E-SCIENCE, ARCHITECTURE & CONSTRUCTION

Evolutionary Architecture

1
þëî~á‘ ÿ²~ïÑî
ÿ²~ïÑî ²® “Ñý†È ìî~á‘ ¯óü³}Ø ´} ÿ²}®³…÷åê}
Naimeh Mohammadi, Maryam Yazdanparast
* *“¸³‰ õ}®Qü ðü³î $ *ÿ¯ï¦î úïýÑò

: û¯ýá¡ Abstract:
‡†¸ úà ¯ó’¹ø þëî~á‘ ÿ~ø¯óü}³Ø ÿ³¸ âü ”è÷Á¦î $¯ò²}® ®÷šö û²ö® ³ø ²® úà þü~ø ð¹ýò~ä²}$ ðýò}® þî úà ²÷È õ~ïø|
2 As we know, the existing organisms in
²~’©~¸ Ï~¦ê ´} $û¯ý¢ý‰ õ}²}¯ò~š ´}³‘ ~‘ ú’سä í÷ë¸ ´}³‘ ´} û¯ò´ ®÷š÷î ³ø .®÷¼ ²~ä´~¸ û²ö® õ{ ¯ü¯š Êü}³¼ ~… ~ùò{ õ¯… û¯¼ every period are the production of evolu-
™²} ú… õ}²}¯ò~š úà ÿMý¡ ~î} $¯ü{ þî ìÀ~¥ ìî~á‘ ö “•}²ö Þü³È ´} ÿ²~ä´~¸ .“¸} û¯¼ ²~ä´~¸ ®÷© Êý¦î ~… ¾óà ö tionary process, which motivates their
bodies to adjust to the new conditions.
²® úà “¸} û¯óü}´ ÿ~ø í÷ë¸ ”~ü÷’¦î ³åü® ö ~ø õ¶ úáë… $“¹ýò õ{ ¯óò~î ~ü Mî³Ü õ÷© $M†¸ ç³… $¯óîö³ýò ú¢ýø~î ¯ò|³…|þî
All living creature from cell to complex
û®³à ‡ëš ®÷© ú… }² õ}²~ïÑî úš÷‘ Êý¦î ~… õ¯¼ ²~ä´~¸ ¯óü}³Ø ôü} .3¯î~›ò} þî ®÷š÷î ²® þ’ü#ö² ì…~Ü ”~ÙÀ ú… Êý¦î ~… ìî~Ñ‘
species, try to adopt themselves to their
úÑê~Éî “¸® ²® ~ýò® Úë’ªî Ë~Ýò ²® úà ~ø û÷ý¼ ôü} ôü³‘ û¯¼ ú’©~ó¼ .“¸} û¯¼ Ó}¯…} þ¥}³È ²® þóü÷ò ÿ~ø ¿ö² ö² ôü} ´} ö
environment.
ÿ~ø|¨³È ú… þÑý†È ìî~á‘ ¯óü}³Ø ÿ´~¸´~… ~… ~‘ ¯ø® þî ²}³Ü ®÷© ²}M…} }² ³‘÷ýŠî~à þëî~á‘ ÿ²~ïÑî .“¸} þëî~á‘ ÿ²~ïÑî $“¸} This adaptation driven from inheritance
þëî~á‘ û÷ý¼ ú… þ¥}³È ¿ö² ö Û}¯ø} $þò~†î þ¸²³… úê~Ýî ôü} ´} Û¯ø .¯…~ü “¸® ”~Ð÷óÁî ²® þëà ²÷É… ö ÿ²~ïÑî ²® úóýù… and evolution. The inheritances for these
ì‚~¹î õ®÷… û¯ý¢ý‰ Mýò ö ³‘÷ýŠî~à õ÷¡ ÿ ¯ó¯Ü ÿ~ø²}M…} ®÷šö ~… þü÷¸ ´} úà ¯ø® þî õ~½ò úê~Ýî ôü} ÿ~ø þ¸²³… .4“¸} living creatures are not just strong mus-
.®÷… ¯ø}÷© ³ü±‰~ò ˆ~ó’š} û¯óü{ ²® þëî~á‘ ÿ~ø úî~ò³… ´} û®~Ù’¸} $¨³È ²® ìý©® cles, green leaves and red blood; they have
genes and reproduction cells.
: û¶}ö ¯ýëà All these cells create specific qualification
in order to adopt themselves with their
ð¹ýò~ä²} $³‘÷ýŠî~à $ÿ²~ä´~¸ $ìî~á‘ $þáý’ò¶ ð’ü²÷åê} $²~à®÷© þê÷ë¸ $þëî~á‘ ÿ²~ïÑî|
environments.
Some architects created new method in
design based on their adaptation process
with environment and it called evolution-
ary architecture.
This article helps readers to analysis goals
and designs of this method.

þ’½ù…¯ýù¼ û~å½ò}®´} ÿ²~ïÑî ¯¼²} »~ó¼²~à *

þ’½ù…¯ýù¼ û~å½ò}®´} ÿ²~ïÑî ¯¼²} »~ó¼²~à |**

113 22
 E-SCIENCE, ARCHITECTURE & CONSTRUCTION
ôü³‘ ú’©~ó¼ ´} þáü .¯ò} û®³à þسÑî þÙë’ªî ÿ~ø ñ~ò ~… }² û÷ý¼ ôü} ö ¯óóà þî ²~à õ{ ÿö² ³… ~ýò®
“¹ªò $úê~Ýî ôü} ²® .10“¸} û®³à Ó}¯…}| }²| "9þëî~á‘ ÿ²~ïÑî" û¶}ö úà “¸}| ²Mü³Ø õ~š ®}³Ø} ôü}
²® þëî~á‘ ÿ²~ïÑî úÝ…~¸ ö í÷¦‘ ³ý¸ $ºŠ¸ .®®³ä þî ²ö³î þëî~á‘ ÿ²~ïÑî þò~†î ö ñ÷ùÙî
ôü} ¯Ýò ö ÿ¯ó… Òïš ú… “ü~ùò ²® ö ¯ò÷¼ þî ¨³Éî ú’Ø³ä ”²÷À úóýî´ ôü} ²® úà þ…²~›‘ ‡ê~Ü
.®÷¼ þî þ¸²³… õ{ ÿ~ø¯î~ý‰ ö ~ø´}¯ò} 𽡠ö ¯¼ ¯ø}÷© ú’©}®³‰ ÿ²~ïÑî Ó÷ò
~‘ ®÷¼ þî û®~Ù’¸} ³‘÷ýŠî~à ÿ´~›î ÿ~ÅØ ´} þëî~á‘ þ¥}³È ²®| : þëî~á‘ ÿ²~ïÑî| þò~†î
³‘ û®~¸ ì‚~¹î ²® ²÷à±î ¿ö² ú’†ê} .®÷¼ ÿ´~¸ úý†¼ “Ñý†È ²® ìî~á‘ ö ÿ³ýä ìá¼ ¯óü{³Ø
þ䮳’¹ä “ëÑ… úà “¸} þÑý†È ~î} $“¸} û®~Ù’¸} ì…~Ü ‡ýò Þü~Ü âü þ¥}³È ²® —é`î þ¸¯óùî
û®~Ñê} ß÷Ø ¿´}®³‰ ö ú†¸~¦î ”²¯Ü ú… ~ø ìý릑 ö úü‡›‘ þä¯ý¢ý‰ ö ÿ²~ïÑî ²® ¨³Éî ì‚~¹î
| .“¸} Ÿ~ý’¥} ÿ³’½ý…
$“¹ýò ÿ´~¸ úý†¼ ~ùó‘ þëî~á‘ þ¥}³È ²® ³‘÷ýŠî~à ´} û®~Ù’¸} Û¯ø $¯¼ ú’Ùä úà ²÷Éò~ïø
²® õ}÷‘ þî úà “¸} ôü} ¿ö² ôü} û·üö “ýë…~Ü .®²}® ²~àö³¸ ÿ´~¸ úý†¼ ~… þÐ÷ò ú… úà ¯ó¡ ³ø
³… þëî~á‘ úî~ò³… ²® ”ö~ÅÜ .®³à þ¸²³… ö û¯ø~½î }² õ{ ”}³ý•~\‘ ö ®}® ³ýýÕ‘ }² ²÷’à ~Ø âü õ{
úáë… ¯ò÷¼ þïò ¯ýê÷‘ ®÷© ÿ®÷ª… ~ø ¨³È þóÑü ®´~¸ þî ª½î ¨}³È úà “¸} þü~ø²~ýÑî úü~‰
¯ýê÷‘ ¨}³È ÿ~ø ú’¸}÷© ô’©~¸ û®²ö{³… “ùš ²® þü~ø ¨³È þÐ÷óÁî ¿÷ø Þü³È ´}
| .¯ò÷¼|þî
ÿ} þòè÷È ”¯î .¯óà þî ‡ëÈ ³‘÷ýŠî~à ´} }² ÿ¯ü¯š ®³…²~à $þëî~á‘ þ¥}³È $þ‘²~†Ð ú…
~î} .®÷¼ þî û®~Ù’¸} ÿ´}®³‰ ²÷ò ö âý’¸÷à { ÿ~ø ¨³È ~ü ö û´~¸ ‡ýê~ò{ ÿ}³… ³‘÷ýŠî~à ´} úà “¸}
ö þ¥}³È ²® þ½Ýò ³‘÷ýŠî~à ö “¸} ³ü±‰ õ~áî} ðø ³‘÷ýŠî~à ´} û®~Ù’¸} õö¯… ~ø²~à ôü} ñ~ï‘
.“¸} ¨³Éî| ³áÙ‘ ÿ}³… ÿ²}‡…} õ}÷óÑ… ³‘÷ýŠî~à ´} û®~Ù’¸} õ÷óà } ~î} ;ú’¼}¯ò “©~¸ “ü³ü¯î
÷›’¹š ¯ü~… ~î úà ú¢ò{ .¯ü{ þî ³… õ~¹ò} ‡Õî û¯ùÐ ´} ~ùó‘ ö ~ùó‘ úà ®²}® ®÷šö þë¥}³î ú’†ê}
}² ³‘÷ýŠî~à þóÑü" .“¸} ÿ²~ïÑî þ¥}³È ²® õ~¹ò} ‡Õî ö ³‘÷ýŠî~à ÿ²~áïø ÿ~ø û÷ý¼ $ðýóà
