2 Bachillerato

COMPOSI CI N DE TEXTO: Isabel II

Os documentos que se nos presentan permtennos realizar unha composicin de texto
sobre a evolucin poltica durante o reinado de Isabel II. Mentres o Doc.1, de carcter histrico,
fai referencia ao problema ao que tivo que facer fronte a raa, o carlismo; os documentos 2 e 3
amsannos as constitucins levadas a cabo durante este perodo. Pola sa parte, o Doc 4, tamn
de carcter histrico, alude situacin dos distintos grupos polticos do momento. E finalmente,
o Doc.5, fai referencia ao final do reinado de Isabel II, co seu destronamento debido
Revolucin Gloriosa de 1868.
En 1833, tras a morte de Fernando VII e a proclamacin como raa de Isabel II,
producronse en distintos lugares de Espaa levantamentos ultrarrealistas nos que se recoeca
como rei a Carlos [V]. Estas proclamacins dividiron aos espaois en dous bandos
irreconciliables: os carlistas, aos cales fai alusin o Doc.1, partidarios do absolutismo (o
liberalismo puro absolutismo [...]); e os isabelinos, defensores do liberalismo. O carlismo, tal
e como se fai referencia a el no Doc.1, era unha ideoloxa e un movementos poltico
caracterizado pola defensa do tradicionalismo poltico, relixioso e social Relixin, patria e rei
[...]. O seu obxectivo principal era a defensa do lexitimismo ou dereitos ao trono de Espaa do
infante Carlos de Borbn e os seus descendentes. Manifestronse ademais a favor do foralismo
ou do mantemento da organizacin administrativa tradicional. Estes principios quedaban
recollidos no seu lema ao cal fai referencia o Doc.1: Deus, rei e foros; principios que para os
carlistas estaban ameazados polas medidas liberais. Ademais do clero e da fidalgua rural,
apoiaron aos carlistas os campesios vascos e navarros. Por todo isto, en 1833 iniciouse a
Primeira Guerra Carlista, a cal, logo de tres fases de conflito, finalizou en 1939 coa sinatura do
Convenio de Vergara.
En 1836, o triunfo dos motns populares e o pronunciamento das tropas liberais
permitiron o acceso ao Goberno dos progresistas, quen restauraron a vixencia da labor
lexislativa liberal anterior. Estes convocaron novas Cortes, segundo alude a dita convocatoria o
Doc.2 sendo a vontade da nacin revisar, en uso da sa soberana, a Constitucin poltica
promulgada en Cdiz [...] para a elaboracin dunha nova Constitucin, a de 1837. Elaborada
co obxectivo bsico de garantir a estabilidade poltica e a alternancia no poder entre progresistas
e moderados, esta Constitucin adoptaba os principios do liberalismo progresista, a cal fai
referencia o Doc.2. Entre os principios que esta estableca encntrase a soberana compartida
entre o rei e a nacin; o establecemento de Cortes bicamerais; a asignacin do poder executivo
ao rei; o restablecemento da Milicia Nacional; certa tolerancia relixiosa; as como a declaracin
explcita de dereitos e liberdades individuais.
Tras a promulgacin da devandita Constitucin, produciuse a segunda fase da rexencia
de Mara Cristina de Borbn, entre 1836 e 1840, ao cal a sucedeu a rexencia de Espartero entre
1840 e 1843. Este tivo que facer fronte ao problema foral vasco e navarro. Mais a oposicin dos
seus inimigos e o descontento popular debilitaron a posicin de Espartero. O triunfo de novos
pronunciamentos militares levou a Espartero ao exilio, e entrada de Espaa no reinado persoal
de Isabel II desde finais de 1853. Inicibase deste xeito en Espaa un rxime moderado, que
perdurou at 1868.
A finais de 1843, o apoio real deu o goberno aos moderados, dirixidos por Narvez. As
novas Cortes elaboraron a Constitucin moderada que foi aprobada en 1845, e cal fai
referencia o Doc.3 ([...] en decretar e sancionar a seguinte Constitucin da Monarqua
Espaola. Esta estableca, entre outros principios, a soberana compartida entre o rei e as
Cortes; a supremaca poltica da Coroa; a restricin da participacin poltica dos cidadns
mediante un sufraxio fortemente censatario; a restricin das liberdades individuais; as como a
declaracin da confesionalidade catlica do Estado.
