Эмийн лавлах

Ï.
Áàòõóÿã
ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÇÀÉËØÃ¯É

ØÀÀÐÄËÀÃÀÒÀÉ
ÝÌÈÉÍ ËÀÂËÀÕ
Óëààíáààòàð. 2005 îí
Ï.Áàòõóÿã
ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÇÀÉËØÃ¯É

ØÀÀÐÄËÀÃÀÒÀÉ
ÝÌÈÉÍ ËÀÂËÀÕ
Íýìæ çàñâàðëàñàí ãóðàâ äàõü óäààãèéí õýâëýë
Á¿õ ìýðãýæëèéí ýì÷, ýì ç¿é÷,
àíàãààõ óõààíû ñóðãóóëèéí
îþóòàí íàðò çîðèóëàâ.
Ðåäàêòîð: ÀÓ-íû äîêòîð, äýä ïðîôåññîð Ã.×îéæàìö

Àíàãààõûí øèíæëýõ óõààíû äîêòîð, Á. Îðãèë
Óëààíáààòàð. 2005 îí.
2
Çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé ýìèéí çîõèñòîé õýðýãëýý
ªìíºõ ¿ã
ÄÝÌÁ-ààñ ãèø¿¿í îðíóóääàà çºâëºìæ áîëãîñîîð

èðñýí “Íýí øààðäëàãàòàé ýì”-èéí ¿çýë áàðèìòëàë
ºäãºº äýëõèéí îëîí óëñàä àìæèëòòàé õýðýãæèæ áàéíà.
Ìàíàé óëñ óã ¿çýë áàðèìòëàëûã 1990-ýýä îíîîñ ýõëýí
õ¿ëýýí àâ÷, ýíý ÷èãëýëýýð íààøòàé îëîí àëõàì õèéñíèé
äîòîð òóñãàé õºòºëáºð õýðýãæ¿¿ëæ, ¿íäýñíèé ò¿âøèíä
áàðèìòëàõ áîäëîãîî òîäîðõîéëæ, “¯íäýñíèé çàéëøã¿é
øààðäëàãàòàé ýìèéí æàãñààëò”-òàé áîëæ, ò¿¿íèéãýý
òîäîðõîé õóãàöààíä øèíý÷ëýí, áîëîâñðîíãóé áîëãîñîîð
áàéãààãèéí çýðýãöýý óã æàãñààëòàä îðñîí ýì
áýëäìýëýýð õ¿í àì, ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéãóóëëàãóóäûã
òàñðàëòã¿é áºãººä æèãä õàíãàõàä, óëìààð çàéëøã¿é
øààðäëàãàòàé ýìèéí çîõèñòîé õýðýãëýýã òºëºâø¿¿ëýõ
÷èãëýëýýð îëîí òàëò àðãà õýìæýý àâñààð èðñýí áèëýý.
Ýíýõ¿¿ ¿éë õýðýãò ¿íäýñíèé çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé
ýìèéí òàëààðõè ëàâëàõ, ãàðûí àâëàãà óäàà äàðàà
õýâëýãäýí ãàðñàí ÿâäàë çîõèõ à÷ õîëáîãäîëòîé áîëîõ
íü ýðãýëçýýã¿é õýðýã. ßëàíãóÿà ïðîô.Ë.Ìÿãìàð, äýä
ïðîôåññîð Ï.Áàòõóÿã íàðûí áè÷ñýí “Ìîíãîë óëñûí
¿íäýñíèé çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé ýìèéí ëàâëàõ” õî¸ð
óäàà õýâëýãäýí ãàð÷, ýì÷ íàð áîëîí ýìç¿é÷äèéí ºäºð
òóòìûí ¿éë àæèëëàãààíä ÷óõàë õýðýãëýãäýõ¿¿í áîëæ,
áàéíãà àøèãëàãäñààð èðñýíèéã ÷óõàë÷ëàí òýìäýãëýõ
õýðýãòýé.
Ýíý óäààä ÝÌØÓÈÑ-èéí áàãø, àíàãààõ óõààíû
äîêòîð, äýä ïðîôåññîð Ï.Áàòõóÿã “Ìîíãîë óëñûí
¿íäýñíèé çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé ýìèéí V æàãñààëò”
áàòëàãäàí ãàðñàíòàé óÿëäóóëàí, “Ìîíãîë óëñûí
¿íäýñíèé çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé ýìèéí ëàâëàõ”-ûí
ºìíºõ õýâëýë¿¿äýä íýìýëò, çàñâàð íýëýýä îðóóëñàí
ãóðàâ äàõü óäààãèéí õýâëýëèéí ýõèéã áýëòãýñíèéã õÿíàí
òîõèîëäóóëàõ ýðõýì ¿¿ðýã áèäýíä îíîãäñîí áèëýý.
3
Þóíû ò¿ð¿¿íä óã ëàâëàõûã áýëòãýõ òàëààð
Ï.Áàòõóÿã íºð èõ õ¿÷èí ÷àðìàéëò ãàðãàæ, óðüä ºìíº
ìîíãîë õýëíýý õýâëýãäñýí ýìèéí ëàâëàõóóäòàé
õàðüöóóëàõàä íýëýýä øèíýëýã ìýäýýëëýýð íýìæ
áàÿæóóëñíûã îíöëîí òýìäýãëýõèéã õ¿ñ÷ áàéíà.
Ýíýõ¿¿ “Ìîíãîë óëñûí ¿íäýñíèé çàéëøã¿é
øààðäëàãàòàé ýìèéí ëàâëàõ”-ûí ãóðàâ äàõü óäààãèéí
õýâëýëèéí ýõèéã áýëòãýõ, õÿíàí çàñâàðëàõ, ÷àíàð
ñàéòàé õýâë¿¿ëýõ òàëààð ÷óõàë÷ëàí àíõààð÷, á¿õ òàëûí
äýìæëýã òóñëàëöàà ¿ç¿¿ëñýí ÄÝÌÁ-ûí Ìîíãîë äàõü
Ñóóðèí Òºëººëºã÷èéí Ãàçàð áîëîí ÝÌß-íû óäèðäëàãà,
ÿëàíãóÿà òóñ ÿàìíû Ýìèéí àñóóäàë ýðõýëñýí õýëòñèéí
äàðãà Ìºíõäýëãýð, ìýðãýæèëòýí Öîãçîëìàà íàðò ÷èí
ñýòãýëèéí òàëàðõàë èëýðõèéëýõèéã õ¿ñ÷ áàéíà.
“Ìîíãîë óëñûí ¿íäýñíèé çàéëøã¿é
øààðäëàãàòàé ýìèéí ëàâëàõ” íü íèéò ýì÷, ýìç¿é÷ íàð
õèéãýýä àíàãààõûí ñóðãóóëèéí îþóòíóóäûí øèðýýíèé
íîì áîëæ, óëìààð òóñ óëñàä ýìèéí çîõèñòîé õýðýãëýýã
òºëºâø¿¿ëýõ ¿éëñò çîõèõ äýâøèë ãàðíà ãýäýãò áèä
ýðãýëçýõã¿é áàéíà.
Ñàéí ¿éëñ á¿õýí äýãæèí äýëãýðýõ áîëòóãàé!
Àíàãààõûí øèíæëýõ Àíàãààõ óõààí äîêòîð,

óõààíû äîêòîð äýä ïðîôåññîð
Á.ÎÐÃÈË Ã.×ÎÉÆÀÌÖ
4
ÎÐØÈË
Î
ð÷èí ¿åä ýì õýðýãëýýíèé ïðàêòèêèéí ºìíº òóëãàð÷ áóé
òóëãàìäñàí àñóóäëûí íýã íü ýìèéí çîõèñòîé
õýðýãëýýíèé òóõàé àñóóäàë áîëíî. ªäãºº àëèâàà ºâ÷èí
ýìãýãèéã ýì÷ëýõ çîðèëãîîð ýì÷èëãýýíèé ïðàêòèêò õýðýãëýõ
ýìèéí íýð òºðºë èõýýõýí ºñ÷ òýäãýýðèéí äîòðîîñ àëü
çîõèìæòîéã íü çºâ ñîíãîí õýðýãëýõ øààðäëàãà þóíû ò¿ð¿¿íä
òàâèãäàæ áàéíà.
Ñ¿¿ëèéí ¿åä ýìèéí ñóäàëãàà, ¿éëäâýðëýë õèéãýýä
ýì÷èëãýý, îíîøëîãîîíû ñàëáàðóóä õºãæèõèéí õèðýýð àëèâàà
ýìèéí ýåðýã, ñºðºã òàë óëàì á¿ð òîäîð÷, òóõàéí ýìãýãèéã
ýì÷ëýõ ýìýíä òàâèãäàõ øààðäëàãà ÷ óëàì á¿ð íàðèéñ÷
áàéãàà áèëýý. Íºãºº òàëààñ íèéãìèéí õºãæèë áîëîâñðîíãóé
áîëîõ òóòàì ýìèéí çîõèñòîé õýðýãëýýíèé õ¿ðýýíä ýìèéí
õýðýãëýýíèé õîëáîîò õóóëü ýðõèéí àñóóäëóóä ÷ ìºí òóñãàãäàõ
áîëëîî.
Ýíý á¿õýí íü ýìèéí õýðýãëýýã óëàì áîëîâñðîíãóé
áîëãîõ, ººðººð õýëáýë ýìèéí çîõèñòîé õýðýãëýýã ïðàêòèêò
õýðýãæ¿¿ëýõèéã ç¿é ¸ñîîð øààðäàæ áàéãàà áîëíî.
Ýì õýðýãëýýíèé ïðàêòèêò òóëãàð÷ áóé äýýðõ çîðèëòûã
õàíãàí áèåë¿¿ëýõýä ýì÷, ýìèéí ìýðýãæèëòí¿¿äèéí ýìèéí
çîõèñòîé õýðýãëýýíèé ìýäëýã íýí ÷óõàë áèëýý. Èéìýýñ
Ìîíãîë óëñûí çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé ýìèéí çîõèñòîé
õýðýãëýýíèé çàðèì àñóóäëûã òóñãàñàí áÿöõàí òîâõèìîëûã á¿õ
ìýðýãæëèéí ýì÷, ýì ç¿é÷, ÝÌØÓÈÑ-èéí áîëîí Àíàãààõûí
êîëëåæèéí îþóòàí íàðò çîðèóëàí 1988 îíä àíõ áè÷ñýí
áºãººä ýíý óäààä íýìæ çàñâàðëàí õýâë¿¿ëæ áàéíà. Ýõíèé
õýâëýë íü Ìîíãîë óëñûí ¿íäýñíèé çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé
ýì (ÌÓ¯ÇØÝ)-èéí III æàãñààëòûí äàãóó (1996 îíä áàòëàãäñàí)
áè÷èãäñýí áîë õî¸ð äàõü õýâëýë íü ÌÓ¯ÇØÝ-èéí IV
æàãñààëòûí äàãóó (2000 îíä áàòëàãäñàí) áè÷èãäñýí áîë ýíýõ¿¿
õýâëýë íü 2005 îíä áàòëàãäñàí ÌÓ¯ÇØÝ-èéí ¯ æàãñààëòûí
äàãóó áè÷èãäëýý.
Óã ëàâëàõûã áè÷èõäýý ÄÝÌÁ-ûí æèøèã ëàâëàõ(WHO
Model Formulary) áîëîí Áðèòàíûí ¯íäýñíèé Ëàâëàõûã(Btitish
National Formulary) æèøèã áîëãîí áàðèìòàëñàí áîëíî.
Óã íîìûí ýõíèé õýñýãò Ìîíãîë óëñûí ýìèéí áîäëîãî,
Çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé ýìèéí áîäëîãî, ýìèéí êàòåãîð÷èëàë,
5
ýìèéã æîðîîð çàðöóóëàõ æóðàì çýðýã ìàíàé óëñûí ýì
õýðýãëýýíèé õîëáîîò õóóëü ýðõèéí çàðèì àñóóäëóóä õèéãýýä
ýìèéí õàðèëöàí íºëººëºë, ýìèéí ãàæ íºëºº áà ò¿¿íýýñ
õýðõýí ñýðãèéëýõ, àëèâàà ºâ÷íèé ¿åä ýì ñîíãîí õýðýãëýõ
áîëîîä òóí çîõèöóóëàëò õèéõ åðºíõèé çàð÷èì, ýëýã, áººðíèé
ºâ÷ëºë, æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ¿åä ýì õýðýãëýõýä àíõààðâàë
çîõèõ ç¿éëñ çýðýã ýìèéí çîõèñòîé õýðýãëýýíèé ¿íäñýí
àñóóäëóóäûã òóñãàñàí áîëíî.
Íîìûí ýìèéí õýðýãëýýíèé ëàâëàõûí õýñýãò ýìèéí
áýëäìýë¿¿äèéã ÌÓ¯ÇØÝ-èéí òàâäóãààð æàãñààëòûí
àíãèëëûã áàðèìòëàí àíãèëàí çîõèîãîîä, îëîí óëñûí
íýðøëýýð íü òîëãîéëæ, ººð íýðñ (ºðãºí õýðýãëýãääýã
ïàòåíòèéí íýðñ), óëñûí á¿ðòãýëèéí äóãààð, àëü óëñûí ÿìàð
¿éëäâýð¿¿äèéí áýëäìýë¿¿ä á¿ðòãýãäñýí áîëîõ, êàòåãîð÷èëàë,
¿éëäýë, ôàðìàêîêèíåòèê, õýðýãëýõ çààëò áà àðãà, öýýðëýë
áîëãîîìæëîë, ãàæ íºëºº, ñàâëàëò ãýñýí á¿òýöòýéãýýð áè÷ëýý.
Ýì÷èëãýýíèé îëîí ¿éëäýëòýéí óëìààñ ÇØÝ-èéí
æàãñààëòàíä ººð ººð á¿ëýãò äàâòàí íýð äóðüäàãäñàí ýìèéã
ôàðìàêîëîãèéí ¿íäñýí á¿ëýãò íü äýëãýðýíã¿é ìýäýýëëèéã
áè÷ýýä áóñàä õýñýãò íü çºâõºí òóõàéí õýðýãëýýíä
õàìààðàëòàé ìýäýýëëèéã îðóóëàâ.
Ýìèéí êàòåãîð÷èëëûí õýñýãò óã ýìèéã àëü çýðýãëýëèéí
ýìíýëýãò õýðýãëýõ áîëîí õýðýãëýõ îëãîõ íºõöºëèéã òóñãàñàí
ìàíàé óëñûí êàòåãîð÷èëëûí çýðýãöýý äýëõèéí îëîíõè îðîíä
áàðèìòàëäàã æèðýìñíèé êàòåãîð÷èëëûã òîâ÷ëîí òýìäýãëýæ
áè÷ëýý.
Ôàðìàêîêèíåòèêèéí õýñýãò ºâ÷òºíä õýðýãëýõ ýìèéí
çîõèñòîé òóíã òîîöîí îëîõîä íýí ò¿ð¿¿íä õýðýãëýãääýã ýìèéí
êèíåòèêèéí çàðèì ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéã áîëîëöîîíû õèðýýð òóñãàâ.
Õýðýãëýõ çààëò áà àðãûí õýñýãò óã ýìèéí êëèíèêèéí á¿õ
õýðýãëýýã áóñ çºâõºí ìàíàé óëñûí ÇØÝ-èéí æàãñààëòàíä
òóñãàãäñàí õýðýãëýýã ë ñîíãîí îðóóëàâ. Ýìèéí õýðýãëýõ
òóíãèéí äýãëýìèéã áè÷èõäýý ýìèéí êëèíèêèéí çîõèñòîé
õýðýãëýý òºëºâøñºí îðíóóäûí ñòàíäàðò õýðýãëýýã íèëýýä
æèøèã áîëãîí áàðèìòàëëàà.
Áýëäìýëèéí ñàâëàëòûí õýñýãò ÌÓ¯ÇØÝ-èéí
æàãñààëòàíä çààãäñàí ýìèéí õýëáýðèéã òîä õàðààð áè÷èæ
çàðèì îíöëîã òîõèîëäîëä õààëòàí äîòîð ÷óõàì àëü
êàòåãîð÷èëàëààð õýðýãëýõèéã òîâ÷ëîí òýìäýãëýýä, óã
6
Çàéëøã¿é øààäëàãàòàé ýìèéí çîõèñòîé õýðýãëýý
æàãñààëòàíä äóðüäààã¿é áîëîâ÷ ïðàêòèêò ºðãºí õýðýãëýãääýã
ýìèéí õýëáýðèéã çàðèì ýìýíä íýìýí áè÷èâ.
Íîìûí ýöýñò ýìèéí çîõèñòîé õýðýãëýýíä õîëáîî á¿õèé
ãîëëîõ ìýäýýëëèéã àãóóëñàí ýìèéí õàðèëöàí íºëººëºë,
æèðýìñýí, õºõ¿¿ë ¿å áîëîí ýëýã, áººðíèé ýìãýãòýé ºâ÷òºíä
ÌÓ¯ÇØÝ-èéí æàãñààëòàíä îðñîí ýìèéã õýðõýí õýðýãëýõ
÷èãëýëèéã òóñãàñàí ìýäýýëëèéã õàâñðàëòààð îðóóëëàà. Óã
íîìîíä ýìíýëãèéí ìýðýãæèëòí¿¿äýä òºâºãã¿é îéëãîãääîã,
ëàòèí ãàðàëòàé, èõýíõ îðíóóäàä òýð õýâýýð íü õýðýãëýäýã
ýìíýëãèéí çàðèì íýð òîìú¸îã îð÷óóëàëã¿éãýýð õýðýãëýñýí
áîëíî.
Àëäàà ýíäýë áàéõ àâààñ ø¿¿í òóíãààæ áèä á¿õýíä ñàíàë,

çºâëºìæºº èð¿¿ëýõèéã õ¿ñüå.
Ìýðãýí óíøèã÷, õýðýãëýã÷ òà á¿õíèé îþóíû äàëàéä

º÷¿¿õýí ÷ áîëîâ òóñ íýìýð áîëîõ áîëòóãàé.
Çîõèîã÷
2005 îí.
7
ÒÀÉËÁÀÐ, ÇªÂËªÌÆ
Òîâ÷èëñîí íýðèéí óòãà:
Ý - ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý

Æ - çºâõºí æîðîîð îëãîíî
ÆÃ - æîðã¿é îëãîæ áîëíî
ÒÕ - òóñãàé õÿíàëòòàéãààð õýðýãëýíý
Ê-1 - áàãèéí ýì÷ õýðýãëýõ ýì
Ê-2 - ºðõèéí ýìíýëãèéí õýðýãëýõ ýì
Ê-3 -ñóìûí ýìíýëýãò õýðýãëýõ ýì
Ê-4 - ñóì äóíäûí ýìíýëýãò õýðýãëýõ ýì
Ê-5 -àéìàã, ä¿¿ðãèéí ýìíýëýãò õýðýãëýõ ýì
Ê-6 - êëèíèêèéí òºâ ýìíýëã¿¿äýä õýðýãëýõ ýì
Æèðýìñíèé êàòåãîð÷èëëûí òýìäýãëýëèéí óòãà:
A - æèðýìñýí ýõýä õèéãäñýí ñóäàëãààãààð óðàãò ñºðºã

íºëººã¿é áîëîõ íü òîãòîîãäñîí
B - àìüòàíä õèéãäñýí ñóäàëãààãààð óðàãò ñºðºã íºëºº
¿ç¿¿ëýýã¿é, õàðèí æèðýìñýí ýõýä ñóäëàãäààã¿é
C - àìüòàíä õèéãäñýí ñóäàëãààãààð óðàãò ñºðºã íºëºº
¿ç¿¿ëñýí, õàðèí æèðýìñýí ýõýä ñóäëàãäààã¿é
D - æèðýìñýí ¿åä õýðýãëýõýä óðàãò ñºðºã íºëººòýé áàéæ
áîëçîøã¿é íü èëýðñýí
X - õ¿í áîëîí àìüòàíä àëü àëèíä íü óðàãò ñºðºã
íºëººòýé áàéæ áîëîõ íü èëýðñýí
NR - óðàãò õýðõýí íºëººëºõ íü ñóäëàãäààã¿é
Ôàðìàêîêèíåòèêèéí òýìäýãëýëèéí óòãà:
F - áèîõ¿ðýõ¿é
Vd - òàðõàëòûí ýçëýõ¿¿í
CL - êëèðåíñ
Ñ - öóñíû ñèéâýí äýõ ýìèéí ýì÷èëãýýíèé äóíäàæ
êîíöåíòðàöè
Ceff - öóñíû ñèéâýí äýõ ýìèéí ýì÷èëãýýíèé ¿ð íºëºº
á¿õèé êîíöåíòðàöè
Ctoxic - öóñíû ñèéâýí äýõ ýìèéí õîðòîé íºëºº ¿ç¿¿ëýõ
êîíöåíòðàöè
T1/2 - õàãàñ ýëèìèíàöèéí õóãàöàà
Pka - ýìèéí áîäèñûí ìîëåêóëûí 50% íü èîíæèõ ðÍ-ûí
õýìæýý
Vmax - ýëèìèíàöèéí çýðãèéí õàìãèéí èõ óòãà
8
Km - ýëèìèíàöèéí çýðýã õàìãèéí èõ óòãûíõàà õàãàñò
áàéõ ¿åèéí ñèéâýíãèéí êîíöåíòðàöè
Îíöîëñîí òýìäýãëýëèéí óòãà:
◊ Ýìèéí ãàæ íºëººíèé òýìäýãëýëä äîîãóóð çóðñàí íü "íîöòîé

èëðýë"-èéã,
◊ Ýìèéí ãàæ íºëººíèé òýìäýãëýëä íàëóóãààð áè÷ñýí íü "îëîíòàà
òîõèîëäîõ èëðýë"-èéã,
◊ Ýìèéí ñàâëàëòûí õýñýãò äîîãóóð çóðñàí íü "ÌÓ¯ÇØÝ-èéí
æàãñààëòàíä çààãäñàí" ýìèéí õýëáýðèéã,
◊ Òåêñòèéí äîòîð õààëòàíä áè÷ñýí íü òàéëáàðûí ÷àíàðòàé
ìýäýýëëèéã òóñ òóñ òýìäýãëýñýí áîëíî.
◊ Ýìèéí á¿õ íýðèéí æàãñààëòûí äîòîð îëîí óëñûí íýðèéã íü ÒÎÌ
¯ÑÃÝÝÐ, ÒÎÄÎÎÐ áè÷ñýí.
Àøèãëàõ çºâëºìæ:
◊ Òóõàéí ºâ÷íèéã ÿìàð ÿìàð ýìýýð ýì÷èëæ áîëîõ òóõàé

ìýäýýëëèéã íîìûí ýõíèé ãàð÷ãèéã àøèãëàí óã ºâ÷íèéã ýì÷ëýõ
ýì¿¿ä àëü á¿ëýãò áàéãààã îëîõ çàìààð,
◊ Àëü íýãýí ýìèéã ÿìàð ÿìàð ºâ÷íèé ýì÷èëãýýíä õýðýãëýæ áîëîõ
òóõàé ìýäýýëëèéã ýìèéí Îëîí Óëñûí Íýðèéí Æàãñààëòûí
õýñãýýñ á¿ëãèéí äóãààðûã îëîí ëàâëàõ çàìààð,
◊ Àëü íýãýí ýìèéí òóõàé óã íîìîíä îðñîí á¿õ ìýäýýëëèéã
ñîíèðõâîë õóóäàñíû äóãààð á¿õèé Ýìèéí Á¿õ Íýðèéí
Æàãñààëòûã àøèãëàí òóñ òóñ ëàâëààðàé.
9
ÀÃÓÓËÃÀ
À. ÝÌ ÕÝÐÝÃËÝÝÍÈÉ ÕÓÓËÜ ÝÐÕÈÉÍ
ÕÎËÁÎÃÄÎËÒÎÉ ÇÀÐÈÌ ÀÑÓÓÄÀË
• Ìîíãîë Óëñûí Ýìèéí Áîäëîãî áà Çàéëøã¿é Øààðäëàãàòàé

Ýìèéí Áîäëîãî 13
• Ìîíãîë Óëñûí ýìèéí á¿ðòãýë áà çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé
ýìèéí á¿ðòãýë 15
• Ýìèéí êàòåãîð÷èëàë 16
• Ýìèéã æîðîîð çàðöóóëàõ æóðàì 16
Á. ÝÌÈÉÍ ÇÎÕÈÑÒÎÉ ÕÝÐÝÃËÝÝÍÈÉ ÇÀÐÈÌ

ÀÑÓÓÄÀË
• Àëèâàà ºâ÷íèé ¿åä ýì ñîíãîí õýðýãëýõ 21

• Æèðýìñëýëò áà ýìèéí õýðýãëýý 25
• Õºõ¿¿ë ýõýä ýì õýðýãëýõ 27
• Çàðèì ºâ÷íèé ¿åä ýìèéí òóí çîõèöóóëàëò õèéõ ¿íäýñëýë 28
• Ýìèéí õàðèëöàí íºëººëºë 29
• Ýìèéí ãàæ íºëºº 30
Â. ÇÀÉËØÃ¯É ØÀÀÐÄËÀÃÀÒÀÉ ÝÌÈÉÍ

