zahir yani grnen
mnlarndan baka hibir delil ve kyas geerli deildir, fakat bu mezhepte
olanlar, kendi grlerini yet ve hadis gibi gstermeye almlardr.
Herkese ictihad yapmay emredip, (Bakasna uymak haramdr) diyen
mezhepsiz bni Hazm da Zahiri mezhebindeydi. bni Hazm, Kuran- kerim ve
hadis-i eriflerin zahir yani grnen mnlarndan baka hibir delili ve kyas
kabul etmezdi. (Eeddl-cihad)
bni Hazm, Selef-i salihini beenmeyip hak yoldan, Ehl-i snnetten
ayrlarak, Zahiriye frkasna giren bir felsefecidir. (Kef-z-znun)
Zahiri mezhebini 11841198 yllarnda iktidarda olan Muvahhid
hkmdar Yakub bin Yusuf, Kuzey Afrika ve Endlste yaymaya almtr.
Bu hkmdar, halkn Zahiri mezhebine uymasn ve Ehl-i snnet olan Maliki
mezhebini brakmasn istemi, hatta Maliki mezhebine gre yazlan fkh
kitaplarn toplatp yaktrmtr. Bu hkmdarn lmnden sonra, Zahiri
mezhebi, yava yava snerek yok olmutur. Ancak gnmzdeki baz
mezhepsizler, her sapk mezhebin olduu gibi bunun da fikrini krklemeye
alyorlar.

bni Kesir tefsiri
Sual: bni Kesirin tefsiri uygun mudur?
CEVAP
Tefsirine kendi grlerini kartrm olduu Kefz-zununda yazldr.
am limlerinden stad Abdlgani hazretleri buyuruyor ki:
bni Kesir tefsirini okumamaldr, nk iinde dalalat-i kesire [ok sayda
yanl, sapk grler] vardr. nsanlarn itikadlarnn bozulmasndan korkup
endie ettiim iin, bni Kesirin tefsirini, bni Teymiyye ve bni Kayymn
kitaplarnn okunmasn hi tavsiye etmem, nk bunlarn kitaplarnda o kadar
ok sapk ve bozuk szler var ki, herkes bunlar ayrt edemez. Bunlar ancak
rasih ilimli limler anlayabilir. (Fadl-z-zakirin s. 24)
www.dinimizislam.com

311
Bir kitapta, itikad zedeleyen, insan kfre drc bir ifade bulunursa,
elbette o kitap ok zararldr. Baz mezhepsizler, (Kitaptaki faydal yerlerini alr,
zararllarn atarm) diyor. Halbuki kitap bilgi renmek iin okunur. Faydalsn
zararlsndan ayrabilen kimsenin o kitab okumasna ne lzum var? Bildii
eyleri niin okusun? Bilmediklerini renmek iin okuyorsa, bilmedii bir ey
onu kfre drebilir, ebedi felaketine sebep olabilir. Bunun iin
mezhepsizlerin kitaplarn okumak ok zararldr.

Fkh-s-snne kitab
Sual: Fkh-s-snne kitabnn yazar Seyyid Sbk, sapk mdr?
CEVAP
Evet. Seyyid Sbk, sper sapktr, yani itikad bozuktur. Fkh-s-snne
kitabnda diyor ki:
Taklide balanp Kitap ve Snnetin rehberliini kaybettikten sonra,
(ctihad kaps kapaldr) szyle mmet-i Muhammed, en byk bellara
urad, Resulullahn sakndrm olduu keler yuvasna girdi. (s. 22)
Aklamasnda ise, keler yuvasna girenlerin Yahudi ve Hristiyanlar
olduu bildirilmektedir. Bildirdii hadis-i erifte, (Sizden ncekilerin yolunu
takip ederseniz) buyuruluyor. (Sizden ncekiler) ifadesinden murat, cahiliye
devrinde putlara tapan kimselerdir. S. Sbk ise, bu hadis-i erifteki (Sizden
ncekiler) ifadesini, mezheb imamlarna tbi olmak diye gsteriyor. Yani bir
mctehide, bir mezhebe tbi olan Mslman putlara tapanlara benzeterek,
gayrimslim olmakla suluyor.
Kitaptaki grleri, mason Abduh ve mezi Reid Rza da aynen
savunmaktadr. Mctehid imamlara uyanlar gayrimslimlikle sularken, bni
Teymiyyeye drt elle sarlyor. Buradan da anlalyor ki, mezhepsizlere gre
Ehl-i snnet imamlara uymak su, bni Teymiyye ve Abduhu sapklara uymak
ise byk fazilettir. Yani (mam- azam hazretlerinin yolunu takip ederseniz
keler deliine girersiniz, Mason Abduhun yoluna girerseniz hidayete
kavuursunuz) demek istiyorlar. Btn mezhepsizler hep ayn eyi
savunuyorlar.
ctihad kaps aktr. Kapatan olmamtr. (slm limleri ictihad kapsn
kapatt) sz iftiradr. ctihad ehliyeti bulunmad iin kap kendiliinden
kapanmtr. Kapal kapya kapal demek, su mudur? ctihad ehliyeti olan,
kapy ap ieri girebilir. Ama her nne gelen giremez.
S. Sbk, mezhepler st ictihadlar yapyor. Hibir art aramadan
herkesin ictihad etmesini savunuyor. Bu cahillik deilse, hainliktir. nk bni
Teymiyyenin talebesi bni Kayym bile diyor ki:
ctihad art bulunmayann, Kurandan ve hadisten ahkm karmas caiz
olmaz. Mezheplerden birisine uymas arttr. Drt mezhebden bakasna
www.dinimizislam.com

312
uymak da caiz deildir. nk dierlerinin hkmleri, tedvin edilmi, yani
toplanm deildir. (lm-l-mkn)
Giri ksmnda, Mslmanlarn gerileyi sebeplerini mezheplere
balanmakta bulan S. Sbkn, Fkh-s-snneyi yazmakla, dine ne hizmeti
olmutur? Birka rnek verelim. S. Sbk diyor ki:
Alkol ikiler necis deildir, yani alkol bulam elbiseyle namaz klmak
caizdir. (s. 35)
S. Sbk, bni Teymiyye ile evkaninin bir szn alarak ve bir hadis-i
erife kyas ederek, (Eti yenen btn hayvanlarn pislikleri temizdir, hatta
bunlarn idrarn imek caizdir) diyor. (s. 34)
Fkh-s-snne kitab, drt hak mezhebden hi birisine uygun deildir.
Mesela mezhepsiz Kardavi gibi, ince orap stne meshi caiz grmektedir. (s.
66)
(bni Teymiyye, fetvalarnda...) diyerek, onu kendisine mam yani
mctehid kabul etmektedir. (s. 67)
Kitaba, (yet ve hadislerle fkh) dendii hlde, ok yerde, tevil edecei
yet ve hadis bulamad iin, kendi grn bildirmi, ayrca Mason
Abduhtan da nakil yapmay ihmal etmemitir. (s. 309)
Namaz klmayan hakknda limlerin ounun (Kfir olmaz) dediklerini
naklettikten sonra, Zeyd mezhebinde olan evkaniye mam diyor ve onun
(Namaz klmayan kfirdir) grn senet olarak alyor. (s.101)
[evkani, Zeyd frkasndandr. (Cevab-s-sail s. 69)]
Vitir namaznn snnet olduunu bildirdikten sonra, (Vitir namazna vacib
diyen Ebu Hanifenin gr zayftr) diyerek, limlerin en by olan mam-
a'zam hazretlerine dil uzatmaktadr. (s. 201)
Kendisi mam- azam ayarnda mctehid olsa bile, baka mctehidin
ictihadna yanl diyemez. nk fkh kaidesidir: ctihad ictihadla
nakzedilemez. Ama bir kimse mezhepsizse nne gelen mctehide dil uzatr.
Onlara gre sadece, mason Abduh gibilerin hatas olmaz.
mam- afi hazretlerinin, mam- azam hazretlerinin ictihadlarna aykr
ok ictihad vardr, fakat hi birisi iin, zayftr, yanltr gibi bir ey
sylememitir. Aksine (Fkh bilgisinde herkes Ebu Hanifenin ocuklardr)
buyurmaktadr. (Hayrat-l-hisan, Mizan-l-kbra)
Klnmayan namazlar kaza etmek farz iken, bni Teymiyyenin (Sahih
olmaz) dediini hccet kabul ediyor. Az sonra da Zahiriyye mezhebinden olan
bni Hazmdan nakil yapyor. (bni Hazm, bu mesele hakknda gerek gr
belirtmitir) demekte ve bu grn de bni Teymiyyenin gr gibi olduunu
bildirmektedir. (s. 283)
Kitapta, mason Abduhtan da nakiller yaplyor, hccet olarak gsteriyor
ve eyh Abduh ifadesi kullanlyor. (s. 309 ve 387)
www.dinimizislam.com

313
Grld gibi, nerede mezhepsiz varsa, hepsinin szlerini senet gibi
kitabnda toplamtr. Her frsatta Ehl-i snnet limlerine dil uzatmaktan da geri
durmamtr.

Mahmasani
Sual: slmi Dnceler isimli kitapta Mslmanla aykr yerler var
mdr?
CEVAP
Kitaptaki makalelerden biri, Prof. Mahmasani denilen birine aittir. lim ehli
tarafndan daha nce ayn makalenin alnd kitaba reddiye yazlmtr.
Makale bir felakettir. Birka rnek verelim:
Yabanc yazar, Geri kal sebepleri blmnde, Mslmanlarn geri
kaln ictihad kapsnn kapatlmasna baladktan sonra diyor ki:
(Snn fukaha, ictihad kapsnn kapatlmasnda ve bundan byle drt
mezheble iktifa edilmesinde ittifak etmiler. Bunun neticesinde slm
dncesi duraklam, bu durum hukukta ve dier slmi ilimlerde taklid ve
saplantnn yaylmasna sebep olmutur.)
Snn fukaha diyerek, Ehl-i snnet limlerini hedef alyor. Buradan
kendisinin Snn olmad anlalabilir.
Mahmasani, ayn sayfada, dalalet frkalarnn ictihad kapsnn
kapatlmasna kar klarna alk tutarak, onlar vdkten, yalayp
ballandrdktan sonra diyor ki:
(Son asrlarda bunlara Abdlvehhab, Efgani, Abduh gibi mceddid
limler de katlmlardr. Btn bu fakihler ile evkani, ictihad kapsnn ak
olduunu ispat etmitir.)
Kendisinin Snn olmad, bu yamuklarn yolunda olduunu bylece belli
oldu.
Reformist Mahmasani, drt mezheb zerinde ittifak hsl olduunu
sylyor. Sonra da bu ittifak ayplyor. Hlbuki Berikada nakledilen hadis-i
erifte buyuruluyor ki:
(mmetimin limleri, dalalet zerinde birlemez.) [bni Mace]
(Mminlerin [mctehidlerin] gzel grd, Allah indinde de gzeldir)
[. Ahmed]
Bu hadis-i erifler, mctehidlerin szbirliinin yani ittifaklarnn muhakkak
doru olduunu gstermektedir. Mctehidlerin szbirliine cma denir. cma
inkr etmenin kfr olduu bildirilmitir.
Reformcu Mahmasani, slm dncesi tbirini de kullanmaktadr. slm,
Allah telnn dinidir. Dnce rn deildir. slm dncesi tabirini kastl
olarak kullanyorlarsa hain, bilmeden kullanyorlarsa cahil olduklar
meydandadr. Hainlerin veya cahillerin kitaplarndan din renilmez.
www.dinimizislam.com

314
Mahmasaninin Mceddid lim dedii Efgani ve Abduh birer masondur.
Abdlvehhab ile evkani ise, kendi ifadesine gre de Snn deildir. Snn
olmayan kimselerin, Snnlik hakknda karar vermeleri ok yanl olur.
(lim inde de olsa aln!) hadis-i erifi iin mtercim dipnotta, (Bu hadis
uydurmadr) diyor. Ayn kitapta baka bir yazar, ayn hadis-i erifi sahih olarak
naklediyor. Halbuki hadis limlerinden imam- Deylemi, imam- Taberani,
imam- Beyheki, imam- ibni Adiy, imam- ibni Abdilber gibi hadis limleri ve
Hccet-l slam unvan ile mehur olan imam- Gazali hazretleri sahih
olduunu bildirmektedir. Bu byk imamlarn naklettii bu hadis-i erife
uydurma diyenin dili kurur. Dipnotlarla da, sapk yazarlarn fikirleriyle de,
okuyucunun zihni kartrlmaktadr.
Mahmasani, Buhariden nakledilen Acve hurmas ile alakal bir hadis-i
erifi, uydurma olarak bildiriliyor. (nk ilme ve realiteye aykrdr) diyor.
Mahmasani, Buharideki hadis-i erifi naklettikten sonra, (hmal ve hata veya
uydurma ve iftira yolu ile snnete katlan binlerce benzerinden bu bir rnektir)
diyor. Buharideki bu hadis uydurma ise, ayn kitaptaki dier hadislere nasl
gveneceiz? Maksad Buhariye olan itimad sarsmaktr.
mam- Buhar hazretlerine, ihmallik, hata, uydurmak ve iftira etmek gibi
sular isnat eden Mahmasani gibi reformcularn kitaplarn okumak byk
gaflettir.

Mevdudinin hezeyan
Sual: Resulullahn intihara teebbs ettii niye kabul edilmez ki?
Mevdudinin (Tarih Boyunca Tevhid Mcadelesi) ve (Hazret-i Peygamberin
Hayat) adl kitaplarnda, vahiylerin aras uzadka Efendimizin zntsnn
ve skntsnn arttn, bazen Sebir, bazen Hira tepesine gidip oradan kendini
atmak istedii yazldr. Mevdudinin yazs, dinde senet deil mi?
CEVAP
Evet deildir. Mevdudinin sapkl hakknda ok eser yazlmtr.
Resulullaha ancak onun gibi mezhepsizler iftira eder. ntihara teebbs etti
demek ne kadar byk yanltr. Byle sylemek ya intihar merulatrmak
olur, yle ya Peygamber efendimiz yaptna gre herkes yapabilir yahut h
Resulullah efendimiz intihar edecek kadar byk gnahtan ekinmiyordu
anlamna gelir. Her ikisi de byk felakettir.
lk vahiyden sonra Peygamber efendimizin ne yaptna
Mearicn-nbvve isimli Peygamberler tarihinden bakalm:
Peygamber aleyhisselam, (Cebrail aleyhisselam gzmden
kaybolduysa da, onun heybet, iddet ve korkusu zerimde sabit kald.
Bana mecnun diyeceklerinden ve bana dil uzatp ktleyeceklerinden
korktum. Haticenin yanna geldim. Vcudum titriyordu. Kendimden
gemitim. Haticenin dizine yaslandm. Grdm eyleri ona anlattm
www.dinimizislam.com

315
ve bana khinlik arz olacandan korkuyorum dedim) buyurunca, Hazret-i
Hatice, (Allah korusun. Hak tel sana hayr ihsan eder. Hayrndan baka ey
dilemez. Allah hakk iin benim midim yledir ki, sen bu mmetin
peygamberi olacaksn. Sen misafiri seversin. Doru sylersin ve emin
kimsesin. cizlere yardm eder, yetimleri korur, gariplere iyilik edersin. yi
huylusun. Bu hasletlerin sahibi olann korkulacak hli olmaz) dedi.

Zuhayli
Sual: Suriyeli yazarlardan Vehbe Zuhaylinin, Delilleri ile slm Fkh
isimli kitabnda, Ehl-i snnete ve drt mezhebe aykr grleri var mdr?
CEVAP
Zuhayli de, Kardavi ve Mahmasani gibi mezhepsizdir. Kitabnn
nsznde, mezhepleri birletirmek iin (Toplumu sapland uurumdan
kurtarmak iin slah [reform] hareketinden baka kar yol yoktur) diyor.
Bidat veya hak mezheb ayrm yapmadan, her mezhebin kartrlmasn
isteyerek, (Muayyen bir mezhebin hkmne bal kalnmamaldr) diyor.
Bunlar mezhepsizlik deilse nedir?
Drt hak mezhebin kitaplar, sanki Kuran ve snnete uymuyormu gibi,
drt mezhebin dnda da hak varm gibi, (Benim bu kitabm, Kuran ve
snnete dayanr. Bu, drt mezhebden birinin kitab deildir. Baka
mezheplerin hkmleri de alnmtr. yle ki okuyan, bunlardan sahih olana
uysun) diyor. Herkesin mutlak mctehid olmasn ve mezhepler st ictihad
yapmasn istiyor. nk bir kimse mutlak mctehid bile olsa, ancak kendi
ictihadn bildirir. Dier ictihadlara yanl demez. nk ictihad, ictihadla
nakzolunamaz, yani geersiz hle getirilemez.
Telfik yapmann haram olduu, Hadikada bildirilmektedir. Zuhayli, (Telfike
gtrse de, her mezhebi taklid caizdir) diyor. Buradaki her mezhep ifadesinin
iinde drt hak mezhebin dndakiler de vardr. Mesela Haricilerin baziyye
kolunu da hak mezhep olarak bildiriyor.
Kendini btn mezheplerin stnde bir hakem gibi grp, (Belli bir
mezhebin grne taassubum yoktur), (Delil ve mezheb olarak tercih
edilmesi gerekeni gsterdim) ve (Benim tercih ettiim gr udur) diyor. Drt
mezhebden baka hak mezheplerin bulunduunu bildiriyor.
Mezheplerin hkmlerini de yanl naklediyor. Mesela (Hanefde
mstamel su ile abdest alnr, gusledilir) diyor. Hlbuki mstamel yani abdest
alnm veya gusledilmi su ile tekrar abdest alnmaz ve gusledilmez. afi
mezhebinde de, abdest alnm veya gusledilmi su ile tekrar abdest alnmaz.
Allah tel, (detli iken hanmnza yaklamayn) buyuruyor. (Bekara
222), Peygamber efendimiz de, (detli iken [nem vermeyerek] hanmna
yaklaan, Kuran kerimi inkr etmi olur) buyuruyor. (Nesai)
www.dinimizislam.com

316
Daha birok hadis-i erifle bu iin haram olduu bildiriliyor. Mevkufatta,
(Hayzl kadna yaklamay helal sayan kfir olur, nk haram olduu kesin
delille sabittir) buyuruluyor.
afi mezhebinde de haram olduu Zevacirde, 75. Kebirede
bildirilmektedir, fakat hi bir mezhebe uymayan Zuhayli, (detli iken kadnla
beraber olmak byk gnah deildir) diyerek, Allahn yasaklad ii hafife
almaktadr.
Eer Zuhayli, sadece hak olan drt mezhebi ayr ayr bildirip, kendisinin
ve bidat ehli kimselerin grlerini araya sokmasayd, kitab bir deer tard.
Kendi grn ve drt mezheb harici sapklarn fikirlerini, din gibi bildiren
byle kimselerin kitaplarn okumak elbette ok zararldr.

Suriyeli Seykavi
Sual: Zuhayli ve Kardavi gibi, Seykavi de mezhepsiz midir?
CEVAP
Seykavi, slamn iktisat sistemini sosyalizme gre aklam, mason
Abduhun dinde reform yolunu tutmu ve kard fitneler yznden birok
Mslman skntya sokmutur. Hadis-i erifte, (Uyuyan fitneyi uyandrana
Allah lnet etsin) buyuruluyor. (. Rafi)
Drr-l-muhtarda, (ahsi mal, sahibinin rzas olmadan alnmaz,
kullanlmaz) buyurulurken Seykavi diyor ki:
Devlet, ahsi mlkiyetten ihtiyacn, gerektii kadar iade etmemek zere
alr ve toplumun umumi ihtiyalarna sarf eder. (C. S. 149)
Devlet, lzumu halinde cemiyetini korumak iin ihtiyac olan paray varlkl
fertlerden kaytsz artsz alabilir. (. E. 92)
ahsi mal almak, komnizmde vardr. Dinimizde, meru yoldan kazanlan
mal, mbarektir. ahsi mlkiyete devletin el koymasn isteyerek diyor ki:
ayet bu iler iin zekt kfi gelmezse, hkmet, zenginlerin ellerindeki
fazla mallar alp, fakirlere iade eder. (. E. 98)
Seykavi, hep slm dncesi diyor. Hlbuki dnce de, akl gibi
mahlktur. Bunlar Allah yaratmtr. Allah dncesi, Allah akl diyen kfir
olur. slm eriatna slm dncesi denmez.
Seykavi, Mezhepleri slamn bir cz kabul ediyor. Bu czleri, yani
mezhepleri birletirmek isteyerek diyor ki:
slmiyet bir btndr, ayrlan czleri birletirmeli, ihtilaflar ortadan
kalkmaldr. (. S. 35)
Drt hak mezhebi ihtilaf olarak kabul etmektedir. htilaflardan maksat,
sapk mezhepler deildir. yle olursa daha tehlikeli olur. Hak ile btln
birlemesine zaten imkn yoktur. Hak mezhepleri birletirmek de telfik olur ki,
bu da icma ile btldr. Hadis-i erifte, (limlerin ihtilaf [Mezheplere
ayrlmas] rahmettir) buyurulurken, mezhepleri birletirmek suretiyle kaldrmak
www.dinimizislam.com

317
istiyor. Bidat ehlinden bni Teymiye ve bni Hazm da mam yani mctehid
diye vyor. (. . 94)
Mezhepsiz Seykavi, Hazret-i Osmana ve dier Eshab- kirama alaka dil
uzatarak diyor ki:
ok yal olan Osmann hilafete gemesi, kt bir talihin eseridir.
Mslmanlarn mallarn geliigzel harcamtr. ok msrifti. Muaviyenin
mlkn geniletip, Filistini de ona verdi. Bu, slamn ruhuna aykryd. (.
S.186)
Bunlarn iftira olduu btn muteber kitaplarda yazldr. Hadis-i eriflerde
buyuruldu ki:
(Bugnden sonra Osmana gnah yazlmaz. [Yani Osman gnah
ilemez]) [Tirmiz]
(Ya Rabbi, Osmann gemi, gelecek, Kyamete kadar btn
gnahlarn affet!) [Ebu Nuaym]
(Osman, "Ya Rabbi, yer ile gn yerini deitir" diye dua etse,
duas kabul olur.) [Mesabih]
(Osman bendendir, ben de Osmandanm.) [Taberani]
(Meleklerin bile hay ettii zattan [Osmandan] ben hay etmez
miyim?) [Beyhek]
(Osmann efaati ile Cehennemlik 70 bin kii, hesap grmeden
Cennete girer.) [. Asakir]
Hazret-i sann lmedii Kuran- kerimde bildirilirken, (Hazret-i sa vefat
etti) diyor. Bu ifade, baka bir tercmeden karlmtr. Byle fahi hatalar
kasten karlmaktadr.
Prof. Seykavi, (slm toplumunu ina ederken, slm fkhna bal
kalmamak gerekir. Fkhla megul olmak mr ve sevab zayi etmektir) diyor.
Hlbuki hadis-i erifte buyuruldu ki:
(Her eyin direi vardr. Dinin temel direi fkhtr.) [Beyhek]
Ancak mezhepsiz olan, bazen Hanefnin hkmne, bazen afininkine
uygun der. Maide suresinin 33. ayetinin tefsirinde 4 mezhebin hkmn
bildirdikten sonra, (Biz bu hususta, mam- Malikin fikrini tercihe ayan
grrz) diyor. Mezhepler arasnda hakemlik yapyor. Kendisini her mezhebin
stnde gryor.
Zmer suresinin 3. yetinin tefsirinde, (Bugn slam lkelerinde
Evliyaya ibadet ediliyor, onlardan efaat isteniyor) diyerek Vehhabi
olduunu gizlemiyor. Tasavvufu da inkr ediyor, bni Arabi hazretlerine
gayrimslim diyor. Byle mezhepsiz kimselerin kitaplarn okumak ok
tehlikelidir.
Cemyyet-l-meari tarafndan neredilen Nehc-s-Seviy... kitabnda
deniyor ki:
Hakiki ilim kitap okumakla elde edilemez. Taberani deki hadis-i erifte
(lim ancak staddan renilir) buyuruldu. Hibir limden ilim okumam
www.dinimizislam.com

318
olan Seykavi, Allaha, mucize kalem, Yaratc kalem, diyor. Nebe suresini
tefsir ederken de Allaha Akl-i mdebbir diyor. [Akl ve uur mahluktur.
Mahluka ait bir sfat Allah iin sylemek kfrdr.] Byle sylemek ilhaddr.
Kuran- kerimde buyuruluyor ki:
(En gzel isimler Allahndr. Ona onlarla dua edin. Onun isimleri
hakknda sapanlar brakn.) [Araf 180]
(Kk meselelerde de olsa idareciler Allahn hkm ile hkmetmedikleri
mddete yeryznde Mslman yoktur) diyor. Hlbuki mam- Kurtubi
hazretleri buyuruyor ki:
Allahn hkm ile hkmetmeyenler hakkndaki ayet-i kerimenin manas
yledir: Kuran- kerimi reddederek ve Resulullahn szn inkr ederek
Allahn indirdiiyle hkmetmeyen kfirdir. (Cami-ul-ahkm)
Hazret-i krime de bu yet-i kerimenin tefsirinde, (nkr ederek, Allah
telnn indirdii ile hkmetmeyen kfirdir. nanp da hkmetmeyen zalimdir,
fsktr) buyurdu. [Ehl-i snnette amel, imandan para deildir. Gnah ileyene
kfir denmez. Seykavi, gnah ileyene kfir demekle de Ehl-i snnetten
ayrlyor.]
Seykavi, herkesi mrtedlikle itham ederek diyor ki:
(Btn beer mrted olmutur. slm, btn hayat iine alr. Bir meselede
de ona uymayan, imandan ayrlm, dinden kmtr. Kk bir meselede
beer kanununa uyan La lahe illallah dese de mrik olur, dinden kar.
Bugn slamiyet yoktur. Biz mrik bir toplumda yayoruz. Btn beeriyet
mrteddir, cahiliyet devrine dnmtr. Bugn Mslman hkmdar ve
Mslman tebaa yoktur. Mslmanlar asrlar nce yok olmutur.)
[Bu szlere kendi yolunda olanlar da dhil midir? Dhil deildir denemez.
nk kfir sultana sadece uyan deil, uymayan da kfirdir diyor. Dnyadaki
herkese kfir diyor. Ne hayrettir ki, kendilerine kfir denilen kimseler onu
savunuyorlar.]
Seykavinin izinden gidenlerin bir ksm avukat, bir ksm da, pasaport
karmak gibi ilerde beeri kanunlarla hareket ediyorlar. Onlarn baka bir
ksm da, bu beeri kanunlar erevesinde eserlerini izinsiz basmyorlar. Yani
beeri kanunlara tabi oluyorlar. Hani beeri kanuna uyan kfir idi?
Seykavi, (O [Allah], nerede olursanz olun, sizinledir) mealindeki yet-i
kerimenin manasnda da btn slam limlerine muhalefet ederek (Allah
herkesle, her eyle beraberdir ve her yerdedir) diyor. Byle sylemek kfrdr.
Hlbuki btn slam limleri, bu yet-i kerimenin (Allah telnn ilminin
btn mahlkat kuatt) manasnda olduunu bildirmilerdir.
Hazret-i Yusuftan sonra, Hazret-i Musay ktleyerek diyor ki:
(Hazret-i Musa, asabi mizal, atak bir liderdir. On sene sonra hayatnn
ikinci devresinde onunla bulumak zere onu imdi burada brakalm. Belki
sknete kavumu, sakin tabiatl ve halim selim olmutur. Ama hayr,
olmamtr.)
www.dinimizislam.com

319
Seykavinin bu szleri, Peygamberlerin, byk kk gnahlardan
masum olmas gerektiini kesin olarak ifade eden slm akidesine tamamen
zttr. Hazret-i brahimin yldz, Ay, sonra da Gnei grnce, (Bu benim
Rabbim) sz, istifham- inkar takdiri zerinedir. (Bu mu benim Rabbim)
demek istemitir. Yani mealen, (Sizin zannettiiniz gibi bu benim Rabbim
mi? Yani bu benim Rabbim deil, bu Rab olmaya layk deildir. O hlde
siz onun Rab olduuna nasl inanyorsunuz) buyurmutur. Hazret-i brahim,
bunlar sylemeden nce de yegne ilahn Allah olduunu, Ondan baka ilah
olmadn kesin olarak biliyordu. nk Allah tel, (Biz daha nce
brahime rdn verdik) buyuruyor. (Enbiya 51)
Seykavi, Enam suresinin (Hkm ancak Allahndr) mealindeki 57.
ayet-i kerimeyi, murad olan manasnn tam aksine anladndan, Hazret-i Aliyi
ve onu sevenleri de tekfir etti. l-i mran suresinin (Sana tbi olanlar
Kyamete kadar kfredenlerin stnde tutacaktr) mealindeki 55. ayet-i
kerimesi, bu mmetin Kyamete kadar, kendi dinleri zerine kalacaklarn
bildirmektedir. Bu mmetin ilk asrda slmiyet zere, ondan sonra cahiliyet
zere yaadn nasl syleyebiliyor? Hadis-i eriflerde buyuruldu ki:
(Allah tel, her asrda dini tecdid eden bir zat gnderir.) [Ebu
Davud]
(Kyamete kadar hak zere olan bir cemaat mutlaka bulunur.) [Buhar
]
[Nehc-s-Seviy... kitabnn Arabi asl, stanbuldaki Hakikat Kitabevi
tarafndan Fitnet-l-Vehhabiyye kitabnn iinde neredilmitir. Bu linkten
indirilebilir veya bilgi@hakikatkitabevi.com adresinden kitap olarak da
istenebilir.]

Mehmet Akif kimdir?
Sual: Mehmet Akif Ersoyun, Mslmanlarn halifesi olan Sultan ikinci
Abdlhamide, (Korkak, bayku, hayvan, merkep, zalim, melun, kzl
kfir ) gibi irkin szler syledii ve mason Abduh gibi reform istedii doru
mudur?
CEVAP
Maalesef dorudur. En kts de, bu duruma tevbe de etmemitir.
1966 baskl SAFAHAT isimli kitabnda diyor ki:
Ortalk yle fena byle mzebzep iler,
Ah o Yldzdaki bayku lvermezse eer (s. 402)
oktan beridir vard benim bir derdim,
Gideyim zalimi ikaz edeyim isterdim.
Kafes ardnda hanmlar gibi saklyd Hamid,
Al-i Osmandan bu korkaklk edilmezdi mid. (s. 415)
Ah efendim o ne hayvan o nasl merkepti. (s. 421)
www.dinimizislam.com

320
Ah efendim o herif yok mu kzl kfirdi. (s 422)
Msrn en muhteem stad Muhammed Abduh.
karp gnderelim hsl eyhim yer yer,
Oradan lem-i slama Cemaleddinler.
Mezhepsizler isimli kitapta, Akif iin deniyor ki:
Baytar idi. iirleri ok heyecanldr. stikll marn yazmsa da,
Safahatta, Allaha dil uzatmakta, Mslmanlarn halifesi ikinci Abdlhamid
hann ann zedeleyen ok irkin iftiralar atmakta, sicilli mason Abduhu
vmekte, onun gibi dinde reform istemekte ve bir algcy, algsnn seslerini
ilahi sese benzetmektedir. Ahmed Davudolu hoca, Din tahripileri kitabnda
kifin de dier reformcular gibi, ilham dorudan doruya Kurandan aldn
bildirmektedir.
stibdat isimli iirinde Halife-i mslimine diyor ki:
Drdn milletin en kahraman evladn yese,
Ne melunsun ki rahmetler okuttun ruh-i blise.
Bir slam halifesine melun diyene ne demeli?
eytana rahmet okutmak tabiri de ok irkindir.
slam halifesi iin yazdklar oktur. Akif, bu irkin hakaretleri iin tevbe
etmemitir.
Abdlhamid han hazretleri tahttan indirildikten sonra da yine dmanl
bitmemi, STBDAT iirini yazmtr. iirinin ba yledir:
Ykldn gittin amma ey mlevves devr-i istibdad,
Braktn milletin kalbine kmaz bir mlevves yad.
Mlevves = Kirli, pis demektir. Mlevves yad = Kirli hatra demektir.
Hlbuki Rza Tevfik Blkba, Sleyman Nazif gibiler tevbe etmiler ve
tevbelerini de dile getirmilerdi.
Mesela Rza Tevfik Sultan Abdlhamid han iin diyor ki:
Trihler adn and zaman,
Sana hak verecek hey Koca Sultan,
Bizdik utanmadan iftira atan,
Asrn en siys pdihna.
Sleyman Nazif de diyor ki:
Pdihm gelmemiken yda biz,
te geldik senden istimdda biz,
ldrrler balasak feryda biz,
Hasret olduk eski istibdda biz.
Maalesef Akifin tevbesini bildiren bir satr yoktur.
Akif sadece Mslmanlarn halifesine dil uzatmakla kalmyor, o halifenin
yaratcsna yani Allah telya da saldryor:
Ey bunca zamandr bizi tedib eden Allah,
Ey lemi islam ezen, inleten Allah!
diye balayan iirinde (Yeter artk ektirdiin cezalar) diyor.
www.dinimizislam.com

321
Allaha byle nasihat verilir mi hi? Allah bize zulm m ediyor h?
Herkese layk olduunu veriyor. Bunun iin, Nahl suresinin 33. yet-i
kerimesinde bildirildii gibi, ilim ehli buyuruyor ki:
H zulmetmez kuluna Hudas,
Herkesin ektii kendi cezas.
Yine bir iirinde diyor ki:
Nur istiyoruz, sen bize yangn gnderiyorsun,
Yandk diyoruz bomaya kan gnderiyorsun,
Mademki ey adl-i ilhi, yakacaktn,
Yaksaydn ya melunlar, tuttun bizi yaktn,
Yetmez mi musap olduumuz bunca devahi?
Azm kurusun yok musun adl-i ilhi?
Devahiye musap olmak = byk belalara uramak demektir.
Akif zetle demek istiyor ki:
Ya Rabbi, gvurlar yakman gerekirken Mslmanlar yaktn. Bu nasl
ilahi adalet?
Allaha byle syleyenin elbette az da kurur dili de.
Bu iirinin sonunda da Allaha diyor ki:
Byle bir ehidin mkfat ancak zaferdir,
Vermezsen ilahi dklen hunu hederdir.
Hun, kan demektir. Allaha t veriyor, bak zafer vermezsen ehidlerin
kan heder olacak, boa gidecek diyor. Zafer olmasa bile ehidin kan heder
olur mu hi? Sonra h Allah bilmiyor mu bunlar?
Vehhabiler, Allah Ara istiva etti ayetinden, h Ar Allahn mekndr
diyorlar. Akif de, Allaha t veriyor, Eer bu zulmleri durdurmazsan, Arn
yanar, yani evin bana yklr diyor. Sleyman Nazife balkl iirinde diyor ki:
Yakmaz m bu tufan bu duman gitgide Ar,
Hissiz mi kalr lcce-i rahmet buna kar?
Lcce = deniz demektir. Rahmet denizin niye hissiz kalyor diyor. H
Allahn hissi mi olur? Allah da insanlar gibi sanyor. Allah Ar ok vyor,
Ar asla Akif'in sz ile yanmaz.
Firavun ile yz yze isimli iirinin son satrnda, vehhabiler gibi,
evliyadan, yatrlardan yardm istemeye kar karak diyor ki:
Bu hakk ne tatan ne de leten istemeli?
Vehhabiler Eshab- kiramn kabirlerindeki talar skp kabirlerini dmdz
ettikleri gibi, bu da yatrdaki zata le diyor.
Bir de ehitleri verken yine trbelere atarak diyor ki:
Hakkn bu veli kullar ta trbeye girmez.
Yine bir iirinde diyor ki:
Bu Kuran inmemitir, ne fal bakmak iin,
Ne de kabirde okumak iin.
www.dinimizislam.com

322
Kabirde Kuran okunmaz m? Tam Vehhabi zihniyeti. Kabirde okumay
fala bakmakla e tutuyor.
Akifin mason Efgani ve mason Abduhu ven iirleri, onlar gibi inklap
(reform) istemesi, onun da onlar gibi bir reformcu olduunu gsteren en bariz
delillerdendir.
ASIM isimli ok uzun bir iirinin son ksmnda diyor ki:
Msrn en muhteem stad Muhammed Abduh,
Konuurken neye dairse Cemaleddinle,
Der ki Tilmizine Afganl,
Muhammed dinle,
nklab istiyorum hem abucak,
ne bizler dp slam da kaldrmazsak,
Nazariye ile bir eyler olur zannetme,
O berahini de artk yetiir dinletme.
nklab istiyorum ben de, fakat Abduh gibi.
Berahin, burhan = hccet, delil kelimesinin ouludur. Teselsln butlan
demek, her ey bir sebebe baldr yani her eyi bir yaratan vardr, yaratann
da yaratan vardr eklindeki silsile btldr. Bunlar reddeden delilleri bana
syleme diyor. Yani inklap (reform) isteyen bu reformcu, dine aykr
konuuyor.
slam kaldrmak tabiri de ho deildir. Yere dm olan
Mslmanlardr. slam ycedir, yerde deildir. Yerdeki Mslmanlar da,
slama yapp ykselebilirler.
Sleymaniye krssnden isimli uzun iirinde Japonlar anlatrken diyor
ki:
Misyonerler, gece gndz yeri devretmedeler,
Ulema, vahy-i ilahiyi mi bilmem bekler?
Herkes bilir ki vahy-i ilahi ancak peygamberlere gelir. Ulema, o kadar cahil
mi de kendilerini peygamber zannetsin? Ulemaya byle irkin iftira atmas,
Abduhu olmasndan ileri gelmektedir.
iirleri buna benzer hatalarla doludur.
Resmi iin diyor ki:
D yzm aardka aarmakta fakat,
Sormayn i yzmn rengini: Yzler karas.
Beni kendimden utandrd imdi hakikat,
Bana hi benzemeyen suretimin manzaras.
O kadar yanl sz arasnda bir de doru sz sylemi. Doru szne ne
denir?
Sevenlerinin dili ile Akif
Mezhepsizler kitabndan alnan aadaki ifadelerin tamam mezhepsiz
Sleyman C.Oluna aittir. Bu kii, Meyal dergisinde diyor ki:
www.dinimizislam.com

323
Mehmet Akif hazretlerini seviimin birok sebepleri vardr. En bata Akif,
eyh Abduhu, eyh Afgan'yi ok severdi. Onlar gibi bir inklap yapmay
arzulard.
Akif de, Abduh gibi teselsln butlanna da muhalifti.
O berahini de yetiir artk dinletme derdi.
Her ne kadar Ahmed Davudolu Hoca ve dier mukallitler bu ifadeyi kfr
saymlarsa da Selefiyye yolundakiler daima takdir etmilerdir. Akif lem-i
slama Cemaleddinler salarak bir sm nesli meydana getirmek istiyordu.
Bunu Meyal dergisinin baaracan sanyorum. Sonra Akif'in cesaretini hi
kimse inkr edemez. Ne diyor byk air:
Nur istiyoruz, sen bize yangn gnderiyorsun,
Yandk diyoruz bomaya kan gnderiyorsun,
Mademki ey adl-i ilhi, yakacaktn,
Yaksaydn ya melunlar, tuttun bizi yaktn,
Yetmez mi musap olduumuz bunca devahi?
Azm kurusun yok musun adl-i ilhi?
imdiye kadar byle cesur air kmamtr. Kfirleri yakacan yerde
bizleri yaktn, bu adalete uygun mudur, yok musun adl-i ilhi? gibi szlerle Akif
ok bymtr.
Bu byk szlere mukallitler kar karak diyorlar ki:
Cenb- Hakkn hikmetinden sual olmaz. Nur isteyene yangn
gnderiyorsa demek ki hak etmiler ki yangn gnderiyor. Kfirleri, melunlar
yakmayp da Abdulhamid Han'n dmanlarn yakmsa bunun da bir hikmeti
vardr. Yok musun adl-i ilhi diye Cenb- Hakka dil uzatmak Akif'ten baka
kimseye nasip olmamtr. Her ey adl-i ilhinin iinde cereyan etmektedir.
Baz gzler bunu grmyorsa adl-i ilhiye hcum etmek mi gerekir? Var olan
adl-i ilhiye yok musun denir mi?
te mukallitler Akif gibi byk bir zat byle tenkit ettiler. Hele Davudolu
bu hususta kitap bile yazd. Abduhu ve onun yolunda olan Akif'i seven herkes
Davudoluna dman olmaldr. Akif, mctehidler mctehididir. Akif iin
fukahann sz ve kyas mhim deildir. cma da mhim deildir. Hatt hads
bile. Akif iin tek kaynak vard: Kur'an. Akif'in ilham ald tek yer Kur'nd.
Onun iin Akif, mukallitleri kzdran u msralar sylyordu:
Dorudan doruya Kur'andan alp ilham,
Asrn idrakine syletmeliyiz slam.
Zaman sana uymazsa sen zamana uy demi atalar.
Akif gibi slam asrn anlayna uydurmak lzmdr.
Akif her ne kadar slm limlerinden nakli esas almamsa da tek ilham
ald yer Kur'an olduunu bildirmise de onun da bu yolda statlar vard.
Bunu yle anlatyordu:
nklp istiyorum ben de, fakat Abduh gibi...
www.dinimizislam.com

324
(Not: Buraya kadar olan ifadelerin tamam reformcu Sleyman C. Oluna
aittir.)

