KLTR BAKANLII YAYINLARI : 1102

.5^

IK VEYSEL
tt,-

I.
> r-

JL'I

yAm m

[u'i^^rr [MAirfi

KLTR BAKANLII YAYINLARI : 1102

IK VEYSEL

YAVUZ BLENT BAKLER

TTJRK BYKLER D ZS ; 123

ISBN 975- 17 - 0494 -4

() K lt r B akanl, 1989
O n ay : 19.10.1989 ta rih ve 928.1 - 3 - 4542 say
B irinci Bask.
B ask sa y s ; 15.000
B ab ak an lk B asm evi ANKARA

Sivas, halk iirim izin en bereketli ehirleri arasnda. Si

vas, Seluklu m paratorluunun ilim- irfan y u v a s. .. Anadolunun en eski m edreseleri, (yani dnn niversiteleri) Sivas to p
randa, yzyllardan beri, Ouz boyunun aydnln ve gzel
liini anlatyor.
Sivas E rtana Devletinin de, O sm anh
da en nemli m erkezlerinden b iri oldu.

m paratorluunun

T rk kltrnn en renkh ve zengin kklerini, asrlarca

yaatan Sivas, gen cum luriyetim izin doum sanclarn da
ekti. Cum huriyetin temeli, A tatrk'n ifadesiyle Sivas'ta atld.
Dn olduu gibi bugn de, trkleriyle, m asallaryla, air
leriyle, oyunlaryla, ve eitli el sanatlaryla, Sivas yine insan
artacak k ad ar zenginliklerle ykl b ir sultan e h ir . ..
Sivas'n, kendisine has b ir airler ve t rk ler dnyas
var. O rada baz air aileler, iiri, dededen, babadan, torundan
sze sze alp yaatm lar. Baz aileler, h a tta baz blgeler de,
bir air etrafnda toparlanp kalm lar.
k Veysel, Sivas'ta, arkla'ya bal Sivrialan Kyn
de, iftilikle uraan KARA AHMET ailesinin Trkiye apn
da b ir halk . Dedeleri arasnda iir yazan, k edebiyaty
la uraan herhangi b ir kimse yok. Veysel'in oullan ve to ru n
lar arasnda da, air cevheriyle yaayan ve yazan b ir kimse, bu
gne k ad ar ortaya kmad. Ancak k Veysel ismi, deil b ir
aileye, b ir ehire, b ir m illete bile huzur ve gurur verecek gzel-

iikLe Trk halk iirini pek ok airiyle omuzlayan Sivas, bir

tek k Veysel yetitirm i olsayd bile, onunla gnebilirdi.
Benim Sivas'ta tandm ilk halk airi k Feryad oldu.
Bir sabah vakti, bana toplanan kalabala, ryasnda, p irler
elinden nasl bde itiini, in diyarndaki b ir gzele nasl
k olduunu k a n -te r iinde anlatyor, alar gibi kom alar
okuyordu. ocuktum Feryad'ye, b ir m asal dinler gibi kulak
veriyordum .
lkokul yllarm k Talibi Cokun doldurm aya balad.
Ziya Gkalp lkokuluna gelir, iirlerini okur, sevgili Keklik
Emineden, hasm Zrl Yusuf'tan aznm sanki b ir tarafyla ko
nuarak bahsederdi. retm enlerim izin glm sem esini anlaya
mazdm. Ama Talibi Cokunun vezinli - kafiyeli szlerini b
yk bir m erakla dinlerdim . Talibi Cokun, Siya ftr apkasy
la, gm sapl bastonuyla, gs stikll M adalyasyla ssl
koyu renkli elbiseleriyle, hafif gbei ve k t ensesiyle, bana
bir halk airinden ziyade dolam aktan yorulm u, servetini kay
betm i b ir kasaba erafn hatrlatrd .
k Ali zzeti ve k Veyseli ortaokul yllan m d a tan
m aya baladm . Ali zzet tam bir kyl kurnazyd. Parann
kym etli olduu zam anlarda. Onun, Karacaolan m ahlasl iir
ler yazdn ve o uydurm a iirleri, gya Anadoludan derliyorm u gibi Dil ve Tarih Corafya Fakltesine sattm ve iin
farkna varlncaya k ad ar K aracaolan ticareti de yaptn hi
eksilmeyen b ir hayretle hatrlyorum .
O neslin en arbal, en vasfl , hi phesiz Vey
sel'di. Kelimenin gerek anlam nda rif b ir halk adamyd.
Belki gzlerinin hep kapal oluundan, belki iek bozuu olan
yznden, hep dnen veya sanki kendi kendisiyle konuan
kederli b ir hli vard. Durgunluunu giderebilm ek iin, ya sa
znn teline vurm al veya szn kapsn amalyd.

k Vej'sel, biraz hznl alp sylerdi. Ama gzel a

lp sylerdi. Sivas ag/.ma yabanc olanlarn, gemi yllardaki
Anadolu acsn ekmeyenlerin, yokluk nedir, k th k nedir, sa
va nedir, sel felaketi nedir, bire veya d rt veren toprak
nedir? bilm eyenlerin, k Veysel'in trk lerin d en ve kendine
has olan o saz slbundan holanacaklarm pek sanm yorum .
Ben onu hep derin bir dikkatle ve hep yreim kab ararak dinlem iim dir. Onun sohbetlerinden, hep zengin b ir duyguyla
kalkm m dr. iirlerini hep rah at, scak, aydnlk ve rp er
til! b ir ruhla okum uum dur. k Veyseldeki Trke gzellime, dilimizin onun iirlerindeki ar-duru haline hayranlk
larla kaplm m dr.
k Veyseli, kendisinden nce yaayan halk airlerim iz
den kaln izgilerle ayran zellikler var. O, sadece ak iirleri
yazan, gurbet \e h asret duygusuyla saznn teline vuran bir
k deildir. Milletimizin, vatanm zn, devletimizin eitli
dvalaryla ykl iirleri, daha bugn yazlm gibi scak du
ruyor. Veysel'in bir Cumhuriyet airi olduu unutulmamal.
Atatrk'n yeni nesillere gsterdii hedef, alam ak istedii
ruh. k Veysel'i de etkilem i gnlnde frtn alar koparm
tr. Onun m ill birliimiz, vatan btnlm z ve m ill lk
mz zerine nrier yazm asndan, t rk ler yakm asndan daha
tabii ne olabilir?
k Veysel, ok az halk airimizde grdmz bir m il
liyet duygusuyla iirler yazd. nk Trklk, Onun iin
bir iftihar kaynadr. k Veysel, slmiyete sokulmak
istenen tefrikay da ok net bir ekilde gren, anlayan, anla
tan bir gnl erimizdir. Trkiyen in kalknm as, ada me
deniyet seviyesine ulam as iin, nasl b ir yoldan gemesi ge
rektiini, insan artacak k ad ar doru tesbit etm i b ir aydn
kiim izdir. Onun, zam an zam an retici m ahiyette iirler yaz
mas, vatanperver yreinin byk aclarndan douyor.

Edebiyatm zn yetkili isim leri. k Veysele, 20. Yzyl

da, halk iirim izin en son tem silcisi olarak baktlar. Kendisini
byle deerlendirenlere verdii cevap dikkat ekicidir; .....
Trk milleti, yle bir millettir ki hibir eyi ldrmez. Trk
milleti, gzellikleri yaatan bir millettir. Bizden sonra, analar
ne dourur belli olmaz.....
M illetimizin bugn ve yarn, halk iirim izde yeni k
Veysellerle daha huzurlu, daha aydnlk olacak. nk Trki
ye ancak k Veysel gibi, seven, acyan, koruyan, birletiren,
yceltm ek iin rpnan evltlarnn varlyla ban dik tu ta
bilir. Bu bakm dan, k edebiyatna sevdalananlann kendile
rine u sta olarak k Veyseli sem elerinde byk faydalar
vardr inancndaym .
Bu kk incelemenin, farkl b ir ze sahip olduu, Vey
selle ilgili dier m akaleler okunduu zam an anlalacaktr.
Onunla ilgili pek ok yaznn gereklere uygun olm adn sy
leyebilirim. Ben burada, k Veysele, kendi vitrinim deki el
biseleri giyindirm edim . k Veyseli, kendi kafam daki kalp
lar iine oturtm adm . O, m r boyunca neyi alp sylemise,
neyi yazmsa, h a tta lm nden birka saat nce, olu tarafjndan uzatlan b ir teybe neyi anlatm sa, onlar dile getirm e
ye altm . Veysel'i u veya b u tarafa ekm ek isteyenler, su
ya resim izmeye ralyorlar. Ak Veysel, kaytsz artsz.
Trk k lt r dnyasnn b ir tem silcisi olarak yaad ve yazd.
Sazna ve szne hep iimizden biri olarak dzen verdi. Bu
bakm dan o, gnl kubbem izi ebediyyen ssleyecek ve aydn
latacak isim lerden biri olacaktr. Ona rahm et olsun! Onu m in
netle anacaz!

YAVUZ BLENT BAKLER

10.1.1990 - ANKARA

NDEKLER
Birka Sz ................................................................................

k Veysel'in Hayataj ............................................................

Aydnlmza Alan B ir Sedef K ap .............................

23

Ak Veyselin iirlerinde His ve F ikir rg s :

a - k Veysel'in iirlerinde Tasavvuf ncelii ..............
b - k Veysel'in Ak iirleri ............................................
c - k Veysel'in iirlerinde Sosyal K onular ..............

40
46
49

. Veysel'in iirlerinde aihslar .........................................

54

. Veysel'in iirlerinde M ekn .........................................

57

. Veyselin iirlerinde T rklk Duygusu ......................

61

Baz zellikleriyle k V ey sel.............................................

65

H akknda Y azlanlardan Bir'ka rnek:

k Veysel M isali-N ihad Sami BANARLI ..................

81

K ara T op rak -P ro f. M ehmed KAPLAN .............................

85

z Dnyam M enim -Prof. B ahtiyar VAHABZDE ......

97

Yunus E m re- k Veysel Zirveleri K arsnda Dn

celer-P ro f. B ahtiyar VAHABZDE .................................

99

Saz M ezara n d ird iler - M ehmed A SLAN ..........................

106

Veysel br D nyada - N. Y ldrm GENOS'MANOLU

107

k Veysel-A yhan NAL ....................................................

108

k Veysel'e K om alar - mit Y aar OUZCAN ..........

109

k Veysel iirinden rnekler .........................................

113

IK VEYSELN HAYATI
D nyaya

g eldiim

Y r d m

ayn

anda

zam anda

DOUMU :
Sivrialan Kyn n yan p lak ocuklar, gnelenm ek
iin b ir duvar dibine m elen K araca A hm ete doru, lk
la koum aya baladlar :
M jde H araca Em m i Mjde! Mjde!
K araca Ahmet, esm er yzn yerden kaldrd. ocuklara
gzlerini ksarak b a k t :
Ne m jdesi? H ayrdr inallahj? N e olm u ki?---Budaybenizli ocuklar, kirden atlam elleriyle K araca'nn ceket eteklerine, omuz b alarn a yapp ek itird iler:
B ir olun daha oJdu K araca Emmi! B ir olun daha
oldu. M jdemizi isteriz!
K araca Ahmet, ocuklcira inanm ad. Hepsini b ire r b irer
szmeye balad. K ars Glizar, geri ham ileydi; am a douma
daha zam an var sanyordu. E trafn eviren yzlerde hiibir
yapm ack ifade yoktu. O turduu yerden doruldu. Heyecanla
ve m erakla s o r d u :
E s s ^ m diyorsunuz? Essah m?
ocuklar, birbirleriyle yarrcasna yem ine baladlar ;
V a ll^ a da essah! Billaha da!
K araca Ahmet glm sedi. stne bana b ir eki - dzen
verm ek istedi. Kyn en fak ir iftileri arasndayd. B ir ara,

j4.cuauc js-uau uu ifu;ujijcu sevutum ey uu^^unau, am a ce

binde, onlarn avularna sktracak birka kuruu olsun yok
tu. B irden bu am ata kalabahm dan sjrlp kom aya baladT oprak dam l evinin eskimi, arplm , kararm , yer yer at
lam kapsndan ieri girdii zam an biraz al - rp, biraz te
zekle yaklm derm e atm a ocan, etrafa yaylan dum an gen
zini doldurdu. Kars, atee yakn serilen b ir yer yatana uzan
m, yam alarla kapl yn yorganm , gsnn stne kad ar
ekm iti. Sa yanna ald kundakl bebeinin yzn, bon
cuk ilemeli al b ir tlbentle rtm t. Birka kom u kadn, lo
usay al basmasn diyerek, ilerini brakp gelmiler, oca
n etrafna, odann lo kelerine m elmilerdi. Karaca, eii
birka adm getikten sonra, nefes nefese durdu. B ir sre k ar
sna bireyler sylemek iin yutkunduysa da konuam ad. Son
ra usulca gelip bebein baucuna diz kt. r i nasrl elleriyle
al renkli tlbenti kaldrp bakt. ocuk rengi oktan atm b ir
eski nle kundaklanm b ir cennet gl gibi sessiz ve h are
ketsiz duruyordu. K ara tebih tanelerine benzeyen gzleri iri
ve gzel bakyordu. K araca Ahmet, neden sonra, yzn kars
na ev ird i:
Olan m Glizar?
Heya ! Olan !
atm kaldm G lizar! Sen idavar sam ak iin daa
gitm em i miydin? St ne zam an sadn? Eve ne zam an dn
dn? Olan ne zam an dourdun kz? atm kaldm vallaha!
Glizar, pem be yanaklarn daha da gzelletiren b ir g
lm semeyle kocasm a b a k t :
H e e e ! dedi. K oyunlar samak iin daa gidiyordum.
Evden knca hibir eyim yoktu. Yolu yarladm da, yani.
Ay P nar' Otlana vardm da sanclarm artt. B aktm y r
m enin im kn yok. O zam an b ir dulda yere oturup b ir al di
binde olan dourdum .

 Tek bana m Giilizar,?

Tek bam a! Olamn gbeini tala kesip nlm e
sardm . B ir sre sonra, o yoldan davara giden kom u kadnlar,
beni grp geldiler. ocuu j'eniden u n a -b u n a sarp sarm ala
dlar. te oradan kalkp yrye yrye eve geldik. Al sana yeni
ve taze b ir ocuk!
Komu kadnlar, K araca'ya te k ra r te k r a r : Gzn aydn!
dediler. ocuun a n a l-b a b a l bym esini dilediler.
K araca Ahmet, iri nasrl ellerini gsne b astrarak ve
b t n dilerini gstererek glm syordu :
Saolun kom ular! diyordu. Var olun! B ir olum da
h a olursa adm Veysel koyacam diye gnllenm itim . Ola
nn ad Veysel olsun! Allah m rn uzun, b ahtn ak etsin!
Sivas'n arkla ilesine bal Sivrialan Ky'nde, 1894 y
lnn Eyll veya Ekim aynda k Veysel byle dodu.
OCUKLUU VE GZLERN KAYBED :
1964
ylnda, Ankara Radyosu, k Veysel iin uzun bir
soh'bet program hazrlad. k Veysel, ocukluk ve genlik
gnlerini radyo m ikrofonunda Rdvan ongur'a yle a n la tt:
Biz kardetik. Aabeimin ad Aliydi. Ben ortanca o
cuktum . Elif isim li b ir kz kardeim iz de vard. Benden byk
iki kz kardeim iek hastal jiznden gn iinde lm
ler. Benden kk b ir bacm da yine iek illetinden gitti. Yedi
yam a kadar, ben de h er ouk gibi kotum , seirttim , gldm,
oynadm. Yedi yam da iek hastalna yakalandm . ok zor
gnler yaadm . Canm zor kurtardm . iek hastal yzn
den sa gzm tam am en kaybettim .
Sol gzme ise perde indi. ocukluk gnlerim den hi unu
tam ayacam hatralar, im di hayl - meyi kafam da yayor. O
idem topladm tarlalar, gezip grdm yerleri hep b ir
rya gibi hatrlyorum ve hi unutm uyorum

Babam beni, Akdam adeni'ndeki bir d oktora gtrp

sol gzmdeki perdeyi aldrtm ak istiyordu. Birgn, anam inek
sayordu. B abam da arkam zda duruyorm u. Ben onun geldi
ini fark etm em itim . Bana Veysel diye seslenince birden ge
riye dndm. K oltuunun altnda ucu sivri b ir ven dire (ince
uzun deynek) varm . Bam evirm em le vendirenin sivri ucu
nun sol gzme saplanm as b ir oldu. Bylece sol gzm de
k ay b e ttim :
Gen yamda felek vurdu bama
Aldrdm elimden iki gzm
Yeni demi idim yedi yama
Kayb ettim balam m yazm.
O yllarda, elim den tu tarak be gezdiren, hep kz karde
im E lif oldu. E liften grdm yardm , sevgiyi u n u ta
mam (^).
FARKLI BR AIKLAMA :
Gz konusu, byle bitm iyor. i'k Veysel, Radyo m ikrofo
nunda yapt b u aklam adan 5 yl sonra, M illiyet Gazetesi
muihaJbirine, sa gznn akp gitm esini b ir baka ereve iin
de anlatm aya alyor- Birinci ifadesine hi, am a hi benze
meyen b ir dille, o byk yrek yangnn yeniden yle tu tu
tu ru y o r :
Krlang ua diye seyyar d o k to rlar vard. B uraya
geldiler. Onlar gz aarlard. Gz doktorlarydlar. B abam ra h
m etli gsterdi, b a k tla r :

Sa gz k gryor. stnde perde var. O perdey

alrsak gz alr. A kdam adenine getir de orada tedavi ede
lim! dediler.

O nlar gittiler. A radan birk a gn geti. Bende b ir sevin

balad ki sormayn. F ak at fakirlik var. B abam p ara bulacak
da gtrp a tra c a k ...
O arada, kzn nnden sam ann irisini, tozmu, to p ra
n tem izlem ek iin ah ra girdik. kz balyd. Hayvan kafa
sn bylesine sallaynca, boynuzm u tam gzrmn stne vur
du. Sa gzm de ak tt gitti. O k da kayboldu. Kald o i de.
Ama halim den ikyeti deilim. ok kr! Gzm al
sayd ne olacakt? Ne olurdu? Hii! Ne kim se beni tanrd, ne
ben kim seyi tanrdm . Bylelikle b u rad a -Sivrialanda- doar,
b u rad a lrdm . Ama eUamdlillah! Dnya n kapadysa
b r tarafm at. Allah'a ok kr (^).
Bu iki ifadeden acaba hangisi doru? Perde sa gzne mi
inm itir, sol gzne m i? Ameliyatla grebilecek gze, acaba babasm n ucu sivri vendiresi m i saplanm tr yoksa ahrdaki
kzn boynuzu m u? Veysel benim de bulunduum birka soh
b et toplantsnda, perde inen gzne, babasnn koltuu altn
d a bulunan sivri ulu b ir denein kazara saplandn syl
yor ve o gnleri, yeniden yayorm uasm a olay canl anlat
yordu.
yle sanyorum ki. k Veyselin air yrei, babasnn
sulanm asna, h a tta lnetlenm esine katlanam ad iin gerei
saklam , o hazin olay, b ir kz boynuzuyla savuturm aya a
lm tr.
O ocukluk gnlerinde, uzun yllar giyinmi olduu fak ir
lik gmlei de, Veyselin akim dan hi km am tr :
Eski evimiz b ir odayd. Fakirdik. k i karde b ir bacydk.
Anam - ba:bamla be kiiydik. yle gnlerdi o gnler. eker, be
alt evde anca bulunurdu. ay, kahveyi hi bilmez idik. B ir k
sr koyunu 38 k u ru a sattk larn bilirim . B ir batm an, yani 8
2)

A rd a U SK A N

: M illiyet G azetesi 16 A ra lk 1969

kilo ya, 38-40 kuru ederdi. K ilosu 5 k u ru a gelirdi. Irgat,

gndelii 20 paraya alrd. Bu evrenin -(Sivas'n) adam lar
hep M ersin'e, A dana'ya alm aya giderdi. Y allah -m aallah
m a rt a3anda dnerdi. G etirdikleri; 5 mecidiye yani 100 ku
ru
SAZ ALMAYA BALAMASI ;
On yam a girdiim zaman, biraz oyalanm am iin, biraz
teselli bulm am iin, babam O rtaky'deki M ustafa Abdal Tekke*
sinden bana krrk b ir saz ald. Kendisi saz alm asn bilmezdi.
iir yazmazd. Ama bz halk airlerim izin iirlerini ezbere sy
lerdi. Babam n ban a ezberlettii ilk iir Kul bdal m ahlasl b ir
airimize ait. Kul Abdal'n hi unutm adm iiri yle :
Takdirden gelene ted b ir klnmaz
Ne klaym are, ben im den geri.
Yaram t rl trl; m erhem bulunm az
stersen m erhem i al imden geri.
Geti elden gitti m uhabbet a
R akibler baheye kurm u ota
Yklsn evresi, bostan, b a ..
Eirsin bana v ar im den geri.
Sen b ir gonca glsn, iskife kar
stersen gl oyna, dilersen sar
Gnln kim isterse lfet et konu
Y rim sana d estu r v ar im den geri.
Kul Abdal'm yalan dnya vefasz
lemde b r yere dtm devsz
Sen b an a y ar olm an behey vefsz
V ar kim in olursan ol im den geri.
(3)

E rd o a n ALKAN

: H rriy e t G azetesi 22 M a rt 1973

Babam n b an a ikinci olarak ezberlettii iir gene Kul Ab

d al'a a i t :
Gnl arz eyliyor azmi ddar
Yenilmiyor efkrm z ne aceb?
eyda blbl gibi klarm zr
Almyor glzrmz ne aceb?
Uzun sre saza alam adm . Sazdan ses karam adm . Ya
ni saz alamadm. A rtk onu elim den b rak m ak istiyordum .
K om ularm zdan Molla Hseyin ve Ali Aa ban a saz retti
ler. O gn b u gndr saz elim den brakm yorum :
Ben gidersem sazm sen kal dnyada
Gizli srlarm aikar etme
Ll olsun dillerin syleme yda
Garip blbl gibi ahzr etme

GENLK YILLARI:
Genlik yllarm da en byk z n t )^, B irinci Dnya Sa
va ktnda yaadm . Sava balaynca b t n kyl asker
oldu. Benim em sallerim de askere gitti. Yirmi yam da oldu
um halde gzlerim grmedii iin, beni askere alm adlar. Ky
de yal erkeklerle, kadnlarla babaa kaldm . ok m teessir
oldum . ok zldm . ok ektim . O nlar m em leket hizm etine
gitti. Ben kyde m ahzun ve m ahrum kaldm . Ben Allah'n nasl
kuluyum ki bundan, b u vatan hizm etinden m alrum kaldm di
ye dnerek ok ac ektim.
S onra stikll Sava oldu. O yllarda ben yine kydeydim.
B ir iki yere gidip geldimse de nemsizdir.
Yirmibe yam a girdiim zam an evlendim. Rahm etli ba
bam : Ben lrsem Veysele aaibeyi bile bakm az. B ri bunu
evlendireyim de, ocuklar olursa onlar bakar diye dnm .

 an a, acraDaanmzaan sm a sm i Dr Kz aidi. beJz sene ev

li kaldk. Ondan b ir olum oldu, ocuk on gnlk iken, anas
memesini ocuun azna verip uyum u. Yavruyu kaybettik.
S onra b ir kzmz oldu. ocuk daha alt aylkken. Esm a b ir b a
kasna kat. Kzm, iki yana k ad ar kollarm da tadm . o
cua ben baktm . k i yam da iken kzm da lm esin mi?
Esma, Hseyin isim li b ir delikanlya kat am a yreini
de b ir byk korku peneledi. A rtk Sivrialan'da kalm ak iste
m iyordu. nk ylann deliinde bile olsa, Veysel'in kendisini
bulacan ve yaatm ayacan sanyordu. Bu bakm dan Bafra
kylerinden birine snd. O rada 8 ay kaldktan sonra Sivri*
alan'a dnelbildi. k Veysel de, zntsnden biraz synlabilm ek iin, arkada K sm la Z araya gidip b ir m ddet orada
kald. Dnte YALINCAK BABA Tekkesine uradlar. Yaln
cak Baba soyundan gelen Gilizar, tekkenin tem izlik ilerine b a
kyordu. Veysel'e ve K sm 'a, Y alm cak Baba'yla ilgili ilk bilgi
leri Glizar verdi. Veysel'le Ksm, o gece tekke evinde y att
lar.
Glizar, ryasnda Yalm cakl B abay grd. Yalncakl
B aba gen k z a : Senin ksm etin o Veysel'dir! Onui ocann
kln artk sen dkeceksin! Bmu sabahleyin onun kulana
fslda dedi.
Glizar, ryasnda grdklerini sabahleyin Veysel'in kula
na fsldad. Veysel, nce hiibir ey sylemedi. K sm 'm kolu
na girerek tekkeden ayrld. Siviralan'a geldikten sonra, adam
larn K arakaypak k3ine gndererek Glizar' ailesinden istet
ti. Evlendiler.
imdi, k Veysel'in Glizardan 6 ocuu, 18 to ru n u var.
ocuklarnn drd kz, ikisi erkek. Byklk srasna gre
isim leri yle : Zeihra, Ahmet, Meneke, Bahri, Zekiye, Hayriye.
k Veysel, kendisini anlatm aya devam e d iy o r:

1930 ylnda Ahmet K utsi Tecerle tantm . (Tecer o za

m an Sivasta M aarif M dr idi.) Ahmet K utsi, 5 Ocak 1931 ta
rihinde Sivasta b ir IKLAR BAYRAMI hazrlad. Beni de a
rm t. IKLAR BAYRAMIn a o zam an onbe k katlm t.
Bayram gn devam etti, t gn aldk-ardk. Sonra serbesledik. Ahmet K utsi Bey, ite o geceden sonra, Halk a iri ,
olduum uza dair, bize b ire r kt verdi. O ta rih e k ad ar kyden
d a n km deildim. Gidem iyordum. Halk airi belgesini
alnca, Adanaya, M ersin'e gittim geldim. H asl bugne kadar,
k rk vilayetimizde aldm syledim.
1940 yhna k ad ar yanm da b rah im isimli b ir arkaidam
vard. Y urdum uzu b rah im le gezip dolam aya baladm . 1940
ylnda, onunla ayrldk. 1960 ylna kadar Veysel Erkelele ge
zip dolatk. H alk ona Kk Veysel diyordu. 1960 ylnda
Kk Veysel ld. 1960 ylndan beri de, olum Ahmetle b ir
likte geziyoruz. K m evsim inde eitli vilayetlere gidiyoruz.
Yazn kye dnyoruz. Ben kyde istirah at ediyorum . Ahmet
de ziraatlk yapyor.
Kym ok: seviyorum. nk ilk defa orada nefes al
dm . V cudum kanm hereyim kyme bal. Kym u n u ta
m yorum . imdi ocuklarm a unu tem bih ed iy o ru m : Ben ne
rede dom usam annem beni hangi yoldan yryerek evimize
getirm ise, ldm zam an da, beni ayn yoldan gtrerek o
doduum yerde topraa koyun! diyorum . Doduum yer, Sivrialan Kynn kblesine dyor. O rada b ir kale var. Kyn
n dere. O radan b ir yoku kyor. K alenin bandan ayor.
Biraz gittikten sonra benim doduum yere varlyor. Hsl
benim doduum yer, kye b ir kilom etre veya biraz daha fazla
b ir mesafede. ocuklarmza beni ite oraya kojTin diyorum.
Gzlerimi dnyaya atm yerde topraa karp gideyim isti
yorum C).

L L , \ .

^ n .1 :

k Veysel, ilk iirini cum huriyetim izin 10. yldnm

dolaysyla yazd. 39 yanda, sazyla b irlik te alp syledii bu
iirinin a d : ATATRK!
Veysel, bu iirinin yazlmasn ve o yllarda bandan ge
en ak dikkate deer m acerasn, byk b ir sam im iyetle y
le a n la ty o r:
.. .Bucakta b ir m drm z vard. Bana : Bir iir yaz
dedi. Bayram yapacaz. ok byk bayram m z olacak. Orada
alp syleyeceksin!
Yazdm. M dr iiri ok beendi. Bana b ir yardm yapl
m as iin Ankara'ya yazd. Yl 1933. Bekledik. A nkaradan bir
cevap gelmedi. Klarakt. Onikinci ay- O zam anlar beraber gez
diim arkadam b rah im e dedim k i :
Haydi ba!kalm; A nkaraya gidelim. M ustafa K emal'e
kp iirimizi okuyalm!
Kyden ktk. Yaya olarak Yozgat kylerinden, o ru m ankr kylerinden geip ayda A nkaraya gelbildik. Otele
gitsek para yok. Nere gidek? Nasl edek? diye dnyoruz.
Dediler ki : Burada Erzurum lu b ir Paa Day var. O adam m isa
fir perverdir O zam anlar Daard diyorlard, (im diki Atf Bey
M ahallesi) orada ev yaptrm Paa Day. G ittik oraya. Adam
caz bizi hakikaten m isafir etti. Birka gn kaldk o zaman,
A nkarad a imdiki gibi kam yon filan yok. B tn iler at arab a
laryla grlyor. At arabalar olan. Haan Efendi adnda b ir
adam la tantk. O, bizi alp evine gtrd. K rkbe gn H aan
E fendinin evinde kaldk. Gideriz, gezeriz, geliriz; adam yem e
imizi, yatamz, hereyim izi salar. Dedim k i :
H aan Efendi biz buraya gezmek iin gelmedik! Bizim
b ir destanm z var. Bunu, Gzi M ustafa K emal'e du50irm ak isti
yoruz! Nasl ederiz? Ne yaparz? Dedi k i :

 Vallahi ben byle ilerle ilgili deilim. B urada b ir Mil

letvekili var. Ad M ustafa Bey, soyadn u n uttum . Bu isi ona
anlatm ak gerek. Belki size o yardm c olabilir. G ittik M usta
fa Bey'e derdimizi anlattk. Byle byle b ir destanm z var. Gzi M ustafa K em al'e duyurm ak istiyoruz. Bize yardm et! dedik.
Dedi k i :
Amaaan! imdi halk airine filan nem veren yok. K
yda - kede aln arn. Gein gidin!
Yok yle deil dedik! Biz destanm z okuyacaz, Mus
ta fa Kemal'e!
M illetvekili M ustafa Bey, oku5on da b ir dinleyeyim b a
kaym dedi. Okuduk dinledi. O zam anlar A nkara'da kan H a
kimiyet-! Milliye G azetesiyle konuacam syledi. Y ann ba
na gelin! dedi. Gittik. Ben karm am dedi. Sonunda kesti a t
t. Biz ordan dndk geldik. Ne yapsak? diye dnyoruz.
Sonunda, M atbaaya biz gidelim dedi'k. Saza, tel alp takm ak
eski telleri yenilemek de gerekti. Ulus m eydam ndaki arya, o
zam anlar Karaolan ars diyorlard. Saz teli alm ak iin Karaolan arsna yrdk.
Ayamzda ark. Bacamzda al - alvar, al ceket. Be
limizde kocam an b ir kuak! Efendim polis g e ld i;
Girmeyin dedi. arya girm ek yasak! dedi- Bizi tel ala
camz arya sokmad. Polis :
Yasak diyoruz. Siz yasaktan anlam az msnz? Oras
kalabalk. K alabala girmeyin! diye diretti.
Peki girmeyelim dedik. Polisi gya savm gibi y r
meye devam ettik. Adam geldi, arkadam brahim 'e k t:

K afadan gayri m sellh m sm ? Girmeyin diyorum!

