GIT CON CHIM

NHI
Tc gi: Harper Lee
Th loi: Tiu Thuyt
Dch gi: Hunh Kim Oanh & Phm Vim Phng
Bin son: Gi
S trang: 342

December-2014
http://isach.info

CHNG 1
TNG NG LEE V ALICE V TNH YU V S TRU MN
Khi sp mi ba tui, anh trai Jem ca ti b gy ngay khuu tay. Khi
lnh li, ni s khng bao gi c th chi bng c na ca Jem du
bt, anh t ngh ngi v thng tt ca mnh. Cnh tay tri ca anh hi
ngn hn cnh tay phi; khi ng hoc i, mu bn tay anh c thng gc
vi thn mnh, ngn ci song song vi i. Anh hon ton khng quan
tm, min l anh cn chuyn v lp bng c.
Sau nhiu nm thng tri qua gip chng ti nhn li, i khi
chng ti bn bc v nhng s kin a y n tai nn ny. Ti vn
cho rng tt c l do nh Ewell, nhng Jem, ln ti bn tui, li bo
chuyn ny bt u t trc rt lu. Anh ni chuyn bt u
vo ma h khi Dill n chi vi chng ti, lc Dill ln u mm cho
chng ti tng ko c Bob Radley ra khi nh.
Ti ni nu anh mun c mt ci nhn bao qut v s vic ny, th thc
s n bt u vi Andrew Jackson. Nu tng Jackson khng y
ngi Da Creek 1 ln thng ngun th Simon Finch s khng bao
gi cho thuyn n Alabama, v liu chng ti s u nu ng khng
lm vic ? Chng ti qu ln khng th dn xp mt cuc tranh
ci bng nm m, v vy chng ti hi kin b Atticus. B ni c hai
a ti u ng.
L dn min Nam, mt s ngi trong gia tc thy xu h v chng ti
chng c t tin no c lu danh pha bn ny hoc bn kia trong
trn Hasting 2. Chng ti ch c mi Simon Finch, mt tay bo ch thuc
by th ly lng gc t Cornwall, ngi ch cho thi keo kit vt
tri hn so vi lng m o ca mnh. Anh, Simon tc ti trc vic
bch hi nhng ngi t xng l tn phi Gim l di tay cc o
hu cp tin hn ca h v v Simon cng nhn mnh l tn Gim L
nn ng ta tm ng vt i Ty Dng n Philadelphia, sau
n Jamaica, ri n Mobile, v ln n Saint Stephens. Lun ngh n

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 1

Trang 4

nhng ph phn ca John Wesley 3 v thi lm li trong vic mua bn,

Simon kim tin bng vic hnh ngh y, nhng trong vic ny ng ta
khng vui v s mnh b cm d phi lm nhng iu m ng bit rng
khng v vinh quang ca Cha, nh vic eo vng trn ngi v mc
qun o t tin. V th Simon, sau khi qun i chm ngn ca thy gio
mnh v vic s hu n l, mua ba n l v vi s tr gip ca h
ng lp mt trang tri trn b sng Alabama, cch Saint Stephens
khong bn mi dm v pha thng ngun. ng ch tr li Saint
Stephens mt ln, tm v, v ng cng b to dng mt dng h
vi nhiu con gi. Simon sng rt th v cht trong giu c.
Thng l ca ngi trong gia tc ny l vn li trang tri ca Simon,
n c tn l Finchs Landing, v kim sng bng ngh trng bng vi.
Trang tri ny hon ton t tc: kh khim tn so vi nhng i nng
tri xung quanh, nhng Landing vn sn xut c mi th duy tr
cuc sng tr nc , b m v nhng th y phc, vn phi mua t
nhng ghe thng h t Mobile.
Simon nhn s no lon gia min Nam vi min Bc vi ni gin d
bt lc, v n khin cho con chu ng b tc ot ht mi th tr t
ai ca chng, nhng truyn thng sng bm vo t vn c duy tr
n nhiu thp nin ca th k hai mi, khi b ti, Atticus Finch, n
Montgomery hc lut, v em trai b n Boston hc y. Ch Alexandra
ca b l ngi h Finch vn li Landing: b ci mt ng chng t
ni, ngi dnh phn ln thi gian nm trn chic vng cnh b sng
m t hi nhng dy cu ca mnh dnh c ht cha.
Khi c nhn vo lut s on, b ti tr v Maycomb v bt u
hnh ngh. Maycomb, cch Finchs Landing mi hai dm v pha
ng, l trung tm ca ht Maycomb. Vn phng ca b Atticus ti ta
n chng c g nhiu hn mt ci gi treo m, mt ng nh, mt bn c
am v mt cun lut Alabama cn mi nguyn. Hai thn ch u tin
ca b l hai ngi cui cng b treo c trong nh t ht Maycomb. B
Atticus c thuyt phc h chp nhn s khoan hng ca tiu bang
trong vic cho php h nhn ti git ngi cp hai 4 v gi c
mng sng, nhng h thuc dng tc Haverford, ht Maycomb ci tn
ny ng ngha vi thng ngc. Nhng tay Haverford ny git cht
ngi th rn gii nht ca Maycomb trong mt v hiu lm xut pht
t vic bt gi mt con nga b coi l sai tri, tht thiu khn ngoan khi

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 1

Trang 5

lm vic trc mt ba nhn chng, v c khng khng rng -ch-nu-hn-c-- l cch bin h hiu qu cho bt c ai. H nht
quyt rng mnh khng phm ti git ngi cp mt, v vy b
Atticus khng th lm g hn cho thn ch tr vic c mt vo lc h ln
ng, mt v x c l l khi u cho ni chn ght i vi ngch lut
s hnh s ca b.
Trong nm nm u Maycomb, b Atticus thc hnh tit kim hn bt
c th g khc, trong nhiu nm sau b u t thu nhp ca mnh
vo vic hc hnh ca em trai b. John Hale Finch nh hn b mi tui
v chn hc ngh y vo thi im m vic trng bng vi khng cn
sinh li na; nhng sau khi gip ch Jack 5 khi nghip, b Atticus c
c thu nhp ng k t ngh lut. B thch Maycomb, ng sinh ra v
ln ln ht Maycomb; ng bit r dn y v h cng bit b, v do
cng vic lm n ca Simon Finch, nn b Atticus c quan h h hng
hoc thng gia vi hu ht cc gia nh th trn ny.
Maycomb l mt th trn c, nhng n l mt th trn c chn ngt khi
ln u tin ti bit n. Vo ma ma ng ph tr nn ly li
quch; c mc trn hai l ng, ta n r qung trng. Khng
hiu sao hi tri nng hn: mt con ch mc kh s trong ngy h;
my con la tr xng b buc vo nhng c xe hai bnh lo ui rui
trong bng rm nng nc ca nhng cy si trn qung trng. n
chn gi sng nhng chic c cn cng ca cc ng r xung. Cc b
tm trc bui tra, ri sau gic ng ngn lc ba gi, v khi m xung
h trng ging nh nhng chic bnh b mm ph m hi v phn rm
ngt.
Hi ngi ta di chuyn chm chp. H th thn qua qung trng,
l bc ra hoc vo cc ca hng quanh , r r trong mi chuyn. Mt
ngy hai mi bn gi nhng c v nh di hn. Chng c g vi v, v
chng c ni no i, khng c g mua v khng c tin mua 6
chng c g thm th bn ngoi a gii ht Maycomb. Nhng l
thi k lc quan m h ca mt s ngi: n gn y ngi ta bo
vi ht Maycomb rng n chng c g s ngoi chnh ni s hi 7.
Chng ti sng con ph chnh ca th trn-b Atticus, Jem v ti, thm
Calpurnia u bp ca chng ti. Jem vi ti thy b rt d chu: ng
chi vi chng ti, c cng chng ti, v i i vi chng ti vi s
xa cch lch s.
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 1

Trang 6

Calpurnia li khc. B ton gc cnh v xng xu; b cn th; b l; bn

tay b to b nh thanh git ging v cng gp i. B lun xua ti khi
nh bp, hi ti sao khng c x ngoan ngon c nh Jem mc d b
bit anh y ln hn, v gi ti v nh khi ti khng mun v. Nhng
trn chin ca chng ti tht hng trng v chnh lch. Calpurnia lun
lun thng, ch yu v b Atticus lc no cng ng v pha b. B
vi chng ti t khi Jem cho i, v trong nhng chng mc g cn
nh c th ti u cm thy s c mt c on ca b.
M chng ti mt khi ti ln hai, v vy ti khng h cm thy thiu
vng b. B l mt ngi thuc h Graham gc Montgomery; b
Atticus gp m khi ln u b c bu vo c quan lp php bang.
Lc b trung nin, m nh hn b mi lm tui. Jem l kt qu
ca nm u h ly nhau; bn nm sau ti cho i, v hai nm sau m
ti mt v mt cn au tim. H ni bnh ny di truyn trong gia nh
b. Ti khng nh m, nhng chc Jem nh. Anh y nh m rt r, v
i khi ang chi gia chng anh y th di hi lu, sau b i chi
mt mnh pha sau nh xe. Khi anh y nh vy, ti bit khn hn th
ng quy ry anh y.
Khi ti gn c su tui v Jem xp x mi, ranh gii cho k ngh h
ca chng ti (nm trong tm nghe c ting gi ca Calpurnia) l nh
ca b Herry Lafayette Dubose cch nh ti hai cn v pha Bc v ta
nh Radley cch nh ti ba cn v pha Nam. Chng ti khng bao gi
c mun ph v cc ranh gii . Ta nh Radley l ni c ng ca
mt thc th l lm ch cn nghe miu t l khin chng ti ngoan
ngon trong nhiu ngy lin tc, b Dubose th chn cht i c.
l ma h Dill n vi chng ti.
Mt sng sm khi chng ti bt u tr chi sn sau, Jem v ti c
nghe ting g nh bn cnh, trong mnh vn trng bp ci ca c
Rachel Haverford. Chng ti n bn hng ro dy km xem c phi
mt ch ch con khng-con ch sn chut ca c Rachel ang sp thay vo chng ti thy mt a b ang nhn mnh. Ngi , n
khng cao hn nhng cy ci l my. Chng ti nhn n cho n khi n
ln ting:
"Cho"

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 1

Trang 7

"Cho", Jem vui v p.

"Tao l Charles Baker Harris", n ni. "Tao bit c ".
"Th sao?" ti ni.
"Tao ngh tui bay mun bit tao c bit c hay khng. Ti bay c th g
cn c th tao c cho..."
"My my tui", Jem hi, "bn tui ri h?"
"Sp by tui."
"Vy c g bnh u," Jem ni, cha ngn tr v pha ti. "Con Scout kia
bit c t lc mi , m n cn cha ti trng na ka. Sp by tui
m coi my nh xu ."
"Tao nh con nhng tao ln ri," n ni.
Jem ht tc ra sau nhn r hn. "Sao my khng qua y, Charles
Baker Harris?" Anh y ni. "Ci tn nghe ngon d."
"Tn tao u mc ci g hn tn my. D Rachel ni tn my l Jeremy
Atticus Finch."
Jem cau mt. "Tao ln khp vi tn ca tao," anh y ni. "Tn my
cn di hn ngi my na. Dm chc l n di hn c ba tc."
"Ngi ta gi tao l Dill," Dill ni, ca quy bn di hng ro.
"Tt hn l my nhy qua thay v chui di hng ro," ti ni. "My
u ti vy?"
Dill qu Meridian, Mississippi, ang ngh h ch d n, c Rachel, v
t nay tr i c h l n v Maycomb. Gia nh n trc Maycomb,
m n lm vic cho mt tay th chp hnh Meridian, a nh ca
n i d mt cuc thi B Xinh v ginh c gii thng nm . B
cho Dill s tin , nh th n i xem phim c hai mi ln.
" y khng c mc phim nh g ht, tr thnh thong c chiu phim
v cha Jesus trong ta n," Jem ni. "C tng xem th g hay hay
khng?"
Dill xem Dracula, mt pht hin khin Jem nhn n vi i mt bt
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 1

Trang 8

u c v n nang. "K ti tao nghe i," anh y ni.

Dill l mt a khc l. N mc qun soc bng vi lanh xanh ci nt
vo o s mi, tc n trng nh tuyt v p st vo u nh lng vt; n
ln hn ti mt tui nhng ti cao hn n. Khi n k cho chng ti nghe
v cu chuyn c x i mt xanh ca n ht sng ln li ti sm;
ting ci ca n bt ng v vui v; n lun tay git ch tc b lim
ngay gia trn.
Khi Dill k rt ro ht phim Dracula, v Jem ni phim nghe c v hay
hn sch, ti hi Dill ba n u, "Khng nghe my ni g v ba my ht."
"Tao khng c ba."
"ng cht ri h?"
"Khng...."
"Vy nu ng khng cht tc l my c ba, ng khng?"
Dill mt v Jem bo ti im, mt du hiu cho thy r rng Dill
c nghin cu v xp vo loi chp nhn c. Sau ma h tri
qua trong s tha mn bnh thng. S tha mn bnh thng ngha l:
ci thin ngi nh trn cy ca chng ti vn nm gia hai cy xoan
khng l sinh i sn sau, lm rn mi chuyn, lc qua danh sch
nhng v kch da trn tc phm ca Oliver Optich, Vitor Appleton v
Edgar Rice Burroughs. Trong v ny chng ti may mn c Dill. N
ng nhng vai trc y ti phi nhn - con kh t trong v Tazan,
ng Crabtree trong The Rover Boys, ng Damon trong Tom Swift. V
vy chng ti dn xem Dill l mt tay Merlin b ti 8, vi mt ci u
y nhng k hoch ly k, nhng kht khao qui l, v nhng tng
tng k quc.
Nhng vo cui thng Tm kho tit mc tr chi ca chng ti tr nn
nht nho v chi hoi khng bit bao ln, v chnh lc Dill
mm cho chng ti tng d Boo Radley ra khi nh.
Ngi nh Radley m hoc Dill. Bt chp nhng cnh bo v gii thch
ca chng ti, ngi nh c thu ht n nh mt trng ht con nc,
nhng ht n khng vt qua ct n gc ph, mt khong cch an
ton tnh t cng nh Radley. N s ng , m ly ct n, chm ch
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 1

Trang 9

nhn v bn khon.
Nh Radley nh hn ra ng cch nh ti mt on. i v pha Nam,
ngi ta thy hng hin ca n; l ng b gc v chy dc khu nh.
Ngi nh thp, tng sn mu trng vi hng hin rng pha trc v
nhng ca chp mu xanh l cy, nhng t lu chuyn sang mu
xm xanh ging mu ca vung sn quanh . Nhng ming vn ln
mc r v ma gi r trn mi hin; nhng cy si che khut nh mt
tri. Tn tch ca nhng chic cc nhn lm hng ro xiu vo sn
trc - mt ci sn " qut" vn khng bao gi c qut - ni c cho
gia sc v c thuc th mc lan trn.
Bn trong ngi nh c mt bng ma qu qui. Ngi ta ni hn c tht,
nhng Jem v ti cha bao gi thy hn. Ngi ta ni hn ra ngoi vo
ban m khi trng ln, v nhn ln qua ca s. Khi cy quyn kh
ca ngi ta ng cng trong mt t rt, l do hn h hi vo
chng. Mi v trm vt Maycomb u l do hn. C ln th trn kinh
hong v hng lot s kin gh rn v m: ngi ta tm thy g v
nhng th cng trong nh b cht khc; d th phm l Addie in, tn
ny sau cng t trm vng xoy Barker, nhng ngi ta vn nhn
vo nh Radley, khng h mun dp b nhng nghi ng ban u ca
h. Mt ngi Da en s khng i ngang nh Radley vo ban m, ng
ta s bng qua l ng i din v hut so khi bc i. Khun vin
trng Maycomb gip lng vi khu t nh Radley; nhng cy h o
cao ln trong sn nui g nh Radley rng y qu xung sn trng.
nhng nhng qu hch nm m khng a tr no dm ng n:
nhng qu h o nh Radley s git bn. Mt qu bng ri vo sn
Radley v coi nh mt v khng ai bun nu ra thc mc no.
Ni bt hnh ca ngi nh bt u nhiu nm trc khi Jem vi ti
ra i. Ngi nh Radley, tuy c cho n bt c ni no trong th
trn, li sng tch bit, mt s thch khng th tha th c
Maycomb. H khng i nh th, ni gii tr ch yu ca Maycomb, m
th phng ti nh; b Radley him khi qua bn kia ng ung c ph
gia bui sng vi hng xm, v chc chn khng bao gi tham gia
nhm truyn gio. ng Radley i b xung th trn lc mi mt gi
ri sng, v tr v vo ng mi hai gi, i khi xch mt ti giy
nu, m lng ging cho hng tp phm cho gia nh. Ti khng bit ng
gi Radley kim sng bng cch no-Jem ni ng ta "mua bng vi", mt

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 1

Trang 10

m t lch s ch vic khng lm g c-nhng ng Radley v v ng

ta sng vi hai con trai t lu lm ri.
Ca s v ca chnh nh Radley ng kn vo nhng ngy Ch nht;
mt iu na tri vi cung cch ca Maycomb: ca ng ch c ngha l
bnh hay tri lnh. Trong cc ngy th Ch nht l ngy dnh cho ving
thm bui chiu theo nghi thc: cc b mc o nt, n ng mc o
khoc, tr con mang giy. Nhng leo ln nhng bc thm trc nh
Radley v ni, "xin cho" vo bui chiu Ch nht l iu m khng
mt ngi hng xm no lm. Ngi nh Radley khng c nhng ca
li. C ln ti hi b Atticus liu n tng c ci no khng; b
Atticus ni c, nhng trc khi ti ra i kia.
Theo li hng xm n i, khi a con nh nh Radley tui thiu
nin, n giao du vi m con nh Cunningham gc Old Sarum, mt
dng h ng c v kh hiu c tr pha Bc ca ht ny, v chng
lp thnh mt th gn nh bng nhm, th Maycomb cha tng c bao
gi. Chng chng lm g nhiu, nhng cng dn th trn bn lun
v b cnh bo cng khai ti ba bui ging kinh: chng ln qut quanh
cc hiu ct tc, i xe but n Abbottsville vo Ch nht v i xem
phim; chng d cc bui khiu v ti c bc bn b sng ca ht, DewDrop Inn&Fishung Camp; chng cn ung c ru lu. Khng ai
Maycomb c dng cm ni vi Radley rng con trai ng ta giao
du vi bn xu c.
Mt m n, trong cn phn khch tt , bn chng chy li quanh
qung trng trn chic t c mn c, khng c n lc chn bt
ca vin tun cnh gi ca Maycomb, ng Conner, v nht ng trong
nh x ca ta n. Th trn nht quyt phi lm iu g ; ng Conner
ni ng bit r tng a mt, v ng quyt ch v khng nh chng s
khng yn thn c vi chuyn ny, v vy bn trai tr ny b a ra
trc ta vi co buc v ti hnh x ba bi, ph ri trt t, e da v
hnh hung, s dng ngn ng lng m v bng b trc s hin din v
nghe thy ca mt ph n. Quan ta hi ng Conner ti sao ng bao
gm c ti cui cng; ng Conner ni rng chng chi tc qu ln n
ng chc mi qu b Maycomb u nghe thy. Quan ta quyt
nh tng bn quy ri ny n trng hun luyn ca tiu bang, ni
thnh thong bn trai tr c gi n khng v l do g khc hn l
cung cp cho chng thc n v ch tm tt: n khng phi nh t v

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 1

Trang 11

cng khng phi l iu g ng xu h. Nhng ng Radley li ngh n

l vy. Nu quan ta tha cho Arthur, ng Radley xin m bo chc chn
rng Arthur s khng gy thm rc ri no na. Bit rng li ha ca
ng Radley l inh ng ct, nn quan ta hoan h lm th.
Nhng a ng bn th vo trng hun luyn v nhn nn gio dc
trung hc tt nht c c bang ny; mt a trong bn cn hc tip
ln trng c kh Auburn. Nhng cnh ca nh Radley ng kn sut
cc ngy trong tun ln ngy Ch nht v ngi ta khng thy mt
thng con ng Radley sut mi lm nm.
Nhng n mt ngy, m Jem hu nh khng nh c, c vi ngi,
nhng khng phi Jem, nghe ting ni v thy mt Boo Radley. Anh y
ni b Atticus chng bao gi ni g nhiu v nh Radley: khi Jem hi b
th cu tr li duy nht ca b Atticus l bo anh y hy lo chuyn ca
mnh v cho nh Radley lo cng vic ca h, h c quyn ; nhng
khi chuyn ny xy ra Jem ni b Atticus ch lc u v ku, "Mm,
umm, umm."
V vy Jem nhn hu ht thng tin t c Stephanie Crawford, mt hng
xm gt gng, ngi ni mnh bit ton b cu chuyn ny. Theo c
Stephanie, Bob ang ngi trong phng khch ct mt s mc trong t
The Maycomb Tribune dn vo cun su tp bo ca anh ta. Ba anh
ta bc vo phng. Khi ng Radley i ngang, Bob m ko vo chn ba
mnh, ri rt ra, chi n vo qun, v tip tc cng vic ct dn.
B Radley chy ra ng go ln rng Arthur sp git c nh h, nhng
khi cnh st trng n ng ta thy Bob vn ngi trong phng khch,
ct t Tribune. Lc anh ta ba mi ba tui.
C Stephanie bo ng Radley gi ni khng c ngi no trong nh
Radley phi vo nh thng in c khi c ngi ngh rng mt t
an dng Tuscaloosa c th c ch cho Bob. Bob khng in, nhiu lc
anh ta qu cng thng. Nht anh ta li th c thi, ng Radley tha
nhn, nhng khng nh rng khng th buc cho Bob bt c ti g: anh
ta khng phi l ti phm. ng cnh st trng chng n nht anh ta
vo t cng bn da en, v vy Bob b nht trong tng hm ca ta n.
Vic chuyn Bob t tng hm v nh ch l m trong k c ca Jem. C
Stephanie Crawford ni mt s ngi trong hi ng th trn bo
ng Radley rng nu ng khng em Bob v, Bob s cht v nm mc do
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 1

Trang 12

m thp. Ngoi ra Bob khng th sng da vo tin bc ca ht mi

c.
Khng ai bit ng Radley s dng hnh thc rn e no khng ai
nhn thy Bob, nhng Jem hnh dung rng ng Radley hu nh thng
xuyn xing anh ta vo ging. B Atticus ni khng, khng phi kiu
, rng c nhiu cch lm cho ngi ta tr thnh bng ma.
K c ti tr nn sng ng khi thy b Radley thnh thong m ca
trc, i n m hng hin, ti nc cho my cy chui hoa ca b.
Nhng mi ngy Jem v ti u thy ng Radley i b xung th trn
ri tr v. Ngi n ng gy g kh qut, mt khng mu, khng mu
n chng khng phn chiu nh sng, Xng g m ca ng ta
nhn v ming th rng, mi trn mng v mi di dy. C Stephanie
Crawford ni ng ta qu ngay thng n ng ta xem li Cha l lut
l duy nht ca mnh, v chng ti tin c, bi v dng iu ca ng
Radley lc no cng thng .
ng khng bao gi ni chuyn vi chng ti. Khi ng i ngang qua,
chng ti thng nhn xung t v ni, "Cho ng", v ng ho p li.
Con trai c ca ng Radley sng Pensacola, anh ta v nh vo dp
Ging sinh, v anh ta l mt trong t ngi chng ti tng thy bc
vo hay ri ngi nh . T ngy ng Radley a Arthur v nh, ngi
ta ni ngi nh cht.
Nhng n mt hm b Atticus ni vi chng ti b s pht nu chng
ti lm n trong sn v giao cho Calpurnia thc hin nhim v khi ng
vng mt nu b nghe chng ti ni ting no. ng Radley ang hp
hi.
ng y kh thong th trong vic ny. Nhng bng nga g ca th mc
chn hai u ng ca khu t nh Radley, rm c lt trn l
ng, giao thng c chuyn hng sang ng nhanh pha sau. Bc
s Reynolds u xe ngay trc nh ti v i b n nh Radley mi khi
ng ta n thm bnh. Jem v ti chi quanh qun trong sn sut nhiu
ngy. Cui cng nhng bng g c mang i, v chng ti ng trc
hin nhn theo khi ng Radley lm chuyn hnh trnh cui cng ca ng
ngang qua nh ti.
"i ri mt k bn tin nht m Cha tng thi hi th vo," Calpurnia
lm bm, v b phun nc bt ra sn vi v trm t. Chng ti nhn b
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 1

Trang 13

y ngc nhin, v him khi Calpurnia bnh lun v cung cch ca

ngi da trng.
Hng xm ngh khi ng Radley nm xung Bob s xut hin, nhng mi
ngi lm: anh trai Bob t Pensacola tr v v th ch ng Radley.
Khc bit duy nht gia anh ta v ngi cha l tui tc. Jem ni ng
Nathan Radley cng "mua bng vi." Tuy nhin Nathan c p li
chng ti khi chng ti cho bui sng, v i khi chng ti thy anh ta
t th trn ra v vi t tp ch trn tay.
Chng ti cng ni nhiu vi Dill v nh Radley, n cng mun bit,
tht ng m ct in cng lu n cng thc mc.
"Khng bit hn ta lm g trong ", n lm bm. "C l hn ta va th
u ra khi ca y.
Jem ni, "Hn ta i ra ngoi, chc chn ri, khi m tri ti thui. C
Stephanie Crawford ni c ln c tnh dy lc na m v thy hn
nhn c qua ca s...ni u ca hn ging nh ci s ngi nhn c.
My c bao gi thc gic na m ri nghe thy ting hn khng, Dill?
Hn i ging vy n...." Jem l bn chn anh trn si. "My ngh sao khi
c Rachel li kho ca k th ban m? Nhiu bui sng tao cn thy
du vt ca hn sn sau, v c m tao nghe thy hn co ca li sau
nh, nhng khi b Atticus ra ti th hn i mt.
"Khng bit hn nh th no sao?" Dill hi:
Jem a ra m t hp l v Bob: Bob cao khong mt chn, on chng
qua nhng du vt ca hn; hn n tht sc sng v bt c con mo no
hn bt c, l l do ti sao hai bn tay hn y mu-nu my n
sng th vt, my s khng bao gi ra sch mu c. Mt hn c
nguyn mt vt so li chy ngang qua; rng hn khng nhng vng
kh m cn b su na; mt hn th l; ming lc no cng chy nc
di.
"Ti mnh th d hn ra ngoi i," Dill ni. "Tao mun thy hn ra sao."
Jem ni nu Dill mun b mt mng, th n ch cn i ti v g ca
trc.
Cuc t kch u tin ca bn ti xy ra bi v Dill c vi Jem cun The
Gray Ghost 9 n hai cun truyn Tom Swift rng Jem s khng dm i
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 1

Trang 14

qu cng nh Radley. C i mnh, Jem cha tng t chi mt thch

thc no.
Jem ngh v chuyn ba ngy. Ti ngh rng anh y yu danh d hn
ci mng mnh, v Dill cng kch lin tc khin anh kit sc d dng.
"My s ri", ngy u Dill ni. "Tao khng s, ch knh trng thi," Jem
ni. Ngy hm sau Dill ni, "My s mun cht n khng dm t
ngn chn ci vo sn trc." Jem ni anh y tin l mnh khng s, mi
ngy anh y u i hc ngang qua nh Radley.
"Ln no cng chy thc mng," ti ni.
Nhng Dill khch c anh y vo ngy th ba, khi n ni vi Jem rng
dn Meridian chc chn khng s hi nh dn Maycomb, rng n cha
tng thy dn no nht nh dn Maycomb.
iu ny lm cho Jem phi i n gc ng, anh dng li v
da vo ct n, nhn cnh cng ong a nh khng in trn bn l
t ch.
"Tao hy vng ci u my t hiu ra rng hn s git tng a bn
mnh , Dill Harris," Jem ni, khi chng ti ti nhp bn vi anh.
"ng trch tao khi hn mc mt my nghen. Hy nh l my khi mo
v ny ."
"My vn cn s," Dill kin nhn lm bm.
Jem mun Dill bit r rng rng anh y chng s bt c th g. "Ch c
iu tao khng ngh ra cch d hn ra khi nh hn m khng bt c
mnh thi." Ngoi ra Jem cn ngh n c em nh ca mnh na.
Khi anh y ni vy, ti bit ngay anh y s. Jem cng phi ngh ti em
gi khi ti thch anh y nhy t nc nh xung. "Nu tao cht th my
sng ra sao?" Anh hi. Ri anh nhy, ri xung t an ton, v thc
trch nhim bin khi anh y cho n khi anh i mt vi nh
Radley.
"My n v thch thc ny sao?" Dill hi. "Nu vy my...."
"Dill, my phi ngh v my chuyn ny," Jem ni. " tao suy ngh mt
cht... n ging nh vic lm cho mt con ra b ra..."

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 1

Trang 15

"Lm cch no?" Dill hi.

"t cy dim h di bng n."
Ti bo Jem nu anh t nh Radley ti s mch b Atticus.
Dill ni t dim h di bng ra l c c.
"Khng c c, ch l thuyt phc n-khng ging nh vic my t la
thui n u," Jem lu bu.
"Sao my bit t dim khng lm n au?"
"Bn ra khng c cm gic, ngc" Jem ni.
"B my tng l ra h?"
"Tri t, Dill tao ngh coi.. ti mnh c th lm hn hong...."
Jem ng suy ngh qu lu n Dill nhng b mt cht, "Tao s
khng ni l my chy v ny v tao s i cho my cun The Gray
Ghost ch cn my dm n r vo ngi nh."
Jem sng r. "R vo ngi nh, vy thi h?"
Dill gt u.
"Chc chn ch vy thi h? Tao khng mun my i thm chuyn g
khc khi tao quay li."
", ch nhiu thi," Dill ni. "Chc chn hn s chy ra ui khi thy
my trong sn, lc tao vi Scout s nho v, hn xung cho ti khi
mnh ni c vi hn l mnh khng tnh hi g hn."
Chng ti ri gc ph, bng qua con ng nh trc nh Radley, v
dng ngay cng.
"Ti lun i," Dill ni, "Scout vi tao ngay sau lng my."
"Tao i n," Jem ni, "ng c thc."
Anh i n gc sn, ri li li nghin cu a th nh th quyt nh
tm cch tt nht vo trong, nhu my v gi u.
Ri ti ch nho anh y.
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 1

Trang 16

Jem y tung cch cng v i nhanh n hng nh, v vo n v chy

tr ra vt qua ch chng ti, khng ch xc nhn xem cuc xm nhp
ca anh c thnh cng hay khng. Dill v ti chy theo st gt anh. An
ton hng hin nh mnh, th hn hn, ru r v bun b.
Ngi nh c k vn nh th, ru r v bun b, nhng khi nhn dc theo
con ng, chng ti tng nh mnh thy mt tm rm ca bn trong
nhc nhch. Kh rung nh. Mt chuyn ng rt nh, hu nh khng
th thy, v ngi nh vn lng ngt.
Ch thch
1. Andrew Jackson (sau ny thnh tng thng th by ca M), trong Cuc chin Creek
(1813-14) xua ngi da Creek ra khi Alabama, Georgia v Mississippi bo v cc
khu nh c ca dn da trng.
2. Trn Hasting (1066): trn nh quyt nh trong cuc chinh phc Anh ca ngi
Norman (Php).
3. John Weslay (1703-1791): mc s, nh thn hc Anh, mt trong nhng th lnh u tin
ca gio phi Gim l (Methodist) ca o Tin lnh. Gio phi ny xut pht t Anh, lan
qua M, thu ht gii lao ng v n l.
4. Ti git ngi khng d mu trc nhng khng km tnh hung gia trng, theo lut
M, nhng nh ngha ny thay i t nhiu ty tng tiu bang.
5. Tn gi thn mt ca John
6. m ch khng hong kinh t 1929-1933.
7. Chng c g s ngoi chnh ni s hi: cu ni ting trong din vn nhm chc ca
Franklin Roosevelt, tng thng th 32 ca M (c c nm 1932), ngi c cng ln trong
vic a nc M vt qua Khng hong kinh t. ng c c bn k bu c lin tip:
1932,1936,1940 v 1944.
8. Merlin: nh tin tri, ph thy v c vn ca vua Arthur trong truyn thuyt Anh, y
hm Dill l k ti gii, tho vt trong mi chuyn.
9. Ngha l Con ma xm.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

CHNG 2
Dill chia tay chng ti vo u thng Chn, tr v Meridian. Chng
ti tin n ln chuyn xe but nm gi v ti au kh v vng bng n
cho n khi nh ra cn mt tun na l phi i hc. Ti khng bao gi
mong ch bt c iu g hn trong i. Nhiu gi trong ma ng ti
trong ngi nh trn cy, nhn qua sn trng, theo di bn tr bng ng
nhm phng i hai ln m Jem cho ti, nghin cu nhng tr chi ca
chng, di theo chic o khoc ca Jem qua nhng nhm bn lun
lch chi tr bt mt bt d, b mt chia s nhng vn ri v nhng chin
thng nho nh ca ti n. Ti thm c nhp bn vi chng.
Jem h c dn ti n trng ngy u tin, mt cng vic do b m
thng lm, nhng b Atticus ni Jem s thch ch cho ti bit phng
hc ca ti ch no. Ti ngh hn anh c mt t tin trong phi v ny,
v khi chng ti chy lc cc quo gc ph ngang ngi nh Radley ti
nghe ting xng xong khc thng trong ti ca Jem. Khi chng ti i
chm li ti ra trng, Jem cn thn gii thch rng trong gi trng
ti khng c lm phin anh y, ti khng c li gn anh y yu
cu din mt on trong Tazan and the Ant Men 1, lm anh b mt qua
vic nhc ti cuc sng ring t ca anh y, hay lo o theo sau anh
vo gi gii lao v bui tra. Ti phi chi vi bn lp mt ca ti cn
anh y chi vi bn lp nm. Tm li, ti phi anh yn.
" anh l ti mnh khng chi chung na h?" Ti hi.
" nh mnh vn chi chung," anh ni, "nhng my bit -trng hc
th khc ch."
Chc chn nh vy ri. Trc khi bui sng u tin tri qua, c
Caroline Fisher, c gio ca chng ti, li ti ln trc lp v kh tay ti
bng cy thc, ri bt ti ng gc phng n tn tra.
C Caroline cha qu hai mi mt tui. C c mi tc mu nu sng,
m hng, v sm mng tay mu thm. C cng mang giy cao gt v
mc vy sc trng . C trng ging v c mi mt git bc h. C
tr bn kia ng cch nh chng ti mt cn, trong phng trn lu ca
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 2

Trang 18

c Maudie Atkinson, v khi c Maudie gii thiu ti vi c, Jem bi ri

trong nhiu ngy.
C Caroline vit tn c bng ch in trn bng v ni, "Cu ny ngha l:
Ti l c Caroline Fisher. Ti qu Bc Alabama, ht Winston." C lp
lm bm y lo lng, liu c c chng t mnh mang nhng nt qui
n c trng ca vng khng y. (Khi Alabama ly khai khi lin
bang ngy 11 thng Ging nm 1861, ht Winston ly khai khi
Alabama, v mi a tr ht Maycomb u bit v ny.) Bc Alabama
vn y nhng tp on kinh doanh ru, nhng tay Big Mule2, cc
cng ty thp, cc ng vin Cng ha, gio s, v nhng ngi khc
khng r lai lch.
C Caroline bt u ngy hc bng vic c cho chng ti nghe mt cu
chuyn v nhng ch mo. L mo c nhng cuc chuyn tr di vi
nhau, chng mc qun o nh trng hp dn v sng trong ngi nh m
p bn di mt ci bp l. Vo lc b Mo gi in n ca hng dc
phm t mua mn chut p mch nha scla c lp ng ngoy ging
nh mt thng ng su nho. C Caroline c v khng bit rng bn
lp mt mc vy bng bao bt m v o s mi bng vi bng sn rch
ny, hu ht u cht cy bng v cho heo n t lc mi bit i, min
nhim vi th vn chng tng tng. C Caroline kt thc cu
chuyn v hi, "Th no, chuyn hay khng?"
Sau c ln bng v vit bng ch ci bng nhng ch in vung tht
ln, quay xung lp v hi, "C ai bit nhng ch ny khng?"
Mi a u bit; hu ht lp mt u khng lm c chuyn ny
nm ngoi.
Ti cho rng c chn ti v c bit tn ti; khi ti c bng ch ci, mt
nt nhn m h xut hin gia cp chn my c v sau khi ti c ln
hu ht cun My First Reader v nhng bng bo gi th trng chng
khon trn t The Mobile Register, c pht hin ra rng ti bit ch
v nhn ti vi v khng hi lng hn na. C Caroline bo ti ni vi
b ti ng dy ti na, n s gy tr ngi cho vic hc ca ti.
"Dy em?" Ti ni vi v ngc nhin, "B em chng dy em g c, c
Caroline. B Atticus khng c thi gian dy em bt c th gi," ti ni
thm, khi c Caroline mm ci lc u. ", bui ti b em rt mt v
ch ngi phng khch c sch bo thi."
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 2

Trang 19

"Nu ng y khng dy em th ai dy?" C Caroline hi c v n cn.

"Ai dy em. Em u c bm sinh l c c t The Mobile
Register."
"Jem ni em c c. Anh y c trong mt cun sch trong em
mang h Bullfinch thay v Finch 3. Jem ni tn em tht ra l Jean Louise
Bullfinch, rng em b tro lc mi sinh v em thc tnh l mt...."
R rng c Caroline ang ngh ti ni lo. "ng nhng tng tng
chi phi chng ta, em yu," c ni. "By gi hy v ni vi ba em ng
dy em na. Tt nht l bt u tp c vi u c mi m. Em hy ni
vi ba t by gi c s lo vic ny v c cu vn thit hi ny..."
"Tha c?"
"Ba em khng bit cch dy. Em c th ngi xung."
Ti l nh rng ti rt tic v v ch ngm ngh v ti ca mnh. Ti
khng h ch tm hc c, nhng bng cch no ti m mnh
mt cch ln lt vo nhng t nht trnh. Trong nhng gi ng ng
nh th-c phi ti hc lc ? Ti khng nh c c lc no mnh
khng c c nhng bi thnh ca. By gi ti buc phi ngh v n,
vic c l mt iu g t nhin n vi ti, nh vic hc cch ci
cht ng qun ca b o lin qun m khng cn nhn quanh, hoc
vic tht c hai ci n t m dy giy ri ni. Ti khng th nh khi
no nhng dng ch bn trn ngn tay di chuyn ca b Atticus tch ra
thnh nhng t ri, nhng ti chm ch nhn chng sut nhng
bui ti trong k c ti, trong khi lng nghe tin tc trong ngy, nhng
d lut c thng qua thnh lut, nht k ca Lorenzo Dow 4- mi th
m b Atticus ngu nhin ang c khi ti b ln i ng mi ti. Cho
n khi ti s rng s mt n, th ti cha bao gi yu thch vic c.
Ngi ta u c yu vic th.
Ti bit mnh quy ry c Caroline, v vy ti c yn thn v nhn
ra ca s cho n gi ra chi khi Jem tch ti ra khi m hc tr lp
mt trong sn trng. Jem hi ti xoay x ra sao. Ti k anh y nghe.
"Nu khng phi li, em b v. Jem, ci c ng ght ni b
Atticus dy em c v b phi ngng chuyn li..."
"ng lo, Scoutt," Jem trn an ti. "Thy tao ni c Caroline ang gii
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 2

Trang 20

thiu mt phng php dy mi. C hc iu trng i hc. Ri

tt c cc lp s p dng n ngay thi. My khng phi hc nhiu t
nhng cun sch theo cch y-n ging nh nu mun bit v loi b,
my phi i vt sa mt con b vy, hiu khng?"
"Hiu, Jem, nhng em khng mun hc v b, em..."
"Chc chn ri. My phi bit v loi b, chng l phn quan trng
trong i sng ht Maycomb."
Phi c gng lm ti mi ngn c ham mun hi Jem c phi anh b
mt tr hay khng.
"Tao ch rng ni cho my bit v cch dy mi m ngi ta p dng
cho lp mt, l lm. l H thng thp phn Dewey 5"
Cha tng nghi ng v nhng tuyn b chnh thc ca Jem, nn ti
thy khng c l do g hi lc ny. H thng thp phn Dewey, trong
chng mc no , bao gm vic c Caroline vung vy trc mt chng
ti nhng tm bng trn vit nhng ch nh "the"", "cat", "rat",
"man" v "you". C v nh c gio khng ch i chng ti li bnh
lun no, v lp hc nhn c nhng pht hin y n tng ny
trong im lng. Ti thy chn, v vy ti bt u vit th cho Dill. C
Caroline bt gp ti vit v bo ti phi ni vi b ti ngng dy ti.
"Vi li," c ni. "Chng ta khng vit trong lp mt, chng ta ch tp
mu t ri thi. Em s khng hc vit cho n khi ln lp ba."
Calpurnia l ngi chu trch nhim v vic ny. N gip ti khi lm
b pht in vo nhng ngy ma, ti on vy. B y t cho ti bi
tp vit bng vic v nguch ngoc bng ch ci pha trn mt tm
bng, sau chp li mt chng Kinh Thnh bn di. Nu vit li
c theo nt ca b mt cch tha ng, ti s c b thng mt
ming sandwich pht b v ng. Trong vic dy d ca Calpurnia,
khng h c s a cm: ti him khi lm b hi lng v b him khi
thng cho ti.
"Em no v nh n cm tra gi tay ln?" C Caroline ni, ct ngang
cn bc bi mi m ca ti i vi Calpurnia.
Nhng a b th trn gi tay ln, v c nhn khp chng ti.
"Em no mang ba tra theo ln bn."
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 2

Trang 21

Nhng x mt ma t nhin xut hin, v trn nh lp long nh sng

kim loi. C Caroline i ln i xung cc dy bn nhn v n ngn tay
vo cc hp ng ba tra, gt u nu th bn trong lm c hi lng,
hi nhu my trc nhng th khc. C dng li trc bn ca Walter
Cunningham. "Ba tra ca em u?" C hi.
Khun mt ca Walter Cunningham cho mi a trong lp mt bit
rng n b giun mc. Vic n khng i giy cho chng ti bit rng n b
nhim giun ra sao. Ngi ta b giun mc khi i chn khng trong
chung nga v bi m mnh ca heo. Nu Walter c giy n s mang
vo ngy u tin n trng sau vt chng i cho n gia ma
ng. N mc chic o s mi sch v b o lin qun c sa va vn.
"Sng nay em qun mang ba tra ?" C Caroline hi.
Walter nhn thng trc mt. Ti thy mt bn c hm tr xng ca n
git git.
"Em qun mang ba tra h?" C Caroline hi. Hm ca n li git.
"D, tha c," cui cng n l nh.
C Caroline n bn ca c v m v tin ra. "y l ng hm lm xu,"
c ni vi Walter. "Hm nay xung ph n i. Mai tr li c 6"
Walter lc u. "Khng, cm n c," n ni nha nha.
Ging c Caroline bt u mt kin nhn, "y Walter, cm ly."
Walter li lc u.
Khi Walter lc u ln th ba c a th tho, "Ln ni vi c i, Scout."
Ti quay quanh v thy hu nh c m dn th trn v ton b nhm
i xe but nhn ti. C Caroline ni chuyn vi ti hai ln, v chng
nhn ti vi s t tin ngy th rng s quen bit dn n thng cm.
Ti ng dy ng hong nhn danh Walter, "A-tha c Caroline?"
"G , Jean Louise?"
"C Caroline, bn y l ngi nh Cunningham."

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 2

Trang 22

Ti ngi xung.
"L sao, Jean Louise?"
Ti c ngh mnh lm mi vic tr nn r rng lm ri. N r rng
vi tt c chng ti: Walter Cunningham ang ngi gc u xung.
N khng qun ba tra, n khng c ba tra g c. Hm nay n
khng c v c ngy mai hay ngy mt cng khng c lun. Chc c i
n cha tng thy ba ng hai mi lm xu cng mt lc bao gi.
Ti th ln na, "Walter l ngi ca nh Cunningham, c Caroline."
"Rt tic, c khng hiu, Jean Louise."
"Phi ri, tha c, c s bit r mi ngi dn th trn ch sau mt thi
gian ngn. Ngi nh Cunningham khng bao gi nhn bt c th g
m h khng th tr li-khng gi quyn gp nh th v cng khng
phiu bc l 7. H khng bao gi nhn bt c th g ca bt c ai, h
sng vi nhng g h c. H khng c nhiu, nhng h xoay x c
vi iu ."
Hiu bit c bit ca ti v dng h Cunningham-tc l mt nhanh ca
h-c c t nhng s kin nm ngoi. Cha Walter l mt trong
nhng thn ch ca b Atticus. Mt m, sau cuc ni chuyn khng
vui trong phng khch ca chng ti v v hn ch tha k ca ng,
trc khi ra v, ng Cunningham ni: "ng Finch, ti khng bit chng
no mi tr th lao cho ng c."
"ng lo lng chuyn , Walter," b Atticus ni.
Khi ti hi Jem hn ch tha k l g, v Jem m t n nh tnh trng b
kt ui trong mt khe nt, v ti hi b Atticus liu ng Cunningham
c tr tin cho nh mnh khng.
"Khng tr bng tin," b Atticus ni, "nhng trc cui nm h s tr.
Con c xem."
Chng ti . Mt sng Jem v ti thy mt ng ci sn sau. Sau
mt bao ht h o nm bc thm sau nh. Ging sinh l c mt
thng dy leo v cy r trang tr. Ma xun chng ti thy c
mt bao y rau c ci, b Atticus ni ng Cunningham tr cho b
qu nhiu.
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 2

Trang 23

"Sao ng li tr cho b nhu vy?" Ti hi.

"V l cch duy nht ng y c th tr cho b. ng y khng c tin."
"Nh mnh c ngho khng, b Atticus?"
B Atticus gt u. "Mnh c ngho."
Mi Jem nhn li. "Mnh c ngho nh nh Cunningham khng?"
"Khng hn. Nh Cunningham l dn nng thn, l nng dn, v v sp
tim chng khon ging vo h mnh nht 8"
B Atticus ni nhng ngi c tay ngh u ngho bi v cc nng dn
ngho. V ht Maycomb l ht nng nghip, bc s, nha s v lut s kh
kim c nhng ng nm xu v mi xu. Vic hn ch tha k ch l
mt phn trong nhng u t cho ng Cunningham. Nhng cnh ng
khng b hn ch tha k c cm c gn ht sch, v s tin mt t
i ng kim c th phi tr tin li. Nu bit gi mm gi ming, ng
Cunningham c th kim c mt vic lm WPA 9, nhng t ai
ca ng s tn li nu ng ri b n, v ng sn sng nhn n gi t
v quyn b phiu theo thch. B Atticus ni ng Cunningham thuc
loi ngi ngoan cng t chu thay i.
V ngi nh Cunningham khng c tin tr cho lut s, nn h ch
tr cho chng ti bng nhng g h c. "Con c bit," b Atticus ni, "bc
s Reynolds cng lm vic theo cch ny khng? Vi mt s ngi, ng
tnh th lao mt ln l mt thng khoai ty. Scout, nu con ch
b s ni cho con bit hn ch tha k l g. nh ngha ca Jem i khi
cng kh chnh xc."
Nu gii thch c nhng chuyn ny vi c Caroline, hn ti trnh
c t nhiu phin toi cho mnh v cnh ch sau cho c Caroline,
nhng gii thch mi vic r rng nh b Atticus l chuyn nm ngoi
kh nng ca ti, v vy ti ni, "C ang lm n xu h, c Caroline.
Walter khng c ng hai mi lm xu no nh tr c u, v c
cng khng th dng ci."
C Caroline ng bt ng, ri c nm ly c o ti v li ti ln bn
ca c. "Jean Louise, em nh vy vi ti sng nay th l ri," c ni.
"Trong chuyn no em cng khi u hng bt c. Gi tay ra."

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 2

Trang 24

Ti ngh c s nh nc bt ln , l l do duy nht m mi ngi

Maycomb cha tay ra: l phng thc nh du hp ng ming c
t lu i. T hi khng bit chng ti tha thun c iu g, ti
quay xung lp tm cu tr li, nhng c lp nhn li ti y hoang
mang. C Caroline cm cy thc ln, pht l lng vo su ci, ri
bo ti ng vo gc. Mt trn ci v a khi c lp rt cuc nhn ra
rng c Caroline qut ti.
Khi c Caroline da c lp s b y nh vy, lp mt li m bng ci
na, chng ch nghim tc li khi bng c Blount trm ln chng. C
Blount, mt ngi chnh gc Maycomb cho n lc cha bit g v
nhng b n ca H thng thp phn, xut hin ngay ca lp, tay chng
nnh v thng bo, "Nu cn nghe thy m thanh no khc t phng
ny, ti s thiu ri mi ngi trong y. C Caroline, lp su khng
th tp trung vo kim t thp v tt c s n o ny!"
Ti ch phi ng trong gc mt lt. c ting chung ht gi cu, c
Caroline nhn theo c lp xp hng mt i n tra. Khi ri khi
phng sau tt c nhng a khc, ti thy c ngi sp xung gh v vi
u vo cnh tay. Nu c c x t t i vi ti, ti s cm thy tic cho
c. C cng thuc loi kh xinh xn.
Ch thch
1. Ngha l Tazan v nhng ngi kin.
2. Lin minh gia cc ch n in ln vi gii cng nghip Alabama, chi phi nn chnh
tr ca bang ny, ng h nhng chnh sch bo th.
3. y Jem ni a vi em gi da trn cun sch cu ang c, cun Bullfinchs
Mythology(Thn thoi ca Bulfinch), mt tuyn tp cc truyn thn thoi Hy Lp ph bin
thi . Cch pht m hai t Bullfinch v Bulfinch tng t nhau. Trong ting Anh, Bukk
ngha l con b.
4. Lorenzo Dow(1777-1834): Nh truyn gio thuc phi Gim l tng i khp nc M,
c ti Alabama.
5. Phng php nh s phn loi sch trong th vin do Melvil Dewey lp ra. Jem ln ln
ng ny vi John Dewey, l thuyt gia v gio dc tin b.
6. Trong thi khng hong kinh t ny, mt bnh m gi 5 xu, v xem phim gi 10 xu,
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 2

Trang 25

mt gallon xng (3,8lit) gi 16 xu.

7. Scrip stamp: phiu thay tin giy c mnh gi nh, di 1 USD, c pht hnh khi
khn cp. Trong cuc khng hong kinh t, nhiu chnh quyn a phng cp pht loi
phiu ny cho dn tht nghip.
8. V sp th trng chng khon nm 1929: s kin khi mi cuc khng hong kinh t
M.
9. Works Progress Administration-S qun l tin cng trnh: mt trong nhiu c quan
c thnh lp gii quyt nn tht nghip trong khng hong kinh t. WPA ra i nm
1935 pht trin mt chng trnh cng trnh cng cng vi kinh ph nh cho vt t v
kinh ph ln cho lng bng.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

CHNG 3
Tm c Walter Cunningham trong sn trng khin ti thy hi lng
t nhiu, nhng khi ti u n xung t th Jem i ngang qua v bo
ti dng li. "My ln hn n m," anh y ni.
"N bng tui anh ch b," ti ni. "N lm bui hc u tin ca em
hng bt."
"Bung n ra, Scoutt. Sao vy?"
"N khng mang theo ba tra," ti ni, gii thch vic ti dnh dng
vo v n ung ca Water th no.
Walter ng ln v im lng nghe Jem vi ti. Nm m ca n
hi gi ln nh th ch i cuc tn cng ca anh em ti. Ti sn ti
ui n i, nhng Jem a tay ngn ti li. Anh xem xt Walter vi v
suy on. "Cha my l ng Walter Cunningham Old Sarum phi
khng?" Anh hi v Walter gt u.
Walter trng nh th c nui bng thc n cho c: i mt n, xanh
nh mt ca Dill Harris, hoe v y nc. Mt n khng c sc mu
tr chp mi, ch c mu hng m t. N r rm ngn tay theo
nhng dy ci ca b o lin qun ang mc, lo lng ty my nhng ci
mc kim loi.
Bt cht Jem nhe rng ci vi n. "V nh n cm vi ti tao i,
Walter," anh ni. "My ti ti tao vui lm."
Mt Walter bng sng ri ti sm.
Jem ni. "B ti tao l bn ca ba my m. Cn con Scout ny, n khng
- n khng nh my na u."
"Em khng chc iu u," ti ni. Vic Jem t lm ra cam kt cho
ti khin ti thy kh chu, nhng nhng pht giy ngh tra qu gi
ang tri qua. "Phi Walter, tao khng e my na u. My khng
thch u b sao? B Cal nh tao nu bp ht sy."
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 3

Trang 27

Walter ng im ti ch, cn mi. Jem v ti b i, v khi chng ti gn

n ch nh Radley th Walter gi, "N, tao i vi!"
Khi Walter ui kp bn ti, Jem ni chuyn tht vui vi n. "C con ma
sng trong ," anh ni mt cch thn mt, ch vo nh Radley. "Nghe
v ny bao gi cha, Walter?"
"Hnh nh c," Walter ni. "Nm u ti trng ri n my qu h o
tao mm cht lun - ngi ta ni hn tm thuc c v ri thy chng
qua hng ro trng."
Lc ny Jem c v t s Boo Radley v c ti v Walter bn cnh. Thc s
l Jem m ra hunh hoang, "C ln tao dm i mt lo ti nh
lun," anh ni vi Walter.
"Bt c ai tng i ti nh hn khng phi chy mi khi i ngang qua
," ti ni vi m my trn tri.
"Ai chy vy, c Priss?"
"Anh ch ai, khi khng c ai i chung."
Lc chng ti i n bc thm trc nh, Walter qun n l mt
Cunningham, Jem chy xung bp yu cu Calpurnia by thm mt a
na, chng ti c bn. B Atticus cho n Walter v bt u ni
chuyn v ma mng m c Jem v ti u khng th hiu.
"L do chu khng th qua c lp mt, ng Flinch, l ma xun no
chu cng phi ra ng gip ba chu cht cy, nhng c mt l do
khc nh by gi l kch thc ca cnh ng."
"My tr thng khoai ty cha?" Ti hi, nhng b Atticus lc u
vi ti.
Trong khi Walter cht thc n vo a ca n, n vi b Atticus ni
chuyn vi nhau nh hai ngi n ng, trc s ngc nhin thch th
ca Jem v ti. B Atticus ang gii thch nhng vn nng tri th
Walter ct ngang hi khng bit trong nh c mt ng khng. B
Atticus gi b Calpurnia, b quay li mang theo bnh xi r. B ng ch
Walter t phc v. Walter rt xi t ln rau v tht tht ho phng. Chc
hn n s rt xi r vo c ly sa nu nh ti khng hi n ang lm g.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 3

Trang 28

Chic a bc ku lch cch khi n t bnh xi r xung, ri n nhanh

chng t hai tay ln i. Sau n ci u xung.
B Atticus li lc u vi ti. "Nhng n tm ba n ca n ngp xi r,"
ti phn i. "N rt xi r ln khp...."
Ngay lc Calpurnia gi ti xung bp.
B ang gin d, m khi gin d th vn phm ca Calpurnia tr nn
ln xn. Khi bnh thng, vn phm ca b cng tt nh vn phm ca
mi ngi Maycomb. B Atticus ni Calpurnia c hc hn phn ln
ngi da mu khc.
Khi b lic nhn xung ti, nhng np nhn nh xu quanh i mt b
hn su hn. "C mt s ngi n khng ging nh mnh," b th thm
mt cch gay gt, "nhng u c ai yu cu c ry r h ti bn n khi
h khng ging c u. Thng nh l bn c v nu n mun n trn
tm khn bn th c hy k n, hiu ch?"
"N u phi l bn, Cal, n ch l mt a Cunningham...."
"n vi ni! H l ai th u thnh vn , bt c ai t chn n nh
ny u l bn c, v ng ti bt gp c xt nt cung cch ca h
theo kiu kiu k ny na nghe! H nh c c th kh hn h nh
Cunningham, nhng u phi l do cho c lm nhc h - nu c
khng c x ph hp c n ti bn, th c c th xung y v n
trong bp i!"
Calpurnia y ti qua cnh ca ung a sang phng n bng mt c
pht au ing. Ti ly a thc n ca mnh v xung n trong nh
bp, d sao ti cng mng l khng b b mt khi phi i mt vi h
ln na. Ti bo Calpurnia hy ch , ti s cho b bit: mt ngy no
khi b l i, ti s b i v nhy xung ch nc xoy Barker v ri
b s hi tic. Ngoi ta, ti ni thm, b lm ti gp rc ri ba nay:
b dy ti vit v tt c l li ca b. "Dp ci tr nhng x ca c i,"
b ni.
Jem v Walter tr li trng trc ti: vic li sau ni vi b
Atticus v vic bt cng qui c ca Calpurnia khin ti phi chy nc
rt mt mnh ngang nh Radley. "D sao b y cng thch Jem hn con,"
ti kt lun, v gi rng b Atticus nn nhanh chng tng kh b ta i.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 3

Trang 29

"Con c bao gi ngh rng Jem khng lm b y lo lng bng na con

khng?" Ging b Atticus anh li. "B khng c nh ui b y, by
gi v c sau ny na. Chng ta khng th sinh hot mt ngy m
khng c Calpurnia, con c bao gi ngh n iu khng? Con c
ngh l Calpurnia lm bao nhiu chuyn cho con cha, v con hy
quan tm n b y, hiu cha?"
Ti tr li trng v thy cm ght Calpurnia cho n khi mt ting ht
bt ng ph v nhng on hn ca ti. Ti nhn ln v thy c Caroline
ang ng gia phng, mt c y kinh hong. Dng nh c trn
tnh li gi vng chc trch ca mnh.
"N cn sng!" C r ln.
L con trai trong lp xng ln gip c. Cha i, ti ngh, c y s
chut. Thng Little Chuck Little, thng c mt s kin nhn phi thng
dnh cho tt c cc loi sinh vt, ni, "N chy ng no, c Caroline?
Cho ti em bit n chy i u, nhanh ln! D.C..." N quay sang thng
nhc ng sau - "D.C., ng ca li ti mnh bt n. Mau ln, c i,
n chy u mt ri?"
C Caroline ch ngn tay run ry khng phi xung sn m cng khng
phi ln bn, m vo mt a lng ngng ti khng bit tn. Khun mt
Little Chuck cau li v n ni nh nhng, " c ni n h? Vng, n cn
sng. N lm g khin c s vy?"
C Caroline ni mt cch tuyt vng, "C va mi i ngang th n b t
tc tr .... Va mi b ra khi tc...."
Little Chuck nhe rng ci. "u c g phi s mt con ch, tha c. C
cha tng thy con ch no sao? By gi c ch cn tr li bn c v dy
chng em mt s iu na."
Little Chuck l mt thnh vin khc trong lp khng bit ba n k tip
ca n t u ti, nhng n l mt qu ng bm sinh. N nm ly
khuu tay c v dn c Caroline n trc lp. "Gi c ng s na,
tha c," n ni. "Khng cn s mt con ch u. Em s i ly cho c
mt ly nc."
Ch nhn ca con ch khng th hin mt cht quan tm no n s
xn xao m n gy ra. N ln m lp da u bn trn trn, tm c v

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 3

Trang 30

khch v bp cht n gia ngn ci v ngn tr.

C Caroline theo di quy trnh trong s m hoc kinh khip. Little
Chuck mang nc n trong chic cc giy, v c ung vi v bit n.
Cui cng ging c bnh tnh li. " Em tn g, cu b?" C du dng hi.
Thng nh nheo mt. "Ai, em h?" C Caroline gt u.
"Burris Ewell."
C Caroline xem k cun s im danh. "y c mt Ewell nhng
khng c tn ring... em nh vn tn ring ca em c khng?"
"Khng bit nh vn lm sao. nh gi em l Burris."
"c ri Burris," c Caroline ni. "C ngh chng ta nn cho em ngh
chiu nay. C mun em v nh v gi u."
C ly trong bn ra mt cun sch dy, lt qua cc trang v c mt lt.
"Mt bin php ti nh tt cho... Burris, c mun cc em v nh v gi
u vi x bng nc tro. Lm vy xong, em ly du ha bi da u."
" chi vy c?"
" loi sch... , my con ch. Em bit , Burris, cc bn khc c th b
ly ch, v em u mun chuyn , phi khng?"
Thng nh ng dy. N l a d nht ti tng thy. C n xm
ngt, mu bn tay n cu bn, v mu bn tay en thui n tn phn tht
mm. N nhn c Caroline t mt khong trng sch s to bng nm tay
trn khun mt n. Chc chn khng ai n n, v c Caroline v
ti gii tr cho c lp hu nh sut bui sng.
"Burris ny," c Caroline ni, "lm n tm trc khi i hc li ngy mai."
Thng nh ci mt cch th l. "C khng cn ui em v nh, tha
c. Em sp ngh y-em lm th ny l cho c nm ri."
C Caroline c v bi ri. "Em ni vy l sao?"
Thng nh khng tr li. N kht mi y khinh b.
Mt a ln tui trong lp tr li, "Tha c, n l ngi nh Ewell", v
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 3

Trang 31

ti t hi khng bit li gii thch ny c tht bi nh n lc ca ti

khng. Nhng c Caroline c v sn sng lng nghe. "C trng y ti
n. Ti n n trng ngy u nm hc ri ngh. C ph trch hc
sinh trn hc bt ti n n y bi v c y do giao ti n cho ng
cnh st trng, nhng c y b nh gi ti n li. C y ngh c
thc hin xong lut bng vic ghi tn ti n vo s v qun l ti n
y ngy u. C c nhim v nh du ti n vng nhng ngy cn
li trong nm..."
"Nhng cn ba m chng th sao?" C Caroline hi vi v quan tm
thc s.
"C m no u," l cu tr li, "cn ba ca ti n th a gy g lm."
Burris Ewell hnh din vi cch tng thut ny.
"Em n trng vo ngy u nm lp mt ba nm nay ri," n ni
vi v ci m. "Coi nh nu nm nay em khn hn h s y em ln lp
hai..."
C Caroline ni, "Ngi xung li i, Burris," v ngay khi c ni iu
ti bit c phm mt sai lm nghim trng. S h mnh ca thng
nh le ln thnh cn gin d.
"C th bt em coi, c gio."
Little Chuck Little ng dy. " n i i, tha c," n ni. "N l mt
a xu, mt a cc h. N c th gy chuyn g , m y c my
a cn nh."
N thuc loi nh con, nhng khi Burris Ewell quay sao, tay phi ca
Little Chuck Little t vo ti. "Coi chng m Burris," n ni. "Tao s
git my lin khi nhn thy my. By gi xo v nh i."
Burris c v nh s thng b cao bng na n, v c Caroline li dng
s do d ca n. "Burris v nh i. Nu khng c s gi hiu trng," c
ni. "D sao c cng phi bo co v ny."
Thng nhc kht mi v l tin v pha ca.
Khi yn tm l khng ai c th ui c na, n quay li nt ln,
"Bo co mc xc c. Chng c m gio vin mi th l bo c th bt ti

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 3

Trang 32

lm bt c chuyn g! C chng buc ti phi i ch no c u, c

gio. C hy nh rng c chng bt c ti phi i n ch no u!"
N ch n khi n chc l c khc, ri mi l bc ra khi trng.
Ngay sau chng ti vy quanh bn c, c bng mi cch an i c.
N thc l mt a xu xa.. hn h..... c khng cn phi dy nhng
a nh n... khng phi l cch ng x ca Maycomb. C Caroline,
c ng bun na, sao c khng c cho ti em nghe mt cu chuyn
no ? Chuyn con mo sng nay tht hay...
C Caroline mm ci, chi mi, ni, "Cm n cc em," bo chng ti v
ch, m sch ra v lm m hoc c lp mt ny bng mt cu chuyn k
di v con cc sng trong ta lu i.
Khi ti i ngang qua nh Radley ln th t trong ngy -hai ln chy
nh bay-th s ru r ca ti cng tr nn su m hn cho ph hp vi
ngi nh. Nu thng ngy cn li ca nm hc cng y chuyn ly k
nh ngy u tin ny, th c l kh th v, nhng vin cnh tri qua
chn thng nhn c v vit khin ti ngh n chuyn b trn.
Cho n chiu ti phn ln nhng k hoch giang h ca ti xong,
khi ti v Jem ua nhau chy trn va h n b Atticus i lm v, ti
khng thua anh nhiu lm. Bn ti c thi quen chy ra n khi b
Atticus quo gc bu in t xa. B Atticus c v qun mt v b bi
hi tra ca ti; ng hi th v trng hc. Ti tr li ging mt v
ng khng truy hi ti.
C l Calpurnia cm thy rng ngy hm nay ca ti l mt ngy u m:
b cho ti xem b chun b ba ti. "Nhm mt li, m ming ra ti
s cho c mt ngc nhin," b ni.
B t khi lm bnh b gin, b ni mnh khng c thi gian, nhng hm
nay l mt ngy d chu vi b v c hai chng ti u i hc. B bit ti
thch bnh b gin.
"Ba nay ti nh c," b ni. "Nh vng qu nn hai gi ti phi bt
radio."
"Sao vy? Jem vi con u c nh tr khi tri ma."
"Ti bit," b ni, "nhng mt trong hai a lun trong tm gi ca
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 3

Trang 33

ti. Ti t hi khng bit mt ngy ti tn bao nhiu thi gian gi c.

m, b ni, ng dy," "chc l thi gian lm mt cho bnh b
gin. Gi c i ch khc chi cho ti chun b bn n."
Calpurnia ci xung hn ti. Ti chy i chi, t hi khng bit b c
chuyn g vy, chc b mun lm ha vi ti. B lun lun kht khe vi
ti, cui cng b thy sai lm trong cch c x gt gng ca b, b
thy hi tic nhng qu bng bnh khng th ni ra iu . Ti qu
mt mi vi nhng ti li trong ngy hm nay.
Sau ba ti, b Atticus ngi xung vi t bo v gi, "Scout, chun b
c cha?" n th ny th qu sc chu ng ca ti ri, v ti i ra
hng hin. B Atticus theo sau ti.
"C chuyn g khng n h Scout?"
Ti ni vi b Atticus ti thy khng khe v ti ngh mnh s khng i
hc na nu nh b khng phin.
B Atticus ngi xung chic xch u v bt cho chn li. Nhng ngn
tay ng r rm ci ti ng ng h; b ni l cch duy nht ng c
th suy ngh. B ch i trong s im lng thn tnh, v ti tm cch cng
c quan im ca mnh, "b khng h i hc m b vn ngon lnh, vy
con cng s nh. B c th dy con ging nh ng ni dy b vi ch
Jack vy."
"Khng, b khng dy con c," b Atticus ni. "B phi lm vic kim
sng. Vi li h s tng b vo t nu b con nh-ti nay con ung
mt liu magnesia 1 v ngy mai i hc nh thng."
"Con thy khe thit m."
"B cng ngh th. Gi th c chuyn g vy?"
T t ti k cho b nghe nhng chuyn xui xo trong ngy, ".... v c
gio ni b dy con sai ht trn, nn chng ta khng th c c na.
Con xin b ng bt con i hc na, nha b."
B Atticus ng dy i n cui hng hin, sau khi xem xt gin u
ta, ng tr li ch ti.
"Trc ht," ng ni, "nu con hc c mt cch thc n gin, Scout,

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 3

Trang 34

con s sinh hot thoi mi hn nhiu vi loi ngi. Con khng bao
gi thc s hiu mt ngi cho n khi con xem xt mi vic t quan
im ca ngi ..."
"L sao b?"
"...tc l con sng v c x y nh anh ta."
B Atticus ni ba nay ti hc c nhiu iu v chnh c Caroline
cng hc c vi iu. C bit c rng khng nn a ci g cho
mt ngi Cunningham, iu th nht l th, nhng nu ti v Walter
t t mnh vo vai tr ca c, chng ti s thy l mt sai lm thnh
thc pha c. Chng ti khng th mong c hiu c mi cung cch
ca Maycomb ch trong mt ngy, v chng ti khng th bt c chu
trch nhim khi c khng bit r mi chuyn.
"Con s b theo di gt gao," ti ni. "Con khng bit g hn l khng
nn c cho c nghe, v c buc ti con... nghe n b Atticus, con khng
i hc u!" Bt cht u ti le ln ngh. "B nh Burris Ewell khng?
N ch i hc ngy u. C ph trch hc sinh trn hc coi nh lm
ng lut khi c ghi tn n vo s..."
"Con khng lm vy c, Scout," b Atticus ni. "i khi tt hn l
nn b cong lut mt cht trong nhng trng hp c bit. Trong
trng hp ca con, lut php vn rt cng rn. Vy nn con phi i
hc."
"Con khng hiu sao con phi i hc trong khi n th khng."
"Vy th nghe n."
B Atticus ni rng ngi nh Ewell l s nhc ca Maycomb sut ba
th k. Khng ai trong s h tng lao ng mt ngy lng thin theo
tr nh ca ng. B ni ma Ging sinh no , khi em b cy Ging
sinh, ng s dn ti theo v ch cho ti ni v cch h sng. H l con
ngi, nhng h sng ging nh th vt. "H c th n trng bt c
khi no h mun, khi hc th hin du hiu nh nht ca vic mun c
hc vn," b Atticus ni. "C nhiu cch gi chng trng bng v
lc, nhng tht ngu ngc khi p buc nhng ngi nh nh Ewell vo
mt mi trng mi..."
"Nu mai con khng i hc, b s p buc con."
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 3

Trang 35

"Mnh khng ni chuyn ny na," b Atticus ni mt cch kh khc.

"Con, c Scoutt Finch, thuc loi ngi bnh thng. Con phi tun theo
lut php." B ni nhng ngi nh Ewell l thnh vin ca mt x hi
ring bit gm ton nhng ngi mang h Ewell. Trong mt s tnh
hung no ngi bnh thng sng sut cho php h hng nhng
c quyn no bng phng php n gin l lm ng trc mt
hot ng ca ngi nh Ewell. Chng hn nh h khng phi i hc.
Mt iu khc na, ng Bob Ewell, cha ca Burris, c php sn v
by th ngoi ma.
"B Atticus, vy l xu," ti ni. ht Maycomb, vic sn bn ngoi
ma l phm lut, mt trng ti trong mt dn chng.
"N hon ton sai lut," b ni, "v chc chn l xu, nhng khi mt
ngi tiu ht nhng tm ngn phiu cu tr ca mnh vo ru th
con ci ng ta ch c nc khc v i. B khng bit c ch t no
quanh y chu giao cho bn tr bt c th sn no m cha chng c th
bn c."
"ng Ewell khng nn lm iu .."
"D nhin ng ta khng nn, nhng ng ta s khng bao gi thay i
cung cch ca mnh. Liu con c trt s phn i ca con ln con ci
ng ta khng?"
"Khng, b," ti lm bm, v c thm ln cui, "Nhng nu con tip tc
i hc, b con mnh khng bao gi c c chung na.."
"iu thc s lm phin con h?"
"Vng, tha b."
Khi b Atticus nhn xung ti, ti thy trn mt ng c mt v lun
khin ti mong i mt iu g . "Con c bit tha hip l g khng?"
ng hi.
"B cong lut php h?"
"Khng, mt tha thun t c qua tng nhng. N l vy," ng
ni. "Nu con tha nhn s cn thit ca vic i hc, chng ta s tip tc
c mi m ging nh t trc ti nay. Tha thun vy c khng?"

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 3

Trang 36

"D, c!"
"Chng ta coi nh k kt xong m khng cn nghi thc thng l."
B Atticus ni khi thy ti chun b nh nc bt.
Khi ti m ca li pha trc b Atticus ni, "M n, Scout, tt hn l
con ng ni g v tha thun ca chng ta trng nghe."
"Sao vy?"
"B s nhng vic lm ca chng ta khng c nhng ngi hc cao
hn chp thun."
Jem v ti quen vi kiu n ni chc-th-v--nguyn-cui-cng ca
b chng ti, v lc no chng ti cng c t do ngt li i b
Atticus din dch khi n vt qu tm hiu ca mnh.
"Sao, b?"
"B cha tng n trng," ng ni, "nhng b c cm gic rng nu
con ni vi c Caroline chng ta c mi m c y s ry r b, m b
khng mun b c y ry r."
B Atticus lm chng ti ci sut bui ti , nghim tc c nhng
ct bo v mt ngi n ng ngi trn ct c 2chng v l do c th
no, chuyn cng l l do Jem dnh ngy th By sau
mit trong ngi nh trn cy. Jem ngi t sau ba im tm n lc mt
tri ln v chc s sut m nu nh b Atticus khng ct ng
dy tip t ca anh. Cn ti th dnh hu nh c ngy leo ln tut
xung, chy vic vt cho anh, cung cp cho anh vt liu, thc n v
nc, v khi ti mang cho anh mn p ban m th b Atticus ni nu
ti khng thm n anh, th Jem s xung. B Atticus ni ng.
Ch thch
1. Thuc gim axit trong bao t, thc y tiu ha.
2. Ngi trn ct c l mt tr biu din k qui nhng ph bin thp nin 1930.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

CHNG 4
Nhng ngy i hc cn li ca ti chng thun li g hn ngy u tin.
Tht ra chng l mt ti tm hiu bt tn t t pht trin thnh mt
bi hc, trong hng dm giy th cng v bt sp c bang
Alabama chi tr trong nhng n lc y ho nhng v ch ca n
nhm dy cho ti v ng lc nhm. Ci m Jem gi l H thng thp
phn Dewey ph bin khp trng vo cui nm hc u tin ca
ti, cho nn ti khng c c hi so snh n vi cc phng php
ging dy khc. Ti ch c th nhn xung quanh: b Atticus v ch ti,
ngi hc ti nh, bit mi th - t ra, nhng g ngi ny khng bit th
ngi kia bit. Hn na, ti khng th khng nhn thy rng b ti
lm vic nhiu nm trong c quan lp php bang, ln no cng c
bu m khng gp i th, khng b tc ng g ca nhng iu chnh
m cc gio vin ca ti ngh l thit yu i vi vic pht trin t cch
cng dn tt. Jem, c gio dc trn c s na Thp phn na M hc
dt 1, c v hot ng hiu qu d mt mnh hoc trong mt nhm,
nhng Jem l mt in hnh ti: khng mt h thng km cp no do
con ngi ngh ra li c th ngn anh y ng chi mi vo sch v. V
phn ti, ti chng bit g tr nhng iu thu thp c t tp ch Time
v c mi th v c nh, nhng khi u oi dch chuyn theo sinh
hot nhm chn ca h thng trng hc ht Maycomb, ti khng th
khng c n tng rng mnh b la ly mt mt ci g . Ngoi nhng
g ti khng bit, ti cn khng tin rng mi hai nm chn ngt khng
ngui li chnh l iu m tiu bang ny mun dnh cho ti.
Sut c nm, tan hc trc Jem ba mi pht, anh cn phi li n ba
gi, bao gi ti cng chy ngang nh Radley tht nhanh, khng dng li
cho n khi an ton ti c hng hin nh ti. Mt bui chiu, khi
ang chy ngang , mt ci g p vo mt ti v n p theo mt
kiu khin ti phi ht mt hi tht su, nhn quanh mt vng, v quay
tr li.
Hai cy si ti tt ng ngay ra khu t nh Radley; r chng lan ti
ra ng khin n mp m. C ci g mt trong hai cy si khin ti

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 4

Trang 38

ch .
My t giy bc nm trong hc cy ngay bn trn tm mt ti, nhp
nhy vi ti trong nh nng chiu. Ti nhn got, vi nhn quanh ln
na, th tay vo hc, v ly ra hai ming ko cao su khng c giy gi
bn ngoi.
Thi thc u tin ca ti l cho n vo ming ngay tc khc, nhng ti
nh li mnh ang u. Ti chy v nh, v ti hng hin, ti xem xt
k th va lm c. Thanh ko trng cn mi. Ti ngi v thy n
ta mi tht thm. Ti lim n v ch mt lt. Thy mnh khng cht ti
nht n vo ming: ko Wrigleys Double-Mint.
Khi Jem v nh anh hi ti ly u ra cc ko vy. Ti ni vi anh l ti
lm c.
"ng n nhng th lm c, Scout."
"Ci ny khng di t, n nm trn cy."
Jem hm h.
"Thit m. N nm trn cy ng kia , ci cy trn ng i hc v."
"Nh n ra ngay!"
Ti nh n ra. D sao th v n cng nht. "Em nhai n sut bui
chiu m c cht u, thm ch khng bnh na."
Jem gim chn. "B my khng bit l my thm ch khng c s vo
nhng ci cy sao? My s b cht nu cn lm vy!"
"Anh tng chm vo ngi nh ri m!"
"Chuyn khc! i sc ming i - ngay lp tc, nghe khng?"
"Khng, n s lm ming em mt mi thm."
"Nu khng tao s mc Calpurnia!"
trnh gp rc ri vi Calpurnia ti lm theo li Jem bo. V l do no
, nm hc u tin ca ti to ra mt thay i ln trong mi quan
h ca chng ti: s p ch, bt cng, v thi hay xen vo cng vic ca
ti Calpurnia dn dn bin thnh nhng li cn nhn phn i nh
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 4

Trang 39

nhng. V phn ti, i khi ti phi tn nhiu n lc, khng chc

gin b.
Ma h sp n; Jem v ti nn nng ch i. Ma h l ma tuyt vi
nht ca chng ti: ng trn chng hin sau bc ca li; hoc th
ng trong ngi nh trn cy; ma h c nhiu th ngon n; n l
hng ngn mu sc trn vng t kh nng; nhng trn ht, ma h l
c Dill.
Nh trng cho chng ti v sm vo ngy cui nm hc, ti v Jem
cng nhau i b v nh. "Chc ngy mai thng Dill s v ti y," ti
ni.
"C th ngy mt," Jem ni. "T Mississippi v y l hn mt ngy."
Khi chng ti n ch cy si ti nh Radley ti gi ngn tay ch ln th
mt trm ci l bng ni ti tm thy thanh ko cao su, c lm Jem tin
rng ti lm n , v nhn ra mnh ang ch vo mt t giy bc
khc.
"Tao thy ri, Scout! Tao thy ri..."
Jem nhn quanh, vi ln, v cn thn nht vo ti mt gi sng bng
nh xu. Chng ti chy v nh, v ngay hng hin chng ti cng
xem ci hp nh c lm bng nhng ming giy bc gi ko cao su.
N l loi hp ng nhn ci, bng vi nhung tm vi mt ci mc
nh. Jem bt m ci mc. Bn trong l hai ng xu c ch sch v
nh bng, hai ng chng ln nhau. Jem xem xt chng tht k.
"u da 2," anh ni. "Mt ngn chn trm l su v Scout, mt ng
l nm mt ngn chn trm. Th ny l c thit y."
"Mt ngn chn trm," ti lp li. "Tc l..."
"Im no, tao ang ngh."
"Jem, anh c ngh l ch giu ca ai khng?"
"u c my ngi i qua ngoi ti mnh, tr khi l ch giu
ca mt ngi ln no .."
"Ngi ln khng lm ch giu . Anh c cho l ti mnh nn gi
chng khng, Jem?"
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 4

Trang 40

"Tao cha bit mnh c th lm g, Scout. Mnh tr chng li cho ai y?

