PUNCA-PUNCA ELEKTRIK

BBP 10203

APA ITU ELEKTRIK

Setiap benda terbina
daripada atom.
Setiap atom mempunyai
nukleus yang letaknya
di tengah.
Zarah yang kecil iaitu
elektron yang bergerak
mengelilingi nucleus.

BAGAIMANA ELEKTRIK DIHASILKAN

Daya yang boleh menggerakkan elektron
keluar dari orbitnya mengalirkan arus
menjadi punca tenaga elektrik.
Kesemua punca-punca tenaga elektrik ini
berdasarkan dua kriteria iaitu cas negatif
menolak elektron sementara cas positif
menarik elektron atau kedua-dua cas ini
masing-masing menolak dan menarik
elektron secara berterusan.

Punca-punca Elektrik
Dua punca utama :
(a) Tindakan Kimia
(b) Kemagnetan
Punca Lain :
(a) Cahaya
(b) Haba
(c) Tekanan
(d) Geseran

Tindakan Kimia
Dua bahan logam
tertentu dimasukkan ke
dalam bekas yang
mengandungi bahan
kimia tertentu maka
satu tindakan kimia
akan berlaku di mana
elektron kedua-dua
bahan tersebut akan
bergerak bebas
menyebabkan arus
elektrik akan mengalir.

Tindakan Kimia (samb)

Unit asas dalam proses menghasilkan tenaga elektrik

menggunakan bahan kimia ialah sel.

Sel-sel asas ini digabungkan menjadi bateri.

bateri mengandungi lebih daripada satu sel.

Dua jenis sel yang dihasilkan melalui tindak balas kimia:

(a) Sel Kering (sel primer)
(b) Sel Basah (sel sekunder)

Menghasil arus terus ( D.C)

Sel Kering (Sel Primer)

Membekalkan tenaga elektrik bervoltan rendah seperti :

(a)
(b)
(c)
(d)

Lampu Suluh
Radio
Walkman
Jam dinding

Ia diperbuat daripada zink, karbon dan elektrolit, yang mana

jenis ini dikenali sel alkali.

Bekas zink pada sel kering adalah tamatan negetif manakala

batang karbon adalah tamatan positif.

Elektrolit bertindak sebagai bahan yang memindahkan cas

elektrik antara dua tamatan negatif dan positif.

Elektrolit yang digunakan sel kering jenis alkali

ialah campuran bahan kimia amonium klorida
dengan mangan dioksida.

Apabila elektrolit telah hilang keupayaanya

untuk memindahkan cas-cas elektrik dalam sel
kering, sel akan kehabisan sumber tenaga.

Ciri-ciri sel kering:

(a) Setiap sel kering menghasilkan 1.5 volt
(b) Tidak boleh digunakan apabila kehabisan cas
(c) Simbol bagi sel satu unit ialah

Sel Basah (Sel Sekunder)

Bila sumber elektrik lebih tinggi diperlukan, sel

basah digunakan kerana setiap unit sel basah
menghasilkan voltan sebanyak 2 volt.

Sel asas bagi sel basah ialah sel asid plumbum.

Ada dua keluaran:

(a) 6 volt motosikal
(b) 12 volt kereta, bas dan lori

 Sel basah mengandungi 4 bahagian Utama:

(a)Elektrod negatif plat plumbum peroksida(kelabu)
(b)Elektrod positif plat plumbum peroksida(perang)
(c)Elektrolit larutan asid sulfurik cair
(d)Pemisah gentian kaca, ebonit atau palstik untuk
memisahkan plat elektrod negatif dengan plat elektrod
positif

 Tindak balas antara elektrod positif, elektrod negatif

dan elektrolit menyebabkan sel-sel basah
menghasilkan tenaga elektrik.
Sel basah mengeluarkan tenaga elektrik tinggi,
elektrolit adalah dalam bentuk larutan asid sulfirik
cair.
Apabila telah digunakan asid tersebut bertukar
kepada air suling menyebabkan sel basah
kehilangan kuasa.
Ia boleh dicas semula untuk menukarkan air suling
kepada larutan asid sulfirik cair.

Menguji Elektrolit Guna Hidrometer

(Melihat Kandungan Cas Sel Basah)
Bacaan
Hiidrometer

Cas Sel
Basah

1.28
1.26

Cas Penuh

1.25

Cas Separuh

1.20
1.15

Cas Lemah

Perbezaan sel kering sel basah

Sel Kering

Sel Basah

Membekalkan Voltan 1.5 volt

bagi setiap sel

Membekal Voltan 2 volt bagi

setiap sel

Ringan dan kecil

Berat dan besar

Tidak dapat dicas semula

Boleh dicas semula

Menggunakan bahan kimia

kering

Menggunkan bahan kimia

cecair

Digunakan pada peralatan

elektrik (lampu dll)

Digunakan pada kenderaan

(lori, bas dll)

Harga murah

Harga mahal

Jenis Sel Lain

Beberapa jenis sel khas seperti:

(a) Sel mekuri
(b) Sel lithium
(c) Sel nikel cadmium

Sel Merkuri
Menghasilkan Voltan rendah 1.5volt
Digunakan unruk kamera, jam, mesin kira dll.
Ia tidak boleh dicas semula

Sel Lithium & Nikel Cadmium

Hasilkan voltan lebih tinggi.
Dapat dicas semula.
Digunakan dalam telefon bimbit atau alat gerudi
elektrik.

