You are on page 1of 8
ALGUNS PRESSUPOSTOS TEORICO-CRITICOS DO FENOMENO DA ADAPTAGAO FiLwica’ Conia Axertdot® ‘Orson Wells quostonou, cera vez, que "se no hi nenhuma rnovidade para so dao sobre um romance, per que, anal, adapt lo? (opud STAM, 2000, p. 63)”. 0 questonamento raz Imedatamonte @ tana @ ogi de critvidadeIneente aa processo de acaplago fies, 9 suger que adapter no pressupde a mera repetgao na ala do contaddo do texto que sa adap come o serso ccamum geraimente espera) Trata-se de Um argumanto que insero 2 problemdtica da adaptacso em um coniexo ample de nerprelago, logo «prea de ature. Sogundo Dudley Andrew a adaplago 6 2 apopragz0 co signi da um texto anton” (2000, p. 20), Mas {importante canelderar que esta slgnicado nio se vierece de ‘modo essoncilista « monolie; seré sempre uma possilldade fenire algumas, j4 que & pr6pro do fendmeno da adaptacso selecions, soresconiar, reduzh, cortar, de mogo a eloger os Clements a serem ressallados na ea, soja no nivel da historia, da No nivel do organizagao 6 disurso ou da enunciago. ‘As escolnas« aussneias sompre impiicam pramissas ideotgicas © resultam em efits nBo menos ideolegleas, 0 que noe leva pergunlar: @ ataptacao suoverte sentdos pré-cxstenos, reforca ‘Sloniieados |8 sesimentados, contibul para polemizar nuances ambiguas? A intorpetagao resutante do. processo dove "ser Investigada em ela a coeerca nema da adeptagso, ‘A aproprant de signlicados, efohiaca através de uma Intarpretagso que a adaptapso reakzn em relagso ao text foto, aquele em que se baseia, j2 indica a impossbldade de fcotidace, fines eae ee ced tana ica Peco ut ets Herat Sd ca tro ‘prt UPeabcEpPcl ePeeqgearodotes PGE SHPO Coated ‘x aun sear te pares ree or gle 6 é aoa do fo ‘Cove rrecas ono ra Gog Be inci totequeiamenteendonao (@cbraco} ns dscsos ‘Sore o proceso 6 adptcaofimie. AFanspos de um texto {terra par oo corto sero (oname)eaege conse fovoe rewesce o ving, nteio em siestoe p- Srnec, ane pare deren, sje pre sbvertom 1s tmvo. ara caw ce moss Serre pore s nglano seria & Sees Astin send, pos alr om gras de flee, A cso respon, propia trina de elabaps0 do uma Catogrztn cos (ps, Ge apap fovea or ptxinacio (rat go do ROldots) cn tarianeto (moro ga do tcc} em toto eto ena ANDRE, 182) Engl os fran co nkate so avaladse em rourso 8 ome, 8 Ecrocioeaso de personagers ¢ A reciielompor © esac inns tm ponoragorn econ, wen Bazin (1991; 2000, p. 25), em dois textos relevantes sear ate nachna se pare rest to ts contri um prcetnata um err 0 freer a Sins samp nc fo pee ous quo bosbamarte dos wer pecs dos pesoases © Stages cena” tam mecerace os spas. A stata ports began de so resid raptors Se inuogen ie ar cnet soon tarbom Se eso Sera aun eoig Positano aa o'inparane poet oqo das as em formas Sanfeas” (itn, p20 qe ples eomaicarte a corsctnca acoa as mepofaddea a tguagen rs © fa, Sto aan Oran an om ie au ros ne it ainguayem tl nie aiagen ata ob ent Sate sear tele fo # ane qo a fie abe 8 Tulle das sas secre. os atrre ex lr de touts encs tam arama Glass a oars dos Severs, eas, roqvrem ands ais invngso. © Tragrao por prea cess cue anes reamete @ fomotang (109%, 988). Be ‘Ao fazer 0 dos temos “invencéo" & “imaginagta’, Bazin Fessalia © carer