Tao bit chc chn l khng c ai i ngang ht. Cecil i ng nhnh
v vng quanh th trn v nh."
Cecil Jacobs, sng cui ph chng ti, cnh bu in, mi ngy i b
ng vng hn mt cy s n trng trnh nh Radley v nh b
Herry Lafayette Dubose. B Dubose sng cch nh ti hai cn; d lun
hng xm u cho rng b Dubose l b gi xu xa nht trn i. Jem
thng khng i ngang nh b nu khng c b Atticus i cng.
"Vy theo anh mnh nn lm g, Jem?"
Ngi tm ra l ngi c php gi tr khi c ai chng minh c
quyn s hu. Thnh thong hi mt a hoa tr, vt cht sa nng t
con b ca c Maudie Atkinson vo mt ngy h, hi trm nho ca ai
l mt phn trong vn ha o c ca chng ti, nhng tin li khc.
"Th ny," Jem ni. "Mnh c gi chng cho n ngy tu trng, ri i
vng vng hi xem l ca ai. C th chng l ca a no i xe but n qu mng v c ngh hc hm nay nn qun chng. Nhng th
ny phi l ca ai , tao bit. Thy n c nh bng c no khng?
Chng c dnh khng dm xi."
"Phi, nhng ti sao ai mun dnh ko cao su ging vy? Anh bit
n khng lu c m."
"Tao khng bit, Scout. Nhng nhng th ny quan trng vi ai ...."
"Quan trng lm sao, Jem....?"
"ng xu u Da -chng c ngun gc t ngi Da . Chng c ma
thut mnh d lm, chng em vn may cho my. Khng nh g rn
n bt ng khi my khng tm kim, m l nhng th nh sng lu v
sc khe tt, v qua c nhng bi kim tra su tun... nhng th ny
thc s c gi tr vi ai . Tao s ct chng trong rng ca tao."
Trc khi Jem v phng mnh, anh nhn hi lu vo nh Radley. C v
nh anh ang suy ngh tip.
Hai ngy sau Dill n trong vinh quang rc r: n t i xe la t
Meridian n Nh ga Maycomb (mt tc hiu mang tnh danh d - v

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 4

Trang 41

Nh ga Maycomb nm trong ht Abbott) n c c Rachel n

trn mt chic taxi ca Maycomb; n n trn toa xe la; n thy
hai anh em sinh i dnh vo nhau cng xung xe St. Louis v c
bmbasmo cu chuyn ny ca n bt chp nhng li e da. N
thi b ci qun soc xanh ng ght c ci nt vo o s mi v mc
chic qun ngn thc s c tht lng; n c v to con hn, khng cao
hn,v ni n gp ba n. Ba Dill cao hn b ti ti, ng ta c ru en
(nhn) v l ch tch ca Cng ty ng st L&N.
"Tao gip tay k s mt thi gian," Dill ni v ngp.
"My lm mi th ri tung ln, Dill. Yn no," Jem ni. "Ba nay mnh
chi vai g?"
"Tom, Sam v Dick," Dill ni. "Ti mnh ra sn trc i." Dill mun din
tr Rover Boys bi v truyn ny c ba vai ng n. R rng l n
chn ng nhng vai k cc cho bn ti.
"Em chn nhng nhn vt ," ti ni. Ti chn ng vai Tom Rover,
ngi bt cht my tr nh gia mt bui chiu phim v bin khi kch
bn cho n on cui, khi ngi ta tm thy n Alaska.
"Ch mt v cho ti mnh i, Jem" ti ni.
"Tao chn ch truyn lm ri."
Mi l nhng ngy t do u tin ca chng ti m chng ti chn.
Ti t hi ma h ny s mang li iu g.
Chng ti th thn ra sn trc, Dill ng nhn theo con ng,
hng vo b mt m m ca ta nh Radley. "Tao-ngi-thy-mi-chtchc," n ni. "Thit, tao ni thit," n ni, khi ti bo n im ming.
" my l my nh hi c khi c ai sp cht h?"
"Khng, tao l tao c th nghe mi ai v bit ngay h c sp cht
hay khng. Mt b gi dy tao cch ." Dill chm ti ngi ti. "JeansLouis-Finch, my s cht trong ba ngy na."
"Dill, nu my khng thi ngay tao s my trc gi. Tao ni thit
...."
"Im gim coi," Jem gn ging, "my lm c nh my tin l c Hn nng
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 4

Trang 42

vy."
"Cn anh lm c nh l anh khng tin," ti p li.
"Hn nng l ci g vy?"Dill hi.
"B my cha h i trn mt con ng vng vo ban m ri gp mt
ch nng h?" Jem hi Dill. "Hn nng l mt ngi khng ln thin
ng c, ch mi m loanh quanh trn nhng con ng vng v v
nu my i xuyn qua hn, th cht my cng thnh mt th nh vy,
ri my s lang thang sut m ht hi th ca ngi khc..."
"Lm th no ng i xuyn qua mt th nh vy?"
"V phng," Jem ni. "C khi n nm dang ngang trn ng, nhng
nu phi i ngang qua my hy c, Thin thn sng lng, sng cht ln
nhau; ri khi ng ny, ng ht hi tao, cu lm n khng qun
quanh ngi my..."
"ng tin li no anh y ni, Dill," ti xen vo. "Calpurnia ni l n
i ca ngi da en."
Jem nhn ti cau c, "c ri, ti mnh c tnh chi ci g hay khng?"
"Ti mnh ln trong lp xe i," ti ngh.
Jem th di. "My bit l tao qu ln m."
"Th anh y."
Ti chy ra sn sau v li mt lp xe hi c di lp vn sn. Ti ln
n ra sn trc. "Em trc," ti ni.
Dill ni n phi trc, v n mi n y.
Jem phn x, cho ti c y trc v cho Dill c ln trong thi
gian di hn, ti cun mnh vo trong lp xe.
Mi n khi vic xy ra ti mi bit Jem cu ti v ti ci anh v Hn
nng, v anh y ch c hi tr a ti. Anh lm th, bng cch ly
ht sc y lp xe theo l ng. t, tri, nh ca trn ln thnh mt
khi ln xn, tai ti lng bng, ti thy ngt th. Ti khng th th hai
tay ra ngng li, chng b kt cht gia ngc v hai gi. Ti ch cn

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 4

Trang 43

nc hy vng l Jem chy nhanh hn lp xe v ti, hoc mt ch mp

m trn l ng s dng ti li. Ti nghe ting anh ng sau, ui
theo v la ht.
Lp xe ny tng tng trn nn si, bng ngang ng, va vo mt ro
chn v bng ti nh mt nt bt ln trn l ng. Chong vng v
bun nn, ti nm trn nn xi mng v lc u, v hai tai cho ht lng
bng, ri nghe thy ging Jem, "Scout, ra khi mau ln!"
Ti nhm u v thy nhng bc thm nh Radley ngay trc mt. Ti
cng ngi.
"Rng ln, Scout, ng nm !" Jem go. "ng dy, ni khng?"
Ti ng dy, run ry khi c tr li bnh thng.
"Ly lp xe!" Jem h ht. "Mang n theo! B my khng hiu chuyn g
ht h?"
Khi nh thn li c, ti chy v pha h nhanh ht mc m i chn
run ry ca ti c th lm c.
"Sao my khng ly n theo," Jem ht.
"Sao anh khng vo m ly?" Ti go li.
Jem nn thinh.
"i i, n u xa cng my. Thm ch anh tng r ngi nh ri, nh
khng?"
Jem nhn ti cau c, nhng khng th t chi, anh chy theo l ng,
gim ln vng nc ngay cng, xng vo ri ly li lp xe.
"Thy cha?" Jem cau c y c thng. "C g u. Tao ni thit. Scout,
c khi my hnh ng y ht con gi, thit mc c."
Chuyn cn nhiu hn mc anh y bit, nhng ti quyt nh khng
ni vi anh.
Calpurnia xut hin ngay ca trc v la ln, "Ti gi ung nc chanh!
V nh mau trc khi nng nng thiu sng my a!" Nc chanh
gia bui sng l mt th tc ma h, Calpurnia by mt bnh v ba ci

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 4

Trang 44

ly hng hin, sau i lm cng vic ca b. Vic khng c Jem u

i na khng lm ti bn tm lm. Nc s khi phc tnh hi hc ca
anh.
Jem ung ht ly th hai v v ngc. "Tao bit ti mnh s chi tr g ri,"
anh tuyn b. "Tr g mi, mt ci g khc."
"Ci g?"Dill hi.
"Boo Radley."
u Jem i lc tht sng sut: anh ngh ra tr lm cho ti hiu
rng anh khng s nh Radley di bt c hnh thc no, i lp ch
ngha anh hng khng bit s ca ring anh vi tnh nht gan ca ti.
"Boo Radley? L sao?" Dill hi.
Jem ni, "Scout, my c th ng vai b Radley..."
"Em tuyn b nu em thch. Em khng ngh..."
"Lm nhm g vy?" Dill hi, "Vn cn s h?"
"Hn c th ra ngoi vo ban m khi ti mnh ng ht.." ti ni.
Jem hut so, "Scout, lm sao hn bit ti mnh lm ci g? Vi li tao
khng ngh hn vn . Hn cht my nm ri, v ngi ta nht
hn vo trong ng khi."
Dill ni, "Jem, my vi tao chi cng c, cn Scout c ngi coi nu n
s."
Ti hon ton chc chn rng Boo Radley vn trong ngi nh ,
nhng ti khng th chng minh, v ti cm thy hay nht l ngm
ming li nu khng ti s b buc ti tin vo Hn nng, hin tng m
ti khng lo ngi vo ban ngy.
Jem phn vai cho chng ti: ti l b Radley, v nhng g ti phi lm l
bc ra qut hng hin. Dill l ng gi Radley: ng i ti i lui trn l
ng v ho khi Jem ni chuyn vi ng ta. Jem, d nhin l Bob: anh y
lun di nhng bc thm trc nh v thnh thong la ht hay tru ln.
Khi ma h dn tri qua, tr a ca chng ti cng tin trin. Chng

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 4

Trang 45

ti trau chut v hon thin n, thm li thoi v ct truyn cho n khi

cho ra i mt v kch nh m chng ti thay i mi ngy.
Dill l mt k c ca k c: n c th nhp vo bt c vai no phn cho
n, v c v cao nu chiu cao l mt phn ca tr tai qui cn phi c.
N ch din xut theo cch d nht ca n; cch din t hi nht ca n
mang tnh rng rn. Ti min cng ng vai loi ph n c trong
kch bn. Ti khng bao gi ngh n vui nhn nh chi tr Tazan, v
ma h ti m nhn vai din vi rt nhiu lo lng m h bt chp
nhng bo m ca Jem rng Boo Radley cht v khng g c th
ng c n ti khi c anh y v Calpurnia vo ban ngy v b
Atticus vo ban m.
Jem l mt anh hng bm sinh.
l mt v kch nh m m, c thu dt t nhng mu chuyn
linh tinh v li n i ca hng xm: b Radley th kh xinh p cho
n khi b ci ng Radley v mt ht tin. B cng rng gn ht rng,
tc v ngn tr tay phi (ng gp ca Dill. Bob cn ct n vo mt
m khi hn khng tm c con mo hay con sc no n); b ngi
trong phng khch v khc sut, trong khi Bob dn dn mang ht mi
th c trong nh i.
B ba chng ti l nhng a tr vng vo rc ri; ti l quan ta xc
nh di chc, thay i khng kh; Dill dn Jem i v n anh ngi
xung bn di nhng bc thm, ly chi thc anh. Jem tr li khi cn
trong b dng cnh st trng, dn th trn cc loi, v trong vai c
Stephanie Crawford, ngi c nhiu chuyn k v nh Radley hn
bt c ai Maycomb.
Khi n lc din cnh chnh ca Bob, Jem s ln vo nh, n cp ci ko
trong ngn ko my may khi Calpurnia quay i ch khc, sau ngi
trn xch u ct cc t bo. Dill s i ngang qua, ho vi Jem, v Jem s
gi b lao vo i Dill. T ch ti ng cnh trng rt tht.
Khi ng Nathan Radley i ngang ch chng ti nh thng l xung
th trn, chng ti s ng im cho n khi ng i khut, ri t hi ng
s lm g chng ti khi ng nghi ng. Nhng hot ng ca chng ti
tam ngng khi c bt c mt ngi lng ging no xut hin, v mt ln
ti thy c Maudie Atkinson bn kia ng nhn sang chng ti, chic
ko ta hng ro ca c l lng trn khng.
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 4

Trang 46

Mt ngy n chng ti say sa din Chng XXV, phn II ca v One

Mans Family 3, chng ti thy b Atticus ng trn va h nhn chng
ti, v t tp ch cun li vo u gi. Mt tri cho bit mi hai gi
tra.
"Ti con ang din ci tr g vy?" ng hi.
"u c g,"Jem p.
Cu tr li n trnh ca Jem cho ti bit tr chi ca chng ti l mt b
mt, v vy ti im lng.
"Vy ti con lm g vi ci ko ? Sao li x nt t bo kia vy? Nu l
t bo hm nay b s cho ti con n n ."
"Khng c g."
"Khng c g l sao?" B Atticus hi.
"Khng c g u b."
"a b ci ko," b Atticus ni. "N u phi l th con chi. B tr
ny khng dnh dng g n nh Radlay h?"
"Khng, n," Jem ni, mt.
"B hy vng l khng," ng ni ct ngn, ri b vo trong nh.
"Je-m.."
"Im mm! B mi vo phng khch, trong b c th nghe ting ti
mnh."
Ra ti ch an ton ngoi sn, Dill hi Jem liu chng ti c th chi na
khng.
"Tao khng bit. B Atticus khng ni ti mnh khng c chi..."
"Jem," ti ni, "em thy chc b Atticus bit."
"B khng bit u. Nu bit b ni l bit ri."
Ti khng chc th, nhng Jem bo ti l con gi, rng con gi lun lun
tng tng ra mi th, l l do ti sao ngi ta ght con gi nh
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 4

Trang 47

th, v nu ti cn c c x nh mt a con gi ti c th ct xo v
tm a no khc m chi chung.
"c ri, anh c gi kin ca mnh i," ti ni. "Ri anh s thy."
Vic b Atticus xut hin l l do th hai khin ti mun b tr chi
ny. L do th nht xy ra vo ngy ti ln vo sn trc nh Radley.
Ln trong cn chong vng, cn bun nn v ting Jem r, ti nghe
mt m thanh khc, trm n ti khng nghe thy n nu va h.
C ai trong nh ang ci.
Ch thch
1. M giy hnh chp, ngy xa c i nh mt hnh pht cho hc sinh khng lm bi
tp.
2. l ng mt xu, mt mt c ni hnh u mt ngi Da .
3. Gia nh ca mt ngi: v kch truyn thanh nhiu k bt u t thng T nm 1932
ko di n thng Nm nm 1959 vi 3.256 bui pht thanh, cc k n khch sut ba thp
nin. V ny c cu trc nhn vt tng t chuyn nh Radley.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

CHNG 5
Tr cm rm ca ti cui cng nh bi Jem, nh ti tin on, v
ti thy nh nhm khi chng ti bt chi tr ny trong mt thi gian.
Tuy nhin anh vn cho rng b Atticus khng cm chng ti chi, v
vy chng ti c th chi; v nu b Atticus c ni chng ti khng
c chi th Jem ngh ra mt cch lun lch no : n gin l anh
s i tn nhn vt v sau chng ti khng th b buc ti ang chi
bt c th g.
Dill hng hi ng tnh vi k hoch hnh ng ny. D sao th Dill
cng ang tr thnh mt th g ca mt cuc th nghim, lun qun
theo sau Jem. Hi u h n yu cu ti ci n, ri n nhanh chng
qun mt chuyn . N bm st ti, xem ti nh mt th ti sn ca
n, ni ti l a con gi duy nht n tng yu, sau n b mc ti.
Ti p n hai ln nhng khng n thua g, n cng thn thin vi Jem
hn. Hai a sut nhiu ngy vi nhau trong cn nh trn cy lp
mu v ln k hoch, ch gi ti khi chng cn a th ba. Ti trnh xa
nhng m mu ngu ngc ca chng mt thi gian, v vi ni au b gi
l con gi, ti dnh hu ht nhng bui hong hn cn li ca ma h
nm y ngi vi c Maudie Atkinson hng hin trc nh c.
Jem v ti c t do chy chi trong sn ca c Maudie nu chng ti
trnh xa nhng cy quyn ca c, nhng mi lin h ca chng ti
vi c khng c nh r. Cho n khi Dill v Jem gt ti ra khi k
hoch ca chng, c vn l ph n khc duy nht trong khu , nhng
l mt ngi tng i hin lnh.
Hip c ngm ca chng ti vi c Maudie l bn ti c th chi trn
bi c ca c, n nho ca c nu chng ti khng nhy ln gin cy, hay
m vo khu t rng pha sau, nhng iu khon qu ho phng m
chng ti him khi ni vi c, v th chng ti thn trng gi gn cn
bng t nh trong mi quan h ca chng ti, nhng li c x ca Dill
v Jem y ti n gn c hn.
C Maudie ght ngi nh ca c: thi gian trong nh l thi gian b
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 5

Trang 49

lng ph. C l mt qu ph, mt ph n vi b ngoi thng xuyn

thay i, ngi chm sc nhng lung hoa trong chic m rm c v b
lao ng ca n ng, nhng sau bui tm lc nm gi c s xut
hin cng v thng tr c con ph trong v p y uy quyn.
C yu mi th mc trn t ca Cha, c c di. Vi mt ngoi l. Nu
c thy mt l c c trong sn nh c, th mi chuyn s ging nh l
Trn Marna th nh 1: c s xung bn b vi mt chu thic v bt n
phi chy l t bn di bng mt cht c m c ni l cc mnh, c
th git tt c chng ti nu chng ti khng ng ra xa.
"Sao c khng n gin l nh n ln?" Ti hi, sau khi chng kin mt
chin dch bn b chng li mt l c cao cha ti mt tc.
"Nh n ln, b con, nh n ln h?" C nht ln ci chi yu t v p
cht ngn ci vo thn cung b xu ca n. Nhng ht li ti rt ra. ",
mt nhnh c c th lm h c ci sn. Nhn n. Khi ma thu n ci
ny kh i v gi thi n bay khp ht Maycomb!" Khun mt ca c
Maudie v s c ny nh mt bnh dch trong kinh Cu c.
Cch n ni ca c tht c quyt so vi mt c dn Maycomb. C gi
chng ti bng c tn ln h ca chng ti. V khi ci, c l hai
thanh np vng nh xu kp vo rng hm trn. Khi ti ngm ngha
chng v mong rt cuc ti cng s c vi ci nh vy, c ni, "Nhn
n." Bng mt ci bng li c lm ci cu rng gi th ra, mt c ch
chn tnh c tc dng tht cht tnh bn ca chng ti.
Lng tt ca c Maudie m rng ti Jem v Dill, bt c khi no ti n
tm ngh trong nhng cuc rt ui ca chng: chng ti c li t
mt ti nng m cho n nay c Maudie vn giu chng ti. C lm
nhng chic bnh ngon nht trong vng ny. Khi c c chng ti tin
cy, mi ln nng bnh c li lm mt ci bnh to v ba ci bnh nh,
v c s gi vng qua ng, "Jem Finch, Scout Finch, Charles Baker
Harris, sang y!" S mau mn ca chng ti lun c tng thng.
Trong ma h, nhng bui hong hn thng di v thanh bnh. Nhiu
khi c Maudie v ti vn ngi im lng hng hin nh c, nhn bu tri
chuyn t vng sang hng khi mt tri ln, di theo nhng n chim
nhn bay s thp trn khu ph ny v bin mt ng sau mi trng
hc.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 5

Trang 50

"C Maudie," mt ti ti ni, "c c ngh Boo Radley cn sng khng?"

"Tn anh ta l Arthur v anh ta cn sng," c ni. C ang u a trn
chic gh g si to. "Chu c ngi thy mi hoa Mimosa ca c khng?
Ti nay n ging nh hi th ca thin thn vy."
"Vng, c. Lm sao c bit?"
"Bit ci g, b con?"
"Rng B.. ng Arthur vn cn sng?"
"Mt cu hi kinh khng. Nhng c cho rng l mt ti kinh
khng. C bit anh ta cn sng, Jean Louise, bi v c khng thy anh ta
b a ra."
"C l ng ta cht ri v h nht ng ta vo ng khi."
"Chu ly u ra ci tng vy?"
"Jem ni anh y ngh h lm vy."
"i x. Cng ngy n cng ging Jack Finch hn."
C Maudie bit ch Jack Finch, em trai ca b Atticus, t khi h cn
nh. Gn nh cng tui, h cng nhau ln ln Finchs Landing. C
Maudie l con gi mt ch t ln cn, bc s Fank Buford. Ngh ca bc
s Buford l ngh y v ni m nh ca ng l bt c th g ln ln trong
t, v vy ng vn ngho. Ch Jack Finch gii hn nim am m o
xi vi nhng bn hoa ca s ca ch Nashville v vn giu c.
Chng ti gp ch Jack vo mi Ging sinh, v mi Ging sinh ch u
gi um qua ng ku c Maudie sang ci ch. C Maudie thng
go li, "Ku ln cht na i, Jack Finch, v bu in h s nghe anh,
ti cha nghe anh!" Jem v ti ngh y l mt cch k l xin ci
mt ph n, nhng hi ch Jack cng hi k l. Ch ni ch ang
chc tc c Maudie, rng ch c gng m khng thnh cng sut bn
mi nm, rng ch l ngi cui cng trn tri t ny c Maudie ngh
n khi mun kt hn nhng l ngi u tin c ngh n chc
gho v cch phng th tt nht ca c l s xc phm mnh m, tt c
iu ny chng ti hiu r.
"Arthur Radley ch trong nh, vy thi," c Maudie ni. "Chu c

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 5

Trang 51

trong nh khng nu chu khng mun ra ngoi?"

"Phi, nhng chu mun ra ngoi. Sao ng ta khng mun nh?"
C Maudie nheo mt. "C cng bit nh chu thi."
"Chu cha tng nghe gii thch ti sao. Chng ai ni cho chu bit ti
sao?"
C Maudie gn li ci cu rng gi. "Chu bit ng gi Radley l mt tn
hu Baptist ra chn... 2"
"Nh c vy, phi khng?"
"V ngoi ca c khng cng n th, b con. C ch l mt Baptist."
"Tt c nhng ngi nh c u khng tin vo vic ra chn ch?"
"Tin ch. nh, trong bn tm."
"Nhng chng chu khng th rc l chung vi nhng ngi nh
c..."
R rng, c Maudie cho rng nh ngha phi Baptist nguyn thy l d
hn nh ngha h o khp kn 3, nn c ni, "Ngi Baptist ra chn
tin rng nhng g em n nim vui u l ti li. Chu c bit c ba
th By n, mt s h ra khi rng v i ngang qua ch ny v ni vi
c rng c c v nhng bng hoa ca c s xung a ngc khng?"
"Hoa ca c cng xung h?"
"Phi, cng. Chng cng b thiu chy vi c. H ngh c dnh qu
nhiu thi gian sinh hot ngoi tri v khng thi gian trong nh
c Kinh thnh."
Nim tin ca ti vo sch Phc m trn bc ging o bt dn trc
cnh tng c Maudie b nung mi mi trong loi ha ngc ca
ngi Tin lnh. Qu l c c ging li cay c, v c khng i khp
xm lm iu tt, nh c Stephanie Crawford lm. Nhng trong khi
khng ai c cht xu hiu bit li tin cy c Stephanie, th Jem v ti tin
c Maudie ht mc. C khng bao gi mch ti chng ti, khng h
chi tr mo vn chut vi bn ti, c hon ton khng quan tm n
i sng ring t ca chng ti. C l bn ca chng ti. Lm sao m
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 5

Trang 52

mt sinh vt hiu bit nh th c th sng trong nguy c b tra tn mi

mi th tht khng th no hiu c.
"iu khng ng, c Maudie. C l ngi ph n tuyt vi nht
chu bit."
C Maudie ci ti. "Cm n c b. Vn l, nhng ngi ra chn
ngh ph n l mt ti li no theo nh ngha. H hiu Kinh thnh
hon ton theo ngha en, chu bit y."
" c phi l l do ng Arthur trong nh, trnh xa ph n
khng?"
"C khng r."
"Chu chng hiu g c. Ging nh nu ng Arthur thm kht nc tri
t nht ng y phi bc ra cng. B Atticus ni Cha yu thuong loi
ngi ging nh mnh yu chnh mnh....."
C Maudie ngng u a, v ging c anh li. "Chu cn qu nh
khng hiu iu u," c ni, "nhng i khi Kinh Thnh trong tay
ngi no cn t hi hn mt chai ru mnh trong tay ca... , ca
ba chu chng hn."
Ti b sc. "B Atticus khng ung ru," ti ni. "B c i cha h
ung mt git no... khng, b c ung ch. B ni c ln b ung
cht t v khng thy thch."
C Maudie ci ln. "Ta khng ni v ba chu," c ni. " c l, nu
Atticus Finch ung cho n khi say kht th ng cng khng kh chu
nh mt s ngi trng thi tt nht ca h. C nhng loi ngi....
h qu bn lo v th gii bn kia n khng h bit cch sng trong
th gii ny, v chu c th nhn xung ph v thy nhng kt qu ."
"C c ngh chng c tht, tt c chuyn m ngi ta ni v B... ng
Arthur khng?"
"Nhng chuyn g?"
Ti k ra vi c.
"Ba phn t l chuyn do ngi da mu k v mt phn t l ca
Stephanie Crawford," c Maudie ni mt cch c quyt. "Stephanie
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 5

Trang 53

Crawford ni vi c rng c ln c y thc dy lc na m v thy anh

ta nhn c y qua ca s. C hi ri ch lm g, Stephanie, nm xch qua
mt bn v dnh ch cho anh ta h? Cu lm c ta im hng c mt
thi gian."
Ti tin chuyn . Ging iu ca c Maudie sc lm bt c ai im
ming.
"Khng, c b ," c ni, " l mt ngi nh bun. C nh li Arthur
Radley hi anh ta cn nh. Anh ta lun ni chuyn vi c mt cch d
thng, cho d ai ni g anh ta cng vn d thng. n ni d thng
ht mc hiu bit ca anh ta."
"C c cho l ng ta khng khng?"
C Maudie lc u. "Nu anh ta khng in th vo lc ny hn anh ta
phi in. Chng ta khng bao gi thc s bit nhng g xy ra vi
ngi ta. Nhng g xy ra trong cc ngi nh ng kn ca, nhng b
mt g...."
"B Atticus khng bao gi lm bt c iu g vi Jem v chu trong nh
m ng khng lm ngoi sn," ti ni, cm thy nhim v l phi bnh
vc b mnh.
"C b ngoan, c ang g ri mt si ch, thm ch khng h ngh ti ba
chu na, nhng by gi c ni iu ny: Atticus Finch trong nh
cng ging nh ng y ni cng cng. Chu c mun mang t bnh
nng v nh khng?"
Ti thch qu i ch.
Sng hm sau khi thc dy ti thy Dill v Jem ang sn sau say sa
ni chuyn. Khi ti nhp bn vi chng th nh thng l, chng bo
ti i ch khc chi.
"Khng. Sn ny u phi ca ring anh, Jem Finch. Em c quyn chi
y cng nh anh vy."
Dill v Jem bn bc ring mt lt vi nhau ri quay sang ti, "Nu y
my phi lm theo li ti tao," Dill cnh bo.
"i ch," ti ni, "ai m bt ng cao cp v quyn hnh d vy ta?"

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 5

Trang 54

"Nu my khng chu lm theo li ti tao, ti tao s khng cho my bit

bt c iu g ht," Dill tip tc.
"My c lm nh m ri my cao vt ln c tc vy! c ri, ci g th
h?"
Jem ni mt cch bnh thn, "Ti tao s gi mt l th cho Boo Radley."
"Bng cch no?" Ti c dn ni khip hi t ng dng ln trong ti.
C Maudie ni g th cng khng sao... c gi v yn lnh hng
hin nh c. Cn ti ti li khc.
Jem ch t l th ln u cn cu v nht n qua chp ca s. Nu c ai
xut hin Dill s rung chung.
Dill gi tay phi ln. N cm ci chung bc bo hiu gi n ca m ti.
"Tao s i vng qua hng nh," Jem ni. "Hm qua ti tao ng bn kia
ng nhn sang thy c mt ca b long ra. Tao ngh t ra tao c th
nht n vo b ca s."
"Jem..."
"By gi my dnh vo chuyn ny, my khng th rt lui, my s
phi tham gia, c Priss!"
"c ri, c ri, nhng em khng mun canh chng. Jem, c ai
..."
"My s phi canh chng pha sau cn Dill canh chng pha trc ngi
nh v trn ng, nu c ai n n s rung chung. R cha?"
"Vy c ri. Anh vit g cho hn vy?"
Dill ni, "Ti tao mi hn ht sc lch s l thnh thong hy ra ngoi v
cho ti mnh bit hn lm g trong .. ti tao ni ti mnh s khng lm
hn au v s mua cho hn mt cy kem."
"My ngi in ht ri, hn s git ti mnh!"
Dill ni, "y l ca tao. Tao ngh nu bc ra v ngi mt lt vi ti
mnh c th hn s cm thy d chu hn."
"Sao my bit hn khng cm thy d chu?"
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 5

Trang 55

"Vy my cm thy th no nu my b nht mt trm nm m chng c

g n ngoi mo? Tao c l ru hn di n tn y...."
"Ging ru ba my h?"
"Ba tao khng c ru, ng y..." Dill nn bt, nh th c nh li.
"X, xo," ti ni. "My ni trc khi xung xe l ba my c ru en..."
"Nu ng nh vy th hi ma h ba tao co ri! phi, tao cn mt l
th chng minh iu ... ng cng gi cho tao hai na!"
"Tip i.... tao chc l ng cn gi cho my mt b ng phc cnh st
k binh na ka! V khng bao gi n, ng khng? My c k hoi
nhng chuyn , con...."
Dill Harris c th ba nhng chuyn ln lao nht m ti tng nghe.
Chng hn nh, n ln my bay ch th mi by ln, n n
Nova Scotia, n thy mt con voi v ng ni n l thiu tng Joe
Wheeler v li cho n thanh gm ca ng.
"Ti by im ht coi," Jem ni. Anh m di lp vn sn nh v ly ra
mt cy so tre vng. "Ci ny c di ng trn va h th v
khng?"
"Bt c ai c can m bc v ngi nh u khng cn dng mt cy
cn cu," ti ni. "Sao anh khng n g ngay ca trc?"
"Chuyn-ny-khc," Jem ni, "tao phi ni vi my cu ny bao nhiu
ln?"
Dill rt mt ming giy ra khi ti v a cho Jem. Ba a chng ti
thn trng i v pha ngi nh c. Dill dng li ngay ct n gc pha
trc ngi nh, cn Jem vi ti d dt i theo va h song song vi hng
nh. Ti vt qua Jem v ng ni c th thy ch r.
"Vng tanh," ti ni. "Khng thy ai ht."
Jem nhn ln l ng ch Dill, n gt u.
Jem gn l th vo u cn cu, th n ngang qua sn v y v pha
ca s anh chn. Cn cu thiu vi phn na mi ti ni, v Jem

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 5

Trang 56

chm ti trc ht sc mnh. Ti theo di anh lm nhng ng tc thc

ny hi lu, ti b v tr n ch anh.
"Khng ht n ra khi cn cu c," anh lm bm, "cn nu ht ra
c th khng n vo ng ch c. Quay ra ng i, Scout."
Ti tr li v nhn quanh cung ng vng ngt. Thnh thong ti nhn
v pha Jem, ang kin nhn tm cch t l th ln b ca s. N c rt
xung t v Jem c lo vt n ln, cho n khi ti ngh nu Boo Radley
nhn c th hn cng khng th c l th . Ti ang nhn dc
theo ng th chung rung ln.
Hy chp nhn, ti lo o quay sang, ngh rng mnh s i mt vi
Boo Radley v nhng chic rng nanh d s ca hn; thay vo ti
thy Dill ng trc mt b Atticus v ang lc chung ct lc.
Jem trng c v qu khn kh n ti khng n lng ni vi anh
rng ti bo anh trc ri m. Anh l bc, ko theo chic cn cu
di trn l ng.
B Atticus ni, "Thi lc ci chung i."
Dill nm ly con lc ca chung, trong khong im lng tip theo, ti c
g n li lc chung tip. B Atticus ht m v pha sau v ng chng
nnh. "Jem," ng ni, "ti con ang lm g vy?"
"Khng c g, tha b."
"B khng mun nghe cu tr li na. Ni b nghe."
"Con ch... ti con ch c a mt th cho ng Radley."
"Ti con c a cho ng ta ci g?"
"Ch mt l th."
"a b coi."
Jem cha ra mt mu giy bn thu. B Atticus cm ly v c c. "Sao
ti con li mun ng Radley ra ngoi?"
Dill ni, "Ti chu ngh ng y s thch ti chu.." v im bt khi b
Atticus nhn n.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 5

Trang 57

"Con trai," ng ni vi Jem, "b ni vi con mt iu v ch ni mt ln

thi: chm dt ngay tr quy ry ng y. iu p dng vi c hai
a."
Nhng g ng Radley lm l vic ring ca ng ta. Nu ng ta mun ra
ngoi, ng ta s ra. Nu ng ta mun trong nh ca ng ta th ng ta
c quyn li trong thot khi s ch ca bn tr t m, vn
l mt thut ng nh nhng dnh cho nhng k nh chng ti. Chng
ti s ngh th no nu b Atticus xng vo m khng g ca, khi chng
ti trong phng mnh vo ban m? Chng ti, thc t, ang lm
chnh iu nh th vi ng Radley. iu ng Radley lm c th c v k
quc vi chng ti, nhng n khng k quc vi ng ta. Hn na, c
phi chng ti cha bao gi c ngh rng cung cch lch thip giao
tip vi ngi khc l qua ca trc thay v qua ca s khng? Cui
cng, chng ti phi trnh xa ngi nh cho n khi c mi vo,
chng ti khng c chi mt tr ngu ngc no m ng thy chng
ti chi hoc chc gho bt c ai tren con ph ny hoc trong th trn
ny...
"Bn con khng chc gho ng ta, bn con khng ci nho ng ta," Jem
ni, "bn con ch...."
"Vy l chuyn con ang lm, phi khng?"
"Chc gho ng ta h?"
"Khng," b Atticus ni, "phi by lch s i ng ta cho c khu ph ny
bit ht."
Jem c v hi sng ln. "Con khng ni ti con ang lm chuyn , con
khng ni vy!"
B Atticus ci khan. "Con va ni vi b xong," ng ni. "Ti con
ngng ngay tr nhm nh ny li, c ba a."
Jem h hc nhn ng.
"Con mun tr thnh mt lut s, ng khng?" Ming b ti mm li
mt cch y nghi ng, nh th ng ang c gi cho n mm cht.
Jem quyt nh rng c i co v chi tit th cng chng ch g, v im
lng. Khi b Atticus vo trong nh tm h s m ng qun mang theo
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 5

Trang 58

n s sng nay, th Jem mi nhn ra rng anh b h gc bng ci

mnh li c xa nht tng c ghi nhn ca gii lut s. Anh ng
ch mt khong cch hp l tnh t bc thm, di theo b Atticus ri
khi nh i v pha th trn. Khi b Atticus i xa khi tm nghe thy,
Jem mi go ln sau lng ng, "Con ngh mun tr thnh lut s,
nhng by gi con khng chc na ri!"
Ch thch
1. Trn Marne th nh, hoc trn Reims: trn nh mang tnh bc ngot trong Th chin
th nht, din ra t th thng By n thng Tm nm 1918, trong c i bi trc
ng minh. Trn ny cng m u mt lot chin thng khc ca ng minh v dn n
kt thc chin tranh.
2. Tn Baptist (Ty l) sng o n mc cho rng mi th u ti li, nht l nhng g
em li nim vui.
3. Nguyn vn: Closed communion: gio x c ch trng ch lm nghi thc thnh th
(rc l) cho nhng ngi trong gio x, ch khng cho nhng tn hu vng lai.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

CHNG 6
"c," b ti ni khi Jem hi liu chng ti c th qua ngi cnh h c
ca c Rachel vi Dill khng, v y l m cui cng ca n
Maycomb. "Tm bit cu ta gim b lun, chng ta s gp li cu ta vo
ma h sang nm."
Chng ti nhy qua bc tng thp ngn gia sn ca c Rachel v
ng li xe ca chng ti. Jem hut so ging chim a a v Dill tr li
trong bng ti.
"Khng mt ngn gi," Jem ni. "Nhn ng kia ka."
Anh ch v hng ng. Mt trng khng l nh ln pha sau rng cu
h o ca c Maudie. "N khin tri c v nng hn," anh ni.
"Ti nay c hnh thnh gi trn h?" Dill hi, khng nhn ln. N
ang lm mt iu thuc t t bo v mt si dy.
"Khng, ch c ch Hng. ng t n, Dill, my s lm hi rnh c gc
ph ny ."
C mt ph n trong mt trng Maycomb. C ta ngi chi tc trc
chic gng trang im.
"Ti tao s nh my , nhc," ti ni. "Chc mnh nn ch xem ng
Avery h?"
ng Avery thu bn kia ng i din nh b Henry Lafayette
Dubose. Ngoi vic lm thay i trong a tin quyn gp mi Ch
nht, ng Avery cn ngi ngoi hin mi ti cho n chn gi v ht hi.
Mt ti n chng ti c ng cho hng c n chng kin mt mn
trnh din c v nh l ln cui cng ca ng, v chng ti ch xem
bit bao lu m ng khng h lm nh vy ln na. Mt m n khi ti
v Jem ri hng hin nh c Rachel th Dill ngn ti ti li, "Ny, nhn
ng kia xem." N ch sang bn kia ng. Thot tin chng ti chng
thy g ngoi gin nho ph hin trc, nhng nhn k th thy mt tia
nc cong vng t trn m l, chng ti c chng n cch mt t
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 6

Trang 60

khong ba mt, xung v vng tung te trong vng trn vng kch
ca ngn n ng. Jem ni ng Avery tnh ton sai. Dill ni ng ta
phi ung khong hn bn lt mt ngy, v cuc thi ua k tip sau
xc nh khong cch tng i v ti nng ca mi a li lm ti
cm thy b ra ra, v ti khng c khiu trong lnh vc ny.
Dill vn vai, ngp, v ni ht sc thn nhin. "Tao bit chuyn g ti,
ti mnh i do mt lt i."
Ti nghe ging n ng ng. Khng ai Maycomb ny i do khi khi
c. "i u vy, Dill?"
Dill ht u v hng Nam.
Jem ni, "OK". Khi ti phn i, anh ni ngt ngo, "My khng cn
phi i theo, Angel May."
"My khng phi i. Nn nh..."
Jem khng phi l ngi ngh mi ti nhng tht bi qua: c v
thng ip duy nht anh nhn c t b Atticus l s hiu thu ngh
thut kim tra cho. "Scout, ti tao khng tnh lm g c, ch i n ch
n ng ri quay li thi."
Chng ti lng l i dc va h, lng nghe ting gh xch u hng hin
ko kt di sc nng ca ngi hng xm, lng nghe ting th tho nho
nh ca ngi ln trong khu ph chng ti. Thnh thong chng ti
nghe ting c Stephanie Crawford ci ln.
"Sao?" Dill ni.
"c," Jem p. "Sao my khng v nh i, Scout?"
n gin l Dill v Jem s nhn trm qua ca s b long thanh chp
xem chng c th thy Boo Radley khng, v nu ti khng mun i vi
chng, ti c th v thng nh v gi im ci ming bp xp, vy thi.
"Nhng lm ci qui g m my ng i ti nay vy?"
Bi v khng ai thy chng vo ban m, bi v b Atticus s m mnh
vo cun sch n ni khng nghe thy nc Cha tr n, bi v nu
Boo Radley c git chng th chng ch l mt nm hc thay v mt k
ngh h, v bi v ng trong bng ti th d thy bn trong mt ngi
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 6

Trang 61

nh hn gia ban ngy, ti hiu khng?

"Jem, lm n...."
"Scout, tao ni vi my ln cui, im mm hoc ct v nh.. tao ni c
Cha chng gim l my ngy cng ging mt a con gi."
Nghe cu , ti khng c chn la no khc ngoi vic theo h. Chng
ti ngh tt nht l chui di hng ro dy km cao pha sau khu t
nh Radley, chng ti t c nguy c b nhn thy hn. Hng ro bao bc
mt mnh vn ln v mt nh v sinh nh bng g.
Jem ko si dy hng ro km thp nht ln v Dill chui qua. Ti theo
sau, nng ho ro cho Jem. Khong trng qu nh i vi Jem. "ng
gy ting ng," anh th tho. "C lm g i na th ng bc vo
lung ci, chng nh thc c c ngi cht 1."
Ghi nh iu , nn ti c l phi mt mt pht mi i c mt bc.
Ti di chuyn nhanh hn khi thy Jem tut ng trc vy tay ra hiu
di nh trng. Chng ti ti ci cng ngn cch khu vn vi sn sau.
Jem chm vo n. Cnh cng ku ken kt.
"Nh nc bt vo ," Dill th thm.
"Anh a c l v ch b, Jem," ti lm bm. "Mnh khng d g ri khi
ch ny u."
"Sut, nh nc bt vo i, Scout."
Chng ti phun n kh ming, v Jem m cng t t, nhc n qua mt
bn v da vo hng ro. Chng ti trong sn sau.
Pha sau nh Radley khng d coi bng pha trc: mt hng hin
nt chy sut chiu di ngi nh; c hai ca ci v hai ca s xen k vi
ca ci. Thay v c mt tr ln, th ch c mt cy ct vung chng mt
u mi nh. Mt ci l Franklin c 2 nm gc hng hin; bn trn n
l mt tm gng km gi treo m phn chiu nh trng v sng ln
mt v k b.
"Aaa," Jem th tho, nhc chn cao ln.
"G vy?"

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 6

Trang 62

"L g con," anh th ra.

Vic chng ti buc phi n trnh nhng th khng thy c t mi
pha c khng nh khi Dill dn u chng ti th tho nh vn ch
C-h--a. Chng ti b n hng nh, vng ti ca chp b long. B ca
cao hn Jem n my tc.
"Lm kiu cho my ln nghe," Jem th tho vi Dill. "i ." Jem nm
ly c tay tri ca anh y v c tay phi ca ti, cn ti nm ly c tay
tri ca ti v c tay phi ca Jem, chng ti ngi thp xung v Dill
ngi ln ci kiu ca ti ti. Bn ti nng n ln v n bm vo c b
ca s.
"L ln," Jem th tho, "ti tao khng chu c lu u."
Dill m vai ti v ti ti h n xung t.
"My thy ci g?"
"Chng thy g. My tm mn. D sao cng c nh le li u ."
"Rt khi ch ny i," Jem th ra. "Mnh vng li ra pha sau. Sut." Anh
cnh bo ti, khi ti nh phn i.
"Th dm ra ca s pha sau i."
"Dill, khng," ti ni.
Dill dng li v Jem i trc. Khi Jem t chn ln bc cp cui cng,
n ku ct kt. Jem ng im, ri th trng lng ca anh tng cht mt.
Bc cp im lng, Jem b hai bc, t chn ln hng hin ri tht c ngi
ln, v lo o mt hi lu. Anh ly li thng bng v qu xung. Anh
b ti ca s, ngng u ln, nhn vo.
Ri ti thy mt ci bng. N l bng mt ngi n ng i m. Mi
u ti tng l ci cy, nhng khng c gi thi, v thn cy khng
bao gi i. Hng hin sau nh ngp trn nh trng, v ci bng, cng
cng, bng qua hng hin tin v pha Jem.
Dill thy ci bng sau ti. N a hai tay che mt.
Khi ci bng lt ngang qua Jem, Jem cng trng thy. Anh vng tay
m u v ng im.
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 6

Trang 63

Ci bng dng li cch Jem vi tc. Cnh tay n t hng gi ln, ri

bung xung, v ng im. Ri n xoay ngi li, i qua ch Jem, i dc
theo hng hin v bin mt bn hng nh, tr li nh n n.
Jem phng khi hng hin v chy v pha ti ti. Anh git m cnh
cng, li Dill v ti qua, v xua chng ti xung hai lung ci. Chy
c na ng, ti vp t; khi ti vp, ting gm ca khu sng sn
m vang c khu ph.
Dill v Jem k bn ti, Jem th hn hn khng ra hi, "Hng ro m sn
trng!... L ln, Scout!"
Jem ko si dy km ln, ti v Dill chui qua v khi chy c na
ng n ch cy si l loi gia sn trng chng ti mi nhn ra Jem
khng theo chng ti. Bn ti chy tr li v thy anh ang ln ln
hng ro, tut ci qun di ra thot thn. Anh chy ti cy si
trong chic qun soc.
An ton sau thn cy, chng ti cht lng nhng u c Jem ang hot
ng, "Mnh phi v nh, mi ngi s nhn ra mnh vng mt."
Chng ti chy bng qua sn trng, b di hng ro vo Bi Hong
sau nh chng ti, leo qua hng ro sau nh v ti c bc tam cp ca
sau th Jem mi cho ti ti dng li ngh.
Khi th c bnh thng, ba chng ti c ra v t t i ra sn trc.
Bn ti nhn ra ng v thy mt nhm ngi hng xm t tp ngay
trc cng nh Radley.
"Mnh ti i," Jem ni. "H s thy k l nu ti mnh khng xut
hin."
ng Nathan Radley ang ng bn trong cng nh ng, tay m khu
sng sn gy. B Atticus ng ngay cnh c Maudie v Stephanie
Crawford. C Rachel v ng Avery ng k bn. Khng ai trong s h
thy bn ti n.
Chng ti chen vo cnh c Maudie, lc ang nhn quanh. "My a
u vy, b khng nghe thy v ln xn ny h?"
"C chuyn g vy?" Jem hi.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 6

Trang 64

"ng Radlay bn mt tn da en trong vn rau nh ng."

". C bn trng khng?"
""Khng," c Stephanie ni. "Bn ch thin. D sao cng lm hn s xanh
mt. Ni nu ai thy mt tn en nhng da li trng quanh y, th
chnh l ngi . Ni ng ta c ci nng sng khc cho ting ng k
tip ng ta nghe c trong vn rau, v ln k ng ta s khng nhm
cao na u, d c l con ch, tay da en, hay... Jem Finch!"
"Sao c?" Jem hi.
B Atticus hi, "Qun di ca con u, con trai?"
"Qun di h, b?"
"Qun di."
V phng cu vn. Anh ch mc qun soc trc mt Cha v mi
ngi. Ti th di.
"A... ng Finch?"
Trong nh sng chi ca ngn n ng, ti c th thy Dill ang c
mt m mu: mt n m to, khun mt bu bnh ca n trn hn.
"G Dill?" B Atticus hi.
"A... chu thng c qun ca n," n ni m h.
"Thng c qun ca n? Cch no"
Dill s gy, ri a tay ngang trn. "Ti chu chi nh ph ci ng
kia cnh h c," n ni.
Jem v ti nh nhm. Nhng ngi hng xm c v hi lng: tt c h
cng ngi li. Nhng nh ph ci l g?
Chng ti khng c c hi khm ph: c Rachel r ln nh ci ci
bo chy ca tr trn, "C-h--a -i, Dill Harris! nh bi ngay h c ca
c? C s nh ph ci chu y, ng nhc !"
B Atticus cu Dill khi ti phn thy tc th. "Khoan , c Rachel,"
ng ni. "Trc y ti cha tng nghe ni bn tr chi tr ny. C bn
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 6

Trang 65

chi bi l h?"
Jem bt gn qu bng Dill p qua vi i mt nhm nghin 3, "Khng,
tha b, ch bng my que dim."
Ti phc ng anh mnh. Nhng que dim th nguy him, nhng nhng
l bi l tai ha.
"Jem, Scout," b Atticus ni, "b khng mun nghe v bi bc di bt
c hnh thc no na, nghe cha. i vi Dill v ly qun li, Jem. Con
t gii quyt."
"ng lo, Dill," Jem ni, khi chng ti i trn va h, "c y s khng
pht my u. B tao s thuyt phc c v chuyn ny. l nhanh tr
, ng tng. Im no... ti by c nghe khng?"
Chng ti dng li, v nghe ging b Atticus, "... khng nghim trng...
tt c chng u tri qua, c Rachel...."
Dill nh nhm, nhng Jem vi ti th khng. l vn Jem by ra ci
qun no vo bui sng.
" tao a my qun ca tao," Dill ni, khi chng ti ti bc thm nh
c Rachel. Jem ni anh mc n khng va, nhng d sao cng cm n.
Chng ti tm bit nhau, v Dill i vo nh. R rng n nh ra n
nh hn vi ti, v vy n quay tr ra v hn ti tht nhanh trc mt
Jem. "Nh vit th, nghe khng?" N go ln sau lng chng ti.
Nu ci qun ca Jem c nm an ton trn ngi Jem, th chng ti hn
cng khng ng c nhiu. Mi m thanh m ti nghe t chic
ging ca ti hin sau nh u c phng i gp ba ln; mi ting
chn bc trn si l Boo Radley ang tm cch tr th, mi ngi da
en i ngang qua ci ni m trong m l Boo Radley ang lang
thang truy tm chng ti; nhng cn trng m b vo ca li l
nhng ngn tay in r ca Boo Radley ang ngt si km thnh tng
mu; nhng cy xoan him c, chn vn, sng ng. Ti chp chn gia
ng v thc cho n khi nghe Jem lm bm.
"Ng cha, Ba Mt nh?"
"Anh khng h?"

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 6

Trang 66

"Sut. n ca b Atticus tt ri."

Trong nh trng tn ti thy Jem bng chn xung t.
"Tao i ly li n," anh ni.
Ti ngi bt dy. "Khng c. Em khng anh i u."
Anh mc o vo. "Tao phi ly n v."
"Nu anh i em s ku b Atticus dy."
"My lm vy l tao git my."
Ti ko anh xung cnh ti trn ging. Ti c thuyt phc anh. "ng
Nathan s tm thy n sng mai, Jem. ng ta bit anh lm mt n. Khi
ng ta a n cho b Atticus th tnh hnh s kh t hi, nhng ch vy
thi. Thi i ng i."
"Tao cng bit vy," Jem ni. "Th nn tao mi phi i ly n v."
Ti bt u cm thy kh chu. Mt mnh anh quay li ch ... ti nh
c Stephannie ni: ng Nathan c mt nng sng khc cho ting ng
k tip ng ta nghe c, d l con ch, tay da en... Jem bit iu
r hn ti.
Ti tuyt vng, "Nghe n, n khng ng, Jem . Mt c nh th au
nhng khng ko di. Anh s b bn nt u, Jem. Lm n..."
Anh th ra mt cch kin nhn. "Tao... n ging nh vy n, Scout," anh
lm bm. "T khi tao c tr khn ti gi b Atticus cha tng nh n
tao. Tao mun gi iu ."
y l mt tng. C v nh b Atticus da nt chng ti mi ngy.
" anh mun ni rng b Atticus cha tng bt qu tang anh bt c
chuyn g."
"C l th, nhng... tao ch mun gi n nh vy hoi, Scout. L ra ti
nay mnh khng nn lm chuyn , Scout."
n lc , ti cho rng ti v Jem bt u rn nt. i khi ti khng
hiu anh y, nhng nhng thi k hoang mang ca ti kh ngn ngi.
iu ny qu tm ca ti. "Lm n," ti van ni, "anh khng th ngh v

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 6

Trang 67

n ch trong mt pht sao.... mt mnh anh ...."

"Im mm!"
"N khng ging chuyn b khng bao gi ni vi anh na hoc mt
iu g ... em s ku b dy, Jem, em th l em...."
Jem nm ly c o ng ca ti vn cht. "Vy em s i vi anh..." Ti
nght th.
"Khng my khng c i. My s ch lm n."
Tht toi cng. Ti m cht ca sau v gi n trong khi anh b xung cc
bc thm. Lc hn hai gi. Trng sp ln v nhng hng ro mt
co m dn. Chic o s mi trng ca Jem nhp nh ging nh mt con
ma nh nhy trn bui sng ang n. Mt cn gi nh thi qua lm
lnh m hi ang chy hai bn mt ti.
Anh i ng sau, qua bi Hong, bng qua sn trng v vng ti hng
ro, ti ngh vy... t ra l l trnh anh ang nhm theo. ng i
s mt nhiu gi hn, v vy cha n lc phi lo. Ti ch cho n lc
phi lo v ch nghe ting sng ca ng Radley. Ri ti ngh mnh nghe
hng ro sau ku ct kt. ch l m tng.
Ri ti nghe b Atticus ho. Ti nn th. i khi na m n phng tm
chng ti thng thy ng ang c sch. B ni ng thng thc gic
lc na m, kim tra ti ti, ri c sch li ng. Ti ch n ca b
bt ln, cng mt nhn nh sng trn ngp cn phng. n vn tt, v ti
th pho.
Nhng con giun v ngh, nhng nhng qu xoan chn vn g trn
mi nh khi gi thong qua, v bng ti thm no vi ting ch sa xa
xa.
Anh y kia ri, ang tr li vi ti. Tm o trng ca anh thp thong
bn hng ro sau nh v r dn hn. Anh bc ln nhng thm sau nh,
ng cht ca sau lng li v ngi xung ging ca mnh. Khng ni
li no, anh gi ci qun ln. Anh nm xung, v trong mt lt ti nghe
ging anh rung ln. Ri anh nm im, ti khng nghe anh ng nguy
na.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 6

Trang 68

Ch thch
1. y l loi ci b xanh (collard), l rng v di mc la xa ra hai bn, nn rt kh i
gia hai lip ci m khng gy lot xot.
2. L si bng st do Benjamin Franklin sng ch.
3. ni hai a tung hng rt khp.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

CHNG 7
Jem r v im lng sut mt tun. Nh b Atticus c ln khuyn ti
lm, ti th t mnh vo v tr Jem v ng x nh anh y xem sao: nu
ti i mt mnh n nh Radley lc hai gi sng, m tang ca ti hn
c t chc vo chiu hm sau. V vy ti Jem mt mnh v c
khng quy ry anh.
Nm hc bt u. Lp hai cng ti t nh lp mt, thm ch t hn-h
vn cha tm th vo mt bn v khng cho bn c hay vit. S tin b
ca c Caroline lp k bn c th c c tnh bng tn s ting ci;
tuy nhin, ci nhm nh thng l khng qua c lp mt vn
nguyn , v chng c cng ln trong vic gi trt t. iu l th duy
nht ca lp hai l nm nay ti phi li mun bng Jem, v anh em ti
thng cng v nh lc ba gi.
Mt bui chiu khi chng ti bng qua sn trng v pha nh, bt ng
Jem ni, "C mt iu tao cha ni vi my."
V y l cu chuyn trn vn u tin ca anh sau nhiu ngy, nn ti
khuyn khch anh, "V chuyn g?"
"V m ."
"Anh khng h ni vi em bt c chuyn g v m ," ti ni.
Jem xua nhng li ca ti nh qut my con rui nhu. Anh im lng
mt lt, ri ni, "Khi tr li ly ci qun... n ri ni t khi tao tut n
ra, tao khng g n ra c. Khi tao quay li..." Jem ht mt hi su.
"Khi tao quay li, n c xp vt ngang qua hng ro.... ging nh n
ang ch tao vy."
"Ngang..."
"V cn chuyn na...." Ging Jem chng xung. "V nh tao cho my
xem. N c khu li. Khng ging mt ph n khu, m ging
kiu tao rng lm. Nhn nhm ht trn. Hu nh ging...."

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 7

Trang 70

"... ai bit anh s quay li kim n."

Jem rng mnh. "Ging nh ai c c ngh ca tao... ging nh
ai c th bit tao sp lm g. Khng ai c th bit tao sp lm g tr
khi h bit tao, ng khng, Scout?"
Cu hi ca Jem l mt li khn cu, ti trn an anh, "Khng ai c th
bit anh sp lm g tr khi h sng trong nh ny vi anh, cn em thm
ch cn khng bit na kia."
Chng ti i ngang ci cy ca mnh. Trong l hc ca n c mt cun
dy xm.
"ng ly n, Jem," ti ni. "y l ch giu ca ai ."
"Tao khng ngh th, Scout."
"Phi m. Ai nh Walter Cunningham n y vo mi gi ngh v
giu cc th ca n... v ti mnh i ngang ri ly ca n. Nghe n, c
n vi ngy. Nu n cn , mnh s ly, ng khng?"
"ng , c th my ng," Jem ni. "Chc n l ch ca thng nhc no
.... giu nhng th ca n khi bn ln hn. My bit l ch khi i hc
mnh mi thy my th ."
"Phi," ti ni, "nhng ti mnh u c i ngang y trong lc ngh h."
Chng ti v nh. Sng hm sau cun dy vn cn ni chng ti n
li. Khi n vn vo ngy th ba, Jem bn b n vo ti. T tr i
chng ti xem mi th tm thy trong l hc l ti sn ca chng ti.
Lp hai tht chn, nhng Jem cam oan rng ti cng ln trng hc
cng tt hn, rng mi u anh cng vy, v mi n lp su ngi ta
mi hc c iu ng gi. Lp su c v khin anh vui t u: anh
hc qua Thi k Ai Cp m ti thy kh hiu.... anh c i thng
ngi, gi mt tay ti trc v mt tay ra sau, bn chn ny sau bn
chn kia. Anh tuyn b ngi Ai Cp i theo kiu ; ti ni nu h i
nh vy, ti khng bit lm th no h hon thnh cng vic c,
nhng Jem ni h t thnh qu hn ngi M nhiu, h ch ra giy
v sinh v thut p xc vnh vin, v hi ngy nay chng ta s u
nu h khng ngh ra nhng th y? B Atticus bo ti b bt nhng
tnh t v ti s c cc s kin 1.
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 7

Trang 71

Nam Alabama cc ma khng c xc nh r rng; ma h lan

sang ma thu, v ma thu i khi khng c ma ng ni theo sau, m
chuyn sang mt ma xun ngn ngi ri tan li vo ma h. Ma thu
nm l mt ma thu di, hu nh khng lnh n mc cn ti mt
chic o khoc mng. Jem v ti ang i theo qu o ca chng ti vo
mt chiu thng Mi du mt th ci hc cy khin chng ti dng li.
Ln ny c ci g trng trng trong .
Jem dnh cho ti c n: ti li ra hai hnh nhn nh c tc bng
ming x bng. Mt ci tc hnh a con trai, hnh kia mc chic m
th.
Trc khi ti nh ra rng khng c th ba m no nh vy, ti ht
ln v nm chng xung.
Jem lm chng ln. "C chuyn g vi my vy?" Anh go ln. Anh
chi sch bi bm trn chng. "My ci ny hn lm," anh ni. "Tao
cha tng thy th p nh vy."
Anh th chng xung tay ti. Chng gn nh l hnh nh thu nh hon
ho v hai a tr. a con trai mc qun soc, v mt ln tc b x
xa xung chn my n. Ti nhn ln Jem. Mt ln tc nu thng r
xung t ng ngi. Trc y ti cha tng nhn ra im ny.
Jem nhn t bp b gi sang ti. Bp b c tc che kn na trn. Ti cng
vy.
"Nhng hnh ny l ti mnh," anh ni.
"Theo anh ai lm chng?"
"Ai quanh y bit o gt m ti mnh bit?" Anh y hi.
"ng Avery."
"ng Avery ch lm ging vy. tao ni chm khc."
ng Avery lm trung bnh mt thanh ci mt tun; ng gt n lc n
nh li cn bng cy tm ri nhai n.
" l ngi yu ca c Stephanie Crawford," ti ni.
"ng ta khc c, nhng ng sng vng nng thn. ng ta ch
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 7

Trang 72

n ti mnh hi no vy?"
"C l ng ngi hng hin v nhn ti mnh thay v c Stephanie. Nu
em l ng ta, em s lm vy."
Jem nhn ti rt lu n ti hi c chuyn g vy, nhng ch nhn
c cu tr li Khng C G, Scout . Khi v ti nh, Jem ct hai con
bp b vo rng ca anh.
Cha y hai tun sau, chng ti nhn c nguyn mt gi ko cao su,
m chng ti c th tn hng, li n rng mi th khu nh Radley
u l thuc c tri khi k c ca Jem.
Tun k tip l bng cha mt huy chng xn mu. Jem a n cho
b Atticus xem, ng ni l huy chng nh vn, rng trc khi ti
ti ra i cc trng ht Maycomb c nhng cuc thi nh vn v
thng huy chng cho ngi thng cuc. B Atticus ni chc c ai lm
mt n, v hi ti ti hi lng vng xung quanh cha? Jem chn
ti khi ti nh khai ra ni chng ti nht c n. Jem hi liu b
Atticus c nh ai nhn c mt ci khng, b Atticus ni khng.
Mn qu ln nht ca chng ti xut hin bn ngy sau . N l chic
ng h b ti khng cn chy na, gn vo mt si dy chuyn c con
dao nhm.
"Anh c ngh l vng trng khng, Jem?"
"Khng bit. tao a cho b xem."
B Atticus ni chc n ng gi mi , gm con dao, dy chuyn cc
th, nu n cn mi. "Con c i chc vi ai trong trng khng?" ng
hi.
", khng, tha b!" Jem li ra ci ng h ca ng ni m b Atticus
cho anh y eo mi tun mt ln nu anh gi n cn thn. Vo nhng
ngy eo ng h , Jem i ng rt cn thn. "B, nu b ng , con
gi c ci ny xi thay ci kia. Khng chng con sa n c."
Khi ci mi thay th dn ci ng h ca ng ni, v vic eo n tr
thnh mt nhim v phin toi trong ngy, Jem khng cn cm thy s
cn thit ca vic xc minh gi gic nm pht mt ln na.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 7

Trang 73

Anh lm vic sa cha ngon lnh, ch c mt l xo v hai mu nh

xu c b ra, nhng ng h vn khng chy. "-h," anh th di, "n
khng bao gi chy, Scout.....?"
"H?"
"My c cho l mnh nn vit mt l th cho ngi li nhng th ny
cho mnh khng?"
"ng vy, Jem, mnh cm n h.... c g sai u?"
Jem nm hai l tai, lc u qua li. "Tao khng hiu, tao vn khng hiu
c..... tao khng bit ti sao, Scout...." Anh nhn v pha phng khch.
"Tao ngh tt hn l ni vi b Atticus..... khng, tao cho l khng."
"Em s ni vi b dm anh."
"Khng, ng lm vy, Scout. Scout n?"
"G?"
Sut bui ti anh nh ni vi ti iu g ; khun mt anh sng
bng v anh chm ti bn ti, ri anh i . Gi anh li i na. ",
khng c g."
"N, mnh vit th i." Ti cha t giy v cy bt ch vo ngay mi anh.
"c ri. Knh tha ng....."
"Sao anh bit l n ng? Em c l c Maudie.... em tin chc iu
t lu."
"..., c Maudie u c nhai ko cao su..."Jem ci toe. "My bit ,
nhiu khi c c th ni chuyn kh tht. C ln tao mi c mt thanh
ko cao su c ni khng, cm n, rng.... ko cao su dnh vo vm
ming lm c khng ni chuyn c," Jem ni mt cch thn trng.
"iu b khng hay sao?"
"Phi,c khi c y c th ni nhng iu hay ho. Nhng d sao c cng
khng c ng h eo tay vi si dy chuyn."
"Tha ngi," Jem ni. "Chng ti trn trng ci..... khng, chng ti trn

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 7

Trang 74

trng mi th m ngi t vo cy cho chng ti. Knh th, Jeremy

Atticus Finch."
"ng ta u bit anh l ai nu anh k tn nh vy?"
Jem ty tn anh v vit, "Jem Finch". Ti k tn, "Jean Louise Finch
(Scout)," bn di. Jem l th vo b th.
Sng hm sau trn ng n trng anh chy trc ti v dng li ch
ci cy. Jem ang quay mt v pha ti khi anh nhn ln, v ti thy anh
tr nn trng bch.
"Scout!"
Ti chy ti ch anh.
C ai trm l bc bng xi mng.
"ng khc, Scout, lc ny... ng khc lc ny, my khng lo rng..."
Anh th thm vi ti sut ng n trng.
Khi chng ti v nh n tra Jem nut vi nut vng, chy ra hng hin
v ng bc thm. Ti theo anh. "Cha c ai i ngang ," anh ni.
Ngy hm sau Jem lp li vic trng chng ca anh v c n b.
", cho ng Nathan," anh ni.
"Cho bui sng Jem, Scout," ng Nathan ni khi i ngang qua.
"ng Radley," Jem ni.
ng Radley quay sang.
"ng Radlay, ..... ng trt xi mng vo ci l cy ng kia ka ?"
"Phi," ng p. "Ta trt n ."
"Sao ng lm vy?"
"Cy sp cht. Chu dng xi mng trt vo khi chng bnh. Chu phi
bit iu , Jem."
Jem khng ni g v chuyn cho n chiu ti. Khi chng ti i
ngang ci cy ca chng ti anh v mt cch trm t vo lp xi mng
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 7

Trang 75

ca n, v vn chm su trong suy ngh. C v nh anh ang bun

phin v vy ti gi khong cch.
Nh thng l, chng ti n b Atticus i lm v ti . Khi ti bc
thm, Jem ni. "B Atticus, lm n nhn ra ng kia ch ci cy ."
"Cy no, con trai?"
"Ci cy ngay gc khu t nh Radley trn ng ti trng ."
"Sao?"
"Cy sp cht h?"
", khng, con trai, b khng ngh th. Nhin l n ka, chng sum su
v xanh um, u c ch no a u....."
"Thm ch n khng bnh na h b?"
"Ci cy khe mnh nh con vy, Jem. C chuyn g?"
"ng Nathan ni cy sp cht."
"Cng c th. B chc ng bit nhiu v cy ca ng hn chng ta."
B Atticus chng ti li hng hin. Jem ta vo cy ct, c vai vo
.
"Anh nga h, Jem?" Ti hi mt cch ht sc lch s. Anh khng tr li.
"Vo nh i Jem." ti ni.
"Lt na i."
Anh ng cho n khi m xung, v ti ch anh. Khi chng ti i
vo nh, ti thy anh ny gi khc, mt anh bn nhng ch c th
c nc mt, nhng ti ngh tht k l l ti khng h nghe ting anh
khc.
Ch thch
1. Jem bt chc dng iu ca ngi Ai Cp qua tranh v ca h (trn tng, gm...)
cn Atticus bo Scoutt b tnh t trong cu ni ca Jem i ngha l: ngi Ai Cp ch ra
giy (ch khng phi giy v sinh) v thut p xc (ng nhin l vnh vin).
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 7

Git Con Chim Nhi

Trang 76

Harper Lee

CHNG 8
V cc l do m nhng nh tin tri kinh nghim nht ht Maycomb
cng khng th hiu c, nm y ma thu chuyn sang ma ng.
Chng ti c hai tun lnh nht k t nm 1885, b Atticus k ng
Avery ni trn Rosetta 1 c vit rng khi tr con khng vng li cha
m chng, ht thuc l v nh ln, cc ma s thay i: Jem v ti b
nng bi ci ti gp phn vo nhng sai lch bt thng ca thin
nhin, do gy bt hnh cho hng xm ca chng ti v bc bi cho
bn thn chng ti.
B Radley gi cht vo ma ng nm , nhng ci cht ca b chng
gy c my xn xao... hng xm him khi thy b, tr lc b ra ti
cy chui hoa ca b. Jem v ti cho rng cui cng Bob git b,
nhng khi b Atticus t nh Radley tr v, ng ni b cht v nhng
nguyn nhn t nhin, trc s tht vng ca chng ti.
"Hi b i," Jem th thm.
"Anh hi i, anh ln nht m."
" l l do my phi hi b."
"B Atticus," ti hi, "b c gp ng Arthur khng ?"
B Atticus nghim ngh nhn ti qua t bo, "B khng thy."
Jem cn khng cho chng ti hi thm na. Anh ni b Atticus vn cn
d sc v chng ti v nh Radley, v c d hi g thm cng khng n.
Jem c rng b Atticus ngh nhng hnh ng ca chng ti vo m
ma h y khng n thun ch dng li ch chi ph ci . Jem
khng c c s vng chc cho nhng tng ca anh, anh ni ch l
mt linh cm bt cht.
Sng hm sau ti thc dy, nhn ra ca s v gn nh cht ing v s
hi. Ting r ca ti khin b Atticus ang co ru trong phng tm
phi chy ra.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 8

Trang 78

"Tn th ri, b Atticus! Lm n lm ci g i....!" Ti li ng n ca s

v ch.
"i, khng phi u," ng ni. "Tuyt ri y m."
Jem hi b Atticus liu n ri hoi sao. Jem cng cha tng thy tuyt
nhng m anh bit n l g. B Atticus ni ng khng bit g hn Jem v
tuyt. "Nhng b ngh nu tri m t th ny, n s chuyn thnh
ma."
in thoi reo v b Atticus ri bn n n nghe. " l Eula May," b
ni khi quay li. "B trch nguyn vn nh.... V ht Maycomb khng c
tuyt ri t nm 1885, nn hm nay s ngh hc."
Eula May l ngi trc tng i in thoi hng u ca Maycomb. C
c giao vic ph bin nhng thng bo cng, th mi m ci, pht
ci bo chy, v cho nhng ch dn s cu khi bc s Reynolds i vng.
Cui cng th b Atticus yu cu chng ti trt t li v bt chng ti
nhn vo a thc n ca mnh thay v ra ngoi ca s, Jem hi, "p
ngi tuyt nh th no, h b?"
"B cha tng bit," b Atticus ni, "B khng mun ti con tht vng,
nhng b e rng khng c tuyt lm mt qu cu tuyt na ka."
Calpurnia bc vo nh v ni b ngh tri s nh vy hoi. Khi chng
ti chy ra sn sau, n ph mt lp tuyt mm mng.
"Ti mnh khng nn i lng vng trn tuyt," Jem ni. "Coi ka, mi
bc chn ca my li lm ph phm ht c."
Ti nhn li nhng du chn sng nc ca mnh. Jem ni rng nu ch
cho n khi tuyt ri nhiu hn chng ti c th vun n li lm thnh
ngi tuyt. Ti l li ra lim mt bng tuyt. N bng rt.
"Jem, n nng!"
"N khng nng, n qu lnh n t chy. ng n n na, Scout.
My ang lng ph n. n ri xung."
"Nhng em mun gim ln n."
"Tao bit, mnh c th i trn tuyt sn nh c Maudie."
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 8

Trang 79

Jem phng qua sn trc, ti bc theo du chn anh. Khi chng ti n

va h trc nh c Maudie, ng Avery n bn chng ti. ng c
khun mt lng v ci bng to di tht lng.
"Thy ti bay lm g cha?" ng ni. "Tuyt khng ri ht Maycomb
t sau v Appomattox 2. Chnh my a tr h nh ti bay lm cc
ma thay i ro."
Ti t hi liu ng Avery c bit vo ma h ri chng ti chm ch
ho hc ch i nh th no thy ng lp li mn trnh din ca
mnh v ngm ngh rng nu y l phn thng ca chng ti, th cn
phi ni iu g n ti. Ti khng ngc nhin chuyn ng Avery
tp hp nhng thng k kh tng ca ng u: chng xut pht
thng t Rosetta.
"Jem Finch, chu Jem Finch!"
"C Maudie gi anh ka, Jem."
"My a c ngay gia sn i. Ngay gn hng hin c cy thch
thung dung b vi di tuyt. ng gim ln n!"
"D," Jem gi to. "N p lm h c Maudie?"
"p kh mc! Nu ti nay ng bng n s lm cht my cy quyn
ca c!"
Chic m c k ca c Maudie lp lnh nhng tinh th tuyt. C ang
ci xung m cy bi nh, chp chng trong nhng bao vi. Jem hi
c lm vy lm g.
"Gi cho chng m," c ni.
"Lm sao hoa gi m c? N u c mu lu thng."
"C khng tr li c cu hi ny, Jem Finch. Tt c nhng g c bit l
nu ti nay tri ng bng th nhng cy ny s ng bng, v vy c
che chng li. R cha?"
"D, c Maudie ny?"
"G na, qu ng?"

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 8

Trang 80

"Scout v chu c th vay t tuyt ca c khng?"

"Ly Cha, c ly ht i! C c mt ci gi c di gm sn, ht ht n
v i." C Maudie nheo mt. "Jem Finch, chu s lm g vi tuyt ca
c?"
"Ri c s thy," Jem ni, v ti ti ct lc chuyn tuyt t sn nh c
Maudie sang sn nh ti, mt hot ng t nhp.
"Mnh s lm g, Jem?" Ti hi.
"Ri my s thy," anh ni. "By gi cm ci gi v ht ht tuyt m my
gom c t sn sau ra sn trc. i ngc theo du chn c nghe,"
anh cn thn dn thm.
"Mnh s c mt em b tuyt h, Jem?"
"Khng, mt ngi tuyt thc th. Phi lm ct lc , no i."
Jem chy ra sn sau, ly cy cuc lm vn v bt u o tht nhanh
ng sau ng g, nhng con giun anh bt c sang mt bn. Anh
vo nh, tr ra vi mt ci gi my ng qun o ch git, y t
vo v bng n ra sn trc.
Khi chng ti c c nm gi t v hai gi tuyt, Jem ni vy l sn
sng bt tay vo lm.
"Anh khng ngh y l mt m ln xn h?" Ti hi.
"By gi trng ln xn, nhng lt na th khng u," anh ni.
Jem m mt ng t, p vo mt ri thm tip mt m t na, v
mt m na cho n khi anh to xong mt bc tng bn thn.
"Jem, em cha tng nghe c ngi tuyt da en bao gi," ti ni.
"N s khng en lu u," anh cu nhu.
Jem i kim vi cnh h o sn sau, bn chng li, ri un chng
thnh nhng khung xng ph t ln.
"N trng ging Stephanie Crawford vi hai tay chng nnh," ti ni.
"Mp gia v hai cnh tay khng khiu."

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 8

Trang 81

"Tao s lm cho chng to hn." Jem t nc ln pho tng bn ri p

thm t. Anh nhn n ngm ngh mt hi, ri anh p mt ci bng to
bn di tht lng ca ngi tuyt. Jem nhn ti, mt anh nhp nhy,
"ng Avery hi c hnh dng mt ngi tuyt, ng khng?"
Jem vc ln mt m tuyt v bt u trt ln n. Anh ch cho php ti
ph sau lng, dnh nhng phn phi ra trc cho anh. Dn dn ng
Avery ha thnh trng.
Dng nhng mu g lm mt, mi, ming v nt o, Jem thnh cng
trong vic to mt ng Avery trng d dn. Mt thanh ci na lm
hon tt bc tranh. Jem bc lui v ngm cng trnh sng to ca anh.
"N cng d thng, h Jem," ti ni. "Coi gn ging nh n ang ni
chuyn vi anh."
"Th vy , phi khng?" Anh bn ln ni.
Chng ti khng i c ti lc b Atticus v dng ba tra, m gi
in v ni chng ti c mt ngc nhin cho ng. ng c v ngc nhin
thit khi thy hu ht tuyt sn sau c chuyn ra sn trc, nhng
ng ni chng ti lm mt cng vic tuyt vi. "B khng bit ti con
lm n nh th no," ng ni vi Jem, "nhng t gi tr i b s
khng cn lo con s tr nn nh th no na, con trai, con s lun lun
c tng."
Tai Jem lng trc li khen ca b Atticus, nhng anh nhn mt cch
i ngi khi thy b Atticus bc lui li. B Atticus nhn ngi tuyt mt
hi. ng nhe rng ci, ri ci to. "Con trai, b khng th ni trc
con s tr thnh g.... mt k s, mt lut s, hoc mt ha s v chn
dung. Nhng con phm ti gn nh ph bng ti y trong sn
trc. Chng ta phi ci trang thng cha ny."
B Atticus ngh rng Jem gt bt pha trc ca to vt ca anh mt
cht, thay cy chi cho cy ci, v gn mt ci tp d ln n.
Jem gii thch rng nu anh lm vy, ngi tuyt s tr nn bn thu v
khng cn l ngi tuyt na.
"B khng quan tm nhng g con lm, min l con lm mt iu g ,"
b Atticus ni. "Con khng th c chm chm lm nhng bc h ha v
cc hng xm."
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 8

Trang 82

"Khng phi l m t tnh cch," Jem ni. "N ch trng ging ng y

thi."
"ng Avery c th khng ngh th."
"Con bit lm g ri!" Jem ni. Anh phng ra ng, bin vo sn sau
ca c Maudie v tr v y hoan h. Anh chp ci m ca c ln u
ngi tuyt v nht ci ko ta hng ro ca c vo ch khunh ra
cnh tay ca n. B Atticus ni nh vy c v c.
C Maudie m ca trc v bc ra hng hin. C nhn sang chng ti.
Bt ng c ci nhn rng. "Jem Finch," c gi. "Qu s, mang m tr
cho c, ng tng!"
Jem nhn b Atticus, ang ng lc u. "C y ch lm nhng x ln
thi," ng ni. "C y thc s b n tng vi.... cng trnh ca con."
B Atticus bc qua l ng nh c Maudie, hai ngi si ni
chuyn tr, on duy nht ti nghe c l "... dng mt nhn vt thit
l lng tnh 3" trong sn ! Atticus anh khng dy d bn nh g ht
trn!"
n chiu tuyt ngng ri, nhit xung thp, v khi m xung
nhng d on tn khc ca ng Avery thnh s thc: Calpurnia
gi cho mi l si trong nh chy rc, nhng chng ti vn lnh. Khi
b Atticus v nh ti ng bo chng ti phi sut trong nh thi, v
hi Calpurnia b c mun li vi chng ti m nay khng. Calpurnia
nhn ln trn nh cao v nhng ca s di ri ni b ngh b s m hn
nu c nh ca b. B Atticus li xe a b v.
Trc khi ti i ng b Atticus cho thm than vo l si trong phng
ti. ng ni nhit k ch mi su, l m lnh nht m ng tng
bit, v rng ngi tuyt ca chng ti bn ngoi ng cng.
Nhiu pht sau, nh th c ai lay ti thc dy. o chong ca b
Atticus p ngang ngi ti. "Tri sng ri ?"
"B con, dy i."
B Atticus ang cm o chong tm v o khoc ca ti. "Mc o chong
vo trc," ng ni.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 8

Trang 83

Jem ang ng cnh b Atticus, long chong v ri b. Anh ang gi

cht o khoc st c, tay kia nht kn trong ti. Anh c v bo ln mt
cch k cc.
"Nhanh ln, cc cng," b Atticus ni. "Giy v ca con y."
n, ti mang chng vo. "Tri sng ri h?"
"Khng, mi hn mt gi thi. Nhanh ln."
Cui cng ti nhn ra c iu g khng n. "Chuyn g vy?"
n lc ng khng cn ni g na. Ging nh bn chim bit phi bay
i u khi tri ma, ti cng bit khu ph ti ang c bin c. Nhng
m thanh ging ting la pht loch xoch v ting chn chy gp khin
ti chm vo ni s hi v vng.
" nh ai vy?"
"Nh c Maudie, cc cng," b Atticus nh nhng ni.
Ti ca trc, chng ti thy la phun ra t nhng ca s phng n ca
c Maudie. Nh th khng nh nhng g chng ti thy, ci cu ha
ca th trn r ht c v c mc , c r ln.
"N chy ri, phi khng?" Jem rn r.
"B e l th," b Atticus ni. "Gi th nghe y, hai a. i xung kia
ng trc nh Radley. Trnh ng, ti con hiu khng? Nhn xem
gi thi hng no?"
"," Jem ni. "B mnh khng phi dn c ra sao?"
"Cha u, con trai. Lm nh b bo. Gi chy i. Chm sc Scout,
nghe khng? ng ri mt khi n."
Vi mt ci y b Atticus la chng ti v pha cng trc nh Radley.
Chng ti ng nhn con ng y ngi v xe trong khi la lng l
nut chng ngi nh c Maudie. "Sao h khng nhanh ln, sao h
khng nhanh ln..." Jem lm bm.
Chng ti thy l do. Chic xe cu ha c, cht my v tri lnh, ang
c mt m n ng y t th trn v. Khi nhng ngi n ng

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 8

Trang 84

gn vi nc vo hng ct nc cu ha, vi nc bung ra v nc

phun ln, ri lch tch trn va h.
", Cha i, Jem..."
Jem vng tay m ti. "Sut, Scout," anh ni. "Cha n lc lo. Tao s cho
my bit khi no phi lo."
Nhng ngi n ng Maycomb, mc qun o trong hoc ngoi, di
hoc ngn cp , khun c trong nh c Maudie sang mt khu
sn bn kia ng. Ti thy b Atticus khing chic gh xch u bng
g si nng ca c Maudie, v ngh ng tht nhy cm khi cu mn
m c Maudie yu qu nht.
Thnh thong chng ti nghe ting la. Ri khun mt ng Avery xut
hin trn ca s tng trn. ng y tm nm ra ngoi ca s v nm
c xung cho n khi mi ngi la to, "Xung i, Dick! Cu thang
ang chy! Ra y, ng Avery!"
ng Avery bt u tro ra ca s.
"Scout, ng y b kt..." Jem th hn hn. "i Cha..."
ng Avery b kt cng. Ti vi u vo cnh tay Jem v khng dm
nhn na cho n khi Jem la to, "ng y ra c ri, Scout! ng y n
ri!"
Ti nhn ln thy ng Avery bng qua hng hin trn gc. ng th chn
qua lan can v tut xung theo mt cy ct. ng t, ht ln v ri xung
bi cy ca c Maudie.
Bt ng ti nhn thy nhng ngi n ng li xa khi nh c Maudie
v di chuyn dc con ng v pha chng ti. H khng mang vc
c na. La n tng hai v lan ln mi: cc khung ca s en kt
ni bt vi mt khi mu cam sng ng gia.
"Jem, trng n nh qu b ng..."
"Scout, nhn ka!"
Khi cun pha trn nh ti v nh c Rachel nh sng m trn b
sng, v ngi ta ang ko vi nc v pha chng. ng sau chng ti,
xe cu ha t Abbottsville h ci r khc quanh v dng li trc nh
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 8

Trang 85

chng ti.
"Cun sch ..." Ti ni.
"Ci g?" Jem hi.
"Cun Tom Swift , n khng phi ca em, m ca Dill....."
"ng lo, Scout, cha n lc phi lo," Jem ni. Anh ch. "Nhn ng kia
ka."
Trong mt nhm hng xm, b Atticus ang ng hai tay thc vo ti
o khoc. C v nh ng ang theo di mt trn bng . C Maudie
bn cnh ng.
"Thy cha, b u c lo,"Jem ni.
"Sao b khng leo ln nc nh?"
"B gi ri, b s t hy c."
"Anh ngh ti mnh c nn ku b mang c ca mnh ra khng?"
"ng quy ry, b bit khi no n lc m," Jem ni.
Xe cu ha Abbottsville bt u bm nc ln nh chng ti.; mt
ngi n ng trn mi ch nhng ch cn phun nc nht. Ti nhn
pho tng Thit L Lng Tnh ca chng ti ng en v dn dn sm
xung; ci m ca c Maudie nm yn trn ng tn tch. Ti thy ci
ko ta hng ro ca c. Trong ci nng gia ngi nh ca chng ti, nh
ca c Maudie v nh ca c Rachel, nhng ngi n ng ci o
khoc v o chong tm t lu. H ch mc o ng v o s mi ng b
trong qun m lm vic, nhng ti thc rng ti dn dn t cng ni
ti ng. Jem c gi cho ti m, nhng i tay anh khng . Ti g tay
anh ra v m ly vai mnh. Nhy nht mt cht, ti c li cm gic
di chn.
Mt xe cu ha khc xut hin v dng trc nh c Stephanie
Crawford. Khng c hng nc cho mt vi na, v nhng ngi n
ng c xi t nh c bng nhng bnh cha chy cm tay.
Mi tn nh c Maudie che bt la. Ku rm mt ting, ngi nh sp
; la trn khp ni, tip theo l mt cn ma mn t nhng ngi
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 8

Trang 86

trn cc mi nh k cn, dp tt cc tia la v nhng khc g ang chy.

Tri rng trc khi nhng ngi n ng b i, ban u tng ngi
mt, ri tng nhm. H y xe cu ha Maycomb tr li th trn, xe
Abbottsville rt lui, chic th ba vn cn . Hm sau chng ti
nhn ra n n t Clarks Ferry, cch y su mi dm.
Jem vi ti bng qua ng. C Maudie ang nhn chm chm ci h
en bc khi trong sn nh c, v b Atticus lc u cho chng ti
hiu rng c khng mun ni chuyn. ng dn chng ti v nh, m vai
chng ti bng qua con ng y tuyt. ng ni lc ny c Maudie s
tm nh c Stephanie.
"C ai mun ung scla nng khng?" ng hi. Ti rng mnh khi b
Atticus nhm la l trong bp.
Khi ung ca cao ti thy b Atticus nhn ti, lc u vi v t m, ri
sau vi v nghim khc. "B nh b biu con vi Jem ng ch b
ch," ng ni.
"Th ti con lm vy m. Ti con ng ..."
"Vy ci mm ca ai?"
"Mn no?"
"Phi, tha qu c, ci mn. N khng phi ca nh mnh."
Ti nhn xung v thy mnh ang qun mt ci mn len nu quanh vai,
theo kiu ph n da .
"B Atticus, con khng bit... con..."
Ti quay sang Jem tm cu tr li, nhng Jem thm ch cn bi ri hn
ti. Anh ni anh khng bit lm sao n , ti con lm ng nhng
g b Atticus bo, ti con ng ngay cng nh Radley cch xa mi
ngi, ti con khng x dch mt tc... Jem ngng li.
"ng Nathan c mt ch la chy," anh ni lng bng, "con thy ng y,
con thy ng y, ng y ang git mnh tm nm ... B Atticus, con
th..."

