@@áîyŠÛa@廊Ûa@
a@áŽi


 ‫وא
و !
 אאאدאא‬


&'‫)(و*א)(א‬+,-"#$‫"و‬%!‫و‬

ğ‹flvÛ a@ŽpbflßýflÇ@
ALAMAT AL JAR (BARIS ATAS)

---------
Pendahuluan.
Alamat khafadh atau alamat jar, membincangkan tempat-tempat dan keadaan dimana
sesuatu isim itu wajib berbaris bawah. Setiap isim yang berbaris bawah itu mempunyai alamat
atau tanda tertentu yang menunjukkan ia berbaris bawah (majrur). Di sinilah hadaf atau target
perbincangan kita kali ini.

Sebelum itu, harus saya ingatkan bahawa kalimah yang majrur atau berbaris bawah
hanya isim, tidak feel atau huruf.

………………………………………………..
Berkata pengarang al Ajrumiah:

‫ﺤ ﹸﺔ‬
 ‫ﺘ‬ ‫ﺍﻟ ﹶﻔ‬‫ﺎ ُﺀ ﻭ‬‫ﺍﹾﻟﻴ‬‫ﺮ ﹸﺓ ﻭ‬ ‫ﺴ‬
 ‫ﺕ ﺍﹾﻟ ﹶﻜ‬
 ‫ﺎ‬‫ﻼﻣ‬
‫ﻋ ﹶ‬ ‫ﺙ‬
‫ﻼ ﹸ‬
‫ﺾ ﹶﺛ ﹶ‬
‫ﺨ ﹾﻔ ﹺ‬
 ‫ﻟ ﹾﻠ‬‫ﻭ‬

Ertinya: Al Kasrah ada 3 alamat iaitu:-

§ Kasrah
§ Ya
§ al-
al-Fathah (baris atas)

Ketahuilah, alamat khafadh ada tiga, salah satu daripadanya asli iaitu:-

Jom singgah sebentar:- http://www.studyarab.blogspot.com

 - ِKasrah Contohnya: ‫ﺪ‬
 ‫ﺑﹺﺰﻳ‬ ‫ﺕ‬
 ‫ﺭ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻣ‬ . Alamat yang berbaki ialah alamat sekunder iaitu:
- Ya seperti : ‫ﻦ‬
 ‫ﻳ‬‫ﺪ‬ ‫ﻳ‬‫ﺰ‬ ‫ﺍﻟ‬‫ﻳ ﹺﻦ ﻭ‬‫ﻳﺪ‬‫ﺰ‬ ‫ﺍﻟ‬‫ﻚ ﻭ‬  ‫ﻴ‬‫ﺧ‬ ‫ﺕ ﹺﺑﹶﺄ‬
 ‫ﺭ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻣ‬
- Fathah seperti : ‫ﻢ‬  ‫ﻴ‬‫ﻫ‬ ‫ﺍ‬‫ﺑﺮ‬‫ﺕ ﹺﺑﹺﺈ‬
 ‫ﺭ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻣ‬
………………………………………………..

Tempat-tempat khafadh

Berkata Syeikh al Sonhaji:

،‫ﺼ ﹺﺮﻑ‬
 ‫ﻨ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺩ ﺍﹾﻟ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻤ ﹾﻔ‬ ‫ﺳ ﹺﻢ ﺍﹾﻟ‬ ‫ﻲ ﹾﺍ ِﻹ‬‫ ﻓ‬: ‫ﻊ‬ ‫ﺿ‬
 ‫ﺍ‬‫ﺔ ﺍ ﹶﳌﻮ‬ ‫ﻼﹶﺛ‬
‫ﻲ ﹶﺛ ﹶ‬‫ﺾ ﻓ‬
‫ﺨ ﹾﻔ ﹺ‬
 ‫ﻟ ﹾﻠ‬ ‫ﻣ ﹰﺔ‬ ‫ﻼ‬
‫ﻋ ﹶ‬ ‫ﻮ ﹸﻥ‬ ‫ﺘ ﹸﻜ‬‫ﺮ ﹸﺓ ﹶﻓ‬ ‫ﺴ‬
 ‫ﺎ ﺍﹾﻟ ﹶﻜ‬‫ﹶﻓﹶﺄﻣ‬
‫ﻟ ﹺﻢ‬‫ﺎ‬‫ﺚ ﺍﻟﺴ‬
 ‫ﺆﻧ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻤ ﹺﻊ ﺍﹾﻟ‬ ‫ﺟ‬ ‫ﻭ‬ ،‫ﺼ ﹺﺮﻑ‬
 ‫ﻨ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻴ ﹺﺮ ﺍﹾﻟ‬ ‫ﺴ‬
ِ ‫ ﹾﻜ‬‫ﻤ ﹺﻊ ﺍﻟﺘ‬ ‫ﺟ‬ ‫ﻭ‬

