T. C.

GAZ NVERSTES
SOSYAL BLMLER ENSTTS
TRK DL VE EDEBYATI ANA BLM DALI
ESK TRK EDEBYATI BLM DALI

HM AHMED (DYARBEKR) DVANI NCELEME-METN

YKSEK LSANS TEZ

HAZIRLAYAN
KADR HSN YILMAZ

TEZ DANIMANI
PROF. DR. FLZ KILI

ANKARA-2011

NSZ
Her toplumun kendine has bir yaay biimi, inan, kltr, nem
verdii deerleri ve dnce dnyas vardr. Btn bunlarn izlerini o
toplumun edebiyatnda bulmak mmkndr. Edebi eserler hem meydana
geldikleri toplumun bir paras olmakla, hem de barndrdklar unsurlar
tama ilevleriyle kltrn tabii taycs konumundadrlar. Bu nedenle
edebiyatn, dolaysyla da edebi eserlerin nemi byktr. Edebiyat tarihi,
edebi eserlerin sistemli bir ekilde incelenmesi ile yazlabilir. Salam,
gvenilir bir edebiyat tarihinin yazlmas iin de salam metinlerin ortaya
konmas gerekir.
Bu tezde 1679-80/1747 yllar arasnda yaam, Hm mahlasl Hm
Ahmed Diyarbekrnin divan zerinde alld. Bu almayla onun hayat ve
edebi kiiliini de ortaya koymaya gayret ettik.
Katalog taramalarmz sonucunda Hm Divannn Ankara Milli
Ktphanede mevcut YzA 641/1 ve YzA 3389 numarada kaytl iki nshasn,
University of Toronto Library PL248 H26A17 numarada kaytl bir nshasn
tespit edebildik ve mikrofilmlerini edinip almalarmza bunun zerinden
devam ettik. Yaplan karlatrmada Toronto niversitesindeki nshann,
Milli Ktphane YzA 641/1 numarada kaytl nshayla baz eksiklikleri dnda
birbirine ok yakn iki nsha olduu anlalmtr. Bu eksiklikler; 2. kasidede
20, 91 ve 179. beyitler, 5. kasidede 122. beyit, 15. gazelde 4. beyit, 40.
gazelde 2. beyit, 55. gazelde 6. beyit ve 66. gazelde 1. beytin eksiklii
eklindeydi. Bu durumda Milli Ktphanedeki iki nsha zerinden metni
kurmaya altk.
airin hayat ve edebi ahsiyeti hakknda kaynaklarda snrl bilgi
olduundan; bunlara dair syleyeceklerimizi airin iirlerinden tespit etmeye
altk.
almamz blmden olumaktadr. Birinci blmde airin hayat
ve edebi kiiliini, kaynaklardan ve iirlerinden hareketle ortaya koymaya
altk. kinci blmde divann ekil zelliklerini, airin dil ve slubunu ve
divann ierik zelliklerini inceledik.
nc blmde de divann transkripsiyonlu metnine yer verdik.
Yetimemde emei geen tm hocalarma ve her konuda benden
desteini hibir zaman esirgemeyen sayn hocam Prof. Dr. Filiz KILIa
teekkrlerimi sunarm.

ii

NDEKLER
NSZ ................................................................................................. i
NDEKLER ....................................................................................... ii
KISALTMALAR.................................................................................... iv

BRNC BLM

HMNN HAYATI VE EDEB KL

1.1. Hmnin Hayat ........................................................................... 2
1.2. Hmnin Edebi Kiilii ............................................................... 5
1.2.1. airliiyle lgili Kaynaklardaki Deerlendirmeler ........................ 5
1.2.2. airlii ve airliine Katks Olan airler ................................... 5

KNC BLM

DVANININ EKL VE ERK ZELLKLER

2.1. Divann ekil zellikleri ........................................................... 13
2.1.1. Nazm ekilleri ........................................................................ 13
2.1.1.1. Kaside .................................................................................. 13
2.1.1.2. Mesnevi ................................................................................15
2.1.1.3. Gazel .................................................................................... 15
2.1.1.4. Kta ...................................................................................... 17
2.1.1.5. Rbi..................................................................................... 18
2.1.1.6. Matl ve Mfred ................................................................... 19
2.1.2. Vezin........................................................................................ 19

iii

2.1.3. Kafiye ve Redif .................................................................... 20

2.2. Dil ve slup ........................................................................... 21
2.2.1. Atasz ve Atasz Hkmnde Syleyiler......................... 29
2.2.2. Deyimler .............................................................................. 30
2.3. Divann erik zellikleri ...................................................... 36
2.3.1. Din ....................................................................................... 36
2.3.1.1. Allah ................................................................................. 36
2.3.1.2. Melekler ........................................................................... 36
2.3.1.3. Kitaplar..............................................................................36
2.3.2. ahsiyetler .......................................................................... 37
2.3.2.1. Peygamberler ..... 37
2.3.2.2. Devlet Adamlar ............................................................... 39
2.3.2.3. Osmanl Sahas Dndaki Devlet Adamlar .................... .39
2.3.2.4. airler .............................................................................. 40
2.3.2.5. Alim ve Filozoflar ............................................................. 40
2.3.2.6. Tarihi ve Efsanevi ahsiyetler ......................................... 41
2.3.3. Yer Adlar ....... 43
2.3.3.1. lke ve ehirler ............................................................... 43

NC BLM

3.1. Transkripsiyon Sistemi .......................................................... 46

3.2. Nshalarn Tantlmas .......................................................... 47
3.3. Divan Metni ........................................................................... 48
SONU ....................................................................................... 298

iv

KAYNAKA ................................................................................ 300

ZET .......................................................................................... 303
ABSTRACT ................................................................................ 304

KISALTMALAR
A.g.e.

: Ad geen eser

A..

: Ankara niversitesi

AKM

: Atatrk Kltr Merkezi

Bkz.

: baknz

C.

: Cilt

DTCF.

: Dil ve Tarih-Corafya Fakltesi

GSBE.

: Gazi niversitesi Sosyal Bilimler Enstits

G.

: Gazel

haz.

: Hazrlayan

K.

: Kaside

Kt.

: Kta

M.

: Mesnevi

MEB

: Milli Eitim Bakanl

Mf.

: Mfred

nu.

: Numara

s.

: Sayfa

S.

: Say

l.

: lm

Yay.

: yayn

vr.

: varak

BRNC BLM
HMNN HAYATI VE EDEB KL
1.1. Hmnin Hayat
XVII. yzyln sonu ve XVIII. yzyln ortalarna kadar (1679/1747)
yaam olan air hakknda devrin kaynaklarndan edinilen bilgiler olduka
snrldr. Hmyle ilgili en geni bilgiyi Ali Emir Efendinin Tezkire-i u'ar-y
mid adl eserinde bulabilmekteyiz. Hmnin asl ad Ahmed olup
Diyarbakrda 1679 tarihinde domu, 1747de yine Diyarbakrda vefat
etmitir. Rum Kaps civarnda medfundur. (Emir, 1325:189, Tuman, 2001:
186, Tahir: 1333, Sreyya, 1996: 596, nder, 2006: 86, Ora, 2001: 110,
Sarkaya, 2007: 143).
air Diyarbakrda gh Efendiden ilim tahsil etmi, Kprl-zde
Abdullah Paa ve Muhsin-zde Abdullah Paann divan ktibi olmutur
(Emir, 1325: 189, Sreyya, 1996: 596, Tuman, 2001: 186). Ali Emir ayrca
brahim Hsm- midden de ulm- liye dersleri aldn belirtmektedir
(Emir, 1325: 189).
Hm 1121/1709da stanbula gelmi ve sadaret kethds Muhsinzde Abdullah Paaya intisap etmi ve onun emrinde almtr. 1129/1716
tarihinde de Diyarbakra tayin olan Kprl-zde Hac Abdullah Paann
divan ktiplii greviyle memleketine dnmtr. Abdullah Paa nce Vana
sonra da Erzuruma tayin edilmi (Sreyya, 1996: 81), Hm de paayla
birlikte bu ehirlerde bulunmutur (Emir, 1325: 190).
Hmnin divanda yer alan u beyitlerinden gznden bir rahatszl olduu
ve maddi adan sknt ektii anlalmaktadr:
Oldum veca- ayne giriftr efendim
n-b dker dde-i giryn iki yzden

Gz arr iken arc idicek pre dkendi

Yz dutd bize minet-i devrn iki yzden G.43/7, 8

Vecal-ayne mbtel itdi

Neyledm er-i ubede-bze

arlum yo myaam at o
ald i ketud-y ehbze

ala urbetde byle frl-yed

arur m-i suen sze Kt. 7/8, 19, 20

Abdullah Paa 1136/1723 tarihinde ran seraskeri olarak

grevlendirilmitir (Sreyya, 1996: 81). Dolaysyla Hm de bu tarihlerde
paasyla birlikte Tebrizde bulunmu ve burann fethini anlatan Tri-i Ran
Bery- Fet-i Tebrz der-Med-i Suln Amed z v Vezrn adl 268 beyitten
oluan zre redifli kasidesini yazmtr.

Saa mjde sipeh-slr olup Tebrze devletle

Efend fete memr old zerbycn zre

K.2/ 41

up Tebrze urun menzili bir pteye leker

Sipeh-slr idp nere ehr-i mfsidn zre

K.2/ 142

air bu fethin 1136/1724 ylnda cereyan ettiini ve otuz be gn kadar

burann ate altnda tutulduundan bahsetmektedir.

Yz otuz altda bir defa geldi dkdi teler

Otuz be gn adar ol fra-i dza mekn zre K.2/125

Aadaki beyitten Tebrizin fethinin kurban bayramna denk geldii

anlalmaktadr.

Dnce fet-i Tebrz mdif yd- aya

D bl nee peyd old cey-i dmn zre K. 2/229

Hm 1156/1743te baz dostlarnn daveti zerine Erzuruma gitmi ve alt ay

kadar burada kaldktan sonra Diyarbakra dnnde Derbentte ekya
saldrsna uramtr. Bu saldrda yanndakilerden iki kii lm, birok kii
de yaralanmtr. Ayrca airin paralar, eyalar, at ve silah da
yamalanm, byk skntlar iinde memleketine dnebilmitir (Emir, 1325:
192).
air bandan geen bu olaylar ve ektii skntlar 122 beyitten oluan bir
kasidede anlatmtr.

Khdan utd tfenge bizi u- ar

ki nev-reste civn old ehd matl

Ben etbum olup cmle zamdr u cer

ldlar seng tfeng ile bizi urd u al

tdiler m-melekm tlid r trc

almad dirhem dnr u ur u menl

let esliamuz cmle alup oymadlar

Bizde ne esb-i mserrec ne str- maml

oymad oymad bizde derimzden ayr

Byle trc idemez leker-i Cengz Moul K.5/ 4, 5, 6, 7, 8

On iki kselk ey v nudum gitdi

Bu adar elbise v esliha lt u uyl K.5/86

1.2. Hmnin Edebi Kiilii

1.2.1. airliiyle lgili Kaynaklardaki Deerlendirmeler
Hmnin gnmzde tannan bir air olmayn, divan edebiyat
anlay iinde ayn konularda iir yazmasna, ayn mazmun ve sanatlar
kullanmasna dolaysyla yeniliki olmayna balayabiliriz. nk
edebiyatmzda ancak ok gl airler ayakta kalabilmi, dierleri kendi
dnemlerinde tannsalar bile zamanla unutulmulardr. air hakknda
kaynaklarda yer alan bilgiler snrldr. Hmnin dneminde yazlm
olmalarna ramen Salim ve Safayi tezkirelerinin airden bahsetmemilerdir.
Rmiz Tezkiresinde airin kne edayla iir syledii, fakat terbiye-i Rum
veya Acem olmad belirtilmitir (Erdem, 1994: 72).
Faik Read ise, airin Nb ile muasr olduunu ancak airlik bakmndan
Nb ile msvi tutmann doru olmayacan ifade etmitir (Read, 1312:
129).

1.2.2 airlii ve airliine Katks Olan airler

Kaynaklar 18. yyda Diyarbakrda lim, ir ve fzllar bir araya
getiren bir akademinin, daha dorusu airler topluluunun varln haber
vermektedir. Bu edebiyat topluluunun reisi Hac Hfz Mehemmed Bulak
gh- Semerkand-i middir. Arapa, Farsa ve Trkeyi ok iyi bilen gh
zamannda Diyarbakr, zengin bir edebiyat muhiti haline gelmitir. gh
yazd iirlerle dnemindeki mn, Hm, Hamd, Fm, Lebb ve Vl gibi
birok aire stadlk etmi ve bu airlerin yetimelerine vesile olmutur. gh
Efendi bu airlerce takdir grm ve kendisine nazireler yazlmtr (Kadolu,
2010: 36). Yukarda anlatlanlardan hareketle yaptmz aratrmada,
Hmnin gh Efendiyle ayn vezin ve kafiyede yazlm drt gazelini tespit
ettik (Hm: 21, 24, 30 ve 55. gazeller, gh: 81, 151, 206 ve 319. gazeller).
Ayrca ayn ortamda bulunup ayn havay soluyan airlerin birbirlerinden
etkilenmeleri doaldr. Hm, Lebb ve Vlnin ayn vezin ve kafiyede
yazlm gazelini (Hm: 2, 57, 58; Lebb: 4, 113, 131; Vl: 5, 314, 385.
gazeller), Hm ve Lebbin drt gazelini (Hm: 8, 18, 22, 65; Lebb: 29, 30,
53, 134. gazeller), Hm ve Vlnin de iki gazelini (Hm: 3. ve 5. gazeller,
Vl: 6. ve 22. gazeller) tespit edebildik. Ancak burada kimin kimden
etkilendiini kestirmek gtr. Bunlara ek olarak, Hmnin -ayn dnemde
yaam olan ve pek ok nazire yazd bilinen (Arslan, Aksoyak, 1994: 6)Hametle de ayn vezin ve kafiyede gazelini tespit edebildik (Hm: 5, 22
ve 53. gazeller; Hamet: 16, 22 ve 53. gazeller).

Ali Emir, gh biyografisinde, melik-uar Nb gibi bir stad defatle

ehrimize gelerek o encmen-i dnide mushabet-pr olmu idi (Emiri, 1325: 17)
demektedir. Bu durumda dier airlerle birlikte Hmnin de Nb ile ayn
ortamda bulunduklarn sylemek mmkn gzkmektedir.
Dneminin ve edebiyatmzn en nemli airlerinden biri olan hikemi
tarzn temsilcisi Nbnin Hm zerindeki tesiri zellikle gazellerinde kendini
gsterir. iirlerini ounlukla hikemi tarzda yazmasndan hareketle en
beendii airin Nb olduunu ve onun etkisinde iirler yazdn
syleyebiliriz. Divandaki 33. gazel Nbnin dek redifli gazeline yazd
naziredir.
Niyz cmn un yri andrncaya dek
Nin- vulata tr at doandrncaya dek

der zamne murd-engbnini rn

Grh- nal- belya dadandrncaya dek

Hezr n- cigerler dker bu glende

Zamne bir gl ala boyandrncaya dek

pp ayan o dkdi b- ry- niyz

O serv-i cy- sirikm uzandrncaya dek

O meh pr eyledi glm-i d ile snem

Dile afe-i mihri adandrncaya dek

Bu siyb- felek gne gne gerdi ider

Drt-i dne-i mri ufandrncaya dek

Dolandrur bizi erf- vn- vulatda

O kelb-i rabe dalandrncaya dek

Hezr ala-i tezvri fet ider sfeh

Dkkn- cism-i ab donandrncaya dek

Ne b u tb dker ake eme-i rd

Serb- det-i icz uandrncaya dek

Dketdi Nb szi m end mra ile

Ne ekdi fiye bbn apandrncaya dek

Edebiyat tarihilerinin hikemiyt diye adlandrdklar tefekkr ve

hikmete ynelik iirin zelliini, genellikle t ve nasihat ieren, halkn
dilinde sylene sylene klielemi ve onun hayat anlayn yanstan
ataszleri ve deyimler, kelm- kibarlar, insanlarn hafzasnda yaayan adet
ve geleneklerin gerek hayata yansmas, ahlak ve tasavvuf bir takm
kavramlarn t verici tarzda ilenerek insanlar arasnda oluturduu
anlay birlii gibi konular tekil eder (Yorulmaz, 1996: 12).
Bu gelenein iinde olan Hm de iirlerinde pek ok konuda nasihat veren
bir tutum iindedir.
Aadaki beyitte sr saklamann neminden bahsetmektedir.

Hem ar nau beya hem olur ryu siyh

tme rzu herkese ilm mnend-i nign G.50/13

Aadaki beyitlerde de nasip ve rzk kavramlarn sorgular.

Nab ibini bulmaa bahne arar
Sebeb bu ki ged rzn ne ne arar

Egeri rz an bulmaa bahne arar

Nin ged olaup an yana yana arar G. 20/1, 2
Aadaki beyitte ise, insann haddini bilmesi halinde kazan salamasa da
zarar etmeyeceinden bahseder.
Kii tavru gzedp olmasa adden ric
ntif itmez ise bri maarrat ekmez G.23/7

Alayan lemi taline zamet ekmez

il olan kii b stine ret ekmez G.23/1

beyitiyle de dnyay anlayan akll kiinin onun tahsili iin zorlanmayacan

ve yine akll kiinin su zerine resim yapmayacan syler.
ann itme kr rite-i tedbre baldur
abll-metn sikke-i tadre baldur G.?/1
beytinde ise air kaza ve kaderden bahsetmektedir. Burada da tedbirin takdiri
bozmayacan belirtir.

Hmnin iirlerinde iledii bir dier konu aktr. Divan edebiyatnn

geleneksel anlam erevesi iinde, sevgili-rakip-k geninde ak ele
alm, dneminde dilde sadelemenin ve mahallilik akmnn nclerinden
olan Nedimin tesirinde kalmtr. iirlerindeki mahalli syleyiler, yer verdii
atasz ve deyimlerin okluundan bu tesiri anlamak mmkndr.
Hmnin daha ilk gazelinin Nedimin olmu sana redifli gazeline nazire
olmas onun zerindeki Nedim etkisini gstermektedir.

Nee-i mey ze-i rusr- l olm saa

Revan- gl dhn-i andl-i ceml olm saa

Old zr-i lebde fikr-i bse ar-b- dehen

Leb-eker abab turunc u portaal olm saa

sni tavr iden na dest-efn olup

Rea-p olm alem pskrme l olm saa

r-i metba alnm mye nal-i rdan

Sid smin u s b-mil olm saa

ayra alv gibi r ula mm ol ehd-i leb

Yan yal ey dil ne mm olm ne bl olm saa

yle nevmdm ki fikr-i bse gelmez yduma

Bat gr far- mul-ender-mul olm saa

Drdi m szgi-i mehden elenmi ftb

Gerden-i f u bing- zll olm saa

miy ald bizi bu tze namu neesi

Bu ar- nev mey-i drne sl olm saa

Hm nktedanlkta Nedmi getiini syler.

Srp meydne esb-i tabum meydn almken
Tek--p eyley gedm Nedm-i nkte-dn zre K. 2/259

10

airin meyhaneyi, arab, pr-i mugan anlatt kne gazellerinde, rindmereb, neeli bir tabiat iinde olduu grlr.

afdayuz um- bdeyle hem-civr olal

Dail-i meykede pr-i muna cr olal G. 57/1

Sevgilinin ana ac ektirmesi divan edebiyat airlerinin ska iledii

konulardan biridir. Aadaki beyitte de air sevgilinin cefa oklarndan
yaraldr ve h etmektedir.

Sihm- cevr ile adu tenmde yreleri

adeng-i huma sen de ayan ayan gzelm G.41/5

Divan iirinin belirgin zelliklerinden biri de, an sevgilisinin verdii

ac ve skntlara tahamml ederek vefa gstermesidir. Aadaki beyitte de
air, gonca azl, yz lale renkli sevgiliden rakibe bse, kendisine de gnl
yarasnn nasib olduunu syleyerek kaderine raz olmu bir grnt
vermektedir.
Rabe bse bize d- dil nab old
O - one-fem ry- lle-renginden G.45/4

S-i bezm helk- va- n-bercsyam

Baa pdrmez ayan ayra ol meh r virr G.17/3

Beyitinde de, sevgili ana ayan bile ptrmezken, bakalarna yzn

sunacak kadar ileri gider.
Hmnin iirlerinde tesiri hissedilen dier nemli air Nefdir. vg
dendii zaman usta airin fahriyeciliini, kendi sanatn vmeye olan hevesini
belirtmek gerekir. Nefnin kasidelerinin fahriye blmlerinde ve gazellerinde
beliren kendinden emin slubunu Hmde de grmekteyiz. Hm, Trih-i
Rana Bery- Feth-i Tebriz der-Medh-i Sultan Ahmed Gzi v Vezrn isimli

11

zre redifli kasidesinin, okunursa Nefnin yine zre redifli Bahriyye derMedh-i Merhum Sultan Ahmed Han isimli kasidesine tercih edileceini
sylerken, Nefnin muciz beyan olduunu da ifade eder.

Kelm- pkine inf idp terc ider yed

Ounsa ger adem Nef-i muciz-beyn zre K.2/258

air bazen airliinden ok ilminden bahsetmektedir. Ona gre gzel iirler

yazmak ocuk oyunca gibidir.

lm falum ir irfnumdan efznter benm

abuma bzie-i flne ir-i dil-pezr K.1/89

Aadaki beyitte ise, eer bu dnyadan gerse eksikliinin kyamete kadar

doldurulamayacan syler.
Benm ol fal- yekt ki cihndan gitsem
Gedigm maere dek ala muaal mall K.5/ 102

Hm, abanoz aacndan sert ve krlmaz as gibi kalemiyle irfan hazinesinin

bekisi olduunu ifade eder.
Destmde bns-a me miy
imdi benm azne-i irfn bekleyen G.51/10

Aadaki beyitte ise Hm, mana incilerini beyan ipliine dizerse, benzersiz
tarzyla dnyada gzel sz syleyenlerin sesinin kesileceini sylemektedir.
Olur mlzem fan- cihn arz- bedmle
Man drler nam eylesem silk-i beyn zre K.2/257

12

Ona gre yaratlan her varln bir sebebi vardr ve bunu da ancak hikmet
sahibi olanlar anlayabilirler. Ayn zamanda kendisi de bu hikmetin sahibidir.
Ne sir ne efsn ne velyet bilrem ben
ll ki suen atmada anat bilrem ben G. 46/1

Bir peen cd nedendr bilemezsn

Ey cehl-i mrekkeb dime ikmet bilrem ben G.46/3

13

KNC BLM
HM DVANININ EKL VE ERK ZELLKLER
2.1. Divann ekil zellikleri
2.1.1. Nazm ekilleri
2.1.1.1. Kaside
Hm Divannda 7 kaside vardr. Kasideleri genellikle uzundur. Uzun
olanlar 95, 268, 155, 122 beyitlik, nispeten ksa olan dier kaside ise 16,
33 ve 59 beyitten olumaktadr. Divanda klasik kaside dzenine uyulur.
Genel olarak kasideler tarih ve dnemin devlet adamlarna medhiye
eklindedir. Hmnin yaad ya da ahit olduu toplumsal olaylarn
iirlerine yansd grlr. airin Tebrizin fethinde bulunmas ve
Erzurumdan memleketine dnerken urad ekiya saldrs kasidelerine de
yansmtr.
Kprl-zade Abdullah Paaya medhiye olan birinci kaside 95 beyitten
olumaktadr. 41. beyitten itibaren medhiye blm, 86. beyitten itibaren
fahriye blm ve 90. beyitten itibaren de dua blmleri balamaktadr.
zre redifli 268 beyitten oluan Trih-i Rana Bery- Feth-i Tebriz der
Medh-i Sultan Ahmed Gzi v Vezirn adl ikinci kaside, Tebrizin fethini,
Sultan Ahmedi ve vezirleri konu etmitir. 41. beyitten itibaren medhiye, 252.
beyitten itibaren fahriye ve 263. beyitten itibaren de dua blmleri balar.
155 beyitten oluan nc kaside Kprl-zade Abdullah Paann vezir
oluuna yazlmtr. Hm matla beytinden itibaren paay vmeye
balamtr. 73-97. beyitler arasnda fahriyeye yer verdikten sonra 148. beyte
kadar medhiyeye devam etmi 149. beyitten itibaren de duaya balamtr.
32 beyitten oluan drdnc kasidede, Hm nce Abdullah Paay ver
sonra da atnn artk yalandn, zayf ve hasta olduu iin i gremez hale
geldiini syler ve paadan gzel bir at talep eder. Atnn bu durumunu
nkteli bir ekilde ince benzetmelerle anlatr.

Prliginden o adar cismi ra olm kim

Syis itmez zlr ald diy tmr

Lk dendn m var aznda eger dilese de

Eli d zarfetle anursn dildr

14

Sst-i pdur ne adar depmesi ter idicek

Depse de bir gl ile urd anursn seni yr K.4/7, 10, 18

Kaside Rana der-Medh-i Ahmed Paa adl beinci kaside 122 beyitten
olumaktadr. air 22. beyte kadar urad ekya saldrsn anlattktan
sonra 85. beyte kadar medhiyeye devam eder. 85. beyitten 98. beyte kadar
olan ksmda saldrdan sonra iinde bulunduu mkl durumu anlatr ve
paadan kendisine yardm etmesini ister. Buradan sonra 115. beyte kadar
kendi sanatndan bahseder ve son olarak 116. beyitten itibaren de dua ile
kasideyi bitirir.
59 beyitten oluan Kaside bery- Vezret-i Numan Paa adl altnc
kasidede 7. beyitten itibaren Numan Paaya yazlan medhiye blm 48.
beyte kadar devam etmektedir. 49. beyitte air; Biraz k-i pye ar- l itmek
diler glm / Eger kstal da olsa tae cesretle diyerek fahriyeye balam
ve 58. beyitte de duaya yer vererek kasideyi tamamlamtr.
Yedinci kaside 16 beyitten olumaktadr ve Ahmed Paaya yazlmtr. Bu
manzume airin mahlasnn bulunduu 9. beyte kadar bir gazel
grnmndedir fakat bu beyitten sonra Ahmed Paaya yazlm 7 beyitlik
bir medhiye eklenmitir. Dolaysyla bu iire kaside-i bee demek yerinde
olacaktr.

Kasidelerde kullanlan aruz kalplar yledir:

Remel Bahri

Kaside

Filtn Filtn Filtn Filtn

Feiltn Feiltn Feiltn Feiln

Hezec Bahri

Kaside

Mefln Mefln Mefln Mefln

Mefl Mefl Mefl Feln

Mctes Bahri
Mefln Feiltn Mefln Feiln

Kaside
1

15

2.1.1.2. Mesnevi
Hm Divannda biri 266 beyitlik, biri de mesnevi nazm ekliyle
yazlm 12 beyitlik lgaz olmak zere iki mesnevi bulunmaktadr. Minareden
bahseden bu lgaz yaygn kullanmlardan olan nedr ol ibaresi ile
balamtr.

2.1.1.3. Gazel
Hm Divannda 66 gazel bulunmaktadr. Bu gazellerin beyit
saylarndaki eitlilik dikkat ekicidir. Divan iirimizin ilk dnemlerinde
mutavvel gazeller ounlukta iken 17. yzyldan itibaren beyit saylar giderek
azalm, genellikle 5-7 beyitli gazeller yazlm, genel olarak 5, 7, 9 gibi tek
saylara rabet edilmi, ift saylar nadiren kullanlmtr (Dilin; 1986:88)
Hm ise 5 beyitten 23 beyte kadar neredeyse her sayda gazel yazmtr.
ift sayl gazeller nadiren kullanlm olsa da, Hm 6 beyitlik 2, 8 beyitlik 7,
10 beyitlik 8, 12 beyitlik 1, 14 beyitlik 3, 16 beyitlik de 2 gazel yazmtr.
Toplamda 66 gazelin 23 yani %35i ift sayl gazellerden olumaktadr.
Bunlardan 7 beyitlik 11 gazel (%17,5), 5 beyitlik 10 gazel (%15) en sk
bavurduu beyit saylar olmutur.

Beyit Says
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
21
23

Gazel Says
10
2
11
7
7
8
7
1
2
3
1
2
2
1
3

Hm d-matla/zl-metli gazellere rabet eden bir air olmutur. yle

ki; toplam 66 gazelin 21 tanesinde yani gazelden birinde dmatla/zl-metli gazel yazmtr. Bunlardan 21. gazel dndakilerin

16

hepsi iki matlaldr. Sadece 21. gazelde olmaz redifini ilk beyitte
kullanmtr.

airin gazellerde kulland aruz kalplar yledir:

Remel Bahri

Gazel Says

Oran

Filtn Filtn Filtn Filtn

10

% 15

Feiltn Feiltn Feiltn Feiln

%9

Hezec Bahri

Gazel Says

Oran

Mefln Mefln Mefln Mefln

11

% 17

Mefl Mefl Mefl Feln

%9

Muzari Bahri

Gazel Says

Oran

Mefl Filt Mefl Feln

19

% 29

Mctes Bahri

Gazel Says

Oran

Mefln Feiltn Mefln Feiln

14

% 22

17

2.1.1.4. Kta
Divanda 21 kta bulunmaktadr. Bu ktalar genel olarak bir binann
yapl veya tamiri, kiilerin vefat, padiahn tahta kmas gibi konularda
yazlmtr. Baz manzumeler kaside bal altnda yazlm hatta bunlarda
kaside blmlenmelerine rastlanmaktadr. Fakat bunlarn ilk beyitleri musarra
olmadndan bunlar da kta olarak deerlendirildi.
Birinci kta 33 beyitten olumakta ve I. Mahmudun tahta kmasndan
bahsetmektedir.
25 beyitten oluan ikinci kta ve 3 beyitlik 3. kta Belgradn fethini ve yine I.
Mahmud medhiyesini iermektedir.
25 beyitten oluan 4. kta Balkl Gl Kasrnn Vahhab Aa-zde tarafndan
onarlmas zerine yazlmtr.
Beinci kta 54 beyitten olumakta Kprl-zde Abdullah Paann vezir
olmas zerine yazlmtr. Bu kta kaside blmlenmelerine sahiptir.
Girizgahtan sonra medhiye, 44. beyitte tegazzl ve 50. beyitten itibaren de
dua blm yer almaktadr.
46 beyitten oluan 6. kta Kprl-zadenin ei Zbeyde Hanmn vefatna
yazlmtr.
Yedinci ktada air gz rahatszlndan ve ektii maddi skntlardan
bahsederek Kprl-zadenin kethdasndan himmet talep ediyor. Bu kta 24
beyitten olumaktadr.
11 beyitten oluan sekizinci kta Refia Efendiden bahsetmektedir.
7 beyitten oluan dokuzuncu kta Diyarbakr kadsnn olu Mustafann
snneti zerine yazlmtr.
Onuncu kta 5 beyitten olumaktadr ve Abdullah Paann Diyarbakrda
yaptrd kasr iin yazlmtr.
On birinci kta 3 beyitten olumaktadr ve brahim Halil Aann Diyarbakrda
yaptrd han zerine yazlmtr.
3 beyitten oluan on ikinci kta Hac Mustafa isimli birinin yaptrd ev
zerine yazlmtr.
On nc kta iki beyitten olumaktadr ve Hm bu ktay kendi evi iin
yazmtr.

18

4 beyitten oluan on drdnc kta Barut-zde Maksut Beyin Kl Beg

emesini onarmas zerine yazlmtr.
3 beyitten oluan on beinci kta brahim Efendinin vefatna yazlmtr.
On altnc kta 7 beyitten olumaktadr ve Vali Hasan Aann vefat zerine
yazlmtr.
On yedinci kta 3 beyitten olumaktadr ve Emir-zde Mustafa elebinin
vefatna yazlmtr.
On sekizinci kta 4 beyitten olumaktadr ve Kprl-zdenin kz Leyla
Hanmn vefat zerine yazlmtr.
Zagarcba Hseyin Aann vefat zerine yazlm olan on dokuzuncu kta
4 beyitten olumaktadr.
Abdi Paa-zde Hac Alinin vefat zerine yazlm olan yirminci kta 7
beyitten olumaktadr.
3 beyitten oluan son kta yine Zagarcba Hseyin Aann vefat zerine
yazlmtr.

2.1.1.5. Rbi
Rbi, terim olarak aslnda iki beyitlik gazel olduu halde, kendine
zg 24 vezinden (ahrem ve ahreb) bir veya birka kullanlm gazel
kafiyesinde drt msralk veya tek bentlik bir nazm ekli olarak kabul edilegelmitir (Kurnaz-eltik, 2010:108). Divanda rbi bal altnda iki iir yer
almaktadr. Fakat bunlardan birincisi rbinin kendine zg vezinlerinin
dnda olan Filtn Filtn Filtn Filn vezni, ikinci rbide ise
kendine zg vezinlerden biri olan Mefl Mefl Mefl Fel vezni
kullanlmtr. Nazm eklinin belirleyici unsurlar nazm birimi ve kafiyedir.
Vezin msralarn uzunluunu belirler. Bu ereveden bakldnda, divan
tertibinde airlerin tercihi sonucunda bu iirlerin deiik isimlerle farkl
blmlerde toplanmalarna ramen, bunlarn gazelden ayr bir ekil olmad
kabul edilmitir (Kurnaz-eltik, 2010:119).

19

2.1.1.6. Matl ve Mfred

Beyit, tek bana mstakil bir iir olabilecei gibi herhangi bir
manzumenin bir paras da olabilir. Mstakil bir iir olan beyit, ayn zamanda
kafiyeli ise musarr, mukaff ve daha yaygn adyla matl; kafiyesiz ise
mfret veya fert adn alr (Kurnaz-eltik, 2010:12).
Divanda ferd bal altnda 4, 4 de muamma olmak zere toplam 8
beyit birimli manzume/manzume paras bulunmaktadr. Muammalarn 3 Ali
Efendi ismine biri de Behrama yazlmtr ve her biri musarradr. Ferd balkl
4 manzume/manzume parasnn ise 3 musarr olduu iin matla olmaldr.

2.1.2. Vezin
Hm Divannda bulunan 106 iirde 9 farkl aruz kalb kullanlmtr.
airin en sk bavurduu aruz kalb, Mefl Filt Mefl Filn
olmutur (25 / %24). Bu kalp Trk iirinde Muzari bahrinin en ok kullanlan
kalb olduu gibi Trk aruzunun teki kalplar arasnda da en ok kullanlan
kalplarndan biridir (pekten, 1999:245). Hezec bahrinin iirimizde en ok
kullanlan kalb olan Mefln Mefln Mefln Mefln (pekten,
1999:166) (22 / %21) divanda kullanm skl bakmndan ikinci srada
gelmektedir. Kullanm skl bakmndan nc srada ise Filtn
Filtn Filtn Filn (20 / %19) kalb gelmektedir. Remel bahrinin bu
kalb, hem ahengi hem de kullanlnn kolayla nedeniyle en ok
benimsenen ve kullanlan kalbdr (pekten, 1999:214).
Kulland aruz kalplar konusunda Hmnin divan airlerinin genel eilimine
uyduunu grmekteyiz. Hemen her airin divannda grlen imle ve zihaflar
Hm Divannda da vardr.
Divanda hangi aruz kalbyla ka iir yazld aadaki tabloda gsterilmitir.

Aruz Kalb

iir Says

Oran

Filtn Filtn Filtn Filn

20

% 19

Feiltn Feiltn Feiltn Feiln

11

%10

Mefln Mefln Mefln Mefln

22

% 21

Mefl Mefl Mefl Feln

%8

Mefl Filt Mefl Filn

25

% 24

Mefln Feiltn Mefln Feiln

16

% 15

20

Mstefiln Mstefiln Mstefiln Mstefiln

%1

Feiltn Feiltn Feiln

%1

Mefln Mefln Feln

%1

2.1.3. Kafiye ve Redif

Divanda bulunan 106 manzumenin 73 yani % 68i rediflidir.
Bunlardan 40 tek kelime, 15i iki kelime, 22si da eklerden oluan rediflerdir.
air redif kullanmnda ounlukla Trke kelimeleri tercih etmitir. Divanda
yer alan 7 kasidenin 3, 66 gazelin tamam, 21 ktann da 2si rediflidir.
Burada airin dikkat eken zellii, gazellerinin tamamnda redif
kullanmasdr. 66 gazelin 55inde redif kelime veya kelimelerden, 11inde de
eklerden olumaktadr.

21

2.2. Dil ve slup

Hm Divanna genel olarak bakldnda, airin dilinin sade olduu,
mahalli unsurlara yer verdii, ataszlerine ve zellikle de deyimlere ska
bavurduu grlr. iirlerinde redifi oluturan kelimeler byk oranda
Trke kelimelerden seilmitir.
iirlerinde sade bir dil kullandn Hm kendisi de sylemektedir.
Tarr idince me grp sde namum
m bu ar- li didi mrtecil gibi G. 58/8

kilemeler iirde ahengi salamakla kalmaz; ayrca anlamn pekitirilerek etkili

bir biimde sunulmasna yardm eder (Macit, 2004: 36). Hmnin de
iirlerinde ikilemelere bavurduu grlr.

Dker ur idicek mevce-i midd- hner

Sevil-i yem-i medde tde tde abr K.3/87

Dehenden h ar imdi gerd-i bd-s

Oturd snelere tde tde gerd-i ubr Kt.6/41

tmek ade mmkin idi olmasayd ger

albmde tde tde kesel sylerm saa G.3/20

ulm- himmet-i pervneyz maabbetde

Ki yana yana yz dmen-i era srer G.14/4

Nab ibini bulmaa bahne arar

Sebeb bu ki ged rzn ne ne arar G.20/1

22

Egeri rz an bulmaa bahne arar

Nin ged olaup an yana yana arar G.20/2

k k itmez ise te-i afvu y Rb

Gnehm khn mzn- adlet ekmez G.23/4

der r- hret fer-i zb al- nize

Beyzu irtif- adri at at lleden gelmi G. 24/3

Olsa aceb mi ava-vr- am karn-i zlf

Bar- siyh mevcesidr n n zlf G.27/2

Anca arb- khne gerek bezm-i iret

S sim- nul- meyi tze tze ek G.31/4

Bu siyb- felek gne gne gerdi ider

Drt-i dne-i mri ufandrncaya dek G.33/6

B-mihr idgin bilmeze var mihri ar it

Ey er-i siyeh-dil seni at at bilrem ben G.46/2

23

kilemelerle iirin anlam arasnda yle bir btnleme olur ki, iirdeki
kompozisyon kelimelerle izilen resme yaklar (Macit, 2004: 36). Aaya
alnan 41. gazel bu tanma uygun dmektedir.

