TM NGUYN T IN

C Vn Hc T Ng Tm Nguyn
Bu K
Nh xut bn Khai Tr, 1968
Ngun : www.vietshare.com
MC LC
A B C Ch D G H K Kh L M N Ng O Ph Q R S T Th
Tr U V X Y

A
A
Tc cung A phng. Nguyn tn mt hn ni, nhn ly
t tn cung, ti Hm Dng. Cung ny do Vua Tn Thy
Hong dng ln, di hn 100 thc, rng 50 thc, lu
i lin tip, c 5 bc 1 ci lu, 10 bc 1 ci cc, c
th cha c 10 nghn ngi. Cung n ng n 3, 4
nghn, nhiu ngi trong cung n 36 nm cha tng
thy mt tri. Tin kin trc k c n my trm nghn
vn. V sau A phng b Hng V t, la chy n 3 thng
mi tt.

Sng ta cung A, my lng n B.

Tn Cung N On Bi Cng

A Di
Tc A Di Pht. Ting Phn dng gi tn Pht. A:
khng. Di : lng. Gi mt v Pht sng lu khng
lng c hoc sng sut khng sao lng c.

Thnh ng Pht T A Di .
Lc Vn Tin

A Dua
A: nng ta. Ngy xa l tn mt chc quan m
ngi ta c th nng ta c. Dua: tc ch du: nnh
ht. Theo mt k no nnh ht b .

A dua chc cng mnh b.

Nh Mai

A
A: ting m u cu ch A trong ting Vit (A, ti qun
mua bo cho anh ri). : bc tng. Hai ch i i c
ngha l "vt y". Vng Di Ph khng bao gi m ming
ni n ch tin. B v mun th chng, mi nhn Vng
ng say, sai ngi y t gi, cht tin chung quanh
ging ng nm. Lc Vng tnh gic, khng sao bc
xung t c, xoay tr ng no cng chm phi tin c,
lin ni gin gi y t bo: My hy ct "ci y" i cho
tao. V th v sau ngi ta dng ch "ci y" ch tin.

Kh qui tm thng a vt.

Ht Ni

i H
i: yu, h: sng. Ch Pht: i h c ngha: tnh thin
dc hi (tnh mnh mng nh Tri, lng dc rng ln nh
b, ngi trn chm m khng th thot ra c). Lng
V Vn: ng trng lc chi cao sn, xut i h chi
thm t (Leo ln hn ni cao trng lc, ra khi sng su
i h).

Cu i h k ngc ngi xui.

Vn T Thp Loi Chng Sinh

i M
i: yu, m: mn.

Lm n i m dng liu mt chng.

Nh Mai

i N
i: yu, n: ngi con gi. Ting gi con gi yu.

D lng i n Th Loan th no?

Lc vn Tin

i Quc
i: yu, quc: nc. Ly vic th phng nc lm
trng, hn c bn thn v gia nh ca mnh. Tun Duyt
Hn K: Dc s thn dn nh t, i quc nh gia (Mun
khin thn vi dn nh thn con, yu nc nh yu nh).

Nim i quc thu trn chn b

Vn T V Tnh v Ng Tng Chu

i Lang
i: ca ni bin gii, lang: ch si. y ni v phn
ca con ch si. Ngy xa, mi khi c gic ngi ta
thng t phn ch si cp co cho triu nh bit.
Phn ch si khi bc thng ln tri m khng b gi nh
bt i. Ngha bng: c gic.

Bn knh tm bt, i lng khi tn.

47 iu Gio Ha Triu L

i My
i: ca ni bin gii, my: xa xi nh tn trn my.

i my tin tc khi ngn

Hoa Tin

i Nhn
i: ca i, nhn: chim nhn. Dch ch Nhn mn quan.
Ca i thng thng vi r H, ng rt nguy him, ni
non cao, chim nhn thng bay ngang qua nn gi l i
nhn.

Rui m bi nga, try theo i nhn.

Hoa Tin

i Tn
i: ca i, Tn: nc Tn. Mt ca i i vo nc Tn,
ng s rt him tr.

i Tn, non Thc ng nham him.

Nguyn Bnh Khim

i Vn
i: ca i, vn: my, do ch vn quan. Tn mt ca i.
Lc Chiu Qun a sang cng cho r H Thuyn Vu i
ngang ca i ny, ngi trn nga m n t b gy nhiu
bn no nng ai on.

i vn on iu t b.
Hoa Tin

Am My
Am: nh th Pht nh, my: ch xa xi yn tnh t ngi

lui ti.

Tin, Minh hai g u v am my.

Lc Vn Tin

Am T
Ni th Pht, nh gi l am, ln gi l cha (T l
cha).

ni am t bn cng Hn, Minh.

Lc Vn Tin

m Hiu
m: ti, b mt, hiu: mnh lnh. Mnh lnh kn o b
mt.

H Cng m hiu trn tin.

Kim Vn Kiu

An Bin
An: lm cho yn n, bin: ch nc ny gip vi nc
khc.

nh ngy tin tho ng hu an bin.

Nh Mai

An Dn
An: lm cho yn n, dn: dn chng.

Sao cho vng nc an dn.

An Dt
An: yn n, dt: rnh rang.

Cm lu canh an dt, nh hanh rng ging iu chim.

Nguyn Hng

An Nguy
An: yn n, nguy: cao, ngi cao thng hay s. Ch
Nguy tri ngc ngha vi ch An.

Gip lnh cn cy, an nguy c tri.

Hnh Thc Ca

An Nhn
An: yn n, nhn: rnh rang.

n thn theo chn an nhn.

Lc Vn Tin

An n
An: yn, n: nh tnh. Hn th: Hnh nhn an n, b
phm v dng (Ngi i ng an n, vi bum khng h
g).

khng an n, ngi khng vng vng.

Kim Vn Kiu

An Phn
An: yn, phn: s mnh Tri nh trc. T Thc:
H bt an k phn, ng thnh vt s d (Sao ch an ly
phn, ngoi vt d minh).

Mt l an phn ch duyn.
Phan Trn

An Tm
An: yn, tm: lng. Ngoi ra khng cn c cu mt
iu g na.

Xin anh hy c an tm,

Trc sau ri cng st cm p duyn.
Ca dao

An Thn
An: yn, thn: thn minh.

Nng c chn an thn.

Nh Mai

An Th
An: yn, th: t. Chn yn di t.

Khi mung thc, tng chung an th.

Lc Sc Tranh Cng

An Thng Th Phn
An: yn, thng: tm thng, th: gi, ph: phn. Ch
sng cuc i tm thng theo s phn Tri nh.

An thng th phn.
Thnh Ng

n Sch K

n: xt theo, : hnh v, sch: tm ti, k: ging nga

hay, chy c nghn dm. Xem trong hnh tm nga.
Ngha bng: lm vic cu n, khng bit qun bin nn
khng em li kt qu. B Nhc l ngi c ti xem tng
nga. Con ca B Nhc ly quyn sch ca ng, v hnh
v miu t nga ri theo i lim nga. Khng ng
ch kim c mt con nga hung tn khng sao ci
c.

n Kho
n: bng c vo vic g xt, kho: cn nhc hn
km (Thng dng ni v cc bi thi).

Tn s n kho va xong.
Hoa Tin

n Ngc
n: ci bn, ngc: cht qu trong hoc trong loi
vt (ngc a, ngc rn,...). Ch dng ch mt vt qu
gi.

Nhn nng n ngc, bun ngm quyn vng.

Phan Trn

n Ph
n: ci bn, ph: dng bt m phn xt phi tri hay d.
Bn cc quan dng ph giy t.

Tin hoa rnh trc n ph xem tng.

Kim Vn Kiu

n Tu
n: h s xt tnh trng mt vic g v php lut hoc v
vn hc, tu: tu ln Vua. Bn n tu ln Vua.

Ri xem n tu, i ch x phn.

Nh Mai

n Tuyt
Do ch tuyt n. n: ci bn, tuyt: mt cht do hi
nc trn khng gp kh lnh ng li ri ri xung. Tn
Khng nh ngho, khng c n, phi dng nh sng ca
tuyt hc.

n tuyt n cn... c hunh ging gi.

L Qu n

n T
n: xem ch n Tn, t: li. Li trong bn n.

n t xem d, vn bi tp ring.
Nh Mai

Anh Ho
Do ch Anh Hng v ch Ho Kit vit tt li (Xem hai
ch ny).

Ti xin ra sc anh ho.

Lc Vn Tin

Anh Hoa

Anh: ci g tt p nht trong loi hao c, ci hoa p.

Kinh Thi: Nhan nh thun hoa: nhan sc nh hoa thun
(mt th hoa cn). Theo Hoi Nam T: tr hn vn ngi
gi l anh, anh hoa: ngha thng thng: rc r sng p.

Anh hoa pht tit ra ngoi.

Kim Vn Kiu

Anh Hng
Anh: xem ch anh hoa, hng: con vt xut sc nht
trong loi th. Ngha bng: nhng k hn ngi. Tam
Quc: Thi T V Lu B vit: Thin h chi anh hng, quy s
qun d Tho chi (Thi T gi Lu B m ni rng: K anh
hng trong thin h, ch c s qun v Tho ny m thi
vy).

Anh hng khi gp cng khoanh tay.

Nguyn Cng Tr

Anh Linh
Anh: xem ch anh hoa, linh: tt p, linh thing. Ci kh
anh hao p linh thing chung c li. Trn Qun T
lnh chc Bc X cng vi Liu H tr chuyn ly lm c
lm, nhn nhng ngi chung quanh m bo: Kh anh linh
ca sng ni cho ta thy r vy ( ni kh anh linh
chung c vo Liu H). Cn c ngha ling thing.

Sng trung lit, thc anh linh.

Nh Mai

Anh Qun
Anh: xem ch anh hoa, qun: Vua. ng Vua sng sut,
ti gii.

Rng Vua ta thc r rng anh qun.

Hoa iu Tranh Nng

Anh Ti
Anh: xem ch anh hoa, ti: c th lm c vic gii.

V dn tr hi mi nn anh ti.
Nh Mai

nh Tuyt c Th
nh: nh sng, phn chiu, tuyt: tuyt, c: c, th:
sch. Dng nh sng ca tuyt c sch. Ngha bng:
ngho m chm hc. Tn Khang i nh Tn, nh ngho
khng c n phi dng nh sng ca tuyt hc, v sau
thnh ti. C ni chp l Lc in, ngi i Tn.

o Cnh
o: tri vi thc, khng c hoc c m m, cnh:
phong cnh, Mt hnh sc ph by ra trc mt.

Thoi a o cnh hn nh mng.

Chiu L

o Ha
o: tri vi thc, ha: thay i. C khi dngh ni v
ci cht ca con ngi.

Tung o ho by ra y.
Cung On

p o Nguyn Bch
p: nng xung, o: x cho t ng. Nguyn bch
tc Nguyn Chn v Bch C D l hai thi s tr danh.
Trong mt ba tic ti nh Dng T Phc, thi s n d
kh ng, c c Nguyn Chn v Bch C D. Mi ngi
bt u ngm vnh. Dng Nh S lm xong c hai cu rt
hay, Nguyn Bch u thn phc. Ru say ra v, Nh S
bo vi bn b: "Ng kim nht p o Nguyn Bch."
(Ngy hm nay ta p o c Nguyn Bch).

p iu
p: p vo, i km mt bn khng cho trn thot, iu:
dn t ni ny n ni khc.

Hm Hm p iu mt hi li nh.
Kim Vn Kiu

p Kinh
p: nn, kinh: hong s. Lm cho tan ni lo s. Vua
Tng Thn Tng c mt Hong T mi bit ni tn Nam
Cai. m nguyn tiu cng ngi ln i xem n, bng b
qun gian bt cc, cng chy. Gia ng gp hai chic
xe ca cc quan trong triu i ngang qua. Nam Cai nu mn
xe ku la m . Nh th m Nam Cai c gii thot. Vua
hay c lin phi qun lnh i bt gic, khen ngi Hong

T sm thng minh v thng mt s tin gi l tin p

kinh.

n Bc Nm Nam
Do cu: "ng gia thc phn, ty gia mn." (n cm
nh bn hng ng, ng nh bn hng Ty). Xa c
ngi con gi, c hai ngi hng xm n hi. Ngi bn
pha ng giu c nhng xu, ngi bn pha Ty p
nhng ngho. Cha m hi kin nng th nng p cu trn
ny: "ng gia thc phn, ty gia mn." ( ni mun n vi
ngi bn ng, m ng thi ng vi ngi bn Ty).
Ngha bng: n hai lng ch ct c li cho mnh.

n Bc nm Nam chi hc thi.

Th C

n Gi Nm Sng
Do cu: Xan phong tc l, ngha l n gia gi nm
gia sng, dng t nhng ni vt v ca ngi i
ng.

Ngh ngi n gi nm sng xt thm.

Kim Vn Kiu

m Cng
m: tri vi dng, ch linh hn ngi cht (m
ph), cng: s nghip. m cng: c cng vi ngi nhng
ngi khng bit c ch c qu thn di m ph bit
m thi.

m cng nhc mt ng cn gi.

Kim Vn Kiu

m Cung
m: xem m cng, cung: mt ci nh nguy nga to ln.
Xa Vua, Hong lm cung tht trnh nng. Ngy nay
Vua Cha nh ca gi l cung tht. m cung l cung tht
di m c.

m cung bit c thnh thn chng l?

Lc Vn Tin

m Cc Dng Hi
m: tri vi dng (kh m, kh dng), cc: rt, ht
sc, dng: kh dng, hi: v. Khi no kh m n mt
trnh rt thnh th chuyn qua kh dng. Ngha bng: ht
thnh n suy, ht cc n sng.

Trong c m cc dng hi khng hay.

Kim Vn Kiu

m Dng
m: kh m, dng: kh dng, hai th kh do thi cc
sinh rav bin ha thnh mun vt. Kh dng thuc v n
ng, kh m thuc v n b.

C m dng, c v chng.
Cung On

m Gii

m: m ph, gii: ci.

Khi thc xung gi cu m gii.

Lc Tc Tranh Cng

m Hao
m: tin tc, hao: tin tc.

Chng t tha tht m hao.

Phan Trn

m Kh
m: m ph, khi: hi. Kh lnh lo, nng n nh t ci
m a li.

y m kh nng n.
Kim Vn Kiu

m Nhai
m: im, nhai: hang su. Ch hang su mt tri t khi soi
ti. Sch nho c cu: Thi dng tuy v t, k chiu m
nhai gi c hu (Mt tri tuy v t, nhng khi no chn
hang su cng soi vo sau c).

Chng soi cho n m nhai.

Cung On
k

m Phong
m: m ph, phong: gi. Ngn gi lnh lo nh t ci
m a li.

Na ngy ni trn m phong.

Nh Mai

m Ph
m: m ph, qu thn, ph: gip .

Nga nh Lut Thnh m ph.

Hnh Thc Ca

m Ty
m: m ph, ty: ch lm vic qu.

ng no mt xung m ty.
Lc Vn Tin

m Vn
m: m m, vn: my. My en m.

Kh m vn m mt trc sau.
Vn T Thp Loi Chng Sinh

m
Bng im. n trch ca ng cha, con chu c hng
cng nh bng cy che cho thn cy. Cha lm quan hm
Hip T, con hm Tin Tu, cha tc Qun Cng, con c
tp tc K Ngoi Hu,... V ngy trc c th dng ci
hm, ci tc y b ra lm quan.

Phc lnh nh m thung huyn.

Bch Cu K Ng

m B

m: xem trn, b: v, in vo mt chc g.

Mi vng m b ph kinh.
Hoa Tin

m Ch
m: ung, ch: n. Ngy xa sau khi chin thng tr
v, c lm l ung ru mng ti Tn Miu gi l m ch.

L hun thng, chng i ngy m ch.

Vn T Trn Vong Tng S

m H T Nguyn
m: ung, h: sng, t: nh, ngh n, nguyn: ngun.
Ngha bng: Khng qun ngun gc hoc cng n ca k
khc i vi mnh.

m h t nguyn.
Tc Ng

m Khi Ty V
m: ung, khi: tro, ty: ra, v: d dy. Ung tro vo
ra cho sch d dy. Cnh T i Hn phm ti b bt
giam. Hn Cao T hi Tun B Ngc nn x ti g. B
Ngc tu: Ti ry la n th n p rng: "Nu cho n
c n nn ci qu th n nguyn nut dao no rut,
ung tro ra d dy". Vu anghe li ni chn thnh y
nn tha m khng bt ti Cnh T na. Ngha bng: quyt
t sa i.

m M u Tin
m: ung, cho ung, m: nga, u: nm, tin: tin.
Cho nga ung nc, nm tin tr. Hunh T Lin i
Hn vn ngi lim khit khng mun tham lam ca ai bao
gi. Mi khi sang sng, cho nga ung nc th nm tin
xung sng tr.

m Trc
m: ung, trc: n. Tc ng Tu: Nht m, nht trc
mc phi tin nh? (Mt ln c n, mt ln c ung
h chng do tin nh?)

m trc cng l tin nh.

Nguyn Cng Tr

n Cn
Ting i. Cm tnh, m , khng kht.

Ngi th ra n cn.
Nh Mai

n Gia
n: n, gia: nh. Bc tn trng m mnh chu n,
hay b nui.

Cho rng: Vng mnh n gia mi ngi.

Nh Mai

n Hn
n: lng lo lng, hn: gin. Tc gin v lo lng.

Sm nn n bng, m n hn lng.
Kim Vn Kiu

n Khoa
n: n, khoa: k thi. Ngy xa cc k thi u c thi
hn nht nh, nhng mi khi gp dp g vui mng ln,
Chnh Ph m thm mt k thi na gi l n khoa. Bn Tu
n khoa bt u t i nh Tng.

Mng nay gp hi n khoa.

Th C

n Ngha
n: n, ngha: vic theo ng li phi. Cm tnh mn
nng i vi nhau.

n ngha i ng nc chy xui.

Nguyn Cng Tr

n Nhn
n: n, nhn: ngi. Ngi thi n cho mnh.

Nghn vng tr ngha n nhn.

Th C

n Nhi
n: n, nhi: con tr. a con chu n (tc con nui).

Th m ngha ph, th m n nhi.

Nh Mai

n On
n: on, on: hn gin su xa.

Cht cn n on i ng cha xong.

Kim Vn Kiu

n S
n: n, s: thy. Dng ch thy dy hoc ng quan
trng chm cho mnh .

n s liu hu c ai,
Mn sinh xin c mt ngi l may.
Lc Vn Tin

n Tnh
n: n, tnh: c lng thng cm n. Mc n k c
lng thng cm n mnh.

Trm nm vn trn n tnh.

Lc Vn Tin

n T
n: n, t: ngi trn cho ngi di. Nh Vua ban
mt th g th gi l n t.

n t dm u coi r rng.
Yn

n Thy
n: n, thy: x xung.

Uy gia bn ci, n thy mt chu.

i Nam Quc S

n Trch
n: n, trch: em nc vo rung, n hu. n trch l
n hu ca Vua kp n thn dn cng nh nc ma
thm xung cy c.

H phng n trch ngm nhiu.

i Nam Quc S

n Uy
n: n, uy: oai. Va ra n ban thng, va ra oai
trng pht (hoc mt vin quan c quyn hnh).

Ch n uy ln nh u phu.
Vn T V Tnh v Ng Tng Chu

n u
n: lng lo lng, u: lo.

Nm gai nm mt, chung ni n u.

Vn T Trn Vong Tng S

n Ph
n: con du, ph: mt vt, thng l th tre hay g,
dng lm tin.

Mi sai Lc Gi em sang n ph.

i Nam Quc S

n Tn

n: con chu, tn: tin. Con du dng lm tin.

No l n tn gi ra,
Cho triu nh bit quc gia vng bn.
Hong Tru

n c Dng Thin
n: che giu, c: iu xu xa hung d, dng: a ra,
thin: iu tt lnh. Che giu iu xu, ph by iu tt.

n c dng thin.
Tc Ng

n Danh
n: np, giu, danh: ting tm. Nhng k che giu tn
tui mnh khng cho ai bit.

By lu nay vn n danh,
By gi mi r rnh rnh th ni.
Ca Dao

n Dt
n: np, giu, dt: rnh rang. K s n gi l n dt
(khng chu ra lm quan). K Khang Thi: Nham huyt a n
dt (ni non nhiu n dt).

Cng trang n dt bit ng tho ngay.

Lc Vn Tin

n Tng
n: np, giu khng cho ai bit, tng: che giu.

Ai hay trong qun n tng kinh lun.

Lc Vn Tin

n Tch
n: che giu, tch: du vt.

Mai danh n tch by chy nu nng.

Lc Vn Tin

n Thn
n: che giu, thn: thn th. Tm mt ni m nng
nu.

n thn theo chn an nhn.

Lc Vn Tin

n Vi
n: che giu, kn o, vi: nh nht.

n vi vic y khn phn.

Hnh Thc Ca

p Cy
m ci cy ch i. Ngy xa c ngi lm rung
thy nt con th b ui, chy va u vo gc cy m cht.
Anh ta lin b cy ba, chc gc cy xem c cn con th
no p u vo gc cy na khng? Ngha bng: ch i
mt s g ho huyn, khng c kt qu. Do my ch nho:
Bo chu th th.

Trn trn mt phn p cy liu.

Kim Vn Kiu

u Ca
u: nhiu ngi cng ht mt ln, ca: ca ht. u ca:
cng nhau ht ca ca tng cng c ca mt ngi no.
Mnh T: Bt u ca Nghiu chi t, nhi u ca Thun (khng
u ca con Vua Nghiu m u ca thun).

em binh tr li u ca mt b.
Lc Vn Tin

u Dng Tu
Xem Hn Liu u T.

u L
u: th chim nc, u to, m cng, thng nhng
ni hoang vng, nn dng v vi nhng ngi n. L:
con c, cng dng v vi ngi n. C ch: u l
vong c: bn vi con u, con l m qun vic i.

u l cng ta nh c .
Nguyn Bnh Khim

u Vng
Do ch Kim u. Ci u bng vng dng v vi nc
nh bn vng. Nam s: Ng quc gia nho nhc kim u,
v nht thng khuyt (Quc gia ca ta cn vng nh ci
u vng, khng b thng hay khuyt m).

Tri Nam vng t u vng.

Th C

u Qun
u: nh, qun: Vua. V Vua cn nh tui.

ng lng ng lp u qun.
Hnh Thc Ca

u Xung
u: nh, xung: tr nh.

Cung xanh ang tui u xung.

Ngc Hn Cng Cha

B
Ba Dng
Do ch Tam Dng. Tit thuc v ma Xun v gm
c Nht Dng (Thng mi mt), Nh Dng (Thng
chp) v Tam Dng (thng ging).

Tit Tam Dng thnh hy hy m.

Th C

Ba o
Ba: sng nh, o: sng ln. Ngha bng: nhng cnh
phong trn, nhng ni vt v.

Non xanh sm dy ba o gi ri.

Phan Trn

Ba nh
Ba nh: ba khong cn nhau. Theo sch tng th mt
con ngi ta chialm ba phn. T u xung n trn l
Thng nh, trn xung n cht mi l Trung nh, cht
mi xung n cm l H nh. Ba nh cn dng ch:
u (Thng nh), mnh (Trung nh) v chn (H nh).

Hai vai chnh chn ba nh n nang.

Phan Trn

Ba Khong
Do ch Tam gii: ba ci hay ba khong. Tri t chia
l ba ci (c ngi dch l khong): Dc gii, Sc gii v

V sc gii.

Khp trong ba khong chn chu mc du.

Bch Cu K Ng

Ba La Mt
Ting Phn. Cn gi l Ba La Mt a. Ngha l qua b
bn kia, t b bn ny vt sang b bn kia, cng nh la
cnh sng cht vo ci nit bn. Tn mt v Pht.

Cao minh chi m bit php quan ng, no c phi Ba la

c st.
Phm Thi

Ba Mi Su Chc
Do ch Tam thp lc k. o cng, ngi i Nam,
Bc triu, bo Vng Kinh Tc: Tam thp lc k o tu vi
thng sch (trong ba mi su k, chy l thng sch
hn c).

Ba mi su chc g l hn.
Kim Vn Kiu

Ba Ngc Tng Huy

Ba: bng, ngc: nhng ngn l chung quanh chn hoa,
tng: cng, huy: sng (Bng sng th i bng cng rc
r ly). Ngha bng: anh em sum vy cng hng sung
sng. Vua ng Huyn Tng tnh thng anh em. Vua
sm gi di. mn rng cng ng chung. Li lm my lu
i anh em vi nhau. Pha Ty c ci lu cao my

ch: Ba ngc tng huy chi lu.

Ba Nghn
Do ch Tam thin th gii. Theo kinh Pht th v tr chia
lm Tin th gii, Trung th gii v i th gii. trn cn
c Hoa nghim th gii khng th no k xit.

Trong tri t ba nghn th gii.

Lc Sc Tranh Cng

Ba Qun
Ba o qun: Trung qun, T qun, Hu qun. Mi o
12.500 ngi.

Ba qun ch ngn c o.
Kim Vn Kiu

Ba Sinh
u thai chuyn sanh ba ln. Do ch: Tam sinh. Truyn
ng lc chp: C mt ngi mng i n chn ni ,
thy c mt nh s ngi, trc mt c mt cy hng. Nh
s bo vi ngi kia rng: Cy hng ny chnh ca ng
kt nguyn . Hng cn chy m ng tri qua ba i
ri. Mt chuyn khc: Mt ngi cht cha tr ht n phi
ha ba kip: nga, ch, y t tr cho xong n.

Ci n ba sinh tr ri.
H Xun Hng

Ba Tiu

Cy chui.

Git ba tiu thnh tht cm canh.

Cung On

Ba Thu
Do ch Tam thu: Ba ma thu, mi ma thu tiu biu cho
mi nm. Kinh Thi: Nht nht bt kin nh tam thu h! (Mi
ngy chng thy cng bng ba thu) (ba nm).

Ba thu dn li mt ngy di gh.

Kim Vn Kiu

Ba Xun
Do ch: Tam xun huy (nh sng ba thng xun). nh
sng ma xun lm cho cy c tr nn ti tt. Cng n
cha m i vi con c th v vi nh sng ma xun i vi
c cy.

Gi l bo p ba xun, knh dng l bc.

Vn T C

B La Mn
Mt trong bn chng tc ca n , giai cp cao nht
trong quc dn, gi vic th phng tn gio B La Mn. B
La Mn l mt tn gio c ca n th B La Mn l v
thn v thy v chung, cha t c tri t. B La Mn li to
ra ba v thn. Ngoi ba v thn ny cn c ba c, ba ngn
vn thn. Tu kh hnh, ly vic xy dng tng lai lm mc
ch, chp nhn thin ng a ngc v lun hi.

B Xun Mng
Do ch: Xun mng b. T ng Pha lc v gi
Xng Ha, thng m mt ci bu ln i ht nghu ngao
ngoi ng. C mt b lo thy vy bo rng: s vinh
hoa ph qu ca quan ngy trc, chng qua l mt trng
xun mng m thi. Do ngi ta gi b y l Xun
mng b.

Khch thu phong tnh b xun mng.

Hoi C Ngm

B Nghip
B: ngi ln nht trong cc v ch hu, nghip: mt
vic lm c ch cho quc gia. Xem B Vng.

Nhn n chuyn Chu gia b nghip.

Lc Sc Tranh Cng

B Nha
Ngi i Tng, lm quan Thng i phu, nh n
rt gii. Mt hm i s nc S v, gp bui trng thanh
gi mt, dng thuyn li ngh b sng Hm Dng, cao
hng ly n ra gy. T K i n ci v, nghe ting n
dng chn li chm ch lng nghe. B Nha khng tin rng
mt g tiu phu li bit thng thc m nhc, nn sau khi
n xong mt bn li hi T K xem c bit bi g
khng? T K p: Ngi n bi c Khng T thng
tic Nhan Hi. B Nha mi T K xung thuyn ln dy gy

mt bn na, trong lng ang ngh mnh ang ti chn

non cao. T K khen: Ch Ngi cun cun nh nc chy.
Hai ngi tr chuyn rt thn mt v tr thnh i bn tri
k. B Nha mi T K theo mnh v kinh th T K t
chi v cn cha m gi phi phng dng, nhng hn nm
sau li cng nhau n ch ny hi ng. Nm sau B
Nha y hn nhng n ni th chng thy T K u. Ly
n ra gy, ting nghe ro rt bi thm. Sanh nghi, B Nha
tn n nh th K T cht. B Nha n m ca K T,
n mt bn iu ht sc bi thm ri p v n v th
khng bao gi n na. Ngha bng: nnhng k tri n vi
nhau.

B Nha gp T K.
Trinh Th

B Thng
(n B) Tn t tnh Thim Ty, Bi cng khi binh
n B thng v ln ln nh ly c thin h.

Sng ta cung A, my lng n B.

Tn Cung N On Bi Cng

B Vit
B: trn, vit: vt, chy trn. B vit: tri ni khng ni
.

Cng thuyn b vit, du dt a l ngc cnh vng.

Vn T B a Lc

B Vng
B: xem ch B nghip, vng: Vua coi c thin h.
B thng ly sc mnh cng c uy quyn, cn Vng
thng dng nhn ngha. B c 5 i: T Hon. Tn Vn,
S Trang, Tng Tng, Tn Mc. Vng c ba i: H
V, Thng Thang, Vn Vng v V Vng.

Mt l bo phc, hai l B Vng.

i Nam Quc S

Bc ng
Bc: tn mt th sng ln, ng: mt trong loi ng kim.

Bc ng cht t, tinh k rp sn.

Kim Vn Kiu

Bc Tc
Bc: lt v, lt da, tc: o, gt. Ngha bng: bc lt.

Li cng bc tc h nh.
i Nam Quc S

Bc Mng
Bc: mng, mng: s Tri nh cho mt ngi no. T
Thc: T c giai nhn a bc mng (giai nhn bc mng
t nghn xa).

Mt thin bc mng li cng no nhn.

Kim Vn Kiu

Bc Ngha

Bc: mng, ngha: vic theo ng li phi.

Chng bc ngha th thi,

D chng ln ngc xung xui mc lng.
Ca Dao

Bc Tnh
Bc: mng, tnh: lng yu mn gia hai ngi vi nhau.

Trch ngi qun t bc tnh,

Chi hoa ri li b cnh bn rao.
Ca Dao

Bch
(chic) Tn th g. Chic bng g bch (cn c
b). B Cng Khng, v ca V Thi T, sau khi chng
cht, nng th tit khng chu ti gi. Cha m c p, nng
khng chu v lm bi th B chu (chic bng g b)
t rn mnh. Sau dng ch b chu ch my ngi
qu ph.

Nng rng chic bch sng do.

Kim Vn Kiu

Bch Chin
Bch: trm, chin: trn gic. Rt quen vic chinh chin.

em thn bch chin lm ti triu nh.

Kim Vn Kiu

Bch Hnh

Bch: trm, hnh: nt tt. Ngi ta thng ni rng k

s l ngi c trm tnh tt (S hu bch hnh). Sch Th
Thuyt chp: Ha Don c mt ngi v rt xu. Don
hi: Ngi n b c bn c (Cng, dung, ngn, hnh),
khanh c my c? Ngi v p: Thip ch thiu dung
m thi. D0on nng hi li: Vy th k s c trm hnh,
chng c bao nhiu? Don p c. Nng lin ni:
Trong trm hnh, c ng u, chng l k hiu sc ch
khng phi hiu c th sao li gi l c c!

K s c bch hnh, dm hi chng c my hnh?

Nguyn Vn Ngc

Bch H
Bch: trm, h: chi. Ngy xa nhng ngi c ti hay,
ngh l, trong nhng cuc vui u em ra hin cho khn
gi xem mi ngi mt vai tr khc nhau nh nut dao, i
trn la, c nh,...

Tr by bch h, dp ha bt m.
Nh Mai

Bch Khuyn ng Lao

Bch: trm, khuyn: ch, ng: cng, lao: ci. trm con
ch chung mt ci m vn c ha thun khng cn
nhau. i ng c Chn Knh, gia nh rt ha thun.
CH nui trong nh cng noi gng ch nh m nhng
nhn nhau.

Bch Linh Tng Hu

Bch: trm, linh: linh thing. Nhng v thn thch chu
Thng v gip ngi i. Tng: gip , hu:
che ch.

Bch linh tng hu l cho phc tng.

Hnh thc Ca

Bch Nin
Bch: trm, nin: nm. C cu: Bch nin giai lo
(Trm nm cng gi). Ch thng dng ni v chng
n vi nhau cho n u bc.

Mn li tht tch m th bch nin.

Cung On

Bch Nhn
Bch: trm ( ni nhiu), nhn: nhn nhc. Gp iu g
cng nhng nhn c. i ng c Trng Cng Ngh,
chn i vn chung vi nhau. Vua Cao Tng cho l
chuyn l nn mt hm Ngi n thm hi Cng Ngh lm
th no m sng chung nh vy c? Cng Ngh xin vua
giy bt, vit mt trm ch nhn dng ln.

Bch Nh
Bch: trm, nh: hai. Sch Hn K: Tn c bch nh yn
(Tn c sc mnh "bch nh"). Bch nh ngha l hai
ngi c th chng c c trm ngi (V giang san
him tr).

Con hu bch nh lc loi sanh.

Tn Cung N On Bi Cng

Bch Quan
Bch: trm, quan: ng quan. Tun T: Ngy xa Thin
T c 1000 ng quan v ch hu 100 ng quan. ni quan
ng.

Bch quan ng cht sn phong.

Th C

Bch Pht Bch Trng

Bch: trm, pht: bn ra, bch: trm, trng: trng. Bn
pht no trng pht ny. Khen ti bn gii. S K: Nc
S c Dng Do C c ti bn gii, ng xa l liu 100
bc bn 100 pht u trng c. Ch ny nhiu ngi
dng mt cch lm ln vi mt ngha tri ngc. Nh ch
mt k no m ngi ta li ni: hi u m nghe thng
, n ni bch pht bch trng.

Bch Thanh
Bch: trm, thanh: ting. Tn mt th chim ht c
nhiu ting khc nhau.

Bch thanh u n gn.

Hoa iu Tranh Nng

Bch Bch
Bch: trng, bch: ngc bch. Su thn k: Ung B c

Tin cho ht rau, bo em v trng th s c ngc qu v

v p. Ung B vng li, sau hi con gi nh h T. H T
i phi c i ngc bch lm snh l mi ha g. Ung B
n ch trng rau, o ln qu c ngc v ci v. Sau
Ung B lm n chc i phu v ch c ngc t tn l
ngc in.

trng bch bch sn y.

Quan m Th Knh

Bch Cu
Bch: trng, cu: con nga con khe mnh. Bch cu
qu khch: Nga cu trng chy ngang qua ca s. Ngha
bng: thi gian vn vt qua rt mau nh ta thong thy con
nga cu chy vt qua ca s. Nhng c ni li cho bch
cu l mt tri.

Bng bch cu coi na pht nh khng.

T Tng S Vn

Bch Din Th Sinh

Bch: trng, din: mt, th sinh: hc tr. Ngha bng:
ngi hc tr cn tr, cha kinh nghim. Tng Th:
Mun em qun i nh nc ngi m li mu cng mt
anh bch din th sinh th lm sao cho tha t c?

Ch tm bch din th sinh.

Trinh Th

Bch Dng

Tn th cy ln thng hay trng nhng ni c m m.

Thn cy cao n vi trng, l trn, rng ln, c rng
ca, mt mt xanh, mt mt trng, ch gi nh nh cng
reo ln vi vu.

ng bch dng bng chiu man mc.

Chiu Hn

Bch Kh
Tng nh Tn, i Chin Quc, c ti dng binh.
Bch Kh tng nh ly 70 thnh, c phong V An
Qun. Mt ln nh qun ca Triu Qut ti Trng Bnh,
qun Triu u hng hn 40 vn. Bch Kh s qun Triu
ni lon, ra mt lnh cho qun Tn dng vi trng trm
u, m n ngi no trn u khng c vi th git c,
thnh th mt m git n nhng 40 vn qun Triu.

Thy chm chen lp ni Trng Bnh, gin Bch Kh ra

oai rt d.
Si Vi

Bch Lin Gio

Tn mt gio phi b mt nguyn l mt h thng ca
Pht gio do mt thy tng i Tn tn Tu Vin cm u.
i Nguyn, gio phi ny rt mnh nhng li i ln v con
ng ph ch m hoc ngi i. Nhng lc by gi
ang cn gi l Bch Lin Hi. n i nh Minh, Vng
Sum, ngi K Chu, lnh o, mi xng l Bch Lin
gio cn gi l Phn Hng gio. Sum b bt giam cht

trong ngc. l T Hng Nho tip tc, thanh th rt

mnh. Nho cng b buc vo ti mu phn v git cht. i
vua Cn Long nh Thanh c Lu Tng ngi H Nam dng
ba ch tr bnh v ng ln t chc li Bch Lin gio.
o ny lan trn ra nhiu tnh nhng ri cng v b kt ti
mu phn m i ln n ch tan r.

Bch Long Ng Phc

Bch long: rng trng, ng: c, phc: o qun, n mc.
Rng trng i lt c. C con bch long nhn i chi ha
ra c, li xung vc su b D Th bn ui mt mt. Bch
Long kin vi Vua Tri th ngi bo: Ti ngi ha c
nn b bn l phi. D Th c ti li g u! Trng Hnh
Ph: Bch Long ng phc kin khn D Th (Rng trng
mang lt c b khn v tay D Th).

Bch Mi Thn
Bch mi: lng my trng, thn: thn. Thn my trng.
Theo sch D Hoch Bin th nhng nh lu xanh thng
th Bch Mi ging nh Quan Vn Trng cng ru di, ci
nga tay cm siu ao, ch khc mt iu l mt v
lng my trng. Ngy xa Kinh s ca Tu ngi ta
dng ch: bch mi xch nhn (my trng mt ) mng
nhic nhau. C ngi li cho rng thn my trng l Qun
Trng, ngi u tin ngh ra cch tp hp mt nhm n
b con gi mua vui vho khch n ng thng gia cc
ni tm n, nh th m x s tr nn phn thnh.

Bch Ngc
Bch: trng, ngc: ngc. Da ngi con gi thng v
vi bch ngc. Kinh thi: Hu n nhan nh ngc (C ngi
con gi nhan sc nh ngc).

Lp lnh trong gng da bch ngc.

Tn Cung N On Bi Cng

Bch Nhn
Bch: trng, nhn: con ngng tri. Th Ph c cu:
C quc sng tin bch nhn lai (Nc c trc khi
sng v, bch nhn bay li).

Chn thi nh ve gic mi h sang,

Bn vch in su ve bch nhn.
Chin Tung Ty H

Bch Oan
Bch: trng, by t ra, oan: mt vic khng c m b
nghi ng l c. By t ni oan c.

Bch oan sn tc th dng.

Nh Mai

Bch c Kh Cng Khanh

Bch: trng, c: tay, kh: ni ln, tr nn, cng khanh
(xem ch ny). Ngha bng: khng c g m vn lm nn
c vic ln.

bch c kh cng khanh.

Tc Ng

Bch T
Bch: tc L Bch, t Thi Bch, hiu Thanh Lin (ng
sanh lng Thanh Lin nn ly tn lng lm hiu). L Bch
c thin ti v vn th, c lit vo bc nht i ng.
H Tri Chng tin c L vi Vua ng Huyn Tng v
c Vua yu knh. Mt hm L Bch ru say, Vua sai
Cao Lc S ci giy cho ng ng. Cao tc gin mi nhn
L lm bi Thanh bnh iu c v Dng Qu Phi vi Triu
Phi Yn, Cao Lc S mi gim pha Qu Phi ght L
Thi Bch. Vua cng v th m khng tin dng L na. n
i Vua Tc Tng, L Bch mt, th 61 tui (762). C ch
cho rng ng cht v bnh, nhng c ch li bo ng cht
ui. ng ang say ru ngi trn , nhn thy trng di
sng p qu lin nhy xung sng m m ly v b cht
ui. Xem: Bt hoa. L Bch thng xng mnh l Hi
thng k knh khch (Khch ci knh trn b). (Trng ln
xung, y h y h trong vng vc, tng rng ng L k
knh m). T: tc T ng Pha. Tn Thc, t ng Pha,
Tn s. Lc lm quan di thi Anh Tng, ng thng em
vic triu chnh ra nghi lun khin T Tng Vng An
Thch bt bnh, i ng ra Hong Chu. n i Vua Trit
Tng, ng c gi v, lm quan n Binh B Thng
Th. Thi vn ca T Thc, khng my ngi snh ni, lu
truyn mun i. ng li c ti v v vit ch rt tt.

Bch T sn mi duyn lnh.

Hoa Tin

Bch Thnh
Tc Bch ang Thnh, ni Hn Cao T tng b vy.
L Bch: Hn h Bch ng thnh,
H khuy thanh hi .
(Hn xung thnh Bch ng,
H dm bn thanh hi.)

Nay Hn xung Bch thnh ng li.

Chinh Ph Ngm

Bch Th
Bch: trng, th: th. Tng truyn trong trng c con
th trng gi thuc. Ngha bng: Mt trng. Xem Ngc th.

Con bch th chng n c bng, nh duyn m

thm m thi.
Ph C

Bch Vn Thng Cu
Bch vn: my trng, thng: xanh, cu: ch. Theo cu
th ca Ph: Thin thng ph vn nh bch y, t tu
bin o vi thng cu (My ni trn tri nh o trng, chc
lt ri ra ha cho xanh). Ngha bng: Cuc i bin i.

Ph vn ha mt a bay i,
Khi th o trng, lc th mun en.
C khi ch dng ch: thng cu (khng c ch bch vn).

V c thng cu, lang qun tch ngn.

Trinh Th

Bch Vin
Bch: trng, vin: vn. Huyn Trang tc ng Tng
ngi Yn S, theo o Pht t hi cn nh. ng
Tng c nui mt con vn trng rt tinh khn, sau em
dng len Vua ng Minh Hong. n lc An Lc Sn ni
lon, vn trn i mt. Hn 10 nm sau, mt hm c Vin
phu nhn, v Tn Ct n l cha, cung tin mt vng ngc
bch ni l ca cha xin tr li. ng Tng nhn vng ngc
bch nhn ra ci vng mnh eo c con vn ngy
trc. Ngnh lui nhn th Vin phu nhn bin ra con
vn trn mt.

Bch vin sao n ph lng Huyn Trang.

Cn c tch trong Tc th thuyt chp con vn trng kt
duyn vi Tn Sanh v sinh c hai con.

Bch vin xa kt Tn Sanh.

Trinh Th

Bi Binh B Trn
Bi: by, binh: qun lnh, b: ging, trn: hnh th qun
i trong khi nh nhau.

Ka nhng k bi binh b trn.

Chiu Hn

Bi Hc
Bi: con ht, hc: ni bng a. Con ht phng
cho thng hay c thi ni bng a.

Thi nh hi hc quen.

i Nam Quc S

Bi Sai
Bi: mt tm bng c vit ch treo cao mi ngi
cng bit, sai: sai khin. Ci th Vua cp cho b ti.

Bi sai li thy bi tinh ch bi.

Hoa Tin

Bi Tr
Bi: by, tr: sp t.

cung cp hu, v bi tr thanh.

Th C

Bi V
Bi: tm g, v: ngi th. Mt tm g chp tn tui,
chc tc ngi cht th. Cn gi l linh vi, thn v hay
thn ch.

Linh sng, bi v th nng trn.

Kim Vn Kiu

Bi H
Bi: ly, h: mng. Ngha thng thng: Vo triu ly
mng mi khi c khnh tit.

Lp triu bi h ngi.
Hnh Thc Ca

Bi Binh

Bi: b, binh: qun lnh. Ko qun lnh v, thi khng

nh gic na.

Phin vng ng d t l bi binh.

Lc Vn Tin

Bi S
Bi ct sng Mch La nc S. Ngy xa khut
nguyn b y n y. Ngha bng: Ni xa xi.

K chn bi S, ngi u nh non.

Phan Trn

By Ch
By ch ca mt k n dng lm cho khch lng
chi say m mnh.
Khp: khc lc.
Tin: Ct tc khch tin mnh.
Thch: Xm tn ca khch vo tay.
Thiu: t hng th nguyn.
Gi: hn h ly nhau.
Tu: R nhau i trn.
T: Gi cch cht cho khch quyn luyn.

Vnh ngoi by ch, vnh trong tm ngh.

Kim Vn Kiu

By Miu
Theo kinh l, Vua c: 3 miu chiu, 3 miu mc v mt
miu th ng Thy T (T chiu, hu mc: chiu th pha

bn t, mc th pha bn hu).

Nm h by miu mt mnh ta.

Th C

Ban
(nng Ban Chiu) Mt ngi n b hc thc ti gii
i Hn, v To Th Thc. Sau khi ga chng, Vua gi
vo cung dy hc, bo Hong N v cc cung phixem nh
bc thy. Ban c lm cha xong b Hn th th mt, nng
lin tip tc lm theo cho trn b. Mt in th hai: Nng
Ban Tip D (Tip d l mt chc ca cc cung n) hc
gii hay th, nhng b Triu Phi Yn gim pha nn Vua
ght b, a i mt ni khc khng cho hu h na. Nng
mi lm bi: Thu phin (ci qut ma thu v vi mnh).
Bi y i nh sau:
Trong trng nh sng tuyt,
Kt thnh qut hip hoan.
Trn nh vnh trng sng,
Ra vo ti chng.
Phe phy xanh lung gi,
Ch s tit thu sang.
Kh mt thng vim nhit,
Qut n chng ai mng.
Trong rng nh xp x,
n tnh t na ng.

Nng Ban T cng au th ny.

Kim Vn Kiu

Ban
(nng Ban Chiu) Mt ngi n b hc thc ti gii
i Hn, v To Th Thc. Sau khi ga chng, Vua gi
vo cung dy hc, bo Hong N v cc cung phixem nh
bc thy. Ban c lm cha xong b Hn th th mt, nng
lin tip tc lm theo cho trn b. Mt in th hai: Nng
Ban Tip D (Tip d l mt chc ca cc cung n) hc
gii hay th, nhng b Triu Phi Yn gim pha nn Vua
ght b, a i mt ni khc khng cho hu h na. Nng
mi lm bi: Thu phin (ci qut ma thu v vi mnh).
Bi y i nh sau:
Trong trng nh sng tuyt,
Kt thnh qut hip hoan.
Trn nh vnh trng sng,
Ra vo ti chng.
Phe phy xanh lung gi,
Ch s tit thu sang.
Kh mt thng vim nhit,
Qut n chng ai mng.
Trong rng nh xp x,
n tnh t na ng.

Nng Ban T cng au th ny.

Kim Vn Kiu

Ban Mn Lng Ph
Xem Ban (ca). Ban: l ban, mn: ca, lng: chi,
ma, ph: ba (Ca Ban ma ba). Mai Chi Hon thy du
khch, mi khi ving m ca L Bch u cao hng th

th bun ci, ngi i khng bit lng sc mnh, th

chng ra g m dm ph trng trc nh i thi ho h
L, no c khc g n trc ca Ban ma ba. Mai
Chi Hon mi lm bi th nh sau:

Thi Bch giang bin nht i th,

L Bch chi danh cao thin c.
Lai lai vng vng nht th thi,
L Ban mn tin lng i ph.
Thi Bch bn sng mt nm m,
Ti cao L Bch nht lng th.
Vng lai du khch u ngm vnh,
Ma ba ca Ban r di kh.

Ban Siu
Ngi i Hu Hn, t Trng Thng, ngi c ch ln,
lc nh nh ngho vit thu nui m khng mng kh nhc.
ng thng nm bt than rng: i trng phu nn bt
chc Ph Gii T, Trng Khin lp cng Ty Vc
c phong Hu ch l u li chu phng th nghin bt
mi hay sao? V sau ra cm qun nh Ty Vc dp
yn 50 nc, c phong D(nh Vin Hu. ng Ty Vc
31 nm, v tui gi nn xin v. Mt nm 71 tui.

Chng Ban tc im sng mi v.

Th C

Ban Trc
Ban: c vn, c lm m. Trc: cy trc. Tn mt th

qut lm bng th trc ny.

Si sm mt ci cho xinh gh, qut ban trc.

Si Vi

Bn Canh
Tn mt ng Vua nh Thng tr v 28 nm. Nh
Thng ng H Bc lu ngy nn chnh s suy
ln, mun thin thay i chnh ha li. Vua mi di
n kinh c ca Vua Thnh Thang nhng dn tnh ta on
v phi b ca b nh i theo Vua. Vua Bn Canh mi
lm 3 thin Bn Canh an i.

Hc thi Bn Canh nu chn Than.

Yn

Bn C
Tn mt ng Vua u tin c. Tng truyn tri t mi
m mang th Bn C xut hin tr i. Tri t hn n
nh qu trng g, Bn C sanh trong y mt vn 8000
nm, khi tri t m mang th Bn C c ri v mt
ngy 9 ln bin ha. Tri t mi ngy mt to ln th Bn
C cng to ln theo.

Vua Bn C khai l to ha, hng mng phi phi hi

xun.
Nguyn B Ln

Bn o
Bn: quanh co, o: cy o. Mt th o tin. Sch

Thp chu k: ng Hi c tri ni tn Sch Sn. C

cy o rt ln, quanh co vi nghn dm tn gi bn o.
i nh Hn, ng Qun dng mt ngi ln, Vua cho gi
ng Phng Sc n, ngi ln ch ng Phng Sc
m tu vi Vua: Ty Vng Mu trng o 3000 nm mi
ra tri, th m k bt lng ny trm hi 3 ln th o
y. Sch Hn V C S: Ty Vng Mu tng Vua 4 qu
o tin, o thm v ngon ngt. Vua ly ht nh em
trng th Vng Mu ni: Th o ny 3000 nm mi sanh
tri, vng t y trng khng thch hp.

Bn Giao
Bn: mm, giao: ngi ny a mt th g cho ngi
khc. Mi khi thay i chc v ngi mi v ngi c giao
cng vic, h s kh mnh cho nhau th gi l bn giao (ch
Nho: giao bn. C l ngy xa ngi ta giao cng vic
trn mt ci mm. (bn)).

Mai ng li i cn bn giao.
Nh Mai

Bn Hon
Xn vn khng th no xua ui i c.

Ni ring ring nhng bn hon.

Kim Vn Kiu

Bn D Lm Tr
Bn: mt na, d: m, lm: i n, tr: ao. Ngha bng:

lm mt vic nguy him m mnh khng c r rng cho

lm.

Ra iu bn d lm tr kh coi.
Tr Cc

Bn Nguyt
Bn: na, nguyt: mt trng. C khi dng t lng
my.

My nghnh bn nguyt ming cho trm hoa

. Hoc t mt vt g ging na vnh trng.

Tay cm bn nguyt xnh xang.

Th C

Bn Tn Bn Nghi
Bn: na, tn: tin, bn: na, nghi: ng. Na tin na ng.

Nguyt Nga bn tn bn nghi.

Lc Vn Tin

Bn T
bn: na, t: con. Dng ch r, xem gn nh con.

a tin bn r h Mai sang hu.

Nh Mai

Bn Thn Bt Tai
bn: na, thn: mnh, bt: chng, tai: tha lng. Tn
mt chng bnh nng, na trn hoc na di thn th t
bi khng c ng c.

n trm n cp thnh Pht thnh Tin,

i cha i chin bn thn bt tai.
Ca Dao

Bn ng
Bn: lm phn, ng: mt nhm ngi hp chung li
eo ui mt mc ch.

Cho vo bn ng th thi.
Nh Mai

Bn Ly
Bn: lm phn, ly: la.

Cho nn ho kit bn ly.

i Nam Quc S

Bn Loan
bn: b bn, loan: tn mt loi chim, ging nh loi
phng. Bn loan dng ch v chng.

Cn ch bi phng, cha vy bn loan.

Quan m

Bn L
Bn: b bn, l: b bn. Ti Thc Lun thi: Lc nht
thm sn bn l hy (Tri chiu, ni su, bn b t).

Giang h bn l cao tang hp.

Nguyn Cng Tr

Bn Nghch
Bn: lm phn, nghch: tri ngc li.

Mi hay bn nghch y l B Cao.

Nh Mai

Bn Chng
a trong mt nc.

Chia 15 b bn chng cng lin.

Quc S Din Ca

Bng Hong
Nghi hoc khng c ch nh.

Kiu cng trong d bng hong.

Lc Vn Tin

Bng Hy
Bng: ch ci, ni iu xu ca k khc. Hy: ni xu.

S Lm Ph ngt li bn hy.
Si Vi

Bng Dut
n bng: con trai, dut: con c. Con trai nm phi bng
gia nng, con c m vo rut, trai lin ngm li. Hai con
dn co vi nhau v c ngh thm: "Nu ngy nay tri khng
ma, mai mt tri cng khng ma t trai cht kh". Trai
ngh thm: "Nu c rrt m khng ra trong vi ngy na c
cht i". Khng ng hai con ang dn co vi nhau th c

ng chi i n bt c cp trai ln c. Cu ch Nho: "Bn

dut tng tr, ng ng c li tiu hy hy" (Trai c dn co
nhau, ng chi bt c ci h h). Ngha bng: tranh
ginh nhau k khc th li.

Dng dai bng dut bao lu.

Hoa Tin

Bng H
Do ch h bng. H: cp, bng: tm g tn my
ngi thi . H bng dng ch khoa thi ly c nhiu
hin ti. ng th u Dng Chim truyn: Chim thi
tn s , Hn D, L Quang, L Ging cng u thi c,
ngi ng thi gi l ong bng h.

Bng h bng mai nghing mt c.

ta long bng (trn bng c v rng) tn nhng ngi
tin s. H bng (v cp) tn nhng ngi c
nhn. Mai bng (v cy mai) tn nhng ngi t ti.

Bt mt trn bng rng treo chi li.

Th C

Bng Nhn
Bc th hai khoa nh thi (Trng Nguyn, bng nhn,
thm hoa).

H Khu bng nhn hai tn rnh rnh.

Nh Mai

Bng Thu

Bng yt tn nhng ngi thi vo ma thu (cc cuc

thi thng t chc vo ma thu).

Bng thu sm sm tn.

Hoa Tin

Bng Tri
Tng truyn nhng ngi i thi hoc rt tri
nh trc nn nhng bng k tn nhng ngi thi gi
l Bng tri.

Bng tri hm n mi treo.

Nh Mai

Bng Vng
Do ch kim bng. Thi Triu b bnh, mng xung m
ty, thy c ba tm bng: bng vng, bng bc v bng st.
Bng vng lit tn cc v t tng, bng bc cc v quan
ln. Chu huyn v quan nh u ghi tn vo bng st. V
sau dng ch bng vng ch nhng ngi thi tn s.
Xem ch: Bng h... v xem ch vng.

Bng vng bia nghn thu.

Phan Trn

Bng Xun
Do ch xun bng. Bng treo tn nhng ngi thi
hi (thi vo ma xun).

Vng , Kim cng chim bng xun mt ngy.

Kim Vn Kiu

Bnh T
ngi i thng c, h Tin, tn Kin, chu Xuyn
Hc Hong . ng sng t i nh H n cui i nh
n hn 800 tui, thng n qu chi (qu nhnh) c ti vn
kh. V c phong Bnh thnh nn ngi ta gi Bnh
T. Trong sch lun ng c ni n lo Bnh nhng c ni
cho rng lo Bnh l lo T.

S ng Bnh T tng ng mn.

Th C

Bao Chn
Tc l Bao Cng (ng ngi h Bao). Qun Hip Phi
i Tng, t Hy Nhn, gi php lut rt ngay thng. Nhng
k quyn qu hon quan u n s khng dm lm by.
n b tr con u bit danh ting. Bao Chn tnh khng
bao gi ci nn ngi ng thi v ci ci ca
ng vi nc sng Hong H trong (Sng Hong H trong
l chuyn rt him nn c cu: Hong H thnh nhn
xanh(Hong H trong thnh nhn xanh)). Chn lm n
chc Khu Mt Ph S, tng khm ph ra nhiu v n rt ly
k, chp quyn Bao Cng K n.

Bao Dung
Bao: trm ly, dung: tha th. i c lng tha th bao
bc k khc.

Lng bao dung giu quyt hp hi.

Tn Cung N on Bi Cng

Bao T
V Chu U Vng sanh B Phc, Vng ph Thn
Hu v Thi T Ngh Cu lp Bao T lm Hong Hu
v B Phc lm Thi T. Bao T khng bao gi ci, mt
du Vua lm cch. Nguyn Ly Sn c nhng t
cao, khi no kinh thnh c lon th t la trn y, khi bay
m tri bo cho ch hu bit, ko qun n cu vin.
Nhn c ngi kim k t la Ly Sn nh la ch
hu lm tr ci cho Bao T. Thy khi bc ln, ch
hu vi vng ko qun n, ngi khng kp mc o, k
khng kp i m, v tng c gic tht. Vua U Minh v Bao
T ngi trn lu ung ru. Thy quang cnh y Bao T
ci ngt, cn ch hu b nh la gin d ra v. Chng
bao lu Thn Hu ko qun vo nh, Vua bo t la ln
nhng s b la nn khng ai cu vin na. Vua v Bao
T u b git.

Ly sn ci mt pht, Bao T kia lm ht ch hu.

Bi Vinh

Bo nh
Bo: ci bt nc, nh: ci bng. Hai vt rt mong
manh. Kinh Kim Cng c cu: Nht thit hu vi php nh
mng o bo nh (Vic i nh gic chim bao, nh git
nc, nh ci bng).

Chic thuyn bo nh xp x mt ghnh.

Cung On

Bo Ch
t, nng, sao tm ch thnh thuc chn (ni v
thuc).

Thuc bo ch mi phn r rng.

Lc Vn Tin

Bo Lc
Tn mt th hnh pht gh gm do Vua Tn ch ra.
Sch Lit N truyn chp: Mt ct ng bi m, di chn
t la, bt ngi c ti leo ln, khi no chu khng ni
sc nng th ri xung m cht. (Bo: t, lc: t la).

Thy lao bo lc, ngc hnh gm thay!

i Nam Quc S

Bo Thai
Bo: a con ang cn trong ci bc trong bng m.
Thai: c mang.

Bo thai hn nhn duyn.

Phan Trn

Bo Trch
Bo: o ngoi, trch: o lt mnh. Kinh Thi: ng bo,
ng trch (Cng chung o ngoi, cng chung o lt).

Ngh tnh bo trch, chung cnh gian lao.

Th C

Bo n

Bo: tr, n: n

Bo n ri s tr th.
Kim Vn Kiu

Bo n Chu
Bo: tr, n: n, chu: ht ngc. Tam Tn K: Ngy xa
c ngi cu c Cn Minh Tr, git ln t ch, li cu
cn nm trong ming c. Vua Hn Vn nm mng c
cu cu vi nh vua xin ly gip li cu ra. Hm sau Vua
ra chi h qu trng thy mt con c ln cn vng ch.
Vua cho bt c ly li cu ra ri th i. Ba ngy sau Vua
c bn h hai ht minh chu ln v p. Ngi t hi:
Phi chng c tr n cho ta?

Bo Bin
Do cu: Bo bin h vn (Con bo ha vn p nh
con cp). Dng T Php ngn: Ly bin tc bo, bo bin
tc h (Chn ha th thnh beo, beo ha th thnh cp).
Ngi ngho hn tr nn hin t.

Dng nanh vut n k bo bin.

Th C

Bo B
Bo: p tr li, p: tr li. Tr nhng iu ngi ta
thi n cho mnh. To ng thi: Bo p khng t nht
kim tn (Lo b bo p cn thanh kim).

Ti xin bo p cht tnh cho ng.

Lc Vn Tin

Bo c Th Cng
Bo: tr li, c: n c, th: tr li, cng: cng n. n
p cng c, tr li cng n.

Gm cu bo c th cng.
Lc Vn Tin

Bo Hiu
Bo: p tr li, hiu: ht lng th phng cha m.

L b bo hiu, l ng lp thn.
Lc Vn Tin

Bo Phc
Bo: p tr li, phc: tr li. Dng ni v bo cu.
T Ngn B thi: Bo phc nht h tn (Bo phc r l gp).

o tri bo phc chn gh.

Kim Vn Kiu

Bo Tip
Bo: em tin n, tip: tin thng trn.

Tnh ngy thng nhng mong tin bo tip.

Ht Ni

Bo Th
Bo: tr li, th: mt ni cm tc ln lao nui trong lng.

Mc ai trn ngha bo th mc ai.

Nh Mai

Bo ng
Bo: tr li, ng: p li mt cch linh nghim. Li
Pht: C thi hnh ra, tt c tr li, c cm thi c ng.
Nhng iu mnh c hng by gi, du l u ha hay
u phc cng u do bo ng m ra c.

Thit tri bo ng l ny rt ng.

Lc Vn Tin

Bo Xun iu
Ti ni C Ch, c th chim ging nh b cu nhng
nh hn sc lng vng v xanh. Mi nm n thng ging
thng hai th chim ku: "Xun n, xun n". Qua thng ba
thng t th ku: "Xun i, xun i". Nhng ngi hi tr,
gi ging chim ny l chim bo xun (Bo xun iu) v
cn t tn l chim gi xun (Hon xun iu)

Bo H
bo: dng tay khng m bt, h: cp. Ngha bng: Lm
nhng vic hung tn, nng ny. Bo h ban h t nhi v hi
(Bt cp tay khng, li sng m qua, cht th ng trch).

Tnh hay bo h quen.

Trinh Th

Bo Ci
Bo: qu, ci: ci lng.

C sen bo ci, tn lng trng phan.

Phan Trn

Bo H
Bo: gi gn, h: gip .

Cc quan bo h a ngay xung thuyn.

Lc Vn Tin

Bo Kim
Bo: qu, kim: cy gm. Qu Trc lc i s ngang
qua ni T Qun . T Qun thch thanh Bo Kim ca
Qu Trc lm nhng khng tin ni ra. Qu Trc cng bit
th nhng v mnh hin ang i s mt nc ln nn cn
phi eo thanh gm y. Trong bng nguyn cho T
Qun. n lc i s xong tr v, Trc em gm n
tng T Qun th T mt. Qu Trc mi treo thanh
gm cy cnh ngi m ca T.

Mt bn bo kim mt bn t b.
Nh Mai

Bo Lnh
Bo: gnh trch nhim, lnh: nhn mt ngi hay mt
vt g.

Bt ngi bo lnh lm t cung chiu.

Kim Vn Kiu

Bo Ph

Bo: gi gn, ph: gip .

Cha ti i ng, bo ph y ai.

Hnh Thc Ca

Bo Trng
Bo: gi gn, trng: nng n, quan h. Ly vic gi gn
thn th lm quan trng.

Liu xin bo trng phi ng.

Hoa Tin

Bo Vt
Bo: qu bu, vt: nhng ci c trong khong tri t.
Vt qu.

bao nhiu bo vt kim ngn.

Hnh Thc Ca

Bt m
Bt: tm, m: ting. Tm th ting v m nhc: bo
(ting snh), th (ting trng t), cch (ting trng da),
mc (ting m g), thch (ting ), kim (ting ching
ng), ty (ting dy n), trc (ting ng so tre). Ngha
thng thng: m nhc.

Trng tam nghim, nhc bt m.

Nh Mai

Bt Bu
Bt: tm, bu: vt qu. Tm th qu ca tin:

Qut ca Hn Chung Ly.

Dp ca L ng Tn.
Bu rc ca L Thit Quy.
Thanh gm ca Tu Quc Cu.
Gi bng ca Lm Thi Ha.
ng tiu ca Hn Tng T.
Gy ca ng Trng Qu Lo.
Bng sen ca H Tin C.

C bt bu mn v chng ra.
Lc Vn Tin

Bt ng
Bt: tm, ng: cy ng ng. Trong gia nh h Hn c
8 ngi con u lm T Tng, gia sn c trng cy ng
ng nn ngi ta gi l "Hn gia ng mc" (Cy ng
ng nh h Hn).

Ka nh ng qu, n sn bt ng.
Nh Mai

Bt Lon
Bt: dp cho yn, lon: gic gi, cp trm.

Cn bt lon yn vn tu v.
Si Vi

Bt Nh
Do ch Phn Prajna l tr tu, thot ly c nhng t
tng hc m by b.

No thuyn bt nh ca ng u?
Th C

Bt Qui
Bt: tm, qui: qu. Tm qu: cn, khm, cn, chn,
tn, ly, khn, oi. Theo Kinh Dch th lng nghi sanh t
tng, t tng sanh bt qui.

S trng bt qui, tinh thng ng hnh.

Th C

Bt Tin
Bt: tm, tin: v tin. Bt tin: Hn Chung Ly, Trng
Qu Lo, Hn Tng T, L Thit Quy, To Quc Cu,
L ng Tn, Lm Thi Ha, H Tin C.

Non Bng lai bc ti, Si vui vi Bt tin.

Si Vi

Bt Tiu
Bt: nh gic, tiu: dp gic. nh dp gic gi trong
nc.

Tin nghi bt tiu, vic ngoi ng nhung.

Kim Vn Kiu

Bt Trn
Bt: tm, trn: qu. Tm mn n thin h cho l ngon v
qu nht: gan rng, ty phng, thai con bo, ui c gy,
ch tht c, mi i i, bn tay gu, nhng heo con.

C ni cho tm th sau ny l bt trn: yn so, hi sm,

bo ng, hu x, lc cn, cu khng, t b, hng chng.

Bt trn chng mi gii lng cho qua.

Trinh Th

Bt Trn K Phng
Tm phng thuc l tr bnh.

Li thng bt trn k phng.

Lc Vn Tin

Bt V
Bi thuc gm c tm v.

Thp tuyn bt v sn dnh mt thang.

Lc Vn Tin

Bu Nc
Bu: qu bu, nc: nc nh. Ca bu ca nc nh.
Do cu: S quc v d vi bu, duy d thin nhn vi bu.
(Nc S khng c g l qu, ly ngi hay lm qu).
Ngha bng: Ngi ti gii.

Ri run bu nc hng tri snh nhau.

Hoa Tin

Bc u
Tn chm sao c 7 ci mc bc cc, cn gi l tht
tnh. Bc u honh thin d dc lan. (Bc u ngang tri,
m khuya). Tn v thn ch sao Bc u.

Bc u, nam to chia t hu.

Th C

Bc Khuyt
Bc: phng bc, quyt: ci lu canh ca cung.
Ngy xa bao gi ngi ta cng dng ci quyt nm v
pha bc cung in, nn gi l bc quyt nm v pha bc
cung in, nn gi l bc quyt. Tuy th V ng cung c
ng quyt v bc quyt (tc Thng long quyt (hng
ng) v Huyn v quyt (hng bc)).

Sa m o ly v bc quyt, ngn quang minh hun mt

tm tm can.
Vn t V Tnh v Ng Tng Chu

Bc L
Bc: phng bc, l: xm. Tn mt khc nhc dm do
Vua Tr t ra. V sau xm k n gi l bc l, ni hay c
nhng khc nhc dm ao.

Ka bc l nga xe sum hp, mi tnh duyn khen k

kho dt du.
Ph C

Bc Nam
Tn hai phng trong bn hng. Hai phng ny i
chi nhau, dng ch v xa cch hoc ni n s gp g
kh khn.

Xin ng ra d bc nam.

Ca Dao

Bc Quyt
Xem bc khuyt

Bc Thn
Bc: phng bc, thn: sao. Mt ta tinh t v
phng bc, cn gi l Bc cc.

Bc thn mc x x,
Ch em thc dy lo ngh i bun.
Ca Dao

Bn S
Do ch x tc. X: bn, tc: con s (ng ra l con
cng). Ngy xa u Nghi v con cng bnh phong, bo
h ai bn trng mt cng th g con gi cho. L Uyn tc
ng Cao T bn trng v c v. V sau ng Cao
T lp con ca u Nghi lm Hong Hu. Ngha bng: Hi
v hoc kn r.

Lng cung kim rp ranh bn s.

Cung On

Bng Hon
Bng: nc gp lnh ng li, hon: vi la. Sch Lang
Hong k chp: Thm Hu Vn mt mnh ngi trong nh
hc bng thy mt ngi con gi i vo, em theo mt ci
khung quay t. Lc by gi, gi thi, ma phi phi nh

t. Ngi con gi nh chiu gi dng ci khung quay ma

nh quay t tng si, tng si khng dt. c mt cuc
tng Thm v ni: "y l bng t (t trong sut nh bng)
ng c th dt thnh bng hon". Ni on lin bin mt.
Thm dt thnh bng hon v lm mt ci qut, ma h
cm trong tay, khng qut vn mt.

Bng H
Bng: nc gp lnh ng li, h: ci bu. Hai cht u
trong sng c. Mu bng pha l li ng bng th mi
ngi u c th trng thy r rng tnh cht trong trng
ca n. Th c:

Lc Dng thn hu nh tng vn.

Nht phin bng tm ti ngc h.
Ngha l:

Lc Dng bn hu nh cng hi.

Mt tm lng bng ti ngc h.
Bng h ri xung lm than.
T Tnh Khc

Bng Nhn
Bng: xem ch Bng h, nhn: ngi. Ngi ng trn
bng tuyt. Tri huyn H Sch nm mng thy mnh ng
trn phin bng tr chuyn cng ngi ng di phin
bng. C k gii thch gic mng y nh vy: "ng trn
bng thuc v dng, ng di bng thuc v m".
l cu chuyn m dng (tc v chng). ng H Sch

lm cho m dng lin lc vi nhau, tc l ng lm mi

gii vy. V sau hai ch bng nhn dng ch ngi lm
mi.

S tnh ng vi bng nhn.

Kim Vn Kiu

Bng Sn
Bng: xem trn, sn: ni. Dng Quc Trung i Vua
ng Huyn Tng, tnh ngi tham lam, kt b ng
ng c. C ngi khuyn tng duyn sao khng n
nhp bn vi k tay chn ca Quc Trung th Duyn tr li:
"i vi cc ng th Dng Quc Trung nh l ni Thi
Sn. Nhng ti ch xem nh l mt hn ni Thi Sn bng
bng m thi, n khi mt tri ln lm cho tan r th bn
cc ng cn nng ta vo u c na?".

Ni bng khi thy mt tri hn tan.

Nh Mai

Bng Tiu
Bng: xem trn, tiu: tan ra nc.

Thnh ra c tt kh phn bng tiu.

Hoa iu Tranh Nng

Bng Tuyt
Bng: nh trn, tuyt: hi nc trn khng trung gp kh
lnh ng li v ri xung. Bng tuyt l hai cht trong
trng. Ngha bng: thanh khit.

Thi nh bng tuyt cht hng ph phong.

Kim Vn Kiu

Bng
Tn th chim rt ln. Trang T: C mt con chim tn l
bng, lng nh ni Thi Sn, cnh nh my ln trn tri,
c th bay mt ln n 3000 dm. Ngha bng: dng v
vi k anh hng ch kh ln lao.

Cn bng ph sc rng my phi th.

Phan Trn
hoc dng ch ng s xa xi.

Cnh bng khi nhy gi xa.

Nh Mai

Bng Hu
Bng: b bn, hu: bn.

Ngha bng hu, bo trung trinh.

Nh Mai

Bt Bnh
Bt: khng, bnh: cng bng, ngay thng. Hn th: Hng
vi thin h t bt bnh (Hng vng v thin h sa tr
nhng iu bt bnh).

Chng qua l s bt bnh.

hay
Gia ng du thy bt bnh m than.
Bt bnh li c ngha: khng p trong d. L Thng n

thi: Trung tm dic bt bnh (Trong lng cng bt bnh).

Bt bnh ni trn ng ng sm vang.

Kim Vn Kiu

Bt ng
Bt: chng, ng: cng nhau. Chng ging nhau.

V u y phc bt ng.
Nh Mai

Bt ng
Bt: chng. ng: lay chuyn, hot ng, ng chm.

M ta bt ng na ngi sinh nghi.

Kim Vn Kiu

Bt K
Bt: chng, k: hn. Khng ng c m c, khng hn
m gp.

Gp cn v gi tai bay bt k.
Kim Vn Kiu

Bt Minh
Bt: chng, minh: sng.

Trch Vua thng bt minh.

Nh Mai

Bt Nhn

Bt: chng, nhn: lng thng ngi.

Tung v ngha bt nhn.

Kim Vn Kiu

Bt Php
Bt: chng, php: php. Chng theo lut php.

Lm iu bt php ti th ti ai.
Nh Mai

Bt Si Bt Lung
Bt: chng, si: ngy ng, bt: chng, lung: ic. Do cu
Bt si bt lung, bt tc a c a cng (Chng ngy chng
ic khng th lm ng gia b gia c). i Vua ng
i Tng, Quch T Nghi c ngi con tn Ai, kt duyn
vi Thng Binh cng cha. Hai v chng khng c
tng c. Ai bo v: "Mnh ng c cy con Vua, cha ta
khng thm lm Vua y thi". Cng cha vo tu vi i
Tng. Vua bo: "Chng con bo vy m ng y. Nu
Quch mun lm Thin T th thin h u c v vi ta".
Ni on Vua an i, bo cng cha v vi chng. Quch
T Nghi bit chuyn, giam con li on vo triu chu ti.
Vua ng ni: "Bt si bt lung, bt tc a c a cng".

Bt Ti
Bt: chng, ti: c th lm c vic.

Qun rng ci k bt ti th.

Lc Vn Tin

Bt Tri Bt Un
Bt: chng, tri: bit, bt: chng, un: gin. Do cu lun
ng: Nhn bt tri nhi bt un, bt dit qun t h? (Ngi
ta khng bit sc mnh m mnh khng gin, chng cng l
bc qun t ?)

Bt tri nhi bt un, hu c tt hu ln.

Si Vi

Bt Vi
H L, qun Dng ch, mt nh thng mi ln
i Tn, bun bn t Triu. Lc by gi, Trang Tng
Vng tc D Nhn b bt lm con tin t Triu. Bt Vi mi
b tin bc mu cho Trang Tng Vng c v lm
Vua, li dng cho Tng Vng mt ngi thip c
cha nhng Vng khng hay bit g c. Ngi thip sanh
c mt ngi con tn l Chnh, tc Tn Thy Hong.
Thy Hong tn Bt Vi lm Trng Ph. L Bt Vi t thng
vi Thi Hu (tc ngi thip c), v sau s Thy Hong
tr ti nn t st. Bt vi c lm b L Th Xun Thu cho em
treo trc quc mn, h ai sa c mt ch thng cho
ngn vng. Sau mt thi gian, khng ai sa c mi
em xut bn.

Bt Vi g v D Nhn ly lm.
Lc Vn Tin

Bu Tri

Do ch H thin (H: bu, thin: tri). Phi Tn hc o

tin, gp Trng Thn thng treo mt ci bu rt ln
trong c c tri t, trng sao. m n Trng chui
vo y ng, nnc ngi gi l h cng (ng c bu).
Ngha bng: Mi ngi ring mt ci.

Bu tri rong chim phong quang.

Hoa Tin

B Liu
Do ch "chit liu". cu B Kiu gn Trng An, mi
khi bn b a nhau n bn cu, thng b mt nhnh
liu tng nhau lm roi nga. Nn sau dng ch "b liu"
ch s tin bit.

Rng T b liu ln ng.

Hoa Tin

B Qu
Do ch "chit qu". Trong mt bi i sch Khc Sn
c cho rng thi cng nh l b mt nhnh qu trong
rng qu. n inh Dun thi: Nho h c nhn tn chit qu
(Bn c vui mng va b qu). C ngi li cho rng: Thi
cng nh b c cnh qu trong cung trng. Ngha
thng thng: thi .

Mt mai b qu thim cung.

Ca Dao

Bo Hp My Tan

Nhng cnh bo va t hp vi nhau , vi tan r

ngay v nhng m my cng vy. Bo, sng nh tan
i u khng th bit trc c, my, gi thi bay i u
cng khng ai bit trc c. Nn dng v vi nhng
ci g khng c tnh cch bn vng, t hp khng chng.

Ri y bo hp my tan.
Kim Vn Kiu

B Rng
B: bc thm trong cung Vua. Rng: mt con vt trong
bn con vt linh thing (t linh: long, ln, quy, phng). Kinh
Dch c cu: "Long phi ti thin" dng v con rng vi
Vua, nn sau dng con rng tng trng cho Vua nh:
b rng, thuyn rng, mt rng.

Thnh lin mong tin b rng.

Chinh Ph Ngm

B T
B: xem ch trn, t: cho m i. Co t Vua m i.
Li ni tn knh t rng k by ti khng dm ni thng vi
Vua, ch ni vi ci b m thi.

B t vng ch c truyn.
Hoa Tin

B i
B: dng ch mt ci g mnh mng rng ln, i: tnh
yu. Tnh yu mnh mng nh b.

Lm cho b i khi y khi vi.

Kim Vn Kiu

B Du
B v rung du. Do bn ch: Thng hi tang in
(B c rung du)vit tt li. Theo thn tin truyn: Tam
thp nin vi nht bin, thng hi bin vi tan in (C 30
nm li c mt ln thay i, bin c ha thnh rung du,
rung du ha thnh bin c). Ngha bng: thay i ln lao.

Tri qua nhng cuc b du.

Kim Vn Kiu

B Gic
Do ch Gic hi. Pht ly vic gic ng lm tn ch. B
l ni gio dc ca Pht rng ln nh b. Ai c
siu thn tc l qua b gic, nhng k cha c gic
ng th cn bn m.

L bum gm thi gi t b gic, donh m nh ch k

trm lun.
Chiu L

B Hon
Do ch: Hon hi. Nhng ngi ra lm quan khi thng,
khi gin b nhng mi bp bnh nh con thuey62n i gia
b nn lc v hu ngi ta gi l n bn (Hon hi ba
o chu k ngn: B hon sng to, n bn). Tin
truyn thp di chp: Nhan Chn Khanh tn s, c v o

s bo rng: "t cht ngi c th th c v s thnh

tin, khng nn chm on trong b hon".

Cnh bum b hon mnh mang.

Cung On

B Kh
Do ch: Kh hi. Ch nh Pht v nhng ni kh i
mnh mng nh l gia b.

Bt trong b kh, bo u bn m.
Cung On

Bn Tng
Kinh Thi: Huynh huch v tng, ngoi ng k v
(Anh em nh nhau bn tng, nhng chng vi nhng k
n gy s). Huch tng: dng ni anh em bt ha.

D khi chnh lch bn tng cng ngui.

Quc S Din Ca

Bnh Cn
Bnh: bnh tt, cn: ci r, ngun gc.

Bnh cn khng l du quanh.

Bch Cu K Ng

Bp Tri
Do ch thin tr. Tn mt chm sao gm c 6 ngi sao
ch vic nu n (Thin: tri, tr: bp).

Bp tri sn hay sao?

Bch Cu K Ng

Bi Hoi
Bi: thng xt, hoi: nh trng.

Nh chng thng chng lng sao bi hoi.

Hnh Thc Ca

Bi Hoan
Bi: nh trn, hoan: vui v. au n v vui v ln ln.

Bi hoan my ni m chy trng cao.

Kim Vn Kiu

Bi T
Bi: nh trn, t: tnh thng yu.

Mnh mng ca bt bi t hp ai.

Phan Trn

Bi Thit
Bi: nh trn, thit: rt.

Lng thip ring bi thit m thi.

Chinh Ph Ngm

Bi Thu
Bi: nh trn, thu: ma thu. Cnh sc ma thu tiu iu
bun b khin ngi ta thng xt. S T: Bi tai thu chi vi
kh d (au xt thay kh tri ma thu).

Ging bi thu gi k c phng.

Cung On

Bi Thng
Bi: nh trn, thng: au n.

Kh bi thng sc nc h lc hoa.
Cung On

Bi Tin
B: da, tin: roi.

Git b tin sp sn vo ra tay.

Kim Vn Kiu

B Cc Thi Lai
B: vn en ti. Cc: rt, ht sc. Thi:tt. Lai: li. Khi
no n ci ch ht sc xu tc th bt u tt tr li.
Ngha thng thng: Cuc i lun chuyn ht thnh n
suy, ht suy n thnh. Xem: B Thi.

Trong c b cc thi lai.

Lc Vn Tin

B Sc T Phong
B: kia, sc: keo bn, t: y, phong: di do. Do cu:
Phong b, sc th (Hn bn ny, km bn kia). ni
c bn ny mt bn kia.

L g b sc t phong.
Kim Vn Kiu

B Thi
Tn qu b v qu thi. Tri giao thng c thng sut
th gi l thi, nu khng thng sut th gi l b. Vn s khi
xu gi l b, khi tt gi l thi. Ngha thng thng: xu tt.

Phng ln bit thnh suy b thi.

Lc Sc Tranh Cng

B Th
B: kia, th: y.

ng rng b th nht th.

Kim Vn Kiu

B Vn
B: xu, vn: kh s ca mt quc gia, ca mt ngi...

Gp tun b vn gian trun khng ni.

Hnh Thc Ca

Bch
Tc Bch Ngc. Tn mt ngi thip ca Nh Nam
Vng. Trong bi c Bch Ngc ca c cu: Bch Ngc tiu
gia n bt cm phan qu c (Bch Ngc gi nh ngho,
chng dm vinh ph qu). V sau ch bch ngc dng
ch gi nh tm thng hoc y t.

Li nh Bch quyt liu cho xong.

Phan Trn

Bch

Tc Bch Ngc. Tn mt ngi thip ca Nh Nam

Vng. Trong bi c Bch Ngc ca c cu: Bch Ngc tiu
gia n bt cm phan qu c (Bch Ngc gi nh ngho,
chng dm vinh ph qu). V sau ch bch ngc dng
ch gi nh tm thng hoc y t.

Li nh Bch quyt liu cho xong.

Phan Trn

Bch Huyt
Bch: xanh, huyt: mu. Trang T: Trnh Hong ngi
i Chu Linh Vng bit php l. Mt hm c ngi x
khc em dng mt con ngi ta bng ngc v gm
bng . Hong tu l nh thnh c ca Vua mi c
c nhng cng vt y. Ngi nc Chu cho Hong l
k xu nnh nn c Vua yu, bn git i. Huyt chy thnh
ngc xanh, cn thi hi bin u mt. (Theo Thp Di K)

Bch Y
Bch: vch, y: o. Th mn may bng vi hay bng hng
dng che vch.

V may mn ng duyn ai c tr, nt bch y cho cht

bi no ri.
Tn Cung N On Bi Cng

Bch Trung Hu Nh
Bch: vch, trung: gia, hu: c, nh: tai. Tc ng ta:
Rng c mch, vch c tai. Ngha bng: vic du kn o

n u ri cng c ngi bit.

Bch trung hu nh.

Tc Ng

Bim Quyn
Bim: ging chc quan, quyn: quyn th.

Cng v mc nnh bim quyn ui ra.

Lc Vn Tin

Bin i
Bin: ch gip gii vi nc khc, i: ca ni bin
gii gia hai nc.

ng my bin i chim bao cho lin.

Hoa Tin

Bin Bo
Bin: xem trn, bo: em tin n.

Va nghe bin bo vi hu quan sai.

Hoa Tin

Bin nh
Bin: nh trn, nh: sn. Ch i: ng ngha vi bin
thy. Ch bin gii.

Bng u c khch bin nh sang chi.

Kim Vn Kiu

Bin Giang
Bin: mt bn, giang: sng. Mt bn sng.

Rng tu ty ti bin giang.

Hnh Thc Ca

Bin Khn
Bin: ch gip gii vi nc khc, khn: ca ca mt
quc gia (ngha bng). "Khn d ni gi, qu nhn ch chi
khn d ngoi gi, tng qun ch chi" (T khn tr vo ta
ch ng, t khn tr ra tng qun ch ng) (Theo s k,
li ca Vua ni vi v i tng).

Min bin khn hai nm chia sc gic, vng lng ti bao

qun th nguy.
Vn T V Tnh v Ng Tng Chu

Bin Ngu
Bin: nh trn, ngu: gc. Ngha bng: ch xa vi.

Song nghn dm xa vi b ta, gp cnh cn gi cht

bin ngu.
Ty H Ph

Bin Phong
Bin: ghi chp, phong: nim li.

Ca ngoi li thy c t bin phong.

Nh Mai

Bin Quan

Bin: ch gip gii vi nc khc, quan: ngi lm

vic cho triu nh. ng quan ngoi bin gii.

Li bin quan bo thc l khng sai.

Nh Mai

Bin Thy
Bin: nh trn, thy: bin gii.

Nghnh ngang mt ci bin thy.

Kim Vn Kiu

Bin Mu
Bin: ci m ca quan v, mu: mt th binh kh mi
nhn, cn di. Dng chung ni v v.

Rp em hn mc buc vo bin mu.

Hoa Tin

Bin Thn
Bin: nh trn, dng ch v v, thn: ti. Ti quan v.

Hai bn hai dy bin thn.

Nh Mai

Bin Dch
Bin: thay i, dch: i.

Thy i vng th ln c t, bin thu c thng bin

dch.
Tch C Ninh Th Ph

Bin Ha
Bin: nh trn, ha: thay i mt cch t nhin. Ngha
thng thng: thay i.

No tng bin ha nhng vui yn lnh.

Hnh Thc Ca

Bin Bch
Bin: tranh lun iu phi tri, bch: trng, r rng. Trnh
by nhng l l ci cho c r rng.

Quyt nagy bin bch mt b.

Kim Vn Kiu

Bin Bit
Bin: xem xt phn bit, bit: phn chia.

Tic khng bin bit ng chu.

i Nam Quc S

Bin Chit
Bin: nh trn, chit: phn on.

Biu tu bin chit thit thch minh.

i Nam Quc S

Bin Oan
Bin: tranh lun iu phi tri, oan: b khut v mt vic
bt bnh, khng c m ngi ta nghi cho mnh.

Thin lao bit c bao gi bin oan.

Nh Mai

Bin Tinh
Bin: ci bng g sn son thip vng, tinh: l c thu
v c tua. Khi Vua ban li khen thng cho mt ngi no
thng thu vo c tinh (hoc sinh) hay khc vo tm bin.

bi sai li thy bin tinh ch bi.

Hoa Tin

Bin Thc
Ngi i chin quc t Mc, h Trnh tn Vit
Nhn (Bin Thc l mt tn danh y rt xa). T thi Hin
Vin Hong c ch ny ri. V sau v mun ca tng
ti ca (Vit Nhn nn ngi ta gi l bin thc), c
Trng Tang Qun truyn dy nn Bin Thc tinh thng
v y thut. Ght Bin Thc ti gii hn mnh, mt ng ng
y trong triu cho ngi m st. Sch thuc ca ng
li vit rt kh hiu v th nn nhiu ngi ch thch khc
nhau.

Bit Ly
Bit: chia ra, ring ra, ly: la. T gi mt ngi no
i.

Nghn cu trn trng, trm li bit ly.

Nh Mai

Binh Cch
Binh: kh gii nh gic nh: cung, tn, gio.

gm... Vt dng ch nhng ngi cm cc th kh gii

y. Cch: da thuc ri. M o gip lm bng da thuc.
Ngha bng: gic gi.

Gp cn binh cch ngho nn cng thng.

Kim Vn Kiu

Binh ao
Binh: nh trn, ao: dao. Ngha bng: gic gi.

i xa my trn binh ao.

Hoa Tin

Binh o
Binh: nh trn, gic gi, o: n.

Pht ao binh o quan thnh.

Lc Vn Tin

Binh Hu
Binh: nh trn, hu: sau. Binh lnh theo sau.

L tin binh hu, khc k tp cng.

Kim Vn Kiu

Binh M
Binh: nh trn, m: nga. Trong qun lnh bao gi cng
c rt nhiu nga. Dng ni v qun lnh.

Quyt em binh m b n tm quanh.

Nh Mai

Binh Nhung
Binh: nh trn, nhung: binh kh hoc binh lnh.

Lung lng nt d binh nhung dy lon.

Lc Vn Tin

Binh Qua
Binh: nh trn, qua: mt th binh kh. Ngha thng
thng: chin tranh.

Binh qua gp lc phn nhng li v.

i Nam Quc S

Binh Quyn
Binh: binh lnh, quyn: c y thc, cho php ch huy
qun lnh.

Binh quyn trao k chn tay.

Hnh Thc Ca

Binh S
Binh: nh trn, s: s vic.

ng rng binh s l u.
Nh Mai

Binh Tnh
Binh: nh trn, tnh: tnh hnh.

m khuya lt thy binh tnh.

Hoa Tin

Binh Uy
Binh: nh trn, uy: oai nghi hng cng.

Binh uy t y sm ran trong ngoi.

Kim Vn Kiu

Bnh
(Bnh Tuyn) Tn khu vn ca Vua Hn V lm ti
Cn Minh Tr.

Gic, Bnh hai v thanh tao mt ln.

Hoa Tin

Bnh Bng
Bnh: bo, bng: tn th c. Bo lnh nh trn mt
nc khng c ch nht nh. C bng mi khi gi thi bay
i u i khng ai bit trc s dng li ni no. Ngha
bng: tri ni, khng c ch nht nh.

Bnh bng cn cht xa xi.

Kim Vn Kiu

Bnh Chng
Tn mt ta nh gm c ba cng th: thng th, trung
th v mn h. Ti ta bnh chng ng quan ln nht l t
tng. Thit lp t i ng.

Sang yu sm d ta Bnh Chng.

Hoa Tin

Bnh Dng

Tn t. Xa Vua Nghu ng .

Bnh Dng nht nguyt rng kiu.

i Nam Quc S

Bnh a Ba o
Bnh: bng, a: t, ba: sng nh, o: sng ln. t
bng ni sng. Ngha bng: Nhng hon nn, nhng vic
ln lao xy n mt cch bt thnh lnh.

Bnh a ba o, mt pht xa trng my bc.

Vn T

Bnh Khang
Tn mt xm nh Tng An (kinh ) bn Tu. Xm
ny dnh ring cho bn ca k . Mi nm, sau khi thi ,
cc ng tn s thng n y tiu khin.

Bnh khang nn n by lu.

Kim Vn Kiu

Bnh Khng
Bnh: yn n, khng: yn vui.

Tin a hai ch bnh khng vi lng.

Phan Trn

Bnh Lng
Bnh: bo, lng: sng (Xem ch bo nc).

Mnh duyn bnh lng cn nong n.

Tn Th Tng

Bnh Minh
Bnh: ngay thng, minh: sng. Tri bt u sng.

Ra i va thu bnh minh.

Lc Vn Tin

Bnh Ninh
Bnh: yn n, ninh: yn.

Anh thong th, ch bnh ninh, c mng.

Phan Trn

Bnh Nguyn Qun

i chin quc, con Triu V Linh Vng, tn Thng,
c phong t Bnh Nguyn, lm tng nc Triu.
Triu b Tn vy rt gp mi dng Mao Toi c hn vi
S, li cu cu vi Tn Lng Qun Ngy, bn gi vng
c nc Triu. Bnh Nguyn Qun tnh hiu khch, lc
no trong nh thc khch cng trn 3000 ngi. ng thi
c cu: Bt tri can m hng thy th, Lnh nhn khc
c Bnh Nguyn Qun (Bit ai gan rut nh mnh, khin
ngi li nh n Bnh Nguyn Qun).

Mua t thu ly tng Bnh Nguyn Qun.

Hoi C Ngm

Bnh Sa
Bnh: bng, sa: ct. Bi ct bng phng rng ln.

Chi ng tung li bi bnh sa.

Th C

Bnh Si
Bnh: ci bnh, si: ri. Bnh ng nc cam l tc th
nc php khi cng t, thy cha ri th nc y khp
bn phng hng.

Thiu b son bnh si, thiu tch trng c sa.

Si Vi

Bnh Sanh
Bnh: thng, sinh: sng. Trong cuc i sng ca
mnh. Lun ng: Cu yu bt vong bnh sinh chi ngn (iu
ct yu l khng qun li ni trong lc mnh cn sng).

N bnh sinh, ni tc t cha n.

Hoa Tin

Bnh T
Bnh: thng, t: xa, vic qua. o Tim thi: Xc
tch din c lo, Huy chng o bnh t (Dn tic mi bn
xa. Cn chn thut bnh t).

Ngha bnh t cha h quen bit.

Th C

Bnh Thnh
Do bn ch a bnh thin thnh trong Kinh thi. a bnh:
sa sang t chc li di t, thin thnh: lm cho nn,
cho yn n trn tri. Ngha bng: Sa sang mi vic quan

trng.

Bnh thnh cng c by lu.

Kim Vn Kiu

Bnh Chc D Du
Bnh: cm, chc: uc, d: m, du: chi. Th c: Tr
on, kh d trng, H bt bnh chc du? (Ngy ngn
m di qu. Sao chng chong uc chi?). Tic thi gian
i qu mau, m chon ht mt phn ln, ch c cch t
uc chi ban m cho ph th gi.

Rt nhng khch dng xun yn cnh, r r nhau bnh

chc d du.
Ph Thuc Phin

Bnh Di
Bnh: cm, di: o ng.

Lng bnh di sao n b hoi.

T Tnh khc

Bng Tha
Do ch D quang (D: tha, quang: sng). Theo S
k: Ngi con gi nh ngho, cng mt ngi con gi nh
giu dt vi chung vi nhau. Ngi con gi nh ngho ni:
"Ti khng c tin mua n, m n ca ch th sng d
tha, vy ch cho em ci nh sng tha y". Ngha bng: n
hu m khng tn km g. Nhng c ni cho ch "bng
tha" ng ngha vi ch "thm ly". Gn ngi hay th

cng hay theo.

Gn soi may c nh ring bng tha.

Hoa Tin

B o
B: i trn, o: trn. Trn trnh. Nhng ngi c ti
trn trnh th gi l b o. T truyn: Tr vi b o cha
(Tr l mt ng Vua khin ngi ta phi trn trnh).

Khu khi hm n t nhng b o.

Nh Mai

B
Th cy cao, to chng 10, 12 thc, l hnh trn, ht
dng lm trng ht nim Pht. c Pht Thch Ca
ngi cy b trc khi gic ng. Ca b : ca Pht.

Cng nhau nng ca b .

Kim Vn Kiu

B Liu
Th cy thy dng, yu t nht trong loi cy. C
Duyt v Gin Vn cng tui. Nhng Duyt ru tc u bc
c, Gin Vn mi hi v sao, th Duyt p: "Th cht ca
b liu thy ma thu n th ho rng ri, cn tng b
th u c tri qua sng tuyt vn cn tt ti". Ch b
liu dng ch th cht yu ui, nht l n b.

Nt thn b liu, n ngh trc mai.

Kim Vn Kiu

B Lun
B: tn mt th lng lc. Xa: xe. Ngy xa ngi ta
dng th c b bc bnh xe i cho m. Khi triu nh
phi cc quan i phong thn sng, thn ni th dng xe b
(t xe bnh st c vn c b) ng th xe ny m, khng
hi n c cy.

V cu lng khu, bnh xe m b.

Hoa Tin
. Xe b li cn dng i rc ngi hin.

Xe b lun du cha gp Thang Vn

Nguyn Cng Tr

B Tt
c tt ting: B tt thy (Bodhisatha) ch nhng
ngi t gic c bn tnh mnh m ph cho chng
sinh.

Nhn cu chng, si vui lng b tt.

Si Vi

B Tin
B: c b, mt loi cy lc, tin: roi. Roi bng th c b
kt li. Hnh pht khoan hng khng ct lm cho k phm
ti au n, ch ct lm cho xu bit li m cha. Sch
Hn th: Lu khaon lm Thi Th Nam Dng khoan dung
lng, ngi trong ht c li ch dng roi b trng pht
bit nhc m thi.

B
(Anh B) Ban u gip Hng V, sau tr v gip Vua
Hn Cao T, lit vo hng cng thn. Lc thin h yn,
B c phong Hoi Nam Vng. B thy Hn Tn, Bnh
Vit u b git, s ha ly n mnh, lin ni lon, nhng
vn b Hn Cao T dp c.

H c lng nh Hy, B cht no.

ng Trn Thng

B Kinh
Do bn ch: "B qun, kinh thoa" rt ngn li. B qun:
qun bng vi, kinh thoa: trm ci u bng gai. Lng
Hng nh ngho, bit trng kh tit, li hc thc uyn bc.
Ci ngi v l nng Mnh Quang. Lc mi v nh
chng, nng trang sc lng ly. Lng Hng by ngy
khng nhn n v. Mnh Quang mi trt lp o qun p,
u ci thoa gai, mc qun vi hu h chng. Lng
Hng mng bo: "y mi chnh l v ca Lng Hng".
Hng khng mng danh li, ch cng v cy ba dt ci
sinh sng nhng bao gi v cng ht lng cung knh
chng. Mi ba cm, v bng mm ngang my t lng
knh trng. Ch b kinh dng ch ngi v, Cc ch:
kinh nhn, kinh ph, sn kinh, chuyt kinh u dng ch
b v.

cho vo bc b kinh. (Kim Vn Kiu

B Hnh

B: bc, hnh: i. i chn.

Ch em sm sa b hnh chi xun.

Kim Vn Kiu

B Quan
Tn mt b mch trong thn th.

B quan bn t mch ngay ph hng.

Lc Vn Tin

B Di
B: v vo, di: thiu st. Thm vo nhng ch thiu st.

B di cn chuyn trch tin.

i Nam Quc S

B Thin
B: v, thin: tri. Tng truyn b N Oa, con gi Vua
Phc Hy i Thng c thng luyn ng sc v
tri. Ngha bng: Cng c ln lao.

Long chc qun b thin dc nht.

Lc Sc Tranh Cng

Bc Phng
Bc: bi, phng: chim phng, mt trong bn con vt linh
thing (long, ln. quy, phng), em li im lnh v ch c
i thi bnh mi xut hin. Con mi gi l hong v con
c phng. T truyn: Th xem bi th c nn g con gi
cho Kim Trng khng? Bi c mt qu rt tt: Phng

hong vu phi, ha minh tng tng... (Chim phng, chim

hong cng bay, ho hp ting ku nghe lanh lnh).

K bc phng, ngi mng ln.

Bn N Thn

Bc Tim
Bc: bi, tim: th. Dng th bi.

Chnh u nh th bc tim.
Th C

Bc Tri
Do ch: thao thin (ngp tri). Ngha en: Nc lt to
ln nh ngp c tri. Ngha bng: Ti c ln lao nh lt ln
ngp tri. Li c ngha: tnh kh ngng nghnh. Thao thin
cng t (Ho kh thao thin).

Thc Sinh quen thi bc tri.

Kim Vn Kiu

Bc
Tn mt con sng. i Xun Thu Vua nc V i qua
sng Bc, nghe c ai n mt khc, ting n dm lm.
Vua hi ra th trc y c quan Thi S ca Vua Tr trm
mnh y. Quan Thi S lc sinh thi hay n ht nhng
bn n dm cho Vua nghe. Nhng bn n ny lu
truyn trn sng Bc. Li c tch trai gi nc Trnh, nc
V thng hn h nhau ra b sng Bc v rung du
tnh t.

Ra tung trn Bc trong du.

Kim Vn Kiu

Bc Bch
Bc: phi ra, bch: t by. By t mt cch r rng.

My li bc bch dng th cho nng.

N T Ti

Bc Hin
Bc: si nng, hin: dng. Dng s si nng. i
Tng c ngi lm rung ngi si nng thy m p d
chu lm, mi bo v: "Nu ta em nh nng ny dng ln
Vua hc s c trng thng" (Ngi lm rung kh di
tng Vua cng thiu thn lnh lo nh mnh nn ly vic
si nng lm qu). Ngha bng thng dng: Tng phm
tuy tm thng nhng lng ht sc thnh knh.

Bi Bn
Bi: chn thng dng ung ru, bn: mm. Tic
ru.

Bi bn rn rp tr inh.
Hoa Tin

Bi Cung X nh
Bi: chn, cung: ci cung, x: rn, nh: bng. Lc
Qung c ngi bn lu ngy khng n chi. ng hi
nguyn do v sao th ngi y bo: "Ln trc ng mi ti

ung ru, trong chn y c con rn. Tuy hong s, ti vn

ung nhng lc v th b bnh". Lc Qung ly lm l mi
sc nh trn vch mnh c treo cy cung, bit u khng
phi bng cung chiu xung m bn mnh li lm l rn.
Lc Qung mi yu cu bn ngi li ch c v hi c thy
g khng, th ngi bn p l c con rn. Lc Qung mi
gii thch l do cho bn r v ngi y lnh hn bnh. Ngha
bng: Nghi ng mt cch m h huyn hoc.

Bi Chung
Do ch Hn chung. Theo l xa th khi no c chung
xong, ngi ta c lm l git tru t thn, on ly mu bi
vo nhng ch chung b rn nt.

Khng nh tha bi chung ng H.

Lc Sc Tranh Cng

Bi C
Bi: xy p, c: nn mng.

Cng ly trm tho bi c.

Lc Sc Tranh Cng

Bi Hi
i ti i lui v b i khng t.

Lng th lai lng bi hi.

Kim Vn Kiu

Bi Tip

Bi: ngi mt bn, tip: n nhau, hi nhau. Ngi mt

bn mi tip nhau.

V trong bi tip tic hoa.

Nh Mai

Bi
Mt th l ngy xa dng chp kinh Pht.

Sm khuya l bi phn my.

Kim Vn Kiu

Bi Dip
Bi: nh trn, dip: l.

Cu kinh bi dip vn th ha.

Chu Mnh Trinh

Bi Hon
Bi: eo, hon: ngc. Th trang sc bng ngc dng
eo.

Bng bi hon lp l trng thanh.

Cung On

Bi Nghch
Bi: tri, nghch: tri ngc li.

Bi nghch bt hiu xin sa ming hm.

Quan m Th Knh

Bn Ba
Bn: chy, ba: sng. Bn ba: ngha en l sng chy,
sau dng ni ngi i ni ny ni khc nhc mt nh
nc chy.

Pht nghe ng qun bn ba theo cng.

Lc Vn Tin

Bn Tang
Bn: chy, tang: m tang (m ma). Lo liu vic ma
chay.

Ly chi tch dm, ly g bn tang.

Lc Vn Tin

Bn Tu
Bn: chy, tu: chy. vng mnh lnh ngi ta sai
khin. Chy theo mt vic g.

Bn tu lm chi chn th thnh.

Th C

Bn Tr
Bn: chy, tr: chy n.

Tn l Th bn tr vo kinh.
Hnh Thc Ca

Bn Trnh
Bn: nh trn, trnh: t by cho ngi trn bit mt vic
g.

Lo tiu lt t bn trnh.
Lc Vn Tin

Bn Xu
Bn: nh trn, xu: chy n.

Li danh quen thi bn xu.

Th C

Bn B
Do ch T hi. Ngy xa Trung Quc cho rng ngoi
bn ci ca mnh c b bao bc. Trung Quc gi l hi ni
(trong bin) v ngoi quc l hi ngoi (ngoi bin).

Trn giang san bn b cng l nh.

Nguyn Cng Tr

Bng
(non) Tn hn o trong Bt Hi, tng truyn c tin
. Trong Bt Hi c: Bng Lai, Phng Trng, Dinh
Chu. Xung quanh ba o ny bao bc mt bin nc rt
yu gi l nc nhc (nhc thy) khng ni mt ht
ci. Non bng tc l ni tin . Ngha bng: Ch p
thch th.

Ny vn Lng, ny tranh non Bng.

Hoa Tin
. Bng lai cn gi l bng h. Phng trng: Phng h
v Dinh chu: Dinh h. Ba hn o ny hnh ging bu
ru (h: bu ru). Nhng ch trn ny cn dng ni

mt ngi no cht (hn v ci tin).

Hai ngi mt pht ha v bng chu.

i Nam Quc S
Hay l ni bng h, lng uyn, hay l ni t ph thnh
.
Nguyn Hu Chnh

Bng
(non) Tn hn o trong Bt Hi, tng truyn c tin
. Trong Bt Hi c: Bng Lai, Phng Trng, Dinh
Chu. Xung quanh ba o ny bao bc mt bin nc rt
yu gi l nc nhc (nhc thy) khng ni mt ht
ci. Non bng tc l ni tin . Ngha bng: Ch p
thch th.

Ny vn Lng, ny tranh non Bng.

Hoa Tin
. Bng lai cn gi l bng h. Phng trng: Phng h
v Dinh chu: Dinh h. Ba hn o ny hnh ging bu
ru (h: bu ru). Nhng ch trn ny cn dng ni
mt ngi no cht (hn v ci tin).

Hai ngi mt pht ha v bng chu.

i Nam Quc S
Hay l ni bng h, lng uyn, hay l ni t ph thnh
.
Nguyn Hu Chnh

Bng Tt

Bng: tn th c hao nh thng bay theo gi, tt: mt

loi tre c gai. Do my ch: tt mn bng h (Ca bng
tre, nh lp c bng). Ni ca k ngho nn.

Lc v ng ht tng bng tt.

Nguyn Cng Tr

Bi Hng
Ngi i ng, hng thi, i ngao du cc ni, gp
mt tin n a cho chng mt bi thi c 4 cu:
Nht m qunh tng bch cm sanh,
Nguyn sng o tn kin Vn Anh.
Lam kiu tin th thn tin qut,
H tt khi khu thng Ngc kinh.
(Mt ung qunh tng, trm cm sanh,
Nguyn sng tn thuc, thy Vn Anh.
Cu Lam vn ch thn tin , vt v lm chi n Ngc
kinh.)
Sau Bi Hng i ngang qua mt ci qun, kht nc vo
xin ung, thy c mt b gi. B gi bo ngi con gi l
Vn Anh bng nc ra. Bi Hng thy p mi xin ci
lm v. B gi bo hin b c ci ci ngc, h Hng kim
c ci chy ngc tn thuc th b g. Bi Hng nh
tin cho ci chy, em n lm snh l v c v. Xem
Lam Kiu.

Bi Hng kia d bit dy no no.

Phan Trn

Bung Vn

Do ch vn phng. Phng ring ca hc tr hc hay ni

nh vn c sch lm vn.

Bung vn hi gi nh ng.
Kim Vn Kiu

Bt Hoa
Cy bt tr hoa. L Thi Bch nm chim bao thy cn
bt ca mnh n hoa rt p, t vn th mi ngy mt
xut sc v ting tm lng ly. Xem Bch T.

Bt hoa du v nn tranh.
Hoa Tin

Bt Php
Bt: vit, php: php. Phng php vit ch.

Khen rng bt php tinh.

Kim Vn Kiu

C
Ca Ca
Ca hoc kha. Ting c. Xa gi anh bng ca. ngi
i ng cn gi cha l ca, hoc cha i vi con t
xng l ca. Hai ch ca ca dng gi anh.

Ca ca sao chng chu i?

Lc Vn Tin

Ca Lu
Ca: a ting di v c nhc iu, lu: lu. Lu con ht
thng ca ht y.

Th ca lu d khc canh di.

Cung On

Ca Ngm
Ca: nh trn, ngm: c ting di ra v c ln xung
ging.

Pha ngh thi ha mi ca ngm.

Kim Vn Kiu

Ca Nhi
Ca: nh trn, nhi: ngi.

m Tin nng cng xa l ca nhi.

Kim Vn Kiu

Ca Tiu
Ca: nh trn, tiu: ci.

Mun em ca tiu gii phin.

Cung On

C Sa
Ting Phn Kasaya l mu xu xa. Th o bng gai th
nhum vng. Ch xut gia th khng cn dng nhng
hng la tt lnh, mu sc sc s.

i vi Pht mc o c sa, i vi ma mc o giy.

Tc Ng

C Nc
C gp nc. Vua ti gp nhau mt cch tng c
nh c gp nc. Lu B i vi Khng Minh rt thn mt
m thm. Trng Phi, Quan V khng bng lng. Lu
mi ni vi hai em: "Ta gp c Khng Minh cng nh
c gp nc, thi hai em ng nn ni na". Ngha rng:
Hai ngi gp nhau mt cch tng c.

Ci rng c nc duyn a.
Kim Vn Kiu

Cc L
Cc: ci gc, l: cy l. Lu Hng i Hn gi vic
coi sc vn th cc Thin Lc. Ban m thng thy
mt ng lo, chng gy g l, u gy c la sng. ng
lo xng vi Lu Hng l sao Thi t. V sau ch cc l

dng ch ni duyt lm s sch.

Cc l ln gi s xanh mun i.
i Nam Quc S

Cc Phng
Cc: ci gc, phng: xem ch bc phng. Gc bn gc
xy tr hnh chim phng. Xem: Gc phng.

Cc phng chen bng lt ng my, lp lnh trong

gng da bch ngc.
Tn Cung N On Bi Cng

Cch Cu nh Tn
Cch: b ci c (cch mnh: b mnh ca Vua v Vua
chu mnh ca Tri), cu: c, nh: ly ci g mi, tn: mi.
B c theo mi. C khi ch rt li hai ch ni cho gn.
Cch nh hoc nh cch.

Sau toan cch cu nh tn.

Trinh Th

Cch Tr
Cch: ngn chia ra, tr: ngn li. Xa cch v b vic g
hoc vt g ngn li khng cho gn gi nhau.

Ni qu cch tr, ni mnh trun chuyn.

Phan Trn

Cch Vt Tr Tri
Cch vt: thu l mi s vt, tr tri: bit cho n cng

cc.

Nhiu b cch vt tr tri.

Trinh Th

Ci Quan Lun nh
Ci: trm, chp ln, quan (quan ti): ci hm, lun: bn
lun, nh: n nh, xc nh. Nguyn c cu: Ci quan s
nh (Ci quan: y np hm, s: cng vic, nh: nh,
khng thay i). Tn Th Lu Ngh truyn: i trng phu
ci quan s phng nh (k i trng phu n lc y
np hm s nghip mi n nh). V sau ngi ta i ra
l: ci quan nh lun c ngha: n lc y np hm mi
phn bit c ngi hay k d.

Ci Th
Ci: trm, th: i. Sut trong mt i khng ai ch
ni. Hng Vng: Lc bt sn h, kh ci th (Sc nh ni
h, Khi trm i).

Anh hng ci th pht u l lng.

Lc Vn Tin

Ci Canh
Ci: thay i, canh: sa i.

Ci canh vic nc suy i t y.

Hnh Thc Ca

Ci Nguyn

Ci: sa i, nguyn: u. Ngy xa, sau khi ln ngi

c mt nm, Vua lin ci nguyn, khong t nin hiu v
cng khng na chng ci nguyn. n i Chin Quc,
Ngy Hu Vng i Tam thp lc nin lm nguyn nin.
Tn Hu Vng i thp t nin lm nguyn nin (i li
lm nm u).

Ci nguyn Thin c thnh Long Bin.

i Nam Quc S

Ci Nhm
Ci: sa i, thay i. Nhm: gnh vc mt chc v g.

Kim th ci nhm Nam bnh.

Kim Vn Kiu

Ci Quan
Ci: thay i, quan: xem. Nhn khc hn trc.

Nhc trng phong cnh nay ci quan.

Th C

Ci Tn
Ci: sa i, tn: chn. B ch c em chn vo mt
ch mi khc.

Bao gi ci tn thi hnh.

Phong Giao

Ci Tng Mu Tnh
Ci: i, tng: theo, mu: m, tnh: h. Ngy xa,

nhng ngi trong Hong tc phm tc nng u phi ci

tng mu tnh, ngha l i theo h m.

Ci tng mu tnh ai lao lu hnh.

Hnh Thc Ca

Ci T Hon Sanh
Ci: nh trn, t: cht, hon: li, sanh: sng. ang cht
lm cho sng li.

Php linh ci t hon sanh.

Nh Mai

Ci Trang
Ci: nh trn, trang: phc sc.

Ci trang bt ly Thy Hong thay.

Nh Mai

Cam Ch
Cam: ngt, ch: ngon.

Mi cam ch, l thn hn.

Th C

Cam ng
Tn cy. Tn mt bi th. Thiu B tun hnh cc nc
phng Nam ban b chnh tr hay tt ca Vn
Vng, lm nh di cy cam ng. Sau ngi ta cm
n c ca Thiu B mi lm mt bi th i : ng n
cy cam ng v che cho Thiu B. Ngha bng: v

quan hay tt.

c ca Mch Tu, ngm th cam ng.

Nh Mai

Cam La
Ngi nc Tn, mn h khch ca L Bt Vi, thng
minh. L Bt Vi mun sai Trng ng sang lm tng
nc Yn gip nc y. ng khng chu i, Bt Vi
nh n ti thuyt khch ca Cam La, ng lin nhn li.
Vua Tn bit Cam La c ti, mi cho 10 c xe. 100 ngi
hu i x nc Triu. Cam La khuyn Triu nn ct 5
thnh dng cho Tn Tn tuyt giao vi Yn m kt lin
vi Triu. Triu nghe li dng 3 thnh cho Tn, Tn khng
sai Trng ng sang gip nc Yn na. Triu bit
Tn trit giao vi Yn mi nh nc ny ly 30 thnh,
gi ly 19 thnh v chia cho Tn
Vua Tn phong cho Cam La lm Thng Khanh. Tc
truyn Cam La mi 12 tui c phong Tha Tng l
th. Nhng chng may Cam La mt sm.

Cam La sm gp cng xinh.

Lc Vn Tin

Cam Lai
Cam: ngt, lai: li. C ch Kh tn cam lai (Ht ng
n ngt). Ngha bng: ht sng n cc, ht cc n
sng.

Hay l kh tn n ngy cam lai?

Kim Vn Kiu

Cam Ngn
Cam: ngt, ngn: li ni.

Phi dng ch cam ngn.

Hnh Thc Ca

Cam Tm
Cam: ngt, tm: lng. Ban u ngha l: "Lng lun lun
ngh n nh ming thm ngt c k th m git mi
khoi trong lng". Nay theo ngha: bng lng, ph ch, tha
thch.

Tiu th trng mt dng cam tm.

Kim Vn Kiu

Cam Ton
Tn mt ci cung i nh Tn, xy dng li ni Cam
Ton.

Khi Cam Ton m mt thc my.

Chinh Ph Ngm

Cam V Tng Xa
Cam: ngt, v: ma, trn ma thch hp, tng: theo, xa:
xe. Bch L Trung, Tng trn T Chu, ni ting l mt
ng quan rt tt. Trong ht b i hn, ng i ngang lin c
ma ln xung. Bn ch cam v tng xa dng khen
ng quan chnh tr gii hay c tnh tt.

Cm Mo
Cm: Nhim phi, mo: ng chm n. Nhim phi
gi lnh, nng... nn sanh bnh.

Phong sng cm mo dng iu mi an.

Hnh Thc Ca

Can Chi
Mi du gi l thp can hoc thin can, hip vi 12
du l thp nh chi hoc a chi. Hai ci hp thnh ngy gi
thng nm. Thp can: Gip, t, Bnh, inh, Mu, K, Canh,
Tn, Nhm, Qu. Thp nh chi: T, Su, Dn, Mo, Thn, T,
Ng, Mi, Thn, Du, Tut, Hi. Ngi ta thng dng can
chi vo vic bi ton.

Can chi u trong tay.

Lc Vn Tin

Can Danh
Can: xc phm, ng chm n. Danh: ting tm, danh
gi.

Song chng can danh phm ngha.

Si Vi

Can Lin
Can: c quan h dnh dp n, lin: lin vi nhau.

Nh y c d chi m can lin.

Nh Mai

Can Qua
Can: ci mc lm bng da dng che thn th, qua:
ci gio. Ngy xa dng hai th ny lm kh gii thng
thng trong cc trn nh. Nn sau hai ch can qua dng
ch cc cuc chin tranh. Kinh L: Nng b can qua di v
x tc (Thng can qua gi x tc).

Dn mnh trong m can qua.

Kim Vn Kiu

Can Tng
Tn mt thanh bu kim. Tn ngi rn thanh kim.
Can Tng ngi nc Ng, V tn Mc Gia. Lc can
Tng luyn kim, nu mi st khng chy. Mc Gia ct
tc v mng tay b vo l, st u chy ra, mi lm thnh
kim tt. Kim gm c mt cp. Cy dng ly tn can
tng, cy m ly tn Mc Gia.

Ngoi bin thy rch mi can tng.

Nguyn Cng Tr

Can Thnh
Can: xem ch can qua, thnh: bc tng. Bo v
trong v chng gi ngoi gi l can thnh. Cng nh ci
mc v bc thnh l hai th dng che ch vy. Ngha
bng: cc ng quan c ti.

Tic thay c tng can thnh.

i Nam Quc S

Can Trng
Can: gan, trng: rut. Ngha bng: ngi c kh
phch, hoc nhng iu tm s trong gan, trong rut.

Bit u m gi can trng vo u.

Kim Vn Kiu

Cn Khn
Tn hai qu trong bt qui. Qu Cn tng tri, qu
Khn tng t. Nhng vt to ln nht trong tri t. Tri
che ta, t ch ta. Ngha bng: cng n cha m.

Dc bo cn khn phc ti.

Si Vi
Tng trng mt ci g to ln s.

Cn khn cn rng to oan cn di.

Phan Trn

Cn Ton
Cn: trng nom gnh vc mt vic g. ton: trn vn.

Hin thnh ht sc cn ton.

i Nam Quc S

Canh Dch
Canh: thay i, dch: i.

Lp canh dch ngi xa man mc, v tiu lng cnh

c thn th.
Tng Ty H Ph

Canh Ha
Canh: ni tip, ha: p li bi xng.

Ta n hy ghi cu canh ha.

Tng Ty H Ph

Canh Sn
Canh: cy, sn: tc Hu Sn: tn t ngy xa, nay
thuc tnh H Nam. Mnh T: Y Don canh Hu Sn chi
d (Y Don cy Hu Sn) .

Hiu hiu nhin iu V canh Sn.

Th C

Canh Tc
Canh: cy, tc: o. i Vua Nghiu, thin h ca ngi
cnh thi bnh thnh tr c cu: Nht xut chi tc, nht mt
nhi tc, to tnh nhi m, canh in nhi thc (Mt tri mc th
lm, mt tri ln th ngh. o ging m ung, cy rung
m n).

Di cng vui v bng tri Nghiu, dng ca oanh tc.

Vn C

Canh Thip
Canh: ch th by trong thp can v c ngha l tui,
thip: giy. Mnh giy ghi chp ngy gi sinh ca i trai
gi trao cho nhau khi l hi.

Hy a canh thip trc cm lm ghi.

Kim Vn Kiu

Canh Trng
Canh: thay i, trng: dy. em dy n mi thay vo
dy n c. ng Trng Th: Trm v vi dy n cm n
st nu khng iu ha th xin tho ra thay dy mi t
n li c. Ngha thng thng: thay c i mi.

An nam li mi canh trng.

i Nam Quc S

Cnh Tr
Cnh: hnh sc phn phi mt cch c t p , tr:
c hiu bit, tm hn. Phong cnh xc ng n tm hn
ta.

Cnh tr no hn cnh tr ny.

B Huyn Thanh Quan

Cao Dy
Do ch: thin cao a hu (tri cao, t dy). ni
trong tri t.

Sao cho khng h vi trong cao dy.

Nh Mai

Cao nh
Yn mt tri ni Chit Giang, ngi qua k li tp
np. Ngi ta thng a tin nhau y. Ngha thng:
ch tin bit.

Xun nh thot do ra cao nh.

Kim Vn Kiu

Cao ng
Cao: cao, ng: nh. Nh cao. Sch Vn Tuyn T
T Thc Ch: "Dn ru cao ng mi tn
khch". Cn c ngha: cha m (v ngi nh cao bao gi
cng nhng cha m ). L Bch: Bo kim t cao ng
(m gm t gi cao ng).

Cao Hoang
Cao: ming m nho nh di qu tim, hoang: ming
da mng ngn pha trn tri tim. T truyn: Tt bt kh di
d, ti hoang chi thng cao chi h, cng chi bt h, t
chi bt cp, dc bt ch yn (Tt khng cha c v
trn ch hoang v di ch cao, khng th iu tr c v
thuc khng n ni). Vua nc Tn i Xun Thu au
nng, sai x qua Tn mi danh y l T Hon. Lc T Hon
cha n, Vua nm mng thy hai a con nt bo nhau:
"ng ny c ti chc s hi chng ta, bit trn u by
gi?". Thng kia p: "My trn pha di ch cao, tao
trn pha trn ch hoang chc s khng vic g". Lc T
Hon n, bt mch xong lin tu: "Bnh vo cao hoang
thuc khng th no n c, chc cha khng khi".
Bnh vo cao hoang tc l bnh khng th cha c
na.

Bnh ti cao hoang nh kh cha.

Cao Lng

Cao: tht bo, lng: go ngon. Ngha bng: thc n

ngon lnh ca nh quyn qu. ng th c chp: Ngy
xa ba i u c chc tam cng cng gi l cao
lng.

Kho nh cao lng cng cah83ng vo.

L Thnh Tng

Cao Minh
Cao: cao, minh: sng. Ngi bn tnh tri sinh cao qu
sng sut. Hc thut hn ngi. Dng tn xng k
khc. Nhng gia nh giu sang ph qu (Cao minh chi gia,
qu hm k tht ngh: Nhng nh cao minh qu dm vo).

Cao minh mun i n trn chn tng.

Nh Mai

Cao Nin
Cao: ln, nin: tui. Dng ch cc c gi. Hn th:
Vu hng l phng cao nin c chi o d (Trong hng l
tn trng ngi gi c, l o xa vy).

Hai ng ln thn tui gi cao nin.

Phan Trn

Cao Ngha
Cao: ln lao, ngha: vic theo ng li phi, phi lm.
S k: Cu Triu cao ngha, khc Tn binh hin danh d
(Cu nc Triu l cao ngha, t khc qun Tn l lm r
rt thanh danh vy).

Gp Lu cao ngha, c nng tt i.

Hoa Tin

Cao Ph
Cao: cao, ph: g.

Ln trn cao ph ng trng.

Th C

Cao S
Cao: cao, hn ngi. S: k c hc thc c hnh.
Phm hnh cao thng gi l cao s. S k: L Trng Lin
truyn: Trng Lin tin sinh, T chi cao s d (L Trng Lin
tin sinh l cao s nc T vy). Hu Hn th T Tr truyn:
Lm Tng c tang m, Tr n iu, t mt b sinh s
trc nh ri i (Sinh s: xem ch ny). Mi ngi ngc
nhin khng hiu sao, th lm Tng ni: chc ng y l Nam
Chu Cao S T nh t (T nh t l bit hiu ca T Tr,
xem ch ny).

Lo Lai T i Chu, cao s.

Nh Thp T Hiu

Cao T
Tn Lu Bang, t Qu, ngi t Bi. Lc cn Hn Vi,
Bang ni ting v chm cht bch x ni Mang Dch.
Lc by gi, con Tn Thy Hong l Tn Nh Th vic nc
suy n, Lu Bang v Hng V u ko qun v nh
dit Tn. Vua Hoi Vng mi c hn trong hai ngi ai

ly Hm Dng trc th phong cho l Vua nc Tn (Lc

ny Triu Cao git Tn Nh Th v lp T Anh l chu
ni Tn Thy Hong). T Anh u hng Bi Cng. Bi
Cng chim c Hm Dng nhng khng ly g c,
nim kho tng cung tht nh Tn li, on ko v bi
thng, ng gi Hm Cc Quan v s uy lc ca Hng
V. K v lc lng th Hng V mnh hn Bi Cng
nhiu, nn qun s ca V khuyn V nn git Bi Cng
khi lo v sau, nhng Hng V khng chu nghe. V sau
Bi Cng chiu binh mi m, tp hp ch hu hn 50 vn
nh Hng V. Hai bn ging co vi nhau trong 5 nm,
rt cuc Hng V thua v t t. Bi Cng thng nht thin
h. Nhng tng gii ca Hn Cao T l Trng Lng,
Hn Tn, Phn Khoi, Tiu H...

Gi nh lung lay l Vua Cao T,

Nhng ngi mt r l g Tiu H.
Cu Ht
. Cao T lun trn mnh nga rng r 5 nm tri nh
vi Hng V nn c cu: Hn Cao T m thng c thin
h (Vua Hn Cao T trn mnh nga c thin h).

ng Cao T 5 nm thng m.
Lc Sc Tranh Cng

Cao Thm
(su) Cao: cao, thm: su. Do ch: Thin cao hi thm
(Tri cao bin su). Ngha bng: rng ri to ln.

Nh n chn ch cao su.

Kim Vn Kiu

Co Gi Oai Hm
Do cu: H gi h oai: co mn oai hm. Quc sch:
Cp bt c co. Co ni: "Ngi khng dm n tht ta
u. Tri cho ta ln nht trong mun loi. Nu khng tin
ngi hy i theo ta m xem". Co v h i n u th vt
u m u chy c. H khng bit rng chnh v mnh m
th vt chy. Ngha bng: mn oai ngi ln, ngi
mnh da nt k khc. (h: con co, gi: mn, h:
cp, oai: oai).

Nhng phng co gi oai hng gh thay!

Tr Cc

Co Knh
Co: con co, knh: c voi. Th c rt ln b, ngi
ta dng v vi nhng k hung bo. Ngha bng: gic
cp.

Co knh trc gi bu tri.

Phan Trn

Co T
Co: ni cho ai bit u g, xin php. T: xin t bit.

Lc ng co t xin lui.
Lc Vn Tin

Co Th
Co: ni cho ai bit u g, th: nhn mnh lm mt

vic g.

Hai ln co th nghe r rng.

Hoa Tin

Co Tng
Co: c kh, tng: chn. Chn bng c kh. Ngha
bng: chn mt cch vi vng.

Truyn cho co tng di hnh bn sng.

Kim Vn Kiu

Co T
Co: bn tho. T: ng T ng Pha (xem ch T).

Co T bin gi ti ng sung.
Hoa Tin

Ct
Loi c, thn di v leo, l ln, ma thu n hoa mu
v tm, r cy dng lm phn trang sc, thn cy dng
dt vi gi l vi ct (Ct b. B: vi). Ngy xa v ma h
ngi ta thng dng vi ct b d mt cho mt. V l
ging cy leo nn ngi ta dng v vi mt k yu ui
nng nh k th lc hn.

Cng may dy ct c nh bng cy.

Kim Vn Kiu

Ct B
Ct: nh trn, b: vi.

y l b ct hay l trc bu.

Ca Dao

Ct Cn
Ct: nh trn, cn: r. ng l thn cy ct mi dng
dt vi, nhng ngi ta tng r cng dng c nn mi
c ch: Ct cn.

Si sm mt ci qun tht tt: b ct cn.

Si Vi

Ct ng
Ct: nh trn, ng: cy my. Hai th cy leo. Diu kinh
c ni rng: chng sinh nu sa vo li tnh i th cng nh
cy ng, cy ct vng vn vo cy kh. Ngha bng:
nng ta vn vt vo cy khc.

Tuyt sng che ch cho thn ct ng.

Kim Vn Kiu

Ct Hung
Ct: tt, hung: xu.

Quy thng hay thnh bi ct hung.

Lc Sc Tranh Cng

Ct K
Ct: tt, k: bui hn, thi hn nh trc.

Thng ba nm du ct k tn tn.
Hnh Thc Ca

Ct Ly
Ch i. Tn ging c leo, thn rt di thng ngoi
ng, l xanh, ma thu c tri sc xanh en. Ngha bng:
thn yu ui nng ta vo k khc, thng v vi ngi
v nh.

Hu h cam phn ct ly.

T Xng

Ct Nhn Thin Tng

Ct nhn: ngi tt, ngi qun t, thin tng tri
gip.

Ct nhn thin tng t dy vng an.

Hnh Thc Ca

Ct Phn
Ct: ct, phn: chia.

Hai trm mi bn nm chy ct phn.

i Nam Quc S

Ct Tch
Ct: ct, tch: chiu. Sch Th thuyt: Hoa Hm v
Qung Ninh thng ngi chung mt chiu c sch. Nhn
c k m cao c di nga xe i ngang nh ca, Ninh vn
im nhin ngi c sch. Cn Hoa Hm b sch chy ra
xem. Ninh ct i chic chiu ngi v ni: "Anh khng cn
l bn ca ti na". V sau ch ct tch c ngha: tuyt

giao.

Cn Do
Cn: r, do: t m ra. Ci nguyn nhn mt vic bi
u m ra.

on Sinh mi hi cn do s tnh.
Hong Tru

Cn Duyn
Cn: nh trn, duyn: nhn v (ngha nh cn do).

Tng cn duyn u hn ba sinh.

Tn Cung N On Bi Cng

Cn Nguyn
Cn: nh trn, nguyn: ngun. ng ngha hai ch trn.

cho c t cn nguyn.
Lc Vn Tin

Cn Rn
Do ch: ph t h cp (cn rn sao kp). Con chn
thm nh ci x ni rn. N cng t bit ngi ta git
n cng v ci x y. Nn lc b cc tay sn bn ui theo th
n t cn rn nut i khng cho ai ly c. "Cn rn
khng kp" ngha bng: n nn mun.

C gin mt khn,
By gi cn rn li cn c ru!
Ca Dao

Cy Qunh Cnh Giao

Giao v qunh l tn hai th ngc. Vng in nh
Qunh lm giao th(Vng in p nh cy ngc giao
trong rng ngc qunh). Cu ny dng t ngi rt p.

Mt vng nh th cy qunh cnh giao.

Kim Vn Kiu

Cm
Loi chim.

Bui hm nghe dy ting cm xn xao.

Chinh Ph Ngm

Cm i
Cm: n, i: ci nh cao ngi y c th trng thy
xa c. Cm i l ni m T M Tng Nh nh
n tru gho Trc Vn Qun. Ngha bng: ngi n
hay.

Rng nghe ni ting cm i.

