HAZIR BETON SEKTRNDE

ISO 14001 EVRE YNETM SSTEM UYGULAMASI

ISO 14001 ENVIRONMENT MANAGEMENT SYSTEM
APPLICATION IN READY-MIX CONCRETE SECTOR
Fezal Tuncer Karakadolu
Akansa imento San.ve Ticaret A..,
stanbul

Muzaffer Selvi
Akansa imento San.ve Ticaret A..,
stanbul

zet
Bu almada hazr beton sektrnde faaliyet gsteren bir firmada, ISO 14001 evre
Ynetim Sistemi almalar ve bu sistem gerekliliklerinin Kalite Ynetim Sistemi ile
entegre edilmesi anlatlmaktadr.
Firma, Entegre Ynetim Sistemi ile srekli geliimi salamay ncelikli stratejileri
arasnda belirlemi ve bu kapsamda ISO 9001:2000 Kalite ,OHSAS 18001 Sal ve
Gvenlii , ISO 14001 evre Ynetim Sistemleri ile Entegre Ynetim Sistemi
oluturmay hedeflemitir.
Bu kapsamda ISO 14001 Projesi, proje plannn hazrlanmas ile
balatlmtr.Operasyonun evresel boyutlarnn incelenmesi ile yaplacak aksiyonlara
ynelik n bte belirlenmitir.Oluturulan proje ekibi liderliinde yasal mevzutlar
kapsamnda sistem almalar yrtlmtr.Sistem ile ilgili dokumantasyon yaps
oluturulmu ve ortak konular Kalite Ynetim Sistemi ile entegre edilmitir.Kurulan
sistem, yaplan i denetimlerin ardndan, bamsz bir d denetim firmas tarafndan
tm tesisler baznda belgelendirilmitir.
Kurulan ynetim sistemi ile firma bnyesinde proaktif evre kltr oluturulmaya
balanmtr.evresel unsurlarn deerlendirilmesi, atklarn uygun yntemlerle bertaraf
ve
hazrlanan
dokumantasyon
ile
tm
tesislerde
evre
standartlar
belirlenmitir.grlen evre unsurlarnn kontrol yntemleri st Ynetimin gerekli
kayna salamas ile baaryla uygulanmtr.zleme ve lm faaliyetlerinin
iletilmesi, dzeltici ve nleyici faaliyetler , iletiim ve srekli eitimler ile kurulan
sistem sreklilii salanmaktadr.

Abstract
In this work, a ready-mix concrete companys ISO 14001 Environmental Management
System workings and the integreation of the needs of the system with Quality
Management System are presented.
The company determined continuous development strategy by the help of Integrated
Management System.In this scope the company aimed to develop Integrated
Management System by ISO 9001:2000 Quality, OHSAS 18001 Occupational Health
and Safety, ISO 14001 Environmental Management Systems.
ISO 14001 Project get started with a project plan. With the investigation of the
operational environmental aspects the pre-budget is determined.Project team lead the
studies with the scope of the legal reqirements. Documentation structure is formed and
integrated with Quality Management System. The formed system is controlled by the
internal audits and documented by an independent external body including all the
plants.
With the documented system a proactive environmental culture formed in the
company.Environmental standards are determined with the evaluation of the
environmental aspects, elimination of the waste with suitable methods and the
documented procedures in all plants.The control methods are succesfully applied with
the needed source of the Top Management.System continuity is provided by the
performance measurement and monitoring, corrective and preventive actions,
communication and continuous training.