A-i lali unma dehn dehn gzelm

Bu yai nmu itme yamn yamn gzelm

Hev-y kkl-i anber-emm ile hum

ar bu micmer-i dilden dumn dumn gzelm

Nhfte anat ile dzd-i eb-rev-i zlf

Meta- abrum ald nihn nihn gzelm

Ruu once-i urd-i ebnem dilmi

Dir ekdi gtrdi ken ken gzelm

Sihm- cevr ile adu tenmde yreleri

adeng-i huma sende ayan ayan gzelm

Hemn eme bend eyle t-i amzeler

Rab-i mfsidi atla un un gzelm

Rev mdur olaym ben esr-i hecr fir

Senle eyleye lfet fln fln gzelm

Ne del terke-i emde tr-i amze ki var

24

Nin- sneme urdu yegn yegn gzelm

Tamm- beste-i sn egeri nzikdr

Ra-i cmleden im miyn miyn gzelm

Bu g-ml nedr miy kemn-s

Aceb mi itse elinden fin fin gzelm
iirde akcl, anlamla btnleen ahenk salar. iirde ritmi temin
eden unsurlar vezin ve kafiyedir. Bu iki unsur iirdeki ses dzenlemelerini de
tayin eder. Seslerin belirli aralklarla tekrar iiri musikiyle yaknlatrr ve
ahengin ekiciliine dayal bir atmosfer yaratr (Macit, 2004: 51).
Hmnin aada yer verdiimiz gazelinde beyit sonlarndaki harf ve hece
tekrarlar Macitin dncelerini destekler niteliktedir.

Aan zam- dernum girye-i bdmdur demdr

Beni rsv lan bu dde-i bed-nmdur nemdr

Buyur luf it diy aruda yer gstermedin adu

Meger ey h-y va bize ikrmdur demdr

Mmeyyiz avl-i zl-vecheyne besdr mereb-i bil

Eger medd ise med itmedr emmmdr emmdr

Ru- glgn- sar anma ey mest-i mey-i valu

Meger cm- gl-i ter bil-i mdur emdr

uhr- a- dil dildr nerm itmi saa mjde

Degl m nvd-i dil-g peymdur amdur

25

Hmnin aadaki gazelinde ise, redifi oluturan kelime ve ses

tekrarlarnn, ikilemelerin ve konuma dilinden gelen unsurlarn iiri ahenk
bakmndan zenginletirdii grlr.

yle szn ol ki te-neler rek eylesn

te olsun emalar pervneler rek eylesn

Dgme-i zer-tru z sne-i smn a

k k olsun adef dr-dneler rek eylesn

Nm-bismil murve ne-i ammrdan

ve-i reftrua mestneler rek eylesn

Na- irfnu ud it rtbe-i vlsna

Beyda- idmua ferzneler rek eylesn

miy bir kkl-i mgne ol dil-beste kim

ala-i zencre dvneler rek eylesn

Sanatl sz syleme gayesi gtmeden, rahat, zarif ve akc bir slupla yazlan
beyitlerinin birou sehl-i mmteni olarak nitelendirilebilecek trdendir. Vatan
ve gurbet duygusunun anlatld aadaki beyit bu konuda bir rnek olarak
grlebilir.
Ehl-i dil-rm ider her ande kim rabetlenr
Gh olur urbet vaan gh vaan urbetlenr G.19/1

26

airin yaad dnemde halkn yaay tarzn, zevkini, dilini ve anlayn

iire tamak temel amalarndan biri olmutur. Hm iirlerinde salam ve
sade bir dil kulanmtr. Gazellerinde sevgili, ak, bezm gibi konularn
yannda sosyal olaylar ve hayat zerine dncelere yer vermitir.
air aadaki beyitte, bir gzde nasl iki gzbebei olmazsa, bir gnlde de
iki sevgilinin bulunamayacan syleyerek iki cambaz bir ipte oynamaz
deyiini hatrlatmaktadr.
ki meh-pren bir dilde a dil-nin olmaz
Msellemdr ki bir gzde iki merdm mekn olmaz G.21/1

eskilerde gime yine eski yrdan

Pr-zr- nee bde-i prneden ar G.6/5
beyitinde de halk arasnda kullanlan ne varsa eskilerde var deyiine yer
vermitir.
Aaya alnan rneklerde airin sade ve akc bir slup kulland
sylenebilir. Hatta, bu rneklerin birounun halk syleyilerine yakn, det
konuur gibi yazlm dncesini uyandran beyitler olduu grlebilir.

Zhid ben de sen gibi rezlet idemem

Meyyit ayye veyetle veklet idemem

Bseye vadur gna esrr amm

Bir szm var dimeye yre cesret idemem

Himmeti r olan mrid-i kmil n-yb

Ben de b-himmet olan eye inbet idemem

r- prhen-i dildr baa sensiz nefesm

Bir nefes grmesem ey gl seni rat idemem G.38/1, 2, 3, 5

27

Yukarda birka beyitine yer verilen 38. gazelde air, adeta gnlk dilde
konuuyor gibi iir yazmtr. Kelimelerin tamamna yakn Trkedir ve
terkipler ok azdr.
air aadaki beyitte ise, Ey Hm! Acaba hangi kt niyetli kii senin
hakknda bir kadir bilmeze mbtela olasn demi? diyerek sanki karsndaki
birine soru soruyormu edasndadr.

auda miy acab an bed nefs

Bir adr bilmeze olasn mbtel dimi G.25/11

Aadaki beyitte muhatabyla konuurcasna Seni sevgilinin meclisinde

arayan olur mu bilmem ama ey Hm bizi ne arayan varan ne de soran
diyerek sanki sitem etmektedir.
Seni arar var m bezm-i yrda bilmem
Hele bizi ne orar var miy ne arar G.20/16

u beyit ise det karlkl konuma havasndadr.

Dile ordum saa eydlu kim itdi
Gsterp zlf-i semen-byn kim bu itdi G.62/1

Bir midiyye dilberi ister mi dil dedim

Gsterdi lehcesin didi ister bes istemez G.22/12

Beytinde ise airlerin sk kulland dedim dedi sz kalbna rastlamaktayz.

Aadaki beyitte ise air, sevgilinin yzn grememekten yaknmakta ve
onunla olan dostluun kesilmesi zerine p ekimekten bahsetmektedir.

Bizi fir- ruu itdi kehrb gibi zerd

Senle lfeti a zre p ekimelidr G.18/9

28

Birok divan airi beyitlerinde satran terimlerine yer vermitir. Nat satran
bezi veya tahtas, h satrantaki en deerli ta, ruh kale, ferzne vezir,
piyade piyon, at bulunduu haneden iki kare dik bir kare saa veya sola
gidebilen ta, mat ise oyunun bittii anlamna gelir (Aksoyak, 2005: 11, Pala,
1989: 309). Hm de aada yer verdiimiz beyitlerinde satran
terimlerinden yararlanmtr.

Bu dem gl-gn- mey eksn ayan bezm-i iretden

At oynatsun eh-i am na- aranc- cihn zre K. 2/6

Virp irdelerin dest-i ire imdi

Zamne h degl aranc- h adar G. 10/5

Cenb-i icllinde eher n eh-i arancdur

Bua eh dimek aat ayra isnd- mecz Kt.1/4

ande-r ferzne atlandrup cdu kefl

Ey eh-i luf u kerem aldm piyde at u mat Ferd

29

2.2.1. Atasz ve Atasz Hkmnde Syleyiler

Trke ataszleri ve deyimler bakmndan son derece zengindir. Divan
airleri, kiisel zevk ve anlaylarna gre deien oranlarda olmak zere az
ya da ok divanlarnda ataszlerine yer vermilerdir. (Macit, 2004:11) 15.
yzylda Necti ile balayan iirde atasz ve deyimlere yer verme gelenei
Hmde de grlmektedir. Beyitlerde yer alan baz szlerin ise atasz olup
olmadn kestirmek gtr. Bunlar kelm- kibardan veciz, hikmetli szler
olabilecei gibi, atasz olup zaman ierisinde unutulmu szler de olabilir
(Aydemir: 2000, s.43).

rnein, aadaki beyitte geen akll kii su zerine yaz yazmaz syleyii
atasz hkmndedir.

Alayan lemi taline zamet ekmez

il olan kii b stine ret ekmez G. 22/1

Divanda tespit edebildiimiz ataszleri ise aadaki gibidir.

Ayan yorganna gre uzat.

Keser mi var szi emr ile lf adar
Kii ayan uzatma gerek lif adar G. 12/1

Evdeki hesap arya uymaz.

Lk bzrda da ferzne
maz elbetde esb- ne M./157

Gne balkla svanmaz.

Neseb ursun an lem bilr tarfe cet yo
Ne mmkin ems ola mestr bm- smn zre K.3/39

30

Her iekten bal alnmaz.

Grp ezhr- sn n- lal-i yrdan ordum
Didi ol fet ar her iekden engbn olmaz G. 20/13

Yolcu yolunda gerek.

nezden binp itdk tekp
Cehd ile yolc gerek yolda diy M./57

2.2.2. Deyimler
Hm Divan deyim ynnden olduka zengindir. Deyimlerde vezin gerei
kelimelerin yerlerinin deitii veya kelimlerin arasna baka kelimeler
katld grlmektedir.
Divanda tespit edebildiimiz deyimler aadaki gibidir.
Aznn suyu akmak.
Atsa az uyun selsebl-i firdevs
Aceb mi sende olan ol selset-i tarr K.3/65

Ahn almak.
Yaardur dde-i n-rzini ter-i tnbk
O limden alur laru hn dun keskin G.48/6

Ate pahas olmak.

Meta- vulat te bahsna m
O em-i sn ile bzra el deger mi meger G.7/6

31

Baa karmak.
ne dileri ceybinde var buncalaru
ar m urre-i arrru ile kimse baa G.57/2

Bak kemie dayanmak.

adur geri ekv abr yet teldr amm
ayand t-i ev- felek stvn zre K. 2/244

Canndan usanmak.
Beni cnumdan uandrd ol fet y Rb
Dmen-i cnuma sen byle abat virme G. 54/5

Di bilemek.
Dr-b- ahr ile ad diin bozna
Di bilerken kiver-i slma sr- gdz Kt. 1/27

Di gstermek.
A-i nimet-i ayra belrme dendnu
ekp ama diini gsterr kkin gnee G. 57/3

Dnyay dar etmek.

Felek ub- mdm dndrp m- arbna
Cihn emme tr itdi dd- h- asretle K. 6/2

Elden karmak.
Elden arma baa ar kr say ile
m girerse deste abll-metn-i zlf G. 27/14

32

El vermek.
Var m at ekmeye yrin kemn ebrlaru
m bundan byle el virmez kemn-kelik bize G.56/11

Gafil avlamak.
Ol h bee-i mesti yatada avlayup fil
Rab-i seg-meni syletmedi l v niam bad G. 65/7

Gbei dmek.
bi alua talde sen
Gbegi ddi azl- oten M. /7

Gnln almak.
Glmi ald opuzla miy bir ehsvr
Zam-dr itdi beni addresi bir kimsen G. 30/7

Gznden kmak
Gerdn atd emmi at at baal gibi
lem tamm d gzmden sebel gibi G.59/1

Gnahn almak.
m met- zeve ardrdur diy
Zhid yabna sylemi alm veblmi G.61/7

Haddini bilmek.
Seni ldrmese dest-i nna-rz ile ol fet
Gl addin bilp mnend-i sm-b epsem olmazsn G.52/2

33

i dmek.
Mstermdur o bir mkil iim dse eger
lib meveret erbb olur ey-i kibr K.4/21

Kabna smamak.
Fey-i leble abna maz arb- nz
Teng old cilve-i meye um-neler bu eb G.5/4

Kanna susamak.
Gzer gzer ki amze kede - muall
O anna uam grnen ba srer G.14/2

Kan tutmak.
utup an t-i n-m m knd ider dirler
Aceb emr-i mjgnu olur dkdike an keskin G.48/7

Kendi yayla kavrulmak.

Fitl-i emve dil avrlurken kend yayla
omaz sz u gdza tnd bd- am feratle K.6/3

Kolu kanad krlmak.

miy itdi felek bal perm ikeste
Hedef-i malaba ben imdi ibet idemem G.38/7

Merhem olmak.
urup ey jle umda bir dem hem-dem olmazsn
Bu keyfiyyetle zam- onceye sen merhem olmazsn G.52/1

34

Naza ekmek.
Ar- niyz ile o per belki ayd ola
ekdike nza sen an dm- niyza ek G.31/10

Nevi ahsna mnhasr olmak.

mihr-i lem-r mnardur ana nevi
Adl grmedi gerdn serr-i izz n zre K.2/54

Sadede gelmek.
Yeter itd alemi seng-i yede
Gelelm ey dil-i eyd adede M.1 /137

Sk boaz etmek.
mla erbb- bunu cevfi ml--ml iken
e-i mey gibi aldu aa itd boaz Kt.1/13

Sineye ekmek.
tem-i b-faa bezer ol ki ekmez sneye
Bir lebi lal u gzi bdm mnend-i nign G.50/14

midini kesmek.
Sevd- crm ile kesmem mdi nr- rametden
icb- ulmeti bir laada tenvr ider mehtb G.4/9

Yanp yaklmak.
ayra alv gibi r ula mm ol ehd-i leb
Yan yal ey dil ne mm olm ne bl olm saa G1./5

35

Yere almak.
Glgn- bde fris-i al alup yire
Old piyde bezmde ferzneler bu eb G.5/9

Yerle bir etmek.

dicek bizde bertu yek-ser
Zr blsna imrr- naar M.1/36

Yz srmek.
ulm- himmet-i pervneyz maabbetde
Ki yana yana yz dmen-i era srer G.14/4

Zahmet ekmek.
Alayan lemi taline zamet ekmez
il olan kii b stine ret ekmez G.23/1

36

2.3. Divann erik zellikleri

2.3.1. Din
2.3.1.1. Allah
Divanda Allah, Hakk, Rab, Huda, Nr- Rahmet gibi isim ve sfatlarla
anlmaktadr.
Aadaki beyitte air, insann gnahlarnn okluundan dolay Allahn
rahmetinden midinin kesmemesi gerektiini; zr mehtabn gecenin
karanln bir anda kaldrd gibi Allahn rahmetinin de nuruyla gnahlarn
karanln sileceini syler.
Sevd- crm ile kesmem mdi nr- rametden
icb- ulmeti bir laada tenvr ider mehtb G.4/9

2.3.1.2. Melekler
Harut
Aadaki beyitte, sevgilinin sana asl olan an gnl, Bbil kuyusuna
asl olan bu melee benzetilerek anlmtr.
Mgn nb ad resen h- Bbile
Hrt- fitne old giriftr- n zlf G.27/8

Mnker ve Nekir
Fah feti nehy-i mnker eyler ise
Kolur m merad- mevtya Mnker ile Nekr K.3/17

2.3.1.3. Kitaplar
Divanda Kuran- Kerim (mushaf) ve ncil isimleri gemektedir.
air Abdullah Paaya yazd kasidede, onun ahlaknn Kurandaki ayetler
kadar salam olduundan bahseder.
Skt ider mtebih dimi grp kerem
Ns- muaf- alku eyleyen tefsr K.3/52

37

Szde bit-adem ol mukem-i tenzl gibi

Ns tarfi abl eyleme ncl gibi G.60/1

2.3.2. ahsiyetler
2.3.2.1 Peygamberler
Hz. Muhammed
Hz. Muhammed insanlarn ve cinlerin yani btn yaratlmlarn peygamberi
olarak zikredilmitir.
Ne zehreyle olurlar herze-g bu avm-i b-mezheb
Aceb ezvc u ab- Resl-i ins cn zre K.2/44

Hz. brahim
Hz. brahim Halil ismiyle atee atlmas ynyle ilenmitir.
Evvel bada te-i Nemruda atdrup
Szn iden all-i dili bir Ruhaldur G.10/2

Hz. Yusuf
Yusuf peygamber Zleyhann ona ak ve Hz. Yusufun zindana atlmay
tercih etmesi ve babasyla birlikte gmleiyle zikredilmitir.

der mi sicni aleb acle-i Zleyda

deydi Ysuf eger cha meyl chi adar G.11/11

Bu mjde prehen-i Ysuf old g- dile

Mil-i dde-i Yab ald em-i darr K.3/3

38

Hz. sa
sa peygamber tecerrd ile ge ykselmesi ynyle ele alnmtr.
s gibi mcerred olur rifat isteyen
lmn- Trk criye-i erkes istemez G.22/6

Hz. Musa
Musa peygamber Allahn Tr Danda tecell ediinden dolay ald kelm
nvanyla ve Firavun ile mcadelesi ynyle zikredilmitir.
A kelm-i aa yol snede n Bar- Svey
ayfdur pey-rev-i Firavn olasn Nl gibi G.60/2

Hz. Davud
Davud peygamber demiri hamur gibi yourmasyla zikredilir.
Emr-i mifal beya-i flddan ab olsa da
abasnda pene-i Dvdve olur amr K.1/16

Hz. Yunus/Hz. Hzr

Yunus peygamber baln karnna dmesi, Hz peygamber de b- hayat
mnasebetiyle ayn beyitte zikredilmitir.
Ball B hem n t- Ynus mrde olmken
Dkp b- ayt lufn itdi rve ihy Kt. 4/6

Hz. Yakub
Yakub peygamber Yusuf kssas ile ilgili olarak, Yusufun kaybolmasndan
sonra gzlerine perde inmesi ve kanl gmlei ona getirilirken esen rzgarla
kokusunu hissetmesi ynleriyle zikredilmitir.
Ald em-i ter-i Yakb-ve jeng-i kdretden
Getrdi by- prhen ab gy ki sratle K.6/43

39

2.3.2.2. Devlet Adamlar

Hm Divanndaki en nemli ahsiyetler 1703 tarihinde tahta kan III.
Ahmed ve ondan sonra 1730da tahta geen I. Mahmuddur. 268 beyitlik
zre redifli kasidesi Tebrizin fethini anlatrken, ayn zamanda da III.
Ahmede medhiyedir. Ayrca Kaside-i Rana der-Medh-i Ahmed Paa isimli
122 beyitlik kasidesi yine Ahmed Paa iin yazlmtr. Divandaki ilk iki kta
da I. Mahmud iin kaleme alnmtr.
ki padiahtan baka Hm iin en deerli kii, divan katipliini yapt,
III. Ahmed dneminde vezirlik yapm olan Kprl-zde Abdullah Paadr
(l. 1735). Kprl-zde iin 4 medhiye biri de lm zerine yazlm 5
tarih ktas bir de kaside vardr.
Yine dnemin vezirlerinden olduunu anladmz Numan Paa (l.
1719) iin Kaside Beray- Vezaret-i Numan Paa isimli bir kaside
yazlmtr.
Bunlarn yannda divanda brahim Efendi, Vali Hasan Aa, Abdi Paazde Hac Ali Paa ve Zagarcba Hseyin Aann vefatlar zerine yazlm
tarih ktalar bulunmaktadr.

2.3.2.3. Osmanl Sahas Dndaki Devlet Adamlar

Tahmasb
Acmaszlyla nl ran ahlarndan biri olan Tahmasb air dinsiz olarak
nitelendirilir.
ihb- t-i tzinden aup ahmasb- b-dn
Dkp gerd-i nuset dv-ve Mzendern zre K.2/211

Nadir ah
Tahmasbdan sonra ran ah olan Nadir ah da dinsiz, yalanc ve hilekar gibi
sfatlarla anlr.
Rezmine azm itdig h- cedd-i ayl-ger
Mlid-i bed-k-i Ndir h kezzb ar K.1/71

40

2.3.2.4. airler
Hm, divannda edebiyatmzn nemli airini anmtr. Nedim,
Nb ve Nef. air nktedanlkta Nedimi getiini, Nefnin ise muciz-beyn
olduundan bahseder. Hm her aire de nazire yazmtr. Bu ksmlar
airin edebi ahsiyetinde ilenmitir. Ayrca Bknin itibar sahibi olduundan
ve iirinin kalclndan da u ekilde bahseder.

Olurd ehl-i suen muteber bu krgeh

Olayd ir-i teri b ir-i B adar G.12/2

Selman-Zahir
Aadaki beyitte Hm, iirinin gneiyle Selman ve Zhirin yarasa gibi
olacaklarn syler.

Nice Selmn u ahr ol nkte-sencem ben kolur

fitb- nammu uff- bir arr K.1/86

Ferezdak- Cerir
Aadaki beyitte ise, Ferezdak ve Cerir Hmnin nasihatlerinden edep
renmketedirler.

rp o mertebe kim lehce-i naatden

Edeb taallm iderler Ferezda ile Cerr K.3/61

2.3.2.5. Alim ve Filozoflar

Farabi, bn-i Sina, Eflatun ve klidis airin divanda zikrettii alim ve
filozoflardr. Bu isimlerin hepsi airin mesnevisinde yer almaktadr.
ikmet-i terceme-i Frab
Alnu bir unudulmu vb M./218

41

bn-i Sn ile ib-i tecrd

Olamaz aa muf ile mud M./220

Virse ekl-i fnna tess

Aa kird olamaz lidis M./221

O devt old um- Efln

Ki Uarid aa n noa-i nn M./227

2.3.2.6. Tarihi ve Efsanevi ahsiyetler

skender
air skenderi her tarafa yaylm olan Yecc kavminin fitnesini engellemek
iin ektii set ile zikreder. Burada anlan, Kuranda ad geen Zl-Karneyn
ismiyle mehur olan (Onay, 1992: 222) skenderdir.
ald sedd-i henin tiyle skender gibi
Fitne-i Yecc-i dmen olca f-gr K.1/32

Aadaki beyitte air, skenderi I. Mahmudun maiyeti, erefi olarak anarken

Drnn padiahn kapcs bile olamayacan syler.
Ol h- Sikender aem-i sidre cenbu
Dr olamaz bb- hmynuna derbn Kt.2/2

Dr
Keyaniyan soyunun dokuzuncu ve son hkmdar (Onay, 1992: 10) olan
Dr, aadaki beyitte I. Mahmudun kapsnda niyaz ederken anlr.
Pdih- bar u ber fermn-rev-y uk u ter
srev-i Dr kemn derbnna eyler niyz Kt.1/2

42

Samir
Hz. Musann kavmini yoldan karan ve kendi yapt buzaya tapmalarn
isteyen Samiri yine gusale ile zikredilir.
an bu kr- n-hem-vr ile hret-pezr olma
Heme s-i ikr-i Smir gsleden gelmi G.24/5

Nirevan
Adaleti ve doruluuyla bilinen ve Sasani ah olan Nuirevan aadaki
beyitte yine adaleti ile anlmtr.
Greydi ehd-i adli lemi rn-me eyler
Olurd n-i mjgn dde-i Nirevn zre K.2/59

Behram
Adaleti, gc ve cesareti ile bilinen yine Sasanilerden olan Behram, airin
Abdullah Paaya yazd kasidede, paa karsnda gsz ve korkak biri
olarak zikredilir.
demez ordusna Behrm- b-perv dul
Terkeinden almada destine bir dne tr K.1/17

43

2.3.3. Yer Adlar

2.3.3.1. lke ve ehirler

Rum Anadolu ya da daha genel anlamyla Osmanl sahas anlamnda

kullanlmtr.
Sinn sl dir ise tze civndur anca
ay imi bu da Timur idicek Rma gzr K. 4/4

Hindistann kuzeyinde bulunan ve kumalaryla mehur Bengale.

Gren pskrme lin ry- lnda o u dir
Benekli bir um- tzedr Bengleden gelmi G. 23/2

Belgrad
air 2. ktasnda Belgradn fethinden ve burann alnmas zor bir yer
olduundan bahsetmektedir.

ab itdi Belrad gibi bir n- ani

Fetinde anu gelmi iken leme rmn

Zr ki metnetde Belrad grenler

Dirler felek-i t- burca olur arn Kta 2/17, 18

Azerbaycan-Tebriz
air, efendisi Abdullah Paann grevlendirilmesi dolaysyla buradan
bahsetmektedir.

Saa mjde sipeh-slr olup Tebrze devletle

Efend fete memr old zerbyicn zre K.2/41

44

Derse ule-i emri zerbyicn zre

Olur lebrz-i bm-i savet r- revn zre K.2/67

Yesrib-Batha (Mekke-Medine)
air yine Ahmed Paann medhiye blmnde Mekke ve Medinenin eski
isimleri olan Yesrib ve Batha isimlerini zikretmektedir.

Dururken h- b-hemt idiv-i Yerib Ba

Ki kmin eylemi icr ud kevn mekn zre K.2/49

Trabzon, Of, Rize

Bu ehirler airin bir laz gzelini anlatt 64. gazelde gemektedir.
Bir ls meh-presi bir kebk-i o rm
Grdm rabzonda ben ol mh-peykeri G. 64/2

Kars
arda yl mufz bekledi ser-add in
Def idp skknnu dehetleri old mucr K.1/28

airin
mesnevisinde
Anadolunun
birok
merkezinin
ismi
zikredilmektedir. Bunlar; stanbul, skdar, Kartal, Bolu, Gerede,
Tosya(Tusiyye), Direklibel, Sivas, Diyarbakr, Malatya ve Trabzondur.

Ben Sitanbul bradum pr-r

Irb zre mil-i tennr M.1/49

skdra gep olnca svr

Gn gep itdi gzer nf- nehr M.1/59

45

m atlarla alnca pla

Ddiler le-fat artala M.1/60

Var idi Bolya dek renc eeri

Gerede pk imi aldu aberi M.1/63

Al siyyede meftn old

Hedef-i ane-i n old M.1/73

Diregm idi o urbet ilde

Old ikeste Direklibelde M.1/76

sni andum olur vreste

O da Sivasda ddi aste M.1/85

Dmedin mevt ile irdm sekre

Salaym zinde Diyr- bekre M.1/87

Ngehn urd yoln reh-zen-i mevt

O da old Malayada fevt M.1/88

46

NC BLM
HM DVANI
3.1. Transkripsiyon Sistemi
Hm Divannda, Osmanl alfabesinde bulunup da gnmz alfabesinde
bulunmayan iaretler iin divan neirlerinde geerli olan, allagelmi
transkripsiyon sistemi kullanlmtr.
: , y, a, A, e, E

: b, B

: p, P
: t, T

: ,
: c, C

: ,

: ,

: d, D

: ,
: r, R

: z, Z

: j, J

: s, S

: ,

: ,

: , , ,
: ,

: ,

: ,

: f, F

: ,

: g, G, k, K,

: l, L

: m, M

: n, N

: o, O, , , v, V, u, U, ,
: h, H

: y, Y, , I, i,

47

Arapa ve Farsa kelimelerdeki med harfleri aadaki biimde gsterilmitir.

: ,

: ,

: ,

Farsa vv- madle ise uzun a ()dan nce st simge olarak v iareti ile
gsterilmitir.
Hvb, H vn, H vce gibi.

3.2. Nshalarn Tantlmas

1- MK1 Nshas
Milli Ktphane 06 Mil YZ A 3389, Dvd 934
Nshann zellikleri: 69 varak, 15 satr, talik.
Harf ve arslan filigranl, renkli kat. Srt ve kenarlar ak kahverengi mein,
pembe desenli kat kapl mukavva bir cilt ierisindedir.
Mstensih: Mustafa b. Mehmed Emin Erdebilli.

2- MK2 Nshas
Milli Ktphane 06 Mil YZ A 641, Dvd 932
Nshann zellikleri: 54 varak, 19 satr, rika.
Cedid kat. Srt ve kenarlar bordo mein, sathlar ebru kat kapl, mklepli
mukavva bir cilt ierisindedir.
Mstensihi belli deildir.

3- Toronto niversitesi Nshas

University Of Toronto Library PL248 H26A17
Nshann zellikleri: 73 varak, 14 satr
Srt ve kenarlar ak kahve mein, kahverengi ebru desenli karton bir cilt
ierisindedir.
H. 1272 tarihinde Ceride-i Havadis Matbaasnda baslmtr.

48

3.3. Divan Metni

Bismillhir-ramnir-rm1
[m-i nam-revi divn- belat-unvanlarn evvelinde olan
adedr]2
Filtn Filtn Filtn Filn
1

af ferunde-sm dver-i ferru-semr

r-i dmen-gr Abdullh P-y dilr

ahramn-peyker Nermn-fer dv-i dd-ger

fet-perver afer-rehber vezr-i b-nar

Tehmten-i dmen-iken emr-zen-i ad-figen

r-i dil alll-i mkil kif-i emr-i ar

Cengini itse tem zehresin k eyleyp

Pr-i zl olurd vehminden giriftr- zarr

Anter-i ayl-i Arabdur Rstem-i ayl-i Acem

Rezmde kiver-glda mil-i Erdr

P-i emrinde urd- heneyn hem-n ked

Trine nisbetle ceven szna nisbet arr

7
1

Bir sebk-pervz mur nme virdi tre kim

- MK2
m-i nam-revi divn- belat unvanlarn evvelinde olan adedr. ] - MK1

6a urd-] ki MK1

7a virdi] vardur MK1

2

49

Dmene peym- merg line olm afr

Dne-i mr-i ady urd idp ardn arar

b- emri zam-cerebe olmdur mdr

Dn devlet ara virmi anki Kh- Ahene

Old dn devlete n byle bir ryn vezr

10

Rezm-i ad bezm-i iretde o r erzeye

Bdesi n cm mifer nul peykn ile tr

11

an- gl-get-i emen olm aa meydn- cenk

ne-i zn ar- nzhet dr aftn- arr

12

an semenderdr tfengle olsa rezm te-fen

an- cenk olsa neyistn treden olur r

13

Rezm-i cn-fers bunu gy teferrc ghdur

once peykn gl siper blbl sesi ny- nefr

14

Old ceven pister-i ber-kirde blin der-siper

bya n ar- averna sa-i meydn-serr

8a arar] olur MK2

8b zam] rec MK1

9b ] - MK2

10b ile] - MK1

11b ar-] - MK2

11b dr-] der-i ayne MK2

12b treden] nerreden MK2

50

15

o yemi anl pilv rezm-i adnu henz

Ekl-i nn-i vedan olmamdur em-sr

[MK1-2a]
16

Emr-i mifal beya-i flddan ab olsa da

abasnda pene-i Dvdve olur amr

17

demez ordusna Behrm- b-perv dul

Terkeinden almada destine bir dne tr

[MK2-2a]
18

Cn var m sad- zc- kiverinden gimeye

Almaynca yanna t lekerinden bir ar

19

Ceng-i cda rade tekbr ile olsa nara zen

Bede gy hner bir af-iken eyler zebr

20

s- pr-n diy moner dehen-i ejder mil

Cenk iinde tr-i ser-mestve eyler mdr

21

O neheng-i ejdeh cenk o peleng-i r-cenk

Neme kffr ile itdi nice demler dr u gr

22

Ber-i emr-i ad tedmr ile kfirler

ufresin ah- cehennem eyledi bessl-mair

23

Old tyla liv-y dn devlet ser-firz

16a ab] sat MK2

21a o] - MK2

23a ] - MK2

51

at o balar kesp anlar dkp ald esr

24

Ti- ser-tz ile n seradd-i slmiyyede

Ol mchid f seblillh olup hret-pezr

25

arf olnd rf-i seraddine ol r-i dil

Old n mesm Ndir h arf- g arr

26

Dmen-i dn bun evvel atarlar ggsine

Tr-i ry terke-i devletdr ol pk mesr

27

r- tyla m- dmeni ar itmege

ara geldi dde-i cey old terf ile sr

28

arda yl mufz bekledi ser-add in

Def idp skknnu dehetleri old mucr

29

Mslimne n emrn-nal idi naml-emr

Dne nuret eyledi seyf ile ol namn-nar

30

ciznu ratn ratn terk eyleyp

Eyledi rne ol seradda b-ad dd-gr

[MK1-2b]
31

Tabyalardan psbn olmd ala rz u eb

Ser be-opradur hem- tfeng emr tr

25b arf- g] - MK1

52

32

ald senden henin t ile skender gibi

Fitne-i Yecc-i dmen olca f-gr

33

ahr-mn- ardur bu afder amm neylesn

Rua- himmet ar rane-i hcnet kebr

34

F seblillh bundan ayr yo say idici

Cmle ubb- mla say- b- serdr- mr

35

Cmlesi lk peyker cmledendr sm zer

Yanlarnda srme alma ddeden emr-i yasr

36

ayret-i dn ile hep ceng itmede dermndedr

Mnde olmada o mnda gvlar amm dilr

[MK2-2b]
37

Cmlen meyli mdevvir fndu altnndadur

Szleri hep asenl-ekl ekl-i mstedr

38

Avn- yryla yine bu af-der-i l-himem

Old bira defa Ndir h ile bl vezr

39

Her biri ger dver-i zn-fat say itseler

h- Ndir n-bedd olurd n arn- bar

33b ]- MK2
34b yo] yodur MK1

34b idici] iden MK2

35a sm zer] sm-i zere MK2

37a fndu altunndadur] fndu altundadur MK2

39a ger] bir MK1

53

40

Bu ecatde o mekr hleden l degl

Cengde zr bu genc arslandur ol rbh- pr

41

Brekallh albi gy beya- fld imi

Eyledi peygr yz bi k ile bir nerre r

42

Dost dmen dest-berd-i tna tasn idp

Lema-i emri old fitab-s ehr

43

Vl- sem-i hmyn- cihnbn olup

Gi-i g itdi n ol srev-i devlet-serr

44

Say- mekr- ehenh olup ol server

nna tevr olnma old atm-i n-gzr

45

Tcdr- madelet-perver o r-i afder

Mr-i mrnl libsn addine grdi ar

[MK1-3a]
46

Pye-i adrin vezret evcine terf idp

Grmedi lyk ki bir byle zeber-dest ola zr

47

Ol dilr imeti mnnda dn devlete

Denegrdi vezret ilatin h- cedr

48

addine a vezret bir biilmi cmedr

43a cihnbn] cihntb MK2

47a dilr] dilrn MK1

47b h-] olsa MK2

54

a mbrek eyleye old liyatle vezr

49

li old mala- kilk-i cevhir yrdan

Bu azel ol afu anda n mihr-i mnr

50

Defter-i cda mm-i mecd ile ey nerre r

Mmlendi na- nmu r iken old mr

51

n mr olmd pinhn mazen-i emrde

Sen bu bb fet idp emrden d mr

52

hret in dilverlikledr ann eyleme

Cmle alun mzehheb cmle vafu dil-pezr

53

Psbn- dn devlet kilk ile emrdr

f- dn dvel emr-zensin hem debr

[MK2-3a]
54

Ey efendm bir vezr-i Mter-tedbrsin

Deste hem me espn hem Urid gibi tr

55

a- Ytu grince me-i gevher-fen

Brekallh dir lisn- l ile anma arr

56

Ey Urid me gr sn-i auda asn

Dest-i Yt hezz-perver olur idi rae-gr

49a cevhir] cevher MK2

52b alu] aln MK1

56a auda] anu MK2

55

57

mmeht- sn-i alyla tu muttaf

Hem affe hem kerm hem zek v hem dilr

58

Cmlen adrin bilrsin ger va ger erf

P-i em-i himmetde sm zer amm ar

59

Olsa her kiverde sultnum gibi bir genc-i ba

afa-i lemde an gibi olurd far

60

Ebr-i nsn-ve gher-p- keremsin heft yem

Fey-i dest-i cdua nisbetle bir rbegr
[MK1-3b]

61

Virse bir miskne bir rmen adar drr-i yetm

Dirdi gy yd- avma fire bir lek ir

62

Hiddet-i zihn serl-intil ol rtbe kim

albe den ut- cebheden mfil-mr

63

r- eflkde rd olur l-i siyeh

Olsa bu gk ubbe rc dmende r setr

64

Olsa mahar lufna d mh- ferverdn olur

ahrna olsa ferverdn olurd zemherr

57b ] - MK2, ] - MK2

58b ] - MK2
60b dest-i] b MK1

62a rtbe] hirre MK1

64b ] d MK2

56

65

Dest-i tedbri ars- mlke olm m-be-m

ne-i meta-s hem selm hem abr

66

Bdeden keyfiyyet tefrna emr eylese

abs-i umda alsa bi yl needr olmaz ar

67

Name-i devr-i srru tehniye emr eylese

Bda mrn- o eln ider terk-i ar

68

Vard yirlerde giryn yo meger em-i seb

Oldu kiverde szn yo meger d- abr

69

Vadeye eyler vef amm vade alf ider

Cevrini b-lk icr-y ubt itse dr

70

af dery kef ryin tenir efgen

Ey kef-i isn- gevher-br n ebr-i mar

71

Rezmine azm itdig h- cedd-i ayl-ger

Mlid-i bed-k-i Ndir h kezzb ar

72

Olm istidrc- kmil an-arb ol rici

Y helk olur ya dest-i ehl-i snnetde esr

73

sm-i mnndan iki gne tefil eyledm

64b ferverdn] dn MK2

65b selm] alm
69a Vadeye eyler vef] Vade-ybdur MK1

72a kmil] bl MK2

57

Vati gelmidr ider Mevl anun mrin ar

74

Nm olmdur mrekkeb nefy ile ibtdan

Nefyi ibt itdi yodur ol sk-i dza mar

[MK2-3b]
75

Nm Ndir ndir olan nesne kel-mdmdur

Emr-i ala an-arb olur yiri nr- sar

[MK1-4a]
76

af emr-i udmu mjdesiyle old d

ayr- madem didiler mesrr olup bern v pr

77

lb- efsrdeye gy ki geldi tze cn

Y mnevver old fey-i nr ile em-i arr

78

eper-i ulm ile olmdur rey mnkesir

Adl ile ol mmiy szende-i alb-i kesr

79

Sizden evvel ruat- hkkm ulm- cey ile

Miskin-i yevm-i urb olm bu ilm-i ar

80

Bir nefes alm ara alnda olda v-pesn

Bir rama alm reyda o da nab- ar

81

Bz-ger dery ber-yed st fermn- m

Cn-be-leb gelmi rey pyua ey dest-gr

75a nesne]eyde MK2

78b szende] sbde MK2

58

82

Mute-y ayret-i kiye var l meramet

Masat- res-i erfdr bu k-i dil-pezr

83

Yir ttn tutmaz velkin cmle lem gk ttn

h- malmn ile olm cihn mnend-i r

84

Ehl-i chu dergehnde anma mealdr yanan

Hep rey dda gelmi bana yam ar

85

Geldi dmen-bs u rfat-ba ile Cm da

Bir adeyle gelr Masd u Selmn u ahr

86

Nice Selmn u ahr ol nkte-sencem ben kolur

fitb- nammu uff- bir arr

87

Olca glgn- kilke usrev-i namum svr

iye berd olur kilk-i rikbumda ahr

88

Kesb-i fer indr nam- Ferezda d ider

Pyuma olm mlzm cerr-i Nef in Cerr

89

lm falum ir irfnumdan efznter benm

abuma bze-i flne ir-i dil-pezr

82a kiye-dr] kinde var MK2

82b erfdr] erfde MK2

86a u] - MK2

86b ber] - MK1

87b kilk] p MK1

88a fer] nam MK2

89a ] - MK2

59

90

Geldi hengm- du terk eyle lf miy

od-fr olma hezz-perverlere olmaz cedr 3

[MK1-4b]
91

Bezl idp mdm vn- dehre tennr- felek

ur- mihr mh- bedrin geh amr geh far

92

ulmet-i ebde ern rzda mdm kim

Ar ider nlferin bu nlgn- vl adr

93

a Tel adr icllin firvn eyleyp

Eylesn my- ser-i tu adar mrin ker

94

Fete mift eyleyp emr-i n-mu

Her umrnda ola tevf-i Br dest-gr

[MK2-4a]
95

Tr

Her aan dysa tyla trin didm

Merd-i Abdullh P seyf ile old vezr

89. ve 90. beytler MK2de yer deitirmitir.