A. Tempat khafadh pertama: Kasrah .

Ertinya: adapun kasrah maka ia menjadi alamat khafadh pada tiga tempat iaitu:
o Isim mufrad yang munsarif. Contoh : ‫ﺪ‬ ‫ﺕ ﹺﺑﺰﻳ‬
 ‫ﺭ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻣ‬ Isim yang

Jama’ taksir munsarif. Contoh : ‫ﻝ‬ ‫ﺎ ﹺ‬‫ﺮﺟ‬ ‫ﺕ ﺑﹺﺎﻟ‬  ‫ﺭ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻣ‬ majrur dengan
o
kasrah
o Jama’ muannas salim.:‫ﺕ‬  ‫ﺍ‬‫ﻨﺪ‬‫ﺕ ﹺﺑﺎﹾﻟ ﹺﻬ‬
 ‫ﺭ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻣ‬

Contoh-contoh:

Isim Mufrad Jama’ Taksir Jama’ Muannas I’rab isim bergaris

Salim

‫ﺪ‬ ‫ﺠ‬
‫ﺴﹺ‬
 ‫ﻤ‬ ‫ﻦ ﺍﹾﻟ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﻳﺪ‬‫ﺯ‬ ‫ﺎ َﺀ‬‫ﺟ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﺎ ﹺﺟ‬‫ﻦ ﺍ ﹶﳌﺴ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﻳﺪ‬‫ﺯ‬ ‫ﺎ َﺀ‬‫ﺟ‬ ‫ ﹺﺇﻟﹶﻰ‬‫ﻳﺪ‬‫ﺯ‬ ‫ﺐ‬
 ‫ﻫ‬ ‫ﹶﺫ‬
‫ﺕ‬
 ‫ﺎ‬‫ﺸ ﹶﻔﻴ‬
 ‫ﺘ‬‫ﺴ‬
 ‫ﺍ ﹸﳌ‬ ‫ﺍﺳﻢ ﳎﺮﻭﺭ ﻭﻋﻼﻣﺔ‬
‫ﻴ ﹺﻞ‬‫ﳉﻤ‬
‫ﻨ ﹶﻈ ﹺﺮ ﺍ ﹶ‬ ‫ﺖ ﹺﺇﻟﹶﻰ ﺍ ﹶﳌ‬
 ‫ﻳ‬‫ﺭﹶﺃ‬ ‫ﻇ ﹺﺮ‬ ‫ﺎ‬‫ﺖ ﹺﺇﻟﹶﻰ ﺍ ﹶﳌﻨ‬
 ‫ﻳ‬‫ﺭﹶﺃ‬ ‫ﺕ‬
 ‫ﺎ‬‫ﻟﺒ‬‫ﻋﻠﹶﻰ ﺍﻟﻄﱠﺎ‬ ‫ﺖ‬
 ‫ﺳ ﹶﻠﻤ‬ ‫ﺟﺮﻩ ﺍﻟﻜﺴﺮﺓ ﺍﻟﻈﺎﻫﺮﺓ‬
‫ﺔ‬ ‫ﻴ ﹶﻠ‬‫ﳉﻤ‬
‫ﺍﹶ‬
‫ﻋﻠﻰ ﺁﺧﺮﻩ‬
‫ﺫ‬ ‫ﺎ‬‫ﺳﺘ‬ ‫ﻊ ﺍ ُﻷ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﺖ‬
 ‫ﺸ‬
 ‫ﺎ ﹶﻗ‬‫ﻧ‬ ‫ﺓ‬ ‫ﺗ ﹶﺬ‬‫ﺎ‬‫ﻊ ﺍ َﻷﺳ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﺖ‬
 ‫ﺸ‬
 ‫ﺎ ﹶﻗ‬‫ﻧ‬ ‫ﺕ‬
 ‫ﺎ‬‫ﻌﻠﱢﻤ‬ ‫ﻊ ﺍ ﹸﳌ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﺖ‬
 ‫ﺸ‬
 ‫ﺎ ﹶﻗ‬‫ﻧ‬

Jom singgah sebentar:- http://www.studyarab.blogspot.com

 Makna munsarif
Iaitu yang boleh menerima sorf , dan sorf bermaksud tanwin.

