ANALOGNA ELEKTRONIKA

Deseto predavanje
Vanr. prof. dr Abdulah Akamovi, dip.ing.el.

Naponska razdeenost
Input offset voltage ili naponska razdeenost
je posljedica nesimetrinosti ulaznih krugova
u OP (tranzistora i otpora) koja dovodi do
pojave napona na izlazu i kada su oba ulaza
spojena na nulu.
Brojano to prestavlja iznos ulaznog napona
koji treba dovesti na ulaze pojaala da bi se
izlaz postavio na nulu.
Za realne operacione pojaavae ovaj napon
iznosi do 10mV.
Za potrebe primjene OP u aplikacijama koje
vre obradu signala vrlo malih amplituda
potrebno je vriti kompenzaciju ovog napona.
Ista se obavlja na nain da se oba ulaza spoje
na nulu, izlaz se mjeri preciznim voltmetrom,
a klizaem potenciometra koji se vezuje
izmeu 1 i 5 noica OP, (a kliza na Vp) izlaz
se namjeta na nulu.

50%

3
6
2
4

+
0.000
-

Strujna razdeenost
Strujna razdeenost nastaje kao posljedica razliitih ulaznih otpora na (+) i (-) ulazu
prema masi. Ona se manifestira kao razlika ulaznih struja u pojaalo, to formira
neki nenulti napon izmeu ulaznih stezaljki ime se zbog velikog pojaanja na
izlazu pojavljuje naponska greka. Zato se vri kompenzacija ovih nesimetrija tako
to se dodaju vanjski otpori da umanje ovaj uticaj.

Rg

R2

R1

R2

R1

Rg

R1//R2
R1//R2

Realni diferencijator
R

Ro

Uul
Uizl

ic = i
duc
d (U ul uRo )
dU ul
=C
C
, U ul uRo
dt
dt
dt
U
i = izl
R
dU ul
U izl = RC
, R R0
dt
ic = C

Realni integrator
Ro
C

Uul

Uizl

i = ic + iRo
i=

U ul
R

dU izl
dt
U
iRo = izl
Ro
R0 R iRo ic

ic = C

U izl =

1
U ul dt
RC

I/U pretvara
R
Iul
Uizl

I ul = I
U izl
R
= RI ul

I =
U izl

U/I pretvara
Rl
Uul

Uizl

Il
R

U ul = U izl
U izl
= Il
R
1
I l = U ul
R
I=

Strujno pojaalo
R1

Iul
Iizl

R
Uizl

R2

I ul = I1 =
I2 =

U izl
R1

U izl
R2

I l + I1 = I 2
I l = I 2 I1 =

U izl U izl
R
1

+ = 1 + 1 I ul
= R1 I ul
R2 R1
R2 R1
R2

Logaritamsko pojaalo
R
Uul
Uizl

ID = IR
I D = I s (e

UD
mUT

1) I s e

UD
mU T

U izl = U D
IR =

U ul
R

U ul = RI s e

U izl
mUT

U izl = mU T ln

U ul
U
= mU T (ln ul ln I s )
RI s
R

Opseg promjena struje kod koritenja diode u logaritamskom pojaalu je relativno

uzak. Znaajno proirenje tog opsega se moe dobiti koritenjem tranzistora umjesto
diode.

IC = I R
I C = I C 0 (e

U be
mU T

1) I C 0 e

U be
mU T

U izl = U ce = U be
IR =

U ul
R

U ul = RI c 0 e

U izl
mUT

U izl = mU T ln

U ul
U
= mU T (ln ul ln I c 0 )
RI c 0
R

Antilogaritamsko pojaalo
R

Uul

Uul
Uizl

Uizl

Ic = I R

ID = IR
I D = I s (e

UD
mUT

1) I s e

U ul = U D
IR =

UD
mU T

I c = I c 0 (e

U be
mUT

1) I c 0 e

U ul = U be

U izl
R

IR =
U ul

U ul

U izl
= I s e mUT
R
U izl = RI s ln 1

U izl
R

U izl
= I c 0 e mUT
R
U ul
mU T

U izl = RI c 0 ln 1

U ul
mU T

U be
mUT

Instrumentaciono pojaalo
Uul1

Rf

Rg

Uizl

Rf
R

Uul2

Jedan od osnovnih problema u mjerenju jeste prisustvo uma u korisnom

signalu.
Izvori uma su razliiti i oni se nemogu u potpunosti eliminirati.
Jedan od naina kako moemo minimizirati uticaj uma jeste koritenje
instrumentacionih pojaala.
Instrumentaciono pojaalo se sastoji od tri pojaala spojena prema slici.

Uul1
U1

I=

U ul1 U ul 2
Rg

Rf

U1 = U ul1 + U s + I R f ,

Uul1+U
Rg

U 2 = U ul 2 + U s I R f

I
Uul2+U

Rf
U2
Uul2

U izl = U 2 U 1 = (1 +
U izl = (1 +

A = 1+

2 Rf
Rg

2R f
Rg

Rf
Rg

Rf
Rg

)(U ul 2 U ul1 ).

Rf
R

U ul1 f U ul 2 + U s
U1 = 1 +

R g
Rg

Rf
R
U ul 2 f U ul1 + U s
U 2 = 1 +

R g
Rg

)U ul 2 (1 +

Rf
Rg

Rf
Rg

)U ul1 + U s U s

Integrirano instrumentaciono pojaalo

Osobine:
Offset napon: 50V max
Temperaturni drift: 0,5 V/C max
Struja razdeenja: 5nA max
CMRR: 110dB min
Zatita od prenapona na ulazu: do40V
Napon napajanja: 1,35 do 18V

Primjena instrumentacionog pojaala:

primjeri

Sklop idealne diode

R

D1
R
Uul
Uizl

D2
R

U izl = U ul

Uul>0
R

R
Uul
Uizl

U izl = U ul , za U ul > 0

Uul<0
R

R
Uul
Uizl

U U U ul
+ +
=0
2R R
R

2
U = U ul
3
U izl U U
=
R
2R

U izl = U ul , za U ul < 0