116/CZ I

jestem rozdraniony i intelektualnie jaowy Ach nie. To nie z mej winy.

To on. Ten mj smarkacz dobra si do mzgu. To on go drani, obiera
jc szaro-row mas z przezroczystych bonek. Robi to scyzorykiem.
Zaprawd, zaprawd oto n, skalpel ofiarny. Scyzoryk nowego rytu. Do
tej pory nie wiem, kto to sobie wyobraa, komu si zdaje? Tobie? Jemu?
Mnie? Przecie bezkarnie nie wolno sobie wyobraa. Za wszystko si
paci miesznoci i mierci. Nawet jeli narracja nie jest technik,
jeli jest miejscem, z ktrego si widzi, miejscem, ktre widzi. Lecz
miejsca take nie maj te sowa. S bez usprawiedliwienia i bez realne
go alibi. Jeli prna nadzieja i wiara, e on, to co sprzeczne poczy, to
nie bdzie pointy. Zblia si chwila, gdy przetopi sado z podbrzusza
na skwarki i smalec. Mumifikacja. Rytua, ktry pozwoli zapomnie, e
zabijaj. Zapomnie o mierci. Kotlety, schab, szynka, sonina, boczek,
eberka, golonka, kaszanka A jeli ofiara i pami s bez znaczenia?
Nie. Odpdmy te myli. On mnie zapamita. On i ja. Wczepieni w wiel
ki, szary obok mierci, zgadzamy si na powolne nastpstwo pokole,
poerajcych si wzajemnie. Pokole lepych, posusznych, ywicych.
Boj si. On jest dzieckiem. Ja u kresu. Wok ogie i dym. Wdz
pocie soniny. Gruby art. Na grzbiecie miaem 12 cm tuszczu. Wdz
szynki i kiebasy. Dobra wiejska kiebasa, kiebasa jego dziecistwa.
Iskry. Dym. Wiedzielimy od pocztku. To bolao. Jaka noc. I ta daleka
droga do miasta. Dym. Iskry. Noc. To ju noc. Do koca.
[ok. 1974]

SAMOOBRONA
MAGICZNY MANIFEST

Wejcie, ktre jest wyjciem.

Biae ciany.
Czworobok sceny.
Stalowa lina przecina scen po przektnej.
W grze dwa lustra bez ram.
Osoby:
NUDA MIERCI
NUDA MIOCI
KRLOWA MAAB
AUTOR
LINOSKOCZEK

Aktorzy w wieczorowych sukniach. W penym makijau. Doklejone rzsy.

Tuste czerwone wargi. Peruki. Twarze-maski. Elegancja. Takt. Gust. Denie do ideau. Do pikna. Aktorzy powinni zapomnie o swym przebraniu.
Strj jest atrybutem, to ochronny znak, to potwierdzenie z trudem zdobytego miejsca w spoeczestwie. To gala, to akademia, to raut, to przyjcie,
to przesuchanie, procesja, to kwestia czasu.
W grze na linie apie rwnowag nagi Linoskoczek.
I on powinien zapomnie o swojej nagoci.
wiata bardzo silne i kolorowe.
Aktorzy mwi do mikrofonw.
Ich gesty nie ilustruj tego, co mwi.
Aktorzy nie utosamiaj si z postaciami. S cali z ycia czy wyobrani.

118/CZ I

Jak kuky.
Walcz z letargiem. Bezwadem. Chodz po scenie std dotd. Przygldaj
si sobie. Usiuj rozpozna si. Suchaj si nawzajem. Budz si. Zasypiaj.
Pal papierosy. Pij kaw. Alkohole. Zamykaj oczy. Oszoomieni. Optani. Nie maj zaufania do siebie. Prowokuj si wzajemnie. Boj si. Ale to
wszystko dzieje si pod powierzchni stroju i maski. Ukradkiem,
A widzowie? Widz jest sobowtrem aktora.
Czas spektaklu jest z gry wszystkim znany. Spektakl trwa bdzie ptorej
godziny albo dwie godziny, a tekstu jest na godzin. I wanie o te minuty
ciszy idzie gra.
O miejscach ciszy decyduj wykonawcy.
O przyspieszeniach rytmu rwnie.
Nie sposb przewidzie dokadnie oddechu tej sztuki, trwajcej 90 minut.
Aktorom nie wolno zej ze sceny prdzej.
Linoskoczek przechodzi nad scen tam i z powrotem. Czasem spada. Upadszy mwi:
zazdro zabija mnie
zy umiech czarownika
z pierwszej strony gazety
Po tych sowach ganie wiato i sycha muzyk.
Scena rozjania si na powrt, gdy Linoskoczek jest znowu na swym miejscu.

PROLOG
W ciszy ceremonia wejcia.