Beynini patlatrm senin! diye kt.
Beyefendi biz dilenmiyoruz! Biz ardan saz teli alaca
z! dedik. O zam an polis b ra h im 'e :

 Tel alacaksan b u adam bir yere otu rt. Git telini al! de
di. Neyse gitti brahim , teli ald geldi. Teli taktJc. Ama saballeyin ardan da geemiyoruz. Sonunda m atbaay bulduk.
Ne istiyorsunuz? dedi m dr.
' B ir destanm z var. Gazeteye vereceim! dedik.
' aln bakaym ; b ir dinleyeyim! dedi. aldk, dinledi!
Oooooo! ok iyi dedi. ok gzel!
Yazdlar. Y ann gazetede kar dediler. Gelin de gazete
aln! Orada bize telif hakk olarak biraz da p ara verdiler. Sabsthleyin gidip 5 -6 gazete aldk. arya ktk. P o lisle r:
Ooooo! k Veysel siz misiniz? R ahat edin efendim!
Kahvelere girin! Oturun! dediler. B ir iltifat balad ki sorm a
yn! arda b ir zam an gezdik. F akat yine M ustafa K em alden
ses yok. D ed ik : Bu i olmayacak! Amma Hakimiyet-i Milliye
Gazetesinde, destanm gn b irb iri stne yaynladlar.
M ustafa K em al'den yine ses seda kmad. Kye dnmeye k arar
verdik. F akat cebimizde yol param z da yok. A nkara'da b ir avu
katla tanmtk- A v u k at:
Ben belediye bakanna b ir m ektup yazaym. Belediye
sizi kynze parasz g n d erir!... dedi. Elimize b ir m ektup ver
di. Belediyeye gittik. O rada bize dediler k i :
Siz sanatkr adam snz. N asl geldinizse yle de gider
siniz!
Dndk avukata geldik. Ne yaptnz? dedi. Anlattk.
Durun b ir de valiye yazalm! dedi. Valiye de b ir dileke yaz
d. Vali dilekemizi imzalayp yine Belediyeye buyurdu. Beledi
yeye ilettik. Belediye b iz e :
Yok! dedi. Param z yok! Sizi gnderemeyeceiz! dedi.
Avukat ierledi ve k a h r e tti:
Gidin! inize gidin! dedi. A nkara Belediyesi'nin sizin
iin p aras yokmu; tkenm i! dedi. Acdm avukata.

N asl edelim? Ne edelim? derken b ir de Halkevine ura

yalm bakalm . Belki oradan birey kar diye dndk. Mus
tafa K em ale gidemiyok. Halkevine geldik. Bu defa, Halkevi
ne, bizi kapclar brakm yor ki girelim. Orada dinelip duruyor
duk. erden b ir adam k t:
Ne geziyorsunuz burada? Ne aryorsunuz? diye sordu.
Halkevine gireceiz am a
verdik.

brakm yorlar! diye cevap

Brakn! Bu adam lar, tannm adam lar! k Veysel

bu! dedi.
O ierden kan adam , bizi edebiyat
gnderdi. O ra d a :

ubesi m drne

Ooooo! Buyurtm! buyurun! Dediler. H alkevinde baz

m iletvekilleri varm . ube m d r o n la n ard :
Gelin! H alk airleri var! Dinleyin! dedi.
Eski m illetvekillerinden Necib Ali Bey :
Yahu ddi bunlar fakir adam lar. B unlara bakalm.
B unlara b irer kat elbise de yaptrm al. Fazar gn de Halkevin
de b ir konser versinler!
H akikaten bize, b irer takm elbise aldlar. Biz de o pazar
gn Ankara H alkevinde b ir konser verdik. Konserden sonra
cebimize p ara da koydular. A nkara'dan kjimze ite o paray
la dndk! ().
HRET YOLUNDA
lk yazd ATATRK Destanyla iir dnyam za adm n
atan ve kendisini kabul ettiren k Veysel atrolu, artk u s
ta m al alp satm aktan vazgeti. iirlerini, kendine has b ir sy(6)

M u sta fa EKMEK

: Y eni O rta m G azetesi 2 O cak 1973

_____

_____ ^ y

AA*

J.V M X ^ 1 3 1 1 1 Cl.

y ilV .L

ihreti ksa zam anda vatan ufkunu sslemeye balad. Anka

r a da Hakimiyet-i Milliye Gazetesinde yaym lanan iirden son
ra, sesini ve sazm, radyo m ikrofonlaryla da duyurdu. Milyon
larn karsnda ahp - syledi- k Veysel, radyo m ikrofonla
rn a ilk defa kn d a tatl b ir h atra olarak yle anlatm ak
ta d r :
Radyo o zam anlar stan b u lda idi, A nkarada Radyoevi
yoktu. Yedign M ecmuas'nn tavsiyesiyle, stanbul Radyosu'nd a M es'ut Cemile gittik. Radyoevi, Beyolunda Tokatlyan
H anda alyordu. Mesu t Cemil bize! Bir aln da dinliyeyim dedi. aldk dinledi. Akam saat sekizde gelin diye tem
bihledi. Sonra rendim . M es'ut Cemil Bey bizi grnce iin
d en :

' Bunlar ne alacak, ne syleyecek? Ne bilecek? diye

geirmi. Ama ben alp syleyince gzyalarn tutam am . Ak
am syledii saate gittik. Bize :
Aman iyi syleyin. Dnyann h er taraf dinleyecek di
ye ikazda bulundu. Ben de, Sesimi h er tarafa duyurm ak iin
ok fazla barm ak lzm diye dndm . T rkm bara
bara sylemeye baladm . Mesu t Cemil Bey :
Yok dedi. Hi kendini zorlam a yalnz kelim eler dz
gn ve ak olsun. Ne kad ar hafif syleseniz dujorulur. dedi.
alp syledik. stanbul halkndan m asam za b ir iek
destesi geldi. Tabii, biz iei ne yapacaz? diye m asaya b rak
tk. Radyoevinin kapsm da, A rapkirli M ehmet ism inde biri, bizi
bekliyorm u. K uledibinde b ir ap artm an d a kapc imi. Radyoevinde t rk ardmz duyunca koa koa kp gelmi. Bi
zi alp evine gtrd. Biz o rad an ayrlnca A tatrk Dolmabaheden telefon e ttirm i :

 Onlar kim di? B ana gnderin demi. M es'ut Cemil

gece saat 12ye k ad ar bizi aratm . Yok, yok. Biz ise, Arapkirli kapc M ehm et'in bodrum katndaki evinde alp eleniyoruz.
Sabahleyin Radyoevine te k ra r gittiimizde, M es'ut Cemil Bey :
Yahu neredeydiniz? dedi. B ir frsat kardk ki-..
Sonra yaver kr ,Bey'e gittiysek de A tatrkle grem edik.
ansmza ksn! dedi. imdi sizi grtrem em . O
b ir keyf zamanyd. Artk syleyemem. B ir zam an gelir h a trla r
sa nerede olursanz ben sizi bulurum ! dedi. O radan kp git
tik. H l gidiyoruz. A tatrk'le hi gremedik. Bu olay 1933 1935 yllar arasnda geti. Bylece radyolarda alp sylemeye
devam ettim. O
'k Veysel, o yllarda, Trkiyenin eitli illerini deta
adm adm dolat. Yol arkada braliim 'le b erab er Sivas'tan
stan b u la ayda ancak gidebildi. Gh yayan yryerek, gh
kanlarla, yayllarla yol alarak, gh b ir toz dum an iinde sar
sla -sa rsla giden eski yk kam yonlarm n arkasnda, azn,
burnunu mendiliyle kapayp, ile ekerek ve b ir feraha ktkla
rnda, b ir han kesine indiklerinde, b ir ky evine m isafir edil
diklerinde, b ir kasaba veya ehir kahvehanesine o tu rd u k larn
da, etraflarn alan m erakllara alp syleyerek g itti.. O g
nn artlar iinde, ok zor dahi olsa, Veysel b u seyahatlerden
ikyeti olm ad. Kendisini brakp kaan ilk karsn unutm ak,
ark a arkaya kaybettii ocuklarnn acsn birazck olsun sil
m ek, yanlarna km aktan derin b ir eziklik duyduu k o n u kom usundan birazck uzak durm ak iin, gurbeti, slak b ir
gmlek gibi hep srtnda tad. E sm a'nn ka, onun karan
lk dnyasn, b ir kere daha ile kuayla saran dayanlmaz b ir
ac olm utu :

O C II

U ll

U V ^ l V IS -' C / 1 1

O.VW>.

Avlasam llerde saz ile seni

Bulunm az derm an, yoiktur ilc
V ursam yaralasam sz ile seni

Veysel der ism ini koym am dilim den

A yn dtm vatanm dan, ilim den
Ku olsEin da kurtulm azdn elim den
E er grsem idi gz ile seni---Veysel, bu p n l p n l, bu gzel b u cokun m sralarla an
latt bjik sevdasm n aclarm unutam adan, nce anas Glizar kaybetti. Altm yalarna ulaan anas, sekiz ay hasta
yattk tan sonra topraa dt. G lizar'dan sekiz ay sonra da
ATIROLU so3om un fak ir K araca Ahmet'i gzlerini hayata
yum du. K araca'nm yetm i yllik m r, Sivrialanda dmlen
di.
LK R K T A B I: IK VEYSELDEN D EY L E R :
A nasz-babasz kaldktan sonra, k Veysel, zam an za
m an geim skm ts ekmeye balad. alp syledii yerlerde,
halktan onun iin toplanan paralar, rah at yaam as iin yeterli
deildi. Ar b ir gam ykyle, gurbete dt yllarda, ona en
ok yardm c olanlarn banda, yine Ahmet Kutsi Teceri gr
yoruz. 1944 ylnda, Ahmet K utsi Tecer, LK m ecm uasm
karyordu. Veyselin yazd iirler de iki form a3a dolduracak
sa5aya ulamt- Ahmet K utsinin gayretiyle Veyselin ilk iirle
ri kk b ir kitapkta b ir araya geldi. 1944 ylnda yaynlanan
b u kitapn isim babas da, Ahmet K u ts i'd ir: k Veyselden
Deyiler. 33 iirle glm seyen b u derleme, ayn zam anda
Veysele de b ir ekm ek p aras getirsin diye de hazrlanm t.
1949 ylnda yine Ahmet K utsi Tecer, k Veysel iin b ir
konser dzenledi. Gece iin bilet satm aktansa n iirlerini

b ir araya getirip bastrm ay, bylece ona b ir yardm salam ay

daha uygun buldu. Sazmdan Sesler isim li iir kitab, ede
biyat dnyam za bu duygularla dodu.
125 iirle ykl olan k Veysel Hayat ve iirleri isim li
kitap ise, 1953 ylnda yaynland.
Onun btn iirlerini b ir araya getiren ve 1970 ylnda
Bankas tarafndan b astrlan k itab ise. Dostlar Beni Hatr
lasn ism ini tayor. eitli basklar yaplan b u k itap ta
Veysel'in 157 iiri bulunuyor.
SAZ RETMENL:
ok fakir b ir ailedea gelen k Veysel, zam an zam an ge
im skntsyla yaad. Saz, iir kitaplar, doldurduu t rk
plaklar, konserler, film alm as... Ona rah ata girip kaca
b ir ekm ek kaps aralam ad. Bu bakm dan, Ahmet K utsi Tecer
devrin iktidar yetkililerine bavurarak, Veysel'e Ky Enstitleri'n d e saz retm eni olm ak im knn salad. stendi ki. k
Veysel, enstit rencilerine saz almay saza dzen vermeyi
retsin. Devlet baba da, bu hizm etine karlk onun cebine oluk
ocuunun nafakasn koysun. k Veysel Ky E nstitleri'nde
geen yllan n anlatrken diyor k i :
... Ben alt enstit gezdim. Evvela Arifiye Ky E n stit
s! ondan sonra, H asanolan, ifteler, K astam onu - Glky,
Yldzeli, Ldik - Sam sun ve A kpnar Ky E n stit le ri... 1944 y
lnda ifteler Ky E nstits'nde idim. Orada, h arad a alan
adam lar, zam an zam an bana gelirlerdi. O turup konuurduk.
O nlarla sohbet ederken Toprak iirinin ilham yla doldum.
Toprak iirini 1944te iftelerde yazdm. Ben b ir ifti ailesin
den geliyorum. Bu bakm dan topran, insan hayatndaki ne
m ini ok iyi biliyorum. Toprak grm ok byk. nk b i
ze hereyi o veriyor. B ir zam anlar b ir baheyi ekmeye altmO m nasebetle yazdm b ir iirim de dem itim k i :

alrsam to p rak verir cm erttir

Emeksiz istem ek derm ansz d erttir
almak insana byk servettir
Kese coar, gnl coar, el c o a r...
Yani demek istediim , toprak daim a cm erttir. Toprak
kim senin hakkm yemez, kimseyi aldatmaz. Y eter ki to p rak ta
allsn. Y eter ki topraa nem verilsin.
nsanlar iin de toprak tabiatl kiiler var. ok iyi insan
la r var. Aramak, bulm ak lzm. Ama toprak tabiatl insanlar
ok az. nk insanolunun yaradlnda nefis denilen h rs
l b ir duygu var. O nefis olduu iin, bakyorsunuz insan h id d et
leniyor, hrslanyor. Ama to'prak hrslanm yor. Topraa ceza
versek bile yine bize sevgi gsteriyor, r n veriyor. Topra'k k
tle iyilikle mukalbelede (bulunuyor:
K arnn yardm kazm aynan belinen
Yzn yrttm trnanan elinen
Yine beni karlad glnen
Benim sdk yrim k ara topraktrnsan, toprak gibi deil. nsanlarn ufack b ir m enfaatine
dok;unduumuz zaman, size misli fazlasyla karlk verm ek
istiyorlar. Ben insanlar i>i yola tevik etm ek iin yazyorum.
yi geinmeleri iin rpnyorum . K ardelik D estan'nda an lat
tm g ib i:
Allaih birdir, Peygamlber hak
Rabbl lem indir m utlak
Senlik - benlik nedir b rak
Syleyim geldi s ra s ...
nsanlarda hrs olm asa ok iyi olacak ama, dem sk ki b u
d a b ir tabiat kanunu. Demek hrs lzmm ki insanlar byle ya
ratlm . Demek ben sizi, siz beni, o tekini, teki berikini ten-

kid edecek, ekemeyecek, dolaysyle insanlar dala iyisini yap

m aya alacak. Yine de en iyisi, insanlarn to p rak - tabiatl ol
m as. nsann nefsine hakim olm as demek, hibir eyle ura
m am as, b ir kede oturup kalm as demek deildir. Herkes, in
sanla faydal olmal. B ir eser m eydana getirerek m illetine,
m em leketine b ir yadigr, b ir h tra brakm al. Ama insan, ne
me lzm dedi miydi olmaz. Ben b ir iirim de bu duygumu
yle ifade ettim :
V atan sevgisini iten duyanlar
S tk ile alr iten duyarak
M illetine, devletine uyanlar
Demez nem e lzm, neyime gerek
V atan ak ile alan kafa
M uhakkak eriir ndeki safa
T esir-n fu z olu r h erb ir tarafa
Herkes onu byk ta n r severek...
E nstitlerdeki saz hocalndan 1946 ylnda ayrldm. Da
ha dorusu 1946 ylnda izin alp kyme gittim . B ir daha da
geri dnmedim.
Sivrialan Kyne dnen k Veysel, geimini iftilik
yaparak salad. Sivrialan bereketli b ir meyve bahesiyle ilk
defa gzelletiren odur. A srlardan beri, meyveyi kasaba veya
ehir m anavlarnda gren Sivrialan kyls, Veyselin byk
b ir hevesle diktii, titizlikle bakt ve kendi ifadesiyle dalla
rn, yapraklarn, ocuklarnn salarn okar gibi seve seve
bytt meyve fidanlarn ciddiye alm adlar.
Bu kr adam, eski kye yeni det getirm ek istiyor.
Hi b u ralard a meyve aac yetiir mi? diye sylenmeye, birbirleriyle yrenlik etmeye baladlar. Ama toprak glmseyince,
eit eit fidanlar, eit eit meyve verince, ayn k y l ler:
K r olan Veysel deilmi. Meer gz kr olanlar bizlermiiz diyerek gzlerini atlar.

1950'li yllar. k Veysel

um ut ykl yllardr.

iin yeni, canl, bereketli ve

Kendi Gk Kubbemiz!
artk o da yer ald.

aydnlatan hretler arasnda

iir kitaplar, plklar, konserleri, . yava yava yzn

gldrm eye balad.
1952 ylnda, stan b u lda onun adna dzenlenen b ir gece
de, sekin b ir dvetli kalabal salonlar tklm tklm doldur
du. Kendisini sevenlerin cokun tezahratna b ir sre ne diye
ceini bilemedi. aknl getikten sonra o anda iine dolan
lar sazna da s y le tti:
Ey stanbul halk aziz dostlarm
Bu kym eti ltfettiniz siz ban a
Ne derece teekkrm bildirsem
Gnl diyor kfi deil az bana.
Verilen kym ete lyk deilim
B ir ciz kimseyim ayk deilim^
Yzemem deryada kayk deilim
Diyorsunuz g ir deryaya yz bana.
M etin E rksan, ayn ylda, onun hayatm Karanlk
Dnya ismiyle film e ald. Devlet Tiyatrosu sanatlarndan
A d an Saylgann oynad filmde, b ir halk airi olarak ilk defa
k Veysel sazyla, szyle ve grntsyle beyaz perdeye d
t.
1963 ylnda Cumhuibakan Cemal Grsel, Veyseli kabul
ederek krkbe dakika sx>hbette bulundu. O n a :

Herkes sizin gibi grse, m em lekette ktlk kalmaz.

Ama m aalesef o lm u y o r. . . diye iltifatta bulm du.
1965
ylnda T.B.M. Meclisi, Ana dilimize ve mill birlii
mize yapt hizmetlerden dolay... ona m aa balam ak iin
b ir kanun tasarsn grmeye balad. T asar kanunlat

taktirde, m ill birliimize, hayat boyunca gnl veren ve m ill

kl'trm zn ana kaynaklarndan biri olan Trkemizi, co
kun ve b errak duygularla kullanan Veysele, devlet bab a her
ay 500 lira deyecekti. Bu m aa, 1965 yllarnda Veysel iin iyi
parayd. T asar m ecliste grlrken k lt r n m illet hayatn
da, 'bir ahdam ar nemiyle vurduuna inanan Aydn Bolak,
pek ok niversite rencisine hazrlad im knlardan birini
de k Veysel iin dnd. Prof Tahsin Banguolu'na haber
gndererek kanun kncaya kad ar Veysele kendi kaynaklannd an m aa vermeye hazr olduunu bildirdi. Bu talebi, Veysel de
kabul edince. Aydn Bolak, n yannda oldu. stelik, ta s a n
kanunlatktan sonra da hayr defterini kapam ad. Bugn Sivrialan Kynde, Veyselin mze haline getirilen evi Aydn Bola'k'm yardm yla yaplm tr. (Y irm ibin) liraya m al olan yeni
evin inaasm da, yaplan dem eler ne k ad ar ince ve a n la m ld r:
Aydn Bolak, k Veysel'e nce b ir yllk m aan pein olarak
demi, bu m ik tar da kfi gelmeyince ona b ir plk doldurta
ra k on bin lira daha verm itir.
Veysel, m rnn son gnlerini b u evde geirdi. 1973 yl
nn 21 M artnda b u evde, akcier kanserinden vefat etti. l
m nden sonra. K ltr Bakanl, gereken dzenlemeleri yapa
ra k evi mze haline getirdi.
B irgn O 'n a :
lm nasl b ir ey?
diye sorulduunda yle b ir cevap v e rm i ti:
Tatl b ir ey lm. Biz ih tiy arlar iin ta th ey! nk
ele-ayaa dp zdrap ekm ektense, lm daha hayrl. N a
sl olsa, gideceiz hepimiz. Yol ksaldka, eski cokunluk kal
m yor insanda. Yazmak, alm ak zor oluyor benim iin. Kale
m im de yok. Yazmam olsa, im di bile hergn birka iir yaza
rm.

jcs.an sogLimu. uo n m aarm , n e re y geniJite. iJazan

kendi kendim e ilenirim . B ir de sizin gibi m isafirler g elin ce. ..
dem iti ().
k Veysel b ir tek satr okumad, yedi yandan itibaren
b ir tek nokta, b ir teik izgi grmedii halde, halk edebiyatmza
gzel iirler kazandrd. Ve hreti, Azerbaycan'a, T rkistan'a
K rm 'a, B alkanlara uzayan airlerim izden b iri oldu.
T rkiye'de (Yunus E m re gibi) birliimizi, beraberliim i
zi salam ak, taassubu ve mezhep kavgalarn ortadan kaldr
m ak iin, lirik ve didaiktik iirleriyle m illet ve devlet hizm etle
rine koulan halk airlerim iz arasnda, onun da m stesna b ir
yeri vardr.
Bu millet, 20. yzyl halk airlerim iz arasnda ilk defa
onun heykelini stanbu l Glhane P ark'na o tu rttu .
Trkiye'de doduu ehirde, doduu kyde deil, do
duu noktada topraa verilen, din m erasim den sonra, kendi
saz ve kendi trksyle uurlanan ilk airim iz V eysel'dir:
Onu, m ezarna sazyla birlikte indirdiler.
Trkiye'de bir halk airi olarak, ilk defa onun evi mze
haline getirildi.
k Veysel, tam am en yerli ve m ill kltrm zn yeni
b ir altm halkas olarak kendisini kabul ettirdi.
T rk'n ve slm n rif insan tipini, b t n zellikleri ve in
celikleriyle onda da bulm ak, milletim iz iin gerekten byk
kazantr.
Yeni halk iirim izde k Veysel ruhunun. k Veysel
dilinin devam etm esi, bugnk ve yarnki Trkiyenin aydnl
olacaktr.
k Veysel 79 yl yaad. Milletimiz var olduka, iirleri
ve trkleriyle yreklerim izi naklam aya devam edecek.
(8)

A rd a U SK A N

: M illiyet G azetesi 17 A ra lk 1969

AYDINLIIMIZA AILAN BR SEDEF KAPI :

ARF ADAM IK VEYSEL
D alar iek a a r V eysel d e r t a a r
D erdine d t m y a r b e n d e n k aar
k V eysel

k Veyselin akcier kanserinden yattn syledikleri

zam an irkildim . im den onu grm ek, onunla konum ak ge
ti. B ir hafta sonra, Sivastan arklaya gidecektim. Kendi
kendim e : arkladan Sivrialana urar, n halini h a tr
n sorar, gnln alr dnerim , diye geirm itim . lm at
nn, onun kapsnda eindiini, sabrszlandm dorusu hi
aklm a getirm em itim . A radan b ir h afta gemeden b ir len
ajans, beni akna evirdi :

nl halk ozan k Veysel, Sivasn Sivrialan

y'nde ld! ..
zerime b ir byk arlk kt. imde, b ir byk divan
saz, yank ve derin b ir sesle inlemeye balad. Ondan, b ir g
zel telin daha koptuunu, b ir sedef tezenenin daha kayboldu
unu anladm . Kalkp Sivrialan Kynn yoluna dtm . 1973
yl m a rt aynn 22siydi. H ava souktu. K ar daha yerdeydi.
Arabam, uzun, virajl, am urlu, k arl yollardan zor k u rtu la
rak feraha kt. Kye vardm da, cem aat, kabirden yeni dn
m t. lm acsna, b ir de cenazesine yetiem em enin, son
yolculuunda ona omuz verem em enin acs da eklendi. Kyl
ler, beni onun h asta yatt odaya aldlar. B aktm : Yirmi m et
re kare geniliinde b ir ky odas. Dar bakan penceresi, e
h ir evlerinin pencereleri gibi byk ve aydnlk. Oda kapsnn

karsnda geni b ir sedir var. Getim sedirin b ir kesine ili

tim . Bu kilim rtl sedirde, onm, st ste atlan iki yn ya
tayla b ir yeil yorgan daha toplanm am t. Veyselin siyah
tekkesi, beyaz y2l yastnn stnde kalm . Duvarda, b ir
byk Sivas kilim i, onun t rk ler yakt Al baharl m orlu
dalar gibi, serin ve rengarenk b ir gzellikle asl duruyor.
Yllarca Be'be gibi k o llan n d a yaylatt gizli d ertlerin i an lat
t se&ini sesine katt iki sazyla b ir curas, b u gzel Sivas
kilim inin zerinde.
K yller anlatm aya baladlar :
Cenazesini, Ak Veyselin vasiyetine aynen uyarak kal
drm lar. 1894 ylnda doduunda, anas onu kucaklayp,
hangi yoldan evlerine getirm ise, onlar da o yoldan yryerek,
cenazeyi doduu yere tam lar. Giderken, cem aatin nne
Veyselin torunlarndan biri dm . Elinde, dedesinin yetmi
yllk sazm tayorm u. Byk olu Ahm ed'in tad teypte
ise. k Veysel, kendisini uurlayanlara sesi ve sazyla sesleniyorm u :
Ben giderim adm k alr
D ostlar beni hatrlasn
Dn olur, bayram gelir
D ostlar beni h atrlasn

Can kafeste durm az u ar

Dnya b ir han, konan ger
Ay dolanr, yllar geer
D ostlar beni h a trla s n . . .
M ezarn, dnyaya geldii yerde am lar. Ve onu kabrine
sazyla birlikte indirm iler. S onra o saz getirip eski yerine as
m lar . . .

Aklma, nedense baz padiahlarn cenaze m erasim leri

geldi. O cihan sultanlarnn ta b u tlar arkasndan, salklarn
da bindikleri, atlara, eerlerini ters v u rarak ekerlerm i. Da
lp 'gittiim o anlam l o hazin, o airane lem den Veysel'in
sesiyle kendim e geldim. E n az otuz yldan b eri tandm ve
zevkle dinlediim sesi, bird en b ire oday doldurm aya balad.
Hepimiz kulak kesildik. lm nden birka saat nce, olu, Ah
m et, teybini aarak Veysele uzatm :
Baba! A rtk gidiyorsun! Sesin h a tra kalacak! Bize bireyler syle!
Babann sesi olduka yorgm. Cmleleri kesik k e s ik . . .
Ne diyeyim! Ne diyeyim! B irbirinizle, konu-komuyla iyi geinin! Dirliginiz-dzeniniz bozulmasn! H erkesin gna
h kendine! Keiyi kei bacandan asarlar, koyunu koyun
bacandan!
B ir sre sustu k tan ve inledikten sonra, dorudan doru
ya Allaha yneliyor. Yumuak, scak, am a halsiz-mecalsiz ya
karlar aynen yle :
Klli eye kdirsin ya Rabbiiim! Sen balaycsn
ya Rabbiim sen affedicisin ya Rabbiiim!
Bu yakarm alardan sonra, anlalm ayan kelim eler syl
yor. B tn dikkatim e ram en anlyam yorum . nk yorgun
sesi, birdenbire balayan kadn fe y a tla n ve ocuk hkrklar
arasnda kaybolup gidiyor.
Onun odasnda fazla kalam adm . A rabam n ban Sivas'a
evirdim. Yol boyunca ondan iirler m rldanarak, t rk ler
syleyerek yreim in sesini dinledim.
k Veysel'i ilk defa Sivas'ta, Ziya Gkalp lk o k u lu nda
renciyken grdm . Okula ikinci defa geldiini hatrlam yo
rum . O yllarda bize, daha ok Talib Cokun gelir, iirlerinden
okur, sevgilisi Keklik E m ine'den ve hasm olan Z n l Y usuf'tan
uzun uzun bahsederdi. Akn ne dem ek olduunu bilmezdik.