Kim Vn KIu

Cm c
Cm: loi chim, c: tn mt ging th ging con vn
m li hay n tht vn. Ni chung v loi chim v loi th.

L u cm c danh quan trng.

T Tnh Khc

Cm ng
Cm: n, ng: nh. Ch lm vic ca ng huyn.
Lm vic quan mt cch phong lu. Mt T Tin, hc tr
ca Khng T gi chc tri huyn, thng ngy ch nh
n th m dn s trong ht u c an n. Sau c Vu
M T K n thay th T Tin. T K lm vic sut c
ngy khng lc no rnh trong ht mi c an n, T K
mi hi T Tin:" Ti lm vic khng ngh nn cng vic
c thanh tha nh, cn ng, ng ch nh n m
thi, sao mi vic cng c chu tt c?". T Tin ci
p:" Ti iu khin nhng k khc lm, cn ng th t lm
ly. Ai bit dng nhn th ngi khe, ai t lm ly th
ngi nhc". T K ni: " Nh th th tht ti khng
bng ng".

Cm ng ngy thng thanh nhn.

Kim Vn Kiu

Cm Giao
Cm :tn mt th n, giao: tn mt th ngc. n
khm ngc giao.

Cm giao sn ging dy hun.

Hoa Tin

Cm Hc
Cm: nh trn, hc: chim hc (xem ch ny). Triu
Thanh Hin i Tng, mi khi b n ph, huyn no,
thng em theo mt cy n, mt con hc. Ngha bng:

cnh thanh nhn v thanh bch.

Cm hc tiu dao t nc ny.

Th C

Cm K
Cm: nh trn, k: c. Bn th m nhng ngi phong
ngy trc cn phi bit: cm, k, thi, ha. Khi ha n, khi
nh c vi nhau nn hai ch ny dng ni v tnh bng
hu.

em tnh cm st i ra cm k.
Kim Vn Kiu

Cm Loan
Cm: nh trn, loan: tn mt ging chim mt loi vi
chim phng. Keo chim loan dng gn dy rt tt (xem
ch: giao loan). Cm loan l th n cm gn bng keo
chim loan.

Mt dy bc mng dt cm loan.
Th C

Cm Ng
Cm: nh trn, ng: c. Cng nh ta ni chim c. (mt
con trn tri, mt con di nc).

Sc cm ng v e phong.
Cung On

Cm St

Cm: nh trn, st: tn mt th n. Kinh thi: yu iu

thc n cm st hu chi (v chng ha hp nh gy n
st n cm). V sau dng hai ch ny ni s ha hp
ca hai v chng.

Mng duyn cm st mi t ng lin.

Lc Vn Tin

Cm Tn
Cm: nh trn, tn: chn ru. Cnh yn m phong lu
ca cc vn s.

Vn ring cn th cm tn.
Hoa Tin

Cm Th
Loi chim v loi th.

Ngi ta h phi l cm th sao?

Lc Vn Tin

Cm Th
Cm: cy n, th: quyn sch. Hai th hc tr thng
dng. Cng nh hai ch: sch n.

Ci n cm th phi tr xong.
Nguyn Cng Tr

Cm Vin
Cm: nh trn, vin: nh bn pha c tng.

Mi cm vin, d ku lin thu n, vi gian kt thm li

thanh th. (Chin Tng Ty H

Cm Vng
Cm: loi chim, vng: Vua.

C hai ch cm vng.
Hoa iu Tranh Nng

Cm C
Cm: giam, c: giam cm.

U giam cm c, nghim rn canh gi.

Hnh Thc Ca

Cm Dch
Cm: khng cho ai lm mt iu g, ch khng ai c
lui ti, dch: lm kht mt bn chnh in. Ch Vua .

V thn ly hng cm dch, c Ly Sn nh lp tc

da ri.
Tn Cung N On Bi Cng

Cm L
Cm: ch khng ai c lui ti (ni vua ), l: 500 lnh
th gi l mt l. i qun trong cung in nh vua.

Chia quan cm l v nh.

i Nam Quc S

Cm Thnh

Cm: nh trn, thnh: bc tng. Cm khng ai vt

qua bc thnh y m vo nu khng c php. Thnh:
thnh chung quanh cung in Vua.

Bi lng nay cng phc bn cm thnh.

Hnh Thc Ca

Cm Bo
Cm: gm, bo: o di, th o mc d cc l
triu nh.

Cm bo ph ct, hoa chi git u.

Phan Trn

Cm ng
Cm: gm, dng: nh. Dng ch nhng nh sang
trng.

Chn cm ng rng v cn ai.

Th C

Cm Hon
Do cu: y cm hon hng (y: mc, cm: gm, hon:
v, hng: lng). L Bch: cng thng y cm hon (vic
nn o gm v). Ngha thng thng: tr v lng c.

Cm hon mt l hng k.
Hoa Tin

Cm La
Cm: nh trn, la: l. Mt th la.

Nhn xem th gii khc g cm la.

Hoa iu Tranh Nng

Cm T
Cm: gm, t: ch. Sch Th nhi tiu danh lc: u
Thao n Tng Dng nhm chc, em nng hu yu i
theo. V l T Th cng chng tr nn bt ha nn tuyt tnh
v khng lin lc na. Sau T Th hi hn mi lm th
hi vn hn 100 bi dt vo gm gi cho Thao. Thao xem
xong phc ti v cm ng nn cho xe n rc T Th v
chung.

Cm Tng
Cm: gm, tng: bc tng. Ch dng cho p
ni v bc tng.

Gin vi, gi thc, ln qua cm tng.

Hoa Tin

Cn ai
Cn: khn, ai: ci ai. Khn dng bao quanh u
cho tc khi xung khi i m. ai chong ra ngoi o
cho gn li. Cn ai: y phc ca nhng v quan quyn . Ngh
mnh rng v cn ai.
Kim Vn Kiu

Cn Quc
Cn: khn, quc: khn trm u ca n b. Khi no ni

n n b ngi ta thng dng ch cn quc.

Xa nay cn quc my ngi.

Vit S

Cn Thng
Mt th c ghi cng tng s, c v mt trng, mt
tri v giao long.

Nhng ch xem cao thp bc cn thng.

Vn T Trn Vong Tng S

Cn Trt
Cn: khn, trt: lc. Bn phn n b con gi gi gn
khn v lc hu h chng. T truyn: B inh Khng c
ni: D di cn trt s tin qun (Ta tng ly ci khn, ci
lc m th ng tin qun).

Gm nh cn trt duyn ny.

Cung On

Cn Bc
Do ch: Hin cn, hin bc (Dng rau cn, dng nh
nng). Cn: tn mt th rau. Ngy xa c ngi n rau
cn, ly lm ngon, mi mi mt ngi ho ph trong lng
n, ngi ho ph nm vo thy d li au bng na nn
mi trch ngi kia. Ngi kia ly lm h thn. Th ra c
vt, i vi mnh th ngon, m i vi k khc th d. Khi
no em tng ai mt vt g m mnh ni khim l vt y
khng ngon, khng tt, th dng ch: Hiu cn. Hiu bc:

bc l nh nng mt tri. Xa c mt ngi lm rung

nc Tng, ngho cc, ma ng mc o qun mong
manh. n khi c nh nng chiu xung, anh ta ci trn ra
si. Thy nh nng m p anh ta thch lm mi bo v:
"nh nng m p nh th m khng ai bit, nu chng ta
ly em dng Vua chc c trng thng". Ngha bng
cng nh ch Hin cn.

Tm lng cn bc u ra dng thnh.

Hnh Thc Ca

Cn Dn
Cn: sing nng, dn: ngi dn. Sing nng vic dn
s.

Khuyn nng chm vic cn dn.

i Nam Quc S

Cn Quyn
Cn: lu n lun, quyn: khn v.

Ni lng lung nhng quyn cn.

Hoa Tin

Cn Vng
Cn: nhc mt, ht lng ht sc, vng: Vua. em
qun lnh n cu vin nh Vua gi l cn vng.

Li tha m, d cn vng.
i Nam Quc S

Cn Ln
Cn: gn, ln: xm.

Th nht cn ln, th nh cn thn.

Tc Ng

Cn Nghim
Cn: thn trng khng dm s sut. Nghim: ro rit,
cn trng.

Cn nghim trong o t gia.

Th C

Cn Nhim
Cn: nh trn, nhim: cn thn.

Mun cho cn nhim trm ng.

Lc Vn Tin

Cp Cp Nh Lut Lnh
Cp: gp, cp: gp (rt gp), lut: lut php, lnh: mnh
lnh. i nh Hn cui cng nhng cng vn khn cp
thng c vit my ch: "cp cp nh lut lnh". Sch
Trnh Th kho c: "Sau cng nhng cu ph ch c ch
"nh lut lnh" v cc thy php mun bt chc vn th
ca quan ph". Nhng c thuyt li cho rng: "lut lnh l
tn mt con qu chy rt nhanh. Thy php sai ma qu bo
chng phi thi hnh nhanh chng nh qu lut lnh".

Cp K

Cp: kp, n lc, k: trm. Lp tui ci trm. Trung

Quc ngy trc 15 tui ci trm, 20 tui g chng.

Xun xanh xp x n tun cp k.

Kim Vn Kiu

Cp Qua
Cp: kp, n lc, qua: da. T Hu phi ngi n
ng t T Chu. Lc y vo ma da chn. ng ni:
"Cp qua nhi i" (n ma da th thay th). Khi T Hu
ni th da ang chn, n ma da chn tr li, tc l mt
nm s cho ngi thay th. Khi no c nhng vic thay th
nhau th gi l cp qua nhi i (qua: da, i: thay th).

Cu nh
Cu: con nga hnh vc nh nhng chy lanh. Vua Tng
Thi T v i ngi thm thot rt mau nh con nga cu
trng chy vt qua ca s (Nhn sanh nht th nh bch
cu qu khch). nh: bng.

Trm nm thm thot thn cu nh.

Th C

Cu Lu
Cu: bt li, lu: giam gi li.

Nam sn o n Bc nh cu lu.
i Nam Quc S

Cu Tin

Vua nc Vit, i Xun Thu. Thn ph ca Vit

Vng thng b Ng Vng Hp L nh bi. Cu Tin
thng c Hp L ra nhc cho cha. Con Hp L l
Ph Sai li nh Vit bo th lm khn qun Cu Tin
Ci K. Cu Tin chu thn phc, em gi p ca bu
dng ln Vua Ng, khin Vua ham m n sc m xao lng
vic ao binh. Mt khc Cu Tin "nm gai nm mt"
quyt ch phc th, li dng ti hin l Phm Li v Vn
Chng, p dng chnh sch 10 nm quy t dn chng ng
c, 10 nm gio hun v cui cng dit c nc Ng.
Xem: Nga tn thng m.

Cu Hong
Cu: tm kim, hong: chim phng mi. Mt trong bn
con vt linh thing (Long. Ln, Quy, Phng). Theo ngi
Trung Hoa th thi thi bnh phng hong mi xut hin.
Con c gi l phng, con ci gi l hong. Phng hong
tc l phng cu hong: Chim phng tm chim hong.
Phng cu hong l mt khc nhc. T M Tng Nh
n chi Lm Ngang. Mt ph ng tn l Trc Vng
Tn c ngi con gi l Trc Vn Qun mi ga chng.
Tng Nh mi dng cy n nh bn "Phng cu
hong" quyn r. Bn cu hong c nhng cu: "Phng
h, phng h, quy c hng, ngao du t hi, cu k hong"
(Phng h v lng c. Ngao du bn b cu chim hong).

Cu Hng
Do ch: hng kiu (hng: ci mng, kiu: cu). Ngi

ta v ci cu bc ngang qua sng cng nh ci mng vt

ngang qua tri. L Bch: An c ng th hng. Gi thin
tc trng kiu (Lm sao c cu 5 sc, gc ngang qua tri
lm ci cu di).

Cu hng dm ting hi t sm.

Tn Cung N On Bi Cng

Cu T
Cu: xin mt iu g, t: ni theo con chu. Cu o
cc cha n c con ni dng di.

Quyt lng cu t inh ninh n cha.

Trinh Th

Cu Hp
Cu: ci g lm khng cn thn, hp: trai gi ly nhau.
Ly nhau khng cheo ci, mt cch tm b.

Ch loi cu hp, rn b dm bn.

Trinh Th

Cu V Tc iu
Cu: ch, v: ui, tc: ni, iu: mt ging chut lng
di, sc vng hoc en, sinh sn phng bc, ly da lm
o chong mc cho m. i Hn cc quan ng s
dng lng ui con iu lm chm m. Sch Tn Th: "Bn
ti i cng cho tc v, mi lc ra triu thy y c m
lng iu". Ngi ng thi c cu ngn ng "iu bt
tc, cu vi tc" (lng con iu khng th ly ui cho

thm vo). ni: Lm dng trong vic phong quan tc.

Nga rng: khng xng ng. hoc ni cch khim nhng
khi mun hc i k khc.

C
C (ro). Trang T mt hm i ngoi ng v thut
chuyn cho v nghe rng: Trang thy mt ngi n b
mc tang ch tay cm qut, qut ln m cho c ho. Trang
hi th ngi y p: "Lc chng cht c tri li l hy i
lc no c trn m ho ri hy ly chng khc, nn ti
phi qut cho c mau ho". Trang T thut xong, khen
ngi n b n bit gi trn li ha vi chng. Nhng v
Trang ni gin, mng nhic ngi n b kia l bi bc.
Chng bao lu th Trang T cht. trong lc hm cha chn,
th c ngi hc tr ca Trang mang n phng iu,
li lo vic ma chay cho thy. Ngi hc tr tr v p trai
nn b Trang T phi lng v hai ngi dan du vi nhau.
Hm y ngi hc tr ku au gan v bo cho tnh nhn
bit l bnh ca chng ch c no ngi mi cht mi tr
c. V Trang T ngh n chng cht cha chn, no
chc ang cn tt c th cha bnh ngi hc tr. Th ly
v p v hm ra. Khng ng trong hm Trang T vng
ngi dy. Th ra Trang ha ra ngi hc tr th lng v.
Nn c cu: Thng thay cho k qut m. Hi thay cho k
ly v ba sng (Xem: C bn).

n tun ro c, ch ci nh khng.
Hoa Tin

C Thi
Tn mt th c thn trn. l nh m di, c hoa. Ngi
ta thng dng cng c thi bi dch gi l bi c thi.

ng vo ra vi c thi.
Lc Vn Tin

Con en
Do ch L dn (L: en, dn: ngi dn). Ngi ta
thng bo dn u en.

Mp m nh ln con en.
Kim Vn Kiu

Con
Do ch Xch t (Xch: , t: con). Kinh thi: Nhc bo
xch t (nh nui nng con ). ni Vua, quan thng
dn kh di cng nh thng con mi da tht cn .

Dn con hy hy nh rng.
Si Vi

C Bng
C: m ci, l loi mt mnh, bng: mui hoc dng
ch c chic .

Ring than mt tm c bng ngn ng.

Th C

C Ch
i nh Tng, r nghit an vo nh, Khu Chun

rc Vua chy n Thin Chu. Vng Khm Nhc mi

tu vi Vua rng: B h cho bit trong cc sng c bc khi
thua nhiu ri, cn bao nhiu trong ti ngi ta dc ra
nh mt vn cui cng gi l c ch khng? Nay Khu
Chun dng b h lm c ch.

nh c ch quyt em nh vy.
Hnh Thc Ca

C Hn
C: m ci, l loi mt mnh. Hn: linh hn. Nhng hn
ma khng ai m cng.

M c hn bit bao gi cho tan.

Chiu Hn

C Hng
C: l loi, hng: (xem ch hng l chim hng). Chim
hng bay mt mnh.

Ci c hng thm thm tch sng m.

Phan Trn

C Phng
C: l loi, phng: ci phng. Sng tr tri mt mnh
trong phng. Thng dng ni n n b vng chng.

Ging bi thu gi k c phng.

Cung On

C Qu

C: m ci, mt mnh. Qu: t. Li t khim, li cc bc

Vua Cha t xng mt cch khim ngng lm mnh l loi
(c) v t c (qu c).

Thiu g c qu, thiu g b vng.

Kim Vn Kiu

C Qun
C: l loi, qun: binh s. Binh s l loi khng ai tip vin.

C qun nn ni thit ti chit xung.

i Nam Quc S

C Thn
C: mt mnh, thn: lng chn thnh. Lng chn thnh
ca mnh ch mnh bit.

i thanh thin gii tm c thn.

Vn T Trn Vong Tng S

C Thn
C: nh trn, thn: lng xm. Lng ho lnh ring.

G sng mc t li c thn.
B Huyn Thanh Quan

C Trc
Tn nc. Nay thuc tnh Trc L ca Tu. Vua C
Trc l ph vng ca B Di, Thc T.

Mt t n ny thc, ny rau du lng C Trc.

Tng Ty H Ph

C Gia
C: c, gia: nh.

Song song i nga tr ng c gia.

Nh Mai

C Hng
C: c, hng: lng.

Dn d ri s liu v c hng.
Kim Vn Kiu

C Kt
C: bn cht, kt: tht buc li vi nhau.

Xin cho c kt thng gia.

Lc Vn Tin

C Nhn
C: c, nhn: ngi.

Ti ai h dm ph lng c nhn.
Kim Vn Kiu

C Qun
C: c, qun: mt khu vc to bng ph, huyn.

Bng khung c qun ngm ngi thin lao.

Nh Mai

C Quc
C: c, quc: nc. lu nm i xa nc nh th gi
nc l c quc. Mnh T: S v c quc gi, phi v hu
kiu mc chi v d, hu th thn chi v d (bo rng nc
c, chng phi c cy cao, c nhng ngi b ti truyn
i ny qua i khc mi gi l nc c).

Tc lng c quc tha hng.

Kim Vn Kiu

C Th
C: c, th: t. Ni mnh tng i ngang qua ri,
hoc ri.

Mi mt nm cn thy n thy kia, ti ba bn mc sc

qu thn trong c th.
Ph Thuc Phin

C Tri
C: c, tri: bit. Bn c bit nhau t lu.

Vn Tin nghe ni c tri.

Lc Vn Tin

C Vi
c: bn cht, vi: tri. Nht nh c tri.

Ht li khng l c vi.
Hnh Thc Ca

C p Nha

Tn mt kim khch i ng. C: h, p nha: chc

quan. Lu Chn c ngi con gi tn V Song, ti sc
song ton, ha g cho ngi chu h Vng tn Tin
Khch. Chn b ti cht, V Song b bt vo cung cm.
Tin Khch n cu cu vi C v cui cng c C
gip cu thot V Song, em tr li cho Tin Khch.
C s b ti t vn cht.

C B
C: trng ln, b: trng ci trn nga m nh. Dng
ch th nhc kh. Kinh l: Qun t thnh c b chi thanh,
tc t tng soi chi thn (Ngi qun t nghe ting c
b th ngh n nhng k b ti lm tng soi). C b hay
dng trong qun nn hai ch ny c ngha l vic binh.

Chi lng nghe ng c b.

i Nam Quc S

C Bn
C: nh trng hoc nh vo mt vt g, bn: chu.
Sau khi v Trang T b chng nh la thn qu lin t t
cht. Trang T g vo chu ca mt bi i : "V cht ta
chn, ta cht v ti gi. Sau khi ta cht, nga ngi khc
ci, rung ngi khc cy, v ngi khc yu ng,
con ngi khc la mng,..". Xem ch C (ro) .

Truyn c bn tch c cn ghi.

Th C

C
C: xa, : vt. i xa.

C bt bu mn v chng ra.
Lc Vn Tin

C
C: xa, : bin.

Cu th thy ngi tr c .
Cung On

C Hy
C: xa, hy: t. Dng gi nhng ngi 70 tui. Th
Ph: Nhn Sanh tht thp c lai hy (Ngi sanh 70 xa
nay t).

C hy cha d my lm ngi.
Yn

C Knh
C: xa, knh: gng. Gng cng soi ngy trc.

p c knh ra tm ly bng.
T c

C Khu
C: xa, c. Khu: ci g cn m.

Chng qua mt m c khu xanh r.

Cung On

C Qung
T ci tay n c tay gi l qung, c: bp v. Kinh thi:
Vua bo cc v i thn lm tay chn, tay mt cho Vua.
Sch T truyn: nhng ngi ph t nh Vua gi l c
quan.

C quan my k truy ty.

i Nam Quc S

C St
C: xa, st: ci cha.

Cao cht vt my ta c st.

V Phm Hm

C St
C: gy n, st: tn mt th n. Gy n st.

Cao minh chi m bit php quan ng, no c phi Ba La

c st.
Chin Tng Ty H Ph

C Tu
Thn sinh ra Vua Thun, tnh hung c, nghe theo v k
quyt tm hm hi Vua Thun, nhng lng ch hiu ca Vua
Thun cm ha c C Tu v ngi d gh.

Si mun ni mt chuyn "Vi ph ch t" Si li e ng

C Tu la ngy.
Si Vi

C Thi
C: xa, thi: th. Th xa.

Gc cy li vch mt bi c thi.
Kim Vn Kiu

C Xy
C: trng, xy: ng so. Dng ni v trng v nhc
bt anh.

By hng c xy xn xao.
Kim Vn Kiu

Cc Lng
Cc: hang, lng: g. Kinh thi: Cao ngc vi cc, thm cc
vi lng (Ni cao thnh hang, hang su thnh g). Ngha
bng: Cuc i bin i.

Cc lng tri kho i thay.

i Nam Quc S

Cc Sc
Cc: l t trnh cho thn thnh bit, sc: ngy mng mt.
Theo c l th c n ngy mng mt mi thng, Vua ch
hu git tam sanh cng Th Miu v gi l l cc sc.

L cc sc thnh nhn cn bo.

Lc Sc Tranh Cng

Cn Bng
Cn: mt th c ht sc ln. Trang T: Bin Bc c c

tn gi l Cn. C Cn ln khng bit n my nghn dm

ha thnh chim, tn gi l Bng. Bng: th chim ln (xem
ch Bng). Dng v nhng vt to ln.

Cn bng ph sc, rng my phi th.

Phan Trn

Cn Quang
Cn: di, quang: ci thanh ngang. Ti hung tn hay cm
di, cm gy i ngoi ng thng hng hch bt nt
nhng k khc.

Khuyn ng li chn mt by cn quang.

Kim Vn Kiu

Cn Quyn
Cn: ci gy, quyn: nm tay. Nhng mn v bng tay
hay bng gy.

Cn quyn hn sc lc thao gm ti.

Kim Vn Kiu

Cn Hoa
ngy xa o l phc ca Vua, sau n chc tam cng
tr ln mi c mc o cn, hoa: bng. Ngha bng: Sc
Vua ban c vinh hin.

Hai ch cng thng ngha nng, r cn hoa cng tha

chn u minh.
Vn T V Tnh v Ng Tng Chu

Cng Cn
Cng: chung, cn: vic. Vic cng.

D trng xe ct b ng,
Nhc nhn m chng nn cng cn g.
ca Dao

Cng Cn
H Chu, tn Du, t Cng Cn. Gip nc Ng, Cng
Cn thng To Tho mt trn rt ln Xch Bch. Ti
kim vn v, gii mu k nhng cht sm.

Ai v nhn vi Chu Cng Cn.

Tn Th Tng

Cng C
Cng: ng gia, c: b gia.

Cng c rng bo cho hay,

Trm hng cp phn cng y chan chan.
Quan m Th Knh

Cng Chnh
Cng: khng c t tm, chnh: ngay thng (Cng bnh
chnh trc rt li cn 2 ch).

Quan trng cng chnh khng lm.

Nh Mai

Cng Danh

Cng: cng nghip, danh: danh d. C cng nghip v

danh d.

ng cng danh trm ng rn r.

Chinh Ph Ngm

Cng Hu
Hai tc trong nm tc ca triu nh (Cng, Hu, B,
T, Nam). Dng ch nhng ngi c quan tc ln
trong triu.

Khch cng hu ngp ngh mong sao!

Cung On

Cng Khanh
Do ch: Tam cng cu khanh. Nhng chc quan to
nht ngy xa bn tu. Tam cng l: Thi s, Thi ph,
Thi bo. Cu khanh l: Thiu s, Thiu ph, Trung T, T
, Tn b, T m, T khu, T khng.

B vinh hoa la g cng khanh.

Cung On

Cng Minh
Cng: khng c t tm, minh: sng. Cng bng sng
sut.

Sau cho tn php mi l cng minh.

Nh D0 Mai

Cng Mn

Cng: chung (tri vi t), mn: ca. Ngy xa ca ca

Vua gi l cng mn. Lun ng: Nhp cng mn cc cung
nh d (Vo cng mn phi ci mnh khm nm lm l vy).
Sau cng mn dng ch nhng ni lm vic quan.

V phc o cng mn.

Tc Ng

Cng Nng
Cng: ng (ting tn xng), nng: ting gi ngi con
gi. Con gi nh quan.

Him hoi sinh c cng nng.

Hong Tru

Cng Ngh
Cng: khng c t tm, ngh: bn bc kt lun vic
g.

nh thn cng ngh on ry s theo.

Hong Tru

Cng Nghip
Cng: xem cng danh, nghip: cng vic lm.

Hy cho cng nghip ven tuyn.

Phan Trn

Cng Nha
Cng: chung, nha: ch lm vic quan.

Cng nha va bui rng ngy.

Kim Vn Kiu

Cng Phu
Cng: cng trnh (lm mt vic g), phu: ngi lm phu.
Lm mt vic g cn c kh nhc v thi gian.

Ngh chi cng lm cng phu.

Kim Vn Kiu

Cng Ti
Cng: lm mt vic g em li kt qu. Ti: chp, ghi
chp cng nghip.

So vo cng ti u phong lit hu.

Hoa Tin

Cng To
Cng: cng th, to: mt b phn trong mt cng th.
Cc cng th chia ra nhiu ty nhiu to lm vic quan
cho tin.

Hay u my b cng to.

Nh Mai

Cng Toi Danh Thnh

Cng danh (xem ch ny) c toi (hi lng) v
thnh (nn).

Nhng lm cng toi danh thnh.

Lc vn Tin

Cng T
Cng: chung, t: ring.

Cng t hai l u xong.

Kim Vn Kiu

Cng T
Cng: ng (ting tn xng), t: con. Ngy xa con cc
ch hu gi l cng t, con gi cng vy. Tr ngi con
u gi l th t. Th: i (truyn i ny sang i khc).
Cn bao nhiu u gi l cng t. V sau dng ch con nh
quyn qu.

Nghe ri cng t tha rng.

Nh Mai

Cng Thoan
Cng: cng vic, thoan: xong.

n tun thng chp cng thoan.

Hnh Thc Ca

Cng Th
Cng: chung, th: ch lm vic quan (nh cng nha).

Lin cng th l tng Tiu Nha.

Hong Tru

Cng Trnh
Cng: mt cng tc g, trnh: k hn v cch thc ca
mt cng tc.

Cng trnh k bit my mi.

Kim Vn Kiu

Cng Nghi
Cng: tng biu ca nc nh em dng cho nc
ln, nghi: vt tng.

Si con Triu li theo ng ng nghi.

i Nam Quc S

Cng S
Cng: ngi c tin c, s: hc tr.

Chiu cho cng s b chu huyn ngoi.

i Nam Quc S

Ct Cch
Ton th b xng. Dng dp con ngi.

Mai ct cch, tuyt tinh thn.

Kim Vn Kiu

Ct Ngnh
Ct: xng, ngnh: cng, thng, Ngha bng: ngi
ngay thng.

Thy ngi ct ngnh chng v chng yu.

Trinh Th

Ct Nhc

Ct: xng, nhc: tht. Xng ly tht, tht bc ly

xng. Ngha bng: Tnh ht sc mt thit. L th xun thu:
Cha m i vi con ci, con i vi cha m l tnh thn ct
nhc.

Dm nh ct nhc t sinh.
Kim Vn Kiu

C B
Tn v thn gi. C ni cho l sao C. c tn l o
chng.

Cm qut y phong Di, C B.

Ht Ni

C Cu
C: ci thng, cu: o cu. Kinh l c cu: Lng cung
chi t, tt hc vi c, lng d chi t, tt hc vi cu (Ngi
th lm cung tn gii, con ci tuy khng kho lo v ngh
lm cung, nhng cng c th hc c ngh ca cha em
p dng ci li un tre, vt tre lm thng, v con chu
ngi th hn bt chc cha ng, chp v cc loi da
lm o cu). Ngha bng: Con chu ni nghip cha ng.

Hay ra li rng c cu.

T Tnh Khc

C Duyn
C hi v nhn duyn (xem ch ny).

C duyn no ht u vi g.

Kim Vn Kiu

C
C: ci nn, : bn . Ci nn dng xy dng,
bn : vt quan h cho mt nc. Ngy xa khi mi nh
chim phi bit r bn ca nc y. Ch c dng
nh ch c nghip (tt c mt nuc hay mt ngi c).

C tu c th thin h mi tr yn, c tu nhn th c

mi cng c.
Si Vi

C Hn
C: i, hn: lnh. Ngha bng ni kh cc i.

Gan vng d ngc c hn c u!

Trinh Th

C Hoang
C: i, hoang: mt ma.

Ku c hoang sm ti ci h m.
Chin Tng Ty H Ph

C My
C hoc Ky: dy buc u nga, my: buc, kt lin lc
vi nhau. Ngha thng: rng buc.

C my cc b man hoang ngoi.

i Nam Quc S

C Nghi
C: then my, nghi: nn. iu m ngi ta nn lm.

Phi lo phng th c nghi.

Hnh Thc Ca

C To
C: nh trn, to: xem to ha.

Bit u c to, chc g nn duyn.

Phan Trn

C T
C: nn, t: mi dy. Ngha bng: m u cho mt
cuc cng cuc g.

Nghn nm c t mi xy.
i Nam Quc S

C Thuyn
C: my, thuyn: nh Pht. Then my nh Pht.

Liu thn ny vi c thuyn phi nao?

Cung On

C Trn
C: then my, trn: bi, th gian. L my mc huyn b
trong th gian.

Vt tay nm ngh c trn.

Cung On

C Tru
C: ci thng, tru: ci chi. Hai th ny u l dng
ca cc b ni tr.

V may mn nh duyn ai c tru, ging bch y chi cht

bi no ri.
Tn Cung N On Bi Cng

Ci Rng
Do ch tha long. S quc Tin hin truyn chp: hai
ngi con gi ca Thi y Hong Yn g cho Hong Hin,
L Qung. Ngi ng thi bo hai c gi y c ci
rng, ngha l kn c r qu nh rng... Sau dng theo
ngha dng v g chng.

Ph lng snh phng, p duyn ci rng.

Kim Vn Kiu

C
Tc c du, tn mt con vt, lng thng dng dt
chn nm. Sch dng tp bin chp: nc Tn Lan
em dng mt ci nm c du ng sc tri gia t.

Gi loan tuyt ng, chn c gi ng.

Cung On

C Lao
C: sing nng nhc nhn, lao: kh nhc. Cha m sing
nng kh nhc nui dng con. Kinh thi c cu: Ai ai
ph mu, sinh ng c lao (Thng xt thay cha m, sinh ta

kh nhc). Cha m i vi ta c chn ch c lao tc chn

u kh nhc: Sinh (sinh ), Cc (nng ), Ph (vut ve),
Xc (cho b), Trng (lm cho ln), Dc (dy d), C (oi
tng n), Phc (sn sc dy bo), Phc (bo v).

Duyn hi ng, c c lao.

Kim Vn Kiu

C Mc
C: cy to ln cnh xum s x xung, cy bim cy sn
c th vin leo ln c, mt: cy. Ngha bng: V c
hin c che ch cho v b. Kinh thi: Nam hu c mc
(Phng nam c c mc).

Mt cy c mc, mt sn qu he.
Kim Vn Kiu

C C V Phu
C c: mnh m, v phu: k c sc mnh ch khng c
mu lc. Mnh m bo dn. Th Th La trong Kinh thi
khen thi Vua Vn Vng nhiu k hin ti n nh nhng
k ging li bt th m cng dng c.

Li th ging, Si mun cho c c v phu.

Si Vi

C Tp
C: hi hp, tp: nhm li.

Th ho c tp vo Kinh h ty.
i Nam Quc S

Ci Qu Go Chu
Ci v go l hai th cn dng cho i sng hng ngy.
Ci mc nh Qu, Go mc nh Chu ngc. Ngha
thng: Vt gi t .

Chn Trng An th ci qu go chu, ly g m ngt

tho bi thm, dng bch l nhng ghi li T L.
Ph C

Cung Chiu
Cung: lm t khai, chiu: nhn ti. Lm t khai chu
nhn li mnh.

Bt ngi bo lnh lm t cung chiu.

Kim Vn Kiu

Cung nh
Cung: nh ln, cung in, nh: sn. Ni Vua .

Nc non thin trc, cung nh bng lai.

Phan Trn

Cung Kim
Cy cung v cy kim. Nhng ngi v s.

Lng cung kim rp ranh bn s.

Cung On

Cung Khuyt
Cung: cung in, khuyt: hoc quyt (xem bc quyt).

Ni Vua .

Giao tr cung khuyt nhc trng xa gn.

Hoa iu Tranh Nng

Cung My
Cung: cung in, my: my. Ch mt trng gia my.
Trong trng c cung in ca Hng Nga .

Thng trn nh gi cung my.

Kim Vn Kiu

Cung Nga
Cung: cung in, nga: ngi con gi. Con gi trong
cung (nh ch cung n). Ba Nhy phu nhn thi: Mn in
cung nga cn s thin (y in cung nga n my nghn).

Cung nga, th n theo hu.

Th C

Cung Tin
Cung: ci cung, tin: ci tn.

ng rong rui lng eo cung tin.

Chinh Ph Ngm

Cung Tng
Cung: nh to ln, tng: bc tng. Ngi nh to ln
chung quanh c tng vy bc. T Cng ni rng: "Ti xin
em vch tng ca cung tht lm v d. Vch tng
ca ti cao ngang vai, ng ngoi tng trng vo c th

thy nhng vt tt p trong nh. Vch tng ca thy

ti (c Khng T) cao my nhn, nu khng bit tm ca
m vo th khng sao nhn thy nhng vt hoa m trong nh
tng miu cng nhng ph qu trong nh b quan.
Nhng tm c ca vo cng t ngi lm". V sau
nh hc th gi l cung tng.

Cung Thng
Hai m trong nm m ca c nhc Trung Hoa. Cung
thng, gic. chy, v. Ngha thng thng: m nhc.

Cung thng lu bc ng m.
Kim Vn Kiu

Cung Trang
Cung: cung in, trang: li n mc. Li n mc ca cc
b trong cung.

Cung trang sm sa cng ngy kiu hoa.

Nh Mai

Cung Xanh
Do hai ch Thanh cung (Thanh: xanh). Thn d kinh:
Phng ng c thanh cung, lm tng, ca c tm
bng bng bc my ch: "Ci cung ca ngi con
trng trong tri t". Nn v sau con trng ca Vua
(Th T) th thanh cung (Cung xanh).

Cung xanh ang tui u xung.

Ngc Hn Cng Cha

Cng
Cng: mt ni khng c ng thot ra, : ng. Ngha
bng: Khn kh cng cc khng bit xoay s vo u.

L lng gp bc cng .
Th C

Cng Thng
Cng: khn kh, ht sch khng cn g c. Thng: sut
qua, i n ch vinh quang hin t. Lc cc kh v lc
sung sng.

Thi bit cng thng l mnh c.

Cao B Qut

Cng C
Cng: ly da thuc m b mt vt g cho chc chn, v
th nn chc chn vng bn th gi l cng. C: bn cht.

C tu c th thin h mi tr yn,
C tu nhn th c mi cng c.
Si Vi

Cung Phong
Cung: in, phong: gi. Gi to ln, thi nh in nh
cung trong cn bo tp.

Quyt ra tay lo li trn cung phong.

Nguyn Cng Tr

C nh
C: , nh: ngh li. Ngh chn li mt ni no, tr li
mt ni no.

Gic mng tn, tnh c gic c nh.

L Vn Phc

C K
Do ch K ha kh c (K: l, ha: mn hng, kh: c
th, c: ct li). D nhn nc Tn b gi lm con tin
nc Triu i i khng c tt. L Bt Vi mi mua
chuc D Nhn v bo: Th k ha kh c d (y l mn
hng l c th ct ch gi cao vy). Xem Bt Vi. Ngha
thng thng: th hng c th li to.

Khp ngi vin khch c k.

Nh Mai

C Tang
C: , tang: chu tang ch.

M con ng ca c tang trong nh.

Lc Vn Tin

C Him
C: chim gi, him: ch t trng yu quan h.

Dinh c him ng ngi Phin Ngung.

i Nam Quc S

C Mn

Tn mt ngi sao trong s t vi.

Ng u qua hn c mn.
Quan m Th Knh

C B
C: ct, b: bc.

ng my rng thnh thang c b.

Nguyn Cng Tr

Ca Bin
Bin: quan v. Ca quan v.

Ca bin pht bng k t.

i Nam Quc S

Ca Hin
Ni kn chn ngi hin. Ngha rng: k thi. Theo Chu
L ngy xa Trung Quc, c ba nm c mt k thi xt
c hnh, ti nng cc quan, ngi no hin ti th tu ln
vua.

Ca hin rng m, mt nn cc vin c qu, c hoa.

Ph C

Ca Sm
Do ch Li mn. Hn th: "V tr b c qu li mn"
(ng em trng vi qua ca sm). Ca sm: ca
thnh Ci K c ci trng ting nh nghe rt xa. Trng vi:
th trng bt bng vi nh khng thnh ting. Nghia

bng: ngi km ci khoe khoang trc k ti gii hn

mnh.

Ca sm dm u em trng ti.
Nguyn Khuyn

Ca T
T: xem cc ch t t bi, t hng, ca t: ca nh
cha.

Ca t phng tin u bng.

Phan Trn

Ca Thnh
Ch Thnh dng ch c Khng (In ch ca
Khng).

By lu ca Thnh da k.
Lc Vn Tin

Ca Thng
Xem ch thng huyn. Ca nh Pht.

o hng, dai bc bc vo ca thng.

Phan Trn

Ca Tri
Do ch Thin mn. Ting tn trng dng gi ca ca
Vua. Ph: Ca tri ngy m bng vng.

Ca tri rng m ng my.

Kim Vn Kiu

Cc Kinh
Cc: gai, kinh: gai. Ngha bng: gic gi. Sch Tinh c
ti tin tri, trng thy nhng con lc bng ng trn
cc con ng ln. ng ni: "Ri y s thy chng my
trong m gai gc". (Hi kin nh kinh cc trung nh!).
V qu nhin nm sau c gic ni tht.

Cc kinh lp lp bi hng lung lung.

Hoa Tin

Cc Vin
Cc: gai, vin: tng xy chung quanh. Dng ch
trng thi v ngy xa trng thi c ro gai chung quanh.
Lu Sn: Cc vin cng danh phong v qu (Cc vin
cng danh ma gi qu).

Ca hin rng m, mt nn cc vin, c qu, c hoa.

Ph C

Cc Lc
Cc: rt, lc: vui. Ch rt vui. Ni Pht gi l cc lc
th gii hay cc lc quc.

Cc lc l y chn r mi.
H Xun Hng

Cng Mc
Tc bn tho cng mc. Tn sch chp cc v thuc.

Cng l cng mc khc g thnh nang.

Lc Vn Tin

Cng Tnh
Cng: b ci, tnh: ging. B ci n ngang ni
ging tc l lng xm.

V trong cng tnh phong thanh.

Trinh Th

Cng Ta
Cng: dy buc nga (ng ngha vi ch cng l
gii hn). Buc nga li nga ch i quanh qun trong
mt gii hn m thi ch khng th i rong ra xa c.
Ta: ci kha mm nga. Hai vt hn ch s t do.
Ngha bng: b rng buc.

Ngoi vng cng ta chn cao thp.

Nguyn Cng Tr

Cng Th
Cng: ch gii hn t ai, th: t. t ai ca mt
nc.

Gi gn cng th my i tr an.
Hnh Thc Ca

Cng Thng
Do ch tam cng v ng thng. Cng: ci dy ln
ci li, iu ct yu. Tam cng: Vua ti, cha con, v
chng, thng: c tnh thng tnh ca con ngi. Ng

thng: nhn, ngha, l, tr, tn.

Rng cng thng nng ni non.

Hoa Tin

Cng Tr
Cng: bin gii t ai, tr: gia nghip truyn t i
ny sang i khc.

Cng tr cha nt vn cn tn L.
i Nam Quc S

Cng Gian
Cng: mnh, dng sc mnh, gian: lm iu dm
dc. Ngi ta khng bng lng mnh vn dng sc mnh
m p buc lm iu dm dc.

Gp con gi tt, cng gian khng ngh.

Lc Vn Tin

Cng Bo
Cng: ci khn cng tr con sau lng, bo: ci
t lt con nt.

m cng bo lung ngp ngng di th.

Ngc Hn Cng Cha

Cu Hon
Cu: chim cu, hon: xong xui. Kinh thi c cu: Duy
thc hu so, duy cu c chi (c l c t, cu cu n
. Ngha l con chim c c ti xy t, cn con cu cu vng

v ch i u m thi). V sau ngi ta dng ch cu

c: " nh con cu cu", bo rng nh mnh xu xa lum
thum nh con chim cu cu v cu khng bit cch lm t
(li ni khim nhng). Cu hon ngha l ci nh vng v
xu xa lm xong ri (li ni khim nhng).

Cu hon cha vn oanh di sang.

Hoa Tin

Cu H Ph
Cu: chim cu, h: gi, ph: v. Chim cu, tri m u th
ui v, nng ln th gi v. Ngn ng Tu: Tri sp ma
chim cu ui v, ma tnh cu gi v v. u Dng Tu:
cu gi v v ting ku vui v, v cha gp v ku mi
khng thi!

Cu Qui Canh Ci
Cu: c, qui: php tc, canh: sa i, ci: sa i.
Thay i php tc c.

Cu qui canh ci, tn qui ban hnh.

Hnh Thc Ca

Cu Trnh
Cu: c, trnh: ng.

Trng chu xin li tm sang cu trnh.

Hoa Tin

Cu Hn

Cu: lu, hn: nng. Nng lu ngy. Theo mt bi thi, th

trong i c bn iu sng nht: Cu hn phng cam v,
Tha hng ng c tri, ng phng hoa chc d, Kim bng
qui danh thi. Ngh a l: i hn ma trn ngp, Xa qu
gp c tri, ng phng m hoa chc, Khoa trng chim
bng thi.

Git ma ca hn cn m n ry.
Cung On

Cu Hon
Cu: chn, hon: vng quanh. Chn ci trong tri t.

Ngnh mt li cu hon coi cng nh.

Cao B Qut

Cu Khanh
Cu: chn, khanh: chc quan i xa bn Tu. Dng :
Nc chia ra lm chn phn c chn quan khanh cai tr.
Do cu khanh gm c: Trng t, T , Tn b, T m,
T khu, T khng, Thiu s, Thiu ph, Thiu bo. Cc
i Trn, Hn, Minh, Thanh dng cc danh t, chc v
khc nhau gi cu khanh. Ta em i Thanh tc i
cht c lm v d. i ny cu khanh gm c: st
vin, i l t, Thi thng t, Quan lc t, Hng l t,
Thi bc t, Thng chnh ty, Tn nhn ph, Loan nghi v.

Cu Ng
Cu: chn, ng: nm. Qu cn (Kinh Dch): Cu ng

long phi ti thin, li kin i nhn (Cu ng rng bay ln

tri, li thy i nhn). Qu cn tng trng Vua nn sau
dng ch ngi cu ng ch ngi Vua.

K t thu ln ngi cu ng.

Th C

Cu Nguyn
Cu: chn, nguyn: sui. Nh: cu tuyn.

Sa c mt pht ra ngi cu nguyn.

Nh Mai

Cu Nh
Chn iu nh (ging nh). Li chc trong thin "Thin
Bo" trong Kinh Thi: Nh sn, Nh ph, Nh cng, 0Nh
lng, Nh xuyn chi phng ch, Nh nguyt chi hng, Nh
nht chi thng, Nh nam sn chi th, Nh tng b chi mu
(Nh ni, Nh g, Nh ni to, Nh g ln, Nh sng nc
chy, Nh trng thng soi, Nh mt tri ln, Nh nam
sn th, Nh tng b xanh ti).

Phc lnh chc ch "cu nh".

i Nam Quc S

Cu T C Lao
Cu t: chn ch, c lao: (xem ch ny).

Thng thay cu t c lao.

Lc Vn Tin

Cu Thin Huyn N
Tn mt v n thn i Thng C, thy ca Vua
Hong , t ca Thnh Mu Nguyn Qun. Lc Hong
i chin vi Xi Vu Trc Lc. B hin xung ly
binh ph, n kim tng Hong ph c Xi Vu. Cn
gi l Huyn N hoc Cu Thin Nng Nng.

Cu Trng
Cu: chn, trng: lp. Ni Vua . Thm nghim qua chn
lp ca mi n ni c. S t: Qun vng h cu
trng. Cu trng l Vua.

a l ngon mt cu trng.
Cung On
Cu trng dng ch mt tri (Mt trng, mt tri v ng
tinh: kim tinh, mc tinh, ha tinh...) l tht trng, nh thp bt
t l bt trng, cn cu trng l ni Vua tri .

Th xin ting sm cu trng ni ln.

Tr Cc

Cu
Ci hm. Thng hay dng ch kp "linh cu".

Mt mnh bn cu ci u.
Th C

Ch
Chy Knh
Chy lm hnh con c Knh (c voi). Tng truyn gia
b c con c ln gi l c knh. Trn b bin c con th tn
l con b lao. B lao vn s knh v knh thng li vo b
nh b lao, nn b alo ht ln. V th mun cho chung
ku ting tht ln, ngi ta tiu biu bng cch lm hnh
con b lao trn chp chung, cn ci chy th hnh con c
knh. Mi khi knh nh vo th b lao li ht ln.

Thong bn tai mt ting chy knh.

Chu Mnh Trinh

Chy My
Do ch Nhin my. Nhin: chy, my: ln gmy. Vic g rt
cp bch th gi l nh la chy lng my.

Cha khi n ni chy my.

Trinh Th

Chy Thnh
Do cu: "Thnh mn tht ha, ha cp tr ng' (trong
Bch gia th): Ca thnh la chy ngi ta mc nc h
ao ngoi thnh cha chy v c b cht kh theo v
thiu nc. Nhng theo sch Qung Vn th: Ngy xa c
ngi tn Tr Ng nhn ca thnh b la nn cht thiu
theo. Ta c cu: "Thnh chy v ly" ni tai nn t nhin
m lin ly n.

C ao ly bi la thnh.
Hoi C Ngm

Chnh Phong
Chnh: ngay thng, phong: phong tc. Tn mt thin
trong Kinh Thi chp v nhng ngi n b c danh ting.

Khu mn cho rt mi u chnh phong.

Hoa Tin

Chn Dn
Do ch mc dn (Mc: chn, dn: dn). Vua v quan
cai tr dn chng cng nh k mc ng chn nui sc vt.

Ch sai ra qun ng Thnh chn dn.

Lc Vn Tin

Chn Loan
Chn: chn p, loan: mt th chim ging chim phng,
lng nm sc, phn ln l sc xanh. Con mi gi l laon,
con c gi l phng. V th n b thng dng chim loan
lm biu hiu (gi loan, chn loan, trng loan...).

Ngi trong ca s chm rng,

Chn loan gi phng khng chng cng h.
Ca Dao

Chm
Mt bi vn dng khuyn rn.

C chm dy ng cung.

i Nam Quc S

Chm Chc
Chm: rt chn ru qua, chc: rt chn ru li, ct
lng cho hai bn bng nhau. Ngha bng: Tnh ton thm
i bt li cho cn phn.

Khch thi tu chn nghinh xun chm chc.

Ht Ni
R lng chm chc cho nhau c nh.
Th C

Chm St
Chm: tn mt th chim c, ging loi c, sc tm v
en, m , mt en, c di by tm tc, thch n rn.
Di t chim chm cy c khng sanh c, dng lng n
nhng vo ru, ai ung cht lp tc. St: git. Ngha rng:
git bng thuc c.

Trn cng chm st nhng long phi.

i Nam Quc S

Chn
Tht, ng nh tht. Ch Tu c bn li vit: Chn: vit
tng nt mt rt r rng, Tho: vit lanh gim bt nt, phn
nhiu ch trn lin vi ch di, L: mt li ging nh ch
chn nhng p v nt tri hn, Trin mt li vit c, nu
khng am hiu th c v vit khng c. Thng thy
trn cc khun du.

V nim du c, th li chn.
Hoa Tin

Chn Chn
Chn: tht, tht tht. Ting nh Pht dng ch ci
Pht.

Song y l cnh chn chn.

Phan Trn

Chn Gi
Chn: tht, gi: gi.

Chuyn ny chn gi n tri xt soi.

Nh Mai

Chn H
Chn: thit, h: trng khng (tri vi thit).

Thy cnh hoa y chn h rnh rnh.

Nh Mai

Chn Nhn
Chn: tht (tri vi gi). Trang T: Ht sc thnh tht th
gi l chn. Nhn: ngi. Nhng ngi thnh tin gi l
chn nhn. Ngha thng thng: Ngi hin.

Lng giang tri m chn nhn.

i Nam Quc S

Chn Thnh

Chn: tht, thnh: ngay tht. Khng c g di tr.

Sinh xem bit chn thnh.

Nh Mai

Chn T
Chn: cu gip, t: a qua sng. Ngha thng
thng: cu gip. L cng cu vt cc linh hn m
ui.

n chn t vng li Pht gio.

Chiu Hn

Chn Thi
Chn: cu gip, thi: cho vay.

Xin cho chn thi li y l thng.

Nh Mai

Chp Cng
Chp: cm, gi mt vic g, cng: vic kh nhc.

Chp cng cng c li nng mi nn.

Kim Vn Kiu

Chp Kinh
Chp: cm, kinh: (xem ch quyn kinh).

C quyn no phi mt ng chp kinh.

Kim Vn Kiu

Chp Ngu Nh
Chp: cm, ngu: b, nh: tai. T truyn: Ch hu minh
thy chp ngu nh (Cc ch hu lm l th ai cm tai
tru?). i Xun Thu lm l th bng cch ngi ch minh
(ch vic tuyn th) cm ly tai tru, ct t, chy mu
xung mt ci mm. Nhng ngi d l th ung mu y.
Ngi cm tai b (chp ngu nh) tc l ngi ch l th
y. Ngha bng: ngi ch trng mt vic g.

Chp Nht
Chp: cm, nht: mt. C chp khng chu thay i
kin.

Lm ngi chp nht sao nh.

Lc Vn Tin

Chp Uy
Chp: cm, cng nhn mt vic g, uy: oai nghim, lm
cho k khc khip s.

Lng lng cng gin ngi ngi chp uy.

Kim Vn Kiu

Cht Phc
Cht: tht th, phc: lm cha thnh, mi c hnh
dng b ngoi. Tht th.

Thi quen cht phc t oi.

Hnh Thc Ca

Chu
Ht ngc. i Thng c c ging ngi giao nhn
(u ngi ui c) di nc ln bun bn giao thip
vi ngi trn t. Mi khi t bit nhng ngi quen bit
v thy ph thng khc lc thm thit. Nc mt chy
xung ton l ht chu c. Ngha bng: nc mt.

Thot nghe Kiu m m chu sa.

Kim Vn Kiu

Chu
Ht ngc. i Thng c c ging ngi giao nhn
(u ngi ui c) di nc ln bun bn giao thip
vi ngi trn t. Mi khi t bit nhng ngi quen bit
v thy ph thng khc lc thm thit. Nc mt chy
xung ton l ht chu c. Ngha bng: nc mt.

Thot nghe Kiu m m chu sa.

Kim Vn Kiu

Chu Cng
con Vua Vn Vng, em Vua V Vng v ch Vua
Thnh Vng. Thnh Vng lc ln ngi ang cn nh,
Chu Cng gi chc nhip chnh, trng coi mi vic trong
nc. Em Chu Cng l Qun Thc gim vi Vua l Chu
Cng c git Vua cp ngi, th ri ni ln lm lon,
Chu Cng ko qun i nh dp v trc sau vn mt
lng trung thnh vi Thnh Vng.

Thng Chu Cng tng nn trung, cn mt ting

gim pha.
Si Vi

Chu Hu
Chu: Vua nh Chu, hu: v Vua. V Vua V Vng,
con Thi Cng Vng, gip chng c nhiu vic.

Gi roi nga nt danh Chu Hu, ly ai thp thn tr

quc m thy nho rng tr Kit nn tin.
Tn Cng N On Bi Cng

Chu Hy
Tn mt danh nho i Tng, trc tc rt nhiu, trong
c vic ch thch b T Th.

Chu Lin
Chu: cy, lin: dnh lin vi nhau. Sau khi cht mt ci
cy, ngi ta o ngay nhng r dnh lin vi cy y. Ngha
bng: mt ngi mc ti lm lin ly n nhng k khc.

Chu lin sao n qun ng qun thn.

i Nam Quc S

Chu Mc
Chu: khong t rng trong mt nc, ngy trc th
ln nhng by gi nh hn mt ph, mt huyn. Mc: chn
nui. ng quan chm nom dn cng nh k chn tru b
chm nom sc vt.

Cp quyn chu mc, lng uy triu nh.

i Nam Quc S

Chu Ph
Chu: son, ph: ph phn, quyt mt vic g (thng
dng bt). Vua dng son phn quyt vic g.

Chu ph cho s ng thnh a sang.

Lc Vn Tin

Chu Ph
Chu: son, ph: vt lm tin.

ui ngi Hn, lnh chn ph va xong.

i Nam Quc S

Chu Tuyn
Chu hay chu: khp c, tuyn hay ton: trn vn. Gip
mi cch khng thiu st g.

Sang nh Chung lo t n chu tuyn.

Kim Vn Kiu

Chu T
Chu: , t: tm. Ngy xa bn Tu, nhng ngi
sang thng mc sc v tm. i Vua ng Hin
Tng, mt khi triu hi, sc tm sc rc r c triu nh.
t khi dng n sc lc. Ngha thng thng: y ohc ca k
ph qu.

Chu t ngn mi nn vi m.
Th C

Chu Thi T
V Vua Chu Vn Vng, m Vua V Vng, con gi
nc Sn. Vua lo vic ngoi, b coi sc vic trong cung,
c hnh ca b lan khp ni. Kinh thi tng ca tng
Thi T.

Ka Chu Thi T, kinh cn khen c rng khu mn.

Si Vi

Chu Thnh
Thnh Vng nh Chu. Con V Vng. Lc ln ngi
cn nh, vic nc u nh Chu Cng n lm chc
Trng t trng coi. i Vua Thnh Vng, ngi nc
Vit thng tc nc Vit Nam ta, c em sang cng mt
i bch tr. Thu y hnh pht khng dng, mi ngi ca
tng l i thnh tr.

Va i ngang vi chu thnh.

i Nam Quc S

Chu Trn
Hai h (c ni bo tn hai thn) i i kt hn vi
nhau. Sch Tu: Chu Trn nh tnh, th th hn nhn. Ngha
l Chu Trn hai h i i kt hn vi nhau. Ngha bng:
Hai bn kt i vi nhau cn xng.

Chu Trn cn c Chu Trn no hn.

Kim Vn Kiu

Chu Dch
Chu: khuu tay, dch: nch. Nhng ch rt gn c th.
Tn th: Khu pht tm phc, hi kh chu dch (Gic ni
ln t ch tim gan, hi giy ln t chu dch).

Bin du chu dch l i.

i Nam Quc S

Chn Cc
Chn: chn ru, cc: hoa cc. Xa o Tim i Tn
bn Tu thch ngm th ung ru. Ru thng ct vi
hoa cc. V sau ngi ta ly s ung ru cc lm qu.

Ru cc nhn em hn bing quy.

T Xng
Tng tng chn cc d say.
Kim Vn Kiu

Chn ng
ng: cng, ha hp. Do ch: ng tm (cng lng).
V chng hoc tnh nhn tm u hip vi nhau.

Tng ngi di nguyt chn ng.

Kim Vn Kiu

Chn H
Do ch H bi (H: rng bui chiu, bi: chn). Nguyn
c ch: h tng: nc rng. Sch Thp d k: My tri
chy mt th ru tin xung gi l h tng, ung vo

chy mt th ru tin xung gi l h tng, ung vo

thnh tin. C ni cho rng: chn h l th chn ngc long
lanh nh nng chiu.

Chn h snh ging qunh tng.

Kim Vn Kiu

Chn Nguyt
Nguyt: trng. Ung ru di trng.

Tng ngi chn nguyt th bng.

Hoa Tin

Chn Xun
Xun: ru (i ng ch Xun cn dng gi
ru). Ngc h mi xun: bu ngc mua ru.

Lng xun phi phi chn xun tng tng.

Kim Vn Kiu

Ch Khoa
Khoa thi c bit nhiu khi do Vua ra v chm tuyn.
V sau thi hng thi hi cng gi l ch khoa.

Ch khoa gp hi Trng an.

Kim Vn Kiu

Ch Ngh
Mt ch dng ch bi kinh ngha, mt bi thuc li
khoa c. Trong ch khoa c mn ch ngh.

Vit xong ch ngh mt bi np i.

Nh Mai

Chi Lan Chi Tht

Sch Khng T gia ng: D thin nhn c nh nhp
chi lan chi tht, cu bt vn k, hng tc d chi cu ha,
d c nhn c, nh nhp bo ng chi t, cu bt vn k
s, tc d chi cu ha (Cng vi ngi hin nh vo
trong nh c chi c lan lu ngy ha thm m khng bit,
cng vi ngi c nh vo trong qun p c kh lu
ngy khng bit thi v qu quen vy). Ngha bng: bn
b tt hay xu rt nh hng n nhau.

Khch chi lan d l cng tm.

Th C
T vo chi tht xem bng long mn.
Hoa Tin

Chi Vin
Chi: c thm, vin: vn. Vn trng c thm. Ch
tin . Chi ph trng c linh chi (ph: vn, ng ngha vi
ch vin). Vn tin.

Chi vin n hp hi sao?

Bch Cu K Ng

Ch Cng
Ch: rt, cng: cng bnh.

uc vng d ch cng l th.

Cung On

Ch S
Ch: ci lng mun, s: ngi nghei6n cu hc vn. K
s c tit tho, c ch kh cao hn ngi.

K ch s lm thinh i chng dt.

Chin Tng Ty H

Ch Ti Ch Tam
Ch: n, ti: hai ln, ch: n, tam: ba. n hai ba ln.
Rt khng kht, cm mt.

Lm cho ch ti ch tam.
Nh Mai

Ch Tn
Ch: rt, tn: ln. Ngi ln nht trong mt nc (ng
Vua).

Trn trng gm ch tn vi vi.

Cung On

Ch Gio
Ch: ly ngn tay m tr, gio: dy. Dy bo, by v.

Dm xin ch gio ti con c nh.

Tr Tc

Ch Huy
Ch: ly tay m tr, huy: ly tay m vy. Sai khin mt
nhm ngi thng thng l binh s.

Bin cng li khin trng thn ch huy.

Hong Tru

Ch Lc Vi M
Ch: ly tay m ch, lc: nai, vi: lm, m: nga. Ch con
nai m bo con nga. Triu Cao chuyn quyn, s c k
khng theo mi nh th lng cc quan, Cao dng con nai
ln Nh Th v bo l con nga. Nh Th ni rng: "Tha
Tng lm ri con nai ch phi con nga u". Tn Nh
Th li hi cc quan, nhng ngi trung th bo nai, k s
Cao th bo l nga. Cao tm cch hi nhng k ni
theo Tn Nh Th. V t cc quan u khip s.

Ch Tr
Ch: mi, tr: ct. Ct .

Cnh c xp ra hnh ch tr.

Chin Tng Ty H Ph

Chch Cu Ph Nghiu
Chch: o chch (xem ch ny), cu: ch, ph: sa,
nghiu: Vua Nghiu. Xem Nghu Hoa. Quc sch: Chch
chi cu ph Nghiu, phi qu chch nhi tin Nghiu d. Cu
c ph phi k ch d (Ch ca tn chch, sa vua Nghiu,
khng phi v cho Chch l mt k sang m Nghiu l
ngi hn. Ch sa k khng phi l ch ca n vy).

Chch Thn
Chch: vt g mt mnh, thn: mnh. Mt mnh l loi, khng

Chch: vt g mt mnh, thn: mnh. Mt mnh l loi, khng

ai bu bn.

Hong rng thng chch thn.

Th C

Chin Bo
Chin: nh gic, bo: o gip.

Gi nh eo bc chin bo.
Chinh Ph Ngm

Chin a
Chin: nh gic, a: t. Bi chin trng, ni hai
bn nh nhau.

Xa nay chin a nhng bao.

Chinh Ph Ngm

Chin Ha
Chin: nh gic, ha: thi nh nhau.

Chin ha sp sn hai bi.

Kim Vn Kiu

Chin Quc
Tn mt thi i ko di t Chu Uy Lit Vng th 23
cho n Tn Thy Hong gm thu c 6 nc. Lc by gi
nh Chu suy vi, 7 nc: Tn, S, Yn, T, Hn, Triu,
Ngy gy chin tranh vi nhau nn gi l chin quc (cc
nc nh vi nhau).

Chin T
Chin: nh gic, t: cht. Cht v nh gic.

Du khi chin t cn l hin linh.

i Nam Quc S

Chit Liu
Chit: b, liu: nhnh liu. B Kin nm v hng ng
Trng An. i Hn, a khch ngang qua cu ny, ngi
ta thng b mt nhnh liu tng nhau. Ngha bng: a
tin.

Khi cu chit liu ai l c nhn.

T Tnh Khc

Chit Xung
Chit: gy, xung: ng chm nhau. Ngha thng: c
ch. Chit xung tn tr l ch trong khong chn ru m
dp c gic. Sch n T Xun Thu: Bt xut tn tr chi
gian, chit xung thin l chi ngoi (Khng ra khi khong
ci "tn" v ci "tr" m dp c gic ngoi mun dm).
Xem ch tn tr.

Ka ai tn tr chit xung.
i Nam Quc S

Chiu
(l) Vi, gi. Mt ci l ngi ta cng gi cc linh
hn v vi t tin. Nhng hn ny phn nhiu lu lc khng
ai m cng.

L chiu, tun in l thng thiu u.

Hoa Tin

Chiu An
Chiu: ly tay vy gi, an: bnh an. Ku gi gic
cp hng phc c an n. Sau i Tng Kim
Vim, ngoi dn gian c cu: Dc c quan, st nhn
phng ha th chiu an (mun c lm quan th git
ngi, t nh ri cho nh nc chiu an) v thi by
gi nhng qun st nhn cp ca t nh u c
chiu an v cho quan chc.

ng qun lm chc chiu an.

Kim Vn Kiu

Chiu Hin
Chiu: vi, hin: ngi hin. Xem H V.

Tng l chng Vua H V chiu hin.

Si Vi

Chiu Hn
Chiu: gi hn v (xem ch chiu), hn: linh hn.

Chiu hn thit v l thng.

Kim Vn Kiu

Chiu Ph
Chiu: xem chiu an, ph: v v.

Ko c chiu ph tin phong.

Kim Vn Kiu

Chiu Qun
Cung nhn i nh Hn h Vng tn Tng. V b
hung n uy hip, Vua Hn em g Chiu Qun cho Hung
N. S cung n rt nhiu, Vua khng bit chn ai mi bo
th v Mao Nhin Th v tt c cung n em bng Vua
xem. Chiu Qun cy sc p, khng chu t lt cho Mao
Din Th nn b v rt xu. Sau khi Chiu Qun ra ly Vua
t bit, Vua mi hay Chiu Qun l mt cung n rt
p. C ni chp rng khi n x H, Chiu Qun nhy
xung sng t vn, nhng c ni th Chiu Qun lm
Hong Hu nc Phin.

Qu quan ny khc Chiu Qun.

Kim Vn Kiu

Chiu Tp
Chiu: vi, tp: sa sang li c nh c.

Mn mu chiu tp li l cn nguyn.
Kim Vn Kiu

Chiu n
Chiu: xem theo, n: bn n. Xem theo bn n m ngh
ti.

Php cng chiu n lun vo.

Kim Vn Kiu

Chiu Danh
Chiu: xem theo, danh: tn.

Chiu danh tm n bt v hi tra.

Kim Vn Kiu

Chiu Phng
Chiu: t giy ghi chp mnh lnh ca Vua, phng:
chim phng. Thch Qu Long dng ming giy ng sc vit
li chiu t trn ming con phng m c.

Chiu phng mi hng t cn k.

Trn Trng Quang

Chiu Tm
Chiu: soi, tm: lng.

Vn chng tri k, chuyn tr chiu tm.

Chiu i
Chiu: ci ao, i: ci i.

Ch chiu i xem c nhy chim bay.

Th C

Chim Chut
Con chim v con chut. Mt con loi chim, mt con loi
th. Sch Nho c cu: iu th cng vi th hng (Con chim
con th cng lm trng mi vi nhau).

Nm canh to nh tnh chim chut.

T Xng

Chim Thc
Chim khch. Kinh thi c cu: Duy thc hu so, duy
cu c chi (Chim khch c t, chim tu h n ).

T h lm bing l lng,
Mn t chim thc hng nui thn.
Ca Dao

Chim Vit
Do ch Vit iu, mt x tn phng nam. C thi:
H m t bc phong, Vit iu so nam chi (nga H h
gi bc, chim Vit cnh nam). Ngha bng: Khng qun
ni sinh trng ca mnh. Con nga x H (H: cc x
mi r phng bc), h c gi bc thi th h ln, con chim
Vit th lm t cnh cy cha v pha nam (tc l v pha
t nc ca mnh).

Ch con chim Vit ry cnh nam.

Trinh Th

Chinh Chin
Chinh: nh, em qun i nh tr ti. Mnh T:
Chinh gi, thng pht h d (Chinh l nc ln nh
nc nh hay ngi trn nh ngi di), chin: nh
nhau.

Nhng ngi chinh chin by lu.

Chinh Ph Ngm

Chinh H
Chinh: nh thu, h: khc nghit.

Xit bao ph trng chinh h.

i Nam Quc S

Chinh Yn
Chinh: nh nhau. yn: ci yn nga. Ci yn nga ca
ngi chin s hoc dng ni k chin s thng i xa
nh nn ch ny cng dng ch k i xa.

Hng qun nh gt chinh yn.

i Nam Quc S Din Ca

Chinh Pht
Chinh: em binh i nh hi ti. Mnh T: Chinh
ngha l k trn nh k di. Hai nc cu ch nh
nhau khng gi l chinh, pht: nh nhau. Khi ko qun i
nh phi c chung trng mi gi l pht. Chinh pht:
nc ln ko nhau i nh nc nh.

V hong chinh pht cng thua cng.

Th i Trn

Chinh Phu
Chinh: nh gic, phu: ngi.

Mt chinh phu ai v cho nn.

Chinh Ph Ngm

Chinh Ph

Chinh: nh gic, phu: v, v lnh i nh gic.

Thip chng tng ra ngi chinh ph.

Chinh Ph Ngm

Chinh Tiu
Chinh: xem ch chinh chin, tiu: gic gi b dp tr.

Li xem chinh tiu sa hnh bin.

Hoa Bin

Chnh Chuyn
Chnh: ngay thng, tri vi t, chuyn: lm mt vic ch
khng lm qua vic khc. Mt lng mt d vi chng.

Chnh chuyn cht cng ra ma,

Lng l cht cng chn ra y ng.
Ca Dao

Chnh Hnh
Chnh: ngay thng, hnh: php lut trng pht k c
ti. Hnh pht chnh ng. Cn dng ch n t hnh.

Kp truyn ao ph chnh hnh.

Th C

Chnh Kh
Chnh: ngay thng, kh: ci ch kh ca mt ngi. Kh
tit ngay thng ca cc bc anh hng. Xem chnh kh
phn ph lc.

Ch non sng, gi vi c thnh, chn tn kh nhp ngon

mi chnh kh.
Vn T V Tnh v Ng Tng Chu

Chnh Php
Chnh: ngay thng, php: php lut. X t ngi no
cng gi l chnh php (ngha ging ch chnh hnh).

Truyn em chnh php th to.

Nh Mai

Chnh Phong
Chnh: ngay thng, phong: thi tc. Thi tc tt lnh ngay
thng. Tn mt thin trong kinh thi ca tng c tt ca n
b.

Khu mn cho rt mi u chinh phong.

Hoa Tin

Chnh T
Chnh: ngay thng, t: cong, xiu xo. K tt v k xu.

Vn Tin bit k chnh t.

Lc Vn Tin

Chnh Tht
Chnh: ngay thng, tht: nh. Ngi v ch l vai chnh
cm quyn binh trong nh.

n lng hm chnh tht.

T Xng

Chnh Thng
chnh: ngay thng, thng: mi t, ni tip nhau. Nht
thng c thin h gi l chnh thng.

K trong chnh thng t y l u.

i Nam Quc S

Chnh Nghi
Chnh: sa sang, nghi: b mt b ngoi. Sa sang l
nghi b ngoi cho c chnh n.

Chnh nghi tip s vi vng.

Kim Vn Kiu

Chu Dch
Tn mt b sch do ba thnh nhn ca Trung Quc lm
ra Phc Hy ri Vn Vng, n Khng T. Phc Hy ch ra
cc qu, Vn Vng vit h t (lm cc qu y), Khng T
vit Thp K gii thch ngha ca sch.

Chu Ton
Chu: khp, ton: trn vn.

Chu ton ngoi mi nm.

Nh Mai

Chu T
Chu: , t: tm. Ngy xa v tm l hai mu sc m
ngi sang thng mc. i ng Hin Tng, mi khi
triu hi, cc quan u mc o sc , sc tm.

Khp triu chu t, y hng thi th.

Th C

Ch Kho
Ch: lm ch, kho: st hch. Ngi ch vic thi hch
hc tr.

Chiu ra ch kho cm quyn chng vn.

Nh Mai

Ch Ph
Ch: ch, ph: ngi n b. Ngi n b lm ch
tc v chnh trong gia nh.

V chng ch ph bit iu.

Gia Hun Ca

Ch Tn
Ch: ch, tn: khch.

Trn ng d tic ch tn.

Nh Mai

Ch Trng
Ch: ch, trng: by ra. Sn ch trng by ra mt
iu g. Ngha thng thng: Chm lo cng vic.

Ch trng dnh ch hng trong.

Kim Vn Kiu

Chun Don

chun: y cho mt vic g, don: bng lng cho. Thng

dng ni Vua bng lng chp nhn mt iu g.

Lm qua chun don li tu.

Hoa Tin

Chc H
Chc: cu mong, h: phc c. C khi dng nh ngha
ch chc th.

Ti con vang dy li chc h.

Th C

Chy
Binh kh, bng st hay bng g mt u trn v to.

nh cng Ha H mt chy nh li.

Lc Vn Tin

Chuyn i
Chuyn: ring mt phng tin no, i: p, tr li.
Ty theo cu hi ca i phng m p, khng nht lun
cu n theo mnh lnh Vua. Lun ng: S t phng
bt nng chuyn i (i s bn phng khng bit ty tin
m i p vi ngi).

H mnh v thiu ti chuyn i.

Nguyn Biu

Chuyn Hc
Tn mt v Vua thi c ca Trung Hoa, chu Vua Hong

Tn mt v Vua thi c ca Trung Hoa, chu Vua Hong

ln ngi nm 20 tui v ti v 78 nm. Ban u ng
Cao Dng nn Chuey6n Hc cn gi l Cao Dng.

Chuyn Dao
Chuyn: lay ng, dao: lay. lay chuyn.

Mi phn cng chng chuyn dao mt phn.

Trinh Th

Chuyt Kinh
Chuyt: vng v, kinh: ci gai. Do ch kinh thoa: ci
trm ci u bng gai (dng gai nhn lm trm ci u).
Ch kinh thoa hay b kinh (xem ch ny) u dng ch
b v (li ni khim nhng). Chuyt kinh: b v vng v
(dng ch v mnh khi ni vi k khc).

Chung
Un c li.

Kh thing chung li mt nh h Dng.

Th C
Mt th dng ong lng.

Xe trm c, thc mun chung.

Khuyn Hiu Ca
Chn ung ru.

Cuc tnh say, say tnh mt vi chung.

Cu Ht

Chung Cc

Chung: rt li, cc: cuc. Kt qu.

Chung cc th chi cng ti tri.

Nguyn Cng Tr

Chung Qui
Chung: rt li, qui: v. Ngha nh chung cc.

Chung qui s bi ha cng.

Th C

Chung Qu
Tn ring. Ban ngy Vua ng Minh Hong nm ng
mng thy by qu nh t xng l qu h hao. Chc lt mt
con qu ln t trn tri xung, bt qu h hao m nut.
Minh Hong ngc nhin hi th con qu y t xng l Chung
Qu. Qu thi khng lm quan, gin p u vo thm
in, Vua thng tnh ban o bo. Chung qu mang n
Vua, nguyn tr loi qu. Tnh gic Vua Minh Hong sai v
hnh Chung Qu trn p qu.

Chung Qu kho tc nn hnh.

Hong S Khi

Chung Tnh
Chung: c li, tnh: tnh trai gi hoc v chng yu
nhau. Tnh chung c vo mt ngi khng xao lng.

My ma my git chung tnh.

Cung On

Chung T
Tn mt con su c cnh (nh con chu chu) ra
mt ln rt nhiu con. Tn mt thin trong Kinh Thi:
"Chung t v sn sn h,
Nghi nhi t tn, chn chn h."
Dch ngha:
"V v ci cnh con chung t,
Bay u vui vy.
Ny con chu my,
ng tht l ng".
Bi th ny ca tng c ca b Hu Phi, con chu ng
c nh loi chu chu.

khi chim c, tin ng chung t.

Trinh Th
Khi ca ln ch, khi chung t.
Th i L Trnh

Chung Thn
Chung: trn, thn: thn th. Trn i.

V ti cy hi mt li chung thn.
Kim Vn Kiu

Chung Thin
Chung: tt, trn. Thin: tri. tt tri, khng c g hn
na. Sch Nho c cu: " tang cha m khng c k hn,
nhng ni lng au kh mang nng tt tri" (cng nh sut
i).

Suy lng Trc Di au lng chung thin.

Kim Vn Kiu

Chng Khu ng T
Chng: ng ngi, khu: ming, ng: cng, t: li
ni. Nhiu ngi cng mt li nh nhau.

Chng khu ng t, ng S ng cht.

Tc Ng

Chng Quan
Chng: ng, quan: ng quan.

Chung quan t tp quanh ngoi.

Hnh Thc Ca

Chng Sanh
Chng: ng, sanh: sng. C sanh mng th gi l
chng sanh.

S cn ln mn chng sanh.
Phan Trn

Chng Tnh
Chng: ng ngi, dn chng. Tnh: tnh.

Ngm chng tnh qui cch by lu,

S bin y hoc c ngi nghi c.
Phan Huy ch

Ch Hu

Ch: cc, hu: tc hu. Ngy xa Vua thng ct t

phong cho cc nh qu tc cai tr. C nm tc: Cng,
Hu, B, T, Nam.

Khp mi tm nc ch hu.
Th C

Ch Hu
Ch: cc, hu: bn.

Chng hay ch hu khoa ny ra sao?

Lc Vn Tin

Ch Tng
Ch: cc, tng sy coi qun lnh.

Kp truyn ch tng hin phu.

Kim Vn Kiu

Chc Cm Hi Vn
Chc: dt, cm: gm, hi: quanh, tr v, vn: bi vn.
Hi vn l mt bi vn c quanh co xui ngc u thnh
cu c. Cn hi vn th tc l th hi vn. C sch chp
rng: T Hu v u Thao l ngi lm bi th hi vn
ri dt vo gm xin vi Vua tha cho chng khi phi i th
c tr v sum hp vi gia nh. Nhng c nhiu sch
bo khng phi T Hu l tc gi bi th hi vn y.

Chc N
Chc: dt, n: ngi con gi. Chu Vua Tri, g lm

Chc: dt, n: ngi con gi. Chu Vua Tri, g lm

v Ngu Lang, Chc N v Ngu lang l tn hai ngi sao
(xem ch Tht tch).

Tm lng Chc N v chng m nghing.

Lc Vn Tin

Chc Tc
Chc: quan chc trong triu nh thng th, tham tri,
tng c, b chnh... Tc: tc v. C nm tc: Cng,
Hu, B, T, Nam.

Li c ngi i n Vua, th hai Cha, hai lng, bng

nh th h lng chc tc.
Ph C

Chc Trng Quyn Cao

Chc: chc v, trng: nng, quyn: quyn, cao: cao.
Ngi c chc v nng n v oai quyn to ln.

Chi bng chc trng quyn cao.

Kim Vn Kiu

Chng Thng
Chng: t ma ng, thng: t ma thu (theo sch Nhi
Nh).

Ni miu ng no khuyt l chng thng.

Vn T Vua Quang Trung

Chng Lm
Chng: nhn thc mt vic g, lm: i n. Ngha nh

Chng: nhn thc mt vic g, lm: i n. Ngha nh

chng minh.

i linh h c trng gi chng lm.

Hoa Tin

Chng Minh
Chng: nhn thc mt vic g, minh: sng. Chng t
mt vic g.

Chng minh c t c tri.

Kim Vn Kiu

Chng Qu
Chng: xem chng lm, qu: kt qu. Theo ch Pht:
Ngi cu o tu hnh lu ngy bng gic ng o l gi
l chng qu.

Chng qu c i vn nht nguyt.

L Thnh Tng

Chng T
Chng: xem chng lm, chng minh, t: mt bn m
gip . Ngi lm chng.

Dt nhau chng ta mt on ng nhn.

Nh Mai

Chng i
tn con ng Trng An bn Tu. i ng,
Hng Honh ly mt ngi k n tn Liu Chng i.
Hng Honh i lm quan xa, Liu nh b tng Phin

Hng Honh i lm quan xa, Liu nh b tng Phin

cp mt, n ba nm sau, Honh vi Liu mi t hi vi
nhau. lc xa cch, Honh gi cho Liu th bc th trong y
c nhng cu: "Chng i Liu Tch nht thanh thanh kim
ti ph? Gi ng phan chit tha nhn th". Dch ngha:
"Liu Chng i ngy trc xanh xanh nay cn chng?
Hay tay ngi khc b mt ri".

Hay l nh chn chng i.

Phan Trn

Chng Hong
Chng: sng r, rc r, hong: sng r.

Quc danh l hiu i ngu chng hong.

i Nam Quc S

Chng Ph
Th m c ca cc s phu thng i.

Sc chg ph hy l m du c,
Ngn kim phong lay l rng chi kh.
Chin Tng Ty H Ph

Chng Vn
Chng: cm, vn: vn chng. Coi vic vn chng
thi c.

Chiu ra ch kho cm quyn chng vn.

Nh Mai

D
Da Nga
Cu ca M Vin: "K trng phu nn ly da nga bc
thy, h li chu cht trn tay nhi n hay sao?". Khuyn
ngi ta liu thn m nh gic, th cht chn chin
trng hn l x r trong nh.

Ch lm trai dm nghn da nga.

Chinh Ph Ngm

D i
D: m, i: lu i. m ph. L Bch: "D i v L
Bch, c tu d h nhn" (D i khng L Bch, mua
ru ung cng ai).

Chn d i chch mc lng ta.

T Tnh Khc

D Nng
Tn mt khc ht. theo sch C kim nhc lc, th trong
khc d nng c cu: D lai mo sng tuyt, Thn
kh l phong ba. Tuy c t vi tnh, ni nng thn kh h
(m n xng sng tuyt, ngy i lt phong ba. Th l
tnh i cht, sao khi kh thn ta). V sau ch d
nng dng ch cc c k n.

D Minh Chu
D: m, minh: sng, chu: ht trai, ht ngc. Ht chu

D: m, minh: sng, chu: ht trai, ht ngc. Ht chu

chiu sng ban m. Thp d k: Vua V vo ni Long
Quang n mt ni thy mt l trng su n vi mi
dm, ti tm khng sao i c phi dng la soi
ng, bng thy mt con vt ging nh mt con ln ngm
ht chu chy pha trc, ht chu sng nh b uc vy.
Vua t tn ht chu y l d minh chu.

D V
D: m, v: ma.

Lu i nguyt ng ngi d v.
Cung On

D Xoa
Tn mt th qu xu xa v hung c.

Qu d xoa quy bt xung chi y, ngi bch ngh

n u u kh no.
Chin Tng Ty H Ph

D Hc
Tn b sch bi.

Hong kim d hc sch cao.

Lc Vn Tin

D Dung Hi Dm
D: trau di, dung: nhan sc, hi: dy, dm: dm dc.
Mng tng hi o, d dung hi tm (chn ct khng k
lng tc l bo cho k khc ly trm, trau di dung mo

lng tc l bo cho k khc ly trm, trau di dung mo

tc bo cho k khc vic dm dc). ni: C ca khng
chu ct cho cn thn khin k khc sanh lng trm cp.
Sa sang nhan sc cho p tc xui k khc ngh n iu
dm dc. Nhng vic trm cp hay dm dc, cng li ti
mnh mt phn m ra.

D M
D: ng qu, m: nga. Nga chy ngoi ng c.
Ngha ca hai ch d m l bi trn. Thnh Huyn Anh ch
thch rng trong ma xun kh dng pht ng, nhn xa xa
ao m bi bay gia khng kh gi l d m.

Cuc th mt m trng d m.
Th C

D Trng
Tn mt con vt b b ging nh cua nhng b hn.
Thng d trng ly cng o l , nhng va o
xong, sng nh mnh vo ct lp mt , d trng phi o
li. V th nn ch "cng d trng" dng ch cng ung
khng ch li g.

D trng xe ct b ng,
Nhc nhn m chng nn cng chuyn g.
Ca Dao

Danh Cng
Danh: ni ting, cng: ng, ngi.

Chen vai ti t danh cng.

Nh Mai

Danh Cng Li Ta
Danh: ting tm, cng: dy buc nga, li: li, ta:
ci kha. Ngha bng: danh li tri buc.

Danh cng li ta.

Tc Ng

Danh Dng
Danh: ting, dng: nu cao ln. Tn tui c nu
cao ln. Theo sch Hiu Kinh th bn phn mt ngi con
hiu l phi lm sao cho cha m c hin vinh v danh
gi mnh c nu cao.

Lm cho thn hin danh dng mi l.

Hoa Tin

Danh Gia
Danh: ting tm, gia: nh. Gia nh c danh ting.

Vn nh h Hon danh gia.

Kim Vn Kiu

Danh Gi
Danh: ting tm, gi: gi tr. Ngi ting tm v gi tr.

Mun nghn danh gi, nm mi nhn duyn.

Hoa Tin

Danh Nho

Danh: c ting tm, nho: nh hc gi c tr thc. Xem:

nho gia.

cng ch i danh nho.

Lc Vn Tin

Danh Nan Thc

Danh: ting tm, : nhp, nan: kh, thc: thuc. Thanh
danh ca mnh mt khi b nh nhp th kh lng m gi ra
c.

Danh nan thc.

Tc Ng

Danh Sch
Danh: tn, sch: quyn sch. Quyn sch ghi tn.

Trong danh sch by nhiu ngi.

Nh Mai

Danh S
Danh: ting tm, s: ngi nghin cu hc vn. Kinh L:
"Sinh danh s" (Rc k danh s). Ngi danh s khng ra
lm quan. Thi Th ni rng: "Danh s l nhng k c hnh
tuyt vi, o thut thng sut nhng khng lm ti vi
Vua, ch n m thi".

Hn ngi danh s ti cao.

N T Ti

Danh Tit

Danh: ting tm, tit: tit tho (Gi gn trinh tit).

Rng danh tit y thm tho ai b.

Hoa Tin

Danh Tnh
Danh: tn, tnh: h.

Chng hay danh tnh l chi?

Lc Vn Tin

Danh Vin
Danh: ting tm, vin: vn.

Dc trang chuc ly danh vin cho gn.

Hoa Tin

Dao Tr
Dao: tn mt th ngc, tr: ao. Ao bng ngc. Ch b
Ty Vng Mu .

Kinh thnh n trc n Dao ly mng.

Hoa iu Tranh Nng

Dm He
ng trng cy he. Ngy xa, Hiu Khoan lm Th
s chu Ung, sc dn c mi dm trng mt cy he
ngi i ng c bng mt.

ng xa thm thm dm he.

Th C

Dy V Dy Vn
V: si dy to, vn: si dy nh.

So dn dy v dy vn.
Kim Vn Kiu

Dm Bn
Dm: dm dc, bn: chy. V s dm dc m chy theo
nhau ch khng ci hi g.

Ch loi cu hp, rn b dm bn.

Trinh Th

Dm T
Dm: dm dc, t: nh th. Nh th, th cc thn dm
dc.

Dm t cn thi ngu m.
i Nam Quc S

Dm Thanh
Dm: dm dc, thanh: ting.

Dm thanh ch vo tai.
Gia Hun Ca

Dn Gian
Dn: dn, gian: khong. Trong ch nhn dn .

Bn mi th n dn gian kn v.
Th C

Dn in
Dn: t khc, in: th trang sc bng vng c chm
tr. Tr l li khng nhn.

L a truyn li dn in.
Hoa Tin

Dn Thn
Dn: a n, thn: mnh.

Dn thn vo chn chin trng vi nhau.

Hoa Tin

Dt Lc
Dt: rnh, lc: vui.

Ch s i ph qu vinh hoa, mun vui th thanh nh dt

lc.
Si Vi

Du
Rung du. Kinh Thi c cu: "K ng vu tang trung"
(Hn ta trong bi du). Trai gi nc Trnh nc V
thng hn h nhau ra b sng Bc v rung du t
tnh. Xem ch bc.

Ra tung trn bc trong du.

Kim Vn Kiu
Cy du thng cho tm n nn lng no cng c trng. V
th nn du dng ch lng xm. Kinh Thi: Duy tang d
t, tt cung knh ch (Phi nn cung knh ni trng cy tang,

cy t, tc cy du v cy th).

Song h nn n thn du.

Th C

Di Chiu
Di: li, chiu: mnh lnh ca Vua. Vua mt mnh
lnh li.

Mt thin di chiu t lng.

Hnh Thc Ca

Di Chc
Di: li, chc: dn d. Li dn d trc lc lm
chung.

Vng li di chc sau.

Hnh Thc Ca

Di Duyn
Di: tng biu, duyn: mi lin lc. Tm cch lm thn.

Mi hay con to m ng di duyn.

i Nam Quc S

Di
Nguyn A Di , tn mt v Pht. A: khng, Di :
lng. Mt v Pht sng sut khng sao lng c.

Xem cu nhn qu nim kinh Di .

Phan Trn

Di ch
Di: tn mt dn tc cha khai ha Trung Quc, ch:
tn mt dn tc cha khai ha Trung Quc. Ngy trc,
ngi Trung Quc cho rng cc dn tc xa xi ngoi
bin cng u cha c khai ha. Phng ng gi l
di, phng Nam gi l man, phng Ty gi l nhung v
phng Bc gi l ch (nhng dn tc ny u khc ngn
ng phong tc vi Trung Quc). Ngi ta thng dng
ch man di hay di ch ch qun mi.

Di H
Di: xem di ch, h: do ch Hoa h (nh h rc r v
nh h tc nc Trung Quc vn minh, rc r). Nay Di mai
H. Ngha bng: thay i.

Nay Di mai H bit hi no yn.

Ng Tiu Vn p

Di Hi
Di: li, hi: xng ct hnh th con ngi. Sau khi
cht hn xut ch hnh hi li.

Di hi nht cp v nh.
Kim Vn Kiu

Di Hnh
Di i ni khc, hnh: ci xc, ci thy. Di xc em i
chn ch khc.

Bao gi ci tng di hnh,

Thn kia bao im l tnh by nhiu.

Ca Dao

Di Hnh
Di i ni khc, hnh: ci xc, ci thy. Di xc em i
chn ch khc.

Bao gi ci tng di hnh,

Thn kia bao im l tnh by nhiu.
Ca Dao

Di Lun
Di: o thng ca i ngi, lun: nhng iu v o
c m ngi ta phi theo.

Hy cn tri t, hy cn di lun.
Hoa Tin

Di Lu
di: tng thm, lu: li. Bnh tnh mi lc mt tng ln
v lu li trong mnh, khng chu thuyn gim. Ngy nay
dng hai ch ny ch lc bnh tnh trm trng sp cht.

Di lu chng st, hy lo vic i.

Hnh Thc Ca

Di Mu
Di: li, mu: k hoch sp t trc khi lm vic g.
Cch thc gi c nghip li cho con chu.

Nng tnh khim i, qun phn di mu.

i Nam Quc S

Di Ngn
Di: truyn li, li. Ngn: li ni. Li ni li lc lm
chung.

Di ngn cng c li ny.

Hnh Thc Ca

Di Sn
Di: di t ni ny sang ni khc, sn: ni. Di ni.
Ngy xa c Ngu Cng tui chn mi mun sang bng
hai tri ni l Thi Hng v Vng c. C ngi ci th
Ngu Cng bo: "Ta cht c con, con cht c chu, chu li
sanh con. Ni kia vn khng ln thm th ta lo g m khng
san bng c". Mt v thn nghe c mi tu vi
Thng , ngi lin sai di hai tri ni i. Mt em t
Sc ng, mt t Sc Nam. in ny gi l Ngu Cng
di sn.

D T
Tc B Di, Thc T, hai ngi con Vua C Trc. Lc
Vua gn mt, di chc li ngi cho Thc T. Khi Vua mt
Thc T nhng ngi cho anh. B Di ni: "Di mnh ca
cha, chng ta phi tun theo". Thc T p: "o tri lm
trng tc l anh ng lm Vua hn em". Th ri hai anh em
u b nc m i, khng ai chu lm Vua c. n lc V
Vng em qun i nh nh Thng (Vua Tr), B Di,

Vng em qun i nh nh Thng (Vua Tr), B Di,

Thc T khuyn can, ly l ti khng nn nh Vua. V
Vng khng nghe v khi nh xong Vua Tr, dng nn
nh Chu, B Di, Thc T nht quyt khng n thc nh
Chu, trn vo ni Th Dng hi rau vi n cho qua
ngy thng. Sau c ngi ni: "Rau vi cng ca nh Chu,
B Di, Thc T lin nhn i v cht".

Treo trn thy c bc tranh Di T.

Nh Mai

Di Th
Di: li, th: thn th ca mnh l do cha m li cho
mnh.

m cng bo lung ngi ngng di th.

Ngc Hn Cng Cha

Di Tr
Di: di, tr: . Dn mt ni khc.

Hi thm di tr ni no.
Kim Vn Kiu

D K
D: khc thng, k: l lng.

Mnh cao s s d k rt hung.

Lc Vn Tin

D Mu
D: l, khc thng, mu: mu. C mu m khc

D: l, khc thng, mu: mu. C mu m khc

thng. C khc.

Thong nghe bit lng tim d mu.

Hnh Thc Ca

D Nhn
Hong Tn nc Tn, sau khi nh thua, b qun Triu
bt ri gi lm con tin t Triu. Nh c L Bt Vi mu
m a v nc. V sau c ln ngi nhng chng bao
lu th mt. Xem ch Bt Vi.

Bt Vi g v, D Nhn ly lm.
Lc Vn Tin

D Tng
D: l, khc thng, tng: trng mo hnh dng con
ngi. ng Th: Bnh Thnh Th Vit c ti lc v d
tng.

H ngi d tng t l ti cao.

Lc Vn Tin

D Vc
D: l, vc: bin gii. S k: Ch hu cc th k phong
vc (ch hu u gi bin gii ca mnh). D vc: ci l,
ci khc.

Bc quc tuy rng ngoi d vc.

Th i Trn

Dch n

Dch: bnh truyn nhim lan ra rt mau v c lit, n:

bnh dch do th vt pht sinh ra.

K th mc bnh dch n,
K th thy ha gian nan kia l.
Gia Hun Ca

Dch Tnh Bin Tnh

Dch: thay i, bin: thay i. Thay i tnh tnh.

Song chng can danh phm ngha, cng khng dch tnh
bin tnh.
Si vi

Dch Th
Dch: thay i, th: v. Xem ch To Khang.

C ci rng qui dch th.

Trinh Th

Dch Thu
Dch: c vy, thu: ma thu. Hai ch i i. Ngi nh
c vy c ti. Mnh T: Dch thu thng quc chi dch gi
(Dch thu l ngi nh c gii hn c trong mt nc).

Ta xin lm bn by c dch thu.

Th C

Dch Xun
Dch: trm, xun: ma xun, cnh ma xun. Lc Khi
i ng gi mt cnh mai cho bn c k theo bi th:

Chit mai phng dch s,

K d Lng u nhn.
Giang nam v s hu,
Diu tng nht chi xun.
Dch Ngha:

B mai va gp trm,
Lng u gi c nhn.
Giang nam g chng c,
Xa tng mt cnh xun.
Dch xun: gi cnh mai ma xun cho trm. Ngha bng:
tin tc.

Dch xun nh t tin mai cng mng.

Hoa Tin

Dim Vng
Tc Dim Y Vng. C nhiu thuyt:
Dim Vng xa l Quc Vng nc Sa T, nh trn
thng b bi, nguyn lc cht lm cha coi ngc.
Trong s thp vng Dim Vng ng v th nm, hoc
Dim Vng theo ting phn l Song Vng (hai v vua).
Theo kinh Pht : Ngy xa anh em lm cha coi ngc . Anh
coi v n ng , em coi v n b v gi l Song Vng.

Bin binh lm tng ph thnh Dim Vng.

Lc Vn Tin

Dim T
Ngi i Chu, th cha m rt c hiu . Cha m gi
mt la m yu , cn sa tm b, Dim T ngho
khng mua c, phi i lt d vo rng xen ln vi d
nn sa . Mt hm c bn ngi i sm lm Dim T
vi d toan bn, Dim T vi b lt d v k t s cho
my ngi kia bit.

Chu Dim T lm con rt tho.

Nh Thp T Hiu

Din Tr
Din: ko di, tr : chm. Lm mt vic g chm chp v
ko di th gi.

Hn l c din tr mng khinh.

Hnh Thc Ca

Din Hin
Din: mt, hin: dng. Dng ln trc mt.

Ry dng din hin rnh rnh.

Kim Vn Kiu

Din Tin
Din: mt, tin: trc.

Din tin trnh vi tiu th.

Kim Vn Kiu

Din T

Din: mt, t: co m i. Co t trong khi gp mt ch

khng phi gi li li.

Din t xin gii nim an my li.

Hoa Tin

Din Th Bi Phi
Din: mt, th: phi, bi: lng, phi: chng phi. Trc
mt ngi ta th ni phi, sau lng th ni tri.

Din th bi phi.
Tc Ng

Diu Ngy
Diu: tc h Diu, ngi u tin tm ra hoa mu n
vng gi l Diu Hong (sc vng h Diu), ngy: h Ngy,
ngi tm ra th hoa mu n tm tc l Ngy T (sc tm
h Ngy).

Xy nh khi cnh Diu, a Ngy.

Chinh Ph Ngm

Dinh Liu
Tn mt dinh th t T L. Chu Phu ng
qun chng c r H . Xem T Liu Dinh.

Ca dinh Liu mi rc xun vo.

Hoa Tin

Dinh Ph
Dinh: lo toan lm mt cng vic g, ph: hao tn.

 ng dinh ph trm phn chi lo.

Hnh Thc Ca

Dinh Tin
Dinh: ch qun lnh ng, tin: trc.

Lc n vng lnh ti ni dinh tin.

Lc Vn Tin

Do D
Do: tn mt con th thuc loi kh c ti leo cy, tnh a
nghi. D: sn sng trc. Con do trong rng, mi khi
nghe c ting ng, cho rng c ngi n hi mnh, lin
leo ngi sn trn cy, n khi khng thy c vic g xy ra
th li trt xung. C leo ln trt xung nhiu ln nh vy nn
ch do d c ngha l khng quyt on. C ni li cho
rng do l mt con ch con.Mi khi i theo ch con ch con
chy ln trc ngi ch sn (d), i ch khng c, li
chy tr lui ng sau. C lui ti mi nh vy nn gi l do
d.

Lng cn do d cha yn b no.

Don Du
Don: bng lng cho, du: vui v (hoc du don). Cc
phin s dng ln Vua thng dng hai ch ny trong cu:
Nh mng du don, hu ch lc tun (Nh mng n Ngi
vui lng m ban cho, xin ch ch lc tun ra thi hnh).

Lng trn ngi chng vui tnh,

Du nhiu hay l chng nh don du.

Hnh Thc Ca

Don Ph
Tc Nghi Hng Ph, lm quan vi Vua Trn Linh Cng
nc Trn. Tnh thch vui chi khng ngh g n vic
nc. C ba ngi l Nghi Hng Ph, Vua Trn Linh Cng
v Khng Ninh cng nhau t thng vi H C b con ca
H C l H Trng Th ui nh, Nghi Hng Ph phi
chy trn qua nc S.

Sm a Don Ph, ti nga Trn qun.

Lc Vn Tin

Doanh Bng
Tc Doanh Chu v Bng Lai (xem hai ch ny).

Tri Nam ring mt ci doanh bng.

Th C

Daonh Chu
Mt trong ba hn o Bt Hi, tng truyn c tin
(xem ch Bng).

Doanh chu y khch Giao bng n tin.

Hoa Tin

Doanh Hon
Doanh: b rng ln, hon: t rng ln. Hai ch ghp
li ngha l qu a cu.

Doanh hon phong hi m mang.

Cu Ht

Dng Trng
Dng: mnh m, trng: loi cn trng. Hoi Nam t:
Vua T Trang Cng i sn gp mt ging cn trng ly
chn chng li bn xe khng cho tin ln. Vua hi con g?
Th ngi nh xe p: "Con y tn gi l b nga ch bit
tin m khng bit li, khinh ch v khng lng sc".
Phm Tun thi: Dng trng nht h ngu, bt c hong tc
c (Dng trng ngc lm sao, no hay chim s i).

Du Hc
Du: i xa, hc: hc. Quc sch: S hu Hong Yt gi,
du hc bt vn ( nc S c Hong Yt i du hc, m
rng kin vn). em hnh l i tm thy phng xa
hc gi l du hc. Ngy nay ra nc ngoi hc tp.

Ly iu du hc hi thu.
Kim Vn Kiu

Du Hn
Tn mt qu bi rt xu.

Ha ra lm qu du hn.
Lc Vn Tin

Du Lm
Du: chi, lm: xem. Nhng ngi i chi xem

Du: chi, lm: xem. Nhng ngi i chi xem

phong cnh.

Bt ngt nh d tru ngi du lm.

Yn

Du Nhc
Du: i chi, nhc: tn ni (ni Ng Nhc). i ng
Hn c Hng T Bnh n khng chu lm quan. Sau khi
con trai con gi lp xong gia tht, ng b nh vo chi
ni Ng Nhc. Ngha bng: con ci nn nh nn ca.

Cht nguyn du nhc, cn him cha ngui.

Hoa Tin

Du Nhai
Du: i chi, nhai: con ng ln. i chi cc con
ng ln.

Ba ngy thng m du nhai.

Nh Mai

Du Quan
Du: i chi, quan: xem. Nh ch du lm.

Ai hay trong lc du quan.

Nh Mai

Du Tin
(gi) Do ch Du tin chm. Sch Khai thin di s:
Nc Quy T dng cho Vua ng Minh Hong mt ci
gi mu sc nh m no, gi vo th mng i chi khp

gi mu sc nh m no, gi vo th mng i chi khp

cnh tin. Vua gi ci gi ny l Du tin chm.

Gi du tin hy rnh rnh song song.

Cung On

Du T
Du: i chi, t: ngi. Ngi khch i chi xa. S k:
du t i c hng (du t thng xt lng c).

i c bit lng du t.
ng Trn Thng

Du Thn
Du: i chi, thn: ng thn. V thn i tun xem xt
cc ni.

Du thn tr li sn trung.
Lc Vn Tin

D Tng
D: d, tng: voi.

mt sng em ng d tng, n thu Kin ph.

Tng Ty H

D Tri
D: li k trn bo cho k di bit, tri: bit.

Bn ban ch d tri.
Hnh Thc Ca

D Xut D K
D: cng, xut: ra, d: cng, k: l. Cng ph by cng
thy l k.

Th ngm d xut d k.
Lc Vn Tin

Dc Nht
Dc: tm, nht: mt tri. Lc mt tri mc, ngoi b nh
nc chp chn nh l tm cho mt tri vy. Ngha bng:
cng c ln lao.

Long chc quan b thin dc nht.

Lc Sc Tranh Cng

Duy Tn
Duy: ch, tn: mi, theo mi. Kinh thi: Chu tuy cu ban,
k mng duy tn (Chu tuy nc c, mnh lnh theo mi).

Nc nh ang bui duy tn.

Th C

Duyn
Mi lin lc t kip trc lu li kip ny gia i tnh
nhn hay gia hai ngi bn b quen bit. Nhng ngi
c duyn vi nhau th du xa cch ngn vn dm cng
c th gp nhau c. Hu duyn thin l nng tng ng,
v duyn bn b bt tng phng (C duyn ngn dm
khng xa, v duyn na bc m ra mun trng).

 khng duyn trc chng l.

Kim Vn Kiu
Sc p tuy khng lng ly nhng khin ngi ta d cm.

Cn duyn nh tng t vng,

Ht duyn nh t ong vng ngy ma.
Ca Dao
S may mn.

Ni vy m chi lo cng mt,

C duyn th gp d nh chi.
Th C
Tnh ngha v chng.

Thip bn duyn chng c th thi.

H Xun Hng

Duyn Bnh
Duyn: xem ch duyn (C duyn ngn dm khng xa),
bnh: bo. y l ni duyn bo v nc gp g. Bo tri
m khng bit tri i u, nn bo nc dng ch
nhng k khng nh s m tri xui khin gp g nhau.
Ngha bng: Gp g tnh c khng ng c m c nn c
nhng ch: Bnh thy tng phng (bo nc gp g),
bnh thy hu duyn (bo nc c duyn)...

Duyn bnh gp g khch phng xa.

Th C

Duyn Do
Duyn: duyn c, do: v u m ra.

Thy li xinh mi k li duyn do.

Hoa Tin

Duyn ng
Duyn: mi lin lc t kip trc lu li kip ny gia
i tnh nhn hay gia hai ngi bn b quen bit. ng:
ng Vng cc. Con Vua Cao Tng nh ng lm
Thi s Hng Chu c phong l ng Vng. Lc
Dim B D ra gi ch c Hng Chu, t tic ti
cc ng Vng tht tn khch. B D mi bo em
vit mc ra, yu cu quan khch lm bi ta cc ng
Vng k nim bui vui hm y. Vng Bt 6 tui
bit lm th, 15 tui ni ting th hay, nhn i thm cha
l Th s Giao Chu, na ng mt trn gi thi n
ng Vng cc v c mi vo d tic v lm bi ta
y. Tt c quan khch d tic ch c bi ca Vng Bt l
hay hn c, c hai cu c ngi i truyn tng l:
Lc h d c v t phi,
Thu thy cng trng thin nht sc.
(rng chiu chim v cng bay,
Tri di thu thy chung ry sc xanh). Th Tu c cu: Thi
lai phong tng ng Vng cc (vn ti, cc ng thun
gi ma). Nhng ch: Duyn ng gi a, ng cc u
dng ch vn ti duyn may, tnh c gp g. Xem
Vng Bt.

Duyn ng thun no gi a.

Kim Vn Kiu

Duyn
Duyn: noi theo, : ng.

Duyn h tng v ni Chu Thng.

Nh Mai

Duyn H
Duyn: noi theo, h: sng.

Duyn h chng n ni tho ng.

Th C

Duyn Hi
Duyn: (xem ch duyn), hi: ha hp.

Nng rng gia tht duyn hi.

Kim Vn Kiu

Dung Dng
Dung: tip nhn, che ch, dng: nui.

t dung dng mun loi.

Lc Sc Tranh Cng

Dung Nhan
Dung: nt mt oan trang. mt trong t c ca ngi
n b (Cng, Dung, Ngn, Hnh). Nhan: mu sc gia
khong mt v lng my, thng dng ch dng mt.

M o my liu dung nhan l lng.

Lc Vn Tin

Dung Quang
Dung: din mo, quang: sng sa.

Nng rng trm lic dung quang.

Kim Vn Kiu

Dng
Dng: dng, : .

ng quyn dng phi vi.

Hnh Thc Ca

D
D: t, : bn . a .

Tri Nam ring m d mt phng.

i Nam Quc S

Dc S
Dc: thuc, s: thy. Tn mt bi kinh Pht, tng ln
th tai qua nn khi v c sng lu.

Dc s ngn ni Lo qun khn iu.

Phan Trn

Di Gi
Do ch: tc h. ng th: Nguyn t phng ch tn,
c tc h (nguyn c th phng bc ch tn di gi).

c tc h (nguyn c th phng bc ch tn di gi).

Hai ch tc h dng ch ngi con v con hu h quanh
qun di gi cha m.

Th cho di gi tm lng tiu nhi.

Phan Trn

Di Tng
Do ch tng h. i Tng T Thc i chi Ng lo,
nghe trong bi tng c ting nc chy nh ting nh c.
Ngha bng: nh c.

Di tng trong qut u nh l y.

Hoa Tin

Dng
(nc) Nc cnh dng liu. Nh s Pht
Trng, ngi x Thin Trc, mt hm n chi nh Thch
Lc, ng ny c a con ang bnh nng. Pht Trng
ly cnh dng liu tm nc php ry cho a b lnh
bnh. Php y nguyn ca c Pht Quan m nn
tng Ngi ta thng thy c bnh ngc cm cnh dng
liu.

nc dng mun ry ngui dn la duyn.

Cung On

Dng
(nc) Nc cnh dng liu. Nh s Pht
Trng, ngi x Thin Trc, mt hm n chi nh Thch
Lc, ng ny c a con ang bnh nng. Pht Trng

Lc, ng ny c a con ang bnh nng. Pht Trng

ly cnh dng liu tm nc php ry cho a b lnh
bnh. Php y nguyn ca c Pht Quan m nn
tng Ngi ta thng thy c bnh ngc cm cnh dng
liu.

nc dng mun ry ngui dn la duyn.

Cung On

Dng Cht H B
Dng: d, cht: tnh cht, h: cp, b: da. Vn l d
nhng mang lt cp. Dng T Vn ni rng: Dng cht
h b, kin tho nhi duyt, kin si nhi c (Cht d da cp,
thy c th thch, thy ch si th s), qun hn rng mnh
ang mang lt cp. Ngha bng: Ch c b m bn ngoi.

Dng Chu
Tn mt ch t phn hoa Trung Quc. C ba ngi
khch ngi tr chuyn, mi ngi c mt iu th xem
ngi no li c ca mnh tt p hn. Ngi th nht:
Mun lm Th s Dng Chu. Ngi th hai: c nhiu
tin bc, ci hc bay ln cao. Ngi th ba: Lng git
mi vn quan tin (giu c) ci hc bay ln Dng Chu.
Dng Chu: li c hon ton.

Bng lai xe hc dng chu lng tin.

Hoa Tin

Dng Chi
Dng: Xem nc dng, chi: cnh.

Mt bnh tnh thy, mt cnh dng chi.

Phan Trn

Dng Chu
Mt trit gia Trung Quc sanh khong 440 - 360 trc
Ty Lch, ngi nc V i Chin Quc. Dng Chu ch
trng thuyt v k hoc v ng (v mnh) ch bit mnh, lo cho
mnh m thi. Nh mt si lng m li cho thin h cng
vn khn lm. Theo Mnh T ni v hc thuyt ca Dng
Chu: Bt nht mao nhi li thin h bt vi d. Dng Chu
khng c sch v g lu truyn li hu th c. Xem ch: L
k.

Ka nh Mc ch Dng Chu, tu mt vic v nhn v

ngha.
Si Vi

Dng i
Tn mt ni m vi thn n lm my, lm ma . Xem
ch Gip (inh).

Dng i nh sn my ma.
Hoa Tin

Dng Ha
Dng: kh mt tri, ha: ha thun, m p.

Khc u m m dng ha.

Kim Vn Kiu

Dng Ky
Dng: ci dng, ky: nn. Nh (Tri vi m phn:
nh m).

Nht dng ky, nh m m.

Tc Ng

Dng Quan
Tn mt ca i Cam Tc. Th Vng Duy: Khuyn
qun cnh tn nht bi tu, ty xut Dng quan v c
nhn (Mi ngi cn chn ru ny, Dng quan ra khi
chng ry ai quen). Ngha bng: Ch tin bit nhau.

L th t liu my cnh dng quan.

Kim Vn Kiu

Dng Quan Ty
Tc Dng Chn x Quan Ty, ngi i Hn.
Chn gi chc Thi y, tnh rt lim khit. Nguyn trc:
Chn c tin c Vng Mn lm lnh don, lc i ngang
qua p ca Vng Mn, tri ti vo ngh li mt m. Mn
em mi lng vng n n Chn. Chn nghim nt
mt bo rng: "Ta tin c ngi v ngi c ti ch phi v
ham ca hi l u". Mn p: "m hm khuya khot c
ai hay m Ngi s". Dng Chn p: "Sng th c tri
t bit, ti th c qu thn bit, trong th c ti bit, ngoi
c ng bit. Th sao li gi khng ai bit?".

Dng Quan Ty cn s c bn hay.

Si Vi

Dng Thanh Liu Lc

Dng: cy dng, thanh: xanh, liu: cy liu, lc: sc
lc.

Dng thanh liu lc nhng ai ch.

Hoa Tin

Dng Trn
Dng: ci dng, trn: bi.

Cng u xung chn dng trn vui chi.

Lc Vn Tin

Dng Tr m Ph
Dng: ci dng, tr: gip, m: ci m, ph: gip .

vng dng tr m ph.

Hnh Thc Ca

Dng Uy
Dng: ph by, uy: oai.

Phen ny phn lc dng uy.

Hnh Thc Ca

Dng Xa
Dng: d, xa: xe. Xe do d ko. Vua V c nhiu
cung phi m n, thng thng Vua i mt ci xe khm
vng ngc, c mt on d ko. H d vo ni no th Vua
s ngh li y.

Du dng xa li c quanh co.

Cung On

Dng Dc
Dng: nui, dc: nui cho ln thm.

Nh cu dng dc, lo n sanh thnh.

Lc Vn Tin

Dng iu
Dng: gi trong mnh cho khi ph sc, iu: lm cho
ha hp.

Phong sng cm mo dng iu mi an.

Hnh Thc Ca

Dng Sinh
Dng: nui, sinh: . Sinh v nui nng. M sinh
v cha nui nng dy d. Sinh dng o ng: Lng
hiu tho i vi k sinh ra ta hay nui nng ta, ta xem nh
nhau.

Dng sinh i n tc t cha n.

Kim Vn Kiu

Dng Tnh
Dng: nui, tnh: tnh tnh. Gi gn tnh tnh.

Phng nhn ngha thng dng tnh, bu nhi tn

trp hy nng tru.
Nguyn Hng

Dng T
Dng: nui, t: con. Con nui.

Ngi ku dng t cu cha,

K ku ngha ph, n gia cu mnh.
Nh Mai

Dng Thn
Dng: nui, thn: cha m.

Dng thn thay tm lng nng ngy xa.

Kim Vn Kiu


a oan
a: nhiu, oan: mi. Li thi nhiu truyn.

M lng Thnh a oan kp my.

Cung On

a Mang
a: nhiu, mang: bi ri. Vin Tun: Tm c, nht hiu,
thip a mang (Tm ang i m tri sng, khin lng
thip a mang). a mang: nhiu vic khin lng bi ri.

Phu nhn dy n li a mang.

Hoa Tin

a Nghi
a: nhiu, nghi: nghi ng.

Bng noi l trc, nh tung a nghi.

Hnh Thc Ca

a Ngn a Qu
a: nhiu, ngn: li ni, a: nhiu, qu: li. Cng ni
nhiu, cng lm li nhiu.

Ch nn a qu a ngn cht no.

Gia Hun Ca
a ngn a qu.
Tc Ng


tn mt ng vt thuc loi b trng (loi ng vt huyt
lnh, bn chn ngn, bng st t nh rn, ra, thn ln,...).
Mnh con di 4 trng, 4 chn, ui v trn lng c vy
ging nh c su, sc mnh, ting ku ln, da thng
dng bt trng. Ngha bng: Ci trng.

Ting dy khp sn kh.

Hoa iu Tranh Nng

ao
Mt ngn v m Quan Cng i Tam Quc thng
dng. Gi v thua chy, ch k ch ui theo gn n th
quay li chm. Ngha bng: Mu mo phnh ph.

ao lp sn chc dng.
Kim Vn Kiu

Gt u
ngi hc tr ca nh s La Thp ging kinh Nt Bn
ni H Khu, hi my hn chung quanh, xem li ca
mnh ging c ph hp vi ca Pht dy khng? My hn
u gt u.

Nhp nh cng xp quanh gt u.

Quan m Th Knh

Vch
Tn mt ging mi Qung Ngi chung sng trong ni,
hai bn c dng thng ln nh vch, thng xung

quy nhiu dn ta. Triu nh sai Nguyn Tn nh dp mi

yn.

ng Nam phng thy chng xa, th nhng s

nhiu qun vch.
Si Vi

Vng
Do ch Kim thch. Kim l loi kim kh dng c
chung v nh. Thch l dng lm bia, k. C vic g
ca ngi hoc ghi li cho c lu di ngi ta khc vo
nh hoc bia. Nn vng dng ni n nhng vic g
lu di bn b.

Mt li ghi tc vng thy chung.

Kim Vn Kiu

i Cc
i: cc nh lm cao, c th trng xa c. Cc: ci
gc. Ting gi quan Thng th ny xa. Ngha bng:
Nhng nh quyn qu.

em thn i cc m nng bng chiu.

Phan Trn

i Doanh
i: ci nh lm cao, c th trng xa c, doanh: dinh
th. Ch ca cc v quyn cao chc trng.

Sm khuya hu h i doanh.
Kim Vn Kiu

i Gng
i: xem i doanh. Ch ngi con gi trang im.
Ngha bng: Ngi con gi.

i gng soi n du bo cho chng?

Kim Vn Kiu

i Gin
Hai chc quan coi vic gim st v n hch.

Rng vng i gin thng quan.

Nh Mai

i Ln
Tc K ln i. Vua ng Tuyn Tn v tng cc
cng thn i ny ghi nh cng nghip.

Tn ghi gc khi, tng truyn i ln.

Chinh Ph Ngm

i Sen
i: ci chn n, sen: hoa sen. i dng cm n,
hnh ging hoa sen.

i sen ni sp, song o thm hng.

Kim Vn Kiu

i Thing
Do ch Linh i. Linh: linh thing, i: ci i. Ci i
linh thing dng ch qu tim. Trang T: Bt kh ni linh

i, linh i gi hu tr (Khng th vo trong linh i c,

linh i gi vng). ni lng ta c sn nhng nh
tt p, nhng iu by b khng th thm nhp c.

i thing h c trng gi chng lm.

Hoa Tin

i Trang
i: xem i cc, i doanh, trang: lm tt. Ch n b
con gi trang im.

i trang cn nhng u u.
Hoa Tin

i L Sn H
i: ci tht lng, l: vin mi, sn: ni (tc ni Thi
Sn), h: sng (tc sng Hong H). Thi Sn v Hong
H l ni, sng ln ca Trung Hoa. Thi Sn nh li ch cn
bng vin mi, Hong H ch bng ci tht lng. Ngha
bng: mt s thay i ht sc ln lao. y l mt cu th:
Hong H nh nh si tht lng. Thi Sn nh vin
mi, nc nh vn vng bn cho n i con chu (Hong
H nh i, Thi Sn nh l, quc di vinh ninh vin cp
miu du).

i Nguyt
i: i ln u, nguyt: mt trng. i trng tc l i
m (C mt ngha vt v).

Ph tnh i nguyt bc ln m trng.

Quan m

i Thin Lp a
i: i ln u, thin: tri. u i tri, lp: ng, a:
t. Chn ng trn t.

Ngi ho kit i thin lp a,

Ch tang bng l ngha giang san.
Cu Ht

i Bng
i: ln, bng: chim bng (Xem ch ny).

i bng ch c tuyt vi.

Hoa iu Tranh Nng

i Ct
i: rt, ct: tt.

Chn ngy i ct, ng phng nghinh tn.

Nh Mai

i C
i: ln, c: i bun. Nhng ngi bun to bn ln.

Ka ngi i c, n ngi ph thng.

Nh Mai

i Danh
i: ln, danh: ting tm.

Xin tng qu tnh i danh c nh.

Th C

i Doanh
i: ln, doanh: ch qun lnh ng hoc quan th.

Nam nh nghe ng ting chu i doanh.

Kim Vn Kiu

i Gia
i: ln, gia: nh. Gia nh to ln cao sang.

Khen rng y thc i gia con ni.

Nh Mai

i H
i: ln, h: sng.

ng i thot n ni i h.
Nh Mai

i Hu
i: ln, hu: c. Tn mt qu trong kinh dch ngha l
thnh vng v giu c.

n thc mc, ngn ni ph phng, xem phong v kh

nh i i hu.
Chin Tng Ty H

i Khoa
Tc i ng khoa. ng: ghi vo, khoa: k thi. Thi .

Ci v cng vui mng nh thi . Thi th nn danh, cn

ci v nn gia tht. Ci vui v cng danh ln hn ci vui
ci v nn mt bn gi l i ng khoa v mt bn gi
l Tiu ng khoa. i khoa cn c ngha l u khoa thi
Hi, thi nh.

i khoa nhn th tiu khoa cng va.

Hoa Tin

i L
i: ln, l: ng.

n ni i l, tri hng ng.

Lc Vn Tin

i Phu
Tc Khut Nguyn. Khut Nguyn, tn tht l Khut
Bnh, ngi nc S, i Chin Quc, lm quan chc
Tam L i Phu v c Vua S trng ti. Nhng Khut
Nguyn b Cn Thng gim pha nn Vua S xa lnh dn.
ng bun b, lm sch ly tao gii by ni ut hn ca
mnh v ni mnh ht lng trung thnh th Vua gip nc
m Vua li i nghe bn gian nnh khin nc nh sp i
n ch nguy vong. Lng qu bun gin, Khut Nguyn
mi m u xung sng Mch La m t t. Hm y l
ngy 5 thng 5 v t dn Trung Hoa thng tic ng,
nn n l oan Ng (5 thng
k nim.

Mn cu Tinh V chiu hn i Phu.

Hoi C Ngm

i Phu Tng
i phu: mt chc quan ln, tng: cy tng, Vua Tn
Thy Hong i ng gp ma chy n n di nm cy
tng, sau tr v triu phong cho nm cy tng chc i
phu. Ngha rng: Nhng ngi c cng vi Vua.

Cng khoe khoang k i phu tng.

Th C

i Quan
i: ln, quan: m. M ca cc v i thn.

i quan l phc ra u ca vin.

Kim Vn Kiu

i Quc
i: ln, quc: nc.

em v i quc vn hoa B Ph.

Nh Mai

i To
i: ln, to: lm. Cng to ln. T truyn: Qun Tn i
nh gic v c v hi y l ci "cng ln" ca ta
phng Ty vy (...tc th ng hu i to ty d).

C b thi xoay vn v i to.

Th C

i Thnh

Tn t. Vua Lng V b Hu Cnh vy y.

Xem ch: Lng V .

i i Thnh sao Pht khng ra tr nn?

Si Vi

i Thnh T Thin
Tn mt nhn vt trong Ty Du, nguyn l mt con kh
sau nh hc o vi Pht, tr nn thn thng bin ha. i
Thnh theo Tam Tng i thnh kinh x Ty Trc. i Thnh
v Sa Tng, Bt Gii l ca Tam Tng (T thin:
bng tri. V c ln nh ph tri).

Thnh ng i Thnh T Thin.

Lc Vn Tin

i Thn
i: ln, thn: ti. Cc ng quan ln trong triu, t bc
Thng th tr ln mi gi l i thn nh: Li b i
thn, Binh b i thn,...

Nhn c hai g i thn.

hnh Thc Ca

i Thin
i: thay th, thin: tri.

Bin vng "tun th i thin".

Nh Mai

i n

i: i, n: sng. Sing nng vic chnh tr, khng

rnh m ngh ngi. Ngha rng: Ham cng vic m ng
chp chn ch i chng sng tr dy.

Ct ting gy toi lng ngi i n.

Lc Sc Tranh Cng

i Hoang
i: s xut, nhc nhm, hoang: b ph.

n sau chnh s i hoang.

Hnh Thc Ca

i Nguyt
i: ch i, nguyt: trng.

Lu i nguyt ng ngi d v.
Cung On

y B M Kim
Do cu: Hi m chm (Xung b tm kim). Ngha
bng: Vic kh khn m khng c hiu qu (Hi: bin, :
y, m: m, tm, chm: kim).

By lu y b m kim.
Kim Vn Kiu

y Ging
Do ch Tnh . B Bi Hi, v n Hiu Tu, gp gic
bt, b gieo mnh xung ging t t. y ging thng
dng ni n s tit lit ca n b.

Ngh ngi y ging thang lu chng nhng.

Hoa Tin

m
(Hoa) Hoa u m l th hoa thing ling ca nh
Pht, hai nghn nm mi n hoa mt ln v khi no n hoa
tc c Pht ra i. Ngha bng: Cnh Pht.

Mn hoa m uc tu lm duyn.
Cung On

m Ha
m: ni chuyn, ha: cng. Cng nhau tr chuyn.

Trng loan tr chuyn m ha.

Hoa Tin

m Phu
m: rng ln, phu: khp.

n ban c l m phu xa gn.

Hnh Thc Ca

m Thanh
m: lt, thanh: xanh. Bc tranh v ch lt ch m
(Xanh lt v xanh m).

m thanh mt bc tranh tng treo ln.

Kim Vn Kiu

an

(nim) Do ch an tm. an: , tm: lng. V sau i

khi ngi ta ch dng mt ch an ch qu tim.

Din t xin gii nim an my li.

Hoa Tin

an Biu
an: ci gi, biu: ci bu. Nhn Uyn hc tr gii ca
c Khng T, l ngi ch thch sng mt cuc i gin
d, khng s kh cc. Mt gi cm, mt bu nc, cng
lm cho Hi vui lng. Ngha bng: Sng gin d khng
thch ph qu. Xem ch Nhan Hi.

Ng Nhan li ci an biu p tan.

T Tnh Khc

an nh
an: , nh: sn. Trong cung in nh vua lt gch .

Hai sinh u tn an nh vinh quy.

Hoa Tin

an Qu
tn mt ging qu da . Tng truyn trong trng c
cy qu , nn thi th gi l: tay vin an qu (th phan
an qu) sung sng nh c ln trng b qu.

Cng rng an qu i cnh,

Bng vng th bc nh lm nn.
Lc Vn Tin

an Tm
an: , tm: lng (an: xem ch an (nim)).

Mt l m tm an tm.
T Tnh Khc

an Thm
an: xem ch an (nim), thm: lng chn tht.

en no d c an thm.
T Tnh Khc

an Tr
an: , tr: thm. Thm cc cung in ca Vua u
sn bng son .

Thm hoa vo ly an tr.

Phan Trn

n Na
Ting Phn, ngha l b th. Trong lng tin tng,
ngoi c t rung tin c, tr kh c lng tham, em
ca b th gi l n na.

Thin tn nh nh sanh chu phng,

n na chn chn n con ln.
Thin Bo

n Vit
Ting Phn ngha l b th. Ngi c cng c vi
cha. Sau dng ch nhng ngi n vn cnh cha.

C ngi n vit ln chi ca gi.

Kim Vn Kiu

ng Bnh
ng: dp tr, bnh: bng (yn tnh khng c gic gi).

Vn thn ra sc ng bnh.
Nh Mai

ng ch
ng: dp tr, ch: k th nghch.

Ti Mu thn t r v tng vn,

Sng ni khp nh cng ng ch.
Tng Ty H Ph

ao Cung
ao: ci dao, cung: ci cung. Ngh v.

Xp bt nghin theo vic ao cung.

Chinh Ph Ngm

ao Sn Kim Th
ao: dao, sn: ni, kim: gm, th: cy. ao dng
ln nh ni, gm xp ln nh cy. Mt th hnh pht khc
lit thi trc, bt ti nhn phi leo ln trn y. Hoc t
cnh binh s kh gii ng c.

ao sn kim th y thnh.
i Nam Quc S

o Ch
o: nn t, ch: c cc th kim kh. To ha nn
c mun vt.

cng rp ra ngoi o ch.

Cung On

o n
o: trn, n: ln trnh i.

Nam sn o n, Bc nh cu lu.
i Nam Quc S

o ng
H ca vua Nghiu (Xem ch ng).

Thn quy em tin o ng.

i Nam Quc S

o Hoa
Tn ngi sao. Trong t vi, k no cung mng gp sao
o hoa th th no cng gp nhiu tnh duyn. Theo ta,
b gp s o hoa th xu v n b nhiu tnh khng tt.
Trong th cng vit l o hoa.

Chm cha ci s o hoa.

Kim Vn Kiu

o Yu
o: cy o, yu: non. Mt thin trong Kinh thi ni con
gi v nh chng gp lc o non, l xanh mt, nn ch

o yu dng ch con gi v nh chng.

o yu i i mu hng.
i Nam Quc S

o Kim
o: hoa o, kim: m. M hng thm nh cnh hoa
o.

ng o kim m bng no chng.

Cung On

o L
Mt danh thng kinh Trng An bn Tu. L Bch
tng hi hp bn lng vn y v lm mt bi t rt
ni ting. o l li c ngha cc v quan c ti nng, ch
Nhn Kit i ng tin c ln vua 30 ngi, u l
nhng k ti nng li lc c. Ngi ng thi mi khen:
Thin h o l tn ti cng mn (o l trong thin h hu
ht l ti ca nh Ngi m ra c). Ngha bng: Ch hi
ng ca nhng k ti ba li lc.

Sn o l dm lng man mc.

Cung On

o Nguyn
o: cy o, nguyn: ngun. C ch gi l ng o
Nguyn hoc gi: ng Bch (Bch: xanh). i Tn ti
huyn V Lng c ng chi thuyn nh c dc theo khe,
thy c hoa o tri trn mt nc ngh thm chc y

c dn c. Thuyn i mi, qu n mt ni c ngi kh

ng, n mc theo li i nh Tn. Hi th h bo lnh nn
h khc ca Tn Thy Hong di c n y c my
i ri. Ng ph cho thuyn v thut chuyn li vi mi
ngi, nhng sau tr vo tm li chn c khng c na.
Ngi ta ng ng chi y lc vo cnh tin.

No hay l khch o nguyn v.

Hoa Tin
Nu tui xanh chng nhum bi hng, chic ng ph
a vo ng bch.
Tn Cung N On Bi Cng

o Tim
T Nguyn Lng, ngi i Tn, qu Tm Dng
li c tn l Uyn Minh. Tnh ngi thanh cao, hc thc
rng, thi vn li lc. Lc lm huyn Bnh Trch, c vin c
bu n, nha li bm vi ng sa son o m chnh t
ra n tip. ng th di p: "Ta khng nn v u go m
gy lng". Ri b quan v nh, an bn lc o. C l bi:
"Qui kh lai" rt c truyn tng.

Thng ngi Nguyn Lng ngi ngi.

Lc Vn Tin

a Tng Bt C
a: rt, tng: ci trch, bt: chng, c: ngonh nhn lui.
Mnh Mn ngi ng Hn, c ng Thi Nguyn, n
ch mua trch gnh v bn. Trch rt xung v tan tnh.

Mnh Mn i thng khng bun nhn lui. Quch Thi thy

vy mi hi th Mnh Mn p: "Trch v ri c nhn lui
cng chng ch g". Thi khen Mn l ngi c tnh cng
quyt.

oi
Phng ty.

Trng ra c ngm gng non oi.

Kim Vn Kiu

oi Phng
oi: phng ty, phng: phng hng.

Vy c nm t oi phng cnh tri Nam quc.

Ng Ba Hc Ph

oi Khc
Do ch C khc. C: nhn lui, khc: khc nhc. i Tam
Quc, Chu Du rt snh v m nhc, ai n sai, Chu Du
bit ngay. Ngi ng thi c cu: Khc hu ng, Chu
lang c (Khc n sai, Chu lang ngnh nhn tr li). Ngha
bng: Nghe m nhc m bit thng thc.

M ngi oi khc by gi l ai?

Th C

oan Chnh
oan: ngay thng, chnh: thng.

Thy li oan chnh d nghe.

Kim Vn Kiu

oan Dng
Xem oan Ng.

oan Ng
Ngy mng 5 thng 5. Cn gi l oan Dng. Ngy
y Khut Nguyn nc S trm mnh sng Mch La. T
y mi nm n ngy mng 5 thng 5 ngi nc S c
t chc cuc ua thuyn, ng vt thy cho Khut
Nguyn (Xem ch ny).

n tt oan Ng tr v thng nm.

Ca Dao

oan Trang
oan: ngay thng, trang: dung mo nghim chnh.

Hoa ci ngc tht oan trang.

Kim Vn Kiu

on Vin
on: hnh trn, quy qun thnh vng trn, vin: trn.
Ngha bng: Nhng ngi trong gia nh cng nhau t hi
hay v chng gp g, sum hp li vi nhau.

on vin vi m tic hoa vui vy.