Zrva tevil gtrmez
Sual: Bektaiye, (Niye namaz klmyorsun) demiler. (Kuranda Allah,
Namaz klmayn buyuruyor. Ben de onun iin klmyorum) demi. Hemen
yetin devamnda Sarho iken diye yazyor. Onu gizliyor. Siz de, Akifin
iirinin sadece bir ksmn cmbzla alyorsunuz, anlam deiiyor. Mesela, (Bu
Kur'an fala bakmak ve kabirde okumak iin inmemitir) demise de, bu
msralarn bana bir sadece eklenirse anlam dzelir. (Bu Kur'an sadece fala
bakmak ve kabirde okumak iin inmemitir) olur ve eletirecek yeri kalmaz.
CEVAP
Biz cmbzla deil, kopyalayarak alyoruz. Sadece kelimesini biz niye
ekleyeceiz ki? Ekleme karmalar manay deitirir. Sizin dediiniz gibi
sadece kelimesini eklersek, (Sadece fala bakmak iin inmemitir) olur ki bu
da, (Kur'an fala bakmak iin de inmitir) demek olur. Grld gibi tevil
edilirse daha kt oluyor. Onun iin atalarmz, (Zrva tevil gtrmez)
demilerdir. O kadar yanln hangi biri tevil edilir ki? Ulu Hakana melun, kzl
kfir demesini mi tevil edeceiz? Yoksa (Abduh gibi reform) istiyorum szn
m? H Allahtan hesap soran (Ya Rabbi, gvurlar yakman gerekirken
Mslmanlar yaktn. Bu nasl ilahi adalet?) sz m tevil edilecek?

Ramazan el-Buti
Sual: (Mezhepsizlik en tehlikeli bidattr) kitabnn yazar Ramazan
el-Buti de, baka bir kitabnda, mezhebsiz Mevdudi gibi, Resulullah'n intihara
teebbs ettiini yazyor. Bu yazarlarn maksad intihar merulatrmak mdr?
(ntihara teebbs gerekleseydi intihar olurdu) diye dnen kimse, snnet
diyerek intihar etmez mi?
CEVAP
Ramazan el-Buti, mezhepsizlere kar olan bir kimse ise de, sapklarn
kitaplarndan etkilenerek byle bir ey yazabiliyor. uurlu Mslman, her eline
geen kitaba inanmaz. Muteber kitaplar aratrr. Gvendii salih kimselere de
sorar. Bylece intihar etmenin bakalarn ldrmekten daha byk gnah
olduunu renir. Kfre yakn byk gnahtr. Peygamberler masumdur,
gnah ilemez. Hele btn peygamberlerin en stn, lemlere rahmet olan
Resulullah efendimizin byle bir ey yaptn sylemek ok irkindir.

Yusuf Kandehlevi
Sual: Yusuf Kandehlevinin, (Hayat-s-sahabe) isimli kitabnn nc
cildinin 319. sayfasnda anlatldna gre, Hazreti Ali, kzn Hazret-i mere
www.dinimizislam.com

325
gnderip (Git kzma bak, beenirsen karndr) demi. Hazret-i mer de, Arap
deti yle olduu iin kzn eteini kaldrp bakm. Bu bir iftira deil midir?
CEVAP
Bu sadece hazret-i mere deil, hazret-i Aliye de iftiradr. Gnah olan
Arap deti hi ilenir mi? slamiyet gnah olan detleri kaldrmad m? Bir kza
bakp onu beenmekle, nikh yapmadan kars olur mu hi?
Mir'at Kinat kitabnda diyor ki:
Hicretin 17. senesinde Hazret-i mer halife iken, Hazret-i Aliden mm
Glsm isteyince, (Kzm henz kktr) dedi. Hazret-i mer, (Bunu ben
nefsimin arzusu iin istemiyorum. Resulullahtan iittim, (Kyamette benimki
hari, nikhla ve neseple olan btn akrabalklar, ballklar kopar. Yalnz
benimle olan nikhla ve neseple olan ballklar kalr) buyurdu. Bunun iin,
Resulullaha [neseple akraba olmak mmkn olmad iin] nikhla akrabalk,
ballk erefine kavumak istiyorum) dedi. Hazret-i Ali de, bu teklifi uygun
bulup, kz mm Glsm hemen hazret-i mer'e nikhlad. (s.390)
Zuhayli denilen mezhepsizin de, buna benzer iftiras vardr.
Hazreti mer'e Vehhabilerce yaplan bu iftira, Rafz propagandas olarak
her tarafa yaylmaya allmaktadr.
Rastgele kitap okunmas uygun olmad gibi, drt hak mezhepten birine
gre yazlmam olan byle kitaplar okumak hi uygun deildir. (Hadislerle
Mslmanlk), (Kur'ana gre slamiyet) gibi isimler altnda, hak bir mezhep
gzetmeden yazlan kitaplar ok zararldr.

Meal ve Tefsir okumann zarar
Bilgi iin tklaynz. (Kuran- kerim > Kur'an- kerimi herkes anlayabilir
mi?)

Yalnz Kuran diyen yalanclar
Bilgi iin tklaynz. (Peygamber efendimiz > Yalnz Kuran diyen
yalanclar)

Her ilmin tabirleri olur
Sual: Btn dini kitap ve yazlarda, sk sk, (Mrik, kfir, mrted,
mnafk, ateist, zndk, mlhid, bidat ehli, sapk, dinsiz, mezhepsiz,
dnme) gibi tabirler geiyor. Bir arkada bunlar gstererek, bak, insanlara
nasl hakaret ediliyor dedi. Gerekten insanlara niye byle saldrlyor?
CEVAP
O ifadeler insanlara hakaret iin yazlmyor. Bunlar birer dini tabirdir.
Mecburen yazlyor. slam limlerinin kitaplarndan aldmz yazlar aynen
aktaryoruz. Bu tabirleri kullanmadan din anlatlmaz. Her meslein, her ilmin
www.dinimizislam.com

326
tabirleri olduu gibi dini bilgilerin de tabirleri vardr. Bu tabirleri kullanmak ilmin
gereidir. Birka rnek verelim:
1- Kurban kesme anlatlrken, kurban kelimesi kullanlmak zorundadr.
Hayvan boazlamak dense olmaz. Kurban derisi yerine hayvan derisi dense
olmaz. Kurban kesme bir ibadettir, hayvan kesme her zaman yaplan bir itir.
2- Namaz klma anlatlrken, Namaz tabiri kullanlmak zorundadr. Bunun
yerine yatp kalkmak dense uygun olur mu? Farz, vacib, snnet, mekruh
kelimelerinin yerine baka kelimeler kullanlamaz. Namazn farzlar yerine,
yatp kalkmakta Allahn emirleri dense gln olmaz m?
3- Oru, zekt, hac, gibi dini tabirler yerine baka kelime veya ifade
kullanmak uygun olmaz. Mesela Oru yerine a durmak, Zekat yerine fakirin
hakkn vermek, Hac yerine turistik seyahat denmez. Abdest yerine tarifi
sylenmez, mesela yz, kol ve ayaklar ykamak ve ba mesh etmek denmez.
Taharet etmek yerine, uray buray ykamak denmez.
Dnya ilerinde, teknikte de yledir. Birka rnek verelim:
1- Bir spiker ma anlatrken, gol oldu yerine top iki direk arasna girdi
dese tuhaf olmaz m? Korner, ofsayt, faul, penalt gibi kelimeler yerine baka
kelimeler kullanlsa ok tuhaf olur.
2- Bilgisayardaki teknik tabirler herkesin malumudur, mesela internete
girdim yerine baka ifade kullanlamaz.
3- Tpta da baz terimler kullanlr. Mesela, karantina, terapi, psikiyatri,
kardiyoloji, jinekoloji, roloji, nroloji, ekap, anestezi, narkoz, operasyon,
enjeksiyon, tahlil, tomografi, rntgen, migren, tansiyon, prostat, menopoz,
glokom, katarakt, aft, kolesterol, kist, sinzit, farenjit, menenjit, bronit, siroz,
diyabet, egzama, alerji, kanser, lser, enfeksiyon, nevrasteni gibi kelimelerin
Trkesi olmaz.
Her ilmin, her meslein kendine has deyimleri bulunur. Bunlar
yadrganmaz.
Din kitaplarnda geen bahsettiiniz dini tabirlerin manalar da yledir:
Allaha ortak koana, puta tapana Mrik denir.
slamiyeti kabul etmeyen gayri Mslimlere Kfir denir.
Mslman iken, dinden kana Mrted denir.
Dinsiz olduu halde menfaati iin mslman grnene Mnafk denir.
Allaha, Peygambere, Cennete Cehenneme inanmayana, dinsize Ateist
denir.
Mnafk gibi inancn gizleyip ancak maksad slamiyeti ykmak olan sinsi
kfire Zndk denir.
Kendini samimi mslman bilen, yet ve hadise kendi gr ile mana
vererek, iman bozulan, kfre giren kimseye Mlhid denir.
Dinde olmayan bir eyi, ibadet olarak yapana Bidat ehli denir.
Doru yoldan ayrlana Sapk denir.
Dini olmayana Dinsiz, mezhebi olmayana da Mezhepsiz denir.
www.dinimizislam.com

327
Baka dinden iken, mslman olana Dnme denir.
Bu tabirleri yerli yerinde kullanmak ilmin gereidir, hakaret etmek iin
falan deildir.
Bozuk din kitab
Bozuk din kitabndaki tabirler
Sual: Dinimizi yeniden yorumlayarak deiiklikler yapmaya alan kitabn
alt izilen yerlere bir cevap verilebilir mi?
CEVAP
Bu kitap, dini retmek iin yazlmam, aksine nceki asrlarda yaam
muteber Ehl-i snnet limlerine kar bir tepki, bir reddiye kitabdr. Dinde
reform istenmektedir. nceki limlere kar kin ve dmanlkla doludur.
Eskiden yaam byk limlere amur, hatt necaset atlmaktadr.
Gemiteki ve gnmzdeki reformcular vlmektedir.
Amel edilecek din kitab deniyorsa da, ibadetlerin farzlar, vacibleri,
snnetleri, mstehablar, mfsitleri, mekruhlar ile gnlk hayattaki haramlar,
mekruhlar, snnetler gibi eyler kesinlikle yoktur. Bunu okuyan, hangi
mezhebe gre abdest alacak, hangi mezhebe gre namaz klacak? Kendi
anlayna gre mi hareket edecek? Yoksa kaynak verdii Makdis, Efgan,
Kardav, eriat, kbal gibi yamuklar m esas alacak?
ok nemli konular olan feraiz, hayz ve nifas bilgilerine yer verilmemi.
Ya yazar bu konular hi bilmedii iin transit gemi veya bunlar tarihseldir
diyerek, feraiz bilgilerinin gnmzde geerli olmadn sanmtr. (Byle
nemli konular niye yazmadnz?) diye soranlara, (Eski bilgileri yeni etiketiyle
pazarlamak istemedim, eskiyi aynen anlatmak bilimsel deildir. Gnn
teknolojisine uygun yenilikler yaptm) diyor. Yenilikten kast, mezheplerin
hkmn bir tarafa itip, kendi grne uygun bir din meydana karmaktr.
Kitaptaki baz ifadelere bakalm.
Kullanlan kelime ve tabirler:
Reformcu yazarn sk sk kulland kelimelerden bazlarnn anlamlar:
slam literatr: slam edebiyat anlamnda ise de, kasten slam dini iin
kullanyor.
slami gr, slam dncesi, Kurani gr: Din hkm iin
kullanyorsa da, byle sylemek kfrdr, nk slamiyet gr deildir,
Allah telnn bildirdii hkmlerdir. slam limlerine gre, (nsann, akl,
uur, hafza, gr ve dnce gibi yaratlm olan sfatlarn Allaha vermek
kfrdr.)
slam gelenek: slamiyetin hkmlerini sulandrmak, hafife almak,
geersiz olduunu gstermek iin byle irkin ifade kullanyor.
Snn gelenek: Ehl-i snnetin icma ettii hkm anlamnda kullanyor.
Hkm basitletirmek ve nemsiz hle getirmek iin gelenek tabirini kullanyor.
www.dinimizislam.com

328
Geleneksel slam: slam dini, slam eriat anlamnda kullanyor. Bunu
nemsiz hle getirmek iin geleneksel diyor.
slam felsefesi: slam felsefesi diye bir ey yoktur. Ehl-i snnet limleri,
(slam bilgilerinin ls, insann akl, insann dncesi deil, muhkem olan
[manalar ak olan] yet-i kerimeler ve hadis-i eriflerdir) buyuruyorlar.
Felsefe; din, ruh ve sosyal bilgi cahillerinin, bu bilgilerden, kendi ksa akllar ile
ve zamanlarndaki bilimsel keiflere gre anladklarna, yani bozuk
dncelerine denir. slam limlerinin kitaplar ise, ilim sahiplerinin, Kuran-
kerimden ve hadis-i eriflerden kardklar bilgilerdir. slam bilgilerine felsefe
demek, prlantay cam paralarna benzetmek gibidir. slam limlerine felsefeci
demek de, prlantaya cam demek gibi olup, bu yksek limlere hakaret etmek
olur.
slam filozofu: Filozof, felsefeci demektir. Felsefe kfr olunca, filozof da
kfir olur. slam filozofu yani slam kfiri demek ok yanltr. slam filozofu
denenlerin en mehurlar olan bni Sina ve Farabinin kfir olduklarn mam-
Gazal ve mam- Rabban hazretleri bildirmitir.
Geleneksel slam limleri: Ehl-i Snnet itikadn ve drt hak mezhebi
bildiren Ehl-i Snnet limlerini sradan insanlar gibi gstermek maksadyla
geleneksel limler tabirini kullanyor. Asr- saadetten beri, selef dedii
yamuklardan baka, hakiki hibir slam limi gelmemi gibi davranyor,
hibirinden nakil yapmyor. Sadece yamuklardan alntlar yapyor, onlar birer
kahraman gibi gsteriyor, cilalayp ssleyerek lim diye nmze sryor.
Geleneksel slam kltr, Geleneksel slam anlay, Geleneksel din:
slam dini, slam eriat iin bunlar kullanyor. Dinimizi nemsiz hle getirmek
iin geleneksel kltr ve anlay diyor. Tpk sosyalistlerin, (Biz Mslmanla
kar deiliz, biz gericilie, trbana, namaza, hacca karyz) demeleri gibi,
dolayl ekilde Mslmanla saldryor. Sosyalistlerle ayn taktii kullanyor.
Geleneksel taklid slam: Bu da ayndr. Farkl tabirlerle Ehl-i snnete
saldrmak iin geleneksel kelimesini kullanyor.
Geleneki Mslman: Bunu dinine bal, Ehl-i snnet Mslman iin
sylyor. Akln kullanmayan, kr krne geleneklere uyan saf kimse
anlamnda kullanyor.
Geleneksel din: slam dini, slam eriat iin bunu sylyor. Dinimizi
nemsiz hle getirmek iin geleneksel tabirini kullanyor. Tpk sosyalistlerin,
(Biz Mslmanla kar deiliz, biz gericilie, trbana, namaza, hacca
karyz) demeleri gibi, aktan deil de dolayl ekilde Mslmanla
saldrlyor. Sosyalistlerle ayn taktii kullanyor.
Geleneksel taklit: Mslmanlarn Ehl-i snnet itikadn ve drt hak
mezhebi benimsemesini, yanl bir taklit gibi gstermek iin geleneksel taklit
diyor.
Kurandaki din: Ehl-i snnetle Kurandaki dinin farkl olduunu sylyor.
Uydurulan din: Ehl-i snnet iin uydurulan irkin bir yaftadr.
www.dinimizislam.com

329
Atalar kltr slam: Kurana uymayp atalarnn yolundan gidiliyor
demek istiyor. Geleneksel slam da ayn anlamda kullanyor. Farkl
kelimelerle, farkl yollarla Ehl-i snnete saldryor.
slamc genlik: Hibir slam limi, slamc, slamclk diye bir ey
bildirmemitir. Bu, bidat bir tabirdir. Trkede genelde -c, -cu ekleri isim ve
sfat reten bir ektir. sim olarak, st, balk, arkc gibi o iin ticaretini
yapan kimseye denir. Sfat olarak pilavc, esrarc, ykc gibi kelimeler, o eyi
yiyene ve o iten zevk alana denir. slamc, dinci gibi kelimeler de bunlar
gibidir. slam ve dini yiyip bitirmekle zevk alan veya onun ticaretini yapan
kimse demektir. Bunun iin de, dinci veya slamc olmamal, sadece Mslman
olmal. Mslman kelimesi yerine baka ey uydurmamal.
Modernist slamc: slamc kelimesi bidat bir tbirdir. Modernist diyerek,
eskiden yaam slam limlerini kabul etmeyen, slamiyeti aa uydurmaya
kalkan reformcular vyor.
Gemii taklit: Ehl-i snnete saldrlyor. 14 asr nceki slamiyeti taklit
ederek gnmzde de uygulanmasnn yanl olduunu belirtmek iin taklit
kelimesini araya sokuturuyor.
Dogma, dogmatik: Dogma, belli bir grn tartlmadan doru olarak
kabul edilmesidir. Allah ve Resulnn bildirdikleri tartlamaz. Ehl-i snnet
limlerinin yetle, hadisle ve icma ile bildirdii esaslara dogma diye
saldrmaktadr. Bunlara dogmatik gr diyerek bir kalemde hepsini silip
atyor.
Klasik fkh yaklam: Dindeki drt delilden biri olan kyas- fukahay
sulandrmak, bunu delil saymayp, fkh yaklam gibi yakksz bir szle, fkh
limlerinin fetvalarn rtmeye alyor.
Mezhepilik: Ehl-i snnete ve drt hak mezhebe saldrmak iin,
blclk anlamnda kullanyor.
Statkocu: Ehl-i snnet Mslmana takt yaftadr. 14 asrdan beri gelen
din hkmlere sahip kan Mslman tenkit iin kullanyor. Mslman din
anlamda elbette statkocudur, dinine sahip kar. Dinini bozmak, deitirmek
isteyenlerle de meru yollarla mcadele eder. Bilimsel anlamda ise, dine aykr
olmayan her trl yenilie aktr. Bozuk kitapta, hakla btl kartrlarak,
Mslmanlarn her anlamda statkocu olduu iftiras yaplyor.
taat kltr: Bunu da Ehl-i snnet Mslmanlar iin sylyor. (Ehl-i
snnet limlerinin bildirdii hkmlere boyun een ahmak Mslman) diyerek
hakaret ediyor.
Yaygn kanaat: Bu da Ehl-i snnet Mslmanlar iin sylenen bir hakaret
szdr. (Ehl-i snnet limlerinin bildirdii hkmlere inanan zavall kimselerin
kanaati) demeye getiriyor.
Kr taklit: Kuran ve Snnetteki hkmleri aklayan Ehl-i snnet
limlerine inanmaya, onlarn yolundan gitmeye diyor. limleri deil de,
www.dinimizislam.com

330
kendisini veya yamuklar taklide de uurlu taklit diyor. Beni de taklit
etmesinler diyorsa, bu kitab niye yazp her konuda grlerini bildiriyor?
Ar dindar: Dinin emrine tam uyan Mslman tenkit iin ar kelimesini
ekliyor, dindarl kt gstermeye alyor.
Kat sofu: Bu da ayndr. Burada tasavvufa da saldr vardr.
Hadis materyali: Bilinen hadis-i erifler iin kullanyor. Hadis-i eriflere
kar olduunu gizlemek iin materyal tbirini kullanyor.
Deiim: (an gereklerine uymal, dinde deiime gidilmeli) diyor, yani
reformu istiyor.

Mezhepsizce yazlan kitap
Reformcu diyor ki: (Bu kitapta herhangi bir mezhep veya merep esas
alnmamtr. Aksine mezhep-merep ayrm yaplmam, icma ve kyasa yer
verilmemi, sadece Kuran ve Snnet esas alnmtr.)
CEVAP
Drt hak mezhep, Kurana, Snnete ve cmaa aykr m? Drt hak
mezhepten birine gre yazlmam. Demek ki, kendi grlerini Kuran ve
Snnet ad altnda yutturmaya alyor. Kitapta, yazarn kendi bozuk mezhep
ve merebi esas alnmtr.
Drt hak mezhepten birine uygun olmayan kitaplar ok yanltr. nk
limlerimiz buyuruyor ki:
Bugn drt hak mezhepten birine tbi olmayan, bidat ehli olur,
Cehenneme gider. (Tahtavi)
Bugn drt mezhepten bakasna uymak caiz deildir. (Hadika)
cma kabul etmeyen bir kimsenin, bu kitaplar, bu limleri senet kabul
etmesi asla dnlemez. Ehl-i snnet limlerinin Kitap ve Snnetten
kardklar cma halini alan hkmleri beenmeyip kendi grn din olarak
bildiriyor. cmaa uymad gibi, Kurana ve Snnete de uymuyor. Asrmzdaki
yamuklara smsk sarlyor. mam- azam hazretleri senet olmad halde
mason Efgan veya mezhepsiz Makdis nasl senet olabilir?
mam- Rabbani hazretleri de, bu durumu asrlarca ncesinden yle
haber veriyor:
Kyamette Cehennem azabndan kurtulmak, Ehl-i snnet limlerinin
bildirdiklerine inanmaya baldr. Resulullahn ve Eshabnn yolunda gidenler,
yalnz bunlardr. Kuran- kerimden ve hadis-i eriflerden karlan bilgiler
iinde, kymetli, doru olan, yalnz bu byk limlerin, anlayp bildirdikleri
bilgilerdir, nk her bidat sahibi, bozuk dncelerini, ksa aklyla, Kitaptan
ve Snnetten kardn sylyor. Demek ki, Kitaptan ve Snnetten
karld bildirilen her sz, her yazy doru sanmamal, yaldzl
propagandalarna aldanmamaldr. (1/193)
Hak mezhepler blclkm
www.dinimizislam.com

331
Reformcu diyor ki: (Hanef, Mlik, fi, Hanbel gibi Snn mezhepler ile
Kadir, Nak gibi Snn tarikatlar, tevhidi tahrip edip ykan blc unsurlardr,
ama Mutezile ve Zeydiyye, slam retide isabet etmilerdir. Davud
Rehberde de ayn olumlu izgi grlmektedir. i Ali eriatinin eserleri,
zellikle de hac kitab okunmaldr. Abduh gibi reform isteyen Mehmet Akifi de
barmza basmak gerekir.)
CEVAP
Ehl-i snnete olan dmanln gizleyememi. Aksine bidat mezhepleri
aka savunmu. Yani hak olanlara deil, btllara sk skya balanyor. Bu
kadar cret, kyamet alameti olsa gerektir.
Kurban kesmek vacib deil mi?
Reformcu yazar diyor ki:
(Kurban kesmek vacib deildir. Bayramda seferde olanlara kurban kesme
zorunluluunun olmamas, kurban kesmenin vacib olmadnn ak delilidir.)
CEVAP
Hani yet ve hadisten delil? Demek ki kendi grn din zannediyor.
Hanefde seferdeyken kurban kesmek vacib deil diye, baka zaman da
vacib deil denir mi hi? Bu, fakir olana zekt farz deil diye, hi kimseye
zekt farz deildir demeye veya seferi olana oru farz deil diye, hi kimseye
oru farz deil demeye benzer.
Hanef mezhebindeki limler, (Kurban kes) yet-i kerimesini ve (Hli
vakti yerinde olup da kurban kesmeyen, namaz kldmz yere gelmesin!)
hadis-i erifini aklarken, zenginlerin kurban kesmelerinin vacib olduunu,
kesmemelerinin gnah olduunu bildirmilerdir.
brahim dinler de neymi?
Reformcu diyor ki: (brahim dinlerin hedefi, statkonun deimesidir.)
CEVAP
brahim dinler tbiri gnmzde, bazlarnca, Hristiyanlk ve Yahudilik iin
kullanlyor. Nesh edilmi bu dinleri dolayl ekilde vmekten maksat nedir? Ne
diye, slamiyet bunu istiyor denmiyor da Yahudiliin ve Hristiyanln
propagandas yaplyor? slam dini noksan mdr?
Kitabn neresine bakarsanz bakn, hep Ehl-i snnet d grlere yer
veriliyor. Geri yazar da, ben Ehl-i snneti savunuyorum demiyor zaten. Hibir
frkaya mensup deilim diyor. Her ne kadar, (Frkaszl, grupsuzluu,
mezhepsizlii ve bamszl savunuyorum) diyorsa da, zellikle Mutezile ile
asrmzdaki yamuklar savunuyor. Yani onun frkas, grubu veya mezhebi, bu
sapklarn frkasdr.

cmann dindeki yeri
Reformcu diyor ki: (Kuran esas aldm. cmaa yer vermedim.)
CEVAP
www.dinimizislam.com

332
Sanki slam limlerinin cma ettii hususlarda Kuran- kerim esas
alnmam gibi saldryor. Hlbuki icma, dinde ok nemli bir delildir.
Eshab- kiramn sz birliine icma denir. Bir eyi, Eshab- kiram,
szbirliiyle bildirmediyse, Tabiinin szbirlii bu ey iin icma olur. Tabiin de
bu eyi szbirliiyle bildirmediyse, Tebe-i tabiinin szbirliiyle bildirmeleri bu
ey iin icma olur, nk bu asrn limleri yani mctehidleri, hadis-i erifle
vlmtr. Bunlara Selef-i salihin denir. (S. Ebediyye)
cmaa uymak farzdr. cma inkr ise kfrdr. Mesela, Hazret-i Ebu
Bekirle Hazret-i merin hilafetlerini inkr eden kfir olur. Cenaze namaznn
farz kifye olduunu inkr eden de kfir olur. nk bunlar inkr eden, icma
inkr etmitir. (Redd-l-muhtar)
Bir asrda bulunan mctehidlerin bir iin hkmnde birlemelerine icma
denir. (Menar erhi)
Eshab- kiramn, aka ve her asrn szbirlii ile haber verilmi olan
icmalar, yet-i kerime ve mtevatir olan hadis-i erifler gibi kuvvetlidir, inkr
eden kfir olur. Eshab- kiramdan bazsnn icma edip, dierlerinin skt
ettikleri icma da, kesin delildir. Gerek Eshab- kiram, gerekse salih limler
topluluu, sapklkta, yanl bir ey zerinde szbirlii yapmazlar. Bir hadis-i
erif meali:
(mmetimin limleri, dalalette, sapklkta birlemez.) [bni Mace, .
Ahmed, Taberani]
Kuran- kerimde de, Eshab- kirama ve limler topluluuna uymayanlarn
Cehenneme gidecei bildirilmektedir. Bir yet-i kerime meali:
(Doru yol aka belli olduktan sonra, Resulullaha kar kp,
mminlerin [Eshab- kiramn ve salih limlerin] yolundan ayrlan dnd
sapk yolda brakr, Cehenneme atarz.) [Nisa 115]
Eshab- kirama cemaat dendii gibi, Ehl-i snnet limler topluluuna da
cemaat denir.
Birka hadis-i erif meali:
(Cemaatten bir kar ayrlan, cahiliyet lmyle lm olur.) [Buhari]
(Cemaatle birlikte olun! Allahn rzas, rahmeti, yardm cemaatle
birliktedir. Cemaatten ayrlan Cehenneme der.) [bni Asakir]
(Cemaatten ayrlan, yzst Cehenneme der.) [Taberani]
(Srden ayrlan kurt, cemaatten ayrlan eytan kapar. Cemaatten
ayrlmayn!) [Tirmizi]
(Cemaatten bir kar ayrlan slam halkasn boynundan karm
olur.) [Ebu Davud]
(Allah telnn rzas, icmadadr.) [bni Asakir]

Hakiki limlere saldr
Reformcu diyor ki: (Mezhebe, merebe yer vermedim, eski limleri
www.dinimizislam.com

333
dikkate almadm. Eski bilgileri yeni etiketiyle pazarlamadm, onun iin eski
limlerden rnek almadm. aa uymaya altm.)
CEVAP
Bu reformcu yazar, kendisinin de itiraf ettii gibi, drt hak mezhepten ve
Ehl-i snnet limlerinden hi kaynak vermemi, ancak Ehl-i snnet olmayan
bni Teymiye, evkani gibileri rnek alm. Yani Ehl-i snnet limlerinin
yazlarn deil de, eski sapklarn yazlarn yeni etiketiyle pazarlyor. Eski
limleri tenkit eden amzdaki sapklara kurtulu simidi gibi sarlm,
onlardan rnekler vermi.
Kendisinin de ekinmeden syledii gibi, kitab Hanef mezhebine veya
drt hak mezhepten birine gre yazmamtr. Kendi gr ayr bir ekol olarak
bildiriliyor. Yani bylece, kendi anladna gre yeni btl bir mezhep ortaya
karm oluyor. Mslmanlarn, asrlardr tbi olduklar drt mezhebi brakp
da kendi mezhebine girmelerini istiyor.
slam limlerine saldryor. Eer Kurana ve Snnete uygun yazsayd,
eski limleri senet kabul eder, onlarn hkmlerini bildirirdi. Kuran- kerimde
bu limler vlyor:
(Bilmiyorsanz ehl-i zikre [limlere] sorun!) [Nahl 43] (Bu reformcu,
limlere sormuyor. Kendi grn Kurann hkm gibi anlatyor.)
(Allahtan en ok korkan ancak limlerdir.) [Fatr 28] (Bu reformcu,
Allahtan korkan limlerin verdii hkmleri deil de, kendi grleriyle,
zamanmzdaki mezhepsizlerin grlerini esas alyor.
(Bunun hkmn Peygambere ve ll-emre [limlere] sorsalard,
renirlerdi.) [Nisa 83] (Bu reformcu, limlere sorsayd, yani eski limlere
uysayd, drt hak mezhepten birine gre yazard. Kurann emrine uymad
pek aktr.)
Hadis-i eriflerde ise buyuruldu ki:
(ll-emr, fkh limleridir.) [Darimi] (Reformcu yazarn hafife ald fkh
limlerinin, yukardaki yet-i kerimede bildirilen ll-emr olduklar, bu hadis-i
erifle de bildirilmitir.)
(limler, Peygamberlerin vrisleridir) [Tirmizi, bni Mace, Ebu Davud]
(mmetimin limleri, ben srailin peygamberleri gibidir.) [mam-
Yfi, mam- Rabbani, Abdlgani Nablusi, Ner-l-mehasin]
(limlere tbi olun! nk onlar, dnya ve ahiretin klardr.)
[Deylemi]
(limler olmasayd, insanlar helak olurdu.) [. Maverdi]
(Bilmediklerinizi salih [lim]lerden sorup renin!) [Taberani]
Kuran ve Snnete uysayd, bunlarn bildirdii limlere uyard. Bunlara
uymayp kendi grn esas ald iin, kitap ok bozularak deforme
olmutur.
Yamuklar vlyor
www.dinimizislam.com

334
Yine diyor ki: (bni Teymiyyenin, Fazlurrahmann da belirttii gibi, efaat
gr Kurana ve Snnete aykrdr.)
CEVAP
Resulullah efendimizin efaat hakkndaki hkmlerini gr olarak kabul
edip, bni Teymiyyenin szn senet gibi alyor. Vehhabilerin lideri bni Baz
iin de merhum diyor. Vehhabilii tenkit eden tek kelime yok, ama Ehl-i
snnette ok hatalar bulduunu sylyor. Nerede sapk varsa onu vyor.
Drt mezhebin dev liderlerinden hi bahsetmiyor. Abduh ve Efgani gibi
mason reformculara hayran olan felsefeci kbali vyor. Mason Efgani iin,
(ada slam grnn byk dnr) demesi yazarn zihniyetini aka
ortaya koymaktadr. Saysz slam limi dururken Roger Garaudy de, senet
gibi gsteriliyor. Fazlurrahman ile zzetbegovie olan hayranln da
gizleyemiyor, Efgani, eriat ve Makdisden nakiller yapyor, ama nedense
mam azam, mam- Rabbani ve mam- Gazali gibi dev ahsiyetlere hi
nem vermiyor. Takdir edici tek kelime yok. Hadis ve fkh limi mam- arani
hazretlerini, Kurana aykr konumakla suluyor. Bu byk zata, srf bni
Teymiyyeyi tenkit ettii iin saldryor.
Mezhepsizlere vg
Reformcu yazar diyor ki:
(Mbarek gecelerin dinde yeri yoktur, yeri olmadn Kardav, Elban ve
Makdis de sylyor.)
CEVAP
Burada birka hata var:
1- Peygamber efendimiz mbarek gecelerin nemini bildirdiine gre,
mezhepsiz yazarlarn sz geerli olur mu hi?
2- kincisi, hani senin hibir merebin ve mezhebin yoktu? Hak olan
mezheplerle ve mereplerle ilgin yokmu bu doru, ama ne kadar yamuk,
mezhepsiz kimse varsa hepsini barna basyorsun. Yani senin merebin de,
bu sapklarn yolu. Hibir merebe gre yazmadm sznn yalan olduu pek
ak!

slam dncesi demek
Reformcu diyor ki: (efaat dncesi, Kurann ahiret dncesine ve
slam dncesine aykrdr.)
CEVAP
Dnce, bir i iin bir insan tarafndan dnlen are veya kyaslanan
neticedir, bir grtr ve mahlktur. slam dncesi veya efaat dncesi
demek ok yanltr. slam limleri, (Dnce yaratktr, insanda olur, bu
sfat Allaha, slamiyete vermek kfrdr) buyuruyorlar. slamiyet, Allah
telnn bildirdii hak dindir, bir dnce, bir gr deildir. Mezhepsizler,
slamiyeti bir dnce olarak kabul ettikleri iin reform yapmaya alyorlar.
www.dinimizislam.com

335
Allahn dinini h dzeltmeye, eksik kalan yerleri tamamlamaya gayret
ediyorlar. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki:
(Bugn sizin iin dininizi ikmal eyledim. zerinize olan nimetimi
tamamladm ve size din olarak slamiyeti vermekle raz oldum.) [Maide 3]
Mezhepsizler tamamlanm dinin neresini dzeltecekler ki? Bozmaya
dzeltmek, ykmaya yapmak diyorlar.
Tek tanrc gr demek
Yine diyor ki:
(Kurann tevhid grne gre, slam kendi ahsna zg, tek tanrc bir
dnya grdr.)
CEVAP
Gr de, dnce de insanlar iin kullanlr. Allah iin, slam iin ve
Kuran iin kullanlmaz. Allahn dncesi, Allahn gr demenin kfr
olduunu slam limleri bildiriyor. Allah yerine tanr da denmez.
slam ilah demek
Reformcu, (Allah, slam ilahnn addr) diyor.
CEVAP
Hintli Hamidullah, Kur'an- kerimde lemlere rahmet olarak gnderildii
bildirilen, btn cihann peygamberi Muhammed aleyhisselama, bir yabanc
gzyle (slam peygamberi) diyordu. Yani sadece Mslmanlarn peygamberi
olarak gryordu. Bu, daha da ileri giderek, lemlerin Rabbi, her eyin
yaratcs, her milletin ilah olan Allah tel iin, (slam ilah) diyor. Halbuki
yine Kuran- kerimde lemlerin Rabbi olduu defalarca bildiriliyor. Hani
Kurana itibar ediyordu? Acaba her dinin farkl bir ilah olduunu mu dnyor
da, slam ilah diyor? Niye Kuran- kerimden, hadis-i eriflerden ve slam
limlerinden farkl bir ilah tarifi yapyor?
Ehl-i snnet limleri ne bildirmise, (Kurana aykrdr) diyor. Ama
tredilerin, yamuklarn szlerini ve Mutezile gibi bidat frkalarnn grlerini
Kurana uygun buluyor. (Allahn zt ve sbt sfatlar yoktur, Mutezile hakl
olarak bunu reddetmitir) diyor. Sapk Mutezilenin szn senet kabul ediyor
da, niye yzlerce, binlerce Ehl-i snnet liminin Allahn sfatlar hakknda
bildirdiklerine itibar etmiyor? Aka Ehl-i snnet limlerine sava amtr.
Bozuk kitab, Ehl-i snnet limlerine bir reddiyeden ibarettir.

efaati inkr etmek
Reformcu diyor ki: (Fazlurrahmann bildirdii gibi, Kuran, efaat
dncesini reddeder, ama Snn limler, efaatin hak olduu iddiasndan geri
kalmamtr.)
CEVAP
Snn limler dediine gre, kendisinin Snn olmadn ima ediyor.
Fazlurrahman senet gsteriyor da, mam- azamn, mam- finin, mam-
www.dinimizislam.com

336
Gazalinin, mam- Mlikin, mam- Ahmed bin Hanbelin ve dier Ehl-i snnet
limlerinin hibirinin sznden niye bahsetmiyor? Ehl-i snnet limlerine olan
ar dmanln hi gizlemiyor.
Eskiden Vehhabiler efaati inkr ederlerdi. imdi onlarn lider durumunda
olanlar bile efaati hak bilirken, gnmz mezhepsizlerinin inkr etmesi
gerekten de tuhaftr. (Bu kitabmda, Kitap ve Snnet esas alnmtr) dedii
halde, dier hususlarda olduu gibi, efaat hususunda da tamamen Kitap ve
Snnete aykr grler bildiriyor. Kfirlere efaat edilmeyeceini bildiren
yet-i kerimeleri alp, mminlere de efaat edilmeyeceini sylemesi,
kendisinin ne kadar sinsi bir reformcu olduunu gstermektedir.
efaati inkr etmek byk sapklktr. Birka yet-i kerime meali yledir:
(O gn, kimse efaat edemez. Ancak Rahman olan Allahn izin
verdii ve sznden holand kimse efaat eder.) [Taha 109]
(Rahman olan Allahn nezdinde sz ve izin alanlardan bakas
efaat edemez.) [Meryem 87] (Mfessirler, bu iki yet-i kerimeyi aklayp,
Allah telnn izin verdikleri efaat edecek, bakalar edemez buyuruyorlar.)
(Sadece Allahn diledii ve raz olduu kimselere efaat etmesi iin
izin verilen, gklerde nice melekler vardr.) [Necm 26] (Melekler de, ancak,
Allahn honut olduklarna efaat edebiliyor.)
(Btn efaatler Allahn iznine baldr.) [Zmer 44] (ok efaat
edecekler var ki, hepsi de Allah telnn iznine baldr.) Hadis-i eriflerde de
buyuruldu ki:
(Kyamette ilk efaat eden ben olacam.) [Mslim]
(Btn Peygamberler efaat edecektir.) [Buhari]
(Kyamette Peygamberler, sonra limler ve ehidler efaat eder.) [bni
Mace, Deylemi]
(Kuran kyamette efaat eder.) [Mslim]
(Kyamette Allah tel, Melekler, Peygamberler ve salihler
efaatlerini yaptlar. Bundan sonra benim byk rahmetim kald
buyurur.) [Buhari]
Btn mfessirler, muhaddisler ve fakihler gibi, drt mezhep imam da,
efaatin hak olduunu bildirmilerdir. Bu limlerin en by olan mam-
azam hazretleri de, (Peygamberler, limler ve salihler, gnahkrlara efaat
edecektir) buyurdu. (Fkh- ekber)
Ne diye hadis-i eriflerle, mam- azam ve dier mezhep imamlar gibi
byk zatlarn szleri alnmyor da, Fazlurrahman gibi sapklarn sz Nass
gibi alnyor?

mann artlarn deitirmek
Reformcu diyor ki: (mann art alt demek yanltr. Kuranda byle bir
ifade yoktur.)
www.dinimizislam.com

337
CEVAP
Bu reformcu, (Kitap ve Snnete gre yazdm) dedii halde, burada
sadece Kuran diyor. Elbette Kuran- kerimin detaylar Snnet ile
aklanmtr. Yazarn yalan syledii, Snnete de itibar etmedii anlalyor.
Kuran- kerimi Resulullah efendimiz aklamtr. Bu delili bildirmeden, imann
art alt deil demesi dehet vericidir. Sahihayn ismi verilen, din-i slamn iki
temel kitabndaki hadis-i erif nasl inkr edilir? Sahih hadisleri inkr etmesi,
affedilir cinsten deildir. Bu mehur hadis-i erifin meali yledir:
(man; Allaha, meleklere, kitaplara, peygamberlere, ahiret gnne,
kadere, hayrn ve errin Allahtan olduuna, lme, ldkten sonra
dirilmeye inanmaktr. Allahtan baka ilah olmadna ve benim Onun
kulu ve resul olduuma ehadet etmektir.) [Buhari, Mslim, Nesai]
Byle mtevatir sahih hadisleri inkrn kfr olduu limlerimizce
bildirilmektedir. Bu reformcu, sadece slam limlerine deil, hadis-i eriflere de
aka sava ayor. Aslnda Kuran- kerime inand da samimi deildir,
nk Kuran- kerimde birok yerde Resulullaha uyulmas emrediliyor.
Mesela Har suresinin, (Resulmn verdiini aln, yasakladndan da
saknn!) mealindeki yedinci yetine uymayann, Resulullahn szlerini senet
kabul etmeyenin, (Kurana inanyorum) demesi nasl doru olur?