ÕÝÐÝÃËÝÝÍÈÉ ÒÎÂ× ËÀÂËÀÕ
1. Ìýäýýã¿éæ¿¿ëýõ ¿éëäýëòýé ýìèéí áýëäìýë

1.1. Åðºíõèé ìýäýýã¿éæ¿¿ëýõ ýìèéí áýëäìýë, õ¿÷èëòºðºã÷ 36
1.2. Õýñãèéã ìýäýýã¿éæ¿¿ëýõ ýìèéí áýëäìýë 43
1.3. Ìýñ çàñàëä áýëòãýõýä õýðýãëýõ ýì 47
2. ªâäºëò íàìäààõ, õàëóóí áóóðóóëàõ, ¿ðýâñëèéí ýñðýã
¿éëäýëòýé ñòåðîèä áóñ ýì
2.1. Õàð òàìõèíû áóñ áýëäìýë 49
2.2. Õàð òàìõèíû áýëäìýë 58
2.3. Òóëàé ºâ÷íèéã ýì÷ëýõ ýì 63
3. Õàðøèë áà àíàôèëàêñèéí ¿åä õýðýãëýõ ýì 64
4. Àíòèäîò áà õîðäëîãî òàéëàõ ýìèéí áýëäìýë
4.1. Õîðäëîãûí ¿åä íèéòëýã õýðýãëýõ áýëäìýë 74
4.2. Õîðäëîãûí ºâºðìºö ýì÷èëãýýíèé áýëäìýë 75
5. Óíàëò òàòàëòûí ýñðýã íºëººò ýìèéí áýëäìýë 79
10
6. Õàëäâàðûí ýñðýã íºëººò ýìèéí áýëäìýë
6.1. Øèìýã÷ õîðõîéí ýñðýã íºëººò ýì 87
6.2. Íÿíãèéí ýñðýã íºëººò ýìèéí áýëäìýë 91
6.2.1. Áåòà ëàêòàìûí àíòèáèîòèêóóä 91
6.2.2. Íÿíãèéí ýñðýã íºëººò áóñàä ýìèéí áýëäìýë 105
6.2.3. Ñ¿ðüåý ºâ÷íèéã ýì÷ëýõ ýì 118
6.3. Ìººãºíöºðèéí ýñðýã íºëººò ýì 133
6.4. Ýãýë áèåòíèé ýñðýã íºëººò ýì 135
6.5. Âèðóñûí ýñðýã íºëººò ýìèéí áýëäìýë
6.5.1. Õåðïåñ âèðóñûí ýñðýã íºëººò áýëäìýë 136
6.5.2. Ðåòðîâèðóñûí ýñðýã ýì 138
7. Ìèãðåíü ºâ÷íèéã ýì÷ëýõ ýì 126
7.1. Ìèãðåíèé öî÷ìîã ºâäºëò íàìäààõ ýì 139
7.2. Ìèãðåíèé ºâäºëòººñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ ýì 141
8. Õàâäðûí ýñðýã áà äàðõëàà ñààòóóëàõ, çîâèóð õºíãºâ÷ëºõ
ýì÷èëãýýíèé ýìèéí áýëäìýë 142
8.1. Äàðõëàà ñààòóóëàõ ýì 143
8.2. Õîðò õàâäðûí ýñðýã íºëººò ýì 154
8.3. Äààâàð áà ò¿¿íèé ýñðýã ¿éëäýëò ýìèéí áýëäìýë 161
8.4. Õîðò õàâäðûí çîâèóð õºíãºâ÷ëºõ ýì÷èëãýýíèé ýì 163
9. Ñàëãà ºâ÷íèéã (ïàðêèíñîíèçì) ýì÷ëýõ ýì 164
10. Öóñàíä íºëººëºõ ýì
10.1. Öóñ òºëæ¿¿ëýõ ýì 167
10.2. Öóñ á¿ëýãíýëòýä íºëººëºõ ýì 174
11. Öóñíû áýëäìýë áà ñèéâýí îðëîõ ýìèéí áýëäìýë
11.1. Ñèéâýí îðëîõ ýìèéí áýëäìýë 181
11.2. Ñèéâýíãèéí áýëäìýë 183
12. Ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷íèé ýì÷èëãýýíä õýðýãëýõ ýìèéí áýëäìýë
12.1. Ç¿ðõíèé áàõ ºâ÷íèéã ýì÷ëýõ ýì 185
12.2. Ç¿ðõíèé õýì àëäàëòûã ýì÷ëýõ ýì 191
12.3. Öóñíû äàðàëò áóóðóóëàõ ýì 197
12.4. Ç¿ðõ ñóäàñíû äóòìàãøèëä õýðýãëýõ ýì 205
12.5. Òðîìáîöèòûí àãðåãàöèéí ýñðýã íºëººò ýì 210
13. Àðüñíû ºâ÷íèéã ýì÷ëýõ ýìèéí áýëäìýë
13.1. Ìººãºíöðèéí ýñðýã íºëººò ýì 211
13.2. Õàëäâàðûí ýñðýã íºëººò ýìèéí áýëäìýë 215
13.3. ¯ðýâñëèéí ýñðýã íºëººò áà çàãàòíàà íàìäààõ ýì 216
13.4. Àðüñíû ýâýðëýãò íºëººëºõ, ãóóæóóëàõ ýì 217
13.5. Õàìóó ºâ÷íèéã ýì÷ëýõ áýëäìýë 218
13.6. Õýò ÿãààí òóÿàíààñ õàìãààëàõ áýëäìýë 219
14. Îíîøëîãîîíû áîäèñ
14.1. Í¿äíèé îíîøëîãîîíû áýëäìýë 220
11
14.2. Ðåíòãåí òîäðóóëàã÷ áîäèñ 221
15. Õàëäâàðã¿éæ¿¿ëýõ áà ¿æëèéí ýñðýã ýìèéí áîäèñ
15.1. ¯æëèéí ýñðýã íºëººò ýìèéí áýëäìýë 224
15.2. Õàëäâàðã¿éæ¿¿ëýõ áîäèñ 227
16. Øýýñ õººõ ýì 230
17. Õîäîîä ãýäýñíèé çàìûí ºâ÷íèéã ýì÷ëýõ ýèéí áýëäìýë
17.1. Õîäîîäíû õ¿÷ëèéã áàãàñãàõ áà øàðõëàà ýì÷ëýõ ýì 236
17.2. Áººëæèëò íàìäààõ ýì 240
17.3. ¯ðýâñëèéí ýñðýã íºëººò ýì 243
17.4. Àã÷èë òàâèóëàõ ýì 245
17.5. Ñóóëãàëò ýì÷ëýõ ýìèéí áýëäìýë
17.5.1. Óóëãàæ øèíãýí ñýëáýõ áýëäìýë 247
17.6. Ýëýã öºñíèé ¿éë àæèëëàãààíä íºëººëºõ ýì 249
17.7. Õîäîîä, íîéð áóë÷èðõàéí ø¿¿ðýëä íºëººëºõ ýì 249
18. Äààâàð, äîòîîä ø¿¿ðëèéí áóë÷èðõàéí áóñàä áýëäìýë áà
æèðýìñëýëòýýñ ñýðãèéëýõ õýðýãñýë
18.1. Áººðíèé äýýä áóë÷èðõàéí äààâàð, ò¿¿íèé 251
íèéëýã ýìèéí áýëäìýë
18.2. Ýð áýëãèéí äààâàð 255
18.3. Æèðýìñëýëòýýñ ñýðãèéëýõ õýðýãñýë
18.3.1. Äààâðûí áýëäìýë 257
18.3.2. Åðºíäºã 260
18.4. ªíäãºâ÷èéí äààâàð 261
18.5. Èíñóëèí áîëîí ÷èõðèéí øèæèí ºâ÷íèéã ýì÷ëýõ 263
áóñàä ýìèéí áýëäìýë
18.6. ªíäãºí ýñ ãàäàãøëàëòûã òýòãýõ ýì 269
18.7. Øàð áèåèéí äààâàð 270
18.8. Áàìáàé áóë÷èðõàéí äààâàð áà ò¿¿íèé ýñðýã ýì 271
19. Äàðõëààíû ñèñòåìä íºëººëºõ ýìèéí áýëäìýë
19.1. Îíîøëîãîîíû áýëäìýë 275
19.2. Èéëäýñ áà èììóíîãëîáóëèí 276
19.3. Âàêöèí
19.3.1. Íèéòëýã äàðõëààæóóëàëòàíä õýðýãëýõ áýëäìýë 280
19.3.2. Ñîíãîìîë á¿ëãèéí áýëäìýë 286
20. Áóë÷èí ñóëðóóëàõ áà õîëèíýñòåðàçûí ýñðýã íºëººò
ýìèéí áýëäìýë 290
21. Í¿äíèé ºâ÷èíä õýðýãëýõ ýìèéí áýëäìýë
21.1. Õàëäâàðûí ýñðýã íºëººò ýì 295
21.2. ¯ðýâñëèéí ýñðýã íºëººò ýì 297
21.3. Õýñãèéí ìýäýýã¿éæ¿¿ëýõ ýì 298
21.4. Í¿äíèé ÷èíýðýý ºâ÷íèéã ýì÷ëýõ ýì 299
21.5. Õ¿¿õýí õàðàà ºðãºñãºõ ýì 302
12
22. Îêñèòîöèí áà ò¿¿íèé ýñðýã íºëººò ýìèéí áýëäìýë
22.1. Îêñèòîöèí, ò¿¿íèé àíàëîã ýì (Óìàéí áóë÷èí àãøààõ ýì) 303
22.2. Îêñèòîöèíû ýñðýã íºëººò ýì (Óìàéí áóë÷èí ñóëðóóëàõ) 306
23. Õýâëèéí äèàëåçûí óóñìàë 306
24. Ñýòãýö íºëººò ýìèéí áýëäìýë
24.1. Ñýòãýöèéí ýìãýãò õýðýãëýãäýõ ýì 308
24.2. Çàí àâèðûí ººð÷ëºëòºíä õýðýãëýãäýõ ýì 315
24.3. Òàéâøðóóëàõ, àíêñèîëèòèê ýì 319
24.4. Àéäàñ, ñàíäðàëä õýðýãëýãäýõ ýì 321
25. Àìüñãàëûí çàìûí ¿éë àæèëëàãààíä íºëººò ýìèéí áýëäìýë
25.1. Ãóóðñàí õîîëîéí áàãòðàà ºâ÷íèéã ýì÷ëýõ ýì 322
25.2. Õàíèàëãà íàìäààõ ýì 329
26. Äàâñ, óñ, õ¿÷èë, ø¿ëòèéí òýíöâýðò íºëººò ýìèéí áýëäìýë
26.1. Óóëãàæ øèíãýí ñýëáýõ ýìèéí áýëäìýë 330
26.2. Ñóäñààð øèíãýí ñýëáýõ ýìèéí áýëäìýë 331
26.3. Áóñàä ýìèéí áýëäìýë 336
27. Âèòàìèí, ýðäýñ áîäèñ 337
Ã. ÕÀÂÑÐÀËÒ
• Çàéëøã¿é Øààðäëàãàòàé Ýìèéí õàðèëöàí íºëººëºë 350

• Æèðýìñëýëò áà ýì õýðýãëýý 375
• Ýëýãíèé ºâ÷èí áà ýì õýðýãëýý 381
• Áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòàãäàëòàé ¿åä ýì õýðýãëýõ 386
• Õºõ¿¿ë ýõýä ýì õýðýãëýõ 393
Ä. ÝÌÈÉÍ ÍÝÐÑÈÉÍ ÆÀÃÑÀÀËÒ
• Çàéëøã¿é Øààðäëàãàòàé Ýìèéí Îëîí óëñûí

íýðèéí æàãñààëò 399
13
Ýìèéí çîõèñòîé õýðýãëýýíèé çàðèì àñóóäàë
À. ÝÌ ÕÝÐÝÃËÝÝÍÈÉ ÕÓÓËÜ ÝÐÕÈÉÍ

ÕÎËÁÎÃÄÎËÒÎÉ ÇÀÐÈÌ ÀÑÓÓÄÀË
ÓËÑÛÍ ÝÌÈÉÍ ÁÎÄËÎÃÎ ÁÀ ÇÀÉËØÃ¯É

ØÀÀÐÄËÀÃÀÒÀÉ ÝÌÈÉÍ ÁÎÄËÎÃÎ
Ìîíãîë Óëñûí ¯íäýñíèé Ýìèéí Áîäëîãî (ÌÓ¯ÝÁ)
Àëèâàà óëñ îðîí á¿õýí ººðñäèéí îíöëîãò çîõèöóóëñàí

“¯íäýñíèé ýìèéí áîäëîãî”-òîé áàéäàã. Ìàíàé óëñ 1990-ýýä
îíîîñ ÄÝÌÁ-ûí òóñëàìæòàéãààð ¿íäýñíèé ýìèéí áîäëîãîî
áîëîâñðóóëñàí áºãººä 2002 îíä “¯íäýñíèé ýìèéí áîäëîãî”
áàðèìò áè÷ãèéã áóé áîëãîîä ïðàêòèêò õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà.
ÌÓ¯ÝÁ ãýäýã íü: Ìàíàé îðíû õ¿í àìûí äîòîð çîíõèëîí
òîõèîëäîæ áóé ºâ÷èí ýìãýãèéã :
• Íàéäâàðòàé îíîøëîõ
• Ýì÷ëýõ
• ªâ÷èí ýìãýãýýñ ñýðãèéëýõ ÷àäâàð á¿õèé
∗ Ýì÷èëãýýíèé ¿ð íºëºº ñàéòàé
∗ Ãàæ, ñºðºã íºëºº áàãàòàé
∗ Áîëîìæèéí ºðòºã ¿íýòýé (aëü áîëîõ õÿìä)
∗ Õýðýãëýõýä òîõèðîìæòîé (õýðýãëýõýä òºâºãã¿é)
íýí ÷óõàë ýì áýëäìýëýýð õ¿í àðäàà òàñðàëòã¿é õàíãàõàä
÷èãëýñýí ýìèéí õýðýãëýý áîëîí õàíãàëòûã øèíæëýõ
óõààíû ¿íäýñòýé óÿëäóóëñàí öîãöîëáîð àðãà õýìæýý þì.
Ýíý öîãöîëáîð àðãà õýìæýýã ïðàêòèêò õýðýãæ¿¿ëýõèéí
òóëä Ìîíãîë óëñ ¿íäýñíèé ýìèéí áîäëîãîäîî äàðààõ ¿íäñýí
÷èãëýë¿¿äèéã áàðèìòëàæ áàéãàà áîëíî.
¯¿íä:
◊ Ýìèéí áîäëîãûã õóóëèéí õ¿ðýýíä õýðýãæ¿¿ëýõ
◊ Òóñ óëñûí íóòàãò óëñûí ýìèéí á¿ðòãýëä á¿ðòãýãäñýí
ýìèéã ë õýðýãëýõ
◊ Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷íèé ýì÷èëãýýíèé
ñòàíäàðòûã òîãòîîõ
◊ Çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé ýìèéí íýð òºðëèéã òîãòîîæ
õ¿í àðäàà ýõíèé ýýëæèíä Çàéëøã¿é Øààðäëàãàòàé
Ýì õýðýãëýýíèé õóóëü ýðõèéí õîëáîîò çàðèì àñóóäàë
Ýì(ÇØÝ)-ýýð õàíãàõ áºãººä ýíý àñóóäëûã òºðèéí

çîõèöóóëàëòààð øèéäýõ
◊ Ýìèéí ç¿é çîõèñòîé õýðýãëýýã õýâø¿¿ëýõ
ìåõàíèçìûã áèé áîëãîõ
◊ Ýìèéí îëîí óëñûí íýðøèëèéã ïðàêòèêò õýðýãëýæ
õýâøèõ
◊ Ýìèéã
∗ Áýëòãýõ
∗ ¯éëäâýðëýõ
∗ Õóäàëäàà ýðõëýõ
àæëûã ÝÌÍÕß-íû çºâøººðëººð ã¿éöýòãýõ çýðýã áîëíî.
2005 îíä Ìîíãîë Óëñûí ¯íäýñíèé Ýìèéí Áîäëîãûí ¯
áàãà õóðàë õóðàëäàæ ÌÓ¯ÝÁ-ã õýðýãæ¿¿ëýõèéí òóëä äàðààõ
çîðèëòóóäûã òàâüñàí áîëíî. ¯¿íä:
1. Ýì õýðýãëýýíèé õóóëü ýðõèéí îð÷èíã á¿ðä¿¿ëýõ
2. Õ¿í àìûã øààðäëàãàòàé ýìýýð æèãä, õ¿ðòýýìæòýé
õàíãàõ
3. Ýìèéí ¿íäýñíèé ¿éëäâýðëýëèéã äýìæèõ
4. Ýìèéí ÷àíàðûí áàòàëãààæèëòûã îíîâ÷òîé, çºâ çîõèîí
áàéãóóëàõ
5. Ýìèéí çîõèñòîé õýðýãëýýã òºëºâø¿¿ëýõ çýðýã áîëíî.
Ìîíãîë Óëñûí ¯íäýñíèé Çàéëøã¿é Øààðäëàãàòàé

Ýìèéí Áîäëîãî
Ìàíàé óëñ ¯ÝÁ-ûí õ¿ðýýíä ¯íäýñíèé Çàéëøã¿é

Øààðäëàãàòàé Ýìèéí Áîäëîãî(¯ÇØÝÁ)-ûã áîëîâñðóóëààä
õýðýãæ¿¿ëæ áàéíà. ªºðººð õýëáýë ¯ÝÁ-ûí öºì íü ¯ÇØÝÁ
þì.
¯ÇØÝÁ -ûí ¿íäñýí çîðèëò íü õ¿í àìàà:
• Ýì÷èëãýýíèé ºíäºð èäýâõèòýé
• Ãàæ, ñºðºã íºëºº áàãàòàé
• Õýðýãëýõýä òîõèðîìæòîé
• Áîëîìæèéí ¿íýòýé, ÷àíàð ñàéòàé
ýìýýð õàíãàæ òýäãýýðèéí ç¿é çîõèñòîé õýðýãëýýã òºëºâø¿¿ëýõ
ÿâäàë þì.
Ýíý ãîë çîðèëòûã ïðàêòèêò õýðýãæ¿¿ëýõèéí òóëä äàðààõ
÷èãëýë¿¿äèéã áàðèìòëàë áîëãîæ áàéíà.
¯¿íä :
16
◊ Õ¿í á¿ðèéã ÇØÝ-ýýð õàíãàõ

◊ ÇØÝ-èéã õ¿í àì õóäàëäàí àâàõ áîëîìæòîé áàéõ
íºõöºëèéã á¿ðýëä¿¿ëýõ
◊ ÇØÝ-èéã õîò ñóóðèí áà õºäºº îðîí íóòàãò
øóäàðãààð õóâààðèëàõ
◊ Ýì áè÷èã÷, ýì÷ íàðò çîõèõ õýìæýýíèé ñóðãàëòûã
çîõèîí áàéãóóëàõ
◊ Ýìèéí òóõàé ¿íýí çºâ, áîäèò ìýäýýëëýýð õàíãàõ
◊ Æîð îëãîã÷ áà ºâ÷òºíèé õîîðîíäûí õàðèëöàí
îéëãîëöîëûã áèé áîëãîõ, … ã.ì. áîëíî.
ÓËÑÛÍ ÝÌÈÉÍ Á¯ÐÒÃÝË ÁÀ ÇÀÉËØÃ¯É

ØÀÀÐÄËÀÃÀÒÀÉ ÝÌÈÉÍ Á¯ÐÒÃÝË
Àëèâàà óëñ îðîí á¿õýí ººðèéí îðíû íóòàã äýâñãýðèéí
õ¿ðýýíä õ¿í àðääàà õýðýãëýõèéã çºâøººðñºí Óëñûí Ýìèéí
Á¿ðòãýëòýé áàéäàã.
Ìàíàé óëñ 1990-ýýä îíûã õ¿ðòýë óëñûí ýìèéí á¿ðòãýëã¿é
ÿâæ èðñýí áºãººä “Ìîíãîë Óëñûí Ýìíýëãèéí Ïðàêòèêò
Õýðýãëýõèéã Çºâøººðñºí Ýì, Áèîáýëäìýëèéí Æàãñààëò”-ûã
ÝÌÑ-ûí 1991-06-14-íèé ºäðèéí Äóãààð À/99 òîîò òóøààëààð
àíõ áàòàëñàí. Óã æàãñààëòàíä 708 íýð òºðëèéí ýì îðñîí
áèëýý. Ýíý íü óëñûí ýìèéí á¿ðòãýë õàðààõàí áóñ áºãººä
õýðýãëýýíèé á¿õ ÷èãëýëèéã á¿ðýí õàíãàõóéö òºðºë ç¿éëèéí
ýìèéã óëñûí ýìèéí á¿ðòãýëäýý á¿ðòãýæ á¿ðä¿¿ëòýë
áàðèìòëàãäàõ ¸ñòîé þì.
Õàðèí “Ìîíãîë Óëñûí Ýìèéí Á¿ðòãýë” íü ìºí 1990-ýýä
îíîîñ ýõýëñýí áºãººä îäîîãîîð(2005 îíû 6-ð ñàðûí
áàéäëàààð) óã á¿ðòãýëä íèéò 33 îðíû 1264 íýð òºðëèéí ýì
á¿ðòãýãäýýä áàéãàà áîëíî.
Ìàíàé óëñ ¯ÝÁ-îî õýðýãæ¿¿ëýõ áîäëîãûí õ¿ðýýíä
“¯ÇØÝ-èéí àíõíû æàãñààëò”-ûã 1991 îíä ãàðãàñàí áºãººä
2005 îíä ¯ÇØÝ-èéí 5 äàõü æàãñààëò áàòëàãäàæ ýíý
æàãñààëòàíä äàâõàðäñàí òîîãîîð 338 íýð òºðëèéí ýì îðñîí
íü îäîî ìºðäºãäºæ áàéíà.
Áèä ýíý 338 íýð òºðëèéí ýìèéí çîõèñòîé õýðýãëýýíèé
òîâ÷èéã óã òîâõèìîëäîî îðóóëëàà.
17
ÝÌÈÉÍ ÊÀÒÅÃÎÐ×ÈËÀË
À. Ìîíãîë Óëñûí ¯íäýñíèé Çàéëøã¿é Øààðäëàãàòàé
Ýìèéí æàãñààëòàíä îðñîí ýìèéã “Ýìíýëãèéí òóñëàìæèéí
øàòëàë”-ààð íü äºðâºí á¿ëýã áîëãîí àíãèëñàí. ¯¿íä:
1. Êëèíèêèéí ýìíýëýã, Íàðèéí ìýðãýæëèéí òºâ¿¿äýä
õýðýãëýõ ýì: íèéò 338 íýð òºðëèéí ýì.
2. Àéìãèéí íýãäñýí ýìíýëýã, ä¿¿ðãèéí ýìíýëã¿¿äýä
õýðýãëýõ ýì: íèéò 303 íýð òºðëèéí ýì.
3. Ñóì äóíäûí ýìíýëýãò 236 íýð òºðëèéí ýì
4. Ñóìûí ýìíýëýãò õýðýãëýõ ýì: íèéò 207 íýð òºðëèéí
ýì.
5. ªðõèéí ýìíýëýãò 116 íýð òºðëèéí ýì
6. Áàãèéí ýì÷èéí õýðýãëýõ ýì: íèéò 83 íýð òºðëèéí ýì
áàéõààð òóñ òóñ çààñàí áîëíî.
Á. Ìîíãîë Óëñûí ¯íäýñíèé Çàéëãø¿é Øààðäëàãàòàé

Ýìèéí æàãñààëòàíä îðñîí ýìèéã “Õýðýãëýõ áà îëãîõ
íºõöºë”-ººð íü ìºí äºðâºí á¿ëýã áîëãîí àíãèëñàí. ¯¿íä:
• Çºâõºí ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýõ ýì: ……íýð òºðëèéí
ýì,
• Òóñãàé õÿíàëòòàéãààð çàðöóóëàõ ýì: …… íýð òºðëèéí
ýì,
• Õºäºëìºð÷äºä çºâõºí æîðîîð îëãîõ ýì: ….. íýð òºðëèéí
ýì,
• Õºäºëìºð÷äºä æîðã¿é îëãîæ áîëîõ ýì: ….. íýð òºðºë
áàéõààð òîãòîîñîí áîëíî.
ÝÌÈÉÃ ÆÎÐÎÎÐ ÇÀÐÖÓÓËÀÕ ÆÓÐÀÌ
Íýã. Íèéòëýã ç¿éë
1.1. Ýìèéí æîð ãýäýãò ýì÷ýýñ ýì ç¿é÷ /ýì íàéðóóëàã÷/-ä

õàíäàí òóõàéí ºâ÷òºíä çîðèóëàí áýëäýõ, îëãîõ ýìèéã
çààí òóñãàé õýâëýìýë õóóäñàí äýýð áè÷ñýí çààâðûã
îéëãîíî.
18
1.2. Áóðóó áè÷èëò áîëîí îëãîëòîîñ ¿¿ñýí ºâ÷òºíèé ýð¿¿ë

ìýíä õîõèðñîí òîõèîëäîëä ýìèéí æîð íü çîõèîã÷ /ýì÷/,
ã¿éöýòãýã÷ /ýì ç¿é÷, ýì íàéðóóëàã÷/-èéí ¸ñ ñóðòàõóóí,
øèéòãýëèéí õàðèóöëàãûã òîäîðõîéëîã÷ õóóëü ¸ñíû
áàðèìò áîëíî.
1.3. Çààâðûí äàãóó áè÷èãäýýã¿é æîðîîð ýì îëãîõûã
õîðèãëîíî.
Õî¸ð. Ýìèéí æîð áè÷èõ çààâàð
2.1. Æîðûã çºâõºí ºâ÷òºíä îíîø òàâüæ, ýì÷èëãýý õèéõ ýðõ

á¿õèé õ¿íèé èõ áàãà ýì÷ íàð áè÷èõ ýðõòýé.
2.2. Ýì÷ ººðòºº æîð áè÷èæ áîëîõ áºãººä èéì òîõèîëäîëä
“ººðòºº /pro me/” ãýæ òóñãàéëàí òýìäýãëýñýí áàéíà.
2.3. Æîðûã 100õ160 ìì õýìæýýòýé, õýâëýìýë õóóäñàí äýýð
áè÷íý.
Æîð íü äàðààõ ìýäýýëëèéã àãóóëñàí áàéíà. ¯¿íä:
• Ýìíýëýãèéí íýð, òýìäýã
• Õ¿¿õýä, íàñàíä õ¿ðýã÷äèéí àëü íü áîëîõ
• ªâ÷òºíèé îâîã íýð, íàñ, ãýðèéí õàÿã
• Ýì÷èéí îâîã íýð, Îí ñàð ºäºð
• Øèíý ìºðíèé ç¿¿í ãàð òàëààñ 20 ìì-èéí çàéíä
“Recipe” (Àâ) ãýñýí ëàòèí ¿ãèéã “Rp:” ãýæ òîâ÷ëîí
áè÷èæ, àðä íü òîäîðõîéëîõ öýã òàâèíà.
• Ýì áèîáýëäìýëèéí íýðèéã îëîí óëñûí /õààëòàíä
ýìèéí õóäàëäààíû/ íýðøëýýð áè÷èæ, ýìèéí òóí
õýìæýýã çààíà.
• Ýì, áèîáýëäìýëèéí õýëáýð, áýëòãýõ àðãûã
ëàòèíàààð áè÷èæ, íèéò òîî õýìæýýã çààíà.
• Òýìäýãëýëèéí õýñýã áóþó “Signa” /òýìäýãëý/ ãýäýã
ëàòèí ¿ãèéã “S“ ¿ñãýýð òîâ÷ëîí áè÷ýýä àðä íü
òîäîðõîéëîõ öýã òàâüæ, ýì, áèîáýëäìýëèéã ÿàæ
õýðýãëýõ àðãûã ìîíãîë õýëýýð ìàø îéëãîìæòîé,
òîäîðõîé çààæ áè÷íý.
• Òºãñãºëä íü ýì÷ ãàðûí ¿ñãýý çóðæ, òýìäýã äàðíà.
2.4. Æîðûã áýõ áóþó òîñîí áàëààð òîä, ãàðãàöòàé áè÷èõ

áºãººä ýì, áèîáýëäìýëèéí íýð, òóí õýìæýýã áàëëàæ,
çàñâàðëàæ ¿ë áîëíî.
19
2.5. Ìàíñóóðóóëàõ, ñýòãýö íºëººò áîëîí õ¿÷òýé ¿éëäýëòýé

ýìèéí æîðûã áè÷èõäýý ìàíñóóðóóëàõ áîëîí ñýòãýö
íºëººò ýìèéí òóõàé ÝÌÑ-ûí 1998 îíû À/184 òîîò
òóøààëûã ìºðäëºã áîëãîíî
/Óã òóøààëä çààñíààð äýýðõ ýìèéã òóñãàé æîðîîð,
çºâøººðºãäñºí ýìèéí ñàíãóóäààñ, çºâõºí ýì÷ëýã÷ ýì÷èéí
çààâðààð îëãîíî. Íýã æîðûí ìàÿãòàä 1 ìàíñóóðóóëàõ
ýìèéã, øèíãýí ýì áîë 20ìë, øàõìàë, ¿ðýë, íóíòãààð áîë 12
øèðõýã, òóíøèëòýé áîë 10 øèðõýãýýñ õýòð¿¿ëýõã¿é áè÷íý/.
2.6. Ìàíñóóðóóëàõ, ñýòãýö íºëººò ýìèéí æîð 5 õîíîã, áóñàä
ýìèéí æîð 15 õîíîã õ¿ðòýë õóãàöààíä õ¿÷èíòýé áàéõ áà
õóãàöàà íü õýòýðñýí æîðûã õ¿÷èíã¿éä òîîöíî.
2.7. Íýã óäààãèéí æîðä ñïèðò, ñïèðòèéí óóñìàëûã 50 ìë-
ýýñ èë¿¿ áè÷èõèéã õîðèãëîíî.
2.8. Æîðûí íýã õóóäñàí äýýð ãóðâààñ èë¿¿ã¿é,
ìàíñóóðóóëàõ ¿éëäýëòýé áîë íýã ýìèéã áè÷íý.
Áè÷èãäñýí ýìèéí õîîðîíä òóñãààðëàõ òýìäýã /#/
òàâèíà.
2.9. Ýì, áèîáýëäìýëèéí íýð á¿ðèéã ëàòèíààð øèíý
ìºðíººñ òîì ¿ñãýýð ýõëýí õàðúÿàëàõûí òèéí ÿëãàëä
áè÷íý.
2.10. Æîðä øèíãýí ýì, áèîáýëäìýëèéã ìë áà äóñëààð áóñàä
õýëáýðèéí ýìèéí òóíã ãðàììààð èëýðõèéëæ áè÷íý.
Õýðýâ ìèëëèãðàììààð èëýðõèéëâýë /mg/ ãýæ áè÷íý.
2.11. Íèéëìýë æîðûã áè÷èõäýý ýõëýýä ãîë ¿éë÷èëãýý
¿ç¿¿ëýõ ýìèéã /basis/, äàðàà íü òóñëàõ ÷àíàðûí ýìèéí
áîäèñ /adjuvans/, ýìèéí àìò, ¿íýð, ºíãèéã çàñàõ õîëüö
áîäèñ /corrigens/, õàìãèéí ñ¿¿ëä ýìèéí õýëáýð îðóóëàõ
áîäèñ /constituens/-ûã òóñ òóñ çààí äýñ äàðààòàé áè÷íý.
2.12. Æîðä áè÷èãäñýí ýì, áèîáýëäìýëèéí òóí àäèë áàéâàë
ñ¿¿ëèéí ýìèéí íýðèéí àðä “ànà” /àäèë õýìæýýãýýð/
ãýäýã ¿ãèéã “àà” ãýæ òîâ÷ëîí áè÷ýýä òóí õýìæýýã çààíà
2.13. ªâ÷òºíä ýìèéã ÿàðàëòàé îëãîõ øààðäëàãà ãàðâàë
æîðûí ç¿¿í äýýä áóëàíä “Cito”/ ò¿ðãýí/ áóþó / “Statim”
/íýí äàðóé/ ãýæ áè÷íý.
2.14. Ýìèéí æîðä /ºðãºí õýðýãëýãäýõ/ ëàòèí ¿ã¿¿äèéã
ä¿ðìèéí äàãóó òîâ÷ëîí áè÷èæ õýðýãëýíý.
Ãóðàâ. Ýìèéí ñàíãààñ ýìèéã æîðîîð îëãîõ æóðàì
20
3.1. Ýìèéí óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòãýãäñýí, æîðîîð îëãîõ

ýìèéí æàãñààëòàíä îðñîí ýì, áèîáýëäìýëèéã òóõàéí
æîðûã ¿íäýñëýí ýìèéí ñàíãààñ îëãîíî.
3.2. Ýìèéí ñàíä òóñãàéëàí áýëòãýãäýõ ýìýíä õ¿ëýýëãèéí
õóóäàñ áè÷èæ, ýì çàõèàëàã÷èä ºãíº. Õ¿ëýýëãèéí
õóóäñàíä çàõèàëñàí ýìèéí æîðûí äóãààð, ºâ÷òºíèé
íýð, íàñ, îí ñàð ºäºð, ýì àâàõ öàã, ýìèéí õýëáýðèéã
áè÷èæ òýìäýãëýíý.
3.3. Ýì îëãîã÷ íü íàéðóóëàí áýëòãýñýí ýìèéã îëãîõäîî
æîðûí äóãààð, ºâ÷òºíèé íýð, íàñ, ò¿¿íèéã çºâ áýëòãýñýí
ýñýõ, õàÿãëàëòûã øàëãàæ, ýìèéí íýð, òóí õýìæýý, ÿàæ
õýðýãëýõ, õàäãàëàõ òóõàé øîøãî íààæ îëãîíî.
3.4. ªâ÷òºíä îëãîãäîõ ýì, áèîáýëäìýë á¿ðýí õàÿãëàãäñàí
áàéâàë çîõèíî. ¯¿íä :
• Ýì, áèîáýëäìýëèéí îëîí óëñûí íýð
• Ýì, áèîáýëäìýëèéí õóäàëäààíû íýð
• ¯éëäâýðëýã÷èéí íýð
• Ýì, áèîáýëäìýëèéí õ¿÷èíòýé áàéõ õóãàöàà
• Õýðýãëýõ àðãà
• Ýì, áèîáýëäìýëèéí òóí, òîî õýìæýý
• Öóâðàëûí áîëîí áàãöûí äóãààð çýðýã áîëíî.
3.5. Æîðîîð îëãîõ ýìèéã ºâ÷òºíèé õ¿ñýëòýýð æîðã¿é
îëãîõûã õîðèãëîíî.
Äºðºâ. Æîðûí õóóäñûã çàðöóóëàõ, õàäãàëàõ, óñòãàõ
4.1. Æîðûí õóóäñûã ýì÷ëýõ ýðõ àâñàí óëñûí áîëîí õóâèéí

õýâøëèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí áàéãóóëëàãóóä áàòëàãäñàí
çàãâàðûí äàãóó õýâë¿¿ëæ ýì÷ íàðò òîîöîîòîé îëãîæ,
æîðûí çºâ áè÷èëò, õóóäàñíû çàðöóóëàëòàíä õÿíàëò
òàâèíà.
4.2. Ìàíñóóðóóëàõ ýìèéí æîðûí õóóäñûã ýì, áèîáýëäìýë,
ýì÷èëãýýíèé ÷àíàðûí õÿíàëòûí àëáà íýãäñýí æóðìààð
òóñãàé äóãààðòàé õýâë¿¿ëýí ýìíýëãèéí áàéãóóëëàãûí
çàõèàëãààð îëãîæ, çàðöóóëàëòàíä íü õÿíàëò òàâèíà.
4.3. Ýìèéí ñàí íü ýì îëãîñîí æîðûí õóóäñûã íýã æèë
õàäãàëñíû äàðàà, ìàíñóóðóóëàõ, ñýòãýö íºëººò, õ¿÷òýé
¿éëäýëòýé ýìèéí æîðûí õóóäñûã ÿìàð íýã áóäëèàíã¿é
áîë õî¸ð æèëèéí äàðàà óñòãàíà.
21
4.4. Æîðûí õóóäñûã àéìàã, õîòûí Çàñàã äàðãûí äýðãýäýõ

