Νίκος Θεοδώρου - Τὸ κατὰ GordonGR γλωσσικὸ σύστημα

Τὸ κατὰ GordonGR γλωσσικὸ
σύστημα
A
Τὸ κατὰ GordonGR γλωσσικὸ σύστημα
Νίκος Θεοδώρου — hp://gordongr.blogspot.com
 Αυγούστου 

Περιεχόμενα
 Διαφοροποιήσεις ἀπὸ τὴ συνήθη δημοτικὴ 

. Τὸ πολυτονικὸ σύστημα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
.. Εἰσαγωγικὰ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
.. Γενικοὶ κανόνες τονισμοῦ . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
.. Ὀνόματα καὶ ἀντωνυμίες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
.. Ρήματα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
.. Tὰ πνεύματα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
.. Ἄτονες ἢ προκλιτικὲς λέξεις . . . . . . . . . . . . . . . . . 
.. Ἐγκλιτικὲς λέξεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
.. Πίνακες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
. Ἡ ὑποτακτικὴ καὶ ἡ προστακτικὴ . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
.. Χρῆσι καὶ σημασία τῆς ὑποτακτικῆς . . . . . . . . . . . . 
.. Σχηματισμὸς τῆς ὑποτακτικῆς . . . . . . . . . . . . . . . 
.. Σχηματισμὸς τῆς προστακτικῆς . . . . . . . . . . . . . . . 
. Τὰ παραθετικὰ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
.. Σχηματισμὸς τῶν παραθετικῶν . . . . . . . . . . . . . . . 
.. Παρατηρήσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
. Τὸ τελικὸ νῦ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
. Τὰ σιγμόληκτα θηλυκὰ οὐσιαστικὰ . . . . . . . . . . . . . . . . . 
 Εἰδικὰ ὀρθογραφικὰ θέματα 

. Τὰ διαλυτικὰ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
. Συλλαβισμὸς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
. Μία λέξι ἢ πολλές; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
. Kεφαλαῖο ἢ μικρό; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
. Κλίσι ὀνομάτων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
. Μετοχὲς . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
. Ὡς ἢ σὰν . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
. Ἡ αὔξησις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
.. Συλλαβικὴ αὔξησις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
.. Χρονικὴ αὔξησις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

.. Ἐσωτερικὴ αὔξησις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
. Ἡ χρῆσις τῶν προθέσεων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
. Ἡ μὴ σεξιστικὴ χρῆσι τῆς γλώσσας . . . . . . . . . . . . . . . . . 
.. Ὁ φεμινισμὸς καὶ ἡ γλῶσσα . . . . . . . . . . . . . . . . . 
.. Ὁ σεξισμὸς στὰ ἑλληνικὰ . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
.. Ἐναλλακτικὲς προτάσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
.. Σύνοψι ἐναλλακτικῶν τακτικῶν . . . . . . . . . . . . . . 
 Εἰδικὰ τυπογραφικὰ θέματα 

. Τὰ σημεῖα στίξεως . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
.. Τελεία (.) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
.. Ἄνω τελεία (·) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
.. Κόμμα (,) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
.. Ἄνω καὶ κάτω τελεία ἢ διπλῆ τελεία (:) . . . . . . . . . . . 
.. Ἑνωτικὸ (-) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
.. Ἡ παῦλα (en-dash, –) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
.. Ἡ διπλῆ παρενθετικὴ παῦλα (em-dash, —) . . . . . . . . . 
.. Ἀποσιωπητικὰ (…) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
.. Ὑποδιαστολὴ (,) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
.. Σχέσεις μεταξὺ σημείων στίξεως: . . . . . . . . . . . . . . 
. Βιβλιογραφικὲς ἀναφορές, παρουσίασι βιβλιογραφίας . . . . . . 
.. Ἀναφορὰ σὲ βιβλίο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
.. Ἀναφορὰ σὲ ἄρθρο περιοδικοῦ ἢ ἐφημερίδας . . . . . . . 
.. Ἀναφορὰ σὲ συλλογικὸ ἔργο . . . . . . . . . . . . . . . . 
.. Ἀναφορὰ σὲ ἠλεκτρονικὸ κείμενο (ἱστοσελίδα) . . . . . . 
. Λατινικά, ἀραβικὰ καὶ ἑλληνικὰ ἀριθμητικὰ σημεῖα . . . . . . . . 
. Ἡ γραφὴ τῶν ἑλληνικῶν μὲ λατινικὰ ψηφία . . . . . . . . . . . . 
.. Ἀντιστοιχία γραμμάτων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
.. Ἀντιστοιχία διφθόγγων/ διψήφων φωνηέντων καὶ συμ-
φώνων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 
.. Ἀντιστοιχία τόνων καὶ εἰδικῶν συμβόλων . . . . . . . . . 
Αʹ Ἄδεια Creative Commons, Ἑλλάδα, ἀναφορά, μὴ ἐμπορικὴ . 
Νίκος Θεοδώρου — http://gordongr.blogspot.com

Πρόλογος
Ἂν ὑπάρχουν τόσοι σεξουαλικοὶ προσανατολισμοί, τόσες πολιτικὲς τοποθε-

τήσεις, τόσα γένη, τόσες θρησκευτικὲς ἀντιλήψεις ὅσοι/-ες καὶ οἱ ἄνθρωποι, τότε
σίγουρα ὑπάρχουν τόσα γλωσσικὰ συστήματα, τόσες ἐκφάνσεις τῆς ἑλληνικῆς
γλώσσας ὅσοι/-ες καὶ οἱ χρῆστες/-τριές της. Αὐτὸ τὸ βιβλιαράκι περιγράφει τὸ
δικό μου.
Στὰ μαθηματικά, περνώντας ἀπὸ τὸ διακριτὸ στὸ συνεχές, μαθαίνουμε ὅτι
δὲν ὑπάρχουν μόνο ἄκρα, ἀλλὰ καὶ ὅλο τὸ φάσμα ποὺ τὰ γεμίζει. Τὸ σύνολο
{0, 1} μπορεῖ νὰ ἔχῃ δύο μόνον στοιχεῖα, ὅμως τὸ [0, 1] περιέχει ἄπειρα — τόσα,
ὅσοι ὅλοι οἱ πραγματικοὶ ἀριθμοί.
Τί σχέσι ἔχει αὐτὸ μὲ τὸ θέμα μας; Στὴ συζήτησι περὶ γλωσσικοῦ ζητήματος
ποὺ ἀπασχόλησε ὁλόκληρο τὸν ὸ καὶ τὸ μεγαλύτερο μέρος τοῦ ου αἰῶνα
—μέχρι ποὺ «λύθηκε ὁριστικὰ» τὸ —, ξεχάστηκε (ἢ μᾶλλον, πέρασε ἐλα-
φρῶς στὴν ἀφάνεια), ἕνα πολὺ σημαντικὸ σημεῖο: Ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὴν πολι-
τικὴ διαμάχη μεταξὺ τῶν ὑποστηρικτῶν/-τριῶν τῆς «Δημοτικῆς» καὶ αὐτῶν τῆς
«Καθαρεύουσας», καμία ἀπὸ τὶς δύο ἐν λόγῳ μορφές, κανένα ἀπὸ τὰ δύο ἐν
λόγῳ συστήματα δὲν ἦταν πραγματικό. Ἀμφότερα εἶχαν ἐρείσματα στὴν κοι-
νωνία, ὅμως ἀμφότερα μελετήθηκαν καὶ ὣς ἕνα βαθμὸ κατασκευάστηκαν στὸ
ἐργαστήριο. Πρᾶγμα ποὺ κατ' ἐμὲ δὲν εἶναι καθόλου ἀρνητικό, ὅμως τὸ τελικὸ
ἀποτέλεσμα, ἐκ τῶν πραγμάτων, δὲν μπορεῖ παρὰ νὰ ἐκφράζῃ ἀπολύτως μόνο
τὰ ἄτομα ποὺ τὸ δημιούργησαν.
Αὐτὸ εἶναι κοινὸ χαρακτηριστικὸ ὅλων τῶν ἐπιστημῶν ποὺ ἀσχολοῦνται μὲ
θέματα τοῦ φυσικοῦ, πραγματικοῦ κόσμου (ὄχι μόνο τῆς γλωσσολογίας), σὲ ἀν-
τίθεσι μὲ τὶς ἐπιστῆμες (ὅπως τὰ μαθηματικὰ) ποὺ κατασκευάζουν ἰδεατούς, νο-
ητικοὺς κόσμους.
Στὸ βιβλιαράκι αὐτό, ξεκινώντας μὲ ἀφετηρία τὴν ἐπίσημη «Δημοτική», ὅπως
αὐτὴ διδάσκεται στὰ σχολεῖα τῆς χώρας, ἐπιχειροῦμε νὰ ἀνακτήσουμε λίγον
ἀπὸ τὸν χαμένο ρεαλισμὸ ποὺ περιεῖχε ἡ «Καθαρεύουσα», εἰσάγοντας τύπους
ἀπὸ αὐτὴν ποὺ, ἔστω καὶ ἀνεπισήμως, χρησιμοποιοῦνται διαρκῶς. Κατασκευ-
άζουμε, ἔτσι, ἕνα νέο γλωσσικὸ σύστημα ἐντὸς τοῦ φάσματος «Δημοτικῆς» –
«Καθαρεύουσας»· ἕνα σύστημα ποὺ στόχο ἔχει (καὶ μόνο γι' αὐτὸ μπορεῖ νὰ τὸν
ἐπιτύχῃ) νὰ ἱκανοποιήσῃ τὸν δημιουργό του καὶ κανένα ἄλλο πρόσωπο.

 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ
Ἡ τελευταία φράσι δὲν ἔχει στόχο νὰ κηρύξῃ τὶς ἀναγνώστιες καὶ τοὺς ἀνα-
γνῶστες «ἀνεπιθύμητα πρόσωπα». Ἔχει ὅμως στόχο νὰ τὶς/τοὺς δείξῃ τὸν τρόπο
μὲ τὸν ὁποῖο πρέπει νὰ τὸ διαβάσουν: νὰ παρατηρήσουν, νὰ προβληματισθοῦν,
ἐνδεχομένως νὰ συμφωνήσουν σὲ κάποια σημεῖα —καί, γιατί ὄχι, νὰ οἰκειοποι-
ηθοῦν ὅσα σημεῖα τοὺς/τὶς ἀρέσουν— ἀλλὰ ὄχι νὰ κατακρίνουν ἢ νὰ διαφωνή-
σουν. Ἄλλωστε, φιλοξενοῦνται σὲ ἕναν ἰδιωτικὸ χῶρο —αὐτὸν τοῦ μυαλοῦ τοῦ
δημιουργοῦ— κατόπιν προσκλήσεώς του.
Καλὴ ἀνάγνωσι!
Διακηρύξεις Τὸ παρὸν βιβλιαράκι γράφτηκε σὲ XƎLTEX σὲ γραμματοσειρὰ

Linux Libertine ὑπὸ λειτουργικὸ σύστημα Ubuntu Linux .. Οἱ πίνακες τῆς
ἑνότητας . κατασκευάσθηκαν σὲ OpenOffice Writer. Τὸ ἐξώφυλλο ἀπὸ τὸν φίλο
Δημήτρη Παπαφίλη, τὸν ὁποῖο εὐχαριστῶ θερμά :-)
Νίκος Θεοδώρου (GordonGR)

Θεσσαλονίκη, Ἰούνιος 

Κεφάλαιο 
Διαφοροποιήσεις ἀπὸ τὴ συνήθη

δημοτικὴ
. Τὸ πολυτονικὸ σύστημα

.. Εἰσαγωγικὰ
Ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα ἔχει ἑπτὰ φωνήεντα, τὰ α, ε, η, ι, ο, υ, ω. Ἐξ αὐτῶν,
• τὰ ο, ε καλοῦνται βραχύχρονα (βραχέα), διότι στὴν ἀρχαία ἐποχὴ προ-

φέρονταν σὲ ἕνα «χρόνο»·
• τὰ ω, η καλοῦνται μακρόχρονα (μακρά), διότι στὴν ἀρχαία ἐποχὴ προ-

φέρονταν σὲ δύο «χρόνους»·
• τὰ α, ι, υ καλοῦνται δίχρονα, διότι προφέρονταν ἄλλοτε σὲ ἕναν καὶ ἄλ-

λοτε σὲ δύο «χρόνους».
Ἀναλόγως τοῦ χρόνου τοῦ φωνήεντος ποὺ περιέχεται σὲ μιὰ συλλαβή, ὁρί-
ζεται καὶ ὁ χρόνος τῆς συλλαβῆς. Ἔτσι, ἔχουμε συλλαβὲς μακρόχρονες και
βραχύχρονες .
Τὰ μόρια ου, αι, ει, οι, υι, αυ, ευ, ηυ θεωροῦνται μακρόχρονα. Ἐξαίρεσι: τὰ αι,
οι θεωροῦνται βραχύχρονα ὅταν βρίσκωνται στὸ τέλος τῆς λέξεως.

Στὴν παροῦσα ἑνότητα ἀκολουθεῖται γενικὰ τὸ [], ἐκτὸς ἀπὸ ὅταν ὁρίζεται ρητῶς.

Ἡ διάκρισι σὲ φύσει καὶ θέσει μακρόχρονες συλλαβὲς παραλείπεται, ὡς ἄχρηστη γιὰ τὸν
τονισμό, ἀφοῦ τελικῶς δὲν βοηθᾷ νὰ διαπιστώσουμε ἂν ἕνα δίχρονο φωνῆεν θὰ πρέπῃ νὰ θεω-
ρηθῇ βραχύχρονο ἢ μακρόχρονο σὲ δοθεῖσα περίπτωσι. Ὡστόσο, ἡ διάκρισι ἔχει ἐφαρμογὴ σὲ
ἄλλα θέματα, ὁπότε θὰ τὴ δοῦμε ἀργότερα.

  Διαφοροποιήσεις ἀπὸ τὴ συνήθη δημοτικὴ
Οἱ τόνοι εἶναι τρεῖς: ἡ ὀξεία (΄), ἡ βαρεία (`) καὶ ἡ περισπωμένη ( ). Κατὰ τὴν
ἀρχαιότητα, ὁ τονισμὸς εἶχε μουσικὴ ἔννοια: ἡ ὀξεία σήμαινε πὼς ἡ φωνὴ ὀξεί-
νετο (πήγαινε ὑψηλότερα), ἡ βαρεία πὼς ἔλειπε ὁ ὑψηλὸς τόνος, ἐνῷ στὸ φωνῆεν
ποὺ τονιζόταν μὲ περισπωμένη ἡ φωνὴ ἀνεβοκατέβαινε.
.. Γενικοὶ κανόνες τονισμοῦ

. Σὲ μία λέξι μπορεῖ νὰ τονισθῇ μόνον μία ἀπὸ τὶς τρεῖς τελευταῖες συλλα-
βές.
. Ἡ προπαραλήγουσα παίρνει πάντα ὀξεία: ἥσυχος, εἴπαμε, ἄνεμος.
. Ἡ βραχύχρονη συλλαβὴ παίρνει ὀξεία: ἔλα, βουνό.
. Ἡ μακρόχρονη παραλήγουσα παίρνει περισπωμένη ὅταν ἡ λήγουσα εἶναι

βραχύχρονη: μῆλο, ψῆφος, ἆθλος, τοῖχοι.
Ἐξαιροῦνται οἱ λέξεις: ὥστε, οὔτε, μήτε, εἴτε, εἴθε.
. Ἡ μακρόχρονη παραλήγουσα παίρνει ὀξεία ὅταν ἡ λήγουσα εἶναι μακρό-

χρονη: μήλων, βρύση, Ἑλλήνων.
. Ἡ λήγουσα παίρνει περισπωμένη ὅταν προέρχεται ἀπὸ συναίρεσι: γῆ (ἀπὸ

τὸ γαῖα) κλπ.
.. Ὀνόματα καὶ ἀντωνυμίες

Ἡ λήγουσα
. Τὰ ὀνόματα καὶ οἱ ἀντωνυμίες σὲ ὅλες τὶς πτώσεις ἐκτὸς ἀπὸ τὴ γενικὴ
καὶ τὴ δοτικὴ παίρνουν στὴ λήγουσα ὀξεία: ὁ βουλευτής, τὸ(ν) βουλευτή, ὦ
βουλευτά· ὁ ψαράς, τὸν ψαρά· ἡ ἀλεπού· ἡ χαρά, τὴ χαρά, ὦ χαρά· οἱ οὐρανοί,
τοὺς οὐρανούς, ὦ οὐρανοί· ἡ Ἀργυρώ, τὴν Ἀργυρώ· ἐγώ, ἐσύ.
. Ἐξαιροῦνται καὶ περισπῶνται:
(αʹ) Τὰ γῆ, φῶς, πᾶν, νοῦς, πλοῦς, ροῦς, δρῦς καὶ γενικὰ ὅσες λέξεις προ-
κύπτουν ἐκ συναιρέσεως: χρυσῆ, χρυσᾶ, εὐρῶ.

Κατὰ μία ἄποψι, ἡ λέξι εὐρὼ μπορεῖ νὰ θεωρηθῇ συνῃρημένο οὐσιαστικό β΄ κλίσεως τῆς ἀρ-
χαίας ἑλληνικῆς. Τότε, ἡ κλίσι της ἔχει ὡς ἐξῆς: Τὸ εὐρῶον (εὐρῶ), τοῦ εὐρώου (εὐροῦ), τῷ εὐρώῳ
(εὐρῷ), τὸ εὐρῶον (εὐρῶ), ὦ εὐρῶον (εὐρῶ)· τὰ εὐρῶα (εὐρᾶ), τῶν εὐρώων (εὐρῶν), τοῖς εὐρώοις
(εὐροῖς), τὰ εὐρῶα (εὐρᾶ), ὦ εὐρῶα (εὐρᾶ).
Ἡ ἄποψι εἶναι κάπως τραβηγμένη, ἀλλὰ πέραν τούτου ἡ πλήρης ἀσυμφωνία της μὲ τὴν καθη-
μερινὴ πρακτικὴ καθιστᾷ τὴ χρῆσι τοῦ τύπου ἐντελῶς ἀδύνατη.

. Τὸ πολυτονικὸ σύστημα 
(βʹ) Ὅλα τὰ πολλαπλασιαστικὰ ἀριθμητικὰ σὲ -ῆ : ἁπλῆ, διπλῆ, …, πολ-

λαπλῆ.
(γʹ) Οἱ ἀντωνυμίες ἐμεῖς, ἐμᾶς, μᾶς· ἐσεῖς, ἐσᾶς, σᾶς.
(δʹ) Τὸ ἀριθμητικὸ τρεῖς καὶ ὅλοι οἱ πληθυντικοὶ σὲ -εῖς: συγγραφεῖς, συγ-
γενεῖς, βασιλεῖς.
(εʹ) Ἡ αἰτιατικὴ τῶν ἐπιθέτων σὲ -ής, -ής, -ές  : τὸν διαφανῆ, τὴ διαφανῆ,
τὰ διαφανῆ.
(ϝ΄) Τὰ κύρια ὀνόματα σὲ -ᾶς, -ῆς, -ᾶ, -ῶν, -οῦς: Λουκᾶς, Παλαμᾶς, Ἀθηνᾶ,
Ναυσικᾶ, Ἀπελλῆς, Ἑρμῆς, Θαλῆς, Θεμιστοκλῆς, Μωυσῆς, Περικλῆς,
Ξενοφῶν, Τραπεζοῦς.
Ὅμως, τὰ κύρια σὲ -ὼ παίρνουν ὀξεία: ἡ Κλειώ, τῆς Κλειοῦς (ἢ τῆς
Κλειῶς).
. Παίρνουν περισπωμένη καὶ οἱ γενικὲς καὶ δοτικὲς ποὺ δὲν ἔχουν βραχύ-
χρονο φωνῆεν: τοῦ βουλευτῆ/-οῦ, τῷ βουλευτῇ, τοῦ ψαρᾶ, τῷ βασιλεῖ, τῇ
ὑπουργῷ, τῆς φωνῆς, τῆς ἀλεποῦς, τοῦ ποτηριοῦ, τῶν μικρῶν παιδιῶν.
Ἡ παραλήγουσα
. Ἡ λήγουσα σὲ -α στὰ ἀρσενικὰ καὶ θηλυκὰ εἶναι πάντα μακρόχρονη, ὅταν
τελειώνῃ σὲ -ας: ὁ χειμώνας, τῆς γυναίκας.
Στὰ οὐδέτερα, ὅμως, εἶναι πάντα βραχύχρονη: τὸ γῆρας.
. Στὰ ἀρσενικὰ ποὺ λήγουν σὲ -α, αὐτὸ θεωρεῖται μακρόχρονο σὲ ὅλες τὶς
πτώσεις.
Ὅμως, ὅταν ἡ λέξι προέρχεται ἀπὸ τὴν ἀρχαία γ΄ κλίσι, τότε τὸ -α θεωρεῖ-
ται βραχύχρονο : ὁ χειμώνας, τοῦ χειμῶνα, τὸ(ν) χειμῶνα, ὦ χειμῶνα.
. Στὰ θηλυκὰ ποὺ λήγουν σὲ -α, ἰσχύει τὸ ἑξῆς :
(αʹ) Ἂν πρὶν τὴν κατάληξι -α ὑπάρχῃ σύμφωνο (ἐκτὸς τοῦ ρ), τότε τὸ α
λέγεται μὴ καθαρὸ καὶ εἶναι βραχύχρονο: ἡ μοῦσα, ἡ μᾶζα, ἡ γλῶσσα.
(βʹ) Ἂν πρὶν τὴν κατάληξι -α ὑπάρχῃ φωνῆεν ἢ ρ, τότε τὸ α λέγεται κα-
θαρὸ καὶ εἶναι μακρόχρονο: ἡ πολιτεία, ἡ ὥρα.
Ἐξαιρέσεις: γαῖα, μαῖα, μοῖρα, πεῖρα, σπεῖρα, σφαῖρα.
. Τὸ α στὸ τέλος τῶν οὐδετέρων εἶναι βραχύχρονο: χρῶμα, ὡραῖα δῶρα,
ἐκεῖνα τὰ σχολεῖα.

βλ. []

βλ. []

βλ. []

[]

  Διαφοροποιήσεις ἀπὸ τὴ συνήθη δημοτικὴ
. Τὸ ι στὸ τέλος τῶν οὐδετέρων θεωρεῖται βραχύχρονο: μαχαῖρι, λουλοῦδι,

ποτῆρι, ἀλεῦρι.
. Τὰ α, ι, υ στὴν παραλήγουσα τῶν ὀνομάτων θεωροῦνται γενικῶς βραχύ-

χρονα.
Ὅμως :
(αʹ) Ὅταν τὰ ἀρσενικὰ τελειώνουν σὲ -ίτης, τὸ ι εἶναι συνήθως μακρό-

χρονο: πολῖτες, μεσῖτες, ζευγῖτες.
(βʹ) Ὅταν τὰ ὀνόματα τελειώνουν σὲ -ῖνα, -άνας, -ᾶνος, -ᾶτος, -ᾶκος, τὰ
α, ι εἶναι συνήθως μακρόχρονα: ὁ Τιτάνας, τοῦ Τιτᾶνα, ἡ ἀκτῖνα, ἡ
Σαλαμῖνα, ὁ πελεκᾶνος, γεμᾶτος.
(γʹ) Κάποια κύρια: Κωνσταντῖνος, Νῖκος.
. Σὲ ὅσα ὀνόματα τελειώνουν σὲ -υς, -ις, -υ, τὰ ι, υ εἶναι βραχύχρονα: ὁ πῆχυς.
. Tὸ ἄκλιτο δεῖνα παίρνει περισπωμένη.
Παρατήρησις: Τὰ θηλυκὰ ἐπίθετα σὲ -εῖα παίρνουν περισπωμένη: εὐθεῖα, πλα-

τεῖα, ὀξεῖα. Ὅμως, ἐπειδὴ συνήθως χρησιμοποιοῦνται ὡς οὐσιαστικὰ (οὐσιαστι-
κοποιημένα ἐπίθετα), εἶναι ἐξίσου σωστὸ νὰ γράφωνται μὲ ὀξεία, κατὰ τὸ .
.. Ρήματα
Ἡ λήγουσα
. Ἡ μακρόχρονη λήγουσα τῶν ρημάτων παίρνει περισπωμένη: ἀγαπῶ, ἀρ-
γεῖ, ἀργοῦν, ἀκοῦς, δῇς, δεῖς, κλαῖς, τρῶς.
. Στὰ ρήματα θεωρεῖται μακρόχρονη καὶ ἡ τονισμένη λήγουσα σὲ α: ἀγα-

πᾷς, πᾷς, ἀγαπᾷ.
Ἡ παραλήγουσα
. Τὸ ἄτονο α στὴ λήγουσα τῆς ὁριστικῆς εἶναι βραχύχρονο: τραγουδοῦσα,
τραγουδοῦσαν· εἶδα, εἶδαν· φεῦγαν.
. Τὸ ἄτονο α στὴ λήγουσα τῆς προστακτικῆς εἶναι μακρόχρονο: πήδα, ρώτα,

φεύγα, τραγούδα, κοίτα.

Κατανοῶ ὅτι ο παραπάνω κανόνας ἔρχεται σὲ ἀντίθεσι μὲ κάθε βιβλίο γραμματικῆς τῆς
δημοτικῆς. Ὡστόσο, σὲ καιροὺς πρὶν τὴν «ἐπισημοποίησι» τῆς δημοτικῆς, τὸ ι θεωρεῖτο βραχύ·
ἐπὶ παραδείγματι, στὸ [], σελ. , ὑπάρχει ἡ λέξι ποτῆρι.

βλ. []

. Τὸ πολυτονικὸ σύστημα 
. Παίρνουν περισπωμένη οἱ ρηματικὲς καταλήξεις τοῦ ἑνικοῦ -ᾶμαι, -ᾶσαι, -

ᾶται καὶ οἱ καταλήξεις τοῦ πληθυντικοῦ -ᾶμε, -ᾶτε, -ᾶνε: θυμᾶμαι, θυμᾶσαι,
θυμᾶται· γελᾶμε, γελᾶτε, γελᾶνε· πᾶμε, πᾶτε, πᾶνε.
Παντοῦ ἀλλοῦ τὸ α τῆς παραλήγουσας παίρνει ὀξεία: βάλε, βράσε, σπάσε,
κάψε, κράξε· ἀνεβάστε, θυμάστε.
. Τὸ υ, ι στὴν παραλήγουσα τῶν ρημάτων λογίζεται ὡς βραχύχρονο: λύνε,

λύναν, λύσε, λύσαν· δακρύσαν, πλύνε, πλύναν· σκύψτε, πλύντε.
. Ἡ μετοχὴ τῶν ἀσυναιρέτων ρημάτων γράφεται μὲ ο καὶ παίρνει ὀξεία: παί-

ζοντας, γράφοντας, χορεύοντας.
Ἡ μετοχὴ τῶν συνῃρημένων ρημάτων γράφεται μὲ ω καὶ ἐπίσης παίρνει
ὀξεία: γελώντας, περπατώντας, ἀγαπώντας.
Κανόνες τῆς βαρείας

. Σημειώνεται βαρεία στὴ λήγουσα, στὴ θέσι τῆς ὀξείας, ὅταν δὲν ἀκολουθῇ
σημεῖο στίξεως ἢ ἐγκλητικὴ λέξι: Αὐτὸ τὸ καλὸ παιδί, τὸ καλό μου τὸ παιδί.
. Τὰ ἄκλιτα ποὺ καὶ πὼς παίρνουν βαρεία ὅταν εἶναι ἀναφορικὰ καὶ πε-
ρισπωμένη ὅταν εἶναι ἐρωτηματικὰ (τόσο σὲ εὐθεία ὅσο καὶ σὲ πλάγια
ἐρώτησι) ἢ ὅταν προφέρωνται στὴ φράσι τονισμένα: τὸν ἔβλεπα ποὺ ἐρ-
χόταν, μοῦ φάνηκε πῶς ἦταν ὁ Παῦλος· κατὰ πὼς φαίνεται· ποῦ ἤσουν χθές;
δὲν ξέρω κατὰ ποῦ πέφτει, ἀραιὰ καὶ ποῦ, ποῦ καὶ ποῦ.
. Γράφονται μὲ βαρεία στὴ λήγουσα: τὸ αἰτιολογικὸ γιατὶ, τὸ τελικὸ νὰ, τὸ

ἐναντιωματικὸ μὰ, ἡ πρόθεσι γιὰ: ρωτᾷ γιατὶ ἀπόρησε, ἤθελα νὰ σοῦ πῶ,
θέλω μὰ δὲν μπορῶ, μιλεῖ γιὰ τὸ καθετί.
Ὁ αἰτιολογικὸς σύνδεσμος γιατὶ παίρνει βαρεία ἀκόμη καὶ ὅταν ἀκολουθῇ
κόμμα: Ὁ Κώστας ἔφυγε γιατὶ, ὅπως μοῦ ἐξήγησε ὁ σύζυγός του, ἦταν ὑπο-
χρεωμένος νὰ γυρίσῃ.
Γράφονται πάντα μὲ ὀξεία :
. τὰ ἐρωτηματικὰ τί; γιατί; καὶ στὴν πλάγια ἐρώτησι: τί εἶπες; γιατί νὰ φύγεις;
δὲν κατάλαβα τί εἶπε, μὲ ρώτησε γιατί ἔφυγα·

Ὡς σημεῖα στίξεως γιὰ τὸ θέμα τῆς βαρείας θεωροῦμε: τὴν τελεία, τὸ κόμμα, τὸ ἐρωτηματικό,
τὸ θαυμαστικό, τὴν ἄνω καὶι κάτω τελεία, τὰ εἰσαγωγικά, τὴν παρένθεσι καὶ τὴν παρενθετικὴ
(διπλῆ) παῦλα.