úà “¸} “ê~¥ ôü} ²® ~ùó‘ .ö} “¸® úê~†ò® úò ðýóà ²÷Á‘ õ~¹ò} ‡Õî úê~†ò® ö ³áÙ‘ ÿ}³… ÿ²}‡…}
ÿ®~гýÔ ~—îö‡ê ~ø ÿ²~ïÑî ôü} .“¸} ôáïî ³ýÔ ³‘÷ýŠî~à õö¯… úà ðý¸² þî ÿ²~ïÑî þÐ÷ò ú…
11
| ".¯óóà þî ú‚}²} ~ó¼{ é
— î~à þü~ø ¨³È ºáг… úáë… $®÷… ¯óø}÷ªò
:®³à úÀé© ²÷Éóü} }² þëî~á‘ ÿ²~ïÑî Úü³Ñ‘ õ}÷‘ þî º‰
²}³Ü³… ƒ ÿ®~Á’Ü} $þÐ~ï’š} $þÑý†È Êý¦î ƒ Êý¦î ~… ~ü÷‰ ö ´~… ÿ} úÉ…}² $þëî~á‘ ÿ²~ïÑî
²® ²}¯ü~‰ þ’ýÑÄö ú… ~ø®²÷©´~… õ¯¼ þÙóî ~… úáü²÷É… $“¸} âýê÷…~’î ÿ²~ïÑî âü ö ¯óà|þî
“ùš ²® úà âýò~ä²} ÿ~ø¯óü}³Ø ôü} ôý¥ ²® .¯…~ü þî ìî~á‘ $“†`î ®²÷©´~… ~… ö ¯¸² þî Êý¦î
~… ì¥}³î ôü} .®÷¼ þî û³ý©° ”~ÐéÈ} $¯ò³ýä þî ”²÷À ¯ü¯š ÿ~ø²~’©~¸ ö ~ø ñ³Ø Þë©
| .¯òö² þî ¾ý‰ ôý¼~î âïà
ú… þëî~á‘ ÿ²~ïÑî ¯óü}³Ø þ©³… þ’¥ .“¸} þÑý†È ÿ~ýò® ´} ðýÝ’¹î ÿ²}®³… ÷åê} âü ôü}
$~Ý… ÿ}³… ¿é‘ úëïš ´} û¯ò´ ”}®÷š÷î Ã}÷© ´} ÿ²~ý¹… }³ü´ $¯ò²~ï¼ þî ³… "û¯ò´" þÐ÷ò
úà “¸} "þÐ÷óÁî þä¯ò´" þÐ÷ò $ÿ²~ïÑî ôü} .®²}® }² ...ö Êý¦î ~… õ¯¼ ²~ä´~¸ ö ìî~á‘
´} ÿ²~ý¹… úà ÿ³‘÷ýŠî~à »ö³üö âü ¯óò~î $®÷½ò ã²® õ{ |õ®÷… û¯ò´| $íö} úëøö ²® “¸} ôáïî
úòè~ÑØ $~ø³ýýÕ‘ ö ~ø²}¯½ø ì…~Ýî ²® ö ¯ò}²±ä þî ³¸ ´} }² õ®÷… û¯ò´ í÷ïÑî ÿ~ø õ÷î´{
ú… û¯ò´ }² ÿ³‘÷ýŠî~à »ö³üö âü úà þò~¹à ¯ò²~ï¼ “½åò} ~î} .¯ø® þî õ~½ò ìïÑê}|ºáÐ
.¯ò²ö{ ²~ï¼
ì‚~¹î ú… ÿ³’ù… «¸~‰ úà “¸} þü~ø û}² Ú½à úáë… $“¹ýò ñ³Ø Ú½à þëî~á‘ ÿ²~ïÑî Û¯ø
.¯óü³Ø~ý… ìýª‘ û÷Ü ÿ}³… ÿ³’½ý… ÿ®}´{ í~¥ ôýÐ ²® ö ¯ø¯… ”éá½î ö
| 12þëî~á‘ þ¥}³È þëïÐ ˆ²~›‘ ö ~ù¼ö²
ú… ¯ò} ú’Ø³ä ”²÷À þëî~á‘ ÿ²~ïÑî ô’©~¸ þëïÐ “ùš ²® úà þ…²~›‘ “ï¹Ü ôü} ²®
õ}‡ýî ÿ~ü÷ä ~ø ¿ö² ôü} þò~î´ ‡ý‘³‘ úà “¸} ³à±… ñ´è .¯¼ ¯óø}÷© û®}® ¨³¼ þò~î´ ‡ý‘³‘
.“¸} þëî~á‘ ÿ²~ïÑî Û}¯ø} ô’©~¸ û®²ö{³… “ùš ²® ~ùò{ “س½ý‰
13
²~à®÷© þê÷ë¸ úî~ò³…|
.“¸} û®³à ´~Ô{ þëî~á‘ þ¥}³È ÿ~ùáýóá‘ úóýî´ ²® }² ®÷© ²~à ²‡ü³Ø õ~š $1966 í~¸ ´}
23 112
: úî¯Ýî
ôü³‘ þëÀ} ´} úà “¸} Êý¦î ~… ²~ä´~¸ ö úò~’¹ü‡ïø ²~’ز ú… õ¯ý¸² þ‰ ²® ÿ²~ïÑî û´ö³î}
.“¸}| ìî~á‘ ¯óü{³Ø $“Ñý†È ²® ~ø þä·üö ôü} ¾ü}¯ý‰ ìî~Ð ö “¸} þÑý†È Êý¦î ”~ýÀ÷Á©
"ìî~á‘" ¯óü{³Ø $ÿ²~ïÑî ²® õ¯¼ úóýù… ö ÿ²~ä´~¸ õ÷¡ þü~ø þä·üö ú… þ…~ý’¸® ÿ}³… ö² ôü} ´}
“ýÑÜ}ö $û¯¼ ¨³Éî (1859)| ôüö²}® Mê²~¡ ´} º‰ $ÿ²~ïÑî ²® ìî~á‘ û¯ü} úà ôü} ~…| .¯¼ ¨³Éî
þò}´}®³‰ ÿ²÷„‘ ö õ}²~ïÑî ÿ~ø ÿ²÷„‘ ²® ìî~á‘ û¯ü} $ôüö²}® ˆ~’à ²~½’ò} ´} ì†Ü úà “¸} ôü}
| .6®÷… û®³à }¯ý‰ ²÷ùÌ $5ö®÷ê úê÷üö ö| ³Šï¸ õ÷¡
"þëî~á‘ ÿ²~ïÑî" úà ¯ò} ú’Ø³ä ¾ý‰ þ¥}³È ²® }² þóü÷ò ¿ö² õ}²~ïÑî ´} þ©³… ‡ýò û´ö³î}
û³ù… “Ñý†È ²® ìî~á‘ ¯óü}³Ø ´} ÿ²~ïÑî ²® ÿ²~ä´~¸ ú… õ¯ý¸² Û¯ø ~… ö ®÷¼ þî û¯ýî~ò
.®³ýä|þî
²~ä´~¸ õ{ Ã~© Êü}³¼ ö Êý¦î ~… úà þ¥³È ú… õ¯ý¸² ÿ}³… õ}²~ïÑî $õ÷óà ~‘ ú’¼±ä ´}
³ü~¸ ú… “†¹ò úà ¯óóà þî ˆ~ª’ò} }² ÿ} úóü‡ä ®÷© þÁª¼ ÿ~ø²~áø}² úÐ÷ï›î ôý… ´} $¯¼~…
}³ü´ $¯ó…~ü þïò “¸® úóýù… ˆ}÷š ú… ~—îö‡ê ~î} .¯ø¯… ú넹î Êü}³¼ ú… }² ˆ}÷š ôü³’ù… ~ø úóü‡ä
Òî~š ~—îö‡ê ö “¸} ®ö¯¦î ¨}³È ª¼ “ýÜé© õ}‡ýî ö ˆ²~›‘ ú… ~ø²~áø}² úÐ÷ï›î ôü}
| .“¸} þ¥}³È ²® ôü÷ò ÿ} û÷ý¼ ÿ³ýä²~à ú… ÿ}³… ìýê® ôýêö} $ôü} ö ¯ó’¹ýò
~‘ }² õ~ïø ö ¯óóà ®~ï’Ð} ®÷© ÿ~ø û¯ü} ¾ý‰ ³… úà ¯ò²}® ìü~ï‘ õ~¥}³È ‡ëÔ} $ôü} ³… ûöéÐ
ö þòö²® Ï~¦ê ´} ‡ëÔ} $õ¯ý¸² ˆ}÷š ú… .¯óóà ¨éÀ} $¯ó¸³… ‡¸~óî ˆ}÷š ú… úà þò~î´
~ø|ú’¸}÷© õ®³à û®²ö{³… õ}‡ýî ÿ~ó†î ³… úò ®³ýä þî ”²÷À þÁª¼ ÿ~ø úÝýë¸ Þ†È ö þ¸~¹¥}
.¨³È ÿ~ø´~ýò ö
»~ýÝî ²® }² ~ø úò÷ïò õ}÷‘ þïò “Ñý†È ¯óò~î ˆ÷ëÉî ú›ý’ò ú… ô’Ø~ü “¸® ÿ}³… ôýó¢ïø
þ¥}³È ²® é — `î úà õ~ó¡ õ{ ;¯ý¸² ¨³È ìî~á‘ ú… $û¯¼ ú’©~¸ úò÷ïò þ…~ü´²} ´} ö “©~¸ þëÀ}
²~à ú… .“¸} û®÷… ÿ¯Ñ… ú…³›‘ ÿ}³… þóü³ï‘ úò÷ïò ³ø ö û®~’Ø} ß~Ù‘} âý‘÷ä ÿ~ø~¹ýëà “©~¸ ö
| .“¹ýò þÝÉóî ³åü® úà “¸} ÿ²~ý¹… õ~î´ ö úóü‡ø Û³À ñ‡ë’¹î þ¼ö² ôýó¡ õ®³…
}² þ’ó¸ ¿ö² ú… ÿ´~¸÷åê} ÿ~š ÿ³‘÷ýŠî~à ÿ´~¸ í¯î úà “¸} úø® ¯ó¡ ú… âü®‡ò ö² ôü} ´}
²~à ú… þ¥}³È ú륳î ñ~ï‘} ´} º‰ ~—†ü³Ý‘ ÿ´~¸ úý†¼ âýóá‘ ôü} ÿ²~ïÑî ²® þêö .“¸} ú’سä
´~ýò ÿ¯ü¯š ¿ö² ú… úáò{ í~¥ .®÷ïò í~ïÐ} ¨³È ²® þá¡÷à ”~¥éÀ} $õ}÷‘ þî ~ùó‘ ö ®ö² þî
þ¥³È ú… õ{ ʸ÷‘ ~‘ ®³ýä ²}³Ü û®~Ù’¸} ®²÷î þ¥}³È úë¥³î ²® ÿ³‘÷ýŠî~à í¯î õ{ ²® úà ðü²}®
ö ú’Ø³ä ³Íò ²® $~ø |?ú¡ “Ü÷ò{ ...³ä} | ñ~ï‘ ö Úë’ªî ÿ~ø³ý¹î ö ”è~¥ ñ~ï‘ õ{ ²® úà ðý¸³…
²® úáò{ í~¥ $“¸} í÷ïÑî ³ýÔ $þëÑØ ÿ²~ïÑî ö þ¥}³È ²® ¿ö² ôü} .¯ó¼~… û¯¼ þ¸²³…
| .®÷¼ þî ú’Ø³ä ²~à ú… ²~ý¹… $®~Á’Ü} õ÷¡ ÿ³åü® ÿ~ø|ú’¼²
í~ïÐ} ÿ³‘÷ýŠî~à ÿ~ø í¯î ²® }² þá¡÷à ”}³ýýÕ‘ õ}÷‘ þî ~ùó‘ ³Ä~¥ í~¥ ²® ôü} ³… ûöéÐ
í¯î ²® ³ýýÕ‘ ®~›ü} $¯óóà þî ~Ю}|CAD õ÷¡ þü~ø²}‡Ø} ñ³ò õ~ä¯ó¼ö³Ø úà ú¢ò{ Û驳… ö ®³à
