Professional Documents
Culture Documents
AITUKUTUKU TAUMADA
Na vuli oqo e vakarautaki me vukei ira era se qai SoliBula vou (Siga Dina) ena
nodra tubu vakayalo kei na nodra i lakolako vata kei na Turaga ko Jisu.
E ruasagavulu-ka-dua (21) taucoko nai ulutaga e tiko ena i vola oqo ka
vakaituvatuvataki me vukei iko ena nomu raica vakatitobu na
veivakakalougatataki e salamuria na nomu veisau kei na revurevu ni nomu sega
ni via soli iko taucoko vua na Turaga.
Nai ulutaga 1-7 e tuvai tiko me rawa ni kauti iko mai nai vakatagedegede ko
tiko kina oqo ka sudra yani kina papitaiso (oqo na nomu tukuni iko e
matanalevu, ena mata ni Soqosoqo Lotu, kei na matadra nai to ni butobuto ni
ko sa tamata sucu vou / soli bula / siga dina; ka ko sa lako oqo ena bula vou kei
Karisito.
Nai ulutaga 8-13 e tuvai me rawa ni vukea na nomu tubu vakayalo; ka na
veitalanoataki kina na nomu gauna taudua kei na Turaga (Quiet Time) ka
vakakina na nomu bula ni wili Vola Tabu kei na Masumasu.
Nai ulutaga 14-21 e tuvai me vukei iko ena nomu laki lewena e dua nai soqosoqo
lotu; se kevaka ko sa lewena tiko e dua, me vukei iko ena nomu vakayagataki
ena kena veiqaravi ka sa vakaisolisolitaki iko kina na Turaga.
Ko ni na raica tale ga ni sa veicurumaki tiko e loma na vosa vaka-Peritania. Oqo
me vukei ira e so vei keda, ka sa sega ni matata vinaka na nodra vakamacalataka
na vei-vakasama lelevu ka ra tiko e loma ni vuli oqo, ena vosa vaka-Viti.
Me qai vakaikuritaka vei iko na Kalou na Tamada ena kaukauwa ni Yalo Tabu
na vuli ko vulica ena i vola dusidusi oqo.
........................................................
Team Leader
ACTS MinistryFiji
Page 2 of 123
Contents
Ai Kau ni Vuli ................................................................................... 4
NA LOLOMA VAKA-I-KURITAKI NI KALOU ............................................. 5
NA TAMATA ................................................................................... 8
NA KALOU ................................................................................... 15
NA TURAGA KO JISU ....................................................................... 19
NA VEIVUTUNI KEI NA VAKABAUTA .................................................. 25
NA PAPITAISO ............................................................................... 33
VAKADEITAKA NA NOMU DIGIDIGI .................................................... 45
NA NOMU BULA VOU ENA VUKU I KARISITO ........................................ 49
NAI VOLA TABU KEI AU................................................................... 55
VAKADEUCA NAI VOLA TABU .......................................................... 58
NAI WALEWALE NI CEUCEU I VOLA TABU ........................................... 61
NA NOMU GAUNA TAUDUA .............................................................. 64
NAI SOQOSOQO LOTU KEI NA VAKASOQONIVATA ................................. 69
NAI SOQOSOQO LOTU KEI NA VAKASOQONIVATA (cont) ......................... 73
NAI SOQOSOQO LOTU KEI NA VAKASOQONIVATA (cont) ......................... 77
NA SOLI KA .................................................................................. 81
NA SOLI KA (Cont) ......................................................................... 88
NA SOLI KA (Cont) ......................................................................... 96
NA VEIVAKALOUGATATAKI kei na CUDRUVI ........................................ 104
TUKUNA TIKO NAI TUKUTUKU VINAKA ............................................. 114
AI TINITINI .................................................................................. 122
Page 3 of 123
Ai Kau ni Vuli
Sa bau dua mada na gauna ko sa bau vakasamataka kina ni kevaka ko mate edai,
ko vakadeitaka ni ko sa rawata na bula tawamudu?
_____________________________________________
Ia kevaka ko mani mate dina ena bogi e dai, ka ko lako yani vua na Kalou, qai
tarogi iko mai ko koya; Na cava meu vakacurumi iko kina noqu matanitu? Na cava
ko na tukuna vua?
_____________________________________________
Page 4 of 123
Lesoni 01
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
Roma 4:5
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
Page 6 of 123
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
Sai solisoli wale ni Kalou na bula tawamudu(Eternal Life is a free gift from
God).
Roma 6:23
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
Page 7 of 123
Lesoni 02
NA TAMATA
(Man)
TikinaVulici - Vakatekivu 1:26
A sa kaya na Kalou, me datou bulia na tamata me i tovo vata kei kedatou, ka me ucui
kedatou
NA TAMATA (MAN)
Sa levu mai na vuku e
vuravura. Sa levu tale ga na ka
era kila. Sa levu tale ga na ka
era nanuma ni ra kila; ia era
sega ni kila (era lecava). E dua
vei ira oya na vanua e vu mai
kina na Tamata. E levu na
tamata dauvakadidike era
tukuna ni tamata e vu mai
maqe. E so tale era tukuna ni
tamata e vu mai na dua na
manumanu vaka na maqe. Ia ni oti e vica vata na milioni na Yabaki sa qai veisau
tiko, sa siro rawa mai kina e vunikau me mai tara e dua na nona vale. E rairai sa
oca beka na kaba tiko e vunikau. Ia na ka e lasa kina na vakasama oqo, ni eso na
maqe era se maqe tiko ga ka sega ni veisau rawa; dina ga ni sa oti oqo a vica vata
na milioni na Yabaki. Ke vakakoya, ia ko iko sa bau dua na kawa ni maqe vuku.
Kevaka e dua e tarogi iko se ko vu mai vei, na cava ko na tukuna? Ko na tukuna
li ni tukamu mai liu sara e dua na maqe? Au sega ni vakabauta. Au vakabauta ni
dina ga na ka e tukuna nai Vola Tabu ena vanua eda vu mai kina.
E ratou lewe vata va-Kalou me buli na tamata (Divinely Decreed).
V/Tekivu 1:27
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
V/tekivu 1:27
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
Buli na yagona mai na kuvu ni soso(Divinely Created from the dust of the
earth).
V/tekivu 2:7a
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
_______________________________________________________________
E soli vua na lewa kei vuravura (Divinely Empowered to have dominion over
the world).
V/tekivu 1:27 31 (wilika ka vakamacala kina)
Same 8:6cf (wilika ka vakamacala kina)
Na noda veiucui kei na Kalou.
E sega ni kena i balebale na veiucui vakayago [not physical
resemblance].
(Joni 1:18; Luke 24:29; 1 Samuela 15:29; Kolosa 1:15 CF)
Veiucui ena i bulibuli vakayalo [in character].
(Filipai 2:6cf; Same 17:5; Aisea 6:1; C/caka 7:56; Iperiu 1:3; 1Joni 3:2)
Page 9 of 123
Na veiucui ni lewe tolu vakatamata sa vaka na lewe tolu vaKalou [triune being].
(1 Cesalonaika 5:23)
(Na tamata ko Karisito: Yagona - Maciu 26:12; Yalona {SOUL} Maciu 26:38; yalona ka veitokani kei na Kalou {SPIRIT} Maciu
27:50 &Luke 23:46)
Veiucui ena yalo ni veitokani kei na Kalou (Spirit).
(Joni 4:24)
Veiucui ena bula tawamudu Eternal: man is made to live for ever
whether with God or away from God, in heaven or in hell.God is Eternal &
so is man.
(Dauvunau 3:11; Filipai 3:14)
Veiucui e nai tovo kei nai vakarau ni vakasama (in moral &
intellectual likeness).
(Kolosa 3:10cf; Efeso 4:23-24)
A. NAI TUVATUVA NI KALOU ME BALETA NA TAMATA.
Na Kalou e sega ni bulia ga na tamata ka biuti koya e vuravura me mai i
kuri tu ga ni kena i ukuuku. E buli ka soli vata vua na nona i tavi me
qarava. O koya gona oya e sega ni rawa ni dua na tamata e tukuna ni sega
na ka me qarava, ka sega tale ga ni dodonu me dua e lako tu ga
vakaveitalia. Ena gauna eda donuya tiko oqo, ni sa vakasaqarai na
cakacaka, na vakanananu ni tamata sa vaka me tiko ena kena sagai na
cakacaka saumi ka sa kauta tani kina na noda vakasama mai nai tavi e
nakita na Kalou me da vakaitavitaki keda kina. E sega ni dodonu me vaka
tiko oya; e dodonu me liu tiko nai tavi e solia vei keda na Kalou ka qai
muri nai tavi e vakacolati keda kina na tamata. Ia na leqa levu oya ni sa
levu sara na tamata era sega ni kila na nodra i tavi ka solia vei ira na
Kalou. Me da raica mada na ka e tukuna nai Vola Tabu me baleta na noda
i tavi na tamata: Same 138:8a
(E tiko nai naki ni Kalou vei iko ka lomana me vakayacori
God has a purpose for you and He desires to see it fulfilled).