  Διαφοροποιήσεις ἀπὸ τὴ συνήθη δημοτικὴ
. τὸ δεικτικὸ μόριο νά καὶ τὸ βουλητικὸ νά, ὅταν ἔχῃ τὸν τόνο τῆς φράσεως:
νά κατάστασι· νά αὐτὸ ποὺ μοῦ ζήτησεςἀλλὰ ἦρθα νὰ σοῦ δώσω αὐτὸ ποὺ
μοῦ ζήτησες·
. τὸ ὁρκωτικὸ μόριο μά: μά τὴν ἀλήθεια·
. τὸ προτρεπτικὸ γιά: γιά πές μου.
.. Tὰ πνεύματα
Κάθε λέξι ποὺ ἀρχίζει μὲ φωνῆεν παίρνει σὲ αὐτὸ ἕνα πνεῦμα, τὴν ψιλὴ (᾿) ἢ
τὴ δασεία (῾): Ἐλευθερία, Ἑλλάς.
Οἱ περισσότερες λέξεις παίρνουν ψιλή. Δασεία παίρνουν οἱ λέξεις τοῦ πί-
νακα δασυνομένων λέξεων καὶ τὰ παράγωγά τους.
.. Ἄτονες ἢ προκλιτικὲς λέξεις

Εἶναι μερικὲς μονοσύλλαβες λέξεις ποὺ προφέρονται στενὰ μὲ τὴν ἀκόλουθή
τους λέξι καὶ δὲν τονίζονται.
Εἶναι τὰ ἄρθρα ὁ, ἡ, οἱ καὶ τὸ ἐπίρρημα ὡς. Ὄχι, ὅμως, τὸ ὣς (=ἕως).
.. Ἐγκλιτικὲς λέξεις

Εἶναι κάποιες μονοσύλλαβες λέξεις ποὺ προφέρονται πάντοτε στενὰ μὲ τὴν
προηγούμενή τους καὶ γι' αὐτὸ ὁ τόνος τους χάνεται ἢ μεταβιβάζεται στὴ λή-
γουσα τῆς προηγούμενης λέξεως.
Οἱ συχνότερες ἐγκλιτικὲς λέξεις εἶναι οἱ μονοσύλλαβοι τύποι τῆς προσωπι-
κῆς ἀντωνυμίας, π.χ.: δῶσε μας, νά σου τον, νά τοι.
Ἔγκλισι πραγματοποιεῖται καὶ μὲ τὴν ἀρχαία ἀντωνυμία τίς, τί : Ἄνθρωπός
τις, παιχνίδι τι.
Ὁ τόνος τοῦ ἐγκλιτικοῦ:
α) ἀνεβαίνει (ὡς ὀξεία) στὴ λήγουσα τῆς προηγούμενης λέξεως, ὅταν αὐτὴ
τονίζεται στὴν προπαραλήγουσα ἢ ὅταν αὐτὴ εἶναι ἐγκλιτικὴ καὶ ἡ προη-
γούμενή της παίρνει τόνο (ὀξεία ἢ περισπωμένη) στὴν παραλήγουσα: τῆς
κάμαράς σου, γράψε μάς τα, δῶσε μού τα·
β) χάνεται, ὅταν ἡ προηγούμενη λέξι τονίζεται στὴ λήγουσα ἢ στὴν παρα-

λήγουσα: τὸ φῶς μας, δῶσε μας, οἱ φίλοι μου.
Ὅταν ἡ προηγούμενη λέξη παίρνῃ βαρεία στὴ λήγουσα, τότε γράφουμε στὴ
θέση της ὀξεία: τὸ παιδί μας.

. Τὸ πολυτονικὸ σύστημα 
.. Πίνακες
Ἀρσενικὰ καὶ θηλυκὰ προπερισπώμενα:
(Α): ἆθλος .
(Γ): γρῖφος.
(Θ): θρῦλος.
(Κ): Κῦρος.
(Μ): μῦθος.
(Ν): νᾶνος.
(Π): πῖλος , ὁ πρᾶος.
(Σ): σῖτος, στῦλος, Σῦρος, Σκῦρος.
(Τ): τῦφος.
(Υ): ὗβος .
(Χ): Χῖος .
Οὐδέτερα προπερισπώμενα:
(Α): ἆθλον , ἆσθμα, ᾇσμα.
(Β): βρῖθος .
(Δ): δρᾶμα.
(Θ): θῦμα.
(Κ): κρᾶμα, κῦμα, κῦρος.
(Μ): μεῖγμα (ἀλλὰ μίγμα), μῖσος.
(Ν): νᾶμα.
(Ξ): ξεῖσμα.
(Π): πλῦμα, πρᾶγμα, πνῖγος , τὸ πρᾶον.
(Ρ): ρῖγος.
(Σ): σῦκο, φῦλο .
(Τ): τρῖμμα.
(Φ): φῦκι.
(Χ): χρῖσμα.
(Ψ): ψῦχος.

βλ. []

καπέλο

τὸ κύρτωμα ποὺ σχηματίζει ἡ ράχη τῆς καμήλας

Χιώτης

ἄθλημα

βάρος

ὑπερβολικὴ ζέστη

γένος, φυλή

  Διαφοροποιήσεις ἀπὸ τὴ συνήθη δημοτικὴ
Πίνακας δασυνομένων λέξεων

. Ὅλες οἱ λέξεις ποὺ ξεκινοῦν μὲ υ: ὑγεία, ὕπνος.
. Οἱ ἄτονες λέξεις: ὁ, ἡ, οἱ, ὡς.
. Οἱ ἀριθμοί: ἕνας, ἕξι, ἑπτά, ἑκατό.
. Οἱ ἀκόλουθες λέξεις:
Α: ἁβρός, ἅγιος, ἁγνός, ᾍδης, ἁδρός, αἷμα, Αἷμος, αἵρεσι, αἱρετός, ἁλάτι,
Ἁλιάκμονας, ἁλιεία, Ἁλικαρνασσός, ἁλίπαστο, ἁλίπεδο, ἅλμα, Ἁλόννη-
σος, ἁλτῆρας, ἁλυκή, ἁλυσσίδα, ἁλῶνι, ἅλωσι, ἅμα, Ἁμαδρυάδφες, ἁμάξι,
ἁμαρτάνω, ἅμιλλα, ἁπαλός, ἁπλός, ἅρμα , ἅρμη, ἁρμόζω, ἁρμός, ἁρπάζω,
ἁφή, ἁψίδα, ἁψίθυμος, ἁψίκορος.
Ε: Ἑαυτός, ἕβδομος, Ἑβραῖος, Ἕβρος, ἑδώλιο, ἕδρα, εἵλωτας, εἱμαρμένη,
εἱρκή, εἱρμός, Ἑκάβη, Ἑκάτη, Ἕκτορας, Ἑλένη, ἕλικας, Ἑλικώνας, ἕλκος,
ἑλκύω, Ἕλλη, Ἕλληνας, ἕλος, ἑνώνω, ἑξῆς, ἕρμαιο, ἑρμαφρόδιτος, ἑρμη-
νεύω, Ἑρμῆς, Ἑρμιόμη, ἕρπω, ἑσμός, ἑσπερινός, ἑστία, ἑστιατόριο, ἑταῖρος,
ἕτοιμος, εὑρετήριο.
Η: Ἥβη, ἡγεμόνας, ἡγούμενος, ἡδονή, ἡλικία, ἥλιος, ἡμέρα, ἥμερος, ἡμε-
δαπός, ἡμι-, ἡνίοχος, ἧπαρ, Ἥρα, Ἡρακλῆς, Ἡρόδοτος, ἥρωας, Ἡσίοδος,
ἥσυχος, ἧττα, Ἥφαιστος.
I: Ἱδρύω, ἱδρώτας, ἱερός, Ἱερουσαλήμ, ἱκανός, ἱκετεύω, ἱλαρός, ἵλεος, ἵλερη,
ἱμάτιο, ἱππικό, Ἱπποκράτης, ἱππότης, ἱστορία, ἱστός.
Ο: Ὁδηγός, ὁδός, ὅλμος, ὁλόκληρος, ὅλος, ὁμάδα, ὁμαλός, ὅμηρος, Ὅμη-
ρος, ὁμιλία, ὅμιλος, ὁμίχλη, ὁμο-, ὅμοιος, ὅμως, ὁπλή, ὅπλο, ὅποιος, ὁποῖος,
ὅποτε, ὅπου, ὅπως, ὅρασι, ὁρίζω, ὅριο, ὅρκος, ὅρμος, ὁρμῶ, ὅρος (ὁ) , ὅσιος,
ὅσος, ὅταν, ὅτι, ὅ,τι.
. Ἡ ὑποτακτικὴ καὶ ἡ προστακτικὴ

Ἡ ὑποτακτικὴ τῆς ἑλληνικῆς δὲν δηλώνει χρόνο, ἀλλὰ ποιὸν ἐνέργειας (δι-
άρκεια–ἀδιάρκεια–συντελικότητα). Ὑποτακτικὴ ἔχουν μόνο τρεῖς χρόνοι: ὁ ἐν-
εστώτας, ὁ ἀόριστος καὶ ὁ παρακείμενος (σπανιώτερα). Ἡ ὑποτακικὴ χρησιμο-
ποιεῖται εὐρύτατα στὴν ἑλληνική, ἰδίως ὑπὸ τὴ «συμπληρωματικὴ» ἐκείνη λει-
τουργία ποὺ ἰσοδυναμεῖ κυρίως πρὸς τὸ ἀπαρέμφατο τῆς ἀρχαίας καὶ ἄλλων

<άρμα=ὄχημα· ἡ λέξι ἄρμα σημαίνει ὅπλο

ὅρος=συμφωνία, κατάστασι· ἡ λέξι ὄρος σημαίνει βουνό.

Ὅλη ἡ ἑνότητα ἀκολουθεῖ τὸ []. Ὁ τονισμὸς τῆς προστακτικῆς ἀκολουθεῖ τὸν κανόνα
(«ὀξεία ἀντὶ περισπωμένης») τοῦ []. Οἱ πίνακες τῆς ἑνότητας κατασκευάσθηκαν σὲ OpenOffice.

. Ἡ ὑποτακτικὴ καὶ ἡ προστακτικὴ 
εὐρωπαϊκῶν γλωσσῶν: θέλω νὰ γράφω (πάντα, συνεχῶς), θέλω νὰ γράψω (τώρα,

ὄχι συνεχῶς).
.. Χρῆσι καὶ σημασία τῆς ὑποτακτικῆς

Ἐκτὸς τῆς λειτουργίας τῆς ὑποτακτικῆς ὡς μέλλοντα μὲ τὴ βοήθεια τοῦ μελ-
λοντικοῦ μορτίου θά, καὶ ἐκτὸς τῆς «ἐγκλιτικῆς» λειτουργίας της ὡς εὐκτικῆς
(εὐχετικῆς) ἐγκλίσεως, μὲ συμπαράθεσι τῶν μορφίων εἴθε, μακάρι, νὰ κ.ἄ., καὶ
ὡς προστακτικῆς, ποὺ ἐξετάζονται στὶς ἀνάλογες θέσεις, ἡ ὑποτακτικὴ παρα-
μένει βασικὰ ἡ ἔγκλισι ποὺ ἐκφράζει ἐπιθυμία ἢ προσδοκία καὶ ποὺ μόνη ἢ μὲ τὰ
μόρια νὰ καὶ ἂς παίρνει τὶς ἑξῆς μορφές:
. Ἁπλὴ ἢ μελλονική:
α΄) +ἴσως: Ἴσως φύγῃ ἀπόψε·

β΄) ἀδιαφορία, παραχώρησι (μὲ ἀναδίπλωσι τοῦ ρήματος): Ἔρθῃ δὲν ἔρθῃ,
ἐμεῖς θὰ πᾶμε.
. +ἂς
α΄) Προτρεπτικὴ ἢ ἀποτρεπτική, α΄ καὶ γ΄ προσώπου (σπανίως β΄):

Ἂς πηγαίνουμε τώρα, νύχτωσε·
Ἂς μὴν ἀνακατεύεται σὲ ξένες ὑποθέσεις.
β΄) Παραχωρητικὴ (συγκατάθεσι, ἀδιαφορία, παραχώρησι):
Δὲν πειράζει, ἂς ἔρθῃ μαζί ·
Ἂς μᾶς ἀκούῃ!·
Θὰ χάσῃς τὰ λεφτά σου. Ἂς τὰ χάσω· Ἂς φωνάζῃ ὅσο θέλει!
. +νὰ
α΄) Βουλητικὴ (ἐπιθυμία): Νὰ δῶ τὸ σπίτι μου κι ἂς πεθάνω.

β΄) Δυνητική, ἰδίως β΄ ἑνικοῦ: Τὰ πρῶτα μου βήματα, νὰ πῇς,. στὸ νερὸ τὰ
ἔκανα.
γ΄) Παραχωρητικὴ (συγκατάθεσι, ὑπόσχεσι, παραχώρησι):
Ἐγὼ θὰ πάω, ὁ κόσμος νὰ χαλάσῃ!
δ΄) Ἀπορηματική: Νὰ πάω μαζί τρους ἢ νὰ μείνω ἐδῶ;
ε΄) Διηγηματικὴ (κυρίως γ΄ πρόσωπο):
Μόλις τὸ ἄκουσε νὰ κλαίῃ, τὸ χάιδεψε.
ϝ΄) Θαυμασμός, ἔκπληξι:
Ἀκοῦς ἐκεῖ, νὰ παντρευτῇ πρώτη ἡ μικρότερη!

  Διαφοροποιήσεις ἀπὸ τὴ συνήθη δημοτικὴ
Σχήμα .: Ὁ σχηματισμὸς τῆς ὑποτακτικῆς
ζ΄) Πιθανολογική:
Τὸ πολὺ νὰ εἶναι εἴκοσι ἐτῶν.
η΄) Πολεμικὴ ἢ ἀποκρουστική:
Νὰ μὲ δῇ καὶ νὰ μὴν μοῦ μιλήσῃ! Ἀδύνατον!
Ἐγὼ νὰ κάνω τέτοιο πρᾶγμα;
.. Σχηματισμὸς τῆς ὑποτακτικῆς

Γιὰ τὴ γενικὴ περίπτωσι βλέπε τὸν πίνακα ..
Ὡρισμένες ἀνωμαλίες παρατηροῦνται στὰ ἑξῆς ρήματα:
βλέπω εἶδα νὰ (ἰ)δῶ, δῇς, δῇ, δοῦμε, δῆτε, δοῦν

λέγω εἶπα νὰ (εἰ)πῶ, πῇς, πῇ, ποῦμε, πῆτε, ποῦν
πίνω ἤπια νὰ πιῶ, πιῇς, πιῇ, πιοῦμε, πιῆτε, πιοῦν
ἔρχομαι ἦρθα/ἦλθα νὰ ἔρθω/ἔλθω/ νά θω, -ῇς κλπ
νὰ 'ρθῶ, -ῇς, -ῇ, -οῦμε, -ῆτε, -οῦν
μπαίνω μπῆκα νὰ μπῶ, μπῇς, μπῇ, μποῦμε, μπῆτε, μποῦν

. Τὰ παραθετικὰ 
βγαίνω βγῆκα νὰ βγῶ, βγῇς, βγῇ, βγοῦμε, βγῆτε, βγοῦν

ἀνεβαίνω ἀνέβηκα νὰ ἀνεβῶ, ἀνεβῇς, ἀνεβῇ,…
κατεβαίνω κατέβηκα νὰ κατέβω κλπ ἢ νὰ κατεβῶ κλπ
βρίσκω βρῆκα νὰ βρῶ, βρῇς, βρῇ, βροῦμε, βρῆτε, βροῦν
παίρνω πῆρα νὰ πάρω, πάρῃς, πάρῃ, πάρουμε, πάρετε, πάρουν
πηγαίνω πῆγα νὰ πάω, πᾷς, πάῃ, πᾶμε, πᾶτε, πᾶνε
τρώ(γ)ω ἔφαγα νὰ φάω, φᾷς, φάῃ, φᾶμε, φᾶτε, φᾶνε.
.. Σχηματισμὸς τῆς προστακτικῆς

Γιὰ τὴ γενικὴ περίπτωσι βλέπε τὸν πίνακα .. Ὑπάρχουν οἱ ἑξῆς ἐξαιρέσεις:
βρίσκω βρῆκα βρὲς — βρῆτε

βλέπω εἶδα δὲς — δῆτε
λέ(γ)ω εἶπα πὲς — πῆτε
πίνω ἤπια πιὲς — πιῆτε
μπαίνω μπῆκα μπὲς — μπῆτε
βγαίνω βγῆκα βγὲς — βγῆτε
ἀνεβαίνω νέβηκα ἀνέβα — ἀνεβῆτε
κατεβαίνω κατέβηκα κατέβα — κατεβῆτε
ἔρχομαι ἦρθα ἔλα — ἐλᾶτε
ἀφήνω ἄφησα ἄφησε/ἄσε — ἀφῆστε/ἄστε
πηγαίνω πῆγα πήγαινε/πάνε — πηγαίνετε/πάτε
στέκομαι στάθηκα στάσου — σταθῆτε
σηκώνομαι σηκώθηκα σήκω — σηκωθῆτε
ἀκούω ἄκουσα ἄκου — ἀκοῦτε
. Τὰ παραθετικὰ
.. Σχηματισμὸς τῶν παραθετικῶν
Τὰ μονολεκτικὰ παραθετικὰ τῶν ἐπιθέτων σὲ -ος καὶ τῶν ἀντίστοιχων ἐπι-
χειρημάτων σὲ -α/-ως γράφονται μέ:
. ω (-ώτερος, -ώτατος· -ώτερα, -ώτατα), ἂν ἡ τελικὴ συλλαβὴ τοῦ θέματος

ἔχῃ ε ἢ ο (βραχέα φωνήεντα):

Ὅλη ἡ ἑνότητα ἀκολουεῖ τὸ [].

  Διαφοροποιήσεις ἀπὸ τὴ συνήθη δημοτικὴ
Σχήμα .: Ὁ σχηματισμὸς τῆς προστακτικῆς

. Τὰ παραθετικὰ 
νέ-ος νε-ώτερος νε-ώτατος

σοφ-ὰ σοφ-ώτερα σοφ-ώτατα
. ο (-ότερος, -ότατος· -ότερα, -ότατα)
(αʹ) ἂν ἔχῃ η ἢ ω (μακρὰ φωνήεντα) ἢ δίφθογγο:
φτωχ-ὴ φτωχ-ότερη φτωχ-ότατη

πονηρ-ὸ πονηρ-ότερο πονηρ-ότατο
ὡραῖ-ος ὡραι-ότερος ὡραι-ότατος
ζωηρ-ὰ ζωηρ-ότερα ζωηρ-ότατα
(βʹ) ἂν ἔχῃ ε ἢ ο καὶ μετὰ ἀπὸ αὐτὰ δύο ἢ περισσότερα σύμφωνα ἢ ἕνα
διπλὸ σύμφωνο (ζ, ξ, ψ ) (θέσει μακρά):
σεμν-ὴ σεμν-ότερη σεμν-ότατη

ἔνδοξ-ο ἐνδοξ-ότερο ἐνδοξ-ότατο
λαμπρ-ὰ λαμπρ-ότερα λαμπρ-ότατα
.. Παρατηρήσεις
Τὰ δίχρονα (α, ι, υ) στὴν παραλήγουσα τῶν ἐπιθέτων εἶναι συνήθως βραχέα,
μάλιστα τὰ τῶν καταλήξεων -ιος, -ικος, -ιμος, -ινος καὶ τῶν ἀντίστοιχων ἐπιχει-
ρημάτων.
μαλακ-ὸς (-α) μαλακ-ώτερος (-α) μαλακ-ώτατος (-α)

πιθαν-ὴ (-ῶς/-α) πιθαν-ώτερη (-α) πιθαν-ώτατη (-α)
πλούσι-ο (-α) πλουσι-ώτερο (-α) πλουσι-ώτατο (-α)
ὠφελ-ιμη (-α) ὠφελ-ιμώτερη (-α) ὠφελιμώτατη (-α)
γενικ-ὸς (-ῶς/-α) γενικ-ώτερος (-α) γενικ-ώτατος (-α).
Ἐξαιροῦνται, καὶ ἔχουν τὸ δίχρονο τῆς παραλήγουσας μακρὸ τὰ σύνθετα μὲ

δεύτερο συνθετικὸ κυρίως τὶς λέξεις: θυμὸς (εὔθυμος, πρόθυμος), κίνδυνος (ἐπι-
κίνδυνος, ἀκίνδυνος), κῦρος (ἔγκυρη), τιμὴ (ἔντιμη, ἄτιμη).
πρόθυμ-η (-α) προθυμ-ότερη (-α) προθυμ-ότατη (-α)
Ἐπίσης, τὰ ἐπίθετα: ἀκριβός, ἀνιαρός, ἰσχυρός, λιτός, σιγανός, τρανός, φλύαρος,

ψιλὸς καὶ τὰ ἐπιρρήματά τους.
ἀκριβ-ὴ (-ῶς/-α) ἀκριβ-ότερη (-α) ἀκριβ-ότατη (-α).

  Διαφοροποιήσεις ἀπὸ τὴ συνήθη δημοτικὴ
. Τὸ τελικὸ νῦ
Ἂν ἀμφιβάλλετε, ἡ συμβουλὴ εἶναι: Καλύτερα ἕνα νῦ περισσότερο παρὰ
ἕνα λιγότερο .
. Τὸ τελικὸ νῦ διατηρεῖται πάντοτε:
• στὴν προσωπικὴ ἀντωνυμία γένους ἀρσενικοῦ τοῦ δευτέρου προσώ-

που τόν: τὸν εἶδα, τὸν βρῆκα, τὸν δέχτηκα κτλ.
• στὸ ἀρσενικὸ ἄρθρο τὸν μπροστὰ ἀπὸ κύρια ὀνόματα (προσώπων,
μηνῶν, ποταμῶν κτλ), συντμήσεις, ἀρκτικόλεξα, σύμβολα καὶ ξενι-
κοὺς ὅρους, ποὺ θὰ μποροῦσαν νὰ ἐκληφθοῦν ὡς οὐδετέρου γένους·
ἐπίσης πρὸ ἐπιθέτου ἢ μετοχῆς, ἰδιαίτερα ὅταν βρίσκωνται μακριὰ
ἀπὸ τὸ προσδιοριζόμενο οὐσιαστικό. Π.χ. Ἀσχολοῦμαι μὲ τὸν λ-λογισμό·
• στὸ τροπικὸ ἐπίρρημα καὶ στὸν χρονικὸ σύνδεσμο σάν: σὰν γυαλί,
σὰν χρυσάφι, σὰν θέλῃς, κτλ·
• στὸ ἀρνητικὸ μόριο δέν, γιὰ νὰ ἀποφεύγεται ἡ σύγχυσι μὲ τὸν ἀντι-
θετικὸ σύνδεσμο δέ.
. Τὸ τελικὸ νῦ διατηρεῖται:
• στὸ ἄρθρο τὸν καὶ τήν,

• στὸ ἀριθμητικὸ καὶ ἀόριστο ἕναν,
• στὴν τριτοπρόσωπη ἀντωνυμία τήν,
• στὸ ἄκλιτo μήν,
ὅταν ἡ λέξι ποὺ ἀκολουθεῖ ἀρχίζῃ ἀπὸ φωνῆεν ἢ στιγμιαῖo σύμφωνο (κ, π,
τ, μπ, ντ, γκ, τσ, τζ) ἢ διπλὸ γράμμα (ξ, ψ), π.χ.: τὸν ἀέρα, τὴν καλύβα, ἕναν
τεμπέλη, μὴν ντρέπεσαι, σὰν ντομάτα.
. Τὸ τελικὸ νῦ χάνεται στὶς παραπάνω λέξεις (τόν, τήν , ἕναν, τήν, μήν), ὅταν
ἡ ἀκόλουθη λέξι ἀρχίζῃ ἀπὸ ἐξακολουθητικὸ σύμφωνο (β, γ, δ, ζ, θ, λ, μ, ν,
ρ, σ, φ, χ), π.χ.: τὸ διάδρομο, τὴ γελάδα, τὴ θάλασσα, μὴ μείνῃς.
. Τὰ σιγμόληκτα θηλυκὰ οὐσιαστικὰ

Στὰ θηλυκὰ ποὺ ἀκολουθοῦν τὴ μορφὴ πόλις/πόλι(ς) συναντᾶται μία ἀπὸ
τὶς πιὸ χτυπητὲς διαφορὲς μεταξὺ «δημοτικῆς» καὶ «καθαρεύουσας». Ὁ τύπος
ἡ πόλις, τῆς πόλεως ἔχει συνδεθῆ μὲ τὴν καθαρεύουσα ὅσο καὶ ὁ ἡ πόλη, τῆς

Ἀκολουθεῖται τὸ [] μὲ βελτιώσεις ἀπὸ τὰ [] καὶ [].

. Τὰ σιγμόληκτα θηλυκὰ οὐσιαστικὰ 
πόλης μὲ τὴ δημοτική. Μάλιστα, μαζὶ μὲ τὴ γραφὴ τῶν παραθετικῶν μὲ ο/ω,

τὸ πολυτονικὸ σύστημα καὶ τὴ γραφὴ τῆς ὑποτακτικῆς μὲ -η/-ῃ, ἡ κλίσι σὲ ἡ
πόλις, τῆς πόλεως  κλείνει τὸ κεφάλαιο μὲ τὶς βασικὲς ἀποκλίσεις ἀπὸ τὴ συνήθη
«δημοτική».
Στὸ βιβλίο αὐτὸ ἐπιλέγουμε τὴν ἑξῆς κλίσι:
ἡ πόλι(ς) ἡ δύναμι(ς) οἱ πόλεις οἱ δυνάμεις

τῆς πόλεως τῆς δυνάμεως τῶν πόλεων τῶν δυνάμεων
τῇ πόλει τῇ δυνάμει ταῖς πόλεσι ταῖς δυνάμεσι
τὴν πόλι τὴ δύναμι τὶς πόλεις τὶς δυνάμεις
ὦ πόλι ὦ δύναμι ὦ πόλεις ὦ δυνάμεις.
Ὁ τύπος αὐτὸς προτιμᾶται (ἐκτὸς ἀπὸ τοὺς ἱστορικοὺς λόγους) γιὰ νὰ διευ-
κολύνεται ἡ κατανόησι τοῦ σχηματισμοῦ τοῦ πληθυντικοῦ σὲ -εις καὶ ὄχι σὲ -ες.
Π.χ.: ἡ θέσι, οἱ θέσεις· ἡ νίκη, οἱ νίκες.
Ὡστόσο χρησιμοποιοῦμε συχνά, καὶ ἰδίως σὲ πολυσύλλαβες λέξεις, τὴ γενικὴ
ἐνικοῦ σὲ -ης: τῆς φιλελευθεροποίησης.
Σημειώνουμε ὅτι τὸ τελικὸ ι εἶναι βραχύ. Ἔτσι γράφουμε π.χ. γνῶσι, δύσι,
θέσι, κρίσι, λέξι, πλάσι, πλῆξι, πρᾶξι, σκέψι, τάξι, φύσι, χάρι κλπ.

