MAK-LAB008

KLMLENDRME DENEY
1. GR
nsanlara konforlu bir ortam salamak ve endstriyel amalar iin uygun koullar
yaratmak maksadyla iklimlendirme yaplr. klimlendirmede balca havann scakl ve
nemi kontrol edilmektedir. Amaca gre hava stlmakta ya da soutulmakta ve havann
nem oran artrlmakta veya azaltlmaktadr. Hava ierisinde su buhar bulunmas
durumunda nemli hava oluur. Nemli hava ierisinde bulunan su buharnn ktlesi
buharlama ve youma nedeniyle deiir. Nemli hava ierisindeki nem miktar zgl nem
ve bal nem eklinde ifade edilebilir.
Nemli havann ierdii mb toplam nem (su buhar) ktlesinin, mh kuru havann ktlesine
oranna zgl nem ad verilir ve zgl nem

mb
mh

kg nem
kg kuru hava

(1)

eitliinden hesaplanr.
Bal nem, 1 m3 havann ierdii su buhar ktlesinin, havann ayn scaklk ve ayn toplam
basnta ierebilecei maksimum su buhar miktarna oran olarak tanmlanr ve deeri

Pb
Pd

(2)

eitliinden belirlenir. Burada Pb nemli havada bulunan su buharnn ksmi basnc ve Pd de

su buharnn o scaklktaki doyma basnc olup su buhar tablolarndan elde edilebilir.
Kuru ve ya termometre scaklklar llerek psikrometrik diyagram (nemli hava
diyagram) yardmyla nemli havann zgl hacmi, bal ve zgl nem miktar ve zgl
entalpisi elde edilebilir. Psikrometrik diyagram ekil 2 de verilmitir.
2. DENEY DZENE

60

Deney dzenei ematik olarak ekil 1 de gsterilmitir. Kenar uzunluu 254 mm

olan kare kesitli bir kanalda hava ak, deiken hzlarda altrlabilen bir vantilatr
yardmyla salanmaktadr (A). Kanal boyunca stma ve soutma blgeleri bulunmaktadr.
Istma (B) ve (F) ile gsterilen elektrikli stclarla yaplrken; soutma, dolaysyla nem
alma

ilemi

(E)

ile

gsterilen

buhar

sktrmal

soutma

devresi

ile

elde

gerekletirilmektedir. Soutucu akkan olarak R12 (Freon 12) kullanlmaktadr. Freon 12

iin Basn-Entalpi diyagram ekil 3 te verilmitir.
Nemli havann ya ve kuru termometre scaklklar ekil 1de (A), (D) ve (G) olarak
gsterilen noktalarda llerek bu kesitlerde nemli havann zgl hacmi, zgl ve bal
nem miktarlar ve zgl entalpisi belirlenmektedir. Kanaldan geen hava debisi, k
kesitinde bulunan bir orifis yardmyla llmektedir. ekil 4 te kanaldan geen hava
debisinin orifiste oluan basn farkyla deiimi verilmitir.
ekil 1. klimlendirme deney dzenei
ekil 2.Psikrometrik diyagram
ekil 3.Freon 12 iin Basn-Entalpi diyagram
Soutma devresinde soutucu akkann youturucu kndaki basnc bir manometre ve
scakl bir termometre ile llmektedir. Benzer ekilde soutucu akkann
buharlatrcya giri ve buharlatrcdan k basn ve scaklklar belirlenmektedir.
Deney dzeneinde, buharlatrc yzeyinde youarak nemli havadan ayrlan nemin
miktar, ekilde gsterildii gibi lekli bir kapta toplanarak belirlenmektedir.
3. DENEYN YAPILII
Balangta hava hznn ya termometre scakl zerindeki etkisi belirlendikten
sonra deiik hava debilerinde ve deiik hava koullarnda (scaklk ve nem)
iklimlendirme deneyi yaplmaktadr. Deney yaplrken aadaki yol izlenmelidir:
- Ya termometre haznelerine saf su doldurunuz.
- Nemlendirme iin su balantsn yapnz.
- Vantilatr altrnz.
- Sadece vantilatr alrken eitli hava debilerinde lm noktalarndaki ya ve
kuru termometre scaklklarn lnz.

61

- Kompresr altrnz.
- Deiik hava debilerinde havann ya ve kuru termometre scaklklarn ve
soutma

devresi iin basn ve scaklklar lnz.