Kim Vn Kiu

on C

on: lm gy, c: my (my dt). C hai in v ch

on c:
Mnh T lc nh ang hc trng, b chy v nh. B
m ngi dt bn khung ci tc gin ly dao cht khung ci
v bo: "Con b hc na chng, khc no m cht khung
ci ny". Mnh T hong s t chm ch hc tp v sau
tr thnh mt v Thnh.
i Chin Quc c Lc Dng T, tm thy phng xa
hc. Sau mt nm ng tr v nh thm v. B v hi
sao li v th ngi chng p: "V lu ngy nh nh nn
tr v ch chng c g l". B v ly dao ct t tm la
ang dt v ni: "Tm la ny do tm ko kn lm thnh t,
t dt thnh la, t mt tc ln ln n mt tm. Nay thip
ct i th bao nhiu cng phu u b c. Vic hc ca
chng nu na chng b d th chng khc g tm la b
ct t". on c hay on chc cng cng mt in
(on: lm t, chc: dt).

on Trng
on: t, trng: rut. Chuyn ht sc bi thm v kh
cc khin ngi ta n ta rut nt lng. Sch Su thn hu
k c chp: Mt ngi n bt c mt con kh con em
lm tht. Kh m trn cy nhy nht khc lc thm thit ri t
trn cy rt xung cht. M bng ra xem thy rut u t
c. Ngha bng: Nhng vic rt au n thm thit.

Chng nhng l y mi on trng.

Chu Mnh Trinh

on nh
on: ngn, nh: ci nh (Xem ch Trng nh).

on nh thi li trng nh.

Nh Mai

on Tu
on: ngn, tu: di.

Cng lng trung ngha, cng s on tu.

Vn T Trn Vong Tng S

St
Chc quan coi v vic n hch.

K ta st, ngi ta Hn lm.

Nh Mai

My
Tn mt th cy cnh l c gai, ma h n hoa sc
trng, n chm hn tt c cc th hoa, nn ng thi c
cu: Khai o my ba s liu ( my hoa n cui cng
mun hoa). Ngha bng: Ngi con gi p.

Bng dng lng bng my trp trng.

Cung On

Tch
: bn , tch: s sch chp dn inh v rung t,
hai th quan h cho mt nc.

em dng tch nc ta v ng.

i Nam Quc S

T
Tn mt th ru tng truyn do Hoa ch ra v
ngi i sau br chc theo. Ngy Tt ung ru t
trnh cc t kh. Ngy mng mt Tt, ln nh theo th t
lm l bi h v cng ung ru t. Ru ny ngi
nh tui ung trc v ln tui ung sau, v chc cho k
nh tui c thm tui.

Chn ru t hn ngt ngo.

T Xng

Th
: bn , th: sch. Cc th dng ca hc tr hay
ca vn nhn.

th na mn, phong ba mt cho.

Hoa Tin

K
: ghen, k: ghen ght.

Phu nhn k xa nay c li.

Trinh Th

Quc
: con mt, quc: nc. Ngha bng: Ngi lm hi
nc.

N lm quc hi dn.

Trinh Th

Sinh
: a qua sng, cu gip, sinh: sng. Cu gip cho
sng.

sinh nh c cao dy.

Kim Vn Kiu

Thn
: cu gip, thn: thn mnh. Nng nh tm thn.

Thn mnh cha , thn ai.

Th C

Thn
: cu gip, thn: thn mnh. Nng nh tm thn.

Thn mnh cha , thn ai.

Th C

Ph
T T M, hiu Lng, qu ng Dng. Thu
nh nh ngho, thi tin s khng , lm quan n i Vua
Huyn Tng. Lc An Lc Sn ni lon, Lc Chu. Khi
nghe tin Vua Tc Tng ln ngi vua qun Linh Vu,
nh tm n nhng gia ng b gic bt. Hai nm sau
(758) trn ra c. Vo yt kin Vua Tc Tng, c
phong chc Hu Thp Di, sau b quan v nh. li theo
Nghin Vu sang t Thc lm chc Vin Ngoi B Cng,

n nm i lch say ru m mt, th 59 tui (770).

Ph hc thc uyn bc, thi ca rng ri mnh mng, ting
tm lng ly, t ai snh kp.

Vo phe L , nc danh Tn To.

Bch Cu K Ng

Quyn
Tn mt ging chim cn gi l T quy hay v. Chim
ming ln, ui di, lng mu tro, bng sc trng. Chim
quyn khng t lm t ly, trng vo t chim oanh, chim
oanh nui cho khn ln. Ting chim quyn ku ro rt,
khin khch l hnh ng lng nh nh. Tng truyn Vua
nc Thc l V thng dm vi v Bit Linh v truyn
ngi cho Bit Linh, ri b nc m i. Sau thc, Thc
ho thnh chim quyn, nh nc, ngy m ku mi
khng thi.

y hn Thc hay mnh quyn.

Kim Vn Kiu

c Dc
c: c, dc: thuc. Tn mt cy dng lm v thuc
c cht c.

Bao gi c dc c lnh,
Mo g, phng v, mn danh i ngi.
Hoa iu Tranh Nng

G t.

Xin cho thin th mt i.

Kim Vn Kiu

i Ly
i: cn sc nhau, chng vi nhau. Ly: thnh t cao
p ln chng gic.

Tng Bc qun Nam, hai bn i ly.

Ph C

ng Bch
ng: phng ng, bch: tn mt ngi sao trong nh
thp bt t, ch v vic thi hch vn chng. Ngha bng:
th tch.

Bit bao ng bch in phn trc sau.

Yn

ng Cung
ng: phng ng, cung: cung in. Th t thng
cung pha ng, nn dng ch ng cung ch thi t.

Vui mng n rc ng cung.

Th C

ng Hi
ng: phng ng, hi: bin.

Sang ng hi vin cnh nhc mc.

Ht Ni

ng Y
ng y tc ng y bu gim. Tn mt b sch thuc.

Sau xem y dc, th cu ng y.

Lc Vn Tin

ng Ln
ng: pha ng, ln: hng xm.

Hi ng l ngn ng ln.
KIm Vn Kiu

ng Ly
ng: pha ng, ly: hng ro.

ng ly lan cc ph mu sc.
Th C

ng Phng Sc
Ngi i Hn, t Mn Thin, c ti khi hi. i V
gi chc Kim m mn th trung, thn gly ti tro
phng hot k cha li cho Vua. V sau Dng Hng,
Ban C u c phng theo li vn hi hc ca ng
Phng Sc.

Nhn thanh iu, hi chng ng Phng Sc.

Ht Ni

ng Qun
ng: phng ng, qun: vua. Mt tri mc phng

ng, nn dng ch ng qun v thn mt tri, ng

qun li c ngha l thn ma xun.

ng qun sao kho bt bnh.

Cung On

ng Qu
ng: ma ng, qu: rt. Cui ma ng.

Tri phn ng qu, sang chng xun qua.

Nh Mai

ng Sng
ng: pha ng, sng: ging. Quan Thi y Khc
Gim sai ngi n kn r trong m hc sinh ca Vng
o. Lc ngi nh tr v, Khc Gim hi th ngi y
p: Hc sinh gii th ng, ngi no nghe vic kn r
cng sa son o qun bnh bao v ganh ua vi nhau,
duy ch c mt ngi t b khng thm n, trt o,
tro chn nm ging pha ng. Khc Gim bo:
Ngi y tht mi ng r ta, bn kn lm r. Ngi y l
Vng Hy Chi sau lm quan n chc Hu qun, ch p
n t c thin h. Xem ch lan nh.

C Ty t , thiu ng sng no?

Nh Mai

ng Tng
ng: pha ng, tng: bc thnh. Dng nh ch xm
bn ng (ng ln). Mnh t: Du ng ln nhi lu k x t

(Sang nh lng ging bn ng gho con gi). Ngha

bng: ni c con gi .

N ng tng ong bm xn xao, ng lai vng rn

ngi a mi li.
Ph C

ng Thi Hiu Tn
ng Thi: c gi nh hng ng dng i chi
vi Ty Thi c gi hng ty. Hiu: bt chc, tn: chau
my. ng Thi bt chc (Ty Thi) m chau my. Sch
Trang T: Ty Thi mc chng bnh au tim, mi khi ln
cn au n phi chau my li. Ngi hng xm pha
ng (ng Thi) thy Ty Thi chau my cng p hn nn
cng bt chc m ngc m chau my. Gn nh c mt
ph ng thy ng Thi lin ng ca chy ra ngoi, mt
ngi na nhn thy lin ko v con b chy i ni khc.
ng Thi khng bit rng mt my sn xu x, lc nhn mt
cng xu x hn. Ngha bng: Bt chc mt cch vng v.

ng Thc Ty Mn
Do cu: "ng gia thc phn, ty gia mn" (n cm
nh bn hng ng, ng nh bn hng ty). Xa c
ngi con gi c hai ngi hng xm n hi. Ngi bn
pha ng giu c nhng xu, ngi bn pha ty p
nhng ngho. Cha m hi kin th nng p cu trn ny:
"ng gia thc phn, ty gia mn" ( ni mun n vi
ngi bn ng, m ng thi ng vi ngi bn ty).
Ngha bng: n hai ln, ch ct c li cho mnh.

n Bc nm Nam chi hc thi.

Th C

ng
(ch) ng: cng nhau. Ty Dng bo ngi em
ci hp vng t mnh nim ly tng phu nhn. Trong hp
c my ci di ng tm (tc l ci nt tht bng hai di
la). biu hin lng kt hp ca hai v chng.

Trm nm tc mt ch ng n xng.
Kim Vn Kiu

ng
(ch) ng: cng nhau. Ty Dng bo ngi em
ci hp vng t mnh nim ly tng phu nhn. Trong hp
c my ci di ng tm (tc l ci nt tht bng hai di
la). biu hin lng kt hp ca hai v chng.

Trm nm tc mt ch ng n xng.
Kim Vn Kiu

ng Bo
ng: cng chung, bo: bo thai. Anh em mt cha mt
m th gi l ng bo. Ngi trong mt nc cng gi l
ng bo v xem nhau nh anh em mt cha mt m.

C em L cng trong ng bo.

Nh Mai

ng Bnh Tng Lin

ng: cng, bnh: bnh, tng: cng, lin: thng yu.

Ngha bng: Cng chung hon nn kh s th tr nn
thng yu nhau. Ng Vit xun thu: T bt vn h thng
ca h? ng bnh tng lin, ng u tng cu (Ngi
khng nghe li ca trn sng hay sao? Cng bnh cng
thng nhau, cng mt mi lo cng cu gip nhau).

Ngha tng phng ng bnh phi tng lin.

Ht Ni

ng o
ng: cng, o: ng, o gio. Cng mt ng
li hc thut hay tn gio.

My trang ng o, my ngi ng tn.

Lc Vn Tin

ng H
ng: ng, loi ng kim, h: ci bu. Xem ch Khc
Lu.

Mt cha nhp, ng h cn.

Cung On

ng Hu
ng: cng, hu: xui. Ly cu: D quc ng hu
thch (Cng nc nh vui bun). ni nc c iu vui
mng th vui mng, nc c iu lo bun th lo bun theo.

Ch ng hu bia nghn ng.

Chinh Ph Ngm

ng Khoa
ng: cng, khoa: cng thi mt khoa vi nhau.

Hai ta ng hc ng khoa.
Phan Trn

ng Mng
Tn mt th thuyn dng v vic chin tranh.

Tp ngh thy chin, to thuyn ng mng.

i Nam Quc S

ng Nin
ng: cng, nin: tui.

Bn b nh c my ngi ng nin.
Nh Mai

ng N
Tn mt thang thuc cha bnh.

Dng thang ng n, mi tiu bnh chng.

Phan Trn

ng Quan
Tn mt ca i ca Trung Quc.

Mi ngy va ti ng quan.
Lc Vn Tin

ng Sinh
ng: con tr, sinh: hc tr. a hu tr nh nh hc
tr.

Mi thy thuc ct, ng sinh gi gn.

Lc Vn Tin

ng Song
ng: cng, song: ca s. Bn hc cng hc vi nhau
bn ca s hoc bn cng i thi vi nhau.

Vi Vng Quan trc vn l ng song.

Kim Vn Kiu

ng Tm
ng: cng, tm: lng. Cng mt lng mt vi nhau.

Cng nhau kt bn ng tm.

Lc Vn Tin

ng Tch ng Sng
ng: cng, tch: chiu, ng: cng, sng: ging.
Ngha bng: v chng.

Cng cha ng tch ng sng.

Lc Vn Tin

ng Tc
Tn mt ci i ca Ngy V (To Tho) xy trn
Chng Giang, tnh H Nam. Xy xong, To Thc, con ca
Tho, c lm bi ph trong y c cu: Lin nh kiu ng

ty h, nhc trng khng chi nhu ng (Bc lin hai ci

cu ng ty nh ci cu vng, ni lng chng tri).
Mun chc tc Chu Du, Khng Minh bo cho Du bit To
Tho c bt nh Kiu (v Chu Du v Tn Sch) em v
b vo i ng Tc vui th tui gi. Mun trng by
bng c, Khng Minh c bi ph ca To Thc, nhng
n hai cu trn ny, lin sa li: Lm nh Kiu ng
nam h, lc triu tch chi d cng (Bt hai nng Kiu
ng nam h, mai ti cng vui) (Kiu y l i Kiu v
Tiu Kiu ch khng phi hai cu). V khng thuc bi ph
nn Chu Du lm tng tht. Sau Mc Chi c lm bi
t tuyt, trong c cu: ng phong bt d Chu lang tin,
ng Tc thm xun ta nh Kiu (Gi ng chng gip
thun chiu. Trong n ng Tc hai Kiu kha xun
(Trn Trng Kim dch)).

Mt nn ng tc kha xun hai Kiu.

Kim Vn Kiu

ng Thanh
ng: cng, thanh: ting. Cng ct ting ni hoc ht
ln mt ln.

ng thanh cng gi: No l phu nhn.

Kim Vn Kiu

ng Thn
ng: cng, thn: thn thch. Bn hc.

Vi Vng Quan trc vn l ng thn.

Kim Vn Kiu

ng Tht
ng: cng, tht: nh. V chng gi l ng tht. Bch
C D: Sanh vi ng tht thn (Sng lm ng tht thn).
Cn ngha l cng vi nhau mt nh. Anh em tranh ginh
nhau th gi l ng tht thao qua (Cng nh vc gio).

Ngi ng tht, k tha phng.

Nh Mai

ng Vn
ng: cng, vn: vn t (ch vit). Ngi mt nc,
cng chung mt vn t.

Thng k ng vn nn phi nhc.

Nguyn nh Chiu

ng Lng
ng: n tay, lng: rng. Dng vt v vi ngi.
Gi trng trch gip nc.

ng lng bit c xng trang i ti.

Phm Cng Cc Hoa

ng Binh
ng: chuyn vn, binh: qun lnh. iu ng qun lnh
nh gic.

Bin quan c nc Sa D( ng binh.

Nh Mai

ng Dung
ng: thay i, dung: nt mt.

Mi v c vic chi m ng dung.

Kim Vn Kiu

ng a Kinh Thin
ng: lay ng, a: t, kinh: s hi, thin: tri. Lm
mt vic ht sc to ln c th lay chuyn tri t.

Lm cho ng a kinh tin ng ng.

Kim Vn Kiu

ng nh
Tn mt h trong s 5 ci h danh ting ca Trung
Quc (Xem ch: Ng h).

Tai nghe danh ting ng nh.

Th C
ng nh phng lng mt h trng in.
Hoa Tin

ng Phng
ng: kn o nh trong ci ng, phng: ci phng.
Phng ca v chng mi ci. L hai v chng hp cn.

ng phng du dt chn mi.

Kim Vn Kiu

ng Ta Nguyn Phong

ng: ci ng, ta: kha li, nguyn: ngun, phong:

nim li. Cng nh ta ni ca ng then ci.

Tc gang ng ta nguyn phong.

Kim Vn Kiu

ng Binh
ng: coi sc chinh n, binh: qun lnh.

K quyn tham tn, ngi quyn ng binh.

Nh Mai

ng Cng
Tc ng Trc. i ng Hn, ngi Lm Thao. i
Hn Linh lm Tin Tng Qun. mt, em binh vo
triu ph Thiu v git H Thi Hu. Trc nui L B
lm con nh gip mnh cp ngi vua. Bn Vin Thiu
dy binh nh Trc. Trc ph vua vo Trng An t lnh
chc Thi S, chuyn quyn lm nhiu iu tn bo.
Vng Don dng iu Thuyn lm k m nhn ng
Trc v L B ha ra th hn v cui cng git c Trc.
Xem ch: H Tn.

Khi ng Trc lung lng nh Hn.

Si gin chng H Tn v mu.
Si Vi
Hn xa c g ng Cng.
Lc Vn Tin

ng Nhung

ng: coi sc chnh n li, nhung: binh lnh.

Tin nghi bt tiu vic ngoi ng nhung.

Kim Vn Kiu

ng T
ng: h, t: ting tn xng. Tc ng Trng Th,
ngi i Xun Thu, ht sc chm hc, ba nm ng
bung mn c sch khng nhn ra vn. i Triu V
c dng bn iu trn nhng vua khng bit trng dng,
co quan v nh.

Mn ng t, gi n cng.
Yn

ng Trc
Xem ng Cng.

ng Trng Th
Xem ng T.

ng Vnh
i Hu Hn, nh ngho, rt c hiu. Cha mt khng
c tin chn ct, phi n vay nh giu, hn s dt 300 tm
la tr cng. Lc m xong, n nh ngi ch n
dt vi. Gia ng gp mt ngi con gi nguyn kt
lm v chng, nhng c hn n nh giu dt xong s
la mi tr v nh sum hp. Khi hai ngi dt xong cng
nhau ra v, gia ng ngi con gi bin mt. V cm

lng hiu ca ng Vnh, tri sai ngi con gi y xung

dt gip. Mt trong 24 ngi con hiu chp trong sch
Nh Thp T Hiu.

t ng
Hay ng t. Ngi di xc phm n ngi trn.
Khng c l .

Song le ai dm t ng.
Hoa Tin

n Tr
n: , tr: thm. Thm trong cung vua sn .

Ging n non ting ch n tr.

Cung On

uc Hoa
Do ch: hoa chc. V chng lc ng phng c treo
cy n c hoa (hoa chc). Ch chc ngha l uc hoc
n.

uc hoa mc nng nm tr.

Kim Vn Kiu

uc Tu
Tu: tr tu sng sut. Ngn uc soi sng tr tu. Ngha
bng: tu hnh. V Pht c ch tu gic. Tr tu ca Pht c
th t gic hay gic ng k khc.

Mn hoa m uc tu lm duyn.

Cung On

c Bc
c: o c. Nhng iu hay ngi ta noi theo n
khin n hu c th lan n k khc, bc: mng.

Hay l c bc, hay l ti s.

Lc Vn Tin

c Suy
c: o c, suy: xung ln. Lun ng: c Khng
T than rng: Phng h, phng h h c chi suy? (Phng
i! phng i! Sao m c suy n th?)

Canh khuya than th rng i c suy.

Hoa iu Tranh Nng

ng Dng
Tn t. Triu T Long mt mnh xung t ph vng vy
ng Dng ph c A u bnh yn v s. Nh
trn ny m ting tm Triu T Long cng lng ly.

Khc no Triu T thot vng ng Dng.

Lc Vn Tin

ng
Tc o ng, triu i vua Nghiu (2357-2256)
trc k nguyn. Vua h Y K, tn Phng Hun ng
Bnh Dng. Vua nhn t, minh chnh, c ti tr nc, nhn
gian thu y rt thi bnh. Vua thy Thun ngi hin mi

ph thi t, truyn ngi cho Thun.

Cha snh cha ng Ngu, ti v ti Tc Khit.

Si Vi

ng
Tc o ng, triu i vua Nghiu (2357-2256)
trc k nguyn. Vua h Y K, tn Phng Hun ng
Bnh Dng. Vua nhn t, minh chnh, c ti tr nc, nhn
gian thu y rt thi bnh. Vua thy Thun ngi hin mi
ph thi t, truyn ngi cho Thun.

Cha snh cha ng Ngu, ti v ti Tc Khit.

Si Vi

ng B
ng: nh, b: ci thm. Ngha bng: Vua v vi ci
nh, b t6oi nh ci thm. Hn th: Nhn cha nh ng,
qun thn nh b (Vua nh nh, b ti nh thm).

C ng b, c y quan.
Th C

ng Ca
ng: cam ng, ca: bi ca. Xem ch Cam
ng.

ng ca lu vng li.
i Nam Quc S

ng Chim

Do ch iu o. Sch Hoa Dng Quc Ch: iu

o tc bch l (ng chim 400 dm). Dng ch ni
ni non him tr, di khng c du chn th, trn ch c
ng va chim bay lt m thi.

ng chim dm thng ra bin i.

Th C

ng ng
B dng to ln oai v.

ng ng mt ng anh ho.
Kim Vn Kiu

ng Ngu
ng: tc o ng triu i ca vua Nghiu
(2357-2256 trc k nguyn). Vua h Y K, tn Phng
Hun ng Bnh Dng. Vua nhn t, minh chnh, c
ti tr nc, nhn gian thu y rt thi bnh. Vua thy Thun
ngi hin mi ph thi t, truyn ngi cho Thun. Ngu:
tc Hu Ngu, triu i vua Thun (2255-2206 trc k
nguyn). Vua Thun rt co hiu, m mt sm, cha v nghe
theo ngi d gh nn thng bc i Thun v c hi
nhiu ln nhng Thun khng cht. Tng truyn vua lm
rung, tri gip voi cy. Vua Nghiu nghe l ngi hin
nhng ngi li cho v g lun hai ngi con gi l Nga
Hong v N Anh. Sau vua Thun nhng ngi li cho vua
V.

Cha snh cha ng Ngu, ti v ti Tc Khit.

Si Vi

ng Rut D
Do ch Dng trng. C thi: Thch hot dng
trng him ( trn ng rut d him). ng quanh
co khut khc.

Hi ci my, hm quy xnh xang, v qua rng ngi rng

sim, ng un rut d ngc ngc.
Nguyn Hng

ng T Hu
T Hu l th phi ca vua ng Thi Tng, ngi
hin c. Vua mun xy B lc i tha tnh vui chi
dm dc. Ai can cng khng nghe, sau nh c T Hu can
ngn vua mi chu, nh th m hao tn ca nc, ni
kh ca dn.

Can gin cha khi vng dm dc, y l ng T Hu

th phi.
Si Vi

ng T ng Xa
ng: con b nga, t: cnh tay, ng: chng, xa:
xe. Thng ta dch l chu chu chng xe. C th gii thch
l can m phi thng. Hoc khng bit lng sc. Vua
Trang Cng nc T i ng bng c con b nga a
cng ra chn bnh xe li. Vua hi ngi nh xe con g m
l lng th th ngi y p: N l mt loi cn trng ch
bit tin ch khng bit thi, khng bit lng sc mnh

trong khi chng vi k ch.

ng Thi
ng: nh ng, tn mt triu vua bn Tu. Ty
Dng sau khi git cha v anh bn ln ngi vua, ham m
tu sc, tiu ph xa x, li hay gy chin tranh vi cc nc
ln bang, nn nhn dn ta on. Anh hng cc ni li ln
chng li nh Ty. Trong s y c L Uyn v con l Th
Dn u anh dng nn dp nh Ty v cc i th
ln ngi vua, m ra nh ng truyn xung 20 i v tr v
c 290 nm c thy (618-906). Thi: th. Thi ca Trung
Quc i ng l thnh hnh hn c. Theo b Ton
ng, th thi s i ng gm c hn 2.200 ngi v
trc tc ngoi 48.900 bi. Thi by gi, vua quan cng
nh dn chng u ham chung thi ca. Nhiu ngi v c
ti lm th m c trng dng. Th ng chia lm ba
thi k: S ng (618-712) gm cc vua trc vua
ng Huyn Tng, Thnh ng (713-824) gm cc vua
t Huyn Tng n Knh Tng, Vn ng (825-927) gm
cc vua sau Knh Tng. Cc thi gia i S ng, ta nn
k: ng Thi Tng, Thng Quan Nghi, Vng Bt,
Dng Qunh, L Chiu Ln, Lc Tn Vng, Trn T
Ngang,... Thnh ng: Cao Thch, Vng Xng Linh,
Sm Tham, Vng Chi Hon, Mnh Ho Nhin, Vng
Duy, L Bch, Vi ng Vt, Ph, Bch C D, Mnh
Giao,... Vn ng: L Thng n, n nh Qun,
Mc,...

ng Th
Tn mt ngi du hin. H ng, ly chng h thi,
th m chng rt c hiu. B tui gi rng rng khng nhai
c thc n, ng Th cho b b nh con tr. Nh sa
y m b c khe mnh. Lc sp mt, b khn th Pht
cc con du v sau cng s hiu tho nh ng Th,
qu nhin cc con du nh h Thi u noi gng ca
ng Th n hiu knh.

Du h Thi, ai bng ng Th.

Nh Thp T Hiu

G
Gc ng
Gc ca vua nh ng lp ra (Xem: Gc khi).

Gc ng v mt, yn Chu tha lng.

Hoa Tin

Gc Khi
Do ch Lng yn cc. Mt ci gc rt cao, tt n my
khi. gc ny vua ng Thi Tng c bo v tng 24
v cng thn ghi cng nghip.

Tn ghi gc khi, tng truyn i ln.

Chinh Ph Ngm

Gc Ln
Do ch K ln cc. Tn mt ci cc (hay gc) ca vua
Hn Tuyn lp ra th 11 v cng thn.

Gc ln danh ting di lu xa.

Th i Trn

Gc Phng
Do ch Phng cc. Dinh ca. quan T tng .

Cng ghi gc phng, danh truyn i ln.

Th C

Gc Ta

Do ch T cc. Nh sang trng quyn qu.

m thm c chi soi gc ta.

Th C

Gc Vng
Do ch Hong cc. Dinh th ca T tng. V trnh
sc ca vua (an tr: thm trong cung vua), T tng
dng sc vng. i ng c hai v T tng lm vic
gip ch cho i nn c bi th khen tng:

Hong cc tam thp nin,

Thanh phong thin vn c.
Ngha l:

Hong cc ba mi nm,
Ting thm nghn xa .
Hoc:

Gi thanh hy hy gc vng.
Hoa Tin

Gm
(Ch) u Thao i Tn phi i lnh, v l T Hu
nh mi lm bi th hi vn, ch thu vo gm, xin vi vua
cho chng c v. Trong y c cu: Chc tng nht
bn hin Thin t, nguyn phng nhi phu cp to hon (Dt
nn bc gm dng Thin t, cho php chng con sm tr
v). Xem T Hu.

Ch gm thip mong ngy hi ng.

Th C

Gia Ho
Gia: ngon, ho: thc n nhm ru.

Gia ho thm c c u ngi.

Nguyn Biu

Gia Hnh
Gia: cho vo, thm ln, hnh: hnh pht. Thi hnh cc hnh
pht nh nh p, bt lm vic nng nhc,...

Mt l c php gia hnh.

Kim Vn Kiu

Gia Hng
Gia: nh, hng: lng. Lng ca gia nh mnh.

Trnh nim nh cnh gia hng.

Kim Vn Kiu

Gia Khch
Gia: nh, khch: ngi khch.

Xa cn gia khch, nay ra thn tnh.

Nh Mai

Gia Khng
Gia: nh, khng: vui v v yn n.

May gia khng cn ni v sau.

T Tnh Khc

Gia Nhn
Gia: nh, nhn: ngi.

Dn thuyn la mt gia nhn.

Kim Vn Kiu

Gia Oan
Gia: thm vo, trao cho ai vt g, oan: iu oan c. em
iu oan c m buc vo cho k khc.

Gia oan tuy i c ngi.

47 iu Gio Ha Triu L

Gia Php
Gia: nh, php: php. Php dng sa tr trong nh.

No l gia php chng bay.

Kim Vn Kiu

Gia Quan
Gia: thm vo, quan: m. Con trai ln ln 20 tui c l
i m gi l "gia quan".

Gia quan mi o nh Hunh.

Hoa Tin

Gia S
Gia: nh, s: vic.

Dn d gia s nh ngy khi thn.

Nh Mai

Gia T
Gia: nh, t: ca tin. Tin ca trong nh.

Gia t ngh cng thng thng bc trung.

Kim Vn Kiu

Gia Thn
Gia: nh, thn: ti. Lm quan trong nh cc ng i phu.
S k: Khng T thch T, vi Cao Chiu T gia thn
(Khng T qua nc T lm gia thn nh Cao Chiu T).
Bn ta ngy trc cng c nhng chc quan khng lm
vic ti cc b nha m lm ti cc t gia nh cc ph
ng hong b cha chng hn.

Sinh rng cht phn gia thn.

Nh Mai

Gia Tht
Gia: nh, tht: nh. Kinh thi: Chi t vu quy nghi k gia
tht (V nn ha thun ca nh) nn ch gia tht dng
ni v v chng.

Nng rng gia tht duyn hi.

Kim Vn Kiu

Gi
Tc Gi Lam. Ch n dng gi ci cha.

C ngi n vit ln chi ca gi.

Kim Vn Kiu

Gi Giang
Gi: ci gng, giang: gng vo c.

Gi giang mt lo mt trai.
Kim Vn Kiu

Gi Php
Gi: gi lam, cha, php: php. Php cu cng trong
cha.

Nghe rng gi php thn linh.

Trinh Th

Gi Tng
Gi: cha, tng: thy tu.

Gi tng cng d quan sang.

i Nam Quc S

Gi o Ti Cm
Do ch Y gi phn nan. Ci gi mc o, ci ti
ng cm. Ch nhng k tm thng, thn th ch l mt
ci gi o v ci ti cm ch khng lm nn tr trng g
cho ai c.

Nhng loi gi o ti cm s g.
Kim Vn Kiu

Gi Mn Gieo o
Do ch: u o bo l. u: nm, a ra, o: qu
o, bo: tr li, l: tri mn. Ngha bng: Bn b giao du
m thm vi nhau. Kinh thi: u ng di o, bo chi d l
(Cho ta tri o, tr li tri mn).

Mi tnh gi mn gieo o nm xa.

Th C

Gi T
Gi: co t, t: t bit.

Thip xin a mt bi th gi t.
Lc Vn Tin

Gic
Ci sng.

Anh c sng tru bc, ti c gic tru en.

Tc Ng

Gic Ngn
Gic: bit, ang trong si m m tnh ng. Ngn: b.
Chng ta ang gia b kh bn m, khi no i n c
b gic ng (ngn gic) tc l n bn ci Pht.

Ca khng, gic ngn, y l t bi.

Bch Cu K Ng

Giai
Giai: tt.

No hay ch ngu ng gn ch giai.

Lc Vn Tin

Giai m
Giai: tt, m: tin tc.

y hoc c giai m chng l.

Kim Vn Kiu

Giai Ban
Giai: bc thm, ban: cp bc ca cc quan, hng th
cc quan.

cho t nnh u giai ban.

i Nam Quc S

Giai Chng
Giai: tt, chng: mt bi.

Giai chng c c mnh t.

Hoa Tin

Giai K
Giai: tt, k: hn h. Cuc hn h tt lnh.

Thch kiu thy , giai k no u?

Bch Cu K Ng

Giai Lo
Giai: u, lo: gi. Li chc v chng n ha thun

vi nhau cho n lc gi.

Giai Nhn
Giai: p, nhn: ngi. C thi: Yn Triu giai nhn,
m gi nhan nh ngc (t Yn, t Triu nhiu giai nhn,
ngi p nh ngc).

Dp du ti t giai nhn.
Kim Vn Kiu

Giai Thnh
Ni m a. Sch bc vt chi: ng Cng H Hu Anh
i Hn mt, nh a ra chn ngoi ng . Ngi
theo a rt ng. Nhng lc i ngang qua mt ni, bng
nga dng li h vang ln v ly chn co trn mt t.
Ngi ta o ch t y th thy mt phin c khc ch:
"Giai thnh ut ut, tam thin nin, kin bch nht. Vu ta,
ng Cng c th tht" (Giai thnh ut ut, ba nghn nm
mi thy mt tri. Than i! ng Cng ti ngi nh ny).
c xong my ch y ngi ta lin chn ng Cng ti
.

Ma thu ving chn giai thnh.

Quan m Th Knh

Giai Tit
Giai: tt p, tit: thi bui. Ngy tt gp chuyn vui v.

Mt l giai tit phng khu.

Hoa Tin

Gii Binh
Gii: ci, binh: qun lnh. Gii tn binh lnh. Thi nh
gic.

Hn k thc gip, quyt ng gii binh.

Kim Vn Kiu

Gii Cu
Tnh c khng hn m gp. Kinh thi: Gii cu tng
ng, thch ng nguyn h (Gii cu cng gp, thch nguyn
ta vy).

May thay gii cu tng phng.

Kim Vn Kiu

Gii Kit
Gii: m, kit: tht li.

V d gii kit n iu.

Kim Vn Kiu

Gii Phin
Gii: ci, phin: ni bun bc.

Mun em ca tiu gii phin.

Cung On

Gii Tri
Tn mt con th ging nh con tru ni nhng ch c
mt sng. Trong nhng v tranh tng gia hai ngi, con

gii tri c em ra v n s ly sng hc ngi no

khng ngay thng. C ni cho rng gii tri ging nh con
nai mt sng. Nu nh vua cng minh th n xut hin
triu nh v thng hc nhng k gian nnh. Hoc gii tri
l mt con d thn bit phn bit ngi ngay k gian. M
ca quan t thp gia c mt ci sng tn l m gii
triv con gii tri tng trng cho cng l.

Gii Un
Gii: ci, un: gin. Ci m s bun gin. Li ca ca
Vua Thun: Nam phong chi hun h, kh i gii ng dn chi
un h (Gi nam mt h, kh ci m ni gin ca ta h).

Khc ca gii un la vo nm dy.

Nguyn Cng Tr

Gii Vi
Gii: ci m, vi: vy. Ph vng vy ca ch, hoc ph
mt iu g kh khn.

Dp uy mi dy m ng gii vi.
Kim Vn Kiu

Giam Cm
Giam: gi li trong nh ngc, cm: ngn cm, khng
cho lm mt iu g.

Truyn em giam cm mt ni.

Nh Mai

Giam Phng
Giam: giam gi, phng: ngn nga.

Mt nh thy b giam phng.

Hnh Thc Ca

Gim Quc
Gim: trng coi, quc: nc. Ngi ng u mt
nc cng ha gi l Tng Thng, ta cn gi l Gim
quc.

Nh nay Gim quc rng khoan.

Hnh Thc Ca

Gim Quyn
Gim: bt, quyn: tr b i.

Bn by tn l gim quyn qu chng.

Hnh Thc Ca

Gian ng
Gian: ngi c, lm iu rt by. Kinh th: Khu, tc,
gian, qu (Khu: cp ca, tc: git ngi, gian: cp t
trong m ra, qu: gic cp t ngoi m dy ln). ng:
on th gm c nhiu ngi lin kt vi nhau.

Dng bn gian ng, m khinh hin ti.

Nh Mai

Gian Hng
Trm iu xo tr, ti la di i gi l gian

hng. Ngy V (To Tho) hi vin tng rng: Ta l

ngi th no? Vin tng p: Th tng l mt v ti
gii thi bnh v gian hng thi lon.

Gian hng To Tho ting nay vn cn.

Th C

Gian Khi
Gian: gian c lm iu by, khi: di tr.

Vic ny c lm gian khi.

Nh Mai

Gian Nguy
Gian: kh khn khn kh, nguy: nguy bin.

Hong thn quc thch gian nguy khn cng.

Hnh Thc Ca

Gian Phi
Gian: xem ch gian (gian ng), phi: chng phi. K
gian v k lm nhng iu phi php. Hu Hn Th:
Thng vi chnh nghim tun minh vu pht trch gian phi
( Thng gi vic chnh tr nghim v gii pht xut ra
nhng k gian phi).

Gian phi may sm tr.

Th C

Gian T
Gian: gian c, phn bi, t: cong, khng ngay thng.

Gian t c ch my hi.
Nh Mai

Gian Thn
Gian: xem ch gian (gian ng), thn: b ti.

Chng may mc phi gian thn vu oan.

Nh Mai

Gian Trun
Gian: kh khn, lo lng, trun: gian nan. Gp nhng
cnh kh cc lo lng.

Cng cao danh vng cng nhiu gian trun.

Ca Dao

Gin Quan
Gin: can ngn, quan: quan. Chc quan ng s can
vua.

Li khoa cp s gi phn gin quan.

Nh Mai

Gin Vin
Gin: can ngn vua, vin: dinh th lm vic quan. C
quan can ngn vua.

t ta gin vin kn dng ti trung.

Nh Mai

Giang Bng

Giang: sng, bng: nc gp lnh ng li thnh cht

cng.

Xt ni chng ngoi ci giang bng.

Chinh Ph Ngm

Giang Chu T M
Giang Chu: tn mt chu nay thuc H Bc v a
phn Giang Ty v V Xng, chu l ng V Xng
sau di qua Tm Dng. T m: chc quan. Bch C D
b bim trch gi chc T m Giang Chu, c lm bi T
b hnh, trong y tc gi k thc tm s mnh. Cui bi
c cu:

Ta trung khp h thy ti a.

Giang Chu T m thanh sam thp.
Ngha l:

L ai chan cha hn ngi,

Giang Chu T m m trn o xanh.
Hoc:

Bun tm s Giang Chu T m,

Nghe ting n l ch dng chu.
Ht Ni

Giang nh
Giang: sng, nh: nh nho nh. nh bn sng.

Tin ai chi l giang nh.

Dng Lm

Giang H
Giang: sng ln, h: sng.

Chiu Qun nhy xung giang h.

Lc Vn Tin

Giang H
Giang: sng, h: h. S k: Phm Li tha bin chu
ph giang h (Phm Li ci chic thuyn nh chi phim
trn giang h). Lc Qui Mng t xng mnh l k giang h
nhn tn. Giang h l ch ca nhng ngi n t xng.
Thn chn giang h m lng vn lu luyn triu nh. V
sau hai ch ny dng ch nhng ngi i phin lu ry y
mai .

Giang h quen thi vy vng.

Kim Vn Kiu

Giang Kh
Giang: sng, kh: khe.

Mc ai vng vy giang kh.

Tr Cc

Giang Khc
Giang: sng, khc: cong. Khc sng cong.

Dn c giang khc nh hnh con long.

Ca Dao

Giang Lng

Tn mt huyn ca nc Tu thuc tnh H Bc. Bch

C D b trch ra y.

Bn Tm Dng, bi Giang Lng.

Lc Vn Tin

Giang S
Giang: sng, s: ngi vng mnh trn i lm mt vic
g.

Bng u giang s hin vo kim qui.

i Nam Quc S

Giang Tn
Giang: sng, tn: bn.

m m thng ti giang tn tm ngi.

Chinh Ph Ngm

Ging H
Ging: t trn rt xung di. St t trn tri nh
xung, h: di. St nh.

H ai ni xu cho ai,
Th tri ging h cy khoai gia ng.
Ca Dao

Ging Ha
Ging: xung, ha: la. Ch sch thuc c ngha l ko
sc nng xung.

Mun cho ging ha phi cu t m.

Lc Vn Tin

Ging ng
Ging: gii thch cho ngi nghe hiu, ng: nh.

Chc hu s ph, ng trong ging ng.

Phan Trn

Giao Bi
Giao: ln nhau, bn ny a sang bn kia p li, bi:
ly. Ly ln nhau. Thng l: Chng r rc c du v,
bc ln thm hng ty vo nh, giao bi xong ri d
tic hp cn.

Cng nhau giao bi mt nh.

Kim Vn Kiu

Giao Binh
Giao: qua li vi nhau, xung t ln nhau, binh: qun
lnh. Qun lnh hai bn nh nhau.

Rng ngy hm n giao binh.

Kim Vn Kiu

Giao Canh
Giao: ni tip vi nhau, canh: mt phn nm trong mt
m. Canh n tip sang canh kia.

Giao canh trng mi sang hai.

Nh Mai

Giao Du
Giao: qua li vi nhau, du: chi. Bn b chi bi vi
nhau.

Khuyn con kh chn ly ngi giao du.

Th C

Giao Ha
Giao: qua li vi nhau, ha: thun tho khng xung t,
gy s.

Chng ti n giao ha cng ti.

Ca Dao
a con gi tt giao ha th xong.
Lc Vn Tin

Giao Hoan
Giao: cng vi nhau, hoan: vui v. Cn c ngha trai gi
n vi nhau.

Cng nhau li chc chn qunh giao hoan.

Kim Vn Kiu

Giao Ln
Giao: qua li giao thip vi nhau, ln: lng ging.

Nhng cng Php quc giao ln.

Hnh Thc Ca

Giao Loan

Giao: keo, loan: chim loan. Hn V ngoi truyn

chp: X Ty Hi em dng keo chim loan. Dy cung ca
vua b t, vua ly keo y gn, sut ngy bn khng t.
Vua thch lm mi t tn l Tc huyn giao (giao ni dy).
Cn v ngha bng dng ni v vic ni li cuc tnh
duyn.

Giao loan chp mi t tha mc em.

Kim Vn Kiu

Giao Long
Giao: con giao, thuc loi rng, long: con rng. Ngha
bng: ni nguy him (V giao long thng nhng ni
hang su vc thm, ch khng my ai n c).

em thn bng tuyt gi hm giao long.

Hoa Tin

Giao Nhn
Loi ngi c. tng truyn bin Nam Hi c giao
nhn lm nh di nc , sng nh c v chuyn
ngh dt, thng ln mt nc giao du vi ngi. Mi khi
t bit ngi, giao nhn khc, nc mt chy thnh ht
chu. Tng An Qun Vng c cu th: "Giao chan a
ngc tm doanh khc vng". Giao y tc l giao nhn.

Giao Phu
Giao: qua li chi bi vi nhau, phu: tin cy. Theo Kinh
Dch: ng ch tng c m khng nghi ng nhau th gi

l giao phu.

Chnh nh khc "lin ngm thng nguyt, lc tiu m

dng tha giao phu".
Tng Ty H Ph

Giao Tt
Giao: keo, tt: sn. Giao tnh bn cht khng la nhau
c. C thi: D giao u tt trung, thy nng bit ly th?
(Ly keo nm vo sn, k no chia la c?).

Mt pht nhn du, ngha giao tt d qun lng quyn c.

Vn T

Giao Thng
Giao: qua li, thng: hai bn thng thng vi nhau. li
c ngha chung ln giao thip vi qun ch.

Chng cho mt n giao thng gic ngoi.

Th C

Gio Dn
Gio: dy d, dn: dn chng trong nc.

B li vua ui v nh gio dn.

Lc Vn Tin

Gio Hi
Gio: dy d, hi: rn dy.

Phn lm gi t dng gio hi.

Gia Hun Ca

Gio Hot
Gio: gian xo, hot: nhiu nu mo. Ngha thng
thng: Nhiu mu mo tinh ranh.

Ku ngi gio hot ni nng.

Hoa iu Tranh Nng

Gio Th Tam Kht

Gio: khn ngoan, th: th, tam: ba, kht: hang. Chin
quc sch: Phng Qun ni vi Mnh Thng Qun rng:
Con th khn c ba hang, nay ngi mi c mt hang cha
th nm yn m khng lo ngh g, ti xin v ngi m o
thm hai hang na.

Gip
(nh) nh: chp ni, gip: ni Vu Gip lin tip vi Vu
Sn. Di chn ni Vu Gip c miu ca Thn N. Vua
S Tng Vng ban ngy thng n chi Cao
ng, mt mi nm ng, mng thy mt ngi n b
cng vua chung chn gi. Hi th nng t xng l Thn N
ni Vu Sn n chi Cao ng. Cng vic ca nng
l bui sm lm my, bui ti lm ma chn Dng
i. Ngha bng: Trai gi chung ch nhau. Cc ch sau
ny, u cng chung mt ngha nh th c: My ma, Vu
Sn, Cao ng, Dng i. Ngha bng: gic mng.

Bng khung nh Gip non Thn.

Kim Vn Kiu

Gip Bng
Gip: ch ng u thp can (Gip, t, Bnh,...), bng:
bng ghi tn nhng ngi thi . C hai bng: chnh bng
v ph bng. Chnh bng (hay gip bng) ghi tn cc ng
tin s hong gip. Ph bng (hay t bng) ghi tn nhng
ng c nhn, t ti.

Mnh giy lm nn khoa gip bng.

Yn

Gip Binh
Gip: o mc ca nhng ngi ra nh trn, binh: qun
lnh.

y sn knh ngc, cht ng gip binh.

Kim Vn Kiu

Gip Cng
Gip: hai bn kp vo gia, cng: nh. Nhiu lp
qun dn vo mt ln.

Mt k tnh tin, nm ng gip cng.

i Nam Quc S

Gip T
Gip: ch dng u thp can, t: ch dng u thp nh
chi. Hai ch ny dng ch nm thng.

Nghim tha l tn, nhy n bit tu thi sm mun,

im tay suy gip t ln la.

Tch C Ninh Th Ph

Gic
Tc gic ng. Tn mt khu vn ca Vua Hn V
lm ti Cn Minh Tr.

Gic, Bnh hai v thanh tao mt ln.

Hoa Tin

Gic Tri
Gic cng ca tri. Gic mnh m cng v nh con
nung ca tri, hung tn khng ai tr ni. Hn th: H gi
thin ch kiu t (Bn gic H y l con cng ca tri).

Thc gm quyt chng dung gic tri.

Chinh Ph Ngm

Gic He
Gic ng di gc cy he. L Cng T i ng c
lm bi Nam kha k thut chuyn Thun Vu Phn nm
mng n nc He An, vua nc y kn Phn lm ph
m, cho nhm chc thi th Nam Kha, ht sc vinh hoa
ph qu. Sau b ch qun nh bi, cng cha mt, vua
em lng nghi k, ui v. Thun tnh mng thy mnh nm
di gc cy he, trn u l mt nhnh b v pha nam,
cnh mnh c mt t kin. Th ra He quc khng g khc
hn l cy he, qun Nam Kha l nhnh b v hng nam
(kha nhnh), cn t kin c l l qun ch nh bi
Thun Vu Phn. V th gic he cn gi l gic Nam Kha.

Mng vi tht ln ln nhau. Ngha bng: Gic mng hoc

gic ng.

n thng khu cn, gic he chng an.

Bch Cu K Ng

Gic Mai
Gic ng di gc mai. Triu S Hng n chi ni La
Ph, vo qun ung ru, say nm ng di gc cy mai,
thy cng mt ngi n b p tr chuyn. Ngha bng:
mng p.

Chiu dt gic mai tra sm.

Cung On

Gic Xun
Do ch xun min. m xun d ng v ngi ta rt
qu ha gic ng. V nh: m xun ng qun sng (Xun
min bt gic hiu). Xun min nht khc tr thin kim
(m xun mt khc qu ngn vng).

Thy Vn cht tnh gic xun.

Kim Vn Kiu

Gim
Dng ch n b ghen. Sch Cc tri tn lc c v
ngi n b d vi con s t. Sch Tc Vn Hin thng
kho chp: S t mi ngy ung ba v ru gim. V th
m n b ghen thng gi l gim chua. Li c nhng
in: Kim Hong rt yu qu hai cung phi. B Hong

Hu ht sc ghen tc. Lc Vua sp mt c tri li l s

chn sng hai cung phi y theo Vua. n lc Vua cht, b
ngh rng nu chn xung sui vng th di y Vua li
h h vi hai cung phi nh trc. Bn em hy hi thn th,
ngm vo gim cho tiu mn lc y mi chn theo
xung m ty khng cn g l nhan sc v thn hnh p
ngy trc na. ng Huyn Linh c b v ni ting
ghen gh ghm. ng ln tui m vn cha c con ni
di. Vua c hi sao th ng tu v v ghen nn khng
dm ly thip. Vua mi i v ng Huyn Linh vo v
bo: L trong triu quan tam phm tr ln u phi ci
v b. Nh ngi la trong hai iu: mt l ung thuc
c, hai l phi cho chng ly v b. Vua va ni va
ch chn thuc, b v Huyn Linh xin ung thuc hn l
cho chng chia x tnh yu cho k khc. Vua nh phi chu
thua. Chn thuc c y ch l chn gim.

Gim chua li ti bng bng ba la nng.

Kim Vn Kiu

Gieo Cu
Nm qu cu. Vua Hn V kn ph m, mi by
yn tic trong cung v mi vn v b quan v cc v cng
t n d. Cng cha ngi trn lu gieo cu xung, h
ngi no cp c th s chn ngi y lm chng.

Trao t phi la, gieo cu phi ni.

Kim Vn Kiu

Gieo Thoi

Nm ci thoi. T Cn gho mt ngi con gi ang dt

ci b nng ly thoi nm vo mt gy mt hai ci rng.
Ngha bng: Ngi con gi bit cch gi mnh.

Gieo thoi trc chng gi ging.

Kim Vn Kiu

Ging Cc
Do ch cc tnh. Tng truyn t Nam Dng c
sui Cam Cc, nc trong v ngt, trn ni nhiu hoa cc,
dn quanh vng ua nhau n gnh ung v gi ci sui
y l ging cc (Cc tnh).

Chn pha ging cc, bn chen non o.

Hoa Tin

Gi Cun My em
Do my ch: Vn bng phong dn. Vn: my, bng:
nng theo, phong: gi, dn: a n. Ngha bng: Gp
iu may mn xy n.

Hoa khi gi cun my em.

Hoa Tin

Gi ng
Gi t phng ng thi li (ng phong).

Gi ng thi ct o gho mai.

Cung On

Gi N

Do ch Thiu n vi phong (gi thiu n). Qun L: Th

thng d hu thiu n vi phong (Trn cy c ngn gi
thiu n nh thi).

Chnh tnh gi n ma ngu st si.

Hoi C Ngm

Gi Nhn
Do ch nhn phong. Nhn: nhn ngha, phong: gi.
em nhn ngha lm gi qut mt cho dn chng. Li khen
cc ng quan c chnh tr tt. Tn Th: Vin Hong b lm
thi th qun ng Dng, lc t bit, T An tng cy
qut. Vin Hong p: Trip ng phng dng nhn
phong y b l th (Vng lm gi nhn an i lng dn
chng).

Gi nhn l qut mt, im trn ai thy thy tan khng.

Nguyn Hng

Gi T
Do ch T phong. Ngn gi khng do phng chnh
(ng, ty, nam, bc) thi. Ngha bng: Vic khng chnh
ng.

Bung thm ch lt my may gi t.

Quan m

Gi Tp Ma Sa
Ni v vic lanh ln trong lc lm vn.

Tay tin gi tp ma sa.

Kim Vn Kiu

Gi Ty
Gi t phng ty thi li, tc gi ma thu.

Hi ng gp trn gi ty.
Quan m

Gi Vng
Do ch Kim phong. Kim: mt trong ng hnh (Kim,
mc, thy, ha, th). Theo ngi Tu th kim thuc v ma
thu nn gi thu gi l kim phong (Gi vng).

Gi vng hiu ht cnh tin s.

Ng Chi Lan

Git Chu
Nc mt (xem ch Chu).

Git chu thnh tht quyn bo.

Kim Vn Kiu

Git ng
Git: git nc, ng: ci ng h ngy xa dng
xem gi. Xem cc ch: Khc lu, git rng,...

Canh khuya lng ngm git ng.

Th C

Git Sng
Nc mt lng lnh nh sng.

Ci u nng nhng gt thm git sng.

Kim Vn Kiu

Gii K
Gii: b ci ca rung t, k: mc phn chia a
gii.

Tham vng em gii k mnh chuyn i.

i Nam Quc S

Gii T
Tc Ph Gii T. Tng nh Hn dng mu em
vng ngc cho Lu Lan ri sai trng s bt git cht.

Sn Lu lan rng theo Gii T.

Chinh Ph Ngm

Gii Trng
Gii: binh kh, trng: gy di.

Sng lng gii trng, gi tung bin k.

Nh Mai

Gt Sen
Cng nh ch "Bc sen" (Lin b). Bc ca ngi
n b p. T ng Hn Hu v qu yu qu b Phan Phi
nn bo lt hoa sen bng vng trong cung mi khi Phan
qu phi bc, ngi ta c cm tng sau mi bc ca
nng hoa sen li n ra. Ngha bng: Chn ngi n b
p.

Gt sen nh nh do mau v nh.

Hoa Tin

Gi Gi Dm Ma
Do cu Mc v trt phong (Tm ma chi gi). Trang
T: V Tr Thy tm rt nhiu ma v ch3i gi mnh. Ngha
bng: Vt v kh nhc.

ng cha gi gi dm ma,
Bao cng gy dng l c s nh.
Quc Ch

Gi Mai
Lc Khi gi cnh mai cho bn l Phm Vip. Xem
ch Dch xun.

Rng t b liu ln ng,

Gi mai sao hy tr trng n nay.
Hoa Tin

Gng
(lu Tn) Tn Thy Hong c ci gng ln tn l chiu
m kinh c php thut. Ngi n b no c t tm soi
vo th trn gthy mt phng ln v qu tim ng.

Gng lu Tn du soi chung.

Chinh Ph Ngm

Gng Loan
Do ch Loan kinh. Lc Tn Vng c nui mt con

chim loan, ba nm khng ht. Phu nhn ni: Ti nghe chim

loan c i mi chu ht. Tn Vng em gng treo ln,
chim loan thy bng mnh trong gng, tng c ng loi,
ct ting ku rt thm thit. Nhng mi khng thy con kia
ra, n lin ku sut m, nhy nht ri cht. Ngha bng:
i la.

gc gng loan treo gi ngc,

N hoi chim n u cnh mai.
Cao B Qut

H
H B
Tn v thn coi di sng. Phng Di chuyn vic tr thy,
ngy thng tm sang sng b cht chm, tri phong lm h
b.

Ku xin h b gip cho cng.

Nh Mai

H Chu
H: sng, Chu: bi. Bi ni ln gia sng. Kinh Thi:
Quan quan th cu, ti h chi chu, yu iu thc n, qun
t ho cu. Quan quan ci con th cu, con trng, con mi
cng nhau bi ngoi. Du dng thc n nh ai, snh cng
qun t tt i v chng.
(Tn )Chim th cu, theo sch Tu l ging chim bit r
tnh ngha v chng, cp ny khng lm ln vi cp kia.
Ngha bng: v chng gi gn mi tnh vi nhau.

Ra vo nng bi h chu, Phong trn d tri my thu

cng nng.
i Nam Quc S

H Chnh Mnh H
H: h khc, Chnh: chnh tr, Mnh: mnh, : hn, H:
cp. Chnh tr h khc cn t hn h bo. Khng T qua
nc T, ngang ni Thi sn, thy mt ngi n b khc
ngi m. Ngi bo T L n hi th ngi y p:

Trc y nhc gia ti cht v h, chng ti cng cht h,

nay con ti cng cht v h. Thy T L hi: sao khng b
i ni khc? Ngi n b p: "Nhng y chnh tr
khng h khc". T L mch li vi Khng T. Ngi lin
bo: Con thy khng? Chnh tr h khc cn t hn h bo
na.

H Dng
Tn mt ci huyn bn Tu. Phan Nhc i Tn lm
quan huyn H Dng cai tr dn c ting tt. Trong huyn
trng rt nhiu o.

Ng Dng ht la, H Dng vnh o

T Tnh Khc

H ng
Tc H ng s t. n b hay ghen. S d dng hai
ch H ng l v T M c cu th: H ng n nhi
thn tnh Liu, c gi H ng ngi h LIu. S t l vua
ca loi th, trong kinh Pht c ni: S t l vua ca loi
th, mi khi c rng ln cc loi vt u khip s. Bn ca
T ng Pha l Trn Qu Thng c b v h Liu tnh
hay ghen. Mi khi T chi thng hay nghe ting b ta
qut tho rm r. T ng Pha mi lm th a bn:

Ht vn H ng s t rng,
Tr trng lc th tm mang nhin.
Lm hai cu th y, T ng Pha va mn cu th ca
T M ni n nng con gi h Liu, v Qu thng
cng h Liu v mn ch trong kinh Pht ni n con s

t v Qu Thng l ngi rt m o Pht.Xem: Qu

Thng.

Nht khoan cn i ting H ng

T Xng

H Y
H: rng tri, Y: o. o rc r nh rng trn tri.

Hoa quan pht phi, h y r rng

Kim Vn Kiu

H Lng
H: sng, Lng: cu. L: lng: hu th thng h
lng, Du t m h chi?, cm tay bc ln cu, Du t ti
v u? ngha bng: Ch t bit nhau.

H lng chia r dng ny

Chinh Ph Ngm

H M
Con nh ng.

Ku tr lon au lng con v. Gi cng t mi ming

ci h m.
Tng Ty H Ph

H Nhc
H: sng, nhc: ni.

Nghn thu h nhc kh thing, gip mao vit m nn

bnh tr.

Vn T V Tnh v Ng Tng Chu

H Sa
Do ch Hng h sa s. Hng h: tn mt con sng
n , Sa s: s ct. Rng mnh mng v nhiu nh s
ct sng Hng h. Ngha bng: Khng bao nhiu m k
cho xit.

Cu c ngi phc ng h sa
Ngn Ng

H Tn
Em b Hong Hu v vua Hn Linh , lc vua thng
h, trong nc bn hon quan lng quyn, H Tn mi
triu ng Trc v dp lon, khng ng ng Trc li
mu m tim v

Khi ng Trc lung lng nh Hn. Si gin chng H

Tn v mu.
Si Vi

H T
H: c vt, T: nhng ch sai lm.

D trc c h t no s trch, ai sm hay hi ng thy

u dng.
Phan Huy ch

H
Tn mt triu i bn Tu do vua V sng lp ri truyn

n i vua Kit th mt.

Truyn Hn, truyn ng, truyn Tng, truyn Thng,

truyn H, truyn Chu.
Si Vi

H C
H: di, C: oi tng n. Ngi trn oi tng
n ngi di. Li khim nhng.

ln gh c n nhau.
Kim Vn Kiu

H Cng
H: mng, Cng: cng vic. Mng cng vic hon
thnh. Li c ngha mng thng trn.

Trong qun m tic h cng

Kim Vn Kiu

H C
Ngi nc Trnh, i Chin Quc. H C rt
p,tnh a dm. Sau khi ga chng, chung ch vi nhiu
ngi. Mt ln bt nhn tnh vi Trn Linh Cng, Khng
Ninh, Nghi Hng Ph. Sau khi vua Trn b git cht, H C
cn g ngha vi nhiu ngi na, cui cng trn sang
nc Tn.

H ng
H: di, ng: nh. Nh di, ch ti i . Ngha

bng: cc kh. Hn Quan V c ngi ch l H Dng.

Cng cha ga chng. Quan V a cc quan trong triu
ra hi kin, th Cng cha bo: "Tng Hong l ngi
nghi biu khc thng, cn nhng ngi khc khng sao
b kp". Vua bit ch ng Tng Hong, mi bo ngi sau
bc bnh phong v cho mi Hong n. Vua hi: Tc ng
c cu: Giu i bn, sang i v, c phi nh th chng?
Tng Hong tu: Thn c nghe: chi bi vi nhau t hi
cn nghohn khng nn qun nhau, ngi v lc ang
cn tm cm, trong cnh hn vi, khng nn cho xung nh
di. Bn tin chi giao bt kh vong, To khng chi th
bt kh h ng, Hn Quan V xy ni vi ch: Thi vic
khng thnh ri. To: cm, Khng: tm

H ng dm ly ting ny n ai
Nh Mai

H Lan
Tn ni, trn y c miu th T V.

Ni H no nh ni Tr San
Nh Mai

H Liu
H: di, Liu: quan. Quan cp di, quan nh.

H liu my l, b ng my ban
Nh Mai

H M Bi

H: xung, M: nga, Bi: bia. Bia cho ngi ta bit

m xung nga. Minh Thnh Ha nm th 18 c ra chiu:
"Hc hiu trongthin h, miu th c Khng T, mi khi
i ngang qua u phi xung nga". V sau nhng ni m
dn chng tn knh u c lp nhng h m bi v khuynh
ci bi, bia xung nga v nghing lng. Bn ta ti Ph
vn Lu, Quc s Qun hay Vn Thnh u c lp khuynh
ci b m b

Trc bia h m cht lm nga xe

Nh Mai

H Phng
H: di, Phng: phng hng. Nhng k di
tri, h gii.

H phng n trch ngm nhiu

i Nam Quc S

H Tnh
H: di, xung, Tnh: nhng ni trong lng xc ng
m pht ra ngoi. By t tnh ca mnh.

Quyt tnh nng mi h tnh

Kim Vn Kiu

H T
H: di: T: li. xung ging. Dng ni nh nh
yu cu.

H t van ly sut ngy.

Kim Vn Kiu

H T
H: di, T: cho. Cho k di. Li ni khing
nhng.

My li h t nm chu giao vng

Kim Vn Kiu

H Th
H: ma h, Th: nng. Nng h.

Gp tun h th ao h cn kh
Th C

H V
Nh H k tip i Ngu Thun 2205-1784, trc Ty
lch, ngi sng lp l vua V. C ti tr thy. Trong nc
c lt ln ngm mi khng rt, vua V dng cch o sng
ngi cho chy ra b, vt v 30 nm nc mi rt ht. Lc
by gi v nn lt, nhn gian kh, vua ht sc cn kim
bt sc gnh vc ca dn. Ti v 8 nm, vua V nh
theo li Nghiu Thun truyn ngi cho ngi ngoi c ch,
nhng nhn dn thy Thi T Khi l ngi hin, bn tn
ln ngi m b ch. Nc Tu bt u cha truyn con ni t
. Vua V c treo ti quc 5 th nhc kh v truyn
rng ai tin c c ngi hin th nh mt ting chung.

Ng l chung vua H V chiu hin.

Si Vi

Hc
Loi chim. C nhiu ging hc, th qu nht l hc
u. Hc cao 3 thc, m, chn, c u di, mnh ton sc
trng, bay ln rt mau, ting ku rt ln, tng truyn
sng n 1000 nm, nn ngi ta thng dng ch "tui
hc" chc nhau sng lu.

Ci xun tui hc cng cao

Kim Vn Kiu

Hc Ni My Ngn
Hc ngoi ng ni, my trn ni u khng c ch
nht nh.

Bit u hc ni my ngn l u
Kim Vn Kiu

Hai Mi Bn Tho
Tc Nh thp t hiu. Quyn sch ca Quch C i
Nguyn ghi tn v s tch 24 ngi con hiu Trung Quc:
Ngu Thun, Hn Vn , Tng Sm, Mn Tn, Trng Do,
Mng Vnh, m T, Giang Cch, Lc Tch, ng Phu
Nhn, Ng Mnh, Vng Tng, Quch C, Dng
Hng, Chu Th Xng, D Kiu Lu, Lo Lai T, Thi
Thun, Hong Hng, Khng Thi, Vng Phu, inh
Lan, Mnh Tng, Hong Sn Cc.

Hai mi bn tho chng bng i xa

Lc Vn Tin

Hi Ct
Hi: xng kh, Ct: xng. B xng ca ngi cht
lu .

Tnh em hi ct v thm qu nh
Lc Vn Tin

Hi Vn
Hi: giu, Vn: thu.

Hi vn ln bc dm xanh
Kim Vn Kiu

Hi Nhn
Hi: lm hi, Nhn: ngi.

Rung cy nht kh lm iu hi nhn

Lc Vn Tin

Hi Nhn Nhn Hi
Hi nhn: hi ngi, Nhn hi: ngi hi.

Hi nhn nhn hi s no ti ta
Kim Vn Kiu

Hi u
Hi: bin, u: th chim nc, u to m cng, thng
nhng ni hoang vng.

Hi u tnh thnh tht l t do

Hoa iu Tranh Nng

Hi o
Hi: b, o: ng. ng b.

M ng hi o sang ngay th gn.

Kim Vn Kiu

Hi o
Hi: b, o: hn c lao, hn o.

y ra hi o ti chng dung ry
Hnh Thc Ca

Hi H
Hi: b, H: sng. Ngha bng: Mnh mng rng ln.

n trn nh lng hi h
Th C

Hi Yn H Thanh
Hi: bin, Yn: yn lng, H: sng, Thanh: trong. Ngha
bng: i thi bnh an n.

Bn phng hi yn h thanh
Phng Hoa

Hi Ngu
Hi: bin, Ngu: gc, ch bin gii ca bin.

Khi t yn by n loan qun phng, khc v ngh gi

thi ln cung nguyt, vui mng u thnh th hi ngu

Chin Tng Ty H Ph

Hi c Thim Tr
Hi: bin, c: nh: Thim: thm, Tr: th. Thm th vo
nh bin. Sch ng Pha Ch Lm chp: Ba ng lo gp
nhau bn hi tui. mt ng ni: Khi no bi b ha thnh
rung du th ti li b thm mt th v nay c 100
th ri. Ngha bng: Sng lu lm.

Hi Tn
Hi: bin, Tn hoc Tn: b. B bin.

Nm nm hng c mt phng hi tn
Kim Vn Kiu

Hi Kinh
Hi: s, Kinh: khip s.

Nghe li cng hi kinh

Hnh Thc Ca

Hm Cc
Tn mt ca i. Sau khi thy Tn bo ngc, su nc
lm phn, ph ca i Hm Cc v tiu dit nh Tn.

Lun i phi Hn chng hi ng trch cung, i Hm cc

th Tn cng rp ranh lm phn?
Si Vi

Hm Di Lng Tn

Hm: ngm, Di: ko, Lng: a, Tn: Chu. Ngm ko

a vi chu. Hu Hn th: Ng n ng hm di lng
tn, bt nng phc quan chnh h. Ta nay ch nn ngm ko
a vi chu ch khng th m nhim vic triu chnh
c na. Ngha bng: Vui vi tui gi.

Hm Dng
Tn t. Tn Hin Cng ng Hm Dng nay
thuc Thim Ty.

Chn Hm Dng chng cn ngonh li.

Chinh Ph Ngm

Hm Hon
Xem ngm vnh.

Hm Mai
Hm: ngm, Mai: th. Lc ko qun i nh p mt ni
no, qun lnh mun c im lng mi ngi phi ngm
mt ci th.

c truyn tc khc hm mai tim hnh

Hoa Tin

Hm On
Hm: ngm, On: mi cm gin mnh m nui lu trong
lng.

Bnh dn hm on, trong ngoi hp mu.

i Nam Quc S

Hm Quan
Tn mt ca i Hm dng, a th him tr. Do
ca i ny Bi Cng ko qun vo nh Tn.

Ca Hm quan khi chi li ngn o.

Tn Cung N On Bi Cng

Hm Sa X nh
Hm: ngm, Sa: ct, X: bn, nh: bng. X nh l mt
loi chn. Trn lng con vt ny c vy, u n c sng, c
cnh bay, khng tai nhng tai rt thnh. Trong ming con
ny c vt nm ngang ging nh ci n. N dng nc
hoc ct bn ngi. Ai trng phi th b thng nhng
nu ch trng vo bng, ngi cng b bnh. Nghi
bng: Hi ngm k khc.

Hm Tiu
Hm:ngm, Tiu: ci. Ci chm chm.

phong hm tiu ra tnh dm

Hoa iu Tranh Nng

Hm Lng
Hm: nh ph, Lng: lng thc ca qun lnh. nh
v vy qun ch cho ht lng thc.

Hm lng H nhng rong, chc rng c chu chim

lng vi u?
Hoa Tin

Hn Bng
Ngi i Chin Quc. Bng c ngi v rt p l
H Th. Tng Khang Vng git Bng cp ly H Th.
H Th nhy trn lu xung t t t li bc th xin
c cng chng chn chung mt m. Khang Vng gin,
truyn chn cch nhau. Hm sau, mi m mc ln mt
cy, trn th cnh kt vi nhau, di r lin vi nhau. Hai
cy c hai con chim gi l chim tng t, ting ku thm
thit.

Hn Bng thm thit dng ny.

Hoi C Ngm

Hn Cc Thanh Sn
Hn: lnh, Cc: hang, Thanh: xanh, Sn: ni.

Tiu dao ni hn cc thanh sn

Nguyn Cng Tr

Hn Gia
Hn: lnh, Gia: nh. Nh lnh lo, cc kh. Ch ni
khim nhng nh cc ch: t x, tin thip v.v...

Hn gia m ty thin.
Kim Vn Kiu

Hn Hi
Bi sa mc.

Chng ni hn hi th min Tiu quan.

Chinh Ph Ngm

Hn Huyn
Hn: lnh, Huyn: m. Lc gp nhau thng hay hi
thm tri hm nay lnh hay nng. l cu thng tnh
u ming. Nghi bng: Tr chuyn. Nhng ch: Hn n,
huyn lng u mt ngha tng t nh th c.

Bn li vn phc, bn li hn huyn.
Kim Vn Kiu

Hn Lm
Hn: lng, cn bt, Lm: rng. Ni t li cc nh vn
hc. i ng, i Tn, Hn Lm l cc quan trong Ni
nh, n i Minh mi bt u chuyn tuyn b nhng
ngi c ting tm v vn hc. Bn ta Hn Lm l mt ci
hm nh Hn lm vin i chiu, Kim tho, Bin tu v.v...
Ngi c hm Hn lm y khng cn phi c bit ti v
vn hc.

K ta st, ngi ta Hn lm.

Nh Mai

Hn Liu u T
Tn bn vn s tr danh ca Trung Quc. Hn tc Hn
D t Thi Chi, ngi i ng, sanh nm 768 mt nm
823, qun Nam dng tnh H Bc. Nm 21 tui tin s,
quan gim st ng s, S qun Tu son, Hnh b Th Lang.
Vua ng Hin Tng sng m o Pht cho ngi i

rc xng Pht. Hn D dng s bi xch o Pht v

xin t xng Pht. Vua gin ging xung Th s Triu
chu. Nhn c c su n nhiu hi dn chng, ng lm bi
vn t c su t th xung sng ri ui c c su. V
sau c lnh gi ng v kinh cho gi chc Th Lang ri
thng kinh Triu Don. ng ch trng bnh vc gio l
Khng Mnh, bi xch o lo, o Pht, v ng cho rnghai
o ny c hi n cng thng lun l. ng chung
thc hc hn h vn. Vn ng n gin v mnh m. ng
li l mt thi s na.
Liu tc Liu Tn Nguyn, ngi i ng t T Hu,
lc nh thng minhkhng ai snh kp. Vn chng ni ting
c bn b knh phc. tin s v Bc hc Hong
T, gi chc gim st ng s. Sau v phm ti ng b
gim xung chc T M Vnh chu ri i qua Liu chu
Th S. Vn chng ca ng lc y li cng ho hng hn
na. Ngi i gi l Liu Liu Chu. ng trc tc: Liu
tin sinh vn.
u tc u dng T, ngi i Tng, L Lng, hiu
Vnh Thc, t xng Ty ng, thi Tin s. Tnh ngi
ngay thng, quan thng ln ln n Tham tri chnh s.
Thng b k tiu nhn tm cch mu hi, nn b bi chc.
ng khng ly th lm iu. Sau c b li. Ln ny ng
chng vi Vng An Thch nn phi v tr s. Hc rng, vn
at2i khng ai theo kp. Tc gi b Tn Ng i s. Cng
vi Tng K son b Tn ng th. Sau khi ng mt
ngi ta su tm cc sng tc ri rc nhm hp li ly tn
l Vn Trung Tp.

T tc l T Tun i Tng, t Minh Don ngi My sn,

nm 27 tui mi pht phn hc tp, thng lc kinh, bch
gia, vn chng c knh. Con trng l Thc, con th l
Trit u Tn s, ting vang trong thin h. Vua Tng
Thn Tng khen l bc k ti.

Hn Mc
Hn: xem Hn lm, Mc: mc. Cn bt l mc. Dng
ni ln s hc v lm vn.

Rp em hn mc buc vo bin mu
Hoa Tin

Hn n
Hn: lnh, n: m. Xem ch: Hn huyn.

Ly ai m k ni hn n
B Huyn Thanh Quan

Hn Quang
Hn: lnh, Quang: nh sng. Ngha bng: Mt trng.

Nguyt thu kia cha h hn quang.

Cung On

Hn San
Tn mt ngi cha ngoi thnh C .

Sm qua Tm Thy, ti v hn san.

Nh Mai

Hn Song
Hn:lnh, Song: ca s. Ngha bng: Ni v vic hc
hnh.

Hn song phong nguyt b cng sch n.

Hoa Tin

Hn Tn
Ngi Hoi n, lc cn hn vi th mang gm i cu c
i go n. Lm lc i, nh Xiu Mu gip . C mt
thng cn mun lm nhc Tn, bt phi ln trn n. V
khng mun gy s v s mang ly, nn Tn phi chu
nhc ln trn gia ch. Sau Tn gip Hn Bi Cng thng
nht thin h, lp c cng ln. Hn Tn khng nhng
khng tr thtn cn m cn cho n quan tc na.
Xem Vng Tn.

Nhc ln trn, Hn Tn ch cao.

Th C

Hn Thc
Hn: lnh, Thc: n. Mt tit vo ngy 3 thng 3. Bn
Tu v tit nyn chi vui v lm. Nguyn Gii T Thi nh
Tn i theo ph Thi t Tn Trng Nh lu lc nc ny
qua nc khc, tri qua bao nhiu khn kh. C ln thiu
thc n, Thi t i qu, Gii T Thi phi ct tht bp
v cho Trng Nh n. Lc tr v nc, ln lm vua, cc
quan theo hu u c chc tc, nhng qun thng
cho T Thi. T Thi mi cng m vo ni. Nh cc ngi

nhc, vua sc nh li. Bit Thi l ngi c hiu, nn cc

quan mi by mu t rng th th no Thi cng s m
cht chy v cng m chy ra. Khng ng rng chy xong,
quan qun vo tm th thy Gii T Thi cht thiu gc
cy. Vua thng tic lm mi bt nhn gian trong ngy
hm y khng c t la, ch n n ngui m thi.
Ri nhn ngy k nim y thnh mt tit vui chi.

m m Hn thc, ngy ngy Nguyn tiu.

Kim Vn Kiu

Hn Uyn
Hn: lng chim, cn bt, Uyn: vn. Vn bt cng
nh rng bt. Xem ch Hn Lm.

Lng vo Hn Uyn thnh thi Ngc ng.

Hoa Tin

Hn Vi
Hn: lnh, Vi: nh. Bn tin khng c th lc g. Tn th:
Ng Ngn xut t hn vi, hu vn v ti cn.

ng tha hn vi, anh l ti sn chi h bo.

L Qu n

Hn
Tn mt triu i Trung Quc. Lu Bang Hn Cao T
dit nh Tn, ly c thin h, t quc hiu l Hn, ng
Trng An,truyn 12 i vua ri th b Vng Mnh
son nghch. l Tin Hn, hoc gi l Ty Hn. Quan v

trung hng d ra Lc Dng truyn 12 triu vua, ri

nhng ngi cho Ngy. Chiu Lit Lu B ln ngi
t thc s gi l cui nh Hn hay thc Hn. Mt: cui, rt.

Gp cn Hn mt nh phi pha.
Lc Vn Tin

Hn Dng
Tn mt qun Cam Tc.

Hn ni nao, Hn Dng cu n.
Chinh Ph Ngm

Hn Gia
Hn: xem ch Hn, Gia: nh.

Xut thn t tha Hn gia.

Nh Mai

Hn Hi
Gip giy.

X lan mi c, hn hi thi xa.

Phan Trn

Hn S
Hn Cao T v S B Vng, xem ch Cao T v ch
hng v.

Khc u hn s chin trng.

Kim Vn Kiu

Hn V
Tn Trit, tr v t nm 140 n nm 87 trc ty lch.
Mt v vua hng ti, nhiu mu lc, sng nho hc, cho
ngi su tm nhng sch v Khng hc. V ham chinh
pht, li lo vic ct lu i cung in cho cc o s nn
kho tnh hao ht, dn tnh khn kh, gic cp ni ln khp
ni. Sau vua hi hn lo chnh n chnh s trong nc mi
yn.

Ka nh Hn V nn ng minh vng.
Si Vi

Hn Bt
Hn: nng, Bt: tn mt v thn lm nng. Kinh Thi: Hn
Bt vi ngc.

Thn Hn Bt nt ai ra y t, k tam nng mong chng

c t nhu.
Chin Tng Ty H Ph

Hn M
Hn: m ci, M: nga. Ni v chin cng, v nga chy
n t m c m hi. Hn Phi T: Khi t gia chi li nhi
tt hn m chi lao.

Cng lao hn m danh mun tha.

Th C

Hn Ngu Sung ng
Hn: m ci, Ngu: tru, Sung: y, ng: ct. Ngha

bng: Nhiu sch. Cht ln cho tru ko th nng qa tru

phi chy m hi, cn cht trong nh th y ht c ct.
Trong cu th c: "Bun tru y ct sch i bit bao",
chnh l dch my ch Hn ngu sung ng. Ch bun tc
l bun hi. Tc gi khng gi m hi m li gi bun hi.

Hang Beo
Do ch H huyt tc hang cp. Nghi bng: Ni y
nguy him. Ban Siu i Hn gp nhiu trn gic rt nguy
him, ng thng ni vi t hu rng: Bt nhp h huyt
anc h t. Nn mt ln ng cng 36 ngi ko a
vo tri gic ng c nh chm. Kt qa gic b cht
rt nhiu. tc l ci li ca hang cp.

Ch ngang ngn gio vo ngn hang beo.

Chinh Ph Ngm

Hng
Ngi i ng, thi rt gp tin kt ngha v chng
ri thnh tin. Xem ch Lam kiu.

Bi Hng kia d bit y chn no.

Phan Trn

Hng Thn
Hng: chu phc tng, Thn: ti. Ngi ti mt phe khc
v u hng mt phe khc.

Hng thn l lo phn mnh ra chi.

Kim Vn Kiu

Hng Thc
Sanh i Xun thu. Quc sch chp: Cam La ni rng:
i Hng Thc sinh ra by tui lm thy Khng T. Sch
kinh chp: Thc ngi nc L cht nm ln mi.
Ngi ng thi thng cu o v gi l thn tr con.
C sch li chp n nhng cuc i p gia Khng T
v Hng Thc. Rt cuc Khng T b b. Cu chuyn cha
hn c tht. Ngi ta t ra ch giu nho hc cng
nn.

Hng V
Tn Tch, ngi t Ci K, tng truyn c 4 trng.
Lc nh chi bi khng chu hc hnh ch thch ngh v,
sut ngy luyn tp v ngh. Hng Tch sc mnh hn
ngi, ni ting t lc ct ni ci nh nng 5000 cn
trc miu V Vng. Chiu m binh lnh, Tch cng Bi
Cng chung sc nh Tn. Hai ngi c hn vi nhau, ai
ko vo ly c t Hm Dng th c xng vng.
Bi Cng n trc nhng v s oai Hng V phi rt qun
v ng Bi Thng. Hng V t cung in nh Tn l
cung A phng, la chy 3 thng mi tt. on Tch xng
S B Vng. Tnh Tch hiu st, tng ra lnh chn
sng hn 20 vn dn chng v binh s.
Sau Hng V v Lu Bang nh ln nhau tranh ngi
vua. Cuc chin chinh ny ko di hn 5 nm, kt qa
Hng V b bi v t t giang. V Hng V l Ngu
C, qun s l Phm Tng. Cc ti gii l Anh b, Qu b,

Chung Ly mui,v.v...

a ng Hng V min giang.

Lc Vn Tin
.

Sc ng Hng V mnh knh Trng Phi.

Lc Vn Tin

Hanh Thng
Hanh: tt, Thng: sut.

Vn i cn cha hanh thng.

i Nam Quc S

Hanh Trun
Hanh: tt, Trun: kh khn. Ngha thng thng: tt v
xu.

Hanh trun cha r ra sao.

Th C

Hnh Bin
Hnh: i, Bin: ch gip gii gia hai nc. i xem xt
ni bin gii.

Hnh bin li khin trng thn ch huy.

Hoa Tin

Hnh Cung
Hnh: i, Cung: cung in. Ni vua ngh li khi i ra khi
kinh .

Trn bc hnh cung c gii u.

B Huyn Thanh Quan

Hnh Cc
Hnh: i, Cc: chn. i b. Thy tu du hnh thp
phng gi l hnh cc.

Nh ngy hnh cc phng xa.

Kim Vn Kiu

Hnh Dch
Hnh: i tun th, Dch: cng vic. i tun coi cng
vic. Sau hnh dch dng nh ch hnh l. o Tim: T
c thn hnh dch, ng kim di tri chi. T xa than hnh dch,
nay mi bit ci kh y.

Xt ngi hnh dch phng xa.

Chinh Ph Ngm

Hnh Hung
Hnh: lm, Hung: hung c.

E khi mc ng hnh hung.

Lc Vn Tin

Hnh Kht
Hnh: i, Kht: xin. K i xin n.

Cng c k nm cu gi t, ri thng ngy hnh kht

ngc xui.
Th C

Hnh Lang
Nh cu chy thng nh ny qua nh khc.

Thn th trc dy hnh lang.

Phan Trn

Hnh L
Xa ch hnh l dng ch ngi i ng. T truyn:
Dic bt s nht gii hnh l co vu qa nhn. Sau dng
theo ngha nhng vt em theo i ng.
Hnh: i, L: i ng.

Ti hnh l gi vo nh.
Nh Mai

Hnh Mn
Hnh: thanh g gc ngang, Mn: ca. Dng thanh g
lm ca. Ch nhng ngi tm thng. Ngi n
khng mng ph qu. Kinh thi: Hnh mn h kh d th tr,
chn hnh mn c th yn c.

Cng nhau mt gic thnh mn.

Cung On Ngm Khc

Hnh Nhn
hnh: i, Nhn: ngi. Ngi i ng.

K hnh nhn qua chnh thng.

Chinh Ph Ngm

Hnh Tng
Hnh: i, ra lm quan, Tng: thu giu, ct, khng ra lm
quan. Ngha nh ch: Xut x. Ra lm quan hoc nh.
Lun ng: Dng chi tc hnh, x chi tc tng tc l dng th
ra lm, khng dng th n nu.

Hnh tng hai l cha thng.

Th C

Hnh Trang
Hnh: i, Trang: qun o. dng ca ngi i ng.
Hn th: Vng Thi Hu dc tr hnh trang, Vng Thi
Hu mun sa sang hnh trang.

H ng mang hnh trang.

Th C

Hnh Trn
Hnh: i, Trn: bi. i vo ni ct bi.

Mt hai ngn n hnh trn.

i Nam Quc S

Hnh Vn
Tn mt bi ca ca nhc c. Hnh: i, Vn: my.

Mt rng lu thy, hai rng hnh vn.

Kim Vn Kiu

Hnh Vin
Hnh: bun bn, Vin: nh. Bun y tc l bun

hng bn phn. Nh cha gi. M Trang Ph: Mch

thng khiu thanh, ho th mi hoa hnh vin. Trn b
nghe ting gi, y l ni hnh vin bn hoa.

Cng l hnh vin xa nay.

Kim Vn Kiu

Hnh Lm
Hnh: cy hnh, mt lai cy cao, cnh di l rng hnh
trn v u mt nhn. Ma xun hoa n nhng chm hn
mai, sc trng ng hng ging hoa mai nhng ln hn.
Tri trn, khi chn sc vng hi ngt pha ln chua. Lm:
rng.
i Tam Quc c ng Phng L sn chuyn ngh lm
thuc. Mi khi cha mt ngi no lnh bnh ng khng
ly tin m ch yu cu ngi trng trong vn t mt
n nm cy hnh v ngi ng thi gi l Rng hnh
ca tin ng h ng. Nhn ngi ta dng ch hnh
lm ca tng my ng thy thuc gii.

Hnh Ngh
Hnh: nt na c hnh, Ngh: tnh giao kt vi nhau.

Ngi hnh ngh, khch dung nghi.

Hoa Tin

Hnh Thn
Hnh: vua yu ring, Thn: ti. Ngi b ti c vua
ring yu.

Chnh quan tham tng L Hy hnh thn.

i Nam Quc S

Ho
S vch ca mt qu trong kinh dch. Bt qui nguynl
8 qu, chng ln nhau bin thnh 64 qu, mi qu su ho,
tng cng 384 ho c thy.

Su mi bn qu ba trm d ho.
(Lc Vn Tin)

Ho
S vch ca mt qu trong kinh dch. Bt qui nguynl
8 qu, chng ln nhau bin thnh 64 qu, mi qu su ho,
tng cng 384 ho c thy.

Su mi bn qu ba trm d ho.
(Lc Vn Tin)

Ho Hoa
Xa x, tiu pha rng ri, o qun sang trng. Tng S:
Vn Thin Tng tnh ho hoa, n tiu rng ri, bao gi
con ht cng y nh.

Vo trong phong nh, ra ngoi ho hoa.

Kim Vn Kiu

Ho Hu
Ho: ti tr hn ngi, th lc hn ngi, Hu: bn
mt. Tu cho bn mt hn bn tri nn ch "hu" dng

ch hng ngi c th lc. Ngi c th lc mt a

phng no .

ng Lm ho hu tn Quyn h Ng.
(i Nam S Quc)

Ho Kit
Theo Hoi Nam T: Tr hn vn ngi th gi l anh,
hn nghn ngi th gi l Tun, trm ngi gi l ho,
mi ngi gi l kit. Ho kit ngha thng thng l k
ti tr hn ngi.

Chng tui tr vn dng ho kit.

Chinh Ph Ngm

Ho Nhin
Ho: nhiu, to ln, Nhin: vy. Do cu: Ho nhin chi
kh, ci ch ln lao vy. Ci kh chnh i. Mnh T: Ng
thin dng ng ho nhin chi kh. Ta kho nui, ci kh
chnh i.

Kh ho nhin ch i ch cng.
Nguyn Cng Tr

Ho Cu
Ho: tt, Cu: kt i. Mt la i tt, Kinh Thi: Yu
iu thc n, qun t ho cu. Thc n yu iu, qun t
kt duyn lnh.

Ti t giai nhn l ho cu.

T Xng

Ho Hp
Ho: tt, Hp: ha thun vi nhau. V chng ha thun
vi nhau. Sch Tu: Th t ho hp nh c st cm, tc
v chng ha hp nh gy n st, n cm.

Mt nh ho hp d chng my ngi.
Nh Mai

Ho S Tiu Ma
Ho: tt, S: vic, Tiu: tan mt i, Ma: mi, lm cho
mn i. Vic tt b tiu tan mt c.

Thng i ho s tiu tan.

T Tnh Khc

Ho Tm
Ho: tt, Tm: lng.

My ai cho c ho tm. Nng thi gip nn, ma dm

gip ti.
Ca Dao

Hc H
Hc: en, H: cp. Ngi ta thng v hnh h en
th hoc trn p.

Trong nh hc h trn ph.

Trinh Th

Hc Thy

Tn mt con sng bn Tu. Chiu Qun nhy xung

sng ny t tn.

y sng hc thy m b Chiu Qun.

Nh Mai

Hng Nga
Hoc Thng Nga. V Hu Ngh. Hu Ngh xin c
thuc trng sanh ca Ty Vng Mu, Hng Nga ly trm
ung bay ln cung trng v mi mi khng gi khng
cht. Ngi ta thng cho l Hng Nga rt p.

Ty Thi mt va, Hng Nga gin mnh.

Cung On Ngm Khc

Hn Hnh
Hn: gy s him khch, Hnh: lm mt vic g.

Php lan li ti hn hnh sch yu.

Hnh Thc Ca

Hn Khch
Hn: gy s him khch, Khch: an gin.

Bao nhiu hn khch ngy xa vn cn.

Th C

Hu Mn
Hu: mt trong nm tc l cng, hu, b, t, nam.
Dng tiu biu cho k c uy quyn, quan tc ln, Mn:
ca. Ca hu nh ta ni ca quan quyn.

Thi Giao i ng c ngi n t em bn vo nh

quyn qu. Sau ng ht sc thng nh mi lm hai
cu th tng. Hu mn nht nhp thm nh hi, tng th
Tiu Lang th l nhn. Tc vo hu mn su t bin,
chng Tiu t y khch qua ng. Trong Kiu c cu:
Khch qua ng hng h chng Tiu. Ch Tiu Lang
trong thi ca thng dng vo trng hp ngi n ng t
xng hoc ngi con gi gi ngi mnh yu mn. n
nh Qun c cu: Mn ngoi Tiu Lang bch m t tc
ngoi ca chng Tiu nga h vang. Ch Tiu Lang ny
cng cng mt cch dng vi ch Tiu Lang ca Thi
Giao.

Hu
Th y phc ca cc nh s mc trong cc bui l,
chong ln ci qun.

Thiu hi, thiu m, thiu hu, thiu y.

Si Vi

Hu ng
Hu: sau, ng: nh.

Tn s tr li hu ng.
Lc Vn Tin

Hu Ngh
Vua nuc Hu Cng, cn gi l Hu D. Nh Hu H
gp lc suy vong, Ngh thay th dn nh H m cm quyn

chnh tr. Ngh cy c ti bn gii khng chu chm lo vic

tr dn, b ti hin, dng k sm nnh l Hn Xc lm
tng. Xc i vi vua th b nhng em tin mua
chuc nhng ngi xung quanh gy th lc v cui
cng git cht Hu Ngh ot quyn. Lc by gi c
n mi mt tri nn kh tri nng bc ht sc kh chi.
Ngh mi bn rt chn mt tri ch lu li mt. Cu ch
nho: Ngh nht x lc cu tc Ngh mt ngy bn rt
chn mt tri. ngha l mt tri nhng cng c ngha l
con qu. V th c ngi bo rng: cu trn ngha l Hu
Ngh ngy bn rt chn con qu ch khng phi chn mt
tri nh nhiu ngi gii thch. Qu l mt con chim kh
bn, nhng mt ngy git c chn con r ti thin x
ca Hu Ngh. Theo thuyt ny th Ngh khng b Xc git
m theo Hng Nga lun trn cung trng, Xem Hng Nga.

Hu Qu
Hu: sau, Qu: tri , kt qu. Xem ch: Qu kip nhn
duyn.

Hay tin nhn hu qu xa kia.

Cung On

Hu Sinh
Hu: sau, Sinh: ra, sinh ra. Ban u dng ch con
chu, sau dng ch bn thiu nin sanh sau. Lun Ng:
Hu sanh kh y, k sanh sau ng s.

Trong nh khng gi hu sinh.

Lc Vn Tin

Vic nc cn nh m hu sinh.
Th C

Hu Tc
Mt chc quan coi v nng, i vua Thun. B Khng
Nguyn p phi mt du chn ln, lc tr v c mang v
sinh ra mt a con. B cho l im chng lnh, nh b i
khng nui nn v sau t tn l Kh, Kh c ngha l b i.
ng Khi di i vua Nghiu gi chc Nng s qua i
vua Thun gi chc Hu Tc.

Hu Tp
Hu: sau, Tp: nh bt thnh lnh.

Tin phong hu tp trong hi tn binh.

Lc Vn Tin

Hu Tnh
Hu: sau, Tnh: lng yu nhau. tt vi nhau.

Phi ni Hng thy l ta hn tnh.

Kim Vn Kiu

Hu Tra
Hu: sau, Tra: cu xt.

Dn tr giam , hu tra vi g.
Tr Cc

H ng
H: y t, ng: con nt. a y t nh.

H ng theo bn nm thng.
Nh Mai

H T
H: tri buc, T: giam cm.

Thng thay nhng lc tm thn h t.

Th C

Hch
Nguyn ngy xa l mt ci th tre di mt thc hai
tc dng vit nhng bi ku gi, hiu d hoc k ti
mt ngi hay mt nhm ngi.

Na m truyn hch nh ngyxut chinh.

Chinh Ph Ngm

Him Yu
Him: ch t kh i, Yu: trng i, quan h. Ch t
him tr quan yu.

My ni him yu t nhiu, khin nhng chng

theo t ry.
Hnh Thc Ca

Hin Ci
Hin: xe, Ci: lng. Hai th cc quan thng dng.

Ci kha gim l ging u, c lo o cp k hin ci.

Nguyn Cng Tr

Hin K
Hin tc Hin Vin, tn mt ci g. K: ci g. Hong
sanh ra g Hin Vin, nn dng ch ny gi
Hong .

Rng xa Hong Hin K.

Bch Cu K Ng

Hin Ngang
Hin: ch cao pha ng trc ci xe, Ngang: ngng
ln cao. Nhga bng: b dng oai nghi t c, k tm
thng khng snh c. Tam Quc Ch: ng Trc th
nhm v cng nhi hin ngang t cao.

Vn Tin chi kh hin ngang.

Lc Vn Tin

Hin Vin
Tc l vua Hong , mt v vua i Thng C nc
Trung Hoa, u tin by ra ngh lm thuc. Hong h
Cng Tn tn Hin Vin, v ngi ti g Hin vin nay
thuc tnh H Nam, nn mi ly ch Hin Vin t tn.

Hin Nhn
Hin: nhiu ti v lm iu thin, Nhn: ngi.

Hin nhn, qun t ai l chng?

H Xun Hng

Hin Qun
Hin: nhiu ti v lm nhiu iu thin, Qun: vua.

Ngm nn lnh cha hin qun.

Hnh Thc Ca

Hin Ti
Hin: nhiu ti v lm iu thin, Ti: ti nng.

Dung bn gian ng m khinh hin ti.

Nh Mai

Hin Th
Hin: tnh thch lm iu lnh, nhiu ti nng. Th: v.
Mt li gi v mt cch thn i.

Vi hin th than ni khc ni.

Nh Thp T Hiu

Hin Ph
Hin: dng, Ph: nhng ngi t binh bt c. Lc
nh trn xong ko qun v, em theo nhng t binh bt
c n lm l trc Tn miu gi l Hiu ph.

Kp truyn ch tng hin ph.

Kim Vn Kiu

Hin Dng Thanh Gi

Hin: r rt, Dng: a cao cho mi ngi thy,
Thanh: ting tm, Gi: gi tr. Lm cho ting tm v danh

gi c v vang, rc r.

Vn du gp chc hin dng thanh gi.

Si Vi

Hin Hin
Hin: r rt, Hin: t by r rng.

lng hin hin cho xem.

Kim Vn Kiu

Hin Linh
Hin: r rt, Linh: linh thing.

Ch xem t thy hin linh by gi.

Kim Vn Kiu

Hin Vinh
Hin: rc r, c danh vng, Vinh: v vang.

Cng lm ph don mt ta hin vinh.

Phan Trn

Hip Ch
Hip: ly oai lc m p bc ngi, Ch: nn.

Hn tnh hip ch khng kin ri.

Hnh Thc Ca

Hip Ct
Hip: ha hp, Ct: tt. Chn la c ngy tt.

Mng ba hip ct ln ngi cm quyn.

Hnh Thc Ca

Hip on
Hip: hi hp, on: quy qun li.

K danh chng khng hip on.

Hnh Thc Ca

Hip Thng
Hip: hi hp, Thng: xem hoc chi thng thc
ci p.

Vin th hip thng, sn cm ua chi.

Hoa Tin

Hiu iu
Hiu: ht lng th phng cha m, iu: chim. Ch dng
gi con t tc t l lnh, l qu. T mnh nh hn
qu, m nhn, hay ku bui sng. Tng truyn khi ln ln,
n i kim thc n em v t cho m. V th nn gi l
chim hiu.

Qu l hiu iu ngy ngy phng thn.

Hoa iu Tranh Nng

Hiu Lim
Tn mt khoa thi, sau gi l c nhn.

Hiu lim nh bc thanh vn.

i Nam Quc S

Hiu Nam
Hiu: ht lng th phng cha m, Nam: con trai.

Ngt bi thip hiu nam.

Chinh Ph Ngm

Hiu Ngh
Hiu: hiu tho, Ngh: vic nn lm.

Min hng ng khen rng hiu ngh.

Nguyn Cng Tr

Hiu Phc
Hiu: tang cha m, Phc: o qun. L mc o qun
ch.

Sinh rng hiu phc va xong.

Kim Vn Kiu

Hiu Sc
Hiu: a thch, Sc: sc p. Mnh t: Hiu sc nhn
chi s dc, hiu sc l lng ham mun ca ngi i.

Nhng phng hiu sc xa nay.

Th C

Hiu Sinh
Hiu: a thch, Sinh: sng. a thch s sng ngha l c
lng nhn i, khng mun git hi ai. Kinh Thi: Hiu sinh chi
c hip v nhn tm, c hiu sinh ha hp vi lng

ngi.

Nhng khi trong d hiu sinh.

Quan m Th Knh

Hiu S
Hiu: tang cha m, S: vic.

hiu s v qun dung.

Nh Mai

Hiu Tm
Hiu: ht lng th phng cha m, Tm: lng.

Bn mnh ng hiu tm n tri.

Kim Vn Kiu

Hiu T
Hiu: ht lng th phng cha m, T: con.

Khen rng hiu t nn.

Kim Vn Kiu

Hiu Trng
Hiu: ht lng th phng cha m, Trng:nng. Ly vic
hiu vi cha m lm nng.

Thy nng hiu trng tnh thm.

Kim Vn Kiu

Hiu Trung

Hiu: ht lng th phng cha m, Trung: ht lng th

vua.

Anh lo hai ch hiu trung cho trn.

Ca Dao

Hiu Khit
Hiu: quang ng nh lc mt tri mi mc, Khit:
trong sch.

Ba thc nc khng cm mu hiu khit.

(Tng Ty H Ph)

Hiu Trang
Hiu: bui mai, Trang: sa sang, trau di cho p hoc
cho chnh n.

Cng nng vi v hiu trang xung lu.

Th C

Hnh nh
Hnh: ci ph by ra ngoi, nh: bng. Bng dng.

M mng hnh nh ngi xa.

Th C

Hnh Hi
Hnh: ci ph trng ra ngoi, Hi: b xng. Hnh th
con ngi. Trang T: Kim t d ng du hnh hi chi ni,
nhi t sch ng hnh hi chi ngoi, bt tin qa h? Nay
ngi cng ta i chi trong hnh hi m ngi li i ta

nhng iu ngoi hnh hi, chng cng l qu lm sao?

Ci hnh hi l ci chi chi.

Ht Ni

Hy
Tc Trn Hy. Tn mt vin tng ca vua Hn Cao T,
v sau lm phn.

H c lng Hy, B cht no.

ng Trn Thng

Hy Chc
Hy: iu tt lnh, Chc: cu cho ai c iu g. Cu
chc iu tt p.

Hy chc duy tn hai ch y.

T Xng

Hy Hong
Hy tc Phc Hy, Hong tc Hong .

T thu Hy Hong c ta.

Th C

Hy Sinh
Hy: con vt ton sc, lm tht t thn, Sinh: con vt
lm tht cng t nh b, d, ln chng hn. Sch C
chp: Lun 5 nm tri khng ma, vua Thnh Thang t
mnh cu o Thang lm, ct tc, ct mng tay t lm
con hy sinh. Ngha bng: b tt c.

Hy sinh tnh mng, hy sinh ti sn, hy sinh danh d,v.v...

Lc Sc Tranh Cng
Thn tri hy sinh v chnh ngha.
Th C

H Thy
H: chi, Thy: nc. Nhng tr chi trn mt nc.

Tr h thy vui chi ngy i hi.

Th C

H Trng
H: chi, din tung ht, Trng: ci rp. Thng dng
v cuc i.

To ha gy chi cuc h trng.

B Huyn Thanh Quan

H X
H: vui v, X: b. Vui lng m b qua.

Hy nn h x t bi.
Phan Trn

Hoa Biu
Ct tr ghi r ch m m. Ch trong Kinh Thi:
i L Vng dn b kh s ly tn, n i Tuyn vng
mi li c an c lc nghip, bn t v mnh vi n nhn
bay mi mi n ch hoa biu m yn ngh.

Nguyt minh hoa biu nhn qui tr.

Bi Hu Ngha

Hoa C
Hoa: bng, c: ng. ng trng bng.

Dm hoa c qut gi gng trng, phao tun m h.

Ph C

Hoa Chi
Hoa: bng, Chi: nhnh.

Cm bo ph ct, hoa chi git u.

Phan Trn

Hoa
Ngi i ng Hn t Nguyn Ha, ni ting v ngh
lm thuc, gii chm cu, li bit c khoa m x. To Tho
b au nng trong u, mi Hoa , dng khoa
chm cu cha cho khi. Ln sau Tho li mi ln na,
khng chu n nn b hi.

Lc m au iu dng cng thn, tr bnh n Bin

Thc, Hoa khn .
(Ph Thuc Phin)

Hoa nh
Hoa: bng, nh: ci nh nho nh lm nn ngi chi
hay ngh chn.

Truyn lm tic ru t ni hoa nh.

Nh Mai

Hoa Hng
Hoa: bng, Hng: mi thm.

Hoa hng cng t thc nng.

Kim Vn Kiu

Hoa Khi
Hoa: hoa, Khi: u. p nht trong cc hoa. Hoa dng
v cc n b con gi. Nn hoa khi l ngi p nht
trong m ph n.

Hoa khi m ting Kiu nhi.

Kim Vn Kiu

Hoa Lc
Hoa: bng, Lc: rng.

Cnh hoa lc nguyt minh dng y.

Cung On Ngm Khc

Hoa L
Tn mt th bng. Bch c D dng v vi mt
ngi n b p. Trong bi Trng Hn ca c cu: L
hoa nht chi xun i v tc cnh hoa l ma xun im ht
ma. ni n ngi n b p khc.

Mu hoa l hy dm d git ma.

Kim Vn Kiu

Hoa Nguyt
Hoa: bng, Nguyt: mt trng. S t tnh gia trai gi.
Trai gi thng ngn trng v xem hoa vi nhau.

Nguyt hoa, hoa nguyt no nng.

Kim Vn Kiu

Hoa Nhan
Hoa: bng, Nhan: sc mt gia khong mt v lng
my. Sc mt ti nh hoa.

T t ci vi hoa nhan.
Bch Cu K Ng

Hoa Quan
Hoa: bng, Quan: m.

Hoa quan pht phi h y r rng.

Kim Vn Kiu

Hoa T
Hoa: bng, T: ci nh lm trn mt ci i. Nh trng
hoa thng dng ngh mt.

T lu hoa t, hu cung ngc ng.

Trinh Th

Hoa T
Hoa: bng, T: ci nh lm trn mt ci i. Nh trng
hoa thng dng ngh mt.

T lu hoa t, hu cung ngc ng.

Trinh Th

Hoa Tin
Hoa: bng, Tin: giy thng dng vit th hoc lm
th xong vit vo . Giy c v hoa.

Cn tha hai mnh hoa tin.

Hoa Tin

Hoa Thn
Hoa: bng, Thn: lng. Lng trng hoa.

i v tuyt im hoa thn.

Bch Cu K Ng

Hoa Triu Nguyt Tch

Hoa: bng hoa, Triu: bui sng, Nguyt: mt trng,
Tch: ban m. Hoa n sm mai, trng soi bui ti u gy
nn cnh tnh p , khin ngi ta sinh nhiu cm hng.
Tc truyn rng ngy 12 thng 2 l ngy sinh nht ca mun
hoa nn ngy y gi l hoa triu, c ch gi ngy rm thng
hai l hoa triu. Nguyt tch: m trng.
m rm thng tm trng p hn c cho nn ch nguyt
tch c ngha l rm thng tm. Ngoi ra bn ch hoa triu
nguyt tch cn dng i ln vi nhau. Hoa i nguyt,
triu i vi tch.
Hoa triu nguyt tch dng t cnh tao nh gy thi hng
cho lng ngi.

Hoa Vng
Hoa: bng, Vng: vua. Dng gi hoa mu n.

Hoa vng tn gi mu n.
Hoa iu Tranh Nng

Ha
H Bin, ngi S i Chin Quc. Bin c ni
Kim Sn mt vin ngc phc tc l ngc cn ang n
trong , em dng vua L Vng. Vua bo th ngc xem,
th bo l . Vua bt cht chn bn t ca Bin Ha v
ti khi qun. n i V Vng, Ha li em ngc phc
y dng vua ln na. Vua V Vng cng bo th ngc
coi v cng khp Bin v ti di vua em cht chn bn
hu. n i S Vn Vng, Ha li mun em dng
nhng v hai chn u b cht mt khng i c, mi
m ngc lun ba ngy m n mt chy ra huyt.
C ngi hi th Bin Ha bo khng phi v mun c
thng m em dng, nhng ch au kh l ngc m bo
l , ngay m bo gian thi. Vua S Vn Vng nghe
chuyn, bo th ngc ph vin ra xem th trong qu c
vin ngc rt tt p khng du vt g mi t tn l Ngc
Bch h Ha.

Ngc h Ha thng ni long ong.

Th C

Ha H
Ha: va phi khng nng khng lnh, H: m p.

Bui ha h kh tri m .
Nguyn Cng Tr

Ha Thn
Do 4 ch Ha mc tng thn. Ha thun cng thn
vi nhau. Kinh l: Ph t huynh ng thnh ch, tc mc
bt ha thn tc cha con anh em cng nghe nhau sao li
chng ha thn. Li c ngha ging ha v kt thn. Hn
th: Vua Hn Cao T dng con gi trong nhn gian gi lm
cng cha, g cho Thuyn Vu, Khin Lu Knh sang ha
thn.

L cng dng chc ha thn.

Nh Mai

Ha Thng
Ting phn dng tn xng cc nh s. Ngha l v
gio s thn i.

Mn danh ha thng, li iu chn dn.

Gia Hun Ca

Ha Cng
Ha: bin ha, Cng: th. Tc ng To. Gi ngh ph,
Thin a vi l, to ha vi cng, tc tri t lm l, ng to
lm th, ng th sinh thnh v bin ha vn vt.

Ph phng chi by ha cng.

Kim Vn Kiu

Ha C
Ha: dy d, sa i phong tc, C: nn mng.

Ha c dng mi lun thng.

i Nam Quc S

Ha Duyn
Ch Pht. K no hay b th th c duyn vi Pht.
Trong kinh Pht li c ni k no c tin duyn vi ai, kip
sau s u thai vo gia nh y tr n.

Tr qun li thc vo ngi ha duyn.

i Nam Quc S

Ha Hnh
Ha: i i phong tc ca dn, Hnh: lm.

At l khn ni ha hnh tr nhn.

Hnh Thc Ca

Ha Long
Ha: t nhin m thay i, Long: rng. Xem ch: Long
mn.

Ch ngy nhy sng, i tun ha long.

Nh Mai

Ha Nhi
Do bn ch To ha tiu nhi. To: lm, Ha: bin ha,
Tiu, nh: a con nt. Tu cho ng To l mt a con tr,
v i c nhiu vic bin ha bt ng nh tr chi ca

con tr. Ha nhi tc l con to. Ha nhi ng ngha vi cc

ch: Ha cng, to ha.

Ha nhi thm thm nghn trng.

Nh Mai

Ha Sinh
Ha: bin ha, Sinh: ra, lm ra. Tri t sinh thnh
v thay i vn vt.

Tri ha sinh mun vt.

Lc Sc Tranh Cng

Ha Thnh
Ha: i di phong tc, Thnh: nn. Kinh Dch: Thnh
nhn cu k o, nhi thin h ha thnh. Thnh nhn ng
bin ty thi, em ci o trng cu ra m p dng khin
vn vt trong thin h tr nn tt p.

Ha thnh i c u ui.
Hnh Thc Ca

Ha Ch V n
Ha: tai ha, Ch: n, V: khng, n: mt mnh. Tai
nn thng hay dn dp, t khi xy n mt vic. Cng ni:
"Ha v n ch".

Li rng ha ch v n cng thng.

Nh Mai

Ha H Bt Thnh

Ha: v, H: cp, Bt: chng, Thnh: nn. Sch Hu

Hn th, v truyn ca M Vin: Ha h bt thnh phn loi
cu d tc cp khng nn, khng ging, tr li ging con
ch. Ngha bng: Mun lm mt vic to ln m khng
thnh.

E khi ha h bt thnh.
Lc Sc Tranh Cng

Ha H Ha B
Ha: v, H: cp, Ha: v: B: da. C cu: Ha h ha
b nan ha ct, tri nhn tri din bt tri tm tc v cp th ch
v c da, ch khng v c xng, bit ngi ch
bit mt m khng bit c lng.

Th gian ha h ha b, tri nhn tri din ai h tri tm.

N T Ti

Ha H Loi Cu
Ha: v, H: cp, Loi: ging, Cu: ch. Tc ng Tu:
v cp khng thnh tr thnh ch. Ngha bng: Mong mun
nhng vic cao xa nhng khng thnh. Cng mt vi cu:
Ha h bt thnh.

Ha Lai Thn m
Ha: tai ha, Lai: li, Thn: tinh thn, Am: ti tm. Lc
ri ro tai ha xy n th tinh thn ca mnh bng ha ra ti
tm nn mi d b tai nn, hay ri ro.

n lc ha lai thn m, bi xoay quanh b phng b .

Ph Rn C Bc

Ha Long im Tnh
Sch thy hnh k: Trng tng Do tr tr cha An Lc
ti Kim Lng v bn con rng trrn vch nhng khng im
trng. Trng bo rng h im trng th rng s bay mt.
Khng ai chu tin li y. Trng tng Do ly bt im trng
mt mt con rng. Giy lt nghe c ting sm st, bc
vchlay ng, con rng c mt bng vt bay ln my. Cn
nhng con khng c mt nm yn nh c. Sau dng ch
nhng s t im khin cho bi vn tr thnh gi tr. Xem
im Nhn. Hai im ging nhau ch khc c tn ha s.

Ha Mu
Ha: ri ro ln lao, Mu: m.
Mi ha ln lao.
Pht gio C S: Ngy xa c mt quc gia n, dn chng
sung sng, hoa mu ti tt quanh nm. Mt hm vua
bo inh thn: Ta thng nghe ni trong thin h c nhng
tai ha, tai ha l th no nh? inh thn u tu: Chng ti
cng khng c bit tai ha ra th no. Vua mi bo mt
ng quan sang nc lng ging tm kim em tai ha
v cho vua xem. Thn Ha Mu ha lm mt ngi bn
mt con vt ging nh mt con heo. S gi hi con g th
ngi kia p: con ha mu tc m cc tai ha. S nh
vua mi b ra mt s tin rt ln mua v hi ngi bn:
con ny n g? Ngi y p: n n mt hp ln kim. Lc
dng ha mu ln vua, vua bo i kim trong nhn gian cho

 kim ha mu n, khin c nc tr nn no ng,

vua nh git cht i nhng em chm cng lm cho n b
thng hay cht c. Cc quan bn ngh cch cht la
t. Con ha mu rc c thn mnh nh la, vt chy
v chy n u th gieo ha hon ti khin nh ca
dn u ha ra tro. Ngi ta em chuyn ny v vi nhng
k t nhin li rc ly tai ha.

Ha Phc
Ha: vic ri ro, Phc: vic tt lnh. Hai ch ny phn
ngha vi nhau.

Quyn ha phc tri tranh mt c.

Cung On Ngm Khc

Ha X Thim Tc
xem v rn.

Ha Bi
Ha: la, Bi: mt ci th lm tin. Ha bi ch ra t
i Thanh, qun lnh hay trm dch i n u a th y ra
lm tin hoc quan a phng cp lng thc cho. La
tng trng vic g rt gp. Bn ta qun lnh thng
dng ha bi i i vic quan g cp bch.

Ha bi tin l rui mau.

Kim Vn Kiu

Ha nh

Ha: la, nh: ci vc ba chn dng nu.

Mt phng ha nh, mt l kim n.

Bch Cu K Ng

Ha c
Ha: la hoc sc , c: tnh cht. Dng di Thn
Nng ly la lm biu hiu.

Ni dng ha c gi l Minh.
i Nam Quc S

Ha Ng Phong
Ha: la, Ng: gp, Phong: gi. Lc la gp gi cng
bc ln d di.

Nghe lnh truyn nh ha ng phong.

V Con Cua

Ha Quang Kin Din

Ha: la, Quang: nh sng, Kin: thy, Din: mt. Ch
thng dng trong cc bn n trm cp ngy trc.
Nhn nh nh sng la m trng thy c mt.

Ha quang kin din qun ro nhy qua.

Tr Cc

Hoi Bo
Hoi: nh trong lng, Bo: m, m p trong lng. Hu
Hn Th: Ph ph mu d t ng kh d tc, nht th nhi
phn, tam nin ni min hoi bo tc i cha m cng

con, tuy khc hi th, nhng cng chung kh huyt, mt thn

th m phn chia ra, ba nm mi khi ni m p.

Tm lng hoi bo bao gi cho ngui.

Th C

Hoi C
Hoi:nh, C: xa. i n mt ni no nhn nh li
nhng cnh xa, nhng vic xy ra ngy trc, cm khi
lm thnh thi vn gi l thi vn hoi c.

Thi hoi c chnh tnh non nc.

Th C

Hoi Nhn
Hoi: nh, Nhn: ngi.

Nc non ngao ngn ra tnh hoi nhn.

Bch Cu K Ng

Hoi Xun
Hoi: nh, Xun: ma xun. Thiu n ao c, lo ngh
n hn nhn. Nhn ngy xun gi lng tng nh n i
n. Kinh Thi: Hu n hoi xun, ct s d chi, con gi hoi
xun, ngi ct s d d .

Cnh hoa tn nguyt bc mnh hoi xun.

Cung On Ngm Khc

Hon Bch Qui Triu

Hon: trn vn, Bch: ngc bch, Quy: v, Triu: nc

Triu. Gi vin ngc ton vn tr li cho nc Triu.

i chin quc Hu vn Vng nc Triu c vin
ngc bch ca Bin Ha xem Ngc Bin Ha. Tn Chiu
Vng gi th cho vua Triu ng mun em 15 thnh i
ly vin ngc y. Ln Tng Nh xin m nhn vic i s
v ni: "Nu 15 thnh qu thp nhp vo t Triu th ngc
Bch lu li t Tn, nu khng ly c thnh th thn xin
em ngc bch nguyn vn tr v nc Triu".
Lc dng ngc bch ln vua Tn, thy vua Tn ly ngc
nhng khng c g mun giao thnh c, Lan Tng Nh
mi tm cch nh la vua Tn ly li ngc bch, ri cng
nhng k h tng tr v t Triu.

Hon Lng
Hon: tr v, tr v, Lng: lnh, lng thin. n b
b thanh lu tr v ly chng gi l hon lng.

Hon lng mt thip thn vo ca cng.

Kim Vn Kiu

Hon Ct
Hon: i, ct: xng.Theo cc nh tu tin th nhng
ngi tu luyn c th ung thuc tin i ct tin. Lit
Tin truyn: Vng Kh Giao ang i mt chic nh th
thy gia dng sng mt chic thuyn, trn y c by tm
o s. Cc o s mi kh Giao ln thuyn ung ru.
Kh Giao rt mi ru khng chy. Mt ng tin ni: Ru
ny l vt linh thing, nm vo ming c th thay i c
xng ct.

Hon
B. Hon: ra lm quan. Ngi ta thng v ra lm quan
cng nh chic gia b gp nhiu ni gian trun nguy
him khng khc g nhng sng cn gia b. Lc v tr s
ngi ta gi l: Gia b sng gi, by gi thuyn n
bn.

Cnh bum b hon mnh mang.

Cung On Ngm Khc

Han
Hon: ra lm quan, : ng. i lm quan cng nh i
lm trn con ng c khi bng phng, c khi g gh, may
ri khng chng. Cng nh chic thuyn ra gia b.

Nn th nghip nh gia m, min hon li lm

thin n.
Cao B Nh

Hon Giai
Hon: ra lm quan, Giai: thm, th bc.

Hon giai nh mn nh.

Cao B Nh

Hon Nn
Hon: tai hi, Nn: iu nguy nan xy n. Nhng iu
khn kh nguy nan.

Trong khi hon nn lc loi n y.

Nh Mai

Hon Binh
Hon: chm, Binh: qun lnh.

Rng v gic Thi tm ng hon binh.

Nh Mai

Hoang ng
Hoang: rm rp khng khai khn cy cy, ng: ln.
Rng ln hoang vu. Ngha bng: Nhng li mnh mng
khng ng vi s tht.

Non bo d truyn hoang ng.

i Nam Quc S

Hong
Mt v vua thi c ca Trung Quc, h cng tn, sanh
g Hin Vin nn cng gi l h Hin Vin, dng nc
Hu Hng nn cng gi Hu Hng. Lc by gi Xi Vu
bo ngc gm thu c cc nc ch hu, Hong mi
giao chin vi Xi Vu Trc Lc, bt git Xi Vu. Ch
hu tn Hong ln lm vua th cho h Thn Nng S
sch, y phc, vt dng, m nhc u do Hong bo ch
tc ra c, nht l by ra phng php lm thuc cha
bnh. Ti v 100 nm.

Rng xa Hong Hin k.

Bch Cu K Ng

Hong Hc
Tn mt bi th ca Thi Ho lu Hong Hc.
Tng truyn Ph Vn Vi sau khii thnh tin thng ci hc
vng n lu y ngh ngi nn mi t tn l lu Hong
Hc. Bi th y:

Tch nhn d tha hong hc kh,

Th a khng d hong hc lu.
Hong hc nht kh bt phc phn,
Bch vn thin ti khng du du.
Tnh xuyn lch lch Hn dng th,
Phng tho th th anh v chu.
Nht m hng quan h x th,
Yn ba giang thng s nhn su.
Tc:

Ngi xa ci hc cao bay,

Lu hc cn sung vi chn ny.
Mt vng hc vng xa lnh hn,
Nghn nm my bc vn v bay.
Vng gieo bn Hn, ngn cy hng,
Xanh ngt chu Anh, lp c dy.
Tri ti qu hng u t nh?
y sng, khi sng gi min ty.
Ng Tt T.
Lc L Bch n Hong Hc lu thy bi th ca Thi Hao
trn ny ht sc ca ngi v ngh nu mnh c lm mt bi
na cha chc hay hn nn Thi khng vnh na, ri i

n lu Phng hong mi lm bi Phng Hong lu. V th

ngi ng thi c cu: Thi Ho thi ti thng u
tc Thi Ho thi c ng u. Tc l u v bi
Hong Hc lu vy.

Gi ny Hong Hc, thanh lin cng nhng.

Hoa Tin

Hong Hu
V chnh tht ca vua. Ban u ch dng mt ch Hu
i vi ch , t i Tn v sau vua xng l Hong
, v vua mi thm vo mt ch Hong v gi l Hong
Hu.

ng lm Hong Hu nc Phin mt i.
Lc Vn Tin

Hong Hoa
Tn t. i Chin quc v i ng qun lnh
thng nh nhau vi mi Nhu Nhin v t Khuyt
Hong Hoa. C ch cho rng: Hong: vng, Hoa: bng.
Hoa vng tc hoa cc. Mi nm n thng chn tc thng
hoa cc n, th lnh i th, v n thng chn nm sau th tr
v. V th nn gi thi k lnh i th l Hong hoa.

Xt ngi nng chn Hong hoa dm di.

Chinh Ph Ngm

Hong Hng
Ngi i ng Hn, 9 tui m ci cha m, thng

khc thm thit, ngi trong lng u khen l con c hiu.

ng hu h cha ht lng ht sc, ma h qut mn ui
ht hi nng, ma lnh nm trc p cho m chiu
chn. Quan Thi th thy Hng hiu tho lin dng s xin
vua ban thng.

i ng Hn Hong Hng chn tui, khut bng t di

di nh thng.
Nh Thp T Hiu

Hong Kim
Hong: sc vng, Kim: loi ng kim, vng, bc, ng,
st, ch. Vng.

Hong kim en ti lng ngi.

Th C

Hong Kim
Hong: sc vng, Kim: loi ng kim, vng, bc, ng,
st, ch. Vng.

Hong kim en ti lng ngi.

Th C

Hong Lng
Hong: vng, Lng: k. L Sinh i thi khng , vo
mt ci qun ngh li. C mt v o s cho mn mt ci
gi k ln m nm. L Sinh lin chim bao thy thi
tin s, lm quan trong triu ngoi qun trn 20 mi nm
hin hch, con ci u lm quan to. Sau v dng s hch ti

L Lm Ph nn b ct chc. Lc tnh dy L mi hay

ch l gic mng. Khi bt u nm ng th trong qun ang
nu ni k, tnh gic ni k vn cha chn, th m mng
thy khng bit bao nhiu chuyn na, vinh hoa ph qu
u c. Ngha bng: gic mng, cng danh ph qu ch
l gic mng.

Gic hong lng m mng cng l.

Hoi C Ngm

Hong Quyn
Hong: vng, Quyn: quyn sch. Quyn sch giy
nhum sc vng. Xa ta dng mt th thuc sc vng c
tnh cht st trng nhum giy cho mi mt khi gm.
ch Nhn Kit lc cn nh ang c sch th mt ngi
mn h b hi. Vin quan n tra xt v n, bn trong
nh tranh nhau thut chuyn, duy ch Nhn kit vn chm
ch c sch. Vin quan trch, th Kit p: "Hong quyn
trung phng d thnh hin i, h h ng tc ng gia?",
trong sch vng ang cng Thnh Hin cng i p, rnh
u m ni chuyn vi vin quan li trn tc.

Mt hai hong quyn, nm ba tiu ng.

Cao B Nh

Hong So
Tn mt tng cp rt hung c cui i ng.
Tng truyn Hong So hai lng my lin nhau thnh mt
con ng thng, mi c 3 l, trc ngc c mang bt
qui, sau lng c bu hnh nh ni Tam thai. Cha m y

thy tng mo k qui mi em b gc cy. Ba ngy ra

xem thy c chim p v loi th cho b nn cha m Hong
So li em v nui. Ln ln thi rt, Hong So tc mnh
b vo rng, hi hp b h cp ca git ngi.

Nghn nm ai c khen u Hong So.

Kim Vn Kiu

Hong S
Hong: vua, S: dnh, ph. Thi t gi l s qun
tc ng vua ph. Khi vua thng h s ln ni ngi. Hong
s l v Hong T dnh khi no vua mt ln ni ngi.
Hong s tc hong t.

Hong s ba v nui khuyn b ch.

Hnh Thc Ca

Hong Tc
Hong: vng, Tc: chim s. C ch: hong tc hm
th, chim s vng em th. Ngha bng: em tin tc.

a tin Hong tc hi cng phi chng.

Tr Cc

Hong Thch
tn mt v tin ng ni H B trao cho Trng Lng
mt quyn sch v bo c sch ny c th lm thy cho
mt v vng. Mi ba nm sau, thy di ni Cc thnh
mt phin sc vng y l ta . Hong: vng, thch: .
Lng em quyn sch y v c qu nhin sau gip Hn

Cao T nh thin h.

By gi s mi tm ng Hong Thch.
Nguyn Cng Tr

Hong Thnh
Hong: vua, Thnh: bc tng. Nhng bc tng bao
quanh cung invua.

Hong thnh trm trm, k i cao cao.

Nh Mai

Hong Thn
Hong:vua, Thn: thn thch. Nhng ng hong anh em
hoc ch bc vua chng hn.

Khp triu quan n, khp hong thn ra.

Nh Mai

Hong Th
Tn ni thuc t Triu Chu.

Gic Hong Th trn dy binh.

Nh Mai

Hong Triu
Hong: vua, Triu: triu vua. Triu vua hin ang tr v.

Hong triu khi vn dp qun hung tn.

Hnh Thc Ca

Hoc
tn mt th cy, hoa xoay v hng mt tri. Ngha
bng: Trung thnh vi ngi trn.

Tm lng qu, hoc cng u hng dng.

i Nam Quc S

Hoc
tn mt th cy, hoa xoay v hng mt tri. Ngha
bng: Trung thnh vi ngi trn.

Tm lng qu, hoc cng u hng dng.

i Nam Quc S

Hoc L
Tn hai th rau. Rau l v rau hoc. Thc n ca nh
tm thng.

Mi hoc l thanh m m ngon.

Cung On Ngm Khc

Hc Cung
Hc: hc, Cung: nh. Nh ngha ch hc x.

Hc cung o to nhn ti.

Th C

Hc ng
Hc: hc, ng: nh.

Ngi ngi ng li nh ni hc ng.

Lc Vn Tin

Hc S
Nhng ngi hc thc li lc, mt chc quan. Cc i:
Ngy, Tn, Lc Triu, mi khi nc nh bin son in l g
u giao cho cc ng hc s y. Cc vng hu, tng
soi u c hc s xem nh bc thy hoc nh bn. T i
ng v sau dng ch cc ng quan vn hc.

Ban quyn hc s d vng yu thanh.

Nh Mai

Hc Ti
Hc: hc, Ti: ti nng.

Mi hay thi mng, hc ti kho xinh.

Phan Trn

H
Tn ring, ngi Tu dng gi bn r pha bc.

Mai H vo Thanh Hi dm qua.

Chinh Ph Ngm

H Cm
Tn mt th n nh n nh ca ta.

Ngh ring n t h cm mt trng.

Kim Vn Kiu

H Cng

Tn mt v tin ngy xa. Ph trng Phng i Hu

Hn gi mt chc quan coi v ch ba. Trong ch c mt
ng lo bn thuc treo mt ci bu ln u qun, c sau
khi bi ch, ng lo li nhy vo trong ci bu nm. Phi
trng Phng cho l k l, lc ng lo ln ni hi thuc, Phi
xin i theo v nh th kim c nhiu th thuc cha
bnh rt linh diu. H Cng trao cho Phi Trng Phng
mt ci gy trc bo ci m v. Phng ci ln t nhin thiu
thiui bun ng. Lc m mt ra th n nh, ci gy ha
ra con rng xanh. Ngi ta gi l H Cng long l rng ca
H Cng. T thc Thi: Tm t H Cng long. Tc tm
mn rng H Cng.

H ip
Con bm bm. Trang Chu mng thy mnh r rng
ha ra bm bm, chc chi tnh gic li thy mnh r rng
l Trang Chu mi t hi: khng bit bm bm ha
ra Chu ny, hay Chu ny ha bm bm. Ngha thng
thng: gic mng.

y l h ip hay l Trang Sinh.

Kim Vn Kiu

H
Vic g khng bit c r rng. S K: L oan tiu
s h nhi i s bt h . L oan ch h vic nh
nhng khng h vic ln.

H cng ring hy mi phn h .

Kim Vn Kiu

H Gi H Oai
H: chn, Gi: mn, H: cp, Oai: oai, co mn oai
hm. S Tuyn vng gi qun thn hi rng: Dn
phng bc s Chiu H Tut l v l g? Giang t tu:
Chn theo cp cng i, cc th vt u s b chy. Cp
u bit rng v mnh m chy, c tng l s chn. Nay
dn phng bc u phi s H Tut, nhng chnh s binh
gip ca b h. Ngha bng: Cy th k uy quyn.

H Hi
H: h, Hi: bin. Ngha bng: C ch kh anh ho.

Ch h hi bng bng ni dy.

Ht Ni

H Yt
Tn mt bn r x Hung n.

Nui khng H Yt, sa loi khuyn dng.

Hoa Tin

H Linh
H: ci bu, Linh: linh thing.

Tm thu mun vt vo bu h linh.

Lc Vn Tin

H Nghi
H: con chn, Nghi: nghi ng. Con chn tnh a nghi.

H nghi: nghi ng nh con chn. Ngha thng thng: Vic

g mnh khng tin chc.

Hay l con hy h nghi.

Lc Vn Tin

H Phin
H: ting dng ch bn r pha bc nc Tu, Phin:
cc r chung quanh nc Tu.

By gi thay o H Phin vi g.
Nh Mai

H Phc
H: ting dng ch bn r pha bc nc Tu,
Phc: qun o.

thay h phc chi o ny.

Nh Mai

H Sn
H: h, Sn: ni.

H sn cng gip cm tn kh ri.

Hoa Tin

H Tinh
H: chn, Tinh: mt loi qu thn, ma qu. Tinh cy, tinh
ni v theo tc ca ta th nhng ngi cha v cha chng
cht th thnh tinh. H tinh: H lu nm thnh tinh.

y rng qu s hay l h tinh.

Nh Mai

H Th
H: cung, Th: tn. Do bn ch: Tang bng h th tc ci
cung bng g du, ci tn bng c bng. Bn Tu c tc
khi no sanh con trai th dng cung g ddu, tn c bng
bn bn phng v trn tri di t cu chc a b
ngy sau ln ln vng vy dc ngang bn b tc lp c
cng danh s nghip hin hch.

Tha lng h th, r mnh ai cn.

Nh Mai

H Vit
H: tn mt x phng bc, Vit: tn mt x
phng Nam. Hai x rt xa cch nhau. C ch H Vit
nht gia. X h v x Vit tuy xa cch nhau nh th m
cng mt nh. Ngha bng: l thnh quen, xa ha gn.

Vn em y rp kt duyn Vit H.
Hoa Tin

H Gi
H: gip , gi gn, Gi: xe ca vua. i theo hu h
v xa gi vua. C khi dng c cho Hong Hu hay Hong
Thi Hu v.v...

Phi lo h gi Lng Cung tin ri.

Hnh Thc Ca

H Php
Ch Pht. H: gip , Php: php gii ca nh Pht.
Pht php l gic ng cho i v gip cho ngi nn
cn phi c nhng k c nng lc ng h php gii cho
khi tiu dit. Trn t Phn Thin, Thch, Bt b Qu
Thn, di dng th th cc bc vng, cc ngi i
cha i chin u l nhung k bo h Pht php v gi
chung l H php c.

Cc ng h php ng hu hai bn.

Th C

H Tng
H: gip , gi gn, Tng: a i. H v a mt
ngi hay mt nhm ngi i.

Kp theo h tng xe loan vo chu.

Hoa iu Tranh Nng

H Thn
H: gi gn, Thn: thn mnh.