Βλ. [].

  Διαφοροποιήσεις ἀπὸ τὴ συνήθη δημοτικὴ

Κεφάλαιο 
Εἰδικὰ ὀρθογραφικὰ θέματα
. Τὰ διαλυτικὰ
Τὰ διαλυτικὰ σημειώνονται πάνω ἀπὸ τὸ ι ἢ τὸ υ γιὰ νὰ φανῇ ὅτι πρέπει
νὰ προφερθοῦν χωριστὰ ἀπὸ τὸ προηγούμενο φωνῆεν (α, ε, ο, υ), π.χ.: θεϊκός,
εὐνοϊκός, παρανοϊκός, μυϊκός, ξεϋφαίνω, ἀϊτός, ἀϋπνία, ὀϊμὲ κτλ.
Δὲν σημειώνουμε διαλυτικὰ ὅταν τὸ προηγούμενο φωνῆεν παίρνῃ τόνο (π.χ.
νεράιδα, πλάι κτλ.) καὶ ὅταν δὲν ἔχουμε δίψηφο φωνῆεν (π.χ. διυλιστήριο, πρωί,
Μωυσῆς κτλ).
. Συλλαβισμὸς
. Δύο σύμφωνα ἀνάμεσα σὲ δύο φωνήεντα συλλαβίζονται μὲ τὸ δεύτερο
φωνῆεν, ὅταν ἀρχίζῃ ἀπὸ αὐτὰ τὰ σύμφωνα ἑλληνικὴ λέξι, π.χ.: λά-σπη
(σπήλαιο), κό-στος (στέρεος), ἔ-βγα (βγαίνω) κτλ.
Σὲ ὅλες τὶς ὑπόλοιπες περιπτώσεις χωρίζονται: τὸ πρῶτο σύμφωνο πηγαί-
νει μὲ τὸ προηγούμενο φωνῆεν καὶ τὸ δεύτερο μὲ τὸ ἀκόλουθο, π.χ.: ἕρ-πης,
βαθ-μός, δάφ-νη, τάγ-μα κτλ.
. Τρία ἢ περισσότερα σύμφωνα ἀνάμεσα σὲ δύο φωνήεντα συλλαβίζον-

ται μὲ τὸ ἀκόλουθο φωνῆεν ὅταν ἀρχίζῃ ἑλληνικὴ λέξι τουλάχιστον ἀπὸ
τὰ δύο πρῶτα ἀπὸ αὐτά, π.χ.: ἄ-στρο (στρῶμα), ἐ-χθρὸς (χθές), αἰ-σχρὸς
(σχῆμα) κτλ.
Ἀλλιῶς χωρίζονται καὶ τὸ πρῶτο σύμφωνο πηγαίνει μὲ τὸ προηγούμενο
φωνῆεν καὶ τὰ ἄλλα μὲ τὸ ἀκόλουθο, π.χ.: ἄν-θρω-πος, ἐκ-στρα-τεί-α κτλ.

Οἱ ἑνότητες .–. ἀκολουθοῦν τὸ [].

  Εἰδικὰ ὀρθογραφικὰ θέματα
. Τὰ δίψηφα μπ, ντ καὶ γκ δὲν χωρίζονται στὸ συλλαβισμό, π.χ.: μπου-μπού-

νας, πέ-ντε, μπα-γκέ-τα, σύ-γκρυο, γα-μπρός, ἄ-ντρας κτλ.
. Τὰ δίψηφα φωνήεντα (ου, αι, ει, οι, υι), οἱ δίφθογγοι (αϊ, αη, οϊ, οη), οἱ κατα-
χρηστικοὶ δίφθογγοι (ια, υα, οια, οιε, ιου, οιου κ.ἄ.) καὶ οἱ συνδυασμοὶ αυ καὶ
ευ κατὰ τὸ συλλαβισμὸ λογίζονται ὡς ἕνα φωνῆεν, π.χ.: αἷ-μα, νε-ράι-δα,
ἄ-πια-στος, ναύ-της, ἀη-δό-νι, ρο-λόι, βόη-θα, θειά-φι, γυα-λί, αὐ-λή, εὐ-χὴ
κτλ.
. Μία λέξι ἢ πολλές;

Γράφονται μὲ μία λέξι:
. Τὰ ἀριθμητικὰ ἀπὸ τὸ  μέχρι τὸ , π.χ.: δεκατρία (δεκατρεῖς), δεκαπέντε,

δεκαεπτά κτλ. Ἀλλά, εἴκοσι ἕνα (ἀλλά, Εἰκοσιένα), τριάντα πέντε, ἐνενῆντα
ἐννιά, ἑκατὸν ἕνας, ἑκατὸν τριάντα πέντε, ἑκατὸν δεκαεπτὰ κτλ.
. Οἱ ἀντωνυμίες: καθένας, καθεμία, καθένα· καθετί, κατιτί· ὁποιοσδήποτε, ὁποι-

αδήποτε, ὁποιοδήποτε, ὁσοσδήποτε, ὁτιδήποτε.
. Τὰ ἄκλιτα: ἀφοῦ, ἀπεναντίας, δηλαδή, διαμιᾶς, εἰδάλλως, εἰδεμή, ἑξῆς, ἐπι-

κεφαλής, ἐπιπλέον, ἐπιτέλους, καθ(ε)αυτό, καθεξῆς, καθόλου (=τίποτε, ἀλλὰ
καθ' ὅλου=συνολικά), καθώς, καθωσπρέπει, καλημέρα, καληνύχτα, καλησπέρα,
καληώρα, καταγῆς, κιόλας, μεμιᾶς, μολαταῦτα, μόλο (πού), μολονότι, μολον-
τοῦτο, ὁλημερίς, ὁλωσδιόλου, ὁποτεδήποτε, ὁπουδήποτε, ὁπωσδήποτε, προ-
παντός, προπάντων, ὥσπου, ὡστόσο.
Γράφονται μὲ δύο λέξεις τὰ σύνθετα ἄκλιτα μὲ πρῶτο συνθετικὸ πρόθεσι,

στὴν ὁποία ὑπάρχει παρένθεσι. Π.χ. ἀπ' ἀρχῆς, ἀπ' εὐθείας, ἀφ' ἑνός, ἀφ' ἑτέρου,
ἀφ' ὅτου, ἐφ' ἅπαξ, ἐφ' ἑξῆς, ἐφ' ὅσον, καθ' ὅσον, καθ' ὅτι, κατ' εὐθεῖαν, παρ' ὅλο
(πού), παρ' ὅτι, ὑπ' ὄψι.
Γράφονται μὲ μία ἢ δύο λέξεις τὰ σύνθετα ἄκλιτα μὲ πρῶτο συνθετικὸ πρό-
θεσι, στὴν ὁποία δὲν ὑπάρχει παρένθεσι. Π.χ. ἐν μέρει (ἐνμέρει), ἐν ὅσῳ (ἐνόσῳ),
ἐν τάξει (ἐνταξει), ἐν τέλει (ἐντέλει), ἐν τούτοις (ἐντούτοις), ἐν ᾧ (ἐνῷ), ἐξ αἰτίας (ἐξ-
αιτίας), ἐξ ἄλλου (ἐξάλλου), ἐξ ἀρχῆς (ἐξαρχῆς), ἐξ ἴσου (ἐξίσου), τῷ ὄντι (τῳόντι),
ὣς ὅτου (ὡσότου).
Ἡ πρόθεσι σὲ (σ') γράφεται σὲ μία λέξι μὲ τὴ γενικὴ καὶ τὴν αἰτιατικὴ τοῦ
ἄρθρου: στοῦ, στὴ, στὸ, στῆς, στῶν κτλ. Προσοχή, γράφεται χωριστὰ καὶ μὲ ἀπό-
στροφο ἡ ἀντωνυμία σοῦ: σ' τὸ δίνω, σ' τό 'στειλα κτλ.
Γράφονται μὲ δύο λέξεις: καλῶς ὅρισες, καλῶς τον (την, το), μετὰ χαρᾶς, τέλος
πάντων.

. Kεφαλαῖο ἢ μικρό; 
Γράφονται μὲ μία ἢ μὲ δύο λέξεις, κατὰ τὴν περίστασι καὶ μὲ διαφορετικὸ το-
νισμό: πάρα κάτω — παρακάτω, πάρα πέρα — παραπέρα, πάρα πάνω — παραπάνω,
τόσος δὰ — τοσοσδὰ καὶ τὰ παρόμοια.
. Kεφαλαῖο ἢ μικρό;

. Γράφονται μὲ κεφαλαῖο στὴν ἀρχή:
(αʹ) τὰ κύρια ὀνόματα, π.χ.: Μπάμπης, Μανώλης, Ὅμηρος, Πλάτων, Ἄννα-
Μαρία κτλ·
(βʹ) τὰ ὀνόματα τόπων, οἱ ἐπωνυμίες ἱδρυμάτων, πανεπιστημιακῶν σχο-
λῶν, ἑταιρειῶν, συλλόγων, συγκροτημάτων, τὰ ὀνόματα δρόμων κ.ἄ.,
π.χ.: Ἡράκλειο, Ἀριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Ἀσπὶς Χρη-
ματιστηριακή, Ὁμοφυλοφιλικὴ καὶ Λεσβιακὴ Κοινότητα Ἑλλάδας, Ὁδὸς
Ἀριστοτέλους κτλ·
(γʹ) τὰ ἐθνικὰ καὶ τὰ τοπωνυμικά, π.χ.: Ἕλληνας/Ἑλληνίδα, Θεσσαλονι-
κεύς, Ἀθηναῖος/Ἀθηναία, Λέσβιος/Λεσβία (=ὁ/ἡ κάτοικος τῆς Λέσβου,
ἀλλὰ λεσβία=ἡ ὁμοφυλόφιλη γυναῖκα) κτλ·
(δʹ) τὰ ὀνόματα τῶν μηνῶν, τῶν ἡμερῶν τῆς ἑβδομάδας, τῶν ἑορτῶν καὶ
σημαντικῶν ἱστορικῶν γεγονότων ἢ ἐπετείων π.χ.: Ἰούλιος, Δευτέρα,
Πάσχα, Ραμαζάνι, Ἐαρινὴ Ἰσημερία, Γαλλικὴ Ἐπανάστασι, Β΄ Παγκό-
σμιος Πόλεμος κτλ·
(εʹ) τίτλοι τιμῆς ἢ εὐγενείας: Πρόεδρος τῆς Δημοκρατίας, Πριγκήπισσα τῆς
Κρήτης, Βασιλεὺς τῶν Ἑλλήνων, Βαρῶνος/-η, Δούκας/-ισσα κτλ.
. Γράφονται μὲ μικρὸ γράμμα στὴν ἀρχή:
(αʹ) Ὅλες οἱ λέξεις ποὺ παράγονται ἀπὸ τὰ προηγούμενα, π.χ: ὁμηρικὰ
ἔπη, ἑλληνικὴ ποίησι, ἀθηναϊκὰ ἔθιμα, κυριακάτικο γεῦμα, μακεδονικὴ
γλῶσσα, αὐγουστιάτικες ζέστες (ἀλλά, Ὀκτωβριανὴ Ἐπανάστασι), πα-
σχαλινὸ ἀρνί, ἑλληνικὸς καφές, ἀγγλικὴ κουλτούρα κτλ·
(βʹ) οἱ τίτλοι τιμῆς καὶ εὐγενείας, ὅταν χρησιμοποιοῦνται γιὰ νὰ προσδι-
ορίσουν ἕνα πρόσωπο: ὁ βασιλιὰς Κωνσταντῖνος, ἡ κυρία Ἰωαννίδου,
ὁ ἀρχιεπίσκοπος Ἱερώνυμος, ἡ καθηγήτρια Ρεπούση κλπ.
. Κλίσι ὀνομάτων

. Τὰ ἀρσενικὰ σὲ -υς διατηροῦν τὴν ἀρχαία κλίσι: ὁ βαθύς, τοῦ βαθέος, τῷ
βαθύ, τὸν βαθύ, ὦ βαθύ· οἱ βαθεῖς, τῶν βαθέων, τοῖς βαθέσι, τοὺς βαθεῖς, βα-
θεῖς.

  Εἰδικὰ ὀρθογραφικὰ θέματα
Τὸ θηλυκὸ κλίνεται ἡ βαθιὰ ὡς ἐπίθετο, ἀλλὰ μὲ δεύτερη κλίσι τὴν ἀρχαι-

όκλιτι ἡ βαθεία, ποὺ χρησιμοποιεῖται ἀποκλειστικὰ ὅταν τὸ ἐπίθετο λει-
τουργῇ ὡς οὐσιαστικό. Π.χ. ἡ βαριὰ πέτρα — ἡ βαρεία.
. Τὰ κύρια ὀνόματα σὲ -ὼ κάνουν τὸν πληθυντικὸ σὲ -ῶs ἢ -οῦς: Π.χ. ἡ Ἀρ-

γυρώ, τῆς Ἀργυρῶς ἢ Ἀργυροῦς.
. Τὰ προπαροξύτονα, ἀρσενικὰ καὶ θηλυκὰ σὲ -ος κατεβάζουν τὸν τόνο

στὴν παραλήγουσα στὴ γενικὴ τοῦ ἑνικοῦ καὶ στὴ γενική, δοτικὴ καὶ αἰ-
τιατικὴ τοῦ πληθυντικοῦ: ὁ δήμαρχος, τοῦ δημάρχου, τῷ δημάρχω, τῶν δη-
μάρχων, τοῖς δημάρχοις, τοὺς δημάρχους καὶ ἡ διάμετρος, τῆς διαμέτρου, τῇ
διαμέτρο, τῶν διαμέτρων, ταῖς διαμέτροις, τὶς διαμέτρους.
Διατηροῦν τὸν τόνο στὴν προπαραλήγουσα, σὲ ὅλες τὶς πτώσεις (πλὴν
δοτικῆς) ἑνικοῦ καὶ πληθυντικοῦ, οἱ πολυσύλλαβες καὶ οἱ λαϊκὲς λέξεις:
τοῦ ἀντίκτυπου, τοῦ ἀλγόριθμου, τοῦ ἀνήφορου, τοῦ ἑξάψαλμου, τοῦ καλόγε-
ρου, τοῦ ρινόκερου, τοῦ γκόμενου, τοῦ παίδαρου κτλ.
. Τὰ προπαροξύτονα οὐδέτερα σὲ -ο κατεβάζουν τὸν τόνο στὴν παραλή-

γουσα στὴ γενικὴ καὶ δοτικὴ ἑνικοῦ καὶ πληθυντικοῦ, π.χ.: τὸ ἄτομο, τοῦ
ἀτόμου, τῷ ἀτόμω, τῶν ἀτόμων, τοῖς ἀτόμοις· τὸ συμβούλιο, τοῦ συμβουλίου,
τῷ συμβουλίῳ, τῶν συμβουλίων, τοῖς συμβουλίοις κτλ.
Διατηροῦν τὸν τόνο στὴν προπαραλήγουσα, σὲ ὅλες τὶς πτώσεις (πλὴν
δοτικῆς), οἱ πολυσύλλαβες καὶ οἱ λαϊκὲς λέξεις, π.χ.: τοῦ σίδερου, τοῦ σέλι-
νου κτλ.
. Μετοχὲς
. Ἡ παθητικὴ μετοχὴ σὲ -μένος, γράφεται μὲ δύο μ μόνο στὰ ρήματα ποὺ
ἔχουν χαρακτῆρα π, β, φ, πτ, π.χ.: ἐγκαταλείπω — ἐγκατα(λε)λειμμένος, ράβω
— ραμμένος, γράφω - γραμμένος, ἀπορρίπτω — ἀπορριμμένος κτλ.
Ἡ μετοχὴ σὲ -μένος εἶναι κλιτή, ἔχει τρία γένη καὶ δύο ἀριθμοὺς καὶ ἰσο-
δυναμεῖ μὲ ἐπίθετο.
. Ἡ ἄκλιτη ἐνεργητικὴ μετοχὴ σὲ -οντας, ὅταν εἶναι ἄτονη γrάφεται μὲ ο,

ὅταν τονίζεται γράφεται μὲ ω, π.χ.: κόβοντας, γράφοντας, ἀλλὰ γελώντας,
τραγουδώντας κτλ.
Ἐξαιρεῖται τὸ ὄντας.

. Ὡς ἢ σὰν 
. Ὡς ἢ σὰν
Τὸ ἐπίρρημα ὡς χρησιμοποιεῖται γιὰ νὰ δηλωθῇ ἰδιότητα τοῦ ἀντικειμένου
ἢ τοῦ ὑποκειμένου, π.χ.: ἡ σημασία τοῦ νεροῦ ὡς φυσικοῦ πόρου. Στὶς περιπτώ-
σεις αὐτὲς ἡ πτῶσι ποὺ ἀκολουθεῖ τὸ ὡς πρέπει νὰ συμφωνῇ μὲ τὴν πτῶσι τοῦ
ἀντικειμένου ἢ ὑποκειμένου, τοῦ ὁποίου τὴν ἰδιότητα ἐπεξηγεῖ.
Tὸ σὰν χρησιμοποιεῖται μόνο στὶς παρομοιώσεις, π.χ. βγῆκε μπροστά μου σὰν
φάντασμα.
. Ἡ αὔξησις
.. Συλλαβικὴ αὔξησις
Τὰ ρήματα πού ἀρχίζουν ἀπὸ σύμφωνο στὴν ὁριστικὴ τοῦ παρατατικοῦ καὶ
τοῦ ἀορίστου τῆς ἐνεργητικῆς, κυρίως, παίρνουν ἕνα ἐ ποὺ λέγεται συλλαβικὴ
αὔξησι (αὐξάνει τὸ θέμα τοῦ ρήματος κατὰ μία συλλαβή). Π.χ. γράφω, ἔ-γραφα,
ἔ-γραψα, (ἐ)γραφόμουν, (ἐ)γράφτηκα.
Ἡ παρουσία τοῦ ἐ στὸν παρατατικὸ καὶ στὸν ἀόριστο ἐξυπηρετεῖ τὴν ὀπι-
σθοχωρητικὴ κίνησι τοῦ τονου, τὴ μετακίνησί του κατὰ μία συλλαβὴ πέρα ἀπὸ
τὴ θέσι τοῦ τόνου στὸν ἐνεστῶτα. Συνεπῶς τὸ ἐ ὑποβαστάζει τὸν ὀπισθοχω-
ροῦντα τόνο. Ὅπου δὲν ὑπάρχει τέτοια ἀνάγκη, δηλαδὴ ὅποτε τὸ ἐ δὲν εἶναι φο-
ρέας τόνου, παραλείπεται. Π.χ. γράφαμε, γράφατε· μιλοῦσα, μίλησα· γραφόμουν,
γράφτηκα· τελείωνα, τελείωσα.
Ἐξαίρεσις Τὰ ρήματα θέλω, ξέρω καὶ (μόνο στὸν ἀόριστο) πίνω παίρνουν αὔ-
ξησι ἠ: Π.χ. θέλω, ἤθελα· ξέρω, ἤξερα· πίνω, ἤπια (ἀλλὰ ἔ-πινα).
.. Χρονικὴ αὔξησις

Τὰ βαρύτονα ρήματα ποὺ τὸ θέμα τους ἀρχίζει ἀπὸ α ἢ ε, τὸ μετατρέπουν
σὲ η ἢ ῃ στὸν παρατατικὸ καὶ στὸν ἀόριστο, ὅταν αὐτὸ εἶναι φορέας τόνου, ὡς
ἑξῆς: α, ε→η καὶ αι→ῃ . Π.χ. ἄγω, ἦγα· αἵρω, ᾗρα· ἀκμάζω, ἤκμαζα.
.. Ἐσωτερικὴ αὔξησις

Τὰ ρήματα τῆς πρώτης συζυγίας ποὺ εἶναι σύνθετα μὲ (α) πρόθεσι ἢ (β) λέ-
ξεις ποὺ λειτουργοῦν ὡς προθέματα (καλο-, ξανα-, πολυ- κ.ἄ.) παίρνουν τὴν αὔ-
ξησι (συλλαβικὴ ἢ χρονικὴ) ἐσωτερικῶς, δηλαδὴ μεταξὺ προθέσεως/προθήματος

Ἡ ἑνότητα καὶ ἡ ἑπόμενη στηρίζονται ἐξ ὁλοκλήρου στὸ [].

  Εἰδικὰ ὀρθογραφικὰ θέματα
καὶ θέματος: Π.χ. ἀμφι-βάλλω, ἀμφ-έβαλλα, ἀμφ-έβαλα· ἐγ-κρίνω, ἐνέκρινα· μετα-

φράζω, μετ-έφρασα· ἀν-αγγέλω, ἀν-ήγγειλα· συν-αινῶ, συν-ῄνεσα.
. Ἡ χρῆσις τῶν προθέσεων

. Ἀνὰ + αἰτιατική: Σημαίνει διανομή, ἐπιμερισμό. Π.χ. Βαδίζουν ἀνὰ δύο. Τὸ
φῶς ἀνάβει ἀνὰ πέντε λεπτά.
. Ἀντὶ + γενική: Σημαίνει ἀντικατάστασι. Συνεκφέρεται συχνὰ μὲ τὴν γιά,

ὁπότε συντάσσεται μὲ αἰτιατική. Ἐπίσης, συντάσσεται μὲ τελικὴ πρότασι
καὶ λιγώτερο συχνὰ μὲ ἐμπρόθετα (μέ, σέ, ἀπό.
Π.χ. Ἀντὶ τῆς προέδρου μίλησε ὁ ἀντιπρόεδρος. Ἀντὶ γιὰ τὴ σύζυγό της, ἦρθε
αὐτή. Ἀντὶ μ' ἐμένα πῆγε μ' αὐτόν.
. Ἀπὸ + γενικὴ ἢ αἰτιατική: Σημαίνει κυρίως ἀπομάκρυνσι, ἀπαλλαγή, χω-

ρισμό, ἀφαίρεσι, ἀφετηρία, καταγωγή.
Π.χ. Ἔφυγε ἀπὸ τὸ σπίτι του. Ἡ ὁμοφοβία συχνὰ πηγάζει ἀπὸ καταπιεσμένη
ὁμοφυλοφιλία. Ἀπὸ ἀπόψεως ἤθους ὑπερέχει.
. Διὰ + γενική: Σημαίνει κυρίως διὰ μέσου.

Π.χ. Ταξιδεύει διὰ θαλάσσης.
. Εἰς + αἰτιατική: Λειτουργεῖ, σὲ λογιώτερη ἔκφρασι, ὅπως ἡ πρόθεσι σέ. Κυ-

ρίως χρησιμοποιεῖται σὲ μερικὲς στερεότυπες καὶ ἐπιρρηματικὲς φράσεις
ὅπως εἰς βάρος μου, εἰς ὑγείαν, εἰς ἀνώτερα καὶ σὲ φράσεις τῆς λογιστικῆς
εἰς χρέωσιν, εἰς πίστωσιν, εἰς χρῆμα, εἰς χρυσόν.
. Ἐκ/ἐξ + γενική: Σημαίνει:
(αʹ) τὴν ἀπὸ τόπου κίνησι καὶ προέλευσι: Π.χ. Ἀναχωρεῖ τὸ μεσημέρι ἐξ
Ἀθηνῶν. Τὰ κέρδη ἐκ τῆς ἐπιχειρήσεως εἶναι τεράστια.
(βʹ) τὴν αἰτία: Π.χ. Πέθανε ἐκ συγκοπῆς.
Κυρίως χρησιμοποιεῖται σὲ πολλὲς ἐπιρρηματικὲς φράσεις: ἐκ δεξιῶν, ἐξ

ἀριστερῶν, ἐξάλλου, ἐκ τοῦ πλησίον, ἐκ τοῦ σύνεγγυς, ἐκ τοῦ συστάδην, ἐξ
ὄψεως, ἐξ ἀκοῆς, ἐκ μέρους μου, ἐξαιτίας, ἐξ ἀνάγκης, ὡς ἐκ τούτου, ἐξ ἰδίων,
ἐκ τοῦ μηδενός, ἐκ τῶν προτέρων, ἐκ τῶν ὑστέρων, ἐκ πρώτης ὄψεως κλπ.
. Ἐν + δοτική: Ἀρχικὰ σήμαινε ἐντός, μέσα. Σήμερα δηλώνει τρόπο ἢ κατά-

στασι καὶ χρησιμοποιεῖται σὲ πολλὲς ἐπιρρηματικὲς φράσεις: ἐν ἀγνοίᾳ, ἐν
καιρῷ, ἐν στολῇ, ἐν συντομίᾳ, ἐν συνόλῳ, ἐν περιλήψει, ἐν χρήσει, ἐν άνάγκῃ,
ἐν γνώσει, ἐν σχέσει, ἐν πρώτοις, ἐν τῷ μεταξύ, ἐν τούτοις, ἐν πάσῃ περιπτώσει.

. Ἡ χρῆσις τῶν προθέσεων 
. Ἐπὶ + γενική:
(αʹ) Δείχνει τὸ χρόνο κατὰ τὸν ὁποῖο συνέβη κάτι. Π.χ. Ἐπὶ Τουρκοκρα-
τίας. Ἐπὶ Καποδίστρια.
(βʹ) Δείχνει ἀναφορά: Π.χ. Ἑπὶ τοῦ προκειμένου δὲν ἔχω γνώμη. Μίλησε ἐπὶ
τῆς οὐσίας τοῦ ζητήματος.
Ἐπίσης, χρησιμοποιεῖται στὶς φράσεις: Ἐπὶ τόπου, ἐπὶ τάπητος, ἐπὶ μέρους,
ἐπικεφαλῆς.
. Ἐπὶ + δοτική: Στὶς φράσεις ἐπὶ τῇ βάσει, ἐπὶ (τῇ) εὐκαιρίᾳ, ἐπὶ ἀποδείξει, ἐπ'
ὀνόματι κλπ.
. Ἐπὶ + αἰτιατική: Δείχνει τοπικὴ ἢ χρονικὴ ἔκτασι ἢ ποσότητα. Ἐπίσης

χρησιμοποιεῖται στὸν πολλαπλασιασμό. Π.χ. Σὲ περίμενα ἐπὶ τρεῖς ὧρες.
. Κατὰ + αἰτιατική: Σημαίνει:
(αʹ) Συμφωνία: Κατὰ τὴ γνώμη μου δὲν ἔπρεπε νὰ φύγῃς.

(βʹ) Τρόπο: Τὸν συνάντησε κατὰ τύχη.
(γʹ) Διεύθυνσι, κατεύθυνσι: Τὰ πουλιὰ πετοῦσαν κατὰ τὸ νότο.
(δʹ) Προσέγγισι (χρονικὴ ἢ τοπική): Ἔφυγε κατὰ τὰ μεσάνυχτα.
(εʹ) Διάρκεια: Κατὰ τὴν τελετὴ ἐπικρατοῦσε ἀπόλυτη ἡσυχία.
(Ϛʹ) Ἀναφορά: Διαφέρουν κατὰ τὸ ὕψος.
(ζʹ) Διανομή: Βαδίζουν κατὰ τετράδες.
. Κατὰ + γενική: Σημαίνει ἐχθρικὴ διάθεσι. Π.χ. Ἐνεργεῖ κατὰ τῶν συμφε-
ρόντων τῆς χώρας.
Χρησιμοποιεῖται ἐπίσης σὲ στερεοτυπικὲς φράσεις: Κατὰ διαβόλου, κατ'
ἀνέμου κλπ.
. Μετὰ + αἰτιατική: Σημαίνει κατόπιν, ἔπειτα ἀπὸ κάτι. Συχνὰ συνοδεύεται
ἀπὸ τὴν πρόθεσι ἀπό.
Π.χ. Μετὰ (ἀπὸ) τὴ διάλεξι θὰ πᾶμε στὸ θέατρο.
. Μετὰ + γενική: Σημαίνει τρόπο καὶ χρησιμοποιεῖται σὲ μερικὲς στερεότυ-

πες ἐκφράσεις: μετὰ χαρᾶς, μετὰ βίας, μετὰ δυσκολίας.
. Παρὰ + αἰτιατική: Σημαίνει:
(αʹ) Ἀφαίρεσι ἢ περίπου: Ὀκτὼ παρὰ εἴκοσι. Παρ' ὀλίγον νὰ γλιστρήσῃ.