91. beyt] - MK2

93a eyleyp] eylesn MK2

93b Eylesn] Eyleyp MK2

93b tu] n MK1, mr] mrin MK1

Tr] - MK1

60

2
Tr-i Ran Bery- Fet-i Tebrz der-Med-i Suln Amed z v
Vezrn [MK1-15b]

Mefln Mefln Mefln Mefln

1

Olur geh mareke-perdz geh emn emn zre

Meger oynar m canbz- felek bir rsmn zre

Hev-y sz- Zhre ceng-i arbi eylesn kvz

llar balayup Mirr abl-i kehken zre

Drsn Mter seccdesin mirbdan zr

Ki imdi efal-i at azdur mminn zre

Zamn- ul gitdi imdi ceng eyymdur eksn

Kemn-keler ars- tri mjgn- kemn zre

Bu ceng eyymdur rmigern cengin ikest itsn

Kemnu ibriimin balasun g- kemn zre

Bu dem gl-gn- mey eksn ayan bezm-i iretden

At oynatsun eh-i am na- aranc- cihn zre

Bu dem anlar dklsn curave azm itmesn syle

Mey-mn- pr-am dergeh-i pr-i mun zre

arsun bezm-i iret penbesin mn ulandan

Tr-i Ran Bery- Fet-i Tebrz der-Med-i Suln Amed z Vezrn]- MK1
4b mjgn- kemn] - kemn MK1

MK2de 4. ve 5. beyitler yer deitirmitir.

61

osun mecr olanlar zam- d- n-egn zre

[MK1-16a], [MK2-13a]
9

Grindi baa ret merd olan terc ider imdi

Siper yne-bendin sne-i smin-bern zre

10

Ara-n ire pinhn eylesn kkller s

Ki imdi lar gslarn dkmi sinn zre

11

Bu ol sat degl kim ditrede ralar cism

Bu bir demdr ki ditrer nm-bismil nad-i cn zre

12

Aarsa my- mtem nevagerler bilmezem yosa

Urld udeler zlf-i girih-gr-i btn zre

13

Taayyrle yrrken bu ne cnbidr diy ey

Gzerghum mdif ddi an- bstn zre

14

Aceb letde seyrn eyledm iretgeh-i b

Biri biriyle ivn- emen hep ad- cn zre

15

Tfeng endzve yakm fitlin c-be-c lle

ekp leker eh-i nevrz n- mihr-i cn zre

16

Olup mde-i peygr giymi s- zerrnin

anm ser-be-ser nergis fiekler aylasn zre

MK2de 7. ve 8. beytler yer deitirmitir.

11b nad-i cn] mur- cn MK2

12a bilmezem] bilmez MK1

14a letde] ayretde MK2

62

17

Degldr - gl bd ser-nign - azn gy

oyup zencri topa atd cey-i glsitn zre

18

eh-i nevrz ider elbetde mermer alasn berf

Benefe dkdi brt- siyeh nab- nihn zre

19

Yine ner-i err- fitne eyler gerdi-i gerdn

Yine er old te-zen bu khne neysitn zre

20

Degldr r- ayyrne anerler taup yer yer

Gren - gli terc ider gerden-ken zre

21

Degl lle idp lal ile pr-khsr- dmnn

elenk eyler mheyy mifer-i cengvern zre

22

Banda rmz fes ayanda alt yapradur

Bu dem anlar dker gl det-i Bektiyn zre

23

Virp trca n nadne-i evr- ecr

An almd ba mereb-i yama-gern zre
[MK1-16b]

24

dp ad pre cism aner-i ssen degl ebnem

om gl merhem-i kfr zam- n-fen zre

17a gl]- MK2

18a ider] atar MK1

19. beyt MK2de yer almamtr.

22a yapradur] srrdur MK1

24b kfr] kfr MK1

63

25

Fez-y glbn zre once n-lde peykndur

eh-i gl tr-i brn itdi nal- eruvn zre

26

Gzin a itmesn - azn eb-n diy fil

eh-i gl nergisi def itdi cy- ddebn zre

27

Urlmu aner-i ser-tzi yre d- dil andum

Meger brt oym lle zam- n-egn zre

[MK2-13b]
28

Zrh-p old gy rezm in serke dilverler

arlm ser-be-ser pr civn serv-i emn zre

29

dp ser-bzl teller anm bana zanba

ecatle ser-efrz old verd-i uuvn zre

30

Fen bn tem eyleyen kteh-naar bilmez

Gl-i amr anur evr sebz-i glsitn zre

31

azn Efrsiyb dkdi ann h- nevrzu

eh-i nevrz gibi tat- zmrrd nerdbn zre

32

Degl lle sipeh-bd grp h- zlbau

Ser-i ma- n-ldesin nevk-i sinn zre

25a Fez-y glbn] Firz- gl MK2

28a gya]- MK2

28b pr ] her dem MK2

30b Gl-i amr] Gl-i amer MK2, glsitn] dilsitn MK2

32a sipeh-bd grp] sipehdr gnderr MK1

64

33

Sirik-i ebnemi ezhr- glen adup gzden

derler neva murn- emen resm-i zenn zre

34

Tem eyleyp glzr- dehri em-i ibretle

Benn- ayreti oydum taaccble dehn zre

35

Didm bu arbede-b dehre bir almetdr

Muarrerdr felek bir na atar bu kdn zre

36

Zebn- l ile peyk-i ab psu-ser old

Didi y vufu yo m esrr- cihn zre

37

Kolupdur imdi ceng r cism-i leme sr

Ser--p gnderr suln- Rm rniyan zre

38

urb- mihr-i ran ile leyl id olur anma

Zemn ll- mar nca smn zre
[MK1-17a]

39

Felek brt ile meml ider cebne-i dehri

Dker yek-pre srb-dne bm- smn zre

40

dp ara sefer ems old sy- arbdan li

zlca bir ymet opd an sr-sern zre

33b neva] mye MK2

MK2de 32. ve 33. beytler yer deitirmitir.

37a ceng]- MK2

37b gnderr] gnderp MK1

39a ider] idp MK1

65

41

Saa mjde sipeh-slr olup Tebrze devletle

Efend fete memr old zerbycn zre

42

Didm bu mjdeye cnum fed itsem deger zr

Ne devletdr az itmek mihn-i nedn zre

43

Olup aba istifr- km-i na ile vcib

un aret-i eyeyn-i pervn-itirn zre

44

Ne zehreyle olurlar herze-g bu avm-i b-mezheb

Aceb ezvc u ab- Resl-i ins cn zre

45

Ser a eylemekdr add-i af ol lan kim

Dker irk-b- ifk af mml-mminn zre

46

Hezrn herze-glular iderler vcib olmdur

Bu avm ahr u tedmri eh-i slmiyn zre

[MK2-14a]
47

Sendr ch- llul-lh Suln Amed-i z

Kolupdur sye-i adlinde al emn emn zre

48

Siph- b-mrunda genc bat- urremle

Blend-ibl iken sir seln-i zamn zre

49

Dururken h- b-hemt idv-i Yerib Ba

Ki kmin eylemi icr ud kevn mekn zre

47b ]- MK2
48a ]- MK2

66

50

Nin bir byle emr-i ayra ir kes ym itsn

Nin h-bz ondursun urb- iyn zre

51

oyar m ayret-i hen-ehi rf-i udvend

Ki herkes ked-udl eyleye mlk-i cihn zre

52

Degl gstermesn a sye-endz olmaa ly

Hm-y salanat her a- b-nm u nin zre

53

Serr-i srev tc- cihnbn- vezretle

Sez anca idv-i kiver-i Omniyn zre
[MK1-17b]

54

mihr-i lem-r mnardur ana nevi

Adl grmedi gerdn serr-i izz n zre

55

Bu ol ddrdur kim fal sir ehlere nisbet

Mil-i fal- madm old nevi dmn zre

56

Alayd adlin drn eger Henk-i dd-ver

Bunu p oldun alard p-i dd-yn zre

57

Greydi lem-i ervda drtn Dr

Dkerdi ek-i asret ddeden Ekniyn zre

58

49b ]- MK2
52b ]- MK2

54b ]- MK2

Cihn-gr oldun seyr eylese urd-i ibli

67

Nin- dg- asret ki olur far- keyn zre

59

Greydi ehd-i adli lemi rn-me eyler

Olurd n-i mjgn dde-i Nirevn zre

60

Gren dir er-i devvr zre mihr-i lem-rdur

Muraa tatn bend itseler pl-i demn zre

61

bb- brgh- evketinden nh felek gy

ouz ryna amdur tr-i gerden-ken zre

62

der mefhmve ibt- kesret ferd-i urde

den tadd menc- otau syebn zre

63

ekp Fr- aam ryet-i slm rna

Nola oyduysa ki ol Diref-i Kviyn zre

64

eh encm-sipha sidre-dergha sen imdi

Siphu old te-br zerbycan zre

[MK2-14b]
65

Muaal her devb- t-i mecrsnda crdr

O an- mecs zre bu far- mlidn zre

66

Ararken r- me ulmet-i h- devtumda

Olup b- beve bir azel cr zebn zre

61a bb-] Cenb- MK2

62b den] der MK2

64b te-br] te-bz MK2

65a her] bir MK2

68

67

Derse ule-i emri zerbycn zre

Olur lebrz-i bm-i savet r- revn zre

68

Sesi maz da gerd-i siyhun srme-rz olur

Gel-y krre-ny- devlet-i rniyn zre
[MK1-18a]

69

Teninde srme eyler stvnu mr-i Mamdu

Derse sye-i grz-i girnu sfahn zre

70

Nfs- mlk-i rn imdi dmi let-i neze

Melikve cndu aba rdur revn zre

71

zlrma olup nehr-i Aras n- revfdan

Aar ordgehinden seyl-i n-b- revn zre

72

ehen-ha be-y devlet Mevl murd itmi

Seni lm muvaffa bir vezr-i krdn zre

73

Niml-mlk-i brhm P af- yekt

Ariso grse tedbrin bennn or dehn zre

74

Kef-i tedbrine teslm olaldan tem-i devlet

Umr- kint dndrr kihter-benn zre

66b b-]- MK2

67b lebrz-i] Tebrz MK1

68a olur] old MK1

71b n-b] b-n MK1

73b bennn or] benn ord MK2

74a olaldan] oldan MK2

69

75

Ne mmkin meclis-i ida man- tem Yay

Tefevvu eyleye ol mnim-i b-imtinn zre

76

Bunu isn zr rtbe-i icza blidr

Cd olsa keremden bel iderdi siln zre

77

Ged meslini r bulur dest-i mdinde

Henz arf-i temenn olmadan cr zebn zre

78

iyfet-ne-i cdnda yek-ser nimet-i dny

ur-y m-aar adn nzldr mhmn zre

79

Mnevver olsa rey-i reniyle lem-i bl

Olur l-i siyeh urd ry- smn zre

80

Bunu reiyle zerbycn amm idp Rma

eh-i fermnde oldu aam- mlk-i cihn zre

81

ehen-h- Ireyn old n vaf- hmyunu

Yazlsun sikkede olsun rat minbern zre

82

Nie eh kim felek nh andaldur py- tatnda

Gip Mirr oturm mesned-i ib-rn zre

83

ala didm ala Mirre n mesned-i lydur

77b cr zebn] r cenn MK2

81a old] olur MK2, vaf]- MK2

83a n] ol MK1

70

Dururken t-i Abdullh Pnu miyn zre

[MK2-15a]
84

Nie p ki gy bir ufudan li olmdur

Sadet-kevkeb-i batiyle resm-i tevemn zre
[MK1-18b]

85

Adml-mil-i dstr- mkerrem Kprili-zde

Du-y ayr vcibdr af- kerrbiyn zre

86

Ebn an-cedd al- pk gher-i r- hirdr

Budur madm imdi mili yo bir nedn zre

87

Bu dil-ke nedn mabbdur her bir ulb ire

Bu b-hem-t neseb memddur her bir lisn zre

88

Selmet sil bulmazd tat- bat- Omn

Cisir-sz olmasa ecdd seyl-i iftinn zre

89

Eb u ecddnu emr-i emr-i t-i fermnu

Gtrdi o zamn sr- Neme ba u cn zre

90

Neseb ursun an lem bilr tarfe cet yo

Ne mmkin ems ola mestr bm- smn zre

91

Neseb amm ki terf-i ifiyle far olmaz

Hm-y himmeti itmez tenezzl st vn zre

91b himmeti] devleti MK2

71

92

Bu drr-i b-bahdur drr adefle iftir itmez

der drr ile gevher belki far- adn zre

93

Bu adl bu kerem bu fal u dni bu ecatle

Olur sermye-i far u eref ol ddmn zre

94

Kmeyt-i o rmu ehresinde urredr y

Meh-i tbn bat- devlet-i Omniyn zre

95

Olup n-bd- ibl u gezend eyym- adlinde

Liffe vceler mehtbdan eyler ketn zre

96

u kiverlerde kim rz- emniyle olur murez

derler grgi ab- reme nr ubn zre

97

Dem-i rbhdan bir are yi olsa devrinde

Zamn kmle km eyler a r-i jiyn zre

98

Nesc-i tr u pd u ule-i em-i eb-rdan

Giyer pervne alas cme cism-i n-tvn zre

99

bdullha ayr-end u mfi zr-i destna

Laf zm u rat-resndur merdmn zre

92b der] Olur MK2,

93a bu]- MK2

95a ibl u] lMK2, adlinde] indinde MK2

97a bir] yek MK1

99ab u]- MK2

72

100

Aceb mi pister-i keyvn fat eyym- adlinde

derse vb- rat merdm-i dde dun zre
[MK1-19a], [MK2-15b]

101

acletle olur yne b b zre kef zanba

u- mihr-i reyi dse bir ynedn zre

102

Drat- himmeti r- keremle ihtirz itme

Zer-efnlda libdr kefi fal- azn zre

103

Seb- nilinden dse ger bir atre deryya

Olur dnr u dirhem fls-i pt-i mhiyn zre

104

Budur annum ki itmez ba yek-rzna f

Yemende fiin amm itseler mal-i kn zre

105

itmidr kef-i gevher-fenu lal ann itme

asedle an oturmdur dil-i mecrh- kn zre

106

Zamn- are dek ecz-y cismi birbirin utmaz

ounsa ber-i ti k-i r- ahramn zre

107

err-efn olurd krre-i zerger gibi snbl

Vezn olsa semm- ahr an- bstn zre

108

Bent- nave rza bend-i iztim olmaz

101a b b] b MK2
MK2de 102, 103, 104, 105 ve 106. Beyitler birbirleriyle yer deitirmitir.

102b Zer-efnlda] Zer-fenlda MK1

107a zerger] zer MK2

73

Derse sye-i emri far- faradn zre

109

Cenn-i oneve ad-pre va itmek muarrerdr

Zen-i abl grrse vbda t miyn zre

110

Gierse r-mde rndan tr-i dil-dzu

Olur n r-pt ebl-i si-i nin zre

111

Yem-i adri vas ol del kim gm-gete rh olm

Felek flk-i tebhve o bar- b-kern zre

112

Beha anma ir- mehde bs itdikde derghu

Bulam gird-i pn-i mh- smn zre

113

Bulayd gkde k-i stn- anber-efnu

Hill-i yd iderdi vesme - ebruvn zre

114

Alyu seyr iden far felek itmi anur ihd

Kemerdr yiy cevz miyn- rn zre

115

Yedekler cilve-sz olduda her zerrn-siper gy

Birer urddr eh-bl-i vs- cinn zre
[MK1-19b]

116

Da vird-i sadet u beyinl olmasa blbl

Aly vulu terc ider b- cinn zre

111a Yem-i adri] Yem-i ahr MK2

115a olduda] olduaMK1

116b vulu] vularu MK2

74

117

Nermn nerm olur peyr adyla svr olsa

Semend-i kh- peyker bdnu lar miyn zre

118

Tenu alama ger kh- peyker bdnu dirsem

Muyir der-cihet ddur ol pk-inn zre

119

nnu ekse n kh- girn bit-ademdr bu

der sebat tek--p eylese bd- vezn zre

[MK2-16a]
120

O del cst u pkdr ki ger ol berk-reftru

nnn eylese pde ra eyler inn zre

121

Mui yek ademde devr ider pergrve ket

Muavver ret tavr iderse bdbn zre

122

Olnca n ehli bidata germ-itih ti

Ed-y a seyf itse sez sebbbiyn zre

123

Cihn dest-brdi ser-be-ser dery-y n eyler

Gne flk-i felekle devr ider f an zre

124

Cenb- ehr-yrden gelp Tebrz in ilat

Olup serdr- Cem dr- cey-i kmurn zre

125

Yz otuz altda bir defa geldi dkdi teler

120a cst] rz MK2, ki]- MK2, ol] evvel MK2

122a bidta] bid MK2

122b sez] ser-i MK2

75

Otuz be gn adar ol fra-i dza mekn zre

126

Pes-i dvrda zen-mnend mar oldlar ad

up merdne ceng itmezdi yn-i ylan zre

127

Keml-i llet-i leker olup tesrine mni

Muadder olmad feti ne ceng ne emn zre

128

Nie llet ki bi a ile ol r-i hen-dil

Gelp ceng eyleye bir byle ehr-i b-kern zre

129

Bular bir nebze asker kh- ar ser-be-ser dmen

Mesfe dr reh mesdd ad ad- cn zre

130

Aceb ayret aceb himmet zih cret zih miknet

Hezrn fern ol af-der-i hib-rn zre
[MK1-20a]

131

Bu lletle yine da bozd cnd-i eytn

Dkldi tde tde kelle fer-i syebn zre

132

Baup cnd-i it avutd byle germ-i bzr

met old mkil kdi serm neysitn zre

133

Rca in olup ceb-ne v lt op ile

Dnp leker asc metsna emn emn zre

125b fra-i dz] fra-i te MK2

126a oldlar ad] olup dny MK1, zen-mnend] mnend-i zen MK1

129a ser-be-ser] ser-te-ser MK2

133a ]- MK2

76

134

O rm idp anda refhiyyetle ol f

Bahr old arvet-ba olup pr cevn zre

135

ascdan g idp ond kenr- bar- hde

Otuz gn mek idp tanm-i emr-i ziyn zre

136

Pil-i rbede r idp mek eyledi bir gn

Olup rat-resn ayl rikb u rciln zre

137

dp tertb-i leker mevi-i ceng eyledi tayn

oyuld oplar gerdne-i gerden-ken zre

138

Gren dirdi ne bal yermi hele seyr eylesn ferd

uarsa bal yemezler yutdun sebbbiyn zre

[MK2-16b]
139

Hele bir umbara mnend-i cd um-svr olsun

Hevdan dksn teler ser-i sr-i sern zre

140

Bu vhile o menzilden seer heste heste

Olup zim tevekkl eyledi nuret-resn zre

141

Alylar eyledi sr-b u serheng beynini meml

Yrtdi gh leker gh bur iiyn zre

134b olup] n MK1

136b ayl rikb u rciln] ebdn- cnd-i mminn MK2

137b gerden-ken] gerdn-nin MK2

138a seyr] abr MK2

139a bir umbara] umbreler MK2

141a itdi] eyledi MK1

141b kh leker kh bur-] kh-t-ber-kh leker-i MK1

77

142

up Tebrze urun menzili bir pteye leker

Sipeh-slr idp nere ehr-i mfsidn zre

143

uzt- dni yan eyledi erfna ehr

dp tenbhler mr-i vezr bitn zre

144

udd- m azna gnderp Omn Py

Revf ramna ba eyledi Osmniyn zre

145

Varup bzr- am rbehi bozmaa gnderdi

Al P-y ri cnib-i yekke dkn zre
[MK1-20b]

146

az falu idp tarr-i tars eyledi cenge

dp vad vad ol cnd-i manr- man zre

147

Olnca alb-i ilhm ns cnib-i adan

uhr- nuret-i fet-i arbe iminn zre

148

dp zlere yrile fermn fey-i nuyla

Bi-emrillh cesret geldi cn cebn zre

149

E evvel orta oldan ol sipeh-slr- am-efken

dp rne cnbi geldi n- mlidn zre

143a eyledi] eyleyp MK2

143b ]- MK1

146a az] az MK1

146b ]- MK1

148b ]- MK2

78

150

Elinde t-i te-tb- eheb zr-i rnnda

Semendervr- cevln eyledi nr u dun zre

151

dp tekbr yer yer b-mub ankebts

arld zler dvr- n- mlhidn zre

152

Kevkibvr- bl-y burca d Snnler

Urup mirrve el t tz-i cn-sitn zre

153

Mil-i lle reng-i tene-leb sr-b- n old

Olup anlar revn der-vze-i rk-i revn zre

154

abb- bde-i gl-fmve maolan serler

lp nf bu yirde nicesi almd an zre

155

ikr- zamdrumdur diy Tebrz idp srat

b-s alemler ond burc u ptiyn zre

156

dp idm aya toz ile girdiler geri

ut- ehl-i snnet ehre luf- msten zre

157

Vel tozlar opup avs-i adan yad brnve

Ecel tri pey--pey ol grh- cn-fen zre

150b eyledi] eyleyp MK1

151b mlhidn] dmenn MK1

152b ]- MK1

153a reng-i] rk MK2

155b u]- MK2

79

158

Esp bd- arf mevt old gh ol ybnda

Den k-i helke lip evr- azn zre

[MK2-17a]
159

Mil-i kebk leker t-be-zn ar olup ana

Muann py ile reftr iderdi mrdegn zre

160

Bur- n gerd-i tre v dd- siyeh yek-ser

Teksf eyleyp old zemn peyd zamn zre
[MK1-21a]

161

ra - gerdne up esv- Tebrzi

Gren terc ider dkkne-i hengern zre

162

Al cengin idp Omn P germ iken n-gh

ound irci-i emriyle mjde - cn zre

163

Deger bu mjdeye cnn nir itmek ki mevldur

ur- rt-arf- ayrt- asan zre

164

Dkenmi b u dne ceng iderken nerre-rne

dp ikmetle bir urun ibet ebruvn zre

165

Nice b-mehebi nr- came gnderp ir

ehdetle tevecch eyledi b- cinn zre

166

Bu kerr fer ile ceng iderek serdr- am-efken

159a olup ana] olupdur na MK2

164a u]- MK2

165b eyledi] eyleyp MK2

80

Hmve sye ald cmi-i ib-zamn zre

167

asan eh Cmiinde ol gice ol r-i hen-dil

Mil-i yet-i seyf old nzil izz n zre

168

rince ol gice anda sipeh-slr beyttet

Mehbet bad dehet r old dmenn zre

169

Nice eb bir eb-i mi ki ger bertnu hevli

derdi pr ibet itse bir nevres-cevn zre

170

Sirit-i alb-i pki beya-i flddur gy

Ki ald ol gice bir yle cy- b-emn zre

171

Revf opolu fet olmamdr-i Tebrz

Sipeh-slra cmle kne-perver ad- cn zre

172

Aceb ol pezr- hevlnk ire nie urd

rar urmazd zencr ursalar r-i jiyn zre

173

a eyleyp erfn yldz adar dmen

alan da nelerde ald yorun bm-i cn zre

174

Olup bit adem yz adar adamla b-perv

Tevehhm olmad rehyb ol encm mekn zre

166a kerr fer] kr-dr MK2

167a hen-dil] hen ol MK2

172a pezr] ptezr MK1, ururd] urd MK1

MK2de 171. ve 172., 174. ve 175.beytler yer deitirmitir.

81

175

Alup zr esr ml dndi orduya leker

reyy gibi tenh kald gy smn zre
[MK1-21b]

176

ab old up rdve tecdd-i arb itdi

iyve dkdi leker s-be-s sebbbiyn zre

[MK2-17b]
177

Muaal ol sene Tebrz alnmazd eger ol eb

met itmeseydi ol muf- udsiyn zre

178

alup bir hafta ol cmide mihmn- ud old

Gerek mihmna ikrm eylemek lk mzbn zre

179

Bu mihmn- azze eyledi ikrm nuretle

O ib-ne ki dirdr emr-i kn-fekn zre

180

Bu minvl zre ol ol ceng idp ama dek leker

arm olmd rd u vb- rat ziyn zre

181

Olup peygr ile Tebrz-i leb-rz usa bir pee

Derdi y dem-i t zre y nevk-i sinn zre

182

Grh- Rf nzrve avlet iderlerdi

aytndan olup meys cey-i Snniyn zre

183

Aceb mi itse evld- yl in bular avlet

178b lk] n MK2

179b kn-fekn:

O hemen olur. mran, 3/47

181a Tebrz-i leb-rz usa bir pee] leb-rz Tebrz olsa pte MK2

181b dem-i t] mdn-i t MK2

82

oyar m kimseyi el urmaa seg peegn zre

184

Hcm eylerse ehl-i snnete mlid nola dirler

Keml-i dehetinden ar gelr r-i jiyn zre

185

ekildi umparayla oplara dny adar zamet

Muaal old hep kr ol ud-y krdn zre

186

l bzr rc old op u umpara ksid

Dkldi ara ald brve pes-mndegn zre

187

Tfenk amm ki mnfek olmad dim atlmada

ihb- b-s ol eyin-i cihn zre

188

Sehb ebr-i siyh old dkldi dne-i srb

Bahru penesi-s grh- mlhidn zre

189

Tfenkler lem-i imkna ser-t-p ikem gelmi

Meger bilmi nzl itdklerin bir byle vn zre

190

Olurd ger Revf ktesinden yapsalar pte

Hm-y evc-i pervz iyn-sz stvn zre

183. beyt] - MK2

185b hep]- MK2, ol]olsun MK2

187b cihn] mehn MK2

188a Sehb] Cihn MK2

188b Bahru penesi-s] Teker nev-bahrve MK1

189b bir]- MK2

190b evc-i pervz] b- pervz MK1

83

[MK1-22a]
191

Cihn teng old gn gice yek pre ceng old

Kecel giryn olup mevt itdi mtem mrdegn zre

192

Olup drdnci gn peygr vat-i ara dek im

Yine t eyledi bz rib- iyn zre

193

Hizebrn- vedan yan virp on bi adar mlid

apanmlard semt-i m azna bm cn zre

194

Sipeh-slr o m- meymenet-encmda itdi

Al Py sekbniyle tayn ol mekn zre

195

azup b-i ebtn revzeni m itdi adnu

Olnca te-i ahr avle m azn zre

196

Helk cezm idince Rf ryt- mensu

dp maks- feryd itdiler bm-i emn zre

[MK2-18a]
197

ad-y el-amn eflke d Rflerden

Nis ven-ser efl feryd fin zre

198

Grp bu leti serdr- ekrem eyledi efat

Amn virdi vel icl v terk-i nmn zre

191b mrdegn] st vn MK2

196a Helk] Helkin MK2

197b ]- MK2

84

199

Alup mevcd olan ehl ylin Rf d

Mcerred belde-i Tebrzden ll- hevn zre

200

dp mlidleri ahr itdi ehl-i snneti vri

Cenb- aret-i a ml mlk nmn zre

201

amiyyet-perver kiver-gy r-peygr

Alup Tebrzi adu ti - smn zre

202

Alup Tebrzi tahr eyled irk-i alletden

Olup assle t-i bdru iyn zre

203

Alup sebbblerden t-i tz kn-i ab

ymetler opardu Rf-i bed-gmn zre

204

Ecel snda bir bzr urd t-i tz kim

Met- cn atld anda nar- rygn zre

205

Eb cedd a u ammu ftt- am itdi

alup emr-i ser-tzi rib- mrikn zre
[MK1-22b]

206

Hele a byle bir fet-i ame eyledi mahr

dp fik seni ol fra-i cennet-mekn zre

199a ]- MK2
200b ]- MK2

201. beyt MK2de yer almamtr.

205a Eb cedd u ammu] Eb cedd u ammu MK1

205b ser-tzi] tzini MK1, rib] nib MK1

85

207

Bu arr fet ile adr-ehd d idp rn

Yed ibt itdi ol destr- firdevs iyn zre

208

alup nat- erf fti-i Tebrz-i lemde

Yazld afa-i mecma-i ir zamn zre

209

Sezdur a-perdzn- r- selef sylen

Bu cengi zb-i unvn eylesnler dstn zre

210

Bu gne itmedi kiver-gl pr- gt-seb

az emrine azm itdikde rh- heft-vn zre

211

ihb- t-i tzinden aup ahmasb- b-dn

Dkp gerd-i nuset dv-ve Mzendern zre

212

Nola tenhda erlik atsa evb u zlba

urs itmez mi merblarda avlet mkiyn zre

213

Bilr addin derse pene-i ser-tz-i eh-bza

Mil-i mur- b-hengm olur sd ziyn zre

214

Girp ecdd- m tekyesinde mnzev olsun

Olup ey-i allet-pe mlid fiyn zre

215

Varup Mzenderna yosa k eyler cigerghn

Sipeh-dr emr idp Rstem gibi bir pehlevn zre

210b az emrine] Yine MK1

213a ser-tz-i eh-bza] ser-tzine anu MK2

86

[MK2-18b]
216

Bu nm u n ile serdr- ekrem r ider zr

Sipehrn olmaa ahmsve bir arabn zre

217

Bu ol r-i ciger-derdr ki ald mlk-i Tebrzi

od k-i mezellet tc- h- iyn zre

218

O af-derdr ki nr- arbde s-i kebb-s

Dizer mlidleri destinde rm- cn-sitn zre

219

Sipeh-dra ul itmekle ki rd-i evfu

Yine bir tze mala geldi kilk-i zer-fen zre

220

ekde are-i n c-be-c nevk-i senn zre

Gren ann itdi k-i sur- sb-i Ifehn zre

221

Ser-i ad lp tle her-dem an bulamlar

Kola burc- bedende dem-be-dem bunlar rn zre

[MK1-23a]
222

Ad-y tre tabu snesinde ar olup tr

Seri anca ml-i srme alm srmedn zre

223

Girer mnend-i ml-i srme em-i cevene tr

eker gerd-i siyhu resm-i ebr-y kemn zre

216b] Ne mmkin mecr- icr eylemek bir nerdbn zre

220a nevk] kab MK2

220b k] l MK2

221a her-dem] hem dem MK1

87

224

Felek ch ud- bm- evfnda rdur

Bur-s arken ber-i fikrm smn zre

225

Baar idr-i icllde mur- rite ber-pdur

Dp peyk-i hred dem-beste alm stn zre

226

Ver-y kh- efl tem eylerm dirse

Olur emr-i ehper ir-i dirhem dkn zre

227

Ver-y uhde-i vafuda bilmi acz tar

alem sr-b- n- ehdr lev-i beyn zre

228

Ara-rz-i aclet olsa mem vechi var zr

Ne mmkin bar- icr eylemek bir nvdn zre

229

Dnce fet-i Tebrz mdif yd- aya

D bl nee peyd old cey-i dmn zre

230

Mey-i ter ile Tebrz lebrz-i ne old

Hill-i yd resm-i sar- ahb-ken zre

231

Bu ev adurd yri bir azel tar eylesem br

Esri oldgum ol kfir-i n-mihr-bn zre

226a efl] efle, eylerm dirse] eyleyem dirsem MK2

226b dirhem dkn] vehm gmn

227a tar] tarin

227b sr-b- n- ehdr] mzb- cy- ermdr MK2

228a mem] me MK2

228b nvdn] nerdbn MK2

230a ter ile Tebrz lebrz-i ne] ter-i Tebrz ile lebrz ne MK1

231a adurd] aldrd MK2

88

232

Cebn-i nlfer rddr ayn- ayn zre

Dehen bir noa-i mevhmdur nn- nihn zre

233

Dil-i pr-sza fikr-i bse gelse ol adar nzik

Kolur tebleler peyd o lal-i dil-sitn zre

[MK2-19a]
234

Yaard nergis-i ehl felekden berve itse

O em-i mest ile nere bir kez smn zre

235

O kebk reng-i py zafern mdur hrm itse

Hcm- andeden gftra yer almaz dehn zre

236

Hill-ebrsna tald ider ol eh-svr amm

Hill er-i ihd itse amaz zern zre

[MK1-23b]
237

eh-i hmn- aum em-i dilber baa mnisdr

Cnn- fal- hkmm cr h-y zamn zre

238

Alnd kiver-i Tebrz s cm lebrz it

Meded ber-gml it murib g- kemn zre

239

Merref vat-i ehr-yndr am ger helk olsun

Vebli s-i mey gerden-i rmigern zre

233a fikr] ev MK2

235a kebk] kebk MK2

236b ihd itse amaz zrn] amaz itse ihd ayrgn MK2

237b fal] fey MK2

238b Meded ber-gml it murib] Meded bd gml-i murib MK2

239a Merref] Meserret, ehr-yindr am ger] ay-yidr amlar MK2

89

240

Mey-mna gster bezm-i au tel rn

unup nal-i leb s arb- eruvn zre

241

Arn u acemden al ar murib u teg

Uln fet-i arb it vir arr Isfahn zre

242

Gl pr-derd-i amdur bir ayau virme ey s

Bana rl- girn un cm sir mey-ken zre

243

Dil abr u aylm al fikrm eyledi yama

Baa itmez o u itdgin Tatrn zre

244

Szm yo cevr-i yre var m bu recm er-i addra

amu olmaz ilve ekdigm br- girn zre

245

adur geri ekv abr yet teldr amm

ayand t-i ev- felek a stvn zre

246

Yeter ey er-i odr yosa ref-i rua-i ekv

Elinden eylerm ol dd-vh- cizn zre

247

Beni b-kes mi andn ey zebnke er-i b-refet

Meger bilmez misin yz srdigm ol stn zre

248

Rs var m ulme lim gelmez mi andan

240a ]- MK1
241b vir] ber MK2

242a ayu virme] aya orma MK1

245b t-i ev] tr-i evu MK2

90

Meger oz ondrur m bd- luf bendegn zre

249

Ulvv-i adr ile bir mili yo drr-i yetm amm

Pederdr zmre-i eytme kesdr b-kesn zre

250

Efendm dil-pesendm melcem devletl sulnum

Ser-efrz it beni lufula ram- sidn zre

251

aflanmaz ama- meyle zr cdua nisbet

Olur pute ne gelse r- vhigern zre

[MK1-24a], [MK2-19b]
252

Benm ol eh-svr- marifet kim ri-i fikrm

Svr olsa eger glgn esb-i tz-rn zre

253

Olur l-bd aab-gr-i belat mddelerden

Feres-rn olca mmr- ba- imtihn zre

254

Ciht- ilm falum ir irfnumdan efzndur

Ktb r gelrse bhe ivn- zamn zre

255

Nola olsa adan imet zre khne sencdem

Mrt eyledm o man- mzniyn zre

256

Feltu zr olur um- devtum olsa hikmet-g

a- buln eker mem af- Ynniyn zre

250b Serefrz] Serfirz MK1

251a aflanmaz] affetlenmez, meyle] m ile MK1

252b esb-i] kilk-i MK2

254a falum] fal kim MK2, ]- MK1

91

257

Olur mlzem fan- cihn arz- bedmle

Man drler nam eylesem silk-i beyn zre

258

Kelm- pkine inf idp terc ider yed

Onsa ger adem Nef-i muciz-beyn zre

259

Srp meydna esb-i abum meydn almken

Tek--p eyleyp gedm Nedm-i nktedn zre

260

Yeter m avl-eyl olup dbce-i namu

Dolad s- py- me-i gevher-fen zre

261

Lefetle suen by- gl olsa keret-i emm

ada r ider l-bd m- smin zre

262

Hikyetdr murdum vaa-i Tebrzi ayb olmaz

Suen ikr tekrr- avf a-vn zre

263

Suen pyna yetdi ade bunda temm old

Du l syleyp tr-i resm-i irn zre

264

Sevd- m zerrn op ile rd ada

Felek ekdike Rmu leker Hindsitn zre

259a abum meydn] ab n meydn MK2

260b Dolad] olad MK2

261b m] dim MK1

262a ayb] aceb MK2

263a temm old] arr itdi MK1

92

265

Dem--dem fetine emr-i tz adme-i grz

Ola Acmve nzil ser-i sr-i sern zre

266

ud-y lem-yezel ibl icll fzn its

dp her malabu mde mr-i cvidn zre
[MK1-24b]

267

Meh-i il-aden on yedisi enbe gni tr

Alnd c-be-c Tebrz yd old cihn zre

268

Addan ekdi Suln Amed ald mlk-i Tebrzi

Olur trh ad ser virince stn zre

93

[MK2-20a]

Mefiln Feiltn Mefiln Feiln

1

Ey kef-i keremi dr-fen ebr-i mar

kr udya ki grdm seni cihnda vezr

Mbrek ola vezret ey stde-iyem

Uyn- munazrn old mjdesiyle arr

Bu mjde prehen-i Ysuf old g- dile

Mil-i dde-i Yab ald em-i darr

ayt- tze virp mjdegna o geld

Ey berd-i mbrek ey uceste ber

emm-i kkl-i cnn m t- hi midr

Mem- cn ider by- dilkei tar

Cihna tkme-i zerrn-i t- hi yeter

armasun da nilfer bu khne adr

ridi dlum d- mur rtbesine

Ber idince nvd-i vezret tebr

Seni vezr grp cybr- midate

Dul eyledi dil s- meden temr

1a keremi]- MK2
2a stde-iyem] destr-iyem MK2

5a cnn m] cnna, hi] h MK2

6a hi] h MK2

94

Didi felek gricek a- me eyledigm

Yine ne emre aceb ced-i enf ider bu ar

10

Bu dil-g aberi g idp didm iderm

Nam-i mevhibe-i aa amd u kr ker

11

Aceb mi unur- pkze bulsa merkezini

Vezr olursa nola ibn vezr ibn-i vezr

12

Aransa sen gibi var m cihnda necl-i necb

Kola verset ile t- pr-fra cedr

[MK1-25a]
13

Blend pye vezr olmayup ne olmaldur

u t ki ola eb cedd ammi cmle vezr

14

erg- adle afdd Kprilizde

erfet-i neseb hem ftb- ehr

15

Sipihr-i mecd mekrim cihnda devr ideli

Bu nesl-i b-bedel olmdur ftb- mesr

16

Heme trik-i ad siper bu zmre Yusf

Mdm sne-i dmen hedef bu ife tr

17

Bularla old mzeyyen ceml-i tc- nign

11b ibn-i vezir ibn-i vezr] ibn-i ibn-i vezr MK1

12a necl] nal MK1

15b olmdur] olmu, mesr] ehir MK1

95

Bularla old meyyed ess- tat serr

18

Bin-y dn dvel Kprililer olmasa ger

ur- seyl-i fitenle olurd rane-pezr

19

O bell bir yaa ursun nijd- gevher-pk

Ver-y perdede pinhn olur m mihr-i mnr

[MK2-20b]
20

Egeri var neseb medali necbetde

Neseble far degldr vel giryeme cedr

21

Egeri hem reyy-blenddr neseb

Vel meh-i aseb da bedr da mnr

22

Neseble far u mbhta itiycu yo

alem mehsin-i alu idemez tarr

23

Vezrete ola m senden elya- evfa

Bert- kevne vcdu gibi gelr mi mr

24

Grp vezreti espn nihl-i mete

Geyrdi dua ayy- cme-i tadr

25

Sen itdg hneri ara-i ecatde

Ne pr- Zl ne sfendiyr ider ne zerr

MK2de 19. beyt yer almamtr.

