Professional Documents
Culture Documents
agnosto.gr
15/4/2007
Στο μέλλον οι κοινωνικές διακρίσεις θα καθορίζονται από τη γενετική και όχι από
την οικονομία ή την πολιτική. Οι γενετικές διακρίσεις θα αντικαταστήσουν τις
σημερινές ρατσιστικές και κοινωνικές διακρίσεις, δημιουργώντας μια κοινωνία δύο
ταχυτήτων. Οι άνθρωποι δεν θα χωρίζονται πλέον σε φυλές ή οικονομικές τάξεις
αλλά σε Έγκυρους (Valid), δηλαδή στους γενετικά τέλειους, και σε Άκυρους (Invalid),
τους φυσιολογικά γεννημένους, όπως και στην προφητική ταινία Gattaca (1997). Σ’
αυτή την ταινία ο Βίνσετ Φρίμαν (Ίθαν Χοκ), ο μελαγχολικός ήρωας, που ήταν ένα
«παιδί της Φύσης», δηλαδή Άκυρος, προσπαθεί να κυνηγήσει το όνειρο του (το ταξίδι
στο διάστημα) σε μια κοινωνία που τον θεωρεί γενετικά απόβλητο. Παρά το
αισιόδοξο τέλος της η ταινία Gattaca θα μπορούσε να χαρακτηριστεί «γενετικό
1984», αν δεν είχε κάτι κι από την παρωδία του Brave New World.
Πολλοί ρατσιστές και οπαδοί των διακρίσεων στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ,
αδιαφορώντας πλήρως για τις κοινωνικές και περιβαλλοντικές επιδράσεις πάνω
στην ανθρώπινη ανάπτυξη, άδραξαν την ευκαιρία που τους προσέφερε το κίνημα της
Ευγονικής, για να νομιμοποιήσουν τις αυθαίρετες διακρίσεις μεταξύ «ανώτερων» και
«κατώτερων» φυλών, αποδίδοντας τες σε «ανώτερες» και «κατώτερες» γενετικές
ιδιότητες. Ειδικά στις ΗΠΑ οι ευγονιστές προσπάθησαν να περάσουν νόμους
(Νομοθετική Πράξη για τη Μετανάστευση, 1924), που περιόριζαν τη μετανάστευση
από «κατώτερες φυλές», στις οποίες περιλαμβάνονταν και οι Νοτιοευρωπαίοι (Ιταλοί
και Έλληνες). Επίσης προώθησαν και τη στείρωση, η οποία εγκρίθηκε συνταγματικά
το 1927, ως μέσο περιορισμού της αναπαραγωγής διανοητικά καθυστερημένων και
κοινωνικά ανεπιθύμητων πληθυσμών. Το 1921 2.233 Αμερικανοί στειρώθηκαν
νόμιμα. Μέχρι το 1941 είχαν στειρωθεί στις δημοκρατικές ΗΠΑ περίπου 36.000
άνθρωποι.
Στην Ευρώπη του Μεσοπολέμου ήταν αρκετά διαδομένη η ιδέα πως η οικογενειακή
υγεία αφορούσε την κοινωνία, πως το έθνος χρειαζόταν φυλετικά εύρωστους
απογόνους και πως κράτος, ως ένας «πάτερ-φαμίλιας», είχε το δικαίωμα να
παρεμβαίνει στην ιδιωτική ζωή και να δείχνει στους πολίτες πως πρέπει να ζουν. Δεν
ήταν μόνο οι Ναζιστές, που εμπνεύστηκαν από το αμερικανικό κίνημα της Ευγονικής,
αλλά και δημοκρατικές χώρες, όπως η Μεγάλη Βρετανία, η Ελβετία και η Σουηδία, οι
οποίες διαποτίστηκαν από τις ιδέες της αρνητικής Ευγονικής στειρώνοντας
«νοητικώς ελαττωματικούς» και άλλα «ανθυγιεινά στοιχεία». Στη Βρετανία ο ίδιος ο
Ουίνστον Τσόρτσιλ, πολύ πριν γίνει ακόμη πρωθυπουργός, θεωρούσε «φοβερό
κίνδυνο για τη φυλή» την ανεξέλεγκτη αναπαραγωγή των φυλετικά κατώτερων, των
«νοητικώς αδύναμων», ακόμη κι εκείνων που ήταν «ανίκανοι να βιοποριστούν»! Η
προτιμότερη λύση δεν ήταν να κρατηθούν αυτοί οι «ανίκανοι» άνθρωποι στα άσυλα
και στα ιδρύματα –αυτό κόστιζε ακριβά– αλλά να στειρωθούν, ώστε να μην κάνουν
παιδιά. Στη φιλελεύθερη Βρετανία οι συζητήσεις για τον έλεγχο της «κοινωνικά
προβληματικής ομάδας» (υπολογιζόταν στο 10% του πληθυσμού της χώρας),
φούντωσαν το 1929. Όταν το συμπέρασμα που έβγαλε η σχετική ερευνητική
επιτροπή ήταν πως το χαμηλό βιοτικό επίπεδο αυτής της ομάδας, οφείλονταν στη
«νοητική στέρηση», οι ευγονιστές χωρίς δεύτερη σκέψη πρότειναν ως λύση τη
στείρωση. Μια «λύση» που απευθύνονταν και στους φτωχούς «που βαφτίζονταν
‘’κοινωνικά ανεπαρκείς’’, κατηγορούνταν ως υπεύθυνοι της φτώχειας τους... και
‘’κύριοι αρχιτέκτονες της οικιστικής εξαθλίωσης’’» (Mark Mazower, Σκοτεινή
Ήπειρος).