______________________________________________________
______________________________________________________
Same 139:15
Page 10 of 123
Same 139:16
(Sa toqa oti tiko na noda i naki ena nona i vola ka vakatabuya
tale ga God has planned, recorded, and ordained our days).
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Cakacaka 17:26
(Sa nakita oti na Kalou na vanua mo tiko kina kei na gauna ni
nomu bula God has pre-detrmined your life time and where
you should live).
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Jeremaia 29:11
(Sa tiko oti nai naki ni Kalou me baleta na nomu bula me vaka
ga e vakayacora vei ira na Isireli God has a plan and purpose
for your life).
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Efeso 2:10
(Eda sa lesi oti ka vakaitavitaki ena vuku i Karisito mai nai
vakatekivu ni gauna We are Gods workmanship created in
Christ to do good works).
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
B. NA CAVA NAI NAKI NI KALOU VEI IKO? [What is Gods Purpose for
YOU?]
b. E buli iko na Kalou mo nona i sakisaki.
Vakatakila 4:11
Page 11 of 123
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
1 Cesalonaika 1 :8
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
__________________________________________________________________
Dauvunau 1:5-8
(Ni ko sega ni kila nai naki ni Kalou vei iko, ena vakacauoca
na bula Your life will be restless).
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Dauvunau 1:8-9
(Ni ko sega ni kila nai naki ni Kalou vei iko, ena karamaca
na nomu bula- Your life will be unfulling).
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Dauvunau 1:15
(Ni ko sega ni kila nai naki ni Kalou vei iko, ena
vakaveitaliataki na nomu bula Your life will be
uncontrollable).
Page 13 of 123
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Ia ni sa curu mai nai valavala ca, sa mai vakacacana na veika vinaka kece
ka bulia kina na tamata na Kalou, ka lewa me veiucui kei koya. Na tamata
a buli me taucoko ka vinaka sara(perfect); ka vaka tale ga kina na nona i
bulibuli na Kalou. E sega ni dua na ka e buli me sega ni taucoko se sega ni
vinaka sara. Era vinaka taucoko. Ia nai valavala ca sa mai ravuravu ka
segata me vakarusa.
Me da raica mada nai valavala kei na kena revurevu.
Page 14 of 123
Lesoni 04
NA KALOU
(God)
Tikina Vulici - Roma 1:19-20
ni sa rairai ena kedra maliwa na ka ni Kalou sa kilai rawa; ni sa vakaraitaka vei ira na
Kalou; ni sa kune na veika ni Kalou e vuni tu, io, na nona kaukauwa tawamudu kei na nona tu
Vakalou, ni sa kilai oti ena veika sa buli, mai na gauna sa buli kina ko vuravura, o koya oqo sa
sega kina na noda i ulubale.
Au via taroga e dua na taro levu eke;
Na cava ko bau kila me baleta na KALOU?
E rawa ni wase vakatolu na nanuma
ni tamata ena nona kila ka me baleta
na Kalou. Oqo e vakavu mai na noda
leca-i-ka ena veika me baleta na Kalou.
Eso era raica na Kalou ni sega ni
ni Tui (Tsar), a bula tiko kina e dua nai liuliu ni mataivalu ka veivala tiko kei
na Tui; Na yacana ko Isimeli. Na mataivalu veisaqa sa toso vata tiko ga kei ira
na nodra dui matavuvale. Sa kaukauwa sara na veiraravui ka ra sa toso tiko
ga na mataivalu veisaqa kina veiulunivanua. Sa donuya mai na gauna ni
batabata ka sa lailai tale tiko ga na kakana. Dua na bogi sa basika e dua vei
ira na nona Turaga ni Valu ka tukuna vei Isimeli ni dua esa butakoca tiko na
kakana. Sa mani kaciva e dua na bose bibi ko Isimeli ka vakaraitaka kina na
ka e yaco tiko. E dua esa butakoca tiko na kakana. Sa vakaraitaki tale ga kina
ni o koya e cakava tiko me muduka ni kevaka ena tobo ena vakanakuitataki
ena dali-toni. Sa mai suka yani na bose. Dua tale na bogi sa basika tale mai na
nona turaganivalu ka tukuna ni sa butakoci tale na kakana, ia sa tobo o koya e
butako ka sa vesu tiko. Ia sa dua na leqa ni o koya e butako e tinai Isimeli sara
ga. Kevaka ena vakanakuitataki tinana ko Isimeli ena mate baleta ni sa kena
marama. Kevaka e sega ni cakava e dua na ka; sa na sega ni dodonu na nona
lewa, beci na nona veiliutaki, ka levu na nona tamata era na vuki tani. Ni sa
mataka ni siga ka dua era sa soqonivata mai na nona tamata kei ira na nodra
vuvale me mai sarava na ka ena yaco. Sa ia na veilewai ka sa lewai me
vakanakuitataki na marama oqo. Ni sa vakarau me tau nai totogi sa qai
vakayacora e dua ka veivakurabuitaki na turaga oqo ko Isimeli. Oya ni sa
luvata na nona sote ka tukuna vei ira na nona Turaganivalu ni sa na taura nai
totogi ena vuku ni marama tinana. Sa mai vakanakuitataki kina vakaloloma
sara na Turaga oqo. Ia na nona vakataulewa oqo sa vakaraitaka kina na nona
loloma vua na marama tinana ka vakaotia tale ga vakavinaka na nona lewa
dodonu.
E vaka sara ga oqo na ka e cakava na Kalou ena vukuda me
vakadinadinataka kina na nona loloma ka vakadinadinataka tale ga na
nona lewa dodonu.
Me da raica mada Turaga ko Jisu.
Page 18 of 123
Lesoni 05
NA TURAGA KO JISU
(The Lord Jesus Christ)
TikinaVulici - Maciu 1:30-33
A sa kaya vei koya na Agilose, kakua ni rere Meri: ni ko sa kune loloma vua na Kalou; ka
raica ko na kunekune, ko na vakasucuma e dua na gone tagane; ia mo vakayacani koya ko
JISU. Ena levu ko koya, ka na vakatokai na Luve i Koya sa Cecere Sara. Ia na Turaga na
Kalou ena solia vua nai tutu vakaturaga nei tamana ko Tevita; ia ena lewa ko koya na
mataqali i Jekope ka sega ni mudu; ena sega tale ga ni oti na nona matanitu.
Na Turaga ko Jisu na uto ni bula ni
vuravura kei na ka bula kece ga. Na
noda kilai koya kei na veika baleti
koya e bibi sara baleta ni o koya tale
ga e yavutaki kina ka vakadeitaka na
bula ni tamata yadudua. Sa levu sara
na ka era tukuna eso me baleta na
Turaga ko Jisu. Eso era tukuna ni o
koya e dua ga na tamata vinaka. Eso
era tukuna ni o koya e dua ga vei ira
na parofita; eso tale era tukuna ni o
koya e dua ga na agilosi ni Kalou; eso
era tukuna ni o koya e luve ga ni Kalou, ia e sega ni Kalou.
Ia; au via tarogae dua na taro levu eke: Na cava ko vakabauta me baleta na TURAGA KO JISU?
Vakalewena eke _________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
Kalou.
Joni 1:1 Ena i vakatekivu sa bula ko Koya na VOSA, a rau sa tiko vata
kei na Kalou ko Koya na VOSA, e Kalou ko na VOSA.
Joni 1:14 A sa yaco me TAMATA ko Koya na VOSA, ka tiko vata kei
keda
O Cei e tukuni tiko ena Joni 1:1?
______________________________________________________
Na cava e tukuna na Joni 1:1 me baleta na
Vosa?________________________________________________
______________________________________________________
Page 20 of 123
______________________________________________________
______________________________________________________
Na cava e tukuna na Joni
1:14?__________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Ena gauna cava e mai TAMATA kina na
Vosa?________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
astray, each of us has returned to his own way; and the LORD has laid
on him the iniquity of us all.).