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 8

Trang 87

"Khng sao, con trai." B Atticus ci t tn. "C v nh mi ngi dn

Maycomb u ra ngoi ti nay, theo cch ny hay cch khc. Jem, c
mt s giy gi trong phng ng chn bt, b ngh vy. i ly ra
y ri mnh s..."
"B Atticus, khng!"
Jem c v mt bnh tnh. Anh bt u tun ra nhng b mt ca chng
ti mi ni, hon ton khng quan tm n s an ton ca ti nu
khng mun ni n s an ton ca chnh anh, khng cha mt th g
c, l hc, ci qun v mi th.
".... ng Nathan trt xi mng vo cy , b Atticus, v ng ta lm vy
ngn khng cho ti con tm thy cc th.... ng ta in, con cho l
vy, nh ngi ta n, nhng b, con th trc Cha l ng ta cha h
lm hi ti con, ng ta khng h lm au ti con na ka, ng ta c th
ct c con t tai ny sang tai kia nhng thay vo ng ta v qun
cho con... ng ta cha h lm g ti con ht, b Atticus...."
B Atticus ni, ", con trai," qu du dng n ti thy ht sc phn
khi. R rng l b khng ch li no Jem ni, v b ch ni l, "Con
ng. Chng ta nn gi kn chuyn ny vi ci mn cho mnh. Mt
ngy no c l Scout c th cm n ng ta v p cho n."
"Cm n ai?" Ti hi.
"Boo Radley. Ti con lo nhn m chy m khng nhn ra khi ng ra
chong ci mn ln vai con."
Bao t ti tan thnh nc v ti sut ma n ra khi Jem gi ci mn ra
v b v pha ti. "ng ta ln ra khi nh... vng qua... lng l, v i nh
vy n!"
B ni kh khan, "ng ly chuyn ny lm vinh quang, Jeremy."
Jem nhu my, "Con s khng gy bt c chuyn g cho ng ta," nhng
ti nhn thy tia la mo him mi m trong mt anh. "Th ngh coi
Scout," anh ni, "ch cn my quay li, my thy ng ta."
Calpurnia nh thc chng ti lc cha. B Atticus ni chng ti
khng cn n trng hm , chng ti s chng hc c g sau khi
thiu ng. Calpurnia ni chng ti phi lo dn dp lau chi sn trc.
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 8

Trang 88

Ci m ca c Maudie nm trong lp bng mng, ging nh con rui

trong h phch, v chng ti phi o xung t tm li cy ko ta
hng ro ca c. Chng ti tm thy c sn sau, ang nhn chm chm
vo nhng cy quyn chy sm lnh gi ca c.
"Ti chu mang tr my th ca c, c Maudie," Jem ni. "Ti chu ht
sc ly lm tic."
C Maudie nhn quanh, v bng n ci quen thuc pht qua trn mt
c. "C lun mun c mt ngi nh nh hn, Jem Finch . c thm
sn. Ngh coi, by gi c s c thm t cho my cy quyn ca c!"
"C khng au lng sao, c Maudie?" Ti hi, y ngc nhin. B
Atticus ni gia ti ca c ch c ngi nh.
"au lng h, b con? i, c ght ci chung b c . C ngh n
vic t ri n c trm ln, ch s h a c vo vin tm thn."
"Nhng..."
"Nhng ng lo cho c, Jean Louise Finch. C nhiu cch lm
chuyn ny chuyn n m chu khng bit. Sao c, c s xy cho c mt
ngi nh nh v kim vi ngi thu phng v... i, c s c ci sn p
nht Alabama. Nh Bellingrath 4 s trng ht sc tm thng khi c bt
u khu vn ca c!"
Jem v ti nhn nhau. "Lm sao n bt la vy, c Maudie?" Anh hi.
"C khng bit, Jem. Chc l ci ng thng gi trong nh bp, ti qua c
t la trong c my cy trng trong chu. Nghe ni ti qua chu c
mt ngi bn bt ng, Jean Louise."
"Sao c bit?"
"Atticus ni vi c trn ng xung th trn sng nay. Ni tht vi
chu, c thch cnh chu. Nhng c cng hiu bit khng xen
vo chuyn ca chu."
C Maudie lm ti bi ri. Vi hu ht ti sn b mt v ci sn yu
qu ch cn l mt ng hn n, c vn quan tm mt cch chn thnh
v mnh m n nhng vn ca Jem v ti.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 8

Trang 89

C hn thy v lng tng ca chng ti. C ni, "iu duy nht ti

hm qua c quan tm l s nguy him v xo ng m v chy gy ra.
Ton b khu ny c th b chy ri. ng Avery chc phi nm trn
ging c tun. ng y b t nng. ng y gi ri u cn lm nhng
vic nh vy c v c ni nh th vi ng y. Chng no c rnh
tay v khi c Stephanie Crawford khng dm ng, c s lm cho ng y
mt ci bnh nng Lane cc ngon. C Stephanie c rnh m cng
thc lm bnh ny ca c sut ba mi nm nay, v nu c y ngh c
s cho c ta cng thc ch bi v c vi c y th c y lm to."
Ti cho rng nu c Maudie ng bnh v cho c Stephanie cng thc ,
th c y cng khng lm theo. c ln c Maudie cho ti xem cng
thc : ngoi cc nguyn liu khc, cng thc ny cn ghi mt tch
ng ln.
l mt ngy yn tnh. Khng kh qu lnh v trong tro n
chng ti nghe ting ng h ta n ku lch cch, rn rang v cng
thng trc khi bo gi. Mi c Maudie c mt mu m trc y ti
cha tng thy v ti hi v n.
"C ngi ngoi ny t su gi," c ni. "n by gi chc n b ng
bng ri." C gi hai bn tay ln. Mt mng li nhng ng b xu
an ngang dc trn lng bn tay, ng mu v t v mu kh.
"C lm h tay ht ri," Jem ni. "Sao c khng thu mt ngi da
mu?" Ging ca Jem khng h mang v hy sinh t nguyn khi anh ni
thm, "Hoc Scout vi chu, ti chu c th gip c."
C Maudie ni, "Cm n cc chu, nhng cc chu c cng vic ring
bn nh m." C ch qua sn ca bn ti.
" c mun ni ci tng Lng Tch h?" Ti hi. "Ui chao, ti chu c
th co p n ln trong nhy mt."
C Maudiee nhn ti, mi c ng y mt cch lng l. Bt cht c t
hai tay ln u ri ht ln thch th. Khi chng ti ri ch c, c vn
ci rinh rch.
Jem ni anh khng bit c c vn g - c Maudie vn l nh vy m.
Ch thch
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 8

Trang 90

1. Rosetta c pht hin nm 1799 Ai Cp, Rosetta l mt khi phn xut thch
ln c khc vn bia v mt o lut c ban hnh nm 196 trc Cng nguyn. c vit
bng ba th ting, tng ny em li cho gii kho c nhiu manh mi v ngha ca cc
vn bn bng ch tng hnh ngi Ai Cp.
2. Appomattox l mt ngi lng xa min trung Virginia. Ngy 9/4/1865, tng Robert
E.Lee ca min Nam u hng tng Ullysses S. Grant ca min Bc ti Php nh
Appomattox, chm dt cuc Ni chin M.
3. Lng tnh (tm dch ch morphodite trong nguyn bn): Scout nghe nhm li c
Maudie, hn c dng ch hermaphrodite (ng thc vt lng tnh) ch thng ngi
tuyt khi c thy n c nt n ng ln n b. Morphodite l mt t v ngha do Harper
Lee ba ra nhng sau ny c nhiu tc gi M s dng li.
4. Bellingrath: gm mt dinh th v nhiu khu vn Mobile, Alabama, rng 275.186m2,
m ca cho thm quan t 1932 v c xp hng di tch lch s quc gia nm 1982.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

CHNG 9
"My c th rt li cu , nhc!"
Lnh ny, ti a ra cho Cecil Jacobs, l mt khi u cho mt thi k
kh chu cho Jem v ti. Nm tay ti sit cht li v ti sn sng bung n
ra. B Atticus e vi ti rng ng s dn ti nh xng nu nghe ti
nh ln ln na; ti qu ln v qu to cho nhng tr tr con nh
th, v ti cng sm hc c cch kim ch, th mi ngi cng hi
lng hn. Ti nhanh chng qun iu .
Cecil Jacobs lm ti qun. Hm qua n ru rao trong sn trng rng
b ca Scout Finch bin h cho bn mi en. Ti ph nhn iu ,
nhng k li vi Jem.
"N ni vy l c g?" Ti hi.
"Chng c g," Jem ni. "Hi b Atticus, b s ni cho nghe."
"B bin h cho bn mi en h b Atticus?" Ti ti hi ng.
"ng nhin. ng gi l mi en, Scout. Gi th dung tc lm."
" trng ai cng gi vy ht."
"T gi tr i mi ngi c lm vy tr mt ngi..."
"c ri, nu b khng mun con ln ln vi kiu n ni th sao b
cho con i hc?"
B ti nhn ti du dng, mt ng nh ln v th v. Bt chp tha hip
ca chng ti, chin dch trn i hc ca ti vn tip tc di hnh thc
ny hoc hnh thc khc k t ngy kh chu trong ngy u tin n
trng ca ti: u thng Chn ri ti cn b cm gic nn ch, n v
nhng cn si rut nh. Ti phi tr hai mi lm xu cho c n
c c xt u ti vi u a con trai ngi u bp ca c Rachel,
a b chng lc ng tin khng khip. N khng ht.
Nhng ti cn u t v mt cc xng khc. "B lut s lc no cng
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 9

Trang 92

bin h cho bn... , Da en h, b Atticus?"

"D nhin vy ri, Scout."
"Vy sao Cecil ni b bo v bn mi en? N lm nh b ang iu
hnh mt l ru lu vy."
B Atticus th di. "n gin l b ang bin h cho mt ngi Da entn anh ta l Tom Robinson. Anh ta sng mt khu nh c nh ng
sau bi rc th trn. Anh ta l thnh vin trong gio phi ca Calpurnia,
v Calpurnia bit r gia nh anh ta. b ni h l ngi ng hong.
Scout, con cha ln hiu mt s iu, nhng c nhiu li n
trong th trn vi rng b khng nn lm g nhiu trong vic bin h
cho anh ny. l mt v k l.... cho n ma h n mi c a ra
x. John Taylor kh t t khi cho chng ta c hon li..."
"Nu ngi ta ni b khng nn bin h cho anh ta, vy sao b li lm?"
"V mt s l do," b Atticus ni. "L do chnh l, nu b khng lm
c b khng th ngng cao u trong th trn ny c, b khng th
i din ht ny trong c quan lp php, thm ch b khng th bo con
hay Jem ng lm iu g na."
" b nu khng bin h cho ngi , Jem v con s khng n phc b
na h?"
"i loi l nh vy."
"Ti sao?"
"Ti v b khng th yu cu con n phc b na. Scout, n gin bi v
bn cht ca mi cng vic, mi lut s trong i mnh t nht c mt
v tc ng n c nhn ng ta. V ny l ca b, b cho l vy. Con c
th nghe mt s li n xu v v ny trng, nhng nu c th
hy lm cho b mt iu: con hy ngng cao u v h nm m xung.
Cho d ai ni bt c iu g vi con, ng chng khin con ni gin.
C u tranh bng ci u ca con cho mt s thay i..... y l mt
vic tt, cho d n cn tr vic hc."
"B Atticus, mnh s thng ch?"
"Khng, cc cng."

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 9

Trang 93

"Vy ti sao...."
"n gin bi v cho d chng ta b nh bi mt trm nm trc khi
chng ta bt u th cng u phi l l do khin chng ta khng c
thng," b Atticus ni.
"B ni ging nh anh h Ike Finch," ti ni. Ike Finch l mt cu binh
min Nam thi Ni chin duy nht cn sng ca ht Maycomb. ng c
b ru kiu tng Hood m ng rt t ho. t nht mi nm mt ln b
Atticus, Jem v ti n thm ng, v ti thng phi hn ng. l mt
iu khng khip. Jem v ti lng nghe mt cch knh trng khi b
Atticus v bc Ike nhc li cuc chin tranh. "Cho anh bit, Atticus," bc
Ike vn ni, "Hip c Dung ha Missouri 1 chnh l th nh bi
chng ta, nhng nu phi sng li thi mt ln na ti s i li ng
tng bc y nh ti lm trc y v hn na ln ny ti s h gc
bn chng... Vo nm 1864, khi tng Stonewall Jackson tnh li vi cuxin li cc anh, nhng chng trai tr tui. Lc y th Ol Blue Light 2
ln thin ng ri, cu Cha ngui gin...."
"Li y, Scout," b Atticus ni. Ti b ln i v rc u di cm ng.
ng m v ru ti du dng. "Ln ny khc," ng ni. "Ln ny chng ta
khng chin u vi bn Yankee 3, m ang chin u vi bn b ca
mnh. Nhng hy nh iu ny, d cho mi vic c cay ng th no i
na, h vn l bn b ca chng ta v y vn l nh ca chng ta."
Vi ngh ny trong u, hm sau ti i mt vi Cecil trong sn
trng. "My rt li li ni khng, nhc?"
"My kim chuyn vi tao trc!" N go ln. "Nh tao ni ba my l
mt k ng h thn v thng mi en phi b treo c thp nc!"
Ti nhm k vo n, ri nh li nhng g b Atticus ni, ti bung nm
m xung v b i. Cu "Scout l mt a-hn-nht!" vang ln trong
tai ti. l ln u ti t b mt cuc nh ln.
D th no th nu nh nhau vi Cecil ti s ph lng b Atticus. B
Atticus him khi Jem v ti lm iu g cho ng. Ti c th chp
nhn b gi l k hn nht v ng. Ti c th cc k ngon lnh v nh
li li b, v cn tip tc ngon lnh nh th trong ba tun. Ri Ging
sinh n v tai ha ging xung.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 9

Trang 94

Jem v ti ngh ti Ging sinh vi nhng cm xc ln ln. Kha cnh hay

ho l cy Ging sinh v s c mt ca ch Jack Finch. Ngy p l Ging
sinh no chng ti cng i n ch Jack ti nh ga Maycomb, v ch s
li vi chng ti mt tun.
Mt c tung ng tin l cho thy ngay bn cht bt bin ca bc
Alexandra v Francis.
Ti cho rng mnh nn k c bc Jimmy, chng ca bc Alexandra,
nhng v bc khng h ni vi ti mt ting no trong i ti ngoi tr
mt ln bc bo, "Xung khi hng ro," nn ti thy chng c l do g
ch n bc y c. M c bc Alexandra cng vy na. Hi xa,
trong cn bt pht tnh thn, bc y v Jimmy cho ra i mt a
con trai tn Henry, tay ny b nh i ngay khi c kh nng, lp
gia nh, v cho ra i Francis. Henry v v gi Francis nh ng b
ni n mi Ging sinh, ri theo ui nhng lc th ring ca h.
D c th di bao nhiu cng khng thuyt phc c b Atticus cho
chng ti n Ging sinh nh. Chng ti lun v Finchs Landing vo
Ging sinh t hi ti bt u nh c ti gi. Chuyn bc Alexandra l
mt u bp tuyt vi cng l mt n b cho vic b buc phi tri qua
k l thnh vi Francis Hancock. N ln hn ti mt tui, v ni chung
l ti trnh n: n thch th mi th ti phn i, v khng a nhng
tr tiu khin chn cht ca ti.
Bc Alexandra l ch ca b Atticus, nhng khi Jem ni vi ti v nhng
tr s sinh b nh tro v anh ch em rut, ti kt lun rng bc b
nh tro khi ra i, rng ng b ni ti chc nhn c mt
Crawford thay v mt Finch. Nu ti tng p cc khi nim b n v
nhng ngn ni vn c v m nh cc lut s v quan ta, th bc
Alexandra s ging vi ngn Everest: sut thi th u ca ti, bc lnh
lo v nguyn .
Khi ch Jack nhy xung khi xe la vo ngy p l Ging sinh, chng
ti phi ch ngi khun vc trao cho ch hai ci ti di. Jem v ti lun
ngh tht tc ci khi ch Jack hn pht ln m b Atticus; c i ti ti
ch c thy hai ngi n ng hn nhau l h. Ch Jack bt tay Jem
v tung ti ln cao, nhng khng cao: ch Jack thp hn b Atticus
mt ci u; ch nhc ca gia nh, ch l em ca bc Alexandra. Ch
v bc trng ging nhau, nhng ch Jack tn dng c khun mt ca
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 9

Trang 95

mnh: chng ti chng bao gi phi cnh gic vi ci mi v chic cm

nhn ca ch.
Ch l mt trong s vi con ngi khoa hc m khng h lm ti khip
s, c l v ch cha bao gi c x nh mt bc s. Bt c khi no ch
lm mt vic chm sc nho nh g thay cho Jem i vi ti, nh ly
mt ci dm ra khi chn, ch s ni chnh xc vic ch sp lm, cho
chng ti c tnh v mc gy au ca n, v gii thch cng dng
ca bt c ci kp no ch dng. Mt Ging sinh n, ti trn vo gc m
ci dm xon trong bn chn, khng cho ai n gn. Khi ch Jack bt
gp ti, ch khin ti ph ln ci v chuyn mt tay thuyt gio rt
ght i nh th n mi ngy ng u mc o khoc ng ng
cng, ht bt iu v ni nhng bi thuyt gio nm pht cho bt c
khch qua ng no cn s th thi tinh thn. Ti ngt ngang hi
ch chng no ch s rt ci dm ra, nhng ch gi ln ci dm dnh
mu trong ci nhp v ni ch rt n ra trong lc ti ang ci ngt
ngho, l th c gi l tnh tng i.
"C ci g trong my ci ti vy?" Ti hi ch, ch my ci gi di m
ngi khun vc a cho ch.
"Khng phi vic ca chu," ch ni.
Jem ni, "Rose Aylmer khe khng ?"
Rose Aylmer l con mo ca ch Jack. N l con mo ci vng tuyt p
m ch Jack xp vo loi mt trong vi ging ci m ch c th chu
ng sut i. Ch th tay vo ti o khoc li ra my bc nh chp.
Chng ti ngm ngha chng.
"N mp ln h," ti ni.
"Ch ngh th. N n ht mi ngn tay v l tai b li bnh vin."
"i, chuyn g th t th," ti ni.
"Chu ni g?"
B Atticus ni, "ng ch n n, Jack. Con b ang th ch y.
Calpurnia ni con b bit ra rt lu lot c tun nay."
Ch Jack nhn my v chng ni g. Ti ang thc hin mt l thuyt

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 9

Trang 96

m h, ngoi sc hp dn t nhin ca nhng t nh th, rng nu b

Atticus pht hin ra ti lm lt nhng t nh vy trng hc ng
s khng bt ti i hc na.
Nhng trong ba n ti khi ti yu cu ch a gim ti ming gim
bng cht tit, ch Jack ch vo ti. "n xong ra gp ring ch nh, c
b," ch ni.
n ti xong, ch Jack ra phng khch v ngi xung. Ch v i cho ti
n ngi trn i ch. Ti thch ngi ch: ch ging nh chai ru v
i khi c mi ngt ngo th v. Ch vn m tc trn ti v nhn ti.
"Chu ging Atticus hn m chu nhiu," ch ni. "Chu cng ln so
vi ci qun chu mc mt cht."
"Chu ngh l n rt va."
"Hin gi chu thch nhng t nh cht tit v qu s, phi khng?"
Ti ni ti cho l vy.
"Ch th khng," ch ni, "khng thch tr khi c s khiu khch d di
khin ch mun xi ti chng. Ch s y mt tun, v ch khng
mun nghe bt c t no ging vy trong khi ch y. Scout, chu s
gp rc ri nu chu tip tc ni nhng iu nh th. Chu mun ln
ln tr thnh mt qu c, ng khng?"
Ti ni khng hn lm.
"D nhin l chu mun. Thi by gi mnh li ch cy thng i."
Chng ti trang tr cy thng cho n khi i ng, v m ti m v
hai gi di cho Jem v ti. Sng hm sau Jem v ti lao vo chng:
chng l ca b Atticus, b vit th bo ch Jack mua chng cho ti
ti, v chng l th bn ti hi xin.
"ng cha sng trong nh," b Atticus ni, khi Jem nhm vo mt bc
tranh trn tng.
"Anh phi dy ti n cch bn," ch Jack ni.
" l vic ca ch," b Atticus ni. "Ti ch chp thun iu khng th
trnh khi."

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 9

Trang 97

B Atticus phi dng ging ni php nh mi ko c chng ti

khi cy thng. ng khng cho chng ti mang cy sng hi ca chng
ti n Landing (Ti ngh n vic bn Francis) v ni nu chng ti
phm mt hnh ng sai lm ng s tch thu chng vnh vin.
Finchs Landing gm ba trm su mi su bc cp t mt mm cao
i xung v kt thc mt chn sng. Xui theo dng sng, bn kia
mm , l vt tch ca mt bi bc d bng vi, ni nhng ngi Da
en nh Finch cht cc kin hng v nng sn, d nhng khi nc ,
bt m v ng, nng c, v qun o cho ph n. Mt con ng hai
vt ln chy t b sng v bin mt gia nhng hng cy ti. Cui
ng l ngi nh trng hai tng vi hng hin bao quanh c trn lu
v tng trt. Lc v gi, c t Simon Finch ca chng ti xy n
lm vui lng ngi v hay cn nhn ca ng; nhng vi cc hng hin,
mi nt tng ng vi nhng ngi nh bnh thng thi i ca n
kt thc. Nhng sp xp bn trong ca ngi nh Finch biu th s tht
th ca Simon v s t tin tuyt i ca ng khi xt on con chu
mnh.
Trn lu c su phng ng, bn cho tm tr gi, mt cho Welcome
Finch, con trai duy nht, v mt cho h hng n chi. Kh n gin;
nhng phng ca m con gi ch c mt cu thang i ln, phng ca
Welcome v phng ca khch i bng cu thang khc. Cu thang ln
phng con gi nm trong phng ng ca ba m chng ngay tng trt, v
vy Simon lun lun bit gi gic i v ban m ca l con gi ng.
C mt nh bp tch khi phn cn li ca ngi nh, ni nhau bng mt
li i hp bng g; trong sn sau c mt ci chung g trn mt cy so,
c dng tp trung nhn cng nng tri hoc pht tn hiu bo
nguy; trn mi c mt sn thng vi lan can bao quanh, nhng khng
c qu ph no i do trn c 4-t ch , Simon theo di cc c
cng, quan st thuyn b trn sng, v nhn vo sinh hot ca nhng
ch t xung quanh.
Cng vi ngi nh l truyn thuyt bnh thng v cc Yankee: mt
ph n nh Finch, va mi nh hn, mc ht qun o ci ca mnh
cu chng khi nhng k cp bc trong vng; b b kt ngay ca
dn n cu thang ln phng con gi nhng c xi nc vo v cui
cng cng y lt c qua. Khi chng ti n Landing, bc Alexandra
hn ch Jack, Francis hn ch Jack, bc Jimmy lng l bt tay ch Jack,
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 9

Trang 98

Jem v ti trao qu ca chng ti cho Francis, n cng cho ti ti mt

mn qu. Jem cm nhn c tui ca anh v b ht v pha ngi ln
nn anh ti chi vi a chu h ca chng ti. Francis ln tm v
chi du vut mi tc n ra sau.
"Ging sinh my c cho ci g?" Ti hi mt cch lch s.
"ng th tao yu cu," n ni. Francis i mt ci qun lng, mt
ci cp da mu , nm o s mi v mt ci n bm th.
"Vy l qu bnh ri," ti ni xo. "Jem vi tao c hai khu sng hi,
v Jem c mt b th nghim ha hc...."
"Chc l th chi ch g."
"Khng, mt b thit. Anh y s lm cho tao mt th mc v hnh, v
tao s dng n vit th cho Dill."
Francis hi cng dng ca th .
"My khng hnh dung c v mt ca n khi n nhn l th ca tao
m khng c g trong sao? Ci lm n in ln c."
Vic ni chuyn vi Francis cho ti cm gic ang chm t t xung y
i dng. N l a b ng chn nht ti tng gp. V n sng
Mobile, n khng th thng tin v ti cho ban gim hiu trng, nhng
tm cch ni mi th n bit cho bc Alexandra, ri b li k ht cho b
Atticus nghe, ng hoc qun n hoc trch mng ti, ty theo ci g
nh vo tr tng tng ca ng. Nhng ln duy nht ti tng nghe
b Atticus ni chuyn gay gt vi ngi khc l khi c ln ti nghe ng
ni, "Ch , em lm iu tt nht trong kh nng mnh cho chng!"
Chuyn ln c lin quan n vic ti c mc b o lin qun sut.
Bc Alexandra ch qu ng n vn qun o ca ti. Ti hu nh
khng th hy vng tr thnh mt qu c nu c mc qun chn; ti ni
mnh khng th lm g trong b o vy, bc ni rng ti khng c nhim
v lm nhng vic i hi mc qun ty. Quan im ca bc Alexandra
v cung cch ca ti lin quan ti vic chi vi nhng bp l nh, b
pha tr v eo vng c hiu Add-A-Pearl m bc cho ti khi ti mi ra
i, hn na ti phi l mt tia nng m trong cuc i c c ca b
ti. Ti a ra kin rng ngi ta c th l tia nng chic qun ty
cng c m, nhng bc ni rng ngi ta phi c x ging nh mt
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 9

Trang 99

tia nng, rng ti c sinh ra tt p nhng mi nm mt t hi hn.

Bc lm tn thng tnh cm ca ti v gy phin h cho ti, nhng khi
ti hi b Atticus v chuyn ny, ng ni c nhng tia nng trong
gia nh ny v ti c lo vic ca ti, ng khng u t lm v cung cch
ca ti.
ba n Ging sinh, ti ngi ti chic bn nh trong phng n; Jem v
Francis ngi vi ngi ln ti bn n ln. Bc Alexandra tip tc c lp
ti rt lu sau khi Jem v Francis tin dn n bn n ln. Ti thng t
hi bc ngh ti s lm g, ng ln v nm mt ci g chng? i khi
ti ngh n vic ni vi bc nu bc cho php ti ngi ti bn ln vi
nhng ngi kia ch mt ln thi, ti s chng minh cho bc thy ti c
th lch s n th no; rt cuc, ti n nh mi ngy v khng xy ra
thit hi g ng k. Khi ti xin b Atticus s dng nh hng ca ng,
ng ni ng ch c nh hng g c.... chng ta l khch, chng ta ngi
vo ni bc bo chng ta ngi. ng cng ni bc Alexandra khng hiu
con gi nhiu, bc khng c con gi.
Nhng ti nu nng ca bc b p cho mi th: ba mn tht, rau ma
h t nhng chic k trong t ng thc n; da h o, hai loi bnh
v mn trng ming tri cy trn da to thnh mt ba Ging sinh
khim tn. Sau , ngi ln sang phng khch v ngi ri rc trong
trng thi l . Jem nm trn sn nh v ti i ra sn sau. "Mc o
khoc vo," b Atticus ni mt cch l m, v vy ti khng nghe ng.
Francis ngi cnh ti trn bc thm sau nh. "Ba n thit ht ," ti ni.
"B ni l u bp tuyn vi," Francis ni. "B s dy tao cch nu n."
"Con trai khng nu bp." Ti ci hinh hc trc ngh Jem mc ci tp
d.
"B ni ni tt c n ng phi hc nu n, rng n ng phi chm sc
v v phc v h khi h cm thy khng thoi mi," thng chu h ti
ni.
"Tao khng mun Dill phc v tao," ti ni. "Tao thch phc v n hn."
"Dill?"
"Phi. Cha ni g v chuyn , nhng ti tao s ci nhau ngay khi
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 9

Trang 100

ti tao ln ln. Ma h ri n hi ci tao."

Francis ch nho.
"C vn g vi n h?" Ti hi. "u c chuyn g vi n u."
" my ni ci thng o l m b ni ni mi ma h u v vi c
Rachel h?"
" ng l ngi tao mun ni."
"Tao rnh n qu m," Francis ni.
"Ci g v n?"
"B ni ni n khng c nh...."
"C m, n sng Meridian."
"... n ch c chuyn t nh ngi b con ny n nh ngi b con
khc, cn c Rachel lo gi n vo mi ma h."
"Francis, khng phi vy!"
Francis ci vo mt ti. "C khi my qu ngc, Jean Louise. Tao on
my chng bit g hn."
" my l sao?"
"Nu ng Atticus my chy chi loanh quanh vi my con ch lc,
th l vic ca ring ng, ging nh b ni ni, v vy khng phi
l li ca my. Ngoi ra tao ngh nu ng Atticus l mt k yu bn mi
en th cng khng phi l li ca my, nhng tao y ni vi
my chuyn chc chn lm xu mt nhng ngi cn li ca dng
h ny...."
"Francis, my mun ni ci qui qu g vy?"
"Tao ni vy . B ni ni chuyn ba my ti my sng ba bi ty
t ri, nhng gi ng li t ra thnh k yu bn mi en th
chng ta s khng bao gi c th i li trn ng ph Maycomb c
na. ng y ang hy hoi dng h ny, ng ang lm vy ."
Francis ng dy v chy xung li i hp dn ti nh bp c.
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 9

Trang 101

khong cch an ton n la to, "Ba my chng l g ngoi mt k yu bn

mi en!"
"Khng phi th!" ti gm ln. "Tao khng bit my ang ni v ci g,
nhng tt nht my nn nhng tr ny ngay lp tc!"
Ti phng khi bc thm v chy xung li i. Ti tm c Francis d
dng v bo n rt li li ni ngay.
Francis vng thot v chy nhanh vo nh bp c. " yu bn mi
en!" N go ln.
Khi rnh con mi ca mnh, tt nht l c thong th. Chng ni g,
nhng chc chn n s t m v hin ra. Francis xut hin ngay ca bp.
"My vn cn ni sng h, Jean Louise?" N ngp ngng hi.
"Chng c g ni," ti p.
Francis bc ln li i.
"My rt li li ni khng, Fra-a-ancis?" Nhng ti ng th qu
nhanh. Francis lui tr vo nh bp, v vy ti rt v bc thm. Ti c th
ch mt cch kin nhn. Ti ngi c l c nm pht th nghe bc
Alexandra gi:
"Francis u ri?"
"N trong bp."
"N bit n khng c chi trong m."
Francis bc ra khi ca v go ln, "B ni, c y nht con trong ny,
khng cho ra!"
"Chuyn g vy, Jean Louise?"
Ti nhn ln bc Alexandra. "Chu khng nht n trong , bc, chu
khng gi n."
"C, n c," Francis la to, "n khng cho con ra!"
"Ti bay lm nhng x ln h?"
"Jean Louise ni sng vi con, b ni," Francis ku ln.
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 9

Trang 102

"Francis, ra khi ! Jean Louise, nu bc cn nghe chu ni mt t no

nh th na bc s mch ba chu. Hi ny bc nghe chu ni t qui
qu phi khng?"
"Khng ."
"Bc ngh l c. Tt hn l ng bc nghe t ln na."
Bc Alexandra l ngi rnh nghe hin sau. Khi bc i khut Francis l
u ra nhn nh ci. "ng c la tao," n ni.
N phng ra sn v gi khong cch, nhng bi c, thnh thong
quay sang ci ti. Jem xut hin trn hin nh, nhn chng ti, ri b
i. Francis tro ln cy mimosa, tut xung, t hai tay vo ti qun v
i vng quanh sn. "Ha!" n ni. Ti hi n ngh n l ai, ch Jack chc?
Francis ni n ngh l ti b ry ri, ti ch nn ngi v n yn.
"Tao khng thm quy my," ti ni.
Francis nhn k ti, kt lun rng ti b khut phc, v ngn nga khe
kh, " yu bn mi en..."
Ln ny, ti m vo rng ca ca n n toc da t ngn tay ti tn
xng. Tay tri ti t di, ti chuyn sang nh bng tay phi, nhng
khng c lu. Ch Jack gi cht hai cnh tay ti st hng v ni.
"ng im!"
Bc Alexandra chm sc Francis, ly khn tay chi nc mt cho n, xoa
u n, v m n. B Atticus, Jem, v ch Jimmy ra ti hin sau th
Francis bt u go.
"a no gy s trc?" Ch Jack hi.
Francis v ti ch nhau. "B ni," n ht, "n gi con l con im ri nhy
x vo con!"
"ng khng, Scout?"Ch Jack hi.
"Chu cho l nh vy."
Khi ch Jack nhn ti, nt mt ch ging ht mt bc Alexandra. "Chu
c bit l ch ni rng chu s gp rc ri nu dng nhng t nh
th khng? Ch c ni vi chu ri, ng khng?"
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 9

Trang 103

"Vng, nhng....."
"Gi chu gp rc ri ri . ng ."
Ti ang cn nhc hoc ng hoc chy i v nn n khng quyt
nh qu lu: ti quay ngi chy trn nhng ch Jack nhanh hn.
Ti thy mnh t nhin d mt xung nhn mt con kin b xu vt ln
vi vn bnh m trn c.
"Chu khng bao gi ni chuyn li vi ch chng no chu cn sng!
Chu ght ch v coi thng ch v hy vng mai ch cht!" Mt tuyn
b c v nh khch l ch Jack, nhiu hn bt c g khc. Ti chy n
ch b Atticus tm s v v, nhng ng ni rng ti ng b nh vy v
y l lc chng ti nn v nh. Ti chui vo bng sau xe m khng
cho tm bit bt c ai, v ti nh ti chy vo phng mnh, ng sm
ca li. Jem c ni iu g tt p, nhng ti khng anh ni.
Ti xem xt thit hi, ch c by hay tm du , v ti ang ngm ngh
v tnh tng i th nghe ai g ca. Ti hi ai; ch Jack tr li.
"i i!"
Ch Jack ni nu ti ni ging vy ch s nh bi ti ln na.
Ch Jack ni nu ti ni ging vy ch s nh bi ti ln na, v vy ti
im lng. Khi ch bc vo phng, ti rt vo mt gc v quay lng li
ch. "Scout," ch ni, "chu vn ght ch sao?"
"Ch c ni i."
"Ch, ch khng ngh chu vn cn ght ch," ch ni. "Ch tht vng
v chu....... chu ng b nh vy v chu bit iu ."
"Chu chng bit g c."
"Cc cng, chu khng th c gi ngi ta l....."
"Ch khng cng bng," ti ni, "ch khng cng bng."
Ch Jack nhn my. "Khng cng bng? Nh th no?"
"Ch thit l tt, ch Jack, v chu cho rng chu vn yu ch bt k
nhng g ch lm, nhng ch khng hiu tr con nhiu."
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 9

Trang 104

Ch Jack chng nnh v nhn xung ti. "V ti sao ch khng hiu tr
con, c Jean Louise? Kiu c x nh ca chu chng i hi hiu nhiu.
Th l ba bi, ln xn, v th l...."
"Ch c cho chu c hi ni ch nghe khng? Chu khng c hn lo
vi ch, chu ch ang c ni vi ch."
Ch Jack ngi xung ging. Ch nhu my li v nhn ti t di hng
lng my . "Bt u i," ch ni.
Ti ht mt hi di. "c ri, th nht l ch khng bao gi ngng li
cho chu c k li chuyn theo cch ca chu.... ch ch tn
cng chu. Khi Jem v chu gy ln, b Atticus khng bao gi lng nghe
kin ca Jem v chuyn , ng cn lng nghe kin ca chu na, v
th hai l ch c bo chu ng bao gi dng nhng t nh th tr
trong trng hp b khiu khch qu mc, v Francis khiu khch
chu chu nn v u n...."
Ch Jack gi u. "Chuyn theo cch k ca chu l sao, Scout?"
"Francis gi b Atticus l ci g v chu khng tnh nhc li n."
"Francis gi ba con l gi?"
"K yu bn mi en. Chu khng bit chc ngha ca n, nhng kiu
Francis ni cu ... ni vi ch mt iu ny nghe ch Jack, chu s l
..... chu th trc Cha nu chu cn ngi v n ni iu g
v b Atticus."
"N gi b Atticus nh vy h?"
"Phi, n ni vy, cn hn vy na. N ni b Atticus l s hy hoi ca
dng h ny v b cho Jem v chu sng ba bi....."
Qua v mt ch Jack, ti ngh mnh b rc ri na. Khi ch ni, "Chng
ta s xem xt v ny," th ti bit chnh Francis mi b rc ri. "Ch ngh
ti nay mnh s n ."
"Thi i, b qua chuyn ny i. Chu nn n y."
"Ch khng c nh b qua," ch ni, "Alexandra phi bit chuyn
ny. tng v... c ch cho ti khi ch trng pht c thng b
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 9

Trang 105

ny...."
"Ch Jack, lm n ha vi chu mt iu, chu nn n. Ha l khng ni
vi b Atticus chuyn ny. C ln b.... b yu cu chu ng bt c
iu g chu nghe v b lm chu ni khng ln, v chu th b ngh
ti chu nh nhau v iu g khc cn hn. Lm n ha....."
"Nhng ch khng thch Francis vn yn thn vi chuyn ging nh th
ny..."
"N u c yn thn. Ch c ngh l ch bng tay cho chu c
khng? N cn r mu n."
"D nhin ch s bng ch, b con. Khng c bn tay no ch hoan h
bng li hn tay chu u. Chu vo trong kia nghe?"
Ch Jack trang trng nghing u hng ti vo phng tm. Trong khi
ch ra v bng nhng t ngn tay cho ti, ch gii thch cho ti bng
cu truyn v ng gi cn th ng nghnh c mt con mo tn Hodge, v
ng ta m tt c cc vt nt trn l ng khi ng ta i b xung th
trn.. "T gi," ch ni, "chu s c mt vt so rt km ph n ngn
p t."
"Cm n ch. Ch Jack ny?"
"G c nng?"
"Con im l g vy?"
Ch Jack li sang mt cu chuyn di khc v mt v th tng gi ngi
trong H vin thi nhng chic lng trn khng v c gi cho chng
trong khi tt c nhng ngi quanh ng mt bnh tnh. Ti on ch
ang c tr li cu hi ca ti, nhng ch ni g th ti chng hiu c.
Sau , khi n gi sp phi i ng, ti xung hnh lang ung nc th
nghe b Atticus v ch Jack ni chuyn trong phng khch.
"Em s khng bao gi ci v, Atticus."
"Sao vy?"
"Em c th c con."
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 9

Trang 106

"Ch c nhiu th cn hc, Jack ."

"Em bit. Chiu nay con gi anh cho em nhng bi hc u tin. N ni
em khng hiu tr con nhiu v cho em bit ti sao. N hon ton ng.
Atticus, n ni cho em bit cch em phi c x vi n..., em rt tic
v p t n."
B Atticus ci. "Con b ng b nh vy, nn cng ng qu n hn."
Lng bn chn, ti ch ch Jack ni vi b Atticus kin ca ti v
chuyn . Nhng ch khng ni. Ch ch lm bm, "Vic con b s
dng nhng t ng ra x chng li g cho tr tng tng. Nhng
con b cha bit ht ngha ca phn na nhng g n ni... N hi em
con im l g..."
"Ri ch ni cho n bit h?"
"Khng, em k cho n nghe chuyn Hun tc Melbourne 5."
"Jack! Khi tr con hi ch iu g th hy tr li ni, v thin . Nhng
ng ba chuyn. Tr con l tr con, nhng chng c th pht hin s
ln trnh nhanh hn ngi ln, v s ln trnh ch lm chng bi ri.
Khng," b ti trm t, "chiu nay ch tr li ng, nhng vi
nhng l do sai. Ngn ng by b l mt chng ng m mi tr con
u phi i qua, v n cht vi thi gian khi chng bit chng khng
thu ht c s ch bng th ngn ng . Thi nng ny cng
khng. Scout phi hc cch gi bnh tnh v hc sm, vi nhng g sp
xy ra cho n vi thng ti y. D sao con b cng ang ln ln. Jem
ln hn v hin nay con b cng hc tp kh nhiu theo gng anh
n. Lm khi tt c nhng g con b cn ch l s gip ."
"Atticus, anh cha bao gi lm au con b."
"Ti tha nhn iu . Cho n by gi ti vn c th kim ch chng
n bng cch rn e c. Jack , con b quan tm n ti bng ht sc
ca n. Khng tha ng lm trong bao lu nay, nhng con b ang c."
" khng phi l cu tr li," ch Jack ni.
"Khng, cu tr li l con b bit ti bit n c gng. mi l quan
trng. iu khin ti lo l con b vi Jem s phi tip xc nhng iu
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 9

Trang 107

xu kh sm. Ti khng lo v kh nng gi bnh tnh trong cn khng

hong ca Jem, nhng Scout th sn sng nhy x vo ai cng nh
nhn thng vo ngi nu lng t trng ca n b xc phm..."
Ti ch thy ch Jack vi phm li ha, nhng ch vn khng.
"Atticus, chuyn ny s xu n c no? Anh u c nhiu c hi
tho lun chuyn ny."
"N khng th ti t hn, Jack. iu duy nht chng ta c l li khai ca
mt ngi da en chng li nh Ewell. Bng chng rt cc li l anh-clm-ti-khng-lm. Ngi ta hu nh khng mong i bi thm on
chp nhn li khai ca Tom Robinson chng li nh Ewell.... Ch c
quen bit vi nh Ewell khng?"
Ch Jack ni c, ch nh li h. Ch t h cho b Atticus nghe, nhng
b Atticus ni, "Ch l th h trc. Tuy nhin nhng ngi hin nay
cng y nh vy."
"Vy anh s lm g?"
"Trc khi ti xong v ny, ti c nh quy bi thm on mt cht...
Tuy nhin ti ngh chng ta s c c hi hp l khng n. Thc s ti
khng th xc nh g vo giai on ny. Ch bit y, ti hy vng s i
ht cuc i m khng gp mt v no ging nh vy, nhng John
Taylor ch vo ti v ni, L anh thi"
"Xin ct chn ny xa con, h? 6"
"ng. Nhng b ch ngh ti c th i mt vi cc con ti khc i
sao? Ch bit r chuyn ny s xy ra y nh ti vy, Jack, v ti hy vng
v cu nguyn mnh c th a Jem v Scout vt qua v ny m
khng chu ng cay, v nht l khng b nhim cn bnh thng gp
ca Maycomb. Ti sao nhng con ngi c l tr li hon ton in ln
khi xy ra bt c chuyn g dnh n ngi Da en l iu m ti khng
mun lm b hiu.... Ti ch hy vng rng Jem vi Scout s n gp ti
kim cu tr li cho chng thay v lng nghe th trn ny. Ti hy
vng chng tin cy ti......Jean Louise h?"
Tc ti dng ng. Ti l u khi gc nh, "D?"
"i ng."
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 9

Trang 108

Ti chy v phng v ln ging. Ch Jack l mt ngi bn tuyt vi

khng b ri ti. Ti khng hiu ni ti sao b Atticus bit ti ang
lng nghe, v mi nhiu nm sau ti mi nhn ra ng mun ti nghe
mi li ng ni.
Ch thch
1. Hip c dung ha Missouri(1820) kt np Missouri vo lin bang m vn c duy tr
ch n l bang ny, nhng quy nh thm rng s khng cho php c thm tiu bang c
n l no na k t ng bin gii pha Nam Missouri tr ln pha Bc.
2. Stonewall Jackson (1824-1863): tng min Nam trong Ni chin M, Ol Blue Light l
bit danh ca ng.
3. Dn min Bc nc M.
4. Sn thng c lan can trn nc nh(windows walk, ngha en, li i do cho qu phu)
thng thy nhng ngi nh ven bin, dnh cho v ca ng ph hoc thy th ng
ngng tu ca chng h tr v.
5. Hun tc Melborne(1979-1848): Th tng u tin ca N hong Victoria, cng ni
ting l nnh m.
6. Vo m trc khi b ng inh trn thp gi, Jesus cu nguyn rng, "Ly cha, nu cha
mun, xin ct chn ny xa con. Nhng xin ng theo con, mt xin theo cha." Khi xin
"ct chn ny xa con" Jesus mong c th trnh c s phn ca mnh (trong ting Hy lp,
"chn" c ngha bng l "s phn"). y, Jack hiu anh mnh khng mun chu s phn
l phi bin h cho Tom Robinson.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

CHNG 10
B Atticus yu: ng gn nm mi. Khi Jem v ti hi ti sao b li
gi nh th, ng ni ng khi u tr, iu chng ti cm thy
c phn nh trong nhng kh nng v nam tnh ca ng. ng gi
hn cha m ca nhng bn hc ca chng ti nhiu, v chng c g Jem
hoc ti c th ni v ng khi bn hc ca chng ti ni, "Ba tao th
ny... th kia..."
Jem rt m bng bu dc. B Atticus khng bao gi mt n khng
mun chi, nhng khi Jem mun dnh bng vi ng, ng ni, "B qu
gi khng lm v ni, con trai."
B ti khng lm bt c th g. ng lm vic trong mt vn phng,
khng phi trong tim tp phm. B Atticus khng li xe thng cho ht,
ng khng phi l cnh st trng, ng khng lm ngh nng, lm vic
trong mt tim sa xe, hoc lm bt c iu g c th dy ln lng
ngng m ca bt c ai.
Ngoi ra, b cn eo knh. Mt tri ng gn nh m, v ng ni rng
mt tri l li nguyn dng tc ca nh Finch. Mi khi mun nhn r
th g, ng phi quay u v nhn bng mt phi.
B khng lm nhng vic m ba ca cc bn hc ti lm: ng khng i
sn, khng chi ph hoc cu c hay ung ru hay ht thuc. B ngi
trong phng khch v c.
Tuy nhin, vi nhng c im ny b ti vn khng c chm khut
nh chng ti mong c: nm , c trng xn xao chuyn ng bin
h cho Tom Robinson, khng li bn tn no l s thn phc. Sau v
ng gia ti v Cecil Jacobs khi ti cam kt theo chnh sch lm k
hn nht, c li n lan truyn rng Scout Finch s khng nh nhau
na, n b ba n cm. iu ny hon ton khng ng: ti s khng
chin u cng khai v b Atticus, nhng gia nh l lnh vc ring t.
Ti s chin ng sng mi vi bt k ai t a anh em h ba i tr
ln. Francis Hancock chng hn, bit iu .

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 10

Trang 110

Khi cho chng ti nhng khu sng hi b Atticus khng dy chng ti

bn. Ch Jack dy chng ti nhng nguyn l c bn ca vic ; ch
ni b Atticus khng quan tm n sng ng. Ngy n b Atticus ni
vi Jem, "B thch con bn vo my ci thng thic sn sau, nhng b
bit con s i sn chim. C bn mi con gi xanh m con mun, nu con
c th bn trng, nhng hy nh git mt con chim nhi l ti li."
l ln duy nht ti tng nghe b Atticus ni lm mt iu g l ti
li, v ti hi c Maudie v iu .
"Ba chu ng," c ni. "Nhng con chim nhi chng lm g ngoi vic
em ting ht n cho ta thng thc. Chng khng ph hoi vn
tc ca con ngi, khng lm t trn nhng b ng, chng khng lm
vic g ngoi vic ht bng c tri tim cho chng ta nghe. iu l gii
ti sao git mt con chim nhi l ti li."
"C Maudie, y l mt khu lu i, ng khng?"
"Tng c y trc c th trn ny."
"Khng, chu mun ni l nhng ngi khu ph chng ta u l
ngi gi, Jem v chu l nhng a tr duy nht quanh y. B
Dubose gn trm tui con c Rachel cng gi v c v b Atticus cng
vy."
"C khng cho nm mi l qu gi," c Maudie ni mt cch chua cht.
"C cha phi i bng xe ln, ng khng? M ba chu cng vy.
Nhng c phi ni l Cha t t thiu ri ngi nh m c ca
c, c gi qu khng chm sc n c na..... c l chu ng, Jeans
Louise, y l khu n nh. Quanh chu bn tr khng nhiu lm, ng
khng?"
"Phi, trng c."
" c l nhng ngi ln tr. Chu bit khng, chu may mn. Chu v
Jem c li t tui tc ca ba chu. Nu ba chu ba mi chu s thy
cuc sng hon ton khc hn."
"Chc vy. B Atticus chng lm c ci g..."
"Chu s ngc nhin y," c Maudie ni. "Nhng c cuc sng bn
trong ng y."
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 10

Trang 111

"B chu c th lm g?"

"ng y c th lm di chc cho ai cht ch n khng ai lm ri
c."
"i tri..."
", chu c bit ba chu l ngi chi c gii nht th trn ny khng?
Landing hi bn ta mi ln, Atticus Finch c th nh bi bt k ai hai
bn b sng."
"Cha i, c Maudie, ln no Jem vi chu cng thng b ht."
" n lc chu nhn ra l bi v ng nhng ti chu. B chu
khng bit ng y cn chi c th cm Do Thi 1sao?"
Thnh tu khim tn ny thm ch cn khin ti xu hi hn v ng.
"...." C y ni.
", ci g, c Maudie?"
" khng. Khng c g..... c v nh th chu s thy t ho v ng.
Khng phi ai cng chi c th cm Do Thi. By gi th hy trnh
ng cho cc th ca. Tt hn chu nn v nh. C cn bn my khm
quyn v khng trng chng chu c. Cy g c th rt trng
chu ."
Ti bc ra sn sau v thy Jem ang tch cc bn vo mt ci thng
thic, vic ny c v ngc nghch khi l gi xanh y quanh . Ti tr
ra sn trc v bn rn hai gi lin vi vic xy dng nhng cng s
phc tp cnh hng hin, gm mt lp xe, mt thng ng cam, gi
my ng qun o git, nhng chic gh hin nh, v mt l c M
nh m Jem ly trong mt hp bp rang cho ti.
Khi b Atticus v nh n tra ng thy ti ang khum ngi nhm sang
bn kia ng. "Con bn vo ci g vy?"
"Mng ca c Maudie."
B Atticus quay sang v thy mc tiu b th ca ti ang ci xung
nhng bi cy ca c. ng lt m ra sau v bng qua ng. "Maudie,"
ng gi, "ti ngh tt hn ti nn cnh bo c. C ang trong tnh trng
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 10

Trang 112

nguy him ng bo ng y."

C Maudie ng thng dy v nhn v pha ti. C ni, "Atticus, anh
ng l qu s di a ngc."
Khi quay v, b bo ti dp tr chi ny i. "ng b thy con nhm
cy sng ny vo bt c ai ln na."
Ti c g b ti l qu s di a ngc. Ti k l chuyn ny vi
Calpurnia. "ng Finch h? ng ta c th lm rt nhiu chuyn."
"Nh chuyn g?" Ti hi.
Calpurnia gi u. "Ti khng bit r lm," b ni.
Jem lm chuyn ny r rng hn khi anh hi b Atticus c phi u
tranh cho cc tn hu Gim l khng v b Atticus ni ng s chuc v
vo thn nu lm nh vy, ng qu gi cho loi vic nh th. Nhng
tn hu Gim l ang c tr ht tin th chp nh th ca h v thch
thc cc tn hu Baptist chi mt trn bng bu dc chm 2. Mi ng b
trong th trn u chi, tr b Atticus. Jem ni thm ch anh khng
mun i, nhng anh khng cng li c mn bng bu dc bt c
hnh thc no, v anh ng ru r trn ng bin vi b Atticus v ti
theo di b ca Cecil Jacobs ghi im cho i Baptist.
Mt th By ti v Jem quyt nh xch sng hi i thm him xem liu
chng ti c tm c con th hay con sc no khng. Chng ti i
cch nh Radley khong nm trm thc th ti nhn ra Jem ang nhn
ci g dc con ng. Anh quay u v nhn bng khe mt.
"Anh ang nhn g vy?"
"Con ch gi tut ng kia ka," anh ni.
" l con Tim Johnson gi, ng khng?"
"Phi."
Tim Johnson l ti sn ca ng Harry Johnson, ngi li xe but Mobile
v sng m Nam th trn. Tim l con ch sn chim mu gan g, con
vt cng ca Maycomb.
"N lm g vy?"
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 10

Trang 113

"Tao khng bit, Scout. Ti mnh nn v thi."

"Ny Jem, tri mi thng Hai."
"Tao khng quan tm, tao s ni vi Calpurnia."
Chng ti chy v nh v vo bp.
"Calpurnia," Jem ni, "b c th bc ra va h mt cht khng?"
"Chi vy, Jem? Ti khng th ra ng va h mi ln cu mun u."
"C chuyn g k k vi con ch gi ng kia ka."
Calpurnia th di. "Ti khng th bng chn cho bt c con ch no lc
ny. Trong phng tm c mt s bng bng, i ly v t lm i."
Jem lc u. "N bnh, Calpurnia . C chuyn g k k vi n."
"N ang lm g, c cn ui n h?"
"Khng, n lm ging vy n."
Jem ngp ngp ging nh con c vng, rt vai v vn vo thn mnh.
"N lm ging vy, ch khng ging n mun."
"Cu ang ba chuyn vi ti h, Jem Finch?" Ging Calpurnia kh
khc.
"Khng Calpurnia, con th l khng."
"N c chy khng?"
"Khng, n ch i t t, chm n b khng th ni l n i. N sp
ti y ri."
B ra tay v theo Jem ra sn. "Ti c thy con ch no u," b ni.
B theo chng ti i vt qua nh Radley v nhn theo hng Jem ch.
Tim Johnson ng xa khng ln hn mt ci chm nh, nhng n
gn chng ti hn. N i tht thu, nh th chn phi ca n ngn hn
chn tri. N gi ti nh n mt chic xe hi b kt trong bi ct.
"N i khp khing," Jem ni.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 10

Trang 114

Calpurnia nhn, ri nm vai li chng ti v nh. B ng cnh ca g

li sau lng chng ti, i n in thoi v la ln. "Cho ti ni chuyn
vi vn phng ng Finch."
"ng Finch!" b la to. "Cal y. Ti th c Cha, c mt con ch in
khu ph mnh... n ang n y, phi, tha ng, n l.... ng Finch, ti
cho n l...... Tim Johnson gi, phi.... tha ngi.... phi.... phi...."
B lc u khi chng ti c hi b b Atticus ni g. B quay s in
thoi v ni, "C Eula May... ti va ni chuyn vi ng Finch, lm n
ng ni my cho ti na... nghe ny, c Eula May, c c th gi in
cho c Rachel v c Stephanie Crawford v bt c ai c in thoi trn
ph ny bo cho h bit c mt con ch in sp i ngang c
khng? L ln, c!"
Calpurnia lng nghe. "Ti bit ang l thng Hai, c Eula May, nhng
khi thy l ti bit con ch no in lin. Nhanh ln i c!"
Calpurnia hi Jem, "Nh Radley c in thoi khng?"
Jem nhn danh b ri ni khng. "D sao th h cng khng ra ngoi
u Cal."
"Ti khng quan tm, ti s bo vi h."
B chy ra hin trc, ti v Jem theo st gt b. "C cu li trong
nh!" b ht ln.
C khu ph nhn c thng ip ca Calpurnia. Mi cnh ca g
trong tm nhn ca chng ti c ng cht. Chng ti chng thy
bng dng g ca Tim Johnson. Chng ti nhn theo Calpurnia ang
chy v pha nh Radley, vn vy v tp d ln qu gi. B n bn bc
thm ca trc v p ca. Chng ai tr li v b la to, "ng Nathan,
ng Arthur, c con ch in ang n! Ch in n!"
"B ta nn i vng ra pha sau," ti ni.
Jem lc u. "Gi th khng n thua na ri," anh ni.
Calpurnia nn vo ca mt cch v ch. Khng ai bit s cnh co ca
b; khng ai c v nghe thy g.
Khi Calpurnia chy nhanh n hin sau, mt chic Ford en chy vo
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 10

Trang 115

li xe nh ti. B Atticus v ng Heck Tate bc ra.

ng Heck Tate l cnh st trng ca ht Maycomb. ng cao bng b
Atticus nhng gy hn. ng c sng mi di, mang ng c nhng l x
dy kim loi lp lnh, qun i ng v o khoc. Tht lng ca ng c
gn mt hng n. ng mang cy sng trng nng. Khi ng v b
Atticus n hng hin, Jem m ca.
" trong nh i, con trai," b Atticus ni. "N u, Cal?"
"Gi ny l ra n phi y ri," Calpurnia ni, ch ra ng.
"N khng chy ch?" ng Tate hi.
"Khng, tha ngi. N ang trong giai on co git, ng Heck ."
"Mnh phi sn tm n, h Heck?" B Atticus ni.
"Tt hn mnh nn ch, ng Finch. Chng thng i theo ng thng,
nhng ng u n chc c. N c th i theo ng cong... Hy vng
n quo hoc i thng vo sn sau nh Radley. Mnh ch mt lt i."
"Ti khng ngh n vo c sn nh Radley. Hng ro s chn n li.
Chc n i theo ng l..."
Ti ngh bn ch in l si bt mp, phng ht tc lc, nhy ln v lao
vo c hng, v ti ngh chng lm vy vo thng Tm. Nu Tim
Johnson phn ng kiu , chc ti s t s hn.
Chng c g rn ngi hn mt con ph vng ngt ang nm ch. Cy
ci lng im, bn chim nhi bt ting, cc th ca nh c Maudie bin
mt. Ti nghe ng Tate kht mi ri ht hi. Ti thy ng a sng ln
kp vo khuu tay. Ti thy khun mt ca c Stephanie Crawford l ra
knh ca trc nh c. C Maudie xut hin v ng cnh c. B
Atticus gc chn ln thanh ngang ca chic gh v chm ri ch bn tay
dc bn i.
"N ka," ng ni nh nhng.
Tim Johnson hin ra, i liu xiu theo m trong ca on ng vng
song song vi nh Radley.
"Nhn n ka," Jem th tho. "ng Heck ni chng i theo ng thng.
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 10

Trang 116

Thm ch n khng i theo con ng c na."

"Trng n bnh hon qu chng," ti ni.
" bt c th g ngay trc mt n l n nhy thng v lin."
ng Tate t tay ln trn v chm ti. "N b r rng ri, ng Finch."
Tim Johnson tin ti rt chm, nhng n khng a gin hoc ngi
cnh l, c v nh n chm ch theo mt hng i v b y bi mt lc
v hnh v pha chng ti. Chng ti c th thy n rng mnh nh mt
con nga ang xua rui; hm ca n h ra ri ngm li; n ngoo u
sang mt bn, nhng ang b y dn dn v pha chng ti.
"N ang tm ch cht," Jem ni.
ng Tate quay sang. "Cn lu n mi cht, Jem, n cn cha bt u i
tm na ka."
Tim Johnson ti ch con ng nhnh chy trc nh Radley, v
nhng g cn st li trong u c khn kh ca n khin n ngng li
v c v cn nhc khng bit i ng no. N bc do d vi bc ri
ngng ngay trc cng nh Radley; ri n c quay ngi, nhng coi b
rt kh khn.
B Atticus ni, "N ang trong tm bn Heck. Anh nn x l n
trc khi n quo xung ng nhnh... c Cha mi bit ai ang
trong gc ng . Vo trong i, Cal."
Calpurnia m ca li, ng cht li sau lng b, ri li m cht ra v
ci vo mc ca. B c chn ti vi Jem bng thn ngi b, nhng bn
ti nhn ra qua nch b.
"H n i, ng Finch." ng Tate ni v trao khu sng trng cho b
Atticus; ti v Jem gn mun xu.
"ng ph thi gian, Heck," b Atticus ni. "Lm i."
"ng Finch, y l cng vic mt-pht."
B Atticus quyt lit lc u, "ng c ng ngy ra , Heck! N
khng ch anh c ngy u...."

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 10

Trang 117

"V Cha, ng Finch, nhn ch n ng ka! Bn ht l n bay thng

vo nh Radley ! Ti khng bn c ngon lnh nh th v anh bit
m!"
"Ti khng bn sng ba mi nm ri...."
ng Tate gn nh nm khu sng trng vo b Atticus, "Ti cm thy
rt thoi mi nu nh anh bn lc ny," ng ta ni.
Vi cm gic bi ri, ti vi Jem nhn b ti cm khu sng ln v bc
ra ngay gia ng. ng i nhanh, nhng ti ngh ng di chuyn ging
nh ngi ln di nc: thi gian chm li ti mc gy bun nn.
Khi b Atticus nng knh ln Calpurnia lm bm, "Cu Cha ph h
ng," v a hai tay m ly m.
B Atticus y knh ln trn; n trt xung, v ng n rt xung
ng. Trong im lng, ti nghe ting n b. B Atticus ch st mt v
cm. Chng ti thy ng chp mt lia la.
Trc cng nh Radley, Tim Johnson quyt nh vi m thn kinh
cn st li trong u n. Sau cng n quay ngi, v tip tc l trnh
ban u hng v pha nh chng ti. N bc ti hai bc, ri dng
li v ngng u ln. Chng ti thy thn th n cng ngc.
Vi nhng ng tc qu nhanh c v nh xy ra ng thi, bn tay ca
b Atticus ko mnh cn ln n trong khi ng a khu sng ln vai.
Khu sng n vang. Tim Johnson nhy dng, phch xung v co rm
thnh mt ng mu nu ln trng trn l ng. N khng bit ci g
m trng n.
ng Tate phng khi hng hin v chy ti nh Radley. ng dng
trc con ch, ngi xm xung, xoay ngi v g ngn tay ln trn ch
trn mt tri ng, "ng bn hi chch sang phi, Finch," ng ta ku ln.
"Lun lun vy," b Atticus p. "Nu c chn, ti s xi mt cy
sng bn n chi."
ng ci xung nht knh ln, nghin nt trng knh b v di gt chn,
i ti ch ng Tate v ng nhn xung xc Tim Johnson.
Tng cnh ca m ra, v khu ph chm chm hot ng tr li. C
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 10

Trang 118

Maudie i xung nhng bc thm cng c Stephanie Crawford.

Jem ngi. Ti nho mt pht thc anh y i ra, nhng khi b
Atticus thy chng ti n gn, ng ni. " yn ."
Khi ng Tate v b Atticus tr li sn, ng Tate mm ci. "Ti s ku
Zeebo ht n i," ng ni. "Anh u c qun nhiu, Finch. Ngi ta ni
n khng bao gi ri anh."
B Atticus im lng.
"B Atticus?" Jem ni.
"G?"
"Khng c g."
"Ti chng kin ht, Finch Mt-Pht."
B Atticus quay sang i mt vi c Maudie. H nhn nhau m khng
ni g, v b Atticus bc vo xe ng cnh st trng. "Lai y," ng ni
vi Jem. "Con ng n gn con ch , hiu khng? ng n gn n,
n cht nhng vn nguy him nh khi cn sng vy."
"Vng, tha b," Jem ni. "B Atticus...."
"G, con trai?"
"Khng c g."
"C chuyn g m chu khng ni c vy, nhc?" ng Tate hi, vi
vi Jem. "B chu khng bit ba chu l...."
"Thi i, Heck," b Atticus ni, "mnh quay li th trn i."
Khi h li xe i, Jem v ti i n bc thm trc nh c Stephanie
Crawford. Chng ti ngi ch Zeebo n vi xe ch rc.
Jem ngi trong trng thi bi ri n, v c Stephanie ni, ", , , ai
li ngh c ch in vo thng Hai ch, c l n khng in, chc n ch
mi khng thi. C ght phi thy khun mt ca Harry Johnson khi
ng ta va chy xong chuyn ti Mobile v bit c Atticus Finch
bn con ch ca ng ta. C l n y b cht t u ..."

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 10

Trang 119

C Maudie ni c Stephanie s n ni theo ging khc nu Tim Johnson

vn ang i di trn ph, rng h s sm tm ra, h s gi u n n
Montgomery.
Jem tr nn n ni m h, "My thy khng, Scout? My c thy b
ng ngay khng?...... ri t nhin b dn ngi ra, trng c nh
cy sng l mt phn c th b... v b lm sao nhanh th, ging
nh..... tao th phi nhm c mi pht mi bn trng mt ci g ...."
C Maudie ci mt cch ranh mnh. "Gi th, c Jean Louise," c ni,
"vn cn ngh l ba chu khng lm c ci g na khng? Vn cn
xu h v ng h?"
"D khng," ti ni l nh.
"Ba qun ni vi chu rng ngoi vic chi th cm Do Thi,
Atticus Finch cn l tay sng c nht ht Maycomb vo thi ca ng."
"Tay sng c..." Jem lp li.
"ng vy , Jem Finch. Chc by gi chu s i ging iu ca chu
ngay. ng tng , b chu khng bit bit danh ca ng y l MtPht khi cn trai tr sao? Landing, khi mi ln, nu ng y bn mi
lm pht m trng c mi bn con b cu l ng y phn nn
rng mnh lng ph n."
"B chng h h mi chuyn ," Jem lm bm.
"Khng h h mi v chuyn h?"
"Khng, tha c."
"Khng bit sao by gi b khng i sn na," ti ni.
"C l c c th cho chu bit," c Maudie ni. "D ba chu c bt c ci
g, th trong tm, ng l ngi vn minh. Thin x l mn qu ca
Cha, mt ti nng... , chu phi thc hnh hon thin n, nhng
vic bn sng khc vic chi n dng cm hoc ci g ging vy. C
ngh c l ng t sng xung khi ng nhn ra Cha cho ng mt li
th thiu cng bng so vi hu ht nhng sinh vt khc. C on ng
quyt nh khng bn cho n khi b buc phi bn, v hm nay ng
phi lm th."

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 10

Trang 120

"Coi b b s t ho v chuyn ," ti ni.

"Con ngi c u c sng sut th khng bao gi t ho v ti nng ca
mnh," c Maudie ni.
Chng ti thy Zeebo li xe n. Anh ta ly trong thng xe ra ci cha v
cn thn nng Tim Johnson ln. Anh ta ht con ch vo xe ti, sau
cht g t mt ci bnh to xung khp ch Tim nm cht. "ng ti
gn ch ny trong t lu nghe," anh ta ku ln.
Khi v nh ti ni vi Jem ti ti c chuyn k trong trng vo th
Hai ri, Jem quay sang ti.
"ng ni g v chuyn ny, Scout," anh ni.
"Ci g? Chc chn l em s k. u phi b a no cng l tay sng c
nht ht Maycomb u."
Jem ni, "Tao cho l b mun ti mnh bit chuyn , b k vi
mnh ri. Nu b t ho v chuyn , b ni vi mnh ri."
"C l b qun mt chuyn ," ti ni.
"Khng u, Scout, l chuyn my khng hiu c. B Atticus th
gi thit, nhng tao s khng quan tm nu b khng lm c bt c
vic g.... Tao khng cn bit nu nh b khng lm c mt vic qui
g ."
Jem nht mt hn v hn hoan nm vo nh xe. Chy ui theo n,
anh ku vi li, "B Atticus l mt qu ng, ging nh tao!"
Ch thch
1. Jews harp: nhc c nh xu, gn trong lng bn tay, c cm trong ming v to m
thanh bng cch gy ngn tay vo mt li g kim loi.
2. Touch foolball: mt bin th ca dng bu dc nhm lm cho n t bo lc hn bng cch
thay v ginh bng th ngi ta ch cn chm vo bng ri chy.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

CHNG 11
Khi chng ti cn nh, jem v ti gii hn nhng hot ng ca mnh
trong khu ph pha Nam, nhng khi ti hc lp hai c t lu v vic
chng gho Boo Radley tr thnh lc hu, khu vc kinh doanh ca
Maycomb li ko chng ti thng xuyn i ngc v th trn qua khu
t ca b Henry Lafayette Dubose. Khng th xung th trn m khng
i ngang qua nh b tr khi chng ti mun i b vng thm c dm.
Nhng cuc chm trn nh trc y vi b khng li cho ti khao
kht c gp li b na, nhng Jem ni ti lc no ti phi ln ln.
B Dubose sng mt mnh nu khng k mt c gi Da en phc v
thng xuyn, cch nh ti hai cn, trong mt ngi nh c nhng bc
thm dc pha trc v mt li i c mi che ni gia hai khu nh. B
rt gi; hu nh c ngy b nm trn ging v sau ngi trn xe ln.
Ngi ta n rng b gi mt khu sng lc CSA 1 giu trong m khn
chong vai v khn qun c.
Jem v ti ght b. Nu b ngi hng hin khi chng ti i qua, chng
ti s b soi mi mi ch bi ci nhn phn n ca b, b thm vn thng
tay v cch c x ca chng ti, v c cho mt d on u m v tnh
cnh chng ti s ri vo khi ln ln, vn lun lun chng ra g c. T
lu ti ti t b tng i ngang nh b pha bn kia ng; vic
ch khin b cao ging ln v cho c khu ph cng bit.
Khng th lm g b vui lng. Nu ti vui v ni vi b, "H, b
Dubose," ti s nhn cu tr li., "ng c ni h vi ta, con gi xu
xa! Chu phi ni xin cho, b Dubose!"
B hung d. C ln b nghe Jem gi b chng ti l "Atticus" v phn
ng ca b c nh sp t qu. Ngoi vic bo chng ti l nhng a
n n lu c nht, xc xc nht tng i ngang qua nh b, b cn
bo rng tht ti nghip cho chng ti v b Atticus khng ti hn sau
khi m ti mt. Mt qu c d thng hn ngi m qu c ca chng
ti th cha h c trn i, b ni, v tht au lng khi thy ci kiu
Atticus Finch cho con ci ca c y sng bung tung. Ti khng nh
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 11

Trang 122

v m mnh, nhng Jem th c - i khi anh k cho ti nghe v m - v

anh gin in ngi khi b Dubose bn cho chng ti thng ip ny.
Jem, sng st sau v Boo Radley, v con ch in, v nhng ni kinh
hong khc, kt lun rng tht hn nht khi dng bc thm trc
nh c Rachel v i, nn ra lnh rng chng ti phi chy n tn
gc ph bu in mi chiu n b Atticus i lm v. Rt nhiu ti
b Atticus thy Jem tc ti v nhng iu b Dubose pht biu khi
chng ti i qua.
"ng chp, con trai," b Atticus thng ni. "B y gi v cn b
bnh. Con hy ngng cao u v hnh x nh mt qu ng. Cho d b
ta ni g vi con i na, vic ca con l khng cho b ta lm con pht
in ln."
Jem thng ci b ta chng m yu g lm, v b ta c h ht nh th.
Khi b con chng ti n gn nh b, b Atticus thng nhc m ra, n
cn vy tay v ni, "Cho bui ti, b Dubose! Ti nay trng b nh mt
bc tranh."
Ti cha tng nghe b Atticus ni b ging nh bc tranh v ci g. ng
thng k cho b nghe tin tc ta n, v ni thm ng ht lng hy
vng b s c mt ngy mai tt p. Ri b i m ln, kiu ti ln vai
ngay trc mt b, v chng ti v nh trong bng chiu chp chong.
Nhng lc nh th ti ngh b ti, ngi ght sng ng v cha h
d cuc chin no, l ngi n ng can m nht trn i.
Ngy sau hm sinh nht th mi hai ca Jem, tin ca anh c nh
ang bc chy trong ti, v vy ti ti vo th trn lc u gi chiu. Jem
ngh anh c tin mua mt ng c hi nc thu nh cho anh v mt
cy gy th dc dng c cho ti.
T lu ti mt n cy gy : n ca hng V.J.Elmore, c t
im bng nhng ht cm lp lnh v kim tuyn, gi mi by xu.
Hi tham vng chy bng ca ti l ln ln v ma gy vi ban nhc
Trung hc ht Maycomb. Sau khi pht trin ti nng n ti c th
tung mt khc cy ln v hu nh chp c n khi rt xung, ti
khin Calpurnia cm khng cho vo nh mi khi b thy ti cm mt
cy gy trn tay. Ti cm thy mnh c th khc phc khuyt im ny
vi mt cy gy th dc thc s, v ti ngh Jem tht ho phng khi
mua cho ti mt cy gy nh th.
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 11

Trang 123

B Dubose tr hin nh khi chng ti i ngang.

"Hai a i u vo gi ny h?" B la to. "Chc l trn hc ch g. Ta s
gi in cho ng ta bit!" B t tay ln bnh xe ln v by ra khun mt
tht hon ho ca mnh.
", hm nay l th By, b Dubose," Jem ni.
"Th By th c g khc u," b ni mt cch b n, "ta t hi khng bit
ba ti bay c bit ti bay i u khng?"
"B Dubose, ti chu t i xung th trn t hi ti chu cao c ny,"
Jem gi bn tay khong su tc cch mt l ng.
"Ti bay ng c ni di ta!" B go ln. "Jeremy Finch, Maudie
Atkinson ni vi ta sng nay chu lm sm gin nho ca c y. C ta s
mc ba chu, ri chu s c g mnh khng bao gi thy nh sng ban
ngy na! Nu chu khng b tng ti trng ci hun trc tun sau,
th tn ta s khng phi l Dubose na!"
Jem, vn cha h n gn dn nho ca c Maudie t ma h ri, v
cng bit c Maudie s khng ni li vi b Atticus nu anh c lm gy,
a ra nhng li ph nhn chung.
"ng c ci ta!" B Dubose ht ln. "Cn chu..." B ch ngn tay bi
vim khp vo ti - "chu lm g trong b o lin qun ? Chu phi
mc vy vi o lt, qu c ! Ln ln chu s lm bi bn nu khng c
ai thay i cung cch ca chu - mt a nh Finch lm bi bn
qun c ph O.K- ha!"
Ti kinh khip. Qun c ph O.K l mt c s m u pha Bc qung
trng. Ti nm ly tay Jem nhng anh lc tay ti bung ra.
"Xem ka, Scout," anh th tho. "ng thm ch n b ta, c ngng
cao u v lm mt qu ng coi."
Nhng b Dubose khng bung tha chng ti, "Khng ch l mt a
nh Finch lm bi bn m cn l mt Finch trong ta n bnh vc hn
mi en!"
Jem cng ngi. Pht n ca b Dubose trng ch v b ta bit
iu .
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 11

Trang 124

"ng vy , th gii ny i n u khi mt ngi nh h Finch

chng li ngi nui dng n? Ta s cho my a bit!" B ta t tay
ln ming. Khi b rt tay xung, n ko r mt si nc di di mu
bc. "Ba my a khng hn g bn mi en v th cn b m ng ta
phc v!"
Jem mt. Ti ko tay o anh, v mt bi din vn kch v s thoi
ha o c ca gia nh ti ui theo chng ti di theo va h, v tin
ch yu l cho rng phn na nh h Finch u trong nh thng
in, nhng nu m chng ti cn sng, chng ti chc s khng i n
mt tnh trng nh th.
Ti khng chc Jem phn n ci g nht, nhng ti tc ti trc s nh
gi ca b Dubose v vn sc khe tm thn ca gia nh ti. Ti hu
nh quen nghe nhng li tha m nhm vo b Atticus. Nhng y
l li tha m u tin n t ngi ln. Tr nhng nhn xt ca b v
b Atticus, cuc cng kch ca b Dubose ch l thng l. C phng
pht mt du hiu ma h trong khng kh - trong bng rm kh tri
mt m, cn nng th m, c ngha l thi k thoi mi ang ti gn:
khng phi i hc v c Dill.
Jem mua ng c hi nc v chng ti n ca hng Elmore mua
cy gy cho ti. Jem khng vui trc mn anh mi mua; anh nht n
vo ti v lng l i v nh cng ti. Trn ng v nh ti sut va phi
ng Link Deas, ng ni, "Cn thn, Scout!" khi ti l mt mt c tung
gy, khi chng ti n gn nh b Dubose cy gy ca ti b lem luc
v ri xung t qu nhiu ln.
B khng c trn hin nh.
Nhiu nm sau, i khi ti t hi ci g khin Jem lm iu , ci g
khin anh ph b s tri buc ca cu "Con l mt qu ng, con trai,"
v cm t v s chnh trc t gic m anh va mi nhp vo. Jem c l
chu ng nhiu li n i ngc nghch v vic b Atticus bin
h cho bn mi en nh ti chu ng, v ti ng nhin cho rng
anh kim ch - anh c tnh kh trm tnh t nhin v l mt ngi n
chm. Tuy nhin, vo thi im ti ngh cch gii thch duy nht cho
hnh ng ca anh l anh cht ni in trong vi pht.
Nhng g Jem lm v vic tt nhin ti cng s lm nu ti khng b
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 11

Trang 125

b Atticus cm, m trong ti cho l c c vic khng gy g vi

nhng b gi kh a. Chng ti va ti cng nh b th Jem chp ly
cy gy ca ti v chy vung lon x ln nhng bc thm vo sn trc
nh b Dubose, qun ht mi iu b Atticus ni, qun rng b ta c
ct mt khu sng lc di ng khn chong, qun rng nu b
Dubose bn ht, th c c hu gi Jessie ca b chc chn khng bn ht.
Anh khng bnh tnh li c cho n khi p gy ngn mi bi hoa tr
ca b Dubose, cho n khi mt t y nhng n v l xanh. Anh k
cy gy ca ti vo u gi, b lm hai v nm n xung t.
Lc ti l ht m ti. Jem nm tc ti, ni anh khng quan tm, anh
s lm ln na nu anh c c hi, v nu ti khng cm hng anh s nh
tng si tc ti ra. Ti khng im ming v anh ti. Ti mt thng
bng v t dp mt xung t. Jem nng ti dy mt cch th bo
nhng trng c v anh hi li. Khng c g ni.
Chng ti khng i n b Atticus v nh vo ti . Chng ti ln trn
trong nh bp cho n khi Calpurnia xua chng ti ra. Bng nhng
php thut no m dng nh Calpurnia bit ht mi chuyn. B
khng thc hin c vai tr l thuc gim au hu hiu, nhng b cho
Jem mt ci bnh b nng nng m anh b chia ti phn na. N c v
nh qu bng.
Chng ti i ra phng khch. Ti cm ln mt t tp ch bng bu dc,
tm ra mt nh chp Dixie Howell, ch n cho Jem coi v ni, "Tay ny
trng ging anh." l iu hay ho nht ti ngh ra ni vi anh,
nhng chng c tc dng g. Anh ngi cnh ca s, khum ngi trong
chic gh u, cau c, ch i. nh sng ban ngy nht dn.
Hai k a cht sau chng ti mi nghe thy ting giy ca b
Atticus trn nhng bc thm trc nh. Khung ca li ng sm, mt
khong yn lng - b Atticus ang ch gi treo m trong tin snh - v
chng ti nghe ng gi, "Jem!" Ging ng ging mt cn gi ma ng.
B Atticus bt ngn n trn trong phng khch v thy chng ti ,
ngi cng . Mt tay ng cm cy gy ca ti; nm tua vng bn thu
ca n ko l trn thm. ng cha tay kia ra; trn l nhng bp hoa
tr cng trn.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 11

Trang 126

"Jem," ng ni, "con l th phm v ny phi khng?"

"Vng, b."
"Ti sao con lm vy?"
Jem ni l nh, "B ta bo b bin h cho bn mi en v l rc ri."
"Con lm chuyn ny v b ta ni vy ?"
i mi Jem ng y, nhng cu, "Vng, b," hu nh khng nghe
c.
"Con trai, b chc chn con b nhng ngi xung quanh gy kh chu
v vic b bin h cho bn mi en, nh con ni, nhng lm mt vic
nh th ny vi mt b gi bnh tt l khng tha th c. B tht lng
khuyn con bc ra ngoi v i ni chuyn vi b Dubose," b Atticus
ni. "Ri v thng nh ngay."
Jem khng nhc nhch.
"B bo i ngay."
Ti theo Jem ra khi phng khch. "Quay li y," b Atticus bo ti
quay li, ti quay li.
B Atticus cm t Mobile Press ln v ngi vo chic gh u Jem va ri
i. D c gng n my, ti cng khng th hiu lm sao ng c th
thn nhin ngi v c bo trong khi a con trai duy nht ca mnh
c nguy c b git bi mt di vt ca qun i min Nam. D nhin i
khi Jem chc gin ti n ti mun git anh, nhng rt cuc anh l
tt c nhng g ti c. B Atticus c v khng nhn ra iu ny, hoc
nu c nhn ra ng cng khng quan tm.
Ti ght ng v iu , nhng khi gp rc ri bn d thy mt: ch lt
sau ti rc u vo lng b v i tay ng m ly ti.
"Con ln qu ht ru c ri," ng ni.
"B khng quan tm n nhng g xy ra cho anh y," ti ni. "B ch
bt anh y qua nhn mt pht n trong khi anh y ch lm mt vic
l bnh vc b."

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 11

Trang 127

B Atticus k cm ca ng ln u ti. "Cha n lc phi lo," ng ni.

"B khng h ngh Jem l a mt bnh tnh trc chuyn ny - b c
ngh s phi gp nhiu rc ri vi con c."
Ti ni d sao ti cng khng hiu ti sao ti ti phi gi bnh tnh,
khng ai ti quen bit trng phi gi bnh tnh v bt c chuyn g.
"Scout," b Atticus ni, "n h con cn phi gi bnh tnh trc nhng
iu cn t hi hn.... vy l khng cng bng cho c Jem v con, b bit
vy, nhng nhiu khi mnh phi c lm tt trong mi chuyn v c
trong cch chng ta ng x vo nhng lc kh khn.... , b ch c th
ni l, khi con v Jem ln khn, c th con s nhn li chuyn ny vi
lng nhn hu v cm xc no rng b khng lm con tht vng.
V kin ny, v ca Tom Robinson, l mt chuyn nh vo ct li ca
lng tm con ngi - Scout, b khng th n nh th v th phng
Cha nu b khng c gip anh ta."
"B Atticus, b hn l sai....."
"Sai th no?"
"Hu ht mi ngi c v ngh rng h ng cn b sai....."
"Chc chn h c quyn ngh vy v h c quyn nhn c s tn
trng dnh cho kin ca h," b Atticus ni, "nhng trc khi b sng
c vi ngi khc b phi sng vi chnh mnh. C mt th khng
tun theo nguyn tc a s, l lng tm ca con ngi."
Khi Jem tr v, anh thy ti vn nm trong lng b Atticus. "Sao, con
trai?" B Atticus ni. ng nhc ti dy t xung t v ti b mt d
xt Jem. Anh c v vn cn nguyn vn nhng mt anh c nt k cc.
C l b cho anh mt liu thuc x.
"Con dn dp sch s cho b v ni con rt tic, nhng con khng hi
tic, ri con ni con s trng li chng k t th By v c chm sc cho
chng ln li."
"Tht v ngha l khi con ni rt tic m con khng thy hi tic," b
Atticus ni. "Jem, b y gi li bnh. Con khng th buc b y chu
trch nhim cho nhng g b y ni v lm. D nhin b th b y ni
iu vi b hn l vi hai a con, nhng mnh u phi lc no
cng c quyn chn la."
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 11

Trang 128

Jem c v b m hoc bi mt a hoa hng trn tm thm. "B Atticus,"

Jem ni, "b y mun con c cho b nghe."
"c cho b nghe?"
"Vng. B mun con n mi ti sau gi i hc v v mi th By
c to cho b nghe trong hai gi. B Atticus, con nn lm khng?"
"Chc chn ri."
"Nhng b y mun con lm vy trong mt thng."
"Vy con s c trong mt thng."
Jem t ngn chn ci vo ngay gia a hng v n xung . Cui
cng anh ni, "B Atticus, ngoi va h th khng c g nhng bn trong
th....n ti thui m n da g lm. C bng en vi th trn trn...."
B Atticus mm ci v cng quyt. "iu s hp dn tr tng
tng ca con. C xem nh con ang trong nh Radley."
Chiu th Hai sau Jem v ti tro ln nhng bc tam cp dc trc
nh b Dubose v bc n trc ca. Jem th sn cun Ivanhoe v m
kin thc y , g cnh ca th hai bn tri.
"B Dubose?" Anh gi.
Jessie m cnh ca g v m cht ca li.
"Em h, Jem Finch?" C hi. "Em cn dn em gi theo na . Ti khng
bit....."
"Cho c hai a v i, Jessie," b Dubose ni. Jessie cho ti ti vo ri b
i xung nh bp.
Mt mi ngt ngt ph vo chng ti khi chng ti bc qua ngng
ca, mt mi ti gp nhiu ln trong nhng ngi nh xm xt mc nt v
ma, ni c nhng ngn n du, nhng ci go mc nc, v vi tri
ging ni ha mu. N lun khin ti s, ch i, v cnh gic.
Trong gc phng c ci ging bng ng, b Dubose ang nm trn
. Ti t hi khng bit c phi nhng hnh ng ca Jem khin b
phi nm khng, v trong giy lt ti cm thy tic cho b. B nm
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 11

Trang 129

di mt ng chn mn v trng rt thn thin.

C mt ci bn ra tay mt cm thch cnh ging b; trn c
mt ci ly v ci tha trong ly, mt ng bm tht, mt hp bng thm
nc, v mt ng h bo thc bng thp c ba chn b xu.
"Vy l chu a theo c em gi bn thu ca chu h?" l li
cho hi ca b.
Jem ni lng l, "Em chu khng bn thu v chu khng s b," d ti
thy hai u gi anh run.
Ti ang ch i mt bi din vn ch trch, nhng b ta ch ni l,
"Chu bt u c c ri , Jeremy."
Jem ngi xung chic gh my v gi cun Ivanhoe ra. Ti ko mt
chic gh khc v ngi cnh anh.
"Li st y," b Dubose ni. "Ti cnh ging n."
Chng ti ko gh ti. y l ln u tin ti ti gn b n th, v iu
ti mun lm nht l ko gh tr li.
B tht khng khip. Mt b c mu o gi bn, v khe ming b long
nc, n chy dn dn nh mt con sng bng xung nhng np nhn
hn su bao quanh cm b. Nhng vt tn nhanh ca tui gi lm tm
trn hai m, v i mt m c ca b c hai ng t en nh xu.
Hai bn tay b ni u cc, nhng lp biu b trm ln cc mng tay. Hm
rng gi ca b khng nm trong ming, v mi trn ca b nh ra;
thnh thong b ko mi di ln ti hm trn v ko theo ci cm. Vic
ny lm nc di chy nhanh hn.
Ti khng nhn b nhiu qu mc cn thit. Jem li m cun Ivanhoe ra
v bt u c. Ti c theo di truyn anh c, nhng anh c qu
nhanh. Khi n nhng ch anh khng bit, Jem bn b qua, nhng b
Dubose thng pht hin c v bo anh nh vn chng. Jem c c
l c hai mi pht, trong thi gian ti nhn vo b l si m b
hng, nhn ra ngoi ca s, bt c ni u khng phi nhn b. Khi
anh c tip, ti nhn thy nhng ln bt li ca b t dn v khong
cch tha hn, v Jem thm ch b lng mt cu. B khng cn lng
nghe na.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 11

Trang 130

Ti nhn v pha ging.

