INSTITUTI I ZHVILLIMIT T ARSIMIT

PROGRAM ORIENTUES PR MATURN SHTETRORE

(Provim me zgjedhje)
LNDA:
MATEMATIKA E THELLUAR

Koordinator: Sotir Rrapo

Viti shkollor 2014-2015

TIRAN, JANAR, 2015

1. UDHZIME T PRGJITHSHME
Ky program orientues ndihmon n prgatitjen e nxnsve pr provimin e lnds s
Matematiks s thelluar. Ai synon orientimin e prgatitjes s nxnsve nprmjet
prqendrimit n njohurit dhe aftsit m t rndsishme t lnds. Njherazi, programi
orientues ndihmon edhe n verifikimin paraprak t prgatitjes prfundimtare t nxnsve,
sepse mundson zhvillimin e testimeve prmbledhse.
Prgatitja pr provimin me zgjedhje pr lndn e Matematiks s thelluar bazohet n
programet e Matematiks s avancuar t gjimnazit, domethn n njohurit e reja (krahasuar
me programet e Matematiks brtham) dhe n thellimin e njohurive t programeve t
Matematiks brtham.
Megjithse njohurit dhe aftsit q prshkruhen pr seciln nga linjat dhe nnlinjat n
vazhdim kan t bjn vetm me njohurit e reja t programeve t Matematiks s
avancuar, n prgatitjen pr provim duhet t prfshihen edhe zbatimet q lidhen me
thellimin e njohurive t programeve t Matematiks brtham, t prcaktuara n
objektivat pr thellim n programet e Matematiks s avancuar pr klasat 10-12.
Modelimi matematik, aftsia pr t zgjidhur problema, aftsia pr t prdorur njohurit
matematike n situata nga jeta reale dhe n problema me prmbajtje nga shkencat e tjera,
aftsia e t menduarit kritik, aftsia pr t argumentuar, pr t gjykuar, pr t vrtetuar, si dhe
aftsit ndrkurrikulare, t jen n vmendje prgjat prgatitjes pr provimin e matematiks.
Programi orientues sht hartuar sipas linjave e nnlinjave t njjta me ato t programeve t
Matematiks s avancuar pr gjimnazin.
Programi orientues pr prgatitjen pr provimin n lndn e Matematiks s thelluar sht
mbshtetur n:

programet e matematiks s avancuar pr klasat 10-12;

udhzuesin pr zhvillimin e kurrikuls s re t gjimnazit;

udhzimin e MAS-it Nr. 1, dat 12.01.2015 Pr zhvillimin e provimeve t Maturs

Shtetrore 2015.

2. LINJAT DHE NNLINJAT

Nr.
1

Linjat

Nnlinjat

Numri dhe veprimet me

Bashksit numerike

numra

Veprime me numra

Algjebra

Zgjidhja e ekuacioneve,
inekuacioneve, sistemeve

Shprehjet shkronjore

Numrat kompleks

Matricat dhe prcaktort

Matje jo t drejtprdrejta

Matje me formula

Gjeometria n plan

Gjeometria n hapsir

Kuptimi dhe paraqitja e funksionit

Funksioni dhe limiti

Derivati

Njehsimi integral

Statistik, probabilitet dhe

Statistik

kombinatorik

Probabiliteti

Matja

Gjeometria

Funksioni

Njehsimi diferencial e integral

3. PRSHKRIMI I LINJS DHE OBJEKTIVAT

Linja 1: Numri dhe veprimet me numra

Prshkrimi i linjs: Bashkimi i dy bashksive, numri i elementeve t bashkimit; veprimet

me fuqit me eksponent irracional; logaritmimi i nj shprehjeje, ndrrimi i bazs s
logaritmimit.
Objektivat
Nnlinjat

Objektivat
Nxnsi t jet i aft:

Bashksit
numerike dhe
veprimet me numra

- t gjej numrin e elementeve t bashkimit t dy

bashksive;
- t llogarit fuqit me eksponent irracional;
- t zbatoj vetit e logaritmeve;
- t ndrroj bazn e logaritmeve.

Linja 2: Algjebra
Prshkrimi i linjs: Zgjidhja e ekuacioneve dhe inekuacioneve q prmbajn vlern
absolute; zgjidhja grafike e ekuacioneve dhe inekuacioneve t fuqis s par me dy
ndryshore; zgjidhja grafike e sistemeve t inekuacioneve t fuqis s par me dy ndryshore;
kuptimi pr numrin kompleks, trajta algjebrike; veprime me numra kompleks, veti t
veprimeve; paraqitja gjeometrike e numrit kompleks; trajta trigonometrike e numrit
kompleks; formula e Muavrit; kuptimi i matrics katrore t rendit t dyt dhe t tret, veprime
me to (mbledhje, shumzimi i matrics me nj numr, shumzimi i dy matricave katrore t
rendit t dyt); prcaktori i nj matrice katrore t rendit t dyt ose t tret.
Objektivat
Nnlinjat

Objektivat

Zgjidhja e ekuacioneve, Nxnsi t jet i aft:

inekuacioneve,
sistemeve

t zgjidh ekuacione dhe inekuacione q prmbajn vler

absolute;
4

t zgjidh grafikisht inekuacione t fuqis s par me dy

ndryshore;

t zgjidh grafikisht sistemet e inekuacioneve t

fuqis s par me dy ndryshore.

Numri kompleks

Nxnsi t jet i aft:

-

t kryej veprime me numrat kompleks;

t gjej modulin dhe argumentin e nj numri kompleks;

t paraqes nj numr kompleks n trajtat e tij algjebrike

dhe trigonometrike;

t prdor formuln e Muavrit pr t llogaritur fuqin e

nj numri kompleks.