  Εἰδικὰ ὀρθογραφικὰ θέματα
(βʹ) Ἀντίθεσι ἢ ἐναντίωσι: Ὑπέγραψε παρὰ τὴ θέλησί της.

(γʹ) Ἐναλλαγή: Ἔρχεται μέρα παρὰ μέρα.
. Περὶ + γενική: Δείχνει ἀναφορά: Περὶ τίνος πρόκειται; Συζητᾷ περὶ ἀνέμων
καὶ ὑδάτων.
. Περὶ + αἰτιατική: Δείχνει τὸ περίπου: Ἔδωσα περὶ τὶς χίλιες δραχμές.
. Πρὸ + γενική: Ἔχει κυρίως χρονικὴ καὶ τοπικὴ σημασία: Πρὸ τοῦ φαγητοῦ
εἶχαν συζητήσει ὅλα τὰ θέματα.
. Πρὸς + αἰτιατική: Σημαίνει:
(αʹ) Κατεύθυνσι: Κινεῖται πρὸς τὸν κάμπο. Ἅπλωσε τὰ χέρια του πρὸς τὴ
μητέρα του.
(βʹ) Ἀναφορὰ ἢ σχέσι: Πρὸς τὸ παρὸν αὐτὰ εἶναι ἀρκετά.
(γʹ) Σκοπό: Ἐνήργησε πρὸς τὸ συμφέρον ὅλων μας.
(δʹ) Προσέγγισι: Πρὸς τὸ βράδυ εἶχε τελειώσει η παρέλασι ὑπερηφάνειας.
Ἡ πρόθεσι συντάσσεται καὶ με γενικὴ σὲ στερεότυπες ἐκφράσεις: Πρὸς

θεοῦ, πάππου πρὸς πάππου.
. Σὺν + δοτική: Χρησιμοποιεῖται μόνο σὲ μερικὲς στερεοτυπικὲς ἐκφράσεις

καὶ ὡς ἀριθμητικὸ σημεῖο: σὺν ἀνδρὶ καὶ τέκνοις.
. Ὑπὲρ + γενική: Σημαίνει πρὸς χάριν. Ἀγωνίζεται ὑπὲρ τῶν ἀνθρωπίνων δι-
καιωμάτων. Ἔρανος ὑπὲρ τῶν ἀπόρων.
. Ὑπὲρ + αἰτιατική: Δείχνει ποσόν. Ὑπὲρ τὸ δέον
. Ὑπὸ + αἰτιατική: Σημαίνει κάτω ἀπὸ καὶ χρησιμοποιεῖται στὶς ἑξῆς στερεο-
τυπικὲς ἐκφράσεις: Ὑπὸ τὴν ἀρχηγία, ὑπὸ τὴν προστασία, ὑπὸ τὴν ἐπίβλεψι,
ὑπὸ τὸν ὅρο, ὑπ' ἀριθμόν, ὑπὸ συζήτησι, ὑπὸ μορφή, ὑπὸ τὸ μηδέν.
. Ἄνευ + γενική: Χωρίς, δίχως. Π.χ. ἄνευ τῆς ὑποστηρίξεώς σας δὲν θὰ κατά-
φερνα.
. Γιὰ + ὀνομστικὴ ἢ αἰτιατική: Σημαίνει:
(αʹ) Αἰτία: Εἶναι ὑπερήφανη γιὰ τὴν κόρη της.

(βʹ) Σκοπό: Πάει γιὰ ψάρεμα.
(γʹ) Χάρι, τιμή, ὑπεράσπισι: Δουλεύει γιὰ τὰ παιδιά της. Ἀγωνίζεται γιὰ τὴ
ζωή του.

. Ἡ χρῆσις τῶν προθέσεων 
(δʹ) Ἀναφορὰ ἢ σχέσι: Γράφει ἕνα βιβλίο γιὰ τὰ μαθηματικά.

(εʹ) Ἀντικατάστασι ἢ ἀλλαγή: Πήγαινε ἐσὺ γιὰ μένα.
(Ϛʹ) Ἰδιότητα, ὁμοίωσι: Περνᾷ γιὰ μικρή. Δείχνει γιὰ ἔξυπνος. Τὸ δακτυλίδι
μοιάζει γιὰ χρυσό.
(ζʹ) Ἀνταλλαγή, ἀξία: Πούλησε τὸ σπίτι γιὰ ἕνα κομμάτι ψωμί. Αὐτὴ ἡ
ὑπάλληλος κάνει γιὰ δέκα.
(ηʹ) Χρονικὴ διάρκεια: Ἤρθαμε γιὰ λίγες μέρες.
. Δίχως + αἰτιατική: Σημαίνει στέρησι, ἔλλειψι ἢ ἐξαίρεσι. Π.χ. Μεγάλωσε

δίχως τὴ φροντίδα κανενός.
. Ἐναντίον + γενική: Δηλώνει ἐχθρικὴ διάθεσι ἢ ἐνέργεια. Π.χ. Οἱ Ἕλληνες

πολέμησαν σκληρὰ ἐναντίον τῶν Τούρκων.
. Ἕνεκα + γενική: Σημαίνει τὴν αἰτία. Π.χ. Τὸ πλοῖο δὲν ἀπέπλευσε ἕνεκα τῆς
κακοκαιρίας.
. Ἐνώπιον + γενική: Μπροστὰ σέ. Π.χ. Συνέταξε τὴ διαθήκη της ἐνώπιον μαρ-
τύρων.
. Ἕως/ὣς + αἰτιατική: Μέχρι (τοπικῶς ἢ χρονικῶς). Π.χ. Ἕως τὸ ἀπέναντι

βουνό. Θὰ ἐπιστρέψῃ ὣς τὶς ἕξι.
. Ἴσαμε + αἰτιατική: Μέχρι, ὥς. Δηλώνει χρονικὴ ἢ τοπικὴ ἔκτασι ἢ τὸ πε-
ρίπου. Π.χ. Ἀπὸ ἐδῶ ἴσαμε τὸ σπίτι. Ἦταν ἴσαμε ἑκατὸ ἄνθρωποι.
. Μὲ + αἰτιατική: Γενικὰ σημαίνει συνοδεία ἢ συνέπαρξι.
(αʹ) Συνοδεία: Πήγαμε μὲ τὶς φίλες μας.

(βʹ) Συνύπαρξι: Μένει μὲ τὴν ἀδελφή του.
(γʹ) Χαρακτηριστικὸ γνώρισμα προσώπου ἢ πράγματος: Τὸ ἀγόρι μὲ τὰ
πράσινα μάτια.
(δʹ) Τρόπος: Μᾶς δέχτηκε μὲ χαρά.
(εʹ) Ἀνταλλαγή: Ἄλλαξε τὶς δραχμὲς μὲ εὐρώ.
(Ϛʹ) Αἰτία: Γελᾷ μὲ τὸ παραμικρό.
(ζʹ) Ἀντίθεσι ἢ ἐναντίωσι: Μ' ὅλες τὶς δυσκολίες τὰ κατάφερε.
(ηʹ) Ἀναφορά: Τὸ ἴδιο ἀκριβῶς συμβαίνει καὶ μ' ἐμένα.
(θʹ) Χρόνο: Ξεκίνησαν μὲ τὰ χαράματα.
(ιʹ) Περιεχόμενο: Τοῦ ἔδωσε ἕνα ποτῆρι μὲ νερό.

  Εἰδικὰ ὀρθογραφικὰ θέματα
(ιαʹ) Ὕλη: Ἡ γέφυρα μὲ τσιμέντο καὶ σίδερο εἶναι πολὺ στέρεη.

(ιβʹ) Μέσο ἢ ὄργανο: Ταξιδεύει πάντα μὲ ἀεροπλάνο.
. Μεταξὺ + γενική: Μεταξὺ φίλων δὲν ὑπάρχει ζήλεια.
. Μέχρι + αἰτιατική, γενική: Θὰ μείνῃ μαζί μας μέχρι τὸ καλοκαῖρι. Πολέμησαν
μέχρι τέλους.
. Πλὴν + γενική: Χρησιμοποιεῖται ἐπίσης ὡς ἀριθμητικό. Πλὴν τῶν ἀσθενῶν

ὅλοι θὰ λάβουν μέρος στὴν ἄσκησι.
. Σὲ + αἰτιατική: Σημαίνει:
(αʹ) Κίνησι: Πήγαμε σὲ ἕνα ὡραῖο μέρος.

(βʹ) Τόπο, ὅπου βρίσκεται ἢ γίνεται κάτι: Τὸ παιδὶ ἔπαιζε στὸν κῆπο.
(γʹ) Χρόνο: Ἔφυγε στὶς ὀκτώ.
(δʹ) Ἀναφορά: Ὑπερέχει σὲ ὅλα.
(εʹ) Τρόπο: Ἔπαιζε στὴν τύχη.
(Ϛʹ) Μεταβολή, ἀλλαγή: Μὲ τὴν ἡλιακὴ ἐνέργεια τὸ θαλασσινὸ νερὸ μετα-
τρέπεται σὲ πόσιμο.
. Χάριν + γενική: Ἕνεκα, πρὸς ὄφελος, ὑπέρ. Π.χ. Ταξιδεύει χάριν ἀναψυχῆς.
Εἶναι ἕτοιμη νὰ θυσιαστῇ χάριν τῆς πατρίδας.
Ἐπίσης σὲ στερεοτυπικὲς φράσεις: Παραδείγματος χάριν, λόγου χάριν.
. Χωρὶς + αἰτιατική: Σημαίνει στέρησι ἢ ἔλλειψι. Π.χ. Χωρὶς πίστι τίποτε
σπουδαῖο δὲν γίνεται.
Ἡ χωρὶς (καὶ ἡ δίχως) συντάσσονται καὶ μὲ τελικὴ πρότασι. Ἄκουγε χωρὶς
νὰ προσέχῃ.
. Ἡ μὴ σεξιστικὴ χρῆσι τῆς γλώσσας

Ἡ ἑνότητα ἀποτελεῖ περίληψι τοῦ [].
.. Ὁ φεμινισμὸς καὶ ἡ γλῶσσα

Ὁ φεμινισμός, ὡς κίνησι/κίνημα, προῆλθε ἀπὸ τὴν ἀνάγκη τῶν γυναικῶν γιὰ
ἰσότιμη καὶ ἀξιοπρεπῆ θέσι σὲ ὅλους τοὺς τομεῖς τῆς ζωῆς τους. Ἀκούγεται συ-
χνὰ ὅτι τὸ γυναικεῖο κίνημα, ὁ φεμινισμὸς ἔχει πιὰ ξεπεραστῆ καὶ οἱ γυναῖκες

. Ἡ μὴ σεξιστικὴ χρῆσι τῆς γλώσσας 
κατέκτησαν πολλὰ ἀπὸ τὰ δικαιώματά τους γιὰ ἴση πρόσβασι σὲ διάφορους το-
μεῖς τῆς δημόσιας καὶ ἰδιωτικῆς ζωής, ἐνῷ τὸ αἴτημα γιὰ ἴση μεταχείρισι συχνὰ
μεταφράζεται ὡς ἰσοπέδωσι τῶν δύο φύλων.
Ἐντούτοις, ἴσο δὲν σημαίνει ἀπαραίτητα καὶ ἴδιο. Ὡς ἴσο ἐννοοῦμε καὶ τὸ ἰσά-
ξιο, κάτι ποὺ ἐξακολουθεῖ νὰ ἀποτελῇ αἴτημα γιὰ διαρκῆ ἐγρήγορσι τοῦ γυναι-
κείου κινήματος. Αἴτημα μὲ σκοπὸ τὴν ἐπίτευξι ἰσάξιας ἀντιμετώπισης τῶν δύο
φύλων, σὲ ὅλους τοὺς τομεῖς τῆς ζωῆς, καὶ τὴν ταυτόχρονη κατάργησι μιᾶς ἀν-
δροκρατούμενης νοοτροπίας καὶ συμπεριφορᾶς. Αὐτὴ ἡ θέσι καὶ συνάμα στάσι
ζωῆς —ἀποτελώντας ἕνα διαφορετικὸ μοντέλο κοινωνικῆς συμπεριφορᾶς— προ-
τείνει τὴν ἐφαρμογὴ πρακτικῶν ἀπόρριψης μιᾶς κατεστημένης νοοτροπίας καὶ
τὴ δημιουργία ἐναλλακτικῶν προτάσεων, σὲ ὅλα τὰ ἐπίπεδα τῆς κοινωνικῆς
δραστηριότητας.
Ἡ γλωσσικὴ συμπεριφορά ἀποτελεῖ ἕνα τέτοιο ἐπίπεδο, καθὼς προσδιορίζει
τόσο τὸ κοινωνικοπολιτισμικό, μορφωτικό μας ἐπίπεδο, ὅσο καὶ μία καθεστηκυΐα
τάξι πραγμάτων. Κατὰ συνέπεια, ὑπάρχουν διαφορὲς στὴ χρῆσι τῆς γλώσσας
—ἐξαιτίας τοῦ διαφορετικοῦ κοινωνικοῦ, πολιτισμικοῦ, μορφωτικοῦ, ἡλικιακοῦ
μας ἐπιπέδου—, ἀλλὰ καὶ ἐξαιτίας τοῦ περιβάλλοντος στὸ ὁποῖο βρισκόμαστε
κάθε φορά. Ὅλα αὐτὰ τὰ χαρακτηριστικὰ ἀποτελοῦν μέρος τῆς ταυτότητας
κάθε ἀνθρώπου. Τὸ φύλο ἐντάσσεται ἐπίσης σὲ αὐτὰ τὰ χαρακτηριστικά.
Ὑπάρχουν ἄπειρα παραδείγματα ποὺ ἀναδεικνύουν τὶς διαφορετικὲς γλωσ-
σικὲς προσεγγίσεις ἐξαιτίας τῆς διαφορετικότητας τῶν ἀτόμων σὲ πολλαπλᾶ
ἐπίπεδα. Παράλληλα, εἶναι ἐκτενεῖς στὴν παγκόσμια βιβλιογραφία καὶ οἱ ἀνα-
φορὲς στὴ σχέσι μεταξὺ γλώσσας, σκέψης και —κατὰ συνέπεια— κοινωνικῆς
συμπεριφορᾶς.
Καθὼς ἡ γλωσσική μας συμπεριφορά, ὅπως καὶ ὁποιαδήποτε ἄλλη, εἶναι
προϊὸν συνήθειας καὶ ἐπανάληψης, ἡ συστηματικὴ χρῆσι ἐναλλακτικῶν γλωσ-
σικῶν τύπων θὰ βοηθήσῃ ὥστε οἱ τύποι αὐτοὶ νὰ γίνουν περισσότερο προσιτοί.
Μὲ αὐτὸν τὸν τρόπο θὰ δοθῇ ἡ δυνατότητα γιὰ πιὸ δίκαιη ἐκπροσώπησι τῶν
γυναικῶν, ἐφ' ὅσον μιὰ τέτοια ἀλλαγὴ γλωσσικῆς συμπεριφορᾶς θὰ ἀποτελῇ
κίνησι ἐνάντια στὸν γλωσσικὸ σεξισμό. Συγχρόνως ἡ παροῦσα γλῶσσα θὰ διευ-
ρυνθῇ, ἐφ' ὅσον ἐκφράζεται μὲ πληρέστερο τρόπο ἡ συνεχῶς ἐξελισσόμενη κοι-
νωνικοπολιτισμικὴ πραγματικότητα. Σὲ ὅ,τι ἀφορᾷ τὶς ἐνστάσεις ποὺ ὑπάρχουν
γιὰ τὴ λειτουργικότητα τῆς χρήσης ἐναλλακτικῶν γλωσσικῶν τύπων, ἡ ἀπάν-
τησι ἔγκειται στὴν προσωπικὴ καὶ ἰδεολογικὴ στάσι τοῦ/τῆς χρήστη/χρήστριας.
Σεξισμὸς (ἢ ἀλλιῶς σεξουαλικὸς ρατσισμὸς) εἶναι ἡ πρακτικὴ μέσῳ τῆς ὁποίας
ὑποβαθμίζονται ἄτομα μὲ βάσι τὸ φύλο τους, ἡ διάκρισι ἐναντίον ἑνὸς φύλου.
Τὸ φύλο ποὺ ὑποτιμᾶται εἶναι τὸ γυναικεῖο, ὅταν σὲ μια πατριαρχικὴ κοινω-
νία ὁ γυναικεῖος λόγος βρίσκεται στὸ περιθώριο καὶ οἱ ἄντρες ἔχουν αἰσθητὰ
μεγαλύτερη οἰκονομικὴ καὶ πολιτικὴ δύναμι. Στὸ ἐπίπεδο τῆς γλώσσας, ἡ ὑπο-
τίμησι ἐναντίον τῶν γυναικῶν ἐκφράζεται στὴ γραμματική, στὴ σύνταξι, στὴ
σημασιολογία λέξεων καὶ προτάσεων. Τὸ πιὸ τρανταχτὸ ἴσως παράδειγμα ἀπο-

  Εἰδικὰ ὀρθογραφικὰ θέματα
τελεῖ ἡ ὑπερίσχυσι τοῦ ἀρσενικοῦ γραμματικοῦ γένους ἔναντι τοῦ θηλυκοῦ καὶ
οὐδετέρου. Σὲ κάθε περίπτωσι, ἡ ἄμεση σχέσι γλώσσας καὶ σκέψης τονίζει τὴ
σημαντικότητα μιᾶς πιὸ κριτικῆς προσέγγισης ἀπέναντι στὴ γλώσσα.
Σὲ πολλὲς ἔρευνες ἀποδείχτηκε ἡ ἄμεση σχέσι ἐπιρροῆς τοῦ λεξιλογίου στὴ
στάσι καὶ συμπεριφορὰ τῶν ἀνθρώπων. Στὴ φράσι «ὁ ἄνθρωπος ἔφαγε τὰ μοῦ-
τρα του» ποιός θὰ σκεφτόταν ἕνα ἄτομο θηλυκοῦ γένους; Πολλὰ ἄλλα παρα-
δείγματα ὑποδεικνύουν τὸ ἴδιο ἀποτέλεσμα.
.. Ὁ σεξισμὸς στὰ ἑλληνικὰ

Τὸ γραμματικὸ γένος στὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα προσδιορίζεται ἀπὸ τὴν ἱε-
ραρχία ἀρσενικοῦ, θηλυκοῦ καὶ οὐδετέρου, μὲ πρωτεῦον καὶ ἰσχυρότερο —κατὰ
τὴ γραμματικὴ τοῦ Τριανταφυλλίδη ()— τὸ ἀρσενικό. Τὸ γραμματικὸ γένος
ἰσχύει γιὰ ὅλα τὰ μέρη τοῦ λόγου ποὺ προσδιορίζουν οὐσιαστικά. Ἀπὸ συγ-
κρίσεις καὶ παρατηρήσεις σχετικὰ μὲ τὸ γραμματικὸ γένος σὲ διάφορες γλῶσ-
σες (γερμανικά, γαλλικά, ἰταλικά, ἑλληνικά), γίνεται ἐμφανὲς ὅτι ὑπάρχει σχέσι
ἀνάμεσα στὸ γραμματικὸ γένος καὶ στὸ φύλο. Μέσα ἀπὸ τὴν κλασικὴ ἱεράρ-
χησι ἀρσενικοῦ, θηλυκοῦ καὶ οὐδετέρου ὑποδηλώνεται μιὰ κοινωνικοπολιτικὴ
ἱεραρχία ποὺ ἀπαιτεῖ τὴ δεδομένη σειρά, δίνοντας προτεραιότητα στὸ ἀντρικὸ
φύλο. Ἡ χρῆσι τοῦ ἀρσενικοῦ ὡς τοῦ ἐπικρατέστερου γένους καὶ αὐτοῦ ποὺ ἀν-
τιπροσωπεύει τὸ ἀνθρώπινο εἶδος, στερεοτυπικὰ ἰσχύει σὲ ὅλες τὶς εὐρωπαϊκὲς
γλῶσσες, ποὺ ἔχουν γραμματικὸ γένος. Ὡστόσο ἐντοπίζονται τάσεις ἀναθεώρη-
σης, ὅπου (π.χ. στὰ γαλλικὰ καὶ ἱσπανικὰ) ἡ χρῆσι τοῦ ἀρσενικοῦ τύπου ἀτικα-
θίσταται ἀπὸ τὴ χρῆσι διπλοῦ τύπου.
Στὰ βιβλία γραμματικῆς καὶ συντακτικοῦ ὁρίζεται ὅτι «ὁ ἀρσενικὸς τύπος
προηγεῖται τοῦ θηλυκοῦ καὶ οὐδετέρου». Πολλὲς ἐκφράσεις δίνουν προτεραιό-
τητα στὸ ἀρσενικό, π.χ. ἀντρόγυνο, ὁ κύριος καὶ ἡ κυρία, Ἀντώνιος καὶ Κλεοπάτρα,
ἐνῷ σὲ ἄλλες περιπτώσεις τὸ θηλυκὸ εἴτε ἀγνοεῖται τελείως εἴτε «συμπεριλαμ-
βάνεται» στὸ ἀρσενικό, π.χ. οἱ δάσκαλοι, οἱ μαθητές, οἱ καθηγητές, οἱ φοιτητὲς κ.ἄ.
Σὲ χαρακτηριστικές μόνο περιπτώσεις προηγεῖται, μὲ τὸ ψευδοεπιχείρημα
τῆς εὐγένειας, ὁ θηλυκὸς τύπος (π.χ. ἡ νύφη κι ὁ γαμπρός, κυρίες καὶ κύριοι κ.ἄ.),
ὅπου ὑποδηλώνονται καταστάσεις στὶς ὁποῖες πρωταγωνιστεῖ ἡ γυναῖκα λόγῳ
τῆς σχέσης της μὲ κάποιον ἄντρα ἢ λόγῳ τῆς ἐξωτερικῆς της ἐμφάνισης.
Ἀναζητώντας σὲ λεξικὰ τῆς ἑλληνικῆς γλώσσας τὰ λήμματα γυναῖκα καὶ
ἄντρας, διαπιστώνεται ὅτι γίνεται ἕνας συνδυασμὸς μὲ ἄλλα λήμματα, ποὺ ἀπο-
τελοῦν ἕνα σημασιολογικὸ πεδίο ἀρνητικὸ γιὰ τὶς γυναῖκες καὶ θετικὸ γιὰ τοὺς
ἄντρες. Τὰ παραδείγματα εἶναι πολλὰ καὶ διαφωτιστικά: ἡ γυναῖκα τοῦ δρόμου, ἡ
γυναικάρα, ἡ ἀλόγα, ἡ βουβάλα, ἡ ἀρκοῦδα, ἡ ἀντρογυναῖκα κοκ, ἀλλὰ ὁ ἀντρεῖος,
ἀντρειωμένος, γενναῖος, γενναιόκαρδος, γενναιόψυχος, παλικάρι κοκ.
Στὸ λεξικὸ τοῦ Ἐμμανουὴλ Κριαρᾶ () παρόμοια στερεότυπα διατηροῦν-
ται καὶ καθιερώνονται. Σὲ πολλὲς περιπτώσεις ἡ γυναικεία συμμετοχὴ ὁρίζεται

. Ἡ μὴ σεξιστικὴ χρῆσι τῆς γλώσσας 
ὡς ἡ ἐξαίρεσι στὸν κανόνα, ποὺ καθορίζεται ἀπὸ τὶς ἀντρικὲς δραστηριότητες

(π.χ. γυναικοδουλειά, γυναικοκαβγάς), ἐνῷ σὲ ἄλλες ἐκφράζεται ἡ ἀπεικόνισι τοῦ
γυναικείου πληθυσμοῦ ὡς ἄμορφης μάζας (π.χ. γυναικομάνι, γυναικόκοσμος).
Δὲν γίνεται ἀναφορὰ στοὺς ὅρους «σεξισμός», «σεξιστικὸ» καὶ «σεξουαλικὴ
παρενόχλησι», ἐνῷ ἀπουσιάζει ὁ ὅρος «ἀντρικὸς σωβινισμὸ» (ἡ ἐμμονή, δηλαδή,
σὲ ἕνα πατριαρχικὸ μοντέλο σκέψης καὶ συμπεριφορᾶς), ἂν καὶ ὑπάρχει ἡ ἀπό-
δοσι τοῦ ὅρου «σωβινισμὸς» μὲ ἐθνικιστικὰ σημαινόμενα. Ἐπίσης, στὸ λεξικὸ
Τεγόπουλου–Φυτράκη (), ἐνῷ ὑπάρχουν οἱ ὅροι «σεξισμὸς» καὶ «ἀνδροκρα-
τία», ἀπουσιάζουν οἱ ὅροι «σεξιστικό», «σεξουαλικὴ παρενόχλησι» καὶ «ἀντρι-
κὸς σωβινισμός».
Ἄξιο λόγου εἶναι καὶ τὸ γεγονὸς ὅτι συχνὰ ἡ λέξι «ἄνθρωπος» χρησιμοποιεῖ-
ται γιὰ νὰ χαρακτηρίσῃ ἀποκλειστικὰ ἀρσενικοῦ γένους ἄτομα. Αὐτὴ ἡ μονοπώ-
λησι εἶναι ἐμφανὴς στὴ χρῆσι σύνθετων ὅρων π.χ. παλιάνθρωπος, παλιογυναῖκα,
ἐνῷ ἀπουσιάζει τὸ παλιάνδρας.
Κατὰ τὸν ἴδιο τρόπο μονοπωλεῖται ἡ λέξι «παιδὶ» ποὺ, ἐνῷ δηλώνει κορίτσια
καὶ ἀγόρια στὴν παιδικὴ ἡλικία, χρησιμοποιεῖται γιὰ ἀρσενικὰ νεαρῆς ἡλικίας
ἀπὸ τὴν ἐφηβεία καὶ μετά, π.χ. παλιόπαιδο, παλιοκόριτσο, ἐνῷ ἀπουσιάζει τὸ πα-
λιάγορο. Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ τὰ φτωχόπαιδο, φτωχοκόριτσο καὶ πλουσιόπαιδο,
πλουσιοκόριτσο, ἐνῷ ἀπουσιάζουν τὰ φτωχάγορο καὶ πλουσιάγορο ἀντιστοίχως.
Αὐτοὶ οἱ τύποι θὰ ἦταν δυνατοί, ἂν τὰ σύνθετα μὲ τὴ λέξι «παιδὶ» ἦταν οὐδέτερα.
Νὰ τονιστῇ ἐπίσης ἡ ἔλλειψι λέξεων ποὺ ἀναφέρονται σὲ ἀρνητικὰ χαρακτη-
ριστικὰ τῶν ἀρσενικῶν, σὲ ἀντίθεσι μὲ τὴν ποικιλία τῶν ἀρνητικῶν θηλυκῶν
χαρακτηριστικῶν. Αὐτὴ ἡ μεροληψία διαιωνίζει ἕνα σύστημα ποὺ κατακρίνει
μονίμως τὴ γυναικεία παρουσία, ἐνῷ ἐπαινεῖ τὴν ἀντρικὴ σεξουαλικότητα (π.χ.
σιγανοπαπαδιά, παρθένα, μιξοπάρθενη, ἀντροχωρίστρα, γαμιὰς κτλ.).
Ἡ χρῆσι τῶν λέξεων «κύριος», «κυρία» καὶ «δεσποινὶς» καθίσταται προβλη-
ματική, καθὼς αὐτὴ ἡ διαφορὰ δηλώνει ὅτι οἱ γυναῖκες, γιὰ νὰ γίνουν «κυρίες»,
πρέπει, ὄχι ἁπλὰ νὰ ἐνηλικιωθοῦν ὅπως οἱ ἄντρες, ἀλλὰ νὰ παντρευτοῦν ἕναν
ἄντρα! Ἀντίστοιχοι ὅροι ὑπάρχουν καὶ σὲ πολλὲς ἄλλες γλῶσσες (π.χ. Madame,
Mademoiselle γιὰ τὸ γαλλικὸ κυρία καὶ δεσποινίς, Mrs, Miss γιὰ τοὺς ἀντίστοι-
χους ἀγγλικοὺς ὅρους). Οἱ ὅροι κυρία, Madame καὶ Ms προτείνονται ἀπὸ γυναι-
κεῖες ὀργανώσεις γιὰ τὶς γυναῖκες κάθε ἡλικίας.
Ἡ γενικὴ χρῆσι τοῦ ἀρσενικοῦ τύπου ὡς κανόνα ἐνισχύει τὴν ἀντίληψι ὅτι ὁ
ἄνθρωπος εἶναι γένους ἀρσενικοῦ καὶ ὅτι τὸ γυναικεῖο εἶδος προσδιορίζεται σὲ
σχέσι μὲ αὐτό. Πολλὲς γνωστὲς παροιμίες ἐκφράζονται μόνο στὸ ἀρσενικὸ γένος
(π.χ. ὁ καλὸς ὁ καπετάνιος στὴ φουρτοῦνα φαίνεται, τὸ καλὸ τὸ παλικάρι ξέρει κι
ἄλλο μονοπάτι κτλ).
Καθὼς ἡ γλῶσσα βρίσκεται σὲ διαρκῆ ἐξέλιξι, καὶ ἐπειδὴ ἡ χρῆσι αὐτῆς τῆς
γλώσσας γίνεται ἀπὸ ἄντρες καὶ γυναῖκες, θὰ ἦταν ἰσότιμο καὶ ἔντιμο νὰ ἀντι-
προταθοῦν ἐναλλακτικὰ σχήματα λόγου, ποὺ νὰ ἐκφράζουν τὴ γυναικεία πρα-
γματικότητα στὸ ἐπίπεδο τῆς λαϊκῆς σοφίας.

