OSCILATORI

Oscilatori su elektronski sklopovi koji na svom izlazu generiu vremenski promjenljiv signal a da pri
tome na ulazu nema nikakvog dejstva.
Zbog irokog podruja primjene postoji veliki broj izvedbi oscilatora.
Ako se na izlazu dobija harmonijski signal, rije je o oscilatorima prostoperiodinih oscilacija ili
harmonijskim oscilatorima. S druge strane, mogue je da kao izlaz, oscilator generie signal
pravougaonog, testerastog ili slinog talasnog oblika. Takvi oscilatori se nazivaju relaksacioni oscilatori.
Oscilator u sutini predstavlja pojaava sa pozitivnom povratnom spregom kao na slici 1.

Uul

Uiz

Slika 1. Opta blok ema oscilatora

Pojaanje sklopa na slici 1 je dato izrazom (1):
G

A
1 AgB

(1)

U optem sluaju prenosne funkcije svih blokova pa i sklopa sa zatvorenom povratnom spregom su
zavisni od frekvencije signala u sistemu.
U sluaju kada je kruno pojaanje takvog sistema realan broj i jednako 1, odnosno:
AB=1+j0

(2)

tada pojaanje sklopa sa pozitivnom povratnom spregom tei beskonanosti.

Uslov dat izrazom (2) je u literaturi poznat kao Barkhauzenov kriterij za oscilovanje sklopa.
Takav pojaava je vrlo nestabilan tako da je dovoljan vrlo mali pobudni signal (naprimjer um u sklopu,
pa ak i termiki um u poluprovodnikim komponentama) da ga izvede iz stabilnog stanja, to jest da
pojaava zaosciluje, ime se u kolu generie vremenski promjenljiv signal bez ikakve pobude.
Iz osnova elektrotehnike je poznato da sistemi II reda (R,L,C kola) mogu generisati oscilatoran prelazni
proces (u sluaju kada su odgovarajua rjeenja diferencijalne jednaine konjugovano-kompleksni
brojevi) i u sluaju bez priguenja, jednom pobuen sistem e oscilovati. Meutim, zbog postojanja
omskih otpornosti u kolu, oscilatoran proces e biti priguen pa e oscilacije nakon izvjesnog vremena
prestati.
Da bi elektronski sklop cijelo vrijeme imao stabilne oscilacije potrebno je da u sklopu bude prisutan i
pojaava i na taj nain da se iz pojaavaa pokrivaju gubici na omskim dijelovima sklopa. Osim
1

pojaavaa moraju biti prisutni i reaktivni elementi koji obezbjeuju odgovarajuu periodinu izmjenu
energije.
Blok struktura oscilatora je data na slici 2.

Slika 2. Blok struktura oscilatora

Osnovni blokovi u strukturi na sl.2 su:
1- Aktivni element, odreduje pojaanje potrebno za samouzbudu;
2- U mrei povratne veze elementi odreuju frekvenciju osciliranja. Najcee su to: LC, RC ili kristal
kvarca;
3- Povratna veza priguuje amplitudu oscilacija;
4- Povratna veza odreuje fazne odnose.
Analizirajui na ovakav nain, kolo povratne sprege najee se realizuje kao pasivno kolo uz obaveznu
upotrebu reaktivnih elemenata (L i/ili C uz prisustvo R). Zavisno od naina realizacije kola povratne
sprege dobijaju se razliiti tipovi oscilatora. Najpoznatije klase oscilatora su: LC oscilatori, RC oscilatori,
oscilatori sa kristalom kvarca, itd. Iz razloga to je kolo povratne sprege najee pasivno i to e
oscilator biti optereen potroaem konane otpornosti, u kolu oscilatora neminovno dolazi da slabljenja
snage naizmjeninog signala. Zadatak aktivnih elemenata od kojih je sastavljen pojaava, jeste upravo
da te gubitke nadoknade. U suprotnom, oscilacije koje se pojave u kolu bile bi priguenog karaktera,
odnosno, amplituda signala bi opadala sa vremenom tako da posle odreenog perioda kolo prestaje da
osciluje. Zbog toga je prisustvo pojaavaa, odnosno aktivnih elemenata u kolu oscilatora neophodno.
Oscilatori se mogu realizovati upotrebom svih vrsta aktivnih pojaavakih elemenata, tako da se moe
govoriti o oscilatorima sa bipolarnim tranzistorima, sa FET-ovima, sa operacionim pojaavaima itd.
Zavisno od toga da li je pojaanje pojaavaa dovoljno da nadoknadi gubitke ili ne, u oscilatoru mogu
nastati tri sluaja:
1. Ako je pojaanje malo, tj. nedovoljno da nadoknadi gubitke, oscilacije su priguene (kada je
Re {AB} < 1);
2. Drugi sluaj nastaje kada je pojaanje pojaavaa podeeno tako da pokriva gubitke u kolu. Tada
oscilacije imaju konstantnu amplitudu (Re {AB} = 1);
2