C chuyn g xy ra vi b. B nm nga, chn p tn cm. Ch
thy c u v vai b. u b lc chm chm t bn ny sang bn
kia. Thnh thong b h to ming v ti c th thy li b git git nh
nh. Nc bt ng li trn mi b; b s nhp chng vo; ri li h
ming ra. Ming b nh c s tn ti ring ca n. N hot ng ring
r v tch khi phn cn li ca c th, th ra tht vo, ging nh mt
ci hang ca bn trai s lc thy triu rt. Thnh thong n li tht ra,
"Pt," ging nh mt th cht sn st ang sp si.
Ti ko tay o Jem.
Anh nhn ti, ri nhn vo ging. u b lc u n v pha chng
ti, v Jem hi, "B Dubose, b n khng?" B khng nghe anh.
ng h reo ln v chng ti s cng ngi. Mt pht sau, thn kinh
vn cng thng, Jem v ti tr ra va h v hng v nh. Chng ti
khng b chy, Jessie tin chng ti v: trc khi ng h ht dy thiu,
c vo phng v y Jem vi ti ra khi .
"Sut," c ni, "hai a v i."
Jem do d ngay ca.
" n c thuc ca b," Jessie ni. Khi ca ng mnh sau lng chng
ti, ti thy Jessie i nhanh v pha ging b Dubose.
Khi chng ti v n nh mi c ba gi bn mi lm, v vy Jem v ti
bng qua li sn sau cho n gi i n b Atticus. B Atticus c
hai cy bt ch mu vng cho ti v mt t tp ch bng bu dc cho
Jem, m ti cho rng l phn thng thm lng cho bui u tin
chng ti bn b Dubose. Jem k cho ng nghe nhng g xy ra.
"B y c lm ti con s khng?" B Atticus hi.
"Khng, b," Jem ni, "nhng trng b y tm lm. B ta b ng kinh
hay ci g . B chy nc di tm lum."
"B khng ngn c chuyn . Khi ngi ta bnh i khi ngi ta
trng khng c va mt lm."
"B ta lm con s," ti ni.
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 11

Trang 131

B Atticus nhn ti qua cp knh. "Con bit l con khng phi i vi Jem
m."
Chiu hm sau nh b Dubose cng y nh chiu hm u, v ngy k
tip cng vy, cho n khi dn dn hnh thnh mt trnh t: mi th s
bt u mt cch bnh thng-ngha l, b Dubose s hnh Jem v cc
ti a thch ca b, nhng bng hoa tr ca b v xu hng thn mi
en ca b chng ti; b s dn dn im lng, ri qun mt chng ti.
ng h bo gi s reo, Jessie s a chng ti ra, v nhng gi cn li
trong ngy l ca chng ti.
"B Atticus," mt ti ti ni, "chnh xc th k yu bn mi en ngha l
g?"
Mt b Atticus nghim li, "B c ngi gi con vy h?"
"Khng, b. B Dubose gi b nh vy. Mi chiu b ta khi ng bng
vic gi b nh vy. Ging sinh ri Francis cng gi b nh vy, l
ln u con nghe t ."
" l l do con nhy x vo n ch g?" B Atticus hi.
"Vng, b....."
"Vy ti sao con hi b n ngha l g?"
Ti c gii thch vi b Atticus rng nhng g Francis ni khng lm ti
ni sng ln bng cch n ni cu . "Ging nh n ni mi th l hay
ci g ."
"Scout," b Atticus ni, "k-yu-bn-mi-en ch l mt trong nhng t
ng khng hm g c-ging nh mi th l vy. N kh gii thch...
nhng ngi ngu dt, km hiu bit dng n khi h ngh mt ai a
thch ngi Da en v trn c h. N tr nn thng dng vi mt s
ngi nh chng ta, khi h mun c mt t ng ph bin, xu x,
gn cho ai ."
"Vy thc s b khng phi l k-a-bn-mi-en ng khng?"
"Chc chn b l th. B c ht sc yu thng mi ngi....i khi
b cm thy kh khn... b con, khng h l s xc phm khi b gi l
th g m ngi ta ngh l mt ci tn xu. N ch cho con thy
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 11

Trang 132

ngi ti nghip lm sao, n khng lm tn thng con. V vy

ng b Dubose lm con xung tinh thn. B y c rc ri
ring ca mnh ri."
Mt thng sau vo mt chiu khi Jem ang kh nhc c Sir Walter
Scout 2, nh anh gi ng ta, v b Dubose ang sa cho anh tng cht
mt, th c ting g ca. "Vo i!" B go ln.
B Atticus bc vo. ng bc n ging bt tay b Dubose. "Ti i
lm v khng thy bn tr," ng ni, "ti ngh chng cn y."
B Dubose mm ci vi ng. D c gng n my ti cng khng th
hnh dung ra lm sao b c th ni chuyn vi ng khi b c v ght ng
n th. "Anh bit my gi ri ch, Atticus?" B ni. "Chnh xc l nm
gi mi bn pht. ng h reo c nh gi l nm gi ba mi. Ti
mun anh bit iu ."
Bt cht ti nhn ra rng mi ngy chng ti li nh b Dubose lu
hn, rng ng h reo ny bo gi tr thm vi pht mi ngy, v rng
b ng kinh c mt hi vo lc n reo. Hm nay b lm Jem tc
ti gn hai ting v khng h tnh chuyn ng kinh g c, v ti cm
thy mnh b mc by mt cch tuyn vng. ng h bo gi l du
hiu cho s phng thch chng ti; nu mt ngy no n khng reo,
chng ti bit lm th no?
"Ti c cm gic rng s ngy c ca Jem ht," b Atticus ni.
"Ti ngh cn hn mt tun na," b ni, " m bo...."
Jem nhm dy, "nhng....."
B Atticus gi tay ra v Jem im lng. Trn ng v nh, Jem ni rng
anh ch phi lm chuyn ny mt thng v mt thng ht v th l
khng cng bng.
"Ch mt tun na thi, con trai," b Atticus ni.
"Khng," Jem ni.
"C y," b Atticus ni.
Tun sau chng ti tr li nh b Dubose. ng h bo gi ngng
reo, nhng b Dubose phng thch chng ti vi cu, " ri", lc chiu
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 11

Trang 133

mun ti hn b Atticus ngi c bo khi chng ti v ti nh. D

nhng cn ng kinh ca b bin mt, nhng b tr li nh trc
mi mt khc: khi Sir Walter Scott sa vo nhng on m t l th
v nhng ng ho v cc lu i, b Dubose thng pht chn v
quay ra ch trch chng ti:
"Jeremy Finch, ta bo rng chu s sng hi tic v vic ph nt
vn hoa tr ca ta. Gi chu ang hi tic, ng khng?"
Jem ni chc chn anh hi tic.
"Chu ngh chu c th git cy hoa Tuyt-trn-nh-ni ca ta, ng
khng? Jessie ni ngn ca n mc li. Ln sau chu s bit cch ph
n ng cch, phi khng? Chu s nh r n ln, phi khng?"
Jem thng ni chc chn anh s lm vy.
"Chu ng c lu bu vi ta, nhc! Hy ngng cao u v ni vng
tha b. D sao ta cng khng ngh chu s thch gi u cao vi nhng
g b chu lm."
Cm Jem a ra, v anh nhn b Dubose vi khun mt hon ton
khng on hn. Qua nhiu tun anh trao di mt cch th hin mi
quan tm v t v lch s, v anh s trnh ra cho b p li nhng li
t iu kinh hong nht ca b.
Cui cng ngy n. Khi mt chiu n b Dubose ni, " ri," b
ni thm, "Vy l xong. Chc chu ngy tt lnh."
Th l xong. Chng ti phng xung va h trong nim hn hoan cc
, nhy nht v r ln.
Ma xun tht tuyt: ngy di hn v chng ti c thi gian chi
nhiu hn. u c Jem hu nh ch y nhng thng k quan trng v
tng cu th bng bu dc i hc trn c nc. Mi m b Atticus s
c cho chng ti nhng trang bo th thao. Nm nay bang Alabama c
th li i n chung kt sn Rose Bowl, nh gi qua nhng i c
trin vng ot gii, khng c ci tn no trong s h m chng ti xc
nhn c. Mt ti n khi b Atticus ang c n chuyn mc ca
Windy Seaton th chung in thoi reo.
ng tr li, ri i ra gi m tin snh. "B s sang nh b Dubose mt
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 11

Trang 134

lt," ng ni, "khng lu u."

Nhng b Atticus mi bn ti qu gi i ng ca ti kh lu. Khi
ng v mang theo mt hp ng ko. B Atticus ngi xung, t ci
hp xung cnh sn gh ng ngi.
"B y mun g vy?" Jem hi.
Chng ti khng gp b hn mt thng. B khng cn ngi hng
hin khi chng ti i qua.
"B y cht ri, con trai," b Atticus ni. "B cht cch y vi pht."
"," Jem ni. "Tt."
"Tt l ng," b Atticus ni. "B khng cn phi chu au n na. B
bnh lu ri. Con trai, con khng bit nhng cn ng kinh ca b l g
?"
Jem lc u.
"B Dubose l ngi nghin Moc-phin," b Atticus ni. "B dng n
nh th thuc gim au trong nhiu nm. Bc s khuyn b nh th.
B dng n sut qung i cn li ca b v cht m khng au n
lm, nhng b qu tri khoy...."
"Sao b?" Jem ni.
B Atticus ni, "Ngay trc khi xy ra tr ph phch ca con b gi
b n lm di chc cho b. Bc s Reynolds ni b ch cn vi thng na
thi. Cng vic kinh doanh ca b c thu xp chu o nhng b
ni, vn cn mt vic cha thu xp c."
" l chuyn g?" Jem bi ri.
"B ni b s ri khi th gii ny m khng mc n ci g vi bt c ai.
Jem, khi con b bnh nh b, vic dng bt c thuc g n d chu
hn th cng c thi, nhng b khng mun vy. B ni b mun gii
thot b ra khi n trc khi cht, v l vic b lm."
Jem ni, " b l vic gy ra nhng cn ng kinh ca b h?"
"Phi, chuyn l vy. Trong hu ht thi gian con c sch cho b b

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 11

Trang 135

nghi khng bit b c nghe li no ca con khng. Ton b tm tr v c

th b tp trung vo chic ng h bo gi. Nu con khng ri vo tay
b, th b chc cng bo con n c cho b nghe. N c th l mt cch
tm qun. Cn mt l do na.... "
"Vy l b cht thanh thn?" Jem hi.
"Nh khng kh trn ni," b Atticus ni. "Hu nh b tnh to n
pht cui. Tnh to," ng mm ci, "v gt gng. B vn phn i kch
lit nhng vic lm ca b, v ni chc b s dnh phn i cn li cn
b cu con khi nh t. B bo Jessie a con ci hp ny...."
B Atticus th xung cm hp ko ln. ng a n cho Jem.
Jem m hp. Bn trong, bao quanh bi m bng m chn, l mt
bng hoa tr trng, tuyt ho, bng nh sp. N l mt a Tuyt-trnnh-ni.
Jem trn trn mt. "B gi xu xa cht tit, b gi xu xa cht tit!" Anh
r ln, vt n xung. "Sao b ta khng con yn?"
Trong chp mt b Atticus ng dy n bn Jem, Jem vi mt vo
ngc o b Atticus. "Sh-h," ng ni. "B ngh l cch b ni vi con mi vic gi n, Jem, mi th u n. Con bit o, b l mt qu
b v i."
"Qu b?" Jem ngng u ln. Mt anh bng, "sau tt c nhng iu
b ta ni v b, vy m b ta vn l mt qu b?"
"ng vy, b c quan im ca ring b v mi th, rt khc quan
im ca b, c l.... con trai, b ni vi con rng nu con khng mt
bnh tnh, b cng s bo con n c cho b. B mun con thy c
iu g b, b mun con thy lng can m l g, thay v c ngh
rng can m l ngi n ng c khu sng trong tay. l khi con
bit tht bi trc khi con bt u nhng d vy con vn bt u v con
theo ui n ti cng d cho c chuyn g xy ra. Con him khi thng,
nhng i khi con cng thng. B Dubose thng, tt c bn mi su
k ca b. Theo quan im ca b, b cht m khng mc n bt c
ci g v bt c ai. B l ngi can m nht b tng bit."
Jem nht hp ln v nm n vo l si. Anh nht a hoa tr ln, ri
khi ln ging ti thy anh vut ve nhng cnh hoa n to ca n. B
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 11

Trang 136

Atticus vn c bo.
Ch thch
1. Confederate States of America (Lin hip cc tiu bang M) tn gi chnh thc ca phe
min Nam trong Ni chin M.
2. Cch c tri tn Sir Walter Scott, tc gi tiu thuyt Ivanhoe

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

CHNG 12
Jem mi hai. Tht kh sng chung c vi anh y, bt nht, bt
thng. S thm n ca anh tht khng khip, v bit bao ln anh bo
ti ng lm phin anh na, ti hi kin b Atticus, "Khng l anh y
b sn s mt sao?" B Atticus ni khng, Jem ang ln. Ti phi kin
nhn vi anh v cng t lm phin anh cng tt.
S thay i ny ca Jem xy ra ch mi vi tun. B Dubose cn cha
lnh trong nm m ca b - Jem c v bit n khi ti i cng anh khi
anh n c sch cho b. Ri t nhin, c v Jem c c mt h
thng nhng gi tr mi m v ang c p t n ln ti: nhiu ln anh
thm ch cn bo ti phi lm g. Sau mt trn ci ln n, Jem ht ln,
" n lc em lm mt a con gi v c x cho ng hong ri !"
Ti khc v chy ti ch Calpurnia.
"C ng lo lng qu nhiu v cu Jem...." B m li.
"Cu Jem?"
"Phi, gi cu y sp l cu Jem ri."
"Anh y u c gi n c ," ti ni. "Anh y ch cn ai p cho
mt trn, m chu th cha ln."
"B con," Calpurnia ni, "ti khng th lm vy nu cu Jem sp ln.
By gi cu y mun c yn thn mt mnh, lm nhng g cc chng
trai vn lm, v vy c ch c cch xung bp khi cm thy c n. Mnh
s tm ra nhiu vic lm y."
Bc khi u ca ma h l im tt lnh: Jem c th lm nh anh
thch; Calpurnia cng lm g ty cho n khi Dill v y. B c v vui
khi thy ti xut hin trong nh bp v qua vic quan st b ti bt u
ngh c mt s k nng lin quan n vic lm thn con gi.
Nhng ma h ti v Dill khng n. Ti nhn mt l th v mt bc
nh Dill gi. L th ni n c ba mi m n gi hnh km theo, v chc
n phi li Meridian v h ln k hoch ng mt ci thuyn nh c.
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 12

Trang 138

Ba mi ca n l lut s ging nh b Atticus, ch c iu tr hn nhiu.

Ba mi ca Dill c khun mt d chu, ti thy mng v Dill c c ng
ta, nhng lng ti tan nt. Dill kt lun bng cch ni n s yu ti mi
mi v ng lo, n s n vi ti v ci ti ngay khi n c tin, l
th tht tuyt.
S kin ti c mt v hn phu lu di l s n b nh b cho s vng
mt ca n: ti cha bao gi ngh v n, nhng ma h ngha l c Dill
bn cnh h c ht si thuc, mt Dill sng ng vi nhng k hoch
phc tp lm Boo Radley xut hin; ma h ngha l Dill nhanh nhn
chm ln hn ti khi Jem khng , l nhng khao kht i khi chng
ti cm thy a kia ang c. C n, cuc sng tri qua nh thng l,
khng c n, cuc sng tht khng chu ni. Ti thy kh s nh th
trong hai ngy.
Nh th iu cha , c quan lp php tiu bang li c triu tp
hp khn cp v b Atticus xa chng ti hai tun. Thng c hm h ci
thin hiu nng ca chnh quyn tiu bang; c nhng cuc nh cng
ngi l Birmingham 1; nhng hng ngi ch pht bnh m ti cc
thnh ph ngy cng di hn, ngi dn vng nng thn cng ngho
i. Nhng y l nhng s kin xa vi ngoi th gii ca Jem vi ti.
Mt sng chng ti ngc nhin khi thy mt tranh bim ha trn t
Montgomery Advertiser vi ch thch, "Finch ca Maycomb." N v b
Atticus chn trn mc qun soc, b xch vo bn giy: ng ang chm
ch vit ln mt tm bng en trong khi mt s c gi c v ph
phim go ln, "Yoo-hoo!" vo mt ng.
" l mt li khen ngi," Jem gii thch. "B dnh thi gian ca b
lm nhng vic m chng s khng th hon tt nu khng c ai lm."
"Vy h?"
Ngoi nhng c im mi pht trin ca Jem, anh c c ci v
thng thi d ght.
"Scout ny, n ging nh vic ti t chc h thng thu ca cc ht v
cc th i loi nh vy. l loi vic kh v v i vi hu ht mi
ngi."
"Sao anh bit?"

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 12

Trang 139

", i chi i, anh yn. Anh ang c bo."

Jem mun th th c ngay thi. Ti b i xung bp.
Trong khi ang tch v u, bt ng Calpurnia ni, "Ch nht ny ti
lm g vi v i nh th ca c cu y?"
"Con chc l khi phi lm g c. B Atticus c li cho ti con tin
quyn gp cho nh th m."
i mt ca Calpurnia nheo li v ti c th c c nhng g dang
din ra trong u b. "Cal," ti ni, "b bit ti con s ngoan m. My
nm nay ti con u c gy chuyn g trong nh th."
R rng l Calpurnia ang nh li mt Ch nht tri ma khi chng ti
va khng c b va khng c gio vin trng coi. c tho ci s
lng, c lp buc Eunice Ann Simpson vo mt ci gh v t n
trong phng l si. Bn ti qun mt n, ln lt ko nhau ln lu n
nh nguyn, v khi chng ti ang im lng lng nghe bi ging th
nhng ting va p khng khip pht ra t ng dn l si, lin tc
khng ngng cho n khi ai i tm hiu v a c Eunie Ann ra
v ni rng con b khng mun ng vai Shadrach 2 na - Jem Finch
ni con b s khng b thiu chy nu n c c tin, nhng di
qu nng.
"Vi li, Cal, y u phi ln u b Atticus bn con nh mt
mnh u," ti phn i.
"Phi, nhng ng y yn ch l gio vin ca c s c mt . Ln ny
ti khng nghe ng ni th - chc l ng qun." Calpurnia gi u. Bt
cht b mm ci. "C vi cu Jem c thch i nh th vi ti ngy mai
khng?"
"Tht ?"
"Chu khng?" Calpurnia ci tot.
Nu trc Calpurnia thng tm ra mnh tay cho ti, th cng
chng c g snh c s chm nom ca b v nhng vic thng l ca
m th By . B ch x bng khp ngi ti hai ln, mc nc sch
trong chu mi ln di; b nhn u ti vo bn v gi bng x bng
Octagon v x bng Ty Ban Nha. B tin cy Jem nhiu nm nay,
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 12

Trang 140

nhng m b xm phm s ring t ca anh v khin anh c li d

di, "Trong nh ny b ngi ta khng th tm m c nh khng nhn
sao?"
Sng hm sau b bt u sm hn thng l, "kim tra k qun o
ca chng ti." Khi Calpurnia sang ng qua m vi chng ti, b ng
trn ging xp trong nh bp; sng hm n y qun o ngy Ch
nht ca bn ti. B h chic m ca ti qu nhiu n n
ging ln nh ci lu khi ti ngi xung. B bt ti mc mt vy lt di
v tht mt di tht lng mu hng. B ch k i dy da ca ti vi
mt chic bnh nng ngui n b soi thy mt mnh trn .
"C nh mnh sp i hi Mardi Gras 3 vy," Jem ni. "Tt c chuyn ny
lm chi vy, Cal?"
"Ti khng mun ngi ta ni rng ti khng chm sc bn tr ca ti,"
b lu bu. "Cu Jem, cu tuyt i khng c eo ci n vi b
. N mu xanh l cy m."
"N c sao u?"
"B mu xanh da tri m. Cu khng bit h?"
"Ha, ha," ti r ln, "Jem m mu."
Mt anh ln v gin, nhng Calpurnia ni, "C cu thi i c ri
. C cu s n First Purchase vi n ci trn mi."
Nh th First Purchase ca ngi Da en nm bn ngoi ranh gii
pha Nam th trn, i din vi khu ng mn ca khu xng ca c.
N l mt ta nh c k trc sn nhiu ch, nh th duy nht
Maycomb c thp chung v chung, c gi l First Purchase 4 bi v
n c mua bng nhng ng tin u tin nhng n l c gii
phng kim c. Ngi Da en th phng trong vo cc ngy Ch
nht v ngi da trng nh bc trong vo nhng ngy khc trong
tun.
Sn nh th bng t st cng nh gch nung, nh ngha trang cnh n.
Nu c ai cht vo ma kh, xc h s c p cho n khi ma
lm mm t. Vi ngi m trong ngha trang c nh du bng
nhng bia m nt; cc ngi m mi hn c ro quanh bng nhng
ming knh mu sc s v nhng chai Coca-Cola b. Nhng cy ct thu
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 12

Trang 141

li trn mt s ngi m cho thy ngi cht yn ngh khng c thoi

mi lm; nhng mu nn tha ng ngay u cc nm m tr con.
l mt ngha trang hnh phc.
Mi ngn ngt ng ng nng m ca ngi Da en sch s trm ly
chng ti ngay khi bc vo sn nh th - mi du gi Hearts of Love
ha quyn vi mi ti ty, thuc l ht, nc hoa Hoyts Cologne, thuc
l nhai Browns Mule, mi bc h, v phn rm t inh hng.
Khi thy Jem v ti i cng Calpurnia, n ng bc li li v nhc m
ra; ph n an tay trc bng, nhng c ch t v trn trng thng
thy. H tch ra to thnh mt li i nh n ca nh th cho chng ti.
Calpurnia i gia Jem v ti, p li nhng li cho ca cc lng ging
n mc sc s ca b.
"Ch lm g vy, Cal?" Mt ging ni t sau lng chng ti vang ln.
Hai bn tay Calpurnia ln n vai chng ti v chng ti dng li, quay
li nhn: ng trn li i sau lng chng ti l mt ph n da en cao.
Ch ta ng trn mt chn, khuu tay chng hng, bn tay nga ln ch
vo chng ti. Ch ta c ci u trn nh, vi i mt hnh qu hnh
o k l, mi thng, ming cong. Nhn ch ra phi cao ti gn hai mt.
Ti cm thy bn tay Calpurnia bu cht vai ti. "C mun g, Lula?" B
hi bng ging iu ti cha tng nghe thy bao gi. B hi nh nh,
y khinh b.
"Ti mun bit ti sao ch a my nhc da trng n nh thi ca dn
da en."
"Chng l khch ca ti," Calpurnia ni. Ti li thy ging b nghe l l:
b ni chuyn ging hu ht bn h.
"Phi, ti cho l b cng l khch ca nh Finch sut c tun."
Ting x xm lan khp m ng. "ng lo." Calpurnia th thm vi ti,
nhng nhng bng hoa trn m b run ln y phn n.
Khi Lula bc sn v pha chng ti, Calpurnia ni, "ng li , con
mi en."
Lula dng li, nhng ch ta ni, "Ch khng vic g phi a bn nhc

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 12

Trang 142

da trng n y.... chng c nh th ca chng, chng ta c nh th

ca chng ta. y l nh th ca chng ta, ng khng, c Cal?"
Calpurnia ni, "Chng th cng mt Cha vi ta, ng khng?"
Jem ni, "Mnh v thi, Cal, h khng mun ti ti y...."
Ti ng : h khng mun chng ti y. Ti c cm gic, hn l
thy, rng chng ti ang c y ti. C v nh h ang tin li gn
chng ti hn, nhng khi ti nhn Calpurnia th thy c mt s thch
th trong mt b. Khi ti nhn xung li i ln na, Lula i mt.
Ngay ch ch ra l mt m ng nhng ngi da mu.
Mt trong s h bc khi m ng. l Zeebo, ngi qut rc. "Cu
Jem," anh ta ni, "chng ti rt hn hnh khi c cu n y. ng quan
tm n Lula, c ta a gy s bi v Cha Sykes da khng cho c y vo
nh th. C y l ngi hay gy ri t lu nay, c nhng ngh qui g
v cung cch phch li.... ti ti rt hn hnh khi c cu n y."
Th l Calpurnia dn chng ti n ca nh th ni c cha Sykes n
cho chng ti, ng dn chng ti ti hng gh u.
Nh th First Purchase khng ng trn v khng c sn bn trong.
Dc bc tng nh th c nhng cy n du ha cha thp sng treo
trn nhng gi bng ng, nhng bng gh g thng c dng lm
gh nguyn. Pha sau bc ging bng g si x x l mt biu ng bng
la hng bc mu c dng ch Thin Cha L Tnh Thng, n l
mn trang tr duy nht ca nh th nu khng k bn in km trong bc
tranh The Light of the World 5 ca Hunt. Khng c bng dng ca n
dng cm, phong cm, nhng tp thnh ca, nhng chng trnh hnh
l - nhng th quen thuc ca nh th m chng ti thng thy mi
Ch nht. Bn trong ti m, vi ci lnh m t dn dn b xua tan khi
gio dn tp trung vo. mi ch ngi c mt ci qut bng ba giy
cng r tin in hnh Khu vn Gethsemane 6 le lot, qu tng ca cng
ty Tydals Hardware Co. (Vi khu hiu Bn-cn-g-chng-ti-bn-ny).
Calpurnia y chng ti xung cui hng gh v ngi gia chng ti.
B lc tm trong v, li ra chic khn tay, m ly mt m tin l ct gc
khn. B a mt ng mi xu cho ti v mt ng mi xu cho Jem.
"Ti con c tin ri," anh th thm vi ti. "B c gi ly."Calpurnia ni,
"C cu l khch ca ti." Ti thong thy nt do d v o c trn
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 12

Trang 143

mt Jem xem c nn gi li ng mi xu ca mnh nhng thi lch s

bm sinh ca anh thng v anh nht ng mi xu vo ti. Ti lm
theo khng cht bn khon.
"Cal," ti th thm, "sch thnh ca u?"
"Ti ti khng c cun no ht," b ni.
"Sao li..."
"Sut," b ni. Cha Sykes ang ng sau bc ging nhn gio on ra
hiu im lng. ng l ngi thp, chc nch trong b en, n en, v
s mi trng, v mt dy ng h vng lp lnh trong nh sng t nhng
ca s y tuyt.
ng ni, "Hi anh ch em, chng ta c bit vui v c nhng ngi bn
n vi chng ta sng nay. Cu v c Finch. Tt c cc bn u bit cha
h. Trc khi bt u ti s c my thng bo."
Cha Sykes lt gi my t giy, chn mt t v gi thng ra trc mt.
"Hi truyn gio hp nh ch Annette Reeves th Ba tun sau. em
theo may v ca cc bn."
ng c mt t giy khc. "Tt c cc bn u bit v rc ri ca ngi
anh em Tom Robinson. Anh y l thnh vin trung tn ca First
Purchase t hi cn l cu b. Tin quyn gp c hm nay v trong
ba Ch nht ti s gi n cho Helen - v ca Tom, gip ch y lc
tng qun nh."
Ti thc Jem, " l ci ng Tom m b Atticus sp...."
"Sut!"
Ti quay sang Calpurnia nhng b chn li trc khi kp ni ra. Ti
nn li, dn s ch vo Cha Sykes, ngi c v nh ch ti bnh tnh
tr li. "S c ngi ph trch m nhc hng dn chng ta trong bi
thnh ca u tin," ng ni.
Zeebo nhm dy khi gh v bc ti li i gia, dng li trc mt
chng ti v i din vi gio on. Anh cm mt cun thnh ca sn
c. Anh m n ra v ni, "Tt c chng ta s ht bi s hai trang by
mi ba."

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 12

Trang 144

n v ny th ti ht chu ni. "Lm sao m ht c khi khng c

cun thnh ca no c?"
Calpurnia mm ci, "Sut, c b," b th thm, "c s thy ngay thi."
Zeebo hng ging v c nghe nh ting rn ca n pho t xa;
"C mt vng t bn kia con sng."
K diu thay, cng vi cao, c trm ging cng ht to nhng li ca
Zeebo. m tit cui cng, tan thnh ting ngn nga khn khn, k theo
l ting ca Zeebo.
"M chng ta gi l min t du yu mi mi."
m nhc li dng ln quanh chng ti ; nt cui cng ngn di v
Zeebo ni sang cu ht k tip, "V chng ta ch ti c b bng sc
mnh c tin."
Gio on ngp ngng, Zeebo lp li cu mt cch cn thn, v mi
ngi ht theo. Ti on ng ca, Zeebo gp sch li, mt du hiu cho
gio on ht tip m khng cn anh lnh xng.
Khi t "L mng," tt dn Zeebo ni, "trong min t xa xi du yu
mi mi , ngay bn kia dng sng sng rc."
Tng cu mt, mi ngi ht theo vi s ha m n s cho n khi kt
thc bi thnh ca bng ting th thm bun b.
Ti nhn Jem, anh ang lic nhn Zeebo. Ti cng chng tin, nhng c
hai chng ti u nghe thy n.
Sau Cha Sykes cu Cha ban phc cho nhng k bnh tt v au
kh, mt th tc khng khc th tc ca nh th chng ti, tr vic Cha
Sykes xin Thng ch n vi trng hp c th.
Bi ging ca ng l s t co ti li mt cch thng thn, mt tuyn
ngn n gin v phng chm trn tng sau lng ng: ng cnh bo
con chin ca ng trc nhng tai ng ca ru ch, c bc, ph n l.
Bn bun bn ru lu gy rc ri trong khu ny ri, nhng ph
n cn ti t hn. Mt ln na, nh ti thng thy trong nh th ca
chng ti, ti gp phi hc thuyt v s u ca ph n vn c v nh
m nh mi tu s.
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 12

Trang 145

Jem v ti nghe bi ging ging vy ht Ch nht ny n Ch nht

khc, vi duy nht mt ngoi l. Cha Sykes s dng bc ging ca ng
mt cch thoi mi hn biu l cc quan im ca mnh v nhng sa
ng c nhn: Jim Hardy vng mt nh th nm Ch nht v anh ta
khng h bnh; Constance Jackson nn cn thn hn trong cch c x
ca mnh... c ta ang gp nguy him v ci nhau vi nhng lng ging;
c ta dng ln hng ro th hn duy nht trong lch s ca khu dn
c ny.
Mc s Sykes kt thc bi ging ca mnh. ng ng cnh ci bn trc
bc ging v ku gi quyn gp bui sng, mt nghi thc k l vi Jem
v ti. Tng ngi mt, gio on tin v pha trc b nhng ng
nm xu v mi xu vo bnh c ph ph mem en. Jem v ti cng bt
chc, v nhn c li ni du dng, "Cm n, cm n," khi nhng
ng mi xu ca chng ti b xung ku leng keng.
Trc s ngc nhin ca bn ti, mc s Sykes chic bnh ra bn v
ht nhng ng xu trong tay. ng ng thng ngi v ni, "By nhiu
cha , chng ta phi c mi ."
Gio on xn xao. "Tt c cc bn u bit n lm g....Helen khng
th b bn tr i lm trong khi Tom t. Nu mi ngi u cho
thm mt ng mi xu na, chng ta s c ...." Mc s Sykes vy
tay gi ai pha sau nh th. "Alec, ng cc ca li. Khng ai ri
khi y cho n khi chng ta c mi ."
Calpurnia mc trong ti ra chic v da mn c ng tin xu. "Khng,
Cal," Jem th thm, khi b trao cho anh ng hai mi lm xu sng
long, "ti con c th gp tin ca ti con vo. a anh ng mi xu
ca em, Scout."
Nh th tr nn ngt ngt, v ti nhn ra rng mc s Sykes c nh
cho cc con chin ca ng m hi ht ng mc. Qut ku xoanh
xoch, nhng bn chn bn chn, nhng ngi nhai thuc l bc bi.
Mc s Sykes lm ti git mnh bng cu ni nghim khc, "Carlow
Richardson, ta cha thy con i trn li i ny."
Mt ngi n ng gy g trong chic qun ka ki bc trn li i v
ng gp mt ng xu. Gio on lm rm tn ng.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 12

Trang 146

Sau mc s Sykes ni, "Ta mun tt c cc con, tr tr em, hy sinh

mt cht v mi ngi cho mi xu na. Vy l chng ta s c ."
T t, mt cch au kh, mi c gom . Ca m ra, v mt
lung kh m lm chng ti tnh li. Zeebo c tng cu trong bi thnh
ca On Jordans Stormy Banks, v bui l kt thc.
Ti mun li tm hiu thm, nhng Calpurnia y ti theo li i
trc b. Ti ca nh th, trong khi b dng li ni chuyn vi Zeebo
v gia nh anh, Jem v ti ni chuyn vi mc s Sykes. Trong ti dy
ln c ng thc mc, nhng ti quyt nh chng cho Calpurnia tr
li.
"Chng ti c bit vui khi c cu n y," mc s Sykes ni. "Nh th
ny khng c ngi bn no tt hn cha c cu."
Cn t m ca ti bc l, "Ti sao mi ngi u tham gia quyn gp
cho v ca Tom Robinson?"
"C khng bit l do ?" Mc s Sykes hi. "Helen c ba a con nh
di v c y khng th b nh i lm c...."
"Sao c y khng mang chng theo, mc s?" Ti hi. Nhng ngi Da
en c con nh m phi lm vic ngoi ng thng t chng di bt
c bng mt no trong khi h lm vic - thng th nhng a b
ngi trong bng mt gia hai hng cy vi bng. Nhng a cha t
ngi vng th c buc vo nhng ti u trn lng m chng, hoc
trong nhng ti vi h mang theo.
Mc s Sykes ngp ngng. "Ni tht vi c, c Jean Louise. Hi ny
Helen kh m tm c vic lm.... khi n ma gt hi, ta ngh ng
Link Deas s nhn c y."
"Sao khng, mc s?"
Trc khi ng kp tr li, ti cm thy bn tay Calpurnia t ln vai ti.
Trc sc p ca n, ti ni, "Chng chu cm n ng v cho chng
chu n." Jem lp li li ti, v chng ti ln ng v nh.
"Cal, con bit Tom Robinson ang t v anh ta lm iu g
khng khip, nhng ti sao ngi ta khng thu Helen vy?" Ti hi.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 12

Trang 147

Calpurnia, trong b o vy voan xanh nc bin v chic m hi qun,

i gia Jem v ti ni. " l do nhng g ngi ta cho l Tom lm,"
b ni. "Ngi ta u c mun......dnh lu n mt ai trong gia nh anh
ta."
"Th anh ta lm g vy, Cal?"
Calpurnia th di. "Lo gi Bob Ewell buc anh ta ti cng hip con
gi lo ta v khin anh ta b b t...."
"ng Ewell?" K c ti khuy ng. "Anh ta c quan h g vi my
thng Ewell ch n trng ngy u nm hc ri ngh lun khng? B
Atticus ni h l th hon ton khng ra g.... Con cha tng nghe b
Atticus ni v ngi khc theo kiu ng ni v ngi nh Ewell. ng
ni...."
"Phi, chnh ci nh ."
"Nu ai Maycomb cng bit ngi nh Ewell l th no, th h phi
vui v thu Helen ch..... m cng hip l g vy, Cal?"
" l iu m c nn hi ng Finch," b ni, "ng c th gii thch n r
hn ti. C cu i cha? ng mc s mt nhiu thi gian gii quyt
cng vic sng nay qu, thng th ng khng chn ngt nh th."
"ng y cng ging nh Cha ging o ca ti con," Jem ni, "nhng
sao mi ngi y ht thnh ca theo kiu ?"
"Ht theo h?" B hi.
"N gi l vy phi khng?"
"Phi, n c gi l ht theo. Ngi ta lm th t lu lm ri."
Jem ni h c th dnh tin quyn gp trong mt nm mua sch
thnh ca.
Calpurnia bt ci. "Chng n thua g," b ni. "H u c bit c."
"Khng bit c?" Ti hi. "Tt c ?"
"ng vy," Calpurnia gt u. "Khng bit c, c gio x First
Purchase ny u khng bit c tr khong bn ngi.... trong c

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 12

Trang 148

ti."
"B hc trng no vy, Cal?" Jem hi.
"Chng trng no c. C cu mun bit ai dy ch cho ti h? l
g ca c Maudie Atkinson, c Buford gi...."
"B gi ti vy sao?"
"Ti gi hn c ng Finch na ." Calpurnia mm ci. "Nhng chc
khng ln hn bao nhiu. C ln chng ti bt u nh li, rng tnh
xem ti bao nhiu tui... Ti c th nh xa hn ng y vi nm, tc l ti
khng ln hn ng y nhiu lm, khi mnh rt ra kt lun rng n
ng khng nh dai bng n b."
"Sinh nht ca b l ngy no, Calpurnia?"
"Ti c cho n trng vi Ging sinh, nh th d nh hn - ti khng c
ngy sinh nht tht."
"Nhng b Cal ny," Jem phn i, "trng b thm ch cn cha gi
bng b Atticus."
"Ngi da mu khng l v gi nua nhanh lm," b ni.
"Chc ti h khng bit c. Cal, b b dy Zeebo c h?"
"Phi, cu Jem. Hi n cn nh, thm ch y mt ngi trng cng
cha c na. D vy ti vn bt n hc."
Zeebo l con trai ln ca Calpurnia. Nu ti tng ngh v iu ny, hn
ti nhn ra t trc kia rng Zeebo ti tui trng thnh ri Zeebo c con hi ln ri - nhng hi ti khng ngh ra c nh
vy.
"B dy anh y theo mt cun sch v lng, nh ti con vy h?" Ti
hi.
"Khng, ti bt n hc mi ngy mt trang Kinh Thnh, cn c Buford
th dy ti theo mt cun sch khc - ti chc l c cu khng bit u
m ti c c n," b ni.
Chng ti khng bit.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 12

Trang 149

Calpurnia ni, "C ni Finch ca c cu cho ti ."

"B tng Landing h?" Jem hi. "B cha h k cho ti con nghe
chuyn ."
"Phi ri, cu Jem. Ti ln ln gia in trang nh Buford vi
Landing. Sut ngy ti phi lm vic hoc cho Buford hoc cho
Landing, v ti chuyn n Maycomb khi b v m c cu ci nhau."
"Cun sch l cun g vy?" Ti hi Cal.
"Commetaries ca BlackStone 7."
Jem kinh ngc. " b l b dy Zeebo theo cun h?"
"Phi, tha cu Jem."Calpurnia rt r a nhng ngn tay ln che
ming. "Ti ch c my cun . ng ni cu ni Blackstone vit ting
Anh rt chun...."
" l l do ti sao b khng n ni ging nh nhng ngi cn li ,"
Jem ni.
"Nhng ngi cn li no?"
"Nhng ngi da mu khc. Cal, nhng b n ni ging nh ngi ta
n ni trong nh th..."
Ti cha tng ngh Cal c mt cuc sng kp gin d. ngh b c mt
cuc sng ring l ngoi gia nh ti l mt tng mi l, cha ni n
chuyn b thng tho hai loi ngn ng.
"Cal," ti hi, "sao b dng li-ni-mi-en vi... vi ngi ca b trong
khi b bit ni th khng ng?"
" th, th nht ti l ngi da en..."
"iu khng c ngha l b phi ni theo cch khi b hiu bit
nhiu hn," Jem ni.
Calpurnia nghing m v gi u, ri cn thn ko m trm xung tai.
"Qu l kh noi," b ni. "Gi s nh cu v Scout dng li ni ca
ngi da mu nh th qu l khng ph hp, phi khng? Vy th
chuyn g s xy ra nu nh ti dng li ni ca ngi da trng ti nh

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 12

Trang 150

th ny, vi ngi hng xm ca ti? H s ngh ti lm ra v ta y

hn ngi."
"Nhng Cal, b bit nhiu hn c m," ti ni.
"Khng cn thit phi ni mi iu mnh bit. Nh th khng ng kiu
qu c - th hai, ngi ta khng thch xung quanh ai bit nhiu hn
h. N lm cho h bc thm. C s khng thay i c bt k ai trong
s h bng vic ni ng, t h phi cm thy mun hc hi, v khi h
khng mun hc th c chng th lm g ngoi vic im ming hoc ni
bng th ngn ng ca h."
"Cal, thnh thong con c th n gp b khng?" Ti hi.
Calpurnia nhn xung ti, "Gp ti, b cng? C gp ti mi ngy m."
"Ti nh b ," ti ni. "i khi sau gi lm vic c khng? B
Atticus c th dn con ti."
"Bt c lc no c mun," b ni. "Chng ti rt vui c n c."
Chng ti ang i trn l ng ngang nh Radley.
"Nhn hng hin ng kia ka," Jem ni.
Ti nhn sang nh Radley, mong c thy con ngi b n ang
si nng trn xch u. Chic xch u trng trn.
" tao ni hin nh mnh ka," Jem ni.
Ti nhn xui theo con ng. Thch ch, thng tng, kin quyt khng
ri, b Alexandra ang ngi trn chic gh bp bnh chnh xc nh th
bc ngi tng ngy mt sut c i bc.
Ch thch
1. Biu tnh ngi l: mt v kh hu hiu ca gii cng nhaanh thi i khng hong kinh
t, h ngi ti xng, h khng lm vic v khng cho ai khc lm vic, cho n khi gii ch
chu m phn vi h.
2. Mt trong ba ngi b vua Nebuchadnezzar nm vo l la, theo sch Daniel trong Cu
c. Nh c tin vo Thin cha, c ba thot nn khng cht h hn.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 12

Trang 151

3. Mardi Gras (gc ting Php, ngha en l th Ba bo): t l hi, vui chi v diu hnh
khi bc vo tun chay ma Phc sinh ca ngi Cng gio, bt u bng th T l Tro.
4. Ngha l mn mua sm u tin.
5. Ngha l: nh sng ca th gian
6. Kinh thnh ting Vit phin m thnh Ghtsmani: ni Jesus ti cu nguyn vo m
trc khi b ng inh trn thp gi.
7. Mt trong nhng tc phm quan trng nht v lut php ca Anh.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

CHNG 13
" ti ca ti vo phng ng ng trc, Calpurnia," l cu u tin
bc Alexandra ni. "Jean Louise, thi gi u i," l cu th hai bc ni.
Calpurnia xch chic va li nng trch ca bc ln v m ca. " con
xch cho," Jem ni, v n ly n. Ti nghe ting va li rt xung nn
phng ng ci rm. m thanh ko di trm c.
"Bc n chi h," ti hi. Nhng cuc ving thm t Landing ca bc
Alexandra thng him, v bc du lch trong t th ngi giu c v
cao sang. Bc c mt chic Buick tinh tm mu xanh l cy v mt ti
x da en, c xe ln ngi lun phi trong tnh trng ngn np n
bnh hon, nhng hm nay chng thy c hai u.
"B cc chu khng ni vi cc chu h?" Bc hi.
Jem v ti lc u.
"C l ng y qun. B cc chu cha v h?"
"Cha. B chu thng v mun," Jem ni.
", b chu v ta quyt nh n lc ta n vi cc chu mt thi
gian."
"Mt thi gian," Maycomb c ngha l t ba ngy n ba mi nm.
Jem v ti lic nhn nhau.
"Jem gi ln, v chu cng vy," bc ni vi ti. "B chu vi ta quyt
nh rng c mt s nh hng n gii l tt nht cho chu. Jean
Louise, khng lu na chu s quan tm n qun o v bn con trai...."
Ti c th a ra nhiu cu tr li cho iu ny: Cal l con gi, phi
nhiu nm na ti mi n bn con trai, ti s khng bao gi quan
tm n qun o..... nhng ti gi im lng.
"Cn bc Jimmy?" Jem hi. "Bc y cng n ch?"

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 13

Trang 153

", khng, ng y Landing. ng coi sc cng vic ."

Ngay lc m ming hi, "Bc khng nh bc y sao?" th ti nhn ra
ngay y l mt cu hi khng t nh. Bc Jimmy hin din hay bc
Jimmy vng mt c khc nhau u, bc khng h ni bt c cu g. Bc
Alexandra pht l cu hi ca ti.
Ti chng ngh c iu g khc ni vi bc. Thc t ti cha h
ngh n iu g ni vi bc, v ti ngi ngh v nhng cuc ni
chuyn chn ngt gia chng ti trc y: chu th no Jean Louise?
Chu khe, cm n bc, cn bc th sao? Rt khe, cm n, lu nay chu
sinh hot th no? Khng c g c. Chu khng lm g c ? Khng tha
bc. Chc chu c bn? D c. Bn chu lm g? Khng lm g ht.
R rng l bc ngh ti cc k ngu ngc, bi v c ln ti nghe bc ni
vi b Atticus rng trng ti l .
C mt chuyn g ng sau tt c v ny nhng ti khng c mun
gng hi bc. Hm nay l Ch nht, v bc Alexandra chc chn d cu
vo ngy ca Cha. Ti on l do ci o nt ngc mc ngy Ch
nht ca bc. Bc khng mp, nhng to con, v bc chn th qun o
bo v nng ngc ca bc ti cao chng mt, sit cht eo bc, xe ra
phn mng, v to n tng rng bc Alexandra tng c vc dng ca
mt ci ng h ct. T bt c gc no n cng gy n tng kh
knh.
Bui chiu cn li tri qua trong khng kh m m nh nh vn thng
xy ra khi c b con xut hin, nhng tan bin ngay khi chng ti nghe
ting xe hi quo vo li vo nh. l b Atticus, t Montgormery tr
v. Jem, qun mt v th ca mnh, chy o ra cng ti n ng. Jem cm
ly cp v ti ca ng, ti b nho vo cnh tay ng, cm thy ci hn
kh khan m h ca ng v ni, "B c em sch v cho con khng? B
c bit bc y khng?"
B Atticus tr li hai cu hi bng th khng nh. "Ti con chc thch
lm khi bc n sng vi mnh?"
Ti ni ti rt thch, l li ni di, nhng ngi ta phi ni di trong
nhng tnh hung no v vo mi lc m ngi ta chng th thay
i g c n.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 13

Trang 154

"Bc vi b cm thy y l thi im bn tr cc con cn... ging nh

lc ny, Scout." B Atticus ni. "Bc gip ch cho b cng nh cho cc
con. B khng th nh sut ngy vi ti con, v ma h ny s nng
y."
"Vng, tha b," ti ni, khng hiu mt li no ng ni. Tuy nhin ti
c ngh rng s c mt ca bc Alexandra khng phi l do ca b
Atticus m ng hn l ca chnh bc. Bc c mt kiu tuyn b iu
G L Tt Nht Cho Gia nh, v ti cho rng vic bc n sng vi
chng ti nm trong kiu .
Maycomb cho n bc. C Maudie Atlkinson nng chic bnh nng
Lane pha qu nhiu ru lm ti say; c Stephanie Crawford n chi
lu vi bc Alexandra, phn ln thi gian c Stephanie ch lc u v
ku, ", , ." C Rachel cnh nh mi bc ti sang ung c ph vo cc
bui chiu, v ng Nathan Radley cn bc ra sn trc v ni ng ta
rt vui c gp bc.
Khi bc n vi chng ti v cuc sng tr li nhp iu hng ngy
ca n, th bc Alexandra lm nh l lun lun sng vi chng ti t
xa n nay vy. Nhng mn n nh i Hi truyn gio ca bc lm
tng thm danh ting b ch nh ca bc (bc khng cho php
Calpurnia lm nhng mn n c bit cn c Hi sc tri qua
nhng bo co di v ngi Thin cha gio thuc th gii th ba); bc
gia nhp v tr thnh th k ca Cu lc b Th k Maycomb. i vi
tt c cc nhm hin c v tham gia vo i sng ca ht, bc Alexandra
l ngi cui cng thuc lp ngi c bc: bc c cung cch ca thi
ngi ta hc trng ni tr, i ph trn sng; c cho mi bi hc o
c xut hin v bc s tun theo n; bc c sinh ra trong mt trng
hp khch quan; bc l mt ngi lm chuyn v phng cu cha.
Hi bc Alexandra cn i hc, s t vn khng h c trong bt k cun
sch gio khoa no, v vy bc khng c ngha ca n. Bc khng bao
gi bun chn, v khi c c c hi nht bc s s dng c quyn lm
b cha ca mnh: bc s b tr, khuyn bo, dn d, v cnh bo.
Bc khng bao gi b l c hi ch ra nhng thiu st ca cc nhm
thuc dng h khc nhm cho thy s vinh quang ln hn ca dng h
chng ti, mt thi quen gip vui cho Jem hn l lm anh y bc mnh,
"Bc Alexandra nn cn thn vi cch bc ni chuyn - bi lng tm vt
hu ht ngi dn Maycomb trong khi h cng l h hng ca chng
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 13

Trang 155

ta."
Bc Alexandra, khi nhn mnh bi hc v v t t ca Sam
Merriweather tr, ni l du vt bnh tt trong dng h. Nu c
mt c gi mi su tui ci rc rch trong i ng ca th bc s ni,
"Chuyn xy ra ch chu thy tt c ph n nh Penfield u nng
ni." C v nh mi ngi Maycomb u c mt Du vt: Du vt Say
xn, Du vt C bc, Du vt ch k, v Du vt Lp d.
Mt ln, khi bc cam oan vi chng ti rng xu hng quan tm n
cng vic ca ngi khc c Stephanie Crawford l di truyn, b
Atticus ni, "B ch, khi bc bnh tm ngh v chuyn , bc s thy
th h ca chng ta thc s l th h u tin trong dng h Finch
khng ci anh em h ca nhau. Chc ch s ni h nh Finch c Du
vt Lon lun?"
Bc ni khng, chnh du vt di truyn khin chng ti c bn tay v
bn chn nh nhn.
Ti khng hiu ni ni m nh v di truyn ca bc. ni no , ti
c c n tng rng Nhng Ngi Tt l nhng ngi lm ht
kh nng ca h vi thc m h c, nhng bc Alexandra c quan
im c biu l mt cch gin tip rng mt dng h chim dng
mt khu t cng lu dng h cng tt hn.
"Nu vy th dng h Ewell s l nhng ngi tt," Jem ni. Dng tc
bao gm Burris Ewell v anh em ng ta sng trn cng mnh t
pha sau bi rc Maycomb, v sng ngon lnh nh tin phc li ca
ht sut ba th h.
Th nhng l thuyt ca bc Alexandra c iu g ng sau n.
Maycomb l mt th trn c xa. N cch Finchs Landing hai mi dm
v pha ng, nm su trong ni a mt cch kh chu i vi mt th
trn c nh th. Nhng Maycomb s gn sng hn nu khng v s
nhanh tr ca mt ng Sinkfieid n, ngi trong bui bnh minh ca lch
s kinh doanh mt qun tr ni hai ng mn gp nhau, qun
ru duy nht trong vng. Sinkfield, khng phi l mt ngi yu
nc, ng ta phc v v cung cp n dc cho ngi Da cng nh
dn khai hoang nh c, khng bit m cng khng cn bit mnh c
thuc v Lnh th Alabama hay X Creek 1 hay khng min l cng
vic lm n cn tt p. Vic lm n rt thun li khi thng c William
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 13

Trang 156

Wyatt Bibb, vi nh y mnh tr an trong ht mi thnh lp, phi

mt i gim nh n xc nh trung tm chnh xc ca n v thit lp
c quan chnh ph . Nhm gim nh, khch ca Sinkfield, ni vi
ng ch qun rng ng ta trong a gii ca ht Maycomb, v ch cho
ng ta khu t ni chc chn trung tm ca ht s c xy dng. Nu
Sinkfield khng c hnh ng to bo bo ton ti sn ca ng ta, th
chc ht Maycomb c t gia vng m Winston, mt ni
hon ton khng c ngun li no. Thay vo , Maycomb pht trin v
tri rng ra t trung tm ca n, qun ru ca Sinkfield, bi v mt ti
n Sinkfield phc v ru cho cc v khch say kht n mc
khng bit tri trng g na, thuyt phc h by ra cc bn v biu
ca h, ct b mt cht y, thm mt cht kia, v chnh sa
trung tm ca ht p ng nhng yu cu ca ng ta. Ngy hm sau
ng ta bo h ct xo vi cc biu v nm thng ru Whisky trn
ti yn nga ca h - hai cho mi ngi v mt cho thng c.
Bi v l do ch yu cho s tn ti ca n l chnh ph, nn Maycomb
trnh c ci v bn thu c trng hu ht cc th trn Alabama
cng kch c vi n. Trong bui u, nhng ta nh chc chn, ta
n ca n uy nghi, ng ph ca n v cng rng ri. T l ngi c
ngh chuyn mn Maycomb tng cao: ngi ta n nh rng,
sa xe, khm bnh, gi tin, cu ri linh hn, cha bnh cho my con
la. Nhng ngi ta vn cha hon ton hiu ra c ci khn ngoan
tt nh trong th on ca Sinkfield. ng ta t th trn non tr ny
qu xa loi phng tin chuyn ch cng cng duy nht thi thuyn trn sng - v n khin mt ngi t cc Bc ca ht phi mt
hai ngy mi ti c Maycomb mua hng ha ti cc ca hiu. Do
th trn vn gi nguyn kch thc ban u c trm nm nay, mt
hn o gia mt bin nhng cnh ng bng vi v rng khai thc g.
D Maycomb b b qun sut cuc Ni chin, nhng s suy thoi
kinh t v lut l Thi k ti thit 2 buc Maycomb pht trin. N
pht trin t trong ra. Him c ngi mi nh c , vn nhng
dng h kt hn vi nhng dng h cho n khi cc thnh vin
ca cng ng trng c v hi hi ging nhau. Thnh thong c ngi
t Montgomery hoc Mobile tr v cng mt ngi ngoi, nhng kt
qu ny ch gy ra ln sng gn trong dng chy lng l ca s ging
nhau trong gia nh. Mi chuyn t nhiu vn y nh vy trong sut thi
th u ca ti.
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 13

Trang 157

Thc t Maycomb c mt s phn bit ng cp, nhng trong suy

ngh ca ti n i theo cch ny: nhng cng dn ln tui, th h hin
thi gm nhng ngi sng bn nhau t bao nm nay, hon ton c th
hiu nhau: h bit qu r nhng thi , nhng khc bit v tnh cch,
thm ch c c ch, v vn lp i lp li trong mi th h v c hon
thin qua thi gian. V vy nhng tng kt kiu nh Khng mt ngi
h Crawford no quan tm n cng vic ca hn. C ba ngi nh
Merriweather th c mt ngi bnh hon. S tht th khng c h
Delafield.All ngi nh Buford u i theo kiu , n gin l nhng
hng dn cho sinh hot hng ngy: khng bao gi nhn ngn phiu t
mt ngi h Delafield m khng kn o gi in n ngn hng; vai
c Maudie Atkinson nghing v c l ngi h Buford; nu b Grace
Merriweather nhm nhp ru gin t nhng chai Lydia E. Pinkham 3
th khng c g l bt thng - m b ta cng lm y nh th.
Bc Alexandra ha hp vi th gii ca Maycomb ging nh mt bn
tay kht vi gng tay, nhng khng bao gi ha hp vi th gii ca Jem
v ti. Ti cng thng t hi lm sao bc c th l ch ca b Atticus v
ca ch Jack n nhng cu chuyn ch cn nh mang mng v vic
nh tro con v nhng c nhn sm m Jem thu dt t lu sng li
trong tm tr ti.
Nhng cu chuyn ny l cc suy on tru tng trong thng u tin
bc lu li, v bc t khi ni chuyn vi Jem v ti, v chng ti ch gp
bc vo gi n v vo ban m trc khi chng ti i ng. By gi l
ma h v chng ti ngoi ng sut. D nhin c mt s bui chiu
khi chy vo nh ung nc, ti thng thy phng khch y
nhng qu b Maycomb, nhm nhp thc ung, x xo qut, v ti s b
gi, "Jean Louise, n ni chuyn vi cc qu c y."
Khi ti xut hin ngay ngng ca, c v nh bc hi tic v yu cu
ca mnh; ngi ti thng lm bn t hoc y ct.
"Ni chuyn vi ch h Lily ca chu i," mt chiu n bc ni vy
khi bt c ti trong hnh lang.
"Ai ?" Ti hi.
"Ch h Lily Brooke ca chu," bc Alexandra ni.
"C y l ch h ca ti chu h? Chu khng bit chuyn ."
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 13

Trang 158

Bc Alexandra c n mt n ci theo kiu chuyn c mt li phn

trn nh nhng ti ch h Lily v by t s tht vng d di vi ti. Khi
ch h Lily Brooke ra v ti bit mnh s gp phin toi.
Qu l iu ng tic khi b ti qun ni cho ti bit v Dng h Finch,
hoc ci t bt c lng t ho no vo nhng a con ca ng. Bc cho
gi Jem n, anh thn trng ngi trn chic trng k cnh ti. Bc ri
phng v quay li vi mt cun sch ba mu ta trn c dng ch
Meditations of Joshua S. St. Clair 4 m vng.
"Ngi b con ca chu vit cun ny," bc Alexandra ni. "Cu ta l
mt nhn vt tuyt vi."
Jem xem xt cun sch nh . "y l ngi h hng Joshua b b t
t rt lu h?"
Bc Alexandra ni. "Sao chu bit chuyn ?"
"B Atticus ni ng ta i vng qua khc cua ti trng i hc. B
Atticus ni ng ta mun bn ng hiu trng. B Atticus k Joshua ni
rng ng ta chng l g ngoi mt tn thanh tra cng rnh v c bn ng
ta bng mt khu sng kp, n ch trng bn tay ng ta. B Atticus ni
gia nh phi tn nm trm la cu ng ta ra khi v ...."
Bc Alexandra ng ngy ra nh mt ci cha. " ri," bc ni. "Chng
ta s xem xt chuyn ny."
Trc gi ng ti trong phng Jem nh mn mt cun sch th b
Atticus g ca bc vo. ng ngi xung mp ging Jem, nhn chng
ti mt cch nghim ngh, ri ci tot.
"E hm," ng ni. B bt u gii thiu my iu ng nh ni bng mt
ci hng ging, v ti ngh rt cuc b hn ang gi i, nhng trng b
vn th. "B khng bit phi ni chuyn ny nh th no y," ng bt
u.
"B c ni i," Jem hi. "Ti con lm chuyn g by b sao?"
B bn chn. "Khng, b ch mun gii thch vi ti con rng... bc
Alexandra yu cu b..... con trai, con bit con l mt ngi nh Finch,
ng khng?"

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 13

Trang 159

"Con c nghe ni iu ny." Jem nhn bng ui mt. Anh cao

ging mt cch mt kim sot, "B Atticus, c chuyn g vy?"
B Atticus bt cho chn v khoanh tay li. "B nh ni vi con my
iu v chuyn con ngi ra i nh th no."
V chn nn ca Jem cng su thm. "Con bit ht chuyn ri," anh
ni.
Bt cht b Atticus tr nn nghim tc. Bng ging iu lut s, khng
cht ln xung ging, ng ni, "Bc ti con yu cu b c gy n tng
vi con v Jean Louise rng cc con khng xut thn t gii tm thng,
rng cc con l sn phm ca vi th h c gio dc t t...." B Atticus
ngng, quan st ti ang tm con rp ln khut u trn chn.
"C gio dc t t," b ni tip, khi ti tm ra v gi n, "v rng con
phi sng cho xng ng vi tn ca mnh...." B Atticus c ni m
khng quan tm n chng ti, "Bc yu cu b ni vi cc con rng cc
con phi c c x ging nh mt qu co v qu ng nh tui, ng nh
v tr ca cc con hin gi. Bc mun ni chuyn vi cc con v dng h
v n c ngha g vi ht Maycomb bao nm qua, cc con thc
c mnh l ai, cc con c th c cch c x cho ph hp," ng kt
thc tht nhanh.
Chong vng, Jem v ti nhn nhau, ri nhn b Atticus, c v ci c o
ang lm ng bc bi. Chng ti khng ni g vi ng c.
Lc ti cm ci lc trn bn ca Jem v ca n vo thnh bn.
"Dng tr lm n li," b Atticus ni.
S cc lc ca ng xc phm ti. Chic lc ang ca na chng v ti
qung n xung. Khng v l do g ti nhn thy mnh bt u khc,
nhng ti khng th dng li. y khng phi l b ti. B ti khng
bao gi c nhng ngh ny. B ti khng bao gi ni nh th. Bng
cch no , bc Alexandra khin ng nh th ny. Qua mn nc
mt ti thy Jem cng trong mt ci tch bit tng t, u anh ngoo
sang mt bn.
Khng bit phi i u, nhng ti vn quay ngi i ra v ng phi
ngc o vest ca b Atticus. Ti vi u vo lng nghe nhng ting
ng nh bn trong vang ta t pha sau lp vi xanh nht: ng h ca
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 13

Trang 160

ng ang ku tch tc, ting lc rc m h ca chic o s mi h bt ca

ng, m thanh nh nhng ca hi th ng.
"D dy ca b ang si," ti ni.
"B bit," ng p.
"Tt hn b nn ung t thuc tiu."
"Chc b ung," ng ni.
"B Atticus, my chuyn c x v cc th ny c quan trng g khng?
con l b...."
Ti cm thy bn tay ng vut gy ti. "Cc con ng lo ngh bt c
iu g na," ng ni. "Cha n lc phi lo u."
Khi ti nghe cu ny, ti bit ng tr li vi chng ti. Mu chn
ti bt u chy li, v ti ngng u ln. "B thc s mun ti con lm
mi chuyn h? Con khng nh ht ni mi vic m nhng ngi
nh Finch c bn phn phi lm...."
"B khng mun cc con nh r. Qun n i."
ng i n ca v ra khi phng, ng ca li pha sau. ng sut p
mnh n vo, nhng n pht cui ng nhn ra v ng n li nh
nhng. Khi Jem v ti nhn theo, ca m ra ln na v b Atticus nhn
vo. Lng my ng nhn ln, knh b tr xung. "Cng ngy b cng
ging Joshua, ng khng? Con c ngh cui cng b s lm gia nh
mt nm trm la khng?"
By gi ti bit ng ang c lm g, nhng b Atticus ch l mt ngi
n ng. Cn c mt ngi ph n lm cng vic .
Ch thch
1. Mt lin minh Da gm nhiu b tc vng Alabama, Georgia v Mississippi. Sau
trn chin 1813-14 h b ngi da trng xua sang b Ty sng Mississippi.
2. Reconstruction: thi k trong khong 1867-1877, khi cc bang min Nam c t chc
v xy dng li sau Ni chin.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 13

Trang 161

3. Lydia E. Pinkham: nh sn xut nhng loi thuc thng thng vo cui th k 19 u

th k 20. Hu ht thuc bo ch ca Pinkham nhm vo n gii, v phn ln u cha mt
lng cn kh cao.
4. Ngha l nhng suy ngm ca Joshua S. St. Clair.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

CHNG 14
D chng ti khng nghe thm g v Dng h Finch t ming bc
Alexandra, nhng chng ti nghe th chuyn v h nh ti t dn
th trn. Vo nhng ngy th By, em theo nhng ng nm xu, khi
Jem cho ti i theo anh (hin anh rt d ng vi s c mt ca ti cnh
anh ni cng cng), chng ti thng i lun lch i qua nhng m
ng mt m hi trn va h v i khi nghe thy, "Con ca ng ta "
hoc "C my a nh nh Finch ng kia ka." Quay sang i mt vi
nhng k buc ti, chng ti thng ch thy mt cp v chng nng
dn ang sm soi nhng chic ti ng cht lng dng tht rut
trong knh by hng ca nh thuc Mayco. Hoc hai ph n nng
thn thp bo i m rm ngi trn c xe nga hai bnh.
"Chng c th chy rng ri cng hip khp vng nng thn cho c
bn iu hnh ht ny lo chi," l mt li bnh phm kh hiu m chng
ti gp phi t mt qu ng gy nhm khi ng ta i ngang qua chng
ti. Cu lm ti nh mnh c mt cu hi cn hi b Atticus.
"Cng hip l g?" Ti ti hi b Atticus.
ng sau t bo b Atticus a mt nhn quanh. ng ang ngi trn
gh cnh ca s. Khi chng ti ln hn, Jem v ti ngh tht rng ri khi
cho b Atticus c ngi mt mnh ba mi pht sau ba n.
ng th di, ni cng hip l tip xc v mt tnh dc vi mt ngi
n thng qua v lc m khng c c s ng .
"Nu ch c vy ti sao Calpurnia bo con im i khi con hi b n l g?"
B Atticus c v trm ngm. "Ni li coi chuyn th no."
"Ba trn ng t nh th v con hi Calpurnia n l ci g v b y
biu hi b nhng con qun v by gi con hi b."
ng t t bo xung i. "Ni li ln na coi," ng bo.
Ti k ng nghe chi tit chuyn i l nh th ca Calpurnia. B Atticus
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 14

Trang 163

c v thch th, nhng bc Alexandra, ngi ang ngi trong gc nh

lng l khu, t thu xung v nhn chng ti.
"Ch nht hai chu v t nh th ca Calpurnia h?"
Jem ni, "D, b y dt ti chu i."
Ti nh li mt iu, ", b cn ha con c th n nh b vo bui
chiu no . B Atticus, nu c th Ch nht ti con i, c khng?
Cal ni b s n con nu b li xe ch con n."
"Chu khng c i."
Bc Alexandra ni cu . Ti quay sang, git mnh, ri quay tr li b
Atticus ng lc bt gp ng nhn nhanh sang bc, nhng qu tr.
Ti ni, "Chu khng hi bc!"
Tuy to con, nhng b Atticus c th ng ln ngi xung mt ci gh
nhanh hn bt k ai ti tng bit. ng ng bt dy, "Xin li bc ngay,"
ng ni.
"Con khng hi bc y, con hi b..."
B Atticus quay sang v nhn ti nghim khc. Ging b anh li, "Th
nht, xin li bc ca con."
"Chu xin li, bc," ti lm bm.
"Cn by gi," ng ni. "Chng ta lm r iu ny: con lm nh
Calpurnia bo con, con lm nh b bo con, v chng no bc con cn
trong nh ny, con s lm nh bc bo con. Hiu cha?"
Ti hiu, cn nhc mt hi, v kt lun rng cch duy nht ti c th rt
lui vi mt cht th din l i vo phng tm, ti li lu h
ngh rng ti phi vo . Tr li, ti nn n trong hnh lang nghe
mt cuc tranh lun gay gt ang din ra trong phng khch. Qua cnh
ca ti c th thy Jem ngi trn trng k vi tp ch bng bu dc
trc mt, u anh quay qua quay li ch nh trn cc trang bo ang
c mt trn qun vt trc tip.
"... cu phi lm iu g vi n," bc ni ti. "Cu mi th xy
ra qu lu. Atticus, qu lu."

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 14

Trang 164

"Em thy chng c hi g trong vic cho n i n . Cal s chm sc

n tt nh b y lm y vy."
"N" m h ang ni n l ai vy? Lng ti chng xung: ti. Ti cm
thy cc bc tng bng vi mu hng ca tri ci hun ang vy sit
ly ti, v y l ln th hai trong i ti ngh ti vic b trn. Ngay lp
tc.
"Atticus, a cm th cng tt thi, cu l ngi n ng d di, nhng
cu c mt a con gi phi ngh n. Mt a con gi ang ln."
" l iu em ang ngh n."
"V ng c ln trnh n. Sm mun g cu cng phi i mt vi n v
tt nht l ti nay. By gi chng ta khng cn b y na."
Ging b Atticus n tn, "Alexandra, Calpurnia s khng ri khi nh
ny cho n khi b y mun th. Ch c th ngh khc, nhng em khng
th xoay x c nu nh khng c b y trong nhng nm thng ny.
B y l thnh vin trung thnh ca gia nh ny v n gin l ch phi
chp nhn mi th nh hin nay. Vi li, ch , em khng mun ch mt
c v gia nh em..... Ch khng c l do g phi lm iu . Ti em vn
rt cn Calpurnia nh t trc ti nay."
"Nhng Atticus...."
"V li em khng ngh bn tr au kh v vic b y nui dy chng.
Nu c th ni th b y nghim khc vi chng theo mt s cch no
hn c mt b m..... B y khng bao gi ngi trng pht chng v bt
c chuyn g, b y khng bao gi nung chiu chng theo kiu hu ht
cc b v da mu vn lm. B c nui dy chng theo lng tin ca b, v
lng tin ca Cal kh tt... v cn mt iu na, bn tr yu b y."
Ti th pho. khng phi l ti, h ang ni v Cal. Nh nhm, ti
bc vo phng khch. B Atticus quay li vi t bo v Alexandra tr
v vi vic thu tha ca bc. Pum, pum, pum, kim ca bc lm x lch
vng cng vi. Bc ngng tay, v ko vi cht hn: pum, pum, pum. Bc
bc bi.
Jem ng dy v bc nh qua tm thm. Anh ra du bo ti theo sau.
Anh dn ti vo phng anh v ng ca li. Khun mt anh nghim
trang.
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 14

Trang 165

"H va ci nhau, Scout."

Nhng ngy ny Jem v ti gy nhau thng xuyn, nhng ti cha
bao gi nghe hoc thy ai ci nhau vi b Atticus. khng phi l
cnh d chu.
"Scout, c ng lm tri bc, nghe khng?"
Nhng nhn xt ca b Atticus vn cn ang day dt, lm ti qun i
li thnh cu trong cu hi ca Jem. Ngi ti li sn da g, "Anh ang
c bo em phi lm g h?"
"Khng, ch l..... hin b c qu nhiu chuyn bn tm, cha k chuyn
ti mnh cn quy b na."
"Nh chuyn g?" B Atticus khng c v c iu g bn tm c.
"V Tom Robinson ny khin b lo mun cht ri...."
Ti ni b Atticus chng lo v bt c chuyn g c. Ngoi ra v n ny
chng gy phin cho chng ti tr mi tun khong mt ln v n
khng ko di.
" l bi v em khng tm n iu g lu," Jem ni. "Vi ngi ln
th khc, ti mnh...."
V ngi ln ng ght ca anh hi gn y l khng th chu c.
Anh khng mun lm bt c iu g ngoi vic c v b i mt mnh.
Bt c iu g c c anh vn truyn t cho ti, nhng c khc
ch: trc , bi v anh ngh ti thch n; by gi anh lm vy m
mang kin thc v tr tu cho ti.
"Qu bt anh i, Jem! Anh tng anh l ai ch?"
"By gi anh ni tht y, Scout, em m lm phin bc, anh s.... anh s
t t em."
iu lm ti ni in. "Anh l lng tnh thi tha, em git anh
!" Anh y ang ngi trn ging, v tht d tm m tc trc trn
anh v m mt tay vo mm anh. Anh p ti v ti c m mt c
tay tri na, nhng mt qu m vo bng khin ti ng quay xung
sn. N khin ti mun tc th, nhng th khng vn g v ti bit
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 14

Trang 166

anh ang nh, anh ang nh ti. Chng ti vn cn bnh ng.

"Gi anh cng chng cn cao sang uy th g u, thy cha!" Ti go
ln, tip tc lao vo anh. Anh vn trn ging v ti khng th c
c t th vng chc, nn ti dng ht sc lc lao vo anh, p, ko,
nho, mc. Cuc chin u bng nm m tr thnh mt cuc nh
ln m . Chng ti vn tip tc vt ln khi b Atticus tch chng ti ra.
"Thi i," ng ni. "Hai a i ng ngay tc khc."
"Lu lu!" ti ku ln vi Jem. Anh b bt i ng vo gi ng ca ti.
"Ai gy chuyn trc?" B Atticus hi, v chu ng.
"Jem . Anh y c bo con phi lm g. Gi con u cn phi nghe li
anh y, ng khng?"
B Atticus mm ci. "By gi chng ta tm gii quyt nh vy: con
nghe li Jem bt c khi no anh y c th khin con nghe li. c
khng?"
Bc Alexandra xut hin nhng im lng, v khi bc i ra hnh lang vi
b Atticus, ti nghe bc ni, "... ch l mt trong nhiu vic ch ni vi
cu," mt cm t c tc dng lin kt chng ti li.
Phng ca chng ti tip gip nhau; khi ti ng ca thng gia hai
phng, Jem ni, "Ng ngon, Scout."
"Ng ngon," ti lm bm, ln m bng qua phng bt n ln. Khi i
ngang qua ging ti gim phi mt ci g m, co dn, v hi trn. N
khng ging hn nh cao su cng, v ti c cm gic n l vt sng. Ti
cng nghe n di chuyn.
Ti bt n ln v nhn xung ch sn cnh ging. Vt ti gim phi
bin mt. Ti p ca phng Jem.
"Ci g?" Anh ni.
"Con rn r thy lm sao?"
"Kiu ram rp. Lnh. Trn. Chi vy?"
"Chc c mt con di gm ging em. Anh v xem th c khng?"

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 14

Trang 167

"Em c gin khng ?" Jem m ca. Anh mc qun ng. Ti nhn
thy, khng khi khoi ch, du vt nm m ca ti vn cn trn ming
anh. Khi anh hiu ra ti ni tht tnh, anh ni, "Nu em ngh anh s d
ci mt v mt con rn th em lm to ri . Ch anh mt cht."
Anh xung bp em ln mt cy chi. "Tt nht l em leo ln ging
i," anh ni.
"B anh ngh c con rn thit h?" Ti hi. y l mt s kin. Nhng
ngi nh ca chng ti y khng c tng hm; chng c xy trn
nhng khi cao hn mt t vi tc, vic loi b st chui vo khng
phi l khng c nhng khng phi l chuyn thng thy. Ci c
ung mt ly ru mnh nguyn cht mi sng ca c Rachel Haverford
l do c khng bao gi thng c ni s hi ca vic tm thy mt con
rn chung cun mnh trong t phng ng ca c, trn m qun o git
ca c, khi c treo o khoc ngoi ln.
Jem qut th mt pht di gm ging. Ti nhn qua chn xem c con
rn no b ra khng. Khng h. Jem qut su hn.
"B rn bit ku h?"
"N khng phi l rn," Jem ni. "L ai ."
Bt ng mt chic ti nu bn thu th ra di gm ging. Jem gi cy
chi ln v sut p trng u ca Dill khi n l ra.
"Cha lng lnh," ging Jem y tn knh.
Chng ti nhn Dill t t chui ra. N b hn. N ng ln, th lng
vai, xoay c chn, ch xt gy. Sau khi mu huyt lu thng u li, cu
ta ni, "xin cho."
Jem ku Cha ln na. Ti khng ni nn li.
"Tao gn cht ri," Dill ni. "C g n khng?"
Nh trong cn m, ti xung nh bp. Ti mang ln cho n t sa v
na bch bnh ng cc cn li sau ba ti. Dill n ngu nghin, nhai
bng rng ca, theo thi quen ca n.
Cui cng ti cng ni thnh ting c. "My n y bng cch no?"

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 14

Trang 168

Theo mt l trnh vng vo. Tnh li nh thc n, Dill k li cu chuyn:

sau khi b b dng buc bng dy xch v b b cho n cht trong
tng hm ( Meridian c nhng tng hm), ng ta khng thch cu y,
v c b mt gi cho cm hi bng nhng ht u sng ca mt bc
nng dn, ngi i ngang qua nghe ting cu khc xin gip (ngi
n ng tt bng ny nht tng qu u qua l thng gi), Dill t
gii thot bng cch ko bt si xch khi tng. Vn mang cm c
tay, n lang thang hai dm ra khi Meridian, pht hin ra ang c
mt cuc trin lm th vt nho nh v lp tc c thu tm ra cho lc
. N i theo cuc trin lm khp Mississippi cho n khi trc gic
khng nhm ln v phng hng mch bo n rng n ang ht
Abbott, Alabama, v bn kia sng l Maycomb. N i b qung
ng cn li.
"Sao cu n y c?" Jem hi.
N ly ba mi la t v ca m n, i chuyn xe chn gi khi
hnh t Meridian v xung ga Maycomb. N i b mi hoc mi
mt dm trong s mi bn dm n Maycomb, men theo nhng bi
cy trnh khi xa l v s cc gii chc ang truy tm n, v vt
qung ng cn li bng cch leo ln bng sau ca mt chic xe ch
bng vi. N nm di gm ging chng hai ting; n nghe
ting ti ti trong phng n, v ting tha chm vo a khin n gn
pht in. N tng nh Jem v ti s chng bao gi i ng; n ngh
n vic b ra v gip ti nh Jem, v Jem cao hn nhiu, nhng n
bit ng Finch s sm can thip thi, v vy n ngh tt nht l c nm
ch c. N kit sc, bn n kh tin, v v ti nh.
"Khng c cho ai bit cu y," Jem ni. "Mnh s bit h c truy
tm cu khng....."
"Tao bit ngi ta vn cn lc sot mi bui chiu phim Meridian."
Dill nhe rng ci.
"Cu phi cho m cu bit cu ang u," Jem ni. "Cu phi cho cu
bit cu ang y..."
i mt Dill nhn Jem nhp nhy, Jem nhn xung sn. Ri anh ng
dy, v ph v quy c cn li ca thi th u ca bn ti. Anh ra khi
phng v i dc hnh lang. "B Atticus," anh gi t xa, "b vo y mt
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 14

Trang 169

lt, c khng?"
Bn di lp bi bn nh nhi m hi, khun mt ca Dill chuyn sang
trng nht. Ti cm thy mun khc. B Atticus ng ngng ca.
ng bc vo gia phng, hai tay trong ti, nhn xung Dill.
Cui cng ti cng ln ting c, "Khng sao u, Dill. Chng no b
mun my bit g , b s ni cho my nghe."
Dill nhn ti. " tao l khng sao," ti ni tip. "My bit l b s khng
lm kh my u, my bit l my u phi s b Atticus m."
"Tao khng s...." Dill lm bm.
"Ch i thi, ta chc nh vy." Ging b Atticus vui v tnh to nh
thng l. "Scout, mnh c th lm tt hn mt bch bnh ng cc, ng
khng? Con cho anh chng ny n no v khi b tr li chng ta s tnh
coi mnh c th xem xt chuyn g."
"ng Finch, ng ni vi c Rachel, ng bt chu phi quay li, chu
xin ng! Chu s b trn mt....!"
"Ha, con trai," b Atticus ni. "Chng ai nh bt chu phi i u ngoi
vic i ng sm. Ta s ch qua ni vi c Rachel l chu ang y v
hi xin c cho chu li y vi chng ta - chu mun vy, ng
khng? V v Cha hy tr t v li vi t, chuyn xi mn t
ti t ri."
Dill nhn theo bng b ti khut hn.
"ng ang c pha tr," ti ni. " ng l i tm i. Thy cha, tao ni
l ng khng gy kh cho my u m."
Jem ng trong gc phng, trng nh mt k phn bi. "Dill, t phi
cho b t bit," anh ni. "Cu khng th vt ba trm dm m m cu
khng bit c."
Chng ti anh li m khng ni mt li.
Dill n, v n, v n. N chng n g t ti hm qua. N tiu ht s
tin n c mua v, ln xe la nh n lm nhiu ln, tnh b ni
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 14

Trang 170

chuyn vi ngi sot v, m Dill vn l mt hnh nh qun thuc,

nhng ng ta khng c can m vin dn n lut l v vic tr em
i xa mt mnh: nu bn mt tin ngi sot v s cho bn mn tin
v ba bn s tr li cho ng ta vo cui chng ng.
Dill n ht thc n cn tha v ang n n lon tht ln v u trong
t th ting ku Do-oo- Je-sus ca c Rachel vang ln ngoi tin snh. N
run ln nh mt con th.
N can m chu ng cu C Ch Coi Ta a Chu V, Ngi Nh
Chu Lo Lng n Pht in ca c y, hon ton bnh tnh khi nghe
cu Ton B Tnh Cht Ca Dng H Harris Trong Chu Hin Ra Ri,
mm ci trc cu Ta Cho L Chu C Th Li y Mt m, v
p li ci m m sau cng c y cng dnh cho n.
B Atticus y mt knh ln trn v ch st mt.
"B chu mt ri," bc Alexandra ni, c v l li u tin ca bc y
trong my gi qua. Bc , nhng ti cho rng phn ln thi gian
bc ngi khng bit ni g. "Gi th cc chu phi i ng."
Chng ti h li trong phng n. B Atticus vn ch mt ng. "T
cng hip n ni lon ri b trn," ti ti nghe ng ci khng khc.
"Ti t hi hai ting na s c chuyn g y."
V mi vic c v tin trin tt, Dill v ti quyt nh phi lch s vi
Jem. Ngoi ra Dill phi ng vi anh y do chng ti cng nn n n
l vi anh y.
Ti mc ng vo, c sch mt lt v thy mnh khng m mt ni
na. Dill v Jem im lng; khi ti tt n c sch th khng cn mt
vt sng no bn di cnh ca sang phng Jem.
Hn ti ng rt lu, v khi ti b lay dy cn phng l m sng
nh trng ang ln.
"Dch sang mt bn, Scout."
"Anh y ngh phi lm vy," ti lm bm. "ng bc anh y."
Dill b ln ging cnh ti. "Tao khng gin," n ni, "tao ch mun ng
vi my. My thc ri h?"

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 14

Trang 171

Lc ny ti tnh, nhng qu li bing. "Sao my lm vy?"

Khng tr li. "Tao hi sao my b trn? ng ta thc tnh ght my nh
my ni sao?"
"Khng...."
"B con my khng ng thuyn nh vit trong th sao?"
"ng ta ch ni ti tao s ng. Bn tao c ng g u."
Ti chng khuu tay nhm ngi ln, nhn mt Dill. " khng phi l
l do b trn. n na s ln l ngi ta khng c thi gian lm
nhng g h ni h s lm....."
"Khng phi vy, ng ta... h ch khng quan tm n tao."
l l do b trn k cc nht m ti tng nghe. "Ngha l sao?"
"H i sut, v thm ch khi nh, h cng rt vo phng vi nhau
sut."
"H lm g trong ?"
"Chng lm g, ch ngi c sch.... Nhng h khng mun c mt tao."
Ti y chic gi ta ln u ging v ngi dy. "My bit g khng?
Tao ang tnh b trn ti nay bi v tt c h y. My u mun hc
lc no cng quanh qun bn my, Dill..."
Dill th mt hi y kin nhn, gn nh th di.
".... Chc ng ngon, b Atticus i c ngy v i khi n na bui ti v
li trong c quan lp php v tao khng bit ci g... My u mun
h dm ng my sut ngy, Dill, my khng th lm bt c iu g nu
c h."
"Khng phi vy."
Khi Dill gii thch, ti thy mnh ang t hi cuc sng s ra sao nu
Jem khc i, thm ch, khc xa con ngi anh hin nay, ti s lm g nu
b Atticus khng cm thy cn s c mt, gip v li khuyn ca ti.
, ng y khng th n tha mt ngy m khng c ti. Thm ch
Calpurnia cng khng th xoay x, khi c mt ti. H cn ti.
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 14

Trang 172

"Dill, my khng ni ht vi tao..... B m my khng xoay x c nu

khng c my. C iu h ch ch k vi my thi. tao ni cho my
bit phi lm g vi chuyn ...."
Ging ca Dill tip tc u n trong bng ti, "Vn l, iu tao
mun ni l..... H sng ha thun vi nhau nhiu hn nu khng c
tao, tao khng th gip h bt c iu g. H khng ch k vi tao. H
mua cho tao mi th tao mun, nhng ci kiu ca h l gi-con--cn-hy-chi-vi-n-i. My c mt cn phng y nhc cc th. M-mua-cho-con-cun-sch--vy-lo-c-n-i." Dill c gn ging. "My
khng phi con trai. Con trai ra ngoi v chi bng chy vi nhng
thng nhc khc, n khng qun quanh trong nh lm rn b m n."
Ging Dill tr li bnh thng. ", h khng ch k. H hn my, m
cht my, chc my ng ngon, chc bui sng tt lnh v tm bit ri
ni h yu my... Scout, kim cho mnh mt em b i."
" u?"
Dill nghe ni c mt ngi n ng vi chic xung chuyn cho
thuyn ti mt hn o y sng m ni tt c em b , my c th
t hng mt a....
"Ngi ta ni dc . Bc Alexandra ni Cha th chng xung ng
khi. t nht tao ngh l bc y ni th." Ch trong v ny l cch ni ca
bc y khng r rng.
"Khng phi vy. My c em b t ngi khc. Nhng c ci ng
ri.. ng ta c nhng em b ang ch thc dy, ng ta thi s sng vo
chng..."
Dill li im. Nhng iu tt p ang tri ni trong ci u m mng ca
n. N c th c hai cun sch so vi mt cun ca ti, nhng n thch
ma thut trong nhng ba t ca n hn. N c th cng v tr nhanh
hn tia chp, nhng n thch th gii m o ca n hn, mt th gii cc
em b ng, ch c ngi ta nhn ly nh nhng bng hoa hu ty
bui sng. N chm ri ni chuyn vi chnh mnh thip i v a
ti theo cng, nhng trong ci tnh lng ca hn o m sng ca n
hin ra hnh nh m nht ca ngi nh xm vi nhng cnh ca nu
m m.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 14

Trang 173

"Dill?"
"mmmmm?"
"Ti sao my ngh Boo Radley khng bao gi b trn?"
Dill th mt hi di v quay khi ti.
"C l ng ta khng c ch no trn i....."