Πουθενά αλλού όμως η Ευγονική και η κοινωνική μηχανική δεν βρήκαν τόσο ακραία
εφαρμογή όσο στη Γερμανία του Χίτλερ (1933-1945). Από τα πρώτα του πολιτικά
βήματα ο Αδόλφος Χίτλερ σχημάτισε μια «κοσμοθέαση» (Weltanschauungen), σύμφωνα
με την οποία η εξέλιξη της ανθρώπινης ιστορίας δεν ήταν παρά μια σειρά φυλετικών
αγώνων, που θα τέλειωναν με την επικράτηση και την απόλυτη κυριαρχία της Άριας
φυλής, της Herrenvolk (Ανώτερης Φυλής). Σύμφωνα με τον Ναζιστικό μύθο «ενιαίο
ανθρώπινο είδος δεν υπάρχει. Ιστορία, αν υπάρχει, είναι μονάχα της Άριας φυλής. Οι
άλλοι λαοί έχουν σκοπό να γίνουν φορτηγά ζώα, να υπηρετήσουν τη γερμανική φυλή
ή να εξοντωθούν για να της αφήσουν ζωτικό χώρο!» Προτού όμως αναλάβουν την
υποδούλωση και την εξόντωση των άλλων «κατώτερων» φυλών, η Άρια φυλή των
Γερμανών έπρεπε πρώτα να καθαριστεί εσωτερικά από «βιολογικούς εχθρούς», που
τη μόλυναν και απειλούσαν τη «φυλετική υγεία» της.
Όταν το 1953 οι Φράνσις Κρικ και Τζέιμς Γουότσον ανακάλυψαν τη διπλή έλικα του
DNA, λίγοι μπορούσαν να φανταστούν πως τα γονίδια θα αποτελούσαν τον «πράσινο
χρυσό» του μέλλοντος. Όχι όμως και ο ίδιος ο Τζέιμς Γουότσον, ο οποίος προέβλεψε
πως η επόμενη επανάσταση δεν θα ήταν πληροφορική αλλά γενετική: «Κάποτε
πιστεύαμε ότι το μέλλον μας βρισκόταν στα άστρα. Τώρα ξέρουμε πως βρίσκεται
στα γονίδια μας».
Ήδη στις πλούσιες κοινωνίες της Δύσης, όπου κυριαρχεί λατρεία των νιάτων, οι
άνθρωποι, ειδικά όσοι θεωρούν τον εαυτό τους «πετυχημένο», αρνούνται να
μεγαλώσουν. Άνθρωποι άνω των 40 θεωρούν τους εαυτούς τους «όψιμους έφηβους»,
και προσπαθούν να σταματήσουν το «βιολογικό ρολόι» τους, τουλάχιστον
εξωτερικά, κάνοντας πανάκριβες πλαστικές εγχειρήσεις, πηγαίνοντας σε
γυμναστήρια και χρησιμοποιώντας χάι τεκ καλλυντικά και νεανικό ντύσιμο. Αυτοί οι
«δίχως ηλικία» άνθρωποι, που δεν μπορούν να προσδιοριστούν χρονολογικά,
αντιπροσωπεύουν το μέλλον που έρχεται, και στο οποίο η βιολογική ηλικία δεν θα
έχει και τόσο σημασία σε σχέση με το πόσο χρονών αισθάνεται ότι είναι κάποιος.