1. GR
2000 ylnda balayan kurumsallama almalar kapsamnda, ana ve destek i
srelerinin belirlenmesi ve mteri memnuniyetinin iyiletirilmesi temelinde kalite
ynetim sistemi kurulmu ve ISO 9001:2000 standartna uygun olarak
belgelendirilmitir.almalarn devamnda alan sal ve gvenlii konularna
ncelik verilerek, tm tesisler baznda i sal ve gvenlii riskleri belirlenmi ve
yasal gereklilikler erevesinde kontrol yntemleri gelitirilerek OHSAS 18001
Ynetim Sistemi kapsamnda belgelendirilmitir.almalarn son aamasnda ise evre
kalitesi ve sorumluluk bilinci dzeyinin arttrlmas ISO 14001 evre Ynetim Sistemi
Standard kapsamnda hedeflenmitir.
Toplam Kalite Ynetimi (TKY) felsefesi tm dnyada yaygn bir ilgi ile
karlanmaktadr.Rekabeti ortamdaki iletmeler, avantajl olabilmek iin TKYnin
temel dncesini ve mteri odakl prensiplerini benimsemilerdir.[1]Artk, iletmeleri
ynlendiren mteri istekleri kavram, kalite ve hzn tesinde, evre unsurlarn da
kapsamaktadr. evre kalitesi de Toplam Kalite olgusu iinde yer almakta ve nemi her
geen gn giderek artmaktadr. evre dostu teknoloji ve yaklamlar olan iletmeler,
uluslararas dzeyde rekabet avantaj kazanmaktadr .[2]
Gelitirilen ISO 14000 evre Ynetim Standartlar esas itibariyle kalite ynetiminde
ISO 9000 serisinin dayand ilkeleri benimsemektedir. Bu standartlar, sorunlarn
bulgularn ele alma yerine, kaynaklarnda zmeye yneliktir. ISO 9000 ile mteri

ihtiyalarnn karlanmas, proses kontrol ve kalitenin srekli gelitirilmesi amalanr.

ISO 14000 ile amalanan ise mteri ihtiyalarnn yasal dzenlemeler dorultusunda
evre gereksinmelerini de ierecek ekilde karlanmasdr.
almalar kapsamnda ISO 14001 [3] referans olarak alnm, sistemin etkinliini
arttrmak ve daha kapsaml almalar yapmak amacyla ISO 14004 den geni lde
faydalanlmtr.

2. ISO 14001 EVRE YNETM SSTEM ESASLARI

2.1. evre Politikas
letmede, evre politikas mevcut kalite politikas ile entegre edilerek ynetim
politikas oluturulmutur.Ynetim politikas, evre kirliliinin en aza indirilmesi ve
korunmasn ngrmektedir.Yasal mevzuata uyum, srekli iyiletirme ve st ynetimin
taahhdleri de politikada yer almaktadr.Ynetim Politikas tm alanlara ve
kamuoyuna da duyurulmutur.
2.2. Planlama
2.2.1. evre Boyutlar
letme, faaliyet, rn ve hizmetlerinin kendisi tarafndan kontrol altnda tutulabilen
veya etkilenebilen evre unsurlarn belirlemek ve evre zerinde nemli etkilere sahip
olan unsurlar tanmlayabilmek iin gerekli yntem, yetki ve sorumluluklar
belirlemitir.evreyi etkileyecek faaliyet/rn/hizmetlere ait evre unsurlar, Blm
Yneticileri tarafndan tespit edilir. evre unsuruna ilikin evresel etki, oluum skl
ve zarar byklnn bilekesi olan risk bykl ile belirlenir. Belirlenmi risk
bykl ile beraber, gemite ilgili taraflarca ikayet konusu olan, gemite firma
bnyesinde yaanm bir kazayla ilgili, mevcut yasal dzenlemelerle ilikili ve st
ynetimin ncelikli olarak deerlendirdii unsurlar nemli olarak nitelendirilir.
Belirlenmi olan evresel unsurlar ile ilgili, yeni bir yasal mevzuatn olumas, oluum
skl ve zarar byklnn irket iinde yaplan faaliyetler sonucunda deimesi
durumunda sz konusu evresel unsur yeniden deerlendirilir.
2.2.2.Kanuni ve Dier artlar
letme, faaliyet, rn ve hizmetlerine dorudan uygulanabilecek olan yasal
ykmllkleri veya kendiliinden gnll olarak uymay kabullendii yasal
gereklilikleri tespit etmitir. Bu yasal artlar elde edebilmek iin gerekli yntem, yetki
ve sorumluluklar belirlenmi ve yasal gerekliliklerdeki deiikliklerin takibi ve geerli
olan bilgilerin alanlara bildirilmesi sistematii ilgili prosedrlerde tanmlanmtr.
2.2.3. Amalar ve Hedefler
Tm alanlar tarafndan evresel etkilerin farkedilmesi ve evre kirliliinin en aza
indirilmesinin yllk eitimlerle desteklenerek pekitirilmesi evre faaliyetlerinin
esasn oluturmaktadr.
letmede yllk olarak hazrlanan evre Ynetim Program dahilinde uygulamaya
dnk hedefler yeralmaktadr.