Kaza namaz klnmaz m?
Reformcu diyor ki:
(Ehl-i snnet limleri, klnmayan namazlarn kazasn klmak farzdr
demilerse de, bni Teymiyyenin de dedii gibi, kaza namaz klmak
gerekmez.)
CEVAP
Allah ve Resulnn emrettii ve btn Ehl-i snnet limlerinin bildirdii
gibi, (Klnamayan namazlar kaza etmek farzdr) demiyor da, niye bni
Teymiyyenin szn senet olarak alyor? Bu, mezhepsiz olmann ak
alametidir. Mezhebi olsayd mezhebine gre yazard. bni Teymiyyenin
mezhebinden olduu anlalyor.
Namazlar vaktinde klmak farz olduu gibi, vaktinde klnmayan kaza
etmenin de farz olduu btn fkh kitaplarnda bildirilmitir. Birka yledir:
1- Farz namaz, zrsz vaktinden sonra klmak byk gnahtr. Bu
gnah, yalnz kaza edince affolmaz. Kaza ettikten sonra, ayrca tevbe veya
haccetmek de gerekir. Kaza edince yalnz namaz klmamak gnah affolur.
Kaza klmadan tevbe edilince terk gnah affolmad gibi, tehir gnah da
affolmaz, nk tevbenin kabul olmas iin gnah terk etmek arttr.
(Drr-l-muhtar)
2- Farzlara nem verip, tembellikle yapmayan kimse mrted olmaz, iman
gitmez, fakat bir farz yapmayan Mslman, iki byk gnaha girer: 1- O farzn
www.dinimizislam.com

338
vaktini ibadetsiz geirmek yani farz geciktirmek gnah. Bunun affolmas iin
tevbe etmek gerekir. 2- Bu farz yapmamak gnah. Bu byk gnahn
affolmas iin bu farz hemen kaza etmek lazmdr. Kazay geciktirmek de,
ayrca byk gnah olur. (Berika)
3- zrl ve zrsz olarak namaz terk edenin, bunun farzn kaza
etmesi arttr. (Haleb)
4- Vaktinde klnmayan her farz namaz kaza etmek farzdr. (Hindiyye)
5- zrl veya zrsz kazaya kalan farz namazlar, hemen kaza etmek
farzdr. (Mezahib-i Erbaa)
Birka hadis-i erif meali de yledir:
(Bir namaz vaktinde klmay unutan, hatrlaynca klsn. Unutulan
namazn kazadan baka kefareti yoktur.) [Tirmizi, Ebu Davud, Nesai]
(Uyuyarak veya unutarak bir namaz vaktinde klamayan, hatrlaynca
klsn.) [Buhari, Mslim, Tirmizi, Ebu Davud]
(Farz unutan, imamla daha sonraki bir namaz klarken hatrlasa, o
namazn imamla klsn, namazdan sonra, unuttuunu kaza etsin. Sonra
imamla kldn da iade etsin.) [Taberani, Hatib]
(Farz namaz borcu olann nafile namaz klmas, hamile kadna
benzer. Doumu yaklarken, ocuu drr. Artk bu kadna hamile de,
ana da denmez. Kaza borcu olan da, farz namazlarn kaza etmedike,
Allah tel onun nafile namazlarn kabul etmez.) [Ftuh-ul-gayb]
Resulullah, bir gecenin sonunda uyumutu, gne doana kadar
uyanamad. Uyand ve gne ykselince kaza etti. (Nesai)
Namaz herhangi bir sebeple terk edilmise, bu byk gnahn tevbesinin
kabul iin kaza etmek gerektii, yukardaki vesikalarda aka bildirilmektedir.

Gayrimslim erkekle evlenmek
Reformcu yazar diyor ki:
(Mslman kadnlarn gayrimslimlerle evlenmesine slam scak bakmaz.)
CEVAP
Hani yete ve hadise gre yazyordun? (Scak bakmaz) demek, pek ho
deil, ama evlenmek de caizdir demek deil mi? Ama Kuran- kerimde mealen
buyuruluyor ki:
(manl kadnlarn kfirlerle evli kalmalar helal deildir.) [Mmtehine
10]
Allah tel helal deil buyururken, helal demek kfr olur. Yoksa sen de,
(Gayrimslimler de Cennete gidecek) mi diyorsun? Onun iin mi Mslman
kadnlar kfirlerle evlendiriyorsun? Yoksa yetlere tarihsel mi diyorsun? Bu
yet geersiz mi diyorsun? Deilse yet-i kerimeye niye inanmyorsun?
Kadnn sefere gitmesi
Reformcu diyor ki:
www.dinimizislam.com

339
(Kadnn tek bana yolculuk edemeyecei gr slamiyete aykrdr.)
CEVAP
Hani sen, Kitap ve Snnete gre yazyordun? Snnette bu durum
aklanmyor mu? ki hadis-i erif meali yledir:
(Allaha ve ahiret gnne inanan bir kadnn, yannda kocas veya
mahremi olmadan gnlk ve daha fazla bir yola sefere kmas helal
olmaz.) [Mslim, bni Mace, Tirmizi, Ebu Davud, . Ahmed, bni Hibban,
Darimi, bni Huzeyme]
(Bir kadn, yannda mahremi olmadan yolculuk yapmasn!) [Buhari,
Mslim]
Yani bu szleri Resulullah efendimiz, h slamiyete aykr m
sylemitir?
Drt hak mezhebin hibirinde, kadn sefere kabilir diye bir hkm yoktur,
ama gnmzn yamuklar, Snnete aykr eyler syleyebiliyor. Kadn sefere
kamad gibi, yannda mahremi olmadan farz olan hacca bile gidemez. Bir
hadis-i erif meali yledir:
(Kadn, yannda bir mahremi olmadan hacca gidemez!) [Bezzar]
Kadn, hacca tek bana ibadet iin bile gidemezken, onu tek bana
yolculua karmas, yazarn gerekten ar bir reformcu olduunu gsteriyor.
Dinde boama yetkisi
Reformcu diyor ki:
(Boanmak erkein iki duda arasnda deildir, bo ol demekle kars bo
olmaz.)
CEVAP
Bu, ateistlerin kulland bir szdr. Reformcu, Kitap ve Snnet dedii
halde, Snnete hi itibar etmiyor. Sanki dini anlatmak iin deil de, dini
ykmak iin kitap yazm! Peygamber efendimiz, akayla bile olsa, (Seni
boadm) demekle boanmann sahih olacan bildiriyor:
( eyin akas da, ciddisi gibi sahihtir. Nikh, boamak,
boamaktan vazgemek.) [Tirmizi, Ebu Davud, bni Mace, Beyheki, Hkim]
aka olarak da, hanmna seni boadm diyenin nikh bozuluyor.
Boamakla ilgili dier hadis-i eriflerden birka da yledir:
(Allahn hi sevmedii hell ey talktr.) [Ebu Davud, Tirmizi, .Mace,
Taberani, Hkim, .Adiy]
(Kim hanmn talkla boarsa, kadn baka bir erkekle
evlenmedike, artk o kadn kendisine hell olmaz.) [Taberani]
(Deli ve bunak hari herkesin boamas geerlidir.) [Tirmiz]
(Nikhtan nce boamak geersizdir.) [Hkim]
Resulullah ve btn slam limleri, boamak erkein iki duda arasnda
derken reformcunun byle sylemesi, acaba Bat kanunlarna hayranlndan
m ileri geliyor?
www.dinimizislam.com

340

Resim yapmak
Reformcu diyor ki:
(Resim yapmann haram olduu gr de slamiyete aykrdr.)
CEVAP
Dinimizin emrine yine gr diyor. alg helal, resim helal demekle
olmaz. Kitap ve Snnetten yerini gstermek gerekir. Hem bu bozuk kitap iin,
(Kitap ve Snnete gre yazld) deniyor, hem de hi kaynak gsterilmiyor. Bu
yamuk gr de, Kitapa ve Snnete aykrdr. Hadis-i eriflerde buyuruluyor
ki:
(Canl resmi yapana kyamette, Yaptn resme can ver diye azap
olunur.) [Mslim]
(Dnyada [zaruretsiz] canl resmi yapana, kyamette bu resme can
vermesi sylenerek azap edilir. Hlbuki ona can veremez.) [Nesai]
(Canl resmi yapan, kyamette en iddetli ekilde azap grecektir.)
[Buhari]
(Canl resmi yaparak Allah telnn yarattklarna benzetmeye
alanlar, kyamette en iddetli azaba urarlar.) [Buhari, Mslim]
(Ya Ali, putlar, canl resimlerini imha et!) [Mslim]
(Elinize geen canl resimlerini yrtp, bozun.) [Mslim]
([Zaruretsiz] canl resmi yapanlarn yeri Cehennemdir. hirette
yaplan resimlere can verilecek, o resmi yapanlara Cehennemde azap
edecektir.) [Buhari, Mslim]
Resulullah, canl resmi yapanlar lanetledi. (Buhari)
Bu kadar vesikaya ramen, zaruretsiz canl resmi yapmaya helal demek
dehet vericidir. Mslman olduunu syleyen kii, sahih hadis-i eriflerle
haram olduu aka bildirilen bir hkme, nasl helal diyebilir?
Melekler ve resim
Yine diyor ki:
(Resim, kpek, alg aleti ve sarhoun olduu yere meleklerin
girmediiyle ilgili rivayet malzemelerinin hepsi hurafedir.)
CEVAP
Hadis dmanlnn bu kadar da grlmemitir. Rivayet malzemesi
denilerek, hadis-i eriflerle aka alay ediliyor! Bu konudaki hadis-i eriflerden
birkann meali yledir:
(Cebrail aleyhisselam, Biz, kpek ve resim olan yere girmeyiz
dedi.) [Buhari, Taberani]
(Resim, cnp ve kpek olan yere melek girmez.) [Ebu Davud, Nesai,
bni Hibban]
(Kpek ve heykel bulunan odaya rahmet melekleri girmez.) [Mslim]
(Rahmet melekleri, sarhotan uzak durur.) [Bezzar]
www.dinimizislam.com

341
(Rahmet melekleri, kpek ve an olan yere yaklamaz.) [Mslim, Ebu
Davud, Tirmizi]
(Cers [ngrak], eytann mizmardr. Cers olan yere rahmet melekleri
girmez.) [Mslim, Nesai] (Mizmar, her eit alg aleti demektir.)

Oru kefareti yokmu!
Reformcu diyor ki: (Her ne kadar drt mezhepteki limlerin hepsi oru
kefareti var diyorlarsa da, ben aratrdm. Kitap ve Snnette byle bir bilgiye
rastlamadm. Benimle ayn grte olan yazarlar da vardr.)
CEVAP
Dinde reformcu, oru kefaretini kaldrmak iin yazar dedii yamuklar
gsteriyor. Drt mezhebin limlerine niye itibar etmiyor ki?
Geceden niyetli orucunu kasten bozana kefaret gerektii, din kitaplarnn
hepsinde yazldr. Ktb-i sitte isimli mehur alt hadis kitabndan Buhari,
Mslim, Ebu Davud, Tirmizi ve Nesaide mevcuttur. En kymetli bu be hadis
kitabna inanmayan, eer cahil deilse, art niyetli bir reformcudur. Hazret-i Ebu
Hreyrenin rivayet ettii bu hadis-i erif yledir:
Bir kimse, Resulullaha gelerek, (Helak oldum y Resulallah) dedi.
Resulullah ne olduunu sordu. O da Ramazan orucunu kasten bozduunu
syledi. Peygamber efendimiz, bir kle azat etmesini emretti. Klesi
olmadn syleyince, aralksz iki ay oru tutmasn emretti. Bunu da
yapamayacan syleyince, fakir doyurmasn emretti.
slam limleri de, geceden niyetli orucunu mazeretsiz kasten bozan
kimsenin, kefaret olarak varsa bir kle azat etmesini, yoksa pe pee 60 gn
oru tutmasn, herhangi bir sebeple oru da tutamazsa, 60 fakiri doyurmasn
bildirmilerdir. (Redd-l-muhtar)
Resulullahn bildirdii hkm kabul etmeyen, Allah telnn emrini kabul
etmemi olur, nk Kuran- kerimde mealen, (Resule itaat eden, Allaha
itaat etmi olur) buyuruluyor. (Nisa 80)

Halifelik dine aykr m?
Reformcu diyor ki
(Tek kii ynetimi olan halifelik veya saltanat, slamiyete aykrdr.)
CEVAP
lk drt halifeyi ve halifelik sistemini herkes bilir. Drt halifenin sulanmas
btn Eshab- kiramn sulanmas demektir. Bu ise byk felakettir.
Resulullahn idaresi de tek kii ynetimi deil miydi? Hibir Mslman,
Eshab- kiramn onaylad, drt halifenin halifeliine itiraz edemez. Tek adam
ynetimi diye buna itiraz etmek iin, kiinin gayrimslim olmas gerekir.
Mslman olan, hepsi Cennetlik olan Eshab- kiramn sz birliine kar
www.dinimizislam.com

342
gelemez. Drt halifenin drd de Cennetliktir. Bir Mslman bunlar nasl tenkit
edebilir ki?
Mslmann yapt ii slamiyete yklemek yanl olduu gibi, halifenin
yapt yanl ileri de halifelie yklemek yanltr. Halife iyi de olur, kt de
olur. Halifelik sisteminin bunda suu nedir?
ah Veliyullah- Dehlevi hazretleri buyuruyor ki: Halife 4 ekilde seilir:
Birincisi, limlerden, hkimlerden, kumandanlardan ve dier sz
sahiplerinden, bir araya toplanmalar kolay olanlarn semesiyle olur. kincisi,
halifenin, birini seerek vasiyet etmesidir. Hazret-i merin seilmesi byle
oldu. ncs, halifenin vasiyet ettii birka kii arasndan birini semektir.
Drdncs, birinin g kullanarak, hilafeti zorla ele geirmesidir. Byle
hilafeti ele geiren zat, ya hilafete ehildir veya deildir. Ehil ise mesele yoktur.
Hilafet artlarna malik deilse, byle olan halifenin slamiyete uygun olan
emirleri yine kabul edilir. Bunun emriyle cihada gidilir. Abdlmelikin hilafeti
byle idi. (zalet-l-hafa)
Byle hilafeti zorla ele geiren halifelere biat edilince meru olacaklar,
bni Abidinde ve Hadikada da bildirilmektedir. Osmanl halifelerinin seilme
ekilleri, Hazret-i merin seiliine benzer. Halife, kendisinden sonra gelecek
olan vasiyet ediyor. Halife dilerse, bir bakasn, kardeini veya olunu tavsiye
edebilir. Nitekim Hazret-i mere (Yerine halife olarak olunu tayin et!)
dediklerinde onlara, (Hilafet zor bir itir. Bir aileden bir kurban kfidir)
buyurarak olunu halife olarak vasiyet etmedi. Etseydi elbette caiz olurdu.
Osmanl halifeleri de, hazret-i Ebu Bekirin tayin usulne uygun olarak genelde
yerlerine oullarn semilerdir. Osmanl hilafeti de, drt halifenin hilafeti gibi
merudur. Halifenin dil olup olmamas ayr eydir. Mslmanlar yanl i
yapnca, Mslmanlk sulanamayaca gibi, halife zalim olursa, hilafet sistemi
sulanamaz. stelik Osmanl halifelerinin dil olduklarn Ehl-i snnet limleri
bildirmilerdir.

Solcu Mslman olur mu?
Reformcu diyor ki:
(Sac Mslman oluyor da, solcu Mslman niye olmasn?)
CEVAP
imdi, faiste ve kapitaliste sac, komniste, ateiste solcu deniyor. Bu
manada Mslmana sac veya solcu denmez, ama Kuran- kerimde ve
hadis-i eriflerde bildirilen saclk ve solculuk farkldr. Saclardan kast, amel
defteri sadan verilen ve Cennete giden Mslmanlardr. Solcular ise, amel
defteri soldan verilip Cehenneme giden kfirlerdir. te bunun iin Mslmana
sac denebilirse de, solcu denmez, fakat Msrl sosyalist yazarlar, sosyalizmi
Mslmanlk zannediyorlar. Bunun iin de servet dmanl yapyorlar. Meru
www.dinimizislam.com

343
yollardan kazanlp zekt verilen mala dmanlk ediyorlar. Zekt verilen
malda hi kimsenin hakk olmaz, bu zengin diye elinden kimse alamaz.
San nemi elbette byktr. San, sola gre stnl vardr.
Mbarek, erefli ve temiz ileri yaparken sadan balanr. Tuvalete girerken,
smkrrken, taharetlenirken soldan balanr.
Peygamber efendimiz, elindeki suyu, sanda bulunan bir kylye uzatr.
Kyl, (Y Resulallah, solunuzdaki Ebu Bekire niin vermiyorsunuz? O
benden daha faziletli) der. Resulullah, (Suyu sadan datn!) buyurur. Yine,
(Sa elle yiyip iin, sa elle alp verin, nk eytan sol eliyle yiyip ier,
sol eliyle alp verir) buyurmutur. Bir yere giderken, yol ikiye ayrlr,
hangisinden gidilecei bilinemez, soracak kimse de bulunmazsa, (Karnza
iki yol karsa, sadan yryn!) hadis-i erifine uymaldr.
San erefi, Kuran- kerimde de bildirilir. Vaka suresinde
(Eshab-l-meymene = Sac) ve (Eshab-l-meeme = Solcu) ifadeleri geer
ve saclarn [dine uyanlarn] Cennet ehli, solcularn [dine uymayanlarn]
Cehennem ehli olduu bildirilir. Meymene; sa, sa kol, sa taraf gibi
anlamlara gelir. Eshab- meymene, sac demektir. Cennete gidecek mutlu
kiilere denir. Meeme; sol, sol kol, sol taraf, uursuzluk gibi anlamlara gelir.
Eshab- meeme, solcu demektir. Cehenneme gidecek bedbahtlara denir.
Bunlarn siyasetteki sa ve sol ile ilgisi yoktur.

Din isyan hareketi deildir
Reformcu diyor ki:
(Din, her eit hakszla kar bir isyan, bir bakaldrma hareketidir.)
CEVAP
Msrl sosyalist yazarlar da, buna benzer tarifler yapyorlard. Milleti
isyana sevk edip binlerce kiinin lmne sebep olmulard. Bu reformcu
yazar da, hep yamuklarn tarifini alyor. Peygamber efendimiz ise, (Din, gzel
ahlaktr) buyuruyor. (Deylemi)
Yazar, (Din, her alanda kapsaml bir dnya grdr) diyor. Hlbuki din,
bir gr deil, ilahi hkmlerdir. Kurandaki hkmlere gr demek kfrdr.
Gr, insanlara mahsustur. Kurann gr var demek kfr olur, nk
gr mahlktur. Halkn kelam da mahlk deildir. Mutezileye gre ise,
Kuran bile mahlktur. Belki yazar, mutezile grn benimsedii iin bu
tabirleri rahata kullanmaktadr.
Bir de din, sadece dnyay m ilgilendirir? hireti hi ilgilendirmez mi?
Yoksa hirete inanmyor mu? Din, dnya ve ahireti kazanmak iin konulan
ilahi kurallardr. Dnyay syleyip de hireti sylememekteki art niyet nedir?
Din dnya grdr demekle, ahiret inkr m ediliyor? Edilmiyorsa niye tarif
tam yaplmyor?
www.dinimizislam.com

344
slam limleri, (Din, insanlar sonsuz saadete gtrmek iin Allah tel
tarafndan gsterilen yol ve hkmler demektir) eklinde tarif ediyor.
slamiyetin gayesi olan (Dinin, cann, akln, maln ve neslin korunmas)
hkmne Orta a grdr diyor. Her konuda, yamuklardan rnek vererek
slam limlerine saldryor.
Kelime-i ehadetin de, kelime-i tevhidin de tarifini, Msrl sosyalistler gibi
yapyor. (Kelime-i tevhid, mal ve mlk sahibi zenginlerin Tanr gibi
davranlarna isyan etme taktiini gden ve toplumsal eitlii salayan srekli
devrimdir) diyor. (Ben bunlar Kuran ve Snnete gre yazdm) demesinin
yalan olduunu, bu rnekler aka gstermektedir. Hangi yette veya hangi
hadiste byle sosyaliste bir tarif vardr?
Resulullah, iman tarif ederken, kalble tasdikin yannda dille de ikrar
bildiriyor. mam- azam hazretleri de, (man, kalble tasdik, dille de ikrardr)
buyururken bu yazar, (krara, ahit gstermeye gerek yoktur. Kelime-i ehadet
demek, bu ynden de yanltr) diyor. Hlbuki slam limlerinin istisnasz hepsi
iman, (Muhammed aleyhisselamn, Allah teldan getirip bildirdii eylerin
hepsine, kalble inanp, dille de ikrar etmektir) diye tarif etmilerdir. Dille ikrar
etmeyenin Mslman olduu bilinemez, cenaze namaz klnmaz, Mslman
mezarlna konulmaz, ahitlii kabul edilmez, onunla evlenilmez. Daha baka
sebepleri de var. Bu bakmdan dille ikrar arttr. Gayrimslimler iindeyken,
Mslman olup da bir zarar gelmesin diye dinini gizlemesi caizdir.

Resulullah kltyor
Reformcu diyor ki:
(Kelime-i ehadetteki, Ehed enne Muhammeden Abdh ve Resulh
demek, artk vahiy gelmeyecek, insanln akl kemale erdii iin Kuran
kolayca anlayacak, gerekli yorumlar yapacak ve hayatna uygulayacak
demektir. Yoksa eski limlerin zannettikleri gibi, peygamberi vmekle hi
alakas yoktur. Onun faziletinden bahsetmek deildir. Peygamberi sevmek de
deildir. Hele efaat istemek, hi deildir. Ona, ailesine dua etmek, salevat
getirmek deildir. Peygamberin zelliklerini ortaya karmak da deildir.
Tasavvufular gibi, her ey onun hrmetine yaratld gibi aslsz iddia da
deildir. Zaten bunlarn dinde yeri yoktur.)
CEVAP
Vehhabi bile Resulullah bu kadar ktleyemez. Bu szler onun
reformculuktan da te, art niyetler beslediini gstermektedir. Koskoca
kitabnda Resulullah vc bir ey olmad gibi, lemlere rahmet oluu da
gizlenmitir. Bir yet-i kerime meali:
(Biz seni ancak lemlere rahmet olarak gnderdik.) [Enbiya 107]
Bu yet nasl inkr edilebilir ki? Bir hadis-i erif meali de yledir:
(Allah beni hidayet ve lemlere rahmet olarak gnderdi.) [Ebu Nuaym]
www.dinimizislam.com

345
Bir Peygamber iin, lemlere rahmet olmak ne byk fazilettir. Baka
hangi peygamber iin byle bir ey bildirilmitir? Bu rahmeti gizlemek veya
inkr etmekteki art niyeti ne olabilir?
Peygambere salevat getirmek ibadet deildir deniyor, salevat getirmek
ktleniyor. Hlbuki Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki:
(Allah ve melekleri, Nebiye salt ediyor. Ey iman edenler, siz de
salevat getirin!) [Ahzab 56]
Her namazda salli barik okumuyor muyuz? Salli barikler, salevat deil
midir? Yani bunlar, Resulullah vmek, ona dua etmek deil midir? l-i
Muhammed denilerek, onun ailesine dua etmek deil midir? Her nedense,
mezhepsizler Resulullahn bu stnlklerini kabul edemiyorlar.
dem aleyhisselam, Arta grd nurun mahiyetini sorunca Allah tel
buyurdu ki:
(Bu nur, gkte Ahmed, yerde Muhammed denilen, zrriyetinden bir
peygamberin nurudur. O olmasayd, seni de, yer ve gkleri de
yaratmazdm.) [Mevahib-i lednniyye]
Yine hadis-i kudsilerde buyuruluyor ki:
(Ey Resulm, brahimi halil [dost], seni de habib [sevgili] edindim.
Senden daha sevgili bir ey yaratmadm. Senin, benim indimdeki yksek
derecenin bilinmesi iin, dnyay ve dnya ehlini yarattm. Sen
olmasaydn, kinat yaratmazdm.) [Mevahib-i lednniyye]
(Ya dem, Muhammed aleyhisselamn ismiyle, her ne isteseydin
kabul ederdim, O olmasayd, seni yaratmazdm.) [Hkim, Beyheki]
(Ya dem, onun hrmetine dua ettiin iin seni affettim. Eer
Muhammed aleyhisselam olmasayd, seni yaratmazdm.) [Taberani]
(Sen olmasaydn kinat yaratmazdm) kudsi hadisi, Marifetnamenin n
sznde, Yusuf-i Nebhani hazretlerinin Envar- Muhammediyye kitabnn 13.
sayfasnda ve mam- Rabbani hazretlerinin Mektubatnn 122. mektubunda
vardr. Mektubatn Farsa haiyesinde, bu hadisin Deyleminin Firdevsinde
bulunduu bildirilmektedir. Deylemi de, Buhari ve dier muhaddisler gibi,
mehur ve muteber bir hadis limidir. Mektubat- Rabbaninin 3. cildinde, (Sen
olmasaydn Cenneti yaratmazdm) ve (O olmasayd kinat yaratmaz,
rububiyetimi izhar etmezdim) kudsi hadisleri de bildirilmektedir.
Miracda Allah tel Resulullaha, (Senden baka her eyi, senin iin
yarattm) buyurunca, Resulullah da, (Ben de, senden baka her eyi senin
iin terk ettim) dedi. (Mirat-i kinat)
yet-i kerimeler ve hadis-i erifler gsteriyor ki, Resulullah efendimiz
btn peygamberlerden stndr. Bir hadis-i erifte de, (Beni insanlarn en
iyisi bilmeyen kfirdir) buyuruluyor. (Hatib)
Peygamberlerin ve insanlarn en iyisi, en stn olan Muhammed
aleyhisselamn ann lekeleyici szler syleyen kimseye, nasl Mslman
denir ki?
www.dinimizislam.com

346
Yazarn, ngiliz yetitirmesi kbali, mason Efganiyi ve dier mezhepsizleri
vd kadar Resulullah vmemesinin sebebi ne olabilir?
Resulullaha saldr
Reformcu keramete inanmyor. Mucizeleri aktan inkr edemiyorsa da,
ters bakarak diyor ki: (Geleneki limler, Peygamberi yle yceltiyorlar ki,
yzlerce mucizesi grld diyerek, deta mucize peygamber gibi gsteriyorlar.
Onun da bir insan olduu dikkate alnmyor, gnah ilemedii syleniyor,
beer st bir dereceye ykseltiliyor.)
CEVAP
Geleneki demekle slam limlerine hakaret ediliyor. Peygamber
efendimizi ycelten slam limleri mi, yoksa Allah tel m? Mucizeyi yaratan
Allah tel deil mi? Resulullahn ok mucize gstermesini tenkit etmek
Allah telya saldrmaktr. Kim ne demi de, beer st gsterilmitir? Bu
tamamen iftiradr. Mucizelerinden bahsetmek beer st m gstermek olur?
Btn din kitaplarnda, mucizeleri Allah telnn yaratt bildiriliyor. limler
deil, sradan bir Mslman bile, mucizeyi Peygamberlerin yaratmadn bilir.
Resulullah efendimiz beer, ama seyyid-l beerdir, btn kinatn
efendisidir, lemlere rahmettir. Cihanda, yaratlmlarn iinde, ei benzeri
yoktur. Allah tel, ona saysz mucizeler vermitir. Bin tane mucizesi
grld muteber eserlerde yazldr.
Resulullahn mbarek parmayla iaret edince, ayn ikiye blnmesi,
talarn, aalarn kendisiyle konumalar ve kendisiyle beraber gitmeleri,
hayvanlarn konumalar, az yemekle ok kimselerin doyurulmas, mbarek
parmaklar arasndan su akmas, mesciddeki hurma ktnn inlemesi,
iaretiyle putlarn yere dmesi, krlerin gzn amas, pek ok hastalklar
iyi etmesi, gemite ve gelecekte, kimsenin bilmedii eyleri haber vermesi ve
bunlara benzeyen daha nice mucizeleri vardr. (sbat-n-nbvve)
(Mucize peygamber) tabiri de ok tuhaf! Her peygamber mucizeyle
gnderilir. Mucizeyi ayp bir ey gibi gstermek ok irkindir. Evliyadan
keramet grlmesi art deildir, ama Peygamberlerin mucize gstermesi
arttr. Hangi peygamberin mucizesi grlmedi ki?
Gnah ilediini sylemesi de dehet vericidir. Sadece bizim
peygamberimiz deil, hibir peygamber gnah ilemez, nk Peygamberliin
yedi vasf vardr: 1- Emanet, 2- Sdk, 3- Tebli, 4- Adalet, 5- smet, 6- Fetanet,
7- Emn-l azl. Bunlardan ismet, kk veya byk, hibir gnah ilememek
demektir. (tikadname)
Peygamberlerin hepsi de kk, byk gnahlardan ve irkin hallerden
beridir, fakat onlarn srmeleri yani zelle vaki olmutur. (Fkh- ekber)
Bu srmelere, zelle denir. Zelle, dorular iinde en doruyu bulamamak
demektir. Zelle, gnah demek deildir. Bir ii, kast olmadan, en gzel ekilde
yapmamak demektir. Gzeldir, fakat en gzeli deildir.
www.dinimizislam.com

347
Hadis rivayetlerine saldr
Reformcu yazar diyor ki:
(Mitolojik vasfl, efsanevi hadis rivayetleriyle anlatlan olaylarn, kurgu
filmlerinden hi fark yoktur.)
CEVAP
Hadis-i eriflere de olan dmanl, reformcunun irkin yzn
sergilemektedir.

Akl her eye yeter mi?
Reformcu diyor ki:
(Akln yetersizlik iddias, tasavvufularn ve eski ulemann bir
uydurmasdr. Akl, Kurann nda her eyi anlar. Din, tasavvufularn
ilhamlaryla veya kerametleriyle anlalmaz. Bu sakat grler, akln
mucizesini ipotek altna alan btl bir iddiadr. Akln yolu birdir. Akl insann
elinden alrsanz, zenginler fakirleri smrr, onlar kukla hline getirir. Bu da
zenginin daha zengin, fakirin daha fakir olmasna, kapitalin hkimiyetine sebep
olur. Sosyal adalet kalmaz.)
CEVAP
Yazar kendisini sosyalizmden alamyor. Her konuyu sosyalizm asndan
aklamaya alyor. Her frsatta servet dmanl yapyor. Bu ifadelerde
byk yanl vardr: Akl her eye yeter deniyor, tasavvufa ve keramete
saldrlyor ve akla ipotek konduu savunuluyor.
imdi bunlar ayr ayr aklayalm: Dinimizde Kitap, Snnet, cma ve
Kyas- fukaha olmak zere drt delil var. Ehl-i snnete gre akl delil deildir.
Akl, sadece ia ve Mutezile mezhebinde hccettir. Yazarn Mutezile
zihniyetinde olduu her ynyle belli olmaktadr.
Akl, herkeste eit deildir. En yksek akl ile en aa akl arasnda
binlerce derece vardr. Akl eit olmaynca kimin akl l alnacak ki?
Her ite ve hele din ilerinde akla gvenilemez. Din ileri, akl zerine
kurulamaz, nk akl bir kararda kalmaz. Herkesin akl, birbirine uymad
gibi, selim olmayan akln yanlmas daha ok olur. En akll denilen kii, uzman
olduu dnya ilerinde bile ok hata eder. Hele hiret bilgilerinde, akla hi
gvenilmez.
nsanlarn ekilleri, ahlaklar ve ilimleri gibi, akllar da farkldr. Birinin
aklna uygun gelen bir ey, bakasnn aklna uygun gelmeyebilir. O halde, ia
ve Mutezilenin aksine, din ilerinde, akl tek bana tam bir l olamaz.
Ancak selim aklla birlikte din, tam ve doru bir vesika ve l olur.
Selim olmayan akl bir gerei kabul etmezse, bunun ne kymeti vardr?
Selim olan akl, din hkmlerinin hepsinin pek yerinde ve doru olduunu
aka grr.
www.dinimizislam.com

348
Mutezileye gre akln yolu birdir. Akl, herkeste eittir. Akl amaz bir
hccettir. Aklla haram ve helal olan eyleri de bilme mecburiyeti vardr.
Hlbuki haram, helal, ancak nakille anlalr.
Bidat ehli, (Akln ve dinin yolu birdir. Drt mezhebi bire indirmeli! Akla ve
dine uygun olanlarn toplayp bir mezhep hline getirmeli) diyor. Hlbuki
Peygamber efendimiz farkl ictihadlarn rahmet olduunu bildirmitir. Her ne
kadar akl, iyiyi ktden ayran bir kuvvetse de, her ite l olmaz. Allah
telya ait bilgilerde akl senet olmaz. Akl, kendi bana dinin emir ve
yasaklarn bilseydi, Peygamberlere, limlere lzum kalmazd.
Nakil yoluyla anlalan, Peygamberlerin bildirdikleri eyleri aklla
aratrmaya uramak, dz yolda g giden ykl bir arabay, yokua
karmak iin zorlamaya benzer. Yokua doru at kamlanrsa, abalayarak,
ya yklp can kar veya alt dz yola kavumak iin saa sola ve geriye
kvrlarak arabay ykar ve eyalar harap olur. Akl da, anlayamad ahiret
bilgilerini zmeye zorlanrsa, insan ya akln karr veya bunlar alm
olduu, dnya ilerine benzetmeye kalkarak yanlr, aldanr ve herkesi
aldatmaya alr.
Akl, hisle anlalabilen veya hissedilenlere benzeyen ve onlara ballklar
bulunan eyleri birbirleriyle lerek, iyilerini ktlerinden ayrmaya yarayan bir
l aletidir. Byle eylere ballklar olmayan varlklara akl
erdiremeyeceinden, arp kalr. (Dinin emirlerini akl szgecinden geirmeli)
diyen bidat ehli, akl, nakilden stn tutmaya almaktadr. O halde,
Peygamberlerin bildirdikleri eylere, akla uyup uymadna bakmadan
inanmak gerekir.
Peygamberlerin, akln stnde bulunan szlerini, akl szgecinden
geirmeye almak, ok yanltr. Engin denizde, acemi kaptann pusulasz
yol almasna benzer.
Ahiret bilgileri ve Allah telnn beenip beenmedii eyler ve Ona
ibadet ekilleri, eer akln erevesi iinde olsalard ve aklla doru olarak
bilinebilselerdi, binlerce Peygamberin gnderilmesine lzum kalmazd.
nsanlar, dnya ve ahiret saadetini kendileri bulurdu. Allah tel, h
Peygamberleri bo ve lzumsuz yere gndermi olurdu. Hibir akl, ahiret
bilgilerini bulamayaca, zemeyecei iindir ki, Allah tel her asrda
dnyann her yerine Peygamber gndermi ve en son, kyamete kadar
deitirmemek zere, btn dnyaya Peygamber olarak Muhammed
aleyhisselam gndermitir.
Her Peygamber, aklla bulunacak dnya ilerine dokunmayp, yalnz
bunlar aratrmak, bulup faydalanmak iin almay emretmi, Allah
telnn beendii ve beenmedii eyleri ak olarak bildirmitir.
Akln anlayamad veya yanl anlad ok ey vardr ki, bunlar
Peygamberler bildirir. Peygamberler, uzman birer doktor gibidir. lalarn
tesirlerini iyi bilirler. nsanlar, doktora az bir ey vermekle ilalarn faydalarna
www.dinimizislam.com

349
kavuur, hastalktan kurtulurlar. Peygambere lzum yoktur demek, doktora
lzum yok demekten daha yanltr. Peygamberin bildirdii hkmler, Allah
teldan vahiy olduu iin, hepsi dorudur, faydaldr. Doktorun bilgileri,
dnce ve tecrbeyle olduu iin, hepsinin doru olduu da sylenilemez.
Akl, gz gibidir, slamiyet bilgileri de k gibidir. Gzmz, maddeleri,
cisimleri karanlkta gremez. Allah tel, grme aletimizden faydalanmamz
iin gnei, yaratmtr. Gnein ve eitli k kaynaklarnn nuru
olmasayd gzmz ie yaramazd. Tehlikeli cisimlerden, zararl yerlerden
kaamaz, faydal eyleri bulamazdk. Evet, gzn amayan veya gz bozuk
olan, gneten faydalanamaz, fakat bunlarn gnee kabahat bulmaya haklar
olmaz.
Selim olmayan akllarn, yanldklar iin bir hakikati kabul etmemelerinin,
uygun bulmamalarnn, bir kymeti yoktur. Selim olan akllar, yani
Peygamberlerin akllar, din hkmlerinin hepsinin pek yerinde ve doru
olduklarn aka grr. slamiyetin her hkm, bu akllar iin, pek meydanda,
aikr ve apaktr.
(Akl, her eyi anlayamaz, hele hiret bilgilerini hi anlayamaz) demek,
akla ipotek koymak mdr? Ik olmadan gz gremez demek, gze ipotek
koymaktr denebilir mi? Nakil olmadan, dinin emir ve yasaklarn srf aklyla
kim anlatabilir ki?
Yazar, (Akla ipotek konunca fakirin akl elinden alnyor) diyor. Fakirin akl
alnyor da zengininki niye alnmyor? Bu ipotekten niye fakir etkileniyor da,
zengin hi etkilenmiyor, stelik servetini artrabiliyor? Msrl sosyalist yazarlar
gibi, her frsatta servet dmanl yaplyor.
Bir de yazar, cahil halk azyla, (Akln mucizesi) tbirini kullanyor.
Mucize, sadece Peygamberlerde grlen harika hallere denir. Bu, evliyada
olursa keramet denir. Deyimler yerli yerinde kullanlmazsa, din anarisi kar.