EPEISODION I
NUDA MIOCI

gos znany
z dziecistwa
melodi powrotu
biaa mikka wilgotna
zakamarki zapachu

SAMOOBRONA/119

ciaa
na mio rodzenie
AUTOR

wyobrazi sobie brzeg morza

soce i wiatr
wiatr odpyw i przypyw
KRLOWA MAAB

za adn cen
nie wziabym
ani suszonej ani gotowanej
NUDA MIERCI

i tak raz na zawsze

w ptli alfabetu
w nienasyceniu
NUDA MIOCI

sodkiej podlegoci
KRLOWA MAAB

od ust do buzi
AUTOR

zatem wychyleni ku rdu

odnowy w tacu
w rwnowadze
poczujesz wtedy rado
w ciele
i oddasz j
modo zreszt zawsze
KRLOWA MAAB

pajk na komy
w trakcie wieczerzy
NUDA MIOCI

ciaa tak biae

ciaa na
mio rodzenie
AUTOR

piasek drobny i ciepy

oddech pustyni rowy
sirocco

120/CZ I

KRLOWA MAB

to by po prostu znak
czasu
AUTOR

ponadto naley pamita aby

umiech w sprzecznoci
przepraszam
lekkiej sprzecznoci nie ma
sprzecznoci w radoci
NUDA MIERCI

w piasku porzucona
KRLOWA MAAB

przywiana przez wiatr

AUTOR

fotografia Einsteina z wysunitym

jzykiem
Pali fotografi, rozrzuca popi.
KRLOWA MAAB

on prochy swe kaza

na cztery strony wiata
na wiatr
NUDA MIOCI

jak dziecko zoliwe

z wysunitym jzykiem
AUTOR

modo ktra jest

by nie moe inaczej
jest jest jest optymizmem
NUDA MIERCI

bez sw najlepiej
KRLOWA MAAB

w socach Azji Afryki

NUDA MIERCI

twarz
KRLOWA MAAB

o Europie lepiej nie wspomina

SAMOOBRONA/121

NUDA MIOCI

twarz ludzka najbardziej

AUTOR

zreszt grymas rozpaczy byby

artystycznym faszem zaprzeczeniem
dojrzaej estetycznej zgody gdy destylacja obrazu
sowem
NUDA MIOCI

widziaem w zielonej wodzie

basenu uda i brzuch dziewczyny
KRLOWA MAAB

studentki teologii
AUTOR

przeciw metaforze w radosnej

sprzecznoci odnowy
rzeczywistoci ywiow
stopami tancerza
KRLOWA MAAB

z ogonem i bez
w adnym przypadku
nie wziabym
NUDA MIOCI

odkupienie
oczyszczenie
KRLOWA MAAB

w poniedziaek
wtorek
w rod
AUTOR

w imi zrozumiaoci
NUDA MIERCI

a w socu sny
przemieszczenia gwatowne
rozpacz nie pij
KRLOWA MAAB

bez powodu zupenie

122/CZ I

NUDA MIERCI

gdy cisza absolutna

KRLOWA MAAB

jak w muzeum albo w kociele

AUTOR

bez anegdoty wewntrz

NUDA MIERCI

w piecach sierpnia gdy sny

AUTOR

jeszcze mam oczy otwarte

STASIMON: MODLITWA SEN

NUDA MIOCI

ucieczki we nie
gdy tajemnica drzwi
drzwi najmniejszych w najwikszych
wystarczy nacisn guzik
aby otwary si spiowe
najwikszy czowiek
Namiestnik
w najmniejszych
a ja za nim
mamo mamusiu
mam komara w uchu
i bl ten
dlaczego mnie urodzia
kto nas ciga
gniew ludu kamstwa
nasza prawda nasza
ale udao si jestemy
za bram wiary jak myszy
w dziurze w norze
ale i tu sd ostateczny
wycieczki wdzieraj si z okrzykami
zachwytu i przeraenia

SAMOOBRONA/123

oniemieli
zbrodniarze
wszyscy wyra zdumienie
i rozpacz mimik
zakonnice gro zebranym
palcami ostrzegaj
nard przed porak
druyny pikarskiej
jestem w ciy
musimy wic na siebie
uwaa na jzyku
ronie wrzd
za oknami defilada druga w tym
tygodniu widziaem w telewizji za oknem pyny czogi motocykle
wyrzutnie rakietowe sztuka tygrysy szkoy zakady pracy twrcy
sportowcy autobusy ludno wszyscy tratowali si wzajemnie trzy
majc si za rce za transparenty bowiem DEFILADA JEST WSTG
EPOKI pouczy mnie zastpca przewodniczcego ma nalan twarz
i te oczy rysia a my jestemy mwi dzieem sztuki prze
wodniczcego jeden ruch kolorowych gagankw ktre trzymacie
w rkach mwi a powstanie obraz twarzy przewodniczcego
myl bitewna w ktrej zadamy decydujcy cios i nie ma zapamitaj
to sobie nie ma przebudzenia