…………………………………………………

‫ﻤ ﹺﻊ‬ ‫ﺠ‬
 ‫ﺍﹾﻟ‬‫ﺔ ﻭ‬ ‫ﻴ‬‫ ﹾﺜﹺﻨ‬‫ﺍﻟﺘ‬‫ﺔ ﻭ‬ ‫ﺴ‬
 ‫ﻤ‬ ‫ﺨ‬
 ‫ﺎ ِﺀ ﺍﹾﻟ‬‫ﺳﻤ‬ ‫ﻲ ﹾﺍ َﻷ‬‫ﻊ ﻓ‬ ‫ﺿ‬
 ‫ﺍ‬‫ﻣﻮ‬ ‫ﺔ‬ ‫ﻼﹶﺛ‬
‫ﻲ ﹶﺛ ﹶ‬‫ﺾ ﻓ‬
‫ﺨ ﹾﻔ ﹺ‬
 ‫ﻟ ﹾﻠ‬ ‫ﻣ ﹰﺔ‬ ‫ﻼ‬
‫ﻋ ﹶ‬ ‫ﻮ ﹸﻥ‬ ‫ﺘ ﹸﻜ‬‫ﺎ ُﺀ ﹶﻓ‬‫ﺎ ﺍﹾﻟﻴ‬‫ﹶﻓﹶﺄﻣ‬

B. Tempat khafadh kedua: Ya.

Ertinya: Adapun ya, maka ia menjadi alamat khafadh bagi tiga tempat iaitu:
o Asma’ Al-Khamsah seperti : ‫ﻝ‬
‫ﺎ ﹴ‬‫ﻣ‬ ‫ﻱ‬‫ﻭﺫ‬ ،‫ﻴﻚ‬‫ﻭﻓ‬ ،‫ﻴﻚ‬‫ﺣﻤ‬ ‫ﻭ‬ ،‫ﻴﻚ‬‫ﻭﹶﺃﺧ‬ ،‫ﺕ ﺑﹶﺄﺑﹺﻴﻚ‬  ‫ﺭ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻣ‬
I’rab kesemua isim bergaris : ‫ﺎ ٌﺀ ﻷﻧﻪ ﻣﻦ ﺍﻷﲰﺎﺀ ﺍﳋﻤﺴﺔ‬‫ﺮﻩ ﺍﻟﻴ‬ ‫ﺟ‬ ‫ﻣ ﹸﺔ‬ ‫ﻼ‬
‫ﻋ ﹶ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﺭ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺠ‬
 ‫ﻣ‬ ‫ﻢ‬ ‫ﺳ‬ ‫ﺍ‬

o Al-Tasniah, bermaksud bilangan dua seperti :

‫ﻳ ﹺﻦ‬‫ﺪ‬ ‫ﻳ‬‫ﺰ‬ ‫ﺕ ﺑﹺﺎﻟ‬
 ‫ﺭ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻣ‬
I’rabnya :
‫ﻰ‬‫ﻣﹶﺜﻨ‬ ‫ﻪ‬ ‫ﻧ‬‫ﺎ ٌﺀ َﻷ‬‫ﺮﻩ ﺍﻟﻴ‬ ‫ﺟ‬ ‫ﻣ ﹸﺔ‬ ‫ﻼ‬
‫ﻋ ﹶ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﺭ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺠ‬
 ‫ﻣ‬ ‫ﻢ‬ ‫ﺳ‬ ‫ﺍ‬ :‫ﻳ ﹺﻦ‬‫ﺪ‬ ‫ﻳ‬‫ﺰ‬ ‫ﺍﻟ‬
Makna I’rab: ‫ﻦ‬
‫ﻳ ﹺ‬‫ﺪ‬ ‫ﻳ‬‫ﺰ‬ ‫ ﺍﻟ‬baris bawah, dan alamatnya ialah ya, kerana ia musanna;
yang mana huruf dal sebelum ya maftuh (baris atas) dan huruf nun selepasnya maksur
(baris bawah) . Nun merupakan ganti tanwin pada isim mufrad.

o Jama’ Muzakkar Salim.