H anm retm enlerim iz birbirlerine bakarak glm serlerdi.

T alibnin Vezinli-Kafiyeli szlerini ocuk zevkimiz ve a
knlmzla dinlerdik. retm enlerim izin neden glm sedik
lerini anlayamazdk.
k Veysel, ortaokul ve lise rencilerinin b irlik te oku
d uklar 4 Eyll L isesine, sazyla ve arkada K k Veysel'le
b irlikte zam an zam an gelir; alar sylerdi. O yllarda da k
Veyselle karlkl konum am z olmad. O nunla dostluum uz,
A nkarada niversitede okuduum yllarda balad.
imdi bt n davranlar, sohbetleri, akalar, fkeleri . . .
daha dn dinlem iim gibi gzlerimin nnde. B urada, hangi
h atran n kapsn aralasam acaba?
Hi, am a hi unutm ayacam : 1955 ylnn k mevsi
miydi. ubat tatili dolaysyla A nkaradan Sivas'a dnm tm .
A rkadalarm :
k Veysel burada dediler. Ali Baba M ahallesinde,
neci Ali'nin evinde kalyorm u. K endisini araan iyi olur.
Hangi faytona binsen, seni ineci Alinin kapsna g t r r ...
imdi A nkara barosu avukatlarndan V edat K aradeliyle
b ir faytona atlayp, aradm z kapya ulatk. eri girdii
m izde Veysel'i zengin b ir yer sofrasnn banda bulduk. Ba
da kurup oturm utu. F tr apkas, h er zam anki gibi ban'
dayd. Byk b ak r sininin etrafnda, birka kii daha vard.
neci Ali, bizi de srarla sofraya o tu rttu . O rada yem ekte bu
lunanlardan biri, Veyseli uyarm ak istedi :
Aman k dikkat et; dedi. Bu gelenler bizden deil,
ikisi de Snn. Ona gre konu haaa!
O
anda oda, sanki sar b ir sessizlikle dondu. K aklar
elimizde kald. k Veysel'in yzne baktm . iek bozuu
yz, kararm aya balad. Elindeki ka, byk b ak r siniye
a ta r gibi brakt. Ba b ir sre gsne dt. Elleri, aresizlik
iinde birka defa dnd durdu, sonra kzgn, krgn b ir sesle
fkesini boaltt :

 Yahu ne demek b u n lar bizden deil sz;

Yahu ne dem ek alevhk; ne demek snnlik?
H l m siz- biz kavgasmdayz?
Bu gelenler T rk m ? Trk! M slm an m Mslman!
nsan m? nsan! Daha var m bizden deil, sizden deil
ayr m? Allah akna brakn bu kafay!
Ben holanm yorum bu ikilikten! uraya, azmn tady
la birka lokm a yemeye geldim; senlik-benlik kavgasna deil!
Adam olun; adam! H erkesle iyi geinin!
Yreimdeki Veysel sevgisi, o gnden sonra, b ir byk
nar gibi serin ve gzel bymeye balad. Onun iirlerini, bir
de o akcim sofrasnn aydnlyla okum aya baladm . Veysel
beni h er defasnda rif, fzl vatansever b ir yrekle kucakla
d. G rdm ki, meselelerimizi ok iyi biliyor. A srlardan beri
dardan kurulan, ieriden kztrlan mezhep kavgasnn
korkun tuzandan haberdar. Bu bakm dan, taassubun, ceha
letin, geriliin grtlana kuvvetle b asm aktadr. Cesur, akl
banda ve k ararh . ..
Ak Veysel aleviydi. Alev, yani Mslman! Gnl gz
ak, yrei aydnlk, vatan ve m illet sevgisiyle bezenmi b ir
saz ve sz ustas.
Okumas-yazmas yoktu. nce, yllarca u sta mal alp sat
t. S onra kendisine destur verilince, b t n o blge airlerin
den tam am en ayr b ir ahsiyetle karm za kt. iirin hasm
yazd. Trkenin stn sad. Ve o kendine has sesi ve sazy
la, jTreklerimizi naklam aya balad. Ama ne k ad ar artc
ve ne k ad ar g zel. . . nk alev blgesinde domasna, b
ymesine, yaam asna ve orada alevlii, bitmez tkenm ez bir
kan dvs haline getirm i kim selere ram en, b ir tek iiriyle,
hayr hayr tek b ir m srayla, b u bo bu korkun b u faydasz
kavgaya katlm ad. Bu bakm dan onun iirlerinde di gcrts
yoktur. Yezid yoktur. Oniki im am yoktur! K erbela yoktur.

tseia yoKtur. ^>rjennae isyan oayrag aan, i^

*-csen, kan dken, svp sayan ne k ad ar blge airi varsa, hep
sini, elinin tersiyle b ir ta ra fa itm itir.
k Veysel, bun d an 1400 yl k ad ar nce, Arap toprakla
rnda, tam am en siyas sebepler yznden kan kanl b ir ik ti
dar kavgasnn sulularn, Trkiye'de, kendi soydalan arasn
da aram ann korkun sonularn bilen, duyan, duyuran bir
u u r ve idrak bidesidir. K anaatim e gre onun Trkeye ha
kim iyeti, gzel iir sylemesi yannda, asl bykl b u zelli
inden de dom aktadr.
Sivas .toprann en byk alev airlerinden b irisi k
Veyseldir. k Veysel, topram za inen b ir sevgi yam urudur.
Veysel, h er iirinde ayr b ir gzellik, ayr b ir tazelikle
karm za kar. k Veysel b ir noktaya taklp k alarak pasl
b ir gram ofon inesi gibi hep ayn ko n u lan , aym kelimeleri, ayn
tb irleri tekrarlayp d u rarak bize illallah dedirtm ez Ali!
Haan! Hseyin! Oniki mam! Kerbela! Yezid! Kfir!
Mnkir! bni Mlcem! ah! Vah! Eyvah! Aman ha! Vur ha!
Kes ha! Kr ha! ldr ha gibi lklarla iirlerini m ezbaha
m eydanna evirmez.
Veysel, kucaklayan, kaynatran, seven, sevdiren b ir ai
rim izdir. Tekmeleyen, paralayan, blen, n efret eden, n efret et
tiren airlerden deildir.
Veysel, alevlii gerek yzyle ve inceliiyle bilen b ir
gnl adam dr. Biniblr tezat iinde rpm an kavgac saz ve sz
ustalarm dan daim a uzak kalm tr.
Ben, bt n bu kanaatlerim i, A nkarada 1956 jalnda. Ope
ra Otelindeki b ir sohbetim izde k Veysele uzun uzun anlat
tm . Bada k u rup oturduu karyolasnda beni dikkatle din
ledi. Gzlerime yzyle bakyordu. Yz aydm hkt. Szlerimi
b itirirk en :

 Velhasl, senin kum an <bir ipek kadifedir. k! Baz

kim selerin senin karnda dokuyup d u rd u k lar ise kab a b ir
uha! dedim.
B ir sre ban sallayarak dnd. Sonra kalkp koltuga oturdu.
Seni akam a k ad ar brakm am ! dedi. Szlerini ispatla
m adan gitm ek yok. ahidin kim ? Delilin ne? Syle Allahakna!
Benim ahidim deil ahitlerim var! dedim. Seninle
bakalarnn mukayesesinde, iirlerinizden gzel ahit m i olur?
Bak; im di b ir m ehur airim iz ne d iy o r:
Gfil kaldr u gnlnden gmam
Bu mlkn sahibi Ali deil n?
Yaratmtr onsekiz bin lemi
Rzklarm veren Ali deil n?
Bu m sralan n hangisinde alev inanc var? B ir defa Hz.
Ali yaratan deil, yaratlandr. Ve alevlik, Hz. Peygam berin
vefatndan sonra Hz. Alinin halife olm asm isteyenlerin m
cadelesinden dom utur. Hz. Ali'nin onsekizbin lemi y arat
t safsatasndan deil. m am Cafer-i Sadk'n itihd ortada;
Hz. Ali, etra fn d ak ilere: lem leri ben yarattm , insanlarn rz
kn ben veririm! dedi mi hi?
H Smme h! Demedi vallah! Demedi garda!
Doru sylyorsun. Demedi tabii. B ak im di b ir k t'a
da senden okuyorum . Sanki o yanl gre cevap veriyorsun.
Diyorsun k i :
Aslm T rktr, elham dllah m slm an
kr m entye etm iiz im an
Kalbim e yaram az irk ile gm an
Kalbimiz n u r ile dolu saylr.
te tam alev inanc b u d u r : Elham dlillah T rkm ve
M slm anm . Amentye, yani im ann alt artn a eksiz p

hesiz inanyorum . Allah'a o rtak kom uyorum . pheye d

m yorum . Kalbimi Allahm nuruyla dolu buluyorum diyor
sun, sen, gerek anlam da alev olduun iin, alevlii bildiin
iin byle sylyorsun. Hz. Aliye Allah diyen gfil hi alev
olabilir mi?
Olmaz! Olmaz! Olmaz! O ne yanh (bir yaktrm adr
yle?
Olmaz tabi! Bak im di el olu b ir b aka iirinde neler
sylyor :
Binbir ad vardr, b ir ad Hzr
H er nerde arsan orad a hazr
Ali Padiahtr, M uham m ed Vezir
Bu ferm an yazan Ali deil mi?
Adam, Hz. Ali'den im dat bekliyor. Peygam beri Hz. Ali'nin
em rinde gsteriyor. H albuki alevlikte, yani M slm anlkta, el
le r sadece Allaha uzanr. H ereyin m utlak hakim i Allahtr. En
son peygam ber Hz. M ulam m eddir. Hz. Ali ise ilm in kaps, slm n klcdr. te, sen de gerek b ir alev olduun iin deta
b u aire cevap veriyorsm . D iyorsun ki :
Allah birdir. Peygam ber hak
Rabbl lem indir m utlak
Senlik-benlik nedir b rak
Syleyim geldi sras!

Veysel sapm a saga-sola

Sen Allahtan b irlik dile
kilikten gelir bel
Dv insanlk dvs.
Ne gzel, ne doru, ne hakh sylyorsun. Allah senden
raz olsun.

' Senin de ceddine rahm et olsun garda!

Sen insanlk dvs peindesin. Onu da Allahn ipine
sm sk sarlm akta buluyorsun. H albuki bakalarnn sevdas,
garip b ir se v d a :
Hasan-l Askeri, Mehd. . .
Varidi gelmedi ahdi
Ylalsn Yezidin taht
Oniki tmam! Ali! Alim!
Bu arada yklm as istenen Yezid'in taht Osmanl m
paratorluudur. Yezidler de, snn olduum uz iin bizleriz. Yezid bizim iimizde ne arar? steyen, Yezid'in soyunu, gidip Arap
kavm i iinde aram aldr. Gelip kendi kann tayan insanlarn
yakasna yapm am aldr. Bizde Yezid, h ak aret enlamnda
kullanlyor. Biz sevdiimiz adam a deil, kzdmz adam a Ye
zid diye barrz. Daha ok kzdmz b ir adam a, Yezid olu
Yezid! diye hom urdanrz. Sen, Trkiyede b ir tek snn aile
grdn m ki, ocuunun adn Yezid koysun?
Vallaha grmedim! duym adm garda!
Doru sylyorsun. Zaten bu gzel inanta olduun
iin bu kavgay krkleyenlerin, karsna yiite, akllca k
yorsun :
Yezid nedir, ne kzlba?
Deil miyiz hep b ir garda
Bizi yakar bizim ata
iSndrm ektir tek aresi
diyorsun. Ne gzel, ne gzel sylyorsun?
Atana rahm et garda!
S onra yle klar v ar ki, hem Meshebim mama Ca
fere uyar diyor; hem de arkasndan yle devam e d iy o r:

Senin klarn semain dutar

Kadir geceleri emalar yanar
Meshebim de mam Cafere uyar
Gel dinim, manm, mam Hseyin!
Allah akna, Cafer- mezhebinin neresinde bu atein du
m an ttyor? Ben, Imsm Cafer-i Sadk, M ezhepler tarihin
de okuyarak tandm . 12 m am m altm cs Cafer-i Sadk, bjik
adam! Gzel adam! M barek adam! slm iyeti yaayan ve ya
atan adam . H atta, bizim hanifler olarak bal bulunduum uz
m am E b Hanfe, sizin im amnz Cafer-i Sadk'tan, yllarca
din konularda ders alm. E b Hanfe, hocasnn dini bilgisi
n i gklere karyor. Ve ondan ders grd y llan dikkate ala
rak diyor ki Eer o yllarda ben Cafer-i S adk'tan ders almasaydm ,helk olurdum !
Sen de kabul edersin k i : Gel dinim im anm im am Hse
yin! diyen-adamla Caferi- Sadk arasnda uu ru m lar kad ar fark
var. N itekim yine darujnj. sen sylyorstm. Diyorsun k i :
Cmle canl hep to p rak tan
Var olm utur, E m ir : H aktan
R ahm et dile sen A llah'tan
Tkenmez rahm et k a p s . ..
Ne gzel, ne gzel, ne gzel sylyorsun. Alevliin veya
m am Cafer-i Sadk'm gsterdii yoldan, b ir gzel alev ola
ra k sen yryorsun.
Sonra bizim baz blge airlerim izin gzn kan b r
m . Bunlar, sadist ve hrn adam lar. Hz. Ali'yi ve onun Ehli
Beyt'ini noksansz duygularla seven, m ilyonlarca Osm anh Trk'n sadece snn olduklar iin, hem de Hz. Ali akna boaz
lam ak istiyorlar. H asta b ir ru h la kvranyorlar! Mesela diyor
la r k i :

Sur alnsn, halk ekilsin

Yezid meydana yklsn
Senin akna dklsn
Kanm ey Murtaza Ali.
Hz. Ali'nin veya onun Ehli Beyt'inin kann sanki Ana
dolu Trk aktm gibi, o garip intikam duygusunu, bizim ya
admz topraklarda, bizim kanmzla bomak istiyorlar. Bir
deil, be deil sana krk rnek verebilirim . Ben onlarn bylesi iirlerini okum aktan bile utanyorum . nk adam n 5-10
cahil Arap yznden, kendi z m illetine kar bu dm anln
aklla, dinle, insanlkla badatram yorum . imdi sen de ale
visin. Ama onlardan ne k ad ar ok farkl dnyor ve sylyor
sun. u m sralan n ne k ad ar aydnhk, ne k ad ar doru ve gzel :
alalm, k urtulalm b uhrandan
N edir senlik benlik, usandk candan
Irkm z, neslimiz, ayn, b ir kandan
Y urdun yaralarn saralm garda.
Senin iirlerinde, birliim izi, dirliimizi bozacak b ir tek
m sra bile yok. Bazlar ise Hz. Aliden, Ehli B eytten ve ra n
ahndan baka, deta kimseyle bark deil.
Ben bu adam larn slam iyeti birazck olsun inceledikle
rini, alevlii bildiklerini tahm in edem iyorum . B unlar, gerek
ten alevlii bilselerdi hi yle kinlenirler miydi!
Kalkm dostlar bir olalm
Mnkire kl alalm
Hseynin kemin alalm
Tevekkelt teallallah!
Hz. H seyin'in kan dvasn gderek kim e kl alacaklar?
A nadolu'da yaayan, T rk soyundan gelen kimselere... Bunlar,
kendileri gibi dnm eyenleri kfirlikle sulayacak kadar kat,
kaba adam lar. stelik, alevlii sEmn dnda sanan b ir kav-

KaynaJsiara ve m eznepier tarne

g re: Snnlikte de alevlikte de dinin birinci kayna
KURN'dr. Snnlikte de alevlikte de dinde ikinci kaynak
SNNETtir. Snnlikte de alevlikte de dinde nc k a y n a k :
CMA- MMETtir.
Yalnz, drdnc kaynakta kk b ir farkllk var : Sn
nlikte; dinde drdnc kaynak KIYAStr; A levlik'te: AKIL,
a b ii, kyas yapabilm ek iin akl sahibi olm ak lzm dr. Zaten
aklsz birinin din sorum luluu da yoktur.
Alevlik, Hz. Peygam berin vefatm dan sonra, tam am en si
yas sebepler yznden ortaya kt. Din b ir ayrlk olarak
domad. Yani Hz. Aliyi sevenler. Peygam berin vefatm dan
sonra Hz. Alinin halife olm asn istediler. Y o k sa: Biz
K u rn'n u hkm n kabul etmiyoruz. Peygam berin u sz
ne uym uyoruz vs. demediler Alev, Hz. Alinin tarafm tutan.
Onun yolunda olan m nsna gelmiyor m u? te sen, konu
nun bu inceliini bilen adam sn, gzelliin b u rad an geliyor
dedim.
Veysel, elini kaldrp szm kesti. Sonra tane tane ko
num aya balad :

Adam var; kkten bitm edir. Adam var daldan yetm e

dir. Cahil adam lar kk b rak r da dala sarlr. nk daln
meyvesi var; glgesi var. Kkn ise grnrde hi b ir eyi yok
stelik kk, toprak altnda. Ama essah olan, kaynak olan kk
tr. nk kk kesilirse, o me5rveli dal bile kurur, b ir kara al
b ir kaba vzlt olur. H albuki dal kesilse, kke hibir ey olmaz
Aksine daha ok kuvvetlenir. imdi biz de kkm zden kop
tuka b ir kuru alya benziyoruz. K kten bittike yeerip mey
ve veriyoruz. Benim grm e gre, cahil adam , b ir kuru al
gibidir. B ir iirim de yle seslenm itim :
El vurm a yaram a yaklam a karda
D erdim i sylersem tkenm ez ata

dem itim . im di sen de benim y aralan m a el vurup durdun.

Yalnz burada, hep cahil alevleri yere vurduk.
Gel im di doru oturup doru konualm . Peki ya cahil
snniler? O nlar Pir- Pak m yani? Ben diyorum ki, nerede fit
ne varsa? N erede cahillik varsa, orada onu tepelem ek gerek.
Atei her iki tarafn cahilleri yellendiriyorlar. Kkmzden
kopan cahiller, t rl ayrlklar m eydana getiriyorlar. nk ayn h k la rd a , onlarn m enfaati var. Velhasl cahillik ifritleri, m en
faat farfarasnn m em esine yapm lar. Sm rp duruyorlar.
Olan da m illete oluyor yle deil mi?
Veysele tabii olarak hak verdim . Birtokm cahil insanla
rn bilm edikleri slm adna alev kardelerim ize kar takn
dklar kaba, kuru, irkin tavrlar, ahid olduum rneklerle
sayp dktm . Beni hep hznle dinledi.
Vakit leni oktan gemiti. K alkm ak istedim.
Seni yemek yemeden gnderirsem , iki gzm birden
krolsun! diyerek kolum a girdi. tfaiye pazarnda, basit bir
kftecide birlikte karnm z doyurduk. Otele dnerken yine kolum dayd :
Ben b ir ile adamym.! dedi. Dm ann topundan, t
feinden deil, anam zdan emdiimiz st bile burnum uzdan
getiren cahillerden korkuyorum . Sen beni iyi bellemisin! Afe
rin!
Srtm svazlad. Odasna ktm zda yeni kan iir ki
tabn sana b ir h atram olsun! diye m hrleyerek, m hrn
de kitabn i kapana (grmedii iin) ters basarak bana
uzatt.
k Veyselin Cumhuriyetimizin 10. Y ldnm dolay
syla Sivas'ta ekilen fotoraflar ne kad ar hazindir. Onun, p a r
tal, yrtk elbiseler iindeki m ahzun duruu, b ir halk airinden
daha ok, gzlerine m il ekilmi, b ir pranga m ahkm unu ha
trlatm aktadr.

B ir zam anlar, yakasm M arksizme kt kaptran, ama

sonra, haysiyetli b ir insan olarak silkinip k u rtu lan Devlet Ti
yatrosu sanatlarndan A dan Saylgan ban a yllarca nce de
m iti k i : . . . Bu senin k Veysel b ir k arak ter bidesidir.
H alk kltrm zn su katlm am b ir rneidir. Biz, onunla
ilgili b ir film yaptk. Kyne k ad ar gidip gnlerce beraber
olduk. O yllarn kurnaz m ilitan lan Veysel'i, M arksizme eke
bilm ek iin k rk dereden su getirdiler. Dnyann dilini dkt
ler. Ona daha byk hret ve m enfaat salayacaklarn sy
lediler. Ama onun k arak ter yapsndan zrnk bile skemedi
ler. Ben, yksek tahsilim e ramen, komnizme bulatm .
Gizli tekilatlarda yllarca altktan sonra, gafletim den uya
narak o fikirden uzaklatm . Ama Veysel, kom nist olm as iin
yaplan bt n teklifleri, telkinleri, o derin sezgisiyle, o salam
irfanyla, hibir leke alm adan sa v u tu rd u ...
k Veysel, b ir iirinde Dalar iek aar, Veysel dert
aar! diye iini dkyor. O, gerekten b ir ile adam olarak
yaad ve yazd. Bu bakm dan, yaralarm z sarlm ad, T rk'
n o gzel, o byk, o seven m erham etli yrei, iimizde vur
m ad m ddete, hsm Veysel'in ruhunun huzur bulacan
sanm yorum ; hem de m illetim izin huzura kavuacana inanm
yorum .
Yaad m ddete, hep aydnhklara sedeften k aplar a
m ak iin alp sylerdi. Hep m illetin birlii, vatann btnl
iin sazn kucana alr, knal t rklerini Sivas ivesiyle na
klam aya balar, onlar all tu rn alar, telli tu rn alar gibi birer
birer havalandrrd. imdi, yllardan beri alp sylemediine
gre, saz da, sz de ld m dersiniz? Kimse bu soruya
Evet! diye cevap veremez.
1980 ylnda, resm b ir grevle T rkistan'a ve Azerbay
can'a gitm itim : Sultan T rkistan'a; Can Azerbaycana! Ora
lardan misilsiz duygularla, unutulm az h atralarla Trkiye'ye
dndm . T rkistanda, Trkiye'den binlerce kilom etre uzak-

lkta, o gzelim Takent ehrinde, srarla davet edildiimiz bir

T rk doktorunun evinde, sazm kucam a alan b ir Ahska deli
kanls, bana k Veysel'in b ir t rksn alp sylem iti :
Uzun ince b ir yoldaym
Gidiyorum gndz gece
Bilm iyorum ne haldeyim
G idiyorum gndz gece! ...
Sadece T rkistan'da m? Ya can Azerbaycan'da grp
dinlediklerim ? Ya Azer kardelerim izdeki Veysel sevgisi? Ba
ku de, bizim halk airlerim izden derlenen b ir gl destesinin
ismi : K ZRVE ARASINDAdr. Bu zirvelerden birincisi Yu
nus E m re'dir. kincisi ise k Veysel atrolu. Ve bu iki zir
ve arasnda baka zirveler, baka altn silsileler de var. Bugn
k Azerbaycan E d eb iy atn n en aydn, en kuvvetli nclerin
den biri olan air Profesr B ahtiyar Vahabzde, Yeten Oca
nn stisi -scakg- isimli kitabnda. k Veysel iin, ok dik
kat ekici b ir aklam ada bulunuyor. Vahabzde diyor k i ;
Yunus ; Gzsz, beni kim grr? Cahil beni gremez
dedii zaman, akl, m arifet ve m n gzyle bakm aja tavsiye
ediyordu. Gzlerini y itiren k Veysel, kaderin ona verdii bu
cezann tesellisini dnyaya d gzle deil, m n ve hikm et g
zyle bakm akta buldu. Yunus Dnyaya hikm et gzyle bak!
dem iti. Cisman gzden m ahrum olan Veysel, dnyaya onsuz
bakm aya, manev gzle, hikm et gzyle bakm aya m ecbur idi.
Veysel, bakt ve grd.
Trk halk iirinin bu iki yce da, baka baka asrlarda
ykselseler de, birbirlerine fikren ne k ad ar yakndrlar. O ka
dar ki. Yunus zirvesinden Veysel, Veysel zirvesinden Yunus g
rnyor!
Y urdum uzda krk gn kaldktan sonra gezi duygularn
Erzurum'un Gediine Varanda isim li deerli kitabyla
ortaya koyan dostum Mehmed Aslan da, k Veysel'i akly

la ve yreiyle kucaklayan b ir baka Azer airi ve yazan. Meh

m et Aslan Azerbaycandan Trkiyeye, b ir dost gi'bi geldiinde,
srarla grm ek istedii yerler arasm da, k Veysel'in ky,
evi ve m ezr da vard. Sivrialan Kyne k ad ar giderek b u de
rin hasretini dindirdikten sonra Azerbaycana dnd. Onun
duygulu, gzel doru ve haysiyetli b ir kalemle yazd Trkiye
Seyahatnam esi'nin b ir blm tam am en k Veysele ait. iir
ykl b ir dille yazlan : DALAR EK AAR- VEYSEL
DERT AAR blm nde M ehmet Aslan, k Veysel iin un
lar sylyor :
. . . k Veyselin gzleri grm yordu. Ama onun kal
binden dnyaya binbir gz alm t. k Veysel, kendi dn
yasndan, yollarm za klar sayor.
Toprak sevdals idi. Topran sesi, Veyselin sesiydi. B ir
halk airi olduu iin halkn z dilini, yani yaayan Trkeyi
renkli duygularla bezemiti. Bu dil, ana style yorulm u, va
tan ateiyle, suyuyla, toprayla mayalanm b ir dildir.
k Veyselin, sanat, k Veyselin ahsiyeti, zor b ir b il
meceyi hatrlatyor. Hem okum a - yazma bilmeyecek, hem de bu
k ad ar bilgili olarak dnya olaylarm derin b ir olgunlukla k ar
layacak? k Veysel, kendisini yetitiren sihirli b ir dua idi. O
halkn kendisidir. Hereyi to p rak tan rendi. Dnyay, hibir
kitap okum adan bildi! ..
Yrekleri T rk dilinin, T rk iirinin gzellikleriyle k anat
l ve soylu airlerin, K IRIM da b ir tepeye VEYSEL TEPES
adn verdiklerini ve o tepeden Trkiye radyolarn dinledik
lerini, orada Veyseli okuduklarn belirtm ek istiyorum .
k Veysel, b ir program da A nkara Radyosu m ikrofon
larna lm iin unlar sylem iti : lm iin kim ne d
nebilmi ki 'ben de dneyim ? Ben lm m ubah gryorum .
Aynen yaam ak k ad ar m bah gryorum . lmden kurtulu

yok. Yalnz, lm b ir son deil, insan geride brakt eserle

riyle de yayor. Benim kanaatim yle. nsam , yaatacak olan,
eseridir. H erkesin kendine gre bir eseri var. M im ar Sinan'n
eserleri var. Baka insanlarn baka eserleri var. O eserlerle
b eraber o eserlerin sahipleri de yaayacak!___
k Veysel, gzel b ir eser
Onun birbirinden gzel iirleri,
inanyorum ki sadece Trkiye'de
a b t n Trklk dnyasnda da

b rak arak topraa kart.

b irbirinden gzel trkleri,
deil, T rk m illeti v ar olduk
sylenip duracaktr!

Trkz, T rkler yoldamz

H esaba gelmez yamz
N erde olsa savamz
Trkz! T rk arrz.

Yaylalarda, y ataklarda
O dalarda, o taklarda
Koyun gibi koytaklarda
Trkz, t rk arrz.

Veysel inler ar gibi

B lbllerin zr gibi
T urnalar k a ta n gibi
Trkz t rk arrz.

IK VEYSEL'N RLERN D E H S VE
F K R RGS
D escartese g re : lim b ir aaca benzer. M etafizik bu
aacn kkleri, fizik gvdesi, ilim ise dallardr!
Veyselin iirlerini de, konularyla b irlik te b ir aaca ben
zetirsek, yle b ir ayrm yapabiliriz ;
A. Veysel'in iir aacnda kk, metafizie, yani tasavvufa
dayanr.
B. Veyselin iir aacnda gvde, sevgi iirlerinden iba
rettir.
C. Bu gvdeden sosyal konulu iirler de filizlenm itir.
Veysel'in seven ve acyan gzel yrei, Trkiye gerekle
rini bizim k lt r deerlerimizle duyurm aya alm tr.
1 VEYSELN RLERNDE TASAVVUF NCEL :
Prof. B ahtiyar Vaha'bzdenin tesbiti, b ir gerein ifade
si. Veten Ocann istisi m akalesinde diyor k i : . . . Yunus
E m re zirvesinden Veysel, Veysel zirvesinden Yunus grnr.
k Veysel, tasavvuf iirlerinde, karm za hep Yunus
Em re diliyle ve gnlyle kyor.
Tasavvuf; Allahn varlm kaytsz - artsz kabul ederek
kinatn. Onun eseri olduunu grm ek ve gsterm ektir. Tasav
vuf, Allaha ortak kom am ak, h er varln, onu andna im an
etm ektir. Allahtan baka h ibir kuvvete k u l-k le olm am aktr.
Allah'n em irlerine uym ak, yasaklarndan uzak kalm aktr.