Yaratmak Allaha mahsustur
Reformcu yazar, (Yaratc insan, yaratc akl ve yaratc dnce)
tabirlerine yer veriyor.
CEVAP
Eer Kuran ve Snnet esas alnsayd, byle dine aykr tabirler
kullanlmazd.
Allah tel diridir, bilir, iitir, grr, diler, gldr, konuur. Bu
sfatlardan, snrl da olsa, insanlara da ihsan etmitir. Yani snrl da olsa,
insan da diridir, bilir, iitir, grr, diler, gc vardr, konuur, fakat yaratma
sfatnda ortaklk yoktur. Allah her eyi yaratr, fakat insan bir karncay, bir
buday tanesini veya bir hcreyi bile yaratamaz. ki hadis-i erif meali yledir:
www.dinimizislam.com

350
(Allah tel buyuruyor ki: Benim yarattm gibi bir ey yapmaya
kalkandan daha zalim kim vardr? Haydi, bir habbe, bir zerre veya bir
arpa yaratsnlar.) [Buhari, Mslim]
(Allah, her sanatkrn ve sanatnn yaratcsdr.) [Buhari]
Demek ki, sanatkrn yapt eyleri yaratan da Allahtr. Yaratmak Allah
telya mahsustur. cat etmek de yoktan yaratmaktr. Bilim adamlar, yoktan
bir ey meydana getiremezler, sadece Allahn koyduu fizik, kimya ve biyoloji
kanunlar ile bulurlar. Buna da yaratmak denmez, kefetmek, bulmak denir.
Yaratmak, yoktan var etmektir. Yaratc, yalnz Allah teldr. Bir yet-i
kerime meali:
(Sizi de, yaptnz ileri de yaratan Allahtr.) [Saffat 96]
Yazar, yet-i kerime ve hadis-i erifleri ve bunlar aklayan hakiki slam
limlerini esas almad iin, byle yanl stne yanllar yapyor.
Allahn ortakl
Reformcu diyor ki:
(Bir irket, yapt reklamda (Ortaklarmzdan biri Allahtr) diyor. Bu irket,
yolsuzlukla iflas etse, ortaklar olan Allah da iflas etmi olmaz m?)
CEVAP
Ortaklarmzdan biri Allahtr demenin hibir mahzuru yoktur. Bir hadis-i
erif meali:
(Allah tel buyurdu ki: Biri dierine ihanet etmedii mddete, iki
ortan ncs ben olurum. Biri dierine ihanet etti mi, ben ortaklktan
ekilirim.) [Ebu Davud]
Grld gibi irket yolsuzluk yaparsa Allah tel ortaklktan ayrlyor.
H yolsuzlua Allah tel ortak olmuyor. Reformcu, hep olaylara ters
bakyor, bilip bilmedii her eye burnunu sokuyor.

Amel imandan para deildir
Reformcu diyor ki:
(Kur'an incelendiinde, iman iin amelin gerektii grlr. man ve salih
amel birlikte geer. Zaten amelsiz imandan sz edilemez. ki iene Mslman
demek ok yanltr. M. kbalin bu konudaki grleri ok yerindedir.)
CEVAP:
Yazar, Mutezile ve Vehhabiler gibi, amel imandan bir paradr demek iin,
kelimeleri geveleyip durmu. Aka sylese, btn Ehl-i snnet limlerine
muhalefet ettii meydana kaca iin byle sinsice saldrmaktadr. Binlerce
Ehl-i snnet limi dururken, bu konuda kbalden sz etmesi gerekten dehet
vericidir.
Ehl-i snnet itikadnda olmak iin, amelin imandan ayr olduuna inanmak
arttr, fakat yazarn Ehl-i snnetten ayrlmamak gibi bir derdi olmayp, aksine
www.dinimizislam.com

351
Ehl-i snnete aykr yazanlarn, ne kadar gr varsa, hepsini kitabnda
toplamak gayreti iindedir.
Kuran- kerimde, (Ey iman edenler, u gnahtan saknn, ey iman
edenler u ibadeti yapn) gibi ok yet-i kerime vardr. Amel imandan bir
para olsayd, (man etmeniz iin ibadet yapmanz ve haramlardan kamanz
lazmdr) denirdi. Bidat ehli, Kuran- kerimi anlayamad iin, hep byle dine
aykr yazp izerler, nk mam- Gazali hazretleri buyuruyor ki:
Ehl-i snnet itikadna uymayanlar, bidat ehli olanlar, Kuran- kerimin
mnsn anlayamaz. (Kimya-i saadet)
mam- azam hazretleri buyuruyor ki: Amel, imandan para deildir.
Gnah ileyene kfir denmez. man herkese lazm iken, her amel herkese
lazm deildir. Mesela nisaba ulamayan fakir zekt vermez. Hayz ve nifas
halinde namaz klnmaz, fakat fakire ve byle kadna iman lazm deildir
denemez.
Gnah ilemekle iman gitmez
mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Bir gn imam- azam hazretleri
limlerle otururken biri gelip, (Bir mmin, babasn ldrse, sonra arap iip
sarho olsa ve zina etse iman gider mi?) dedi. Bunu iiten limlerin hepsi bu
suali sorana kzp, (Bunu sormaya ne lzum var? Elbette iman gider, kfir
olur) dediler. mam- azam hazretleri, (O kimse ok byk gnahlar
ilemise de, yine mmindir. Gnah ilemekle iman gitmez) buyurdu.
Szn ispat edince, hepsi kabul etti. (Mektubat 2/67)
Amelsiz iman
Reformcu, (Amelsiz iman geersizdir) diyor.
CEVAP
mam- Gazali hazretleri buyuruyor ki:
Sapk frkalar, (Onlar, iman edip salih amel ilediler) mealindeki Rad
suresinin 29. yet-i kerimesini delil gsterip, (Amel imann parasdr) dediler.
Hlbuki bu ve benzeri yetler, amelin imann iinde deil, dnda olduunu
gsterir. Eer aksi olsayd (ve amilussliht) sz lzumsuz tekrar edilmi
olurdu. Mutezile frkasnn [ve Vehhabilerin], gnah ileyenlerin ebed
Cehennemde kalacan sylemesi yanltr, nk hadis-i erifte, (krar ettii
eyi inkr etmeyen kfir olmaz) buyuruldu. Gnah ileyen, tasdik ettii
imann esaslarn inkr etmi olmaz. hirette yalnz imanszlara efaat
edilmez. Bu da, efaat edilen gnahkrlarn kfir olmadn gsterir.
Buharideki hadis-i erifte, (Zina ve hrszlk etse de, byk gnah
ileyenlere efaat edeceim) buyuruldu. (hya)
Eb-d-derda hazretleri, (Ya Resulallah, zina ve hrszlk eden de, efaate
kavuacak mdr?) diye sual etti. Cevabnda, (Evet, zina ve hrszlk edene
de efaat edeceim) buyurdu. man ile len herkes, er ge Cennete girer.
(hya)
www.dinimizislam.com

352
Bir hadis-i erif meali de yledir:
(Cebrail aleyhisselam, Allaha irk komadan len her Mslman
Cennete girer dedi. Zina ve hrszlk eden de Cennete girer mi dedim.
Evet dedi. Ayn suali defa sordum. ncsnde ise Evet, zina ve
hrszlk eden mmin de Cennete girer dedi.) [Buhari, Mslim, Bezzar]
(Affa veya efaate kavutuktan sonra yahut sevablar gnahlarndan oksa
veyahut gnahnn cezasn ektikten sonra Cennete gider.)
Gnahkr, affa veya efaate kavutuktan veya gnahnn cezasn
ektikten sonra Cennete gider. Bir hadis-i erifte de, zina ve hrszlk eden
mminin er ge Cennete gidecei bildirilmitir. (Buhari, Mslim)
Gnah ileyen kfir mi?
Reformcu, her frsatta, amelin imandan bir para olduunu vurgulamaya
alarak diyor ki:
(nsanlar, mmin ve kfir diye iki gruba ayryorlarsa da, bir de inanp
amel etmeyen grup var. Bunlar, sadece ad Mslman olan gruptur. Bu
nc grup kendini Mslman saysa da ikinci gruptan fark yoktur. nk
onlar yalan syler, iki ier. man eden slama girmi olsa da, Mslman
olmu olmaz. Mslman olmak iin iman etmek yetmez. ki, zina ve faiz de
irke dhildir.)
CEVAP
(Amel imandan bir paradr) demek istiyor. nsanlarn mmin ve kfir diye
iki gruba ayrlmasn yetersiz bulduu gibi, (slama girmi, ama Mslman
olmayan) diye bir grup daha uyduruyor. nsanlar mmin ve kfir diye iki gruba
ayran Resulullah efendimizdir. Bir hadis-i erif meali:
(nsanlar, mmin ve kfir diye iki ksma ayrlr.) [Taberani]
Yahudi ve Hristiyan kfirlerini bile Cennete sokmaya alp da,
Resulullah'n efaat edeceini bildirdii gnahkr Mslmanlar, Cehenneme
lyk grmesi ok manidardr.
man artp eksilmez
Reformcu diyor ki:
(Statkoyu ve statkocuyu yani geleneksel slam tenkit edenin iman
artar.)
CEVAP
Bu gr de mutezile itikaddr. man, Amentde bildirilen alt esasa
inanmaktr. Bunu yediye karmak veya bee indirmek imana zttr. Ehl-i
snnet limleri, Kuran- kerimde bildirilen imann artmasndan kast,
parlaklnn, kuvvetinin artmasdr diye aklamlardr.
mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: mam- azam Ebu Hanife
hazretleri, (man artmaz ve azalmaz) buyuruyor, nk iman, kalbin tasdk
etmesi, kabul etmesi, inanmas demektir. nanmann az, ou olmaz. Azalan
ve oalan bir inana, inanmak deil, zan ve vehim denir. badetleri, Allah
www.dinimizislam.com

353
telnn sevdii eyleri yapmakla iman cilalanr, nurlanr, parlar. Haram
ileyince, bulanr, lekelenir. Kendisinde azalp oalmak olmaz. (Ebu Bekirin
iman, mmetimin imanlar toplamndan daha ardr) hadis-i erifi, imann
cilas, parlakl bakmndandr. (1/266, 2/67)
Reformcunun statkocudan kast, slam limlerinin bildirdii mevcut
durumu korumaya alan, reforma kar direnen kimsedir. Reformcu, mevcut
durumdan rahatsz olmak, reform yapmak, hadis-i eriflere olan inanc
sarsmak, Ehl-i snnet itikadn ve drt hak mezhebi kaldrmak, Ehl-i snnet
limlerine olan itimad ykmak, tredi yamuklar nder kabul etmek gibi
gayrimeru ilere nayak olmaya alyor. Buna mani olmak isteyenlere, yani
dinde reforma hayr diyenlere de statkocu, takliti, dogmatik yaftasn
vuruyor. (Statkoya kar koyann iman artar) diyor.

Kuran- kerime saygszlk
Reformcu diyor ki:
(Kuran anlamadan ezberlemenin, onu yksee koymann ne anlam var
ki? Aliya zzetbegovi de ayn eylerden ikyetidir. Aliya gibi iman etmelidir.)
CEVAP
Vehhabiler ve Mutezile, Kuran mahlktur diyerek hi tazim, sayg
duymazlar. Yazarn bu iki gruba yakn olduu anlalmaktadr. Anlamadan da
olsa Kuran- kerimi okumak ok sevabdr ve ibadettir. zzetbegovi gibilerin
dinde sz senet olmaz. Sz senet olan mam- Gazali hazretleri buyuruyor
ki:
mam- Ahmed bin Hanbel, Allah telnn, (Anlayarak da, anlamayarak
da Kuran okuyan benim rzama kavuur) buyurduunu bildirdi. (hya)
slam limlerinin en byklerinden, Hanbel mezhebinin reisi mam-
Ahmed hazretleri byle buyururken, hl herkesin Kuran- kerimi anlayarak
okumas gerektiini sylemek ne byk gaflettir! Nasl olup da, (Kuran
anlayamyorsan ezberleme!) denebiliyor? Bir hadis-i erif meali de yledir:
(Kuran iin vekil edilen bir melek, Arap olmad iin doru
okuyamayann hatasn dzeltir ve doru olarak ykseltir.) [irazi]
Grld gibi, (Arap olmayan asln okumasn, mealini okusun)
denmiyor. Aksine, Arapay bilmese de, dzgn okuyamasa da, Kuran-
kerimi aslndan okumak gerektii aka bildiriliyor. Kuran- kerimi
ezberlemek, hfz olmak iin de mnsn anlama art yoktur. Kuran- kerimi
hfzetmenin sevab ok byktr. Hadis-i eriflerde buyuruldu ki:
(Kuran okuyup ezberleyin! Allah tel, iinde Kuran bulunan
kalbe azab etmez.) [ira erhi]
(Kuran hfzlar ehl-i Cennetin arifleridir.) [Ebu Nuaym]
(Hafzasnda Kuran- kerimden bir ey bulunmayan, harap bir ev
gibidir.) [Tirmizi]
www.dinimizislam.com

354
(Kuran hafz lnce, Allah tel topraa onun etini yememesini
emreder. Toprak, Y Rabbi, senin kelamn iinde iken ben onu nasl
yiyebilirim? der.) [Deylemi]
Bunlar elbette Kuran- kerimin asln ezberlemekle ilgilidir. Bu hadis-i
erifler karsnda Kuran- kerim hfzlarna dil uzatmak ne kadar irkindir.
Baz kimseler de, okumasn bilmeyenin evinde Kuran bulundurmasnn
uygun olmadn sylyorlar. Bunlarn szleri de yanltr, nk Kuran-
kerimi okumasn bilmese de, bereketlenmek iin evinde Mushaf- erif
bulundurmann sevab olduu Fetava-i Hindiyye kitabnda yazldr.
Vehhabilerin, Arapay bildikleri iin Kuran- kerimi anladklarn sylemek
yanl olur. eyhlislam Mustafa Sabri Efendi, (Anadili Arapa olanlar,
Arapay bizden iyi bilirse de, biz Kuran- kerimi onlardan daha iyi anlarz)
buyuruyor, nk Kuran- kerimi doru anlamann bir art da doru itikada
sahip olmaktr. Anadili Arapa olan Vehhabiler Kuran- kerimi anlayabilselerdi,
Vehhabi olmazlard. Vehhabilerin zndk olduklar Nimet-i slam kitabnn
nikh bahsinde yazldr.

Taklidin dindeki yeri
Reformcu diyor ki:
(Gemi limlerin szlerini tekrar etmek ve onlar taklit, slamiyet'e
aykrdr, uyduluktur! Onun iin, ben hibir mezhebi taklit etmedim.)
CEVAP
Nedense her mezhepsiz, aka ben mezhepsizim demiyor da, (Bir
mezhep taklit etmem) diyor. Yahut (Mezheplerin hkmlerine bakp, kendi
anladma uyarm) diyor. Dini olmayana dinsiz, mezhebi olmayana da
mezhepsiz denir.
Mezhepsizler her frsatta taklidi ktlyorlar. Kty, yanl ve btl taklit
ne kadar zararl ise, iyiyi, doruyu ve hakk taklit de o derecede faydaldr. Bir
kimsenin btn ilimlerde stad, btn ilerde uzman olmas mmkn deildir.
Hastann kendisini ameliyat edecek bir doktora ihtiyac vardr. Doktorun da,
manevi hastalklarn tedavi edebilecek bir kalb uzmanna ihtiyac vardr.
Doktorlar ila imal etmez, kimyagerlerce hazrlanan ilalar tavsiye
ederler. Hastalar da, doktorlara gvenip, onlara teslim olup, onlarn tavsiyesine
uyarak ilalar kullanrlar. Herkesin, hem kimyager, hem doktor, hem mhendis
gibi, uzmanlk isteyen her meslein erbab olmas dnlebilir mi? O halde,
bir kimse, bir ite uzman da olsa, uzmanlk alan dndaki baka bir iin
uzmanna uymas gerekir. Bir saate, bir radyoya ihtiyac olann, (Taklit
gericiliktir. Hi kimsenin yapt bir eyi kullanmam) diyerek saat, radyo
yapmaya kalkmas doru mudur?
Bunlar, hem taklidi uyduluk olarak vasflandryor, hem de kendileri
yamuklardan alnt yaparak onlar taklit ediyorlar. Mesela Efgani ve Abduh'un
www.dinimizislam.com

355
uydusu olmakta, onlar taklit etmekte bir saknca grmyorlar. mam- a'zama
gelince, (Uydu olamayz) diyorlar.
Uzun tecrbelerden sonra eitli letler yaplm, eitli kaideler
bulunmu, eitli ilimler sistemletirilmitir. Taklit etmemek iin, (Bunlar
kullanmam) diyenin aklndan phe edilir. Maiyet bulunmadka, mir olur mu?
Ast bulunmazsa st olur mu? Herkesin mctehid, lider olmasn istemek,
atein tmesini, buzun stmasn istemek gibi eyann tabiatna aykrdr.
Mctehid olmak, bir meslek sahibi olmak gibi kolay bir i deildir. Birok ilimde
ihtisas sahibi olduktan sonra, ilahi mevhibe sahibi de olmak gerektii iin
Yusuf Nebhani hazretleri, (Bugn mctehidlik taslayann ya akl, ya dini
noksandr) buyurmutur.
Eshab- kiram Peygamber efendimize tbi olduu iin, Peygamberlerden
sonra en yksek makama kavumulardr. Tbin de, Eshab- kirama tbi
olduklar iin yksek erefe kavumutur. Onlardan sonra gelenler de onlara
tbi olduklar, onlar taklit ettikleri iin Tebe-i tbiin erefine nail olmutur.
Peygamber efendimiz, (limler rehberdir, limlere tbi olun) buyurdu. O
halde Ehl-i snnet limlerini taklit etmek lazmdr. (Berika)
Demek ki bir mezhebe bir alime tbi olmak uyduluk deil, aksine hakka
tbi olmaktr. Bir mezhebe tbi olmamak, yani mezhepsizlik ise baboluktur,
sapklktr.
Buharideki, (Bir zaman gelir, din limi kalmaz. Din adam yerine
geirilen cahiller, bilmeden fetva verir, herkesi, doru yoldan karmaya
alrlar) hadis-i erifi, limlerden nakletmeye taklitilik diyerek Ehl-i snneti
ktleyen dinde reformcularn zararlarn bildirmektedir. Yine Buharideki
(Kyamete yakn, ilim yok olur, din cahilleri oalr, iki ien ve zina
edenler artar) hadis-i erifi de Resulullah efendimizin, dinde reformcularn din
adam olarak ortaya kacaklarn bildiren mucizelerinden biridir.

Deiim = Reform
Dinde reformcu diyor ki:
(slamiyet deimez denilerek deiime engel olmaya almak Kurann
ruhuna aykrdr. Mslmanlarn gerilemesine sebep, dinin hkmlerinin
dondurulmas, ictihada mani olunarak deiimin engellenmesidir. Asrn
ihtiyalarna uygun olarak dinde gerekli dzenlemeler yaplmal. Mslmanlar,
statkodan uzaklap deiimler yaparak yeniden Mslman olmaldr.)
CEVAP
Mecellenin Drer-l-hkkam erhinde, (Zamann deimesiyle, rf ve
dete dayanan hkmler deiebilir. Nassa dayanan hkmler zamanla
deimez) deniyor.
www.dinimizislam.com

356
ctihad dinde olur. Dinde yeni bir eye ihtiya yok ki, ictihad dnlsn!
Teknolojinin ilerlemesi dinde deiiklii gerektirmez. Namazn yeni bir kln
ekli, orucun yeni bir tutulu ekli olmaz.
(Mslmanlar, statkodan uzaklap yeniden Mslman olmal) sz de,
yazarn Mslmanlara hangi gzle baktn aka gstermektedir. Yazarn
referans verdii mezhepsiz, Mslmanlarn geri kaln ictihada balayp,
(Fkh limlerinin, ictihad kapsn kapatmalar ve bundan byle drt mezhepte
ittifak etmeleri sonucunda slam dncesi duraklam, bu da hukukta ve dier
slami ilimlerde taklit ve saplantnn yaylmasna sebep olmutur) diyor. ctihad
kapsn da kimse kapatmad. Ehli olmad iin kendiliinden kapand.
Kapalya kapal demek, kapatmak deildir. Kapatmaya yetkisi olann yani
mctehid olann, amaya da yetkisi olur.
ctihad edip etmemekle, geri kalmzn bir alakas da yoktur. Milyonlarca
insan, ehil olup olmadna bakmadan kitap yazyor, gya ictihad yapyor.
Madem ictihad yaplmad iin geri kaldk, imdi herkes alabildiine
ictihad yapt halde, niin Mslmanlar ilerlemiyor? Demek ki, ctihad
yapmadlar sz, dinde reform yapmak iin bir bahanedir. Dini deitirmeyi
klfna uydurmak iin byle iddialar ortaya atlyor.
Namazda, oruta reform yaplsa, mesela yere secde etmemek iin,
herkes namaz sandalyede klsa, ila, ine, serum orucu bozmaz dense, oruca
imsak vaktinde deil de, gne dounca balansa, ilerleme mi olacaktr?
slamiyeti bozarak, Hristiyanla benzer, uydurma bir din haline getirmek
istemelerindeki maksatlar gizli deildir!
Tarihsel yet olur mu?
Reformcu diyor ki: (Kurann birok yeti tarihseldir, yani o gnk artlarda
sylenmitir. Mesela Ehl-i kitabn kfir olmas byledir. Bugnkler iin ayn
ey sylenemez.)
CEVAP
H hibir yet-i kerime tarihsel deildir. Hepsinin hkm kyamete
kadar geerlidir. Allah tel dier dinleri nesh etti. Kuran- kerimin hkm
kyamete kadar devam edecektir. Kimsenin bir yet-i kerimeyi deitirmeye
hakk yoktur. Bir hadis-i erif meali:
(Ey insanlar, Allah tel kitabn Peygamberinin lisan zere indirdi.
Hellini hell, haramn haram kld. Hell kldklar kyamete kadar helal,
haram kldklar da kyamete kadar haramdr.) [Ebu Nasr - Ramuz]
Reformcu, hadis-i eriflerle bildirilen hkmler iin de, ayn eyi
savunuyor. (Zekt nisabnn 96 gram altn olmas ve ftra miktarlar eski
devirlere gre idi. imdi bu l deitirilmelidir) diyor. Hlbuki bu hkmler
kyamete kadar geerlidir. Bu reformcular, her konuda deiiklik yapp yeni bir
din meydana getirmeye alyorlar. Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki:
www.dinimizislam.com

357
(slamdan baka din arayan, bilsin ki, bulaca o din, asla kabul
edilmez.) [l-i mran 85]

Esma-i hsna
Reformcu diyor ki:
(Esma-i hsna 99 dense de, Kuranda yle bir ey yoktur.)
CEVAP
Elbette Kuran- kerimde her teferruat yoktur. Bunlar hadis-i eriflerle
bildirilmitir. Kuran- kerimde, (Resulullahn bildirdiklerini kabul edin)
buyuruluyor. Yazar Kuran- kerime samimi olarak inansayd, hadis-i eriflere
uyar, byle yanl yazmazd. Mevlana Halidi-i Badadi hazretlerinin
tikatname kitabnda, (Allah telnn isimleri sonsuzdur. Bin bir ismi var diye
mehurdur. Bu bin bir isimden 99una Esma-l hsna denir) buyuruluyor.
Kad zade Ahmed Efendi de, Birgivi vasiyetnamesi erhinde, (Allah telnn
99 ismine Esma-i hsna denir) diyor.
Esma-i hsnann 99 olduunu bildiren hadis-i erif, ktb-i sittenin en
kymetli hadis kitabnda vardr. Hadis-i erifleri yok saymak, dini ykmak
demektir. Bildirilen hadis-i erifin meali yledir:
(Allahn 99 ismini ezberleyen Mslman Cennete girer.) [Buhari,
Mslim, Tirmizi]

Evliya trbeleri
Reformcu diyor ki: (Enbiya veya evliya kabirlerini ziyaret edip, onlar
vesile ederek dua etmeyi Kuran iddetle reddettii halde, maalesef Ehl-i
snnet limleri bu gelenei normal karlyor.)
CEVAP
Ehl-i snnet limlerinin her ak dediine kara demeyi kendine grev
biliyor. Bahsedilen vesile caizdir. Caiz olmayan tek ey, Allahtan bakasn
yaratc bilmek, Allah tel dilemeden, onun kendiliinden fayda ve zarar
verebileceine inanmaktr. Normal bir Mslman da zaten Allahtan bakasn
yaratc bilmez.
Reformcu, Mutezile itikadnda olduunu yer yer aklad gibi, Vehhabi
olduunu da gizleyemiyor. Her frkann bir veya birka sapk grn
benimsiyor. Snnilikten baka her sapk frkann adam oluyor. Ehl-i snnet
limlerine ise, geleneki diyerek gz yumuk saldryor. imdi vesile eitlerini
rneklerle aklayalm:
stigse:
efaat dileme, yardm isteme, Allah teldan bir istein, dilein yerine
gelmesi iin Peygamberleri ve Evliya zatlar, sevdii kullarn vesile ederek
yani araya koyarak isteme, yalvarma, dua etme demektir. Bir hadis-i erif
meali yledir:
www.dinimizislam.com

358
(Kyamette insanlar, nce dem, sonra Musa ve sonra Muhammed
[aleyhimsselm] ile istigase ederler.) [Buhari]
stigase olunan, yardm istenilen ve yardm yaratan, yalnz Allah
teldr. Ancak peygamberler, Evliya zatlar, salih kullar ve benzerleri birer
vastadr, vesiledir yani sebeptir. stenilen eyi yaratan ise yalnz Allah
teldr. (evahid-l-hak)
mam- Sbki buyuruyor ki:
Resulullah ile tevessl etmek, yani istigse etmek, ondan efaat
istemektir. Bu ise gzel bir eydir. nceki ve sonraki slam limlerinden hibiri
buna kar bir ey dememitir. Yalnz bni Teymiyye bunu inkr etti. Bylece
doru yoldan ayrld. Kendinden nce gelen limlerden hibirinin sylemedii
bir bidat kard. Bu bidati ile Mslmanlarn diline dt. (Camius-sagir
erhi)
Vehhabiler, (Allahtan bakasndan yardm istemek, ona snmak irktir)
diyorlar. Allahtan bakasn yaratc bilmek irktir. Bunu bilmeyen hibir
Mslman yoktur; fakat bakasndan da istigase olunacan, mecaz olarak
sylemek caizdir; nk bir yet-i kerime meali yledir:
(Onun kavminden olan, dmanna [Kptiye] kar, ondan [Musa
aleyhisselamdan] istigase [yardm] istedi.) [Kasas 15]
Hadis-i eriflerde de buyruldu ki:
(Ya Rabbi, senden isteyip de verdiin zatlarn hatr iin, senden
istiyorum.) [bni Mace]
(Yardm isteyen kimse, Ey Allahn kullar bize yardm edin desin!)
[Hsn-l-hasin]
Son iki hadis-i erif, yannda olmayan kimseye seslenerek, ondan yardm
istemeyi emretmektedir. (El-sl-l-erbea f-terdd-il-vehhbiyye)
Her eyi yaratan Allahtr. (Sebeplere yapn) buyurduu iin bir sebebe
yaplr. bni Kemalpaazade hazretlerinin Hadis-i erbaindeki (Bir iinizde,
skp bunalnca, kabirdekilerden yardm isteyin) ve Deyleminin bildirdii
(Kabirdekiler olmasa, yeryzndekiler yanard) hadis-i erifleri de, Allah
telnn izniyle, llerin dirilere yardm edebildiini gstermektedir. (M.
Nasihat)
mam- Birgivi buyuruyor ki:
Bir hadis-i erifte, (Bir mminin kabrini ziyaret ederken, Ya Rabbi!
Muhammed aleyhisselam hrmetine, buna azap yapma denirse, Allah
tel, kyamete kadar azabn durdurur) buyurulmaktadr.
(Etfal-l-mslimin)
Kabirdeki lde his bulunduunu bildiren ok hadis-i erif vardr. Eshab-
kiram ve Tabiin-i zam, Kabr-i seadeti ziyaret ve istigase ederdi. Bunun iin
ok kitap yazlmtr. Hsn-l-hasin kitabnda, (Duann kabul olmas iin,
Peygamberleri ve salih kullar vesile etmelidir) buyuruluyor. mam- Sbki
www.dinimizislam.com

359
hazretleri, Resulullah' ve Evliyay ziyaretin ve ruhlarndan istigase etmenin
caiz olduunu ispat etmektedir. (ifa-s-sikam)
stiane:
stiane de yardm istemek demektir. Resulullah efendimizden ve
Evliyadan efaat istemek, istiane yani yardm istemek, Allah tely
brakmak, Onun yaratc olduunu unutmak demek deildir. Bulut vastasyla
Allah teldan yamur beklemek, ila ierek Allah teldan ifa beklemek,
top, bomba, fze, uak kullanarak Allah teldan zafer beklemek, hep Allah
teldan istianedir. Bunlar sebeptir. Allah tel, her eyi sebeple
yaratmaktadr. Bu sebeplere yapmak, irk deil, dinin emridir.
Peygamberler hep sebeplere yaptlar. Allah telnn yaratt suyu
imek iin emeye, Onun yaratt ekmei yemek iin frncya gidildii ve
Allah telnn zafer vermesi iin, sava vastalar ve talim terbiye yapld
gibi, Allah telnn duay kabul etmesi iin de, Peygamberin, Evliyann
ruhlarna gnl balanr. Allah telnn elektromanyetik dalgalarla yaratt
sesi almak iin radyo kullanmak, Allah tely brakp bir kutuya bavurmak
deildir; nk radyo kutusundaki aletlere o zellikleri, o kuvvetleri veren
Allah teldr. Allah tel, her eyde, kendi kudretini gizlemitir.
Mrik, puta tapar, Allah tely dnmez. Mslman, sebepleri,
vastalar kullanrken, sebeplere, mahlklara, tesir, hassa veren Allah tely
dnr. stediini Allah teldan bekler. Geleni Allah teldan bilir.
Kptiden kurtulmak iin Musa aleyhisselamdan istigase eden yani yardm
isteyen kiinin yardmn bildiren yet-i kerimenin manas da, byle olduunu
gstermektedir.
Mminler her namazda Fatiha suresini okurken, (Ya Rabbi, dnyadaki
arzularma, ihtiyalarma kavumak iin maddi, fenni sebeplere yapyor
ve bana yardm etmeleri iin, sevdiin kullarna yalvaryorum. Bunlar
yaparken ve her zaman, dilekleri verenin, yaratann yalnz Sen olduuna
inanyorum. Yalnz Senden bekliyorum!) demektedir. Her gn byle
syleyen mminlere mrik denilemez. Peygamberlerin, Evliyann ruhlarndan
yardm istemek, Allah telnn yaratt bu sebeplere yapmaktr. Bunlarn
mrik olmadklarn, halis mmin olduklarn Fatiha suresinin bu yeti aka
haber vermektedir. Vehhabiler maddi, fenni sebeplere yapyor, nefislerinin
isteklerine kavumak iin, her vesileye, her areye bavuruyorlar.
Peygamberleri ve Evliyay vesile edinmeye de irk diyorlar.
Tevessl
Reformcu yazar diyor ki:
(Tevessl, istigse, istiane ve tevecch, hepsi irktir.)
CEVAP
Tevessl, bir istein, bir maksadn hsl olmas iin bir eyi vesile, sebep
yapmak demektir. Allah telnn sevdiklerini araya koyarak, onlarn hatr,
www.dinimizislam.com

360
hrmeti iin diyerek dua etmek veya bu suretle yaplan duaya denir. stigse
ve teeff da denir.
mam- Sbki buyuruyor ki:
Resulullah efendimizle tevessl etmek iki trl olur:
Birincisi, Onun yksek mertebesi, bereketi iin Allah teldan
istemektir. Byle dua ederken, tevessl, istigase ve teeffu szlerinden her biri
kullanlabilir. de, ayn eyi bildirmektedir. Bu kelimeleri syleyerek dua
eden, Resulullah vesile ederek, Allah teldan istemektedir. Onu vasta
klarak Allah teldan istigase etmektedir. Dnya ilerinde de, bir kimseden,
onun ok sevdiini vesile ederek bir ey istenilince, hemen vermektedir.
kincisi, dilee kavumak iin, Resulullahn Allah telya dua etmesini,
Ondan istemektir, nk O, kabrinde diridir. stenileni duyup anlar ve Allah
teldan ister. Kyamet gn yapaca efaat de kabul edilecektir.
(evahid-l-hak)
ihabddin-i Remli hazretleri buyuruyor ki:
Peygamberler ve Veliler ldkten sonra da, kendileriyle tevessl, istigase
olunur. Peygamberler lnce mucizeleri bitmez. Veliler lnce de, kerametleri
kesilmez. Peygamberlerin mezarda diri olduklarn, namaz kldklarn, hac
yaptklarn, hadis-i erifler aka bildirmektedir. ehidlerin de diri olduklar,
kfirlerle harb ederken yardm ettikleri bilinmektedir. (evahid-l-hak)
Hlasat-l-kelam kitabnda deniyor ki:
Tevessl, istigase ve tevecch, hep ayn ey demektir. Hepsi caizdir. Bir
hadis-i erif meali yledir:
(Kyamette insanlar, nce dem aleyhisselama istigse
edeceklerdir.) [Buhari]
Hazret-i mer, ktlk olduu zaman Peygamber efendimizin amcas
hazret-i Abbas ile tevessl etti. Yani onu vesile ederek Allah teldan yamur
istedi. (Y Rabbi! Ktlk olduu zaman, Resulullah efendimizle sana
tevessl ederdik. Sen bize yamur verirdin. imdi sana, Resulullah
efendimizin amcasyla tevessl ediyoruz. Bize yamur ihsn et!) diye dua
edince, Allah tel onlara yamur verdi. (Buhari)
Asrlardr, doru yolda olan Mslmanlar, Allah telnn sevgili kullarn
vesile ederek dua etmiler, bylece arzu ve isteklerine kavuarak skntlardan
kurtulmulardr. Duann kabul olmas haram lokma yememeye baldr. Bu ise,
ancak Cenab- Hakkn sevdiklerinde mmkndr. l veya diri Allah telnn
sevdiklerini araya koyarak yaplan dua, onlarn bereketiyle ve hatrlar iin
kabul olmaktadr. Daha nce yaplm olan salih amellerle de tevessl yaplr.
(S. Ebediyye)
Mezhepsizler diyor ki:
(Allah teldan baka bir eyin bir i yaptn syleyen, mrik olur.
Mesela, Filn ila ary kesti, Terrist falancay ldrd veya Resulullah'n
www.dinimizislam.com