Ayrca dnemsel olarak hazrlanan Metrik Raporunda Tesis evre Performans da

izlenmektedir.
Tarafsz d kurululara yaptrlan fiziki lm sonular ( toz ve grlt lmleri )
deerlendirmesinde, ilgili ynetmeliklerdeki snr deerlerin altnda allmas
hedeflenmektedir.
2.2.4. evre Ynetim Program
letme bnyesinde, Ynetim Politikasna uygun olarak belirlenen ama ve hedefler
erevesinde, evre unsurlarnn deerlendirilmesi srecinde nemli olarak
nitelendirilen unsurlarn kontrol altna alnmas, yasal gerekliliklerden doabilecek
faaliyetler ve evre Ynetim Sistemi uygulamalarn planlamak ve takip etmek
amacyla yllk evre Ynetim Program oluturulur. evre Ynetim Programnn
hazrlanmas ile birlikte tahmini yllk evre Btesi de belirlenir.
Oluturulan evre Ynetim Program, gerekletirilecek faaliyetlere ynelik grev ve
sorumluluklar belirtmenin yansra planlanan ve gerekleen tarihleri de ierir.
evre Ynetim Program; srekli iyiletirme kapsamnda, politika, hedef ve yasal
gerekliliklerdeki deiiklikler, Ynetimin Gzden Geirmesi Toplantlarnda alnan
kararlar, teknolojik ihtiyalar, evre Ynetim Sistemi ihtiyalar, alma artlarndaki
deiiklikler, evresel unsurlarn deerlendirmesi sreci ktlar, alanlar ve ilgili
taraflardan gelen neriler ve dier organizasyonlarla yaplan (benchmark) kyaslama
almalar ile gzden geirilir ve programda gerekli revizyonlar yaplr.
evre Ynetim Programnn uygulanmas ve sonrasndaki faaliyetlere ynelik takipler
periyodik olarak gerekletirilerek sistem performansnn gstergesi olarak alnm
karar ve planlanm dzenlemelerin etkinlii izlenir.
2.3.Uygulama ve lem
2.3.1. Yap ve Sorumluluk
letmede, evre Ynetim Sistemin kurulmas, uygulanmas, devam ettirilmesi, d
kurulularla ilikiler ve koordinasyonundan sorumlu olmas anlamnda Ynetim
Temsilcisi atanmtr.Ynetim Temsilcisi, sistemin gzden geirilmesi ve iyiletirilmesi
amacyla sistem performanslar hakknda st ynetime rapor vermektedir.Sistem
geliimi ve hedeflere uygunluu Ynetim Temsilcisi koordinasyonunda st ynetim
tarafndan dnemsel olarak gzden geirilerek, takip edilmektedir.
Ynetim Temsilcisine destek vermek amacyla evre Sorumlusu sistemin
uygulanmas aamasndaki detaylarn takibi ile grevlendirilmitir.
Organizasyonda yer alan pozisyonlarla ilgili grev,yetki ve sorumluluklar revize
edilerek ilgili kiilere bildirilmitir.
2.3.2. Eitim, Bilin ve Yeterlilik
alanlarn, irket ama ve hedeflerine katk salayacak ekilde, ihtiya duyduklar
eitimlerin belirlenmesi, yaplabilirliinin saptanmas ve uygulamaya geirilmesi ile
ilgili yntem ve sorumluluklar ilgili prosedrde tanmlanmaktadr.