EPEISODION II
AUTOR

oszustwo
bezwzgldnie
nieudana
oda
NUDA MIOCI

ju nie pamitam o czym mwiem

KRLOWA MAAB

gos cesarskiego sowika

w zegarze cenzury

124/CZ I

AUTOR

cho z drugiej strony

KRLOWA MAAB

z lekkoci najwyszej trudnoci

AUTOR

oszustwo
NUDA MIERCI

niepotrzebne sowa
AUTOR

nie ma niepotrzebnych
wemy na przykad
NUDA MIERCI

tego pismaka
AUTOR

ktry uywa
KRLOWA MAAB

hase

SAMOOBRONA/125

AUTOR

co zwie si wzorem
KRLOWA MAAB

jak on omiela si
NUDA MIERCI

wypisywa wypowiada
NUDA MIOCI

przemilcza przekrca
KRLOWA MAAB

przeuwa
NUDA MIERCI

zwraca
AUTOR

podniose hasa
humanizm
rwno
braterstwo

AUTOR

NUDA MIERCI

sw
NUDA MIERCI

konfrontacje
denuncjacje

zdeche ryby

NUDA MIOCI

KRLOWA MAAB

w socu w gorcym piasku pustyni

AUTOR

ajdactwo o czym mwimy oszustwo

KRLOWA MAAB

eby wyskroba
NUDA MIERCI

w smrodzie
NUDA MIOCI

embrion prawdy
AUTOR

cho z drugiej strony

NUDA MIERCI

otwrz oczy i nie udawaj

NUDA MIOCI

nieakceptowanie tego

zbiorowy piew szelest gazety

KRLOWA MAAB

wsplna odpowiedzialno nie wolno zasn

AUTOR

niewiadomo celu
KRLOWA MAAB

gupstwo egoizm
AUTOR

w zamkniciu z zewntrz
i wewntrz zapany
KRLOWA MAAB

w gupot rozpusty
NUDA MIOCI

epoki wilkw
KRLOWA MAAB

jeli wolno si wyrazi

126/CZ I

tak lapidarnie
NUDA MIOCI

gupstwo rozpaczy
AUTOR

z wewntrz i z zewntrz
KRLOWA MAAB

absolutne zudzenie paluchy

AUTOR

gdy dobr sw
KRLOWA MAAB

nie jest spraw atw

i nie od nas zaley
AUTOR

ten pomnik ywy pomnik

KRLOWA MAAB

z alabastru sera i marmolady

AUTOR

ten wytupany wygwizdany i oszukany

KRLOWA MAAB

powszednio epoki
NUDA MIOCI

heroizm bohaterstwo
dobro nadzieja co dalej

SAMOOBRONA/127

NUDA MIERCI

strach
NUDA MIOCI

przemoc
KRLOWA MAAB

szuruburu
AUTOR

kiedy na przykad nieudane

wiersze niepotrzebne zdania
tragiczno
KRLOWA MAAB

tragiczno trzeba z siebie

wyrzuca i walczy z ni
AUTOR

uczucie bezwadu
czy impotencji
rozrzuconych byle jak przedmiotw
ktrych ju nie potrafi si pozbiera
a moe nie warto
NUDA MIOCI

gdy tylko co matka

co ojciec czuje
co jest

AUTOR

gdy enujcym gupstwem

jest kady protest i bunt
NUDA MIERCI

wiadomo rozkadu cakowicie sztuczna i wyuczona

AUTOR

celowa zabjcza przemiana

wszystkiego w dziecinn zabaw
KRLOWA MAAB

w oszustwo paciorkw dziewicy

AUTOR

gupstwo gupstwo oszustwo

nieodpowiedzialno

STASIMON: NARKOTYKI
AUTOR

staa w kolejce
po mk i mleko
po marmolad z burakw
miaa szorstkie rce
w milczeniu zgodzia si
na cen szczcia
nie powiedziaa nic
KRLOWA MAAB

posuchajcie pieni niewolnika

128/CZ I

AUTOR

jestem synem przypadku

bezksztatnych warg
zapoconej koszuli
bluzy onierza
i stumionego w gruzach
miechu
byem mioci
chwastw silniejszych
od mierci
byem rebakiem
szczypaem traw
biegaem z wiatrem
zapaem motyla
byem szczliwy
KRLOWA MAAB

posuchajcie pieni niewolnika

AUTOR

a teraz a teraz jest cakiem

inaczej budz si rano z gorycz
w ustach patrz przez okno na samotne
drzewa na gniazda kawek i wron
na pochmurne niebo dlaczego
pochmurne pamitam przecie beztroskie
oboki i rado moj na powierzchni
serca wychodz do pracy pracuj w teatrze
wracam do domu sucham muzyki z radia
przegldam Express Wieczorny patrz co graj w kinie
w Non stop: Przygody Hucka
w Wiedzy: Ich sprawa
w Muranowie: Prba terroru
w Zbyszku: Rozmowa
w Albatrosie: Motyle
w Polonii: Strach
w Anatolu: Zeznania komisarza przed prokuratorem Republiki
w Aurorze: Zmartwychwstanie
Strach w Atlantiku

SAMOOBRONA/129

w Bajce: Krtkie wakacje

Beata: Winnetou wrd spw
Czajka: Safari 5000
w Darze: Narkomani
w Feminie: Ucieczka przez pustyni
w Jagdce: Hubal
w Jutrzence: Rozmowa
w Kongresowym: Jeremiasz Johnson
w Kalinie: Rodeo
w Klubie: Wielki Gatsby
w Kulturze: Granice Mioci
w Kosie: W
w Lotniku: Taka bya Oklahoma
w Lunie: Nieszczcie Alfreda
i Legenda o Paulu i Pauli
1 Maj: Zoto dla zuchwaych
w Mewie: Nie ogldaj si teraz
w Moskwie: Tropiciel ladw
w Modej Gwardii: 40 karatw
w kinie Ochota: No i co doktorku
Polewaczk w Palladium
Ani sowa o futbolu w Przodowniku
Hajducy kapitana Angela w Przyjani
Bd szeryfa w Reducie
Nie ogldaj si teraz w Relaxie
Gdyby don Juan by kobiet w Sawie
Nieuchwytny morderca w Skarbie
Mciciel
Ziemia obiecana
Kolorowe poczochy
Dzieje grzechu
Taka adna dziewczyna
Tajemniczy blondyn w czarnym bucie
Koniec wakacji
Dzieje grzechu w Tczy
Jedziec bez gowy w Warsie
To ja zabiem