Ìýðãýæëèéí õÿíàëòûí àëáà êîìèññ òîìèëîí óñòãàõ
áºãººä æîðûí õóóäñûã ñàð, óëèðëààð áàãöëàí á¿ðòãýæ
àâñàí òóõàé ïðîòîêîë ¿éëäýíý.
Òàâ. Õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýõ
Æîð áè÷èëò, ýì îëãîëòûí áàéäàëä ýìèéí ñàíãèéí

çàõèðãààíààñ äîòîîä õÿíàëò òàâèõààñ ãàäíà ýì÷èëãýýíèé
÷àíàðûí áîëîí ýì áèîáýëäìýëèéí õÿíàëòûí óëñûí áàéöààã÷
íàð õÿíàëò òàâüæ, èëýðñýí äóòàãäëûã àðèëãóóëàõ, íîöòîé
çºð÷èë ãàðãàñàí ýì÷, ýì ç¿é÷, ýì íàéðóóëàã÷ íàðò çîõèõ
õóóëü òîãòîîìæèéí äàãóó àðãà õýìæýý àâíà.
22
Á. ÝÌÈÉÍ ÇÎÕÈÑÒÎÉ ÕÝÐÝÃËÝÝÍÈÉ ÇÀÐÈÌ

ÀÑÓÓÄÀË
ÀËÈÂÀÀ ªÂ×ÍÈÉ ¯ÅÄ ÝÌ ÑÎÍÃÎÍ ÕÝÐÝÃËÝÕ
Ýíý çóóíû äóíä ¿åýñ õîéø àëèâàà ºâ÷èí ýìãýãèéã

èëààðøóóëàõ çîðèëãîîð õýðýãëýæ áóé ýìèéí òîî, òºðºë
èõýýõýí îëøèðñîí áºãººä ºíººäºð äýëõèé íèéòýýð òàâàí ñàÿ
îð÷èì ýìò áîäèñûã ýì÷èëãýýíä õýðýãëýæ áàéãàà àæýý.
Ýíý òîîòîé õàðüöóóëáàë ºâ÷íèé íýð òºðºë îëîí àðàâ
äàõèí öººí ãýäýã íü îéëãîìæòîé. Òýãýõýýð àëü íýã òóõàéëñàí
ýìãýãèéã ýì÷ëýõýä õýðýãëýäýã ýìèéí òîî õàðüöàíãóé îëîí
áàéãàà õýðýã. Íºãºº òàëààñ áàðàã ýì á¿õýí çîõèñã¿é
õýðýãëýâýë õ¿íèé áèå ìàõáîäèä ñºðºã íºëºº ¿ç¿¿ëýõ
áîëîìæòîé áàéäàã òóë ýìýýñ áîëæ ¿¿ñýõ ýìãýã øèíæèéí òîî
òóõàéëñàí ºâ÷í¿¿äèéíõýý òîîíîîñ èõýýõýí õîë äàâæ áîëîõ
þì.
×óõàì èéìýýñ ë ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä ýìèéí çîõèñòîé
õýðýãëýýíèé òóõàé àñóóäàë ýì õýðýãëýýíèé õàìãèéí ÷óõàë
àñóóäëûí íýã áîëîîä áàéãàà áèëýý.
Ýìèéí çîõèñòîé õýðýãëýýíèé õ¿ðýýíä:

• Àëèâàà ºâ÷íèé ¿åä òîõèðîõ, ºíäºð èäýâõòýé, ãàæ
íºëºº áàãàòàé, îíîñîí ýìèéã ñîíãîæ õýðýãëýõ
• Óã ñîíãîñîí ýìèéíõýý çîõèìæòîé õýëáýð, òóí,
õýðýãëýõ äýãëýìèéã òóõàéí ºâ÷òºíèé îíöëîãò (íàñ,
ýìèéí ¿éëäýë êèíåòèêò íºëºº á¿õèé ýëýã, áººð, ç¿ðõ çýðýã
ýðõòýíèé ºâ÷ëºë, æèðýìñýí, õºõ¿¿ë ¿å ã.ì.) çºâ
òîõèðóóëàõ
• Ýìèéí ýì÷èëãýýíèéõýý ¿ð ä¿íã õýðõýí õÿíàõ õèéãýýä
¿ð ä¿íãýýñ õàìààðóóëàí öààøèä óã ýìèéí õýðýãëýýã
õýðõýí çîõèöóóëàõ,
• Ýì¿¿äèéã ººð õîîðîíä íü áîëîîä õîîë, óíäòàé õýðõýí
óÿëäóóëàí õýðýãëýõ,
• Ýì õýðýãëýýíèé óëìààñ ¿¿ñ÷ áîëîõ ñºðºã íºëººíººñ
õýðõýí ñýðãèéëýõ çýðýã îëîí àñóóäàë õàìààðàãääàã.
Ýäãýýðèéí äîòðîîñ àëèâàà ºâ÷èí ýìãýãèéí ¿åä òîõèðîõ

ýìèéã õýðõýí ñîíãîõ òóõàé ÄÝÌÁ-ààñ çºâëºìæ áîëãîæ áàéãàà
ãîë çàð÷ìûã (GPP áóþó Good Prescribing Practice) “Ç¿ðõíèé
áàõûí õºäëºë (ñòåíîêàðäè)“-èéí æèøýýí äýýð àâ÷ ¿çüå.
Àëèâàà ºâ÷èí ýìãýãèéí ¿åä ýì ñîíãîõ ¿éë ÿâöûã äàðààõ
¿å øàòóóäàä òîéìëîí õóâààäàã.
1. Îíîøèéã òîäîðõîéëîõ
Óã òîõèîëäîëä: Òèòýì ñóäàñíû õýñýã÷èëñýí áºãëºðºëººñ

øàëòãààëñàí òîãòâîðòîé ñòåíîêàðäèéí õºäëºë õýìýýí ¿çüå.
2. Ýì÷èëãýýíèé çîðèëãûã òîäîðõîéëîõ
Óã òîõèîëäîëä: ªâ÷íèé õºäëºëèéã ò¿ðãýí íàìäààõ,

àãøèëòûí ºìíºõ áà äàðààõ à÷ààëëûã áóóðóóëàõ çàìààð
õ¿÷èëòºðºã÷èéí õýðýãöýýã áàãàñãàõ çîðèëãî òàâüÿ. Ó÷èð íü óã
ºâäºëò íü ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí õ¿÷èëòºðºã÷èéí õýðýãöýý áà
õàíãàìæèéí òýíöâýð àëäàãäñàíààñ ¿¿ääýã òóë
õ¿÷èëòºðºã÷èéí õàíãàìæèéã íýìýãä¿¿ëýõ (ñóäàñ ºðãºñãºõ)
áóþó ýñâýë õ¿÷èëòºðºã÷èéí õýðýãöýýã áóóðóóëàõ (à÷ààëëûã
áàãàñãàõ) çàìààð ò¿¿íèéã ýì÷èëæ ÷àäàõ þì.
3. Óã çîðèëãûã õàíãàæ ÷àäàõóéö á¿ëýã ýìèéí

æàãñààëòûã òºëºâëºõ
Äýýðõ çîðèëãûã õàíãàæ ÷àäàõóéö á¿ëýã ýì íü:
Íèòðàò (ç¿ðõíèé àãøèëòûí ºìíºõ áà äàðààõ à÷ààëëûã

áàãàñãàæ, òèòýì ñóäñûã ºðãºñãºíº).
Áåòà-áëîêàòîð (ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí õ¿÷èëòºðºã÷èéí
õýðýãöýýã áàãàñãàíà).
Êàëüöèéí áëîêàòîð (òèòýì ñóäàñ ºðãºñãºõèéí çýðýãöýý
ç¿ðõíèé àãøèëòûí äàðààõ à÷ààëëûã áàãàñãàíà) çýðýã áîëíî.
4. Øàëãóóðûí äàãóó òîäîðõîé á¿ëýã ýìèéã ñîíãîõ

Ýíý øàòàíä ýìèéã ñîíãîõîä 4 ¿íäñýí øàëãóóðûã
óäèðäëàãà áîëãîäîã. Òýäãýýð íü:
I. ¯ð ä¿í (àëü áîëîõ ýì÷èëãýýíèé ¿ð íºëºº ñàéòàé áàéõ)
II. Àþóëã¿é áàéäàë (ºâ÷òºíä àëü áîëîõ ñºðºã íºëººã¿é áàéõ)
24
III. Òîõèðîìæòîé áàéäàë (õýðýãëýõýä òºâºãã¿é, õýðýãëýõýä

àëü áîëîõ òîõèðîìæòîé áàéõ)
IV. ªðòºã (àëü áîëîõ õÿìä òºñºð áàéõ) çýðýã áîëíî.
Îäîî óã øàëãóóðóóäààð ãóðâàí á¿ëýã ýìýý ¿íýëæ ¿çüå

(Õ¿ñíýãò 1).
Ýíý òîõèîëäîëä ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿íãèéí õóâüä äîîðõ
ãóðâàí á¿ëýã ýì îíöûí ÿëãààã¿é. Ó÷èð íü àëü ÷ òîõèîëäîëä
ýì÷èëãýýíèé ¿éëäýë íü 5 ìèíóòûí äîòîð ýõëýõ áºãººä
ãëèöåðèëòðèíèòðàò(íèòðîãëèöåðèí)-ûí ¿éëäýë 30 ìèíóò,
ïðîïðàíîëîëûíõ 4 öàã õàðèí íèôåäèïèíèéõ 3-15 öàã õ¿ðòýë
¿ðãýëæëýíý. ªºðººð õýëáýë á¿ãä áèäíèé çîðèëãûã áèåë¿¿ëæ
÷àäíà.
Äîîðõ ýì¿¿ä íü ìºí ë òóñ á¿ðäýý ñºðºã íºëººòýé. Æèøýý
íü: íèòðîãëèöåðèí, íèôåäèïèí õî¸ð ç¿ðõíèé öîõèëòûí òîîã
îëøðóóëæ, òàðõè ä¿¿ð÷, òîëãîé ºâòãºäºã áîë ïðîïðàíîëîë
ç¿ðõýíä õîðèã ¿¿ñãýõ áà ãóóðñàí õîîëîéí ãºëãºð áóë÷èíã
àãøààõ ñºðºã íºëººòýé áèëýý.
Õàðèí õýðýãëýõýä òºâºã áàãàòàé áà îëäîö èõòýé, õÿìä
çýðýã ¿ç¿¿ëýëò¿¿äýýðýý íèòðàòóóä èë¿¿ àøèãòàé áàéíà.
Õ¿ñíýãò 1
Ç¿ðõíèé áàõûí õºäëºëèéí ¿åä
õýðýãëýæ áîëîõ ýìèéí á¿ëýã
Ýìèéí á¿ëýã ¯ð Àþóëã¿é Òîõèðîìæ ªðòºã

ä¿í áàéäàë òîé áàéäàë (õÿìä)
Íèòðàò
(Æ-íü: + ± ++ +
íèòðîãëèöåðèí,
øàõìàë)
Áåòòà-áëîêàòîð
(Æ-íü: + ± _ _
ïðîïðàíîëîë,
òàðèà)
Êàëüöèéí
áëîêàòîð (Æ-íü + ± _ _
íèôåäèïèí,
òàðèà)
25
5. Òîõèðîìæòîé îíîñîí òîäîðõîé ýìèéã ñîíãîõ.
Îäîî äýýðõ øàëãóóðóóäààðàà íèòðàòûí áýëäìýë¿¿äèéã

ººð õîîðîíä íü õàðüöóóëàí ¿íýëæ ¿çüå (Õ¿ñíýãò 2).
Õ¿ñíýãò 2.
Íèòðàòûí áýëäìýë¿¿äèéí õàðüöóóëñàí ¿ç¿¿ëýëò
Õÿìä
Áýëäìýëèéí ¯ð Àþóëã¿é Òîõèðîìæ òºñºð
íýð ä¿í áàéäàë òîé áàéäàë ( ¿íý
ºðòºã)
Ãëèöåðèë
òðèíèòðàò, + ± + +
øàõìàë
Èçîñîðáèä
äèíèòðàò, + ± + ±
øàõìàë
Èçîñîðáèä
ìîíîíèòðàò, + ± + ±
øàõìàë
Ýõíèé ãóðâàí ¿ç¿¿ëýëòýýðýý áýëäìýë¿¿ä ººð õîîðîíäîî

ÿëãààã¿é õàðèí õÿìä õèéãýýä îëäîö ñàéòàé òàëààðàà
ãëèöåðèë òðèíèòðàò /íèòðîãëèöåðèí/ ýíý òîõèîëäîëä èë¿¿
çîõèìæòîé áàéíà.
◊ Øèéäâýð ãàðãàõ :
• Ýìèéí áýëäìýë, òóí:
Ãëèöåðèëòðèíèòðàò /Íèòðîãëèöåðèí/, øàõìàë, 1ìã.
• Õýðýãëýõ àðãà:
Íýã øàõìàëûã õýëýí äîð òàâüæ õýðýãëýíý,
øààðäëàãàòàé áîë 2 äàõü øàõìàëûã õýðýãëýæ áîëíî.
Ýíý ìýò÷èëýíãýýð àëèâàà ºâ÷íèé ¿åä èë¿¿ òîõèðîõ ýìèéã

ñîíãîí õýðýãëýõ áºãººä öààøèä íýãýíò ñîíãîãäñîí ýìèéíõýý
¿ð ä¿íã àæèãëààä ýì÷èëãýýã ¿ðãýëæë¿¿ëýõ, çîãñîîõ ýñâýë òóí
çîõèöóóëàëò õèéõ áóþó ººð ýìèéã õàâñðóóëàí õýðýãëýõ
çýðãýýð ýì õýðýãëýýíèéõýý àñóóäëûã òîõèðóóëàí
øèéäâýðëýäýã áèëýý.
26
ÆÈÐÝÌÑËÝËÒ ÁÀ ÝÌ ÕÝÐÝÃËÝÝ
Æèðýìñýí ¿åä ýì õýðýãëýõ íü õàìãèéí íàðèéí ò¿âýãòýé,
õàðèóöëàãàòàé àñóóäëûí íýã þì. Ó÷èð íü æèðýìñýí ¿åä ýõèéí
õýðýãëýñýí ýì ýõýñýýð äàìæèí óðàãò õ¿ð÷ òºðºë á¿ðèéí ñºðºã
íºëºº ¿ç¿¿ëæ áîëíî.
Ýì óðàãò õýðõýí íºëººëºõ íü æèðýìñíèé õóãàöààíààñ
õàìààðàõ áºãººä æèðýìñíèé ýõíèé áëàñòîãåíåç,
ýìáðèîãåíåçèéí ¿åä ýì ñºðãººð íºëººëñíèé óëìààñ ¿ð
õºâðºë õºíººãäºõ (ýìáðèîòîêñè÷íîñòü), îðãàíîãåíåçèéí ¿åä
ýì ñºðãººð íºëººëñíèé óëìààñ àëü íýãýí ýðõòýí ñèñòåì
ñîãîãòîé òºðºõ áóþó óðãèéí ãàæ õºãæèë (òåðàòîãåííîñòü)
¿¿ñ÷ áîëîõ þì.
Õàðèí óðãèéí ýðõòýí õºãæëèéí ¿åýñ õîéø áóþó óðãèéí
ºñºëòèéí ¿åä õýðýãëýñýí ýìèéí ñºðºã íºëººíèé óëìààñ
óðãèéí ºñºëò ñààòàõ ýñâýë àëü íýãýí ýðõòýí ñèñòåìèéí ¿éë
àæèëëàãààíû àëäàãäàë (ôåòîòîêñè÷íîñòü) ¿¿ñ÷ áîëîõ áèëýý.
Æèðýìñíèé ñ¿¿ëèéí ñàðóóäàä õýðýãëýñýí ýì ýõèéí òºðºõ
¿éë àæèëëàãààíä ñºðãººð íºëººëæ áîëîõûí çýðýãöýý òºðñíèé
äàðàà íÿðàéí ãàäààä îð÷èíä äàñàí çîõèöîõ ÿâäàëä ìóó
íºëºº ¿ç¿¿ëæ áîëäîã.
Æèðýìñýí ¿åä, ÿëàíãóÿà æèðýìñíèé ýõíèé ãóðâàí ñàðä
àëü áîëîõ ýì õýðýãëýõã¿é áàéõ íü ç¿éòýé. Ýìèéí àøèãòàé
¿éëäýë íü óã ýìèéí óðàãò ¿ç¿¿ëæ áîëîõ ñºðºã íºëººíººñ íü
äàâóóòàé áàéãàà òýð ¿åä ë ñàÿ ýìèéã õýðýãëýõ íü ç¿éòýé.
Æèðýìñýí ¿åä óðàãò õýðõýí íºëººëºõ íü òîäîðõîéã¿é
(ººðººð õýëáýë ñóäëàãäààã¿é) áà øèíý ýìèéã æèðýìñýí ¿åä
õýðýãëýõã¿é áàéâàë çîõèíî.
Æèðýìñýí ¿åä ýìèéã àëü áîëîõ ýì÷èëãýýíèé áàãà òóíãààð
õýðýãëýõ íü ç¿éòýé.
Ýìèéí áýëäìýë¿¿äèéã æèðýìñýí ¿åä ñºðºã íºëºº ¿ç¿¿ëæ
áîëîõ ðèñêýýð íü 6 êàòåãîðè áîëãîí àíãèëàõ (ÀÍÓ-ûí FDA-ýýñ
∗∗∗
òîãòîîñîí àíãèëàë) áºãººä õàðèí æèðýìñýí ¿åä ñºðºã
∗∗∗
A: æèðýìñýí ýõýä õèéãäñýí ñóäàëãààãààð óðàãò ñºðºã íºëººã¿é áîëîõ íü
íîòëîãäñîí áîäèñ, B: àìüòàíä õèéãäñýí ñóäàëãààãààð óðàãò ñºðºã íºëºº
¿ç¿¿ëýýã¿é, õàðèí æèðýìñýí ýõýä ñóäëàãäààã¿é áîäèñ, C: àìüòàíä õèéãäñýí
ñóäàëãààãààð óðàãò ñºðºã íºëºº ¿ç¿¿ëñýí õàðèí æèðýìñýí ýõýä
ñóäëàãäààã¿é áîäèñ, D: æèðýìñýí ýõýä õýðýãëýõýä óðàãò ñºðºã íºëººòýé
áàéæ áîëçîøã¿é íü èëýðñýí áîäèñ, X: õ¿í áîëîí àìüòàíä àëü àëèíä íü ñºðºã
íºëººòýé áàéæ áîëîõ íü èëýðñýí áîäèñ, NR: æèðýìñýí ¿åä õýðõýí íºëººëºõ
íü òîäîðõîéã¿é áàéãàà áîäèñ.
27
íºëºº ¿ç¿¿ëäýã íü èëýðõèé áîëñîí ýì¿¿äèéã àëü õèð íîöòîé

íºëººëºõ áàéäëààð íü ãóðâàí çýðýã áîëãîí àíãèëíà. ¯¿íä:
À. Æèðýìñýí ¿åä õ¿÷òýé ñºðºã íºëºº ¿ç¿¿ëýõ ýì:

• Öèòîñòàòèêóóä: ìåòîòðåêñàò, öèêëîôîñôàìèä,
âèíêðèñòèí, ôòîðóðàöèë ã.ì.
• Ìººãºíöºðèéí ýñðýã áà õàâäàðûí ýñðýã íºëººò
àíòèáèîòèêóóä: àêòèíîìèöèí, ðóáîìèöèí ã.ì.
• Èììóíîäåïðåññàíòóóä: àçàòèîïðèí ã.ì.
Á. Æèðýìñýí ¿åä äóíä çýðãèéí ñºðºã íºëºº ¿ç¿¿ëýõ ýì:

• Çàðèì àíòèáèîòèê: Àìèíîãëèêîçèäûí áà
òåòðàöèêëèíû á¿ëýã, ðèôàìèöèí ã.ì.
• Õèìè çàñëûí çàðèì ýì: Àìèíîõèíîëîíû
óëàìæëàë: õëîðîõèí, äåëàãèë ã.ì., Õèíèíèé
áýëäìýë: õèíèäèí ã.ì.
• Òàòàëäàà íàìäààõ çàðèì ýì: äèôåíèí, ôèíëåïñèí
ã.ì.
• Ïàðêèíñîíèçìûã ýì÷ëýõ ýì,
• Ëèòèéí äàâñ
• Ñòåðîèä áà ñòåðîèä áóñ ¿ðýâñëèéí ýñðýã íºëººò
ýì
• Óóæ õýðýãëýäýã ÷èõðèéí øèæèíãèéí ýñðýã íºëººò
ýì
• Íåéðîëåïòèê ýì¿¿ä
• Ýòèëèéí ñïèðò
• Øóóä áóñ íºëººò àíòèêîàãóëÿíò: âàðôàðèí,
ñèíêóìàð, ïåëåíòàí ã.ì.
• Áàìáàé áóë÷èðõàéí õîðäëîãûã ýì÷ëýõ ýì¿¿ä:
òèàìàçîë, èîäèä ã.ì.
Â. Æèðýìñýí ¿åä áàãàâòàð ñºðºã íºëºº ¿ç¿¿ëæ áîëîõ ýì

• ÑÀÀ-äóóä, ÿëàíãóÿà áèñåïòîë
• Ìèêðîáûí ýñðýã íºëººò íèéëýã ýì: ìåòðîíèäàçîë,
ôàçèæèí ã.ì.
• Ãóðâàí öàãèðàãò àíòèäåïðåññàíò
• Òðàíêâèëèçàòîð: ìåïðîáàìàò ã.ì.
28
• Áýëãèéí ãîðìîí: ýñòðîãåíóóä ã.ì.
(æèðýìñýí ¿åä õýðýãëýõã¿é áóþó áîëãîîìæòîé

õýðýãëýâýë çîõèõ ýìèéí æàãñààëòûã õàâñðàëòààñ ¿ç).
ÕªÕ¯¯Ë ÝÕÝÄ ÝÌ ÕÝÐÝÃËÝÕ

Õºõ¿¿ë ýõèéí õýðýãëýñýí ýì õî¸ð ÷èãëýëèéí ñºðºã íºëºº
¿ç¿¿ëæ áîëîõ þì.¯¿íä:
1. Ýõèéí õýðýãëýñýí çàðèì ýì õºõíèé ñ¿¿ãýýð ÿëãàð÷
íÿðàéä ÿìàð íýã íºëºº ¿ç¿¿ëæ áîëíî. Çàðèì ýì õºõíèé
ñ¿¿ãýýð íèëýýä õýìæýýòýé ÿëãàðäàã. Æ-íü: Õºõíèé ñ¿¿íä
èîäèäûí àãóóëàãäàõ êîíöåíòðàöè íü ýõèéí öóñíû ïëàçìä
àãóóëàãäàõ õýìæýýíýýñýý ÷ äàâäàã. Ìºí ôåíîáàðáèòàë
çýðýã çàðèì ýì õºõíèé ñ¿¿ãýýð ÿëãàð÷ íÿðàéí õºõºõ
ðåôëåêñèéã äàðàíãóéëíà.
2. Ýõèéí õýðýãëýñýí ýì õºõíèé ñ¿¿íèé ÿëãàðàëòàíä
íºëººëæ ò¿¿íèéã èõýñãýõ áóþó áàãàñãàõ íºëºº ¿ç¿¿ëæ
áîëíî. ¯¿íä:
• Õºõíèé ñ¿¿íèé ÿëãàðàëòûã èõýñãýõ íºëººò ýì:
Îêñèòîöèí áà ò¿¿íèé óëàìæëàë, íèêîòèíû àñêîðáèíû
ãëóòàìèíû õ¿÷ë¿¿ä, òèàìèí ïèðèäîêñèí çýðýã Â á¿ëãèéí
âèòàìèí, òåîôèëëèí, òîêîôåðîë, àïèëàê çýðýã áýëäìýë
õºõíèé ñ¿¿íèé ÿëãàðàëòûã èõýñãýäýã.
• Õºõíèé ñ¿¿íèé ÿëãàðàëòûã áàãàñãàõ íºëººò ýì:
Ýñòðîãåí áà ïðîãåñòðîíû ãîðìîí, Ë-äîïà, óóæ õýðýãëýõ
æèðýìñëýëòýýñ õàìãààëàõ áýëäìýë, áðîìêðèïòèí,
ýôåäðèí, ôóðîñåìèä, àäðåíàëèí, ýòàíîë çýðýã áýëäìýë
õºõíèé ñ¿¿íèé ÿëãàðàëòûã áàãàñãàäàã.
Õºõ¿¿ë ýõ ýì õýðýãëýõäýý äàðààõ çàð÷ìûã áàðèìòàëæ áàéõ

íü ç¿éòýé.
• Õºõíèé ñ¿¿ãýýð ÿëãàðäàã ýìèéã àëü áîëîõ õºõíèé
ñ¿¿ãýýð ÿëãàðäàãã¿é áóþó áàãà ÿëãàðäàã àäèë òºñòýé
¿éëäýëòýé ýìýýð ñîëüæ õýðýãëýõ
• Õºõíèé ñ¿¿ãýýð èõ õýìæýýòýé ÿëãàðäàã, íÿðàéä õ¿÷òýé
ñºðºã íºëºº ¿ç¿¿ëýõ ýìèéã çàéëøã¿é õýðýãëýõ
øààðäëàãà ãàðâàë õ¿¿õäèéã çîõèîìëîîð õîîëëîõ
• Õîíîãò ãàíö óäàà õýðýãëýäýã ýìèéã ¿äýø óíòàõûí
ºìíº õýðýãëýýä øºíº õ¿¿õäèéã õºõ¿¿ëýõã¿é áàéõ
29
• ªäºðò îëîí óäàà õýðýãëýäýã ýìèéã ÿã õ¿¿õäýý

õºõ¿¿ëýõèéí ºìíº áóþó äºíãºæ õºõ¿¿ëýíã¿¿ò
õýðýãëýæ áàéâàë õ¿¿õäýä ¿ç¿¿ëýõ ñºðºã íºëºº
áàãàñíà.
(Õºõ¿¿ë ýõýä õýðýãëýõã¿é áóþó áîëãîîìæòîé õýðýãëýâýë

çîõèõ ýìèéí æàãñààëòûã õàâñðàëòààñ ¿ç)
ÇÀÐÈÌ ªÂ×ÍÈÉ ¯ÅÄ ÝÌÈÉÍ ÒÓÍ

ÇÎÕÈÖÓÓËÀËÒ ÕÈÉÕ ¯ÍÄÝÑËÝË
ªâ÷èí ýìãýãèéí íºëººãººð ýìèéí êèíåòèêò ãîëëîí

îðîëöäîã çàðèì ýðõòýí ñèñòåìèéí ¿éë àæèëëàãàà
ººð÷ëºãäñºíèé óëìààñ ýìèéí ýì÷èëãýýíèé ¿éëäýë
ººð÷ëºãäºæ áîëíî.
Æ-íü: áººðíèé øýýñ ÿëãàðóóëàõ ¿éë àæèëëàãàà ñóëàð÷
áººðíèé äóòàãäàëä îðîõîä øýýñýýð ÿëãàðäàã ýìèéí ÿëãàðàëò
áàñàã÷ áèå ýðõòýíä ýì óäààí õàäãàëàãääàã áîë ýëýãíèé ¿éë
àæèëëàãàà ñóëðàõàä ýëãýíä ìåòàáîëèçìä îðäîã ýìèéí
õóâèðàëò óäààøèðíà.
Ýíý íü óã ýìèéí áîäèñ ººð÷ëºãäºëã¿é ¿éëäýë ¿ç¿¿ëýõ
÷àäâàðòàé èäýâõòýé õýëáýðýýðýý áèåä áàéõ õóãàöàà íü
óðòàñíà ãýñýí ¿ã áîëíî.
Äýýðõ òîõèîëäîëä ÿëàíãóÿà ýì÷èëãýýíèé õ¿ðýý áàãàòàé
(ººðººð õýëáýë ýì÷èëãýýíèé òóí áà õîðòîé òóí õî¸ðûí õîîðîíäîõ
çàé áàãàòàé) ýìèéã åðäèéí ¿åä õýðýãëýäýã òóíãààð õýðýãëýâýë
óã ýìèéí áèå ìàõ áîäîä àãóóëàãäàõ õýìæýý íü èõýñ÷ õîðäëîãî
¿¿ñãýæ áîëîõ þì.
Èíãýæ ýìèéí ¿éëäýë ººð÷ëºãäºõºä íºëººëæ ÷àäàõ
ýðõòýí¿¿äèéí òîîíä ýëýã, áººðíººñ ãàäíà ç¿ðõ, óóøèã, õîîë
áîëîâñðóóëàõ ýðõòýí, áàìáàé áóë÷èðõàé îðíî.
¯¿íýýñ ãàäíà ýìèéí õóâèðàëò ÿëãàðàëò ººð÷ëºãäººã¿é

õýâèéí áàéãàà ¿åä ºâ÷èí ýìãýãèéí íºëººãººð àëü íýãýí
ýðõòýí ñèñòåìèéí óã ýìèéã ìýäðýõ ìýäðýìæ èõýñ÷ áîëíî.
Äýýðõ òîõèîëäëóóäàä ºâ÷òºíä õýðýãëýõ ýìèéí òóíä
çîõèöóóëàëò õèéõ øààðäëàãà ãàðäàã.
30
Ýìèéí òóí çîõèöóóëàëòûã õèéæ áîëîõ õî¸ð ÿíçûí àðãà