¿³’¹ä ö ®³à õ~¦’î} }² Úë’ªî ÿ~ø ¿ö² õ}÷‘ þïò ~ùò{ úëý¸ö ú… úáóü} ìÜ}¯¥ ;“¹ýò õ~¸{
ºýá¸} ÒÉÝî ²® ¨³È þ…~ü´²} õ~áî} úà ÿ} ÿ´~¸ í¯î ÿ~ø ð’¹ý¸ ú… þ…~ý’¸® $ö² ôü} ´} .®}®
.®²}® ”²ö³Ä $¯óø¯… }²
þëÀ} ìýê® ö ®²}¯ò ®÷šö ÿ²}‡Ø} ñ³ò ôýó¡ $úš÷‘ ì…~Ü ÿ~ø ÿ²}±ä úü~ Û驳… $úò~Ù¸\~’î
ÿ}|ú¹ü~Ýî ¿³’¹ä ö þ…~ü´²} $ÿ²~ïÑî þ¥}³È í÷ïÑî ”®~Ð .“¸} þ¥}³È ¯óü{³Ø þä¯ý¢ý‰ õ{
¯¼ ú’Ùä úà ²÷È õ~ïø ö “¹ýò (ìî~à ö þü~ùò þ¥³È ú… õ¯ý¸² ÿ}³… ) ¨³È âý‘~ï’¹ý¸ ö
.®³ýä þî ”²÷À þ¹¥ ²÷É… ³’½ý… ¨³È ú… õ¯ý¸²
õ~ïø ´÷óø $³‘÷ýŠî~à õ÷¡ ¯ü¯š ÿ~ø²}‡…} ´} û®~Ù’¸} ñ~åóø ~î úà “¸} ôü} ³åü® ìá½î
ö õé‰ $~ïò ~… þÐ}³’ò} ”²÷À ú… õ~ï’©~¸ þسÑî ;ðü³ýä þî ¾ý‰ }² þ’ó¸ ðý¸³‘ ÿ~ø|¿ö²
´} û®~Ù’¸} ~… õ}÷‘ þî úáýê~¥ ²® $“¸} û¯óóà ®ö¯¦î þëî~Ð ®÷© úà ®³ýä þî ñ~›ò} ÒÈ~Ýî
í~ý¸ þü~ø ñ³Ø ú… ö ®³à þ…~ü´²} ö ¨³È ¯Ñ… ú¸ ²® }² ñ~›¥} $ÿ¯Ñ… ö® ¨÷ɸ ÿ~›… ³‘÷ýŠî~à
| .7¯ý¸²
ÿ²~ïÑî ÿ~ø ¨³È ²®| Ó÷ó‘ ú… õ¯ý¸² $û®÷… õ{ ÿ÷›’¹š ²® û²}÷ïø õ~¹ò} úà þü~ø “ýÙýà ´}
ö ñ÷ëÐ ö ¯ü¯š ÿ~ø²}‡…} ÿ³ýä²~á… þÐ÷ó‘ ôýó¡ ú… õ¯ý¸² ÿ}³… úà ðýò}® þî û´ö³î} ;“¸}
ÿ®ö¯¦î~ò ®}¯Ñ‘ ¯ò}÷‘ þî ³‘÷ýŠî~à úáóü} ú… úš÷‘ ~… ;“¸} ³ü±‰~ò ˆ~ó’š} ôü÷ò ”~ýÄ~ü²
²~ï¼ ú… ÿ²~ïÑî ²® Ó÷ó‘ ú… õ¯ý¸² ÿ}³… }²~à ÿ²}‡…} $¯ø® ñ~›ò} þø~‘÷à õ~î´ ”¯î ²® }² ú†¸~¦î
.8®ö² þî
³¸}³¸ ²® þÙë’ªî õ}²~ïÑî .“¸} ú’سä ìá¼ þëî~á‘ ÿ²~ïÑî $~ø ”²ö³Ä ôü} ú… «¸~‰ ²®

õ}÷óÑ… ÿ²~ïÑî ³À~óÐ ðýÝ’¹î ²÷È ú… $ÿ²~ïÑî þ¥}³È ²® .®÷¼ þî û®}´ ¯Ñ… ì¹ò ²® ~ü
ÿ}³… . ... ö ú’¸÷‰ $Úà $û´~¸ $þü~ÅØ ÿ~ø¯¥}ö úëïš ´} $¯ò} û¯¼ Úü³Ñ‘ þê÷ë¸ ÿ~ø¯¥}ö
| 20 .“¸} û¯¼ ú’سä âïà þÀ~© ”~ýÄ~ü² ´} ÿ²~ïÑî ÿ~ø ñ³Ø ³ýýÕ‘ ö ¯ýê÷‘
û®~¸ úî~ò³… âü ²® .®³ýä ”²÷À ¯Ñ… ú¸ ~ü ö ö®| $âü ²® ¯ò}÷‘ þî ðø ²~óà ²® ~ø í÷ë¸ ¾ü}²{
...ö û®³î ~ü û¯ò´ $¯ýÙ¸ ~ü û~ý¸ $ÊëÔ ~ü “¸²® $1 ~ü ³ÙÀ “¸} ôáïî í÷ë¸ ³ø $²~à®÷© þê÷ë¸
~›ò{ ~‘ í¯î .“¸} ôáïî ÿ³’½ý… ÿ~ø “ê~¥ ô’Ø³ä ³Íò ²® $³‘ û¯ý¢ý‰ ÿ~ø úî~ò³… ²® .¯¼~…
þë†Ü ²~’ز ö ®÷¼ þî û¯ò}÷©| ì¹ò ñ~ò ~… þ‰~ý‰ ”}³ýýÕ‘ .¯¸³… Ã~© þ’ýÑÄö ú… úà ®÷¼ þî ²}³á‘
“¸} ôáïî úà ®²}® ñ~ò| 21ú’¹ø ôü´~Ô{ “ýÑÄö .¯ò´³Ø ñ~ò ~… þëÑØ ÒÄö ö| ®}¯š} ~ü| ôü¯ê}ö ñ~ò ~…
¯ò} ú’سä ìá¼ þÜ~Ù‘} ²÷È ú… ~ü úà “¸~ø í÷ë¸ ´} ÿ} úÐ÷ï›î —è÷ïÑî ~î} .¯¼~… í÷ë¸ âü ~ùó‘
.¯ò} û¯¼ þ¥}³È “Ü® ú… ~ü ö
.¯óóà þî û®~Ù’¸} õ{ õ~åü~¹ïø ´} í÷ë¸ âü û¯óü{ ôýýÑ‘ ÿ}³… ~ø õ÷ò~Ü ¯¼ ú’Ùä úà ²÷È õ~ïø
ÿ~ø í÷ë¸ þåü~¹ïø ´} þü~ï¼3 ³ü÷Á‘ ²® .¯ò} Úü³Ñ‘ ì…~Ü þÙë’ªî ÿ~ø ¿ö² ú… ~ø úü~¹ïø
³Íò ²® úü~¹ïø õ}÷óÐ ú… ¯óò}÷‘ þî úšö ²® ã³’½î ÿ~ø í÷ë¸ ðø .û¯¼ û®}® õ~½ò þê~© ö ³‰
| 22.»}\² ö ÒëÄ ²® ã³’½î ÿ~ø í÷ë¸ ðø ö ¯ò÷¼ ú’سä
:3 ³ü÷Á‘
úü~¹ïø 4 ~… í÷ë¸ âü $û¯¼ ìýὑ ìá¼ Ò…³î ÿ~ø¯¥}ö ´} úà ÿ¯Ñ… ö® ú#ᆼ ôü³‘ û®~¸ ²® ;²~à®÷© þê÷ë¸ ²® ¨³Éî ”~¥éÉÀ}
í÷ë¸ âü $ÿ¯Ñ… ú¸ ÿ~ø í÷ë¸ ²® .úü~¹ïø 8 ~… $¯óü{ ˆ~¹¥ ú… ‡ýò ¯ò} û¯¼ ìÁ’î õ{ ú… ú¼÷ä ´} úà þü~ø úü~¹ïø ³ä} ö ®÷¼ þî Úü³Ñ‘
.®²}® »}\² ~ü úšö $ÒëÄ ²® ã³’½î úü~¹ïø 26 ~‘ ö $þùšö úü~¹ïø 6 þ†Ñáî
ÿ~ø õ÷ò~Ü õ÷óà ~‘ ö ®÷¼ þî ÒÄö ¨³È ÿ~ø´~ýò ö ~ø ú’¸}÷© »~¸} ³… ~ø í÷ë¸ ¯¼² ôýò}÷Ü
²® $û®÷… ~ø õ{ Óö³¼ úÉÝò 1970 ²®| ÿ÷ò~à õ÷ò~Ü úà û¯¼ ®~ùó½ý‰ ~ø í÷ë¸ ¯¼² ÿ}³… þÙë’ªî
®÷šö úü~¹ïø ú¸ ~ü ö® ³ä} .¯ò÷¼ þî þ¸²³… úü~¹ïø õ}÷óÐ ú… û¯ò´ ÿ~ø í÷ë¸ $ÿ÷ò~à õ÷ò~Ü
þä¯ò´ ~î} ö ¯¸² þî }³Ø í÷ë¸ ç³î $”²÷À ôü} ³ýÔ ²® .¯…~ü þî úî}®} í÷ë¸ ÿ~Ý… $¯¼~… ú’¼}®
ú… .¯¼~… ú’¼}® ®÷šö û¯ò´ úü~¹ïø ú¸ ~ùó‘ úà ¯ø® þî ¬² þò~î´ þê~© í÷ë¸ âü õ¯¼³‰ ~ü
ìî~á‘ ~… .$®÷¼ û¯ò´ û²~…ö® ¯ò}÷‘ þî $¯¼~… ú’¼}® û¯ò´ úü~¹ïø ú¸ ³ä} û®³î í÷ë¸ âü $þ‘²~†Ð
¯óóà þïò ³ýýÕ‘ úà ¯ü{ þî ³Íò ú… ö ¯óóà þî }¯ý‰ ²~ä¯ò~î ö “…~• þî³Ø ú’ز ú’ز ~ø í÷ë¸ ì¹ò ³ø
| .¯ò÷¼ ìü¯†‘ ²~ä¯ò~î ÒÄö ö® ú… ˆö~ó‘ ú… ~ü
¾¼ ö û¯ý©³¡ Ò…³î $þÅý… $û³ü}® ¯óò~î ÿ³åü® ÿ~ø ìá¼ ´} þÑ…³î ¯¥}ö ÿ~š ú… õ}÷‘ þî
“¸® ú… ÿ³‘ úò}²~ïÑî ÿ~ø ¨³È $~ø õ÷ò~Ü ìü¯Ñ‘ ~… ö ®³à û®~Ù’¸} û¯ò´~¸ ¯¥}ö õ}÷óÑ… þÑëÄ
ö ÿ®÷ïÐ ÿ~ø û¯ò²}¯ùåò ¯Ü~Ø úà ¯óü{ “¸¯… þü~ø¯¥}ö ¨³È $~ù’ò} ²® “¸} ôáïî é — `î .®²ö{
ÿ}³… ÊÝØ ¯¼² ÿ~ø õ÷ò~Ü úà ®³à ôýýÑ‘ õ}÷‘ þî ìá½î ôü} ì¥ ÿ}³… ;¯ó¼~… “©~¸ ì…~Ü ³ýÔ
úØ~Ä} þü~ø õ÷’¸ $þü~ùò ‡ý೑ ú… úáóü} ~ü ö ¯¼~†ò þê~© ~ùò{ ³ü´ úà ¯óóà ìïÐ þü~ø í÷ë¸
(4 ³ü÷Á‘) 23.®÷¼
4 ³ü÷Á‘|
E-SCIENCE, ARCHITECTURE & CONSTRUCTION
²}³á‘ Þü³È ´} }² þÐ÷ó’î ÿ²~ïÑî ÿ~ø ¨³È úà ®÷… "14÷åê}²}³á‘" ð’¹ý¸ ´} û®~Ù’¸} ö} û÷ý¼ ôýêö}
ìýὑ û®²÷© ~‘ ú¦ÙÀ ö® ´} $¯¼ ú’Ø³ä ³Íò ²® úà þêö¯î ôýêö} .®²ö{ þî ¯ü¯‰ ú…~½î ÿ~ø¯¥}ö
ÿ~ø úî~ò³… .®²ö{ þî ®÷š÷… Úë’ªî ÿ~ø û´}¯ò} ö ~ùëá¼ ²® }² þÐ÷ó’î ÿ~ø²~’©~¸ úà ¯¼ þî
õ}÷óÐ ú… ÿ} ú’¹ø $²÷Íóî ôü¯… .¯¼ ú’¼÷ò|15AA ú¹¸÷#î ²® ³à±ê} ß÷Ø ”~Ýýݦ‘ ÿ³‘÷ýŠî~à
