Professional Documents
Culture Documents
Silindir kapa, silindirleri ve motor blounu stten kapatarak, motor blou ile birlikte
yanma odasn oluturan ve baz motor paralarn zerinde tayan sabit motor parasdr
Motor yapsnda silindir kapann says, silindir dizili ekil ve saysna gre bir veya birden
fazla olabilir. rnein; sra tipi motorlarda tek silindir kapa kullanlabilmekte, V tipi
motorlarda ise her blok iin ayr ayr iki silindir kapa, gemi motorlar ve i makineleri gibi
byk aralarn motorlarnda her silindir iin bir silindir kapa ve hatta iki silindir iin bir
silindir kapa kullanlabilmektedir.
Silindir kapann yaps, yanma odasnn ekline, eksantrik milinin konumuna, supap
mekanizmasna bal olarak deiir. Silindir kapa zerinde, yanma odalar, supap yuvalar
(baalar), emme ve egzoz kanallar (portlar), su kanallar, buji veya enjektr yuvalar ve
supap klavuzlar bulunmaktadr.
Silindir kapa yksek basn ve scaklk altnda alan bir paradr. Gnmz motorlarnda ounlukla
kullanlan silindir kapaklar hafif, ilenmesi kolay, s iletimi yksek bir malzeme olan alminyum ve
alamlarndan yaplmaktadr. malatta alminyum ierisine nikel, magnezyum, bakr, silisyum gibi
alam elementleri katlarak dayanm artrmak mmkndr.
Dizel motorlarda silindir kapa genellikle grafitli dkme demirden yaplmaktadr. Bu tr motorlarda silindir
kapa zerine gelen basn ve scaklk, benzin motorlarna gre ok daha fazladr. Dkme demirin dayanmn
artrmak iin benzinli motorlarn silindir kapaklarnda olduu gibi alam elementleri katlarak dayanm arttrlr.
Su soutmal motorlarda, silindir kapann soutulmas iin su kanallar bulunur. Hava soutmal motorlarda ise
silindir kapann d yzeylerinde soutmay salamak iin hava kanatklar bulunur. Bu tr silindir kapaklarnda
hava kanatklar silindir kapa ile birlikte dklr.
3. Manivela mekanizmas,
4. Hidrolik itici,
5. Supap yay,
6. Silindir kapak gvdesi,
7. Emme portu,
8. Egzoz portu,
9. Emme supab,
10.Egzoz supab
Ayrca gnmz motorlarnda kullanlan szdrmazlk contasnn karbon kapl yzeyinin zeri, motor blounun
ve silindir kapann bozulmasn nlemek iin grafit ile kaplanmtr.
Krank Muhafazas
Genellikle motor blou ile tek para dklerek imal edilen st karter krank miline yatak grevi yapar. st
karter motor gvdesi ile tek para olabildii gibi motor bloundan ayr da olabilir.
Krank Muhafazas
Genellikle motor blou ile tek para dklerek imal edilen st karter krank miline yatak grevi yapar. st
karter motor gvdesi ile tek para olabildii gibi motor bloundan ayr da olabilir.
Genellikle motor blou ile tek para dklerek imal edilen st karter krank miline yatak grevi yapar. st
karter motor gvdesi ile tek para olabildii gibi motor bloundan ayr da olabilir.
Karter
Karter, motoru ve krank muhafazasn alt taraftan kapatarak motor yana depoluk eden sabit motor parasdr.
Karter cvatalarla st kartere veya direkt motor blouna baldr. Szdrmazl salamak iin karter ve gvde
arasnda mantar, conta kartonu, motor yana dayankl lastikten yaplm karter contas ya da sv conta
kullanlr.
ki zamanl motorlarda karter yksek basn altnda alt iin krank muhafazas ile tek para olarak daha
kaln malzemeden imal edilmektedir.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Piston tepesi,
Piston pimi,
Emniyet segman,
Biyel burcu,
Biyel,
Alt biyel yata,
Krank mili,
Biyel muylusu yatak kapa (kep),
Ana muylu yatak kapa
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Piston,
Piston pim delii,
Piston kolu,
Balant cvatas,
Yatak,
Kep (kovan)
Piston
Pistonlar, silindir ierisinde yaptklar dorusal hareketlerle zamanlar meydana getirir, i zamannda yanm
gaz basncn piston kolu (biyel) aracl ile krank miline iletir, dier zamanda krank milinden ald
hareketle emme, sktrma ve egzoz zamanlarn meydana getirir. Silindir iinde iki l nokta arasnda hareket
ederek zamanlar meydana getiren piston, silindirin alt tarafnda hareketli bir kapak vazifesi grmektedir
Piston kesiti
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Ate alan,
Piston tepesi,
Piston segman blgesi,
Piston etei,
Piston pimi yuvas,
Varsaylan ap
Piston segman says; sktrma basnc, krank milinin dn saysna ve piston apna bal olarak
deimektedir. Buna gre basn ve ap bydke segman says artar, devir arttka segman says azalr.