áàéäãèéí íýã íü õýðýãëýõ ýìèéíõýý òóíã áàãàñãàõ, íºãºº íü
ýìèéíõýý òóí õîîðîíäûí çàéã õîëäóóëàõ ÿâäàë þì.
Æ-íü: Áººðíèé ¿éë àæèëëàãàà àëäàãäñàíû óëìààñ
áººðíèé ôèëüòðàöèàð ÿëãàðäàã ýìèéí ÿëãàðàëò Õ /èêñ/
êîýôôèöèåíòîîð óäààøèðñàí ãýæ ¿çâýë óã ýìèéí áàðèõ òóíã
Õ õýìæýýãýýð áàãàñãàõ áóþó ýñâýë òóí õîîðîíäûí çàéã Õ
õýìæýýãýýð õîëäóóëàõ õýðýãòýé áîëîõ þì.
(Ýëýã áà áººðíèé ýìãýãòýé ¿åä áîëãîîìæòîé õýðýãëýâýë

çîõèõ ýìèéí æàãñààëòûã õàâñðàëòààñ ¿ç)
ÝÌÈÉÍ ÕÀÐÈËÖÀÍ ÍªËªªËªË
Õî¸ð áîëîí ò¿¿íýýñ äýýø ýìèéã õàìò õýðýãëýõýä òýäãýýð

íü áèå áèåèéíõýý ýì÷èëãýýíèé íºëººã äýìæèõ áóþó áàñ
ñààòóóëæ áîëíî. Òýäãýýð íü áèå áèåèéíõýý ¿éëäëèéã äýìæèæ
áàéâàë ò¿¿íèéã ñèíåðãèçì ãýõ áà ñààòóóëæ áàéâàë
àíòàãîíèçì ãýäýã.
Ýì÷èëãýýíèé ïðàêòèêò ñèíåðãèçìèéã àøèãëàæ ÷àäâàë
ýìèéí çîõèñòîé õýðýãëýýíèé òàëààñàà èõýýõýí à÷
õîëáîãäîëòîé þì. Æèøýý íü, ýìèéí ¿éëäýë äýâøèí
íèéëáýðæèõ ¿çýãäëèéã (2 ýìèéã õàìò õýðýãëýõýä èëðýõ
ýì÷èëãýýíèé ¿éëäýë íü óã 2 ýìèéã äàíãààð íü õýðýãëýõýä ãàðàõ
¿éëäëèéí íèéëáýðýýñ äàâóó áîëîõ ¿çýãäëèéã ýìèéí ¿éëäýë äýâøèí
íèéëáýðæèõ ãýäýã. Æ-íü: 1+1>2) àøèãëàí ýìèéã áàãà òóíãààð
õýðýãëýæ ýì÷èëãýýíèé ºíäºð ¿ð ä¿íä õ¿ð÷ áîëîõ áîëîìæòîé.
Ýíý íü ýäèéí çàñãèéí òàëààñàà ÷, õîð íºëºº áàãàòàé áàéõ
òàëààñàà ÷ àøèãòàé áèëýý.
Õàðèí ýìèéã õàìò õýðýãëýõäýý àíòàãîíèçìààñ àëü áîëîõ
çàéëñõèéõ íü ÷óõàë. Ò¿¿íèéã çºâõºí ýìèéí áîäèñûí
õîðäëîãûí ¿åä ýìèéí áîäèñûí íºëººãººð ¿¿ññýí ñºðºã
íºëººã àðèëãàí òýíöâýðæ¿¿ëýõýä (ººðººð õýëáýë àíòèäîò
áîëãîí) àøèãëàæ áîëîõ þì.
Æ-íü: Ì-õîëèíîëèòèê (àòðîïèí ã.ì.) ýìýýð õîðäâîë
õîëèíîìèìåòèê íºëººò ýì (ïðîçåðèí ã.ì.) õýðýãëýõ ãýõ ìýò.
(Çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé ýì¿¿äèéí õàðèëöàí íºëººëëèéí

æàãñààëòûã õàâñðàëòààñ ¿ç).
31
ÝÌÈÉÍ ÃÀÆ ÍªËªª

Àëèâàà ºâ÷èí ýìãýãèéã ýì÷ëýõ çîðèëãîîð ýìèéã
õýðýãëýõýä ºâ÷òºíä àøèã òóñòàé ýì÷èëãýýíèé ¿éëäýë
¿ç¿¿ëýõèéí çýðýãöýý áàñ çàðèìäàà ñºðºã òààëàìæã¿é, á¿ð
õîðòîé íºëºº ¿ç¿¿ëýõ ÿâäàë ÷ áàéäàã. Ýíý ¿çýãäëèéã ýìèéí
ãàæ íºëºº ãýæ íýðëýäýã, ººðººð õýëáýë ýìèéí ¿éëäëèéí
ýì÷èëãýýíèé çîðèëãîä íèéöýýã¿é ñºðºã èëðýë¿¿ä íü ýìèéí
ãàæ íºëºº áîëäîã áàéíà.
Ãàäààäûí ýðäýìòäèéí ñóäàëãààãààð (Å.ß.Ñåâåðîâà,
1977; J.Levis, 1987) íèéò ýì õýðýãëýã÷äèéí 18-20%-ä íü ÿìàð
íýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áàéæýý.
Ñ¿¿ëèéí ¿åä ýìèéí ãàæ íºëºº èõýñ÷ áàéãàà òóõàé ÷
ìýäýýëæ áàéíà.
¯¿íèé øàëòãààí íü :
• Áèîëîãèéí ºíäºð èäýâõèòýé ýìò áîäèñûí õýðýãëýãýý ºñ÷
áàéãàà
• Áèå ìàõ áîäîä ¿ç¿¿ëýõ ãàäààä õ¿÷èí ç¿éëñèéí íºëºº ìºí
èõýññýí (ôèçèê, õèìè, áèîëîãèéí ã.ì.)
• ªâ÷òºí ººðèéãºº ýì÷ëýõ áóþó åð íü ýì÷èéí
çºâøººðºëã¿éãýýð ýì õýðýãëýõ ÿâäàë îëøèð÷ áóé (Õ¿¿õäýä
ýì õýðýãëýæ áàéãàà íèéò òîõèîëäëûí 36-40%-ä íü ýì÷èéí
çààâàðã¿éãýýð ýöýã ýõ íü ººðñäèéí äóðààð ýì õýðýãëýæ áàéíà.
È.Í.Óñîâ, 1994)
• ªâ÷òºíä íýã óäààä îëîí íýð òºðëèéí ýìèéã õýðýãëýõ
ÿâäàë îëîíòàà òîõèîëäîæ áàéíà (ïîëèïðàãìàçè)
• Ýìèéí ãàæ íºëººíèé òàëààðõ ýì÷ íàðûí ìýäëýã òýð
áîëãîí õàíãàëòòàé áóñ áàéãàà
• Ýìèéí ãàæ íºëººíèé ìåõàíèçì øàëòãààíûã íàðèéâ÷ëàí
òîãòîîæ, ò¿¿íýýñ ñýðãèéëýõ àðãûã àâ÷ õýðýãæ¿¿ëýõ ÿâäàë
äóòàãäàëòàé áàéãàà çýðýã áîëíî.
Ýìèéí ãàæ íºëººíèé àíãèëàë: Ýìèéí ãàæ íºëººã

1. Ýìèéí ýì÷èëãýýíèé ¿éëäëèéã äàãàëäàí èëðýõ ãàæ
íºëºº.
2. Ýìèéí õîðò íºëºº
32
3. Áèå ìàõ áîäûí èììóíîáèîëîãèéí ººð÷ëºëòººñ

õàìààðñàí ãàæ íºëºº
4. Õàðøèë
5. Ýìèéí äîíòîë ãýæ àíãèëäàã.
• Ýìèéí ýì÷èëãýýíèé ¿éëäëèéã äàãàëäàí èëðýõ ãàæ

íºëºº.
Çàðèì ýìèéí áîäèñ îëîí ýðõòýí ñèñòåìä çýðýã íºëºº ¿ç¿¿ëýõ
÷àäâàðòàé áàéäàã. Òýäãýýðèéí çàðèì íü òóõàéí òîõèîëäîëä
àøèãòàé ýì÷èëãýýíèé íºëºº áàéõ áîëîâ÷ íºãºº íýã íü
àøèãã¿é ñºðºã íºëºº áàéæ áîëíî. Æ-íü, Õîäîîäíû õ¿÷èë
èõýäñýí ¿åä àòðîïèí àãóóëñàí ýìèéã õýðýãëýõýä õîäîîäíû
õ¿÷ëèéí ÿëãàðàëò áàãàñàõ ýì÷èëãýýíèé ¿éëäýë ¿ç¿¿ëýõ
áîëîâ÷ ø¿ëñíèé ÿëãàðàëò ìºí íýãýí àäèë áàãàñ÷ àì õàòàõ,
õýë õóóðàéøèõ ãàæ íºëºº èëýðíý. Èéì ãàæ íºëººã ýìèéí
ýì÷èëãýýíèé ¿éëäëèéã äàãàëäàí èëðýõ ãàæ íºëºº ãýæ
íýðëýäýã.
• Ýìèéí õîðò íºëºº

Ýìèéí áîäèñûí íºëººãººð áèå ìàõ áîä á¿õýëäýý áîëîí
çàðèìäàà àëü íýãýí ýðõòýí ñîíãîìîëîîð õîðäîõ ÿâäàë ýì
õýðýãëýýíèé ïðàêòèêò íèëýýä ýëáýã òîõèîëääîã. Æ-íü: øýýñ
õººõ ýìèéã òóí õýòð¿¿ëýí õýðýãëýâýë ãèïîêàëèåìè ¿¿ñ÷
ñýðýìòãèé ýäèéí òýíöâýðò ¿éë àæèëëàãààíä ñºðºã íºëºº
èëýðäýã áîë áàãà íàñíû õ¿¿õäýä òåòðàöèêëèíûã õýðýãëýâýë
õ¿¿õäèéí ÿñæèëò ººð÷ëºãäºí ø¿äíèé ºíãº àëäàãääàã ã.ì.
Ýìèéí õîðò íºëººíèé ¿¿ñýõ ìåõàíèçì îëîí ÿíç áàéõ áºãººä
òýäãýýð íü:
∗ Ýìèéí òóí õýòýð÷ õîðòîé òóíäàà õ¿ðñýíýýñ
∗ Òóõàéí õ¿íèé áèå ìàõ áîä óã ýìýíä õýò ìýäðýã
áàéãààãààñ (Æ-íü, èäèîñèíêðàçè),
∗ Ýìèéí àëü íýãýí ýðõòýí ñèñòåìèéã ñîíãîìîë
õîðäóóëàõ íºëººíººñ (Æ-íü, àìèíîãëèêîçèäûí á¿ëãèéí
àíòèáèîòèê ñîíñãîëûí ýðõòýíèéã ãýìòýýæ ä¿ëèéð¿¿ëäýã
ã.ì.) òóñ òóñ øàëòãààëæ áîëíî.
• Áèå ìàõ áîäûí èììóíîáèîëîãèéí ººð÷ëºëòººñ

õàìààðñàí ãàæ íºëºº
Ýìèéí íºëººãººð áèå ìàõ áîäîä çàðèì èììóíîáèîëîãèéí
ººð÷ëºëò ¿¿ññýíýýñ øàëòãààëæ ñºðºã íºëºº èëýð÷ áîëíî. Æ-
33
íü, ëåâîìèöåòèíèéã óóæ õýðýãëýõýä òýð íü ºâ÷íèé ¿¿ñãýã÷

íÿíã óñòãàõ áîëîâ÷ áàñ õ¿íèé ãýäýñíèé àøèãòàé
ìèêðîôëîðóóäûã íýãýí àäèë óñòãàñíààñ øàëòãààëàí íºõöºëò
ýìãýã òºðºã÷ ìººãºíöºð¿¿ä ºñ÷ ¿ðæýýä êàíäèäîìèêîç ¿¿ñäýã
áèëýý.
• Ýìèéí õàðøèë.
Ýìèéí õàðøèë íü ýìèéã äàõèí äàâòàí õýðýãëýõ ¿åä èëýðäýã
ñºðºã íºëººíèé èëðýë áºãººä õýëáýðèéí õóâüä õàðøèëûí
óðâàëûí I õýëáýð áóþó àíàôèëàêñèéí óðâàë (ïåíèöèëëèí,
âàêöèíû õàðøëûí ¿åä èëðýõ àíàôèëàêñèéí óðâàë ã.ì.), II õýëáýð
áóþó ýñ õîðäóóëàõ óðâàë (õèíèäèíèé õàðøëûí óëìààñ ¿¿ñýõ öóñ
çàäðàëò àíåìè ã.ì.), III õýëáýð áóþó äàðõàí á¿ðäìýë óðâàë
(êîðòèêîñòåðîèäûí õàðøëûí óëìààñ ¿¿ñýõ âàñêóëèò ã.ì.), IY
õýëáýð áóþó ààæóó ÿâöàò óðâàë (òåòðàöèêëèíû õàðøëûí
óëìààñ ¿¿ñýõ àðüñíû òóóðàëò ã.ì.)-ûí õýëáýð¿¿äýýð òóñ òóñ
èëýð÷ áîëíî.
• Ýìèéí äîíòîë.
Çàðèì ñýòãýö íºëººò ýìèéã óäààíààð áóþó äàõèí äàâòàí
õýðýãëýñíýýñ ýìèéí äîíòîë ¿¿ñ÷ áîëäîã. Õýðýãëýñíèé äàðàà
áèåä õóóðàì÷ òààëàìæòàé ìýäðýìæ (ýéôîðè) ¿¿ñãýõ
íºëººòýé áîäèñóóäàä äîíòîë ¿¿ñýõ íü îëîíòàà òîõèîëäîíî.
Ýìèéí äîíòîë áèå ìàõ áîäûí (àâñòèíåíöè) áóþó ñýòãýë
ñàíààíû (ïðèñòðàñòè) ãýñýí õî¸ð ÿíç áàéíà. Æ-íü, õàð
òàìõèíû áýëäìýëèéã äàõèí äàâòàí õýðýãëýñíýýñ ìîðôèíèçì
¿¿ñýõ ã.ì.
34
Ýìèéí ãàæ íºëººíèé îëîíòàà òîõèîëääîã õýëáýð¿¿ä
Êëèíèêèéí èëðýë Ýìèéí áýëäìýë¿¿ä
×îíîí õºðâºñ òºñò àðüñíû Ïåíèöèëëèí, ñàëèöèëàò,

ã¿âäð¿¿ò òóóðàëò òåòðàöèêëèí, âàêöèí, áóñàä
áèîáýëäìýë
Òàðõìàë õîðò äåðìàòèò Ñóëüôàíèëàìèä, áàðáèòóðàò,
(Ñòèâåíñà-Äæîíñîíû áà àíòèáèîòèêóóä
Ëàéåëëûí õàì øèíæ ã.ì.)
Ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãàà Òåòðàöèêëèí, ëåâîìèöåòèí, ÑÀÀ-
àëäàãäàõ óóä, ÌÀÎ-ôåðìåíòèéã ñààòóóëàõ
(ãåïàòèò, õîëåñòàç, áèëèàð. ýì, õëîðïðîìàçèí,
Öèððîç)
Áººðíèé ¿éë àæèëëàãàà Ðèôàìèöèí, àìèíîãëèêîçèä, ÑÀÀ-
ººð÷ëºãäºõ óóä, öåôàëîñïîðèíû á¿ëãèéí
(íåôðèò, òóáóëîïàòè, àíòèáèîòèê
ïàïèëëÿð. Íåêðîç)
Ýðèòðîöèòèéí ãåìîëèç Íèòðîôóðàíû áýëäìýë,
ïàðàöåòàìîë, âèêàñîë, ÑÀÀ-óóä
Ìåòãåìàãëîáèíåìè Íèòðèò¿¿ä, ÑÀÀ-óóä,
íèòðîôóðàíû áýëäìýë
Òðîìáîöèòîïåíè Àöåòàçîëàìèä, ëåâîìèöåòèí,
ðèôàìèöèí, ÑÀÀ-óóä, öèòîñòàòèê
ýì
Ëåéêîïåíè, àãðàíóëîöèòîç Ñàà-óóä, ëåâîìèöåòèí,
íèòðîôóðàí, ìåòðîíèäàçîë
ªíãºíèé ìýäðýìæ Ç¿ðõíèé ãëèêîçèä, èíäîìåòàöèí
ººð÷ëºãäºõ
Õàðààíû ìýäðýë ãýìòýýõ Ýòàìáóòîë, èçîíèàçèä,
ßñ ñèéðýãøèõ Ãëþêîêîðòèêîèä
ßñæèëò, ø¿äíèé ººð÷ëºëò Òåòðàöèêëèí
Ñîíñãîë ìóóäàõ Àìèíîãëèêîçèä, ôóðîñåìèä,

ýðèòðîìèöèí
Õîäîîä, ãýäýñíèé øàðõëàà Ãëþêîêîðòèêîèä, ñàëèöèëàò,
¿¿ñýõ èíäîìåòàöèí, ðåçåðïèí,
Àíàôèëàêñèéí øîê Ïåíèöèëëèíû á¿ëãèéí
àíòèáèîòèê, ïðîêàèí, âàêöèí áà
35
áèîáýëäìýë¿¿ä
Áðîíõîñïàçì, áðîíõèéí Ïðîïðàíîëîë, àöåòèëñàëèöèëèéí
áàãòðàà õ¿÷èë, Ì-õîëèíîìèìåòèê¿¿ä
Ãèíåêîìàñòè, ãàëàêòîðåÿ Ðåçåðïèí, öèìåòèäèí,
ñïèðîíîëàêòîí,
×èõðèéí øèæèí Òèàçèä, ãëþêîêîðòèêîèä,
àñêîðáèíû õ¿÷èë
Ýìèéí ãàæ íºëººíººñ ñýðãèéëýõèéí òóëä ýì÷, ýì ç¿é÷,

ýìíýëãèéí áóñàä ìýðýãæèëòí¿¿ä äàðààõ ç¿éëñèéã àíõààðàõ
íü ç¿éòýé.
• Ýìèéã ¿íäýñëýë ìóóòàé õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ /óã
ºâ÷òºíä çàéëøã¿é ýìèéí ýì÷èëãýý øààðäëàãàòàé ¿åä ë çºâõºí
ýì õýðýãëýæ áàéõ/
• Íýã äîð îëîí ýì õýðýãëýõýýñ àëü áîëîõ çàéëñõèéõ
• Ýì-õîîðîíäûí áîëîí ýì-õîîë óíäíû õàðèëöàí
íºëººëëèéã ìýääýã, ò¿¿íèéãýý ýì õýðýãëýãýýíä îíîâ÷òîé
òóñãàæ ÷àääàã áàéõ
• Äîíòîë ¿¿ñãýõ íºëººòýé ýìèéã äàõèí äàâòàí õýðýãëýõýýñ
àëü áîëîõ çàéëñõèéõ
• Ýìèéí ýì÷èëãýýíèé ¿éëäëèéí çýðýãöýý ãàæ íºëººã ñàéòàð
ìýääýã, ýì÷èëãýýíä ýìèéã õýðýãëýõäýý óã ýìèéí ãàæ
íºëººã äàâõàð òîîöîæ ÷àääàã áàéõ
• Ýìèéã ºâ÷òºíä õýðýãëýõäýý óðüä íü ÿìàð ýì õýðýãëýæ
áàéñàí õèéãýýä ÿìàð íýã ýìèéí õàðøèë èëýð÷ áàéñàí
ýñýõèéã çààâàë àñóóæ áàéõ
• Ýìèéã ºâ÷òºíä õýðýãëýõäýý óã ºâ÷òºíèé ýì õóâèðãàõ áà
ÿëãàðóóëàõ ÷àäâàð áà ýìèéí ìýäðýìæèíä ººð÷ëºëò
îðñîí áàéæ áîëîõ ýñýõèéã áîäîëöîæ áàéõ /ýëýã, áººð, ç¿ðõ,
õîäîîä ãýäýñíèé çàì, öóñ òºëæèëò, ïëàçìûí óóðãèéí ò¿âøèí
ã.ì./
• Ýìèéí ãàæ íºëººíèé èëðýëèéã àíõààðàí ìýäýð÷, ýðò
èëð¿¿ëæ ÷àääàã áàéõ
• Õèìèéí á¿òýöèéí õóâüä òºñòýé áýëäìýë¿¿ä çºðìºë
õàðøèë ¿¿ñãýæ áîëîõûã àíõààðàõ
• Ýì õýðýãëýã÷äýä óã ýìèéí ãàæ íºëººã ñàéòàð òàéëáàðëàí
ºã÷ õýðýâ ñºðºã íºëºº èëýðâýë ýì÷ýýñ çºâëºëãºº àâàõ
¸ñòîéã àíõààðóóëàõ çýðýã áîëíî.
36
Â. ÇÀÉËØÃ¯É ØÀÀÐÄËÀÃÀÒÀÉ ÝÌÈÉÍ

ÕÝÐÝÃËÝÝÍÈÉ ÒÎÂ× ËÀÂËÀÕ
1. ÌÝÄÝÝÃ¯ÉÆ¯¯ËÝÕ ÁÝËÄÌÝË
1.1. Åðºíõèé ìýäýýã¿éæ¿¿ëýõ áýëäìýë, õ¿÷èëòºðºã÷
♦ Àçîòûí äóòóó èñýë, NITROGENIUM OXYDULATUM

N2O, ºâºðìºö ¿íýðòýé, ºíãºã¿é, øàòäàãã¿é õèé.
ªºð íýðñ: Oxydum nitrosum, Dinitrogen oxyde, Nitrous oxyde.
Êàòåãîð÷èëàë:
¾ Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý.
¾ Ê-4,ê-5,ê-6/***
¯éëäýë: ªâäºëò íàìäààõ/35-40 ýçëýõ¿¿í%-îîð õ¿÷èëòºðºã÷òýé

õàìò/, åðºíõèé ìýäýý àëäóóëàõ/65-75 ýçëýõ¿¿í%-îîð/
¿éëäýëòýé.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Öóñíû ñèéâýíä 45 ýçëýõ¿¿í% õ¿ðòýë
óóñíà. Ïàðöèàëü êîýôôèöèåíò öóñ/õèé-0.46, òàðõè/öóñ-
1.0, ººõ/öóñ-3.0. Ãåìîãëîáèíòîé õîëáîãäîõã¿é, áèåä
õóâèðàõã¿é. Àìüñãàëóóëñíû äàðàà 5-10 ìèíóòàíä åðºíõèé
ìýäýýã¿éæ¿¿ëýõ ¿éëäýë äýýä õýìæýýíäýý õ¿ð÷, õýðýãëýõýý
çîãñîîñíîîñ õîéø 2-5 ìèíóòàíä áèåýñ óóøãèàð
ãàäàãøèëäàã.
Õýðýãëýõ çààëò:
• Ìýñ çàñëûí åðºíõèé ìýäýý àëäóóëàëò /åðºíõèé ìýäýý
àëäóóëàõ õ¿÷ ñóëòàé òóë çºâõºí æèæèã õýìæýýíèé áóþó áîãèíî
õóãàöààíû ìýñ àæèëáàðûí ¿åä õýðýãëýíý, òîì õýìæýýíèé ìýñ
àæèëáàðûí ¿åä åðºíõèé ìýäýý àëäóóëàõ áóñàä ýìèéã õ¿÷æ¿¿ëýõ
çîðèëãîîð õîñëîí õýðýãëýæ áîëíî/
• Ç¿ðõíèé øèãäýýñ, áýðòýë ãýìòýë, íîéð áóë÷èðõàéí öî÷ìîã
¿ðýâñýë, òºðºëòèéí ¿åèéí ºâäºëò.
Õýðýãëýõ àðãà:
***
Ý-ýìíýëãèéí íºõöºëä, Æ-æîðîîð îëãîíî, ÆÃ-æîðã¿é îëãîæ
áîëíî, ÒÕ-òóñãàé õÿíàëòòàéãààð çàðöóóëíà, Ê-1 áàãèéí ýì÷
õýðýãëýíý, Ê-2 ñóìûí ýìíýëýãò, Ê-3 àéìàã, ä¿¿ðãèéí ýìíýëýãò, Ê-4
êëèíèêèéí òºâ ýìíýëýãò õýðýãëýíý ãýäãèéã òóñ òóñ òýìäýãëýâ.
• Åðºíõèé ìýäýý àëäóóëàõ çîðèëãîîð: Àçîòûí äóòóó

èñýë áà Õ¿÷èëòºðºã÷èéã 4:1, 2:1 ãýñýí õàðüöààãààð àâ÷
íàðêîçûí àïïàðàòààð àìüñãàëóóëæ õýðýãëýíý.
• ªâäºëòã¿é òºð¿¿ëýõ çîðèëãîîð: 40-75 ýçëýõ¿¿í %-
îîð õ¿÷èëòºðºã÷èéí õàìò ýõýä çàâñàðëàãàòàéãààð
àìüñãàëóóëíà.
• Ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí ¿åä: õëîðôåíàìèí, ïðîìåòàçèí,
ìîðôèíû àëü íýãèéã óðüä÷èëàí òàðèàä, 2-5 ìèíóò
õ¿÷èëòºðºã÷ººð àìüñãàëóóëñíû äàðàà àçîòûí äóòóó èñýë
áà õ¿÷èëòºðºã÷èéã 80%:20%-îîð 5 ìèíóò, 70%:30%-îîð
10-15 ìèíóò, 60%:40%-îîð 15-20 ìèíóò, öààøèä
50%:50%-îîð 5 öàã õ¿ðòýë ¿ðãýëæë¿¿ëýí õýðýãëýíý.
Öýýðëýë:
• Ãèïîêñè, âèòàìèí Â12 äóòàãäëûí öóñ áàãàäàëò, ìýäðýëèéí
ñèñòåìèéí õ¿íä ýìãýãòýé ºâ÷òºí áîëîí àðõàã àðõè÷èíä
õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº:
• Íàðêîçûí äàðàà îãèóëàõ, áººëæ¿¿ëýõ, 70 ýçëýõ¿¿í %-îîñ
äýýø òóíãààð õýðýãëýõýä ãèïîêñè ¿¿ñãýõ, àãààð àãóóëäàã
õºíäèéò ýðõòýí¿¿ä òýëýãäýõ, âèòàìèí Â12 èäýâõã¿éæèõ,
ìåòèîíèíû íèéëýãæèëò ñààòàõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷
áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò, õàäãàëàëò:
• Ìåòàëë ñàâàíä 10 ëèòðýýð ñàâëàãäàíà, Òóñãàé áàéðàíä
ñýð¿¿âòýð íºõöºëä õàäãàëíà.
♦ Ãàëîòàí, HALOTHANUM
1,1,1-òðèôòîð-2õëîð-2-áðîìýòàí, ºíãºã¿é, òóíãàëàã, àìàðõàí
äýãäýìõèé øèíãýí. Øàòàõã¿é, ãýðëèéí íºëººãººð çàäàðíà.
ªºð íýðñ: Phthorothanum, Ftorotan, Halothane, Narcotan,
Fluothanum, Anestan, Flustan, Halan, Somnothane,
Rhodialotan.
¾ Ê-5,Ê-6.
39
Ìýäýýã¿éæ¿¿ëýõ áýëäìýë
¯éëäýë: Õ¿÷òýé åðºíõèé ìýäýý àëäóóëàõ, ñóëàâòàð ºâäºëò

íàìäààõ, áóë÷èí ñóëðóóëàõ, ø¿¿ðýë äàðàíãóéëàõ
¿éëäýëòýé.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Öóñíû ñèéâýíä óóñàõ ÷àíàð 1.16.
Ïàðöèàëü êîýôôèöèåíò öóñ/õèé-2.3, òàðõè/öóñ-2.6,
ººõ/öóñ-60.0. Ãàëîòàíû óóð öî÷ðîîõ íºëººã¿é, 3-5
ìèíóòàíä óíòàæ, õýðýãëýõýý çîãñîõîä 5-10 ìèíóòûí äàðàà
ñýðíý. Õîíîãò 70% íü õóâèðàëã¿é, àìüñãàëæ áóé àãààðûí
õàìò ãàäàãøëàõ áà 30% íü öèòîõðîì Ð-450-ûí
îðîëöîîòîéãîîð ýëãýíä õóâèðäàã.
Õýðýãëýõ çààëò áà àðãà:
• Ìýñ çàñëûí ¿åèéí åðºíõèé ìýäýý àëäóóëàëòàíä:
Ãàëîòàíû óóðûí 2-4 ýçëýõ¿¿í %-îîð åðºíõèé ìýäýý
àëäóóëàëòûã ýõë¿¿ëýýä öààøèä 1-2 ýçëýõ¿¿í %-ûí áàðèõ
òóíãààð õýðýãëýíý.
Öýýðëýë: Ôåîõðîìîöèòîìà, ãèïåðòèðåîç, ç¿ðõíèé õýì
àëäàãäàë, àðòåðèéí äàðàëò áàãàñàõ, ýëýãíèé ¿éë
àæèëëàãààíû äóòìàãøèë.
Ãàæ íºëºº:
• Àðòåðèéí äàðàëò áóóðàõ, àìüñãàë äàðàíãóéëàãäàõ,
ç¿ðõíèé öîõèëò öººðºõ áà õýì àëäàãäàõ, áèåèéí õàëóóí
õýâèéí õýìæýýíýýñ äîîøëîõ, îãèõ, áººëæèõ ãàæ íºëºº
èëýð÷ áîëçîøã¿é. Ç¿ðõíèé áóë÷èíã àäðåíàëèí áà
íîðàäðåíàëèíä ìýäðýãø¿¿ëäýã.
• Îëîí äàâòàí õýðýãëýâýë “ãàëîòàíû ãåïàòèò” ¿¿ñãýíý.
Ñàâëàëò áà õàäãàëàëò: 50 ìë, 250ìë-ýýð ôëàêîíä
ñàâëàãäàíà. 15-30*Ñ-ä, õàðàíõóé íºõöºëä, äýýä òàë íü 1
æèë õ¿ðòýë õàäãàëíà.
♦ Äèàçåïàì, DIAZEPAMUM /1.3., 5., 24.3-ä ¿ç/
¾ Ê-1,ê-2,Ê-3,Ê-4,ê-5,ê-6.
¾ Æèðýìñíèé êàòåãîðè: NR
¯éëäýë: ªâ÷òºí òàéâøèð÷ ºâäºëòèéí ìýäðýìæ àëäàí

íîéðìîã áàéäàëä îðîõ áîëîâ÷ îð÷èíäîî õàðüöààòàé
õýâýýð áàéäàã.
40
Õýðýãëýõ çààëò: Õóãàðñàí ÿñ ýâë¿¿ëýõ, èõýýõýí õýìæýýíèé

