You are on page 1of 5

viernes, 9 de julio de 2010

ACTA DE LA INDEPENDENCIA DE LAS PROVINCIAS


UNIDAS EN SUD-AMERICA.

En la benemrita y muy digna Ciudad de San Miguel del Tucumn


a nueve das del mes de julio de mil ochocientos diecisis:
terminada la sesin ordinaria, el Congreso de las Provincias Unidas
continu sus anteriores discusiones sobre el grande, augusto y
sagrado, objeto de la independencia de los Pueblos que lo forman.
Era universal, constante y decidido el clamor del territorio entero
por su emancipacin solemne del poder desptico de los reyes de
Espaa; los Representantes sin embargo consagraron a tan arduo
asunto toda la profundidad de sus talentos, la rectitud de sus
intenciones e inters que demanda la sancin de la suerte suya,
Pueblos representados y posteridad; a su trmino fueron
preguntados:
Si queran que las Provincias de la Unin fuesen una Nacin libre
e independiente de los reyes de Espaa y su metrpoli? Aclamaron
primero llenos del santo ardor de la justicia, y uno a uno reiteraron
sucesivamente su un nime y espontneo decidido voto por la

independencia del Pas, fijando en su virtud la determinacin


siguiente:
Nos los Representantes de las Provincias Unidas en Sud Amrica
reunidos en Congreso General, invocando al Eterno que preside al
universo, en el nombre y por la autoridad de los Pueblos que
representamos, protestando al Cielo, a las naciones y hombres
todos del globo la justicia que regla nuestros votos: declaramos
solemnemente a la faz de la tierra, que es voluntad unmime e
indubitable de estas Provincias romper los violentos vnculos que
las ligaban a los Reyes de Espaa, recuperar los derechos de que
fueron despojadas, e investirse del alto carcter de una nacin
libre e independiente del rey Fernando VII, sus sucesores y
metrpoli. Quedan en consecuencia de hecho y derecho con amplio
y pleno poder para darse las formas que exija la justicia, e impere
el cmulo de sus actuales circunstancias. Todas y cada una de ellas
as lo publican, declaran y ratifican, comprometindose por nuestro
medio al cumplimiento y sostn de esta su voluntad, bajo del
seguro y garanta de sus vidas, haberes y fama.
Comunquese a quienes corresponda para su publicacin y en
obsequio del respeto que se debe a las naciones, detllense en un
Manifiesto los gravsimos fundamentos impulsivos de esta solemne
declaracin.
Dada en la Sala de Sesiones, firmada de nuestra mano, sellada
con el sello del Congreso y refrendada por nuestros Diputados
Secretarios.
Francisco Narciso de Laprida, Diputado por San Juan, Presidente
Mariano Boedo, Vice Presidente, Diputado por Salta
Dr. Antonio Senz, Diputado por Buenos Aires
Dr. Jos Darragueira, Diputado por Buenos Aires
Fray Cayetano Jos Rodrguez, Diputado por Buenos Aires
Dr. Pedro Medrano, Diputado por Buenos Aires
Dr. Manuel Antonio Acevedo, Diputado por Catamarca
Dr. Jos Ignacio de Gorriti, Diputado por Salta
Dr. Jos Andrs Pacheco de Melo, Diputado por Chibchas
Dr. Teodoro Snchez de Bustamante, Diputado por la Ciudad de Jujuy y su territorio
Eduardo Prez Bulnes, Diputado por Crdoba
Toms Godoy Cruz, Diputado por Mendoza
Dr. Pedro Miguel Aroz, Diputado por la Capital del Tucumn
Dr. Esteban Agustn Gazcn, Diputado por la Provincia de Buenos Aires
Pedro Francisco de Uriarte, Diputado por Santiago del Estero
Pedro Len Gallo, Diputado de Santiago del Estero
Pedro Ignacio Rivera, Diputado de Mizque
Dr. Mariano Snchez de Loria, Diputado por Charcas
Dr. Jos Severo Malabia, Diputado por Charcas
Dr. Pedro Ignacio de Castro Barros, Diputado por La Rioja
Licenciado Gernimo Salguero de Cabrera y Cabrera, Diputado por Crdoba