ÿ~š ®÷© ²® }² ²÷à±î û®²÷© ~‘ ú¦ÙÀ ö® ÿ³ýä²}³Ü ”è~¥ ñ~ï‘ úà ¯¼ Úü³Ñ‘ úýêö} úÙÉò
¾ý… $~ø “ê~¥ ôü} ‡ý೑ ´} .¯î{ þî ¯ü¯‰ Ó÷ó’î ÿ~ø ¨³È ”è~¥ ôü} õ¯¼ ‡ý೑ ´} ö ®}®|þî
ÿ~ø|ñ³Ø ö ~ø õé‰ ~… þü~ø û²}¯š ¨³È ¯ó’¹ò}÷‘ þî ~ø ¨³È ôü} $¯î{ þî “¸® ú… ¨³È ¯Áý¸ ´}
~… þÉ© ÿ} û²}¯š úà ¯ò÷¼ ‡ý೑ ÿ²÷È ¯ó’¹ò}÷‘ þî ~ø¯¥}ö —é`î .¯ó¼~… Ó÷ó’î ÿ} û´~¸
|(1 ³ü÷Á‘).¯ò´~¹… í÷ïÑî ÿ~ø õ~ï’©~¸ ú… úý†¼ é — î~à ìá¼ ìýÉ’¹î ÿ~ø÷¼´~…
1 ³ü÷Á‘
ÿ} úÐ÷ï›î $úýêö} ú’¹ø $¿ö² ôü} ²® ôü}³…~ó…
ñ~ï‘ ²® úà “¸} þü~ø¯¥}ö ìÜ}¯¥ ´} ú’¹…
}² ”~ùš ñ~ï‘ þóÑü $¯ò} ú’Ø³ä ²}³Ü ôáïî ”~ùš
.}² ôáïî ÿ~ø ‡ý೑ ñ~ï‘ úò ö ®³ýä þî³… ²®
$¯¼² õ~áî} úà ¯ò÷¼ þî Úü³Ñ‘ ‡ýò þü~ø õ÷ò~Ü
| .¯óóà þî ôýýÑ‘ }² ¯¥}ö ³ø õ¯¼ ðý¹Ý‘ ö ³ýýÕ‘
þò}÷êè ¿²~ø ʸ÷‘ ‡ýò ÿ³åü® ú…~½î ú…³›‘
¯ýê÷‘ $õ{ Û¯ø úà “Ø³ä ñ~›ò} 80 úø® ²®
ÿ}³… þÑü¯… ÿ~ø~ÅØ Þë© ú… ö} $¯Ñ… ì¥}³î ²® .®÷… þ¸¯óø ¿÷Ýò ³åü® ö þïýë¸} ÿ~ø|¨³È
¯óò}÷‘ þî úà Úë’ªî ÿ~ü}ö´ ö ~ø~ó¦ò} ~… ÒÈ~Ý’î ÿ~ø û³à ú†¼ ¯óò~î $“©}®³‰ ÿ²~ïÑî
”~Ð~ï’š} ÿ~ø ôê~¸ $~ø úò~ªëä úëïš ´} ÿ²~ïÑî Úë’ªî ÿ~ø®³áëïÐ ÿ}³… ÷ò þü~ø|«¸~‰
(2 ³ü÷Á‘) 16.¯ó¼~… ...ö
|2 ³ü÷Á‘|
ÿ~ø ôý¼~î ´} þÀ~© û®² âïà ú… úà ¯¼ ú’Ø³ä ²~á… ²~à®÷© þê÷ë¸ ¿ö² $¯Ñ… úë¥³î ²®
–}‡š} .17¯óà ÿ´~¸ úý†¼ û¯ý¢ý‰ ð’¹ý¸ âü ~… }²| ¯¼² ¯óü{³Ø ¯ò}÷‘ þî ö ®³ýä þî ñ~›ò} âý‘~î÷‘}
´ö³… ®÷© ´} }² ÿ} û¯ý¢ý‰ ÿ~ø²~’ز $ÿ} û®~¸ ôýò}÷Ü “¦‘ úà ¯ó’¹ø þü~ùê÷ë¸ ôý¼~î ôü}
19
.¯¼ þسÑî| 18ôî÷ýò õ÷Ø õ~š ʸ÷‘ 1951 ²® ¯¼² ÿ´~¸ úý†¼ û¯ü} ôü} .¯óø®|þî
í³’óà $®÷¼ þî Úü³Ñ‘ ì†Ü ´} úà þóýò}÷Ü ~… |$“Ñý†È ¯óò~î $²~à®÷© þê÷ë¸ ôý¼~î ²~’ز
“ê~¥ ö õ~åü~¹ïø ~… Ë~†‘²}²® úÍ¦ê ³ø ²® í÷ë¸ ³ø “ýÑÄö úà ‡ý‘³‘ ôü} ú… ;®÷¼|þî
ôü} .¯¸² þî ÿ¯ü¯š “ê~¥ ú… û¯¼ ÒÄö ÿ~ùò÷ò~Ü »~¸}³… ö ®÷¼ þî û¯ý›ó¸ ¿}|þë†Ü
$úͦê âü ²® ð’¹ý¸ ìà “ýÑÄö $þ‘²~†Ð ú… .¯ò÷¼ þî ÒÄö $ú넹î Û¯ø ú… ú’¹… $~ø|õ÷ò~Ü
~ø|í÷ë¸ úýêö} “ýÑÄö ´} ³ýýÕ‘ ¯óü{³Ø .®÷¼ þî ª½î ³ýýÕ‘ ôýò}÷Ü ö ì†Ü úÍ¦ê ²® õ{ “ê~¥ ~…
ö ®³ýî þî þ¹à ú¡ ~ü ¯ò~î þî þÜ~… þ¹à ú¡ úà ¯óóà þî ª½î ôýò}÷Ü ºŠ¸ ö ®÷¼ þî ´~Ô{
111 24
 E-SCIENCE, ARCHITECTURE & CONSTRUCTION
¯ü~… úî~ò³… úà þ…~ü´²} ²~ýÑî $û¯ý¢ý‰ ì‚~¹î ²® .¯ò÷¼ þî ³•~\’î õö³ý… Êý¦î ´} $¯ò÷¼ þî ®~›ü}
~‘ »~ó½ò}ö² ´} $Úë’ªî ÿ~ø ú’¼² õ~ÁÁª’î âïà ú… $¯óà ²~à õ{ ~… ²~à®÷© ²÷È ú…
“ê~©® õö¯… ~‘ $®÷¼ þî ²}±ä}ö úî~ò³… ú… ”~ý‚‡š ³ü~¸ ö ®÷¼ þî ôýýÑ‘ ¾ý‰ ´} $õ}®®~Á’Ü}
“¸® í÷Á¦î $ìÀ~¥ ÿ~ø ñ³Ø ö ~ø ¨³È ôü}³…~ó… .¯óà ÿ³ýä ðýïÁ‘ þÜ~Ù‘} ²÷È ú… $õ~¹ò}
®÷ª… ®÷© $û¯¼ Úü³Ñ‘ ²~ýÑî Þ†È þ¥}³È .®÷¼ þî Û±¥ þÁª¼ ÿ~ø úÝýë¸ ö ¯ó’¹ýò õ~¹ò}
| .®³ýä þî ñ~›ò}
:þšö³©.5
‹ý‘÷ò¶ Ë~†‘²} ú… úý†¼ ÿ²~ïÑî ÿ~ùî³Ø ”²÷À ú… þáý’ò¶ ÿ~ø¯à õ¯¼ õ~ý… ~ü ô’Ø~ü ³ø~Í‘
$~ø¯à ”²÷À ú… û¯î{“¸¯… œü~’ò þü~ùò úë¥³î ²® ôü}³…~ó… .“¸} û¯ò´ ”}®÷š÷î ²® 27‹ý‘÷óØ ö
| .¯ò÷¼ þî úïš³‘ ÿ²~ïÑî ñ³Ø ú…
“Ñý†È ²® í÷ë¸ ìî~á‘ ú… úš÷‘ $ú륳î ôü} ²® ~ø “س½ý‰ ´} þáü $¯¼ ú’Ùä úà ²÷È õ~ïø|
ìî~¼ úýêö} ú’¹ø þ‘²~†Ð ú… .®³ýä þî ”²÷À Êý¦î ö ~ø õ¶ õ~ýî ìî~Ñ‘ þÈ úà ®÷…
þòö³ý… ñ³Ø úò ö í¯î þòö²® ÞÉóî ³… þáý’ò¶ ÿ~ø âýóá‘ ö “¸} ~ø ñ³Ø ®÷© úò ö~ø|ìïÑê}²÷’¸®
¾óà }ö õ~áî} þáý’ò¶ ð’ü²÷åê} û}³ïø ú… ~ø û¯ó’¸³Ø ö ~ø û¯ò³ýä $þëî~á‘ ð’¹ý¸ ²® .¯ò³•÷#î õ{
ñ~›ò} }² ˆ~ª’ò} ö þ…~ü´²} þáý’ò¶ þ‰} ÿ~ø ð’ü²÷åê} .¯ò´~¸ þî ðø}³Ø }² Êý¦î ÿ~ø 㳦î ú…
“ùš ôü} ´} úà ¯óø® þî ìá¼ }² ¯Ñ… ÿ~ø ì¹ò ÿ~ø ¾ùš ö ~ø ì`î¯ýê÷‘ $õ{ þ‰ ²® ö ¯óø® þî
| .®²}® ÿ³‘³… þë†Ü ¿ö² ³…
þ¥}³È ÿ~ø úî~ò³… ´} ú…~ò~‘}ö ÷‘÷à ~î ʸ÷‘ úà “¸} þü~ø ¨³È úëïš ´}| ÿ ¯ý¼²÷©³ù¼
´} ÿ³ýä û³ù… ³`à }¯¥ $þò÷á¹î ÿ~ø úÐ÷ï›î þ¥}³È ²® ô‰}¶ ²® .“¸} û¯¼ ìÀ~¥ þëî~á‘
þ¥}³È ²® ìî~Ð ôü} ³ý•~\‘ ú›ý’ò .“¸} ²}®²÷©³… “ü÷êö} ôü³‘è~… ´} ¯¥}ö ³ø ²® ¯ý¼²÷© ²÷ò
úà “¸} ÿ²÷È ³åü¯áü ´} ~ùò{ úëÀ~Ø úà “¸} “©}÷óáü ìá¼ þ†Ñáî ÿ~ø¯¥}ö ®~›ü} $³ù¼
~ü{ ~î} .¯ü{ 𽡠ú… ³’ïà þ’©}÷óáü ôü} úà û¯¼ ¿é‘ þ‘}¯ýùï‘ ~… .¯óóáò ÿ´}¯ò} úü~¸ ðø ÿö²
(6 ³ü÷Á‘) ?¯ó’¹ø ôáïî ¨³È ö ˆ}÷š ôü³’ù… ~ø ã÷ë… ôü} ~—ÑÜ}ö
ºŠ¸ .¯óà þî ³‰ }² “ü~¸ ìà úà ®÷¼ þî Ç³Ø ç²‡… þ†Ñáî ²~’©~¸ âü }¯’…} $ ¿ö² ôü} ²®
‡Ñáî âü ú›ý’ò .¯¸³… þë©}® ÿ~ø “ï¹Ü ñ~ï‘ ú… ²÷ò ~‘ ®÷¼ þî ³Ù¥ þü~ø ìò÷‘ õ{ õö²®
“¸} ”ö~Ù’î ðø ú… ~ø¯¥}ö í~Á‘} ÿ~ø û÷ý¼ .®²}® ÿ²~ï½ý… ÿ~ø û³Ù¥ úà “¸} ìªëª’î 粇…
¾…~‘ “Ð~¸|n" û®~¸ ˳¼ âü ~ùó‘ úà ðýóý… þî .¯óà þî ®~›ü} }² ÿ®~ü´ þî³Ø ö þü~ÅØ Ó÷ó‘ ö
ÿ®³áëïÐ Ê…}ö² ~… Ó÷ó’î þü~ø~ÅØ ;“¸} û¯ýî~›ò} ÿ} û®³’¹ä Ó÷ó‘ ú¡ ú… |¯¥}ö ³ø ÿ}³…
| 28.(þî÷ïÐ ÿ~ø~ÅØ ö ~ø »}³‘ $~ø³ý¹î $~ø Ë~ý¥ ì`î) ”ö~Ù’î
:5 ³ü÷Á‘|