òîì øàðõ áîîõ, äîòîð ýðõòýí äóðàíäàõ çýðýã àæèëáàðûí
¿åä íåéðîëåïòàíàëüãåçè ¿¿ñãýõ çîðèëãîîð õýðýãëýíý.
Õýðýãëýõ àðãà: Äèàçåïàìûã 0.1-0.3ìã/êã, Ïåíòàçîöèíûã
0.5ìã/êã õ¿ðòýë òóíãààð õîñëîí âåíèéí ñóäñààð
2ìã/ìèíóòûí õóðäòàéãààð ààæèì òàðèíà.
Ñàâëàëò: 0.5%-2 ìë òóíøèëä ñàâëàãäàíà.
♦ Êåòàìèí, KETAMINUM
2-/îðòî-õëîðôåíèë/-2-/ìåòèëàìèíî/-öèêëîãåê-ñàíîí
ãèäðîõëîðèä, óñàíä ñàéí óóñäàã, öàãààí ºíãèéí
òàëñò.
ªºð íýðñ: Ketalar, Kalipsolum, Ketanest, Ketaset, Ketajest,

Vetalar
¾ Ê-4,Ê-5,ê-6.
¯éëäýë: N-methyl-D-aspartate/NMDA/ ðåöåïòîðûí

èäýâõæèëèéã äàðàíãóéëàí, ÒÌÑ-èéí ñèíàïñ õîîðîíäûí
ñýðýë äàìæèëòûã ñààòóóëæ:
• ªâäºëò íàìäààõ
• Åðºíõèé ìýäýý àëäóóëàõ ¿éëäýë ¿ç¿¿ëíý.
Ôàðìàêîêèíåòèê: ðÊà=7.5, Vd=2ë/êã, Cl=60ë/êã, C=100-

150íã/ìë***, t1/2=3.4öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 80%, ëèïèäýä
ñàéí óóñíà, ¿éëäýë íü ñóäñààð òàðèõàä 30-60ñåêóíäýä,
áóë÷èíä òàðèõàä 2-6 ìèíóòàíä ýõýëæ, 5-20 ìèíóò
¿ðãýëæèëíý. Ýëãýíä èäýâõã¿éæíý.
• Ýõë¿¿ëýõ áîëîí ñóóðü óíòóóëãà,
• Áîãèíî õóãàöààíû ìýñ àæèëáàðûí ¿åä õýðýãëýíý.
***
pKa=Ýìèéí áîäèñûí ìîëåêóëûí 50% íü èîíæèõ ðÍ-ûí õýìæýý,
Vd=Òàðõàëòûí ýçëýõ¿¿í, Cl=Êëèðåíñ, C=Ñèéâýíãèéí ýì÷èëãýýíèé
äóíäàæ êîíöåíòðàöè, t1/2=Õàãàñ ýëèìèíàöèéí õóãàöàà.
41
• Õóðààãóóð ñóäñààð áîë 2ìã/êã-ààð,
• Áóë÷èíä áîë 6ìã/êã-ààð òàðüæ õýðýãëýíý.
• Áàðáèòóðàòûí áýëäìýëòýé ¿ë íèéöýõ òóë õàìò
õýðýãëýæ áîëîõã¿é.
Öýýðëýë: Ñýòãýöèéí ýìãýã, Òàðõèíû öóñíû ýðãýëòèéí
õÿìðàë, Ãàâëûí õºíäèéí äàðàëò èõñýëò, Ãèïåðòîíè,
ýêëàìïñè, ç¿ðõíèé áàõ, ìºí ýïèëåïñèòýé õ¿¿õäýä
Ãàæ íºëºº: Äàðàëò èõñýõ, ç¿ðõíèé öîõèëò îëøðîõ, àìüñãàë
äàðàíãóéëàãäàõ, ø¿ëñíèé ÿëãàðàëò èõñýõ, öî÷ðîìòãîé
áîëîõ, ãàëëþöèíàöè èëðýõ çýðýã ãàæ íºëºº àæèãëàãäàæ
áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 50 ìã/ìë, 10 ìë, ôëàêîí.
♦ Íàðêîçûí ýôèð, AETHER ANAESTHETICUS

Äèýòèëò ýôèð. ªíãºã¿é, ºâºðìºö ¿íýðòýé, ìàø
äýãäýìõèé, ãàë àìàðõàí àâàëöàõ øèíãýí.
ªºð íýðñ: Anesthetic ether, Ether anaesthesicus, Aether pro

narcosi, Aether diaethylicus.
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,ê-6.
¯éëäýë:
• Åðºíõèé ìýäýý àëäóóëàõ, áóë÷èí ñóëðóóëàõ ¿éëäýëòýé.
• Ýôèðûí íàðêîç àíàëüãåçèéí, õººðëèéí, ìýñ çàñëûí
íàðêîçûí, ñýðãýõ ãýñýí 4 ¿å øàòààð ÿâàãääàã. Öóñíû
ñèéâýíä ýôèð 900ãð/ë áîëîõîä ìýäýý àëäàæ, 1100-
1300ãð/ë-ò ìýñ çàñëûí íàðêîçîä îðîõ áà 1800-1900ãð/ë
õ¿ðâýë àìüñãàë çîãñîõ àþóëòàé.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Ïàðöèàëü êîýôôèöèåíò öóñ/õèé-12.0,
ººõ/öóñ-33.0, òîñ/óñ-3.2. 85-90% íü õóâèðàëã¿é àìüñãàëààð
ãàäàãøèëíà. 10-15% íü áèåä èñýëäýí õóâèð÷, ýòàíîë,
àöåòàëüäåãèä, öóóíû õ¿÷èë ¿¿ñãýäýã.
Õýðýãëýõ çààëò: Òºðºë á¿ðèéí ìýñ çàñëûí ¿åä åðºíõèé
ìýäýý àëäóóëàëòàíä õýðýãëýíý.
42
Õýðýãëýõ àðãà: Ìàñêààð áà àïïàðàòààð íýýëòòýé, õàãàñ

íýýëòòýé, õàãàñ õààëòòàé, õààëòòàé àðãóóäààð õýðýãëýæ
áîëíî. Ýõëýýä 10-12 ýçëýõ¿¿í%-îîð /100-150ìë/
àìüñãàëóóëæ óíòóóëààä, öààøèä 3-5 ýçëýõ¿¿í%-ûí áàðèõ
òóíãààð õýðýãëýíý.
Öýýðëýë: Àìüñãàëûí çàìûí áîëîîä ýëýã, áººðíèé õóðö
ºâ÷í¿¿ä, òàðõèíû äîòîîä äàðàëò èõñýõ, ãèïåðòîíè áà
ç¿ðõíèé ¿éë àæèëëàãààíû òýíöâýðæèë àëäàãäàõ, äèàáåò,
àöèäîçûí ¿åä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Áººëæèõ, êîëëàïñ, àìüñãàë áà ç¿ðõ çîãñîõ,***
ïíåâìîíè ¿¿ñýõ çýðýã ãàæ íºëºº òîõèîëäîæ áîëíî.
• 100ìë áà 150 ìë-ýýð ôëàêîíä ñàâëàãäàíà.
• Õàðàíõóé, ñýð¿¿í íºõöºëä ãàëààñ õîë õàäãàëíà.
♦ Òèîïåíòàë, THIOPENTALUM NATRIUM

5-ýòèë-5-/2-àìèë/-2-òèîáàðáèòóðûí õ¿÷ëèéí íàòðèéí
äàâñ, øàð íîãîîíäóó ºíãèéí õóóðàé áîäèñ, óñàíä ñàéí
óóñäàã, óóñìàë íü òîãòâîð ìóóòàé ó÷èð õýðýãëýõèéí ºìíº
áýëòãýíý.
ªºð íýðñ: Thiopentone, Thiopental sodium, Thiopenten,

Penthiobarbital, Pentothal sodium, Thiopentonum,
¾ Ê-4,Ê-5,ê-6.
¾ Æèðýìñíèé êàòåãîðè: C.
¯éëäýë: Ò¿ðãýí çóóð íîéðñóóëàí åðºíõèé ìýäýý àëäóóëíà.
Ôàðìàêîêèíåòèê: pKa=7.45, t1/2=10öàã, Vd=3ë/êã, Cl=8ë/êã,
C=19ìêã/ìë, óóðàãòàé õîëáîãäîëò=80%, ëèïèäýä ìàø ñàéí
óóñäàã, 4ìã/êã òóíãààð õýðýãëýõýä ¿éëäýë 10 ñåêóíäýä
ýõýëæ, 3-5 ìèíóò ¿ðãýëæèëíý.
Õýðýãëýõ çààëò: Ýõë¿¿ëýõ áà áîãèíî õóãàöààíû ìýäýý
àëäóóëàëòàíä õýðýãëýíý. ªâäºëò íàìäààõ ¿éëäýëã¿é ó÷èð
ìýñ àæèëáàðò äàíãààð íü õýðýãëýõýä òîõèðîìæã¿é.
***
Ýìèéí ãàæ íºëººíèé òýìäýãëýëä íàëóóãààð áè÷ñýí íü îëîíòîî
òîõèîëäîõ õýëáýðèéã, äîîãóóð çóðñàí íü íîöòîé èëýðëèéã òóñ òóñ
òýìäýãëýñýí áîëíî.
43
• Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 2-2.5%-èéí/õ¿¿õýä, ºíäºð íàñòàí, õýò
ñóëüäñàí ºâ÷òºíä 1%-èéí óóñìàë/ 20-30 ìë óóñìàëûã
õóðààãóóð ñóäñàíä òàðüæ õýðýãëýíý.
• 3 õ¿ðòýë íàñíû õ¿¿õäýä 5%-èéí á¿ëýýí óóñìàëûã íàñ
òóòàìä 0.04ãð, 3-ààñ äýýø íàñàíä 0.05ãð òóíãààð
òîîöîí, øóëóóí ãýäñýýð õýðýãëýæ áîëíî.
Öýýðëýë: Ýëýã, áººðíèé õ¿íä ºâ÷èí, ãóóðñàí õîîëîéí
áàãòðàà, äàðàëò áàãàñàõ, ãèïîâîëåìè, õàëóóðàëò, õàìàð
çàëãèóðûí ¿ðýâñýë
Ãàæ íºëºº: Ëàðèíãîñïàçì, ø¿ëñíèé ÿëãàðàëò èõñýõ, àìüñãàë,
ç¿ðõ ñóäàñíû ¿éë àæèëëàãàà äàðàíãóéëàãäàõ, êîëëàïñ
¿¿ñýõ, äàâòàí õýðýãëýâýë áèåä õóðèìòëàãäàí, ¿éëäýë
óäààøðàõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
• 0.5, 1.0 ãð.-ààð àìïóë, ôëàêîíä ñàâëàãäàíà.
• Õàðàíõóé, ñýð¿¿í, õóóðàé íºõöºëä ñàéí áèò¿¿ìæèëæ,
1 æèë õ¿ðòýë õóãàöààãààð õàäãàëíà.
♦ Õ¿÷èëòºðºã÷, OXYGENUM
Î2, ºíãº, ¿íýð, àìòã¿é, óñàíä áàãà çýðýã óóñäàã, ãàë õºãæººõ
÷àíàðòàé, ºíäºð õàëóóíû íºëººãººð äýëáýðýõ àþóëòàé õèéí
áîäèñ.
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,ê-6.
¯éëäýë: Áîäèñûí ñîëèëöîîíû îëîí òàëò ¿éë àæèëëàãààíä

îðîëöîõ àìèí ÷óõàë õýðýãöýýò áîäèñ þì.
• Õ¿÷èëòºðºã÷èéí äóòàãäàë á¿õèé ºâ÷èí,
• Çîõèîìîë àìüñãàëóóëàëòûã àïïàðàòààð ÿâóóëàõ,
• Í¿¿ðñòºðºã÷èéí èñýë, ñèíèëèéí õ¿÷èë, àìüñãàë
áîîãäóóëàõ õîð /õëîðò áà ôîñôîðò õîðò áîäèñóóä/-îîð
õîðäîõ,
• Àñêàðèäîç, òðèõîöåôàëîç
44
• Àïïàðàòààð àìüñãàëóóëíà,
• Ãóóðñààð àìüñãàëûí çàìààð õýðýãëýíý,
• Õººñ õýëáýðýýð óóëãàíà,
• Ãóóðñààð õîäîîäîíä îðóóëíà,
• Áàðîêàìåðààð õýðýãëýíý.
Öýýðëýë: Õîäîîä, ãýäýñíèé øàðõëàà, õàâäàð, õóðö
¿ðýâñýëòýé áà öóñ àëäàìõàé ºâ÷òºíä ãóóðñààð õîäîîäîíä
õèéõ àðãààð õýðýãëýæ áîëîõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Àìüñãàëûí çàìààð ãóóðñààð õýðýãëýõ ¿åä
ñàëñòûã öî÷ðîîæ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò, õàäãàëàëò: Ìåòàëë áàëëîíä ñàâëàãäàíà, ñýð¿¿í
ãàçàð, ãàëààñ õàìãààëàãäñàí íºõöºëä õàäãàëíà.
1.2. Õýñãèéã ìýäýýã¿éæ¿¿ëýõ áýëäìýë

♦ Ëèäîêàéí, LIDOCAINUM /12.2-ò ¿ç/
ªºð íýðñ: Xycainum, Xylocainum, lignocainum, Alocaine,

Octocaine, Fastocaine, Lidocard, Lidocaton, Maricain,
Xylocitin.
¾ Õýñãèéí ìýäýý àëäóóëàëòàíä: Ê-1,Ê-2,Ê-3.ê-4,ê-5,ê-6
¾ Íóãàñíû ìýäýý àëäóóëàëòàíä: Ê-5,Ê-6.
¾ Ø¿äíèé ìýäýý àëäóóëàëòàíä : ê-3,ê-4,ê-5,ê-6.
¾ Æèðýìñíèé êàòåãîðè: B
¯éëäýë:
• Õýñýã ãàçàðò ìýäýý àëäóóëàõ /ìýäðýëèéí ýñèéí ¿éëèéí
ïîòåíöèàëûí õàìààðàëò íàòðèéí èîíû ñóâãèéã
õîðèãëîí ñýðýë õ¿ëýýí àâ÷ äàìæóóëàõ ¿éë àæèëëàãààã
ñààòóóëíà/,
• Ç¿ðõíèé õýì àëäàãäëûã çàñàõ/12.2-ò ¿ç/ ¿éëäýëòýé.
Ôàðìàêîêèíåòèê: pKa=7.9, Vd=1.1ë/êã, Cl=640ìë/ìèí,
F=0.35,*** C=3.5ìã/ë, t1/2=1.6öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 70%.
Ýëýãíèé ìèêðîñîìûí ôåðìåíòèéí îðîëöîîòîéãîîð 70% íü
õóâèð÷, ìîíîýòèëãëèöèí áà èäýâõòýé ìåòàáîëèò áîëîõ
***
F=Áèîõ¿ðýõ¿é
45
êñèëèäèéã ¿¿ñãýäýã. 10% íü õóâèðàëã¿é øýýñýýð

ãàäàãøèëíà. Àäðåíàëèí áà α-àäðåíîìèìåòèê ýìòýé
õàâñðóóëàí õýðýãëýñýí ¿åä õýñãèéã ìýäýýã¿éæ¿¿ëýõ
¿éëäýë íü 4-8 ìèíóòàíä ýõýëæ, 2-4 öàã ¿ðãýëæèëíý.
• Íýâ÷¿¿ëýõ ìýäýý àëäóóëàëòàíä: 0.25-0.5%-èéí
óóñìàëûã,
• Äàìæóóëàõ ìýäýý àëäóóëàëòàíä: 0.5-2%-èéí
óóñìàëûã,
• Íóãàñíû ìýäýý àëäóóëàëòàíä: 1-5%-èéí óóñìàëûã
òàðüæ õýðýãëýíý.
• Õýñýã ãàçðûí ºíãºö ìýäýý àëäóóëàëòàíä: òîñîí
ò¿ðõëýã, ãåëü áà 1-5%-èéí óóñìàëààð õýðýãëýæ áîëíî.
• Ç¿ðõíèé õýì àëäàãäëûí ¿åä: /12.2-ò ¿ç/
Öýýðëýë: Ç¿ðõ ñóäàñíû äóòìàãøèë, ýëýã, áººðíèé ¿éë
àæèëëàãàà àëäàãäñàí ¿åä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Íîéðìîãëîõ, ñòóïîð, óõààí áàëàðòàõ, òîëãîé
ýðãýõ, ýóôîðè, áèå ñóëðàõ, ïàðåñòåçè, áóë÷èí
÷è÷èðõèéëýõ, òàòàëò, òðåìîð, îãèõ, ãèïîòåíçè,
áðàäèêàðäè, ÷èõ ä¿íãýíýõ, õàðàà ººð÷ëºãäºí, í¿äýíä þì
õî¸ðëîæ õàðàãäàõ áóþó õàðàà á¿¿äèéõ, àíàôèëàêñè,
òàðüñàí õýñýãò õîðñîõ, õ¿éòýí îðãèæ ìýäðýãäýõ, äèàôîðåç
èëðýõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 1%, 2%, ôëàêîí, \ Ý,Ê-2,Ê-3,Ê-4\
• 5%, 2 ìë, àìï. /íóãàñíû ìýäýý àëäóóëàëòàíä/,\Ý,Ê-3,Ê-4\
• 0.5%,1%,2%+ýïèíåôðèí, 1:200000 ôëàêîí, \Ý,Ê-2,Ê-3,Ê-4\
• 2-4%, õýñýã ãàçàðò õýðýãëýõ, \Ý,Ê-2,Ê-3,Ê-4\
• 2%+ýïèíåôðèí1:80000, ø¿äíèé çîðèóëàëòòàé,\Ý,Ê-2,Ê-
3,Ê-4\,
• 2%-èéí 2ìë, 10 ìë., 10%-èéí 2 ìë- ýýð òóíøèëýíä,
• 10%-èéí 65 ìë-ýýð àýðîçîëü /ø¿ä, ÷èõ-õàìàð-õîîëîéí
çîðèóëàëòòàé/ õýëáýðýýð òóñ òóñ ñàâëàãäàíà.
♦ Ïðîêàéí, PROCAINI HYDROCHLORIDUM
ªºð íýðñ: Novocainum, Jenacain, Isocain, Aminovaine,

Aethocain.
46

¾ Æ,Ê-1,ê-2,Ê-3,Ê-4,ê-5,ê-6
¯éëäýë:
• Õýñýã ãàçàðò ìýäýý àëäóóëíà /Ìýäðýëèéí ýñèéí ìåìáðàíû
¿éëèéí ïîòåíöèàëûí õàìààðàëò íàòðèéí èîíû ñóâãèéã
õîðèãëîæ, ñýðýë õ¿ëýýí àâ÷ äàìæóóëàõ ¿éë àæèëëàãààã
ñààòóóëäàã/.
• Ñóäàñ ºðãºñãºíº.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Õóðäàí øèìýãäýæ, ñèéâýíãèéí ýñòåðàçà,
õîëèíýñòåðàçà ôåðìåíò¿¿äèéí íºëººãººð ãèäðîëèçýä
îðæ, ÏÀÁÊ, äèýòèëàìèíýòàíîë ¿¿ñãýíý. 80% íü øýýñýýð
ãàäàãøèëäàã. ¯éëäýë íü 5-10 ìèíóòàíä ýõýëæ, 1-2 öàã
¿ðãýëæèëíý.
• Õýñýã ãàçðûí íýâ÷¿¿ëýõ ìýäýý àëäóóëàëòàíä:
0.25-0.5%-èéí óóñìàëûã, äàìæóóëàõ ìýäýý
àëäóóëàëòàíä: 0.5-2%-èéí óóñìàëûã, íóãàñíû ìýäýý
àëäóóëàëòàíä: 5-10%-èéí óóñìàëûã õýðýãëýíý.
• ªâäºëò íàìäààõ áà àã÷èë òàâèóëàõ çîðèëãîîð:
0.1 ãð-ûí ëààã õýðýãëýíý.
⇒ ªíäºð íàñòàí, õ¿¿õýä áà ç¿ðõ áîëîí ýëýãíèé ¿éë
àæèëëàãààíû äóòìàãøèëòàé ºâ÷òºíä òóíã áàãàñãàí
õýðýãëýíý.
Öýýðëýë: Óã ýìýíä õàðøèë èëýð÷ áàéñàí áîëîí ç¿ðõíèé
õîðèãòîé áà øîêûí áàéäàëä áóé ºâ÷òºíä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Áèå ñóëðàõ, òîëãîé ýðãýõ, àðòåðèéí äàðàëò
áóóðàõ, õàðøèë èëðýõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 0.25%, 0.5%, 1%, 2%-èéí 1ìë, 2ìë, 5ìë, 10ìë-ýýð
òóíøèëýíä,
• 0.1 ãð.-èéí ëàà,
• Íóíòàãààð òóñ òóñ ñàâëàãäàíà.
♦ Áóïèâàêàéí, BUPIVACAINE HYDROCHLORIDE

Õèìèéí á¿òýöèéí õóâüä àìèäûí á¿ëýãò õàìààðàãäàõ õýñãèéí
ìýäýý àëäóóëàõ ºíäºð èäýâõòýé, óäààí õóãàöààíû ¿éëäýëòýé,
íèëýýä õîðòîé (õîðóó ÷àíàðûí õóâüä òåòðàêàéíòàé òºñòýé
ýìèéí áîäèñ).
47
ªºð íýðñ: Carbostesin, Duracain, Marcain, Sensorcain,

Svedocain.
¾ Ê-5,Ê-6.
¾ Æèðýìñíèé êàòåãîðè: Ñ.
¯éëäýë:
• Õýñýã ãàçàðò ìýäýý àëäóóëíà /Ìýäðýëèéí ýñèéí ìåìáðàíû
¿éëèéí ïîòåíöèàëûí õàìààðàëò íàòðèéí èîíû ñóâãèéã
õîðèãëîæ ñýðýë õ¿ëýýí àâ÷ äàìæóóëàõ ¿éë àæèëëàãààã
ñààòóóëäàã/.
• Õýñãèéí ìýäýý àëäóóëàõ èäýâõýýð ïðîêàéíààñ 16,
ëèäîêàéíààñ 4 äàõèí èë¿¿.
Ôàðìàêîêèíåòèê: pKa=8,1, CL=35ë\öàã, t1/2=2,7öàã, Vd=1ëêã,
óóðàãòàé õîëáîãäîëò 95%, ¯éëäýë 10-30 ìèíóòàíä ýõýëæ
íóãàñààð ìýäýý àëäóóëàõàä 3-4 öàã, õàâèðãà õîîðîíäûí
ìýäðýëèéí õîðèãò 7-8 öàã õ¿ðòýë ¿ðãýëæèëíý. Äèéëýíõ íü
ýëãýíä õóâèðäàã.
• Õýñýã ãàçðûí íýâ÷¿¿ëýõ ìýäýý àëäóóëàëòàíä:
0,25%-èéí óóñìàëûã, äàìæóóëàõ ìýäýý
àëäóóëàëòàíä (çàõûí ìýäðýëèéí õîðèã ã.ì.): 0,25-
0,5%-èéí óóñìàëûã, íóãàñíû ýïèäóðàëü ìýäýý
àëäóóëàëòàíä: 0,75%-èéí óóñìàëûã, íóãàñíû
êàóäàëü ìýäýý àëäóóëàëòàíä: 0,25-0,5%-èéí
óóñìàëûã, ðåòðîáóëüáàð õîðèãò 0,75%-èéí óóñìàëûã
òóñ òóñ õýðýãëýíý.
• Òºðºõ ýìýãòýé÷¿¿äèéí ïðàêòèêò: Çºâõºí 0,25-
0,5%-èéí óóñìàëûã ë õýðýãëýíý. Ýíý òîõèîëäîëä
0,75%-èéí óóñìàëûã õýðýãëýæ áîëîõã¿é.
• Ò¿¿íèéã 0,75%-îîð õýðýãëýõ ¿åä ãàæ íºëºº íü èõñýõ òóë
ìàø áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Öýýðëýë: Õýñãèéí ìýäýý àëäóóëàõ àìèäûí á¿ëãèéí ýìýíä
ìýäðýã ºâ÷òºíä õýðýãëýõã¿é.
Õàðèëöàí íºëººëºë: Ç¿ðõíèé õýì àëäàëòûã ýì÷ëýõ ýìòýé
õàìò õýðýãëýâýë ç¿ðõíèé áóë÷èíä ñºðºã íºëººòýé.
β-áëîêàòîð ýìòýé õîñëóóëæ õýðýãëýâýë õîðäëîãî ¿¿ñãýõ
ýðñäýë èõñýíý.
48
Ãàæ íºëºº: Íîéðìîãëîõ, òàòàëäàõ, ÷è÷ðýõ çýðýã ãàæ íºëºº

èëýð÷ áîëçîøã¿é. Òóíã õýòð¿¿ëáýë òàòàëò ¿¿ñãýæ, óëìààð
ç¿ðõíèé ¿éë àæèëëàãààã äàðàíãóéëæ, ç¿ðõ çîãñîõîä õ¿ðãýõ
àþóëòàé.
Ñàâëàëò:
• 0.25%,0.5%-èéí 10,20,30,50ìë-èéí òàðèàãààð ôëàêîíä
ñàâëàãäàíà,
• Ìºí 1:200000-èéí õàðüöààòàé ýïèíåôðèíèé õàìò ñàâëàãäàíà.
1.3. Ìýñ çàñàëä áýëòãýõýä õýðýãëýõ ýì
♦ Àòðîïèí, ATROPINUM /4.2, 17.4, 21.5-ä ¿ç/
¾ Ê-1,,ê-2Ê-3,Ê-4,ê-5,ê-6.
¯éëäýë: Ïàðàñèìïàòèê ìýäðýëèéí òºãñãºë äýõ ìýäðýë

áóë÷èíãèéí ñèíàïñûí Ì-õîëèíîðåöåïòîðûã õîðèãëîí,
ø¿ëñíèé áà àìüñãàëûí çàìûí áóë÷èðõàéí ø¿¿ðýë
ÿëãàðàëòûã áàãàñãàí, ãºëãºð áóë÷èíã ñóëðóóëíà.
Õýðýãëýõ çààëò: Ø¿ëñíèé áóë÷èðõàé, àìüñãàëûí çàìûí
çàìûí áóë÷èðõàéí ø¿¿ðýë ÿëãàðàëòûã áàãàñãàí, ãèëãýð
áóë÷èíã ñóëðóóëàõ çîðèëãîîð ìýñ çàñëûí áýëòãýë áîëãîí
õýðýãëýíý.
• Ìýñ çàñëûí áýëòãýë áîëãîí áóë÷èðõàéí ø¿¿ðýë
ÿëãàðóóëàëòûã áàãàñãàõ áîëîí ç¿ðõíèé âàãóñ-
ðåôëåêñèéã äàðàíãóéëàõ çîðèëãîîð õýðýãëýâýë:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷èä áà 20 êã-ààñ äýýø æèíòýé õ¿¿õäýä:
0.4-0.6 ìã-ààð åðºíõèé ìýäýý àëäóóëàëòààñ 45-60
ìèíóòûí ºìíº áóë÷èíä þìóó àðüñàí äîð òàðüæ
õýðýãëýíý.
◊ 20 êã-ààñ áàãà æèíòýé õ¿¿õäýä: 0.01 ìã/êã-ààð /äýýä
òóí 0.4 ìã/ åðºíõèé ìýäýý àëäóóëàëòààñ 45-60
ìèíóòûí ºìíº áóë÷èíä þìóó àðüñàí äîð òàðüæ
õýðýãëýíý.
49
Öýýðëýë, Ãàæ íºëºº: 17.5-ä ¿ç.