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

CHNG 15
Sau nhiu c in thoi, ri bit bao thnh cu nhn danh b co, v sau
kh c mt l th tha th di t m n, Dill mi c php li. Chng
ti c mt tun th thi bn nhau. Sau , mt cht, c v vy. Mt
cn c mng p xung chng ti.
Bt u bng mt ti sau ba n. Dill sang, bc Alexandra ngi trn
gh trong mt gc, b Atticus ngi gh ca ng. Jem v ti ngi c
di sn nh. l mt tun bnh yn: ti quan tm n bc; Jem
ht thch chi ci nh trn cy, nhng anh gip ti v Dill lm mt ci
thang dy mi cho n. Dill ngh ra mt k hoch chu o d cho
Boo Radley ra ngoi m chng ti khng b mt mt ci g (rc mt vt
git nc chanh t ca sau n sn trc v ng ta s theo n, ging
nh mt con kin). C ting g ca trc v Jem ra m v bo rng c
ng Heck Tate ti.
"Mi ng y vo," b Atticus ni.
"Con mi ri. Cn my ngi na ngoi sn, h mun b ra."
Maycomb, ngi ln ng ngoi sn ch vi hai l do: cht v chnh
tr. Ti t hi ai cht, Jem v ti i ra ca trc, nhng b Atticus
gi, "Quay vo trong nh."
Jem tt n phng khch v g mi vo li ca s. Bc Alexandra phn
i. "Cht xu thi, bc, ti chu xem l ai," anh ni.
Dill v ti chim mt ca s khc. Mt m ng ang vy quanh b
Atticus. C v nh tt c ang ni cng mt lc.
".... Chuyn hn n nh t ht vo ngy mai," ng Tate ni. "Ti khng
mun c rc ri no, nhng ti khng th m bo s khng c bt
c..."
"ng ngc th, Heck," b Atticus ni. "y l Maycomb."
".... ni ti ch thy kh chu thi."
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 15

Trang 175

"Heck, chng ta c tm hon v ny ch chc rng khng c

chuyn g phi kh chu. Hm nay th By," b Atticus ni, "phin ta
c l din ra vo th Hai. Anh c th gi anh ta mt m, ng khng?
Ti khng ngh c bt c ai Maycomb ny bc bi v ti c mt thn
ch, nhng lc gian kh th ny."
C ting r rm vui sng bt ng tt ngm khi ng Link Deas ni,
"Khng ai quanh y mun lm bt c iu g by b c, ti ch ngi
ngi Old Sarum.... Anh khng th c v....gi l g vy, Heck?"
"Thay i ni x," ng Tate ni. "Chuyn khng c c s lm u,
ng khng?"
B Atticus ni iu g nghe khng r. Ti quay sang Jem, anh ra du
cho ti im lng.
".... V li," b Atticus ni, "anh khng s m ng , phi khng?"
".... Bit h lm th no khi xn."
"H thng khng nhu vo Ch nht, h i nh th c ngy..." b
Atticus ni.
"D sao th y cng l mt dp c bit..." Ai ni.
H bn tn r rm cho n khi bc Alexandra bo Jem nu khng bt
n phng khch ln anh s khin ngi ta ch ci c nh. Jem khng
nghe bc ni.
"... th nht khng hiu ti sao anh li dnh vo chuyn ny," ng Link
Deas ni. "V v ny anh mt mi th, Atticus. Ti ni thc l mi
th."
"ng ngh th tht ?"
y l cu hi nguy him ca b Atticus. "Con c thc s ngh con
mun i nc khng, Scout?" Bam, bam, bam v ti b n sch ht
cc qun c. "Con c thc s ngh iu khng, con trai? Vy c ci
ny i." Th l Jem s phi vt ln sut c bui ti c c din vn
ca Henry W. Grandy.
"Link, chng trai c th ln gh in, nhng anh ta s khng ln cho
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 15

Trang 176

n khi s tht c phi by." Ging ca b Atticus u u. "V ng

bit s tht l g m."
Gia nhm ngi dy ln ting r rm, lm tnh hnh xu i nhiu
khi b Atticus lui ti bc thm v m ngi sn li gn ng hn.
Bt cht Jem ht tong ln, "B Atticus, c in thoi!"
m ngi hi git mnh v tn ra; h l nhng ngi chng ti gp
hng ngy: thng nhn, nng dn trong th trn; bc s Reynolds cng
; c ng Avery na.
", tr li in thoi i, con trai," b Atticus gi.
H bt ci . Khi b Atticus bt n phng khch, ng thy Jem ang
ngay ca s, ti nht tr vt ca ca li in trn mi anh.
"Sao ti con ngi trong bng ti vy?" ng hi.
Jem nhn b i n chic gh ca ng v cm t bo bui chiu ln. i
khi ti ngh b Atticus bnh tnh nh gi mi cuc khng hong ca
cuc i ng ng sau my t The Mobile Register, The Birmingham
News v The Montgomery Advertiser.
"H ang ry r b, phi khng?" Jem i n bn ng. "H mun bt b
b, ng khng?"
B Atticus h t bo xung nhn Jem. "Con c ci g vy?" ng hi.
Ri ng ni nh nhng. "Khng, con trai, nhng ngi l bn ca
chng ta."
" khng phi l mt... mt bng ng h?" Jem lic nhn b.
B Atticus c nn mt n ci nhng khng c. "Khng, chng ta
khng c nhng bng ng v th nhm nh Maycomb. B cha
tng nghe ni Maycomb c mt bng ng."
"C ln bng Ku Klux truy ui my ngi Thin cha gio."
"B cng cha tng nghe c bt c ngi Thin cha gio no
Maycomb," b Atticus ni, "con nhm chuyn vi mt iu g
khc. Hi khong nm 1920 c mt ng Klan, nhng l mt t chc
chnh tr hn l bt c g khc. Ngoi ta h khng th tm ra bt c ai
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 15

Trang 177

da. C m h t tp cnh nh ng Sam Levy, nhng Sam ch ng

hin nh ng v bo h mi th n ch bi t, ng bn cho h
chnh nhng tm vi trn lng h. Sam khin h qu xu h v bn
thn h n h b i."
Dng h Levy hi mi tiu chun tr thnh Nhng Ngi Tt;
h lm vic tt ht sc mnh vi thc m h c c, v h sng
trn cng mt khu t Maycomb trong nm th h.
"ng Ku Klux bin mt," b Atticus ni. "N s khng bao gi tr
li."
Ti i v nh cng Dill v tr li ng lc nghe c b Atticus ni vi
bc, "....... V li ch ca ph n min Nam cng nh bt c ai, nhng
khng v bo tn s gi to lch s m lm tn hi n mng sng con
ngi," mt tuyn b vn khin ti e rng h li ci nhau na.
Ti i tm Jem v thy anh trong phng, nm trn ging chm su vo
suy t. "H li ci nhau na h?" Ti hi.
"i khi vy. Bc y s khng b yn vi v Tom Robinson u. Bc
y gn nh ni rng b Atticus lm nhc c dng h. Scout... Anh
s."
"S ci g?"
"S cho b Atticus. Ai c th lm tn thng b." Jem thch gi v b
n; trc nhng cu hi ca ti anh ch ni l i ch khc v anh yn.
Ngy hm sau l Ch nht. Trong lc ngh gia bui hc gio l v l
nh th khi gio on ngh gii lao ti thy b Atticus ng trong sn
vi mt nhm ngi khc. ng Heck Tate cng c mt, v ti t hi
phi chng ng ta tr nn sng o. ng ta cha bao gi n nh
th. C ng Underwood cng c mt . ng Underwood khng chu
ni bt c t chc no tr ta bo The Maycomb Tribune, m ng l
ch, bin tp vin, kim lun th in. Sut ngy ng bn dn my sp
ch, thnh thong ng li rt cho mnh mt ly t bnh ru du nm
thng trc gn . ng him khi i thu lm tin tc; ngi ta a n
n cho ng. Ngi ta ni rng ng hnh thnh mi s bo The
Maycomb Tribune t trong u ng v vit n ra vi dn my sp ch.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 15

Trang 178

y l iu c th tin c. Hn c mt th g n li ng
Underwood ra.
Ti thy b Atticus bc n ca, v ni rng h chuyn Tom
Robinson n nh t Maycomb. ng cng ni, vi chnh ng hn l vi
ti, rng nu h gi anh ta ngay t u th khng c chuyn
nhn nho no. Ti nhn ng kim ch ngi hng th ba t trn
xung, v nghe ng lm bm, "Cha cng anh ch em," chm hn tt
c chng ti. ng khng bao gi ngi cng vi bc Alexandra, Jem v
ti. ng thch ngi mt mnh trong nh th.
S thanh bnh gi to vn ph bin vo nhng ngy Ch nht cng tr
nn kh chu hn vi s c mt ca bc Alexandra. B Atticus s lnh
thng v vn phng ng ngay sau ba n, nu thnh thong nhn
vo, chng ti s thy ng ngi da lng vo chic gh xoay v c. Bc
Alexandra t cho php mnh chp mt hai ting v cm khng cho
chng ti gy bt c ting ng no trong sn, hng xm ang ngh
ngi. Jem trong ci tui chn chn ca anh m vo phng mnh mt
ng tp ch bng bu dc. V vy Dill v ti dnh nhng ngy Ch
nht ca mnh b quanh tronh bi Hong sau nh.
Vic sn bn vo ngy Ch nht b cm, v vy Dill v ti qu bng
ca Jem quanh cnh ng mt lt, mt vic chng th v g. Dill hi ti
liu ti c thch chc gho Boo Radley khng. Ti ni ti ngh chng tt
p g khi quy ry ng ta, v dnh bui chiu cn li k cho Dill
nghe nhng s vic xy ra hi ma ng nm ngoi. N b n tng
mnh.
Chng ti chia tay vo gi n ti, v sau ba n khi Jem v ti ang bt
u mt bui ti nh thng l th b Atticus lm mt vic khin chng
ti ch : ng bc vo phng khch mang theo si dy in di. C
mt bng n u dy.
"B s ra ngoi mt lt," ng ni. "Cc con chc ng khi b v, v vy
by gi b s chc ti con ng ngon trc."
Ni xong, ng i m v i ra ca sau.
"B i ly xe," Jem ni.
B chng ti c vi thi quen lp d: mt l ng khng bao gi n trng

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 15

Trang 179

ming; mt iu khc na l ng thch i b. Theo tr nh ca ti, lun

lun c mt chic Chevrolet trong tnh trng cc tt nh xe, v b
Atticus ch dng n n trong nhng chuyn i xa v cng vic, nhng
Maycomb ng i b ti vn phng lm vic mi ngy bn ln i v v,
tng cng khong hai dm. ng ni vic tp th dc duy nht ca ng
l i b. Maycomb, nu mt ngi i do khng c mc ch r rt
trong u, th ngi ta tin rng u c ca ngi khng c kh nng
ngh ra mt mc ch r rng.
Sau , ti chc bc v anh trai ti ng ngon ri chm m vo mt
cun sch, khi ti nghe Jem lc c trong phng anh. Nhng m
thanh trc khi ng ca anh qu quen thuc vi ti n ti g ca
phng anh, "Sao anh cha i ng?"
"Anh s xung th trn mt lt." Anh ang thay qun.
"Chi vy? Gn mi gi ri, Jem."
Anh bit iu , nhng anh vn i nh thng.
"Vy em s i vi anh. Nu anh ni em ng i, th em cng c i, nghe
khng?"
Jem thy rng anh phi nh nhau vi ti buc ti nh, v ti cho
rng anh ngh vic nh nhau s lm phin bc, nn anh min cng
cho ti i theo.
Ti mc tht nhanh. Chng ti ch cho n khi n ca bc tt, v
chng ti i tht nh xung nhng bc thm sau nh. Ti nay khng c
trng.
"Dill s mun i ," ti th tho.
"Th n c mun," Jem ru r ni.
Chng ti phng qua bc tng cnh ng xe chy, i qua sn bn
hng nh c Rachel n ca s phng Dill. Jem hut so. Khun mt
Dill xut hin ngay khung ca li, bin mt, v nm pht sau cu ta
m cht ca li v b ra. L mt tay lo luyn, n khng ni g cho n
khi chng ti ra n va h. "i u?"
"Jem i lng vng chi," mt tnh trng m Calpurnia ni tt c bn con

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 15

Trang 180

trai u mc phi tui anh.

"T ch mi c cm gic ny," Jem ni, "ng ci cm gic ny."
Chng ti i ngang nh b Dubose, n vng v v cc cnh ca ng
kn, nhng cy hoa tr ca b mc chen ln c di. Cn tm ngi nh
na mi ti gc ph bu in.
Cnh Nam ca qung trng vng hoe. Nhng bi cy bch tn khng
l che ph mt gc ng, v chy gia chng l mt con ng st lp
lnh di nh sng n ng. Mt ngn n chiu sng trong nh v
sinh ca ht, thng th pha ca ta n ti om om. Mt vng ln
hn gm cc ca hng vy quanh qung trng ta n; nhng ngn n
sng m m su bn trong nhng ca hng .
Vn phng ca b Atticus nm bn trong ta n hi ng bt u hnh
ngh, nhng sau vi nm ng chuyn n mt khu yn tnh hn trong
ta nh ngn hng Maycomb. Khi quo gc qung trng, chng ti
thy xe ca ng u trc ca ngn hng. "B trong ," Jem ni.
Nhng ng khng c . Mun n vn phng ng phi i qua mt
hnh lang di. Nhn theo hnh lang, chng ti thng thy dng Atticus
Finch, Lut s bng nhng ch nh thanh t ni bt trn nh sng t
bn trong cnh ca phng ng. Lc ny n ti thui.
Jem nhn vo ca ngn hng cho chc n. Anh xoay nm ca. Ca
kha. "Mnh i tip. Chc b n gp ng Underwood."
ng Underwood khng ch iu hnh ta son t The Maycomb
Tribune, ng cn sng trong . ng ra l tng trn . ng tng
thut tin tc ta n v nh t n gin bng cch nhn qua ca s trn
lu ca mnh. Ngi nh ta son nm gc Ty Bc ca qung trng,
v mun ti chng ti phi i qua nh t.
Nh t Maycomb l mt trong nhng ta nh ng ngn nht v khng
khip nht trong s cc cng s ca ht. B Atticus ni c v nh n do
ngi b con Joshua St. Clair thit k. N chc chn l c m ca ai .
Hon ton lc iu trong mt th trn gm nhng ca hng quay mt ra
qung trng v nhng ngi nh mi dc, nh t Maycomb l mt tr
a kiu Gothic thu nh vi chiu ngang bng mt x lim v cao bng
hai x lim ri c c nhng l chu mai nh xu v ct vm chng

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 15

Trang 181

tng. S tng tng ca n c tng thm bi mt tin xy bng

gch v nhng thanh chn bng thp dy ti cc ca s kiu nh th.
N khng nm trn mt ngn i tr tri, m chen gia Ca hng kim
kh Tyndal v ta son t The Maycomb Tribune. Nh t l cu chuyn
ng bn duy nht ca Maycomb: nhng k ch bai ni n ging mt
nh v sinh thi Victoria;nhng k ng h ni n to cho th trn mt v
nghim trang r rt, v khng mt ngi l no tng nghi ng chuyn
n cha y bn mi en.
Khi i theo va h, chng ti thy mt nh n l loi sng ng xa.
"Tht bun ci," Jem ni, "nh t khng c n pha ngoi."
"Nhn nh c n pha trn cnh ca," Dill ni.
Mt on dy in di chui qua song st ca ca s x lim tng hai v
th xung hng ta nh. Trong nh sng t bng n trn tri u
dy, b Atticus ang ngi da vo ca trc. ng ngi trn mt trong
nhng chic vn phng ca ng, v ng ang c, khng n
nhng con thiu thn bay lng vng trn u ng.
Ti nh chy n, nhng Jem ngn li. "ng n ch b," anh ni, "c
th b khng thch th. B n c, ti mnh v i. Anh ch mun bit b
u thi."
Khi chng ti i tt qua qung trng th c bn chic xe hi y bi
ng xut hin t pha xa l Medirian, chy chm chm thnh mt
hng. Chng chy vng qung trng, qua ta nh ngn hng, v dng
li trc nh t.
Khng ai bc ra. Ti thy b Atticus ri mt khi t bo ngc nhn
ln. ng gp n li, cun n mt cch cn thn, t ln i, v y m
ngc ra sau u. C v ng ang i h.
"Ti coi," Jem th tho. Chng ti phng qua qung trng, bng qua
ng, v np ngay ca siu th Jitney Jungle. Jem nhn theo l ng.
"Ti mnh c th n gn hn," anh ni. Chng ti chy n khung ca
ca Ca hng kim kh Tyndal - gn, m vn kn o.
Tng ngi hoc tng hai ngi mt bc ra khi xe. Nhng ci bng
bin thnh hnh khi c th khi nh n cho thy cc hnh dng r rng
di chuyn v pha ca nh t. B Atticus vn ng ch c. Nhng

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 15

Trang 182

ngi n ng ch khut ng khi tm mt chng ti.

"Hn trong h, ng Finch?" Mt ngi hi.
"Phi," chng ti nghe b Atticus tr li, "anh ta ng. ng nh thc
anh ta."
Nghe li b ti, s vic din ra sau l iu m sau ny ti hiu ra l
mt kha cnh khi hi ng ngn ca mt tnh hung khng vui v g:
nhng ngi ni chuyn gn nh th tho.
"ng bit chng ti mun g m," mt ngi khc ni. "Trnh khi ci
ca i, ng Finch."
"ng c th quay lng v nh i, Walter," b Atticus ni mt cch thoi
mi, "Heck Tate ang quanh u y."
"Mc xc ng ta," ngi khc ni. "C m ca Heck vo tut
trong rng v ti sng h mi v."
"Tht ? Sao li th?"
"Bn h i sn d giun 1 ri," mt cu tr li ngn gn. "ng cha h
ngh v tr h, ng Finch?"
"Tng ngh n, nhng khng tin. Vy," ging b ti vn u u, "iu
lm thay i mi vic, phi khng?"
"Vy ," mt ging khc ln ting. Ngi ni l mt bng en.
"ng thc s ngh th ?"
y l ln th hai ti nghe b Atticus hi cu hi trong hai ngy, v
iu ngha l ngi ca ai s phi nhy dng ln. V ny qu hay
khng th b l. Ti b Jem v phng tht nhanh n ch b Atticus.
Jem ht ln v c tm ti li, nhng ti b xa anh v Dill. Ti chen
ln qua nhng thn th hi hm ti thui v o vo vng nh sng.
"Ch...o b Atticus!"
Ti ngh ng s ngc nhin th v, nhng khun mt ng git cht nim
vui ca ti. Mt v s hi hin ra trong mt ng, nhng bin mt khi
thy Jem v Dill chen vo ch nh n.
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 15

Trang 183

C mi Whisky ln men v mi chung heo phng pht, khi nhn quanh

ti pht hin ra rng nhng ngi ny ton l nhng k l hoc. H
khng phi l ngi ti thy ti qua. Ti ht sc lng tng: ti
phng mt cch c thng vo m ngi m ti cha tng gp trc
y.
B Atticus ng dy khi gh, nhng ng di chuyn mt cch chm
chp, ging mt ng gi. ng t t bo xung mt cch cn thn, sa
nhng np gp ca n bng nhng ngn tay chn ch. Chng hi run.
"V nh i, Jem," ng ni. "Dn Scout vi Dill v."
Chng ti quan vi vic nhc nh, nhng khng phi lc no cng
vui v nghe theo nhng ch th ca b Atticus, nhng theo kiu anh y
ng th Jem khng ngh n vic nhc nhch.
"B bo v nh."
Jem lc u. Khi b Atticus chng nnh, Jem cng chng nnh, v khi
h i mt nhau ti c th thy h t ging nhau: i mt v mi tc nu
mm mi ca Jem, khun mt tri xoan v i tai p st ca anh l ca
m chng ti, tng phn k l vi mi tc xm bc v nhng ng
nt cng ngh ca b Atticus, nhng h ging nhau theo kiu no .
S thch thc ln nhau khin h ging nhau.
"Con trai, b bo v nh."
Jem lc u.
"Ti s a cu ta v nh," mt ngi n ng lc lng ni, v th bo
chp ly c o Jem. ng ta gn nh nhc hn Jem ln khi mt t.
"ng khng c ng vo anh y!" Ti l lng ngi . Ch c
chn trn, ti ngc nhin khi thy ng ta lui li vi v au n tht s.
Ti nh vo xng ng chn ng ta, nhng li nhm qu cao.
"Thi i, Scout," b Atticus t tay ln vai ti. "ng ngi ta.
ng..." ng ni, khi ti ang kim c bo cha.
"Khng ai c i i vi Jem kiu ," ti ni.
"c ri, ng Finch, a chng trnh khi ch ny," ai gm g.
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 15

Trang 184

"ng c mi lm giy a chng khi ch ny."

Gia nhm ngi l ny, b Atticus c lm cho Jem nghe li ng. "Con
khng i," l cu tr li kin quyt ca anh trc nhng e da, yu
cu, v cui cng l cu, "B xin con, Jem, a ti n v nh i," ca b
Atticus.
Ti cm thy hi mt vi chuyn ny, nhng cm thy Jem c nhng l
do ca anh y phn ng nh anh lm, trc vin cnh ca anh
mt khi b Atticus li c anh v nh. Ti nhn quanh m ng.
l mt m h, nhng hu ht nhng ngi ny mc qun o bo h lao
ng v o s mi ci nt n tn c. Ti ngh nhng ngi ny b lnh
bm sinh, v h khng xn tay o ln m ci nt ti tn c tay. Mt s
i m ko sp n tn tai. H l nhng con ngi trng cau c, mt
ngi ng c v khng quen thc khuya. Ti li o mt tm mt khun
mt quen thuc, v ngay gia m ngi ng thnh vng cung ti tm
thy mt khun mt nh th.
"Cho ng Cunningham."
C v nh ngi khng nghe ting ti.
"Cho ng Cunningham. V ti sn tha k ca ng ti u ri?"
Nhng s v php l ca ng Walter Cunningham ti qu rnh; b
Atticus c ln m t chng rt k. Ngi n ng to ln ny nhp nhy
mt v mc ngn tay ci ca ng ta v dy quai ca b bo h lao
ng. ng ta c v khng thoi mi; ng ta hng ging v nhn ch
khc. Khc do u thn thin ca ti tht bi.
ng Cunningham khng i m, v na trn pha trn ca ng ta trng
bch tng phn vi khun mt rm nng ca ng, iu khin ti tin
rng ng ta hu nh ngy no cng i m. ng nhc nhch bn chn
trong i giy lao ng nng n.
"ng khng nh chu h, ng Cunningham? Chu l Jean Louise Finch.
C mt ln ng mang cho ti chu mt m h o, nh khng?" Ti
bt u cm thy s v ch m ngi ta cm thy khi mt ngi quen
tnh c khng nhn ra h.
"Chu i hc cng vi Walter," ti li bt u. "N l con trai ca ng,
ng khng? ng khng, ng?"
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 15

Trang 185

ng Cunningham min cng gt u. Rt cuc l ng c bit ti.

"Bn y hc chung vi chu," ti ni, "bn y hc kh. Bn y tt lm,"
ti ni thm, "mt cu trai thc s tt. C ln ti r bn y v nh n
tra. C l bn y c ni vi ng v chu, c ln chu nh bn y,
nhng bn y vn tht thoi mi vi chuyn . Nh ng cho chu gi
li cho bn y, c khng?"
B Atticus tng ni rng lch s l ni vi ngi khc v nhng g h
quan tm, ch khng ni v nhng g mnh quan tm. ng
Cunningham khng biu l s quan tm n con trai ng, v vy ti ni
v v hn ch tha k ca ng y mt ln na trong n lc cui cng
khin ng y cm thy thoi mi.
"Nhng khon hn ch tha k th thit t," ti gp vi ng ta, ri ti
t t nhn ra rng ti ang ni chuyn vi c nhm ngi . Tt c
u nhn ti, mt s ngi h hc ming. B Atticus thi thc gic
Jem: h ang ng bn cnh Dill. S ch ca h ln ti mc ngy
c ngi. Ming b Atticus thm ch hi h ra, mt c ch m ng tng
m t l th lu. Mt chng ti chm nhau v ng nhm li.
"B Atticus, con ang ni vi ng Cunningham rng v hn ch tha k
thit l t, v nhiu iu khc na, nhng b ni l ng lo, i khi
n mt nhiu thi gian.. rng...b vi ng y s xoay x vt qua
c...." Ti t t ngng ni, t hi mnh phm phi s ngu xun
ln lao g y. V hn ch tha k c v nh rt ph hp cho mt cuc
ni chuyn phng khch.
Ti bt u cm thy m hi ta ra t chn tc, ti c th chu ng mi
th tr chuyn mt nhm ngi c nhn ti chng chc. H ng im
hon ton.
"C chuyn g vy?" Ti hi.
B Atticus chng ni g. Ti nhn quanh v nhn ln ng Cunningham,
khun mt ca ng cng khng l cm xc no. Ri ng lm mt
vic l k. ng ngi xung nm hai vai ti.
"Ti s ni vi n c gi li cho, qu c b bng," ng ni.
Ri ng ng thng dy, vy bn tay to b. "Chng ta gii tn," ng gi
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 15

Trang 186

to. "Chng ta i thi, cc bn."

Nh khi h n, tng ngi hoc tng hai ngi li chui vo nhng
chic xe c nt ca h. Ca ng sm li, my n khc khc, v h i
mt.
Ti quay sang b Atticus, nhng b Atticus i n nh t v ta
ngi quay mt vo tng. Ti n bn ng ko tay o ng. "Mnh v
nh by gi c cha?" ng gt u, ly khn tay ra lau khp mt v
th ph tht mnh.
"ng Finch?"
Mt ging khn khn nh nh t ch ti bn trn, "H i ri h?"
B Atticus li li, nhn ln. "H i ht ri," ng ni. "Rng ng cht i,
Tom. H s khng quy ry anh na u."
T hng khc, mt ging ni na ct thng qua bng m. "ng ng
qu ri chng s khng quy ry na u. Ti rnh sn ym tr ng ny
gi , Atticus."
ng Underwood v khu sng hai nng th ra ca s bn trn ta son
t The Maycomb Tribune.
qu gi ng ca ti lu ri v ti cng lc cng mt; c v nh b
Atticus vi ng Underwood s ni chuyn sut m. ng Underwood
t ca s ch xung v b Atticus ni vng ln ch ng ta. Cui cng b
Atticus quay li, tt ngn n bn trn ca nh t, v cm gh ca ng
ln.
" chu mang n cho, ng Finch," Dill ni. Ny gi n khng ni mt
li.
", cm n, con trai."
i v pha vn phng, Dill v ti i sau b Atticus v Jem. Dill b ci gh
lm vng chn nn bc i ca n chm hn. B Atticus v Jem b
xa chng ti, v ti cho rng b Atticus ang ry la anh v khng chu v
nh, nhng ti lm. Khi h i qua di anh n ng, b Atticus
a tay xoa u Jem, mt c ch tru mn ca ng.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 15

Trang 187

Ch thch
1. i sn d giun: mt tr a trong mt nhm dn mt ngi i sn chim d giun trong
rng su, v khi ngi lo i tm ging chim th c bn trn v.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

CHNG 16
Jem nghe ting ti st st. Anh th u qua ca thng gia hai phng.
Khi anh n bn ging ti n ca b Atticus bt ln. Chng ti
yn ti ch cho n khi nh n tt; chng ti nghe ng tr mnh, v
ch cho n khi ng im lng tr li.
Jem dn ti qua phng anh v t ti ln ging cnh anh. "Rng ng
i," anh ni. "C l ngy mai mi chuyn s qua thi."
Chng ti lng l vo nh, khng lm b bc thc gic. B Atticus tt
my xe trn ng r vo nh v th cho xe chy n nh xe; chng ti
vo bng ca sau v ai v phng ny khng ni mt li. Toi qu mt, v
tri vo gic ng vi k c v vic b Atticus bnh tnh xp t bo v
y m ra sau tr thnh b Atticus ang ng gia con ng ch
trng trn, y cp knh ln. Vic hiu r ngha ca cc s kin trong
m lm ti khc. Jem qu t nh trong chuyn ny: nh mt ngoi l
anh nhc ti nh rng nhng ngi gn chn tui khng lm nhng vic
ging nh vy.
Sng nay mi ngi n khng thy ngon, tr Jem; anh n ht ba qu
trng. B Atticus theo di vi v thn phc r rng; bc Alexandra nhp
c ph v l v khng tn thnh theo tng chp. Tr con ln ra ngoi
vo ban m l mt ni nhc cho gia nh. B Atticus ni rng ng rt
vui v nhng nhc ca ng i theo ng, nhng b bc ni, "Nhm
nh, ng Underwood lc no cng ."
"Ch bit , c mt iu bun ci ng Braxton ny," b Atticus ni.
"ng ta khinh thng ngi da en, s khng ngi no gn ng
ta."
Quan im a phng cho rng ng Underwood l mt con ngi nh
th bng b, mnh m, cha ng ta trong mt lc ni mu hi hc qui
d t tn thnh cho ng l Braxton Bragg 1,mt ci tn m ng
Underwood lm ht sc mi ngi qun i. B Atticus ni vic
t tn cho con theo cc tng lnh min Nam khin ngi ta ung
ru lu say.
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 16

Trang 189

Calpurnia phc v thm c ph cho bc Alexandra, v bc lc u trc

nhng g m ti ngh l nh mt ni xin y thuyt phc. "Chu cn nh
qu," b ni. "Bc s ni cho chu nghe khi chu ln hn." Ti ni nh
th c ch cho d dy ti. "c ri," b ni, v ly mt ci tch t t bt
a. B rt mt tha c ph vo v ch sa ti ming tch. Ti cm n
b bng cch th li vo hp, v nhn ln bt gp ci nhn cnh co ca
bc ti. Nhng l bc ang cau my vi b Atticus.
Bc ch cho n khi Calpurnia vo nh bp mi ni, "ng n ni nh
vy trc mt h."
"Ni lm sao trc mt ai?" B hi.
"Ging nh vy trc mt Calpurnia. Cu ni Braxon Underwood
khinh thng ngi da en ngay trc mt b y."
"Phi, em chc Calpurnia bit r iu . Mi ngi Maycomb u
bit chuyn ."
Ti bt u nhn thy mt thay i tinh t b ti my ngy nay, iu
l ra khi ng ni chuyn vi bc Alexandra. N l s kh chu n
khut su bn trong khng bao gi l ra ngoi. C mt v gay gt m h
trong ging ng khi ng ni. "Bt c iu g ni ti bn n c th ni
trc mt Calpurnia cng c. B y bit b c ngha th no vi gia
nh ny."
"Ti khng ngh l mt thi quen tt, Atticus. N khch l h. Cu
bit h ni chuyn gia h vi nhau nh th no m. Mi vic xy ra
trong th trn ny u lan ti khu da en trc khi mt tri ln."
B ti t con dao xung. "Em khng bit lut no ni h khng th ni
chuyn. Nu chng ta ng gy nhng chuyn cho h bn tn th chc
h s im lng. Sao con khng ung c ph ca con i, Scout?"
Ti ang nghch chic mung trong ly. "Con ngh ng Cunningham l
mt trong nhng ngi bn ca chng ta. B ni vy vi con t lu ri."
"ng ta vn l bn."
"Nhng ti hm qua ng ta mun hi b."

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 16

Trang 190

B Atticus t ci a xung cnh con dao v y ci a ca ng sang

mt bn. "ng Cunningham v c bn l mt ngi tt," ng ni, "ng
ta ch c thnh kin ging nhng ngi khc trong chng ta thi."
Jem ni. "ng ni l thnh kin. ng ta nh git b ti hm qua
khi ng ta va n ."
"ng ta c th lm b b thng cht t," b Atticus tha nhn, "nhng
con trai, con s hiu con ngi hn khi con ln hn cht na. D g i
na th mt m ng hung hng cng gm nhng con ngi n l.
Ti qua ng Cunningham ch l mt phn ca m ng hung hng ,
nhng ng ta vn l mt con ngi. Mi m ng hung hng trong
mi th trn nh b min Nam ny lun lun gm nhng ngi con
bit...... iu qu bnh thng d hiu, ng khng?"
"Con s ni khng," Jem ni.
"Vy th cn mt a b tm tui h bnh tnh li, phi khng?" B
Atticus ni. "iu chng minh iu g - rng mt m th hoang
vn c th b ngn li c, n gin bi h vn l con ngi. Hm, c
l chng ta cn mt lc lng cnh st gm ton tr em...... Bn tr cc
con ti hm qua khin Walter Cunningham vo hon cnh ca b
trong mt lt. Vy l ri."
, ti hy vng Jem s hiu con ngi hn mt cht khi anh y ln; ti
th khng, "Ngy u tin Walter quay li trng s l ngy cui cng
ca n," ti khng nh.
"Con khng c ng ti n," b Atticus ni thng thng. "B khng
mun c hai a mang lng hn th v chuyn ny, bt chp chuyn g
xy ra."
"Cu thy , phi khng," bc Alexandra ni, "nhng vic ging vy s
i ti u. ng ni l ti khng bo trc vi cu."
B Atticus ni ng s chng bao gi ni nh vy, y gh ra v ng
ln. "Xin li, em cn c mt ngy trc mt. Jem, b mun con hm nay
v Scout ng xung th trn, lm n nghe li b i."
Khi b Atticus va ri i, Dill nhy chn so t hnh lang vo phng
n. "Sng nay xn xao khp th trn," cu ta thng bo, "v chuyn lm
th no chng ta y li c hng trm ngi bng tay khng..."
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 16

Trang 191

Bc Alexandra nhn cu y chm chm ra hiu im lng. "Khng c hng

trm ngi," bc ni, "v khng c ai y li bt c ai ht. ch l
hang ca nhng tn Cunningham, say sa v n o."
", bc, Dill ch ni vy thi," Jem ni, ra hiu cho bn ti theo anh.
"Ba nay tt c cc chu chi trong sn," bc ni khi chng ti tin v
hng hin trc nh.
Hm y ging nh ngy th By. Dng ngi t pha Nam ht ko
ngang qua nh chng ti mt cch nhn nh nhng u n.
ng Dolphus Raymond lo o i qua trn con nga thun chng ca
ng ta. "Khng thy kiu ng ta ngi trn yn th no sao," Jem th tho.
"Lm sao em c th say xn khi cha ti tm gi sng?"
Mt chic xe ch ton cc qu b i ngang qua chng ti. H i m vi
v mc o tay di. Mt ngi n ng ru ria i chic m len iu
khin xe. ng xa c mt nhm ngi theo phi Mennonite, Jem ni vi
Dill, "H khng c nt o." H sng su trong rng, gn nh ch bun
bn vi bn kia sng, him khi n Maycomb. Dill khoi ch, "Mt ca
tt c h u xanh," Jem gii thch, "v nhng ngi n ng ny khng
th co ru sau khi ci v. V h thch h mn trn cc b bng ru
ca h."
ng X Billups ci la i ngang qua v vy cho chng ti. "ng ny
ng lm nghe," Jem ni. "X l tn ng ta, khng phi vit tt tn ng
u. C ln ng ta n ta n v ngi ta hi tn ng y. ng ta ni l X
Billups. Vin th k yu cu ng ta nh vn n v ng ta ni X. Yu
cu ln na, ng ta ni X. H c ni vy cho n khi ng ta vit ch X
ln mt t giy v a ra cho mi ngi xem. H hi v sao ng ta c
tn ng ta ni l cch ngi nh ng ng k cho ng khi ng mi
cho i."
Khi c ht i ngang qua chng ti, Jem k cho Dill nghe nhng cu
chuyn v quan im chung ca nhng nhn vt ni bt hn: ng
Tensaw Jones ng h lut cm ru; c Emily Davis ln ht thuc l bt;
ng Byron Walter chi c v cm; ng Jake Slade ang lm hm rng
gi th ba ca ng.
Mt xe ch hng y nhng cng nhn mt my nghim trang khc
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 16

Trang 192

thng xut hin. Khi h ch vo sn nh c Maudie Atkinson, vn n

r nhng bng hoa ma h, th chnh c Maudie bc ra hng hin. C
mt ci g khc l c Maudie - ng trn hin nh, c qu xa nn
chng ti khng th thy r nt mt c, nhng chng ti c th bit
c tm trng c thng qua cch c ng. C ng chng nnh, vai c
hi xui xung, u c nghoo sang mt bn, cp knh c lp lnh trong
nh nng. Ti bit c by ra mt n ci kinh d nht.
Ngi nh xe ghm nga chm li, v mt ph n ging the th ni
vng ra, "K n trong ph hoa s ra i trong tm ti!"
C Maudie p, "Lng mng vui lm hn hoan nt mt 2"
Ti on nhng ngi theo phi ra chn ngh rng Qu s ang trch
dn Kinh Thnh v mc ch ca hn, v ngi nh xe thc bn la
tng tc. L do ti sao h phn i ci sn ca c Maudie l mt iu b
n, iu b n cng tng ln trong u ti bi v i vi nhng ai
dnh c ngy ngoi tri, th s thng tho Kinh Thnh ca c Maudie
tht s n tng.
"Sng nay c c n ta n khng?" Jem hi. Chng ti th b sang
.
"Khng," c p. "Sng nay c chng c vic g vi ta n c."
"C khng xung theo di sao?" Dill hi.
"Khng. Qu l bnh hon, theo di mt k khn kh b x ti cht.
Nhn tt c nhng ngi kia xem, trng c nh mt ngy hi ca ngi
La M."
"H phi x anh ta cng khai, c Maudie," ti ni. "Nu khng lm vy
l sai."
"C bit r iu ," c ni. "Ch bi v n cng khai, nn vic g c phi
i, ng khng?"
C Stephanie Crawford i ngang qua. C i m v eo gng tay. "E, e
hm," c ni. "Nhn m ngi kia ka - bn s ngh l William Jennings
Bryan 3 ang ni."
"Ch tnh i u vy, Stephanie?" c Maudie hi.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 16

Trang 193

"Ti siu th Jitney Jungle."

C Maudie ni c i c cha tng thy c Stephanie n siu th Jitney
Jungle vi ci m trn u.
"Phi," c Stephanie ni, "Ti ngh mnh c th gh mt vo ta n,
xem Atticus lm g trn ."
"Tt hn l nn cn thn ko ng ta trao cho ch ci trt hu ta."
Chng ti yu cu c Maudie gii thch: c ni c Stephanie c v bit
qu nhiu v v n ny nn c cng c th b triu tp lm chng.
Chng ti dn lng n tra, khi b Atticus v nh dng ba tra v
ni h dnh ra c bui sng chn bi thm on. Sau ba tra,
chng ti n n Dill v xung th trn.
y l mt ngy hi. Vng buc cng cng khng cn ch cho mt con
vt no na, la v xe nga c buc vo mi gc cy cn cha .
Qung trng ta n y cc nhm cm tri ngi trn nhng t bo n
bnh quy vi xi r v ung sa nng rt ra t nhng bnh tri cy. Vi
ngi gm tht g ngui v nhng ming sn chin ngui. Vi ngi
kh gi hn thanh ton thc n v Coca-Cola trong nhng ly soda dng
bu trn mua t tim tp phm. Nhng a tr c khun mt mm
mm vung roi da qua m ng, v tr s sinh vc u vo v m.
gc xa qung trng, nhng ngi Da en ngi lng l ngoi nng,
n tra vi c mi, bnh quy v nhng hng v sng ng hn ca
Nehi Cola. ng Dolphus Raymond ngi vi h.
"Jem," Dill ni, "ng ta ang ung t mt ci bao."
C v nh ng Dolphus Raymond ang lm th: hai ng ht mu vng
chy t ming ng vo tut su bn trong mt ti giy nu.
"Cha tng thy ai lm vy sao?" Dill th tho.
"Lm th no ng ta ng ci g trong c vy?"
Jem ci rc rch. "ng ta c mt chai Coca-Cola ng y ru mnh
trong . Lm vy cc b khng cn nhn. Cu s thy ng ta nhm
nhp sut bui chiu, ng ta s ra ngoi mt lt np y chai li."

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 16

Trang 194

"Sao ng ta ngi vi nhng ngi da mu vy?"

"Lun lun vy. T ngh l ng ta thch bn h hn thch chng ta. ng
ta sng mt mnh gn bin gii ht. ng ta c mt b da mu v nhng
a con lai. Nu thy chng t s ch cho cu."
"Trng ng ta c v ngho kh," Dill ni.
"ng u c ngho, ng s hu tt c t bn kia sng, vi li ng ta
xut thn t mt dng h thc s lu i."
"Sao ng ta li lm th?"
"Ci kiu ca ng ta l vy," Jem ni. "H ni ng ta khng bao gi qun
c m ci ca mnh. ng ta d tr s ci mt trong cc... c con
gi nh Spencer, t ngh vy. H chun b mt m ci linh nh,
nhng khng c c - sau bui th o, c du ln lu v bn vo
u mnh. Sng sn, c ta p c bng ngn chn."
"H c bit l do khng?"
"Khng," Jem ni. "Chng ai bit ti sao tr ng Dolphus. H ni l
do c ta bit c ngi ph n da mu ca ng, ng ta cho rng ng ta
c th gi b ta m vn ci c v nh thng. T tr i ng ta
c say xn. D sao ng ta cng rt tt vi bn tr ....."
"Jem," ti hi, "tr lai l g?"
"Na trng, na mu. Em thy ti n ri m, Scout. Em bit thng nh
tc k cc giao hng cho ca hng thc phm khng? N lai trng
y. Ti n tht ng bun."
"Bun, ngha l sao?"
"Chng khng thuc v bt c u. Ngi da mu khng dung cha
chng bi v chng lai trng; ngi da trng khng chp nhn chng
bi v chng lai da mu, v vy chng ch ng gia, khng thuc v
u c. Nhng ng Dolphus, hin gi, h ni ng a hai a con
ng ln min Bc. min Bc h khng quan tm n chng. ng kia
l mt a trong bn ti n."
Mt ch nhc nm cht tay mt ngi ph n da en i v pha chng
ti. Vi ti n ging mi ngi da en khc. N c mu da Scla m
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 16

Trang 195

vi l mi to v hm rng tuyt p. Thnh thong n nhy chn so

tht phn khi, v ngi ph n da en git mnh tay n bt n
dng li.
Jem ch cho n khi h i ngang chng ti. " l mt trong nhng a
tr lai," anh ni.
"Sao cu dm chc?" Dill hi. "T thy n cng l da en thi."
"C khi cu khng th phn bit, tr khi cu bit h l ai. Nhng n c
na dng mu ca Raymond ."
"Nhng lm sao anh dm chc?" Ti hi.
"Anh ni vi em ri, Scout, em phi bit chng l ai."
"Vy lm sao anh bit chng ti khng phi l ngi da en?"
"Ch Jack Finch ni chng ta thc s khng bit. Ch ni trong chng
mc ch ln ngc c gc gc dng h Finch th chng ta khng
phi, nhng theo tt c nhng g ch bit th c th chng ta n t
Ethiopia 4 trong Cu c."
"Nu chng ta n t thi Cu c, th chuyn qu lu ri khng
ng k na."
"Anh cng ngh vy," Jem ni, "nhng y nu em tng c mt git
mu da en, iu lm em hnh en hon ton. , nhn ka...."
Mt du hiu v hnh no khin nhng ngi n tra trn qung
trng nhm dy v b ba nhng t bo, giy bng knh, v giy gi.
Tr em chy n bn m, nhng a tr c b ln hng khi n ng
vi nhng chic m m hi tp hp gia nh h li v la chng qua
cc ca ta n. gc xa ca qung trng, nhng ngi da en v ng
Dolphus Raymond ng ln v phi t. C t ph n v tr em trong
s h, iu c v xua tan tm trng l hi. H kin nhn ch i ti
cc ca pha sau nhng gia nh da trng.
"Ti mnh v i," Dill ni.
"Tt hn l ti mnh ch cho h vo ht, b Atticus c l s khng thch
nu ng thy ti mnh," Jem ni.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 16

Trang 196

Ta n ht Maycomb gi nh n Arlington mt kha cnh: nhng ct

b tng mi pha Nam ca n qu b th so vi trng lng nh b
m chng chng . Nhng cy ct ny l th duy nht cn ng vng
khi ta n ban u b chy nm 1856. Mt ta n khc c xy quanh
chng. Ni r hn l, c xy bt chp chng. Nhng i vi mt pha
Nam, ta n ht Maycomb mang dng dp thi u Victoria, by ra mt
khung cnh hi ha khi nhn t pha Bc. Tuy nhin, nhn t gc cnh
khc, nhng cy ct kiu Hy Lp c phc hi ny trong tri mt vi
chic thp ng h khng l th k mi chn cha mt cng c g st
khng ng tin cy, mt hnh nh cho thy mt dn tc nht quyt bo
tn mi mnh vn vt cht ca qu kh.
n c phng x n trn tng hai, ngi ta phi i qua nhiu
phng nh kn mt khc nhau dnh cho cc cng chc trong ht: ngi
thm nh thu, nhn vin thu, th k ht, c vn php lut, th k
lu ng, thm phn ta n x cc v lin quan n di chc sng trong
nhng nh ti m mt lnh bc mi nhng tp h s mc nt trn ln
vi mi v xi mng m thp c k v mi nhng tiu ngai ngi. Ban
ngy cng phi bt n, lun lun c mt lp bi ph ln vn sn th
rp. Ngi trong cc phng ny l nhng sinh vt thuc mi trng ca
h: nhng ngi nh th vi khun mt xm xt, c v nh h khng b
nng gi chm n.
Chng ti bit bn trong rt ng, nhng chng ti khng ng c
khi ngi c nght hnh lang tng mt. Ti b tch khi Jem v Dill,
nhng i c n bc tng cnh cu thang, bit rng sau cng Jem
cng s n tm ti. Ti thy mnh lt gia cu lc b Idlers 5, v c sao
mnh cng t b ch cng tt. y l nhm cc ng gi, mc qun
kaki c dy eo qua vai, o s mi trng, h sng c i chng lm g v
tri qua nhng thng ngy tn t bng vic ngi trn nhng bng gh
bng g thng di bng cc cy si qung trng. L nhng ngi
ch thch ph bnh nhng cng vic ca ta n, b Atticus ni h rnh
lut php nh chnh n Ti cao php vin, qua nhiu nm di quan st.
Bnh thng, ch c h l khn gi ca ta n, v hm nay h c v bc
tc v b gin on thi quen thoi mi ca mnh. Cuc ni chuyn l v
b ti.
"... ngh ng ta bit mnh ang lm g," mt ngi ni.
"-, khng, ti khng ni th," ngi khc ni. "Atticus Finch l ngi
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 16

Trang 197

c k, mt ngi c rt k."
"ng ta c nhiu, v ng ta ch lm c vy." C cu lc b ci khc
khch.
"By gi ti ni vi ng mt chuyn, Billy," ngi th ba ni, "anh
bit ta n ch nh ng ta bin h cho tn da en ."
"Phi, nhng Atticus quyt bin h cho hn. l iu ti khng a."
y l tin tc, tin tc soi ri mt nh sng khc vo mi vic: b Atticus
phi lm vy, d ng mun hay khng. Ti ngh tht k l ng
khng ni bt c iu g vi chng ti v chuyn ny - chng ti c th
s dng n nhiu ln bin h cho ng v cho c chng ti. ng
phi lm vic ny, l l do ti sao ng lm vic ny, vi t xung t
hn v t ln xn hn. Nhng iu c gii thch thi ca c th
trn ny khng? Ta n ch nh b Atticus bin h cho anh ta. B
Atticus quyt bo v anh ta. l l do ti sao h khng thch. Chuyn
ny tht ri tr.
Nhng ngi da en, sau khi ch cho nhng ngi da trng ln lu,
mi bc vo. "Khoan no, ch mt cht," mt thnh vin ca cu lc b
ni, ly cy gy ca ng chn li. "Khoan cho h ln lu mt lt."
C cu lc b lm cm ko nhau leo ln v gp phi Jem v Dill ang i
tm ti. Hai a chen qua m ng v Jem gi, "Scout, ln y, chng
cn ch ngi u. Ti mnh phi ng thi."
"Nhn ka, ," anh ni mt cch bc bi, khi nhng ngi da en trn
ln lu, nhng ng gi i trc h hn chim ht ch ng. Chng
ti thiu may mn v l do li ti ti, Jem trch ti. Chng ti ng
kh s cnh tng.
"Ti chu khng v c h?"
Mc s Sykes nhn xung bn ti, chic m en cm trn tay.
"Cho mc s," Jem ni. "Khng c , ti Scout y."
" xem chng ti c th lm c g no."
Mc s Sykes thn trng lch mnh ln lu. Vi pht sau ng quay li.
"Di nh khng cn ch. Bn chu c chu ra ch ban cng vi ta
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 16

Trang 198

khng?"
"Hay qu," Jem ni. Mng r, bn ti chy trc mc s Sykes vo
bn trong ta. chng ti leo ln mt cu thang c mi che v ch
ca. Mc s Sykes th ph ph ng sau chng ti, v dn chng ti
nh nhng lch qua nhng ngi da en ban cng. Bn ngi da en
ng ln v nhng cho chng ti ngi hng gh u.
Ban cng dnh cho ngi da mu chy dc ba bc tng ca ta n
ging hnh lang tng hai v t chng ti c th thy mi th.
Bi thm on ngi bn tri, di nhng ca s di. Gy v da rm
nng, tt c bn h u c v l nng dn, nhng iu ny l t nhin:
dn th trn him khi tham gia lm bi thm on, h hoc b bnh hoc
c min. Mt hoc hai ngi trong bi thm on trng hi ging
nhng ngi nh Cunningham n mc tm tt. Lc ny h ngi thng
v chm ch.
Lut s ta lu ng v mt ngi khc, b Atticus v Tom Robinson
ngi ti nhng chic bn quay lng v pha chng ti. C mt cun sch
nu v vi t ba vng trn bn ca vin lut s; bn ca b Atticus
trng trn.
Ngay bn trong hng ro chia tch c ta vi ta, nhn chng ngi trn
nhng chic gh lt nm da b. Lng h quay v pha chng ti.
Quan ta Taylor ngi trn gh ch ta, trng ging mt con c mp gi
ngi ng, con c hoa tiu ca ng ta ghi chp l lng pha di ngay
trc mt ng ta. Quan ta Taylor trng ging hu ht cc quan ta ti
tng gp: ha nh, tc bc, mt hi , ng ta l ngi iu hnh ta n
vi phong cch bung tung ng ngi - i khi ng gc chn ln, ng
thng cy mng tay bng con dao b ti. Trong nhng bui thm vn
ko di, c bit l sau ba n, ng to n tng bng ng ang ng gt,
mt n tng tan bin mi mi khi c ln mt lut s c y mt
chng sch xung sn nh trong mt n lc tuyt vng nhm nh thc
ng dy. Khng m mt, quan ta Taylor lm bm, "ng Whitley, lm
chuyn ln na l n s khin ng mt mt trm ."
ng l ngi hc ngnh lut, v d c v nhn cng vic ca mnh mt
cch h hng, nhng thc t ng ta nm vng tt c mi th tc tn ti
trc ng. Ch mt ln duy nht ngi ta thy quan ta Taylor lm vo
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 16

Trang 199

hon cnh b tc trong phin ta cng khai,v nhng ngi nh

Cunningham khin ng b tay. Old Sarum, khu vc quen thuc ca h,
c hai dng h ring r v tch bit sinh sng t u, nhng khng
may li mang cng tn. Ngi h Cunningham ci h Coningham cho
n khi vic vit chnh t tn ny ch mang tnh l thuyt - l thuyt cho
n khi mt ngi h Cunningham tranh chp quyn s hu t ai
vi mt ngi h Coningham v dn n tha kin. Trong sut cuc
tranh lun v ch vit ny, Jeems Cunningham khai rng m ng ta
vit l Cunningham trn cc bng khon v cc th, nhng b thc s l
mt Coningham, b l mt ngi vit chnh t khng tri chy, mt
ngi t c, v i khi c thi quen nhn xa xm khi b ngi trn hnh
lang trc nh vo bui ti. Sau chn gi lng nghe nhng thi quen k
d ca cc c dn Old Sarum, quan ta Taylor nm v n ny khi
ta n. Khi c hi da vo l do g, quan ta Taylor p, "thng ng
chia n ph" v tuyn b ng hy vng Cha nhng ngi kin tng
c hi lng v mi ngi u c n ni cng khai trc cng
chng. H hi lng. l tt c nhng g h mun.
Quan ta Taylor c mt thi quen th v. ng cho php ht thuc trong
phng x ca ng nhng bn thn ng th khng: i khi nu may mn,
ngi ta c c n thy ng t mt iu x g kh di ln ming, v
nhai n t t. Dn dn iu x g bin mt, vi gi sau ti xut
hin thnh mt m ly nhy dp lp, tinh cht ca n b rt ra v trn
ln vi dch v ca quan ta Taylor. C ln ti hi b Atticus lm sao b
Taylor chu hn ng ta cho ni, nhng b Atticus ni h khng hn
nhau nhiu.
Bc nhn chng nm bn phi ca quan ta Taylor, v khi chng ti
an v ng Heck Tate ng trn .
Ch thch
1. Ch huy binh on min Ty ca phe min Nam trong Ni chin, Bragg c binh nghip
khng ly lng lm v binh on ca ng cui cng i bi.
2. Cu trc ca ngi ngi xe l tc ng, cu sau ca c Maudie trch t sch Chm ngn
(Cu c)
3. William Jennings Bryan (1860-1925): lut s, chnh khch (tng ra tranh c tng thng

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 16

Trang 200

ba ln) v l nh hng bin ni ting. Din vn ca ng thu ht rt ng ngi, nht l

min Nam.
4. Trong thi Cu c, Ethiopia l mt Vng quc ng Bc chu Phi. Ngy nay, n l
mt nc ng Phi.
5. Ngha l nhng k khng.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

CHNG 17
"Jem," ti hi, "c phi ngi nh Ewell ngi ng kia khng?"
"Sut," Jem ni, "ng Hate Tate ang lm chng ka."
ng Tate n mc tm tt cho dp ny. ng mc b Coml giao dch
bnh thng, n lm ng hi ging mi ngi n ng khc: khng cn
i ng cao c, o khoc, tht lng dt y n. T pht ng khng
cn lm ti khip s na. ng ang ngi chm ti trc trn gh nhn
chng, hai bn tay an vo nhau t gia hai u gi, ch lng nghe
lut s ta n lu ng.
Lut s ny, ng Gilmer, chng ti khng bit r. ng n t
Abbottsville; chng ti ch thy ng khi ta n nhm hp, v iu
him, v Jem v ti khng quan tm c bit n ta n. Mt ngi hi
u, mt my nhn nhi, chc ng khong chng t bn mi n su
mi tui. D ng quay lng v pha chng ti, chng ti vn bit mt
mt ng hi l m ng s dng nh mt li th: ng c v nh ang
nhn mt ngi, nhng thc s ng khng nhn ngi m nhn vo
bi thm on v nhn chng. Bi thm on, ngh mnh ang b xem
xt cn thn, rt ch ; c cc nhn chng cng ngh ging nh vy.
".... Trong li khai ca chnh ng Tate," ng Gilmer ni.
"," ng Tate ni, s knh v ni vi u gi ng, "ti c gi..."
"ng c th ni iu vi bi thm on khng ng Tate? Cm n. Ai
gi ng?"
ng Tate ni, "Ti c ng Bob gi n... ng Bob Ewell ng kia, mt
m....."
"m no, tha ng?"
ng Tate ni, " l m hm mt thng Mi mt. Ti sp ri vn
phng v nh th ng B.... Ewell bc vo, ng ta rt kch ng, v ni
by gi ti nh ng ta lin, mt tn mi en no cng hip con
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 17

Trang 202

gi ng ta."
"ng c i khng?"
"Chc chn. Vo xe v i nhanh ht sc mnh."
"V ng tm thy ci g?"
"Thy c ta nm trn sn nh ngay gia phng trc, phng bn phi
khi ti bc vo. C ta b nh d di, nhng ti c ta ng dy v
c ta ra mt trong ci x ni gc nh v ni c ta n. Ti hi ai lm au
c ta v c ta ni Tom Robinson...."
Quan ta Taylor, ngi ang tp trung vo nhng mng tay ca ng,
nhn ln nh th ng ta ang mong i mt s phn i, nhng b
Atticus im lng.
"... hi c ta c phi anh ta nh nh vy khng, c ta ni phi. Hi
c ta c phi anh ta li dng c khng, c ta ni phi. V vy ti n nh
Robinson v a anh ta tr li. C ta nhn dng anh chnh l ngi ,
v vy ti bt anh ta. l tt c nhng g din ra."
"Cm n," ng Gilmer ni.
Quan ta Taylor ni, "C hi g khng, Atticus?"
"C," b ti ni. ng ang ngi sau ci bn ca mnh, gh ko lch sang
mt bn, chn ng bt cho v mt tay trn lng gh.
"ng c gi bc s khng, cnh st trng? C bt k ai gi bc s
khng?" B Atticus hi.
"Khng, tha ngi," ng Tate ni.
"Khng gi bc s n sao?"
"Khng, tha ngi," ng Tate lp li.
"Ti sao khng?" C mt m thanh gt gng trong ging b Atticus.
"Ti c th ni vi ng ti sao ti khng gi. iu khng cn thit,
ng Finch. C ta b nh d di. C iu g xy ra, qu r rng."
"Nhng ng khng gi bc s? Trong khi ng c ai c phi i
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 17

Trang 203

tm bc s, a bc s ti, mang c ta n bc s khng?"

"Khng, tha ngi..."
Quan ta Taylor xen vo, "ng ta tr li cu hi ny ba ln ri,
Atticus. ng ta khng gi bc s."
B Atticus ni, "Ti ch mun chc iu thi, tha quan ta," v quan
ta mm ci.
Bn tay Jem, ang nm trn thanh ban cng, sit cht li. Bt cht anh
ht tht su. Nhn xung, ti khng thy phn ng tng t no, v t
hi liu Jem c ang c ra v g khng. Dill ang theo di mt cch bnh
thn, v mc s Sykes gn y cng vy. "Vy l sao?" ti th tho v
nhn c mt ting "Sut!"
"Cnh st trng," b Atticus ng ni, "ng ni c ta b nh d di. B
nh lm sao?"
"...."
"T li nhng vt thng ca c ta i, Heck."
"C ta b nh quanh u. C nhng vt bm tm trn hai cnh tay c ta,
v n xy ra khong ba mi pht trc khi..."
"Lm sao ng bit?"
ng Tate ci. "Xin li, l nhng g h ni. D sao th c ta cng b
bm dp khi ti ti , v mt con mt bm en."
"Mt no?"
ng Tate nheo mt v gi u. " nh coi," ng ta ni nh nhng, ri
nhn b Atticus nh th ng ta xem cu hi nh tr con. "ng khng
nh c ?" B Atticus hi.
ng Tate ch vo ngi v hnh trc mt ng ta vi tc v ni. "Mt
tri ca c ta."
"Ch mt cht, cnh st trng," b Atticus ni. "Bn tri ca c ta
hng i din vi ng hay bn tri ca c ta nhn cng hng vi
ng?"

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 17

Trang 204

ng Tate ni. ", phi, n l bn phi c ta. Mt phi ca c ta, ng

Finch. Gi th ti nh ra ri, c ta b nh bn pha ca khun mt..."
ng Tate li nheo mt, nh th c iu g tr nn r rng vi ng ta.
Ri ng ta quay u nhn quanh vo Tom Robinson. Nh th theo bn
nng. Tom Robinson ngng u ln.
Mt iu g cng tr nn r nt vi b Atticus v n khin ng ng
ln. "Cnh st trng, lm n lp li nhng g ng va ni."
"Ti ni l con mt phi ca c ta."
"Khng..." b Atticus i n bn ca ngi ghi bin bn ta n v ci
xung bn tay ang in cung vit thu. N dng li, lt li tp giy
ghi tc k v ngi th k bin bn ta n c li. "ng Finch, gi ti
nh ra ri, c ta b nh bn pha ca khun mt."
B Atticus nhn ng Tate, "Ni li coi, bn no, Heck?"
"Bn phi, ng Finch, nhng c ta c nhiu vt bm tm hn...ng
mun nghe v chng sao?"
B Atticus c v nh ang sp a ra mt cu hi khc, nhng ng suy
i tnh li v ni, "Cn nhng vt thng khc ca c ta th no?" Khi
ng Tate tr li, b Atticus quay sang nhn Tom Robinson nh th ni
y l iu h khng h d tnh.
"... hai cnh tay c ta y vt thm v c ta cho ti xem c c ta. C du
ngn tay rnh rnh trn c c ta..."
"Quanh c c ta ? C lun pha sau gy na h?"
"Ti ni quanh c c ta, ng Finch."
"ng ni vy sao?"
"Phi, tha ngi, c hng c ta nh, bt c ai cng c th nm trn n..."
"Lm n ch tr li cu hi c hoc khng, cnh st trng," b Atticus
ni kh khc v ng Tate im lng.
B Atticus ngi xung v gt u vi vin lut s ta lu ng, ng ny
lc u vi quan ta, gt u vi Tate, ng ny nhm dy mt cch kh

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 17

Trang 205

nhc v bc xung khi bc nhn chng.

Bn di chng ti, nhng chic u quay qua quay li, nhng bn
chn c xt sn nh, tr con c xc trn vai, vi a b chy lo nho
khi ta n. Nhng ngi da en ng sau chng ti x xo vi nhau.
Dill ang hi mc s Sykes tt c chuyn nhm g, nhng mc s
Sykes ni ng khng bit. Cho n lc ny, mi vic hon ton m mt:
khng ai ln ting, khng c nhng cuc tranh lun gia hai lut s i
lp, khng c kch tnh; c v nh mi ngi c mt u thy tht vng
d di. B Atticus ang tin hnh cng vic mt cch t tn, nh th
ng b dnh vo mt cuc tranh chp tc v. Vi kh nng v hn trong
vic lm lng bin c dy sng, ng c th bin mt v cng hip tr
nn kh nh mt bi thuyt ging. qua ri ni khng khip trong
tm tr ti v ru Whisky chua v mi mc meo, v nhng ngi n
ng cau c vi i mt ngi ng, v mt ging khn khn gi trong
m, "ng Finch, h i ri h?" Cn c mng ca chng ti qua
trong nh sng ban ngy, mi th s ha ra n tha.
Mi khn gi u nh nhm nh quan ta Taylor, tr Jem. Ming anh
mo thnh mt n ci na ming y ng , v i mt anh lp lnh
nim vui, v anh ni mt iu g v chng c chng thc, iu
khin ti tin chc rng anh ang c gng gy n tng.
".... Robert E. Lee Ewell!"
Tr li cho ging trm vang ca vin th k, mt ngi n ng nh
con g chi nhm dy v vnh vo bc ln bc, gy ng ta lng
trc m thanh gi tn mnh. Khi ng ta quay sang tuyn th, chng
ti thy mt ng ta cng nh c ng ta. Chng ti cng khng thy
ng ta c s tng ng no vi ngi trng tn mnh 1. Mt mi tc
b x mi gi la tha dng ng trn trn ng ta; mi ng ta nhn,
nh v bng nhy; c th ni ng ta khng c cm - c v nh chm vo
ci c nhn nheo ca ng ta.
"... xin Cha cu gip," ng ta gy ln.
Mi th trn ging nh Maycomb u c nhng gia nh ging nh nh
Ewell. Khng c bin ng kinh t no thay i c v th ca h nhng ngi ging nh nh Ewell sng da vo tr cp ca ht trong
lc phn vinh cng nh trong lc suy thoi tn cng. Khng mt nhn
vin ph trch tr b hc no c th gi hng l con ci ca h trong
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 17

Trang 206

trng; khng mt nhn vin sc khe cng ng no c th cu h

khi nhng khuyt tt bm sinh; nhng loi giun sn khc nhau, v
nhng bnh tt vn l sn phm ca mi trng bn thu.
Nh Ewell ca Maycomb sng ng sau bi rc ca th trn trong nhng
g tng l mt cn chi ca ngi da en. Nhng bc vch vn ca
cn chi c b sung bng cc tm tn, mi ca n c lp bng
nhng thng thic c p bp ra, v vy ch c hnh dung tng qut
ca n gi n thit k ban u: vung, vi bn phng b xu m vo
mt mt phng chnh, cn chi nm chnh vnh trn bn khi vi
gp ghnh. Ca s ca n ch l nhng khong trng trn cc bc vch,
vo ma h c che bng nhng di vi mng trn xua bn mui
rui sng no trn rc ri ca Maycomb.
Bn rui mui c mt thi gian i km, v ngi nh Ewell mi
ngy mt sch rc ri, v nhng thnh qu ca cng vic ca h
(nhng th khng n c) lm cho mnh t quanh cn chi nh nh
chi ca mt a tr mt tr; ci c cho l hng ro ch l mt m
cnh cy, cn chi, cn ca cc dng c, tt c c gn nhng u ba
g st, nhng u co st rng, nhng ci xng, ru, cuc, c buc
cht li bng nhng u dy thp gai. Bn trong chin ly ny l mt ci
sn bn thu cha xc ca chic Ford kiu bnh dn (c t trn
nhng khc g), mt chic gh nha khoa h, mt t lnh kiu xa,
cng nhng mn nh hn, nhng chic giy c, radio hng, khung
hnh, bnh ng nc tri cy, bn di l nhng con g con mu
cam m i m mt cch y hy vng.
Tuy nhin mt gc sn gy ng ngng cho c Maycomb. St
hng ro, xp thnh hng, l su ci b bng s m trng hoa phong lan
l n rc r, c chm sc n cn nh th chng l ca c Maudie
Atkinson, nu nh c Maudie h c cho mt cy phong lan l trong nh
c. Ngi ta ni chng l nhng cy hoa ca Mayella Ewell.
Khng ai bit chc c bao nhiu a tr con ni ny. Mt s ngi ni
su, nhng ngi khc ni chn; lun lun c vi a tr c mt ca
s khi c ngi i ngang. Khng ai c dp i ngang qua tr Ging
sinh, khi cc nh th pht cc gi qu cho ngi ngho, v khi th
trng Maycomb yu cu chng ti vui lng gip ngi gom rc bng
cch t em vt nhng cy thng v rc ri ca mnh.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 17

Trang 207

B Atticus dn chng ti i theo ng vo Ging sinh nm ngoi khi ng

lm theo yu cu ca th trng. Mt con ng bi m chy t xa l
ngang qua bi rc, xung ti khu nh c nh ca ngi da en cch
khu ca nh Ewell khong nm trm thc. Ngi ta phi lui xe ngc
ra xa l hoc chy ht con ng v quay tr ra; hu ht ngi ta u
quay xe sn trc ca khu da en. Vo lc chng vng ti ca thng
Mi hai y sng m, nhng cn nh ca h trng ngn np v m
cng vi nhng ln khi xanh nht bc ln t ng khi v nhng ca
nh ln mu h phch t bp la bn trong. Mi thm ngon phng
pht: g, tht mui chin rn nh khng kh bui hong hn. Jem v ti
khm ph c cch nu tht sc, nhng phi c mt ng gi nng thn
nh b Atticus mi nhn din c con th c ti v th, mi thm
bin mt khi chng ti chy ngc tr li khu ca nh Ewell.
iu duy nht ngi n ng nh b trn bc nhn chng c th
khin ng ta hn nhng ngi lng ging gn nht ca ng ta l, nu
c k c bng x bng tro trong nc rt nng, da ng ta s trng.
"ng l Robert Ewell?" ng Gilmer hi.
" l tn ti, sp." Nhn chng tr li.
Lng ng Gilmer cng li mt cht, v ti thy tic cho ng ta. C l lc
ny ti nn gii thch mt s iu. Ti tng nghe rng con ci ca cc
lut s, khi nhn cha m ca chng ta n trong lc ang tranh ci
quyt lit, thng c tng sai: chng ngh lut s i lp l k th c
nhn ca cha m chng, chng au n, v ngc nhin kh thy h
khoc tay k hnh h mnh trong gi gii lao u tin. iu ny khng
ng vi c Jem v ti. Chng ti khng h b tn thng do vic thy
b ti thng cuc hoc thua. Ti tic rng minh khng th a ra bt k
tn kch no v mt ny; nu ti lm th th n s khng trung thc. Tuy
nhin chng ti c th ni khi no cuc tranh lun tr nn gay gt hn
l chuyn nghip, nhng iu ny l qua vic quan st cc lut s khc
hn l b chng ti. Trong i mnh, ti cha tng nghe b Atticus cao
ging, ngoi tr vi mt nhn chng ic. ng Gilmer ang lm cng
vic ca ng, nh b Atticus ang lm cng vic ca b. Ngoi ra, ng
Ewell l nhn chng ca ng Gilmer, v ng khng c quyn th bo
vi bt k ai nht l ng ny.
"ng l cha ca Mayella Ewell?" L cu hi k tip.
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 17

Trang 208

"Phi, nu khng phi th n lc ny ti khng lm g c v ny, m

n cht ri," l cu tr li.
Quan ta Taylor ca quy. ng quay ngi chm chm trong chic gh
xoay ca mnh v nhn mt cch thin cm vo nhn chng. "ng l cha
ca Mayella Ewell?" ng hi, theo kiu lm cho ting ci r bn di
chng ti tt hn.
"Vng, tha ngi," ng Ewell p mt cch ngoan ngon.
Quan ta Taylor tip tc vi ging iu t t, "y l ln u ng xut
hin ta n h? Ti khng nh tng thy ng trc y." Trc ci
gt u khng nh ca nhn chng ng tip tc, "Tt, vy chng ti
hy hiu ng my iu. S khng c bt c suy on tc tu c th
c nghe thy v bt c vn no t bt c ai trong ta n ny chng
no ti cn ngi y. ng c hiu khng?"
ng Ewell gt u nhng ti khng tin ng ta hiu. Quan ta Taylor th
di v ni, "c cha, ng Gilmer?"
"Cm n ngi. ng Ewell, ng s ni vi chng ti bng chnh li khai
ca ng v nhng g xy ra vo ti hai mi mt thng Mi mt
ch?"
Jem nhe rng ci v ht ngc tc anh. Bng-li-khai-ca-chnh-ng l
nhn hiu ca ng Gilmer. Chng ti thng t hi ng Gilmer s nhn
chng ca ng c th s dng li khai ca ai khc y.
"Phi, m hai mi mt thng Mi mt ti tr v t trong rng vi
mt b ci v khi va vo ti hng ro ti nghe ting Mayella r ln
nh mt con ln b chc tit trong nh....."
Ti y quan ta nhn gay gt vo nhn chng v hn quyt nh
nhng suy on ca ng ta hon ton khng c nh xu, v ng ta
du li nh th ang ngi ng.
"Lc l my gi, ng Ewell."
"Ngay trc khi mt tri ln. ti ang ni rng Mayell ang go ln
n nh bt c cha Jesus...." Mt ci nhn na t gh ca quan ta
khin ng Ewell im bt.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 17

Trang 209

"Sao? C ta ang go ln h?" ng Gilmer hi.

ng Ewelll nhn quan ta mt cch lng tng. "Phi, Mayella ang go
m v vy ti b b ci xung v chy ti nhanh ht sc mnh nhng
vng phi hng ro, nhng khi g ra c ti chy n ca s v
thy...? Khun mt ng Ewell ta. ng ta ng dy v ch tay vo
Tom Robinson. "..... ti thy thng mi en ng kia ang cy Mayella
ca ti."
Phng x ca ng Taylor qu im lng, n ng t c dp s dng
chic ba ca mnh, nhng lc ng g n nm pht. B Atticus
ng bn gh quan ta v ni iu g vi ng. ng Tate trong vai
tr s quan cao cp nht ca ht ng ngay gia li i ng dp yn
phng x n cht cng. ng sau chng ti, c ting rn r nghn ngo
gin d t nhng ngi da mu.
Mc s Sykes chm ngang Dill v ti, ko khuu tay Jem. "Cu Jem, tt
hn l cu a c Jean Louise v nh. Cu Jem, cu nghe ti ni khng?"
Jem quay sang. "Scout, v nh. Dill, cu vi Scout v nh."
"Anh phi lm gng cho em trc," ti ni, nh cu tuyn b ca b
Atticus.
Jem cau c gin d vi ti, ri ni vi mc s Sykes, "Chu ngh khng
sao u, mc s. Con b khng hiu g u."
Ti b xc phm d di. "Chc chn l em hiu ht. Em hiu c mi
th anh hiu."
"Im no. Mc s, con b khng hiu g u. N cha n chn tui m."
i mt en ca mc s Sykes lo lng. "ng Finch bit bn chu y
khng? Chuyn ny khng thch hp cho c Jean Louise cng nh cho
cc cu."
Jem lc u. " xa vy b chu khng thy c ti chu u. Khng
sao u, mc s."
Ti bit Jem s thng, bi ti bit khng c g c th khin anh ri khi
y lc ny. Dill v ti an ton, d ch trong t lu: t ch b Atticus ng

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 17

Trang 210

c th nhn thy chng ti nu ng nhn ln.

Khi quan ton Taylor g ba, ng Ewell vn ngi vnh vo trn gh
nhn chng, quan st cng trnh ca mnh. Vi mt cm t ng ta
bin nhng ngi i cm tri vui v thnh mt m ng x xo, cng
thng, hn di, t t b m hoc bi ting g ba ngy cng gim v
cng cho n khi thnh m thanh duy nht trong phng x n l
ting cc cc m h: quan ta c l ang g bt ch vo gh.
Khi kim sot li c vn phng, quan ta Taylor ngi da lng vo
gh. ng bt ng c v r ri; tui tc ca ng ang l ra v ti ngh v
nhng g b Atticus ni - ng b Taylor khng hn nhau nhiu - ng
hn gn by mi.
"C mt yu cu," quan ta Taylor ni, "rng phng x ny khng cn
ngi d khn, hoc t nht l ph n v tr em, mt yu cu vn s b
t chi trong lc ny. Ni chung ngi ta xem nhng g h tm kim, v
nghe nhng g h lng nghe, v h c quyn cho con h nm tri n,
nhng ti c th bo m vi cc v mt iu: cc v s nhn nhng g
cc v thy v nghe trong im lng hoc ri khi phng x n; nhng cc
v s khng ri khi n cho n khi ton b m ng hn lon cc v
c a ra trc ti v b buc ti khinh mit ta. ng Ewell, ng s
gi li khai ca ng trong gii hn ca vic s dng ting Anh Thin
cha gio, nu c th c. Tip tc i, ng Gilmer."
ng Ewel; gi ti nh v mt ngi cm-ic. Ti tin chc ng ta khng
h nghe bt c mt li no quan ta Taylor nhm vo ng ta - ming
ng ta u tranh mt cch im lng vi nhng li - nhng ngh ca
chng biu l trn khun mt ca ng ta. V t mn mt dn, thay th
bng s bng bnh ng ngnh hon ton khng la c quan ta
Taylor: chng no ng Ewell cn ng trn bc nhn chng, quan ta
cn mt n ng ta nh th thch thc ng ta lm bt c ng tc sai
st no.
ng Gilmer v b Atticus lic nhn nhau. B Atticus ngi xung li, ng
chng tay vo m v chng ti khng thy c khun mt ng. ng
Gilmer c v hi tht vng. Mt cu hi ca quan ta Taylor lm ng
nh nhm, "ng Ewell, ng c thy b co giao cu vi con gi ng
khng?"
"C, ti c thy."
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 17

Trang 211

C ta im lng, nhng b co ni iu g . B Atticus th thm vi anh

ta, v Tom Robinson im lng.
"ng ni ng ng ca s?" ng Gilmer hi.
"Vng, tha ngi."
"N cch mt t bao xa?"
"Khong mt thc."
"ng c nhn r cn phng khng?"
"C, tha ngi."
"Cn phng trng nh th no?"
"Mi th b vng t tung, ging nh c mt v nh ln."
"ng lm g khi thy b co?"
"Ti chy vng qua vo nh, nhng hn chy ra ca chnh trc
ti. Ti thy hn l ai, ng vy. Ti qu lo cho Mayella nn khng ui
theo hn. Ti chy vo nh v con b nm trn sn khc lc um sm....."
"Ri ng lm g?"
"Ti chy tm Tate ngay. Ti bit n l ai, phi, sng di kia trong khu
mi en , i qua nh mi ngy. Quan ta, ti yu cu ht ny sut
mi lm nm qua l dn sch khu di , sng gn chng rt nguy
him ngoi ra cn lm gim gi tr ti sn ca ti...."
"Cm n, ng Ewell," ng Gilmer ni nhanh.
Nhn chng vi v ri bc v m sm vo b Atticus, ngi ng
ln hi ng ta. Quan ta Taylor cho php ta ci m ln.
"Ch mt pht thi, tha ngi," b Atticus ni mt cch ha nh. "Ti c
th hi ng mt hai cu c khng?"
ng Ewell quay tr li gh nhn chng, ngi xung v nh gi b
Atticus vi v ng vc cao ngo, mt tc phong ph bin nhng nhn
chng ca ht Maycomb khi phi i mt vi lut s i lp.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 17

Trang 212

"ng Ewell," b Atticus bt u, "m ngi ta chy ti chy lui rt

nhiu. Xem no, ng ni ng chy v nh, ng chy n ca s, ng
chy vo trong, ng chy ti Mayella, ng chy i tm ng Tate. Vy,
trong sut vic chy , ng c chy tm mt bc s khng?"
"Khng cn. Ti chng kin nhng g xy ra m."
"Nhng c mt iu ti khng hiu," b Atticus ni. "ng khng quan
tm ti tnh trng ca Mayella sao?"
"Chc chn ti c quan tm," ng Ewell ni. "Ti thy a lm chuyn
m."
"Khng, ti mun ni l tnh trng sc khe ca c y. B ng khng
ngh bn cht vt thng ca c y cn phi c chm sc t hay
sao?"
"Ci g?"
"ng khng ngh c y cn c mt bc s, ngay lp tc sao?"
Nhn chng ni ng ta khng h ngh n iu , trong i mnh ng
ta cha tng gi bc s cho bt c ai trong nh, v nu phi gi th ng
ta phi tn nm la. "Phi vy khng?" ng ta hi.
"Khng hn," b Atticus ni mt cch h hng. "ng Ewell, ng c nghe
li khai ca ng cnh st trng, ng khng?"
"Ri sao?"
"ng trong phng x n khi ng Tate trn bc nhn chng, ng
khng? ng nghe mi iu ng ta ni, ng khng?"
ng Ewell cn nhc vn mt cch cn thn, v c v quyt nh cu
hi ny l an ton.
"Phi," ng ta ni.
"ng c ng vi m t ca ng ta v nhng vt thng ca Mayella
khng?"
"Ri sao?"
B Atticus quay nhn ng Gilmer v mm ci. ng Ewell c v quyt
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 17

Trang 213

nh khng cho lut s bin h cht li im no.

"ng Tate khai l mt phi ca c y b bm en, rng c y b nh
quanh....."
", phi," nhn chng ni. "Ti ng mi iu ng Tate ni."
"ng ng ?" B Atticus nh nhn ni. "Ti ch mun chc." ng i
n ch ngi vit bin bn ta n, ni iu g , v ngi vit bin
bn gii lao cho chng ti vi pht bng cch c li li khai ca ng
Tate nh th n l bng yt gi ca th trng chng khon, "......mt
no bn tri c ta, , phi, n l bn phi c ta. Mt phi ca c ta, ng
Finch. Gi th ti nh ra ri, c ta b nh." ng ta lt trang khc. "Bn
pha ca khun mt Cnh st trng, lm n lp li nhng g ng
va ni, ti ni l con mt phi ca c ta..."
"Cm n, Bert," b Atticus ni. "ng nghe n ln na ri, ng Ewell.
ng c thm g na khng? ng c ng vi ng cnh st trng
khng?"
"Ti ng vi Tate Con mt ca n b bm v n b p rt d."
Ngi n ng nh b ny c v qun vic ng ta b quan ta lm nhc
trc . R rng ng ta ngh b Atticus l mt i th d chu. C v
nh ng ta dn dn hng ho tr li; ngc ng ta cng phng ln, v
mt ln na ng ta l mt con g trng nh. Ti ngh ng ta s lm
bt tung o s mi ca mnh trong cu hi k tip ca b Atticus.
"ng Ewell, ng bit c v bit vit khng?"
ng Gilmer xen no. "Phn i," ng ta ni. "Ti khng thy vic nhn
chng bit ch c lin quan g n v ny, khng lin quan v khng
cn thit."
Quan ta Taylor nh ni nhng b Atticus ni, "Quan ta, nu ng
cho php cu hi ny cng vi mt cu hi na ng s sm thy thi."
"c ri, chng ta hy xem," quan ta ni, "nhng hy m bo rng
chng ti thy, Atticus. Bc b phn i."
ng Gilmer cng nh a s chng ti t m mun bit tnh trng hc
vn ca ng Ewell s c nh hng g trong v x ny.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 17

Trang 214

"Ti s lp li cu hi," b Atticus ni. "ng bit c v bit vit khng?"

