HARTA

HARTANIN ANLATTIKLARI

yi bir harita sana aadaki
konularla ilgili bilgiler verir;

1.Tanm: Herhangi bir harita
yalnzca blgenin adn verir.
Topografik bir harita ise bu
yerin yeryzndeki konumunu
da gsterir.

2.Ayrntlar: Arazi biimleri
haritada kolayca
anlalabilecek iaretlerle
gsterir. Bu iaretlere harita
iaretleri denir.


3. Ynler: Genellikle
haritann st ksm kuzey,
alt gney, sol taraf bat,
sa taraf ise doudur.

4.Uzaklklar: Haritann
alt ksmndaki lek
sayesinde harita
zerindeki uzaklklar
hesaplayabilirsin.

5.simler: Gller, nehirler,
kasabalar ve benzerleri
harita zerinde isimleri ile
gsterilir.


HARTALARIN
SINIFLANDIRILMASI

leklerine gre:

Kk lekli (1/500,000 ve
daha kk),

Orta lekli (1/500,000 ve
1/100,000 aras)

Byk lekli (1/100,000
den daha kk Haritalar)

Tiplerine gre:

Planmetrik Haritalar:
Ankara ehir plan gibi

Toporafik Haritalar:
Ykseltileri gsteren Trkiye
Fiziksel Haritas gibi,

Kabartma Haritalar: Plastik
malzeme zerine kabartma
olarak baslrlar.


Fotograf Harita:
Havadan yaplan
ekime grid izgileri
konarak yaplr.

Saysal Haritalar:
Bilgisayara verilen
girdiler sonucunda
elde edilen
haritalardr.

HARTA KENAR BLGLER VE
SEMBOLLER:

Haritalarn kenarlarnda
standartlatrlm baz
bilgiler ve semboller bulunur.
Bu bilgiler haritann lei,
haritadaki demiryolu, kpr,
bataklk gibi sembollerin
anlamlar, renklerin
aklamalar gibi bilgilerdir.


lek;

1/100,000 lekli haritada; 1
cm. lik llen yer gerekte
100,000 cm veya 1000 metre
veya 1 kilometredir.

1/25,000 lekli haritada;
1cm.lik llen yer gerekte
25,000 cm veya 250 metre dir.

1500 m.lik yry mesafesi
1/50,000 lik haritada 1500/50,000
= 3 cm olarak gsterilir.


Renkler;

Siyah: nsan tarafndan yaplan eyleri
gsterir. Demiryolu, kpr, baca, isimler

Mavi: Suyun gstergesidir. Derinlie
gre koyular. Deniz, gl, nehir, ay

Yeil: Orman , otlak ve verimli
topraklar gsterir. Koyu renk younluu
gsterir.

Kahverengi: Ykseltileri gsterir.
Koyulatka ykseklik artyor demektir.



Corafi koordinatlar;


Corafi koordinatlar Enlem ve
Boylam olarak haritalarda kenar
bilgisi olarak verilir. Ayrca GPS
yardmyla da koordinatlarmz
ok hassas bulabiliriz.

rnek: Enlem 38 45' 30''
(Kuzey) Boylam 35 37' 45''
(Dou)





Temel Kuzey istikametleri;


Corafi kuzey: Hakiki Kuzey yani
kuzey kutbu istikameti olup
haritalardaki meridyenlerin
gsterdii istikamettedir. Sabittir ,
deimez.

Manyetik kuzey: Pusula ibresinin
gsterdii kuzey olup zamana bal
olarak deikendir.

Grid kuzeyi: O blgedeki
meridyene izilen teetin gsterdii
istikametedir. Sabittir.

Doal sapma as:
Manyetik kuzeyle corafi kuzey
arasndaki adr. Manyetik
kuzey zamana bal deiken
olduundan Corafi kuzeyin
dousunda veya batsnda
olabilir. Harita kenar bilgilerinde
yllk deiim miktar belirtilir.
Yllk deiim eksi ise manyetik
kuzey hakiki kuzeye yaklar.
Yllk deiim art ise manyetik
kuzey hakiki kuzeyden uzaklar.
rnek 1990 ylnda Sapma
as 3 derece 14 dakika dr.
Yllk sapma eksi 0.9
dakikadr. 1999 iin 9 yl X
0.9 = 8.1 dakikalk daha
sapma olur. 1999 Sapma as
3 derece 6 dakika dr. (3
derece 14 dakika - 8 dakika).
Her geen yl manyetik kuzey
hakiki kuzeye
yaklamaktadr.

HARTA NASIL KULLANILIR?

Yola kmadan nce haritan
nne koy, incele
Balang noktas olarak bir
yol kava gibi bildiin bir
noktay se. Daha sonra
varacan ilk noktay belirle.
rnein ir tepe. Son olarak
da seni var noktasna
gtrecek bir rota iz. Doa
yry ne kadar zaman
alacak?
Gidecein '- yerin
uzakln lmek iin
ince bir sicim al.
Yryecein uzakl bu
sicimle l. Sicimi
haritandaki uzaklk
cetveli zerine koy ve
harita leinden
yararlanarak uzakl
hesapla. Sonra bu
uzakl yrmenin ne
kadar zaman alacan
bul.