Bn mnh git h thn.

Kim Vn Kiu

H Tr
H: gip , tr: gip .

H tr li gp ti l Phm Cng.
i Nam Quc S

H V
H: gip , V: gi gn. i theo gi gn.

Sai qun h v rc v Nguyt Nga.

Lc Vn Tin

H Bng
H: cp, Bng: giy ghi tn nhng ngi thi u yt ln
mi ngi u bit. H bng: Bng yt tn nhng
ngi thi tin s. u Dng am tin s cng mt
khoa vi Hn D, L Ging, L Quan. C ba du l nhng
ngi danh ting trong thin h v c ngi ng
thi gi l long h bng. Tc truyn i Thanh ch h bng
dng ch ci bng yt tn nhng ngi thi v v. V
con h tng trng cho sc mnh.

H Lui Lang Ti
Do cu: Tin mn c h, hu h tin lang. Tc ca
trc chng c vi h, ca sau a tin ch si. Ngha
bng: Ht nn n, n nn kia, hoc ht vic n n vic
kia.

H lui lang ti kho thay, mc kia va dp Trnh ny li

ln.
i Nam Quc S

H Ph
H: cp. Ch dng ni v v, h trng, h tng
v.v..., Ph: vt thng l bng tre dng lm tin. H ph:

ph hiu dng trong qun, lm tin.

H ph mang n trung qun.

Th C

H Tng
H: cp, Tng: ng tng. Nhng vin tng sc
mnh nh h. Mng bi tng qun cu nhn, giai d h vi
hiu, hiu vit cu h tng: Mng trao chc quan cho 9
vin tng, u ly ch "h" lm hiu, tn gi l 9 h
tng.

Vn dng h tng xa nay.

Th C

H Thch
Hn th: L Qung i sn thy mt con h, trng cung
bn mt pht, tn bay mt, nhn li th ra vin . Thanh ton
Cao ngha chp: mt hmTrng th Lang thy trong ht b
h honh hnh d di lin phi vin Li cm bi i bt. H
nhn k ci bi y on ngm vo ming ri i theo vin
Li. Khi n trc mt trng, h nhm mt v nm st
xung t. Trng g vo u cp, k ti v hn ba ngy
phi ra khi bin cnh bng khng s git cht. Cp i
c mt on, cht ha ra phin .

H Trng
H: cp, Trng: ci mn, ci trng. H luuuu hin
con nh v nn ni cc v tng sy ng qun gi l h

trng. Nam ng th: Lng Vng T Tri Ngc

thng i chi ni, dn dp mt khonh t rng, ly da
cp vy lm nh, hi hp liu thuc trong y v gi l h
trng.

Chnh ni h trng sinh lng o binh.

Th C

H Uy
H: cp, Uy: oai quyn lm cho k khc phi khip s.
H uy l mt th xng cp hnh cong nh ci mc, di
mt tc nm sau lp da bn hng. Tng truyn nu
nhng k c quan tc lc eo h uy vo th nhiu ngi
s khip s, cn nu khng c quan tc th cng tng
thm kh phch.

H Gi
H: ui, i theo sau, Gi: xa gi ca vua. i theo sau
gi ca vua.

C quan h gi i thn.
Th C

Hi Bi
Hi: v, tr li, Bi: ly. Ly li p l.

L thng hi bi mng ng sang nha.

Hoa Tin

Hi Dn

Hi: v, Dn: dn. ang lm quan bi cch v lm dn.

V ly cng phi cch quyn hi dn.

Nh Mai

Hi Hng
Hi: v, Hng: lng.

Vn Tin cn hy hi hng ving nh.

Lc Vn Tin

Hi Lan
Hi: v, quanh co, Lan: nh cu.

Hng khc hm, dy hi lan.

Hoa Tin

Hi Loan
Hi: v, Loan: tc xe loan ca vua i. Vua i tun hnh
tr v cung gi l hi loan.

Php quan khin kh hu Ngi hi loan.

Hnh Thc Ca

Hi Tm
Hi: v, Tm: lng. T trc trong lng c lm iu g
bt thin nay thu v i vo con ng chnh. Gi ngh: Ph
di phong dch tc, s thin h hi tm nhi hng o, loi
ph tc li chi s nng vi d. Thay i phong tc khin thin
h hi tm m theo con ng phi, k li tm thng
khng sao lm ni vy.

Xin chng hy sm hi tm.

Th C

Hi Tin
Hi: v, Tin: roi nga. Qut nga quay tr v.

Xem hoa r no hi tin.

Phan Trn

Hi Trang
Hi: v, Trang: hnh l em i ng.

hi trang sm sn t ngy.
Th C

Hi Tro
Hi: v, Tro: triu nh. Sau khii i cc tnh, tr v chn
triu nh.

Gic an gic, khi ca hi tro.

Lc Vn Tin

Hi Xun
Hi: v, tr li, Xun: ma xun. n ma xun vn vt
u c v sng tr li nn thng dng v vi cc danh
y c ti lm cho nhng ngi gn cht sng li. Tn mt
quyn sch thuc cha cc bnh nguy cp.

Cng l ng ch, tri ng hi xun.

Lc Vn Tin

Hi Ng
Hi: tic, n nn iu li mnh phm, Ng: ang m
man bng sc tnh v hiu r ra.

t xun i phi Hn chng hi ng trch cung, i Hm

cc th Tn cng rp ranh lm phn.
Si Vi

Hi Tng
Hi: ti tm, cha hin t, Tng: giu, n. Hi tng:
ang trong thi k n nu.

Lc v ng hi tng ni bng tt.

Nguyn Cng Tr

Hi Binh
Hi: nhm hp, Binh: qun lnh.

Hi binh mt khc gii lin hai vy.

Hoa Tin

Hi Ch
Hi: t hp, Ch: ngi ng u mt nhm, mt hi,
v.v...

Vng trnh hi ch xem tng.

Kim Vn Kiu

Hi o
Hi: nhm hp, o: cy o. Cc vn s, thi s i
ng thng t hi cng nhau vn o, vn l

ngm vnh.

Hi o xa li ry.
Hoa Tin

Hi Ng
Hi: nhm hp, Ng: gp g.

Gm c hi ng nh hm nay.
Kim Vn Kiu

Hi Xun Thin
Hi: nhm hp, Xun thin: tri ma xun. V ma
xun, nhng ngi c nhn hi hp Kinh thi
tin s.

Hong ra ng hi xun thin.

i Nam Quc S

Hn Cu
Hn: kt lm v chng, Cu: xy dng, kt li. kt lm
v chng.

No hay hn cu ha ra khu th
i Nam Quc S

Hn Nhn
Hn: cha v, Nhn: cha chng. V sau trai gi kt
duyn gi l hn nhn.

Hn nhn nh vo ni h hu.
Nh Mai

Hn S
Hn: trai gi kt duyn vi nhau, S: vic.

v hn s nn cht cha sang.

Hoa Tin

Hn Phch
Hn: tinh thn ca ngi, Phch: th xc.

Hon Th hn lc phch xiu.

Kim Vn Kiu

Hn Phi
Hn: tinh thn ca ngi, Phi: bay.

Tht kinh ai ny hn phi.

Hnh Thc Ca

Hn ng
Hn: ln ln vi nhau, ng: lm cho ging nhau.

Qui m cng rp hn ng.

i Nam Quc S

Hng
Con ngng tri, bay cao v xa. Ngha bng: ch kh ln
lao.

Nhng loi yn tc bit u ch hng.

Bch Cu K Ng

Hng Bng
Hng: , Bng: bng gi. Ngha bng: nc mt. Tit
linh vn, cung phi i vua Ngy vn nhan sc rt p.
Thi Thc Cc tp b ra hng nghn lng vng mua nng
dng ln vua Ngy Vn . Lc t gi cha m ra i, nng
khc nc mt chy tm t. Ly ci bnh ngc m hng th
sau ng li thnh bng .

Git hng bng thm ro ln son.

Cung On Ngm Khc

Hng Dip
Hng: , Dip: l. i ng c mt ngi cung n,
trong cung, nhn ngi bun vit mt bi th vo chic l
thm th theo dng ng cu cho tri ra ngoi. Vu Hu nht
c, ha li bi th, th cho tri vo. Chic l ny ngi
cung n kia li nht c.V sau vua th cc cung n ra,
Vu Hu cng nng cung n ha th trn ny kt duyn vi
nhau, cng nh s quen bit t lc th chic l thm theo
dng nc. Ngha bng: Mi gii.

Nng rng hng dip xch thng.

Kim Vn Kiu

Hng Hc
Hng: chim hng, ngng tri, Hc: ging chim nh con
ngng bay cao v xa. Hng hc ch: l ch ln lao tc ngha
bng.

Ch hng hc quyt mt phen vng vy.

Ht Ni

Hng K
Hng: , K: c.

Cm hon mt l hng k.
Hoa Tin

Hng Lu
Hng: , Lu: lu. Ngy xa cc nh ph qu thng
hay sn nh ca cho n b con gi. Bch C D:
o nht hng lu gia, Ai chi khan bt tc, n mt nh
hng lu, lng yu xem chng chn. Th ca Vi Trang:

Trng An xun sc bn v ch,

C lai tn thuc hng lu n.
Trng An xun sc nguyn v ch,
Xa nay u thuc gi hng lu.
V hng lu ring cho n b con gi nn sau dng
hai ch ny ch nh im.

Hng lu t cc u m n y.
Bch Cu K Ng

Hng Mao
Hng: chim hng, mao: lng. Dng v vt g rt nh.

Gieo Thi sn nh ta hng mao.

Chinh Ph Ngm

Hng Mng
Hng: rng ri, to ln, Mng: m mt.

Bn C khai l to ha, hng mng phi phi hi

xun.
(Ng Ba Hc Ph)

Hng Nhan
Hng: sc , Nhan: mu sc gia khong mt v
lng my. Dng ch ngi n b p.

Phn hng nhan c mong manh.

Kim Vn Kiu

Hng Nhn
Hng: con ngng tri, Nhn: con vt tri. Theo Tu th
Hng v Nhn l hai loi chim bay bao gi cng c hng li
v trt t.

Ngha hng nhn vn cn truyn xa nay

Hoa iu Tranh Nng

Hng Phc
Hng: ln, Phc: nhng vic tt lnh nh giu, sang,
sng lu, v.v...

Nh hng phc, i m cng.

Phan Trn

Hng Qun
Hng: ln, Qun: ci bn xoay lm snh. Ngi

xa cho rng ci bn ny l mt ch to rt kho lo. ng

tri tc l mt ngi to ln ch to vn vt mt cch
kho lo. Hng qun dng ch ng tri hay s chuyn
vn ca to ha.

Hng qun vi khch hng qun.

Kim Vn Kiu

Hng Qun
Hng: sc , Qun: ci qun. Bn Tu ngy xa n
b con gi mc qun hng.

Phong lu rt mc hng qun.

Kim Vn Kiu

Hng Tin
Hng: chim hng c khi dng mang th, Tin: thun
tin.

Gi ty thi khng ng hng tin.

Chinh Ph Ngm

Hng Thy
Tn mt con chim trn ni, lng dng lm nm.

Nm hng thy thm tho mi x.

Cung On Ngm Khc

Hng Trn
Hng: sc , Trn: bi. Th gii phn hoa.

Mt xe trong ci hng trn nh bay.

Kim Vn Kiu

Hng Vn
Hng: sc , Vn: my.

Hng vn mt a n u na ng.
Nh Mai

Hi ng
Do ch ng x. Hu Hn th chp: Thi Lit np tin
50 vn c lm quan, hi con c nghe ngi ngoi
ngh lun g khng? Ngi con p rng: Ngi ta ch c
hi ng. Ngha thng thng: Nng lc ca ng tin.

Mu tham h thy hi ng m.
Kim Vn Kiu

Hi Long
Hi: phng hi tc phng ty bc, Long: long mch
tc hnh th sa t ca ngi m phc cho con chu.

Hi long nhp th chuyn khn.

Trinh Th

Hp Ly
Hp: hp, Ly: la.

Hp ly nh bun qu khi vui.

Chinh Ph Ngm

Hp Ph

Tn mt x thuc v Giao Chu, nay thuc Chu Khm,

Chu lim tnh Qung ng. V Hu Hn, min b thuc
t hp ph c nhiu ht trai. Quan li h khc bt dn
phi i ln b m trai ly ht trai. Trai b i ni khc.
Sau Mnh Thng sang thi th nhn c, trai tc l con
chu li tr v. Ngha bng: vt g mt m c tr li.

Bit u hp ph m mong chu v.

Kim Vn Kiu

Hun
Mt. Xem ch Hun phong.

Hun Huyt Cu Qun

Hun: ly la t ri qut khi vo, Huyt: hang, Cu:
xin, Qun: vua. Trang T: Nhng Vng ngi nc
Vit git ba i vua lin tip. Vng T Su s qu
khng dm ln ngi b trn vo np trong hang ni. Dn
Vit khng c vua mi i tm Vng T Su. Vua khng
chu ra phi dng ci t la qut khi vo. Vng T
Su chy ra lin b nu ln xe a v cung. Vng T Su
nga mt ln tri than rng: "Ngi vua, ngi vua khng tha
cho ta c hay sao?".

Hun Phong
Hun: mt, Phong: gi. Th vua Thun c cu: Nam
phong chi hun h, kh d gii ng dn chi un h. Gi nam
thi mt l thay, khin dn ta c khi ngay nhc nhn.

Gi hun hy hy a hng.
Th C

Hun Tng
Hun: cng lao, Tng: ng tng. ng tng lp
cng.

Nn hun tng ai cn rng v?.

Chinh Ph Ngm

Hun Thn
Hun: cng, Thn: ti. Tiu hc kim chu: hun thn
nh thp t nhn, Thi Tng chiu hnh Lng Yn cc.
Hun thn 24 ngi, Thi Tng bo v tng Lng Yn
cc.

Cng ln hun thn rng ni sng.

Th C

Hun Thng
Hun: cng, Thng: thng.

L hun thng chng i ngy m chi.

Vn T Trn Vong Tng S

Hun D
Hun: dy, D: li ca k trn bo k di. D dy
bo mt iu g.

n cn hun d kh ghi vo lng.

Hnh Thc Ca

Huyn ng
Huyn: th cy ta gi l kim chm, tng truyn n vo
s ht nhng ni bun phin lo lng, ng: nh. Kinh Thi:
Yn c huyn tho, ngn th chi bi tc c g c cy
huuyn m trng thm pha bc. Theo tc l ca Tu, mi
khi c t t b ch nh ng thm pha bc, nn thm
pha bc dnh ring cho b m. Ngha bng: b m.

Huyn ng phi bui thong dong.

Th C

Huyn Thin
Huyn: lm n o rm r, Thin: tri. Huyn thin: rm
tri. Ngha bng: ni nhiu khng u vo u. Ngha rng:
rt nhiu. Huyn thin xch x: c x rt nhiu.

Thi ng dt lt, huyn thin tt m.

Trinh Th

Huyn C
Huyn: su kn, huyn du, huyn vi,v.v....,C: then my.
My mc huyn diu ca to ha.

Vn chuyn huyn c ngh cng mau.

Nguyn Cng Tr

Huyn iu
Huyn: sc en v tm ln ln, iu: chim. Con chim n
sc huyn nn gi l huyn iu. B t nh Thng bn

Tu nm m nut trng chim huyn iu sau sanh con

chu lm vua.

V xem huyn iu sanh Thng khc g.

i Nam Quc S

Huyn
Huyn qun l ni ca cc v o s . Lu V Tch
thi:

Huyn qun l o thin th.

Tn thi Lu lang kh hu ti.
Nghn o ti Huyn qun,
Chng Lu i khi mi trng sau.

Lc i v Ng nhc huyn .
T Tnh Khc

Huyn Hong
Huyn: sc huyn, en tm ln ln, Hong: sc vng.
Sch Mnh T c chp: Nhng ngi con gi cm phc
n c nh Chu, em nhng cy la mu huyn, mu
hong n dng.

Huyn hong khi li vi thng vn.

Tn Cung N On Bi Cng

Huyn To
Huyn: su xa kn o, To: lm. My to su kn mu
nhim.

Sinh sinh ha ha c huyn to m m.

Trn Trng Quang

Huyn Trang
Tc Tam Tng, h Trn sau vua cho i ra h ng
cng mt h vi vua. Huyn Trang l vai chnh trong truyn
Ty Du , cng ba i Thnh, Xa Tng, Bt Gii
qua Thin Trc thnh kinh. Tam Tng gia ng gp
nhiu chuyn gian nan cc kh v lun lun gp ma qu
mu hi. Xem ch bch Vin.

Bch Vin sao n ph tnh Huyn Trang.

Phan Trn

Huyn Vi
Huyn: su kn, Vi: nh nht. Dng ni s mu nhim
ca tri t.

My huyn vi m ng khn lng.

Cung On Ngm Khc

Huyn ng
Huyn: mt khu vc trong mt tnh m chia ra,
ng: nh. Nh ca quan huyn v lm vic.

Huyn ng ngy thng thanh nhn.

Th C

Huyn V
Huyn: mt khu vc trong mt tnh m chia ra, V:
vic.

Gp khi huyn v rnh rang.

Th C

Huyt L
Huyt: mu, L: nc mt. Khc n ni chy mu mt.

Si si huyt l thm vo.

Hnh Thc Ca

Huynh Ph Su
Huynh: anh, Ph: bo, : em, Xu: m. Anh bo em
m. Triu Hiu t Trng Bnh v em l Triu l ngi
nc Bi, cng sng vi nhau vui v ha thun, trong lng
xm u ca ngi. Gp lon Vng Mng, dn tnh i kht,
gic cp ni. Triu l b gic bt toan em n tht. Hiu
n khc vi gic: "Ti to bo, em ti gy m, xin n tht ti
v tha cho em ti". Gic cm ng tha cho c hai anh em.

Hunh
Do ch Hunh V. Mt nh hc ln i Hu Hn, hc
sinh hn ba vn ngi. Trng quc T Gim ca ta ngy
trc c ln gi l hunh v th thanh. Ting c sch ti
trng Quc t Gim l mt trong 20 thng cnh Thn
kinh Hu.

Gia quan mi do nh Hunh.

Hoa Tin

Hunh

Do ch Hunh V. Mt nh hc ln i Hu Hn, hc
sinh hn ba vn ngi. Trng quc T Gim ca ta ngy
trc c ln gi l hunh v th thanh. Ting c sch ti
trng Quc t Gim l mt trong 20 thng cnh Thn
kinh Hu.

Gia quan mi do nh Hunh.

Hoa Tin

Hunh Song
Hunh: con m m, Song: ca s. Xem ch tng
hunh.

Lu lin khi li hunh song.

Hoa Tin

Hung
Hung: c, : bn.

Ku rng b ng hung .
Lc Vn Tin

Hung Him
Hung: c, Him: c a. Tnh tnh c c v gian him.

Ly li hung him, p duyn Chu Trn.

Kim Vn Kiu

Hung Phng
Hung: c, Phng: phng hng. Mt phng
hng em li iu xu xa cho ngi i ng.

Thy hai phng cng hung phng mt gi.

Nh Mai

Hng Bi
Hai con hng v bi u thuc v loi gu. Ngha bng:
im sinh con trai. Kinh Thi: Ct mng duy h, duy hng
duy bi, i nhn chim chi, duy hng duy bi, nam t chi
tng. Tc chim bao tt nh th no? Con hng v con
bi. Ngi em bi th im lnh sanh con trai.

Trm trai im ng hng bi la dng.

i Nam Quc S

Hng C
Hng: anh hng, C: chim c, chim gi. Chim c
mt cch anh hng.

Nm nm hng c mt phng hi tn.

Kim Vn Kiu

Hng Ti
Hng: ngi dng cm, sc mnh, Ti: c ti nng.
Tam Quc Ch: Quan Lu B hu hng ti nhi thm c
chng tm. Xem Lu B l ngi hng ti li c lng
dn chng.

Ngn nga khng mt hng ti.

Hnh Thc Ca

H Khng

H: khng c, khng thc, Khng: trng khng.

Thoa ny bt c h khng.
Kim Vn Kiu

H Sinh
H: trng khng, Sinh: sng. Sng khng lm c
iu g ch li cho ai.

Ch h sinh nh gi thn tn.

Th C

H Tnh
Tn mt v o s hc c php tin dng cch th
ph khin rng cp phi hng phc.

Ti cn y kh lm mu d tng, d m nh h tnh th
ph.
Chin Tng Ty H

Ha Do
Tn mt ngi hin i c. Xem ch: So Do.

Kh ngn So ph, khn nga Ha Do.

Lc Vn Tin

Ha Quc
Ha: nhn li lm mt vic no , Quc: nc. Tnh
nguyn em thn gip nc. Khng Tr khu: bn tr ha
quc ch. Vn gi ch em thn gip nc.

Lng ha quc ta son ngn ngt.

Chinh Ph Ngm

Hng Tha
Hng: tnh tnh v cm xc m phn khi ln, Tha: d.

Khi vui ny pht hng tha.

Nh Mai

Hng n
Hng: thm, An: ci bn. Bn t hng th
cng.

t bn hng n, chc nguyn thn linh.

Lc Vn Tin

Hng Bnh
Hng: thm, cy hng, Bnh: ci bnh. Bnh cm
hng.

Trn yn bt gi hng bnh.

Hoa Tin

Hng ng
Hng: lng, ng: lng xm. Nh ch: Hng l.
Ngi cng mt xm lng.

Min hng ng khen rng hu ngh.

Nguyn Cng Tr

Hng Ha
Hng: thm, Ha: la. hng th cng Pht

Thnh hoc T tin.

L xong hng ha gia ng.

Kim Vn Kiu

Hng Khu
Hng: thm, Khu: phng ring ca ngi n b
con gi .

Thip hng a n hng khu gi vo.

Kim Vn Kiu

Hng Lm
Hng: lng, Lm: xm. Li ca ngi tng bc ngi
khc.

Trm nghe thm nc hng ln.

Kim Vn Kiu

Hng L
Hng:lng, L: xm. Ngy xa 25 nh gi l mt l,
v sau t hp ng nh th gi l l.

Tht th hng l ngonh mt i.

Nguyn Bnh Khim

Hng Ngh
Hng: thm, Ngh: con s t. L hng trn np c
hnh con s t.

Khi um my nh hng ngh.

Hoa Tin

Hng Quan
Hng: lng, Quan: ca. Ngy xa lng ny qua lng
khc u c cng.

Gic hng quan lung ngn ng canh di.

Kim Vn Kiu

Hng Tin
khoa thi hng.

Trng t Mo, may d tn hng tin, hng thng l

ni lin ba nhnh, cng sinh thnh hn h m cha.
L Vn Phc

Hng Thn
Hng: lng, Thn: di m. Nhng ngi c hc thc
trong lng xm.

My ta quan tnh, my ngi hng thn

Nh Mai

Hng Th
Hng: lng, Th: thi. V thi c xa ca ta , cc tnh c
ba nm m mt kha thi chn c nhn v t ti, gi l
hng th.

Gp k hng th tha tnh c m.

Th C

Hng Thn

Hng: lng, Thn: xm lng.

Nh hng thn cch nc my my trng.

Nh Mai

Hng X
Hng: thm, X: mt cht cng di bng con chn
x, mi rt thm. Ngui ta dng cht thm ny p.

Mi hng x ngt, ting thiu nhc rung.

Nh Mai

Hng Bnh Chi Nguyt

Hng bnh: Tn ring. Ngi i ng Hn, h
Hng tn Tng, t T Bnh, n khng ra lm quan.
Sau khi g cho con trai con gi xong, ng lin b nh ra i,
ving cc ni danh sn thng cnh v khng tr v na,
Chi: ting a, dng ni lin nh Hng Bnh v ch
nguyn, Nguyn: iu mong mi trong lng. Nguyn vng
ca Hng Bnh. Ngha bng: Dng v g chng.

Hng Dng
Hng: xoay v mt ng no, Dng: mt tri. Tn ca
hoa qu. Hoa qu l mt th hoa sc vng, bui mai xoay
v hng mt tri mc, chiu hng pha mt tri ln.
Ngha bng: trung thnh vi ngi trn.

Hng dng lng thip nh hoa.

Chinh Ph Ngm

Hng T
ngi H Ni, i Tn, ch sch Trang T pht minh
c nhiu kin mi m. Hng t li l mt thi ho c
lm bi "Nh qu hng" rt c truyn tng.

Tay Hng T vn cn ngn ng.

Th C

Hng Th
Hng: nhn c, Th: chu. Nhn c mt th g.

Cn nhiu hng th v sau.

Kim Vn Kiu

Hu Tn
Hu: ch Hn l lc, ng m vi ch lc ngha l
phc. Tn: tn mt triu i bn Tu. Hn th: Tn tht k
lc, thin h cng trc. Nh Tn mt con hu hoc mt lc
thin h u ui theo. Ngha bng: Nh Tn mt ngi,
thin h u tranh ginh.

Hu Tn, yn T lc loi m.
Hong Quang

Hu Tr
Hu: ngh ngi, thi vic, Tr: n. Quan li n mt s
tui hn nh phi ngh vic v gi yu.

Cng quan hu tr n min Hn giang.

Lc Vn Tin

Hu Trng
Hu: tt lnh, Trng: m.

Su mi nm l hu trng thi bnh.

Hnh Thc Ca

Hu Duyn
Hu: c, Duyn: c, nguyn do.

Trc rng li ni hu duyn.

Lc Vn Tin

Hu Gia
Hu: c, Gia: nh. Ch gia y ngha l gia tht: nh
ca hay v chng.

Gi sinh mong sm n ngy hu gia.

Quan m

Hu Ngu
H ca vua Thun 2042-1982 trc Ty lch.

H Hu Ngu khi mch sn h, cng gii vn rnh

rnh du tc
Nguyn B Ln

Hu So
Mt trong nhng h i thng c ca Tu, Bn
C,Thin Hong, Nhn Hong, Hu So, Toi Nhn,
v.v...Lc by gi ngi ta hang hoc gia ng ni, Hu
So mi dy cch dng cy lm nh .

ng Hu So sinh ra ca ra nh, chng i!.

Ca Dao

Hu Ti
Hu: c, Ti: ti, c nng lc lm c vic.

Hu ti thng ni v duyn l lng.

Kim Vn Kiu

Hu Tam
Hu: c, Tam: ba. Do cu: Bt hiu hu tam, v hu v
i. C ba iu bt hiu, khng c con ni di l iu ln
lao hn c.

Hu tam bt hiu nh.

Lc Vn Tin

Hu Tnh
Hu: c, Tnh: tnh duyn vi nhau.

Hu tnh ta li gp nhau.
Kim Vn Kiu

Hu Ty
Hu: c, Ty hoc t: coi sc. Ngy xa t quan, chia
chc, mi ngi chuyn mt cng vic ring gi l hu ty.

t quan b chnh hu ty.

i Nam Quc S

Hu Thn

Hu: c, Thn: thn mnh.

Hu thn hu kh phn nn cng ai.

Ca Dao

Hu Tht
Hu: c, Tht: nh. Ngha ging ch: Hu gia.

Mnh nguyn hu tht n ry cha ngui.

Hoa Tin

K
K Bc
Sch Qu Hi Ngu Hnh Ch chp: Bi g l mt li bi
ca ngi phng Nam. Bt mt con g trng, g chi,
cm ly chn n. Mt mt t hng cu o, oan git g
cht ly hai chn, ra sch, ly dy ct li. Nhn vo cp gi
y on tt xu

K Khang
Tn mt khc ca v t Giang Nam, li do Hu cha t
ra. Tit Lu, em mt ph gia, lc nh c tuyn vo ca
ht trong cung, s trng khc k khang. Sau ln ln, ca
nh sa st, tri ni n t Bc ri vo nh ht Phc lc
phng, thuc t Lc dng.
Mt nhc s c ti v i nh Tng.

K Khang ny khc Qung Lng

Kim Vn Kiu

K Lc
K: g, Lc: ci xng sn. c ni chp k cn gi
gn g. Ngha bng: Mt th khng mi v g, chng ngon
nhng cng chng d. Tam Quc Ch:Lc by gi, To
Tho mun ko qun v nhng ch ra lnhvi hai ch "K
lc". Quan li, binh s, chng ai hiu g c. ch c Dng Tu
lm chc ch b l sa son hnh trang ln ng. Mi

ngi ngc nhin hi, th Tu p: "K lc b i th tic, n

vo chng thy ngon, no khc g t Hn Trung ny. Nn
ta bit vua mun b i ko qun v". Ngha bng: Ci g
dng th chng thch, nhng b i th tic.

K Minh
Tn mt thin trong Kinh Thi v phong tc nc T, i
v hin khuyn chng dy sm.

K minh thuc ly lm lng

Th C

K Yn
K: ni tip, Yn: chim n. Nh Phm Cht c hai con
yn sinh c my con con. Yn mi chng may b mo
chp cht, yn c kt duyn vi mt con mi khc. Yn
con ln lt ln ra cht, khi m rut ra xem th thy rut ca
chng cha mt th tri c. Ngi ta cho rng con mi
i kim nhng tri y v thuc cht my chim yn
con ca i v trc.

K Tp
K: ni theo, Tp: tha hng. Chc tc ca cha ng
truyn li

Mt nh k tp ba i tun lng
i Nam Quc S

K Thng

K: ni theo, Thng: mi t ni tp nhau. Tha tip

chnh quyn ca cha ng li.

Minh Tng k thng cng l hin vng

i Nam Quc S

K
Mt th vn trong kinh Pht, thng c mt thin kinh
li c mt bi k tn tng, din dch trong kinh ra.

Ri mc ng din k sm tra
Si Vi

Kt C
Do ch: Kt tho. Ngy Th ngi nc Tn c mt
nng hu p v tr. Bnh nht Th dn cc con, ngy sau
nu mnh c cht th nn tm ni xng ng g ngi
hu y. Nhng n lc Ngy Th au nng sp mt, dn li
bo chn nng hu theo mnh. Th cht, con l Ngy Kha
cho rng li ni lc sp lm chung l khng ng k, v
Kha bng theo li ca Th thng ngy cn dn m
cho nng v nh. Sau Ngy Kha nh gic gp tng
nh Tn l Hi rt hung tn. Lc xp trn trn bi c,
Ngy Kha thy mng tng mt ng gi ang ci xung
kt c thnh tng vng trt chn nga Hi. Nga
ca Hi vng chn ng xungkhin Hi cng t theo
v b Kha m cht. Ti li Kha mng thy mt ng gi
t xng l cha nng hu ca Ngy Th, v cm n Kha tha
cho con mnh v, nn kt c qun chn nga Hi
n n. Ngha bng: n n

Cn nhiu kt c ngm vnh v sau

Kim Vn Kiu

Kt Pht
xem kt tc.

Kt Tc
Do ch: Kt pht. C mt ngha: Ngay t lc ang cn
tr nh. L Qung: T kt pht d Hung n chin. V
chng ly nhau t hi cn tr nh. Li mt ngha: Lc thnh
hn, hm hp cn, k t hu kt tc cho i v chng mi.
Ngha thng thng: V chng kt duyn vi nhau

Ni chi kt tc xe t
Kim Vn Kiu

Kt Thi Trng ng
Kt: kt li, Thi: hng la, Trng: by ra, ng: n.

R rng kt thi trng ng trong ngoi.

Nh Mai

Kt Thn
Kt: tht cht, Thn: tnh thn.

Truyn i con gi h Trn kt thn.

Nh Mai

Kim Ton
Kim: gm c, Ton: trn vn, khng c g khuyt im.

So trong ti mo kim ton km ai.

Bch Cu K Ng

Kim Lu
Ngi nc T rt c hiu, gi chc Thi Th qun
Bnh Lng. Va b nhm c 10 hm, th t nhin thy
tm hn ri lon, m hi m a. ng lin co quan tr v
th thn ph ca ng m hai ngy. Thy thuc bo rng:
bnh ny phn ng th d cha, cn phn ngt th kh
lnh. ng nm thy ngt, hong s, em ra khn gia tri
xin cht thay cha. c ba hm, ng mng thy mt ngi
cm th vng, bo cho bit l thn ph ng bnh an v s.

Hiu Kim Lu c danh T Quc.

Nh Thp T Hiu

Kim L V K
Kim: tn t. L: la, V: khng, K: ngh. Ti ngh
khng ra g ca con la t kim. Ngha bng: Ti ngh
chng c bao nhiu.
t Kim vn khng c ging la. Mt ngi n mua v
mt con la, ct chn ni. Cp np trong rng, thy la
l con vt to ln nn s. Cp quay li nhn xem th la rng
ln mt ting, nhng xt chng c t nng g k l, cp
cng ln hn, n st bn la. La tc gin a chn ra
nhng cp chng thy c g nguy him. Bit la by ti
khng th lm g mnh c, cp lin v la n tht.

Kim Cung
Kim: gm, Cung: ci cung. Ngha rng: ngh v.

Xp bt nghin theo vic kim cung.

Chinh Ph Ngm

Kim Minh
Kim: gm, Minh: ku. Th Thuyt: Vng t Kiu
m ti Knh lng. i Chin Quc c bn trm khai qut ln
nhng khng thy ca ci g c, ch c mt thanh kim,
chng nh ly th thanh kim reo vang ln on bay ra khi
m ri vt thng ln tri. Lit s truyn : Vua S truyn cho
Mc Gia c kim. c xong dng ln vua thanh hng kim
. kim trong v reo ln ting nghe bi thng. Qun thn
tu: Kim c th hng. Thanh kim s d reo l v hng
kim nh th kim.

Kim Phong
Kim: khng xa x, Phong: nhiu, di do. Lc cn kim
hoc tiu nhiu.

Kim hay phong cng liu ty thi.

Gia Hun Ca

Kin Trinh
Kin: cng, cng quyt, Trinh: con gi cha ly chng
hoc c chng m khng tht tit.

Kin trinh chng phi gan va.

Kim Vn Kiu

Kin Ng
Qu Kin, ho Ng trong Kinh dch,tng trng vua
cha.

Kin ng ngi xem my sa sang.

Th i Trnh

Kin Ngha Bt Vi
Kin: thy, Ngha: vic phi, Bt: chng, Vi: lm. Rt
cu: kin ngha bt vi v dng d. Thy iu ngha m b
qua l khng phi k dng s.

Nh cu kin ngha bt vi.

Lc Vn Tin

Kin Ong
Do ch Phong l ong ngh l kin. Hai ch ny thng
dng ch bn trm cp. Thm c: Nghch phong
t tc bn nghch t hp nh ong. Bc s: H Nam ngh t
chi ni bn gic t hp ng c nh kin t H
Nam.

Yn ni b ci, sch on kin ong.

Truyn Chng Chui

Kin Nhi
Kin: mnh, Nhi: a.

C tn di trng vn dng kin Nhi.

Kim Vn Kiu

Kin B
Kin: qu, gay go, B: bc. Ngha bng: Ri ro, gp
thi bui gian nan.

V mnh kin b nn ngi lung cng.

i Nam Quc S

Kit
Tn mt v vua nh H. Vua Kit c v dng nhng
tham bo, lp cung tht,n tiu xa x, ham m tu sc, m
say Mui H n khng thit g vic nc na. Vua Thang
em qun nh thng vua Kit, y ra Nam So v chm
dt nh H.

Ght i Kit Tr a dm.

Lc Vn Tin

Kiu
Cao. Kiu mc: cy cao. Ngha bng: Ngi cao sang.

Bng kiu mong gi thn la.

Hoa Tin

Kiu Tng
Tc Vng T Kiu v Xch Tng T. Vng T Kiu
l Thi T nc Tn, con vua Chu Linh Vng, thch thi
ng sinh, bt chc ting phng hong ku. Nhn n chi
Y Lc, Ph Khu Sanh dt ln ni Tung, sau Kiu ci con
Bch hc n ni Hu Th chi my ngy ri bay mt.

Vng T Kiu thnh tin. Xch Tng T l tn mt v

tin t i Thn Nng, Cointreau vic ma.

Kiu Tng xa cng th ny.

Bch Cu K Ng

Kiu T
Kiu: tn mt th cy cao, cnh mc ngng ln, T:
cy thp cnh cp xung. B Cm v Khng Thc
thng b cha l Chu Cng nh nn than th vi
Thng T. Thng T bo vo rng m xem cy kiu v
cy t v bo cho bit cy kiu cao cy t thp, nh sng
n cng n vi cy kiu trc. Cnh l hay nc trn
nc cy kiu xung cy t u phi chu ng c, nn
cha c nh con cng l chuyn thng. Ngha bng: Tnh
cha con.

Tnh kiu t, d phn hng.

Hoa Tin

Kiu Phu
Kiu: ci kiu, Phu: ngi gnh. Ngi khing kiu.

Kiu phu bc nht bc khoan.

Nh Mai

Kiu Y C Cn
Kiu: vi quyn trng, Y: o, C: mu thm en, Cn:
khn. Ao vi trng v khn thm. Kinh Thi: C gi p nh
my, khng phi l ngi ta tng nh, o trng khn

thm lm vui lng ta vy. Y ni du c k p ta vn

khng nn ngh n. V ta du c tm thng o trng
khn thm cng l ngi lm cho ta vui v.

Kiu Tng
Kiu: c, Tng: chn. Khng c hm, phi dng c bc
m chn. Ngha bng: Chn mt cch s si.

Truyn cho kiu tng di hnh bn sng.

Kim Vn Kiu

Kim
Tn mt loi trong ng hnh. Kim: loi kim kh, Mc: g
hoc cy, Thy: nc, Ha: la, Th: t. Theo tng s,
mng con ngi u thuc ng hnh chi phi. Ngi mng
ha k mng mc hay mng thy v.v.

Mng kim li cung cn.

Lc Vn Tin

Kim C
Kim: nay, C: xa.

Ngn nm gng c soi kim c.

B Huyn Thanh Quan

Kim Cc
Tn t, ti huyn Lc Dng v huyn H Nam. Thch
Sng lp mt ci vn y. Theo bi t ca Thch
Sng th khu vn y c sui trong, hoa l, h c, ao sen,

cc th cy n qu khng thiu thc g c.

Vn kim cc cng c ta.

Hoa iu Tranh Nng

Kim Cng
Tn mt b kinh Pht.

Mi tm b sch kim cng s thng chan cht.

Vn T C

Kim Chi Ngc Dip

Kim: vng, Chi: cnh, Ngc: ngc, Dip: l. L ngc
cnh vng. Dng ch ngi trong h ca vua. Tiu
Phng nhc t: Kim chi phn mu, ngc dip din trng.
Cnh vng sum s, l ngc di tt. Tng truyn Hong
cng Xi Vu nh nhau ng ni Trc Lc, trn u
Hong thng thy c my ng sc v l ngc cnh
vng trn tri r xung.

M trong ngc dip kim chi.

i Nam Quc S

Kim an
Kim: loi ng kim, an: thuc. o s dng ng kim
vi luyn thnh thuc trng sinh gi l kim an.

Mt phng hoa dc, mt l kim an.

Bch Cu K Ng

Kim ng

Kim: vng, ng: si dy. Ci hm c buc dy vng.

Vua V Vng nh Chut bnh nng. Em l Chu Cng
n lm s tu vi T Tin Thi miu, xin cht thay cho
V Vng. T s ny v sau b vo hm g buc dy
vng ti Thi miu.

Thay mnh truyn trc cn ghi kim ng.

Nh Thp T Hiu

Kim ng
a b thng hu cc tin ng. Con trai gi l kim
ng, con gi gi l ngc n.

Ty Vng Mu phi Kim ng bc ra.

Hoa iu Tranh Nng

Kim Giai
Kim: vng, sn mu vng, Giai: thm. Thm vua.

S Vng bc xung kim giai.

Lc Vn Tin

Kim Khi
Tn mt ci m ca quan v i trong lc ra trn.

Vn tin u i nkim khi.

Lc Vn Tin

Kim Khuyt
Kim: vng, Khuyt: ci lu canh ca cung vua.

Ra vo kim khuyt qunh lu.

Bch Cu K Ng

Kim Lan
Kim: vng, Lan: hoa lan. Kinh Dch: Nh nhn ng tm
k li on cm hoc kim, ng tm chi ngn k x nh lan
tc hai ngi ng lng, li c th ct t c vng, li
ni ng tm thm nh hoa lan. Ngha bng: Tnh bng hu
tm ng hp.

Bn ring vi l kim lan.

Th C

Kim Mn
Tc kim m mn rt ngn li. i Hn trc ca cung
V ng c mt con nga ln bng ng nn gi l kim
m mn. Kim: loi kim kh, ng, M: nga, Mn: ca. Cc
quan hn lm trc khi vo chu vua thng chc .
Ngha bng: quan quyn danh gi.

Chng sn ngc bi cng phng kim mn.

Kim Vn Kiu

Kim Nin
Kim: nay, Nin: nm. Nm nay.

Kim nin lng nguyt nht th, t tu qu thnh Pht

mi phng.

Kim Ngn
Kim: vng, Ngn: bc.

Pht tin sn c mi kim ngn.

Kim Vn Kiu

Kim
Kim: vng, : con qu. Th Hn D: Kim hi s
phi lai. Ac vng y b va bay li. Ngha bng: mt tri.

Vng kim gc u non Ty.

Bch Cu K Ng

Kim c
Kim: vng, c: nh. Dng ni ci nh ht sc hoa l.
Hn V lc ang cn l Thi t, Trng Cng cha
mun em con gi g cho V , mi hi: Nu ci c
A Kiu th Thi t c ha hp khng? Thi t p: Nu
c A Kiu th ti s lm ci nh vng cho nng .

V em vo kim c c nhng ai.

Ht Ni

Kim Sinh
Kim: nay, Sinh: kip sng, cuc i. Theo o Pht th
c ba kip, Tin sinh tc kip trc, kim sinh l kip hin
ti, lai sinh l kip sau.

Mi tc kim sinh na trng vng.

Tn Th Tng

Kim Thang
Kim: loi kim kh nh st, ng v.v...Thang : nc nng.

Do my ch: kim thnh, thang tr. Thnh bng st, ao cha

nc si. Ngha bng: Thnh tr kin c nh lm bng st
v chung quanh thnh c nc si chy khin qun ch
khng th no tn cng c.

Thnh La m rng, kim thang vng bn.

i Nam Quc S

Kim Thanh
Kim: loi kim kh, Thanh: ting.

Kim thanh rn r khp i ni.

L Thnh Tng

Kim Thng
Kim: vng, Thng: dy. Ngy xa l nghi phong cc
cha dng dy bng vng buc 5 vng, b vo trong mt
ci t ngc. Ci t ny vo mt ci khun bng v ly
dy vng ct li. Ngha rng: o Pht.

Rng y v o kim thng.

Bch Cu K Ng

Kim Thoa
kim: vng, Thoa: trm.

Trn o nhc thy mt cnh kim thoa.

Kim Vn Kiu

Kinh Bang
Kinh: sa sang, Bang: nc. Tr nc.

Mun kinh bang cha gp vn hanh thng.

Si vi

Kinh C
Kinh: s hi, C: s.

T sinh kinh c lm nau my ln.

Cung On Ngm Khc

Kinh D
Kinh: s hi, D: l lng. Ngc nhin v ly lm l.

Thnh t kinh d xit bao.

Hnh Thc Ca

Kinh Dch
Kinh: sch, Dch: thay i. Quyn sch tng s dng
v vic bi ton v ni v l hc gii thch l bin ha trong
tri t. Nguyn vua Phc Hy t ra tm qu tc bt qui.
c Khng T gii thch cc qu y thnh Kinh Dch.

n nhun Kinh Dch my nm.

Lc Vn Tin

Kinh a
Kinh: s hi, a: t. Do kinh thin ng i rt ngn
li. Lm kinh hi tri hay lay ng t. Nhng vic rt to tt
nguy bin.

Nhng iu kinh a gn xy ra.

Th C

Kinh Hong
Kinh: s hi, Hong: s.

M con xit ni kinh hong.

Nh Mai

Kinh Hn
Kinh: s hi, Hn: linh hn.

Tin ng nghe ni kinh hn.

Th C

Kinh Hun
Kinh: sch, Hun: li dy. Nhng li dy trong sch.

Lc cc by hng su, rnh rnh kinh hun chng sai.

Nguyn Cng Tr

Kinh K
Kinh: th mt nc, K: ch t ca vua. Sau dng
ch t gn kinh .

Gia ng li gp ngi ra kinh k.

Lc Vn Tin

Kinh Kha
Tn mt ngha s i Chin Quc. Kinh Kha nguyn tn
Khnh Phong, lm ngh bun bn Chu Phng, b binh
nc S tn ph, trn qua ng nc V, sau lnh qua
nc Yn, i tn l Kinh Kha. Tn sp em qun n uy

hip nc Yn. Thi t nc y mi nh n Kinh Kha,

lp mu git vua Tn trnh tai ha cho nc Yn. Kinh
Kha, t gi nc Yn, qua sng Dch hy vo nc Tn,
ly c dng ci u ca Phn K v bn nc Yn
c vua Tn tip kin. Khng ng lc Kinh Kha rt
li gm du trong bn m vua Tn. Vua Tn
thot c v tri li Kinh Kha b m cht gia cung
in nh Tn.

Kinh Kha mt i khng tr li.

Th C
Bng la sng dch, thy tan cung Tn.
Hoi C Khc

Kinh Lun
Kinh: trong vic dt chia ra tng mi t gi l kinh,
Lun: so nhng vic mi t cho bng gp li vi nhau.
Ngha bng: sp t sa sang vic chnh tr trong nc.

L H Tn Hin kinh lun gm ti.

Kim Vn Kiu

Kinh Quyn
Kinh: o dng khi thng, Quyn: o dng khi bin
c cu: x thng chp kinh, ng bin tng quyn.
cnh thng gi o thng, gp bin. Pha theo tnh th
m i ph, khng nn bo bo cu n.

D hay s liu kinh quyn gip nhau.

Lc Vn Tin

Kihn Quc
Kinh: sa sang, Quc: nc. Sa tr vic nc.

Tc gan kinh quc ch xem.

Nh Mai

Kinh San
Tn ni. Bin ha c ngc phc Kinh Sn.

Chn non kinh du v ngc m lm, th di tri u

chng giang san, v ca c rm lau cng mt mt.
Tn Cung N On Bi Cng

Kinh S
Kinh: to ln, S: ng c. Kinh s: ch vua , ni to
ln v dn chng ng c.

Kinh s ngn dm bng thng qua.

Lc Vn Tin

Kinh S
Kinh: sch, dng ch chung 5 quyn sch ng kinh
tc l Thi, Th, Dch, L, Xun- Thu, S: truyn c ca
nc bn Tu. Ngha rng: Sch ngi xa dng hc
m thi c.

Nm xe kinh s mt tay v vi.

Cao B Nh

Kinh Tm
Kinh: s hi, Tm: lng.

Kinh tm ai chng np oai.

Th C

Kinh T
Do 4 ch: Kihn th t dn rt ngn li. Kinh: sa sang,
Th: i, T: gip, Dn: dn chng. Tng S: Ly vn
chng tit hnh hn i, li cn ly o c "Kinh
t" lm nhim v ca mnh. Sa sang gip .

Phi hm h ra ti kinh t.
Nguyn Cng Tr

Kinh Thnh
Kinh: kinh s, Thnh: tng bao bc quanh.

Kinh thnh tp np vo ra.

Th C

Kinh Thi
Tn mt b sch gm c nhng cu ca dao, nhng bi
ht triu v i nh Thng, nh Chu bn Trung Quc.
Nguyn c thy 3000 bi , c Khng T chn lc, chnh
n li cn 300 bi. Thi tam bch, nht ngn di t chi, t v
t tc Kinh Thi c 300 cu , dng mt li ni bao trm
tt c l ng ngh by.

Kinh Thin

Kinh: s hi, Thin: tri. Lm nhng vic ln lao n

ni long tri tc kinh thin l t tc ng a.

Lm cho ng a kinh thin ng ng.

Kim Vn Kiu

Kinh Th
Tn mt b sch c Khng T su tm chp li
cc php tc, nhng li rn dy, nhng mnh lnhca vua
v.v..., t Nghiu Thun xung n ng Chut 2337- 711
trc Ty lch.

Kinh Trung Hu Thuyt

Kinh: sch, Trung: trong, Hu: c, Thuyt: ni. Sch
Kinh Thi c ni rng: Kinh y tc sch Kinh Thi.

Kinh trung hu thuyt, nhng ch th ng.

Si Vi

Knh Ngc
Knh: loi c voi, Ngc: c su. Hai loi c to ln hung
tn b. Ngha bng: bn gic cp.

y sng knh ngc, cht ng gip binh.

Kim Vn Kiu

Knh Ngh
Knh: C voi, Ngh: loi c knh, con c gi l ngh.

Knh ngh vui th knh ngh, tp tm th li vui b tp

tm.

Ca Dao

Knh Thin
Knh: chng, Thin: tri. S T: Tri c 8 ct chng.
Ngha bng: trng nhm mt cng vic ln lao.

Knh thin mt ct gi tay chng.

Th C

K
Non. Tc ni K Lin. Hoc Kh Bnh nh tan r
Hung n ni K Lin. n khi Hoc Kh vBnh mt, vua
bo p m Hoc ging hnh ni K Lin.

Non K qunh qu trng soi.

Chinh Ph Ngm

K
Non. Tc ni K Lin. Hoc Kh Bnh nh tan r
Hung n ni K Lin. n khi Hoc Kh vBnh mt, vua
bo p m Hoc ging hnh ni K Lin.

Non K qunh qu trng soi.

Chinh Ph Ngm

K Anh Hi
K: nhng ngi gi trn 60 tui, Anh: ci g tt p
nht trong loi hoa c, hoc ti tr hn ngi, Hi: ni
nhiu ngi nhm hp cng chung eo ui mt mc
ch.

Tn mt ci hi Lc Dng. Vn Ngn Bc, i Tng,

tin s lm quan n chc Thi S. Lc v tri s lm nh
Lc Dng, K Anh hi dng lm ni hi hp ngm vnh,
trt chen chn v hi Lc.

K B
ng t ngh lm thuc Trung Quc. Hong bo
K B by ra phng php lm thuc.

Rng xa Hong , Hin, K tc K B.

Bch Cu K Ng

K Bi
K: c, Bi: ci th hoc ci bng.

Rui mau lnh tin k bi.

Nh Mai

K t
K: c, t: ci nn cao. Nn cm c.

Hong thnh trm trm, k i cao cao.

Nh Mai

K Yn K Phc
K: cu, Yn: an, Phc: phc. Cu c yn n v
c phc lnh.

Li c tha k yn, k phc.

Lc Sc Tranh Cng

K K
K: ging nga thun mt sc xanh m, K: ging
nga chy c nghn dm. Ni chung li: k kl ging
nga hay c. Quc sch: k k thnh trng chi thi, nht
nht nhi tr thin l tc nga k nga k lc tr mnh, mt
ngy chy c nghn dm. Ngha bng: ngi ti gii.

Dm xa xi, Si yu k k rui rong.

Si Vi

K Ln
Tn mt trong nhng 4 con th linh thing. Long, ln,
qui, phng. Tng truyn k ln ging con hu, ui tru,
v nga, khng n sinh vt, tc gi l con th c nhn.

Thy hoch bt qui c k ln ra.

Ht C

K Ng
K: l lng, Ng: gp g. Cuc gp g tnh c ch
khng hn trc.

Nh ni k ng vi di chn i.
Kim Vn Kiu

K Ng Nan Cu
K ng, xem ch ny. Nan: kh, Cu: tm.

nh rng k ng nan cu .
Bch Cu K Ng

K X
K: c, X: mt th c. Ta thng gi l c x.

Bng k x gi ngoi quan i.

Th C

K Ch
K: Gh chp, ghi nh, Ch: ghi. Dn d cho ghi nh.

My li k ch inh ninh.
Kim Vn Kiu

K Danh
K: ghi bng bt, Danh: tn.

K danh chng khng hp on.

Hnh Thc Ca

K Sinh
K: gi, Sinh: sng. Cuc i sng nh vo k khc.

Bng n t nguyt gi mi k sinh.

Cung On Ngm Khc

K Vng
K: , vng: qua. Vic qua. Khng phu t: K vng
bt cu. Vic qua khng bt li.

Tnh gic mng ngm cu k vng.

T Tnh Khc

K H Nan H
K: ci, H: cp, Nan: kh, H: xung. trt ci cp
ri khi xung khng khi b cp hi. Dng v vic g
trt lm th phi lm cho n k cng ch khng th dng
li na chng c. Ta thng gi l "Th ci h" hay
"Th ci cp".

K Lp
K: l cng tng nh ngi cht, Lp: t l. i
nh n gi l Thanh T, i nh Chu: i lp, i nh
Hn: Lp. L t ny thng vo cui nm nn thng chp
gi l lp.

Li n k k lp tin sanh.
Lc Sc Tranh Cng

K
Tn mt nc b nh i XunThu, b nc S dit.
Tng truyn xa c ngi nc K lo tri sp, khng
bit nng ta u n ni b c n ung. C k gii
thch cho y bit rng: tri ch l tinh kh t li, lm sao m
sp c! Ngi nc K ni: nu tri ch l tinh kh, th
cn mt tri, mt trng, cc sao li khng rt xung ?
Ngi kia li gii thch: Mt trng mt tri v sao cng ch
l tinh kh t li, v nu c sp cng khng lm ta thng
tch c. Ngi K nghe ni th ht lo.

t nh K vn hp hy s tri sp mi.
Si Vi

K Nin
K: ghi, Nin: nm.

Lch va mi k nin.
i Nam Quc S

K Nguyn
K: ghi, Nguyn: u. Bn Tu v bn ta, mi ng ln
ngi, ly nm u lm k nguyn.

Nhn Tng nin hiu m u k nguyn.

Th C

K Xng
Tn mt tay thin x thi c. Ban u hc bn vi Phi
V, V bo: Trc tin phi tp trung nhy mt. Xng tp
lun hai nm nh vy. Sau ly n chiu vo mt cng
vn khng nhp nhy. Phi V li dy tip. Phi hc nhn, vt
nh cng nh vt ln. K Xng ly si t treo con rn ln
ri ng nhn. Trong mt tun nh vy, con rn ln dn. Ba
nm tp nhn, con rn ln bng ci bnh xe, cn nhng vt
khc ln nh g nh ni. K Xng ly cung bn mt pht
trng vo tim con rn, cn si t vn khng t.

Kh
Khch Du
Khch: khch, Du: chi. Khch i chi.

Khch du bng c mt ngi.

Kim Vn Kiu

Khch Hung
Khch: khch, qu ngi, Hung: tnh cnh.

V trong khch hung l hoi.

Hoa Tin

Khai ao
Khai: m, ao: dao. Trong mt cc x t nhiu ngi,
lt dao chm xung rc tin c gi l khai ao.

Lnh trn truyn xung khai ao.

Kim Vn Kiu

Khai Phong
Khai: m, Phong: nim. M mt vt g nim li.

Khai phong mi t s c.
Lc Vn Tin

Khai Tng
Khai: m ra, Tng: chn. Chn ri, o ln chn li
ch t khc tt hn.

Mai cng khai tng n tun.

Nh Mai

Khai Thin
Khai: m, Thin: tri. Bt cu lc tri t mi gy
dng.

T tha khai thin c ta.

Th C

Khi Ca
Khi: ht mng thng trn, Ca: bi ht.

Dp tan gic mnh, khi ca hi tro.

Lc Vn Tin

Khi Hnh
Khi: m, Hnh: i. Bt u i.

Am m nga gc, xe chin khi hnh.

Hoa Tin

Khi Hon
Khi: ht mng thng trn, Hon: v. Thng trn ko
qun v.

Thnh thi yn khu chn n khi hon.

Hoa Tin

Khn Trc

Khn: xem, Trc: cy trc. Mt ng s i Phu trng trc

rt p. Vng T T mun xem, lin i xe thng n
di hng trc, ngm nga giy lu. Ch nhn sa son
mi vo nh nhng T T khng nhn li, xem trc xong i
thng. Vng Duy c cu: Khn trc h tu vn ch nhn.
Xem trc cn g hi ch nhn.

Khanh Tng
Khanh: mt chc quan. Bn Tu v thi Tam i c:
Thng khanh, Trung khanh, h khanh, n Tn, Hn chia
ra lm Cu Khanh, i Bc Ngy di chc Chnh khanh
c Thiu khanh, v.v....Tng: ng quan ln nht trong hng
b quan, gip vua trng coi vic nc.

Ai cng hu, ai khanh tng, trong trn ai ai d bit ai?

Cu i C

Khao Binh
Khao: ly tru b thng cho qun lnh n, Binh:
qun lnh.

Tic by thng tng khao binh.

Kim Vn Kiu

Khc Chu Cu Kim

Khc: ly vt nhn gch thnh hnh thnh ch, Chu: ,
Cu: tm, Kim: ci gm. L th Xun Thu: C ngi
nc i ngang qua sng, thanh khim trn tay ri xung
nc. Anh ta mi nh du vo thuyn v bo rng: "y

l ch thanh kim ca ta rt". Thuyn ngng li cho ngi

xung ln nhng chng thy kim u v thuyn th i n
ti m kim th mt ch. Ngha bng: Kh di v cu
chp.

Khc Hc Loi Vu
Khc: chm tr, Hc: chim hc, Loi: ging, V: chim
v. Chim tr con chim hc, khng ging hn chim hc li
ging chim v. Hc th chim ging nh chim nhn, cng
gi l thin nga. Cn c ngha l ci ch nhm m
bn, V ging chim thu6Cung an loi du cm, chim hay
li nc, c di hnh ging chic thuyn. Trong bc th ca
M Vin khuyn rn cc con chu c cu: Ta mun cc
chu, mi khi nghe ni n nhng li lm ca k khc nh
nghe ni n tn cha m, tai c th nghe, nhng ming
khng c ni. B Cao ngi n hu, thn trng ,
khuyn cc ngi bt chc, Qu Lng ho hip hiu
ngha nhng cc ngi khng nn bt chc. V bt
chc B Cao nu khng c cng cn c th thnh mt
k s knh cn, c th gi l khc chim hc khng ging
cng ging chim v. Bt chc Qu Lng m khng
c s tr nn k khing bc trong thin h, c th gi l
v cp khng ging tr li v ch. Do cu: Ha h bt
thnh phn loi cu d tc Ha: v, H: cp, Bt: chng,
thnh: nn, phn: tr li, Loi: ging, cu: ch.

Khc K
Khc: nghim, K: thi hn nh c. Thi k c hn

rt nghim.

L tin, binh hu, khc k tp cng.

Kim Vn Kiu

Khc Lu
Khc: chm khc, Lu: thm ra ngoi. Ngy xa ngi
ta dng mt ci bnh bng ng, trong c mt ci th
khc tng chia thi gian. Bnh ng y nc, y
bnh c xoi l. Nc thm ra ngoi c vi ln, v ngi ta
ch nhn vo th xem gi.

m khuya khc lu, canh tn.

Kim Vn Kiu

Khm Ban
Khm: knh. Li tn xng, dng cho bc trn nht l
ng ni v vua. Ban: cho.

Khm ban Sc Ch n ri rnh rnh.

Kim Vn Kiu

Khm Lim
Khm: th vi bc thy ngi cht trc khi em i
chn, Lim: th vi bc thy ngi cht. Lp trong gi l
lim, lp ngoi gi l khm.

Khm lim chng qun chi xu tt.

Yn

Khm Nhc

H L, i tng nh Tng 998- 1023 ngi rt m

o Pht. Gic Khit an vy thnh Thin Hng m vn
cn ng ca tu trai nn b ch bt.

Khit an vy ph trong ngoi, Khm Nhc cn tu

trai mi mi.
Si Vi

Khm Tr
Khm: mn, Tr: mn. Kinh Thi: Bo khm d tr. m
chn v mn. Ngha bng: v chng.

Khch v nh c bn khm tr.

Ht Ni

Khn Cu
Khn: lng thnh, Cu: xin mt iu g . Thnh tm
cu xin mt vic g.

Ht li th phc khu cu.

Kim Vn Kiu

Khp Trng
Khp: khc m nc mt rn ra ch khng thnh
ting, Trng: gy. Hn B Du i Hn phm li, m ly
gy nh. B Du khc. B m hi: my ln trc ta nh
sao khng khc m ln ny li khc? B Du tha, cc ln
trc m nh mnh, con bit sc m cn khe, nay m
nh yu tay, con bit sc m suy, nn con bun, con
khc.

Kht T
Kht: xin, Tr: li. Li ku xin.

Kht t tm lnh Vng ng v nh.

Kim Vn Kiu

Kht Xo
Kht: xin, Xo: kho. Kinh S Tu thi k: m Tht
tch ph n Trung Hoa thng c tc kht xo ly ch ng
sc ri mn nh trng xu kim by l. Ai xu c l
kho. By hoa qu gia sn, nu m c nhn ging
ln hoa qu tc c gi l kho. Gia tra hm mng 7
thng 7 t mt ci chn ra gia tri ri th mt cy kim
cch th no cho kim nm trn mt nc. Ai lm c nh
vy th gi l kho.

Khu u
Khu: ci p u xung, u: u. Mt c ch qu l
php ngy xa.

t gm, ci gip, trc sn khu i.

Kim Vn Kiu

Khu Qun
Khu: h ca Khu Tun, Qun: ting dng gi nhau,
con gi cha m, v chng gi nhau, con chu gi ng b,
ngi trn gi ngi di, ngi cha thnh t gi
ngi thnh t ri. Khu Qun: ch dng ch Khu

Tun. Khu Tun ngi Xng Bnh i ng Hn, hc

thc uyn bc, hnh kim c ngi i tn trng. Lm
Thi th Dnh Chu v Nh Nam, khu lo vic sa sang
trng hc, dy d con em. Dnh chu trm cp ni
ln. Khu Tun theo vua Quan V dp lon. Gic yn,
dn chng yu cu lu Khu Tun li mt nm Trng
X, huyn l ca Dnh Chu dy d trm h. Vua Quan
V bng lng.

Thy tnh Trng X lu chng khu Qun.

Nh Mai

Khu T
Khu: xem ch khu u, T: cm n.

Hai bn khu t sn phong ra v.

Hoa Tin

Khu Th
Khu: gic, Th: k cu ch. Ngi m mnh gi s
on ght rt lu trong lng.

No hay hn cu ha ra khu th.

i Nam Quc S

Kh Hu
Kh: ch tm u hip cng nhau, Hu: bn b. Bn
b tng c vi nhau.

Ly tnh kh hu lin bi gii khuyn.

Bch Cu K Ng

Kh Ngh
Kh: nh ch Kh hu, Ngh: tnh giao kt vi nhau.

Tnh kh ngh, ngha giao du.

Nh Mai

Khi Khu
ng ni g gh. Ngha bng: Gian nan khn cng.
S k: khi khu cng quc chi gian. Gp bui gian nan
ni cng quc.

ng th gt r khi khu.
Cung On Ngm Khc

Khi Qun
khi: gt, la di, Qun: vua. Khinh ln vua.

Khi qun ti y nn.

Nh Mai

Kh Sinh
Kh: hi, Sinh: sng. Dng ngc ch: Sinh kh.

Hy cn im m kh sinh l i.
Nh Mai

Kh Tng
Ci kh khi c ng ca con ngi.

ti kh tng li xu tinh thn.

Lc Vn Tin

Kh Thing
Do ch: T kh. Ci khng kh tt p ca non sng t
nc chung c li sanh ra nhng anh hng ho kit.

Kh thing c li h lng mt nh.

Hoa Tin

Kh Hnh
Kh: bt u lm mt vic g, Hnh: i.

Kh hnh nh nht k.
Nh Mai

Kh Phng ng Giao
Kh: tr dy, Phng: chim phng, ng: bay ln, Giao:
mt loi ging nh rng. Khi con phng bay ln lng p
rc r, khi con giao bay ln sc vy p . Ngha bng:
Dng t nhng ci g hoa m. Nht l v vn chng.

Vn kh phng ng giao.
Lc Vn Tin

Kh Thn
Kh: tr dy, Thn: thn th. Bt u i.

dn d gia s bt u kh thn.
Nh Mai

Khch Ngang

Khch: dng nc b chn li m vt ln, Ngang: ct

cao ln. Ngha bng: Nghe hoc thy iu g cm ng,
kch thch lin bng dy.

Thot ngi, thot ni mun phn khch ngang.

i Nam Quc S

Khin Ngu
Khin: ko. Dt, ngu: tru. Tn mt ngi sao hoc mt
nhn vt truyn thuyt.

Khin Ngu Chc N m Tht tch.

Th C

Khin Hng
Khin: lm cho khuy tc tiu khin, Hng: ci th v
cm c lng ngi. Hng th. Lm cho ngi ta tiu
khin v hng th.

Gic lng khch tha hng tnh khin hng.

Ht Ni

Khin Tnh
Khin: lm cho khuy kha, tnh: tnh tnh.

Khin tnh my chn thung dung.

Hoa Tin

Khit
H T th, ti hin i vua Thun, tng truyn b m
n trng chim huyn iu sanh ra ng. Lm quan t , c

cng dy d dn chng.

Cha snh cha ng Ngu, ti v ti Tc Khit.

Si Vi

Khit an
Tn r pha ty Bc Trung Hoa, tng nh nhau vi
L Khm Nhc.

Khit an vy ph trong ngoi, khm Nhc vn tu

trai mi mi.
Si Vi

Khinh Mn
Khinh: khinh b, Mn: ngo mn.

Quyn thn khinh mn dng ny.

Hnh Thc Ca

Khinh Ti
Khinh: nh, khinh b, Ti: tin ca,

M lng trng ngha khinh ti xit bao.

Kim Vn Kiu

Khinh Trng
Khinh: nh, Trng: nng.

Bit iu khinh trng, bit li phi chng.

Kim Vn Kiu

Khoa Bng
Khoa: khoa thi, Bng: bng tn ngi thi .

i i khoa bng xut thn.

Cao B Nh

Khoa Danh
Khoa: khoa thi, Danh: tn.

Phc nh rng r khoa danh.

Th C

Khoa Gip
Khoa: khoa thi, Gip: thi u gip bng v nh thi hi
u tin s, thi hng u c nhn.

Mnh giy lm nn khoa gap bng.

Yn

Khoa Mc
Khoa: k thi, Mc: mt, bn chp tn nhng khoa thi.
i nh ng t ra cc khoa thi tuyn nhng ngi
t ti, minh kinh, tn s, tun s, minh php, minh t, minh
ton v.v... c thy c hn 50 khoa thi, nhng ngi gi
l khoa mc.

Khoa mc triu nh m rng thay.

Th C

Khoa Ph
Ngi i Thng c khng bit lng sc mnh, ui

theo bng mt tri, n Dng cc thi v kht nc qu

m cht, b ci gy nm bn cnh. Gy ny nh xng tht
ca Khoa Ph thm vo nn bin thnh khu rng. Theo
sch Sn hi kinh th Khoa ph l mt con thn th.

Khoa Trng
Khoa: k thi, Trng: ni thi.

Gm xem s h khoa trng cn xa.

Lc Vn Tin

Kha Li Gim Danh

Do cu: Li ta danh cng. Danh li thng b buc
ngi i cng nh kha gim tri buc con nga vy.

Ngn nh k tham b kha li, qun bao ngi mang ci

gim danh.
Cao B Qut

Khoi Ch
Khoi: thch th, vui v, Ch: mun lm mt vic g
trong ly lm thch th.

K xem khoi ch, ngi go tht thanh.

Quan m Th Knh

Khoan D n Nhu
Khoan: lng rng ri, D: giu c y , n nhu:
ha nh mm mi. Sa sang cho tm lng lng
rng ri di do, ha nh m i.

ngoi tu cho khoan d n nhu.

Si Vi

Khoan Gin
Khoan: rng ri, Gin: s lc. Rng ri khng bp
cht.

V dn khoan gin bn t thu.

L Thnh Tng

Khoan X
Khoan: rng ri, X: tha ti.

Sau nh khoan x ln ln cng tha.

Hnh Thc Ca

Khong D
khong: rng, D: ng ni. Cnh ng rng ri.

Ci mc tht trng min khong d.

B Huyn Thanh Quan

Khc Mng
Do in Mnh Tng. Tng ngi i Tam Quc t
Giang H, th m rt c hiu. M mun n mng, tri mu
ng rt qu nn khng c. Mnh Tng vo rng than khc
trc nhng lm tre, mng t nhin xut hin. Tng lm
quan gi c p v cho m, b m gi tr li v bo: Con
lm quan coi v c, nay con gi c p v cho m nh th
khng s mang ting hay sao?. V sau Mnh Tng lm

quan n chc T Khng.

Suy ngi nm gi khc mng.

Lc Vn Tin

Khi Lang
Do ch: Lang yn. Phn ca con ch si t ln thnh
khi, th khi ny thng ln thng mt mch trn tri,
khng b gi nh bt i. Khi no c gic ngi ta t khi
lang bo hiu. Ngha bng: c gic.

Khi lang bi nga tung honh.

Nh Mai

Khi La
Do ch: Phong ha. Phong: ngn la t ra hiu
cho nhau. Ngy xa, nhng ngi i th, thng hay p
nhng ci i cao, trn i cht c kh. Lc no c gic
n, t nhng c kh y bo hiu, Ha: la. Ph:
Phong ha lin quan nguyt. Khi la lun ba thng. Ngha
bng: gic gi.

Gp cn khi la kh b thot thn.

Th C

Kh Hi
Kh: cc kh, Hi: b. Ch Pht dng v cnh ht
sc cc kh. Lng nghing kinh: Xut kh hi. Thot ra
khi b kh.

Kh hi mnh mng sng ngp tri.

Th C

Kh Hnh
Kh: cc kh, Hnh: lm. Trong cc tn gio c phi
gi l phi kh hnh, nh Pht giaoco1 phi B l mn.
C c gio c kh phi, iu ct yu l khc kh thn th
v linh hn mnh, lm nhng iu cc kh m k khc
khng lm c, c nhiu khi n b c sinh mng mnh
na.

Hay l kh hnh tng c.

Hnh Thc Ca

Kh Hnh
Kh: kh s, Hnh: hnh pht. Hnh pht ht sc au n
cc kh.

Php u c php kh hnh cht tay?

Th C

Kh Nhc K
Kh: au n, Nhc: tht, K: mu k. Mt mu k thi
hnh bng cch lm sao au n xc tht. Nh sai mt
ngi sang phe ch lm ni ng th trc tin ta nh p
ngi y tn nhn hoc cht ct tay, ct chn, v.v...Ngi
y gi v on gin b ta sang gip ch, ch tng tht
khng nghi ng g v ngi kia nhn dng mu mo
ph ch. i Tam Quc Chu Du dng kh nhc k
nh Hong Ci. Hong Ci chy sang u hng To Tho

v ch c hi thun tin lm ni ng cho Chu Du t

To Tho.

Kh Tn Cam Lai
Kh: ng, Tn: ht, Cam: ngt, Lai: n. Ngha bng:
Ht sc cc kh n sung sng.

Hay l kh tn n ngy cam lai.

Kim Vn Kiu

Khc Hi
Khc: bo ngc, Hi: lm iu hi tri vi li.

Lm cho khc hi chng qua v tin.

Kim Vn Kiu

Khc Qu
Khc: khc, Qu: con qu. Lm cho qu cng phi khc.

Lm cho khc qu kinh thn mc ra.

Kim Vn Kiu

Khi Khoa
Khi: u, khoa: thi.

Khi khoa trng ngy ry.

Khi Ng
To ln v p .

Khi ng v mt, ai cn dn nh.

Nh Mai

Khi Nguyn
Khi: u, Nguyn: u. Ngi u thi hi.

Khi nguyn nh quyt khoa sau ny.

Phan Trn

Khi Tinh
Ngi sao th nht trong chm sao bc u ch v vn
chng.

khi tinh rng, t vi thm la.

Lc Vn Tin

Khi Tnh
Tnh c li thnh khi. Tnh s chp. Mt ngi con gi
tht tnh m cht v ngi yu khng tr v ng hn. Lc
ha tng xong, ngi ta thy c mt khi rt cng, la
khng th no thiu hy c, v dng ba nh cng
khng v, nn mi gi l khi tnh, hnh ging nh vin
ngc. Lc ngi tnh tr v nghe thut chuyn, cm khi y
ln xem v khc nc n. Nc mt ri xung c mnh lc
lm cho khi tnh tan ra tng mnh. Cn c tch: Trng
Chi, mt ngi thuyn chi c ging ht rt hay. M Nng
con quan T Tng, nghe ging ht lin phi lng anh
thuyn chi. Bnh tng t mi ngy mt tm trng, thuc
thang khng cha c, duy mi khi nghe ting ht th
bnh li thuyn gim t nhiu. Quan T tng cho i

Trng Chi n. M Nng trng thy anh thuyn chi mt

my qu xu x, lin tnh mng v bnh tng t lnh hn.
Nhng t khi trng thy M Nng, Trng Chi li m ra
say m con quan T tng, tr v bnh tng t pht ln,
thuc thang khng cha khi ri mt. Lc ci tng ngi ta
thy trong hm Trng Chi mt khi trn nh vin ngc lin
mnh danh l khi tnh. em vin ngc y tc thnh ci
chn, mi khi rt nc vo, lin hin ra hnh mt ngi
thuyn chi ngi cu c. Lc cm chn ln xem thy th, M
Nng cm mi tnh ca Trng Chi lin khc nc n.
Nc mt chy xung lm ci chn v tan tng mnh.

Khi tnh mang xung tuyn i cha tan.

Kim Vn Kiu

Khn
Tn mt qu trong bt qui, thuc phng ty nam.

Hi long mhp th chuyn khn.

Trinh Th

Khn Tam
Khn: tn mt qu trong kinh dch, Tam: ba. Qu khn
ho tam, tng trng v vua.

Khn tam dnh vy trong mun vic.

Th i L

Khng
chng c g c. Theo l thuyt ca Pht th ht thy mun

vt trong v tr u c gc "khng" m ra. Ca khng:

ca Pht.

Ca khng nh gi ci xun tn.

Th C

Khng Minh
H Gia Ct, tn Lng, t l Khng Minh, i Tam
quc. Trc n Nam Dng, ti Nga Long cng,
cng v th m Gia Ct Lng cn gi l Ngo Long, sau
Lu B rc v lm qun s. Lng hc rng ti cao, mu
k khng ai snh kp. Nhng tic khng gp thi li mt
sm thnh th khng thu c ton th t ai v cho
Lu B.

Chn tro my nh Khng Minh xem sch.

Ph Thuc Thin

Khng T
Ngui i nh Chu, nc L , c tn knh lm
thnh nhn. c Khng T tn Khu, t Trng Ny, ng t
ca Nho gio. Ngi sanh ngy 27 thng 8 nm canh tut
445 trc K nguyn, con Thc Lng Ngt v b Nhan
th. Tng lm quan nc L, bt c ch i chu du cc
nc, trong lc i ng ng gp nhiu iu hon nn.
Ngi son li Lc Kinh, Kinh thi, Kinh th, ph bnh Kinh
dch, nh Kinh l. Kinh nhc, lm Kinh Xun Thu v Lc
Ngh: L, Nhc, X, Ng, Th, S. o Ngi dy c 8 tn
ch: Hiu, , Trung,Th, Tu, T, Tr, Bnh. Hc tr ca Ngi
ng n 3000 ngi. Ngi mt nm 373 trc k nguyn,

th 73 tui.

Thng c Khng T thnh nn thnh, hy ghe

phen hon nn.
Si Vi
.
c Khng T c dy rng: "Ngi qun t c 3 iu s:
s tri, s ng Thnh nhn, s li ni c Thnh nhn".

Khng Phu T nhng dy ba iu s.

Si Vi

Khng Tc
Con cng.

Ka nh khngg tc vn nh ai bng.
Hoa iu Tranh Nng

Khc Hm
khc: cong, Hm: mi hin di ca.

Hng khc hm, dy hi lan.

Hoa Tin

Khc Knh
Khc: cong, Knh: con ng nh. Con ng nh quanh
co.

Dt ng khc knh, qua chm tn xun.

Hoa Tin

Khu

Tn mt th ngc thng dng lm ci ht. C khi dng

theo ngha chu ngc.

Ny ti nh ngc phun khu.

Hoa Tin

Khu
Tn mt th ngc thng dng lm ci ht. C khi dng
theo ngha chu ngc.

Ny ti nh ngc phun khu.

Hoa Tin

Khu Cc
Ca nh trong cung. Ch n b con gi, nn n b
con gi cng gi l khu cc. Tng s: Ng vn tirnh n
bt xut khu cc, kim ng b khu ch th, h din mc
ng thi ng. Ta nghe trinh n khn gra khi khu
cc, nay b ui n y, cn mt mi no m vo nh
th na!.

Ny trong khu cc u m n y?.

Kim Vn Kiu

Khu Chng
Tn hai th ngc, ngc khu v ngc chng.

Rc bi trn im vt khu chng.

T Tnh Khc

Khu Khn

khu: cu nh trong cung hoc trong nh, Khn: ca

bung. Ch n b con gi .

M ngi khu khn nhng say v g?.

Hoa Tin

Khu Ly
Khu: la ra, Ly: xa cch.

Khu ly mi bit tn toan nhng ny.

Chinh Ph Ngm

Khu Mn
Khu: ca nh trong cung hoc trong bung, Mn: ca.
Ch n b con gi .

Khu mn phn gi vic g ti y.

Lc Vn Tin

Khu Nghi
Khu: ca nh trong cung hoc ca bung nh trong,
ni n b con gi , Nghi: nghi dung, dng dp b ngoi.
Nghi dung ca ngi n b con gi.

Khu nghi mi v oan trang.

Th C

Khu Phng
Khu: ca nh trong cung hac ca bung nh trong,
Phng: bung.

Cht au n khu phng gi l.

Cao B Nh

Khu Ph
Khu: xem khu nghi. Khu phng,Ph: ngi n b.
Ngi n b, c khi dng ch ngi v.

Ka lo thn, khu ph nh thng.

Chinh Ph Ngm

Khu T
Khu: xem cc ch Khu trn, T: p. C ngi con
gi h T Kin an, c trc tc tp sch khu t hai
quyn. Nn v sau n b gii v vn hc th gi l khu t.

Xa nay khu t my ngi.

Th C

Khu Trin
Khu: tn mt trong 28 ngi sao nh thp bt t, ch v
vn chng, Trin: ng i ca cc hnh tinh.

khu trin bui c bui khng.

Chinh Ph Ngm

Khuy Du
Khuy: nhn trm, Du: k ca. Nhn vo l h, k vch
tha c m hnh ng. o Khng truyn: kp n khi
c b chu y, chim c min thng lu, cm binh
mnh, c ch khuy du, c lng tham, rnh m nhn trm,
nhng cha hnh ng.

Bu thing li gian thn khuy u.

i Nam Quc S

Khuyn Gii
Khuyn: khuyn, Gii: ci, lm cho mt iu hn gin,
on khch.

Phu nhn khuyn gii thp cao.

Nh Mai

Khuyn Ha
Ch Pht. Thy tu i xin tin nhng k m o. Thch th
yu gim: khuyn ha c ti, ngh to Pht tng. Khuyn
ha c ca, ngh lm tng Pht.

Ti i khuyn ha ngy go rau.

Lc Vn Tin

Khuyn M
Khuyn: ch, M: nga. Li t h mnh ca b ti xng
vi vua, t trung thnh vi vua nh ch nga trung thnh
vi ch. S k: Thn thit bt thng khuyn m chi tm.
Tm lng ch nga ca k b ti ny tht khng sao k
xit. C khi hai ch khuyn m dng ni v tui tc ca
mnh. Ni mt cch khim nhng. Khuyn m chi tu tht
thp lc, ngha l: Tui ca khuyn m ny 76 ri.

Gii c lng khuyn m l vinh.

T Tnh Khc

Khuyn Nhung
Tn mt dn tc pha bc nc Tu. Vua U Vng
say m Bao T, ph b Khng Hu v thi t l Nghi
Cu. Thn ph b Khng Hu l Thn Hu mun mn
sc r Khuyn Nhung benh vc Thi t. Khng ng
Khuyn Nhung nh git U Vng, chim Bao T, v vt
tin ca, Thn Hu phi cu cu vi Ch Hu mi tr
c r Khuyn Nhung.

Lc khuyn Nhung ph phch nh Chu, Si gin g Thn

Hu tht k.
Si Vi

Khuyn ng
Khuyn: ch, ng: chim ng, mt ging chim n tht,
ngi ta nui i sn. Ngha bng: Nhhng k ti t.

Khuyn ng cn ngha vng, Yt Kiu d Tng hai

chng cng gh.
i Nam Quc S

Khuynh Thnh
Khuynh: nghing, Thnh: thnh tr. Do cu: Khuynh quc
khuynh thnh tc nghing thnh nc. L Din Nin c
bi th: bc phng hu giai nhn, t c nhi c lp, nht
c khuynh nhn thnh, to c khuynh nhn quc, ninh bt tri,
khuynh thnh d khuynh quc, giai nhn nan ti c.
Phng bc c ngi p, trn i khng ai b kp m vn
ng mt mnh. Nhn qua khin nghing thnh ca ngi,

nhn li khin nghing nc ca ngi. H chng bit

"Nghing thnh" cng "nghing nc" ngi p khng
th no c li c. Ngha bng: ngi rt p.

V thm quc sc khuynh thnh.

N T Ti

Khung Thng
Khung: cao ln, Thng: xanh tri. Cao to v sc xanh.

Nga nhn khng h vi khung thng.

Th C

Khung
tn t, nay thuc tnh Trc L.

khi ni Tng, V, lc Trn, lc khng.

Lc Vn Tin

Khng An
Khng: an vui, An: bnh yn. Li cu chc.

Khng an cu chc my li.

Th C

Khng Cng
Khng: an vui, Cng: mnh. Li cu chc.

Khng cng mng thy gian nan chi ni.

Hnh Thc Ca

Khng Liu
Khng: yn vui, Liu: ri. Sch n Trai Nhn Lm
chp: C mt ngi i thi tnh king c, ch "lc" l vui
khng dm ni n dng ch 'khng' thay th. V ch
lc l vui ng m vi ch lc l rng thi rt. Hm thi xong
bo ngi y t i xem bng. Y tr v tha li vi ch
"T ti khng liu" Y cng bt chc ch khing ch lc
ra ch khng. V sau hai ch khng liu dng ni
thi rt.

Ba khoa ri c theo phng khng liu.

Th C

Khng Qu
khng: gng, Qu: qu.

Khng qu thm cay tnh tui gi.

Th i Trn

Khng Thang
Khng: gng, Thang: nc nng.

Khng thang kp , gi lu tnh dn.

Nh Mai

Khng Thi
Ngi i Hn, cng v Bng th u l ngi hiu
tho. M ng ung nc sng, mc d sng xa hai v
chng vn c gnh nc v, li cn kim c ti lm
gi l mn m thch. Khng Thi li mi cc b gi bn

hng xm n nh chn chuyn tr cho vui lng m.

Bng mt hm, cnh nh chy ra mt dng sui ngt khng
khc g nc sng v ngy no cng c chp. Nh
th m v chng khng cn phi i gnh nc sng v bt
c chp na.

Hn Khng Thi nh cn lo mu.

Nh Thp T Hiu

L
La
hoc gi l N la. Mt th cy leo. Ngha bng: K yu
ui cn phi nng nh k khc.

Bng kiu mong gi thn la.

Hoa Tin

La
La: l, mt th la xa, : hng nhiu sc. Ngha bng:
sang trng.

Tic la m tng bng xn xao.

Hoa iu Tranh Nng

La Thp Cu Ma
Tn mt v thy tu n , sang Trung Quc dch kinh
Pht. Nh cng c y v tu hnh rt chuyn tm nn thnh
c v Pht ln.

Tu cho tinh chuyn l La Thp Cu Ma, tu cho kh no l

Vn Th B Tt.
Si Vi

La Vng
La: li nh chim, Vng: li by th. Ngha bng:
iu ngi ta by ra nh by mnh.

E t khch l ng la vng.
T Tnh Khc

L Bt Vi
Tn mt ph thng i Tn qua bun bn nc
Triu. Lc by gi Trang Tng Vng b gi li lm con
tin t Triu. on Tng Vng th no cng v lm
vua Tn. L Bt Vi giao tnh mt thit li dng ngi thip
c mang cho Tng Vng. Tng Vng v lm vua,
L Bt Vi lm t tng li c phong Vn Tn hu. Ngi
thip sanh con tc l Tn Thy Hong tn Bt Vi lm
Tng Ph v Vi tip tc t thng vi ngi thip c, by
gi l Thi Hu. Vic tit l ra ngoi, Tn Thy Hong nh
tr ti, Bt Vi t st m cht. L Bt Vi trc tc b L th
Xun Thu.

Lc Dng
Kinh i nh Chu bn Tu. S vt k nguyn: V
Hu i ng ra chi vn hoa. Cc th hoa u n,
ring c th mu n khng chu n. V Hu mi y ra
Lc Dng v t hoa mu n Lc Dng tr thnh
mt th hoa p v qu nht Trung Quc.

Sao bng ta Lc Dng.

Hoa iu Tranh Nng

Lc Dng Ch Qu
Lc dng, xem ch ny, Ch: giy, Qu: Him c, gi
cao.
T T mun lm bi ph Tam mi dn nh n Lc

dng . Bn ph 10 nm mi lm xong v rt c gi
tr nn ai cng tranh nhau chp. Gi giy Lc dng v
vy m cao vt ln. Nay dng vo ngha bng ni vic
vn chng truyn b rt rng ri.

Lc iu
Lc: rng, rt, iu: con diu hu. Tng truyn Cao
Bin lc cn tr, thy hai con chim iu bay ngang qua, lin
trng cung bn mt pht trng c hai con ri xung, nn
ngi ng thi gi Bin l Lc iu th ng

Cao Bin l tng lc iu.

i Nam Quc S

Lc Hoa
Lc: rng, Hoa: bng.

Kh b thng sc nc h lc hoa.
Cung On Ngm Khc

Lc Nhn Trm Ng
Lc: rng, Nhn: con chim nhn, Trm: chm, Ng: c.
Trang T: Mao Tng, L C ai trng thy cng phi cho
l p, nhng chim th hong s m bay, c th n mnh
xung di su, hu nai th b chy. Nh vy thy
rng trong v tr ny khng c th sc p no l chn
chnh c.
Y Trang T bo: Ngi th cho l p m th vt th s b
chy, suy lun ra, th i khng c th chn l tuyt i....

K cho p, ngi cho xu, k cho phi ngi cho tri.

Nhng v sau ngi ta li dng my ch trm ng lc
nhn ca tng sc p ca ngi n b.
Trong cung on ly bn ch ny lm ra hai cu th by
ch:

Chm y nc c l ln,
Lng da tri nhn ngn ng xa
Cung On Ngm Khc
Hay:

Nng c mt sc p trm ng lc nhn

Lai
Tc lo lai. Mt nhn vt trong Nh Thp T Hiu ca
Tu. Lo Lai ngi nc S, i ng Chu, th cha m
rt c hiu. 70 tui m cn lm cho cha m vui lng.
ng mc o v, gnh nc chy gia sn gi v trt t
lm tr vui cho cha m. Sn Lai tc l sn Lo Lai
trt b. Ngha bng: con c hiu vi cha m.

Chu con di gi ma sn Lai.

Yn

Lai Sinh
Lai: tr li, Sinh: i sng. Kip sau.

D di cn bit s n lai sinh.

Kim Vn Kiu

Li B

Mt trong 6 b ca cu quan ch. Li, H, L, Binh,

Hnh, Cng. Cng vic quan yu nht ca Li B l b
nhm, cho v hu tr hay thuyn chuyn quan li, v.v...

Con quan Li B tn l Hon Th.

Kim Vn Kiu

Li Nha
Hoc Nha li. Li: thuc li, mt chc quan nh trong
nha, Nha: ni lm vic ca quan.

Ni ri truyn gi li nha.
Nh Mai

Li T
Li: Mt chc quan nh trong cc nha mn, T: lm
nhng iu xu xa.

Bao nhiu li t dn tnh.

Nh Mai

Lam in
Tn mt tri ni huyn Lam in tnh Thim Ty, sn
xut nhiu ngc.

m sao ht ngc Lam iu mi ng.

Kim Vn Kiu

Lam Kiu
Lam: tn con sng, Kiu: cu. Cu bt ngang qua sng
Lam, thuc tnh Thim Ty bn Tu, tng truyn l ni tin

. i nh ng c Bi Hng mt hm tnh c gp Vn
Kiu phu nhn. B bo y t a cho Bi mt bi th:

Nht m qunh tmg bch cnh sanh,

Huyn sng o tn kin Vn Anh.
Lam kiu bn th thn tin kht,
H tt khi khu thng Ngc kinh.
Tc:

Ung c qunh tng trm cnh sanh,

Huyn sng gi thuc, thy Vn Anh.
Lam kiu vn tht ni tin ,
H tt khi khu n Ngc kinh.
Hm sau, i ngang qua mt ci cu tn Lam kiu, Bi
Hng dng li mt ci qun ung nc. B lo ch
qun bo mt ngi con gi em nc ra, trng rt xinh
p. Hi ra th tn nng l Vn Anh, em rut ca Vn Kiu.
Bi Hng hi nng lm v. M nng giao hn: Hin b c
ci ci ngc, nu Bi Hng kim c ci chy ngc em
n b dng m gi thuc th b s g Vn Anh cho. Bi
Hng nh gp tin cho chy ngc v ci c v. Bi
Hng v Vn Anh v sau u thnh tin. Ngha bng: Ni
gp g duyn lnh.

Xm xm no Lam Kiu ln sang.

Kim Vn Kiu
,

Rng mua ngc n Lam Kiu.

Kim Vn Kiu

Lam Quan
Tn mt ca i. Hn D:

Vn honh Tn lnh gia h ti,

Tuyt ng Lam quan m bt tin.
Tc:

My che Tn lnh nh u nh?

Tuyt ph Lam quan nga rt r.
Hay:

Hn ai thm ngi ca Lam quan.

Nh Mai

Lm
Xem, c ri. Thng thng ch ca vua ph vo cc
phin s mt khi Vua xem xong.

Lm qua chun don li tu.

Hoa Tin

Lan Chu
Lan: cy mc lan, Chu: chic . bng g cy mc
lan. Mc lan l th cy cao ln, l hnh nh qu trng. Hoa
bn ngoi sc tm m, bn trong tm lt.
Ti sng Tm Dng mc rt nhiu mc lan do ngy xa
vua Ng Vng Hp Lu trng ly g m lm cung
in. L Ban o g mc lan lm thnh chic . V sau
thi ca hay ni n thuyn lan l v th.

Lan i
Lan: hoa lan, i: lu i. i nh Hn. lan i l mt
ta nh ct cc b th do chc Ng s tha trng coi, n
i ng Hn, cng vy, nn Ng s gi l Lan i t.
i Hn, Ban C lm Lan i lnh s c chiu bo son
bn s v vua Quan V, cho nn cc quan lm s, ni lm
s cng gi l Lan i.

Lan i dng bt thnh thi.

i Nam Quc S

Lan nh
Tn tp thip ca Vng Hy Chi. Vng Hy Chi ngi
i Tn. Lc cn nh thng tp vit trn ming h khin
h lm c mc, v sau ni ting ch p nht Trung Quc.
Ngha bng: Ch p.

So vo vi thip lan nh no thua.

Kim Vn Kiu

Lan Hu
Cy lan v cy hu. Hai cy ny tnh cht yu ui nn
dng v vi n b con gi.

Sn s lan hu nc cnh.
Hoa Tin

Lan Mng
Lan: hoa lan, Mng: nm thy.
D truyn: Trnh vn ng c ngi thip l Yn Ct mng

thy s nh tri cho hoa lan lin th thai sinh con t tn

Lan. Do lan mng c ngha l c thai.

Ln Tng Nh
i chin quc lm Thng Khanh nc Triu. Vua
Tn Chiu Tng Vng ha em mi lm thnh i
ngc h Ha ca nc Triu. Tng Nh gi vic em
ngc bch i i. Nhng sau khi Tng Nh dng ngc
bch, vua Tn nhn ngc nhng khng giao thnh. Tng
Nh nh la vua ly li em ngc bch giao tr cho Triu.
Lim Pha t cy cng cao, ght Tng Nh nh tm cch
lm nhc. Nhng Tng Nh th li lnh mt Lim Pha. C
ngi ci th Tng Nh bo: "S d Tn khng em
binh nh Triu ch v hai chng ti. Nu nay chng ti li
xung t nhau, th cn g na? Ti quyn quc gia ln
trn t th". Pha nghe ni th, thn n t ti v hai ngi
tr nn bn thn thit.

Ln Dung
Ln: nhc, li bing, Dung: ging mo. Li s trang
im.

C cy thng v nt ln dung, nc non thu tha lng

thanh bch.
Nguyn Hng

Lang Bi
Lang: con lang, Bi: con bi.

Sch D Dng tp tr: con bi chn trc ngn, chn

sau di. Con lang tri li chn trc di chn sau ngn.
Mi khi i u hai con phi nng nhau ch mt mnh th
khng ng vng ni. Cho nn vic g ngang tri th gi l
lang bi.

Lang Miu
Ch dng ch triu nh. Vn Trung T: sn lm hu
lang miu chi chi tc tuy chn ni rng, nhng vn c ch
triu nh.

Chng trong lang miu cng ngoi in vin.

Nh Mai

Lang Qun
Lang: con trai, n ng, tn chc quan ngy xa. Theo
quy ch i nh Hn th ngi no c hai nghn thch tr
ln th con c php gi l lang. Mt thch: 100 ci thng,
mt vt dng ong thc, Qun: ting dng gi nhau:
con gi cha m, chu gi ng b, v gi chng, ngang
hng hoc trn di cng u gi nhau bng "qun" c
c. Thng thng nht l hai ch lang qun dng tn
xng con em ngi khc v nht l: v gi chng.

Trt li nng vi lang qun.

Kim Vn Kiu

Lng Uyn
Lng: rng ri, sng sa, Uyn: ci vn. Tn mt ci

vn tin hay do chi.

Hay l ni bng h, Lng uyn, hay l ni T ph thanh

.
Nguyn Hu Chnh

Lo Bng Sinh Chu

Lo: gi, Bng: con trai, Sinh: , Chu: ht ngc. Con
trai gi sinh c ht ngc tc ngc trai. Ngha bng: sinh
c con hin.
Hu Hn: V oan c hai ngi con l Nguyn Tng v
Trng Tng. Khng Dung trong bc th gi cho V oan
khen Nguyn Tng v Trng Tng c vit: "Bt song
chu, cn xut lo bng" tc chng ng hai ht trai do con
trai gi sinh ra. Ch Lo bng sinh chu cn dng ni
ngi gi sinh con

Lo Bnh
Tn ngi. C nhiu thuyt khc nhau.
Trong "Lun ng thut Nhi" c cu: Thit t nh Lo Bnh
tc trm v vi Lo Bnh ca ta. Lo Bnh l mt bc i
phu nh n.
Theo Trang T th Lo Bnh tc Bnh T, tn Kin, con
ca Vua Nghiu, c phong t Bn thnh, sng 800
tui. i hay ni n tui th ca Bnh T.
Theo Vng Bt th Lo Bnh l hai ngi: Lo am v
Bnh T.

Lo Cai
xem ch Lai.

Lo Mu
Lo: gi, Mu: m. m gi.

Hn Khng th nh cn lo mu.
Nh Thp T Hiu

Lo N
Lo: gi, N: y t.

Thn thay ph tm lng thnh lo n.

Nh Mai

Lo Qun
Tc Lo t. H L, tn Nh, t B ng, thng gi l
L am, li c tn Trng Nh. Sau ra u bc nn mi
mnh danh l Lo T, lo: gi, t: ting tn xng nh
Khng T, Tng T v.v... Lo T ngi i Chu, sanh
ng thi vi c Khng T, thy t ca o gia, tc gi
o c Kinh.

Dc s ngn ni, Lo qun khn iu.

Phan Trn

Lo Thn
Lo: gi, Thn: cha m.

Ka lo thn, khu ph nh thng.

Chinh Ph Ngm

Lp Hong
Lp: sp, Hong: sc vng.

Min vi cn vi lp hong vi i.
Nh Mai

Lng
Tc Vng Lng, mt ti ti theo ph Hn Cao T.
Hng V mi dng mu, bt m Vng Lng. Lc s gi
ca Vng n, Hng V p m Vng Lng phi bo
con v vi V. Nhng m Lng li dn s gi khi tr v
nn bo vi Lng phi ht lng th Hn Cao T, d0on b
t m c m cht con khng cn v mnh m lu luyn
na.

Thng Lng u bc mi phn.

(Hng c Quc m Thi)

Lng Vn
Lng: ln lt, xm phm, Vn: my. Dng c ngha
en v ln ngha bng ch ci g rt cao.

Chn by cy cn nhiu gc lng vn, chng tng bch

cng khoe hnh thng lo.
Ty H Ph

Lm Bnh
Lm: i n, mc phi.

Trc lm bnh, hunh tuyn xa chi.

Lc Vn Tin

Lm C
Lm: i n, gp phi, C: then my.

Lm c mt ngnh tai ng.

Hnh Thc Ca

Lm Cuc Gi M
Lm: i n, gp phi, cuc: cuc, Gi: y, M: m.
Nhng ngi trong cuc bao gi cng khng sng sut
bng ngi bng quan.

Nh n cu "lm cuc gi m", ngi tai mt phi gi

gn cho rt.
Ph Rn C Bc

Lm Hnh
Lm: chnh ang lc, Hnh: i.

Tha lm hnh oanh cha bn liu.

Chinh Ph Ngm

Lm Nguy
Lm: gp phi, chnh ang lc, Nguy: nguy him.

Lm nguy mong gp gii nguy.

Lc Vn Tin

Lm Ph

Tc L Lm Ph, tn tht nh ng. khn ngoan ,

gian nnh, c quyn thut, b ngoi th ngon ngt m trong
lng nhan him, tm cch hi ngi, hay on ght k c ti
vn hc. Ngi ng thi hay dng ch "Khu mt phc
kim" tc ming mt, lng gm. ch L Lm Ph.

S Lm Ph ngt li bng hy.

Si Vi

Lm Sn
Lm: rng, Sn: ni.

Lo tiu tr li lm sn.
Lc Vn Tin

Lm Tu
Lm: rng, Tu: ao chm ln. Ngha bng: Ni nhng
ngi n dt trnh cuc i no nhit.

K thnh th, k vui min lm tu.

V Danh

Lm Ton
Lm: rng, Ton: sui. Ngha bng: ni nhng ngi
n dt trnh cuc i no nhit.

L l thnh th, l lm ton.

Nguyn Bnh Khim

Lm T
Lm: i n, chnh va lc, T: cht.

Khi lm t go tin tng tng.

Lc Sc Tranh Cng

Lm Thm L Bc
Lm: i n, Thm: su, L: bc ln, Bc: mng. Do
cu Kinh Thi: Nh lm thm uyn, nh l bc bng. Nh i
n vc su, nh bc ln bng mng. n vc su c
th ng, bc1n bng mng th bng v c th b chn
vi di bng tuyt. Ngha bng: rt nguy him.

Lm Xun
Tn mt ci gc bng trm hng, vua Trn Hu Cha
dng ln cng cc cung phi vui th.

Gc lm xun diu ng nh hoa.

Cung On Ngm Khc

Lm Than
Do ch thn. : t bn, Than: than la. Kinh Thi:
Hu H hn c, dn truy thn tc nh Hu H c ti
tm, dn ri vo t bn, than la. Ngha bng: trong
cnh khn kh.

C cy u phi lm than hi ny.

i Nam Quc S

Ln Ch
Ln: con k ln, Ch: ngn chn. Tn mt thin trong
Kinh Thi ni con chu vua Vn Vng nh Chu u hay tt

c.

St cm do ni ting ha, khi ca ln ch, khi chung t.

Th i L Trinh

Ln Gia
Ln: xm, Gia: nh. Nh hng xm.

Chi bng kim chn ln gia.

Lc Vn Tin

Ln Kinh
Ln: con k ln, Kinh: sch. c Khng t vit kinh
xun thu n truyn "Bt c con k ln ngoi ng" th
khng vit na, nn ngi ta gi kinh xun l ln kinh.

Ln kinh Mao gin tc ghi cn truyn.

Trinh Th

Lm L
Ln: lng xm, L: xm.

Sinh rng ln l ra vo.

Kim Vn Kiu

Ln Mn
ln: thng, Mn: thng xt.

S cn ln mn chng sinh.
Phan Trn

Ln Nhi
Ln: con k ln, mt trong bn con th linh thing l
Long, Ln, Qu, Phng. Ln cng nh phng l hai con th
mang li iu lnh. Khi no c thnh nhn ra i th c ln
phng xut hin. Ngi ta dng ch: "gt con ln", "lng
con phng" ni v dng di qu phi, con phng con,
con ln con ch con chu nh qu phi, ln t hoc ln
nhi v phng s, Nhi: con. Xem ch phng mao.

im lnh sm ng ln nhi mt chng.

Hoa Tin

Ln Tnh
Ln: xm ging, Tnh: tnh.

trong th ngh li trong ln tnh.

Hoa Tin

Ln Tut
Ln: thng xt, Tut: thng xt lo ngh n.

ic tai ln tut, ph tay ti tn.

Kim Vn Kiu

Lp Thn
Lp: gy dng, Thn: bn thn ca mnh.

L b bo hiu. l ng lp thn.
Lc Vn Tin

Lp Trng M

Lp: ng, Trng: hu, M: nga. Nga ng dn

hu. ng Thi: "L Lm Ph a v t tng 19 nm,
cc gin quan khng mt ai dm em iu ngay thng ra
m ni c". Lun dng th trnh by v chnh tr lin b
ging xung chc Bu lnh. Lun ni vi nhng ngi
ng liu ca mnh: "Cc ngi hn cng trng thy my con
nga ng dn hu y ch, sut ngy im lng th c n
ng theo a v tam phm, nhng h ku ln mt ting lin
b ui c".

Lu La
B h bn cp t tp trn ni.

Lu la bn pha tan hoang.

Lc Vn Tin

Lu Lan
Tn vua nc Qu T, git s gi nh Hn, sau b Ph
Gii T lp mu bt v git cht.

Sn Lu Lan rng theo Gii T.

Chinh Ph Ngm

Lu Son
Lu sn . Ch nho: chu mn: ca hay ca sn
dng ch nhng nh ho ph. Tn th: don, ngi
Kim thnh, cng vi Du thi, i i ni ting giu c, tru
d khng m xit, "pha nam m lu son, pha bc trng
thy lu xanh ". Ch thanh lu y ngha l nh quyn qu

sang trng ch khng phi thanh lu l nh . Xem ch

thanh lu, xem ch hng lu.

Nn ch ng mi dt lai lu son.
Tn Cung N On Bi Cng

Lu Th
Do ch: Th lu. Th: sch, Lu: lu. Gc sch.

Phan th v chn lu th.

Phan Trn

L
Tn mt th hoa sc trng l hoa l, Bch C D v hoa
ny vi sc p ca dng Qu phi:

L hoa nht chi xun i v.

Hoa l mt nhnh m a ma xun.

a l ngon mt cu trng.
Cung On Ngm Khc

L Dn
L: ng c, chng, Dn: dn chng ng c. Li c
ngha: L: en. Dn u en.

L dn gp cnh lm than.
Th C

L nh
L: cy l, nh: ci sn.

Tiu nhi trang im ra ni l nh.

Lc Vn Tin

L Nguyn
l: ng c li c ngha l en. L dn tc l dn
chng ng c li c ngha l lnh thin. Ngy xa ngi
thng gi l ngi lnh tc thin nhn. L nguyn l th
dn, th l nhiu, ng c.

Thi thun lng ha c l nguyn.

Nh Thp T Hiu

L Trng
L: mt th cy nh ch cao 5,6 thc ta, l gia lng
, hnh qu trng c rng ca, khi cn non n c. Hoa
nh sc vng, thn cy thng bn v nh nn c th lm
gy c. Ci chm rt sng v chy lu.Trng: gy. Tr
hng tht tng sao: Ti L Chu c mt cy l cao 9
trng vy quanh n 9 thc. Tng truyn cy l ny
chnh l gy l ca ng Tam Tng lc Ty Du b li
m bin thnh. Ngha thng thng: chic gy.

L Vin
L: cy k, Vin: vn. Vua ng Minh Hong va
s trng va a thch m nhc. Vua tuyn 300 con ht
cho hc tp ti L Vin. Cho nn v sau ni dng ht
xng th gi l L Vin, cn nhng ngi con ht th gi l
L Vin t .

L
Tc Chu L Vng. Vua nh Chu, tnh bo ngc,
hay tin dng k sm nnh, xa lnh ti hin v thch vic chm
git. Dn chng ni ln nh ui L Vng vo t Ph
v mt y. Ti v 51 nm.

Ght i U L a oan.
Lc Vn Tin

L B
L: i la, B: da. Theo hn l thi c, dng hai ming
da, nh trai mt ming, nh gi mt ming, hai bn i cho
nhau v gi ming da lm bng.

Cng cn c l l g.
Trinh Th

L Giai
L: d tn, tai v, Giai: thm. Bc thm a n nhng
ni tai v.

T mnh dng l giai.

i Nam Quc S

L Sn i H
L: vin mi, Sn: ni, i: dy lng, ai, H: sng.
Sn v H y dng ch Thi Sn v Hong H, loi
ni cao sng ln vo bc nht ca Trung Quc. Trong lc
phong ch hu, vua Cao T nh Hn c th rng: Hong
H nh i, Thi Sn nh l, quc d vnh ninh, vin cp

miu du tc sng Hong H cn li bng ci ai, ni Thi

sn bngg vin mi, nc nh vn vnh vin yn n cho
n con chu. Y ni du cho c nhng s i thay ht sc
ln lao i na, quc gia vn c trng cu. Trong mt
bi ht c cu: "Bit bao tha non mi sng di " chnh ly
in trn ny.

L Nghi
L: l, Nghi: cch thc. Cch thc v l.

L nghi a li v nh Thi s.
Lc Vn Tin

L Nhc
L: l nghi, Nhc: m nhc.

Trong ngoi l nhc uy nghim.

Th C

L Tin Binh Hu
L: l vt, Tin: trc, Binh: qun lnh, Hu: sau. em l
vt n trc v sau l qun lnh.

L tin binh hu khc k tp cng.

Kim Vn Kiu

L Thi
Tn hai quyn sch trong b Ng kinh ca Tu: Kinh l
v Kinh Thi. Ngha rng: Dng di Nho gia.

L thi c php ci canh gi l.

Hoa Tin

Lim Dung
Lim: thu gp li, Dung: dng mo. Nghim chnh dng
mo t lng cung knh.

Th loan ng trc l nh lim dung.

Lc Vn Tin

Lin Chi
Lin: lin, Chi: cnh. Trong bi Trng Hn ca ca
Bch C D t ni thng yu, nh tic ca ng Minh
Hong i vi Dng Qu Phi c cu:

Ti thin nguyn tc t dc iu.

Ti a nguyn vi lin l chi.
Trn tri nguyn c chim lin cnh,
Di t nguyn c cy lin cnh.
Ngha bng: v chng thng yu nhau.

lin chi li tr hoa kia.

Cung On Ngm Khc

Lin Honh
Lin: hp li, Honh: ngang. i chin quc, Trng
Nghi lin hip 6 nc th nh Tn gi l lin honh.
Honh c ngha l ngang t ng sang ty. Nc Tn
hng Ty, cc nc kia hng ng, ng ty hp li
vi nhau. Cng trong thi , T Tn thuyt phc 6 nc:
Yn, Triu, Hn, Ngy, T, S, kt lin vi nhau chng

li Tn v gi l hp tung. Tung c ngha nam bc. Su

nc ni trn nm t nam sang bc.

Lin Kiu
Tn mt v thuc cha bnh.

C chng lin nhc, lin kiu.

Phan Trn

Lin Ngm
Lin: lin, ni lin nhau, Ngm: lm th, ngm th. C
ngi ny lm xong v ngm ln th ngi kia li tip.

Lin ngm i m tng phen.

Chinh Ph Ngm

Lin Nhc
Lin: sen, Nhc: tht. Tht ca ht sen, tn mt v thuc
dng cha bnh.

C chng lin nhc, lin kiu.

Phan Trn

Lit Hu
Lit: k vo, Hu: mt trong 5 tc. Cng, Hu, B, T,
Nam.

So vo cng ti u phong lit hu.

Hoa Tin

Lit Trung
Lit: ngay thng, c cng nghip, Trung: ht lng vi
ngi no, thng thng l vi vua, vi nc.

Phong lm Thi bo, d bi lit trung.

Nh Mai

Liu Bng
Liu: quan, bn b cng lm quan vi nhau, Bng: bn
hu.

Bng tnh trung thp thong di n, phong nghi c k

liu bng si l.
Vn T V Tnh v Ng Tng Chu

Liu Hu
Liu: quan bn b cng lm quan vi nhau, Hu: bn
b. ng ngha ch liu bng.

n s liu hu c ai?
Nh Mai

Liu Dng
Tc cy dng liu. Mt th cy l nh m xanh.
Vng Xng Linh:

Ht kin mch u dng liu sc.Hi giao phu t mch

cng hu.
Tc:

Cht nhn b liu xanh ti, Hi cho phu t kim ni

cng hu.

(Trn Trng Kim dch)

Liu dng bit thip on ng ny chng?
Chinh Ph Ngm

Liu Mch
Liu: cy liu, Mch: ng i nh rung. Cng mt
ngha vi ch: Liu hng hoa nha tc liu ng hoa tng.
Dng ch ni k n .

y cng m n theo liu mch.

Ht Ni

Liu Ng Hoa Tng

Do ch "Liu hng hoa nha" dch ra. Dng ch xm
k n.

S ch liu ng hoa tng.

Kim Vn Kiu

Liu Tn Nguyn
xem Hn Liu u T.

Linh Cu
Linh: linh thing, Cu: ci hm.

Xin em lnh cu nh.

Nh Mai

Linh inh

C n, mt mnh khng nng ta vo u c.

Vn thin Tng: Linh inh dng l thn linh inh tc linh
inh gia b thn linh inh.

Linh inh u cng l linh inh.

Kim Vn Kiu

Ling Sng
Linh: linh thing, Sng: ging. Ngi ta, sau khi cht,
t mt ci ging th ngi cht ngi, nm. Vng
Hy Chi mt, Huy Chi leo ln linh sng ngi, cm n gy,
xem nh l Hy Chi vn ngi vi mnh trn linh sng vy.

Linh sng bi v th nng trn.

Kim Vn Kiu

Linh T
Linh: linh thing, T: con ty ngu tc t gic. Sng t
thng hai u nn cn gi "thng t". Thn chu d vt ch:
con t gic l mt con vt thn d, ci sng tiu biu s linh
thing ca n, nn mi gi l linh t. L Thng An: Tm
hu linh t nht im thng lng c linh t mt im thng.

uc linh t thu ch k oan.

T Tnh Khc

Linh Thu
Linh: thing ling. Thu: tn chim, chim thu mnh khe
to ln c mng vut nhn, trong ni su, thng bt d
con v th n tht. S d gi Linh thu l v ni ny c

nhiu chim thu hoc ni hnh ging u chim thu. Linh

thu cn gi l Linh sn ti n gn thnh Thng
Mao c Thch Ca tng hi hp , c Nh Lai
ging php hoa kinh . Nh Pht cho linh thu l mt
ni danh thng.

Linh Xun
Linh: linh thing, Xun: cy xun. u Yn sn: Linh
xun nht chu lo, linh xun mt cy gi. Ngha bng:
ngi cha gi.

Linh xun mt khm hu vng.

(Quan m)

Linh Nam
Tn t vo pha nam dy ni Ng Linh. Ngi Tu
ngy xa gi chung t ai pha nam dy ni Ng Linh
gm Qung ng, Qung Ty v nc ta.

Lnh nam ring mt triu nh nc ta.

i Nam Quc S

Ly Minh
Ly: mt trong tm qu Cn, Khm, Cn, Chn,Tn, Ly,
Khn, oi v thuc v phng nam, Minh: sng. Anh
sng ca qu ly.

Nam giao l ci ly minh.

i Nam Quc S

Ly Sn
Tn ni. Vua Chu U Vng, vua Tn Thy Hong u
chn Ly sn, cc b Hu Phi khng con, cc chu
bu u chn theo vua Tn.

V thn ly hng cm dch, c Ly sn nh lp tc da

ri.
Tn Cung N On Bi Cng

L
L Bch. Qu t Thc, t Thi Bch hiu Thanh Lin
c s, sanh lng Thanh Lin nn ly tn lng lm hiu. C
thin ti c bit v vn th. H Tri Chng tin c L vi
vua ng Huyn Tng v c vua yu knh. Mt hm L
Bch ung ru say, vua sai Cao Lc S ci giy cho L
ng. Cao tc gin v nhn L lm bi "Thanh bnh iu" c
v Dng Qu Phi vi Triu Phi Yn, Cao Lc S mi dm
pha Qu Phi ght Thi Bch. Vua cng khng tin dng
na v ui v. i vua Tc Tng nm 762, L Bch mt,
th 61 tui. C ch cho rng ng cht v bnh, c ch cho
rng ng cht ui. ng ang say ru ngi trn nhn
thy trng di sng p qu lin nhy xung m chong
ly trng m cht. L Bch thng t xng l Hi thng
k knh khch, khch ci knh trn b.

Cu cm t n anh h L.
Cung On Ngm Khc
Trng ln xung y h trong vng vc, tng rng ng
L Ci knh m.

Chin Tng Ty H Ph

L
L Bch. Qu t Thc, t Thi Bch hiu Thanh Lin
c s, sanh lng Thanh Lin nn ly tn lng lm hiu. C
thin ti c bit v vn th. H Tri Chng tin c L vi
vua ng Huyn Tng v c vua yu knh. Mt hm L
Bch ung ru say, vua sai Cao Lc S ci giy cho L
ng. Cao tc gin v nhn L lm bi "Thanh bnh iu" c
v Dng Qu Phi vi Triu Phi Yn, Cao Lc S mi dm
pha Qu Phi ght Thi Bch. Vua cng khng tin dng
na v ui v. i vua Tc Tng nm 762, L Bch mt,
th 61 tui. C ch cho rng ng cht v bnh, c ch cho
rng ng cht ui. ng ang say ru ngi trn nhn
thy trng di sng p qu lin nhy xung m chong
ly trng m cht. L Bch thng t xng l Hi thng
k knh khch, khch ci knh trn b.

Cu cm t n anh h L.
Cung On Ngm Khc
Trng ln xung y h trong vng vc, tng rng ng
L Ci knh m.
Chin Tng Ty H Ph

L
L Bch. Qu t Thc, t Thi Bch hiu Thanh Lin
c s, sanh lng Thanh Lin nn ly tn lng lm hiu. C
thin ti c bit v vn th. H Tri Chng tin c L vi

vua ng Huyn Tng v c vua yu knh. Mt hm L

Bch ung ru say, vua sai Cao Lc S ci giy cho L
ng. Cao tc gin v nhn L lm bi "Thanh bnh iu" c
v Dng Qu Phi vi Triu Phi Yn, Cao Lc S mi dm
pha Qu Phi ght Thi Bch. Vua cng khng tin dng
na v ui v. i vua Tc Tng nm 762, L Bch mt,
th 61 tui. C ch cho rng ng cht v bnh, c ch cho
rng ng cht ui. ng ang say ru ngi trn nhn
thy trng di sng p qu lin nhy xung m chong
ly trng m cht. L Bch thng t xng l Hi thng
k knh khch, khch ci knh trn b.

Cu cm t n anh h L.
Cung On Ngm Khc
Trng ln xung y h trong vng vc, tng rng ng
L Ci knh m.
Chin Tng Ty H Ph

L H
L: cy mn, H: di. Di cy mn. Tc ng Tu c
cu: L h bt chnh quan tc i ngang di cy mn
khng sa m. Ci m i trn u thnh thong b xin cn
phi sa li cho thng. Nhng lc i ngang di cy mn
khng nn a tay ln sa m v ngi ta c th lm
tng mnh hi mn. Ngha bng: ng lm iu g k
khc nghi ng. Xem: qua in bt np l.

L Lng

xem ch L.

L Ng
C chp.

L ng may c mt i em v.
Nh Thp T Hiu

L T
T tng ca Tn. Lc Tn Thy Hong mt, L T gi
mo chiu ca vua Tn git Thi t Ph T lp H Hi
ln thay th.

Trt bnh xe l bi ti L T.
Tn Cung N On Bi Cng

L Trng
Do ch: Trng Tam, L T: anh ba h Trng, anh t
h L, cng nh ta ni anh Ba Ech, ch t t v.v... Ngha
bng: Ngi ny, ngi n

Sm a g L, ti vy chng Trng.
Trinh Th

La
vt hnh trn. Phm vt g hnh trn th dng ch la m
k. V d: Con du 5 la. 3 c o, 2 tht voi, 5 thanh gm
v.v...

n vng mt la, gm vng mt thanh.

Nh Mai

Loan
Gng loan. Dim Tn Vng nui con chim loan
ba nm khng ku. Phu nhn mi bo vi chng nn cho
n soi gng chc n s ku. Khi em gng n, chim
loan nhn vo gng, tng c mt con na trong y, mi
ct ting ku v ku sut c m ri cht. Gng loan
dng ch gng ca i v chng soi chung.

Gng loan s na, di ng chia i.

Cung On Ngm Khc

Loan
Gng loan. Dim Tn Vng nui con chim loan
ba nm khng ku. Phu nhn mi bo vi chng nn cho
n soi gng chc n s ku. Khi em gng n, chim
loan nhn vo gng, tng c mt con na trong y, mi
ct ting ku v ku sut c m ri cht. Gng loan
dng ch gng ca i v chng soi chung.

Gng loan s na, di ng chia i.

Cung On Ngm Khc

Loan Gi
Loan: xe vua i c bn nga ko, trn c nga c lc
lc, ting rung ln tng trng ting chim loan ku, Gi:
xe ca vua i.

Ba ba da k loan gi.
Lc Sc Tranh Cng

Loan Nghi
Ci mn thu chim loan.

Sn sng phng vin loan nghi.

Kim Vn Kiu

Loan Phng
Loan: loi chim. Ngi i xa cho l ging con
phng, lng ng sc v nhiu sc xanh, Phng: ci bung.
Ci bung ca i v chng nm.

Ngi vo chung bng loan phng.

Kim Vn Kiu

Loan Phng
Chim loan v chim phng. Dng v hai v chng. L
S: To giao loan phng h trang lu, lu trang bc
xung i loan phung.

Loan m ly phng, phng bng ly loan.

Ca Dao

Lon c Th Cao
Lon: thi bui gic gi, c: c, Th: sch, Cao:
hn ngi. Lc lon m c sch l ti gii hn ngi.

Ch rng lon c th cao, khi nn cng th, khc no

ngi xa.
Gia Hun Ca

Lon Ly
Lon: ln xn, khng c trt t, trong vng, trong x c
gic gi, Ly: la. Lc c gic gi th no cng thng gp
nhng cnh ly tn, cha con, chng v, anh em xa cch
nhau.

Lon ly mi bit thm tnh ni nay.

Hnh Thc Ca

Lon Mnh
Lon: ri lon, khi tm thn bt nh, Mnh: mnh lnh.
Ngi gn cht, khi tm thn ri lon, di chc li.

Ngy Kha khng nghe theo lon mnh ca Ngy Th,

xem ch kt c.
Vng theo lon mnh triu nh lo toan.
Th C

Lon Thn
Lon: ph ri trt t, khng tun theo mnh lnh ngi
trn, Thn: ti. Ngi lm ti tr li nh vua.

Lon thn a tin lm dn nhc nhn.

Lc Vn Tin

Long Cu
Long: rng, Cu: con nga mnh khe. Nga hay v
khe mnh. Nguyn trong ni c mt ci vc su thm,
tng truyn c giao long . n ma xun. dn bn x

bt mt con nga ci cn trinh ct mt bn ci vc su

thm y. Giy lt, tri ni cn ging gi my ko m mt,
ngi ta thy c con rng n ph con nga, nga c
mang ra long cu.

Con long cu, ci t b rui mau.

Phan Trn

Long Cn
Long: rng, ci g thuc v vua tc long bo, long
thuyn, long sng v.v..., Cn: o l ca vua. o l thu rng
ca vua.

Uy nghi long cn, hong bo.

Th C

Long nh
Ci bn sn son thp vng, pha trn hnh nh ci nh
thng dng rc sc thn hay sc ch ca vua.

Nha mn chc di, long nh t trn.

Nh Mai

Long Hm
Long: rng, ci g thuc v vua, Hm: chic thuyn.

Xa trng long hm c bay.

Th C

Long Hng
Long: con rng. Con vt ng u trong t linh: long,

ln, phng, qui. Con rng tng trng cho vua. Kinh dch:
Phi long ti thin ngha l rng bay trn tri, dng v vua
ln ngi, Hng: dy ln ni ln. Long hng dng v ng
vua qut khi dy. Ban C ph: chu d long hng, Tn d
h th tc chu ly rng dy, Tn ly cp dm.

Long hng cn i c tri c khi.

i Nam Quc S

Long Mn
Long: rng, Mn: ca. Tn mt con sng c mt khc
kim tr, nc khng thng ln trn c, nn h con c
no nhy ln c th ha rng. Tn mt con sng vua V
o trong lc tr thy. Ngha bng: thi hoc danh cao,
tc ln. Sch Tu c cu: V mn tam cp tc ba bc
ca V. Hng nm cc ngy 1, 2, 21 thng 7, trong khi
nhng trn ma xung, c gy ko nhau li sp thnh
hng, nhy ln ni cao. Con no nhy c, tc l thi ,
c ha thnh rng. Nn dng ch ha rng ch vic
thi . Th L Bch gi cho Hn Kinh Chn: nht ng long
mn, thnh gi thp bi. Khi ln c long mn, thnh
gi gp mi.

T vo chi tht, xem bng long mn.

Hoa Tin

Long Nhan
Long: rng, Nhan: mt. S k: Cao t vi nhn long
chun nhi long nhan tc Cao T ngi mi cao v mt nh
mt rng nn v sau mt vua gi l long nhan.

Chng v tu trc long nhan mt li.

Hong Tru

Long Phi
Long: rng, Phi: bay. Dng ch ng vua ang ti v .
Kinh Dch: Phi long ti thin tc rng bay ln tri. Ngha
bng: vua ang tr v.

Trn Cng chm st nhng long phi.

i Nam Quc S

Long Sng
Long: rng, Sng: ging. Ging vua nm. Ba nhy
phu nhn: Ng l hng khi phc long sng, tc hng
thm l ng ta long sng.

Vua cha i li long sng hi qua.

Hong Tru

Long Tuyn
Tn mt thanh gm, cn gi l Long Uyn. Tng
truyn gia khong sao Ngu, sao u, thng c nh
sng sc tm. Trng Hoa mi hi Li Hon, th Hon ni
rng: l sc ca mt thanh bu kim t di t chiu
thu trn tri v hin ti Phong thnh. Hoa mi b Hon
lm tri huyn Phong thnh. n ni, Hon o di t
c hai thanh kim c khc ch: Long Tuyn v Thi A,
nh sng chi li rc r. T m n, gia khong sao
ngu, sao u khng cn nh sng nh trc na.

Th cong r quch, th ao long tuyn.

Nh Mai

Long Uyn
tn mt thanh gm c. S Vng bo Phong H T
n nc Ng gp u D T v Can Tng bo rn
thanh kim. l Long Uyn. Thi A v Cng B. Long
Uyn cn gi l Long Tuyn.

Long Xa
Long: rng, Xa: xe. xe vua i.

Bch thanh u n gn long xa.

Hoa iu Tranh Nng

Lng Kin
Do ch: ngh khn. Li ni khim nhng.

Dm by lng kim, xin dng b rng.

Nh Mai

Lng Qu
Do ch: Qu tm. Lng trung thnh nh hoa qu xoay
theo mt tri.

Tm lng qu, hoc cng u hng dng.

i Nam Quc S

Lng Tn
Do cu: qui tm t tin, lng mong v nh nh tn bay.

Ngha bng: lng mong mi v nh.

Lng tn, thuyn cng nh tn chiu lng.

Hoa Tin

L
Truyn t ra. L truyn l xng danh nhng ngi thi
.

Truyn l lng thm hoa.

Hoa Tin

L Dip
L: cy lau, Dip: l.

Bn sng l dip xc xo gi thu.

Th C

L
L: ng, : ng. ng s.

L diu vin ai i!
Ca Dao

L K
L: ng, K: ng ch. Ngi lng ding ca
Dng Chu mt d, tm khng c, sang nh Dng
Chu cho mn mt ngi i tm h. Dng Chu hi
mt mt con d sao li phi cn nhiu ngi th? Ngi
lng ding p: V ng c lm ng ba. Mi ngi i tm
mt ln na cng tr v tay khng v ni cho Dng Chu

bit rng ng c nhiu ng ba lm. Theo cc ng ba i

mt on li gp nhiu ng ba khc, thnh th khng bit
i ng no. Ngha bng: hc o nu qu thin v
nhng iu mn my chi tit th khng khc no khch l
ng gia con ng nhiu ng ba khng bit nn i ng
no.

Ti ng c nga, l k mt d.
Hoi C Ngm

L Trnh
l: ng, Trnh: mt dm ng, mt trm ng.

Khng ai m hi l trnh tr ra.

Lc Vn Tin

L
Tn mt nc nh i Xun thu, thuc a phn tnh
Sn Ty by gi.

Khi v nc L iu trn o vng.

Lc Vn Tin

Lc T Thy Th
Lc: nai, T: cht, Thy: ai, Th: tay. Con nai cht v tay
ai? Ngha bng: Ai ginh c nc m lm vua? Khoi
Th ni: Tn tht k lc, thin h cng trc chi. Ch lc: nai
ng m vi ch lc: bng lc, dng v vi ngi vua.
Nh Tn mt nai, thin h u ui bt.

Bit rng hu cht tay ai?

Tr Cc
Lc t thy th, giang san thiu ch i ch ai?
Cu Ht

Lc Trng
Lc: bng lc, Trng: nng, nhiu.

Sao bng lc trng, quyn cao.

Kim Vn Kiu

Li m
Tn mt ngi cha nc Pht.

Li m t c tu mi thnh Pht.
Si Vi

Li Cng
Li: sm, Cng: ng.Thn sm. Ta cn gi l thin li,
trng coi v sm chp. Sch Vn Tin tp ch gi sm l
trng ca tri, cn ngi gi vic nh trng tri gi l li
cng. Khi b st nh cht ngi ta bo l Thin Li hay
Li Cng nh.

Li nh
Li: sm, nh: st. Ngha bng: ting ht to ln, b tch
gin d.

Yu th xin chu trc sn li nh.

Kim Vn Kiu

Li Oanh Tn Phc Bi
Li: st, Oanh: nh, , Tn phc: tn cha, Bi: bia.
Phm Trng Yn ngi i Tng lc trn th t Nhiu
Chu c mt ngi hc tr xin yt kin v k l tnh cnh
i ca mnh. Lc by gi ti cha Tn Phc c mt ci bia
do ch ca u Dng Xun canh vit vo y. Phm
Trng Yn bit thin h u hm m nt bt ca Xun Canh
mi cho anh hc tr mt s tin mua giy mc n ni
cha y rp ly 1000 bn em v kinh m bn. Khng
ng ngi hc tr cha kp n rp th st nh tan ci bia
y. V th mi c cu: thi lai phong Tng ng Vng
cc, vn kh li oanh Tn Phc bi. Khi gp thi gi a
n ng Vng cc. Thi vn ht st nh bia cha Tn
Phc.

Lng Phng
Do ch Phng mao. Phng: chim phng, Mao: lng.
Tng Hiu V khen ti con ca T Phng l Siu Tng
rng: "Tht l lng ca con phng". Ngha bng: lng phng:
con chu hin tl, ni nghip cha ng.

R rng lng phng, gt ln.

Nh Mai

Li Danh
Li: li lc, Danh: cng danh. Quc sch: Trng Nghi
ni: Tranh danh gi triu, Tranh li gi th tc ginh
danh chn triu nh, ginh li ni ch ba. Hu Hn

th. Xung Cao truyn: Thn ph ca Xung Cao lm huyn

lnh, giu c n 3000 vn. Lc cha mt, bao nhiu tin
ca Xung u em cho b con h hng v nhng ngi
ngho nn trong xm lng, v t nhng k ham danh
li, Xung u t khc v khng thm chi vi.

Ci phong ba kho ct phng li danh.

Cung On Ngm Khc

L Kin Chm Ong

L kin: ch nho c Ngh t tc kin nhm hp. Bc s:
H Nam ngh t chi , ng thi kham nh. Nhng by
kin nhm hp H Nam nn ty thi m git chng. Y
ni gic cp nhm hp ng c nh by kin, Chm
ong ch nho c: phong t l ong nhm hp. Thm c:
Nghch phong t, bn cp nghch t hp nh ong.

Th chi l kin chm ong ti bi.

Phan Trn

Lun i
Tn t. Vua Hn V , sau khi thy dn chng trong
nc ta thn v vic phi hnh dch kh s, n nn ra
lnh cm vic xy dng in th Lun i.

t Lun i phn Hn chng hi ng trch cung, i Hn

Cc th Tn cng rp ranh lm phn.
Si Vi

Lun Hi

Lun: bnh xe, Hi: xoay, tr v. Pht gio cho rng

ngi ta cht trong khong lc o xoay trn khng bao
gi thi. Ngha bng: ngy thng chuyn vn.