22a u]- MK1

96

26

ebster u zeny- arb- t ile aldu

Grh- mlid-i bed-ki eyleyp tedmr

27

Outd dmene vel-diyt sresini

ebster ire olup ub-dem cnd- mur

[MK1-25b]
28

Zenz irn bir demde k k itd

Benn- ahr ile mnend-i hccet-i tezvr

29

Eger bu mertebe kiver-g olur t

Ceml-i nurete l-i siyh olur kemr

30

Simt- maba- rezminde bir l yidi kim

Grisne-em zlba are dek ala sr

31

dp munaa maerde berk-i lle-fat

Teber rs- zlba u rfe emr

32

Olnca t be-kef pv-y ehl-i snen

Grh- Rfiye dza old mar

33

Helk olan refisn grince dzda

Aceb mi ara-i n olsa ufresinde nar

34

Varnca yanuna azb u as n ar

29a Eger] Egeri MK1

31a munaa] muyene MK2

34a u]- MK2

97

Saarda k-i mlid ider eh zefr

35

ebt u abr ecatde var m arnu

Keremde dest-i gher-pua olur m nar

36

Cenh- cey-i afersin ki vlid-i pk

Senle kiver-i Tebrzi eyledi tesr

37

Senle vlid-i pk ki atd utd a

O dest-i nurete gy kemn idi sen tr

38

Olnca zim-i rn zemn l-arneyn

Kim old k-i Revf mil-i arn- bar

[MK2-21a]
39

Sen itdig hner-rlun mubelesi

ehen-eh itdi vezretle nua tevr

40

Ne del ilat-i behcet rz ise grinr

Ulvv-i rtbe-i bl-y himmetinde ar

41

ula kedd-i yemnle ey hizebr-i ve

Bu aydghda aldu ikru n r

42

nyet ile vel vlid-i mkerremin

Vcda gelse efendim nola bu emr-i ar

34b Saarda] Seferde MK2

35a abr] cd MK2

36a Cenh-] Cenb- MK2

40a rz] drz MK2

98

[MK1-26a]
43

Bu mddeya ehdet ider kemn ile tr

Kider mermna vl civn himmet-i pr

44

Keml-i muntaaru cmle bil-fiil mevcd

urf- ar ile olmaz mesin tadr

45

Ne addi var gele meydn- rezme mlid

Olur m re mubil grh- gv- amr

46

Umr olursa ubetle beya-i fld

Mil-i pene-i Dvd olur elinde amr

47

Derdi r ise de r-pene illetine

alarsa iddet-i ba ile am pene-i r

48

Derinde dim-i drs-sade luf u azab

Birin ismi Ber birin ad Ner

49

Yasa- n- arb itse bezm-i glende

Piyle-i gl-i amr olur piyle-i r

50

Olur knm- ufuda nihn azl- mihr

ikra ad ile olsa zem-i nacr

42b bu]- MK2

44b tadr] tabr MK2

48b ]- MK2

48b nar] nezr MK2

50a knm-] kenr- MK2

99

51

Derse are-i cd zemne hem adef

Olurd pr-dr-i eh-vr dne-i incr

52

Skt ider mtebih dimi grp kerem

Ns- muaf- alku eyleyen tefsr

53

mid-vr- nem-i refet far an

Zebn- hire-i savet kebr sar

54

Sitregn amer-dde rz- cd- kerem

A-y mua mutcdur all ker

55

Menfide olursa olur ada ir

Mey-i lf- rsn tenvl im-i kebr

56

af-y yine-i abna keder virene

Gerek her yine tarr olnmasa tekfr

57

Vezretiyle idp mm-i mecdi efserde

Cihnda imdi mr-i mufaam old o r

[MK2-21b]
58

arm-i vafna tam in olursa da

Muldr kola rehyb- a-i tar

[MK1-26b]

50b zem] zim MK2

54a cd- kerem] cdudur MK2

55a ir] ver MK2

56a virene] virme MK1

57a Vezretiyle] Vezret, efserde] efsersz MK2

57b mr]- MK2

100

59

Mili dmese mirata ni olmaz idi

asemle tna ir idince nefy-i nar

60

Vezr egeri debistn- ilm falnda

Mil-i fl- nev-mz lem-i tarr

61

rp o mertebe kim lehce-i naatden

Edeb taallm iderler Ferezda ile Cerr

62

Nevl mla sa edeb ry- ara bal

ecat ile civn rey-i dil-k ile pr

63

der vade teallf velk-i vade vef

der mekrimi der-pey ubeti ter

64

arr-i kilk-i al ande-rz olnca semi

Ceml-i ber-i necbet idince cilve bar

65

Atsa az uyun selsebl-i firdevs

Aceb mi sende olan ol selset-i tarr

66

Hizebr-i af-iken erze r-i Tehmeten

Ey kef-i keremi mmy-y alb-i kesr

67

u- mihr-fat evveln ulnda

62a edeb ry-] ebr m MK2

62b ile pr] eyleme tr MK1

66a erze]- MK1

101

Bild- ar dem-i t eyledi tesr

68

ul- evveli kim old rek-i r- kelm

Yan zamnda olur mihr-i nm lem-gr

69

Hill-i yd resim-i nal-mzesin gricek

der bu emre ehdet benmle cemm-i afr

70

Grince tu olur umr servden bzr

Aly- blbl-i glzrdan ider tenfr

71

Biraz da sz- dili k-i py- devlete

Nira bir azel-i sz- nk idp tasr

72

Vel o gne ki mnend-i em ola szn

Zebn- kilk-i gher-p ule-i tabr

73

Dil old silsile-i zlf-i dil-rubya esr

Zamne dil mi od bende kolaym dil-gr

74

Reh-i alebde nice dil ki are-i ebnem

Sipihr-i sne nice dil-rub ki mihr-i mnr

[MK1-27a], [MK2-22a]
75

Yanup yalmadayum rz u eb mil-i tenr

Bu mihmnkedede grmedm amr far

67a u-] uat- MK1

72a ola] ide MK1

75b mhmnkedede] mihmn-grde MK1

102

76

ys itmedigm ekle girdi imdi felek

Muaddemt- md olmad netce-per

77

Benm gibi suen-r ki yodur arnum

Sez m eylemek arn iinde r u ar

78

Eger gnhum bilsem mkedder olmaz idm

am bilmedigmdr beni iden tekdr

79

urum olmad crme af tvbe

Bilinmedk gneh olsun m mcib-i tazr

80

Tegfille efendm rev m ke dp

Bu dil-ikeste zeber-dest iken mdm ola zr

81

umr- derd-i serm cmleden efznter iken

Mey-i ne ola abba zd-res baa dr

82

Bu abd-i f dili k-i py-i devlete

Ne am gierse efendm asd- pr-tezvr

83

Benm uluma virmez keder nif- asd

ul- mha ne mni kilb iderse herr

76a imdi felek] ret-i er MK2

76b md] mdm MK2

80b ola] MK2

81a efznter] fznter MK1

81b iken]- MK1

103

84

arr-i bezm-fat alsa da kesdiremez

Ne sd- zam- dile di bilerse her nzr

85

Ola srr- neumla muttal amgn

Benm amumla srr eyleyen seg-i rrr

86

Ed-y ude-i vafuda r ehl-i suen

Yine tedrik iderse ikeste-beste ar

87

Dker ur idicek mevce-i midd- hner

Sevil-i yem-i medde tde tde abr

88

Bu b u tb ile ayf arr-i nam- term

Olur helkme bi mil-i germ-i arr

89

Met- ndir iken nam- dil-kem iderm

Dkn- rabeti gerd-i kesd ile tamr

[MK1-27b]
90

Efendimze degl k-i ber-dehen diyemem

Vel ya bat- siyehde ya bendedr tar

91

Varup efendimze rz-eb du idelm

Olup anat ile knc-i amda zviye-gr

92

zldi ude-i dil da almad derdm

rp murduma grdm seni cihnda vezr

87b tde tde] tdede MK2

91a idelm] iderm MK2

104

93

Dev-y derd-i dile sen abb-i iken

Rev m amla olam ben esr-i renc-i zar

[MK2-22b]
94

derdi byle mi reftr kilk-i glnm

Efendm olmasa ger r- ua dmen-gr

95

Aa nin kola pr-tene iki nehr-i am

Elem nedr kola bir nkte-senc iki vezr

96

A-y evvele imdi olur mym ni

Berber ola m cd- vezre bai-i mr

97

Kef-i kerme nisbetle man pinti amd

A-y tem-i ayi nedr o ey-i ar

98

Bir i midr yire gisn azne-i rn

Degl nevle-i cdu yannda nm ar

99

aret-i niam- dehr p-i emden

Zebn- sili kst ider ged-y dilr

100

afe-i kerem ry yo bir yinedr

Sul-i sil olup b u zit-i na pezr

101

Mil-i yine-i em-i - ayrn

96b vezre] vezr MK2

97b tem-i ayy] tem ynet MK2

100a ry] derdi MK2

105

Heme dergeh-i cdu bulur kde far

102

Mlzm- deri opra utarsa altun olur

Harm-i dergeh-i ulys maden-i iksr

103

Grr mi bir da non muavver itse eger

afe-i amere dest-i cdn tavr

104

Bis- vn- sesnda meh nemekdndur

Sim- sfre-i cduda ur- mihr nar

105

Bas-i kde bas- bis- cd ideli

Gedya gstere ki n-i cebhe ar

[MK1-28a]
106

Muhl-i kse-i cdnda bir nefes rm

sikke sm zere at at ursalar zencr

107

Nd- arete bey itse er-i k-i der

derdi byi-i mabn Mter tarr

108

Nin- pene-i fermn yle nfi kim

Benn- ahrna nisbet bulnmaz emr-i asr

109

der nfda emr-i cihn menda

adeng-i tr-i istire-i ter

101. beyt MK2de yer almamtr.

104b nar] far MK2

105a Bas-i kde bas- bis- cd ideli] Bas-i k bas-i bis- cd ideli MK2

106b ursalar] olursa MK2

106

110

O del ude-k kim brde nunn

Kd olur osalar ude-i umr- asr

111

Mil-i ne-i mea dest-i tedbri

Nim- memlekete m-be-m alm u abr

112

Grrse kec-areket itidlden ric

Hemn o sat ider py- eri der-zencr

113

Yapsa leyyin ider her umr- muili kim

Kolur aa gre ar- ftde mess-i arr

[MK2-23a]
114

Felek afe-i dehri delik delik getrr

letse ger legen-i dest-yna kefgr

115

Sim- bezmine salar vn itse abl

Sipihr-i mehden ider sfre hleden pegr

116

Girift aine emr itse a- timlin

Olurd cevher-i yne boynna zencr

117

Fah feti nehy-i mnker eyler ise

Kolur m merad- mevtya Mnker ile Nekr

118

Bu l-i peyker-i dilber de dirse n-berc

109b ] ider MK2

111a ne] me MK2

114b letse] Aransa MK2

107

Maall-i dil-kee kilk-i a ider mi yesr

119

Be-y mevsim-i gl gise rndan n

Olurd py- kmeyt-i bahrda zencr

120

Derinde ahr- siyset a be-kef derbn

Nign-i zer gibi kihter bennna tedbr

[MK1-28b]
121

Sr- lem-i bl derinde uddm

Ul- cerbeze dvn- ametinde debr

122

Sem v adr refde is ider mi fr

Baar teallb ider her ne del basa abr

123

Telum- yem-i ul- lafine nisbet

ur- lcce-i anber-mil eme-i r

124

af-y ihnine bezer dimi gher bahru

der dehnn seyl-b- k ile tar

125

Degl sevd- amer r- vbghu in

Sipihr micmere-i cme-vba ald abr

126

Giince file-i luf bdan eres

Dern- beyada eyler hezr bee-i sar

123b anber-mil] r-mil MK1

124b tar] tafr MK2

108

127

Zamn- madeletinde aceb mi r-i jiyn

Olursa kfil-i esbb- ay- rbeh-i pr

128

alem-revinde azn yo meger ki ehl-i fesd

Eyletinde mkedder ola meger ki err

129

kfte glen-i lem nesm-i lufu ile

asd- ch u cell ola meger dil-gr

130

nde rezm-i ad na- bz-i aranc

Elinde melabe-i temiyet umr- ar

131

ubr- lekeri zehr-b- t ile yourup

Bin-y mecdi ider byle t ile tamr

132

Grince dmen olur mnhezim bu dehet ile

Olnca ua-i ilma reti tavr

[MK2-23b]
133

Pr-te olsa tfengle cihn semender olur

Zamne nze ile neysitn olnca bu r

134

Kenr- brgeh idemez gzer mirr

Biri yannca siphudan olmaynca ar

135

Ou adya grinmez bel nhfte a

128b ola] olamaz MK1

129a nesm-i] meger ki MK2

132b Olnca] Olnsa MK1

109

Elinde ala-i em-i per midr zih-gr

[MK1-29a]
136

Nin- tr-i amu stvn- addur

adeng-i batua bl-i hm mdur per-i tr

137

Bahr- luf eibbya glen-i cennet

Adya ber-i cihn-sz hr nz- sar

138

Olursa hevl ile meydn- rezm rst-z

Gelr mi erre adar va- pkine tayr

139

der izle-i mal- kmini mass

derse cevher-i ferde avle-i emr

140

Gelr dernuna z- krdan encm

Dilinde vbdan evvel uhr ider tabr

141

dince a naar- dde-i fersetine

Olur bedd miynnda cevher-i emr

142

Mnevver olsa eger rey-i ren ile felek

germ-i ater olur iltim- mihr-i mnr

143

avb- rite-i rey-i mnrine tevem

Redf-i once-i tedbrine gl-i tarr

137b nz]- MK1

139a izle] edille MK2

141b cevher] ubbt MK2

110

144

Nhfte seyr ile css- nevr ihni ider

u- nsiyeden intil-i na- amr

145

atup fr- tecell-y b- gevher ile

Secencel-i dil-i pr-nru itdiler tamr

146

Vel bu cevher-i terkb idince her birisin

Muaddem eyledi renger-i aya adr

147

dince rezmde ol af-iken tek tz

Taaccb ile af- udsiyn ider tekbr

148

ade v kerem nisbeti teyifdr

Biri birine olur her d mcib-i tekr

149

Yeter du idelm miy diyp tr

Ll-i g- icbet ide Sem adr

150

Sipihr-i tn dikdike ala-i ha

Ral-i h- cey aldnca ks- nefr

[MK1-29b], [MK2-24a]
151

afer ne cnibe gitse dell-i rhu olup

nce meale-ke ola nuret-i tesr

152

Cihnda grmeye bir ude rite-i emel

Saa inyet-i a ide her asr-i yesr

146b aya adr] a tadr MK1

111

153

mr- my- ser-i t- ser-blend adar

Sinn-i mri mezd ola ml ch ker

154

Cihnda sen uafnu muni olda

Olur inyet-i br saa mun ahr

155

nca t ile miy didm tr

rp kemle emr-i mkerrem old vezr

Feiltn Feiltn Feiltn Feiln

1

Dehen-i nire-i me-i n-ba nir

Bu ar ile olur ekve rzu ile br

Derdine re mdiyle bu abd- kst

Ar- l eyledi ey af- l-midr

Bir atum var ki mecma-i esm- ilel

My- endm adar ayb teninde der-kr

Sinn sl dir ise tze civndur anca

ay imi bu da Tmr idicek Rma gzr

Bir nice mr-i abiyi tecvz lm

kem avlini ible olur urfe medr

112

apaca nesne eger bulmasa kendin rr

Devleti da deper itse afasnda arar

Prliginden o adar cismi ra olm kim

Syis itmez zilr ald diy gice tmr

af- pri an bir lba ifr itmi

Ki uar as gibi arda donsa ir

Na- smmnden eer mi grinr sye gibi

Ber-i nr yek Hicz zre iderse reftr

[MK1-30a]
10

Lki dendn m var aznda eger dilese de

Eli d zarfetle anursn dildr

11

O adar uzv- abinde tensb tbd

r as preye gimi gibi bir tze yr

12

Eger br- girnna taamml mi ider

Dna zengi degl belki olur syisi br

13

arur ayn ile arpay yo imesi

Yudar elbetde ric yine virse tekrr

14

Bu cihetle ulua var hele vfir Nef

Bir yem arpa irir aa hr- bisyr

15

Prlkden utamaz kendyi b-re far

113

arafeyninden ider itse teneffs her br

[MK2-53b]
16

Nie kez cy- nemed-znini teby itmi

Nie kez arpalu alm o khne murdr

17

opuz ursan bir adm yer areket eyleyemez

Aa addre uran ya nie olmaz addr

18

Sst-i pdur ne adar depmesi ter idicek

Depse de bir gl ile urd anursn seni yr

19

imetinde ser-i m del ur itsem eger

nkisrndan idp avf iderm istifr

20

Yemez imez uyumaz ret-i b-r gibi

ol feres ekline bezer kola na- dvr

21

Mstermdur o bir mkil iim dse eger

lib meveret erbb olur ey-i kibr

22

Bu adar ayb ile hep atlarmu aldur

Anlaru lini tare ne cet da vr

23

arl alardan armaz beni bu pr-i khen

arl alar adar isnua mmdm var

24

l hem ulu hem o afi urtar

a Bur ile mkftu ide rz- mr

114

[MK1-30b]
25

ulua bir gzel at eyle kerem sulnum

Devletnden olam adam gibi bir esbe svr

26

ab- um gibi mab ola st lk

Nam- pkm gibi mevzn ola ink-i rehvr

27

Cerr-i nr itse nola zerre-i rd arn

Ktb-i navda od ide-i cerr-i civr

28

Cerr dinilmez bua zr ki merm- dilini

Bende Mevlsna ar eylese olmaz cerrr

29

ekeristn- belatde bu gn sulnum

Var mdur -i abum gibi rn gftr

30

lemi pt-i be-dvr iderm ayret ile

Olsa sni naaru abuma ger yinedr

31

Geldi hengm- du eyleme tavl-i kelm

Dima imet-i Mevlda gerek imetkr

32

Zr-i tnda revn ola semend-i devlet

Edhem ehebini ta ki sre leyl nehr

115

5
ade-i ran der med-i Amed P

Filtn Feiltn Filtn Feiln

1

Erzenr-Rmdan itdikde gien sl-i ufl

Cebel-i Kemire geldikde a itdi nzl

Hep inp atlarumuzdan youu banda

Teng pr-seng idi zr ki o derbend mehl

B-mub yriyp aflet ile bir midr

Eyledk n vasa- ma-i Derbende dul

Khdan utd tfenge bizi u- ar

ki nev-reste civn old ehd matl

Ben etbum olup cmle zamdr u cer

ldlar seng tfeng ile bizi urd u al

tdiler m-melekm tlid r trc

almad dirhem dnr u ur u menl

[MK1-31a]
7

let esliamuz cmle alup oymadlar

Bizde ne esb-i mserrec ne str- maml

2b ]- MK1
5b ]- MK1

6a r] n MK2

6b u]- MK1

7a ]- MK1

116

oymad oymad bizde derimzden ayr

Byle trc idemez leker-i Cengz Moul

Krbn ile benm gitmek idi madum

Yoldan azdrd beni bir nice ndn- ol

10

Sa-i ar-fat rcil r m

Eyledi mide bu ll hevn ile dul

11

Yo bir icrsn ider kimse ndu aa

h u asretle olup mtekif-i knc-i aml

12

Olmad her ne adar ardna ddm aradum

Mnal-i rey ile bu fikr-i dam mnl

13

Rz u eb h iderek zviye-i uzletde

urre-i heft-hill old semn mehzl

[MK2-24b]
14

am u hem derd elem renc sitemle bir gn

Oturup ke-i beytl-zn amda mell

15

Eglenrdm gehi bat- bede geh gerdne

Eyleyp met-i t-i kile-efnum l

8b ]- MK1
10a m] cme MK2

10b Eyledi] Eyledk MK2

11a ndu] dum MK2

13a u]- MK1

15b t] l MK2

117

16

Prlkde dir idim mkil olur unk-i ma

Tzelkde olur adam sitem rence aml

17

Nin ey er-i siyeh-dil beni p-ml itd

Revna- ahd-i ebb ir olup geldi khl

18

er ile biz bu ke-kede iderdk rd

Mevu- bade her dem nie brhn u cdl

19

Geldi bir mjde-resn hem ber-i Yab

Kebkve ande-zebn eyledi arumda mul

20

Didi ey skin-i beytl-zn derd mien

Mjde olsun saa a itdi dun mabl

21

af-der-i adr- ve aret-i Amed P

Vli-i Raa ki akmn er itdi abl

[MK1-31b]
22

Cnib-i ara olup mihr-fat ser-asker

avb- mamre arben ider elbetde ufl

23

h u feryd o eyym- fera old arb

Geldi hengm- srr olma azn mebtl

24

mr olda bu furat da gimez ele

20a ]- MK1
21a adr-] an- MK1

21b er] o MK1

118

Gr i pyine r-mla hemn mntar ol

25

Bu sen yree em zamuna merhem eyler

oma elden etegin ulla eylerse abl

26

G idp mjdesin ol mfi-i ho gftru

Oldum esbb- sefer aydna oldum mel

27

dicek mide terf o menbal-cru

Ben de itdm kenef-i memen-i crna dul

28

Bu dr ol dr ki adef nmn ikr itse eger

b- gevherle gerek ide dehnu masl

29

Drrindr belki Sikender-fer Dr-amet

Ser-ken av- ubdiyyetin itdi abl

30

Ber-i ti olal aaa-p- f

Dest-i devletde odur imdi sm- mesll

31

Trkmn Krd Arab hep Raa isknnda

Ya v fermu idp old aa l

[MK2-25a]
32

al u tefrine emr itse bu nh-bnu

r-mder ider ar addr betl

28b dehnu] zebnn MK2

29b itdi] ld MK1

30a aaa-p-] aa-p- MK1

32a u]- MK1

119

33

cib-i ahr eger men-i dul eyler ise

demez ret-i nevyye heylya ull

34

Cevher-i ferde eger tini gsterse ider

smet-i n-mtenh ile tasmi kabl

35

Dergehinden yedine a- emn olmayca

Cn var m ide ordusuna mirr dul

36

Olamaz cey-i ad avletine tb-ver

r u as tdesi mmkin mi ide sedd-i syl

[MK1-32a]
37

Ban kesdi kpekler gibi b- dehr

Gelmemiken ar Beg ol gibi r-i sbl

38

Bu adar ser bu adar d- vzer k itmi

T-i arnda da grmedi bir kimse fll

39

Sha-i Erzen-i Rm zre idp arb- ym

yet-i seyf gibi eyledi n anda nzl

40

Zorbalar her ne adar ad- firr eylediler

Dmene n der dm oldlar ir mecbl

41

Jeng-br olm idi yine-i Erzen-i Rm

Eyledi mal-i ren-ger-i ti mal

32a emr] km MK2

40a Zorbalar] Zorba MK2

120

42

Yutd err btn hem ibl-i sre

Grmedm ef-i ti gibi bir mr- ekl

43

lc ayr- ebbl aa cevher siccl

Zorba n ib-i fl old keasfin mekl

44

Cnlar dne-i srb gibi pek el imi

adme-i op ile mlk-i ademe buld vl

45

lemi ia-i ti idp zelzelenk

old vze-i rubile cibl ile shl

46

Bm-i t-i aab lemi merb itmi

Fey-i ebr-i keremi leme olm mebl

47

albine sn-i sul olmadan evvel sni

Bulunur kse-i silde mheyy mesl

48

Dse ger are-i ebr-i keremi deryya

Pt-i mhde btn dirhem dnr ola pl

49

Bir yire olur elbetde sebu feyi

Fey isn bunu eyledi dnyy ml

50

Rezm-i adda cer fal- kmetde alm

Vade-i lufa vef vat- vadinde ufl

46a merb] merb MK2

49b ]- MK1

121

[MK2-25b]
51

Dem-i ida sebk vat-i mekrihde abr

ahr u atvetde girn bezl-i mekrimde acl

[MK1-32b]
52

Dem-i heycda av vat-i ubetde ba

Irz u nmsda mmsik zer gevherde mebl

53

Hkmi nfi szin her biri bir fal- ib

Cedel-i am kesp atmada mnend-i ful

54

Ad var Mr Al r Nizml-mlk
Reyine nisbet ile bilge Ariso bir gl

55

Rd tedbr ile olm vzerdan fi

Olamaz fla elbetde berber mefl

56

imdi madm- veliyyn-niminden ayr

Var ise bunclayn af- z-n baa bul

57

Aaf rezmine azm eyledig h- cedd

Ne adar mekr yal itse olur r u azl

58

Dmen Ndir-i asr ise da sulnum

Gele derghu illetle muayyed mall

52a Dem-i] Der-i MK1

52b u]- MK1

53a fal] fal MK2

53b ful] ful MK2

56b Var ise bunclayn af- z-n baa bul] Ne adar mekr yel itse de olur r u azl MK2

57b Ne adar mekr yel itse olur r u azl] Var m dnyda gher-kn mabl MK2

122

59

Gitdi evvelki arvet-i emen batnda

Dem-be-dem imdi nmyn oluyor nks bl

60

Ce f lihi en-ndir kel-madm

z tefellet alen-ndir ad kne yezl

61

ule-i devleti bezer leheb-i ke

Tz geer geri olur bir nie mddet mel

62

Grinr kevkeb-i batnda nuset eeri

Mmahl olmaa az ald o h- mabl

63

H fikr itme arbn olur inallh

Seng-i idbr ile yne-i bat mall

64

af ebr-i kef neyyir-i burc- eref

Grmeye mihr-i dranu ibl fl

65

Ben sen dmen-i isnu utdum geldm

Var m bu eyle mudil da lemde yl

66

yle bir urve-i vuya yapdum kolmu

ala-i mna-i er-i bernve mecdl

[MK1-33a]
67

nc olyla Ber ol da Amed Beg

Yazcol Ki kimi mr-i mazl

58b illetle] nisbetle MK2

64b dranu] draande MK2

123

68

Cmle mev-y le idi alup sriden

tdiler mlum alv gibi bunlar mekl

[MK2-26a]
69

........ a degl belki efendm getrr

Sedd-i Yecc u versndaki dzdi mall

70

Krbn-ke dinilen necmi semdan getrr

tse irna fermn- muaayyed mekbl

71

Bu numne irir geldi .......... andan

amu ol gibi bir sri-i attl utl

72

tidr ite bu merkezde nedr bi-i av

Diyerek mal- melib beni eylerdi mell

73

i bitdi mi anur ul m mni dir idm

Ola ki efendme tefl ya hl

74

amunu ol kefletle yaplm uydum

Malabum old biraz imdi pezr-y ul

75

nc olyla Ber ol da bir midr

Ml-i menhbemzi virseler olur mal

68a eyledi] idi MK1

69b Sedd-i Yecc u versndaki dzdi mall] tse irna fermn- muaayyed mekyl

70. beyt MK2de yer almamtr.

71b ]- MK2

72b mal] malb MK2

124

76

Sri oldur ki yedinde a ml-i mesr

Mest odur kim deheninden alna by- ml

77

Yazcolna Gmrikci Aa semtinden

Varsalar itmez o da mlu edsnda nkl

78

k-i pye gelen eyy beyn eyleyelm

Bu adar mldan anca bize bu old vl

79

Pem idi anki depilmi nemed olm gr kim

Kesme armayla mfettil iken olm meftl

80

Ratmu bal geldi sne-bendi n-bd

Hele addre o addrdan old mevl

81

Sde sm idi alem-kri opuz pr-zer idi

Bir r khne bar e-per olnm mevl

[MK1-33b]
82

Bir odun presini ap diy amlar aa

p alsa yed-i bennda olurd l

83

Dmen lini hi orma ki gelmez le

Pte-i aymede l eyledi bir ehl-i ul

84

ferin anatna iffet-i yed byle gerek

78a eyleyelm] eyleyem MK2

78b old] bold MK2

81a pr-zer] yaldz MK2

83a orma ki] ormaa MK2

125

Kemtern mulisini srme-i em-i mekl

85

Ey inyetl mrvvetl veliyyn-nimm

Szi kth idelm saa ne l ne mal

86

On iki kselk ey v ndum gitdi

Bu adar elbise v esliha lt u uyl

87

ulua kendi aznenden idersin a

Kereminden budur ey af- z-n mesl

88

ula mmum ulua nfn isn eyle

Beni urtar varaym neme Lillh u Resl

[MK2-26b]
89

Muttal amada gzden aart- ekm

la ide mutc bu m-i mevl

90

Var dernumda bir te ki degl seyl-i sirik

Heft-yem ge-i dmnum itmez mebll

91

av- isnu a gerdenme fte-ve

Serv-i zd iken inmun ile l beni l

92

tme irc- teh-dest Diyr- Bekre

84b muallisini] mutelibi MK2

85b l] abl MK2

86a On iki] On MK2

86b u]- MK1

87. beyt MK2de yer almamtr.

91b beni] bizi MK2

126

Zd ile mr arasnda beni n r u al

93

Lk inm- ade va- nam- med

O da bir baa adeddr bua olmaz medl

94

Erurma geleli heft ihil rz old

Teldr abr idemem geldi ten cna bul

95

dru tozl yo esmede bd- arar

r u k ile klan gibi aymem mebl

96

Rzda bd- vf giceler sermdan

Ne gice vb girer eme ne gndz ayll

[MK1-34a]
97

Bizdek ft- itdan beri yo sulnum

Erurmu yalad iridi eyll

98

Bu da bir i degl amm ki byk marum

almad ksede arc eyleyecek pre v pl

99

a lillh ki efendm beni eyler meys

Ki cibilliyeti olm kerem zre mecbl

100

Bir benm gibi hner-perver-i b-hemtnu

Bb- cduda gerekdr bula km ul

92b n]- MK2, u]- MK1

95b r- k ile] as u kle MK2

98a degl] mi ki MK2

99a ki]- MK2

127

101

Hep gider nimet-i dny alur amm ki med

are dek zver-i mecma-i erbb- ul

102

Benm ol fal- yekt ki cihndan gitsem

Gedigm maere dek ala muaal mall

103

Tek tz eyler isem ayd-geh-i manya

Bend-i fitrkm olur ayd- fryla ul

104

Hnerm ir ile inya degldr mar

Sad- mal- fnnum Beav-i menl

105

abumu ir benm bz-i flnesidr

-fnnum deglm ir-i ndn u cehl

106

Cmle tertb-i umr ile olur malmum

Yo benm ne-i fikrmde bin-y mechl

107

amdlillh hnerm hretme libdr

avt- l ii li deglm hem- ubl

[MK2-27a]
108

Revna- na olur ehliyyet-i naa dell

Eerm dll benm diat-i abum medll

100b bula] ola MK1

101a alur amm ki] olur amm bu MK1

102b maere dek] are adar MK2

103a manya] manda MK2

105b u]- MK1

128

109

Var ise bhe eger ur meek-i tecrbeye

te lev ite alem ite ktb ite ful

110

Suenm beya-i fld u demir leblebidr

Lillhil-amd deglem yde yud medl

111

miy lf u gzf itmeyelm jj-me-y

Yeter ey me-i b-maz idelm terk-i ful

[MK1-34b]
112

af byle mi medde rm eyler idm

ayd- lm ile ger olmasa abum mekyl

113

r- ftruma ayli zamndur gelmez

Ne fal feiltn ne mefl fel

114

ua v renc keder itdi mkedder abum

Afv u af eyle eger var ise namumda mell

115

Besdr ey dil idelm dirsen eger isti

Medin ol af- dehr olur ebvb- ful

116

Geldi hengm- du eyleme tavl-i kelm

Bir du it kola meng- bing abl

111a u]- MK1

113b ]- MK1, ]- MK1

114a v]- MK2, ]- MK1

114b namumda] abum MK2

115a dirsen eger] eyler ise MK2

129

117

ayme-i er urulda bast-i ke

Dehrde t ki teb ide bu r- ful

118

id-i leker-i ibl ola mnend-i amer

Grmeye dire-i mecdi mefiyle zuyl

119

Yediyle bir l ile batn bat- sermest

Zr-i rnnda ola tevsen-i ibl-i ell

120

Seyfi evgn ola dmen ba dim aa op

Ti mil ola her dem ser-i ad maml

121

Rmi n ola y Rab ten-i dmen man

Tri fil ola nab- ser-i ad mefl

122

k-i derghua ben lmi ilm itdm

Luf u isnua v-beste sen redd abl

117b ful] ful MK2

119a Yediyle] Beriyle MK2

120a ola]- MK2

130

6
ade Bery- Vezret-i Numn P

Mefln Mefln Mefln Mefln

1

ubr ldedr mirat-i lem gerd-i ayretle

Grinmez ret-i mde badum ayli diatle

Felek ub- mmdm dndrp m- arbna

Cihn emme tr itdi dd- h- asretle

Fitl-i em-ve dil avrlurken kend yayla

omaz sz u gdza tnd bd- am feratle

Baa n em-i szn teng olup fete lem

Mum-i ke-i hicrn idem lm- urbetle

Gzm nem hem-demm am maremm hem rum derhem

Oturm eglenrdm byle bir mi yfetle

ridi bir ber-i dil-per amm ki r-efz

adefve eyledi pr-gm drr-i beretle

Didi mjde saa ol lle-i glzr- numn

Vezr old ser--ser ilati giydi sadetle

[MK1-36a]

ade Bery- Vezret-i Numn P]- MK1

3b ]- MK2

5b bir]- MK2

6b adefve] adef MK2

7b sadetle] vezretle MK2

131

Olup s nefes ecddn iy itdi Amed Beg

ridi merkez-i Numna bit old devletle

ud r- erf d ide Numn Pnu

Ki d ol adefden byle bir gevher necbetle

10

Nie gevher dran eb-er- mazen-i ikmet

Deger bir knc her r- ul adr u ymetle

11

Degldr mrde gy vlidi bir byle mevldu

Mberhendr bu dav man- far- risletle

12

Cenb- adr- vl yani brhm P kim

Cihnda gn gibi mehrdur fehm kiysetle

13

Efendm iss idince nyede arra-i devlet

Bilp ayr oldn ren-er itdi vezretle

14

u- sba aa riyet itdi sulnum

Seni dstr- -n eyledi merdne himmetle

15

Ulul-elbba v old nr- fehm irfn

Bu dilke ndna itdigi meyl muhabbetle

16

Cevhir adrin alar oldn al eyledi im

Bu dery-y menfi drrine ihr- rabetle

9b bir gher] gherler MK2

15a ]- MK2

132

[MK2-28b]
17

Aceb tb u arvet virdi b- devlet dne

Bu nal- br-ver anna luf u riyetle

18

Bilrdi geri evvelden ne knu gevherisin sen

Tecesss itdi istiddu Mevl fersetle

19

Egeri r- pk medali vardur necbetde

Ne d amm o rifatden ki ldur ifetle

20

fi rifata yo itiycu muttaf tu

ecat hem semat iffet adl fenetle

21

Vezret adru efrz itd istidd- tula

Alya bli oldu sen keml-i biliyyetle

22

Muaal sen vezr ibn-i vezr ibn-i vezr oldu

aseble hem neseble hem liyat hem veretle

[MK1-36b]
23

aatle mecz ola yd manev adr

Vezret buld tula eref tu vezretle

24

Vezret rtbesin pr tb idp bir a adem ged

Nina vl old tr-i batu istimetle

17a ]- MK1
18b Mevl] amm MK1

22b liyat] liyatle

133

25

Nin- l-na adr- teve grp ly

Saa devlet nin- intib urd necbetle

26

Sen ey l-neseb madmsn bir nednu kim

Ser-i emrine eyler asem dmen adatle

27

Vezr-i kmurndur hep eb ecdd u ammu

Necbetle adletle emnetle diynetle

28

Bu nesl-i b-bedel tevfk-i Rabbnye mahardur

Ricl-i mutenemdr ande varsa fet u nuretle

29

uan vlid Numn P-y mkerrem kim

Tefevvu eylemidi ol grha far- ismetle

30

Bu nesl-i b-nar sylenr ar- lemde

Hele iys sn-i ikr ile emvt rametle

31

Mr af necl-i necb eyledi Mevl

Saa ikrm hengm- ebbetde vezretle

32

al bilmi ol bnu ebnnu aldur

alul-bla sen kis-silh oldu adetle

33

Bu emr-i pr-aru uhdesinden maa say it

Mil mene fikr eyle her kru baretle

33b ]- MK2

134

34

Buyurd far- lem kllkm r adinde

Ki her r olur mesl- avl- raiyyetle

[MK2-29a]
35

Seni eyler mkerrem devlet-i dreyn ile l-bd

ud malma efat zr-i destne mrvvetle

36

Reydan raiyyet ti addan dir itme

Olur avl-i lem muntar adl u siysetle

37

Bi-hamdillah mellm almad grdm vezr oldu

Efendm dil-pesendm izz ibl celdetle

[MK1-37a]
38

Beni syletmed sen syled yek pre inf it

Olur bezm-i edebde gft-g ey me nevbetle

39

Biraz abr eyles de bir azel ar eyleyem br

Du-y ayr idp ol afa eylinde rifatle

40

Olnca cm- gum pr-mey-i nb- beretle

Ser-i mnda mazum penbedr andum eretle

41

ubr-ld iken vaetle beytl-ankebt-s

Gl-i d ba dndi afa-i rym neretle

42

Ne mjde bir meserret-mye kim pr-n iken glm

33a kllkm: Hepimiz.