Tasavvuf dnyam zn k u tup isim lerinden Cneyd-i Ba

dad diyor k i : Sofi, to p rak gibidir. H er fena ey ona atlabi
lir. F akat ondan daim a gzel eyler kar. O, yeryz gibidir.
zerinde, iyi de, kt de yaar. O, hereyi glgeleyen bulut,
yeryzn sulayan yam ur g ib id ir...
k Veysel, o m ehur K ara Toprak iirinde, Cneyd-i Ba
dad dncesiyle, sdk yrine hayranlm dile getiriyor :
dem'den, b u dem e n esh m getirdi
Bana t rl t rl meyve yetirdi
H ergn beni tepesinde gtrd
Benim sdk yrim , k ara to p rak tr.
K arnn yardm kazm aynan belinen
Yzn ja rttm tm a n an elinen
Yine karlad beni glnen
Benim sdk yrim k ara top rak tr.
H akikat ararsan ak b ir no k ta
Allah kula yakn, kul da Allah'a
H akk'm gizli hzinesi to p rak ta
Benim sdk yrim k ara to p rak tr.
k Veysel, m utasavvuf Cneyd-i B adad gibi dn
d, b ir sofinin zelliklerini to p rak ta grd iin, ondan,
yani to p rak tan Benim sdk yrim diye bahsetm ektedir.
OLANLAR TEKK ES eyhi b rah im Efendi, ise, tasavvu
fu m anzum olarak yle anlatm aya alyor :
Tasavvuf : rif olm aktr, hkim en detullaha
Tasavvuf : Cmle ehl-i derde derm an olm aa derler
T asavvuf: H akkm esrarna hayran olm aa derler
T asavvuf: Cmle lem cism ine can olm aa derler

vc^'sci uc, uulu um ru Doyunca arrane yaaya

rak, btn derd ehline derm an olmaya alarak, H akk'm
her esrarna hayranlklar duyarak, duyurarak, slm n gzel
liklerini yaayarak, h er yerde Allahn birliini ve bykln
hissederek, kabul ederek, tasavvuf iirleri yazd, syledi.
Onun Cneyd-i B adadden balayan, gnm z sofileri
ne kadar devam eden tasavvuf nclerini okuduunu kimse
iddia edemez. nk gzleri grm yordu; okum a - yazma bilm i
yordu. Ama Ak Veyselin, m illetim izin k lt r deerlerini,
nce evresinden, sonra aydnlk dost m eclislerinden dinleye
rek, severek, benim seyerek yaayan b ir rif kii olduunu da
kim se inkr edemez.
rif k i i: Bilen, bilgi sahibi olan insan demek. Arifane
yaam ak ise; Allah' ve kinat, eitli zellikleriyle, srlaryla,
ihtiam yla kavram ak, bilgili kiilere yakan b ir olgunluk ve
zellikle sz sylemek, davranlarda bulunm ak dem ektir. Bu
bakm dan Ak Veysel, kendisinden nce, tekke kltrm zn
zenginlikleriyle yaayan ve yazan halk airlerim izin iirlerini
dinleyerek, m illetim izi ayakta tu ta n k lt r deerlerimize, dost
m eclislerinde kulak vererek yetien, rifane yaayan, rifane
iirler syleyen airlerim izden. Allahn varh ve k u d reti k ar
snda onun derin hayranlklar duymas, rif kiiliinden do
uyor :
Bu dnyay kuran m im ar
Ne ho, salam tem el atm
nsanla ib ret iin
Ksm ksm kul yaratm

Kazmas yok, krei yok

Ustas yok, ra yok
Gk kubbenin direi yok
M uallakta bina atm .

Dnyay, m uallakta, yani bolukta yaratan Allah, Veysele

gre de gaffar olan varlktr. G a ffa r: Allah'n gzel sfatlarn
dan biri. Balam as bol olan, ayplar rten Allcih demek.
Veysel de, bt n tasavvuf airleri gibi, h er yaratlm ta,
yaradanm n urunu gren, kainat, Allah'n k udretine balayan
b ir gnl eri :
Gz gezdirdim, d rt keyi aradm
Ne sen var, ne ben var, b ir tane Gaffar.
stersen dnyay gez adm adm
Ne sen var, ne ben var; bir tane Gaffar.
H er nesnede mevcut, h er cesette can
nn iin dedik biz ona cnn
Evvel-ahir O'dur; O 'nundur ferm an
Ne sen var, ne ben var; b ir tane Gaffar.
k Veysel, krk yandan sonra kcdbine ilham gelme
sini, ite o balam as bol olan Allalam Gaffar sfatyla ak
lam aktadr :
K rk yam dan sonra kalbim e ilham
Eriti Mevldan b ir ihsan oldu
H akk bilenlere hazrdr her an
n k r edenlere sr nihan oldu.
Varlk noktasn ak gsterdi
rade-i czn eline verdi
H akk' bilen h er eyay Hak grd
Vcudun ehrine O, sultan oldu.
k Veysel'in gnlne sultan olan Allah, artk airim izin
dilinde kelm ve dosttan gelen b ir selm gibidir. Bu bakm dan
Veysel, artk her nereye baksa Allah grecek ve onunla dolu
olduunu syleyecektir :

o a v a g u z .u a c g u z e g n

H er nereye baksam , sen varsn orda,

Kalbim de gizlerim m uhabbetini
Koymam yabancy, sen varsn orda.
Akmn tem eli sen b ir lem sin
Sevgi muhalbbetsin, dilde kelm sn
Merhaibasn, dosttan gelen selm sn
D uyarak alrm, sen varsn orda.
M evcudatta olan kudret-i kuvvet
Senden hasl oldu, sen verdin hayat
Y oktur senden baka ila nihayet
in an p kanm m sen varsn orda.
Veysel'i syleten sen oldun m utlak
Gezer daldan dala, yorulur ahm ak
Sen aa misali, biz dalda yaprak
Me5Tve ekirdeksin, sen varsn orda.
Veysel'in tasavvuf iirleri, slm inancnn aydnl iin
de yazlm, yeni rneklerdir. O, kendisinden nce yaam ve
yazm bt n tasavvuf airlerinin cokunluu ve teslimiyetiyle
Allah'a seslenm ektedir :

Ben ne idim, nasl oldum

Khi doldum , kh boaldm
Yandm, yakldm kl oldum
Senin yolunda yolunda.
Dilsiz oldum pepelendim
Yamur oldum sepelendim
T oprak oldum tepelendim
Senin yolunda yolunda

Sana uzanan el oldum

Khi uslu, kh deloldum
Nizane Veysel oldum
Senin yolunda yolunda.
Allah'n peygam berlerine indirdii kitaplara, hep gnl
gzyle bakan k Veysel, Yunus Em re olgunluuyla, slm
dile getiren gzel iirler syledi. u m sralar Veyselin d ir :
K u ran a bak, Incil'e bak
D rt kitabn drd de hak
H akir grp rk ayrm ak
H akikatte yz karas
Yunus Em re de, ilham n tam am en K u randan alarak,
insan yaratlan m ahlklarn en ereflisi iln eden ayetleri
gz nnde tutarak , yediyzyl nce, anlatlm az m kem m ellik
teki u m sralan sylem iti :
Elif okuduk t r
B azar eyledik gtr
Y aratlan ho grdk
Y aradandan tr.
Y aratlan, yaradandan t r ho grebilmek, 20. Yzy
ln da en byk insanlk ideli. k Veysel'e gre, yaratlan,
yaradandan t r ho grebilm ek iin, nce yaradan bilmek
ve sevmek, sonra da onun k itaplarna ve peygam berlerine ku
lak verm ek lzm dr. Diyor k i :
Allah birdir, Peygam ber hak
Rabb-l lem indir m utlak
Senlik - benlik nedir brak
S yleyim geldi s ra s . . .
Veyselin, Yunus Em re yreiyle, b t n insanla kucak
amas, cmle ehl-i derde derm an olm aa almas, onun

a r m Deyaz geraanm aa
T rl t rl haller grdm
Sralanm h er yannda
Yldz gibi benler grdm.
Bu emsalsiz gzellikler karsnda, k u l-k le olm aya ha
zr Veysel'in, sevgilinin, bitm ez tkenm ez nazlanm alarna za
m an zam an fkeyle bakaldrd da grlr. Onun, m arur,
alm l, arpc ifadelerle artk yeter diye, dorulm as ne ka
d ar g zeld ir:
Gzelliin on par'etm ez
Bu bendeki ak olm asa
Elenecek yer bulam an
Gnlmdeki kk olmasa.
Veysel'in, kendi aydnlk dnyasnda b in b ir gzellikle ss
lendii, vp durduu, yere ge s d rm ad ... b u sevgili
kim dir acaba? Onu, bizim kadar, h a tta bizden daha ok Vey
selin de m erak ettiini syleyebiliriz. N itekim n ile seni
redifli iiri, o m thi m erakn, m thi ra h a t ve gzel sylen
mi b ir yrek alevidir. Hi grm eyen b ir n, anlatlm az
hasreti ve acs :
Sen b ir ceylan olsan, ben de b ir avc
Avlasam llerde saz ile seni
Bulunm az derm an, yoktur ilac
V ursam yaralasam sz ile seni.

Veysel der ism ini koymam dilimden

Ayr dtm vatanm dan ilimden
Ku olsan da kurtulm azdn elimden
Eer grsem idi gz ile seni.

Esasnda k Veysel iin k a d n : B ir gzel sestir, b ir

nefestir, b ir scaklktr. Dnya gzyle, b ir an olsun greme
dii sevgili, bojonu bosunu, gln-yryn, gerdann
daki banini, zlfn, gam zesini. . . hep halk edebiyatm zn zen
ginliklerinden alarak onun gnl dnyasm a tam tr. H alk
edebiyatm zn en gzel ak iirleri. k Veysel ismiyle de
yzmze glm syor :
Yeni, m ektup aldm gl yzl y rdan
Gzletme yollan gel deyi yazm
Sivralan kynden, bizim diyardan
Dalar m or meneve, gl deyi yazm.

Elenme gurbette yayla zam an

Mevly seversen alatm a beni
Benek benek m ek tu p tad r nian
Gzyam m ektupta pul deyi yazm.
Gzyam m ektup ta pul deyi yazm m srasyla ak rom an
tizm ini b ir kere daha gzelletiren, rp erten k Veyseldir.
K adna yreiyle bakan, kadm ycelten, gzelletiren,
iirletiren, destanlatran k Veysel, ona bizim k lt r m
zn altn erevesi iinden bakm akta, kadn aziz ve m barek
bilen b ir ruhla gnl dnyam zdaki yerine oturm aktadr. k
Veyselde kadn sevgilidir, anadr, yrdr. K adn b ir gzellik
ve incelik tnsurudur. H ayatn m nsdr. R uhum uzun ayna
sdr. B ir iir dnyasdr.
3 IK VEYSELN RLERNDE SOSYAL
KONULAR;
k Veysel, Cum huriyetim izin kurulu yllarm byk
b ir heyecanla yaayan halk airlerim izden. B u bakm dan, o
yllarn milliyetilii, cum huriyetilik, inklplk, halklk
hareketleri, baz iirlerine b ir ru h gibi sinerek, gnm ze can-

11 ve rayaan oguuer nauie ulam lardr. Unun, a ltm -y et

m i yl nce yazd sosyal konulu iirler, doruluklann,
nem lerini, bugn de k o rum aktadrlar. Sosyal konulu veya
retici m ahiyetteki bu iirler, Veysel'in rifane yaadna ve
yazdna dair dikkat ekici rneklerdir.
D enilebilir ki, N am k K em al'de rastladm z vatan fikri.
Ziya Gkalpin m anzum elerinde yaadmz Trklk ruhu,
M ehmet Akif E rsoy'da ahit olduumuz cehalet ve taassup
bels, bu beldan kurtulm am z iin takip etmemiz gereken
ilim -irf n yolu, birlik kknden koptuum uz takdirde de
ceimiz felket u u ru m u . . . Veysel'in, sosyal konulu iirlerinin
fikir rgsn m eydana getirm ektedir. M ehmet Akif'e gre,
milletim izin en byk dm an cehalettir :
Cehalet hakiki hasm m zdr. Dm anlarm z bize stn
karan eldir. Bu bakm dan nce cehaleti ldrm ek yani o rta
dan kaldrm ak lazmdr.
u m sralar M ehmet Akife ait ;
Ey hasm- hakiki, seni ldrm eli evvel
ensin bize dm anlar st n karan el
k Veyselin de yaka silktii, irkildii bellarn banda,
cehaletin irkin yzn gryoruz :
Aldanma cahilin kuru lafna
K ltrsz adam n kl yalandr.
H km etse dnyann h er tarafna
Arzusu, hedefi, yolu yalandr.
Veysel, cahil, bilgisiz insanlar diz-diz eden sineklere
benzetiyor. Cahil insanlardan hibir fayda gelmeyeceini, sa
dece okum a-yazm a bilm enin de cahillikten syrlm aya yetmiyeceini anlatm aya alyor. Ona gre, nem li olan km illik
ilmini renm ektir. K m illik ilmi : Olgunlama, eksiksiz ve
kusursuz olma, kendini bilme, m illet birliine hizm et etm e
gayretidir.

Veyselin sosyal konulu iirlerinde, bizi artan lm tesbitlerle karlayoruz. Mesel Trkiye, ada medeniyet sevi
yesine nasl ulaabilir? sorusuna, k Veysel tam b ir ilim ada
m ciddiyetiyle cevaplar veriyor. Onu dikkatle okuduum uzda,
zam an zam an (b ir halk airinden ziyade) Trkiyenin kalknm a
dvasn ok iyi bilen b ir k lt r adam yla veya b ir ilim m ensu
buyla birlikte olduum uzu anlam aya balyoruz. Trkiye a
da m edeniyet seviyesine nasl ulaabilir sorusuna ilim adam
larm z iki kelimeyle cevap v e riy o rla r: rfan la ve ilim le . . . r
fan, b ir m illetin k lt r dnyas dem ektir. K lt r b ir m illetin
yaam a tarzdr. Dil, din, tarih, uuru, gelenek ve grenekler,
gzel sanatlar m anzum esidir. Bat dnyas, kendi k lt r deer
leri zerinde ykselm itir. Kendi k lt r m irasna yabanc ka
lan, baka m illetlerin kltrleriyle boyanan topluluklarn var
lklarn korum as m m kn deildir. B ir m illetin sadece kendi
k lt r deerlerine sahip karak ilme srt evirmesi, ktisad
ham lelerden uzak durm as da yerinde saym aktr. Bu bakm
dan b ir m illetin ykselm esi, ilim ve irfan tem ellerine dayan
m akla m m kndr. k Veysel, b u ok nemli gerei kavra
yan b ir halk airi. Cehlete dm an olmas, Trkiyenin ana
dvlarm a kafa yorm asndan, Trkiyeyi m am ur ve m reffeh
grm ek istem esinden ileri geliyor. Veysele gre cehalet, gaf
letimizi, em ziren, geriliimizi pekitiren felaketler zinciridir.
20, yzyl gaflet asr deildir. B irtakm m illetlerin Ay'a ulam a
gayreti karsnda uyanm ak, derlenip toparlanm ak lazm dr :
Devr-i Cum huriyet, asn yirm i
Uyan bu gafletten, uyum a yurtta
Dnya ayaklanm aya gidiyor
Uyan bu gafletten, u 3oma jortta
Peki b u gafletten uyanm ak, cehaletten syrlm ak iin ne
yapm aldr? Bu sorunun cevabn Veysel yle veriyor ;

Oku benim cici yavnm

Okul cennet me3rvesidir
O kuldadr t rl sanat
Medeniyet m em basdr.
Y r yavrum okuluna
Altm bilezik koluna
Hem kzna, hem oluna
lim - rfa n yuvasdr.
lim ve irfan, yeni nesillerim izde b irlik ru h u douracak
bylece Trkiye b irtak m skntlarndan syrlm aya balaya
caktr. Yalan, iftira, dm anlk, gerilik . . . yerini aydnlklara
b rak acak tr :
Son verelim iftiraya, b h tan a
K ardeane sevielim can -c an a
El birlikle alalm vatana
ok okul - fabrika kuralm karde.
ok okul ve ok fabrika, Veyselin srarla iledii konu
lar arasm dadr. Trkiyenin refah, o k u l-fa b rik a bereketinded ir :
Destekle fakiri, okut yetim i
Bu hayrlar dinimizce k t m?
d rak eyle h id ro jen i-ato m u
Uyan bu gafletten uyum a yurtta!
k Veysel, yurdum uzun ana d v lann b ir b ir sayp
dkt iirlerinde akla - m anta, ilme, uygun areler sra
lar. Cemiyetin zonklayan yaralarna, ilim ve irfan erbabnn ce
saretiyle ve m erham etiyle parm ak basar, Sonra, syledikleri
nin tam am en doru olduuna in anarak deta m eydan o k u r :

Veysel'in szleri kanun d m

M anta uym azsa kesin bam
Bana dm an etm i vatandam
Sebebi ne ise soralm karda.
Dm anln ve geriliin seibebini, daha nceki rnekler
de ak-seik b ir tarzda ortaya koym utu : Cehalet ve cehaletin
emzirdii gaflet.
Veysel'e gre, Trkiye, k lt r birliini salam adan, k ar
de kavgalarna son vermeden, ilim yolunda ciddi adm lar
atm adan ada m edeniyet seviyesine ulaam az.

VEYSEL'N RLERNDE AHISLAR :

k Veysel'in, iirlerinde zam an zam an vgyle bahset
tii veya isim olarak anp getii airler, peygam berler, devlet adam lar, fikir ve sanat tem silcileri. . . dikkatim izi ekiyor.
Veyselin sevdii kendisine yakn bulduu airlerin ou, halk
iirim izin tem el talar a ra s n d a : K aracaolan, Dertli, Yunus
Em re, Krolu, P ir S ultan Abdal, Ruhsati, Ferhat, Sadk Ba
ba... gibi airler, onun, gnl verdii saz ve sz sultanlar ara
snda.
Aruzla yazan, divan sahibi olan bz airlere de Veyselin
iirlerinde rastlyoruz. B unlar : mer Hayyam, Yunus Em re,
M ansur, Neyzen Tevfik, Firdevs ve Mevln gibi m ehur air
lerdir. Veysel'in dostluk kurduu ve adna iir yazd airleri
m izden b iri de mit Y aar Ouzcan.
Veyselin, peygam ber olarak and, iirlerinde vd
m ukaddesler a ra s n d a : Hz. dem, Hz. sa, Hz. Sleym an ve
Resul- Ekrem Hz. M uhamm ed vardr.
iirlerinde devlet adam , m tefekkir, kom utan olarak ge
en isim ler ise unlar ; A tatrk, nn, M areal Fevzi akmak,
em settin Gnaltay, Lokm an Hekim, Eflatun, skender-i Zulkarneyn, Nuirevan- Adil ve Hac B ekta Veli.
B tn bu isim leri, k Veysel hep yakn evresinden din
leyerek tanm tr. B ir ksm nn iirlerine kulak kesilmi, b ir
ksm n ise halk arasnda yaayan destanlaryla, efsaneleriyle,
anektotlaryla, icraatlaryla tanyarak sevm itir. Bu m ehur
isim ler zincirinde dikkatim izi eken husus u d u r : Veyselin
iirlerinde Hz. Ali yoktur. Hz. Haan, Hz. Hseyin yoktur. Oniki im am dan hibir isim yoktur, slm Dnyasnda byk b ir

fitne ocann tutumasna yol aan bni Mlcem yoktur. Muaviye yoktur. Yezid yoktur.
Veysel, bu kiilerden hibirinin kann iirlerine bulatrmamtr. Peygamber soyuna ihanet eden kimselerin gafletini
ve ihanetini, iirlerinde yeni'batan tututurm am tr. Veysel'in
en byk zelliklerinin banda bu vatansever, bu olgun, bu
rif tavr gelmektedir.
k Veysel, 1350 yl nce Arap topraklarnda, tamamen
siyas sebepler yznden ortaya kan, birtakm kanl olayla
rn sulularn, Anadoluda, kendi soyunun mensuplar arasn
da aram ak gafletine hibir zaman dmemitir.
Bir Arap'n, baka bir Arap'a yapt zulmn hesabn Ana
dolu Trkne yklemenin aklla, idrakle, vatanseverlikle, in
sanlkla, ne ilgisi olabilir? Muaviye'nin nce Hz. Ali'ye ve Hz.
Hasana sonra R/tuaviye olu Yezid'in Hz. Hseyin'e reva gr
d akl almaz zulm ve vaheti. . . sadece Anadolu'da deil.
Dnya Trkl ierisinde bir tek kii olsun tasvip etmemitir
ki, Veysel de byle bir gaflet karsnda, kendi soydalarna kar
krgnlk, kzgnlk, dmanlk duysun? Tamamen cehalet
ten kaynaklanan mezhep kavgalarnn millet hayatmzdaki fa
cialarn ok iyi kavrayan k Veysel, bu ekimelerin, dv
melerin yok olup gitmesi iin alp sylemitir :
Hedef alp dvt kardasn
Seni yaralyor attn tan
Topluma zararl yersiz savan
Hepimiz bu yurdun evlatlaryz.
k Veysel de, hi phe yok ki her Mslman gibi Hz.
Ali'yi yrekten sevmi, Muaviyenin trl hilelere bavurarak;,
ondan halifelik makamn koparp almasna esef etmitir. Ve
yine hi phe yok ki, Kerbel'da Yezid tarafndan ehit edi
len, peygamberin sevgili torunu Hz. Hseyin iin, air yrei
aclarla dolup tam tr. Ama Veysel, ne 1350 yl nce Arap top
raklarnda geen kanl olaylarn yeniden ortaya getirmekte bir

tayda grm; ne de gelip - gemi bir vahetin kanl - lnetli

katillerini Anadoluda, kendi soydalan arasmda aramak gaf
letine dmtr. Anadolu Trknn biribirlerini Yezid K
zlba diye sulamalarna, dmanlklar meydana getirmele
rine btn mr boyunca hep kar kmtr :
Yezid nedir; ne Kzlba
Deil miyiz hep bir karda
Bizi yakar bizim ate
Sndrmektir tek aresi
K u ra n a bak, Incil'e bak
Drt kitabn drd de Hak
Hakir grp rk ayrmak
Hakikatte yz k a ra s...
ORU BEY TARiHnde yazyor; Snn b ir hkm dar
olan TMUR, ama girdii zaman, Muaviye gibi b ir hileye ba
vurarak Ben Yezid'yim! Ne kadar Yezid varsa ortaya ksn!
diye tellallar bartm. Btn Yezidler, Timurun ota nne
komutur. Timur, nce siyas sebepler yznden fitne - fesat
kararak Hz. Hseyini ehit eden Yezidlerin artklarm k
ltan geirmi, sonra da Yezidin mezarn atrarak ordusu
nun hels haline getirmitir.
Kerbel faciasnn ktillerini, kendi imparatorluu olan
Trkistanda deil amda arayan Timur gibi dnya apnda
bir hkmdarn byk fkesini 15. yzyl lleri iinde anla
mak belki mmkndr. Ama dam arlarnda bir damla Yezid
kan bulunmayan, ruhlarna bir milim Yezid glgesi dmeyen
Anadolunun snn Trklerini, 20. Yzylda Yezid diye, lnetlemek insafn kabul edecei bir davran deildir. Nitekim, bir
takm halk airlerimizin yezid-kzlba sar'asna tutularak
yazp sylemelerinden, Anadoludaki varlmz, ancak d
manlarmzn verebilecekleri zararlarla sarsntlar geirmi
tir. Ak Veysel, cehaletin penesine dmeyen, karde kavga
larn m r boyunca nlemeye alan bir gnl adamdr.

IK VEYSELN RLERNDE MEKN

Onun iirlerindeki renkli ve canl mekn, nce doup - b

yd Sivrialan Kydr. Sonra vanl Sivas tr. Sonra, Si
vas'n merkez halinde kald btn bir Anadolu'dur. Veysel,
btn bu Anadolu corafyasn, eitli gzellikleriyle ortaya ko
yarak bize de sevdirmeye alr. Yedi yana kadar gezip oy
nad yerleri, grd yaylalar, dalar, rm aklar, kaynakla
r . . . hep bir rya gibi hatrladm syleyen k, iirlerine
hem o renkli dnyadan gzellikler tam, hem de ya ilerledik
e, yakm evresinden duyduklarn m sralarm a artc ifade
lerle yerletirmekte gerekten baarl olmutur. Mesel, Vey
sele kulak verdiimizde anlyoruz ki, baharla birlikte, Sivri
alan Kynn btn dalan mor meneve ve glle sslen
mektedir Elvan elvan ieklerin at Beserek Da, lleler
ve smbller ierisindedir. Gl Dedejd ayr-imen brmektedir Serin dalardan souk sular akmaktadr Yeil atlas
giyinerek sslenen bu dalarda Trkmen gzellerinin kek
likler gibi dolat bereketli yaylalar vardr.
Bizim eller yaylasna yrm
Tez gidelim, o ellere erelim.
Boz dumanl, souk sulu yaylann
Soldurmadan ieini derelim
Blbller susmadan, gller solmadam
Smbller kuruyup hep toz olmadan
Yce yaylam seni duman almadan
Zulba zurba kekliklerin grelim
Veyselin yaad meknda, toprak bereketli, cmert bir
topraktr. Bir ekirdee drt bostan verecek kadar bereketli

olan bu topraa, Veysel, sadk bir sevgiliye sarlr gibi sarl

maktadr :

kence yaptka bana glerdi

Bunda yalan yoktur, herkes te grd
Bir ekirdek verdim, drt bostan verdi
Benim sadk yarim kara topraktr.
Ama Veysel'i, yaad meknda tedirgin eden felketler
de vardr. Onun, babo akan rm aklara olan fkesi bouna
deildir :
Bahar gelir kudurursun
Kzlrmak seni seni
Ne uyursun, ne durursun
Kzlrmak seni seni
Para para etsem seni
Fabrikaya tutsam seni
Deniz olsam yutsam seni
Kzlrmak seni seni
Bu babo akan rmaklarla birlikte canavarlaan sel fe
laketinden ok korktuunu, nk selin: Aman vermediini
yalvarp yakarmay dinlemediini ekip bitii tarlalar kum
la doldurduunu hznle belirten Veysel, bu dnyada dertli
olduu iki felketten birinin selden kaynaklandn sylemek
tedir :

Sekizinci ayn yirmiikisi

Emeklerim zay eyledi, sel benim
Sele gitti haslatm, hepisi
Emeklerim zay eyledi sel benim.

Bu sel bizi, ne pek kt belledi

Dmdz etti patetesi milledi
Ne apasn vurdu, ne de belledi
Emeklerim zay eyledi sel benim.
Bu sel felketi dnda, Veysel'in iirlerinde mekn, eit
li gzelliklerin ve zenginliklerin jmrdudur. Nitekim Onun iir
lerini okuduka, Sivrialan Ky, arkla, Beserek Da,
Gl - Dede, Karata, Sultansula, oluk, Tecer yaylas ve
Da, amlbel, lgaz Da, Meydan Deresi, Nalbant Yaylas,
Germe Yaylas, Gksu, Zara, Bey Yurdu, ahin Kayas, Karaz Ky, Sandkl, Sivas, Dumlupnar, Menemen, Tokat, Sami;un Erzurum, Ankara, Akdeniz, Trakya, Erzincan, Amasya,
Zile, Konya, orum, Gaziantep, Diyarbakr, Mersin, Drtyol,
Mara, Malatya, zmir, Kazova, stanbul... eitli ynleriyle,
esrarl gzellikleriyle birlikte karmza kmakta, scak ve
evimli yzleriyle bizi de kucaklamaktadrlar. Onun iirleri
nin kurulduu mekn hususunda dikkatimizi eken ok nemli
b ir husus udur : Veysel'in iirlerinde geen altmtan fazla
mekn arasnda Londra vardr; Lozan, Hindistan, am, Semerkant. Buhara vardr; ama tek kelimeyle olsun Kerbel yok
tur. Bu Veysel'in insan yreiyle, byk vatanseverliiyle, mil
l birliimize kol - kanat germesiyle ilgilidir. Kerbel : Cehale
tin, vahetin, dehetin, ihtirasn kudurduu, peygamber elle
riyle okanan salarn penelendii, peygamber dudamn p
t bir gzel yzn klla dorand, al kanlara buland,
yani Hz. Hseyinin ehit edildii lanetli bir mekn... Veysel
fcbed - mddet devletimizin dirlii ve dzeni iin Kerbel cehen
neminden uzak durmutur. Onun bu mkemmel sa duyusu,
bu olgun, vasf, vatan ufkumuzu kucaklayacak kadar byk ve
kuvvetlidir. Veysel, vatan sevgisini yreinde uurla duyan,
vatan sevgisiyle alp - syleyen airlerimizdendir. u msra
lar ona ait :

\A im i sevgsm en auyaniar

Stk ile alr; benimseyerek

Milletine, ulusuna uyanlar
Demez neme lzm; neyime gerek.

Vatan bizim, lke bizim el bizim

Emin ol ki, her alan kol bizim
Ay-yldzl, bayrak bizim, mal bizim
Syle Veysel, vnerek, vnerek.