Lun hi trm c d nm.

i Nam Quc S

Lun Thng
Lun: lun thng. Nm o thng gia: vua ti, cha
con, v chng, anh em, bng hu, Thng: php tc
thng m loi ngi nn theo.

Lun thng quyt gnh ly mnh.

Hoa Tin

Lut ng
Lut: lut th, ng: nh ng. Nhng lut php
th ng ngn, tht ngn m php tc m u t nh
ng.

T lng li ng lut ng bn cu.

Nh Mai

Lc B
Lc: su, B: b mch. Su b mch trong ngi

Ngang rng lc b u tang.

Lc Vn Tin

Lc Cc
Lc: su, Cc: rt. Su iu ht sc cc kh:

Cht non,
m au,
Lo ,
Ngho,
Xu xa,
Yu ui.

Lc cc by hng su, rnh rnh kinh hun chng sai

Nguyn Cng Tr

Lc Gip
Tn mt bi bi.

Lc nhm, lc gip chn no chng hay.

Lc Vn Tin

Lc Y S Gi
Lc y: o xanh, S gi: ngi i s. S: vin quan ca
mt nc hoc mt phe phi sang phe phi khc hoc
nc khc thng thuyt mt vic g. Hoc ngha ngi
em tin. Ch lc y cn dng ch con chim vt.

Lc y s gi v chng thng ca.

Hoa iu Tranh Nng

Lc Nguyt Phi Sng

Lc nguyt: thng su, Phi: bay, Sng: sng. Tru
Din nghe Yn Chiu Vng cu hin, t t Lng n
t Yn. Vua Chiu Vng xy p mt ci cung ring bit
v i x vi Tru Din rt cung knh, xem nh bc thy.

Chiu Vng mt, Hu Vng ln ngi, nghe li dm pha,

bt Din h ngc. Din nga mt nhn tri m khc. Lc
by gi vo tit thng su, th m sng bng chc ri
xung.

Lc Nhm
xem Lc gip.

Lc Qun
Tn bi thuc gm c 6 v.

Lc qun t vt thang danh.

Lc Vn Tin

Lc Tc
Lc: su, Tc: gic. Su th nh su tn gic hi ta:
sc, thanh, hng, v, xc, php. Ngi tu hnh v th mt
khng xem sc p, tai khng nghe m thanh, mi khng
ngi mi thm, ming khng nm v ngon ngt, tay khng
ng chm n cc th mm trn, tm khng ngh n u
xng by.

Lc Tn
T B Ngn gip L Mng gi Lc Khu, i ph qun
Thc Hn Di Lng sau lm n Tha Tng.

Lu Huyn c gin Lc Tn mong tr th ny.

Trn Trng Quang

Lc Thao
Lc: su, Thao: binh php. Xem ch: lc thao.

Lc thao tam lc ai b.
Lc Vn Tin

Lc Trnh
Lc: ng i, Trnh: mt dm ng, mt trm
ng. i ng b.

Ly
Thnh t p cao ln chng gic.

Trong ho ngoi ly tan hoang.

Kim Vn Kiu

Luyn Cha
Luyn: thng n, khng ri ra c, Cha: vua cha.

Na phn luyn cha, na phn t gia.

Kim Vn Kiu

Luyn an
Luyn: nu kim loi gn b cc tp cht, an: thuc
vin. Luyn an thng dng vo ngha hi hoa l, nu
thnh thuc, ung sng lu hn hoc cha bnh tt,
thng tch. Cc v o s, cc tin ng hay dng l bt
qui dn ba trong trong khi luyn an.

Qut am tin sm luyn an.

Nguyn Hng

Luyn Thch B Thin

Luyn: nu gn cc tp cht, thch: . Cung Cng
Th nh vi Chc Dung Th khng thng c mi ni
gin ly u hc vo sp Bt chu sn tc qu ni chng
tri. Ct chng tri gy, qu t khuyt. N Oa mi luyn
ng sc v li tri, cht chn con ngao loi ra trch
dng t cc tc bn gc rt xa ca qu t.

Luyn thch b thin, cng c y snh ty non b.

Lng Ty
Tn mt ca i rng ni Lng sn x Thim Ty v
Cam Tc.

Hn cng ta Lng Ty nham y.

Chinh Ph Ngm

L San
Tn mt hn ni v tnh H Nam nc Tu.

Nh xa trong ni L san.
Lc Vn Tin
L: h ca ng L Ngao, San: ni. ng L Ngao n ti
ni L san, nghin cu sch thuc, c bi ph ni v mch
lc trong ngi.

Mch thi c ph L san.

Lc Vn Tin

L B

Ngi Cu nguyn, i ng Hn t Phng Thin.

Ban u th inh Nguyn, sau hi inh Nguyn qua th
ng Trc. V ng Trc bo ngc, nn cng Vng
Don mu git Trc. B ng ca Trc nh bi, L B
chy qua nng nh Vng Thut ri li sang Vin Thiu.
Nhng cui cng b To Tho bt. L b t t. Theo S
Tu, ch Tam Quc th chp khc: Vng Don dng iu
Thuyn lm m nhn k ly khai khin B v Trc li th
hn nhau v.v...

Trc rng ai L Phng Thin?

Lc Vn Tin

L Hu
V vua Hn Cao T, tn Tri. L Cng bit Hn Cao T
t hi cn hn vi, mi g L Hu cho Cao T. L Hu
sanh ra Hu . T lc Hu mt, L Hu chuyn gi
vic triu chnh c 8 nm, tri vi li c ca Cao T,
b phong Vng cho 4 ngi h L. Sau khi L Hu
bng, bn Chu Bt, Trn Bnh git c my ngi h L.
L Hu tnh dm ng, t thng vi T C giu trong bc
vch.
Tng truyn mc du con c truyn ngi. L Hu
vn mun hi b Hu Phi, nn mc mt, xo tai, cht tay
chn b ny v nh thuc c git cht con b Hu Phi.

Hn thi L Hi ai qua?
Trinh Th
Hn du yu, gin L lm qui g.

Si Vi

L Hoi
L: qun tr, Hoi: mi cm xc.

V trong khch hung l hoi bit sao.

Hoa Tin

L Thn
L: qun khch tr, Thn: cht b vo hm nhng cha
chn thng gi l qung. Bn Tu c tc nhng ngi
cht t khch, thn thuc thng hay qung li mt ni
hoc trong mt ci cha, trong mt ci qun ch c hi
thun tin a v chn qu hng.

B v l thn tha hng hu.

Kim Vn Kiu

La Binh
Do ch: binh ha. Binh: qun lnh, Ha: la. ngha bng:
gic gi. Mi khi gic gi bao gi cng c t ca t nh.

La binh u ng ngoi bin cng.

i Nam Quc S

La Hng
Mi khi ngi ta th cng nhau, thng t trm
hng. Nn v sau dng hai ch La hng ni v v
chng v v chng thng t hng th nguyn cng
nhau.

La hng chc lnh lng by lu.

Kim Vn Kiu

La Nng
Do ch Ha hng. Sch nho c cu: gi s hng hng
hi thi lc i ha hng. Ngha bng: cnh cc kh, nh
thanh lu.

Gim chua li ti bng ba la nng.

Kim Vn Kiu

La Tri
Do ch: ln ha. La ngoi ng ni khi n khi hin
sc xanh. Theo Hoi Nam T: huyt lu ngy ha lm ln
huyt. Tinh bc l di t, 100 ngy ha thnh cht ln,
xa trng le li nh nhen la. Ln ha cn gi l qu ha.
Theo khoa hc l cht phosphorus, do cht xng pht
sinh nh sng, gp khng kh bc la ngn. Ngha thng
thng: vong hn ngi cht.

Mt chinh phu khn v nt gian nan, lp le la tri soi

chng c .
Nguyn Vn Thnh

Lng Ti Gi Trng
Do cu: bn nang phong nguyt. Bn: na, Nang: y,
ti, Phong: gi, Nguyt: trng. T ngi phong lu ch em
theo gi trng trong y ch khng cn mang g c.

hu lng ti gi trng.

Kim Vn Kiu

Lc Thao
Do ch: lc thao, tam thao. Lc: sau, Thao: binh php,
tng truyn Thi Cng Vng lm quyn binh th gm c:
Vn thao,
V thao,
Long thao,
H thao,
Bo thao,
Khuyn thao.
Tam: ba , lc: mu k. Nhan mt b sch ca Thi
Cng lm ra.

Cn quyn ra sc, lc thao gm ti.

Kim Vn Kiu

Li Thang
Li ca vua Thnh Thang. Thnh Thang khai sng nh
Thng, sinh nm 1782 mt nm 1754 trc ty lch, nh
c vua Kit ln ngi.Vua Thnh Thang i chi ngoi
ng ni thy ngi ta ging li bn mt v cu chc
rng: bn phng trong tri t u vo li ta. Vua
Thnh Thang mi than rng: Nh th ht mt c cn g na
u? Vua mi m ba mt li v chc rng: Mun bay
sang bn t th bay, mun bay sang bn hu th bay, con
no n s mi vo li ny. Ngha bng: hnh php nhn
t.

Li thang rng m n nh xit bao!

Tr Cc

Li Tri
Do ch: Thin vng. Lo t: thin vng khi khi s nhi
bt tht tc li tri lng lng, tha m kh mt. Ngha
bng: nhng k gy ti c khng sao thot c.

Mt thn khn giu, li tri khn dung.

Nh Mai

Lng
Tn mt nc Ch hu i Chin Quc tc l nc
Ngy a phn tnh H Nam v Sn Ty by gi.

Xe mn lit quc, li mm T Lng.

Hoi C Ngm

Lng Duyn
Lng: lnh, Duyn: tnh ngha v chng. Xem ch
Duyn.

Tin hoa chp ch lng duyn n gi.

Hoa Tin

Lng Khng
Lng: rng nh, Khng: trng tri. ni hoang vng.

Lng khng yn , song t nhn ging.

Hoa Tin

Lng Nhn

lng nhn: ngi lng thin. V gi chng l Lng

nhn. Mnh t: Ng tng hm lng nhn chi s chi d
ta ang dm xem th lng nhn i ng no vy. Chng
cng gi v bng Lng nhn. Kinh Thi: Kin th lng
nhn trng Lng nhn y. Lng nhn cn dng gi
ngi qun t.

Ly lng nhn s di chn sau.

(Qun m Th Knh)

Lng S
ngi hc tr sing nng. Kinh Thi: Lng s c c,
lng s cn kim. Li cn ngha ti gii.

H khng lng s c c.
Hoi Nam Khc

Lng Tm
Lng: lnh, Tm: lng. Tm lng tri t sinh ra sn
tt, bit iu nhn ngha.

Bit u o tc chng l lng tm.

Nh Thp T Hiu

Lng Thn
Lng: tt, lnh, Thn: ti. ngi ti trung thnh vi
vua.

Khp u u cng mt lng thn.

Ht Ni

Lng Th
Lng: tt lnh, Th: bui. Bui tt lnh.

Kh thng l ht my phen lng th.

Chinh Ph Ngm

Lng Thng Qun T

Lng: rng, Thng: trn, Qun t: ngi qun t.
Ban m trm vo nh Trn Thit. Thit trng thy mi gi
con chu li dy rng: ngi i cn phi t c gng,
nhng ngi bt thin, cha hn l k vn sn xu xa, ch
v quen tnh nn sinh ra nh vy. Nh bc qun t trn
rng nh chng hn. Trm tht kinh nhy xung t. Thit
ni: bc cng l qun t l thi, nn phi cc kh. Ni
on ly cho hai cy vi.

Lng V
Thi t nh Lng 502-550. Mt v vua rt sng bi o
Pht, tng cho mi cc v cao tng n sang truyn
b o Pht Trung Hoa. Nhiu ln vo tu cha nh mt
nh s. Sau b Hu Cnh ni lon vy i Thnh m cht
i.

i no tu cho hn Tng o Qun, i no tu cho kp

Lng V .
Si Vi

Lng Xun
Do ch Xun lng. Lng l rng ri nh ma xun

i vi vn vt.

Lng xun d quyt hp hi.

Kim Vn Kiu

Lng Ban Qun Thn

Lng ban: hai bn gm c bn vn v bn v, Qun:
by, Thn: ti.

S Vng phn hi lng ban qun thn.

Lc Vn Tin

Lng Long
Lng: hai, Long: rng. Thng thng ngi ta hay
v hoc p hnh hai con rng chu mt trng, lng long
triu nguyt hoc hai con rng tranh ht chu, lng long
tranh chu.

Ca lu ng phng, thm nh lng long.

Lu
Mt h ln ca Trung Quc. Lu Ban m ra nh Tin
Hn. Hu Hn c Lu T v cc tng tn Lu Huyn lm
Hn . n i Tam Quc th Lu Huyn c cng dng
di nh Hn.

Hn xa c g ng Cng. Nui thng L B cp dng

nh Lu.
Lc Vn Tin

Lu B

Dng di nh Hn, Lu B ngi hin c, cng

To Tho Tn Quyn chia ba Trung Quc cai tr. Lu B
nc Thc, To Tho nc Ngy, Tn Quyn nc Ng.
C qun s l Khng Minh v nm tng ti ng h l
Quan Vn Trng. Trng Phi, Triu T, M Siu, Hunh
Trung gip sc, Lu B gy c mt thanh th ln lao
trong nc, tic l sau khi Lu B mt, con l Lu Thin
khng ni c ch cha c sp .

Ai hay Lu B c tan hoang.

Th C

Lu Cu
Tn mt qun o pha nam Nht bn, sn xut th dao
rt sc v c ting, ngi xa dng h thn hoc
nh gic.

Git nhau chng phi Lu cu.

Cung On Ngm Khc

Lu Cn
Ngi Ngy Xng, i Tn, nh gic c cng, c
phong Qung V Hu, k phong c, mt lng trung
thnh vi nh Tn. Sau cng b on Tn hi. Lc b r h
vy, Lu Cn ln lu thi kn rt hay, qun gic ng lng
nh nh b i ht.

Li gm T ch, ting Kn Lu Cn.

Hoi C Ngm

Lu
Lu: li, : u ca bi thi, hoc bi th. i n
mt thng cnh no lm th li th gi l lu .

Bc ra li vnh bn cu lu .
Nh Mai

Lu Hng
Lu: tri, Hng: ci mng. Xa c ngi n b nm
m thy ci mng tri bn sng Hoa, sau ra lm vua.
Ngha bng: im lnh sm sanh qu t.

Bn hoa ng v lu hng.
i Nam Quc S

Lu Hng
Tn tht i nh Hn, lc u lnh chc Gin i phu
hc thut rt tinh thng, c ngy c sch khng bit mi,
nhiu khi xem sch cho n tri sng. ng thng dng
s by t m dng, nhng iu tt xu. Tc gi cc sch:
Hng phm ng hnh truyn, Lit n truyn.

La Thi t m soi Lu Hng.

T Tnh Khc

Lu Lc
Lu: tri, Lc: rng. Tri ni ni ny ni khc nh nc
tri v hoa rng.

Tic thay lu lc giang h.

Kim Vn Kiu

Lu L
Lu: chy, L: nc mt.

Cuc i ngh n thm lu l.

Th C

Lu Lin
Lu: li, Lin: ni tip nhau. Bng hong khng dt
o ra i c. Nam S: Lu lin nht d, lu lin ngy
m.

Hay gp ngi c bc lu lin.

Gia Hun Ca

Lu Linh
T B Lun, ngi i Tn, ni ting hay ung ru,
tnh tnh phng khong, c lm bi "Tu c tng" ca ngi
c tnh ca ru.

Lu Linh, Thch l lng tri m.

Cung On Ngm Khc

Lu Ly
Lu: chy, tri ni, Ly: la. Ngho kh phi ly bit gia
nh tri ni qu ngi t khch.

Nng rng phi bc lu ly.

Kim Vn Kiu

Lu Tam Thin L

Lu: y, Tam: Ba, Thin: ngn, L: dm.

Lu tam thin l ti ngi dnh.

Th C

Lu Thn
Ngi i ng Hn, cng Nguyn Triu vo ni Thin
thai hi thuc lc mt ng v. Lu Nguyn tnh c gp
hai nng tin ri cng nhau kt lm v chng. Chng bao
lu Lu Nguyn nh nh nn t gi hai nng tin tr v
c hng. Hai tin n phi ngm ngi nhn li nhng bo
cho hai chng bit l non tin v trn gii hai cnh khc
nhau, s ngy sau khng th ti ng c na.Hai tin n
a Lu Nguyn ra khi ng. Lc tr v nh Lu Nguyn
thy quang cnh khc hn lc ra i, con chu th tri qua
by i ri.Lu Nguyn bun lng vo ni Thin thai ln
na, nhng khng r kt qu ra sao.

Lu Th
Lu: li, Th: binh ng bin gii.

K xin lu th, ngi cu bi binh.

i Nam Quc S

Lu Thy
Lu: chy, Thy: nc. Tn mt bn n. Xem ch B
Nha.

Than rng: Lu thy cao sn.

M
Ma Ch Tc Chm
Ma: mi, Ch: di, Tc: lm, Chm: kim. L Bch lc
cn nh hc hnh cha thnh ti vi b d s nghip.
Mt hm Bch i ng gp mt b ang mi mt ci di
st. Bch hi b mi lm g th b p: mi di lm kim.
Nghe th Bch tr v tip tc vic hc v cui cng tr
thnh nh i thi ho.
Ngn ng Tu c cu: Nhc yu cng phu thm, thit ch
ma thnh chm tc cng phu mun c su xa, hy mi
chy st m lm kim. Ngha bng: Kin tm tr ch lm
mt vic g.

Ma H
Tn mt con sng n , cc thy tu tm con sng
ny ty sch bi trn.

Ra bi trn, Si vui nc ma ha.

Si Vi

Ma Vng
Ma: ma qu, Vng: vua. Vua loi ma qu. Theo li Pht
th Ma Vng l mt loi qu ngn cn ngi ta lm iu
lnh.

Ti ba mi khp cnh cn khn, nch cht li ko ma

vng a qu ti.
(Cu i)

M o
Do ch: o kin. Thi H i ng, nhn Thanh
minh i chi n mt ni, thy c ngi con gi p ng
trong ca, trc ca hoa o ang ua n. Nm sau Thi
H tr li chn y, thy vng ngi con gi, mi bi thi
trc ca:

Kh nin kim nht, th mn trung,

Nhn din o hoa tng nh hng.
Nhn din bt tri h x kh,
o hoa y cc tiu ng phong!
Tc:

Hm nay, nm ngoi ca ci,

Hoa o nh vi mt ngi ti.
Mt ngi chng bit u ri,
Hoa o cn vn ci gi ng!
Trn Trng Kim.
Ca nm sau na Thi H cng li n, nghe trong nh c
ting khc, ng vo thm th thn ph ngi con gi bo
cho bit, khi c bi thi ca ng, nng m tng t, au
lun trong mt nm nay v va mi cht. Thi H nghe ni,
gn ngi con gi gi ln: "C Thi H y" tc th nng
sng li. Ngha bng: ngi con gi p.

M xui phn bc nm trong m o.

Cung On Ngm Khc

M Hng

Ngha nh ch o kim, dng ch ngi n b

p.

Tri xanh quen thi m hng nh ghen.

Kim Vn Kiu

M
Non. Tc l M Ngi, tn mt qu ni m Dng Qu
Phi cht y. ng Minh Hong say m Dng Qu
Phi, b ph vic nc. Anh ca Qu Phi l Dng Quc
Trung lon quyn. An Lc Sn ko qun n nh, vua
phi chy vo t Thc. Ngang qua M Ngi, qun lnh
khng chu theo vua na, v yu cu, nu khng git
Dng Qu Phi th qun lnh s tan r v khng chng gic.
Qu Phi buc lng phi t vn M Ngi. Bch C D
trong mt bi th trng hn ca thut li vic Dng
Qu Phi v ng Minh Hong chy lon v nhng ni
thng nh ca vua sau khi Qu Phi mt.

Du giy non M sng pha nn .

Hoa Tin

M Bi
M: nga, Bi: ci th bng g. i trc, mi khi c
vic g quan h khn cp, ngi ta vit vo mt ci bi, sai
lnh ci nga em i cho c nhanh chng.

M bi c ch i ng cng.
Nh Mai

M Cch L Thi
M: nga, Cch: da, L: bao bc, Thi: thy. Cht khng
c quan quch phi dng da nga bc thy. Hu Hn th:
M Vin c ni rng: "k nam nhi nn cht chn bin
cng ly da nga bc thy em chn". Li khuyn con
trai nn xng pha ni chin a.

M
M: nga, : v chn.

Ka m mu6on dm rui rong.

Th C

M ng
Tn mt qu ni huyn ng Lu, hnh ging con
nga. Ni chy thng ra b sng sng gi d di. Cnh
ni c th thn M ng. Ti y, Vng Bt gp cn
gi mnh, thi thuyn n cc ng Vng. Xem chu
ng.

Rng y chng phi l gnh M ng.

Hoa Tin

M Tch
M: nga, Tch: du vt.

Ngn ngang m tch, xa trn thiu ai.

Bch Cu K Ng

Mc Bc

Tn t Ngoi Mng C. R Khit an bt Tng o

qun v Mc Bc. Xem ch: Tng o Qun.

Nhc Mc Bc sao tin chng n cu v.

Si Vi

Mc Gia
Tn ngi. Ng a Chi: Hp l khin Can Tng c
kim nhng nu mi st trong l khng chu chy. V l
Mc Gia hi c phng cch g lm cho st chy khng
th Can Tng p: ch c cch g mt ngi n b cho
v thn ha l. Mc gia nghe th lin tm ra sch s nhy
vo l t thiu mnh. Nh th thp mi chy ra luyn
thnh mt cp kim. Cy trng tn gi l Can Tng, cy
mi gi l Mc Gia. C ni cho rng Mc Gia ch b vo l
tc ca nng m thi.

Mc Tu Hu
Mc: chng, Tu: nn, cn, Hu: c. Chng cn phi c.
Tn Ci vu cho Nhc Phi kt n t hnh. Hng Th Trung
tm Tn Ci hi h thit th Tn Ci p: "Vic ca Phi
tuy ang cn l m nhng chng cn phi c Mc Tu Hu
mi x ti c". Hng Th Trung p: Mc Tu Hu th
lm sao khin thin h phc? Ba ch Mc Tu Hu tr
thnh "Tan t ngc" ba ch dng kt n m b ngc.

Mch Tu Lng K
Mch: la mch, Tu: chn, Lng: hia, K: ngnh. La

mch m ln hai chn. Hn s: Trng Kham lm Thi

Th Ng Dng, m mang hn 80 khon rung, khuyn
dn cy cy. Nh th trong ht tr nn tr ph. Dn chng
c cu ca: Tang v ph chi, tu mch lng k du khng
c nhnh gi, la mch m ra hai chn. Y ni la tt.

Mc Mt
Mc: muc en, Mc mt: ly mc en v ln mt my.

No ai mc mt, no ai gi hn.
Chinh Ph Ngm

Mch Tng
Mch: dng, sui, Tng: tn mt con sng. Lc vua
Thun cht, hai b v l Nga Hong, N Anh khc sng
Tng v vi nc mt.

Cha xong iu ngh, o mch tng.

Kim Vn Kiu

Mai Chc
Mai: tc la ch mi c trnh ra. Ch mi ng m vi
ch mu, ngha l mu cho hai h kt hn vi nhau,
Chc: ng m vi ch: chc l chm chc, ngha
chm chc hai bn trai gi kt duyn vi nhau. Ch
mi v ch chc ng ngha. Mnh t: Mi chc ch
ngn tc l li ni ca k mi chc.

Mn ngi mai chc kt ng sui gia.

i Nam Quc S

Mai Danh
Mai: chn, Danh: tn, ting tm.

Mai danh n tch by chy nu nng.

Lc Vn Tin

Mai Trc
Mai: cy mai, Trc: cy trc. Hai cy thng dng
chung vi nhau ni bn b hay v chng.

Tng l mai trc sum vy.

Kim Vn Kiu

Mai X
Tn Thc Ngao lc cn nh thy con rn hai u, ng
lin p cht em chn. Lc tr v nh Ngao b n nm
khc. B m thy th mi hi. Ngao tha rng: Con nghe
ngi ta ni h ai thy rn hai u th th no cng phi
cht, con chc khng sng c. B m li hi: Nay con
rn u ri. Ngao p: Con s c k khc li v trng thy
n m cht nn con git m chn i ri. Con c n c nh
th chc ri s c tai qua nn khi, khng vic g m s.
Qa Ngao khng cht m v sau tr nn ngi hu dng.
Vua S Trang Vng dng lm Lnh Don.

Mi Ct
Mi: mua, Ct: xng.Nguyn ba ch: Mi m ct:
ma xng nga. Quch i ni rng: Thn nghe ngy xa

c mt v vua em ngn vng mua nga thin l. Nhng

ba nm mua khng c nn c ngi em nhn vic i
mua. Ba thng sau kim c con thin l m. Nhng
nga li cht mt, mi em nm trm lng vng mua
b xng. C ngi bo rng: Nga cht cn mua c
500 lng thay, hung h nga sng. V th bao nhiu nga
hay u em n bn cho vua c.

Mi Thn
H Chu, ngi i Hn, nh ngho, nhng rt chm
hc, va mang ci i bn, va c sch. V b ng i
ly chng. ng bo rng: nay ti 49 tui, th no n 50
tui, ti cng gp cng danh. Lu nay mnh chu cc kh
cng quen ri, nay gng thm trong mt thi gian ngn
na. Ngi v khng nghe, ly d ng kt duyn vi mt
ngi lm rung. Sau Chu Mi Thn c tin c ln vua
V , lm quan to, ngi v mun tr li, nhng ng
bt nc xung t v ni h ht li y nh c th ng s
em v. Tuy th ng vn chu cp cho hai v chng mt ci
nh ring . Ngi v xu h tht c m cht.

Ch ng Ng Khi, hy lo Mi Thn.
Lc Vn Tin

My Liu
Lng my nh l liu. Trong bi Trng Hn ca, Bch
C D v lng my ngi n b p vi l liu. Ph dung
nh din, liu nh mi: Ph dung nh mt, liu nh my.

Thi ci n, li nhn my liu.

Cung On Ngm Khc

Man
Mt hng ngi cha khai ha, khng c l , c ch
mi r.

La my no ng khch man sn vo.

Hoa Tin

Man Kh
Tn t do bn mi . M Vin lc 80 tui vn cn
em qun n dp bn mi Man Kh.

n Man Kh bn s Phc Ba.

Chinh Ph Ngm

Man Khi
Man: la di, Khi: di la. Hai ch ng ngha vi
nhau.

Xem tnh chng cht man khi l mu.

Hnh Thc Ca

Man Nhn
Man: xem ch Man, Nhn: ngi.

L tai my ting man nhn.

Nh Mai

Man Khinh
Man: ln, kiu ngo, Khinh: nh, khng knh trng.

Cy oai Ty li gi bi mn khinh.
Hnh Thc Ca

Mang Thn
Cn gi l Thn Cu Mang, v thn v cy ci. Trc
kia hng nm vo thng ging ta c tc rc Thn Cu
Mang tng trng bng a b chn tru ng cnh con
tru. Nm no s c ma th a b chn tru i c hai
chic giy ng hong, cn nm no s mt ma th ch i
mt chic. Vic mt ma hay c ma ghi sn trong
lch nhng khng chc g ng. Cc triu trc, con tru
v a b u p bng t, t triu Khi nh v sau ch
v vo vi.

Mng
Vng i Hn, chu Nguyn Hong Hu, i vua
Bnh lm T M, lc cm quyn binh gi v cung knh
thu phc nhn tm. Sau git Bnh lp vua nh ri
tim ngi, chnh sch h khc. Gic cp trong nc ni
ln. Lu T tc vua Quang V ko binh tr c lon
Vng Mng. Mng ti v 15 nm.

Si mun ni mt chuyn: Thn s qun d trung, si li

s Mng To sanh on.
Si Vi

Mnh Tng
Mnh: ci mnh, Tng: th tre bn trc, Ch "tng"

c khi dng ch con sng Tng. Trong mt bi th,

mt thi s t tnh tng t gia i trai gi bn sng
Tng:

Qun ti Tng giang u,

Thip ti Tng giang v,
Tng t bt tng kin
ng m Tng giang thy.
Tc:

Chng ti u sng Tng,

Thip ti cui sng Tng,
Nh nhau m chng thy,
Cng ung nc sng Tng.
Ci mnh bng tre ban trc th tre c vn nhng cng c
ni n tnh tng t gia i nam n. Hoc dng theo
in Nga Hong, N Anh thng khc vua Thun. Xem
ch: Tiu Tng.

Mnh tng pht pht gi n.

Kim Vn Kiu

Mnh Ho Nhin
i Thnh ng bn Tu, qu Tng Dng ni
ting v th ng ngn. C tit ngha, hay gip ngi hon
nn, n ni Lc Mn. Nm 40 tui v Kinh Thi tin s
nhng khng .

Cm mt trng, th my quyn, thng ngn ngm

ngi, y th mu ng Mnh Ho Nhin.
Nguyn Hng

Mnh Mu
Mnh: tc l Mnh t 372- 289 trc k nguyn, tn
Kha ngi nc Tru, i Chin Quc, hc vi hc tr
thy T t. Mnh t trc tc 7 thin sch, ch trng tn
Vng v tin B, trng nhn ngha, khinh cng li v cho
rng ngi ta ai cng c th tr thnh Nghiu Thun. i
xng thy Mnh t l Thnh ngha l ng Thnh th hai,
sau c Khng T, Mu: m. M thy Mnh t. M thy
Mnh c ting l hin mu. B i ch ba ln v s con
nhim tnh xu cu nhng ngi ln cn, b gy khung ci
lc thy thy Mnh li bing b hc. B t cho con bit
vic hc m b d th khng khc g khung ci b ph. Thy
Mnh cm n m dy, chm ch hc hnh sau tr nn ting
tm lng ly. C ch: on c, on: lm t, C: my,
tc khung ci.

Nh xa Mnh mu c hin.
Th C

Mnh Tng
Ngi nc Ng, m ci cha, th m rt c hiu. M
tui gi lm bnh, thch n canh mng. Nhng lc by gi
vo rng tre m cy m khc. Bng nhin trong bi tre nt
ra my mt mng. Tng em v nu canh m n lin lnh
bnh.

Ng Mnh Tng ph thn sm khut.

Nh Thp T Hiu

Mnh Thng Qun

Ngi nc T, i Chin Quc, h in tn Vn, rt
c tnh hiu khch v phong lu, trong nh bao gi thc
khch cng n ba, bn nghn. Lc Thng Qun lm nn,
b vua Tn gi li, nh c nhng khch i theo, k gi ch
sa la qun canh, vo ly trm o h cu em dng
cho b Qu Phi b ny tu vi vua cho tr v nc. Lc
n ca i nh c ngi gi ting g gy la lnh gc
cng v.v... Mnh Thng Qun nh cc thc khch nn
thot nn.

cu nn Mnh Thng ng thot.

Lc Sc Tranh Cng

Mao Gin
Mao: tc l Mao Cng. Sch c chp: Mao cng
truyn Kinh Thi li nn cng gi l Mao Thi. C sch bo
Mao Cng tc l Mao Trnh ngi nc L, i nh Hn,
Gin: th tre. Ngy trc khng c giy phi dng th tre
vit.

Ln kinh, Mao gin tc ghi cn truyn.

Trinh Th

Mao Khanh
Tc Mao ngha, ngi L Giang i ng Hn, ni
ting hiu ngha. Khi c chiu ch b lm tri huyn An
Dng, Mao ly lm mng r, nhng n khi m mt, t
quan. Nhiu ln c giy vua vi, Mao vn khng chu xut

chinh na. Mao s d ra lm quan l ct vui lng cha

m.

Th phng hong a n Mao Khanh.

T Tnh Khc

Mao Vit
Mao: c kt bng lng mao, biu hiu ca nh vua,
Vit: th binh kh hnh nh ci ba.

Nghn thu h nhc kh thing, gip mao vit m nn

thnh tr.
Vn T V Tnh v Ng Tng Chu

Mo Ch
Mo: gi xng, Ch: mnh lnh ca vua.

L Cng mo ch truyn ra.

Nh Mai

Mc ch
Trit gia i Chin Quc, ngi nc Tng, ch
trng thuyt "Kim i" hay "v nhn" v " ha bnh". Yu
mi ngi nh nhau, khng phn bit thn s. Du cc
kh bao nhiu m li cho thin h cng ht sc m lm.
Mc ch c truyn li tp Mc t. ng sanh v mt 468 390 trc ty lch.

Ka nh Mc ch, Dng Chu, tu mt vic v nhn v

ngha.
Si Vi

Mt Phng
Do ch: Phng nhn. Dng ch mt p ca ngi
n b.

My tm, mt phng, mi son.

Lc Vn Tin

Mt Tc
Do ch: Tc nhn. Mt ca k trn tc. Ngha bng: Mt
ca k tm thng, khng bit xt on ngi, khng
trng thy xa rng. Tp d k: Tc nhn bt thc thn tin
tc mt tc khng bit thn tin. Ph thi: cng phn
tao tc nnhn bch. ng cng li gp mt tc trng.

Tm hng nhan em bi lm xa nha, lm th cho

qua mt tc.
Nguyn Khuyn

Mt Xanh
Gia mt trng en hoc xanh hai bn trng trng. Khi
no t t vui v vi ngi no th nhn thng, l ra cp mt
xanh, cn khi no khinh b ai th ng nghing hoc trn
ngc ln by trng trng. l cch thc ca Nguyn
Tch i Tn dng tip khch. Bt lun ngi no n
vi Tch, h a th nhn bng cp mt xanh, cn khinh b
th nhn bng cp mt trng.

Mt xanh ai vo trng khng?

Kim Vn Kiu

Mt Hoa
Ch nho c: Hoa din. Mt p nh hoa. L on thi:
Khin thng p l tho, l mn hi ba din, ko o p
sng c, sa tc ngnh mt hoa.

Mt hoa d khin duyn v phn.

Hng c Thi

Mt Ngc
Ch nho c: Ngc din. Mt p nh ngc. Mt rt
p, dng ch c n b ln n ng. Lng Gin Vn
: Chu thn, ngc din ng tin xut. mi son, mt
ngc, trc n bc 1ra.

Mt ngc t la chn su cung.

Hng c Thi

Mt St
Do ch: Thitv din. Mt c mt v st khng v tnh
ring m thay i l cng. Hai ch "thit din" dng
khen ngi ngi cng bnh. Triu Bin lnh chc in
trung Th ng s, n hch khng king n g nhng k oai
quyn hay c vua yu mn. Ngi i khen ng l thit
din. Mt st.

Trng ln mt st en s.
Kim Vn Kiu

My Hng

Hng: tn ni Thi Hng. ch nhn Kit trng thy m

my ni Thi Hng ni rng: Nh cha m ti di m
my y. Ngha bng: Con nh cha m. Xem: Bch Vn.

Lng cn gi ng my Hng.
Kim Vn Kiu

My Tn
Do ch: Tn vn. Trong Tnh s c cu: Tn vn, Triu
v ch ch mt m yn lng, nhng cng kh ra vo. Ni
con gi n b .

My Tn kha kn song the.

Kim Vn Kiu

Mn Cn
Mn: lanh ln, Cn: quen vic.

Mn cn ra tay thng phi chi.

L Thnh Tng

Mn Tip
Mn: lanh ln, Tip: mau chng.

So ti mn tip ni nng.
Hoa iu Tranh Nng

Mt Ch
Mt: kn, Ch: mnh lnh ca vua.

Bng nghe mt ch sai quan n v.

Nh Mai

Mt Tht
Mt: kn o, Tht: nh.

Tuy ngi mt tht, no khc thng c.

Si Vi

Mu Thun
Mu: th binh kh c cn, mi nhn, Thun: ci khin,
ci mc. Hn Phi T: nc S c ngi bn ci mu v
ci thun. Y khoe rng: Ci mu ca ti rt nhn, bt c vt
g cng c th m thng c c, n khi qung co cho
ci thun th y ni: ci thun ca ti c th ngn cn c
mi th binh kh. C ngi hi: Nay nu dng ci mu ca
anh m m ci thun ca anh th sao? Ngi kia
khng th tr li c. V sau nhng iu tri ngc nhau
th gi l mu thun.

Anh em mu thun hai b.

i Nam Quc S

Mu Nghi
Mu: m, Nghi: khun mu. Lm khun mu mt b m
ca mi ngi. Thng dng ch cc b m v vua,
ngi m c hnh v khun php c th lm m dn
chng c.

Gip trong nh c mu nghi.

Hnh Thc Ca

M
Bn, do ch M tn. Theo sch Pht th bn m tn tc
l nhng ni chng ngi i. Ta cn phi c chic
thuyn t ca Pht a qua bn kia b, thot khi ni
me mui.

Bt trong b kh, bo u bn m.
Cung On Ngm Khc

Mnh Bc
Mnh: s tri nh cho mt ngi no, Bc: mng,
khng tt.

Xt ngi mnh bc t lng chng qun.

Kim Vn Kiu

Mnh Cung
Mnh: s tri nh cho mt ngi no. Cung: mt
trong nhng phn v s mnh ca mi ngi. theo s
mnh th mi ngi c cung v bn thn, v cha m, v
chng, con ci, v.v... Cung mng l cung v bn thn.

Mnh cung ang mc nn to.

Kim Vn Kiu

Mnh
Mnh: sai khin, : u , mc. Ra cho ngi
ta lm.

Mnh truyn ly tin hoa vi vng.

Hoa Tin

Mnh Mn Tng Ha
Ha gia hai tri ct bc ln, theo thuc Tu.

Mnh mn tng ha xng ln u.

Lc Vn Tin

Mnh Ph
V cc ng quan t phm tr ln c c phong tc.

Cng ngi mnh ph ng ng.

Kim Vn Kiu

Mnh Vong
Mnh: s tri nh cho mt ngi no, Vong: cht.

Hai chng b mt hi mnh vong.

Lc Vn Tin

Min Min
Min: di. Min min: di dng dc.

Lc nc min min sc tch, gm cun vng cn chi

ban cp.
(L Qu n)

Miu
Tn L Ngha Ph, ngi i ng, tnh nham him
m ngoi mt vn gi v hin lnh nn ngi ng thi
gi l L Miu, tc L Mo.

Tnh Miu him c ai ngi chng hay?

Th C

Miu ng
Miu: nh th thn, cung in th cc v vua mt,
ng: nh th. Tn miu nh vua. Li c ngha l triu
nh.

hay thnh ton miu ng.

Kim Vn Kiu
Miu ng chi l gian phi.
Nh Mai

Miu Mo
Miu: xem ch Miu, Mo: dng mt. Miu mo: Tn
miu.

Nguy nga miu mao hn hoi.

Nh Mai

Miu V
Miu: xem ch Miu, V: mi nh. Cung in ca vua,
hay ni th thn Pht.

Dng lm miu v sm hm phng th.

Nh Mai

Minh
Tn mt triu i Trung Quc 1369- 1643. Sau khi
dit nh Nguyn, Chu Nguyn Chng dng nh Minh,

hiu Hng V, truyn n i vua Sng Trinh th b L T

Thnh dit. Nh Minh gm c 17 i, tr nc c 276
nm.

Du chng Hn ng k ch, Tng Minh tng truyn.

Si Vi

Minh t
Minh: sng, t: soi sut n ni n chn.

Tr minh t c u lm l.
Tn Cung N On Bi Cng

Minh c Tn Dn
Minh: sng, c: c, Tn: mi, Dn: dn. Lm sng
c ca mnh dy cho dn c mi m.

Tu minh c m tn dn, tu t gia m tr quc.

Si Vi

Minh Linh
Mt th su, ln ln ha bm. Ngi i xa cho
rng: con qu la tc l con t v nui con ca con minh
linh lm con mnh, nn v sau ch minh linh dng ch con
nui. Kinh Thi: Minh linh hu t, qu la ph chi, tc minh
linh c con, t v nui dng. Ta c cu:

T v m nui con nhn,

V sau n ln n qun n i.
T v ngi khc t ti,
Nhn i, nhn hi, nhn i ng no?

V:

Minh linh vn chu n su.

Th C

Minh Lun
Minh: sng, Lun: nhng iu o c, cch thc n
m ngi i cn phi noi theo.

Dng nh hc hiu, ging b minh lun.

i Nam Quc S

Minh Mc
M mt bt ngt.

Hn trng s bit u min minh mc.

Vn T Trn Vong Tng S

Minh Minh Trng D

Minh minh: m m, Trng d: m di.

Minh minh trng d ai m bit ai?

(Nhn Nguyt Vn p)

Minh M
Minh: sng sa, M: p .

Tri xun minh m th no.

Nh Mai

Minh Nng

Minh: sng, Nng: lm rung. Xa c chc quan chm

lo m mang t rung, dy cho dn chng thm phn sng
sut v ngh nng.

Vin l, nhn cng s trn minh nng.

Hoa Tin

Minh Sn
Minh: th hn vi nhau, Sn: ni. Ch nho: Th hi minh
sn tc ch bin m th, ch ni m th.

li th hi, minh sn.

Kim Vn Kiu

Minh Tinh
Minh: khc vo, ghi chp, Tinh: l c nh. Mt tm hng
vi hoc giy, vit h tn chc hm ngi cht. Ta thng
gi l ci triu.

Cc cht li c minh tinh, tht nghip nm nh c trng

cm canh.
Ca Dao

Minh Thnh
Minh: sng, Thnh: thnh vng.

Minh thnh nay mng i Thnh .

Chu Mnh Trinh

Minh Tra
Minh: sng, Tra: xt.

Lm n m khng minh tra cho tng.

Tr Cc

Mc ng
Do ch Hnh l. Hnh: i, L: sng, mc. Tn mt
bi th trong Kinh Thi khuyn ngi con gi khng nn i
ban m trong lc sng mc t ng s. Ngha bng:
n b con gi nn gi gn ko n ng chng gho.

Mc ng nhng l cha xun phi phin.

Hoa Tin

Mc Ma
Do ch V l. V: ma, L: mc. Ngha bng: n trch.
T Phng: Ta cng cy c i thi bnh, thm nhun ma
mc ca Thnh triu. Cao Thch: Thnh i tc kim a v
l. Thnh i ngy nay nhiu v l.

Mc ma nay thm nhun khp ni.

Th C

Mn Bt Thi
Mn khng c th gi nht nh, lc no cng c. Ngha
bng: ru. T ng Pha:

Ng hu u tu tng chi cu h,
D i t, bt thi chi nhu.
Tc:

u tu thip ct lu,
Bt thi dng n hu chng xi.

V:

Mn bt thi cn hy lng bu.

Nguyn Cng Tr

Mc Bn
Mc: cy, Bn: gc. Ngha bng: ngun gc ca mnh.

Lm n mc bn thy nguyn.
Si Vi

Mc c
Mc: g, c: ci m.

Mc c vang lng trong bn ci.

L Thnh Tng

Mc Gi
Mc: g, Gi: ci gng.

Mc gi hy th mt thin trnh ngh.

Kim Vn Kiu

Mc Ng
Mc: g, ci m bng g, Ng: c. Con c ban m
khng ng, nn lm m hnh c t rng cc nh tu hnh
chm lo kinh k v cng thc nh c.

Ri mc ng din k sn khuya.
Si Vi

Mc Thch

Mc: g, cy, Thch: . Loi v tri, v gic. Mnh t:

D mc thch c, cng vi g . T M Thin: Thn
phi mc thch tc mnh chng phi g .

Hnh mc thch vng kim c.

Cung On Ngm Khc

Mn
Mn: ca, : em. Hc tr, hoc xem nh hc tr.

H Chu mn , h Phng n s.
Nh Mai

Mn nh
Mn: ca, nh: sn. Nh .

Quc gia n rng, mn nh thm ly.

Nh Mai

Mn Mch
Mn: ca, Mch: con ng nh. ng li, s tnh.

Mi tng mn trch, nay ph kinh.

Hoa Tin

Mn Mi
Mn: ca, Mi: tm bin treo trn ca biu dng
cho mi ngi bit l nh th gia. Ca dao Tu c cu:
"Nam bt phong hu, n tc phi, Qun khan n khc th
mn mi". Tc "Trai chng phong hu, gi chc phi. Ngi
xem phn gi rng mn mi. ni khng ch con trai m con

gi cng c th lm rng mn mi c.

H Diu rng v mn mi.

Hoa Tin

Mn Phng
Mn: ca, Phng: bung. Phng ca y t .

Vc nng tm xung mn phng.

Kim Vn Kiu

Mn Sinh
Mn: ca, Sinh: hc tr. Hc tr.

Mn sinh xin c mt ngi l may.

Nh Mai

Mng Chnh
H L, ngi i Tng, tnh H Nam, t Thnh Cng,
Tn S, lm quan n Thi t Thi s, lc tr ni ting
rt chm hc. Nhng ngi ti gii trong nc ng u ghi
vo trong mt quyn sch nn triu nh cu hin u do
trong quyn sch ca ng m ra c.

n Mng Chnh canh khuya mt ngn.

T Tnh Khc

Mng Trn
Mng: trm, vng chu, Trn: bi. Chu s bi bm nhp
nha. Vua ra khi cung in, dn thn vo ni ct bi tc l
vua mt ngi phi bn tu cc ni. T truyn: Thin t

mng trn ngoi... tc vua mng trn ra ngoi.

Bch cu mt pht mng trn bi ai.

i Nam Quc S

Mng o
Mng: nm thy, Ao: tri vi thc, khng c hoc c
m m.

Dy rng mng o c u?
Kim Vn Kiu

Mng Bt
Mng: chim bao, Bt: cn bt. Nam s: Giang Ym lc
cn nh mng thy c ngi trao cho cy bt ng sc. T
vn chng ca Giang Ym v cng c sc. Th ri
mt hm, Ym mng thy mt ngi t xng l Quch
Phc bo Ym rng: "Ta c cy bt nh ngi gi lu
nay mong ngi vui lng tr li". Ym rt cn bt ra giao
cho ngi y v t khng cn trc tc c ly mt
cu no gi tr na. Ngi ng thi cho l ti tn. Theo
sch Khai thin d s th L Bch nm mng cn bt tr hoa
v t tr thnh thi b.

Mng ao
Mng: chim bao, ao: cy ao. Chim bao thy cy
ao. Tn Th Vng Tun truyn: Tn nm mng trn s
nh ngay ch mnh nm c treo 3 cy dao, giy lt thm
vo mt cy ao na. Tnh dy ly kh chu v gic mng

y. L Nghi nghe thut li lin chc mng rng tam ao tc

ch chu thm vo tc l ch ch. C l Ngi s i Th S
ch chu cng nn . chng bao lu Th S ch chu b gic
bt git v Vng Tun c b n thay th.

Mng Hng
Mng: chim bao, Hng: con gu. Kinh Thi: Ct mng
duy h? Duy hng duy bi v.v...i nhn chim chi duy hng
duy bi, nam t chi tng tc mng lnh ra sao? Gu c
gu ci. i nhn bi . Gu c gu ci, im lnh con
trai. ni nm mng thy gu l im sinh con trai.

Mng Lan
Mng: nm thy, Lan: hoa lan. T truyn: Ngi thip
ca Trnh Vn Cng mng thy mt v s tri cho khm lan,
sau c mang sinh Trnh Mc Cng. Ngha bng: c mang.

K bi phng, ngi mng lan.

Bn N Thn

Mng Nguyt
Mng: chim bao, Nguyt: mt trng. Chim bao thy
mt trng. a. i T, b V Minh Hong Hu c thai, nm
mng trng soi vo lng sanh ra b Ngy hu. Ngha bng:
sanh con gi qu hin. b. Tn Kin phu nhn ngi h Ng
c mang, mng thy mt trng vo bng sau sanh Tn
Sch, n khi c mang Tn Quyn phu nhn li mng thy
mt tri vo bng. Tnh gic thut vi Kin th Kin bo:

"Mt tri mt trng l tinh hoa ca m dng, im y rt

qu. Con chu ta ri s hng thnh cho m xem". Theo hai
im ny th Mng nguyt sinh con gi nhng cng c th
sinh con trai. Xem mng nht.

Bo im mng nguyt, mn ngy treo khn.

Mng Nht
Mng: chim bao, Nht: mt tri. Hn Th ngoi thch
truyn: Vng Phu nhn mng thy mt tri vo bng lin
co vi Thi t bo l im qu. Vng phu nhn lin
c cha sanh qu t. Theo trong s k nhiu b phi nm
mng thy mt tri mt trng vo bng v u l im tt
c. Xem mng nguyt.

Mng Tng
Mng: nm thy, Tng: cy tng. Tam quc ch: inh C
lm thng th nm mng cy tng sanh bng, gi
nhng ngi chung quanh bo rng: Tng t thp bt cng
d tc ch tng gm c ch thp, ch bt v ch cng,
mi tm nm sau ta s lm nn chc cng ch chng
chi! V sau qu ng nh vy.

Mng Triu
Mng: nm thy, Triu: im.

C trong mng triu m say.

Kim Vn Kiu

Mng X
Mng: chim bao, X: rn. Chim bao thy rn.

Mng Xun
Mng: nm thy, Xun: ma xun. Ngha ging chu
gic xun.

ai mua c mt trng mng xun.

Cung On Ngm Khc

M
Sa. Do ch Chnh quan tc sa m li cho t t. C
ng Tu: Qua in bt np l, l h bt chnh quan. Ngang
qua rung da khng nn sa giy, ngang di cy l
khng nn sa m. Ngha bng: phng nhng s him
nghi. V trong khi sa giy, ngi ta c th nghi mnh ci
xung hi trm da, v trong khi sa m c th b ng
hi l.

Rng nay sa m di o.
Hoa Tin

Mc
Chn nui, k chn tru chn b.

C lan li mc, rn phong du tiu.

Bch Cu K Ng

Mc Ln
Mc: ha hp, Ln: xm ging.

Hn vn ly c mc ln.
i Nam Quc S

Mc Lin
Cng gi l mc Kin Lin, t cao cp ca nh Pht
c php thn thng bin ha, tng xung a ngc cu
m. M Mc Lin ngi rt c c nn b xung a ngc,
h n th g th th y chy thnh la.

Ka a Tng, n Mc Lin.
Phan Trn

N
Na Qu
Tn mt loi qu lm ra bnh dch. Ging qu ny s
pho. V th mi cui nm, mi ngi t pho tre ui
qu Na i ni khc. Li c ging qu to ln trn ni tn
Sn Tao (hoc Tiu) hay quy nhiu khin nhiu ngi
mc bnh. L in dng ng tre b la vo lm cho n
thnh ting, qu hong s bchy v bnh nhn thot nn.
Nhn ngi ta dng pho tre ui qu.

Ni H
Tn mt con sng. ng Quang cht, hn n mt con
sng rng khng y vi thc, nc chy v hng Ty
Nam, tc gi l sng Ni H, ngun t a ph chy ra.
Quang nhn nc thy ton l huyt, mi tanh hi khng th
nhn c.

Cu Ni H k trc ngi sau.

Chiu Hn

Nay Trng Mai L

do ch Trng Tam, L T. Hai tn ny ngi ta ba
ra, cng nh ta ni Nguyn M, L Mt v.v... Vng An
Thch thi: Mc ngn Trng Tam c, mc i L T ho
(Ch ni Trng Tam c, ch yu L T tt).

Nay Trng, mai L th gian thiu g.

Quan m Th Knh

Nam Cai
Tn mt thin trong Kinh Thi ni v lng hiu tho ca
ngi con.

Nam cai khut my xanh man mc.

T Tnh Khc

Nam Du
Nam: phng nam, Du: i chi

Bc nam du nh gt tang bng.

Nh Thp T Hiu

Nam Gin
Nam: phng nam, Gin: khe. Trong Kinh Thi c ni
n b con gi hi rau tn, rau to khe pha nam nn v
sau hai ch "Nam gin" dng ni v n b.

Ny du nam gin, n trai ng sang.

Lc Vn Tin

Nam Giao
Nam: phng nam, Giao: ni cch xa thnh 100
dm. Ngy xa ngi ta p mt ci nn phng nam
t tri. L t ny gi l Nam giao.

Vua ng l Nam giao rm rt.

Lc Sc Tranh Cng

Nam Hun

Nam: phng nam, Hun: m. Gi phng nam m.

Trong khc nam phong ca ca vua Thun c cu: Nam
phong chi hun h, kh d gii ng dn chi un h, Nam
phong chi thi h, kh d ph ng dn chi ti h (Gi
phng nam m h, c th ci m c ni gin ca dn
ta, gi phng nam thi phi lc h, c th thn ca ci
cho dn ta).

Nao khc Nam hun sao cha gy.

Hng c Thi Tp

Nam Kinh
Tn ring Kinh nc Tu i nh Minh

Gt phn hoa thc ni ny Nam Kinh.

Hoa Tin

Nam Kha
Nam: phng nam, Kha: nhnh. Ngha bng: Gic
mng. Xem ch: Gic He.

Gic mng Nam kha kho chp chn.

T Xng

Nam Lu
Nam: phng nam, Lu: lu.

Khc canh gic nam lu my hi.

Kim Vn Kiu

Nam To

Tn mt chm sao hoc v thn ch chm sao y.

Bc u, Nam To chia t hu.

Th C

Nam Thanh
Nam: trai, Thanh: trong, thanh cao, thanh nh. Nhng
ngi trai tr thanh cao, thanh nh.

Nam thanh n t.
Thnh Ng

Nam Thy
Nam: phng nam, Thy: bin gii.

Lc Long v chn nam thy.

i Nam Quc S

Nam V
Hoc Nam M. Ch trong Kinh Pht, ngha l chp tay,
ci u, cung knh cu nguyn hoc xin theo tn ngha.

Lng m o tng ni, ming nim nam v Pht.

Si Vi

Nan Tr
Nan: kh, Tr: cm, gi ly.

Gy ra hn khch chn e nan tr.

Hnh Thc Ca

Nang Sa
Nang: ci y, ci bao, Sa: ct. Bao ct. S k: Hoi
n hu truyn: Long n cng vi Hn Tn cm c trn mt
b. Tn nhn ban m huy ng qun lnh dng hng vn
bao ng ct chn nc khng cho t trn thng lu
chy xung, on em qun khiu chin vi qun Long
n. Qun Tn gi thua chy v khi qu dng nc lin
ra lnh cho on qun trn thng lu bit ph tan bc
thnh ct. Nc o o chy xung hin qun ca Long n
b li cun theo v cht khng sao k xit. Lu Khch th:
Nang sa trch bn tri binh php (bn chm y ct tr dng
binh).

Nang Trung nh
Nang: y, Trung: trong, nh: ci di, mi nhn. S
k: Bnh Nguyn Qun ni rng: ngi hin i cng v
nh ci di trong y rt cuc th no ngi ta cng s
bit n. Mao Toi ni: Nu cho Toi ny trong y th
th no ci mi nhn cng thot ra ngoi. Ngha bng: K
c ti chng chng th chy cng s c ngi bit n.

Nanh Chut
Tn mt bi ca trong Kinh Thi (Th nha, tc gic:
nanh chut, sng chim s): Thy v tc v gic? H d
xuyn ng c? H v th v nha? H d xuyn ng ? (Ai
bo chim s khng c sng? Ly g xoi nh ta? Ai bo
chut khng c nanh? Ly g xoi tng ta?). Ngha bng:
Nhng k cng ho thch kin tng.

M chim, nanh chut, tranh hi cn nhiu.

Tr Cc

Nanh Vut
do ch tro (vut), nha (nanh). Hai kh c ca cm th
c ch. sc phng (Dng v quan v). Cn c
ngha b ng.

ngoi nanh vut, li trong ct rng.

Phan Trn

No Dng
Tn th cy v loi thng reo.

No dng hoa thc rnh khn ngoan.

Hoa iu Tranh Nng

No
Kh trong lng.

Mt thin bc mnh li cng no nhn.

Kim Vn Kiu

No Chng
No: lm chokh chu, cm xc, Chng: nhiu ngi.

ng o kim m bng no chng.

Cung On

Np Thi

Np: np, Thi: hng la. Mt trong su l. Xem: Su l.

nh ngy np thi vu quy.

Kim Vn Kiu

Nt Bn
Ting Phn. Vnh vin la b cc th i, vo mt ni
bt sanh bt dit (chng sanh m cng chng mt). Thnh
thn hoc phm trn u c sanh, c cht, duy Pht B Tt
linh hn bt sanh bt dit v gi l nt bn (Nirvana).

Li xin theo n nt bn y.
Quan m Th Knh

Nm H
Tc Ng H. Nam h c ting nht Trung Quc: (1.
Ty H,
Thi H,
ng nh H,
Phan Dng H,
So H.)

Bum my khi ta nm h.
T Tnh Khc

Nm V
Do ch Ng sc vn: My ng sc. Ngy xa cho rng
my ng sc em li im lnh. Trnh Nhn Biu i
ng, c tnh cy ti ngo vt, thng bo: im lnh
trn tri l my ng sc, im lnh gia th gian ny l

Trnh Nhn Biu. V i Hn, lc vua Cao T hn vi thng

trn ni Mang ng. B v i bi cm, h trng thy
my ng sc ni no th bit vua Cao T di y.

Xem kh sc vn nn nm v,
Tng cn duyn u hn ba sinh.
Tn Cung N On Bi Cng

Nm Xe
Do ch Ng xa. Trang T: K th ng xa (Sch c nm
xe). C thi: Thc c ng xa th (Ai c ht nm xe sch?).
Ngha bng: Rt nhiu sch.

Nam xe kinh s mt tay v vi.

T Tnh Khc

Nm Gi
Nm trn bng gi. Vng Tng ngi i Tn, qu
Lm Nghi, tnh rt c hiu. B m mun n c ti, tri
gi rt, nc ng li, Tng nmln bng sc
nnglm tan bng v bt c hai con c gy. Ngi ta
bo rng nh Vng Tng c hiu nn tri thng m
cho bt c c. V sau Vng Tng lm quan n
chc Thi Bo. Mt trong 24 ngi con hiu nc Tu
(Nh thp t hiu).

Suy ngi nm gi khc mng.

Lc Vn Tin

Nm Qu

Phan Nhc ngi i Trn, ni ting p trai, mi khi

i u n b con gi tranh nhau nm qu vo y xe.

M mng khi gi phng chn loan,

Cn i khch a th, nm qu.
Ph C

Nn Nhn
Do ch Nhn c. Ly iu nhn ngha lm nn tng.

C nn nhn p li, c ng ngha theo i.

Ph C

Nin Hiu
Nin: nm, Hiu: danh hiu. Theo Chnh th Qun ch
Tu v ta, mi ng vua ln ngi u c nin hiu ghi
ci nm u ln cm chnh quyn. Hn V xng Kin
Nguyn nguyn nin v m u nin hiu t y.

Hm Nghi nin hiu ban ngay trong ngoi.

Hnh Thc ca

Nin Hoa
Nin: nm, Hoa: ngy xa dng nh ch "quang" l nh
sng (

Nht quang: nht hoa, thiu quang: thiu hoa

). T Lng ph: Nin hoa v m dung mo tin thu (Nin
hoa cha x bng, dung mo sang thu).

Ngh mnh bc, tic nin hoa.

Chinh Ph Ngm

Nin Thiu
Nin: nm, Thiu: tr. Ngi tui tr.

Thy chng nin thiu, lc ngn ngn ng.

Phan Trn

Ninh Lng
Ninh: yn, Lng: ni chn vua. (Ngy xa phn chia ra
nh sau: Lng: Ni chn vua cha, Tm: ni chn ng
hon b cha, M: ni chn quan v dn). Ninh lng: l an
tng vua.

Kp lo sm sa nh gy ninh lng.
Hnh Thc Ca

Nnh T
Tc Nnh Thch, ngi nc V i Chin Quc, lc
cn hn vi chn tru ni Dao Sn, ni ting ti gii. Qun
Nghi Du gii thiu Nnh Thch ln T Hon Cng v c
vua T trng dng, phong lm quan i phu, sai i s v
lp c cng ln.

Tai n bun nghe Nnh t ca.

Yn

Nnh Thn
Nnh: nnh ht, b lm vui lng nhng k khc,
Thn: b ti.

Nh giu yu k thit th,

Nh quan yu k vo ra nnh thn.

Ca Dao

Non Bo
Non: trng, Bo: ci thai ang cn trong bng. Thai
sanh trng ch khng phi sanh con.

Non bo d truyn hoang ng.

Quc S Din Ca

Non o
Do ch Sn o. Theo sch Lit tintruyn th ni My
sn huyn Nga My, tnh T Xuyn c rt nhiu o mc.
Th o ny n vo th c trng th v thnh tin.

Chn pha ging cc, bn chen non o.

Hoa Tin

Non ng
Do cu: ng sn ng khuynh. Lc chung ty ng
(Non ng nghin ph bn ng, chung Lc Dng pha
bn ty cm ng theo). Ngha bng: Cm ng vi nhau.

Mi hay t hiu tng quan,

Non ng khi l, khn hn ting chung.
Nh thp t hiu

Non Hu
Do ch Hu sn, tn mt hn ni tnh H Nam. Chu
Tn con vua Chu Linh Vng thnh tin thng ci con

hc trng, thi ng sinh, n chi y.

Non Hu ting hc gia khng,

Ca qua bng nga, ngi trong mt n.
Hoi C Ngm

Non Thn
Tc Thn chu, tn mt qu ni c tin .

Bng khung nh Gip, non Thn.

Kim Vn Kiu

Ni iu
Ni: chp thm vo, iu: loi chn. Bn Tu c ng
ng s dng ui con iu lm chp m. Cui i nh Tn
s quan ng s qu nhiu, li hc thc km. Nn c ngi
ni a: Nu ui con iu khng lm m, th ly
ui cho m ni thm vo. (u bt tc, cu v tc).
Ngha bng: Ni iu: bt chc theo mt cch vng v
(nhiu khi l mt li ni khim nhng).

Hay hn l cng ni iu.

Kim Vn Kiu

Ni Chu
Ni: ng ni, Chu: nh Chu. Vua V Vng nh Chu
th nga tru ra ngoi ni, t khng dng binh na.

Bi c non tru th nga bung, non Chu lm ngi

ca ngi.
Tng Ty H Ph

Ni ao
Ni: trong, ao: dao. Gm dng chm ngi c
ti trong qun i.

Lnh qun truyn xung ni ao.

Kim Vn Kiu

Ni ng
Ni: trong, ng: nh. Nh trong.

Nhng l vui chuyn ni ng.

Nh Mai

Ni Gim
Ni: trong, Gim: tc Thi gim. Mt chc quan chu
hu trong cung Vua. (Phn nhiu khng c b phn sanh
dc).

Theo chn Ni gim vo ni b rng.

Nh Mai

Ni Kinh
Tn sch thuc, ch v kinh, mch.

Ni kinh sn, ngoi khoa thm mu.

Lc Vn Tin

Ni Tc
Ni: trong, Tc: khun php (nh trai gi lc tip xc
vi nhau, th phng cha m gia hng nh th no, v.v...).

Tn mt thin trong Kinh L dy n b con gi n c l

nghi c hnh.

Khc th chu thi sch ting ha, khun ni tc gy

nn nhn nhng.
Phan Huy ch

Ni Thn
Ni: trong, Thn: ti. Cc ng quan coi vic trong i
ni nh Th v, Thi gim, Ng y, v.v...

Vua cho l vt ni thn em ban

Nh Mai

Ni Thng
Ni: trong, Thng: tn hi. B au trong.

Ni thng ngoi cm u thang ng si.

Lc Vn Tin

Nn Nhy
Nn: non, Nhy: nhy.

Hoa xun n cn phong nn nhy

Cung On

Nng Bn
Nng: lm rung, Bn: gc. Ly ngh nng lm gc.

Th chuyn lo nng bn cy ba.

Lc Sc Tranh Cng

N Anh
Con vua Nghiu, cng ch l Nga Hong kt duyn vi
vua Thun. Lc vua Thun ln ngi, Nga Hong lm Hong
hu, N Anh lm phi. Sau khi vua Thun mt Thng
ng, Nga Hong, N Anh t t sng Tng. Xem ch
Tiu Tng.

Nh Ngu xa c Nga Hong, N Anh.

Nh Mai

N Cng
N: gi, Cng: th, cng ngh. Cng vic ca n b
con gi nh: thiu tha, lm bnh mc, v.v...

Dt thu hc ln n cng.
Nh Mai

N Hi
N: con gi, Hi: Con nt. Con gi cn tr tui.

Rng con cht phn n hi.

Nh Mai

N Nhi
N: con gi, Nhi: cn tr. Ngi con gi cn tr nh.

Sao cho thot khi n nhi thng tnh.

Kim Vn Kiu

N Oa
Em gi vua Phc Hy, mt v vua i thng c bn Tu.

tng truyn luyn ng sc v tri.

B N Oa luyn v tri.
Ca Dao

N S
N: n b, S: ngi m phe ny, hoc nc ny
phi qua phe hoc nc khc thng thuyt mt vic
g. Ngi lnh mt nhim v g.

Bn ban n s bc ra.
Nh Mai

N S
N: gi, S: s sch. Tn mt chc quan. i nh
Chu, Nhng ngi n b bit ch c sung vo chc
n s chp nhng vic trong ni cung. V sau n b
hay ch xng l n s.

Vang danh n s, tha lng trng phu

Th C

N T
N: n b con gi, T: p. Ch dng ch ngi
n b con gi tr p.

Nam thanh n t.
Thnh Ng

N T
n b con gi.

Dy cho n t ci trang xut hnh.

Nh Mai

N Trung Nghiu Thun

Nghiu Thun: tn hai v vua Thnh ca Trung Quc, N
trung: trong m n b con gi. Li khen ngi trong m
n b con gi m c ngi ti gii nh Nghiu Thun.
Tng Tuyn Nhn Thi hu gi vic triu chnh 9 nm, trong
nc c yn n v phn vnh. Ngi i khen l N
trung Nghiu Thun.

N nh Tng Tuyn Nhn, s cn gi N trung Nghiu

Thun.
Si Vi

Na Ming o
Do in Di T H. T H ngi nc V, i Chin
Quc, rt p trai, c vua V Linh Cng ht sc yu
mn. B m au, T H ly trm xe vua v thm, Vua khen
ngi c hiu, yu m qun c php lut. Mt hm i do
trong ng Vin, T H n tri o, thy ngon, cn na
tri, lin dng ln Vua. Vua khen: Di T H trung hu! ang
n ming ngon m vn ngh n qu nhn. Nhng v sau,
vua V khng yu Di T H na th li em vic trm xe v
dm cho vua n o tha tr ti.

Na ming o cha thng ght.

Hoi C Ngm

Na Sng
Do ch Bn sng. (Bn: na, Sng: sng). Na
nm.

Nhn nay chng u thm na sng.

Hoa Tin

Nc c Bi Trong
Do cu: Trc thy thanh trn. Vic tri ngc i.
Nc ng l trong th c, bi ng c th li trong.

L lng nc c bi trong.
Kim Vn Kiu

Nng T
n b con gi. Ch ny cn c nhiu ngha nh: Cc
b Cung Tn trong Ni.

Ch vin cc phn nng t v, Dng xa o x bt

giao tri
Ngha l:

Cc vin u chia ngi nng t. Xe d lc n chng

cho hay.
Thi c xng cha l a gia, m l nng t. Ngha thng
thng nht l dng ch phi ph n.

Pht c nng t thay quyn tng qun.

i Nam Quc S

Ng
Nga Mao
Nga: con ngng, Mao: lng.

Nga mao xin nhn n ny thy nhau

i Nam Quc S

Nga Mi
Nga, con bm tm, Mi: lng my. Ru con bm
bm tm cong nh v di nn dng v vi lng my
ca n b. Ch nga mi li cn dng ch ngay n b,
con gi.

Hong kim bt tch mi nga mi

Ngha l:

Vng kim chng tic em mua my ngi).

Hay:

a tnh chi by ban nga mi.

Nguyn Cng Tr

Ngy Bc
Hoc Ngy trng do ch Bch nht. Dng ch ngy
gi. C thi: Bch nht mc nhn qu (Ngy bc ng ham
rnh).

Ln la ngy bc qua hn xun xanh.

Phan Trn

Ngn Du

Do ch Ph tang, tn mt th cy gi l thn mc. Ngy

xa, cho l mt tri mc t y. Hoi Nam T: "Triu pht
ph tang" (Bui mai mc ln t ph tang).

Tri u va rng ngn du.

Kim Vn Kiu

Ngao Du
Ngao: rong chi, Du: i chi.

Ngao du sn thy, hu gi trng

Nh Mai

Ngm Vnh
Ngm: c ting di ra v c ln xung ging, Vnh:
ngm th. Bi th c ng gi l vnh.

Ch l ngm vnh ti.

Hnh Thc Ca

Ngm Vnh
Do ch Hong tc hm hon: chim s ngm vnh.
(Vng tc l ci vng).
Dng Bu lc 9 tui i chi n ni Ho m thy mt con
chim s b chim c nh ri xung, Bu em s v nui
n khi chim khe mnh th th bay i. em y, Bu thy
mt a tr mc o vng n ni vi Bu: Ti l s gi
ca b Ty Vng Mu, nh ng cu mng, n y ti
khng qun, xin tng ng 4 ci vng. ng v ba i con
chu ng v sau s c ph qu. Sau qu ng nh vy.

Cn nhiu kt qu ngm vnh v sau.

Kim Vn Kiu

Ngn
Bc. Ngha bng: Dng sng trng nh bc.

Kiu t gieo xung dng ngn.

Kim Vn Kiu

Ngn Bnh
Ngn: bc, Bnh: ci bnh. Bit hiu dng ch con
Nhc Phi. Lc Tng Nhc Phi b gian thn hm hi, con gi
ng, tui cn nh, c tin y, m ci bnh bc nhy xung
ging m cht. V sau ngi ta dng n th v gi l
Ngn bnh tiu th. Ging v n th Ngn Bnh hin bn
b Ty H thuc tnh Chit Giang.

Ngn Bnh ngi hy cha qun.

Hoi C Ngm

Ngn H
Ngn: bc, trng, H: sng. Mun nghn sao chi cht trn
bu tri thnh nh mt con sng trng v di. Nhn h cn
gi l Thin h.

Bng ngn h khi m khi t.

Chinh Ph Ngm

Ngn Hn
ng ngha vi Ngn h. Ngn: bc, Hn: sng. n

nh Dun: Ngn hn honh khng vn tng thu (Nhn

hn ngang tri, vn tng thu).

Bng ngn hn khi m khi t.

Chinh Ph Ngm

Ngn Hn Tinh Vi
Tn sch thuc ni v mt.

Gm trong Ngn hn tinh vi.

Lc Vn Tin

Ngn Hong
Ngn: bc, Hong: nc su v rng. Dng nc trn
tri. Ngha bng: Dng di nh vua.

Gian Tu cng phi ngn hong.

Quc S Din Ca

Ngn Phi
Ngn: bc, Phi: dng. Dng bc dng ni dng di
nh vua.

git ngn phi cu nn v qu, duyn ho cu thm gip

mi tu t.
Phan Huy ch

Ngn Ty
Ngn: i theo, Ty: theo.

L Cng gic gi ngn ty quan san.

Nh Mai

Ngu
S chn, i la.

No hay ch ngu ng gn ch giai.

Lc Vn Tin

Ngu Nh
Ngu: tnh c, Nh: vy.

Rng t ngu nh gp nhau.

Kim Vn Kiu

Ngh Thng
Ngh: ci rng (my sc ), Thng: xim. Xim sc
rng. Xem ch V Y.

V Y thp thong, ngh thng thit tha.

Bch Cu K Ng

Nghi C
Nghi: ng, C: s. Nghi ng v lo s.

Ngm chng tnh qui cnh by lu, s bin y c ngi

nghi c.
Phan Huy ch

Nghi Dung
Nghi: mt ngoi, Dung: dng mo. Dung mo b ngoi.

Bt nghin tay gii, nghi dung con nh.

Nh Mai

Nghi Gia
Nghi: nn, thch ng, Gia: nh. n b v nh chng n
cho thch ng nn ca nn nh. Trong Kinh Thi: "o
chi yu yu, chc chc k ba, Chi t vu quy, Nghi k tht
gia." Ngha l:

o t rc r l hoa,
C v ha thun ca nh chng con.
Hay:

Rc ti qua nh b nghi gia.

Lc Vn Tin

Nghi Mn
Tn mt ci ca chnh trong quan th. Theo Hi in
i nh Minh, mt ng quan no mi b n, lc ti
trc nghi mn phi xung nga.

Hm xa kiu n nghi mn cn ngi.

Nh Mai

Nghi Tnh
Nghi: nghi ng, Tnh: tnh hnh thc ti.

Sai nha thy th nghi tnh.

Nh Mai

Nghi V
Nghi: do ch Nghi phc. Cc vt dng trn thit chn

triu nh hoc cc quan th hay em theo v hu vua,

V: do ch th v l nhng ngi i theo chu hu vua.
Nghi v: Nghi phc v th v i theo hu vua hoc quan.

tim dng nghi v chng sai.

Hnh Thc Ca

Nghi Xai
Nghi: nghi ng, Xai: ng vc.

i ngi vn nhng bo tn nghi xai.

Hnh Thc Ca

Ngh
Ngh: bn bc, : y. Bn bc v x n ti y.

Ngh ri li c tha.
i Nam Quc S

Ngha Binh
Ngha: vic theo ng li phi, Binh: qun lnh. Binh s
v vic ngha m ni ln.

Ngha binh t ci i Chu ko vo.

i Nam Quc S

Ngha C
Ngha: vic theo ng li phi, C: ting dng gi
ch hay em gi ca cha. Ngi c c ngha.
Lit N truyn: Trong khi t nh L, gia cnh lon lc,
qun T thy xa xa mt thiu ph tay m mt b v tay

dt mt a khc. Qun ui gn kp th thiu ph b a

ang m xung v bng a ang dt ln ri theo ng
ni trn thot. a nh go tht nhng thiu ph nh khng
bn tm n. Qun T thy lm l nn chy theo bt thiu
ph hi. Nng p: Trong lc chy lon, mnh ti khng
th em theo c hai a c nh phi b con ti m
con anh ti, b tnh gi ngha. V nu khng c ngha th
khng mt mi no m trng thy nc L na. Tng t
nghe th mi ng qun li v ni: L cha c th nh
c. Mt thiu ph m cn bit o ngha hung chi s
phu trong triu. Vua L hay tin mi ban thng cho thiu
ph v gi l ngha c.

Ngha Khuyn
Ngha: vic theo ung li phi, Khuyn: ch. Ch c
ngha.
Su Thn K: i Tam Quc, L Tn Thun c nui mt con
ch t tn l Hc Long, lun lun i theo ch. Mt hm, L
ra chi ngoi thnh ung ru say nm ln ra c ng.
Lc by gi c mt ng thi th i sn bo ngi t c
ui chn th, thun gi la chy rt mau v pha Tn
Thun ng. Con ch ly mn cn o Thun li dy. Nhng
Thun qu say nn khng hay g c. Gn c ci khe, ch
lin li xung nhng t c mnh, on chy ln ri quanh
ni L nm nhiu ln nh vy khin m c quanh L t
dm c nc khng chy c. Nh th m L khi b
thiu, nhng tri li, v qu mt nn ch ng ln ra cht. L
tnh dy thy la v c t bit l ch hy sinh v mnh,

m xc ch m khc nc n, on mua quan ti mai tng

t t.

Ngha Ph
Cha nui hoc ngi c th xem nh cha.

Th m ngha ph, th m n nhi

Nh Mai

Ngha Phng
Ngha: vic theo ng li phi, Phng: php tc. T
Truyn: Gio t d ngha phng (Dy con phi ch bo n
i theo con ng phi).

Nh ngha phng t b cht tng nghe.

L Vn Phc

Ngha T
Ngha: bit theo ng li phi, T: r. Ngi r n
bit phi tri.

Cng rng ngha t mi sang.

Lc Vn Tin

Ngha Thanh
Ngha: nh trn, Thanh: ting. Nhn danh v vic ngha
m hnh ng.

Ngha thanh sm gic ng ct qun.

i Nam Quc S

Nghch Tc
Nghch: khng thun, c sc mnh m khng chu theo
l ngha, Tc: gic.

M gan nghch tc tha lng n nhi.

Nh Mai

Nghim ng
Nghim: c uy th lm cho k khc s , ng: nh,
ni cha m . Nghim ng dng ch ngi cha cng
nh huyn ng dng ch b m. (Ph nghim, mu
t: cha nghim, m hin).

Theo nghim ng m ngi hng Lm truy.

Kim Vn Kiu

Nghim Hun
Nghim: cha (Xem ch Nghim ng), Hun: nhng
li dy d. Li dy ca ngi cha.

Thy li nghim hun rnh rnh.

Kim Vn Kiu

Nghim Lng
Mt cao s i Hn, bn ca Lu T. Sau khi T dit
c Vng Mn ln ngi, xng l Quan V, nhiu ln sai
ngi n rc Nghim Lng, Lng u t chi. T phong
quan tc, Lng khng nhn, sau yu cu c gp mt
trong mt m, Nghim Lng nhn li. m y, hai ngi
chuyn tr vui v ng chung mt ging. Nghim Lng gc

chn ln bng vua, vua vn ti ci khng ni g. Xem:

Nghim T.

Nghim Lng my ua bi.

Lc Vn Tin

Nghim Lu
Nghim: ch nghim nht t ngi c lu ti, Lu:
lu. Lu tn nghim ca vua.

Mt bun trng trn ca nghim lu.

Cung On

Nghim Qun
Nghim:xem Nghim ng, Qun: ting con dng 6
gi cha m. Kinh Dch: Gia nhn hu nghim qun yn
(Trong nh c nghim qun vy).

Huyn ng sm vng, cn nh nghim qun.

N T Ti

Nghim Qun
Nghim:xem Nghim ng, Qun: ting con dng 6
gi cha m. Kinh Dch: Gia nhn hu nghim qun yn
(Trong nh c nghim qun vy).

Huyn ng sm vng, cn nh nghim qun.

N T Ti

Nghim T
Nghim: xem Nghim ng, T: hin lnh. Nghim

c tnh ca cha, T: c tnh ca m, nn ngi ta dng

ch nghim ni v cha, v t ni v m.

Nghim t dnh phc v sau.

Phan Trn

Nghim T
Tn Quang, t T Lng, bn ca Quan V. Lc Quan
V ln ngi khng chu ra lm quan, i cu v cy ni
Ph Xun. Ch Nghim T thng cu, v sau ngi ta
gi Nghim Lng h. Xem Nghim lng.

o xun Nghim t mt vai cy.

Nguyn Cng Tr

Nghim Nhin
Nghim: c dng cung knh. Kinh L: Nghim: nhc t
(Cung knh nh c iu g lo ngh), Nhin: vy.

Mt ta thn tng trn ngi nghim nhin.

Nh Mai

Nghin Tinh n T
Nghin: nghin cu. Suy xt n ni n chn, Tinh:
tinh vi,. n: ht, n cng. T: iu mnh suy ngh. Nghin
ngm nghin cu c thu o n ni n chn.

Trc kia hong ht sau ny nghim tinh.

Nguyn Vn Giai

O
Oa X
Oa: c, X: nh. Nh binh trn nh v con c. Nh v
tm thng. C khi gi l oa ngu x. (Oa ngu l con c
sn.) L Thng n: T h oa ngu x (T vui oa ngu x).

Ba gian oa ngu x thng ngy tiu ao.

Trinh Th

Oai Linh
Oai: tn nghim khin cho k khc knh s, Linh: linh
thing.

Oai linh vc thnh, dng tin.

Nh Mai

Oan Gia
Oan: vic khng c m b nghi rng c, Gia: nh. Nh b
nhiu iu oan tri.

Lm chi ti bo oan gia.

Kim Vn Kiu
Cn c ngha: Oan: ng ngha vi On. Oan gia: k cu
th.

Oan gia theo mi th ny bit sao?

Th C

Oan Kh

Oan: vic khng c m b nghi rng c, Kh: ci v hnh

khng thy m cm ng c nhau.

L thay oan kh tng truyn.

Kim Vn Kiu

Oan Khin
Oan: oan c, Khin: ti li.

By gi ngi phi oan khin.

T Tnh Khc

Oan Khc
Oan: oan c, Khc: bo ngc. B nhng vic oan c,
bo ngc rt l kh s.

Khc rng oan khc v ta.

Kim Vn Kiu

Oan Nghit
Oan: iu khng co m b khut khin ta phi bt bnh
au n, Nghit: mm. iu oan ta lm u t kip trc
m by gi ta phi chu.

Mt dao oan nghit dt dy phong trn.

Kim Vn Kiu

Oan Thc
Oan: xem Oan gia hoc Oan nghit, Thc: cht. V oan
c m phi cht.

K th oan thc, ngi ni ngc hnh.

Nh Mai

Oan Tri
Oan: xem Oan gia hoc Oan nghit, Tri: n. Theo
thuyt lun hi ca o Pht th kip trc lm mt iu g
oan c th kip sau phi chu tr n li iu mnh lm.

Cng cay nghit lm, cng oan tri nhiu.

Kim Vn Kiu

On Hn
On: cm hn, Hn: gin.

em lng on hn, sm ghi vo lng.

Lc Vn Tin

Oanh
Tc Oanh. Tn mt nng con gi. Oanh con
Thun Vu . Thn ph nng b ti, mi phn nn v mnh
khng c con trai nn lc lm nn khng c ai gip .
Nng Oanh lin dng ln vua Hn Vn mt bc s
i ni rng k thc khng sao sng li c, nng xin
vo lm toi mi trong cung chuc ti cho cha. Vua xem
s, cm lng hiu tho ca Oanh nn tha cho Thun Vu
.

Dng th thn nng Oanh.

Kim Vn Kiu

Oanh Di

Do ch Oanh Thin. Chim Oanh di ch . Ngha bng:

dn nh mi.

Cu hn cha vn, oanh di sang.

Hoa Tin

Oanh Lit
Oanh: ting xe rm r chy nhiu chic mt ln. Ngha
bng: Thnh vng mnh m. Lit: rc r.
Oanh lit: Kh th mnh m khin mi ngi phi kin n.

Oanh lit khen cho gi d thng.

Hong Cao Khi

Tn mt con sng m Hng V t t y. Lc bi

trn, b qun ca Bi Cng ui, hng V chy n
Giang (sng ). Ngh mnh trc y oai phong lm lit,
nay qun t th c, nn thn m t t. Xem Hang V.

Lm lm b c sng khp ng.

Hoa Tin

Danh
: nhp, Danh: ting tm.

Thn nghn vng danh m hng.

Kim Vn Kiu

Y Hng
y: tn t, Hng: con ng.
Con ng ng nam thnh Nam Kinh, gn cu Chu
Tc. i nh Tn, cc gia nh quyn qu nh Vng
o, T An u . Gia nh nhng ngi ny thng
mc o en ( y) nn mi c danh t y.
Lu V Tch c lm mt bi t tuyt v Y Hng n nay
nhiu ngi cn truyn tng:

Chu Tc kiu bin d tho hoa,

y hng khu tch dng t.
Cu thi Vng T ng tin yn,
Phi nhp tm thng bch tnh gia.

Trn Trng Kim dch:

m cu Chu Tc c hoa,
y ng hm bng t thn th.
Nh Vng, T, yn b v,
Bay v li nhng nh nhn gian.

Lun
: qu, sc en nh qu: Lun: t. T en.

Khn lun i nng gi sng.

T Tnh Khc

Thc
: chim qu, Thc: chim khch. Xem: Tht Tch.

V chng thc bc cu sng Ngn.

Ca Dao

c
Nh.

Vi ting d, nguyt soi trc c.

Chinh Ph Ngm

i Li
Mt hnh ngi ta bng g hoc bng hng vi, c
ng c hoc bng nhng si dy, hoc my ngn tay
ca ngi din tr ng np ng sau iu khin. Ta
thng gi l tr ma ri.

Xem hay d cng mt trng i li.

Ht Ni

m Cm
Cm: cn n. m cy n bc qua chic thuyn
khc. ng thi: Khng t t b qu bit thuyn. (m cm
chng n qu thuyn khc). Ngha bng: Bc i mt
bc na, khng gi trn ngha c.

Trm mm th chng m cm thuyn ai.

Kim Vn Kiu

n
Tc n nh Nhun. Tn K, t Phi Khanh, ngi Thi
Nguyn, thng minh t hi cn nh, ln ni ting v th
ph, danh ngang vi L Thng n, nn ngi ta thng
gi chung l "n L". n nh Nhun c ti lm th rt lanh,
xoa tay 8 ln lm xong mt bi, nn c ch: n thi bt
xoa.

Ti n trp L nh nhng.
Hoa Tin

n Cng
Tc T M Quang, hiu n Cng, ngi i Tng,
tn s, lm quan di i Nhn Tng, Anh Tng v Thn
Tng. V nhn thy php tc do Vng An Thch t ra c
hi, nn b y n t Lc. Sau Cao Thi Hu gi vic
triu chnh, Quang c lm t tng, thay i cc php
tc ca An Thch, nhng ch c 8 thng th mt. T M

Quang l mt nh chp s bin nin c ting tm vo bc

nht Trung Quc.
T M Quang rt ham hc, khi ng thng gi ln mt ci
gi bng cy o trn, gi ln lm cho tnh gic, tr dy
c sch li. Xem Pht Sanh.

n Nhu
n:n ha, Nhu: mm mi. Ch nho c: n nhu hng.
(Lng n ha mm mi). Phi Yn ngoi truyn chp: Hm
vua n vi Triu Phi Yn, chung quanh nng khng u l
khng m p m i, vua ht sc vui thch mi bo rng:
"Tui ta gi v y l lng ca ta y".

Gp cnh n nhu bc chng ri.

Th C

n Nhun
n: xem li vic qua, Nhun: tc ch nhun, trau
gii. c i c li nhiu ln tht k.

n nhun kinh Dch my nm.

Lc Vn Tin

n Trng
n: yn n, Trng: trng hu. Cn thn.

Thy chng n trng khc ngi thng nhn.

Hoa Tin

Ph
Ph Gia
Ph: lm cho tan nt, h hng, Gia: nh.

Kho oan gia ca ph gia.

Kim Vn Kiu

Ph Kiu
Ph: lm cho tan v, Kiu: xem kiu binh. Ph Kiu:
ph tan r H.

Ph Kiu ngh cng d dng.

Hoa Tin

Ph Knh
Ph:v, Knh (knh): gng. Sch Thn D k: Xa c
hai v chng trong lc bit ly p v knh, mi ngi gi
mt na. Sau ngi v ngoi tnh na mnh gng lin
ha ra con chim khch n trc mt ngi chng. Nn v
sau ngi ta c gng hay khc hnh chim khch pha
sau(ngy xa gng bng ng nh cho lng soi
mt). Li c mt in tch trong c kim thi thoi: T c
Ngn i Trn, kt duyn vi Lc Xng Cng cha. Nh
Trn suy sp, c Ngn bn vi v: "Nc ri s mt vo
tay nhng k cng ho", ng lin p knh v lm ichia
cho Cng cha gi mt nav hn ngy sau c ngy rm
thng ging em gng ra bn gia th. Kp n lc
nh Trn mt, Cng cha vo tay Dng T. c Ngn

n kinh thy c tn y t bn na ci gng lin ly

gng ca mnh ra hip li lm mt v bi thi rng:

Knh d nhn cu kh,

Kinh qui nhn v quy,
V phc Thng Nga nh,
Khng lu minh nguyt huy.
Ngha l:

Gng v ngi cng i,

Ngi v gng khng v,
nh Hng Nga u na?
Ch cn trng chiu thi.
Lc Xng c th khc lc thm thit b c n ung.
T bit cu chuyn gi c Ngn giao li v.

Ph H
Ph: s sch ghi chp tn tui l lch ca nhng ngi
trong mt h hay trong mt gia nh, H: si t nh. Dy
lin lc ni lin i ny qua i khc.

Tin tra ph h by nay cho tng.

Hoa Tin

Phc Ha
Phc: mt vt g mi lm qua cha n ch tinh vi, mt
bc v, mt pho tng, Ha:v. ni mi v s qua m
thi.

Sinh rng: "Phc ha va ri..."

Kim Vn Kiu

Phch Lc
Phch: thn th. Sch T Truyn: Ngi ta c ci
phch sinh ra trc, ci hn mi nhp vo sau, Lc: rng.
Ngha bng: Vic rt kinh khng khin ta n hn siu
phch lc.

Tin phch lc hn bay.

Kim Vn Kiu

Phm
Phm: phm ti, : bn.

Li em cc tch phm hu tra.

Kim Vn Kiu

Phm Li
Mt trung thn ca Vit Vng Cu Tin. Ht lng gip
vua Vit Trong cn hon nn v ph t vua Vit bo th
vua Ng Vng Ph Sai. Sau khi toi ch, Phm Li
khng thch cng danh ph qu v s ly n thn nn b i
n. C ni cho rng Phm Li trn i vi Ty Thi,
cng nhau do chi Ng H.

nh L tic thay khng Phm Li.

Th C

Phm Ngha
Phm: xm ln n, Ngha: vic theo ng ng li
phi.

Song chng cng danh phm ngha.

Si Vi

Phm V
Phm: thuc v Pht, V: nh. Ci cha.

Ni phm v che mu sng lng, dc ngang treo mc

bng tri th.
Tng Ty H Ph

Phan Huyn
Tn t. Ni ny c ting trng nhiu o.

Cn Phan huyn vi Ty cng nhiu.

Hoa iu Tranh Nng

Phan Lang
Phan: h Phan, Lang: chng. Tc Phan An cng gi l
Phan Nhc. Ni ting c sc p, mi khi ra ng con
gi chy theo a bn, nm hoa qu y xe.

Mt hoa n g Phan Lang.

Chinh Ph Ngm

Phn im
Phn: cm, im: qun.

Vo ni phn im hi chng trc sau.

Nh Mai

Phn St

Phn: Pht, St: cha. Cha th Pht.

Min phn st hi xa chng vi vi.

Si Vi

Phn Hi
Phn: tr li, Hi: v.

Vn Tin t gi phn hi.

Lc Vn Tin

Php Bo
Ch Pht. Pht c tam bo: php bo l mt trong tam
bo y. Tam bo gm c: Pht, Php (php Pht) v Tng
(thy tu). Php bo thng dng ch cc vt: Y bt (o
v ci bt ca thy cha), tch trng (ci gy).

Dy em php bo sang hu s huynh.

Kim Vn Kiu

Php Danh
Php: o l nh Pht, Danh: tn. Tn hiu cc nh s
t cho hoc nhng ngi lc mi qui y.

Php danh li t tn ra Trc Tuyn.

Kim Vn Kiu

Php Hnh
Php: php lut, Hnh: hnh pht.

Giao cho quc trng x phn php hnh.

Lc Vn Tin

Php Ph
Php: php, Ph: ba. Lm php v dng ba ch hoc
cha bnh, hoc tr t ma.

Php ph thy toan phng no?

Lc Vn Tin

Php S
Php: o l nh Pht, S: thy. Thy cha hoc o s.

Php s dy th s u l thng.
Kim Vn Kiu

Php Trng
Php: hnh pht, Trng: ch x hnh nhng k phm
ti.

Ba qun ng mt php trng.

Kim Vn Kiu

Pht Hon
Pht: a ra, Hon: li. Tr mt vt g li.

Tin trm li c nguyn ngn pht hon.

Kim Vn Kiu

Pht Minh
Pht: tm ra, Minh: sng. Tm ra c mt iu g mi
m sng sut.

Pht minh l thng ng hu cng nghe.

Hnh Thc Ca

Pht Phu
Pht: tc, Phu: da. Hai th tng trng cho thn th
con ngi. Sch c: Thn th pht phu, th chi ph mu,
bt cm hy thng (Da tc trong thn th ca ta, l do cha
m cho ta, ta khng nn cho thng tch).

C nguyn hnh nh cng l pht phu.

N T Ti

Pht Tch
Pht: m ra, Tch: du vt. Lp cng, hin danh dy
nghip nh gi l pht tch.

Nh L pht tch t u nh?

Th C

Phm
Phm: li ph bnh, : vit.

Phm xin mt vi li thm hoa.

Kim Vn Kiu

Phm Tin
Do ch Tin phm. Tin: tin, Phm: phm vt. Ngha
bng: Nhng th cao qu.

Phm tin ri n tay hn.

Kim Vn Kiu

Phn Ban
Phn: chia, Ban: hng th. Trong triu, lc cc quan vo
chu bao gi cng chia ra hng th, bn vn, bn v.

ng hong ng trc phong nh phn ban.

Nh Mai

Phn Bo
Phn: chia, Bo: o. Ngha bng: t bit.

Ngi ngng thay lc phn bo.

Nh Mai

Phn Bng
Phn: chia, Bng: tan. Phn chia v tan nt.

Ght i Thc Qu phn bng.

Lc Vn Tin

Phn Cng
Phn: chia, Cng: b ci.

Mt ngoi hai nc phn cng.

i Nam Quc S

Phn
Phn: chia, : ng. i mi ngi mt ng.

T khoa tn mo phn .
Hoa Tin

Phn K
Phn: chia, K: ng r. Ngha bng: Mi ngi mt
ng.

Lc phn k ai ny ngn ng.

Nguyn Cng Tr

Phn Minh
Phn: xt r phn bit, Minh: sng.

oi thng nn mi gn gng phn minh.

Phan Trn.

Phn Nhng
Phn: ri lon, ln xn, Nhng hoc Nhng: quy ri.

Binh qua gp lc phn nhng li v.

i Nam Quc S

Phn Phong
Phn: chia, Phong: vua em t ai v tc lc ban
cho mt ngi no.

Nc ta Nam Vit phn phong.

Hnh Thc Ca

Phn Trn
Phn: chia, Trn: by. Chia ra tng iu m trnh by
c r rng.

em li phi chng phn trn tu qua.

Hnh Thc Ca

Phn Trng
ng ngha vi ch: Phn ly, chia r. Vng Vy tch s
Kinh s, phn trng lc tun nh (Vng Vy xa lm quan
kinh s, phn trng su tun vy).

Cng dp du chng chu phn trng.

Chinh Ph Ngm

Phn Vinh
Phn: chia, Vinh:nhng iu v vang. Cng ai chia s
nhng iu v vang.

Phn vinh thip cng m chung hng tri.

Chinh Ph Ngm

Phn
Th cy nng trng thn qu. Biu hin cho qu hng.

Hi tn c thy gc phn l may.

Kim Vn Kiu
M p cao ln.

Ving thm, lm du mi phong nn phn.

Nh Mai

Phn Du
Tn hai th cy: cy phn v cy du thng trng trong

lng nn hai ch phn du dng ch ch lng xm. C

in: Hn Cao T cu o v phong lng phn du.

Mt gic phn du tnh li say.

Th C

Phn Hng
Phn: t, Hng: cy hng. t hng.

Nng thch khch phn hng tra ti.

Si Vi
Phn: Xem ch phn (gc), Hng: lng. Ni qu hng.

Tnh kiu t d phn hng.

Hoa Tin

Phn Th Khanh Nho

Phn: t, Th: sch, Khanh: chn, Nho: hc tr.
Tn Thy Hong theo li ngh ca L T, thu thp sch
v ca Bch gia Chu t thiu t sch c. Li bo cc
thut s, cc nh nho i kim thuc trng sanhnhng
khng c kt qu. Thy Hong gin lm , chn sng Hm
Dng hn 460 nh nho, nn s gi l: Phn th khanh
nho.

Phn i
Phn: mt th n b dng nh mt cho tng v
p, i: cht en lm bng v c, n b dng k lng
my.

Un ci li ch dy duyn phn i.
Tn Cung N On Bi Cng

Phn Lc
Phn: em ht sc lc mnh m ra m dng, Lc: sc.

Phen ny phn lc dng uy.

Hnh Thc Ca

Phn Bc
Phn: s mnh tri nh sn cho mt k no, Bc:
mng. S mnh mng manh.

Phn sao phn bc nh vi.

Kim Vn Kiu

Phn B
Phn: xem ch Phn trn, B: xem ch B.

Phn b t vn ch tng.
Kim Vn Kiu

Phn Ci Duyn Kim

Duyn phn v kim ci. Duyn phn: ci s phn ca
mnh do nhn duyn nh t trc, Kim: ci kim, Ci:
ht ci. Theo sch Bc vt ch: H phch thp gii, t
thch dn chm, cc d loi cm (H phch ht ht ci,
nam chm ht kim u l loi cm nhau). Ngha bng: Cng
mt tch cht, thng cm vi nhau.

Cng l phn ci duyn kim.

Kim Vn Kiu

Pht
Theo Hn vn th ch Pht gm c: Mt bn ch nhn
l ngi, v mt bn ch pht l chng. Mt ngi chng
bit g n th tc.

Suy ch n cho chn, ch Pht l "pht tri nhn s".

Si Vi

Pht B
Pht: do ch Phn: Pht gi tt. Trc kia ngi ta
dng ch Pht , qua n i Hu Hn mi bt u dng
mt ch Pht. Vua Hn Hiu Minh m nm mng thy mt
v Thn, khp thn th ho quang chi li. Hm sau, lc ra
triu, vua hi my ng quan thng thi v v thn y th Ph
Ngh p: "Chng ti nghe x Thin Trc, ngi c o
gi l Pht, c th bay c v mnh ta ho quang. Phi
chng b h mng thy v Thn y?". Ngi Tu vit
ch Pht gm c ch nhn l ngi v ch pht l chng.
Mt ngi chng bit g n th tc v dit kh c
gii thot. B: ting gi nhng ngi con gi c chng
hoc tn xng nhng ngi c a v hay ng knh trng.
Danh t Pht B dng ch c Quan Th m B Tt, v
Pht thng cu kh cu nn chng sinh.

Pht i
Pht: pht, i: ci i. i th Pht.

Nn hng n trc pht i.

Kim Vn Kiu

Pht Sanh
T M Quang ngi x Thim Ty, i nh Tng, v
ngh lun chnh sch ca Vng An Thch nn b y ra
t Lc, sau c gi v lm T tng, ci cch mi vic
trong nc. Quang l mt nh chp s ni ting Trung
Quc. ng s trng c v vn chng ln chnh tr, n
c khp c mi ngi nn nhn gian gi l Pht sng
ca vn nh. Xem: n Cng.

Mt nh sao phc, mun nh Pht sanh.

Nh Mai

Pht Tin
Pht: pht, Tin: trc.

Pht tin thm lp su vi.

Kim Vn Kiu

Pht T
Pht: pht, T: m c mt tn phi. V pht khai
sng c mt tn phi. T Thc: Kim nin ty tm cng
Pht t (Nm nay ty tm cng Pht t).

Thnh ng Pht t A Di.

Lc Vn Tin

Ph Hng
Ph: b, mt i, Hng: ni ln. Ngha bng: Thay i

ln.

Ph hng i my cuc c.
i Nam Quc S

Phi o Tc Dm
Phi: chng phi, o: trm, Tc: thi, Dm: chuyn by
b gia trai gi. Nu khng phi trm cp th cng l iu
dm dc.

D gian phi o tc dm chng lnh.

Tr Cc

Phi Hunh
Phi: bay, Hunh: con m m (Hoc c Uynh).

Hi th lng lnh ngt song phi hunh.

Cung On

Phi Yn
H Triu, v vua Hn Thnh . Gii v ca v t ngy
cn nh. Vua vi hnh trng thy ly lm a thch i c hai
ch emvo cung v u phong lm tip d. Phi Yn c
vua ht sc thng yu. Vua ph Ha Hong Hu
phong Phi Yn vo a v y. Hai ch em gi uy quyn trong
cung hn 10 nm, m ngy m hoc vua khin vua b bo
bnh m cht.
Hn Ai ln ngi tn Phi Yn lm Hong Thi Hu, Bnh
ph Phi Yn lm th nhn. B bun ru t st.

Phi Ph Tr Qu
Phi: bay, Ph: ba, Tr: n, Qi: qu. t ba thi bay
i gi qu n.

Phi ph tr qu cao tay khng huyn.

Kim Vn Kiu

Phi Tn
Phi: v. Kinh L: Thin t chi phi vit hu. (V thin t
gi l hu. Sau b Hu n b Phi). Tn: v vua. Theo l
xa, trong cung c: Lc cung, ba phu nhn v su tn. (Tn
do ch tn c trnh ra).

i hnh t thip, thay ngi phi tn.

Nh Mai

Phi Thng
Phi: chng phi, Thng: thng. Hn th: Ci hu phi
thng chi cng, tt i phi thng chi nhn (Bi c cng
phi thng nn phi i k phi thng).

E thay nhng d phi thng.

Kim Vn Kiu

Phi Vi
Phi: chng phi, Vi: lm. Lm iu quy.

Tay cm ba sch, dm hu phi vi.

Nh Mai

Ph

Tn con sng Ph Thy tnh Cam Tc. B Kin nc

Tn em qun nh Tn sng Ph b thua mt trn rt ln.

Bn Ph gi thi iu hiu my g.
Chinh Ph Ngm

Ph Gia
Ph: bo, Gia: nh. C ch: Vinh thn ph gia: hin vinh
cho bn thn mnh v to bo cho ngi trong gia nh mnh.

Ph gia ch k tha lng lm sao.

Hnh Thc Ca

Ph Nn
Ph: bo, Nn: non. Bo tt non no.

Anh no ph nn t phong.
Hoa iu Tranh Nng

Ph Trng Phng
Ngi Nh Nam i ng Hn, theo tin ng H Cng
vo ni hc o. Hc khng thnh xin v. H Cng cho mt
ci gy v ni "Ci gy ny th i u cng n c", li cho
mt l ba c cng dng sai khin c qu thn. Ph
Trng Phng ci ln gy ch chc lt l v n nh.
(Trong Chinh Ph Ngm c cu "Gy rt t d khn hc
chc". Rt t do ch Hn "sc a" l lm cho ngn t
li chng n ni).
Sau khi t gi thy tr v, Ph Trng Phng cha bnh
ni ting v nh c l ba, dng roi ui c ma qu.

Trong nhng lc rnh rang ngi ta thy Ph Trng Phng

i chi nhng ni xa cch n ngn vn dm. V sau v b
mt l ba tr ta nn ma qu git cht h Ph

Ph Phong
Tn hai th rau: phong v ph. Kinh Thi c cu: Th
phong th ph v nh h th (ng thy r rau phong rau ph
khng tt m b lun cng v l ca n). Vt g c mt
phn dng c th gi l phong ph. Hai th rau ny nh
ngho thng hi n nn ngi ngho cng gi l
phong ph.

Thi nh bng tuyt cht hng ph phong.

Kim Vn Kiu

Phim Dng
Tn t. Hn Cao T ln ngi vua Phim Dng.

Rng Lu bay ci Phim Dng.

i Nam Quc S

Phin Phc
Phin: hng ro, che ch, Cc quan trn th coi ngoi
che cho vua nh ci hng ro, Phc: chu ti.

Xin cho phin phc li v l may.

Hnh Thc Ca

Phin Thn
Phin: xem Phin phc, Thn: ti.

Mi sai Lc Dn sang thay phin thn.

i Nam Quc S

Phin Vng
Phin: xem Phin phc, Vng: mt ci tc ln vua
phong cho cc Hong thn hay cc quan i thn. Tc
Vng phong cho cc ch hu phin quc.

Ka n phong ngoi ci phin vng.

Nh Thp T Hiu

Phin Ly
Phin: nh ai lm vic g, Ly: rng buc.

Chng ai phin ly, chng ai ry.

Nguyn Cng Tr

Phin No
Phin: bun ru, No: trong lng tc gin bun bc.

Mi phn phin no, chn phn sng.

Phan Trn

Phit Duyt
Ngy xa vit cng trng ca cc cng thn vo mt
ci bng em treo bn t gi la phit, treo bn hu gi l
duyt. V sau nhng nh th gia gi l phit duyt.

M dng phit duyt, rng nn t tng.

Yn

Phiu Mu
Tn ngi. Lc Hn Tn cn ngho kh, mang gm
lang thang ngoi ch, nhng khi i u c Phiu Mu cho
cm, Hn Tn lun lun nh n. Sau lm nn lin n n
cho b mt ngn thi vng.

M lng Phiu Mu my vng cho cn.

Kim Vn Kiu

Ph
Tc Ph Duyt. Hin tng ca n Cao Tng. Ph
Duyt cha ra gip nc, cuc t Ph Nham.

ng Y, ng Ph m ti.
Lc Vn Tin

Ph C
Ph: i n, C: ct ln, tin dn ln.

Nhn k ph c quyt lng tm phng.

Hoa Tin

Ph Giam
Ph: trao cho, Giam: giam cm. Giao mt ti nhn vo
nh giam.

Thin lao li bt Thung ng ph giam.

Nh Mai

Ph Kinh
Ph: i n, Kinh: kinh .

Mi tng mn mch, nay ph kinh.

Hoa Tin

Ph L
Ph: i n, L: n ni lm vic quan.

K th ph l, ngi th tin kinh.

Nh Mai

Ph Quan
Ph: i n, Quan: vic quan. i n nhm chc.

Hai nh cng thun mt ng ph quan.

Kim Vn Kiu

Ph Thang
Ph: i n, Thang: nc nng.

Php hay o ho ph thang.

Lc Vn Tin

Phong
Cy bng. Ma thu, cy bng l v p, bn Tu
thng trng cc cung in.

B quan ng cht sn phong.

Nh Mai

Phong
Cy bng. Ma thu, cy bng l v p, bn Tu

thng trng cc cung in.

B quan ng cht sn phong.

Nh Mai

Phong Ba
Phong: gi, Ba: sng. Ngha bng: Vt v nguy him
nh chic thuyn b sng gi.

Ci phong ba kho ct phng li danh.

Cung On

Phong Bc
Phong: nim li, Bc: t b mt iu g. Cng vic ca
quan ng s l xem li chiu ch, nu nn th nim li gi
i, cn khng nn th bc khc i. Ngha thng: Bc b
hoc nhn dng.

Hy em phong bc con hu th xem.

Hoa Tin

Phong Cng
Phong: bin gii, Cng: ch gii hn t ai.

Cm quyn tit vit gi phng phong cng.

i Nam Quc S

Phong Dng
Phong: dng dp, Dng: cch thc.

V xem phong dng Ngc Th ra tung.

Nh Mai

Phong Di
Phong: gi, Di: d. Ta thng gi d Gi.

Cm qut y Phong di, C b.

Ht Ni

Phong nh
Phong: xem ch Phong (cy bng), nh: sn.

Thin n ban trc phong nh.

Nh Mai

Phong
Phong: dung mo, : thi .

Tuy quyn tc ln m phong hn.

Nh Mai

Phong Hoa
Phong: gi, Hoa: bng. y ni v th phong lu hng
gi xem hoa.

Phong hoa hai ch ci i ai khng?

Hoa Tin

Phong Li
Phong: gi, Li: ging. Nhga bng: Cn gin d nh
ging gi.

Phong lu ni trn bi bi.

Kim Vn Kiu

Phong Lu
Phong: gi, thi tc, Lu: nc chy, dng. Hai ch ny
ghp li dng ch nhng k c hc thc, thi thanh
nh, c ch i cc tri vi hn qu ma hay ti tin. Bc
S: Kim thch kh dit, nhi phong lu bt dn. Ngha l:
Vng c th tan nt, nhng phong lu vn khng mt.

Ci cnh phong lu l phi cu.

T Xng

Phong M Ngu
Cu ny c hai li ct ngha khc nhau nhng cng
cng mt : "khng lin can g n nhau, khng dnh lu g
n nhau". Trong mt bi ht ni c cu: "Ru vi su
nh gi m ngu." (gi m ngu tc l phong m ngu
vy).
Phong: gi, M: nga, Ngu: tru.
Nga thch gi, tru ght gi. S a thch khng ging
nhau nn c th gi l khng lin quan g n nhau.
Theo T Nguyn th phong c ngha l con ci con c d
nhau. T truyn c cu: "Ngi ti Bc Hi, ta ti Nam
Hi nh phong m ngu khng tng quan vi nhau."
(Bc Hi, Nam Hi l hai ni xa cch, con ci mt ni,
con c mt ni, khng sao dn d c).

Phong Nghi
Phong: Xem ch Phong lu, Nghi: dng dp b ngoi.

Phong nghi khc gi, t chng tt loi.

Hoa Tin

Phong Nguyt
Phong: gi, Nguyt: trng. Hai ch ny i i ch nhng
ngi thch trng trong gi mt, vui vi to vt ch khng
thch cnh no nhit ca cuc i vt cht.T Min ban
m thng cng hc tr hi hp. Nhn c ngi khch
hi v vic quan. T Min nghim ngh p: m nay ch
ni n cnh gi trng m thi khng nn ni n vic
quan. Ch Nho c cu: Bn nang phong nguyt (Bn: na,
Nang: y, ti, Phong: gi, Nguyt: trng).

hu lng ti gi trng.
Kim Vn Kiu
Li c ngha trai gi t tnh th tht vi nhau trc cnh
trng trong gi mt.

Gp li phong nguyt, nng nguyn nc non.

Kim Vn Kiu

Phong Nh
Phong: tc l Quc phong, tn mt thin trong Kinh Thi,
Nh: tc i Nh v Tiu Nh, tn hai thin trong Kinh Thi.
Quc Phong th ni v thi tc trong nhn gian, i Nh,
Tiu Nh thng l th ca triu nh. Nh: ngha chnh ca
n l tao nh, khng th tc.
Ngha rng: Ci g c mt v vn chng thanh tao th gi
l phong nh.

Vo trong phong nh ra ngoi ho hoa.

Kim Vn Kiu

Phong Quang
Phong: gi, Quang: nh sng. C thi: Phong quang tho
t ph (Phong quang ni trn c). Gi khng c nh sng,
nh sng nm trn c. Mi khi gi thi n lay ng nh
sng y khin ta cm tng gi c nh sng. (Li ch thch
ca Ng Thn). Sau dng ngha rng ch phong cnh.

Bu tri ring chim phong quang.

Hoa Tin
Cn c ngha phm cch p . La u thi: Tam ng thi
tc trng phong quang (Tam ng thi tc trng phong
quang).

Phong quang bao v m miu.

Th C

Phong San
Tn mt qu bi trong kinh Dch.

Bi th ra qu phong san.
Phan Trn

Phong Sng
Phong: gi, Sng: sng. Ngha bng: Gian nan, cc
kh. i gia gi sng. Hoc phong cnh gm c gi v
sng.

Phong sng c v thin nhin.

Kim Vn Kiu

Phong Tao
Phong: tc thin Quc phong trong Kinh Thi, Tao: bi
Ly Tao ca Khut Nguyn u l nhng bi vn hoa m v
trang nh. Nn dng ch phong tao ch ci g vn hoa
thanh nh.

Nhn nga lng ti phong tao.

Bch Cu K Ng

Phong Tnh
Phong: gi, Tnh: tnh. Tnh trng gi, tnh n i gia i
trai gi. L Hu Cha: Phong tnh tim lo kin xun tu
(Phong tng gn lo, thy xun thn thng).

Phong tnh c lc cn truyn s xanh.

Kim Vn Kiu

Phong T
Phong: dng dp, T: xinh p.

Phong t ti mo tt vi.
Kim Vn Kiu

Phong Thanh
Phong: gi, thi tc, Thanh: c ting tm. Lp k thin
phong, dng k thin thanh (ng trc ngn gi lnh,
nu cao ting lnh).

V trong cng tnh phong thanh.

Trinh Th

Phong Thn
Phong: vua ban t ai hay tc lc cho mt ngi
no, Thn: ng thn.

nh cho lp miu phong thn v sau.

Hoa Tin

Phong Th
Phong: thi tc, Th: s vt. Hoi Nam t: Minh cu di
chi phong th (Phong th: phong tc v s vt). V sau ch
phong th dng nh ch: Nghi dung. V.d: Triu Nht th
mo khi ng, m tu mi, danh ng kinh s, s i phu
tng vng k phong th. (Triu Nht mt my khi ng
p , ting vang kinh s, cc s i phu u tng vng
phong th ca ng ta). Th hoc Thi.

Nhn xem phong th cng nn con ngi.

Quan m

Phong Thy
Phong: gi, Thy: nc. Ngh xem ch t tt xu
chn ct m m.

Tin li phong thy kh t.

i Nam Quc S

Phong Tro

Phong: gi, Tro: nc thy tro. Gi ni dy, v nc

thy tro dng ln. Ngha bng: Vic g n o huyn no
mt thi.

Phong tro gp bui canh tn.

Th C

Phong Trn
Phong: gi, Trn: bi. Gi ni, bi tung, tri t hn m
nn dng v vi cuc i ri lon.

Ry con xung chn phong trn.

Lc Vn Tin
Li c ngha: i ng vt v, b gi thi bi bay lm mnh
kh cc. Ngha rng: Vt v kh cc.

n phong trn cng phong trn nh ai.

Kim Vn Kiu
V ngha: Gic ni. Mi khi gic ni, ngi nga rn rp
nh gi cun bi tung. Chinh Ph: Thin a phong trn,
hng nhan a trun.

Tha tri t ni cn gi bi,

Khch m hng nhiu ni trun chin.
Chinh Ph Ngm

Phong Vn
Phong: gi, Vn: my. Kinh Dch: Vn tng long, phong
tng h, thnh nhn tc nhi vn vt (My theo rng, gi

theo cp, cng vic ca thnh nhn lm vn vt u thy

r). Dng hai ch phong vn ch s gp g tt p nh
rng gp my, cp gp gi.

Nay gp hi phong vn.

Lc Vn Tin

Phong Vn
Phong: dng dp, Vn: phong nh. Dng dp phong
lu xinh p.

C chiu phong vn, c chiu thanh tn.

Kim Vn Kiu

Phong V
Phong: gi, V: mi. Mi thm ngo ngt. Lu Tun
Vn: Nam Trung qut cam, thi chi phong v chiu ta (Nam
Trung qut ngt, hi xung hng thm ngo ngt c ch
ngi).
Phong v li c ngha ngi phong lu hc thc rng. Tng
th: B Ngc n nh hu phong v, ha nhi nng bin, d
nhn cng s giai vi thm giao (B Ngc ngi n ha
thanh nh c phong v, ngi ha nh, c ti bin lun,
cng cng s vi ai u tr nn thm giao c).

Ni chi phong v lu di.

Hoa Tin

Phong V
Phong: gi, V: ma.

m phong v lnh lng c mt.

Cung On

Phng Vi
Phng: ngn nga mt vic cha xy ra, Vi: nh nht.
phng nhng vic nh nht trnh nhng vic to ln
khi xy ra.

o thng chng cn phng vi.

i Nam Quc S

Ph
Ph: khp c, : i qua sng. Cu gip, t khp c
mi ngi.

Pht hu tnh t bi ph .
Chiu Hn

Phn Hoa
Phn: nhiu, hoa lc n rc r, Hoa: hoa. S k: L
Bt Vy bo vi b ch ca Hoa Dng phu nhn ni vi
phu nhn rng: Ly sc p m th vua, khi sc suy th tnh
yu s suy gim, sao chng nhn lc cy ang bui phn
hoa m ch lc nhan sc suy, tnh yu gim, th du c
mun ni nng mt i iu cng khng th no c na.
Ban u phn hoa c ngha: Lc hoa rc r, v sau ngha
l: Mt ni no hng thnh, dn c ng c, nga xe tp
np.

Lm tuyn quyn c phn hoa li.

H Xun Hng

Phu
Tin phc.

Hu qun tha trao quyn t tr, ch n uy ln nh u

phu.
Vn T V Tnh v Ng Tng Chu

Phu Nhn
Phu nhn: v cc ch hu. V vua gi l hu , v ch
hu: phu nhn. Ch phu nhn cng dng ch hu ca
vua. (Thin t chi thip dic vit phu nhn). Phu c ngha l
ph:gip , Nhn: ngi. Ngi gip chng trong vic
gi gn c hnh. Ngha thng thng: V cc quan hoc
n b danh gi v c chng.

Phu nhn khen chc rt mu.

Kim Vn Kiu

Phu Ph
Phu: chng, Ph: v.

Tnh phu ph, ngha qun thn.

Hnh Thc Ca

Phu Qu Ph Vinh
Phu: chng, Qu: sang, Ph: v, Vinh: vinh.

Ng l phu qu ph vinh.
Kim Vn Kiu

Phu T
Phu: Ngi n ng trng thnh, T: ting tn
xng k ng bc thy. Phu t: thy. Cn ngha: Chng
(ting v gi chng). Mnh t: V vi phu t (ng tri li
chng).

Th mi phi php th phu t.

Nguyn Tri

Ph Ch
Ph: ba, Ch: cu ca thy php thng c. Hai th
ny dng gi hoc xua ui ma qu.

Li thm ph ch xa nay ai b.
Lc Vn Tin

Ph Danh
Ph: ni trn mt nc, ch c h ch khng tht,
Danh: ting tm. H danh. Trnh Vn Tu thi: Ph danh, ph
li nng tu. Ty c nhn tm t bt tinh. (H danh, h
li nng hn ru. n cht lng ngi chng tnh say).

Kho kho u ai ph danh.

Hoi C Ngm

Ph Du
Mt th cn trng nh ging nh con chun chun, hay
bay trn mt nc, ti li bay quanh n, ch sng c
trong mt thi khc ngn. Ngha bng: Dng v ci g

ngn ngi.

i ngi nh th ph du,
Sm cn ti mt, cng phu l lng.
Ca Dao

Ph Dung
Tn mt th hoa p, dng v vi mt ngi n b
p. Bch C D: Ph dung nh din, liu nh my (My l
liu, mt ph dung).

V ph dung mt a khoe ti.

Cung On

Ph
Ci thp.

Du xy chn t ph ,
Chng bng lm phc, cu cho mt ngi.
Ca Dao

Ph Hng
Ph: ni ln, Hng: ln. Mch ni ln rt ln.

B quan bn t, mch ngang ph hng.

Lc Vn Tin

Ph Kiu
Ph: ni, Kiu: cu. Cu phao ni, qun bc qua
sng.

i qun n bc ph kiu

i Nam Quc S

Ph Minh Dit m
Ph: gip , Minh: sng, Dit: lm cho tt, m: ti.
Ngha bng: Nng k tt, dit tr k xu.

Ph minh dit m ting vang.

Ph Nguy
Ph: gip , Nguy: nguy nan. Gip trong lc nguy
cp.

My ti dp lon ph nguy.
Phan Trn

Ph Sinh
Ph: xem ch Ph danh, Sinh: sng, i sng. Ch nho
c cu: K sinh nhc ph h, t nhc hu (Sng tc l
chu cnh tri ni, cht cng nh l c ngh ngi).

Kip ph sinh trng thy m au.

Cung On

Ph Tang
Ph: i theo gip (ph du, ph r), Tang: m
tang.

T ngy mun dm ph tang.

Kim Vn Kiu

Ph Tin

Ph: ba, Tin: tin (hoc Tin ph). Ba ca tin cho.

Xt trong mnh g c bi ph tin.

Lc Vn Tin

Ph Thn
Ph: ba, Thn: c php linh ng.

Thy cho hai o ph thn em theo.

Lc Vn Tin

Ph Th
Ph: xem Ph danh, Th: cuc i.

Ngh thn ph th m au.

Cung On

Ph Tr
Ph: gip , Tr: gi gn.

Con th mng sa v ng ph tr.

Chinh Ph Ngm

Ph Vn
Ph: ni, Vn: my. Ngha bng: Ci g khng lu di
bn vng. Lun Ng: Bt ngha nhi ph th qu ng nh
ph vn (Bt ngha m giu v sang, i ta nh m my
ni).

Cn nh ph qu ph vn k g.
Hoa iu Tranh Nng

Ph Hu
Ph: giu, Hu: nhiu, dy. Giu c rng ri.

Nn ph hu, bc ti danh.
Kim Vn Kiu

Ph Qu
Ph: giu, Qu: sang.

Phong lu ph qu ai b.
Kim Vn Kiu

Ph Tng Nh
Bi ph Trng mn ca T M Tng Nh lm cho
b Trn Hong Hu. Bi ph tr gi 100 lng vng. Trn
Hong Hu v ghen, vua Hn V mi y ra Trng
mn, b mn Tng Nh lm ph ny v sau khi vua c
xong bi Trng mn ph, thng tnh, cho v phc chc
hong hu nh c. Xem T M Tng Nh.

Ph Tng Nh d my vng chuc nn.

Nh Mai

Ph Thng
Ph: giu, Thng: ngi i bun.

Ka ngi i c, n ngi ph thng.

Nh Mai

Ph Trng
Ph: thu, Trng: nng.

Xit bao ph trng chinh h.

i Nam Quc S

Ph Bc
Ph: qun n, bi c, Bc: mng. Ngi ta em n
i i vi mnh, mnh khng ngh n chuyn n p.

My ngi ph bc xa kia.
Kim Vn Kiu

Ph Chnh
Ph: gip , Chnh: vic chnh tr. Chc quan i thn
gip vua ang cn nh tui trng nom vic nc.

t quan ph chnh nay gip ph.

Hnh Thc Ca

Ph Duyn
Ph: xem ch Ph bc, Duyn: xem ch Duyn.

y duyn ph khch, hay mnh ph duyn.

Hoa Tin

Ph o
Ph: gip , o:em ng m li. Chc quan dy
vua hc khi cn nh.

Mt dng ph o xa nay.
i Nam Quc S

Ph Hun

Ph: cha, Hun: dy d.

Nghe li ph hun sau xa.

Phan Trn

Ph Ngha
Ph: lm tri ngc li, Ngha:vic theo ng li phi.

H phi nhn m nh ph ngha.

Nh Thp T Hiu

Ph Nhn Nan Ha
Ph nhn: n b, Nan: kh, Ha: lm cho thay i, dy
d. n b kh dy.

Ch ph nhn nan ha, m vi bit l u.

Si Vi

Ph Tinh
Ph: i, Tinh: sao. Ngha bng: i m.

Ph tinh di nguyt, bc ln dm trng.

Quan m

Ph Tnh
Ph: tri ngc, Tnh: lng thng yu gia hai ngi.
Ngi ta yu mnh nhng mnh li phn bi mi tnh y.

Ph tnh n r rng.

Ph T

Ph: cha, T: con.

Cho nn ph t i ng xa xi.
Lc Vn Tin

Ph Thn
Ph: cha, Thn: ch dng gi cha m. Ph thn: cha.

Dy con n sch thip lm ph thn.

Chinh Ph Ngm

Ph Truyn T K
Ph: cha, Truyn: trao li, T: con, K: ni. Cha truyn
con ni.

Ph truyn, t k chinh danh phn ri.

Hnh Thc Ca

Ph D
Ph: v v, D: d dnh cho ngi ta nghe theo mnh.
Hoc: Li k trn khuyn bo k di.

Khn tun ph d bit tn bit v.

Hnh Thc Ca

Ph ng
Ph: mt khu vc trong mt tnh, ng: nh. Dinh th
ca ng tri ph ngi lm vic.

Pht u ti ph ng.
Lc Vn Tin

Ph Ng
Ph: v v dn, Ng: phng nga gic cp.

Hong Vn ph ng cng ti.

i Nam Quc S

Ph Ngng
Ph: ci xung, Ngng: nga ln. Mnh T: Ngng
bt qu thin, ph bt tc a (Nga ln khng thn vi
tri, ci xung khng thn vi t).

Lng nay ai bit Hn hay Hn, phi bin bch ko thn

thng ph ngng.
Nguyn Hu Chnh

Ph Phc
Ph: ci xung, Phc: np. Ly sp xung t.

Trc thm ph phc mt b hi lng.

Nh Mai

Ph Qui
Ph: xem Ph ng, Qui: php tc.

y l quc php hay l ph qui.

Nh Mai

Ph Tun
Ph: v v, Tun: i ni ny ni khc xem xt.

Yn dn ri s ph tun.
Hnh Thc Ca

Ph Tuy
Ph: v v, Tuy: yn n. V v cho dn c yn n.

Trng Kiu thnh tn ph tuy.

i Nam Quc S

Phc Bc
Phc: nhng iu tt lnh nh: giu, sang, sng lu,
v.v..., Bc: mng.

Trch v phc bc, xng u m o.

Nh Mai

Phc Cai
Phc: xem Phc bc, Cai: ci mm. Ci mm em li
iu phc.

Chung cha Din Hu thnh phc cai.

i Nam Quc S

Phc Ch
Phc: xem Phc bc, Ch: phc.

phi o tu hnh, li thm nn phc ch.

Si Vi

Phc ng H Sa
Phc: xem Phc bc, ng: ging, bng, H: sng, Sa:
ct. Phc nhiu nh ct bi sng.

T y phc ng h sa v cng.
Quan m

Phc Hu
Phc: xem Phc bc, Hu: dy.

Bi v phc hu mnh kia tri nh.

Hnh Thc Ca

Phc Ho
Phc: xem Phc bc, Ho: tai nn xy n.

Than i! phc ho ngha bi.

Hnh Thc Ca

Phc Lc
Phc: xem Phc bc, Lc: ng ngha vi phc. Lm
quan c Nh nc cp thc la gi la y l lc.

Mt nh phc lc gm hai.
Kim Vn Kiu

Phc Ti
Phc hoc c Ph: che, Ti: ch, ni v tri t. Kinh
Thi: Thin chi s phc, a chi s ti (Tri che t ch).
Ngha bng: Cng n ca cha m cao dy nh tri t.

Dc bo cn khn phc ti.

Si Vi

Phc Ti

Phc: xem Phc bc, Ti: ti li.

Nhc cn phc ti, rt vng vn xy.

Nh Mai

Phc Tng
Phc: xem Phc bc, Tng: im lnh.

Bch linh tng hu l cho phc tng.

Hnh Thc Ca

Phc Thin
Phc: xem Phc bc, Thin: lnh.

Bit rng phc thin, c tri na khng?

Hoa Tin

Phc Trch
Phc: xem Phc bc, Trch: n hu phc v n.

C xem phc trch nh ta.

Quan m Th Knh

Phc Ba
Mt chc ca M Vin (M Vin thng gi l Phc Ba
tng qun). M Vin ngi Mu Lng, i ng Hn.
Ban u nng nh i Hiu, sau v u Quan V. i Hiu
lm phn, Vin gip Quan V dp i Hiu. Vin li em
qun sang nh nc ta tr th vic T nh b Trng
Trc git cht. Sau khi ly c Giao Ch lp ng tr
bin gii khc my ch: "ng tr chit, Giao Ch dit"

(Ct ng gy, ngi Giao Ch s tiu dit). Gic mi Man

Kh lm phn. Vin em qun dp mi yn, lc by gi
Vin 80 tui. Xem Da nga.

n Man Kh bn s Phc Ba.

Chinh Ph Ngm

Phc Chc
Phc: tr li, Chc: chc v. Sau khi b cch chc, li
c tr li chc c.

Trm cho phc chc lm quan ng thnh.

Lc Vn Tin

Phc Hy
Mt v vua thuc v nhn vt truyn thuyt ca Trung
Quc, h Phong, dy dn cy ba, nui sc vt cung
cp cho vic n ung. Phc Hy sng lp vn kh, vch bt
qui, ng t Trn. Ti v 115 nm, truyn 15 i,
gm 1260 nm.

Phc Hy ch tc l nghi,
Thy hoch bt qui c k ln ra.
Ht C

Phc Mnh
Phc: tr li, p li, Mnh: sai khin. Vng mnh lnh
vua sai khin lm mt iu g, khi lm xong v tu li.

nh ngy phc mnh lai kinh.

Nh Mai

Phc Sinh
Phc: li, Sinh: sng.

Tng rng Ty t ging hn phc sinh.

Hong Tru

Phc Tnh
Phc: chu nhn, Tnh: tnh hnh thc ti.

Hung chu php phc tnh.

Hnh Thc Ca

Phc Tng
Phc: chu nhn, Tng: theo.

Ngnh cng chng khng phc tng.

Hnh Thc Ca

Phc Th
Phc: tr li, Th: th hn.

Hu ra Tn S liu phng phc th.

Hnh Thc Ca

Phng C
Phng: h Phng, C: ting gi con gi nh qu phi.
Phng C i Hn c tuyn lm Tip d. Mt hm, ngi
xem cc con th u vi nhau, mt con gu sng chy ra.
Nng tin n trc mt n chn li.

Chng mung hng no ngi,

Phng C lng hy xa nga.

Bi Vinh

Phng Cu
Tn mt bn n. "Phng cu hong" (Chim phng
trng tm chim phng mi. (Cu: tm, Hong: phng mi).
Bn ny nguyn ca Cng cha Lng Ngc, con vua Tn
Mc Cng, hc vi chng l Tiu S. Lc nng thi khc
Phng cu hong th c phng bay xung ri nng ci
phng, chng ci rng, hai ngi thnh tin bay thng. V
sau T M Tng Nh cng n bn Phng cu hong
ny quyn r Trc Vn Qun.

Phng cu u ba nn cung.
Hoa Tin

Phng Ch Loan Chung

Phng: tn mt ging chim (theo sch c) em li im
tt. Khi no chim phng xut hin tc c thnh nhn ra i.
Phng l cha loi chim. Con trng gi l phng, con mi
gi l hong. V chim loan v chim phng l ng loi, nn
ngi ta hay dng v vi v chng. V.d: c g anh
c v phng. Loan m ly phng, phng bng ly loan.
Chung ch: trai gi ln lo vi nhau.

khi chung ch, li khi ng ngi.

Kim Vn Kiu
No ngi phng ch loan chung.
Kim Vn Kiu

Phng Ch
Phng: vng mnh lnh, Ch: mnh lnh ca vua.

