Âşıq Hüseyin Mayıl

(XIX. yüzyıl)

Şiirlerine bakarak onun Gazah ve Tovuz ta- Çok güzel saz çalan Mayii, halk şiirinin hemen
raflarında yaşadığı tahmin edilmektedir. Onun ha- hemen bütün şekillerinde şiir söylemiştir.
yatı hakkında elimizde hemen hiç bir bilgi yoktur. Kaynak: Azerbaycan Aşıqlan ve El Şairleri II, Bakı 1984,272-294.

ZÖHRE Qoşmalar

Çekirem elinden haşa,

Gelmir bir imana, Zöhre,
Benzer çatılsa baş başa, QAŞLARI QARA
Qaşlarm kamana1 Zöhre.

Ne eceb sevimli cansan, Çeşmenin başında sabahdan seni,

Başıma qadasan2, qansan, Gördüm mayii1 oldum, qaşlan qara,
Ya meleksen, ya insansan, Qefilden gözüne gözüm sataşdı,
Düşmüşem gümana3, Zöhre. Çoşdum eşqe doldum, qaşları qara.

Yaşa, gözel yarim yaşa, Gerdene tökübsen daranmış teli,

Benzeyirsen yaşılbaşa4, Bağçada açılır bülbülün dili,
Yetirsen, ölmerem haşa, Aradım, axtardım2, mahalı eli,
Destimi5 damana6, Zöhre. Sen terlanı3 tapdvm,4, qaşları qara.

Dosta dost ol gözel gülgez7, Gözel, sen olasan derdimi qanan,

Seyraqıbanö bağrını ez, Hüseyni Mayıl'dır oduna5 yanan,
Sen yaxşısan9, yaxşıyla gez, Bir merhemet eyle cilveli canan,
Qoşulma yamana Zöhre. Hesretinden soldum, qaşları qara.