Gnmz motorlarnda genellikle 3-4 adet halka tip segman kullanlmaktadr
1.
2.
3.
4.
5.
Motorun almas esnasnda sl genlemeye izin verecek ekilde piston ile silindir duvar arasnda kk bir
piston boluu vardr. Bu piston boluu nedeniyle, yksek basnl hava-yakt karmnn ve yksek basnl
yanm gazlarn yanma odasndan silindir blounun alt tarafna kamasn engellemek iin piston ile silindirler
arasnda kompresyon segman vardr. Kompresyon segman bir pistonda en az iki adet bulunur, bu segmanlara
pistonda yanma odas tarafnda konumland iin ate segmanlar da denir
a. Kompresyon, b. Ya segman
Piston Pimi
Piston pimleri, piston ile piston kolunu (biyel)
birbirine mafsall olarak balar.
Piston pimleri pistona,
Pim, biyelde sabit, pistonda serbest
Pim, pistonda sabit, biyelde serbest
Pim, biyel ve pistonda serbest (tam
serbest) olmak zere
fakl ekilde balantl olabilir.
Krank Mili
Pistonlarn dorusal hareketini dairesel harekete eviren ve yapm olduu dairesel hareket sonucu
pistonlara dorusal hareket kazandran, yanma basnlarn zerinde toplayarak dairesel hareket reten
temel motor parasdr
Pistonlar zerinden krank miline aktarlan yanma basncnn etkisi altnda krank mili srekli olarak eilme ve
burulma gerilmelerine maruz kalmaktadr
A.
B.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Pistonlar zerinden krank miline aktarlan yanma basncnn etkisi altnda krank mili srekli olarak eilme ve
burulma gerilmelerine maruz kalmaktadr
Bu kuvvetleri karlayabilmesi iin krank milleri yksek kalitede, alaml krom nikel veya krom molibden
eliklerden dvlerek veya dklerek imal edilip tornalama ilemleriyle biimlendirildikten sonra anma
burulma ve eilmeye kar dayanklln artrmak amacyla sl ilemleri uygulanarak muylu yzeyleri
sertletirilir.
1.
2.
3.
4.
Ana muylu,
Kol muylusu,
Ya delii,
Kar arlk
Krank mili zerinde muylularn yan sra dengeleme arlklar, ya kanallar, baz motor
tiplerinde bulunan ve motor dn ynnn tersine fakat motor devrinde dnen
dengeleme mili bulunur
1.
2.
3.
4.
Dengeleme arlklar,
Dengeleme mili,
Dengeleme mili tahrik dilisi,
Dengeleme mili dilisi
Bu arlklar, piston-biyel mekanizmasnn arlklar, pozisyonu ve zerine gelen ykler he-saplanarak belirlenir.
Bu nedenle krank mili dkldkten sonra balans ilemine tabi tutulur ve bir balansszlk grld takdirde
arlklarn uygun olan blgesinden matkap ile delikler alarak arlklar boaltlp dengeleme salanr. Baz
krank millerinde biyel muylular oyuk olarak yaplr ve bylece muylu arl drlerek merkezka kuvvetleri
de o oranda azaltlr
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Piston,
Piston kolu,
Kol muylusu,
Ana muylu,
Ana yatak,
Kol yata
Volan
Volan, zerinde volan dilisi, prizdirek mil klavuz yata, debriyaj basks merkezleme pimleri, balant
delikleri ve disk gbek boluu bulunan ekseninde dnen krank mili ile beraber statik ve dinamik dengesi
yaplan genellikle grafitli dkme demirden veya dvme elikten motor parasdr
Volan i zamannda bir ksm enerjiyi zerine alarak dier zamanlarda pistonlarn kolayca l noktalar
amasn salar
Volann grevleri yle aklanabilir. Krank milinin srekli dnmesi ve yanma stroku dndaki dier zamann
gerekleebilmesi iin dn ynnde bir atalet kuvveti gereklidir. Bilindii gibi drt zamanl motorlarda
krankn iki dnnde bir defa i olur. Genileme zamannda piston tepesi zerinde oluan dorusal itme
kuvveti ile krank mili dndrlmektedir.
1.
2.
3.
4.
5.
Krank mili,
Krank mili ans,
Volan,
Volan dilisi,
Kavrama disk srtnme yzeyi
1.
2.
3.
Volan,
Volan dilisi,
Kavrama-debriyaj nitesi
Krank mili,
Piston,
Krank dilisi,
Zaman ayar zinciri,
Eksantrik dilisi,
Eksantrik (kam) mili,
Supap mekanizmas,
Egzoz manifoldu
Krank milinin dairesel hareketi, farkl eksende alan eksantrik (kam) miline farkl mekanizma ekli ile
iletilebilmektedir. Bunlar;
Zaman ayar dilileri ile hareket iletim mekanizmas,
Zincir ile hareket iletim mekanizmas,
Zamanlama kay (Triger) ile hareket iletim mekanizmasdr.