36a raiyyet] riyet MK2

36b siysetle] riayetle MK2

39a eyles de] eyle sen ben MK1

135

dp tebdl-i let old pr-ahb-y iretle

43

Ald em-i ter-i Yakb-ve jeng-i kdretden

Getrdi by- prhen ab gy ki sratle

44

Mbrek ola meymn ola mesd ola sulnum

Heme kmrn itsn seni a izz rifatle

45

Myesser eyleyp her malabu vef-i merm zre

Murin eyleye her reyi Mevl ibetle

46

Gn gnden yek olsun ftb- lem-rve

ad emsden al eyleye Mevl lefetle

47

ud-y lem-yezel ayr eyleye z encmu

Rsna muvf olan aml- hidyetle

48

Blend-vze olsun nevbet-i ibl icll

alnsun ol adar kim ola hem-dem sr- satle

49

Biraz da k-i pye ar- l itmek diler glm

Eger kstl da olsa tade cesretle

50

Efendm nedn- Kprili bir b- urremdr

Ben anda andelb-i name-perdzum featle

49b olsa] ol MK2

136

51

Ne zb szlerm var vaf- amm u ibn-i ammuda

Muvaa mani-i rengn ile dilke ibretle

52

ur- brgh u mevlid tehniyye-i manb

Mzeyyen old hep r- kilk-i pr-belatle

[MK1-37b], [MK2-29b]
53

Virince her ade kse v dum iderlerdi

Mlemma urre-i isn ile ilb- ilatle

54

serv-zd iken umrve oldum av- der-gerden

Beni amm-i amml-cdu itdi bende nimetle

55

dp n- an-i sye-i lufuda sde

Ser-efrz eyledi m ulu sn-i imyetle

56

Eb u ecdd u ammu efendm muttaflardur

Keml-i ilm irfn ehline cd u sematle

57

Ser- devlet-i drna rb olma istersek

O zb ire sen de iti l cedd himmetle

58

Suen pyna yetdi meclis-i obet tamm old

Yeter ey me uru ayr ola at selmetle

59

Mkemmel syledm tri-i slin ev ile m

51a u]- MK2

54a iken]- MK2

56a u]- MK1, u]- MK2

56b Keml-i ilm irfn] Keml ilme rabet MK1

137

Mkemmel old Numn-zde Amed Beg vezretle

Mefl Mefl Mefl Feln

1

Erma inp nufeler alb yolndan

Hep d birer ferce bulup b yolndan

Ba mala- ebrsna p sne-i fu

n maden-i sm stne mirb yolndan

Yrin ekemez zhid-i ar rl- girnu

Rez duterin sn o ebb yolndan

Erbb- kemle feleg cevrini grse

Gimezdi abler da kttb yolndan

Firdevs-i bern mvesidr abab yr

Ol sb-i ean gimedi Snb yolndan

Herkes heves-i a- btn eylemesnler

Ben dum ise masun abb yolndan

Ey bdiye-peym-y hev afleti terk it

Ebn-y sebli arur vb yolndan

[MK1-38a]

1b bulup] olup MK2

4. ve 5. beytler MK2de yer deitirmitir.

138

o diye-i imeti bir nm-nigehle

o eyleri azdurur ol ebb yolndan

9
[MK2-30a]

10

Bir bba dul eyledi m ki o bbu

or m felegi gimege hicb yolndan

P-y kerem-pe semiyy-i eh-i kevneyn

maz ser-i m Amed ab yolndan

11

Bar- keremi avala-i cda maz

Mmkin midr icr yemi mzb yolndan

12

Tar-i ad avletine sedd-i reh olmaz

Dutmaz as u k ile seyl-b yolndan

13

Tedbine mde iken pene-i ahr

dir mi a b-edeb db yolndan

14

Luf eylese edd ola hem pister-i lfet

ahr itse msebbib ar esbb yolndan

15

Her emri olup muntaam- rite-i tevf

Ayrlmaya y Rb o dr-i nb yolndan

16

r rehberidr aaa-i frat- pki

bil mi a mihr-i cihn-tb yolndan

139

Menevi Bery- ikyet ltims Muaa-i re devr-i zamn u bery-

lafe 4 [MK1-4b]

Feiltn Feiltn Feiln

1

Ey kerem-pe azzm cnum

Merdm-i em-i term sulnum

- vl gherm tc- serm

Gerd-i k-i reh-i kul- baarum

Hem necb hem edbm b

Dil-i bmra abbm b

b-i ul- hasen fyidr

Nf- mg-i otene rcidr

Var iken anber-i cdu b

Ele alma ne beldur sb

Dkdi h at o n- ciger
Uymad ulua mg-i ezfer

b-i alua talde sen

Gbegi ddi azl- oten

Kll-i alua olmaz hem-ser

Gl heyzm gibi d u anber

Menevi Bery- ikyet-i Muaaa re devr-i zamn bery- lafe ] - MK1

3a ] - MK1

140

[MK1-5a]
9

me tavsfe ne dirdr an
Yani ol t- kerm-n

10

Beden-i b-i dil-i gh

anki bir iede tr- h

11

Itr egeri bedeni b eyler

b-i cd dili tayb eyler

12

Itrdur geri ki tar-i mem

Alnur by- asndan km

13

Nkhet-i gl ider r- zkm

b-i ulndan olur neyl-i merm

14

Cism cnu sen ey udret-i Rab

Gl gibi tb hirdr hep

15

Dest-i cdu sen ey mye-i r

em-i gibi dim meft

16

Felek-i cd- keff-i b-minnet

Cd- isnu grdm at at

[MK2-4b]

9a dirdr] adirdr MK2

12. Beyt] - MK2

14a ] -MK1

141

17

Nal- b keremn an
Dr- nezdik aufu dn

18

Dest-i cdu kola ser-germ-i a

Ceyb-i edf ola keckl-i ged

19

Herkes adri yanuda mevcd

Dirhemn adri yanda n-bd

20

Olmad iki nefes mabu

Zer-i mabb olal mebzu

21

Grmemi kimse binnu manam

Bezl in ide meger ab- derem

22

Yede ab ile lsa fermn

Saa barmaklaru eyler iyn

23

Beni mstara- isn itd

mrm oldua en-vn itd

[MK1-5b]
24

Ben saa let-i mevfr itdm

Ratndan arem dr itdm

25

Beytl-azna dnp kne

asteler oas itdm ne

21a manam] munam MK2

22b barmaklaru] barmaklarn

142

26

derm af- ceml meml

Eyler erbb- kerem zri abl

27

Melel-i ru old meczm

Vl olduda bert- merm

28

Gerd peyd idi unvnnda

Bir vara presi yo yannda

29

Byle fehm itdi dil-i nlnum

Bun fikr itmi ola sulnum

30

Bu da bir i mi ki tekr idelm

te yapdu diy tarr idelm

31

Ya dimekdr ki da itme sul

te al kdu baua al

32

Hele aml eyled manya

Gh ikrha geh istinya

33

lillh dimem ihmlize

Bir da keret-i elize

34

sn-i alua nisbetle cd

Kerh olnmaz mutaavver zr

34a nisbetle] nisbet MK2

143

35

Eylemi tu all- adr

yn- matm- vefdan tamr

[MK2-5a]
36

dicek bizde bertu yek-ser

Zr blsna imrr- naar

37

Tze oldurmas olduda be-dd

Aladum himmet itmi tecdd

38

Bu kerem yine sendr bildm

Size ybetde dular ldum

[MK1-6a]
39

Ner-i gl-berg-i endan ora

Ar- il- dudan ora

40

derz ey a- l midr
ab- nzk teri istifsr

41

Nicedr ab- lefet eer

Nicedr r- gl-berg-i ter

42

D cihnda seni mesrr ide a

ru dadaadan dr ide a

43

Neyyir-i batu tbn ide a

Evc-i rifatde dran ide a

36a bertu] bertn MK1

36b ] bir

144

44

Uyu da pister-i ratda seni

Grmeye dde-i batu reseni

45

Merkezinde olasu p-ber-c

Dne ar stine pergr-s

46

Kerem-i lufu ey yr- ad

mrm oldua unutmam ta

47

tdigm lete l acelm

Bil ki maerde bile mnfailm

48

Ey arnda u celll-adrm
Merhem-i luf if-y adrm

49

Ben Sitanbul bradum pr-r

Irb zre mil-i tennr

50

Dza-s olup od derys

Mir olmd vudn-ns

51

Bize old olan ey kn- kerem

Sizdedr fikr aylm her dem

52

arem cmlesi atde midr

Dire al selmetde midr

44b reseni] veseni

51b ] - MK1

145

53

Da atde midr abu

Cmle amed-od iden abbu

[MK1-6b]
54

Bir dem itdirmeye a h saa

Ac ekdirmeye Allh sana

[MK2-5b]
55

Kerem eyle bizi teb`r eyle

Nicedr li tarr eyle

56

Siyyem l-i dil-i zrumdan

Getrp yda sul eylersen

57

nezden binp itdk tek-a-p

Cehd ile yolc gerek yolda diy

58

Firat dkdi gzmden un-b

Eyledm bar- sefdi sr-b

59

skdra gep olnca svr

Gn gep itdi gzer nf- nehr

60

m atlarla alnca pla

Ddiler le-fat artala

61

Kesdirp yemleri hengm- i

olu aldrmayup itdk srh

58a dkdi] tkdi MK2

146

62

onlan yirde sul eyleyerek

astelik var m diy syleyerek

63

Var idi Bolya dek renc eeri

Gerede pk imi aldu aberi

64

kr idp Hla mesrr oldu

Mevtden ann iderz dr oldu

65

Eyleyp ande a-y n-gh

Didi nl-mefer ey ry- siyh

66

Tengri arda meger ey fil

Mevti al itmege dir mi degl

67

Neden itd acab alu kem

a kitbnda didi ydrikkm

68

Ualdan seni add eylersin

Sen ay nice redd eylersin

[MK1-7a]
69

Bu ne aflet bu ne al u ffet
Bu ne teft tefau diat

70

adun vhiyeye ey ama

67b ydrikkm: size yetiir, eriir. Nerede olursanz olun lm size eriir. Nisa suresi 78. ayet.
69a al u] MK2

69b ]- MK2, diat] ffet MK2

147

Mbtel eyleyecekdr seni a

71

l geldi a-y mbrem

ordum derde d-r oldum hem

72

B-gmn yirdeki ndan eer

Yo idi bitdi mil-i manar

73

Reh-i siyyede meftn old

Hedef-i ane-i n old

[MK2-6a]
74

Grdk eglenmedi ebn-y sebl

Bir miaffe bulup itdk taml

75

ounup nun- ser-tr-i ecel

Eyledi d- aytn mnal

76

Diregm idi o urbet ilde

Old ikeste Direklibelde

77

Pe-zr ire araayrda

O ara gnli olnca mrde

78

Kimse yo ba bu a v adere

70a adun] du MK2

MK 2

75a ser-tr] ser-tz MK2

75b d-] a- MK2

78a bu] u MK2, ]- MK2

73a Reh-i] Al

148

Rfe bira eginli kefere

79

Kim ider mrde arbe ven

ald ada ne gr ne kefen

80

Meyyit avlini grmi degilm

mrm olda el urm degilm

81

ctinb eyledigm illete ben

tilt eyleyp oldum yek-ten

82

c kyine getrdk n-r

Eyledk mrde-i teslm-i mezr

83

ub-dem ykleyp oldu pyn

Ebrve nle-knn girye-fen

[MK1-7b]
84

Gh vaetle idp girye v h

Tesliyetle gehi inna lillh

85

asan andum olur vreste

O da Sivasda ddi aste

86

Het menzil adum astesini

Cebr idp r- ikestesini

82a getrdk] gelince MK2

83a oldu] oldum MK2

83b nle-knn girye-fen] girye-knn nle-fen MK1

85a olur] ola MK1

149

87

Dmedin mevt ile irdm sekre

Salaym zinde Diyr- bekre

88

N-gehn urd yoln reh-zen-i mevt

O da old Malayada fevt

89

ekp a an ufre-i k
Genc idi old yiri knc-i maak

90

seyis-ne ile ben rsv

aldum ftde vad tenh

91

rda aldum ne mun ne hir

Kk olan Ali bir da ar

92

Yaluz mnis-i am-vrum yo

Tesliyet-ba dil-i zrum yo

[MK2-6b]
93

Ebr idi giryeme anca hem-hl

Hem-demm nleler itdke cibl

94

albme vesvese reh-yb old

Yregm maden-i sm-b old

95

Bunlar mest idicek erbet-i merg

89b Genc idi old yiri genc-i meak] O da old o ch ire helk MK2
91a ]- MK2

91b ar] far MK2

150

Bana geldi dir idim nevbet-i merg

96

El yuyup b- aytumdan ben

Eyledm rite-i mmd-i kefen

97

l elinde ne ki vardur yek-pre

Ae zoryla bulurum re

98

Yalvarur ae virrdm giceler

Yklerm ykleyeler t seer

[MK1-8a]
99

oca zmmlere cnum diyerek

Ser-kem r- revnum diyerek

100

astelik old vicadan eyd

Nefes eylerdi zemne il

101

Gh ykler ylup yollarda

Telef-i nefs idecek yirlerde

102

Bunlaru amline ben b-ser p

Kh- arda alurdum tenh

103

Kimse yo kendm iderdm n-r

asteye yolda onada tmr

97a vardur] var MK1

97b bulurum] alurdum MK2, re] n-r MK2

98a Yalvarur] yalvarup MK2

100a astelik] asteler MK2

151

104

Gnde yz defa inerdm atdan

Baa bes gelmi idi atdan

105

Ne meded-res bulunurd ne ref

oysa ldrse de a-i ar

106

B-uu alt str- rehvr

stemezler mi ulufle tmr

107

bet utdum iki imetkr

Yol uyunds ged v cerrr

108

utdum amm ki pemn oldum

Anlara da nigehbn oldum

109

Tecrbe itmedigm iki erf

Rz u eb vesvesem itdi af

110

hir yoma yafet aydd

alb-i lin bilr anca mabd

111

lim anlarla diger-gn old

Eski derdm yine efzn old

[MK2-7a]
112

Ae zumiyle idp meyl-i hev

108a pemn] pimn MK1

109b tezf] af MK2

111b yine] da MK1

152

S-i ad eyleyeler belki baa

113

Psbn olm idm eblerde

lmad emmi mjgn perde

[MK1-8b]
114

Lev-i yine-i albim meksr

Yine gstermez idm acz ftr

115

irl-emr avrum var iken

Yklere yolda kir utdum ben

116

Gitdi yk bekler idm atlarum

Bu bisa hegbe hem alatlarum

117

l yazsam olurlar derhem

ekdigm mineti lev ile alem

118

ekdigm renc any mula

Dmen-i cnuma gstermeye a

119

Var mdm ki bu renc telef

Vire ezf ile Mevl alef

120

ekdigm derde mkfat ide a

Baa ayr ile mczt ide a

114. beyt]- MK2

116b hem]- MK2

118a ]- MK2

119a ]- MK2

153

121

amdlillh ki zl-fal minen

Vaana ald bizi a u esen

122

urre gsterdi cemziyel-ul

Amide eyledi vl Mevl

123

ft z eyleyerek minet ile

Fikr-i vb heves-i rat ile

124

Vl olduda Diyr- bekre

Dil-i zr urad ir mekre

125

ehre geldk diy mesrr oldu

Mest geldk ey mamr oldu

126

Var idi iki ciger preleri

urretl-ayn idi nereleri

127

Nr- dde emer-i alb-i azn

fl- nev-reste iki drr-i emn

128

Bizden evvelce iki kebg-i der

Olmu ftde-i dm- cedr

[MK1-9a]

120b mczt] mkft MK2

121a ]- MK2

121b u]- MK2

123a ]- MK2

123b ]- MK2

154

129

tmi ol iki iek gibi pser

arup tze iek uld- maar

130

lm ol onceler km-i a
Kefenin tze iekli r

[MK2-7b]
131

afesinden iki afr- cinn

Eylemi b- bihite ayern

132

Var mdur h u teessfden sd

alefin vire anu da mabd

133

Yeter ey me-i pejmrde-raam

Eyled afa-i levi mtem

134

Fikr idp yolama am defterini

Smi r- nzk-terini

135

Girye v zr o hem n blbl

ayanur m bu adar szie gl

136

tizr itmi iken letden

zr-i bed-tarz gnh itmekden

137

Yeter itd alemi seng-i yede

132a ]- MK2
136b itmekden] itd sen MK2

137a itd] ey MK2

155

Gelelm ey dil-i eyd adede

138

Sen ey t- kerim-nu
dul-vad av peymnu

139

Vad olmd ulada meng

Mlikniyle muannaf idi g

140

der elbetde edsn tadm

Dn-i mukem gibidr vad-i kerm

141

Fre mall idigin eyledi g

Grbe-i sst ama ld ur

142

N-resdur eh-i b-r- ama

Meyl ider freye sinnevr-i ama

143

Heves-i fre ile bil-merre

Gzlerm dnmede aynel-hirre

[MK1-9b]
144

ki vech ile temenn iderz

Grbe-i r tesell iderz

145

Sebat-i ahd-i adm var idi

Bir bu kim vad-i kerm var idi

138a kerim-nu] kerim-num MK1

138b ]- MK2

138b peymnu] peymnum MK1

140a der] ide MK2

156

146

Bir da r-i hnerversin sen

Ne beter fre ikr eylemeden

147

rsen re ulvv-i himmet

Old n lzme-i mhiyyet

148

Yaraur re ikr- h
Fre ayd itmeye r eyler bu

149

r bulmazsa da vech-i keff

Fre aydndan ider istinkf

[MK2-8a]
150

sper-i lne-i himmetsin sen

Freyi ayda gerek z u zaan

151

Maa-haz sizi lip didiler

Arturur almaa rb didiler

152

Bizedr diy bu ayd- aar

Grbe-i rmuz emniyyet ider

153

Bizedr diy ars- zb

ne-rb old dil eab-s

154

Teb-i minetle felek virdi hzl

145. beytin msralar MK2de yer deitirmitir.

149b istinkf] istikff MK2

150a u]- MK1

157

r iken itdi bizi grbe mil

155

B Hreyre gibi itdk perhz

Bize yeste bu ayd- n-iz

156

h u derd ile nin mavlyalum

Biz anclarmuz avlyalum

157

Lk bzrda da ferzne
maz elbetde esb- ne

158

emeni olm iitdk l

ki bi urua m mli

[MK1-10a]
159

Bu aber ld bizi vre

Dndi dil yudmua semml-fre

160

D hezr oldu itdkde uhr

idenler didiler fret-tennr

161

Da yenmez diy dil ekdi el

Dibi yand didi dk-i emel

162

dicek adr-i mezd aleyn

Geldi andan bize by- rmn

154b itdi] ld MK2

156a h] h MK2

158a l] l MK1

160b didiler] didi MK1

158

163

aracaada bir mrebi var

Evde olsa bile ey far- kibr

164

Keyl idp mln olanlar b

Dir yz elli uru olur f

165

Velein sllim ola efznter

Aesin on senede anca der

166

Prezen gibi netc yodur

Aa bu mihr-i muaccel odur

167

B-u bu arafda el-n

kri-lillha cev-i gendm erzn

168

ar- yedin bun ber-vef- murd

Yedi yz urua almd murd

[MK2-8b]
169

Aldu var ise dnmem ey yr

Gnderrsen olurum minnetdr

170

l olmazsa da memlm
Gnder erzn u girn mablm

171

Sende ey mihr-i sipihr-i irfn

ulf-i vad itmege yodur imkn

163a mrebi] mezraa MK2

165a Velein sllim: yle de olsa.

159

172

Ben hemn vadei olm bilrm

Mlikne bize gelmi bilrm

173

Ser-i m sizde bulnmaz tar

Bilrm lk nedendr ter

[MK1-10b]
174

lib var idi kesbinde rum

Gzedr grsine emn- lim

175

at o muarib azar olm

siy gibi dehen-bz olm

176

Bir ikr olsa da ftde

ad seg-i herze-mires mde

177

B-sebeb basa da bir c kii

Ref olnd yo iken yolsuz ii

178

Hele ey dder-i pkze-gher

ab geldi bize yet bu sefer

179

Eve geldk ki anat idelm

ekilp bir yaa uzlet idelm

174a var idi] var da MK2

176b ad] ayd MK2

177a basa da] tanye MK2

177b yolsuz ii] tevi MK1

179a idelm] ideyim MK2

179b idelm] ideyim MK2

160

180

Yy- r ekelm dmne

Olalum zviyedr- ne

181

Yirir ekdigimz minet-i derd

Bir da olmayalum herze-neverd

182

Felegn va- taamml sz

eb-i tr eyledi alka rz

183

ivisin ekdi felek dnynu

Geldi mi aberi adnu

184

Deldi alu cigerin nvek-i tz

opd gy ki dem-i rst-hiz

185

Mnter old firrlerden

Byle bir ara aber kim dmen

186

alayup dir ne ile Leyln

Geldi ger gge ou n

187

Ns olup ume-i r emr

at o ehl yl old esr

180a ekelm] ekeyim MK2

180b Olalum] Olayum MK2

181a Yirir] Yirip MK1

184a Deldi] Old MK2, cigerin] cigeri MK2

186. beyt MK2de yer almamtr.

187a r] seyf MK2

187b ]- MK2

161

188

O saa avan u kerhen meel

ttib itdi nev v urr

[MK1-11a], [MK2-9a]
189

Var idi drnede zd bisyr

Ald ab itdi zeir ne ki var

190

Eylemezler res cengi aleb

r o idi amm aleb

191

Res dehet ile vre

ayretullha alupdur re

192

ab-i dmen degl ol kelb-i ar

Lk yo refine bir ey-i ayr

193

Dicleyi itdi gzr ehl-i yl

A usuz lde gezer ml--ml

194

Nice sz var ki iret idemez

me tarre cesret idemez

195

Byle alursa cihn r-engz

Mlikne nedr ey yr- azz

196

Cmle mamre arb olsa gerek

Mesken-i bm- urb olsa gerek

189b ne ki var] bisyr MK2

193a gzr] gzer MK2

162

197

Mlikneye heves kimdr iden

aynad fitne eh-i Bbilden

198

Var bu ulmetde velkin bir nr

ounur em-i dile dr--dr

199

Bu araflarda olan r u ab
Ola yed ki mlkta sebeb

200

Old ey me yeter nme tamam

Vir eibbya selm eyle itm

201

ibl-fal efendm cnum

Neyyir-i burc- eref sulnum

202

tem-i fala fa- cde

Yani kim aret-i Lal-zde

203

Lalin fey-i ud kndur

Ne Beden ne rummnidr

[MK1-11b]
204

Sad- mal y- menl

ayd- fitrk fr ile ul

205

Nisbet ol fala ki zihni v

Abd- zenc gibidr beyv

197a Mlikneye] Mlikne MK2

202a b-re] re MK1

163

206

Nfe-i fal virp by- fnn

Rek ile old azl dil-n

[MK2-9b]
207

alemi ml-i midd srme

sterm ol yire ddem srme

208

Meclis-i ades-i cn-perverine

Ndi-i eref fey-enverine

209

Eyle ey nme-i mgn-erm

tirm ile taiyyt selm

210

Her kederden ide Allh muf

fatn eyleye mevfa muf

211

Ola mirc- beya r

Abdl-b ola abd- b

212

tem-i fala ola lal-i nign

Ola zer-pister-i tde mekn

213

Da ol sm- r- ikl
m- penc-i kk- il

214

Rehber-i merale-i irdum

205b Abd- zenc] Iyd- u MK1

208b ]- MK2, fey-enverine] fey-verine MK2

212b tde] ratda MK2

164

Yani ayrl-b olan stdum

215

Refet-i alb ile evvh- alm

Mkrim-i ayf- kerem brhm

216

Nib-i mesned-i Dvud P

Hkmidr fal- itb- uem

217

Zihn-i vedna nisbet bz

Eer-i me-i Far- Rz

218

ikmet-i terceme-i Frab

Alnu bir unudulm vb

[MK1-12a]
219

Al- kl medrese-i falna bb

bn-i cib aa olmaz bevvb

220

bn-i Sn ile ib-tecrd

Olamaz aa muf ile mud

221

Virse ekl-i fnna tess

Aa kird olamaz lidis

222

Nam- era olurd Tib

evket-i reyini grse ib

223

Yed-i pr-cdn badet-tabl

Oluruz niyes-y tebcl

165

224

a Tel an ber-vef-i murd

Eyleye devlet-i dreyn ile d

225

Da ol d u afdan ml
- dreyn aliyyl-l

[MK2-10a]
226

a-i Mr Ali mek-i imd

ana nisbet ile tze sevd

227

O devt old um- Efln

Ki Uarid aa n noa-i nn

228

Tesliyet-ba- dil-i pr-ererm

Mnism dder-i efat eerm

229

Eylemidr an terkb-i sirc

Riat-i alb ile mnend-i zcc

230

G idince bilrm b-meriye

Nam- dil-szum eyler girye

231

derz ev- arm zre tamm

tiyum adar ihd-y selm

232

Da ol burc- hnerde mha

226b ana] ube MK1

228a pr-ererm] pr-ekerm MK2

228b Mnism] Mnis MK2

229a sirc] mizc MK2

166

Bezm-i fey-veri feyul-lha

233

Srme-i micmere-i fsndan

em-i tark-i Urid ren

[MK1-12b]
234

sn-i alua rusresi dl

ret-i srete hid-i l

235

tiy zre idp ar- selm

ab- pk iderz istilm

236

Ola y Rab o draanda gher

Mual fey-i udya mahar

237

Eyle ikrm ile ey nam- bel

Ali Aaya selmum tebl

238

a bu kim yr u vefdrumdur
Hem-demmdr a- am-vrumdur

239

Ol bize eyledigi inm

O nevzileri ol ikrm

240

mrm oldua ferm itmem

Midatnden dili m itmem

233a fsndan] feyinden MK2

236a draanda] raanda MK2

237a ile]- MK2

167

241

Muaf hem elebi hem moll

Ksedr- a- pr-cd u a

242

re-sz- uaf mazen-i rz

Merhem-i zam- dili ehl-i niyz

243

ayra sdr o drr-i n-yb

Vire ayr ile murdn Vehhb

244

Baalinde ola dim defter

de a ksesini maden-i zer

[MK2-10b]
245

Bilrm eyledi bel-i mechd

Old say ile bertum mevcd

246

derz aa selm- mevfr

a Tela ide sayn mekr

247

Peeye ey alem-i mebl- zen

Ar- tiryk- selm it bizden

248

Mkiyancklar atde midr

Zaar - selmetde midr

[MK1-13a]
249

Zaaru ayf unutdum adn

Yosa ismiyle iderdm ydn

241b pr-cd u a] berceste-i a MK1

247a Peeye] Pya MK2

168

250

imetinde olan etba tamm

derz ev ile tebl-i selm

251

Bu arafdan o riydan l
Yr- d asan Aa vl

252

Meclis-i pke ider bil-ikrm

Far- tevkr ile ithf- selm

253

Lev-i ynesi f u de
Ren-ynet Emr-zde

254

Muaf ayr alef necl-i nebh

Maharl-veledi srr- ebih

255

Meclis-i pke o yr- drn

der ibl- taiyyt- bern

256

mer Aa varca ol arafa

Gelr elbette o dr-erefe

257

ki em ile idp aa nigh

Bu degl mi hele fikr eyle o

258

em-i u iderdi ren

Mtersi o idi yldzdan

249b Yosa] Yosa MK2

169

259

Size dir ii eylerse uhr

Eyle taline bezl-i madr

260

Besdr ey me yeter virme ad

Meclise eyle dularla ved

261

Bir du yazmas hengmnda

Resmidr nmen encmnda

262

Eyleye bel aya mla

Dnyev arev malbu a

[MK2-11a]
263

Vire Mevl o adar rifat u ch

Meh-i nm-eb grine eme mh

[MK1-13b]
264

ia-i fey-i madr gibi a

de a- aleminden mta

265

Mlikne ola cism ra

Ola mrinde alfe Na

266

etr olup ste au rami

Syezde ola m mahm

260a me] nme MK1

262a ]- MK2

263a u]- MK2

264b mta] mna MK2

265b N] ra MK2

170

Mani-i Lafe Bery- Minre

Mefln Mefln Feln
1

Nedr ol - bl-add ser-efrz

Mil-i serv olup metle mmtz

Taalludan olup dmen kede

Sevd- ehrden olmu remde

[MK2-52b]
3

Egeri hir rd nmn

Mnf-ve vel gecdr dern

md-i vulat tl- emeldr

Ki ser-kelik aa arbl-meeldr

Degldr val ma inya

anmaz grinr h u gedya

Aceb bir sir-i ef-nmdur

Ki her dem gsterr bir sir-i ndir

[MK1-63b]
7

Yudup insan azyla ider kem

arur dbrnden sa u slim

4b aa] ile MK1

7a Yudup] Urup MK1

7b dbrnden] drineden MK1

171

Eger anda yodur once v gl

ter ayf it stnde blbl

O blbl evle itdkde vz

Deheninden yaar esrr- icz

10

Dnce ol ad bu glistna
Gelr lem o ev ile fina

11

Gelr hep bir yere esnf- mrn

Olur ol bi-i cem pern

12

Aarsa miy her kim bu rz

abl olur d lemde niyz

172

btid-y azeliyyt- m Efendi

1
arfl-Elif

Filtn Filtn Filtn Filn

1

Nee-i mey ze-i rusr- l olm saa

Revan- gl dhn-i andl-i ceml olm saa

Old zr-i lebde fikr-i bse ar-b- dehen

Leb-eker abab turunc u portaal olm saa

sni tavr iden na dest-efn olup

Rea-p olm alem pskrme l olm saa

r-i metba alnm mye nal-i rdan

Sid smn u s- b-mil olm saa

ayra alv gibi r ula mm ol ehd-i leb

Yan yal ey dil ne mm olm ne bl olm saa

[MK1-42b]
6

yle nevmdm ki fikr-i bse gelmez ydma

Bat gr far- mul-ender-mul olm saa

Drdi m szgi-i mehden elenmi ftb

Gerden-i f u bing- zll olm saa

btid-y azeliyyt- m Efendi]- MK2

4b ]- MK2, u]- MK2

6a ydma] ra MK2

6b mul ender] ey dil MK1

7b u]- MK2

173

miy ald bizi bu tze namu neesi

Bu ar- nev mey-i drne-sl olm saa

Mefl Mefl Mefl Feln

1

f eyle dailek arem-i muterem-s

Olma an abb ile grg anem-s

Olma sebeb-i tefria t-i ddem s

Cemiyyet-i abba ym it alem-s

Efss ki f- ademe eyledi pervz

Anlar bu lem-i cdu kerem-s

[MK2-34a]
4

n-b- sirikin boyadn reng-i riyya

Zhid zlu d sen de beam-s

Her atre-i ncizi ider bir dr-i yekt

Terbiyye ekbirde gerek ola yem-s

Gitmez da yo fidesi d beya

Mestre-i my- siyehm ub-dem-s

Eyler eeri ehl-i dili rence giriftr

8a bizi] beni MK1

1b abb ile] abbuna MK2

4a sirikin] sirik MK2, riyya] rebba MK2

6b Mestre] Msvedde MK2

174

hlara dm olmaya na- adem-s

Sildim alemi azuma vaf- dehenden

m dudaum atlad a- alem-s

Mefl Filt Mefl Filn

1

kbl-i dehr-i dna meel sylerm saa

Lebrz-i kse dest-i eell sylerm saa

Ol em-i mest-i cna bedel sylerm saa

Zhid bin-y zhde alel sylerm saa

Hengm- a maall-i icbetdr ey per

imdi niyz- n-be-maall sylerm saa

ar- vile perde yaplsun m kim rab

urmu ess- mekri temel sylerm saa

Dvr- ere pene-i rd-i dest-yr

Tal idp ader gibi l sylerm saa

Abdal- aa tc yeter ser-brehneg

7a Eyler] bilmez MK2

7b hlara dm] Hadre merm MK2

2a cna] na MK2

5b ader] arr MK2

175

ayd- imme baa amel sylerm saa

[MK1-43a]
7

Bir gn bu laf- mcmeli tafl idp rab

Cem cem dimem netce cmel sylerm saa

Seyyre v evbit nh oa-i felek

and- sir drc-i yel sylerm saa

rd-i ry- yre mubil olur diy

Brhne aru itme cedel sylerm saa

10

Misvk aylasnna aldanma zhid

Dekkk u hle sz u daal sylerm saa

11

Tezyl idp naremi vafula af

Iydiyye anma sde azel sylerm saa

12

P-y dd-vha sz var m ey felek

Revna-fez-y dn dvel sylerm saa

[MK2-34b]
13

Miyr- adl-i ilele ss- mstam

tn nim- mlk milel sylerm saa

14

Dehr hezr nkte-i brk mbhem

Eyler kemne remz ile al sylerm saa

10b daal] zaal MK1

13a ilele] leme MK2

13b ]- MK1

176

15

emr-i ar- lime bir n-i zehr-nk

Malma ehd-i luf- asel sylerm saa

16

Ehl-i al gerdenine luf rz- cn

ar- rib- dmene all sylerm saa

17

em-i mua k-i deri kul- ren

Ayn- ad-y dne baal sylerm saa

18

Cn-ba- iltift enfs- sev

Zehr-b- inirf ecel sylerm saa

19

fula old burc- dehn- esed sen

Devrde vb-gh- amel sylerm saa

20

tmek ade mmkin idi olmasayd ger

albmde tde tde kesel sylerm saa

21

m imyetle ne var olsa ser blend

Her gne iltifta maall sylerm saa

[MK1-43b]

14. beyt]- MK2

19b Devrde] Devrinde MK1

177

4
arfl-b

Mefln Mefln Mefln Mefln

1

Cinn-resm Diyr- bekrde tavr ider mehtb

Kenr- Dicleyi mnend-i cy- r ider mehtb

Keml na- nonu kemli oldun der-pey

Lisn- l ile kmillere tarr ider mehtb

Bilr nonn tald-i sn idemez pinhn

Anun pene-i rd ile el bir ider mehtb

al olmaz kii hem-reng-i zr u cefsndan

Ketne sir eydan fzn ter ider mehtb

kr nal- ncma va idp bir mh-tbn

Kenr- vn- ere hleden pekr ider mehtb

urbu ba emr-i mmteni dirler nie bilmem

Sevd- z- m bir nefesde pr ider mehtb

Meger kim n-i vr- areb-i er oldun bilmi

Led-i m- hecre r ile tedbr ider mehtb

esbn cebr-i non grmek zre ayda bir kerre

1a resm] resmin MK2

3. beyt MK1de yer almamtr.

5b vn] n MK1

178

Muarrerdr ki aydn kiverin tarr ider mehtb

Sevd- crm ile kesmem mdi nr- rametden

icb- ulmeti bir laada tenvr ider mehtb

10
[MK2-35a]

o vb- afleti my- siyeh m sefd old

Mizc- itidl- nami tayr ider mehtb

Mefl Filt Mefl Fln

1

Germ-lfet old a cnneler bu eb

Bir preende em ile pervneler bu eb

El urd zlf-i dilbere n neler bu eb

Grsen ki geldi bauma cnneler bu eb

Sz u gdz olup bize mihmn seer diy

Gsterdi gird-i emde rindneler bu eb

Fey-i leble abna maz arb- nz

Teng old cilve-i meye um-neler bu eb

Gelmi o mh bezm-i meye s nul in

Bulsa enr- mihri rup dneler bu eb

8b Muarrerdr] Meemmmeddr MK2, tarr] tecrr MK2

9a nr- rametden] bb- rametden MK2

3a olup] olur MK2

4a nz] nb MK1

179

Bm- sipihre dndi reh-i yr ddeden

Dkdm o del pyna drr-dneler bu eb

[MK1-44a]
7

Yad seb-ken birer cm liba

emden ald mye-i mey-neler bu eb

Ref-i ubr r mdiyle uba dek

Mta- c- seyl idi vrneler bu eb

Glgn- bde fris-i al alup yire

Old piyde bezmde ferzneler bu eb

10

osa o mihr-i leyle-i abli dem-i seer

Grsn dil neler ourur analar bu eb

11

Glbanga yek terne-i sz ile dndiler

Sr- nye revzen-i kneler bu eb

12

Sn iltift mey-ma midr

Far olmaz in ile bgneler bu eb

13

Grdkde duter-i rezi dil rd tevbeyi

Peymn-ikenlik eyledi peymneler bu eb

14

rin gelp o srev-i ubna gerd-i a

6. beyt MK2de yer almamtr.