  Εἰδικὰ ὀρθογραφικὰ θέματα
.. Ἐναλλακτικὲς προτάσεις

Φωνὴ καὶ στὰ δύο φύλα
Γιὰ νὰ ἀποφευχθῇ ὁ γλωσσικὸς σεξισμὸς θὰ πρέπῃ ἰσότιμα καὶ τὰ δύο φύλα
νὰ ἐκπροσωποῦνται στὴ χρῆσι, στὸ περιεχόμενο τῆς γλώσσας καὶ στὴ δομὴ τοῦ
γλωσσικοῦ συστήματος. Ἡ ἀποφυγὴ τῶν στερεότυπων ρόλων καὶ ἡ δημόσια
παρουσία ἀντρῶν καὶ γυναικῶν, σὲ ἕνα εὐρὺ φάσμα κοινωνικῶν ρόλων, θὰ βο-
ηθοῦσε σημαντικὰ (π.χ. ἡ τροχονόμος, ἡ ταχυδρόμος, ἡ πυροσβεστίνα κ.ἄ.), χωρὶς
αὐτὸ νὰ σημαίνῃ ὅτι οἱ στερεότυποι γυναικεῖοι ρόλοι εἶναι ὑποδεέστεροι, ἐφ'
ὅσον ἐκφράζουν μιὰ πραγματικότητα (π.χ. μαμά, νοικοκυρὰ κ.ἄ.). Στὴ συνεχῶς
ἐξελισσόμενη πραγματικότητα, ὅμως, εἶναι ἀνάγκη νὰ τονίζωνται οἱ καινούριοι
γυναικεῖοι ρόλοι.
Παράλληλα, ἡ δημοσιοποίησι μὴ στερεότυπων ρόλων —ὅπου καὶ ὁ ἄντρας
ἐκδηλώνει συναισθήματα καὶ στιγμὲς συγκινησιακῆς ἀδυναμίας— θὰ ἀμφισβη-
τοῦσε τὰ ξεπερασμένα μοντέλα παλιότερων ἐποχῶν.
. Παράλληλη χρῆσι ἀρσενικῶν καὶ θηλυκῶν τύπων (π.χ. ἡ/ὁ γονέας, ὁ/ἡ
ἐργάτης/-τρια, ἡ/ὁ δικηγόρος κ.ἄ.).
. Ἀντικατάστασι τῶν σεξιστικῶν λέξεων/λημμάτων μὲ οὐδέτερες συνώνυ-

μες ἀντιστοιχίες, ὥστε νὰ ἀποφεύγωνται ἀρνητικὰ στερεότυπα (π.χ. ἀν-
δραγάθημα → γενναία πρᾶξι, ἐπανδρώνω → στελεχώνω, υἱοθεσία → τεκνο-
θεσία κ.ἄ.).
. Δημιουργία καὶ χρῆσι ἀντιστοίχων τύπων γιὰ τὰ δύο φύλα (π.χ. εἶναι ὑπεύθυνη/-
ος γιὰ τὴ στάσι της/του στὶς εὐθύνες τῆς οἰκογένειας κ.ἄ.).
. Χρῆσι διπλῶν τύπων στὶς γενικές μας ἀναφορές. Π.χ. οἱ μαθητὲς καὶ οἱ
μαθήτριες πῆγαν ἐκδρομή.
. Χρῆσι ἀντιστοίχων τίτλων, (δηλαδὴ κύριος καὶ κυρία) γιὰ τὰ δύο φύλα γιὰ
ὅλες τὶς ἐνήλικες γυναῖκες καὶ τοὺς ἄντρες.
. Ἀλφαβητικὴ σύνταξι ἀντὶ τῆς ἰσχύουσας στερεότυπης ὅπου ὁ θηλυκὸς

τύπος ἀκολουθεῖ τὸν ἀρσενικὸ (π.χ. ἡ Γκόλφω νὰ προηγῆται τοῦ Τάσου, ὁ
μαθητὴς τῆς μαθήτριας, ἡ δασκάλα τοῦ δασκάλου κ.ο.κ.).
Ἀνακύκλωσι καὶ ἀναθεώρησι ὅρων

Ὅπως ἀναφέρθηκε καὶ προηγουμένως, ἐκτὸς ἀπὸ τὴ γραμματικὴ καὶ τὴ σύν-
ταξι, σημαντικὴ εἶναι καὶ ἡ σημασιολογικὴ δομὴ τῆς γλώσσας. Ὁ γλωσσικὸς
σεξισμὸς θὰ μποροῦσε νὰ ἀντιμετωπιστῇ μὲ μιὰ σειρὰ τακτικῶν:

. Ἡ μὴ σεξιστικὴ χρῆσι τῆς γλώσσας 
. Κατάργησι ἢ ἀποφυγὴ τῆς χρήσης ὅρων ποὺ περιορίζουν τοὺς γυναικεί-

ους ρόλους σὲ ὁρισμένα στερεότυπα (π.χ. κακιὰ πεθερά, κουτσομπόλα, γε-
ροντοκόρη κ.ἄ.).
. Ἀνακύκλωσι τῶν ἀρνητικῶν ὅρων ἔτσι ὥστε νὰ ξεφύγουν ἀπὸ τὸ δεδομένο

ἀρνητικὸ σημασιολογικὸ πεδίο μέσα ἀπὸ τὴ χρῆσι τους μὲ θετικὸ τρόπο
(π.χ. φεμινισμός, γυναικεῖο κίνημα κ.ἄ.).
. Δημιουργία ἀντίστοιχων ὅρων γιὰ τὰ δύο φύλα ποὺ μέσα ἀπὸ τὴ χρῆσι
τους θὰ καθιερωθοῦν ὡς θεμιτὲς καινούργιες λέξεις (π.χ. ὁ ὅρος ἐσώκλεισι
ἀντὶ τοῦ ὅρου διείσδυσι προτείνεται ἀπὸ φεμινίστριες γιὰ τὴ σεξουαλικὴ
πρᾶξι). Μέσα ἀπὸ τὴ χρῆσι τους νὰ καθιερωθοῦν καὶ οἱ ἀντιστοιχίες κύ-
ριος, κυρία, ἐργένης, ἐργένισσα κ.ἄ.
.. Σύνοψι ἐναλλακτικῶν τακτικῶν

Συνοπτικὰ λοιπὸν θὰ μπορούσαμε νὰ ποῦμε ὅτι οἱ προτάσεις γιὰ μιὰ ἐναλ-
λακτικὴ χρῆσι τῆς γλώσσας εἶναι:
. Ἡ κριτικὴ προσέγγισι τῆς γλώσσας στὸ ἐπίπεδο τῆς γραμματικῆς, τῆς

σύνταξης καὶ τῆς σημασιολογίας.
. Ἡ χρῆσι διπλῶν (ἀρσενικῶν καὶ θηλυκῶν) τύπων στὶς γενικὲς ἀναφορές.

Π.χ. μαθητής/-τρια.
. Ἡ κατάργησι σεξιστικῶν ὅρων (π.χ. γεροντοκόρη, δεσποινίς.)
. Ἡ καθιέρωσι καινούργιων ὅρων, ποὺ θὰ ἐκφράζουν τὴ γυναικεία πραγμα-

τικότητα (π.χ. σεξουαλικὴ παρενόχλησι, τεκνοθεσία ἀντὶ υἱοθεσία).
. Ἡ χρῆσι ἐναλλακτικῶν ρόλων/προτύπων, γιὰ τὰ δύο φύλα, στὴν ἐκπαί-

δευσι (π.χ. ἡ πυροσβέστις, ὁ νηπιαγωγός).
. Ἡ συχνὴ χρῆση τοῦ θηλυκοῦ γένους, μὲ σκοπὸ τὴν κριτικὴ τῶν στερεοτύ-
πων στὸν δημόσιο καὶ ἰδιωτικὸ χῶρο (π.χ. ἡ ἀπὸ μηχανῆς θεά).

  Εἰδικὰ ὀρθογραφικὰ θέματα

Κεφάλαιο 
Εἰδικὰ τυπογραφικὰ θέματα
. Τὰ σημεῖα στίξεως

Τὸ κεφάλαιο ἀποτελεῖ συνδυασμὸ τῶν [], [] καὶ [].
.. Τελεία (.)

Ἡ τελεία ἀνταποκρίνεται σὲ διακοπὴ ἢ κατέβασμα τῆς φωνῆς. Σημειώνεται:
• Στὸ τέλος μιᾶς πρότασης καὶ δείχνει πὼς ὅ,τι εἰπώθηκε ἔχει ἀκέραιο νό-
ημα: Τὸ αὐτοκίνητο εἶναι ἄσπρο.
• Ὕστερα ἀπὸ μιὰ συντομογραφία: π.χ., κτλ. Ἐξαιροῦνται μερικὲς συντο-
μογραφίες ποὺ σχετίζονται μὲ τὶς διευθύνσεις τοῦ ὁρίζοντα, ποὺ δὲν τὴν
παίρνουν, π.χ.: A = Ἀνατολή, ἀνατολικός, ἀνατολικά, ΝΔ = νοτιοδυτικός,
νοτιοδυτικὰ κτλ. Ὅταν πρόκηται, ὅμως, γιὰ προσδιορισμὸ τόπων, προσθέ-
τουμε στὶς συντομογραφίες μιὰ τελεία: ἡ Β. Ἀμερική, ἡ Ν. Εὐρώπη κτλ.
• Σὲ πολυψήφιους ἀριθμούς, χωρίζοντας σὲ τριάδες τὰ ψηφία μὲ ἀρχὴ ἀπὸ
τὰ δεξιὰ (π.χ., ..). Οἱ χρονολογίες δὲν χρειάζονται τελεία (π.χ., ).
Ἡ τελεία τοῦ τέλους δὲν σημειώνεται σὲ τίτλους βιβλίων, σὲ ἐπιγραφὲς καὶ
σὲ ἐπικεφαλίδες.
Τελεία δὲν σημειώνεται μετὰ τὸ ἐρωτηματικό, τὸ θαυμαστικὸ καὶ τὰ ἀποσι-
ωπητικά.
.. Ἄνω τελεία (·)

Ἡ ἄνω τελεία δηλώνει ἀρκετὰ στενὸ νοηματικὸ σύνδεσμο μὲ τὰ προηγούμενα
καὶ χρησιμεύει γιὰ νὰ σημειώνουμε μικρότερη διακοπὴ παρά μὲ τὴν τελεία καὶ
μεγαλύτερη παρὰ μὲ τὸ κόμμα. Εἰδικώτερα ἡ ἄνω τελεία:

  Εἰδικὰ τυπογραφικὰ θέματα
• Μέσα στὴν περίοδο χωρίζει ὁμάδες ἀπὸ προτάσεις. Οἱ προτάσεις αὐτὲς

χωρίζονται μεταξύ τους μὲ κόμματα, π.χ.: Τοῦ Αἰσχύλου σώζονται τρεῖς τρα-
γῳδίες ἀπὸ τὸν τρωικὸ κύκλο, ὁ Ἀγαμέμνων, οἱ Χοηφόρες, οἱ Εὐμενίδες· τοῦ
Σοφοκλῆ, ὁ Αἴας, ἡ Ἠλέκτρα καὶ ὁ Φιλοκτήτης.
• Στὸ ἐσωτερικὸ μιᾶς φράσεως χωρίζει δύο μέρη της ποὺ σχετίζονται με-
ταξύ τους, ἀλλὰ καὶ ποὺ ἔχουν διαφορές, ἰδίως ὅταν τὸ δεύτερο ἐπεξηγῇ
ἢ ἔρχεται σὲ ἀντίθεσι μὲ τὸ πρῶτο.
.. Κόμμα (,)

Τὸ κόμμα χρησιμεύει συνήθως γιὰ νὰ σημειώσουμε λογικὸ χωρισμὸ καὶ μικρὴ
διακοπὴ στὸ ἐσωτερικὸ τῆς περιόδου, ἢ σὲ μεγάλες φράσεις γιὰ νὰ δώσοuμε
εὐκαιρία σὲ ἀναπνοή, εἴτε γιὰ νὰ κάνουμε τὸ κείμενο νὰ διαβάζεται ευκολώτερα
ἢ γιὰ νὰ προκαλέσουμε προσδοκία. Τὸ κόμμα εἶναι τὸ πιὸ συχνὸ σημεῖo στίξεως
καὶ ἡ χρῆσι του εἶναι ἀπαραίτητη προκειμένου νὰ ἀποφεύγωνται παρανοήσεις
καὶ ἡ ἀνάγνωσι, ἢ ἡ ἀπαγγελία, νὰ γίνεται εὐκολώτερη. Τὸ κόμμα σὲ γενικὲς
γραμμὲς χρησιμεύει γιὰ νὰ χωρίζουμε:
• μέσα στὴν πρότασι τοὺς ὅμοιους μεταξύ τους ὅρους, ὅταν τοὺς παραθέ-
τουμε ἀσύνδετους, π.χ.: Ἡ θάλασσα ἦταν ἤρεμη, γαλήνια, καθαρή·
• στὴν ἀπαρίθμησι ἐπιθέτων ἐμπρὸς ἀπὸ ἕνα οὐσιαστικὸ τὸ κόμμα μπαί-

νει καὶ πρὶν τὸ τελευταῖο ἐπίθετο, ὅταν αὐτὸ προσδιορίζῃ τὸ οὐσιαστικὸ
ἀκριβῶς ὅπως καὶ τὰ ἄλλα: Μὲ ἀργά, βαριά, κουρασμένα βήματα. Ἀλλὰ
δὲν μπαίνει ὅταν τὸ τελευταῖο ἐπίθετο ἀποτελῇ μὲ τὸ οὐσιαστικὸ ἔννοια
ποὺ τὴν προσδιορίζουν τὰ προηγούμενα ἐπίθετα: Μὲ κέρασε ἄσπρο παλιὸ
κρασί ·
• τὴν παράθεσι καὶ κάθε εἴδους ἐπεξήγησι: Ἄρχισε μιὰ βροχή, κατακλυσμός.
Ὁ Ὄλυμπος, τὸ ὑψηλότερο βουνὸ τῆς Ἑλλάδας, ἦταν κατοικία τῶν θεῶν·
• τὴν κλητική: Νῖκο, σοῦ στέλνω σήμερα τὸ γράμμα·
• ἕνα μόριο ἢ ἕνα βεβαιωτικὸ (ἢ ἀρνητικὸ) ἐπίρρημα στὴν ἀρχὴ τῆς περιό-
δου, ποὺ χρησιμεύει γιὰ τὴ σύνδεσι μὲ τὰ προηγούμενα: Ναί, θὰ φύγω·
• τὶς κύριες ἀπὸ δευτερεύουσες προτάσεις — τὶς αἰτιολογικές, τελικές (ἐκτὸς

ὅταν εἰσάγωνται μὲ τὸ νά), ἀποτελεσματικές, ὑποθετικές, ἐναντιωματικές,
χρονικὲς ἢ ποὺ εἰσάγονται μὲ τὸ χωρὶς νά, ἰδίως ὅταν αὐτὲς προηγοῦνται
ἢ ὅταν εἶναι μεγάλες, π.χ.: Δὲν πρέπει νὰ ξεκινήσοuμε, γιατὶ ὁ καιρὸς ἄρχισε
νὰ χαλᾷ. Ἂν θέλῃς, ἔλα. Χωρὶς νὰ τὸ καταλάβω, μοῦ πῆραν τὸ πορτοφόλι·

. Τὰ σημεῖα στίξεως 
• τὶς πλάγιες ἐρωτηματικὲς προτάσεις ὅταν προηγοῦνται τοῦ ρήματος: Τὸ

τί ἔκρυβε ἡ στάσι της, ἦταν δύσκολο νὰ διαπιστωθῇ. Ἀλλά: Ἦταν δύσκολο
νὰ διαπιστωθῇ τὸ τί ἔκρυβε ἡ στάσι της·
• Τὸ ρῆμα καὶ τὸν ἀμέσως κατόπιν του ἐμπρόθετο προσδιορισμὸ ποὺ φανε-
ρώνει ἀντίθεσι, π.χ.: Περισσότερο ἔβλαψε, παρὰ ὠφέλησε·
• τὶς συμπλεκτικὲς προτάσεις, π.χ.: Δὲν θὰ πάω στὰ Χανιά, οὔτε στὸ Ρέθυμνο.
Καὶ γενναῖοι ἄνθρωποι ἦταν, καὶ τὸν ἑαυτό τους πρόσεχαν·
• τὶς διαζευκτικὲς προτάσεις, π.χ.: Ἢ θὰ σωθοῦμε, ἢ θὰ χαθοῦμε·
• τὶς ἀντιθετικὲς προτάσεις, π.χ.: Δὲν ἔχουμε ἐμεῖς, μὰ κάτι θὰ γίνῃ. Ναὶ μὲν
εἶναι ἀκριβώτερο, ἀλλὰ εἶναι τὸ καλύτερο γιὰ τὴ δουλειά μου·
• τὶς συμπερασματικὲς προτάσεις: Νὰ ληφθοῦν τὰ ἀπαραίτητα μέτρα, ὥστε
νὰ ἀποφευχθῇ ἡ χρεωκοπία. Δὲν εἶναι κακός, νὰ (=ὥστε νὰ) μὴν μᾶς δώσῃ
νερό·
• τὸ σύνδεσμο καί, ὅταν αὐτὸς ἔχῃ σημασία συνδέσμου ποὺ χρειάζεται κόμμα,
π.χ.: Ἐσὺ μαζεύεις, καὶ (=ἐνῷ) αὐτὴ σκορπᾷ. Πήγαινε στὸ καλό, καὶ (=γιατὶ)
δὲν σὲ ἔχω ἀνάγκη·
• τοὺς ὅρους μιᾶς πρότασης ποὺ συνδέονται μὲ τοὺς συνδέσμους ἤ, εἴτε,
μήτε, ὔύτε, ὅταν εἶναι περισσότεροι τῶν δύο: Οὔτε ἡ Ἀθηνᾶ, οὔτε ὁ Γιῶργος,
οὔτε ἡ Μαρία κατάφεραν νὰ λύσουν τὸ γρίφο. Ἀλλά: Οὔτε ἡ Ἑλένη οὔτε ὁ
Θωμᾶς εἶπαν τὴν ἀλήθεια.
Δὲν σημειώνουμε κόμμα ἀμέσως μετὰ τὸ ἐρωτηματικὸ καὶ τὸ θαυμαστικό.
.. Ἄνω καὶ κάτω τελεία ἢ διπλῆ τελεία (:)

Οἱ δύο τελεῖες δηλώνουν ὅτι θὰ ἀκολουθήσῃ παράθεσι ξένου κειμένου, ἀπό-
φθεγμα, παροιμία ἢ εὐθὺς λόγος. Χρησιμοποιεῖται ἀκόμη ὅταν ἀναλύοuμε ἢ ἑρ-
μηνεύουμε κάτι ποὺ ἔχουμε καταγράψει, π.χ.: Σκεπτόμουν καθαρὰ αὐτό: θὰ ἐκτε-
λέσω ὅσο μπορῶ καλύτερα τὸ χρέος μου.
.. Ἑνωτικὸ (-)

Βάζουμε ἑνωτικὸ στὸ τέλος τῆς ἀράδας ὅταν ἡ λέξι δὲν χωράῃ ὁλόκληρη καὶ
πρέπῃ νὰ συλλαβιστῇ.
Σημειώνεται ἑνωτικὸ συνήθως σὲ μακρόσυρτες συνθέσεις λέξεων: κοινωνικο-
οικονομικός. Ἀπαραίτητο εἶναι ὅταν σὲ περίπτωσι βραχυλογίας χρησιμοποιοῦν-
ται δύο παράλληλες λέξεις: πρωὶ-βράδυ, μέρα-νύχτα.

  Εἰδικὰ τυπογραφικὰ θέματα
Βάζουμε ἑνωτικὸ ὕστερα ἀπὸ τὰ προτακτικά: ἁγια-, ἁϊ-, γερο-, γρια-, θεια-
, κυρα-, μαστρο-, μπαρμπα-, παπα-, χατζη-, ὅταν μπαίνουν μπροστὰ ἀπὸ κύριο
ὄνομα, π.χ.: ἁγια-Μαρίνα, ἁϊ-Γιώργης, γερο-Δῆμος, κυρα-Ρήνη, μαστρο-Νικόλας,
μπαρμπα-Γιάννης, παπα-Κωστῆς κτλ. Οἱ προτακτικὲς λέξεις δὲν παίρνουν τόνο.
Τοποθετοῦμε ἑνωτικὸ στ`α σύνθετα παραθετικά, δηλαδή σὲ ὀνοματικὰ σύν-
ολα ποὺ ἀποτελοῦνται ἀπὸ δύο ὁμοιόπτωτες λέξεις μὲ ἰδιαίτερη σημασία, π.χ.:
ταξίδι-ἀστραπή, λέξι-κλειδί, πλοῖο-φάντασμα κτλ.
Στὶς περιπτώσεις ἑλληνικῶν ἢ ξενικῶν κυρίων ὀνομάτων ποὺ ἀποτελοῦνται
ἀπὸ δύο μικρὰ ὀνόματα, σημειώνεται τὸ ἑνωτικὸ μόνο ὅταν χρησιμοποιοῦνται
μαζὶ γιὰ νὰ προσδιορίσουν τὸ ἴδιο ἄτομο: Ζὰκ-Ὓβ Κουστώ, Ἀντρὲ-Μαρὶ Ἀμπέρ,
Ἄννα-Μαρία κτλ. Ἀντίθετα, ὅταν αὐτὰ δὲν χρησιμοποιοῦνται ταυτόχρονα, τότε
τὸ ἑνωτικὸ δὲν σημειώνεται: Ἀντώνιος Ἐμμανουὴλ Κατακουζηνός, Ἠλέκτρα Ἑλένη
Μαυρογένη, ἀλλὰ βασίλισσα Ἄννα-Μαρία.
Τὸ ἑνωτικὸ χρησιμοποιεῖται σὲ ὅλες τὶς περιπτώσεις τῶν ἑλληνικῶν ὀνομά-
των μὲ δύο ἐπώνυμα: Εὐάγγελος Ἀβέρωφ-Τοσίτσας, Ἄννα Ψαρούδα-Μπενάκη.
Τὸ ἑνωτικὸ σημειώνεται στὸ τέλος ἢ στὴν ἀρχὴ ἑνὸς γλωσσικοῦ τύπου, γιὰ
νὰ δειχτῇ πὼς αὐτὸς δὲν γράφεται ὁλόκληρος: μονο-, δηλαδὴ λέξεις ποὺ ἀρχί-
ζουν ἀπὸ τὸ μονο.
Σημειώνουμε ἑνωτικὸ σὲ φράσεις ποὺ λειτουργοῦν ὡς ἕνα ὄνομα: ὁ φίλος μου
ὁ Αὐτὸς-ποὺ-γίνεται-τύφλα κτλ.
.. Ἡ παῦλα (en-dash, –)

Χρησιμοποιεῖται γιὰ νὰ δηλώσῃ τὴ διάρκεια. Ἔτσι, δείχνει εὖρος σελίδων,
ἐτῶν, ὀνομάτων κλπ. Π.χ. οἱ σελίδες –· τὰ ἔτη –· τὸ θεώρημα Heine–Borel.
Ὅπως καὶ στὸ ἑνωτικό, δὲν μπαίνουν κενὰ ἑκατέρωθεν τῆς ἁπλῆς παύλας.
Σὲ ἐκφράσεις ὅπως «η Ἰανουαρίουu – η Φεβρουαρίου», καλὸ εἶναι νὰ ἀπο-
φεύγεται ἡ χρῆσι τῆς παύλας, ἀλλὰ νὰ γράφεται τὸ κείμενο ὁλογράφως «η
Ἰανουαρίου ὣς η Φεβρουαρίου».
.. Ἡ διπλῆ παρενθετικὴ παῦλα (em-dash, —)

Χρησιμοποιεῖται ὅταν κόβεται ὁ λόγος, γιὰ ἐπεξήγησι, ἀντὶ παρενθέσεων.
Π.χ.: Γιὰ τὴ μελέτη μιᾶς συνάρτησης —μετὰ τὴν εὕρεσι τοῦ πεδίου ὁρισμοῦ— ἐκτε-
λοῦνται τὰ ἑξῆς βήματα.
Προκειμένου νὰ φαίνεται ἡ ἐμβέλειά της, ἀφήνουμε κενὸ πρὶν τὸ ἄνοιγμα καὶ
μετὰ τὸ κλείσιμο τῆς ἐσωκλειόμενης προτάσεως, ὅπως στὸ παραπάνω παράδει-
γμα.

Βεβαίως, προτιμᾶται ἡ χρησι λέξεων ὡς τίτλων τιμης: ἡ κυρία Εἰρήνη, ὁ πατὴρ Κωνσταντῖνος,
ἡ ἁγία Μαρίνα κλπ.