| .¯¸³… ~ùò{ â‘ â‘ ú… ¯ý¼²÷© ²÷ò úà ¯óóà þî ‡ý೑ ðø ~… ÿ²÷È }² ~ø¯¥}ö ~ø³‘÷ýŠî~à :ÿ¯ý¼²÷© ³ù¼|
:6 ³ü÷Á‘|
ìÀ}÷Ø ú… ö þÉ© ²÷É… úà “¸} ÿ¯óò~î ú†Ñš ÿ~ùò~ï’©~¸ õ{ ú›ý’ò ö “¸} ðø ´} ~ùò~ï’©~¸ õ®}® úëÀ~Ø $²÷ò ôýî~\‘ í÷ïÑî ¿ö²
.¯ó’¹ø “©}÷óáü ÿ} û¯óóà ú’¹© ²÷É… ~ùà÷ë… ôü} ôý…~î ÿ~ø~ÅØ .¯ò³ýä þî ²}³Ü ðø ´} ÿö~¹î
25 110
ÿ~ø²~’ز $û®~¸ ÿ~ø õ÷ò~Ü ´} “Ñý†È ¯óò~î|úà “¸} ôü} ²~à®÷© þê÷ë¸ ¿ö² ²® ðùî ú†óš
.®²ö{ þî ®÷š÷… ðø ÿ²~ïÑî|û´÷¥ ²® }² “Ñý†È ²® ®÷š÷î Ó÷ó‘ ö ¯óà þî ¯ýê÷‘ }² ÿ} û¯ý¢ý‰
³ý•~\‘ ¨³È ÿ³ýä ìá¼ ²® $û¯¼ ÒÄö ôýò}÷Ü »~¸} ³… þÉý¦î ìî}÷Ð ö Êý¦î ¿ö² ôü} ²® ~î}
ìî}÷Ð ³… ¨}³È|úÈ~¥} ú… þå’¹… úà| “¸} þ†¹ò ÿ³î} ôýò}÷Ü ôü} õ®÷… Òî~š ö ìî~à ö $¯ò²}±ä þî
¾Ýò Êý¦î õ{ ²® úà ¯¼ ú’Ø³ä ¾ý‰ þ¥}³È ÿ}³… ÿ³‘ ìî~à ¿ö² ôü}³…~ó… .®²}® ¨³È ²® ìý©®
.¯¼~… ú’¼}® ¨³È ÿ³ýä ìá¼ ²® ÿ³‘ æò²³‰
~ü ö ?¯¼~… ¯ü~… úò÷å¡ $~ø í÷ë¸ úýêö} ‡ý೑ úà ôü} úëïš ´} ¿ö² ôü} ²® û¯ò~î þÜ~… ”è}÷#¸
ú¡ ²® ¯¼² ö ¯ò÷¼ ôýýÑ‘ ö Úü³Ñ‘ úò÷å¡ ... ö û¯ò´~¸ ¯¥}ö ìá¼ $¯¼² ôýò}÷Ü $~ø þåü~¹ïø
.“¸} û¯¼ ÿ¯Ñ… ³‘ ìî~á’î ÿ~ø ¿ö² ú… í÷à÷î $ ... ö ?®÷¼ ÚÜ÷’î ¯ü~… ÿ} ú륳î
ð’¹ý¸ ²® Êý¦î ìî~Ð õ®³à ®²}ö|
~‘ ¯ò¯¼ õ{ ³… 1991 í~¸ ´} $¾ò}²~áïø ö ²‡ü³Ø õ~š $þë†Ü ÿ~ø í¯î ô’©~¸ ³‘ ìî~à Û¯ø ~…
²® ¿ö² ôü} ÿ÷åê} .¯óø® “ê~©® þëî~á‘ þ¥}³È ôýó¡ ²® ðýÝ’¹î ²÷È ú… }² "Êý¦î" ìî~Ð
²® 24ºý¹ò¶ þ‰} ÿ²÷„‘ »~¸}³… ;“¸} þÉý¦î ìî}÷Ð ³ý•~\‘ “¦‘ ”}®÷š÷î ìî~á‘ $“Ñý†È
$ôýóš Úë’ªî ÿ~ù’ï¹Ü ÿ³ýä ìá¼ ö þ›ü²¯‘ ì`î¯ýê÷‘ ìî~¼ ôýóš ìî~á‘ $þ¸~ó¼ “¹ü´
úò ö ~ø ìïÑê}²÷’¸® ìî~¼ úýêö} úÙÉò õ}÷óÐ ú… ~ø õ¶ .“¸} Êý¦î ö ~ø õ¶ õ~ýî ìî~Ñ‘ ìÀ~¥
| .¯ó’¹ø ~ø ñ³Ø ®÷©
~… ìî~Ñ‘ ²® ¨³È ö ¯¼~… ú’¼}® ³ý•~\‘ ÿ²~ïÑî ¨³È ÿ³ýä ìá¼ ³… Êý¦î úáóü} ÿ}³… ö² ôü} ´}
ö ~ø ô’ò{ }¯’…} úà ‡ý‘³‘ ôü¯… $¯ò¯¼ ÿ´~¸ úý†¼ í¯î ²® þÉý¦î Êü}³¼ ñ~ï‘ $®³ýå… ìá¼ õ{
õ~½ò ¾óà }ö ... ö æò² ö }¯À $“à³¥ ú… “†¹ò ~ùò{ ÿ~ø û¯ò³ýä úà ¯¼ ú’©~¸ þü~ø³ä º¥
| .®²}±ä þî ³ý•~‘ í¯î ²® 25þáý’ò¶ ð’ü²÷åê} âü úëý¸÷… ”~ÐéÈ} ôü} ö ¯óø® þî
| :“¸} “ï¹Ü œó‰ ìî~¼ þëî~á‘ úî~ò³… þëÀ} ²~’©~¸
:þÉý¦î ð’¹ý¸.1
Þü³È ôü¯… ö ¯ò÷¼ þî ÿ´~¸ úý†¼ ö úïš³‘ $“¼}®³… $Êý¦î ìî}÷Ð $¯¼ ú’Ùä úà ²÷È õ~ïø
.¯ü{ þî “¸¯… í¯î ìî~á‘ ÿ}³… ñ´è Êý¦î
:û¯óø® ìî~á‘ ð’¹ý¸.2|
ö ¯ø® þî õ~½ò ¾óà }ö Êý¦î ÿ÷¸ ´} û¯¼ û®~’¸³Ø ð‚éÐ ú… “†¹ò $û¯óø® ìî~á‘ ð’¹ý¸
ÿ}³… ´~ýò ®²÷î ”~ÐéÈ} ö ¯óóà þî ²}³Ü³… ìî~Ñ‘ û¯¼ Úü³Ñ‘ Êý¦î ~… $26í¯î þáý’ò¶ ÿ~ø¯à
.®÷¼ þî ôýî~\‘ úò÷åóü¯… ˆ~ª’ò} ö þ…~ü´²} ö þáý’ò¶ ð’ü²÷åê}
:þáý’ò¶ ð’ü²÷åê} âü.3|
í}÷#¸ ðø úà ¯¼ ú‚}²} þü~ø ì¥ û}² õ®³à úóýù… ö úê~\¹î ì¥ þåò÷å¡ ÿ}³… ²~… ôýêö} âýóá‘ ôü}
~ø|âýóá‘ ôü} ´} þïëÐ úÑî~š õ~›ýø .®³à þî ¨éÀ} $ÞØ÷î «¸~‰ ú… õ¯ý¸² ÿ}³… }² Ê…}÷Ä ðø ö
²÷È ú… úáë… $®÷… û®³áò þóý… ¾ý‰ }² ~ùò{ ºü÷ò úî~ò³… úà ®÷… þü~ø ì¥ û}² ú… ô’Ø~ü “¸® ìýê® ú…
| .¯î{ þî “¸® ú… ð’ü²÷åê} ôü} Þ†È ²~à®÷©
ú… úý†¼ ÿ} ú’¼² ÿ²~’©~¸ ~ùò{ .¯ó’¹ø ³ä÷›’¹š ö ²~ä´~¸ $þëî~á‘ $þáý’ò¶ ÿ~ø ð’ü²÷åê}
úê~\¹î ì¥ ¯òö² úà ¯ó’¹ø ~ø¯à ´} ÿ} û³ý›ò´ $~ø ú’¼² ôü} .¯ò²}® û¯ò´ ”}®÷š÷î ÿ~ø ñ´÷îö³à
.¯ó¸² þî ˆ}÷š ú… $ôáïî ÿ~ø ì¥ û}² ´} þëî~à úÐ÷ï›î ²® ÷›’¹š ~… ~ùò{ .¯ò²}® û¯ùÐ ú… }²
.¯¸² þî ˆ}÷š ú… $Ã~© ì¥ û}² âü ¨éÀ} ö ³ýýÕ‘ ´} úò ö “¸} þØ®~Á‘ úò ÷›’¹š ôü}
}² ~ùò{ ö ¯óü{ þî “¸® ú… $ì¹ò ¯ó¡ í÷È ²® $þ›ü²¯‘ ö â¡÷à ”}³ýýÕ‘ ~… úóýù… ÿ~ø ˆ}÷š
$Êý¦î ~… ÿ²~ä´~¸ ö Þý†É‘ ÿ~ø²~ýÑî Þ†È $~ø ˆ}÷š ôü} õ~ýî ´} .¯óî~ò þî "²~ä´~¸" ÿ~ø «¸~‰
.®÷¼ þî ˆ~ª’ò} ˆ}÷š ôü³’ù…
:þ…~ü´²} íö¯î.4
þ…~ü´²} ôü} .®÷… õ{ Ó¯†î ¯óëø õ~š úà ®³ýä þî ñ~›ò} û¯ý¢ý‰ þ¼ö² ú… ÞØ÷î ÿ~ø «¸~‰ þ…~ü´²}
þáý’ò¶ ð’ü²÷åê} ²® þ…~ü´²} ôü} ú›ý’ò .¯…~ü þî ìî~á‘ úë¥³î ³ø ²® õ{ Ê…}÷Ä ö “¸} þ†¹ò
ð’ü²÷åê} ôýïø úëý¸÷… úà ¯Ñ… ì¹ò ÿ~ùê÷ë¸ ‡ý‘³‘ ôü} ú… .®²}±ä þî ³ý•~\‘ õ{³… ö ®÷¼ þî ®²}ö
 E-SCIENCE, ARCHITECTURE & CONSTRUCTION

~… .¯óà þø¯ò~î´~¸ }² õ~ï’©~¸ $õ}³…²~à ´} ³’ù… ¯ò}÷’… ÿ³‘÷ýŠî~à í¯î $û¯óü{ ²® ¯ü~¼ ö ¯¼|þî
¯óà þóý… ¾ý‰ }² ®÷© ÿ~ø “ýê~ÑØ ¯ò}÷’… õ~ï’©~¸ úà ®³ýä þî ìá¼ û¯ü} ôü} $þ‘~ò~áî} ôýó¡
$¯óï¼÷ø }² õ~ï’©~¸ õ}÷‘ þî $”}²÷Á‘ ôü} õ¯¼ þëïÐ ~… .¯ø® ³ýýÕ‘ }² ~ùò{ ´~ýò ”²÷À ²® ö
| .®³à Ç³Ø û¯ò´ ö ²~ý¼÷ø

ôåóýòö³ä ³ù¼ þ¥}³È ú…³›‘

ú…³›‘ $ú’سä ñ~›ò}|(DTRC) þ¥}³È ÿ¶÷ê÷óá‘ ”~Ýýݦ‘ ‡à³î ²® úà þü~ø²~à ôü³‘¯ü¯š ´}

ôü} .“¸} û¯¼ û®~Ù’¸} ÿ³ù¼ ÿ‡ü² úî~ò³… ²® þëî~á‘ ÿ~ø û¯ü} ´} õ{ ²® úà “¸} ôåóýòö³ä
³ù¼ ôü} úѸ÷‘ ÿ}³… $þëî~á‘ ÿ~ø âýóá‘ ´} û®~Ù’¸} û¶ö³‰ Û¯ø ö ®²}® ²}³Ü ¯óëø í~ï¼ ²®³ù¼
| .¯ò²}±å… ³ý•~\‘ í¯î³… ¯óò}÷‘ þî õ}¯òö³ù¼ þóÑü $“¸} þëî~Ñ‘ í¯î âü $ôåóýòö³ä í¯î .®÷…