Ni sa saumi oti kece vakadua nai valavala ca; sa qai kaya vakaoqo
na Turaga, ena delana mai Kalivari:
Joni 19:30 SA OTI (Eng It is finished)
a Oqo sa mai vakaotia kece kina vakadua na Turaga ko Jisu na
nona cakacaka ni veisereki mai nai valavala ca eda sa bobula tu
kina.
b Sa saumi na nomu i valavala ca; sa saumi na noqu i valavala ca;
sa saumi na noda i valavala ca.
c Sa mate ka bulu; ia ni oti e tolu na siga sa kaburaki koya tani
mai ki tuba nai bulubulu. Sa vakatakila kina na Kalou na
Tamana na nona vakadonuya nai soro ni Turaga ko Jisu:- Ni sa
______________________________________________________
______________________________________________________
Page 24 of 123
Lesoni 06
Na veivutuni dina e kena i balebale na nomu kere veivosoti ena vuku ni nomu
i valavala ca ka vuki tani mai kina; kakua (bese) ni lesuva tale ena vuku ni
nomu kila na kena vakasisila; vuki vua na Turaga ko Jisu ni sa tu vua na
bula; ka lako vua. Me vaka au sa tukuna oti nai valavala ca sai koya na nomu
voroka na lawa; ia na veivutuni sai koya na nomu vakadeitaka (sega ni
vakanananutaka wale ga) ia na nomu vakadeitaka ka cavu i kalawa ni ko sa vuki
mo lako vua na Turaga; kerea na nona veivosoti; ka veisautaka na nomu bula (ni
ko sa cata dina nai valavala ca) ka kerea na Turaga me veisautaki iko mo ucui koya
tale.
1 Joni 1:9 Kevaka eda sa vakatusa na noda i valavala ca, sa yalodina ka
yalododonu ko koya me vosota na noda i valavala ca ka vakasavasavataki
keda mai na noda caka cala kece ga.
Page 25 of 123
(Faith come from hearing the Word of God Roma 10:17).Na vosa tale ga oqo e dolavi
lomalagi vei iko.
E rawa ni tiko vei iko e dua nai tui-ki (key). Kevaka e dua e kauta na nomu i tuiki ka saga me laki dolava na nomu katuba, ena sega ni dola rawa vakavo ke
vakayagataka na kena ki dodonu mai vei ira kece na ki oya.
E via vaka koya na Bula Tawamudu Ena sega ni dua e ciqoma rawa na
bula tawamudu vakavo ke sa VAKABAUTA(Have Faith) na cakacaka ni
Turaga ko Jisu (Sucu, Mate, Bulu, Tucake tale, Lesucake ki Lomalagi). Na nomu
vakabauta duadua ga na nona cakacaka ni veisereki oqo ena vukumu ena
dolava kina vei iko na katuba kina bula Tawamudu.
Cakacaka 1:3 ka sa vakaraitaki koya tale ga vei ira, ka sa levu na kena i
vakadinadina, ni sa bula tale mai na mate
Na vakabauta vakacava e sega ni dodonu?
1. Na vakabauta e Muri vakamataboko (Blind leap faith) - Na vakabauta
va-Karisito e yavutaki ena ka sa vakadinadinataki (Facts). E tukuna nai
Vola Tabu ni sivia na lewe 500 era raica na Turaga ko Jisu ni oti na nona
tucake mai na mate; Na vakabauta va-Karisito e yavutaki ena DINA. Na
Turaga ko Jisu na DINA (Truth).
Joni 14:6 Oi au na sala, kei na vu-ni-dina, kei na vu-ni-bula; sa sega ni
torovi tamaqu rawa e dua na tamata, ena vukuqu ga.
E tolu na ka e tukuna na tikina oqo baleta na Turaga ko
Jisu?
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
2. Na vakabauta e sega ni ka ni kila ka (Head knowledge faith) - E levu
era tukuna ni ra vakabauta na Turaga ko Jisu; ia e ka vakavosa wale ga; e
ka ni kila-ka wale ga; e ka ni nodra rogoca wale ga ka sega ni
cakacakataka. Na vakabauta e yavutaki ena vuku se kila-ka e sega ni
vakabauta e taucoko. E rawa ni dua e kila e levu nai tukutuku baleta na
Turaga ko Jisu, ia e sega ni kilai koya dina; na Turaga tale ga ko Jisu e
Page 27 of 123
Faith).
A. Na mataqali vakabauta okoya e dau vakanuinuitaki ga kina na ka ni
gauna oqo e dau laurai ena: Noda vakabauta na veivakabulai mai na noda
tauvimate;
Noda vakabauta na veivakalougatataki vakailavo;
Noda vakabauta na vakarawarawataki ni noda
curu vanua;
Noda vakabauta na veivuke ni Kalou ena digidigi
kei na vakatulewa lelevu;
Noda vakabauta na veivuke ni Kalou ena veitarogi;
Noda vakabauta na veivuke ni Kalou ena
vakatataki ni veiwekani;
Page 28 of 123
B. O ira kece na mataqali vakabauta oqo e vinaka ena bula oqo ia e sega
ni ra na vukea na nomu rawata na bula tawamudu.
4. Na vakabauta e veivakabulai e tolu tiko na kena i vakatagedegede:A. Kila (Knowledge) na nomu kila ka vakadeitaka na kena dina;
B. Vakadinadinataka (Agreeing as you understand) na nomu duavata ni ka
ko kila ka vakadeitaka oqo e ka dina;
C. Vakararavi (Trusting a result of wisdom) na nomu vakararavitaka na
nomu bula ki na ka ko kila, ka vakadeitaka ni dina, ka na rawa ni
vakabulai iko mai nai vau ni valavala ca ka kauti iko yani kina bula
tawamudu.
D. Na vakabauta ni gauna ga oqo (NOW FAITH) e sega ni vakabauta e
veivakabulai.
E. Na mataqali vakabauta vakacava e veivakabulai? - E vakaoqo na
vakabauta e veivakabulai:- E dua na Sitima e soko tiko mai Jaina ki
Amerika, vo tiko e 3,000 na maile me yaco ki Amerika sa tubu na ua lelevu, ka sega
ni vorata rawa, vodo yani na ua ka luvu na waqa qo. Era qalo na kena pasidia kei
ira ka kena kaimua. Ni ra sa qalo tiko sa basika tale mai e dua na waqa, era sa kila
ni sa nodra kalougata. Ia ni sa yacovi ira mai na waqa sa qai lako mai na Kavetani
ka kolotaka yani na dali vei ira.
Na cava e dodonu me ra cakava na ciri tiko oqo me ra
rawa kina ni bula kina waqa?
______________________________________________________
Page 30 of 123
Kevaka ko sa vakadinata oqo qai cavuta vata kei au na masu oqo:MASU NI VAKATUTUSA KEINA SOLI BULA
Kemuni na Kalou; au sa cuva vei kemuni ena siga e dai ka vakatusa niu sa
tamata i valavala ca, ka sa sega ni dua na ka au cakava rawa meu vakabulai
au kina. Au sa veivutunitaka na noqu i valavala ca; ka vakatusai au; ka kere
moni vosoti au sara ena noqu bula i valavala ca, bula malumalumu, kei na
bula druka. Au sa vakabauta ni sai koya na Turaga ko Jisu na Karisito na
Luvemuni; nai Vakabula. Au sa vakadinata tale ga ni nona mate sa baleti au;
meu rawata kina na bula tawamudu. Au sa kerea kina ena siga e dai na
yalomuni na Yalo Tabu me mai tawana ka lewa na noqu bula; mo ni mai
noqu Turaga ka noqu i Vakabula.
EMENI
Joni 10:28 ia kau na solia vei ira na bula tawamudu, ia era na sega
sara ni rusa, se dua e kaliraki ira mai na ligaqu. (Ko sa maroroi
Page 32 of 123
Lesoni 07
NA PAPITAISO
(Baptism)
Tikina Vulici - Maciu 28:19-20
O koya mo dou qai lako, ka vakalotutaki ira na lewe ni veivanua kece ga, ka papitaisotaki ira
ena yaca ni Tamamudou, kei na Luvena, kei na Yalo Tabu; vakavulici ira me ra vakabauta na
ka kece kau a vosa kina vei kemudou; ka mo dou kila, au sa tiko vata kei kemudou ena veisiga
kece ga, ka yacova nai vakataotioti kei vuravura.
Ni ko sa Soli Bula sa dodonu me veimuri sara mai
na kei na nomu Papitaiso ; ia, sa levu sara na kena
veibataki nai cakacaka ni Papitaiso ena gauna
oqo. E levu era tukuna me vakaoqo na kena i
cakacaka ka so tale eso tukuna me vakaoya. Sa
kauta vakelevu mai kina ki nai SoqosoqoLotu vaKarisito na duidui ka vakamalumalumutaki keda
na duidui oqo ena mata-i-vuravura. Au vakabuta
ni veigauna e dau yaco kina na dredre vakaoqo; e dodonu me da lesu tale kina na
ka e tukuna nai Vola Tabu; ka vaka kina nai balebale dina e kilai kina ena vosa
taumada a volai mai kina na tikina vaka-i-Vola Tabu.