ciavo da adaptasso, que, embera, se Cconsituindo como exo hide (eighariamente.concebido na Inieceecro one leatura@ cinema) pocsa ser ava sobretido fem tmiagdo a0 nove contece semiscn:o cinema, Disto deca uma importante conclusso: estudar edaptapao.fmica,signiion festucar cinema. Ainia quando se quer enfatizar o principe de fidetéado 2 semenanga quanto 20 enredo, aos confltos © Bersonagens, quanto as configuagdes especies. por exemplo 6 Draco no\pescindr do conhecimento de baguager fimice (movimento de cémera, nqulagéo, enquacrament, fotografi, tha Sonor, Tuminse8e, mise an scene » performance) © seus made peculares de constr sigiicados, Estas relexdes 16m vrs desdebramontas © poshiitam famplogso da dscussso om nveis mais detlhados, Um texto ‘seminal sobre as mpicagées semiétas e esis da adaplagio fimica & exalamente o foxo inttuledo “The cinema. do. Virghia Wool (1978), publcado criginaimente om 1926, € interessante Obserer que a. autora, em nentum momento. em suas consideragbes, ullza a expressta adaplagso lca; porém, © conto da su dscussea se afore a ate procesooe fendmena. © acesso a erso texto 6 sobretudo relevanto pare quem ‘studa adapaptofmca,jé que © mesmo tem so caso com cola ‘requéncla em andises sobre o aseunlo,e, a nosso ver. eficad Inustamente, sem a devida contexuaizario dos argurentos a ‘autora. Tal € 0 caso ce Rebert Stam (2005; 2008), em duos Feferécies negatives ao texto do Weal, Segunda o cfc, a autora “Yeinsreve a sunerridede axiomica da tertura sole 0 ine (2006, p. 20), 30 abrbue caraterstioas do. compeniiage © Profundidade 20 texto fsrvo, fecigade © supericaldade 0 {exto fimieo (2008, pp. 3-4; p 7} Para Jodo Batste de Bio o toto fe Wool revea ‘um desprazoInresco pela mage visual come se ® ato do vor fose0,onologicament, inferior 20 de decoder sais ‘réicos @ imaginar seus referentes semantcos” (2008, p. 144) Unga Hutcheon também comproende as recamagts do Woct en Felagao a adeptogoes flmicas supercils coma uma reerdo lpice ‘de uma guar ca Wadi terra (2006, p. 77), cs ‘Quem 180 texto de Vena Woof na isp lo pereabe @ Injustiga perpetraca am relacio & autor. Embors seu toto soja de ‘826% quando 0 chema ainde no. possule mutas dos potenciaidades tecrologieas 2 eu dspor (mes talves, por isto Irasmo, fosse obigedo 2 compersar tal esréncia no nivel da Catidade), pode-se percebo: que nela Wool Jé chem « stong#o pera as especifeidedes © poctlardedas da liguagem flimioa, © omentands fine © gabinele do Or. Calga, ela menciona um ‘momonlo em que a exetncia Ge ura sonora na tla fez-s eicaz para expresséo do medo, & conc: “Se uma sombre pode Produsit um efoto bam maior que 2s palavas © gests reais de Fromens e muheres em astado de mado, parace Goo que o cinema poseul ao seu aiance inmerdvels sbilos para emogdes quo, até ‘ora, nde conseguram encontar expresséo” (WOOLF, 1878, p. a ‘A reagSo negativa a0 texto de Woolf, principalmente pelos cites ds anes sa pl foe tna ¢ oer St ced craw avledorrnan adores Se omaroet he, Garo oxen ranoren co TO Ns # ert nc! «sm rvs. Sis wero no 6, Pee crew ude cr pacreon Wel revere fas Svs conse os do ano) © nese cee case paar att Sn newts fm reogao a aguas adptagoes siia-se pote relacSo de Taio gn Ce. pratano ~ cue coat et wanin‘con oe ot (agen cone, © wt eae ate” sone em en cvs cone at Porsbsss ty non, que ® mor perp 'Se © ent tee er om moter pea cama or 8 Seen eae seen eateae ae tea a ‘Rowan sonigeando qv oo “te cane rire Wet fo pubic aaa eats sora tom Serpe ae: ‘EN ly cys es Sn ry Gab le Le EERE Uae rpatw ain Gres Gu abo Pan vs (1970, p. 189). Além da rlags0 do perestemo, raimenie ume ‘arecterisica do interes adepies, Woolf também ciica 2 fnfese dada, pao cinema (n0s 280s especifecs considerades por 0), @ supedelsidade, 208 senios mals eparenes do texto @ 20 ‘oxager. finda sobre 8 adaplagéo do romsnce do Toll, Wool ciice © carcisrzasto de Anna Karenina, cenveda alo em sue Profundidede pelcoligis, mas nos denise, velido @ plc, Pdendo rspresenar, segundo a autore, Yanio Anne Karenina ‘queria Raina Viti (1978, 9.182) Embora 2 cuore néo ulize « expresso adaplagto fice, camo [8 antecpames, sus relexto inougwa wma tadkso eon @ ser desenioiita posteromentscobre 08 esiidos nee dentro este contexte. O tom de agressividade @ lorie adotedo na \scussto pace ter conibuido para as resptes nopaivas @ seu edo, que, embora cuto, entocpa quasioas rlevanies sobre 0 _assunio, © example de heeregencidnde da inguager fica, de ‘elacio efetuads polo ol e pola mente (alucind & lorenga ena lquagem icdnice @ sinbeica) no processo de decoditcagso de {sxtos, modos oferonies de suger a realiade, modes expocticos ‘de expreesar emo;bes no Gnems. A eincoagse pencil de Well que o cima adapta 2 tierce de modo eratho, aventvo, ‘aulbnomo, fazendo uso consconie de cuss. potonialidedae somites. Nao 6 toa quo ela reconheca, em Dr. Caparo poder {a flogata (ou fologeni, para dizer com Epstein), em deirmento| de petares, para express 0 1hedo, , final da cons, Wool tha uma viéneia bastante Inia com a arto visual © ptstica, algo feclimenie dmonsiraco pola convvérca, incisive ltimarerie, com ats plésticos, a exampla e su ims pintor, Vanessa Bel A pra Iteretura ce Wool née apanas Inbuida de pasticidade © Gonsidade visusl, mas infuensiou subsiancaimente. 0 cinema Imodeme, sirvés de estalégas naralves quo valrizam {regmeniacio, « pareoiemo, a simitaneidade, a simbolgia visual Na verde, a relamacéo de Virgina Woo! 6 coraoea, 20 camara along para a exeténca de adaptagtes que 80, de fa, ‘races e sopra, dostiuldae de tor estéoa, em preocupagao ‘quanto 80 que das” sobre o texto lterdrio em tems de fescor, ovidede e owagdo soma (sadaptesso come fe). €, send oI et coe ren ee we st ec ane tenon eon atoe vst fae eemeraroceran: iSccnaiuan lovee senmons os davareiiven tindon eta Srater aay a became oe Sc ig ie nian neon ve ns Sa Sa in to seen eae Soe Satie ns coors eaters Snake thst tn etm Sena ter Sah ren as ae me Sera Eye aS ae Sere ory Sele z Pw an te es car a ae coat eran rn sat icon eta {Bano conto para vest do aaptagoes exam (avr ana eh ie ocmnentn n mee cece es Mey an Sn ata a 5 ee meee ae ainciciear soon botanic ie othe pt a oe Seats eae ona Sateen cminca care an ine Socata une ate ies Stoce suis taee aga mete Sear ea tare Senta peace oun cee iacoistaremecne seas ws festudos. que geraimente edotem ume eborcagem meramente ‘comparatva, com foca velco pars a3 semelhangas @ deren ‘entre os leros