A.
B.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
Silindir kapa,
B. Motor blou,
Emme supaplar kam mili,
Egzoz supaplar kam mili,
Hidrolik supap itici,
Supap yay,
Supap klavuzu,
Emme portu,
Egzoz portu,
Emme supab,
Egzoz supab,
Yanma odas,
Piston,
Silindir,
Eksantrik tabla seti,
Soutma suyu kanal,
Soutma suyu kanal
Supap zaman ayar veya kontrol mekanizmas silindir saysna, supap dzenine ve kumanda elemanlarnn
motordaki konumlarna gre eitlilik gsterir.
1.
2.
3.
4.
5.
Eksantrik mili,
Manivela mekanizmas,
Supap yay,
Supap,
Piston
1. Krank mili
2. Hareket ilerim eleman
3. Eksantrik dilisi,
4. Kam mili,
5. Supap itici fincan,
6. tici ubuk,
7. Manivela dzenei,
8. Supap yay,
9. Silindir kapa,
10.Supap
11.Motor blou
1.
2.
3.
4.
5.
Eksantrik mili,
Supap itici fincan,
Manivela dzenei,
Supap,
Silindir kapa
Kam mili silindir kapa zerinde olan stten tek eksantrik milli
supap mekanizmas
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Kam mili,
Manivela dzenei,
Emme supab,
Egzoz supab,
Silindir kapa,
Motor blou
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
tme eleman,
Supap iticileri,
alma odas,
Sktrma yay,
Klavuz manon,
Supap gvdesi ya keesi,
Ya beslemesi,
Bilyeli valf,
Depo
Supap aklnn kk olmas, supabn daha erken almasna ve daha ge kapanmasna, yani daha uzun sre
ak durumda kalmasna neden olmaktadr. Bu nedenle supabn kapal kalma sresi ksalr. Kapanma sresinin
ksalmas, supap bandan supap yuvasna yeterince s verilmemesine neden olur ve bunun sonucunda egzoz
supab ar snr. Ayrca, yeterince aklk olmazsa, egzoz supabnn ya da emme supabnn motor scakken
kapanmamas tehlikesi vardr. Bu durumda, egzoz gaz, egzoz supabndaki aralktan ieri ekilirken, alevler
emme supabndaki aralktan emme manifolduna kaarlar. Bu nedenle, gaz kayplar ve g kayplar
olumaktadr. Supap aklnn kk olmas ayn zamanda, supap ile supap yuvalar arasndaki kk
aklktan akan scak egzoz gazlar yznden supaplar ar snacaklardr. Bunun sonucunda supap balar ve
supap yuvalar yanacaktr.
Supap Aklnn Fazla Olmas
Supaplar
Supaplarn grevi, alma artlarnda emme ve egzoz yuvalarn amak ve sktrma zaman ve yanma zaman
srasnda bu yuvalarn szdrmazln salamaktr
1. Emme supab, 2. Egzoz supab, 3. Emme portu, 4. Egzoz portu, 5. Emme eksantrik mili, 6. Egzoz eksantrik mili,
7. Silindir kapa
Drt zamanl iten yanmal motorlarda bir silindir iin en az iki adet supap bulunur. Bunlar emme zamannda
silindir ierisine dolgunu giri yapt emme supab ve yanma sonucunda atk gazlarn kna izin veren egzoz
supabdr.
Genellikle her silindir iin bir emme ve bir de egzoz olmak zere iki supap bulunur. Ancak motor verimini
arttrmak iin; silindire daha fazla karm ve hava alp yanm gazlar daha kolay dar atabilmek iin
silindirlere 2 emme, 2 egzoz olmak zere 4 supap konulmaktadr. 3 ve 5 supapl motor tipleri de gnmzde
mevcuttur. Supaplar motorlarda yksek sl yk ve basn altnda almaktadrlar. Bu nedenle, emme supab
ieri akan taze karmla soutulsa da, 500 C scakla kadar snr. Scak yanma gazlarnn ak ierisinde
bulunduu iin egzoz supab ise 800 C'ye kadar snr. Egzoz supab aldnda, egzoz gazlarnn yksek basnc
ss, yanma odasnn hzl boaltlmasn kolaylatrd iin, egzoz supabnn ap mmkn olduunca emme
supabndan daha kktr. Egzoz supaplar, krlmaya, korozyona, eilmeye ve hzl anmaya kar dayanm
yksek olmas iin, iinde yksek oranda krom, nikel, silikon ve dier baz katklarn bulunduu elik
alamlardan veya stellit denilen, yksek sya dayankl, zel elik alamlarndan yaplr. Emme supaplar, egzoz
supaplarna nazaran s ynnden daha uygun artlarda alt iin, bunlarn yanma, korozyon ve anma
olasl daha az olduundan, stellite gre daha ucuz olan krom, nikel, elik alamlarndan yaplr.