. Βιβλιογραφικὲς ἀναφορές, παρουσίασι βιβλιογραφίας 
Ὅταν ἡ πρότασι κόβεται πρὸς ἐπεξήγησι, ἀλλὰ ἡ ἐπεξηγηματικὴ πρότασι

δὲν ὁλοκληρώνεται, μπορεῖ νὰ χρησιμοποιηθῇ εἴτε ἁπλῆ εἴτε διπλῆ παῦλα μὲ
κενὰ ἑκατέρωθεν.
Ἡ διπλῆ παῦλα εἶναι ἡ μόνη ποὺ ἐκλαμβάνεται ὡς σημεῖο στίξεως γιὰ τὶς
ἀνάγκες τοῦ τονισμοῦ (ἐναλλαγὴ ὀξείας/βαρείας).
.. Ἀποσιωπητικὰ (…)

Τὰ ἀποσιωπητικὰ σημειώνονται ὅταν δὲν τελειώνουμε τὴ φράσι. Ἐπίσης
ὅταν σὲ παράθεσι ἀπὸ συγγραφέα παραλείπουμε ἕνα τμῆμα φράσεως ἢ φρά-
σεις ὁλόκληρες· στὶς περιπτώσεις αὐτὲς τὰ ἀποσιωπητικὰ τοποθετοῦνται ἐντὸς
ἀγκύλων: Γιὰ τὴν ἀπάντησι στὸ ἐρώτημα τῶν ἐξετάσεων, δῆτε στὴ σελίδα  τοῦ
βιβλίου τὴν παράγραφο: «Ἀπὸ τὴ σοβαρότητα […] εἶναι ἐπανάστασι τῶν ἰδεῶν.».
Μὲ τὰ ἀποσιωπητικὰ δηλώνεται ἐπίσης θαυμασμός, εἰρωνεία, συγκίνησι,
φόβος, δισταγμός, ντροπή, περιφρόνησι, ἀπειλὴ κτλ., γιὰ ὅσα θὰ σημειωθοῦν
ἀμέσωs κατόπιν, π.χ.: «Μὴν ξανάρθῃς ἀδιάβαστος, γιατὶ…» «Κι ἔπειτα… ἔπειτα
ὅλα τελείωσαν.»
.. Ὑποδιαστολὴ (,)

Σημειώνεται στὴν ἀναφορικὴ ἀντωνυμία ὅ,τι (=ὁτιδήποτε) καὶ στὸν χρονικὸ
σύνδεσμο ὅ,τι (=μόλις): ὅ,τι μοῦ πῇς θὰ τὸ κάνω. Ὅ,τι ἦρθε.
Σὲ ἕναν δεκαδικὸ ἀριθμὸ χωρίζει τὸ ἀκέραιο μέρος ἀπὸ τὸ δεκαδικό: (,).
.. Σχέσεις μεταξὺ σημείων στίξεως:

Ὅταν ὑπάρχουν εἰσαγωγικά, παρενθέσεις, ἀγκύλες κτλ., ἡ τελεία (ὅπως ἐπί-
σης τὸ κόμμα, ἡ ἄνω τελεία καὶ τὸ ἐρωτηματικὸ) σημειώνεται ἔξω ἀπὸ αὔτά,
ἐκτὸς ἂν μέσα τους ὑπάρχῃ ὁλόκληρη περίοδος, ὁπότε σημειώνεται μέσα.
. Βιβλιογραφικὲς ἀναφορές, παρουσίασι βιβλι-

ογραφίας
.. Ἀναφορὰ σὲ βιβλίο
Μορφή: [. Ἐπώνυμο, Ὄνομα – Ἐπώνυμο, Ὄνομα κ.ἄ.], [. Τίτλος τίτλος
…]. [. Ὑπότιτλος ὑπότιτλος …], [. μτφρ. ἢ ἐπιμ. ἢ φωτ. Ὀνοματεπώνυμο], [.
Ἐκδότης], [. Τόπος ἔκδοσης] [. ἔκδοσι] [. χρόνος ἔκδοσης].

  Εἰδικὰ τυπογραφικὰ θέματα
Ἐπεξήγησι πεδίων
. Συγγραφέας: Εἶναι τὸ σημαντικότερο βιβλιογραφικὸ στοιχεῖο. Γράφεται

μὲ ὄρθια στοιχεῖα. Πρῶτα γράφεται τὸ ἐπώνυμο καὶ ἀκολουθεῖ τὸ μικρὸ
ὄνομα, ὅλα στὴν ὀνομαστική. Μεταξὺ ἐπωνύμου καὶ ὀνόματος παρεμβάλ-
λεται κόμμα. Τὰ ἐπώνυμα καὶ τὰ ὀνόματα ποὺ ἀποτελοῦνται ἀπὸ δύο ἢ
περισσότερες λέξεις, σημειώνονται μὲ τὴν ἐνδιάμεση παρεμβολὴ ἑνωτι-
κοῦ (-). Ἂν οἱ συγγραφεῖς εἶναι δύο ἢ τρεῖς, γράφονται τὰ στοιχεῖα ὅλων,
χωρισμένα μὲ παῦλα (–). Ἂν εἶναι περισσότεροι/-ες ἀπὸ τρεῖς γράφεται
μόνο ὁ/ἡ πρῶτος/-η καὶ ἀκολουθεῖ ἡ συντομογραφία κ.ἄα. = καὶ ἄλλοι/-ες
ἢ et al. γιὰ ξενόγλωσσες ἐκδόσεις).
. Τίτλος: Ὁ τίτλος, τὸ δεύτερο σημαντικότερο βιβλιογραφικὸ στοιχεῖο, γρά-

φεται μὲ πλάγια στοιχεῖα. Διαχωρίζεται ἀπὸ τὸ πεδίο τοῦ συγγραφέα μὲ
κόμμα.
. Ὑπότιτλος: Ἐφ' ὅσον ὑπάρχῃ, γράφεται κι αὐτὸς, μὲ πλάγια στοιχεῖα, δι-

αχωριζόμενος ἀπὸ τὸν τίτλο μὲ τελεία.
. Ἐπιμελητής: Ἀναγράφεται ὁ ἐπιμελητὴς ἢ ἡ μεταφράστρια ἢ ἡ εἰκονο-

γράφος τοῦ βιβλίου. Τοῦ ὀνόματος προηγεῖται ἡ προσδιοριστικὴ τῆς ἰδιό-
τητάς του συντομογραφία: μτφρ.= μεταφραστής/-τρια, ἐπιμ. = ἐπιμελητής/-
τρια, εικ. = εἰκονογράφος κτλ. Ἂν ἡ πληροφορία δὲν εἶναι γνωστή, τὸ πεδίο
παραλείπεται.
. Ἐκδότης: Ἀναγράφεται ἡ πλήρης μορφὴ τῆς ἐπωνυμίας τοῦ ἐκδοτικοῦ οἴ-

κου.
. Τόπος ἔκδοσης: Ἀναγράφουμε τὴ μορφὴ καὶ τὸν τύπο τοῦ πρωτοτύπου.

Ἂν ἀπαιτῆται ἐπεξήγησι τὴν παραθέτουμε σὲ παρένθεσι, π.χ. Μεδιόλανον
(Μιλάνο). Ἂν ὁ τόπος ἔκδοσης εἶναι ἄγνωστος, σημειώνουμε τὴ συντομο-
γραφία χ.τ. = χωρὶς τόπο (ἢ s.l. = sine loco, γιὰ ξενόγλωσσες ἐκδόσεις).
. Ἔκδοσι: Ἐφ' ὅσον ὁ ἀριθμὸς ἔκδοσης εἶναι γνωστός, σημειώνεται μὲ τὴ

μορφὴ ἐκθέτη ἐμπρὸς καὶ πάνω ἀπὸ τὴ χρονολογία ἔκδοσης.
. Χρόνος ἔκδοσης: Ἂν εἶναι ἄγνωστη τὸ δηλώνουμε μὲ τὴ συντομογραφία

χ.χ. = χωρὶς χρόνο (ἢ s.a. = sine anno, γιὰ ξενόγλωσσες ἐκδόσεις).
Παράδειγμα: Συρόπουλος, Απόστολος, Ένας πλήρης οδηγός για την εκμάθηση

του συστήματος στοιχειοθεσίας LTEX, Παρατηρητής, Θεσσαλονίκη .

. Βιβλιογραφικὲς ἀναφορές, παρουσίασι βιβλιογραφίας 
.. Ἀναφορὰ σὲ ἄρθρο περιοδικοῦ ἢ ἐφημερίδας

Μορφή: [. Ἐπώνυμο, Ὄνομα – Ἐπώνυμο, Ὄνομα κ.ἄ.], [. «Τίτλος ἄρ-
θρου»], [. Τίτλος περιοδικοῦ ἢ ἐφημερίδας], [. Τόμος καὶ ἀριθμὸς τεύχους], [.
Χρονολογία κυκλοφορίας], [. Ἔκτασι ἢ θέσι τοῦ ἄρθρου].
Ἐπεξήγησι πεδίων:
. Συγγραφέας: Ὅπως πρίν.
. Τίτλος ἄρθρου: Γράφεται μὲ ὄρθιους χαρακτῆρες καὶ ἐντὸς εἰσαγωγικῶν.
. Τίτλος περιοδικοῦ: Ἀναγράφεται μὲ πλάγιους χαρακτῆρες.
. Τόμος καὶ ἀριθμὸς τεύχους: Παρατίθεται μὲ ὄρθιους χαρακτῆρες. Ἡ μορφὴ

τῆς ἀρίθμησης ἀκολουθεῖ τὴν ἀντίστοιχη τῶν βιβλιογραφούμενων πηγῶν,
δηλαδὴ μὲ ἀραβικοὺς χαρακτῆρες, ἢ ἑλληνικοὺς ἢ λατινικοὺς κτλ. Τοῦ
ἀριθμοῦ τοῦ τόμου προτάσσεται ἡ συντομογραφία «Τ.» (=τόμος) καὶ τοῦ
τεύχους ἡ «τ.» (=τεῦχος), π.χ. Τ.  τ. . Μετὰ τὸν ἀριθμὸ τεύχους καὶ μέσα
σὲ παρένθεσι παρατίθεται ἡ ἔνδειξι τῆς περιόδου ἔκδοσης, ἐφ' ὅσον χρει-
άζεται, καθὼς σὲ κάθε περίοδο ἔκδοσης ἡ ἀρίθμησι συνήθως ξεκινᾷ ἀπὸ
τὴν ἀρχή.
. Χρονολογία κυκλοφορίας: Συχνὰ παραλειπεται. Ὅταν ὅμως μπαίνῃ, ἡ

μορφή της εἶναι «μήνας-χρόνος». Στὴ θέσι τοῦ μῆνα μπορεῖ νὰ τεθῇ εὐρύ-
τερο χρονικὸ διάστημα, π.χ. Α΄ τρίμηνο κτλ.
. Ἔκταση ἢ θέσι τοῦ ἄρθρου: Τοῦ ἀριθμοῦ σελίδας ἢ τοῦ εὕρους σελίδων
προτάσσεται ἡ συντομογραφία «σ.» ἢ «σσ.» ἀντίστοιχα. Στὰ ἀγγλόφωνα
κείμενα εἶναι «p.» καὶ «pp.».
Παράδειγμα: Θεοδώρου, Νίκος, «Και ους ο δήμαρχος Τήλου συνέζευξε…»,

Screw, , Οκτ. , σ. .
.. Ἀναφορὰ σὲ συλλογικὸ ἔργο

Μορφή: [. Ἐπώνυμο, Ὄνομα – Ἐπώνυμο, Ὄνομα κ.ἄ.], [. «Τίτλος ἄρθρου
ἢ τίτλος εἰσήγησης ἢ τίτλος κεφαλαίου»] στὸ [. ἘπώνυμοΑ, ὌνομαΑ – Ἐπώ
νυμοΒ, ὌνομαΒ κ.ἄ.], [. Τίτλος συλλογικοῦ ἔργου] [. (Συμπληρωματικὲς πληρο-
φορίες γιὰ τὸ συλλογικὸ ἔργο)], [. Τόπος ἔκδοσης, ἐκδότης, χρόνος ἔκδοσης],
[. Ἔκτασι ἢ θέσι τοῦ ἄρθρου].

  Εἰδικὰ τυπογραφικὰ θέματα
Ἐπεξήγησι πεδίων:
. Συγγραφέας: Ὅπως στὰ βιβλία.
. «Τίτλος»: Ὅπως στὰ περιοδικά.
. Ἐπιμελητής: Ὀνοματεπώνυμο ἐπιμελητῆ/-τριας ἢ ὑπευθύνου σύνταξης

(ἂν ὑπάρχῃ).
. Τίτλος συλλογικοῦ ἔργου: Μὲ πλάγιους χαρακτῆρες.
. Συμπληρωματικὲς πληροφορίες: Γράφονται οἱ πρόσθετες πληροφορίες

ποὺ ἀφοροῦν τὸ συλλογικὸ ἔργο.
. Τόπος, ἐκδότης, χρόνος: Ὅπως παραπάνω.
. Ἔκτασι ἢ θέσι ἄρθρου: Ὅπως παραπάνω.
Παράδειγμα: Παπαδοπούλου, Λίνα, «Νομολογία Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Αν-

θρωπίνων Δικαιωμάτων και Δικαστηρίου Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων στα ζητή-
ματα ομόφυλων ζευγαριών» στὸ Το φύλο και η συμπεριφορά του. Οικογένειες από
ομόφυλα ζευγάρια (Πρακτικά ου διεπιστημονικού συνεδρίου, Θεσσαλονίκη ),
Εκδόσεις Επίκεντρο, σσ. –.
.. Ἀναφορὰ σὲ ἠλεκτρονικὸ κείμενο (ἱστοσελίδα)

Μορφή: [. Ἐπώνυμο, Ὄνομα – Ἐπώνυμο, Ὄνομα κ.ἄ.], [. «Τίτλος ἄρ-
θρου»], [. Ὀνομασία ἱστοχώρου (ἂν ὑπάρχῃ)], [. πλήρης διεύθυνσι ], [προσπ.
[. Ἡμερομηνία προσπέλασης]].
. Συγγραφέας: Ὅπως πρίν.
. Τίτλος ἄρθρου: Σημειώνεται ὁ τίτλος τοῦ ἄρθρου μὲ ὄρθια στοιχεῖα ἐντὸς

εἰσαγωγικῶν.
. Ὀνομασία ἱστοχώρου: Ἂν ὑπάρχῃ, μὲ πλάγιους χαρακτῆρες.
Παράδειγμα: Κουτρούλης, Χαράλαμπος, «Βιβλιογραφικές ἀναφορές. Παρου-

σίαση βιβλιογραφίας», http://www.teiher.gr/users/kutrulis/Glosika/
Vivliografies.htm [προσπ. --].

. Λατινικά, ἀραβικὰ καὶ ἑλληνικὰ ἀριθμητικὰ σημεῖα 
. Λατινικά, ἀραβικὰ καὶ ἑλληνικὰ ἀριθμητικὰ

σημεῖα
ἀραβικὰ λατινικὰ ἑλληνικὰ ὁλογράφως
 i α΄ ἕνας, μία, ἕνα
 ii β΄ δύο
 iii γ΄ τρεῖς, τρία
 iv δ΄ τέσσερεις, τέσσερα
 v ε΄ πέντε
 vi ϝ΄ ἕξι
 vii ζ΄ ἑπτὰ
 viii η΄ ὀκτὼ
 ix θ΄ ἐννέα
 x ι΄ δέκα
 xx κ΄ εἴκοσι
 xxx λ΄ τριάντα
 xl μ΄ σαράντα
 l ν΄ πενῆντα
 lx ξ΄ ἑξῆντα
 lxx ο΄ ἑβδομῆντα
 lxxx π΄ ὀγδόντα
 xc ϙ΄ ἐνενῆντα
 c ρ΄ ἑκατὸ(ν)
 cc σ΄ διακόσιοι/-ες/-α
 ccc τ΄ τριακόσιοι/-ες/-α
 cd υ΄ τετρακόσιοι/-ες/-α
 d φ΄ πεντακόσιοι/-ες/-α
 dc χ΄ ἑξακόσιοι/-ες/-α
 dcc ψ΄ ἑπτακόσιοι/-ες/-α
 dccc ω΄ ὀκτακόσιοι/-ες/-α
 cm ϡ΄ ἐνιακόσιοι/-ες/-α
 m ͵α χίλιοι/-ες/-α
 mm ͵β δισχίλιοι/-ες/-α
 v ͵ε πεντάκις χίλιοι/-ες/-α
. x ͵ι μύριοι/-ες/-α
. xx ͵κ δισμύριοι/-ες/-α
. l ͵ν πεντάκις μύριοι/-ες/-α
. d ͵ρ ἑκατοντάκις μύριοι/-ες/-α
Πέραν τούτων, τὸ ἑλληνικὸ σύστημα μπορεῖ νὰ ἐπεκταθῆ, βάζοντας διπλῆ
ἀριστερὴ κεραία γιὰ τὰ ἑκατομμύρια κοκ, λ.χ. τὸ .. γράφεται ͵͵α͵χκαϡϙϝ΄.

  Εἰδικὰ τυπογραφικὰ θέματα
Χρησιμοποιοῦμε κεφαλαῖα ἢ πεζὰ ἑλληνικὰ ἢ λατινικὰ ἀριθμητικὰ ψηφία,

ἀναλόγως τὸ κείμενο στὸ ὁποῖο περιλαμβάνονται. Λ.χ. «ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΓΕΩΜΕ-
ΤΡΙΑ II», «Ἀναλυτικὴ Γεωμετρία », «ἀναλυτικὴ γεωμετρία ii».
. Ἡ γραφὴ τῶν ἑλληνικῶν μὲ λατινικὰ ψηφία

Στὴν ἑνότητα αὐτή, ποὺ ἀκολουθεῖ τὸ [], παρουσιάζουμε τὸν πιὸ ἐπιστημο-
νικὸ τρόπο Κατ' ἀρχήν, δείχνουμε τὴν ἀντιστοιχία τῶν γραμμάτων, διφθόγγων
καὶ ἄλλων σημαδιῶν.
.. Ἀντιστοιχία γραμμάτων

ἑλληνικὰ λατινικὰ ἑλληνικὰ λατινικὰ
α a ν n
β b ξ x
γ g ο o
δ d π p
ε e ρ r
ζ z σ s
η ē τ t
θ th υ y
ι i φ ph
κ k χ 
λ l ψ ps
μ m ω ō
.. Ἀντιστοιχία διφθόγγων/ διψήφων φωνηέντων καὶ συμ-

φώνων
αι æ γγ ng
αυ au γξ nx
ει ei γκ nc
ευ eu γχ n
ηυ ēu μπ mp
οι œ ντ nt
ου ou
υι ui

. Ἡ γραφὴ τῶν ἑλληνικῶν μὲ λατινικὰ ψηφία 
.. Ἀντιστοιχία τόνων καὶ εἰδικῶν συμβόλων

ἁ ha ϝ w
ἀ a Ϛ st
ά á ϡ ss
ὰ à ϙ q
ᾶ â ᾳ ai
Γιὰ παράδειγμα, ἡ φράσι Νίψον ἀνομήματα, μὴ μόναν ὄψιν θὰ μετεγγραφῇ

Nı́pson anomé̄mata, mh` mónan ópsin.

  Εἰδικὰ τυπογραφικὰ θέματα

Παράρτημα Αʹ
Ἄδεια Creative Commons, Ἑλλάδα,

ἀναφορά, μὴ ἐμπορικὴ .
ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΟ CREATIVE COMMONS CORPORATION ΔΕΝ ΕΙ-

ΝΑΙ ΕΤΑΙΡΙΑ ΔΙΚΗΓΟΡΩΝ ΚΑΙ ΔΕΝ ΠΑΡΕΧΕΙ ΝΟΜΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ. Η ΠΑ-
ΡΑΧΩΡΗΣΙΣ/ΧΟΡΗΓΗΣΙΣ ΤΗΣ ΑΔΕΙΑΣ ΑΥΤΗΣ ΔΕΝ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙ ΠΕΛΑΤΕΙΑ
ΔΙΚΗΓΟΡΙΚΟΥ ΓΡΑΦΕΙΟΥ Ἢ ΕΤΑΙΡΙΑΣ ΔΙΚΗΓΟΡΩΝ. ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΟ
CREATIVE COMMONS CORPORATION ΠΑΡΕΧΕΙ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΑΔΕΙΑΣ
ΑΥΤΗΣ «ΩΣ ΕΧΕΙ». ΤΟ ΝΟΜΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΟ CREATIVE COMMONS CORPORATION
ΔΕΝ ΕΓΓΥΑΤΑΙ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΔΕΝ
ΦΕΡΕΙ ΕΥΘΥΝΗ ΓΙΑ ΖΗΜΙΕΣ ΠΟΥ ΤΥΧΟΝ ΠΡΟΕΛΘΟΥΝ ΑΠΟ ΤΗ ΧΡΗΣΙ ΤΗΣ
ΑΔΕΙΑΣ ΑΥΤΗΣ.
Ἄδεια
ΤΟ ΕΡΓΟ (ΟΠΩΣ ΟΡΙΖΕΤΑΙ ΠΑΡΑΚΑΤΩ) ΠΑΡΕΧΕΤΑΙ ΥΠΟ ΤΟΥΣ ΟΡΟΥΣ

ΑΥΤΗΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΑΔΕΙΑΣ ΤΟΥ ΝΟΜΙΚΟΥ ΠΡΟΣΩΠΟΥ CREATIVE COMMONS
CORPORATION (ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ ΕΦ' ΕΞΗΣ ΚΑΛΟΥΜΕΝΗ «CCPL» Ἢ «ΑΔΕΙΑ»).
ΤΟ ΕΡΓΟ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΕΤΑΙ ΑΠΟ ΤΟ ΝΟΜΟ ΠΕΡΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗ-
ΣΙΑΣ ΚΑΙ/Ἢ ΑΛΛΟ ΙΣΧΥΟΝΤΑ ΝΟΜΟ. ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ ΚΑΘΕ ΧΡΗΣΗ ΤΟΥ
ΕΡΓΟΥ, ΕΚΤΟΣ ΑΝ ΕΠΙΤΡΕΠΕΤΑΙ ΒΑΣΕΙ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΑΣ ΑΔΕΙΑΣ Ἢ ΤΟΥ
ΝΟΜΟΥ ΠΕΡΙ ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ.
H ΑΣΚΗΣΙΣ ΤΩΝ ΠΑΡΕΧΟΜΕΝΩΝ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΛΟΓΙΖΕΤΑΙ ΩΣ ΑΠΟ-
ΔΟΧΗ ΤΩΝ ΟΡΩΝ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΑΣ ΑΔΕΙΑΣ. ΣΤΟ ΒΑΘΜΟ ΠΟΥ Η ΠΑΡΟΥΣΑ
ΑΔΕΙΑ ΛΟΓΙΖΕΤΑΙ ΩΣ ΣΥΜΒΑΣΙ, Ο/Η ΣΥΜΒΑΛΛΟΜΕΝΟΣ/-Η ΠΑΡΕΧΕΙ Σ'
ΕΣΕΝΑ ΤΟΝ/ΤΗ ΑΝΤΙΣΥΜΒΑΛΛΟΜΕΝΟ/-Η ΤΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΤΟΥ ΠΕΡΙΕ-
ΧΟΜΕΝΟΥ ΤΗΣ ΠΑΡΟΥΣΑΣ ΑΔΕΙΑΣ ΥΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΙ ΤΗΣ ΑΠΟΔΟ-
ΧΗΣ ΤΩΝ ΟΡΩΝ ΑΥΤΗΣ.

 Αʹ Ἄδεια Creative Commons, Ἑλλάδα, ἀναφορά, μὴ ἐμπορικὴ .
. Ὁρισμοὶ
α. «Παράγωγο Ἔργο (Τροποποίησι)» σημαίνει ἕνα ἔργο βασισμένο στὸ
ἀντικείμενο τῆς ἀδειοδότησης ἢ στὸ ἀντικείμενο τῆς ἀδειοδότησης καὶ σὲ
ἄλλα ὑφιστάμενα ἔργα, ὅπως μιὰ μετάφρασι, διασκευή, δημιουργία πα-
ραγώγου ἔργου, μουσικὴ διασκευή ἢ ἄλλη τροποποίησι συγγραφικοῦ ἢ
καλλιτεχνικοῦ ἔργου, ἠχητικὴ ἔκδοσι (φωνογράφημα) ἢ δραματοποίησι,
καὶ περιέχει ἔκδοσι κινηματογραφικῆς ταινίας (ὀπτικοακουστικὸ ἔργο),
ἢ ὁποιαδήποτε ἄλλη μορφὴ μὲ τὴν ὁποία τὸ ἀντικείμενο τῆς ἀδειοδότη-
σης μπορεῖ νὰ διασκευασθῇ, μετατραπῇ ἢ νὰ προσαρμοσθῇ σὲ ὁποιαδή-
ποτε μορφὴ ποὺ εὔλογα προέρχεται ἀπὸ τὴν ἀρχική, ἐκτὸς ὅταν πρόκηται
γιὰ Συλλογικὸ Ἔργο ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ θεωρηθῇ Παράγωγο Ἔργο γιὰ τὸ
σκοπὸ τῆς Ἄδειας αὐτῆς. Πρὸς ἀποφυγὴ ἀμφιβολιῶν, ὅπου τὸ ἀντικείμενο
τῆς ἀδειοδότησης εἶναι μουσικὴ σύνθεσι ἢ ἐγγραφὴ ἤχου (φωνογράφημα),
ὁ συγχρονισμὸς τοῦ ἀντικειμένου τῆς ἀδειοδότησης μὲ μιὰ κινούμενη εἰ-
κόνα («συγχρονισμὸς») θὰ θεωρῆται Παράγωγο Ἔργο γιὰ τὸ σκοπὸ τῆς
Ἄδειας αὐτῆς.
β. «Συλλογικὸ Ἔργο» σημαίνει μιὰ συλλογὴ συγγραφικῶν ἢ καλλιτεχνι-
κῶν ἔργων ὅπως ἀνθολογία ἢ ἐγκυκλοπαίδεια, ἢ δραματοποιήσεων, ἠχη-
τικῶν ἐκδόσεων (φωνογραφήματα) ἢ ἀναμεταδόσεων, ἢ ἄλλων ἔργων ἢ
συλλογὴ ἔργων ἄλλων ἀπὸ τὰ ἀναφερόμενα στὸν ὅρο (ζ) τῆς παρούσας
Ἄδειας, ἢ συλλογὴ ἐκφράσεων τῆς λαϊκῆς παράδοσης ἢ ἁπλῶν γεγονό-
των καὶ στοιχείων, ἡ ὁποία συλλογή, μὲ κριτήρια τὴν ἐπιλογὴ καὶ διαρρύ-
θμισι τοῦ περιεχομένου της, εἶναι πρωτότυπη. Στὴν ἔννοια τοῦ Συλλογικοῦ
Ἔργου συμπεριλαμβάνεται καὶ τὸ ἀντικείμενο τῆς ἀδειοδότησης ὡς σύν-
ολο σὲ μὴ τροποποιημένη μορφή, μαζὶ μὲ ἕναν ἀριθμὸ ἄλλων συνεισφο-
ρῶν, ποὺ ἀποτελοῦν ξεχωριστὰ καὶ ἀνεξάρτητα ἔργα καθ’ αὐτά, καὶ συγ-
κεντρώνονται σ’ ἕνα συλλογικὸ σύνολο. Ἕνα ἔργο ποὺ ἀποτελεῖ Συλλο-
γικὸ Ἔργο δὲν θὰ θεωρῆται Παράγωγο Ἔργο (ὅπως ὁρίζεται παραπάνω)
γιὰ τοὺς σκοποὺς τῆς παρούσας Ἄδειας.
γ. «Διανομὴ» σημαίνει τὴ διάθεσι στὸ κοινὸ τοῦ πρωτότυπου ἀντικείμενου
τῆς ἀδειοδότησης ἢ ἀναπαραγωγῶν τοῦ ἀντικείμενου τῆς ἀδειοδότησης
ἢ τροποποιήσεών του, μὲ ὁποιονδήποτε τρόπο, μὲ πώλησι ἢ ὁποιαδήποτε
ἄλλη δικαιοπραξία διάθεσης δικαιωμάτων ἐπ’ αὐτοῦ.
δ. «Χορηγὼν/-οῦσα τὴν Ἄδεια» σημαίνει τὸ ἕνα ἢ περισσότερα φυσικὰ ἢ
νομικὰ πρόσωπα τὰ ὁποῖα προσφέρουν τὸ ἀντικείμενο τῆς ἀδειοδότησης
ὑπὸ τοὺς ὅρους τῆς παρούσας Ἄδειας.
ε. «Πρῶτος/-η Δημιουργὸς (Ἀρχικὸς/-ὴ Δικαιοῦχος)» σημαίνει, στὴν πε-
ρίπτωσι τοῦ συγγραφικοῦ ἢ καλλιτεχνικοῦ ἔργου, τὸ ἕνα ἢ περισσότερα


φυσικὰ ἢ νομικὰ πρόσωπα —στὴν περίπτωσι ποὺ τὸ νομικὸ πρόσωπο ἔχει

καταστῆ δημιουργὸς κατὰ πλάσμα δικαίου— τὰ ὁποῖα δημιούργησαν τὸ
ἀντικείμενο τῆς ἀδειοδότησης, ἢ στὴν περίπτωσι ποὺ ὑφίσταται ἀνωνυ-
μία ἢ ψευδωνυμία στὴ δημιουργία τοῦ ἀντικείμενου τῆς ἀδειοδότησης, τὸ
πρόσωπο ποὺ σύμφωνα μὲ τὸ νόμο παρουσιάζει τὸ ἀντικείμενο τῆς ἀδειο-
δότησης στὸ κοινό.
ϝ. «Δικαιοῦχος Συγγενικῶν Δικαιωμάτων» σημαίνει (i) ὁ/ἡ ἠθοποιός, μου-