130/CZ I

Wolne miasto
Mciciel
Noc amerykaska
So maruda
Aresztuj ci przyjacielu
Niebieski onierz
Bueczka
id do kina zapomnie o godzie
wracam do domu dlaczego wracam
do jakiego domu po drodze kupuj chleb
odpdzam myli doksztacam si wracam
do godu pouczam siebie e niewiele
trzeba aby przyj do siebie
nie pomaga rozsdek patrz na siebie jak na
obcego ju nie jestem czyj wasnoci
jest moje ciao kto mi je zabra
KRLOWA MAAB

posuchajcie pieni niewolnika

AUTOR

w kinach sprzedaje si teraz widoki katastrof

wspln zagad sekretarki i dyrektorzy
z najwyszych piter skacz
w przepaci wsypw na mieci
gow w d wszyscy trac wszystko
sprawiedliwie
w kinie
KRLOWA MAAB

posuchajcie pieni niewolnika

AUTOR

ale s przecie wrd nas cho nie s

nami ludzie z paszportem dugowiecznoci
i przywilejw komu zabranych dlaczego za mn
idzie niepokj niewiara budz si rano z gorycz
w ustach i patrz przez okno na samotne drzewa

SAMOOBRONA/131

EPEISODION III
KRLOWA MAAB

nie wolno
AUTOR

std dotd
NUDA MIERCI

i co komu do tego
AUTOR

kiedy y przyszo
KRLOWA MAAB

w upalny dzie na tarasie

NUDA MIERCI

te bunty wyzwania
KRLOWA MAAB

marzenie o lodach
z bit mietan i owocami
jest najbardziej stosowne
AUTOR

tragicznoci zreszt nie wolno

KRLOWA MAAB

kupowa jak lodw na

patyku i liza
NUDA MIERCI

w upalny dzie
NUDA MIOCI

w socu bez przebudzenia

KRLOWA MAAB

w lku e zabraknie
talentu
NUDA MIERCI

artyzmu mocy krzepy

KRLOWA MAAB

rzepy na psim ogonie

AUTOR

wszechbytu

132/CZ I

KRLOWA MAAB

niebytu odbytu jak bytu

NUDA MIERCI

oszustwo ryba bez gowy

NUDA MIOCI

w socu
w piasku pustyni
KRLOWA MAAB

zagrzebane pytko
NUDA MIOCI

i co
AUTOR

wiersz przecie
oda
podobna do poematu
KRLOWA MAAB

na zamwienie
AUTOR

tak wiersz
KRLOWA MAAB

i staje
NUDA MIERCI

staje
NUDA MIOCI

na sztorc
AUTOR

na ostrzu noa
KRLOWA MAAB

na baczno
NUDA MIERCI

aportuje
NUDA MIOCI

tak wprost dosownie

KRLOWA MAAB

bez gowy
NUDA MIOCI

bez ogona

SAMOOBRONA/133

KRLOWA MAAB

niedopuszczalny w towarzystwie wybryk

AUTOR

tylko gorco krwi

i zapa modoci
NUDA MIOCI

lekkomylno
KRLOWA MAAB

optymizm gupoty na czczo nie wolno

AUTOR

w rynsztoku
NUDA MIERCI

oszust modoci
KRLOWA MAAB

oszust mioci
NUDA MIOCI

porednik
AUTOR

prawie boski
NUDA MIOCI

wysannik
KRLOWA MAAB

cyrkowiec i akrobata kuglarz

AUTOR

posta zaledwie
KRLOWA MAAB

zupenie sztuczny
sidy
owdy
AUTOR

wiersz oda
NUDA MIERCI

na ostrzu
NUDA MIOCI

na bakier
nie wolno tak bez uprzedzenia

134/CZ I

SAMOOBRONA/135

STASIMON: SKURCZ

NUDA MIERCI

std dotd najlepiej

NUDA MIOCI

sidy owdy
AUTOR

a bunt
KRLOWA MAAB

a pienidze z polizgu
NUDA MIOCI

na linie na granicy
KRLOWA MAAB

bezwstydu
AUTOR

utwr przeznaczony
KRLOWA MAAB

bezwzgldnie
AUTOR

na podziw na er
KRLOWA MAAB

insektw nocy
NUDA MIERCI

oszustwo w socu
KRLOWA MAAB

w omdleniu prawie antycznym

bielmem nieziemskiej doskonaoci
AUTOR

w muzyce drzew
konary drzew
i blask
KRLOWA MAAB

dotknity okrutnym
stalowym pirem
AUTOR

nieskoczonoci
NUDA MIOCI

a mioci bym nie mia

NUDA MIERCI

wtedy nagle w autobusie

wpierw dusznoci
dusznica krew uderza do gowy
potem czowiek blednie
albo na odwrt
krew uderza do gowy dusznica
nie sposb zauway
w toku w autobusie
w toku wszyscy poc si
jedno przylepione do drugiego
wycieraj czoa chusteczkami
do nosa koszule te lepi si
przylepiaj do plecw i piersi
i te osawione krople potu strumyki
z gry plecw z barkw opatek szyi
ktre spywaj w d rynn krgosupa
i zbieraj si w okolicy krzya i poladkw
gdy lepko i mdo gdy jest
wtedy wanie ta nieoczekiwana
ten nieoczekiwany
po prostu wypadek
incydent
wrd zlepionego z sob tumu
po prostu jeden obok drugiego
nagle wrd jadcych
kto spord jadcych
zielenieje
dusznoci waciwie czerwienieje i
blednie albo na odwrt
potem konsternacja
niektrzy nawet nie zauwayli
ciao wynosi si na zewntrz
ostatnie znaki przesilenia
prawie niezauwaalny wstrzs