VEYSELN RLERNDE TRKLK DUYGUSU

Veysel, IK edebiyatmzda, Trklk uuruyla yaayan

ve yazan airlerimiz arasnda nemli bir yere sahip.
Bu ruhun, onu smsk sarmas ve onun iin bir iftihar
vesilesi olmas yeni Cumhuriyetimizin fikir akmlaryla da ya
kndan ilgilidir. Denilebilir ki halk edebiyatmzda, Trklk
duygusunu onun cokunluuyla iirlerine sindiren klarmz,
parmakla saylacak kadar azdr. Hal byle iken, Veysel'i u
veya bu kalba dkmek isteyen baz kalemler btn insaf duygularm atlatacak derecede yanl iddialarla ortaya karm
lardr. Boyas eskimi bir kaleme gre:... k Veysel gn
mzn karakteridir. Aramzda, eski bir Hitit ozan gibi yaa
mtr!
Beyinlerine krk eit yabanc kltr gvesi m usallat
olan baz kimseler, Veysel'i veya bizim kltrmzn katksz
temsilcilerini hep byle yaktrmalarla ortaya srmeye al
yorlar. Acaba k Veysel neden bir H itit ozan gibi yaam
tr? Veysel acaba hangi tavryla, hangi iiriyle, hangi szyle
H itit ozanlarna hasret ektiini ortaya koymutur? Bugn,
Hitit ozanlarnn nasl yaadklarna dair elimizde hibir belge
yoktur. Hititlerle aramzda kan --dil - din - ta r ih ... birlii olma
d halde bu garip yaktrma neden? Yarn k Veysel'den
Bir U rartu veya bir Smer, ozan gibi yaad diye bahseden
ler de kabilir. H itit veya U rartu iirinden b ir tek m sra bile
duymayanlarn bylesi iddialarla boy gstermeleri bizim baz
kalemlerimizin karakteriyle ilgili.
Onlarn mesnetsiz iddialarna en gzel cevab k Veysel
veriyor :

Ittihar ettiim byk muradm

Trkoluyum! Temiz Trktr ecdadm
ehid ismi yazlsayd soy adm
Kanm ile mezarmn tana.
Veysel, Trkln, dnya saltanatyla bile deitirmeye
ceini syleyen yrekli bir Trk airi ;
stemem dnyann saltanatm
Ssl giyimini, Arap atn
Bilirsem Trkln var kymetini
Vatanm milletim bana kfidir.
Sivasn Sivrialan Kynde, fakir bir ifti ailesinde dn
yaya gelen k Veysel'e, babas Karaca Ahmet'ten kalan mi
ras, damarlarndaki kandan ibarettir. Veysel bu hasletten ba
ka hibir ey istemeyecek kadar gnl gz tok olan Trklk
sevdalsdr ;
Muhabetin candan haslardan hastr
Avutur Veyseli bir en piyestir
Trk ad babamdan bana m irastr
Daha bundan baka ad neyleyim.
O, bir bayran altnda toplanmayanlar, ikilik karan
lar Trk saymayacak kadar cokun duygular iinde yaayan
b ir amzdr :
Birleiriz bir bayran altnda
Biz Trklerin ikilik yok aslnda
Yanar tutuuruz vatan aknda
Hepimiz bu yurdun evlatlaryz.
Trk dilinin varlk sebeplerimizden biri olduunu, kl
trm zn en zengin kaynaklarndan saylmas gerektiini,
Veyseli okuduka bir kere daha kabul ediyoruz. Dilimizin en

gzel b ir ekilde serpilip - gelitii Trkler, Trkemizin ger

gefidirler. Trk, trksyle doup byyor. Trkler Trkn
gnl dnyas, ruh mayas olmulardr :
Su banda, sulaklarda
Trkn sesi kulaklarda
Beiklerde beleklerde
Trkz trk arrz.
k Veysel, Trkl slm da btnletiren, gzelleti
ren, ycelten, bu bakmdan, ban daima dik tutan bir gnl
erimiz :
Aslm Trktr, elhamdllah Mslman
kr amentye etmiiz iman
Kalbime yaramaz irk ile gman
Kalbimiz nur ile dolu saylr.
k Veyseli bir H itit ozanna benzetenler, belki de onu
hi okumayanlar veya onun Trklk duygusundan rahatszlk
duyanlardr. Veysel, Trk olmakla vnen, Trkenin gzellik
lerine k ol-kanat geren, Trkn manev dnyasn, tarihini, g
zel sanatlarn, gelenek ve greneklerini yreinde duyan, duy
duklarn duyuran bir aydnlk dnyadr :
Trk milleti asla korkmaz dmandan
Korkarz Allahtan, bir de vicdandan
Gemeyiz namustan, geeriz candan
Kalan gzi, len m ert olur gider.
Veysel, vatan topraklarnda, hep bir gzi vekiyla yaad. 1973 ylnda, yetmidokuz yanda m ert bir kii olarak ld.
rif Nihat Asya bir vecizesinde yle glmsyor :
Onlar asil domular ocuum; bize de asil lmek kal
m!

Veysel, 1894 ylnda hreti, zenginlii, itibar olmayan bir

aileden dnyaya geldi. Ama mr boyunca hep asil yaad. Asil
yazd - syledi ve asil ld. Doduu yerde topraa verildiin
de Trkiye apnda itibar vard. Azerbaycanda, Trk halk ii
rinin son zirvesi kabul ediliyordu. Milli birlii salamak, kar
de kavgalarn nlemek, Trkiye zerinde oynanan oyunlara
gelmemek iin gsterdii byk gayret, byk hassasiyet, an
cak asil yaayanlar tarafndan kabul edilecek ve unutulmaya
caktr.
Ben giderim adm kalr
Dostlar beni hatrlasn
Dn olur, bayram gelin
Dostlar beni hatrlasm

BAZI ZELLKLERYLE IK VEYSEL

k Veysel, kibirli bir adam deildi. Trkiye apnda

ulat hret, onu, yakn ve uzak evresinden hibir zaman
koparmad. Kelimenin gerek anlamnda bir halk adamyd.
Siyas bir rengi olmayan btn toplantlara katlr, alar, sy
ler, kendisini dinletmesini bilirdi. Kibirli olmamakla birlikte,
bir kede unutulmasna da katiyyen katlanamazd. Davet
edildii meclislerde sz biraz uzad m, herkes kendi le
mine dalp kald m, Veysel, elini masaya birka defa vurarak
sesini ykseltirdi :
Efendiler! Biz yiyip iiyoruz amma saz acndan lyor!
Bylece anlatmak isterdi k i : imdi sra bende! Madem
ki buraya beni siz ardnz; yleyse sazm da, szm de din
lemek mecburiyetindesiniz! Sonra sazn barna basar, o
tamamen kendine has zelliiyle Sivas azna gzellik kazan
drarak alp sjderdi. Kavruk bir yzle kavruk bir sesle alp
sylerdi.
1957 Milletvekili seimlerinden hemen sonrayd. T.B.M.
Meclisine yeniden seilmeyi baaran bir eski milletvekili, zafe
rini arkadalaryla birlikte kutlamak istemi, Ankara'da, u
buk B arajnda, yakn dostlan iin, zengin bir sofra hazrlat
mt. Davetliler arasnda k Veysel de vard. Yemee oturulunoa, birtakm siyas olaylarn, birtakm mehur kiilerin
renkli dedikodusu, masay kuv\'etle kucaklamt. Gne, elini
eteini toplayp gitmek zereydi.
Veysel, masann bir kesinde, sandalyasma dayad sa
zyla birlikte mahzun kalmt. Birden elini masaya vurarak
btn azlar kapatm t :
Efendiler! Biz yiyip iiyoruz amma saz acndan lyor.

ija v e t saUDi m eLvejiu, v e y s e

ne ueueK secugm

anlamt :
Kusura bakma k demiti. Sz kantarm biraz fazla
kardk galiba! Haklsn. imdi sra, sazn karnm doyurmaya
geldi. Haydi bakalm : Sz de senin! Saz da senin!
Veysel, sazn kara klfndan syrd. Esmer yzn g
snden kaldrd. Sonra, biraz sitemli, biraz fkeli ama biraz
tutuk alp sylemeye balad. Ka trky birbirine balad
n bilmiyorum. Sazn yanma koyduu zaman, herkesi etkisi
altna oktan almt. Biraz akrkeyif bir halde Veysel'i din
leyen davet sahibi, yayvan bir azla n gnln almaya
alt :
Ustad! dedi. mrn uzun olsun! Ellerin dert grmesin!
Bu akam saatinde hepimizi mest ettin. Biz de senin gibi z. Biz de seninle ayn hisleri paylayoruz. Yalnz aramzda bir
fark v a r ; Sen duyduklarm ok gzel ifade ediyorsun. Biz ise,
duyduklarmz, senin gibi anlatamyoruz!
k Veysel, kendisine o akam, uzun m ddet ilgi gster
meyen davet sahibine, mthi bir cevap vererek masadakileri
akna evirdi :
Efendim dedi duyulanlar ifade edebilmek, gerekten
ok nemli! Sivrialanda, benim ok vefal, ok sabrl bir boz
eeim var. Bazen ona biniyor, uraya buraya gidip geliyorum.
! dediim zaman, eeim sesimi duyarak ol
duu yerde duruyor! Ama neden durduunu bana bir trl
anlatamyor!
Veysel'in bu mthi szlerinden sonra duyduklarn anla
tamayan milletvekili - yzne birka yumruk yemi gibi sarsl
d ve sustu.
Veysel, ii-d birbirine uygun adamd. Sade bir yaay
vard. akalamaktan, nkte yapmaktan holamrd. Bandan
geen bir olay, olduu gibi anlattktan sonra :

 Yalanm varsa, yalan sylyorsam iki gzm birden

kr olsun diyerek ellerini dizlerine vurur, sonra hafife glm
serdi.
Bazen, karsmdakine taklmak veya ona kr msn?
dememek iin, kendisine kr adam! diye satar dururdu.
Mesel bir davette iki imek istemedii halde, dostlar, susuz
bir rak bardan onun eline kurnazca tututururlard. lk
yudumundan sonra;
Bak yine ardn k! derlerdi. Allahn m barek suyu
yerine ite susuz rak bardam kafana dikmeye baladn!
Veysel ban sallayarak glmserdi ;
Benim gibi kr bir adam, byle yanllklar yapar ite!
diyerek kahkahalar ogaltrd. Bazen fkelendii de olurdu.
Yahu! Haydi ben kr olduum iin gremiyorum. Yok
sa siz de mi grmyorsunuz? diye sylenirdi.

retmen olu Bahri atroglu anlatyor :

Babam biraz rahatszd. leden kaymakam, veteriner
hekim, jandarm a komutan ile, Ankara'da trafik polisi olarak
alan Hyk Kynden Arif Bey, ziyaretine geldiler. Hobe
ten sonra ltifeler balad.
O akam misafirler, m uhtarn davetlisi idiler. Babam da
alp gittiler. Yediler, itiler, elendiler. Yatmak iin bize gele
ceklerdi. Ge vakit kalktlar. Darda, sicim gibi bir yamur
balamt. Her taraftan sel gidiyordu. Babam, yolu iyi bildii
iin hzl hzl yryordu. Dierleri, karanlkta nerenin yol,
nerenin bataklk olduunu fark edemiyorlard. Bu jizden,
admlarm ok dikkatli atyorlard. Bir ara veteriner hekim
bard :
Veysel! Ar yrsene, yetiemiyoruz!

Babam akaya b alad :

Kr msn? Benim geldiim yerden sen de gel ite!
Szn bitirmeden, kaymakam amura batt. Denin
kaymakam olduunu anlayamayan babam kahkahay bast :
Hele bak hele! Birinci kr amura dt!
Yamur altnda ve karanlkta, biraz daha yol aldlar.
Trafik Polisi Arif Bey, babam, adm adm takip ediyordu. Ve
teriner hekim, arkadan yine seslendi :
Veysel! Sana ar ol! dedik ya. Neredeyse bir damdan
aaya yuvarlanacaz!
Babam, admlarn daha da sklatrarak veterinere ses
lendi :
Yol ortasnda yavalamann tehlikesini bilmiyor mu
sun? Baksana! dedi. Trafik peimi brakmyor?
*

emsi Yastman, babamn yakn dostlarndan idi. Biribirleriyle akalarlard. emsi Yastman, babama Buba! diye
hitap ederdi.
Birgn stanbul'da, Kpr Palas Otelinde kaldmz s
rada, Yastmandan bir mektup geldi. Diyordu ki :

Buba! Biliyorsun, Ramazan orucu tutuyoruz. Yani

senin anlayacan Allah' kandrmaya alyoruz!
Mektubu, babama okuyup bitirdikten sonra :
Eline bir kt kalem al! dedi. Yaz bakalm! :
Ulan emsi olum! Sen, oru tutuyormusun. ok
iyi. Ama bylesine oru tutacana, iki yetimin elinden tutsan
daha iyi edersin. Hem de Allah' kandryorum! diyorsun. Bak
hele. Sen Allah deil kendini kandryorsun oul!

Babam ifteler Ky E nstitsnde alrken, Rid Bey

adnda akac bir arkada varm. Rid Bey, babam a taklr,

akalar yapar, kendisine de yaplan akalarn arlna aldr

maz gler geermi. Rid Bey bir gn babama :
Veysel! Benim iin bir iir yaz. Eer yazmazsan, sy
lemezsen saznn sar telleri krlsn! diye tutturm u. B abam :
Ben sana ne syleyeyim Rid? nsan durup dururken,
ortada bir mevzu yokken iir syleyemez ki? demise de R
id srar etmi :
Canm syle de ne sylersen syle! Mevzu mu aryor
sun? Bak, ceplerimin dibi delik. Srtmdaki tulum ya iinde.
Onlar mevzu olmaz ki! Herkesin cebi delik! Herkesin
tulum u ya iinde.
Karlkl konumalar, hep byle devam ediyormu. Ara^
dan b ir hayli zaman gemi. Birgn, Babamla Rid Bey, jiple
Eskiehire gidiyorlarm. Direksiyonda Rid Bey varm.
ehre 10-15 kilometre kala, arabann motoru durmu. Rid
Bey inip m otora bakm. Arabann altna girmi, stne k
m. Ne yapmsa m otoru ahtramam. Sonunda, midi kal
mad iin, yolun yaknndaki Harmandal K yne gidip ora
dan bir ift at getirmi. Atlar jipe komu. almayan ara
bay, Eskiehire atlarla ekmeye balam. Bu devirde mo
torlu bir vastaya, hayvan komak garip deil mi? Herkesin
glecei bir i. Tam Rid Beye yakacak bir davran. Rid
Bey, kendi haline bakmadan, bir de babam kzdrmaya al
yormu. Bu olay zerine babam :
te yakaladm Rid Bey! demi. Sonra ona u iirini
sylemi ;
Sabah sabah bana atma
Ne istersin hey Rid Bey?
Uzun - ksa sz uzatma
Szlerimi duy Rid Bey!
Rid'sin hem adn gibi
Hi bir tad yok tadn gibi
Yontulmadk odun gibi
Uzatmsn boy Rid Bey!

Ceplerinin dibi delik

Nedir endeki bebelik
Ne sarholuk, ne semelik
Sanki imi mey Rid Bey!
Veysel dolarsa tayor
Gren bu ie ayor
Tenezzhe at kouyor
ekmez bunu tay, Rid Bey!
Bu olaydan sonra, Rid Beye : Tay Rid denilmi. Rid Bey gcenmemi yalnz bir hususu merak etmi :
Cebimin delik olduunu sana ben sylemitim. Diyelim
ki o aklnda kalm. Boyumun uzunluunu nereden rendin?
diye sormu.
Babam glm :
Sorduun eye bak! Onu bilmeyecek ne var. Konuur
ken sesin hep yukardan geliyor! demi (^).
Veyseli ok yakndan tanyanlardan biri de Vehbi Cem
Akundur. Vehbi Cemin Veysel iin syledikleri dikkat e
kicidir :
Veysel ok fehimli (anlayl - zeki) b ir adamd. Kal
drmn dibinden akmakta olan suya, kolundaki, gzleri gren
k, batarken, o, kuru yere basmt. Renkleri de ok iyi bili
yordu. Eskiehire, evime geldii zaman, radyomun yeil renkte
olduunu sylemiti

Hidayet Glen, 1944 ylnda kan LK Dergisinin 64.

saysnda Veyselle ilgili hatralarn yazm. Veysel Hasanolan
(9)
(10)

SVAS Folkloru. S a y : 26 S a y fa : 11. Bahri ATIROLU.

SVAS F olk loru -S ay: 7, Sayfa: 8, Vehbi Cem AKN.

Ky E nstitsnde iken, birgn ok iddetli bir yamur ba

lam. Yamur doluya evirmi. retmenler ve renciler
uzun sre ierde kalmlar. Dolu dinince, Veysel, enstitsnn
bahesine km. Orada, n bir kiraz aac varm. Hergn o kiraz aacnn dibine oturur, gvdesini, dallarn, yap
raklarn yoklar, okar, gelimeleri takip edermi, Dolu, kiraz
aacnn baz yapraklarn deldii, baz yapraklarn drd
iin Veysel, ok zlm.
O gn Hidayet Glene sormu :
Bir insann bir yeri kesilse, can acyor. Alyor, inli
yor. Acaba aalarn yapraklar koptuu, mejrvalar alnd,
d allan krld zaman, onlar da ayn acy duyarlar m?
Aradan lci gn getikten sonra, ayn kiraz fidanmn di
binde Hidayet Glene :
Kt kalem var m? demi. Sonra yazdrmaya bala
m :
Bir ulu aatan bir yaprak dse
O anda acsn duyar iniler...
Katlansa acya, sakince gese
Esen rzgarlara uyar iniler i
Dalar iek aar, Veysel dert aar
Derdine dtm yar benden kaar
Gerek ak olan kendinden geer
Derdini leme yayar iniler...

Veysel uzun ince bir yoldaym! diye balayan mehur

iirini 49 yanda iken sylemi. Bir gn Hidayet Glene :

Gidiyoruz bakalm! demi. Doduumdan beri 49 yl

oldu. Hayat pek ksa. Gece oluyor gndz oluyor. Gnei g
ryorum. Ama yldzlar merak ediyorum!

Birka gn sonra, kendisini dinleyenlere o m ehur iirini

okum u;
Uzun ince bir yoldaym
Gidiyorum gndz gece
Bilmiyorum ne haldeyim
Gidiyorum gndz - gece
Dnyaya geldiim anda
Yrdm ayni zamanda
ki kapl bir handa
Gidiyorum gndz - gece

k Veysel'in ok sevilen iirlerinden birisi olan MEKTUP'un, nasl yazldn, yine 1944 ylnn LK Dergisinde
Glenin kaleminden reniyoruz : ... Temmuz sonuna yakla
yorduk. Enstitnn ekinleri artk trpanlarn nnde yere ka
panyordu. H arm anlar kurulm utu. Hasanolan Ky Enstits'ne genel m dr gelecekti. Veysel, kyn ok zlemiti.

Ekinlerimizi dnyorum, diyordu. Bebeler de kk.

Gidebilseydim...
Genel mdr, Enstitye gelince, Veysel dilekesini bana
yazdrd :
Yeni mektup aldm gl jizl yardan
Gzletme yollar gel deyi yazm.
Sivralan Kynden, bizim diyardan
Dalar m or meneve, gl deyi yazm.
Beserek'te lle smbl yrd
Gl Dedeyi ayr imen brd
K araka'ta kar kalmad eridi
Akar gzm ya sel deyi yazm.

Elenme gLirbette yayla zaman

Mevly seversen alatma beni
Benek benek m ektuptadr nian
Gzyam m ektupta pul deyi yazm.
Kokuyor burnum a Sivralan Ky
Serindir dalar, souktur suyu
Yar mendil gndermi yadigr deyi
Gznn yan sil deyi yazm.
Veysel bu gurbetlik kr etti cana
K artr gcn ulu kervana
Gn geirip frsat verme zamana
Sakn uzamasn yol deyi yazm.
iir, genel mdre okunduktan gn sonra, Veysel, Hasanoglandan Sivas treniyle ayrld...

Veysel, yalan ve yalancy sevmezdi. Doru adamd. Ad

nn etrafnda rlen ok renkli yaktrm alara gler geer, hal
kn, kendi kendine uydurduu ve inand olaylarn yanlln
her vesileyle ortaya koyard. O na:
Mustafa Kemalle grtnz m? Onunla tantni-i
m? diye sormulard. Veysel yle cevap v erm iti:
O hususa gelince, eer ben yalana dalarsam, derim ki
Mustafa Kemal Paa ile ok oturduk, ok elendik. Fakat, do
rusu, hi grmedik. Ksmet olmad. Halkn szne bakar
san : te Mustafa Kemal Paa, beni arrm, aldrrm.

iem , nrm. Jralan-tlan! Onun zamannda, trenler bana

meccani (parasz) imi. Byle sylentiler var. Fakat, bunlarn
hibirinin asl yok! ( ).

Mustafa Baydar'a, bir zelliini yle anlatyor:

insanlarn hepsinden holanrm da, bz insanlarda
riya vardr. Bazlarnda yalan vardr. Baz insanlar ise, ok
yemin ederler, ite bylesi insanlar sevmem. Yemin, kt
lahlkl insanlarn bir yardmcsdr; yalan da kalesi!... (^).
k Veysel, air Feyzi H alcnn sorularn cevaplandrr
ken, rif bir adam olarak karmza kyor. Feyzi Halc, Vey
sel'den renmek istiy o r:
Halk iiri sylemeyi ve yazmay, bir Hak vergisi mi
biliyorsun, yoksa bir kabiliyet olarak m dnyorsun?
Kendimi misal olarak syleyeyim. Ben kendimi hi bir
zaman bir kymet olarak dnmyorum. air b ir radyoya
benzer. Bir radyonun dmesini evirdiiniz zaman, arad
nz istasyonlar ayr ayr alar syler. Elektrik cereyan olma
dktan sonra, istediiniz kadar dmeyi evirin. Bir ey dinle
yebilir misiniz? Cereyan olmazsa, air de birey syleyemez.
k, cereyandan neyi kastediyorsun?
Cereyan, Cenab- Allah'n verdii ilhamdr. Ondan kuv
vet alamaynca, tabii bir ey syleyemeyiz. Bir tarlay, istedi
in kadar sr, gbrele, dinlendir. Mahsul vermez, ille tohum
atacaksn; bu art.
Halk iirimizin son gerek halkas sensin. Senden son
raki halk iirimiz hakknda ne dnyorsun?
(11)
(12)

Yeni Ortam Gazetesi, 2 Ocak 1973, M. EKMEK.

Varlk Dergisi. 15 Austos 1959. k Veysel ajlatyor. Mustafa
BAYDAR.

 Hakkmdaki iyi dnceler size ait. Ben bunu bilemi

yorum. Trk milleti sa olsun. Analar ne arslanlar dourur.
Benim iirden ksmetim u : Bir tabagm iinde bal dolu imi.
Onu, bizden nce gelen airler yemiler. Biz, ksenin dibini ya
lyoruz. Bize sylenecek sz brakm am lar ki!
k, ksenin dibindeki bal da sen yaladna gre,
bundan sonra, kimsenin nasibi olmayacak m yani?
Ar yok deil ya! Yeniden taba doldururlar. Dnya
da, ne an, ne iek, ne bal tkenir! ('^).

Bir gn Veysel'e sormutum.

k demitim. En ok hangi iirini seviyorsun?
Soruma bir soru da o eklemiti :
Evli misin? Bekr msn?
Bekrm!
Eer evli olsaydn. oluk-ocua karsaydn sana
tekrar soracaktm; yleyse en ok hangi evladn seviyorsun?
diyecektim. Adm gibi biliyorum ki bana cevabn yle olacak
t : ocuklarmn hepsini ayn derecede seviyorum. imdi sen
bekr olduun iin, bu szlerimi belki de pheyle karlaya
caksn. iirlerim, benim evlatlarmdr. Onlarm hepsini severim.
Birini brne tercih etmek istemiyorum!
k Veysel, bu grn, Mustafa Baydar'la konuurken
de tekrarlyor. B aydar'm :
Sizce iir nedir?
Sorusuna, imdiye kadar yaplan tariflerin dnda bir
ereve iziyor:
iir bir evlattr! hnez bir evlat!

Jbsk airlerden kimleri seversiniz?

Emrah, Karacaolan, Yunus Emre ('*).

Veysel, btn mr boyunca hep krederek yaad. Gz

lerinin grmemesinden bile ikyeti olmad. syan lklar
koparmad. Hayatyla ilgili bir aklamas ne kadar dikkat e
kicidir :

Ac hayatm var. Fakat ben ikyeti deilim. Gzle

rim kapanm dnya bana zindan olmu. Beni de dnyaya ta
ntm. ikyeti deilim msterihim ('^).

1952 ylnda. Onun hayatm filme aldlar. Karanlk

Dnya isimli filmin senaryosunu Bedri Rahmi Eybolu
yazd. Adan Saylgan ve Ayfer Feray'n oynadklar filmde. k
Veysel'e de yer verdiler. Veysel, sazyla ve szyle Karanlk
Bnya filminin aydnl oldu. Filmi beenenler yannda be
enmeyenler de vard. Karanlk Dnyay yeteri kadar g
zel bulmayanlar ona fkeyle kotuklarnda arp kaldlar
Veyselin ikyeti olmadn, hatta kendilerini teselli ettiini
grdler. Veysel onlar bir misalle su stu rd u : Bir kz evlen
mi. Kocas ok irkinmi. Arkadalar yeni geline, kocasmn
ok irkin olduunu sylemiler. Yeni gelin cevap v erm i:
Ne yapalm demi! Babamn evinde o da yoktu ya!
imdi Karanhk Dnya filmini beenmiyorsunuz. Bi
raz insafl olun. Hi yoktan kt deil ya? Hi olmazsa, sesi
mizi ve sazmz duymu olanlar, bu film dolaysyle yzmz
de grrler.
(14)
(15)

76

Varlk Dergisi. 1959 S a y : 508. k Veys&l anlatyor. Mustafa

Baydar.
Yeni Ortam Gazetesi. 4 OcaJc 1973. S a y fa : 6 Mustafa EKMEK.

fkeli kiiler, Veyselin glmseyerek verdii bu rnek

karsnda syleyecek sz bulamadlar.

k Veysel, iirlerini hep halk tarznda yazd. Duygulan n hece vezninin eitli kalplaryla ereveleyerek nmze
koydu. iirlerini sazyla trkletirdi. Anadoluda bin yldan
beri devam eden bir gelenei devam ettirdi.
Salnda, onun trklerini, Bat sazyla alp syleyen
ler oldu. Onun tek sesli trkleri, birgn karmza ok sesli
bir mzik olarak da kt. Kulamz, bu deiiklie daha al
amamt. Bir gn kendisine sordum :
k dedim Trklerinin deiik sazlarla, deiik ses
lerle alnp sylenmesine ne diyorsun? Trklerini Bat kya-,
feti ierisinde nasl buluyorsun?
Cevab ok ince ve gzeldi. Hi kimseyi krmayacak bir
ereve iinde idi. Dedi k i :
Stten yourt da yaplr. Peynir de, ayran da, ya da!
Ben, bizim halk geleneimizden st samaa alyorum.
Benim iirlerim, anamzn stne benzesin istiyorum.
Ben st seviyorum. Ortaya bir bakra st koymaya al
yorum.
Bazlan benim stm alp yourt yapyorlar. Bazlar o
yourdu ayran haline getiriyorlar. Bazlar ya - peynir yapmay
dnyorlar. Onlara yapmayn diyemem. Stn tad ba
kadr. Yourdun, ayrann, peynirin, yan tad baka. Yani st
benimdir; yourt, ayran bakalarnn...
Veyselin iirlerini ve trklerini. Bat sazyla ilk defa a
lp syleyenlerden biri olan Fikret Kzlok, birgn ona dedi
k i:

.
91A
ham almak istiyorum.

ciAuiL e ae ver. JBen sizden il

Veyselin cevab, kendisine yakacak gzellikteydi:

Ben sazm halka gre, akort ediyor ve ilhamm halk

tan alyorum. Siz de byle hareket ederseniz, saznz akortlu
demektir!
k Veysel, kendi ifadesiyle, ilhamn Allah'tan alan, sa
zn, iinde doup byd halka gre dzenleyen bir halk
airimiz!
Eskimeyen duygularmzn, eskimeyen dilimizin st sa
cs. Bir kr duygusu iinde olduu iin, huzurlu ve aydmik!
Btn renkleri, btn izgileri, btn naklan yzde yz
yerli!
Okumas - yazmas olmad halde, memleket mes'elelerimize bak doru! erisinde bulunduumuz manev buhran
dan kurtulmamz iin, ileri srd teklifler, insan artacak
lde lm!
k Veysel, bizim rif insan tipimizin en gzel rnek
lerinden biri!
Trklk duygusu, eitli iirlerinde, bir yzk ta gibi p
rl prl!
Vatan sevgisiyle ykl imn, btn ufkumuzu kucakla
yacak kadar byk ve kuvvetli!..
Hazrcevap nktedan, alak gnll! Ayn zamanda ah
siyet sahibi bir Trk kyls!
Anadoluda ve Ouz boyunda, en az bin yldan beri, bir
alayan gibi akp gelen zengin halk iirimizin en son halkas
sensin! diyenlere.
Analar daha ne arslanlar dourur! diyecek kadar ger
eki, akll ve samimi bir karakter!
k Veysel, bugnk halk iirimizde bir taze kandr.
Bir da gzesi kadar berrak, bir yayla rzgr gibi serin,
br Sivas kilimi gibi arpc ve gzel!

HAKKINDA YAZILAN LARD AN

b ir k a

RNEK:

IK VEYSEL MSAL
Nihad Sami BANARLI
k Veysel'in 79 yanda vahim bir hastalktan lm,
memleket lsnde, hakl teessr uyandrd. Teessr diyoruz,
nk bu zln stnde bir acdr.
Bu lm dolaysyle, onun baz iirlerini deiik bestelerle
okuyan ses sanatkrlarna, duygularn sormulard. Bizce, en
gzel cevb, onun iirlerini kendi havalarna en yakn ekilde
seslendiren ses sanatkrlarmzdan Selda Hanm sylemi. Selda Hanm demi k i :
Son plamda, onun Blbl'n syledim. Her syleyite,
her dinleyite aklma hastal geliyordu. imdi lm gele
cek.
Nasl alamazsn ki o, bitti sanlan bir devri yeniden at.
Bize kendi topramz, kendi vatanmz sevdirdi. Anadolunun
gerek sanats odur. Onu unutmamza imkn yoktur.
Nitekim k Veysel de, kendisini Trk Saz iirinin son
temsilcisi sanp fikrini soran bir rportajcya, bu husustaki
inancm ok kati bir ifadeyle sylemi. k Veysel demi k i :

Trk milleti yle bir millet ki hibir eyi ldrmez, ya

atr. Bizden sonra, analar ne dourur, belli olmaz.
k Veysel, Anadolumuzda halk kltr dediimiz: Ata
lardan torunlara kalma grg, bilgi ve tecrbelerden; aydmlarm kltrnden szlm deerlenen ve yalnz Trk vatann
dan deil, dnya corafyasndan yurdumuza akan, eitli insan
lk hdise ve hareketlerinden edinilmi bir irfanl kltrl saz
airlerimizin kudretli bir temsilcisi idi.