Flerérioe fmico, no nivel a fabula av tama, sem ‘vangar quanto é5ImplcegSee eo Inlarpotagho qua a nove ‘confguraedo do meio semiico provoca. Se, dade sempre, saberios que os signiicadee no podem ser csociacos de Tinguagem esiéica que os plsma, é nocessdio rater @ ecessdade de artculagdo one 0 ested da adaplago fica ® © ‘tudo do priprio cinoma (como sistsma semidtco prépr © fesperifee). Hichcock sempre soube liso: “.) leio ® hietirla ‘apenas ua vez, ose gosto da dea sic, eu loo9 esqueza hiro 8 comego a car cinema pi NAREMORE, 2000, p. 7). ‘Aerediamos que 0 conexio 2 que Naremore so reere no mais so consttul como predominante, mesmo quando pesauisas ‘sobre aloptogae co ddo no contexto do Letras e ileratia. A publcagio de totes toveas inprtanles sobre a ecapagta finica = citamos aqui, come examplas, os twos de Eran MeFartane, Robert Stam e Linda Hutcheon (ver aiblografa) = fo, sem divide, ‘decisvo para um direcionament teérico-riten mais prove pare 12 nvostigagge da acapiagdo: om vez do fdeliade, intertstualidade; em vez de roverénca 20 ctnone @ a0 clic, Incorporeeaotambam do conte da cultura de massa, em voz da hherarquizagdo entre artes © da dnfase no signiicaso “original. 8 \aorzago da catvidadeadvind do cilogoo da confunla entre isrentes inguagens. Paraolamente aos estutos sobre adaptaga0, 2 pipet tera da inguagem do cnama ganhou corp e densdade, © que também contrbut pare 0 apctundamento a Implesps felacionadss aéaptagae como fendmeno da pépria indletia Chematogecs, ‘Uma ours fora de compreensdo das reagtos entre 2 _adaptagzo finica © 0 cinema dso no nivel daquto que Dudley Andrew denomina sociologia da adaptarao. Uma pergunta qo ol fz 6: "De que modo a adaptacao serve a0 cinema?” (1982, 9 3). James Naremore tamém chama a ateneo pare a rlavnca Je 6 levar em conta outros aspectos vnculados ao cinema, em uma perspectva soielégca, tals cone © audiénein © a recepsaoy 0 cinema como aparato comercial ¢ @ indicia cual aoadémica we (2000, p. 10) Bl examples oubes questtes que podria ser Irwosigedes: por que determinedos vos cendnicos Interessarem & Foljwood om certos momentos especiicos? Quel a leréo hetfea ene © enema © publesreo de los, o mercado Cava? Que condigaes da mercado ragem o deseo de fildads fendunl? Por que alguns oneeetas 96 adeptam Weretre cartnica? De que modo 0 esludo de adepiagbes do textos consieredos Populares, a chemade eubllerehire, podria contibuir pera uma edo mais aberta,acurada © compiaxa da quesiso da adoptaca0? (200. p. 12). ainda podrlames ecrescentar por que Getorninedos cineasee, 2. exempi 66 Bolo Brent, em contrto Sratlolo. 36 fazom cinema @ parir da sdaplacso de textos Terris? Que 08 efetosresuttanes de a esoohe? ‘Anda no fmbio da rlagSo ene adeplarzo Ieralue hesce, James Naremore @ Robert Siam dostacam o processo de fev que. alguns choastat premovem, dolando sas ‘Soaptagbea com propos de resstncia culture! e poltica, ego fun pode ve" fal tanto mantendo cero grau de fdeidede em folagbe 20 texto Hero, quanlo se desvendo racicalmente do rmetme. Nesta sonido, gums eiaplagdes se revestem do ume Tonaldede subversive, fazando uso da rureoe como a parka © 9 pastiche, Emosne quanco adoiam un principio em cue o grey de fielded (em relagio & hisiéialntige @ 20s confios Derronagens)tende 8 ser slgnficaivo, pedom inover mo nivel 3 onstrugao da este fmica. Sem divide, um examplo dest tipo, ‘Gm conlexto brasiro, & o fie LavourAraie, de Luis Ferenc Carvahe, que coneeguls efeitos bastante efetios de fotografi, fsvevte, do jogo enre uminosidade e escuid80 — para, ‘espectvamente, der ca leveza de inéncia © da angista da ‘xperincia de And lém dos sgnfleados densos resuitantes ‘cnqucdramenios(ncusive fazando us crlatio de janine e fess} e monmerios de clmora, que greducimerte revelam 08 personagens Ana @ André em sins Wajtrias de emnadihas © south, decorantss do deseo. po estas razbea que (come J Incoduzdo sce) teins © critoos enmo Bian NeFarane (1896), Robert Siam (2000; 2008; 2006) Linda Hutcheon (2008) revindoam 0 etudo da adaptor v0 ‘rice (a vrs, fondo de adele em sero amp) Sent do una precharge v8 ote ro cine tm reco, une foi pars possblcees do lowe, age ae avorece oconproreto de wepiagso “conn un Bcenp de comet ene es ars” QGEARLANE, 136, p. 10} Eas ordain ose mut mal poate qv & mae compare tne txos, ne mec orale porsit'© Gumtceydo& 9 ‘tenaronone ce senate que poem ize Yo, Ses ce bwronoe en eign © cpa ate © cule to tents, tios ice de adie fxs pe ha enelonmens ‘sereimente asscciados @ iteralura e eo filme, respectivamenta, Segundo Rober Slam, st deconsestetces eaves de Inquest stearate i tctutrslono podem contour pa uma eaatrap do Scents mia coma pies deste, crcerate gor wre tarepasao inertia cino dali e Mate. Noe pala do te: "o adopts rica s Mars mu edondno 2 rte earwloemogso sre do tse ue geet cis os nm son ni open, termes anemuapo, em gue se sao pono de eget (STAN 2.6), A papeciva aa tmbm onli oeleenso faecal om un coo sea, pdendo apt par {6 trot epntienacptage, Por oxen, datos auc dean Epi rete do coro “Aunts a ete Go User Se gt Aon Poo, oie so apenas dense coi, mes fae ¢ tts iro oar (0 explo git "0 melo ove to She lage orsenngdo da atone tea ataica, cane tmeeooas ge tenscoam orgs Poe. Este pn ancora rapa em ergument de John El para quo aap no alga pros ose dronance ta tl” (1002.3) Sun perapctra 8d “0 eapar se {broveta da mambo omar, un mata i pote eer dh fra ler, o, © ae & mas eomur cor csion do Morar era memiia ala cree tomes gua 19823) Iso mosta o.oo” anplo da eaapagao, ‘qu dave necesroramonta seri nd apanes come tog ene ts tas ee cordon sine «chro, davon sr mvesigece “1 vo tos pins, om tlio on dues abe sxapent . howtos spurs cee com iene aoe 8 Uz ‘Snr oir un co toms 0s 38 pont (os cise} debra na uu ou Mos Stier (oo mae sleunontsThgugem ov os (eAVINO, 194,91) Und ton mt cnr a a aco crv un conto stad de aos qv so rcontam. Fzedo Sin dn ponyct ce Wtor eranf con “co eis fone 9 ate ab ep,” 8-2. E Inport tant lamba, a propsto do qu esate Foci ‘Tee to cr, oo aon sa in 6a. Ge detnoes nares, ej fOr te faz ‘eterom tris Coen, om stn Uo propa bin Trane de tans hve ogy cme epee ue Ou "nara ow” dae patna un endena decane lgo gus so pronuncas, aexoprc avenh "os cares ty ifnicnen, pn ‘rahe emg, soto pear to a par a(t, 9) eave obs, one on Si Ioan pn ee net « de tore (6 cool enn in's eerie, ue opel er IRAN, Conall une jet) Acmioce aw a vopetzdo— sorta ‘Shuto ena

You might also like