Ñàâëàëò:
• 0.1%-èéí 1 ìë-ýýð òóíøèëýíä ñàâëàãäàíà.
♦ Äèàçåïàì, DIAZEPAMUM / 1.1, 5, 24.3-ä ¿ç /
¾ Ê-1,ê-2,Ê-3,Ê-4,ê-5,ê-6.
¾ Æèðýìñíèé êàòåãîðè: NR.
Õýðýãëýõ çààëò: Ìýñ çàñëûí ºìíº ýñâýë ýíäîñêîïèéí

áýëòãýë áîëãîí õýðýãëýíý.
Õýðýãëýõ àðãà: Ìýñ çàñëûí ºìíº áà ýíäîñêîïèéí
áýëòãýë áîëãîí õýðýãëýâýë: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 10ìã-
èéã /øààðäëàãàòàé áîë 20 ìã õ¿ðòýë/ áóë÷èíä áóþó âåíèéí
ñóäñààð òàðèíà.
Ñàâëàëò: 5 ìã/ìë., 2 ìë òóíøèëýíä ñàâëàãäàíà.
♦ Ìîðôèí, MORPHINI HYDROCHLORIDUM

/2.2, 8.4-ò ¿ç/
¾ Òóñãàé õÿíàëòòàéãààð õýðýãëýíý.
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,ê-6.
Õýðýãëýõ çààëò: Ìýñ çàñëûí áà ò¿¿íèé äàðààõ ºâäºëòèéã

õºíãºâ÷ëºõ, ìýäýý àëäóóëàëòûã õ¿÷æ¿¿ëýí, ýìèéí òóíã
áàãàñãàõ çîðèëãîîð ìýñ àæèëáàðûí ºìíº áýëòãýë áîëãîí
õýðýãëýíý.
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 10 ìã õ¿ðòýë òóíãààð ìýñ çàñëààñ
1-1.5 öàãèéí ºìíº àðüñàí äîð ýñâýë áóë÷èíä òàðèíà.
◊ Õ¿¿õäýä:150 ìèêðîãðàì/êã òóíãààð áóë÷èíä òàðèíà.
Öýýðëýë, Ãàæ íºëºº: 2.2-ò ¿ç.
Ñàâëàëò: 10 ìã, 1 ìë /1%-1 ìë/-ýýð òóíøèë.
50
2. ªÂÄªËÒ ÍÀÌÄÀÀÕ, ÕÀËÓÓÍ ÁÓÓÐÓÓËÀÕ,

¯ÐÝÂÑËÈÉÍ ÝÑÐÝÃ ÍªËªªËªÕ ÑÒÅÐÎÉÄ
ÁÓÑ ÝÌ
2.1. Õàð òàìõèíû áóñ áýëäìýë

♦ Àöåòèëñàëèöèëèéí õ¿÷èë,
ACIDUM ACETYLSALICYLICUM /7.1, 12.5-ä ¿ç/.
ªºð íýðñ: Aspirinum, Aspro, Acetophen, Acylpyrin, Rodopyrin,

¾ Æîðã¿é îëãîæ áîëíî.
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,ê-5,ê-6.
¾ Æèðýìñíèé êàòåãîðè: C (ñ¿¿ëèéí 3 ñàðä: D).
¯éëäýë: Öèêëîîêñèãåíàçà ôåðìåíòèéã õîðèãëîí, àðàõèäîíû

õ¿÷ëýýñ öàãèðàãò ýíäîïåðîêñèä ¿¿ñýëòèéã ñààòóóëàõ òóë
ò¿¿íýýñ ¿¿ñýëòýé ïðîñòîãëàíäèíû óëàìæëàëûí îëîí ç¿éë
áîäèñûí ¿¿ñýëò áàãàñ÷, äàðààõ ¿éëäýë èëýðäýã.
• ªâäºëò íàìäààõ (íîöèöåïòîðûã öî÷ðîîã÷ ìåäèàòîð,
ïðîñòîãëàíäèíû /ÏÃÅ2 , ÏÃÔ2àëüôà ã.ì/ íèéëýãæèëòèéã
ñààòóóëíà).
• Õàëóóí áóóðóóëàõ /äóëààí çîõèöóóëàõ òºâèéã öî÷ðîîã÷
ïðîñòîãëàíäèíû /ÏÃÅ2 ã.ì/ íèéëýãæèëòèéã ñààòóóëàõûí
çýðýãöýý çàõûí ñóäñûã ºðãºñãºí äóëààí àëäàëòûã èõýñãýí
õºëºðãºíº/.
• ¯ðýâñýë íàìäààõ /¿ðýâñýëèéí ìåäèàòîð áîëîõ
ïðîñòîãëàíäèíû /ÏÃÅ2 ã.ì/ íèéëýãæèëòèéã ñààòóóëíà/
• Àíòèàãðåãàíò ¿éëäýëòýé. /òðîìáîöèò äàõü
öèêëîîêñèãåíàçà ôåðìåíòèéã äàðàíãóéëàí òðîìáîêñàíû
/ÒÕÀ2/ íèéëýãæèëòèéã áàãàñãàíà/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: pKa=3.5, F=0.7, Vd=0.15ë/êã, CL=39ë/öàã,
¿ðýâñëèéí ýñðýã ¿éëäëèéí õóâüä Ceff=150-300ìã/ë,
Ctoxic=300ìã/ë,*** t1/2=15-20ìèíóò, óóðàãòàé õîëáîãäîëò
***
Ceff=ýì÷èëãýýíèé ¿ð íºëºº á¿õèé êîíöåíòðàöè, Ctoxic=õîðòîé
íºëºº ¿ç¿¿ëýõ êîíöåíòðàöè
51
ªâäºëò íàìäààõ, õàëóóí áóóðóóëàõ, ¿ðýâñëèéí ýñðýã ýì
75-90%, áèåä õóðäàí õóâèð÷/ýõíèé öàãò 90% íü

ìåòàáîëèçìä îðäîã/ ñàëèöèëèéí õ¿÷èë /t1/2=2-30öàã,
Vd=0.17ë/êã, CL=0.6-3.6ë/öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 85%/
¿¿ñãýýä 80% íü áººðººð, 20% íü õîäîîä ãýäýñíèé çàì áà
óóøãèàð ãàäàãøèëíà. Øýýñíèé ðÍ ø¿ëòëýã áàéâàë èõýíõ
íü /80% õ¿ðòýë/ õóâèðàëã¿é áººðººð ÿëãàðíà. Åðäèéí
øàõìàëûã óóõàä ¿éëäýë 5-30 ìèíóòàíä ýõýëæ,
25-60 ìèíóòàíä îðãèëäîî õ¿ðýýä 1-4 öàã ¿ðãýëæèëíý. Áàãà
òóíãààð/õîíîãò 30-340ìã/ àíòèàãðåãàíò, äóíä òóíãààð
/100-500ìã/ ºâäºëò-õàëóóðàëò íàìäààõ, èõ òóíãààð /õîíîãò
0.5-2.5ãð./ ¿ðýâñýë íàìæààõ ¿éëäýëòýé.
• Ðåâìàòèçì, ðåâìàòîèä àðòðèò, îñòåîàðòðèò áà áóñàä
¿ðýâñýë,
• Çàõûí ìýäðýëèéí ãàðàëòàé òºðºë á¿ðèéí ºâäºëò /òîëãîé,
¿å ìº÷, áóë÷èí, ìýäðýëèéí ñóäàë äàãóó ºâäºõ ã.ì./,
• Òºðºë á¿ðèéí ãàðàëòàé õàëóóðàëò
• Òºðºë á¿ðèéí òðîìáîò ºâ÷íèé ¿åä òðîìáî-ýìáîëè
¿¿ñýõýýñ, ç¿ðõíèé áàõûí ¿åä ç¿ðõíèé øèãäýýñ ¿¿ñýõýýñ
óðüä÷èëàí ñýðãèéëæ õýðýãëýíý.
• Ìèãðåíü /Òîëãîé òàëëàæ ºâäºõ/,
• ¯å ìº÷íèé ¿ðýâñýëò ºâ÷íèé ¿åä
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: ýõëýõ òóí, õîíîãò 2.4-3.6 ãð-ûã 3
õóâààí õýðýãëýýä, äàðàà íü áàðèõ òóí, õîíîãò 3.6-5.4
ãð-ûã 2 õóâààí óóëãàæ õýðýãëýíý.
◊ Õ¿¿õäýä /þâåíèëü ðåâìàòîèä àðòðèòûí ¿åä/: 25 êã-ààñ
áàãà æèíòýé õ¿¿õäýä õîíîãò 60-90 ìã/êã-ààð 2 õóâààæ
óóëãàíà. 25 êã-ààñ äýýø æèíòýé õ¿¿õäýä õîíîãò 2.4-3.6
ãð-ûã 3 õóâààí óóëãàæ õýðýãëýíý.
• Çàõûí ìýäðýëèéí ãàðàëòàé ºâäºëò áîëîí
õàëóóðàëòûí ¿åä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷èä áà 11-ýýñ äýýø íàòñàé õ¿¿õäýä:
325-650 ìã-ûã óóõ áóþó øóëóóí ãýäñýýð õýðýãëýõ áà
øààðäëàãàòàé áîë 4 öàãààð äàâòàí õýðýãëýæ áîëíî.
◊ 2-11 íàñòàé õ¿¿õäýä: õîíîãò 1.5 ãð/ì2 áóþó 65 ìã/êã-
ûã óóõ áóþó øóëóóí ãýäñýýð 4-6 õóâààæ õýðýãëýíý.
52
• Òðîìáîîñ áîëîí ç¿ðõíèé øèãäýýñýýñ ñýðãèéëæ

õýðýãëýõ áîë : 0.1-0.25 ãð-ààð ºäºðò íýã óäàà óóëãàæ
õýðýãëýíý.
• Ìèãðåíü ºâ÷íèé ¿åä: 7.1-ä ¿ç.
Öýýðëýë, áîëãîîìæëîë:
• Õîäîîä, ãýäýñíèé øàðõëàà, öóñ àëäàëò, ãèïîòðîìáèåìè,
óã ýìýíä õàðøèëòàé ¿åä õýðýãëýõã¿é.
• Ýëýã áºððíèé ¿éë àæèëëàãàà äîðîéòñîí, æèðýìñýí áà
õºõ¿¿ë ýõ÷¿¿äýä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Öóñ áàãàäàõ, öóñ á¿ëýãíýëò ìóóäàí öóñ
àëäàìòãàé áîëîõ, àìüñãàëûí äóòàãäàë ã¿íçãèéðýõ,
àíàôèëàêñè, áàãòðàà èëðýõ, õàðøèë ¿¿ñýõ, Reye-èéí õàì
øèíæ èëðýõ, ÷èõ ä¿íãýíýõ, ñîíñãîë ìóóäàõ, îãèõ, áººëæèõ,
ýëýãíèé ôåðìåíòèéí èäýâõ ººð÷ëºãäºõ, ãåïàòèò, àðüñàíä
òóóðàëò ãàðàõ, àðüñ ãýìòýìõèé áîëîõ çýðýã ãàæ íºëºº
èëýð÷ áîëîõîîñ ãàäíà óäààí õóãàöààãààð õýðýãëýâýë
õîäîîäíû øàðõ ¿¿ñ÷ áîëíî.
Ñàâëàëò: 0.1-0.5 ãð-ûí øàõìàë.
♦ Äèêëîôåíàê-íàòðè, DICLOFENAC-NATRIUM
ªºð íýðñ: Diclonak, Voltaren, Ortophenum, Rewodina, Feloran.

¾ Æîðîîð îëãîíî.
¾ Ê-2,Ê-3,Ê-4,ê-5,ê-6.
¾ Æèðýìñíèé êàòåãîðè: Â.
¯éëäýë: /àñïèðèíèéã ¿ç/

• ¯ðýâñëèéí ýñðýã, ºâäºëò íàìäààõ, õàëóóí áóóðóóëàõ
¿éëäëýýð àñïèðèíààñ õîë äàâóó, ìºí àíòèàãðåãàíò
íºëººòýé.
Ôàðìàêîêèíåòèê: F=0.54, Vd=0.17ë/êã, CL=15.6ë/öàã, t1/2=1.5-
3.5öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 99.5%, 99% íü ýëãýíä
õóâèð÷/1% íü ººð÷ëºãäºëã¿é áººðººð ÿëãàðíà/, 75% íü
áººðººð, 25% íü õîäîîä ãýäýñíèé çàìààð ãàäàãøèëíà. Óóõ
áîëîí øóëóóí ãýäñýýð õýðýãëýõýä ¿éëäýë 30 ìèíóòàíä
ýõýëæ, 8 öàã ¿ðãýëæèëíý.
53
• Ðåâìàòîèä àðòðèòûí ¿åä:

◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 50 ìã-ààð õîíîãò 3-4 óäàà óóõ áóþó
75 ìã-ààð õîíîãò 2 óäàà, ýñâýë ñ¿¿ë÷èéíõèéã íü 50-
100 ìã-ààð øóëóóí ãýäñýýð óíòàõûí ºìíº õýðýãëýæ
áîëíî. Ãýõäýý õîíîãèéí òóí 225 ìã-ààñ õýòýð÷
áîëîõã¿é.
• Îñòåîàðòðèòûí ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 50 ìã-ààð
ºäºðò 2-3 óäàà áóþó 75 ìã-ààð ºäºðò 2 óäàà óóëãàæ
õýðýãëýíý.
• Àíêèëîç á¿õèé ñïîíäèëèòûí ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä
25 ìã-ààð õîíîãò 4 óäàà óóëãàíà.
• Ýëýãíèé ïîðôèðè, ÷îíîí õºðâºñ, áàãòðàà, óã á¿ëýã ýìýíä
õàðøèëòàé, õîäîîäíû øàðõòàé, æèðýìñýí, õºõ¿¿ë
ýõ÷¿¿äýä õýðýãëýõã¿é.
• Õîäîîä øàðõàëæ áàéñàí, ýëýã, áººð, ç¿ðõíèé õ¿íäýðñýí
ýìãýãòýé, àðòåðèéí äàðàëò èõòýé, õàâàíòàé ºâ÷òºíä
áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Ýëýã, áººð õîðäóóëàõ ñºðºã íºëººòýé. Õîäîîä
îð÷èìä ºâäºõ, áººëæèõ, ñóóëãàõ, ºòãºí õàòàõ, õîîëíû
øèíãýö ìóóäàõ, ãýäýñ ä¿¿ðýõ, õîîëíû äóðøèë áóóðàõ,
êîëèò, òîëãîé ºâäºõ, òîëãîé ýðãýõ, ÷èõ ä¿íãýíýõ, õýë
óðóóë ïýìáèéæ õàâàãíàõ, õàðàà á¿¿äèéõ, í¿ä îð÷ìîîð
ýìçýãëýæ ºâäºõ, øºíèéí õàðàà ìóóäàõ, õîäîîä øàðõëàõ,
öóñ àëäàõ, õàìðààñ öóñ ãàðàõ, äàðàëò èõñýõ, õàâàãíàõ,
àðüñààð òóóðàëò ãàðàõ, çàãàòíàõ, ýêçåìà, äåðìàòèò,
àëîïåöè, ãýðýëä ìýäðýãøèõ, Stevens-Johnson-û ñèíäðîì
¿¿ñýõ, àíàôèëàêñè, àíàôèëàêñè òºñò óðâàëóóä, ñóäàñëàã
õàâàí, íóðóó õºë ¿å ìº÷ ºâäºõ, àçîòåìè, ïðîòåéíóðè,
áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèë ¿¿ñýõ, îëèãîóðè,
èíòåðñòèöèàëü íåôðèò, ïàïèëëèàð íåêðîç, íåôðîòèê
ñèíäðîì, ýëýãíèé ôåðìåíò ºíäºðñºõ, øàðëàëò ¿¿ñýõ,
ãåïàòèò, ãóóðñàí õîîëîé àã÷èõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷
áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 0.025 ãð-ààð øàõìàëààð ñàâëàãäàíà.
♦ Èáóïðîôåí, IBUPROFENUM
ªºð íýðñ: Brufenum, Motrin, Dolgit, Algofen, Iborufen, Nuprin.
54
¾ Æîðã¿é îëãîíî.
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,ê-5,ê-6.
• ªâäºëò íàìäààõ, ¿ðýâñëèéí ýñðýã íºëººëºõ õ¿÷ýýð
àñïèðèíààñ èë¿¿, ìºí õàëóóí áóóðóóëàõ íºëººòýé.
Ôàðìàêîêèíåòèê: pKa=4.4, F=0.95-1.0, Vd=0.14ë/êã,

CL=3.5ë/öàã, Ñ=10ìêã/ìë, t1/2=2.5öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò
99%, 90% íü ýëãýíä õóâèð÷ /10% íü õóâèðàëã¿é ÿëãàðäàã/,
80% íü áººðººð, 20% íü õîäîîä ãýäýñíèé çàìààð
ãàäàãøèëíà. Óóõàä ¿éëäýë 30 ìèíóòàíä ýõýëæ, 2-4 öàãèéí
äàðàà îðãèëäîî õ¿ðýýä, 4 öàã ¿ðãýëæèëíý.
• Ðåâìàòîèä àðòðèò, îñòåîàðòðèò çýðýã
àðòðèòóóäûí ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 300-800 ìã-ààð
õîíîãò 3-4 óäàà óóæ õýðýãëýíý. Ãýõäýý õîíîãèéí òóíã
3.2 ãð-ààñ õýòð¿¿ëæ áîëîõã¿é.
• Çàõûí ìýäðýëèéí ºâäºëò áà äèñìåíîððåéí ¿åä:
Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 400 ìã-ààð óóõ áà øààðäëàãàòàé áîë
4-6 öàãààð äàâòàí õýðýãëýæ áîëíî.
• Óã á¿ëýã ýìýíä õàðøèëòàé, õàìðûí ïîëèï, ñóäàñëàã
õàâàí, æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõ÷¿¿äýä õýðýãëýõã¿é.
• Õîäîîä ãýäýñíèé øàðõëààòàé áàéñàí, ýëýã áººðíèé
õ¿íäýðñýí ýìãýãòýé, àðòåðèéí äàðàëò èõýññýí, öóñíû
ýðãýëòèéí äóòìàãøèëòàé, õàðààíû ìýäðýëèéí ýìãýãòýé
ºâ÷òºíä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Äèñïåïñè, àþóëõàé îð÷èì ýìçýãëýõ, íóóö öóñ
àëäàëò, õîäîîä øàðõëàõ, òîëãîé ºâäºõ, íîéðìîãëîõ,
òàíèí ìýäýõ¿é ººð÷ëºãäºõ, àñåïòèê ìåíèíãèò, òîëãîé
ýðãýõ, ÷èõ øóóãèõ, õàðàà ººð÷ëºãäºõ, õàâàãíàõ, àðòåðèéí
äàðàëò èõñýõ, ç¿ðõíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèë
õ¿íäðýõ, áðîíõîñïàçì, öóñ óðñàõ õóãàöàà óðòñàõ, àíåìè,
íåéòðîïåíè, ïàíöèòîïåíè, òðîìáîöèòîïåíè, àïëàñòèê
àíåìè, ëåéêîïåíè, àãðàíóëîöèòîç, ýëýãíèé ôåðìåíò
ºíäºðñºõ, àðüñààð òóóðàëò ãàðàõ, ãýðýëä ìýäðýãøèõ,
Ñòèâåíñ-Æîíñîíû ñèíäðîì èëðýõ, àðüñíû õàðøèë èëðýõ
çýðýã ãàæ íºëºº àæèãëàãäàæ áîëçîøã¿é.
55
Ñàâëàëò: 200 ìã, 400 ìã, øàõìàëààð ñàâëàãäàíà.
♦ Èíäîìåòàöèí, INDOMETHACINUM
ªºð íýðñ: Metindolum, Indocid, Indomin, Methacid, Phenotacin.
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,ê-5,ê-6.

• ¯ðýâñëèéí ýñðýã, ºâäºëò íàìäààõ õ¿÷òýé ¿éëäýëòýé, ìºí
õàëóóí áóóëãàõ íºëººòýé.
Ôàðìàêîêèíåòèê: pKa=4.5, F=0.98, Vd=0.2ë/êã, CL=6.3ë/öàã,
Ñ=0.3-3ìêã/ìë, t1/2=6öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 90%, 80% íü
ýëãýíä õóâèð÷ /20% íü õóâèðàëã¿é ÿëãàðäàã/, 70% íü
áººðººð, 30% íü õîäîîä ãýäýñíèé çàìààð ãàäàãøèëíà. Óóõ
áîëîí øóëóóí ãýäñýýð õýðýãëýõýä ¿éëäýë 2-4 öàãèéí
äàðàà ýõýëæ 4-6 öàã ¿ðãýëæèëäýã.
• Ðåâìàòîèä àðòðèò, îñòåîàðòðèò, àíêèëîç á¿õèé
ñïîíäèëèòûí ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 25 ìã-ààð óóëãàõ
áóþó øóëóóí ãýäñýýð õîíîãò 2-3 óäàà õîîëòîé õàìò áà
ýñâýë õ¿÷èë ñààðìàãæóóëàõ ýìòýé õàìò óóëãàæ õýðýãëýíý.
Öààøèä 7 õîíîã òóòàìä 50 ìã-ààð íýìýãä¿¿ëñýýð
õîíîãèéí òóíã 200 ìã õ¿ðòýë íýìýãä¿¿ëíý. Ýñâýë óäààí
¿éë÷èëäýã êàïñóëòàéã 75 ìã-ààð ºäºðò 1 óäàà ºãëºº,
îðîéí àëü íýãýíä íü óóëãàæ õýðýãëýíý. Øààðäëàãàòàé áîë
ò¿¿íèéã õîíîãò 2 óäàà õýðýãëýæ áîëíî.
• Ïîäàãðûí õóðö àðòðèòûí ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä:
50 ìã-ààð ºäºðò 3 óäàà óóõ áà öààøèä àëü áîëîõ òóíã
áàãàñãàõûã õè÷ýýíý. Ýíý ¿åä óäààí ¿éë÷èëãýýò êàïñóëä
õèéñýí áýëäìýëèéã õýðýãëýõã¿é.
• Áóðñèò, òåíäèíèò çýðãèéí ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä:
75-150 ìã-ààð õîíîãò 2-3 óäàà 7-14 õîíîã óóëãàæ
õýðýãëýíý.
Öýýðëýë: Õîäîîäíû øàðõëàà, ãóóðñàí õîîëîéí áàãòðààòàé
ºâ÷òºí áîëîí æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõýä õýðýãëýõã¿é.
56
Ãàæ íºëºº: Õîäîîä, óëààí õîîëîé, ãýäýñ øàðõëàõ, òîëãîé

ºâäºõ, òîëãîé ýðãýõ, íîéðìîãëîõ, óõààí áàëàðòàõ, çàõûí
íåâðîïàòè, òàòàõ, òàòàæ óíàõ, ñýòãýöèéí ¿éë àæèëëàãàà
ººð÷ëºãäºõ, ãèïåðòåíçè, õàâàí, ç¿ðõíèé ¿éë àæèëëàãààíû
äóòàãäàë õ¿íäðýõ, õàðàà á¿¿äèéõ, í¿äíèé ýâýðëýã áîëîí
òîðëîã ãýìòýõ, ñîíñãîë ìóóäàõ, ÷èõ ä¿íãýíýõ, îãèõ,
áººëæèõ, õîîëíû äóóðøèë áóóðàõ, ñóóëãàõ, õîäîîä
ãýäýñíèé çàìààñ öóñ àëäàõ, ïàíêðåàòèò, ãåìàòóðè,
áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèë ¿¿ñýõ, öóñ çàäðàëò
àíåìè, àïëàñòèê àíåìè, àãðàíóëîöèòîç, ëåéêîïåíè,
òðîìáîöèòîïåíèê ïóðïóðà, òºìºð äóòàãäëûí àíåìè,
ýëýãíèé ôåðìåíò ºíäºðñºõ, Ñòèâåíñ-Æîíñîíû ñèíäðîì,
àíàôèëàêñè, ñóäàñëàã õàâàí, ãèïåðêàëèåìè èëðýõ çýðýã
ãàæ íºëºº ãàð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 0.025 ãð, øàõìàë, êàïñóëä ñàâëàãäàíà.
♦ Ïàðàöåòàìîë, PARACETAMOLUM /7.1-ä ¿ç/.
ªºð íýðñ: Acetaminophen, Ushamol, Panadol, Paracinol,

Acemol, Tylenol,
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,ê-5,ê-6.
¯éëäýë: /Àñïèðèíèéã ¿ç/.

• ªâäºëò íàìäààõ
• Õàëóóí áóóðóóëàõ
Ôàðìàêîêèíåòèê: pKa=9.5, F=0.88, Vd=0.94ë/êã,
CL=19.3ë/öàã, Ñ=20ìêã/ìë, t1/2=2.5öàã, óóðàãòàé
õîëáîãäîëò 25%, 90-95% íü ýëãýíä õóâèð÷, áººðººð
ãàäàãøèëíà. Õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ õóðäàí, á¿ðýí
øèìýãäýæ, ¿éëäýë íü 1-3 öàãò îðãèëäîî õ¿ð÷, 3-4 öàã
• Ø¿ä, òîëãîé, ìýäðýëèéí ñóäëûí ºâäºëò,
• Òºðºë á¿ðèéí ãàðàëòàé õàëóóðàëò.
57
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 325-650 ìã-ààð 4-6 öàãààð óóëãàíà.

Øààðäëàãàòàé áîë 1.0 ãð-ààð õîíîãò 3-4 óäàà óóæ áîëíî.
Ãýõäýý áîãèíî õóãàöààíû ýì÷èëãýýíä õîíîãèéí òóíã
4.0 ãð-ààñ, óäààí õóãàöààíû ýì÷èëãýýíä õîíîãèéí òóíã
2.6 ãð-ààñ õýòð¿¿ëæ áîëîõã¿é.
◊ Õ¿¿õäýä: 11-ýýñ äýýø íàñàíä 480 ìã-ààð 4-6 öàãààð,
9-10 íàñàíä 400 ìã-ààð 4-6 öàãààð, 6-8 íàñàíä 320 ìã-ààð
4-6 öàãààð, 4-5 íàñàíä 240 ìã-ààð 4-6 öàãààð, 2-3 íàñàíä
160 ìã-ààð 4-6 öàãààð, 12-23 ñàðòàéä 120ìã-ààð
4-6 öàãààð, 4-11 ñàðòàéä 80 ìã-ààð 4-6 öàãààð, 3 õ¿ðòýë
ñàðòàéä 40 ìã-ààð 4-6 öàãààð òóñ òóñ õýðýãëýíý. Õ¿¿õäýä
ëàà õýëáýðýýð äýýðõ òóíãààð øóëóóí ãýäñýýð õýðýãëýæ
áîëíî.
Áîëãîîìæëîë:
• Àðõàã àðõè÷èí, áººð, ýëýãíèé õ¿íäýðñýí ýìãýãòýé, õºõ¿¿ë
áà æèðýìñýí ýõ÷¿¿äýä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº:
• Òóí õýòýðâýë ýëýã õîðäóóëæ, õîðäëîãîò ãåïàòèò
¿¿ñãýíý.
• Øàðëàëò, àðüñíû òóóðàëò, ãèïîãëèêåìè, öóñ çàäðàëò öóñ
áàãàäàëò, íåéòðîïåíè, ëåéêîïåíè, ïàíöèòîïåíè,
òðîìáîöèòîïåíè çýðýã ãàæ íºëºº óäààí õóãàöààãààð
õýðýãëýõýä õààÿà ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 100-500 ìã, øàõìàë,
• Ñèðîï, 125 ìã/ 5 ìë.
♦ Òðàìàäîë ãèäðîõëîðèä, TRAMADOLUM

HYDROCHLORIDUM
ªºð íýðñ: Tramundin, Ultram

¾ Ê-2,ê-3,ê-4,ê-5,ê-6.
¾ Æèðýìñíèé êàòåãîðè: Ñ
58
¯éëäýë: Îïîèä ðåöåïòîðòîé õîëáîãäîí, àíòèíîöèöåâòèâ

ñèñòåìèéã èäýâõæ¿¿ëýõ çàìààð ºâäºëò íàìäààíà. Ìºí
íîðýïèíåôðèí, ñåðîòîíèíû ýðãýí õàìðàãäàëòûã
ñààòóóëíà.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Óóæ õýðýãëýõýä õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ
ò¿ðãýí, á¿ðýí ñàéí øèìýãäýíý. Õýðýãëýñíýýñ õîéø
2 öàãèéí äàðàà öóñíû ñèéâýí äýõ õýìæýý íü õàìãèéí
ºíäºð ò¿âøèíäýý õ¿ðíý. Öóñíû ñèéâýíãèéí óóðàãòàé 20%
îð÷èì õîëáîãäîíî. T1/2=5-6 öàã. Ýëãýíä ýð÷èìòýé õóâèð÷,
11 òºðëèéí ìåòàáîëèò ¿¿ñãýäãèéí äîòîð Ì1 õýìýýõ
èäýâõèòýé ìåòàáîëèò ¿¿ñãýõ áºãººä ò¿¿íèé t1/2=6-7 öàã
áàéäàã. Ýëýãíèé öèððîçòîé ºâ÷òºí áîëîí ºíäºð íàñòàíä
t1/2 íü óðòàñäàã, òðàìàäîë áîëîí Ì1-èéí 90% íü
áººðººð, 10% íü ºòãºíòýé õàìò ãàäàãøèëäàã.
• Òºðºë á¿ðèéí ãàðàëòàé äóíä çýðãèéí áîëîí õ¿íä
õýëáýðèéí ºâäºëò¿¿ä(õîðò õàâäàð, áýðòýë
ãýìòýë, ìýñ çàñëûí äàðààõ, ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí
ã.ì.).
Õýðýãëýõ àðãà: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 50-100ìã-ààð 4-6 öàãààð
õýðýãëýíý. Õîíîãèéí äýýä òóí 400ìã.
• Óã ýìýíä õýò ìýäðýã ºâ÷òºí áîëîí àðõè, íîéðñóóëàõ
ýì, òºâèéí ¿éëäýëòýé ºâäºëò íàìäààõ ýì, îïèîèäóóä
áîëîí ñýòãýö íºëººò ýìýíä õîðäñîí ¿åä õýðýãëýõã¿é.
• Õºõ¿¿ë ýõýä õýðýãëýõã¿é.
• Òàòàëäàà ¿¿ñýõ ºðòºìæòýé áîëîí àìüñãàëûí
äóòàãäàëòàé, ãàâëûí äîòîîä äàðàëò èõòýé, òàðõèíû
ãýìòýëòýé, õýâëèéí õºíäèéí ýðõòýíèé öî÷ìîã
¿ðýâñýëòýé áîëîí ýëýã, áººðíèé äóòìàãøèëòàé
• Æèðýìñýí ýõ áîëîí õ¿¿õäýä õîðã¿é ýñýõ íü
íîòëîãäîîã¿é.
Ãàæ íºëºº:
• ÒÌÑ-èéí òàëààñ: Òîëãîé ýðãýõ, òîëãîé ºâäºõ,
íîéðìîãëîõ, ýñâýë öî÷ðîìòãîé áîëîõ, óõààí
áàëàðòàõ, òýíöâýð àëäàãäàõ, ýéôîðè áîëîí òàòàëò
¿¿ñýõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 50ìã, øàõìàë.
59
2.2. Õàð òàìõèíû áýëäìýë
♦ Êîäåéí, CODEINUM /8.4, 25.2-ò ¿ç/
ªºð íýðñ:
• CODEINUM: Methylmorphinum
• CODEINUM PHOSPHORICUM: Codeini phosphas
¾ Òóñãàé õÿíàëòààð çàðöóóëíà.
¾ Ê-2,Ê-3,Ê-4.
¯éëäýë: /Ìîðôèíèéã ¿ç/
• Õàíèàëãà íàìäààõ õ¿÷òýé ¿éëäýëòýé /25.1-ä ¿ç/,
• Ñóóëãàëò òîãòîîõ íºëººòýé /Ãýäýñíèé ã¿ðâýëçýõ
õºäºëãººíèéã áàãàñãàí ñóóëãàëò òîãòîîíî. Ãºëãºð
áóë÷èíãóóäûí òîíóñûã íýìýãä¿¿ëýõ áà ýëåêòðîëèòîîñ
õàìààðàëò óñíû øèìýãäýëòèéã ñàéæðóóëàõ íºëººòýé/,
• ªâäºëò íàìäààõ ñóëàâòàð ¿éëäýëòýé /30ìã íü 600ìã
àñïèðèíû ºâäºëò íàìäààõ õ¿÷òýé òýíö¿¿ ¿éë÷èëíý/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: pKa=8.2, F=0.5, Vd=5.4ë/êã, CL=98ë/öàã,
Ñ=65íã/ìë, t1/2=2.8öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 7%, ýëãýíä
õóâèð÷, èäýâõòýé ìåòàáîëèò áîëîõ ìîðôèíûã ¿¿ñãýíý.
Èõýíõ íü øýýñýýð, º÷¿¿õýí õýñýã íü ºòãºíººð ãàäàãøèëíà.
ÕÝÐÝÃËÝÕ ¯ÉËÄÝË ¯ÉËÄËÈÉÍ ¯ÉËÄÝË

ÀÐÃÀ ÝÕËÝÕ ÎÐÃÈË ¯Å ¯ÐÃÝËÆËÝÕ
Óóõ 30-45 ìèíóò 1-2 öàã 4-6 öàã
Àðüñàí äîð 10-30 ìèíóò 4-6 öàã
Áóë÷èíä 10-30 ìèíóò 0.5-1 öàã 4-6 öàã
Ñóäñàíä ò¿ðãýí ò¿ðãýí 4-6 öàã

• Õàíèàëãà íàìäààõ çîðèëãîîð: 25.2-ò ¿ç.
• Ñóóëãàëòûí ¿åä: 15-30 ìã-ààð 4-6 öàãààð óóëãàíà.
• ªâäºëò íàìäààõ çîðèëãîîð:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 15-60 ìã-ûã óóíà. Øààðäëàãàòàé
áîë 4-6 öàãèéí äàðàà äàâòàí õýðýãëýíý.
60
◊ 2-ýýñ äýýø íàñòàé õ¿¿õäýä: 0.5 ìã/êã-ààð óóëãàíà.