Contoh : ‫ﻦ‬ ‫ﻳ‬‫ﺪ‬ ‫ﻳ‬‫ﺰ‬ ‫ﺕ ﺑﹺﺎﻟ‬
 ‫ﺭ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻣ‬ . I’rab:
‫ﻟ ﹺﻢ‬‫ﺎ‬‫ﺳ‬ ‫ﻣ ﹶﺬ ًﱠﻛ ﹺﺮ‬ ‫ﻊ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺟ‬ ‫ﻪ‬ ‫ﻧ‬‫ﺎ ٌﺀ َﻷ‬‫ﻩ ﺍﻟﻴ‬‫ﺟﺮ‬ ‫ﻣ ﹸﺔ‬ ‫ﻼ‬
‫ﻋ ﹶ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﺭ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺠ‬
 ‫ﻣ‬ ‫ﻢ‬ ‫ﺳ‬ ‫ﺍ‬ : :‫ﻳﻦ‬‫ﺪ‬ ‫ﻳ‬‫ﺰ‬ ‫ﺍﻟ‬
Maknanya: ‫ﻦ‬
 ‫ﻳ‬‫ﺪ‬ ‫ﻳ‬‫ﺰ‬ ‫ ﺍﻟ‬baris bawah, dan alamatnya ialah ya, yang huruf dal sebelumnya
maksur dan huruf nun selepasnya maftuh.
Isim yang majrur dengan Ya:
- al Asma’ al Khamsah
- al Tasniah
- Jama’ Muzakkar Salim.

Jom singgah sebentar:- http://www.studyarab.blogspot.com

Contoh-contoh:

Jenis Contoh 1 Contoh 2 Contoh 3 I’rab

Al Asma’ al ‫ﻚ‬
 ‫ﻴ‬ ‫ﺕ ﹺﺑﹶﺄﹺﺑ‬
 ‫ﺭ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﻚ‬
 ‫ﻴ‬ ‫ﺧ‬ ‫ﺖ ﹺﺑﹶﺄ‬
 ‫ﻴ‬ ‫ﺸ‬
 ‫ﻣ‬ ‫ﻚ‬
 ‫ﻴ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺣ‬ ‫ﻊ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﺕ‬
 ‫ﺭ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﻣ ﹸﺔ‬ ‫ﻼ‬
‫ﻋ ﹶ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﺭ‬ ‫ﻭ‬‫ﺠﺮ‬
 ‫ﻣ‬ ‫ﻢ‬ ‫ﺳ‬ ‫ﺍ‬
Khamsah
‫ﻦ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﻪ‬ ‫ﻧ‬‫ﺎ ُﺀ َﻷ‬‫ﻩ ﺍﻟﻴ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺟ‬
‫ﺔ‬ ‫ﺴ‬
 ‫ﻤ‬ ‫ﳋ‬‫ﺎ ِﺀ ﺍ ﹶ‬‫ﺳﻤ‬ ‫ﺍ َﻷ‬
Al Tasniah ‫ﻴ ﹺﻦ‬ ‫ﺟ ﹶﻠ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺕ ﹺﺑ‬
 ‫ﺭ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﻴ ﹺﻦ‬ ‫ﻨ‬‫ﻣ‬ ‫ﺆ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺖ ﺑﹺﺎﹾﻟ‬
 ‫ﻴ‬ ‫ﺸ‬
 ‫ﻣ‬ ‫ﻴ ﹺﻦ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻟ‬‫ﺎ‬‫ﻊ ﺍﻟﻌ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﺕ‬
 ‫ﺭ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﻣ ﹸﺔ‬ ‫ﻼ‬
‫ﻋ ﹶ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﺭ‬ ‫ﻭ‬‫ﺠﺮ‬
 ‫ﻣ‬ ‫ﻢ‬ ‫ﺳ‬ ‫ﺍ‬
‫ﻰ‬‫ﻣﹶﺜﻨ‬ ‫ﻪ‬ ‫ﻧ‬‫ﺎ ُﺀ َﻷ‬‫ﻩ ﺍﻟﻴ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺟ‬
Jama ‫ﻦ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻌﻠﱢ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺕ ﺑﹺﺎﹾﻟ‬
 ‫ﺭ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﻣﹺﻨ‬ ‫ﺆ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺖ ﹺﺑﺎﹾﻟ‬
 ‫ﻴ‬ ‫ﺸ‬
 ‫ﻣ‬ ‫ﻦ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﻟ‬‫ﺎ‬‫ﻊ ﺍﻟﻌ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﺕ‬
 ‫ﺭ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻣ‬ ‫ﻣ ﹸﺔ‬ ‫ﻼ‬
‫ﻋ ﹶ‬ ‫ﻭ‬ ‫ﺭ‬ ‫ﻭ‬‫ﺠﺮ‬
 ‫ﻣ‬ ‫ﻢ‬ ‫ﺳ‬ ‫ﺍ‬
Muzakkar
Salim ‫ﻊ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺟ‬ ‫ﻪ‬ ‫ﻧ‬‫ﺎ ُﺀ َﻷ‬‫ﻩ ﺍﻟﻴ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﺟ‬
‫ﻟ ﹺﻢ‬‫ﺎ‬‫ﻣ ﹶﺬ ﱠﻛ ﹺﺮ ﺳ‬