Dende o comezo do reinado de Isabel II, os moderados actuaron de acordo aos seus
intereses, tratando de reservarse en exclusiva os beneficios derivados do control poltico do
Estado con medidas derivadas da posta en prctica da Constitucin de 1845. Entre estas
destacaron a creacin da Garda Civil, formada por profesionais contratados; a elaboracin
dunha nova Lei dos Concellos, que impoa o nomeamento dos alcaldes polo Goberno; a
restricin da participacin poltica cunha nova Lei Electoral; a realizacin dunha reforma
tributaria, que tivo que enfrontarse aos motns contra os consumos; e a sinatura en 1851 do
Concordato con Roma.
Durante esta etapa, produciuse ademais a sublevacin en Catalua por parte dos
carlistas, dando lugar ao desenvolvemento entre 1846 at 1849 da Segunda Guerra Carlista.
En 1854, os progresistas e os moderados descontentos protagonizaron un
pronunciamento militar coecido coma a Vicalvarada, encabezado polo xeneral ODonell e cun
programa no que se recolla a aspiracin de reformar o sistema vixente. A raa, atemorizada e
sen apoios, nomeou a Espartero xefe de Goberno e a ODonell ministro de Guerra. As novas
Cortes elaboraron unha nova Constitucin, que non chegou a promulgarse, similar de 1837.
Na actuacin dos gobernos progresistas destacaron a Lei de Desamortizacin Xeral, de Madoz,
e que poa en venda os bens propios e comns dos Concellos, das Ordes Militares e das
institucins de beneficencia; as como a Lei de ferrocarrs, que sentou as bases para a formacin
da rede ferroviaria espaola.
Pero aproveitando a situacin de debilidade poltica entre moderados e progresistas, o
xeneral ODonell en 1856 deu un novo golpe de Estado, derrocando Milicia Nacional e
desprazando do poder a Espartero e aos progresistas.
Entre 1856 e 1866 alternronse no poder os moderados, presididos fundamentalmente
por Narvez, e os membros da Unin Liberal, formacin poltica fundada e dirixida por
ODonell e na que participaban membros procedentes da esquerda moderada e da dereita
progresista, as como numerosos militares; as restantes forzas polticas, s cales alude o Doc. 4,
e entre as que se atopaban progresistas radicais, demcratas e republicanos, quedaron
marxinadas do sistema. Tal e como alude o Doc.4, hai unha fraccin demcrata que cre
posible a amalgama da monarqua e dos principios democrticos, da liberdade individual e da
soberana nacional [...]. As mesmo, a esta seccin liberal, segua, como se cita no Doc.4, a
fraccin republicana propiamente dita [...].
A Constitucin de 1845 foi restaurada, logrndose unha estabilidade poltica soamente
alterada polos conatos revolucionarios dos demcratas e polas revoltas no campo andaluz
protagonizadas por xornaleiros.
A poltica da Unin Liberal propiciou o desenvolvemento dunha seria de empresas
militares fra de Espaa co obxectivo de prestixiar, no exterior, a monarqua espaola e lograr,
no interior, a exaltacin patritica e a unin de todas as forzas polticas nunha causa comn.
En 1866, as discrepancias entre a raa e o xefe de Goberno ODonell, remataron cunha
profunda crise poltica e a sa expatriacin a Francia. Narvez asumiu a presidencia,
gobernando de forma case ditatorial tratando de conter a avalancha de forzas opositoras; esta
situacin permite falar do Bienio Ultramoderado.
No exilio, progresistas e demcratas, dirixidos por Prim, feito ao cal fai referencia o
Doc.5, acordaron unir forzas para derrocar a Isabel II no pacto de Ostende. Tras a morte de
ODonell, os unionistas encabezados por Serrano contactaron coas forzas antiborbnicas; pouco
despois faleceu Narvez. A raa estaba soa. En setembro de 1868, unionistas, progresistas e
demcratas, asociados na revolucin e contando co apoio do exrcito e das masas populares,
destronaron a Isabel II. Deste xeito iniciouse en setembro de 1868 en Cdiz, tal e como fai
referencia o Doc.5, un pronunciamento das tropas da Maria, obrigando a Isabel II a abandonar
Espaa cara ao exilio en Pars. Estes quera, no sentido ao cal fai alusin o Doc.5, [...]un
Goberno provisional que represente tdalas forzas vivas do pas [...].
Ao Goberno Provisional seguino a Constitucin de 1869, a monarqua democrtica de
Amadeo I e a proclamacin da I Repblica.