Øààðäëàãàòàé áîë 4 öàãèéí äàðàà äàâòàí õýðýãëýæ
áîëíî.
• Óã á¿ëýã ýìýíä õàðøèëòàé áîëîí 2 íàñ õ¿ðýýã¿é áàãà
íàñíû õ¿¿õäýä õýðýãëýõã¿é.
• Òàðõèíû ãýìòýëòýé, ãàâëûí õºíäèéí äàðàëò èõòýé, ýëýã,
áººðíèé ýìãýã, ãèïîòèðîèäèçì, òàòàëò, ñýòãýë ãóòðàë,
ãóóðñàí õîîëîéí áàãòðàà, àìüñãàë äàðàíãóéëàãäñàí,
æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõ, ºíäºð íàñòàé õ¿ì¿¿ñò ìàø
Ãàæ íºëºº: ªòãºí õàòàõ, àìüñãàë äàðàíãóéëàãäàõ*** , àðüñ
óëàéí çàãàòíàõ, ýéôîðè, òîëãîé ýðãýõ, ìýäðýõ ìýäðýìæ
áóóðàõ, àðòåðèéí äàðàëò áóóð÷ ç¿ðõíèé öîõèëò öººðºõ,
îãèõ, áººëæèõ, àì õàòàõ, øýýñ õîðèãäîõ ãàæ íºëºº èëýð÷
áîëîõ áà òóí õýòýðâýë òàòàëò, îëîí äàâòàí õýðýãëýâýë
äîíòîë ¿¿ñ÷ áîëíî.
Ñàâëàëò:
• 30 ìã, øàõìàë,
• 15ìã-ûí øàõìàëààð ñàâëàãäàíà.
♦ Ìîðôèí, MORPHINUM /1.3, 8.4-ò ¿ç/
ªºð íýðñ: Morphini hydrochloridum, Skenan, Morphine sulfate.

¾ Òóñãàé õÿíàëòààð çàðöóóëíà.
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,ê-6.
¯éëäýë:
• ªâäºëò íàìäààíà. (ÒÌÑ äýõ ºâäºëò
íàìäààõ/àíòèíîöèöåâòèâ/ òîãòîëöîîíû îïèîéä ðåöåïòîð
/ìþ ðåöåïòîð/-òîé õîëáîãäîí ºâäºëòèéí ñýðýë äàìæèëòûã
ñààòóóëíà).
Ôàðìàêîêèíåòèê: ðÊà=9.85, F=0.24, Vd=3.5ë/êã, CL=72ë/öàã,
Ñ=65íã/ìë, t1/2=2.5öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 35%, ýëãýíä
***
Ãàæ íºëººíèé òýìäýãëýëä äîîãóóð çóðñàí íü íîöòîé èëýðëèéã, íàëóóãààð
áè÷ñýí íü îëîíòàà òîõèîëäîõ èëðýëèéã òóñ òóñ òýìäýãëýñýí áîëíî.
61
õóâèð÷, ãëþêóðîíèäòîé êîíúþãàò ¿¿ñãýíý, 90% íü øýýñýýð,

10% íü ºòãºíººð ãàäàãøèëäàã.

Óóõ <1 öàã 1-2 öàã 4-12 öàã
Øóëóóí ãýäýñ 20-60 ìèíóò 20-60 ìèíóò 4-5 öàã
Àðüñàí äîð 10-30 ìèíóò 50-90 ìèíóò 4-5 öàã
Áóë÷èíä 10-30 ìèíóò 30-60 ìèíóò 4-5 öàã
òàðèõ
Ñóäñààð <5 ìèíóò 20 ìèíóò 4-5 öàã
òàðèõ
Ýïèäóðàë 15-60 ìèíóò 15-60 ìèíóò <24 öàã
Èíòðàòåêàë 15-60 ìèíóò <24 öàã

• Íîöòîé ºâäºëòèéí ¿åä \õîðò õàâäàð, áýðòýë
ãýìòýë áà áóñàä îíö õ¿÷òýé ºâäºëò\:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 5-20 ìã-ûã/1%-ûí 0.5-2 ìë/ àðüñàí
äîð áóþó áóë÷èíä, ýñâýë 2.5-15 ìã-èéã âåíèéí
ñóäñààð òàðüæ õýðýãëýíý. Øààðäëàãàòàé áîë 4 öàãèéí
äàðàà äàâòàí õýðýãëýæ áîëíî.
◊ Õ¿¿õäýä: 0.1-0.2 ìã/êã-ààð àðüñàí äîð áà áóë÷èíä
òàðüæ õýðýãëýíý. Øààðäëàãàòàé áîë 4 öàãèéí äàðàà
äàâòàí õýðýãëýæ áîëíî. Õ¿¿õäýä íýã óäààãèéí äýýä
òóí íü 15 ìã áîëíî.
• Ìýñ çàñëûí áýëòãýë áîëãîí õýðýãëýõ: 1.3-ò ¿ç.

• Ç¿ðõíèé öî÷ìîã äóòàãäëûí óëìààñ ¿¿ññýí óóøãèíû
õóðö õàâàíä: 5-10 ìã-ûã 2ìã/ìèíóòûí õóðäòàéãààð
âåíèéí ñóäñààð ààæèì òàðèíà. Äýýä òóí 15 ìã.
• Ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí ¿åä: 2.5-5 ìã-ààð 2ìã/ìèíóòûí
õóðäòàéãààð âåíèéí ñóäñààð ààæèì 5-20 ìèíóòûí
çàéòàéãààð òàðèíà. Íèéò òóíã 20 ìã-ààñ õýòð¿¿ëæ
áîëîõã¿é. ªíäºð íàñòàé, áèå ñóëòàé ºâ÷òºíä òóíã
õàãàñëàæ õýðýãëýíý.
• Àìüñãàëûí äóòìàãøèëòàé, õýò òóðààëòàé áîëîí èõ ºíäºð
íàñòàé õ¿ì¿¿ñ, ìºí 2 õ¿ðòýëõ íàñíû õ¿¿õäýä õýðýãëýõã¿é.
62
• Òàðõèíû ãýìòýëòýé, ãàâëûí õºíäèéí äàðàëò èõýññýí,

òàòàëäàà á¿õèé, ò¿ð¿¿ áóë÷èðõàéí òîìðîëòòîé, ýëýã
áººðíèé õ¿íäýðñýí ýìãýãòýé, ãèïîòèðîèäèçì, æèðýìñýí,
õºõ¿¿ë ýõýä ìàø áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Àìüñãàë äàðàíãóéëàãäàõ, îãèõ áººëæèõ, òîëãîé
ýðãýõ, ìýäðýõ ìýäðýìæ áóóðàõ, íîéðìîãëîõ, ýóôîðè, õàð
äàðàõ, ãèïîòåíçè, áðàäèêàðäè, òðîìáîöèòîïåíè, àðüñ
óëàéæ çàãàòíàõ, õîäîîä ãýäýñ, öºñíèé çàìûí ãºëãºð
áóë÷èí àã÷èõ, ºòãºí õàòàõ, øýýñ õîðèãäîõ çýðýã ãàæ
íºëºº èëýð÷ áîëîõîîñ ãàäíà ýìèéí òóí õýòýðâýë òàòàëò,
îëîí äàâòàí õýðýãëýâýë äîíòîë /ìîðôèíèçì/ ¿¿ñíý.
Ñàâëàëò:
• 10 ìã/5 ìë, óóæ õýðýãëýõ óóñìàë,
• 10 ìã\1 ìë /1%-1 ìë/-ýýð òóíøèëä òóñ òóñ ñàâëàãäàíà.
♦ Ôåíòàíèë, PHENTANYLUM
ªºð íýðñ: Phentanyli citras, Fentanil, Haldid, Sentonyl,

Sublimaze.
¾ Ê-4,Ê-5,ê-6.
¯éëäýë: /ìîðôèíèéã ¿ç/.
• ªâäºëò íàìäààíà /ªâäºëò íàìäààõ èäýâõýýð ìîðôèíîîñ
100 äàõèí èë¿¿/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: pKa=8.43, Vd=3ë/êã, CL=47ë/öàã, ìýñ

çàñëûí äàðààõ àíàëüãåçè-ä Ñ=1íã/ìë, ìýñ çàñëûí ¿åèéí
àíàëüãåçè-ä Ñ=3íã/ìë, t1/2=3öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 83%,
ëèïèäýä ìàø ñàéí óóñäàã òóë òàðõèíû ýäýä ò¿ðãýí çóóð
íýâòýðäýã, ººõëºã ýä, áóë÷èíä õóðèìòëàãäàõ õàíäëàãàòàé,
ýëãýíä ò¿ðãýí çóóð ýð÷èìòýé õóâèð÷, áººðººð ÿëãàðíà.

Ñóäñààð 1-2 ìèíóò 3-5 ìèíóò 0.5-1 öàã
òàðèõ
63
Áóë÷èíä 7-15 ìèíóò 20-30ìèíóò 1-2 öàã

òàðèõ

• Æèæèã ìýñ àæèëáàð, ìýñ çàñëûí äàðààõ áà ç¿ðõíèé
øèãäýýñèéí ºâäºëò, ýëýã áººðíèé õàòãààíû/êîëèê/
¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 0.005%-1 ìë óóñìàëûã õóðààãóóð
ñóäñààð, ýñâýë áóë÷èíä òàðüæ õýðýãëýíý. Øààðäëàãàòàé
áîë 1-2 öàãèéí äàðàà äàâòàí õýðýãëýæ áîëíî.
• Íåéðîëåïòàíàëüãåçè-ä: 0.05-0.1ìã ôåíòàíèëûã 2.5-5ìã
äðîïåðèäîëèéí õàìò âåíèéí ñóäñààð òàðèíà.
• Òºðºõèéí ìýñ àæèëáàð, àìüñãàë äàðàíãóéëàãäñàí áà
ãóóðñàí õîîëîéí áàãòðààòàé ºâ÷òºíä õýðýãëýõã¿é.
• ªíäºð íàñòàí, æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõ, òàðõèíû ãýìòýë,
ãàâëûí õºíäèéí äàðàëò èõýññýí, ýëýã áººðíèé ýìãýãòýé,
áðàäèàðèòìèòàé ºâ÷òºíä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Àìüñãàë äàðàíãóéëàãäàõ, íîéðìîãëîõ, ìýäðýõ

ìýäðýìæ áóóðàõ, ýóôîðè, àðòåðèéí äàðàëò áóóðàõ,
ç¿ðõíèé öîõèëò öººðºõ, ãóóðñàí õîîëîéí àã÷èë áîëîõ,
îãèõ, áººëæèõ, ºòãºí õàòàõ, øýýñ õîðèãäîõ, àðüñàíä
óëàéëò, ã¿âäð¿¿, çàãàòíàà ¿¿ñýõ, òóí õýòýðâýë òàòàëò,
îëîí äàâòàí õýðýãëýâýë äîíòîë ¿¿ñýõ çýðýã ãàæ íºëºº
èëýð÷ áîëíî.
Ñàâëàëò: 0.005%-2 ìë áà 5 ìë-èéí òóíøèë.
2.3. Òóëàé ºâ÷íèéã ýì÷ëýõ ýì
♦ Àëëîïóðèíîë, ALLOPURINOLUM
ªºð íýðñ: Miluritum, Allopur, Apurin, Lysurin, Zyloprim, Zyloric.

Êàòåãîðè:
¾ Ê-4,Ê-5,ê-6.
64
¯éëäýë:
• Êñàíòèí-îêñèäàçà ôåðìåíòèéã õîðèãëîí, øýýñíèé
õ¿÷ëèéí íèéëýãæèëòèéã ñààòóóëæ, ýä ýðõòýíä óðàòûí
äàâñ òóíäàñæèí, õóðèìòëàãäàõûã áàãàñãàíà.
Ôàðìàêîêèíåòèê: pKa=9.4, F=0.8-0.9, Vd=0.6ë/êã,
CL=46ë/öàã, t1/2=2-3öàã /îêñèïóðèíîëûí t1/2=18-30öàã/,
ñèéâýíãèéí óóðàãòàé õîëáîãäîõã¿é, áèåä êñàíòèí-îêñèäàçà
ôåðìåíòèéí íºëººãººð õóâèð÷, èäýâõòýé ìåòàáîëèò áîëîõ
îêñèïóðèíîëûã ¿¿ñãýíý. 48-72 öàãèéí äîòîð 20% íü
ºòãºíººð, àíõ õýðýãëýõýä 10% íü, äàâòàí õýðýãëýõýä 30%
íü øýýñýýð õóâèðàëã¿é ãàäàãøèëíà. Óóõàä ¿éëäýë
2-3 ºäºðò ýõýëæ, 1-2 äîëîî õîíîã ¿ðãýëæèëíý.
• Ïîäàãðà, àíõäàã÷ áà õî¸ðäîã÷ ãèïåðóðèêåìèéí ¿åä:
Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: õºíãºí õýëáýðèéí ïîäàãðûí ¿åä ºäºðò
200-300 ìã-ààð óóæ õýðýãëýíý. Õ¿íä õýëáýðèéí ïîäàãðûí
¿åä õîíîãò 400-600 ìã-ààð óóæ õýðýãëýíý. Õî¸ðäîã÷
ãèïåðóðèêåìèéí ¿åä äýýðõèéí àäèë òóíãààð õýðýãëýíý.
• Õî¸ðäîã÷ õîðò ãèïåðóðèêåìèéí ¿åä: 6-ààñ äîîø
íàñòàé õ¿¿õäýä: 50 ìã-ààð ºäºðò 3 óäàà, 6-10 íàñòàé
õ¿¿õäýä õîíîãò 300 ìã-ûã õóâààæ óóëãàíà.
• Ïîäàãðûí õóðö õºäëºëººñ /àòàê/ óðüä÷èëàí
ñýðãèéëýõèéí òóëä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä õîíîãò 100 ìã-ûã
óóëãàæ ýõëýýä, òóíã 7 õîíîã òóòàìä 100 ìã-ààð öóñíû
ñèéâýíãèéí øýýñíèé õ¿÷ëèéí õýìæýýã 6ìã/100 ìë-ààñ
áóóòàë íýìýãä¿¿ëæ õýðýãëýíý. Ãýõäýý õîíîãèéí òóíã 800
ìã-ààñ õýòð¿¿ëæ áîëîõã¿é.
• Áººð, øýýñíèé çàìä ¿¿ññýí êàëüöèéí îêñàëàò,
ôîñôàò, øýýñíèé õ¿÷ëèéí ÷óëóóøðàëûí
ýì÷èëãýýíä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä õîíîãò 200-400 ìã-ûã íýã
óäàà áóþó õóâààæ óóëãàæ áîëíî.
• Èäèîïàòèê ãåìîõðîìàòîç, óã ýìýíä õàðøèëòàé áîë
• Æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõýä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Àãðàíóëîöèòîç, àïëàñòèê àíåìè, ãåïàòèò ¿¿ñ÷
áîëîõîîñ ãàäíà îãèõ, áººëæèõ, ñóóëãàõ, õýâëèéãýýð
õºíä¿¿ðëýõ, òîëãîé ºâäºõ, í¿äíèé áîëîð öàéõ, òîðëîã
65
ªâäºëò íàìäààõ õàð òàìõèíû áýëäìýë
ãýìòýõ, àðüñàíä ã¿âäð¿¿ò òóóðàëò ãàðàõ çýðýã ãàæ íºëºº

èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 0.1 ãð-ûí øàõìàëààð ñàâëàãäàíà. /Æ,Ê-3,Ê-4/.
3. ÕÀÐØËÛÍ ÁÀ ÀÍÀÔÈËÀÊÑÈÉÍ ÝÑÐÝÃ

ÁÝËÄÌÝË
♦ Äèôåíãèäðàìèí, DIPHENHYDRAMINUM
ªºð íýðñ: Diphenhydramini hydrochloridum, Dimedrolum,

Restamin
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë:.
• Õàðøèë íàìäààõ (ãèñòàìèíû Í1 ðåöåïòîðûã õîðèãëîíî),
• Òàéâøðóóëàõ áà íîéðñóóëàõ (ÒÌÑ-èéã äàðàíãóéëíà),
• Õîëèíîëèòèê áà áººëæèëò íàìäààõ (Ì-õîëèíîðåöåïòîðûã
õîðèãëîíî),
• Õýñýã ãàçàðò ñóëàâòàð ìýäýý àëäóóëíà (ìýäðýëèéí ýñèéí
ìåìáðàíû íàòðèéí ñóâãèéã õîðèãëîí, èìïóëüñ ¿¿ñýëò áà
äàìæóóëàëòûã ñààòóóëíà),
ãèñòàìèíû ýñðýã íºëººíèé Ñ=25íã/ìë, íîéðñóóëàõ
íºëººíèé Ñ=30-40íã/ìë, t1/2=7öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò
78%, ýëãýíä õóâèð÷, 90% íü øýýñýýð ÿëãàðíà.

Óóõ <15 ìèíóò 1-4 öàã 6-8 öàã
Áóë÷èä òàðèõ Ò¿ðãýí 1-4 öàã 6-8 öàã
Ñóäñààð Ò¿ðãýí 1-4 öàã 6-8 öàã
òàðèõ
66
• Õàðøëûí øàëòãààíò ýìãýã /×îíîí õºðâºñ, õàðøëûí óëìààñ

¿¿ññýí í¿äíèé áà õàìðûí ñàëñòûí ¿ðýâñýë, Êâèíêèéí õàâàí,
Ìåíüåðûí õàì øèíæ, àðüñàíä ãàðñàí õàðøëûí òóóðàëò ã.ì./,
• Íîéðã¿éäýë
• Ïàðêèíñîíèçì
• Õàðøëûí øàëòãààíò ýìãýã áà ïàðêèíñîíèçìèéí
¿åä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷èä áà 12-îîñ äýýø íàñòàé õ¿¿õäýä:
25-50 ìã-ààð ºäºðò 3-4 óäàà óóëãàõ áóþó 10-50 ìã-ààð
áóë÷èíä òàðüæ õýðýãëýíý. Õîíîãèéí äýýä òóí íü
òàðèàãààð 400 ìã áîëíî.
◊ 12-îîñ äîîø íàñòàé õ¿¿õäýä: õîíîãò 5 ìã/êã-ààð
óóëãàõ áóþó áóë÷èíä áà âåíèéí ñóäñààð òàðèíà.
Õîíîãèéí äýýä òóí íü 300 ìã áîëíî.
• Õàðøëûí ãàðàëòàé í¿äíèé ñàëñòûí ¿ðýâñëèéí ¿åä:
0.2-0.5%-èéí óóñìàëûã í¿äýíä äóñààæ õýðýãëýíý.
• Íîéðã¿éäëèéí ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä, 50ìã-ûã óíòàõûí
ºìíº óóíà.
• Óã á¿ëýã ýìýíä õàðøèëòàé, ãóóðñàí õîîëîéí áàãòðààíû
õóðöäàë, íÿðàé õ¿¿õýä, õºõ¿¿ë ýõ, ãëàóêîìà, ò¿ð¿¿
áóë÷èðõàéí òîìðîëò, õîäîîäíû íóãàëóóð áà äàâñàãíû
õ¿ç¿¿íèé íàðèéñàë, ãèïåðòèðîèäèçì, áèåèéí áîëîí
îþóíû õ¿÷ øààðäñàí àæèë õèéæ áóé õ¿ì¿¿ñ, ¿éëäâýðèéí
òåõíèê äýýð àæèëëàæ áóé áà æîëîî áàðèõ õ¿ì¿¿ñò
• Æèðýìñýí ýõ, áàãà íàñíû õ¿¿õäýä áîëãîîìæòîé
õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Íîéðìîãëîõ, ä¿éíãýòýõ, áèå ñóëðàõ, õýë
õóóðàéøèõ, òîëãîé ºâäºõ, òîëãîé ýðãýõ, äèïëîïè, îãèõ,
áººëæèõ, ñóóëãàõ, ç¿ðõ äýëñýõ, ºòãºí õàòàõ, äèçóðè, øýýñ
õîðèãäîõ, õàìàð áèò¿¿ðýõ, àðüñàíä òóóðàëò ãàðàõ, ãýðýëä
ìýäðýãøèõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 0.03 ãð, 0.05 ãð-ûí øàõìàë, \ Æ,Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4\.
• 1%-1 ìë-èéí òóíøèë,
• Íóíòàãààð ñàâëàãäàíà.
67
Õàðøëûí áà àíàôèëàêñèéí ýñðýã ýì
♦ Õëîðôåíàìèí CHLORPHENAMINUM
ªºð íýðñ: Chlorpheniraminum, Chlorpheniramine maleate,

Chlorphenamine maleate, Piriton, Chlor-Trimeton.
¾ Øàõìàëûã; Æîðîîð îëãîíî, Ê-3,Ê-4,Ê-5,Ê-6.
¾ Òóíøèëòýéã:Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý.Ê-3,Ê-4,K-5,K-
6.
¯éëäýë: Õàðøèë íàìäààõ /Ãèñòàìèíû Í1 ðåöåïòîðò õîðèã

¿¿ñãýíý/.
t1/2=23öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 72%, õîäîîä ãýäýñíèé
ñàëñòûí ýñ áîëîí ýëãýíä õóâèð÷, øýýñòýé õàìò
ãàäàãøèëäàã, èäýâõòýé ìåòàáîëèò ¿¿ñãýíý.

Óóõ 15-60 ìèíóò 2-6 öàã <24 öàã
Àðüñàí äîð 15-60 ìèíóò <24 öàã
Áóë÷èíä 15-60 ìèíóò <24 öàã
òàðèõ
Ñóäñààð ò¿ðãýí ò¿ðãýí <24 öàã
òàðèõ

• Õàðøëûí øàëòãààíò ýìãýãò /×îíîí õºðâºñ, õàðøëûí
óëìààñ ¿¿ññýí í¿äíèé áà õàìðûí ñàëñòûí ¿ðýâñýë, Êâèíêèéí
õàâàí, àðüñàíä ãàðñàí õàðøëûí òóóðàëò ã.ì./:
◊
Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 4 ìã-ààð 4-6 öàãààð óóíà. Ãýõäýý
õîíîãûí òóíã 24 ìã-ààñ õýòð¿¿ëæ áîëîõã¿é. Ìºí 5-40
ìã-ààð àðüñàí äîð, áóë÷èíä, âåíèéí ñóäñààð õîíîãò
1 óäàà òàðüæ áîëíî.
◊ 6-12 íàñòàé õ¿¿õäýä: 2 ìã-ààð 4-6 öàãààð óóíà.
Ãýõäýý õîíîãèéí òóíã 12 ìã-ààñ õýòð¿¿ëæ áîëîõã¿é.
◊ 2-6 íàñòàé õ¿¿õäýä: 1 ìã-ààð 4-6 öàãààð óóæ
õýðýãëýíý.
Öýýðëýë:
68
Çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé ýìèéí çîõèñòîé õýðýãëýãýý
• Ãóóðñàí õîîëîéí áàãòðààíû õóðöäàë, Õºõ¿¿ë ýõ áà
æèðýìñíèé ýõíèé 3 ñàðä õýðýãëýõã¿é.
• ªíäºð íàñòàé, í¿äíèé ÷èíýðýý, ãèïåðòèðîèäèçì, ç¿ðõ
ñóäàñ áà áººðíèé õ¿íäýðñýí ýìãýã, ò¿ð¿¿ áóë÷èðõàéí
òîìðîëò, äàâñàãíû õ¿ç¿¿íèé íàðèéñàë çýðýãò
Ãàæ íºëºº: Áèå ñóëðàõ, íîéðìîãëîõ, ãèïîòåíçè, ç¿ðõ äýëñýõ,
àì õàòàõ, áðîíõèéí ø¿¿ðýë ºòãºðºõ, øýýñ õîðèãäîõ,
àþóëõàéãààð ýìçýãëýõ, òàðüñàí õýñýãò õàòãàæ õîðñîæ
ºâäºõ, àðüñàíä òóóðàëò ãàðàõ, õ¿¿õäýä öî÷ðîìòãîé áîëîõ,
ÒÌÑ-èéí õººðºë èëðýõ çýðýã ãàæ íºëºº àæèãëàãäàæ
áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 10 ìã/ìë., òóíøèëýíä ñàâëàãäàíà.
♦ Êåòîòèôåí, KETOTIFENUM
ªºð íýðñ: Zaditenum, Astafen, Asmasedil, Ketotisin, Zasten.

¾ K-1,K-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë:
• Õàðøèë íàìäààíà /ãèñòàìèí, PAF, SRS-f, ëèìôîêèí
÷ºëººëºãäºëòèéã ñààòóóëíà, Í1 ðåöåïòîðûã õîðèãëîíî/.
• Ñåðîòîíèíû /5-ÍÒ/ ðåöåïòîðò õîðèã ¿¿ñãýíý.
• Àã÷èë òàâèóëàõ ñóëàâòàð íºëººòýé.
Ôàðìàêîêèíåòèê: t1/2=21öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 75%,
ýì÷èëãýýíèé êîíöåíòðàöè öóñàíä 10-12 öàã õàäãàëàãäàíà,
ýëãýíä õóâèðäàã, 1% íü ººð÷ëºãäºëã¿é, 60-70% íü
ìåòàáîëèò õýëáýðýýð øýýñýýð, ¿ëäñýí õýñýã íü öºñòýé
ÿëãàðíà.
• Ãóóðñàí õîîëîéí áàãòðàà,
• Õàðøëûí øàëòãààíò áðîíõèò, ðèíèò, àðüñíû òóóðàëò.
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 0.001 ãð-ààð õîíîãò 2 óäàà /ºãëºº,
îðîéä/,
69
◊ 6 ñàðààñ 3 íàñòàé õ¿¿õäýä: 0.5 ìã-ààð ºäºðò 2 óäàà

/ñèðîïûã 2.5ìë-ýýð/ óóëãàæ õýðýãëýíý.
Öýýðëýë: Æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõ, æîëîî áàðèõ õ¿íä
Ãàæ íºëºº: Íîéðìîãëîõ, òîëãîé ýðãýõ, õýë õóóðàéøèõ,
òðîìáîöèòîïåíè çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 1 ìã, øàõìàë.
♦ Ýïèíåôðèí, EPINEPHRINUM /21.5-ä ¿ç/
ªºð íýðñ:
• Adrenalinum, Adrenalini hydrochloridum, Adrenalini
hydrotartras, Epinephrini bitartras, Adrenamine, Tonogen,
Glaucon.
• Ãëàóêîìûí ýì÷èëãýýíä: Äèïèâàëàò àäðåíàëèí,
Äèïèâàëàò ýïèíåôðèí, Diopine, Dipivefrine, Propin,
Thilodrin, Vistapin.
Êàòåãîðè:
¾ K-1,K-2,Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë: ßíç á¿ðèéí ãàçàð áàéðëàëòàé àëüôà áà áåòòà

àäðåíîðåöåïòîðóóäûã ñýðãýýõ òóë äàðààõ ¿éëäë¿¿äèéã
¿ç¿¿ëíý.
• Ç¿ðõíèé àãøèëòûí õ¿÷èéã íýìýãä¿¿ëýí, àãøèëòûí
õýìèéã ò¿ðãýñãýíý.
• Çàõûí ñóäñûã àãøààí íàðèéñãàæ, àðòåðèéí äàðàëòûã
íýìýãä¿¿ëíý. Ìºí ýíý ¿éëäëýýðýý õýñýã ãàçðûí öóñ
àëäàëòûã áàãàñãàíà.
• Ãóóðñàí õîîëîé, óìàé, ãýäýñíèé ãèëãýð áóë÷èíã
ñóëðóóëíà.
• Õ¿¿õýí õàðààã ºðãºñãºíº /ýíý ¿éëäëýýðýý õààëòòàé
ºíöºãò ãëàóêîìûí ¿åä í¿äíèé äîòîîä äàðàëòûã èõýñãýõ
ñºðºã íºëººòýé/.
• Í¿äíèé äîòîîä äàðàëòûã áóóðóóëíà /íýýëòòýé ºíöºãò
ãëàóêîìûí ¿åä/ /21.5-ä ¿ç/.
70
Ôàðìàêîêèíåòèê: Õîäîîä ãýäýñíèé çàìä õóðäàí

èäýâõã¿éæèõ òóë óóõààð ýì÷èëãýýíèé íºëººã¿é. Áóë÷èíä
òàðèõàä ò¿ðãýí, àðüñàí äîð òàðèõàä àðàé ààæóó
øèìýãääýã. pKa=8.7, óóðàãòàé õîëáîãäîëò, ñèìïàòèê
ìýäðýëèéí òºãñãºë, ýëýã, áóñàä ýðõòýíä õóâèð÷
èäýâõã¿éæýýä øýýñòýé õàìò ÿëãàðíà.
¯ÉËÄÝË
ÕÝÐÝÃËÝÕ ¯ÉËÄËÈÉÍ ¯ÉËÄÝË
ÝÕËÝÕ
ÀÐÃÀ ÎÐÃÈË ¯Å ¯ÐÃÝËÆËÝÕ
Àðüñàí äîð 6-15 ìèíóò 20-30 ìèíóò 1-4 öàã
Áóë÷èíä 5-10 ìèíóò 20-30 ìèíóò 1-4 öàã
òàðèõ
Ñóäñààð Ò¿ðãýí çóóð <5 ìèíóò 1-4 öàã
òàðèõ
Èíãàëÿöèàð 1-5 ìèíóò 1-3 öàã