361
kabri erifi yannda veya falanca evliya zatn mezar yannda Allah tel
duam kabul etti diyen mrik olur.)
Mezhepsizler, mecaz ve istinenin ne demek olduunu anlayamyorlar.
Bir kimsenin bir ii yaptn sylemeye, bu sz mecaz olarak sylenmi olsa
da, hemen irk diyorlar. Hlbuki Allah tel, Kurn- kerimin birok yerinde,
bir iin hakiki yapcsnn kendisi olduunu, mecazi yapcsnn da kullar
olduunu bildirmektedir.
Hakiki hkim
Hakiki hkim Allah teldr. ki yet-i kerime meali:
(Hkm, ancak Allahndr. [Yani hkm verme yetkisi olan, hkim olan
yalnz Allah teldr.]) [Enam 57]
(Aralarndaki anlamazlklarda, seni hkim [veya hakem] yapmadka,
iman etmi olmazlar.) [Nisa 65]
Birinci yet-i kerime, hakiki hkimin, yalnz Allah tel olduunu
bildiriyor. kinci yet-i kerime ise, insana da, mecaz olarak hkim denileceini
bildiriyor. nsanlara mecazen byle hkim, hakem, hkm veren gibi eyler
sylemek irk olmaz.
Dirilten ve ldren
Dirilten ve ldren yalnz Allah teldr. Drt yet-i kerime meali yledir:
(Dirilten ve ldren, yalnz Odur.) [Yunus 56]
(lm zamannda insan, Allah tel ldryor.) [Zmer 42]
(ldrmek iin vekil yaplm olan melek sizi ldryor.) [Secde 11]
(dem aleyhisselamn olu, kardeini ldrd.) [Maide 30]
lk iki yette ldrenin Allah tel olduu bildiriliyor. nc yet-i
kerimede insanlar bu ile vekil olan melein ldrd bildiriliyor. Drdnc
yette ise, bir insann dierini ldrd mecaz olarak bildiriliyor. (Anaristler
polisi ldrd) demek niye irk olsun ki?
Hastaya ifa veren
Hastalara ifa veren yalnz Allah teldr. ki yet-i kerime meali yledir:
(Hasta olduum zaman, bana ancak O [Allah tel] if verir) [uara
82]
([Hazret-i sa diyor ki:] Amnn gzn aarm ve baras illetini iyi
ederim ve Allah telnn izniyle, lleri diriltirim.) [l-i mran 49]
Birinci yet-i kerimede ifa verenin Allah tel olduu bildirilirken ikinci
yette mecaz olarak sa aleyhisselamn ifa verdii bildiriliyor. Hatta lleri
dirilttii bildiriliyor. Hlbuki yukarda bildirilen yet-i kerimede, ldrp diriltenin
yalnz Allah tel olduu bildirilmiti. Demek ki ifa vermek, diriltmek, mecaz
olarak insanlar iin de kullanlabiliyor.
ocuk veren
Evlad da Allah tel verir. brahim aleyhisselamn, (Ey Rabbim! Bana
salihlerden bir oul ihsan et!) diye bir evlat istedii Kuran- kerimde
bildiriliyor. (Saffat 100)
www.dinimizislam.com

362
brahim aleyhisselamn hanm Sara validemiz de, Allah telnn ocuk
verecei mjdesini duyunca, (Olacak ey deil! Ben bir kocakar, bu kocam
da bir ihtiyarken ocuk mu douracam? Bu gerekten alacak bir
ey) demitir. (Yunus 72)
Allah tel onlara shak aleyhisselam vermitir. (Enam 84)
Evlad Allah tel verdii halde, Cebrail aleyhisselam, Meryem
validemize mecaz olarak, (Ben, sana temiz bir olan vermek iin, Rabbinin
gnderdii eliyim) dedi. (Meryem 19)
Hakiki sahip, gerek dost
nsann hakiki sahibi Allah teldr. yet-i kerime meali:
(Allah tel, iman edenlerin velsi yani sahibidir.) [Bekara 257]
(Sizin velniz yani sahibiniz, Allah ve Resuldr.) [Maide 56]
(Nebi, mminlere kendilerinden daha ok sahiptir.) [Ahzab 6]
Veli kelimesi, burada sahip, malik, dost anlamndadr. Birinci yet-i
kerimede iman edenlerin sahibinin Allah tel olduu bildiriliyor. nc
yet-i kerimede ise, Peygamber efendimizin de mminlerin sahibi, dostu
olduu bildiriliyor. Bunlar gibi muin olan Allah teldr. Kullarna da, mecaz
olarak muin demitir. Muin, yardm eden, yardmc demektir. Bir yet-i kerime
meali:
(yilikte ve takvada birbirinize, yardmc olun!) [Maide 2]
nsanlarn kulu
Mezhepsizler, Allahtan bakasnn kulu diyene, mesela Abdnneb,
Abdrresul, peygamberin kulu diyen Mslmanlara mrik diyorlar. Baz
mezhepsizler de, (Osmanllarda, insan, Allahn deil, padiahn kuluydu.
Onun iin padiah, halka kullarm derdi. Sultanlk sistemine kar kmak,
soylu mcadele vermektir) diyorlar. Hlbuki bir yet-i kerime meali yledir:
(Evli olmayan kadnlarnz, kullarnzdan ve cariyelerinizden salih
olanlar evlendirin!) [Nur 32]
yet-i kerimede grld gibi kullarn da kullar oluyormu. Padiahn
kullar demenin mahzuru olmadn bu yet-i kerime de aklyor. Kul
kelimesinin, kle, hizmeti anlam da vardr. Yenieri askerlerine de kul
denirdi.
nsana rab denir mi?
nsanlarn hakiki Rabbi, Allah teldr. Ancak mecaz olarak, bakasna
da rab demek caizdir. Yusuf aleyhisselamn, padiaha rab dedii u yet-i
kerimeyle bildiriliyor:
(Rabbinin [melikin, hkmdarn, efendinin] yannda beni an [ki beni
zindandan karsn]!) [Yusuf 42]
Rab, ilah manasna geldii gibi, efendi, yetitiren, terbiye eden
anlamlarna da gelir. Mezhepsizler, ite byle kelimeleri kulland diye,
Mslmanlara mrik demekten hi ekinmiyorlar.
www.dinimizislam.com

363

Kaderi inkr ediyor
Reformcu diyor ki:
(mann art alt olmad gibi, stat Mevdudinin dedii gibi, kadere
inanmak imann artlarndan da deildir. Kadere inanmak, Emevilerin Cebriye
itikaddr.)
CEVAP
Yine Mutezile itikadnda olduunu gizlememi. Kaderi inkr edici ok sz
ederek, (Halkmz muhtalar dnmyor, onlar kaderleriyle ba baa
brakyor. Gerek Mslman yoksullar kaderine terk etmez) diyor. Allah
telnn takdirini kim deitirebilir ki?
Kaza ve kader bilgileri ok ince ve anlamas gtr. Bunlar konumak ve
tartmak, hadis-i eriflerle yasak edilmitir. Mslmanlarn vazifesi, Allah
telnn emirlerini ve yasaklarn renmek ve bunlara uygun yaamaktr.
Kaza ve kaderi incelemek emrolunmad. Ehl-i snnet limlerinin bildirdii
kadar renmek ve inanmak yeterlidir. Bu hakiki limler buyuruyor ki:
Allah tel insanlarn, hayr ve er, btn yapacaklarn ezelde biliyordu.
Vakitleri gelince, bunlarn yaratlmasn irade etmekte ve yaratmaktadr. Onun
yaratmasna takdir denir. Ezeldeki ilme kader denir. Kader, ilm-i ezelidir.
Emr-i ezeli deildir. Mutezile ve Kaderiyye denilen cahil ve ahmaklar, kaza ve
kadere inanmadlar. nsan, dilediini kendi gcyle yaratmaktadr dediler.
Byle kfirler, zamanmzda oktur. (Diya-l kulb)
nsann her ii Allahn takdiri ve iradesiyle olmaktadr. Mutezile ve
Kaderiyye, kaza ve kaderi inkr etti. (nsan kendi kuvveti ve ihtiyaryla, ilerini
yaratyor) dedi. nsan bir ey yapmak ister. Sonra bunu Allah tel yaratr.
nsann iradesine, istemesine kesb denir. Cebriyye frkas, irade ve ihtiyar
inkr etti. nsanlar mecbur sand. Bu szleri kfrdr. nsan mecbur olsayd,
Allah tel zalimlere zalim, kfirlere kfir demezdi. Allah tel kerimdir.
nsana yapamayacan emretmemitir. Kaderiyye frkas kaza ve kaderi,
Cebriyye frkas da irade ve ihtiyar inkr etti. Her ikisi de bidat ehlidir. rade
bakadr, raz olmak bakadr. Allah tel kfr ve gnahlar irade ediyor,
fakat raz deildir. Ezeldeki takdir, insann kendi irade ve ihtiyaryla yapacan
gsteriyor. Ezeldeki takdir, irade ve ihtiyar gstermeseydi, Hak tel dilediini
yaratmakta serbest olmaz, mecbur olurdu. (Mektubat- Masumiyye 1/83)
Kader, yaratlacak eyleri, Allah telnn ezelde bilip dilemesidir.
Allah tel, bir eyi yaratacan ezelde irade ettiyse [dilediyse], az veya
daha ok olmakszn, diledii gibi var olur. Olmasn diledii eylerin var
olmamas ve yokluunu diledii eyann var olmas imknszdr. (tikatname)
nsann ilerini Allah telnn ezelde takdir etmesi demek, insann neleri
irade edeceini bilmesi ve dilemesi demektir. (. Ahlak)
www.dinimizislam.com

364
Kader, Allah telnn ileride olacak her eyi ezelde bilmesidir. Kaza, bu
bildiklerini Levh-il mahfuzda gstermesidir. (Emali erhi, Seyyid Ahmed
Asm Efendi)
Kalble veya bedenle yaplan ileri, canllarda ve canszlarda meydana
gelen her ii, Allah telnn ezelde bilmesine, dilemesine ve yaratmasna
kader ve takdir denir. nsan bir eyi yapmay veya terk etmeyi ihtiyar ve irade
eder yani kuvvetini kullanr. Sonra, Allah tel da, bunu irade eder, kudretini
kullanrsa, bu ey meydana gelir. Kulun ihtiyar ve iradesine kesb, Allah
telnn irade ve kudretini kullanmasna halk etmek, yaratmak denir. (Drr-i
yekta erhi)
Takdir: Halk etme, yaratma, htiyar: Seme, tercih, Kesb: Bir insann
kendi kudret ve iktidarn bir ie sarf etmesidir.
ler takdir ynnden ksma ayrlr:
1- Hikmetin gerei yaratlanlar: Yerin, gn, Cennet ve Cehennemin,
meleklerin, cinlerin, hayvanlarn, bitkilerin ve cansz eylerin yaratlmas gibi.
2- nsann irade ve kudretiyle olmadan yaratlanlar: Gzel veya irkin,
salam veya sakat, erkek veya kadn yaratlmas gibi.
3- nsann irade ve kudretini sarf edip almas ve kesbiyle meydana
gelenler: lim renmek, iyi veya kt amel ilemek gibi.
Kader hakkndaki birka yet-i kerime meali yledir:
(Yeryznde vuku bulan ve banza gelen bir musibet yoktur ki, biz
onu yaratmadan nce, bir kitapta [Levh-i mahfuzda yazlm] olmasn.
Elbette bu, Allaha kolaydr.) [Hadid 22]
(lm Allahn iznine bal olmayan hi kimse yoktur.) [Al-i mran
145]
(Her mmetin bir eceli vardr, gelince ne bir an geri kalr, ne de bir an
ileri gider.) [Araf 34]
(Biz, her eyi kader ile [bir lye gre] yarattk.) [Kamer 49]
(Bir canlya verilen mr ve mrnn azaltlmas da mutlaka bir
kitaptadr.) [Fatr 11]
Kadere inanmak, imann alt artndan biridir. Hadis-i eriflerde
buyuruluyor ki:
(man; Allaha, meleklere, kitaplara, peygamberlere, hirete [Cennete,
Cehenneme, hesaba, mizana], kadere, hayrn ve errin Allahtan olduuna,
lme, ldkten sonra dirilmeye inanmaktr. Allahtan baka ilah
olmadna ve benim Onun kulu ve resul olduuma ehadet etmektir.)
[Buhari, Mslim, Nesai]
(Kadere inanmayan imann gereine erimez.) [Nesai]
(Kadere iman, tevhidin nizamdr.) [Deylemi]
(Ahir zamanda erli kimseler kader hakknda konuur.) [Hkim]
www.dinimizislam.com

365
(Ahir zamanda, u eyden korkuyorum: Mneccimlere [falclara]
inanmak, kaderi inkr ve idarecilerin zulm.) [Taberani, bni Asakir, Hatb,
bni Ebi sm]
(Kaderi inkr etmeyin. Hristiyanlar kaderi inkr eder.) [Cami-us-sagir]
(mmetim kaderi inkr etmedike, dinde sabittir. Kaderi inkr dince
helak olur.) [Taberani]
(hirette kaderi yalanlayana rahmet edilmez.) [. Adiy]
(u eyden korkuyorum: 1- limin srmesi, 2- Mnafklarn
Kuran byle diyor diyerek tartmaya girimesi, 3- Kaderin inkr.)
[Taberani]
(Kaderden bahsedilince dilinizi tutun!) [Taberani]
(Kaderi inkr edene, btn peygamberler lanet eder.) [Taberani]
(Kadere, hayra ve erre iman etmedike, baa gelenin asla
amayacana, baa gelmemesi takdir edilenin de asla gelmeyeceine
inanmadka, hi kimse iman etmi saylmaz.) [Tirmizi]
(Btn Peygamberler unlara lanet etti: 1- Allahn kitabnda olmayan
eyi ona ekleyen [Kuran kendi grne gre aklayan], 2- Allahn
kaderini inkr eden, 3- Allahn zelil ettiini aziz, aziz ettiini de zelil eden
zalim idareci.) [Taberani]
Her eyi yaratan Allah teldr. Bir hadis-i erif meali:
(Allah tel buyurur: Ben lemlerin Rabbiyim, hayr da, erri de
ancak ben tayin ederim. Hakknda er yazdma yazklar olsun, hakknda
hayr yazdma ise ne mutlu!) [. Neccar] (Allah tel, kullarnn iyilik mi
ktlk m ileyeceklerini, Cehennemlik mi, Cennetlik mi olduklarn elbette
bilir, bildiini de yazyor. Yoksa yazd iin kul yle yapmak zorunda kalmyor.
Cebriye, Allah zorla yaptrr der, Mutezile ise, kaderi inkr eder. Doru yol,
ikisinin ortas olan Ehl-i snnettir.)
(Btn iler Allah teldandr, hayr olan da er olan da.) [Taberani]
(Kaderiyenin slamdan nasibi yoktur. Bunlar, er takdir edilmedi
derler.) [Beyheki] (Kaderiye, Mutezile demektir.)
(Denge, Rahman olan Allah telnn elindedir. Kimini ykseltir,
kimini alaltr.) [Bezzar]
(Allah tel, hayr murat ettiinin maietini kolaylkla verir. er
murat ettiini ise, maietini temin ederken zorlukla karlatrr.) [Beyheki]
(Allah tel buyurdu ki: Bana iman edip de kadere, hayr ve errin
benim takdirimle olduuna iman etmeyen, benden baka Rab arasn.)
[irazi]
(mmetimin helaki eydedir: Irklk, kaderi inkr ve nakle itibar
etmemek [Kendi grn din gibi anlatmak].) [Taberani]
(Allah tel, ilk nce Kalemi yaratp, Kaderi, olan ve sonsuza
kadar olacak olan yaz buyurdu.) [Tirmizi, Ebu Davud]
www.dinimizislam.com

366
(Her ey ezelde yazld. Kalem kurudu.) [Tirmizi] (Yani kader, takdir son
buldu ve kaleme yazacak bir ey kalmad.)
(Btn insanlar toplanp sana fayda vermek iin alsalar, Allah
telnn senin iin takdir ettiinden fazlasn yapamazlar. Eer btn
insanlar, sana zarar vermeye kalksalar, Allah telnn senin hakknda
takdir ettii zarardan fazlasn veremezler. nk artk kaderi yazan
Kalem[in mrekkebi] kurudu, yazlar deimeyecek ekilde kesinleti.)
[Tirmizi]
(Ya Resulallah, yaptmz ve yapacamz iler nceden takdir edilip
yazldna gre, i yapmann ne nemi var) diye soranlara, (Herkes, kendi
iine hazrlanr) ve (Herkes nceden takdir edilmi olan ilere hazrlanr)
buyurdu. (Mslim, Tirmizi)
Ayn suali soran, baka birine de, ems suresini okudu. lgili ksmn meali
yle:
(Cenab- Hak, hayr ve erri [taat ve gnah] ve bu ikisinin hallerini
retip bunlardan birini yapabilmesi iin, insana ihtiyar [tercih hakk,
irade-i cziyye] verdi. Nefsini tezkiye eden [ktlklerden temizleyip
faziletlerle dolduran] kurtuldu. Nefsini gnahta, cehalette, dalalette
brakan, ziyan etti.) [ems 7-10]
Kadere boyun eilmez mi?
Reformcu (Akll insan, kadere boyun emeyen kiidir) diyor.
CEVAP
Reformcu da, Mutezile kafal dier yamuklar gibi kaderi bilmiyor. Kadere
boyun emeyen insan olur mu? Kader, Allah telnn takdir ettii eylerdir.
Bunu kim nleyebilir ki? nsan kaderini kendi izemez. Bu konuda ok yet-i
kerime var. nn meali yle:
(Sizi de, yaptnz ileri de yaratan Allahtr.) [Saffat 96]
(Yeryznde hibir olay ve banza gelen hibir musibet yoktur ki,
biz onu yaratmadan nce, bir kitapta [Levh-i mahfuzda] yazm olmayalm.
Bu ise, Allaha gre kolaydr.) [Hadid 22]
Resulullah efendimiz, kaderle ilgili yet-i kerimeleri aklayarak buyuruyor
ki:
(Allah, ilk nce Kalemi yaratp, Sonsuza kadar olacak olan yaz
buyurdu.) [Tirmizi]
(Her ey ezelde yazld. Allahn ilmine gre, kalem kurudu.) [Tirmizi]
(Yani takdir son buldu ve kaleme yazacak bir ey kalmad.)
Bir kimse, hem Mslmanm der, hem de kaderi nasl inkr eder?
mr deiir mi?
Reformcu diyor ki: (Kader, Cebriye inancdr. Mslmanlar, kader yani
mr deimez diyerek sala hi nem vermiyorlar, hasta olsalar tedaviye
www.dinimizislam.com

367
yanamyorlar. Kaderim buymu diyerek hi almyorlar. Hlbuki insan
kaderini kendi izer. Cebriyeden kurtulup kaderimizi kendimiz izmeliyiz.)
CEVAP
Mutezile itikadnda olduunu yine gizlememitir. Cebriye nasl bozuksa,
Mutezile de o kadar bozuktur. Mutezile, (Allah, yaptmz ilere karmaz)
diyerek kaderi inkr edip, insan h kendi iinin yaratcs zanneden ok
sapk bir frkadr. Bu konudaki birka yet-i kerime meali:
(Her eyin yaratcs Allahtr.) [Zmer 62, Mmin 62]
(Sizi de, ilerinizi de yaratan Allahtr.) [Saffat 96]
(Rabbin, kendi istediini yaratr, dilediini seer. Onlarn seim hakk
yoktur.) [Kasas 68]
mrn deimeyeceini syleyen Allah teldr. Bir yet-i kerime meali:
(Ecel, bir an gecikmez ve vaktinden nce de gelmez.) [Araf 34]
Hibir Mslman, kader deimez diyerek saln hie saymaz. Sala,
temizlie dikkat etmenin, hastalannca tedavi olmann dinin emri olduunu bilir.
unlar da iyi bilir: Vcudumuz, bize emanettir. Dinimiz onu iyi korumay
emrediyor. Hastay tedavi ettirmek gerekir. Tecrbeyle etkileri kesin olan, a,
serum ve mikrop ldrc ilalar kullanmak, gda almak gibi farzdr. Yani
Allah telnn emridir. Tesiri kesin olan ilalar, gda gibi olup, ila almayp
lmek gnahtr. Resulullah trl ila kullanmtr. Kuran- kerim veya dua
okurdu. la kullanrd. Her ikisini kark da kullanrd. Mslman, (la
kullanmak da kaderdendir, Allahn izniyle fayda verir) hadis-i erifini de
bilir. Yani Mslman dinin emri olduu iin alr, saln gzetir. Mslman
iyilikle, dua ile mrn uzayacan bilir, ktlkle de mrn ksalacan bilir.
Mslman unlar da bilir:
Kader deimez. Kaza, kadere uygun olarak meydana gelir. Kaza, her
gn ok deiip, sonunda kadere uygun olunca yaratlr. Kaza-i muallak
eklinde yaratlaca yazlm olan bir ey, kulun iyi ameliyle deiip
yaratlmaz. mam- Gazali hazretleri, (Kaza-i muallak, Levh-i mahfuzda
yazldr. Eer o kimse, iyi amel yapp, duas kabul olursa, o kaza deiir)
buyurdu. Hadis-i erifte, (Kader, tedbirle, saknmakla deimez, fakat kabul
olan dua, o bela gelirken korur) buyuruldu. (Taberani)
Duann belay nlemesi de kaza ve kaderdendir. Kalkan, atlan oka;
emsiye de yaan yamura siper olduu gibi, dua da, gelen belaya siper olur.
Bir hadis-i erifte, (Kaza-i muallak hibir ey deitiremez. Yalnz dua
deitirir ve mr yalnz ihsan, iyilik arttrr) buyuruldu. [Hkim]
Kaderin, Levh-i mahfuzda yazlmas kazadr. Bir kimseye takdir edilen
bela, kaza-i muallak ise, yani onun dua etmesi de takdir edilmise dua eder,
kabul olunca belay nler. Ecel-i kazay da, iyilik etmek geciktirir, fakat ecel-i
msemma deimez.
Ecel-i kazaya bir misal verelim: Birinin mr, (Eer iyi i yapar yahut
sadaka verir, hac ederse 60 yl, bunlar yapmazsa 40 yl) diye takdir edilmise,
www.dinimizislam.com

368
vakit tamam olunca, eceli bir an gecikmez. Birinin 3 gn mr kalmken,
akrabasn Allah rzas iin ziyaret etmesiyle, mr 30 yla uzar. 30 yl mr
olann mr de, akrabasn terk ettii iin, 3 gne iner. Bir hadis-i erif meali
yledir:
(Sla-i rahim [salih akrabay ziyaret], mr uzatr.) [Taberani]
Takdir, ezelde Levh-i mahfuzda yazlmtr. Yani, Levh-i mahfuzda
olacak deiiklikler ve mrlerin artmas ve ksalmas da ezelde yazlmtr ki,
buna kaza-i muallak denir. (Lbab-t-tevil)
Davud aleyhisselamn yanna iki kii gelip birbirinden ikyette
bulundular. Azrail aleyhisselam da gelip, (Bu iki kiiden birincisinin eceline
bir hafta kald. kincisinin mr de, bir hafta nce bitmiti, fakat lmedi)
dedi. Davud aleyhisselam hayret edip sebebini sordu. Azrail aleyhisselam,
(kincisinin bir akrabas vard. Buna dargnd. Gidip onun gnln ald.
Bundan dolay Allah tel buna 20 yl daha mr takdir buyurdu) dedi.
Allah telnn kaderi [ezeldeki ilmi] nasl ise, Levh-i mahfuzdaki deiiklikler,
ona uygun olur. Hazret-i mer yaralannca Kabl-ahbar, (mer daha
yaamak isteseydi dua ederdi, nk onun duas elbette kabul olur)
buyurdu. itip aranlar, (Ecel bir an gecikmez ve vaktinden nce gelmez)
mealindeki yet-i kerimeye ne dersin denilince buyurdu ki: Evet, ecel hazr
olunca gecikmez, fakat ecel hsl olmadan nce, sadaka ve dua ile, iyi amelle
mr uzar. Ftr suresinde, (Herkesin mr ve mrlerin ksalmas
yazldr) buyuruluyor. (Levh-i Mahfuz ve mm-l-Kitab risalesi)
Bunlar bilen bir Mslman elbette alr, salna dikkat eder.
Reformcunun dedii gibi, (Zaten rzkm, ecelim ve hastalklarm nceden
yazlm) diyerek tedaviyi, sebeplere yapmay terk etmez.

Kyamet alameti yok mu?
Reformcu yazar diyor ki:
(Kyamet alametleri diye bir ey yoktur. Bunu statkocular, hadis rivayet
materyallerine dayandryorlar ki, bu da Kurana zttr. Mehdi, Deccal ve
sann geliine dair yaptm bilimsel aratrmalar, bunlarn slam literatryle
ilgisi olmadn gstermitir. Kyamet alametlerinin imanla da bir ilgisi yoktur.)
CEVAP
Kyametin ne zaman kopaca bildirilmemise de, alametleri yet ve
hadiste aka bildirilmitir. Sper mezhepsiz olandan bakas bunlar inkr
edemez.
Kyametin byk alametleri:
Mehur Cibril hadisinde, bir zat, kyametin alametlerini sordu. Resulullah
da bildirdi. O zat gittikten sonra, Resulullah bize, (Bunlar sorup giden,
Cebrail aleyhisselam idi. Size dininizi bildirmek iin gelmiti) buyurdu.
(Mslim, Nesai, Ebu Davud, Tirmizi)
www.dinimizislam.com

369
Kyametin bir byk alametleri, bir de kk alametleri vardr. nce byk
alametleri bildirelim:
Mslim, bni Mace, Ebu Davud, Nesai, Tirmizi, . Ahmed, Taberani,
bni Cerir ve bni Hibbandaki hadis-i erifte, u on alametin kaca
bildirilmitir:
1- Hazret-i Mehdi gelecek:
Hadis-i eriflerde buyuruldu ki:
(Kyamet kopmadan nce, Allah tel, benim evladmdan birini
yaratr ki, ismi benim ismim gibi, babasnn ismi, benim babamn ismi
gibi olur. Ondan nce dnya zulmle dolu iken, onun zamannda adaletle
dolar.) [Tirmizi]
(Mehdinin ba hizasnda bir bulut olacak, buluttan bir melek, Bu
Mehdi'dir, szn dinleyin diyecektir.) [Ebu Nuaym]
2- Deccal gelecek:
Hadis-i erifte buyuruldu ki:
(Deccal kar, tanr olduunu syler. Onun tanrlna inanan kfir
olur.) [. E. eybe]
3- Hazret-i sa gkten inecek:
Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki:
(Allahn Resul Meryem olu say ldrdk dedikleri iin
Yahudileri lanetledik. Onlar say ldrmediler, asmadlar da. ldrlen,
kendilerine sa gibi gsterildi.) [Nisa 157]
Hazret-i sa ge kaldrlmtr. (Nisa 158)
(Elbette o [Hazret-i sann Kyamete yakn gkten inmesi], Kyametin
yaklatn gsteren bilgidir. Sakn bunda phe etmeyiniz!) [Zuhruf 61,
Beydavi]
Hadis-i eriflerde de buyuruldu ki:
(sa, dil bir hakem olarak gkten inecek, ha kracak, [Hristiyanl
kaldracak] domuzu ldrecek, [domuz etini yasaklayacak] slamdan baka
eyi yasaklayacaktr.) [Buhari, Mslim, Ebu Davud, Tirmizi, bni Ebi eybe]
(sa inince, her yerde skn, emniyet meydana gelir. yle ki aslanla
deve, kurtla kuzu serbeste dolar, ocuklar ylanlarla oynar.) [Ebu
Davud]
(On alamet kmadan kyamet kopmaz. Biri sann gkten inmesidir.)
[Mslim, Ebu Davud, Tirmizi, . Mace, Nesai, . Ahmed, Taberani, . Hibban, .
Cerir]
4- Dabbet-l-arz kacak:
Bu husustaki hadis-i eriflerden birinin meali yledir:
(Dabbet-l arz, Musann asas ile mmine dokunur, alnna Cennetlik
yazlr, yz nurlanr. Kfire, Sleymann mhr ile vurur, Cehennemlik
yazlr, yz simsiyah olur.) [Tirmizi]
www.dinimizislam.com

370
(O sz balarna geldii zaman, [Kyamet alametleri zuhur edince],
onlara yerden bir hayvan karrz, bu hayvan, onlara, insanlarn
yetlerimize kesin iman etmemi olduklarn syler.) [Neml 82, Tefsir-i
Kurtubi]
5- Yecc ve Mecc kacak:
Kuran- kerimde buyuruluyor ki:
(Yecc ve Mecc, set yklp her tepeden akn ederler.) [Enbiya 96]
Hadis-i erifte buyuruluyor ki:
(Yecc ve Mecc, kyametin ilk alametlerindendir.) [bni Cerir]
6- Duman kacak:
Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki:
(Gkten bir duman kaca gn gzetle!) [Duhan 10]
Hadis-i erifte de buyuruldu ki:
(Dumann tesiri mmine nezle gibi gelir, kfire ise ok iddetlidir.)
[Ebu Davud]
7- Gne batdan doacak:
Hadis-i erifte buyuruldu ki:
(Gne batdan domadka kyamet kopmaz. O zaman herkes iman
eder, ama iman fayda vermez.) [Buhari, Mslim]
Kuran- kerimde mealen buyuruluyor ki:
(Rabbinin baz yetleri [alametleri] geldii gn, nce iman etmemi
veya imannda bir hayr kazanmam kimseye, o gnk iman fayda
vermez.) [Enam 158]
limler, bu yetteki alametlerden birini de gnein batdan domas
olarak bildirmilerdir. Yukardaki hadis-i erif de zaten bunu aka bildiriyor.
8- Ate kacak:
Hadis-i erifte buyuruldu ki:
(Hicazdan kan ate, Basradaki develerin boyunlarn aydnlatr.)
[Mslim]
9- Yer batmas grlecek:
Hadis-i erifte buyuruluyor ki:
(Dou, Bat ve Ceziret-l Arabda yer bat grlecek.) [Mslim, Ebu
Davud, Tirmizi, bni Mace]
10- Kbe yklacak:
Hadis-i erifte buyuruldu ki:
(Bir Habeli Kbeyi tahrip edecektir. Onu u anda siyah elleri ile
Kbenin talarn bir bir sker halde gryorum.) [Buhari, Mslim]
Hazret-i sa gkten inecektir:
Tefsirlerden nce, Nisa suresindeki iki yetin mealine bakalm:
(Allahn resul Meryem olu say ldrdk dedikleri iin Yahudileri
lanetledik. Hlbuki onlar say ldrmediler, asmadlar da, ldrlen
kimse kendilerine sa gibi gsterildi. Onun hakknda ihtilafa denler tam
www.dinimizislam.com

371
bir kararszlk iinde, bu konuda zandan baka hibir bilgileri yoktur ve
kesin olarak onu ldrmediler. Bilakis Allah say kendi nezdine
kaldrmtr.) [Nisa 157-158]
Allah tel, bu yetlerde Hazret-i sann ldrlmediini kesin olarak
bildiriyor. Kendi nezdinden maksat, ge kaldrlmasdr. Yoksa Allah
mekndan mnezzehtir, gkte deildir. Gkleri de O yaratmtr. Yaratlan ey,
yaratana mekn olamaz.
Doru tefsir elbette Resulullah efendimizinkidir. Bu husustaki hadis-i
eriflerden birka yledir:
(On alamet kmadan kyamet kopmaz. Biri sann gkten inmesidir.)
[Mslim, Ebu Davud, Tirmizi, . Mace, Nesai, . Ahmed, Taberani, . Hibban, .
Cerir]
(sa, dil bir hakem olarak gkten inecek, ha kracak, [Hristiyanl
kaldracak] domuzu ldrecek, [domuz etini yasaklayacak] slamdan baka
eyi yasaklayacaktr.) [Buhari, Mslim, Ebu Davud, Tirmizi, bni Ebi eybe]
(sa, yere inince evlenecek, bir olu olacak, krk yl kadar yaayp
lecek ve benim yanma defnedilecektir.) [Tirmizi, Mevahib]
(Benim dinim zerine sa gelir, Deccal ldrr, sonra kyamet
kopar.) [. Ahmed]
(sa gelince Deccal ldrr.) [Mslim, . Ahmed, Taberani, Ruyani, Ziya
el Makdisi]
(sa, Deccal ldrdkten sonra iki kii arasnda dmanlk kalmaz.)
[Mslim]
(Bir mmet ki banda ben, sonunda sa gelir. Allah onlar hor
etmez.) [Hkim, Ebu Nuaym]
(Ne mutlu sa indikten sonraki hayata...) [E. Nuaym]
(Ahir zamanda sa indikten sonraki hayat ne gzeldir. Yamur
yadrmas iin gkyzne, bitki bitirmesi iin yeryzne izin verilir.
Tohumu dz bir taa ekersen yeerir. Bir kii aslann yanndan geer
aslan ona zarar vermez. Ylana basar da, onu sokmaz. nsanlar arasnda
menfaat mcadelesi, karlkl haset ve kin olmaz.) [Ebu Said-en-Nakka]
(sa, dil bir hakem olarak indii zaman kin, nefret ve haset
kalkacaktr.) [Mslim]
(sa, Mehdinin arkasnda namaz klacaktr.) [bni Hacer-i Mekki]
(sa inince slamiyet ile hkmedecektir. O zaman Allah tel,
Mslmanlardan baka herkesi helak edecektir. Sonra yeryznde
skn, emniyet meydana gelecektir. O kadar ki aslan deveyle, kaplan
inekle ve kurt kuzuyla serbeste dolaacak, ocuklar ylanlarla
oynayacaktr. sa lnce cenazesini Mslmanlar kaldracaktr.) [Ebu
Davud]
(sa benim yanma gmlecektir.) [Tirmizi]
www.dinimizislam.com

372
Nisa suresinin 157 ve 158. yeti tefsir edilirken, Hazret-i sann
ldrlmedii, aslmad, ldrlenin ona benzetildii ve Hazret-i sann ref
edildii, yani ge kaldrld bildirilmektedir. (Tibyan 1/365)
Al-i mran suresinin 55. yetinin tefsirinde ise yle buyuruluyor:
Hazret-i sa diri olarak ge kaldrld. Buhari ve Mslimin rivayet ettii
hadiste, Hazret-i sa, kyamete yakn yere inecek, slamiyetle hkmedecek,
Deccal, domuzu ldrecek ve ha kracaktr. Yeryznde 7 sene, baka bir
rivayette 40 sene kalacak ve vefat ederek cenaze namaz klnacaktr. 40 sene
dnyada kald mr olabilir. Ge kaldrlmadan nce 33, gkten indikten
sonra da 7 sene kalacaktr. Toplam 40tr. (Tibyan 1/233)
Zuhruf suresi 61. yetinin tefsirinde ise yle buyuruluyor:
sa aleyhisselamn inmesi kyamet alametidir. (Tibyan 4/137)
Trke meallerin en kymetlisi kabul edilen Hasan Basri antayn
mealinde, Nisa suresinin 157 ve 158. yetinde diyor ki:
Hazret-i sa ldrlmedi, aslmad, ldrlen ona benzetildi ve Hazret-i sa
ge kaldrld. Bu Celaleyn tefsirinden alnmtr. (Kuran- hkim ve meal-i
kerim 1/150)
Al-i mran suresinin 55. yetinin tefsirinde ise diyor ki:
(O zaman Allah, yle demiti: Seni ldrecek olan onlar deil,
benim, seni kendime ykseltip kaldracam.)
Dip notunda ise, (Hazret-i sa, Nisa suresinin 157 ve 158. yetine gre,
dmanlar tarafndan ldrlmemi, Allah onu ruhu ve cesedi ile birlikte,
ykseltip kaldrmtr) deniyor. Buhari ve Mslimdeki, Kyamete yakn
ineceini bildiren hadis-i erif nakledilmi ve (Bu hususta sahih baka haberler
de var) denmektedir. (Kuran- hkim ve meal-i kerim 1/92)
Zuhruf suresi 61. yetinin tefsirinde ise, Hazret-i sann inmesinin kyamet
alametlerinden olduu bildirilmektedir. Dipnotta ise, bu bilgileri Beydavi,
Celaleyn ve Medarikten ald bildirilmektedir. bni Abbas hazretlerinin,
(Hazret-i sann nzul (yere inmesi), kyamet alametlerindendir) ifadesine de
yer verilmitir. Buhari ve Mslimdeki Hazret-i sann ineceini bildiren hadis-i
erif de ilave edilmitir. (Kuran- hkim ve meal-i kerim 3/900)
mam- Kurtubi, Cami-ul-ahkmda diyor ki:
Zuhruf sresi 61. yetinde O muhakkak kyamet bilgisidir, alametidir,
ondan phe etmeyin buyuruluyor. bni Abbas, Mcahid, Dahhak, Elsediy ve
Katade yine buyurdu ki: Deccaln da kyamet alametlerinden olduu gibi yet-i
kerime Hazret-i sann knn da kyamet alametlerinden olduunu bildirir.
nk Allah tel onu kyametin kopmasndan nce gkten indirecektir. bni
Abbas, Ebu Hreyre, Katade, Malik bin Dinar ve Dahhak alamet olarak
bildirdiler. bni Mesud dedi ki: Resulullah miraca karken Hazret-i say grd.
Hazret-i sa (Kyamet alameti Deccaln kmasdr, ben inip onu ldreceim)
dedi. Deccal kt an Allah tel say gnderir, onu koklayan kfirin nefesi
www.dinimizislam.com

373
kesilip lr ve Deccal ldrr. (Mslim, bni Mace, Ebu Davud, . Ahmed,
Taberani, Suyuti, . Mnavi, Nevevi, Kenzil ummal, Mecmul zevaid)
sa aleyhisselam, (Deccaln kmas Kyamet alametidir. Ben gkten
inip onu ldreceim) dedi. (Mslim, . Mace, Ebu Davud, . Ahmed,
Taberani, . Syuti, . Mnavi, . Nevevi, Kenzil ummal, Mecmul zevaid)
Kyametin kk alametleri
Kyametin kopmasna yakn nce kk alametler kacaktr. Sonra da
byk alametler kacaktr. Kyametin kk alametleri ile ilgili hadis-i
eriflerden bazlar unlardr:
(nsanlar camilerle ve camilerin ssyle vnmedike kyamet
kopmaz.) [bni Mace]
(Erkek erkekle, kadn kadnla yetinmedike, kyamet kopmaz.) [Hatib]
(Fitneler artmadka, kyamet kopmaz.) [Buhari]
(nsanlarda cimrilik artar ve kyamet ktlerden bakas zerine
kopmaz.) [. Neccar]
(Ahlakszlk ve fuhu ak olmadan, komular ktlemeden, hainler
emin, eminler hain saylmadan, akrabalk arasnda soukluk olmadan
kyamet kopmaz.) [. Ahmed]
(Yemin ederim ki, cimrilik, fuhu meydana kmadka, emine
hyanet edilip, haine gvenilmedike, iyiler helak olup ktler kalmadka
kyamet kopmaz.) [Hkim]
(Yeryznde Allah diyen Mslman kaldka kyamet kopmaz.)
[Mslim]
(lim kalkmadka, depremler, katliamlar oalmadka kyamet
kopmaz.) [Buhari]
(Mal oalp artmadka kyamet kopmaz. yle ki, zekt verilecek
kimse bulunmaz. Birine zekt teklif edilince, Benim buna ihtiyacm yok
der.) [Buhari]
(ki byk taife, davalar bir olduu halde, arpmadka, kendilerine
Allahn resulym [peygamberim] diyen yalanclar kmadka kyamet
kopmaz.) [Buhari]
(Mslmanlar Yahudilerle savamadka, talar bile, Ey Mslman
u arkamda gizlenen Yahudiyi ldr diye haber vermedike kyamet
kopmaz.) [Buhari]
(Yetmi tane resulm diyen yalanc kii kmadka kyamet
kopmaz.) [Taberani]
(Erkekler azalacak, kadnlar oalacak.) [Buhari]
(Livata mubah saylmadka, gkten ta yamadka kyamet
kopmaz.) [Deylemi]
(Kyamet kopmadan yz yl nce yeryznde Allaha ibadet eden
kalmaz.) [Hkim]
www.dinimizislam.com

374
(Keke u kabirdeki ben olsaydm denmedike kyamet kopmaz.)
[Mslim]
(Deprem, fitne, katillik artmadka, kyamet kopmaz.) [Buhari]
(Kardeler farkl dinden olmadka kyamet kopmaz.) [Deylemi]
(Ktler dnyaya hkim olmadka kyamet kopmaz.) [Tirmizi]
(Kyamet ancak kt insanlarn bana kopar.) [Mslim, bni Mace]
Kyamet yaklat zaman unlarn da olaca bildirilmitir:
(nsanlar temizlikte fazla titiz olacak, vesvese edip dinde haddi
aacaklar.) [Ebu Davud]
(Ortalk bozulacak, dine uymak avuta ate tutmak gibi zor olacak.)
[Hkim]
(Kt kadnlar, oalp, fuhu bir toplum iinde yaylrsa, halk, daha
nce grlmemi [frengi, AIDS gibi] bulac hastalklara maruz kalacak.
lde, tartda hile yaplacak ve geim darl ba gsterecek.) [Beyheki]
(alg her yere yaylacak, gvenlik gleri oalacak.) [Beyheki]
(Zengine mal iin tazim edilecek, fuhu yaylacak, piler oalacak.
Bye hrmet, ke de merhamet edilmeyecek. Kurtlar, kuzu
postuna brnecek.) [Hkim]
(lim kalkar, cehalet, anari ve lm oalr.) [bni Mace]
(Ulema, halkn istedii ynde fetva verip, helale haram, harama helal
derler; Kuran ticarete, menfaate alet ederler.) [Deylemi]
(Vahi hayvanlar, insanlarla konumadka kyamet kopmaz.)
[Tirmizi]
(Kyamet alametleri bir ipteki boncuklarn pe pee kopmas gibi
birbirini takip eder.) [.Ahmed, Taberani]
(Kyamet alametlerinin ilki, gnein batt yerden domas ve
kuluk vaktinde insanlara Dabbet-l-arzn kmasdr. Bunlardan hangisi
nce karsa, dieri de onun hemen peindedir.) [Mslim, Ebu Davud]
(Din cahillerinin oalmas, kyamet alametlerindendir.) [Buhari]
Bu kadar vesikay inkr edene ilim sahibi denebilir mi?