Matricat dhe

Nxnsi t jet i aft:

prcaktort
-

t dalloj matricat katrore t rendit t dyt dhe t rendit t

tret, si dhe elementet kryesore;

t kryej veprime me matrica (mbledhje, shumzim t

matrics me nj numr dhe shumzimi i dy matricave
katrore t rendit t dyt);

t njehsoj prcaktorin e nj matrice katrore t

rendit t dyt dhe t tret.

.
Linja 3: Matja
Prshkrimi i linjs: Kndi ndrmjet dy vektorve; formulat pr sin() cos(); identitete
t thjeshta trigonometrike.
Objektivat
Nnlinjat
Matja

Objektivat
Nxnsi t jet i aft:
-

t gjej kndin ndrmjet dy vektorve t dhn;

t zbatoj formulat pr sin() cos();

5

t zbatoj formula trigonometrike n vrtetimet e

identiteteve t thjeshta trigonometrike.

LINJA 4: GJEOMETRIA
Prshkrimi i linjs: Ngjashmria e shumkndshave; koordinatat e piks n plan dhe n
hapsir; koordinatat e vektorit n drejtz, plan dhe hapsir; prodhimi numerik i dy
vektorve n hapsir; prodhimi vektorial i dy vektorve n hapsir; prodhimi vektorial n
koordinata; kushtet q dy vektor n plan ose n hapsir t jen: bashkvijor, pingul;
ekuacioni i planit q kalon nga nj pik e dhn dhe pingul me nj vektor t dhn; kushti i
pingultis dhe paralelizmit t dy planeve; ekuacioni i planit q kalon npr tri pika; largesa e
nj pike nga nj plan n hapsir; ekuacioni kanonik i nj drejtze n hapsir; kushtet e
paralelizmit dhe pingultis s drejtzs me planin; vetia e prerjes s piramids (konit) me nj
plan paralel me bazn.
Objektivat
Nnlinjat

Objektivat
Nxnsi t jet i aft:

Gjeometria n plan

t zbatoj n situata problemore ngjashmrin e

shumkndshave.

Nxnsi t jet i aft:

Gjeometria n hapsir

t prcaktoj koordinatat e piks n hapsir;

t prcaktoj koordinatat e vektorit n hapsir;

t gjej prodhimin numerik t vektorve n hapsir;

t gjej prodhimin vektorial t vektorve n hapsir;

t zbatoj vetit e prodhimit vektorial t vektorve;

t dalloj nse dy vektor jan pingul ose

bashkvijor;

t shkruaj ekuacionin e planit q kalon nga nj pik

6

e dhn dhe pingul me nj vektor t dhn;

-

t shkruaj ekuacionin e planit q kalon npr tri

pika;

t njehsoj largesn e nj pike nga nj plan n

hapsir;

t shkruaj ekuacionin kanonik t drejtzs n

hapsir;

t zbatoj n problema vetin e prerjes s nj

piramide (koni) me nj plan paralel me bazn.

LINJA 5: FUNKSIONI
Prshkrimi i linjs: Bashksia e vlerave t funksionit, vlera m e madhe dhe m e vogl e
funksionit, monotonia e funksionit; vargu numerik, monotonia e vargut; progresioni
gjeometrik zbrits i pafundm, formula pr gjetjen e shums s kufizave t tij; funksioni
bijektiv; funksioni i anasjell.
Objektivat
Nnlinjat

Objektivat
Nxnsi t jet i aft:

Kuptimi dhe paraqitja

e funksionit

t prdor kuptimin e funksionit bijektiv n raste t

thjeshta;

t gjej, n nj rast t dhn, t anasjellin e nj

funksioni objektiv;

t gjej bashksin e vlerave t funksionit dhe

ekstremumet;

dalloj

progresionin

gjeometrik

zbrits

pafundm;
-

t zbatoj formuln pr shumn e kufizave t

progresionit t pafundm zbrits;
7

t studioj monotonin e nj vargu t dhn n

mnyra t ndryshme.

Nxnsi t jet i aft:

Funksioni dhe limiti

t gjej limitin e nj vargu, duke prdorur pohimet

pr limitin e funksionit.

LINJA 6: NJEHSIMI DIFERENCIAL DHE INTEGRAL

Prshkrimi i linjs: Variacioni i funksionit racional, irracional, logaritmik, eksponencial.
Objektivat
Nnlinjat

Objektivat

Njehsimi diferencial dhe Nxnsi t jet i aft:

integral

t studioj, n raste t thjeshta, variacionin e

funksionit

racional,

irracional,

logaritmik,

eksponencial.
LINJA 7: STATISTIK, PROBABILITET DHE KOMBINATORIK
Prshkrimi i linjs: Regresi linear dhe korrelacioni (raste t thjeshta); koeficienti i
korrelacionit (raste t thjeshta); bashkimi i dy ngjarjeve; probabiliteti i bashkimit t dy
ngjarjeve.
Objektivat
Nnlinjat
Statistik

Objektivat
Nxnsi t jet i aft:
-

t prcaktoj regresin e thjesht linear n raste t

thjeshta dhe t gjej koeficientin e korrelacionit.

Probabilitet

Nxnsi t jet i aft:

-

t zbatoj, n situata konkrete, formuln pr

probabilitetin e bashkimit t dy ngjarjeve.

4. Tabela e peshave n prqindje sipas linjave

Nr.

Linjat

Prqindjet

Numri dhe veprimet me numra

6%

Matja

10%

Algjebra

10%

Funksioni

15%

Gjeometria

25%

Njehsimi diferencial e integral

20%

Statistik, probabilitet dhe kombinatorik

14%

Totali

100%