SUMBER ELEKTRIK: Kemagnetan

Prinsip asas ialah sebatang magnet perlu digerakan melalui

gegelung dawai atau sebaliknya. Ini akan menyebabkan medan
magnet yang terdapat pada magnet mempengaruhi gelung dawai
menjanakan arus elektrik.

Arus yang terhasil melalui kaedah ini adalah jenis arus ulang alik
(A.U).

Arus yang dihasilkan dapat dikesan dengan menggunakan

Galvanometer.

Prinsip Asas inilah yang digunakan untuk menjana arus elektrik

dalam dinamo dan janakuasa.

Bahagian elektrik menggunakan kaedah

kemagnetan dipengaruhi oleh:
(a) Saiz magnet
(b) Jumlah lilitan gegelung
(c) Jumlah putaran medan magnet

 Jika Saiz magnet, jumlah lilitan dan jumlah

putaran gegelung ditambah, arus yang dijanakan
adalah lebih tinggi.
Dinamo digunakan untuk menghasilkan voltan
rendah dan digunakan pada basikal.
Janakuasa pula digunakan untuk menjana voltan
yang lebih tinggi atau secara besar-besaran.

Kendalian Dinamo Basikal

Terdiri daripada magnet kekal, teras besi dan gegelung

wayar.
Teras besi berfungsi untuk mengembangkan medan
magnet.
Gegelung dibuat daripada wayar kuprum.
Apabila tayar bergerak, dinamo akan bersentuhan dengan
tayar yang berputar.
Menyebabkan medan magnet mempengaruhi gegelung di
sekelilingnya menjanakan arus elektrik.

 Generator
A machine that converts rotating mechanical energy into
electricity

A generator uses a magnet to get

electrons moving.
A generator is a simple device that
moves a magnet near a wire to
create a steady flow of electrons.

SUMBER ELEKTRIK: Sumber Lain

Cahaya sebagai Sumber Elektrik (Sel Solar)
Bahan-bahan kimia tertentu seperti selenium,
natrium dan kalium apabila didedahkan kepada
cahaya akan bertindak balas menghasilkan
tenaga elektrik.

Solar Energy
Solar water heating

Solar cell

Wave Energy

Tekanan Sebagai Sumber Tenaga Elektrik

Bahan hablur seperti kuarza dan garam Rochelle
apabila dikenakan tekanan akan menghasilkan
tenaga elektrik.
Contoh penggunaan hablur kuarza ialah pada
alat penyala gas, pemain piring hitam dan
mikrofon.

Haba Sebagai Tenaga Elektrik

Tenaga elektrik dapat dihasilkan menggunakan
haba melalui penggunaan termokupel.
Termokupel adalah bahan yang terdiri daripada
dua kepingan logam yang berlainan yang
dicamtumkan. Hujung yang dicantumkan dwilogam ini perlu dipanaskan untuk mendapatkan
tenaga elektrik.
Contoh alatan yang menggunakan termokupel
ialah pelaras suhu pada relau dan ketuhar.

Jenis-jenis Sistem
Janakuasa

Hydro Power Station

A hydro power station uses water from a dam
as a prime movers to turn its turbines.
Apart from generating electrical energy for
national consumption, the use of hydro power
stations to generate electricity can help minimise
air pollution.

Hydroelectric generator

Thermal Power Station

A thermal power station uses fuel such as coal
and gas to heat the water in the boiler.
The boiler will produce high pressure steam to
turn the turbine fans.
High pressure steam is the main source of
energy in a thermal power station.

Gas Power Station

A gas power station uses high pressure air that acts
as the main source of energy to turn the turbine
fans.
This high pressured air is produced from the boiler
through compression.
A gas power station needs water for its cooling
system.

Wind Energy

KEGUNAAN ELEKTRIK

Tenaga elektrik dapat digunakan untuk

ditukarkan bentuknya kepada empat jenis
tenaga yang berlainan iaitu:
(a) Cahaya
(b) Haba
(c) Bunyi
(d) Gerakan

Daripada tenaga asas ini pelbagai jenis

peralatan dihasilkan.

Kegunaan Elektrik

Contoh Peralatan

Cahaya
Tenaga ELektrik ditukarkan
kepada cahaya melalui
penggunaan Filamen
Filamen dibuat daripada logam
tungsten

Filamen Tungsten
Lampu Pendarflour
Lampu Pijar

Kegunaan Elektrik
Haba
Tenaga ELektrik ditukarkan
Cerek
kepada haba dengan penggunaan Heater
elemen pemanas
Elemen pemanas dibuat daripada
logam nikrom

Contoh Peralatan

Kegunaan Elektrik

Contoh Peralatan

Bunyi
Tenaga ELektrik ditukarkan
Radio
kepada bunyi melalui penggunaan Amplifier
pembesar suara
Telefon

Kegunaan Elektrik

Contoh Peralatan

Gerakan
Tenaga ELektrik ditukarkan
kepada bentuk gerakan melalui
penggunaan motor

Pengisar Makanan
Kipas

Terima kasih

Tugasan
Dapatkan huraian beserta dengan gambarajah
sumber tenaga dari punca geseran.