3. Trei sluaj nastaje pri prevelikom pojaanju tako da i pored pokrivanja gubitaka ostaje pretek u
pojaanju (to nastaje kada je Re {AB} > 1). Amplituda oscilacija u kolu onda raste sa vremenom.
Meutim, kako je amplituda sa druge strane ograniena naponom napajanja i ulaskom aktivnih elemenata
u zasienje, doi e do odsijecanja vrnih vrednosti u talasnom obliku generisanih signala. Drugim
rijeima, generisae se periodian signal razliit od harmonijskog. Iz takvih sloenoperiodinih signala,
upotrebom reaktivnih komponenata, moe se izdvojiti samo ona komponenta signala pri ijoj su
frekvenciji zadovoljena oba uslova oscilovanja. To praktino znai da e oscilator oscilovati na
frekvenciji koja odgovara rezonantnoj frekvenciji reaktivnog kola, odnosno na frekvenciji pri kojoj su
faze signala na ulazu i izlazu iste. ta vie, kod oscilatora se upravo tei da realni deo krunog pojaanja
bude malo vei od jedan. Ovo je neophodno da bi se obezbijedilo ispunjenje uslova oscilovanja ak i u
sluajevima kada se usljed starenja ili promjene aktivnog elementa koji je prestao sa radom, parametri
komponenata mijenjaju u doputenim tolerancijama. U suprotnom, ako bi se uslov oscilovanja podesio
tano na AB = 1, usljed najmanjih pomjeraja vrijednosti parametara elemenata kola, ovaj uslov ne bi bio
ispunjen. Usljed toga moe se oekivati da oscilacije budu priguene ("AB"<1), ili da kolo normalno radi
("AB">1). Da bi se ova neizvjesnost otklonila, zadavanjem da kruno pojaanje bude (veoma) malo vee
od 1 obezbijedie se pouzdan rad oscilatora. Odreivanje uslova i frekvencije oscilovanja oscilatora je
znaajno pri projektovanju oscilatora.
HARMONIJSKI OSCILATORI
Osnovne karakteristike harmonijskih oscilatora su:
1. Frekvencija na kojoj oscilira;
2. Izlazna snaga;
3. Stabilnost frekvencije apsolutna i relativna;
4. Stabilnost amplitude;
5. Izoblienje izlaznog signala.
Harmonijski oscilatori se uglavnom razlikuju po realizaciji selektivnog kola povratne sprege (filtra). U
praksi se najee koriste sljedea tri tipa oscilatora:
1. Oscilatori sa mosnom spregom;
2. Oscilatori sa faznim pomakom;
3. Oscilatori sa rezonantnim kolom.
Kod svih ovih oscilatora izvedba pojaavaa je ili operacioni pojaava (na frekvencijama do nekoliko
desetina kiloherca) ili tranzistorski pojaava na veim frekvencijama. U posljednje vrijeme se kao
pojaava koristi i logiko kolo (invertor ili sljedilo, follower).
Oscilatori sa mosnom spregom
Kao primjer oscilatora sa mosnom spregom moe se analizirati oscilator sa Vinovim mostom (u literaturi
i kao Wien-Robinsonov oscilator), sl.3.

R2

R1

Slika 3. Wien-Robinson-ov oscilator

Rezonatna frekvencija oscilatora je data izrazom (3):
f0

1
2 RC

(3)

Da bi oscilator startao mora biti zadovoljen uslov pojaanja dat izrazom (4):
R2
>2
R1

(4)

Oscilatori sa faznim pomjerajem

Kao primjer oscilatora sa faznim pomjerajem moe se analizirati kaskadni spoj RC lanova u povratnoj
sprezi. Pri tome je za ostvarenje nultog faznog pomjeraja izmeu ulaza i izlaza potrebno koristiti
invertirajue pojaalo i najmanje tri RC lana tako da svaki RC lan unosi fazni pomak od /3. Mogue
je naravno koristiti i razliite RC lanove ili RL lanove ali je to nepraktinije rjeenje.
Pojaava moe biti realizovan na bazi tranzistora ili operacionog pojaala (slike 4, 5 i 6).