Dr. Jos Colombres, Diputado por Catamarca


Dr. Jos Ignacio Thames, Diputado por Tucumn
Fray Justo de Santa Mara de Oro, Diputado por San Juan
Jos Antonio Cabrera, Diputado por Crdoba
Dr. Juan Agustn Maza, Diputado por Mendoza
Toms Manuel de Anchorena, Diputado de Buenos Aires
Jos Mariano Serrano, Diputado por Charcas, Secretario
Juan Jos Paso, Diputado por Buenos Aires, Secretario.
Declaracin Adicional:
El 19 de julio se celebraron dos sesiones.
*-La primera fue pblica y en ella se redact y aprob la frmula del juramento que deban
prestar los diputados.
*-La segunda sesin fue secreta. En ella, a pedido del diputado por Buenos Aires Pedro Medrano,
se acept que a la Declaracin de la Independencia se le introdujera una modificacin en el
prrafo referido a laemancipacin. El nuevo prrafo qued as: " ...una nacin LIBRE e
INDEPENDIENTE del rey Fernando VII, sus sucesores y metrpoli y de toda otra dominacin
extranjera... ".
La causa de esta declaracin adicional se deba a un persistente rumor que deca que a espaldas
de los diputados se estaba gestionando un protectorado portugus.
Se mandaron a imprimir 3000 ejemplares, de los cuales 1500 se hicieron en castellano, 1000 en
quechua y 500 en aymara.
Acta de Independencia declarada por el Congreso de las Provincias Unidas
en Sudamrica. Versin traducida al Quechua por Jos Mariano Serrano, Congresal por
Charcas (actual DepartamentoChuquisaca Bolivia). La actualizacin de
la signografa empleada corresponde a Ernesto DaminSnchez Ance.
Kay sumaq ancha kamayoq San
Miguel Tukmanmanta hatun llaqtapi, waranqa pusaq pachakchunka soqtayoq wataq qa
nchis killaq isqon p`unchayninpi llaqtancheqrayku qhawanankupaqHamawtakuna hatu
n tantakuy,
congreso nisqapi tantasqa, tukuy sonqonkuwan, tukuyyachayninkuwan unancharqanku
taqakuyninchiqta kunankama kamacheq qhencheqawqakunamanta huk similla tukuy n
eqpi llaqtancheqkunaq kay rurakunanta munasqanku, uyarikun,huk munaylla hinantin r
urayninkuwan, yuyayninkuwan, wauy, wauy, wauy munapayasqankutasut`i sut`ipi
rikuchinku; chaywanpis, yuyaspa kay hatun simipi kasqanta paykunaq, llaqtankunaq,w
awankunaq wawanpapis kusisamin,
u chikin, Hamawta Rantikuna alliy alliymanta huktawanhuktawan kay hawa rimarqank
u. Allin allinta unanchaspaari, tapusqa karqanku?
Munankicheqchu tukuy llaqtakunapiraykuchus Ranti kankicheq Espaa Reykunamanta t
`aqakuspa,paykunaq kikin atiyninpi, kamachiyninpi qheparinankuta? Kayta uyariytawa
n, usqhay usqhaytahatarispa: munaykun nispa qaparinkuq; aswan kallpayoq kay sut`i
munayninku kananpaqrihukmanta hukmanta munayku nerqanku; tukuypa yachayninm
an chayananpaqri kay hinataqellqarqanku.
oqayku kay Amerikaq suti suyunpi tantasqa, llaqtakunaq Rantin, oqaykuman Pachak
amaqtawaqyaspa llaqtaykuq sutinpi, llaqtaykuq kamachiyninpi hanak-pachaman kay pa
cha tukuyllaqtakunaman, tukuy runakunaman sonqoykuq llampu, chiqan unanchaynint
a, rikuchispa, rimariykuyachachiyku Muyupachaq qayllanpi; suti huk munaynillan kay t
ukuy llaqtakunaq kasqanta, llikiysaqra walanasta, ima wanchus yanqalla Espaa Reyku
naman watasqa karqanku: atiynintasuwankunamanta pataspari huk hatun llaqta rurak
unanku; paykuna kikin kunan kamachiq Rey
Fernando qanchismanta, wawankunamanta, llaqtanmantawan wiaypaq taqasqa; kayr
aykuri hatunsumaq atiywan sutipi qhecheparinku, imaynachus aswan allin kanqa kusis
aminpaq tukuy imankuunanchasqa, hina kamachiyta paykuna kikin makinmanta qukun

anpaq; tukuy tanta aupaqta,qhepamanri hukmanta hukmanta hinata qaparinku, yach


achinku, huktawan huktawanri rinku; kaytahuntanankupaqri, oqaykupi churakuspa p
uraqmanta watanakunku, kawsayninkuwan,tiyapuyninkuwan, sumaq sutinkuwan. Piku
namanchus yachachikunan, yachachisqa kachun,tukuypa uyaqrinman chayanamanpaq;
hawa llaqtakunaq unanchananpaqri imaraykuchus rurancheqkay sumaq chiqan rurayta,
suti qellqapi tukuy churakuchun.
Congreso wasipi rurasqa selloykuwansellasqa, secretarioykuq qellqanwan kallpachasqa.
Kay hina juramentota tukuy llaqtancheqpi tiyakuq runakuna.
Jurankichu Pachakamaq Apu Yayancheqrayku santa krusraykuwanpis +
timpurichiyta,hamachayta, mayneqpipis kamarichiyta kay Amerikaq Anti Suyunpi tant
asqa hatun llaqtakunaqtaqakuyninta qanchis Fernando
Espaa reymanta, wawasninmanta, llaqtanmanta, tukuy hawallaqta kamacheqkunama
ntawan?
Jurankichu Pachakamaq Apu Yayancheqman, ari ninkichu llaqtancheqman, atiyninrayk
u,kamachiyninrayku tukuy kallpakiywan sayariyta kawsayniykita, sumaq sutiykita, tuku
y imaykitachinkarichinaykikamaypis?
Ari, hinatan jurani.
Hinata ruraqtiyki Pachakamaq yanapasuchun, manari pay muchuchisuchun llaqta mam
ancheqriakasuchun.
F.N.Laprida
San Juan llaqtaq rantin tukuy rantista kamachiq.
Hamauta Antonio Saenz, Buenos Ayres llaqtaq rantin.