Ne sazda ne szde bildiinden ayor; szde, gerek Trkeyi, sazda, en derin gemilerden szlp gelen, mill sesleri
yaatyordu. Onu bir aralk, Ky Enstitlerinde Halk Trks
Hocal yapt iin kendilerinden sananlara verdii en gzel
ders budur. iirde uyduruk kelime kullanmamak; kyde ve
ehirde Trk milletine, onlarn kendi dudaklarndan kan en
canl ve en gzel kelimelerle iir sylemek... Bu iirleri, engin
bir tarih iinde olgunlap gzellemi Trk Halk iirinin
an'anevi vezinleri, redifli, cinasl kafiyeleri ve mill nazm e
killeriyle seslendirmek.
Trk Saz iirine ayn iirleri, az veya ok, daha baka
seslere evirenler hakkndaki dncesi de fevkalade zeki ve
milldir. Veysel, bunu Nasreddin H ocaya atfedilen bir fkra
ile yle ifade etmi :
Nasrettin Hoca, eline, uzun saph bir saz geirmi. He
men tngrdatmaya balam. Kars sormu :
Hoca, ne yapyorsun? Hoca :
Saz alyorum, demi. K a rs;
Hoca, saz alanlar, ellerini o sazn sapnda aa yukar
dolatrrlar. Sen ise bir yeri tuttun, brakmyorsun.
Hoca'nm buna verdii cevap, ayn zamanda Veysel'in hem
sarslmaz karakterinin; hem, grmeyen gzlerine ramen, kuv
vetli ileyen zeksnn; hem de kendi deyilerindeki m ill-an
anevi sese aykr den bir ksm besteler hakknda fikrinin za
rif bir ifadesidir:
Onlar, benim tuttuum yeri aryorlar.
k Veysel'in ayn zek izgileri iinde, daha mnl
szleri de vardr. Mesel ona zamanmzn hangi airlerini ta
ndn soruyorlar. O da kendisine ilk defa el uzatan merhum
Ahmed Kutsi Tecer bata olmak zere birka isim sayyor.
Rportajc bekliyor ki Veysel, gnmzn bilinmez, kanc
yeni mensuplarndan da birka isim sylesin. Veysel, sylemi
yor. O zaman rportajc baz isimler sayyor; bu airleri tan-

yor musun? diyor. Veysel'in buna, ok manl b ir tonla verdii

cevap k a t'id ir:
Hayr...
Ayn rportajda saz airimizin dier ok ince bir nktesi
var. Rportajc so ru y o r:
k, sana nelerin etkisi oldu? Veysel, cevap veriyor:
Gzlerimi ocukluumdan kaybettim. Onun tesiri oldu.
Yani tam 72 sene, dtan k grmeyen, air, kafasnm i
aydnlnda hereyi ok iyi gryor. Gnmzn dil ykcla
rna mnl bir ders veriyor. Uydurmacay derhal yaayan
Trkeye eviriyor. Kendisine (asl mstehcen b ir kelime olan)
etkiyi soran, o, halk dilinde yaayan tesirle cevap veriyor
nk etkinin asl mnsm Veysel, ok iyi bilir.
Esasen, dtan karanlk fakat iten tamamiyle aydnlk bir
dnyann airi, bu iin aydnln, gn kadar parlak bir
szle de perinlemitir.
Ben gzlerimle deil, gnlmle gryorum...
k Veyselin iir sanat, unun, bunun mukallidi, birta
km moda cereyanlardan deil, Trk Saz iiri ananesinden
lezzet alm tr; Onun devamdr. Byk Fuzuli'nin: air, iir
syleme iznini, nce yaratlndan alr demesi gibi, o da izni,
phesiz yaratlndan alm, sonra, sazla syleyiin an'anevi
inceliklerini, mesel Molla Hseyin gibi, Ali Aa gibi, evresinin
ve milletinin saz ananesini yaatan insanlardan renmitir.
Veysel'in iirlerinde Trke, Halk airlerimizin asrlardan
beri ileyip gelitirdii bir syleyi ustal iindedir. Onun
dilinde uyduruk kelime yoktur. Buna mukabil setii her ke
lime, milletimiz gibi tarihli olan, tarihte sesi, zengin mnalar
ve sevgisi olan Trke veya Trkelemi kelimedir. Trkelemi szler, milletimizin, vatanmz gibi, bizim yapt, nice
erefli szleridir. O kadar ki Veysel, eer gzelse, syleyilerin
de, halk zevkine ulam terkiplere bile yer verir. Ayn zaman
da bir tasavvuf airi olan Veysel'in :

Coar deli gnl misai-i derya

Mecnn'a sahrada grnd Leyl
Grdn gzellik hepisi Mevl
Ne sen var, ne ben var, bir tne Gaffar
gibi szleri byledir.
Onun, ak ve gzellik anlay da A4ecnunla Leyla'nn an
layndan farkl deildir. yle k i : Badad Halifesi, Mec
nunun, urunda onca yank iirler syledii Leylay merak
eder. Onu bir kere olsun grmek ister. M ecnunun ilhi sevgili
sini Halifenin huzuruna getirirler. Halife, yle bir bakar ve
hayrette kalr. Leyla, Halifeye, hakkndaki iirlerin syledii
lde gzel grnmemitir. Halife bu grn Leyl'ya da
sylemekten ekinmez :
Sen, Mecnunun syledii kadar gzel deilsin...
Leyl buna hemen lyk olduu cevab verir :
Sen, sus!., der, nk sen Mecnun deilsin.
te Ak Veysel, bu asrlarca yaam hikyeyi bir msra
iine sdrm bir XX. asr airidir. Veysel bu fkray bilir mi?
Yoksa bu bir tevard, halk irfannn sylettii b ir taze ilham
iradesi midir? Burasn bilemeyiz. Fakat Veysel, gzel sesini,
zevkli ve redifli kafiyelerle hazrlad bir iirinde, bir an gelir,
yle syler :
Gzelliin on par(a) etmez
u bendeki ak olmasa...
k Veysel, neden ok sevilmitir? Neden memleket l
snde bir sayg ve sevgi grmtr? nk Veysel, iirde
yerli ve mill kalmtr. Tamamyle mill dili ve ayn lde
mill bir saz ve sz anlamasn gerek bir sanatla devam et
tirm itir.
(Veysel'in iirleri. Deyiler, Sazmdan Sesler adl eseriyle
k Veysel, Hayat ve iirleri isimli kitapta nerolunmutur.)

KARA TOPRAK
Dost dost diye nicesine sarldm
Benim sdk yrim kara topraktr
Beyhude dolandm boa yoruldum
Benim sdk yrim kara topraktr
Nice gzellere balandm kaldm
Ne bir vefa grdm ne fayda buldm
Her trl isteim topraktan aldm
Benim sdk yrim kara topraktr
Koyun verdi kuzu verdi st verdi
Yemek verdi ekmek verdi et verdi
Kazma ile dmeyince kt verdi
Benim sdk yrim kara topraktr
demden bu deme neslim getirdi
Bana trl trl meyva getirdi
Her gn beni tepesinde gtrd
Benim sdk yrim kara topraktr
Karnn yardm kazmaynan belinen
Yzn yrttm trnaman elinen
Yine beni karlad glnen
Benim sdk yrim kara topraktr
ikence yaptka bana glerdi
Bunda yalan yoktur herkes de grd
Bir ekirdek verdim drt bostan verdi
Benim sdk yrim kara topraktr

Havaya bakarsam hava alrm

Topraa bakarsam dua alrm
Topraktan ayrlsam nerde kalrm
Benim sdk yrim kara topraktr
Dilein var ise iste Allahtan
Almak iin zak gitme topraktan
Cmertlik topraa verilmi Haktan
Benim sdk yrim kara topraktr
Hakikat ararsan ak bir nokta
Allah kula yakn kul da Allah'a
Hakk'n gizli hzinesi toprakta
Benim sdk yrim kara topraktr
Btn kusurumuz toprak gizliyor
VIerhem alp yaralarm dzlyor
Kolun am yollarm gzlyor
Benim sdk yrim kara topraktr
Her kim ki olursa bu srra mazhar
Dnyaya brakr lmez bir eser
Gn gelir Veyseli barna basar
Benim sdk yrim kara topraktr

k Veysel ATIROLU

KARA TOPRAK
Prof. Mehmet KAPLAN
Cumhuriyet devrinde Halk edebiyatmdan eitli ekilde
istifade eden ehirli aydmlarm yansra, kyde veya kasabada
eski klar geleneini devam ettiren gerek saz irleri de
vardr. Sivasn arkla ilesinin Sivrialan kynde dnyaya
gelen k Veysel, bunlarn en nllerinden biridir.
k Veyseli, Halk iirine tutkun olan Ahmet Kutsi
Tecer, Sivas lisesinde retmenlik yaparken kefetmi ve onu
Trkiyeye tantm tr. ehirde aydnlar evresi ile de temas
eden, hatt Ky Enstitlerine halk trks retmeni tayin
edilen k Veysel smarlama intiban veren baz iirler yaz
makla beraber, esas itibariyle Halk iiri geleneine bal kal
mtr.
Kara Toprak iiri ekil bakmndan sazl klar gelene
ine uygundur. Burada birinci drtlkten sonra gelen btn
drtlklerin ilk msra kendi iinde kafiyelidir. Drtlkle
rin son msralar, iirin ana fikrini tekil eden ve daha birinci
drtlkte iki kere tekrarlanan
Benim sdk yrim kara topraktr
msraidr. Deiik kafiyelere dayal her k ta sonunda a 3m
msraya dn, iire hem bir ahenk salar, hem de muhtevaya
b ir btnlk verir.
Bu iiri Halk edebiyatnda rneine pek ok rastlanan ve
koma tarznda yazlan tabiat tasvirleri nevine sokmak
mmkndr. Saz airleri bu tarz eserlerinde ekseriya belli bir

yen, bir ag, bir Koyu tasvir ederler. A Vcysele bu tarz

iirler Kara Toprak iirinin onlardan fark, belli b ir yeri
deil, genel olarak topra vmesidir. Burada tabiattan doru
dan doruya alnan bir duyu veya duygudan ok, b ir dn
ce bahis konusudur.
Aslen kyl olan Veysel, kylnn btn varl ile bal
olduu kara toprak zerinde dnr ve onu ver.
Kara toprakta Veysel'in bulduu birinci zellik, onun
gven verici oluudur. air dost dost diye nicesine sarlm,
fakat onlardan ne bir vefa, ne de bir fayda grmtr. Fakat
kara toprak ona btn istediklerini vermitir.
Her trl isteim topraktan aldm

msra bu gveni belirtir. nc parada topran verdikleri

bir bir sajalmtr : Koyun, kuzu, st, yemek, ekmek, et, her
ey topraktan gelir. Daha sonraki kt'alarda da air topran
verdii dnya nimetleri zerinde durur ve onun cmertliini
belirtir.
Kyl iin toprak her eyden nce madd hayatnn te
melidir. Fakat toprak, ayn zamanda din bir mn da tar.
Topra T ann yaratm tr. Topran insanoluna verdii ni
metlerin asl kayna odur :
Dilein var ise iste Allahtan
Almak iin uzak gitme topraktan
Cmertlik topraa verilmi Hekktan

m sralar bu inanc gsterir.

Toprak, T an n y insana, insan T anrya yaklatrr. Top
rak, insan ile T annnm birbirine yaklat ak bir nokta
dr.

Hakkn gizli hzinesi topran iinde gmldr. Onu

meydana karmak insana der. Toprak kazma ile kazmayn
ca kt verir. Toprak saklad hzineleri balamak iin insa
nn emek harcamasn ister. Bundan dolay, kendisine yaplan
hi bir ileme kzmaz, aksine sevinir:
Karnn yardm kazmaynan belinen
Yzn yrttm tmanan elinen
Yine beni karlad glnen
Benim sdk yrim kara topraktr

m sralarnda bu fikir ortaya konulmutur. Burada ayn za

manda en yksek ahlk prensibi, ktle iyilikle kar koy
ma dncesi de gizlidir.
Veysel, baz msralarnda topra zaman bakmndan da
deerlendirir : Toprak insan neslini demden beri getirmi,
onu trl trl meyvalarla beslemitir. nsan lnce topraa
gmlr ve toprak insann btn kusurlarm gizler.
Bu sonuncu m sralar gsteriyor ki, toprak, Veysel iin
sadece madd deil manev bakmdan da deerlidir. Toprak
kyly Tanrya, insanla, alma ve ahlka da gtrr.
Topraa bakarsam dua ahnm

msra Veysel'in topra ne kadar kutsallatrdn ok gze]

gsterir. Topraa bakma sz, a) topraa gzlerini evir
me, toprak zerinde dnme, b) topra ileme mnalarna
gelir. Bu msradan nce gelen
Havaya bakarsam hava ahnm

msranda bakma kelimesi, gzlerini evirme mns ta

dna gre, ikinci nsrada da ayn mnaya alnabilir. Vey
sel belki de bu msra ile toprakta yatan lleri dnmtr.
Topra kutsallatran millerden biri onda atalarn gml

olmasdr. Jt*aicat ikinci mnda (.opraa bakma, yani onu i

leme duaya sebep olur. Zira bizim ektiimiz bir aacn tohumu
bizden sonra gelenleri besler. Onlar da bu 5izden bize dua
ederler.
Veyselin bu fikirleri yine kendisi gibi kyl olan Yunus
Em re'nin dncelerine yaklar. Yunus da toprakta Veysel'in
bulduu btn vasflar bulur. Yunus Em reye gre toprak
sabr, iyi huy, tevekkl ve mekremetin kaynadr. nsann v
cudu topraktan yaratld gibi, yedii btn nimetler de top
raktan kar.
Topraktan biter kllisi
diyen Yunus iin toprak, ayn zamanda tevazuun da sembol
dr. Veyselin iirinde bu fikri ifade eden bir m sra yoktur.
Buna karlk, Yunus da topran bereketlilik vasfn tan
makla beraber, maddeye bal olmad iin, topran bala
d nimetler zerinde srar etmez. Bu farkl iki kyl ir
arasndaki a fark ile aklayabiliriz. Yunus on nc yz
yln, Veysel ise yirminci yzyln iridir. Yukarda da iaret
edildii gibi, ehirde belli evrelerle temas eden Veysel, a
nn farkndadr. U y a n b u G a f l e t ten iiri onun bu
cephesini gsterir :
UYAN BU GAFLETTEN
Devri Cumhuriyet asn yirmi
Uyan bu gafletten uyuma yurtta
Dnya ayaklanm aya gidiyor
Uyan bu gafletten uyuma yurtta
Brak sar-kz varsn yaylsn
Set ekme gzlere herkes aylsn
Her keye bir fabrika koyulsun
Uyan bu gafletten uyuma yurtta

Yryen yolcuyu ekme geriye

Dikkat eyle Karncaya Anya
Gidi byle kavuamam Huriye
Uyan bu gafletten uyuma yurtta
Zarar gelmez sana kamma sazdan
Gnahm korkusu kmyor bizden
Vazge demiyorum sana namazdan
Uyan bu gafletten uyuma yurtta
Destekle fakn okut yetimi
Bu hayrlar dinimizce kt m
drk eyle Hidrojeni Atomu
Uyan bu gafletten uyuma yurtta
Dklen yamurun kilogram
lm bimi metre midir kare mi
ok yatarsan azdrrsn yaram
Uyan bu gafletten uyuma 5Tirtta
Gklere frlyor bu kadar fze
Bu iler bir ibret deil mi bize
stiyor Aydaki srlan ze
Uyan bu gafletten uyuma yurtta
Allahn varl mevcut insanda
lim akl fikir sermaye sende
altr Gemijd otur dmende
Uyan bu gafletten uyuma yurtta
Hi bir ey bilmezsen dik biraz kavak
Bo gezene derler serseri savak
Yumma gzlerini dnyaya bir bak
Uyan bu gafletten ujoma yurtta

Veysel ne durursun Iierkes gidiyor

Zaman uymaz sen zamana uy diyor
Fen ok byk kerameti yuduyor
Uyan bu gafletten uyuma yurtta
Bu iir de yap bakmmdan ncekinin ayndr. Burada da
iir boyunca drtlkler sonunda tekrarlanan ve iire ahenk ve
muhteva btnl veren nakarat bir m sra vardr.
iirde dikkati eken nokta, tamamiyle gelenee bal
eklin iinde ok yeni fikirlerden sz edilmesidir. ir daha
ilk msrada iinde yaad devri belirtiyor; Devir Cumhuriyet
devri, asr yirminci asrdr. Dnya ayaklanm aya giderken,
Trkiye geri kalmtr. Bu durum karsnda eski btl inan
lar artk braklmaldr. ir :
Brak sar-kz varsn yaylsn
msra ile dnya sar kzn boynuzunda duruyor inancy
la alay ediyor. an balca zellii sanayidir. Bunu da fab
rika temsil eder. Kyl Veysel, her keye bir fabrika ister.
Biroklar gibi onu da ilgilendiren konulardan biri, ada
medeniyet veya ilim ve teknik ile slmiyct arasndaki mna
sebettir. Bazlar slmiyet ile ada medeniyetin birbiriyle
uyuamayaca kanaatindedirler. k Veysel, bu fikirde deil
dir. O, Mehmet kif gibi, slmiyetin ilerlemeye engel olmad
inancndadr. Btl inan baka din baka b ir eydir.
yi ile kt5i ayran gnah duygusu bizim iimize sin
m itir. Fabrika ile cami pekl yanyana kurtlabilir.
Allahn varl mevcut insanda
lim Akl fikir sermaye sende
altr gemiyi otur dmende

Bu msralar k Veysel'in Trk halk gibi, bir terkibe

inandm gsteriyor. ir, ada medeniyetle ilgili birok
eylerin adn duymutur: Hidrojen, Atom, Fze... Onun l,
aratrm a ve akla dayandn da kavramtr.

iirde zerinde nemle durulan fikirlerden biri de yar

dm ve <calma dr. air onlarn da dine aykr olmadm
belirtiyor :
Destekle fakn, okut yetimi
Bu hayrlar dinimizde kt m

Veysel bu tarzda, ada dncelere uygun didaktik ma

hiyette daha birok iir yazmtr. Bunlarn hepsini Dostlar
Beni Hatrlasn adl iir kitabnda bulmak m mkndr
Klsik Halk geleneinde de buna benzer t verici iirler
yazlmtr. Burada yeni olan, Yirminci yzyl adam olan k
Veyselin halka, ama uygun nasihatlerde bulunmasdr. Bu
nunla beraber, bu tarz iirlerin, biraz zorlama ile ve iten de
il, dtan geldii inancndaym. Onlarda estetik b ir deer de
bulamyorum.
Veysel baz iirlerinde Halk edebiyatnda geni yer tutan
mistik duygulan anlatr ve bunlarda Y unusa yaklaan gze)
m sralar syler. te onlardan biri :
SAKLARIM GZMDE GZELLN

Saklarm gzmde gzelliini

Her neye bakarsam sen varsn orda
Kalbimde gizlerim muhabetini
Koymam yabancya sen varsn orda
Akmn temeli sen bir lemsin
Sevgi muhabetsin dilde kelmsn
Merhabasn dosttan gelen selmsn
Duyarak alrm sen varsn orda
eitli iekler yeil yapraklar
renkler iinde nakn saklar
Karanlk geceler aydn afaklar
Uyamr cmllem sen varsm orda

Mevcudatta olan 'kudreti kuvvet

Senden hsl oldu sen verdin hayat
Yoktur senden baka ilanihayat
nanp kanmm sen varsn orda
Hu eker iniler alnan sazlar
Kkremi dalgalar coar denizler
Gne doar perdelenir yldzlar
Saar kvlcmlar sen varsn orda
Veysel'i syleten sen oldun mutlak
Gezer daldan dala yorulur ahmak
Sen aa misli biz dalda yaprak
Meyva ekirdeksin sen varsn orda
Bu iir de ekil bakmndan ncekilere benzer. Her drt
lk sonunda tekrarlanan, iire ahenk katan ve mn btnl
n meydana getiren bir kelime grubu vardr: Sen varsn
orda. Fakat burada tekrarlanan msra btnyle ayn deil
dir. Nakarat m sralann sadece redif vazifesini gren son keli
meleri ayndr. Ondan nce gelen kelimeler deiiktir. Bu
durum iiri mekaniklikten kurtaryor. nsan her seferinde
acaba air drtl nasl balayacak diye m erak ediyor. Redif
ten nce gelen kelimelerde kafiye bulunmay gsteriyor ki,
Veysel, bu iirinde ekilden ok mnya nem vermitir.
Tanr'nn gizli varlna dellet eden (O) zamiri, iirin
anahtarn tekil eder. Kinatta, her yerde ve her eyde tecelli
eden (O) dur ve (O) sevilen en yce varlktr. O, insanolu
iin nemli olan eyi kendinde birletiriyor: Tanr, sevgili
ve kinat.
Tasavvufun esas, Tanr'nn kinatta tecelli ettii fikridir.
air baka bir iirinde bu fikri yle ifade ed iy o r:

Zhir btn her irenkten grnr

Ghi doar amma ghi dulunur
Nerde baksan orda hazr bulunur
Kim demi hakknda lmekn oldu

Metafizik taraf bir yana, bu fikir, iire ve umumiyetle

btn gzel sanatlara elverili bir fikirdir. Zira btn gzel
sanatlarda grn duyularla idrak olunan dnya gzelli
in esasm tekil eder. nsanolu soyut deil, somut, renk
ve ekilleri gzle grlen, ses ve ahengi kulakla iitilen bir
lemde yaar. Gzellik, ite bu somut varlkta kendini his
settiren gizli mndr ki, tasavvufta Tanrya bu gzle baklr.
O, bin bir varlkta tecelli eden gizli varlktr.
Bu dnce, insan d leme dikkat ve sevgi ile bakma
ya anr. Zira her tarafta (O) vardr. Byle bir duyguya sahip
olan insan, Veysel'in iirinde de grld zere, her eyi
dost diye karlar, her eyi (O) diye sever. Grnen her ey
ona dosttan gelen merhaba veya selam dr. Her eyde (O)
nu grme, kinat derin bir mna ve sevgi ile doldurur. Vey
sel'in iirinde bu hakikate ulamann sevinci vardr.
Yedi yanda gzleri kr olan Veysel, kinatm gzelliini
ocuk gzyle grm, fakat daha sonra bu nimetten mahrum
kalmtr. Etrafnda ok gzel bir lemin varlm hissetmek,
fakat onu grememek, airi tasavvufu gre yaklatran
millerden biridir. Fakat burada Mevln ve Yunustan beri
Anadolu'da manevi bir nehir gibi akan ve btn airleri bes
leyen tasavvuf geleneinin de tesiri vardr.
air, yedi yana kadar grebildii tabiatn gzelliklerini
gznde saklamtr. Bundan dolaja her nereye baksa onu
grr. Birinci m sra airin ocukluu ile deil de ilk yaratl
an (bezm-i elest) ile de aklanabilir. nsan ilk yaratld
anda (O) nu grm ve (O) nun gzelliklerini gznde sak
lamtr. Burada airin Tanrdan bahsederken gzellik! n
plana almas mnldr. Ak, onun bir neticesidir.

iirde tecelli tikri bazen soyut, bazen somut ola

rak dank bir ekilde anlatlmtr. kinci ktada air, Tann 'm n tecellisini insanda, muhabbette, dilde, kelmda; nc
kt'ada tabiatta gryor. Drdnc k tada tecelli fikrini
tekrar soyut olarak ifade ediyor. Beinci kt'ada tekrar ta
biata dnyor. Altnc ve sonuncu parada insanla Tanr ara
sndaki mnasebet derin mnal bir benzetme ile anlatlyor:
Tanr bir aa, insan ise o aacn dalnda bir yapraktr. Kinat
ve insan bir meyvadr ve Tanr onun ekirdeidir.
Yunus Emre iirlerinde Tanr ve insan anlatrken bitki
ler leminden alnma benzetmeler kullanr. Tabiata bir aa
gibi bal olduunu hisseden kyl, yksek tefekkre ulat
zaman umumiyetle mistisizme meyleder. Zira bu gr onun
yaant sna uyar.
CUMHURYET DEVR TRK R
1973. sayfa : 366-375

 z DNYAM MENM
Cerrah ameliyatla gzlerini ama isteyen hekime
A Veysel bele demitir: Gzlerim alaca olsa,
menim z dnyam ykhp geder. Buna raz deilem.

Cezadan, gederden hele uaken

Gzleri tutuldu a Veyselin.
Getti arkhasnca o getti erken
Gaibinde yakhd odun, meelin.
Zulmete nur sat bir oneel teki
Egini gz bildi nur sat Veysel.
Zulmete gz yumub z gelbindeki
Igl dnyaya gapand Veysel.
Gzn aan dedi hekimler
O rz olmad ameliyyata
Dedi: Korluumla b ir zerre geder
Kskn deilem ki men bu heyata.
Dnya needirse goy olsun ele
Amandr, meni de rahat goyun sz
Menim z gelbimde, z reyimde
Gurduum dnyaya tokhunmaym siz.
En irin en gzel dileklerimden
Seltenet gurmuam z gelbimde men
O menim heyalm, o menim ryam.

Bunu biliremki, heyali dnyam

Sizin dnyanza esla benzemez.
'Dnyam dnyanza eer tay olsa
Solar iimdeki glm, glenim
Ondan gorkhuramki, gzm alsa
Dagbp yokh d a r z dnyam menim.
Dayaz grmrd kr bakhlan
Derini grrd... Onun ne derdi
erdekte aac, iekte b an
Bakhda reyi grebilerdi.
Zulmete nur sat bir m eel teki
Egini gz bildi, nur sat Veysel.
Zulmete gz yumub z gelbindeki
Il dnyaya gapand Veysel.
Min iir yatrd her nefesinde
Blbl tek trd gl hevesinde
ieyin etrinde, guun sesinde
Yatan menalan tapand Veysel.
Odu suda grd, heyiri erde
Sevincin srrn tapt kederde
Gzlnn yeherden at yerde
Atn drt nala apand Veysel.