þä¯ò´ Êý¦î ²® $þëî~á‘ úî~ò³… ö ³‘÷ýŠî~à û}³ïø ú… ²~ïÑî úà “¸} ôü} í¯î þëÀ} þä·üö
$¯óà þî ã²® }² ¿} «ü²~‘ ö úѸ÷‘ ôýò}÷Ü $¯óà þî þ¸²³… }² õ{ $®÷¼ þî õ{ ®²}ö $¯óà|þî
“ü~ùò ²® ö ¯óà þî ÿ´~¸ úý†¼ }² ¿®~Á’Ü} ö úÑî~š $¯¸~ó¼ þî }² õ{ ðýëÜ} ö þØ}³ä÷‰÷‘
~… ³ù¼ þê~ø} ´} þáü õ}÷óÑ… í¯î ³åü® õ~ý… ú… .¯ø® þî ®~ùó½ý‰ }² ôáïî ÿ~ø ìá¼ úÐ÷ï›î
ö ¯¸~ó¼ þî }² õ~½‘}²~Í’ò} ö ~ø´~ýò $~ø ú’¸}÷© $Þ‚éÐ ö ¯óà þî ²}³Ü³… Ë~†‘²} ³ù¼ õ{ ñ®³î
| .¯›ó¸ þî û¯óü{ Êý¦î ö ®÷š÷î Êý¦î ú… “†¹ò }² ~ùò{ ìïÑê} ºáÐ
ˆ~ª’ò} ö ìî~á‘ ÿ~ø²~ýÑî œü²¯‘ ú… ÿ´~›î í¯î úà “¸} þê~ø} ~… þü~ø ìî~Ñ‘ ôýó¡ ÿ~ó†î³…
ÿ~ø ¾ùš $¯òö² ôü} í÷È ²® .®÷¼ þî ´~Ô{ û¯óü{ ÿ´~¸´~… ¯óü}³Ø ö ¯óà þî ¨éÀ} }² ®÷©
ð’¹ý¸ ÿ÷›’¹š ²® $²~à úî}®} ÿ}³… .¯ü{ þî “¸¯… ÿ} û®³’¹ä Ó÷ó‘ ö þ…³›‘ þáý’ò¶
®³à ‡Áò ³ù¼ þî÷ïÐ ÿ~ø õ~áî ´} ÿ®~ü´ ®}¯Ñ‘ ²® }² ~ùò{ õ}÷’… úà ¯ó’¹ø ÿ³’ù… ³å½ü~ïò
þê~ø} ³’½ý… ~… ¯ò}÷’… í¯î ö (“¸} úØ~à ö õ}²÷’¸² ÿ®~ü´ ®}¯Ñ‘ ÿ}²}® úà “¸} ÿ²÷½à ¯óëø)
| .¯ò÷¼ ³’ëî~à þëî~Ñ‘ ÿ~ø ð’¹ý¸ úà Û¯ø ôü} ~… ¯óà ²}³Ü³… ìî~Ñ‘ ôåóýòö³ä
í¯î }² ~ø õ{ ³‘÷ýŠî~à úà ¯ò÷¼ þî ú’Ø³ä ³Íò ²® ð’¹ý¸ âü õ}÷óÐ ú… ñ®³î $úÀé© ²÷È ú…
þò}³åò ÿ¯¥ ~‘ ú’س½ý‰ ÿ¶÷ê÷óá‘ ~… û}³ïø ú…³›‘ ôü} úà “¸} ¯Ý’Ñî ²‡ü³Ø .¯óà þî ÿ´~¸
²® ö ¯óà þî Òز "¯¼~… ú’¼}® ®÷© ³ù¼ ”~ò~áî} ´} þಮ ¯ü~… ¯òö³ù¼ ³ø" úà }² »¯ä âü³‘~‰
¿´²} ö ´~ýò ú…³›‘ ôü} .“¹ò}® û¯óü{ þò~… û¯ü® ÿ~ø Ÿ³… }² ôåóýòö³ä ÿ~ø úØ~à ¯ü~… ~’¸}² ôü}
ÿ³ù¼ ”~Ñê~Éî þï‚}® ‡à³î âü ®÷šö ñö‡ê ²÷È ôýïø ö ÿ³ù¼ þ¥}³È ²® õ}¯òö³ù¼ “à²~½î
.¯ø® þî õ~½ò ³ù¼ ³ø ²® }²
:7 ³ü÷Á‘|
“ï¹Ü ñ~ï‘ ú… ²÷ò ~‘ ®÷¼ þî ®~›ü} þü~ù©}²÷¸ õ{ ²® ºŠ¸ ö ®÷¼ þî ú’Ø³ä ³Íò ²® 粇… ã÷ë… âü }¯’…} ÿ¯ý¼²÷© ³ù¼ þ¥}³È ²®
úý†¼ ~ï¼ õ~~‰{ ³åü® ¿ö² ôü¯… .®÷¼ þî û®~Ù’¸} ³‘÷ýŠî~à ´} ö³óü} ´} $“¸} û¯ý¢ý‰ ²~ý¹… õ~¹ò} ‡Õî ÿ}³… ¯óü}³Ø ôü}| .¯¸³… õ{ ÿ~ø
.®÷¼ þî ìÀ~¥ ð›¹óî ìà âü í~¥ ôýÐ ²® .®÷¼ þî ®~›ü} þÐ÷ó’î þåü~¹ïø ÿ~ø~ÅØ ö ®÷… ¯ø}÷ªò úü~¹ïø ÿ~ø¯¥}ö

ÿ¯ó… Òïš
.®÷… ÿ²~ïÑî ²® “Ñý†È ´} ÿ²}®³…÷åê} ôü÷ò ÿ~ù¼ö² ´} þáü þسÑî úê~Ýî ôü} ´} Û¯ø
ôýýÑ‘ ¾ý‰ ´} Ê…}÷Ä “¦‘ ñ³Ø ÿ³ýä ìá¼ ~… ¯¼ þѸ }¯’…} $û÷ý¼ ôü} ²® ðü¯ü® úà ²÷Éò~ïø
$þÉý¦î ìî}÷Ð ÿ´~¸ úý†¼ ~… ºŠ¸ .“Ø~ü “¸® ³‘ Òî~š ÿ~ø úóü‡ä ö ¨³È ú… $û¯¼
âïà ú… ¨}³È $¿ö² ôü³‘ ìî~á’î ²® û³©è~… ö .¯¼ ³‘ ÞýÜ® ðø Ê…}÷Ä ö ôýò}÷Ü ôü} ÿ³ýä|ìá¼
¯ò}÷’… ~‘ ¯…~ü þî “¸® õ}³…²~à Þüé¸ ö ~ø´~ýò ìý릑 ö úü‡›‘ œü~’ò ú… —~ïýÝ’¹î ÿ´~›î í¯î
.¯óà Ï~¦ê ¨³È ²® }² ~ùò{
ÿ~ø û¯ü} }¯’…} :®}® §ýÄ÷‘ ôýó¡ úÀé© ²÷È ú… õ}÷‘ þî }² þëî~á‘ ÿ²~ïÑî ²~à ¿ö²
ÿ}³… þü~ø ìïÑê}²÷’¸® ~‘ ¯ò÷¼ þî õ~ý… 29þáý’ò¶ õ~…´ ú… þ‘²~†Ð ú… ~ü ~ø¯à õ~…´ ú… $ÿ²~ïÑî
õ~…´ ú… ö úÑê~Éî “Ü¯… ‡ýò þÑý†È ö þÉý¦î ìî}÷Ð $³åü® ÿ÷¸ ´} .¯óø® “¸¯… ñ³Ø ¯ýê÷‘
õ{ ~… úà þü~ø ìî~Ñ‘ þÈ ö ÿ´~›î ÿ~ÅØ ôü} ²® ÿ²~ïÑî ¨³È ö ¯ò÷¼ þî ÿ´~¸ úý†¼ $~ø¯à
$û¯¼ ÿ´~¸ úý†¼ Êý¦î ²® õ~¼²~’ز »~¸}³… ~ùê¯î ôü} .®÷¼ þî ¯ê÷’î ú’ز ú’ز $¯óà þî ²}³Ü³…
.®÷¼ þî þÈ ìî~á‘ ¯óü{³Ø ´} ÿ®~ü´ ì¥}³î $þø~‘÷à õ~î´ ”¯î ²® ôü}³…~ó… .¯ò÷¼ þî þ…~ü´²}
| 30.¯ò} þóý… ¾ý‰ ì…~Ü ³ýÔ ‡ëÔ} $ìÀ~¥ ÿ~ø ñ³Ø
}² ³ý¹î ôü}| .¯ó…~ü þî ìî~á‘ ö ¯ò÷¼ þî Þü÷½‘ ÞØ÷î ÿ~ø í¯î $þëî~á‘ ¯óü{³Ø ôü} þÈ ²®
31
:®}® ¾ü~ïò õ}÷‘ þî þî}³ä~ü® ~…
í÷ïÑî ÿ~ø ¨³È Û驳… ~î} $“¸} úý†¼ ®÷š÷î þò÷á¹î ÿ~ø úÐ÷ï›î ú… ¨³È ôü} ³ø~Ì
é
— `î .“¸~ø¯à í~Ý’ò} ö ~ø “ü®ö¯¦î $”~Ü~Ù‘} ú›ý’ò $³ù¼ ôü} $¯ó’¹ø ¨}³È ³Íò ú›ý’ò úà
úáýê~¥ ²® $®÷… ¯ý¼²÷© ²÷ò ´} úóýù… û®~Ù’¸} $ÿ¯ý¼²÷© ³ù¼ þ¥}³È ²® ¨³Éî ìÀ} ôýêö}
.~ø|þ¸³’¸® ö ~ø ðü³¥ $þØ}³ä÷‰÷‘ $®~… ì`î $®³à ìý©® úë„¹î ²® }² ÿ³åü® ðùî Êü}³¼ õ}÷‘|þî
õ}³…²~à û÷ý¼ ôü} ²® ~î} $“Ø~ü “¸® ³‘ þÑÜ}ö ö ³‘ Ó÷ó’î ÿ ~ø ˆ}÷š ú… õ}÷‘ þî Þü³È ôü¯…
¯óü}³Ø ôü} ²® þ½Ýò $¯ò} ¨³È ³… ³•÷#î þÉý¦î ìî}÷Ð ôü³‘ ðùî ´} þáü úà ³ù¼ ~ü õ~ï’©~¸
õ®}® “ê~©® $ÿ¯Ñ… ñ¯Ü ôü}³…~ó… .“Ø~ü úî}®} ÿ®÷†ïà ôýó¡ Òز “ùš ²® ¾øö·‰ ö ¯ò²}¯ò
.®÷… ¨³È ÿ³ýä ìá¼ ²® õ}³…²~à
³…²~à ~… Ë~†‘²} ²® õ~ï’©~¸ þø¯ò~î´~¸ ®÷©|
õ}³…²~à úáóü} ÿ}³… .¯ò²}® þïà ¾Ýò ~ùò~ï’©~¸ þø¯ò~î´~¸ ²® õ}³…²~à $³Ä~¥ í~¥ ²®
²® .“¸} û¯¼ ú’Ø³ä ²~à ú… þÙë’ªî ÿ´~¸ í¯î ÿ~ø âýóá‘ $¯ò²}±å… ³ý•~‘ í¯î ÿö² ¯óò}÷’…
þ’ü~¸ ²® ...ö ~ø ºüö³¸ $~øö³ø}² õ÷¡ þü~ø~ÅØ ö $~ø û²}÷ü® ö õé‰ Ë÷É© þ½ü~î´{ í¯î âü
¾ü}²{ ²® $û¯óóà }¯š ³À~óÐ þü~›…~š ~… ¯ó’¹ò}÷‘ þî õ~ä¯óóà û®~Ù’¸} ö û¯¼ ÿ´~¸ úý†¼
Þüé¸ “¹ò}÷‘ þî ÿ³‘÷ýŠî~à úî~ò³… $ú…³›‘ ¯ó¡ ´} º‰ .¯óóà “à³¼ í¯î þø¯ò~î´~¸ ö þü~ÅØ
í¯î úáóü} ú… úš÷‘ ~… .¯óà ®~ùó½ý‰ ~ùò{ Þ†È }² ÿ¯ü¯š ¾ü}²{ ö $û³ý©° }² õ}³…²~à ÿ~ø´~ýò ö
ˆ÷¹¦î ¯óï¼÷ø $¯ø® õ~î´~¸ ~ø´~ýò Þ†È }² ®÷© $þë†Ü ”²~›‘ ú… úÑš}³î ~… “¹ò}÷‘|þî