Slika 4. Oscilator sa faznim pomjerajem i pojaalom na bazi MOSFET-a

4

Slika 5. Oscilator sa faznim pomjerajem i pojaalom na bazi bipolarnog tranzistora

kR

RC

R C

Slika 6. Oscilator sa faznim pomjerajem i operacionim pojaalom

Frekvencija oscilovanja oscilatora na slici 6 je data izrazom (5), a uslov za start oscilovanja izrazom (6).
1
2 RC 6
k>29
f0

(5)
(6)

Oscilatori sa faznim pomjerajem se koriste za frekvencije od nekoliko herca do par stotina kiloherca.

Oscilatori sa rezonantnim krugom

Kod oscilatora sa rezonantnim kolom se standardno koristi paralelno LC kolo i postavlja na izlaz pojaala
sa velikom izlaznom impedansom kako bi se obezbijedila strujna pobuda koja daje najmanje priguenje.
Pri tome se povratna sprega moe ostvariti ili transformatorskim putem ili LC djeliteljem.
Colpits-ov oscilator
Bazira se na pojaalu i povratnoj vezi koja je realizirana kapacitivnim djeliteljem. Tu je ujedno i LC
oscilatorni krug koji odreuje frekvenciju oscilatora.

Slika 7. Elektrina ema Kolpitsov-og oscilatora

Frekvencija oscilovanja je definisana LC krugom, gdje je C ukupni kapacitet od serijski spojenih C1 i C2.
wo

1
C
; h21e 2
C1
LC1C2
C1 C2

(7)

Hartley-ev oscilator
Bazira se na induktivnom djelitelju, koji kao i kapacitivni okree fazu signala za 180.

Slika 8. Elektrina ema Hartley-evog oscilatora

Prednost ovoga oscilatora, u odnosu na Colpits-ov, je u tome to se kod promjene faktora povratne veze
(odnos L1 i L2) ne mijenja frekvencija oscilatora. Koristi se za nie frekvencije nego Colpits-ov.
Frekvencija je odreena na isti nain kao i kod prethodnog.
Meissner-ov oscilator
Temelji se na transformatoskoj pozitivnoj povratnoj vezi.
Oscilatorno kolo mu je u krugu kolektora.

Slika 9. Elektrina ema Meissner-ovog oscilatora

Kvarcni oscilatori
Kod oscilatora na bazi LC ili RC krugova stabilnost i preciznost frekvencije oscilovanja zavisi od
karakteristika upotrijebljenih elemenata tako da je reda procenta. Za odreeni broj primjena to nije
zadovoljavajua tanost pa se u takvim sklopovima koriste kristali.
Najvaniji podaci o kristalnom oscilatoru jesu frekvencija oscilovanja i stabilnost frekvencije.
Stabilnost frekvencije se izraava obino relativnom promjenom frekvencije oscilovanja f/fosc .
Stabilnost kvarcnih oscilatora ide od prosjenih 10-5-10-6 pa sve do odlinih 10-8. Za ovako visoke
stabilnosti koristi se piezoelektrini efekat nekih kristala od kojih je najire zastupljen kristal kvarca.
(SiO2) Naime, kristal kvarca ima visok faktor dobrote i jako malom temperaturnom koeficijentu kvarca u
irem frekventnom podruju. Faktor dobrote kristala kvarca kree se u rasponu od 104 -107.
Zamjenska ema kvarca
Kristal kvarca se moe predstaviti kao elektrino oscilatorno kolo. Veliine L, R,C konstante su kvarca u
okolini reznonacije.
Induktivitet L je ekvivalentan masi kvarca, kapacitet C elektricitetu meu molekulima i R odgovara
unutranjem trenju u strukturi kristala

Slika 10. Zamjenska ema kristala kvarca

Za faktor dobrote kvarca koristi se poznati izraz:

(8)
Treba napomenuti da je veliina C0 oznaka za statiki kapacitet meuprostora izmeu elektroda
prikljuenih na kristal, nazvan opteretni kapacitet. Iz ovog je jasno da postoje dvije rezonantne
frekvencije kvarca ali da za frekvenciju:

(9)
krug ima visoku impedansu.
8

Spojevi oscilatora u kojima se upotrebljava kvarc u osnovi su poznati RC oscilatori. Sam kvarc u tim
kolima slui ili kao oscilatorno kolo za sebe ili kao sastavni dio oscilatornog kola. Mogue su i izvedbe
gdje kvarc stoji u grani povratne veze. Korisna snaga svih kvarcnih oscilatora je mala pa se na kraju svih
kola dodaje izlazni pojaavaki stepen.
Kao primjeri kvarcnih oscilatora dati su Kolpits-ov i Milerov oscilator (slike 11 i 12).
Tranzistorski Kolpits-ov oscilator. Prikladan je za rad na frekvencijama izmeu 30kHz i 30 MHz

Slika 11. Tranzistorski Kolpits-ov oscilator

Milerov oscilator za frekvenciju 100kHz sa n-kanalnim fetom

Slika 12. Milerov oscilator za frekvenciju 100kHz

9

Primjeri koritenja oscilatora

Blok shema FM odailjaca za stereoprogram:

Slika 13. Blok ema FM predajnika

Opis blok eme:
NF signal lijevog i desnog kanala se pojaava i filtrira tako da u koder odlazi signal raspona 0-15 KHz.
U stereokoderu se vri postupak kodiranja NF signala kanala na taj nain da se stereosignal moe primati
i na mono prijemniku.
MPX je multipleksiranje ili slaganje signala dvaju kanala.
VCO je naponski upravljani oscilator iji se signal modulira frekvencijski preko PLL (modulator faze)
kojim upravlja mikroprocesor.
Modulirani signal odlazi na antenu nakon to se pojaa u VF izlaznom stupnju.
Srednjetalasni predajnik izlazne snage 100 KW je dat na slijedeoj blok emi (sl.14):
1. Prvi stepen je oscilator koji daje prijenosni signal odgovarajue frekvencije.
2. Odvojni stepen ima zadatak sprijeiti vraanje snage iz odailjaa natrag u oscilator zbog ega bi
dolo do interferencije i pojave signala neeljenih frekvencija.On predaje signal dalje praktino bez
pojaanja.
3.I i II stepen pojaanja su VF pojaala koja pojaavaju signal na oko 400 W.
4. Modulacijski stepen vri modulaciju i ujedno pojaanje signala na oko 1200W.
Modulacija se vri pomou NF signala iz studija koji je pojaan u mikrofonskom pojaalu, a onda I u
modulacijskom pojacalu.
5. III i IV stepen VF pojaanja pojaava signal na ukupno 100 KW.
6. Filter gui neeljene harmonike izlaznog signala.
7. Prilagoenje antene i njezino podeavanje na potrebnu frekvenciju vri se pomou zavojnice i
promjenjivog kondenzatora daljinski, jer se ovaj sklop nalazi odvojen u antenskoj kuici.
Iz nje vodi bakreni antenski kabel vanjskog promjera 100 mm do antene.

10

Slika 14. Blok struktura srednjetalasnog predajnika

Veliki iznosi pojaanja snage signala postiu se elektronskim cijevima koje su hlaene vodom.
Za rad je potrebno osigurati 25000 litara vode na sat pri emu njezina temperatura ne smije prijei 60C.
U rezervi odailjaa nalazi se 50% njegovih radnih kapaciteta.
Tu se nalaze rezervne elektronske cijevi kod kojih se vri kontinuirano predgrijavanje kako bi svakog
trenutka bile sposobne za brzo ukljuivanje u rad u sluaju otkaza cijevi koje rade.
Ukupni utroak energije takvog odailjaa viestruko je vei te dostie vrijednosti od 500 KWh.

11

GENERATORI SIGNALA
Zahtjev za generisanje signala, koji su linearna funkcija vremena, bila je prvobitno izraena kod katodnih
cijevi. Naime, da bi se mogla posmatrati slika signala promjenjivog u vremenu na zaslonu katodne cijevi,
trebalo je po vertikalnoj osi dovesti taj signal, a po horizontalnoj osi signal proporcionalan vremenu. Na
raun toga je dolazilo do zakretanja elektronskog mlaza po horizontalnoj osi (vremenskoj osi). Zbog toga
su se ovakvi generatori zvali generatori vremenskih baza. Osim za generisanje signala za vremensku bazu
katodnih cijevi, ovakvi signali se koriste kod irinsko-impulsnih modulatora i sl.
Signali koji su linearno zavisni od vremena se moraju periodino resetovati tako da uvijek ostaju u
ogranienom opsegu. Naprimjer, signali koji rastu od 0 na nekoj vrijednosti xmax se resetuju, tako da je
njihova promjena u vremenu periodina kao na slici 15.
x
xmax

t1

t2

Slika 15. Vremenski linearna funkcija na periodu T

Principijelno se funkcija na slici 15 moe realizovati koritenjem induktiviteta ili kapaciteta i
dovoenjem konstantne vrijednosti napona na prigunicu ili konstantne struje na kondenzator. Pri tome je
jednostavnija i pouzdanija realizacija sa kondenzatorom tako da je blok struktura takvog sistema kao na
slici 16.