Na cava sara mada nai balebale ni vosa PAPITAISO?
Na kena i balebale vaka-vosa(literal meaning) Na vosa oqo
(PAPITAISO) E kau mai ena vosa va-Kiriki Bapto ka kena i balebale
tonia se tonidromuca (to plunge or emmerse) e dua na ka ena wai.
Era tukuna na dau-ni-Vola Tabu ni dau vakayagataki vakalevu na vosa
oqo ena kena toni nai sulu me rokataki kina. Ia mai nai tekiteki-vu ni
Soqosoqo Lotu sa dau vakayagataki tiko na vosa oqo me vakamacalata
e dua e sa tonidromuci ena wai me vakatakarakarataka na nona
vakabauta na Turaga ko Jisu, nona cakacaka, kei na nona i vakavuvuli.
Na vosa vakataki koya sa vakatakila sara tu ga nai cakacaka ni
papitaiso.
Page 33 of 123
Marika 1:10
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Na Bibi ni PAPITAISO
E bibi li na Papitaiso? IO e ka bibi na papitaiso. E dodonu ki na
tamata taucoko sa vakabauta na Turaga ko Jisu ka soli bula vua, ka
vakasucumi vou ena Yalo Tabu, me ra papitaiso; veitalia na matalotu
cava ko lewena, eda lewe tiko ga ni dua nai Soqosoqo Lotu (There is One
Christian Church but many Christian Denominations).
Ephesian 4:5
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Page 34 of 123
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Page 37 of 123
1 Joni 5:7
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
1 Joni 5:8
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
1 Joni 5:10
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
1 Joni 5:11
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Page 39 of 123
Lawa ni lotu;
Kauwaitaka se via vakalomavinakataka na tamata kei na
ka era na tukuna;
Veimurimuri ni vakabauta;
Lailai ni noda kila na Vosa ni Kalou;
Se kamikamica tiko ga na Meleni kei na Kiukaba ni Ijipita.
KO CEI E DODONU ME PAPITAISO?
Sa dau levu tale ga e dauveibataka se ocei e dodonu me PAPITAISO.
Eso era tukuna ni dua ga e sa lewe-ni-lotu sa dodonu me papitaiso.
Eso era tukuna; ni ko qai sucu ga mai sa dodonu mo papitaiso. Eso era
tukuna ni ko rawa ni papitaiso vaka rua. Eso era tukuna ni dodonu me
vakaraitaki rawa e liu ni sa vua tiko na Yalo Tabu ena nomu bula, sa
qai rawa na papitaiso. Ia o cei sara mada e tukuna nai Vola Tabu ni
rawa, ka dodonu me papitaiso?
Cakacaka 8:12
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Cakacaka 9:18
______________________________________________________
______________________________________________________
Oqo na bolebole levu vei keda kece eda sa tukuna ni da lotu vaKarisito. Ni ko koya mada ga nai taukei ni noda vakabauta; na vu ni
noda vakabauta; ka Ulu ni Soqosoqo Lotu (Liuliu ni Soqosoqo Lotu vaKarisito); o koya mada ga a mai Papitaiso. Kevaka eda vakabauti koya
dina kei na cakacaka sa mai vakayacora ena vukuda me da rawata kina
na bula; sa dodonu tale ga me da vakayacora vaka kina ni sa lewai mai
(Maciu 28:19-10).
Page 42 of 123
Cakacaka 8:36
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Cakacaka 8:38
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Page 43 of 123
Ia oqo ni ko sa solia oti na nomu bula vua na Turaga ko Jisu; sa yaco na veisau
vou; sa oti tale ga na papitaiso; sa qai vo oqo na nomu tubu vakayalo. E dua na
ka me matata tiko oya ni kevaka ko sega ni tubu; ko na vakaboicataka na yaca-ikoya ko vakabauta tiko. Ena i tatao tale ga na nomu bula vei ira era qai toso tiko
mai vua na Turaga ena i soqosoqo lotu ko lewena tiko.
Me da raica mada yani na bula ni Tubu Vakayalo.
Page 44 of 123
Lesoni 08
_________________________________________________________
Roma 10:13
_________________________________________________________
b. Sa wili mo luvena na Kalou (Become a child of God- Adopted into Gods
Family).
Joni 1:12
_________________________________________________________
c. Sa rawata na bula tawamudu (Given Gods Greatest Gift Eternal Life
NOW).
Joni 3:16
_________________________________________________________
1 Joni 5:12
_________________________________________________________
d. Sa nomu na veivakalougatataki ena veiyasana kece ga
vakalomalagi [blessings in the heavely realms].
Efeso 1:3
_________________________________________________________
e. E vakatakila ni ko sa digitaki oti ni se bera ni buli na vuravura
[chosen before creation of the world].
Efeso 1 :4
_________________________________________________________
f. E da sa wili me luvena se luvena vakacabecabe na Kalou [become
adopted sons of God received in the beloved].
Joni 1 :12
_________________________________________________________
Efeso 1 :5
_________________________________________________________
g. Eda sa ciqomi ena nona loloma [lolomai.e. His Love is one way
ciqomi ena nona loloma is relational].
Efeso 1:6b
_________________________________________________________
h. Eda sa voli lesu ka vosoti [redeemed & forgiven].
Efeso 1:7
_________________________________________________________
Page 46 of 123
Dau tukuni koya vei ira era gadreva ka sega ni kila na Turaga ko Jisu
(Try to share Christ to other especially those who do not know him).
Kua ni guilecava nai tuvatuva oqo (Our Protocol of Service in Christ).
Me liu tiko ga na Kalou[sega ni liu na lotu] oqo na nomu gauna taudua
(God First) Your time alone with God for counsel, guidance, & encouragement.
Tarava na vuvale (Family Second) Not the church or ministry but family.
Qai muri yani na lotu(followed by the family) - ni sa vinaka na vuvale, sa
vinaka na lotu; era lewe ni lotu na vuvale yadudua. Ena yaco na leqa
kevaka ko veisautaka.
The ministry last This is our protocol of service in Christ; things can go wild
when they are switched).
Page 48 of 123
Lesoni 09
_____________________________________________________
_____________________________________________________
Page 50 of 123
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
c Ni dua e sa buli vou sa tiko talega vua nai vakarau vou; E yaco
vakacava vua nai vakarau vou oqo?
2 Pita 1:4
_____________________________________________________
_____________________________________________________
e Na cava ena yaco vei keda ena gauna ena basika mai kina na
Turaga?
1 Joni 3:2
_____________________________________________________
_____________________________________________________
_____________________________________________________
Page 51 of 123
Page 52 of 123
Efeso 3:17
_____________________________________________________
____________________________________________________
1 Korinica 3:16
_____________________________________________________
_____________________________________________________
Page 53 of 123
Maciu 26:41
_____________________________________________________
_____________________________________________________
Ni dua e sa vakasucumi vou ena Yalo Tabu, e sega ni kena i balebale oya ni sa na
sega ni yaco vua na veitemaki. Na veitemaki ena sagai keda sara ga na tamata
vakabauta. E sega ni ra dau temaki na tawa vakabauta baleta ni ra sa nona tu na
tevoro. E sagai ga me da temaki na tamata vakabauta baleta me vakaboicataka
na keda i rogorogo e na matadra na tamata ; ka vakaramalailaitaka na noda cina
[testimony] ; ka ra bese kina na vo ni tawa vakabauta me ra mai soli bula. Ni ko sa
soli bula, sa qai tekivu e kea na veitemaki. Na ka e talei, se nai tukutuku vinaka,
oya ni noda qaqa [victory] sa rawa oti tu ; sa rawata oti vei keda na Turaga ko
Jisu, me vaka ga eda sa raica tiko mai ena lesoni oqo.
Page 54 of 123
Lesoni 10
a. E domo ni Kalou.
Joni 12:47-48 (The very Voice of God)
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
c. E solia na Bula.
Joni 6:63 (Life Giving)
______________________________________________________
______________________________________________________
d. E nomu i yaragi.
Efeso 6:17 (Your Weapon)
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Ai tinitini (Conclusion).
Sa bibi sara ena noda bula na Vosa ni Kalou.
1 Korinica 3:11
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Page 57 of 123
Lesoni 11
______________________________________________________
______________________________________________________
Page 60 of 123
Lesoni 12
A ra sa uasivi sara vei ira na kai Cesalonaika ko ira oqo ena yalo vakaturaga, ni ra sa
vakarogoca na vosa ena loma e vinakata sara, a ra sa dauvakasaqaqara ena i Vola Tabuena
veisiga, se sa vakakina na ka oqori, se segai.