Tesettr ya
Reformcu yazar diyor ki:
(18 yana kadar, bir gen kzn ban kapatmamas gnah olmaz.)
CEVAP
Dinimizde namaz, oru, zekt, hac, tesettr gibi ilerde mkellef
[ykml, sorumlu] olmak, yala deil, kil ve bli olmakla balar. Daha nce
bunlarla mkellef deildir. Bir kz blua erince mkellef olur.
hadis-i erif meali yledir:
(u kii sorumlu deildir:
1- yileene kadar deli,
www.dinimizislam.com

375
2- Uyanana kadar uyuyan,
3- Blua erene kadar ocuk.) [Buhar, Ebu Davud, Tirmiz, bni Mace,
. Ahmed]
(Cuma gn gusletmek, blua eren herkese lazmdr.) [Buhar,
Mslim, Ebu Davud]
(Y Esma, bir kz blua erince, yz ve elleri hari, vcudunu
erkeklere gsteremez.) [Ebu Davud, Beyheki]
Blua ermi kz tesettrden sorumludur. (Nur 31, Ahzab 59)

Tasavvufa saldryor
Reformcu, (Sofiliin, tasavvufun, ilm-i batn veya ledn ilmi denilen ilmin,
slamda yeri yoktur) diyor.
CEVAP
Sofilik, evliyalk demektir. Tasavvuf, kalbi kt huylardan temizlemek ve
iyi huylarla doldurmaktr. Bu da ancak tasavvuf ehli evliyann yapabilecei itir.
Tasavvuf ilmi ahlk ilmidir. Tasavvufa saldrmak, din ve ahlaka saldrmaktr.
Hazret-i Sleymann veziri Asaf, peygamber deilken, ledn ilmini bildii iin,
iki aylk mesafedeki Belksn tahtn, gz ap kapayncaya kadar ksa bir anda
kerametle getirdi. Hazret-i Sleyman, (Hz min fadl Rabb=Bu Rabbimin
bir ltfudur) dedi. (Neml 40)
[Asaf, peygamber olmad halde, btn ilmi sayesinde bu kerameti
gsterdi. Yani bu yet-i kerime, mezhepsizlerin inkr ettii kerametin de, hak
olduunu gsteriyor.]
Muhammed Masum hazretleri buyuruyor ki: Allah tely tanmak iki
trldr:
1- Ehl-i snnet limlerinin bildirdikleri gibi tanmak,
2-Tasavvuf byklerinin tanmalar.
Birinci ekildeki imanda nefs azgnlktan vazgememitir, iman hakiki
deil, mecazdir. Bu iman gidebilir. kincisinde nefs de imana geldii iin iman
yok olmaktan korunmutur. (Y Rabbi, senden sonu kfr olmayan iman
istiyorum) hadis-i erifi ve (Ey iman sahipleri, iman edin) mealindeki yet-i
kerime, hakiki iman bildirmektedir. Bu yet, (Hakiki imana kavuun)
manasndadr. Sadece ilimle hakiki imana kavuulamaz. mam- Ahmed, ilim
ve ictihadda ok yksek derecede iken, hakiki imana kavumak iin Bir-i Hafi
[ve Znnun-i Msri] hazretleri gibi evliya zatlarn sohbetinde bulundu. mam-
azam hazretleri de, mrnn son yllarnda Cafer-i Sadk hazretlerinin
sohbetinde bulununca, (Bu iki sene olmasayd, Numan helak olurdu) yani
(Hakiki imana kavuamazdm) buyurdu. Her iki imam da ilimde ve ibadette son
derece ileri iken, tasavvuf byklerinin sohbetinde bulunarak marifeti ve bunun
meyvesi olan hakiki iman elde ettiler. (2/106)
Senaullah-i Dehlevi hazretleri de buyuruyor ki:
www.dinimizislam.com

376
Tasavvufta fena makamna kavuan, muhakkak imanla lr. Bekara
suresinin (Allah tel imannz zayi etmez) mealindeki 143. yet-i kerimesi
ve (Allah tel, kullarnn imanlarn geri almaz, fakat limleri yok ederek
ilmi geri alr) hadis-i erifi, hakiki imann ve btn ilminin geri alnmayacan
gstermektedir. (rad-t-talibin)
mam- Malik buyurdu ki: Fkh bilmeden tasavvufla uraan dinden kar,
zndk olur. Fkh bilip tasavvufu bilmeyen bidat ehli, sapk olur. Her ikisini
bilen hakikate kavuur. (Merec-l Bahreyn)
Bu vesikalar gsteriyor ki, tasavvufu inkr eden, bidat ehli sapk oluyor.
Yazarn da, bu kadar bozukluunda, eitli sebeplerin yannda, evliyala
dman olmasnn rol de bulunuyor.

Sahabeye dil uzatmak
Reformcu diyor ki: (Kuranda ve hadislerde sahabenin hepsinin Cennetlik
olduu bildiriliyorsa da, sahabeden bazlarna hazret demek iimden hi
gelmiyor. Muaviye ve ie bunlarn banda gelir.)
CEVAP
Aka, (Allah ve Resul onlar vse de, onlarn szleri benim iime
sinmiyor) diyor. Kuran ve Hadis, yani Allah ve Resulnn szleri dinde l
deilse, reformcunun ii nasl l olur ki?
Hazret-i Muaviye ile Hazret-i ie validemizin isimlerini saygszca
anmas, kendisinde bni Sebecilik de bulunduuna alamettir. nce bunlardan
balanp, arkasndan ilk halifeye hcum edilir. Bu, bni Sebeciliin takyye
taktiidir. Kuran- kerimde, (Hepsine Cenneti sz verdim, hepsinden
razym, onlar da benden razdr) buyuruluyor. Cennetlik olan sahabeye nasl
dil uzatlr?
Eshab- kiramn iinde Eshar da, Ehl-i beyt de vardr. Eshar, kadn
tarafndan akraba demektir.
Hazret-i ie validemiz, Eshab- kiramdan olduu iin Cennetliktir.
kincisi, Ezvac- tahirattan ve mminlerin annesi olduu iin Cennetliktir.
Kuran- kerimde, (Resulullahn hanmlar, mminlerin anneleridir)
buyuruluyor. (Ahzab 6)
ncs de, temiz olduu, Cennetlik olduu yetle bildirilmitir.
Hakknda yle buyuruluyor:
(Bu iftiray iittiinizde, Bu konuda konumamz yakk almaz.
H, bu byk bir iftiradr demeniz gerekmez miydi?) [Nur 16] Demek ki,
Allah tel, Resulne temiz, sadk zevce ihsan eder. Allaha ve Resulne
itimad olanlarn, (Bu bir iftiradr) demeleri gerekirdi buyuruluyor. Byle
mbarek bir zevcenin, Hazret-i Ali ile ictihad fark sebebiyle savamasndan
dolay ona kt sylemek, Resulullaha hakarettir. Resulullahn zevcesine
www.dinimizislam.com

377
hakaret edenin de kfir olduu Nur suresinde aka bildiriliyor. Hazret-i ie
validemiz hakkndaki bir yet-i kerime meali de yledir:
(Habislere, habis sz yakr. Kt kadnlar kt erkeklere, kt
erkekler kt kadnlara; temiz kadnlar temiz erkeklere, temiz erkekler de
temiz kadnlara yarar. Bu sonuncular [yani Hazret-i ie], [iftiraclarn]
sylediklerinden ok uzaktr. Kendileri iin mafiret ve gzel bir rzk
vardr.) [Nur 26]
Birka hadis-i erif meali de yledir:
(Allah tel, beni insanlarn en asilzadesi olan Kurey kabilesinden
seti ve bana onlarn arasndan en iyilerini Eshab [arkada] olarak ayrd.
Bunlardan birkan bana vezir olarak ve din-i slam, insanlara
bildirmekte yardmc olarak seti. Bunlardan bazlarn da Eshar [zevce,
kaynpeder, kaynvalide, kaynbirader ve baldz gibi kadn tarafndan akraba]
olarak ayrd. Bunlara svenlere, iftira edenlere, Allah telnn ve btn
meleklerin ve insanlarn laneti olsun!) [Hkim]
(Eshabm, ezvacm ve Ehl-i beytimi seven, Cennette benimle
beraberdir.) [Ramuz]
(Allah tel bana sz verdi ki, kzlarn aldm ve kzlarm verdiim
aileler, Cennette benimle beraber olacaktr.) [Deylemi]
(Benimle evlenen veya kz alp verdiklerim, Cehenneme girmez.)
[Deylemi, . Neccar]
(Esharmn [zevce tarafndan olan hsmlarmn] Cennetlik olmasn
istedim. Rabbim de bu isteimi kesin olarak kabul etti.) [Hkim]
Eshardan, Resulullaha akraba olmakla ereflenip Cennetlik olanlardan
bazlar unlardr:
1- Kaynpeder olanlar: Hazret-i Ebu Bekir, Hazret-i mer, Hazret-i Ebu
Sfyan.
2- Damat olanlar: Hazret-i Osman ve Hazret-i Ali.
3- Kaynvalide olanlar: ie validemizin annesi mm-i Ruman, Hafsa
validemizin annesi Hazret-i Zeyneb, mm-i Habibe validemizin annesi Hazret-i
Hind.
4- Kaynbirader olanlar: Hazret-i Abdullah bin mer, vahiy ktibi
Hazret-i Muaviye.
Resulullah efendimiz, kaynbiraderi Hazret-i Muaviye iin de, (Y Rabbi,
ona kitap ret, lkelere sahip et ve azaptan koru!) buyurdu. (mam-
Ahmed, Taberani)
bni Hacer-i Mekki hazretleri diyor ki: Hazret-i Muaviye, sahabenin
byklerindendir. Resulullahn neseple ve nikhla ok yakn ve mahremidir.
Server-i lem, onu vmtr. Onda slamiyet, sohbet, nesep, nikhla akrabalk
erefleri toplanmtr. (Savaik-ul-muhrika)
www.dinimizislam.com

378

Azrail aleyhisselam inkr
Reformcu diyor ki: (lm meleine Azrail denmesi yanltr. Bu konuda
yet ve hadis yoktur.)
CEVAP
Bu yanl fikri Vehhabiler de sylyor. Bu reformcunun her frka ve
mezhepten baz sivri grlere sahip olduu anlalyor. Bu konudaki
hadis-i erif meali:
(Azrail aleyhisselamn kiinin cann almas, bin kl darbesinden
iddetlidir.) [Ebu Nuaym]
(Ey insanlar, ben de bir insanm. Pek yaknda Allah telnn elisi
olan Azrail gelebilir ve ben de onun davetine icabet edebilirim.) [. Ahmed]
(Btn hayvanlarn ecelleri tesbihlerine baldr. Tesbihleri bitince
Allah tel onlarn ruhunu kabzeder. Azrail aleyhisselamn bu kabzla
alakas yoktur.) [Beyheki]
Peygamber efendimiz, Secde suresinin, (De ki: Size vekil klnan
[grevlendirilen] lm melei cannz alacak, sonra Rabbinize
dndrleceksiniz) mealindeki 11. yet-i kerimesini aklayarak lm
meleinin Azrail olduunu bildirmitir. mam- Kurtubi hazretleri de, bu yeti
aklarken (lm meleinin ad Azraildir, manas da Allahn kulu
demektir) buyuruyor. Naziat suresinin, (leri tedbir eden, yneten
melekler) mealindeki beinci yeti aklanrken de u hadis-i erifi
bildiriliyor:
(Dnya ilerini drt melek idare eder: Cebrail, Mikail, srafil ve lm
melei Azrail.) [Kurtubi]
Hazret-i Fatma anlatr: Babam Resulullahn baucunda beklerken,
aniden kapya bir kimse geldi. (Esselam aleyke y ehl-el beyt! eri
girmeme izin var m? Resulullahn yanna varaym) dedi. (Ey Allahn kulu,
u anda Resulullah ziyarete kimseye izin yok) dedim. (Y Fatma, beni men
etme, benim ieri girmem lazm) dedi. Gelen Azrail aleyhisselam idi.
(evahid-n nbvve)
Azrail aleyhisselamla birlikte kapya gelen Cebrail aleyhisselam ieri girdi.
Azrail aleyhisselamn kapya geldiini, girmek iin izin beklediini syledi.
Resulullah izin verdi. O da ieri girip selamdan sonra Allah telnn emrini
bildirdi. Cebrail aleyhisselam, (Y Resulallah, Mele-i l sizi bekliyor) dedi.
Bunun zerine, Fahri lem, (Y Azrail, gel de vazifeni yap) buyurdu. O da,
Resulullahn mbarek ruhunu alp, l-y illiyyine ulatrd. (Tezkiye-i ehl-i
beyt)
Davud aleyhisselamn yanna iki kii gelip, birbirinden ikyet etti. Bunlara
gerekli karar verip giderken, Azrail aleyhisselam gelip, (Bu iki kiiden,
birincisinin eceline bir hafta kald. kincisinin mr de bir hafta nce bitmiti,
www.dinimizislam.com

379
fakat lmedi) dedi. Davud aleyhisselam ap, sebebini sorunca, (kincisinin bir
akrabas vard. Buna dargnd. Bu gidip onun gnln ald. Bundan dolay
Allah tel, buna yirmi yl daha mr takdir buyurdu) dedi. (Levh-il-mahfuz
ve mm-l-kitap)
Azrail aleyhisselam, Sleyman aleyhisselamn yanna gelince,
oturanlardan birine dikkatle bakt. Bu kimse, byle sert bakndan korktu.
Azrail aleyhisselam gidince, Sleyman aleyhisselama yalvarp, rzgra
emretmesini, rzgrn kendisini Bat lkelerinden birine gtrp, Hazret-i
Azrailden kurtulmasn istedi. Azrail aleyhisselam tekrar gelince, Sleyman
aleyhisselam, o adamn yzne niin sert baktn sordu. Azrail aleyhisselam,
(Bir saat sonra, Batdaki ehirlerden birinde, o kimsenin cann almak iin emir
olunmutum. Onu senin yannda grnce, hayretimden dikkatle baktm. Emre
uyup Batya gidince, onu orada grp cann aldm) dedi. (Mesnevi - Mevlana
Celaleddin-i Rumi)
Azrail aleyhisselam, Hazret-i brahimin ruhunu almak iin gelince, (Dost,
dostun cann alr m?) dedi. Allah tel da, (Dost dosta kavumaktan
kanr m?) buyurunca, (Y Rabbi, ruhumu hemen al) diye dua etti.
Mevlana Celaleddin-i Rumi, Azrail aleyhisselam grnce, (abuk gel! Beni
Rabbime abuk kavutur!) demitir. (Sefer-i hiret risalesi)
Ecel gelince, Azrail aleyhisselam, insan nerede olursa olsun bulur.
(Berika)
Hak tel Azrail aleyhisselama, (Dostlarmn cann kolay al,
dmanlarmnkini g al!) buyurdu. (Miftah-l-Cennet)
Drt byk melekten biri Azrail aleyhisselamdr. nsanlarn ruhunu alr.
(tikatname)
Cenab- Hak lm melei Azrail aleyhisselama herkesin ruhunu almak
iin kudret bahettii gibi blise de herkesle beraber bulunmak kudreti
vermitir. (Redd-l-muhtar)
Bu kadar vesikaya ramen Azrail diye bir melek yok demekteki art niyet
nedir?
Sorgu melekleri yokmu
Reformcu diyor ki: (Kabirde sorgu melekleri diye bir ey yoktur. Aslnda
kabir sorgusu ve kabir azab da yoktur. Bunlar birer hurafedir.)
CEVAP
Reformcu yine Mutezileyi savunuyor. ki hadis-i erif meali:
(Mnker - Nekir melekleri, sual cevaptan sonra mmin lye,
Cehennemdeki yerine bak, Allah tel deitirip, sana Cennetteki yeri ihsan
eyledi derler. l bakp ikisini de grr.) [Buhari]
(Namaz, Melek-l-mevte efaatidir. Kabirde ktr. Mnker ve
Nekire cevaptr. Srat yldrm gibi geiricidir. Cennetin anahtardr.)
[Miftah-l Cennet]
www.dinimizislam.com

380
mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
Ehl-i snnet limleri, dinimizin bildirdiklerini, akl ersin ermesin, ispat
ettiler. Bu bilgilerden hibirine, akl ermedii iin kar gelmediler. Bylece
kabir azabna, kabirde Mnker ve Nekir denilen iki melein sual
soracaklarna, Srat kprsne, kyametteki teraziye inandlar. Akl ermedii
iin olmaz demediler, nk bu bykler, Kuran- kerim ve hadis-i eriflere
uydular. Akl bu iki temel kaynaa baladlar. Anlayabildiklerini anlattlar.
Anlayamadklarna ylece inandlar. Anlamadklarna, aklmz ermedii iin
anlayamadk dediler. (Mektubat 3/44)
Mevlana Halid-i Badadi hazretleri buyuruyor ki:
Her insann hayr ve er, btn ilerini yazan, ikisi gece, ikisi gndz
gelen drt melee, Kiramen ktibin veya Hafaza melekleri denir. Hafaza
meleklerinin, bunlardan baka olduu da bildirilmitir. Sa taraftaki melek,
soldakinin miridir, iyi ileri ve ibadetleri yazar. Soldaki, ktlkleri yazar.
Kabirlerde, kfirlere ve asi Mslmanlara azap edecek melekler ve kabirde
sual soracak melekler vardr. Sual meleklerine Mnker ve Nekir denir.
Mminlere soranlara Mbeir ve Beir de denir. (tikatname)

Btl dinlere vg
Reformcu diyor ki: (slam, yalnz kendisinin hak din olduunu asla
sylemez. Bunu da, Yahudilere, Hristiyanlara ve dier din mensuplarna kabul
ettirmek istemez.)
CEVAP
Bu sz, cahillikle veya gafletle sylenmi olamaz. Bunda kast ve art niyet
vardr. Bilerek, bu konudaki yet ve hadisleri nasl inkr ediyorlar ki? yet-i
kerime meali yledir:
(Allah indinde hak din, yalnz slamdr.) [l-i mran 19]
(slamdan baka din arayan, iyi bilsin ki, bulaca o din asla kabul
edilmez.) [l-i mran 85]
(Allah, Resuln, hidayet ve hak din olan slamiyetle gnderdi.
slam dinini, dier dinler zerine stn kld. [Muhammed aleyhisselamn,
hak] Peygamber olduuna ahit olarak Allah yeter.) [Feth 28]
Reformcu szn pekitirmek iin, (Kurann slubu ile Tevrat ve ncilin
slubu arasnda fark yoktur) diyor. Bylece bu dinlerin nesh edilmediini, Ehl-i
kitabn da hak olduunu sylyor.
Ehl-i kitaba hak demek
Yine diyor ki: (slamiyet, sadece kendisinin hak olduunu bildiren bir din
deildir, Yahudilik ve Hristiyanl da hak kabul eder.)
CEVAP
www.dinimizislam.com

381
ster Ehl-i kitap olsun, ister kitapsz olsun btn gayrimslimlerin
Cehennemlik olduu Kitap ve Snnette sabittir. Bir yet-i kerime meali
yledir:
(ster, Ehl-i kitabdan [Yahudi ve Hristiyan] olsun, ister mriklerden
olsun btn kfirler elbette Cehennemdedir, orada ebedi kalrlar. Onlar
yaratklarn en ktsdr.) [Beyyine 6]
Bir hadis-i erif meali de yledir:
(Cennete sadece Mslman olan girer.) [Buhari, Mslim]
(Beni duyup da iman etmeyen Yahudi ve Hristiyan [ve her kfir]
elbette Cehenneme girecektir.) [Hkim]

Kabir azab vardr
Reformcu yazar, (Kabir azab yoktur) diyor.
CEVAP
Kabir azabnn varln bildiren vesikalardan bazlar yledir:
mam- azam buyurdu ki: Mmin suresinin, (Onlar, sabah akam atee
sokulurlar. Kyametin kopaca gnde, Firavun hanedann azabn en
etinine sokun! denilecek) mealindeki 46. yet-i kerimesindeki sabah
akam grecekleri azap, Kyametten ncedir. yetin devamnda, onlarn
iddetli azaba sokulaca bildiriliyor. lki kabir azab, ikincisi Cehennem
azabdr. (El-Kavl-l fasl)
mam- Gazali de, (Bu yet-i kerime, kabir azabn gsteriyor) buyurdu.
(hya)
Nuh suresinin, (Gnahlar yznden suda bouldular, ardndan da
atee atldlar) mealindeki 25. yet-i kerimesinde geen Fe-dhlu
kelimesindeki Fe edat, hi ara verilmediini gsterir. Yani (Suda boulduktan
hemen sonra kabirdeki azaba maruz kaldlar) demektir. Bu da kabir azabn
bildirmektedir. l-i mran suresinin, (Allah yolunda ldrlenleri [ehidleri]
l sanmayn! Bilakis onlar diridir) mealindeki 169. yet-i kerimesi de, kabir
hayatn bildirmektedir. (El-Kavl-l fasl)
mam- arani buyuruyor ki: Taha suresinin 124. yet-i kerimesindeki
(Mieten danken) ifadesi, kabir azabn bildiriyor, nk hadis-i erifte
buyuruldu ki:
(Mmin, kabrinde yemyeil bir bahe iindedir. Ayn on drd gibi
aydnlatlr. Feinne leh mieten danken yeti, kfirlerin kabirde
grecekleri azab bildirir. 99 tane tinnin denilen ylan, kfirleri kyamete
kadar kabrinde sokup azap eder.) [Tirmizi] [Tinnin isimli ylan, dnya ylan
deildir. Kfire ve gnahkra azap etmesi iin Allahn yaratt bir mahlktur.]
Tekasr suresinin 3. yetindeki, (Bu vnmenizin kt akbetini ileride
bileceksiniz!) demek, (lrken bileceksiniz) demektir. 4. yetindeki (Yine
www.dinimizislam.com

382
ileride bileceksiniz) mealindeki ifade ise, (Kabirde bileceksiniz) demektir.
(Celaleyn, Medarik, Muhtasar- Tezkire-i Kurtubi)
Bekara suresinin, (lyken sizi diriltti. Tekrar ldrecek ve tekrar
diriltecek) mealindeki 28. yetinde bildirilen ikinci dirilme kabirde olacaktr.
mam- Nesefi de, bu yet-i kerimenin kabir azabna ve kabir nimetine iaret
ettiini bildirmitir. (Tefsir-i eyhzade)
mam- Nesefi buyurdu ki: Araf suresinin, (Orada yaayp, orada
leceksiniz, yine oradan dirilip karlacaksnz) mealindeki 25. yetindeki
oradan maksat kabir hayatdr. (eyhzade)
Casiye suresinin, (Allah sizi diriltir, sonra ldrr) mealindeki 26. yeti,
diriltmenin kabirde olacan bildiriyor. (eyhzade)
Tevbe suresinin, (Onlar iki defa azaba uratacaz) mealindeki 101.
yetindeki azabn birisi kabir azabdr. (Kadi Beydavi)
mam- Syuti hazretleri, kabir azab ile ilgili erh-us-sudur isminde
mstakil bir eser yazmtr. Buhari, Mslim ve dier hadis kitaplarndaki, kabir
azabyla ilgili hadis-i erifleri nakletmitir. Her hadis kitabnda kabir azab
bildirilmektedir. Kabir azabn inkr eden, btn hadis kitaplarn inkr etmi
olur.
ie validemiz, (Y Resulallah, bu mmet kabirde azap grecek, benim
gibi zayflarn hli ne olacak?) diye kabir azabn sual edince Resulullah
efendimiz, brahim suresinin, (Allah, iman edenlere, dnya ve ahirette, sabit
szlerinde [kelime-i tevhidde] sebat ihsan eder) mealindeki 27. yeti okudu.
(Bezzar, Cami-ul-ahkm)
Bu yette, kabir hayatnn hak olduu bildiriliyor. (Tefsir-i Celaleyn)
bni Abbas hazretleri, bu yet-i kerimede, mminlere ihsan edildii
bildirilen sabit szn, kelime-i tevhid olduunu bildirmitir. yet-i kerimedeki,
dnyadaki sabit szden maksat, kabirdeki suale verilen cevaptr,
hirettekinden maksat ise kyamet gnndeki hesaptr. (Cami-ul-ahkm)
slam limleri, kabir hayatnn hiret hayatndan olduunu, kabir azabnn
da hiret azaplarndan olduunu bildirmilerdir. (Mektubat- Rabbani)
Kabir azab ile ilgili hadis-i eriflerden bazlar yledir:
(Kabir azab haktr.) [Buhari]
(Kabir ya Cennet bahesi veya Cehennem ukurudur.) [Tirmizi]
(Kabir azabnn ou, elbiseye idrar sratmaktan olur.) [.Mace,
Nesai, Hkim, D.Kutni]
(drardan saknn! nk kabirde ilk hesap bundan olacaktr.)
[Taberani]
(Kovuculuk kabir azabna sebep olur.) [Beyheki]
(ehid, kabir azabndan emindir.) [bni Mace, Beyheki, mam- Ahmed]
(Ryamda birini kabri skyordu. Namaz gelip onu kabir azabndan
kurtard.) [Hkim]
www.dinimizislam.com

383
(Cuma gecesi Ftiha suresi ve 15 kere Zelzele suresi okuyarak iki
rekt namaz klan, kabir azabndan emin olur.) [Deylemi]
(Allah yolunda gzc olarak vefat eden, kabir azab grmez.) [.
Ahmed]
( hastalklarndan len kabir azab grmez.) [Tirmizi]
(Allahm, kabir azabndan sana snyorum.) [Mslim, Nesai, Hkim,
Haraiti]
(Kabir azabndan Allaha snn!) [Mslim, .Ahmed, .E.eybe]
(Gizleyebilseydiniz, kabir azabn iitmeniz iin dua ederdim.)
[Mslim, . Ahmed, Nesai]
(Tebareke sresini okumak kabir azabna engeldir.) [bni Mrdeveyh]
(lye uygunsuz ekilde alannca kabirde azap grr.) [Buhari]
(Allaha yemin ederim ki, 99 tinnin, kfire kabrinde azap eder.) [Ebu
Yala, bni Hibban, Tirmizi]
(Namaz klmayann kabri atele dolar. Tinnin ylan, her namaz
vaktinde sokar.) [Kurretl-uyun]
Resulullah, iki kabir yannda durup, (Bunlardan biri idrar sramasndan
saknmad iin, dieri ise Mslmanlar arasnda sz tad iin kabir
azab ekiyor) buyurdu. (bni Mace)
Eshab- kiramdan Yala bin Mrre hazretleri, bir kabirde azap olduunu
iitip Resulullah efendimize haber verdi. Peygamber efendimiz de, (Ben de
iittim. Sz tad ve zerine idrar sratt iin azap yaplmaktadr)
buyurdu. (Beyheki)
Resulullah, iki kabrin yanna gelince, bir hurma dal getirilmesini emretti.
Hurma daln ikiye krp, yarsn bir kabre, yarsn da dier kabrin stne
koyup, (Bu dal ya kald srece azaplar hafifler. Bunlar gybet ve
idrardan dolay azap grmektedir) buyurdu. (. Mace)
Peygamber efendimiz bir cenazede, (Y Rabbi, bunu kabir azabndan
koru) diye dua etmitir. (Mslim, Nesai, Tirmizi)
mam- azam ve mam- Rabbani hazretleri buyurdu ki: Kabirde ruhun
cesede iadesi, kfirleri ve baz gnahkr Mslmanlar kabrin skmas ve azap
edilmesi haktr. (Kavl-l fasl, Mektubat 3/17)
Yine slam limlerinin en byklerinden olan mam- Gazali hazretleri de,
(Kabir azab ruha ve cesede birlikte olacaktr) buyuruyor. (hya)
Karada ve denizde lene de sual sorulur. Bu da ruhun bedene iade
edilmesinden sonra olur. (Nuhbet-l-leli s.116, Bidaye s.91)
Ruh ve beden beraber gnah iledikleri iin, kabir azab da her ikisine
birden olur. (El-Mstened)
Eshab- kiramdan Abdullah bin mer hazretleri, (Yerden boynu zincirli
birinin ktn, bir adamn bunu dvdn, zincirli adamn yerde
kaybolduunu, bylece topraa girip ktn grdm) dedi. Resulullah
efendimiz, (O grdn kimse Ebu Cehildir, kyamete kadar kabrinde
www.dinimizislam.com

384
byle azap eker) buyurdu. (Taberani, erh-us-sudur, Ehvl-l-kubur
Tezkire-i Kurtubi Muhtasar)
Her lnn ruhu, cesedine, bilmediimiz bir hlde baldr. Ruhlarn kendi
cesetlerine tesir ve tasarruf etmelerine ve kabirde bulunmalarna izin
verilmitir. l kabirde rse de, ruhun bedene olan ball bozulmaz.
(El-mtekaddim)
Gnahlar ikisi birlikte iledii iin, azab da her ikisinedir. Beden kabirde
rse de, Allah telnn ilminde vardr. lleri diriltmeye gc yettii gibi,
bedene de azap yapmaya gc yeter. nk O, her eye kadirdir, Onun
kudretinden phe eden kfirdir. (M. Nasihat)
Bu kadar vesikaya ramen, kabir azab yoktur demek akl banda olann
syleyecei sz deildir.
Yanp lene kabir azab
Reformcu diyor ki: (Yanm ceset kl olduuna gre kabir azab
gremez.)
CEVAP
Bir l tabuta konsa, hi defnedilmese, darda kalsa, rse veya
rmese, atete yansa yine kabir suali olur. Ehl-i snnet itikadn bildiren
mehur Emali kasidesi erhinde, (Bir kimse kurtlar tarafndan paralanp
yense yahut atete yansa, denizde rse, kabir suali olur, kabir azabna
veya kabir nimetine kavuur) buyuruldu.
mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
Kabir azab, hiret azaplarndandr. Dnya azabna benzemedii gibi,
ryada grlen azaba da benzemez. Byle sanmak, kabir azabn
bilmemekten ileri gelir. Kabir azabna inanmayan bidat sahibi olur. (Hakknda
hadis-i erif olsa da, olmasa da kabir azabna inanmam, akl ve tecrbe bunu
kabul etmez) diyen ise kfir olur. (3/17, 3/31)

Hile-i eriyye nedir?
Reformcu diyor ki:
(slam fkhndaki hile-i eriyye Kurann ruhuna aykrdr. Bu yzkaras
kaldrlmaldr.)
CEVAP
er demek eriata yani dine uygun demektir. Dine uygun olan bir eye
nasl yzkaras denebilir? Dinimizde hile-i eriyye vardr, fakat hile-i btla
yani btl hile yoktur. Reformcu, hile-i btlann irkinliini ortaya serip hile-i
eriyyeye saldryor. Hile-i eriyye Nassla yani Kitap ve Snnetle sabittir.
Hile-i eriyye, yani dine aykr olmayan hile, harama dmemek iin kurtulu
aresi bulmak, yani dine uygun are demektir. Haram helal veya helali haram
yapmak yahut haksz mal ele geirmek iin hile yapmak caiz olmaz. Farzdan
kurtulmak veya haram ilemek iin hile yapmak haramdr. Buna hile-i eriyye
www.dinimizislam.com

385
deil, hile-i btla yani dine aykr hile denir. Bir ey, farz veya haram olmadan
nce, farz veya haram olmasn nlemek caizdir. Buna hile-i eriyye denir.
Said bin Sad hazretleri anlatr: Babam, Resulullah efendimizin yanna
hasta birini getirdi. Suunu syleyip ceza verilmesini istedi. Resulullah, (Buna
zerinde yz filiz bulunan bir dal ile bir kere vurun) buyurdu. Bylece bir
kere vurmakla, yz sopa vurulmu oldu. (Eiat-l-lemeat)
Haramdan kurtulmak ve helale kavumak iin hile-i eriyye yapmann caiz
olmasna bir delil de, Sad suresinin 44. yetidir. Bu yet, Eyyb aleyhisselam,
hanmna yz sopa vurmaya yemin edince, bu yemini yerine getirmek iin bir
demet sapla vurmay, bylece yaplacak hile-i eriyyeyi bildirmektedir.
(Hindiyye)
Bu yet-i kerimenin meali yledir:
(Ya Eyyb, eline bir demet sap al da onunla vur, yeminini byle
yerine getir. Gerekten Eyyb ne sabrl, ne iyi kuldu! Hep Allaha
ynelirdi.) [Sad 44]
Bu yet-i kerime ve hadis-i erif, hile-i eriyyenin caiz olduunu
gstermektedir. (Hadika)

Haremlik selamlk
Reformcu yazar diyor ki:
(Osmanl dneminde uygulanan haremlik selamln dinde yeri olmad,
Nur suresinin 61. yetinde bildiriliyor. Yabanc kadnlarla birlikte oturmann,
onlarla yemek yemenin hi mahzuru yoktur. Bu, Mslmanlarn geleneklere
uymalarndan, banazlklarndan ileri gelmektedir.)
CEVAP
Yine gelenek ad altnda dinimize dil uzatyor. O yet-i kerimenin kadn
erkek kark oturmakla ve onlarla yemek yemekle hi asla alakas yoktur.
Konu tamamen farkldr. nce bu yet-i kerimenin dipnotlardaki aklamasyla
beraber mealine bakalm:
(Kr iin bir harac [darlk, glk, gnah, sorumluluk] yoktur. Topal iin
bir harac yoktur. Hasta iin harac yoktur. (1) Evlerinizde (2) veya
babalarnzn evlerinde veya annelerinizin evlerinde veya erkek
kardelerinizin evlerinde veya kz kardelerinizin evlerinde veya
amcalarnzn evlerinde veya halalarnzn evlerinde veya daylarnzn
evlerinde veya teyzelerinizin evlerinde veya [khyaln yaptnz veya
koruduunuz evin] anahtarlar elinde olan evlerde (3) yahut dostlarnzn
evlerinde (4) izinsiz yemek yemenizde bir harac yoktur. (5) Bir arada veya
ayr ayr yemenizde de bir saknca yoktur. (6) Evlere girdiiniz zaman,
kendinize, ehlinize Allah katndan bereket, esenlik ve gzellik dileyerek
selam verin! (7) Allah size yetleri [hkmleri], dnesiniz diye bylece
aklar.) [Nur 61]
www.dinimizislam.com