BAHTYAR VAHABZDE
Bak-Azerbaycan, 1980

YUNUS EMRE - IK VEYSEL ZRVELER KARISINDA

DNCELER (*)

Prof. Bahtiyar VAHABZDE

Ben dnyadan gider oldum
Kalanlara selm olsun
Yunus EMRE

Bu, kendi Beninden syrlp ykselen, kendini gelecek

nesillerin varlnda bulan, btn insanl seven, gvenen b
yk bir insann marifetli szdr.
Kendi beniaden kurtulmak, kendini bakalarnda bul
mak ne byk bir saadettir. Yaad asrdan, gelecek asrlara
selm veren Yunus Em renin cismen ka yl yaadn bilmimiyoruz. Ama onun yan benden sorsalar, derim k i ; Onun ya
imdilik yaad asrdan asrmza kadardr. O, yediyz yl
yaamtr. Yedi yz yl yaayan Y unusun bundan sonra, bee
riyetin mr kadar yaamak hakk vardr. Bu bakmdan o,
bir milletin barndan kopup beeriyete oul oldu. nk, o
yalnz kendinin, kendi milletinin dertlerini deil, beeriyetin,
btn insanln derdini syledi. Bu bakmdan yeryznde ha
yrseverlik, insanlk, hakikat ve marifet, gzellik ve asalet ya
adka, Yunus Emre de yaayacaktr. nsan ycelten bu zel
likler anlalp deerlendirildike Yunus Emre de var olacak
tr.
O
hayat sevdi. Ama lmden de korkmad. nk lm
de, hayatn lmezliini buldu. Hayatn yenilendiini grd.
nk, hakikati ve marifeti dinler dini, eriat ve tarikat ise
yalmz o ulu dine giden yol olarak b ild i:
(*)

Prof. Bartiyar VAHABZDEnin

VETEN OCAININ STS (SICAKLII) isimli kitabndan.

eriat, tarikat yoldur gidene

Hakikat, marifet ondan ieri.
Byk Trk airi, babalar babas, rifler rifi gn grm
Yunus Em re'nin felsefesi, hayat gayesi budur.
Hakikat ve marifeti hayat gayesi seen bu baba a ir :
Bir ben vardr bende, benden ieri dedii zaman ne an
latmak istiyordu? Ben inden ieri olan o Ben ne idi acaba?
Hakikat ve marifet!
Hakikati ve marifeti, onu kucaklayan y a tn evrede yani
cemiyette bulamayanlar, her zaman kendi ilerine dnmler,
aradklarm gnl dnyalarnda, hayal leminde yakalamaya
almlardr. evrelerine, cemiyetlerine uyum salayamayan
fikir adamlar, kendi ilerinde yarattklar hayal dnyalaryla
sknet buluyorlar- dnya ile d dnyann, dilde'ki yalanla
yrekteki hakikatm ebedi savanda insan kendini bulur. te o
zam an: Ne olur azm-i sefer Korku kyamettedir. Ya ben
niin kzarm Ademin topran drt ferite gtrd suyunu
neden katt gibi sorular karsnda cevapsz kalnmaz. Kendini
bulma yollarndaki sorularn cevabn O cmle vcudda bul
duk iirinde byle veriyor :
Yedi yer yedi g
Da denizi hereyi
Uma ile tamuyu
Cmle vcudda bulduk
Tevrat ile ncili
Kur'n ile Zeburu
Mnasndaki nuru
Cmle vcudda bulduk.
Demek ki ulu air Cennet ve Cehennemin ve drt mukaddes
din kitabnn mnsn insann znde buluyor ve insan bunla
rn hepsinin stnde gryor. Bu da z benini ileri ekiyor

bakasn dnmyor, daha k malik olmaya can atyor. L

kin, bir yerde kalbinin derinliinden gelen bir ses, ona haksz
olduunu sylyor. te bu ses, Yunus'm ifadesiyle Benden
ierdeki Benin sesi, yani hakikat ve marifetin sesidir. Yunus,
her zaman grlen Beninin diliyle deil, gze grnmeyen
ierdefci Beninin yani hakikat ve marifetin diliyle konuuyor.
Bizi de kendisi gibi dnerek hikmet diliyle konumaya a
ryor. Bu bakmdan biz ona Hakikat ve marifet eA ab desek.
Onun ulular arasndaki yerini tayin etmi oluruz.
Hakikat arayndan yorulmayan bu ulu air, gerei esas
ta kavramak iin, alp yanmak marifetini, byk sevin, bu
yoldaki zdraplar ise saadet sayyor :
Ak o d una var m evez
Ona yanan yandm demez.
Yandm diye feryat etmediine gre, ulu a ir : cahil
beni grebilmez diyor. Ona gre, cahil, yalnz gzle grnenlel i grebilir. ten yananlar ve bu yangm saadet bilip szlanmayanlar, barmayanlar, ca'hil, elbette grebilmez. nk onun
gzleri alelade gzlerdir. Alelade gzlerle ii, manevi dnyay
grmek mmkn deildir. Bunun iin akl, idrak gz gnl
gz lzmdr. n i yangnn yalnz m z gibi yanan
lar ve kananlar grebilir. D dnyay deil, i dnyay gr
meyi baaranlar grebilir. air :
Gzsz beni kim grr? dedii zaman, i lemi grmeyi
grmeyi baaran, gnl gzn, akl, idrak gzn dikkate al
yor.
Dtan grnmeyen gnl yangn yle mdkaddes, yle ulu
bir atetir ki, gzle grnen gne bile onun etrafnda pervane
o lu r :
m dat edene gece gndz
Bar yank yank biz
Bir radr meclisimiz
Gne onun pervanesi

air, hakikat akna yanan yreklerin alevini yksek 'bir

seviyeye ulatryor. Bylelikle byk duygularla, byk fikir
lerle yaayan byk air, kendinden sonraki nesilleri inanmaya
ve imanlarnn ateinde yanmaya aryor.
Yunus Emre'den 700 yl sonra, Trk halknn barndan
k Veyselin sesi ykseldi, 20. yzylda. k Veysel'in dili ile
Yunus Emre konumaya balad. Bu, yeni dnyann yeni Yu
nus'u id i:
Dalgn dalgn seyreyledim dnyay
renkler ne, iekler ne, koku ne?
Bir aram a yaptm kendi kafam
Grnen ne, gsteren ne, grg ne?
Her iekte, her renkte, her seste, her nefeste, her duyu
landa her duyduranda, her yolda, her yolcuda, her syleyende
ve her syletende mn arayan ve btn bu dncelerinde ya
ratlann, evvelin ve sonun srrn arayan bu halk ozan, kendisi
nin ulu selefi Yunus Emre tefekkr ile konumuyor mu? B
tn bunlar, Yunusta grdmz hakikat aray deil mi?
namyoruz ki. k Veyselin ocuk yalarnda gzlerini
kaybetmesi de, kendi stadnn Yani Yunusun hakiki orta ol
masna vesile tekil etmitir.
Yunus, Gzsz beni kim grr Cahil beni gremez de
dii vakit ona akl, m arifet ve gnl gzyle bakmay tavsiye
ediyordu. Gzlerini kaybeden k Veysel, talihin ona verdii
bu cezann tesellisini, dnyaya alelade gzlerle deil, mn ve
hikmet gzleriyle balonakta buldu. Yunus :
Dnyaya hikmet gzyle bak demiti. Cismani gzden
mahrum olan Veysel, dnyaya gnl gzyle, hikmet gzyle
bakmak meoburiyetindeydi. O, bakt ve g rd : Veyselin dn
yaya verdii:

Gz ile grlmez duyulan sesler

Nerden uyanyor bizdeki hisler
ekilsiz glgesiz canlar nefesler
Duyulan ne, duyuran ne, duygu ne?
Gelen ne, giden ne, yol ne, yolcu ne?
sorularna Yunusda, Yunus gibi ulu airler de cevap bulam a
mlard. Veysel de bulamad. Ama bu cevapszlm baka trl
bir cevab vard. Bu bakmdan Veysel;
Hakikate giden iz belli deil z sabrmla teskin ettim
zm diyerek, cevabn anlalmamazlkta buluyorduBitmedi dnyann kuru davas
ekil Veysel bir gueyi vahdete
Gueyi Vahdet ise koca arkn Celleddin-i Rum, Yu
nus Emre, Nesimi, em s-i Tebriz... gibi birok mtefekkirle
rinin smacak yeri idi. Onlar dnyaya birlik gzyle bakyor
bu felsefi mektepte kendilerini teskin ediyorlard:
Gnlme delisin demiim batan
mez boradan, slanmaz ya.tan
Boulmaz denizden, yanmaz atatan
Atei kor, gz kendinden olur.
Borada meyen, suda slanmayan, atete yanmayan bu
deli gnl hakikat yolunun yolcusu olduundan ate ve gz
kendi iindedir. Bu bakmdan bilinmeyenlerle ykl dnyaya
Veysel, gnl gzyle kendi iinden bakyor. Bu bakmdan, asl
kavga, eitli yol ve tarikatlarla dolu olan dnyada deil, olay
lara mna gzyle bakan an kendi iindedir. Bu bakmdan
an Beninden ieride baka b ir ben de vardr. ie olan
bu (ben)ler yz yze geldiklerinde biri dierine di gcrdat
yor. Bu Cben)lerin birbirleri inkrnda, insan duygularnm biribirini inkrnda, insann tamhn ve tabiatn vahdetini g
ryoruz :

JUertsz aiJs yar yar aoianmaz

Gezdirir kavgas kendinden olur

Btn bu ince noktalarda, Veysel nasl da Yunus'la birleiyor. Trk halk iirinin bu iki nehenk da, baka baka asr
larda ycelselerde, biribirlerine fikren ne kadar yakndrlar. O
kadar ki Yunus zirvesinden Veysel, Veysel zirvesinden Yunus
grnr. Btn bunlarla beraber, Veysel kendi ann insan
idi. O, umumi noktalarda Y unusla seslese de, birok noktalar
da dnyaya kendi gzyle baikyor. Kendi zamanyla btnlei
yor. Bu bakmdan Veysel'in iirinde hayatn nefesi daha oktur.
O 'kendi byk stad gibi btn isanl dnyor soyluluu
btn milletlere giyindiriyor ve insanlk adma konuuyor.
nsanlktan uzak grnen iler
Btn milletlere dert olur gider
k Veysel, dnyadaki hakszlklardan ayrhklardan, d
manlklardan uzaklamann yegne aresini, topraa balanmafcta, inam 3icelten almaya sarlm akta gryor- Aa g
re, toprak, btn dertlerin dermandr.
nk toprak cmerttir. Ona Bir ekirdek verirsen, o sa
na bir bostan verecektir. Bu bakmdan, insan iin Topraktan
sadk dost yoktur:
Karnn yardm kazmaymn belinen
Yzn yrttm drmilen el ilen
Yine beni karlad glinen
Benim sdk yrim kara topraktr.
Btn bu ktlkler karsnda, toprak her zaman iyilik
eder. nsan giyindirir, yedirir iirir rahata ulatnr. Bylelikle
gerek mnada ele alman toprak, kendi gzellik, iyilik kudre
tiyle kutsallatrlr. Toprakla zahmetin (emein) birliinden
insan saadeti domu olur. Bylece, toprak Onun kadrini, ky

metini bilen insann sadik dostu demektir. Hem de o kadar ki,

yeryznde, bama bin bel gelen insan, yalmz topragm koynunda dinlenebilir. Bu noktada da Veysel, byk stad Yu
nus'un sesine ses veriyor.
Trk halk iirinin bu iki ulu dandan szan emelerin
billur suyundan birka katresini, Gurbani, Ali, Elesker gibi y
ce hretler yetitiren sanatsever, kadiA ilen halkmza sunma
y kendimize bor bildik.

SAZI MEZARA NDRDLER

k Veysel'i saz ile birlikte Mezara

mitiler

indir

Mezara, sazyla bir indirdiler

rpnd dalnca bu kvrek dnya
Saza kefen-kynek giyindirdiler
Mecnunsuz leyliye ne gerek dnya?
Nizam znnd, biler hesab
Sanma bir kimsede ler hesab
Alar verdiini, siler hesab
Dalnca gzya dkerek dnya.
Name ki gmld, gopmaz m maher
Saz defn etmeye gymad beer
Gorhdular ki, onsun gymetden der
Yeddi mucizeli, yeddi renk dnya
Lerzeye geldi el, akhnad birden
Tartp kardlar saz kabirden
Bu kadar hrmetten, bu ses-semirden
Mat kald iynini ekerek dnya.
Gyden, Sivrialan b ir gne asd
Bakp grdler ki bu yas ne yasd
Ulu Veysel'ini banna basd
emen yorganna bkerek dnya
Mehmet ASLAN
Azerbaycan/BAK

AIK VEYSELN RLERNDEN

RNEKLER:

VEYSEL BR DNYADA

lerin, Yedilerin, Krklarn gnlleri

Aalm Tannmz katm a el! dediler.
O srada dnyadan b ir haber geldi ni
Esmekte yer yznde bir etin yel dediler.
Ayni haber umakta deince gnllere
Saz ve sz erlerinden ld Veysel dediler.
Kimi sevinten kimi tasadan yand Eyvah
bin yllk kopuzdan koptu bir tel dediler.
Rahmet mi kyamet mi bu haber neyin nesi
Derken cap ald Veysel'e gel dediler.
Dokuz huri seirtti kevser havz stne
Dokuz tas ayni anda doldu ve Al dediler.
Veysel dokuz doluyu iti dokuz yudumda
Huriler Gitme artk burada kal dediler.
Ve sundular mbarek Tbann dallarndan
Yaplm bir kopuzu Syle ve al dediler.
Veysel pt kopuzu kez ba perdesinden
Bize Yunus dilinden velvele sal dediler.
k Veysel gezindi tellerde ar ar
Trkn diline erbet, azna bal ... dediler.
Neyleyim ol cenneti bendeki ak olmasa
Ervah hep bir azdan : Berhdar ol dediler.
NYAZ YILDIRIM GENOSMANOLU
U m ak: Cennet.

IK VEYSEL

Deyilerinin tad
Peteklerde, ballarda
k Veysel'in ad
Yaayacak dillerde.
Bizi bize balad
Trklk iin alad
Atatrke alad
Gzya var sellerde
Bizden iyi gryor
Ne tler veriyor
Veysel hl yryor
Uzun, ince yollarda.
Neler var ararsanz
Sevgiyle sararsanz
Veyseli sorarsanz
Yeni aan gllerde
Akdal nar kald
Sazn yere ald
Veyseli toprak aidi
Yeeriyor dallarda
AYHAN NAL

IK VEYSELE KOMALAR

Dndn derin mna

Sazdaki tele sar m?
Grdn o esiz rya
Agza, dile sar m?
Dler, duygular, fikirler
Akar sazndan nehirler
Sylediin u iirler
Denize gle sar m?
Y a n n a .. bu gne deil
Eritiin ne deil
Deil, ye:yzne deil
Gklere bile sar m?
Anlayana her eserin
yle bjrk, yle derin
u lmsz deyilerin
Avuca ele sar m?
Syle k Veysel syle
Sustur bizi dilsiz eyle
Yetmiyedi yllk mre
Bu kadar ile sar m?
MT YAAR OUZCAN

Alemdeki mnay
z grmez Veysel grr
Bitmeyen bir ryay
Gz grmez Veysel grr.
Odur gerektii an
Bizden nce uyanan
Yollar boyu uzanan
z grmez, Veysel grr.
En ileri fikirli
En gzel en iirli
Sylenen binbir trl
Saz bilmez, Veysel bilir.
airim! derdine yan
Bak her ey ayan beyan
u karmda alayan
Saz grmez, Veysel grr.
MT YAAR OUZCAN

DOSTLAR SEN UNUTUR MU?

Doldurulmaz yerin senin
Dostlar seni unutur mu?
Hi snmezdi nurun senin
Dostlar seni unutur mu?
Tertemiz bir zn vard
Apaydmik yzn vard
Sylenecek szn vard
Dostlar seni unutur mu?
Her gerei gren endin
Ak sm n a eren endin
Gnllere giren endin
Dostlar seni unutur mu?
ektin, yazdn ve syledin
Verdin, almak istemedin
Sadk yarim toprak dedin
Dostlar seni mutur mu?
Hi kimseyi incitmedin
Kalp grmadan, kin gtmedin
Dostlanm unutmadn
Dostlar seni unutur mu?
iirde salam temeldin
nsanlkta en gzeldin
Biz bir mit, sen Veysel'in
Dostlar seni mutur mu?
MT YAAR OUZCAN

GEN YAIMDA FELEK VURDU BAIMA

Gen yamda felek vurdu bama
Aldrdm elimden iki gzm
Yeni demi idim yedi yama
Kayb ettim baharm yazm.
Balandm kede kaldm bir zaman
Nice kimselere dedim el aman
On onbe yama girince heman
Yava yava dzen ettim sazm.
yz onda gelmi idim cihana
Dnyaya bakmadm ben kana kana
Kader byle imi, iek bahane
Levh-i kalem kara yazm yazm.
Geirdim mrm hevay heves
Derdim bir kimseye deildir kyas
Her zaman, her vakit kalbimde bu yas
arh- devran gldrmedi yzm.
Bir vefasz zalim yrs balandm
Tarih yzotuzbe te evlendim
Sekiz sene bir arada elendim
Zalim kfir yetim kodu kuzumu.
Ele geni, bana dnya dar oldu
Tahammlsz gnlm bi karar oldu
Gnm zindan, gecelerim zr oldu
Kader ile blemedim kozumu.
Veysel der dnyaya ben niye geldim
Her zaman aladm, ne zaman gldm
Gnlme teselli kendimde buldum
Sabr ile teskin ettim zm.
tl'

MMAR
Bu dnyay kuran m im ar
Ne ho salam temel atm
nsanla ibret iin
Ksm ksm kul yaratm
Kimi yaya, kimi atl
Kimi uar ift kanatl
Dnya irin baldan tatl
Eyvah bal tuza katm
Kazmas yok, krei yok
Ustas var, ra yok
Gk kubbenin direi yok
M uallkta bina atm
Bu ark byle dner durmaz
Ehli aklar yanar, durmaz
Ak meyinden kanar, durmaz
Sevgi muhabbet yaratm
Hep biliriz dnya fani
Oyalyor seni beni
Adem atadan bu yana
Nice insan gelmi, gitmi
Bu dnyaya gelen glmez
Bir yol var ki giden gelmez
Bu hikmeti kimse bilmez
Ona sr demi kapatm
Bu nizam byle kurmu
Kendi ekilmi oturmu
Veysel'e trl dert vermi
Durmadan derman aratm.

G z GEZDRDM DRT KEY ARADIM

Gz gezdirdim drt keyi aradm
Ne sen var ne ben var bir tane Gaffar ()
stersen dnyay gez adm adm
Ne sen var ne ben var bir tane Gaffar
Coar deli gnl misl-i derya
Mecnuna sahrada grnd Leyl
Grdn gzellik hepisi Mevl
Ne sen var ne ben var bir tane Gaffar
Her nesnede mevcud her cessede can
Ann iin dedik biz ona Cnn
Evvel hr odur onundur ferman
Ne sen var ne ben var bir tane Gaffar
Bahar gelir iek olur ahr
Zaman zaman yamur olur salr
Ehl-i aka mey grnr iilir
Ne sen var ne beri var bir tane Gaffar
Neyim ne olacak elde neyim var
Karacaoglan Derdli Yunus soyum var
M ansura benzeyen baz huyum var
Ne sen var ne ben var bir tane Gaffar
(16)

Gaffar : Allahn sfatlarndan biri.

ok affeden, merhametli olan.

'

V ^X X X a X

O mekna smaz ondadr mekn

O devrana smaz ondadr devran
Ne sen var ne ben var bir tane Gaffar
Hayyama grnm kadehte meyde
Neyzene grnm kamta neyde
Veysel'e grnr mevcud her eyde
Ne sen var ne ben var bir tane Gaffar

GKLERDEN SZLDM, TERTEMZ NDM

Gklerden szldm tertemiz indim
Yere indim yerli renge boyandm
Boz bulank bir sel oldum yrdm
eit eit trl renge boyandm
Azgm azgn alayarak akarak
nsafszca tahrip edip ykarak
Ne utandm ne kimseden korkarak
Kusur gnah kirli renge boyandm
Bir kuru sevdann peine dtm
Nice kayalardan talardan utum
Irmaa kavutum kendimden getim
Utandm da arl renge boyandm
Yzlerimi yere vurdum srndm
ok dolandm rm ak oldum grndm
Eleklerden getim yundum arndm
Kmiline krl renge boyandm
Irm ak olup kavuunca denize
Dalgalandk cotuk, tatk Ibiz bize
ok zaman seyrettim aya yldza
Aydn parlak nrlu renge boyandm
Veysel yoktan geldim yok olup getim
Ben deyenler yalan gerei setim
Bir buhar halinde gklere utum
Kayboldum o srl renge boyandm.

AKIN BEN ELDEN ELE GEZDRD

Akn beni elden ele gezdirdi

ok dolandm bulamadm eini
Beni candan usandrd bezdirdi
Tuzlu imi yiyemedim an
Benim ile gezdin beni arattn
Beraber oturup beraber yattn
Trl trl gllerinden koklattn
k ettin gle blbl kuunu
Altm iki yldr seni ararm
Tkeniyor sabrm yoktur kararm
Daa taa kurda kua sorarm
Kimse bilmez hikmetini iini
Her millete birer yzden grndn
Kendini sakladn sardn sarndn
Bu dnyay sen yarattn girindin
Her nesnede gsterirsin nakn
Grenlere ak krlere gizli
Kimine grndn oru namazl
Veysele grndn cilveli nazl
Tutan brakr m senin peini

DALGIN DALGIN SEYREYLEDM LEMt

Dalgn dalgn seyrej'ledim lemi

renkler ne iekler ne koku ne
Bir arama yaptm kendi kafam
Grnen ne gsteren ne grg ne
eitli irenkler trl grler
Hayl mdr rya mdr bu iler
Tatl muhabbetler gzel seviler
Gzellik ne sevda nedir sevgi ne
Gz ile grlmez duyulan sesler
Nerden uyanyor bizdeki hisler
ekilsiz glgesiz canlar nefesler
Duyulan ne duyuran ne duygu ne
Kimse bilmez dnya nasl kurulmu
Hercisime birer zerre verilmi
Cmle varlk bir kuvvetten var olmu
Gelen ne giden ne yol ne yolcu ne
Herkese gizlidir bu srr- hikmet
H er nesnede vardr bir trl ibret
Veysel'i syletir bir byk kuvvet
Syleyen ne syleten ne Tann ne?

ASLIMA KARIIP TOPRAK OLUNCA

Aslma karp toprak olunca
iek olur mezanm sslerim
Dalar yeil giyer bulutlar alar
Gk yznde dalgalanr seslerim
Ne zaman toprakla birleir cismim
Cmle mahlk ile bir olur ismim
Ne hasudum kalr ne de bir hasmm
Eski dmanlarm olur dostlarm
Evvel de topraktr sonra da adm
Geldim gittim bu sahnede 05madm
Trl trl tebdilta uradm.
Ghi viran en olurdu postlarm
Benden ayrlnca kin ve buuzum
Herkese gzellik gsterir yzm
Topraktr cesedim gnetir zm
Hava yamur uyandrr hislerim
limler lemi ler bierler
Hann hasm eler geerler
Bu dnya fnidir konar gerler
Veysel der ki gel banak kslerim

YEN MEKTUP ALDIM GLYZL YRDAN

Yeni mektup aldm gl yzl yrdan

Gzletme yolan gel deyi yazm
Sivr'alan kynden bizim diyardan
Dalar m or meneve gl deyi yazm
Beserekte lle smbl yrd
Gldedeyi ayr imen brd
K aratata kar kalmad eridi
Akar gzm ya sel deyi yazm
Elenme gurbette yayl zaman
Mevly seversen alatma beni
Benek benek m ektupdadr nian
Gzyam mektupta pul deyi yazm
Kokuyor burnum a Sivralan ky
Serindir dalan souktur suyu
Yr mendil gndermi yadigar deyi
Gznn yam sil deyi yazm
Veysel bu gurbetlik kr etti cana
K antr gn ulu kervana
Gn geirip frsat verme zamana
Sakn uzamasn yol deyi yazm.

BR KKDE UZAMI SARMAIK GB

Bir kkte uzam sarmak gibi
Dklm gerdana salarm gzel
Gzlerin ufukta bir k gibi
Kara bulut gibi kalarn gzel.
Koynundaki turun m udur nar mdr?
Adn H uri midir Glizr mdr?
Gzlerinden akan yamurlar mdr?
Onbe onalt m yalarn gzel?
fet-i devran m bilmem ki nesin
Blbln avazn andrr sesin
Seher yeli gibi gelir nefesin
ka bahardr klarn gzel,
Her gzel de eda ile salnmaz
H uri misin melek misin bilinmez
Emslin dnyada azdr, bulmmaz
Firdevs-i lda elerin gzel
Grnce derdimi arttrdm kat kat
Can alc gzn sanki bin cellat
Veysel'i kapndan eyleme azat
Bana yastk olsun dlerin gzel.

'

Sen bir ceylan olsan ben de bir avc

Avlasam llerde saz ile seni
Bulunmaz derman yoktur ilac
Vursam yaraksam sz ile seni.
Kurulma sevdiim gzelim deyin
Balanma karay allar geyin
Ben bir oban olsam, sen de bir koyun
Beslesem elimde tuz ile seni.
Koyun olsan otlatrdm yaylada
Tellerini yoldurmazdm hoyrada
Balk olsan, takla dnsen deryada
Drsem torum a hz ile seni.
Veysel der ismini koymam dilimden
Ayr dtm vatanmdan ilimden
Ku olsan da kurtulmazdn elimden
Eer grsem idi gz ile seni.

Her sabah her sabah suya giderken

Yr yolunda toprak olsam toz olsam
Bakp drt keyi seyran ederken
Kara ka altrada el gz olsam.
rn rn giderken yola
Nice dilsizleri getirir dile
Gvel rdek gibi inerken gle
Ya bir ahin olsam, ya bir baz olsam.
Veysel rdek olsun, sen de gl yrim
Yeter gayri, kerem eyle gel yrim
Lle smbl m or meneve gl yrim
Sen bir iek olsan ben b r yaz olsam

GZELLN ON PAR-ETMEZ

Gzelliin on par'etmez
Bu bendeki ak olmasa
Elenecek yer bulaman
Gnlmdeki kk olmasa
Tabirin smaz kaleme
Derdin dermandr yreme
smin yaylmaz leme
klarda mek olmasa
Kim okurdu kim yazard
Bu dm kim zerdi
Koyun kurt ile gezerdi
Fikir baka bak olmasa
Gzel yzn grlmezdi
Bu ak bende dirilmezdi
Gle kymet verilmezdi
k ve muk olmasa
Senden aldm bu feryd
Bu imi dnyann tad
Anlmazd Veysel ad
O sana k olmasa.

BR SEHER VAKTNDE GENLK AIMDA

Bir seher vaktinde genlik amda
Hayali kalbime geldi gizlendi
Boynum eri sese sarho gezerken
Aklm bamdan ald gizlendi.
Bu sevda bamdan rlmaz dedi
Akn deryalar durulmaz dedi
Her gzele meyil verilmez dedi
Bir bakt yzme, gld gizlendi.
Hayal mdr, rya mdr ben atm
ok aradm ke ke dolatm
Sevda derler bir sahile ulatm
Akn deryasna dald gizlendi.
Melek miydi, huri miydi peri mi?
Bir gzele benziyordu durumu
Dedi Veysel f eyleme srnm
Bilmem nere gitti, noldu gizlendi.

BR ULU AATAN BR YAPRAK DSE

Bir ulu aatan bir yaprak dse
O anda acsn duyar iniler
Katlansa acya sakince gese
Esen rzgrlara uyar iniler
Bu akn meyinden iip te kanan
Gendeki ban sevdaya salan
Yrinden ayrlp gurbette kalan
Geen gnlerini sayar iniler
alayp akyor bakarsn suya
Yaan yamurlardan zevk duya duya
Geer dolaplardan yeter arzuya
Ban arklara koyar iniler
Dalar iek aar Veysel derd aar
Derdine dtm yr benden kaar
Gerek k olan kendinden geer
Derdini leme yayar iniler
1')Q

SNEM YAKIYOR SILANIN AKI

Sinemi yakyor slann ak

Deli gnl farmadan yetiek
Mor iekli yaylalarn adr
Gller solup kurumadan yetiek
Kalkm bizim elin duman kar
Nalbant Yayls'nn geldi bahar
Trkmen gzelleri dnmeden geri
G 5'klenip yrmeden yetiek
Gnden gne artar gnln yaras
Cennet olmu o cennet'in meras
Germe Yayllar Meydan deresi
Boz dumanlar brmeden yetiek
Dnya kurulal yaayan dalar
Her taraf zm rt olur bu alar
Veysel'i hatrlar sevgilim alar.
Gzyalar kurumadan yetiek.

Gelen yok giden yok uzad ara

lgaz Da yol vermiyor geilmez
Havalanmaz yolda olsam kulara
Kollarm yok kanadm yok uulmaz.
Bahar gelsin turnalara e olam
Yamur olam gzden akan ya olam
Ala gzl bir sunaya ka olam
O zamanlar bana kymet biilmez.
Bu sene de Glky bana yurd oldu
Ilgaz Da aramzda perd'oldu
Senden ayrldm bana derd oldu
Derdim senden bakasna almaz
Derd bir yana eker sevda bir yana
Yapmak iin dolayor pervana
Her baktka seni grdm her yana
Veysel yrdan yr Veyselden seilmez.

Ayrlk gnleri geldi dayand

Elenip burada kalan elved
Eridi cesedim yreim yand
Sinem delik delik delen elved
Gelin birer birer helllaaym
Yol verin ki u dalan aaym
stemezdim senden uzaklaaym
Hasreti kalbime dolan elved
Kalbime kadimdir gurbet korkusu
Gitmiyor burnumdan sla kokusu
Bir gzelin meftunuyum dorusu
Beni bu sevdaya salan, elved
K arlar erir, akar gider lodostan
Coar gnlm selm gelse o dosttan
Sen eyledin beni dillere destan
rpnp salarn yolan elved
Veyselin derdinin yoktur ilac
Gurbetin dertleri acdr ac
Biz gidelim sizler olun duac
Dkp gzyalar silen, elved.

Al ktip kalemi yaz bu selm

Mektup yre selamm ulatr
Bir yr iin terkeyledim slam
Mektup yre selamm ulatr
arkla kazamdr Sivralan kym
Geti mrm gurbet elde neyleyim
Gam kurulmu temelim binam
Mektup yre selmm ulatr
Yrdan ayrlal yaral sinem
Gam ile kurulmu temelim binam
Alar m gler mi gr benim sunam
Mektup yre selmm ulatr
Gider bu hasretlik yla yetmez mi
sm in tebih ettim dile yetmez mi
Blbln feryad gle yetmez mi
Mektup yre selmm ulatr.
Gnle hasiret gze yol yaman
Veysel'i syletir bir ka keman
Mektup ile konualm bir zaman
Mektup yre selmm ulatr.

MECNUN GB DOLANIYOM LLERDE

Mecnun gibi dolanyom llerde
Hayl beni yeldiriyor yel gibi
Ah eker alarm gurbet ellerde
Durmaz akar gzm ya sel gibi
Bir gzelin mecnunuyum ezelden
Veremem telkini gelmiyor elden
Yandm ateine can gnlden
Grmesem gnlerim uzar yl gibi
Hesapsz haftalar yllar geiyor
Evvel benim idi imdi kayor
Varp dmanlara derdin ayor
Beni grp saknmyor el gibi
Zincirsiz ksteksiz balad beni
Tatl dilleriyle eyledi beni
Yurdumdan yuvamdan eyledi beni
Yarsz dnya mal bana pul gibi
Akn beni deryalara daldrr
Baz alatr da baz gldrr
ster azat eyler ister ldrr
Sefil Veysel kapsnda kul gibi.

Yllarca avuttum garip gnlm

Dedim o yr bir gn gelecek bize
Gelmi gitmi bizim evi yoklam
Gnllerde gezer grlmez gze
Tamlk vermemi gezmi benimle
Can yolda imi z canm ile
Gnlde hkmeden sultanm ile
Bugn bize gelmi yr geze geze
Benim bir yrim var leme yrdr
Akllar ermedik cilvesi vardr
Onu sevenlerin gnl bahardr
Solmaz iekleri her zaman taze
Var m benim gibi talihi yaver
Her zaman dillerim arr yr yr
Veyseli syleten o oynak dilber
Edal cilveli ekilir naze.