Ai Kau ni Lesoni
E levu tu nai walewale ni ceuceu i Vola Tabu ka rawa ni vakayagataki me kelia
mai ki tuba na Dina lelevu era vuni tu ena loma ni Vola Tabu. Ia nai walewale
oqo e dodonu me ra na salavata tiko kei na masumasu; ka vaka kina na kena
maroroi na savasava ni Kalou. (Digging deeply into the Word MUST be accompanied by
prayer and honouring the Holiness of the Lord in your personal life for maximum
effectiveness).
Oqo e vica na kena iwalewale au dau vakayagataka vakalevu: Veitarotarogi [Question & Answers] Na kena mataqali oqo e dau
vakarautaki rawa na taro mai vei koya nai liuliu ka qai soli vei ira na
lewe ni B/S me ra veitarotarogi ka soli vakasama kina. (Questions are
designed to keep the focus on the Book or topic).
Seresereka Vakaiwase[Chapter Analysis dissecting the book in detail]
Na kena mataqali oqo e digitaki kina e dua nai Vola ka qai seresereki
vakamatailelevu (vakaiwase); me yacova sara na veitikina yadua; ka
sereki talega na vosa era vakayagataki kina.
Na taro me tarogi eke (Questions to ask).
a. Na cava e tukuna na tikina / wase/ se i Vola oqo? (What is the
book/verse saying?)
b. Na cava e sega ni matata ena tikina oqo? (Is there any verse that is
not very clear?)
Page 61 of 123
c. Na cava era tukuna na tikina veisemati mai nai vola tale eso?
(Reference to other bible verses)
d. Au na vakayagataka vakacava kina noqu bula na dina levu oqo?
(How do I apply these truths?)
Ceuceu Vakaiulutaga [Topical Study] na kena mataqali oqo e
vakadikevi kina vakamatailalai e dua nai ulutaga. (Topical Study is good
when studying BiblicalThemes; Theological Issues; or Social Ethic).
Ceuceu vaka i Tukutuku ni Bula [Biographical Study] Na kena
mataqali oqo sereki ka vakadikevi kina na nona bula e dua na tamata,
ka laurai na nona kaukauwa kei na nona malumalumu. (Biograhical
Study is beneficial when doing character development).
Tugana tiko na Vosa ni Kalou (Tikina Vulici Hidding Gods Word).
Ena yaco ga oqo kevaka eda vakadinadinataka tiko na qaqa ni
Page 62 of 123
Same 119:59-60
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
V/Balebale 13:20
______________________________________________________
______________________________________________________
Page 63 of 123
Lesoni 13
Marika 1:35
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Na wili Vola Tabu ena noqu Gauna Taudua [Bible Reading during m Quiet
Time].
Me vakataudeitaka na nona bula vakayalo (It establishes my
spiritual life) E kemu kakana vakayalo (My spiritual Food; My
Sustenance).
[Jope 23:12]
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Page 65 of 123
Ko na qaqa kina mai nai valavala ca (Victory over Sin and Evil).
[1Joni 1:9]
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Ko na vakila na reki kei na marau ni Kalou (Find Joy, rest in the Lord).
[Jeremaia 15:16]
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Vanua (Place)
Vakacacabo (Prayer)
E duidui na noda matanataka na noda Gauna Taudua/Gauna vata kei
na Kalou.
Au gadreva meu vakaraitaka vakacaca na tikina oqo baleta na
tamata taucoko e duidui, ka duidui na nona vakakila na veitarai ni
Kalou ena nona bula. Ia au sa vakamacalataka tiko e cake na veika
me da vakayacora ena noda gauna taudua ; ia ena yasana tale a dua,
e so era sega soti ni rawata na yadra vakamataka ; eso era sega ni
rawata na vakanomodi duadua ; e so era sega ni rawata na ceuceu i
Vola Tabu duadua. O koya gona oya au gadreva me vakatoqa kina
eke eso na duidui e tiko veikeda koya e vakavuna na kena duidui ni
noda rekitaka na duidui ni walewale ni noda gauna taudua kei na
Turaga ; au gadreva meu vakamacalataka eke e lima na mataqali ;
a. Veiwasei[spiritual sharing] eso era matanataka na nodra gauna
taudua se gauna ni veitokani kei na Kalou ena nodra veitalanoa
se veiwase vakayalo kei ira tale eso na nona i tokani ka ra tubu
tiko vakayalo.
b. Vuli Vola Tabu [Bible Study] eso era matanataka na nodra
gauna ni veitokani kei na Kalou ena nodra vuli Vola Tabu
[Personal Bible Study]. Era vinakata me ra vakayagataka kina
eso nai vola lelevu ni ceuceu i Vola Tabu ; era vakila ni gauna
oqo e dau vosa vakamatata kina vei ira na Kalou.
c. Vakanomodi [Quietness] o ira oqo era matanataka na nodra
gauna ni veitokani kei na Kalou ena nodra tiko vakanomodi,
wili Vola Tabu, masumasu, ena dua na vanua vakagagalu. Era
vakila ni oqo era rogoca kina vakavinaka na domo ni Kalou. O
ira oqo era makutu na yadra vakamataka ka tavaka na
vakanomodi.
d. Sere kei nai Vakatagi [Worship in Music & Songs] eso era
matanataka na nodra gauna ni veitokani kei na Kalou ena sere
kei nai vakatagi. Oqo na gauna era vakila ni vosa vakamatata
kina vei ira na Kalou. Ena nodra gauna taudua era gadreva me ra
rogo sere ni lotu [worship songs].
Page 67 of 123
Page 68 of 123
Lesoni 14
Page 69 of 123
Nai Soqosoqo Lotu (Church) e sega ni basika ena i Vola Tabu makawa
ia sa tiko ga mai kina na kena yalayala kei na kena i yaloyalo [The Old
Testament has given a prototype of the Church in the Nation of Israel].
V/tekivu 49:10;
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
V/rua 12:5.
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Na vosa Church ena veiyalayalati vou e kau mai ena vosa va-kiriki
ecclesia(Iperiu Kahal) ka kena i balebale na vakasoqonivata se na kena
vaka-peritania ssembly.
Cakacaka 19:32, 39, 41;
Vs 32
______________________________________________________
Vs 39
______________________________________________________
Vs 41
______________________________________________________
Nai Soqosoqo Lotu sai ira na tamata era ciqoma na Turaga ko Jisu me
nodra Turaga kai Vakabula mai na vei soqosoqo lotu kece va-Karisito.
(The Body or Community of believers who have accepted the Lord Jesus as personal
Lord, & Saviour from all Christian denominations).
Nai Soqosoqo Lotu e tekivu ena Siga ni Penitiko (Began on the Day of
Pentecost);
Nai Soqosoqo Lotu sai koya nai soqosoqo sa lewa na Kalou me
vakateteya nai Tukutuku Vinaka ni Turaga ko Jisu (Gods chosen
instrument for the proclaimation of the Gospel).
Nai Soqosoqo Lotu e mai vakaitikotiko kina na Yalo Tabu (The Church
is the residence of the Holy Spirit; Each member becomes a personal quarter of The
Holy Spirit. The Holy Spirit is the Governor of Gods Kingdom on earth, and He
governs the affair of the LocalChurch, but some are shutting Him out.)
Page 70 of 123
Nai Soqosoqo Lotu Dina ni Turaga ko Jisu sai koya nai Soqosoqo Lotu
e tawarairai (The real Church is the UnseenChurch UniversalChurch).
NaiSoqosoqoLotuko lako kina ena Siga Tabu e vaka na volau ni ta-iyaya. Oya na vanua e siviraki mai kina na Vatu (leweni Lotu) ni
SoqosoqoLotuDina ni Turaga ko Jisu. (Our local churches are like
workshops where masons (stone cutters) work hard to prepare each individual for
their position in the RealChurch (The Universal or UnseenChurch The real Body
of Christ).
Nai Soqosoqo Lotu Dina e se bera ni sota vakadua. Ena qai sota ga ni
sa uvu na Davui ena siga ni Kau Cake. (The UniversalChurch has never
met once but will only meet when the trumpet of rapture sounds.)
Nai Liuliu ni Soqosoqo Lotu Dina na Turaga ko Jisu [Kolosa 1:18]. (The
Lord Jesus Christ is the Head of the Church; both local and universal).
[1] Efeso 5:23;
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Page 72 of 123
Lesoni 15
1 Korimica 12:18
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Eda cakacaka vata ena kena vakatetei nai tukutuku vinaka ni Turaga
ko Jisu. (We work together to take to the nations the glorious riches of Gods
mystery which is in you The News of the Kingdom of God).