109 26
 E-SCIENCE, ARCHITECTURE & CONSTRUCTION
´} úà ¯ó’¹ø ÿ} ÿ¯ýëà ”~Õê úïø þ†ÁÐ ÿ~ø úᆼ ö þáý’ò¶ ÿ~ø ð’ü²÷åê} $þø¯ò~î´~¸®÷©
.¯ò²ö{ ®÷š÷… }² ÿ¯ü¯š õ~ü³š ö ¯ò¯ò÷ýŠ… ðù… ~‘ ¯ò} û¯¼ ú’سä þÙë’ªî ÿ~ø úóýî´ ö ~ø ú’¼²
~ø õ~¹ò} ÂÜ~ó’î ÿ~ø ú’¸}÷© ú… ¯ü~… õ~¥}³È úà “¸} ìýê® ôü} ú… þ¥}³È ²~à õ®÷… ²}÷¼®
õ}÷‘ þî ³åü® þ©³… ´} ö ®}® «¸~‰ ¯ü~… þ©³… ú… $¯óø® «¸~‰ õ~ï’©~¸ âü ²® ~ü ³ù¼ âü ²®
ì¥ ÿ} úò÷ä ú… ¯ü~… }² ~ø ú’¸}÷© ì©}¯‘ ~î} $®³à þÄ}² é — î~à }² úïø õ}÷’ò ¯ü~¼ .®³à ³Íò Û³À
õ÷¡ þ¥}³È ²® ¨³Éî ì‚~¹î ñ~ï‘ ³ä} $ðø û®~¸ úò~© âü þ¥}³È þ’¥ úà “¸ö² ôü} ´} .®³à
²~ý¹… ÿ} ú넹î ú… ìü¯†‘ $ðü³ýå… ³Íò ²® }² ...ö æò² $²÷ò $ÿ¶³ò} ÿ~ø ð’¹ý¸ $}÷ø õ~ü³š
²~óà ²® ôáïî “ê~¥ ôü³’ù… ú… }² ìî}÷Ð ôü} úà “¸} ®¯À ²® þëî~á‘ ¿ö² .®÷¼ þî û¯ý¢ý‰
ôýó¡ þسÑî ´} º‰ û´ö³î} ¯ü~¼ .¯¼~… ÿ¯óü}³Ø ôýó¡ úɸ}öé… ú›ý’ò $¨³È ö ¯óà þ¸²³… ðø
¯ü¯š ¾Ýò û²~…²® “¸} ñ´è $Êý¦î ~… õ~ï’©~¸ õ®÷… ²~ä´~¸ “ýïø} ú… úš÷‘ ~… ö þü~ø ¿ö²
¨}³È —~سÀ ³åü® ²~ïÑî ¯ü~¼ .®÷¼ í÷¦’î ÿ} úò÷ä ú… ²~ïÑî úÙýÌö ¯ü~¼ .ðý½ü¯óý… õ}²~ïÑî
.“¼}® ¯ø}÷© ³‘ í~ÑØ ÿ²÷Å¥ $û¯ò³ýä ðýïÁ‘ ö û¯óóà æóø~ïø $³Ì~ò õ}÷óÐ ú… úáë… $“¹ýò
úà “¸} þü~ø ÿ²~ïÑî ú… õ¯ý¸² “ùš ²® þëî~á‘ þ¥}³È ¿é‘ $“Ùä õ}÷‘ þî Ó÷ï›î ²®|
²}¯ü~‰ þä¯ò´ âü ú… Êý¦î ~… ìî~Ñ‘ ³•} ²® ö ¯ò³ýä ìá¼ Êü}³¼ ~… Þ…~É‘ ²® ~ø ð¹ýò~ä²} ¯óò~î
úë¥³î ²® ~ø~ó… ö ú’Ø~ü Þݦ‘ ¨³È ú… õ¯ý¸² úë¥³î ²® ~ùó‘ Û¯ø ôü} õ÷óà ~‘ ú’†ê} .¯ó…~ü “¸®
ôýïø $®÷¼ ú’©}®³‰ õ{ ú… ¯ü~… úà ÿ¯Ñ… ú넹î ö .¯ó’¹ýò }²}® }² þ’ýë…~Ü ôýó¡ õ{ ´} ¯Ñ… ö “©~¸
ôü} «¸~‰ ú… õ¯ý¸² ÿ}³… Úë’ªî ÿ~ø ú’¼² õ~ÁÁª’î ´} þü~ø ûö³ä ³Ä~¥ í~¥ ²® .“¸}
ðø ´~… ~î} $¯…~ýò Þݦ‘ ¯À²¯À ÿ‡ý¡ ôýó¡ ³ä} þ’¥ úà ¯ò¯Ý’Ñî ö ¯óóà þî ¿é‘ í}÷#¸
²}‡Ø} ñ³ò õ÷¢ïø úà ®÷½ýî þóý… ¾ý‰ .®³à ¯ø}÷© ®~›ü} ÿ¶÷ê÷óá‘ ö ðëÐ ²® ðýÍÐ þ…éÝò}
´} û®~Ù’¸} û¯óü{ í~¸ 10 ~‘ $û¯¼ ³ýä}³Ø õ÷óà } ö ¯¼ þî û®~Ù’¸} ”²¯ò ú… ¾ý‰ í~¸ 10 ~‘ úà| CAD
âü ú… û¯óü{ ²® $þëî~á‘ þ¥}³È ³ý¹î ö “Ø~ü ¯ø}÷© “ýî÷ïÐ þëî~á‘ úî~ò³… õ÷¡ þü~ø úî~ò³…
~… û·ü÷… .¯¸² þî ³Íò ú… û¯ý¢ý‰ þïà úà ¯ó¡ ³ø|$®÷¼ þî ìü¯†‘ þ¥}³È ÿ®~Ð ¯óü}³Ø
$ú’Ø³ä ”²÷À þÑý†È ˆ~ª’ò} ¯óü}³Ø ÿ´~¸ úý†¼ ö ~ø²}‡…} ìî~á‘ úóýî´ ²® úà þü~ø|“س½ý‰
ì¹ò ö® $þáü ~‘ ö “¸} û¯¼ ³‘ âü®‡ò ²~ý¹… “Ñý†È ìî~á‘ ú… õ~¹ò} “¸® ÿ~ø ú’©~¸ ìî~á‘
32
.®÷ïò ¯óø}÷© ®~›ü} ~ø õ~ï’©~¸ ö ”è÷Á¦î ²® þ…éÝò} û¯óü{
15.Frazer, John& Julia Frazer(2002),
LIU Xiyu, TANG Mingxi, Patrick JANSSEN, Generative and Evolutionary Techniques for Building Envelope Design,
available HTTP: (www.generativeart.com/papersGA2002/3.pdf <http://www.generativeart.com/papersGA2002/3.pdf> )
16.Frazer, John (1995), An Evolutionary Architecture, London, Architecture Association Publications
17.Cellular Automata
18.Rep - tile
19.Architectural-Association
|20. Lalvani, Harsh (2003), The organic approach to architecture, Italy, Wiley Academy, pp.115-124
available HTTP: (www.generativeart.com/papersGA2002/7.pdf <http://www.generativeart.com/papersGA2002/7.pdf> )
| 21.Krawczyk, Robert J.(2002), Architectural Inspiration of Cellular Automata,
| 22.John Von Newmann
|23. Frazer, John (1995), An Evolutionary Architecture, pp. 54-57
œü~’ò ÿ¯Ñ… úÐ÷ï›î úü~‰ ÿ} ú›ý’ò ³ø õ{ ²® úà ÿ²÷È ú… $®²}® ß³Ø þ’ó¸ ö í÷ïÑî ”~ýÄ~ü² ~… ²~à®÷© þê÷ë¸ ú… Ë÷…³î ”~ýÄ~ü²|.24
¿ö² ³ü~¸ ~… ¿ö² ôü} ”ö~Ù‘ .®÷¼ þî Þë© Þü³È ôýïø ú… (~ø²÷’೑} œóü³’¸} ö ~ø í~’à³Ø) ”~ýÄ~ü² ´} ÿ¯ü¯š ú©~¼ .®÷… ¯ø}÷©
| .®²}±ä þî ²~ý’©} ²® }² ~ø ˆ}÷š ´} þÑý¸ö úóî}® úà “¸} œü~’ò õ®÷… þóý… ¾ý‰ ì…~Ü ³ýÔ $í÷ïÑî þ‘~†¸~¦î ÿ~ø
25.seed
|26. Krawczyk, Robert J.(2002), Experiments in Architectural Form Generation Using Cellular Automata,
|available HTTP: (www.iit.edu/~krawczyk/rkecad02.pdf <http://www.iit.edu/~krawczyk/rkecad02.pdf> )
27.Krawczyk, Robert J.(2002), Architectural Inspiration of Cellular Automata,
available HTTP: (www.generativeart.com/papersGA2002/7.pdf <http://www.generativeart.com/papersGA2002/7.pdf> )
28.Epigenesis
´} ìî~á‘ ¯óü}³Ø ÿ´~¸ úý†¼ ÿ}³… ö ¯¼ Ó}¯…} ¯óëø õ~š ʸ÷‘ úà ÿ} ÿ³‘÷ýŠî~à âýóá‘ :(|Genetic Algorithm) þáý’ò¶ ð’ü²÷åê}.29
| .¯óà þî û®~Ù’¸}|crossover ö ¾ùš
“à³¼ þáý’ò¶ ìî~á‘ ¯óü}³Ø ²® ~‘ ¯ò÷¼ þî úïš³‘ þü~ø¯à ”²÷Á… ÿ²~ïÑî ÿ~ø û¯ü} õ{ ~… úà “¸} þò~…´ $ÿ²~ïÑî þáý’ò¶ õ~…´.30
.¯ò÷¼ û®}®
.®³ýä þî ìá¼ õ{ »~¸}³… ®÷š÷î ÿ³ø~Ì ìá¼ ~ü ‹ý‘÷óØ ö ¯¸² þî õ}¯ò´³Ø ú… ôü¯ê}ö ´} úà “¸~ø õ¶ ´} ÿ} úÐ÷ï›î ‹ý‘÷ò¶.31