136/CZ I

drgnienie i to co byo potem

ludzkim potem
zmczenia yciem jest byo zimnym
skurczem

SAMOOBRONA/137

KRLOWA MAAB

nieudane wiersze
NUDA MIERCI

marionetki
NUDA MIOCI

firanki w oknach

EPEISODION IV

NUDA MIERCI

NUDA MIERCI

NUDA MIOCI

cienie zakochanych
dlaczego wszyscy
w myli i
wyobrani
powtrzyli to sowo
KRLOWA MAAB

wita powtarzalnoci
NUDA MIOCI

narodzin
ciemnoci
AUTOR

akcji
i winy
KRLOWA MAAB

wita powtarzalnoci
NUDA MIOCI

natchnienia
NUDA MIERCI

ktre spala
KRLOWA MAAB

wysusza
NUDA MIERCI

na szary popi
AUTOR

kurtyny teatrw
KRLOWA MAAB

sierpie cierpiesierpiecierpiesierpiecierpie
AUTOR

tak pal si tylko

prorocze sowa
AUTOR

fantomy umysu
KRLOWA MAAB

nadpsute miso
NUDA MIERCI

cierwo
Sycha krzyk.
KRLOWA MAAB

osy i trzmiele
NUDA MIERCI

w piasku pustyni
KRLOWA MAAB

dojrzae gruszki
NUDA MIERCI

sos bez pietruszki

KRLOWA MAAB

w adnym przypadku
nie wziabym do ust
ani suszonych ani gotowanych
AUTOR

z ogonem i bez
KRLOWA MAAB

sos w nos
i na opak
nos w sos
NUDA MIERCI

sidy owdy

138/CZ I

KRLOWA MAAB

wita powtarzalnoci
AUTOR

posuszny
KRLOWA MAAB

std dotd
AUTOR

monolog
NUDA MIERCI

dialog replika
KRLOWA MAAB

chr
NUDA MIERCI

kwartet
NUDA MIOCI

na smyki jzyki
AUTOR

w arze
neonw w blasku
nieskoczonoci
NUDA MIERCI

sidy owdy
AUTOR

niedawno przecie
napisaem przecie
NUDA MIOCI

klasyczny kwartet
AUTOR

czworokt
napisaem napisaem
KRLOWA MAAB

z ogonem i bez
AUTOR

wiersz od tak
poemat utwr gboka
pusta gadanina

SAMOOBRONA/139

KRLOWA MAAB

nigdy i nie raz na zawsze

AUTOR

w kadym razie ucieczka

KRLOWA MAAB

bezwzgldnie nie nie wezm

AUTOR

w opozycji
KRLOWA MAAB

na sztorc na szpic na wspak

NUDA MIERCI

na opak
AUTOR

w sam raz
NUDA MIERCI

z obcit gow
NUDA MIOCI

bez ogona
AUTOR

na ostrzu noa
e tak powiem
KRLOWA MAAB

ryba do ust
NUDA MIERCI

nie ma wyboru
NUDA MIOCI

ani gowy
ani ogona
AUTOR

tak nie wolno

w adnym wypadku incydencie
NUDA MIERCI

cakiem na ywo noem

NUDA MIOCI

std dotd

140/CZ I

STASIMON: N
NUDA MIERCI

najlepiej zabija
na oczach wszystkich
bdc pijani podeszli
na ulicy wczoraj
przeczytaem ze zdumieniem
dla stylu jzyka w gazecie
i zadali pi zotych
pienidze otrzymali i rzucili na ziemi
jaka lapidarno
KRLOWA MAAB

epoki
NUDA MIERCI

dajc z kolei dwudziestu zotych

mia przy sobie tylko banknot
wartoci stu zotych
wic wyj go z kieszeni
i trzyma w rku wtedy
przystawili mu do szyi n
z obawy przed spenieniem
groby
zgodzi si
KRLOWA MAAB

na zabranie stwy
NUDA MIERCI

w tym samym czasie

przeszukiwali napadnitemu
kieszenie
i znaleli
drugi banknot stuzotowy
AUTOR

i co dalej co dalej
NUDA MIERCI

w pocigu zapano
sprawcw

SAMOOBRONA/141

podczas ledztwa
przyznali si tylko
do zrabowania pienidzy
co nastpnie odwoali
przedstawiajc przed sdem
now wersj zdarzenia
AUTOR

mitu

EPEISODION V
NUDA MIOCI

to raczej wesoe
taka gra pswek
KRLOWA MAAB

w ciemnoci
NUDA MIERCI

w p sowa
KRLOWA MAAB

na linii podziau
AUTOR

std dotd
NUDA MIERCI

w socu si zapomina
AUTOR

zreszt to wszystko na wysokoci

NUDA MIERCI

w smrodzie suszonych
NUDA MIOCI

pytko zagrzebanych
KRLOWA MAAB

ach gdyby ruiny

paacu w Knossos
te synne tajemnicze ruiny
lad umarej kultury
byy rzeczywicie

142/CZ I

miastem dla lalek

gdyby tam wszystko
byo na niby
dla boskich kukie
bez wody bez ognia bez
smakw
jak w atelier
azienki sale tronowe
puste korytarze
AUTOR

i jedno wejcie
KRLOWA MAAB

bez pamici nie mona

NUDA MIOCI

z kta do kta
NUDA MIERCI

tssy tssy
AUTOR

poddani prawu cienia

KRLOWA MAAB

mieszni udawacze ludzi

bo jeli ycie jest obok
jeeli s ywi

STASIMON: KIELICH
NUDA MIOCI

w marcu 1975 roku

zmara Theresa Giehse
aktorka
ta prawie osiemdziesicioletnia
kobieta bya w swej prawdomwnoci
gniewna
bano si jej
nie znosia kamstwa
modzi aktorzy ktrych