- Hava stcsn (B) altrarak deiik hava debilerinde scaklk ve basnlar

belirleyiniz.
- Hava stcsn kapatarak nemlendirme iin su stcsn altrnz. Yeterli bir
sre bekledikten sonra deiik hava debilerinde basn ve scaklklar belirleyiniz. Her bir
lm iin youan nem miktarn lnz.
UYARI: Deney sresince vantilatr srekli almaldr!
4. LMLERN DEERLENDRLMES
a) zgl nem ve bal nem (,): Ya ve kuru termometre scaklklar yardmyla
psikrometrik diyagramdan elde edilir.
b) zgl entalpi (h): Psikrometrik diyagramdan elde edilir.
c) zgl hacim (v): Psikrometrik diyagramdan elde edilir.
.

d)Hava debisi ( m h ): Hacimsel debi ekil 4 yardmyla elde edilir. Ktlesel debi,
hacimsel debi ile younluun arpmna eittir.
.

e) Havann buharlatrcda kaybettii s ( Q h ): Nemli havann (D) ve (G) lm

noktalar arasndaki entalpi farknn hava debisiyle arpmna eittir.

Q h m h hD hG
.

(3)
.

f) Soutucu akkan debisi ( m r ): Havann buharlatrcda kaybettii snn,

soutucu akkann buharlatrcda ald sya eit olduu kabul edilerek soutucu akkan
debisi elde edilir. Soutucu akkann buharlatrcya giri ve buharlatrcdan k
entalpileri h4 ve h1 ekil 3 ten bulunup

m r Q h / h1 h4
.

(4)

62

bantsnda kullanlarak soutucu akkann ktlesel debisi hesaplanr.

.

g) Youan nem miktar ( m sh ): Nemli havann (D) ve (G) lm noktalar

arasndaki zgl nem farknn hava debisiyle arpm olarak

m sh m h D G
.

(5)

bantsndan hesaplanr.
5. DENEY RAPORUNDA STENENLER
- Deneyin amacnn belirlenmesi
Hava hznn ya termometre scaklna etkisini gstermek iin:
- Tablo halinde llen deerler
- Kuru ve ya termometre

scaklklar arasndaki scaklk

farknn hava

hzyla deiimi grafii

klimlendirme deneyi iin:
- Tablo halinde llen deerler
- Tablo halinde hesaplanan deerler (ktlesel hava debisi, (D) ve (G) kesitlerinde
havann zgl hacmi, zgl ve bal nem deerleri, zgl entalpi deeri, havann
kaybettii s, soutucu akkann buharlatrcya giri ve ktaki zgl entalpi
deerleri, youan nem miktar ve soutucu akkan debisi)
- Her

bir

deney iin

nemli

havann

(A),

(D)

ve

(G) kesitlerindeki

zeliklerinin psikrometrik diyagramda gsterilmesi.

- Her iklimlendirme deneyine ilikin soutma evriminin R12 diyagram zerinde
gsterilmesi
-rdeleme

63

ekil 1. klimlendirme deney dzenei

64

ekil 2. Psikrometrik diyagram

65

ekil 3. Freon 12 iin Basn-Entalpi diyagram

66

Kalibrasyon artlar

Kuru termometre scakl(C)

20

40

Bal Nem (%)

50

50

zgl hacim(m3/kg)

0.84

0.92

ekil 4.Hava debisi iin orifis kalibrasyon erileri.

67

Tablo 1. Hava hznn ya termometre zerindeki etkisi deneyi iin llen ve hesaplanan
deerler.
Deney No
(D)de ya ter. sc. (C)
(D)de kuru ter. sc. (C)
Basn fark (mmSS)
Scaklk fark, T (C)
Hava hz (m/s)

Tablo 2. klimlendirme deneyi iin llen deerler.

Deney No
(A)da ya ter. sc. (C)
(A)da kuru ter. sc. (C)
(D)de ya ter. sc. (C)
(D)de kuru ter. sc. (C)
(G)de ya ter. sc. (C)
(G)de kuru ter. sc. (C)
Buharlatrc giri scakl (C)
Buharlatrc

scakl

(C)
Buharlama basnc (bar)
Youturucu k scakl (C)
Youma basnc (bar)
Basn fark (mmSS)
Youan nem miktar (cm3)
Nem lme sresi (s)

68

Tablo 3. klimlendirme deneyi iin hesaplanan deerler.

Deney No
.

Hava Debisi, m h kg/h)

(D)de zgl hacim, vD (m3/kg)
(D)de zgl nem, D (g/kg)
(D)de bal nem, D (%)
(D)de zgl entalpi, hD (kJ/kg)
(G)de zgl hacim, vG (m3/kg)
(G)de zgl nem, G (g/kg)
(G)de bal nem, G (%)
(G)de zgl entalpi, hG (kJ/kg)
Buharlatrcya giri ent., h4 (kJ/kg)
Buharlatrcdan k ent., h4 (kJ/kg)
.

Havann kaybettii s, Q h (kJ/h)

Soutucu akkan debisi, mr (kg/h)
.

Youan nem mik.(llen), m s (kg/h)

Youan

nem

mik.(hesaplanan),

m sh (kg/h)

69