"Chc chn l ti bit."
"ng s vit tn ng cho chng ti xem c ch?"
"Chc chn ri. ng ngh ti k cc ha n cu tr ca ti nh th
no?"
ng Ewell ang lm cho cc cng dn yu mn ng ta. Nhng ting x
xo v ci khc khch bn di chng ti chc chn c lin quan ti
vic ng ta l mu ngi k cc th no.
Ti bt u lo lng. B Atticus c v bit nhng g ng ang lm nhng ti c v nh ng i soi ch m khng c n. Khng bao gi,
khng bao gi, khng bao gi, trong khi i cht li hi mt nhn
chng mt cu hi m bn khng bit trc cu tr li, l mt
nguyn tc m ti hp thu cng vi thc n hi s sinh. Lm iu ,
bn s thng nhn c cu tr li m bn khng mun, mt cu tr
li c th lm hng v kin ca bn.
B Atticus ang th tay vo ti o khoc bn trong ca ng. ng rt ra
mt bao th, ri th tay vo ti o vest rt ra mt cy bt my. ng c
ng mt cch ung dung v quay sang bi thm on c th nhn r
ng. ng vn np bt ra v nh nhng t n ln bn. ng vy nh cy
bt v trao n cng vi bao th cho nhn chng. "ng s vit tn ng
cho chng ti c ch?" ng hi. "Mt cch r rng ngay by gi,
bi thm on c th thy ng vit."
ng Ewell vit vo lng bao th mt cch t mn thy quan ta
Taylor ang nhn ng ta chm chm nh th ng ta l mt a hoa dnh
dnh thm ngt ang mn khai trn bc nhn chng, thy ng
Gilmer ang na ngi na ng ngay bn ng ta. Bi thm on ang
nhn ng ta, mt ngi ang chm ti trc vi hai bn tay t trn ro
chn.
"Ci g th v th?" ng ta hi.
"ng thun tay tri, ng Ewell," quan ta Taylor ni. ng Ewell gin d
quay sang quan ta v ni ng ta khng thy vic thun tay tri ca ng
ta c lin quan g n chuyn ny, rng ng ta l ngi knh Cha v
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 17

Trang 215

Atticus Finch ang ln lt ng ta. Nhng lut s bp bm nh b

Atticus lun li dng ng ta bng nhng cch thc la bp ca h.
ng ta ni vi h nhng g xy ra, ng ta s ni i ni li iu
- ng ta lm th. Chng c g b Atticus hi ng ta c th lay chuyn
c cu chuyn ca ng ta, rng ng ta nhn qua ca s, ri chy
ui theo tn mi en , sau chy tm cnh st trng. Cui cng
b Atticus cho ng ta ri bc.
ng Gilmer hi ng ta mt cu na. "V vic vit bng tay tri ca ng,
ng thun c hai tay h ng Ewell?"
"Ti chc chn khng phi th, ti c th s dng mt tay thun nh
ngi khc," ng ta ni thm, nhn vo bn tay ca bn bin h.
Jem c v ri vo mt cn im lng. Anh ang g nh vo thanh lan can,
v mt ln na anh th tho, "Ta nm c hn ri."
Ti khng ngh th: b Atticus ang c chng minh, theo ti, rng ng
Ewell c th nh Mayella. Ti c th hiu c ti . Nu mt phi
ca c ta bm en v c ta b nh ch yu l mt bn phi, iu c
xu hng chng t rng mt ngi thun tay tri lm chuyn .
Sherlock Home v Jem s ng . Nhng Tom Robinson cng c th l
ngi thun tay tri. Ging nh ng Heck Tate, ti tng tng mt
ngi i din vi ti, tham gia mt v kch cm ngn, v kt lun rng
ng ta c th tm c ta bng tay phi v p c ta bng tay tri. Ti
nhn xung ng ta. Lng ng ta quay v pha chng ti, nhng ti c
th nhn thy b vai rng v ci c to nh b mng ca ng ta. ng ta
c th lm chuyn d dng. Ti ngh Jem ang m g 2.
Ch thch
1. m ch Robert Edward Lee (1807-1870) v tng lng danh nht ca qun i min
Nam trong Ni chin.
2. Nguyn vn: "counting his chickens,"Scout dng na cu tc ng "Dont count your
chicken before theyre hatched" (ng m g trc khi trng n) c ngha l ng chc
chn trc khi chuyn xy ra. V Jem c v chc chn rng Atticus s thng, nn Scout
ngh Jem qu tin chc vo mt chuyn cha chc xy ra.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

CHNG 18
Nhng ai ang xng ln ln na.
"Mayella Violet Ewell.....!"
Mt c gi tr i ln bc nhn chng. Khi c gi tay ln th rng chng
c c a ra l s tht, ton b s tht, v chng c g ngoi s tht, cu
Cha ph h, c ta c v mng manh, nhng khi ngi i mt vi
chng ti trn gh nhn chng c tr thnh chnh con ngi c, mt c
nng c thn hnh m chc quen vi lao ng nng nhc.
ht Maycomb, tht d xc nh khi no ngi ta tm ra thng
xuyn, tri vi vic tm ra mt nm mt ln: ng Ewell c mt v nh
b bng; nh th vic ngm nc qua m ly mt i ca ng ta
nhng lp v bi bn bo v, da ng ta c v nhy cm vi nhng hin
tng t nhin. Mayella trng c nh c ta ang c gi sch s. v ti
nh li hng hoa phong l trong sn nh Ewell.
ng Gilmer yu cu Mayella k cho bi thm on nghe bng li ca
chnh c nhng g xy ra vo ti ngy hai mi mt thng Mi mt
nm ri, ch bng li ca chnh c, xin c vui lng.
Mayella ngi im lng.
"C u lc chng vng ti ?" ng Gilmer bt u mt cch kin
nhn.
"Trn hin nh."
"Hin no?"
"Chng c hin no, tr mt ci hin, hin trc nh."
"C lm g hin nh?"
"Chng lm g."
Quan ta Taylor ni, "Ch ni cho chng ti nghe nhng g xy ra. C c
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 18

Trang 217

th lm iu c, ng khng?"
Mayella nhn ng ta v a khc. C ly tay che ming v thn thc.
Quan ta Taylor c khc mt hi ri ni, "Nhiu ri. ng s
bt c ai y, min l c ni s tht. Tt c iu ny l lng vi c, ti
bit, nhng c chng c g phi xu h hay s hi. C s ci g?"
Mayella ni iu g qua k tay. " l ci g?" Quan ta hi.
"ng ta," c ta thn thc, ch vo b Atticus.
"ng Finch h?"
C mnh dn gt u, ni. "Khng mun ng ta lm g ti nh lm
vi ba ti, tm cch chng t ng y thun tay tri...."
Quan ta Taylor gi mi tc bc dy ca ng. R rng ng cha tng
gp phi mt vn nh kiu ny. "C bao nhiu tui ri?" ng hi.
"Mi chn tui ri," Mayella p.
Quan ta Taylor hng ging v c gng mt cch thm hi ni bng
ging nh nhng. "ng Finch khng c nh lm c s," ng gm g,
"v nu ng ta lm vy, th c ti y ngn ng ta. Ti ngi y
lm chuyn . By gi c l mt c gi ln, v vy c hy ngi thng
ln v ni... ni vi chng ti nhng g xy ra vi c. C lm iu
c m, ng khng?"
Ti th tho vi Jem, "C ta khn ch?"
Jem ang lic nhn xung bc nhn chng. "Cha ni c," anh ni.
"C ta c khn ngoan lm cho quan ta thng cm vi c ta,
nhng c ta c th ch..., anh khng bit."
An lng, Mayella nhn b Atticus vi anh mt khip s cui cng v ni
vi ng Gilmer, "Vng, tha ngi, ti ang hin nh v...... v anh ta
xut hin, v, ngi bit . C mt ci t ng qun o trong sn m ba
ti mang v lm ci chm... ba ti biu ti ra bt trong khi ng v
rng nhng ba ti thy mnh khng c khe, ri hn ta i ngang
qua...."
" Hn ta l ai?"

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 18

Trang 218

Mayella ch Tom Robinson. "Ti s phi hi c c th hn," ng Gilmer

ni. "Ngi vit bin bn khng th ghi li cc c ch."
"Ngi ng kia ," c ta ni. "Robinson."
"Sau chuyn g xy ra?"
"Ti ni li y, thng mi, v ba ci t ny cho tao, tao cho my nm
xu. Hn ta c th lm chuyn ny d dng. V vy hn vo sn v ti
bc vo nh ly ng nm xu cho hn v ti quay li v trc khi
ti kp bit chuyn g xy ra th hn ln ti. Hn chp ti t pha
sau. Hn bp c ti, chi ra ti v ni by b...... Ti vng vy v la
ht, nhng hn bp c ti. Hn nh ti lin tc...."
ng Gilmer ch cho Mayella trn tnh li: c ta ang xon chic khn
thnh mt si dy y m hi; khi c ta m n ra lau mt n nhn
nhm trong i tay nng hi ca c ta. C ta ch cho ng Gilmer hi
mt cu na, nhng khi thy ng ta khng hi, c ni, ".... hn ti
xung sn lm ti nght th v hm hip ti."
"C c la ln khng?" ng Gilmer hi. "C c la v chng tr li khng?"
"Ti cho rng mnh lm vy, la ht sc mnh, v go ln ht c."
"Sau chuyn g xy ra?"
"Ti khng nh r, nhng vic k tip ti bit l ba ti bc vo phng
v ng ngay ch ti go ln ai lm chuyn ny, ai lm chuyn
ny? Ri ti ngt i v vic k tip ti bit l ng Tate ko ti ng dy
v dn ti n x nc."
Hnh nh vic k ca Mayell khin c ta t tin, nhng khng phi
l kiu tr tro ca cha c ta: c mt iu g ln lt trong li k ca c ta.
Ging nh mt con mo c i mt kin nh nhng ci ui co git.
"C ni c chng tr hn quyt lit? Chng tr bng ht sc mnh?" ng
Gilmer hi.
"Chc chn ti lm vy," Mayella bt chc cha c ta.
"C chc chn rng hn hm hip c?"

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 18

Trang 219

Mt Mayella mo m, v c e rng c ta s li khc. Thay vo , c ta

ni, "Hn lm chuyn hn toan tnh."
ng Gilmer gi s ch n mt ngy nng bng cch ly tay vut
u. "Lc ny ch c th," ng ta ni mt cch vui v, "nhng c c .
Ti mong ng Finch khng khip s c mt cu hi dnh cho c."
"i din tiu bang khng c tc ng n nhn chng chng li lut
s bin h," quan ta Taylor lm bm mt cch nghim tc, "t nht lc
ny l khng."
B Atticus ng dy ti ci nhng thay v i n bc nhn chng,
ng ci nt o khoc v mc hai ngn tay ci vo o gile, ri ng t tn
bng qua phng i v pha ca s. ng nhn ra ngoi, nhng khng c
v c bit quan tm n nhng g ng thy, ri ng quay ngi v i
tr li bc nhn chng. Qua nhiu nm di kinh nghim, ti c th ni
ng ang c i ti quyt nh v chuyn g .
"C Mayella," ng mm ci ni, "ti s khng lm c s. Gi chng ta
hy lm quen. C bao nhiu tui?"
" ni ti mi chn, ni chuyn vi quan ta ng kia ri."
Mayella ht u gin d v pha quan ta.
"C ni nh th, c ni nh th, tha qu c. C s phi kin nhn
vi ti, c Mayella. Ti gi v khng th nh tt nh xa. Ti c th
hi c mt s iu m c ni ri, nhng c phi cho ti mt cu tr
li, c khng? Tt."
Ti chng thy c g trong v mt ca Mayella chng t gi nh ca b
Atticus rng ng c c s hp tc ht lng ca c ta. C ta ang
nhn ng mt cch gin d.
"Ti s khng tr li mt ch no ng ni chng no ng cn tip tc coi
thng ti," c ta ni.
"Sao?" B Atticus git mnh.
"Chng no ng cn tip tc giu ct ti."
Quan ta Taylor ni, "ng Finch khng giu ct c. C sao vy?"
Mayella lic nhn b Atticus, nhng c ta ni vi quan ta, "Chng no
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 18

Trang 220

ng ta cn tip tc gi ti l qu c v ni c Mayella. Ti khng vic g

phi chp nhn ci kiu lo xc ca ng ta. Ti khng c gi ti y
nhn iu ."
B Atticus tip tc i n ca s v cho quan ta Taylor gii quyt
vn ny. Quan ta Taylor khng phi l nhn vt d ng lng,
nhng ti cm thy tic cho ng khi ng ang c gii thch. " ch l
cung cch ca ng Finch," ng ta ni vi Mayella. "Chng ti lm
vic trong ta n ny nhiu nm lin tc v ng Finch lun lun lch s
vi mi ngi. ng y khng c coi thng c, ng y c t ra lch s.
ch l cung cch ca ng y."
Quan ta da ngi vo gh, "Atticus, hy tip tc vi v kin ny v
bin bn cho thy rng nhn chng khng b nhc m, ngc li vi
quan im ca c y."
Ti t hi trong i c ta c ai gi c ta l "qu c" hay "c Mayella"
khng; chc hn l khng, v c ta kh chu vi kiu lch s thng
thng ny. Cuc sng ca c ta th no? Ti nhanh chng nhn ra.
"C ni c mi chn tui," b Atticus tip tc. "C c bao nhiu anh ch
em?" ng i t ca s ngc tr li bc nhn chng.
"By," c ta ni, v ti t hi liu tt c h c ging hng ngi ti
gp vo ngy u tin i hc khng.
"C ln nht h? Ch c h?"
"Phi."
"M c mt bao lu ri?"
"Khng bit... lu lm ri."
"C c bao gi i hc khng?"
"c v vit tt nh ba ti ng kia."
Mayella c v ging nh ng Jingle 1 trong mt cun sch ti c.
"C i hc c bao lu?"
"Hai nm... ba nm... khng nh."

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 18

Trang 221

T t, nhng chc chn ti bt u nhn ra chiu hng trong

nhng cu hi ca b Atticus: t nhng cu hi m ng Gilmer cho
rng cha n khng cn thit hoc khng lin quan cn phi
phn i, b Atticus lng l xy dng trc bi thm on bc tranh v
cuc sng nh Ewell. Bi thm on bit c nhng iu sau: chi
phiu cu tr ca h khng nui gia nh, c mi ngh ng mnh m
rng ng b dng n ung ru - i khi ng ta i vo vng m ly
nhiu ngy v tr v nh bnh r ri; thi tit him khi lnh
buc phi mang giy, nhng khi tri lnh, bn c th lm nhng i
giy tuyt vi t nhng si x t bnh xe c; gia nh ko nc bng
nhng chic x t nhng con sui chy ra ti u mt bi rc - h gi
vng t quanh sch rc ri - v mi ngi t lo cho mnh khi
mun gi sch s: nu mun tm bn ko nc cho ring bn; nhng
a nh hn b cm lin tc v b nhim giun kinh nin; c mt qu b
i khi n hi Mayella ti sao c ta khng i hc - c ta vit ra cu tr
li; c hai thnh vin trong nh bit c v vit, th nhng ngi cn
li khng cn i hc - ba c cn chng nh.
"C Mayella," b Atticus ni, nh b buc lng phi hi, "mt c gi
mi chn tui nh c tt phi c bn. Bn c l ai?"
Nhn chng nhu my nh bi ri. "Bn h?"
"Phi, c khng quen ai bng tui c, hoc ln hn c, hoc nh hn c
sao? Con trai ln con gi? Ch bn b bnh thng thi?"
V th ch ca Mayella, vn du xung mc trung lp min
cng, li bng ln. "ng li giu ct ti na h, ng Finch?"
B Atticus cho cu hi ca c ta tr li cu hi ca ng.
"C c yu thng cha c khng, c Mayella?" L cu hi k tip ca
ng.
"Thng ba ti, ngha l sao?"
" ti l, ng ta c tt vi c khng, ng ta c d gn gi vi c khng?"
"ng ta cng d chu, tr khi....."
"Tr khi no?"

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 18

Trang 222

Mayella nhn cha c, ngi ang ngi ti gh ca ng ta v da vo

thanh chn. ng ta ngi thng ln v ch cu tr li ca c.
"Chng tr khi no c," Mayella ni. "Ti ni ng y cng d chu."
ng Ewell ngi da tr li.
"Tr khi ng ta say ru, phi khng?" B Atticus hi qu nh nhng
n Mayella gt u.
"ng ta c bao gi lng c khng?"
" ng l sao?"
"Khi ng y... gin d, ng y c nh c khng?"
Mayella nhn quanh, nhn xung ngi th k ta, nhn ln quan ta.
"Tr li cu hi i, c Mayella," quan ta Taylor ni.
"T nh n gi ba ti cha tng ng n mt si tc ca ti," c ta
tuyn b mt cch chc nch. "ng y khng bao gi ng n ti."
Knh ca b Atticus hi tt xung, v ng y n ln mi. "Chng ta
c mt cuc trao i tt, c Mayella, v by gi ti ngh chng ta nn i
vo v ny. C ni c yu cu Tom Robinson n ba mt..... ci g
nh?"
"Mt ci t, mt ci t c y nhc ngn ko bn trong."
"V c bit r Tom Robinson?"
"ng mun ni sao?"
" ti mun ni l c bit anh ta l ai, anh ta sng u?"
Mayella gt u. "Ti bit hn ta l ai, hn i ngang qua nh ti mi
ngy."
"y l ln u c yu cu anh ta vo bn trong hng ro?"
Mayella hi git mnh trc cu hi. B Atticus i chm ri n ca s,
nh ng lm ny gi: ng s hi mt cu, ri nhn ra, ch cu tr li.
ng khng thy c ta bt gic git mnh, nhng theo ti ng bit c ta
rng ng. ng quay sang v nhn my. "y..." ng li m li.
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 18

Trang 223

"Phi, ln u."
"Trc c cha bao gi yu cu anh ta vo bn trong hng ro ?"
By gi c ta chun b. "Khng, ti chc chn l khng."
"Mt ln ni khng l ri," b Atticus ni mt cch bnh thn. "Trc
y c cha tng nh anh ta lm vic g lt vt cho c ch?"
"C th," Mayella tha nhn. "C nhiu tn mi en quanh ."
"C c th nh bt k ln no khng?"
"Khng."
"c ri. By gi ti nhng g xy ra. C ni Tom Robinson sau
lng c trong khi c quay li, ng vy khng?"
"ng."
"C ni anh ta bp c c, cha ra v ni by b.... ng vy khng?"
"ng."
Tr nh ca b Atticus bt ng tr nn chnh xc. "C ni hn tm ly
ti, bp c ti v hm hip ti - phi vy khng?"
"Ti ni vy."
"C nh hn nh vo mt c ?"
Nhn chng do d.
"C c v chc rng hn bp c c, sut thi gian c chng tr li,
nh khng? C v go r ht sc ca c. C nh anh ta nh vo
mt c h?"
Mayella im lng. C v nh c ta ang c hiu r mt th g . Trong
pht chc ti ngh c ta ang thc hin tr chi ca ti v ca ng Heck
Tate, gi v nh c mt ngi trc mt chng ti. C ta nhn ng
Gilmer.
" l mt cu hi d, c Mayella, v vy toi s th mt ln na. C c
nh anh ta nh vo mt c khng?" Ging ca b Atticus mt v d
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 18

Trang 224

chu; ng ang ni bng ging kh khan, y v chuyn nghip xa cch

ca ng. "C c nh anh ta nh vo mt c khng?"
"Khng, ti khng nh hn ta c nh vo mt ti khng. ti l phi
ti c nh, hn ta nh ti."
"Cu sau mi l cu tr li ca c phi khng?"
"H? Phi, hn nh...... ti ch khng nh r, ti ch khng nh.... tt
c xy ra qu nhanh."
Quan ta Taylor nhn Mayella mt cch nghim khc. "ng khc, c
kia......" ng ta ln ting, nhng b Atticus ni, "C c ta khc, nu c
ta mun, tha qu ta. Chng ta cn rt nhiu thi gian m."
Mayella kht mi gin d nhn b Atticus. "Ti s tr li bt c cu hi
no ng a ra - gi ti n y ri ch nho ti, phi khng? Ti s tr
li bt c cu hi no ng a ra....."
"Vy l tt," b Atticus ni. "Ch vi cu na thi. C Mayella, ng ly
lm nhm chn, c khai l b co nh c, bp c c v cng dm
c. Ti mun c bo m c bit ng ngi n ng . C nhn dng
c ngi n ng hip dm c ch?"
"c, l hn ngay ng kia."
B Atticus quay sang b co. "Tom, ng ln. Hy c Mayella nhn
anh cho k. Phi ngi n ng ny khng, c Mayella?"
i vai mnh m ca Tom Robinson nhc nhch di lp o s mi
mng ca anh. Anh nhm dy v ng vi bn tay phi t trn lng
gh. Anh ta c v thiu cn i mt cch k cc, nhng khng phi
do cch anh ta ng. Cnh tay tri ca anh ta ngn hn cnh tay phi
n ba tc, v lng lng bn hng. Cnh tay tn cng bng bn tay
nhn nhm, v t ban cng ch ti ngi ti c th thy n chng cn
hu dng g cho anh ta.
"Scout," Jem th tho. "Scout, nhn ka! Mc s, anh ta b tt."
Mc s Sykes chm sang ti v th thm vi Jem. "Cu ta b kt vo my
tch ht bng, b cun vo my tch ht bng ca ng Dulphus
Raymond hi cu ta cn nh... mu chy d lm... tut rch ht cc bp

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 18

Trang 225

tht ti tn xng...."
B Atticus ni, "y c phi l ngi cng hip c khng?"
"Chc chn l hn."
Cu hi k tip ca b Atticus rt ngn gn. "Nh th no?"
Mayella gin d. "Ti khng bit hn lm n nh th no, nhng hn
lm chuyn - ti ni tt c xy ra nhanh n mc ti..."
"By gi chng ta hy xem xt chuyn ny mt cch bnh tnh..." B
Atticus bt u, nhng ng Gilmer xen vo bng cch phn i: ng ta
khng phi l khng lin quan hoc khng quan trng, nhng Atticus
ang bt nt nhn chng.
Quan ta Taylor bt ci r ting. ", ngi xung i Horace. ng y
khng lm iu g nh th u. Nu c, th nhn chng ang bt nt
Atticus y ch."
Quan ta Taylor l ngi duy nht trong phng x n ci thnh ting.
Ngay c nhng a b cng im lng, v bt cht ti t hi liu chng c
b ngt th trn bu ngc ca m chng khng.
"By gi," b Atticus ni, "c Mayella, c khai rng b co bp c c
v nh c.... c khng ni rng anh ta ln n ng sau c v nh c
bt tnh, m c quay li v thy anh ta ng ....." B Atticus
tr li ng sau ci bn ca ng, v ng nhn mnh li l ca mnh
bng cch g cc khp ngn tay ln bn "... c c mun xem xt li li
khai ca c khng?"
"ng mun ti ni iu g m n khng xy ra ?"
"Khng, tha c, ti mun c ni iu m n xy ra. Lm n k cho
chng ti nghe mt ln na, chuyn g xy ra?"
"Ti k nhng g xy ra ri."
"Ti khai rng c quay li v thy anh ta . Lc anh ta mi bp
c c h?"
"Phi."

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 18

Trang 226

"Sau anh ta bung hng c ra v nh c h?"

"Ti ni hn lm vy."
"Anh ta lm bm mt tri ca c bng nm m tay phi ca anh ta ?"
"Ti n v n.... n trt ngang, n xy ra nh vy . Ti n v n
trt ngang." Mayella cui cng thy ra vn .
"Bt ng c li rt r im ny. Cch y mt lt c khng nh r,
phi khng?"
"Ti ni l hn nh ti."
"ng ri. Hn bp c c, hn nh c, ri hn cng hip c, ng vy
khng?"
"Chc chn l vy."
"C l mt c gi khe mnh, sut thi gian c lm g, ch ng
thi sao?"
"Ti ni ti go ln li v chng tr...."
B Atticus a tay ln gi knh ra, quay mt phi cn tt ca ng sang
nhn chng, v dn dp hi c ta. Quan ta Taylor ni, "Mi ln mt
cu hi thi, Atticus. Hy nhn chng cn kp tr li."
"c ri, ti sao c khng chy?"
"Ti c...."
"C lm g? iu g ngn cn c?"
"Ti.... hn ta vt ti xung. Hn lm vy , hn vt ti xung v
ln ti."
"C ku go sut thi gian ?"
"Chc chn ri."
"Vy ti sao a em kia khng nghe ting c? Chng u? bi rc
h?"
"Chng u."
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 18

Trang 227

Khng tr li.
"Ti sao ting ku go ca c khng lm chng chy n? Bi rc gn
hn khu rng, ng khng?"
Khng tr li.
"Hay c khng ku go g c cho n khi c thy cha c ngay ca s? C
khng ngh n vic ku go cho n lc , ng khng?"
Khng tr li.
"C phi ban u c go vo mt cha c thay v vo mt Tom Robinson?
ng vy khng?"
Khng tr li.
"Ai nh p c? Tom Robinson hay cha c?"
Khng tr li.
"Cha c thy iu g ngay ca s, ti cng dm hay s chng tr quyt
lit li n? Ti sao c khng ni s tht, c b, Bob Ewell khng h nh
c sao?"
Khi b Atticus quay i khi ch Mayella, trng b c v nh ang au
qun d dy, nhng khun mt ca Mayella l s trn ln gia khip s
v gin d. B Atticus ngi xung mt cch mt mi v lau chi mt
knh ca ng bng chic khn tay.
Bt ng Mayella tr nn rnh mch. "Ti c iu mun ni," c ta ni.
B Atticus ngng u ln. "C mun ni vi chng ti nhng g xy ra
?"
Nhng c khng nghe lng trc n trong li ngh ca ng. "Ti c
iu mun ni v sau ti s khng ni na. Rng tn mi en ng
kia cng hip ti v nu qu ng t t khng chu lm g v chuyn
ny th tt c cc ng u l hn nht t hi, hn nht t hi, tt c
l cc ng. Ci kiu t t ca cc ng chng i ti u ht - ci kiu ni
tha c hay c Mayella chng c ci nc cht g c, ng Finch...."
Sau c a khc. Hai vai c run theo nhp thn thc gin d. C ta gi
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 18

Trang 228

ng li ca mnh. C ta khng tr li cu hi no na, c khi ng

Gilmer c a c tr li ng hng. Ti on nu c ta khng ngho
kh v t hc nh th, quan ta Taylor chc b t c ta v ti khinh
mit m c ta th hin vi mi ngi trong phng x n. Bng cch
no b Atticus tc ng nng n n c ta theo mt cch m ti
khng r, nhng ng khng thy vui khi lm vy. ng ngi ci u
xung, v ti cha tng thy bt c ai nhn ai vi v cm ght nh
Mayella th hin khi c ta ri bc nhn chng i ngang bn ca b
Atticus.
Khi ng Gilmer ni vi quan ta Taylor rng bn cng t tm ngng,
quan ta Taylor ni, " n lc tt c chng ta ngh ngi. Chng ta s
tm ngh mi pht."
B Atticus v ng Gilmer gp nhau trc bc quan ta v th thm, ri
h ri phng x n bng ca ng sau bc nhn chng, l du hiu
cho tt c chng ti vn vai x hi. Ti pht hin rng mnh ang ngi
mp mt chic gh di, v ti hi b t chn. Jem ng ln v ngp.
Dill cng lm y nh vy v mc s Sykes ly m lau mt. Nhit d
ti chn mi 2, ng ni.
ng Braxton Underwood, ngi ngi lng l sut trn gh dnh cho
gii bo ch, tp trung ton b tm tr lng nghe nhng li khai, lt
i mt cau c khp ban cng dnh cho ngi da mu, v gp nh mt
ti. ng kht mi v nhn ch khc.
"Jem," ti ni, "ng Underwood va nhn ti mnh."
"Khng sao u. ng ta khng ni g vi b Atticus u, ng t s a n
vo mc x hi ca t Tribune." Jem quay li vi Dill, gii thch, ti ngh
vy, nhng im hay ca phin ta cho n nghe, nhng ti t hi
nhng im l g. Khng h c nhng cuc tranh lun di dng gia
b Atticus v ng Gilmer v bt c im no, ng Gilmer c v nh truy
t mt cch min cng; cc nhn chng b dt mi nh nhng con la,
t c li phn i. Nhng b Atticus tng ni vi chng ti rng trong
phng x ca quan ta Taylor bt c lut s no bit lun gii cht ch
cc chng c thng rt cuc li nhn nhng hng dn chnh xc t
quan ta. B cht lc iu ny cho ti ng rng quan ta Taylor c
th trng u oi v iu hnh phin ta vi v bun ng, nhng ng
him khi b lt ngc, v rng phi qua th thch mi bit d hay. B
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 18

Trang 229

Atticus ni ng l quan ta tt.

Hin thi quan ta Taylor tr li v leo ln chic gh xoay ca ng.
ng mc mt iu x g t ti o gile ra v xem xt n mt cch suy t.
Ti thc Dill. Sau khi qua c s kim tra ca quan ta, iu thuc b
cn mt cch khng thng tic. "i khi mnh phi ci xung theo
di ng ta," ti gii thch. "By gi n s chim ht bui chiu ca ng ta.
Ri my coi." Khng bit bn trn ang chm ch nhn mnh, quan ta
Taylor gii quyt mu x g b cn t bng cch y n mt cch kho
lo ra mi ng v ku, "Ph!" ng ta phun n vo ng nh mt cch
chnh xc n chng ti c th nghe n ri bm mt ting no .
"Tao dm chc ng ta l v ch trong tr nhai giy thnh cc trn ri
nm," Dill lm bm.
Nh mt nguyn tc, gi gii lao ngha l mi ngi ra ngoi ht,
nhng hm nay ngi ta khng ri ch. Ngay c nhng ng Idler,
nhng ngi khng th lm m tr tui xu h ri ch ngi nhng
cho h, vn ng dc theo cc bc tng. Ti on ng Heck Tate
dnh ring nh v sinh ht cho cc nhn vin ta n.
B Atticus v ng Gilmer quay li v quan ta Taylor nhn ng h ca
mnh. "Ta s tip tc ti bn gi," ng ni, iu ny gi t m, v ng
h ta n hn bo gi t nht hai ln. Ti khng nghe n hoc cm
thy nhng dao ng ca n.
"Chng ta kt thc trong chiu nay c khng?" Quan ta Taylor hi.
"Sao, Atticus?"
"Ti ngh ta lm c," b Atticus ni.
"ng c bao nhiu nhn chng?"
"Mt."
"Vy gi anh ta ln i."
Ch thch
1. Jingle: mt nhn vt trong tiu thuyt The Pickwick Papers ca Charles Dickens, ngi
thng by t kin bng nhng cu khng trn ngha.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 18

Trang 230

2. y l Fahrenheit, bng khong 32 C.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

CHNG 19
Thomas Robinson vng tay xung, lun nhng ngn tay vo bn di
cnh tay phi v nng n ln. Anh ta nng cnh tay ti cun Kinh Thnh
v bn tay tri nh cao su ca anh ta tm cch tip xc vi ba sch mu
en. Khi anh ta gi bn tay phi ln, bn tay tri v dng trt khi
cun Kinh Thnh v ng vo bn vin th k. Anh ta c mt ln na
th quan ta Taylor lu bu: "c ri, Tom." Tom c li th v bc
vo gh nhn chng, b Atticus nhanh chng khin anh ta k cho chng
ti nghe.
Tom hai mi lm tui; anh ta ci v v c ba a con; trc y
anh ta gp rc ri vi php lut; anh ta tng t ba mi ngy
vi ti gy ri trt t cng cng.
" hn l mt v gy ri trt t cng cng," b Atticus ni. "Gm
nhng chuyn g?"
"nh nhau vi mt ngi khc, hn ta c chm ti."
"Hn c lm c khng?"
"C, mt cht thi, khng lm b thng. ng thy , ti..........."
Tom nhc nhch vai tri.
"Phi," b Atticus ni. "C hai ngi u b kt n ht ch?"
"Vng, tha ngi, ti phi ngi t v khng tr ni tin pht. Ngi kia
th tr c."
Dill chm ngang ti v hi Jem xem b Atticus ang lm g, Jem ni b
Atticus ang chng t cho bi thm on thy Tom chng c g giu.
"Anh c quen vi Mayella Violet Ewell khng?" B Atticus hi.
"C, tha ngi, ti phi i ngang qua nh c y ra ng hay v nh."
"Cnh ng ca ai?"
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 19

Trang 232

"Ti thu hoch cho ng Link Deas."

"Anh hi bng vo thng Mi mt ?"
"Khng, tha ngi, ti lm vic trong sn nh ng y vo ma Thu v
ma ng. Ti lm vic kh u n cho ng y quanh nm, ng y
trng nhiu h o pecan v cc th khc."
"Anh ni anh i ngang qua nh Ewell ti lui lm vic. C con ng
no khc i na khng?"
"Khng, tha ngi, ti khng bit con ng no khc."
"Tom, c ta c bao gi ni chuyn vi anh khng?"
"C, tha ngi, ti thng b m khi i ngang qua, ri mt ngy n c
ta bo ti vo trong hng ro v ba ci t cho c y."
"C ta yu cu anh ba ci..............t y hi no?"
"ng Finch, hi ma xun nm ngoi. Ti cn nh v l ma i cht
ci v ti c mang cuc theo. Ti c ni ti khng c g ngoi cuc,
nhng c y ni c y c mt ci ru. C y a ci ru cho ti v ti ba
ci t ra. C ni, Ti tnh l phi tr anh nm xu, c khng? ri ti
ni, "Khng cn, tha c, khng cn tr tin sau ti v nh. ng
Finch, l chuyn ma xun nm ngoi, chuyn cch nay mt nm
ri."
"Anh c n na khng?"
"C, tha ngi."
"Khi no?"
"Ti n nhiu ln."
Quan ta Taylor theo bn nng vi ly chic ba nh ca ng, nhng
bn tay ng ri xung. Ting r rm bn di ca chng ti dt hn m
khng cn s nhc nh ca ng.
"Trong nhng trng hp no?"
"Ngi ni g, tha ngi?"
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 19

Trang 233

"Ti sao anh v bn trong hng ro nhiu ln?"

Trn Tom Robinson gin ra. "C y gi ti vo, tha ngi. C v mi ln
ti i ngang qua c y u c cng vic nh nht no nh ti lm cht ci, ko nc cho c y. C y ti my m hoa mi ngy....."
"Anh c c tr cng phc v khng?"
"Khng, tha ngi, khng c k t ln u c y a ti nm xu. Ti vui
khi lm iu , coi b ng Ewell khng gip c y cht no c, m
cng khng gip bn nh, m ti bit c y cng khng d c ng
nm xu no."
"My a nh kia u?"
"Chng lun quanh qun . Chng nhn ti lm vic, mt s a,
mt s a bn ca s."
"C Mayella c ni chuyn vi anh khng?"
"C, tha ngi, c y c ni chuyn vi ti."
Khi Tom Robinson a ra li khai, ti cm thy rng Mayella Ewell hn
phi l k c n nht trn i ny. Thm ch c y cn c n hn c
Boo Radley, ngi khng ra khi nh sut hai mi lm nm. Khi b
Atticus hi c y c bn khng, c y c v khng hiu ng l g, ri c
ngh ng ang ch nho c. C y bun, ti ngh, nh k m Jem gi l
tr lai: ngi da trng khng c bt c chuyn g dnh lu ti c bi v c
sng gia nhng k bn thu; dn da en khng c quan h g vi c bi
v c l ngi da trng. C khng th sng ging nh ng Dolphus
Raymond, ngi thch bu bn vi ngi dn da en, bi v c khng
lm ch mt b sng v v c khng xut thn t mt gia nh lu i
t t. Khng ai bung mt cu kiu nh, "Kiu ca bn h l vy," khi
ni v ngi nh Ewell. Ht Maycomb cho h nhng gi qu Ging
Sinh, tin phc li v cho h c s khinh b. Tom Robinson chc chn l
ngi duy nht lch s vi c. Nhng c ta ni anh ta cng hip c, v
khi ng dy c ta nhn anh ta nh th anh ta l bi bn di chn c.
"Anh c bao gi," b Atticus ct ngang dng suy ngh ca ti, "vo bt
c thi im no, bc vo t ca Ewell........... anh c bao gi t chn
ln t nh Ewell m khng c mt li mi r rng ca mt ngi trong

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 19

Trang 234

nh y khng?"
"Khng, tha ngi, ngi Finch, ti cha bao gi lm vy. Ti s khng
lm vy, tha ngi."
i khi b Atticus ni rng c mt cch bit nhn chng ang ni
di hay ni tht l lng nghe hn l nhn: ti p dng th nghim ca
ng-Tom ph nhn n ba ln mt lo, m mt cch lng l, khng h
c mt thong rn r no trong ging ni ca anh ta, v ti thy rng
mnh tin anh ta bt chp s phn i hng hi ca anh ta. Anh ta c v
l mt ngi da en ng knh, v mt ngi da en ng knh s
khng bao gi bc chn vo sn nh ai mt cch t tin.
"Tom, chuyn g xy ra vi anh vo m hai mi mt thng Mi
mt nm ngoi?"
Bn di chng ti, nhng ngi d khn cng nn th v chm ti
trc. ng sau chng ti, nhng ngi da en cng lm nh vy.
Tom l ngi gc Phi en nh nhung, khng bng, m l mt th
nhung en mm mi. Trng trng ca mt chiu sng trn khun mt
anh v khi anh ni chng ti thy nh lp lnh ca hm rng. Nu
khng b tt, anh s l mt mu n ng p.
"ng Finch," anh ni, "ti v nh nh thng l ti v khi ti i
ngang qua nh Ewell th c Mayella Ewell ang hin nh, nh c y
ni. Xung quanh c v rt yn lng, v ti hon ton khng bit ti sao.
Ti ang ngm ngh ti sao nh th, khi i ngang qua , th c y ku
ti v gip c y mt cht. Vy l ti bc v trong hng ro v nhn
quanh tm ci ba, nhng khng thy ci u ht v c y ni.
Khng ti c ci ny cho anh lm trong nh. Cnh ca c st bn l ri
xung ri. Ti hi c c cy vt khng, c Mayella? c y ni c. Ri ti
bc ln my bc thm v c y ra hiu cho ti bc v trong, ti i vo
phng trc v nhn ci ca. Ti ni c Mayella l ci ca ny trng n
m. Ti ko n ti lui v my ci bn l cn tt. Ri c y ng ca ngay
trc mt ti. ng Finch, ti t hi sao nh yn ng d vy, ri ti cht
thy nh khng c a b no, khng mt a b no ht, v ti hi c
Mayella, My a nh u?"
Ln da en mn ca Tom bt u sng ln, v anh a tay ln vut mt.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 19

Trang 235

"Ti hi bn nh u?" Anh tip tc, "v c y ni - c y bt ci, i

khi l vy - c y ni bn nh xung th trn n kem. C y ni, ti
phi mt c nm dnh c my ng nm xu, nhng ti lm
c. Ti n ko nhau xung th trn ht c ri."
V kh chu ca Tom khng phi do s m t. "Sau anh ni g,
Tom?" B Atticus hi.
"Ti ni iu g kiu nh vy, sao vy c Mayella, c ng l thng
minh khi i ti nh nh vy. V c y ni, anh ngh th h? Ti khng
ngh c y hiu nhng g ti ngh - ti l c y tht thng minh khi tit
kim nh vy, v c tht tt khi chiu i ti nh."
"Ti hiu anh, Tom, ni tip i," b Atticus ni.
"Ti ni ti nn v thi, ti khng c g lm tt cho c y,v c y ni
c y ti c th lm cng chuyn gip c ch, v ti hi c y chuyn
g, v c y ni ch bc ln ci gh ng kia ri ly ci hp trn u t
xung."
"Khng phi ci t anh ba ch?" B Atticus hi.
Nhn chng mm ci, "Khng, tha ngi, mt ci khc. N cao c cn
phng. V vy ti lm vic c y bo, v ti vi ln th ngay lp tc nhn
ra c y - c y m cng hai chn ti, m cng hai chn ti, ng Finch.
C y lm ti s n ti nhy xung v lm ci gh lun... l
vt duy nht, mn c duy nht trong phng , ng Finch, khi ti
ri n. Ti th trc Cha."
"Chuyn g xy ra sau khi anh lm chic gh?"
Tom Robinson im bt. Anh nhn b Atticus, nhn bi thm on, ri
nhn ng Underwood ang ngi ng kia phng x n.
"Tom, anh th ni ton b s tht. Anh s ni iu ch?"
Tom bi ri a bn tay ln ming.
"Chuyn g xy ra sau ?"
"Tr li cu hi ," quan ta Taylor ni. Mt phn ba iu x g ca
ng bin mt.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 19

Trang 236

"ng Finch, ti bc ra khi gh v quay li v c y nhy x vo ti."

"Nhy x vo anh? Lm d h?"
"Khng, tha ngi.... c y m ti. C y m ngang hng ti."
Ln ny chic ba ca quan ta Taylor g Bobng mt ting, v khi n
va g th nhng bng n trn u bt sng phng x n. Tri khng
ti, nhng mt tri chiu xung khi cc ca s. Quan ta Taylor
nhanh chng vn hi trt t.
"Sau c ta lm g?"
Nhn chng nut nc ming kh khn. "C y chm ln v hn mt
bn mt ti. C ni trc y c cha tng hn mt ngi n ng
ln v cng cha hn mt ngi da en. C y ni nhng g ba c y
lm vi c y th khng k n. C y ni, Hn li tao i, thng mi. Ti
ni c Mayella hy cho ti ra khi ch ny v c chy ra nhng c y
ta lng vo ca v ti phi y c y ra. Ti khng mun lm c y
au, ng Finch , v ti ni hy cho ti ra, nhng khi ti ni nh vy
th thy ng Ewell ng kia go tht qua ca s."
"ng ta ni g?"
Tom Robinson li nut nc ming v anh m to mt. "Nhng li ni ra
khng tin.... khng nn ni cho nhng ngi y v bn tr nghe....."
"Anh ta ni g, Tom. Anh phi ni cho bi thm on nghe nhng g
ng ta ni."
Tom Robinson nhm cht mt li. "ng ta ni, con im thi ny, tao s
git my."
"Sau chuyn g xy ra?"
"ng Finch, ti b chy qu nhanh n khng bit chuyn g xy ra."
"Tom, anh c cng hip Mayella Ewell khng?"
"Ti khng lm vy, tha ngi."
"Anh c lm bt c iu g gy thng tch cho c ta khng?"
"Ti khng c, tha ngi."
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 19

Trang 237

"Anh c c tuyt i hi ca c ta khng?"

"ng Finch, ti c. Ti c khng xu vi c y. Ti khng mun
xu, ti khng mun x c y hoc bt c g khc."
Ti cht ngh rng theo cch ring ca h, li ng x ca Tom Robinson
cng tt nh li ng x ca b Atticus. Mi sau ny khi b gii thch
iu th ti mi bit, cn lc ti khng hiu un khc trong tnh
trng kh x ca Tom Robinson: anh ta khng i no dm nh mt
ph n da trng trong bt k tnh hung no v mun c sng th, v
vy khi va c c hi l anh ta b chy - mt du hiu r rng ca ti
li.
"Tom, tr li vi ng Ewell," b Atticus ni. "ng ta c ni g vi anh
khng?"
"Khng ni g c, tha ngi. C l ng ta ni g , nhng ti khng cn
na...."
"c ri," b Atticus t ngt ngt li. "Anh nghe nhng g, ng ta
ang ni vi ai?"
"ng Finch, ng ta ni v nhn vo c Mayella."
"Ri anh b chy?"
"Ti lm vy, tha ngi."
"Ti sao anh b chy?"
"Ti s, tha ngi."
"Ti sao anh s?"
"ng Finch, nu ng l mt tn da en nh ti ng cng s s."
B Atticus ngi xung. ng Gilmer ang tin v bc nhn chng,
nhng trc khi ng ta n ni, ng Link Deas nhm khi hng gh d
khn v tuyn b:
"Ti ch mun ton th qu v bit mt iu ngay by gi. Cu trai
lm cho ti tm nm v ti khng c cht phn nn no v cu ta.
Khng mt cht phn nn."
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 19

Trang 238

"Im mm, tha ng!" Quan ta Taylor bng tnh v gm ln. Mt ng ta

bng, li ni ca ng ta, k diu thay, khng b tc ng bi iu x
g. "Link Deas," ng ta gm ln, "nu ng c bt c iu g mun ni,
ng c th ni sau khi tuyn th v vo thi im thch hp, nhng cho
n lc ng phi ri khi phng ny, ng nghe ti ni khng? Ra
khi phng ny, tha ngi, ngi nghe ti ni khng? Ti chc chn s
khng lng nghe v ny ln na!"
Quan ta Taylor nhn sc lm vo b Atticus, nh th thch ng dm
ni, nhng b Atticus ci u xung v bt ci vi ci bng ca
mnh. Ti nh li iu g b Atticus ni v nhng li nhn xt
theo quyn hn ca quan ta Taylor i khi vt qu nhim v ca ng,
nhng t lut s no c phn ng v vic ny. Ti nhn Jem, nhng Jem
lc u. "N khng ging nh chuyn mt ngi trong bi thm on
ng ln v bt u ni," anh ni, "anh ngh lc th khc. ng Link
va lm ri trt t hay i loi nh th."
Quan ta Taylor bo ngi vit bin bn xa bt c iu g m anh ta
my mc ghi li sau cu ng Finch nu ng l mt tn mi en nh ti
ng cng s, v bo bi thm on ng quan tm n vic lm gin
on . ng nhn xung li i gia mt cch nghi ng v i, ti
on vy, cho ng Link Deas hon ton ri khi phng. Ri ng ni,
"Tip tc i, ng Gilmer.
"Anh tng mt ln ngi t ba mi ngy v ti quy ri trt t cng
cng, phi khng Robinson?" ng Gilmer hi.
"Vng, tha ngi."
"Tn ra en kia ra sao khi anh xong chuyn vi hn?"
"Hn ta nh ti, ng Gilmer."
"Phi, nhng anh b kt n, ng khng?"
B Atticus ngng u ln, " l mt ti nh v n c trong h s
tha quan ta." Ti ngh ging b c v mt.
"D sao th nhn chng vn phi tr li," quan ta Taylor ni, cng mt
mi nh vy.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 19

Trang 239

"Vng, tha ngi, ti lnh n ba mi ngy."

Ti bit rng ng Gilmer s thnh tht ni vi bi thm on rng bt
c ai b kt n ti ph ri trt t cng cng, cng d dng c tng
cng dm Mayella Ewell, l l do duy nht ng ta quan tm.
Nhng l do ging nh th rt hu dng.
"Robinson, anh lm tt vic ba t v cht ci vi mt tay, phi khng?"
"Vng, tha ngi, ti cho l th."
" khe bp c mt ph n v vt c ra xung sn?"
"Ti cha tng lm chuyn , tha ngi."
"Nhng anh khe?"
"Ti cho l th, tha ngi."
"Anh mt n c ta t lu, ng khng, chng trai?"
"Khng, tha ngi, ti cha tng nhn c ta."
"Vy hn l anh rt lch s khi lm tt c chuyn cht ci v ko nc
cho c ta, ng khng, chng trai?"
"Ti ch c gip c y thi, tha ngi."
"Vy l anh rt ho phng, anh c nhiu vic lt vt nh sau khi lm
cng vic thng l, ng khng?"
"Vng tha ngi."
"Ti sao anh khng lm nhng vic m lm cho c Ewell?"
"Ti lm ht c hai, tha ngi."
"Anh hn rt bn rn m, ti sao vy?"
"Ti sao ci g, tha ngi?"
"Ti sao anh sn lng lm nhng vic lt vt cho c y?"
Tom Robinson do d, tm cu tr li. "C v nh khng c ai gip c
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 19

Trang 240

y, nh ti ni...."
"Vi ng Ewell v by a tr ang sng h, chng trai?"
", ti ni c v h khng gip c y..."
"Anh lm tt c cng vic cht ci v nhng vic khc hon ton do lng
tt sao, chng trai?"
"Ti ni ti c gip c y."
ng Gilmer mm ci nhn nh vi bi thm on. "C v nh anh ta l
mt chng trai rt tt...... lm mi chuyn khng v mt ng xu no
sao?"
"Vng, tha ngi. Ti cm thy rt tic cho c y, c y c v c gng
nhiu hn mi ngi khc trong nh....."
"Anh cm thy rt tic cho c y, anh cm thy rt tic cho c y h?"
ng Gilmer c v sn sng vn ln ti trn nh.
B co nhn ra sai lm ca anh ta v ca quy mt cch kh chu trn
gh. Nhng thit hi l khng th cu vn. Bn di chng ti,
khng ai a ni cu tr li ca Robinson. ng Gilmer ngng mt hi lu
cho n ngm su.
"Anh i ngang ngi nh nh thng l, ngy hai mi mt thng
Mi mt nm ri," ng ta ni, "v c y yu cu anh vo trong ba
mt ci t!"
"Khng, tha ngi."
"Anh ph nhn rng anh i ngang qua ngi nh ?"
"Khng, tha ngi.... c y ni c vic cho ti lm trong nh....."
"C ta ni c ta nh anh ba mt ci t c ng vy khng?"
"Khng tha ngi, khng phi vy."
"Vy anh ni c ta ni di h, chng trai?"
B Atticus ng dy nhng Tom Robinson khng cn n ng. "Ti
khng ni c y ni di, ng Gilmer, ti ni c y lm ln trong u."
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 19

Trang 241

Vi mi cu hi k tip, trong khi ng Gilmer xem xt li li k ca

Mayella v cc s kin, cu tr li ca b co l c ta lm ln trong u.
"ng Ewell khng rt anh ra khi nh sao, chng trai?"
"Khng, tha ngi, ti khng ngh ng ta lm vy."
"Khng ngh, anh l sao?"
" ti l ti khng lu ng ta phi rt ui ti i."
"Anh rt thnh tht v chuyn ny, ti sao anh chy nhanh n th?"
"Ti ni ti s, tha ngi."
"Nu anh c lng tm trong sch, ti sao anh s?"
"Nh ti ni trc y, tht khng an ton cho mt tn en khi lm vo
mt.... tnh th kh khn nh vy."
"Nhng anh khng trong mt tnh th kh khn.... anh khai rng anh
chng c li c Ewell. Anh s rng c y lm au anh n th, anh
b chy sao, mt chng da en to b nh anh?"
"Khng tha ngi, ti s b a ra ta, ging nh by gi vy."
"S b bt gi, s b i mt vi nhng g anh lm ?"
"Khng tha ngi, s phi i mt vi nhng g ti khng h lm."
"Anh ang hn lo vi ti h, chng trai?"
"Khng, tha ngi, ti khng c ."
Ti ch nghe phn cht vn ca ng Gilmer ti , v Jem bt ti a
Dill ra. V l do no , Dill bt u khc v khng nn li c; ban
u n cn lng l, sau nhiu ngi ban cng nghe thy ting thn
thc ca n. Jem ni nu ti khng i vi n anh y s buc ti i, v
mc s Sykes bo ti nn i, v vy ti i. Hm Dill c v rt n,
chng c g trc trc vi n, nhng ti on n cha hi phc hon ton
t v b nh trn i.
"My thy khng khe h?" Ti hi khi chng ti xung ti chn cu
thang.
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 19

Trang 242

Dill c kim ch li khi chng ti chy xung nhng bc thang pha

Nam. ng Link Deas ang mt mnh u cu thang. "C chuyn g
vy, Scout?" ng hi khi chng ti i ngang. "Khng tha ngi!" ti
ngoi li p. "Thng Dill ny, n bnh."
"Ra ngi di gc cy i," ti ni. "Tao chc my b say nng y."
Chng ti chn cy si to nht v ngi di gc.
"Ch nhn ng ta l tao khng chu ni," Dill ni.
"Ai, Tom h?"
"Ci lo gi Gilmer c hnh h anh ta, n ni y c vi anh ta...."
"Dill, l cng vic ca ng ta. Nu chng ta khng c cng t vin th chng ta cng khng c c lut s bin h, tao ngh vy."
Dill th ra mt cch kin nhn. "Tao bit ht my chuyn , Scout .
Chnh ci kiu ng ta n ni lm tao pht bnh, tht s bnh lun."
"ng ta c nhim v phi lm vy, Dill, ng ta ang cht vn....."
"ng ta khng hnh ng theo kiu khi..............."
"Dill, nhng ngi l nhn chng ca ng ta."
"ng Finch khng lm theo kiu vi Mayella v lo gi Ewell khi
ng cht vn h. Ci kiu cha c gi anh ta l chng trai ri ci
nho anh ta, v nhn khp lt bi thm on mi ln anh ta tr li...."
"Dill, xt cho cng anh ta ch l mt ngi da en."
"Tao khng quan tm v cht no. Thit khng phi cht no, qu l
khng ng khi c x vi h theo kiu . Bt k ai cng khng mc
m g phi n ni theo kiu ...n lm tao pht bnh."
"Ci kiu ca ng Gilmer l vy, Dill , ng ta c x vi tt c h theo
cch . My cha h thy ng ta hon ton ght ai c. Theo tao th hm
nay th ng y cha ra ti na sc mnh. Bn h c x vi mi ngi
theo kiu , tao l hu ht lut s u vy."
"ng Finch khng nh vy."

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 19

Trang 243

"B tao khng phi tiu biu, Dill, ng l...." Ti ang c m tm trong
k c ca mnh tm mt cu sc xo ca c Maudie Atkinson. Ti
ngh ra, "ng y trong ta n cng y nh ng y trn ng ph."
" khng phi l iu tao mun ni," Dill ni.
"Ti hiu chu y, nhc," mt ging t pha sau chng ti vang ln.
Chng ti ngh n pht ra t thn cy, nhng l ca ng Dophus
Raymond. ng l mt t sau thn cy nhn chng ti. "Chu khng d
xc ng, n ch lm chu pht bnh thi, ng khng?"

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

CHNG 20
"i vng qua y, con trai, ta c th lm cho d dy chu n thi."
V ng Dolphus Raymond l ngi xu nn ti nhn li mi ca ng
mt cch min cng, ti theo sau Dill. Khng hiu ti sao ti ngh chc
b Atticus s khng vui nu thy chng ti kt thn vi ng Raymond,
v ti bit bc Alexandra cng khng thch.
"N," ng ta ni, a cho Dill mt ti giy c nhng ng ht trong .
"Nhp mt ngm i, n s lm cho chu m li."
Dill nt ng ht, mm ci v ko mt hi di.
"He, he," ng Raymond ni, r rng vui thch trong vic lm h mt a
tr.
"Dill, coi chng ," ti cnh bo.
Dill bung ng ht ra v nhe rng ci. "Scout, ch l Coca-Cola."
ng Raymond ngi da lng vo thn cy. Ny gi ng nm trn c.
"Gi ti nh cc chu s khng mch ta y ch? N s hy hoi thanh
danh ta nu cc chu lm vy."
"ng mun ni l th m ng ung trong ci ti l Coca-Cola sao?
Ch l Coca-Cola thi h?"
"Phi, c b," ng Raymond gt u. Ti thch mi ca ng ta: l mi
da, mi nga, mi ca ht bng vi. ng ta mang i ng ci nga
kiu Anh duy nht ti tng thy. " l tt c nhng g ta ung, lc no
cng vy."
"Vy ng ch gi b ng na....? Chu xin li, tha ng," ti kim mnh
li. "Chu khng c ...."
ng Raymond ci khc khch, khng cht pht lng, v ti c ngh
mt cu hi kn o. "Ti sao ng c lm vy hoi?"

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 20

Trang 245

".... phi, chu l ti sao ta gi b h? Tht n gin," ng ni. "Mt

s ngi khng...... thch li sng ca ta. By gi ta c th mc xc h, ta
khng quan tm h c thch chuyn khng. Ta ni ta khng quan
tm chuyn h c thch hay khng..... nhng ta khng mc xc h, hiu
khng?"
Dill v ti ni, "Hiu, tha ngi."
"Ta c cho h mt l do, cc chu thy . Nu h c th bm vo mt
l do th rt c ch cho h. Khi ta vo th trn, chuyn him lm, nu
ta i hi xiu vo v ung trong ti ny, ngi ta c th ni Dolphus
Raymond nghin ru... bi th ch s khng thay i li sng ca ch.
Ch khng dng li c, nn ch sng theo kiu ."
"Vy l khng trung thc, ng Raymond, lm cho mnh xu hn s
thc....."
"N khng trung thc nhng n hu ch cho ngi ta. B mt nghen c
Finch, ta khng phi l k say sa, nhng c thy h khng th no,
khng th no hiu rng ta sng theo kiu bi v l cch ta mun
sng."
Ti c cm gic rng ti khng nn y nghe ngi n ng y ti
li ny, ngi vn c nhng a con lai v khng quan tm n vic c
ai bit iu hay khng, nhng ng ta tht quyn r. Ti cha tng
gp mt ai c la chnh bn thn minh. Nhng ti sao ng ta li tit l
cho chng ti b mt su kn nht ca ng ta? Ti hi ng ta l do.
"Bi v cc chu l tr con v cc chu c th hiu n," ng ta ni, "v bi
v ta nghe ni rng mt...."
ng ta ht u vo Dill, "Mi chuyn cha bt nhp vi bn nng ca
cu ny. C cu ta ln thm cht na th cu ta s khng pht bnh
v khc ln. C l cu ta s thy mi chuyn nh chng vn d l th....
Khng hn th, chng hn, nhng cu y s khc, khng khc na khi
cu y ln thm vi tui."
"Khc v ci g, ng Raymond?" Nam tnh ca Dill bt u khng nh.
"Khc v s bt hnh n gin m ngi ny gy ra cho ngi kia.... m
khng h suy ngh. Khc v iu bt hnh do ngi da trng gy ra cho
ngi da mu, m khng h dng li ngh rng h cng l con
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 20

Trang 246

ngi."
"B Atticus ni la gt mt ngi da mu cn t hi gp mi ln la
gt mt ngi da trng," ti lm bm. "B ni l iu t hi nht m
ngi ta c th lm."
ng Raymond ni, "Ta khng cho rng n l vy.... C Jean Louise, chu
khng bit b ca chu khng phi ngi tm thng, phi mt vi
nm thm nhun iu .... chu cha bit nhiu v gii ny. Thm
ch chu cha bit ht v th trn ny, nhng iu cc chu phi lm l
tr vo ta n thi."
Cu nhc ti nh chng ti b l gn nh ton b phn cht vn
ca ng Gilmer. Ti nhn mt tri, n ang khut nhanh ng sau
nhng nc ca hng m Ty qung trng. Kt gia hai ln n, ti
khng quyt nh c mnh mun nhy vo bn no: ng Raymond
hay Ta t php lu ng s 5. "No Dill," ti ni, "my n cha?"
"Ri. Rt vui c gp ng, ng Raymond v cm n nc ung, n
tht d chu."
Chng ti tr vo phng x n, ln cc bc thang, ln hai lt bc thang
na, v len li dc theo tay vn ban cng. Mc s Sykes gi ch cho
chng ti.
Phng x n vn im lng, v mt ln na ti t hi cc em b u ri.
iu x g ca quan ta Taylor ch cn l mt m nh mu nu gia
ming ng ta; ng Gilmer ang vit ln mt trang ca xp giy vng
trn bn ng ta, c vt qua ngi ghi bin bn vn ang ma tay nh
gi. "Nhanh ln," ti lu bu, "mnh b l mt."
B Atticus ang ni gia chng vi bi thm on. R rng ng ang
rt my t giy trong chic cp bn cnh gh ngi ca ng, bi v chng
trn bn ng. Tom Robinson ang l ng lt xem chng.
"........ bi v thiu chng c chng thc, ngi n ng ny b buc ti
cht v by gi ang b ta xt x ci mng mnh...."
Ti thc Jem. "B ni bao lu ri?"
"B ch mi lc qua phn chng c," Jem th thm, "v chng ta s
thng, Scout. Anh thy dt khot chng ta s thng, khng th no khc
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 20

Trang 247

c. B ni khong nm pht ri. B lm cho n r rng v d hiu

nh... , nh anh gii thch n cho em vy. C em cng hiu r c
m."
"ng Gilmer c......?"
"Sut. Khng c g mi, nh thng l. Gi th im i."
Chng ti li nhn xung. B Atticus ang ni mt cch thoi mi, vi
ci kiu thn nhin xa cch ng thng c khi c mt l th cho ngi
khc chp. ng bc i t tn ti lui trc mt bi thm on, v bi
thm on c v chm ch: u h ngng ln, v h theo di bc i
ca b Atticus vi v thn phc. Ti on l do b Atticus khng
phi l loi n to ni ln.
B Atticus ngng li, ri ng lm mt ng tc m bnh thng ng
khng lm. ng tho ng h v dy eo ln bn, ni, "vi s cho
php ca ta......."
Quan ta Taylor gt u, v sau ng lm mt iu m trc y ti
cha tng thy ng lm, trc cng chng hoc ch ring t: ng ci
o gile, ci nt c, ni lng c vt v ci o khoc. ng cha tng ni
lng mt phn no ca trang phc cho ti khi ng ci qun o i ng,
v i vi Jem v ti, iu ny ging nh vic ng ng trc chng ti
hon ton trn trung. Chng ti trao nhau ci nhn kinh hong.
B Atticus t hai tay vo ti, v ng quay li pha bi thm on, ti
thy nt c o cng u bt mc v bt ch ca ng lp lnh di nh
n.
"Tha qu v," ng ni. Jem v ti li nhn nhau: tng nh b Atticus
va ni, "Scout." Ging ng mt v kh khan, xa cch, v ng ni vi
bi thm on nh th h l nhng ngi ngay gc bu in.
"Tha cc qu v," ng ni, "ti s ni ngn gn, nhng ti thch s
dng thi gian cn li ca ti nhc cc v rng v ny khng phi l
v n kh, n khng i hi phi xem xt k cc s kin phc tp, m
n i hi qu v phi chc chn vt qua mi nghi ng c v hp l v
ti ca b co. Trc ht, v ny khng cn phi a ra xem xt. V n
ny n gin nh en v trng."
"Bn cng t khng a ra c cht chng c hc no c th cho
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 20

Trang 248

thy rng ti li m Tom Robinson b co buc tng xy ra. Thay vo

n da vo li khai ca hai nhn chng vi chng c khng ch ht
sc ng nghi ng qua cht vn, m n cn hon ton mu thun vi b
co. B co khng c ti, nhng ai trong phng x n ny th c."
"Ti khng c g ngoi vic ly lm tic cho nhn chng chnh ca bn
nguyn, nhng lng thng xt ca ti khng bao dung c i vi
hnh ng t mt ngi vo ch cht ca c ta, mt vic m c ta rng
sc lm nhm gt b ti li ca chnh mnh."
"Ti ni ti li, tha qu v, bi v chnh ti li thc y c ta. C ta
khng gy ti c, c ta ch ph v mt quy c cng ngc v lu i ca
x hi chng ta, mt quy c qu kht khe n bt c ai ph v n
u s b loi khi cng ng chng ta nh mt k khng thch hp
sng chung. C ta l nn nhn ca s ngho kh v ngu dt cao ,
nhng ti khng th thng hi c ta: c ta l ngi da trng. C ta bit
rt r tc hi nghim trng ca vic vi phm lut l ca c ta, nhng v
nhng thm mun ca c ta mnh m hn quy c m c ta ang ph
v, nn c ta nht quyt ph v n. C ta kin quyt, v phn ng sau
ca c ta l iu m tt c chng ta bit vo lc ny hay lc khc.
C ta lm iu m mi a tr u lm - c ta giu nhm chng
c v s vi phm lut l ca c ta. Nhng trong trng hp ny c ta
khng phi l mt a tr giu hng lu n cp: c ta nh thng vo
nn nhn ca c ta - c ta nht thit phi tng kh anh ta xa khi c ta anh ta phi b bin mt khi tm mt ca c ta, bin khi th gii ny.
C ta phi tiu hy chng c v s vi phm lut l ca c ta."
"Chng c v vic vi phm lut l ca c ta l g? Chnh l Tom
Robinson, mt con ngi. C ta phi tng kh Tom Robinson xa khi c
ta. Tom Robinson l iu hng ngy nhc nh c ta v nhng g c ta
lm. C ta lm nhng g? C ta quyn r mt ngi da en."
"C ta l mt ngi da trng, v c ta quyn r mt ngi da en. C ta
lm mt iu khng tin ni ra trong x hi chng ta: c ta hn
mt ngi da en. Khng phi l mt ng bc gi, m l mt chng trai
da en khe mnh. Khng mt lut l no l quan trng i vi c ta
trc khi c ta ph v n, nhng sau n li ging xung c ta."
"Cha c ta thy iu , v b co khai v nhng li l ca ng ta.
Cha c ta lm g? Chng ta khng bit, nhng c chng c gin tip
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 20

Trang 249

cho bit rng Mayella Ewell b nh mt cch d man bi mt ngi

hu nh c bit thun tay tri. Chng ta hu nh phn no bit c
ng Ewell lm: ng ta lm iu m hu nh ngi da trng ng
trng, kin nh, bit knh Cha no cng s lm trong tnh hung ng ta i trt tng giam, r rng l k n bng tay tri, v Tom
Robinson hin ang ngi trc qu v, tuyn th vi bn tay duy
nht cn c ng c ca anh ta - bn tay phi."
"V th l mt ngi da en hn mn, ng n, trm lng, ngi ht
sc liu lnh khi cm thy tic cho mt ngi ph n da trng a ra
li khai chng li nhng li khai ca hai ngi da trng. Ti khng cn
nhc nh qu v v thi v cch c x ca h trn bc nhn chng t qu v thy. Cc nhn chng ca bn nguyn, tr v cnh st
trng ca ht Mycomb, trnh din trc mt qu v, trc ta n
trong nim tin ch k rng li khai ca h s khng b nghi ng, tin rng
qu v s ng vi h v gi nh ny - gi nh xu xa- rng mi
ngi da en u ni di, rng mi ngi da en c bn l nhng k
i bi, rng mi n ng da en u khng c php n gn nhng
ph n ca chng ta, mt gi nh gn lin vi no trng ca loi ngi
nh h."
"Tha qu b, chng ta bit rng gi nh l mt li di tr en ti
nh nc da ca Tom Robinson vy, mt li ni di m ti khng cn
ch ra cho qu v. Qu v bit s tht, v s tht l iu ny: mt s
ngi da en ni di, mt s ngi da en i bi, mt s ngi n
ng da en khng c php n gn ph n - en hoc trng. Nhng
y l mt s tht ng vi c loi ngi ch khng ring vi mt
chng tc c th no. Trong phng x ny khng c mt ngi no
cha tng ni di, cha tng lm iu g i bi, v khng c ngi
n ng ang sng no nhn ph n m khng c ham mun."
B Atticus ngng li v mc khn tay ra. Ri ng g knh xung, lau n,
v chng ti thy mt "iu u tin" khc na: chng ti cha tng
thy mt ng m hi, nhng by gi n bng sng mu ng.
"Cn mt iu na, tha qu v, trc khi ti ri bc. Thomas Jefferson
tng ni rng tt c con ngi sinh ra u bnh ng, mt cm t m
bn min Bc v cnh n ca ngng Hnh php Washington 1 thch
qut vo mt chng ta. C mt xu hng trong nm nay, 1935, mt s
ngi thch s dng t ny tch khi ng cnh, tha p mi tnh
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 20

Trang 250

hung. V d bun ci nht ti c th ngh n l chuyn nhng nh

qun l nn gio dc cng lp khuyn khch k ngu ngc v li bing
hc cng vi ngi sing nng - bi v tt c con ngi sinh ra u bnh
ng, cc nh gio dc s long trng ni vi qu v rng nhng a tr
b b li ng sau s phi chu ng cm gic khng khip v s km
ci. Chng ta bit tt c mi ngi sinh ra khng bnh ng theo ci
ngha m mt s ngi thng mun chng ta tin - rng mt s ngi
th thng minh hn mt s ngi khc, mt s ngi c c hi hn bi
v h sinh ra vi n, mt s n ng kim ra nhiu tin hn nhng
ngi n ng khc - mt s ngi sinh ra c ti nng vt qu mc
bnh thng ca hu ht con ngi."
"Nhng c mt cch thc n t nc ny m trong mi ngi sinh
ra u bnh ng - c mt th ch ca con ngi khin mt ngi dn
ngho bnh ng vi mt Rockefeller 2, mt k ngu ngc bnh ng vi
mt Einstein, v mt k dt nt bnh ng vi bt c v hiu trng
trng i hc no. Th ch , tha qu v, chnh l ta n. N c th
l Ta n ti cao ca nc M hay ta s thm tm thng nht ca t
nc ny hay chnh ci ta n danh gi m qu v ang phc v ny.
Cc ta n ca chng ta c nhng li lm ca n, nh bt c th ch no
ca loi ngi, nhng trn t nc ny cc ta n ca chng ta l
nhng k cng bng v i, v trong cc ta n ca chng ta tt c mi
ngi u sinh ra bnh ng.
"Ti khng phi l ngi l tng tin mt cch kin nh vo s chnh
trc vo cc ta n ca chng ta v vo ch bi thm on - vi ti
n khng l l tng, n l mt thc t sinh ng, hu hiu. Tha qu
v, ta n chng tt g hn mi qu v ngi y trc mt ti trong bi
thm on ny. Mt ta n ch lnh mnh bng mc bi thm on ca
n, v bi thm on cng ch lnh mnh bng nhng ngi to nn n.
Ti tin rng qu v s xem xt li m khng tnh cm chi phi cc
chng c m qu v nghe, i n mt quyt nh, v tr b co ny
v vi gia nh anh ta. Nhn danh Cha, hy lm nhim v ca qu v."
Ging ca b Atticus chng xung, v khi quay i ri khi ch bi thm
on ng ni iu g ti khng nghe c. ng ni iu g vi
chinh ng hn l vi ta. Ti thc Jem, "B ni g vy?"
" V Cha, hy tin anh ta anh ngh chc b ni vy."

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 20

Trang 251

Bt cht Dill chm qua ti v ko Jem. "Nhn kia ka!"

Chng ti di theo ngn tay cu y v git tht ngi. Calpurnia ang
len li gia li i gia phng x n, tin thng v pha b Atticus.
Ch thch
1. Cu ni Atticus trch dn l t Tuyn ngn c lp ca M do Thomas Jefferson son
tho. "Ngnh hnh php" m ch tng thng; cnh n ca ngnh hng php m ch v tng
thng ng thi, b Eleanor Roosevelt, ngi b dn min Nam ch trch gay gt v nhng
quan im ng h dn quyn ca b.
2. Tc John D. Rockerfeller (1839-1937) vua du ha, mt trong nhng ngi giu nht
nc M thi .

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

CHNG 21
B ngi ngng dng li ti ro chn ch quan ta Taylor n. B
mc mt tp d sch v cm mt l th trn tay.
Quan ta Taylor thy b v ni, "Calpurnia phi khng?"
"Phi, tha ngi," b ni. "Ti c th a l th ny cho ng Finch c
khng, tha ngi? N khng lin quan g ti.... phin ta?" Quan ta
Taylor gt u v b Atticus nhn l th t Calpurnia. ng m n ra,
c ni dung v ni, "Quan ta,... l th ny l ca b ch ti. B y ni
cc con ti bin mt, khng thy t tra... ti... ng c th...."
"Ti bit chng u, Atticus," ng Underwood ni to. "Chng ngay
ng kia, trn ban cng dnh cho ngi da mu..... chnh xc t
mt gi mi lm pht chiu."
B chng ti quay sang v nhn ln. "Jem, xung y," ng gi. Ri ng
ni iu g vi quan ta m chng ti khng nghe thy. Chng ti
tro ngang mc s Sykes v tm ng xung cu thang.
B Atticus v Calpurnia gp chng ti di nh. Calpurnia c v tc
gin cn b Atticus c v mt mi.
Jem nhy ln kch ng. "Mnh thng ri, phi khng?"
"B khng bit," b Atticus ni gn ln. "Cc con y c bui chiu
h? V nh vi Calpurnia lo n chiu i..... v nh."
"i, b Atticus, cho ti con tr li i," Jem nn n. "Lm n cho ti con
nghe tuyn n i, nn n b y."
"Bi thm on s ra ngoi v lt sau s quay li, chng ta khng bit...."
Nhng chng ti c th thy b Atticus bt nghim khc. "c ri,
cc con nghe v x, vy cc con c th nghe phn cn li. B ni th
ny nh, ti con c th tr li sau khi n xong - n t t, cc con s
khng b mt iu g quan trng u - v nu bi thm on vn cha
tr vo, cc con c th ch vi b. Nhng b mong n s xong trc khi
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 21

Trang 253

cc con quay li."

"B ngh h s tha bng cho anh ta nhanh vy sao?" Jem hi.
B Atticus m ming nh tr li, nhng ri ngm li v b i.
Ti cu rng mc s Sykes s gi ch cho chng ti, nhng ngng cu
mong khi nh ra rng mi ngi u ng dy v ra khi khi bi thm
on hp kn - ti nay h s trn ngp ca hng tp phm, qun c ph
O.K v khch sn, tc l, tr khi h cng mang theo ba ti ca mnh.
Calpurnia i vi chng ti v nh, "... lt da sng tng c cu mt, th
ngh m coi, bn tr c cu m i nghe ht chuyn ! Cu Jem, b cu
khng bit lm g tt hn chuyn a c em nh ca cu n phin ta
sao? Bc Alexandra chc b t lit hon ton nu bit ra v ny! V
ny khng hp cho tr con nghe..."
Nhng ngn n ng sng, v chng ti thong thy v bc bi
trn mt Calpurnia khi chng ti i di nh n. "Cu Jem, ti ngh
cu c ci u bit suy ngh trn vai cu ch - tng hay nh, c y l
em gi nh ca cu m! Ngh m coi, qu ng! Cu phi bit xu h vi
chnh mnh ch - cu khng c suy ngh cht no sao?"
Ti thy phn chn. Bit bao vic xy ra qu nhanh n ti cm
thy phi mt nhiu nm sp xp li, v by gi y Calpurnia
ang dy cho Jem qu ha ca b mt s suy ngh ca mnh - ti nay
cn mang li nhng iu k diu mi m g y?
Jem ci lng l, "B b khng mun nghe v ny sao, Cal?"
"Cu im ming gim i, cu ch! Th xem khi b treo c trong nhc nh
cu con tip tc ci c khng...." Calpurnia li tip tc nhng li rn
e c x lm Jem thy hi hi hn, v b bc nhanh ln nhng bc tam
cp trc nh vi nhng kiu c in ca b, "Nu ng Finch khng lm
c cu mt l, th ti s lm..... v vo nh i, tha cu!"
Jem bc vo nh nhe rng ci, v Calpurnia gt u ngm ng
cho Dill vo dng ba ti. "Cu gi cho c Rachel ngay by gi bo cho
c y bit cu ang y," b bo Dill. "C y cung cung i tm cu coi chng ko c y tng cu ln tu tr v Meridian ngay khi thc dy
sng mai."

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 21

Trang 254

Bc Alexandra gp chng ti v mun xu khi Calpurnia ni chng ti

u. Ti on bc y cm thy b thng tn khi chng ti ni rng
b Atticus bo chng ti c th quay tr li, bi v bc khng ni mt li
no trong ba ti. Bc ch sp xp li thc n trong a ca mnh, nhn
n mt cch ru r trong khi Calpurnia tn lc phc v Jem, Dill v ti.
Calpurnia rt sa, dn ra rau trn khoai ty v gim bng, lu bu, "t
xu h" theo nhng cng khc nhau. "By gi cc c cu n chm
thi," l mnh lnh cui cng ca b.
Mc s Sykes vn gi ch cho chng ti. Chng ti ngc nhin nhn ra
rng chng ti i gn mt ting ng h v ngc nhin khng km
khi thy phng x n vn y nh lc chng ti i, vi my thay i nh,
ch dnh cho bi thm on b trng, b co c dn i, quan ta
Taylor vng bng, nhng ng xut hin li khi chng ti ngi vo ch
ca mnh.
"Hu nh khng ai di chuyn," Jem ni.
"H i loanh quanh khi bi thm on hp kn," mc s Sykes ni. "n
ng xung dng ba do my b em theo, v cho bn tr n."
"H hp bao lu ri ?" Jem hi.
"Khong ba mi pht. ng Finch v ng Gilmer bn bc thm g ,
cn quan ta Taylor th hng dn bi thm on v php l trong vic
quyt nh v x Tom."
"ng ta th no ?" Jem hi.
"Ni sao by gi? ng ta lm rt tt. Ti chng phn nn cht no.....
ng y rt cng bng. ng y ni nu qu v tin iu ny, vy qu v s
tuyn c phn quyt ny, nhng nu qu v tin phn quyt kia, qu v
s phi tuyn c mt phn quyt khc. Ti ngh ng ta hi nghing v
pha chng ta..." Mc s Sykes gi u.
Jem mm ci, "ng ta khng c php thin v pha no, mc s,
nhng ng lo, chng ta s thng m," anh ni vi v thng thi, "ng
khng thy bt c bi thm on no cng c th kt n theo hng no
da trn nhng g ta nghe sao....."
"Lc ny cu ng qu t tin, cu Jem, ti cha tng thy bt c bi
thm on no quyt nh ng h ngi da mu hn ngi da
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 21

Trang 255

trng......." Nhng Jem phn i mc s Sykes v chng ti lao vo xem

xt chi li cc chng c vi nhng kin ca Jem v lut lin quan n
vic cng hip: s khng l cng hip nu c ta cho php bn, nhng
c ta phi mi tm - Alabama l vy - m Mayella mi chn. R
rng bn phi v go la, v bn phi b p o v b , tt hn l b
nh bt tnh. Nu bn di mi tm, bn khng cn phi hi
nhng yu t ny.
"Cu Jem," mc s Sykes ngn ngi, "y khng phi l iu lch s cho
nhng c gi nh nghe...."
"i, n khng bit chng ta ang ni v chuyn g u," Jem ni. "Scout,
chuyn ny qu tm i vi em, ng khng?"
"Chc chn l khng ri, em bit mi ch anh ni." C l ti qu t tin,
bi v Jem im lng v khng bn bc v ti ny na.
"My gi ri, mc s?" Anh y hi.
"Gn tm gi."
Ti nhn xung v thy b Atticus ang i loanh quanh v hai tay t
ti: ng i mt vng quanh cc ca s, ri i dc ro chn ti gh ngi
ca bi thm on. ng nhn vo , quan st quan ta Taylor trn gh
ca ng ta, ri i tr v ni ng bt u. Ti bt gp nh mt ng v
vy tay vi ng, ng p li li cho ca ti bng ci gt u, v tip tc
l trnh ca ng.
ng Gilmer ang ng ti ca s ni chuyn vi ng Underwood. Bert,
ngi ghi bin bn ta n, ang ht thuc lin tc: ng ta ngi da nga
gc chn ln bn.
Nhng cc vin chc ca ta n, nhng ngi c mt - b Atticus, ng
Gilmer, quan ta Taylor c v say ng, v Bert, l nhng ngi duy
nht m cch c x c v bnh thng. Ti cha tng thy mt phng
x cht nch no yn tnh nh th. Thnh thong mt a b khc quy,
v mt a tr chy ra nhng ngi ln ngi nh th h trong nh
th. ban cng, nhng ngi da en ng ngi quanh chng ti vi s
kin nhn nghim tc.
Chic ng h c ca ta n chu ng s cng thng m u v bo
gi, tm ting Bobng r to rung ng n tn xng y chng ti.
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 21

Trang 256

Khi n nh Bobng mi mt ln th ti khng cn cm gic: mt

mi do chng chi vi cn bun ng, ti cho php mnh chp mt mt
cht trn cnh tay v vai ca mc s Sykes. Ti git mnh thc gic v
ht sc rng gi mnh tnh to, bng cch nhn xung v tp trung vo
nhng ci u bn di: c mi su ci u hi, mi bn ngi c
th c coi l tc , nm mi ci u c mi tc t en n nu, v ti nh mt iu m c ln Jem gii thch cho ti bit khi anh tri qua
mt giai on ngn nghin cu tm linh: anh ni nu c s ngi mt sn vn ng y nght, c l th - cng tp trung vo mt vic,
nh vic khin mt ci cy bc chy trong rng, th ci cy s t bc
chy. Ti vn v vi tng yu cu mi ngi bn di tp trung vo
vic tr t do cho Tom Robinson, nhng li ngh n h cng mt nh
ti, chc n s khng tc dng.
Dill ng say, cu y ng u vo vai Jem v Jem im lng.
"Chc khng lu u h?" Ti hi anh.
"Chc chn ri, Scout." Anh vui v p.
"Theo kiu anh ni th n ch mt nm pht."
Jem nhn my, "C nhiu vic em khng hiu c," anh ni, cn ti
th qu mt khng tranh ci ni.
Nhng ti phi gi cho mnh tnh to, nu khng ti s khng nhn
ra c n tng ang len li vo trong ti. N khng ging n tng
ti c hi ma ng nm ngoi, v ti lnh run, d m tri nng.
Cm gic ny ln dn cho n khi bu khng kh trong ta n ging
nh mt bui sng thng Hai lnh lo, khi nhng con chim nhi im
lng, v nhng ngi th mc thi khng cn ng inh trn ngi nh
mi ca c Maudie, v mi cnh ca g quanh khu ph ti u ng
cht nh nhng cnh ca nh Radley. Mt con ph vng tanh, ch i,
lnh ngt v v mt phng x n y nhc ngi. Mt m ma h
nng nc li khng khc g mt sng ma ng. ng Heck Tate, ngi
bc vo phng x n v ang ni chuyn vi b Atticus, c l ang
mang i ng cao v mc o khoc di tay kn c. B Atticus ngng
i ti i lui v t chn ln thnh thp nht ca chic gh; khi ng lng
nghe nhng g ng Tate ang ni, ng ch tay ti lui trn i. Ti mong
ngng, bt c lc no , ng Tate s ni, "Mang anh ta i, ng
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 21

Trang 257

Finch....."
Nhng ng Tate li ku, "Ta trt t i," bng mt ging y thm
quyn, v nhng ci u bn di chng ti bt ng ngc ln. ng
Tate ri khi phng ri tr li vi Tom Robinson n ch ca anh ta
cnh b Atticus, v ng . Quan ta Taylor bt cht tr nn tnh to
v ngi thng dy, nhn vo khu dnh cho bi thm on cn trng
trn.
Nhng g xy ra sau ging nh mt gic m: trong gic m ti thy
bi thm on tr li, di chuyn ging nh nhng ngi ang bi di
nc, v ging ca quan ta Taylor vang ln t xa xi v nh xu. Ti
thy mt iu m ch c con ca mt lut s mi c th thy, mi c th
ch i, v n ging nh vic nhn theo b Atticus bc xung lng
ng, nng khu sng trng trn vai v bp c, nhng theo di sut
vi thc rng cy sng rng.
Bi thm on khng bao gi nhn vo b co m h kt n, v khi bi
thm on ny bc vo, khng ai trong h nhn Tom Robinson. Ngi
i u trao mnh giy cho ng Tate, ng ta trao n cho vin th k v
vin th k trao n cho quan ta....
Ti nhm mt. Quan ta Taylor ang nghe tng ngi trong bi thm
on b phiu, "C ti........c ti..........c ti...........c ti........." Ti nhn
Jem: hai tay anh trng nht v nm thanh lan can, v hai vai anh co git
nh th mi ch "c ti" li l mt vt m vo gia hai vai.
Quan ta Taylor ang ni iu g . ng ang cm cy ba, nhng
khng dng ti n. L m, ti thy b Atticus gom nhng t giy trn
bn vo cp ng. ng ng sp n li, bc ti ch ngi ghi bin bn
ca ta v ni iu g , gt u vi ng Gilmer, sau i n ch
Tom Robinson v ni nh iu g vi anh ta. B Atticus t tay ln
vai Tom khi th thm. B Atticus ly o khoc ca ng t lng gh v
ph n ln vai anh ta. Sau ng ri khi phng x n, nhng khng
bng li ra thng l ca ng. ng hn mun v nh bng ng tt,
bi v ng i nhanh bng li i gia phng v pha ca ra hng Nam.
Ti di theo nh u ng khi ng len n ca. ng khng nhn ln.
C ai thc ti, nhng ti khng mun ri mt khi nhng ngi bn
di, v khi hnh nh ca b Atticus bc c n theo li i gia
phng.
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 21

Trang 258

"C Jean Louise?"

Ti nhn quanh. H ng dy. Tt c quanh chng ti v ban cng
i din, nhng ngi da en ang ng ln. Ging ca mc s Sykes
cng xa xi nh ging ca quan ta Taylor:
"C Jean Louise, ng ln i, cha c va i qua."