386
---------------------------------------
(1) Sad bin el-Mseyyeb hazretleri buyuruyor ki:
Mslmanlar savaa karken evlerinin anahtarlarn [savaa gidemeyen]
krlere, hastalara, topallara, bir de akrabalarna teslim ederler ve onlarn da
teslim ve emanet ettikleri o evlerden yiyip imelerine izin verirlerdi, fakat onlar,
bu kendileri iin gnah olur diye korkarlard. Bu yetin ini sebebi budur.
(Medrik)
Peygamber efendimizden nce Araplar, Medinedeki eitli hastalkl
kimselerle birlikte yemek yemezlerdi. Bazlar, krn eli rastgele yerlere
dediinden, topaln biimsiz oturuundan, hasta pis koktuundan ve
rahatszlndan dolay, onlarla yemek yemeye tiksinirlerdi. Ancak bu, cehalet
ve kibir alametidir. te bu yet-i kerime, bu hususta uyarc olarak inmitir. bni
Abbas hazretleri buyuruyor ki:
Byle zr sahipleri, insanlarla birlikte yemek yemekten ekinirlerdi. te
bu yet-i kerime onlarla yemek yemeyi mubah klmtr. (Kurtubi tefsiri)
(2) E ve evlatlarnzn evlerinde yemenizde gnah yoktur. (Medrik,
Celleyn)
(3) bni Abbas hazretleri anlatr:
Anahtara malik olmak demek, onun iftliinde hayvanlarnn muhafzln
yapmak demektir. Bu suretle hizmet eden kimse, iftliin haslatndan yer,
hayvanlarn stnden ier. Ancak evine gtremez veya kendisi iin
biriktiremez. Baz limler de diyor ki: O evlerden maksat, klelerin evleridir.
Efendisi o evlerden yemek hakkna sahiptir. nk kle de, klenin kazanc da
efendisinindir. (Medrik)
(4) Yine bni Abbas hazretleri buyuruyor ki:
Bu yet-i kerime, Hris bin Amr radyallah anh hakknda inmitir.
Savaa giderken Mlik bin Zeydi evine vekil brakmt. Dnte bu zat ok
zayflam grnce sebebini sordu. O, (zinsiz evinizden yiyip imek gnah
diye yemedim ve zayfladm) dedi. Bu yet-i kerime inip, yenince memnun
olaca bilinen dostlarn evinde yemek yemenin gnah olmad bildirildi.
(Hazin)
[Bunun yabanc kadnlarla birlikte yemekle ne alakas var?]
(5) Zikredilen bu evlerden, sahipleri orada olmasa da, rzalar olduu iin
yiyip imekte saknca yoktur. (Celleyn)
(6) Yenmesine izin verilen evlerde yemekler, tek bana veya yiyip ime
hakkna sahip kimselerle yenebilir. bni Abbas hazretleri buyuruyor ki:
Dost ba, akrabalk bandan daha skdr. (Sizin topluca veya ayr ayr
yemenizde de vebal yoktur) yeti, Leys bin Bekroullar hakknda inmitir.
Onlar, tek bana yemek yemez, yemek yiyecek birisini buluncaya kadar
gnlerce a beklerlerdi. bni Atiyye de buyuruyor ki: Bu uygulama, brahim
aleyhisselamdan miras kalmt. O da tek bana yemek yemez, misafirleri
tercih ederdi. Kimi Araplar, yalnz bir ey yemez misafiriyle yemek yerdi. Bu
www.dinimizislam.com

387
yet-i kerime yemek yeme snnetini aklamak zere indi. Haram kabul
ettikleri tek bana yemek yemeyi mubah kld. nk Araplar byle faziletli bir
i yapalm derken, arya kamlard. (Kurtubi)
[Bunun haremlik selamlkla, yabanc kadnlarla birlikte yemekle hibir
alakas yoktur. Bu yetin yabanc kadnlarla yemek yemeyi emrettiini
sylemek art niyetten kaynaklanyor. Tek kelime kadndan bahsedilmiyor.]
(7) Sizden olan ev halkna selm verin deniyor. Katde hazretleri
buyuruyor ki:
Evine girdiin zaman ailene selm ver. Eer evde kimse yoksa,
(Esselam aleyna ve al ibdillhis slihn. Esselam al ehli beyt ve
rahmetullahi ve berakth) de, selamn melekler alr. bni Abbas hazretleri
mescitlere girilince de, (Esselam aleyna ve al ibdillhis slihn)
denilmesini bildirmitir. (Medrik, Celleyn, Hzin)
Feminist reformcu, (Dinde haremlik selamlk yoktur, kadn erkek beraber
oturabilir, her konuda konuabilir, hl ve hatr sorabilir, yemek yiyebilir,
tokalaabilir) diyor.
CEVAP
Her birinin dine aykr olduunu, Kadnlara bakmak, Tokalamak ve
Kadnlarla konumak balklar altnda aklayalm:
Kadnlara bakmak
Kadnlara bir ihtiya olmadan veya ehvetle bakmak gnahtr. Bir yet-i
kerime meali:
(Ey Resulm, erkek mminlere syle, harama bakmasnlar ve avret
yerlerini haramlardan korusunlar! man olan kadnlara da syle, harama
bakmasnlar ve avret yerlerini haramdan korusunlar!) [Nur 30]
Hadis-i eriflerde de buyuruldu ki:
(Yabanc kadn grnce, yznz ondan ayrn! Anszn grmek
gnah olmazsa da, tekrar bakmak gnah olur.) [Ebu Davud, Darimi]
(Erkein kadna, kadnn da erkee [ehvetle] bakmas haramdr.)
[Taberani]
(Yabanc kadn grp, azab- ilahiden korkarak, ban ondan
evirene Allah tel ibadetin tadn duyurur.) [Hakim]
(Harama bakmak, eytann zehirli okudur. Allah teldan korkup
yabanc kadna bakmayana, zevkli bir iman nasip olur.) [Ramuz]
(Yabanc kadna ehvetle bakann gzleri atele doldurulup,
Cehenneme atlr, onunla toka edenin kollar ensesinden balanp,
Cehenneme sokulur, lzumsuz ve ehvetle konuan, her kelimesi iin,
bin yl Cehennemde kalr.) [R. Nashin]
(Komu ve arkada hanmna ehvetle bakmak yabanc kadna
bakmaktan ve evli kadna bakmak, kza bakmaktan daha ok gnahtr.
Zinann gnahlar da byledir.) [R. Nashin, Taberani]
www.dinimizislam.com

388
(Bir yabanc kadn grp de, Allahtan korkarak, ban ondan
evirene, Allah tel, ibadetlerin tadn duyurur.) [Ebu Davud, . Ahmed,
Hkim]
(Avret yerini aana, bakasnn avret yerine bakana Allah lanet
etsin!) [Beyheki]
(Kadnn yznden ve iki eli ayasndan baka btn bedeni avrettir.)
[Mec. Enhr]
(Bulua eren kz, yz ve elinden baka yerini namahreme
gsteremez.) [Ebu Davud]
(arkc kadnn ald para haram olduu gibi, onu dinlemek ve
yzne bakmak da haramdr.) [Taberani]
(Gzn zinas harama [namahreme] bakmak, dilin zinas fuhu
konumaktr.) [Buhari, Mslim, Ebu Davud]
(Bir kadn koku srnp dar kar ve kokusunu duyurmak iin bir
topluluun yanndan geerse, ona bakana da, kendisine de zina gnah
[gz zinas] yklenir.) [Nesai]
(Bir kadn, gzel kokular srnp, gz alc gzel elbiseler giyerek,
bir topluluun yanndan geerse, zina ilemi gibi gnaha girer.) [bni
Hibban]
(Harama bakmayan gzler, Cehennem atei grmez.) [sfehani]
(Kadna, ehvetle bakann gzlerine erimi kurun dklp
Cehenneme atlr.) [M. Enhr]
Kadnlarn da, erkeklere ihtiyasz bakmalar mekruhtur. Kadnlarn
salar da avrettir. Avret yerine bir zaruret olmadan ehvetsiz de bakmak
haramdr.
mam- Gazali hazretleri buyuruyor ki:
Kadnlarn, kzlarn, ba, sa, kollar, bacaklar ak olarak sokaa
kmalar haram olduu gibi, ince, ssl, dar, ho kokulu elbise ile kmalar da
haramdr. Byle kmalarna izin veren, raz olan ana babas, kocas veya
kardei de, onun gnahna ve azabna ortak olurlar. (Kimya-i saadet)
Erkeklere ziynetini gsteren kadnlara, mesela altn, inci gibi eyleri
rtsnn stne takan, koku sren, renkli ve ipek kuma rtnm olan, kol
azlar geni olup kollar grnen ve bunlar gibi kendilerini erkeklere gsteren
kadnlara Allah tel dnyada ve ahirette azap edecektir. (Zevacir-bni
Hacer-i Mekki)
Tesettre riayet etmemek ve ziynetlerini gstermek gibi gnahlar,
kadnlarda ok olduu iin, Resulullah efendimiz, (Mirac gecesi Cehennemi
gsterdiler, ounun kadn olduunu grdm) buyurdu. (Tirmizi)
Kadnlarla tokalamak
Bir erkein bir kadnla tokalamas, zaruretsiz konumas, bir odada
yalnz kalmalar haramdr. Peygamber efendimiz hibir kadnla
tokalamamtr. Bir hadis-i erif meali:
www.dinimizislam.com

389
(Elbette ben, kadnlarla tokalamam.) [Nesai, bni Mace, Taberani]
Yine hadis-i eriflerde buyuruluyor ki:
(Kiinin bana demirden bir iin batrlmas, nikh den bir kadna
dokunmasndan daha hafif kalr.) [Taberani, Beyheki]
(Yabanc kadnla kucaklaan, eytanla beraber zincire vurulup atee
atlr.) [ira]
(Kadnlarla bir arada yalnz kalmaktan saknn! Allaha yemin ederim
ki, bir kii bir kadnla yalnz kalnca, aralarna eytan girer. Bir kimsenin
amurlu bir domuzla skm durumda olmas, o kimse iin kendine
helal olmayan bir kadna dokunmasndan daha hafiftir.) [Taberani]
(Yabanc kadna ehvetle bakmak gz zinasdr, onu tutmak el
zinasdr, ona gitmek ise ayaklarn zinasdr.) [R. Nashin]
(Gzler zina eder, eller zina eder, ayaklar zina eder, ferc zina eder.) [.
Ahmed, Taberani]
mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
Resulullah, erkeklerle msafeha ederek szletikten sonra, kadnlarla da
szleme yapt. Kadnlarn biati yalnz sz ile oldu. Mbarek eli kadnlarn
eline dokunmad. (3/41)
Tibyanda Mmtehine suresinin 12. yetinin aklamasnda deniyor ki:
Peygamber efendimiz, kendisi ile biat edilirken hibir yabanc [namahrem]
kadnla msafeha yapmamtr. Hazret-i ie validemiz de buyurdu ki:
(Peygamber efendimizin kadnlarla biati sz ile idi. Onun eli, hibir
yabanc kadnn eline dememitir.) [Buhari, Mslim]
Kadnlarla konumak
Kadnlar zaruret olmadka namahrem erkeklerle konuamaz. Ramuzun
469. sayfasnda yazl ilk hadis-i erifin meali yledir:
(Ey kadnlar, ancak mahreminiz olan erkeklerle konuun, mahreminiz
olmayanlarla konumayn!) [bni Said]
Kadnlarn, Kuran- kerim, mevlid, ilahi okuyarak seslerini erkeklere
duyurmalar haramdr. (Tergib-s-salt, Hadika)
Hoparlr, radyo ve TV ile duyurmalar ise mekruh olur. (S. Ebediyye)

nce oraba mesh etmek
Reformcu diyor ki: (nce oraba da, plak ayaa da mesh etmek caizdir.
nk dinde kolaylk vardr.)
CEVAP
slamiyetin hkmlerini delmek iin elinden geleni yapmaya alyor.
Mestin vasflar bellidir. nce oraba mesh, tam bir dinde reform olur. plak
ayaa mesh ise ilikte vardr. Dinde kolaylk sz, dini deitirmek iin her
frsatta kullanlyor. (Dinde kolaylk var, zorluk yok) demek, (Dinimizin
verdii ruhsatlardan, kolaylklardan faydalann) demektir. Yoksa, (Herkes
www.dinimizislam.com

390
houna giden eyleri yapsn, holanmad eyleri yapmasn, size g gelen
ibadetleri yapmayn, onlar kolaynza geldii ekilde deitirin) demek deildir.
O zaman ortada din kalmaz. Dinde her deiiklik, reform olur. Birka rnek:
1- Meste mesh edilir diye, trnaklardaki ojeye mesh etmek, ince naylon
oraba mesh ve plak ayaa mesh kolaylktr, ama bunlarn hibiri caiz
deildir.
2- Hanefide guslde azn iini ykamak farzdr. Kolaylk olsun diye azn
iini ykamamak kolaylktr. Ancak gusl sahih olmaz.
3- Abdest almayp teyemmm etmek kolaylktr. Ancak su varken veya su
bulma imkn varken teyemmm caiz olmaz.
4- Be vakit namazn hepsini sabahleyin klmak veya gndz hi klmayp
gece yatarken klmak daha kolaydr. Kolaylk olsun diye byle yapmak dini
deitirmek olur. Namazlarn hepsini bir vakte indirmek kolaylk olur. Hatta
haftada bir klmak daha kolay olur. Ylda bayramdan bayrama klmak en
kolaydr. Sabah namazna kalkmak zordur, gndz klmak daha kolay diyerek
sabah namazna kalkmamak caiz deildir. Her gn namaz klmak yerine, bir
defa namaz klp bunu videoya alp, onu seyretmek kolaylk olur. Tozlu hallara
secde etmek yerine koltua, sandalyeye oturup klmak kolaylktr. Ama bunlar
caiz olmaz.
5- Orucu hep ksa gnde tutmak kolaydr. Ramazan yazn uzun gnlerine
rastlarsa, kn tutmak daha kolaydr. Bir ay yerine gn tutmak daha
kolaydr. Bir gn tutmak ise ok kolaydr. En kolay da hi tutmamaktr. Ama
bu, dini ykmak olur.
6- Hacca gitmek zordur. (Kbe Allahn evi olduu gibi cami de Allahn
evidir) diyerek herhangi bir caminin etrafnda dnmek kolaydr. Ama byle
yapnca hem hac olmaz hem de dini deitirmek, yani kfr olur.
7- Zekt krkta bir yerine yzde veya binde bir vermek daha kolaydr. En
kolay hi vermemektir. Ama bu da caiz olmaz.
8- Her gn Kuran- kerim okumak zor olur. Teybe alp bunu dinlemek,
mezarla gtrp teybi aarak llere bunu dinletmek kolaylktr. Ama
bunlarn hibiri caiz deildir.
9- Yabanc yerde kbleyi bulmak zordur. Herhangi bir yne doru klmak
kolaydr, ama byle yapnca namaz sahih olmaz.
10- Camiye gitmek zordur. Eve bir kablo ekip evde imama uymak
kolaydr. Hatta Trkiyede bir yerde namaz klnp radyo ile her yerden
dinleyerek imama uymak daha kolaydr. Ama bunlar dini ykmak olur.
u halde l, keyfimize gre deil, dinin izin verdii lde kolaylklardan
faydalanmaktr.

Hayz ve nifaslya yasak olanlar
Reformcu diyor ki:
www.dinimizislam.com

391
(Eski gelenekte, hayzl ve nifasl kadnlar, oru tutamaz, namaz klamaz
deniyordu. Ama son zamanlarda bilimsel aratrmalar yapld. Kadnlarn bu
hallerinde de namaz klp oru tutmalarnn mahzuru grlmedi. Bu bir hastalk
hli olduu iin camiye de girebilir, tavaf da edebilir, Kuran da okuyabilir. Ben
de bu bilimsel aratrmalarn sonularna katlyorum.)
CEVAP
Allah ve Resulnn szlerine katlmayan, hkmlerini beenmeyen
elbette dinimize aykr her eye katlr. Dinimiz bugne kadar eksik mi geldi?
Allah tel (Dininizi tamamladm) buyuruyor. Gnmzn reformcular yeni
hkmler karyor. Dinimizin hkmleri beeri kanun mu? Her gelenin
deitirme yetkisi mi var? Dinde deiiklik olur mu? yeti, hadisi, icma kimin
kaldrmaya yetkisi olur? Her gn dinin bir hkmn ykmaya alyorlar.
Dinimizin bu konulardaki hkmn maddeler halinde bildirelim:
1- Hayzl ve nifasl kadn, namaz klamaz. Bir hadis-i erif meali:
(Hayzl kadn namaz klamaz.) [Buhari, Mslim, Ebu Davud]
2- Hayz ve nifasl, oru tutamaz. Bir hadis-i erif meali:
(Kadnlarn dinlerinin eksik olmas, onlarn hayzlyken, gnlerce
namaz klamadklar, ramazan aynda oru tutamadklar iindir.) [Buhari,
Mslim, Nesai, Muvatta]
Hazret-i ie validemizin naklettii hadis-i erifte de, hayzlyken
tutulamayan orularn kaza edilecei, klnmayan namazlarn affolduu
bildirildi. (Buhari)
3- Kuran okuyamaz. Bir hadis-i erif meali:
(Hayzl ve cnp, Kuran okuyamaz.) [Tirmizi]
4- Mushafa el sremez. Bir yet-i kerime meali:
(Kurana temiz olanlardan bakas dokunamaz.) [Vaka 79]
Bu yeti aklayan Resulullah efendimiz buyuruyor ki:
(Kurana ancak hadesten [abdestsizlik ve cnplk halinden] temiz olan
dokunabilir.) [Nesai]
Hades: Abdestsizlik veya cnplk halidir. Yani abdestsiz ve cnp olan
dokunamaz.
5- Camiye giremez. Bir hadis-i erif meali:
(Cnbe ve hayzlya mescide girmek helal olmaz.) [bni Mace]
6- Kbeyi tavaf edemez. Bir hadis-i erif meali:
(Beytullah tavaf etmek, namaz klmak gibidir, abdestli olmak
lazmdr.) [Tirmizi]
7- Cima edemez. (Bekara 222)
Hangi reformcularn bilimsel aratrmalar imi de, bu kadar vesika inkr
edilebiliyor? Bilimsel aratrmayla ibadet deitirilir mi? Dinin bildirdiinden
baka ibadet ekli olur mu?
www.dinimizislam.com

392

Oru tutma zaman
Reformcu diyor ki: (ok uzun sre oru tutuluyor. Gne domaya yakn
bir zamana kadar yiyip imeli. Ancak o zaman siyah iplikle beyaz iplik
ayrlabilir. Byle yaplmazsa Kurann emrine uyulmam olur.)
CEVAP
Bunu baka mezhepsizler de sylyor. Siyah iplikle beyaz ipliin ayrt
edilmesinin aklamasn bilmediklerinden veya art niyetlerinden dolay byle
konuuyorlar. Halbuki iplikten maksadn ne olduunu, Peygamber efendimiz
aka bildirmitir.
Bekara suresinin, (Beyaz iplik siyah iplikten ayrt edilinceye kadar
yiyip, iin!) mealindeki 187. yet-i kerimesindeki ipliklerin, gndzn
beyazl ile gecenin siyahl olduklarn anlatmak iin, daha sonra fecrin
kelimesi indi. Gndzn beyazl ile gecenin siyahl, iplik gibi birbirinden
ayrlnca, oruca balanaca anlald. (Ryad-un-Nashin)
Eshab- kiramdan Sehl bni Sad hazretleri anlatr:
(Beyaz iplik siyah iplikten, ayrlncaya kadar yiyin iin!) yeti inince,
fecrin = tan yerinde kelimesi henz nazil olmamt. Bir ksm insanlar, oru
tutacaklar zaman, ayaklarna siyah ve beyaz iplik balar, bunlar grlnceye
kadar yiyip imeye devam ederlerdi. Bunun zerine Cenab- Hak, minel fecri
kelimesini indirdi. O zaman, beyaz ve siyah ipliin ayrlmasndan maksadn,
gndzn beyazl ile gecenin siyahlnn iplik gibi birbirinden ayrlmas
olduu anlald. (Buhar, Mslim)
plikten maksat
Adiy bni Hatim hazretleri anlatr:
(Y Resulallah, yette geen, beyaz ipliin siyah iplikten ayrlmas nedir,
bunlar bildiimiz siyah iplikle beyaz iplik deil mi?) diye sordum. (Hayr, iki
iplik deildir. Biri gecenin karanl, dieri de gndzn beyazldr)
buyurdu. (Buhar)
Bu yet-i kerimeyi duyan bir zat, (Y Resulallah, ben gndzn geceden
ayrldn renmek iin yastmn altna bir beyaz iplik ile bir siyah iplik
koydum, fakat gecenin bitiini yine de tespit edemedim) dedi. Bunun zerine,
Peygamber efendimiz, (O iplikler, gndzn aydnlyla gecenin
karanldr) buyurdu. (Buhari)
Eer Peygamber efendimiz aklamasayd, beyaz ipliin aydnlk, siyah
ipliin karanlk olduunu nereden bilecektik? Kuran- kerimden anladmza
uyarak, bilhassa bulutlu havalarda, daha ortalk karanlk diye, reformcular gibi
gne doana kadar yer ierdik.

Telkin bidat midir?
Reformcu diyor ki: (lye yaplan telkin bidattir. Bir gelenektir.)
www.dinimizislam.com

393
CEVAP
Telkin snnettir. Snnete bidat demek, helale haram demek kfrdr.
mam- Deylemi ve mam- bni Asakirin bildirdii hadis-i erif yledir:
Kardelerinizden biri lp de, defnedilince, biriniz kabrin banda (Ey filan
kadnn olu filan) desin! nk o vefat eden kimse, (Bizi irad et de Allah da
sana rahmet etsin!) der, fakat siz bunu duyamazsnz. Telkin veren,
(Dnyadan karken, Allahn birliini, Muhammed aleyhisselamn Onun kulu
ve Resul olduunu, Allah Rab, slamiyeti din, Kuran imam kabul ettiini
hatrla!) desin! Mnker ve Nekir meleklerinden biri dierine, (Gel, bunun
yanndan kalm, nk delili kendisine telkin edilenin yannda durmamza
lzum yok) der. (Ramuz)
Sad bin Abdullah diyor ki: Vefat etmek zere olan Ebu mamenin
ziyaretine gittim. (Ben lnce Resulullahn emrettii gibi telkin verip beni
defnedin) diyerek Resulullahn telkin eklini bildirdi. (hya)
Kabirdeki meyyite telkin vermek merudur. (Cevhere)
lye, definden sonra telkin vermek snnettir. (Nur-l yakin fi mebhas-it
telkin)
Resulullah, definden sonra telkin vermeyi emretti. Kendi de telkin verdi.
(Cila-l-kulub)
mam- Saffer, (l kabre konunca, ruhu ve akl geri gelir. Kendisine
verilen telkini anlar. Telkin merudur) buyuruyor. naye kitabnn sahibi,
(Hocam Kadhandan iittim ki, mam- Merginani telkin verirdi ve telkini bize
vasiyet ederdi) buyurmutur. (Mevkufat)
Nimet-i slam kitabnda telkinin nasl verilecei anlatldktan sonra
deniyor ki:
1- Telkin merudur. Bu, Ehl-i snnetin kavlidir, (lnze telkin verin)
hadisine gredir.
2- Definden sonra telkin olunmaz sz, Mutezilenin grdr.
3- Meyyite telkin ne emredilir, ne de nehyedilir.
Redd-l-muhtar ve Birgivi vasiyetnamesinde de, telkinin meru olduu
ve yapl ekli yazldr.
Tenvir-l-kulub, Mugn-il-muhtac, anet-t-talibin, Tuhfet-l-habib,
Tuhfet-l-muhta gibi fi kitaplarnda da telkinin snnet olduu
bildirilmektedir. Bidat ehline vesika olmas bakmndan, bni Teymiyeyi ven
ve lnn iitmediini syleyen Alusi bile Galiyye-tl-mevaz kitabnda
Resulullahn telkin verdiini ve telkin vermeyi emrettiini bildirmektedir.

Mbarek geceler
Yine diyor ki: (Mbarek gecelerin dinde yeri olmadn Kardav, Elban ve
Makdis de sylyor.)
CEVAP
www.dinimizislam.com

394
Burada birka hata var: Peygamber efendimiz mbarek gecelerin nemini
bildirdiine gre, reformcunun sz geerli olur mu hi? kincisi, hani hibir
merebi ve mezhebi yoktu? Hak olan mezheplerle ve mereplerle ilgisi
yokmu, bu doru, ama ne kadar yamuk, mezhepsiz varsa hepsini barna
basyor. Yani merebi de, bu sapklarn yolu. Bir merebe gre yazmadm
sz yalanm. Mbarek gecelerin nemi sitemizde vesikalarla aklanmtr.
Burada zetle bildirelim:
Mevlid gecesi:
Doum gnn kutlamak dinimize aykr deildir. O gn Kuran- kerim
okunabilir, tesbih ekilebilir, hayr hasenat yaplabilir, oru tutulabilir. Bu iler,
Allah telya kretmek olur. Mevlid kandili, Peygamber efendimizin doum
gndr. Resulullah vmek ibadettir. Onu vc yazlar ve kasideler okumak
sevab olur. Oru da tutulabilir. Resulullah, Pazartesi gn oru tutard. Sebebi
sorulunca, (Bugn dnyaya geldim. kr iin oru tutuyorum) buyurdu.
(Mslim, Ebu Davud, . Ahmed)
Hazret-i Mevlna, (Mevlid okunan yerden bellar gider) buyurmutur.
Mevlid gecesi, Kadir gecesinden sonra en kymetli gecedir. Hatta fi limleri,
Mevlid gecesinin Kadir gecesinden de kymetli olduunu bildirmitir. El-mukni,
El-miyar ve Tenvir-l-kulb kitaplarnda, Mevlid gecesinin Kadir gecesinden
kymetli olduu bildiriliyor. (Ed-drer-l-mesun)
Mevlid kasidesini, erkek-kadn kark olmadan, alg ve baka haram
kartrmadan, Allah rzas iin okumak, salevat- erife getirmek, tatl eyler
yedirip iirmek, hayrat ve hasenat yapmak, bylece, o gecenin krn yerine
getirmek mstehabdr. (Nimet-l kbra, Hadika, M. Nasihat)
Kadir gecesi:
Bir hadis-i erif meali:
(nanarak ve sevabn Allahtan umarak, Kadir gecesini ihya edenin
gemi gnahlar affolur.) [Buhari, Mslim]
Arefe gecesi:
Bir hadis-i erif meali:
(Drt gecenin gndz de gecesi gibi faziletlidir. Allah, o gnlerde
dua edenin isteini geri evirmez, onlar mafiret eder ve onlar bu
gnlerde bol ihsana nail olurlar. Bunlar: Kadir gecesi, Arefe gecesi, Berat
gecesi, Cuma gecesi ve gnleri.) [Deylemi]
Bayram geceleri:
ki hadis-i erif meali:
(Ramazan ve Kurban bayramnn gecelerini ihya eden kimsenin
kalbi, kalblerin ld gn lmez.) [bni Mace, Taberani]
(Rahmet kaplar drt gece alr. O gecelerde yaplan dua,
reddolmaz. Ramazan ve Kurban bayramnn birinci gecesi, Berat ve Arefe
gecesi.) [sfehani]
Berat gecesi:
www.dinimizislam.com

395
hadis-i erif meali:
(abann 15. gecesini ibadetle, gndzn de orula geirin! O gece
Allah tel buyurur ki: Af isteyen yok mu, affedeyim. Rzk isteyen yok
mu, rzk vereyim. Dertli yok mu, shhat, afiyet vereyim. Ne isteyen varsa
istesin, vereyim. Bu hl, sabaha kadar devam eder.) [. Mace]
(Allah u drt geceyi hayrla ssler. Kurban ve Ramazan bayram
gecesi, Arefe gecesi, abann yarsnn [Berat] gecesi ki, onda eceller,
rzklar yazlr.) [Deylemi]
(Allah tel, Berat gecesinde mrik ve mahin [bidat ehli] hari
herkesi affeder.) [. Mace]
Mirac gecesi:
Bir hadis-i erif meali:
(Recebin 27. gn oru tutana 60 yllk oru sevab verilir. Bu gece
iyi amel eden iin yz yllk mkfat vardr.) [. Gazali, Ebu Musa el-Medeni]
Regaib gecesi:
Bir hadis-i erif meali:
(u be gecede yaplan dua geri evrilmez. Regaib gecesi, Berat
gecesi, Cuma gecesi, Ramazan ve Kurban bayram gecesi.) [bni Asakir]
Muharrem ay:
ki hadis-i erif meali:
(Ramazandan sonra en faziletli oru, Allahn ay Muharrem aynda
tutulan orutur. Farzlardan sonra en faziletli namaz, gece namazdr.)
[Mslim]
(Nafile oru tutacaksan Muharrem aynda tut! nk o, Allahn
aydr. O ayda bir gn vardr ki, o gnde Allah gemi kavimlerden birinin
tevbesini kabul etti. Yine o gn tevbe edenlerin gnahlarn da affeder.)
[Tirmizi]
Aure gn ve gecesi:
hadis-i erif meali:
(Aure gn oru tutmak gemi bir yln gnahlarnn affna sebep
olur.) [Mslim]
(Aure gn oru tutan o yl tutamad [nafile] orularnn sevabna
kavuur.) [Deylemi]
(Aure gn bir gn nce, bir gn sonra da tutarak Yahudilere
muhalefet edin.) [. Ahmed]
[Yalnz Aure gn oru tutmak mekruhtur. 9. ile 10. gn veya 10. ile 11.
gn tutmal.]

alg almak
Reformcu diyor ki:
www.dinimizislam.com

396
(Her tr mzii dinlemekte hibir mahzur yoktur. Mzii iyi-gzel bir sanat
dal olarak deerlendirmek gerekir.)
CEVAP
slam limlerinin, (Mzik ruha zehir ve nefse gdadr) szne ve hadis-i
eriflerle de yasak edilmesine ramen, reformcu yazarn alglar tevik etmesi
kyamet alametidir. Mziin, algnn haram olduu hakknda sitemizde ok
uzun bilgi vardr. Burada ksaca bildirelim. Bu konudaki hadis-i eriflerden
bazlar yledir:
(lk teganni eden eytandr.) [Taberani]
(Mzik, kalbde nifak hsl eder.) [Beyheki]
(Resulullah alg aletleriyle para kazanmay yasaklad.) [Begavi]
(mmetimden bazlar, arkc kadn ve alg aletleriyle elenirler.
Allah tel, onlar yerin dibine batrr.) [bni Mace]
(Ben, alglar, putlar yok etmek iin de gnderildim.) [. Ahmed, Ebu
Nuaym, bni Neccar]
(blis dnyaya inince yemek istedi. Besmelesiz yenen yemekler
senin denildi. Mezzin istedi. Mizmarlar [alglar] mezzinin denildi.)
[Taberani, bni Ebi-d-dnya, bni Cerir]
(Nimete kavuunca mizmar almak Allahn gazabna sebep olur.)
[Deylemi, Bezzar]
(algclar oalnca, bela zuhur eder.) [Tirmizi, Ebu Davud, bni Mace,
. Ahmed]
(Bir zaman gelecek, zinay, ikiyi ve algy helal sayanlar kacaktr.)
[Buhari]
Mslman lkelerde bile genelevlerin yaygn olmas, Mslmanm
diyenler tarafndan iki festivallerinin dzenlenmesi, atlayana kadar iki
iilmesi, haram olduu inkr edilerek ve ruhun gdas denilerek her yerde alg
alnmas, Sahih-i Buharide bildirilen son hadis-i erifteki hususlarn
meydana ktn gstermektedir.
bni Abbas hazretleri, (alg haramdr) buyurdu. (Beyheki)
ie validemiz, bir evde ark syleyen birini grnce ona, (Yazklar
olsun sana! Bu eytandr, bunu karn dar) dedi ve onu kardlar.
(Buhari)
Fudayl bin yad hazretleri, (Mzik ve ark, zinann tevikisidir)
buyurdu. (bni Ebi-d-dnya)
Saz, tanbur, def, ney ve dier alglar, Allaha isyandr. (Riyadn
Nashin)
Saz dinlemekten kulaklar korumaldr. (Risale-i Birgivi)
bni Teymiyye bile, (Mzik, eytani duygular harekete geiren en etkili bir
unsurdur) diyor. (Mecmu-ul Fetava)
ark, Kitap ve Snnet ile yasaklanmtr. (mam- Kurtubi)
Mzik aletlerinin haram olduu konusunda icma vardr. (bni Salh)
www.dinimizislam.com

397
mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: mam- Ziyaeddin-i ami,
Mltekt kitabnda, (Hibir lim, teganniye mubah demedi) buyurdu. (m. 266)
Kuran- kerimi musiki perdelerine uydurarak okumak haramdr.
(Bezzziyye)
alg alarak veya oyun arasnda Kuran okuyan kfir olur.
(Tergib-s-salt)
Burhneddin-i Mergnn hazretleri buyurdu ki: Kuran- kerimi teganni ile
okuyan hfza, ne gzel okudun diyenin iman gider. Tecdd-i iman gerekir.
Kuhistn de, byle yazmaktadr. (Drr-l-mntek)
Mzik, nefsin gdas, ruhun zehridir, kalbi karartr. (Drr-l mearif)
Her eit algy dinlemek haramdr. (Fetava-i Bezzaziyye, Hadika,
Ahlak- alaiyye)
Mzik btn dinlerde byk gnahtr. (Drr-l-mnteka)
alg almann haram olduu icma ile bildirildi. (Makamat- Mazheriyye,
bni Salh)
Bu kadar vesikay inkr etmek, icmaya kar gelmek dalalet deilse nedir?

Altn ve ipek haram deil mi?
Reformcu diyor ki: (Gnmzde erkeklerin de, altn ve ipek kullanmalar
haram deildir, nk bunlar lks olmaktan kmtr.)
CEVAP
Bir eyin haram olmas iin lks olmas gerekmez. l bellidir. Dinimiz
yasaklamsa haramdr. Altn ve ipein erkeklere haram olduu pek
mehurdur.
Hadis-i eriflerde buyuruldu ki:
(pek ve ibriim elbise giymeyin! Altn ve gm kaplardan su
imeyin, onlarda yemek yemeyin! Zira bu iki ey dnyada kfirler iin,
hirette ise sizin iindir.) [Buhar, Mslim, Ebu Davud, Tirmiz, Nesai, bni
Mace]
(Altn veya gm kaptan su ien, karnna Cehennem atei
dolduruyor demektir.) [Mslim]
(Altn ve ipek, mmetimin kadnlarna hell, erkeklerine ise
haramdr.) [Taberani, Tahavi]
Hazret-i Sevban anlatr:
Tevbe suresinin, (Altn ve gm biriktirip Allah yolunda sarf
etmeyenlere, can yakc bir azab mjdele) [mealindeki 34.] yeti inince biz,
Resulullah ile bir seferde bulunuyorduk. Eshab- kiramdan bazs, (yleyse
hangi mal biriktirmeliyiz?) dedi. Resulullah efendimiz, (Zikreden bir dil,
kreden bir kalb, kocasnn imanna yardmc olan saliha bir hanma
sahip olmak en iyisidir) buyurdu. (Tirmizi)
www.dinimizislam.com

398
Eshab- kiramdan Hazret-i Ber, Resulullahn altn, gm ve ipei haram
ettiini bildirdi. (Buhar, Mslim, Tirmiz, Nesai)

Mezhepsizce yazlan kitap
Sual: Kitabn yazar, (Hadisler farkl olduu gibi, her mezhebin hkm de
farkldr. Farkl olmayan yalnz Kuran olduu iin bu kitab Kurana gre
yazdm) diyor. Verdii rneklerden yledir:
1- Guslde azn iini ykamak mezhebin birinde farz, dierinde snnettir.
Kuranda ise, bu konuda hibir ey yazmaz. Bunun iin ben de guslde azn
iini ykamak farz deil dedim.
2- Mezhebin birinde midye, istiridye, salyangoz gibi deniz haerat
yenmez denirken, dierlerinde yenir diyor. Kuranda yazmad iin, denizden
kan her ey yenir dedim.
3- Mezhebin birinde cinsel ilikiden dolay oru kefareti gerekir denirken,
bir dierinde kasten orucu bozmak kefaret gerektirir diyor. Kuranda yazmad
iin oru kefareti diye bir ey yok dedim.
Byle bir kitap uygun mudur?
CEVAP
ok yanltr. Kuranda bulamadm diyerek, kendi grn, din gibi
ortaya atmak ok tehlikelidir. Kuran- kerimde, (Resulmn verdiini aln,
yasakladndan da saknn!) buyuruluyor. Ne diye Resulullahn Kuran-
kerimi aklamasn deil de, kendi grn, din gibi esas alyor? Namazlarn
ka rekt olduu, nasl klnaca gibi birok husus hadis-i eriflerle
bildirilmitir. Niye doru yolu bulmak iin Resulullaha tbi olunmuyor? Bir
yet-i kerime meali:
(Resulullaha tbi olun ki, doru yolu bulasnz.) [Araf 158]
Resulullaha uymayp da, kendi anladna uymak sapklktr. Peygamber
efendimiz, (limlere tbi olun! limler benim vrislerimdir) buyuruyor.
Vris olan limler, Resulullahn bildirdiklerini syler. limleri dlamak,
Resulullah dlamak olur. Resulullah dlannca Kuran- kerim inkr edilmi
olur. limlere tbi olmak arttr. limleri ve hak mezhepleri kabul etmeyen
saptr. Hadikada, (Drt mezhepten bakasna uymak caiz deildir. Bunlardan
birine uymas arttr) buyuruluyor.
Faideli Bilgiler kitabnda, (Bir ibadetin bir ksmn bir mezhebe gre
yaparken, dier ksmn, baka mezhebe gre yapmak, birinci mezhep
imamnn bilgisini beenmemek olur. Selef-i salihini beenmeyip cahil saymak
ise kfrdr) buyuruluyor. Bunun iin, Kurana gre ilmihal veya Hadislere
gre ilmihal olamaz. Ancak drt mezhepten birine gre yazlanlar, doru
ilmihal olur.
www.dinimizislam.com

399

Peygamber mezhebi mi?
Sual: Bir reformcu, (Bana mezhepsiz diyorlar. Drt mezhebin birisinde
olmadm dorudur, ama en stn mezhep varken, niye baka mezhebe
gireyim? Benim mezhebim btn mezheplerin stn olan Muhammed
Mustafann mezhebidir) diyor. Biz hi byle bir mezhep duymadk. Dinimizde
byle bir mezhep var mdr?
CEVAP
Mezhepsizler, reformcular, dini iten ykmak isteyenler genelde byle
sylyorlar. Btl da olsa, sapk da olsa byle bir mezhep yoktur. Asr-
saadetten bugne kadar gelen hibir lim, 72 sapk frkada dhil, (Ben
Peygamber mezhebindenim) dememitir. Hepsinin hak veya btl bir mezhebi
vard. Mesela Abdlkadir-i Geylani, Hanbel idi. Ebu Bekr-i ibli Mlik, mam-
Rabbani Hanef idi. mam- Gazali fi mezhebinde idi. Drt hak mezhep
mensuplarndan birka rnek verelim:
Hanef mezhebinde olan baz limlerin isimleri yledir:
mam- azam Ebu Hanife, mam- Ebu Yusuf, mam- Muhammed
eybani, mam- Zfer bin Hzeyl, mam- Hasan bin Ziyad, Abdullah ibni
Mbarek, mam- Matridi, Eb Muhammed Cerr Taber, mam- Birgivi,
Seyyid erif Crcani, Seyyid Ahmed Tahtavi, Seyyid emseddin Hanef,
Davud-i Tai, Fahr-ul-islam Ali bin Muhammed Pezdevi, brahim Halebi,
ems-l-eimme Hulvani, bni Abidin gibi zatlar, yzlerce alimden birkadr.
fi mezhebinde olan baz limlerin isimleri yledir:
mam- Muhammed bin dris fi, mam- Rafii, mam- Nevevi, mam-
Buhari, mam- Mslim, mam- Beydavi, Seyyid Ahmed Rifai, Ebul Hasan
Eari, mam- Sbki, bni Hacer-i Askalani, bni Hacer-i Mekki, mam- aran,
Mevlana Halid-i Badadi, bni Ebi-d-dnya, bni Hibban, mam- Mnavi, Ali
Crcani, mam- Begavi, mam- Beyheki, Ebu shak irazi, mam- Fahreddin-i
Razi, mam- Maverdi, mam- Taberi, mam- Mzeni, Ahmed bin Ahmed
ihabddin-i Remli, Ebu Nuaym sfehani gibi zatlar, yzlerce limden
birkadr.
Mlik mezhebinde olan baz limlerin isimleri yledir:
mam- Malik bin Enes, mam- Kurtubi, Ebu Bekr-i ibli, bnisserrac, Ebl
Abbas- Mrsi, bni Merzuk, Sleyman bin Musa Kilai, Ahmed-i Zerruk, brahim
Lakani, Ebl-Hasan-i azili, Ebu Talib-i Mekki, Echri Ali, eyh Halil, bni
Abdilberr, bni Battal, Abdlhak bili, ihab-ddin Ahmed bin dris Karafi,
Zerkani, Zvavi sa, Allame Ahmed Savi Mlik gibi zatlar, yzlerce limden
birkadr.
Hanbel mezhebinde olan baz limlerin isimleri yledir:
mam- Ahmed bin Hanbel, Abdullah-i Ensari, Abdurrahman Cevzi,
Muhammed Ali bin brahim Husri, Osman bin Merzuk, Zeyn-d-din Ali bin
www.dinimizislam.com

400
Ahmed Ermevi, Abdlkadir-i Geylani, bni Kayym-i Cevziyye, Meri bin Yusuf
Mukaddisi, Hafz Ebu Davud Sleyman bin Eas Sicstani, Abdurrahman ibni
Recep gibi zatlar, yzlerce limden birkadr.
nceleri Hanbel mezhebinde olan bni Teymiye bile, Hanbel
mezhebinde olduunu sylerdi. Yani sapk da olsa mezhepsizim demezdi.
imdi bni Teymiyeye balanan sapklar bile, bir mezhebe bal kalmay
aalk olarak biliyorlar. (Ben bir mezhebe tbi olmam, mezhebin hkmlerini
incelerim, dorularna uyarm) gibi sanki mezhebin iinde yanl ictihadlar
varm gibi bir intiba brakmaya alyorlar. Bugn iin drt mezhepten birinde
olduunu syleyemeyenler mezhepsizdir.
En byk iki hadis limi mam- Buhari ve mam- Mslim de fi
mezhebindeydi. Abdlkadir-i Geylani hazretleri, fi iken, Hanbel mezhebinin
unutulmaya yz tuttuunu grnce, Hanbeli oldu. Bu olay, farkl mezheplerin
bulunmasnn rahmet olduuna ve mezhepsizliin felaket olduuna bir delildir.
Baka bir mezhepsiz de, (Hocamz, ok byktr. Byk limlerin
mezhebi olmaz. Abduh, Mevdudi gibi byk limlerin nasl mezhebi yoksa,
hocamzn da mezhebi yoktur. Onlarn mezhebi Peygamber mezhebidir.
Hocamz herhangi bir limden deil, bizzat Resulullah'tan ders almtr)
demiti. Bu, ok irkin bir itiraftr.
Atalarmz, (Zrva tevil gtrmez) ve (eyh umaz, mrid uurur) gibi
szleri sanki byleleri iin sylemiler.
Binlerce slam limi geldi, hepsinin bir mezhebi ve bir hocas vard.
Mezhepsiz olan yoktu. Hibiri, benim mezhebim Peygamberin mezhebi
demedi. Her hocann bir hocas vard, bu silsile Resulullah'a kadar ulard.
Hibiri, benim hocam Resulullahtr, ben ondan ders aldm gibi szler
sylememitir. imdikilerin eski limlere zt eyleri sylemeleri sapkln
daniskasdr.