7a seb]eb MK1

10a mihr-i] mihre MK2

12a mey-ma] meh ma MK2

180

vb-ver old acz ile efsneler bu eb

15

Suln- a itdi akem miy bizi

Blbller ile fl ola pervneler bu eb

6
arfr-r

Mefl Filt Mefl Filn

1

r- ay sne-i b-kneden ar
Bir demde aks afa-i yneden ar

Def-i rabdr raad- kenz-i vulatu

Genc ilde sen bu ejderi gencneden ar

Zhid aceb mi ubede bzlik idesin

Her ne arsa ra-i pemneden ar

[MK2-35b]
4

Bilse benm adar o per adr-i snini

Bir laa anma ne-i yneden ar

eskilerde gime yine eski yrdan

Pr-zr- nee bde-i prneden ar

14a rin] bhe MK2

14b old acz ile] olmad aceb MK2

3a bzlik idesin] bz olsa dil ile MK2

181

Geldkde yr bezme der albe rb

Tam in udmna dil sneden ar

[MK1-44b]
7

Efli or m km ala bir gn uurlaya

enbih ulvv gibi pes neden ar

B-odlu umr der em-i mestine

Her sub-dem ki obet-i dneden ar

D itdi cevr ile beni y grr mym

Ol kne-c bu y- pelengneden ar

10

Degmez fls- amere ad nee-i niyz

Kl-y val bender-i nadneden ar

11

Dirler inanma lfet-i bn terk ider

m meger ki det-i drneden ar

Mefiln Feiltn Mefiln Feiln

1

Met- valna bi cn bedel deger mi meger

Olursa cnuma minnet gzel deger mi meger

Gl olsa id-i bzr- emme itme eves

Taassr itmeye her mbtezel deger mi meger

9b c bu y-] cy- y MK2

182

ouz atn ayaruz bu raad-ge-i dilde

Bu nh aba felek bir baal deger mi meger

Nd- ateri arc eylemez sipir-i leim

Fls- amere er-i daal deger mi meger

Egeri kim azel almaz dinildi bde-fr

Anu da virdigi mey bir azel deger mi meger

Met- vulat te bahsna m

O em-i sn ile bzra el deger mi meger

Mefl Filt Mefl Filn

1

ann itme kr rite-i tedbre baldur

abll-metn sikke-i tadre baludur

S olur heme giriftr- renc am

Hemvre ayd- py- afre baludur

Anber ovn resmidr ol l-i mk-br

Gy sevd- a-i kemre baludur

[MK2-36a]

4a eylemez] eylesem MK2

4b daal] zaal MK2

2a olur] olup MK1

183

Ayre yo duda ser-i m urumuz

r lk uvvet-i tere baludur

[MK1-45a]
5

Ser ala-i mndimedr pr-i mey-kede

Hep ehl-i iret ba ol pre baludur

Gelsn mi sm zer bize dest-i tecelliden

B-re sicn-i ksede zencre baludur

Alu nedr vcd kola sedd-i rh- a

Brik-i ritedr ki ser-i re baludur

Mr- ademde mft-i bne in

Va azallar gibi zencre baludur

tmez dul bikr-i manye miy

Bezer ki ever-i alem-i tre baludur

Mefiln Feiltn Mefiln Feiln

1

Elif ki b- urf ire serv-i o-addr

Anu in emer-i ucmeden mcerreddr

Cnd- arf- hecya elif sipeh-bddr

nce arbeli avv ret-i medddr

5a mey-kede] mey-fr MK2

184

O n-aleflere dum ki ebcedi bilmez

Tefur itdgi dim dilinde ebceddr

Ne fide azef-i bed-gher virrse eger

Ebm zmrrd-i ar cedm zeberceddr

Keml-i aflet ile cil old zindeye gr

Dil-i fsrdesi meyyit dern meraddr

Olur m mrid-i ayr- rede cennet mlk

Egeri vaf- vel vaf- ibn-i ereddr

Egeri bdur esbb- sni ser-t-p

O kkli siyehi cmleden ser-meddr

aplma ehl-i nifu kelm- dil-keine

Ki cmle szleri tarrdr o-meddr

Egeri devlet-i irfna amd ider at o

Vel bu nimet-i umya m Ameddr

4a virrse] dirse MK1

8b tarrdr] tarr MK1

185

10

Mefl Flt Mefl Filn

1

ann itme kim ol fet-i glgn abldr

Dmi vcda aksi anu ry- aldur

Evvel bada te-i Nemruda atdrup

Szn iden all-i dili bir Ruhaldur

arf eylesn dilerse an sm-i anere

Nad- haytmuz o meh kendi mldur

n-i azabla a basa aceb degl

Zr diyr- sne o eh imdi vlidr

u- vala ek hemn o miy

Girse miyn- hleye ol meh kemlidr

11

Mefiln Feiltn Mefiln Feiln

1

Olursa rifatimz kkl-i siyh adar

Bizi o liye-m istemez gnh adar

Ne ar ider baa er- daal meh mihrin

Yanumda rabeti yodur fls- mhi adar

2b yodur] yo MK1

186

[MK1-45b], [MK2-36b]
3

Aceb mi itse red ehli rek-i ndna

Ki ehl-i hu olur renci intibh adar

Kim olsa rat- ser hide tc- zer

Olur m adri gednu nemed klh adar

Virp irdelerin dest-i ire imdi

Zamne hlar aranc- h adar

Medr- kevkebedr mha keret-i encm

Olur mehbet-i eh mevkib-i siph adar

derdi -i ebkem hezr dem-beste

O olayd suen-g eger nigh adar

Yaard nh felegi bir nefesde - zr

Ulvv-i himmeti olsayd dd- h adar

Bilr celdet-i a ym- eri gren

Ki ehr-yru olur adri brgh adar

10

Umr- irete ehl-i zey-i ndnu

Olur vesvisi efznter itibh adar

3a red ehli] red-mend MK2

5b hlar] h MK1

9a celdet] cellet MK2

187

11

der mi sicni aleb acle-i Zleyda

deydi Ysuf eger cha meyl chi adar

12

Bu gne almaz idi yirde miy

Olayd rabet eger kehribra ghi adar

12

Mefiln Feiltn Mefiln Feiln

1

Gnl eh-i eanu yr- cn ys eyler

Kemn-i reh-zeni cy- emn ys eyler

ud- bm- kemle heveslenr herkes

Sr- ir-i teri nerd-bn ys eyler

Gren o seng-dili ande-rz cilve-nm

Met- vulatn ryegn ys eyler

Dehn- zam gibi ande-nk an yudunur

Gren kde gli zafern ys eyler

Beni grenler o gl ehrelerle ey m

Miyn- oncede berk-i azn ys eyler

3a ]- MK2
4b zafern] zafern MK2

188

13

Mefiln Feiltn Mefiln Feiln

1

Keser mi var szi emrle lf adar

Kii ayan uzatma gerek lif adar

Cihnda zhid-i areb-nihd u kec-revi

Begendigm ii yo bizden inirf adar

[MK1-46a], [MK2-37a]
3

Olunca ruat- nere dil vil ister

Sule ni olur m ged kiff adar

ikf- zama kfr aarken ey n

Sen yanunda cidru degl ikf adar

Leb a-ver iken lal-i yrdan odur

Virr bu khne mey derdi nee adar

oyard nimet-i vala grisne em-i md

Olayd vadine d o meh ilf adar

an ki blaru her ili b olmaz

Olur m her dem-i hda by- nf adar

Keml-i udretine ni delil olmaz

2a u]- MK2
4a aarken] ierken MK1

5a lal-i yrdan] lal bdeden MK2

6a oyard] oyar m MK2

7a ili] ib MK1

189

Anru biri biriyle itilf adar

Kerme mcrim inkr crm-i dgerdr

Olur m tevbe gnahkra itirf adar

10

Olurd ehl-i suen muteber bu krgeh

Olayd ir-i teri b ir-i B adar

11

ad-i emeli fikr eyle kmil m

Olur bels keml ile ittif adar

14

Mefiln Feiltn Mefiln Feiln

1

Yzin egeri tevula m ayaa srer

erefle baa ar neesi dima srer

Gzer gzer ki amze kede - mflis

O anna uam grnen baa srer

Bu nm mest u bu bed mest h dimez s

arf-i bezm-i meyi cmle bir ayaa srer

ulm- himmet-i pervneyz maabbetde

Ki yana yana yz dmen-i era srer

10a Olurd] olur m MK2

3a u]- MK2, c]- MK1

190

Cinn maall-i imet cesed diyr- sefer

Cihnda al yemeklik idp onaa srer

Selmuna uran py-ml idp ep rst

O eh semendi gehi ola gehi aa srer

[MK1-46b]
7

Ul ile yri anbr gibi perdede ol

an ki murib-i meclis elin ulaa srer

ayanma vaetne seng-i taneden azer it

Meded il atd a ey per raa srer

Bahr iridi ab an oca avulardur

Eylet-i emeni ayme-gh- ba srer

[MK2-37b]
10

Dir- cfe-i dny-y dn in m

Hm-y evc-i eref-ry py- za srer

15

Mefl Filt Mefl Filn

1

emm ki na- p gibi cnn yolndadur

Deryze-gerler yiri suln yolndadur

Man olur m pi-i mjgn sirike

5a cesed] adem MK2

6b semendi] semendini MK1, gehi] geh MK1

8a vaetne]- MK1

191

Bezer u hr-zre ki tfn yolndadur

Ol ehr-yr-i kiver-i sn udmna

iderse cnn urbn yolndadur

tmi o azm-i reh-i ne-i rab

ayf ol per dza ki eyn yolndadur

Mlk-i dili am eylese trc aceb midr

Bir aryedr ki cey-i firvn yolndadur

Dil reh-gzr- dilbere yolsuz nin ar

Ol mest iderse k ile yeksn yolndadur

N-refte bir reh ad yine nevk-i mesi

tse nazre mye yrn yolndadur

16

Mefln Mefln Mefln Mefln

1

Aan zam- dernum girye-i bdmdur demdr

Beni rsv lan bu dde-i bed-nmdur nemdr

Buyur luf it diy aruda yer gstermedin adu

Meger ey h-y va bize ikrmdur demdr

2b ey]- MK2

192

Mmeyyiz avl-i zl-vecheyne besdr mereb-i il

Eger medd ise med itmedr emmmdr emmdr

Ru- glgn- sar anma ey mest-i mey-i valu

Meger cm- gl-i ter bil-i mdur emdr

[MK1-47a]
5

uhr- a- dil dildr nerm itmi saa mjde

Degl m nvd-i dil-g peymdur amdur

17

Filtn Filtn Filtn Filn

1

a ol meh dr olsa aar pehl virr

vb in ayra blin istese zn virr

Maad luf olsa ua gelr yz gsterr

Ol nihl-i ive glden ora eftl virr

S-i bezm helk- va- n-bercsyam

Baa pdrmez ayan ayra ol meh r virr

[MK2-38a]
4

Yd- zlfle cnn detinde h u giryeden

Ol adar kim - h snbl eb-b virr

3b medd] med MK2

4a valu] vulat MK2

1b ayra] ayr MK1

2a gelr yz] gleryz MK2

2b ive] ve MK2

3a bezm] bezm MK2

193

yle kiidr ol b-emn kim miy

Gnde bi kez amze-i n-rzine ba u virr

18

Mefiln Feiltn Mefiln Feiln

1

Vil ndir olur hecre yapmaldur

Lehb-i nr- fira yanup almaldur

Tevzu ile zemne egeri dmelidr

Blend olup gl-i mihre seri irimelidr

Muallid-i yed-i beys oldun ol mh

Duyarsa pene-i rd ile olamaldur

o an rind-i mey ma zhid yosa

Senle bir gn olur brkmz armaldur

Led-i devlet-i dny abarsa itme aceb

Ki n-i urde-i zenbr- ch imelidr

Muaddem itdigi cevr ider mkftn

Gelince ryna a yr ile onumaldur

Eger ekimeye bir kimse bulmasa vi

O tnd- yaasyla hemn ekimelidr

5b kez]- MK2
3b Duyarsa] uyarsa MK2, pene-i]- MK1

7a bulmasa] bulmaz MK2

194

atma em ile pervne sobetin ey bd

Bu gice ol iki asret gelp avumaldur

Bizi fir- ruu itdi kehrb gibi zerd

Senle lfeti a zre p ekimelidr

10

Bu fl- krre-i nev-zdr henz ey dil

Serin ferbih olup her yeri gelimelidr

[MK1-47b]
11

Gne iys sefer renci istemez m

St- noa-i vidle m pimelidr

19

Filtn Filtn Filtn Filn

1

Ehl-i dil-rm ider her ande kim rabetlenr

Gh olur urbet vaan gh vaan urbetlenr

ab- ren ule-i ayla germiyyetlenr

ne-i fns tb- em ile znetlenr

Rite-i amdan tei eylemez erbb- am

me-i m mydr oldua cemiyyetlenr

Dil nice tb-ver olsun tbi-i rusrua

lb- b-r iken yneler ayretlenr

9a ruu] amu MK1, kehrb] kehr-br MK2

10a Bu] Ol MK1

1. beyt MK2de yer almamtr.

3b m]- MK2

195

Pk-ynet ke-i urbetde hvr olsun m hi

Gevher - adefden dr olur ymetlenr

add-i evsa-ve olur s u sbi anma kim

Nmeye izzetl tarr itmeden izzetlenr

lem-i kevn fesdu itis byledr

Nev-res bzr ryic nev-au alvetlenr

[MK2-38b]
8

Eylerz bir brgha iltic kim dim

Syesinde zmre-i ehl-i hner ratlanur

yle bir bb- menl-cre itsek intisb

er-i gerdn ste ey nie avletlenr

10

Mr-i li rtbe kim ametle edn bendesi

Devlet-i rna nz eyler Ceme navetlenr

11

Kprili glzrnu bir one-i nekftesi

By- lufyla mem- ehl-i dil retlenr

12

b- isn revn olda b- abuma

one-i namum arvet-yab olur behcetlenr

13

Bir eli yufa teebbs itse zeyl-i lufna

5. ve 7. beytler MK2de yer almamtr.

9a menl-cre] menl-cha MK2

9b er] r MK2, nie] nin MK2

12b olur] olup MK2

196

Bz-y bat- siyh sat olup uvvetlenr

14

Rezmgehde ber-i emri olur germ-itih

ahramn prmeninden gimege heybetlenr

15

Sr-ser anyla rn zl rm ider

Kn-i abyla kim ser-germ olup ayretlenr

[MK1-48a]
16

Km-ba ol suen sencm ki cevr-i dehr ile

r- ikeste irfnum adar zametlenr

17

stn- midat olm fesn- marifet

Ry- ml itdike emr-i zebn iddetlenr

18

lib-i dil-asteye talm-i nn eylesem

Her iratum if-y adr olup ikmetlenr

19

Davi-i icz idersem szde ibt eylerm

hidm lev alem ir-i term ccetlenr

20

Tcir-i bendergeh-i ilm-i nam olsam nola

Nev-uma- ir ile mirat-i dil retlenr

21

Murib-i bezmmdr ol dze man kim mdm

acle-gh- al- evvelden aar ismetlenr

19b hidm] hid MK2

20a olsam] olsa MK2

21a bezmmdr] namumdur MK2

197

22

Mnim vcib-ed-y kr-i inmu dile

Vaf- pk gerden-i endme immetlenr

23

li olda sheyl-i med-gh- snede

Lal-i namum m reng-miz olur amretlenr

20

Mefiln Feiltn Mefiln Feiln

1

Nab ibini bulmaa bahne arar

Sebeb bu ki ged rzn ne ne arar

Egeri rz an bulmaa bahne arar

Nin ged olaup an yana yana arar

[MK2-39a]
3

ebne obeti mur- seerle uyma in

Dehn- one-i ebnem ne nzikne arar

Ola mub- ayrl-umr o saha

Temyl itmeye dil dilber-i miyne arar

Ne tnd- ola yet ne pek mlyim ola

Gl kemer gibi bir dilber-i miyne arar

ayl-i yri grp an- snede didi dil

Aceb diyr- vefda bu b-vef ne arar

22a dile] nola MK2

1b bu] nedr MK2, rzn] rz MK2

198

Gelince a ru- dildra geldi sneye dil

Grnse ulmet-i eb mur- yne arar

[MK1-48b]
8

Arar m malab- aly dn- himmet olan

Ararsa gh arar da kehrb ne arar

Gl if-y mara kimden oldn bilmi

Ne hner-b aleb eyler ne rziyne arar

10

Ayan pmege glende cy- ek-i term

O serv addi varup s-be-s revne arar

11

Eger seni aramaz syle ey gzi h

Gezer zaar gibi ayr c-be-c ne arar

12

Ola mil-i gl ftb- jle gibi

Gl aplmaya bir dilber-i yegne arar

13

O da benm gibi bilmem dilini eyledi kem

Ki m-be-m kre-i zlf-i yri ne arar

14

Gelr mi ra iret maall-i mehlikede

Olnca mur- giriftr anma dne arar

15

Gelr gider o per alvet-i derna nihn

8. beyt MK2de yer almamtr.

10b s-be-s revne] yne yne MK2

13a kem] veh MK2

199

Fe-y yinedr bunda na- p ne arar

16

Seni arar var m bezm-i yrda bilmem

Hele bizi ne orar var miy ne arar

arfz-z
21

Mefln Mefln Mefln Mefln

1

ki meh-pren bir dilde a dil-nin olmaz

Msellemdr ki bir gzde iki merdm mekn olmaz

Mum-i avmaa Allah in uzlet-gzn olmaz

Dil-i ndn ayda bundan al bir kemn olmaz

Baa h nefs-i emmrem gibi s-i arn olmaz

Bu dzd-i negn kimse mekrinden emn olmaz

Gelr a ry- yre snini b-itibr eyler

Zamn- nekbetinde lime kimse mun olmaz

Baret-i drbn olma gerek fikr-i avbda

Baar- aml-i lt ile yosa drbn olmaz

[MK2-39b]
6

Nin- intib olmaz ser--p nsa pk olsa

Ann ba gl-rularda l-i anbern olmaz

16a var m] ola m MK2

3b mekrinden] destinden MK2

200

adef-s abl-i feye istidd lzmdur

Ki her mevide nsn aresi drr-i emn olmaz

[MK1-49a]
8

Tei itmek ister o il inirfndan

Cihnda var mdur bir nk- albinde kn olmaz

r- sneden olsa aceb mi bir gher slim

Ki her bir rze seng-i n-tiride ngin olmaz

10

Peld-i sat-rya kendden bir sat-r lzm

Ki h bir seng-i ab elms zamndan emn olmaz

11

Zer gevher dibinde cem olur dirne detdr

Ki engt-i pesn ayrda engtern olmaz

12

Nola olsa rab-i kec-nihdu bnyesi muhkem

Bin-y t- l gec bulnmazsa metn olmaz

13

Grp ezhr- sn n- lal-i yrdan ordum

Didi ol fet ar her iekden engbn olmaz

14

Nebtatu da als minetden degl l

Ki p tbdan vreste hergiz dr- n olmaz

15

ayanmaz minete melf olanlar lezzet-i ya

7b her]- MK2
9b Ki her] Gher MK2

10a sat-]- MK2, sat- r lzm] sat lzmdur MK2

14b ]- MK2

201

Neyistn- cihnda ney-eker-i ny enn olmaz

16

Kelm- ayrdan m suende intil itmez

Bu mnbit arda erbb- rmen e-n olmaz

22

Mefl Filt Mefl Filn

1

Pr-glu itme nle v zru kes istemez

Ey andelb o gl uyumumu ses istemez

Erbb- che cd gerek nkes istemez

Cevr ile cd nkesi hibir kes istemez

Gft u end ebkem olur tercemnlar

Am ile mcleseti aras istemez

Virmez ar-i nevmi dirne neesin

Mabb da mey gibi pek nevres istemez

irk-i dern bde-i irfn naf ider

asl- cenbet-i dil in mas istemez

s gibi mcerred olur rifat isteyen

lmn- Trk criye-i erkes istemez

16a intil itmez] intib olmaz MK1

16b erbb- rmen] erbb- rs MK1

1a Pr glu] Pr-glu MK1

3a u]- MK2

6b u]- MK2

202

Jlde my- ser yeter abdl- aa tc

amal bend-i ar neyler fes istemez

[MK1-49b], [MK2-40a]
8

D rze b- dehrde rif mk-i bd

Pemne ile ni olur alas istemez

Uratma bezme zhid-i sfl abat

Bu h-bz lnesidr kerkes istemez

10

ovsa gider mi rite-i isna bend olan

Mur- dile kerem gibi bir mabes istemez

11

rif mil-i ekl-i kir yek-cihet gerek

Bl v zr pye p dil-pes istemez

12

Bir midiyye dilberi ister mi dil dedim

Gsterdi lehcesin didi ister bes istemez

13

f-y nr- c ider ey far- nn- uk

Tennr- mide etime-i enfes istemez

14

m bu nam- tzen ister naresin

Yz kes bahne eyleseler z kes istemez

8a D] Deh MK1, mk-i bd] uk- bd MK1

13a far] nefs MK2

203

23

Feiltn Feiltn Feiltn Feiln

1

Alayan lemi taline zamet ekmez

il olan kii b stine ret ekmez

Ren ynet olan vr- urbet ekmez

Mihr-i tebdl-i burc itmede zamet ekmez

Ne adar dfi-i endh ise o mereb ise

Yrsz bde-i gl-fm abat ekmez

k k itmez ise te-i afvu y Rb

Gnehm khn mzn- adlet ekmez

Mekteb-i ada dil fl at itmeyicek

Bin-gu seba-muz- hidyet ekmez

Mey-i au ne umr ne ads ekilr

Byle bir cm eken ora nedmet ekmez

Kii tavru gzedp olmasa adden ric

ntif itmez ise bri maarrat ekmez

ekilr nesne degl ua-i devrn yosa

Rind bir nee in siye minnet ekmez

[MK1-50a]

2. ve 6. beytler MK2de yer almamtr.

5a dil fl] ol fl MK2

204

miy tem-i b-fa gibidr hle mil

Kim ki na bir mh yfet ekmez

24
arf-in

Mefln Mefln Mefln Mefln

1

Leb-i dil-dre revna ci-i tebleden gelmi

O glberk-i tere tb u arvet jleden gelmi

Gren pskrme lin ry- alnda o u dir

Benekli bir um- tzedr Bengleden gelmi

der r- hret fer-i zb al- nize

Beyzu irtif- adri at at lleden gelmi

[MK2-40b]
4

Ru- s gl-i d-ba dnmi nee-i meyden

Bu tze b u tb ol te-i seyyleden gelmi

an bu kr- n-hem-vr ile hret pezr olma

Heme s-i ikr-i Smir gsleden gelmi

Grp ol gl-ruu destrn ilde b-arr oldum

Dile ser-ketelik ol ule-i cevvleden gelmi

Aceb kim ala-i dan yr ictinb eyler

2. ve 3. beytler MK2de yer deitirmitir.

205

Keml-i kevkebe grmez mi mha hleden gelmi

der h u fin erbb- a- muteber m

Hezr glen-i lemde rabet nleden gelmi

25

Mefl Filt Mefl Filn

1

il bu ba rsitn- fen dimi

Gl-r kde once hezr in dimi

bna yo zamnede ehl-i vef dimi

Var ise ger mrhene itmi riy dimi

Mecnn iderse Leylye ger thmet-i vef

Yabne sylemi gzelim n-sez dimi

annum bu liba ki ademden kinyedr

Her kim ekbir naaru kimy dimi

Serketedr heme dehen-bz- rz olan

Bu remz-i rife dehen-i siy dimi

ncitme nad-i cn virirz ey meh tamm

Var m met- sne non bah dimi

8a u]- MK1
2a bna] bnda MK1

4a ki]- MK1

4b naaru] naarn MK2

5b rife] rifne MK2

6a cn] cn MK1, virirz] virr MK1

206

[MK1-50b]
7

Bir bir msemmeytna esm- va iden

Madm- arf adna cd u a dimi

Yre diyince tr-i amu gedi cnuma

Gr imdi l-i val mu-m-mu dimi

Dny-y dn ala keml-i denet

Kim al iden mezemmet idp b-vef dimi

10

Hengm- a ydna gelmez mi ol meh

Ua bulmasun sitemmden reh dimi

11

auda miy acab an bed nefs

Bir adr bilmeze olasn mbtel dimi

26

Mefln Mefln Mefln Mefln

1

Bizi ayrve lde bed mereb ys itmi

itdik bezme terf itmeden ol meh hirs itmi

[MK2-41a]
2

Kibru naresi iksr dirler imdi alb olm

Zer-i isnu altun adn bunlar ns itmi

7b Madm- arf] Marr devlet MK1

8b l-i val] l ki MK2

1a bed mereb] mereb-i bed MK2

2a iksr dirler] iksrdr dirlerdi MK2, imdi]- MK2

207

Nedr dildre ki lim bu n-rzne cnbiler

Gnahkr olmam bir bse senden iltims itmi

Rundan bse-n ol sye-i zlfinde rm it

Ma itmi nehr a bize leyli libs itmi

Miyn- vb- b-drde tiryk-fat imdi

Bizi szdrm afyon- am r- ns itmi

Mey-mna virmi leblerinden bseler s

Yadrm o rmmn mey nul kirs itmi

Dell-i rh olup n-est nra nr- irfn

Kelm-i me gelmi r- dilden itibs itmi

Maall-i fey idi fevvre-i kilk-i hner evvel

Dir seyl-i am tarb-i mecr-y avs itmi

Ne mmkindr imet mezra- lemde ey m

Hill er-i dihn ket-zr- mre ds itmi

4a zlfinde] lufnda MK2

7a rh] nr MK2

8. beyt]- MK2

208

27
arfl-fe

Mefl Filt Mefl Filn

1

espn mekn- gerden-i yre mekn zlf

Sm stine sevd- zamn u zemn zlf

Olsa aceb mi ava-vr- am karn zlf

Bar- siyh mevcesidr n n zlf

[MK1-51a]
3

d ile dmenin utan km-yb ider

std- Kabedr tuttu anbern zlf

Olm rif tekyesine ey-i ule-vr

Pr-nr u pr-err u yesr u yemn zlf

Kehfl-emn rehzen-i nz ol eh-i ean

Mev-y irvan otendr kemn zlf

Hem-ser olur m tzelere nt- zen

Kkl degl mi rtbede bl-nin zlf

Mmkin mi ide ule-i rusru zre c

Sir itmeseydi hind-y te-nin zlf

Mgn nb ad resen h- Bbile

4b u]- MK2
5b otendr] fitendr MK2

7a rusru] rusrn MK1

209

Hrt- fitne old giriftr- n zlf

tmi hezr - eydy serke

Bir mye beste cdu-y sir-fern zlf

10

n tel afesde bir giceci andelbdr

ev-i ruula dil olal hem-nin zlf

11

l-i siyh anma bing- yrda

Mehtba ald nfesin h-y n zlf

[MK2-41b]
12

Smin amd- ubdur ol gerden-i sefd

stinde ayt- esved-i fecr-i pesn zlf

13

Ren olur m bat- siyhum gibi eger

urd-i maer olsa da der-stn zlf

14

Elden arma baa ar kr say ile

m girerse deste abll-metn zlf

28
arfl-f

Mefln Mefln Mefln Mefln

1

O mh- nev-rese hengm- ada hem-nin oldu

azn vatinde biz ol glbin-i nza arn oldu

8b old] olurd MK2

210

[MK1-51b]
2

Bizi mstan-i dehr itdi ey lfet-i em

O del nz ile lde oldu nzenn oldu

Zih efss- ir iller ald gevher-i valu

Biz ey bar-i melat ly- n-i cebn oldu

Ciger niyle l nfe-i o by neylers

Grp mgn au mstan-i h-y n oldu

Elinde me n mr- siyeh pr-p tb olm

Bu zver tabla biz miy sir-i fern oldu

29

Mefl Filt Mefl Filn

1

sn-i naarla - endh- kne ba

Ayre badu gibi ol dil-azne ba

Nergis gibi tefekkr idp al- merci

A em-i itibru dim zemne ba

Mzn- adl ile a gr baa say idp

Canbz- er urd abll-metne ba

Dmd- ab eyleme aynen merd ise

2a ] MK2
4a neylers] neylerler MK1

211

Hemvre bikr-i mana nz- kemterne ba

Nezdki dr dr yan grmede mdm

Bezer nigh- yre hemn drbne ba

Grmez o mihr-i eb-pereve gzler sen

Zhid benm gzmle sen ol nzenne ba

Yutm ibl-i namn hep sir glaru

Ef-i kilk-i m fey-i ferne ba

30
arfl-kf

Filtn Filtn Filtn Filn

1

Mest-i a itdi bizi rusresi bir kimsen

Bdeye olm bedel neresi bir kimsen

[MK2-42a]
2

ormaa cet mi var l-i dil-i vresin

Hem-dem hem oldum am-vresi bir kimsen

Ryna a geldi ald dest-i derhemsn tehi

Old kesb el kiri yz aras bir kimsen

Tr-i amze zlf-i mg-bank ile bend itd meger

3a ald] old MK2

3b Old] Ol MK2

212

Kim oulmaz ayli demdr yresi bir kimsen

l-i rusr- ara-rzinden ala lim

Nicedr gr bit seyyresi bir kimsen

Yolua arf itdigm hep nad-i ek-i ddedr

Var mdr ey meh iinde presi bir kimsen

[MK1-52a]
7

Glmi ald opuzla miy bir ehsvr

Zam-dr itdi beni addresi bir kimsen

31

Mefl Filt Mefl Filn

1

Kim dir saa aat-i sn mecza ek

Ne ebruvne vesme ne rusre ze ek

Ndne yr- beyhdedr em-i b-ur

Dnyya gyiy didiler var cenze ek

Sen nev-ars- bsn ey lle du

Gsterme ba dr- berk-i piyze ek

Anca arb- khne gerek bezm-i iret

S sim- nul- meyi tze tze ek

4a Tr] Zr MK1
7b beni] dili MK1

2a em-i b-ur] cism-i n-ur MK2

213

Bama met- leme meyl it anate

Germ eyle iffetle hemn em-i ze ek

Kuhsr- ittifda olmaz cidl u cenk

Kebk nu- adrn pehl-y bze ek

Her bir ul- ar idene itme iltift

adr-i ayrn mihek-i imtiyza ek

Erbb- izz ch ile itme muraa

Fuld m dirse keser sen cevza ek

Ba-y vala tr-i ev irgrr bizi

Murib ar- nameyi semt-i icza ek

10

Ar- niyz ile o per belki ayd ola

ekdike nza sen an dm- niyza ek

11

Serkelik itmesn dir ise meden ar

Esb-i arn- nefsi nib firze ek

12

Zhid kibre ret-i adan uhr idp

B-re sde dilleri dim namza ek

5a it]- MK1
5b iffetle] nr- iffet ile MK2, hemn]- MK2

6. beyt MK2de yer almamtr.

10a per] hm MK1

11a meden] nede MK1

214

13
[MK2-42b]

Her n-ins fris-i yel olmaz gl

Glgn- kilk-i m gibi yeke-tze ek

32

Mefiln Feiltn Mefiln Feiln

1

utard em-fat glen-i iys gl

Olayd ule-i ryudan itibs gl

frmese bana oncen nesm-i seer

Neden ruula msvt iddis gl

[MK1-52b]
3

Serr-i glene m banda efser-i zer

Serinde var meger salant hevs gl

Meger ki bir anem-i gl-izre urundur

Mdm n ile ldedr libs gl

Ne del z ise neylesn abb-i nehr

Hev apar u alur dem-be-dem yaras gl

Geh gl-b gehi gl-be-eker olma ile

Bilindi bs-i leb-i yr itmi rics gl

O serv-add bu gl rularu idp terc

emende c ile o gedi mcers gl

13b esb-i l]- MK1

2a bana oncen] oncen o bna MK2

215

oyup ruu gidicek seyr-i glene m

Hezra lib olur ahaha ads gl

33

Mefiln Feilatn Mefiln Feiln

1

Niyz cmn un yri andrncaya dek

Nin- vulata tr at doandrncaya dek

der zamne murd-engbnini rn

Grh- nal- belya dadandrncaya dek

Hezr n- cigerler dker bu glende

Zamne bir gl ala boyandrncaya dek

pp ayan o dkdi b- ry- niyz

O serv-i cy- sirikm uzandrncaya dek

O meh pr eyledi glm-i d ile snem

Dile afe-i mihri adandrncaya dek

Bu siyb- felek gne gne gerdi ider

Drt-i dne-i mri ufandrncaya dek

1a yri] yre MK2

3a dker] dkp MK2

5b Dile] Dilim MK2, mihri] mihre MK2

216

Dolandrur bizi erf- vn- vulatda

O kelb-i rabe dalandrncaya dek

Hezr ala-i tezvri fet ider sfeh

Dkn- cism-i ab donandrncaya dek

Ne b u tb dker ke eme-i rd
Serb- det-i icz uandrncaya dek

[MK2-43a]
10

Dketdi Nb szi m end mra ile

Ne ekdi fiye bbn apandrncaya dek

34

Filtn Mefiln Filn

1

ne ib gedk midr zlf

Yz ba ser blk midr zlf

adup py-ml idersin an

D- nzkde yk midr zlf

alasndan ruu nmyndur

Lal al yzk midr zlf

Mk-br old krbn- nesm

33. gazel MK1de yer almamtr.

217

Bu eb y zk midr zlf
5

Rite-i h ehl-i sevddan

Derd amla rk midr zlf

Udesin dest-i ne all idemez

O adar celbe uk midr zlf

O da m gibi perandur
Yosa yzden dk midr zlf

35
[MK1-53a]

arfl-lm

Mefl Filt Mefl Filn

1

Esrr- a syleyicek gft u g degl

ksr-i vulat eyleyicek rz degl

Merd-i ud firifte-i reng b degl

Bu glen hezr hezr rz degl

Bir le uradun gibi reng berdedr

Ey lle-ad bu grdigimz reng-i r degl

3a reng] renk MK2

3b reng-i r] reng u b MK2

218

Ram it niyz- val ile dkdm yzm uyu

Bu b- rdur ey yzi gl b- c degl

Zhid kelm- mutaar it ref-i avt o

nf yo m sende bu badur ger degl

Bilmem nedr bu gerdi-i kec-devr-i n-sez

Ey siyb- er bu evvelki u degl

n acl-i Smir nice bir fiy vr

Zikr-i ud bu arbede bu hy u h degl

Zam- mizc- nzke sd itmez itizr

k-i zcc- bil-i ay- rf degl

am ric ol adar ki gl-i zafern da

Bir dem af-y r ile ande-r degl

[MK2-43b]
10

Evr- yr addi gibi mutedilcedr

Pek nk- degl ise pek kne-c degl

11

m olursa byle esr-i umr- am

um-neler teh ola cm u seb degl

9a gl-i zafern] gl zafern MK2

10b nk-] nig-u MK1

11a olursa] alursa MK1

219

36

Mefl Mefl Mefl Feln

1

Ger olmasa ruua al aranfil

Ar itmez idi dn her sl aranfil

Gl asret-i rusru ile ry- pr te

k-i adem evine p-ml aranfil

Uma dileyp cennet-i kyu hevesiyle

Pervze gelp ad per bl aranfil

Serv-i ad-i mevznua ser-dre anavber

Rusr- cihn-tbua meyyl aranfil

m eref-i izmete fey istey geldi

Destinde yeter tufesi be dal aranfil

37
[MK1-63b] arfl-mim

Mefln Mefln Mefln Mefln

1

amula birbirinden nefret itmi aff- mjgnum

ki yne-i dvrdur an em-i ayrnum

2b p-mal] bir-bl MK2

4b meyyl] meyn MK2

220

O em olmad pervneve dil yanmadan vl

Gien mmet gibi szile mabl old urbnum

Mil-i ub tesr-i nefes var once-i dilde

Teneffs eyledike k olur bend-i girbnum

lc ol pene-i rde bir yine unmadur

up meydn- sne varsa gelsn dirse arnum

Rab m idince atlm ol a didi gr kim

Helk it - b-reyi dir baa eynum

Kemiyyet me ra itdikce zr-rn- abumda

Yerinde kerr ferm pkdr ey m meydnum

38

Feiltn Feiltn Feiltn Feiln

1

Zhid ben de sen gibi rezlet idemem

Meyyit ayye veyetle veklet idemem

Bseye vadur gna esrr amm

Bir szm var dimeye yre cesret idemem

4b varsa] var m MK1

2b dimeye] dimege MK2

221

Himmeti r olan mrid-i kmil n-yb

Ben de b-himmet olan eye inbet idemem

[MK2-44a]
4

Cnib-i yrdan olsam da eger ruat-yb

B-edeb bsesin itlf u iat idemem

r- prhen-i dildr baa sensiz nefesm

Bir nefes grmesem ey gl seni rat idemem

Kh- temknmi reftru ider zelzele-nk

Cilve-i addi grdkde metnet idemem

miy itdi felek bl perm ikeste

Hedef-i malaba ben imdi ibet idemem

39

Filtn Filtn Filtn Filn

1

Ol gzi Ttr am-vr ise yamalar benm

Geri yamalar olur amm ki dnylar benm

Kkl evi leb-i lal ayliyle bu eb

vb- rnm pern itdi ulylar benm

5b gl] dil MK2

222

Dost aybum setr ider dmen beni gh ider

Yrdan merbdur indimde adlar benm

[MK1-54a]
4

Nr- rcan ke istikbr- ibls iledr

bdur yanumda allardan ednlar benm

Cy- emniyyet grp alvete fns-ve

neme her eb gelr ol em-i tenhlar benm

Ol a Leyl lebi rn in Ferhd u ays

Grse rsvllarum omrm imzlar benm

Sat cnum kne-i eflkden pkm mi var

tilumdan hirs eyler bu mnlar benm

Virdi ibl-i cnn teklfsz devlet baa

Sye-i bl-i hm baumda sevdlar benm

Ben er- renem erbb- devlet grdk

miy adrm ne bilsnler bu amlar benm

3a ider] idp MK2

2. ve 3. beytler MK2de yer deitirmitir.