Acta de Independencia declarada por el Congreso de las Provincias Unidas


en Sudamrica. Versinparafrstica en idioma Quichua. Traduccin al Quechua de Jos
Mariano Serrano con la signografaempleada por el congresal en 1.816.
Cai sumacc ancha camayocc San
Miguel Tucmanmanta hatum llacctapi, waranccapusacc pachaccchunca socctayocc wata
cc ccanchis quillacc isckon ppunchaynimpi, llacctanchecc raycucchawanancupacc Hama
uttacuna hatun tantacuy,
congreso nisccapi tantascca, tucuisoncconcuwan, tucui yachaynincuwan unancharccanc
u ttaccacuynincheccta cunancamacamachicquenchecc auccacunamanta:
huc similla tucuyneccpi llacctanchecc cunacc cay ruracunanta munasccancu, uyaricun,
hucmunaylla hinantin ruraynincuwan, yuyaynincuwan, wauy, wauy, wauy munapay
asccancutasutti suttipi ricuchincu;
chaywampis, yuyaspa cay hatun simipi casccanta paycunacc, llacctancunacc, wawancu
naccwawampapis cusisamin,
chiquin, Hamautta Ranticuna alliy alliymanta huctawan huctawan caihawa rimarccanc
u. Allin allinta unanchaspaari, tapuscca carccancu?
Munanquichecchu tucui llacctacuna piraycuchus Ranti canquichecc Espaa reycunamant
attaccacuspa, payccunac quiquin atiyninpi, camachiynimpi cquheparinancuta? Caita uyc
ariytawan,usccay usccayta hatarispa:
munaycunnispa ccaparincuc; aswan callpayocc cai sutti munaynincu cananpaccri hucm
antahucmanta munaycu nerccancu; tucuipa yachayninman chayananpaccri cai hinatacq
uellccarccancu.
occaicu cai Americacc Anti suyumpi tantascca, llacctacunacc Rantin, occaicumanPacc
hacamaccta waccyaspa llacctaycucc sutimpi, llacctaycucc camachiynimpi hanac-

pachamancai pacha tucui llacctacunaman, tucui runacunaman soncoycucc llamppu, che


ccan unanchayninta,ricuchispa, rimariycu yachachiycu Muyu-pachacc ccaillampi;
sutti huc munaynillan cai tucuy llactacunacc ccasccanta, lliqquiy saccra watanasta,
imawanchus yanccalla Espaa Reycunaman watascca carccancu:
atiyninta suancunamanta ppataspari huc hatun llacta ruracunancu; paicuna quiquin
cunan camachecc Rey Fernando ccanchismanta, wawancunamanta, llactanmantawan
wiaypacc ttaccascca; cairaycuri hatun sumacc atiywan sutippi cquecheparincu,
imaynachus aswan allin cancca cusisamimpacc tucui imancu unanchascca, hina
camachiyta paycuna quiquin maquinmanta ccocunanpacc; tucui tanta aupaccta,
cquhepamanri hucmanta hucmanta hinata ccaparincu, yachachincu, huctawan
huctawanri rincu;
caita hunttanancupaccri, occaycupi chura cuspa puraccmanta watanacuncu,
causaynincuwan, tiyapuynincuwan, sumac sutincuwan.
Picunamanchus yacha chicunan, yachachiscca cachun, tucuipa vincrinman
chayanamanpacc; hawa llactacunacc unanchanampacri imaraycuchus ruranchecc cai
sumacc checcan rurayta, sutti cquelccapi tucui churacuchum.
Congreso wasipi rurasca selloycuwan sellasca, secretarioycucc cquellccanwan
callpachascca.
Cai hina juramentota tucui llacctancheccpi tiyacucc runacuna.
Juranquichu Pacha-camacc Apu Yayanchecc raycu santa cruz raycuwampis +
ttimpurichiyta, hamachhaita, mayneccpipis camarichiyta cai Americacc Anti Suyumpi
tantascca hatun llaxtacunacc ttaccacuyninta ccanchis Fernando Espaa reymanta,
wawasninmanta, llacctanmanta, tucui hawa llaccta camachecc cunamantawan?
Juranquichu Pacha-camacc Apu Yayancheccman, ari ninquichu llacctancheccman,
atiyninraicu, camachiyninraicu tucui callpaquiwan sayariyta causainiyquita, sumacc
sutiyquita, tucui imayquita chincarichinayquicamaypis?
Ari, hinatan jurani.
Hinata ruracctiyqui Pacha-camacc yanapasuchun, manari pai muchuchisuchun llaccta
mamancheccri acasuchun.

You might also like