1
I

P
2

Slika 16. Blok struktura generatora pilastog napona

Kada je prekida P u poloaju 1 (sl. 16.), tada se kondenzator puni konstantnom strujom i napon na
njemu mijenja saglasno izrazu (10).
uC

1
I gdt
C

(10)

Kako je vrijednost I=konst. u izrazu (10), to se napon uC mijenja po linearnom zakonu.

Kada se prekida P prebaci u poloaj 2 (sl. 16.), tada se kondenzator trenutno isprazni na vrijednost
napona uC=0 [V].
12

Sada je potrebno projektovati sistem sa slike 16 tako da prekida P bude u poloaju 1 tokom perioda T
(t2 t1) na slici 15, a kratkotrajno u poloaju 2 u trenucima t1, t2 i t.d. U tom sluaju e napon na
kondenzatoru imati oblik kao na slici 15.
Elektronika realizacija sistema na slici 16 zahtijeva strujni izvor i dvopoloajni upravljani prekida. Ovi
podsklopovi se standardno prave koritenjem tranzistora ili operacionih pojaala.
Primjer realizacije generatora pilastog napona koritenjem bipolarnih tranzistora je data na slici 17.

VCC
ZD

RE

R1
Tr1
Tr2
C

Slika 17. Generator pilastog napona na bazi bipolarnih tranzistora

Sklop sa Tr1, RE, ZD i R1 predstavlja izvor konstantne struje.
Tranzistor Tr2, predstavlja upravljani prekida (prekida P na slici 16) koji u kratkom trenutku vremena
isprazni kondenzator C (trenuci t1, t2 i t.d.), a u ostalom dijelu perioda Tr2 ne vodi, odnosno iskljuen je i
dozvoljava da se kondenzator C puni konstantnom strujom.
Ukljuivanje tranzistora Tr2 moe da bude iz posebnog generatora impulsa. ili moe da se napravi sa
povratnom spregom i komparatorom, gdje se mjeri nivo napona na kondenzatoru C. Ako je ema sa
komparatorom u povratnoj sprezi, kada se dostigne nivo uCmax, tada komparator kratkotrajno ukljui
tranzistor Tr2 i isprazni kondenzator C.
Primjer P6. Za sklop na slici 17 dati su podaci:
Za tranzistore je =100, Ubeakt=0,6 V, Ubezas=0,7 V, Ucezas=0,2 V, UZD=3,3 V, VCC = 15 V.
Potrebno je izraunati vrijednosti otpora RE i R1 te kapacitet kondenzatora C tako da bude:
- struja zener diode IZD=2 mA;
- struja strujnog izvora I=1 mA;
- frekvencija pilastog napona f=100 kHz.
Rjeenje:
Struja strujnog izvora odgovara struji kolektora tranzistora Tr1. Odgovarajua bazna struja je:
ib1

ic1
0.01 mA

Struja kroz otpornik R1 jednaka je sumi struja zener diode i bazne struje ib1 (iR1 = 2.01 mA).
13

Vrijednost otpora R1 je:

V U ZD
R1 CC
5821
iR1
Kroz otpornik RE tee emiterska struja Tr1
ie1 ib1 ic1 1.01 mA
Vrijednost otpora RE je:
RE

VZD U beakt
2673
ie1

Perioda pilastog napona je:

T

1
10s
f

Na osnovu izraza (10) slijedi:

CI

dt
t
I
1 nF
du
u

Napomena: Naravno da e se vrijednosti elemenata uskladiti sa nekim tipskim elementom (napr.