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

CHNG 22
n lt Jem khc. Nhng dng nc mt gin d ln di trn m anh
khi chng ti len qua m ng phn chn. "Tht khng phi l," anh
lm bm, sut ng i n gc qung trng ni chng ti thy b
Atticus ang i. B Atticus ng di ngn n ng trng nh th
khng c chuyn g xy ra: o khoc ci cc, c o v n ngay ngn,
dy ng h ca ng lp lnh, ng tr li con ngi khng cm xc.
"Tht khng phi l, b Atticus," Jem ni.
"Phi con trai, khng phi l."
Chng ti i b v nh.
Bc Alexandra ang ch. Bc mc o khoc ngoi, v ti dm th rng
bc c mc o nt bn trong. "Ch rt tic, em trai," bc ni nh. Trc
y cha tng nghe bc gi b Atticus l "em trai", ti lic nhn Jem,
nhng anh khng nghe. Anh thng nhn ln b Atticus, ri nhn xung
sn nh, v ti t hi khng bit anh c ngh b Atticus t nhiu phi
chu trch nhim cho vic Tom Robinson b kt n khng.
"N n khng?" Bc hi ti, ch Jem.
"N s n thi," b Atticus ni. "Chuyn ny hi sc vi n." B chng
ti th di, "em i ng y," ng ni. "Nu sng mai em khng dy,
ng gi em."
"Th nht, ch ngh tht khng nn khi cho php chng........."
"Ch i, y l qu nh ca chng," b Atticus ni. "Chng ta to n
theo kiu ny cho chng, chng c th hc c cch ng u vi
n."
"Nhng ti n khng cn phi n ta n v m mnh trong ..."
"N cng mang cht Maycomb y nh nhng ba tic tr ca dn truyn
gio."
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 22

Trang 260

"Atticus...." i mt bc Alexandra y lo lng. "Cu l ngi cui cng

ch ngh s tht vng vi chuyn ny."
"Em khng tht vng, ch mt thi. Em i ng y."
"B Atticus..." Jem ru r ni.
ng quay li ngay khung ca. "Chuyn g h, con trai?"
"Sao h c th lm vy, sao h c th?"
"B khng bit, nhng h lm vy. H lm iu trc y, h
lm iu ti nay, v h s cn lm vy na khi h lm vy.... c l
ch c tr con l khc thi. Chc ng ngon."
Nhng mi vic lun kh hn vo bui sng. B Atticus dy vo ci gi
tri khoy thng l ca ng v ang c tMobile Register trong
phng khch khi chng ti bc vo. Khun mt bui sng ca Jem in
hn cu hi m i mi ca anh u tranh mun nu ra.
"Cha n lc phi lo," b Atticus trn an anh, khi chng ti vo phng
n. "Chng ta cha xong m, s c n khng n, con c th tin vo iu
. Cha i, Cal, tt c nhng th ny l g vy?" ng nhn chm chm
vo a im tm ca mnh.
Calpurnia ni, "Ba ca Tom Robinson gi cho ng cng vi con g ny
sng nay. Ti lm n."
"B ni vi ng ta ti t ho nhn n...... Ti dm chc l Nh Trng
ngi ta cn khng c g cho ba im tm na ka. Nhng th ny l
g vy?"
"Bnh m," Calpurnia ni, "Estelle di khch sn gi cho."
B Atticus nhn b, bi ri, b ni, "Tt hn l ng nn bc ra khi y
v xem c ci g trong bp, ng Finch."
Chng ti i theo ng. Chic bn nh bp cht y thc n chn vi
c mt gia nh: nhng khoanh to tht ln mui, c chua, u, c c nho.
B Atticus ci ti khi ng tm thy mt h chn gi heo p chua.
"B tng l bc Alexandra s cho ti n th ny trong phng n chc?"
Calpurnia ni, "My th ny y bc thm sau nh khi ti ln y
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 22

Trang 261

hi sng. H... h nh gi cao nhng g ng lm, ng Finch. H.....

h khng qu l phi khng?"
L dng ln mt b Atticus. ng im lng mt hi. "Ni vi h, ti rt
cm kch," ng ni. "Ni vi h... ni vi h ng lm vy na. Thi
bui ny qu kh khn...."
ng ri nh bp, i, vo phng n v xin li bc Alexandra, i m v
i xung th trn.
Chng ti nghe bc chn Dill ngoi hnh lang, v vy Calpurnia
phn im tm cn nguyn ca b Atticus ln bn. Trong lc n Dill k
cho chng ti nghe phn ng ca c Rachel v vic ti hm qua l: nu
mt ngi ging nh Atticus Finch mun hc u mnh vo mt bc
tng th l u ng ta.
"Ti phi bo vi d y," Dill lm bm, lo gm chn g, "nhng sng nay
d y c v khng thch ni chuyn lm. Ni d y thc n na m lo
lng khng bit t ang u, ni d y nh cnh st trng kim t
nhng ng ta bn phin ta."
"Dill, cu phi thi ngay ci tr ra ngoi m khng thng bo cho d y
bit i," Jem ni. "N ch khin d y bc mnh."
Dill th di kin nhn. "T c ht sc ni d y t i u ri ch d y ch thy qu nhiu rn trong t. T dm chc ba im tm no d
y cng ung na lt ru - t bit d y ung hai ly ru. Tng thy ri
m."
""Khng c ni nh vy, Dill," bc Alexandra ni. "N khng hp vi
mt a tr. Th l.... hn."
"Chu khng hn, bc Alexandra. Ni tht khng phi l hn, ng
khng?"
"Cch chu ni l hn."
Mt Jem thong nhn bc, nhng anh ni vi Dill, "Ti mnh i thi, cu
c mang ci gi g theo."
Khi chng ti ra n thm trc, c Stephanie Crawford ang bn ni
chuyn vi c Maudie Atkinson v ng Avery. H nhn sang chng ti

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 22

Trang 262

v tip tc ni chuyn. Jem gm g trong c hng. Ti c mnh c mt

th v kh g .
"T ght nhng ngi ln nhn cu," Dill ni. "N khin cu cm thy
cu lm mt iu g ."
C Maudie ku Jem li ch c.
Jem cu nhu v phng mnh khi chic xch u. "T s i vi cu," Dill
ni.
Mi c Stephanie run ln v t m. C mun bit ai cho php bn ti
n ta n..... C khng thy chng ti nhng c th trn sng nay u
bit chuyn chng ti ban cng dnh cho ngi da mu. C phi b
Atticus bo chng ti nh mt kiu......? C ng khng khi trn
vi nhng ngi ...? Scout c hiu tt c chuyn ...? Chng ti
khng tc in ln khi thy b chng ti tht bi sao?
"Thi i, Stephanie." Cch ni ca c Maudie bun bun "Ti khng ph
c bui sng loanh quanh hin nh u... Jem Finch, c gi coi
chu v cc bn chu c thch n t bnh khng. C thc dy lc nm
gi lm bnh, cho nn tt hn l cc chu nn ni l c n. Xin li,
Stephanie. Cho bui sng, ng Avery."
C mt ci bnh to v hai ci bnh nh trn bn nh bp ca c Maudie.
L ra nn c ba ci bnh nh, khng c v g l c Maudie qun mt Dill,
v chng ti phi chng t iu . Nhng chng ti hiu khi c ct
chic bnh to ra v a cho Jem mt ming.
Khi chng ti n, chng ti c cm gic y l cch c Maudie by t
rng v phn c, khng c g thay i. C ngi im lng trn chic gh
trong bp, nhn chng ti.
Bt cht c ni, "ng lo, Jem. Mi vic khng bao gi xu i nh mnh
thy u."
trong nh, khi c Maudie mun ni iu g di dng c thng xe
nhng ngn tay trn u gi v sa li hm rng gi ca c. C lm
nh th, v chng ti ch.
"n gin c mun ni vi cc chu rng trn i ny c mt s ngi
c sinh ra l lm nhng vic kh chu cho chng ta. Cha cc chu
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 22

Trang 263

l mt trong s ."
"," Jem ni. "Th."
"Chu ng th vi c," c Maudie p, nhn ra nhn xt xui x ca
Jem, "chu cha ln hiu nhng g c ni u."
Jem nhn chic bnh n d ca mnh. "N ging nh vic lm mt con
su trong ci kn, n l nh vy," anh ni. "Ging nh th g ang ng
c bao bc trong mt ni m p. Chu lun ngh n dn Maycomb
l nhng ngi tt nht trn i, t nht l trng h cng c v nh th."
"Chng ta l nhng ngi thn trng nht trn i," c Maudie ni.
"Ha hon lm chng ta mi c ku gi hnh x ng ngha ngi
Thin Cha Gio, nhng khi chng ta c ku gi, c nhng ngi
nh Atticus lm gim chng ta."
Jem ci y nui tic. "c g nhng ngi cn li trong ht ny cng
ngh nh vy."
"Chu s ngc nhin khi bit c bao nhiu ngi chng ta ngh vy."
"Ai?" Jem cao ging. "Ai trong th trn ny lm mt vic g gip
Tom Robinson, l ai?"
"Th nht l nhng ngi bn da mu ca anh ta, v nhng ngi nh
chng ta. Nhng ngi nh quan ta Taylor. Nhng ngi nh ng
Heck Tate. Ngng n v bt u suy ngh i, Jem. B chu khng thy
rng vic quan ta Taylor ch nh bin h cho chng trai khng h l
ngu nhin sao? Quan ta Taylor hn c l do ch nh ng y, thy
khng?"
y l mt tng hay. Nhng v bo cha do ta n ch nh thng
c giao cho Maxwell Green, nhn s b sung mi nht vo lut s
on ca Maycomb, ngi cn thm kinh nghim. Maxwell Green l ra
c giao v n Tom Robinson.
"Chu c ngh v iu xem," c Maudie ni. " khng phi l ngu
nhin. Ti hm qua c ngi trn hin nh, ch i. C ch mi, ch
cho bn chu bc xung va h, v khi ch c ngh, Atticus s khng
thng, ng y khng th thng, nhng ng y l ngi duy nht c th
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 22

Trang 264

khin bi thm on phi hp kn lu n mc trong mt v x

ging nh vy. V c thm ngh, chng ta bc c mt bc..... ch
mt bc ngn, nhng l mt bc.
"Hon ton ng khi ni nh vy.... khng th c bt c quan ta v
lut s Thin Cha gio no b p c cho nhng bi thm on
ngoi o," Jem lu bu. "Ri chu s ln nhanh thi....."
" l vic chu s phi gnh vc cng b chu," c Maudie ni.
Chng ti t nhng bc thm mi xy mt lnh ca c Maudie bc ra
nng v nhn ra ng Avery v c Stephanie vn cn . H bc i
theo va h v ang ng trc nh c Stephanie. C Rachel ang i v
pha chng ti.
"T ngh khi ln ln t s lm anh h," Dill ni.
Jem v ti t ngt dng li.
"Vng tha ngi, mt anh h," n ni. "Trn i ny t chng lm c
g cho mi ngi tr vic lm cho h ci m ln, cho nn t s gia nhp
mt gnh xic v ci lun."
"Cu ngh ngc ri, Dill," Jem ni. "Nhng anh h thng bun, chnh
ngi ta mi ci li h."
"Vy t s lm mt dng h mi. T s ng ngay gia vng din v
ci nho mi ngi. Nhn kia ka," n gi tay ch. "Tt c bn h hn
ang ci chi. D Rachel lm vy."
C Stephanie v c Rachel ang vy chng ti ri rt, theo mt cch cho
thy quan st ca Dill khng hn l sai.
"Ui do," Jem th ra. "T cho l tht t khi khng ti gp h."
C iu g khng n. ng Avery mt do ht hi lin tc v gn
nh thi bay chng ti khi va h khi chng ti n. C Stephanie run
ln v kch ng, v c Rachel nm vai Dill. "Ti chu ra sn sau v
nguyn ti ," c ni. "Nguy him ang n."
"Chuyn g vy?" Ti hi.
"Ti chu cha nghe h? n khp th trn ny ri..." Ngay lc bc
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 22

Trang 265

Alexandra bc ra ca v gi chng ti, nhng bc qu tr. C

Stephanie phn khi cho chng ti hay: sng nay ng Boo Radley
chn b Atticus ngay gc bu in, nh nc bt vo mt ng, v ni b
Atticus rng ng ta s tr th b k c phi mt ht phn i cn li ca
ng ta.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

CHNG 23
"Ti c phi chi Bob Ewell khng nhai thuc l," l tt c nhng g b
Atticus ni v chuyn .
Tuy nhin, theo c Stephanie Crawford, b Atticus va ri khi bu
in th ng Ewell n gn b, chi ra b, nh vo mt b, v e da
git b. C Stephanie (lc ny k chuyn hai ln v c mt
v chng kin tt c - c ri Jitney Jungle, i ngang qua) - c Stephanie
ni b Atticus thn nhin nh khng, ch ly khn tay ra chi mt v
ng cho ng Ewell gi ng bng nhng ci tn m khng c g
trn i ny khin c lp li c. ng Ewell l cu binh ca mt cuc
ni chin khng my ngi bit; iu cng vi phn ng n ha ca
b Atticus chc chn thc y ng ta hi, "Qu kiu ngo n
khng mun nh nhau h, thng con hoang yu bn mi en kia?" C
Stephanie ni, b Atticus ch p, "Khng, ch qu gi thi," ri thc hai
tay vo ti v b i. C Stephanie ni bn phi khen ngi Atticus Finch,
i khi ng y tht thng minh tinh t.
Jem vi ti khng ngh iu tht th v.
"D sao th xt cho cng," ti ni, "b tng l ngi bn gii nht ht
ny. B c th..."
"Em bit l b khng h mang sng, Scout. Thm ch b khng c khu
no...." Jem ni. "Thm ch m nh t b khng c khu sng no.
B ni vi anh vic c mt khu sng bn mnh l khuyn khch mt ai
bn mnh."
"Ln ny khc," ti ni. "Ti mnh c th bo b i mn mt khu."
Bn ti l vy v b ni, "Nhm nh."
ca Dill cho rng vic ku gi ti lng t t ca b Atticus th c th
hu hiu: xt cho cng, chng ti s cht i nu ng Ewell git b,
cha k n vic s c mt mnh bc Alexandra nui dy, v chng
ti u bit vic u tin bc y lm trc khi b Atticus yn ngh di
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 23

Trang 267

lng t l ui Calpurnia, Jem ni cch hiu qu l ti khc lc v lm

mnh lm my, v l con t v l con gi. Cch cng khng tc dng.
Khi b nhn thy chng ti l la quanh vng, khng n, t quan tm n
nhng tr gii tr bnh thng ca chng ti, b Atticus hiu ra chng
ti s hi xu xa n mc no. Mt m b gi thm Jem bng mt t
tp ch bng bu dc mi, khi thy Jem lt nhanh cc trang v nm n
sang mt bn, b hi, "Con ang lo chuyn g vy, con trai?"
Jem n lin, "ng Ewell."
"C chuyn g ?"
"Khng c g. Ti con s cho b, v ti con ngh b phi lm mt iu g
vi ng ta."
B Atticus ci hm hnh. "Lm g by gi? p ng ta k mt hip c
ha bnh ?"
"Khi mt ngi ni ng ta s tr th b, coi b ng ta c ."
"ng ta c vy khi ng ta ni n ra," b Atticus ni. "Jem, th xem con
c th vo a v ca Bob Ewell khng? B hy hoi cht ch tn
cui cng ca ng ta ti phin ta, nu ng ta c. ng ta phi c mt
kiu phn ng li, loi ngi ca ng ta lun lun lm nh vy. V vy
vic nh vo mt v e da b lm cho Mayella Ewell khi b mt trn
n na, th b vui lng nhn. ng ta phi trt gin ln ai th b
thch l b hn l bn tr ngoi . Con hiu khng?"
Jem gt u.
Bc Alexandra bc vo phng khi b Atticus ni tip, "Chng ta khng
c g phi s Bob Ewell, sng ng ta trt ht mi gin d ri."
"Ti khng tin th u, Atticus," bc ni. "Loi ngi nh ng ta s lm
bt c vic g tha cn gin. Cu bit nhng ngi nh th no
m."
"Ewell c th lm g vi em h, b ch?"
"Mt ci g ngm ngm," bc Alexandra ni. "Cu c th tin chc iu
."

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 23

Trang 268

"Khng ai c nhiu c hi lm iu g ngm ngm ht Maycomb

ny," b Atticus p.
Sau chuyn , chng ti khng cn s na. Ma h tri qua, v chng
ti tn hng n. B Atticus m bo vi chng ti rng chng c g xy
ra cho n khi ta n cp cao hn xem xt li v n ca Tom Robinson,
v rng Tom c c hi c tr li t do, hoc t nht c mt v xt x
mi. Anh ta ang tri giam Enfield Prison Farm, thuc ht Chester
cch y gn trm cy s. Ti hi b Atticus khng bit v con Tom c
c php n thm anh ta khng, nhng b Atticus ni khng.
"Nu anh ta thua kin trong phin khng n," mt ti ti hi, "chuyn g
s xy ra vi anh ta?"
"Anh ta s ln gh in," b Atticus ni, "Tr khi thng c gim ti cho
anh ta. Cha n lc lo u, Scout. Chng ta c mt c hi tt."
Jem ang nm di trn gh sofa c t Popular Mechaincs. Anh nhn
ln. "Nh vy khng hp l. Anh ta u c git ai cho d anh ta c ti.
Anh ta u c ly mng ca ai u."
"Con bit cng hip l ti t hnh Alabama m," b Atticus ni.
"Vng, tha b, nhng bi thm on u cn x anh ta ti cht.... nu
mun h c th x anh ta hai mi nm."
"Ch l gi thuyt thi," b Atticus ni. "Tom Robinson l ngi da mu,
Jem . Khng mt bi thm on no khu vc ny ca th gii li ni,
Chng ti ngh anh c ti, nhng khng nng, cho mt v truy t nh
th. Hoc l tha bng lp tc hoc khng g c."
Jem lc u. "Con bit l khng ng, nhng con khng nhn ra
c ci g sai - c l vic cng hip khng th l ti t hnh...."
B Atticus t bo xung cnh gh ng ngi. ng ni ng c bt c
tranh ci g vi lut v cng hip, hon ton khng, nhng ng y
nghi hoc khi bn cng t yu cu v bi thm on x ti t hnh t
chng c hon ton suy din. ng nhn ti, thy ti ang lng nghe, v
lm cho n d hiu hn. ".... b l, trc khi mt ngi b kt n t
hnh v ti git ngi, phi c mt hoc hai ngi tn mt chng kin.
Ai c th ni. Phi, ti c mt y v thy anh ta bp c."

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 23

Trang 269

"Nhng nhiu ngi b cheo c - , treo c - da vo nhng chng c

suy din," Jem ni.
"B bit, v nhiu ngi trong s h chc chn ng b nh th- nhng
khi khng c nhn chng tn mt chng kin th lun c s nghi ng,
i khi ch l mt thong nghi ng. Lut s cho rng nghi ng c c s,
nhng b ngh mt b co c quyn c cht nghi ng. Lun lun c kh
nng, cho d khng chc, rng anh ta v ti."
"Vy tt c quy cho bi thm on. Chng ti phi loi b cc bi thm
on." Jem kin quyt.
B Atticus nn ci nhng khng c. "Con c phn nghim khc vi
chng ta, con trai. B ngh c th c mt cch tt hn. Thay i lut.
Thay i n ch c quan ta mi c quyn quyt nh hnh pht
trong cc v trng n."
"Vy c i n Montgomery v thay i lut."
" Con s ngc nhin khi thy chuyn vt v nh th no. B khng
sng ni ti lc thy lut thay i, v nu con sng thy c n
chc con phi gi lm ri."
iu ny khng lm Jem hi lng, "Khng, b , h phi dp b bi
thm on. Th nht anh ta khng c ti vy m h ni c."
"Nu con nm trong bi thm on , con trai, v mi mt ngi kia
ging con, Tom s l ngi t do," b Atticus ni. "Cho n gi khng
c g trong cuc i con ngn cn lp lun ca con. Nhng ngi ,
bi thm on ca Tom, l mi hai con ngi c l tr trong cuc sng
hng ngy, nhng con thy c iu g chen vo gia h v l tr
ca h. m con thy iu tng t ngay trc nh t. Khi nhm
ngi b i, h khng i nh nhng ngi c l tr, h i bi v
chng ta . C iu g trong th gii ca chng ta khin cho h
mt kh nng lp lun - h khng th cng bng cho d h c gng.
Trong ta n ca chng ta, khi li khai ca mt ngi da trng chng li
li khai ca mt ngi da en, ngi da trng lun lun thng. H xu
xa, nhng s i n th."
"Tht khng ng," Jem ni mt cch lnh nht. Anh m tay vo i.
"B khng th kt ti mt ngi da trn chng c ging nh vy.... b

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 23

Trang 270

khng th."
"Con khng th, nhng h c th v h lm. Cng ln con s cng
thy nhiu iu nh vy. Mt s ni con ngi phi nhn c s i
x cng bng l trong ta n, d anh ta c mu da no, nhng con
ngi c cch mang c nhng on hn ca h vo trong khu bi thm
on. Khi ln hn, con s thy ngi da trng la o ngi da en mi
ngy trong cuc i con, nhng hy cho b ni cho con nghe iu
ny v con ng qun - bt c khi no mt ngi da trng lm iu
vi mt ngi da en, bt k anh ta l ai, anh ta giu c no, hoc anh ta
xut thn t mt gia nh danh gi ra sao, th ngi da trng vn l
th rc ri."
B Atticus ni mt cch qu nh nhng n li cui cng ca ng
p mnh vo tai chng ti. Ti nhn ln, khun mt ng y cm xc.
"i vi b chng c g ng gh tm hn mt ngi da trng thp km
li dng s ngu dt ca ngi da en. ng nh la mnh - tt c
c tch t li v ti lc chng ta s phi tr gi cho iu . B hy
vng thi i ca cc con s khng nh vy."
Jem ang gi u. Bt cht anh m mt to. "B Atticus," anh hi, "ti sao
khng c nhng ngi nh chng ta v c Maudie tham gia vo bi
thm on? B cha tng thy ai Maycomb trong bi thm on.....
Tt c h u t trong rng m ra."
B Atticus ngi ng trn chic gh bp bnh ca b. V l do no ng
c v hi lng vi Jem. "B ang t hi chng no ngh n vi
con," ng ni. "C nhiu l do. iu th nht, c Maudie khng th
phc v trong bi thm on v c l ph n..."
" b l ph n Alabama khng th....?" Ti tc ti.
"ng vy. B on l bo v cc b cc c yu ui ca chng ta
khi nhng v bn thu ging nh v ca Tom Robinson. Ngoi ra," b
Atticus ci ti, "b e khng bit chng ta c x trn c mt v
khng - cc c s xen vo hi th."
Jem v ti ci m. Chuyn c Maudie nm trong bi thm on s rt
n tng. Ti ngh v b Dubose gi trn chic xe ln ca b - "Ngng
g ba m i, quan ta Taylor, ti mun hi ngi n ng ny mt
iu." C l cha ng chng ta tht thng thi.
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 23

Trang 271

B Atticus ni tip, "Vi nhng ngi nh chng ta - l phn gi

chng ta phi tr. Chng ta thng ch c c nhng bi thm on
m chng ta ang c. Th nht, cc cng dn Maycomb kin cng ca
chng ta khng quan tm. Th hai h s. Sau h...."
"S, ti sao?" Jem hi.
", chuyn g xy ra nu - chng hn nh ng Link Deas phi quyt
nh s tin bi thng dnh cho... cho c Maudie chng hn, khi c
Rachel tng xe vo c y. Link khng thch chuyn ht ng lm n
vi c no ca hng ca ng ta, ng khng? V vy ng ta ni vi
quan ta Taylor rng ng ta khng th phc v trong bi thm on v
khng ai trng coi ca hng khi ng ta i vng. V vy quan ta Taylor
min cho ng ta. i khi quan ta min cho ng ta m rt bc bi."
"iu g khin ng ta ngh mt trong hai c s ngng mua bn vi ng
ta?" Ti hi.
Jem ni, "C Rachel s ngng, cn c Maudie th khng. Nhng l phiu
ca bi thm on l b mt m, b Atticus."
B chng ti ci khng khc. "Con cn phi hc hi nhiu iu na,
con trai. L phiu ca bi thm on c coi l b mt. Vic phc v
trong bi thm on buc ngi ta phi quyt nh v tuyn b kin
v mt iu g . Ngi ta khng thch lm chuyn . i khi vic
kh chu lm."
"Bi thm on ca Tom chc quyt nh qu vi v," Jem lu bu.
B Atticus th tay vo ti ng ng h. "H khng vi v u," ng
ni, vi ng hn l vi chng ti. " l iu khin b suy ngh, iu
ny c th l du hiu ca khi u mi. Bi thm on ny mt vi
ting. Mt li phn quyt khng th trnh khi, c l th, nhng thng
n ch khin h mt vi pht. Nhng ln ny...." ng b lng v nhn
chng ti. "C l con mun bit rng c mt ngi dm chu ng mt
mi ng k - ngay t u ng y mun tha bng cho ri."
"Ai vy?" Jem kinh ngc.
i mt ca b Atticus lp lnh. "B khng c php ni, nhng b s
ni vy cho con. ng ta l mt trong nhng ngi bn Old Sarum ca

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 23

Trang 272

con...."
"Mt trong nhng ngi nh Cunningham h?" Jem ku ln. "Mt
trong... con khng nhn ra ai trong s h... b a chc..." Anh lic nhn
b Atticus.
"Mt trong nhng b con xa ca h. Da vo trc gic, b khng tc
ng ng ta. Ch da vo linh cm. B c th lm, nhng b khng
lm."
"i tri," Jem ni y tn knh. "Mt pht trc h c tnh git anh ta ri
pht k tip li c tm cch phng thch anh ta... Chng no cn sng th
con cng khng bao gi hiu c nhng ngi ."
B Atticus ni con phi hiu h. ng ni ngi Cunningham khng
nhn hoc ly bt c th g ca ai t khi h di c n Tn th gii. ng
ni thm mt iu khc na v h l, mt khi bn c tn trong h s
ht lng vi bn. B Atticus ni ng c cm gic, ch l h nghi, rng h
ri nh t m vi lng knh trng ng k dnh cho ngi nh
Finch. Sau ng cng ni rng cn c mt vic bt ng cng vi mt
Cunningham khc na lm mt ngi trong s h thay i suy ngh
ca mnh. "Nu chng c hai trong s m ng , chng ta s c mt
bi thm on treo 1."
Jem ni t tn, " b rng b thc s gii thiu vo bi thm on mt
ngi mun git b ti trc h? Sao b liu th, b Atticus, sao
vy?"
"Khi con phn tch th thy c mt cht ri ro. Khng h c s khc bit
gia mt ngi ny sp kt n vi mt ngi khc cng sp kt n,
ng khng? Nhng c mt khc bit nh gia mt ngi sp kt n v
mt ngi thy lng tm hi bi ri, ng khng? ng ta l ngi duy
nht ngp ngng trong c danh sch."
"ng vi Walter Cunningham quan h ra sao h b?" Ti hi.
B Atticus ng dy, vn vai v ngp. Lc cha ti gi ng ca
bn ti, nhng ti ti bit ng mun c gi c bo. ng cm t bo ln,
gp n li v v u ti. "By gi xem no," ng lm bm vi chnh
mnh. "Hiu ri, anh em h i2."
"Chuyn l sao?"
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 23

Trang 273

"Hai ch em ci hai anh em. B ch c th ni vi con th thi.... con t

hnh dung ra i."
Ti vt c mt hi v kt lun rng nu ti ci Jem v Dill c mt a
em gi v cu ta ci em gi th con ci ca ti ti l anh em h i.
"Cha i, Jem ny," ti ni khi b Atticus i, "my ngi mc ci
thit. Bc c nghe chuyn ny cha, bc Alexandra?"
Bc Alexandra ang mc tm thm v khng nhn chng ti, nhng
bc lng nghe. Bc ngi trn gh vi ci r an bn cnh, tm thm tri
trn i. Ti sao cc b li mc thm len vo nhng m nng nc l
iu ti khng th no hiu ni.
"Bc c nghe," bc p.
Ti nh li ci ln tai hi hi xa khi ti nhy vo gip nhc Walter
Cunningham. By gi ti vui v mnh lm chuyn . "Ngay ngy
khai trng em s r Walter Cunningham v nh mnh n," ti ln k
hoch, qun bng mnh thm quyt tm dn cho n mt trn ngay
ln k tip gp n. "N cng c th li chi sau khi tan hc. B Atticus
c th li xe a n v Old Sarum. Thnh thong n c th li m vi
ti mnh, hn, Jem?"
"Chuyn tnh ton sau," bc Alexandra ni, mt tuyn b m vi
bc lun l li rn e, ch khng h l mt li ha. Ngc nhin, ti quay
sang bc, "Sao khng c, bc? H l ngi tt m."
Bc nhn ti qua cp knh may. "Jean Louise, bc khng h nghi ng vic
h l ngi tt. Nhng h khng phi loi ngi nh chng ta."
Jem ni, " bc ni h thp km m, Scout."
"Thp km l g?"
", h khng bnh. H thch ty my tay chn hay i loi nh vy."
"Vy em cng...."
"ng ng ngn th, Jean Louise," bc Alexandra ni. "Vn l, chu
c th c ra Walter Cunningham cho n khi n sng bng, chu c th
cho n i giy v mc cho n b mi, nhng n khng bao gi ging
c nh Jem. Ngoi ra, gia nh cn ni ting nghin ru. Ph n
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 23

Trang 274

nh Finch khng quan tm n loi ngi ."

"B...c," Jem ni, "em chu cha ti chn tui m."
"By gi n cng nn bit iu ."
Bc Alexandar ni. N gi cho ti mt cch sng ng v ln cui
cng bc kin quyt phn i. Ti khng bao gi hiu ti sao. l khi
ti b cun vo k hoch n thm nh Calpurnia....... ti t m, thch
th; ti mun tr thnh "bu bn" ca b, bit b sng nh th no,
bn b ca b l ai. Chc ti cng mun xem m bn kia ca mt trng
na. Ln ny nhng chin thut th khc hn, nhng mc ch ca bc
Alexandra th vn vy. C l y l l do bc n sng vi chng ti gip chng ti chn bn. Ti s chng li bc bng ht sc mnh,
"Nu h l ngi tt, vy ti sao chu khng th c x tt vi Walter?"
"Ta khng ni khng c t t vi thng b. Chu nn thn thin v
lch s vi n. Chu nn ho hip vi mi ngi, chu yu. Nhng chu
khng cn mi n ti nh."
"Nu nh n c h hng g vi mnh th sao, bc?"
"Vn l ch n khng c h hng vi chng ta, nhng nu c, cu
tr li ca bc vn l vy."
"Bc," Jem ln ting, "b Atticus ni bc c th chn bn cho bc, nhng
chc chn bc khng th chn gia nh cho mnh v h vn l h hng
ca bc d cho bc c tha nhn hay khng, v nu bc khng tha
nhn th tht l bch."
"Li l b chu na," bc Alexandra ni, "v ta vn ni rng Jean Louise
khng c mi Waler Cunningham n nh ny. Nu n l anh em h
i ca con b n vn khng c n nhn trong nh ny tr khi n
n gp tt c v cng vic. Dt khot l th."
Bc y ni Chc chn l Khng, nhng ln ny chc bc s a ra l
do, "Nhng chu mun chi vi Walter, sao li khng c?"
Bc g knh ra v nhn chng ti. "Bc s cho chu bit ti sao," bc ni.
"Bi v n-l--rc-ri, l l do chu khng th chi vi n. Bc s
khng chu quanh qun bn n, bt chc nhng thi quen ca n
v hc nhng th m ch c Cha-mi-bit. Chu gy vn cho
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 23

Trang 275

b chu ri."
Ti khng bit mnh c th phn ng th no, nhng Jem ngn ti
li. Anh nm ly vai ti, m ly ti, v dn ti ang khc om sm v
phng ng ca anh. B Atticus nghe ting chng ti v l u ra ca.
"Ti con n, b," Jem gt gng, "chng c g c". B Atticus b i.
"Nhai ko cao su i, Scout," Jem th tay vo ti v mc ra thanh Tootsie
Roll. Phi mt vi pht nho cc ko thnh mt khi d chu trong
ming ti.
Jem sp xp li cc th trong t ca anh. Tc anh chng ngc ln pha
sau v r xung pha trc, v ti t hi liu n c ging tc mt
ngi n ng - c l nu anh co n i v cho n mc li, tc anh s
mc li gn gng ng ch. Lng my anh ngy cng rm hn, v ti
nhn thy thn hnh anh gy i. Anh ang cao hn.
Khi anh nhn qua, anh hn ngh chc ti sp khc na, v anh ni,
"Cho em coi ci ny nhng em ng ni vi ai nghen," ti hi ci g.
Anh ci o s mi ra, ci bn ln.
"Ci g vy?"
"Em khng thy h?"
"Khng."
"Lng ."
"u?"
"y, ch ny n."
Anh l ngun an i vi ti, v vy ti ni trng n tht d thng,
nhng ti c thy g u. "N p thit, Jem."
"Di nch anh cng c," anh ni. "Nm ti anh s chi bng Bu dc.
Scout, ng bc lm em tc gin."
C v ch mi hm qua anh bo ti ng lm bc bc mnh.
"Em bit bc khng quen vi con gi," Jem ni, "t ra khng phi nhng
a con gi nh em. Bc c bin em thnh mt qu c. B em khng th

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 23

Trang 276

tp my v hay lm ci g sao?"
"Khng h, bc y khng thch em, ch c vy thi, v em khng quan
tm. Chnh vic bc y gi Walter l rc ri khin em tc in ln,
Jem , khng phi chuyn bc y ni em l m rc ri ca b Atticus.
mt ln em v b gii quyt chuyn ny ri, em hi b em c phi l m
rc ri khng, b ni mt rc ri khng ln, nhiu lm th cng ch l
mt rc ri m b lun c th bit chc, v ng lo ngh mt giy no v
vic em c th quy ry b. By gi ni v Walter - thng u phi
th rc ri, Jem. N u ging ngi nh Ewell."
Jem ht giy ra v vt chn ln ging, anh chun ngi ln ta vo gi
v bt n c sch. "Em bit iu g khng, Scout? Gi anh hiu ra
mi th. Gi y anh ngh nhiu v chuyn v anh hiu ra. Trn
i ny c bn loi ngi. l loi ngi bnh thng nh ti mnh
v nhng hng xm, c loi ngi ging nh nh Cunningham sng
trong rng, loi ngi ging nh nh Ewell bi rc, v ngi da en."
"Th cn ngi Trung Quc, v ngi Cajun mi tn ht Baldwin?"
"Anh mun ni ht Maycomb. Vn l, loi nh mnh khng thch
loi nh Cunningham, nh Cunningham khng thch ngi nh Ewell,
v ngi nh Ewell ght v coi thng ngi da mu."
Ti ni vi Jem nu vy th ti sao bi thm on ca Tom, gm nhng
ngi nh nh Cunningham, khng tha bng Tom chc tc nh
Ewell?
Jem gt b cu hi ca ti nh tr con.
"Em khng bit," Jem ni, "anh tng thy b Atticus v nhp bn chn
khi trn radio ang chi v cm v ng thch nhng xp hn bt c
ngi no anh tng thy..."
"Vy iu lm chng ta ging ngi nh Cunningham," ti ni. "Em
khng hiu ti sao bc....."
"Khoan, anh ni ht - n c lm mnh ging nh thit, nhng t
nhiu ti mnh vn khc. C ln b Atticus ni l do khin bc qu quan
tm n dng h l v chng ta ch c hc thc v chng ta ngho."
"Jem ny, em khng bit..... c ln b Atticus ni vi em rng hu ht ci
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 23

Trang 277

kiu Dng H Lu i l ngc ngch bi v dng h ca ngi no

cng lu i nh dng h ca ngi no. Em hi liu iu ny c bao
gm c nhng ngi da mu v ngi Anh khng, b bo c."
"Hc thc khng c ngha l Dng H Lu i," Jem ni. "Anh ngh
l chuyn dng h bn bit c bit vit t hi no. Scout, anh
nghin cu iu ny rt k v l l do duy nht anh c th ngh ra.
Vo thi khi h nh Finch cn Ai Cp, mt ngi trong s h hn
hc c ch tng hnh v dy cho con trai mnh." Jem ci to.
"Hy tng tng bc mnh t ho c t ca bc bit c bit vit - cc
b chuyn tm nhng iu ng ngn t ho."
"Em vui mng l c t bit c bit vit, hoc ngi dy b Atticus
v h, v nu b Atticus khng bit c, anh em mnh s khn kh. Em
khng ngh l ci gi l hc thc u, Jem."
"Nu vy lm sao em gii thch c ti sao ngi nh Cunningham li
khc? ng Walter hu nh khng k c tn ng ta, anh thy ri m.
H nh ta bit c bit vit trc h lu."
"Khng, mi ngi u phi hc, khng ai sinh ra l bit. Thng
Walter cng thng minh theo mc ca n, i khi n b cn tr v n
phi nh gip b n. Chng c g sai vi n. Khng, Jem, em ngh
ch c mt hng ngi. l ngi."
Jem quay i v m vo gi anh. Khi anh nm nga li, mt anh u m.
Anh sp sa bc vo thi k suy sp tinh thn, v ti thy e d. Chn
my anh cau li, mi anh mm thnh mt vnh mng. Anh im lng mt
hi.
"Anh cng ngh y nh vy," cui cng anh ni, "khi anh bng tui em.
Nu ch c mt hng ngi, ti sao mi ngi khng thn thin c
vi nhau? Nu tt c l ging nhau, ti sao h li mt cng coi thng
nhau? Scout, anh ngh anh bt u hiu ra iu ti sao Boo Radley lun
ng ca trong nh sut.... l bi v ng ta mun trong nh."
Ch thch
1. Bi thm on treo: (hung Jury): mt bi thm on khng th nht tr phn quyt trong
mt v x.
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 23

Trang 278

2. Anh em h i (double cousin): khi hai ch em rut ly chng l hai anh em rut, con ci
ca hai cp l anh em h i, ngha l c h theo bn ni ln bn ngoi. Scout on m
tm by ngha ca danh t ny.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

CHNG 24
Calpurnia eo chic tp d h bt cng nht ca b. B mang mt khay
bnh nng. B i lui tr li cnh ca u v n nh. Ti ngng m v
khoan thai v duyn dng ca b khi b x l hng ng cng vic vt
vnh. Ti on bc Alexandra cng vy, bi v ba nay bc cho php
Calpurnia phc v.
Thng Tm sp bc sang thng Chn. Ngy mai Dill s ln ng v
Meridian; hm nay n vi Jem n vng xoy Barkers Eddy. Jem
pht hin vi v ngc nhin gin d rng khng ai quan tm n vic
dy Dill bi li, mt k nng m Jem thy cn thit nh i b vy. H
dnh hai bui chiu khc sng , h ni h s bi trn trung v
ti khng c i theo, v vy ti chia nhng gi c n ca mnh gia
Calpurnia v c Maudie.
Ba nay bc Alexandra v nhm truyn gio ca bc ang tr gip
truyn gio trong khp ngi nh. T nh bp, ti nghe b Crace
Merriweather tng trnh trong phng khch v cuc sng khn kh
ca ngi Mruna. H em ph n b trong nhng tp lu khi h n
k kinh nguyt, bt k chuyn g; h khng c thc v gia nh - ti
bit iu s khin bc Alexandra phin no - h bt tr con chu
ng nhng th thch kinh khng khi chng mi mi ba; ngi
chng y gh cc v su rm, chng nhai v phun v cy vo mt ng
nh chung ri sau ung ngay th nc y.
Ngay sau , cc b ngh n nh.
Ti khng bit mnh nn i vo phng n hay bn ngoi. Bc
Alexandra bo ti cng n vi h, bc bo ti khng cn d phn hp
mt, bc ni n s lm ti chn. Ti mc chic vy Ch nht mu hng,
mang giy, v mc vy lt, v ngh rng nu ti lm bt c th g th
Calpurnia s phi git o ti mt ln na cho ngy mai. y l mt ngy
bn rn i vi b. Ti quyt nh ngoi.
"Con gip g c cho b khng, Cal?" Ti hi, mong c gip ci g
.
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 24

Trang 280

Calpurnia dng li ngay ngng ca. "C c yn nh con chut trong

gc ," b ni, "v c c th gip ti cht y my ci khay ny khi ti
quay li."
Ting r rm ca qu b nghe ln hn khi b m ca: "i, Alexandra, ti
cha tng thy bnh nh th ny... qu hp dn.... ti cha tng lm
c v bnh ging nh vy, khng th.....ai ngh ti loi bnh
nng nhn qu mm xi...Calpurnia h?....ai ngh ra n...bt c ai
ni vi ch rng v ca mt nh thuyt gio... khng, b ta l vy, v
rng a kia cn cha i."
H tr nn im lng, v ti bit tt c c phc v. Calpurnia quay
tr li v t ci bnh ng nc bng bc ca m ti ln mt ci khay.
"Chic bnh c ph ny l vt him," b lm bm, "by gi ngi ta
khng ch to th ny na."
"Con mang n vo c khng?"
"Nu c cn thn ng nh rt. n ngay u bn cnh bc
Alexandra. xung cnh my ci tch v cc th khc. B y s
rt."
Ti th n mng ti vo ca nh Calpurnia lm, nhng cnh ca
khng nhc nhch. Ci ti, b gi n m ra cho ti. "Cn thn, nng
y. ng c nhn n, nh vy c s khng lm n ra."
Chuyn i ca ti thnh cng: bc Alexandra ci rng r. " y vi
bn ta no, Jean Louise," bc ni. V ny nm trong chin dch dy ti
tr thnh qu c ca bc y.
thnh thng l mi ch nh trong nhm s mi lng ging ca h d
ba tic nh, d h theo phi Ty L hay Trng lo, iu gii thch
s c mt ca c Rachel (tnh nh so), c Maudie v c Stephanie
Crawford. Hi lo lng, ti ngi cnh c Maudie v t hi ti sao qu c
ch i bng qua ng m cng phi i m. Cc qu c t thnh nhm
lun lun lm ti lo s m h v khao kht c ch khc, nhng cm
gic ny l nhng g bc Alexandra gi l "nung qu thnh h".
Cc qu b ny u thoi mi trong nhng b vi hoa mng: hu ht
h u nh phn m nhng khng thoa phn hng; cy son duy nht
trong phng l Tangee Natural. Sn Cutex Natural lp lnh trn nhng
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 24

Trang 281

mng tay ca h, nhng mt s b tr hn th xi hiu Roso. H thm

nng nc. Ti ngi im, ch ng hai bn tay bng cch nm cht tay gh,
v ch ai ni chuyn vi ti.
Hm rng vng ca c Maudie lp lnh. "Chu n mc rt p, Jean
Louise," c y ni. "Ba nay qun chu u?"
"Di vy ca chu."
Ti khng c a vui, nhng cc b ci m. Hai m ti nng bng v
ti nhn ra sai lm ca mnh, nhng c Maudie nhn ti mt cch
nghim trang. C khng bao gi ci ct ti tr khi ti mun gy ci.
Trong khong khc im lng bt ng k tip, c Stephanie Crawford t
u phng bn kia hi vi sang. "Chu s lm g khi ln ln, Jean
Louise? Lut s h?"
"Khng, tha c. Chu khng ngh n chuyn ...." Ti p, lng
thm cm n c Stephanie Crawford qu t t khi thay i ti. Ti
vi chn hng i cho mnh. Y t? Phi cng? "...."
"Ni i, ta ngh chu mun tr thnh lut s, chu bt u n ta
n ri ."
Cc b li ci m ln. "Stephanie ny thit k cc," ai ni. C
Stephanie c khuyn khch theo ui ti, "Chu khng mun ln
ln thnh lut s sao?"
Tuy c Maudie chm vo tay ti v ti tr li ha nh, "Khng tha
c, ch l mt qu c."
C Stephanie nhn ti y ng vc, kt lun rng ti khng c xc lo,
v tm chp nhn, "Phi chu s khng tin c xa cho n khi chu
bt u mc vy thng xuyn hn."
Bn tay c Maudie sit cht tay ti hn v ti chng ni g. S nng m
ca n .
B Grace Merriweather ngi bn tri ti, v ti cm thy lch s khi ni
chuyn vi b. ng Merriweather, mt tn Gim l trung thnh do
p buc, hnh nh chng thy dnh dng n ring ng khi ht, "n
sng tuyt vi, m thanh ngt ngo lm sao, iu cu ri mt k

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 24

Trang 282

khn kh nh ti....." Tuy nhin d lun ph bin Maycomb cho rng

b Merriweather gip ng b ru ch v bin ng thnh mt cng
dn hu ch mt cch tha ng. Chc chn b Merriweather l mt qu
b ngoan o nht Maycomb. Ti tm mt ti lm b hng th.
"Chiu nay nghin cu ca cc b l g?"
" b con, nhng ngi Mruna ti nghip ," b p v im lng. Vi
cu hi na s l cn thit.
i mt to nu ca b Merriweather lun lun ngn l khi b nhc n
nhng ngi b p bc. "Sng trong khu rng khng c ai tr J.
Grimes Everett," b ni. "Khng mt ngi da trng no n gn h tr
J. Grimes Everett thnh thin."
B Merriweather lm cho ging ca mnh ging mt cy phong cm;
mi li b ni u nhn c m lng y ca n, "S i
ngho.......s ti tm......... s i bi - khng ai tr J. Grimer Everett bit.
Chu bit khng, khi nh th cho ta mt chuyn i n khu tri J.
Grimes Everett ni vi ta....."
"ng y h, b? Chu ngh....."
"V nh ngh php J. Grimer Everett ni vi ta, ng y ni, B
Merriweather, b khng c nim, khng c nim v nhng g chng
ta ang chin u . ng y ni vi ta nh th."
"Vng, tha b."
"Ta ni vi ng y, ng Everett, ta ni, cc qu b nh th min Nam
thuc hi Gim l Maycomb Alabama ng h ng mt trm phn
trm. Ta ni vi ng y nh vy. V chu bit khng, ngay lc y trong
thm tm ta t ha. Ta t nh, khi no v nh ta s ni chuyn v ngi
Mruna v mang thng ip ca J. Grimer Everett n Maycomb v l
vic ta lm."
"Vng, tha b."
Khi b Merriweather lc u, nhng bp tc en ca b ong a. "Jean
Louise," b ni, "chu l mt c b may mn. Chu sng trong ngi nh
Thin cha gio v vi nhng ngi Thin cha gio trong mt th trn
Thin cha gio. Ngoi mt vng t ca J. Grimes Everett chng
c g ngoi ti li v tnh trng bn thu."
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 24

Trang 283

"Vng, tha b."

"Ti li v tnh trng bn thu - l ci g vy, Gertrude?" B
Merriweather bt b chung nhc ca b ln cho ngi ph n ngi bn
cnh. ", phi, ta lun lun ni tha th v qun, tha th v qun. Vic
nh th phi lm l gip c ta sng mt i sng Thin cha gio cho
bn tr t by gi i. Mt s ngi phi ti v bo nh truyn gio
khch l c ta."
"Xin li, b Merriweather," ti ngt li, "b ang ni v Mayella Ewell
h?"
"May...? Khng c b. l v ca tn da en. V ca Tom, Tom...."
"Robinson, tha b."
B Merriweather quay sang ngi ngi k b. "C mt iu ti thc s
tin, Gartrude," b ni tip, "nhng mt s ngi khng chu nhn nhn
theo cch ca ti. Nu chng ta h bit chng ta tha th cho h, rng
chng ta qun n, th ton b vic ny s b gi cun i."
",..... b Merriweather," ti ct ngang li b, "gi s cun i ci g?"
B li quay sang ti. B Merriweather l mt trong nhng ngi ln
khng c con, b thy cn thit phi c mt ging khc khi ni chuyn
vi tr con. "Khng c g u, Jean Louise," b ni tht chm ri, "cc
u bp v cc nhn cng lm ng khng c hi lng, nhng gi h
bnh tnh li, h cu knh sut c ngy sau phin ta ."
B Merriweather i mt vi b Farrow, "Gertrude, ti ni cho ch bit
khng c g lm mnh phn tm bng mt tn da en hn di. Ming h
chy xung ti y. C mt mt ngi nh vy trong nh bp ch lm
ch pht nn c ngy. Ch bit ti ni g vi Sophy nh ti khng,
Gertrude? Ti ni Sophy, ti ni, hm nay c khng phi l ngi Thin
cha gio. Cha Jesus khng bao gi i loanh quanh cn nhn v phn
nn, v ch bit khng, n tt cho c y, c y ri mt khi sn nh v
ni, Khng, b Merriweather, Cha Jesus khng bao gi i loanh quanh
cn nhn v phn nn. Ni cho ch bit, Gertrude, ch khng nn l
c hi lm chng nhn cho Cha."
iu ny lm ti nh n cy phong cm nh c xa trong nh nguyn
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 24

Trang 284

ti Finchs Landing. Khi ti cn nh xu, v nu ngy ti rt ngoan, b

Atticus cho php ti bm nhng ng gi ca n trong khi ng ang chi
mt giai iu bng mt ngn tay. Nt cui cng s ngn vang min l
cn hi duy tr n. Ti on, b Merriweather ht hi v chun b
np thm nhin liu trong khi b Farrow c gng ni.
B Farrow l mt ph n c vc dng tuyt m vi i mt xanh nht
v bn chn nh. B c mi tc xm qun di t nhin. B l ngi ph
n m o th hai Maycomb. B c thi quen k l l thch bt u
mi chuyn vi mt m gi nh.
"S-s-s n Cha," b ta ni, "ging nh ngy n ti ni vi o hu
Hutson. S-s-s o hu Hutson, ti ni, c v nh chng ta ang nh
mt trn chin thua chc. Ti ni, S-s-s khng thnh vn g vi h c,
chng ta c th gio dc h cho n ht sc chng ta, chng ta c th c
cho n khi chng ta gc ng lm cho h thnh nhng ngi Thin
cha gio, nhng khng mt qu b no an ton trn ging ng ca
mnh vo nhng m ny. ng ta ni vi ti, B Farrow, ti khng bit
iu g a chng ta xung y. S-s-s ti ni chc chn l mt s
kin."
B Merriweather gt u v hiu bit. Ging b t c ting lanh canh ca
nhng tch c ph v m thanh m i nh b ca cc b b ang nhai
bnh tp tp. "Gertrude," b ni, "ti cho ch bit trong th trn ny c
mt s ngi tt nhng b lm lc. Tt nhng b lm lc. ti l dn
trong th trn ny ngh h lm ng. Ti th khng mun ni l ai,
nhng mt s ngi trong th trn ny ngh h ang lm vic ng t
lu trc y, nhng tt c nhng g h lm l kch ng h. H ch
lm c c th. Lc trng n c v nh iu ng cn phi lm, ti
chc mnh khng bit, ti khng rnh trong lnh vc , nhng hay hn
di.... pht lng..... Ti ni vi ch nu Sophy c nh vy hoi ti s
c ta i. C ta khng h hiu rng l do duy nht ti gi c ta li l v
tnh trng suy thoi din ra v c ta cn m mt hm lm xu m c ta
nhn c mi tun."
"Thc n ca anh ta khng b kt khi nut xung, ng khng?"
C Maudie ni cu . C hai ng hn su xut hin ngay khe
ming c. C ngi im lng ny gi cnh ti, tch c ph nm cn
bng trn u gi. Ti khng hiu kp mch cu chuyn t lu ri,
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 24

Trang 285

khi h thi ni v v ca Tom Robinson, v bng lng vi vic ngh v

Finchs Landing v con sng. Bc Alexandra lm n hng bt: phn
cng vic ca cuc hp tht t hi, gi giao lu chn ngt.
"Maudie, ti khng hiu c mun ni g," b Merriweather ni.
C chng ni g thm. Khi c Maudie gin d, ci kiu ngn gn ca c
lnh tanh. iu g khin c rt gin d, v i mt xm ca c cng
lnh nh ging ca c. B Merriweather mt, nhn ti, ri quay ch
khc. Ti khng nhn thy b Farrow.
Bc Alexandra ng dy khi bn v mau l chuyn thm nhng mn
n khc, tm cch b Merriweather v b Gates tham gia mt cuc
chuyn tr si ni. Khi hai b rm r chuyn tr vi b Perkins, bc
Alexandra bc lui li. Bc nhn c Maudie vi v bit n v ti ngc
nhin vi th gii n b. C Maudie v bc Alexandra khng h thn
nhau, v y bc ti li lng l cm n c Maudie v mt iu g .
iu ti khng bit. Ti hi lng khi bit rng bc Alexandra c th b
h gc cm thy bit n khi c ngi khc gip . Khng cn
nghi ng v iu y, ti phi nhanh chng bc vo th gii ny, ni
m ngoi mt l cc b thm tho ngi u a t tn, phe phy qut v
ung nc mt.
Nhng ti quen thuc v thoi mi hn trong th gii ca b ti. Nhng
ngi ging ng Heck Tate khng by bn vi nhng cu hi v hi
giu ct bn; ngay c Jem cng khng ch bai g nhiu nu nh bn
khng ni g ngc nghch. Cc b c v sng trong ni khip s m h
i vi n ng, c v khng sn lng tn thnh h mt cch ht lng.
Nhng ti thch h. C iu g h, cho d h hay chi tc, say xn,
bi bc v nhai thuc l, cho d h chng th v cht no, c iu g
h m ti thch theo bn nng.... h khng......
"o c gi, b Perkins, o c gi bm sinh," b Merriweather ni.
"t nht chng ta mit di ny khng mang trn vai ti . Dn mit
trn gii phng h, nhng ch khng thy nhng ngi ngi
chung bn vi h. t nht chng ta khng c thi la o ni vi h
rng phi qu v cng tt nh chng ti nhng hy trnh xa chng ti.
mit ny chng ta ch ni qu v c sng theo cch ca qu v v
chng ti sng theo cch ca chng ti. Ti ngh ngi ph n , b
Roosevelt khng tnh to - ch n gin l mt tr khi xung ti tn
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 24

Trang 286

Birmingham v c ngi vi h. Nu ti l th trng Birmingham ti s

1....."
Tt, khng ai trong chng ti l th trng Birmingham c. Nhng ti
thch mt ngy no ti l thng c Alabama: ti s tr t do cho
Tom Robinson nhanh n Hi truyn gio khng c thi gian
iu ha hi th. Hm n Calpurnia k vi u bp ca c Rachel tnh
hnh ca Tom xu nh th no v b khng ngng ni khi ti bc vo
nh bp. B ni rng b Atticus khng th lm g cnh ngc t c
thoi mi hn cho anh ta, rng iu cui cng anh ta ni vi b Atticus
trc khi h a anh ta xung tri giam l, "Tm bit, ng Finch, gi th
ng chng th lm c g, v vy c c cng v ch." Calpurnia k b
Atticus ni vi b rng ngy h a Tom vo t anh thi hy vng. B
ni b Atticus c gii thch mi vic vi anh ta, v rng anh ta phi
c ht sc mnh khng tuyt vng bi v b Atticus ang lm ht sc
ng anh ta c t do. u bp ca c Rachel hi Calpurnia ti sao
b Atticus khng ni , anh s c t do, v nguyn mi chuyn
nh th - iu c v l ngun an i ln lao cho Tom. Calpurnia ni,
"Bi v ch khng rnh lut. iu u tin ch hc c khi trong mt
gia nh lut l khng c mt cu tr li chc chn no cho bt c iu
g. ng Finch khng th ni mt iu g nh th khi ng khng bit
chc n nh th."
Ca trc ng mnh v ti nghe nhng bc chn ca b Atticus
ngoi hnh lang. Bt gic ti t hi khng bit by gi l my gi. Cha
n gi ng v nh m, v vo nhng ngy hp ca Hi truyn gio
ng thng li th trn cho n ti mt.
ng dng li ngay ngng ca. M ng trn tay v mt ng trng bch.
"Xin li, qu b," ng ni, "c t nhin vi cuc hp ca qu v, ng
n ti. Alexandra, ch c th xung bp mt cht khng? Em mun
mn Calpurnia mt lt."
ng khng qua phng n, m i theo hnh lang pha sau vo nh bp.
Bc Alexandra v ti gp ng. Ca phng n li m v c Maudie bc
vo. Calpurnia nhm khi gh.
"Cal," b Atticus ni, "Ti mun b i vi ti n nh Helen
Robinson....."
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 24

Trang 287

"C chuyn g vy?" Bc Alexandra hi, lo lng trc nt mt ca b ti.

"Tom cht ri."
Bc Alexandra a hai tay ln ming.
"H bn anh ta," b Atticus ni. "Anh ta b chy. Ngay vo gi tp th
dc. H ni anh ta pht cung chy lao vo hng ro v bt u leo qua.
Ngay trc mt h...."
"Sao h khng c ngn anh ta? H khng c hnh ng cnh co no
sao?" Ging bc Alexandra run ry.
" c, lnh canh h anh ta dng li. H bn ch thin vi pht, sau
git. H bn trng ngay khi anh ta tro qua hng ro. H ni nu c
hai cnh tay lnh ln, anh ta hn thnh cng, anh ta di chuyn tht
nhanh. Mi by l n trn ngi anh ta. H khng cn phi bn
nhiu nh th. Cal, ti mun b i vi ti gip ti bo tin cho Helen."
"Vng, tha ng," b lm bm, lng ngng s son tp d ca mnh. C
Maudie n bn Calpurnia v ci n ra.
"y l git nc cui cng lm trn ly, Atticus," bc Alexandra ni.
"Ty thuc vo cch ch nhn n," ng ni. "Mt ngi da en, trong s
hai trm ngi khc, i khi nh th, th c ngha l g? Vi h anh ta
khng phi l Tom, anh ta ch l mt t nhn vt ngc."
B Atticus da vo t lnh, y knh ln, lau mt. "Chng ta c mt
c hi tt nh th," ng ni. "Em ni vi anh ta nhng iu em ngh,
nhng thc tnh em khng th ni chng ta c nhiu c may. Em on
Tom pht mt vi nhng c hi ca ngi da trng v thch chp ly
c hi ca anh ta hn. Phi khng, Cal?"
"ng vy, tha ng Finch."
"Vy chng ta i."
Bc Alexandra ngi trn gh ca Calpurnia v p mt vo hai tay. Bc
ngi hon ton im lng; bc im lng n ti t hi liu bc c b ngt
i khng. Ti nghe c Maudie th nh th c va tro ln my bc
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 24

Trang 288

thang, v trong phng n cc b vn vui v chuyn gu.

Ti ngh bc Alexandra ang khc, nhng khi bc bung hai tay khi
mt, bc khng h khc. Trng bc yu t. Bc ni, v ging ca bc
trng xung.
"Ti khng th ni ti tn thnh mi chuyn cu y lm, Maudie, nhng
cu y l em trai ti, v ti ch mun bit chng no chuyn ny kt
thc." Bc cao ging, "N lm cu y tan nt. Cu y khng l nhiu,
nhng n lm cu y tan nt. Ti thy cu y khi - h cn mun g
cu y na, Maudie, mun g na?"
"Ai mun g, Alexandra?" C Maudie hi.
" ti ni th trn ny n. H sn sng cu y lm nhng g h s
khng dm lm - n c th lm h mt my ng xu. H sn lng b
mc cu y hy hoi sc khe lm nhng iu h s khng dm lm,
h...."
"Ni nh thi, h s nghe thy ch ni y," c Maudie ni. "Ch tng
ngh v n theo cch ny cha, Alexandra? D Maycomb bit hay
khng, chng ta vn by t lng ngng m su sc m chng ta c th
i vi mt con ngi. Chng ta tin ng y lm ng. n gin vy
thi."
"Ai?"Bc Alexandra khng h bit rng mnh ang bt chc a chu
mi hai tui ca bc.
"Mt nhm ngi trong th trn ny bit ni rng cuc chi cng bng
khng h ng du ch dnh cho ngi da trng; mt nhm ngi ni
rng mt v xt x cng bng l dnh cho mi ngi, ch khng ch
ring cho chng ta; mt nhm ngi c khim tn suy ngh, khi
h nhn mt ngi da en, ti c mt ch v lng nhn t ca
Cha." S hot bt vn c ca c Maudie ang tr li. "Mt s ngi
trong th trn ny c hc thc, h l loi nh th."
Nu ti ch , hn ti c thm mt chi tit khc thm vo nh
ngha ca Jem v hc thc, nhng ti nhn thy mnh ang run ry v
khng dng li c, ti thy tri t Enfield Prison Farm, v b
Atticus ch cho ti thy sn tp th dc. N to c sn bng Bu dc.
"ng run vy na," c Maudie ra lnh v ti dng. "ng ln i,
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 24

Trang 289

Alexandra, mnh b li h hi lu ri ."

Bc Alexandra ng ln v vut cho phng nhng np vy xp dc hai
bn hng. Bc mc khn tay tht lng ra lau mi. Bc vut nh ln tc
v ni, "Ti c l ra khng?"
"Khng mt du hiu g," c Maudie ni. "Chu ra cng bn ta khng,
Jean Louise?"
"C, tha c."
"Vy ta ra vi cc b thi," c ni mt cch chn chng.
Ting ni ca h nghe r hn khi c Maudie m ca dn sang phng n.
Bc Alexandra i trc ti v ti thy u bc ngng cao khi bc qua
ca.
", b Perkins," bc ni, "b cn thm c ph na ri. ti ly cho."
"Calpurnia bn i cng vic mt lt," c Maudie ni. " ti a thm
cho ch bnh nng nhn qu mm xi. Ch c nghe nhng g a em
h ca ti lm hi khng, a thch i cu c ?...."
V th l h i, dc theo hng ph n ang ci a, vng qua phng
n, chm thm cho y nhng tch c ph, by ko ra a nh th iu
ng tic duy nht ca h l tai ha nht thi ca vic vng mt
Calpurnia.
Ting r rm nh nhng li vang ln. "Phi, b Perkins, J. Gilmer Everett
qu l mt v thnh t v o, ng ta...cn c ci v v vy h
chy.... n m vin mi chiu th By... ngay khi mt tri ln. ng y
i ng vo ci gi g ln chung, mt chung g bnh, Fred ni l
iu khi mo mi chuyn, Fred ni...."
Bc Alexandra nhn qua ti u kia phng v mm ci. Bc nhn
xung khay ng bnh ko trn bn v gt u ra hiu. Ti thn trng
bng khay ln v bc ti ch b Merriweather. Vi thi thn thin
tuyt vi nht ca mnh, ti hi b c mun dng mt t khng.
Xt cho cng, nu bc ti c th l mt qu b vo lc ny, th ti cng
lm c.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 24

Trang 290

Ch thch
1. "Mit trn" (Up there): m ch min Bc, cc tiu bang ng h gii phng n l, cn
"mit di" (Down there) m ch cc bang min Nam, vn ch trng duy tr ch n l.
B Roosevelt tc Eleanor Roosevelt, v tng thng Franklin Roosevelt. Nm 1939, b ti
Birmingham, mt thnh ph min trung Alabama, d Hi ngh pha Nam v An sinh
nhn dn. B thch thc chnh quyn tiu bang bng cch ngi li i, gia hai hng
gh phn bit dnh cho ngi da en v ngi da trng, sau khi cnh st bo rng b vi
phm lut phn cch chng tc khi ngi chung vi ngi da en.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

CHNG 25
"ng lm vy, Scout. Th n ra thm sau nh i."
"Jem, anh khng h?"
"Anh bo l th n ra thm sau nh."
Th di, ti nng sinh vt nh b ln, t n xung bc thang di
cng v quay li vng ca mnh. Thng Chn n, nhng khng
mang theo mt du hiu thi tit mt m no, v chng ti vn ng
hng hin c ca li pha sau nh. L om m vn quanh qun, l
cn trng bay n m v su b thng va vo lp li sut ma H
cha n ni chng vn n khi ma Thu ti.
Mt con b bi b c vo trong nh; ti cho rng con vt b xu ny
b ln my bc thm v chui di khe ca. Ti ang t cun sch
xung sn cnh ci vng ang nm th thy n. My con vt loi ny di
cha ti ba phn, v khi bn ng vo n, n s cun mnh li thnh
mt vin b xm cng ngc.
Ti nm sp, th tay xung chc n. N cun li ri cm thy an ton,
ti on vy, n t t dui ngi ra. N i c vi phn vi hng trm
ci chn ca n v ti ng n ln na. N cun li. Cm thy bun
ng, ti quyt nh chm dt chuyn ny. Bn tay ti sp p xung n
th Jem ln ting.
Jem ang cau c. Chc l do giai on anh ang tri qua, ti c g anh
qua nhanh hn v kt thc n. Chc chn anh khng bao gi tn c vi
th vt, nhng ti khng bit lng nhn t ca anh bao trm sang c th
gii cn trng.
"Ti sao em khng c p n?"
"Bi v n khng quy ry em," Jem tr li trong bng ti. Anh tt
n c sch ca anh.
"C cho l hin gi anh ang thi k m anh khng mun git rui
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 25

Trang 292

mui i," ti ni. "Cho em bit coi chng no anh i . D sao cng
cho anh bit mt iu, em khng ngi chi v vn y m khng gi
mt con b cht u."
"m, im i." Anh p v ngi ng.
Jem ngy cng ging mt a con gi hn, ch khng nh ti. Th thi,
ti nm nga ra ch gic ng n, v trong lc ti ngh v Dill. N
chia tay vi bn ti ngay ngy u thng vi m bo chc nch l s
quay li vo lc c ngh hc - n on ba m n hiu ra rng n
thch ngh h Maycomb. C Maudie cho chng ti i taxi cng h ra
nh ga Maycomb, v Dill vy cho chng ti t ca s xe la cho n
khi n i khut. N khng bin khi tm tr ti: ti nh n. Hai ngy
cui cng vi chng ti, Jem dy n bi...
Dy n bi. Ti bng tnh nh so, nh li nhng g Dill k vi ti.
Vng xoy Barkers Eddy cui con ng t r khi xa l Meridian
khong hn cy s tnh t th trn. Dc xa l tht d xin qu giang
trn mt chic xe ch bng vi hoc mt chic oto i ngang, v i b
mt cht l ti khc sng , nhng vin cnh i b sut con ng lc
chng vng, khi giao thng ngt, th tht mt, v nhng ngi i bi
thng cn thn khng i chi qu tr.
Theo Dill k, n vi Jem va ra n xa l th thy b Atticus li xe v
pha chng. C v nh ng khng thy chng, nn hai a cng vy
tay. Cui cng b Atticus chy chm li; khi chng chy ti ni ng ni,
"Tt hn hai a nn qu giang khi tr v, b i mt lt ri mi v nh."
Calpurnia ang ngi bng sau.
Jem phn i, ri van ni, v b Atticus ni, "c ri, ti con c th i
cng nhng phi trong xe."
Trn ng n nh Tom Robinson, b k cho h nghe nhng g
xy ra.
H r khi quc l, chy chm qua bi rc v vt qua ch ca nh
Ewell, xung con ng nh dn n nhng cn chi ca ngi da en.
Dill ni c mt m tr con ang chi bi trong sn trc nh Tom. B
Atticus u xe v bc ra. Calpurnia theo ng i qua cng trc.
Dill nghe ng hi mt a trong bn tr, "M chu u, Sam?" v nghe
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 25

Trang 293

Sam ni, "M chu ch s Steven, ng Finch. Chu chy ku m chu

v nghen?"
Dill ni b Atticus c v ngp ngng, ri ng ni a v Sam chy i,
"Chi tip i my a", b Atticus ni vi bn tr.
Mt a con gi nh bc ra khi cn chi v ng nhn b Atticus. Dill
ni tc con b l mt m bm nh xu, mi ui bm l mt chic n mu
sng. N ci toe tot ming v i ti ch b ti, nhng n qu nh
khng th hng v pha nhng bc thm. Dill ni b Atticus n
bn con b, gi m v gi ngn tay ng ra. Con b chp ly v ng a
n xung nhng bc thm. Ri ng giao n cho Calpurnia.
Sam nhy nht sau lng m n khi h v n. Dill k Helen ni, "Cho
ng, ng Finch, sao ng khng ngi chi?" Nhng ch ta khng ni g
na. C b Atticus cng khng.
"Scout," Dill ni, "ch ta t xung t. Ch t xung nn t, ging nh
mt ngi khng l c bn chn to xut hin v gim ln ch ta. Ch
uch mt ting......" Bn chn mp mp ca Dill dm xung t. "Ging
nh cu, gim ln mt con kin."
Dill k Calpurnia cng b Atticus Helen dy vi na b na du ch
y vo chi. H bn trong hi lu ri b Atticus i ra mt mnh. Khi
h li xe tr v ngang bi rc mt s ngi nh Ewell h ht vo mt h,
nhng Dill khng nghe c h ni g.
Maycomb c quan tm bi tin tc v ci cht ca Tom trong khong
c l hai ngy, hai ngy l cho tin lan khp ht. "Anh c nghe
v?.... khng ? , h ni anh ta chy n nhanh hn tia chp..." i vi
Maycomb, ci cht ca Tom l mt in hnh. in hnh v mt ngi
da en t ngt chy trn. in hnh v trng thi tm l ca mt ngi
da en khng c k hoch, khng ngh n tng lai, ch m qung b
chy khi thy c hi u tin. iu bun ci, c th Atticus Finch c
th s g c cho anh ta thot mi trng pht, nhng ch ....? Khng
i no, anh bit h nh th no m. Hi ht. Cho anh thy, rng Tom
Robinson c v hp php, h ni anh ta gi mnh nghim tc, i nh
th v cc th khc, nhng khi c chuyn g th ci v ngoi li rt mng
manh. Ngi da en lun lun l iu .
Thm vi chi tit na, gip cho ngi nghe ln lt lp li cu chuyn
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 25

Trang 294

theo d bn ca mnh, sau chng ai bit v n cho n khi t

Maycomb Tribune xut hin theo cc th Nm tip . C mt co ph
ngm trong phn Tin ca ngi da mu, nhng cng c mt bi x
lun.
ng Underwood ht sc cay c v ng hn khng bun quan tm tr
nhng ngi hy b qung co v t mua bo di hn. (Nhng
Maycomb khng chi kiu . ng Underwood c th h ht cho n
khi ng m hi v vit bt c iu g ng mun, nhng ng vn
nhn c qung co v tin t mua di hn. Nu ng mun c x
ngc nghch trong t bo ca ng th l vic ca ng.) ng
Underwood khng ni v tht bi ca cng l, ng vit tr con cng
c th hiu. ng Underwood n gin ngh rng qu l mt ti li khi
git nhng k tt nguyn, d h ng, ngi hoc o thot. ng so snh
ci cht ca Tom vi vic nhng th sn v tr con git chc nhng con
chim bit ht mt cch v thc v Maycomb ngh rng ng ta ang c
vit mt bi x lun c cht th c in li trong t The
Montgomery Advertiser.
Khi ti c bi x lun ca ng Underwood ti t hi sao li c chuyn
c th nh th. Git chc v thc..... Tom c c mt quy trnh
php l cng bng cho n ngy anh ta cht; anh ta c xt x cng
khai v c kt n bi mi hai ngi tt hon ton; b ti u
tranh ht mnh cho anh ta. By gi hm ca ng Underwood tr
nn r rng: b Atticus s dng mt cung c sn c cho ngi t do
cu Tom Robinson, nhng trong ta n b mt ca tri tim con ngi
b Atticus khng c c hi. Tom l ngi cht k t lc Mayella m
ming v go ln.
Tn gi Ewell cho ti mt cm gic bun nn. Maycomb lp tc tip
nhn quan im ca ng Ewell v ci cht ca Tom v truyn chng
theo knh ngi l i mch, c Stephanie Crawford. C Stephanie ni
vi bc Alexandra trong khi c mt Jem (", c sao u, n ln
nghe ri") rng ng Ewell ni n lm mt ngi ng xung v hai ngi
sp i theo. Jem bo ti chng c g phi s, ng Ewell l kh nng hn
bt c th g khc. Jem cng ni vi ti rng nu ti h mt li no vi
b Atticus, nu bng bt k cch no ti b Atticus bit rng ti
bit th Jem s khng bao gi ni chuyn vi ti na.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

CHNG 26
Trng hc khai ging v th l hng ngy chng ti phi i ngang
qua nh Radley. Jem ln lp by v vo trng trung hc, nm pha
bn kia trng tiu hc, by gi ti ln cp ba, v lch sinh hot chng
ti khc nhau n ti ch ti trng vi Jem vo bui sng v gp li
anh y vo gi n. Anh y tham gia mn bng Bu dc, nhng li qu
m v qu nh khng th lm g tr vic mang x nc cho i bng.
Anh lm chuyn ny ht sc nhit tnh; hu ht cc bui chiu him khi
anh v nh trc khi tri ti.
Nh Radley khng cn lm ti khip s na, nhng n vn mang nt
m m, vn lnh lo bn di nhng tn si to v vn khin ngi ta
xa lnh. Ngi ta vn thy ng Nathan Radley vo mt ngy mi, i
xung th trn v tr v; chng ti bit Boo , cng v l do trc
y.... cha ai thy ng ta c mang ra ngoi. i khi ti cm thy b
cn rt v hi hn, khi i ngang qua ch c, v mnh tng d phn vo
s v hn tng l ni kh au tt cho Arthur Radley - ngi n dt
hp l mun bn tr nhn thy g qua nhng ca ca ng ta, chuyn
li cho hi trn u cn cu, lang thang trong nhng lung bp ci ca
ng ta vo ban m?
V ti vn nh. Hai ng xu c hnh u ngi da , ko cao su,
nhng con bp b x phng, mt huy chng g st, mt ng h b v
c gn dy chuyn. Jem hn ct n u . Mt chiu ti dng li v
nhn vo ci cy, thn cy phnh to quanh mng xi mng. Mng b
ng vng.
Chng ti hu nh thy c ng ta vi ln, mt thnh tch tt cho
bt c ai.
Nhng ti vn o mt tm ng ta mi ln i ngang qua . Bit u
mt ngy no chng ti s nhn thy ng ta. Ti tng tng cnh
nh sau: khi n xy ra, ng ta ch ngi trn gh xch u khi ti bc
ti. "Cho ng Arthur," ti s ni c nh ti vn ni cu mi chiu
trong i. "Cho Jean Louise," ng ta s ni, nh th ng ta vn ni cu
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 26

Trang 296

mi chiu trong i, "mnh c my ngy lin thi tit p, phi

khng?" "Vng tha ng, tht p," ti s ni v i tip.
ch l mt tng tng. Chng ti s khng bao gi thy ng ta. C
l ng ta ra ngoi khi trng ln v chm chm nhn c Stephanie
Crawford. Nu l ti th chc ti chn ai nhn, nhng l
cng vic ca ng ta. ng ta s khng bao gi nhn chng ti.
"Con s khng bt u chuyn na ch, ng khng?" Mt m n
b Atticus ni, khi ti by t m c tri khoy l c nhn k Boo
Radley mt ln trc khi cht. "Nu con mun vy, b s ni vi con
ngay by gi dng chuyn li. B qu gi khng th rt ui
con ra khi sn nh Radley. Vi li n rt nguy him. Con c th b n
n. Con bit l ng Nathan bn vo mi ci bng m ng ta nhn thy,
c nhng ci bng li du chn trn c s bn. Con may mn l
khng b git."
Ti im ngay tp l. ng thi ti rt ngc nhin v b Atticus. y l ln
u tin ng cho chng ti bit ng bit nhiu v mt iu g hn
mc chng ti ngh ng bit. V n xy ra cch y nhiu nm.
Khng, ch mt ma H nm ngoi - khng, ma H nm trc na,
khi.... thi gian lm ti ri tr. Ti phi nh hi li Jem mi c.
Qu nhiu iu xy ra vi chng ti, Boo Radley l ni s hi nh
nht ca chng ti. B Atticus ni ng khng thy lm sao c bt k
chuyn no khc c th xy ra, rng mi vic c mt cch lng xung
v sau mt thi gian ngi ta s qun rng s tn ti ca Tom Robinson
tng khin h chng kin.
C l b Atticus ng, nhng nhng s kin xy ra vo ma H l
lng trn u chng ti ging nh khi trong mt phng kn. Ngi ln
Maycomb khng bao gi bn ci v ny vi Jem v ti: c v nh h
tho lun vic ny vi con ci h, v quan im ca h hn cho rng c
hai chng ti khng th trnh c vic c b l Atticus, v vy con ci
ca h phi t t vi chng ti bt chp ng. Bn tr chc khng bao gi
t ngh ra c iu : nu bn hc ca chng ti c ty mun
lm g th lm, th Jem vi ti mi a chc s c nhng trn m ln
i, nhanh gn v kt thc vn vnh vin. Nh th, chng ti buc
phi ngng cao u gi t th ca mt qu ng v mt qu c. mt
mc no , n ging nh thi k ca b Henry Lafayette Dubose,
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 26

Trang 297

ch khc l khng c ting go tht ca b. D sao c mt iu k quc

m ti khng bao gi hiu: bt chp nhng thiu xt ca b Atticus
trong vai tr lm cha, ngi ta vn bu li ng vo ban lp php ca
bang nm , nh thng l, m khng c s phn i no. Ti i n
kt lun rng con ngi tht k l, ti trnh xa h v khng bao gi ngh
v h cho n khi ti buc phi ngh.
Mt ngy n trong trng ti buc phi ngh nh vy. Mi tun mt
ln, chng ti c mt tit hc. Cc s kin hin ti. Mi hc sinh c
nhim v ct mt mu tin t bo, nm vng ni dung ca n v trnh
by cho c lp nghe. Vic thc tp ny c cho l nhm khc phc
nhiu nhc im: vic ng trc m bn kch thch t th ng
hong v to cho tr s t tin; vic trnh by mt bi ni ngn lm tr c
thc v ngn t; vic tm hiu s kin hin nay cng c k c ca tr;
vic b chn ring ra khin tr nng lng mun quay tr li vi t nhm
ca mnh hn.
tng ny tht uyn bc, nhng nh thng l, Maycomb n khng
t hiu qu nhiu. Th nht, t c tr nng thn tip cn c vi bo
ch, v vy gnh nng ca tit hc Cc s kin hin ti ht cho bn tr
th trn, khin nhng a tr i xe but cng tin chc rng bn tr
th trn d g cng dnh c ht mi s ch quan tm. Nhng a
tr nng thn no c th tham gia li thng mang nhng mu c ct
ra t ci m chng gi l The Grit Paper, mt th khng ch thc l
bo ch di mt c Gates, c gio ca bn ti. Ti sao c nhu my khi
mt a tr trch c t The Grit Paper th ti khng bit, nhng mt
mc no th n gn lin vi vic thch ty my chn tay, n bnh
quy ngt thay th ba tra, l mt tn nhy ma 1, bi bt Sweetly
Sings the Donkey v pht m n thnh dunkey, tiu bang tr lng
cho cc gio vin ngn chn nhng chuyn .
D vy, t a tr no bit mt s kin hin ti l g. Little Chuck Little,
c trm nm hiu bit v b v cc thi quen ca chng, ang c na
chng mt chuyn v Ch Natchell 2 th c Gates bo n dng li,
"Charles, khng phi l s kin hin ti. l mu qung co m."
Tuy nhin Cecil Jacobs li bit mt s kin l g. Khi n lt n, n i
n trc lp v bt u, "Lo Hitler......"
"Adolf Hitler, Cecil," c Gates ni. "ng bao gi bt u vi t Lo
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 26

Trang 298

trc tn bt k ai."
"Vng, tha c," n ni. "Lo Adolf Hitler truy t ngi......"
"Ngc i Cecil...."
"Khng, c Gates, y ni n - lo Adolf Hitler lng bt mi ngi
Do Thi v b t h v ng ta tch thu tt c ti sn ca h v ng ta s
khng cho bt k ai trong s h ri khi t nc v ng ta tm ra
tt c bn n n v......
"Tm ra bn n n h?"
"Phi tha c, em cho l h khng c thc t tm ra, em cho l
mt tn ngc khng th bit gi cho mnh sch s c. D sao th
Hitler cng bt u mt chng trnh tp trung tt c nhng ngi
lai Do Thi v ng ta mun ghi h vo s trong trng hp h c th
mun gy bt c rc ri no cho ng ta v em ngh y l mt vic lm
xu v l s kin hin ti ca em."
"Rt tt, Cecil," c Gates ni. Th ph ph, Cecil tr v ch ngi.
Mt bn tay gi ln cui phng. "Sao ng ta c th lm iu ?"
"Ai lm ci g?" C Gates hi mt cch kin nhn.
" em l lm sao Hitler c th nht nhiu ngi vo mt bi ro kn nh
vy, xem ra chnh ph s ngn ng ta li," ch nhn ca cnh tay ni.
"Hitler l chnh ph," c Gates ni v chp ly c hi ny lm vic
gio dc c mnh m hn, c i ln bng, vit in t DN CH bng
ch to. "Dn ch," c ni. "Ai c th nh ngha c?"
"Em, em," mt s a ni.
Ti gi tay, nh li khu hiu ca mt chin dch c m b Atticus c
ln ni cho ti nghe.
"Theo em n ngha l g, Jean Louise?"
"Quyn bnh ng cho mi ngi, khng c c quyn cho bt c ai," ti
trch dn.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 26

Trang 299

"Rt tt, Jean Louis, rt tt," c Gates mm ci. Trc ch DN CH,

c vit in ch, CHNG TA L MT NC. "By gi c lp cng c
to, Chng ta l mt nc dn ch."
Chng ti c theo. Sau c Gates ni, " l khc bit gia nc M
v nc c. Chng ta l mt nc dn ch v c l mt nc c ti.
Ch c-ti," c ni. " y chng ta khng tin vo vic ngc i
bt c ai. S ngc i bt ngun t dn tc c thnh kin. Thnh kin,"
c pht m mt cch cn thn. "Trn th gii khng c dn tc no tt
hn ngi Do Thi, v ti sao Hitler khng ngh nh th vn cn l b
n i vi c."
Mt a t m gia lp hi. "Theo c ti sao h khng thch ngi Do
Thi vy, c Gates?"
"C khng bit, Herry. H ng gp vo mi x hi m h sng, v h
l mt dn tc rt sng o. Hilter ang c th tiu tn gio, nn c l
ng ta khng thch h v l do ."
Cecil ln ting. "Em khng bit chc," n ni, "h c coi nh lm vic
i tin hoc ci g i loi nh vy, nhng khng phi l l do
ngc i h. H l nhng ngi da trng, ng khng?"
C Gates ni, "Khi em ln n trung hc, Cecil, em s hc c rng
ngi Do Thi b ngc i t bnh minh ca lch s, thm ch b
ui khi t nc ca h. l mt trong nhng cu chuyn kinh
khng nht trong lch s. n gi hc s hc ri, cc em."
V khng h thch mn s hc, nn ti dnh tit ny nhn ra ca s. Ln
duy nht ti thy b Atticus cau c l khi bnh lut vin Elmer Davis 3
a tin mi nht v Hitler. B Atticus tt ngay radio v ni,, "Hm!" C
ln ti hi ti sao b Atticus bc bi vi Hitler th b ci, "Bi v hn l
mt tn in khng."
Ti ngm ngh, iu ny khng c ri, trong khi c lp lo lm bi
ton s hc. Mt tn in khng v hng triu ngi dn c. Ti thy
ng ra h nn nht Hitler vo mt bi t c ro thay v cho ng ta
nht h. C mt iu g khc khng n..... ti s hi b ti v chuyn
ny.
Ti hi, v ng ni c l ng khng tr li c cu hi ca ti v ng

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 26

Trang 300

khng bit cu tr li.

"Nhng ght Hitler l ng phi khng?"
"Khng," ng ni. "Khng ng khi ght bt c ai."
"B Atticus," ti ni, "c mt iu g con khng hiu. C Gates ni n
tht khng khip, Hitler lm nhng g ng ta lm, c mt ta tai v
chuyn ......"
"B ngh c y s nh th."
"Nhng...."
"Sao?"
"Khng c g, b" ti b i, khng chc mnh c th gii thch vi b
Atticus nhng g trong u ti, khng chc ti c th lm sng t iu
mi ch l cm gic. C l Jem c cu tr li. Jem hiu nhng chuyn
trong trng hn b Atticus
Jem mt l sau khi xch nc c ngy. C t nht mi hai v chui
di sn cnh ging ca anh, vt quanh mt chai sa cn. "Ngn c
ng nh th lm chi vy?" Ti hi.
"Hun luyn vin ni nu tng thm chc k vo nm ti th anh c th
chi," anh ni. "y l cch nhanh nht."
"Nu anh khng b i ra ht m , Jem," ti ni, "th em mun hi anh
my chuyn."
"Hi i." Anh t cun sch xung v dui chn ra.
"C Gates tht d thng, ng khng?"
"Chc chn ri," Jem ni. "Hi anh cn hc c, anh thch c lm."
"C rt ght Hitler...."
"Chuyn c g sai u?"
"Ba nay c ni v chuyn ng ta c x ti t mc no vi ngi Do
Thi, tht khng ng khi ngc i bt c ai, phi khng? Em mun
ni l c ngh xu v bt c ai, ng khng?"
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 26

Trang 301

"ng nhin l khng ri, Scout. Em ang vng vo chuyn g vy?"