Herden bakıb yanı yanı,

Alırsan cesedden canı,
Mürvetı0 ele Hüseyn canı,
Getirme amana Zöhre.
1. kemana 2. belâ, dert, musibet, felâket 3. şüpheye, 1. tutkun, âşık 2. aradım 3. doğanı, şahini
zana; ümide 4. yeşil başa, ördeğe 5. elimi 6. eteğe 4. buldum 5. ateşine
7. mor 8. köpek rakip, 9, iyisin, güzelsin, hoşsun
10. cömertlik, iyimserlik
QALIB
Getdim, gördüm nazlı yarın yurdunda,
Terlan1 uçub oylağmda2 sar3 qahb.
Xezel4 tutub, bağçasını5 bağmı,
Bülbül köçüb, gül üstüne xar() qalıb.
Bir kesini yox metlebini bitire,
Erz-i halım7 eziz yara yetire,
İstekli dilberden xeber getire,
Bu dünya başıma tarimar8 qalıb.
Hüseyn neylemişdi gül üzlü yara?
Meni qoyub getdi hansı9 diyara,
Yene uzax düşdü cananla ara,
Menim üçün nece10 ah u zar qalıb.
1. doğan, şahin 2. av yerinden 3. ala doğan cinsinden
et yiyen bir tür kuş 4. gazel, yaprakların sararması, güz
yaprağı 5. bahçesini 6. diken 7. hâlin bildirilmesi, ne
halde olduğunun bildirilmesi 8. dağınık, karmakarışık,
perişan 9. hangi, hangisi 10. nice
GELMİŞEM
Axşam, sabah hesretini çekmekden,
Sahibsiz, aramsız, cana gelmişem.
Leyli yarın gül üzünü görenden,
Mecnun teki1 men divane gelmişem.
Işare2 eylesen arifler qanar,
SeyraqıbP eyle özünden kenar,
Cemalin4 şö'lesi5 misali fenar,
Pervane tek yana yana gelmişem.
Qaşların ezelden qara çekilib, .
Hesretinden mene yara çekilib,
Zülflerinden Hüseyn dara6 çekilib,
Ciyerim dönübdür qara gelmişem.
1. gibi, kadar 2. işaret 3. köpek rakibi
4. yüz güzelliğin 5. ışığı 6. darağacına
GÖREYDİM
Dost kuyine1 bir de güzar2 olaydı,
Keçen keçdi, gelen çağı göreydim.
Yar elde tutaydı şirin badeni,
Içeydim badeni sağı göreydim.
Bahar olub gül mövsümü gelende,
Ceh ceh vurub3 şeyda4 bülbül gülende,
Fürset düşüb yarı bağda görende,
Gezeydim her teref bağı göreydim.
Gülgez5 camallıdır, xoş xeyalhdır,
Şeker dehanlıdır6, lebi7 ballıdır.
Cismin zenaxdanı8 qoşa9 xallıdır,
Hüseyn'eın qaşmda tağı10 göreydim.
1. koy, mahalle, işlek yol; sevgilinin bulunduğu yer
2. geçme, geçiş 3. cik cik ötüp 4. aşktan aklım
kaybetmiş, deli, divane 5. mor 6. ağızlıdır 7. dudağı
8. çenesi, çene çukuru 9. çifte 10. kaşın eğrisi, kavuz,
eğrilik
NEYLEYİM
Ne gözel sallanıb çixdı qarşıma,
Ağlımı başımdan aldı, neyleyim?
Atdı rübendini1 gül camalmdan2,
Meni belalara saldı neyleyim?
Süzüldü gözleri, çatıldı qaşı,
Dilberin eşqinde-3 men oldum naşı4,
Heddi kamalından5 onbeşdi yaşı,
Dil şekerdi, dodax6 baldı, neyleyim?
Boyu servi, yanaxları qırmızı,
Geyinmiş eynine7, alı, qırmızı,
Ortübdür8 başına şalı qırmızı,
Zenaxdanda9 qoşai0 xaldı, neyleyim?
Gözeller içinde eceb baş gözel,
Haramı baxışla, qelem qaş gözel,
Cavanlar11 bağrına döyür d aş gözel,
El içinde qeyl ü qaldı12, neyleyim?
Haramı gözleri Hüseyn'e yağı13,
Çoxdandı oîmuşam hüsnün dustağı14,
Sineme çekibsen düyünlü15, dağı16,
Sevdan bu başımda qaldı, neyleyim?
1.peçesini, yüz örtüsünü 2. yüz güzelliğinden
3. aşkında 4. acemi, tecrübesiz 5. olgunluğundan,
yetkinliğinden 6. dudak 7. üstüne basma, sırtına
8. örtmüştür. 9. çenede, çene çukurunda 10. çifte
11.gençler, delikanlılar 12. dedikodu 13. düşman
14. tutsağı, esiri 15. yaralı 16. yarayh, gönül yarasını
SENİN
Cox cefa çekmişem, ay tuti dilli,
Çox canım qoymuşam yolunda senin,
Çox gözel görmüşem işveli1, nazlı,
Çox gelib gezmişem elinde senin.
Çox hörmet eledim, qedir2 bilmedim,
Çox danışib şirin şirin gülmedin,
Çox getdim men size, sen heç gelmedin,
Çox bülbül oxuyar3 gülünde senin.
Çox canan yolunda çekmişem cefa,
Çox ilqar4 keçirdim oldum bîvefa5,
Çox minnet eylerem, gelsin insafa,
Çox var ixtiyarın elinde senin.
Çox axtardımĞ seni bîmürvet7 yağı8,
Çox sineme9 çekdim düyünlü10 dağı,
Çox isterem senin tek11 dodaq qaymağı,
Çox şirin göftarın12 dilinde senin.
Çox satdm Hüseyn'e şirin nezaket,
Çox senin kuyuni13 etdim ziyaret,
Çox seni görürsem ince, letafet14,
Çox şana15 dolanır telinde senin.
1. güzelin gönül aldatan, gönül çalan naz ve edası
2. kıymet 3. okur, öter 4. verilmiş söz; ansızın hücum,
baskın 5. vefasız 6. aradım 7. mürüvvetsiz,
insaniyetsiz 8. düşman 9. göğsüme, bağrıma 10. yaralı
11. gibi, kadar. 12. sözün 13. köy, mahalle, yol, sokak;
sevgilinin bulunduğu yer 14. hoşluk, güzellik, nezâket
15. tarak
SARI QIZ
Ne müddetdir ateşine yanıram,
Sen de menim kimi yan, ay sarı qız.
Könlümün sirrini pinhan1 deyirem,
Arifsen sözümden qan, ay sarı qiz.
Aşıq oldum sen tek qaşı kamana2,
Seni gördüm geldim dine, imana,
Uyma seyrağıba3, uyma yamana4,
Nesihet bir sözüm, sen ay sarı qız.
Zülfünü tökübsen gerdene, deste,
Eşqine düşeni eylersen xeste,
Bir cüt5 nar beslersen ağ sinen6 üste,
Axtarırsan7 şöket, şan, ay sarı qız.
Aparırs ağlımı qıya baxmağm9,
Müjganın sineme herden10 çaxmağm,
Olmasaydı senin evler yıxmağm,
Can deyirdim sene, can, ay sarı qız.
Pünhan sirrin her yetene11 bildirme,
Saqm seyrağıbı bize güldürme,
İnsaf eyle, sen Hüseyn'i öldürme,
Eyleme bağrımı qan, ay sarı qız.
I. gizli 2. kemana 3. rakibe, kötü insana
4. kötüye, fenaya, merhametsize, insafsıza 5. çift
6. göğsün, bağrın 7. arıyorsun 8. götürür, alıp götürür
9. yan bakma 10. arada sırada, arada bir, bazen
11. ulaşana, yetişen her önüne gelene