|32. Watanabe, Makoto Sei (2002), Induction Design: A method for evolutionary design, Italy, Birkhauser
“à³¼ þáý’ò¶ ìî~á‘ ¯óü}³Ø ²® ~‘ ¯ò÷¼ þî úïš³‘ þü~ø¯à ”²÷Á… ÿ²~ïÑî ÿ~ø û¯ü} õ{ ~… úà “¸} þò~…´ $ÿ²~ïÑî þáý’ò¶ õ~…´.33
.¯ò÷¼ û®}®
| 34.Frazer, John (1995), An Evolutionary Architecture
| .¯ò} û¯ýî~ò ðø (|Generative Design)| þ½ü}´ þ¥}³È }² õ{ $“¸} ²³áî ÿ~ø¯ê÷‘ ³… þó’†î þ¥}³È úà ~›ò{ ´}|.35
Steven (1993), Artificial Life: A report from the frontier where computers meet biology, Vintage Books (New York) , p.20
| 36.Levy,
27 108
õ~…´ ú… ²~ïÑî ÿ ú’¸}÷© õ~ý…
ñ³Ø ¯ýê÷‘ ÿ~ø ìïÑê}²÷’¸® ÿ´~¸ úý†¼ö “©~ó¼
Êý¦î ~… ìî~Ñ‘ ²® û¯ü} ìî~á‘ö ¾ùš
þáý’ò¶ ÿ~ø¯à »~¸} ³… í¯î ÿ³ýä ìá¼
û¯¼ ÿ´~¸ úý†¼ Êý¦î ²® í¯î þ…~ü´²}
í¯î ˆ~ª’ò}
þëî~á‘ ÿ²~ïÑî ²~à ¿ö² ñ}³ä~ü®
“ªü² í÷À} Ò…~‘ þÐ÷ò ú… úà “¸} þÐ÷óÁî þä¯ò´ ´} þëá¼ þëî~á‘ ÿ²~ïÑî ~—¸~¸}
¨³Éî ÿ®~ü´ ì‚~¹î ³î} ôü} Þݦ‘ ÿ}³… ö “¸} ®÷© “•}²ö ö ˆ~ª’ò} ôýò}÷Ü ö âý’ò¶ $þ¸~ó¼
Úü³Ñ‘ ~ø¯à ´} ÿ} úÐ÷ï›î ”²÷Á… õ}÷‘ þî }² þò~ï’©~¸ ñ³Ø âü úò÷å¡ úáóü} é`î|$¯ó’¹ø
¨³¼ }² û¯ý¢ý‰ ö ðù†î Ê…}÷Ä õ}÷‘ þî úò÷å¡ $®÷¼ û®~Ù’¸} ì…~Ü þáý’ò¶ ÿ~ø ð’ü²÷åê} ²® ~‘ ®³à
ÿ} úóýî´ õ}÷óÐ ú… õ~ü³š ôü} úà “¸ö² ôü} ´} .¯òö² þî ²~á… ˆ~ª’ò} ²® Ê…}÷Ä ôü} úò÷å¡ ö ®}®
| .“¸} û¯¼ ú’©~ó¼ û¯ý¢ý‰ ö ÿ} ú’¼² õ~ýî
³‘è~… “ýÙýà ú… õ¯ý¸² úáë… $“¹ýò ®~ü´ ¯ýê÷‘ ú… õ¯ý¸² þü~ø úî~ò³… ôýó¡ ÿ³ýä²~á… ´} Û¯ø
$¯óï¼÷ø ¯à $þÐ÷óÁî þä¯ò´ $ˆ÷¼{ ÿ²÷„‘ $þÐ÷óÁî ¿÷ø $þä¯ý¢ý‰ ðëÐ .“¸}
:~ø “¼÷ò~‰
|1.Evolutionary Architecture
ÿ¶³ò} Ò…~óî ö }±Ô $~Ý… ö þä¯ò´ ÿ}³… ö ¯ò} ì…~Ý’î Ë~†‘²} ²® Êý¦î ~… úà ¯ó’¹ø ÿ} û¯ò´ ”}®÷š÷î ~ø ð¹ýò~ä²} $þëà û~åò âü ²®.2
~ùò{ .¯óóà þî ñéÐ} }² ®÷© ²÷Å¥ ¾áï½à ö “…~ܲ ôü} ~… ~ø ð¹ýò~ä²} .¯óåóš ö û´²~†î í~¥ ²® ú½ýïø þä¯ò´ ÿ}³… þü~ÅØ ö
û¯ò´ ³ýÔ ®}÷î úáò{ í~¥ $¯ò} û¯¼ þø¯ò~î~¸ þÀ~© ÿ~ø³ý¹î ²® “à³¥ ö Ã~© Û}¯ø} ÿ}³… úáë… .¯ó’¹ýò þÜ~Ù‘} þ‘}®÷š÷î
| : ´} ¯ó‘²~†Ð û¯ò´ ”}®÷š÷î þ¸~¸} ÿ~ø ¾óà .¯ò²}¯ò þ’ýê~ÑØ ö ¯ÁÝî
(ÒØ® $‡’ó¸÷’Ø ö ‡’ó¸ $ºÙó‘ $úü±Õ‘) ð¹ýê÷…~’î.3
(úÑî~š ö ®³Ø ²~’ز í³’óà -þ†ÁÐ í³’óà -þò÷î²÷ø í³’óà -þê÷ë¸ ôý… ö þê÷ë¸ í³’óà)²}¯ü~‰ ÿ~ù’ê~¥ ÎÙ¥.4
( ç³î ö ÿ³ý‰ $¯êö ö ®}´ í³’óà $¾ü}´) ì`î¯ýê÷‘.5
(ìî~á‘ ö ¯¼² $“•}²ö) ÿ²~ä´~¸.6
| 7.Omurtage, Ahmet (2003), The organic approach to architecture, Italy, Wiley Academy, pp. 49-52
ö ÿ²~ïÑî û¯á½ò}® $ö® ¯ëš $ÿ²~ïÑî ²® “Ñý†È ´} ÿ²}®³…÷åê} õ}÷óÐ ~… õ~ä¯ò²~åò ¯¼²} þ¸~ó¼²~à úî~ò õ~ü~‰ ú… ¯ýóà Ó÷š².8
1383 $þ’½ù… ¯ýù¼ û~å½ò}® ÿ´~¸³ù¼
9.Semper , Viollet-le-Duc
10.Zarzar, Maraes (2002)
Challenges and Fallacies in Computer Applications of the Evolutionary Analogy, in Design Methodology,
<http://www.bk.tudeltnl/dks/karina/icbarticle.htm>)
11.Frazer, John (1995), An Evolutionary
London, Architecture Association Publications available HTTP: (www.bk.tudeltnl/dks/karina/icbarticle.htm
12.Watanabe, Makoto Sei (2002), Induction Design: A method for evolutionary design, Italy, Birkhauser Architecture,
ñ³Ø ¯ýê÷‘ ÿ~ø âýóá‘ ´} û®~Ù’¸} úóýî´ ²® 1968 í~¸ ´} }² ®÷© ²~à $¯ò}÷© "þëî~á‘ ÿ²~ïÑî" Û³Ñî }² ö} ¯ü~… úà ²‡ü³Ø õ~š|.13
~‘ õ¯óê|AA ú¹¸÷#î ²® }² ²~à ôü} ö ®÷… ÿ³‘÷ýŠî~à ÿ~ø í¯î ´} û®~Ù’¸} ~… þ¥}³È Ã~© ¿ö² ô’Ø~ü í~†ò¯… ú’¸÷ý‰ ²® ö} $®³à ´~Ô{
ÿ~ø|û¯ü} “¹ò}÷‘ $ú’س½ý‰ ÿ²}‡Ø} “ª¸ ö ÿ²}‡Ø} ñ³ò ”~ò~áî} ´} ÿ³ýä û³ù… ~… ö “ز œü³†ïà û~å½ò}® ú… ~ø¯Ñ… .®³… ¾ý‰ ÿ®ö¯¥
õ~åïø ú… õ¯óê|AA ú¹¸÷#î ²® þø~å½ü~ïò ²® }² ®÷© þëî~á‘ í¯î “¹ò}÷‘ ö} 1989 í~¸ ²® úáóü} ~‘ ¯óà âü®‡ò ìïÐ ú… }² ¾ü÷©
.¯óà þسÑî
ôü} ´} Û¯ø .¯ü®³ä ‡à³ï’î þëî~á‘ úî~ò³… ²® "þáý’ò¶ ð’ü²÷åê}" ´} û®~Ù’¸} ÿö² ³… 1990 í~¸ ´} ¾øö³ä ö ²‡ü³Ø ”~Ýýݦ‘
.“¸} û®÷… Úë’ªî ÿ~ø Êý¦î ú… ÷媸~‰ ÿ~ø ñ³Ø ú… õ¯ý¸² ö ñ³Ø ¯ýê÷‘ ¯óü{³Ø ÿ´~¸ úóýù… ”~Ýýݦ‘
”~Ýýݦ‘ ‡à³î 1996 ²® .®³à ³½’óî |þëî~á‘ ÿ²~ïÑî| ñ~ó… þ…~’à ²® }² ¾øö³ä ö ®÷© ”~Ýýݦ‘ œü~’ò ö ¯òö² ²‡ü³Ø õ~š $1995 ²®
úî}®} õ~ó¢ïø úóýî´ ôü} ²® ¾øö³ä ö ö} ”~Ýýݦ‘ .®³à ºý¸~\‘ æóà æóø âýóá‘ þë‰ û~å½ò}® ²® }² (|DTRC) þ¥}³È ÿ¶÷ê÷óá‘
.¯¼~… þî ®÷š÷î ~ùò{ ú… Ë÷…³î “ü~¸ ²® úà û¯¼ ú‚}²} Úë’ªî ÿ~ø ºò}³Ùóà ²® þ‘è~Ýî ”²÷À ú… ~ùò{ œü~’òö ®²}®
|http://dtrc.sd.polyu.edu.hk/>>
ú’¼}±ä ÿ²~ïÑî ôü} ÿö² ³… úà ÿ³åü® ÿ~ø ñ~ò ´} .“¸} ú’سåò ”²÷À õ{ ñ~ò ÿö² þÝØ}÷‘ ´÷óø ÿ²~ïÑî ôü} õ®÷… û´~‘ ìýꯅ|.14
.®³… ñ~ò }² âýî÷ò¶ ÿ²~ïÑî ö þ½ü}´ ÿ²~ïÑî $þü~Ýê} ÿ²~ïÑî õ}÷‘ þî û¯¼