evre zerinde nemli etkilere neden olabilecek kiilerin sahip olmas gereken
nitelikler, kiilere ait grev tanmlarnda belirtilmitir.
letme, faaliyetlerini gerekletirmek zere birlikte alt taeronlar iin de evre
Ynetim Programnda eitimler planlayarak, periyodik olarak eitimlerin
tamamlanmasn ve taeronlarn evre kirliliini nlemeye katkda bulunmasn
hedeflemektedir.
2.3.3. letiim
evre Ynetim Sistemi kapsamnda iletiim tm kullanclarn ,zerinde yer alan
bilgilere ulamasn salayan ortak Network anda yeralan paylamda yaplmaktadr.
Bu paylam ortamnda; internet zerinden alnan her trl bilgilerin taranarak
aktarlmas , alanlarn katlmyla gelen geri bildirimler, tesis ziyaretleri sonucu
alnan veriler, internet siteleri linkleri yeralmaktadr.
letmeye ilgili d taraflardan gelen haber ve belgeler Blm Yneticileri tarafndan
evre Sorumlusuna iletilmek suretiyle kabul edilmektedir.Yantlandrlmas gereken
konularda gerekli yazmann yaplmas iin ( gerektiinde Hukuk Maviri ile
grlerek ) gerekli koordinasyon evre Sorumlusu tarafndan yaplr.
2.3.4. evre Ynetim Sistemi le lgili Belgeye Balama lemleri
evre Ynetim Sistemi gereklilikleri evre El Kitabnda belirtilmektedir. evre El
Kitab, bu gerekliliklere ilikin oluturulmu dokman ve kaytlara atfta bulunmaktadr.
evre Ynetim Sistemine ilikin ana srelere ait aklar ve bunlarn biribirleriyle ve
dier srelerle etkileimleri evre El Kitabnda belirtilmektedir.
2.3.5. Belge Kontrol
evre Ynetim Sistemi dokumantasyonu bir yazlm zerinden takip
edilmektedir.Sistem kapsamndaki prosedr, talimat, destek dokuman ve formlar
Dokuman ve Veri Kontrol srecine gre kalite ynetim sistemi ile entegre edilmi olup
yazlm zerinden gerekli revizyon ve duyurular kontroll olarak yaplmaktadr.
2.3.6. lem Kontrol
Politika ama ve hedeflerine uygun olarak tespit edilen nemli evre unsurlar ile ilgili
ilem ve faaliyetleri belirlemek ve bu faaliyetlerin karakteristiklerini belirlenen plan ve
yntemlerle gzetlemek, lmek ve srekliliini salamak iin Operasyonel Kontrol,
lme ve zleme Prosedr hazrlanmtr.
Operasyonun tm aamalarnda nemli olarak nitelendirilen evre unsurlar, evre
Sorumlusu tarafndan evre Kontrol Planna alnmaktadr.Bu planda verilen sra
numaras evresel Unsurlarn Deerlendirilmesi Formuna izlenebilirlik salamas
asndan kaydedilir.
evre ile etkileen faaliyetler ile ilgili dokumanlar evre Kontrol Plannda belirlenerek
Dokuman ve Veri Kontrol Prosedrne gre hazrlanm ve ilgili birimlere kontroll
dalm yaplmtr.

evre ile etkileen faaliyetlerden kan atklar aadaki ekilde tanmlanmtr;

Sv atklar
Evsel atklar
Beton atklar
Metal atklar
Plastik atklar
Cam atklar
Kat atklar
Tbbi atklar
Tehlikeli atklar

evre Ynetim Sistemi gerei ncelikli ama; atk retmemektir.Eer operasyon

sonucu atk kyorsa ama; atn hava-su-toprak kirliliine sebep olmasn nlemek,
at geri kazanmaya almak veya yasal mevzuatlar kapsamnda uygun ekilde
bertaraf etmektir.
Sistem erevesinde tm atklarn depolanma koullar, bertaraf edilmesi veya uygun
artlarda yokedilmesi ile ilgili sistematik tanmlanm ve tm alanlara
duyurulmutur.Bu kapsamda yaplan almalar ;