Kolosa 1:27
______________________________________________________
______________________________________________________
Kakua ni raici iko sobu ni sega ni dua na betemu. E biuti iko na Kalou
ena matalotu oqori ena dua na vuna. (You are unique and significant; with a
purpose; each member has a purpose & needs to rely on each other).
1 Korinica 12:21
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
John 4:23-24
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Heb 13:15
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Ephesians 4:12-13
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Luke 1:41-43
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
1 Joni 1:3-7
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Page 75 of 123
______________________________________________________
______________________________________________________
Acts 2:47
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Acts 5:42
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Page 76 of 123
Lesoni 16
Au via tukuna tale eke ni tiko na kemu yaga kei nai naki ni Kalou
vei iko ena Matalotu ko lewena (You have a purpose and God has the
reason).
Na cava nai naki ni nona vakabulai keda na Kalou? - E dua oya
meda veiqaravi (We are also saved to Serve That spiritually lost people
may also come to know Christ as Lord & Saviour).
Efeso 2:10
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
Luke 8:38-39
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
Luke 18:42-43
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
Acts 16:13-16
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
_________________________________________________________
Ref - Romans 16
Qarava na Turaga ena nomu i yau kei soli ka (Get involved through your
resources and financial support).
1 Korinica 16:2;
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
2 Korinica 9:7-8;
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
Page 78 of 123
Malakai 3:10-11
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
Baleta ni sa yaco mai vei keda ena gauna oqo e levu na sala e rawa ni da rogo-ivunau kina me vaka na Radio Light ka sarava na kena i yaloyalo me vaka na
TBN, sa levu era sa nanuma ni sa rawa ni ra tiko ga e vale ka sa sega kina ni bibi
vei ira na vakasoqonivata. Au nanuma ni vinaka me dikevi tale mada nai
vakarau ni rai vakaoqo. Na noda toso vakayalo e sega ni dodonu me veicoqacoqa
kei na Vosa ni Kalou. Ni sa taucoko na nomu toso vakayalo ko na qai kila nai
naki taumada (intent) ni Kalou me baleta nai Soqosoqo Lotu.
Rai lesuva na vei-vakasama bibi oqo
o Nai Soqosoqo Lotu sai koya na yago i Karisito; ena qai
vakamataliataki ena gauna ena uvu kina na davui ni kaucake (The
unseen Body of Christ will be revealed at the rapture)
o E dodonu ka na yaga tale ga vei ira toucoko era sa Soli Bula (Siga
Dina) me ra lewena tiko e dua na matalotu va-Karisito. (Becoming a
member of a local Christian denomination is important & beneficial for every
Christian).
o Na matalotu va-Karisito ko lewena ena vukea vakalevu na nomu
tubu vakayalo (Spiritual Growth also happens through Christian
Fellowship).
o Na vakasoqonivata e vukea na nomu va-katakatari vakayalo
(Fellowship in the local church keeps you spiritually warm). E sega ni dua na
tamata sucuvou e rawa ni bula tu ga vaka-i-koya (He needs the warm
companionship of other Christians to encourage him on).
o Corporate fellowship has been designed by God to incubate your spiritual
growth.
Iperiu 10:24-25
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
Page 79 of 123
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
Cakacaka 2:40
____________________________________________________________
____________________________________________________________
____________________________________________________________
Ai Tinitini
Ni mai vakacavari tiko na noda raica nai ulutaga oqo, au vakabauta
ni na vukei iko mo vakavinavinakataka vua na Kalou na vanua sa
biuti iko kina. Na vanua sa biuti iko kina na Kalou sa tiko kina na
nona i naki; sa tiko tale ga kina na kemu yaga. [there is no better place
to be than to be where God has positioned you; so do not reposition yourself].
Page 80 of 123
Lesoni 17
NA SOLI KA
(Giving)
1) AIVAKAMACALA
E dua na ka au gadreva meu vakamatatataka rawa eke ni bera ni laurai
vakalekaleka nai ulutaga oqo; oya ni soqosoqo lotu e sega na nona i lavo,
baleta ni oqo e sega ni soqosoqo ni vakaqara i lavo. E i soqosoqo ni
vakabulayalo. The Church is in the business of Saving Souls. We are not a money
making entity. Oqo e dua na ka bibi e dodonu me kila tiko na lewe ni lotu
va-Karisito taucoko.
Ia na cakacaka ni kena vakatetei na Matanitu ni Turaga ko Jisu e
vuravura ena gadrevi kina nai lavo. (We live in a world that has a money based
economy).Nai lavo ena vakayagataki ena veiqaravi ni soqosoqo lotu ena
sega ni na lutu mai lomalagi. Nai lavo ni veiqaravi oqo e tiko ga ena noda
taga, noda bausi, kei na noda vola ni lavo (Bank Card, se CHQ Book).
Gods Finance is in your pocket.
Na cakacaka ni soqosoqo lotu e cakacaka ni Kalou. Na Great Commission
e soli kina i soqosoqo lotu; The work of Kingdom expansion is given to the
LocalChurch. E sega ni soli kina dua na kabani. O keda sara ga na lewe ni
soqosoqo lotu.
Sa vakabulai keda na Kalou ka vakalougatataki keda me da rawa ni i
dewadewa ni veivakalougatataki vei ira era leqa tu vakayago ka vakabibi
na leqa vakayalo, ka ra qadreva vakalevu na Turaga ko Jisu me mai nodra
Turaga kai Vakabula. You are saved to be a channel of his blessings. You are saved
to partner with God in influencing societies.
Your money will help the local church influence society with Kingdom Culture. We are
in Partnership with Him. Sa solia oti vei keda na Kalou na Nona Vosa (Nai
Vola Tabu); na Luvena (Turaga ko Jisu); Na Yalona (Na Yalo Tabu); Nai
Solisoli ni Yalo Tabu (Gifts of the Holy Spirit); ka sa vakaiyautaki keda tale
ga vakayago. Sa noda i tavi me da soli keda kei na tiki ni noda i yau e
gadreva na Kalou me vakayagataka.
Ni da sa loma rawarawa kina soli ka, ena qai rawa ni toso vinaka na
veiqaravi ni soqosoqo lotu ena vakabula yalo.
E rawata vakacava nai soqosoqo lotu nai lavo me toso kina; e rawata sara
ga ena ka ko nakita mo solia kina taga ni soli-ka.
Page 82 of 123
Page 84 of 123
e. Nai sevu sore ni sila vou e rawa ni qaqi, qai vavi, ka vakamasima
vinaka, vakawaiwai, ka vakaboi vinaka.
V/Soro 2:11-16
f. Na i sevu e ka vakatabui.
V/Soro 23:20; Ia me yalovaka vata na Bete na madrai sai sevu, mei soro sa
yalovaki ena mata-i-Jiova, kei na lami ruarua; era na tabu me nei Jiova; me
nona na bete.
h. Era wili tale tiko ga ena wasei ni sevu na marama yada kei ira
na luveniyali.
V/Rua 26:1-12; vakawilika ka vakadeuca na veitikina oqo. E rau
duidui tiko oqo nai KA TINI(1/10 - Tithe) kei na I-SEVU(First
Fruit). Na 1/10 e cabori vua na Kalou ka solia na dodonu ko koya
Page 86 of 123
Page 87 of 123
Lesoni 18
NA SOLI KA (Cont)
(Giving)
Tikina vulici V/Balebale 3:9-10
Mo dokai Jiova ena nomu i yau, kei nai sevu ni nomu vuata kece ga; ena qai tawa sara kina na
nomu lololo, ka vuabale na nomu ikeli wai ni waini ena waini vou.
Ai kau ni Lesoni
E dua na ka oqo nai sevu sa sega sara ni levu era
vakayacora tiko vei keda nai taukei. Ni sa levu ga mai na
talaidredre kei na vucesa, sa na lala ga mai na lololo. Sa
levu tale beka ga na vuku ni kena vakamacalataki nai
Vola Tabu sa sega kina ni vakamuri eso na i vakarau ka
virikotori tiko ena i Vola Tabu. Sa rauta me levu mai na
dravudravua ena gauna oqo vei keda dina ga ni levu tu na
qele kei nai qoliqoli. Na nona sevu e dua e ka bibi sara baleta ni eda
vakadinadinataka tiko ni sa taukena na Kalou na vei kece ga; ka vakaraitaka
tale tiko ga na noda vakavinavinakatakana nona veivakalougatataki. Ni sa
cabori oti ena qai soli me kedra, medra, se vakaiyautaki kina nai Vakatawa kei
ira nai Talatala ni Kalou. E matata vinaka sara tu ga na yavu oqo.