Th bi phng ch, ngn c vinh hng.

Nh Mai

Phng Dng
Phng: hu h, Dng: nui nng. Nui nng hu h k
trn mnh.

Rc v phng dng m ngy thay con.

Phan Trn

Phng Hong
Ging chim em li im lnh. Khi no phng hong ra
i th c Thnh nhn sanh. 360ging chim, phng hong
ln hn c. Con c gi l phng, con mi gi l hong.
Phng li l mt trong 4 con th linh thing (long, ln, quy,
phng).

Th no ri s phng hong r nhau.

Phan Trn

Phng Lin
Phng: chim phng, Lin: xe ca tin i. Sch Nho
chp: Ty Vng Mu i tn c xe chim phng n yn tic
vi Mc Vng. Ngha thng thng: C xe p rc r.

Sn sng phng lin loan nghi.

Kim Vn Kiu

Phng Loan
Phng : xem ch Phng hong, Loan: xem ch Loan
phng. Loan phng l ging chim c c tnh hay i i nn
ngi ta dng ni v v chng.

Phng loan ry gp phong vn phi lm.

Phan Trn

Phng S
Phng: chim phng, S: con con. Phng con. ng
Minh K: ng phng Sc Tu: Chng ti i ngang qua
rng bt c con phng con 5 sc.
Phng S hoc S: tn mt nhn vt i Tam Quc, qun
s ca Lu B c ti nhng cht sm.

Phng S danh gi bit bao.

Hoa iu Tranh Nng

Phng Thnh
Tn mt ci thnh. Cong cha Lng Ngc ng trn
thnh thi ng ch, phng lin bay xung nn t tn l
Phng hong thnh. Ph: Ngn Hn diu ng tip
Phng thnh (Sng Ngn xa tip Phng thnh).

Phng thnh cnh sc xinh thay.

Th C

Phng Tr
Hoc Phng hong tr. Phng: chim phng, Tr: ao. Tn

mt ci ao h trong cung vua.

Phng tr tip gip lu i.

Th C

Phng Din
Phng: mt vng (a phng), Din: mt. Trong a
phng ch c mt ngi y l xng ng hn c. Dng
ch cc v quan cao cp bin cng.
Ngha rng: Quan chc cao cp.

Ngh mnh phng din quc gia.

Kim Vn Kiu

Phng Phi
Phng: thm, Phi: bay. Hng bay ngo ngt.

Lng uyn lc thu tn hoa cha r, thu hng kt gm, v

phng phi cng xun y khng thua.
Chin Tng Ty H

Phng Tin
Li Pht. Phng: phng hng, Tin: tin li. Ty
theo phng hng v nhn vic tin li m lm. Ngha
thng thng: Phng php em ra p dng t mt
mc ch g.

Dy ng phng tin lng cng cm n.

Trinh Th

Phng Thn

Phng: vung, Thn: tc. Mt tc vung. Ngha bng:

tri tim. Tam Quc Ch: T Th hi rng: Kim tht lo mu,
phng thn lon h (Nay mt m gi, Phng thn ri
lon mt ri).

Gp khi phng thn mun ngn xt xa.

Th C

Phng Trn
Phng: thm, Trn:bi. Thp Di k: Thch H dng
nh cao 40 trng, tit ra mt mi thm l lng, khi c gi
thi, hng bay ngo ngt. Ngha bng: Danh thm cn
lu li.

Ng Cng noi du phng trn.

i Nam Quc S

Phng Trng
Phng: vung, Trng: l mt trng. Xa Ty vc
c nh tu hnh tn l Tuy Ma tu trong mt ci nh
vung vc ch mt trng. Sau dng ni ch v th tr
trong cha .

Sau phng trng sn sng bn Pht.

Si Vi

Phng Trng
Phng: vung, ngay thng, Trng: ln. trng
thnh.

Hai em phng trng ha hai.

Kim Vn Kiu

Q
Qua in L H
Qua: da, in: rung, L: cy mn, H: di.
Tc ng Tu c cu: Qua in bt np l, l h bt chnh
quan (khi i ngang qua rung da khng sa giy, khi i
ngang di cy mn khng sa m). Cu ny ng ta nn
phng ming ting ng ngi ngoi tng lm m
nghi oan (ci xung sa giy h nghi cui xung hi da,
da tay sa m h nghi hi mn). Xem thm L H.

Qua Gip
Qua: mt th binh kh (ci gio), Gip: o mc che
thn trong lc ra trn. Ngha bng: V vic v.

em ti qua gip, p ngi vn chng.

Nh Mai

Qu Nin
Qu: qua, Nin: tui. Ngi ln tui.

Qu nin trc ngoi t tun.

Kim Vn Kiu

Qu Quan
Qu: qua, Quan: ca i.

Qu quan ny khc Chiu qun.

Kim Vn Kiu

Qu Bo
Li Pht. Qu: tri, Bo: tr li. Gieo ht ging lnh, hi
c qu lnh, gieo ht ging c, hi c qu c. V
nh: chng ma c ma, chng u c u (Trng m
c m, trng u c u). Xem: Qu kip nhn
duyn.

Tri kia qu bo my hi.

Lc Vn Tin

Qu Kip Nhn Duyn

Nhn: ci ht, Qu: ci tri, ci kt qu, kip: thi vn
con ngi, Duyn: mi lin lc t kip trc lu li kip
sau (Xem ch duyn). Kinh Pht: Dc tri tin th nhn, kim
sanh th gi th, dc tri li th qu, kim sanh tc gi th (Ch
xem nhng iu mnh c hng th by gi ta c th
bit c ci nhn duyn ca i trc, v kip ny mnh
n th no, chnh l kt qu dnh cho kip sau vy). Xem
ch Qu bo.

u nh qu kip nhn duyn.

Kim Vn Kiu

Qu Mai Ba By
Kinh thi: Xiu hu mai, k thc tht h, k thc tam h
(Qu mai ang mi phn cn li by phn ri cn ba
phn). V ngi n b tui mi ngy mt ln nhng ly
chng cng ang cn kp thi.

Qu mai ba by ang va.

Kim Vn Kiu

Qu Nhin
Qu: ng vi s tht, Nhin: Vy.

Ny ny s qu nhin.
Kim Vn Kiu

Qu Phc
Qu: tri, Phc: phc.

Hy tu vn qu phc ny.
Phan Trn

Quch Khai
Ngi i Chin Quc, lm quan nc Triu. Vua Tn
nh nc Triu khng thng ni, v Triu nh c tng ti
l Lim Pha chng gi. Tn hi l vi Quch Khai, Khai
gim vi Triu vng nn Pha b thay th, li gim lun
cho i Tng L Mc b hi. V mt tng ti nn Triu b
thua. Quch Khai nh th m tr nn giu c, nhng trong
lc chuyn vn gia ti b bn cp chn nh git cht
cp ca.

S Quch Khai hay t nn iu, s Lm Ph ngt li

bng hy.
Si Vi

Quch Ngi
Ngi i Chin Quc gi chc Tng Quc. Vua

Yn Chiu Vng cu hin khp c bn phng mi hi

k Quch Ngi. Ngi tu: "C ng vua ngy xa em nghn
nn vng mua nga thin l. Tn mn dch i gia
ng gp c con nga hay, nhng cht, lin b
500 nn vng mua b xng nga em v. Vua qu th
ngi mn dch tu: B 500 nn vng m mua b xng
nga cht vic l chc l truyn xa, ri y th no cng c
ngi em nga qu n. Sau qu ng nh vy. Nay xin
b h coi Ngi ny cng nh b xng nga, tn qu h
thn, th k s thi nhau tm n". Vua nghe li, xy nh cho
Quch Ngi , nghe li Quch Ngi dy bo, i vi
Quch Ngi rt cung knh, li xy mt ci i cao cha
hong kim trn i cung cp cho hin s bn phng
v t tn l Hong Kim i. Hin s cc ni l Kch Tn,
T i, Trn Din, Nhc Ngh u tm nc Yn n.

Vng Quch Ngi ai dn ai rc.

Hoi C Ngm

Quai Khin
Quai: tri, Khin: li lm.

u l chnh lnh quai khin.

Hnh Thc Ca

Qui Cch
Qui: tr ngi, Cch: ngn tr.

Ngi chng tnh qui cch by lu,

S bin y hoc c ngi nghi c.

Phan Huy ch

Qui Quan
Qui: treo, Quan: m. Ngha bng: T chc. Vng
Mng git T V. Phng Manh ni rng: Th l ri lon tam
cng mt ri, nu khng b m i th th no ha cng s
ly n, lin ci m treo ca thnh pha ng, em gia
thuc, giong bum i mt.

Thot ci o qui quan lnh mnh.

Nh Mai

Quan i
Quan: ca i, i: ca i. (Ca ni bin gii).

Ph vy quan i qun ba bn ngn.

Lc Vn Tin

Quan m
Hoc Quan Th m, tn mt v B Tt thng cu kh
cho chng sinh. Pht Quan Th m c nhiu kip, n ng
c, n b c. Bc tng treo cc cha hnh dung Pht
Quan Th m l mt ngi n b rt p. Theo Kinh
Pht: Chng sanh kh no, mt lng khn cu xng danh
hiu, v B Tt y s xem m thanh m gii thot cho.
(Quan: xem, Th: i, m: ting). Xem Tiu truyn, phn II.

Quan m thng k tho ngay.

Lc Vn Tin

Quan Cng
Tc Quan V. danh tng i Tam Quc ph nh Hn,
cng Lu B, Trng Phi kt ngha vn o. Sau khi
mt, tng truyn Quan V hin thnh, nn hin nay cc
cha n u c th cng. Quan V thng dng mt cy
i ao tn l Thanh Long v ci con nga tn Xch Th.
Chin cng oanh lit nht ca Quan Cng l "Qu ng quan
trm lc tng" (Qua 5 ca i, chm su tng).

ng Quan Cng su i thot qua,

V cy c Thanh Long, Xch Th.
Lc Sc Tranh Cng

Quan Chm
Quan: ng quan, lm quan, Chm: mt bi vn dng
khuyn rn.

Quan chm chng cht sai ngoa.

Hoa Tin

Quan Chim
Quan: xem, Chim: nhn, ng.

Trm nm p mt k quan chim.

PHan Vn Tr

Quan Chnh
Quan: lm quan, Chnh: chnh tr. Quan gi chc cai tr
dn.

Diu ra quan chnh ci ngoi.

Hoa Tin

Quan Gia
Ting dng gi vua. Ba Nhy phu nhn: Minh triu
lp nht quan gia xut (Ngy mai, lp nht, quan gia i).

Hn quan gia m thc d i nhn.

Tn Cung N On Bi Cng

Quan Giai
Quan: lm quan, Giai: bc thm, th bc. Th bc trong
quan trng.

Nghn nm dng dc quan giai ln ln.

Kim Vn Kiu

Quan H
Quan: ca i, H: sng. Ngha bng: Tin bit. (a
ngi i xa, phi qua sng, qua ca i).

Chic thn a bng quan h.

T Tnh Khc

Quan Hoi
Quan: c dnh dp n, Hoi: lng. Trong lng lun lun
ngh ngi n.

Ni quan hoi mang m bit bao.

Chinh Ph Ngm

Quan Lc

Quan: quan, Lc: thc la Nh nc cp cho lc ang

lm quan.

Tt cung quan lc, vng ho th nhi.

Phan Trn

Quan Ng
Quan: xem, Ng: c.

Cao minh chi m bit php quan ng, no c phi Ba La

c st.
Chin Tng Ty H

Quan Php Nh Li
Quan php: php quan, Nh li: nh sm.

L rng quan php nh li.

Tr Cc

Quan Phong
Quan: xem, Phong: phong tc. Xem xt phong tc trong
x.

Quan phng khi gi nam hnh.

i Nam Quc S

Quan Phng
Quan: ca i, Phng: canh phng.

Sm khuya lo lng quan phng.

Th C

Quan Qu C n
Quan: ga v, Qu: ga chng, C: m ci, n: mt
mnh khng ai thn thch.

Thng ngi quan qu, c n.

Gia Hun Ca

Quan San
Quan: ca i, San: ni. Ngha bng: Ni xa cch.

Quan san nghn dm, th nhi mt on.

Kim Vn Kiu

Quan Ti
Quan: ca i, Ti: ca i. Ngha bng: Chn xa xi.

Mt mu quan ti bn ma gi trng.
Kim Vn Kiu

Quan Thnh
Quan: ca, Thnh: tng xy chung quanh ni c
ngi hay qun l1inh ng.

Pht u binh o quan thnh.

Lc Vn Tin

Quan Thng
Quan: ca i, Thng: sut. Giao thip thng thng vi
nhau ca i hai nc.

cho dt no quan thng i nh.

i Nam Quc S

Quan Th
Quan: ha thun, Th: chim th cu, mt loi chim
nc, tng truyn ging chim ny bit phn bit ngha v
chng. Cng bay chung vi nhau, v nu khng phi v
chng th khng rp nhau. Tn mt thin trong Kinh Thi ni
v b Hu Phi v vua Vn Vng trng mong c mt
ngi thc n gip mnh.

Quan quan thu cu,

Ti h chi chu,
Yu iu thc n,
Qun t ho cu.
Ngha l:

Quan quan chim th cu,

Ting ku ha hon ngoi bi sng.
Trng mong c ngi thc n yu iu,
cng qun t kt i.
Hay:

Va i va la quan th.
Quan m

Qun S
Ni vua Hoi Vng nc S mng thy thn n ni
Vu Sn. (Xem Gip).

Bit u qun S lu Tn vin vng.

Phan Trn

Qun Gia
Qun: cai qun, Gia: nh. Ngi y t c tin dng
cho coi sc tt c cng vic trong nh.

Qun gia c mt m no.

Kim Vn Kiu

Qun Huyn
Qun: ng so, Huyn: dy n, tng trng cho cc
th m nhc c dy. Dng ni chung v m nhc.

Trng thu phong lc bc qun huyn xa.

Tn Cung N On Bi Cng

Qun L
Ngi nc Ngy i Tam Quc, qun Bnh Nguyn,
t Cng Minh, tinh thng Kinh Dch, gii v bi ton khng
c g l khng trng. Thng ni rng ta ch s n 48 tui
thi khng kp thy con trai ly v, con gi ly chng m
thi. Qu n 48 tui th Qun L cht.

Qun Ninh
Ngi i Tam Quc, t Chu H nc Ngy, t
n An. Lc nh cng vi Hoa Hm ngi chung mt chiu
c sch. By gi c k xe nga rm r ngang qua
ca, Hoa Hm b sch chy ra xem, Quan Ninh lin ct i
chic chiu khng chu ngi chung nh trc na. Cui
i nh Hn t lon t Liu ng 37 nm mi tr v.
Vn cng nh Minh ban cho Ninh nhng chc to

nhng Ninh khng nhn.

Qun Nhc
Qun: tc Qun Trng, ngi i Xun Thu, tn Di
Ng, lm t tng gip vua T Hon Cng, nn c
nghip B.
Qun Trng c vua T tn vo bc Trng ph (Ngha
xem nh bc thn ph).
Nhc: tc Nhc Ngh, ngi i Chin Quc, nuc Triu.
Nhc Ngh gip vua Yn, i du thuyt Tn, Triu v Hn
nh T. Vua T thua chy, Nhc Ngh ph thnh vo ch
chu bu v Yn. Sau khi vua Yn Chiu Vng mt, thi
t Lc T ln ni ngi, nghe k gim pha khng a Nhc
Ngh na nn Nhc Ngh tr v Triu.
Sch Thc Chi: Gia Ct Lng t v mnh vi Qun Trng
v Nhc Ngh.

em Qun Nhc, li ngy Y Chu.

Chiu Hn

Quang m
Quang: sng, m: bng ti. sng v ti thay i nhau.
Ngha bng: Ngy gi.

Tic quang m ln la gieo qua.

Chinh Ph Ngm

Qung i
Qung: rng ln, i: ln.

No lng qung i, no lng t bi.

Phan Trn

Qung Hn
Qung: rng, Hn: lnh lo. Tn mt ci in trn
trng. ni Hng Nga mt mnh mt ci in rng ri
lnh lo. C thi: Do thng Hng Nga bt gi nhn, D d c
min Qung hn in (Hn ch Hng Nga chng ly chng,
Qung hn lnh lo chu phng khng). Cu th ny ni v
Ngu Lang, Chc N, tuy mi nm ch gp nhau mt ln
nhng vn hn Hng Nga sut i mt mnh lnh lo.
Rm thng 8, lc ng Minh Hong ln chi cung trng
thy cung trng c tm bin my ch: "Qung hn
thanh h chi ph" nn dng ch Qung hn (Hoc Cung
Qung, in Qung hn) ch mt trng.

Liu nh cung Qung Hng ngh sao.

Kim Vn Kiu

Qung Lng
Tn mt khc n. K Khng s trng v khc ny.

K Khng ny khc Qung Lng.

Kim Vn Kiu

Qut Nng p Lnh

Theo Kinh L, bn phn mt ngi con hiu l: ng
n nhi h lnh (Ma ng lm cho cha m m, ma h lm
cho cha me mt). Qut nng: ma h, trc khi cha m i

ng, con dng qut ui hi nng, p lnh: ma ng,

nm p trc cho chn chiu m.

Qut nng p lnh nhng ai gi.

Kim Vn Kiu

Qut Qu
Tc Qut b qu, b qu l th l rng, ln v c khi
dng lm qut.

Sn tay khn gm qut qu.

Kim Vn Kiu

Quc
u.

Mn Thuyn Vu, quc Nhc Chi.

Chinh Ph Ngm

Quc Thc
Gi m cn khe mnh, lanh li, sc xo. M Vin
gi m cn khe mnh, lanh li. Quang V, vua Hn, mi
khen rng: Quc thc tai th ng! (ng ny quc thc
thay!)

Du tui tc vn cn quc thc.

Th C

Qun n
Qun:vua, n: n hu.

Ming cm, tm o, cng nh qun n.

Nh Mai

Qun Dung
Qun: qun i, Dung: dng dp, nhng u ta trng
thy b ngoi. Nghi v ca qun i.

hiu s v qun dung.

Nh Mai

Qun Lnh
Qun: qun lnh, Lnh: mnh lnh.

Truyn qun lnh xung, trng tin tha ngay.

Kim Vn Kiu

Qun L
Theo binh ch nh Chu, mt qun gm c: 1 vn 2 nghn
500 binh s v 1 l gm c 600 binh s.

H phn liu o,
ng trng qun l.
Th C

Qun T
Theo Khng T th nhng ngi ti c phm hnh
xut chng, nhn cch han ton gi l qun t.

C thin ng th qun t tu ln, c a ngc th tiu nhn

tu xung.
Si Vi

Qun T Trc
Cy trc thng m thng ln, khng cong queo nn
ngi Tu hay dng v ngi qun t. Dng Minh t:
Trc hu qun t chi o (trc c ci o ngi qun t).

Cng khng khnh ngi qun t trc.

Th Tc Ph

Qun Thn
Qun: vua, Thn: cha m.

Sp hai ch qun thn m gnh vc.

Nguyn Cng Tr

Qun Thn
Qun: vua, Thn: ti. Ni v thuc bc, v no chnh l
qun, v no ph l thn.

V chi sn t qun thn.

Lc Vn Tin

Qun Thin Nhc

Tn mt khc nhc trn thin nh.

Qun thin nhc tu vang lng.

Hoa iu Tranh Nng

Qun Trung
Qun: qun lnh, Trung: gia. Gia m binh s.

Vi truyn sa tic qun trung.

Kim Vn Kiu

Qun Vng
Qun: vua cc ch hu, Vng: vua mt nc ln.
Qun Vng: ting tn xng ng Vua. Nh tc Cng:
Qun cng, tc Hu: Qun Hu, u l nhng ting tn
xng c.

Nhng khi no gn gi Qun Vng.

Cung On

Qun Sinh
Qun: by, Sinh: sng. Hn th: n dng u nhi
phong v thi, qun sinh ha nhi vn vt thc (m dng
iu ha th ma gi phi thi, qun sinh ha th vn vt
sinh si ny n) Gi chung cc sinh vt.

Hung chi vt mn qun sinh.

Trinh Th

Qun Thn
Qun: by, Thn: ti. Ch dng gi tt c cc quan
trong triu.

S Vng phn hi lng ban qun thn.

Lc Vn Tin

Qun Thoa
Qun: ci qun, Thoa hoc Xoa: trm ci tc. Ngha
bng: n b.

Khch qun thoa m lnh lng.

Cung On

Qun Cha
Mt chc ngy xa dng gi con gi ca cc ng
Vng i dng, con Thi T gi l Qun Cha, con
Thn Vng: Huyn Cha. i Minh, i Thanh, con Thn
Vng: Qun Cha, con Qun Vng: Huyn Cha.

Ng u qun cha gp nhiu gian trun.

Th C

Qu
(Vch). Cy qu trong cung trng. Vua Trn Hu Cha
dng cung in cho b Trng L Hoa . Cung ny c xy
mt ci ca trn ln, khm mt tm thy tinh pha l nh
hnh mt trng, trc ca trng mt cy qu tng hnh cy
qu trong cung trng.

Tri vch qu gi vng hiu ht.

Cung On

Qu He
Qu: xem ch Ng qu, He: mt th cy trng ngoi
triu. (Vua c tam triu: yn triu, ni triu, ngoi triu).
Theo Chu L, pha trc mt cc v tam cng ng, c
trng cy ba he. (Tam cng: Thi s, Thi ph, Thi bo).
Vng Hu i Tng, t tay trng ba cy he v ni: Con
chu ta sau ny c a ln n chc tam cng. Ngi
dng thi gi l H Vng trng ba cy he. Con

Vng Hu l Vng n lm n chc tam cng.

Mt cy c mc, mt sn qu he.
Kim Vn Kiu

Qu Lan
Tn hai th cy qu v thm. C ch qu t lan tn
(con c nh cy qu, chu c nh cy lan).

Nn nhn cy c rng hng qu lan.

Phan Trn

Quy Dm
Quy: ra, dm: dm dc. Ngi ta dng ch quy s
nhc nhau, ch hng dm hoc lm i.

Quy dm ghi li cn gng.

Trinh Th

Quy Y
Quy: v, Y: nng ta. ci tm ca mnh hng v mt
ni no. Theo Pht gio, Quy y c 3 li: Quy y Pht, Quy y
Php, Quy y Tng.

nh hai ch quy y cha ny.

Lc Vn Tin

Quy Lai
Quy: v, Lai: tr li.

Xin vo trong qun mh b quy lai.

Lc Vn Tin

Quy Liu
Quy: v, Liu: lo liu. Tr v sa son lo liu.

Nh nng quy liu trong i ba ngy.

Kim Vn Kiu

Quy M
Qui: dng v hnh trn, php tc, M: ci khun.
Khun php, mu mc coi m noi theo.

Quy m cng rp hn ng.

i Nam Quc S

Quy Ninh
Quy: v, Ninh: yn. Con gi, sau khi ly chng v thm
cha m th bnh yn khng. Kinh Thi: Quy ninh ph mu
(quy ninh cha m).

Xe hng nng cng thun ng quy ninh.

Kim Vn Kiu

Quy Pht
Quy: v, Pht: Pht. Theo o Pht, c tam quy: Quy
Pht, Quy Php, Quy Tng (Tu theo Pht, tu theo Php v
tu theo Tng).

Quy s, quy Pht, tu hnh by lu.

Kim Vn Kiu

Quy Phng

Quy: v hnh trn, php tc, Phng: mun li bng

by cm ha.

Trm nh thin "bt vnh du h" trong t hng cng ng

li quy phng.
Tng Ty H Ph

Quy S
Quy: v, S hoc Tng: thy cha. Xem Quy y, Quy
phng.

Quy s, quy Pht, tu hnh by lu.

Kim Vn Kiu

Quy Tnh
Quy: v, Tnh: thm hi.

Lng th quy tnh, Diu th hon hn

Hoa Tin

Quy Thiu
Quy: v, Thiu: xe. Xe i v.

Y tng mt gnh quy thiu nh khng.

i Nam Quc S

Quy Trang
Quy: v, Trang: hnh l. hnh l mang theo m v.

T t cu th, sp by quy trang.

Hoa Tin

Qu
Cn c tn Hng dng. Xem ch ny.

Trung thnh, Qu vn hng dng.

Hoa iu Tranh Nng

Qu Hoc
Qu hoc l tn hai ging thc vt hn, ngi di mi
khi ni vi ngi trn, thng dng hai ch ny t v.
Trong mt bi s ca To Thc c cu: nh sng mt tri
nhiu khi khng chiu n, nhng qu hoc vn hng
theo mt cch chn thnh. (Tht ra th hoa hoc khng c
tnh cch hng dng nh hoa qu, nhng v mt loi vi
nhau nn dng chung nh th).

Tm lng qu hoc cng u hng dng

i Nam Quc S

Qu B
Tn ngi. Qu nc S, tng ca Hn V. Sau
khi Hng V cht, v gip vua Hn Cao T danh ting lng
ly. Qu B ni ting al2 ngi ch tn, khng i no ha
vi ai mt li g m sai bao gi. Cho nn ng thi c
cu ngn ng: "c hong kim bch cn bt nh Qu B
nht nc" (c vng trm cn chng bng mt li ca
Qu B).

Qu Tnh
Qu: qu (ting dng tn xng ke khc), Tnh: h.

Xin tng qu t1inh i danh c nh.

Nh Mai

Qu Thng
Bit hiu ca Trn To, ngi i Tng, qu Vinh
Gia, c ngi v h Liu, ghen mt cch gh gm. Mi khi
yn tic c k n xng ca, Liu th trong phng dng
gy nh mnh vo vch, khch ly lm kh chu, ko nhau
ra v c. Qu Thng rt s v, nn Liu th mun lm g
th lm. Ngha bng: Ngi s v. (Xem ch: H ng).

Ci cnh Qu Thng u chng c.

Th C

Qu Vt
Qu: cao snag, Vt: vt. Nhng th d qu gi

Bao nhiu qu vt li tm qu nhn.

Ca Dao

Qu Qui
Qu: ngi cht thnh qu, Qui: l lng, con vt l lng.
Qu qui u l vt hay ph hoi ngi nn thng dng
mng nhic hay nguyn ra.

V chng qu qui tinh ma.

Kim Vn Kiu

Qu Quc
Quy: qu, Quc: nc. Dng Nhi Lan i bun gia b

gp cp, tt c ngi trong thuyn u cht ht, ch mnh

Dng nh v c tm vn nn tri n nc Qu (Qu
Quc), ri cng Qu Quc Mu kt lm v chng. Sau nhn
mt cuc i chi vi Qu Quc Mu, Dng trn v x s.

Ngn gi en a v Qu Quc.
Hoi C Ngm

Qu S
Qu: qu, S: sai khin. Qu vua Dim Vng thng
sai khin.

y rng qu s hay rng h tinh.

Nh Mai

Qu Thn
Qu: Qu, Thn: thn.

Ka gng nht nguyt, n dao qu thn.

Kim Vn Kiu

Quyn Ct
Quyn: la chn, Ct: tt. La ngy tt, hoc bng cch
xem lch, hoc bi.

Mnh quan quyn ct cp k ng quang.

Hnh Thc Ca

Quyn Sinh
Quyn: b, Sinh: sng. B s sng tc l t mnh lm
cho cht. {Bc mnh nn phi quyt liu quyn sinh.

Nh Mai

Quyn Cao
Quyn: oai quyn, Cao: hn ngi. Oai quyn to ln.

Sao bng lc trng quyn cao.

Kim Vn Kiu

Quyn ng
Quyn: oai quyn, ng: ang thi bui y.

Mng quc bnh quyn ng.

Hnh Thc Ca

Quyn Gian
Quyn: nhng ngi b ti c oai quyn, Gian: gain
nnh.

D ny tm tc vi ngi quyn gain.

Nh Mai

Quyn Ho
Quyn: oai quyn, Ho: k c th lc hn ngi.

B gian trch chng quyn ho lm ru.

Nh Mai

Quyn Kinh
Quyn: cc hnh ng gp khi c bin c, Kinh: cch
hnh ng trong lc bnh thng. Chp kinh, tng quyn:

cm gi o thng nht nh mt mc nh vy, nhng

n khi gp c bin c ta cng ty tnh th m hnh ng,
ch khng gi theo o thng na.

C quyn no phi mt ng chp kinh.

Kim Vn Kiu

Quyn Mn
Quyn: c chc tc ln lao v c quyn th, Mn:
ca. Ni quyn qu, quyn thn.

Quyn mn chn y, bing chen chn.

Nguyn Bnh Khim

Quyn Nghi
Quyn: xem Quyn Kinh, Nghi: nn. Xem tnh hnh nn
c x th no cho thch ng.

Quyn nghi ht sc lo lng.

Hnh Thc Ca

Quyn Nh
Tn mt thin trong Kinh Thi do b Hu Phi v Chu Vn
Vng lm ra. C l trong khi vua i nh dp hoc tun
th, nh b thng nh m lm ra. B ang hi rau
quyn nh cht nh n vua khng hi c na, t gi
bn v ng. Ngi ta cho rng bi th ny ni ln
c tm lng trinh tit ca b Hu Phi:

Rau quyn nghing gi cn vi,

Hi rau lng nhng nh ngi no xa.

Nh ai th thn lng ta,

Gi rau t xung bn kia v ng.
Tn dch
Hay:

Th quyn nh, th quan th c thnh phen i bt

chc.
Bi Vinh

Quyn Tc
Quyn: c oai quyn, Tc: c chc tc.

Tuy quyn tc ln m phong hn.

Nh Mai

Quyn Thn
Quyn: oai quyn,Thn: ti. V quan ln c oai quyn.
hay dng vo ngha xu ch nhng v i thn lm dng
uy quyn ca mnh lm nhng u by.

Nghe ai mu kh quyn thn.

Hnh Thc Ca

Quyn Th
Quyn: c oai quyn, quyn bnh, Th: th lc.

Ch khoe quyn th, ch ci hn vi.

Phan Trn

Quyn C
Quy: nhn lui, C: nhn lui (Hai ch ny ngha gn ging

nhau). Quyn c: oi thng yu n.

Tnh ngi quyn c xem bng b non.

Nh Mai

Quyn Khch
Quyn: nhn lui, nh ngh n, Khch: khch.

Cnh nhng quyn khch, khch nhng qun xa.

Hoa Tin

Quyn Luyn
Quyn: xem Quyn khch, Luyn: yu mn.

Li u quyn luyn thanh tn.

Hoa Tin

Quyn Cn
Quyn: mt mi, Cn: sing nng. Kinh Th: Lo k
quyn vu cn (Ln tui chn ght chuyn mt mi).

Quyn cn ri li xut gia.

i NamQuc S

Quyn Th Trng Lai

Quyn: cun, Th: t, Trng: li mt ln na, Lai: li.
Thu xp tt c giang sn lm mt chuyn na khi
phc. Phc: Giang ng t a anh tun. Quyn th
trng lai v kh tri (Giang ng t nhiu ngi gii,
Cun t trng lai bit u!)

Quyn th trng lai chu km ai?

Th C

Quyt K
Quyt: nht nh lm mt iu g, K: mu k.

H Cng quyt k tha c.

Kim Vn Kiu

Quyt Khoa
Quyt: nht nh lm mt iu g, Khoa: khoa thi. Quyt
khoa thi y.

Tranh lo git gii nhng ngi quyt khoa.

Nh Mai

Qunh
Tn mt th ngc p. Chn lm bng ngc qunh.

Cng nhau li chuc chn qunh giao hoan.

Kim Vn Kiu

Qunh Din
Qunh: xem Qunh, Din: tic ru. Tic ru c
nhng thc n ngon lnh.

Qunh din d bo ru nng.

Qunh Tng
Qunh: ngc qunh, Tng: nc. ng Thi: Nht m
qunh tng bch cm sanh (Ung mt chn ru qunh
tng sanh 100 mi cm tnh), Qunh tng: Nc ngc

qunh. Ngha bng: Ru ngon.

Ging tnh snh vi qunh tng.

Bch Cu K Ng

Quc Bnh
Quc: nc, Bnh: quyn bnh, quyn th nm trong tay.

Mng quc bnh, quyn ng.

Hnh Thc Ca

Quc Cu
Quc: nc, Cu: cu. Cu ca vua th gi l Quc
cu.

Mun thm quc cu s Tn Quyn phc binh.

Cu Ht

Quc Hc
Tn trng vua nh Trn m dy nho hc.

Dng nh Quc hc, t quan Gin thn.

i Nam Quc S

Quc Php
Quc: nc, Php: php.

y l quc php hay l ph quy.

Nh Mai

Quc Sc

Quc, nuc, Sc: nhan sc. Ngi p tuyn la trong

mt nuc.

Ngi quc sc, k thin ti.

Kim Vn Kiu

Quc S
Quc: nc, S: k hc gii c ti li lc. Trong mt
nc u tn l nh hc gi ti ba li lc. S K: Nhc
Hn Tn gi, quc s v song. (Nh Hn Tn l quc s c
mt khng hai.)

T rng quc s xa nay.

Kim Vn Kiu

Quc T Tc Xng
Quc: nc, T: vn may ca nc nh, Tc: lm,
Xng: thnh tt. Vn mnh ca nc nh c thnh
vng vng bn.

Hai ting rng quc t tc xng.

Lc Sc Tranh Cng

Quc Thch
Quc: nuc, Thch: b con. Gia nh b Hu Phi gi l
quc thch. Tn Th Vng Khi truyn: Khi k th tc
quc thch, tnh phc ho x. (Vng Khi vn quc thch
i ny qua i kia, li thm tnh ho phng xa x).

Hong thn quc thch gian nguy.

Hnh Thc Ca

Quc Trng
Quc: nc, Trng: trng nguyn.

Ch sai quc trng p lon by ong.

Lc Vn Tin

Quc Vn
Quc: nc, Vn: kh s. Vn s ca nc.

Gi nay quc vn ng trun.

Hnh Thc Ca

R
Rau Thun
Thun l mt th rau tc gi l rau dt, v u ma thu
mi mc. Trng Hn lm quan Kinh c mi n
ma thu, nh n rau thun v c hc (c m) thn qu
lin co quan v nh. Ngha bng: Thch th vn rung
thn qu hn l ham m danh li. C khi dng ni n
vic nh qu hng.

Rau thun chnh nh mi canh ngt ngo.

Hoa Tin

Rm Chu
Do ch: Chu Lim. Ly ht chu lm rm. i ng
Chu, Vit Vng Cu Tin em dng cho vua Ng
Vng Ph Sai hai ngi con gi p l Ty Thi v Trnh
n. Vua Ng ht sc yu qu, dng ht chu lm rm b
xung che nng.

Ngm ngi r bc rm chu.

Kim Vn Kiu

Roi B
Do ch B tin: roi bng c b, mt th lng lc. Xa
c Lu Quang lm tri ph rt thng dn. K no c li ch
dng roi b nh cho bit xu cha li m thi ch
khng nh au. C cu "B tin th nhc" (nh roi b cho
bit nhc m thi).

nh roi b rng chng.

Si Vi

Rng
(Th) Ci ng h nc chm hnh con rng. (Xem ch
Khc lu).

Th rng xun im ngy thu chm chm.

Hoa Tin

Rng My
Ch nho c cu: Vn kh long ng (My ni th rng
bay ln). Rng gp my tha h vng vy. Ngha bng:
Nhng iu may mn vui v nh vua ti gp nhau, thi u,
v.v...

Mong con gp hi rng my kp ngi.

Phan Trn

Rung Tnh
Do ch Tnh in. L K: Thnh vng tu ngha chi binh,
l chi t, di tr nhn tnh, c nhn tnh gi, thnh nhn chi
in d (Th1nh vng sa sang l ngha tr nhn tnh,
cho nn nhn tnh l rung ca thnh nhn). V sau ch tnh
in dng theo ngha: tm a. Tnh: tnh tnh ca con
ngi, in: rung. Rung c th cy cy c. Rung
tnh c th lm ta khch ng tnh dc c).

Rung tnh d thm nn hao b lng.

Hoa Tin

Rt t
Do ch Sc a. Phi Trng Phng c thut php, ly
ci gy ch xung t th ng du c xa nghn dm cng
rt ngn li.

Gy rt t d khn hc chc.
Chinh Ph Ngm

Rng Ta
Do ch: T trc lm (Rng trc ta). Ch Pht Quan Th
m . Rng ta ngha bng: Cnh Pht.

ng gn rng ta, ng xa bi hng.

Kim Vn Kiu

Rng Thin
Do ch Thin lm, Thin: yn tnh. Pht ly thanh tnh
lm tn ch, nn ch thin dng ch v Pht.

Thin gia, thin mn, thin s, v.v...

, Lm: rng. Ni cc thy cha t hp ng c. Ngha
bng: Cha.

Rng thin xin ch nhng mu yn oanh.

Phan Trn

S
Sa Trng
Sa: ct, Trng: mt bi t rng ln. L bch: Ty
nga sa trng qun mc tiu, C lai chinh chin k nhn
hi. (say nm bi ct mg ci t, Chinh chin xa nay
my k v). V sau ch sa trng dng ch ni i bn
nh nhau.

Sa trng chn y chng nghn dm.

T Xng

Sch Yu
Hoc Yu sch. Yu: cu xin, Sch: tm ti. Yu sch:
Yu cu mt iu g nhng c i hi cho k c, hoc
dng thn th, hoc dng v lc.

Php l li ti hng hnh sch yu.

Hnh Thc Ca

Sai Nha
Sai: sai khin, Nha: ph, huyn. Tay sai ca cc ph,
huyn.

Mt ngy li thi sai nha.

Kim Vn Kiu

Si
Ci, n.

Ca si va nh then hoa.

Kim Vn Kiu

Si Lang
Si: ch si, Lang: ch si. Loi th tham tn, dng
ch nhng k bt nhn.

Rng sao qun t ra lng si lang.

Trnh Th

Si Mn
Si: ci, n, Mn: ca.

Cnh si mn h na, i s nghing vai.

Nguyn Hng

Si u Thnh Binh
si: ri, u: u, Thnh: ha ra, Binh: qun binh. Mt
php thut: vi u ha ra lm binh lnh.

Php hay si u thnh binh.

Lc Vn Tin

Sm
Ni dm.

Ming sm dt gm thu hoa.

Nh Mai

Sm Gin
Sm: dm pha, Gin: cch ra. Dng li ni dm cho
b con thn thch cng phi xa cch.

Bung li sm gin, qun bi tn thn.

i Nam Quc S

Sng To
Sng: dng ln, To: lm ra.

Tic c gy dng giang san, hoi s nghip t tng

sng to.
Si Vi

Sng Khi
Sng: trong sng, Khi: ch t cao ro.

Mt vng sng khi p ngu min.

Nh Mai

Sng Lng
Sng: trong sng, Lng: cao, sng.

Ni phm v che mu sng lng, dc ngang treo mc

bng tri th.
Tng Ty H

Snh nh
Snh: cng ng hoc nh ln dng tip khch,
nh: nh lm cao, c th trng xa c.

T t thi li do ngay snh nh.

Hoa Tin

Snh ng
Snh: xem trn, ng: nh.

Gi ln trc snh ng.

Kim Vn Kiu

Sao Phc
Do ch Phc tinh. Phc: em li iu tt lnh, Tinh: sao.
Tin vu Sng i nh Tng, t T Tun, lm chc chuyn
vn s Chit ng, lc sp khi hnh, T M Qung c
ni rng: "Mun cu t t ng, nu khng c T Tun
th khng c, ng chnh l mt phc tinh vy".

Nhn dn sao phc, triu nh ct cao.

Phan Trn

So Do
So: tc So ph. So: , Ph: ting gi ngi n
ng cch knh trng.
So Ph l mt bc cao s i thng c, khng a danh
li, lm , n trn ni.
Do: tc Ha Do, mt bc cao s i thng c, mt thi
vi So Ph.
Vua Nghiu nghe ting Ha Do ngi hin nh nhng
thin h li. Ha Do t chi, ch n ti ni Trung Nhc ph
nam sng Dch Thy, ch khng chu thay vau Nghiu
ni ngi. Mt ln na, vua Nghiu mi Ha Do ra lm tng
trng coi chn tru. Do khng mun nghe truyn y, ra b
sng Dch ra tai. So Ph lc by gi dt tru xung

sng nh cho ung nc, thy Ha Do ang ra tai, hi v

c g, Do thut chuyn li. So Ph ko tru ln khng cho
ung nc na v ni rng: Ta nh cho tru ung nc
nhng ch s bn ming tru thi.

Ln nc chy, n dng, n bn, mc ch So Do.

Tng Ty H Ph

St Kh
St: git, Kh: hi, khng kh. Ci khng kh chm git.

m m st kh ngt tri ai ang.

Kim Vn Kiu

Su L
Do ch Lc l. Su th l l: Quan (l i m), Hn (ly
v ly chng), Tang (m tang), T (cng t), Hng m
tu l (l trong lng, xong c n ung vi nhau), Tng
kin l (l gp nhau).
Ring v hn nhn lc l gm c: Np thi, vn danh, np
ct, np trng, thnh k, thn nghinh).

Gm trong su l, l no trng hn.

Th C

Sc Ch
Sc: li vua ban ra, hoc trn giy t, hoc bng li
ni, Ch: mnh lnh ca Vua.

Khm ban sc ch ti ni rnh rnh.

Kim Vn Kiu

Sc Sc Khng Khng
Ting ring nh Pht. Sc: tt c ci g hin r ra ngoi,
Khng: chng c g c. Theo l thuyt ca Pht th ht thy
mum vt trong v tr u l gc khng m ra. Kinh Pht
c cu: Sc tc th khng, khng tc th sc (Sc m
khng, khng m sc).

Tng cu sc sc khng khng.

Phan Trn

St Son
Li ni khng lay chuyn, vng vng nh st, mn m
ti thm nh son, xut t lng son.

No li non nc, no li st son.

Kim Vn Kiu

Sm Thng
Sm: sao hm, ti mc v pha ty, Thng: sao mai,
sm mc v phng ng. Sao kia mc th sao ny ln,
sao ny mc th sao kia ln, khng bao gi cng mc
chung vi nhau mt ln. Nn hai ch sm thng c ngha
l khng gp nhau.

By gi n cch vi sm thng.
Chinh Ph Ngm

Sm Ut
Sm: ni cao m nh, Ut: cy c tt ti. Ngha thng

thng: Ni su rng rm hoc cy cao bng mt.

ng s quanh co cnh sm ut.

Th C

Sn Lai
Lai tc Lo Lai, ngi i Chu, tuy 70 tui m cha
m vn cng sng. Lo Lai rt c hiu, mt hm mc o v
nhiu sc, chy ra gia sn ma men v gi v trt chn
ng, khc nh con tr lm tr vui cho cha m. Ngha
bng: Lng hiu tho ca con i vi cha m.

Sn Lai cch my nng ma.

Kim Vn Kiu

Sn Tuyt
Nh hc. Hc tr Trinh Y Xuyn ng nghe thy ging
sch, tuyt xung y sn m khng . Xem: Trnh.

Khi trong sn tuyt, khi ngoi tri ty.

Bch Cu K Ng

Su Trng
Su: bun ru, Trng: rut. Lng bun b.

Khc su trng bi ri ng t.
Cung On

Su T
Su: m, T: cht. Lm cho cht dn cht mn.

Lm cho su t chng ch sc ban.

Hnh Thc Ca

Sen Vng
Chn ngi n b. Bn Tu v i Ng ai, Trn Hu
Cha ht sc yu mn Phan Quy Phi, nn trong in lt
hoa sen lm bng vng cho nng i ln trn v ni: "Quy
Phi i mi bc, chn li n sen vng".

Sen vng lng thng nh gn nh xa.

Kim Vn Kiu

S Nhc
S: xu h, Nhc: xu h. Hai ch ngha nh nhau. B
xu h hoc lm cho k khc phi xu h.

Ming cn s nhc L, Hong cha thi.

Nh Mai

S
S: lm quan, : ng. Con ng lm quan.

S chi xa gn khc nhau.

i Nam Quc S

S Kh
S: k s (ngi c hc vn v nghin cu), Kh: ni
phn n trong lng. Lng phn n kh khi ca k s. Cn c
ngha: ni phn n ca ngi binh s (S: binh s). Ci kh
ca k chin s mnh dn i n trc k ch.

S kh rt r g thy co.

T Xng

S T
S: hc tr, T: mt ngi. S nhn gi l s t, Chu
nhn: chu t, v.v....

My tun, s t i ni,
Mi hay thi mng hc ti kho xinh.
Phan Trn

Siu
Tc Ban Siu: danh tng i Hn Minh , phng
mng i s x Ty vc, bt 50 nc phi thn phc. Siu
Ty vc 31 nm mi c ngi thay th cho m v, nn
lc v n nh th tc bc c. (Ban Siu qui thi mn di
ban: Ban Siu v nc tc bc ph).
Ban Siu lc nh nh ngho i vit thu, mt hm Siu nm
bt t bo: Trng phu phi c chi ln, lp cng danh ni
ngoi mun dm nh Ph Gii T v Trng Khim ch
l no li chu b tay bn chn bt nghin. Ni on lin
"xp bt nghin theo vic ao cung".

Chng Siu tc im sng mi v.

Chinh Ph Ngm

Siu
Siu: vt ln, vt qua, : cu vt. Nh Pht
thng lm l cu vt linh hn ra khi bn m.

Khi khc li on tnh siu .

Lc Sc Tranh Cng

Siu Qun
Siu: cao vt ln, Qun: by. Cao vt hn trn k
ng loi.

Tht l xut loi siu qun chng ngoa.

Hoa iu Tranh Nng

Sinh Ca
Sinh: th m nhc 13 ng trc kt li dng thi, Ca:
khc ca.

Sinh ca my khc vang lng.

Cung On

Sinh Hong
Sinh: xem Sinh ca, Hong: ci li g trong ng so,
kn hay ng sinh, nh n thi mi ku. Ngha thng
thng: m nhc (loi thi thnh ting).

Nc lao xao im t khc sinh hong.

Ht Ni

Sinh K Quy
Sinh: sng, K: gi, T: cht, Quy: v. Li ni: khong
t, xem ci cht nh khng, cho rng ci i l ni gi
tm tm thn, n lc cht mi tht l v ni mnh n i
kip.

Sinh k chng i, t tc quy.

Xun Hng

Sinh Ly
Sinh: sng, Ly: la. Sng m phi chia la nhau.

Ngm hoa thm nhc tm lng sinh ly.

Hoa Tin

Sinh Mn
Sinh: sng, Mn: ca.

Tri m li sinh mn.

Nh Mai

Sinh Nhai
Sinh: sng, Nhai: b. Trang T: Ngo sanh hu nhai
(i sng ca chng ta c b tc l c gii hn nh
sn). V sau dng v ngha: Nh mt iu g mu sng.

Bn ma mt nc sinh nhai.
Nh Mai

Sinh Nht
Sinh: sinh ra, Nht: ngy. Ngy m mnh sanh ra.

Nhy sinh nht m sang mng cng hay.

Hoa Tin

Sinh St
Sinh: sng, St: lm cho cht. Cho c sng hay bt
phi cht.

Mc lng sinh st bt tha uy quyn.

Hnh Thc Ca

Sinh S
Sinh: sng, S: c. Trong Kinh Thi c cu: Sinh s nht
thc k nhn nh ngc (sinh s mt b, ngi y nh
ngc). Sinh s l c va mi ct, cn gi l thanh s. C
ti dng nui nga mun ni rng c th nui
ngi hin. "Mt b" c ngha ng thy t i m b l.
Nh Ngc l c ca con ngi sang trng nh ngc. V
sau dng ch sanh s ni qu tng.

Sinh Thnh
Sinh: sinh ra, Thnh: hon thnh. Kinh Dch, Thin sinh
chi, a hon chi (Tri sinh ra ci hnh thc v t hon
thnh ci hnh thc y). Cng c cha m c th xem nh
l tri t.

Lm con trc phi n n sinh thnh.

Kim Vn Kiu

Snh Nghi
Snh: l vt dn ci, Nghi: tng phm trong l ci.

Snh nghi xin dy bao nhiu cho tng.

Kim Vn Kiu

Sc Cnh
Sc: phng bc, Cnh: b ci, phong cnh. Min

6t phng bc.

Than i! Tri ng ph, vn ra sc cnh, tri bao phen

gian kh mi c ngy nay.
Vn T Trn Vong Tng S

Song ng
Song: hai, ng: nh. Ch cha v m.

Song ng tui hc cao.

Lc Vn Tin

Song Sa
Song: ca s, Sa: th hng mng v tha.

Gi chng nng kp vi di song sa.

Kim Vn Kiu

Song Thn
Song: hai, Thn: cha m.

Nh song thn ngm ngi thay.

Phan Trn

S H
S: vn mnh nh trc, H: tri buc vo, quan h
n.

Gm xem s h khoa trng cn xa.

Lc Vn Tin

Sng Dch
tn con sng. Thi T nc Yn cng qun thn a
Kinh Kha sang nc Tn hnh thch Tn Thy Hong.
Lc y, Kinh Kha c ht rng: Phong tiu tiu h, Dch thy
hn, Trng s nht kh h, bt phc hon (Gi vi vu h,
sng Dch lnh, trng s ra i h, khng tr v).

Bng la sng Dch, thy tan cung Tn.

Hoi C Ngm

Sng Tn
Tn con sng. Cu ht c: Giao vng Tn xuyn can
trng on tuyt (Xa nhn sng Tn, rut gan tan nt).
Ngha bng: Ch lm cho ta xa cch nhau.

Sng Tn mt di xanh xanh.

Kim Vn Kiu

Sng Tng
Tn mt co sng. i nh Chu, c ngi con gi tn
Lng Y v mt ngi con trai tn L Sinh nhn xa cch
nhau nn c lm bi th:

Nhn o Tng giang thm,

V tng t bn.
Giang thm chung hu ,
Tng t v bin ngn.
Qun ti Tng giang u,
Thip ti Tng giang vi.
Tng t bt tng kin,

ng m Tng giang thy.

Ngha l:

Tng giang ngi bo su,

Chng bng lng tng t.
Sng su cn c y,
Tng t khng b bn.
Chng u sng Tng,
Thip cui sng Tng.
Nh nhau m chng thy,
Cng ung nc sng Tng.
V sau dng im sng Tng ni n lng tng nh
ca i trai gi.

Sng Tng mt di nng s.

Kim Vn Kiu

Sng Th
Tn mt con sng chy qua nc L, qu hng ca
c Khng T. Ngha bng: Ni v o ca c Khng
T.

Sng Th lung nhng kht khao.

Hoa Tin

Sng Gi Thc V
Do cu: Sinh k t qui. (Xem cu ny). Vua i V mt
hm i thuyn, bng c mt con rng vng ni ln, thuyn
sut b m. Vua V vn t nhin v ni: Sinh k t qui, ng

h c long h. Sng gi thc v, ta h s rng ?

Sng gi thc v lo cng mt.

Th C

Sng Tha
Do ch: D sanh. Mt ngha: Tui cn li khng bao
nhiu na. T Linh Vn: D sanh bt hoan ngu (Sng tha
chng vui v), cn ngha l: Sanh mng may m cn sng
c. Th c: Hnh tng xuy hn thot d sanh (May c
sng tha nh nu nng).

Sng tha cn tng n ry na sao!

Kim Vn Kiu

S T
S: t iu trn dng ln vua, T: li.

S t li ly tnh thn lm l.
Hoa Tin

S Vn
S: xem trn, Vn: li vn.

Toan mu ph tr, s vn tu by.

Hnh Thc Ca

S
Tn mt nc ln i Xun Thu vng H Bc, H
Nam by gi.

S mun ni mt chuyn "Qun s thn d l"

Si nhng e Tn S phin lng.

Si Vi

Sn D
Sn: ng ni, D: ng ni.

Lan my a lc loi sn d.
Cung On

Sn H
Sn: ni, H: sng. Trong mt nc khng ni no l
khng c sng v ni nn hai ch sn h dng ch t
ai trong mt nc. C thi: Nht thn sn h nht thn kim
(Mt tc sn h mt tc vng). Cn c ngha: Cuc i.
Th Thuyt: Phong cnh chng khc, nhng ngc mt
trng thy sn h khc hn).

My phen im xuyt sn h.
T Tnh Khc
Gm hai vn v rch i sn h.
Kim Vn Kiu

Sn H
Sn: ni, H: h. Cnh non b.

C c th, c sn h.
Kim Vn Kiu

Sn Kh

Sn: ni, Kh: khe. Ngha bng: Xa xi cch tr.

Phong trn n c sn kh.

Cung On
Liu Dng cch tr sn kh.
Kim Vn Kiu

Sn Qun
Con cp. Thuyt Vn: H sn th chi qun (Cp vua
loi th trn ni). H Uyn: H vi th trng, dic vit sn
qun (Cp ln nht trong by th nn gi l sn qun).
Sn: ni, Qun: vua.

Sn qun gh li mt bn.
Lc Vn Tin

Sn Thy Hu Tnh
Sn: ni, Thy: nc, Hu: c, Tnh: tnh.

Mi hay sn thy hu tnh.

Phan Trn

Sn Trung
Sn: ni, Trung: gia. Trong ni.

Du thn tr li sn trung.
Lc Vn Tin

Sn Xuyn
Sn: ni, Xuyn: sng. Ngha bng: Xa xi cch tr.

Than rng: Nghn dm sn xuyn.

Lc Vn Tin

Sc Sanh
Sc: nui, th trong nh nh: nga, tru, d, g, ch,
heo (Lc sc), Sanh: sng.
Ting dng mng nhic, cho l loi th ch khng phi
loi ngi. Tuy Th:... Thng Khu vit: Sc sanh h tc
ph i s. Vua gin bo: K sc sanh sao giao ph
vic to ln.

Phen ny hai mng sc sanh i i.

Nh Mai

Sc Tch
Sc: ct, cha li, Tch: cha.

Lc nuc min min sc tch, gm cun vng cn chi ban

cp.
L Qu n

Suy Di
Suy: i di, thay i. Hn th tng suy nhi tu thnh
yn (Lnh nng thay i nhau m thnh nm vy), Di: i
di. Nhng s thay i.

Suy di u bit c tri.

Cung On

Suy i

Suy: tri vi thnh, yu ui, h ln, i: nt.

Ci canh vic nc suy i t nay.

Hnh Thc Ca

Suy Tn
Suy: ly hai tay m y, la chn, Tn: ln. Sng
thng mt ngi no.

Suy tn nay phi trc dn tha tnh.

Hnh Thc Ca

Sng i
Sng: yu mn, i: yu.

chuyn sng i li toan tranh hnh.

i Nam Quc S

Sui Lim
Do ch Lim ton. Tn mt ci sui ti Giang Ty, mt
hm nhn c ting st vang dy ri t di t dng sui
phun ln v bt u chy. Vin Qun Th t tn l Lim
ton (Sui Lim) t v mnh thanh lim nh dng sui
trong tro y. Ngha bng: Thanh lim.

Sui Lim vng vy, tm thn nh nhng.

Th C

Sui Vng
Do ch Hong ton. Hong: vng, Ton: sui. Mt ci
sui di t, sc vng. Lc cht chn xung di t

nn sng ch sui vng ch ch ca ngi cht.

Trnh Trang Cng v c chuyn bt ha, c cm i vi cha
m nn mi th mt cu: Bt cp hong ton v tng
kin d (Cha xung sui vng, th khng cng gp mt).
Sau nh c Dinh Kho Thc by mu ph li th y
bng ch khuyn Trnh Trang cng o mt ci hm rt su
di t (tc l di sui vng), ri vua v m hi kin
di y.

Ha l ngi di sui vng bit cho.

Kim Vn Kiu

S
S: qun lnh, : bn.

Ka nh Tng c s bn ly.
i Nam Quc S

S Huynh
S: nh s, Huynh: anh.

Dy a php bo sang hu s huynh.

Kim Vn Kiu

S Trng
S: nh s, Trng: ln.

Gic Duyn s trng nh lng lin thng.

Kim Vn Kiu

Mt ng quan, phe ny hoc nc ny phi sang phe

khc, nuc khc. Cc s gi phn nhiu c ti v khoa
ngn ng.

Chnh nghi tip s vi vng.

Kim Vn Kiu

S Tri
S: xem trn. S tri do ch: Tinh s (Tinh: sao). Vua
Ha i hn sai hai vin s n ch Chu do thm
L cp khng cho Cp bit. Hai ngi va n ni th Cp
bo ngay: Vua c sai hai s n y, ti vn bit v hm
qua xem thin vn, ti thy hai ngi sao i v hng ch
Chu ny.

S tri sm gic ng my.

Chinh Ph Ngm

S Phu
S: th, Phu: chng.

Ly mnh bo cha, ly lng s phu.

Lc Vn Tin

S Sinh, Sinh S
S: vic, Sinh: sinh ra, Sinh: sinh, S: vic. Nhng
ngi no hay mun sinh s, th th no cng c vic xy
ra.

S sinh, sinh s h u bi tri.

Hnh Thc Ca

S Vong
S: th phng, Vong: ngi cht. Th ngi cht.
Tc ng: S vong nh s tn. (Th ngi cht nh th
ngi sng).

S vong nh th s tn ko qu.
Trinh Th

S Xanh
Doch Thanh s. Thanh: xanh (tre xanh), S: s. Ngy
xa dng th tre chp s.

Phong tnh s lc cn truyn s xanh.

Kim Vn Kiu

Sa Sanh
Sa: vt lm bng g trc di phng mt tt ty, hnh
khum khum, gm c mt cp, nhng ch cm trong mt tay
nh hai chic vo nhau ku ln thnh ting, Sanh: hai
ming g hoc tre thng trn dng g vo nhau
nh nhp.

Thiu sa, thiu sanh, thiu tiu, thiu bt.

Si Vi

Sa M Di o
Do cu: L h chnh quan. (L: cy mn, H: di,
Chnh: sa sang, Quan: m). i ngang di cy mn
khng nn sa m v nh th ngi c th nghi mnh hi

mn cng nh i ngang vn da khng nn sa dp

ngi ta khi nghi mnh hi da. Qua in bt np l, l h
bt chnh quan (Ngang rung da khng nn sa dp,
ngang di cy l khng nn sa m). Ngha bng: Trnh
nhng iu him nghi.

Rng nay sa m di o.
Hoa Tin

Sc Phi Vn Qu
Sc: trang im b ngoi, Phi: chng phi, Vn: dng
b ngoi, Qu: li. T im b ngoi che y iu lm
li bn trong.

Tu li kho m sc phi vn qu.

Si Vi

Sng C
Sng: n b ga, C: .

Sng c my k n b,
Ch em trai tr v nh m nui.
47 iu Gio Hun Triu L

Sng Khu
Sng: n b ga, Khu: phng ca n b con gi
.

iu thng xun khc sng kh.

Cung On

Sng Phong
Sng: sng, Phong: gi.

Li lnh lng nhng ch sng phong.

Hoa Tin

Sng Sao
Do ch Tinh sng. Theo ngi xa, c mt nm sao
i mt vng, Sng mi nm mt c. Hai ch ny dng
ch thi gian, nm thng.

Thoi a ngy thng sng sao.

Bch Cu K Ng

Sng Tuyt
Sng: sng, Tuyt: tuyt. Ngha bng: Nm thng.

Tic thay sng tuyt c cng.

Hoa Tin

Su Khng
Su: tm ti, Khng: trng khng. C mi ti ngi ta
cho i sot khp trong thnh xem c tht qu khng c k
gian phi, khi y ngi ta lin nh trng canh v ng ca
thnh li.

Trng quanh thnh va lc su khng.

T Tnh Khc

T
T Dm
T: tri vi chnh, cong, Dm: Trai gi n vi nhau
mt cch bt chnh.

Mc iu tnh i khi iu t dm.

Kim Vn Kiu

T Dng
T:x chiu, Dng: mt tri.

Ai em nhn nh nhum mi t dng.

Cung On

T Gian
T: xem ch T dm, Gian: lm iu khng ngay thng.

Hay l yu qui t gian.

Lc Vn Tin

T Huy
T: x chiu, Huy: nh mt tri.

Qun thu phong ng r t huy.

Cung On

T Nguyt
T: x, Nguyt: mt trng.

Bng n t nguyt d mi k sinh.

Cung On

T Nguyt
T: x, Nguyt: mt trng.

Bng n t nguyt d mi k sinh.

Cung On

T Phong
T: khng ngay thng, Phong: gi. Ngn gi khng do
bn phng chnh thi (ng, ty, nam, bc). Ngha bng:
vic khng xng ng.

Bung thm ch lt my may gi t.

Quan m

T
(n) Tc T o Un, v Vng Ngng Chi i Tn,
chu T An, Nng thng minh, hc rng, c ti bin bc.
Mt hm tri xung tuyt, T An hi: Ging nh ci g nh?
Mt ngi chu gi An bng ch, tn l Lng p: "Mui
trng, nm gia tri". o Un bo:Th m cha bng
"Gi thi tung t liu". Hiu Chi em ca Ngng Chi ni
chuyn cng khch thng l l khng c thng sut, lp
lun km ci, nng bo th t tha vi Hiu Chi lm mt ci
mn che li, nng ngi sau mn g cho em chng. Nh c
o Un m Hiu Chi khut phc c tn khch. N: gi.

Chng phen T n cng ty T phi.

Lc Vn Tin

T Biu
T: cm n, Biu: bi vn ca k b ti dng ln vua
chc mng (h biu) hoc trn tnh mt vic g.

Mi dng t biu mt phong vo chu.

i Nam Quc S

T Ph
Tc T An, t An Thch, ngi i Tn. Ngay t lc
nh, ni ting ti gii, nhng khng chu ra lm quan.
ng thi c cu: T An khng chu xut chnh, dn
chng s ra th no? n nm 40 tui, T An mi chu
nhm chc T m, cng vi chu l T Huyn nh gic
lp cng ln, chc n Thi Ph th mt. Phong tng Thi
Ph nn thng gi l T Thi Ph.

nh dy cng ca tng T Ph.

Hoi C Ngm

T Tnh
T: cm n, Tnh : mi tnh. Cm n mi tnh t t ca
k khc.

Sang nh h Triu t tnh dng nui.

T T
T: t gi, T: co bit.

T t thot di chn ci ngoi.

Kim Vn Kiu

T Triu
T: cm n, Triu: triu nh.

T triu mt th thi tin.

Phan Trn

T Vng
H T v h Vng. i Lc triu, hai h ny c ting
l hai h ln trong nc. Sau dng hai ch Vng T
ch cc vng tc, cc gia nh quyn qu.

T Vng by chn, Nguyn o by ni.

Nh Mai

T n
T: bn tri, n: tay o. Xa tng nh Hn i nh
gic c hi qun lnh ai bng lng theo nh Hn th vn tay
o c bn t, qun lnh u vn tay o c. Ngha bng:
Theo v vi mt ngi no.

Vn tay t n v thnh lp cng.

i Nam Quc S

T t Hu Xung
T hu: bn tri v bn mt, Xung t: nhm qun ch
m xng vo nh.

Vn Tin t t hu xung.
Lc Vn Tin

Tc Hp
Tc: lm, Hp: hp li. (Thng dng ni v chng
phi hp vi nhau do tri xui khin). Kinh Thi: Thin tc chi
hp (Tri lm cho hai bn kt hp vi nhau).

rng tc hp duyn tri.

Bch Cu K Ng

Tc Th
Th: chn ru rt ra mi khch, Tc: chn ru
khch mi li ch. Th tc: chn ru khch ch mi nhau.
Ngha bng: Mi mc nhau hay tng biu ln nhau.

V chng chn tc chn th.

Kim Vn Kiu

Tai ng
Tai: ha, ng: tai ha. Kinh Th: Tc bt thin ging
chi bch ng (Lm iu chng lnh tri xung trm iu
ha). Chy nh, i hn, bo lt gi l tai ng.

Li by mi khc tai ng phn mnh.

Lc Vn Tin

Ti Bi
Ti: trng, Bi: vun t. Trung Dung: C ti d bi chi
( trng th vun vn ly n). Ngha bng: Gy dng cho
mt ngi no. Cn c ngha l x on.

Nga trng lng thnh ti bi th nao.

Lc Vn Tin

Ti Cao
Ti: c th lm c vic, Cao: cao, hn ngi.

H ngi d tng t l ti cao.

Lc Vn Tin

Ti Danh
Ti: c th lm c vic, Danh: ting tm nhiu ngi
bit.

Ngi dung hnh, bc ti danh.

Hoa Tin

Ti iu
Ti: c th lm c vic, iu: quy lut ca m nhc.
ng ngha vi ch: ti kh (c ti nng v kh phch).

Phong tao ti iu rt cng ai so.

Hoa Tin

Ti Hoa
Ti: c th lm c vic, Hoa: p . Ti nng pht
l ra ngoi nh nhng ngi gii thi, ha, nhc chng hn.

Kiu rng nhng ng ti hoa.

Kim Vn Kiu

Ti Lc
Ti: c th lm c vic, Lc: xem Lc thao.

Ti Mo
Ti: xem trn, Mo: mt my.

Phong t ti mo tt vi.
Kim Vn Kiu

Ti Sc
Ti: xem trn, Sc: sc p. Va c ti li va c sc.

Ti sc vang lng trong nc.

Cung On

Ti S
Ti: xem trn, S: tha,t.

Hay l c bc, hay l ti s.

Lc Vn Tin

Ti Tn Dn T
Ti: ca, T: nhm li, Dn: dn chng, Tn: phn chia
ra. Nu ca ci gom gp li mt ngi, dn khng c
g th phi b i ni khc.

Si mun ni mt chuyn: Ti t tc dn tn cho Vi bit,

th Thng lm sao nn mt m phi by.
Si Vi

Ti T
Ngi ti sc, hoc vn hc li lc.

Dp du ti t giai nhn.
Kim Vn Kiu

Ti Tr
Ti: c th lm c vic, Tr: thng minh, hiu r s l.

Du cho ti tr bc no.
Lc Vn Tin

Ti ng
Ti: ca i, ng: ng lo. ng lo gn ca i, c mt
con nga bng i mt. C ngi n hi thm, ng p:
Mt nga bit u khng phi l im may! My hm sau,
con nga tr v, r thm mt con khc na. i vi nhng
k cho l im may, th ng li bo: c nga bit
u chng l iu ha? Con ng leo nga ci th, ng gy
tay. C nhng k n chia bun cng ng, ng ni: Th m
phc cho ti cng nn. Qu nhin n khi bt lnh, con ng
v gy tay nn khi, cn nhng ngi i lnh phn nhiu b
mng. Nhga bng: S i may ri khng thng.

Ti ng ng nga, l k mt .
Hoi C Ngm

Ti Sinh
Ti: li, Sinh: sanh. Sanh li mt ln na. Hoc kip
sau.

Ti sinh cha dt hng th.

Kim Vn Kiu

Ti Tu

Ti: li mt ln na, Tu: sa sang.

i, Hoan thnh c u cng ti tu.

i Nam Quc S

Ti Bnh
Ti: , Bnh: bnh phong. C cu: "N t ti bnh"
(Ngi con gi ngi sau bnh phong) tc l ngi mt ch
bung the.

Ti bnh m ni di du cng xui.

Trinh Th

Tam Bnh
Tam:ba, Bnh: tn mt v thn. Theo sch Pht th trong
mi ngi chng ta c ba v thn: Bnh Kiu, Bnh C,
Bnh Cht xui gic chng ta lm iu xng by, ri c n
ngy canh thn li ln tu vi Ngc Hong Thng .

By gi m ni tam bnh m ln.

Kim Vn Kiu

Tam Bo
Tam: ba, Bo: vt qu. Theo o Pht ba v qu y l:
c Pht, Php Pht, Thy tu.

Ca tam bo mt lng gn gi.

Th C

Tam Bt Hiu
Tam: ba, Bt: chng, Hiu: ht lng th phng cha m.

Sch Mnh T: Bt hiu hu tam, v hu vi i. C ba ti

bt hiu, ti ln hn c l khng c con ni dng.
Theo l th c 3 iu ng gi l bt hiu. Tr iu "v hu"
cn hai iu kia l: Mm do chiu theo, khin cha m mc
vo iu bt ngha./ Nh ngho, cha m gi, khng ra lm
quan em bng lc v nui cha m.

Tam Bt H
Tam: ba, Bt: chng, H: mc nt.
T truyn: Trn c l lp c, xung mt bc l lp cng v
sau na l lp ngn (lp l gy dng). Tuy tri qua lu i
nhng vn khng mc nt (tc l tiu mt i).

Tam Bin
Tam: ba, Bin: thay i.
Chu Cng th vua Vn Vng khng dm lm iu g
chuyn ch. Cng vic khng dm t chuyn. Ngi ta gi
l Vn. Lc Thnh Vng cn b Chu Cng tn ln
ngi. Lc y vic thng pht u t mt tay Chu Cng
quyt on ly c, l V. Lc Thnh Vng ln ln
Chu Cng ly l vua ti m th, xin php vua trc mi
dm thi hnh sau, l Thnh. c Khng T ni rng:
Chu Cng ch c mt thn th m n ba ln bin ha c
th gi l bit ty thi vy.

Tam Cp
Tam: ba, Cp: bc.

Trt gia tam cp i sau kn dng.

Nh Mai

Tam Cng
Ba chc quan ln nht ca Trung Quc. V i Chu:
Thi s, Thi ph, Thi bo, i Ty Hn: i T M, i
T , i T Khng, i ng Hn: Thi y, T , T
Khng.

Tam cng chng i mt ngy.

Hoa Tin

Tam Cng
Tam: ba, Cng: ci dy ln ca ci li thng gi l
ci ging li. H ko bn ci ging li th bao nhiu mt
li u dng ra ht. Ngha bng: Ba mi quan h trong
o lm ngi. Tam cng: Vua ti, cha con , v chng.

Lng m nghe chuyn k tam cng.

Gia Hun Ca

Tam Din Vng

Tam: ba, Din: mt, Vng: li.
Vua Thang xut du thy ngoi ng ni, c ngi trng bn
mt li v cu chc rng, bn phng trong thin h u
vo li ta. Vua Thang ni: Chao i! Nh th th tm trn
ht c ri cn g? Lin m ba mt li v chc rng " mun
bay sang bn t th bay, bay sang bn hu th bay, con no
n s mi vo y. Cc ch hu nghe cu chuyn ny

u ca tng vua Thang l ngi nhn c. Ngha bng:

Hnh php nhn c.

Tam o
Tam: ba, o: hn o.
Ba tri ni thn tn gi l Tam Thn sn. Nhng hn o
ny ging tri bu (h) nn gi l tam h. Tam o gm c
Bng Lai (Non Bng), Phng Trng v Dinh Chu ti
trong bin Bt Hi. Cc v tin thng y, ly vng bc
chu bu lm cung tht. Nc chung quanh Tam o rt
yu nn gi l Nhc thy, khng ng ni mt vt rt
nh nh l tre chng hn. Ngha bng: Qu sung sng
(Nh ln Bng Lai)/ Cht (V ci Bng Lai).

Ln Tam o xung Cu Tuyn.

Kim Vn Kiu

Tam
Tam: ba, : ng. Theo o Pht th c ba ng
him: Ng qu (qu i), Sc Sinh (loi vt), v a ngc.

Trn t bo, di tam .

Phan Trn

Tam Gio
Tam: ba, Gio: o gio. Ba o l: o Pht (Pht
Gio), o nho (Nho gio) v o lo (o gio).

Li thi tam gio chia rnh ba khoa.

i Nam Quc S

Tam Hong
Tam: ba, Hong: tc Hong . Ba v vua Thnh i
xa ca Trung Quc: Thin Hong, a Hong, Nhn
Hong. C ni gi: Phc Hy, Thn Nng, Hong v
Tam Hong.

Si thng ng Tam Hong,

Si thng ngi Ng .
Si Vi

Tam Ho
Tam: ba, Ho: cy ho.
Cy ho thng trng ngoi triu. Vua c tam triu: Ni
triu, yn triu, v ngoi triu. Theo Chu l, trc mt cc
v Tam Cng ng, c trng ba cy ho (Tam Cng: Thi
s, Thi ph, Thi bo).
Vng Hu i Tng t tay trng ba cy ho v ni: con
chu ta v sau cng c a lm n chc Tam Cng.

Tam Hu
Tam: ba, Hu: bn. Theo Bch C D, Tam Hu l:
cm, tu, thi (n, ru, th). S thn duy tam hu, tam
hu gi vi thy? Cm bi trip m tu, tu bi trip ngm
thi (Thn tnh ch ba bn. Ba bn y l ai? n xong bn
ung ru, ru xong ri ngm thi).
Sch Nguyn kt vn: Ngy xa ngi ta cho Sn Thy,
Tng Trc, Cm Tu l tam hu. Trong lng khng c qun

t th ly sn thy m lm bn, trong xm khng c qun t

th ly tng trc lm bn, trong chiu ngi khng c qun t
th ly n ru lm bn.

Tam Kin Tam Xuy

Tam: ba, Kin: thy, Tam: ba, Xuy: nh.
B Cm v Khng Thc thng b cha l Chu Cng
nh. Ba ln trng thy mt l ba ln nh. Cm v Thc
mi than th vi Thng T. Thng T bo vo rng
m xem, xem cy kiu v cy t, cy kiu cao, nh sng
n cng n vi cy kiu trc, cnh l hay nc trn cy
kiu xung cy t u phi gnh chu. o cha con l
nh vy .
Cm, Khng nghe th, s on hn cha trong lng khng
cn na, vo ca chy ngay n hu cha, bc ln thm
nh th qu xung trc cha rt cung knh. Chu Cng hi:
Chc hai con gp ai? D gp Thng T. Chu Cng
bo: Hin thay Thng T. V sau ch kiu t dng ni
v cha con.

Tam Kit
Tam: ba, Kit: xem Ho Kit. Ba ngi ho kit i
Hn l: Trng Lng, Hn Tn v Tiu H.

So tam kit ai bng Hn Tn.

Nguyn Cng Tr

Tam Khi

Tam: ba, Khi: u. Ba bc u trong k thi nh: trng

nguyn, bng nhn, thm hoa.

u phn ng gi tam khi.

Nh Mai

Tam Lc
Tam: ba, Lc: mu k. Tn b sch binh th ca Tu
do Thi Cng lm ra. Xem Lc thao.

V thm tam lc lc thao ai b.

Lc Vn Tin

Tam M
Tam: ba, M: cch thc. Trong Kinh th c 3 thin: V
m, ca dao m, ch tc m. Tam m ni v nhng php tc
chnh tr.

Khch iu nguyt bing tm tm c, ch tam m bn

bc vi tiu phu.
Tng Ty H Ph

Tam Mui
Tam: ba, Mui: ti tm. Ba iu ti tm l: tham, sn, si.

c siu tam mui, ng thot cu tuyn.

Si Vi

Tam Nng
Tam: ba, Nng: ngh lm rung. Theo sch Chu l th c
3 hng ngi lm rung: ng bng, ng ly, ni.

K tam nng mong chng c t nhu.

Chin Tng Ty H

Tam Nghim
Tam: ba, Nghim: nghim chnh. Ba hi trng mi
ngi lo sa son cho nghim chnh. Lc mi bt u t,
ngi ta xng: "Chung c tam nghim" (Chung trng
nh ba hi c nghim chnh).

Trng tam nghim, nhc bt m.

Nh Mai

Tam Php
Ta n ti cao gm c:
B t php,
i l t,
st vin, hp x nhng vic quan trng.

Giao tam php ngh rch ri s tu.

Nh Mai

Tam Phn
Tam: ba, Phn: chia. C cu: ng tc tam phn (Chia
ba th chn vc tc l ba x c th lc ngang nhau). i
Tam Quc nc Tu chia lm ba: Lu B, To Tho, Tn
Quyn mi ngi chim c mt ni.

Nhc lng Gia Ct t tam phn.

Th C

Tam Ph
Tam: ba, Ph: nha mn to ln. Tam ph l: Thin ph,
a ph v Thy ph.

Cng l Tam ph, ng nh, Xch Ln.

Lc Vn Tin

Tam Quan
Tn mt ci ca ln phn nhiu l ca cha, ca cc
Ph th, gm c ba li i vo: ca gia, ca t v ca
hu.

Thy ngi trc ca tam quan.

B Cu K Ng

Tam Quy
Tam: ba, Quy: v.Trong o Pht c tam quy: Quy y
Pht, Quy y Php, Quy y Tng.

Tam quy ng gii chng minh.

Phan Trn

Tam Sanh
Tam: ba, Sanh: con vt dng cng t. Tam sanh: D,
heo, tru hay b.

Tam sanh l ai dng n nga?

Lc Sc Tranh Cng

Tam Tng
Tam: ba, Tng: Ngha nh ch tng l ct. o Pht c

Tam Tng: Kinh Tng, Lun Tng, Lut Tng. King l li

Pht dy, lun l nhng li ca B Tt vit ra r ngha
nhng li Pht dy, lut l nhng iu rn cm nghi thc
m cc nh s phi noi theo. Cc gio l ca Pht u
trong b Tam Tng y, nn trn tng khng khc no ct
vng vo kho. Tam Tng li cn l tn mt nh s i
ng sang Ty Trc thnh kinh cng vi ba
li Thnh, Bt Gii, Xa Tng (truyn Ty Du).

Tam Tin
Tam: ba, Tin: tn. Do cu: tam tin nh Thin sn.
Bn ba pht tn dp c Thin sn. Sch ng th:
i vua Thi Tng h Vu lm lon. Tit Nhn Qu gi
chc Tng qun em qun i dp. Qu bn ba pht tn
git c ba tn th lnh. Qun gic khip s phi u
hng. Qun lnh c cu: Tng qun tam tin nh thin
sn.

Tam Tiu
Theo y hc ca Tu v ca ta th tam tiu gm c
thng tiu (Ming trn d dy), trung tiu (khong gia d
dy), v h tiu (ming trn bng quang).

Tam tiu tch nhit lu.

Lc Vn Tin

Tam Tng
Tam: ba, Tng: theo.

n b c tam tng: nh theo cha, ra ly chng theo

chng, chng cht theo con (ti gia tng ph, xut gi tng
phu, phu t tng t).

Tam Th
Tam: ba, Th: i.
T ng ni xung n chu.
Theo li Pht th qu kh, hin ti v v lai, nht thit s vt
u c ba i y. Khi cha thc sinh l v lai th, khi
thc sinh l hin ti th, v sau khi tiu dit ri l qu kh
th.

Tam Thin Th Gii

Pht dy hai th gii hin nay ca ta hp vi mt nghn
thnh tiu thin th gii, hip vi mt nghn tiu thin th
gii thnh trung thin th gii, li hip vi mt nghn trung
thin th gii thnh i thin th gii. Tng hp li gi l
tam thin th gii v trn na li cn c ba th gii
gi l th gii v chung, v bin.

Tam Tha
Tam: ba, Tha: c xe.Ting nh Pht ngha l ly xe m
ch. V cc tu s nng lc khc nhau nn mi chia ra lm
tam tha gm c: B tt tha, Tch chi tha, Thanh vn
tha. Tch chi v thanh vn ch sc m t mnh, cn
b tha th gip c chng sinh.

Dng hng ng v, tng kinh tam tha.

Phan Trn

Tam Vng
Tam: ba, Vng: vua. Ba vua ngy xa ca Tu gm
c: Vua i V nh H, Vua Thnh Thang nh thng v
Vua Vn Vng V Vng nh Chu.

Tam Vng ngi tu nhn m mun dn u tr.

Si Vi

Tm Oanh
Tm: tm, Oanh: ri (t ri). T tm ri rm.

a nh g tm oanh.
Hoa Tin

Tm Bc
Tm bc tranh v phong cng p. Tng Dch c ti v,
c v 8 bc ni ting nht l:
Bnh sa lc nhn (Nhn sa bi ct).
Vin ph phi phm (Thuyn bn xa).
Sn t tnh lam (Ch chn ni tnh).
Giang thin m tuyt (Sng tri tuyt ph).
ng nh thu nguyt (Trng thu ng nh).
Tiu Tng d v (m ma sng Tiu Tng).
Yn t vn chung (Chung chiu cha khi).
Ng thn tch chiu (Xm li bng chiu).

Giang sn tm bc su treo.
Hoa Tin

Tm Nn
Ch Pht: Bt nn. Nn tc l ch nan (kh). Ngi
i c tm iu kh thnh Pht.
B lm vo a ngc.
Ng qu.
Sc sanh.
Sanh vo Bc Cu L Chu.
Sanh vo Trng th cung ham m dt lc khng lo cu
o.
Trc Pht, sau Pht m khng gp c Pht.
Thng minh ti bin, t cho l mnh hay gii ri.
Khng cn bn thnh Pht.

Pht cn tm nn, ngi ng ba tai.

Kim Vn Kiu

Tm Ngh
Nhng ngh ring ca cc k n dng lm m hoc
khch lng chi.

Vnh ngoi by ch, vnh trong tm ngh.

Kim Vn Kiu

Tm Lnh
Tm: ch trong mt lc, khng c v lu di, Lnh: nhn
lnh.

Kht t lnh Vng ng v nh.

Kim Vn Kiu

Tm Ng
Tm: xem trn, Ng: lm.

Hm tm tm ng bit ai m.
Hoa Tin

Tm Tr
Tm: xem trn, Tr: .

Hy sang tm tr cho gn.

Hoa Tin

Tn Hn
Tn: cn d li, Hn: hn.

Quyt em gi ci tn hn c cy.
H Thnh Chnh Kh Ca

Tn Nguyt
Tn: tn, Nguyt: trng. Trng tn.

Cnh hoa tn nguyt bc mnh hoi xun.

Cung On

Tn Cp Cng Manh
Tn: tan, chia ra, Cp: cho, Cng: cc kh, Manh: dn.
Chia ra m phn cp cho dn ngho.

Bng ring tn cp cng manh.

i Nam Quc S

Tn Ho
Tn: ci tn, Ho: cy ho. Cy ho xy hnh trn nh
tn.

Tn ho vng cht xy cnh.

Hoa Tin

Tn Tng
Tn: gip , Tng: gip . Gip vua tr nc.

em Trn Trung T thay quyn tn tng.

i Nam Quc S

Tang Bng
Tang: g du, Bng: c bng. Cung bng g du, tn
bng c bng. Xem ch: H th.

N tang bng vay tr, tr vay.

Nguyn Cng Tr

Tang Du
Tn cy. Lc mt tri ln, nh sng cn vng vn ti
cy tang du nn dng hai ch tang du ni v mt tri
ln. (Mt tri ln cn dng v vi tui gi). C sch li
chp rng: gc bin phng ty, c cy tang du, h mt
tri n th ln. (Cng dng v vi tui gi).

An gic tang du mt ch nhn.

Tn Th Tng

Tang Hi

Tang: du, Hi: bin. Xem: B du.

Khch tang hi git mnh trong gic mng.

Chu Mnh Trinh

Tang Phc
Tang: c ch, Phc: cch n mc, cc th dng
mc.

Sm tang phc mt ngy cho xong.

Lc Vn Tin

Tang T
Tang: du, T: cy th. Kinh Thi: Duy tang d t tt cung
knh ch (Phi cung knh ni trng cy du, cy th). V cha
m mnh trng cy tang, cy t nn mnh phi cung knh. V
sau cy du, cy th trng rt nhiu trong lng nn hai ch
tang t cn dng ch lng xm. Vng Duy: T bnh th
co quy, Y y nhp tang t (Ly c bnh co v. Vo ni
tang t h h trong lng).

Cu th tang t gia ng cng au.

T Tnh Khc

Tang Thng
Tang: du, rung du, Thng: tc Thng hi: b
xanh. (Xem b du). Nhng s bin i.

Tang thng n c hoa kia c ny.

Cung On

Tang Trai
Tang: m tang, Trai: lm chay.

No l khm lim, no l tang trai.

Kim Vn Kiu

Tao Phng
Tao: gp, Phng: gp g.

Nghn nm mt hi tao phng.

Th C

To
To Lnh n, v ca To Vn Thc l chu ni To
Tho. Ga chng sm, nng nht nh khng chu ci gi.
Cha m nng p nng ly chng, nng ly dao ct t tai
ri n vi To Sng l anh h ca chng nng. Sau ch
nng bt nng ly chng, nng t xo mi v quyt vy
cho trn o vi chng. C ngi hi h To b T M
git ht c ri, nay cn th tit lm g na th To Lnh
n p rng: Lc h To cn mnh, ai cng ha theo, nay
n khi tht th khng l ta l du con cng bt chc thin
h m ph bc sao?

Phn nh cho h To.

Trinh Th

To
To Lnh n, v ca To Vn Thc l chu ni To
Tho. Ga chng sm, nng nht nh khng chu ci gi.

Cha m nng p nng ly chng, nng ly dao ct t tai

ri n vi To Sng l anh h ca chng nng. Sau ch
nng bt nng ly chng, nng t xo mi v quyt vy
cho trn o vi chng. C ngi hi h To b T M
git ht c ri, nay cn th tit lm g na th To Lnh
n p rng: Lc h To cn mnh, ai cng ha theo, nay
n khi tht th khng l ta l du con cng bt chc thin
h m ph bc sao?

Phn nh cho h To.

Trinh Th

To
To Lnh n, v ca To Vn Thc l chu ni To
Tho. Ga chng sm, nng nht nh khng chu ci gi.
Cha m nng p nng ly chng, nng ly dao ct t tai
ri n vi To Sng l anh h ca chng nng. Sau ch
nng bt nng ly chng, nng t xo mi v quyt vy
cho trn o vi chng. C ngi hi h To b T M
git ht c ri, nay cn th tit lm g na th To Lnh
n p rng: Lc h To cn mnh, ai cng ha theo, nay
n khi tht th khng l ta l du con cng bt chc thin
h m ph bc sao?

Phn nh cho h To.

Trinh Th

To Tho
Quyn thn i Hu Hn (155-220) t Mnh c, tiu
t A Man, lm Tha tng i vua Hn Hin . Nguyn

c cng tr c ng Trc nhng sau li chuyn quyn,

n i con To Phi th cp ngi nh Hn. Nhng To
Phi li b T M ph em con mnh ln lm vua. To Tho
tnh a nghi v gian hng cng Lu B, Tn Quyn chia 3
nuc Tu cai tr (Tc i Tam Quc).

Si mun ni mt chuyn: "Thn s qun d trung, Si li

s Mng To sanh on".
Si Vi

To Qun
To: bp, Qun: vua. Tc Thn bp. Bn Tu, ngy xa
c n ma h th t To Qun. Theo Chu l th To Qun
tc l Chc Dung. Theo Hoi Nam T: Hong t ra
vic nu nng khi cht ha thnh To Qun, Theo Ng
Kinh D Ngha: To thn h T tn Ct Li. Cn sch D
Dng Tp Tr th chp: To Thn tn i, p nh con
gi, v.v.... Theo truyn thuyt ca ta th c hai v chng n.
xiu lc nhau mi ngi mt ni. Ngi v ly chng
khc. Mt hm, c mt ngi hnh kht n xin n, ch n
nhn ra l chng mnh, lin em cm ra cho. S chng sau
bit c, ch mi giu chng c vo ng rm. Khng
ng khi ngi chng mi v ly rm chm, v tnh
la bt chy n rm, thiu cht ngi chng c. Ch v
ngh n tnh ngha xa au n qu, nhy v la cht
theo chng. V ngi chng sau, trc cnh bi thm y
cng nhy vo cht theo. Linh hn ba ngi n trc
Ngc Hong Thng , Ngc Hong thng tnh cho lm
To Qun. Ca dao ca ta v th nn c cu: Th gian mt

v mt chng, No nh vua bp hai ng mt b.

To Qun thng chp hm ba chu tri.

Th C

To oan
To: lm ra, oan: mi. Sch Tu c cu: Thin a ch
o, to oan h phu ph (o v chng gy mi cho o
tri t).

To oan l y h rng phi chi.

Trinh Th

To Ha
To: sng to, lm ra, Ha: bin ha. Dng ni v
Tri.

Trm nh tha gy hnh to ha.

Cung On
Li c ch "To ha tiu nhi" (To ha l a tr). Th
Ngn i ng lc bnh nng ni vi bn Tng Chi Vn
rng: Thm vi to ha tiu nhi s kh (Rt b To ha tiu
nhi lm kh).

Tr to ha nh hanh qu ng.
Cung On

To M
To: qut, M: m m. Thng thng cui nm v
u nm, ngi ta c l i thm, lm c v sa sang phn

m.

L l to m, hi l p thanh.
Kim Vn Kiu

To Phn
To: qut, Phn: m m. Ngha nh ch to m.

Trc vo l Pht , sau ra to phn.

Nh Mai

To Vn
To: sm, Vn: mun.

Ngha trong to vn cng l.

Nh Mai

Tc
Tc Hu Tc, v ti hin i vua Thun. Hu Tc tn
Kh, c cng dy dn cy cy v trng nm ging thc.

Cha snh cha ng Ngu, ti v ti Tc Khit.

Si Vi

Tm C
Tin tc do c em n. C thi: Khch tng vin phng
lai. Di ng song l ng. H ng phanh l ng. Ng trung
hu t th (Khch t phng xa li, Cho ta cp l ng. Gi
ng ra m c, Trong rut c bc th).
Nn v sau dng in ny ni v tin tc.

Tt m tm c bng chim my trng.

Hoa Tin

Tm Ma Chi Gi
Do ch Mc V (tm ma), trt phong (chi gi). Trang
T c cu: V tr thy, mc thm v, trt tt phong (Vua V
tr thy, tm rt nhiu ma, gi gi mnh). Ngha bng: Lao
nhc.

Tm ma chi gi gia vi Hn Giang.

Lc Vn Tin

Tng Gi
Tng: thy tu, Gi: tc Gi lam, ch n dng ch
ci cha.

Tng gi chu vic hn nhn tr li.

Phan Trn

Tng Ni
Tng: thy tu, Ni: b vi.

Lng m o tng ni, ming nim nam m Pht.

Si Vi

Tng Nhn
Tng: thy tu, Nhn: ngi.

Cho tin bo trc tng nhn dn nh.

Nh Mai

Tng To

Tng: thm, To: bp.

Hu Hn th, Ngu V truyn: V b hng nghn qun r ui
nh. ng phao tin cu cu vin binh, qun ch nghe th
c s. V ko qun i sut n khng ngh v bo qun
lnh c mt ngi nhm hai bp v c mi ngy li tng s
bp. Hoc c k hi V rng: Theo binh php ca Tn Tn
th gim bp, sao ng li tng thm, ngy khng i qu 30
dm sao ng li i n 200 dm. V p: gic nhiu ta t,
i chm th chng s ui kp, thm bp th chng tng
lm c vin binh n. Tn Tn gi ph by sc yu, cn ta
c lm ra hng cng. Hai tnh th khc xa nhau hn.

Tng T
Tn Sm, t T Du, sinh i Xun Thu, ngi nc
L, hc tr gii ca c Khng T, tc gi sch i Hc.
ng c lit vo t phi (th chung vi c Khng T)
Tng t ni ting c hiu, mt trong Nh thp t hiu. Tuy
nh ngho nhng ng vn c sc kim ming ngon
phng dng cha m. Mt hm ng vo rng n ci, c
khch n chi, b m khng bit lm th no gi con
v, mi ct ngn tay xem con c ng lng khng? Qu
nhin Tng Sm thy xc ng lin gnh ci v. (Trong Nh
thp t hiu c cu: i Chu Mt c thy Tng T (Tng
T tc l Tng sm).
Li c in Tng Sm git ngi nh sau: B m Tng
sm ang ngi dt vi th c ngi n bo tin Tng T
git ngi. B vn im nhin ngi trn khung ci v cho
rng con mnh khng th no st nhn c. Mt ngi

th hai cng li n bo cho b bit tin y, nhng b cng

vn khng tin. Nhng qua n ngi th ba th b ht
hong chy i tm con xem h thc th no cho r. Th
ra mt k trng tn vi Tng Sm phm ti git ngi.
Ngha bng: Bt c vic g, du c du khng m nghe mi
cng phi tin l tht.

Tng Trc
Tc Hong nh Kin, ngi i Tng, rt c hiu. Tuy
lm quan, chc Thi Th, y t nhiu, nhng cng vic
hu h cha m i tiu tin, mc du d bn, ng vn thn
hnh lm ly khng bao gi sai bo ngi khc. (Tng
trc l mt trong Nh thp t hiu).

Triu Nguyn Hu c thy Tng Trc.

Nh Thp T Hiu

Tc C
Tc, tc tc lng, C: cy c. Th Mnh Giao: Dc
tng thn tho tm, Bo p tam xun huy (Mun em tc
lng c n p nh sng ca ba thng xun). nh sng
ca ba thng ma xun lm cho c c ti tt, nn c
cn phi n p cng n y. C v vi con, cn nh sng
ba thng xun v vi cng n cha m. Ngha bng: Con n
p cng n cha m.

Liu em tc c, quyt n ba xun.

Kim Vn Kiu

Tc Thnh
Tc: mt tc. Dng ch qu tim. Do ch thn tm
(Thn: tc, Tm: tim). C thi: Vn chng thin c s, c
tht thn tm tri (Vn chng chuyn thin c, c tht tm
lng hay).Thnh, thnh tht, ngay thng.

Khun thing du ph tc thnh.

Kim Vn Kiu

Ty Du K
Tn mt b sch Tu c rt nhiu ngi c. Sch
thut chuyn ng Tam Tng i thnh kinh ti n . Lc
i ng gp yu qu, trm cp ngn chn lm hi,
nhng nh c ba l i Thnh, Bt Gii v Sa Tng
bo v nn cng vic u c m mn.

Ty Dng
Ty: phng ty, Dng: bin. Dng ch cc nc
u Ty.

Ty Dng chung cng, Cao Ly ring hng.

Nh Mai

Tu Hu
Ty: phng ty, Hu: c. Hn s: Ty vc hu thn,
k danh vit Pht (Ty vc c thn tn l Pht).

Cy qun kia cn ng dy thn uy, on Mn ti dm

khoe li "Ty Hu".
Tng Ty H Ph

Ty Minh
Tn mt tc phm Tu m Nguyn nh Chiu dng
lm ti liu vit Lc Vn Tin.

Trc n xem truyn Ty Minh.

Lc Vn Tin

Ty Mn Bo
Ngi nc Ngy i Chin Quc, lm quan cng
minh gip dn rt nhiu. ng tng n nhm chc mt ni
c tc g v cho H B. Cc k mc trong lng, cc ng
ng b ct hng nm chn mt c gi cn trinh trong lng
em nm xung sng g cho H B! H tin rng lm
nh vy th s c thn ph h v dn chng trong lng s
lm n thnh vng.
Ty Mn Bo n d l, bt cc ng ng b ct nm
xung sng, bo nh xung ni li vi thn l nm nay
khng c vic dn con gi nh trc na. Sau khi nm
xung mt vi ng ng b ct, Ty Mn Bo nh nm c
my ng chc sc. My ng ny ly lc xin tha mng, v t
y vic m tn g con gi cho thn khng cn na.

Ty Phng
Ting Pht dng ch th gii cc lc.

Qua Ty phng cn cch tr non thn.

Si Vi

Ty Sng
Ty: hng ty, Sng: chi. Chi nm v hng ty.

Sang hu dy ng ty sng mi ngoi.

Hoa Tin

Ty Thi
Tn mt ngi con gi thn Tr La, nhan sc tuyt
p. i Xun Thu vua Vit Vng Cu Tin b thua vua
Ng Vng Ph Sai, mi sai Phm Li i kim gi p
dng cho vua Ng, khin vua Ng ham m tu sc m
khng thit g n triu chnh na. Phm li tm c Ty
Thi v, dng ln vua Ng. Vua ng m Ty Thi, qu b ph
vic nc khin Cu Tin tr c th. V sau khi nh
bi c vua Ng, Phm Li em Ty Thi i chi Ng H
ri mt tch. C ni li cho rng Ty Thi b nhn nc m
cht, cn Phm Li ch i mt mnh.

Ty thi mt va, Hng Nga git mnh.

Cung On

Ty Thin
Ty: hng ty, Thin: ng trong bi tha ma.

Hn gia m ty thin.
Kim Vn Kiu

Ty Trc
Hoc Thin trc. Trn nc n , qu hng ca
Pht. Nhga bng: ni Pht .

Thuyn t cng mun v Ty Trc.

H Xun Hng

Ty Uyn
Tn mt ci vn. Vua Ty Dng lp ra. Vng rt
p, c cy cnh chim mung. Vua thng cng cc
cung nhn n a yn tic y.

Vn Ty Uyn khc trng thanh d.

Cung On

Ty Vc
Ty: phng ty, Vc: ci. Ni Pht .

Sen chn chn bay v Ty vc,

Vng du ng nguyt hy ti m.
Tng Ty H Ph

Ty Oan
Ty: ra, Oan: vic khng c b nghi rng c.

Mun binh nghn tng hi ng ty oan.

Kim Vn Kiu

Ty Trn
Ty: ra, Trn: bi. Ngy xa, hoc cng, hoc t, mi
khi c ngi phng xa n, ngi ta hoc tng biu
hoc thit tic i ngi y. L ny gi l ty trn.

Ty trn vui chn thung dung.

Kim Vn Kiu

Tm Can
Tm: tim, Can: gan. Nhng vui mng hay lo lng cht
cha trong lng. Bng trn i on tm can.
Cung On

Tm C
Tm: lng, C: then my. Trong lng c c mu.

Tm c vn sn ti tri.
Nh Mai

Tm Ha
Tm: lng, Ha: la. Ni ut hn nung nu trong
lngkhng khc no ngn la.

Ngn tm ha t ru nt liu.
Cung On

Tm Hng
Tm: lng, Hng: cy hng. Ch nh Pht. Ht sc
thnh knh nh ly lng mnh lm nn hng t th
Pht.

Ngy pho th t, m nhi tm hng.

Kim Vn Kiu

Tm Lc Hip ng
Tm: lng, Lc: sc, Hip: hp, ng: cng nhau. Lng
v sc hp vi nhau.

Sao cho tm lc hp ng.

Nh Mai

Tm Minh
Tm: lng, Minh: th tht. Ly lng ra m th tht.

Tm minh xin quyt vi nhau mt li.

Kim Vn Kiu

Tm Phc
Tm: lng, Phc: bng, ni un khc trong lng. Nhng
k thu r ni un khc trong lng mnh. K thn mt.

T rng tm phc tng k.

Kim Vn Kiu

Tm S
Tm: lng, S: vic. Nhng vic u n m p trong lng.

Bit ai tm s nh mnh, cho mnh hi thit.

Cu Ca

Tm Thnh
Tm: lng, Thnh: tht th.

Tm thnh thu n tri.

Kim Vn Kiu

Tm Thn
Tm: lng, Thn: tinh thn.

Tin a Lu cng r ri tm thn.

Hoa Tin

Tm Trng
Tm: tim, Trng: rut.

Mi m say tnh tm trng.

Bch Cu K Ng

Tm Dng
Tn mt con sng chy qua pha bc huyn Cu Giang,
tnh Giang Ty, Bch C D b y ra y v c lm bi
T b hnh k tm s mt ngi k n trn bn Tm
Dng.

Bn Tm Dng, bi Giang Lng.

Lc Vn Tin

Tm N
Tm: tm, N: bt.

Chiu danh tm n bt v hi tra.

Kim Vn Kiu

Tm Phng
Tm: tm, Phng: thm (hoc hng). Hoa thm v
vi ngi con gi. Tm thm tc tm n nhng ni k n.

Nhn K ph c quyt lng tm phng.

Hoa Tin

Tm Thy
Tn mt con sng Long Nha.

Sm qua Tm Thy, ti v Hn San.

Nh Mai

Tn
Tc L ng Tn, ngi kinh Triu i ng.
Nhn lon Hong So, em gia nh n ni Chung Nam.
Sau khi c o, L ng Tn i mt tch. (Mt trong bt
tin).

Ct x ln mt nc trng phau phau, ngh y thy Tn

em hc ma.
Chin Tng Ty H

Tn Bng
Tn: khch kha, Bng: bn hu.

K tn bng n mt i khi.
Nguyn Tri

Tn Hu
Tn: khch, Hu: bn. Khch kha v bn b.

Rc mng tn hu r rng.
Hoa Tin

Tn K
Tn: mi, K: l.

Thc th dm snh tn k.

Phan Trn

Tn Khoa
Tn: mi, Khoa: khoa thi. Nhng ngi mi thi u.

Tn khoa mt l trc sau.

Nh Mai

Tn Kh
Tn: cay, Kh: ng.

Mi tc ly li t tn kh.
Cung On

Tn Lang
Tn: mi, Lang: chng. i nh ng, nhng ngi
thi , gi l tn lang, i Tng gi my ngi mi ci
v l tn lang, v sau thng dng theo ngha ny.

Thuyn lm tic ru mng hu tn lang.

Th C

Tn Phc
Tn: mi, Phc: y phc. Qun o mi.

Mt hm tn phc, hai phong nht trnh.

Nh Mai

Tn Toan
Tn: cay, Toan: chua.

B cng ly bit, b ngy tn toan.

Phan Trn
Dng ch thuc c.

Th cho mt chn tn toan i i.

T Tnh Khc

Tn (lu)
Tn mt ci lu ca Tn Mc Cng dng ln cho con l
Lng Ngc nh n, thi so. Ngha bng: Ni n
so phong lu.

Lu Tn chiu nht v thu.

Cung On

Tn (my)
Th ca Hn D: Vn honh Tn lnh gia h ti (Ni
Tn my khut nh u nh?). Ngha bng: nh nh, nh
qu hng.

Hn qu theo ngn my Tn xa xa.

Kim Vn Kiu

Tn
Tn mt th rau mc di nc. Xem Tn to.

Ngn tn kia bn bi a hng.

Chinh Ph Ngm

Tn

Tn mt th rau mc di nc. Xem Tn to.

Ngn tn kia bn bi a hng.

Chinh Ph Ngm

Tn Ci
Ngi Ninh Giang, i Tng, lm quan n T tng,
mun da th lc ca ngi Kim gi vng a v nn
ht sc ch trng ha hon vi Kim, vu khng v git
cht mt trung thn ting tm l Nhc Phi. a v T
tng 19 nm, ng tm cch git ti ti tng gii gn ht.
Nhng nm cui cng cng t ra tn nhn.
Tn Ci tiu biu cho hng ngi nham him nnh ht.

Tn Hoc
Tn: tc Tn Thc Bo, ngi i ng, theo ng
Thi Tng nh bn Vng Th Sung lp c nhiu
chin cng v ni danh l mt tng c ti.
Hoc: tc Hoc Kh Bnh, mt danh tng nh thng r
Hung n nhiu trn, c phong tc quan Qun Hu.
Hoc: Hoc Quang, anh khc m ca Hoc Kh Bnh,
gip vua Hn Chiu , sau ph vua Tuyn mt lng
trung ngha, c Tuyn nh cng bo v tng K
Ln Cc. khng r tc gi mun ch Hoc Quang hay Hoc
Kh Bnh.

Ti so Tn Hoc vn ton.
Chinh Ph Ngm

Tn Knh
Tn: nh Tn, Knh: gng. Gng ca nh Tn.
Lc vua Hn Cao T c vo cung Hm Dng lin i
xem khp kho tng, chu bu nhiu khng sao k xit, duy
ch c mt ci gng l l. Gng ny rng 4 thc, cao
nm thc 9 phn, hai mt u soi c. Mi khi c
ngi i n th nh trong gng ln ngc. Gng ny
c th soi thy c rut gan rung ng.
Ngi no b bnh ch soi l bit au ch no. n b con
gi c t tm nhn vo gng t nhin thy ci mt phng
ln v qu tim rung ng. Tn Thy Hong dng gng
ny git nhng k bt chnh. Xem xong cc kho tng,
Hn Cao T nim phong li. Hng V n sau ly chic
gng nhng ri cng chng ai bit chic gng ny ra
sao. Ngi i sau xt on vic hnh ngc cng minh thi
thng dng ch Tn knh cao huyn (Gng Tn treo
cao).

Tn Li Cng Tn
Tn: nh Tn, Cng: nh gic. Qun nh Tn tr li
nh qun nh Tn. Ngha bng: Qun mnh tr nh qun
mnh.

Mi hay Tn li cng Tn.

Th C

Tn Phi
Tn: tc Tn Ci. Ngi i Tng, qu Giang Ninh.
i Chnh Ha thi u, i Tnh Khng b ngi nc

Kim bt, nhng n i Cao Tng trn v nc c. Sau

lm n T tng, ch trng ha vi gic. Cc tng
ch chin nh Nhc Phi, Trng Tun, Triu nh hoc b
git hoc b ui v. V Tn Ci thc hnh c k hoch
ngh ha ca mnh. c phong Tn Ngy lng Quc
Cng, ti chc T tng 19 nm. n i vua Ninh Tng
truy b tt c cc chc tc ca Tn Ci v lit Ci vo
hng gian nnh. Phi: tc Nhc Phi (xem ch ny).

Tn Phi tch c cn truyn.

Th C

Tn To
Tn: tn mt th rau mc di nc, To (hoc
To): loi cy nh rong. Kinh Thi: Thi tn, thi to (Hi rau
tn, hi rau to) l cng vic ca b ch nh. Ngha bng:
c tnh cn kim ca ngi n b lo lm n.

trong tn to li ngoi ty ca.

Bch Cu K Ng

Tn Thy Hong
Vua nh Tn, tn Chnh, hiu Thy Hong, ln ngi lc
13 tui. Vua nht thng c Trung Quc, lo chnh n li
vic nc. Thng minh, c ti, nhng h khc v bo
ngc. Sai Mng im p Vn l trng thnh phng
gi gic Hung n. S trong nc dn chng ni lon, vua
thu ht binh kh ca cc ch hu hy i. c 12 ngi ta
ng mi ngi nng 24 ngn cn trong cung nh, em
12 vn nh ph h trong nc v c Hm Dng. Dng

cung A Phng, xy Hon Lng Ly Sn tn n 6-7 vn

nhn cng. Li cn p khng bit bao nhiu cung in
khc, sa sang ng s khp ni khin dn phu kh.
C bn hc tr d ngh, vua nghe li L T, thu sch v
trong nc em t c i v chn hc tr 460 ngi
khng cn ai ni xu mnh na.Trong mt cuc xut du, vua
b bnh m mt lc i ng.

N nh Tn Thy Hong rt nn trang hung bo.

Si Vi

Tn Vit
Tn: nc Tn, Vit: nc Vit.
Tn Vit l hai nc rt xa nhau, do dng v vi s
xa xi cch tr v khc bit nhau.
Tng s: Triu Thun Tn ni:... Ngy nay, xin b h khuyn
nh ph gia khin h khng nn c li nhn Tn Vit bo
mm khc nhau na. ( ni i vi dn ngho nn thng
yu h ch khng nn chia r. Tn bo th Tn sng m
Vit m th Vit kh).

Tn Binh
Tn: i n, Binh: qun lnh. Thc qun n nh vi
ch.

Tin phong hu tp trng hi tn binh.

Lc Vn Tin

Tn Dng

Tn t. Vua Cao T i nh ng bn Tu lm vua

Tn Dng.

Tn Dng c thy my rng c phen.

Kim Vn Kiu

Tn S
Tn: tn mt nc ngy xa bn Tu, S: ngi c hc
thc, ch kh. T ch v Lu Cn l hai ch s i Tn. C
m m, h nghe g gy th tr dy ma gm.

Li khuyn ngi tn s nm canh.

Lc Sc Tranh Cng

Tn Tn
Tn: tn mt nc thi Xun Thu n i Chin Quc
b ba h Hn, Triu, Ngy nh ly chia lm ba nc. V tr
vo tnh Sn Ty v mt phn tnh Trc L, Tn: tn mt
nc mnh i Chin Quc vo a phn tnh Thim Ty
by gi. c ln thng nht c Trung Quc. Hai nc
Tn Tn thng g con cho nhau nn c ch: Duyn Tn
Tn hoc Tn Tn.

Nhng e k Tn ngi Tn.

Lc Vn Tin

Tn Php
Tn: ht, Php: php.

Sao cho tn php mi l cng minh.

Nh Mai

Tn T
Tn: ht, T: li.

Ht ngy Diu ni tn t mi nghe.

Hoa Tin

Tp Cng
Tp: nh thnh lnh, Cng: nh. Ch khi qun ch
khng ko n nh.

L tin binh hu khc k tp cng.

Kim Vn Kiu

Tt Sut
Con d.

Ting tt sut bn mnh gic gi.

Th C

Tt
Tt: ght, : ghen. Ghen ght.

Thi xa hoa, tt cng ngn.

Bi Vinh

Tu Vn
Tu: b ti tu ln vua, Vn: nghe.

Bin th thy tu vn B thiu.

Hoa Tin

Tu Tu
Ch du.

Minh rng: tu tu u?
Lc Vn Tin

T
Nguyn ch Ty c trnh ra. Phng ty.

Ching vng gc bng non t.

Th C

T
Tn nc. Chu V Vng phong Thi Cng Vng
t T. i Chin Quc c mt ngi ti h in cp
nc m ra mt trong 7 nc (Tn, S, Yn, T, Hn,
Ngy, Triu). Sau nc Tn thn tnh c su nc kia.

Hay l hc thi nc T.
Lc Vn Tin

T Gia Tr Quc
T: cn nhau, bng nhau, Gia: nh, Tr: s sang cng
vic, Quc: nc. Sp t vic nh sa sang vic
nc.

Tu minh c m tn dn, tu t gia m tr quc.

Si Vi

T Mi

T: ngang, Mi: my. Do cc ch: C n t mi. C: a

cao ln , n: ci khay, T: ngang, Mi: my.
Lng Hng mi khi i v, v cc thc n v khay a
ln ngang my mi chng t cung knh.

T Nguyn
Tc T Nguyn vua Bc T (550-557) rt sng bi
o Lo. Qun ca V Vn nh Chu (Chu s) vy
thnh Binh Dng m trong thnh vn cn ging o.

Chu s vang u tn pho, sao T Nguyn cn

ging o hoi hoi.
Si Vi

T Ph Hm Oan
T: nc T, Ph: ngi n b, Hm: ngm, khng
th l ra c, Oan: vic khng c m b nghi rng c.
Sch Hn S: ng Hi c mt thiu ph chng cht
th tit, th b gia rt c hiu. B m chng s mnh gi c
s gy cc kh cho du nn tht c cht. Ngi em chng
t co ch du git m. Quan bt tra kho lin nhn ti v b
n t hnh. Tri i hn ba nm khng ma.
Sau ng Qun khc i n, c ngi xin xt li v n.
V khi quan xt thiu ph b oan, em l vt ra t ngi m
th tri lin ma xung.

T Tuyn
Tn mt v vua i Chin Quc. K ra i Chin Quc

c nhiu ng vua khc dm dc hn vua T nhiu, nhng

vua T s d mang ting ham m sc p ch v lc Mnh
T bn v chnh tr, T vng c ni: Qu nhn hu tt,
qu nhn hiu sc (Qu nhn c tt xu, qu nhn ham m
sc p). V th ngi ta dng ch "bnh T Tuyn" ch
bnh hiu sc.

Bnh T Tuyn ni ln ng ng.

Cung On
Lc vua T trng thy ngi ta dt tru i lm tht ly
mu bi chung, vua ng lng nhn truyn lnh tha tru i
v dng d thay th.

n T vng v ti kin tha.

Lc Sc Tranh Cng

T
T: a qua sng, gip , : gip .

Nh tay t vi ngi trm lun.

Kim Vn Kiu

T Nhuyn
T: nh, Nhuyn: mm. Nhng th nh v qu c th
mang theo mnh c.

t nhuyn, ca ring ty.

Kim Vn Kiu

T S

T: thanh tha, S: vic. Lm mt vic c thanh

tha.

T s mt mai ca T mu.
Th C

T Th
T: gip , Th: i.

Munm t th hy cn thi trun kin.

Si Vi

T Th
T: gip , Th: thi bui. Gip i.

Anh hng phi t th.

Hoi Nam Khc

T Thn
T: t tng, Thn: ti.

Ban cho cc phm t thn.

Nh Mai

Tch Nhit
Tch: cha, Nhit: nng.

Tam tiu tch nhit lu.

Lc Vn Tin

Tch Thin Phng Thin

Tch: cha, Thin: lnh, Phng: gp, Thin: lnh. Cha

iu lnh th gp iu lnh.

Lung tch thin sao khng phng thin?

T Tnh Khc

Tch Trng
Gy ca thy cha. (Tch: thit, Trng: gy). Gy bng
thit. C ni cho rng "tch" l ting ku v u gy c my
ci vng, mi khi chng i u n ku "tch, tch". Nguyn
trc "tch trng" l mt ci gy c php thut, c th m
ca ngc m ph vo m cu ly linh hn trong .

Thiu b son bnh si, thiu tch trng c sa.

Si Vi

Tch Cc
Tch: b, Cc: la. Khng n la go. Nhng ngi tu
tin thng hay tch cc.

Phng tch cc khoai va mt gi.

Nguyn Cng Tr

Tch Dng
Tch: bui chiu, Dng: mt tri.

Chn c lu i bng tch dng.

B Huyn Thanh Quan

Tch in
Tha rung vua t thn hnh c sut vic cy cy

ly thc m cng t. Thng u nm, vua d cy lung

cy u tin trn tha rung tch in. Hn Th: K khai
tch in, trm thn sut canh (Khai rung tch in, trm
thn c sut vic cy cy).

Ban hnh lut, canh tch in.

i Nam Quc S

Tch Mch
Im lng, khng c ting ng.

Chiu tch gy bng nh.

Cung On

Tch T C B
Tch: tr b i, T: gian t, C: xa lnh, B: iu bt
chnh. Tr iu gian t, ngn iu bt chnh.

Cm chnh o tch t c b.
Nguyn Cng Tr

Tim
Mt ci th tre hoc ng vit tn b sch ri nht vo
sch mi khi tm kim trng thy cho d.

Tim ci gi cht so le.

Hoa Tin

Tim Cu
Tim: git, Cu: k th.

Ngoi ci vut nanh ra sc, chi tim cu nh gii xung

ba qun.
Vn T V Tnh V Ng Tng Chu

Tim Hnh
Tim: ln lt, Hnh: i. i mt cch nh nhng khng ai
hay bit.

c truyn tc khc hm mai tim hnh.

Hoa Tin

Tim Mu
Tim: ln lt, ngm ngm, Mu: mu k. Sp t mt
cch khn kho trc khi lm mt vic g.

Tim mu mi hp nm ba i thn.
i Nam Quc S

Tim Hiu
Tim: k di ginh a v ca k trn, Hiu: tn hiu.
Cp tn hiu m lm vua.

Bnh vng tim hiu, quc tranh quyn.

i Nam Quc S

Tin
Theo ch Hn th Tin gm c mt bn ch "nhn" l
ngi, v mt bn ch "sn" l ni. Ngi tu trn ni.

Nghim ch kia cho xc, ch tin l nht c sn nhn.

Si Vi

Tin Cung
Tin: xem ch Tin, Cung: cung in. Cung in tin .
Ngha bng: Ngi p.

May thay trm thy ngi tin cung.

Phan Trn

Tin Hoa
Tin: giy dng vit th hoc lm th, thng
thng trn nn giy v c hoa, Hoa: bng.

Tin hoa trnh trc n ph xem tng.

Kim Vn Kiu

Tin N
Tin: tin, N: gi. Tu v ta tng tng tin l mt
ngi con gi rt p. Ngha bng: Thiu n rt xinh p.

Mt nng tin n xinh sao!

Th C

Tin Nghim
Tin: trc, Nghim: uy nghim. Hiu lng bo trc
mi ngi bit m sa son cho chnh t. Xem Tam
nghim.

Tin nghim trng cha dt hi.

Kim Vn Kiu

Tin Phong
Tin: trc, Phong: mi nhn, mt th binh kh. Ton

qun i trc trong trn chin tranh.

Ko c chiu ph tin phong.

Kim Vn Kiu

Tin S
Tin: trc, S: thy. Ngui gy dng nn mt thuyt
hay mt ngh nghip g.

Ngh ny th ly ng ny tin s.
Kim Vn Kiu

Tin To
Tin: tin (xem ch ny), To: bn.

M xem trong s tin to c tn.

Bch Cu K Ng

Tin Tch
Tin: tin (xem ch ny), Tch: du vt.

Ty h tin tch my ni phm bnh.

Bch Cu K Ng

Tin T
Tin: tin (xem ch ny), T: ngi.

Khc no tin t chi ry Bng lai.

Lc Vn Tin

Tin Th

Tin: xem ch Tin hoa, Th: th tht, Vit trn giy hoa
tin th.

Tin th cng tho mt trng.

Kim Vn Kiu

Tin Tri
Tin: trc, Tri: bit.

Gp s Tam Hp vn l tin tri.

Kim Vn Kiu

Tin nh
Tin: trc, nh: nh. C thuyt cho rng: Giu sang
sung sng hay ngho hn kh cc u do s mng
nh t trc, khng phi t ta mun m c. Cho n
n ung cng vy. (Nht m, nht trc s do tin nh).

Cng cn tin nh kh thng l l.

Cung On

Tin ng
Tin: trc, ng:nh.

Dt tay ra chn tin ng.

Lc Vn Tin

Tin H Hu ng
Tin: trc, H: la ht, hu: sau, ng: i theo bo v.
i xa, vua hoc cc v quan ln lc ra ng, ng
trc c qun lnh nt dy, sau c qun lnh theo h v.

Tin h hu ng cht lin.

Nh Mai

Tin L
Tin: trc, L: ng.

Ha bi tin l rui mau.

Kim Vn Kiu

Tin Mu T
Tin m con (tin m v tin con). Ngha bng: Tin vn
vi tin li.

Ch thanh nhn l phi mua ai, tin mu t ti y xc

xch.
Nguyn Hng

Tin Nhn
Tin: trc, Nhn: nguyn nhn. Xem ch Qu kip
nhn duyn.

Hay tin nhn hu qu xa kia.

Cung On

Tin Sen
Do ch Lin tin. Hoa sen ni ln gia mt h ging
nh ng tin.

Tin sen ny ny l ba.

Chinh Ph Ngm

Tin Trnh
Tin: trc, Trnh: ng.

Hoi ng vn l tin trnh.

Kim Thch K Duyn

Tin
Dng cho ngi trn.

Thnh lin mong tin b rng.

Chinh Ph Ngm

Tin Tho
Tin: i n, Tho: em qun i nh k c ti.

Bit nay chng tin tho ni nao.

Chinh Ph Ngm

Tin Trnh
Tin: i n, Trnh: ng. ng i ti.

Vo trong tin in, bui sau tin trnh.

Hoa Tin

Tin in
Tin: tin li, in: cung in. Tri vi triu nh, tin
in l mt cung in ring ngi ta ra vo cho tin.
Cng l ni vua thng ngh ngi.

Vo trong tin in, bui sau tin trnh.

Hoa Tin

Tin Hnh
Do bn ch: Tin nghi hnh s. (Tin nghi: xem ch
ny(, Hnh s: lm mt vic g.

Mt mnh quyn c tin hnh.

Nh Mai

Tin Hng
Tin: thun tin, Hng: chim hng. Xem T qun.

Tin hng nng mi nhn li gi sang.

Kim Vn Kiu

Tin K
Tin: hn, K: ngh. C khi l li ni khim.

Tha rng tin k s chi.

Kim Vn Kiu

Tin Ln
Tin: hn, Ln: xm ging. Li ni khim.

Tin ln phng thu bn lu cht chng?

Hoa Tin

Tin Nghi
Tin: thun tin, Nghi: nn. Hn th: Thn nguyn kin
thng ngn tin nghi (Thn nguyn gp Hong th s
tu nhng iu tin nghi). Tin nghi: ch li cho vic cng
v thch ng cho vic ring.

Cht tin nghi chng tr phn ai.

Cung On

Tin S
Ti: hn, S: hc tr.

Gp vn thi m thanh vn c l, tc ba t chi tin s,

m ba ni Thng th.
L Qu n

Tin Thip
Tin: hn, Thip: ngi hu. Ch v xng vi chng
(khim nhng). Hoc ngi n b t xng.

Xin cho tin thip ly ri s tha.

Lc Vn Tin

Tin Th
Tin: hn, Th: t. Mnh t hn khng gi tr (li ni
khim nhng).

Xin cho tin th mt i.

Kim Vn Kiu

Tin Bit
Tin: a, Bit: t gi.

em th tin bit Trng i c chi.

Nh Mai

Tin Hnh

Tin: a, Hnh: i.

Huyn dn chc sn tin hnh.

Nh Mai

Tin Pht
Tin: ct, Pht: tc.

Hay l c r s theo Gia t tin pht.

Vn T

Ting Trnh
Tc m nhc ca i Trnh. Sch L Nhc k: Ting
Trnh V l ting thi lon, ting trong du trn bc, dm
ng, mt nc. Nhng bi ca ca Trnh V cng nhum
mu dm ng.

Vo ve ting Trnh nhm tai phng hong.

Nh Mai

Ting ng Hi Tm
Do cu: ng thanh tng ng, ng kh tng cu.
(Cu ting th hng ng vi nhau, cng hi th tm ti vi
nhau). Ngha bng: C mt s hp dn gia nhng k tm
u hip.

L trong ting ng hi tm bit u.

Hoa Tin

Tip L
Tip: k tip, L: nhm chc. Ngi thay k khc

nhm chc.

Chn e tip l sau ny.

Nh Mai

Tip Tn
Tip: n, Tn: khch.

Tip tn ph mc con nui h Hong.

Nh Mai

Tip Th
Tip: n tip, Th: xem Tc th.

Tip th ng bn nhng l hn n.
Nh Mai

Tip
Tin thng trn.

Gi a c tip b sng nht truyn.

Hoa Tin

Tip Th
Tip: tin thng trn, Th: bc th.

Tip th sai tiu ty v chu.

i Nam Quc S

Tit S
Tn mt chc Quan v.

i ng chia thin h thnh Chu, Huyn v t cc

o. Mi o c cc Quan s trng coi. Ti cc min bin
cng c gic gi quy ph, Vua cho thm c v mao tit
tng thm uy tn. Do mi mnh danh l tit s.

Tit Hnh
Tit: mt tre, c chng i nh nhng mt tre, lng
ngay thng trong sch, Hnh: tnh hnh.

Gi thi tit hnh l cu trau mnh.

Lc Vn Tin

Tit Lit
Tit: xem Tit hnh, Lit: ngay thng. Tit lit l c
tnh ca ngi n b cng quyt gi gn trinh tit ca
mnh, khng v l g m thay i.

Triu L qu c nng tit lit.

Ht Ni

Tit Mao
C khi gi l mao tit. Mt ci gy tre ngn c 9 t,
u c chm lng (mao), dng tiu biu cho quyn bnh.

Tit mao li thuc v Ng t ry.

i Nam Quc S

Tit Ngha
Tit: xem Tit lit, Ngha: vic theo ng li phi.

Thn lng tit ngha sao!

Nh Mai

Tit Trinh
Tit: xem Tit lit, Trinh:con gi cha tht tit hoc n
b th tit vi chng.

Tit trinh khn i c u.

Nh Mai

Tit Vit
Gm c hai ch Ph tit v Ph vit.
Ngy xa trong lc bi tng (tc l ly nhn chc i
tng). Vua ban cho tit vit t r c quyn hnh ln
lao.

Cm quyn tit vit gi phn phong cng.

.
i Nam Quc S

Tiu
Tn ngi. Thi Giao c ngi hu em bn cho Lin
Soi. sau khi bn xong, Giao nh nng hu mi lm bi
th trong c cu: Hu mn nht nhp thm nh hi. Tng
th Tiu lang th l nhn (Hu mn vo su nh bin,
chng Tiu t y khch qua ng). Lin Soi xem c
bi th ny lin tha cho ngi hu tr v vi Thi Giao.
(Thi Giao dng in Tiu lang, trong bi th ca mnh.
Tiu lang c ngi v tn Lc Chu b ngi ta bt em
dng cho Quch T Nghi, t chng Tiu thy v i vi
mnh dng dng nh khch qua ng).

Khch qua ng hng h chng Tiu.

Kim Vn Kiu

Tiu Bt
Tiu: nhc kh bng ng, hnh trn, c vnh g
nh nhp, Bt: nhc khbng ng c hai na nh vo
nhau thnh ting. Cng gi l ci xp xa.

Thiu sa, thiu sanh, thiu tiu, thiu bt.

Si Vi

Tiu Dao
Thong th i y i khng b iu rng buc. Kinh
Thi H thng h tiu dao! (Trn sng tiu dao vy).

Th mn th tiu dao ca Pht.

Cung On

Tiu Din
Tn mt v thn mt my hung tn. Trong cc m chay
thng dng tng Tiu Din trn p ma qu.

Trc mt c Quan m,
Sau lng thn Tiu Din.
Ph C

Tiu H
Ngi t Bi nh Hn, gup vua Cao T nh thin h.
Lc vo c kinh nh Tn, nhng ngi khc chm lo
ly chu bu vng ngc, ring Tiu H ly a v s

sch. Lc Cao T lm Hn Vng, Tiu H lm t tng.

Lc nh vi Hng V, thng gi Quan Trung, coi vic
tip t cho qun lnh. n khi nh c thin h, Thin H
c ng u cng, phong Tn Hu. Lut lnh di i
Hn Cao T phn nhiu do Tiu H m ra c.

Ngi Tiu chua thy, chng Trng ch ci.

Hoi C Ngm

Tiu Ho
Tiu: tin tc, Ho: tin tc.

Nghe tng ngnh ngn tiu hao.

Kim Vn Kiu

Tiu Y
Tiu: em, Y: o. ang cn m m vn trng cho
chng sng tr dy thay o m lm vic. Ngha bng:
Sing nng cng vic.

Dng canh khuyn vui d k tiu y.

Lc Sc Tranh Cng

Tiu Khin
Tiu: mt i, Khin: ui i. Do cu: Tiu su khin
mun (Lm cho mt ci su v ui ci bun bc i).
Vng V Xng: Phn hng mc ta, tiu khin th l
(t hng ngi lng, tiu khin mi lo). Nhn th ngi ta
dng ch tiu khin ni v cc cuc vui chi.

Tiu khin mi ngi ring mt th.

Ht Ni

Tiu Lang
Tc Tiu S, ngi i Xun Thu, c ti thi ng tiu.
Con gi vua Tn Mc Cng l nng Lng Ngc c ti thi
ng sanh bng ngc. Nng kc chng. Tiu S xung ni
ra mt Tn Mc Cng ph ti thi ng tiu ca mnh. Lng
Ngc kt duyn vi Tiu S. S dy cho v thi ng tiu
v mi khi hai v chng ha vi nhau c chim phng bay
xung chu. Mt hm hai v chng ang thi tiu v sanh
th c con Xch Long (rng ) v con T Phng (phng ta)
bay xung. Lng Ngc ci ln T Phng, Tiu S ci ln
Xch Long bay thng ln tri.

So lu thu l g Tiu lang.

Cung On

Tiu Liu
Cy h tiu. Tn mt thin trong Kinh Thi ni v cy tiu
ht v vi con chu.

Nm canh thn vng ng chiu h trng, cnh tiu liu

gi gh mt cnh, ng vinh t cng theo i bn hu.
L Vn Phc

Tiu Phng
Tiu: ht tiu, Phng: ci bung. Xa cung phng ca
cc b trong ni cung hay cc b quyn qu, thng dng
vi trn ln vi tiu m nh ma lnh vn c m p.

On chi nhng khch tiu phng.

Cung On

Tiu Quan
Tn mt ca i him tr ti Quan Trung. cc i
ng, Tng xy n p ly chng r Th Phn
y.

Chng ni Cn Hi th min Tiu Quan.

Chinh Ph Ngm

Tiu Si
Kh tit thanh cao khng dnh lu n trn tc.

Mc tiu si cho thanh th n.

Hoa Tin

Tiu S
L rng nhng vn gi v thanh nh. Ph: Ba ngc
thng tiu s (i hoa cn tiu s).

Khen ai kho v cnh tiu s.

B Huyn Thanh Quan

Tiu Tao
Tiu: phin no, bunl, Tao: bun ru.

La chi nhng khc tiu tao.

Kim Vn Kiu

Tiu Tng

Tn hai con sng hp lu vi nhau a phn tnh H

Nam, Trung Quc. Vua Thun i tun th x Thng Ng
v cht y. Hai b v l Nga Hong, N Anh i tm vua
Thun n bn sng Tiu Tng ngi bn b sng m
khc, nc mt vy vo cnh tre nn v sau tre b sng
Tng lm chm nh i mi. Sng ny l biu hin trai
gi nh thng nhau. Xem ch Sng Tng.

Tiu Tng lch chch ma sau canh ny.

Hoa Tin

Tiu Tng
Tiu: knh trng, Tng: bnh phong. Ch vua ti tip
kin nhau. K b ti khi i n bnh phong (ch vua) th tng
thm phn knh trng. Ni bi tiu tng ngha bng: C
gic.

Nm sau t ni bi tiu tng, ba thc nc khn cm

mu hiu khit.
Tng Ty H Ph

Tiu Thiu
Tiu: ng so, Thiu: nhc ca vua Thun. Tiu thiu ni
chung v m nhc ca vua.

Nhc tiu thiu cn lm bm khc xa, ting thanh iu

gi ngi i k li.
Chin Tng Ty H Ph

Tiu

Lu cao canh.

Trng tiu khuya nh dc bung gan.

Chinh Ph Ngm

Tiu
Lu cao canh.

Trng tiu khuya nh dc bung gan.