Mezhepten sorulacak
Sual: Mezhebi olmayan bazlar, (hirette hangi mezheptensin diye
sorulmayacak, Kitap ve Snnet'ten sorulacak. Onun iin bir mezhebe tbi
olmak yanltr) diyorlar. hirette herkes tbi olduu mezhebe gre sorguya
ekilmeyecek mi? Mesela bir Hanef'nin eli kanadysa onunla namaz klmsa
o namaz sahih deildir, denmeyecek mi? Bir fi kadna dokunsa abdestin
bozuldu denmeyecek mi?
CEVAP
Dnyada bile bir retmen, imtihanda talebelere okuttuu derslerden
soruyor, okutmad ksmlardan sormuyor. Allah tel da tbi olduu
mezhebe uyup uymadn soracaktr. Kar cinse dokunarak namaz klan
finin namazn sahih kabul etmeyecektir. Hanef de kendi mezhebine gre
abdesti bozan bir ey yapp namaz klarsa namaz sahih olmayacaktr. Deil
www.dinimizislam.com

401
avamdan biri, mctehid olan zat bile, bir hkmn doru olduunu kesin olarak
bilemez. fi'ye gre kar cinse dokunmak abdesti bozar diyor. Hanef'ye
gre bozmaz. Hangisinin doru olduunu ancak Allah bilir. Onun iin herkes
kendi mezhebinden sorumludur.
(O gn her frkay imamlar ile arrz) mealindeki sra suresinin 71.
yet-i kerimesini imam- Kad Beydavi hazretleri, (Her mmeti peygamberleri
ve dinde uyduklar imamlaryla arrz) diye aklamtr. Ruh-ul beyan ve
Tefsir-i Hseyni'de ise, (Herkes mezhebinin imamyla arlr. Mesela "Ya
fi" veya "Ya Hanef" denir) eklinde aklanmaktadr. Bu aklamalar da,
her Mslmann drt hak mezhepten birine uymas gerektiini aka
bildirmektedir.
Her mmet, peygamberleri ve dinde uyduklar imamlarn isimleriyle
arlrlar. Mesela, y mmet-i Musa, y fi yahut y Hanef denilir.
(Beydavi, Tefsir-i Hseyni, Ruh-ul-beyan)
Kt milletler de, zalim krallaryla arlr. Mesela Firavun ve taraftarlar,
Nemrutun adamlar diye arlr. Ktler kt, iyiler de iyi liderleriyle arlr.
(Melim-t-tenzl)
Seyyid Ahmed Tahtavi hazretleri, Drr-l muhtar haiyesinin Zebayih
ksmnda buyuruyor ki:
(Bugn her Mslmann drt mezhepten birinde bulunmas vacibdir.
Drt mezhepten birinde bulunmayan Ehl-i snnetten ayrlr. Ehl-i
snnetten ayrlan da sapk veya kfir olur.)
mam-l-Haremeyn, Burhan kitabnda, (Avam drt mezhepten birine tbi
olmaldr) buyurdu. (erhi minhac-l-sul)
bni bidin hazretleri buyuruyor ki:
Bir iin, bir ibadetin sahih olmas iin drt mezhepten birine uygun olmas
gerekir. Bir ibadeti yaparken, artlarndan biri bir mezhebe, baka biri de
baka mezhebe uygun olursa, bu ibadet sahih olmaz. (Redd-l-muhtar s. 51)
Bir ii bir mezhebe gre yapmaya baladktan sonra, bu ii ve buna bal
olan ileri yapmaya devam ederken, bu mezhebi taklit etmekten vazgemenin
yasak olduu szbirlii ile bildirilmitir. (bnl Hmam Tahrir-l-sul,
bnl-Hacib Muhtasar-l-sul, Alddin-i Haskef Drr-l-muhtar)
Bir mezhebi taklit edenin, hep ona tbi olmas vacibdir. Zaruret
olmadka, baka mezhebe gre i yapmas caiz deildir. Bir mezhebe gre
amel edenin, bu mezhepten ayrlmasnn caiz olmad szbirlii ile
bildirilmitir. (Bahr-r-rak)
Mutlak mctehid olmayan limin, bir mutlak mctehidi taklit etmesi
gerekir. (Msellem-s-sbut)
Her Mslmann drt mezhepten birini taklit etmesi vacibdir. Taklit
etmezse, doru yoldan sapar. Bakalarn da saptrr. (mam- aran, Mizan,
s. 24)
www.dinimizislam.com

402
minin [mctehid olmayann] mezhep deitirmesi caiz deildir. Diledii
bir mezhebi taklit etmesi lazmdr. (Redd-l-muhtar s. 283)
Mctehid olmayan din adamnn, hadis-i eriften anlad ile amel etmesi
caiz deildir. nk, hadis-i eriflerin mensuh veya tevilli yahut muhkem
olduunu ayramaz. (kt-l-ceyyid, Muhtasar)
Bir kimsenin, taklit ettii mezhebi, yani ona uygun i yapmaya balad
mezhebi terk etmesinin caiz olmad szbirlii ile bildirilmitir. (bni Hmam -
Tahrir)
badetlerde ve ictihad ile yaplan ilerde, drt mezhepten birini taklit eden
kimse, byle yapt ii, Allah telnn emrine uygun olarak yapm olur.
(Mevlana Abdsselam - Cevhere erhi)
Taklit etmekte olduu mezhebe uygunsuz i yapmaya, hibir lim caiz
demedi. (Kimya-y saadet)
slam dininin binas, bu drt direk zerine kurulmutur. Bir kimse, bu drt
yoldan birine girerse ve bu drt kapdan birini aarsa, baka yola gemesi ve
baka kapya sarlmas, abes ve lehv olur. lerinin dzenini bozmu, doru
yoldan ayrlm olur. limlerin szbirlii ve ahir zamanda Mslmanlara en
uygun yol, drt mezhepten birini taklit etmektir. Din ve dnyann dzeni byle
olur. Herkes, nceden diledii mezhebi seer. O mezhebi taklide baladktan
sonra, bunu brakp, baka mezhebe gemek, hi phesiz, birinci mezhebe
suizan etmek olur. ler ve szler bozulur, karr. Sonra gelen limler, bunu
szbirlii ile bildirdiler. Dorusu da budur, hayr bundadr. (Abdlhak- Dehlevi
- Sfr-s-seadet erhi)
lahiyat bir mezhepsiz, (slam deniz, mezhep ise gldr) diyor. Yani
mam- a'zam ve mam- fi gibi din byklerinin Kur'an ve Snnet'ten
anladklar hkmlere gl diyor, kendisinin ve dier mezhepsizlerin Kur'an ve
Snnet'ten anladna da deniz diyor. Mezhepsizlerin anladklar Kur'an ve
Snnet oluyor, mam- a'zamn, mam- Mlikin ve dier dehalarn anladklar,
kendi grleri oluyor. Bu cahil mezhepsizin, (hirette mezhepten
sorulmayacak, Kur'an ve Snnet'ten anladndan sorulacaktr) demesi
kyamet alametlerindendir.

Mezhepsizlikle ilgili eitli sorular
Sual: Mezhepsiz, bidat ehline mi deniyor?
CEVAP
Evet. Drt mezhepten birine uymayana dendii gibi, doru yolda
olmayana da mezhepsiz denir. u snf, bidat ehli yani mezhepsizdir:
1- Drt mezhebden hibirine uymayan,
2- Drt mezhebi kartrp, kolayna gelen mezhebe gre hareket eden,
yani mezhepleri telfik eden,
www.dinimizislam.com

403
3- Drt mezhebi hak bildii hlde, bir inan, Ehl-i snnet itikadna
uymayan.
Sual: Mezhepsizlik konusuna niye fazla nem veriyorsunuz?
CEVAP
Mezhepsizlik konusuna fazla yer vermemiz itikad meselesi
olduundandr. tikad bozuk olann ibadetleri boa gider. Onun iin nce
doru bir imana sahip olmak gerekir.
Sual: ctihad ve mezhep nedir?
CEVAP
ctihad etmek, mezhep kurmak, dinimizin emridir. Resulullah efendimiz,
Hazret-i Muaz Yemene hakim olarak gnderirken, (Orada nasl
hkmedeceksin?) buyurunca, (Allahn kitab) ile dedi. (Allahn kitabnda
bulamazsan?) buyurdu. (Resulullahn snneti) ile dedi. (Onda da
bulamazsan?) buyurunca, (ictihad ederek) dedi. Resulullah efendimiz,
(Elhamdlillah! Allah tel, Resulnn elisini, Resulullahn rzasna
uygun eyledi) buyurdu. (Tirmizi)
Allah ve Resul, mminlere merhamet ettikleri iin, baz ilerin nasl
yaplaca, Kur'an- kerimde ve hadis-i eriflerde ak bildirilmedi. Aka
bildirilse idi, ylece yapmak gerekirdi. Farz yapmayanlar gnaha girer, kymet
vermeyenler de kfir olurdu. Mminlerin hli g olurdu. Bylece mezhepler
meydana geldi.
Eshab- kiramn tamam mctehid ve mezhep sahibi idi. Bunun iin
Peygamber efendimiz, (Eshabm gkteki yldzlar gibidir, hangisine
uyarsanz hidayete kavuursunuz) buyurdu. (Taberani, Beyheki, bni Asakir,
Hatib, Deylemi, Darimi, . Mnavi, bni Adiy) Mezheplerinin tamam kitaplara
gemedii iin, bugn hi kimse, mesela (Ben Hazret-i merin
mezhebindeyim) diyemez.
Mezheplere bal hibir lim, ictihad derecesine ykselse bile, mezhebinin
imamnn sul ve kaidelerine, hibir zaman muhalefet etmez. Mezhepsiz olan
hibir slam limi yoktur.
Mctehid kime denir?
Kur'an- kerim ve hadis-i eriflerde aka bildirilmeyen hususlar, aka
bildirilenlere benzeterek, hkm karan derin limlere (Mctehid) denir.
Eshab- kiramn hepsi mctehid idi. Snnette kapal kalan yerleri, mctehid
limler aklam, mezhepler meydana kmtr. Bu mezheplerden yalnz
drd kitaplara gemi, dierleri unutulmutur.
Bu mezheplerin imanlar, Eshab- kiramn ortak imandr. manda ayrlk
caiz olmaz. Bu drt hak mezhebe, (Ehl-i snnet) denir. Bu drt mezhepten
hibirine uymayana mezhepsiz denir.
Sual: Annemle beyim afii mezhebindedir. Babam ise Hanefi
mezhebindedir. Benim, beyimin mezhebine mi, yoksa babamn mezhebine mi
girmem gerekir?
www.dinimizislam.com

404
CEVAP
Bir kimse, hangi mezhebin hkmlerini iyi biliyorsa, o mezhebe gre amel
eder. Babasnn veya beyinin mezhebine gre amel etmesi gerekmez.
Trkiyede Hanefi mezhebi daha yaygn olduu ve Hanefi mezhebine ait
Trke kitaplar daha ok olduu iin, Hanefi mezhebine gre amel etmeniz
daha uygun olur.
Bazen Hanefi, bazen afii mezhebine gre hareket edilmez. Sadece,
yaplmas emredilen bir ii kendi mezhebine gre yapmak imkan yoksa, o
zaman dier mezhepten birini taklit ederek o ii yapmak caiz ve gerekir.
Skk durum ortadan kalknca taklit iine son verilir. (Hadika)
Sual: Biz Hanefiyiz, afii imama uyarken niyetimizde bir deiiklik oluyor
mu? Mezzin ikameti kendi mezhebine gre mi okur? mam kendi mezhebine
gre mi imamlk yapar, yoksa Hanefi cemaatin mezhebine gre mi?
CEVAP
Ne niyette, ne de dierlerinde bir deiiklik yoktur. Mezzin kendi
mezhebine gre ikamet okur, imam kendi mezhebine gre namaz kldrr.
Sual: "slamda zekt", "slamda namaz", "slam fkhnda tasavvuf",
"slamda u", "slamda bu" diyorlar. "slamda zekt" denince, drt mezhepten
birine gre zekt anlatlm olmadna gre, "slamda" diye kitap yazmak
uygun mudur?
CEVAP
Bildirdiiniz gibi, "slamda zekt" denince, hangi mezhebe gre
sylenildii bilinmiyor. "Hanefide zekt", "Malikide zekt" denilmelidir. "slam
fkh" tabiri de byledir. Hanefilerin fkh usulleri, afiilerin fkh usullerinden
farkldr. Tasavvuf ve fkh iki ayr ilim daldr. "slam tasavvufunda fkh" veya
"slam fkhnda tasavvuf" demek, ilimleri, mefhumlar birbirine kartrmak olur.
"slam da u", "slamda bu" demek, mezhebi bilmemek veya kabul
etmemektir. Bir kimse, slama gre namaz klamaz. Drt mezhepten birine
gre klmas gerekir. Mesela imam arkasnda Fatiha okuyan kimse, Hanefide
vacibi terk etmi olur. mam arkasnda Fatiha okumazsa, afiide farz terk
etmi olur. Onun iin slama gre namaz klmak mmkn deildir. Dier
slama grelerin de ou byledir. Bunlar ince bilgidir, elbette mezhepsizler
bunlar bilmez. Farkl ictihad rahmettir, mslmanlarn iini kolaylatrmaktadr.

Davudolu hoca ile sohbet
Sual: Din tahripileri hakknda kitap yazan Ahmed Davudolu hoca nasl
bir kimsedir?
CEVAP
Rahmetli, (Din Tahripileri) kitabn neredince, kendisini ziyarete gittim.
Kendimi tanttm. Uzun uzun sohbet ettik. Bir ara kendisine sordum:
- Hocam, Ezherin durumu nasldr?
www.dinimizislam.com

405
- Maalesef iyi deildir. bni Teymiyenin, Abduhun fikirleri hakimdir.
- Peki siz orada nasl Ehl-i snnet olarak kalabildiniz?
- eyhl-islam Mustafa Sabri efendi ile tantm. O bana,
Mezhepsizliin tehlikesini anlatt. Efganinin ve Abduhun mason
olduunu, bunlarn slamiyeti ieriden ykmak iin altklarn belirtti.
- Ezherin mezhepsizlik amuru olduunu bildirdiniz. Siz burada senelerce
kaldnza gre, zerinize hi amur bulamad m?
- Benim lm vard. Mezhepsizlii kabul etmezdim. zerime amur
bulatrmadm.
Hocann baz tercmeleri, mezhepsiz yazarlarn kitaplarna nsz
yazmas bizi rahatsz etmiti. Dorudan doruya bunu sylemeyip dedim ki:
- Hocam, bilirsiniz (Kratn yannda duran ya huyundan ya suyundan)
ve (zm zme baka baka kararr) gibi ata szlerimiz vardr. Hani az da
olsa, Ezher amuru bulamam mdr?
- Kesinlikle bulamamtr.
- Hocam, Selamet Yollar isimli tercmenize bakabilir miyiz?
Hoca, kitab getirdi. nszden birka para okumaya baladm:
- smail Sanani, Zeydiyye mezhebine salik, kimseyi taklit etmez, serbest
mctehid gibi birisidir. Sbls-selamn baz mahrem yerlerinde fikrini
szdrm, Ehl-i snnet olmayan kimseleri Ehl-i snnet imamlar ile zikretmitir.
Sbls-selam Ezherde ders kitab olarak okutuluyor. Ehl-i snnet harici
kavillerle dolu olduu iin, srf Sbls-selam tercme edemezdim.
Fethl-allam eserinde ise, Ehl-i snnet harici szler bir dereceye kadar
kaldrlm idi. Bu iki eserden bilhassa Sbls-selamdan azami derecede
istifade ettim. Onun iin onun bir tercmesi kabul edilen eserime Selamet
Yollar adn verdim.
- Evet ne var bunda?
- Hocam, daha ne olacak, binlerce Ehl-i snnet limlerinin kitaplar var
iken, gidiyor bir mezhepsizin Ezherde okunan kitabn tercme ediyorsunuz.
kinci olarak hadis kitab tercme ediyorsunuz. nc olarak Kur'an meali
de nerettiniz. Drt hak mezhepten birine mensup olan kimse, dinini mealden
ve hadis kitabndan renebilir mi?
- renemez.
- Dine hizmet iin, bir fkh kitabn, mesela bni bidini tercme
edebilirdiniz!
Hoca, hakk kabul eden bir zatt. Bu teklifimi gayet normal buldu. Ban
sallayarak dedi ki:
- nallah o da nasip olur.
Hoca sznde samimi idi. Allah raz olsun nihayet bni bidini tercme
etmeye balad. Fakat ne yazk ki mr kfi gelmedi.
Bir insann hocalar mezhepsiz olsun da, ona az da olsa mezhepsizlik
zehri, telfk amuru bulamam olsun, imkan var m? Bunun en bariz rnei
www.dinimizislam.com

406
rahmetli Davudolu hocadr. Bilhassa son senelerdeki gayretlerinden dolay,
Ahmed Davudolu hocamza Allah telnn bol bol rahmet etmesini niyaz
ediyoruz.
Sual: Ekteki yazda, (eskiden kadn yalnz bana yolculuk yapamazd.
Fakat imdi yollar emin olduu iin, tek bana uzun yola gitmesinde mahzur
yoktur) diyor. Dinin hkm zamanla deiir mi?
CEVAP
Ezmann tegayyr ile ahkmn tegayyr inkr olunamaz. (Mecelle
madde 39)
Drer-l-hkkam erhinde bu maddenin aklamas yle:
(Zamann deimesi ile, rf ve dete ait ahkam deiebilir. Nassa, delile
dayanan ahkam, zamanla deimez.)
Mubah olan detlerde ve fen bilgilerinde zamana uyulur. Teknikte
ilerleyenlere ayak uydurulur. Din bilgilerinde, ibadetlerde zamana uyulmaz. Din
bilgileri zamanla deimez. Bunlar deitirmek, zamana uydurmak isteyen
Ehl-i snnetten ayrlr. Hadis-i erifte buyuruldu ki:
(Allaha ve ahiret gnne inanan kadnn, gnlk yola, ancak
kocas veya mahrem akrabalarndan biri ile gitmesi helal olur.) [Hadika]
Berikada diyor ki: (Hr kadnn kocas veya ebedi mahrem olan
akrabasndan biri yannda bulunmadan, yalnz veya baka kadnlarla yahut
akl balig ve salih olmayan mahremi ile gnlk yola gitmesi haramdr.)
bni bidin hazretleri gnlk yolun 18 fersah olduunu bildiriyor. 18
fersah ise yaklak 104 km.dir. Demek ki bir kadn, zaruret olmadan
mahremsiz uzun yola gidemez. Bir gnlk [35 km.lik] yola gitmesi ise
mekruhtur. Daha az mesafeye ise mahremsiz, fakat salih erkeklerle birlikte
gidebilecei Fetava-i Hindiyyede yazldr.
Sual: Bazlar, "Zaman sana uymazsa, sen zamana uy" sznn yanl
olduunu sylyor. Zamana uymak gerekir mi?
CEVAP
Zamana uymak gerekir. Zamana uymak demek, zamann icap ettirdii
hususlara uymak demektir. Zamann deimesiyle, rf ve adete ait hkmler
deiebilir. Nassa [Kur'an- kerime, hadis-i eriflere], delile dayanan
hkmlerin zamanla deimeyeceini yukarda bildirmitik.
u halde, dine aykr olmayan rf ve dete ait hkmler deiirse, bunlara
uymakta mahzur yoktur. Herkes traktrle, kamyonla, uakla giderken, kan ile
gidilmesi gerekir diye srar edilmez. Fakat gnah olan bir ey, herkes
tarafndan yaplsa, buna uyulmaz. Zamana ait ilerin deimesine ksaca
zamann deimesi denmitir. Byle misaller Kur'an- kerimde de vardr.
Mesela, (ky halkna sor) yerine, ksaca (kye sor) ifadesi kullanlmtr.
(Yusf 82)
Zalim kyller manasna (zalim ky) ifadesi kullanlmtr. (Nisa 75)
www.dinimizislam.com

407
Buna benzer ifadeler Trkede de vardr. Mesela, (u snf tembel, u
snf alkandr) gibi. Elbette burada anlatlanlar, snfn kendisi deil, orada
okuyan talebelerdir. te, zamana uymakla da, zamann icab olan faydal
ilere uymak gerektii bildirilmektedir. Zararl, gnah olan eylere uyulmaz.
Sual: Allahn emirlerini yapmamak iin mezheplerin kolaylklarn
aratrmak veya hile-i eriyye yapmak caiz midir? Byle hareket etmek
ruhsatla amel etmek deil midir?
CEVAP
Kur'an- kerimde mealen buyuruldu ki:
(Allah tel kullarna kolaylk gsterilmesini istiyor. Glk
ekmelerini istemiyor.) [Bekara 185]
Hadis-i erifte buyuruldu ki:
(Allah tel azimetlerin yaplmasn sevdii gibi, ruhsatlarn
yaplmasn da sever.) [Beyheki]
Yani, izin verdii kolaylklar yapmay da sever. Bunu yanl
anlamamaldr. Mezheplerin kolaylklarn toplayp, bir kolaylklar mezhebi
yapmak caiz deildir. Byle yapmak, slamiyetten ayrlmak olur. (Elcamius
sagir erhi)
mam- Sbki hazretleri de buyurdu ki:
htiya ve zaruret olduu zaman, kolayna gelen mezhebe gemek
caizdir. Fakat, zaruret olmadan gemek caiz olmaz. nk, dinini kayrmak
iin deil, kendini kayrmak iin olur. Sk sk mezhep deitirmek de caiz
deildir.
Allah telnn sevdii ruhsat, kendi emirlerini yaparken zaruret haline
denler iin, bildirmi olduu kolaylklar yapmaktr. Yoksa, emirleri
yapmaktan kurtulmak ve aklna, grne gre kolaylk aramak caiz deildir.
Necmddin-i Gazzi hazretleri Hsn-t-tenebbh kitabnda, (eytan,
insana, Allah telnn bildirdii kolaylklar yaptrmaz. Mesela mest zerine
mesh ettirmez. Ayaklarn ykattrr.
Ruhsat ile amel etmeli, fakat hibir zaman mezheplerin kolaylklarn
aramamaldr. nk, mezheplerin kolaylklarn toplamak haramdr. eytan
yoludur) buyurmaktadr.
Sual: Kfrnde icma bulunan znnar, ha ve benzeri kfr alametleri iin
Abduh kulland diye, mezhepsiz yazar nasl olur da "isteyen kullanr" eklinde
fetva verebiliyor?
CEVAP
Byle sze ikembeden atlm denir. Dr. M. Read bey ise, (barsaktan
km) diyor. Efgani veya mezi Abduhu temize karabilmek iin, dini
deitirmekten ekinmeyip kfr alametine cevaz veriyorlar.
Sual: Dnyadaki btn mslmanlar farkl grlere sahip. Nasl itikadlar
olursa olsun birlemek mmkn olmaz m?
CEVAP
www.dinimizislam.com

408
Mslmanlar iinde tek kurtulu frkas, (Ehl-i snnet ve cemaat)
frkasdr.
Mslmanlarla, sapk frkalar birletirmeye almak ok abes olur.
Mesela st ile sirke ve idrar birleirse meydana gelen karm ne sttr, ne
sirkedir, ne de idrardr. Hibir ie yaramaz. Fakat koyun st ile inek st, kei
st ve eti yenen hayvanlarn st karabilir. htiya olduu zaman
kartrlabilir. Domuz st de sttr. Fakat dier stlerle karrsa hepsi necis
olur.
Ehl-i snnet itikadnda olmayanlarla, yani bid'at ehli ile birlemekten sz
edilemez. Snnet ehli ile bid'at ehli, hak ile btl birleemez. Birleme yalnz
hakta olur. Hak ise tektir.
Sual: Allahn sevdii bir veliyi ok sevmek, onu rehber edinmek caiz
midir?
CEVAP
Her veli rehber olamaz. Ona balanlamaz. Rehberin, ilimde ictihad
derecesine ykselmi olmas ve marifette vilayet-i hassa-i Muhammediyye
mertebesinde bulunmas gerekir. Rehberin her hareketi, her duruu, her sz,
slamiyete uygundur. Yani, her eyde Resulullaha uymaktadr. Bunlar iin,
Allah tel onu ok sever. Mslmanlar, Allah tely ok sevdikleri iin,
Allah telnn ok sevdiini de ok severler. Rehberi sevmek, Allah tely
ve Resulullah "sallallah tel aleyhi ve sellem" sevmekten ileri gelmektedir.
Bu sevgiye Hubb-i fillah denir. badetlerin en kymetlisinin hubb-i fillah olduu
hadis-i erifle bildirilmitir. Rehberin emirlerini yapmak, slamiyete uymak
demektir. nk, rehberin her sz ve her ii slamiyeti bildirmektedir.
Hayatta, yani dnyada hakiki ilim sunucusu Mrid-i kmildir. Din
dmanlarnn, mslmanlar iin (Allah brakp kulu seviyorlar. slamiyeti
brakp insana tapnyorlar) szlerinin, cahilce iftira olduu, buradan
anlalmaktadr.
Mezhep imamlarmz ve silsile-i aliyye bykleri en kymetli rehberlerdir.
Sual: Her harika gsteren evliya mdr?
CEVAP
mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki: Harikalar, kerametler ikiye ayrlr:
Birincisi, Allah telnn zatna ve sfatlarna ve ilerine ait olan bilgiler
ve marifetlerdir. Bunlar, akl ile, dnmekle elde edilemez. Allah tel,
setii kullarna ihsan eder.
kincisi, madde lemindeki gaybleri bilmektir. Bu harika seilmi kullara
verildii gibi, kfirlere de verilir. Bunlarn birincisi kymetlidir. Bunlar, doru
yolda bulunanlara, Allah telnn sevdiklerine verilir. Cahiller ise, ikincisini
kymetli sanr. Keramet denince, yalnz bunlar anlarlar. Alkla ve uzletle,
nefslerini temizleyen her insan, mahlklarn gayblerini haber verir. nsanlarn
ou, dnyay dndkleri iin, byle haber verenleri evliya sanr. Hakikatten
haber verenlere kymet vermezler. Bunlar Evliya olsalard, bizim hallerimizden
www.dinimizislam.com

409
haber verirdi, derler. Bu bozuk lleri ile, Allah telnn sevdii kullarn
inkr ederler. [c.1, m.293]
Sual: tikatta ve amelde mezhebimiz nedir? tikatta mezhebi e
ayryorlar. Selefiye, Eariye ve Matridiye diye. Bu doru mudur? Doru ise
biz hangi mezhepteyiz?
CEVAP
man ve itikat ayndr. Bunlar anlatan derin ilme lm-i kelam denir. Kelam
ilmi, Kelime-i ehadeti ve buna bal olan, imann alt temel bilgisini reten
ilimdir. Kelam ilmi limleri, ok byk insanlardr ve kelam kitaplar pek oktur.
Bu kitaplara, Akaid kitab da denir. Kelam ilmini, Ehl-i snnet vel-cemaat
limlerinin bildirdikleri itikad renecek ve bunlar akl ile nakil ile ispat edecek
ve sapklara, dinsizlere anlatacak kadar okumak farz- ayn olup, bundan
fazlasn renmek, ancak din limlerine lazmdr.
Snnilerin itikatta mezhebi, Ehl-i snnet vel cemaattir. Amelde mezhebi
ise, drt hak mezhepten birisidir. tikatta ayrlk olmaz. tikatta mezhep e
ayrlmaz. Her mctehidin kendine gre bir mezhebi bulunur. Bir mctehidin
ictihad ederek elde ettii bilgilerin hepsine, o mctehidin mezhebi denir. Her
mctehidin ictihad, baka mctehidin ictihadndan farkl olabilir. Birine hak,
tekine btl denmez.
Mesela mam- Ebu Yusufun mezhebi, mam- Zferin mezhebi udur
denir. Ama bunlar Hanefi mezheplerinden ayr saylmaz. Bunun gibi mam-
Eari ve mam- Matridinin de mezhepleri vardr. Fakat bunlar Ehl-i
snnetten ayr deildir. kisi de, Ehl-i snnetin imamdr. Ehl-i snnetin imam
iki tane deildir, oktur. mam- azam, sadece fkhta deil, itikatta da Ehl-i
snnetin imamlarndan biridir. mam- Rabbani, mam- Gazali ve
Abdlhakim-i Siyalkuti birer kelam limi ve akaid imamdr.
Netice, itikatta mezhebimiz Ehl-i snnettir. Amelde mezhebimiz ise Hanefi
veya dier mezhepten biridir. Her limin mezhebi vardr. Mezhepsiz lim
olmaz. Mezhepsizlik dalalettir. Mezheplerden farkl hkmler alarak yeni bir
mezhep oluturmak mezhepsizliktir, haramdr. Mason Abduh ve mezleri bu
mezhepsizlik yolunu tercih etmilerdir.
Sual: Dnyada btl ve bidat ehli olanlar daha oktur, sesleri de daha
yksek kyor. Bunun sebebi nedir?
CEVAP
Bir hadis-i erif meali yledir:
(Bir mmet Peygamberinden sonra ihtilafa der, gruplara
ayrlrlarsa, btl ehli olanlar hak ehline galip gelir.) [Taberani]
Sual: (Hazret-i Mehdi gelince mezhepleri kaldrmayacak, fakat doru olan
mezhep hkmleri unutulacak, Hazret-i Mehdi, ictihad edecek, ictihad Hanefi
mezhebine uygun olacaktr) deniyor. Mezheplerin yanl bilgileri de mi var?
CEVAP
www.dinimizislam.com

410
Yce Allah desek, yce olmayan Allah da var anlam kar m? Byk
Allahm beni affet dense, kk Allah da var anlam karlr m? O zaman her
eyde kusur bulunur. Sevgili Peygamberimiz dersek, sevgili olmayan da m var
denebilir. Byle eyler ilmi tenkit deildir.
Sual: Mceddid ne demektir?
CEVAP
Dinde yenileyici, bidatleri karp dini eski hline getiren lim demektir.
Mesela imam- Rabbani hazretleri (kuddise sirruh) ikinci binin mceddidir.
Sual: Tam lmihalde, bana gre, bize gre demek, nakli esas almadan
yazmak, konumak caiz deil deniyor. Fakat, limlerin bana gre, bize gre,
bu fakire gre dedikleri de naklediliyor. Bu bir eliki deil mi?
CEVAP
Hayr eliki yok. Bana gre demek, kendini mctehid sanmak, yetkili lim
bilmek demektir. Ama bir mctehid ise, yani yetkili lim ise, elbette bana gre
demesi gerekir. Mctehidin bana gre demesi, benim ictihadma gre
demektir. Mesela bni bidin hazretleri buyuruyor ki:
Evliyann kabirleri zerine, sanduka, rt, sark sarmak bize gre, lye
tazime sebep olmak, hakaret edilmemek, gafillerin edepli olmalar iindir,
caizdir. (Redd-l-muhtar)
mam- afii hazretleri buyuruyor ki:
Sahabe, ilim, ictihad, vera ve akl bakmndan bizden stndr. Onlarn
reylerini ok beeniriz. Bize gre, bizim reylerimizden evladr. (Risale-i
kadime)
mam- Rabbani hazretleri buyuruyor ki:
Peygamberlerden sonra, insanlarn en stn, Ebu Bekri Sddktr.
Ondan sonra, mer-l-Faruktur. stnlk, bu fakire gre fazileti, meziyeti, iyi
sfatlar ok olmak deildir. nce imana gelmek, din iin herkesten ok mal
vermek ve cann tehlikelere atmaktr. Yani dinde, sonra gelenlere, stad
olmaktr. Sonra gelenler, her eyi, ncekilerden renir. Bu artn hepsi,
Sddkta toplanmtr. Herkesten nce imana gelmi, maln ve cann din iin
feda etmitir. Bu nimet, bu mmette, ondan bakasna nasip olmamt. (3/17)
Bu fakire gre, dada yetiip, hibir din duymayp, puta tapan mrikler,
Cennete ve Cehenneme girmeyecekler, hesap yaplrken, zulmleri kadar
azap ekeceklerdir. Sonra hayvanlar gibi, yok edileceklerdir. Kk iken len
kfir ocuklar ve Peygamberlerden haberi olmayanlar da byle olacaklardr.
(1/259)
Resulullahn en kymetli zamanlar, bu fakire gre, namazdaki zamandr.
(1/206)
Bu fakire gre, her gece yatarken, (Sbhanallahi velhamd lillahi ve la
ilahe illallah vallah ekber) yz defa okuyan, tesbih ve tahmid ve tekbir
eylemi olur. Bylece, muhasebe yapm olur. Kendini hesaba ekmi saylr.
(1/309)
www.dinimizislam.com

411
mam- Sevri ve Evzai
Sual: mam- Sevri ve mam- Evzai, drt mezhebin imam gibi, her ilimde
imam mdr?
CEVAP
mam- Sevri, hadiste imam, snnette imam deildir. mam- Evzai,
snnette imam, hadiste imam deildir. mam- Malik, hadiste de, snnette de
imamdr. (Eedd-l-cihad)
Hakkn ls
Sual: Mezhepsiz biri, (Yolcuya bakp yolu tanma, yola bak yolcuyu
tan) diyor. Baka bir mezhepsiz de, (Adama gre yolu deil, yola gre
adam tan) diyor. Ne demek istiyorlar?
CEVAP
Bunlar art niyetli kimselerdir. Daha baka mezhepsizler de, (Hakk adama
gre deil, adam hakka gre l) derler. Hepsi ayn kapya kar. Hepsi de
(Mezhep imamlarnn ve dier slam limlerinin yolundan gitmeyin, onlara gre
yolunuzu tayin etmeyin. Kendiniz Kuran ve snnetten doru yolu bulun. Sizin
bulduunuza uygun deilse kabul etmeyin) demek istiyorlar. Mezhepsizler bu
yzden, mam- azam demezler, onun bykln kabul etmeyip hep Ebu
Hanife derler. mam- azam byk imam demektir. mam- azam hazretlerinin
yoluna uymayp tahkike alrlar. Kendi anladklarn l kabul ederler, Ehl-i
snnet limlerinin bildirdiklerini l kabul etmezler.
Onlarn tersini sylemek yani, (Ehl-i snnet limlerine bakarak yolunu
tayin et) ve (Kendi grne itibar etme, Hakk Ehl-i snnet limlerine
gre l) demek gerekir.
Zaten dinimizdeki drt delil, Kitab, snnet, icma ve kyastr. mam-
azam hazretleri, bir yet-i kerimeden, bir hadis-i eriften ne anlamsa, ona
uymamz lazmdr. Neyin icma olduunu da, Ehl-i snnet limlerinin
bildirdiine gre anlarz.

You might also like