4a ibls iledr] iblsiyyedr MK1

6a Ferhd u ays] Ferhdve MK1

223

40

Mefln Mefln Mefln Mefln

1

Ceml-i yri rd-i cihn-rya bezetdm

Yzinden bir dem ayrlmaz gzm irbya bezetdm

Grince aks-i ry- zerdmi mirat-i snde

Ru- glgnn ol u gl-i ranya bezetdm

Cef-c kne-perver b-vef r-iken bed-

Hemn ebn-y aru merebin dnyya bezetdm

Ne mmkindr ayrma birbiriyle ittid itmi

Dil ile derd-i a laf ile manya bezetdm

[MK2-44b]
5

ar-i minet eyler adam ryi-i dny

Hele fiyle r mevcesin deryya bezetdm

Dil-i b-marifetle cme-i zer-tr- zbda

Ten-i ndn grdm ret-i dbya bezetdm

Udl eyler tar-i rstdan ol n-fen ynet

Rab tab- maksu a- tersya bezetdm

Keml-i sne urredr aab non fikr itmez

2b ranya] amrya MK2

224

Bu afletle ben ol meh-preyi bedr-aya bezetdm

Devrnde mr ile ftde-i ch- urr olm

emende nergisi ben em-i n-binya bezetdm

10

Baup ism msemmsnda cmle mtteid grdm

Ann miy ben ni-i anya bezetdm

[MK1-54a]

41

Mefiln Feiltn Mefiln Feiln

1

A-i lali unma dehn dehn gzelm

Bu yai nmu itme yamn yamn gzelm

Hev-y kkl-i anber-emm ile hum

ar bu micmer-i dilden dumn dumn gzelm

Nhfte anat ile dzd-i eb-rev-i zlf

Meta- abrum ald nihn nihn gzelm

Ruu once-i urd-i ebnem dilmi

Dir ekdi gtrdi ken ken gzelm

Sihm- cevr ile adu tenmde yreleri

9. beyt MK2de yer almamtr.

10a grdm] buldum MK1

225

adeng-i huma sen de ayan ayan gzelm

Hemn eme bend eyle t-i amzeler

Rab-i mfsidi atle un un gzelm

Rev mdur olaym ben esr-i hecr fir

Senle eyleye lfet fln fln gzelm

Ne del terke-i emde tr-i amze ki var

Nin- sneme urdu yegn yegn gzelm

Tamm- beste-i sn egeri nzikdr

Ra-i cmleden im miyn miyn gzelm

10

Bu g-ml nedr miy kemn-s

Aceb mi itse elinden fin fin gzelm

42
arfn-nn

Mefl Filt Mefl Filn

1

Uzletle olmad dil ib-i eref emn

Olmaz dern- yemde kederden adef emn

6a eme] miynua MK2

6b mfsidi]- MK1

226

tmez eer dile uu am- yve-g

Tr-i kec olur aarndan edef emn

[MK2-45a]
3

Ehl-i hner sitem-ke olur bed-gher selm

Gevher esr-i kvi miab- azef emn

Geri ir- satn rende gezdirr

Olmaz yine ib- adan keef emn

tlf- n-bec ider erbbn rezl

flsdan olur m kef-i pr telef emn

Nazk mizc yr olamaz sat ynete

hengirn iinde olur m necef emn

[MK1-55a]
7

Rat hemn anat ile inzivdadur

Erbb- ch pr keder ehl-i iref emn

Ehl-i mnib bu adar imdi luf var

Neferinden seleflerin eyler alef emn

alb olsa muarib gider syi-i beden

Olmaz vasa mkerrer olnca araf emn

10

zim-i slk rh- aar-nk- ada

227

Olmaz hezr-br dise l-teaf emn

11

Yzler zardup eyleme tevs-i dire

arb- tabancadan olamaz ry- def emn

12

Au hcm- evveli yetle b olur

Olmaz ff- rezmde evvelki af emn

13

Ehl-i kerem kim oldu b old miy

ll-i ablden ne gzel old kef emn

43

Mefl Mefl Mefl Feln

1

Gslar oldda pern iki yzden

Dnyy dutar fitne-i devrn iki yzden

o virme yz yneye kim olmaya ngh

Cevherleri a gibi nmyan iki yzden

Dr oldnu vechini ey eyledi tarr

Rzn iderek ek-i firvn iki yzden

Bs eylemege s-i peymne be-desti

Aksiyle da eyledi fermn iki yzden

2b nmyan] pern MK2

228

Yzszlk idp gleni get eyledi yer yer

Bir bengi hezr eyledi seyrn iki yzden

Bezer mi o bir yzl amer ehreye cn

Olsun hele gr aa efn iki yzden

Peymne umr olmaa n-b- cigerden

Sde gerek sba- mercn iki yzden

yine-fat - dil-i f bulunmaz

Zr olur ol mehvee ayrn iki yzden

[MK2-45b]
9

Yz yirde yz srse eger pyna m

tmez o per bseler isn iki yzden

44 5

Mefl Mefl Mefl Feln

1

a old irnda nmyn iki yzden

Gy yridi Kabeye sevdn iki yzden

ey old nif zre fsn-vn iki yzden

Alm eline sba-i mercn iki yzden

5. beyt MK2de yer almamtr.

7a umr] mr MK1
5
43. gazel MK1de 51. srada yer almaktadr.

229

Bir yzl ol yne-fat sde-dern ol

Pr-r r olma shn iki yzden

Ly m beni ldre am meykedelerde

S var iken bde-i ran iki yzden

Yz yirde gehi zam aar ol ve-ger amm

Ghce ider bseler isn iki yzden

Bir yzl um- meh uyar m ru- yre

Zr bu olur aaa-efn iki yzden

Oldum vica- ayne giriftr efendim

n-b dker dde-i giryn iki yzden

Gz arr iken arc idicek pre dkendi

Yz dutd bize minet-i devrn iki yzden

Iyd stine d- baarum yd- d-tdur

l sen de ulu lutfua yn iki yzden

10

Iydiyye ulu mye inu olursa

urbnu olam olmaya non iki yzden

3a sde-dern] f-dern MK1

5a aar] ider MK2

230

[MK1-55b]

45

Mefiln Feiltn Mefiln Feiln

1

Numne te-i szn ru- firenginden

Nin virr o seh-ad Macar tfenginden

Gierse - dvne nm u tenginden

Ne pki var da lem ana senginden

Grh- af-ikenn ire telli urna gibi

O telli feti herkes bilr elenginden

Rabe bse bize d- dil nab old

O - one-fem ry- lle-renginden

Eger bu gne gier derd amla leyl nehr

itb- mr-i girn-mye o d renginden

Bulur m gevher-i made dest-res hergiz

Bu bar- pr-aaru avf ider nehenginden

[MK2-46a]
7

Dil msade-i rzgr olur m bize

Aceb sefne-i dil urtulur m enginden

Olur libs- mnaa medr- ucb u urr

Bu ben azer it pe-i pelenginden

231

Egeri dilber-i macb bdur amm

Hele bu ifen gime u enginden

10

Hner didkleri ayb ferat eylemiz

Nedr murd sipihr bizmle cenginden

11

al ider mi serin Rstem ol serfirzu

Kemend-i kkl-i mgini plhenginden

12

Aceb mi lkneti olsa suen o once-fem

Ne p tba der ol dehn-tenginden

13

O eng fet itse sem eger szu

ldve alur zhre tr- enginden

14

Hner aznesidr bender-i dil-i m

uma- munn ey mter ne renginden

9b bu] o MK1
10a didkleri ayb] didklerin biz MK2

13. ve 14. beytlerin 2. msralar MK2de yer deitirmitir.

14b munn] tzen MK1

232

46

Mefl Mefl Mefl Feln

1

Ne sir ne efsn ne velyet bilrem ben

ll ki suen atmada anat bilrem ben

B-mihr idgin bilmeze var mihri ar it

Ey er-i siyeh-dil seni at at bilrem ben

[MK1-56a]
3

Bir peen cd nedendr bilemezsn

Ey cehl-i mrekkeb dime ikmet bilrem ben

bne olur dire zencrli altun

Ne vef ne efsn ne azmet bilrem ben

ebnem gibi oymaz bizi n yirde o rd

ftdeligm pyna rifat bilrem ben

Zhid seni bir ekle mbih gremem h

o ekl-i imr gibi ret bilrem ben

m amam kkl-i dildr ile baa

Mr ile bu vrnede lfet bilrem ben

1b l ki] Amm MK2

2a mihri] kendii MK2

5a n]- MK2

233

47

Mefl Filt Mefl Filn

1

nkr iderse amzesi dzdndan oldugn

Ebrlar ahdet ider andan oldugn

n- cigerle ben seni perverde itmim

Ey mk-i man kim ne bilr andan oldugn

[MK2-46b]
3

em-i sitemle amze-i kfir nihd- yr

Bildrdi ala meramet mndan oldugn

T olmaynca yr ile hem-meclis-i arb

Ben bilmedm bu mertebe yrndan oldugn

Cn virmek ile bs- leb olmad nab

B-re m ald saa cndan oldugn

48

Mefln Mefln Mefln Mefln

1

Srince stn- yre yz old zebn keskin

der emr-i jeng-ldeyi seng-i fesn keskin

2b kim]- MK2
1a Srince] Grince MK2

234

Gerekdr dem-be-dem ol amze-i n-mihr-bn keskin

Virr urbna rat olsa t-i n-fen keskin

md-i val ile meydn- vulatda at oynatsam

ar mahmz-i tr ile baa ol b-amn keskin

Ne nzk anat itmi m-ikf- zerger-i udret

ekilmi addeden mdur ol my- meyn keskin

N- a-i sni ser-a-p geri zbdur

Dem-i kilk-i adan m amm ebruvn keskin

Yaardur dde-i n-rzini ter-i tnbk

O limden alur laru hn dun keskin

[MK1-56b]
7

utup an t-i n-m m knd ider dirler

Aceb emr-i mjgnu olur dkdike an keskin

496

Filtn Filtn Filtn Filn

1

yle szn ol ki te-neler rek eylesn

te olsun emalar pervneler rek eylesn

4. ve 6. beytler MK2de yer almamtr.

7a utup] urup MK2

7b dkdike] kendce MK2

6
48. 49. ve 50. gazeller MK2de birbirleriyle yer deitirmitir.

235

Dgme-i zer-tru z sne-i smn a

k k olsun adef dr-dneler rek eylesn

Nm-bismil murve ne-i ammrdan

ve-i reftrua mestneler rek eylesn

Na- irfnu ud it rtbe-i vlsna

Beyda- idmua ferzneler rek eylesn

miy bir kkl-i mgne ol dil-beste kim

ala-i zencre dvneler rek eylesn

50

Filtn Filtn Filtn Filn

1

Dil yine pr-era-i lm mnend-i nign

Muttal utsam elimde cm mnend-i nign

Virmek istersen cihnda nm mnend-i nign

Merkezinde gster istikm mnend-i nign

Fa- tem-ve virp znet yamdur tamm

ne-i zeyne o sm-endm mnend-i nign

2a istersen]- MK2, mnend-i nign]- MK2

236

let-i ulm eyleyp ryu siyh itmekdedr

Altuna bandrsa olmaz rm mnend-i nign

Ol bt-i sengn dili ua ekmek isteyen

Sm zerden urmak ister dm mnend-i nign

Mlik-i zer muteber ib gher hem nm-ver

Var mdur dnyda alm km mnend-i nign

Kec-nmdur zhid amm ar sr rst

Lev-i dilde na olan erm mnend-i nign

Kvi-i akkke abr itmek gerekdr eyleyen

Sm zer taline idm mnend-i nign

Gevher pk ise sru ar nmu yrr

Sen hemn nende l rm mnend-i nign

[MK1-57a]
10

Ber-arr itsn ud ey merdm-i ddem seni

tem-i emmde ub u m mnend-i nign

11

T ezelden ser-nvitemdr bozulmaz zhid

ile olma kede-nm mnend-i nign

4a itmekdedr] iden kese MK2

4b bandrsa] batrsan MK1

6b km] nm MK2

9a sru] izzetle MK2

237

[MK2-47b]
12

B-r- sne h- nmdr itmi degl

Tat- zerrn zre va- km mnend-i nign

13

Hem ar nau beya hem olur ryu siyh

tme rzu herkese ilm mnend-i nign

14

tem-i b-faa bezer ol ki ekmez sneye

Bir lebi lal u gzi bdm mnend-i nign

15

Mazen-i sm raad gibi oturm stine

abl u imsk ile virme nm mnend-i nign

16

tem-i b-fa b-fa- a gibi olma am

ala l r- lufu mm mnend-i nign

17

El kiri yz arasdur miy tasilimz

Olmuuz far ki ib-nm mnend-i nign

11b ile] - MK2

14a sneye] sneden MK2

14b u]- MK2

15a oturm] oturma MK1

238

51

Mefl Filt Mefl Filn

1

Nkes rabdr der-i cnn bekleyen

B-erm olur heme glistn bekleyen

adur afe-i leb-i cnn bekleyen

-i sebzdr ekeristn bekleyen

Kend mil-i meh gremez bir nefes tamm

lden gelen aiyye v isn bekleyen

Bed-merebn dehr elinden firr ider

Mnend-i bm ke-i vrn bekleyen

Derve or bama grp briy-nin

Elbetde rdr bu neyistn bekleyen

Py- um- arbdadur gevher-i ne

Elbetde lale nil olur kn bekleyen

em-i mdi n gl-i nesrn olur sefd

Bir reng by in bu glistn bekleyen

Degmez meserreti elem-i inirna

Ey devr-i cm devlet-i devrn bekleyen

239

[MK1-57b]
9

Olsun udm- file-i aa muntar

Erzn met- vulat- cnn bekleyen

[MK2-47a]
10

Destmde bns-a me miy

imdi benm azne-i irfn bekleyen

52

Mefln Mefln Mefln Mefln

1

urup ey jle umda bir dem hem-dem olmazsn

Bu keyfiyyetle zam- onceye sen merhem olmazsn

Seni ldrmese dest-i n-rz ile ol fet

Gl addin bilp mnend-i sm-b epsem olmazsn

anat-pe ol hemvre p-ber-c olam dirse

Eger meyl-i tera itmesen n muhkem olmazsn

Budur annum bu imsk ile ey - cihn-r

Gne olsan iy-endz- far- lem olmazsn

Budur annum ki zhid b-muhb n idersen sen

Virrdm deste ben cm r bilsem olmazsn

51. gazel]-

240

Tesell ol gl mevc-i sirikmden bu tele

Mil-i aks eger deryya ar olsan nem olmazsn

Cihn ser-t adem mtemle leb-rz olm ey m

Vcdu yorma kim dvne olsan b-am olmazsn

53
arfl-vv

Mefl Mefl Mefl Feln

1

Der vbdur o nergis-i mestneyi bo o

Blbl uyumumu o gl efsneyi bo o

oldur raamn neler vef- niyzu

Vatin gzedp malab olan neyi bo o

Anca Melikl-ar bilr ar- versn

Teft-i mel ba-i ekimneyi bo o

Her ande giderse dalup ardna dme

Ey rite-i nere o dr-dneyi bo o

Szi aa vulat demidr itme revet

Fns gider em ile pervneyi bo o

241

Ey blbl-i cn cilvegeh b- cinndur

lde-i r u as olan lneyi bo o

Bezl it bize s meyi t ir olnca

Rindn an bolama meyneyi bo o

Bzr- cnn revnadur seng-i melmet

ul eyleme etfl ile dvneyi bo o

Pinhn adur o per kyna varma

arplmadan evvel o per-neyi bo o

10

ayd bize madur ol va nigru

m heves-i man-i b-gneyi bo o

54
arfl-ha

Feiltn Feiltn Feiltn Feiln

1

ala luf it suen-i serd ile nefret virme

Dil-i germ-lfet-i abba brdet virme

urd u vb ile an nefse znet virme

Mminm dirsen eger kfire let virme

4. 6. 9. beytler MK2de yer almamtr.

10a nigru] ikru MK2

2a znet] uvvet MK2

242

ri-i sne-i malm olacadur y Rab

lime anaca nun- udret virme

[MK1-58b]
4

Lezzet-i afv sitem-peler idrk itmez

Y lh seg-i kem furata furat virme

[MK2-48a]
5

Beni cnumdan uandrd ol fet y Rb

Dmen-i cnuma sen byle abat virme

ir merebine itme mulif areket

eme-i f ardrma kdret virme

Br-gri olamazsn bu meru zhid

Dolanup bezm-i meyi kende zamet virme

Bezme gel n- arb ile didmse zhid

Dimedm khne ade-kelere nevbet virme

urb- valuda rab ekilr mi nz

Ey eh-i sn fr-myeye rifat virme

10

Nh bbu gm ider admesi mnend-i abb

Gel felek h- cihn szma ramet virme

2. ve 3. beytler MK2de yer deitirmitir.

7b Dolanup] olanup MK2

243

11

Sana o cevr cef eylese azdur gerdn

Dimedm m an fal ile hret virme

55

Mefl Filt Mefl Filn

1

Yr leble ddi gl arzlara

Mnend-i mey dkldi sebdan seblara

Ol servin arz iderek py- bsn

u old an- bda dil ad clara

Ol n-i cephe dest-res-i iltift iken

Mkildr intisb- gl tnd-lara

Gm-kerde-i reh-i adem olsa dell olur

Mnend-i keh-ken- sefdi d-mlara

B-tb- derd-i hecr olur elbette ey gl

lemde imdi lfet iden mk-blara

Namumla germ olur yine bzr- marifet

Kl-y nev-revc virr re slara

11a ]- MK1
3a dest-res] dest-redd MK2

4a Gm-kerde] Gm-kerze MK2

6b virr] san MK2, re slara] r-slara MK2

244

yeste-i nare midr miy aceb

Bu nev-zemn tze ed tze glara

56

Filtn Filtn Filtn Filn

1

T-be-key ey te gibi ser-kelik bize

Biz turb olda sen eylersin telik bize

[MK1-59a]
2

Ghice luf it ki cevrinden ola zrde dil

Yosa ey fet olur det sitem-kelik bize

Biz zer-i albi nus- irkden pk itmiz

Nrdan tale vech olm m b-lk bize

[MK2-48b]
4

onceve cemiyyet-i trla biz mehr idik

Snbl-s kkldendr mevvelik bize

Terke-i pr-tre dndi dil adeng-i amzeden

Pek mnsibdr miyn- yre serkelik bize

Dem-be-dem l degl dil nle v h itmed

det olmdur kebter gibi dem-kelik bize

2a ki] gehi MK2

4b mevvelik] mevveiklik MK1

5b serkelik] terkelik MK1

6a itmed] itmedin MK2

245

Emdr ey kn- melat a lal-i leb

vn- isnuda olsun nemek-elik bize

er ayrd cennet-i ky- dil-rdan bizi

Bad-zn vus-ve dmez mnaalk bize

Kehrb gh eker a ben rek eylerm

Olmad ey bir p del dil-kelik bize

10

Gh tr u gh ren ghi bedr geh hill

li-i n-dmuzdandur bu mehvelik bize

11

Var m at ekmeye yrin kemn ebrlaru

m bundan byle el virmez kemn-kelik bize

57

Mefiln Feiltn Mefiln Feiln

1

Zll-i ekimin az ald mevci badan aa

Zih keremle baa ey em-i ekbr baa

8a er] n MK2
8a Bad-zn] Ey gl MK2

9b dil-kelik] ser-kelik MK2

11. beyt] Nr- hecr-i gle yanup m gibi olduk kebb

T-be-key ey te gibi ser-kelik bize] MK2

1a ekimin] emimin MK2

1b keremle] kerem MK1, ey em-i ekbr] ek-i emim MK2

246

ne dileri ceybinde var buncalaru

ar m urre-i arrru ile kimse baa

A-i nimet-i ayra bilr meh dendnu

ekp ama diini gsterr ggin gnee

Aceb mi eyler isem of rze rze ider

Ketn- abr ayanmaz nrdan mhvee

Lodos mil up ket-i mdi aruya

Rab oymad limn- vulata yanaa

Zll-i lali leb-tene-i muabbete un

Virr ekde-i yut- inif aaa

[MK1-59b]
7

Mil-i ne olur pre pre kim ki der

Blend pyesine diller ile kemekee

Srp uladuralum m sa-i nama

Kmeyt-i meyi terk eyledk birez ala

4b nrdan] iken o MK2

6a leb-tene] bu tene MK2

8a sa-i] sde MK1

8b birez]- MK1

247

58
arfl-y

Mefiln Feiltn Mefiln Feiln

1

afdayuz um- bdeyle hem-civr olal

Dail-i meykede pr-i muna cr olal

[MK2-49a]
2

Degidi glen-i aa grince ruru

Hezr grmedi bir byle gl hezr olal

Nim- kiver-i sni o h- devrnu

Bozuld p-zede-i cey-i jeng-br olal

Fesd- kevne murin adem vcda redf

Cihn yo olmada mnend-i em var olal

uvya geldi alel n grndi my- sefd

Kem old ratmuz leylimz nehr olal

Kii arnini elbette kend gibi ider

Felek arr kime virdi b-arr olal

Nmyi-i meh gl-i ryudan old efznter

Kenr- glen-i sn benefe-zr olal

1b cr] yr MK2
7a meh]- MK2

248

Ne grdi era-i dil d- sneden ayr

Hnerle m nign gibi nmdr olal

59

Mefl Filt Mefl Filn

1

Gerdn atd emmi at at baal gibi

lem tamm d gzmden sebel gibi

tdi cd felek beni bir atlu yrdan

Yandrd nr- firate em-i asel gibi

Fecc-i amk-i ada br- felketi

Yklendi dil o del ki kdm cemel gibi

Bir b-amn gz arsna mbtel olup

Oldum esr-i ulmet-i vaet zal gibi

Yll mdi ile ualar hcm idp

Sevdya aldlar beni l- emel gibi

tse hcm leker-i am melca m yo

Aram av efendme l cebel gibi

1a atd] ad MK2
4b zal] zal MK2

5b aldlar beni] ald bam MK2

249

[MK1-60a]
7

Ref eyle kden ulu ey eh-i kerem

ftde oyma ut elmi utma il gibi

Tarr idince me grp sde namum

m bu ar- li didi mrtecil gibi

60

Feiltn Feiltn Feiltn Feiln

1

Szde bit-adem ol mukem-i tenzl gibi

Ns tarfi abl eyleme ncl gibi

A kelm-i aa yol snede n Bar- Svey

ayfdur pey-rev-i Firavn olasn Nl gibi

[MK2-49a]
3

onur baua albn- adan engl

Zhid aceb ile burnu bym fl gibi

Blbl-s uramaz nede sevd-zedeler

Mihr-i burc- amele eyledi tavl gibi

Yek-dil f- dern olmadan ir itme

Ursa engle felek ger seni andl gibi

5a f- dern] ol f- dern MK2

250

Nsa-i nz our efl-i zamn eminde

ve-i fennde ol fet hele tekml gibi

Zerger-i li gevher gibi ol f- dern

hlar bada gtrsn seni ikll gibi

Kem naardan an tavze d-dest-i

arlur gerden-i dildre amil gibi

m grdm bu gice kelb-i rabi olanur

Cennet-i ky- dil-ry azzl gibi

61

Mefl Filt Mefl Filn

1

d eyle meyle s dil-i pr-mellmi

Far idemem amula yemn imlmi

Kd yanar yazarsam eger ar- lmi

Dilden ab o ha beyn eyle lmi

a ramua vesle-i ufrn ider sen

Zhid bu maiyetle gien mh u slmi

6a our] olur MK2

6b fennde] fenninde MK2

9b azzl] Azril MK2

251

Her bir keml nki olur mcib-i zevl

Nona ilem alep itmem zevlmi

Oldum bu nedna pemn nzldan

Fikr eyleyince dadaa-i irtilmi

[MK1-60b]
6

Olm arb rite-i cnum zlmeye

Ey murib-i am eyleme pek g-mlmi

m met- zeve ardrdur diy

Zhid yabna sylemi alm veblmi

62

Feiltn Feiltn Feiltn Feiln

1

Dile ordum saa eydlu kim itdi

Gsterp zlf-i semen-byn kim bu itdi

Serv-addini grp ddelerm ol mhu

Dil-i am-vre sirikm adup c itdi

tdm - aylmde miynu tavr

ret-i cismmi eh hecr ile m itdi

[MK2-50a]

6a arb] rab MK2

252

ldr anma dil-i zhidi ser-kete iden

Mestler ekdigi mey-nede y h itdi

ab- erbb- marifden alup nee-i fey

myi gr ne ed senc-i suen-g itdi

63

Filtn Filtn Filtn Filn

1

Skker-i lal-i lebden behre-yb itd beni

Mra suln ey eh-i l Cenb itd beni

nkisr itmem saa yrinden ey meh sen da

Km-yb ol her ne del km-yb itd beni

Gerdi-i cm- mey-i gl-fma cet oymadu

Ge-i emle ey s arb itd beni

Bir adele addm itd rst ey pr-i mun

mr efzn ide a ey ey b itd beni

Ey amer-alat vef bbnda sen kend gibi

N-tamm idrk idp n esb itd beni

5a alup] olur MK2

3b Ge] Gerdi MK1

4b ide a ey ey-i b] ola dilber ey-i b MK1

253

Dir gren reftr mr-i itbnum gibi

Gyiy grd ediblerle icb itd beni

Devr-i n-sz- felekden sz u tb- giryeden

Syleme l yeter m kebb itd beni

64

Mefl Filt Mefl Filn

1

eme cil virr o meh ry- enveri

k-i derinde srme nedr gr o dilberi

Bir ls meh-presi bir kebk-i o rm

Grdm rabzonda ben ol mh-peykeri

[MK1-61a]
3

Of eylesem aceb mi miynnda ol meh

Grdm hill-i nev gibi ol sm-aneri

Mehtb- ryla dira ki eyledi

Rze-i kettn abrm bir ls dilberi

tse aceb mi bs-i leb miy dir

Olur heme cd u kerem lsdan beri

7a sz u tb- giryeden] tb- a- giryeden MK2

254

65

Mefln Mefln Mefln Mefln

1

Gl rek-ver-i firdevs iken fn- am bad

arb itdi sab ilmini seyl-i arem bad

Dkldi d- yre kkl-i pr-p um bad

Sadet burcn ll- hm-y muterem bad

[MK2-50b]
3

Dem-i prde bir nev-res civna mbtel oldu

Bizi ret-girn- cey-i sni ub-dem bad

up avl-i beybn gibi geldi meclise zhid

Bizi hengm- b-drde kbs- elem bad

Hill-i ne-i zeyni ten-i smini bedr eyler

Henz em-i rikbe ol hill ebr adem bad

Meded gel ey ebbl-i af-dil kabesin urtar

Kdrt- hev ab- fl-s arem bad

Ol h bee-i mesti yatada avlayup fil

Rab-i seg-meni syletmedi l v niam bad

Meded iskencbn-i bde ile siy badur

4a up] dum MK2

7a ol] olup MK2, fil] ir MK1

255

umr- meyle emm yredr afry am bad

Met bamada tuz atlmaz ryegn dirler

Olur ric um- sni a- pr-dijem bad

10

O flu tata-i talme dndi lev-i pehls

Devt- oa-i smnine herkes alem bad

11

Kenr- mmdin itdm ar-gh uadan amm

Telum rz olup dil zevran emvc- yem bad

12

Cinyetden emn olma gerekdr me-i rif

Lebb kilk-i mamu nin bilmem arem bad

13

Dkp ek-i riy ldesin nerm eyledi zhid

Nd- nsire ol mehvee bir a derem bad

[MK1-61b]
14

Gice terfini bezm-i rabe eyleyp inkr

Elin ol meh kitb- snine itdi asem bad

15

perken em-i dildr rab-i kne-c geldi

Bizi dr- vea itdi n- meyle mttehem bad

16

Bu eb dendna zindn old meclis siy sensiz

12b nin] nie MK1

14a eyleyp] eyledi MK2

256

Gzi nem bezmi mtem bdeyi semm albi hemm bad

17

Nev-sencn- ehr-i mid vzesi m

Serr-i ny- kilk-i nfizi ferunde-dem bad

66

Mefl Filt Mefl Filn

1

Y Rb nee eyler messir beynum

Mzb- bar- feye hner l zebnum

Cn sipendve degilm teng-i avala

te uyar m gevher-i sz- nihnum

Ben llezr- - amem ebnem istemem

Eyler ikeste bd- ab glsitnum

Gelmek murd iderse eger ne-i dile

amdan sorar meger kim meknum

Cd-y em-i ne efsn ider meger

m dem-i niyzda balar dehnum

66. gazel]- MK2

257

Muaat
1
ade v tri bery- cls- hmyn der med-i Sulan Mamd- evvel
[MK1-13b ]

Filtn Filtn Filtn Filn

1

Nb- ryt- dn n- mlk-i feyn

Beya- slm feyn-i pdh-bz

Pdh- bar u ber fermn-rev-y uk u ter

srev-i Dr kemn derbnna eyler niyz

h- Mamdl-fil n- memdul-l
aznev hem-nm olmala ider rne nz

Cenb-i icllinde eher n eh-i arancdur

Bua eh dimek aat ayra isnd- mecz

Psdr- dr- hicret dim-i beytl-at

Berk-i lufndan nev-sz olmada ehl-i icz

Olmasa der-pey du-y imtidd- devleti

Der-i od prye-i sni abl olmaz namz

Tat- l bat- Omn olnca mesnedi

ade v tri bery- cls- hmyn der med-i Sulan Mamd- evvel ]- MK1
1b pdh-bz] pdh-h-bz MK2

2b srev] Sencer MK2

3b rne] rye MK2

4a eher] ehler MK2

258

Bm-i tndan ten-i adya ddi ihtizz

fet-gha olnca vhibl-mlden

Dua dr- ilfet ilat- behcet rz

alb-i pr-nru m mlhemdr veyud dua

lem-i feyydan il olnmd bu rz

10

Sebze-i bgneden pk ile b- devleti

Evvel ehl-i fesdu pencini tula az

11

niy vir mhr bir destr- ren reye kim

Eyleye mirat- zihn-i nki bedden imtiyz

[MK1-14a]
12

a nmyn old n mihr-i dil-r sen da

Azmine rey-i hmyununda gsterd cevz

13

mla erbb- bunu cevfi ml--ml iken

e-i mey gibi aldu aa itd boaz

14

Sora vird mihride bir af- n kim

Ceng u ul u adl u tedbr keremde yeke-tz

[MK2-11b]
15

Bu aliyyl-vat brhm P-y dilr

sn-i tedbr eylese kebke olur hem lne-bz

9a veyud duua] yud ger gua MK1

12a n]- MK1

14b u]- MK2

259

16

Pr-i ren-dil kermn-nefs ib-tecrbe

Ara-i lemde grmi o nib o firz

17

Lub u lev adri yo devrinde ricdr al

Raleye old mbeddel Zhre znsnda nz

18

N-brde afhave erf n-hemvr idi

Old av- devlete n arf-i l-tedbr-i kz

19

Hem amdan pk hem bir luf o devletlidr

ki ayiyyetle olmd ad-y laf az

20

Geldi ber-gh- adra renk gemez devlete

Llesin at at girihlerde nihn itsn piyz

21

Olsa mahar lufna dey mh- perverdin olur

Mevsim-i tern ider ger mna urasa yaz

22

Ebr-i lem gibidr hem beri hem brn var

Luf ile malum-perver ahr ile dmen-gdz

23

Olsa evgn sumn-s dner ky- zemn

Eylese tedbr olur tr-i kemn berceste-bz

24

Devr-i adlinde ayl-i zibe gelmez gsfend

18a n-hemvr] hemvre MK2

22a gibidr] gr olur MK2

23a Olsa] Ursa MK1

260

Belki eyler adme-i anmdan grg itirz

25

Rey ile tedbr ile t- ad tedmr olur

Memleket-perdzdur lim-iken ciz-nevz

26

T ile kesdi ayan meclis-i slmdan

Bosnaya py- urr Neme itmiken drz

[MK1-14b]
27

Dr-b- ahr ile ad diin bozna

Di bilerken kiver-i slma sr- gdz

28

Seyl-i luf gevher-i ekm gibi her dem sebl

Bb- cd em-i ayrnum gibi hem-vre bz

29

af tri-i mihr old ib-tem

Baa bir mrala der tri itdm imdi yaz

30

Mihr-i eh Mamd r der-dest-i tu herkes ki dd

Gft-i Mamd r ayze r felek-verd-bz

31

Fikr-i ihy-y snendr maad- al-y dn

Devr-i adlinde liv-i dn-i devlet ser-firz

32

Hem sen hem ehr-i yr- bet Mamdunu

Fer icllin fzn itsn ud-y kr-sz

25a olur] ile MK1

30b r]- MK2

261

33

miy leb-rz-i ev oldum didm triini

Old h Mamda adr- li brhim Ayz

2
[MK2-12a] Tri bery- bil-arr der med-i Mamd n zi

Mefl Mefl Mefl Feln

1

evketl mahabbetl ehen-h- muaam

Mamd- cihn ll- ud sye-i Yezdn

Ol h- Sikender-aem-i sidre cenbu

Dr olamaz bb- hmynuna derbn

r-i alemi bd- futt ile zinde

Nacr-i afer aydgehi ara-i meydn

Mnend-i Nebiyy-i Areb rub ile manr

Tevf-i ribnda yrr peyk-i itbn

Her bendesi bir Rstem-i destn- Tehemten

Her keri gerden-iken-i Sm u Nermn

M ikest eyledi n Neme ral

Ser-adde alel-afle dkp cey-i firvn

Tri bery- bilarr der med-i Mamd n zi]- MK1

4. beyt MK2de yer almamtr.

5b u]- MK2

262

Ol kec-revi ol -i bed-k en evvel

Areb gibi n stne olduda sipeh-rn

[MK1-15a]
8

Gnderdi vezr-i aam ayl aemle

Ol h- melik-alet o suln- cihnbn

Ol varmaszn prev-i asker-i slm

Avn- a ile eyledi kffr pern

10

Zenbrve ady idp neden irc

Bir urfa ttn virdi randrna merdn

11

Geldikde vezr-i azam- cem kevkebe-ne

a-nden al aa bir n idp isn

12

Bir beya-i fld idi gya ki an

r olup ol beyaya ond eh-i devrn

13

ora meded-i nuret-i all ile old

Deft ile br- ad k ile yeksn

14

Remy-i hb-i ti ile ol cnd-i eyn

Her marekede ard olnup old grzn

7b n]- MK1, gibi]- MK2

8a ]- MK2

11a cem] n MK2

12a ki an] aa n MK2

12b beyya] beldeye MK2

263

15

br- ad mukem iken kfr-i binve

Bir demde hizebrn- uzt eyledi vrn

16

o geri ehd old cndi bu azda

a virdi iva ol ehe bir af- n

17

ab itdi Belirad gibi bir n- ani

Fetinde anu gelmi iken leme rmn

18

Zr ki metnetde Belirad grenler

Dirler felek-i t- burca olur arn

19

a defa rup lekerini alasn ald

al itdi muammy ral old nmyn

[MK2-11b]
20

Bu fet-i cell ile o suln- cihnu

Olursa ebul-fet eger knyesi yn

21

Peymn rup ahdini na eylediginden

Tz buld cez-y amelin dmen-i n-dn

22

vze-i feti yedi ilme iridi

Bu vadan yedi ral old hirsn

[MK1-15b]
23

Peymnesi peymn-iken old nign-sr

M ikest itmek olur mri-i iln

23a nign-sr] nign-sz MK2

264

24

Mr- arde idp tamiye m

Tr didm va-i fetine espn

25

Bir na ile ez-cmle ad old pern

d kefere girdi Belirada mselmn

3
Tar-i diger bery- bil-arr

Feiltn Feiltn Feiln

1

Zamn- evket-i Suln Mamd

Mzeyyen kerd b-nuret cihn-r

Ric mendim zi avn- a cnde

Muaffer bd-bn- cey ad-r

Be-gy tamiye tr-i Neme

Belirad ez ber yin od mberr

Tar-i diger bery- bil-arar]- MK1

2b bd-ban- cey] bd ber-cey MK1

265

4
Der Med-i ar- Mh aret-i Vahhb Aa-zde

Mefln Mefln Mefln Mefln

1

Gl-i glzr- devlet aret-i Vahhb Aa-zde

Mekrim-pe madm- mkerrem Muaf A

Ki olmd fr- urre-i lev-i cebninden

Meh-i nev gibi r- necbet fl iken peyd

[MK2-27b]
3

Ball Bnu vrne arn itir ld

dp tamrine say itdi devlet kmini icr

[MK1-35a]
4

at endek zamnda bel idp nadne-i cdu

Sary- himmetive itdi bir l bin in

arb- alb-i iltift- yr idi andum

Yapld eyledikde ge-i ebr ile m

Ball B hem-n t- Ynus mrde olmken

Dkp b- ayt lufn itdi rve ihy

Bu ar- b-bedel rek-ver-i uld olsa lydur

Dise skknna b lehu Firdevsden b

Ball Bnu bu telli pull arn grse

2b necbet] lefet MK2

6a mrde olmuken] mrd iken evvel MK2

7b b lehu: Ne mutlu onlara, Rad, 13/29

266

Bilr mimr kim degmez averna lsa amr

Bu ar- dilke-i uld oldnu ccetin ra

derler nam- tecr-i tat- hel-enhr ile imz

10

Bu aru imtizc- bnyesi terkbden bi

Oyulmu miab ile gyiy bir gevher-i yekt

11

od vrn iken bir rete kim ret grse

Olur ayretle lidis sd vle v eyd

12

Grrse na- zbsn eger Mn frmnde

Ezp isn uyn Erjeng ba eyleyp il

13

Greydi iltim- t- tvn- zer-endzu

uff iltift itmezdi mihre dde-i irb

14

Grenler aks-i tvnu Ball b-grinde

Nzl itmi anurlar burc- ta encm-i Zehr

15

D cnibden adr av gy em-i aveldr

Reh-i mabb- ar gsterrler iki at zb

8. beyt MK2de yer almamtr.

9a dilke-i] enmec-i, ra] dav MK1

10. beyt .mk2de yer almamtr.