SAMOOBRONA/143

uczya wspominaj j z mioci

i szacunkiem
mwia prawd
bya w swych sdach niezalena
bya brzydka
brzydot zamienia w znieruchomienie
miaa oczy przenikliwe zmczone
rozumiejce
godne mioci
Giehse uywaa swego autorytetu
nie zamkna si przed nowym
kilka dni przed jej mierci widziaem
j w telewizji w monodramie
F.X. Kroetza Widoki na przyszo
graa rencistk ktra spdza
ostatni
noc w swym mieszkaniu
przed przeprowadzk do domu
starcw
jeszcze si nie spakowaa
z caego dorobku ycia
z przedmiotw ktre j otaczay
musi wybra te najkonieczniejsze
ma
w klatce kanarka
rozmawia z nim
rozmawia sama z sob
przekonuje siebie e to co j czeka jest suszne
konieczne
suszna jest rezygnacja
umiejtno ograniczania si
ale suszna jest rwnie walka
tych kilka przedmiotw pamitek
bez ktrych ycie jest bez smaku
barwy
po prostu nie do zniesienia
nie kupia sobie telewizora poniewa

144/CZ I

programy oglda raz w tygodniu u crki

w ten sposb wywalczya sobie cotygodniowe
widzenie si z wnukami
jest sprytna w domu starcw
wytyczy granice podzieli pokj na dwa
sektory
to nawet dobrze mieszka
z kim drugim
ile lat temu? z Brechtem
zacza przyglda si takim
ludzkim wszom
ktre usiuj chytroci zmikczy konieczno
broni ich
co jeszcze
co jeszcze
byo mi al e odchodzi
zostawiajc mnie
gniewna i wspcierpica
z moj umiechnit
sualcz
oplut i olinion twarz
w lustrze

SAMOOBRONA/145

AUTOR

tego si nie da
napisa tak cakiem
KRLOWA MAAB

tego przecie nikt nie potrzebuje

AUTOR

naprawd
NUDA MIERCI

pokolenie istniao
KRLOWA MAAB

na pomiewisko
NUDA MIERCI

ostatnio par lat

KRLOWA MAAB

na pomiewisko
NUDA MIERCI

tylko w Ameryce
KRLOWA MAAB

bazestwo linotok ojotok sowotok

NUDA MIERCI

bo on wiedzia kiedy
umrze
a ty nie wiesz
KRLOWA MAAB

EPEISODION VI

dezodorant
NUDA MIERCI

KRLOWA MAAB

ciepo
NUDA MIERCI

zimno
KRLOWA MAAB

ciepo
ciepo
NUDA MIERCI

zimno
zimno
pisania mwienia

tych dwunastu
KRLOWA MAAB

na wysokoci
NUDA MIERCI

zmusi eby byli

jego uczniami
(nie wiem jak to zrobi) sowem
AUTOR

odma nie oda

z tragicznoci trzeba
walczy

146/CZ I

wymaza j
ona tylko czatuje
NUDA MIERCI

ciepo ciepo zimno zimno

NUDA MIOCI

eby kto kiedy po prostu

napisa e chce by
szczliwy
KRLOWA MAAB

oni wstydz si
bo jak bd szczliwi
to nie bd cierpie
NUDA MIERCI

zimno zimno
AUTOR

moje sowa
NUDA MIERCI

wrzd na powierzchni
krosty strupy liszaje
AUTOR

zimne
NUDA MIOCI

z oboonym jzykiem
KRLOWA MAAB

zabawy jzykiem
NUDA MIOCI

igraszki jzyka
KRLOWA MAAB

tak nim omiata

tak wylizywa
AUTOR

rany pozornie zgojone

NUDA MIERCI

zabawy oralne
NUDA MIOCI

ciepo
jak dziecko

SAMOOBRONA/147

KRLOWA MAAB

wysuwanie takie
pokazywanie
linienie
AUTOR

prbowanie od nowa
NUDA MIOCI

wpierw namaza
NUDA MIERCI

potem zlizywa
KRLOWA MAAB

naskrek tragedii
ppek komedii
NUDA MIOCI

wpierw hetta
NUDA MIERCI

potem wita
KRLOWA MAAB

i qui pro quo

NUDA MIERCI

dziura gboko pytka

KRLOWA MAAB

ju zapomniaam
AUTOR

a jednak wierz e jestem

porzdnym czowiekiem
NUDA MIERCI

a przed rowem prrrrrr

AUTOR

trzeba znale wtek

i opracowa
ta sztuka bdzie niejasna
na powierzchni niejasna
KRLOWA MAAB

tak pal si przecie

skrzyda aniow

148/CZ I

NUDA MIERCI

w socu sztucznoci
KRLOWA MAAB

zimno zimno
AUTOR

w promieniach natchnienia
NUDA MIERCI

ciepo ciepo
NUDA MIOCI

to tylko przypadkiem usyszana

proza
KRLOWA MAAB

boski zb mii czyli

niemiertelno duszy
NUDA MIOCI

a suwerenno a przebudzenie
AUTOR

kielich sw
Sycha krzyk. To krzycz cierwoerne ptaki, ktre zanieczyciy otarze.
NUDA MIOCI