σικός, τραγουδιστής/-τρια, χορῳδός, χορευτής/-τρια, καλλιτέχνης/-ις κου-
κλοθέατρου, καλλιτέχνης/-ις θεάτρου σκιῶν, καλλιτέχνης/-ις βαριεττέ,
καλλιτέχνης/-ις τσίρκου, καὶ ὁποιοσδήποτε ἄλλος καλλιτέχνης ἢ ὁποι-
αδήποτε ἄλλη καλλιτέχνις ποὺ στὴν περίπτωσι καλλιτεχνικῆς παράστα-
σης ὑποκρίνεται, τραγουδάει, ἀποδίδει, ἀπαγγέλλει, ὑποδύεται, μεταφρά-
ζει ἢ μὲ ὁποιονδήποτε ἄλλο τρόπο συμμετέχει σὲ παράστασι φιλολογικῶν
ἢ καλλιτεχνικῶν ἔργων ἢ ἐκφράσεων τῆς λαϊκῆς παράδοσης, (ii) στὴν
περίπτωσι ἐγγραφῆς ἤχου (φωνογράφημα), ὁ/ἡ παραγωγός, εἴτε φυσικὸ
εἴτε νομικὸ πρόσωπο, μὲ πρωτοβουλία καὶ εὐθύνη τοῦ ὁποίου ἐνεργεῖται
ἡ πρώτη ἠχογράφησι, (iii) στὴν περίπτωσι ἐγγραφῆς εἰκόνας ἢ εἰκόνας
καὶ ἤχου (ὀπτικοακουστικὸ ἔργο) ὁ/ἡ παραγωγός, εἴτε φυσικὸ εἴτε νομικὸ
πρόσωπο, μὲ πρωτοβουλία καὶ εὐθύνη τοῦ ὁποίου ἐνεργεῖται ἡ πρώτη ἐγ-
γραφὴ εἰκόνας μὲ ἢ χωρὶς ἦχο, (iv) στὴν περίπτωσι τῆς ἀναμετάδοσης, τὸ
νομικὸ πρόσωπο ποὺ ἀναμεταδίδει.
ζ. «Ἀντικείμενο τῆς ἀδειοδότησης» σημαίνει τὸ πρωτότυπο πνευματικὸ

συγγραφικό, καλλιτεχνικὸ ἢ ἐπιστημονικὸ ἔργο, σὲ ὁποιαδήποτε μορφὴ ἢ
ὑλικὸ φορέα καὶ ἂν ἀποτυπωθῇ, στὶς ὁποῖες συμπεριλαμβάνονται καὶ τὰ
μέσα ψηφιακῆς ἀποτύπωσης, σύμφωνα μὲ τοὺς ὁρισμοὺς τοῦ ἑλληνικοῦ
νόμου περὶ πνευματικῆς ἰδιοκτησίας. Γιὰ τὴν ἐφαρμογὴ τῆς Ἄδειας αὐ-
τῆς, τὸ ἀντικείμενο τῆς ἀδειοδότησης, ἐνδεικτικὰ καὶ ὄχι περιοριστικὰ πε-
ριλαμβάνει κάθε καλλιτεχνικὴ παράστασι, ἠχητικὴ ἐγγραφὴ (φωνογρά-
φημα), ἐγγραφὴ εἰκόνας καὶ ἤχου (ὀπτικοακουστικὸ ἔργο), ἀναμετάδοσι,
ἢ βάσι δεδομένων, σύμφωνα μὲ τοὺς ὁρισμοὺς τοῦ ἑλληνικοῦ νόμου περὶ
πνευματικῆς ἰδιοκτησίας. Ὁ ὁρισμὸς «Ἀντικείμενο τῆς ἀδειοδότησης» λαμ-
βάνεται ὑπ' ὄψι στὸ βαθμὸ ποὺ ἡ καλλιτεχνικὴ παράστασι, ἠχητικὴ ἐγ-
γραφὴ (φωνογράφημα), ἐγγραφὴ εἰκόνας καὶ ἤχου (ὀπτικοακουστικὸ ἔργο),
ἀναμετάδοσι, ἢ βάσι δεδομένων προστατεύεται ἀπὸ τὸ νόμο στὴ χώρα τῆς
δικαιοδοσίας Σας.
η. «Ἐσεῖς» σημαίνει τὸ φυσικὸ ἢ νομικὸ πρόσωπο τὸ ὁποῖο ἀσκεῖ δικαιώ-

ματα βάσει τῆς Ἄδειας αὐτῆς, τὸ ὁποῖο δὲν ἔχει προηγουμένως παραβιά-
σει τοὺς ὅρους τῆς παρούσας Ἄδειας σχετικὰ μὲ τὸ ἀντικείμενο τῆς ἀδει-
οδότησης ἢ τὸ ὁποῖο ἀσκεῖ τὰ δικαιώματα βάσει τῆς Ἄδειας αὐτῆς μὲ τὴ

 Αʹ Ἄδεια Creative Commons, Ἑλλάδα, ἀναφορά, μὴ ἐμπορικὴ .
συναίνεσι τοῦ δικαιούχου.
θ. «Παρουσίασι στὸ κοινὸ» σημαίνει ἡ παρουσίασι τοῦ ἀντικειμένου τῆς

ἀδειοδότησης σὲ κύκλο εὐρύτερο ἀπὸ τὸν στενὸ κύκλο τῆς οἰκογένειας
καὶ τοῦ ἄμεσου κοινωνικοῦ περιβάλλοντος, ποὺ γίνεται μὲ ὁποιονδήποτε
τρόπο ἢ διαδικασία μὲ χρῆσι ἀσύρματων ἢ ἐνσύρματων ὑλικῶν φορέων ἢ
ψηφιακῶν μέσων καὶ μὲ τρόπο ποὺ καθένας ἀπὸ τὸ κοινὸ μπορεῖ μὲ ἴδια
μέσα νὰ ἔχῃ πρόσβασι στὸ ἀντικείμενο τῆς ἀδειοδότησης ἀπὸ τὸν τόπο
ποὺ ἐπιλέγει.
ι. «Ἀναπαραγωγὴ» σημαίνει ἡ παραγωγὴ ἀντιγράφων, προσωρινῶν ἢ ὁρι-

στικῶν, τοῦ ἀντικειμένου τῆς ἀδειοδότησης μὲ ὁποιονδήποτε τρόπο, συμ-
περιλαμβανομένων τῶν ἠχητικῶν ἢ τηλεοπτικῶν ἐγγραφῶν καὶ τῶν ἐγ-
γραφῶν τοῦ ἀντικειμένου τῆς ἀδειοδότησης μὲ σκοπὸ τὴν παραγωγὴ ἢ/καὶ
ἀναπαραγωγή του ἐπὶ ψηφιακῶν ἢ ἄλλων ἠλεκτρονικῶν ὑλικῶν φορέων
γιὰ τὴ διατήρησί του.
. Νόμιμοι περιορισμοὶ (Exceptions) Ἡ Ἄδεια αὐτὴ δὲν θίγει μὲ ὁποιονδήποτε

τρόπο τοὺς νόμιμους περιορισμοὺς τοῦ περιουσιακοῦ δικαιώματος καὶ τὸ ἠθικὸ
δικαίωμα τοῦ/τῆς δημιουργοῦ βάσει τοῦ νόμου γιὰ τὴν προστασία τῆς πνευμα-
τικῆς ἰδιοκτησίας ἢ ἄλλων νόμων.
. Παροχὴ Ἄδειας Βάσει τῶν ὅρων καὶ προϋποθέσεων τῆς Ἄδειας αὐτῆς, ὁ/ἡ
Χορηγὼν/-οῦσα τὴν Ἄδεια μὲ τὸ παρὸν ἰδιωτικὸ συμφωνητικὸ Σᾶς παρέχει μιὰ
παγκόσμια, χωρὶς πληρωμὴ (πνευματικῶν ἢ συγγενικῶν) δικαιωμάτων, μὴ ἀπο-
κλειστική, διαρκῆ ἄδεια νὰ ἀσκῆτε τὰ δικαιώματα στὸ ἀντικείμενο τῆς ἀδειοδό-
τησης ὅπως προσδιορίζεται παρακάτω:
α. Νὰ ἀναπαράγετε τὸ ἀντικείμενο τῆς ἀδειοδότησης, νὰ ἐνσωματώνετε τὸ

ἀντικείμενο τῆς ἀδειοδότησης σὲ ἕνα ἢ περισσότερα Συλλογικὰ Ἔργα καὶ
νὰ ἀναπαράγετε τὸ ἀντικείμενο τῆς ἀδειοδότησης ποὺ ἔχει ενσωματωθῆ
σὲ Συλλογικὰ Ἔργα.
β. Νὰ δημιουργῆτε καὶ ἀναπαράγετε Παράγωγα Ἔργα (τροποποιήσεις) τοῦ

ἀντικειμένου τῆς ἀδειοδότησης ὑπὸ τὴν προϋπόθεσι ὅτι ὁποιαδήποτε τρο-
ποποίησι τοῦ ἀντικειμένου τῆς ἀδειοδότησης, συμπεριλαμβανομένης τῆς
μετάφρασής του σὲ ὁποιοδήποτε μέσο, ἐμπεριέχει σαφῆ ἐνημέρωσι καὶ
προσδιορισμὸ τῶν τροποποιήσεων ποὺ ἔγιναν στὸ πρωτότυπο ἀντικείμενο
τῆς ἀδειοδότησης. Γιὰ παράδειγμα, ἡ ἐνημέρωσι γιὰ μία μετάφρασι μπορεῖ
νὰ ἔχῃ τὴ μορφή: «Τὸ πρωτότυπο ἀντικείμενο τῆς ἀδειοδότησης μεταφρά-
στηκε ἀπὸ τὴν ἀγγλικὴ στὴν ἱσπανικὴ γλῶσσα», ἢ γιὰ μία τροποποίησι


μπορεῖ νὰ ἔχῃ τὴ μορφή: «Τὸ πρωτότυπο ἀντικείμενο τῆς ἀδειοδότησης

ἔχει τροποποιηθῆ».
γ. Νὰ διανέμετε ἀντίγραφα καὶ νὰ παρουσιάζετε στὸ κοινὸ τὸ ἀντικείμενο

τῆς ἀδειοδότησης, συμπεριλαμβανομένων καὶ τῶν ὑλικῶν ἐνσωματώσεων
σὲ Συλλογικὰ Ἔργα.
δ. Νὰ διανέμετε ἀντίγραφα καὶ νὰ παρουσιάζετε στὸ κοινὸ Παράγωγα Ἔργα

(τροποποιήσεις).
ε. Νὰ κάνετε ὁποιαδήποτε χρῆσι οὐσιώδους μέρους τῶν περιεχομένων βάσης

δεδομένων, στὴν περίπτωσι ποῦ τὸ ἀντικείμενο τῆς ἀδειοδότησης εἶναι
βάσι δεδομένων.
Τὰ ἀνωτέρω δικαιώματα μποροῦν νὰ ἀσκηθοῦν μὲ ὅλα τὰ τεχνικὰ μέσα καὶ

σὲ ὅλους τοὺς ὑλικοὺς φορεῖς ἐνσωμάτωσης ἀντικειμένου τῆς ἀδειοδότησης. Τὰ
ἀνωτέρω δικαιώματα περιλαμβάνουν τὸ δικαίωμα νὰ γίνωνται αὐτὲς οἱ μετα-
τροπὲς οἱ ὁποῖες εἶναι τεχνικὰ ἀναγκαῖες γιὰ τὴν ἄσκησι τῶν δικαιωμάτων σὲ
ἄλλα τεχνικὰ μέσα καὶ ὑλικοὺς φορεῖς ἐνσωμάτωσης ἀντικείμενου τῆς ἀδειο-
δότησης. Ὑπάρχει ἐπιφύλαξι ὑπὲρ τοῦ/τῆς δικαιούχου γιὰ ὅλα τὰ δικαιώματα
ποὺ δὲν παρέχονται σαφῶς ἀπὸ τὸν/τὴν Χορηγοῦντα/-οῦσα τὴν Ἄδεια, ὅπως ἐν-
δεικτικὰ καὶ ὄχι περιοριστικὰ ἀναφέρονται τὰ δικαιώματα τῆς Ρήτρας (ε) καὶ
(ϝ).
Στὴν περίπτωσι ποὺ ὁ/ἡ Χορηγὼν/-οῦσα τὴν Ἄδεια εἶναι δικαιοῦχος τοῦ δι-
καιώματος εἰδικῆς φύσης (sui generis) τοῦ/τῆς κατασκευαστῆ/-τριας βάσης δε-
δομένων σύμφωνα μὲ τὸν ἑλληνικὸ νόμο περὶ πνευματικῆς ἰδιοκτησίας, ὅπως
αὐτὸ ἰσχύει κατ’ ἐφαρμογὴ στὸ Ἑλληνικὸ Δίκαιο τῆς Ὁδηγίας //ΕΟΚ γιὰ τὴ
νομικὴ προστασία τῶν βάσεων δεδομένων, ὁ/ἡ Χορηγὼν/-οῦσα τὴν Ἄδεια πα-
ραιτεῖται αὐτοῦ τοῦ δικαιώματός του/της.
. Περιορισμοὶ Ἡ παρεχόμενη ἄδεια βάσει τῆς Ρήτρας  ὅπως προσδιορίζεται

παραπάνω ὑπόκειται στοὺς ἑξῆς περιορισμούς:
α. Μπορεῖτε νὰ προβῆτε σὲ διανομή, ἢ δημόσια ἐκτέλεσι τοῦ ἀντικειμένου

τῆς ἀδειοδότησης μόνον βάσει τῶν ὅρων τῆς παρούσας Ἄδειας. Εἶστε
ὑποχρεωμένοι/-ες νὰ περιλάβετε ἕνα ἀντίγραφο αὐτῆς τῆς Ἄδειας ἢ τὸ
Κανονιστικὸ Ἀναγνωριστικὸ Πόρου (Uniform Resource Identifier) τῆς Ἄδειας
αὐτῆς σὲ κάθε ἀντίγραφο τοῦ ἀντικειμένου τῆς ἀδειοδότησης τὸ ὁποῖο δι-
ανέμετε, ἢ ἐκτελεῖτε δημοσίως. Δὲν μπορεῖτε νὰ ἐπιβάλλετε ὅρους στὸ ἀν-
τικείμενο τῆς ἀδειοδότησης οἱ ὁποῖοι περιορίζουν τοὺς ὅρους τῆς Ἄδειας ἢ
τὴν ἄσκησι ἀπὸ τὸν λήπτη τοῦ ἀντικειμένου τῆς ἀδειοδότησης τῶν δικαι-
ωμάτων ποὺ παρέχονται σ’ αὐτὸν ὑπὸ τοὺς ὅρους τῆς παρούσας Ἄδειας.

 Αʹ Ἄδεια Creative Commons, Ἑλλάδα, ἀναφορά, μὴ ἐμπορικὴ .
Δὲν μπορεῖτε νὰ χορηγήσετε ἄδεια περαιτέρω ἐκμετάλλευσης τοῦ ἀντικει-

μένου τῆς ἀδειοδότησης. Πρέπει νὰ τηρῆτε ἄθικτες ὅλες τὶς γνωστοποι-
ήσεις ποὺ ἀφοροῆν τὴν Ἄδεια αὐτὴ καὶ τοὺς περιορισμοὺς τῆς εὐθύνης
σὲ κάθε ἀντίγραφο τοῦ ἀντικειμένου τῆς ἀδειοδότησης ποὺ διανέμετε ἢ
παρουσιάζετε δημόσια. Σὲ κάθε διανομὴ ἢ δημόσια παρουσίασι τοῦ ἀντι-
κειμένου τῆς ἀδειοδότησης, δὲν ἐπιτρέπετε νὰ κάνετε χρῆσι ὁποιουδήποτε
τεχνολογικοῦ μέτρου ἐπὶ τοῦ ἀντικειμένου τῆς ἀδειοδότησης ποὺ ἔχει ὡς
ἀποτέλεσμα τὸν περιορισμὸ τῆς ἄσκησης ἀπὸ τὸν/τὴ λήπτη/-τρια τοῦ ἀν-
τικειμένου τῆς ἀδειοδότησης τῶν δικαιωμάτων ποὺ παρέχονται σ’ αὐτὸν/-
ὴν ὑπὸ τοὺς ὅρους τῆς παρούσας Ἄδειας. Ἡ παροῦσα Ρήτρα (α) ἰσχύει
γιὰ τὸ ἀντικείμενο τῆς ἀδειοδότησης ποὺ εἶναι ἐνσωματωμένο σὲ Συλλο-
γικὸ Ἔργο, ἀλλὰ δὲν ἀπαιτεῖται τὸ Συλλογικὸ Ἔργο ξεχωριστὰ ἀπὸ τὸ
ἴδιο τὸ ἀντικείμενο τῆς ἀδειοδότησης νὰ ὑπόκηται στοὺς ὅρους τῆς πα-
ρούσας Ἄδειας. Ἂν δημιουργῆτε Συλλογικὸ Ἔργο, ἐφ' ὅσον γίνῃ γνωστο-
ποίησι ἀπὸ τὸν/τὴ Χορηγοῦντα/-οῦσα τὴν Ἄδεια, πρέπει, στὸ βαθμὸ ποὺ
αὐτὸ εἶναι δυνατόν, νὰ ἀφαιρέσετε ἀπὸ τὸ Συλλογικὸ Ἔργο κάθε ἀναφορὰ
σὲ δικαιοῦχο ὅπως αὐτὸ ἀπαιτεῖται ἀπὸ τὴ Ρήτρα (δ). Ἂν δημιουργῆτε
Παράγωγο Ἔργο (τροποποίησι), ἐφ' ὅσον γίνῃ γνωστοποίησι ἀπὸ τὸν/τὴ
Χορηγοῦντα/-οῦσα τὴν Ἄδεια πρέπει, στὸ βαθμὸ ποὺ αὐτὸ εἶναι δυνατόν,
νὰ ἀφαιρέσετε ἀπὸ τὸ Παράγωγο Ἔργο (τροποποίησι) κάθε ἀναφορὰ σὲ
δικαιοῦχο ὅπως αὐτὸ ἀπαιτεῖται ἀπὸ τὴ Ρήτρα (δ).
β. Δὲν μπορεῖτε νὰ ἀσκῆτε δικαιώματα παρεχόμενα σὲ Σᾶς βάσει τῆς προ-

αναφερόμενης Ρήτρας  κατὰ τρόπο ποὺ ἀποσκοπεῖ κυρίως σὲ ἐμπορικὴ
ἐκμετάλλευσι ἢ στοχεύει σὲ ἰδιωτικὴ χρηματικὴ ἀνταμοιβή. Ἡ ἀνταλλαγὴ
τοῦ ἀντικειμένου τῆς ἀδειοδότησης μὲ ἄλλα ἔργα προστατευμένα σύμ-
φωνα μὲ τὸ νόμο περὶ πνευματικῆς ἰδιοκτησίας μέσῳ συστήματος ψηφι-
ακοῦ μοιράσματος/ἀνταλλαγῆς ἀρχείων ἢ ἄλλως δὲν θὰ θεωρῆται ὅτι
ἀποσκοπεῖ ἢ ὁδηγεῖ σὲ ἐμπορικὸ πλεονέκτημα ἢ ἰδιωτικὴ χρηματικὴ ἀντα-
μοιβή, ὑπὸ τὸν ὅρο ὅτι δὲν ὑπάρχει πληρωμὴ χρηματικῆς ἀμοιβῆς σχετικὰ
μὲ τὴν ἀνταλλαγὴ ἔργων προστατευμένων σύμφωνα μὲ τὸ νόμο περὶ πνευ-
ματικῆς ἰδιοκτησίας.
γ. Ἂν διανείμετε, ἢ παρουσιάζετε στὸ κοινό τὸ ἀντικείμενο τῆς ἀδειοδότη-

σης ἢ τὸ Παράγωγο Ἔργο (τροποποίησι) ἢ τὸ Συλλογικὸ Ἔργο, πρέπει,
ἐφ' ὅσον δὲν ἔχει ὑποβληθῆ αἴτημα σχετικὸ μὲ τὴ Ρήτρα (α), νὰ κρα-
τήσετε ἄθικτες ὅλες τὶς πληροφορίες γιὰ τὸ δικαιοῦχο πνευματικῆς ἰδι-
οκτησίας καὶ νὰ παρέχετε, ἀνάλογα μὲ τὸ μέσον ἢ τὰ μέσα ποὺ χρησι-
μοποιεῖτε: () τὸ ὄνομα (ἢ τὸ ψευδώνυμο) τοῦ/τῆς Πρώτου/-ης Δημιουργοῦ
(Ἀρχικοῦ/-ῆς Δικαιούχου) ἢ τοῦ/τῆς Δικαιούχου Συγγενικῶν δικαιωμάτων
ἂν ὑπάρχῃ καὶ/ἢ () ἂν ὁ/ἡ Πρῶτος/-η Δημιουργὸς (Ἀρχικὸς/-ὴ Δικαιοῦ-


χος) ἢ ὁ/ἡ Δικαιοῦχος Συγγενικῶν δικαιωμάτων καὶ/ἡ ὁ Χορηγὼν/-οῦσα

τὴν Ἄδεια ὁρίσῃ, στοὺς όρους χρήσης ἢ σὲ ἄλλο σχετικὸ μέσο, ἄλλον/-
η ἢ ἄλλους/-ες (π.χ. ἕνα ἰνστιτούτο, ἕναν ἢ μία ἐκδότη, ἕνα περιοδικὸ)
ἀναφορικὰ μὲ τὶς πληροφορίες γιὰ τὰ δικαιώματα πνευματικῆς ἰδιοκτη-
σίας ὅσον ἀφορᾷ τὸν/τὴ Χορηγοῦντα/-οῦσα τὴν Ἄδεια, τὸ ὄνομα αὐτοῦ/-
ῆς ἢ αὐτῶν («Δικαιοῦχοι»). Ἐπίσης, τὸν τίτλο τοῦ ἀντικειμένου τῆς ἀδει-
οδότησης ἂν ὑπάρχῃ, καὶ () στὸ βαθμὸ ποὺ αὐτὸ εἶναι δυνατό, τὸ Κανο-
νιστικὸ Ἀναγνωριστικὸ Πόρου (Uniform Resource Identifier), ἂν ὑπάρχῃ,
τὸ ὁποῖο ὁ/ἡ Χορηγὼν/-οῦσα τὴν Ἄδεια προσδιορίζει συνδεόμενο μὲ τὸ
ἀντικείμενο τῆς ἀδειοδότησης, ἐκτὸς ἂν αὐτὸ τὸ Κανονιστικὸ Ἀναγνώ-
ρισης Πόρου (Uniform Resource Identifier) δὲν ἀναφέρεται στὶς πληρο-
φορίες γιὰ τὴν πνευματικὴ ἰδιοκτησία ἢ στὶς πληροφορίες χορήγησης
ἄδειας γιὰ τὸ ἀντικείμενο τῆς ἀδειοδότησης. Ἐπίσης, () ὑπ' ὄψι τῆς Ρή-
τρας (β), στὴν περίπτωσι τοῦ Παραγώγου Ἔργου (τροποποίησης), μία
ἀναφορὰ ποὺ βεβαιώνει τὴ χρῆσι τοῦ ἀντικειμένου τῆς ἀδειοδότησης στὸ
Παράγωγο Ἔργο (π.χ. «Γαλλικὴ μετάφρασι τοῦ ἀντικειμένου τῆς ἀδειοδό-
τησης τοῦ/τῆς Πρώτου/-ης Δημιουργοῦ (Ἀρχικοῦ/-ῆς Δικαιούχου) ἢ Δικαι-
ούχου Συγγενικῶν δικαιωμάτων» ἢ «Σενάριο βασισμένο στὸ ἀντικείμενο
τῆς ἀδειοδότησης τοῦ/τῆς Πρώτου/-ης Δημιουργοῦ (Ἀρχικοῦ/-ῆς Δικαι-
ούχου) ἢ Δικαιούχου Συγγενικῶν δικαιωμάτων»). Αὐτὴ ἡ ἀναφορὰ ποὺ
ἀπαιτεῖται σύμφωνα μὲ τὴ Ρήτρα (δ) μπορεῖ νὰ γίνῃ μὲ ὁποιονδήποτε εὔ-
λογο τρόπο, ὑπὸ τὸν ὅρο, ὅμως, ὅτι στὴν περίπτωσι Παραγώγου Ἔργου
(τροποποίησης) ἢ Συλλογικοῦ Ἔργου, κατ’ ἐλάχιστη προϋπόθεσι αὐτὴ ἡ
ἀναφορὰ θὰ φαίνεται ὅπου ἐμφανίζεται ὁποιαδήποτε ἄλλη ἀνάλογη ἀνα-
φορὰ δικαιούχου γιὰ συγγραφικὸ δικαίωμα καὶ κατὰ τρόπο τουλάχιστον
τόσο ἐμφανῆ ὅπως αὐτὴ ἡ ἄλλη ἀνάλογη ἀναφορὰ δικαιούχου γιὰ συγ-
γραφικὸ δικαίωμα. Γιὰ τὴν ἄρσι κάθε ἀμφιβολίας, μπορεῖτε νὰ χρησιμο-
ποιήσετε τὶς ἀναφορὲς ποὺ ἀπαιτοῦνται ἀπὸ αὐτὴ τὴ Ρήτρα γιὰ τὸ σκοπὸ
τῆς πληροφόρησης περὶ τὸ/τὴ δικαιοῦχο πνευματικῆς ἰδιοκτησίας ὅπως
ὁρίζεται παραπάνω, καὶ ἐπιπλέον κατὰ τὴν ἄσκησι τῶν δικαιωμάτων Σας
ὑπὸ τοὺς ὅρους αὐτῆς τῆς Ἄδειας, δὲν μπορεῖτε ἔμμεσα ἢ ἄμεσα νὰ ἐπι-
καλεστῆτε ἢ ἐννοήσετε τὴν ὕπαρξι ὁποιασδήποτε σχέσης ἢ ἔγκρισης ἀπὸ
τὸν/τὴν Πρῶτο/-η Δημιουργὸ (Ἀρχικὸ/-ὴ Δικαιοῦχο) ἢ τὸν/τὴ Δικαιοῦχο
Συγγενικῶν δικαιωμάτων, τὸν/τὴ Χορηγοῦντα/-οῦσα τὴν Ἄδεια, ἢ τὸν/τὴ
Δικαιοῦχο ποὺ ἀφορᾷ Ἐσᾶς ἢ τὶς χρήσεις τοῦ ἀντικειμένου τῆς ἀδειοδότη-
σης ἀπὸ Ἐσᾶς, χωρὶς ταυτόχρονα νὰ τὴν ἀποδεικνύετε μὲ ξεχωριστή, ἔγ-
γραφη ἄδεια τοῦ/τῆς Πρώτου/-ης Δημιουργοῦ (Ἀρχικοῦ/-ῆς Δικαιούχου)
ἢ τοῦ/τῆς Δικαιούχου Συγγενικῶν δικαιωμάτων, τοῦ Χορηγοῦντα/-ας τὴν
Ἄδεια ἢ τοῦ/τῆς Δικαιούχου.
δ. Προς ἄρσι κάθε ἀμφιβολίας, οἱ περιορισμοὶ ποὺ ἀναφέρονται παραπάνω