GNL SANA NASHATM

Gnl sana nasihatim

arlmazsan varma gnl
Seni sevmezse bir gzel
Balanp da durma gnl
Ne gezersin am ark'
Yok mu sende hibir korku
Ter kedersin evi bark
Beni boa yorma gnl
Yorulursun gitme yaya
Hkmedersin gne aya
Ak denilen bir deryaya
kamazsn girme gnl
Ben kocadm sen genceldin,
Baa bel nerden geldin
Khi indin kh ykseldin
imdi oldun turna gnl
Baz zengin baz zrt
Baz usta baz eirt
Baz koyun baz a kurt
Her irenkten derme gnl
Veysel gnlden ayrlmaz
Khi bilir khi bilmez
Yalan dnya yrsz olmaz.
ster sa srma gnl.

BR ULU KU OLSAM USAM YRSEM

Bir ulu ku olsam usam yrsem
O zaman gnlme yolda olurum
Skin olsam bu sevdadan fansam
Balsz kovan gibi bombo olurum
yisi bu sevda devam eylesin
ka gerekmez n neylesin
Herkes ne sylerse bana sylesin
itmez anlamaz bir ba olurum
Beni trl renge bandrdm yrim
Gnbegn artyor h efkrm
Kalmad meclim yoktur kararm
Ne zaman yzyze bulu olurum
Tahamml et Veysel sen bu hicrana
Ama dertlerini gez yana yana
Zemanede emniyet yok insana
Dnr bu hale bir ho olurum.

Derdimi dkersem derin dereye

Doldurur dereyi dz olur gider
Rakipler geldi de girdi araya
Korkarm yr benden yoz olur gider
Ilgt lgt yeller eser seherde
Dost beni drd onulmaz derde
Yr ile buluak bir tenha yerde
Duyarlar rakipler sz olur gider
Pervane ateten saknmaz cam
Uruna koymuum ba bedeni
Doldur tfengini hedef et beni
Yaram doksan dokuz yz olur gider
Veysel der kaym bir yce daa
Aalar bezenmi yeil yapraa
Zaman gelir tenim der topraa
K arr topraa toz olur gider.

Anlatmam derdimi derdsiz insana

Derd ekmeyen derd kymetin bilemez
Derdim bana derman imi bilmedim
Hi bir zaman gl dikensiz olamaz
Gl yetitirir dikenli al
Ar her iekten yapyor bah
Kii sabr ile bulur kemali
Sabretmeyen maksudmu bulamaz
Ah eker klar alar znnan
Yce dalar hret bulmu karman
alar deli gnl rm aklannan
Alar alar gzyalarm silemez
Veysel gnler geti ya atm oldu
Dkld yapram gllerim soldu
Gemi ykn ald gam ilen doldu
Harekete kimse mni olamaz

Dnyada tkenmez m urad var imi

Ne alan grdm ne m urad grdm
Meakkatin adm m urad koymular
Dnyada ne lezzet ne bir tad grdm
lm var dnyada yok imi murad
Gnbegn artyor trl meakkat
Kalmam dnyada ehli bir kanaat
nsanlar iinde ok fesat grdm
Nu'revan' dil nerede taht
Sleyman m hrn kime brakt
Resul Ekrem'in kanunu hakti
Her mrn sonunda bir feryat grdm
Var mdr dnyaya gelip de kalan
Glp batan baa muradn alan
Murad maksudu hepisi yalan
lm dnyada hakikat grdm
Dnyor bir dolap ark belirsiz
alayan bir su vard belirsiz
Veysel neler satar nark belirsiz
Ne mteri grdn ne hesap grdm

TRKZ TRK AIRIRIZ

Dnya dolsa arkylan

Trkz trk arrz
Yola gitmek korkuyulan
Trkz trk arrz.
Trkz Trkler yoldamz
Hesaba gelmez yamz
Nerde olsa savamz
Trkz trk arrz.
BayraiTilarda dnlerde
Toplantda ynlarda
Sklnca dar gnlerde
Trkz trk arrz.
Yaylalarda yataklarda
Odalarda otaklarda
Koyun gibi koytaklarda
Trkz trk arrz.
Su banda, sulaklarda
Trkn sesi kulaklarda
Beiklerde beleklerde
Trkz trk arrz.
Hep beraber gelin kzlar
Bile coar o yldzlar
Koulunca ifte sazlar
Trkz trk arrz,
nler Veysel ar gibi
Blbllerin zar gibi
Turnalar k atan gibi
Trkz trk arrz.

BR KK DNYA VAR MDE BENM

Bir kk dnyam var iimde benim

Mihnetim, ziynetim bana kfidir.
Grenler dar grr genitir bana
Sohbetim, lfetim bana kfidir.
istemem dnyann saltanatm
Ssl giyimini, Arap atm
Bilirsem Trkln var kymetini
Vatanm, milletim bana kfidir.
sterdim hayatta dmanla sava
Milletime kurban olayd bu ba
Nasib deil imi ehitlik karda
imanm, niyetim bana kfidir.
Dnya geni olsun, ister dar olsun
Yeter ki kalbimde iman var olsun
Her zaman milletim bahtiyar olsun
Rtbemle mesnedim bana kfidir.
iimde beslerim bir bjik ordu
inesin dman ykseltsin yurdu
Azmi, zihniyeti, Veysel'in derdi
ite bu niyetim bana kfidir.

leme yr olsam yr bana kser

Yrim bir tanedir yr neyleyim
Kalbimde kadimdir ak ile eser
Atei kfidir o d u neyleyim
Benim yrim gzellerden kymetli
Tor ahin bakl arslan heybetli
Gl cilveli sohbeti tatl
Baldaki lezzeti tad neyleyim
Benim yrim gzellerin sultan
Uruna koymuum bu tatl cam
Evvel hir olacam kurban
Edebi hayy udu neyleyim
Muhabbetin canda haslardan hastr
Avutur Veyseli bir en piyestir
Trk ad babamdan bana m irastr
Daha bundan baka ad neyleyim.

OLAYDIM CEPHEDE KAHRAMAN ASKER

Olaydm cephede kahraman asker

ahrdm memleketin iine
imde duygular uyanan hisler
Tanrd beni hudut dma
Bizi bugn iin beslemi vatan
Ne m utlu bu yolda olaydm kurban
ekilip karma knca dman
Sng vursam idi dman dne
ftihar ettiim b5ik muradm
Trkoluyum temiz Trktr ecddm
ehit ismi yazlsayd soyadm
Kanm ile mezarmn tana
Ne yazk ki bana olmad ksmet
Dman denize dkerken millet
Felek krd kolum vermedi nbet
Kl vurmak iin dman bana
Bugnler myesser olsayd bana
Minnet etmez idim bir kak kana
Mukadder harici gelmez meydana
Neler geldi bu Veyselin bana.

VATAN SEVGSN TEN DUYANLAR

Vatan sevgisini iten duyanlar

Stk ile alr benimseyerek
Milletine, ulusuna uyanlar
Demez neme lzm, neyime gerek.
Her ferdin hakk var bizimdir vatan
Babamz, dedemiz dktler al kan
Hudud boylarnda can verip yatan
Saygyla anarz ehit diyerek.
Vatan ak ile alan kafa
Muhakkak eriir ndeki safa
Tesir, nfuz olur her bir tarafa
Herkes onu byk tanr severek.
Olmak istiyorsan dnyada m esut
H akka, halka yarayacak bir i tut
altr olunu kzn okut
nsan olmak iin okumak gerek.
Vatan bizim, lke bizim, el bizim
Emin ol ki her alan kol bizim
Ay yldzl bayrak bizim, mal bizim
Syle Veysel vnerek, verek.

O K U L
Dnyann en zengin akln grdm
Sermayesin sordum dedi ki okul
nsanlara hizmet yaptn yardm
Merhametim duygum dedi ki okul
Sudan ate yapan ne gzel sanat
Dnyay a kaplarsn kat kat
Fikrile mi ettin bunlar icat
Rehiberim oldu dedi ki okul
Bu bir keramet mi yoksa hner mi
Gz grmezse gnl buna kanar m
kzsz tarlada sapan dner mi
Eker bier m otor dedi ki okul
Kanat takar gk yznde uarsn
Denizleri mdnasz geersin
Souu yamuru nasl seersin
Rasathane kurmu dedi ki okul
eitli tatlar bir de trenler
Hekim olup her yreyi saranlar
Bunu sen mi yaptn yoksa erenler
Daha neler yapar dedi ki okul
Radiyo hayrete drd beni
Her dilden biliyor yok ama can
lim akl fikir yaratm bunu
Lmbas dalgas dedi ki okul
nsanlar kafas bunlar bulan
limdir dnyada hakikat olan
Btn bu ilerin temelin kuran
nan buna Veysel dedi ki okul.

HEPMZ BU YURDUN EVLATLARIYIZ

Bu nasl kavgalar, irkin dvler

Hepimiz bu yurdun evltlaryz
Yolumuza engel olur bu iler
Hepimiz bu yurdun evltlaryz.
Birleiriz bir bayran altnda
Biz Trklerin ikilik yok aslnda
Yanar tutuuruz vatan aknda
Hepimiz bu yurdun evltlaryz.
Hedef alp dvtn kardam
Seni yaralyor attn tan
Topluma zararl yersiz savan
Hepimiz bu yurdun evltlaryz.
Herkes ilim deryasnda yzyor
km ayn evresinde geziyor
Yazk bize yollarmz uzuyor
Hepimiz bu yurdun evltlaryz.
lim kltr deryasna dalalm
evremize bakp ibret alalm
Kendi yaramza derman bulalm
Hepimiz bu yurdun evltlaryz.
Kitaplar yazlm nasihat dolu
Birlikle glenir genliin kolu
Genlie emanet Atatrk yolu
Hepimiz bu jordun evltlaryz.
Syler Veysel, szlerinden vaz gemez
Bulank emeden kimse su imez
Kanad olmasa kular da umaz
Hepimiz bu yurdun evltlaryz.

Dnya bir dolap ki durmandan dner

imde eitli plna ne den
Herkes bir maksatla serpilir sner
Kuyruu knal yalana ne den
Dz ovadan sarpa ekme yolunu
Ver mektebe okutsunlar olunu
Doru at admn sakn kolunu
Zehirli akrebe ylana ne den
Dorult hedefine ek ger yayn
Zedeleme temiz kullan oy unu
Yaptr mektebini ykselt kyn
Her derdlere derman bulana ne den
Harmann var her taraftan hav alr
Krk gemi kenarndan su alr
Zaman gelir belki dene oalr
Denesi savrulan samana ne den
Atn ark ise kma yana
Kafan rk ise girme her ie
Kolun krk ise girme de
Yorulup yollarda kalana ne den
Veysel keser alp kendine yonma
Her grdn gzellie inanma
Herkesin bir yzden hakk var ama
Bu vatan uruna lene ne den

Adm at ileri geriye bakma

Bir sagJam i tu t da elden brakm a
Sama sapan szler hep delip takm a
Allah'n yardm alanlara
leriyi gren geriye bakmaz
nsanlk yolundan taraya kmaz
Allah cmert amma ekmek brakmaz
Oturup gemii konuanlara
Maziye karm yllarda ayda
Onu tekrar etmek salamaz fayda
Gren gze ibret vardr hereyde
Seyret gk yznde yaranlara
Veysel der kafan nafile yorma
Dnya fni deyip kp oturm a
Adm at ileri avara durma
Yolda yol refaha kavuanlara.

KAPI KTL CZDAN CEPTE PARA YOK

Para para olsun param alan
Kimi gerek dedi kimisi yalan
Dnyada grmedim byle bir pln
Kap kitli, czdan cepte, para yok.
Gezdim stanbul'u, zmir, Ankara
adrvanl Han'da kald bu para
Bu nasl dalgadr, nasl dubara
Kap kitli, czdan cepte, para yok.
sa deil, ge ksn sr olsun
Alanlarn iki gz kr olsun
Tarsusta bu destan htra kalsn
Kap kitli, czdan cepte, para yok.
Bilsem gelmez idim ben bu Tarsusa
Bu gaml gnlm koymazdm yasa
Haber verdim inzibata, polise
Kap kitli, czdan cepte, para yok.
Ehli dil olanlar asla bunalmaz
Herkesin ettii yanna kalmaz
Bu ne muammadr hi kimse bilmez
Kap kitli, czdan cepte, para yok.
Olan oldu Veysel, bouna yanma
Sana kim dediki uyu uyanma
Slaya gitmeyi severim amma
Kap kitli, czdan cepte, para yok.

BEN HOR GRME KARDEM

Beni hor grme kardeim

Sen altmsn ben tun muyum
Ayn vardan var olmuuz
Sen gmsn ben sa mym
Ne varise sende bende
Ayn varlk her bedende
Yarn mezara girende
Sen toksun da ben a mym
Kimi molla kimi dervi
Allah bize neler vermi
Kimi a n iek dermi
Sen balsn da ben cec miyim
Topraktandr cmle beden
Nefsini ldr lmeden
Byle emretmi yaradan
Sen kalemsin ben u muyum
Tabiata Veysel k
Topraktan olduk kardak
Ayn yolcuyuz yoldak
Sen yolcusun ben bac mym.

ALDANMA CAHLN KURU LFINA

Aldanma cahilin kuru lfna
Kltrsz insann kl yalandr
Hkmetse dnyann her tarafna
Arzusu hedefi yolu yalandr
Kar suyundan szen eme gl olmaz
Gl dikende biter diken gl olmaz
Diz diz eden her sinein balolmaz
Peteksiz arnn bal yalandr
insan bir deryadr ilimde mahir
limsiz insann hreti zahir
Cahilden iyilik beklenmez hir
lei ameli hli yalandr
Cahil okur amma lim olamaz
Kamillik ilmini herkes bilemez
Veysel bu szlerin halka yaramaz
Sonra sana derler deli yalandr.

DE HLE SZDE YALAN OLMASA

nsanolu doru yoldan amazd

de hiyle, szde yalan olmasa
Trl trl felakete dmezdi
de hiyle szde yalan olmasa
stemezdi al verite senet
Kafalara yerlemezdi ihnet
Ne zina olurdu ne apkn evlt
de hiyle, szde yalan olmasa
Ne bir yetim hakk ne de bir rvet
Yanmazd gnller olurdu hep d
Derdim anlatrken denmezdi kapat
de hij'le, szde yalan olmasa
Bu gzel sohbette olmazd fis fis
irkin ie meyyl olmazd nefis
Ne cinayet ne hrszlk ne hapis
de hiyle, szde yalan olmasa
Ortadan kalkard gnah musibet
Aikr olurdu hak ve hakikat
Herkes iin ak olurdu cennet
de hiyle, szde, yalan olmasa
Tamuda olmazd kullara cez
Olsa temiz ahlk ve hsn-i rz
Hi phe girmezdi gnle gze
de hiyle, szde yalan olmasa

1 aancar eiKi Kzar bu ie

Yalan ayaktadr kamaz baa
Kemlik dnr m karde kardee
de hiyle, szde yalan olmasa

Veysel bu yollarda sarfeder nefes

Herkesin elinde gezer bir kafes
Binbir trl derdi eker mi herkes
de hiyle, szde yalan olmasa

OK YALVARDIM OK YAKARDIM

ok yalvardm ok yakardm
Uyanmad kara bahtm
ansm ksm etmez yardm
Uyanmad kara bahtm
Uyur uyanmaz ikbaHm
Nic olacak benim halim
Boynunla olsun veblim
Uyanmad kara bahtm
Kader kedere e oldu
Aladm gzm ya oldu
Uzun boylu sava oldu
Uyanmad kara bahtm
Tecellim bozuk temelden
Gitti genlik kt elden
Aka mahkmuz ezelden
Uyanmad kara bahtm
Ksmet beni diyar diyar
Dolandrr bilmem ne var
Veysel oldu candan bizr
Uyanmad kara bahtm.

ark sylyor :
Aman karde ok dm
Sen kede ben dada
Senin ile karde idim
Sen kede ben dada
Mes sylyor :
Elin, yzn amur bu ne
Git ahrda kznsene
Lf istemem uzun ene
Ben kede sen dada
ark sylyor :
Sen de deri, ben de deri
Gryon mu kr kaderi
Sen tutmusun mevkileri
Sen kede ben dada
Mes sylyor :
Neler grdm tezghlarda
Hi gezmedim uzaklarda
Hakkm vardr bu haklarda
Ben kede sen dada
ark sylyor :
Gzel gzel hal kilim
Senin kln benim klm
Tepeleyip etme zulm
Sen kede ben dada

Mes sylyor :
Ben kimseye etmem zulm
Ne re ki byle yolum
Hah gene benim halm
Ben kede sen dada
ark sylyor :
Sen gezersin hallarda
Gzel gzel balolarda
Ben gezerim allarda
Sen kede ben dada
Mes sylyor :
Mes arktr, ark m estir
Yrrlerse ayn sestir
Veysel syler bir nefestir
Gh iede, gh dada.

IK VEYSEL :
Uyanan milletin ismi cihanda
Bu gnde mi yarnda m dnde mi?
Bu ilmin hangi insanda
Aklda m fikirde mi fende mi?
KUL AHMET

Uyanan milletin an cihanda

Bu gnde var yarn da var, dn de var
Yer yznde olan btn insanda
Akl da var, fikir de var fen de var.
IK VEYSEL :
Marifet ilmiyle dolup taanlar
Bir hamlede bulutlan aanlar
Geri gelip okyanusa denler
erefte mi hrette mi anda m?
KUL AHMET
lim yollarnda kanat aanlar
Yer yznden aya doru uanlar
nsan iin serden, candan geenler
erefte var, hrette var, anda var.

IK VEYSEL :
Veysel derki sultann kim bilir
k ilhamn insandan alr
Nedendir bir devlet hep geri kalr.
Kaderde mi, yazda m, onda m?
KUL AHMET
Kul Ahmetim kuldur sultann bilir
k ilhamm insandan alr
almayan millet hep geri kalr
Sende de var, bende de var, onda var.

KUL AHMET

Veysel baba cellat olsan

Her canlya kyar miydin?
Dost akyla esir olsan
Bilmezlere uyar miydin?
IK VEYSEL ;
Kul Ahmet'im, can Ahmet'im
Ben canlya kyar mym?
Bir dost iin esir olsam
Cahillere uyar mym?
KUL AHMET
Tutup uzaa srseler
Yoluna tuzak kursalar
Seni yz yerde vursalar
Sen hakkndan cayar miydin?
IK VEYSEL :
zerime gaz dkseler
Tenimi nara yaksalar
Beni yz dara ekseler
Yine haktan cayar mym?

KUL AHMET
Kul Ahmetim darda kalsam
Yzm talara alsam
Hakszla kar gelsem
Bana glp knar mydm?
IK VEYSEL
Veyselim haktan gelirim
Sen lmeden ben lrm
Dostum kendimi bilirim
Ben hi seni knar mym?

IK VEYSEL :
Kaleleri ykar miydin
Bir hametli han olsaydm
Sen de aya kar mydm
ada bezirgan olsaydm?
KUL AHMET

Kale ykmaz yapar idim

Ben bir gnlk han olsaydm
Ay deil gne giderdim
ada bezirgan olsaydm
IK VEYSEL :
Boa kanlar dker miydin
Byle boyun bker miydin
Byle derdi eker miydin
Cihana Lokman olsaydm?
KUL AHMET

ikilii kaldrrdm
Dostu dosta buldururdum
Byle derdi ldrrdm
Cihana Lokman olsaydm.

Veysel brak blbl gl

Artk insandr sevgili
Ezer miydin devi fili
Sultan Sleyman olsaydn?
KUL AHMET
Kul Ahmetim atom devri
Millet doru, hain eri
Dnya bir olurdu gayri
Sultan Sleyman olsaydm.

IK VEYSEL :
O nedir ki canl gezer dourmaz
O nedir ki gnlde var elde yok
O nedir ki dili vardr armaz
O nedir ki deryada var glde yok
KUL AHMET

O katrdr canl gezer dourmaz

O sevdadr gnlde var elde yok
O ldr dili vardr armaz
O incidir deryada var glde yok.
IK VEYSEL :
O nedir ki yrr gider can yok
O nedir ki iman etmez dini yok
O nedir ki canl gezer kam yok
O nedir ki yolcuda var yolda yok?
KUL AHMET

O buluttur yrr gider can yok

O eytandr iman eder dini yok
O filimdir canl gezer kan yok
O lisandr yolcuda var yolda yok.

Veysel der ki o nedir ki sz yok

O nedir ki yerde gezer izi yok
O nedir ki yokuu yok dz yok
O nedir ki arda var balda yok?
KUL AHMET

Kul Ahmetim o hajrvandr sz yok

O balktr suda gezer izi yok
O yamurdur yokuu yok dz yok
O kanattr an d a var balda yok.

SAZIMA

Ben gedersem sazm sen kal dnyada

Gizli srlarm kr etme.
Ll olsun dillerin syleme yda
Garib blbl gibi ah- zar etme.
Gizli dertlerimi sana anlattm
altm sesimi sesine kattm
Bebe gibi kollarmda yaylattm
Hayali hatr et, beni unutma.
Bahede dut iken bilmezdin saz
Blbl konar myd dalma bz?
Hangi kutan aldn sen bu avaz
Syle dorusunu, gel inkr etme.
Benim her derdime ortak sen oldun
Alarsam aladn, glersem gldn
Sazm bu sesleri turnadan 'maldn
Pene vurup sar teli szlatma.
Ay geer, yl geer uzarsa ara
Giyin kara libas, yaslan duvara
Yanndan gsnden alr yara
Yar gelmezse yaralarn elletme.
Sen petek misli Veysel de a n
nleir beraber yapardk bal
Ben bir insan olu, sen bir dut dal
Ben babam, sen ustan unutma.

ANAMA

Dokuz ay karnnda gezirdi beni

Ne cefalar ekti ne etti anam
Ac tatl zahmetime katland
Uurdu yuvadan yrtt anam.
Analarn hakk kolay denmez
Analara ne yakmaz ne denmez
Kan uykudan gece kalkar gcenmez
Emzirdi sallad uyuttu anam.
Dourmutu beni Sivas ilinde
Sivralan Kynde, tarla yoltmda
Az srtnda orak belinde
Tal tarlalarda avuttu anam.
Ben yrrdm, anam bakar glerdi
Huysuzluk edersem, kalkar dverdi
Hemen kucaklard, okar, severdi
irkin huylarm so5Tittu ancim.
ocugudum anam bana ders verdi
Okumam, almam ngrd
Milletine bal ol da dur derdi
Vatan sevgisini giyitti anam.
Tkenmez borcum var anama benim
Onun varlndan oldu bedenim
Kimi kyl kz kimisi hamm
T ezel tarihte kaytl anam.
Veysel der, kopar m analar ba
Analar dourmu aay, beyi...
te budur szlerimin gerei
Okuttu, retti, bytt anam.

MEVLNYI ZYARET

Ziyaretim Mevln'y
Kabul et Allah akna
Bu fakiri divaneyi
Kabul et Allah akna
Eiine jmzm srem
El balayp divan duram
B 3ik ltfn eyle kerem
Kabul et Allah akna
Mevln Mevlnn kulu
Doru hakka gider yolu
Deryas irahm et dolu
Kabul et Allah akna
Yalvarrm akam sabah
Kul olanda olur gnah
Merhamet et halime bak
Affeyle Allah akma
Sana sundum arzuhalim
Size ayan benim halim
rahm eti bol sultanm
Kabul et Allah akna
Veysel adm budalaym
Size yalvarrm daim
Trk oluyum T rk'tr soyum
Kabul et Allah akma

HACI BEKTA

Medet medet deyip kapna geldim

stegim dileim ver Hac Bekta
ndim eiine yzm srdm
K usm nm gnahm var Hac Bekta
Kul olann elbet olur kusuru
Nesli Peygambersin cihann nuru
Alisin Velisin Pirlerin Piri
Galma kusurlara Pir Hac Bekta
Horasandan ayak bastn Uruma
Mucizeler ahit oldu pirime
Bak u vaziyete bak u durum a
Ein yok cihanda bir Hac Bekta
Gemem dedin duvarmda sinekten
Yalan sadir olmaz ervah- pekten
Sana inanmm ervahtan kkten
Sana inanmayan kr Hac Bekta
Sana yalvaryor VEYSEL biare
Yine senden olur her derde are
Bir arzuhal sundum gni Hnkra
Keremin ihsann bol Hac Bekta.

ZYARET EYLEDM KOCA SVAS'I

Ziyaret eyledim koca Sivas
Silindi gnlmn kalmad pas
Durmayp alr cer atelyesi
Gittike artyor an Sivas'n
ptida kongre kuruldu burda
Cumhuryete karar verildi burda
Bulank fikirler duruldu burada
Yayld leme n Sivas'n
A tatrk'n yatt yer nr olsun
Memlekete hor bakanlar kr olsun
ok alkan bu valimiz var olsun
Gn gnden stndr gn Sivas'n
Uzun gitmez ulu sular durulur
Hainlerin m itleri krlr
Her keye bir fabrika kurulur
Gzelleir her bir yan Sivas'n
evre yan Yldz Tecer kar imi
nsanlarn ba bir ikrar imi
ok kuvvetli airleri var imi
Ruhsat Pir Sultan van Sivas'm
ptida uyand burada bahtm
Memlekete hizmet etm ektir Cehtim
Veysel ak urunda lmektir ahtm
Yazsn tarihleri beni Sivas'n.

STANBUL
Sevgisi iimde yaayp duran
Nazl gzellerin irin stanbul
Hayali kafamda hkm ler sren
Grmez gzlerime grn stanbul
Ortasnda deniz kenarlar kara
Bu dnyada cennet olmu kullara
M ehtapta sandallar ne ho m anzara
Sahildir yayldr yerin stanbul
Gemilerin gelir pei peine
hretin yaylm hudut dna
Ayr bir gzellik bal bana
Sevgi muhabbetin derin stanbul
Fatih Sultan Mehmet temeli kurdu
Ondan sonra oldu Trklerin yurdu
Edirneden gelen o byk ordu
Ayyldzl bayrak nrun stanbul
Denizler kilidi boazlarn var
Dnyaya haykran avazlarn var
Ylmaz Trk Ordusu ahbazlarn var
Ferah tut gnln serin stanbul
Dnya gzellii endedir mevcut
Hususi zenmi yaratm Mbut
Herkesin gnlnde vardr bir m aksut
Halis Trk maksadn varn stanbul
Edipler airler yetimi sende
Ehl-i aklar yanm tutum u sende
Bir ciz kimseyim Veysel'im ben de
Seversen olaym yrin stanbul.

Uzun ince bir yoldaym

Gidiyorum gndz gece
Bilmiyorum ne haldeyim
Gidiyorum gndz gece.
Dnyaya geldiim anda
Yrdm ayni zamanda
ki kapl bir handa
Gidiyorum gndz gece.
Uykuda dahi yryom
Kalmaya sebeb aryom
Gidenleri ben gryom
Gidiyorum gndz gece.
Krkdokuz yl bu yollarda
Ovada, dada, llerde
Dmm gurbet ellerde
Gidiyorum gndz gece.
Dnlrse derince
Irak, grnr grnce
Yol bir dakka m iktarnca
Gidiyorum gndz gece.
aar Veysel ibu hle
Gh alaya, ghi gle
Yetimek iin menzile
Gidiyorum gndz gece.

DOSTLAR BEN HATIRLASIN

Ben giderim
Dostlar beni
Dn olur,
Dostlar beni

adm kalr
hatrlasm
bajo-am gelir
hatrlasm .

Can kafeste durmaz uar

Dnya bir han, konan ger
Ay dolanr, yllar geer
Dostlar beni hatrlasn.
Can bedenden ayrlacak
Ttmez baca, yanmaz ocak
Selam olsun kucak kucak
Dostlar beni hatrlasn.
Ne gelsemdi ne giderdim
Gnden gne artt derdim
Garip kalr yerim yurdum
Dostlar beni hatrlasn.
Aar solar trl iek
Kimler glm, kim glecek
M urat yalan, lm gerek
Dostlar beni hatrlasn.
Gn ikindi akam olur
Gr ki baa neler gelir
Veysel gider ad kalr
Dostlar beni hatrlasn.

k Veysel ATIROLU, Sivas toprann en cokun airle

rinden biri.
O, bir Sivas trks gibi, yzdeyz yerli zevkimizin ve milli
duygularmzn yeni bir ifadesi olarak dikkatim izi ekiyor.
20. Yzyl Halk iirimizde, phesiz O nun ayr bir nemi ve
aydnl var. Veysel, daha yedi yanda iken gzlerini kaybettii
halde, iirleri ve i dnyasyla, insan artacak kadar renkli bir
air. O, eli kalem tutmad, gz bir tek harf grmedii halde, i
irleri ve trkleriyle, btn kalem erbabmzn dikkatini eken rif
klanmzdandr.
"Ana dilimize ve mill birliimize yapt hizmetlerden dolay
Trkiye Byk Millet M ecllsinin maa balad ilk airimiz Odur.
Gerekten de k Veysel, Trkemizin stn saan airlerimizdendir.
Trkiyede bir halk airi olarak, galiba ilk defa Onun evi, dev
let eliyle mze haline getirildi.
Son yolculuuna sazyla ve szyle karlan ve mezara sa
zyla birlikte indirilen ilk airim iz de O dur.
Byk vatanperverliini ve btn mukaddeslerimize olan sarslmciz balln dikkate alan m illetimiz, 19. ve 20. yzyl halk a
irleri arasnda, ilk defa O nun heykelini Glhane Parkna oturttu.
Yavuz Blent BKLER, k Veyseli yakndan tanyan, se
ven ve sevdiren bir yrekle, size yeni bir inceleme sunuyor. Bu
incelemeyi, rahat bir gnlle severek okuyacaksnz. nk Vey
sel diliyle, gnlyle, fikriyle kendisini sevdiren, kabul ettiren bir
saz ve sz sultanim izdir.