NA I SEVU
Nai sevu e vakadinadinataka ni sa taukena na Kalou na veika kece ga
(Offering of First Fruit testifies to the Universal Ownership of God).
Vakarua 26:1-12 (wilika ka vakadeuca na veitikina oqo)
Na i sevu e rokovi kina na Kalou (Offering of First Fruit is the physical
manifestation of a spirit that honours God).
V/Balebale 3:9
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Page 88 of 123
Page 89 of 123
a. Eda sa cudruvi.
______________________________________________________
______________________________________________________
Joeli 1:13d
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
V/balebale 11 ;24
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Page 92 of 123
[The Grace of God will abound to you so you can channel more
of His blessings to other].
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
2 Korinica 9:9
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
2 Korinica 9:12
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
2 Korinica 9:14
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
[every gift and offering given in church is prayed for; every gift
received by a man of God, Pastor, Apostle, Teacher, Evangelist,
Prophet, is prayed for; and they normally pray that God would
increase the prosperity of the giver. Dua na ka talei ni da kila ni
da masulaki tiko vakaoqo.]
Na cava e vakaraitaka na nomu soli ka kina nomu i soqosoqo
lotu?
a. E vakaraitaka na nomu vakavinavinakataka na veivakabulai
ni Turaga ko Jisu[an evidence of sincere appreciation for the salvation
work of the Lord Jesus& new birth by the Holy Spirit];
b. E vakaraitaka na vuabale ni yalomu ni gu me vukei ira era
gadreva na veivuke ni soqosoqo lotu [an evidence of an overflowing
Page 94 of 123
heart that desires to help the needy; and to be a partaker in the vision of the
church];
c. E vakaraitaka na tubu vakayalo kei na talairawarawa kina
Vosa ni Kalou[an evidence of your obedience to Gods Word];
d. E vakaraitaka na bula vou ni dua e sa tu vata kei Karisito[an
evidence of walking in newness of life in Christ].
e. E vakatakila na vanua e tiko kina na Yalomu [where your
treasure is, there your heart will be also].
Matthew 6:21
This is one of the litmus test of spiritual growth; to give to the
church is to say that, that is where your treasure is. Not in the
church but in the work of the church of Kingdom Expansion.
Page 95 of 123
Lesoni 19
NA SOLI KA (Cont)
(Giving)
Tikina vulici Filipai 4:6-7
Dou kakua sara ni lomaocaoca; ia ena ka kece ga me vakatakilai vua na Kalou na noda
kerekere ena masu kei na dau cikecike kei na vakavinavinaka; ia na vakacegu ni Kalou sa
uasivia na vakacegu e kilai rawa ena vakataudeitaka na yalomudou, kei na lomamudou, ena
vuku i Karisito Jisu.
Ai kau ni Lesoni
Ena so na gauna sa vaka e ka ni vuturi na soli ka vua na
Kalou baleta ni da raica tu dredre ni bula kei na kena
veitubutuburi cake nai sau ni yaya. Ena so na gauna sa
dau dina vei keda na vosa ka tukuna e dua na dauvunau
ka tobo ni laki veitau-ose tiko ena vale ni beti-ose. Ni
tarogi ena gauna ni bose vulatolu, qai kaya vakaoqo ne;
Nai Talatala na leqa sa sotavi keitou tiko qo, sa sega ni cola rawa
na tamata, sa cola rawa ga na ose. Ena laki vaka oya na noda
vakasama kevaka eda sega ni cabora tiko vua na Kalou na noda bula, noda
vuvale, noda sasaga, na noda bula e veisiga; kei na noda iyau, ka cikecike tiko e
matana ena yalo dina. Ia oqo me qai salavata kei na kena maroroi na savasava ni
Kalou ena noda bula.
Nai vakarau ni Soli Ka ena Veiyalayalati Vou Oqo e sema tiko ga mai
ena yavu sa viri oti ena Veiyalayalati Makawa. Me kakua ni laurai ni oqo
sa vakuwai kina na yavu ni soli ka ena Veiyalayalati Makawa ; e sega ni
vakakina ; na vitu na yavu oqo ena i Veiyalayalati Vou e tokona tiko ga
yavu ni soli ka ena Veiyalayalati Makawa.
a. Gumatua ena soli (soli wasoma); [Give regularly]
ni sa lako ga mai, me lako sara ; kakua ni dau
vakamocera na nomu i solisoli.
1 Korinica 16:2
Page 96 of 123
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
c. Soli ena yalo rawarawa me vaka e tiko ena nomu lololo [give
willingly]
According to your means; kakua ni laki dinau mai me
rawa kina nomu soli. Solia ga na vua ni nomu buno.
2 Korinica 8:12
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Page 98 of 123
Fortnight
153.00 = 15.00
192.00 = 19.00
230.00 = 23.00
269.00 = 26.00
307.00 = 30.00
384.00 = 38.00
461.00 = 46.00
576.00 = 57.00
769.00 = 77.00
846.00 = 84.00
961.00 = 96.00
1,153 = 153.00
1,346 = 134.00
1,538 = 153.00
1,923 = 192.00
2,307 = 230.00
Monthly
333.00 = 33.00
416.00 = 41.00
500.00 = 50.00
583.00 = 58.00
666.00 = 66.00
833.00 = 83.00
1,000 = 100.00
1,250 = 125.00
1,666 = 166.00
1,833 = 183.00
2,083 = 208.00
2,500 = 250.00
2,916 = 291.00
3,333 = 333.00
4,166 = 416.00
5,000 = 500.00
Annually
4,000 = 400
5,000 = 500
6,000 = 600
7,000 = 700
8,000 = 800
10,000 = 1,000
12,000 = 1,200
15,000 = 1,500
20,000 = 2,000
22,000 = 2,200
25,000 = 2,500
30,000 = 3,000
35,000 = 3,500
40,000 = 4,000
50,000 = 5,000
60,000 = 6,000
Lesoni 20
AIKAU NI LESONI
Na veivakalougatataki e dua na ka eda namaka na tamata taucoko. Ni
da veitalanoa ena yalava ni lotu se vakabauta, ena curu ga mai loma na
vakasama ni veivakalougatataki. E vaka ga eda kila tiko ni kevaka e
dua e yalodina ena nona vakabauta se nona qarava na Kalou, ena
drodrovi koya mai na veivakalougatataki. E sega tale ga ni dua e via
vakabauta ka qarava e dua na ka vakavo kevaka e kila ni tiko kina se
solia vua na veivakalougatataki. Na tamata taucoko e vakaoqo na nona
vakanananu. Ia na cava sara mada e tukuna nai Vola Tabu me baleta
na veivakalougatataki.
E tukuna na Kalou ena V/rua 28 :1-68 [vosa tiko na Kalou vei ira na Isireli]
ni kevaka era talairawarawa ki nai vunau sa soli vei ira, ena laveti ira
cake me ra cecere mai na veimatanitu kece ga. E dina ga ni vosa tiko na
Kalou vei ira na Isireli [in context] ; ia na principle ni
veivakakalougatataki oqo e tudei tu. Oqo sara ga na yavu tudei ni
veivakakalougatataki vei keda eda vakabauta na Turaga ko Jisu ena
gauna oqo ; sai koya na TALAIRAWARAWA KINA NONA VOSA.
V/rua 28 :1
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Vs. 9
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
Vs.14
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
E vakadeitaka ni ko sa nona.
People will respect you [When they know and see that you stand
by the truth, walk, and live the truth of Gods Word].
Vs. 10
______________________________________________________
______________________________________________________
______________________________________________________
You will become a leader and a leading figure [you dont need to
be appointed; you are recognized]. Head and not the Tail.
Vs. 13 [Ref: Aisea (Isaiah) 9:14-15]
______________________________________________________
______________________________________________________
[you will be cursed wherever you are; curse will follow you] Ref:
V/balebale 3:33
V/rua 28:16
______________________________________________________
_____________________________________________
_____________________________________________
Oqo sa vakavu mai na kena sa duka na yago kei na dra ena vuku
ni talaidredre ka coko kina ena draki ni lasa vakavuravura
[your body suffers because you have conteminated your body
system with the pleasures and sin of this world]
Page 109 of 123
Vs. 27
______________________________________________________
______________________________________________________
Vs. 35
______________________________________________________
______________________________________________________
You will not be able to make any firm decision, vision of the
future will be clouded, worried, because youre giving yourself
over to the world and its lust.
Vs. 28
______________________________________________________
______________________________________________________
Ena kau laivi vei iko na rawa ka ena nomu sasaga kece.
______________________________________________________
______________________________________________________
Blessings will leave you and the standard of living of those who
do not know God will rise higher above yours. [dravu=ashes;
dra=blood, in context can mean toil; vua=fruit:- Literally - The
fruit of your work will just be Ashes of Blood, i.e. All your
hard work will come to nothing / bear nothing.