HARTA SEMBOLLER

Ak ukur, maden iaret
konturu
Orta kontur
Kesme
G hatt, enerji hatt
Telefon hatt vb.
Demiryolu
Sert yzeyli yollar
Dzgn yol
Kpr
Yaya kprs


Binalar
Okul, cami, mezarlk
Ahr vb.
Fabrika
Dereler
Su kuyusu
Kaynak
Gl
Bataklk
Bozuk yol
Patika



Siyah ile baslm her ey insan
yaps, insan eseridir, yollar,
demiryollar, kprler, binalar,
snrlar, isimler.


Siyah izgiler yollardr. Sert
yzeyli yollar iki siyah izgi
arasnda krmz ile gsterilir.
Siyah drtgenler binalardr.

Mavi renk suyun gstergesidir.
Dere, gl, ay, nehir, hep mavi ile
gsterilir.

Yeil alanlar, aalk alanlar
yeille gsterilir. Meyve baheleri
allklar da hep yeildir.

Bataklklar gstermek iin kesik mavi izgiler ve yeil ot
demetleri kullanlr. Bu iaretler bu alanlarn sulak alanlar
olduunu anlatr.
Tepeler ve vadiler kahverengi izgilerle gsterilir. Bu
izgilere kontur izgi ad verilir. Kontur izgiler arazinin
meylini ve yksekliini gsterir. Kontur izgilerin sk
olmas, birbirine yaklamas o noktada tepenin dik olduu
anlamna gelir. Haritadaki en koyu kahverengi izgilerden
birini izlersen bir rakamla karlarsn. rnein 100. Bu bir
iaret konturudur. Bu izgi zerindeki her ey deniz
seviyesinden 100 metre yksektedir. Denizin 100 metre
ykseldiini varsayalm. Bu izgi yeni deniz seviyesi
izgisini oluturacaktr. Eer deniz 20 metre daha ykselirse
hemen sonraki ince izgi yeni deniz seviyesi izgisi
olacaktr..


Baz haritalarda kontur izgileri
arasndaki ykseklik fark 10
metredir. Haritann altndaki
lekte kontur izgileri arasndaki
ykseklik farkn bulabilirsin
imdi balang noktasndasn ve
ilerlemeye hazrsn. Ama hangi
ynde? Bunu haritan ynne
koyar koymaz anlayacaksn. Bir
haritay ynne koymak
haritadaki ynlerle arazideki
ynleri aktrmak anlamna
gelir.
LEK nce EYE Kaln EYE

E ykselti erileri: Deniz
seviyesinden eit ykseklikte
getii dnlen dzlemlerin
izdmdr. E ykselti
erileri birbirini kesmez. Dik
yerlerde eriler sklar. Eim
azaldka eriler seyrekleir.
nce ve Kaln e ykselti
erileri vardr. Kaln ykselti
erisi drt ince eriden sonra
gelir ve stnde ykseltisi
yazar.


1/25,000 10 m 50 m
1/50,000 20 m 100 m
1/100,000 50 m 250 m
1/250,000 100 m 500 m
1/500,000 200 m 1000 m


rnek: 1/25,000 lekli
haritada 50 m. e ykselti
erisinden sonraki
erinin olduu yerin
ykseklii 80 m. dir.


HARTAYI YNNE KOYMA

En kolay yntem harita
zerindeki bir belirli bir
noktay (kavak, baca, kpr)
gerek ekille ayn yne
gelinceye kadar dndr. Ayn
istikamete gelince harita
doru yne yaklak olarak
konmu olur.


Haritaya o yl iin hesaplanm olan geerli
manyetik kuzey izgileri izebilirsin. Baz
haritalarn gney kenarnda ''P'' noktas
kuzey kenar zerinde izilmi ve
derecelere blnm sapma gstergesi
vardr. Sapma diyagramndan ibre sapma
as hesaplanr ve kuzey kenardaki sapma
gstergesinde iaretlenir. Bu deer ile ''P''
noktas birletirilirse manyetik kuzey
dorultusu elde edilir. Pusula, bu manyetik
kuzey dorultusuna paralel olarak harita
zerine yerletirilir. Harita ve pusula
beraberce pusula ibresi pusula
kadranndaki nian hatt izgisiyle
akncaya kadar dndrlr.

Sapma asn hesaplanr. (1999 iin 3 derece 6
dakika.). Pusula gney kuzey istikametindeki
grid izgilerden birine paralel yani nian
izgisi grid kuzeyine paralel yerletirilir.
Pusula zerindeki nian hatt ile pusula kuzey
ucu arasndaki a, sapma as ile ayn duruma
gelinceye kadar harita dndrlr.