vrijednosti otpora su definisane u odgovarajuem nizu, pa se iz tog niza bira najpriblinija vrijednost).
U ovom sluaju (sl. 17), nije kritina vrijednost R1 zato to kroz njega tee struja zener diode sa
zanemarivim dodatkom bazne struje i tu je vano samo da je zener dioda na dijelu sa UZD konst. a to je
za iri dijapazon struje zener diode odnosno odgovarajueg otpora R1.
Kondenzator (sa strujom strujnog izvora i frekvencijom pilastog napona) odreuje nivo napona UCmax.
Kako su vrijednosti kapaciteta takoe definisane nizom odreenih vrijednosti to se kapacitet moe
izabrati najpriblinije vrijednosti.
Za otpornik RE je interesantno da on odreuje struju strujnog izvora (skupa sa UZD i Ubeakt). Kod
konkretne zener diode napon UZD a kod tranzistora napon Ubeakt su pribline vrijednosti (a ne neke
precizne vrijednosti). Kako ovi podaci i kapacitet C definiu pilasti napon, to se na mjestu otpora RE
moe postaviti serijski spoj fiksnog otpora i potenciometra. Nakon ugraivanja svih komponenti pomou
potenciometra se moe podesiti da pilasti napon bude prema eljenim vrijednostima.
Oblik pilastog napona na slici 15 je priblian. Naime, punjenje kondenzatora traje due vremena i ono
nije upitno. Meutim, pranjenje kondenzatora je pretpostavljeno da se vri trenutno a to nije mogue.
Prvo to je to trenutak (t0), a drugo to bi struja pranjenja bila beskonana. U praktinim
primjenama je oblik napona na kondenzatoru kao na slici 18.

14

x
xmax

xmin

T2

T1

T
Slika 18. Realni oblik pilastog napona
U intervalu T1 kondenzator se puni konstantnom strujom a u intervalu T2 se prazni maksimalnom
moguom strujom kako bi vrijeme pranjenja bilo to krae. Period pilastog napona je T=T1 + T2.
Generator pilastog napona se moe realizovati i koritenjem operacionih pojaala pri emu se dobijaju
linearni signali vee linearnosti nego koritenjem sklopova samo sa tranzistorima. Naime, prilikom
punjenja kondenzatora na slici 17 dolazi do pomjeranja radne take tranzistora i time dolaze do izraaja
neidealnosti tranzistora (promjenjivost koeficijenta pojaanja i sl.). Tipina ema generatora pilastog
napona sa operacionim pojaalom je data na slici 19.

Tr
R2
C

R1
G

Uiz
R3

Slika 19. Generator pilastog signala na bazi operacionog pojaala

Operaciono pojaalo se koristi u reimu realnog integratora (koeficijent pojaanja R2/R1 je mnogo vei od
jedan i slui samo zato da neutralie uticaj ofseta napona). Generator G na ulazu daje negativne impulse
tako da je tokom impulsa iskljuen FET Tr, a nailaskom nultog napona iz generatora FET provede i
isprazni kondenzator C.
Struja punjenja kondenzatora je definisana nivoom negativnog impulsa generatora G i otporom R1.
15

ema generatora trouglastog napona moe biti realizovana kao na slici 20.
C

RP

OP1

U1

R
OP2

U2

R1
R1
U3

OP3

Slika 20. Generator trouglastog napona

Sklop sa OP1 je komparator sa histerezomsa nivoom komparacije definisanim zener diodama. Sklop sa
OP2 je standardni integrator, a sklop sa OP3 ima funkciju invertora (pojaava sa koeficijentom
pojaanja k = 1).
Kada se sklop (sl. 20) prikljui na napajanje pojavie se oscilacije u sistemu, a oblik signala e biti kao na
slici 21.
U1
t

U2

U3

Slika 21. Vremenska promjena napona u sklopu sa slike 20

16

IRINSKO-IMPULSNI MODULATOR
Generatori trouglastog ili pilastogsignala se koriste kod sklopa za irinsko-impulsnu modulaciju.
Principijelna ema takvog modulatora data je na slici 22.
Generator trouglastog
signala (napr. sa sl.20)

U1
OP2

Signal koji treba

da se modulie

Uiz

U2

Slika 22. irinsko-impulsni modulator

Odgovarajue vremenske promjene signala kod modulatora sa slike 22 date su na slici 23.
U1
t
U2
Uiz

Slika 23. Vremenska promjena signala u sklopu sa sl. 22

Zavisno od naina modulacije moe biti i odgovarajua elektronska realizacija. Struktura na slici 22 i
odgovarajui dijagrami na slici 23 su samo jedan od naina irinsko-impulsne modulacije.
Ono to je potrebno napomenuti da se kompletan generator noseeg trouglog signala, komparator i
odgovarajua logika i sklopovi za pomone funkcije modulatora pakuju u jednom integralnom kolu.

17