to mewy mieszki
NUDA MIERCI

to mewy paczki
AUTOR

zatem w czterech cianach

bez dekoracji i kurtyn
KRLOWA MAAB

bez przecierade
AUTOR

w czterech cianach
NUDA MIOCI

za bia zason
AUTOR

bez dekoracji
NUDA MIERCI

w socu komedii

SAMOOBRONA/149

AUTOR

zasychajca plama
NUDA MIERCI

czerniejca w socu
AUTOR

plama
KRLOWA MAAB

pene drenia oczekiwanie

NUDA MIOCI

jak dotyk
NUDA MIERCI

rozgrzanego do biaoci
NUDA MIOCI

naskrka
KRLOWA MAAB

kapelusza
NUDA MIERCI

koci
NUDA MIOCI

zbw i warg
AUTOR

serca
KRLOWA MAAB

w ciemnoci i ciszy
w ciszy i w ciemnoci
AUTOR

reprodukcja
KRLOWA MAAB

std dotd
NUDA MIERCI

sidy owdy
KRLOWA MAAB

z kta do kta
NUDA MIERCI

tssy tssy
NUDA MIOCI

a mioci bym nie mia

150/CZ I

STASIMON: OFIARA
AUTOR

okna pocigu
na zewntrz wiosna
nowe pokolenia zieleni
roliny nie mog uciec
rosn w miejscu
skazane na trwanie
i pokoszenie
a ja jeszcze wczoraj
autostradami Europy
z Parya do Ostendy
z Ostendy do Brukseli
z Brukseli do Berlina
mijaem tysice samochodw
osobowych i ciarwek
siedziaem siedzielimy
nieruchomo w pdzcych
wstecz i przed siebie kapslach
zamknici zatrzanici przywizani
pasami bezpieczestwa
zbliaa si Wielkanoc
ludzie wyruszali z domw aby
zobaczy ruiny
morze
gry
Notre-Dame
stacje benzynowe
przespa si na campingu
wypi kaw
zje ciastko
zobaczy takich samych
uciekinierw
jak my i oni
w samochodzie rozmowa z Renat i Piotrem: zaaresztowano go
w kpielwkach spa anarchizm w naszych czasach jest gup

SAMOOBRONA/151

stwem niedojrzaoci spoeczestwa marz o stabilizacji wszy

scy nas strasz naokoo propaganda na tym polega zwalczajce
si partie obozy cicho bo przyjdzie Zdzicho nic dziwnego psy
wywszyy kryjwk wywleczono go za wosy policjant wykrci
mu rami wyrywanie wosw chyba bardziej boli w wizieniu
ledczym postanowili umrze na oczach wiata powstaa spra
wa czy spoeczestwo ma prawo kiedy mier jest legalna wy
brali godow karmiono ich rurkami przez nos lekarz wizienny
wyjecha na jeden dzie
i jeden dzie wystarczy
rodzinie wydano ciao
mia dziewitnacie lat
a w trumnie wyglda
na lat osiemdziesit
w wizieniu urosa mu
broda
w domu ubrali go
w koronkow koszul
i aksamitne ubranie
jak do komunii
uszminkowano mu
twarz
(ta moda przysza do nas z Ameryki)
ale broda wychodzia na zewntrz
nie chciaa
si zmieci w trumnie
zrobiono zdjcia
obiegy pras
widziaem je obok kacyka z Afryki
krwawego
bazna
politycznej areny roku tysic dziewiset
siedemdziesitego pitego
wrzuci ministra do sadzawki z krokodylami
(brawo)
obcina genitalia podejrzanym o zdrad oficerom
i dawi ich nimi

152/CZ I

(niesmaczne pfuj)
przepdza ydw i Hindusw
(Hitler by geniuszem)
przedstawicielk pastwa w oenzecie kaza
aresztowa poniewa pucia si z niezidentyfikowanym biaym
na lotnisku Orly
(sensacja i pfuj)
krci o sobie filmy jak wikszo ojcw
narodu lecz sam komponuje do nich
muzyk
(nie taki znw dzikus)
syszy gos Boga
(to raczej zabawne no no)
ma objawienia widzi dokadnie
cel swej polityki
(prawdziwy szczciarz)
i doprowadzi do koca swoj dziejow misj
(to grone grone ale zobaczymy)
nie boi si zamachw poniewa zna
dzie swej mierci lecz nie
zdradzi tej daty nikomu
(o Boe Boe jakie to do nas podobne)