Το κυνήγι της νεότητας εστιάζεται από τη μια στον εντοπισμό των «γονιδίων του
γήρατος» ή των «ορμονών νεότητας» κι από την άλλη στην ανάπτυξη νέων
οργάνων. Κάθε μέλος της νέας «γενετικής αριστοκρατίας» θα έχει σύντομα στη
διάθεση του ένα ολόκληρο σετ οργάνων-ανταλλακτικών, που θα αναπτύσσονται από
αδιαφοροποίητα κύτταρα και θα αποθηκεύονται σε ειδικές τράπεζες οργάνων για να
χρησιμοποιηθούν όταν παραστεί η ανάγκη. Καρδιά, συκώτι, νεφρά, πνεύμονες και
μάτια, θα αναπτύσσονται μέσα σε ειδικές δεξαμενές και θα προσφέρουν νέα πνοή
στη ζωή στους πλούσιους «Ντόριαν Γκρέι» του 21ου αιώνα, που μπορεί να μην έχουν
φτάσει ακόμη στο όνειρο της αθανασίας, αλλά θα μπορούν να χαρούν μιαν αφύσικη
επιμήκυνση της ζωής τους (μέχρι τα 120 έτη) χωρίς σοβαρά προβλήματα. Κι επειδή
ο πλούτος είναι συνάρτηση του χρόνου, φανταστείτε πόσο πλούσιος θα ήταν ο
Αριστοτέλης Ωνάσης αν μπορούσε να ζήσει μέχρι τα 120 χρόνια...
Ταυτόχρονα η ελίτ θα προετοιμάζει τους διαδόχους της, που δεν θα είναι άλλοι από
τα γενετικά προσχεδιασμένα παιδιά της. Σε μερικές δεκαετίες τα παιδιά των
πλουσίων οικογενειών θα πάψουν να γεννιούνται με φυσιολογική σύλληψη, αλλά
μόνον «κατά παραγγελία». Τα παιδιά αυτά δεν θα είναι απλώς απαλλαγμένα από
γονιδιακές προδιαθέσεις σε οργανικές δυσλειτουργίες και αρρώστιες, αλλά θα έχουν
και τα φυσικά χαρακτηριστικά που θα επιθυμούν οι γονείς τους. Όχι μόνον το φύλο,
αλλά και το σχήμα του σώματος, του προσώπου, των ματιών και του τριχωτού της
κεφαλής θα ρυθμίζονται «κατά παραγγελία» των γονέων. Αν μάλιστα αποδειχθεί πως
υπάρχει γενετική βάση πίσω από την ανθρώπινη συμπεριφορά ή την ευφυία, τότε οι
ελιτίστες γονείς θα υποκύψουν στον πειρασμό να εμφυτεύσουν στα παιδιά τους
γονίδια που θα αυξάνουν την ευφυία, την πονηριά, την ευγλωττία, την ψυχραιμία, τη
διπλωματικότητα και την αίσθηση ανωτερότητας, όσα δηλαδή προσόντα
χρειάζονται στους αιώνιους κυρίαρχους του κόσμου.
Τόσο εμείς, όσο και τα παιδιά μας θα πρέπει να αγωνιστούμε όχι μόνον για να
θεσμοθετηθούν αυστηρότατες κυρώσεις για τη διαρροή γενετικών πληροφοριών,
αλλά κυρίως για να αποφευχθούν κάθε είδους γενετικές διακρίσεις. Από την άλλη θα
πρέπει να απαιτήσουμε οι υπηρεσίες της βιομοριακής ιατρικής να προσφέρονται σε
όλους. Ασφαλώς και δεν υπάρχει τίποτε το κακό στην επιστημονική γνώση, όμως η
κοινωνία θα πρέπει να έχει αυξημένο βαθμό συνειδητότητας για να τη χρησιμοποιεί
σωστά, απελευθερωτικά και όχι υποδουλωτικά.
Για μια ακόμη φορά η ανθρωπότητα βρίσκεται ενώπιον διλήμματος, το οποίο είχε
διαισθανθεί κι ο Άλντους Χάξλεϊ από το μακρινό ακόμη 1946: «Έχουμε μόνο δύο
εναλλακτικές λύσεις: είτε έναν αριθμό στρατιωτικών ολοκληρωτικών, εθνικών
καθεστώτων, που θα εκπηγάζουν από τη χρήση του τρόμου της ατομικής βόμβας και
θα έχει ως αποτέλεσμα την καταστροφή του πολιτισμού είτε ένα υπερ-εθνικό
ολοκληρωτικό καθεστώς, που θα προκύψει από το κοινωνικό χάος μιας γρήγορης
τεχνολογικής ανάπτυξης, ειδικά της εξάπλωσης της ατομικής ενέργειας, και θα
μετεξελιχθεί κάτω από τη δυνατότητα και ανάγκη για σταθερότητα στην τυραννική
ευημερία της Ουτοπίας. Η εκλογή είναι δική σας». Αυτοκαταστροφή ή Αυτοκρατορία;