…………………………………………………….

‫ﻑ‬
 ‫ﺼ ﹺﺮ‬
 ‫ﻨ‬ ‫ﻳ‬ ‫ﻱ ﹶﻻ‬‫ﺳ ﹺﻢ ﺍﻟﱠﺬ‬ ‫ﻲ ﹾﺍ ِﻹ‬‫ﺾ ﻓ‬
‫ﺨ ﹾﻔ ﹺ‬
 ‫ﻟ ﹾﻠ‬ ‫ﻣ ﹰﺔ‬ ‫ﻼ‬
‫ﻋ ﹶ‬ ‫ﻮ ﹸﻥ‬ ‫ﺘ ﹸﻜ‬‫ﺤ ﹸﺔ ﹶﻓ‬
 ‫ﺘ‬ ‫ﺎ ﺍﹾﻟ ﹶﻔ‬‫ﻭﹶﺃﻣ‬

C. Tempat khafadh ketiga: al Fathah.

Maknanya: fathah menjadi alamat khafadh untuk isim yang tidak munsarif (atau
mamnu’ min al sorof). Isim yang tidak munsarif jika dimasuki oleh amil khafadh majrur dengan
fathah ganti bagi kasrah. Contohnya :

‫ﻢ‬ ‫ﻴ‬‫ﻫ‬ ‫ﺍ‬‫ﺑﺮ‬‫ﻭﹺﺇ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺣ‬ ‫ﺕ ﹺﺑَﹶﺄ‬

 ‫ﺭ‬ ‫ﺮ‬ ‫ﻣ‬

I’rab ‫ﻢ‬ ‫ﻴ‬ ‫ﻫ‬ ‫ﺍ‬‫ﺑﺮ‬‫ﻭﹺﺇ‬ ‫ﺪ‬ ‫ﻤ‬ ‫ﺣ‬ ‫َﹶﺃ‬ : ‫ﻑ‬
 ‫ﺼ ﹺﺮ‬
 ‫ﻨ‬‫ﻳ‬ ‫ﻢ ﹶﻻ‬ ‫ﺳ‬ ‫ﺍ‬ ‫ﻪ‬ ‫ﻧ‬‫ﺔ َﻷ‬ ‫ﺤ‬
 ‫ﺘ‬‫ﺭ ﻭﻋﻼﻣﺔ ﺟﺮﻩ ﺍﻟ ﹶﻔ‬ ‫ﻭ‬‫ﺠﺮ‬
 ‫ﻣ‬ ‫ﺍﺳﻢ‬

Jom singgah sebentar:- http://www.studyarab.blogspot.com

 Isim yang tidak munsarif ada pecahan yang banyak dan pembahagian yang dapat
dirujuk pada buku-buku yang lebih besar untuk lanjutan. Cukuplah bagi penuntut peringkat asas
mengetahuinya secara ringkasan terlebih dahulu. ‫ﻭﺍﷲ ﺴﺒﺤﺎﻨﻪ ﻭﺘﻌﺎﻝﻰ‬

‫و  ا      و  

 و  و‬
……………………………………………………….

RUJUKAN:

• Mukhtasar Jiddan a’la Matan Ajrumiyah, karangan al Allamah Sayyid

Ahmad Zaini Dahlan ‫ﺭﺤﻤﻪ ﺍﷲ‬
@
Ujang1230 @
1024mlm-19Julai 2010

Jom singgah sebentar:- http://www.studyarab.blogspot.com