Kat atklarn depolanmas iin Atk Sahas

Beton ve benzeri tr atklarn depolanmas iin Atk Kurutma Sahas

Grlt ve toz kontrol ile ilgili lmler d kurululara yaptrlarak, limit deerlerin
altnda allmas hedeflenmektedir.
Satnalma srecine bal olarak yaplan satnalma szlemelerinde, mevcut yasal
mevzuatlar da gznne alnarak anlamalar yaplr ve evre kirliliini azaltma ynnde
aba salanr.
Yan Sanayi Deerlendirme sreci kapsamnda, periyodik yaplan yan sanayi
denetimlerinde tedariki ve taeronlarnn evre ile etkileimleri sorgulanarak, firmann
evre kirliliini azaltma ynndeki almalarna katk salanmas hedefi mevcuttur.
2.3.7. Acil Durum Hazrl
Birimleri etkileyecek acil durumlar tespit etmek,
acil durum hazrlklarn
tanmlamak ve acil durumlarn ynetimine ilikin kurallar belirlemek amacyla
Gvenlii almalarnda hazrlanan Acil Durum Prosedr entegre edilmitir.
Tm birimlerde acil durumlar karsnda olay komuta organizasyonu, acil durum
ekipleri, ka ve toplanma yerleri, acil durum ekipmanlar ve yerleri acil durum
planlarnda belirlenmitir.Acil durumlarda gerekebilecek haberleme listeleri
hazrlanm ve tm alanlara duyurulmutur.
Acil durum kapsamna giren olaylardan bazlar aada yer almaktadr:

Sel / Su baskn
Frtna

Yldrm dmesi
Heyelan
Trafik kazas / Ara devrilmesi
imento silosunun tamas veya patlamas
Yakt veya kimyasal katk tank tamas, vanalarn ak kalmas
Beton dolum / boaltm srasnda hortum patlamas

2.4. Kontrol ve Dzeltici Faaliyet

2.4.1. zleme ve lme
evre unsurlarnn performans lm ve izleme kriterleri iin aadaki yntemler
tanmlanmtr.
Performans lme ;

evre Kontrol Plannda belirtilen performans lmleri

denetimler
Fiziki lmler
Merkez evre Denetimi
Ynetim Program

Performans izleme ;

THBB ( Trkiye Hazr Beton Birlii ) evre Deerlendirmeleri

D denetimler

Periyodik olarak yaplan Merkez evre Denetimlerinde tesislerdeki faaliyetlerin

yrrlkteki Yasal evre Mevzuatna uygunluu da gzden geirilir.
2.4.2. Dzeltici nleyici Faaliyet
evre ile ilgili ortaya kabilecek uygunsuzluklarn takibi, incelenmesi, zararl etkilerini
hafifletecek ynde harekete geilmesi, dzeltici ve nleyici faaliyetlerin balatlmas ve
sonulandrlmas konusundaki sorumluluk ve yetkiler Kalite Ynetim Sistemi gerei
hazrlanan Dzeltici nleyici Faaliyetler Prosedr ile entegre edilerek
tanmlanmtr.
2.4.3. Kayt
Yasal olarak tutulmas gereken kaytlar ve kaytlarn saklama yer ve sreleri
tanmlanm olup dier ilgili gereklilikler ise Kaytlarn Kontrol Prosedr ile entegre
edilmitir.
2.4.4. YS Denetimi
Master denetim plan kapsamnda her blme ylda en az bir kez yaplmas gereken
denetimler denetim prosedr ile entegre edilmitir.Denetimlerde, ISO 14001 evre
Ynetim Sistemi gereklilikleri ile beraber ISO 9001 ve OHSAS 18001 gerekliliklerinin
de uygun ekilde uygulanp uygulanmad kontrol edilerek Denetim Raporu ile
raporlanmaktadr.

2.5. Ynetimce Yrtlen Gzden Geirme

Ynetimin Gzden Geirmesi sreci de Kalite Ynetim Sistemi ile entegre
edilmitir.Gzden Geirme Toplantlar ylda en az iki defa yaplr. Bu toplantda; evre
Ynetim Sisteminin etkinlii, performans, hedeflere ulam ve geliimi gzden
geirilir. Gelitirilmesi gereken konular, alnacak nlemler ve ayrlan kaynaklar
saptanr.