Chinh Ph Ngm

Tiu Ngo
Tiu: ci, Ngo: kiu cng. Ci mt cch hn h t
c.

Khi c vy, khi bi l, khi tiu ngo, khi cm ca.

Nguyn Cng Tr

Tiu
Nh.
1) a con gi nh hu h trong nh.

chng ngh ting tiu i.

Cung On
2) Con trai cn nh tui lo vic hng n kinh k trong
cc cha.

Tiu ti tiu knh tiu hin,

Bao nhiu cha chin tiu t tiu i.
Ca Dao

Tiu Di
Tiu: nh, Di: mi r.

Cm c chm m, cp mi tiu i.
Nh Mai

Tiu ng
Tiu: nh, ng: a con nt.

Trong nh thot thy tiu ng chy ra.

Th C

Tiu Hon
Tiu: nh, Hon: y t gi.

Tiu hon vng lnh ra ngay.

Nh Mai

Tiu Kiu
Tiu: nh, Kiu: gi p.

Thot u thy mt tiu kiu.

Kim Vn Kiu

Tiu Kh
Tiu: nh, Kh: khe.

Bc ln theo ngn tiu kh.

Kim Vn Kiu

Tiu Khoa

Tiu: nh, Khoa: khoa thi. Xem: i khoa.

i khoa du ng, tiu khoa l g.

Lc Vn Tin

Tiu Lc
Lc Tiu Lc Vng, hiu ca Nguyn Ct, anh rut
ng Th Dn, con vua Cao T nh ng. Nguyn Ct
mu vi Thi T Kin Thnh git Th Dn. Mu y b
bi l nn b Th Dn git cht v ly lun c v ca Tiu
Lc na.

V ngi Tiu Lc snh cng Th Dn.

Lc Vn Tin

Tiu Lan
V vua T, sau ly ng i Vng, nng ni ting
n hay, c lm hai cu th t thng xt ngi chng
c: Dc tri tm on tuyt, ng khn tt thng huyn
(Mun bit ni lng au n nh th no th nn xem ci
dy n t).

T lng t dy n Tiu Lan.

Kim Vn Kiu

Tiu Mch
Tn mt th la m.

Chi tiu mch va chng hn trc.

T Tnh Khc

Tiu Man
Tiu: nh, Man: mi. Ngha bng: Nhng k mi r
thiu l gio.

Th rng quyt chng nh mnh tiu man.

Nh Mai

Tiu N
Tiu: nh, N: con gi.

Rp em tiu n sum vy kt duyn.

Nh Mai

Tiu Nhn
Tiu: nh, Nhn: ngi. Ngi dn nh mn. Mnh T:
Hu i nhn chi s, hu tiu nhn chi s (C vic ca
ngi ln, c vic ca ngi nh).

Ny chng tiu nhn qun t i, nu khng qun t tiu

nhn lon.
Ca Dao

Tiu Nhi
Tiu: nh, Nhi: con. Con tr.

Tiu nhi trang im ra ni l nh.

Lc Vn Tin

Tiu Tng
Tiu: nh, Tng: thy cha.

Xut gia tin n, tiu tng cng dy.

Phan Trn

Tiu Tinh
Tiu: nh, Tinh: sao. Kinh Thi: Tu b tiu tinh tam ng
ti ng (Sng thay ci sao b nh kia. Ba ci by ci ti
phng ng). Phn v b thy sao mi vo hu h
chng, cha ln phi i ra. Trn tri nhiu sao nhng
ch mt mt trng cng nh n ng nhiu hu nhng ch
mt v m thi. Ngha bng: v l.

Phn hn vng chu cam b tiu tinh.

Kim Vn Kiu

Tiu T
Tiu: nh, T: ch. Tn t t hi cn nh.

Qu phng tiu t gi l Vn Anh.

Nh Mai

Tiu T
Tiu: nh, T: g, ngi. Ngi cn tr tui.

Dn rng tiu t l ai?

Lc Vn Tin

Tiu Thip
Tiu: nh, Thip: ngi hu. V hoc hu xng vi
chng (li khim nhng). Hoc dng ch ngi v l.

Mua lm tiu thip toan ng p duyn.

Nh Mai

Tiu Thuyn
Tiu: nh, Thuyn: xem Thuyn gi. K tu hnh t xng
(li khim nhng).

Tiu thuyn qu Bc Kinh.

Kim Vn Kiu

Tiu Th
Tiu: nh, Th: ting gi ngi con gi. Ting gi
chung con gi. Ngy xa, cc cung nhn cng c gi l
tiu th. V sau con nh quyn qu cng gi l tiu th.

Tiu th phi bui vn an v nh.

Kim Vn Kiu

Tin Nhn
Tin do chim nhn em n. Xem T Qun.

Tin nhn vn, l th bi.

Kim Vn Kiu

Tin Sng
Do ch Sng tin. Chim bch nhn phng bc mi
khi bay n th ngi ta bit rng sp c sng m. Tin
sng tc l tin bo cho bit c sng m xung. Ngha
bng: tin tc.

Tin sng n i xa gn xn xao.

Kim Vn Kiu

Tn Lng Qun
Ngi i Chin quc con c Ngy Chiu Vng tn
V K, Tn lng qun l tc phong. Trong nh nui thc
khch n ba nghn ngi. Ch hu cho Lng Qun l
ngi hin nn khng dm m qun nh. ng tng
em ngy binh nh Triu, em binh 5 nc i ph Tn
oai hng trong thin h. Sau Ngy Vng nghe li dm
pha khng tin dng Tn Lng Qun na. ng bun phin
mi cng b bn ru ch say sa, ham m n sc rng
r trong bn nm nh th ri b bnh m cht.

Tn Lnh
Tn: tin, Lnh: mnh lnh. Mnh lnh ca vua ban ra
khin mi ngi u tin.

Xin Hong Vng tn lnh bo dn.

Hong S Khi

Tn N
Tn: tin, N: gi. Ngng ngi sng bi tn gio, n
ng gi l tn nam hoc tn s, n b gi l tn n. Trai v
gi gi chung l: tn .

Xut gia tn n, tiu tng cng y.

Phan Trn

Tinh Anh
Tinh: vt g gt b nhng ci xu xa th tp, ch cn
li phn p nht, Anh: ci phn tinh ty nht trong mt vt

g. Tinh anh: ci phn tt p, thun ty nh linh hn chng

hn.

Thc l th phch, cn l tinh anh.

Kim Vn Kiu

Tinh Biu
Tinh: c, Biu: nn. Vua ban thng nhng k c cng
bng cch ban mt l c (tinh) nu cao (biu) cng
trng ca k y cho mi ngi c bit.

Gi l tinh biu n cht cng.

Nh Mai

Tinh Binh
Tinh: xem Tinh biu, Binh: qun lnh. Qun lnh la chn
nhng k tinh nhu nht.

Bao gi mui vn tinh binh.

Kim Vn Kiu

Tinh K
Tinh: ci c nh c cm lng u ng, K: c.

Bc ng cht t, tinh k rp sn.

Kim Vn Kiu

Tinh Ma
Tinh: thn linh qu qui, Ma: lm ngn tr v ph hoi.
Ta thng cho l ngi cht hin v. Tinh v ma l loi tinh
khn hay ph hoi k khc.

V chng qu qui tinh ma.

Kim Vn Kiu

Tinh Sng
Tinh: sao, Sng: sng.
Ngi xa cho rng c mt nm sao li i quanh tri mt
vng v sng mi nm mi c. Do , ch tinh sng
dng ch mt nm.

n nay thm thot my tinh sng.

B Huyn Thanh Quan

Tinh Thnh
Tinh: thun ty, Thnh: ngay tht. Mt s ngay tht thun
ty.

Nng rng ny tht tinh thnh chng xa.

Kim Vn Kiu

Tinh Thn
Kh linh thing ca con ngi, ci linh hn. i vi s
vt th ci tinh vi tt p l tinh thn.

Mai ct cch, tuyt tinh thn.

Kim Vn Kiu

Tinh Thiu
Tinh: sao, Thiu: ci xe. Tinh l sao li c ngha l v s
gi (Xem ch: S tri). Tinh thiu l ci xe ch x gi.

R my m li tinh thiu cho nao.

Bch Cu K Ng

Tinh Trung
Tinh: xem ch Tinh thn, Trung: ht lng vi ngi
thng thng l i vi vua, vi nc. Linh hn trung
trc thing ling.

Bng tinh trung thp thong di n, phong nghi c k

liu bng si l.
Vn T V Tnh V Ng Tng Chu

Tinh V
Mt loi chim nho nh b b hnh ging chim qu,
chn , m trng thng ngm g v ni Ty Sn
lp b ng Hi. Tng truyn con gi Vim , v cht
ui nn lng mang mi cm hn, ha thnh chim ngm g
lp b. Ngha bng: Vic g khin ta tc gin ht
sc.

Tinh V mun lp sao cho cn b.

Si Vi

Tnh i
Tnh: lng yu gia i trai gi, i: yu. Tnh trai gi yu
mn nhau.

Mc iu tnh i, khi iu t dm.

Kim Vn Kiu

Tnh Chung

Tnh: xem Tnh i, chung: un c li.

Tnh chung my on, su ring my phn.

Hoa Tin

Tnh Din
Tnh: tnh ring, cm tnh ca hai ngi i vi nhau,
Din: mt. Trng thy mt m ngh n mi tnh i vi
nhau.

Cn chi tnh din toan ng giao thng.

Nh Mai

Tnh Duyn
Tnh: xem Tnh i, Duyn: xem ch Duyn.

Tnh duyn hai ch vi ngi hay sao.

Hoa Tin

Tnh Hoi
Tnh: xem ch Tnh i, Hoi: mang. Mi tnh mang
trong lng.

Cng nhau t cht tnh hoi.

Lc Vn Tin

Tnh Qun
Tnh: lng yu gia i trai gi, Qun: ting v gi
chng, hoc ngi ngang hng gi nhau. Tnh Qun phn
nhiu dng theo ngha tnh nhn.

Trm nghn gi ly tnh qun.

Kim Vn Kiu

Tnh T
Tnh: mi tnh, T: mi dy. Mi tnh.

Bao nhiu tnh t ngun cn.

Nh Mai

Tnh Thm
Tnh: mi tnh, Thm: su.

Thy nng hiu trng tnh thm.

Kim Vn Kiu

Tnh Danh
Tnh: h, Danh: tn.

Lo b kh ni tnh danh cho tng.

Lc Vn Tin

Tnh Mng
Tnh: cht ca ngi do tri sanh ra nh tnh cng rn,
tnh mm yu, tnh chm chp, tnh lanh l, v.v... Mng:
iu m ngi bm th nh: th, yu, giu, ngho, v.v...
Hai ch tnh mng dng chung li ni v s sng ca
con ngi,

Nh xem tnh mng nh hu c cy.

Chinh Ph Ngm

Tnh

Tnh: cng, : ci cung hoa. Hai hoa cng n mt

cung. Ngha bng: V chng ha hp.

Chm hoa tnh tr tr cha tn.

Cung On

Tnh Nguyn
Tnh: tnh, Nguyn: u. Hc tr i thi u cc tnh.

Tnh nguyn git gii, tn bi Dic thng.

Hoa Tin

Tnh Thn
Tnh: thm ving, Thn: cha m.

Tnh thn gi ting Bt quy.

i Nam Quc S

Tnh n
Tnh: sch s, n: mt ci i bng t hoc bng g
dng ln cng t.

o nhn phc trc tnh n.

Kim Vn Kiu

Tnh ng
Tnh: yn lng, ng: nh. Nh yn lng, ch tu hnh.

Thot thi v chn tnh ng.

Phan Trn

Tnh Thy
Tnh: trong sch, Thy: nc.

Mt bnh tnh thy, mt cnh dng chi.

Phan Trn

Ty Ca
Ty: t, dy n, Ca: ca ht. Ting ca v ting n.

trong tn to li ngoi ty ca.

Bch Cu K Ng

T B
Tn cy n. Lc Vng Tng, tc Chiu Qun t
gi Hn Nguyn sang t ca r Thuyn Vu, khi ra
ca Vn Quan, nng ngi trn nga gy n t b ging
rt ai on. Xem ch Chiu Qun.

i Vn on iu t b.
Hoa Tin

T Dn
T: che ch, Dn: dn. Che ch cho dn.

Sc t dn nhng st tr tr.
Chinh Ph Ngm

T Hu
Mt loi th ging nh cp, c ni cho l ging nh con
gu, ngi x liu ng gi l gu trng. Con c gi l
t, con ci gi l hu. Vua Hin Vin dy cc loi t hu

nh vi Vim Bn Ton. V th nn v sau dng hai

ch t hu ch cc binh s dng mnh.

Bi v thng mun mng t hu, th nht t cho ton

tng s.
Vn T V Tnh V Ng Tng Chu

T Sng
Tn mt v thuc c.

Mua t sng buc u dai lng.

Nh Mai

T Tt
T: y t, Tt: u gi. y t hu h di gi.

Con ny t tt tn l Kim Lin.

Lc Vn Tin

T Ng
Xe T Ng. T: thuc phng Bc, Ng: thuc phng
Nam. Xe t ng la 1xe c ci a bn, mt kim ch hng
Nam, mt kim ch hng Bc.

Ban xe t ng, ch ng Nam qui.

i Nam Quc S

T Trn
T: trnh, Trn: bi. B ni trn tc i n. C ngha
cht.

Xe loan ra ci Bo chu t trn.

i Nam Quc S
Thy vy nn mi t trn n y.
Lc Vn Tin

T Dc
T: lin, Dc: cnh. C ch t dc iu: chim lin cnh.
Trong bi Trng hu ca, Bch C Di thut mi tnh gia
ng Minh Hong v Dng Qu Phi c cu: Ti thin
nguyn tc t dc iu, ti a nguyn tc lin l chi (Trn
tri nguyn lm chim lin cnh di t lm cy lin cnh).

Tranh t dc nhn a chim n.

Cung On

T Hng
T: v d, so snh. Mt th vn. Mun ni g, ngi ta
khng ni thng, m mun s vt lm v d ngi nghe
t hiu ly.

Bu i thng ly b cng,
Tuy rng khc ging nhng chung mt gin.
, Hng: ni ln. Mt th vn. Mt vic g cm xc v gi
cho ta: th vn ny, trc tin c vi cu ni v nhng
cnh vt gi tng cho ta, sau mi ni thng vo vic.
Nh cu:
Trn tri c m my xanh,
gia my trng chung quanh my vng.
c g anh ly c nng,
anh em gch Bt Trng v xy,v.v...

Ngoi hai th Hng v T, cn c th Ph ngha l ph by,

m t. Th ny ni thng vo vic. Nh cu:
Chng g anh, v g ti,
Chng qua l ci n i chi y.

Trm nh thin "bt vnh du h" trong t hng cng ng

li quy phng.
Tng Ty H Ph

T Th
T: ci n. T i Tn v sau, ch T dng ch ci
n ca vua, Th: ci th. Th c ng du nh vua.

T th mt bc chiu vng.
i Nam Quc S

T Xng T X
T: gp nm, Xng: tt, T: gp nm, X: la ln.
Ngha bng: Thnh vng. Gp nm tt, gp nm thch.

Nh nh cng t xng t x.
Ph C

Ta Tin
Ta: ch ngi, Tin: trc. Trc ch ngi.

Mi ng Bn C ta tin chng min.

Lc Vn Tin

Ta Trn
Ta: ngi, Trn: coi gi mt ni. Nhm chc coi gi

cc tnh thnh.

Ba ni ta trn my ln ng binh.
Nh Mai

Toi Thn Phn Ct

Toi: nt, Thn: thn th, Phn: tan thnh bi, Ct:
xng. Tht nt xng tan.

Toi thn phn ct chi ni.

Lc Sc Tranh Cng

Toi Nhn
Tn mt ng vua thi c nc Tu, dy dn cch di
cy ly la nu chn cc thc n, v lc by gi dn
chng ang cn ung huyt, n tht sng.

N cy la ng Toi Nhn cn di nn mi bit nhn

tm kin t th.
Ph Thuc Phin

Ton Qun
Ton: gi gn c trn vn, Qun: qun lnh. Bo
ton cho qun c nguyn vn.

Ton qun l php mu cng.

Th i Trn

Tng
Theo. Ngi n b c ba ch tng (tam tng):
Ti gia tng ph ( nh theo cha m),

Xut gi tng phu (ra ly chng theo chng),

Phu t tng t (chng cht theo con).

Phn b t vn ch tng.
Kim Vn Kiu

Tng Nht Nhi Chung

Tng: theo, Nht: mt, Nhi: m, Chung: trn. Theo mt
chng cho n lc cht.

Ch rng tng nht nhi chung.

Trinh Th

Tng Quyn
Tng: theo, Quyn: o dng khi bin. Xem ch: Kinh
quyn.

Trong khi ng bin tng quyn bit sao.

Kim Vn Kiu

Tng Vi
Tng: theo, Vi: tri. Nn theo hoc nn b.

Vy tng lnh inh ninh i l,

Thn c ta cho bit no tng vi.
Phan Huy ch

T
Tn mt ci in i (i C T). Ng Vng Ph Sai
dng i ny ln cho Ty Thi .

Ci thn Ty T ln chng in T.

Cung On

T Cng
Tc T Thc, t ng Pha, mgi My Sn i nh
Tng, tn s. Lc lm quan di thi Anh Tng, ngh
lun c nhiu iu xc phm n t tng Vng An
Thch b Vng ui ra Hong Chu. n i vua Trit
Tng c gi v lm quan n binh b thng th. Thi
vn ca T Thc khng my ngi snh ni, lu truyn
mun i. ng li ni ting v ti v v vit ch rt tt.

Bch T sn mi duyn lnh.

Hoa Tin
Nm Nhm Tut (1082), T ng Pha hai ln chi trn
sng Xch Bch v lm ra hai bi Tin Xch Bch v Hu
Xch Bch rt hay, c nhiu ngi truyn tng.

Th phong lu h d mt T Cng.
Ng Th Vinh

T Chu
Tn t thuc tnh T Xuyn, ni ting phn hoa no
nhit.

Ci T Chu, gii Ng Giang.

Hoa Tin

T Hu
N thi s i Tn, ngi Th Bnh, T Hu t Nhc

Lan, v u Thao. Nng c ti vn chng. Thao ci

hu, khng mn nng vi nng nh trc, nng lm mt
bi thi hi vn tng Thao. Bi th uyn chuyn li l bi t
khin Thao phi cm ng.

Snh nng T Hu, bc vn chng.

Phan Thanh Gin

T Nhu
T: sng li, Nhu: m thm.

K tam nng mong chng c t nhu.

Chin Tng Ty H

T Ph
V T Tn. T Tn ngi Lc Dng, lc cha gp
thi, i du thuyt cc nc lng ging m vn khng c kt
qu nn lc v nh n mc rch ri. V khinh b ngi trn
khung ci khng thm bc xung. T Tn li i du thuyt
ln na v c trng dng, eo n 6 nc. Lc Tn tr
v, v hong s qu xung ci u vng d. Xem T Tn.

Thip chng di nh ngi T ph.

Chinh Ph Ngm

T Qun
tc T V, tng i Hn, 100 nm trc k nguyn.
T V b Hung N bt y n mt ch cng tch gi vic
chn d, Hn V tng T V cht ri, nhng sau
khi nhn c phng th ca T V ct chn mt con

chim nhn (mt loi vi chim hng) gi n mi bit T V

cn sng v yu cu vi Hung N tha cho T V v.

T Qun nh sng cuc i ti tm.

Th C

T Tn
Ngi i ng Chu x Lc Dng, t Qu T, c
ti du thuyt. Lc vn cha t, sang thuyt Tn khng
c trng dng lc v nh b v khinh b, ch du khng
cho n. Sau T Tn c dng (cc nc nghe theo k
"hp tung" tc l k hip cc nc nh chng li nc
ln l nc Tn) c mang tng n 6 nc, danh ting
lng ly, v khng dm khinh na. Ch du th qu ly xin
chu ti. T Tn thy th hi: sao lc trc ch kiu ngo
thi qu m by gi li qu cung knh nh vy? Ngi ch
p: V by gi ch tc v cao li c nhiu vng na.

Lc nhiu vng rc rch hi thm.

Hoi C Ngm
Ka nu T Tn ngho tha trc.
Nguyn Bnh Khim

T Tnh
T: sng li, Tnh: thc gic.

Sng mu t tnh, du vnh vang ln.

Hoa Tin

T Tun
Xem Hn Liu u T.

T N
T: trng, N: gi. Mt v thn n gii m nhc. Mt
thuyt na th li cho l mt thn n gii v vic chn gi.

Tranh bing ngm trong t n.

Cung On

T Nga
T: trng, Nga: nng con gi. Lc ng Minh Hong
ln chi Nguyt in thy 10 ngi con gi mc o trng,
ci ht trng ma ht. V sau dng ch t nga ch mc
trng. V cng c ngha l ngi con gi p.

Mt mnh lng ngm t nga.

Bch Cu K Ng
u lng hai t nga.
Kim Vn Kiu

T V
T: vn, V: a v. a v hin ti mnh ang . Trung
Dung: Qun t t k v nhi hnh (Ngi qun t theo a v
ca mnh m thi hnh).

Ty t v nn tr tc.
Dng Xuyn Hu

T Vng
T: khng, Vng: hu.
Khng c ngi vua.
Tuy khng c ngi vua nhng v phng din o c li
c tn trng nh vua.
Sch Khng T Gia ng chp: Thi s nc T l T D
sau khi gp c Khng T tr ra bo vi mi ngi: "
tri nun cho Ngi lm vua khng ngi". T Vng c
tn knh nh mt v vua. Mc du khng c ngi bu.
Ngi i sau gi c Khng T l T Vng.

T Vng ng chng m tai

Hoa iu Tranh Nng

T o
T: mt bui l t ra trong dp tin a mt ngi no.
Trong dp ny c c mt bui tic, o: ng.
L t a ngi ln ng (xem T Thn).

Cng ly d khn cu T o.
Lc Sc Tranh Cng

T ch
Ngi Phan Dng i Tn, lm th s D Chu.
Lc qua sng ly gm cht cho v th rng: Nu khng
em li thi bnh cho Trung Nguyn m cn tr qua sng,
th s nh chic ny. Lm quan i i vi dn chng
rt tt nn lc cht c s t D Chu thng tic nh
a m cha m.

Li gm T ch, ting kn Lu Cn.

Hoi C Ngm

T Tng
T: ngi cao nht trong mt dng h hoc mt tn
phi, Tng: ngi th hai k ng t.

B cng tui tc, rng nn t tng.

Phan Trn

T Thn
T: v Thn i ng, Thn: ng thn.
C thuyt cho rng T Thn tn Tu, con Cung Cng Th, c
thuyt li cho rng T Thn con ca Hong tnh thch i
y i v b cht trong mt cuc hnh trnh. Ngi ta
mi th lm T Thn cu khn ph h trong lc i
ng (xem T o).

Ti Linh
Ti: rt, Linh: linh thing.

Mt phng bc ti linh t.
Nh Mai

Ti Hu S Qui
Ti: ti li, Hu: c, S: sa, Qui: v. C ngi chu
trch nhim v ti li.

nh ti hu s qui.
Nh Mai

Tn i
Tn: ln, i: ting tn xng bc ln.

Ngy xa ch vi tn i.
Hoa Tin

Tn ng
Tn: ln, ng: nh. ng (thng dng theo ngha
"nghim ng" v "huyn ng" tc cha v m). Tn
ng l ting dng gi l cha m ngi khc.

Liu c ra ly tn ng.
Hoa Tin

Tn Nhan
Tn: knh trng, Nhan: mt. Ch dng gi k khc
mt cch knh trng.

Trc v bit ch, sau tng tn nhan.

Tr Cc

Tn Ph
Tn: knh trng, Ph: gip . Knh trng v bo v (vua
cha hay tn miu x tc).

Ngha tn ph vng vc bng dng.

Ngc Hn Cng Cha

Tn Quyn
Tn mt v vua i Tam Quc cng vi To Tho, Lu

B phn chia Trung Quc lm ba, mi ngi hng c mt

ni. Tn Quyn c ngi em gi g cho Lu B. Ban u
ch lm mt chuyn lng gt Lu B sang ng Ng th
bt li. Nhng nh c mu k ca Khng Minh, Lu B vn
ci c em ca Tn Quyn l Tn phu nhn.
Tn Quyn nh gi Lu B lun ti t Ng, nhng cng
nh mu k ca Khng Minh (b trong cm nang) nn Lu
B trn thot tr v t Thc.
Tn phu nhn nht nh t gi anh theo chng.

Anh hi Tn Quyn anh c bit

Trai ngay th cha, gi ngay th chng.
Phan Vn Tr

Tn Sn
Tn ngi. Hip Bch s loi chp: Tn Sn i thi
cht, bn hu gi th hi. Tn Sn p: Tn nm cht c
y Tn Sn. Liu Trai: Lc Tn Sn chi ngoi vn chng
x x giai k (Tn ri lt ra ngoi Tn Sn, vn chng
ch no cng c t c). ni: mt khi thi hng, thin h u
cho rng vn chng ch no cng khuyt im c.

Khoa inh mo cng nc bu cm gi,

tic l i khng v lung, k t trng cn nhng bn
Tn Sn.
L Vn Phc

Tn S
Tn: ln, S: thy. Ting tn xng thy hoc nhng k

ng xem nh bc thy.

Vn Tin vo t tn s xin v.
Lc Vn Tin

Tn Tn
Ngi nc T, i Xun Thu, hc tr ca Qu Cc
tin sanh. Tn Tn cng Bng Quyn l bn hc mt thy.
Bng Quyn ra lm quan trc, c ha s tin c cho Tn
Tn. Bng Quyn lm qun s cho Ngy Hu Vng, nh
thng nhiu trn, danh ting lng ly. Lc Tn Tn xung
ni tm n vua Ngy Hu Vng th Bng Quyn gi l v
bit Tn gii hn mnh s mt ngy kia vua trng dng.
Nhng nh c Mc ch gii thiu Tn Tn vi vua nn
Bng Quyn buc lng phi rc Tn v. Bng Quyn
gim vi vua l Tn Tn c mu phn kin Tn b cht
chn li v thng xt em bn v nh nui. Bng
Quyn ngm ch c hi git Tn Tn. Tn Tn hay
c gi in, trn v nc T, lm qun s cho T Hu,
ko sang nh v git c Bng Quyn.

Ci ngi Tn Tn khn la,

Trc thy my, chng nga Bng Quyn.
Lc Vn Tin

Tn Tr
Tn: chn ung ru, Tr: ci k cc thc cng t.
Sch xa c cu: Bt xut tn tr chi gian, nhi tri thin l chi
ngoi (Chng ra khi ngoi chn ru, ci tr, m bit

vic ngoi nghn dm). Xem Chit xung.

Ka ai tn tr chit xung.
i Nam Quc S

Tng
Tn mt nc Ch hu i Xun thu, nay thuc huyn
Thng Khu, tnh H Nam. Nc Tng sau b nc T
chim mt.

Khi ni Tng V, lc Trn lc Khung.

Triu Khung Dn sau khi nh v Khit an v thng trn
Trn Kiu, qun lnh tung h vn tu, p vua Cung phi
nhng ngi cho Khung Dn nht thng thin h dng ln
nh Tng, truyn 16 i cng 317 nm th b nh Nguyn
cp mt. Nh Tng ca Triu Khung Dn t nm 960
n nm 1276 th chm dt.

Du nhng Hn ng k ch, Tng Minh tng truyn.

Si Vi

Tng Cng
Tng: a tin, Cng: ngho kh.
a tin con nh ngho.
i Xuyn Hc, trong cung sanh mt a b, ngi ta ch
cho n mc o rch (v king c khng mun con c n
mc sung sng). Ngy 1 thng ging, thng b cht.
Trong cung em n i chn v bo vi nhau: Hm nay a
thng cng. i ng con ca h Cao Dng thch mc

o rch, n cho. Ngy 1 thng ging, cht trn mt con

ng nh trong lng. Dn chng em o rch v cho
ra b cng, v gi l a tin thng cng (tng cng).

Tng Cu Nghinh Tn
Tng: a, Cu: c, Nghinh: rc, Tn: mi. Sch Thi
Ht i Thanh c chp: Mi ln n cui nm cc nh dn
c cng nhau n ung ri thc sut m tr tch ch
n nm mi. Sp qua nm mo81i th em b c ra
ng ng tng cu nghinh tn.

Nh nh tng cu nghinh tn.

Hong S Khi

Tng Chung
Tng: a tin, Chung: cui cng, cht. a tin ngi
cht.

Khi mung thc tng chung, an th.

Lc Sc Tranh Cng

Tng o Qun
Vua Huy Tng nh Tng (1101-1126), bit hiu l o
Qun (vua cc o). Vua m o tin lm. sau khi b mi
Khit an bt v Mc Bc.

i no tu cho hn Tng o Qun, i no tu cho kp

Lng V .
Si Vi

Tng Hnh
Tng: a tin, Hnh: i.

Kh toan sm sa hai mi tng hnh.

Lc Vn Tin

Tng Ngc
Ngi nc S i Chin Quc, ni ting p trai v
hay c tnh trng hoa.

Sm a Tng Ngc, ti tm Trng Khanh.

Kim Vn Kiu
Tng Ngc l hc tr ca Khut Nguyn. Thng thy b
trc xut. Tng Ngc lm bi th Cu Bin, t tnh
thng xt, li cn lm hai bi ph Thn Qu, Cao ng
u c k thc tm s c. Trong bi Cu Bin c cu: B
trai thu chi vi kh tiu st h, tho mc dao lc nhi bin suy.
(Bun thay kh thu lnh lo. Cy c ri rng).

Sc tri Tng Ngc bun thu.

Hoi C Ngm
Tng Ngc phi lng ngi con gi ng ch nh bn cnh,
c lm bi ph tru ngho.

Tng sinh dng gi ch nhn chng g.

Trinh Th

Tng Tnh
Tng: a, Tnh: mi tnh. a tin t tnh.

Gi l cht ngha tng tnh.

Lc Vn Tin

Tng Tnh Khang

Tnh Khang l nin hiu ca vua Tng Tnh Khang.
Phan Trn

Tng Tuyn Nhn

V vua Tng Anh Tng. Vua mt, thi t cn b, b
Tuyn Nhn Thi Hu thay coi vic triu chnh t ra ngi
c ti nn s sch khen b l "N trung Nghiu Thun"
(Vua Nghiu, vua Thun trong m ph n).

N nh Tng Tuyn Nhn s cn ngi "N trung Nghiu

Thun".
Si Vi

T Hng
Do ch Hng ty. Trng Gia Trinh c 5 ngi con gi
mun g cho ng Nguyn Chn mt ngi. ng bo 5
con ngi sau mt ci mn, cm 5 si t, mi ngi mt
mu khc nhau. ng Nguyn Chn ngoi nm c
mi t ca ngi no th ci ngi y. Chn la si t
v ci ngi con gi th ba ca Gia Trinh.

Dang tay mun dt t hng.

Cung On

Tu K

Tu: sa sang, K:mnh.

Nh ngi tu k, m trm h u an.

Si Vi

Tu L
Tu: sa sang, L: lm li cho chnh n.

T nay tu l mi l phong quang.

i Nam Quc S

Tu My
Yu: ru, My: my. n ng p nh lng my v b
ru nn dng hau ch tu my ch n ng.

Ka tu my son phn an bi.

Ht Ni

Tu Nhn Tch c
Tu: sa sang, Nhn: iu nhn, Tch: cha, c: c.
Sa lng thng ngi, cha c lm nhng iu thin.

Tu nhn tch c sm sanh con hin.

Lc Vn Tin

Tu Nhng
Tu: sa sang, Nhng: xua ui, tr dp. C cu: ni
tu chnh tr, ngoi nhng di dch (Trong sa sang vic
chnh tr, ngoi xua ui r di tch). y l ni v nhim v
ca mt v trng hu gip vua.

Tu li trung ngha, dng bi tu nhng.

Phan Trn

Tu T
Tu: sa sang, T: bng nhau, cn nhau, sa sang. Sa
mnh v sp t vic nh.

Git ngn phi cu nn v qu. duyn ho cu thm gip

mi tu t.
Phan Huy ch

Tu Thn
Tu: sa sang, Thn: thn mnh. Sa mnh.

Lm ngi bit o tu thn.

Nh Mai

T Ngu
Thuc v loi rng, thch nghe m nhc. Ngy nay ta
thy trn bu chic h cm c khc hnh con th tc l con
T Ngu vy. Sch Loi Hm chp rng: Rng sinh ra con
chn con, nhng li khng thnh rng, mi con c mt s
thch ring, con T Ngu thch m nhc nn ngi ta em
hnh ca n khc vo cy h cm.

T Cc
T: thu, Cc: gc. Gc thu, hoc bung thu l ni
n b con gi .

Ngang tay t cc, snh vai lan phng.

Nh Mai

T Cu
T: thu, Cu: qu cu. Xem: Gieo cu.

Mn iu bi c thay gieo t cu.

Nh Mai

T H
T: thu, H: nh ca. Con nh thu tha.

Na hnh t h, khc tung ng gia.

Nh Mai

T Khu Cm Tm
T: thu, Khu: ming, Cm: gm, Tm: lng Liu Tn
Nguyn: Cm tm t khu (Lng gm, ming thu). Dng
ni v ti vn chng. tng p , li v vn hoa.

Gi nh t khu cm tm khc thng.

Kim Vn Kiu

Tun Du
Tun: i ni khc xem xt, Du: i chi.

Tun du pht gn k Hn Giang.

Lc Vn Tin

Tun im
Tun: i ni ny ni khc xem xt. Tu: Tc l tun
inh, tun binh. im: ngi nh nh dng lm ni ngh
ngi cho cc tng inh, tun binh.

Tum im ka ai khua m c.
Th i L

Tun Hnh
Tun: i ni khc xem xt, Hnh: i.

H nam vng mnh tun hnh.

Nh Mai

Tun Hon
Tun: theo th t m xoay vn, Hon: v. Ngha thng
thng: Vic i chuyn vn.

Tun hon l y chng xa.

Nh Mai

Tun Ty
S ca Chnh ph lp ra nh thu cc hng ha
ca ngi bun bn.

Di im thng thng trng gi, ca tun ty rn r khch

chen vai.
Nguyn B Ln

Tun Ty
S ca Chnh ph lp ra nh thu cc hng ha
ca ngi bun bn.

Di im thng thng trng gi, ca tun ty rn r khch

chen vai.
Nguyn B Ln

Tun Duyn
Tun: i cc ni xem xt, Tuyn: by t cho mi
ngi bit. Chc quan thay Vua em nhng iu hay
gio ha dn.

Tun tuyn mi c Tch Quang.

i Nam Quc S

Tun Th
Tun: i cc ni xem xt, Th: tc l ch th l gi.
Vua i xem xt cc ni chu hu ng gi. Mnh T: Thin
T thch ch hu vit tun th. Tun th gi, tun s th d.
(Vua n ch ch hu gi l tun th, tun th y l ni gn
gi vy).

Li ban tun th bn phng.

Nh Mai

Tc Duyn
Tc: sn c, Duyn: dy lin lc gia v chng (Xem
ch Duyn). Duyn nh sn t kip trc.

Bit u gp g li l tc duyn.
i Nam Quc S

Tc iu
Tc: ng, iu: chim. Li l tn mt ngi t ging hnh
con chim ang ng.

Knh u u chy n trung sa, ln tc iu gi cn

sm qut.
Tng Ty H

Tc H
Tc: chn, H: di. Ting gi ngi khc mt cch
cung knh.
D Uyn: Gii T Thi c cng ln nhng khng mun
nhn quan tc, mi vo Min Sn n np. Tn Vn cng
t khu rng y, mong T Thi s la phi chy ra. Khng
ng T Thi nh m cy m chu cht chy. Vn Cng
thng xt v vo cy m khc ri bo n cy ly g lm
i guc mang di chn, thng ni: "au xt thay tc
h". Ngi ta cho rng ch tc h do m ra. Ch tc h
dng t i nh Chu nh Tn.

Tc Khin
Tc: trc, Khin: ti li. Ti li t kip trc.

Tc khin ra lng lng sch ri.

Kim Vn Kiu

Tc Nhn
Tc: trc, sn c, Nhn: nguyn nhn. Mt ci nhn
duyn lu li t kip trc.

Tc nhn u cng c tri trong.

Kim Vn Kiu

Tc Tng

Vua nh ng cai tr t nm 745 n 763. Trong

nc thi by gi c nhiu bin c xy ra.

Nh ng truyn n l i Tc Tng.
Nh Mai

Tc Tri
Tc: c, trc, Tri: n. N t kip trc.

Hn tc tri lm sao y t.
Cung On

Tc Tri Tin Nhn

Tc tri: xem trn, Tin nhn: xem ch ny.

Tha rng tc tri tin nhn.

Bcg Cu K Ng

Tc V
Tc: ng, V: con le le.

Con tc v m m v lnh qunh, ci c hng thm thm

tch sng m.
Chin Tng Ty H Ph

Tc Huyn
Tc: ni, Huyn: dy. Ngy xa v v chng vi ci n
cm, n st. Cht v gi l on huyn (t dy) v ci
v li gi l tc huyn (ni dy).

Duyn lnh sm tc huyn.

Th C

Tc Ly
Tc: ci i, Ly: rng buc lm ta khn kh.

Mi tc ly li t tn kh.
Cung On

Tu Nguyt
Tu: nm, Nguyt: thng. Dng ch thi gian.

Rp mn in vin vui tu nguyt.

Nguyn Cng Tr

Tu
Tu: tr tu. Ngn uc tr tu em chng sinh ra khi
ni chng ngi kh s.

Mn hoa m, uc tu lm duyn.
Cung On

Tu Nht
Tu: sng, Nht: mt tri. Sc hiu bit ca Pht soi
sng khp mi ni khng khc g mt tri.

Chi chi mt vng tu nht.

S Cha Yn Quc

Ty Dng
Tc Ty Dng (605- 616) i Ty, con ca Thi T
nh Ty. Dng git cha chim ngi, li b s tranh
ginh nn git lun c hai em na. Ty Dng tnh

hoang dm, xa x, bt hai trm vn ngi kinh doanh thnh

Lc Dng, lp vn Ty Uyn, dng 40 s Ly cung, t
Trng An n Giang , o knh ni lin sng Hong
h v sng Dng T. Dn chng ht sc ta on. Ho kit
trong nc ni lon v cui cng c nh Ty b mt v tay
L Uyn (nh ng).

Si mun ni mt chuyn "Vi t ch hiu" cho vi nghe,

Si nhng s Vua Ty Dng ch rng ng.
Si Vi

Ty Duyn
Ty:theo, Duyn: duyn.
Nhng s vt bn ngoi i n lng ta, tm ra tip xc th
gi l duyn. Theo ci duyn m hnh ng. Nh nc
nhn ci "duyn" ca gi mi sinh ra sng. Pht p li ci
duyn ca chng sanh m thi hnh gio ha.

Nc ty duyn ra i cho ko m.
Quan m Th Knh

Ty
Ty: tn mt triu i. Ty Vn Dng Kin th
phong t Ty. Sau c nh Chu nhng ngi vua.
Ty Vn thng nht Trung Quc v lp ra nh Ty, :
ci . i Ty hai bn b thng trng dng liu.

Cn Phan huyn vi Ty cng nhiu.

Hoa iu Tranh Nng

Ty Hnh
Ty: i theo, Hnh: i.

Phng cho my a ty hnh theo ng.

Nh Mai

Ty Ng Nhi An
Ty: theo, Ng: tnh cnh m mnh gp, Nhi: m, An: yn.
Yn phn theo cnh ng ca mnh.

Ri ra ty ng nhi an.
T Tnh Khc

Ty Nhi
Ty:i theo, Nhi: a tr. a tr i theo.

Hi rng no tr ty nhi.
Lc Vn Tin

Ty Hon
Tn hai qu trong Kinh Dch. Ty: nhm li, Hon: tan
ra. Ngha bng: Cuc i thay i khi tan khi hp.

Trong khi ty hon d hu mt ai.

Trinh Th

Tuyn i
Tuyn: sui, i: in i. y dng ch n i
di m ph.

Khi tnh mang xung tuyn i cha tan.

Kim Vn Kiu

Tuyn Thch
Tuyn: sui, Thch: . Ngha bng: Ch n.

Vui lng tuyn thch gi mnh thuyn am.

Nh Mai

Tuyn Tng
Tuyn: la, Tng: tng.

Nghim qun tuyn tng sn sng.

Kim Vn Kiu

Tuyt im
Tuyt: tuyt, im: ci qun. Qun c tuyt ri xung.

i v tuyt im hoa thn.

Bch Cu K Ng

Tuyt N
Tuyt: tuyt, N: bn. Sch c cu: Tuyt n hng tro
(Du vt chim hng trn bn, trn tuyt). Dng v hnh
tung mt ngi no khng nh trc, tnh c m gp. T
Thc: Nhn sanh o x tri h t, ng th phi hng o
tuyt n (Ngi i thot n nh g nh? No khc chim
hng p tuyt bn).

Hng bay cn du tuyt n cha mn.

Th C

Tuyt Anh

Tuyt: lm cho t, Anh: di m.

S Trang Vng m tic khon i nh thn ko di n
ti. Bng nhin c ngn gi thi lm tt c n uc. Mt
ngi trong tic li dng m ti nm ly tay mt cung
nhn ca vua ang hu ru. Cung ngn y tc th h hon
li ng thi git mt ci di m lm bng chng. Vua
khng cho thp n vi, bo vi mi ngi rng: Qu nhn
thit tic v qu chn say sa nn c ngi sanh ra lm li
vy khng l v li ni ca mt ngi n b m lm t ti
k s. Vy m nay cc khanh d tic tt c u nn git
t di m cng vui vy vi Trm. Mi ngi git xong
di m lc y n mi thp ln. Sau ba nm, S cng
Tn khai chin. Vua S thng thy mt ngi xng ra
trn tin bo v mnh. Vua hi th ngi y t xng l k
b cung nhn git t di m nm trc.

Tuyt Bt
Tuyt: dt, ht, Bt: vit. Vn th vit cui cng c,
trc khi cht.

Mt thin tuyt bt gi l sau.

Kim Vn Kiu

Tuyt Cc
Tuyt: dt, Cc: la. Nhn i khng n thc.

Nh nhng bui qu ngi tuyt cc.

Th C

Tuyt Diu
Tuyt: ht sc, Diu: hay, tt. Ht sc hay.

Nn cu tuyt diu ng trong tnh tnh.

Kim Vn Kiu

Tuyt nh
Tuyt: dt, hn ht, nh: nh ni. Ni cao nht trn
nh ni.

Bc ln tuyt nh tn tn.
Nh Mai

Tung Honh
Tung: dc, Honh: ngang. T do ngang dc khng ai
cn tr.

By lu b S, sng Ng tung honh.

Kim Vn Kiu

Tung H
Tung: tn ni, H: la ln.
Vua Hn V chi ni Tung Sn bng nghe t trong ni
c ting chc vua vang ln ba ln. Ngi ta cho l ting
ca Thn Ni. Ngha thng thng: Ting chc vua.

Tung h ba ting ku rn.

Hong Khi

Tng Lm
Tng: t hp, Lm: rng. Ch cc nh tng nhm hp.

Sch T inh S Uyn: Cng v nh nhng cy ln mc

chung li vi nhau, nhng nh s t hi mt ni th gi l
tng lm. Ngha bng: ni cha chin.

em thn b liu nng min tng lm.

Phan Trn

Tng Qun
Tng: cy tng, Qun: cy trc. Cy trc ngay thng, cy
tng rut rn chc, gp lnh khng iu tn, nn dng
ch nhng ngi tit kh vng vng.

Nghn tm nh bng tng qun.

Kim Vn Kiu

Tng nh
Tng: kin, nh: sn. Ch ta n.

Hi ng, ng mc tng nh.

Kim Vn Kiu

Tng K
Tng: kin, K: thi k.

L tm t tng k cng xong.

Kim Vn Kiu

T m
Danh t y hc ngha l b thm m.

Mun cho ging ha phi cn t m.

Lc Vn Tin

T Dung
T: dng dp, hnh dng, Dung: dung nhan.

Hin ra mt t dung m miu.

Quan m Th Knh

T Gia
T: nh, lo, Gia: nh.

Na phn luyn cha, na phn t gia.

Kim Vn Kiu

T Lng
T: lo ngh, Lng: o lng. Ngha bng: on trc
s th nh th no. Nguyn chn thi: Nhn ta t lng
tiu lai s (ngi rnh t lng vic s n).

Thy kha t lng nhp nhm ngi.

T Xng

T M
Tc T M Tng Nh, ngi i Hn, hc rng, gii
thi ph v n hay. Trc Vn Qun, mt ngi n b ga,
c sc p, v m ting n ca T M Tng Nh, khng
th th tit c v b theo Tng Nh. Tng Nh
n bi "Phng cu hong" tru gho Trc Vn Qun.
Xem ch Ph Tng Nh v ch Phng Cu.

Ti T M gi cu thnh ph.
T Tnh Khc

T Ti T Tam
T: lo, Ti: gp i, T: lo, Tam: gp ba. ni lo ngh
rt nhiu. Hoc: Tam t ti t (lo gp ba gp i).

Chn chn iu t ti t tam.

Si Vi

T Tnh
T: lo, Tnh: lng yu gia i trai gi.

Hn ngi ti ca vn du t tnh.
Lc Vn Tin

T Thn
T: gi mt vic g, Thn: bui sng. Gi chc coi vic
nh thc ngi dy bui sng.

D phong ch b, g chc T thn.

Lc Sc Tranh Cng

T Tht
T: ring, Tht: nh.

Tr ng t tht h Chu tr v.
Nh Mai

T Thnh
T: cc phm vt dng t nh np v k, Thnh: tc
ch thnh l ng.

My mm snh l, my mm t thnh.

Nh Mai

T Vn
T: y, Vn: o rc r gi l vn. V sau dng ch
vn ni v Nho hc.

Thm thm thay! Mn c thnh nhn, mi t vn dng

mun i.
Th C

T
Thuyn T, T tc T bi (xem ch ny). Lng Pht t
bi cho ngi thot c b kh ln bn kia b cng
nh chic Thuyn T vt chng sanh vy.

Thuyn T cng mun v Ty trc.

H Xun Hng

T Bi
T: hin lnh, Bi: thng xt. Li ca Pht. Yu mn v
tng nim n gi l t, thng xt chng sanh gi l bi.
Pht xem chng sanh nh ngi trong nh nn yu mn v
tng nim n (t), mun cho mi ngi c li ch v
an lc, thy kh s th em lng thng xt.

Ca t bi cng c xit bao.

Chu Mnh Trinh

T Chng
T: li, Chng: vn chng. Dng ch cc loi thi

ca t khc.

Phong nghi khc gi, t chng tt loi.

Hoa Tin

T ng
T: t b, ng: nh. T b nh tc l cht.

em tin Thc ph t ng.

Kim Vn Kiu

T Khanh
T: h T, Khanh: ting dng gi nhau. T i Tn
Hn v sau vua gi nhau, dng ch khanh. T i ng,
i Ty v sau gi ngi c chc v km hn mnh hoc
v chng gi nhau u dng ch khanh. Mt phng s i
nh Tn (phng s l nhng ngi nghin cu o tin
tr t ma v tu luyn c trng sanh bt t). T
khanh tn Phc h T, t Qun Phng, Tn Thy Hong
nghe ng Hi, t T Chu c th c trng sanh, mi
bo T Phc, cng 3000 con trai, con gi i thuyn n
y hi c y. Nhng Phc ra i ri khng tr v na.

ng nh Ng tng, T khanh,
Qun bi thuc dy, ph manh o nguyn.
Th C

T Lang
Tc T Thc, Lang: chng. T Thc ngi Ha Chu
nc ta. Lm tri huyn Tin Du. Gn huyn c mt ngi

cha ni ting p, trng nhiu hoa mu n. Hng nm du

khch r nhau n xem ng nh ngy hi. Nm Quan Thi
th 9 (1396), trong s du khch c mt thiu n v lm
gy mt mt cnh mu n. Nh cha bt n. Nng khng
sn tin li khng ngi quen bit nn chng bit tnh sao.
May lc y, T Thc i n, ci o th cho nh cha ri
mi ngi i mt ng.
T Thc tnh ho phng li thch du sn du thy, nn treo
n t quan i ngao du cc ni, Mt hm thy mt hn
ni phong cnh k v. T Thc i ln vo lin gp c
ngi con gi lm gy cnh hoa lc trc. Nng xng tn
l Ging hng v bo cho T Thc bit y l ci tin.
Th ri hai ngi kt lm v chng. ci tin c mt
nm, T Thc nh nh i v, Ging Hng a ra mt
bc th, lc v n nh m ra xem mi bit l th vnh
bit. Cnh di trn nay khc xa. Mt nm trn tin
bng 60 nm ci tc. V sau, T Thc li b nh i mt,
vo ni li.

T lang ch lt vo non tin.

Bch Cu K Ng

T Mu
T: hin lnh, ch dng ni v b m, Mu: m.

Chng hay t mu lc chng ni m.

Phan Trn

T Nhan
T: xem T mu, Nhan: sc mt. Dng ni v b

m.

T ngy cch bit t nhan.

Th C

T
T: hin lnh, : qu. Ging qu c hiu thng i
kim mi cho m n.

T chim chc vt thng.

Phan Trn

T Qui
T: t gi, Qui: tr v.

Gic Duyn vi v gi li t qui.

Kim Vn Kiu

T T
T: t gi, T: t bit.

Hai chng t t u lui ra ng.

Lc Vn Tin

T Tm
T: hin lnh, Tm: lng.

Cng trong nha dch li l t tm.

Kim Vn Kiu

T Tr

Ngi Nam Xng, i ng Hn, t Nh T Cung

Kim, khim nhng, thng t cy cy m sinh sng.
c tin c nhiu ln nhng khng chu nhm chc, lm
mt ngi nh n, ngi ng thi thng gi l
Nam Chu C s. Trn Phn lm thi th ly l rc Tr n
cng th lm vic. Tr khng t chi c buc lng phi
n nhng yt kin xong li i ngay. Phn t ti qun l
mt ci sp ring tip T Tr. Khi no Tr i th li treo
ging ln.
Quch Tng Lam c tang m, T Tr n iu, lu li mt
b sinh s ri i (mn cu trong Kinh thi: Sinh s nht
thc, k nhn nh ngc: Sinh s mt b ngi kia nh
ngc).

T Vn
T: thng yu, Vn: my. Lng thng yu ca Pht
bao la rng ln nh my.

n n my a T Vn.
S Cha Yn Quc

T Vi
T: xem T mu, Vi: ci mn che trong nh. Ngha
bng: b m.

Tui xanh khut bng t vi.

Nh Thp T Hiu

C xe. Xem Thin t vn chung.

Mun chung nghn t cng l c nhau.

Kim Vn Kiu

T Bo
T: bn, Bo: qu. Bn vt qu gi ca nh vn. (Giy,
bt, mc, nghin mc).

Vn phng t bo tc th em cho.
Th C

T Chi
T: bn, Chi: tay v chn. Hai tay v hai chn.

Li thm r lit t chi.

Lc Vn Tin

T i
T: bn, i: nguy.
Bn iu nguy. Sch Lit n truyn chp rng c c gi
xu tn V Dim t thn hnh n yt kin vua T Tuyn
Vng. Khi thy vua, ly tay v vo u gi m ni rng:
Nguy thay! nguy thay! Nc ca b h pha Ty c Tn
hung bo, pha nam c S hng cng l mt iu
nguy, p lu i nm tng, vn dn cc kh mi mt,
l hai iu nguy. Ngi hin n nu, k nnh ht c trng
dng l ba iu nguy, ham m tu sc thu m sut
sng l bn iu nguy.

T Ho
T: bn, Ho: trng, u bc. Ni Thng sn bn Tu
c bn ng gi n gi l Thng sn t ho:
ng Vin Cng,
K L Qu,
H Huyn Cng,
Dung L tin sanh. Vua Hn Cao T cho ngi mi ra lm
quan, 4 ng u t chi. Thng sn t ho cn gi l
Nam sn t ho.

Ni Thng lnh tm ln, Si vui cng t ho.

Si Vi

T Hung
T: bn, Hung: d tn, c c. i ng Ngu c bn
tn hung d l: Cng K tc Cng Cng, Hn n tc
Hoan u, Tha Thit tc Tam Miu v Mao Ngt tc Cn.
Bn tn ny b vua Thun y i rt xa.

c Ngu th ght ng t hung.

Si Vi

T Linh
T: bn, Linh: linh thing. Bn con vt linh thing (Long:
rng, Ln: k ln, Quy: ra, Phng: phng).

Bn vng li gp bn vng,
Long ln quy phng mt on t linh.
Ca Dao

T Tuyt Tht Ngn

T: bn, Tuyt: dt, Tht: by, Ngn: ting. Mt bi th
gm c bn cu, mi cu by ch, th d:
Nhng lc say sa cng mun cha,
Mun cha nhng tnh li hay a.
Hay a nn ni khng cha c,
Cha c nhng m cng chng cha.

th t tuyt tht ngn mt bi.

Nh Mai

T Tr
T: bn, Tr: ct. Bn v i thn trong triu nh bn ct
tr chng ci nh. T tr: Cn Chnh, Vn Minh, V
Hin, ng Cc.

Hu qun tha trao quyn t tr.

Vn T V Tnh v Ng Tng Chu

T Vt
Bi thuc c 4 v.

Lc qun t vt thanh danh.

Lc Vn Tin

T Vi
T: bn, Vi: vy bc xung quanh. Bn pha. Ngha bng:
rt nhiu.

Bm ong bay li m m t vi.

Kim Vn Kiu

T Chuyn
T: t mnh, Chuyn: t tin mt mnh.

o lm qun t dm hu t chuyn.
Nh Mai

T Nhin Canh
Thanh Nh Lc: t Thc c mt o nhn bn canh
gi l t nhin canh. C ngi mua th trong bt canh c
hai con c trn vy c vnh trn ging mt trng, n canh
thy thm ngon l thng. C k hi sao trn lng c li
c mt trng. o nhn va chy va ngonh u lui ci
bo: Trng ci bng lai . Sang nm s c bnh dch ai
n t nhin canh th thot khi.

T Tn
T: t, Tn: ht. T lm cho ht i mnh.

Giang trung dng t tn.

Kim Thch K Duyn

T Tnh
T: ni, by t, Tnh: mi tnh.

Mc ai trn y t tnh vi ai.

Nh Mai

T Thin
T: cha, Thin: xem Rng thin.

Sinh bn ch "Th am t thin".

Nh Mai

T
Cy th. Ngy trc c nhiu xm lng trng th nn ch
t dng ch lng xm (t l: xm th). Li cn dng
ni v ngi cha. Xem: Tang t.

C khi gc t va ngi m.
Kim Vn Kiu

T m
T: con, m: bng che. Quan tc ca cha ng li
cho con chu. Xem: m.

n tri t m th phong.
Chinh Ph Ngm

T Bit Sinh Ly
T: cht, Bit: t bit, Sinh: sng, Ly: la. i khng
c g kh bng vnh bit lc cht v chia la lc sng.

au lng t bit sinh ly.

Kim Vn Kiu

T Cc
T: ta, Cc: gc. Nh ph qu.

Hng lu t cc u m n y.
Bch Cu K Ng

T Cng
Ngi nc V, i Xun Thu, h oan Mc, tn T,
hc tr ca c Khng T. T Cng giu c, gii v
thng mi, i n u mi ngi u knh trng. T
Cng mun b l Cc Sc (xem ch ny), v mi khi c l
ny th phi cng mt con d. c Khng T cho rng nn
gi l Cc Sc c nhiu ngha quan trng hn l mt con
d.

T Cng sao d sng b i.

Lc Sc Tranh Cng

T Do
Ngi i Xun Thu, h Trng, tn Do cn gi l T
L, hc tr c Khng T, ngi rt c hiu, thng
ng xa i go kim tin nui m. Lc lm quan ph
qu th m mt nn thng than th khng cn c
i go m nui m nh trc na. T Do l mt trong
Nh thp t hiu ca Tu.

Mang ai T L quy bu Nhan Uyn.

T Do tnh hiu dng, mi khi nghe ai ni n iu li lm
ca mnh th ly lm mng r. c Khng T ni rng: T
Do c th ci b vt b i theo Ngi.

Ph hi u chng mt T Do.
Chin Tng Ty H Ph

T H

Ngi nc V i Xun Thu, h Bc, tn Thng

gii v vn hc. Ngy Vn Hu tn lm bc thy. T H l
hc tr ca c Khng T.

T H, T Cng cng thy T Do.

Th C

T Kinh
Tn mt th cy c hoa, ngi ta thng trng gia
sn, anh em h in chia gia ti gia sn c cy t kinh,
nh cht chia nhau. Cy t kinh t nhin kh ho.
Ngi anh trng khc bo hai em: "Cy l cng mt gc,
nay ta sp sa phn chia nn n au n m kh ho. Anh
em ta no khc chi cy ny". Nghe anh ni th, hai em u
ngm ngi cm ng, cng m nhau st si nn khng ngh
n vic chia gia ti na. Nn sau dng ch t kinh ni
n tnh anh em.

T Kh
T: cht, Kh: khng kh. Trong bu khng kh y s
cht chc.

Nghe hi t kh u y.

T L
T: cy th, Ngy xa ngi ta thng trng cy tang
(du) nui tm v cy th, mt th cy g tt cho con
chu dng, L: xm. Ngha bng: Lng xm mnh . Xem
ch: Tang t.

K v t l, ngi vo ngc kinh.

Nh Mai

T N
T: ta, N: bn. Ngi xa vit th xong, ly bn m
nim li. Vua dng th bn ta. Ngha thng thng: Chiu
ch ca vua.

n rng ban n t n.
Th C

T Ngc
Tn ngi con gi. Su thn k: con gi Ng Vng
Ph Sai l T Ngc, thng yu Hong Trng , nhng cha
m khng g, nng ut c m cht. Trng du hc v hay tin
n m thm. T Ngc hin nguyn hnh tng ngi yu
ht minh chu. Trng mun m ly T Ngc th nng ha
khi bin mt. V sau khi ni n ngi con gi cht,
ngi ta dng my ch: T Ngc thnh yn (T Ngc ha
khi).

T Phn
T: cy th (xem Tang t), Phn: cy phn. Trong lng
thng trng cy t cy phn nn c ch phn hng t
l. (Lng phn xm l). Ngha bng: Ni c hng.

oi trng mun dm t phn.

Kim Vn Kiu

T Quy
Tc chim cuc, cn gi quyn hay v. (xem
quyn).

Hong anh ht nh, t quy ku su.

Phan Trn
Ting t quy thm gic lng thng.
L Ngc Hn

T S
T: cht, S: k s. Ngi cht trn.

Hn t s gi thi.
Chinh Ph Ngm

T Sinh
T: cht, Sinh: sng.

Dm nh ct nhc t sinh.
Kim Vn Kiu

T Tuy
T: cht, Tuy: thi lui qun. T m php: Tng qun
t tuy (Qun bi m thi lui th tng qun nn cht).

Phn cn lao cam d t tuy.

Phan Huy ch

T Vi

Ta sao c 15 ngi cung mng ca ngi no c ta

sao t vi chiu vo th hc gii v t.

Khi tinh rng, t vi thm la.

Kim Vn Kiu

Ta Ca
Vng Tn Gi m ci cha t hi cn nh, ch cn m
gi. Vua T Mn Vng cho Gi lm quan. Lc Mn
Vng thua b qun ch ui n nc V th Vng Tn
Gi lc mt vua, chy thng v nh. B m trng thy hi
vua T u th Gi p v chy lc mi ngi mt ni nn
khng r. B m gin mng rng: My sm i chiu v th
ta ta ca m trng, my chiu i m ti khng v th ta
ta ca m trng. Vua trng b ti c khc no m trng
con, my lm ti vua, m vua i u my khng or4 li b
m v nh!
Gi thn qu b i tm vua. Lc by gi vua b git ri, Gi
lin h ho dn chng, h st c k th tr th cho
vua. Ngha bng: tnh m trng con.

Xt ngi ta ca hm mai.
Kim Vn Kiu

Tc Tc
Tc: lin th, Tc: gp.

Xun hng tc tc di chn.

Nh Mai

Tc Bnh
Tc: tc Khng tc: con cng, c ch bo l con se
s, Bnh: bnh phong. Xem ch Bn s.

Tc bnh th m xem tn ai no.

Hoa Tin

Tc B
Tc: chim s, B: bc. Bc i cp chn c v
nhy nh chim s. Mt tng i xu.

Khc loi tc b x hnh.

Trinh Th

Tc Gic
Tn mt bi ca trong Kinh Thi: Thy vi tc v gic? H
d xuyn ng c? (Ai bo chim s khng sng? Lm sao
soi nh ta c?). Theo sch Tu th chim s dm dc, con
chut tham lam, nn dng v vi bn cng ho chn
thn qu.

Gm phng tc gic thn qu cn nhiu.

Th C
M chim, nanh chut tranh hi cn nhiu.
Tr Cc

Tng Giao
Tng: cng, Giao: cng qua li vi nhau. Cng giao
thip vui chi vi nhau.

Sinh rng cht ngha tng giao.

Hoa Tin

Tng K
Tng: cng, K: hn. Cng h hn.

T rng tm phc tng k.

Kim Vn Kiu

Tng Ng
Tng: cng, Ng: gp.

Lc tng ng li thm phin tng bit.

Dng Khu

Tng Ph
Tng: sng Tng (Xem ch ny), Ph: bn.

Gp chng ni Tng ph bn xa.

Chinh Ph Ngm

Tng Phng
Tng: cng, Phng: gp.

Nh cu bnh thy tng phng,

Lc Vn Tin

Tng Quan
Tng: cng, Quan: quan h.

Cho hay t hiu tng quan.

Nh Thp T Hiu

Tng Sinh Tng Khc

Tng: cng, Sinh: sinh ra, Tng: cng, Khc: chng
li.
Theo cc nh bi ton th trong ng hnh hoc tng sinh
hoc tng khc: mc sinh ha, ha sinh th, th sinh kim,
kim sinh thy, thy sinh mc (Khi ta ca cy th ra la (mc
sinh ha), t vt g chy th thnh t (ha sinh th), t
sinh ra kim loi (th sinh kim), nu kim loi chy ra nc
(kim sinh thy), nc ti cho cy tt ti (thy sinh mc).
Cn tng khc: mc khc th, th khc thy, thy khc
ha, ha khc kim, kim khc mc. Cy trng ph h t
ai (mc khc th), t ht kh nc (th khc thy), nc
ti tt la (thy khc ha), la nu chy kim loi (ha
khc kim), kim loi n cy ci (kim khc mc). C nhiu
ngi tin rng v chng hai tui tng sinh th tt cn
tng khc th xu.

Tng Tn
Tng: cng, Tn: hi. Hi ln nhau.

Ct nhc tng tn.

Tc Ng

Tng Tm
Tng: cng, Tm: tm.

Trong c thanh kh tng tm.

Kim Vn Kiu

Tng T
Tng: cng, T: nh tng. Tng nh nhau.

Mt ngy nng gnh tng t mt ngy.

Kim Vn Kiu

Tng T iu
Tng t : xem ch ny, iu: chim.
Chim tng t. Sch Vit ch: Tng t l mt loi chim
nh. C ngi bt c mt cp b vo lng on th ra
ngoi mt con, cn gi li mt. Con chim th lin bay i
nhng giy lt tr li nh xin c cng vo mt lng vi
con kia. Lc ng th hai con chui u di cnh nhau mt
cch thn i (Xem Tng t mc, Tng t th)

Tng T Mc
Tng t : xem ch ny, Mc: cy. Cy tng t. Sch
thut d k: i Chin Quc, nc Ngy b kh s v nn
chinh chin, dn nhiu k phi ra trn, i th lu ngy khng
tr v, cc b v nh c k tng t m cht. Sau khi
chn, trn m mc ln mt ci cy cnh l hng v ng
ngi chng ra i. Ngi ng thi gi l tng t
mc (xem Tng t th).

Tng T Th
Cy tng t. Hng Bng c ngi v l H Th rt

p. Tng Vng cp ly H Th, khin Hng Bng phi

t st. H Th nhy trn lu xung t cht theo chng.
T hai m ca hai v chng mc ln hai cy di r v
trn cnh u kt lin vi nhau. Trn c cp chim oan
ng ting ku rt thm thit (c ni bo l cp chim
tng t). Ngi i Tng gi hai cy y l cy tng t
(xem c tng t iu).

Tng Tri
Tng: cng, Tri: bit. Hai ngi bit nhau.

Sinh rng t tha tng tri.

Kim Vn Kiu

Tng Trin
Tng: cng, Trin: vt vt.

L thay oan kh tng trin.

Kim Vn Kiu

Tng ng
Bc tng pha ng. Th ca L Bch: T c hu
t sc, Ty Thi d ng ln (T xa c sc p, Ty Thi
xm ng). Trong mt bi ph ca Tng Ngc c nhng
cu: Thin h chi giai nhn, mc nhc S quc, S quc
chi l gi mc nhc thn l, thn l chi m gi, mc nhc
thn ng gia chi t, nhin th n ngtng khuy thn
tam nin, chi kim v ha d (Ngi p trong thin h
khng u bng ngi nc S, ngi p nc S

khng u bng xm ca h thn, ngi p trong xm h

thn khng u bng con ca nh lng ging hng ng
ca k h thn. Nhng ngi con gi y leo tng nhn
sang k h thn ba nm th m n nay vn cha g
vy). Tng ng ngha bng: ni c con gi p.

Tng ng gh mt ngy ngy hng trng.

Kim Vn Kiu

Tng Ln
Tng: im lnh, Ln: con k ln. Xem ch ny.
Ngi xa cho ln l mt con th em li im lnh nn
gi l tng ln. Sch Ngc Hi: Hng quc nm th chn,
thng 10 ngi t Lam Chu em biu mt con th trn
u c ci sng bng tht. Vua triu nh thn li hi. Bn
T Huyn tu rng l con Tng Ln. Nhc mi son
mt khc nhc tn Tng ln khc.

Tng Loan
Xe ca Pht i trn my.

o o dng bng tng loan.

Quan m Th Knh

Tng Vn
Tng: im lnh, Vn: my bo im lnh.

Ti mu thn t r v tng vn, sng ni khp nh cng

ng ch.
Tng Ty H Ph

Tng Cng
Tng: t tng, Cng: ting tn xng nhng ngi
chc trng quyn cao.

By lu L K tng cng.
Nh Mai

Tng Khanh
Tng: t tng, Khanh: xem Cng Khanh.

R gng khoa gip, r nn tng khanh.

Nh Mai

Tng Mo
Tng: trng mo, Mo: dng mt. Hnh dng thn th
mt my.

Lic coi tng mo Vn Tin.

Lc Vn Tin

Tng Mn
Tng: t tng, Mn: ca. Ca nh quan t tng.

Mi hay vng kh tng mn.

Nh Mai

Tng Ph
Tng: t tng, Ph: dinh, ph. Dinh, ph quan t
tng.

Cng sang tng ph vo hu L Cng.

Nh Mai

Tng Qun
Tng: tng, Qun: qun lnh. Tng coi binh lnh.

Hai bn mi v tng qun.

Kim Vn Kiu

Tng S
Tng: ngi xem tng, S: k nghin cu hc vn
hoc nghin cu mt mn g.

C thy tng s on ngay mt li.

Kim Vn Kiu

Tng S
Tng: ngi xem tng, S: k nghin cu hc vn
hoc nghin cu mt mn g.

C thy tng s on ngay mt li.

Kim Vn Kiu

Tng Nhn
Tng: bc tng, Nhn: ngi.

Ngi ta u ly nhng l tng nhn.

Lc Vn Tin

Tu Trng
Tu: i n, Trng: nh trng.

Hn Minh i trc tu trng.

Lc Vn Tin

Tu Sc
Tu: ru, Sc: sc p, n b.

Ch tham tu sc chi bi.

Phan Trn

Th
Thc C
Thc: gi, C: con m ci. Lc vua sp mt, con m
ci li cho mt ngi no trng nom th gi l thc c.

Ly b thch l chu li thc c.

i Nam Quc S

Thch Bn
Thch: , Bn: mm. Phin ln nh ci mm.

Mt gnh cn cu ti thch bn.

Th C

Thch Kiu
Thch: , Kiu: cu.

Thch kiu thy , giai k no u.

Bch Cu K Ng

Thch Khnh
Thch: , Khnh: mt th nhc kh, hnh p, bng
ngc hoc , hoc kim kh, treo trn mt ci gi nh treo
chung.

Nng thch khnh phn hng tra ti.

Si Vi

Thch Sng

Ngi i Tn, Nam Bi, t Qu Lun nh bun bn

theo ng b m giu c. Sng giu vo bc nht Trung
Quc, n tiu xa x, ly sp lm ci, dng m chi ni.
Tng truyn v u ph (u s giu c) cng Vng
Khi thua tr mt ht s nghip, cht ha ra con thch sng.
Thch Sng lp ci vn tn Kim Cc, c ngi thip rt
p tn Lc Chu. Dng T, bn ca Thch Sng, mun
c Lc Chu mi cu vi Sng, nhng Lc Chu khng
chu nhy xung lu t tn. Dng T gin Thch Sng
mi gim vi Triu Vng Lun nn Sng b git.

Thch Sng tc li lc u.
Trinh Th
i ba quan em ngh l giu.
Thch Sng , Vng Khi cn u n gi.
Ca Dao

Thch Tht
Thch: , Tht: nh. Vua Cao T c lm mt ci thch
tht, trong y ghi li th vit bng ch son khc vo st
my ch: Con chu cc cng thn c i i ni
nghip lm ch hu.

Nh thch tht du nht son mn st.

ng Trn Thng

Thai Sn
Thai: c mang, bo thai, Sn: .

Ti khi thai sn thnh hnh.

Tr Cc

Thi A
Tn mt cy bu kim. C ba cy bu kim cng c
mt ln l long tuyn, thi a, v cng b (xem ch Long
tuyn). Hn th: o tr thi a (a chui gm thi a).

Dt tnh ph li thi a cho nng.

i Nam Quc S

Thi t
Tn mt ngi sao. Lu Hng thng c sch di
nh sng n thi t. Xem Cc L.

n thi t canh khuya c sch.

Th C

Thi Bch
Tn mt ngi sao tc Kim tinh, bui sm mc
phng ng, cng cn gi l sao Khi Minh.

Mt pht my che vng thi bch.

Ngc Hn Cng Cha

Thi Bo
Mt chc quan ln trong triu thuc hng Tam Cng.
Xem Cng khanh.

Phong lm thi bo, dng bi lit trung.

Nh Mai

Thi Cng
Tc Thi cng Vng t T Nha, tn ch L Vng. Ti
hin i ng Chu, h Khng tn Thng, cu b
sng V. Vua Chu Vn Vng i sn gp Khng
Thng lin ni rng: Ng thi cng vng t cu h (Ti
trng i Thi cng lu vy. Thi cng l ting tn xng
bc ln hn mnh, Vng l trng i). Cho nn ngi ta gi
Khng Thng l Thi Cng Vng. Vn Vng rc
Khng Thng v gip nc. Sau Khng Thng gip
vua V (con Vn Vng) nh vua Tr lp c cng ln.
Tng truyn sch binh th Lc thao l ca Thi cng
Vng lm ra.

Thi cng xa mt cn cu.

Lc Vn Tin

Thi H
Thi: rc r, H: rng. My c nh mt tri chiu vo
thnh sc .

Thi h lp lnh ng ty.

Hoa Tin

Thi Ha
Thi: rt, Ha: yn tnh khng xung t nhau. Ngha
bng: Trong nc rt c yn n.

Triu L ng hi thi ha.

Bch Cu K Ng

Thi Hc
Tn mt khoa thi m i nh Trn chia ra th bc lm
ba gip phn cao thp.

Lai thi thi hc ch sinh.

i Nam Quc S

Thi Sn
Tn mt qu ni rt cao, thuc tnh Sn ng, ngi
Tu thng dng v vi nhng ci g to ln. (Cng cha
nh ni Thi sn).

Gieo Thi sn nh ta hng mao.

Chinh Ph Ngm

Thi S
Chc quan rt ln i xa trong hng Tam Cng. Xem
Cng khanh.

Thi s chc trng trong triu sc phong.

Lc Vn Tin

Thi Thch
Tn bn nc, ni m L Bch say ru ng xung.

Thi thch hn th vn vn vng.

Th C

Thi Vn C
Tn mt v th phi ca vua, tn im, t Vn C, con

ca Thi Ung. Vn C gii m lut, nghe nhc c th phn

bit c iu lnh iu d.

Gi nh Thi Vn C, gi m bit phn cm nn khc.

Si Vi

Tham Lang
Tn mt ngi lng trong s t vi.

Tham lang th mnh t l vng thay.

Trinh Th

Tham Tn
Tham: tham lam, tham , Tn: tn bo.

H L cu d tham tn.
Nh Mai

Tham Tn
Tham: chen d vo, Tn: gip .

em ti tham tn gip vo vic cng.

Th C

Thm Hoa
Thm: thm, Hoa: hoa. Ngi u bc th ba trong
khoa thi nh, sau Trng nguyn v Bng nhn.

Thm hoa v c xut thn.

Nh Mai

Thm Su
Thm: ht sc au n, Su: bun ru.

C nh xit ni thm su.

Nh Mai

Thang Lan
Thang: nc nng, Lan: hoa lan. Nc nu bng hoa
lan cho thm.

Thang lan r bc trng hng tmhoa.

Kim Vn Kiu

Thang Mc p
Thang: nc nng, Mc: gi, p: ci p. (Mt khu vc
c nhiu gia nh ).
Ngy xa, vua cho ch hu thang mc p. Tin thu c
thang mc p dng v vic tm gi tin trai gii. Li cn
gi l tin tc p ni lc vo chu triu c ni n ni ng.
Hn Cao T ly t Bi lm thang Mc p ca mnh. (Tc:
li).

Min thang mc vn c non gy b, m mang b ci

bi t y.
Phan Huy ch

Thang My
Do ch Vn th (Vn: my, Th: thang). Mt ci thang
rt cao. Cng Du Ban lm ci thang rt cao qun nc
S dng leo vo thnh nc Tng. Ci thang y tn gi l

vn th. v sau ch vn th dng ni v vic leo cao,

hoc dng theo ngha bng ni v thi u.

Con du bc ng thang my.

Lc Vn Tin

Thanh Bch
Thanh: trong, Bch: trng. Hnh vi trong sch khng c
t vt g.

Ting thanh bch v sau.

Nh Mai

Thanh Bnh
Thanh: trong sch, Bnh: an n. Mt cuc i an n
khng c iu g xo trn.

Nc thanh bnh ba trm nm c.

Chinh Ph Ngm

Thanh Cao
Thanh: thanh nh, Cao: cao khit. Ngi khng chu
un mnh lm mt iu g tri vi lng tm, c mt
nhn cch cao qu.

Cho thanh cao mi c phn thanh cao.

Kim Vn Kiu

Thanh C
Thanh: trong sch, C: . Ngha bng: n.

Thanh c ai v nn Vng Xuyn.

T Tnh Khc

Thanh D
Thanh: trong, D: m. Tn mt khc ht, cc cung
nhn thng ht cho vua Ty Dng trong vn Ty
Uyn.

Vn Ty Uyn khc trng thanh d.

Cung On

Thanh Di
Thanh: sch s, Di: bng phng.

Ba chu qui ph mt ng thanh di.

i Nam Quc S

Thanh m
Thanh: yn tnh, khng thch n o no nhit, m: lt.
Nhng thc n bnh thng khng cn n cao lng m
v.

Mi hoc l thanh m m ngon.

Cung On

Thanh iu
Thanh: xanh, iu: chim.

Nhc tiu thiu cn lm bm khc xa, ting thanh iu

gi ngi i k li.
Phm Thi

Thanh
Cung ca vua Thin (Tri) .

Hay l ni Bng h, Lng uyn hay l ni T ph, Thanh

.
Nguyn Hu Chnh

Thanh Gin
Thanh: trong sch, Gin: gin d.

Cng v thanh gin ly u nhn tnh.

Nh Mai

Thanh Hi
Tn t. i ng, r Th Cc ng y. L Bch:
Hn h Bch ng thnh, H khuy Thanh hi (Hn xung
Bch ng thnh, H dm bn Thanh hi).

Mai h vo Thanh hi dm qua.

Chinh Ph Ngm

Thanh Y
Thanh: xanh, Y: o. Ngy xa nhng ngi ngho
thng mc o xanh, nn ch thanh y dng gi nhng
y t gi.

Ra vo theo l thanh y.
Kim Vn Kiu

Thanh K
Thanh: thanh cao, K: l lng. Cao xa l lng.

Ba vn gi gin, bn cu thanh k.
Nh Mai

Thanh Khm
Thanh: xanh, Khm: c o (dng tng trng cho
ci o). Ngy xa bn Tu, hc tr thng mc o xanh.
Ngha bng: Hc tr.

Cho con tr n thanh khm cho ri.

Lc Vn Tin

Thanh Kh
Thanh: ting, Kh: tc loi kim kh. Rt cu: ng
thanh yng ng, ng kh tng cu (Cng mt th ting
tr li li vi nhau nh g cng gy, ch cng sa, loi kim
kh th ht nam chm). Ngha bng: Tm nhau m n.

Tha rng thanh kh xa nay.

Kim Vn Kiu

Thanh Lng
Thanh: trong, Lng: sng sa.

Thi thanh lng c ngi cn mn cnh, cng c sn

nc trong trng sng, ngi nn ph cnh ny ru.
Nguyn Huy Lng

Thanh Lu
Thanh: xanh, Lu: lu. C nhc ph: i l kh thanh lu
(ng ln dng lu xanh). To Thc: thanh lu lm i l

(Thanh lu thng n con ng ln). Thanh lu dng ch

nh ph qu. i T, vua V bo xy dng lu cao,
pha trn sn xanh, nn ch vua thi by gi cng gi l
thanh lu. Nhng t khi Lng Lu Diu lm cu thi:
Thng n bt thng su, kt thc h thanh lu (Thng
n su mnh mng, thanh lu nng bc xung), th hai
ch thanh lu chuyn dng ni v nh im.

Thanh lu hai lt, thanh y hai ln.

Kim Vn Kiu

Thanh Lin
Tn mt ci lng m L Bch sinh . L dng
tn lng lm bit hiu (L Thanh Lin).

Gi ny Hong Hc, Thanh Lin cng nhng.

Hoa Tin

Thanh Lin
Tn mt ci lng m L Bch sinh . L dng
tn lng lm bit hiu (L Thanh Lin).

Gi ny Hong Hc, Thanh Lin cng nhng.

Hoa Tin

Thanh Lng
Thanh: trong sch, Lng: mt m.

Hm nay nhn bui thanh hng.

Nh Mai

Thanh Minh
Mt ci tit vo thng ba. V tit ny ngi ta thng
hay i thm m.

Thanh minh trong tit thng ba.

Kim Vn Kiu

Thanh Nang
Thanh: xanh, Nang: dy. Sch qu ng trong dy xanh.

Cng l cng mc khc g thanh nang.

Lc Vn Tin

Thanh Nin
Thanh: xanh, Nin: tui. NHng k cn tr tui khe
mnh nh cy c xanh ti th gi l thanh nin.

Con ta trc tui thanh nin.

Nh Mai

Thanh Ngh
Thanh: trong, Ngh: bn. Nhng iu bn bc thanh cao.
ng th: Thin h thanh ngh thng chi (Chung
nhng thanh ngh trong thin h).

Ph th gio mt vi cu thanh ngh.

Nguyn Cng Tr

Thanh Ngu
Thanh: thanh cao, Ngu: vui v.

Triu i xa my lp thanh ngu.

Nguyn Huy Lng

Thanh Nhn
Thanh: trong sch, Nhn: rnh rang. Khng bn bu vic
g.

Thanh nhn khi tu hin ty.

Nh Mai

Thanh Tao
Thanh: trong, Tao: c vn v, tri vi th tc.

Gic, Bnh hai v thanh tao mt ln.

Hoa Tin

Thanh Tn
Thanh: trong, Tn: mi. Trong tro v mi m.

Li u quyn luyn thanh tn.

Hoa Tin

Thanh Tiu
Thanh: xanh, Tiu: tri.

Vn xa thip khch thanh tiu.

Bch Cu K Ng

Thanh T
Thanh: trong sch, T: p .

Dng ngi thanh t v ngi vn chng.

Nh Mai

Thanh Thin Bch Nht

Thanh: xanh, Thin: tri, Bch: trng, Nht: mt tri.
Gia ban ngy di tri xanh. Ngha bng: R rng khng
c iu g giu gim.

Thanh thin bch nht r rng cho coi.

Kim Vn Kiu

Thanh Th
Thanh: xanh, Th: con nhn.

Mi cm vin, d ku lin thu n, vi gian kt thm li

thanh th.
Phm Thi

Thanh Tr
Thanh: trong, Tr: ao.

B hnh mi ko v ni thanh tr.

Tr Cc

Thanh Vn
Thanh: xanh, Vn: my. Cao tn my xanh. Dng ni
v a v cao, sau dng ni v thi u. C thi: Nht n
cng o khai, thanh vn ti bnh a (Mt mai ng cng
m, thanh vn ti t bng).

Thanh thanh nh bc thanh vn.

Nh Mai

Thanh Xun
Thanh: xanh, Xun: ma xun. Tui tr.

Mt chng va trc thanh xun.

Kim Vn Kiu

Thnh Bi
Thnh: c, c kt qu, Bi: thua.

Qui thng hay thnh bi kit hung.

Lc Sc Tranh Cng

Thnh
Tn mt x thuc tnh T Xuyn bn Tu.

Phan sinh t thnh .

Phan Trn

Thnh H
Thnh: bc thnh, H: di. Di thnh.

Tin li thnh h yu mnh.

Kim Vn Kiu

Thnh Hong
Thnh: thnh, Hong: ci ao o chung quanh thnh.
Tn mt v thn trng coi trong thnh.

Thc v m ph c phong thnh hong.

Th C

Thnh H
Thnh: bc thnh, H: con chn. Con chn (tc con
co) lm hang ni thnh, ngi ta khng dm o l
bt v s sp thnh. Ngha bng: cy th.

Ai ng x th thnh h.
Tr Cc

Thnh
Thnh: chn tht, : iu trong bng mnh suy ngh.

Thc vng thnh thnh cu.

i Nam Quc S

Thnh Knh
Thnh: chn tht, Knh: knh trng.

Rng ngi thnh knh th tri chng tri.

Phan Trn

Thnh Lin
Nhng thnh tr ni lin vi nhau. Nc Triu c hai
hn ngc ca Bin Ha. Vua Chiu Vng nc Tn xin
em nm thnh lin i. Ngha bng: vt ht sc qu
gi.

Thnh lin mong tin b rng.

Chinh Ph Ngm

Thnh Ton

Thnh: nn, Ton: nh liu mt vic g.

hay thnh ton miu ng.

Kim Vn Kiu

Thnh Thn
Thnh: nn, Thn: thn thch. Kt hn.

m cung bit c thnh thn chng l.

Th C

Thnh Cha
Thnh: ting tn xng, ti gii ng tn knh nh thnh
nh thn, Cha: v cai tr c nc c x.

Ngy nay thnh cha tr i.

Kim Vn Kiu

Thnh
Thnh: xem trn, : vua.

Rng n Thnh di do.

Kim Vn Kiu

Thnh Nhn
Thnh: ngi nhn cch rt cao ng c i tn ln
bc thnh thn, Nhn: ngi. Thng dng ch Thnh
nhn ch c Khng T. Xem Khng T.

Thng l thng c Thnh nhn.

Kim Vn Kiu

Tho D
Tho: c, D: hoc d: ng ni.

Dy rng ui tru ra tho d.

Lc Sc Tranh Cng

Tho ng
Tho: c, ng: nh. Nh tranh.

L th na mi tho ng.
Bch Cu K Ng

Tho L
Tho: c, L: nh.

Dn thuyn mi rc nng v tho l.

Kim Vn Kiu

Tho Mui
Tho: c, Mui: ti tm. Lc tri t mi s khai, c
cy hoang vu ti tm m mt. Kinh Dch: Thin to tho
mui (Tri to ra tho mui).

Gp cn tho mui c tri.

i Nam Quc S

Tho Ngu
Tho: c, Ngu: tru.
Nguyn S: Lu Chnh cho thm t d xt bit Trng Qu
th no cng s tm cch trn ra khi thnh cu vin.
Chnh mi sp t chin thuyn cc ni, on dng c kh

b li thnh nhng con tru c b sng Hn. Mi ngi

khng ai hiu Chnh lm nh th lm g. n thng
chn, nhn m ti tri Qu tm cch trn thot ra ngoi
theo dng nc dong thuyn chy. Qun lnh hay tin t tt
c con tru hai bn b sng, sng rc nh ban ngy.
Chnh nh th nh bt c Qu.

Thp Tng
Thp: cm vo, Tng: theo. Chung vo mt on i
vi nhau.

Tm thuyn ta s thp tng vi nhau.

Lc Vn Tin

Thng Bnh
Thng: mt tri ln, tin ln, Bnh: an n. Thng bnh:
i thnh tr an n

Nghn thu gp hi thng bnh.

i Nam Quc S

Thng iu
Thng: ln chc, iu: a t ni ny n ni khc.

Ry vng thng iu lai kinh.

Nh Mai

Thng ng
Thng: ln, ng: ch lm vic quan.

Thng ng chng mi hi tra.

Kim Vn Kiu

Thng Kinh
Thng: ln, i n, Kinh: kinh .

a tin s n thng kinh cng va.

Nh Mai

Thng Quan
Thng: ln chc, Quan: quan.

Rng vng i gin thng quan.

Nh Mai

Thnh Thuyn
Thng: ln chc, Thuyn: la chn quan li. Tuyn la
c thng chc.

Mai cng phng ch thng thuyn.

Nh Mai

Thng Trc
Thng: ln chc, Trc: nh ln. Ngha thng thng:
c ln chc hm.
i Nam Quc S

Thng Thin
Thng: hn, Thin: tri.

Xa nay nhn nh thng thin cng nhiu.

Kim Vn Kiu

Thm Cn C
Thm: su, Cn: r, C: bn vng, : ci gc ca mt
s vt g. Ngha bng: Nhng g n su vo, kh thay
i c.

Thm cn c .
Ngn Ng

Thm Khu
Thm: su, kn o, Khu: phng ca n b con gi.

Thm khu cn giu mi hng khuynh thnh.

Cung On

Thm Nghim
Thm: su, Nghim: nghim ngt. Ni su kn nghim
ngt t ngi lui ti c.

Thm nghim ch xng pha ngi ngoi.

Hoa Tin

Thm U
Thm: su, U: ti tm.

Mi hng tch mch, bng n thm u.

Cung On

Thn i
Thn: thng yu gn gi, i: yu.

Lng trung hu y, tnh thn i ny.

Nh Mai

Thn Bao T
Tn ngi. Lm i ph nc S, ngi i Xun
Thu chi thn vi Ng Vin. Ng Vin mn qun nc
Ng nh S. Bao T vo Tn xin binh cu vin. Vua
Tn khng chu, Bao T qu gia sn khc lun by ngy
m. Vua Tn thy ngi c lng v nc nn gip S
ui lui c qun Ng.Lc vua S tr v nc thng
cng cho Bao T th ng b i m khng nhn.

Thn Bt Hi
Ngi t Kinh, i Chin Quc, Thy t cc nh lm
lut. Lm tng Hn Quc trong 15 nm, khng hi mt ai,
nc nh tr nn giu mnh, khng mt ai dm xm chim
t Hn.

Thn C
Thn: thng yu, thn thit, C: c. Ngi quen bit
t lu.

Vng tng lnh phi inh ninh i l, thn c ta cho bit

no tng vi.
Phan Huy ch

Thn Cung
Thn: t mnh lm ly, Cung: by t hay th nhn mt
iu g.

Thn cung nng mi dng qua mt li.

Kim Vn Kiu

Thn Chinh
Thn: t mnh, Chinh: nh gic. Vua t mnh cm qun
nh gic. ng lm ch ny vi ch thn hnh (T mnh
lm mt vic g).

Thn chinh hi ti trng sa.

i Nam Quc S

Thn Danh
Thn: mnh, Danh: ting tm. Thn th v danh gi ca
mt ngi no.

Ly li dy d cho ton thn danh.

Lc Vn Tin

Thn Hin
Thn: cha m, Hin: rc r.

Lm cho thn hin, danh dng mi l.

Hoa Tin

Thn Ph
Thn: cha m, Ph: cha. Thn ph: cha, Thn mu: m.

Ln mi thn ph xung thuyn xem qua.

Lc Vn Tin

Thn Tn

Thn: thn thch, Tn: tin cy.

Kin ngi thn tn, rc thy Gic Duyn.

Kim Vn Kiu

Thn Thch
Thn: thn thch, Thch: b con.

Vi nng thn thch gn xa.

Kim Vn Kiu

Thn Vong
Thn: thn mnh, Vong: cht, mt.

B Tin mt gy thc ry thn vong.

Lc Vn Tin

Thn , Ut Ly
Tn hai v thn.
Sch c on: gia bin c ni Sc, trn ni c
cy o, vy quanh n 3000 dm. V pha ng bc c
ci ca, hng vn qu thng ra vo ca ny. Gi ca c
hai v thn tn l Thn , Ut Ly, ch vic kim sot bn
qu. Con no c hi th bt, ly dy tri li, em cho cp n.
Cho nn dn chng c tc, mi n tt nin th ly g o,
v hoc vit tn hai v thn (Thn , Ut Ly) treo ln hai
bn ca trn p ma qu.
Tm g o gi l o ph (ba o).

Thn Hn

Do bn ch: "Hn nh thn tnh". (Hn: bui ti, nh:

yn n, Thn: bui mai, Tnh: thm hi). Bui ti hu thm
cha m cho n lc ngh yn, bui sng n thm cha m
xem gic ng hi hm c thng khng. Ngha thng
thng: Sn sc cha m.

Nghe chim nh nhc tm lng thn hn.

Kim Vn Kiu

Thn Kinh
Danh t dng gi ni Kinh nh vua. Vng nh
Qu thi :K nin ky l vng thn kinh (My nm khch tr
nh thn kinh).

Ting khi ca tr li thn kinh.

Chinh Ph Ngm

Thn Linh
Thn: ng thn, Linh: linh thing.

t bn hng n chc quyn thn linh.

Lc Vn Tin

Thn Mng
Thn: thn, Mng: nm thy. Mt gic mng linh thing.

V suy thn mng my li.

Kim Vn Kiu

Thn Nng
H Khng, cn gi l Vim , thay vua Phc Hy

lm Vua. Ch to cy ba cy cy, nm 100 th cy c

xem v no c th dng lm thuc c, lp ch
bun bn truyn 8 i cng 500 nm.

Thn Nng ch tc nng cng.

Th C

Thn N
Tn mt v thn m S Tng Vng trong khi i chi
ni Vu Sn gp trong gic mng. (Hin nay huyn
Vu Sn, tnh T Xuyn c miu th Thn N). Xem Gip
(nh).

Thn Quy
Thn: linh thing, Quy: ra.

Thn quy em biu o ng.

i Nam Quc S

Thn T
Thn: ti, T: con. Ti i vi vua, con i vi cha, bao
gi cng ht lng ht sc.

o thn t tnh trong phu ph.

Ht Ni

Thn Tng
Thn: thn, Tng: bc tng.

Mt ta thn tng trn ngi nghim nhin.

Nh Mai

Thp o
Thp: mui, o: ng. Con ng mi ng trc
ca trng thi i vo cc v.

Chia khu thp o, ro vy bn thnh.

Nh Mai

Thp N Vit V
Thp: mui, N: con gi, Vit: ni rng, V: khng.
Mui ngi con gi vn xem nh l cha c g. Ngy xa
ngi Tu ch qu con trai ni dng di.

Bit cu: thp n vit v.

Nh Mai

Thp Nghim Lng Phng

Tn sch gm cc v thuc kinh nghim.

Gm trong thp nghim lng phng.

Lc Vn Tin

Thp Tuyn
Tn bi thuc gm 10 v.

Thp tuyn bt v sn dnh ni thang.

Lc Vn Tin

Thp Thn
Thp: mui, Thn: ti. Mui ngi ti i nh Chu l:
Chu Cng n, Thiu Cng Thch, Thi Cng Vong. Tch

Cng, Thi in, Vinh Cng, Hong Yn, Tn Nghi Sanh,

Nam Cung Qut, p Khng.

Gi roi nga y nc danh Chu Hu ly ai thp thn

tr quc m thy nho rng tr Kit nn tin.
Tn Cung N On Bi Cng

Tht Bo
Tht: by, Bo: vt qu. Tht bo gm c:
vng,
bc,
lu ly,
xa c,
m no,
h phch,
san h.

t ging tht bo, vy mn bt tin.

Kim Vn Kiu

Tht C
Tht: mt, C: then my, c hi.

Tht c T thu linh trn tin.

Kim Vn Kiu

Tht Gia
Tht: nh, Gia: nh. Nh ca. Ngha bng: Kt i la.
Xem ch: Nghi gia.

Cng con gi lo sum vy tht gia.

Lc Vn Tin

Tht Khiu
Tht: by, Khiu: l. By l trong thn th ngi ta l:2
tai, 2 mt, 2 mi (l), 1 ming.

Lng thng tht khiu sch mu tro.

Yn

Tht Nguyt
Tn mt thin trong Kinh thi ca Chu Cng lm ra, thut
li nhng ni kh ngc trong lc xy dng c nghip nh
Chu.

L cy my lm tng bng ngh, th tht nguyt than

cng mc th.
Nguyn Huy Lng

Tht Thu
Tht: k bnh dn khng chc phn g, Phu: mt ngi.

N em mnh c da k tht phu.

Lc Vn Tin

Tht Tch
Tht: by, Tch: m. (m mng 7 thng 7). Tc truyn
chu gi ca tri l Chc N (chc: dt, n: c gi) lo vic
may v, hu h. Tri thng tnh mi g cho Ngu Lang
(tc chng chn tru). Nhng t khi ly chng Chc N
li bing vic canh ci khin Tri gin mi chia r mi

ngi mt ng, ly sng Ngn H ngn cch v ch cho

mi nm gp nhau vo m tht tch. Qu i cho i
v chng sang vi nhau. (Thng by qu thay lng, u b
si nn ta cho l i m si u). Khi gp g hai v
chng m nhau than khc, nc mt chy xung h gii (V
hm y hay c ma v ma hm tht tch gi l ma ngu,
tc ch ngu c trnh ra): Tit truyn thng by ma
ngu.

Mn iu tht tch m th bch nin.

Kim Vn Kiu

Tht Tnh
Tht: by, Tnh: tnh. Mi ngi u c tht tnh: h
(mng), n (gin), ai (thng), lc (vui), i (yu), (ght),
dc (mun).

Mi tht tnh quyt dt cho xong.

Cung On

Tht Tng Tht Cm

Tht: by, Tng: th, Tht: by, Cm: bt. By ln th
by ln bt. Nh Hn nh dp bn Mi phng Nam, t
trng Mnh Hoch cm u. Qun s nh Hn l Khng
Minh mun thu phc nhn tm, bt c Mnh Hoch nhiu
ln nhng khng git v c th th ra, Mnh Hoch lin lm
phn v nh tr li. n ln th by Mnh Hoch ni vi
Khng Minh: ng l ngi nh tri, k phng Nam ny
khng dm phn na.

Tht Th
Tht: mt, Th: mt vt g. Tht kinh nn t ln ch.

Tht th chn tht th,

Ch kinh th ch kinh.
Bi Hu Ngha

Tht Xut
Tht: by, Xut: b, . Ngi n b c by duyn c
khin ngi n ng c th da theo ly d:
Khng con,
Dm dc, 3.Li bing,
Khng th cha m chng,
Hay ni,
Ghen tng,
C c tt.

Th Lon
Th: ci thang, vt a ngi ta n mt vic g, Lon:
ri rm khng yn n. Th lon: s ri lon nhn m
pht ra.

Cung Qun giai, lang hng tip,

Ty Thi chn y th lon.
Bi Vinh

Th Lng
Th: lnh, Lng: mt. Lnh lo, vng v.

Hi th lng lnh ngt song phi hunh.

Chinh Ph Ngm

Th Noa
Th: v, Noa: con.

Bui tin a lng vng th noa.

Chinh Ph Ngm

Th Nhi
Th: v, Nhi: con.

Tt cung quan lc, vng ho th nhi.

Phan Trn

Th Phong
Th: v, Phong: c phong tc. V my ng quan
ln u c phong tc.

n tri t m th phong.
Chinh Ph Ngm

Th Cng
Th: trng thi, Cng: nh. ang gi th nh.

Th cng T mi i ra th hng.
Kim Vn Kiu

Th Cuc
Th: i, Cuc: cuc. Cuc i.

Ka th cuc nh in gic mng.

Cung On

Th Dn
Tc ng Thi Tng, tn Th Dn. Cui i nh Ty,
thin h lon lc. Th Dn khuyn cha l L Uyn (tc vua
Cao T nh ng), chiu tp binh m ni ln chinh phc
4 phng v ly c thin h, Th Dn c phong lm
Tn Vng. Thi t Kin Thnh mu vi em l T Vng
Nguyn Ct hi Th Dn. Mu bi l b Th Dn bt
git, Th Dn c lp lm Th t sau ln ni ngi vua
Cao T. Th Dn thng minh, quyt on, li gii v vn
hc, ni tr v v cng u rc r. Thi y thin h thi
bnh, dn gian ban m khng cn ng ca, ca ri ngoi
ng khng ai lm. Xem: Tiu lc.

V ngi Tiu lc snh cng Th Dn.

Lc Vn Tin

Th o i Ba
Th: i, o: o c, i: sp, Ba: sng. o
i suy sp nh sng ang cao bng xung.

Thng cu: th o i ba.

Ng Tiu Vn p

Th
Th: i, : ng.

ng th gt r khi khu.
Cung On

Th Gian
Th: i, Gian: khong. Khong gia i. Nh ch
Nhn gian.

Th gian bin ci vng nn i.

Nguyn Bnh Khim

Th Hng
Th: trng thi, Hng: u hng k ch.

Th cng T mi i ra th hng.
Kim Vn Kiu

Th L
Th: i, L: ng.

Song m th l by gi.
Nh Mai

Th Ngh
Th: i, Ngh: tnh ngha giao kt thn mt. Tnh ngha
thm giao t i trc ch khng phi mi by gi.

trong th ngh li trong ln tnh.

Hoa Tin

Th Nhn
Th: i, Nhn: ngi.

M cho tri vi th nhn nhiu.

Nh Mai

Th Tp
Th: i, Tp: chc tc ca ng cha, con chu c
tha hng. Con chu c i i tp tc.

Li cho th tp v sau.
Hoa Tin

Th Tn
Ting dng tn xng c Pht Thch Ca.

Trai thnh nn c Th Tn ngi.

Phan Trn

Th Thi
Th: i, Thi: thi. Tnh trng trong th gian gi l th
thi. Triu Bin: Th thi nhn tnh lnh nh thy (Nhn tnh
th thi lnh nh nc).

Th thi nhn tnh gm cht thay!

Nguyn Cng Tr

Th Hi Minh Sn
Th: th, Hi: bin, Minh: th, Sn: ni. Ch ni, ch bin
m th vi nhau.

My li th hi minh sn.
Lc Vn Tin

Th S
Th: hi hp binh s li m rn bo v ra mnh lnh, S:

qun lnh. Lc sp ra trn, tp hp binh s rn bo. V

th vu s vit: t t hu chng, hm thnh trm mng (Vua
V tp hp qun lnh v rn bo h rng: Cc ngi ng
c u nghe theo mng lnh ca ta).

Th s k ht mi li.
Kim Vn Kiu

Th Thy
Th: mt, Thy: nc. c Khng T ng trn sng
nhn nc m ni: Th gi nh t ph, bt x tr d. (Nc
chy i mt nh vy m ngy khng dt).

Cu th thy ngi tr th .
Cung On

Th N
Th: rc r, N: gi. i vua Quan V, con gi hu h
trong cung gi l th n. Ngoi Hong Hu ra cn c ba
hng: m nhn, cung nhn, th n.

Hai tn th n, ngc vng nghn cn.

Kim Vn Kiu

Th Phch
Th: thn th, Phch: ci va. Sch T truyn: Ngi ta
c ci phch sinh ra trc cn ci hn nhp vo sau.

Thc l th phch, cn l tinh anh.

Kim Vn Kiu

Thi Chc
Thi: thn ch t ti Thi miu, Chc: ngi gi nhim
v c chc trc thn ch. Trang T: Bo nhn tuy bt tr
bo, thi chc bt vic tn tr nhi i chi h. (Ngi nh bp
tuy khng lo vic nu nng, nhng ngi thi chc cng
khng b ci tn, ci tr thay th). Tn l chn ung
ru, v tr l ci k th. Do ch "i bo" (thay
th ngi u bp) c ngha l thay ai lm mt vic g.

Thi nh
Do ch: nh thi. nh: triu nh, Thi: thi. Thi trc in
ca vua.

Thi hng, thi hi, thi nh mt phen.

Nh Mai

Thi ng
Thi: th, ng: ng bng ng. ng ng dng b
thi vn vo.

Trn yn bt gi thi ng.

Kim Vn Kiu

Thi Gii
Thi: thy, Gii: ci. Dng ni v nhng v tu tin lc
thnh tin b thy li.

Du hang thi gii cn truyn Si Sn.

i Nam Quc S

Thi Ho
Thi: th, Ho: xem Ho kit. Ngi c i danh trong
lng th.

Thi ho dy ting Long Thnh.

Bch Cu K Ng

Thi Hi
K thi m ti kinh do cc ng c nhn cc tnh hp
li thi.

Thi hng, thi hi, thi nh mt phen.

Nh Mai

Thi Hng
Khoa thi m cc tnh, ba nm mt ln chn c nhn
v t ti.

Thi hng, thi hi, thi nh mt phen.

Nh Mai

Thi L
Thi: sch Kinh Thi, L: sch Kinh L. Tn hai quyn
sch trong b Ng Kinh, dy cho ngi ta nhng iu l
ngha o c. Ngha bng: Dng di nho gia, bit l
ngha.

Vn nh thi l xa nay.
Th C

Thi Mng

Thi: thi c, Mng: s mng. ni i thi u hng u c

s mng.

Mi hay thi mng hc ti kho xinh.

Phan Trn

Thi Qui
Thi: th c, Qui: ra (mai ra). Thng gim: Ngy xa
cc quan i phu bn vic ly c thi, mai ra bi. Nu
khng gp qu tt th khng em ra thi hnh. Theo Lu
Hng th con ra sng c nghn nm, c thi sng c
100 nm, v trng cu nn phn bit c hung ct.

Thi Tin
Thi: th, Tin: giy. Giy c v hoa thng dng vit
th hoc lm thi.

T triu mt th thi tin.

Phan Trn

Thi Tuyn
Thi: th, Tuyn: la chn.

Lin em thi tuyn trnh ln xem tng.

Th C
Thi: thi hch, Tuyn: la chn.

Ry nghe thi tuyn n k.

Phan Trn

Thi Uyn
Thi: th, Uyn: vn.

Tm trong thi uyn lm li thanh tao.

Th C

Th Nghch
Th: ngi di git ngi trn, Nghch: tri ngc, bi
phn. K git vua thng gi l th nghch.

Nga Triu th nghch hn dung.

i Nam Quc S

Th Hng
Th: cy, Hng: mnh.

Bc vo va rp th hng ra tay.
Kim Vn Kiu

Th Yn
Th: hu h, Yn: tic ru do nhng ngi quyn cao
chc trng by ra.

Bt nng th yn di mng.
Kim Vn Kiu

Th Lp
Th: hu h, Lp: ng.

V trong th lp, c ngoi song phi.

Kim Vn Kiu

Th Phi
Th: phi, Phi: tri. Nhng iu phi tri hn thit.

Mc khch th phi dng tro mt.

L Thnh Tn
iu ny hn ming nhng ngi th phi.
Kim Vn Kiu

Th Ph Khinh Bn
Th: cy, Ph: giu, Khinh: coi nh, Bn: ngho.

Thy ngi th ph khinh bn.

Hoa iu Tranh Nng

Th S
Th: coi, S: vic. Lc ra bn giy coi cng vic quan.

Ting loa th s, hi ci thu qun.

Nh Mai

Th T
Th: hu h, T: y t gi. a gi hu.

Th t ng gic i truyn qua.

Hoa Tin

Th Thch
Th: tn, Thch: . Ngy xa ngi ta dng hai vt ny
gi thnh. (ng trn bn tn hoc nm xung). T

truyn,... thn th th thch. (T mnh mnh chu ng tn,

).

H rng ngi mt phen th thch, gii trng vi m tm ti

Qun Vng.
ng c Siu

Thch Ca
Nguyn l Thch Ca Mu Ni vit ngn li. H C m,
tn Siddharta, nguyn thi t nc Kapilavastu. Nm 16
tui ly v, nhng nhn i chi trong thnh thy cnh kh
cc ca ngi i, b v con, ngi bu vo rng tu tm
ng gii thot cho chng sanh.

Cha d ai l Pht Thch Ca.

Nguyn Bnh Khim

Thch L
Thch: b con, L: xm. Ngoi thch: b con bn ngoi,
c khi ch dng mt ch thch ch b con bn ngoi. B
con bn ngoi ca vua gi l Thch l. S k: Cao t Triu
ch Thch Phn lm m nhn, di gia nh n Trng An,
xm b con bn ngoi ).

Ly b thch l chu li thc c.

i Nam Quc S

Thch Thng
Thch: va hp, Thng: mc thng. Va phi.

Ma ng thng ba thch thng.

Gia Hun Ca

Thim Cung
Thim: con cc, Cung: cung trng. Tng truyn Hng
Nga, sau khi trm thuc tin ca chng l Hu Ngh, ung
vo thnh tin ln cung trng v ha ra con cc.

Chn thim cung phng bao xa.

Nhn Nguyt Vn p

Thim Th
Loi nh ng, trn lng en, u c hai sng sng
3000 nm (theo gii thch ca sch c Trung Hoa). Hng
Nga, v ca Hu Ngh n cp thuc trng sanh ca
chng xin ca B Ty Vng Mu. Ung vo, Hng Nga
bay ln trn cung trng ha thnh con Thim th v lun
trn y.

Thin n
Thin: tri, n: n. Ngi ta tn knh vua nh tri nn
thin n cn dng ch n vua.

Thin n ban trc phong nh.

Nh Mai

Thin Binh
Thin: nghn, Binh: qun lnh.

Thin binh nghn tng ting vang trong ngoi.

Th C

Thin Cc Nht Phng

Thin: tri (Di tri), Cc: u, Nht: mt, Phng:
phng hng, ni. Di tri mi ngi mt ni.

Tin rng thin cc nht phng.

Lc Vn Tin

Thin Cao Thnh

Thin: tri, Cao: cao, Thnh: nghe, : thp. Tri tuy
cao nhng nhng iu xy ra di t u c th nghe
c. Tng Cnh Cng b m hoc trong lng, T V mi
tu rng: Hong Thng hin ang mc tai ha, tuy th c
th khin mi ha y xy n cho T Tng. Cng Cng
p: Phi cho T Tng tr nc ch! ( ni nu t
tng mc tai ha th ai m tr nc by gi). - Xin di
n cho dn. Cnh Cng p: Dn cht th lm vua vi ai?
- Xin di ha n cho nm. - Nm mt ma th dn cht i
th ta lm vua vi ai! T V tu: Tri tuy cao nhng nghe
thp, vua c ba li ni nhn, chc Vua s c ba ln tri
thng. (Hoc: Thin cao thnh ty.)

Thin cao m li thnh .

Trinh Th

Thin Chng
Thin: tri, Chng: nhng v p trn tri nh: sao,
my, rng, mng, mt tri, mt trng. Ngha bng, Ci g
rc r p .

Nga trng xem v thin chng thn th.

Chinh Ph Ngm

Thin Duyn
Thin: tri, Duyn: xem ch ny. Duyn tri nh trc.

Khen rng ny thc thin duyn.

Hoa Tin

Thin i
Thin: tri, i: ci i. Ci i th tri.

Lm rm khn trc thin i.

Th C

Thin a
Thin: tri, a: t.

Ch cho thin a xoay vn.

Nh Mai

Thin ng
Thin: tri, ng: nh. Theo cc o gio th nhng
k lm iu thin sau khi cht ln thin ng, nu lm
iu c, cht xung a ngc. Tng S: Yu thin ng d
tu thin... (Ct yu c thin ng i n ch lm vic
thin).

Bit u a ngc, thin ng l u.

Kim Vn Kiu

Thin Gii
Thin: tri, Gii: ci. Ci tri.

Ph1t nh liu cho hn thng thin gii.

Lc Sc Tranh Cng

Thin Hoang
Thin: tri, Hoang: ang cn m mt cha khai khn.

Ngi gm, ng gio, m ng thin hoang.

Lc Vn Tin

Thin Hng
Thin: tri, Hng: thm. cnh hoa thm ca tri. Tnh
s: Thin hng nht chi (Mt cnh hng thm ca tri).
Ngha bng: Ngi n b p.

Na chng xun thot gy cnh thin hng.

KIm Vn Kiu

Thin Kim Mi Ct
Xem Mi Ct.

Thin Lao
Nh ngc.

Thin lao bt v chng ng S.

Nh Mai

Thin Ma Bch Chit

Thin: ngn, Ma: mi, Bch: trm, Chit: gy. B bao

nhiu iu kh s nh trm ln mi, nghn ln gy.

i nhng k thin ma bch chit.

Cung On

Thin Nhan
Thin: tri, Nhan: mt. Vua thng gi l con tri (thin
t), nn ch thin nhan dng ni mt Vua. Ph:
Thin nhan hu h cn thn tri (thin nhan vui v cn thn
hay).

Thin nhan li mun snh vai.

i Nam Quc S

Thin Nhin
Thin: tri, Nhin: vy. Ngha nh ch: T nhin.

S rng ny bt thin nhin.

Nh Mai

Thin Phng
Thin: lch, xin v mt bn, Phng: phng. V b.

Rp tm mt k thin phng cha ai.

Trinh Th

Thin Quang Trng T

Mt chc quan t ra t i nh Chu ng u tt c
cc quan. V sau B Li th gi l Thin quan.

Thin quan trng t c bi treo ln.

Kim Vn Kiu

Thin Quang Vn Tnh

Thin: tri, Quang: sng, Vn: my, Tnh: yn lng. Tri
quang my tnh.

Tit thu d thin quang vn tnh.

Nhn Nguyt Vn p

Thin San
Tn mt dy ni tnh Phng Thin bn Tu. i
ng. Tit Nhn Qu nh vi qun gic v ch
dng c 3 pht tn thng trn nn lc by gi c cn ht:
Tng qun tam tin nh Thin san (Ph gic tn ba pht,
Tng qun ly Thin san).

D chng xa tm ci Thin san.

Chinh Ph Ngm

Thin Sn
Xem Thin San

Thin Ti
Thin: tri, Ti: ti. Ti tri ph sn.

Ngi quc sc, k thin ti.

Kim Vn Kiu

Thin Ti Giai K
Thin: ngn, Ti: nm, Giai: tt p, K: bui. Nghn

nm mi c mt c hi tt. Ngha bng: Vic tt qu v

him.

Cho hay thin ti giai k.

Bch cu K Ng

Thin Ti Nht Th
Thin: nghn, Ti: nm, Nht: mt, Th: bui. Nghn nm
mi c mt bui. Ngha bng: Vic rt him c.

Gp nhau thin ti nht th.

Ht Xm

Thin Tng
Thin: tri, Tng: chn. Ch t tri dnh cho, ch
khng phi do ngi t chn chn. Phn nhiu nhng
ch t thin tng do mi n ln thnh g m, khng cn
ngi phi xy p. Tng truyn nhng ch t thin
tng, con chu v sau th no cng ph qu. (Theo a l).

T nhn thin tng, huyt do mi n.

Trinh Th

Thin To
Thin: tri, To: mi cng s chia chc v thnh tng
b phn gi l to, mi to trng coi mi vic khc nhau.
Thin to: Ch lm vic trn tri.

Bc thang ln hi thin to.

T Xng

Thin Tin
Thin: tri, Tin: tin. Tin trn tri.

Thin tin m li m mi phn hoa.

Hoa iu Tranh Nng

Thin T
Thin: lch v mt bn, T: ring. Khng cng bng.

H trm thin t c ph nng.

Th i Trn

Thin T
Thin: nghn, T: c xe bn nga. Ngha bng: Rt ph
qu. (Xem ch Vn Chung).

L l thin t vn chung.
Cao B Qut

Thin T Nht Vn
Thin t: vua, Nht vn: mt khi nghe c.
Do cu: Nht vn thin t chiu, t hi trng nguyn tm.
Mt nghe chiu thin t, bn b lng trng nguyn. (Va
nghe chiu vua ra v vic m khoa thi, lng mi ngi u
hy vng c c trng nguyn).

Thin t nht vn ri chng chiu.

Nguyn Cng Tr

Thin Tng
Thin: tri, Tng: tng. Tng trn tri.

Thnh trong thin tng thin binh.

Lc Vn Tin

Thin Thai
Qu ni rt cao thuc huyn Thin Thai tnh Chit Giang
bn Tu, tng truyn c tin . i Hn, Lu Thn v
Nguyn Triu vo Thin Thai hi thuc gp hai ngi con
gi. Hai chng lu li na nm mi tr v. n nh th
tri qua by i ri. Ngha bng: Cnh p lm ngi ta
say m.

R my trng t li vo Thin Thai.

Kim Vn Kiu

Thin Th
Thin: tri, Th: sch. Vua Tng Chn Tng v b mt uy
tn, mi nghe theo li Vng Khm Nhc by mu
trn p nhn tm. Vua bo mnh nm mng thy mt v thn
n bo tin cho bit tri s ban Thin th cho Vua. Hm
sau ti ca Tha Thin v trong ni Thi u c Thin th.
(L tt nhin l c ngi b sn thin th t trc.) Cc
quan trong triu nghe vic y u dng s chc tng, v
nhn dn u t lng thn phc. Sau vua Tng Chn Tng
mt, ngi ta chn Thin th y theo vua.

Thin th nh phn rnh rnh t xa.

i Nam Quc S

Thin Tri

Thin: tri, Tri: bit.

Gii lng ngay tho cy thin tri.

Nguyn Hu Chnh

Thin Trc
Tn m ngy xa ngi Tu dng ch nc n ,
qu hng ca Pht. Ngha bng: Ni Pht .

Nc non Thin Trc, cung nh Bng lai.

Thin V
Thin: nghing v mt bn, V: v n, knh trng.

C u thin v ngi no.

Kim Vn Kiu

Thin V Cc
Thin: tri, V: ma, Cc: la.
Hoi Nam T chp rng: Ngy xa, Thng Hit t ra
ch vit th tri ma la. Ban m th qu khc (thin v
cc, qu d khc).
Ngi ta cho rng sau khi t ra ch vit, dn chng s
phi i theo ng hc vn b vic cy ba sinh ra i
km. V th nn tri mi ma la xung.

Thin Gi
Thin: yn tnh. o Pht ly yn tnh lm gc nn dng
ch thin ch o Pht, Gi: tc Gi Lam: cha th
Pht.

Chp tay xin n thin gi quy y.

Quan m

Thin Mn
Thin: xem Thin gi, Mn: ca.

Dt tay nng n thin mn.

Phan Trn

Thin Quan
Thin: xem Thin gi, Quan: ca. ng ngha vi Thin
mn.

Ba trng nn n thin quan.

Phan Trn

Thin Trai
Thin: xem Thin gi, Trai: nh hc. Chn yn tnh
hc hay tu luyn.

Ln la k bng di thin trai.

Lm Tuyn K Ng

Thin Trai
Thin: xem Thin gi, Trai: nh hc. Chn yn tnh
hc hay tu luyn.

Ln la k bng di thin trai.

Lm Tuyn K Ng

Thin N Ly Hn

Thin N: tn ngi, Ly: la, Hn: linh hn. Thin N

xut hn.
Thi Bnh Qung k: Trng Dt i ng c ngi con
gi tn Thin Nng v ngi chu tn Vng Tr, lc nh
thng minh. Dt ha g con gi cho. Cng ln ln i tr
cng thng yu nhau. Nhng Dt bng thay i kin
nh em g cho ngi khc, Thin N nghe ni ht sc
ut c, cn Tr tc gin ni thc vo kinh ri thu i xa.
Na m, Tr m tng, khng ng c, bng thy
Thin N n cng nhau ngm ngi ri l, on hai ngi
i trn n t Thc nm nm sinh c hai con. Lc
by gi, tr ngh n vic tr v, tm n nh cu t li.
Cu ngc nhin ni: My nm nay Thin N m nng lit
ging cha bao gi bc ra khi ca. Lc hai Thin N
trng thy nhau lin hip li lm mt.

Thin Cn
Thin: lnh, Cn: gc r. Ci gc lm iu lnh.

Thin cn ti lng ta.

Kim Vn Kiu

Thin Chiu
Thin: nhng ngi vua cho mt ngi khc, Chiu:
mnh lnh ca vua.

Sn sng thin chiu p bi sc phong.

i Nam Quc S

Thin Nhn
Thin: hin lnh, Nhn: ngi.

n ny chng phi thin nhn.

Kim Vn Kiu

Thin Th
Thin: cn, Th: t. Mt nm m chn cn, tc chn
mt cch cu th.

Xin cho thin th mt i.

Kim Vn Kiu

Thip Canh
Thip: giy, Canh: ch th by trong thp cang. Xem
ch: Canh thip (dng nh nhau).

Cha trao l nhn, mi u thip canh.

Nh Mai

Thip Tuyt
Thip: ch vit rt p ngi ta bt chc theo m
vit, Tuyt: tc Tng Tuyt o nhn, bit hiu ca Triu
Mnh Ph, ngi i Tng. Tng Tuyt o nhn vit ch
rt tt, thip ca ng c lu li cho i.

Ch thip Tuyt, cm treo ph ng.

Hoa Tin

Thip Th
Thip: li qua sng, tri qua, Th: i.

n mc vn ra ngi thip th.

T Xng

Thit Bng
cBng hoc Bng: ci di.

Tay cm thit bng trang nghim tuyt vi.

Bch Cu K Ng

Thit Ph
Thit: trm, Ph: ba. Trm ba.
Sch Lit T: C ngi mt ba nghi cho a con nh
hng xm ly, ngn ng c ch ca a b nht nht u b
ngi hng xm nghi ng l gian xo. n khi ngi hng
xm tm c ba th nhn li a b, nhng hnh ng ca
n li ha ra lng thin.

Thit Tha
Thit: ct, Tha: mi. Nguyn ni v th lm sng, ly
dao ct, on dng mi gia, sau dng ni
bn b trau gii hc vn vi nhau, hay tnh thn thit gia
hai ngi.

Cnh bun ngi thit tha lng.

Chinh Ph Ngm

Thit Thch
Thit: st, Thch: . Tam Quc Ch: ...Tm nh thit
thch (Lng nh st ). Khng iu g c th lm lay

chuyn c.

Cng lng thit thch, h ngi tu mi.

Nh Mai

Thit Kim Thn Phong

Thit: li, Kim: gm, Thn: mi, Phong: gio. Dng
li lm gm, dng mi lm gio. Ngha bng: n ni
bin bc rt ti.

Bch thanh thit kim thn phong.

Hoa iu Tranh Nng

Thiu Nhc
Tn mt bn nhc c i Nghiu Thun.

Mi hng x ngt, ting thiu nhc rung.

Nh Mai

Thiu Quang
Thiu: xinh p, Quang: sng. Ch ma xun, v ma
xun nh sng p.

Thiu quang chn chc ngoi su mi.

Kim Vn Kiu

Thiu Lng
T ca Ph (Xem ch ny).

Tp Thiu Lng cu la cu ngm.

Cao B Nh

Thiu Nin
Thiu: tr, Nin: tui. Ngi tr tui.

N no i la thiu nin.
Chinh Ph Ngm

Thiu N
Thiu: tr, N: con gi. Con gi tr tui cha chng.

Thiu nin thiu n y ng rong chi.

Th C
Tn mt ho trong qu bi.

ng no thiu n ai bn cho ra.

Phan Trn

Thiu Cng
Con th ca vua Vn Vng, cng vi Chu Cng lm
t tng gip vua Thnh Vng.

So hun nghip du Chu, Thiu, Thi Cng kh v.

ng Trn Thng

Thnh on
Thnh: on nh, on: phn quyt mt vic g.

Chuyn quyn thnh on gm ng kinh lun.

i Nam Quc S

Thnh ng

Thnh: hng thnh, trnh ni ln cao, ng: i cc

vua bn Tu gm c 300 nm, trong thi gian y nhiu thi
ho xut hin. Chia lm S ng, Thnh ng, Vn
ng. Thnh ng l thi k ton thnh hn c.

Khen rng ng gi Thnh ng.

Kim Vn Kiu

Th Bi
Th: sng lu, Bi: chn. Chn ru chc th.

Di hin ln chuc th bi i tun.

Phan Trn

Th Din
Th: sng lu, Din: tic. Tic n mng tui th.

Nh xun va m th din.
Hoa Tin

Th Dng
Tc Th Dng Cng Cha, con vua Tng V ,
ngy 7 thng ging nm di hin in Hm Chng, hoa
mai ri xung trn lin ha thnh hoa 5 cnh.

Th Dng Cng Cha gic nng.

Th C

Th ng
Th: sng lu, ng: nh. Nh ca ngi gi , tc l
ci quan ti sm trc cho nhng ngi gi c.

Dy mua hai c th ng.

Nh Mai

Th Th
Tc Th th bo nguyn. Tn b sch thuc ch trng
v cch bi b thn th.

Trc xem th th lm u.
Lc Vn Tin

Th Vc
Th: sng lu, Vc: khu vc. Mt ni nhng ngi
sng lu . Ngha bng: i thnh tr v thi bnh. Hn Th:
nh em nc T vo ni th vc khin gn ni vui
mng, xa iu bun bc.

Hy hy th vc xun i.
Si Vi

Thoa
(Cung Hn). Vua Hn V dng in Chiu Linh, c
hai thn n dng thoa ngc. Vua em ban cho b Triu
Tip D. Sau c ngi ght nh p b ci thoa y
nhng lc gi ra th thoa ha ra chim yn bay mt. Ngha
bng: vt qu gi.

Thoa cung Hn tha ngy xut gi.

Chinh Ph Ngm

Tha Din

Tha: nh nc ming, Din: mt. Nh nc ming

vo mt.
C ngi em t gi anh i lm quan. Ngi anh kguyn
em nn ht sc nhn ni. Em ni: T nay v sau, nu c ai
nh nc bt vo mt em, em cng ch lau i m thi. Anh
bo li rng: Ngi ta nh nc bt vo mt em l tc
gin em, nu em lau s khin ngi y khng bng lng,
nn cho n t kh i m thi. Sau ny ch "Tha din
t cn" ( cho nc ming trn ming t kh) c ngha
tha th k khc.

Thoi Binh
Thoi: lui, Binh: qun lnh. Rt lui qun lnh.

Qua xem thy thoi binh di n.

Lc Vn Tin

Thot Thn
Thot: trn thot, Thn: thn mnh.

Lm thinh toan chc thot thn cho ri.

Lc Vn Tin

Th T Cu Phanh
Th: th, T: cht, Cu: Ch, Phanh: nu. Th cht, ch
b nu.
Phm Li gi th cho i phu Chng c cu: Chim bay
ht, cung tt ct, th khn cht, ch sn b nu. Vit Vng
c di, ming nh m chim, c th cng chung hon nn,

nhng khng th cng hng an lc c, sao bc khng

b i?
Ngha bng: Khi khng cn dng vo vic g na s b ti.

Th T H Bi
Th: th, T: cht, H: chn, Bi: au thng. Ngha
bng: Vt thng ng loi.
Tng s, L Ton truyn: H t Th khp, L th dit, H th
ninh c tn (chn cht th khc, h L b tiu dit, h H
c th mt mnh tn ti c khng?)

Th Th
Th: Th, Th: u. u th. Tn mt thin trong Kinh
thi: Hu th t th, bo chi to chi. (C u th y quay,
nng). ni u th tuy l vt nh mn, nhung cng c
th quay nng lm l cng t c.

Vt by th th bi gp mi.
Nguyn Biu.

Th Binh
Th: t, Binh: binh lnh. Binh lnh th trc, binh lnh vn
ti trong a phng.

Th binh qu trc tha ln.

Nh Mai

Th Cng
Th: t, Cng: ng. ng thn coi t ai. (Tc th a).

Qu li nguyn ht Thnh hong, Th cng.

Kim Vn Kiu

Th Chu
Th: t, Chu: son. Th son t.

Gin nhm lm nhm, du th chu .

Nguyn Cng Tr

Th Chng
Th: t, Chng: bc tng. Tng t.

Bc th chng chn ngang, ng va cp nch.

Nguyn Hng

Th Nghi
Th: t, Nghi: thch ng. Sn vt thch hp vi tnh
cht ca t mt ni no.

Chim Thnh Ch M dng th nghi.

i Nam Quc S

Th Ngu
Th: t, Ngu: tru. Tru t.
Theo sch Nguyt Lnh, n ma ng ngi Tu c tc
dng roi dng liu nh tru xua ui kh lnh.

Vt th ngu rung nh hi m.
Hong S Khi

Th Nhn

Th: t, Nhn: ngi. Ngi dn bn x.

Nng bn truyn gi th nhn.

Nh Mai

Th Quan
Th: xem Th dn, Quan: ng quan. ng quan coi th
dn trong vng.

p tnh mi gn cho ngi th dn.

Kim Vn Kiu

Th T
Th: xem Th dn, T: t trng. Ngi ng u coi
bn th dn.

Lnh quan li bt p duyn th t.

Kim Vn Kiu

Thi Hiu
Qu Bin Chu, tin s nm Khai Nguyn th 11,
c ti v vn th nhng rt km v c hnh. Thi bi
th lu Hong hc khin L Bch phi knh phc. Xem
Hong hc.

Vn th Thi, L ai no dm ng.
Th C

Thi Ma
Thi: tang phc, Ma: gai. o i tang.

Trng nguyn mc o thi ma.

Nh Mai

Thi Trng
Thi Oanh Oanh v Trng Cng t Qun Thy, hai
nhn vt chnh trong Ty sng k, mt tc phm rt c
ting ca Vng Thit Ph. Oanh Oanh v Qun Thy phi
lng nhau v cng nhau n i trc khi c cuc hn
nhn. V sau Qun Thy b Oanh Oanh ly v.

La i ai li p ty Thi Trng,
My ma nh vng,
Qu chiu nn chn chng yn oanh.
Kim Vn Kiu

Thi Vn
Thi: y, Vn: vn hc. Thc y vic hc.

Thi vn c v vui ngon nh u sa sang.

Bi Vinh

Thn Hng
Thn: xm, Hng: lng.

By gi cp xung thn hng.

Lc Vn Tin

Thn Tch
Thn: lng nh, Tch: lng l. Cnh thn xm lng l.

Yn thay min thn tch.

Nguyn Hng

Thng C
Thng: sut, C: ng. Con ng i sut n nhiu
ni.

Tuy ngi mt tht, no khc thng c.

Si Vi

Thng ng
Thng: hai bn ha hp vi nhau, ng: cng. ng
vi nhau lm mt vic g.

Di trn hi di by lu thng ng.

Nh Mai

Thng Gia
Thng: hai bn ha hp vi nhau, Gia: nh. Hai nh kt
sui gia vi nhau.

Cng nhau ch d nh li thng gia.

Phan Trn

Thng Hiu
Thng: xem Thng gia, Hiu: tc ch ho c trnh ra
v ngha l ha ho. Hai nc ha ho cng nhau.

Dt ng thng hiu gy ra cu th.

Lc Vn Tin

Thng Ln
Thng: xem Thng gia, Ln: xm ging. Xm ging

giao thip ha hp vi nhau.

Cy ng cu chu, nh ng thng ln.

Hoa Tin

Thng Minh
Thng: sut, Minh: sng sut.

Thng minh vn sn tnh tri.

Kim Vn Kiu

Thng Ph
Thng: xem Thng gia, Ph: gic. Giao thip vi gic
cp.

n thng ph y nh cho ngay.

Nh Mai

Thng Tu
Thng: sut, Tu: tr no sng sut.

Thy nng thng tu khc thng.

Kim Vn Kiu

Thi Hun
Thi: bui, Hun: mt. Ch trong mt bi th ca vua
Thun ni v gi mt. Xem: Nam hun.

Bui thi hun my khc cm ca.

Th C

Thi Trn
Thi: ma, Trn: vt n ngon v qu.

Ma xoi, ma cam, ma s, ma mc, v.v...

Thi trn thc thc sn by.
Kim Vn Kiu

Thi V
Thi: bui, V: ma. Ma phi lc. Mnh T: Thi v
ging dn i duyt (Ma ri xung phi lc, khin dn rt
vui mng). Cu ny dng khen vua Thang em qun
nh ng lc, khin dn rt vui mng.

Qua canh tut ti cn thi v, c cy u gi c trim

nhu.
Nguyn Huy Lng

Thu Ba
Thu: ma thu, Ba: sng. Nc ma thu trong nn dng
v vi mt ca ngi n b. Sng ma thu cng nh
nc ma thu vy. T Thc: Gia nhn v khng hi thu ba
(Thu ba ngi p cha nhn li). Xem thu thy.