Vs. 43
______________________________________________________
______________________________________________________
Sai ira oqo na cudruvi ena basika mai ena vuku ni nodra beca se
vakanadakuya na Kalou na Isireli, ka talaidredre kina nona Vosa.
Na principles ni cudruvi e tiko ena Veiyalayalati Makawa e se dina
tiko ga ena gauna oqo. Kevaka e dua sa soli bula (Siga Dina) qai vuki
lesu tiko ki vuravura, se vakadidivarataki koya kina kaci ni Kalou
me lesu tale kina sala ni bula; ena sotava dina ga na cudruvi era
volai tiko oqo. Ni da raica e dua e back-slide, eda na raica ni
cacanimate sara vakalevu na nona bula ni back-slide, ni
vakatautauvatatakikei na gauna a se sega kina ni lotu. Oya gona na
revurevu ni cudruvi, baleta ni sa vakarogorogocataki na Yaca ni
Kalou ena nona Bula. Eso e tini sara kina mate kevaka e sega ni
lesu. Ena oti vakacava na cudruvi? Ena oti ga kevaka ko lesu tale
vei Jisu.
Lesoni 21
Roma 1:16
Niu sa sega ni maduataka na i tukutuku vinaka; ni sa tiko kina na kaukauwa ni
veivakabulai ni Kalou; o koya sa liu taumada mai vei ira na Jiu, ia sa yacovi keda mai oqo na
kai Matanitutani.
Oqo e dua nai ulutaga bibi baleta ni sa levu na gauna eda sa vakatavuvulitaka na
kena bibi na noda tukuna tiko nai tukutuku vinaka ni Turaga ko Jisu. E dina
oya, ni sa rui ka bibi na noda tukuni koya; ia, e sega ni rawa ni dua na kaukauwa
ka qaqa na nona kauta tiko nai tukutuku vinaka oqo, se tukuniyalotaka na
cakacaka ni Turaga ko Jisu ena kena kaukauwa vakavo ke sa vakamai na yalona
ena bukawaqa ni Yalo Tabu. Na i talanoa ni siga ni Penitiko e tiko kina e vica na
yavu lelevu ni noda bula ni tukuna nai tukutuku vinaka ni Turaga ko Jisu
(Cakacaka 2:1-12)
1) NA NONA SIRO SOBU MAI NA YALO TABU
1. Era a tiko vakalomavata ena dua na vanua (2:1)
1 When Pentecost, the fiftieth day after Passover, came, all the
believers were together in one place. 2 Suddenly, a sound like a violently
blowing wind came from the sky and filled the whole house where they
were staying. 3 Tongues that looked like fire appeared to them. The
tongues arranged themselves so that one came to rest on each believer.
Acts 2:1-3 (GW).
a. E dau veitalevi na Kalou ni da tiko vakalomavata. E sega ni rawa ni
basika na veitalevi ni Kalou ko tiko na duidui ; all believers were
together in one place... Ena KJV translation e vakadewataka me
together in one accord; oqo e rawa tale ga ni vakadewataki me one
mind se all in agreement.
Page 114 of 123
Maciu 18:20
__________________________________________________________
__________________________________________________________
c. Ni dau veitalevi na Kalou ena nona Yalo Tabu, ena vakilai na nona
vakasinaita na yalava e veitalevi kina na nona lagilagi (Glory of God
fills the place) ;...and filled the whole house where they were staying... ; raica
tale ga vakakina na Aisea 6:1.
Aisea 6:1
__________________________________________________________
__________________________________________________________
d. Ni taleva e dua na tamata na Kalou na Yalo Tabu, e dau tiko na
kena i vakatakilakila; na kena manifestation. Ena siga oqo ni
Penitiko, e a basika kina na duivosavosa Speaking in different
Languages (tongues). Na veitalevi yadudua ena vuku ni veivakatuburi
vakayalo e dau basika na vuana; oqo e kilai me vua ni Yalo Tabu
(Kalatia 5:22-26). Na veitalevi ni Kalou e rawa ni basika ena ka e
rairai, se, e na ka e vakilai (what is seen and felt).
Kalatia 5 :22
__________________________________________________________
__________________________________________________________
Kalatia 5 :23
__________________________________________________________
__________________________________________________________
Kalatia 5 :24
__________________________________________________________
__________________________________________________________
Kalatia 5 :25
__________________________________________________________
__________________________________________________________
Kalatia 5 :26
__________________________________________________________
__________________________________________________________
e. Na i vakatakilakila (manifestation or sign) levu duadua ni nona
veitalevi na Kalou na Yalo Tabu sa i koya na kena buebue ka waqa e
lomada na gagadre me da tukuna na ka sa vakayacora na Turaga ena noda
bula; me da tukuna ka vakadewataka na i tukutuku vinaka ni
Turaga ko Jisu; me da veivakalotutaki vaka vakatetea na matanitu
ni Kalou e vuravura; me da vakaivotavota ena cakacaka ni
veivakalotutaki kei na kaulotu; ena cakacaka Kingdom Building and
Kingdom Expansion. Kaya vakaoqo na Cakacaka 2:11 ena kena
vakaperitania; We hear these men in our own languages as they tell about
the miracles that God has done. Acts 2:11 (GW).
2. Era sa vakasinaiti kece ena Yalo Tabu ni ra sa tiko vakalomavata(They
we in one accord The word accord is the translation of the Greek word
homothymadon meaning one mind, annonimously.).The Holy Spirit will take
control of any Kingdom Expansion work when those who are involved,
in coming together, lay their different work perspective aside, and
unanimously agree in heart and mind, that the Holy Spirit must take
control.
a. Na noda duavata vakayalo (spiritual unity) e dreta na veitokani ni
Yalo Tabu (Our Spiritual Unity attracts the presence of the Holy Spirit).
b. Ni tasogo tiko na no yaloda, e sega ni rawa ni mai veitokani kei
keda na Yalo Tabu (when we close our hearts, we will not have fellowship
with the Holy Spirit).
Page 116 of 123
with one another in love; 3 and endeavor to preserve the unity of the
Spirit in the bonds of peace. Eph 4:2-3 (MontgomeryNT)
3. Na cava na vuna e vinakata kina na Turaga me da veivakatisaipelitaki?
Why are we commanded to make disciples? Na cava na vuna e gadrevi kina me
da tukuniyalotaka na cakacaka ni Kalou ena noda bula? Why do we need to
share our testimonies? Na cava e vinakakati kina me da veivakalotutaki? Why
must we go out and evangelize?
earth. The second man came from heaven. 48 The people on earth are
like the man who was made from the dust of the earth. The people in
heaven are like the man who came from heaven. 49 As we have worn the
likeness of the man who was made from the dust of the earth, we will
also wear the likeness of the man who came from heaven. 50 Brothers
and sisters, this is what I mean: Flesh and blood cannot inherit the
kingdom of God. What decays cannot inherit what doesn't decay. 1 Cor
15:45-50 (GW)
yaloda ni sai koya oqo nai tukutuku ni bula kina tamata kece ga (2
Koronica 5:14).
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
Oqo nai vakadinadina bula, kai vakadinadina rairai ni da sa tuberi ka
vuli dina mai vua na Turaga ko Jisu (Joni 15:8).
________________________________________________________________________
________________________________________________________________________
NA I TINITINI
Ni mai vakacavari tiko na vuli oqo, au sa vakabauta ni sa na veisau sara tiko
vakalevu na nomu bula. Mo tubu ka toso mo drau veiucui vinaka sara kei na
Turaga ko Jisu; O koya na Ulu ni Soqosoqo Lotu; O Koya na noda Turaga; na
noda Tui; Na Noda i Vakabula.
Kevaka ko mani vakaqaqa se cava e sega kina ni vulici na wasei ni
Kosipeli ena vuli oqo; au via vakaraitaka eke ni ena kena tuvai na
lesoni oqo; sa tovolei kina me qai oti na vuli oqo ko sa rawa ni
wasea na Kosipeli ni Turaga ko Jisu. Na kedra veituvatuvai nai
ulutaga ka vaka kina na vei tiki ni Vola Tabu era tiko kina ena
veivuke vakalevu vei iko ena nomu wasea nai tukutuku vinaka ni
Turaga ko Jisu.
Me rokovi ka vakavinavinakataki na Kalou ena vuku ni noda bula
vou kei na veivakalougatataki ena veiyasana vakalomalagi o koya
sa yaco vei keda ena vuku ni cakacaka ni Turaga ko Jisu.
Tabaniveiqaravi
ACTS Fiji
Assisting Communities in Transformation & Service