12a eger] olur MK1

13a tvn- zer-endzu] tavnu zer-enddn MK2

13b itmezdi] itmez MK2

15a ]- MK2, aveldr] ivndur MK 2

15b gsterrler] gsterr MK2

267

16

adr av anma ar- nev tezyne rndan

ki mirat iki znya va itmi ars-s

17

Olup tbi hevya revzeninden bir dem ayrlmaz

mur- rite ber-pdur nesm-i bet ba

18

Ref rendur ol adar kim mihr meh aru

Kebter-ne-i bmnda iki beyadur gy

[MK1-35b]
19

Grp byla tbu nsa-i tecrd-i ammmu

Libs- lafdan eyler tecerrd hid-i man

20

u ar- nev-ar- meded bayrdur zre

Yanam gyiy limna bir ket-i rengn-p

21

Mey mabb ile cet ne mest tel-km olma

Virr neresi tefr-i vulat nee-i ahb

22

a evci vel-l biri birinden aldur

Meyyed zr bldan mzeyyen zrden bl

23

Yeter m tek--p geri meydn istiyor odan

Semend-i ab- od-kmu innn eyleme ir

[MK2-28a]
24

Bu vrn-ne-i lem yalda yaplda

16a ]- MK2, itmi] olm MK2

18a ]- MK1

19a byla] b u MK2

21a ]- MK2

268

Ess- devlet aru gibi a ide p-ber-c

25

Tamm oldda m ar- mh syledi tr

Bu ar- pke olmaz mhdan mhiye dek hem-t

5
ade der vaf- brgh- Abdullh P Kprili-zde

Failtn Filtn Filtn Filn

1

Neyyir-i burc- vezret zver-i etr-i felek

c Abdullah P af- l-tebr

Ir- hirdr eb an-ced vezr ibn-i vezr

Nesl-i bhirdr ser--p asr u cem-i itidr

Old cmle nedn- Kprili perverdesi

adr- am af- ib-nign km-kr

Seyl-i pr-zr- evet dehri itmiken arb

Olm iken ar- istihm- devlet rane-dr

Kprililer c-be-c urd r- mstam

Devlet-i Omniyn old anula stvr

Virdiler mea-i adl ile mlke zb fer

adme-i heybetleri kffr itdi ksr

[MK1-38b]

3b af-] nice kes MK2

6b itdi] eyler MK2

269

Var mdur tafle cet fl- ebced-vn bilr

Dn devlet hep eb ceddle eyler iftir

Oldlar prye-i cedd a u amm u eb

lm adl u cd u tav heybet ilm var

Ol nfs- mumaine irci emriyle hep

Cennet-i drs-selma itdiler bir bir gzr

10
[MK2-30b]

11

Madelet-senc kerem-kra necbet-perver

aldu ol edfdan sen drr-i yekt yd-gr

Sen o knu gevherisin ki cebn-i nh felek

k-i derghna mliden bulur n- ir

12

Cmle alku stde cmle evfu ceml

Srr- b cevher-i tuda olm ikr

13

Byledr yn-i ilm-i ddmn- muteem

Geri kim abna olur medr- itizr

14

Olmayup dil-beste amm ol if rifate

Ol adar kesb-i kemlden eyled urd-vr

15

Tat- Omn eb u ceddle hret-yb iken

8b ]- MK2, ]- MK1, ]- MK1

9a hep]- MK2

13b medr] mdm MK2

270

t- Mamdu eb u ecdda virdi itihr

16

Sen de inf it nice sermye-i far olmasun

ara gelmez ol feil kim anu tnda var

17

Adl-i eyymnda nln yo meger kim andelb

Luf- hengmnda giryn yo meger ebr-i bahr

18

Vard kiverde dil-n yo meger meyden seb

Derd-i ser olmaz meger mey-vrdan renc-i umr

19

midi mimr- adli yle mamr itdi kim

Old mnend-i hm n-yb- bm- n-bekr

20

yle mstan ki ibrz itse run gencini

em-i pr-temkni itmez bir nigh- itibr

21

eb-er- mihri alsa reh-gzrnda felek

nin eyler mi ol serv-i ybn- ver

22

Old vaf- dest-i gevher-pn g eyleyp

Bahr- shnve r- sne mevc-i b-mr

[MK1-39a]
23

ftb-s kef-i isn lem-gr olup

Nm- tem necl imsk ile bulm itihr

19b mnend] n-yb MK2

21b nin] ltift MK1

23a olup] olur MK2

271

24

Dest-i cdu mihre tebh eylemek ren vel

Mhide olsa as ftbu py-dr

25

Oldn bilmi teh-destne lufu b-dir

El uzatmdur kef-i isnna - enr

26

Desti h ki seb- fal- nsndur dimem

Kim bu dest-i cd olur gevher-fen ol are-br

27

Ref-i irz ile kmi taa ter eylemi

emine aynu zmrrdden aceb mi itse mr

28

em ider pervneye krne-i vulat in

Alas- glgnn at at libs- zer nigr

[MK2-31a]
29

yle bir r-i cigerderdr ki arb u arbn

Grseler inf iderler Rstem sfendiyr

30

arar- admna nisbet abb- kemtern

ala-i ad degldr olsa henden hisr

31

anma kim seyyredr mirr-i crmn egleyp

Bm-i t-i b-emnndan olupdur b-arr

32

Pene-i fermn- ahr yle nfi kim ider

27b aynu] ayn MK2

29a cigerderdr] cigerdzdur MK2

31a anma] a bu MK1

272

Sne-i r dek flddan nez-i err

33

ahn- glen b- lufndan olayd vye-gr

S- glbinde olurd d- sid gibi r

34

arar- ahr hevya olsa sr dmen

Snede med-od- enfs olur erredr

35

Olma in syebn- madelet-ar eyledi

Himmeti-ve bir muall etr-i gerdn itidr

36

sumn kirdr iken bu etr-i nev ayretdeym

Tengn-y an- abrda nice dutm arr

37

etr-i al smn kirdrdur dirsem nola

Mihr mehdr op- zerrn ayme cer-i stvr

38

etr-i Abdullh Pdur yad vaeylemi

an- ba brghn h- ilm-i bahr

[MK1-39b]
39

H olur m ayme-i rengnine hergiz adl

er-i alas nadan r bu bir na- nigr

40

C-be-c kevkeb degldr brghu seyr idp

Rek ile olm peleng-i er-i od-bn ddr

33b d] cm MK1
37b stvr] sebz-vr MK2

273

41

ub-dem anma afa sur oldu ry- felek

ayme-i glgnu itmidr sipihri ermsr

42

o zamndur lemi eyler tem grmedi

em-i mihr-i lem-r byle bir kfezr

43

ftb- midat- etr ul itmeklige

Buld bir pkize mala me-i gevher-nir

44

Glen-i ibldr bu brgh- nmdr

Grse na- dilkein glzra meyl itmez hezr

45

Kh-peyker brgh- af- -n mdur

ulle-i kuhsrda yd alm llezr

[MK2-31b]
46

Glleri b-r hem lde-i ebnem degl

Revna- ezhrna bd- azn eyler mi kr

47

Her stn- serkei bir r- zerrn kemer

Cme-i glgn ile imetde olm pydr

48

ur- mihr mhdur gy stn- ablas

Old zer-tr- eia an nb- zer-nigr

49

Perde-p- imet olm grdi ol etr-i meni

41a afa] felek MK2

43a itmeklige] itmek ile MK2

47b Cme] me MK2

274

er-i n-lde nmsa senden itdi r

50

miy pyna irdi sz du hengmdur

o suen tasd ider isterse olsun pydr

51

ayme-i zer-tkmesin urda far- ere dehr

Ola etr-i devlet dim metn stvr

52

ker mihr meh olsun eyledike lemi

Gh tr u gh ren dr- leyl nehr

53

Bu ota- dilkein m didm trini

Brgh- b-bedel bir menzil-i gerdn-medr

54

Bir da tekrr asendr didm trini

Cilve-r brgh- pr-af vsvr

49a etr] pk MK2

50b pydr] bdr MK1

51b etr] er MK2, ]- MK1

52a ker] ker MK1

275

6
ade Bery- Meriye-i Zevce-i ac Abdullah P Eehr Be-Kprili-zde
[MK1-40a]

Mefiln Feiltn Mefiln Feiln

1

Cihn tre-dil mest-i ser-gerdn itmi

Dir-i keti-i lemde yo skn u arr

Felekde mihr meh ile anma tc- b-serdr

Hezr kelle yemidr bu r-i merdm-vr

Hev mdur bu ke--ke dem--dem olmadadur

Drat- mre med-od- nefes minr

Saa bu lcce-i nlde tb-nk- ncm

Zamne na- ber-b oldun ider er

Gelr mabire ab- abr pey-der-pey

Vel amus muhcir yannca yo enr

Bu pezr- fenda ne del lsa azer

Kii aanfer-i dehre d-r olur n-r

Olayd zerre adar fratnda resm-i vef

Zbeyde nma eylerdi er-i n-hemvr

ade Bery- Meriye-i Zevce-i ac Abdullah P Eehr Be-Kprili-zde]- MK1

21 meh]- MK2

4a tb-nk] sbiht MK2

6b dehre] mrge MK1

276

Vcd- pkine prye olsalar ne aceb

ay v refet imet sedd u ilm var

Yegne duter-i mft-i fkeyn idi ol

Kirm- ekrem-i r- dvetl-ebrr

[MK2-32a]
10

mm u ekmel efl cenb- Feyullh

Fah-i alem et adefe-i esrr

11

O pv-y sbl vri-i ulm- rsl

Elinde em-i hev idi kilk-i gevherbr

12

Eb anfe-iyem kstn- mekremetin

Ful- nsa ud eylemidi niyezr

13

u- fal arb bade rendr

Cibl-i hia zre nhfte ola m nr

14

Zbeyde byle eb binti b-u old

Cihnda zevce-i P-y mekremet-kirdr

15

Sipihr-i madelete mh c Abdullh

Nim- mlk mileldr vezr-i l-tebr

[MK1-40b]
16

er- adle iy dda Kprili-zde

eref bulur aa Dr olursa ibdr

8b var] ay MK2
12b ud eylemidi] o drr imdi MK2

277

17

Seni sadet ile eylemi ud madm

O nedna ki olmaz musent mr

18

Ced eb u ammu vezr-i mihr-i mnr

Ki buld dn dvel bunlar ile n u ir

19

Mil-i merkez-i lem siyset adl

Olnca dire-i devlet-i cihna medr

20

Mua ney-eker old o ne-i mgn

Adya te-i szn o t-i ia-br

21

Der-i himyete dil olsa pervne

Dnerdi tkme-i mercna cmesinde err

22

O zb-i adr- gherdr ki itdi dmnn

Cenb- aret-i a milam-i ar u kibr

23

Meger kim oldun er-i knever bilmez

Ki byle t- erfe rev grr zr

24

ala didm ki olur emel bels eed

ad-i emel-i ayrl-ver ider ihr

25

Li-neblvennekm eyler bu nkteye m

17a madm] matm MK1

18a mnr] per MK2

18b u]- MK1

278

Kolur hcm- bel bizer-i fcire miyr

26

Bilrdi emel-i ns oldun ud-y alm

Bu ibtillar ile itdi andan istibr

27

Zbeyde nm ile rite-bend-i lfet iken

Zamne itdi bu adi gsiste ir-kr

[MK2-32b]
28

Zbeyde em-i ebistn- izz rifat idi

Zamne ke dp ir itdi em-i mezr

29

Nice Zbeyde ki bn-y mekremet-r

Nice Zbeyde ki zb-i erke-i imet-vr

30

Nice Zbeyde ki far- mudert- cihn

Ki b- ryna eyler asem dr-i ehvr

31

Aceb mi syesine asret olsa ry- zemn

Ki vech-i pkini rd grmemi zinhr

[MK1-41a]
32

Henz once-i mli n-kfte iken

Henz deva-i mrinden almamken br

33

O nal- nevresi ke berber itdi dir

25a Li-neblvennekm: Elbette sizi imtihan ederiz. Bakara/155

25b bizer] berr MK2

28a izz rifat] ad-i lfet MK2

28b dp] alup MK1

29. beytin msralar MK2de yer deitirmitir.

30. beyt MK2de yer almamtr.

279

Teram itmedi ayfa zamne-i addr

34

Nimen olm iken aa adr- tat- revn

Dir tate-i tbta old imdi svr

35

Girp sefne-i tbta eyledi ir

Bu tate-pre ile sil-i behite gzr

36

arard r- rdi h u asretle

Kebd cmelere girdi er-i kec-reftr

37

afa degl grinen nun- hill ile er

Boyand anna itdikde ri-i rusr

38

Mil-i dde-i Yab gmde Ysuf

Hcm- girye ile em-i meh-sepd-i arr

39

Zamne el yud n byle bir iim udan

Giyerse eme-i ayvn siyhlar yeri var

40

Bu sziiyle udd- sne te-z

Bu amla dde tennr- Nh- fn- zr

41

Dehenden h ar imdi gerd-i bd-s

Oturd snelere tde tde gerd-i ubr

36b cmelere girdi] cme geyrdi MK1

38b em] er MK2

39a n]- MK1

280

42

Fin olunsa gerek are dek bu avle gvh

Olur fin da tr-i fevt olnca mr

43

Bu cn-gdz u ciger-sz-ed yeter m

Mezr- pkine nad- duy l r

44

lhi musinedr l ziyde isnu

dp erke-i firdevsde Reslua cr

45

adefve iki el drr-i mafiretle pr it

O nal- tze teh-dest ise mil-i enr

46

Bu leff ner-i mretteble syledm trii

Ola Zbeydeye cennetle r menzil yr

43a ]- MK2
46a ]- MK2

46b Ola Zbeydeye cennetle r menzl yr] Mezr- pkine nad- duy l r MK2

281

7
ade der-Sityi-i Ketud-y Kprili-zde Ec Abdullh P
[MK1-41b], [MK2-33a]
Aleyser-rame

Feiltn Mefiln Feiln

1

Ey kerem-pe mr-i l-adr

Devletle cihn pr-vze

amdlillh ki ketud oldu

Bir vezr-i blend-pervze

kr lillh ki itdi kr- gzr

Seni a bir mr-i mmtze

Mnet iken ulb- ibd

Rite-i lufu old rze

Ry- pejmrde-i umra sen

sn-i tedbr old n ze

apu al mkedder olm iken

Buld lufula revna- tze

Seni oyd bu merkeze ad-kr

l- b-ebh enbze

Vecal-ayne mbtel itdi

ade der-Sityi-i Ketud-y Kprili-zde Ec Abdullh P Aleyser-rame] Der-Med-i

Ketud-y af Al P MK2

3. beyt MK2de yer almamtr.

282

Neyledm er-i ubede-bze

asret oldum dir eb-perevr

Ry- rd-i pertev-endze

10

ulmt- elede iderm

Hem Ynus duya ze

11

Old atle ddeler ren

kr ol l- if-sze

12

Geri ald gz ba amm

Dndm skf el-benn-bze

13

Mevsim-i rze vat-i yda arb

Yll ister mlzemt- yze

14

ouz arun cua gerek yapla

Her bir zar- peeh bilze

15

tdiler irve-i inda ud

Bindiler esb-i navet nze

[MK1-42a]
16

Anter kef aff vula r

Bai ister dp yem-i zade

8b er] er MK2
12a amm]-MK2

14b Her] Hele MK2, peeh] peh MK2

16a Anter] Anter MK2

283

17

Beni cnumdan itdiler b-zr

Geldi kl-y cn leb-i kze

18

ldm bidm olmad re

ald krum o kr-perdze

19

arlum yo myaam at o
ald i ketud-y ehbze

20

ala urbetde byle frl-yed

arur m-i suen sze

[MK2-33b]
21

Kerem it arc- rze bir midr

Az u o ben de nim ze

22

Sizden az isterm efendmden

sterm o baar myum ze

23

Adedin lk eylemem tayn

Himmete dirler olmaz endze

24

Sr ola t grisne-em ama

Ola l- b leb-i ze

17b cn] ten MK2

24a ama] amaum MK2

284

8
Der-a- Ref Efendi Gyu

Mefl Filt Mefl Filn

1

Zenden remde yle Ref Efendi kim

atm itse muaf oumaz sre-i Nis

Nm- nis itdi ferm o del kim

Nisyn ile nis dise dir fet ile nis

Esm-y meyde duter-i rez nm var diy

Menfr- abdur mey-i glgn- am zir

Neyzen dimez ki hir olur irinde zen

Evra ney-remde yazar itse iti

Bintl-ineb dise dime bintl-inebdi dir

Fehm eyle tk- knesidr itme dir a

emm nebt- nae dr olmasun diy

Olmaz ab olnca nigh-efgen-i sem

Derk eyleseydi al heyl-y fl iken

- mderinden olurd kede-p

Balk]- MK2
5a dime]- MK2

6. beyt MK2de yer almamtr.

285

Zenden bu rtbelerde girzn iken neden

tmi aceb ki mder-i dnyya iltic

[MK1-62a]
9

Bir bve-zen ki hiredr hem seledr

tdi ne gne Mr Refy mbtel

[MK2-53a]
10

Dnyya er tevelld ider cmle Mrdan

Her kim dimise mder-i dny dimi sez

11

Bu pre-zen-i hiren reddi msteab

emm itdi ahramn- zeni seyyidl-ver

9
Tri Bery- Snnet-i tn i Efendi

Mstefiln Mstefiln Mstefiln Mstefiln

1

-i iffet in necm-i ar ahtern

Adlini eylemi a zver-i er-i Muaf

Fal ile hre-ybdur her szi bir kitbdur

Mar- fitbdur an o amr-i ren

Fal- itbn cel grrse erh dir bel

11a pre-zen] pre-zl MK2

11b ahramn] mihr-bn- MK2

Tri Bery- Snnet-i tn i Efendi] Tri-i tn Madm Moll mid MK1

286

Nktesi mutaar vel sidre-i fikri mnteh

[MK2-51a]
4

a aa virdi bir pser kend adefdr ol gher

fl- red-i muteber necl-i necb-i dilk

mide ald n eref old af araf araf

rdi kemle ol alef itdi na iti

Vlidi rabet eyledi hre ziyfet eyledi

Oln snnet eyledi an eyledi ed

Syledi me miy tri-i b cn-fez

Old refh ile ed snnet-i pk-i Muaf

10
Tri bery- ar- Abdullh P Kprili-zde

Mefln Mefln Mefln Mefln

1

Sery- midi rek-ver-i b- irem ld

udm- sad- Abdullh P Kprili-zde

Vezr ibn-i vezr af nar skender-i ni

Bulunmaz mihr-i lem tbve arn dnyda

Olaldan dest-gr-i b-kesn ahdinde dmen yo

287

Meger kim ola ebnem once-i ranya ftde

Yapup r in bir ar- dilke dest-i himmetle

Zer zverle tezyn eyleyp itdkde mde

Ararken miy tri-i sln lev-i rda

Yazld ar- Abdullh P Kprili-zde

11
Diyr- Bekrde brhim all Aanu Mihmn-sery Triidr.

Filtn Filtn Filtn Filn

1

Zbde-i ehl-i kerem midde l voyvoda

aret-i Aa-y ayr-end hem nm all

[MK1-62b]
2

ki uffa bir blend eyvn in eyledi

Yapd bir mihmn sery- b-ebh b-adl

tdi triin arr-i me-i am nid

F-seblillh gelsn gitsn ebn-y sebl

5a Ararken] Olurken MK2

Diyr- Bekrde brhim all Aanu Mihmn-sery Triidr]
Tri-i eyzde ar- Rahimullh MK1

288

12
Tri-i ne-i ara vce-zde

Mefl Flt Mefl Filn

1

Yapdrd vce-zde adm iynede

Bir ar- b-ur bir eyvn u dil-k

Simk-i refi himmet-i lsive blend

u rev n meh-i nev encm-i sem

[MK2-51b]
3

Man-y beytve didi tri miy

Beytinde pr af ola El-c Muaf

13
Tri-i Bae-i m Efendi

Filtn Filtn Filtn Filn

Amed-i m bu iret-ne-i drnede
Bel idp madrn ar itdi bir ar- blend

Himmetle triin didi name7

sn-i itmmn grp m didm triini
Amed bd old himmetle bu ar- dil-pesend

Tri-i ne-i ara vce-zde] vce-zde El-c Muaf Nm Kimesnen ne-i bin
eyledign triidr MK2

Tri-i Bae-i m Efendi] m mermu kendi ind itdigi arna triidr yazlmdur MK2

ar itdi bir ar- blend] yapdrd ar- b-menend MK2

7
Himmetle triin didi name]- MK2

289

14
Tri-i eme-i Kl Beg

Mefln Mefln Mefln Mefln

1

Bins hem yol bu emen vrn olup yek-ser

Ahli-i maalle el yumularken nimndan

Olup Brti-zde Es-Seyyid Madu ihys

Bu vrn eme mamr old sn-i ihtimmndan

An merm c Muafnu vech-i ayr in

Yapup ald du leb-tenegnnun u mndan

l Beg emesin icr idp m didm tri

Degl b- revn am l gy niymndan

15
Tri-i Veft- brhim Efendi

Filtn Filtn Filtn Filn

1

Tzelkde ib-i abr eyleyp kesb-i keml

n meh-i nev old ilm marifetden behre-yb

ne-i mr-i azzi da nev-bnyd iken

Ey dir seyl-i pr-zr- ecel itdi arb

Tri-i eme-i Kl Beg] l Beg emesin tamr tecddine m mermun tri-i

edsdur MK2

Tri-i Veft- brhim Efendi] brhim nm kimesnen veftna tri-i lafedr MK2

290

Syledm triini dnyda n km almad

Ola brhim firdevs ire y Rb km-yb

16
Tri-i Veft- Vl asan Aa

Filtn Filtn Filtn Filn

1

Vli-i ehl-i marif rif-i ib-temiz

Cy- syi degildr grdi bu dr- mien

[MK2-52a]
2

Dr- urbet oldn fehm eyleyp dny-y dn

B-arr olmd rmn olup ubb- vaan

Ysuf- urb- civr- ramete mta idi

Old bd- mevt aa gy ki by- prehen

[MK1-63a]
4

rd ad bet glen sery- cennete

Bir afes olmd murg- rna gy beden

Abd- b itdi Mevl-y kerme iltic

Afv mdiyle gelr dergha boynnda kefen

Afv idp crm gnhn y lhel-lemn

Fal- isnula memnn it an y zl-metn

Tri-i Veft- Vl asan Aa] Vl asan Aanu veftna tridr MK2

1a ib-temiz] ehl-i temz MK2

6a Afv] Mav MK2

291

miy htif virp mjde didm triini

Ald manb glen-i firdevsde Vl asan

17
Tri-i Musafa elebi Emri-zde

Mefl Filt Mefl Filn

1

ayf ki Muafa elebi genc iken henz

Vrnezr- k-i fenda nihn ola

n rci old riye mariyye Rabbine

Ol nefs-i mumaine behit-iyn ola

Triini alem didi m bka ile

Firdevs Emri-zdeye dilke mekn ola

18
Tri-i Veft- Kerme-i Kprili-zde Abdullh P

Filtn Filtn Filtn Filn

1

c Abdullh P af- l-neseb

Adl ile fru- ar itmi an Rabbl-Fela

Fevt olup midde Leyl nm bir mamesi

ub-dem asretle an alar felek anma afa

Tri-i Musafa elebi Emri-zde] Emri-zde Musafa elebi veftna tridr MK2
Tri-i Veft- Kerme-i Kprili-zde Abdullh P]- MK2

292

Yand n nr- hicrnyla alb-i vlidin

Hem efa hem fera olma old m-ada

tdi n terk-i nefes m didi triini

Blbl-i glzr- cennet eylesn Leyly a

19
Tri-i Veft- Zaarcba seyin Aa

Mefln Mefln Mefln Mefln

1

Hizebr-i afder-i b- ve yani seyn Aa

Zarcba ol Behrm savet mter sret

[MK1-64a]
2

Diyr- Bekr metsnda rezm-i am- bed-ke

Raad pr iken ol erze r-i pe-i avlet

itb- ircii old m- cnna vl

O nefs-i mumaine itdi b- cennete rlet

Didi tri-i sl-i fevtini giryn olup me

seyne vb-gh ola dem--dem glen-i cennet

293

20
Tri-i Veft- Abdi P-zde c Ali P

Mefln Mefln Mefln Mefln

1

Dir Abdi P-zde El-ac Ali P

Grh- lekere serdr iken ol mter kevkeb

Diyr- bekr metsnda yridi c sde

Olup mde-i peygr- Ndir h- b-mezheb

Esedve old ab mbtel-y illet-i umm

Olur elbetde r lzm- mhiyyetinden teb

Riyz- devlet serv-blend ibli olmken

Teerv-i rna va itdi hin-i ecel maleb

O l himmet firdevs-i l mlk-i l-yebl

Grindi manb- dny-y dndan emine enseb

ib- ircii oldda g- hna vl

O nefs-i mumaine itdi terk-i let-i leb

Didi giryn olup tri-i fevtin m leb-ber-leb

Mekn ola Ali Pya glzr- cinn y Rb

294

21
Diger Tri-i Veft- Zaarcba seyin Aa

Mefln Mefln Mefln Mefln

1

dp af- inn tecrgh- dehr-i fnden

Zaarcba ol merd-i neberd-i sa-i heyc

Diyr- Bekr metsnda r- pki merhmu

up cilbb- tenden itdi azm- rim-i uly

Gelp bir htif-i aybi beretle didi tri

Ola firdevs-i b-hemt seyine mlk-i l-yebl
Rubiyt8

Filtn Filtn Filtn Filn

Geri kim malm-nmdur gerdii hestedr
em-i mestinden an limdr amm astedr
Greli ey once-fem em dehnu ermden
Nergs ba aaa onceler dem-bestedr

Velehu

Mefl Mefl Mefl Feln

Ol cevher-i ferd-feme iss gerekdr
Her gz gremez dde-i asss gerekdr
or m omaya ayret-i am yreme merhem
Ben derd-kem zamuma elms gerekdr
8

Divanda rubi bal altnda yer alan bu iir kullanlagelen rubi kalplarnn dnda olan Filtn
Filtn Filtn Filn kalbyla yazlmtr.

295

Muammeyt- m Efendi Rahimullah

Be-nm- Behrm

Mefln Mefln Mefln Mefln

Yo idi kemlk al ol amer sn lisnda
Rabe rm olnca old bir non bahsnda

Be-nm- Ali Efendi

Filtn Filtn Filtn Filn

Gz tondurm baa m sipihr-i b-medr
Dde-i sfendiyr-s grinmez eme sr

Be-nm- Ali Efendi

Mefl Filt Filn

Bmr grp didm ne let
Gz degdi baa didi ol fet

[MK1-64b]

Be-nm- Ali

Mefiln Mefiln Feln

Varnca glene ol rular gl
emende nevasn terk itdi blbl

296

Ferd

Filtn Filtn Filtn Filn

ande-r ferzne atlandrup cdu kefl
Ey eh-i luf u kerem aldm piyde at u mat

Matla

Mefln Mefln Mefln Mefln

Emr-zdeden ayr yanamaz ehl-i irfna
Degl ehl-i hev aydar musaardur Sleymna

Matla

Feiltn Feiltn Feiltn Feiln

Zde-i Kpri Yapan uyna r emn
Bir atal kpri bin eyledi amm ki metn

Matla

Filtn Filtn Filn

Bir da ey af- l-mam
u- Abdullh P tr-i tm

297

Temmet Divnl-m bi-alem-i el-far el-ar el-muterif bil-muciz-i

vet-tar Es-seyyid f Muafa bin Muammed Emn bin smal bin
Abdl-afr el-Lebb bin smal bin brhim bin all el-Erdebl
Raimullahu rameten vsia. min.

SONU

Hmnin hayat, edebi kiilii, divannn ekil ve ierik zellikleri ve

divannn transkripsiyonlu metnini hazrladmz eseri ortaya koymu
bulunuyoruz.
air 1679da Diyarbakrda domu, 1747 ylnda da yine Diyarbakrda
vefat etmitir. Bulunduu en nemli grev Kprl-zde Abdullah Paann
divan katiplii olmutur. Efendisinin yannda Tebrizin fethinde bulunmu bu
durum iirlerine de yansmtr. Ancak Hmnin iirlerinde daha ok hikemi
tarzn ve zellikle gazellerinde mahalli slubun etkili olduunu grrz.
airin tesirinde kald nemli air vardr. Kulland hikemi
slupla ahlaki ve tasavvuf bir takm kavramlar t verici tarzda ileyerek
Nb, kasidelerinin fahriye blmlerinde ve gazellerinde beliren kendinden
emin slubuyla ve kendi deyimiyle mucize syleyili Nef ve dneminde
dilde sadelemenin ve mahallilik akmnn nclerinden olan Nedimin
tesirinde kalmtr. Hm bu airin de ismini divannda hem zikretmi hem
de onlara nazire yazmtr. Bunlarn yannda, Diyarbakrda gh Efendinin
banda bulunduu edebiyat topluluunda hemehrisi airlerin de Hmnin
edebi geliiminde rolleri olduu yadsnamaz. Nitekim gh Efendi, Vl,
Lebb gibi airlerle ayn vezin ve kafiyede yazlm birok gazel tespit ettik.
Divanda 7 kaside, 2 mesnevi, 66 gazel, 21 kta, 2 rubai ve 8 de
matla/mfred olmak zere toplam 106 manzume bulunmaktadr.
Manzumelerin % 61ini gazeller, % 21ini ktalar, % 18ini de dier
manzumeler oluturmaktadr. Kasideler daha ok devlet byklerine medhiye
eklindedir. Gazellerde ise daha sade, halk syleyileri ieren cokulu bir
hava vardr. Ktalar ise genel olarak, kiilerin vefatna, bir binann yapl
veya tamirine, padiahn tahta kmasna gibi konularda yazlmtr.
Divan oluturan iirlerin 77si yani % 73 rediflidir. Bunlardan 36s
tek kelimelik, 16s iki kelimelik, 25i de ek halinde olan rediflerdir. Redifleri
oluturan kelimelere bakldnda, bunlarn byk bir ounluunun Trke
kelimelerden olutuu grlmektedir.
airin en sk bavurduu aruz kalplar ise 25 kez yani % 24 ile
Mefl Filt Mefl Filn, 22 kez yani % 21 ile Mefln Mefln
Mefln Mefln, 20 kez yani % 19 ile de Filtn Filtn Filtn Filn
olmutur.

299

Sonu olarak, Hm dneminin airleri veya tesirinde olduu Nb,

Nedim ve Nef kadar hret bulamamtr. air, yaad dnemde halkn
yaay tarzn, zevkini, dilini ve anlayn iirlerine yanstmay
baarm, sade bir slup kullanarak mahalli unsurlara yer vermi, ataszleri
ve zellikle de deyimleri iirlerinde baaryla kullanmtr.

300

KAYNAKA

Akku, Metin (1993), Nef Divan, Aka Yaynlar, Ankara.

Akpnar, erife (2006), gh Divan ve ncelemesi, Seluk niversitesi, SBE,
Doktora Tezi, Konya.
Arslan, Mustafa; Aksoyak . Hakk (1994), Hamet Klliyat, Dilek
Matbaaclk, Sivas; e-kitap, kulturturizm.gov.tr /dosya/1213630/ h / giris ve
metin.pdf
Aksoy, mer Asm (1994), Ataszleri ve Deyimler Szl, nklap Kitabevi,
stanbul.
Asoyak, . Hakk (2008), Osmanl airlerinin Aruz Tasarruflar ve
Aratrmaclarn Gereksiz Mdahaleleri, II. Klasik Trk Edebiyat
Sempozyumu (Prof. Dr. smail nver Adna), Bildiriler Kitab, Kayseri.
Asoyak, . Hakk (2005), Manastrl Cellin Satran Terimleri le Yazd
Gazeli TBAR-XVIII-Gz.
Beysanolu, evket (1996), Diyarbakrl Fikir ve Sanat Adamlar, Diyarbakr'
Tantma, Kltr ve Yardmlama Vakf, 2. Bask, Ankara.
Bilkan, Ali Fuat (1997), Nb Divan I-II, MEB Yaynlar, Ankara.
Bursal Mehmet Tahir (2000), Osmanl Mellifleri, Hazrlayanlar: Cemal
Kurnaz, Mustafa Tat, Bizim Bro Yaynlar, C. II, Ankara.
Develliolu, Ferit (1993), Osmanlca-Trke Ansiklopedik Lgat, Hazrlayan:
Aydn Sami Gneyal, Aydn Kitabevi, Ankara.
Dilin, Cem (2000), rneklerle Trk iir Bilgisi, TDK Yaynlar, Ankara.
Dilin, Cem (1983), Yeni Tarama Szl, TDK Yaynlar, Ankara.
Emiri, Ali (1325), Tezkire-i uara-y Amid, stanbul.
Erdem, Sadk (1994), Rmiz ve db- Zurefs, AKM Yaynlar, Ankara.
pekten, Haluk (1999), Eski Trk Edebiyatnda Nazm ekilleri ve Aruz,
Dergah Yanlar, stanbul.
sen, Mustafa, vd. (2009), air Tezkireleri, Grafiker Yaynlar, 2. Bask,
Ankara.

301

Kadolu, dris (2003), Lebib-i Amidi, Hayat, Edebi Kiilii, Eserleri ve

Divannn Tenkitli Metni, Dicle niversitesi, SBE, Doktora Tezi.
Kadolu, dris (2010), Diyarbekir Encmen-i Dniinin stad airi gh ve
Devrindeki airler zerindeki Etkisi, Dicle niversitesi, SBE, Elektronik
Dergisi (DSBED), Kasm, Yl-2 Say 4 Diyarbakr.
Kl, Filiz (1998), XVII. Yzyl Tezkirelerinde air ve Eser zerine
Deerlendirmeler, Aka Yaynlar, Ankara.
Kurnaz, Cemal (2010), Divan iiri ekil Bilgisi, H Yaynlar, stanbul.
Kurnaz, Cemal (2007), Osmanl air Okulu, Birleik Yaynevi, Ankara.
Kurnaz, Cemal; eltik Halil (2005), Klasik Nazm ekillerinin Oluumu ve
Sistematii, Sleyman Hayri Bolay Armaan, Gazi Kitabevi, Ankara.
Kurnaz, Cemal (1997), Divan Edebiyat Yazlar, Aka Yaynlar, Ankara.
Levend, Agah Srr (1998), Trk Edebiyat Tarihi-Giri, TTK Yaynlar, C.I,
Ankara.
Macit, Muhsin (1997), Nedim Divan, Aka Yaynlar, Ankara.
Macit, Muhsin (2005), Divan iirinde Ahenk Unsurlar, Kap Yaynlar
stanbul.
Mehmed Sreyya (1996), Sicill-i Osmani, Haz: Nuri Akbayar, stanbul.
Mengi, Mine (2008), Eski Trk Edebiyat Tarihi, Aka Yaynlar, 14. bask,
Ankara.
Ora, Rza, Esad Mehmed Efendi ve Bae-i Safa-Enduzu, Emirda Ofset,
Afyon 2001.
Okur, Mustafa (2006), Divan- Vl-i Amedi, Afyon Kocatepe niversitesi,
SBE, Yksek Lisans Tezi.
Onay, Ahmet Talat (2009), Aklamal Divan iiri Szl, Eski Trk
Edebiyatnda Mazmunlar ve zah, Haz. Cemal Kurnaz, H Yaynlar, stanbul.
nder, Murat (2006), efkat ve Tezkire-i uaras, Afyon Kocatepe
niversitesi, SBE, Yksek Lisans Tezi,.
Pala, skender (1989), Ansiklopedik Divan iiri Szl, Kltr Bakanl
Yaynlar: 1018, Ankara.

302

Parlatr, smail (2006), Osmanl Trkesi Szl, Yarg Yaynevi, Ankara.

Redhouse, Sir James W. (2001), A Turkish and English Lexicon, ar
Yaynlar, stanbul.
Sarkaya, Orhan, (2007), Tezkirecilik Gelei erisinde Fatin Tezkiresi,
stanbul niversitesi, SBE, Yksek Lisans Tezi, stanbul.
Steingass, F. (2005), A Comprehensive Persian English Dictionary, ar
Yaynlar, stanbul.
emseddin, Sm (1317), Kmus- Trk, kdam Matbaas, stanbul.
Tuman M. Nail (2001), Tuhfe-i Naili, Divan airlerinin Muhtasar Biyografileri,
Hazrlayanlar: Cemal Kurnaz, Mustafa Tat, Bizim Bro Yaynlar, Ankara.
Uzunarl, smail Hakk (2003), Osmanl Tarihi IV. Cilt, Trk Tarih Kurumu
Yaynlar, 5. Bask Ankara.
nver, smail (1993), eviriyazda Yazm Birlii zerine neriler, Trkoloji
Dergisi, Ankara niversitesi Basmevi, C. XI. S. 1.
Yorulmaz, Hseyin (1996), Nb Ekol, -Eski iirde Hikemiyat- Kitabevi
Yaynlar, stanbul.

303

ZET
1679/1747 yllar arasnda yaam olan Hm Diyarbakrldr ve asl
ad Ahmeddir. Dervi gh Efendiden ilim tahsil etmi ve Kprl-zde
Abdullah Paa nn divan ktipliini yapmtr. Paasyla birlikte Tebrizin
fethinde bulunmu, ve bu fethi anlatan uzunca bir kaside yazmtr.
Kaynaklarda Hmnin tespit edilen tek eseri divandr. Divanda 106 iir
bulunmaktadr. Bu iirlerin dalm yledir. 7 kaside % 7, 2 mesnevi % 2, 66
gazel % 61, 21 kta %21, 2 rubai % 2 ve 8 % 7 mfred bulunmaktadr.
Divanda % 24lk oranla en ok kullanlan aruz kalb ise Mefl Filt
Mefl Filn olmutur.
Dnemin nemli airleri Nb, Nef ve Nedimden etkilenmitir.
iirlerine mahallileme akmnn etkileri ve hikemi slup hakimdir.
Sonu olarak, Hm dneminin airleri veya ektilendii Nb, Nedim ve
Nef kadar hret bulamasa da, yaad dnemde halkn yaay tarzn,
zevkini, dilini ve anlayn iirlerine yanstmay baarm, sade bir slup
kullanarak mahalli unsurlara yer vermi, ataszleri ve zellikle de deyimleri
iirlerinde baaryla kullanmtr.
Anahtar Kelimeler:
1. Divan
2. Hm
3. 18. yzyl

304

ABSTRACT
Hami who lived between 1679 and 1747 is from Diyarbakir and his real
name is Ahmed. He took lessons from Sir Dervish Agah and he became
clerkship of Abdullah Pashas divan. He joined the conquest of Tabriz with
his Pasha and also he wrote a long ode that is about this conquest.
His divan is the only work of him that can be determined in all resources.
There are 106 poems in this divan. The range of these poems is like that: 7
odes ( %7), 2 masnavis ( %2), 65 ghazals (%61), 22 quatrains (%21), 2
rubais and 7 mufreds (%8). The mostly used prosody pattern in his divan is
Mefl Filt Mefl Filn . This pattern was used 24 times.
He was influenced by Nabi, Nefi and Nedim who were significant poets
at that time. His poems are dominated by the effects of regionalisation
movement and philosophical manner.
Consequently, Hami used provebs and idioms successfully in his poems
by using a plain language even though he could not be such a famous poet
like his contemporaries or Nabi, Nefi and Nedim who influenced him
potently.

Key Words:
1. Divan
2. Hm
3. 18. century