SAMOOBRONA/153

NUDA MIOCI

z serca do serca
KRLOWA MAAB

horoskopy
rozmowy mw
pluskwy
w biaym domu
AUTOR

zmczenie o czym mwiem

NUDA MIOCI

niech
NUDA MIERCI

o dziecko ty dziecko
z brod
proroka
AUTOR

jeszcze mam oczy otwarte przecie

NUDA MIOCI

pogarda
AUTOR

i obojtno
NUDA MIERCI

uznanie wyroku
EPEISODION VII
NUDA MIOCI

i dalej i pyciej
NUDA MIERCI

i gbiej
KRLOWA MAAB

dementi uchway
przemowy
NUDA MIOCI

komentarze
NUDA MIERCI

z gry do dou

NUDA MIOCI

czekanie
a moe to tylko sen
mara
KRLOWA MAAB

wyrachowanie
AUTOR

samoobrona
NUDA MIERCI

spoeczna bezsilno
AUTOR

i osabienie
instynktu ycia

154/CZ I

NUDA MIOCI

milion milionw milion milionw

KRLOWA MAAB

a serce bije jedno

NUDA MIERCI

piaski pustyni
AUTOR

ryby zapane
KRLOWA MAAB

sidy owdy
AUTOR

recenzent pochwala umiar w tytule

agodny fanatyzm1 jedynym ratunkiem
NUDA MIERCI

remis w Tokio
KRLOWA MAAB

pandemonium wojny
NUDA MIERCI

wdowa po prezydencie
umiecha si agodnie
tren utraconych milionw
AUTOR

manko w kiosku
NUDA MIERCI

rozmowy na Kremlu
NUDA MIOCI

Coco Chanel
NUDA MIERCI

worek na gowie
NUDA MIOCI

obojtno
AUTOR

ktra czym jest

NUDA MIOCI

na pewno istnieje zwizek

SAMOOBRONA/155

AUTOR

pomidzy znaczkiem a
NUDA MIERCI

ukrzyowanym
KRLOWA MAAB

ta rozebrana znw wysza

za oliwnego multi multi
AUTOR

obok ubolewanie
e twrcy stracili wiar
KRLOWA MAAB

i dlatego s pesymistami ale ty

nie bj si skoro ci nic nie grozi
NUDA MIERCI

czy zabi wystarcza

NUDA MIOCI

w imi w imi czego

NUDA MIERCI

powici
KRLOWA MAAB

namaza na pomazaca
AUTOR

tragedii
komedii
NUDA MIERCI

przed czasem
AUTOR

przed kocem gry

NUDA MIOCI

chciaby przyspieszy
NUDA MIERCI

zniszczy i unaoczni
polityczny wodewil
KRLOWA MAAB

krwawa farsa nie w por

AUTOR

1 Na doczonej do tomu pycie Kajzar fanatyzm dobitnie poprawia na faszyzm.

przedwczesna decyzja

156/CZ I

cho nigdy nie jest

ani za wczenie ani za pno
NUDA MIERCI

i nigdy i nigdy i nigdy

EXODUS
AUTOR

nie bj si
mio jest
kocham
twoje najsodsze ucho
zaklinam je ono jest moje
nikt nie bdzie go kocha
tak bardzo tak bardzo jak ja
ono umrze ze mn
ono yje ze mn
ono mnie syszy
przecie mi dae swoje ucho
nie odbieraj mi go
jest moje na zawsze moje twoje ucho jest
morzem lasem ziemi zboem
jakim tylko chcesz
twoje ucho jest pszenic zotym
szumem jczmienia srebrem
owsa jest fioletow burz
byskawic ktra rozdziera zasony
jest tajemnic wityni witem
ukrzyowania szklan kul czarnymi
winiami szronem podania lalk
w piasku fotografi rodzicw
sierci zajca caoci
peni ksiyca
litoci ktra wszystko
ogarnia startem i ldowaniem
tym co mwione

SAMOOBRONA/157

i co mylane
co umrze musi
a yje jeszcze
jest cig przemian
i zrozumieniem
i wybaczeniem
to wszystko dziecinne
wszystko niewinne
to twarz w twarz
NUDA MIERCI

pamitasz
NUDA MIOCI

rzeczywiste smaki
waniliowe lody syrop
NUDA MIERCI

i igy ktre czyy

zbrodniarza z ofiar
garbusy
KRLOWA MAAB

ta lemoniada zamykana na
kapsle
NUDA MIERCI

pamitasz nie byo koca

ani pocztku
NUDA MIOCI

wszystko
wszystko naraz
i obok siebie
AUTOR

bez pychy
spenia
wspomina bdzie
w nowej przestrzeni
w pokorze w ciszy
sowa czyste
spenia
na pamitk

158/CZ I

WOSY BAZNA

i w czasie nowym
bdzie czyta
i mwi bdzie
wite wite
nasze
zwierzco-ludzkie
skazane wolne
wspomina bdzie
poznawa
wybacza
NUDA MIOCI

nie pij i nie pij

19741975

Widokwka

Sztuki te s1 zapisem dziaa ktre zdarzay si (byy gra

ne) trway chwil i ju nigdy nie wrc nie powtrz si
i projektuj te zdarzenia ktre bd si wedug tych wzo
rw powtarza w przyszoci a teraz mona je czyta go
no lub cicho dramatyzowa wyobraa sobie projekto
wa na kadym dowolnym kawaku sceny nawet na wa
snym ciele za kurtynami powiek i warg na powierzchni
skry. Wszystko co tu opisaem czy zapisaem zdarzyo
si naprawd i byo pomylane i powiedziane naprawd.
Wiatr toczy mnie w d ulicy po ktrej chodzie ju nie
kocham ci ju mi jest dobrze i ju mi jest obojtne pa
trz na innych w oknie trzy postacie dwch chopakw
jedna dziewczyna wiatr rozwia im wosy opowiadaj
o ostatniej przygodzie jaka ich spotkaa wszyscy s do
brzy s aktorami przychodz tu po przedstawieniu scho
dz ze sceny prosto tutaj a ja ci mwi e bya wspa
niaa fascynujca ten krzyk i ta sia fascynujca penia
obdu ktra zamienia si w ari w popis nastpnym
razem wskaesz ju na pewno to co najwaniejsze napi
sz komedi nic o wntrzu wszystko na zewntrz w ru
chu w akcji wchodzi m ona go nie spostrzega jest noc

1 W wersji ze Sztuk teatralnych 19721982 (Wrocaw 1984), tekst otwieraj sowa Sztuka ta jest. W tym miejscu id za wersj z tomu Z powierzchni Szkice o teatrze (Warszawa 1984) i za maszynopisem publikacji,
w ktrym najprawdopodobniej sam Kajzar wprowadzi odrczn korekt, zmieniajc Sztuka ta jest na
Sztuki te s.