 Αʹ Ἄδεια Creative Commons, Ἑλλάδα, ἀναφορά, μὴ ἐμπορικὴ .
[(α), (β), (γ)] δὲν ἐφαρμόζονται σ’ αὐτὰ τὰ μέρη τοῦ ἀντικειμένου τῆς
ἀδειοδότησης ποὺ περιλαμβάνονται στὸν ὁρισμὸ «Ἀντικείμενο τῆς ἀδειο-
δότησης» αὐτῆς τῆς Ἄδειας ἀποκλειστικὰ ἐπειδὴ συνιστοῦν ἀντικείμενο
τοῦ δικαιώματος εἰδικῆς φύσης (sui generis) τοῦ/τῆς κατασκευαστῆ/-τριας
βάσης δεδομένων σύμφωνα μὲ τὸν ἑλληνικὸ νόμο περὶ πνευματικῆς ἰδιο-
κτησίας κατ’ ἐφαρμογὴ τῆς Ὁδηγίας //ΕΟΚ.
ε. Πρὸς ἄρσι κάθε ἀμφιβολίας, γίνεται δεκτὸ ὅτι:
(αʹ) Ὑποχρεωτικὲς ἀδειοδοτήσεις μὴ δεκτικὲς παραίτησης: Στὴν πε-

ρίπτωσι ὑποχρεωτικῶν ἀδειοδοτήσεων στὶς ὁποῖες δὲν εἶναι δυνατὴ
ἡ παραίτησι (γιὰ παράδειγμα, ἀναφορικὰ μὲ τὴν εἴσπραξι ἀμοιβῶν
γιὰ πνευματικὰ δικαιώματα) ὁ/ἡ Χορηγὼν/-οῦσα τὴν Ἄδεια διατηρεῖ
τὸ δικαίωμα νὰ εἰσπράττῃ τέτοιες ἀμοιβὲς εἴτε γιὰ ἐμπορικὴ εἴτε γιὰ
μὴ ἐμπορικὴ χρῆσι τοῦ ἀντικειμένου τῆς ἀδειοδότησης.
(βʹ) Φορεῖς Συλλογικῆς Διαχείρισης πνευματικῶν δικαιωμάτων: Ὁ/ἡ
Χορηγὼν/-οῦσα τὴν Ἄδεια παραιτεῖται ἀπὸ τὸ δικαίωμα νὰ εἰσπράττῃ
(εἴτε ἀτομικὰ εἴτε μέσῳ Ὀργανισμοῦ Συλλογικῆς Διαχείρισης πνευ-
ματικῶν δικαιωμάτων, στὴν περίπτωσι ποὺ ὁ/ἡ Χορηγὼν/-οῦσα τὴν
Ἄδεια εἶναι μέλος τέτοιου φορέα) ἀμοιβὲς γιὰ πνευματικὰ δικαιώ-
ματα ἀναφορικὰ μὲ μὴ ἐμπορικὲς χρήσεις τοῦ ἀντικειμένου τῆς ἀδει-
οδότησης. Ὁ/ἡ Χορηγὼν/-οῦσα τὴν Ἄδεια διατηρεῖ τὸ δικαίωμα νὰ
εἰσπράττῃ (εἴτε ἀτομικὰ εἴτε μέσῳ Ὀργανισμοῦ Συλλογικῆς Διαχείρι-
σης πνευματικῶν δικαιωμάτων, στὴν περίπτωσι ποὺ ὁ/ἡ Χορηγὼν/-
οῦσα τὴν Ἄδεια εἶναι μέλος τέτοιου φορέα) ἀμοιβὲς γιὰ πνευματικὰ
δικαιώματα ἀναφορικὰ μὲ ἐμπορικὲς χρήσεις τοῦ ἀντικειμένου τῆς
ἀδειοδότησης.
ϝ. Ὅλες οἱ ἐξουσίες τοῦ ἠθικοῦ δικαιώματος παραμένουν ἀναλλοίωτες στὸ

βαθμὸ ποὺ προβλέπονται στὸν ἐφαρμοστέο νόμο καὶ δὲν εἶναι δεκτικὲς
παραίτησης.
. Δηλώσεις καὶ Ἐγγυήσεις ΥΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΙ ΤΗΣ ΜΗ ΥΠΑΡΞΗΣ

ΑΜΟΙΒΑΙΑ ΑΠΟΔΕΚΤΗΣ, ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗΣ, ΓΡΑΠΤΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ ΜΕΤΑΞΥ
ΤΩΝ ΜΕΡΩΝ, ΚΑΙ ΣΤΟΝ ΜΕΓΙΣΤΟ ΕΠΙΤΡΕΠΟΜΕΝΟ ΒΑΘΜΟ ΑΠΟ ΤΟ ΕΦΑΡ-
ΜΟΣΤΕΟ ΔΙΚΑΙΟ, Ο/Η ΧΟΡΗΓΩΝ/-ΟΥΣΑ ΤΗΝ ΑΔΕΙΑ ΠΡΟΣΦΕΡΕΙ ΤΗΝ ΑΔΕΙΑ
ΩΣ ΕΧΕΙ ΚΑΙ ΔΕΝ ΠΡΟΒΑΙΝΕΙ ΣΕ ΔΗΛΩΣΕΙΣ Ἢ ΕΓΓΥΗΣΕΙΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ
ΤΟ ΕΡΓΟ, ΣΑΦΕΙΣ, ΕΝΝΟΟΥΜΕΝΕΣ, ΘΕΣΜΙΚΕΣ Ἢ ΑΛΛΕΣ, ΣΤΙΣ ΟΠΟΙΕΣ
ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΚΑΙ ΟΧΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΤΙΚΑ ΠΕΡΙΛΑΜΒΑΝΟΝΤΑΙ ΟΙ ΕΓΓΥΗΣΕΙΣ
ΤΙΤΛΟΥ, ΕΜΠΟΡΕΥΣΙΜΟΤΗΤΑΣ, ΚΑΤΑΛΛΗΛΟΤΗΤΑΣ ΓΙΑ ΕΝΑΝ ΙΔΙΑΙΤΕΡΟ


ΣΚΟΠΟ, ΜΗ-ΠΑΡΑΒΙΑΣΗΣ Ἢ ΑΠΟΥΣΙΑΣ ΚΡΥΦΩΝ Ἢ ΑΛΛΩΝ ΕΛΑΤΤΩΜΑ-

ΤΩΝ, ΑΚΡΙΒΕΙΑΣ Ἢ ΑΠΟΥΣΙΑΣ ΛΑΘΩΝ, ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΙΜΩΝ Ἢ ΟΧΙ. ΣΕ ΜΕ-
ΡΙΚΕΣ ΔΙΚΑΙΟΔΟΣΙΕΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΕΠΙΤΡΕΠΕΤΑΙ Ο ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ ΕΝΝΟΟΥ-
ΜΕΝΩΝ ΕΓΓΥΗΣΕΩΝ, ΑΥΤΟΣ Ο ΑΠΟΚΛΕΙΣΜΟΣ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΜΗΝ ΕΧῌ ΕΦΑΡ-
ΜΟΓΗ Σ’ ΕΣΑΣ.
. Περιορισμὸς εὐθύνης ΥΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΙ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗΣ ΥΠΟΧΡΕ-

ΩΤΙΚΗΣ ΡΥΘΜΙΣΗΣ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΣΧΥΟΝΤΑ ΝΟΜΟ, ΣΕ ΚΑΜΙΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΙ
Ο/Η ΧΟΡΗΓΩΝ/-ΟΥΣΑ ΤΗΝ ΑΔΕΙΑ ΔΕΝ ΘΑ ΕΥΘΥΝΕΤΑΙ ΕΝΑΝΤΙ ΣΑΣ ΒΑ-
ΣΕΙ ΟΙΟΙΟΥΔΗΠΟΤΕ ΝΟΜΙΚΟΥ ΣΥΛΛΟΓΙΣΜΟΥ ΠΟΥ ΑΦΟΡΑ ΣΕ ΕΙΔΙΚΕΣ, ΤΥ-
ΧΑΙΕΣ, ΠΡΟΚΑΛΟΥΜΕΝΕΣ, ΕΠΙΒΑΛΛΟΜΕΝΕΣ ΩΣ ΠΟΙΝΗ Ἢ ΓΙΑ ΠΑΡΑΔΕΙ-
ΓΜΑΤΙΣΜΟ ΖΗΜΙΕΣ ΠΟΥ ΠΡΟΚΥΠΤΟΥΝ ΑΠΟ ΑΥΤΗ ΤΗΝ ΑΔΕΙΑ Ἢ ΤΗ ΧΡΗΣΙ
ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ, ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΑΝ Ο/Η ΧΟΡΗΓΩΝ/-ΟΥΣΑ ΤΗΝ ΑΔΕΙΑ ΕΙΝΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΜΕΝΟΣ/-
Η ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΙΘΑΝΟΤΗΤΑ ΠΡΟΚΛΗΣΗΣ ΑΥΤΩΝ ΤΩΝ ΖΗΜΙΩΝ.
. Καταγγελία
α. Αὐτὴ ἡ Ἄδεια καὶ τὰ παρεχόμενα μ’ αὐτὴν δικαιώματα καταγγέλλονται

αὐτόματα μὲ τὴν παράβασι ἐκ μέρους Σας τῶν ὅρων τῆς Ἄδειας αὐτῆς.
Ὡστόσο, τὰ φυσικὰ ἢ νομικὰ πρόσωπα τὰ ὁποῖα ἔχουν γίνει ἀποδέκτες/-
τριες Παραγώγων Ἔργων (τροποποιήσεων) ἢ Συλλογικῶν Ἔργων ἀπὸ
Ἐσᾶς βάσει τῆς Ἄδειας αὐτῆς, δὲν θὰ ὑφίστανται τὶς συνέπειες τῆς κα-
ταγγελίας τῆς ἄδειάς τους, ὑπὸ τὸν ὅρο ὅτι αὐτὰ τὰ φυσικὰ ἢ νομικὰ πρό-
σωπα θὰ συμμορφώνωνται πλήρως μὲ αὐτὲς τὶς ἄδειες. Οἱ Ρῆτρες , , ,
,  καὶ  θὰ παραμείνουν σὲ ἰσχὺ μετὰ ἀπὸ κάθε καταγγελία τῆς Ἄδειας
αὐτῆς.
β. Βάσει τῶν ἀνωτέρω ὅρων καὶ προϋποθέσεων, ἡ παροῦσα Ἄδεια εἶναι δι-
αρκὴς (γιὰ ὅλη τὴ διάρκεια τῆς ἰσχύος προστασίας τῶν πνευματικῶν δι-
καιωμάτων ἢ συγγενικῶν δικαιωμάτων ἐπὶ τοῦ ἀντικειμένου τῆς ἀδειοδό-
τησης). Ἄσχετα μὲ τὰ ἀνωτέρω, ὁ/ἡ Χορηγὼν/-οῦσα τὴν Ἄδεια διατηρεῖ
τὸ δικαίωμα νὰ παρέχῃ τὸ ἀντικείμενο τῆς ἀδειοδότησης ὑπὸ διαφορετι-
κοὺς ὅρους (ἄδειας) ἢ νὰ παύσῃ τὴ διανομὴ τοῦ ἀντικειμένου τῆς ἀδειο-
δότησης ὁποτεδήποτε, ὑπὸ τὴν προϋπόθεσι, ὡστόσο, ὅτι αὐτὴ ἡ ἐπιλογὴ
δὲν θὰ χρησιμεύῃ στὸ νὰ καταγγέλλῃ τὴν Ἄδεια αὐτὴ (ἢ ἄλλη ἄδεια ἡ
ὁποία χορηγήθηκε ἢ ἀπαιτεῖται νὰ χορηγηθῇ βάσει τῶν ὅρων τῆς παρού-
σας Ἄδειας) καὶ ἡ Ἄδεια αὐτὴ θὰ συνεχίσῃ νὰ εἶναι σὲ πλήρη ἰσχὺ ἐκτὸς
ἐὰν καταγγελθῇ ὅπως ἀναφέρεται ἀνωτέρω.
. Γενικὰ

 Αʹ Ἄδεια Creative Commons, Ἑλλάδα, ἀναφορά, μὴ ἐμπορικὴ .
α. Κάθε φορὰ ποὺ διανέμετε ἢ παρουσιάζετε στὸ κοινὸ τὸ ἀντικείμενο τῆς

ἀδειοδότησης ἢ ἕνα Συλλογικὸ Ἔργο, ὁ/ἡ Χορηγὼν/-οῦσα τὴν Ἄδεια προσ-
φέρει στὸν/στὴν ἀποδέκτη/-τρια μιὰ ἄδεια στὸ ἀντικείμενο τῆς ἀδειοδό-
τησης μὲ τοὺς ἴδιους ὅρους καὶ προϋποθέσεις ὅπως ἡ ἄδεια ἡ ὁποία χορη-
γήθηκε σὲ Ἐσᾶς βάσει τῆς παρούσας Ἄδειας.
β. Κάθε φορὰ ποὺ διανέμετε ἢ παρουσιάζετε στὸ κοινὸ ἕνα Παράγωγο Ἔργο
(τροποποίησι), ὁ/ἡ Χορηγὼν/-οῦσα τὴν Ἄδεια προσφέρει στὸν/στὴν ἀποδέκτη/-
τρια μιὰ ἄδεια στὸ ἀντικείμενο τῆς ἀδειοδότησης μὲ τοὺς ἴδιους ὅρους καὶ
προϋποθέσεις ὅπως ἡ ἄδεια ἡ ὁποία χορηγήθηκε σὲ Ἐσᾶς βάσει τῆς πα-
ρούσας Ἄδειας.
γ. Ἂν μιὰ διάταξι τῆς παρούσας Ἄδειας εἶναι ἀνίσχυρη ἢ δὲν εἶναι δυνατὸν
νὰ ἐπιβληθῇ σύμφωνα μὲ τὸν ἰσχύοντα νόμο, αὐτὸ δὲν θὰ θίγῃ τὴν ἰσχὺ
ἢ τὴ δυνατότητα νὰ ἐπιβληθοῦν οἱ ὑπόλοιποι ὅροι τῆς Ἄδειας αὐτῆς, καὶ
χωρὶς ἄλλη ἐνέργεια ἀπὸ τοὺς/τὶς συμβαλλομένους/-ες στὸ παρὸν συμφω-
νητικό, ἡ διάταξι αὐτὴ θὰ ἀνασυνταχθῇ στὸ ἐλάχιστο ἀναγκαῖο μέτρο γιὰ
νὰ καταστῇ ἰσχυρὴ καὶ ἐπιβαλλόμενη μεταξὺ τῶν συμβαλλόμενων μερῶν.
δ. Κανένας ὅρος ἢ διάταξι τῆς παρούσας Ἄδειας δὲν θὰ θεωρῆται ὅτι ἔχει
γίνει ἀντικείμενο παραίτησης ἀπὸ δικαίωμα καὶ καμία παραβίασι δικαιώ-
ματος δὲν θὰ θεωρῆται ὅτι ἔχει γίνει ἀποδεκτή, ἐκτὸς ἂν αὐτὴ ἡ παραίτησι
ἀπὸ δικαίωμα ἢ ἡ συγκατάθεσι ἔχουν γίνει γραπτῶς καὶ ἔχουν ὑπογραφῆ
ἀπὸ τὸ συμβαλλόμενο μέρος τὸ ὁποῖο χρεώνεται αὐτὴ τὴν παραίτησι ἢ
συγκατάθεσι.
ε. Ἡ Ἄδεια αὐτὴ περιέχει τὸ κείμενο τῆς συνολικῆς συμφωνίας μεταξὺ τῶν
συμβαλλομένων μερῶν σχετικὰ μὲ τὸ ἀντικείμενο τῆς ἀδειοδότησης γιὰ
τὸ ὁποῖο χορηγεῖται ἄδεια. Δὲν ὑπάρχουν συμφωνίες ἢ ὑποσχέσεις σχε-
τικὰ μὲ τὸ ἀντικείμενο τῆς ἀδειοδότησης ποὺ νὰ μὴν ὁρίζωνται στὸ παρόν.
Ὁ/ἡ Χορηγὼν/-οῦσα τὴν Ἄδεια δὲν θὰ δεσμεύεται ἀπὸ πρόσθετες ρῆτρες ἢ
ὅρους ποὺ μπορεῖ νὰ ἐμφανισθοῦν σὲ ὁποιαδήποτε ἐπικοινωνία μαζί Σας.
Ἡ Ἄδεια αὐτὴ δὲν μπορεῖ νὰ τροποποιηθῇ χωρὶς ἀμοιβαία γραπτὴ συγκα-
τάθεσι τοῦ/τῆς Χορηγοῦντος/-ούσας τὴν Ἄδεια καὶ Ἐσᾶς.
Σημείωμα γιὰ τὸν ὀργανισμὸ Creative Commons Corporation

Τὸ νομικὸ πρόσωπο Creative Commons Corporation δὲν εἶναι συμβαλλόμενο
στὴν παροῦσα Ἄδεια καὶ δὲν παρέχει καμία ἐγγύησι σχετικὰ μὲ τὸ ἀντικείμενο
τῆς ἀδειοδότησης. Τὸ νομικὸ πρόσωπο Creative Commons Corporation δὲν εὐ-
θύνεται ἀπέναντί Σας ἢ ἀπέναντι σὲ ἄλλο/-η συμβαλλόμενο/-η βάσει ὁποιου-
δήποτε νομικοῦ συλλογισμοῦ γιὰ ζημίες, στὶς ὁποῖες ἐνδεικτικὰ καὶ ὄχι περι-
οριστικὰ ἀναφέρονται ὁποιεσδήποτε γενικές, εἰδικές, τυχαῖες ἢ μὴ ζημίες ποὺ


μπορεῖ νὰ σχετίζωνται ἀπὸ τὴν ἄδεια αὐτή. Ἀνεξάρτητα ἀπὸ τὶς ἀνωτέρω δύο
() διατυπώσεις, ἂν τὸ νομικὸ πρόσωπο Creative Commons Corporation σαφῶς
ταυτίζεται μὲ τὸν/τὴν Χορηγοῦντα/-οῦσα τὴν Ἄδεια, θὰ ἔχῃ ὅλα τὰ δικαιώματα
καὶ ὑποχρεώσεις τοῦ/τῆς Χορηγοῦντος/-ούσας τὴν Ἄδεια.
Κανένας/-μία συμβαλλόμενος/-η δὲν θὰ χρησιμοποιῇ τὸ ἐμπορικὸ σῆμα «Creative
Commons» χωρὶς τὴν προηγούμενη γραπτὴ συγκατάθεσι τοῦ νομικοῦ προσώπου
Creative Commons Corporation, ἐκτὸς ἂν ὁ σκοπὸς τῆς χρήσης εἶναι νὰ δηλωθῇ
στὸ κοινὸ ὅτι τὸ ἀντικείμενο τῆς ἀδειοδότησης διατίθεται μὲ τὴν ἄδεια CCPL.
Ὁποιαδήποτε ἐπιτρεπόμενη χρῆσι τοῦ σήματος «Creative Commons» θὰ εἶναι
σύμφωνη μὲ τὶς κατευθυντήριες ὁδηγίες χρήσης ἐμπορικοῦ σήματος τοῦ νομι-
κοῦ προσώπου Creative Commons Corporation ὅπως θὰ δημοσιεύεται στὸν δικό
του δικτυακὸ τόπο ἢ ἄλλως ὅπως θὰ διατίθενται ἐκάστοτε κατόπιν αἰτήσεως.
Πρὸς ἄρσι ἀμφιβολιών, ὁ ἐν λόγῳ περιορισμὸς χρήσης τοῦ ἐμπορικοῦ σήματος
δὲν ἀποτελεῖ περιεχόμενο αὐτῆς τῆς Ἄδειας.
Μπορεῖτε νὰ ἐπικοινωνήσετε μὲ τὸ νομικὸ πρόσωπο Creative Commons Corporation
στὴ διαδικτυακὴ διεύθυνσι http://creativecommons.org/.

 Αʹ Ἄδεια Creative Commons, Ἑλλάδα, ἀναφορά, μὴ ἐμπορικὴ .

Βιβλιογραφία
[] Bringhurst, Robert, e elements of typographic style, Hartley and Marks

Publishers, Canada, .
[] Κέντρο Εκπαιδευτικών Μελετών και Επιμόρφωσης (ΚΕΜΕ), Νεοελληνική

γραμματική. Αναπροσαρμογή της μικρής νεοελληνικής γραμματικής του Μα-
νόλη Τριανταφυλλίδη, Οργανισμός Εκδόσεως Διδακτικών Βιβλίων, Αθήνα,
χ.χ.
[] Μπαμπινιώτης, Γεώργιος – Κοντός Παναγιώτης, Συγχρονικὴ γραμματικὴ

τῆς κοινῆς νέας ἑλληνικῆς, Ἀθῆναι, .
[] Κουτρούλης, Χαράλαμπος, «Ορθογραφία της ελληνικής γλώσσας»,

http://www.teiher.gr/users/kutrulis [προσπ. --].
[] Τζάρτζανος, Ἀχιλλεύς, Γραμματικὴ τῆς νέας ἑλληνικῆς (τῆς ἁπλῆς καθαρευ-
ούσης) (ἔκδοσις β΄), Ἐκδόσεις Κακουλίδη, Ἀθῆναι .
[] Τοκαλίδου, Πετρούλα, Το φύλο της γλώσσας. Οδηγός μη σεξιστικής γλώσ-

σας για το δημόσιο ελληνικό λόγο. Περίληψι τοῦ βιβλίου, εὑρισκό-
μενη στὸ http://www.femnetsalonica.gr/fylo-glossa.htm [προσπ.
//].
[] Τριανταφυλλίδης Μανώλης, Μικρὴ νεοελληνικὴ γραμματική (δεύτερη ἔκ-

δοση), Α.Π.Θ., Ἵδρυμα Μανόλη Τριανταφυλλίδη, Θεσσαλονίκη .
[] «Romanization of Greek» from Wikipedia, the free encyclopedia, προσπ. [-
-]


Νίκος Θεοδώρου - Τὸ κατὰ GordonGR γλωσσικὸ σύστημα

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Νίκος Θεοδώρου - Τὸ κατὰ GordonGR γλωσσικὸ σύστημα

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Τὸ κατὰ GordonGR γλωσσικὸ

Νίκος Θεοδώρου — hp://gordongr.blogspot.com

 Διαφοροποιήσεις ἀπὸ τὴ συνήθη δημοτικὴ 

 Εἰδικὰ ὀρθογραφικὰ θέματα 

.. Χρονικὴ αὔξησις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 

 Εἰδικὰ τυπογραφικὰ θέματα 

Αʹ Ἄδεια Creative Commons, Ἑλλάδα, ἀναφορά, μὴ ἐμπορικὴ . 

Νίκος Θεοδώρου — http://gordongr.blogspot.com

Ἂν ὑπάρχουν τόσοι σεξουαλικοὶ προσανατολισμοί, τόσες πολιτικὲς τοποθε-

Διακηρύξεις Τὸ παρὸν βιβλιαράκι γράφτηκε σὲ XƎLTEX σὲ γραμματοσειρὰ

Νίκος Θεοδώρου (GordonGR)

Νίκος Θεοδώρου — http://gordongr.blogspot.com

Διαφοροποιήσεις ἀπὸ τὴ συνήθη

. Τὸ πολυτονικὸ σύστημα

• τὰ ο, ε καλοῦνται βραχύχρονα (βραχέα), διότι στὴν ἀρχαία ἐποχὴ προ-

• τὰ ω, η καλοῦνται μακρόχρονα (μακρά), διότι στὴν ἀρχαία ἐποχὴ προ-

• τὰ α, ι, υ καλοῦνται δίχρονα, διότι προφέρονταν ἄλλοτε σὲ ἕναν καὶ ἄλ-

.. Γενικοὶ κανόνες τονισμοῦ

. Ἡ προπαραλήγουσα παίρνει πάντα ὀξεία: ἥσυχος, εἴπαμε, ἄνεμος.

. Ἡ βραχύχρονη συλλαβὴ παίρνει ὀξεία: ἔλα, βουνό.

. Ἡ μακρόχρονη παραλήγουσα παίρνει περισπωμένη ὅταν ἡ λήγουσα εἶναι

. Ἡ μακρόχρονη παραλήγουσα παίρνει ὀξεία ὅταν ἡ λήγουσα εἶναι μακρό-

. Ἡ λήγουσα παίρνει περισπωμένη ὅταν προέρχεται ἀπὸ συναίρεσι: γῆ (ἀπὸ

.. Ὀνόματα καὶ ἀντωνυμίες

. Ἐξαιροῦνται καὶ περισπῶνται:

Νίκος Θεοδώρου — http://gordongr.blogspot.com

(βʹ) Ὅλα τὰ πολλαπλασιαστικὰ ἀριθμητικὰ σὲ -ῆ : ἁπλῆ, διπλῆ, …, πολ-

Νίκος Θεοδώρου — http://gordongr.blogspot.com

. Τὸ ι στὸ τέλος τῶν οὐδετέρων θεωρεῖται βραχύχρονο: μαχαῖρι, λουλοῦδι,

. Τὰ α, ι, υ στὴν παραλήγουσα τῶν ὀνομάτων θεωροῦνται γενικῶς βραχύ-

(αʹ) Ὅταν τὰ ἀρσενικὰ τελειώνουν σὲ -ίτης, τὸ ι εἶναι συνήθως μακρό-

. Σὲ ὅσα ὀνόματα τελειώνουν σὲ -υς, -ις, -υ, τὰ ι, υ εἶναι βραχύχρονα: ὁ πῆχυς.

. Tὸ ἄκλιτο δεῖνα παίρνει περισπωμένη.

Παρατήρησις: Τὰ θηλυκὰ ἐπίθετα σὲ -εῖα παίρνουν περισπωμένη: εὐθεῖα, πλα-

. Στὰ ρήματα θεωρεῖται μακρόχρονη καὶ ἡ τονισμένη λήγουσα σὲ α: ἀγα-

. Τὸ ἄτονο α στὴ λήγουσα τῆς προστακτικῆς εἶναι μακρόχρονο: πήδα, ρώτα,

Νίκος Θεοδώρου — http://gordongr.blogspot.com

. Παίρνουν περισπωμένη οἱ ρηματικὲς καταλήξεις τοῦ ἑνικοῦ -ᾶμαι, -ᾶσαι, -

. Τὸ υ, ι στὴν παραλήγουσα τῶν ρημάτων λογίζεται ὡς βραχύχρονο: λύνε,

. Ἡ μετοχὴ τῶν ἀσυναιρέτων ρημάτων γράφεται μὲ ο καὶ παίρνει ὀξεία: παί-

Κανόνες τῆς βαρείας

. Γράφονται μὲ βαρεία στὴ λήγουσα: τὸ αἰτιολογικὸ γιατὶ, τὸ τελικὸ νὰ, τὸ

Γράφονται πάντα μὲ ὀξεία :

Νίκος Θεοδώρου — http://gordongr.blogspot.com

. τὸ ὁρκωτικὸ μόριο μά: μά τὴν ἀλήθεια·

. τὸ προτρεπτικὸ γιά: γιά πές μου.

.. Ἄτονες ἢ προκλιτικὲς λέξεις

.. Ἐγκλιτικὲς λέξεις

β) χάνεται, ὅταν ἡ προηγούμενη λέξι τονίζεται στὴ λήγουσα ἢ στὴν παρα-

Νίκος Θεοδώρου — http://gordongr.blogspot.com

Νίκος Θεοδώρου — http://gordongr.blogspot.com

Πίνακας δασυνομένων λέξεων

. Οἱ ἄτονες λέξεις: ὁ, ἡ, οἱ, ὡς.

. Οἱ ἀριθμοί: ἕνας, ἕξι, ἑπτά, ἑκατό.

. Ἡ ὑποτακτικὴ καὶ ἡ προστακτικὴ

Νίκος Θεοδώρου — http://gordongr.blogspot.com

εὐρωπαϊκῶν γλωσσῶν: θέλω νὰ γράφω (πάντα, συνεχῶς), θέλω νὰ γράψω (τώρα,

.. Χρῆσι καὶ σημασία τῆς ὑποτακτικῆς

α΄) +ἴσως: Ἴσως φύγῃ ἀπόψε·

α΄) Προτρεπτικὴ ἢ ἀποτρεπτική, α΄ καὶ γ΄ προσώπου (σπανίως β΄):

α΄) Βουλητικὴ (ἐπιθυμία): Νὰ δῶ τὸ σπίτι μου κι ἂς πεθάνω.

Νίκος Θεοδώρου — http://gordongr.blogspot.com

Σχήμα .: Ὁ σχηματισμὸς τῆς ὑποτακτικῆς

.. Σχηματισμὸς τῆς ὑποτακτικῆς