3. SONU
ISO 14001 iletmeler iin hareket tarzlarn deitirecek, stratejik planlamalarnda
etkinlik art yaratacak, verimliliklerini ve rekabet glerini arttracak bir ynetim
sistemidir. [4] letmeler ekonomik gelimede evre kalitesi ve frsatlar arasndaki
ilikinin artk farkna varmlardr. Bu kapsamda iletmeler, politikalarn, toplumsal
ereve iinde yeniden belirlemektedirler.
nceleme sonucunda; evre ve Kalite Ynetim Sistemleri arasnda uygulama ve
prensipte birok yapsal benzerlikler bulunmaktadr ve birbirlerini karlkl olarak
etkilemektedirler. evresel uygulamalarda personelin katlmnn artmas, personele
manevi bir memnuniyet verir, yapt ite stlendii evresel sorumluluk yksek bir
motivasyon salar. Bylece evresel performansn yansra, kalite performans ve
verimlilik de dolayl olarak etkilenir.
letmeler, uygulamalarnda eer standart enflasyonu yaratmak istemiyorlarsa entegre
sistem kurma yoluna gitmelidirler. Sistemleri ayr ayr yrtmeye almak hem
ynetim, hem de alanlar seviyesinde baz dezavantajlar getirebilir. Her eyden nce
ayr sistem olmas st ynetimin sistemler zerindeki kontroln azaltacak ve vakit
kaybna neden olabilecektir. Ayrca farkl standartlarn ayr ynetilmesi alanlarn
bilgi ve kavramlar kartrp, motivasyonlarn drebilir. [5] zetle iletmelerde;
kalite, evre ve hatta i sal ve gvenlii entegre ynetim sistemi oluturulmaldr.
Youn alma temposu ve hzl i aklarna sahip hazr beton sektrnde evre
boyutlarnn incelenmesi ile dier ar sanayi sektrlere nazaran daha az evresel
etkilerin olduu grlmektedir.Fakat bu etkilerin incelenmesi, standart ve sreklilii
olan bir temele oturtulmas ile gerek evre performansnn arttrlmas gerekse
alanlarn motivasyonu ve i verimlilii asndan nemli olduu grlmektedir.
Kurulan ynetim sistemi, planl eitimler ile desteklenmelidir.Yasal gereklilikler
kapsamnda evresel etkilerin incelenmesi srekliliinin salanmas sistemin ileyii
asndan nem arzetmektedir.
Ynetim politikasna uygun olarak srekli geliimin salanmas iin sistem
gerekliliklerinin uygulanmas, lm ve izleme yntemlerinin etkin olarak iletilmesi
zorunludur.Bu almalarn yaplmas ile, iletmenin sosyal sorumluluk anlamnda
evreye verdii nem aka gsterilmi olacaktr.
Hazr beton retimi, toplum
genelinde evre kirletici bir operasyon olarak
alglanmaktadr. Bu sebeble yaplacak ISO 14001 evre Ynetim Sistemi almalar ve
sistemin gelitirilerek uygulanmasnn srelere yanstlmas ile rnn toplumdaki
olumsuz imajnn aksine evre dostu olarak alglanmas salanm olacaktr.

Kaynaklar
1. Kasap,G.., letmelerde Kalite, evre
Sistemleri,www.iktisat.uludag.edu.tr/dergi

ve

Gvenlii

Entegre

2. Apak,G., evre Kalitesi ve Sorumluluklarmz, Standart, Nisan-1996

3. TS EN ISO 14001 / Nisan 1997 evre Ynetimi , evre Ynetim Sistemleri
zellikler ve Kullanm Klavuzu
4. Tavmergen,., ISO 14000 evre Ynetim Sistemleri:Uygulama Aamalar ve
Uygulayanlara Salad Faydalar,D Ticaret Dergisi,9
5. Adoni, N., Sanayide evre ve Gvenlii Entegre Sistemleri, SO Dergisi,
Say, 388, Temmuz-1998.