Mnh tnh gi nt thu ba a vo.

Hoa Tin

Thu Cnh
Thu: ma thu, Cnh: phong cnh.

T ni thu cnh, bn ni thu tnh.

Hoa Tin

Thu Cc
Thu: ma thu, Cc: phong cnh.

Xun lan, thu cc mn m c hai.

Kim Vn Kiu

Thu ng
Thu: ma thu, ng: ma ng. Hai ma dng tng
trng cho nm thng.

Thu ng tri my gi trng.

Nh Mai

Thu H Hnh
Tn ngi. Ngc Ph C Yu Gii: Thu H T,
ngi nc L, ci v nm ngy th c vic quan phi
sang nc Tn nm nm mi tr v. Lc gn n nh th
thy c mt thiu ph ang hi du tha rung bn ng,
nhan sc p . Thu H Hnh lin xung xe tru gho v
bo rng: "em sc ra lm rung khng may mn
c ma, em sc cy ba khng bng gp cng khanh.
Ti nay c vng xin tng phu nhn". Thiu ph p: "Ti l
phn n b ang hi du lm lng th phng gia
nng khng cn n vng ca k khc:. Thu v n nh,
b m gi v ra hu th l ngi m chng gp rung
du. Thiu ph khinh b c ch ca chng lin b nh chy
ra sng t t.
in ny cn tn l: Mch Thng Tang (B rung du).

Thu Khng
Thu: bt, ly, khng: khng. Kinh thnh hay cc tnh
thnh mi khi tri sp ti, qun lnh i lng trong thnh, khi
bit ch xc khng c qun gian n np lc y mi ra
hiu ng ca thnh li. ni trong thnh khng c g l
c.

Mt tri gc ni, ching thu khng.

Kim Vn Kiu

Thu Linh
Thu: ly, Linh: linh hn. Cht.

Tht c T thu linh trn tin.

Kim Vn Kiu

Thu Phong
Thu: ma thu, Phong: gi.

Qun thu phong ng r t huy.

Cung On

Thu Qun
Thu: ko v, Qun: binh lnh.

Ting loa th s, hi ci thu qun.

Nh Mai

Thu Tnh
Thu: ma thu, Tnh: mi tnh.

T ni thu cnh, bn ni thu tnh.

Hoa Tin

Thu Thin
Tn mt ci u, gm c hai ct trng hai bn c mt
thanh ngang, trn thanh ngang y ging xung hai si dy
ct vo mt tm vn. Khi u ng ln vn hai tay cm dy
u. Nguyn l mt tr chi ca Mi trn ni. T Hon
Cng, sau khi em qun nh min Bc tr v, tr chi
ny mi lan rng Trung Quc. Trong cung cc cung n
hay chi thu thin v gi tr chi bn tin h (tr chi na
tin).

C liu n gc thu thin hi nng.

Bch Cu K Ng

Thu Thy
Thu: ma thu, Thy: nc. Trong sut nh nc ma
thu, dng v vi mt ngi n b p. Liu Trai Ch D:
Vng xuyn thu thy, v kin hon gia (Trng t mt,
chng thy v nh).

Ln thu thy, nt xun sn.

Kim Vn Kiu

Th
Tn mt con sng. c Khng T dy L, Nhc, Thi,
Th cho hc tr trong mt ci trng hc trn sng Th.
Ngha bng: Luyn tp vn chng, hc hnh.

Sng Th lung nhng kht khao.

Hoa Tin

Th Cng
Th: tr li, Cng: cng n. Bo n cng n.

Gm cu bo c th cng.
Lc Vn Tin

Th Nhn
Th: mi cm hn gi lu trong lng, Nhn : ngi.
Ngi th.

S toan tnh vi th nhn sau ny.

Nh Mai

Th T
Th: xem Th, T: tn con sng, ngy xa c Khng
T dy hc ti mt ci trng trn con sng ny. Sng
th sng T u thuc tnh Sn ng.

Khi ngun Th T, m ng l vn.

i Nam Quc S

Th Dng
Tn mt hn ni m B Di, Thc T ln y n.
Xem Di T.

Th Dng cn l rau vi,

Ngn nm s nh B Di Thc T.
Th C

Th Phc
Th: nhn mt vic mnh lm, Phc: chu, nghe theo.
Th nhn li mnh v chu theo mt hnh pht g.

Ht li th phc khn cu.

Kim Vn Kiu

Th Tht
Th: xem Th phc, Tht: vic tht.

Chi bng th tht cng ta.

Kim Vn Kiu

Th Di
Th: nhn, Di: li. Nhn li di chc ca Vua dn li.

Th di c L i thn.
i Nam Quc S

Th Gio
Th: nhn, Gio: dy, o gio.

rng th gio thin trai.

Phan Trn

Th Khoa
Th: u, Khoa: khoa thi. u khoa thi.

Cn Vng T Trc chim ry th khoa.

Lc Vn Tin

Th Phm
Th: u, Phm: mc ti. Ngi phm u ti.

Chnh danh th phm tn l Hon Th.

Kim Vn Kiu

Th T
Th: tay, T: ch. Bn sch vit tay ch khng phi in.

Ngy pho th t, m nhi tm hng.

Kim Vn Kiu

Th Thnh
Th: gi, Thnh: nn. S nghip c sn, ch vic gi
gn m thi. Sch c cu: Dng nn c nghip kh, nhng
th thnh khng phi d.

Thi Tng ni nghip th thnh.

i Nam Quc S

Thun Bn
Thun: chim cun ct, Bn: chy. Tn mt thin trong
Kinh Thi ni v vic dm lon. Sch nho: Thun v thng
c nhi hu thng tht (Chim thun khng c ch nht
nh, m thng c con mi. ni chim thun hay by b
ln nhau).

Thun bn dong thi nga nghing.

i Nam Quc S

Thun Hc

Thun: rau thun, Hc: c m. Trng Hn i nh Tn

i lm quan xa, mi khi gi ma thu thi th nh hai mn n
qu nh l: canh rau thun v ch c hc. Ngha bng:
Nh mi v qu hng.

Th qu thun hc bn mi.
Kim Vn Kiu

Thun L
Thun: rau thun, L: c m. Do cu: Thun canh l ch
(Rau thun nu canh, c l lm ch). Trng L Cng i
Tng i lm quan xa, sc nh n mi v qu hng l
canh rau thun v ch c m mi ni rng: i ly thch
ch lm qu, cn g v tc lc m phi xa qu hng n
nhng my nghn dm. Ngha bng: n hoc nh qu
hng.

Nh thun l sn ngi su nc rng, bui qui lai gi thi

rng cnh ng.
Phm Thi

Thun
Tn mt ng vua i nh Ngu bn Tu, va c hiu li
va c ti tr nc. Nhng ngi ph t vua Thun nghe
g gy vi vng tr dy lm iu lnh. Nn c cu:
Thun chi k minh vi thin ( ca vua Thun nghe
g gy lin tr dy lm vic thin).

Thc vua Thun lm lnh gic tnh.

Lc Sc Tranh Cng

Thun Phong
Thun: xui, Phong: gi. Thun bum xui gi khng c
iu g tr ngi.

Thun phong mt l vt sang bn T.

Kim Vn Kiu

Thun Tnh
Thun: bng lng, Tnh: tnh.

Lng ring ring cng thun tnh.

Lc Vn Tin

Thc Gip
Thc: b, ct li, Gip: o ca chin s mc. Ngha
bng: Thi khng chin u na.

Hn k thc gip, quyt ng gii binh.

Kim Vn Kiu

Thc Ph
Thc: ch, Ph: cha. Thc ph: ch (ngi ngang hng
v c th thay th cha mnh c).

em tin thc ph t ng.

Kim Vn Kiu

Thc Qu
Thc: cht, Qu: cui, rt. Cui i th gi l Thc qu.

Ght i thc qu phn bng.

Lc Vn Tin

Thc Khuyn Ph Nht

Thc: tn t, Khuyn: ch, Ph: sa, Nht: mt tri.
t Thc nhiu ni cao nn mt tri thng b che khut. V
th mi khi mt tri mc ln ch ua nhau sa. Ngha
bng: V nhng k t nghe, t thy.

Thc N
Thc: c tnh mt ngi gi hin lnh trinh thun, N:
con gi. Kinh Thi: Yu iu thc n (Ngi thc n yu
iu).

Cho hay thc n ch cao.

Kim Vn Kiu

Thy Lim
Thy: b xung, Lim: so. B so xung.
Cc b Hong Hu mi khi tham d vic triu chnh
thng b so xung nghe bn vic nc. Cao Tn
mi khi ra triu, V Hu (b m) b so xung sau
cng nghe bn vic nc. v sau cc vua cn nh, b Thi
Hu chp chnh u gi l thy lim.

Thy lim thnh chnh chuyn xa cn truyn.

Thy Dch
Thy: su xa, kn o, Dch: mt bn. Ci nh kn o
mt bn cung in (Khng phi nh chnh gia).

Ting thnh tht cung n thy dch.

Cung On

Thy Hon
Con i.

Tiu th cng vi thy hon ra chi.

Nh Mai

Thy Uyn
Thy: cn gi l ph thy: chim tr, Uyn: tc chim Uyn
ng, mt th chim, con c gi l oan hay uyn, con mi
gi l ng. Tng truyn chim thy v chim uyn bao gi
cng bay mt cp, con trng v con mi.

Chc u r thy chia uyn.

Kim Vn Kiu

Thy V
Thy: chim tr (xem: thy uyn), V: lng. Lng chim tr
c th dng lm chn m hoc dng trang sc.

Tri chn thy v, bung mn ph dung.

Bch cu K Ng

Thy V
Thy: im lnh, V: ma. Cn ma ng im lnh.

Liu thc dc m mng thy v.

Cung On

Thy Chung
Thy: u, Chung: trn. Vic g c trc sau.

Mt li vng tc vng thy chung.

Kim Vn Kiu
Vic g c u c ui.

T cng nghe ni thy chung.

Kim Vn Kiu

Thy o
Thy: nc, o: ng. ng thy.

Thun ng thy o ti min Nghi Trng.

Nh Mai

Thy nh
Thy: nc, nh: ci nh. Ci nh lm di nc,
hoc bn b sng.

Thy nh ng bng om om.

Hoa Tin

Thy Hnh
Thy: nc, Hnh: i. i ng thy.

c li theo li thy hnh.

Hoa Tin

Thy Hng

Thy: nc, Hng: lng. Khu t bn bn nc. Lc

C thi: D c thy hng d (Ta l k s thy hng).

Thy hng chn y xa vi.

Th C

Thy Lao
Thy: nc, Lao: nh ngc. Nh ngc xy di nc.

Thy lao bo lc, ngc hnh gm thay.

i Nam Quc S

Thy L
Thy: nc, L: ng.

Vin ng thy l thong dong.

Hoa Tin

Thy Mc
Thy: nc, Mc: mc. Tranh v ch dng mc tu v
nc.

i khi bc tranh treo trn vch, khi bay lem luc, mn

thy mc m m.
Nguyn Cng Tr

Thy Nguyn
Thy: nc, Nguyn: ngun. Ngha bng: Ngun gc
ca mnh.

Lm n mc bn thy nguyn.
Si Vi

Thy Qui
Thy: nc, Qui: nhng con vt k d.

em loi thy qui v mnh th dn.

i Nam Quc S

Thy Quc
Thy: nc, Quc: nc nh gm c dn chng. Thy
quc dng gi chung: ao, h, m, bi, v.v...

Bn m thy quc, bn ng vn hng.

Hoa Tin

Thy T Sn K
Thy: nc, T: p, Sn: ni, K: l. Sng ni p
k l.

Tri qua thy t sn k.

Lc Vn Tin

Thy Th
Thy: nc,, Th: tay. Nhng k lm trn ghe thuyn.

Kp truyn thy th b ch vt xem.

Hoa Tin

Thy Trnh
Thy: nc, Trnh: ng. i ng thy.

hu chuyn son, thy trnh try ra.

Hoa Tin

Thuyn H
Thuyn: ghe thuyn, H: dn c trong mt nh. Dn chi
li di thuyn.

Mt on thuyn h ko b la om.
Nh Mai

Thuyn Lan
Thuyn: thuyn, Lan: g lan. Thuyn lm bng g mc
lan, th g va cng va do. (Thuyn lan v cho lan: lan
chu, lan tng).

Thuyn lan mt l xui dng thnh thnh.

Hoa Tin

Thuyn Quyn
Trng mo p . Ngi con gi p .

Xt nng cht phn thuyn quyn.

Kim Vn Kiu

Thuyn Vu
Ch ca Hung n dng gi vua ca h nh Trung
Quc vua gi l Hong .

Mu Thuyn Vu, quc Nhc Chi.

Thuyt Hng
Thuyt: ni, bn bc xem li mt kt qu, Hng: chu

phc tng.

Bc vng gm vc, sai quan thuyt hng.

Kim Vn Kiu

Thung Dung
Thong th.

Thun li vui chn thung dung.

Hoa Tin

Thuc Ty
thuc: ph thuc vo, Ty: theo. Nhng k ph thuc
i theo mt ngi no.

Tinh binh mi vn, thuc ty trm vin.

Hoa Tin

Th Cm
Th: sch, Cm: n. Cc th sinh hoc vn nhn ngy
xa hay c sch v gy n.

Ngi khu cc, khch th cm.

Nh Mai

Th ng
Th: sch, ng: a tr nt. a tr nh hu h trong
phng sch sai vic lt vt.

Th ng hu h sm khuya.
Th C

Th Hin
Th: sch, Hin: mi hin nh. Mi hin nh ca hc tr
sch.

Snh vai v chn th hin.

Kim Vn Kiu

Th Hng
Th: sch v, Hng: hng khi. Khi hng truyn
t i ny qua i khc. Ngha bng: Dng di nh nho.

Ngha rng cng mch th hng.

Kim Vn Kiu

Th Phong
Th: th, Phong: nim. Bc th nim li.

Thy nhn lung tng th phong.

Chinh Ph Ngm

Th Phng
Th: sch, Phng: phng. Phng ng sch.

Rc Diu li n th phng.
Hoa Tin

Th Sng
Th: th thi rnh rang, Sng: thung dung khoi hot.

Thnh thi th sng tinh thn.

Phan Trn

Th Sinh
Th: sch, Sinh: hc tr. Ngi hc tr.

Cng nhau hai g th sinh.

Nh Mai

Th Song
Th: sch, Song: ca s. Ch hc tr ngi hc.

Chng Kim t t th song.

Kim Vn Kiu

Th Trai
Th: sch, Trai: nh c sch. Hc tr hay cc nh vn
thng c mt nh ring c sch gi l th trai.

Th trai khuya sm sch n.

Th C

Th Trung
Th: sch, Trung: trong. Ch Nho thng c nhng
cu: Th trung hu cc(trong sch c la), Th trung hu
n k nhan nh ngc (trong sch c gi mt p nh
ngc). Ngha l c ch c sch: th s c giu c hoc
v p.

V ngi l ng th trung.
Phan Trn

Th Vin

Th: sch, Vin: cung tht hoc nh chung quanh c

tng bao bc nh cha sch.

Chng v th vin, thip di lu trang.

Kim Vn Kiu

Th Nhn
Th: ng, Nhn: ngi. Ngy xa, dn chng ra lm
quan th gi l th nhn, nhng v sau dng ch th nhn
gi chung c nhn dn. Lun ng: Thin h hu o tc
th nhn bt ngh (Thin h c o th th nhn khng bn
lun n).

Nhiu cho tnh mnh li hon th nhn.

Nh Mai

Th B
Th: chut, B: da. Trong Kinh Thi th Tng Th c
ni: Nh nh chut cn cn c da, th ngi ta cng cn c
l ngha.

Trong Kinh ghi dy th b cn gng.

Trinh Th

Tha n
Tha: vng, c, n: n hu ngi trn ban xung
cho k di.

Tha n mt gic canh t.

Cung On

Tha C
Tha: nhn mt dp g, C: c hi. Nhn c hi m lm
mt vic g.

Tha c ln bc ra i.
Kim Vn Kiu

Tha Gia
Tha: chu, m ang, Gia: nh. Coi sc m ang
cng vic trong nh.

Tha gia chng ht nng Vn.

Kim Vn Kiu

Tha Hoan
Tha: nhn ly, Hoan: vui v. Nguyn ch ny c ngha:
k nnh thn nhn vua vui v, em li dm pha k khc.
Sau dng: Nhn ly ci vui v ca cha m hoc vui v
th phng cha m.

Ngy xun, xun tch tha hoan.

Th trm ting ch, phc ngn cu ca.
Ca Tr

Tha H
Tha: nhn khi, H: trng, rnh rang. Lc ngi ta bt
khng ng n.

Tha h bt bm ca chim.
Bch Cu K Ng

Tha Khch
Tha: nhn, Khch: ch h.

Cn tha khch lt vo thnh .

Th C

Tha Long
Tha: ci, Long: Rng. Lit Tin truyn: Tiu S c ti
thi ng tiu, kt duyn vi Lng Ngc, con vua Tn Mc
Cng. V sau Tiu S ci rng, Lng Ngc ci phng
cng bay ln tri. S quc Tin hin truyn: Hai ngi con
gi ca Thi y Hong Yn g cho Hong Hin, L Qung.
Ngi ng thi cho l hai c gi y ci rng.
Ngha ng: Kn c chng qu.

Tha Lng
Tha: nhn, Lng: mt. Hng mt.

Gc tha lng thc ng thu phong.

Cung On

Tha Thao
Tha: vng, Thao: ch ca ch hu gi ng th t. Tha
thao ngha bng: Con ni dng di.

D Tng em li tha thao.

i Nam Quc S

Thc H
thc: y , co, H: trng khng.

Thc h ai bin cho tng.

Hoa Tin

Thc
Chim khch em tin cho ngi.

Ngoi rm thc chng mch tin.

Chinh Ph Ngm

Thng
Triu i bn Tu (1783-1135 trc Ty Lch) do vua
Thnh Thang sng lp, truyn n i vua Tr c 28 i
vua cng 644 nm th nc mt v tay nh Chu.

Truyn Hn, truyn ng, truyn Tng, truyn Thng,

truyn H, truyn Chu.
Si Vi

Thng Canh
Loi chim oanh. Kinh Thi: Thng canh v vu phi (Chim
thng canh bay).

Thng canh trc ca lu lo.

Th C

Thng Dng
Tn mt con chim. Theo sch Gia ng th T c mt
con chim mt chn. Vua T sai s n hi c Khng T
th Ngi p: l chim Thng dng. Ngy xa c mt
a b co li mt chn dang hai tay ra va nhy va ht:

Tri sp ma, thng dng ma. Nay c con chim nh

vy xut hin chc s c ma ln.

Thng Gia
Thng: i bun, Gia: nh. K i bun.

L nh Ng Vit thng gia.

Kim Vn Kiu

Thng Hit
Tn ngi. Thng Hit l ngi u tin t ra ch
Trung Hoa. Thuyt vn t: Nh Vit s ca Hong l
Thng Hit nhn thy du chn chim, chn th, mi ngh
rng: Xem du chn c th phn bit c loi vt, th
cng c th dng nhng nt v gch phn bit ting ni.
Nhn ngh ra ch vit.

Thng Lang
Tn sng. Sch Mnh T: "Thng lang chi thy thanh
h, kh di trc ng anh. Thng lang chi thy trc h, kh
di trc ng tc" (Nc sng Thng Lang trong h, Ta c
th git di m ta, Thng Lang nc c h, Ta c th
ra chn ta).
Ngha bng: Ty thi m hnh ng.

Tri Thng Lang mt ting ca.

Lng Nh Ngc

Thng Lo

Thng: tc lm m trng, Lo: gi.

Chn by cy cn my gc lng vn, chng tng bch

cng khoe hnh thng lo.
Nguyn Huy Lng

Thng Lnh
Thng: tn ni, Lnh: ni. Trn Thng Lnh c 4 ng
gi n gi l Thng Sn t ho. Vua Cao T nh Hn
cho s mi ra lm quan nhng nhn.

Ni Thng lnh tm ln, Si vui cng t ho.

Si Vi

Thng Qun
Tc V ng lm tng i vua Tn Hin Cng,
c phong tc Thng Qun V ng tyu c ti nhng
tnh ngi nghim khc, thng thn hnh tra xt phm
nhn V Thy. tng trong mt ngy chm hn 700
phm nhn, mu nhum c dng sng V. V sau ng
b m st.

Mu sng sc si dng V Thy, gin Thng Qun hnh

chnh chng lnh.
Si Vi

Thng Sinh
Thng: xanh, ckhi ngha l en, Sinh: loi sinh vt,
dn chng. Thng sinh: dn en.

Thng sinh bn b chiu an.

Bi Vinh

Thng L
Tn mt th cy l hp v di, qu nh qu anh o,
Tn mt thin trong Kinh thi do Chu Cng lm ra t cnh
vui vy trong anh em.

Trng t mo, may d tn hng tin, hng thng l

ni lin ba nhnh, cng sinh thnh hn h m cha.
L Vn Phc

Thng Phn
Thng: nm, Phn: phn. Vit Vng Cu Tin qua
lm ti t Ng. Vua Ng b bnh, Cu Tin theo k ca
Phm Li vo thm bnh tnh ca vua v xin nm phn xt
on hung ct, nm phn xong, Cu Tin ni rng: Phn
ca Hong Thng va ng va chua n ngy k t th
lnh c. Vua nghe ni mng lm v t khng cn
nghi ng g Cu Tin na. Cu Tin nh th m bo c
th (Xem Cu Tin).

Thng Tnh
Thng: thng thng, ai cng c, Tnh: mi tnh.

Ghen tung thi cng ngi ta thng tnh.

Kim Vn Kiu

Thng Hin
Thng: trn, Hin: ting quan nh dng gi quan

ln.

Chc ti phn tiu tm thng,

Chng hay thng hin sao tng duyn do.
Nh Mai

Thng Lm
Tn mt khu vn. Nguyn mt ci vn i Tn, Hn
V lm rng ra ti Huyn Trng An, Tnh Thim Ty.
T m Tng Nh c lm bi ph miu t l mt ni rt xa
l. Vn rg ri c th sn th trong y.

Thng lm cht v trng cm.

Hong S Khi

Thng Phng
Ci Tri hoc ci Pht.

Vng li nng cnh thng phng.

Quan m

Thng T
Thng: trn, T: con nga. Thng t: con nga rt
hay. Sau nga vua dng thng gi nga thng t.
Hn D Thi: Tu lo kh nng sung thng t (tui ln
chng kham sung thng t).

Thng Tha
T Truyn: Xe bn nga gi l Thng tha, hai nga
Trung tha. Ch Pht dng ni php thut ca Pht

hoc su xa, hoc nng cn nh xe bn nga, hai nga.

Thng tha l Pht l Tng.

Quan m

Thng Tr
Thng: trn, Tr: ngi thng minh hiu r s l. Ch
dng ch cc bc thnh nhn, tri vi h ngu.

Hy hy th vc Xun i, tu ny thit trang thng tr.

Si Vi

Thng Trnh
Thng: ln, Trnh: ng.

Xin v, mai s thng trnh cng nhau.

Lc Vn Tin

Thng Uyn
Thng: ch dng gi Vua (Hong Thng, Kim
Thng). Uyn: vn. Vn ca vua.

Vn Thng uyn hoa ci vi nng.

Cung On

Thng Mai
Thng: nhn ngm, Mai: hoa mai.

Sng ngy mn ting thng mai.

Nh Mai

Thng Tng
Thng: ban thng, Tng: v quan v coi binh s.
Ban thng cho cc tng soi.

Tic by thng tng khao binh.

Kim Vn Kiu

Thu Lnh
Tn mt qu ni n , tng truyn Pht thng
.

Thu lnh en trm mt thc my.

H Xun Hng

Tr
Tr Hn
Tr: la gt, Hn: hn nhn. La gt, di tr trong vic
hn nhn. Thng thng lc hi mt ngi, n khi g th
nh tro mt ngi khc.

Tr hn v nc Qua.
Lc Vn Tin

Trch Cung
Trch: ki li, Cung: thn mnh. Mnh t trch mnh
ng lm nhng iu lm li.

Lun i phi Hn chng hi ng trch cung.

Si Vi

Trai Gi N Chu
Do cu: Lo bng sanh chu. (Lo: gi, Bng: con trai,
Sanh: sanh, Chu: ht chu). Cu ny dng khen k no
c con hin. i Hu Hn, V oan c hai ngi con ti
ba li lc. Trong mt bt th gi cho V oan, Khng
Dung khen rng: ... Song chu cn xut lo bng, (Hai vin
ht chu xut t con trai gi). Ch lo bng sanh chu cn
dng v nhng ngi ln tui sanh con trai).

Mt mai cng d trai gi n chu.

Quan m

Trai Gii

Trai: n chay, Gii: nhng iu rn ca nh Pht.

Nguyn Pht php vui b trai gii.

Si Vi

Trai Phng
Trai: n chay, Phng: nhng iu ngn nga. Ngha
rng: Cch tu hnh.

Hng n vic c, trai phng quen tay.

Lc Vn Tin

Trm Tho
Trm: chm, cht, Tho: c.

Cng ly d trm tho bi c.

Lc Sc Tranh Cng

Trm X
Trm: chm, X: rn. Sch Thy Kinh H Thy Ch: Hn
Lu Bang ung ru say vc gm i ngang ci chm, c
mt con rn trng ln nm ngang chn ng. Lu Bang
chm cht. m n, ti ch y, ngi ta thy mt b gi
khc k rng: "Rn trng l con ca vua Bch , nay b
con ca vua Xch chm cht. Ri y, nh Tn s mt
v nh Hn". T ting tm Lu Bang lng ly v lp nn
nh Hn.

Trang i
Trang: trang im, i: ci nh lm cao, c th ng

y trong ra xa c. Trang i: Ni n b con gi

trang im.

Ngi ngn khi li trang i.

Hoa Tin

Trang im
Trang: t im, lm cho mt tng thm v p bng
cch t phn, im: t v lng my.

B cng trang im m hng rng en.

Ca Dao

Trang Sinh
Tc Trang Chu i Chin Quc, hc thc uyn bc,
khng mn g l khng bit, nhng thng truyn b
tng ca Lo T. Trang Chu trc tc sch hn 10 vn
li, i l nhng li ng ngn c. S Oai Vng nghe
Trang l ngi hin, cho vi ra lm t tng, nhng Trang
khng nhn. Xem: C v H ip.

y l h ip hay l Trang sinh.

Kim Vn Kiu

Trng An
Ch dng ch Kinh nc Tu v i Ty Hn
(nay tnh Thim Ty), sau dng ngha rng gi kinh
ca vua.

Chn Trng an thi ca qu go chu, ly g ngt tho

bi thm, ng bch l nhng li T L.

L Vn Phc

Trng Dng
Tn mt huyn H Bc, hoc tn mt ci cung v i
nh Tn ti Ty Ninh.

K sau cn khut no Trng Dng.

Chinh Ph Ngm

Trng nh
Tn mt ci qun. Sch Hn Th: Bn Tu, trn cc
con ng, c nm dm c mt ci qun gi l on nh,
10 dm mt ci qun gi l trng nh khch b hnh
ngh chn. Ngi ta thng a tin nhau trng nh.

B ngoi mun dm trng nh.

Kim Vn Kiu

Trng Phan
Trng: di, Phan: ci phn.

C xen bo, tn lng trng phan.

Phan Trn

Trng Thnh
Trng: di, Thnh: bc thnh. i Chin Quc, cc
nc tip gip vi r H, s r H vo xm ln b ci
mi p mt ci thnh di ngn gi (trng thnh).
n i Tn Thy Hong c cu ht: Vong Tn gi H d
(Mt nh Tn v H vy. H y tc H Hi con ca Thy

Hong). Tn Thy Hong cho cu ny ngha l mt nh Tn

chnh v bn r H. V th Tn Thy Hong mi sai Mng
im em tm mi mun binh p thm ni vo bc
thnh ni trn v gi l Vn l trng thnh.

Trng trng thnh gic gi v long cu.

Ht Ni

Trng Mo
Trng: hnh dng, Mo: mt my.

Thy ngi trng mo vn nhn.

Nh Mai

Trng Nguyn
Ngi u nh th tc l cuc thi ln nht trong
nc.

Tri cho vn tng kn ti trng nguyn.

Nh Mai

Tranh Cng
Tranh: ginh v sc mnh, v th lc, Cng: mnh.

Trc c ai dm tranh cng.

Kim Vn Kiu

Tranh Honh
Tranh: ginh, Honh: ci cn. Dng binh lc tranh
ginh th lc vi i gi l tranh honh. Thng Gim: em
dn chng Giang ng quyt nh trong hai trn cng

thin htranh honh.

chuyn sng i li toan tranh honh.

i Nam Quc S

Tranh Thi
Tranh: ginh nhau, Thi: lm ra mt vic g.

Cng cn c s tranh thi kho l.

Tr Cc

Tro Nha
Tro: mng tay, hoc vut, Nha: rng hoc nanh. Loi
cm th nh nanh vut t v. Cc v thn cng gi l
tro nha (V h v vua).

Trc T
Hoc Trc d. Trc: leo ln, T: ni khng c cy ci
mc. Kinh Thi: Trc b t h, chim vng mu h (Tro ln
ni trc kia trng ngng m vy).
Ngha bng: Nh m. ng thi trong Kinh Thi c cu: Trc
b h h, chim vng ph h (Tro ln ni c cy, trng
ngng cha vy). (H: ni c cy ci mc). Ngha bng: Nh
cha.

Suy lng trc t, au lng chung thin.

Kim Vn Kiu

Trm Hai Non Nc

Do cu: Bch nh sn h. Ch hai phn m c th chng

li trm phn. Sn h ca nh Tn a th rt him tr, hai

vn qun m c th c ch 100 vn qun ca ch hu.

Trm hai non nc mt gm thn.

Tn Th Tng

Trng
(Ch). Do ch Nguyt T. L Thng n tng gi
trng bng ch: Nguyt t tng phng h thi thim (Cung
thim tng gp ch Hng Nga).

Ch trng, d gi kho thy lay.

Th C

Trm Anh
Trm: vt ci tc, n ng n b ngy trc u
dng v tc di c, Anh: ci di m. Hai ch ny dng
ch con nh quyn qu.

Khch trm anh tng bc thang my.

Ht Ni

Trm Chu
Trm: chim, Chu: ht chu. Ngha bng: T t.

Quyt liu n Hc thy h trm chu.

Nh Mai

Trm Hng
(nh). Tn mt ci nh bng g trm hng, vua
ng Minh Hong dng ln cho Dng Qu Phi .

Vua v Dng Qu Phi thng ngi nh Trm Hng

thng thc hoa mu n.

nh Trm Hng kha mt cnh mu n.

Cung On

Trm Lun
Trm: chim, Lun: chm m.

Trm lun cha khi kip hng nhan.

Tn Th Tng

Trm Ng Lc Nhn
Trm: chim, Ng: c, Lc: rt, Nhn: chim nhn. Trang
T: Mao Tng, Ly C ngi i u cho l p, c trng
thy phi ln, chim thy phi cao bay. Nguyn Trang T
bo l chim bay cao, nhng ngi i li sa l chim nhn
thy sc p phi xa xung.

Trm ng lc nhn tuyt vng trn gian.

N T Ti

Trm
Ngy xa ngi sang cng nh ngi hn, u dng
ch trm t xng. Nhng t i Tn, vua Tn Thy
Hong dng ch Trm t xng ri th v sau cc vua
u dng ch trm.

H trm ring t c ph nng.

Th i Trn

Trn Cam
Trn: ngon, Cam: ngt. Cc th ngon ngt.

Trm cam ai k thay vic mnh.

Kim Vn Kiu

Trn La
Trn: ca qu, La: mt th rau thm.

Gia ho my thc, trn la mi mi.

Nh Mai

Trn Tu
Trn: qu, ngon. Tu: nam. Nem ngon.

Ngc thin trn tu mi.

Nguyn Biu

Trn Trng
Trn: qu bu, Trng: nng, khng khinh sut. Gi
gn cn thn, ch khng xem thng.

Mt li trn trng chu sa my hng.

Kim Vn Kiu

Trn
Tn mt nc nh i Xun Thu vo a phn H
Nam v An Huy by gi.

Khi ni Tng, V, lc Tn lc Khung.

Lc Vn Tin

Trn Ai
Bi do thi tung ln. Ngha bng: Trc. S T: An
nng d ho chi bch, nhi mng th tc chi trn ai h? (Sao
li cho sc trng tinh khit phi chu tro bi?) Li cn c
ngha l cuc i.

Cho lm lng tng qut trn ai.

L Thnh Tn
Gt tin pht thot vng trn ai.

Trn Bnh
Ngi i Hn, chuyn hc cc thut ca Hong ,
Lo T, gip Lu Bang Hn Coa T trong vic thu phc
thin h, chc n T Thng Tng. L Hu chuyn
chnh, phong tc cho ngi trong h L. Sau khi L Hu
cht, Trn Bnh cng Chu Bt mu tr c bn h L, lp
Hiu Vn , dng li c nghip h Lu.

Trn Bnh nh bc ca tha.

i no chng qun, mui da chng n.
Gia Hun Ca

Trn Cu
Trn: bi bm, Cu: bi bm nho nha. Dng v vt
nh mn nhp nha t xng.

Dm em trn cu da vo b kinh.
Kim Vn Kiu

Trn Duyn
Trn: bi, Duyn: rng buc. (Xem ch Duyn). Rng
buc vi cuc i.

No hay cha ht trn duyn.

Kim Vn Kiu

Trn on
Ngi i Tng, n i Ng i n ni Hoa Sn c
php tin, nhiu khi ng n 100 ngy mi dy. Trn on
l mt v i tin, bit hiu Hy Di.

Trn on my lo u.
Lc Vn Tin

Trn Gian
Trn: bi, Gian: khong. Gia ci i.

L l ngi trn gian.

Lc Vn Tin

Trn Hy
Tn mt vin tng ca vua Hn Cao T. Trn Hy lm
tr nhiu mu li gii v v ngh. Nhng v sau lm phn v
b Phn Khoi git cht ti Khc Dng.

Trung trinh gi tit nhn thn, d rng chi Vn Mng, d

rng c Trn Hy, cht nh tc t dm ngh.
ng Trn Thng

Trn Ly

Trn: ci i, Ly: rng buc. Nhng iu rng buc

i.

Cn trong trn ly, anh l v v ch giao long.

L Qu n

Trn T
Trn: by ra, T: cm n.

Ti sinh trn t, lng ngi t bi.

Kim Vn Kiu

Trn Thng
Tn t. i Tn Vn Cng, ngi t Trn Thng
c bt uc con vt k d em dng ln vua. i gia
ng gp hai a tr bo: Con vt y l con v, n hay n
c ngi cht. Con v cng ni c ting ngi, p li:
Hai a tr y l hai con tr ha ra y. Mt con mi v mt
con trng. Bt c con trng th lm nn nghip Vng,
bt c con mi th lm nn nghip B. Nghe ni th,
ngi ta lin ui theo hai a b. Hai a b ha ra con
tr bay mt. t Trn Thng pha ty ni Thi Bch.

Trn Thng gp bui hng vng.

Th C

Trn Ph
Trn: gi gn, Ph: o ba. Treo o ba gi gn
nhng s khng may c th xy n.

Trong nh hc g trn ph.

Trinh Th

Trn Nhn
Do ch Nhn Trn. Nhn: chim nhn, Trn: th qun
dn ra trong khi hai bn nh nhau. Chim Nhn khi bay,
sp hng nh lc ko qun ra trn.

Trn nhn thy trn nn tri xanh.

Trn Tin
Trn: ni hai bn nh nhau, Tin: trc. Trc mt
trn.

Tht c T thu linh trn tin.

Kim Vn Kiu

Trn Thu
Trn: hnh th qun i khi nh nhau, Thu: ma thu.
nh nhau v ma thu.

Trn thu c trng, ly thnh mt ai.

Hoa Tin

Treo Cung
Do ch: Thit h. Kinh L: T sanh: Nam t thit h
mn t, n t thit thu mn hu. (Sanh con: Con trai
treo cung ca bn t, con gi treo khn ca bn hu).
Ngha bng: Sanh con trai.

Ch him trc ca treo cung cn chy.

Th C

Treo Khn
Do ch: Thit thu. Xem Treo cung. Ngha bng: Sanh
con gi.

Bo thai mng nguyt, mn ngy treo khn.

Quan m

Tri m
Tri: bit, m: m iu. Bit thng thc ting n
(Xem: B Nha). Ngha bng: Bn b bit r tm s ca
nhau.

Ai tri m mn m c hai.
Kim Vn Kiu

Tri n
Tri: bit, n: n.

La l thm t mi l tri n.
Kim Vn Kiu

Tri B Tri K
Tri: bit, B: kia, Tri: bit, K: mnh. Bit r s tnh. Sch
Tn T: Bit ngi bit ta trm trn chng thua. Chng bit
ngi nhng bit ta mt thng mt bi. Chng bit ngi
chng bit ta trm trn trm bi.

Tri Canh Ng
Tri: bit, Canh: canh, Ng: c. Sch Th Lang Tp Ch:

Tit Nhc X thch c sch. T Khu bt c mt con

c sc , em cho Tit v bo: Con c ny tn Tri canh
ng (c bit canh) c mi khi sang mt canh, n li nhy
mt ci. Tit em v, b vo chu nui. Qua canh ba n
lin nhy mt ci trong chu. C ny gi l i Lu Long
(i: thay th, lu: ng h nc, long: rng).

Tri Canh Tc
Tri: bit, Canh: canh, Tc: chim s. Sch Thin Biu
D S: Bi Duy Khanh c nui mt con chim s, bt u
canh mt th n ku v sang canh nm ting ku cng rn
r hn nn gi l Tri Canh Tc.

Tri C
Tri: bit, C: then my. Bit trc c then my ca
s tnh.

Ngh cho chn chn mi l tri c.

Nh Mai

Tri Ch
Tri: bit, Ch: dng li, Lo T: Tri tc bt nhc, tri ch
bt i (bit khi nhc, bit dng li th khi nguy). ni
nn bit iu m t hn ch trnh nhng vic khng hay
(xem tri tc).

Tri H
Tri: bit, H: ku to mi ngi u hay.

By gi nng li tri h,
Xn qun xn o, thp th ca hang.
Trinh Th

Tri K
Tri: bit, K: mnh. K bit r tm s mnh.

Ci rng tri k trcsau my ngi.

Kim Vn Kiu

Tri Qu
Tri: bit, Qu: li.

long tri qu th nn.

Kim Vn Kiu

Tri Tm
Tri: bit, Tm: lng. Hai ngi thn thit bit tn ci
lng nhau. L Lng vit th cho T V c ni: Nhn chi
tng tri qu tng tri tm (Ngi i bit nhau, qu bit
lng nhau.)

Tri Mng
Tri: bit, Mng: s mng. Lun ng: Ng thp tri thin
mng (nm mui tui mi bit mng tri). Nam s chp:
Trng Nguyn Thy, ngi Kinh Chu, n nm chn
mui by tui mi sinh con. Lc gn mt i thm nhng
ngi quen bit v c cy ci t bit. Sau khi ving
khp ni mi tr v nm cht. Ngi ng thi gi ng

tri thin mng.

Tri Tc
Tri: bit, Tc: y . Hn Thi chp: S Qung v anh l
T Th u gi chc S ph. Qung ni vi anh: Ti
thng nghe: Tri tc bt nhc, tri ch bt i (bit chng
nhc, bit dng li th khi nguy). Nu gi y chng ta
khng b m i th s s phi n nn v sau. Ni on hai
ngi cng ly c bnh dng s xin i ni khc.

Bit iu tri tc y l ngi ngoan.

Tri Th
Con nhn.

Ni phm v che mng sng lng, dc ngang treo

mc bng tri th.
Nguyn Huy Lng

Tr Chiu
Tr: h, Chiu: ao.

Vng tr chiu nc dn dn lng.

Nguyn Huy Lng

Tr Din
Tr: chm, Din: ko di ra.

Li truyn khng c tr din.

Nh Mai

Tr m
Tr: ci ao, m: ci m.

Chn tri m lm bn v thanh quang, xui ngc nhng

vy ui khoa u.
Nguyn Huy Lng

Tr Gia
Tr: cm, Gia: nh. Gi gn o nh cho khi suy.

o tr gia, i khch khc nhau.

Nguyn Tri

Tr H
Tr: cm, H: bu ru.

Bt nng ng chc tr h hai ni.

Kim Vn Kiu

Tr Khu
Tr: chy, Khu: rong rui.

ng Chim no qun tr khu dm ng.

i Nam Quc S

Tr Liu
Tr: ao, Liu: cy liu.

Vnh bi tr liu r rng bn cu.

Hoa Tin

Tr Dng
Tr: thng minh bit xt on mi vic, Dng: sc mnh.

Khc rng tri dng c tha.

Kim Vn Kiu

Tr Qu
Tr: n, Qu: qu. Gi qu n.

Phi ph tr qu cao tay thng huyn.

Kim Vn Kiu

Tr Sinh
Tr: sa sang, Sinh: sng. Nui s sng.

Lm ngh chi li lm iu tr sinh .

i Nam Quc S

Trch Tin
Trch: y, Tin:tin. Tin trn tri b li y xung h
gii.

B i cn chuyn trch tin.

i Nam Quc S

Trch Tinh
Trch: hi, ngt, Tinh: sao. Dng ni ngi nh cao.
i Tng, Dng c sanh ra my nm m vn cha
ni c. Mt hm ngi nh bng leo ln lu cao, u va
phi lu, bng nhin ct ting ngm:

Nguy lu cao bch xch

Th kh trch tinh thn.

Bt cm cao thanh ng
Khng kinh thin thng thn.
Ngha l:

Minh mng trm thc lu cao.

Tay ta c th hi sao trn tri.
Ni nng chng dm ln li,
S lm kinh ng n ni ch thn.

Trim Nhu
Trim: thm vo, Nhu: t, dm, thm.

C cy u i c trim nhu.
Tng Ty H Ph

Trin Tc
Trin: vn, Tc: chn. Sch Tin Ti thp quc chp:
i Nam ng, Hu Cha c ngi cung nhn l Yu
Nng, rt p li c ti ma gii. Hu Cha mi bo lm
mt ci hoa sen cao 6 thc, bo Yu Nng ly la b
chn, trn la thu hnh trng non, ri vo trong hoa sen y
ma. T nhiu ngi mi bt chc b chn.
Nhng theo cc sch khc, thi khng phi t i Ng i
m trc na, cc thi s ni n nhng i giy nh ca
ph n, ri n i Tng th tc b chn rt thnh hnh trong
dn chng. Cui i Thanh, phong tro u ho a n,
mi ngi mi nhn thc vic b chn c hi nn bi b.

Triu M
Triu: bui mai, M: bui ti.

Ba hi triu m chung gm sng.

H Xun Hng

Triu Ban
Triu: triu nh, Ban: hng th. Cc quan chia hng th
khi vo chu.

Triu ban d bc quan thn.

Nh Mai

Triu Ca
Triu: triu nh, Ca: bi ca. Khi nh gic thng trn ca
khc khi hon tr v triu.

em binh tr li triu ca hu.

Lc Vn Tin

Triu Cng
Triu: triu nh, Cng: biu, dng. Mt nc nh em
dng vt phm cho mt nc ln hoc mt quan ch hu
em dng vt phm ln vua.

Mun phng triu cng, mi phn thi bnh.

Trinh Th

Triu u
Triu: chu, u: sao Bc u. Ging c qu (c tru)
ban em hay li trn mt nc chu sao Bc u.

Xa nghe triu u anh hng.

Tr Cc

Triu
Triu: triu nh, : kinh . Triu nh ti Kinh .

Lnh truyn m yn triu .

Lc Vn Tin

Triu Bch
Triu: nc Triu, Bch: ngc bch. Ln Tng Nh
c vua Triu phi em ngc bch i ly 15 thnh ca
Tn. Tn ch mun nh la ly ngc ch khng i
thnh. Ln Tng Nh dng ma tr gi ngc li em v
tr cho Triu. Ngha bng: Tr v ch c.

cho Triu Bch v Tn sao nn.

i Nam Quc S

Triu Bin
ngi Ty An, i Tng, lm quan Ng S, mi khi
n hch khng s k c quyn th, ngi ta gi l Thit
din ng s (ng ng s mt st). Lc qua Thc ch em
theo mt cy n v con hc. Ban ngy lm iu g, ti li
t hng co vi tri.

Gi cm hc so vo Triu Bin.
T Tnh Khc

Triu Phi Yn

xem Triu th.

Triu T
Tn Vn, i Tam Quc, ph Lu B. Mt trong nm
tng ti (ng h) ca h Lu, lp c nhiu cng, ni
ting nht l nh trn ng Dng Trng bn, ph
qun To, ph A u.

Khc no Triu T thot vng ng Dng.

Lc Vn Tin

Triu Th
Triu Th tc Triu Phi Yn. (Th: h, Triu: h Triu).
Triu Phi Yn, cung nhn Hn Thnh , ngi rt nh v
nh (Phi: bay, Yn: con n). Tng truyn nng c th
ng trn tay ngi khc m ma c. Trc lm Tip
D, sau Ha Hu mt, c phong lm Hong Hu. Cng
em, Triu Hip c, m hoc vua Hn h hi vic
nc. Vua mt, Ai tn lm Hong Thi Hu, nhng n
i Bnh b ging xung lm th nhn, bun t t.

Thang u khu, qu n nhu,

Triu th tht l nc lon.
Bi Vinh

Trinh Bch
Trinh: trinh tit, Bch: trng. Trinh tit trong trng.

Cht lng trinh bch t nay xin cha.

Kim Vn Kiu

Trinh Thc
Trinh: trinh tit, Thc: hin lnh.

Ra ng ng gi ngi trinh thc.

T Xng

Trnh
Tc Trnh Di v Trnh Ho. Trnh Di: ngi Lc Dng,
i Tng, em Trnh Ho, bnh sanh ly chn thnh lm gc,
nghin cu iu g cng cho cng cc l l.
V gi, Trnh Di ch thch Kinh Dch v Kinh Xun Thu m
thnh mt phi hc.
Trnh Ho t B Thun, tn s, lm quan Gim st ng
s, nghin cu tinh thng ch t, bch gia v cc o
Thch Lo, gii by nhng iu b n ca Thnh Hin. Lc
mt, Vn Ngn Bc trn m Trnh Ho l Minh o tin
sinh. Hai anh em h Trnh cng hc chung mt thy l Chu
n Hy. Ngha bng: o hc.

Thng ngy bao qun sn Trnh lao ao.

Lc Vn Tin

Trnh
Tn mt nc Ch hu Xun thu thuc tnh H Nam
by gi. Ngi nc Trnh c phong tc xu l trai gi hay
n i vi nhau rung du hay trn b sng Bc.

Chng a thi nc Trnh u.

Lc Vn Tin

Trnh Trng
Trnh: ra v n cn, Trng: nng, cung knh. Trnh trng:
n cn knh trng.

Trnh trng ry nhn dng khc ca.

Trn Trng Quan

Trnh V
Trnh: xem Trnh, V: tn nc. Chu V Vng phong
em l Khng Thc t V, n i Tn Nh Th mi
chm dt. Nc V vo khong Trc L, H Nam by
gi. C cu: Trnh V chi m lon th chi m d (Kinh L).
m nhc nc Trnh nc V l m nhc ca thi lon, c
ting l dm thanh. Trong Kinh Thi c thin Trnh Phong, V
Phong u l nhng thin ni v thi dm dc ca hai
nc y. Bc l con sng thuc phn t V (Trong du
trn Bc). Xem ch: Bc.

Thi xa Trnh V ting lu n ry.

Th C

Trng L
Trng: nng, quan trng, L: n (n nhm chc). i
nhm mt chc quan trng.

T ngy trng l n gi.

Nh Mai

Trng Ni

T ca c Khng T (xem ch ny). Ni: tc Ni Khu,

tn ni. B Nhan th, thn mu ca Ngi ln cu t ti Ni
Khu m sanh ra Ngi.

Ng l o c Trng Ni thuyt gio.

Si Vi

Trng Ngha Khinh Ti

Trng: nng, Ngha: vic theo ng li phi, Khinh:
nh, Ti: ca. Qu trng iu ngha v xem tin ti lm nh.

Nh cu trng ngha khinh ti.

Lc Vn Tin

Trng Thn
Trng: quan trng, Thn: k b ti gi chc v quan
trng.

C quan tng c trng thn.

Kim Vn Kiu

Trm Hng
i Tng, c Gi Sng l T tng. Sung c ngi
th k tn Hn Th p trai. Con gi ca Sung phi lng
Th mi nh cp th hng thm ca cha cho Hn Tho.
(Th hng y rt qu do cc nc cng cho vua Tn v
vua Tn ban cho Gi Sung). Sung bit c vic ny
lm xu h nn em con gi g cho Hn Th.

Trm hng cp phn cng y chan chan.

Quan m Th Knh

Tr Kit
Tr: gip , Kit: vua Kit. C cu: Tr Kit vi ngc:
Gip vua Kit lm iu hung bo. Vua Kit l ngi ni
ting tn c, nay cn gip thm vua vua lm iu by
na. Ngha bng: Gip nhng k hung c lm iu cn d.

Gi roi nga y nc danh Chu Hu, ly ai thp thn

tr quc m thy.
Nho rng tr Kit nim tin.
Tn Cung N On Bi Cng

Tr u
Tr: ngn tr, cn tr, u: dng li khng tin ln.
(u binh: lm binh lnh ngng li).

Ti lm tr u qun c th ny.
Nh Mai

Tr Phng
Tr: nh bp, Phng: bung. Nh bp.

Tr phng dn dp va xong.
Nh Mai

Tr Tr
V s th gii ln hng S ng, S B.

Tr tr nghe ting mi mi vo trong.

Kim Vn Kiu

Tr Dinh
Tr: dng li, ng li, Dinh: ch qun lnh ng. (Theo
binh ch c ca Trung Quc th c mi dinh c 500 binh s).

Bi bn rn rp tr dinh.
Hoa Tin

Tr Ng
Tr: dng li, Ng: u.

Sn ni tr ng u ty.
Hoa Tin

Tr Phng
Tr: ngh li, Phng: bung.

Tic thi Diu mi a sang tr phng.

Hoa Tin

Tr Phng
Tr: u, ni mnh dng li tr, Phng: ni, ch.

Tnh ra v n tr phng.
Hoa Tin

Tr Kit
Tr: tn nhn. Vua nh n l ngi ht sc tn c, git
k trung thn, m bng n b c cha, nn ngi ng
thi gi l tr. Vua Tr hoang dm v o, sau v m say
c K m mt nc, Kit: xem Kit.

Ght i Kit Tr a dm.

Lc Vn Tin

Trun Chin
Trun: i ng gp nhng bc kh khn nn khng
tin ti c, Chin: kh i. Ngha bng: Gp nhng
chuyn gian nan kh khn.

Ngy ngy thng thng nghip ngh trun chin.

Ca Dao

Trun Kin
Trun: kh khn, Kin: qu, khng thun tin. Ngha
bng: gp bc gian nan kh khn.

Mun t th hy cn thi trun kin.

Si Vi

Trc Bo Tng Mu
Trc: cy trc, Bo: cy c xanh tt, Tng: cy tng,
Mu: sum s. Kinh Thi: Nh trc bo h, nh tng mu h.
(Nh cy trc xanh tt, nh cy tng sum s). Vua Tuyn
Vng lm cung tht xong, dng bi ca y mng lc
thnh. Nn v sau dng bn ch: trc bo tng mu
khen nh mi.

Trc Cn
Trc: tre, Cn: gy. Gy tre.

Trc cn ra sc p vo.
Kim Vn Kiu

Trc Ch
Do ch: ph trc. Tre ch ch mt lng l c th rc di
c. Ngha bng: Mau chng.

Tha c trc ch ngi tan.

Kim Vn Kiu

Trc Ghi La R
Do ch: Cng thy trc bch. Trc: tre (ngy xa s
sch u chp vo tre). Bch: la.
Ai c cng u c chp ln mt c hay ghi vo th tre.
(Thy: r, lu li i sau).

Trc ghi la r ln cc.

Th L Mt

Trc Lm
Trc: tre, Lm: rng. i nh Tn Trc Lm c 7
ngi hin l K Khang, Trn Hu, Nguyn Tch, Sn o,
Hng T, Lu Linh, v Vng Nhung (trc lm tht hin).

y r bit nhng ngui trc lm.

Lc Vn Tin

Trc L
Trc: tre, L: nc mt. Nc mt ca Nga Hong, N
Anh v vua Thun vy vo b trc. Xem Tiu Tng.

Ka u trc l nhum thu.

Hoa Tin

Trc Ty
Trc: cy trc, dng lm cc th: ng quyn, ng
so...., Ty: t. Ch cc th n nguyt, n t. Ngha
bng:m nhc. Theo m nhc Tu th c 8 th ting do cc
cht khc nh sau:
Bo (tri bu).
Th (t nung chn)
Cch (da cng thng)
Mc (g)
Thch ()
Kim (loi kim kh)
.7. Ty (t)
Trc (ng trc)

Trc t tr li ngh xa.

Th C

Trc Thch
Trc: trc, tre, Thch: . Trc v hn non b.

Vn sau trc thch sn sng.

Hoa Tin

Truy Hoan
Truy: ui theo, Hoan: vui. eo ui theo nhng cuc
vui.

Mit mi trong cuc truy hoan.

Kim Vn Kiu

Truy Nguyn
Truy: ui theo, tm tr ngc ln nhng vic qua,
Nguyn: ngun. Tm ngc ln nguyn nhn ban u.

Truy nguyn chng ko ly vo song thn.

Kim Vn Kiu

Truy Phong
Truy: ui theo, Phong: gi. Vn vt theo gi. Ngha
bng: rt mau.

Rng ta c nga truy phong.

Kim Vn Kiu

Truy Qun
Truy: ui theo, Qun: qun lnh.

Truy qun da t lm vo thnh khng.

Hoa Tin

Truy St
Truy: ui theo, St: git. ui theo m git.

Quan qun truy st rui di.

Kim Vn Kiu

Truy Ty
Truy: i theo, Ty: theo.

Phn truy ty gang tc cng n cng.

ng c Siu

Try L
Try: rt, L: nc mt. Tn mt ci bia. Dng H
i Tng l mt ng quan rt thanh lim. Sau khi ng mt,
dn chng thng tic, mi dng bia ni Nghin l ni
lc sanh thi Dng H thng ngi chi. Nhng k di
ngang qua, nhn thy tm bia u a nc mt nn mi
gi l try l.

Chic bia try l rnh rnh bn sng.

T Tnh Khc

Try L
Try: b, L: la. Trn on lc hay tin Triu Khung
Dn ln lm vua, ci ngt n ni t trn nga ng xung
v bo: Thin h t nay yn ri.

Truyn L
Truyn: a mt tin tc g ra, L: truyn i. C ngha l
xng danh nhng ngi thi .

Truyn l Lng d thm hoa.

Hoa Tin

Truyn Thn
Truyn: truyn li, li, Thn: tinh thn. V th no
truyn li cho c tinh thn ca ngi mu.

Bc vo xem tng truyn thn.

Nh Mai

Trung Can
Trung: ht lng vi ngi, vi nc, Can: gan. Gan ca
ngi trung ngha.

Tm u khu tm trung can.

Nh Mai

Trung Chnh
Trung: ht lng vi ngi, vi nc, Chnh: ngay thng.

Thy lng trung chnh chng a.

Lc Vn Tin

Trung Dung
Tn sch nhng li dy bo ca c Khng T do hc
tr truyn li ri chu Ngi l T T chp thnh sch gm
33 chng. T T dn nhng li c Khng ging v o
Trung dung nh sau: Trung ho l tnh tnh t nhin ca tri
t, trung dung l c hnh ca con ngi. Trung l gia,
khng lch v bn no, dung l thng, ngha dng o
trung lm o thng. o trung dung th ai cng c th
theo c, th m khng my ai chu theo. Khc no ai
cng n ung c, nhng t ngi n m bit r mi. Ch c
thnh nhn mi theo c m thi, v theo o y ct phi
c ba ci c l tr, nhn v dng. Tr l bit r s l,
nhn l hiu iu lnh m lm, dng l c ci kh
cng kin m theo lm cho n cng...(theo Nho Gio
Trn Trng Kim).

Lun nh yu o th Si yu o trung dung.

Si Vi

Trung ng
Trung: gia, ng: nh.

Sang nh cha n trung ng.

Kim Vn Kiu

Trung Hu
Trung: ngay thng, ht lng vi mt ngi no, Hu:
dy. Ngay thng v dy dn.

Li trung hu y, tnh thn i ny.

Nh Mai

Trung Hiu
Trung: ht lng vi vua, vi nc, Hiu: ht lng th
cha m.

Gng trung hiu, ly mt li m suy.

Nh Mai

Trung Khc
Trung: trong lng, Khc: cung. Nng ni trong lng.

iu trung khc n cn.

Kim Vn Kiu

Trung Lit

Trung: ht lng vi vua, vi nc, Lit: ngay thng.

Ngi trung lit, k oan trang.

Th C

Trung Ngha
cNgha: vic theo ng li phi.

Thng thay trung ngha nh ai.

Nh Mai

Trung Phu
Tn mt qu trong Kinh Dch ngha l trong lng ngay
thng.

K m ngi gian, gm thay qun tng, ngm minh

lng no phi o trung thn.
Nguyn Huy Lng

Trung Thn
Trung: ht lng vi vua, vi nc, Thn: ti.

Hai ngi thng k trung thn.

Nh Mai

Trung Thn Bt Nh
Trung: ht lng vi vua, vi nc, Thn: ti, Bt: chng,
Nh: hai. Do cu: Trung thn bt s nh qun (Ngi ti
trung khng th hai vua).

nn trung thn bt nh.

Ht Ni

Trung Trinh
Trung: ht lng vi vua, vi nc, Trinh: con gi cha
chng cn gi trinh tit, hoc n b ch chuyn nht vi
chng m thi.

Tri no ph k trung trinh.

Nh Mai

Trung Trc
Trung: xem trn, Trc: thng.

Nhng ngi trung trc xa nay.

Th C

Trng Cu
Trng: hai ln, Cu: chn. Tc mng 9 thng
Xem ng Cao.

Gp ngy trng cu ng cao.

Th C

Trng ip
Trng: hai, ip: chng ln nhau. Hai lp ca. Ngha
bng: Thm nghim.

Trng mn tha h phng.

i Nam Quc S

Trng Lai
trng: li mt ln na, Lai: li. Li gp mt ln na.

Trng lai u ha c ngy.

i Nam Quc S

Trng Mn
Trng: hai lp, Mn: ca. Hai lp ca. Ngha bng:
Thm nghim.

Trng mn tha h phng.

i Nam Quc S

Trng Phng
Trng: li mt ln na, Phng: gp.

Trng phng du ha c khi.

Kim Vn Kiu

Trng Quan
Trng: hai ln, Quan: ca i. Ngha bng: Xa xi phi
qua nhiu lp ca i.

Xt ni chng ngoi ci trng quan.

Chinh Ph Ngm

Trng San
Trng: hai ln, San: ni. Nhiu lp ni.

Xa xi cch my trng san.

Quan m Th Knh

Trng Sinh

Trng: li mt ln na, Sinh: sng. Sanh li mt ln na.

Trng sinh n nng b tri.

Kim Vn Kiu

Tr Gian
Tr: lm cho mt i, Gian: k di tr gian xo.

Mt hai quyt phi tr gian phen ny.

Nh Mai

Tr Tch
Tr: tr b, Tch: m. m cui nm l m tr b lch
ca nm c thay nm mi vo. Theo Phong th k: Tr
tch t n bt mn, v chi th tu (m tr tch sut n
sng vn khng ng, gi l gi nm.

Tr tch ku vang ba ting pho

Th C

Tr Dng
Tr: chp cha, Dng: nui.

Thi s tr dng ti gian trong nh.

Lc Vn Tin

Tr San
Tn ni thuc a phn lng Tr La, ni sanh trng
ca Ty Thi.

Ni H no Tr San.
Nh Mai

Trc Bt
Trc: thng, Bt: chp. Chp mt cch ngay thng.

K cao s t nhiu ni trc bt.

Phm Thi

Trng Thu
Trng: thu thu, Thn: ly vo.

M vng m bc trng thu cng nhiu.

i Nam Quc S

Trng L
Hai h: Trng v L tiu biu cho nhng h trong b
tnh, khng nht nh ngi no. Cng nh ta ni: ng kia
b n.

Nay Trng mai L, th gian thiu g.

Quan m Th Knh

Trng Lng
T T Phng, nh 5 i lm tng nc Hn. Mu
bo th cho nc Hn, Trng Lng mu st Tn Thy
Hong nhng khng thnh. Hn Cao T kh binh, Lng
gip mu rt ti tnh. Lc ln ngi, Cao T phong cho
Lng tc Lu Hu. Nhng v mun thc hnh thuyt
"cng thnh thn thi" (khi cng danh thnh t th mnh
t rt lui), Trng Lng b i tu tin v khng thit g n
cng danh ph qu na.

Trng Lng danh toi tm ng xa chi.

Th C

Trng Nghi
Ngi nuc Ngy, i Chin Quc, hc tr Qu Cc
tin sanh. Lc tm mn khch ca Chiu Dng nc S,
Chiu dng mt ngc, ng cho Nghi n cp, tra tn gn
cht, nm xc ra ng, may c ngi cu sng. Nghi
xng ra thuyt "lin honh", xui gic su nc phn tung
c ca T Tn. Nhng n lc Tn Hu Vng cht, cc
nuc tr "hp tung" li. Nghi chy qua lm tng nc
Lng v mt lun Lng.

Trng Nghi gp lc bn hn.

Th C

Trng Phi
Ngi i Tam Quc, t Dc c, kt ngha anh em
vi Lu B v Quan V. Mt trong Ng h, Trng Phi ti
gii v ngh nhng km v mu lc, tnh ngi li nng
ny nn kt qu b b h m st.

Sc ng Hng V, mnh knh Trng Phi.

Lc Vn Tin

Trng Sinh
Tc Trng Quan Thy, Sinh: ting dng ch cc
ngi i hc, i thi v.v... Xem: Thi, Trng.

Vn mang nhiu bnh Trng sinh.

Bch Cu K Ng

Trng D
Trng: di, D: m.

Trong trng d ti tm tri t.

Vn T Thp Loi Chng Sinh

Trng c
Trng: trng, c: nh. Ch kho thi s t.

c gn trng c vang Nam nh.

T Xng

Trng Quy
Trng: trng thi, Quy: php tc.

Tm khoa cha khi phm trng quy.

T Xng

Trng Sinh
Trng: di, Sinh: sng. Sng lu.

Rong chi ba vn su ngn ngy trn ci trng sinh

cng di mch.
Nguyn Hng

Trng Tu Ch B
Trng: di, Tu: ru, Ch b: coi v vic s sch. Mt
tn dng gi con d.

Quan phong chc Trng tu ch b.

Lc Sc Tranh Cng

Trng H
Trng: bc mng, H: con bm bm. Trng thu
bm bm, hoc trng ngi ta an gic ip (h
ip(.

Trng h an gic tiu th.

Th C

Trng Hunh
Trng: bc mng, Hunh: om m. Ngy xa Trc
dn khng c n, bt om m b li mt cm vi nhau
chp sng m hc. Ngha bng: phng hc.

Ngn n trng sut trng hunh ht hiu.

Kim Vn Kiu

Trng Loan
Bc trng thu chim loan. Ch n b con gi .

Ging Kiu rn r trng loan.

Kim Vn Kiu

Trng Tin
Trng: trng, Tin: trc. Trc ch h trng ca
tng soi.

Truyn qun lnh xung trng tin tha ngay.

Kim Vn Kiu

Trng Phu
Ngi n ng c ch kh hn ngi. Mnh T c nh
ngha hai ch trng phu nh sau: Ph qu bt nng dm,
bn tin bt nng di, oai v bt nng khut, th chi v i
trng phu (Giu sang khng lm cho say m, ngho hn
khng lm cho i di, oai v khng lm cho khip s, y
mi gi l trng phu).

Trng phu my k dch cng km xa.

N T Ti

Trng Thnh
Trng: ln, Thnh: nn.

Hy nui con n trng thnh.

Phan Trn

U
U
Tc U Vng, vua nh Chu, tn Cung Nit. V say m
Bao T, khng lo g n vic triu chnh, li ph b Khng
Hu v Thi T Nghi Cu nn thn ph ca Khng Hu l
Thn Hu nh sc r Khuyn Nhng git U Vng. U
Vng ti v c 11 nm.

Ght i U L a oan.
Lc Vn Tin

U Giam
U: ti tm, Giam: giam trong nh ngc. U giam: giam
trong ngc ti.

U Hin
U: ti tm (ch ngi cht), Hin: r rng sng sa (ch
ngi sng).

Chng n u hin mi l ch em.

Kim Vn Kiu

U Hn
U: ci m. Ni ngi cht , Hn: linh hn. Linh hn
ngi cht.

M u hn bit bao gi cho tan.

Vn T Thp Loi Chng Sinh

U Minh
U: ti tm, Minh: m. M ti.

U u minh minh.
Thnh Ng

U Minh
U: ti tm, Minh: m. M ti.

U u minh minh.
Thnh Ng

U Su
U: ti tm, Su: bun ru.

Git nhau bng ci u su c cha?

Cung On

Uy Gia
Uy: oai, Gia: thm vo.

Uy gia bn ci, n thy mt chu.

i Nam Quc S

Uy Linh
Uy: oai, c mt v tn nghim khin ngi ta phi s,
Linh: linh thing. Co oai khin ngi khc s nh s thn
thnh linh thing.

Hn ngi tr dng, nghing tri uy linh.

Kim Vn Kiu

Uy Nghi
Uy: xem Uy linh, Nghi: b dng ngoi.

Sn sng t chnh uy nghi.

Kim Vn Kiu

Uy Php
Uy: c mt v tn nghim khin ngi ta phi s, Php:
php lut. Ph1p lut nghim, khng d di.

Tnh trong uy ph1p chng qua tin.

Chu Mnh Trinh

Uy Phc
Uy: oai, Phc: phc (nhng iu tt lnh nh: giu sang,
sng lu v.v...). Va c th ra oai, li va c th ra phc
ngi.

Dm lm uy phc khinh khi qu chng.

Hnh Thc Ca

Uy Quyn
Uy: oai, Quyn: quyn hnh.

Lm cho r mt uy quyn.
Hnh Thc Ca

u K
y: giao cho ai mt vic g, K: gi gm.

Vn nh y gia ti y k.

Lc Sc Tranh Cng

y T
y: an i, T: cng t. Cng t an i.

Nay gp tit thu, by tun y t.

Vn T V Tnh V Ng Tng Chu

Uyn
Tn mt ging chim, con trng gi l Uyn, con mi gi
l ng Tng truyn nu mt con cht th con kia cng
cht theo. Ngha bng: V chng ha hp.

loan chch bng, chim uyn chia by.

Lc Vn Tin

Ung Mn
Ngi i Chin Quc, c ti nh n. Mnh Thng
Qun mt hm hi Ung Mn: Nghe ni ngn n c tin
sinh c th khin ngi ta vui bng ha bun phi khng?
Ung Mn Chu p: l i vi nhng ngi trc giu
sau ngho, trc sang sau hn, tri qua nhng cnh khn
n cc kh, ch Ngi l tng mt nc ngn c xe, du
c ti nh n i na cng khng sao lm cho Ngi bun
thm c. Nhng mun nghn nm sau, i nghing h
cn, m m hoang tn, tr chn tru hi ci giy p ln
m m ca Ngi m ca rng: "Chao i! ng Mnh Thng
Qun xa vinh hoa ph qu nh th m nay suy n th ?"
Mnh Thng Qun nghe th bun ru trong lng ri

n khi Ung Mn Chu ln dy nh n my bn ai on,

Mnh Thng Qun nc mt dm d, ni vi Ung Mn
Chu: Ting n ca tin sinh khin ti thnh mt ngi
mt nc xiu nh.

Ting tiu Ng T, khc cm Ung Mn.

Hoi C Ngm

ng Lp
ng: gip , Lp: t lm vua.

ng lng ng lp u qun.
Hnh Thc Ca

ng Ph
ng: gip , Ph: gip .

Chng nay sa tr l ng ng ph.

Hnh Thc Ca

Ung Lm Honh T
Ung: lung, mt vic g ch tn cng m khng ch li,
Lm: i n, gp phi, Honh T: ci cht khng ng
trc l s xy n. (Ch honh thng c: Honh).

Ung lm honh t, thng ngi oan thay.

Hnh Thc Ca

Ung St
Ung: cong, b khut, St: git.

Phi chng ung st ha mang vo mnh.

Hnh Thc Ca

V
V Gi Tai Bay
Do cu: Phi tai phong ha (Phi: bay, Tai: tai ha,
Phong: gi, Ha: tai ha), hoc ch: Phi ha (ha bay
n). v gi tai bay l nhng tai ha ta khng ng c m t
nhin xy n.

Gp cn v gi tai bay bt k.
Kim Vn Kiu

Vn Ba Trc ch
Vn: mi nghn, Ba: sng, Trc: cy tre, ch: ng ch
(mt nhc khi thi thnh ting).
i thi vua Vn Vng gia b ng Hi ni ln mt tri
ni y da theo chiu sng. Vua ly lm l mi ra leo
ln ni. Trn y vua thy c trc mc, ly trc lm ng ch,
thi ln th qun gic u lui v bnh hon u lnh. ch li
cn c cng dng thi thay i thi tit tri ma nng,
sng lng gi yn nn gi l "ng ch trc yn vn lp
sng" (vn ba trc ch).

Vn C D H
Vn: vn, C: ci im trc, D: tha, H: rnh rang.
Kinh Th: Nht nht nh nht vn c (Vua nn lo s nhng
iu nh nht ca mun vic). V sau vua tr l mun vic
trong nc gi l vn c. Vn c d h: Nhng gi pht
rnh rang trong khi mi vic rn rng. (Dng ni v vua).

Vn c d h chm iu bt nghin.
Hnh Thc Ca

Vn Chung
Vn: mt vn, Chung: mt th o lng (su hc,
bn u). Ngha bng: Bng lc nhiu. Mnh T: Vn
chung ng h gia yn (Vn chung i vi ta c thm g?)

Vn L Trng
Vn: vn, L: dm, Trng: di, : ng. ng di
mun dm. Ngha bng: Rt xa.

Hi rng vn l trng .
Lc Vn Tin

Vn Phc
Vn: vn, Phc: phc. Nhiu phc cng n mt ln.
Ngy xa gp nhau ngi ta hay chc vn phc, nht l
n b hay dng ch ny cho.

Bn li vn phc, bn li hn huyn.
Kim Vn Kiu
Bn li vn phc (ni v Kiu), bn li hn huyn (ni v
Kim Trng).

Vn Tu
Vn: vn, Tu: tui. Mt li khnh chc thng dng. Hn
Phi T: Vu nghin chi chc nhn vit: s qun thin thu vn
tu. (Nhng ngi ng bng thng chc: Khin qu ngi

c nghn nm vn tui). Hu Hn th chp: i tng

qun Du Mt oai vang bn b, lc xa gi n Trng An,
cc quan t Thng Th tr xung u bn vi nhau nn
np cho v xng "vn tu". Hn Lng chnh sc mt ni
rng: Theo l nghi th khng bao gi k b ti li xng l
vn tu. T v sau ch "vn tu ch dng v vua m thi.
Nhng cui i nh Thanh, ch "vn tu" li dng cho c
mi ngi. Bn ta ch chuyn dng cc v thin t m thi.

Chc cu vn tu dng trn Cu trng.

Nh Mai

Vn Th
Vn: vn, Th: sng lu. Li khnh chc cc v Thin t.
Vn th v cng (Mun tui sng lu khng b bn).

Gp ngy vn th thn gian vui mng.

Th C

Vng S
Vng: qua, S: vic.

Mnh gng vng s cn gn.

i Nam Quc S

Vn
Tc Chu Vn Vng, tn Xng, sanh V Vng,
nguyn l ch hu nh n (tc vua Tr). Sau V Vng ln
ngi mi tn l Vn Vng. Di thi vua Tr, Vn
Vng thi hnh nhn chnh, ch hu theo rt ng. Sng

Hu C gm vi vua Tr bt giam Vn Vng ti ngc D

L. Tn Nghi Sanh em gi p, cng chu bu dng ln
vua Tr xin tha cho Vn Vng v giao cho vic nh
dp cc ch hu phng Ty, Vn Vng ln hn c,
nn gi l Ty B. Khi thin n t Phong, n hai
phn ba thin h theo v vi Vn Vng.

lao t thng vua Vn , thng rt xt xa.

Si Vi

Vn Cng
Xem Chu Cng. Lc nhip chnh, Chu Cng sa
sang cng vic trong nc, nh ch , l nhc v t cc
th thc v quan, hn, tang, t.

C theo trong l Vn Cng m lm.

Lc Vn Tin

Vn Cung Thun M
Vn: vua Vn Vng, Cung: cung knh, Thu: vua
THun, M:yu mn. Vua Vn Vng cung knh, vua Thun
yu mn cha m.

Vn cung, Thun m vn mui.

Hnh Thc Ca

Vn Cng
Vn: li vn, Chng: tng bi. Li vn hay vit thnh
tng bi.

Vn chng nt t, thng minh tnh tri.

Kim Vn Kiu

Vn
Vua nh Hn, tn Hng, con th vua Hn Cao T, em
vua Hu . Hu mt khng con, nh thn rc Vn
v ni ngi. M Vn l Bc Hu m trong ba nm,
Vn thn t nm trc v s c thuc c. Dn chng
u phc lng hiu tho ca vua v ua nhau bt chc.
Vua l 1 trong 24 ngi con hiu chp Nh thp t
hiu.

Ka Vn vua hin Hn i.
Nh Thp T Hiu

Vn Khi
Vn cc quan vn, Khi: ng u v quan vn.

Ngoi ra v gip vn khi.

H Thnh Chnh Kh
Vn: vn chng, Khi: ng u v vn chng.

Nt son im r mt vn khi.
Yn

Vn Minh
Vn: vn l (iu l, mch lc trong vn chng), Minh:
quang minh, sng sa. Kinh Dch: Thin h vn minh. Ngy
nay nc no vn ha m mang th gi l vn minh, cha
khai ha gi l d man.

Gp bui vn minh ngi i mi.

Th C

Vn Nhn
Vn: vn chng, Nhn: ngi. Ngi c vn hc.
in Lun: Vn nhn tng khinh, t c d nhin (ci nhn
vn cng khinh, l l d nhin t xa vy.)

Trng chng thy mt vn nhn.

Kim Vn Kiu

Vn Qun
H Trc, chu Trc Vng Tn. Vn Qun l mt qu
ph, sau khi nghe T M Tng Nh gy n Phng Cu
Hong tru gho, lin b nh m theo Tng Nh. Trc
Vng Tn cho th l s nhc, khng nhn nhn n chu
na. Sau khi v vi Tng Nh, v chng ha hp, nhng
v sau Tng Nh i ly v b, Vn Qun lm bi Bch
u Ngm, Tng Nh cm ng lin thi.

Tng Nh lng y, Vn Qun lng no.

Bch Cu K Ng

Vn T
Vn: c ng vn, T: sng con t gic (cn gi l ty
ngu).

Vn t theo ngn sui vng cho xui.

i Nam Quc S

Vn T
Vn: vn mt bi vn, T: cng t. Bi vn ngi ta c
trong khi cng t. Vn t c khi th l vn xui, c khi c vn
v i nhau.

c bi vn t trc bn sinh minh.

Lc Vn Tin

Vn Thn
Vn: vn, nhng ng vn, Thn: thn th. Xm trn
thn th nhng hnh hoc nhng ch.

t sau tc mi vn thn.
i Nam Quc S

Vn Th B Tt
Tn mt v Pht sanh sau Pht Thch Ca chng 250
nm, tu hnh kham kh sau thnh chnh qu.

Tu cho tinh chuyn l La Thp Cu Ma, tu cho kh no l

Vn Th B Tt.
Si Vi

Vn Vt
Vn: trong ngha ch vn ha, vn minh, Vt: vic. Gi
chung nhng ch , m nhc, m thut tiu biu cho mt
nn vn minh.

Nghn nm vn vt t Thng Long.

Th C

Vn V
Vn: thuc v ch, hc thc. Ly vic rn luyn tr c
lm mc ch chnh mnh, V: chuyn vic rn luyn tay
chn, trau gii sc mnh thng k khc.
Quan cn l nhng ng quan dng vn chng ch ngha
xut thn, cn quan v dng sc lc, ti chin u
xut thn.

oi xem vn v c hai hng.

Nguyn Cng Tr

Vn V B Quan
Vn V: quan vn v quan v, B: trm, Quan: quan.
Trm quan: ni nhiu quan. Tt c quan vn v trong triu.

Li truyn vn v b quan.
Nh Mai

Vn Cu
Vn: my, Cu: ch, Xem ch: Bch vn thng cu.

Bc tranh vn cu v ngi tang thng.

Quan m

Vn C
Vn: my, C: ng. Nhn ch vn th (thang my)
dng ni v thang a n cng danh (xem ch Thang
my) nn ch vn c (ng my) dng ni v con ng
cng danh. ng ngha: vn l (vn: my, l: ng).

M coi mun dm vn c lm chi.

Hoa Tin

Vn Dch
Vn: my, Dch: nc. Ngha bng: Ru. Bch C D:
Vn dch si lc ph (Vn dch ri lc ph).

Chn vn dch nghing bu ung gng.

Ht C

Vn Du
Vn: my, Du: chi. m my bay nay y mai .
Ngha bng: i nhng ni khng nht nh. Thy tu i cha
ny qua cha khc cng gi l vn du.

eo bu quy np rng ng vn du.

Kim Vn Kiu

Vn i
Tn mt ci cung i nh Hn cao tn my nn gi l
Vn i (i my). Hoi nam t: Vn i chi cao, try gi
chit th (i my cao, ng xung gy u). i Hin
Tng, vua ngh n cng n ca nhng k i trc mi
v tng ca 28 ngi tng vo vch pha nam cung vn
i ghi cng c. Vn i c khi gi l Lu i.

Cng danh choi chi chp trong vn i.

Nguyn Bnh Khim

Vn Hng
Vn: my, Hng: lng. C cu: Thy quc vn hng

(qun nc lng my). Ngha en: Dng ch ao, h,

m, v.v... Ngha bng: Ch k phng khong thch phiu
lu chn giang h.

Bn m thy quc, bn ng vn hng.

Hoa Tin

Vn Li
Vn: my, Li: sm. Ngha bng: Lon lc.

Bui vn li hai ch kinh lun.

Nhn Nguyt Vn p

Vn Mng
Tn mt ci chm nay thuc H Bc. Hn Cao T gi i
chi Vn Mng. Hn Tn n chu b Vua bt tri em v tr
ti.

Trung tnh gi tit nhn thn, d rng c Trn Hy cht

nh tc t dm ngh.
ng Thn Thng

Vn Th
Xem Thang my.

Vn Thin
Vn: my, Thin: tri. Dng v ci g thanh cao.

i lng phng nguyt ra lng vn thin.

Bch Cu K Ng

Vn Trnh
Vn: my, Trnh: ng. ng i ln ch cao. Ngha
bng: ng thi c cng danh. Xem cc ch: Vn c,
Thang my.

Tung honh chn vn trnh.

Hoa iu Tranh Nng

Vn An
Vn: hi, An: yn. Chu chc ngi ln lc tr dy gi
l vn an. Vua Vn Vng lc cn lm th t, mi bui
sng h nghe g gy, mc qun o chnh t vo chu Th
T hi Thi Gim, vua c yn gic khng, nu tr li yn th
Vn Vng mng r, nu p khng yn th Vn Vng lo
lng, chn i dp lch lc khng sa.

Tiu th phi bui vn an v nh.

Kim Vn Kiu

Vn Danh
Vn: hi, Danh: tn. Vn Danh l mt trong su l ca
hn nhn. Xem: su l.

a ngi vin khch tm vo vn danh.

Kim Vn Kiu

Vn Hnh
Vn: xoay vn, Hnh: i.

Nghim xem tinh vn hnh khng sai.

i Nam Quc S

Vn Lng
Vn: chuyn ch t ni ny qua ni khc, Lng:
lng thc.

Vn lng Din cng tc th tr ra.

Hoa Tin

Vn Mnh
Vn: kh s, Mnh: mng. L Ngy Khng cho rng tr
lon, cng t, giu ngho u do vn mnh m ra c.

Ly cu vn mnh khuy dn nh thng.

Kim Vn Kiu

Vt L
Vt: nhng ci c trong khong tri t, L: l.

Ngm trong vt l m xem cng k.

Tr Cc

Vt Sc
Vt: th vt, Sc: sc. Theo Kinh l, c n thng trng
thu (gia ma thu) cc quan trng coi vic cng t phi xt
xem sc lng cc con vt dng cng t. Tm ti m nhn
cng gi l vt sc. Hu Hn Th: t k hin, ni lnh d
vt sc phng chi (Vua ngh n ngi hin mi khin "vt
sc" tm ti.)

Sai ngi vt sc khp ni.

Th C

V
Mt th vn vn dng chm bim hoc thut li
mt vic g. V c khi vit theo th lc bt, c khi cu di
cu ngn khng chng.
V nh bc, V tht th Kinh , V con cua, v.v...

V v v ve,
Nghe v nh bc.
V nh Bc

V
Tn mt nc Trung Quc thi Xun Thu vng
Trc L v H Nam by gi.

V khinh d, To lm dm hnh.
Hoi C Ngm

V Binh
V: gi gn, Binh: qun lnh. Qun s i theo h v.

ng cng mt nga iu on v binh.

Nh Mai

Vi C
Vi C ngi i ng, tr ti Tng . Mt hm Vi
C trng thy mt ng lo ngi di trng, xem sch, bn
cnh mt ci gi ng ch . ng lo thng gi l
Nguyt lo (Nguyt: trng), Vi C hi sch g th ng lo
p l trong sch ny cp v chng no s gp nhau

chp sn. Hi ch g th ng lo p ch hng ny ct

chn v chng vi nhau. Vi C hi n ngi v tng lai
ca mnh th ng lo bo cho bit l con ngi n my
ngoi ch. Vi C nghe ni th hm sau nh git cht con
b mnh kgi phi kt duyn vi con nh ty tin. Khng
ng lc Vi C cm dao chm xung mt lt ch lm cho con
b b thng m thi. M n bng chy thot c. V
sau Vi C ly mt ngi con quan lm v. Mt hm ngi
chi, nhn nhn thy ci so trn u v, hi ra mi bit, v
Vi C khng ai khc hn l ngi con gi n my v ng
quan n xin nng v lm con.

Tch xa Vi C duyn lnh cn ghi.

Th C

Vi K
Vi: vy, K: c. Th c qun trn v dp, mt bn en,
mt bn trng, chi trn ci bn c v , dng qun c
vy nhau.

Vi k cn hy ham phn vui chi.

i Nam Quc S

Vi L
Cy lau.

Vi l san st hi may.
Kim Vn Kiu

Vi Nhn Bt Ph

Vi: lm, Nhn: iu nhn ngha, Bt: chng, Ph: giu.

Lm iu nhn ngha th khng sao giu c c.

Si mun ni mt chuyn: vi nht bt ph li e Nhan t

mng ry, ai mn nhy ming m tin n.
Si Vi

Vi Phi
Vi: lm, Phi: iu chng phi.

Li cn nhc chuyn lng quyn vi phi.

Nh Mai

Vi Ph Bt Nhn
Vi: lm, Ph: giu, Bt: chng, Nhn: nhn ngha. Lm
giu th khng sao gi c iu nhn ngha.

Si mun ni mt chuyn:vi ph bt nhn li s Thch

Sng trch rng sao kho thi lng m tm vt.
Si Vi

V
Tn t, tc V Dng. Trong Kinh Thi chp li ca Tn
Khng Cng a cu l Tn Vn Cng v nc: ta a
cu n t V Dng. Ngha rng: Tnh cu chu.

V t qu V khi chng.
Hoa Tin

V
Tn t, tc V Dng. Trong Kinh Thi chp li ca Tn

Khng Cng a cu l Tn Vn Cng v nc: ta a

cu n t V Dng. Ngha rng: Tnh cu chu.

V t qu V khi chng.
Hoa Tin

V Ng
V: cha, Ng: gp. Thng dng ni v cha gp
thi vn.

Ngn ni anh hng khi v ng.

Cu Ht C

V ng
Tn mt cung in nh vua. V: cha, ng: mt na.
Kinh Thi: D nh h, k d v ng (m nh th no, m
cha c na). Cung V ng ngy nay thuc tnh Thim
Ty.

V ng cung y ting nay cn truyn.

Th C

V Vong
V: ch, Vong: mt, cht. Ch ngi n b ga t
xng. V chng cht, mnh khng c hng th g m sng
na ng l phi cht theo chng, nay tuy cn sng nhng
cng t xem mnh nh ngi ng cht m cha cht y
thi.

Bng khng m ha ra ngi v vong.

Cung On

V Sanh
Tn ngi. V Sanh c hn h vi mt ngi con gi
bn ct cu. i mi vn khng thy nng n. Lc by
gi ma to gi ln, nc dng kn ngp cu. V Sanh vn
kin gan ch i cho n lc nc ngp v cht ui. Th
cht ch khng chu tht tn vi ngi yu.

m ct thm bun phn V Sanh.

Th C

Vim Bang
Vim: nng, Bang: nc. X kh hu nng. Tn ca
nc ta ngy xa.

K t tri Vim bang.

i Nam Quc S

Vim Lng
Vim: nng, Lng: mt. Ni v kh hu. Ngha bng:
Nhn tnh th c hay thay i, khi m , khi lnh nht. L
Bch: Nht bit cch thin l, Vinh kh d vim lng (Khi
cch xa nghn dm, vim lng khc ri).

Lng ngi nham him, thi i vim lng.

Nh Mai

Vin
Vin: ca ngoi ca mt nha, th.

im danh trc dn chc ngoi ca vin.

Kim Vn Kiu

Vin K
Vin: vn, K: g. Ngha bng: ch tu hnh.

Sao bng ci th vin k.

Quan m

Vin Ngoi
Mt chc quan ngoi ngch. Trung Quc ngy trc
c th b tin ra mua chc vin ngoi. V i b Li
tng tu xin cho vi ngn ngi c chc vin ngoi.
Bn ta, mt chc quan trong triu, khng ln m cng
khng nh, ngang hng vi tri ph.

C nh vin ngoi h Vng.

Kim Vn Kiu

Vin Tr
Vin: vn, Tr: ao.

Mt sau vn th vin tr.

Hoa Tin

Vin Hao
Vin: cung tht, hoc nh ca chung quanh c tng
bao bc, Hoa: bng.

Vin hoa bc n, nh xun nam by.

Hoa Tin

Vin Sch
Nh ring cha sch, hoc hc hnh (nhng bao
gi cng c rt nhiu sch).

Phng o, vin sch, bn b la giong.

Kim Vn Kiu

Vin
Vi: xa, : ng.

Vin trc mi liu phng.

Hnh Thc Ca

Vin Hoi
Vin: xa, Hoi: nh. Tng nh ngi xa.

Bng khung mt ni vin hoi.

Bch Cu K Ng

Vin Khch
Vin: xa, Khch: khch. Khch t phng xa n.

a ngi vin khch tm vo vn danh.

Kim Vn Kiu

Vin Ph
Vin: xa, Ph: bn.

Gc mi ng ng v vin ph.
B Huyn Thanh Quan

Vin Phng
Vin: xa, Phng: ch ngi . mt ni xa xi.

C ngi khch vin phng.

Kim Vn Kiu

Vit Tr
Vit: vt qua, ra ngoi phm vi ca mnh, Tr: ci k
ng cc thc cng t.
Trang T: Ngi u bp ph b vic nu nng, ng
thy cng khng vt ra khi ci ve ru, ci k thay
th. Trang T mun ni: Ngi u bp lo vic bp
nc, ng thy cng lo vic rt ru coi sc ci k ng
cc thc cng. Ngi u bp b cng vic ca h, ngi
thy cng cng khng nn thay th vic nu nng. (i
bo: i: thay. Bo: nu nng). Do cc ch i bo,
vit tr u c ngha: Thay th ngi khc lm mt vic
ngoi phn s ca mnh.

Vinh Hng
Vinh: cy c tt ti. Ngha bng: Thnh danh, hin t,
Hng: lng. Vinh hin tr v lng. Ngha nh ch Vinh
Qui (Xem ch ny).

Th bi phng ch, ngn c vinh hng.

Nh Mai

Vinh Kh
Vinh: cy c tt ti, Kh: cy c kh ho. Ni v s

thnh suy ca cy c kh ho. Ngha bng: S thnh suy,

cng thng ca ngi i. Vng Duy: Sng phong d
xun nht, K tao vinh kh (Ngy xun cng sng gi,
My bn gp vinh kh).

Vinh kh gi nm mi trn cht chi.

Th C

Vinh Phong
Vinh: cy c tt ti. Ngha bng: Thnh danh, hin t,
Phong: vua em t ai hoc tc lc ban cho by ti.

Vinh phong sc Qun phu nhn cho nng.

Phan Trn

Vnh
Vnh th v th. Vnh: lm mt bi th c ng , :
chp bi th vo mt ni no.

Quen ti tc cnh vnh .

Nh Mai

Vnh Bit
Vnh: lu di, Bit: t gi.

Cng nhau vnh bit khn ngn ly trn.

Th C

Vnh Quyt
Vnh: di, Quyt: ly bit. Ch dng ni ngi cht.
ng Th: Sanh t vnh quyt (Sng cht vnh quyt).

Ai hay vnh quyt l ngy a nhau.

Kim Vn Kiu

Vnh Thc
T ca u Dng Tu, ngi i Tn, tn s, ban
u lm gin quan, nhng iu ngh lun rt xc thc. Cng
vi Vng An Thch bt ha, b i ra t Thanh Chu. V
sau u Dng Tu thng n Thi t thiu s tr s. ng
hc thc rt uyn bc, vn chng hn hn mi ngi
ng thi.

Trp Vnh Thc tay phong li m.

T Tnh Khc

V
Mt v vua i nh H, tn Vn Mng, h T. Nguyn l
i thn ca vua Thun, sau v c ti c c c vua
Thun truyn ngi li. Vua V c ti tr thy. Thi by gi,
mi khi c lt ln nc ng li mi khng rt ngay c,
vua V thn hnh c sut dn phu khi ngi o rch
nc lt khng th ngm lu nh trc na. Vua tn knh
ngi hin, gii v chnh tr. Trc ca quc c treo
nm th nhc kh v truyn rng h ai tin c c mt
ngi th nh mt ting chung. c Khng T ni v vua
V nh sau: Vua H n ung m bc, mc qun o th
s, ca nh thp nh m ai bit hiu knh vi qu thn.

Ng l Chung vua H V chiu hin, ng l o c

Trng Ni thuyt gio.
Si Vi

Vua V tr thy cho i yu vai.

Ca Dao

V Bin
V: v, Bin: ci m ca quan v. Ngha bng: ni v
v.

Mun b vn chng hc v bin.

T Xng

V C
V: dng sc mnh hn l dng tr no, C: khoa c.
Mt li khoa c m th sinh em ti v ngh, em sc
mnh d thi. i V Hu bt u m khoa v c gm
c vic kn chn k sc vc mnh kho, bn cung, ci
nga, s dng binh kh gii. n i nh Tng vic thi v
mi da theo thi vn p dng, cng c thi nh, cng
treo bng cho nhng ngi thi . Nhng ngi trng
tuyn gi l v c xut thn.

Thm hoa v c xut thn.

Nh Mai

V Gi Vn ng
V: ma, Gi: ci nga, ci, Vn: my. ng: nhy vt
ln. Ci ma my. (Thng dng ni v php thut).

Gia tri v gi vn ng em i.
Nh Mai

V Gip
V: v, Gip: bc th nht, trn ht.

Ngoi ra v gip vn khi.

Chinh Kh Ca

V Hu
V vua ng Cao Tng, tn Khng, ngi Ha
Chu. ng Thi Tng tuyn lm ti nhn. Thi Tng mt,
Cao Tng ln ngi Hu c a vo cung lm Hong
Hu. Vua b bnh vic trong nc u do Hu quyt nh
c. Cao Tng mt, mt mnh Hu chp chnh, ph Trung
Tng, ci hiu nc l Chu. Hu tnh dm ngc nhng
cng c ti v bit dng ngi. Lc Hu gi, trong triu ni
lon. Bn Trng Ging Chi nhn lc Hu bnh, bt buc
Hu phi nhng ngi li cho Trung Tng. Chng bao lu
th Hu mt, thy Tc Thin.

Thnh b V Hu u lin n y.
Lc Vn Tin

V Y
V: lng, Y: o. m Trung thu, ng Minh Hong
cng o s La Cng Vin ln chi trn mt trng. Hng
Nga em ra mt i con ht, mnh mc o lng chim ng
sc nh sc mng trn tri, tn gi l ngh thng (ngh:
mng, thng: ci xim). V y l o dt bng lng, con ht
mc ht ma, bt chc cc tin n trn tri.

Mnh v y lnh ngt nh ng.

Cung On

V Kim
Mt li ch vit nt sc nh gm. (V: ma, Kim:
gm), Ngy phu nhn i Tn ng xem ngi ta ma
gm. Khi thy mi kim a ln, a xung bng gic
ng mi p dng ng kim sc vit nhng nt ch
mnh bo.

L tm v kim, l khen Lan nh.

Nh Mai

V Miu
V: tc Quan V, Miu: miu. Theo cu ch th ti Kinh
Tu v ti cc tnh, mi nm xun thu u c cng t. V
sau Nhc Phi em th chung mt miu vi Quan V.

Ka ni v miu hu gn.
Lc Vn Tin

V Pho Vn Th
V: ma, Pho: sng, Vn: my, Th: thang. Lc nh
nhau n bn nh ma, v dng thang cao tn my
nhy vo thnh tr ca ch.

Bit bao phen v pho vn th t Lng Thc ln vo ni

him s.
Vn T Trn Vong Tng S

V S

V: v, S: hc tr. K dng mnh v c v.

N ng v s ngi.
Nh Mai

V Tng
V: v, Tng: ng tng.

C triu v tng vn thn.

Hnh Thc Ca

V Th
V: lng, Th: th. Ngy xa giy t g cn phi em i
gp, ngi ta cm u mt ci lng g cc ni bit
m truyn t cho mau.

V hch: bc hch c cm lng.

V th t n Nam quan.
i Nam Quc S

Vong Hn
Vong: mt, cht, Hn: hn. Hn ngi cht.

Vong hn cng tha n thy n xa.

Nh Mai

Vong Th
Vong: qun, Th: v. Ham chi bi qun c v con.

Mi vui chi n ni vong th.

Th C

Vng Phu
Vng: trng, Phu: chng. Tng truyn hai anh em rut
lc nh, ngi anh chm nhm em mt lt s b chy ri
bit tch. V sau ln ln, lm m kt v chng. Khi nhn n
vt so v hi r cn nguyn, ngi anh hi hn b i bit
tch. Ngi em khng hay g, c bng con ln nh ni trng
chng. Lu ngy hai m con u ha . Bn ta v bn Tu
u c nhng chuyn vng phu th c. Ti Bnh nh,
Thanh Ha, Lng Sn u c ni vng phu.

Gic bm m mng ni vng phu.

Th C

Vng Tin
Vng: trng, Tin: tin. Tn mt ci lu.

Cn di tch l lu vng tin.

Bch Cu K Ng

Vng Xuyn
Tn t. Mt ni phong cnh p Trung Hoa. Vng
Duy lc n y c v mt bc tranh rt p.

Thanh c ai v nn Vng Xuyn.

T Tnh Khc

V Cng Hn
V cng: khng bao gi ht, Hn: gin. Mt ni gin
khng bao gi ngui.

V cng hn qu thn th vi.

Trn Trng Quan

V Ch
V: khng, Ch: ch.

y m v ch ai m ving thm.
Kim Vn Kiu

V Duyn
V: khng, Duyn: xem ch ny.

V duyn chi by ai cm m m.
Lc Vn Tin

V nh
Tn mt co sng, xut t tnh Thim Ty. Lng sng ct
tri khi su khi cn khng thng nn mi gi l v nh.
(V: khng, nh: nht nh). ng Thi: Kh lin V nh
h bin ct, do th thm khu mng l nhn (ng thng
thay, ng xng chng cht bn b sng V nh, th m
trong chn khu phng, v cn mng thy chng v (v
tng cn sng). Ngha bng xng nhng k cht khng
ai chn.

ng xng V nh cao bng u.

Kim Vn Kiu

V Gi
V: khng, Gi: che lp i (Ch Pht). Khoan dung mi
vt m khng che lp. Vua Dim La t l cng V gi

qung i. Ngha bng thng thng: Tn mt l cng

cha.

Nng rng trong hi V gi.

Bch Cu K Ng

V Li
V: khng, Li: nh. Khng ngh nghip v khng ch
li cho ai c. Nay dng ch v li ch bn ngi cng
bo hay lm by.

Mt dy v li buc hai thm tnh.

Kim Vn Kiu

V Lng
V: khng, Lng: lnh, lng thin.

K ch bt ngha, ngi ci v lng.

Kim Vn Kiu

V Song
V: khng, Song: hai. C mt khng hai. hn Th: Tiu
H ni rng: Cc tng d kim, cn Hn Tn th tht l k
quc s v song.

Quc s v song l ngi Hn Tn.

Ht Ni

V Tnh
V: khng, Tnh: tnh.

Th tri d hn v tnh.

Hoa Tin

V T
V: khng, T: ni dng. Khng ngi ni dng.

on v t lc loi nheo nhc.

Th C

V Tri
V: khng, Tri: bit.

ng bn gi cch v tri.
Nh Mai

Vu Hoc
Vu: iu g khng c t nhin ng ra m ni, Hoc:
la di, m lon.

Li nghe vu hoc co rong.

Hnh Thc Ca

Vu Lan Bn
Vu lan: ting Phn v c ngha cu ngi ang b treo
ngc, Bn: ci chu. Ly mt ci chu ng 100 v cng
Pht cu chng sanh ang b ci kh treo ngc. Ngha
bng: V cng khn kh. Xa me Mc Lin v tht c cht
xung a ngc, thc n vo ming th ha thnh la khng
sao n c. Pht mi dy: "Mun cu nn y th n
ngy rm thng by mi thy lp hi Vu lan bn va tng
kinh va b th mi c kt qu". Vu lan bn hi bt u t

Vu Phong
Vu: xem ch Gin, Phong: chp ni.

My ma phng pht nh vu phong.

Phm Thi

Vu Qui
Vu: chng (ting a), Qui: v. Con gi v nh chng.
Trong Kinh Thi c cu: o chi yu yu, Chc chc k
hoa, Chi t vu qui, Nghi k tht gia. (o t rc r l hoa,
C v ha thun ca nh chng con).

Du m nn ch vu qui.
Th C

Vu San
Vu: xem ch Gip, San: ni.

Chy knh ging tnh gic Vu San.

Tn Th Tng

Vu Thc
Vu: chuyn khng c m by ra m ni, Thc: gi. Gi
li ni vu vo mt ngi no.

ai vu thc cho ngi hp tan.

Kim Vn Kiu

V L
V: ma, L: mc. Ngha bng: n Trch. Cao Thch:
Thnh i tc kim a v l. (Thnh i ngy nay nhiu v
l).

n v l thm nhun khp c.

Cu Ht

V T
V: ma, T: nh mt.

Nn v t nhn ging ca mc.

Cung On

V Tr
V: mi nh, Tr: rng ct. Ngi ta trong v tr
cng v nh trong nh vy. Cn c ngha: V: bn phng
v trn di, Tr: thi gian xa v nay.

Trong v tr ni danh ti sc.

Ht C

Vung Tc
Do hai ch: phng thn (phng: vung, thn: tc).
Ngha bng: Qu tim.

Ni vung tc thin ng a ngc.

Nguyn Cng Tr

Vn S
Vn ca nc S. Do cu: S quc vong vin, ha

din lm mc (Nc S mt vn, ha n cc cy trong

rng). V ngi ta phi cht cy bt vn. Ngha bng:
Mt mi ha t nhin m ly n mnh.

Mn tm vn S ha banh cy rng.
Hoi C Ngm

Vng
(Chng) tc Vng Duy, t Ma Ct, mt thi b i
ng, lm quan n chc Thng th hu tha. Vng
Duy rt m o Pht, n trng trai.Th rt hay, ch tt, v
kho. Duy lp ra mt li v gi l Nam tng hc phi.

Nt dan thanh bc ch chng Vng.

Cung On

Vng
(Chng) tc Vng Duy, t Ma Ct, mt thi b i
ng, lm quan n chc Thng th hu tha. Vng
Duy rt m o Pht, n trng trai.Th rt hay, ch tt, v
kho. Duy lp ra mt li v gi l Nam tng hc phi.

Nt dan thanh bc ch chng Vng.

Cung On

Vng nh
Vng: vua, nh: triu nh, ni cc quan vo chu
vua.

Vng nh song cng mt bin cng.

Th i Trn

Vng Gi
Vng: vua, Gi: y. Nh vua.

uc vng gi ch cng l th.

Cung On

Vng Gi
Vng: vua, Gi: y. Nh vua.

uc vng gi ch cng l th.

Cung On

Vng Hu
Vng: xem ch Vng, Hu: mt trong nm tc ln
ca Tu (Cng, Hu, B, T, Nam).

Cn trong trn ly bit ai vng hu.

Phan Trn

Vng K
Vng: vua, K: ch dng kinh .

Mi nm theo vic vng k.

Nh Mai

Vng Khi
Ngi ng Hi i tn, lm quan n chc hu qun,
ngi c ti v ni ting giu c. Vng Khi tng u
ph vi Thch Sng. Hai ngi trang sc nh ca rt xa x
v n mc cc k xi ph.

i ba quan em ngh l giu,

Thch sng, Vng Khi cn u n gi.
Ca Dao

Vng Lng
Tn mt ngi nh xe c ti v i Xun Thu.

Bn chn k k, au lng Vng Lng.

Hoi C Ngm

Vng Mu
Tc Ty Vng Mu, tn mt v tin n b h Dng
tn Hi, li c tn Uyn Cn, c php thut cao cng.
Chu Mc Cng gp Ty vng Mu Giao Tr... Hu
ngh xin thuc trng sanh ca Ty Vng Mu.

Tnh say Vng Mu, m mng lo qun.

Bch Cu K Ng

Vng S
Vng: vua, S: qun lnh ca vua.

Vng s t tng thc h.

Lc Vn Tin

Vng Tn
Tc Hn Tn, ngi Hoi n, lc cn hn vi thng eo
gm i cu c. Tn lc i, c b Xiu Mu gip (xem
ch ny). Mt thng du cn mun lm nhc Tn mi bo:
"Ta thng thy ngi eo gm, nu c ti th nh vi

ta chi, bng khng, thi phi ln trn". Tn s mang ly

nn nh lng ln trn gia ch. Sau Tin H tin c Tn
cho Hn Cao T, Tn c phong lm i tng. Tn em
ht ti nng gip vua Hn nh thng cc nc Ngy,
Triu, S. Tn l mt trong tam kit i Hn. Ban u lm
T Vng, sau ci phong S Vng. C ngi bo Tn
mu phn, Vua Hn Cao T mi gi i chi t Vn
Mng, Tn n chu lin b bt. Nhng li c tha v i
lm Hoi n Hu. Cui cng Tn b L Hu git. Xem Hn
Tn.

Nng n Xiu Mu, nh lng Vng Tn.

Phan Trn

Vng Tn
Tc Hn Tn, ngi Hoi n, lc cn hn vi thng eo
gm i cu c. Tn lc i, c b Xiu Mu gip (xem
ch ny). Mt thng du cn mun lm nhc Tn mi bo:
"Ta thng thy ngi eo gm, nu c ti th nh vi
ta chi, bng khng, thi phi ln trn". Tn s mang ly
nn nh lng ln trn gia ch. Sau Tin H tin c Tn
cho Hn Cao T, Tn c phong lm i tng. Tn em
ht ti nng gip vua Hn nh thng cc nc Ngy,
Triu, S. Tn l mt trong tam kit i Hn. Ban u lm
T Vng, sau ci phong S Vng. C ngi bo Tn
mu phn, Vua Hn Cao T mi gi i chi t Vn
Mng, Tn n chu lin b bt. Nhng li c tha v i
lm Hoi n Hu. Cui cng Tn b L Hu git. Xem Hn
Tn.

Nng n Xiu Mu, nh lng Vng Tn.

Phan Trn

Vng Tng
i Tn, m ci m, vi cha, b d gh c nghit
nhng Tng vn gi trn hiu o. Ma ng nc ng
li thnh bng, m gh mun n c ti, ng ci trn nm
trn vng nc bt c. Bng mnh bng nt lm i, t
di nc vt ln hai con c, ng bt em v cho m k
n.

Ngi Vng Tng cng l i Tn.

Nh Thp T Hiu

Vng Xn
Ngi nc Ngy, i Tam Quc, lc t lon n
nng nh Lu Biu. Xn hc rng, hi g i p cng
tri chy c. Lm quan nc NGy, thng ln ln chc Th
Trung. Vng Xn c lm bi ph ng lu by t tm tnh
ca mnh khi ng trn lu cao trng v c hng.

Mt trng Vng Xn mn.

T Tnh Khc

Vng Kh
Vng: hng thnh ln, Kh: kh.

Mi hay vng kh tng mn.

Nh Mai

Vu Vt
Vu: vt tuyt phm, t bit hn c,Vt: bt k th g
trong tri t. Vu vt: vt tuyt phm nht trong mun vt
i. T truyn: Ph hu vu vt, tc d di nhn (i c vt
g rt him khin cho ngi ta thay i tm lng). V th
Vu vt dng ch n b p.

V vu vt trm chiu chi chut.

Cung On

X
Xa Th
Xa: xe, Th: sch. Trung Dung: Kim thin h xa ng
quy th ng vn (Ngy nay trong thin h, xe cng mt th
trc, sch cng mt th ch). ni ch nh Chu (i
thnh tr) c lu hnh khp trong thin h.

Di truyn mt mi xa th.
i Nam Quc S

Xa Trn
Xa: xe, Trn: bi. Xe chy cun bi m mt. Ngha bng:
Chn phn hoa nga xe rn rp.

Ngn ngang m tch xa trn km ai.

Bch Cu K Ng

X Hnh
X: rn, Hnh: i. i b un o nh con rn b. Mt
tng i rt xu.

Khc loi tc b x hnh.

Trinh Th

X H
X: rn, H: cp.

trc tr i ngn x h.
Chinh Ph Ngm

X Hy
X: con rn, Hy: con rn ht sc c, th ln di 7, 8
thc. Kinh Thi: "Duy hy duy x n t chi tng, duy hng
duy bi nam t chi tng (nm mng thy rn, im lnh
sanh gi, nm mng thy gu, im lnh sanh trai). Xem
ch: Hng bi.

ng im x hy hng bi.
Phan Trn

X
X: th hng thm rn chn x. X dng p,
nu mc vit, lm thuc, v.v...

Nm hng thy thm tho mi x.

Cung On

X Lan
X: xem trn, Lan: mt th c hoa rt thm. X v Lan
l hai th em li hng thm. Thch Sng t thip vi
mui ngi u p lan x c (Tn Th).

X lan mi c, hn hi thi xa.

Phan Trn

X Tc
X: ni t thn t, Tc: ni t thn nng. Ngy xa
dng nc ly dn lm trng. Dn cn t vua dng n
t Thn t (thn Hu th), Dn cn la, vua lp n th
Thn nng l v thn trng coi v nng nghip. Theo Kinh

L: vua t Nam giao cn ch hu t x tc. Xa mi khi

nh thng k ch, ngi ta hay ph n x tc ch tm l
ph ni k ch tn th. V th nn v sau ch x tc dng
ch v nc nh. Hiu Knh: Nhin hu nng bo k x
tc nhi ha k nhn dn (Nhin hu mi c th gi gn x
tc v ha vi nhn dn).

V chng x tc lm u.
Hnh Thc Ca

X Th
Do ch Thi x. Thi: th, X: lng. Cc thi s ta thng
cng nhau t hp xng ha vi nhau. Nh thng t
hp gi l thi x.

X th t tp thi nhn.
Th C

X Th
X: xem x tc, Th: con chut. Con chut nn X th
khng ai dm o nn bt n v s ng n thn Hu
th. Ngha bng: Cy th.

Ai ng x th thnh h.
Tr Cc

Xai K
Xai: ng vc, K: ghen ght.

M Thm trch Hn Cao Hong chi xai k.

ng Trn Thng

Xo Ngn
Xo: khn kho, Ngn: li ni. Li ni khn kho nhng
thiu thnh tht. Lun ng: Xo ngn lnh sc tin h nhn
(Li ni xo, nhan sc p lm cho ngi ta say l t c
nhn c vy).

Gian mu t nc, xo ngn ht ngh.

Nh Mai

Xm Nhiu
Xm: tin binh m ln vo b ci nc khc, Nhiu:
khuy ph.

Tng binh xm nhiu bin thy.

i Nam Quc S

Xe Bin
Th xe c mn che chung quanh. Chu Cng n
ch ra th xe bin a s Vit Thng ca ta v nc
lc ta em sang cng cho Trung Quc. i Hu Hn,
cc v vua lc ra ng thng dng xe bin.

vng pht tr xe bin.

ai Nam Quc S

Xe Hc
Do ch Hc gi. Xe do hc ko. Theo ngi Tu th
con hc mnh cao hn 3 thc, m, chn rt di, bay rt
mau, thn hnh trng, ting ku rt ln, sng n nghn nm,

nn ngi ta thng dng chc nhau: hc th (sng lu

nh hc). Xe hc thng dng ni ci xe ca tin i.

em nhau xe hc v min hng quan.

Phan Trn

Xe Hng
Do ch Hng xa, th xe p n b i.

Ca ngoi chc sn xe hng.

Nh Mai

Xe My
Thn tin dng my lm xe, dng gi lm nga (vn xa
phong m). L Chiu Ln th: Vn xa in tc tin (Xe my
in y roi). C khi dng ngha: Ngi cht.

Hn rng bng hc xe my nh.

Nh Mai

Xe T Ng
T: phng bc, Ng: phng nam. Xe c gn kim ch
nam tc l xe bin c gn kim ch nam i ng khi
lc (xem xe bin).

Ban xe t ng ch ng nam qui.

Quc S Din Ca

Xch Bch
Xch: , Bch: vch.
Tn mt dy ni huyn Ng Gia, bn b sng Dng

T, thuc tnh H Bc. Trong trn nh nhau gia To

Tho v Lu B, Tn Quyn, Chu Do qun s ca Tn
Quyn, Khng Minh qun s ca Lu B dng k ha
cng t chy cc chin thuyn ca To Tho khin
Tho i bi, hai bn b sng la t thnh sc nn gi
l Xch Bch. T ng Pha lc Hng Chu, cng thuc
tnh H Bc nhng li cch xa huyn Gia NG. y c
mt dy ni sc v cng gi l Xch Bch. T ng Pha
hai ln ng thuyn i chi Xch Bch lm thnh tin Xch
Bch v hu Xch Bch ph. Nhn trng tn nn trong bi ph
tc gi nhc n vic qun To Tho tht bi.

Sng Xch Bch bung tguyn nm Nhn Tut.

Nguyn Cng Tr

Xch Tng
Hoc Xch Tng T. Mt v tin c t i Thn Nng v
coi vic ma. Trng Lng: Nguyn kh nhn gian s
tng Xch Tng T du nh! (Nguyn b mi vic nhn gian
theo chi cng Xch Tng T).

Sch Hong Thch Xch Tng cng ng.

Nguyn Cng Tr

Xch T
Xch: , T: con. Con mi sanh thn hnh cn .
Ngha bng: dn trong nc.

Mt khun xch t triu nh trong tay.

Nh Mai

Xch Thng
Xch: , Thng: dy. Xem ch Vi C.

Xe duyn hn phi xch thng.

Hoa Tin

Xiu Mu
Tn ngi. Lc Hn Tn cn ngho kh, mang gm
lang thang ngoi ch, nhng khi i u nh c b Xiu
Mu cho cm. Hn Tn lun nh n. Sau lm nn, lin n
n b ngn thoi vng.

M lng Xiu Mu my vng cho cn.

Kim Vn Kiu

Xu Vim Ph Nhit
Xu: chy n, Vim: nng, Ph: a vo, Nhit: nng.
Tm ni nng m m da vo. Ngha bng: nnh ht.

Xu vim ph nhit nhng mong sang quyn.

Hnh Thc Ca

X Phng
X: xu, Phng: thm. Tt v xu.

X phng cng mt ting n.

Ht Ni

Xun Bt Ti Lai
Xun: ma xun, biu hin cho tui tr, Bt: chng, Ti:

li, Lai: tr li. Tui tr khng tr li. ni i ngi ngn

ngi, tui tr khng tr li vi ta na. Nh cu xun bt ti
lai.
Lc Vn Tin

Xun i
Xun: ma xun, i: nh lm cao c th trng xa
c. Lo T: mi ngi u vui v nh c hng l
thi lao (l ngy xa rt thnh) nh ln xun i. Cnh ma
xun m m, ta ln i cao nhn ra xa, tm hn khoan
khoi, nn ngha bng dng ch xun i v vi i
thnh tr.

Hy hy th vc xun i.
Si Vi

Xun nh
Xun: cy xun, mt th cy trong ni sng rt lu, mt
ma xun hay mt ma thu ca cy ny di n 8.000 nm.
V th nn dng ch xun v vi cha, cu mong cha
c sng lu nh cy xun, nh: sn.

Xun nh thot dc ra cao nh.

Kim Vn Kiu

Xun ng
Xun: xem Xun nh, ng: nh, Dng ni v ng
cha, cng nh Huyn ng ni v b m.

Xun ng kp di sinh v h tang.

Kim Vn Kiu

Xun Huyn
Xem Xun ng v Huyn ng.

Tin rng thng ci xun huyn.

Lc Vn Tin

Xun Y
Xun: ma xun, Y: o.

Mnh xun y hy s s du phong.

Cung On

Xun Lan
Xun: ma xun, Lan: hoa lan. Lan l th hoa n v
ma xun, cng nh cc n v ma thu.

Xun lan thu cc mn m c hai.

Kim Vn Kiu

Xun Mng
Xun: ma xun, Mng: gic mng. C thi: Nhn t thu
hng lai hu tn. S nh xun mng liu v ngn (Ngi
ging chim hng thng tr li. Vic nh xun mng thot
bay i). Xem Mng xun v gic xun.

Say sa xun mng, nng ln cao.

Th C

Xun Quang

Xun: ma xun, Quang: nh sng.

Xun quang c bn ma tri.

Hoa Tin

Xun Sn
Xun: ma xun, Sn: ni. Ni ma xun cy ci xanh
tt. Dng v vi lng my ngi n b p. Tnh s:
Nhn nh thu thy, mi t xun sn (Mt nh nc ma thu,
lng my nh ni ma xun).

Ln thu thy, nt xun sn.

Kim Vn Kiu

Xun S
Xun: ma xun, S: vic. Dng ni v vic trai gi
i li vi nhau. Cn c ngha n ma xun lo vic cy cy.

Xun tm cht ng,

Xun s cha h.
Th C

Xun Tm
Xun: ma xun, Tm: lng. Tm lng ngh n xun
tnh. L Thng n: Vng xun tm thc quyn
(Vng lng xun gi quyn).

Xun tm cht ng,

Xun s cha h.
Th C

Xun Tiu
Xun: ma xun, Tiu: m. Khng g qu mt m
xun. ng Thi: Xun tiu nht khc tr thin kim (m
xun mt khc gi ngn vng).

a hi ng thc ng xun tiu.

Cung On

Xun Tn
Xun: ma xun, Tn: tin tc. em tin xun n.

Xun tn bng nhn cng ip s.

Tn Cung N On Bi Cng

Xun Tnh
Xun: ma xun, Tnh: tnh. Ngy xun ngi ta d ngh
n dc tnh. Cn c ngha con gi ngh n vic v chng.

Khin ai ng mi xun tnh.

Th C

Xun Ta
Xun: vn xun, Ta: kha. ng ca vn xun li
khng cho ong bm ra vo. Ngha bng: n b con gi
gi gn khng khch yu hoa lui ti.

Bn b xun ta mt nng trong.

Kim Vn Kiu

Xun Thu
Ma xun v ma thu, dng tiu biu cho mt nm.

Li dng ni v tui. Quc Sch: Qun chi xun thu cao

nhi phong a v nh. (Xun thu ca nh Vua cao m
bin gii v t ai cha nh).

Xun thu nay bao nhiu tui?

Nguyn Tri

Xut Chinh
Xut: ra, Chinh: nh gic. Ko qun i nh gic.

Na m truyn hch nh ngy xut chinh.

Chinh Ph Ngm

Xut Gia
Xut: ra, Gia: nh. Nguyn c ch: xut gia nhp o
(Ra khi gia nh thn mn ca mnh theo o b ).
Ngi i sau chia ra lm hai : Xut gia ch nhng ngi
vo cha lm thy tu th gi l xut gia, cn nh mc o
mc, n chay th gi l nhp o.

Quyn cn ri li xut gia.

i Nam Quc S

Xut Gi
Xut: ra khi nh, Gi: g. Con gi ra ly chng.

Xut gi tng phu.

Tc Ng

Xut Hnh
Xut: ra khi nh, Hnh: i.

Vn Tin vo t giy lu xut hnh.

Lc Vn Tin

Xut Loi
Xut: ra ngoi, Loi: loi. Hn hn k ng loi.

Tht l xut loi siu qun chng ngoa.

Hoa iu Tranh Nng

Xut Quan
Xut: ra khi, Quan: ca i.

Cho cng Trn dit ln ng xut quan.

Lc Vn Tin

Xut S
Xut: ra, S: qun lnh. em qun i nh gic.

Nhm n ngy mng tng xut s.

Lc Sc Tranh Cng

Xut Thn
Xut: ra, Thn: tinh thn hoc linh hn. Nhng ngi
ng bng hoc ph thy, v.v... thng c th t xut hn
hoc sai khin k khc xut hn tip xc vi nhng k
m gii.

Xut thn giy pht cha tn nn hng.

Kim Vn Kiu

Xut X

Xut: ra, X: . Ra lm quan hoc nh. Kinh Dch:

Qun t chi o hoc xut x.

Xa nay xut x thng hai li.

Nguyn Cng Tr

Xc Cnh
Xc: cm ng, Cnh: cnh vt, phong cnh.

C cu xc cnh hng hoi.

Lc Vn Tin

Xuy Cu
Tc xuy mao cu t rt ngn li. Xuy: thi, Mao: lng,
Cu: tim, T: vt, so. Ngha bng: Bi mc iu xu ca
k khc.

Xuy cu bay n rm li lm chi.

Hoa iu Tranh Nng

Xuyn Bch Dn Quang

Xuyn: m thu qua, Bch: vch, Dn: em li. Quang:
nh sng. Ty kinh tp ch: Khung Hnh hiu hc nhng
nh ngho khng c tin mua n thp. Nh bn cnh
c n nhng nh sng khng soi thu c. Khung
Hnh mi xoi vch mt l nh nh nh sng ngn n y
hc.

Xuyn Dng
Xuyn: m thng qua, Dng: cy dng liu. Dng

do C, ngi i ng Chu c ti bn cung, ng cch

xa cnh dng liu 100 bc m bn pht no cng trng
c l dng liu c. (Bch b xuyn dng: 100 bc
bn xuyn c l dng liu.)

Chng du cung qu xuyn dng.

Lc Vn Tin

Xung Nhn
Xung: nh, Nhn: ngi. Ngi nh tui.
Ngy xa ng vua t xng mt cch khim nhng l xung
nhn v t mnh nh a tr nh.
Cn nh tui m ln ngi cng gi l xunh nhn (Hu Hn
Th).

Anh Tng cn tui xung nhn.

Lc Vn Tin

X Phn
X: x, Phn: chia. Phn x.

Miu ng ct l x phn.
Hoa Tin

X c X Lc
X: , c: tn tin, X: , Lc: vui. vo lc tn tin
ngho tng, hoc vo lc giu sang vui v. Lun Ng:
Bt nhn gi, bt kh d cu x c, bt kh d trng x
lc (K bt nhn y khng th lu trong cnh ngho kh
th khng lu c trong cnh vui v sang giu).

C x c mi toan ng x lc.
Ht Ni

Xng Xut
Xng: ni ra cho k khc bit, Xut: ra. Ni ra cho k
khc bit.

Phi tn xung xut l thng bn t.

Kim Vn Kiu

Xng Mai
Xng: b xng, Mai: cnh mai. ng Thi: Mai ct
su nan chi (Xng mai m kh gi).

Xng mai tnh gy mn.

Kim Vn Kiu

Xng Tng
Tc Tng Xng Tng i nh ng, ngi nh
Chu, mt my p li gii m nhc, cng vi anh l
Trng ch Chi c V Hu yu mn cho php t do ra
vo cung cm. Lc V Hu bnh khng x vic triu chnh
c, hai anh em u b Trng Ging chi git cht.

Xng Tng khi tr, Ti Ty duyn gi.

Lc Vn Tin

Xng Ty
Xng: h ho mt vic g, Ty: theo.

Phu xng ph ty (chng xng ln, v nghe theo).

Ngha bng: Tnh ngha thun ha ca v chng.

Xng ty dm li o bng.
Nh Mai

Y
Y
Tc Y Don - Mt tng hin i Thng. Vua
Thng nghe ting Y Don cy rung Hu Sn l ngi
hin, n ti 3 ln Y Don mi chu v gip, gi chc T
Tng. Y Don c cng nh vua Kit nh H, li gip vua
nh Chu gnh vc vic cai tr trong nc.

Thnh thi cho Ph, nh nhng gnh Y.

Hoa Tin
V sao So Ph, ai l Y Chu?.
Bch Cu K Ng

Y Bt
Y: ci o, Bt: ci bt ng thc n. Y Bt l hai vt m
cc nh tu hnh truyn li cho t. Y tc ci o c sa,
Bt: chn ng thc n. Y do cc v Pht Ty Phng
truyn li, bt nguyn ca Ngy Vng cho.

Sn khun y bt, vn dng cn ai.

Quan m Th Knh

Y Chu
Y Don v Chu Cng. Xem hai ch ny.

Y Chu ni ting nghn xa.

Th C

Y Don
Xem Y.

Y Hc
Y ngh lm thuc, Hc: hc. Y hc nhp mn: tn mt
b sch cho ngi mi bt u hc thuc.

Sau xem y hc, th cu ng y.

Lc Vn Tin

Y Mo
Y: o, Mo: m.

Lnh ban y mo cho vinh v nh.

Lc Vn Tin

Y Ph
Y Don v Ph Duyt. Xem hai ch ny.

Chm tc xanh va chm ngang vai, li kh nghip

nhng so Y Ph.
Cao B Qut

Y Phc
Y:o' Phc: mc. Cc th dng mc nh qun o
v.v...

V u u phc bt ng.
Nh Mai

Y Quan
Y: o, Quan: m. Nhng ngi t, c chc phn
v.v...

Cu vn cm t, v ngi y quan.
Nh Mai

Ch
: hin lnh mn mng, dng ca tng c tt ca
n b, Ch: mnh lnh ca vua. Mnh lnh ca Hong Hu,
Hong Thi Hu gi l ch.

C truyn ch dm l chng vng.

Hnh Thc Ca

Nhi
Con chim n. Trang T: iu mc tri nhi. Chim
chng c th no khn hn nhi.

nhi li gy trc nh lu lo.

Chinh Ph Ngm

Hoa
: da, Hoa: bng.

hoa song sng ngi th.

Hoa Tin

He
: da, He: cy he. Xa c ngi nm m thy mnh
da cy he, mi em gic mng y hi Nguyn Thc.

Thc p: Ch he: gm c ch mc v ch qu, da vo

s cht v ha ra qu. Qu nhin sau ngi y cht tht.
Ngha bng: cht.

he mt gic cn chi.
Quan m

La
: th hng vi nhiu mu sc, La: th la xa.

Qun huyn ru rt, la r rng.

Hoa Tin

Phong
: da, Phong: gi. ng hng gi.

phong hm tiu ra tnh dm .

Hoa iu Tranh Nng

Yn
Tc ni Yn Nhin thuc a phn ngoi Mng C. i
Hu Hn. u Hin ui gic Bc Thim Vu n ni Yn
Nhin, khc cng vo ni on ko qun v.

Non Yn d chng ti min.

Chinh Ph Ngm

Yn Ba
yn: khi, Ba: sng. Cnh trn khi tc l my khi
di nc l cnh i thuyn.

Rng ngm vn thy, bi cho yn ba.

Hoa Tin

Yn Cnh
Yn: khi, Cnh: phong cnh.

Mu yn cnh bng khung hn r, khch ng i

gc bt bui bay ng.
Tng Ty H Ph

Yn nh
yn: yn n hoc an, nh: yn lng khn gic gi.

Trong ngoi yn nh, di trn thun ty.

Hnh Thc Ca

Yn H
Yn: khi, H: rng chiu. Ch ni non cng tch ch thy
hi l yn v rng l h. Ngha bng: ch ngi n.

Nghu ngao vui th yn h.

Nguyn Du

Yn Hoa
Yn: khi, Hoa: bng. Cnh phong lu, ni phn hoa
hi.

Cnh yn hoa quyn r khch phong lu.

Ht Ni

Yn Thy

Yn: khi, Thy: nc. Ngha bng: cnh giang h ca

nhng k sng t do khng b rng buc nh khi mun
bay u th bay, nc mun chy u th chy.

em ngi yn thy b vnh lao lung.

T Tnh Khc

Yn V
Yn: khi, V: m. Ngha bng: Quang cnh chn chin
trng.

p gai gc ph tan min yn v.

Ht Ni

Yn m
Yn: tic ru, Am: ung.

Tri tun yn m lu lin.

Hoa Tin

Yn Chu
Yn: tic ru phn nhiu do ngi trn by ra tht
ngi nh, Chu: nh Chu mt triu i bn Tu. Kinh Thi
thin Lc Minh ni n nh Chu tht yn i qun thn
qun thn ht lng trung thnh vi nc nh.

Gc ng v mt, yn Chu tha lng.

Hoa Tin

Yn Oanh
Chim yn v chim oanh. Hai loi chim thng bay tng

n. Ngha bng: ng c, rn rp.

Gn xa n nc yn oanh.
Kim Vn Kiu

Yn T
Yn: chim n, T: h T. T An v Vng i l hai nh
rt c oai quyn i Tn, ca cao nh rng, chim n n
lm t . Kp khi h Vng, h T sa st, chim n
bay n lm t cc nh bch tnh tm thng. Lu V
Tch, trong bi Y Hn c cu:

Cu thi Vng T nh tun yn.

Phi nhp tm thng bch tnh gia.
Nh Vng, T yn b v,
Bay v nhng nh nhn gian.
Trn Trng Kim.
Hoc:

Hu Tn, yn T lc loi m?
Hong Quang

Yn Tc
Yn: chim n, Tc: chim se s, u l loi chim nh.
Ngha bng: Nhng k tm thng tiu nhn.

Nhng loi yn tc bit u ch hng.

Bch Cu K Ng

Yn Vn Tu V
Yn: dp, Vn: vic, Tu: sa sang, V: v ngh. Dp

vic vn sa sang vic v.

Tha thi bnh yn v vn tu, cn bt lon yn vn tu v.

Si Vi

Yn V Tu Vn
Yn: dp, Vn: vic vn, Tu: sa sang, V: vic v. Dp
vic v sa sang vic vn.

Tha thi bnh yn v vn tu, cn bt lon yn vn tu v.

Si Vi

Yt Hu
Ch m trn cung hng. Ch t a th him yu nh
yt hu ca con ngi. Quc Sch: Hn thin h ch yt
hu d. Nc Hn l yt hu trong thin h vy.

Yt hu him yu mt ri.
Hnh Thc Ca

Yu o
Yu: tr m p, o: cy o, Kinh Thi: o ch yu
yu. Tc cy o cn non v p. Yu o dng ch
ngi con gi tr v p.

V chi mt a yu o.
Kim Vn Kiu

Yu Kiu
p v mm mi. Ni v n b.

Nng b sn hi, nh thn yu kiu.

Nh Mai

Yu Minh
Yu: i hi mt vic g, Minh: th. Ep buc nhng k
khc phi th c vi mnh.

Tin li thnh h yu mnh.

Kim Vn Kiu

Yu Phn
Yu: vt qui, yu qu, Phn: th kh. Th khng kh sc
mi yu ma.

Yu phn nh to tr.
i Nam Quc S

Yu Qui
Yu: vt l qui l, Qui: l lng.

Hay l yu qui t ma.

Lc Vn Tin

Yu Hi
Yu: ni quan h, Hi: tri vi li. Ch t gi c
hoc cho mt s quan h n ton cuc. Yu hi l
quan h cho ta v thit hi cho ch. S k: Tng gii,
cung tt, gi ch yu hi.

My ni yu hi sai qun phng.

i Nam Quc S

Yu Thanh
Yu: quan yu, Thanh: thanh cao.

Ban quyn hc s da phn yu thanh.

Nh Mai

Yu iu
Dng ngi con gi p v du dng.

Con ta yu iu khu phng.

Nh Mai