"Bc ra khi ta n m c Gates - c bc xung bc thm ngay
trc ti mnh, chc anh khng thy c - c ni chuyn vi c Stephanie
Crawford. Em nghe c y ni ti lc phi c ai dy chho chng
mt bi hc, chng ang vt qua thn phn ca chng ri y, v iu
k tip chng ngh chng c th lm l ci chng ta. Jem, lm th no
anh c th ght Hitler d di v suy ngh ti t v mt ngi khc ngay
ti qu nh...."
Jem cht gin d. Anh phng khi ging, chp ly c o ti v lc.
"Anh khng bao gi mun nghe v phin ta na, khng bao gi,
khng bao gi, khng bao gi, nghe khng? Em nghe anh ni khng?
ng bao gi ni mt cu no v chuyn vi anh na, nghe khng?
Gi th xo i!"
Ti qu ngc nhin n khng bt khc c. Ti li khi phng Jem
v ng ca nh nhng, e rng ting n khng ng lc li khin anh
ni khng ln na. Cht thy mt, ti mun c b Atticus. ng ang
ngi trong phng khch, ti i n bn ng v tm cch leo ln i ng.
B Atticus mm ci, "Gi con ln qua ri, b ch b c mt phn ca
con thi." ng m cht ti, "Scout," ng ni du dng, "ng Jem lm
con mt tinh thn. My ngy nay n ang tri qua mt giai on bc
bi. B nghe ting cc con trong ."
B Atticus ni Jem ang ht sc c gng qun i mt s chuyn,
nhng vic anh thc s lm l tm gc n i, ch cho thi gian tri
qua. Sau anh c th ngh v n v sp xp li vn . Khi c th bnh
tnh ngh v n, Jem s li l chnh anh.
Ch thch
1. Tn nhy ma(holy-roller): thnh vin ca mt c gio nh, thng biu l lng sng
o bng cch la ht v di chuyn vng quanh khi hnh l.
2. Natchell l nhn vt h ha cho mt loi phn bn c tn l Natural Chilean Nitrade of
Soda. Nhiu mu qung co cho sn phm ny c lm di dng truyn tranh. Little
Chuck Little lm tng nhng cu truyn ny l s kin ng thi.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 26

Trang 302

3. Nh bo v bnh lun vin ca i CBS, sau ph trch phng thng tin chin s.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

CHNG 27
Mi chuyn lng xung, theo mt kiu no , nh b Atticus d
on. Vo thng Mi, ch c hai vic nh khc thng xy ra vi hai
cng nhn Maycomb. Khng, ba vic ch, chng khng trc tip lin
quan n chng ti - nhng ngi nh Finch - nhng theo mt cch no
th chng c lin quan.
Vic th nht l ng Bob Ewell kim c vic ri li mt vic ch trong
vi ngy hu nh chc chn iu khin ng ta tr thnh ngi c
o trong bin nin s th k mi chn: ng l ngi duy nht ti tng
nghe b sa thi khi ch lm WPA v li bing. Ti cho rng s bng
n danh ting ngn ngi ca ng ta dn n s bng n ngn ngi ca
cng n vic lm, nhng vic lm ca ng ta ch ko di bng tai ting
ca ng ta: ng Ewell nhn ra mnh cng b lng qun nh Tom
Robinson. Sau ng ta li tip tc xut hin u n hng tun ti vn
phng tr cp tht nghip lnh chi phiu, v nhn ni vi v bt lch
s gia nhng ting lm bm trong ming rng bn ch vn ngh h
iu hnh th trn ny khng chu cho mt ngi lng thin kim
sng, Ruth Jones, ngi ph trch tr cp, ni ng Ewell cng khai buc
ti b Atticus lm ng ta mt vic lm. C bc bi ti mc i xung vn
phng b Atticus ni cho ng nghe. B Atticus bo c Ruth ng quan
tm, rng nu Bob Ewell mun tho lun chuyn b Atticus lm mt
cng vic ca ng ta, th ng ta bit ng n vn phng ny.
Vic th hai xy ra vi quan ta Taylor. Quan ta Taylor khng phi l
ngi i nh th ti Ch nht. M l b Taylor. Quan ta Taylor thng
thc bui ti c mt mnh m Ch nht trong ngi nh to ln ca
ng, v vo gi i nh th ng chui vo phng lm vic c cc tc
phm ca Bob Taylor 1 (khng c h hng nhng quan ta vn t ho
nhn l c). Mt ti Ch nht n, chm m trong nhng php n d l
th v li vit hoa m, s ch ca quan ta Taylor b li khi trang
giy bi nhng ting co xc kh chu. "Sut," ng l Ann Taylor, con
ch mp mp l ca ng. Ri ng nhn ra mnh ang ni vi cn
phng trng trn; ting co xut pht t sau nh. Quan ta bc ra hin

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 27

Trang 304

sau cho Ann ra ngoi v thy ca li m toang. ng thy mt bng

ngi trong gc nh, ng ch thy c c th v ngi khch ca ng.
B Taylor t nh th v nh v thy chng b trn gh, vn chm m
trong nhng vn phm ca Bob Taylor, vi khu sng sn gc ngang
i.
Chuyn th ba xy ra vi Helen Robinson, v ga ca Tom. Nu ng
Ewell b lng qun nh Tom Robinson, th Tom Robinson b lng
qun nh Boo Radley. Nhng Tom Robinson khng b ng ch Link
Deas ca anh ta qun. ng Link Deas tm mt cng vic cho Helen. ng
khng thc s cn ch, nhng ng ni ng cm thy khng vui cht no
trc nhng vic xy ra. Ti khng bit ai chm sc my a con ca
Helen khi ch vng nh. Calpurnia ni tht kh khn cho Helen, v ch
phi i b gn c cy s theo ng vng trnh nh Ewell, ngi,
theo Helen, "chi ra ch," ngay ln u tin ch i theo ng chnh.
Sau cng ng Link Deas nhn ra vic Helen n lm vic mi sng
khng t hng nh ch ta v hi ch l do. "C nh vy i, ng
Link, ti xin ng," Helen van ni. "Ti s lm cho ra chuyn," ng Link
ni. ng bo ch n ca hng ca ng bui chiu trc khi ch ra v.
Ch lm theo, v ng Link ng ca hng, i m cn thn ln u, v
i b cng Helen v nh. ng i vi ch theo con ng ngn, ngang
nh Ewell. Trn ng v, ng Link dng li ngay cnh cng xiu vo.
"Ewell?" ng gi. "Tao gi Ewell!"
Cc ca s, thng y bn tr, gi trng trn.
"Tao bit mi ngi trong nh my trong , nm di sn nh! Gi
th nghe y, Bob Ewell: nu tao cn nghe c Helen ca tao than th v
khng c i con ng ny tao s cho my v t trc khi mt tri
ln!" ng Link phun nc bt v i v nh.
Sng hm sau Helen i n ch lm bng ng chnh. Chng c ai
chi ra ch, nhng khi ch i khi nh Ewell vi mt, ch quay li v
thy ng Ewell ang i sau lng ch. Ch quay i v tip bc v ng
Ewell gi khong cch y nh vy sau lng ch cho n khi ch n nh
ng Link Deas. Sut ng i, Helen ni, ch nghe mt ging nho nh
sau lng, m nhng li bn thu. Qu s hi, ch in thoi cho ng
Link ca hng, ng Link thy Ewell ang da vo hng ro. ng
Ewell ni, "ng c nhn tao, Link Deas, c nh tao l bn t vy. Tao
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 27

Trang 305

khng nhy x vo con...."

"Vic u tin my c th lm, Ewell, l l ci xc th tha ca my ra
khi in sn nh tao. My ang da vo n v tao khng c tin sn
mi cho n u. iu th hai my c th lm l trnh xa u bp ca
tao nu khng tao s cho my ra ta v ti hnh hung...."
"Tao khng ng vo n, Link Deas, v cng khng nh i chung vi
mt con mi en!"
"My khng cn chm vo c ta, ch cn my lm c ta s, v nu ti
hnh hung khng my b giam mt thi gian, tao s cho my i t
theo Lut Qu b 2, v vy hy ct xo khi mt tao! Nu my khng tin
tao ni thit th c quy ry c ta na xem."
R rng ng Ewell ngh ng ta ni thit, v khng nghe Helen bo co
rc ri no na.
"Ti khng a c, Atticus, khng a c chuyn ny cht no," l
nh gi ca bc Alexandra v nhng s kin y. "G c v hn th
thng trc vi mi ngi lin quan n v n. Ti bit hng ngi
s thanh ton th hn nh th no, nhng ti khng hiu ti sao hn
phi nui dng mt.......... hn c iu hn mun phin ta ri,
ng khng?"
"Em ngh mnh hiu," b Atticus ni. "C l bi tn thm tm hn bit
rng rt t ngi Maycomb ny thc s tin li ba t ca hn v
Mayella. Hn ngh hn s tr thnh anh hng, nhng tt c nhng g
hn nhn c cho ni au ca hn l...l, c ri, chng ti s kt n
tay da en ny nhng hy tr li ng rc ca anh i. Hin gi hn
c thi gian vui th vi hu ht mi ngi ri, v th hn phi hi lng.
Hn s bnh tnh li khi thi tit thay i."
"Nhng ti sao hn li t nhp vo nh John Taylor? R rng hn
khng bit John nh nu khng hn s khng mo him. Nhng ngn
n duy nht John bt ln vo nhng ti Ch nht l hng hin trc
v pha sau trong phng lm vic ca ng y...."
"Ch u bit c phi chnh Bob Ewell ct ca li khng, ch u
bit ai l th phm," b Atticus ni. "Nhng em c th on. Em
chng t hn l mt k ni di nhng John lm hn trng ging mt tn

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 27

Trang 306

ngc. Tt c nhng ln Ewell ng trn bc nhn chng, em khng dm

nhn John v gi b mt nghim trang, John nhn hn c nh hn l
con g ba chn hoc mt qu trng vung. ng vi vi em l cc quan
ta khng c tc ng n bi thm on," b Atticus ci rc rch.
Cho n cui thng Mi, cuc sng ca chng ti theo nhp quen
thuc gm n trng, chi, hc nh. Jem c v loi c khi u
c anh bt c th g anh mun qun v bn hc ca chng ti t t
cho chng ti qun nhng hnh ng k d ca b chng ti. C ln
Cecil Jacobs hi ti liu b Atticus c phi l ngi cp tin khng. Khi
ti hi b Atticus, b Atticus ci khin ti hi kh chu, nhng ng ni
ng khng ci vi ti. ng bo, "Con ni vi Cecil l b cp tin c
ngang vi Cotton Tom Heflin 3."
Bc Alexandra ang ho hng, c Maudie hn lm tt ting c hi
truyn gio ch bng mt n, v bc ti li thng tr c nhm. Nhng
ba tic nh nhng ca bc cng ngon lnh hn. Ti bit c nhiu
hn v cuc sng x hi ca ngi Mruna ti nghip qua vic lng nghe
b Merriweather: h thc qu t v gia nh n c b lc l mt i
gia nh. Mt a tr c s cha bng s n ng trong cng ng, c s
b m bng s ph n . J. Grimes Everett ang lm ht sc mnh
thay i tnh trng ny v rt cn cho nhng li cu nguyn ca chng
ta.
Maycomb li tr v nh c. Chnh xc y nh nm ngoi v nm kia, vi
ch c hai thay i nh. Trc tin, ngi ta g khi cc ca knh ca
hng v cc xe hi ca h nhng tm dn c ch NRA - CHNG TI
LM PHN VIC CA CHNG TI. Ti hi b Atticus ti sao, v b
ni vi c quan NRA cht. Ti hi ng ai git n, ng ni: chnh ng
gi 4.
Thay i th hai ca Maycomb t nm ngoi khng phi l mt thay
i tm c quc gia. Cho n khi y, l hi Halloween Maycomb l
mt s kin hon ton thiu t chc. Mi a b lm nhng g n mun
lm, vi s gip ca my thng nhc khc nu cn di chuyn th g
, chng hn nh t mt c xe nga nh ln nc chung nga.
Nhng cc bc ph huynh ngh mi chuyn nm ngoi i qu xa khi
s thanh bnh ca c Tutti v c Frutti b ph v.
Tutti v Frutti Barber l hai b c gi khng chng, ch em rut sng vi
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 27

Trang 307

nhau trong ta nh c tng hm duy nht Maycomb. Hai b Barber

theo li n l ng vin Cng ha, di c t Clanton, Alabama, t
nm 1911. Vi chng ti, cung cch ca h tht l lng v ti sao h cn
mt tng hm th khng ai bit, nhng h mun c mt ci v o
n, v h dnh phn i cn li ca h ui cc th h tr con ra khi
.
C Frutti v Tutti (tn ca h l Sarah v Frances), ngoi nhng cung
cch min Bc ca h, u b ic. C Tutti ph nhn chuyn v sng
trong mt th gii im lng, nhng c Frutti, khng c nh b l bt
c iu g, s dng mt ng nghe qu ln n Jem tuyn b n l
mt ci loa phng thanh t mt trong nhng qung co cho Victrolas 5
.
Vi nhng s kin ny trong u v l Halloween trc mt, mt s
a tr tai qui ch cho n khi cc c Barber say ng, ln vo phng
khch ca h (khng ai tr nh Radley kha ca vo ban m,) ln lt
ly trm mi th c bn trong, v giu n di tng hm. Ti t
chi tham gia vo mt tr nh th.
"Ti nghe ting chng!" L ting la nh thc hng xm ca cc c
Barber vo sng sm hm sau. "Nghe chng li mt chic xe ti n ca.
i hunh huch loanh quanh nh by nga. By gi chng tn New
Orleans ri!"
C Tuttin on chc nhng ngi bn lng th do va i ngang th
trn trc hai ngy n trm c ca h. "Bn h xu," c ni.
"Nhng tn Syria."
ng Heck Tate c gi n. ng xem xt hin trng v ni ng ngh
y l vic lm ca dn a phng. C Frutti ni c nhn ra ging
Maycomb bt c u, v ti qua khng c ging Maycomb no trong
phng khch ..... chng pht m rt r ch r khp ni trong nh c.
Cn phi dng bn ch sn xc nh v tr c ca h, c Tutti
khng nh, v vy ng Tate buc phi i c chc cy s, mn nhng
con ch sn ca ht v chng i tm du vt.
ng Tate th chng ra ti my bc thm trc nh c Barber, nhng tt
c nhng g chng lm l chy vng ra sau nh v tru trc ca hm.
Khi ng Tate cho chng chy ba ln, cui cng ng on ra s tht.
Tra hm khp Maycomb khng ai thy bng dng mt a tr chn
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 27

Trang 308

trn no v khng a no ci giy ca mnh ra cho n khi bn ch sn

c tr v.
V vy cc b Maycomb ni nm nay mi vic s khc. Hi trng ca
cc trng trung hc c m ca; s c mt hot cnh lch s cho
ngi ln; tr tn lo, thi ko ko, gn ui cho la dnh cho tr con.
Cng c mt phn thng hai mi lm xu cho trang phc Halloween
p nht, do ngi mc n to ra.
C Jem ln ti u rn r. Khng phi chuyn chng ti tng lm bt c
chuyn g v l chuyn nguyn tc ca s v. D sao Jem cng t cho
mnh l qu tui tham d Halloween. Anh ni s khng vng vo tr
g i loi nh th gn trng hc. c thi, ti ngh, b Atticus s
dt ti i.
Tuy nhin ti nhanh chng bit c rng ti s phi c mt trn sn
khu ti hm . B Merriweather sng tc mt hot cnh lch s c
o nhan Maycomb country: Ad Astra Per Aspera 6, v ti s ng
vai mt ming gim bng. B ngh s rt hp dn nu mt s a tr n
mc i din cho mt s nng sn ca ht: Cecil Jacobs s n mc nh
mt con b; Agnes Boone s l qu u trng, mt a khc s l ht lc,
v c th cho n khi sc tng tng ca b Merriweather v ngun
cung cp tr con cn kit.
Nhim v ca chng ti, trong chng mc ti c th hiu ra qua hai
bui din tp, l bc vo t m tri sn khu khi b Merriweather
(khng ch l tc gi m cn l ngi dn chuyn) nhn dng chng ti.
Khi b gi to, "tht heo" l m ch ti. Sau nhm ca ti s ht,
"Ht Maycomb, ht Maycomb, chng ta s thy chung vi mi," nh tit
mc kt thc ca bui biu din v b Merriweather s tro ln sn
khu pht l c tiu bang.
Trang phc ca ti khng phi l mt vn ln. B Crenshaw, th
may a phng, c tr tng tng cng mnh nh b Merriweather.
B Crenshaw ly mt s li thp mng v un cong n thnh hnh
dng mt ming tht mui. B ph mt lp vi nu, v sn n ging
nguyn mu. Ti c th chui bn di v ai s ko vt ny ph
xung u ti. N di ti gn u gi ti. B Crenshaw lm cho ti hai
ci l mt. B lm n tht kho. Jem ni ti ging chang ming tht
mui c hai chn. D sao cng hi kh chu: n nng, n cht kht; nu
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 27

Trang 309

mi b nga, ti s khng gi c, v mt khi chui vo, ti khng

th t chui ra.
Khi Halloween n, ti cho rng c nh s c mt xem ti trnh din,
nhng ti tht vng. B Atticus kho lo ni rng ng khng ngh mnh
c th chu ni mt mn hot cnh ti nay, ng i hp sut. ng
Montgomery sut mt tun v chiu v nh mun. ng ngh Jem c
th h tng ti nu ti yu cu anh .
Bc Alexandra ni bc phi i ng sm, bc trang tr sn khu sut
bui chiu v mt mun cht..... Bc ngng bt ngay gia cu ni. Bc
ngm ming, ri m ra ni mt iu g , nhng khng li no
thot ra.
"C chuyn g vy, bc?" Ti hi.
", khng c g, khng c g," bc ni, "ai va bc qua huyt m
ca bc 7". Bc gt b bt c iu g gy cho bc lo s, v gi rng ti
nn cho gia nh xem trc mn din ca ti trong phng khch. V vy
Jem nht ti vo lp trang phc ca ti, ng ti ca phng khch, gi
to, "Tht he-eo" ng y nh b Merriweather s lm, v ti bc ra. B
Atticus v bc Alexandra hi lng.
Ti lp li vai ca ti cho Calpurnia xem trong bp v b ni ti tht
tuyt vi. Ti mun i qua bn kia ng trnh din cho c Maudie
xem, nhng Jem ni chc c ang ch chun b hot cnh.
Rt cuc, h i hay khng cng chng quan trng, Jem ni anh s a
ti i. Chuyn hnh trnh di nht ca chng ti vi nhau khi u
nh vy.
Ch thch
1. Tc Robert love Taylor (bob l tn gi thn mt ca Robert) chnh khch v nh hng
bin cui th k mi chn.
2. Ladies Law: b Hnh lut Alabama, tp III, 1907, c ghi, "Bt c ai bc vo, hoc n
gn ni c tr ca ngi khc, v trc s hin din hoc nghe thy ca gia nh ngi
, hoc bt c thnh vin no trong gia nh ngi , hoc bt k ai, trc s hin din
v nghe thy ca bt k n gii no, li s dng ngn t tc tu, xc phm hoc th l, nu
b xc nh c ti, s b pht v ti a 200 la, v c th b t giam, hoc lao ng kh sai
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 27

Trang 310

cho ht, ti a su thng."

3. J. Thomas "Cotton Tom" Heflin l mt chnh khch v nh hng bin ca ng Cng
ha. ng l tng trng ngoi giao ca bang Alabama vo u th k 20, sau c bu
vo Quc hi M (1905-1920) v Thng vin (1921-1931). Khi ng h Heflin ch yu l
nng dn v thnh vin khu Klux Klan.
4. NRA-WE DO OUR PART: Khu hiu ca NRA, tc National Recovery Administration
(C quan phc hi kinh t quc gia). NRA cng l tn vit tt ca National Recovery Act
(o lut phc hi kinh t quc gia) c mc ch tin hnh mt lot chng trnh nhm
gip nc M, nht l cc doanh nghip, phc hi sau khng hong kinh t 1929-1933.
Nm 1935 Ti cao Php vin M phn quyt lut ny vi phm hin php. Atticus ni chnh
ng gi git cht NRA l m ch chn thnh vin ca Ti cao Php vin.
5. Dog Victrolas; m ch biu tng qung co ca hng RCA/ Victor, c hnh mt con ch
"Nipper" ang nhn vo loa ca chic my quay a Victrolas.
6. Ting latinh, ngha l: vt qua kh khn vn ti cc v sao.
7. Dn min Nam nc M thng ni cu ny (somebody just walked over my grave) khi
h b mt cn n lnh rng mnh.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

CHNG 28
Thi tit m khc thng i vi ngy cui cng ca thng Mi. Thm
ch chng ti khng cn o khoc. Gi thi mnh hn, v Jem ni tri s
ma trc khi chng ti v n nh. Khng c trng.
n ng ngay gc ht nhng chic bng sc nt ln nh Radley. Ti
nghe Jem ci nh. "C l khng c ai quy ry h ti nay," anh ni. Jem
ang cm b gim bng ca ti, hi lng ngng v n kh m theo.
Ti ngh anh lm th th qu l lch s vi n gii.
"D sao th cng l mt ni ng s, ng khng?" Ti ni. "Boo
khng c lm hi bt k ai, nhng em rt vui khi c anh i chung."
"Em bit b Atticus khng em n trng mt mnh m," Jem ni.
"Khng hiu sao b ngh vy, ch quo mt ng t ri bng qua mt ci
sn."
"Ci sn di qu mc my c b bng qua vo ban m," Jem chc
ti. "Em khng s ma h?"
Ti ti ci ln. Ma, hn nng, nhng cu thn ch, nhng du hiu
mt, bin mt vi nm thng nh sng m di mt tri. "Cu hi
xa l g nh," Jem ni, "Thin thn sng lng, sng cht ln nhau, ri
khi ng ny, ng ht hi tao."
"Thi i," ti ni. Chng ti ang trc nh Radley.
Jem ni, "Chc Boo khng c nh. Nghe ka."
Trn u chng ti trong bng ti c mt con chim nhi l loi ang trt
ra ton b tuyt k nhi ging ca n trong nim vui sng chng cn
bit ch ca ci cy n ang u l ai, n chuyn t ting kii kii chi
tai ca chim hng dng n ting qua-ack gin d ca con gi ci,
n li than vn bun b ca chim p mi.
Chng ti quo gc ph v ti vp phi mt r cy nh ln trn ng,

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 28

Trang 312

Jem c gip ti, nhng tt c nhng g anh lm l nh ri trang phc

ca ti xung t. D sao th ti cng khng b ng v chng ti i tip.
Chng ti ri khi ng chnh v bc vo sn trng. N ti thui.
"Lm sao anh bit mnh ang u, Jem?" Ti hi, khi chng ti i
vi bc.
"Anh dm chc mnh ang di tn cy si to v mnh va i qua mt
ni mt lnh. By gi cn thn , coi chng ng na y."
Chng ti thn trng i chm li, v d ng pha trc khng
ng vo gc cy. l cy si c th n l; hai a b khng th m
ht vng thn cy. N cch xa cc gio vin, cc do thm ca h, v
nhng lng ging t m: n gn khu t nh Radley, nhng ngi nh
Radley khng t m. Mt khong t nh di tn cy l ni din ra
nhiu trn nh ln v nhng tr chi nhm nh thm ln.
Nhng ngn n hi trng ca trng trung hc sng rc t xa,
nhng chng ch t lm chng ti chi mt. "ng nhn ng trc,
Scout," Jem ni. "Nhn xung t khng l ng ."
"ng ra anh nn mang theo n pin, Jem."
"Ai m bit trc ti nh vy. Hi ny tri u c ti d vy. Ti my
. D sao th cht na s ht."
Ai nhy x vo chng ti.
"Cha i!" Jem ht ln.
Mt vng nh sng bng chiu vo mt chng ti, v Cecil Jacobs nhy
cng khoi ch sau lung sng. "Ha-a-a ngay chc!" N ht ln. "Tao
on ti bay i theo ng ny m!"
"My lm g ngoi ny vy, nhc? My khng s Boo Radley h?"
Cecil ngi trn xe an ton vi ba m n ti hi trng, khng thy ti
ti, n m mm ti tn y v n bit r ti ti i theo li ny. Nhng
n c ngh b Finch s i vi ti ti.
"C xa lm u, ch quo cua ny thi m," Jem ni. "Ai m s i qua
vng cua ny?" D sao chng ti cng phi tha nhn rng Cecil gii.
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 28

Trang 313

N lm chng ti mt phen hong hn, v n c th kho chuyn

ny khp trng, l c quyn ca n.
"," ti ni, "ti nay my khng lm b h? Trang phc ca my u?"
" ng sau sn khu c," n ni. "B Merriweather ni cha ti hot
cnh ny u. My c b ny pha sau sn khu k b ca tao,
Scout, ri ti mnh vi my a kia."
l mt tng tuyt hay, Jem ngh. Anh cng ngh tht hay khi ti
i chi vi Cecil. Nh vy, anh s c rnh rang i chi cng bn b
cng trang la ca anh.
Khi bn ti ti hi trng, c th trn c mt tr b Atticus v
cc b mt l v trang tr, v nhng k v gia c v nhng ngi thng
ru r trong nh. C v nh c ht u : hnh lang y dn trong
ht n mc chi chut. Trng trung hc c mt tin snh tng trt rng
ln. Ngi ta chen chc quanh cc quy c lp t dc hai bn.
"i, Jem. Em qun mang tin ri," ti th di khi ti thy khu ny.
"B Atticus khng qun," Jem ni. "Ba mi xu n, em c th chi su
quy. Gp li sau nghen."
"Ri," ti ni, hon ton hi lng vi ba mi xu v Cecil. Ti i vi
Cecil ti pha hi trng, qua mt cnh ca bn hng v vo hu
trng. Ti b trang phc gim bng ti v vt l, v b
Merriweather ang ng ngay bc pht biu ngay hng gh u sa
kch bn ln cui.
"My c bao nhiu," ti hi Cecil. Cecil cng c ba mi xu, vy l
chng ti bng nhau. Chng ti tiu nhng ng nm xu u tin ca
mnh Ngi nh kinh hong, vn chng lm ti ti s cht no, ti ti
bc vo phng lp by en thui v c dn i loanh quanh bi mt
con ma c rng tm thi trong v c hng dn r vo nhng
mn c cho l b phn cu thnh con ngi. "y l i mt," chng
ti c ni cho bit khi chm vo hai qu nho bc v trn mt ci
a. "y l tri tim," vn to cm gic ging l gan khi cn sng.
"Nhng th ny l bao t v rut," v tay chng ti c nht vo mt
a m si lnh ngt.
Cecil v ti gh qua vi quy na. Bn ti mi a mua mt gi ko t
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 28

Trang 314

lm ca b quan ta Taylor. Ti mun chi tr dng rng cn nhng

qu to tri bp bnh trong chu, nhng Cecil ni lm th mt v sinh
lm. M n ni n c th ly mt th g t u ca ngi khc chui
vo trong cng mt ci chu. "By gi trong th trn ny khng c th g
b ly u," ti phn i. Nhng Cecil ni m n bo khng hp v
sinh khi n sau ngi khc. Sau ti hi bc Alexandra v chuyn ny,
v bc ni nhng ngi cn nhng quan im nh th thng l nhng
k bon chen trong x hi.
Chng ti nh mua mt ming ko b th nhng tay a tin ca b
Merriweather xut hin bo chng ti n hu trng, n lc phi
chun b ri. Hi trng ang dn y nhc ngi. Ban nhc Trng
trung hc Maycomb tp hp bn di ngay trc sn khu; n ri
sn khu bt ln v tm mn nhung nhp nh do c ngi i li
nhn nho ng sau .
hu trng, Cecil v ti thy li i hp y nhc ngi; ngi ln i
nhng ci m ba gc t ch, m li trai ca qun min Nam, m thi
Chin tranh M-Ty Ban Nha, v m st thi Th chin. Tr em n mc
nh nhng cng nhn nng nghip khc nhau t tp quanh mt ca
nh.
"Ai gim nt trang phc ca tao ri," ti rn r trong au kh. B
Merriweather phng v pha ti, sa li tm li o v y ti chui vo
trong.
"My trong m khng, Scout?" Cecil hi. "Nghe ting my xa lc, c
nh tut bn kia i vy."
"Ting my nghe u c gn hn cht no u," ti ni.
Ban nhc ang chi quc ca, v chng ti nghe khn gi ng ln. Ri
ting trng vang ln. B Merriweather, ng ng sau bc cnh ban
nhc, xng ln, "Maycomb Country. Ad Astra Aspera." Ting trng
trm vang ln ln na. "iu c ngha l," b Merriweather ni, dch
cho m c dn nng thn hiu, "t bn ly ln nhng ngi sao." B
thm, theo ti l khng cn thit, "Mt mn hot cnh."
"Lm c nh h khng hiu ni n l ci g nu nh b ta khng ni cho
h bit vy," Cecil th tho, lp tc b nhc gi im lng.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 28

Trang 315

"C th trn ny u bit ri," ti ni nh.

"Nhng dn nng thn cng ti," Cecil ni.
"Im ht coi," mt ging ra lnh, v chng ti im lng.
Trng trm nh ln theo mi cu b Merriweather tht ra. B ni l th
v ht Maycomb cn lu i hn tiu bang, rng n l mt phn lnh
th ca Mississippi v Alabama, rng ngi da trng u tin t chn
ln khu rng nguyn sinh l c t nm i ca Quan ta di chc, ngi
khng bao gi c nghe nhc li. Sau l i t Maycomb dng cm,
ngi c ly tn t cho ht ny.
Andrew Jackson b nhim ng vo v tr cm quyn v s t tin
khng ng ch v c thc nh hng km ci ca i t Maycomb
mang n tai ha cho tt c nhng ngi chin u cng ng trong
nhng cuc chin tranh vi ngi Da Creck. i t n lc kin tr
bin khu vc ny tr thnh vng an ton cho mt nn dn ch, nhng
chin dch u tin ca ng cng l chin dch cui cng. Nhng mnh
lnh ca ng c truyn ti qua mt phi vin Da thn thin v tin
v pha Nam. Sau khi nghin cu a y ca mt thn cy xc nh
hng no l hng Nam, v b ngoi tai li khuyn ca nhng thuc
cp vn mo mui sa sai ng, i t Maycomb thc hin mt
chuyn hnh trnh cng quyt nhm nh tan k th v khin binh
lnh ca ng i lc v hng Ty Bc trong rng nguyn sinh n
cui cng c nhng ngi khn hoang gii cu khi h i su vo ni
a.
B Merriweather k l khong ba mi pht v nhng chin cng ca
i t Maycomb. Ti pht hin ra rng nu qu xung ti c th nht
u gi vo trong trang phc ca mnh v sau cng ngi xung c.
Ti ngi xung lng nghe bi ni chuyn ca b Merriweather v ting
trng trm v ri ng hi no khng hay.
Sau ny h ni rng b Merriweather dnh ht tm tr ca b vo
mn cui cng trng l ny, rng b ngn nga, "Gi-m b-ng," vi
mt nim tin hnh thnh khi thy nhng cy thng v nhng ht u
u ra sn khu ng thi im. B ch vi giy ri gi, "Gi-m b-ng?"
Khi khng c g xut hin, b go ln, "Gim bng!"
Hn ti nghe ting b trong gic ng, hoc ban nhc chi bi Dixie
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 28

Trang 316

nh thc ti, nhng khi b Merriweather tro ln trn sn khu vi l

c tiu bang ti mi quyt nh bc ra. Quyt nh ny qu khng
ng lc khi ngh tt hn ti nn bt kp nhng a khc.
Sau ny h ni vi ti rng quan ta Taylor i ra pha sau hi trng v
ng v u gi ca ng mnh n b Taylor phi mang cho ng
mt ly nc v mt vin thuc.
C v nh b Merriweather thnh cng, mi ngi khen ngi nh
th, nhng b chp ly ti hu trng v ni ti lm hng c
mn hot cnh ca b. B lm ti cm thy kh chu, nhng khi Jem n
dn ti v, anh rt thng cm. Anh ni t ch ngi anh khng thy r
trang phc ca ti. Lm th no anh bit ti cm thy kh chu di lp
trang phc th ti khng bit, nhng anh ni ti din cng tt, ti ch ln
tr c cht xu, c vy thi. Jem ang tr nn tt gn bng b Atticus
trong vic lm bn cm thy d chu khi mi vic b trc trc. Hu nh Jem khng ch c th dn ti i qua m ng , m anh cn bng lng
ch hu trng vi ti cho n khi khn gi v ht.
"Em mun ci n ra khng, Scout?" Anh hi.
"Khng, em mun mc nguyn vy," ti ni. Ti c th giu ni xu h
ca mnh di lp ha trang .
"My a c mun qu giang v nh khng?" Ai hi.
"Khng tha ng, cm n," ti nghe Jem ni. "Ti chu ch phi i b
mt cht thi."
"Coi chng m ," ging ni. "Tt hn nn bo my con ma coi
chng Scout."
"Ngi ta v gn ht ri," Jem ni vi ti. "Ti mnh i thi."
"Chng ti i qua hi trng ra tin snh, ri xung cc bc thm. Tri
vn ti thui. Nhng chic xe hi cn li u bn kia ta nh, v n pha
ca chng chng c tc dng g. "Nu c chic no i theo hng ti
mnh th ti mnh c th thy ng r hn," Jem ni. "Scout ny,
anh gi b trang phc cho. Em c th mt thng bng ."
"Em thy ng m."

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 28

Trang 317

"ng, nhng em c th mt thng bng." Ti cm thy mt lc nh

trn u, v cho rng Jem tm ly u ca khc gim bng. "Anh
nm em h?"
"!"
Chng ti bt u bng qua sn trng ti thui, cng mt nhn xung
bn chn. "Jem ny," ti ni, "em qun i giy, cn b ng sau sn
khu."
"Tr li ly i," nhng khi chng ti vng qua hi trng th n tt.
" mai ly cng c," anh ni.
"Nhng mai l Ch nht," ti phn i, khi Jem xoay ti v nh.
"Em c th nh ch bo v cho vo m..... Scout!"
"H?"
"Khng c g."
Anh nn lng hi lu. Ti t hi anh ang ngh g. Anh s ni cho ti
hay khi no anh mun, chc l khi ti ti v ti nh. Ti cm thy
nhng ngn tay ca anh n trn u trang phc ca ti, c v qu
mnh. Ti lc u "Jem, anh u cn phi...."
"Im mt cht coi, Scout," anh ni, nho ti.
Chng ti im lng i. "Ht mt cht ri," ti ni. "Anh ngh g vy?" Ti
quay sang nhn anh, nhng bng dng anh kh m thy r.
"Hnh nh anh nghe c ci g ," anh ni. "Dng li cht i."
Chng ti dng li.
"C nghe g khng?" Anh ni.
"Khng."
Chng ti i cha ti nm bc th anh bo dng li ln na.
"Jem, b anh tnh nht em h? Anh bit l em qu ln....."
"Im no," anh ni, v ti bit anh khng a.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 28

Trang 318

m im ng. Ti c th nghe r hi th ca anh ngay cnh ti. Thnh

thong c mt cn gi nh bt ng lm mt i chn trn ca ti, nhng
l tt c nhng g cn st li ca mt m ha hn y gi. y l s
yn tnh trc mt cn bo. Chng ti lng nghe.
"Ch c ting con ch gi," ti ni.
"Khng phi n," Jem p. "Anh ch nghe ting khi mnh i, nhng
khi dng li anh khng nghe thy na."
"Anh nghe ting trang phc ca em ku st sot ch g. i, anh nhim
Halloween ri...."
Ti ni vy trn an ti hn l Jem, chc l th, khi chng ti bt u
i tip, ti nghe thy ting ng m anh va ni. N khng phi t
trang phc ca ti.
"Chc ch l thng qu Cecil," Jem ni ngay. "N khng h c mnh
na u. ng n ngh mnh ang vi."
Chng ti i chm li gn nh b. Ti hi Jem lm sao Cecil c th theo
chng ti trong m ti th ny, rnh ch h chng ti t sau lng.
"Anh thy c em m, Scout," Jem ni.
"Sao c? Em u thy anh."
"My c sc to ca em thy r lm. B Crenshaw sn chng bng
cht g lp lnh chng ni bt trn nh n sn khu. Anh c th
thy em kh r v anh ngh rng Cecil c th thy em r khng
n qu gn."
Ti s cho Cecil thy rng chng ti bit n sau lng v sn sng
vi n. "Cecil l con g- m--i gh mc ma!" Bt ng ti quay li, go
ln.
Chng ti dng li. Khng mt li p li no tr ting con g- m--i
di li t bc tng trng hc ng xa.
"Anh s tm n," Jem ku. "N--y!"
Ny--ny--ny-, bc tng trng hc vng li. Khng c v Cecil c
tnh tr hon lu nh vy; mt khi n thng p mt tr a n s
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 28

Trang 319

lp i lp li v . Chng ti hn b n nhy x vo ngi ri. Jem

ra du cho ti dng li ln na.
Anh ni th tho, "Scout, em c th ci ci o ra khng?"
"Em chc c, nhng em khng mc nhiu bn trong."
"Anh c mang vy cho em y."
"Em khng mc c n ch ti h nh vy."
"c ri," anh ni. "ng lo."
"Jem, anh s h?"
"Khng. Chc mnh sp ti ch ci cy ri. Chng vi thc na thi,
ri mnh s ra ti ng. Lc mnh s thy n ng." Jem ni bng
ging u u, khng gp. Ti t hi anh s gi huyn thoi Cecil ko
di bao lu.
"Anh ngh mnh phi ht ln h, Jem?"
"Khng. Im na coi, Scout."
Chng ti khng tng tc . Jem cng nh ti bit r rng kh i
nhanh m khng b vp u ngn chn, trt trn si, v nhng
phin phc khc, m ti li cn i chn khng na ch. C l l gi
ang la trong hng cy. Nhng u c gi v cng khng c cy ci g
tr cy si c th .
Ngi ng hnh vi chng ti ko l chn ca hn nh th ang mang
i giy nng. D l ai th hn cng mc mt qun vi dy, m thanh
m ti ngh l cy ci xo xo chnh l ting st sot ca vi c vo vi,
sot sot theo mi bc chn.
Ti cm thy ct di chn ti tr lnh v ti bit chng ti gn ti cy
si gi, Jem n u ti. Chng ti dng li v lng nghe.
Ln ny ting chn l khng dng li theo chng ti. Qun y ku st
sot nh nhng v u n. Ri chng dng li. Y ang chy, chy v
pha chng ti khng phi bng nhng bc chn tr con.
"Chy i, Scout! Chy! Chy!" Jem go ln.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 28

Trang 320

Ti bc mt bc di v thy mnh lo o: hai cnh tay ti v dng,

trong bng ti, ti khng th gi thng bng.
"Jem, Jem, cu em, Jem!"
C ci g chm mnh vo lp li thp mng bao quanh ti. Kim loi
chc toc kim loi v ti t xung t ln ra xa n ht sc mnh, vt ln
thot khi nh t li ca ti. T u gn bn ti vang ln nhng
m thanh , m thanh ca nhng i giy v da tht c st vo t v
r cy. Ai ln ng vo ti v ti cm gic l Jem. Anh ng ln
nhanh nh chp v li ti theo anh nhng, d u v vai ti thot ra,
ti vn qu vng vu nn chng ti khng i xa c.
Khi chng ti gn n ng l th ti c cm gic tay Jem ri khi ti,
cm thy anh b git ngc ra sau xung t. Li c x xt, v c
ting lp cp trm c v ting Jem r ln.
Ti chy theo hng ting r ca Jem v p vo ci bng mm nho ca
mt ngi n ng. Ch nhn ca ci bng ku ln, "H!" v c nm
hai cnh tay ca ti, nhng chng b kha cht. Bng y mm nhng
hai cnh tay cng nh thp. Y t t p cht lm ti ngt th. Ti khng
nhc nhch c. Bt ng y b ko ngc ra sau v b vt xung t, gn
nh li c ti theo. Ti ngh, l Jem.
Nhiu khi u c con ngi hot ng rt chm. Chong vng ti ng
n. Ting vt ln im hn, ai th kh kh v m yn tnh tr
li.
Yn tnh tr ting mt ngi n ng th nng nhc, th nng nhc v
lo o. Ti ngh y i n cy si v da vo . Y ho d di, mt cn
ho khn c, co git c ngi.
"Jem h?"
Khng c ting tr li tr ting th nng nhc ca ngi .
"Jem?"
Jem khng tr li.
Ngi bt u di chuyn loanh quanh, nh th ang m tm ci g.
Ti nghe y rn r v ko ci g nng l di t. T t ti nhn ra

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 28

Trang 321

rng hin c ti bn ngi di tn cy.

"B Atticus h...?"
Ngi n ng bc nng nhc v lo o v pha ng l.
Ti i n ch ti ngh ng ta ng v in cung m mm di t,
qu my ngn chn tm. Ri ti chm phi ai .
"Jem h?"
My ngn chn ca ti chm phi ci qun, kha tht lng, nt, mt th
g m ti khng xc nh c, mt c o v mt ci mt. Nhng si
ru lm chm trn ci mt cho ti bit khng phi l Jem. Ti ngi
thy mi ru mnh chua lot.
Ti i dc theo pha m ti ngh l dn ra ng l. Ti khng dm
chc, bi v ti b quay ti quay lui qu nhiu. Nhng ti tm ra n v
nhn thy n ng. Mt ngi n ng ang i qua di nh n.
Ngi n ng ang i bng nhng bc lch bch ca mt ngi ang
mang mt vt nng qu sc mnh. ng ta ang quo gc ng. ng ta
ang vc Jem. Cnh tay ca Jem ung a d di trc ngc ng ta.
n khi ti ti gc ng th ngi bng qua sn trc nh ti.
n t ca trc nh ti soi r b Atticus trong tch tc; ng chy xung
nhng bc thm, v cng ngi mang Jem vo nh.
Ti n c ca trc khi h i vo hnh lang. Bc Alexandra chy ra
n ti. "Gi bc s Reynolds ngay!" Ging b Atticus anh gn t
phng Jem. "Scout u?"
"Con b y," bc Alexandra p, li ti theo bc n in thoi. Bc lo
lng ko mnh ti. "Chu khng sao, bc," ti ni, "tt nht bc nn gi
in thoi."
Bc nhc ng nghe khi gi v ni, "Eula May, gi bc s Reynolds,
nhanh ln!"
"Agnes, ba chu c nh khng? Cha i, ng y u ri? Lm n bo
ng y n y ngay khi ng y v ti. Lm n, gp lm!"
Bc Alexandra khng cn xng bc l ai; mi ngi Maycomb u
bit ging ca nhau.
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 28

Trang 322

B Atticus bc ra khi phng Jem. Ngay khi bc Alexandra ni xong,

b Atticus n ly ng nghe t tay bc. ng v v gi in thoi v ni,
"Eula May, lm n gi cnh st trng gim ti."
"Heck h? Atticus Finch y. C ngi ui theo m con ti. Jem b
thng. on t nh ti n trng. Ti khng b con trai ti mt mnh
c. Lm n chy ra gim ti, v xem hn cn loanh quanh
khng. Khng chc anh s tm ra hn lc ny, nhng ti mun gp hn.
i ngay i. Cm n Heck!"
"B Atticus, Jem cht ri h?"
"Khng, Scout. Ch chm sc con b gim," ng gi, khi i ra hnh lang.
Nhng ngn tay ca bc run ln khi tho lp vi v ming li st
quanh ngi ti. "Chu c sao khng, cc cng?" Bc c hi mi cu
khi tho lp vi quanh ti.
Qu l nh nhm khi c gii thot. Hai cnh tay ti bt u t v
chng ng ln vi nhng vt lc gic nh. Ti ch st chng v thy
hn.
"Bc ny, Jem cht ri h?"
"Khng... khng, cng, n ch ngt i thi. Mnh cha bit n b thng
c no cho n khi bc s Reynolds ti. Jean Louise, chuyn g xy ra
vy?"
"Chu khng bit."
Bc tm ngng . Bc mang cho ti th g mc vo, v n lc
ti ngh v n, ti hn s khng bao gi bc qun: trong cn bi
ri, bc mang cho ti b o lin qun. "Mc vo i, cng," bc ni, v
a cho ti b m bc ght nht.
Bc o vo phng Jem, sau chy ra ch ti ngoi hnh lang. Bc v
nh vo ngi ti ri tr vo phng Jem.
Mt chic xe hi dng ngay ca nh ti. Ti nhn ting bc chn ca
bc s Reynolds r nh ting bc chn ca b ti. ng cho ti
v Jem, v a chng ti vt qua nhng bnh tt hi nh m con
ngi thng mc phi gm c ln Jem t t ngi nh trn cy xung v
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 28

Trang 323

ng khng bao gi mt i tnh bn ca ti ti. Bc s Reynolds ni, nu

chng ti thuc loi d b ni nht th mi chuyn s khc, nhng chng
ti khng tin iu .
ng bc n ca v ni, "Cha i." ng bc v pha ti v ni, "chu
vn ng vng c," v i hng. ng bit mi cn phng trong nh
ny. ng cng bit ngay ti c gp tnh trng t hi hay khng, v bit
c Jem na.
Sau mi pht di ng ng bc s Reynolds tr ra. "Jem cht ri h?"
Ti hi.
"Cn lu lm," ng ni, qu xung cnh ti. "Cu y b mt cc u trn
u ging nh cc u ca chu vy, v gy mt cnh tay. Scout, nhn
hng - khng, ng quay u, ch o mt thi. By gi nhn ra
ng kia. Cu y b gy tay nng lm, gi bc ch c ni l ngay khuu
tay. Kiu nh ai c b tay cu y.... Gi th nhn bc n!"
"Vy anh y khng cht h?"
"Kh-ng!" bc s Reynolds ng ln. "Ti nay mnh khng lm g c
nhiu," ng ni, "tr vic lm cho cu b thoi mi ht sc. Mnh s phi
chp X quang cnh tay cu y - chc chn cu y phi treo cnh tay xa
mt bn hng trong t lu. D g cng ng lo, cu ta s lnh li thi.
Con trai tui cu y s lnh nhanh lm."
Trong khi ni, bc s Reynolds nhn ti chm ch, nh nhng r cc u
trn trn ti. "Chu khng thy c ch no b st m ht h?"
Tr a nho nh ca bc s Reynolds lm ti ci. "Vy chu khng
ngh l anh chu cht cha hn?"
ng i m ln. "By gi c th bc sai, d nhin, nhng bc ngh cu y
cn rt khe. Th hin c mi du hiu ca s sng. Vo thm anh
chu i, v khi bc quay li mnh gp nhau ri quyt nh."
Bc chn ca bc s Reynolds tr trung v nhanh nhn. Bc chn ca
ng Heck Tate th khng. i ng nng n ca ng hnh h hng hin
v ng m ca mt cch vng v, nhng ng ni y cu ca bc s
Reynolds kh bc vo. Ri ng thm, "Chu n ch, Scout!"
"n, tha ng, chu s vo thm Jem. B Atticus vi mi ngi ang
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 28

Trang 324

trong ."
"Ta s i vi chu." ng Tate ni.
Bc Alexandra che n c sch ca Jem bng mt ci khn v phng
anh m m, Jem ang nm nga. C mt vt xu x chy dc mt bn
mt anh. Cnh tay tri ca anh dang xa khi thn ngi; khuu tay hi
cong li, nhng theo mt hng k cc. Jem ang nhu my.
"Jem...?"
B Atticus ni. "Anh con khng nghe ting con u, Scout, anh b ngt.
Anh sp tnh li, nhng bc s Reynolds lm anh m tr li."
"Vng, tha b," ti rt lui. Phng ca Jem to v vung. Bc Alexandra
ang ngi trn chic gh u cnh l si. Ngi n ng cng Jem
ng trong mt gc, ta lng vo tng. ng ta l mt nng dn nng
thn no ti khng bit, c l ng ta c mt ti bui hot cnh, v
gn u khi s vic xy ra. Hn ng ta nghe ting r ca chng
ti v chy n.
B Atticus ng cnh ging ca Jem.
ng Heck Tate ng ngay khung ca. M ng trn tay, v chic n pin
cm ln trong ti qun. ng ang mc cnh phc.
"Vo y, Heck," b Atticus ni. "Anh c tm thy g khng? Ti khng
ngh ra ai li hn mt n lm mt chuyn nh vy, nhng ti hy
vng anh tm ra hn."
ng Tate kht mi. ng nhn sc lm vo ngi n ng trong gc
phng, gt u vi ng ta, ri nhn quanh phng... vo Jem, vo bc
Alexandra v vo b Atticus.
"Ngi xung i, ng Finch," ng ni mt cch thoi mi.
B Atticus ni, "Mnh ngi c i. C ci gh , Heck. ti ra phng
khch ly mt ci na."
ng Heck ngi xung chic gh ngay bn ca Jem. ng ch cho ti khi
b Atticus tr vo v ngi xung. Ti t hi sao b Atticus khng mang
mt ci gh na cho ngi n ng trong gc, nhng b Atticus hiu r
cung cch ca dn nng thn hn ti nhiu. Mt s thn ch nng thn
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 28

Trang 325

ca ng s ct my con la tai di ca h bn my cy o sn sau, v

b Atticus vn thng trao i vi h ngay bc thm sau nh. Ngi
n ng ny chc chn thoi mi hn khi ng .
"ng Finch," ng Tate ni, " cho ti cho ng bit ti tm thy g. Ti
tm thy mt ci vy ca b gi - n ngoi xe ti. Ci vy ca chu
h, Scout?"
"Phi, tha ng, nu l vy hng c xp nhiu np nhn," ti n. ng
Tate c x nh ang trn bc nhn chng. ng thch k mi chuyn
theo cch ca ring ng, khng b bn cng t hay lut s cn tr, v i
khi vic lm ng tn thi gian.
"Ti tm thy my ming vi lm bn trng k cc v............."
" l ha trang ca chu, ng Tate."
ng Tate ln tay xung i. ng ch xt cnh tay phi v nghin cu b
l si ca Jem, ri c v ng quan tm n l si. Nhng ngn tay
ca ng s ln sng mi di ca ng.
"C g na vy h, Hate?" B Atticus hi.
ng Tate m xung c v ch xt n. "Bob Ewell nm di t di tn
cy ng vi mt con dao lm bp cm su vo sn. Hn cht ri,
ng Finch ."

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

CHNG 29
Bc Alexandra ng ln v vi tay ln ch b l si. ng Tate nhm
dy, nhng bc t chi s gip . Nh mt ngoi l trong cuc i
ng, bn nng lch s ca b Atticus qun khng th hin: ng ngi
ti ch.
Ch hiu sao ti chng th ngh v iu g ngoi vic ng Bob Ewell ni
ng ta s tr th b Atticus cho d phi b ra c phn i cn li ca
ng ta. ng Ewell hu nh tr th c b ti, v l vic cui
cng ca ng ta.
"Anh chc ch?" B Atticus hi mt cch o no.
"Hn cht ngc ri," ng Tate ni. "Hn cht ri. Hn khng cn lm tn
thng bn tr con c na."
"Ti khng c ." B Atticus c v nh ang ni trong gic ng. Tui
tc ca ng bt u l ra, mt du hiu s bi ri trong lng ng,
ng nt mnh m ca quai hm ng hi chy ra, ngi ta thy r
nhng np nhn ti co tui tc hnh thnh bn di tai ng, ngi ta
khng nhn ra mi tc en huyn ca ng m ch thy nhng vt bc
ngy cng nhiu hai bn thi dng ng.
"Sao mnh khng ra phng khch i?" Cui cng bc Alexandra ni.
"Nu b khng phin," ng Tate ni, "ti thch chng ta li trong ny
hn nu iu khng lm tn thng Jem thm. Ti mun xem xt vt
thng ca n trong khi Scout...... k cho chng ta nghe s v ny."
"Vy ti xin kiu th c phin g khng?" Bc ni. "Ti l ngi tha
y. Ti trong phng nu cu cn ti, Atticus." Bc Alexandra i ra
ca, nhng bc dng bc v quay li. "Atticus, ti nay ti c linh cm
v chuyn ny ri...ti..... y l li ca ti," bc tip. "ng ra ti
nn....."
ng Tate gi tay ln. "B c v phng i, b Alexandra, ti bit y l

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 29

Trang 327

c sc cho b. B ng t trch mc mnh v bt c chuyn g na... i,

nu lc no chng ta cng i theo nhng linh cm ca mnh, th ta s
ging nhng con mo ui theo ui ca chng vy. Scout ny, xem
chu c th k cho mi ngi y nghe nhng g xy ra, trong khi n
cn m nt trong u chu khng. Chu k c khng? Chu thy
hn ta theo ti chu h?"
Ti i n bn b Atticus v cm thy hai cnh tay ng vng qua ngi
ti. Ti vi u vo lng ng. "Ti chu bt u v nh. Chu bo Jem,
em b qun i giy ri. Ti chu lt t quay li tm th n tt. Jem
ni mai n ly........."
"Scout, ni ln ln cho ng Tate nghe r," b Atticus ni. Ti b ln i
ng.
"Ri Jem ni im mt lt. Chu ngh anh y ang suy ngh - anh y lun
lun mun lm ngi ta im lng anh y suy ngh - ri anh y ni anh
y nghe thy g . Ti chu ngh l Cecil."
"Cecil?"
"Cecil Jacobs. Ti nay n h ti chu c mt ln, v ti chu ngh
l n. N trm mt tm vi. H thng hai mi lm xu cho b trang
phc p nht, chu khng bit ai ginh c n....."
"Chu u khi chu ngh l Cecil?"
"Mi ra khi trng mt cht. Chu ht mt cu vo mt n..."
"Chu ht ci g?"
"Cecil l con g mi gh mp , chu ngh vy. Ti chu khng nghe
thy g..... sau Jem la to xin cho hay cu g i loi nh vy ln n
nh thc c ngi cht..."
"Ch cht, Scout," ng Tate ni. "ng Finch, ng c nghe thy chng
khng?"
B Atticus ni ng khng nghe thy. ng ang bt radio. Bc Alexandra
cng bt mt ci khc trong phng bc. ng nh bi v bc bo ng vn
nh mt cht bc nghe c radio ca bc. B Atticus mm ci, "Ti
lun bt radio hi ln."

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 29

Trang 328

"Khng bit nhng ngi lng ging c nghe c g khng...." ng

Tate ni.
"Chc khng u, ng Heck. Hu ht h u nghe radio hoc i ng
cng lc vi g. Maudie Atkinson c th cn thc, nhng ti khng
chc."
"Ni tip i, Scout," ng Tate ni.
"Ri sau khi Jem ht to mt ting ti chu li i tip. ng Tate, chu b
trm trong b ha trang nhng chu vn nghe thy. chu mun
ni ting bc chn. N i theo khi ti chu i v dng li khi ti chu
dng. Jem ni ng ta thy c chu v b Crenshaw c pht sn chiu
sng trn trang phc ca chu. Chu l mt ming gim bng."
"Ci l sao?" ng Tate hi, git mnh.
B Atticus m t vai din ca ti cho ng Tate nghe, cng cu to ca b
ha trang. "Anh phi thy con b khi n mi v ti mi hiu c,"
b ti ni, "n b rch t ti."
ng Tate xoa xoa cm. "Ti t hi sao thng b c nhng vt trn
ngi. Hai tay o n b lng l ch. C mt vi vt m nh trn cnh
tay n trng vi nhng l thng. Cho ti xem b trang phc i."
B Atticus tm v em ra nhng g cn li ca b trang phc ca ti.
ng Tate lt n ti lui v un li nhn ta hnh dng ban u ca n.
"Vt ny chc chn cu mng c b," ng ni. "Nhn n."
ng ch bng ngn tr di. Mt ln sng r rng ni bt trn khung thp
m xn. "Bob Ewell c tht s," ng Tate lm bm.
"ng ta pht in ri," b Atticus ni.
"Khng thch ci li ng, ng Finch - khng h khng, m c nh xu
xa. Tn n mt hn nc ru hn c can m git bn tr.
Hn cha tng gp ng mt i mt."
B Atticus lc u. "Ti khng th tng tng mt ngi m....."
"ng Finch, c hng ngi m ng phi bn trc khi ng c th ni cu
xin cho vi chng. Thm ch n lc chng cng khng xng ng
nhn vin n dnh bn chng na. Ewell thuc vo loi ."
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 29

Trang 329

B Atticus ni, "Ti ngh ng ta c ny ngay t ngy ng ta e da

ti. Ngay c nu ng ta khng hm da, ti vn ngh ng ta sn ui
ti."
"Hn ta c can m quy nhiu mt ngi ph n da mu ti
nghip, hn c can m quy nhiu quan ta Taylor khi hn
ngh trong nh khng cn ai khc, vy m ng ngh hn s i mt vi
ng gia ban ngy h?" ng Tate th di, "Thi chng ta tip tc i.
Scout, chu nghe ting hn ta sau lng chu..."
"Vng, tha ng. Khi ti chu ti ch tn cy...."
"Lm sao chu bit mnh ang ng di tn cy, ngoi c sm
chp chu cn khng thy c m."
"Chu i chn khng v Jem ni t di tn cy lun lun mt lnh
hn."
"Mnh phi a n lm ph t cnh st trng mi c, ni tip i."
"Sau c mt ci g bt ng chp ly chu v dp nt trang phc
ca chu..... chu ngh mnh chi nhi xung t.... nghe c ting vt ln
di tn cy kiu nh.......h va ng vo thn cy. Jem tm thy chu
v li chu v pha ng l. Ai ....ng Ewell vt anh y xung, chu
cho l vy. H u d di hn ri sau c ting ng l lng.... Jem
tht ln...." Ti ngng bt, l cnh tay ca Jem.
"D sao th Jem tht ln v chu khng nghe ting anh y na ri k
....... ng Ewell c bp c chu, chu ngh vy..... ri ai vt ng
Ewell xung. Chc Jem ng dy, chu on vy. Chu ch bit by
nhiu thi...."
"Ri sau ?" ng Tate nhn ti m m.
"Ai lo o, th hn hn.... v ho d di. Mi u chu ngh l
Jem, nhng nghe ting khng ging Jem v vy chu tip tc m di
t tm Jem. Chu ngh b Atticus n cu ti chu v kit sc...."
" l ai?"
"ng ta , ng Tate, ng ta c th ni cho ng bit tn m."

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 29

Trang 330

Khi ni iu , ti na ch ngi n ng trong gc, nhng vi h tay

xung v s b Atticus qu trch ti ch tr. Ch tr l bt lch s.
ng ta vn ta vo tng. ng ta da tng khi ti bc vo phng,
hai tay ng ta khoanh trc ngc. Khi ti ch tay, ng th hai cnh tay
xung v p lng bn tay p st tng. Hai bn tay trng, trng mt
cch bnh hon v cha tng gp nh nng mt tri, qu trng n
chng ni bt trc bc tng mu kem m xn trong nh sng l m
ca cn phng Jem.
Ti nhn t hai bn tay ng ta n chic qun kaki bc mu; mt ti a
dn ln thn hnh gy g n chic o s mi vi t ti ca ng ta. Mt
ng ta trng nh bn tay ng tr mt m en trn chic cm cha ra
ca ng ta. i g m ng ta gy n mc hp vo; ming ng rng, c
nhng vt lm nng, hu nh kh thy trn hai thi dng ng ta, i
mt xm ng ta khng mu n ti ngh ng ta m. Tc ng mng v
tha, hu nh l th trn nh u.
Khi ti ch vo ng, lng bn tay ng trt nh, li nhng vt m hi
nhn trn tng, v ng mc ngn tay ci vo tht lng. Mt cn co tht
nh k l lt qua thn ngi, nh th ng nghe ting mng tay co vo
phin , nhng khi ti hoang mang nhn ng th v cng thng t t
bin khi mt ng. i mi ng ta n thnh mt n ci bn ln, v
hnh nh ngi hng xm ca ti m i trong dng nc mt bt ng
ca ti.
"Xin cho, ng Boo," ti ni.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

CHNG 30
"ng Arthur ch, cc cng," b Atticus ni, nh nhng sa li ti. "Jean
Louise, y l ng Arthur Radley. B tin l ng y bit con."
Nu b Atticus c th thn nhin gii thiu ti vi Boo Radley vo mt
thi im nh by gi, ..... l b Atticus.
Boo nhn ti chy theo bn nng n chic ging Jem ang nm, v
chnh n ci bn ln n trn mt ng. Qu mc c, ti c giu mt
bng cch chi vo Jem.
"y y, ng ng anh con," b Atticus ni.
ng Heck Tate ngi nhn Boo chm ch qua cp knh gng sng ca
ng. ng nh m ming ni th bc s Reynolds t hnh lang bc vo.
"Mi ngi ra thi," ng ni khi ng bc ti ca phng. "Cho bui ti,
Arthur, hi ny y ti khng thy ng."
Ging ca bc s Reynolds vui ti nh bc chn ca ng, nh th ng
ni cu mi ti trong cuc i ca mnh, mt thng bo gy sng st
cho ti thm ch cn hn vic cng phng vi Boo Radley. D nhin....
ti ngh, c Boo Radley i khi cng b bnh ch. Nhng mt khc ti
khng dm chc.
Bc s Reynolds mang mt ci ti ln qun trong t bo. ng t n
xung bn ca Jem v ci o khoc ra. "Gi hn chu hon ton hi lng
v anh chu cn sng ri h? bc ni cho chu l lm sao bc bit.
Khi bc khm cho cu ta, cu ta bc. Phi lm cho cu ta m i
mi ng vo cu ta c. Thi ra ngoi i," ng ni vi ti.
"m..." B Atticus ni, lic nhn Boo. "Heck ny, ti mnh ra hng hin
trc i. Ngoi c nhiu gh lm, m tri vn cn m."
Ti t hi ti sao b Atticus mi chng ti ra hin trc m khng vo
phng khch, ri ti hiu ra. n phng khch qu sng.
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 30

Trang 332

Chng ti ln lt i ra, trc tin l ng Tate - b Atticus ch ng ngay

ca dn ng cho ng. Ri ng i v i theo sau ng Tate.
Ngi ta c thi quen lm nhng cng vic hng ngy ngay c trong
nhng iu kin k cc nht. Ti cng khng l ngoi l, "i no,
Arthur," ti nghe mnh ni, "ng khng bit r ngi nh ny. Chu s
dt ng ra hin nh."
ng nhn xung ti v gt u.
Ti dn ng i qua hng lang v i ngang phng khch.
"Sao ng khng ngi, ng Arthur? Ci gh bp bnh ny m v d chu
lm."
Tr tng tng nh b ca ti v ng ta sng li ln na: ng s ngi
trn hin nh... mnh c my ngy p tri lin tip, phi khng, ng
Arthur?
Phi, my ngy p tri lin tip. Cm gic c phn h o, ti dn ng
n chic gh cch xa b Atticus v ng Tate nht. N nm hon ton
trong bng ti. Boo s cm thy thoi mi hn trong bng ti.
B Atticus ang ngi trn gh xch u, ng Tate ngi trn mt chic gh
cnh ng. n t ca s phng khch ri thng vo h. Ti ngi cnh
Boo.
"Heck ny," b Atticus ang ni, "ti on vic cn lm.... Cha i, ti
ang mt tr nh...." B Atticus y knh ln v ch xt mt. "Jem cha
n mi ba...khng, n mi ba ri.... ti khng nh r. Nhng d sao
chuyn cng ra trc ta n ht...."
"Ci g ra, ng Finch?" ng Tate nhc ci chn ang bt cho v chm
ti.
"D nhin r rng l trng hp t v, nhng ti s phi n vn
phng v tm kim...."
"ng Finch, ng ngh Jem git Bob Ewell h? ng ngh vy h?"
"ng nghe nhng g Scout ni ri , khng cn nghi ng g v chuyn
ny. Con b ni Jem ng dy v li hn ta ra khi con b... chc chn
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 30

Trang 333

bng cch no n v c con dao ca Bob Ewell trong bng ti..

ngy mai chng ta s tm ra."
"-ng Finch, nghe n," ng Tate ni. "Jem khng h m Bob Ewell."
B Atticus im lng mt lt. ng nhn ng Tate nh th ng nh gi cao
iu ng y ni. Nhng b Atticus lc u.
"Heck, ng tht t t v ti bit ng lm iu v lng tt, nhng ng
by ra bt c chuyn g nh vy."
ng Tate ng dy, v i n mp hng hin. ng nh nc bt vo
bi cy, ri t hai tay vo ti bn hng v i din vi b Atticus.
"Nh ci g?" ng hi.
"Ti xin li nu ti n ni thng thng qu, Heck," b Atticus ni mt
cch n gin, "nhng, khng ai bng bt chuyn ny. Ti khng sng
kiu ."
"Chng ai bng bt g c, ng Finch."
Ging ng Tate tht n tn, nhng i giy ca ng t qu vng chi
trn hng hin n c v nh chng mc ln t . Mt cuc ganh
ua k cc, m bn cht ca n ti khng hiu ra, ang pht trin gia
b ti v ng cnh st trng.
n lt b Atticus ng dy v i ti m hin. ng ni, "Hm" v nh
nc bt xung sn. ng thc hai tay vo ti v i mt vi ng Tate.
"Heck, ng khng ni nhng ti bit ng ang ngh g. Cm n v iu
. Jean Louise..." ng quay sang ti. "Con ni Jem li ng Ewell khi
con h?"
"Vng, tha b, con ngh vy... con..."
"Thy cha, Heck? Tn y lng ti cm n ng, nhng ti khng mun
con trai ti bc vo cuc i vi mt iu g nh chuyn ny trn
u n. Cch hay nht lm sch bu khng kh l a mi chuyn ra
cng khai. Hy c ht ny n v mang theo sandwich 1. Ti khng
mun n ln ln vi nhng ting x xo v n, ti khng mun bt c ai
ni, Jem Finch... b n t lt rt nhiu tin g n ra khi v .
Chng ta gii quyt chuyn ny cng sm cng tt."

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 30

Trang 334

"ng Finch," ng Tate ni mt cch dng dng, "Bob Ewell t ngay trn
con dao ca hn ta. Hn ta t git mnh."
B Atticus i ti gc hng hin. ng nhn gin u ta. Theo ti hai
ngi u ng ngnh nh nhau. Ti t hi ai s u hng trc y.
Tnh ng ngnh ca b Atticus th lng l v him khi th hin r rt,
nhng trong mt s cch ng c chp nh nhng ngi nh
Cunningham. Tnh c chp ca ng Tate th khng theo bi bn v l
liu, nhng n cng ngang bng vi b ti.
"Heck ny," b Atticus quay li. "Nu vic ny bi m i th i vi Jem
s l s ph nhn thng thng phng cch m ti c cng nui
dy n. i khi ti ngh trong vai tr cha m th ti tht bi hon
ton, nhng ti l tt c nhng g chng c. Trc khi Jem nhn vo bt
c ngi no khc, n s nhn vo ti, v ti c sng ti c th thng
thn nhn li n.....Nu ti ng la vi mt chuyn nh vy, ti khng
th thng thn nhn vo mt n, v vo ci ngy ti khng lm c
iu ti bit ti s mt n. Ti khng mun mt n vi Scout, bi v
chng l tt c nhng g ti c. "
"ng Finch," ng Tate vn chn chn trn sn nh. "Bob Ewell t trn
con dao ca hn. Ti c th chng minh iu ."
B Atticus quay sang. Hay tay ng thc vo ti. "Heck ny, ng thm
ch khng th nhn v ny theo cch ca ti sao? ng c con, nhng ti
gi hn ng. Khi con ti ln ti l mt ng gi nu ti cn sng,
nhng ngay by gi ti l........ nu chng khng tin ti, chng s khng
tin bt c ai. Jem v Scout bit chuyn g xy ra. Nu chng nghe
th trn ti ni mt iu g khc vic xy ra....Heck, ti s khng
cn chng na. Ti khng th sng ngoi th trn theo kiu ny v sng
nh theo kiu khc."
ng Tate lc l trn gt chn ng v ni mt cch kin nhn, "Hn vt
Jem xung, hn vp v r cy v... nhn n, ti c th cho ng thy."
ng Tate thc tay vo ti bn hng v rt ra mt con dao bm. Khi ng
ta lm th, bc s Reynolds bc ra ca. "a con trai... , ngi cht
di tn cy , bc s, ngay bn trong sn trng. C n pin khng?
Tt hn nn ly ci ny."
"Ti c th li xe ti ri bt n xe ln," bc s Reynolds ni, nhng vn
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 30

Trang 335

ly n pin ca ng Tate. "Jem n ri. Ti ngh l ti nay cu y khng

tnh dy u, cho nn ng lo. l con dao git ng ta h, Heck?
"Khng, tha ng, n vn cn cm trong ngi hn ta. Nhn chui dao
th thy ging loi dao lm bp. Hin gi chc Ken c mt y vi
xe ch xc, bc s, tm bit."
ng Tate bm m con dao, "N ging nh vy n," ng ni. ng cm
con dao v gi b nh b vp; khi ng chm ti cnh tay tri ca ng
chi xung trc mt ng. "Thy cha? T m mnh xuyn qua lp
tht mm gia cc xng sn. Ton b sc nng ca hn ln n."
ng Tate ng con dao li v nht n tr vo ti. "Scout tm tui," ng
ni. "Con b qu s n khng bit chuyn g xy ra."
"ng s phi ngc nhin ," b Atticus ni mt cch nghim khc.
"Ti khng ni con b ba ra chuyn ny, ti ni con b qu s n
khng bit chnh xc nhng g xy ra. Ngoi tri rt ti, ti en
nh mc. Phi ai rt quen vi bng ti mi lm nhn chng tt
c...."
"Ti s khng chp nhn chuyn ," b Atticus ni mt cch nh
nhng.
"Kh mc, ti khng ngh n Jem!"
Giy ca ng Tate gim ln sn nh mnh n n trong phng ng
ca c Maudie bt sng. n ca c Stephanie Crawford cng bt sng.
B Atticus v ng Tate nhn qua bn kia ng, ri nhn nhau. H ch
i.
Khi ng Tate ni tip ging ng ch va nghe. "ng Finch, ti ght
tranh ci vi ng khi ng ging vy. Ti nay ng tri qua mt chuyn
cng thng m khng mt ngi no tri qua. Ti khng hiu sao ng
khng dp chuyn ny sang mt bn, nhng ti bit rng lc ny ng
khng cng hai vi hai li c, v chng ta phi gii quyt chuyn ny
ti nay bi v ngy ai l qu tr. Bob Ewell lnh mt con dao lm bp
vo bng hn ta."
ng Tate ni thm rng b Atticus khng nn ng v c cho rng
mt a con trai c nh Jem vi mt cnh tay gy li cn sc chin
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 30

Trang 336

u khng ch v git mt ngi ln trong m ti nh h nt.

"Heck ny," b Atticus bt cht ni, "th ng ang cm l mt con dao
bm. u ng c n vy?"
"Tc t mt tn say ru," ng Tate p mt cch lnh nht.
Ti ang c nh li. ng Ewell xn vo ti - ri ng ta ng xung... Jem
hn ng dy. t nht ti ngh....
"Heck ny?"
"Ti ni ti tc n t mt tn say ru di th trn hi ti. Ewell c l
v c con dao lm bp u trong bi rc. Mi n v ch c hi....
ch ch c c hi."
B Atticus bc ti ci gh xch u v ngi xung. Hai bn tay ng
bung thng gia hai u gi. ng ang nhn xung sn nh. ng c
ng vi v chm chp y nh trong ci m trc ca nh t, khi ti
ngh sao ng gp t bo v nm n xung gh lu n th.
ng Tate i nh nhng quanh hin nh. " khng phi l quyt nh
ca ng, ng Finch, tt c l ca ti. N l quyt nh ca ti v trch
nhim ca ti. Ln cui, nu ng khng nhn n theo cch nhn ca ti,
ng chng th lm g c u. Nu ng mun th, ti s gi thng vo
mt ng rng ng l k ni di. Con trai ng khng h m Bob Ewell,"
ng ni chm ri, "tuyt i khng h lm c chuyn g i loi nh
th v gi ng bit m. N ch mun mt chuyn l a n v em gi v
nh an ton."
ng Tate thi m bc. ng ngng ngay trc mt b Atticus v quay
lng v pha chng ti. "Ti khng phi l ngi rt tt, tha ngi,
nhng ti l cnh st trng ht Maycomb. sng th trn ny c
i v ti gn bn mi ba tui. Bit mi vic y t trc khi ti ra
i. C mt chng trai da en cht chng v l do g c, v ngi n
ng ny chu trch nhim cho ci cht . Ln ny hy ngi cht
chn ngi cht. ng Finch. Hy n ngi cht chn ngi cht."
ng Tate i n ch gh xch u v cm m ln. N nm cnh b
Atticus. ng Tate vut ngc tc ra sau v i m ln.
"Ti cha tng nghe ni rng s l phm php nu mt cng dn c ht
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 30

Trang 337

sc mnh ngn khng cho mt ti c xy ra, v chnh xc l iu

anh ta lm, nhng c th ng cho rng nhim v ca ti l phi ni
cho c th trn ny bit chuyn v khng c m n i. Bit sau s
xy ra chuyn g khng? Tt c ph n Maycomb ny, k c v ti, s
g ca nh anh ta mang theo bnh xp. Theo ti ngh, ng Finch, bt gi
mt ngi vn gip rt nhiu cho ng v cho c th trn ny ri
li anh ta ra cng vi cung cch rt r ca anh ta trc cng chng... vi
ti, l mt ti c. l mt ti c v ti khng nh cha n trong
u ti u. Nu l bt c ngi n ng no khc th li khc.
Nhng khng phi ngi n ng ny, ng Finch."
ng Tate ang c o mt ci l trn sn nh bng mi giy ca ng.
ng ko m, ri ng ch xt cnh tay tri. "Ti chng l g c, ng Finch,
nhng ti vn l cnh st trng ht Maycomb v Bob Ewell t trn
con dao ca hn. Chc ng ngon, tha ngi."
ng Tate bc khi hng hin v bng qua sn trc. Ca xe ng ng
sm v ng li xe i.
B Atticus ngi nhn xung sn nh hi lu. Cui cng ng cng ngng
u ln. "Scout," ng ni, "ng Ewell t trn con dao ca ng, chc con
hiu ch?"
C v b Atticus cn c c v. Ti chy n bn ng, m ng v hn
ng ti tp. "Vng, tha b, con hiu," ti on chc vi ng. "ng Tate
ni ng."
B Atticus nh nhm v nhn ti. " con l sao?"
", n ging nh vic bn mt con chim nhi vy, ng khng b?"
B Atticus p mt ng vo tc ti v xoa n. Khi ng ng ln bc qua
hng hin vo ch bng ti, bc chn tr trung ca ng tr li.
Trc khi i vo nh, ng dng li trc mt Boo Rayley. "Cm n v
nhng g lm cho nhng a con ca ti, Arthur," ng ni.
Ch thch
1. Atticus hm c em Jem ra x trc ta cho mi ngi ti xem.

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

CHNG 31
Khi Boo Rayley lot xot ng dy, nh n t cc ca s phng khch
chiu lp lnh trn trn ng. Mi c ng ca ng u khng chc chn
nh th ng khng bo m tay v chn mnh t ng vo nhng th
ng tip xc. ng ho mt trn d di n ng phi lo o ngi
xung li. Tay ng m tm trong ti bn hng, v ng li ra mt chic
khn tay. ng ho vo , ri ng lau trn.
qu quen vi s vng mt ca ng, ti thy tht khng th tin c
rng ng ngi bn ti sut thi gian . ng khng gy mt ting
ng no.
ng li ng ln. ng quay sang ti v ht u v pha trc.
"ng mun chc Jem ng ngon phi khng, ng Arthur? C vo i."
Ti dn ng i theo hnh lang. Bc Alexandra ang ngi cnh ging
Jem. "Vo i, Arthur," bc ni. "N cn ng. Bc s Reynolds cho n mt
liu an thn mnh, Jean Louise, b chu trong phng khch h?"
"Vng, tha bc, chu ngh th."
" bc ra ni chuyn vi b chu mt lt. Bc s Reynolds li mt
s...." ging bc xa dn.
Boo ti gc phng, ng ng vi ci cm hch ln, nhn Jem t xa.
Ti cm tay ng, bn tay m mt cch kinh ngc so vi v trng bch
ca n. Ti git nh ng, v ng cho ti dn n ging Jem.
Bc s Reynolds lm mt th ging nh ci lu bn trn cnh tay Jem,
gi cho chn khi ph ln n, v Boo chm ti nhn qua , mt v t
m hin ln trn mt ng ta, c nh th ng ta cha tng thy mt cu
con trai. Ming ng ta h m, v ng ta nhn Jem t u n chn. Boo
gi tay ra, nhng ng li bung thng n xung bn hng.
"ng c th nng anh y, ng Arthur, anh y ng ri. Nhng ng
khng th lm chuyn nu nh thc, nh s khng cho ng..." Ti
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 31

Trang 339

nhn ra mnh ang gii thch. "C t nhin i."

Bn tay Boo chn vn trn u Jem.
"Lm i i, ng, nh ng ri."
Bn tay ng ta p nh xung tc Jem.
Ti bt u hiu ra ting Anh bng ngn ng c th ca ng. Tay ng
sit cht tay ti vo bo hiu ng mun co lui.
Ti dn ng ra hin trc, nhng bc chn dng dng ca ng
dng li. ng vn cm tay ti v khng t du hiu mun bung ra.
"C s a ti v nh ch?"
ng hu nh th tho cu , vi ging iu mt a tr s bng ti.
Ti t chn ln bc thm cao nht v dng li. Ti c th dn ng i
qua nh ti, nhng ti khng th dn ng v nh.
"ng Arthur, cong cnh tay ng xung vy. ng ri, tha ng."
Ti a tay bm vo khuu tay khunh ra ca ng.
ng phi khom xung mt cht thun tin cho ti, nhng nu c
Stephanie Crawford ang nhn qua ca s trn lu nh c, c s thy
Arthur Radley ang h tng ti i dc h ng, nh bt c trang nam
t no s lm.
Chng ti ti ch n ng gc ph v ti t hi bao nhiu ln. Dill
ng y m cy ct to tng ny, nhn, i v hy vng. Ti t hi
bao nhiu ln Jem v ti thc hin chuyn hnh trnh ny, nhng ti
ang bc vo cng trc nh Radley ln th hai trong i. Boo v ti
i trn nhng bc thm n hin nh. Nhng ngn tay ca ng tm nm
m ca trc. ng nh nhng bung tay ti, m ca, i vo trong v
ng li. Ti khng bao gi gp li ng na.
Hng xm mang thc n n khi nh c tang v mang hoa ti khi c
ngi bnh v cc th linh tinh vo nhng lc khc. Boo l lng ging
ca chng ti. ng cho chng ti hai con bp b bng x phng, mt
ng h c dy chuyn b t, hai ng hai mi lm xu may mn, v
c mng sng ca chng ti. Nhng lng ging th thng cho qua cho
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 31

Trang 340

li. Chng ti khng bao gi li ci cy nhng g chng ti ly

ra, chng ti chng cho ng ta th g c v iu lm ti bun.
Ti quay ngi tr v nh. n ng sng sut con ng ti th trn.
Ti cha tng nhn con ph ca chng ti t gc ny. Kia l nh c
Maudie, nh c Stephanie Crawford, l nh ca chng ti, ti c th
thy chic xch u hng hin, nh ca c Rachel ng sau nh ti, hi
khut. Thm ch ti c th thy nh ca b Dubose.
Ti nhn ng sau. Bn tri cnh ca nu l mt ca chp di. Ti i ti
, ng trc n, ri quay li. Vo ban ngy, ti ngh, bn c th nhn
thy tn ng t bu in.
Ban ngy... trong u ti, m tn. l ban ngy v hng xm bn
rn. C Stephanie Crawford bng qua ng k tin tc mi nht cho
c Rachel. C Maudie ci ngi bn nhng bi quyn kh ca c.
l ma h, v hai a tr chy lu tu theo l ng v pha ngi n
ng xa ang tin n. Ngi n ng vy tay, v hai a tr ua nhau
chy n bn ng ta.
Vn l ma h, v bn tr n gn hn. Mt cu trai l bc dc l
ng li theo chic cn cu ng sau. Mt ngi n ng ng i hai
tay chng nnh. Ma h, v bn tr ca ng ta chi trong sn trc vi
bn b chng, trnh din mt v kch nh l lng do chng t ba ra.
l ma thu, v hai a con ca ng ta nh nhau trn l ng trc
nh b Dubose. Cu con trai gip em gi n ng dy, v chng i v
nh. Ma thu, con ci ng ta chy lp xp ti lui gc ng, nim vui
sng v bun phin ca ngy hm . Chng dng trc ngay cy si
ln, thch th, lng tng, s hi.
Ma ng, v bn tr ca ng ta run ry cng trc, in bng vo mt
ngi nh ang chy. Ma ng v mt ngi n ng bc xung lng
ng lm rt knh ca ng v bn mt con ch.
Ma h, v ng theo di tri tim tan v ca bn tr con ng. Ma thu li
v, v bn tr ca Boo cn ng.
B Atticus ng. C ln ng ni bn khng bao gi thc s bit mt
ngi cho n khi bn vo a v ca h v c x theo kiu ca h.
Ch ng bn hng hin nh Radley cng .

Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 31

Trang 341

n ng m i di hng ma bi ang ri. Trn ng v nh, ti

cm thy mnh rt gi, nhng ch nhn vo chp mi mnh ti c th
thy nhng ht sng tuyt p, nhng hai mt tp trung nhn vo mt
ch qu gn lm ti chng mt nn ti b tr . Trn ng v nh, ti
ngh ni vi Jem v chuyn ny vo ngy mai mi hay lm sao. Anh s
tc in ln v b l n n anh s khng ni chuyn vi ti trong
nhiu ngy. Khi i v nh, ti ngh Jem v ti s ln ln nhng khng
cn nhiu iu g cho chng ti hc, c l tr mn i s.
Ti chy ln nhng bc tam cp vo nh. Bc Alexandra i ng, v
phng ca b Atticus ti thui. Ti s xem Jem tnh li cha. B Atticus
trong phng ca Jem, ngi cnh ging. B ang c mt cun sch.
"Jem thc cha?"
"Ng ngon lnh. Ti sng n mi thc."
", b ngi sut vi anh y h?"
"Ch mt cht na thi. i ng i, Scout. Con tri qua mt ngy di
ri."
"con mun li vi b mt lt."
"Ty con," b Atticus ni. Chc phi qu na m, v ti bi ri bi s
ng d chu ca ng. Tuy nhin ng khn ngoan hn ti: ngay lc
ngi xung ti cm thy bun ng.
"B c g vy?" Ti hi.
B Atticus lt qua cun sch. "Sch ca Jem. Tn l The Gray Ghost."
Ti cht tnh hn. "Sao b ly cun ?"
"Cc cng, b khng bit. B ch ly i. Mt trong my th b cha
c," ng ni r rng.
"c ln ln i, b Atticus. N thy gh lm."
"Khng," ng ni. "Ba nay con s th l ri. Truyn ny qu...."
"B Atticus, con khng s."
ng nhn my v ti phn i, "t ra cng khng cho n khi con k
Git Con Chim Nhi

Harper Lee

Chng 31

Trang 342

cho ng Tate nghe. Jem khng s. hi v ni anh y khng s. Vi

li, chng c g thc s ng s tr trong sch."
B Atticus m ming nh ni iu g , nhng ngm ming li. ng
nhc ngn tay ra khi ch gia cun sch v lt tr li trang u. Ti
xoay ngi qua v k u vo gi ng. "Hm," ng c. "Con ma xm
ca Seckatary Hawkins, Chng mt...."
Ti quyt ch thc, nhng ma qu m v cn phng qu m v ging
ca ng qu trm v gi ng qu m n ti ng mt.
C v nh vi giy sau, giy ng thc nh vo sn ti. ng ti dy
v i vi ti v phng ti. "Vn nghe tng ch b c..." ti lm bm,
".... u c ng g u, n k v mt con tu v Fred ba ngn v cu trai
ca Stoner...."
ng tho mc b qun o lin qun ca ti, da ti st vo ng, v ko
b o ra. ng vn ti mt tay cn tay kia vi b ng ca ti.
"Phi, tt c h u ngh chnh cu trai ca Stoner ang quy tung ngi
nh ca cu lc b v rc mc vng t tung v...."
ng dn ti ti ging v t ti ngi xung. ng gi hai chn ti ln
v p mn cho ti.
"V h ui theo cu ta v khng bao gi bt c cu ta v h khng
bit mt mi cu ta trng ra sao, v b Atticus ny, khi cui cng h
thy cu ta, ti sao cu ta khng lm bt c chuyn g trong nhng
chuyn ..... b Atticus, cu ta thc s d thng."
Hai tay ng di cm ti, ko mn ln, dm n li quanh ti.
"Hu ht con ngi l vy, Scout, khi cui cng con gp c h."
ng tt n v i sang phng Jem. ng s sut m, v ng s
khi Jem thc dy vo ngy mai.

Git Con Chim Nhi

Powered by TCPDF (www.tcpdf.org)

Harper Lee