• Àíàôèëàêñèéí øîê, ãóóðñàí õîîëîéí àã÷èëûí ¿åä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 0.1%-0.1-0.5ìë-ûã àðüñàí äîð,
áóë÷èíä òàðèõ, øààðäëàãàòàé áîë 10-15 ìèíóòûí
çàéòàé äàâòàí õýðýãëýæ áîëíî.
◊ Õ¿¿õäýä: 0.1%-0.01ìë/êã-ààð àðüñàí äîð òàðèíà,
øààðäëàãàòàé áîë 20 ìèíóòààñ 4 öàãèéí çàéòàé
äàâòàí õýðýãëýæ áîëíî.
• Ãóóðñàí õîîëîéí áàãòðààíû öî÷ìîã õºäëºëèéí ¿åä:
Íàñàíä õ¿ðýã÷èä áà 4-ººñ äýýø íàñòàé õ¿¿õäýä:
⇒ Àýðîçîëü èíãàëÿòîðîîð íýã àìüñãàëíà /160-250ìêã/,
øààðäëàãàòàé áîë íýã ìèíóòûí äàðàà äàâòàí
õýðýãëýæ áîëîõ áà õàðèí ò¿¿íèé äàðàà 3 öàã õ¿ðòýë
õóãàöààíä äàõèí õýðýãëýõã¿é.
⇒ Íåáóëàéçåð èíãàëÿòîðîîð /1%,1.25%,2.5%-îîð
áýëòãýãäñýí/ 1-3 ã¿íçãèé àìüñãàëíà, øààðäëàãàòàé
áîë 3 öàãèéí äàðàà äàâòàí õýðýãëýæ áîëíî.
• Õýñýã ãàçðûí öóñ àëäàëòûí ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä,
1:50000-1:1000-ûí óóñìàëûã òóõàéí õýñýã ãàçàðò øàâøèæ,
äóñààæ õýðýãëýíý.
• Õýñãèéí ìýäýý àëäóóëàõ ýìèéí õîëüö áîëãîí
õýðýãëýâýë /öóñ ãàðàëòûã áàãàñãàí, ìýäýý àëäàëòûí
71
õóãàöààã óðòàñãàõ à÷ õîëáîãäîëòîé/: 1:200000-ààð òîîöîí

/5ìêã/ìë/ õýñãèéí ìýäýý àëäóóëàõ óóñìàëä íýìäýã.
• Ç¿ðõ çîãñîõ ¿åä ò¿¿íèéã ñýðãýýõ çîðèëãîîð:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä:
∗ 0.5-1.0ìã òóíã /1:10000-10ìë/ âåíèéí ñóäñààð áóþó
öàãààí ìºãººðñºí õîîëîéä ãóóðñààð õèéæ áîëíî.
Âåíèéí ñóäñààð ýõíèé òóíã òàðüñíû äàðàà
1-4ìêã/ìèíóòûí õóðäòàéãààð äóñëààð
¿ðãýëæë¿¿ëýí õýðýãëýæ áîëíî.
∗ 0.1%-0.5 ìë/5ìã/ óóñìàëûã ç¿ðõíèé õîâäîëä øóóä
òàðüæ áîëíî.
◊ Õ¿¿õäýä:
∗ 10ìêã/êã òóíãààð âåíèéí ñóäñààð òàðüæ áîëíî.
∗ 5-10ìêã-ààð /1:10000-0.5-1ìë/ ç¿ðõíèé õîâäîëä
øóóä òàðüæ áîëíî.
• Õàðøëûí ãàðàëòàé õàìàð, çàëãèóðûí ñàëñòûí
õººíãºòëèéí ¿åä: 0.1%-ûí óóñìàëààñ 1-2 äóñëûã
õàìàðò äóñààæ õýðýãëýíý.
• Íýýëòòýé ºíöºãò ãëàóêîìà /21.5-ä ¿ç/,
• Õ¿¿õýí õàðàà ºðãºñãºõ çîðèëãîîð /21.5-ä ¿ç/ òóñ òóñ
õýðýãëýíý.
• Ãèïåðòîíè, òèòýì áà òàðõèíû ñóäàñíû õàòóóðàë, õààëòòàé
ºíöºãò ãëàóêîìà, òàðõèíû ãýìòýë, òèðåîòîêñèêîçòîé
ºâ÷òºí áà æèðýìñýí ýõýä õýðýãëýõã¿é.
• Ýìôèçåìà, ïñèõîíåâðîç, ÷èõðèéí øèæèí, æèðýìñýí ýõ,
ºíäºð íàñòàí áà áàãà íàñíû õ¿¿õäýä áîëãîîìæòîé
õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Öî÷ðîìòãîé áîëîõ, òðåìîð, õºë ãàðûí ¿ç¿¿ð
õºðºõ, òîëãîé ýðãýõ, òîëãîé ºâäºõ, äèàôîðåç,
äèçîðèåíòàöè, ç¿ðõ äýëñýõ, àðòåðèéí äàðàëò èõñýõ,
òàõèêàðäè, àðèòìè, òàðõèíû öóñàí õàíãàìæèéí õÿìðàë,
ç¿ðõ îð÷ìîîð ºâäºõ, óóøèã õàâàãíàõ, äèñïíîå, îãèõ,
áººëæèõ, õºëðºõ, ãèïåðãëèêåìè, ãëþêîçóðè, äàâòàí
õýðýãëýõýä äàñàë ¿¿ñýõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 0.1%-1 ìë-èéí òóíøèë \Ý,Ê-2,Ê-3,Ê-4\.
• Àýðîçîëü èíãàëÿòîð /íýã óäààä 160,200,220,250ìêã òóí
áàéõààð òîîöîãäîí ñàâëàãäñàí/.
72
• Íåáóëàéçåð èíãàëÿòîð /1%,1.25%,2.25%-îîð ñàâëàãäñàí/-ò
òóñ òóñ ñàâëàãäàíà.
• Ëèäîêàéíû ñàâëàëòûã ¿ç.
♦ Ïðåäíèçîëîí, PREDNISOLONUM
/8.3, 18.1, 21.2-ò ¿ç/
¾ Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë: Õàðøèë íàìäààíà /ýñ äîòîðõè öÀÌÔ-ûã èõýñãýí,

öÃÌÔ-ûí õýìæýýã áàãàñãàõ çàìààð õàðøëûí ìåäèàòðûí
÷ºëººëºãäºëòèéã áàãàñãàíà. Õàðøëûí ìåäèàòîð ã¿éöýòãýõ
ýñýä íºëººëºõ èäýâõèéã ñóëðóóëíà. Áàçîôèë ýñèéí òîîã
öººð¿¿ëíý/.
• Áðîíõèéí áàãòðààíä: 60ìã-ààñ ýõëýí, òóíã õîíîãò 10ìã-
ààð áàãàñãàí õýðýãëýæ áîëíî.
• Àíàôèëàêñèéí øîêûí ¿åä: 100-250ìã õ¿ðòýë òóíãààð
ñóäñààð òàðüæ õýðýãëýíý. Øààðäëàãàòàé áîë äàâòàí
õýðýãëýæ áîëíî.
• Õàðøëûí ãàðàëòàé àðüñíû ýìãýãèéí ¿åä/äåðìàòîç/:
◊ Òàðõìàë öî÷ìîã ýêçåìà, ýìèéí ýêçàíòåìà-ûí
ýì÷èëãýýíä ýõëýýä 50-100ìã õ¿ðòýë òóíãààð,
åðäèéí öýâð¿¿òýíãý /ïóçûð÷àòêà/ ã.ì. äåðìàòîçûí
ýì÷èëãýýíä 200-300ìã-ààð ýõëýýä, öààøèä òóíã
áàãàñãàí óóæ õýðýãëýíý.
◊ Àðüñíû çàðèì òàëáàé áàãàòàé õàðøèëò ýìãýãèéí
¿åä òîñîí ò¿ðõëýãýýð õýðýãëýíý.
Öýýðëýë, Ãàæ íºëºº: /18.1-ä ¿ç/.
⇒ Õýñýã ãàçàðò òîñîí ò¿ðõëýãýýð óäààí õóãàöààãààð
õýðýãëýõýä ýïèäåðìèñèéí õàòèíãàðøèë /êîðòèêîèäíàÿ
àòðîôèÿ/, õýñýã ãàçðûí öóñ õàðâàëò /êîðòèêîèäíàÿ
ïóðïóðà/, ¿ñíèé óóòíû àìñàð ýâýðøèõ /ñòåðîèäíûé óãîðü/,
áàêòåðè, ìººãºíöºð, âèðóñûí õàëäâàðò ºðòºìõèé áîëîõ
çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
73
• 0.001, 0.005 ãð-ûí øàõìàë, \Æ,Ê-2,Ê-3,Ê-4\,

• 3%-1 ìë- èéí òóíøèë,
• 0.5%-10ãð òîñîí ò¿ðõëýãýýð òóáèêò òóñ òóñ ñàâëàãäàíà.
♦ Ãèäðîêîðòèçîí, HYDROCORTISONUM
/Hydrocortisone sodium succinate/, /13.3., 17.4, 18.1-ä ¿ç/
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë: Õàðøèë íàìäààíà /Ïðåäíèçîëîíûã ¿ç/

Õýðýãëýõ çààëò: Øîê, àíàôèëàêñè
• Øîêûí ¿åä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 50 ìã/êã-ûã âåíèéí ñóäñààð
4 öàãààð òàðüæ õýðýãëýíý. Ýñâýë 100 ìã-ààñ 2 ãð
õ¿ðòýë òóíãààð 2- 6 öàãààð òàðüæ áîëíî.
◊ Õ¿¿õäýä: 186-280 ìêã/êã òóíãààð áóë÷èíä áà âåíèéí
ñóäñààð ºäºðò 3 óäàà òàðèíà.
Ñàâëàëò: 0.025 ãð áà 0.1 ãð-ûí òàðèàíû íóíòàãààð òóíøèëä
ñàâëàãäàíà.
♦ Äåêñàìåòàçîí, DEXAMETHASONUM
/sodium phosphate/, /18.1-ä ¿ç/.
¾ Òóíøèëòýéã Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý, Ê-4,Ê-5,K-6.
¾ Øàõìàëûã Æîðîîð îëãîíî, Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë: ¯ðýâñýë, õàðøèë, øîêûí ýñðýã õ¿÷òýé ¿éëäýëòýé

/ïðåäíèçîëîíûã ¿ç/.
74
• ¯ðýâñýë, õàðøëûí ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: ºäºðò
0.75-9.0 ìã-ààð óóëãàõ áóþó ºäºðò 0.5-9.0 ìã-ààð áóë÷èíä
òàðèíà.
• Øîêûí ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 1-6 ìã/êã-ààð âåíèéí
ñóäñàíä íýã óäàà, ýñâýë 40 ìã-ààð âåíèéí ñóäñàíä
òàðèíà. Øààðäëàãàòàé áîë 2-6 öàãààð äàâòàí õýðýãëýæ
áîëíî.
Öýýðëýë, Ãàæ íºëºº: Ãèäðîêîðòèçîíû àäèë
Ñàâëàëò:
• 0.5 ìã, 4ìã-ûí øàõìàë,
• 4ìã/1 ìë-èéí òóíøèëä ñàâëàãäàíà.
♦ Êñèëîìåòàçîëèí, XYLOMETAZOLINUM
ªºð íýðñ: Sinex- LA,Otrivin

¾ K-1,K-2,K-3,K-4,K-5,K-6.
¾ Æèðýìñýíèé êàòåãîðè: NR
¯éëäýë: ñóäàñ àãøààõ ñèìïàòîìèìåòèê ¿éëäýëòýé.
Ôàðìàêîêèíåòèê:
Õàìàðò 5-10ìèí . 5-6 öàã
äóñààõ
Vd=, CL=, F=, t2/1=, pKa=,
Õýðýãëýõ çààëò áà àðãà: Õàìàð áèò¿¿ðýõ ¿åä íàñàíä

õ¿ðýã÷äýä áîëîí 12-îîñ äýýø íàñíûõàíä ºäºðò 2-3 óäàà
äóñààæ õýðýãëýíý, 6-12 íàñòàé õ¿¿õäýä ìºí 2-3 äóñëûã
6-8 öàãèéí çàéòàé äóñààíà. 6-ñàðààñ äîîø íàñòàé
õ¿¿õäýä 0.05%- óóñìàëààñ 1 äóñëààð õýðýãëýäýã.
• Õààëòòàé ºíöºãò ãëàóêîìòîé ºâ÷òºí áîëîí óã ýìýíä
õýò ìýäðýã ºâ÷òºíä õýðýãëýõã¿é.
75
• Ãèïåðòèðîèäèçì, ç¿ðõíèé ºâ÷èí, àðòåðèéí äàðàëò

èõñýõ ºâ÷èí, ÷èõðèéí øèæèí áîëîí ñóäàñíû
õàòóóðàëòàé ºâ÷òºíä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
• Æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõýä àþóëã¿é ýñýõ íü
íîòëîãäîîã¿é.
Ãàæ íºëºº:
Ò¿ð çóóðûí õîðñîõ, ñàëñò õóóðàéøèõ , õàìðûí ñàëñòûí
øàðõëàà ¿¿ñýõ, íàéòààëãàõ, õýò óäààí õóãàöààãààð
õýðýãëýâýë öî÷èðîë ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
0.05-0.1% õàìðûí äóñààëãà.
4. ÀÍÒÈÄÎÒ ÁÀ ÕÎÐÄËÎÃÎ ÒÀÉËÀÕ ÝÌ
4.1. Õîðäëîãûí ¿åä íèéòëýã õýðýãëýõ áýëäìýë
♦ Èäýâõæ¿¿ëñýí í¿¿ðñ, CARBO ACTIVATUS
ªºð íýðñ: Carbolenum, Medicaol, Activated charcoal, Charcoal.

¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë: ªºðèéí ãàäàðãóóä áàãà áà äóíä ìîëåêóëò õîðò

áîäèñ, õèéã øèíãýýõ ¿éëäýëòýé.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Øèìýãäýõã¿é, õóâèðàõã¿é, ºòãºíòýé õàìò
ãàäàãøèëíà.
• Òºðºë á¿ðèéí ýì áà õèìèéí áîäèñûí õîðäëîãî /àíòèäîò
áîëãîí õýðýãëýíý/,
• Ãýäýñ ä¿¿ðýõ,
• Õîîëíû õîðäëîãî,
• Ãýäýñ ä¿¿ðýõ áà äèñïåïñèéí ¿åä: 600 ìã-ààñ 5 ãð
òóíãààð ºäºðò 3 óäàà õîîëíû äàðàà óóæ õýðýãëýíý.
76
• Õîðäëîãûí ¿åä: 30-100 ãð òóíãààð óóõ áóþó óñàíä
20-30 ãð-ûã õèéæ, ñàéí õîëèîä, õîäîîä óãààæ áîëíî.
Öýýðëýë: Òýìäýãëýãäýýã¿é.
Ãàæ íºëºº: Áààñ õàð ºíãºòýé ãàðàõ áóþó ºòãºí õàòàõ, íýã
óäàà èõ òóíãààð óóõ ¿åä áººëæèõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷
áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 0.25, 0.5ãð-ûí øàõìàëààð ñàâëàãäàíà.
4.2. Õîðäëîãûí ºâºðìºö ýì÷èëãýýíèé áýëäìýë
♦ Àòðîïèí, ATROPINUM SULFURICUM

/1.3, 17.5, 21.5-ä ¿ç/
¾ Ê-2,Ê-3,Ê-4.K-5,K-6.

• Õîëèíîìèìåòèê áà õîëèí-ýñòåðàçûí ýñðýã íºëººò
ýìèéí õîðäëîãûí ¿åä àíòèäîò áîëãîí õýðýãëýâýë:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 2-3 ìã-ààð âåíèéí ñóäñààð 5-10
ìèíóò òóòàìä õîðäëîãûí õîëèí-èäýâõèò èëðýë
àðèëòàë áóþó àòðîïèíû õîðäëîãûí èëðýë
àæèãëàãäòàë òàðüæ õýðýãëýíý. Õ¿íä õîðäëîãûí ¿åä
öàãò 6 ìã õ¿ðòýë òóíãààð õýðýãëýæ áîëíî.
◊ Õ¿¿õäýä: 1 ìã-ààð âåíèéí ñóäñààð áóþó áóë÷èíä
òàðèàä, äàðàà íü 0.5-1 ìã-ààð 5-10 ìèíóòûí çàéòàé
âåíèéí ñóäñààð, ýñâýë áóë÷èíä õîðäëîãûí õîëèí-
èäýâõèò èëðýë àðèëòàë áóþó àòðîïèíû õîðäëîãûí
èëðýë àæèãëàãäòàë òàðüæ õýðýãëýíý.
Ñàâëàëò: 1 ìã/ìë òóíøèëýíä ñàâëàãäàíà.
♦ Íàëîêñîí, NALOXONUM
ªºð íýðñ: Naloxone hydrochloride, Narcan, Narcanti
77
Àíòèäîò áà õîðäëîãî òàéëàõ ýì
¾ Ê-5,K-6.
¾ Æèðýìñíèé êàòåãîðè: B.
¯éëäýë: Ìîðôèí áîëîí áóñàä íàðêîçûí ¿éëäýëòýé, ºâäºëò

íàìäààõ ýìèéí àíòàãîíèñò ¿éëäýëòýé /äýýðõ ýì¿¿äèéí
àìüñãàë äàðàíãóéëàõ áà ãèëãýð áóë÷èíãèéí àã÷èë ¿¿ñãýõ ñºðºã
íºëººã àðèëãàíà/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: pKa=7.94, F=0.2, Vd=3ë/êã, CL=104ë/öàã,
t1/2=1.5, ýäèéí øèíãýíä ò¿ðãýí òàðõàíà, ýëãýíä õóðäàí
õóâèðàëä îðîîä, øýýñòýé õàìò ãàäàãøèëäàã.
• Íàðêîçûí ¿éëäýëò ºâäºëò íàìäààõ ýìýýð /Ìîðôèí,
ïðîìåäîë, ôåíòàíèë áîëîí áóñàä íàðêîçûí ¿éëäýëò ºâäºëò
íàìäààõ ýì/ õîðäñîí ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 0.4-2 ìã-ûã
àðüñàí äîð, áóë÷èíä áà ñóäñààð òàðüæ õýðýãëýíý.
Øààðäëàãàòàé áîë 2-3 ìèíóòûí äàðàà äàâòàí õýðýãëýæ
áîëíî. Íèéò 10 ìã-ûã /0.5%-2 ìë óóñìàë/ õýðýãëýõýä ¿ð ä¿í
ºãíº.
Öýýðëýë: Ýìýíä õýò ìýäðýã ºâ÷òºí, æèðýìñýí, õºõ¿¿ë ¿åä
Ãàæ íºëºº: Íîéðìîãëîõ, òîëãîé ºâäºõ, òðåìîð, òàõèêàðäè,
ãèïåðòåíçè, îãèóëàõ, áººëæèõ áà ñýòãýöèéí õººðºë èëðýõ
çýðýã ãàæ íºëºº àæèãëàãäàæ áîëíî.
Ñàâëàëò: 400ìêã/1ìë-ýýð òóíøèëä ñàâëàãäàíà. /Ý,Ê-4/.
♦ Òèîñóëüôàò íàòðè, NATRII THIOSULFAS /13.1-ä ¿ç/
ªºð íýðñ: Natrium thiosulfuricum, Natrium hyposulfurosum,

Sodium thiosulfate.
¾ Ê-5,Ê-6.
¯éëäýë:
• Õîðäëîãî òàéëàõ /õ¿íöýë, ìºíãºí óñ, õàð òóãàëãàíû
íýãäë¿¿äòýé óðâàëä îðæ, õîðã¿é ñóëüôèòóóä, ìºí ñèíèëèéí
78
õ¿÷èë ò¿¿íèé äàâñóóäòàé óðâàëä îðæ, õîð áàãàòàé ðàäîíèñò
íýãäýë ¿¿ñãýäýã/,
• Ìººãºíöºð áà øèìýã÷èéí ýñðýã, /13.1-ä ¿ç/
• Õàðøèë, ¿ðýâñëèéí ýñðýã ¿éëäýëòýé.
• Õ¿íöýë, õàð òóãàëãà, ìºíãºí óñíû íýãäë¿¿ä,
ñèíèëèéí õ¿÷èë, ò¿¿íèé äàâñóóä, áðîì, èîäûí
äàâñóóäûí õîðäëîãûí ¿åä:
∗ 30%-èéí 5-10 ìë óóñìàëûã õóðààãóóð ñóäñààð òàðüæ
õýðýãëýíý. 10%-èéí óóñìàëààñ /óñàí áà 0.9%-èéí NaCl-
ûí/ íýã óäààä 2-3 ãð-ààð òîîöîí óóëãàæ áîëíî.
∗ Öèàíò íýãäëýýð õîðäñîí ¿åä 30%-ûí 50ìë-ûã âåíèéí
• Àðòðèò, íåâðàëãè, õàðøëûí ýìãýãò: ìºí âåíèéí
Ñàâëàëò: 250ìã/ìë, 50ìë, òóíøèëýíä ñàâëàãäàíà.
♦ Ìåòèëòèîíèóì õëîðèä (Ìåòèëåí õºõ),

METHYLTHIONINIi CHLORIDUM
ªºð íýðñ: Methylenblau, Methylenum coeruleum, Methylene

blue.
¾ Ê-6.
¯éëäýë:
• Àíòèñåïòèê /Áè÷èë áèåòíèé áèîõèìèéí ïðîöåññò ÷óõàë
¿¿ðýãòýé àìèíõ¿÷èë áà ìåäèàòðóóäûí õ¿÷èëëýã á¿ëýãòýé
õîëáîãäîõûí çýðýãöýý óñòºðºã÷èéã ò¿ðýõ çàìààð
áàêòåðñòàòèê íºëºº ¿ç¿¿ëíý/.
• Àíòèäîò /èñýëä¿¿ëýí-àíãèæðóóëàõ íºëººòýé áºãººä áèå
ìàõáîäèä óñòºðºã÷èéí èîíû àêöåïòîð áà äîíàòîðûí ¿¿ðýã
ã¿éöýòãýæ ÷àäàõ òóë ò¿¿íèéã çàðèì áîäèñûí õîðäëîãûí ¿åä
àíòèäîò áîëãîí õýðýãëýäýã/
79
• Àðüñíû èäýýò ¿ðýâñýë, òóóðàëò, íÿðàéí õ¿éí

àðèóòãàëä: 1-3%-èéí ñïèðòýí óóñìàëûã ò¿ðõýæ
õýðýãëýíý.
• Öèàíèä, í¿¿ðñòºðºã÷èéí èñýë, õ¿õýðò óñòºðºã÷,
íèòðèò¿¿ä, àíèëèí áà ò¿¿íèé óëàìæëàëûí
áîäèñûí õîðäëîãûí ¿åä: 1%-50-100 ìë ìåòèëåí
õºõèéí óñàí óóñìàëûã ñóäñààð òàðèíà.
Öýýðëýë: Íýã íàñ õ¿ðýýã¿é õ¿¿õäýä ñïèðòýí óóñìàë
õýðýãëýõã¿é. Áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèëòàé
ºâ÷òºíä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Òîëãîé ýðãýõ, ºâäºõ, îãèõ, áººëæèõ, ç¿ðõ, ãýäýñ
îð÷èì ºâäºõ, àðòåðèéí äàðàëò èõñýõ, õýñýã ãàçðûí öî÷ðîë
Ñàâëàëò:
• 10ìã/ìë, 10 ìë òóíøèë,
• 1%-èéí ñïèðòýí áà óñàí óóñìàëààð áýëòãýíý.
♦ Êàëüöèéí õëîðèä, CALCIUM GLUCONATUM
♦ Êàëüöèéí áýëäìýë¿¿ä
ªºð íýðñ:
◊ Êàëüöèéí õëîðèä: Calciject,
◊ Êàëüöèéí ëàêòàò: Calcium lactate,
◊ Êàëüöèéí ôîñôàò: Calcium phosphate,
◊ Êàëüöèéí ãëþêîíàò: Calcium gluconate, Calcium
gluconas, Calcium gluconicum, Kalcinate.
¾ Ê-1,k-2,k-3,k-4,k-5,k-6
¯éëäýë:
• Öóñíû á¿ëýãíýëòèéã ñàéæðóóëíà
• Êàëüöèéí àëäàãäëûã íºõíº
• Ç¿ðõíèé áà áóñàä õºíäëºí ñóäàëò áóë÷èíãèéí àãøèõ
÷àäâàðûã íýìýãä¿¿ëýõ,
• Òàðõè, íóãàñíû òºâ¿¿äèéí ñýðýìòãèé ÷àíàðûã èõýñãýõ,
80
• Ñóäàñíû õàíûí íýâòýðøèëèéã áàãàñãàõ ¿éëäýëòýé.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Óóõàä äýýðõ ãýäýñ áà íàðèéí ãýäýñíèé
ýõýí õýñýãò ñàéí øèìýãäýíý, ýñèéí ãàäíàõ øèíãýíä òàðõàæ
ÿñíû ýäýä î÷äîã, ÒÌÑ-ä ñèéâýíãèéí 50%-òàé òýíöýõýýð
î÷èíî, ýñèéí äîòîðõ øèíãýíä 1% íü òàðõàíà, äèéëýíõ íü
ºòãºíººð, áàãà õýñýã íü øýýñýýð ãàäàãøèëäàã.
Vd=, CL=, F=, t2/1=, pKa=,

• Òºðºë á¿ðèéí öóñ àëäàëòûí ¿åä /õàìðààñ ã.ì./:
Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 10%-10 ìë-èéí âåíèéí ñóäñààð ààæèì
òàðèíà,
• Öóñ þ¿ëýõ ¿åä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 100 ìë öèòðàòòàé öóñàíä
1.35 mEq-ã íýìýí õýðýãëýíý.
◊ Õ¿¿õäýä: 100 ìë öèòðàòòàé öóñàíä 0.45 mEq-ã íýìýí
õýðýãëýíý.
• Òðîìáîç, òðîìáîôëåáèò, õîâäîëûí ôèáðèëëÿöè,
ãèïåðêàëüöèåìè, ãèïîôîñôàòåìè çýðýãò õýðýãëýõã¿é.
• Ç¿ðõíèé ãëèêîçèä õýðýãëýæ áóé ºâ÷òºí áà áººð, ç¿ðõ,
óóøèãíû õ¿íä ýìãýãòýé ºâ÷òºíä îíö àíõààðàëòàé
õýðýãëýíý.
• Õ¿¿õýä áà óóøèãíû õ¿íä ýìãýãòýé, àìüñãàëûí/ðåñïèðàòîð/
àöèäîç, àìüñãàëûí äóòàãäàëòàé ºâ÷òºíä áîëãîîìæòîé
õýðýãëýíý.
Ñàâëàëò: 10%-5ìë, 10ìë-ýýð àìïóëä ñàâëàãäàíà.
5. ÓÍÀËÒ, ÒÀÒÀËÒÛÃ ÝÌ×ËÝÕ ÝÌ

♦ Êàðáàìàçåïèí, CARBAMAZEPINUM
ªºð íýðñ: Tegretol, Finlepsin, Stazepin, Zeptol, Amizepin,

Mazetol.
¾ Æîðîîð îëãîíî..
¾ Ê-4,Ê-5.,k-6.
81
¯éëäýë:
• Òàòàëäàà íàìäààõ /ýñèéí ìåìáðàíûã áýõæ¿¿ëýõ çàìààð èõ
òàðõèíû ãàäðûí õºäºëãººíèé çîíû ýñèéí ìåìáðàíààð
íàòðèéí èîíû íýâòðýëòèéã õîðèãëîí òàòàëòûí ãîëîìò
èäýâõæèëòèéã áàãàñãàíà/,
• ªâäºëò íàìæààõ ¿éëäýëòýé /çàõûí ìýäðýë, ò¿¿íèé äîòîð
ãóðàìñàí ìýäðýëèéí ºâäºëòèéã ñàéòàð íàìäààíà/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: F=0.7, Vd=1.2ë/êã, CL=àíõàíä 1.1ë/öàã,
äàâòàíä 4.5ë/öàã, Ñ=5-12ìã/ë, t1/2=àíõàí õýðýãëýõýä 36öàã,
äàâòàí õýðýãëýõýä 16öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 75%,
ýëãýíä õóâèð÷, èäýâõòýé ìåòàáîëèò ¿¿ñãýíý, 70% íü
øýýñýýð, 30% íü ºòãºíòýé õàìò ãàäàãøèëäàã.
• Ýïèëåïñèéí /åðºíõèé òîíóñò-÷è÷èãíýýò òàòàëò,
õýñýã÷èëñýí íèéëìýë òàòàëò, õîëèìîã áà åðäèéí õýñýã÷èëñýí
òàòàëò/ ýì÷èëãýýíä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷èä áà 12-îîñ äýýø íàñíû õ¿¿õäýä:
ýõëýýä 200ìã-ààð õîíîãò 2 óäàà óóëãàíà, öààøèä
õîíîãèéí òóíã äîëîî õîíîãò 200ìã-ààð íýìýãä¿¿ëæ,
6-8 öàãààð óóëãàæ õýðýãëýíý. Õîíîãèéí äýýä òóí 12-15
íàñàíä 1ãð., 15-ààñ äýýø íàñàíä 1.2ãð., áîëíî.
◊ 6-12 íàñòàé õ¿¿õäýä: 100ìã-ààð ºäºðò 2 óäàà ºã÷
ýõëýýä, öààøèä äîëîî õîíîãò 100ìã-ààð òóíã
íýìýãä¿¿ëíý. Õîíîãèéí äýýä òóí íü 1ãð., áîëíî.
• Ãóðàìñàí ìýäðýëèéí ãàðàëòàé ºâäºëòèéí ¿åä:
Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä, ýõëýýä 100ìã-ààð ºäºðò 2 óäàà
óóëãàíà, öààøèä 12 öàã òóòàìä 100ìã-ààð òóíã
íýìýãä¿¿ëýí, ºâäºëò íàìäòàë (7-10 õîíîã) óóëãàíà.
⇒ Óäààí õóãàöààãààð ýì÷èëãýýíä õýðýãëýñíèé äàðàà òóíã ààæèì
áàãàñãàõ àðãààð ýì÷èëãýýã çîãñîîíî.
• ßñíû ÷ºìºãíèé ¿éë àæèëëàãàà äàðàíãóéëàãäñàí, óã ýì
áîëîí ãóðâàí öàãèðàãò àíòèäåïðåññàíòàä õàðøèëòàé,
ÌÀÎ-èíãèáèòîðûã õýðýãëýýä 14 õîíîîã¿é áàéãàà ¿å,
õºõ¿¿ë ýõ÷¿¿äýä õýðýãëýõã¿é.
• Æèðýìñýí ýõ, õîëèìîã òàòàëòòàé ºâ÷òºíä áîëãîîìæòîé
õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Íîéðìîãøèë, òàòàëò õ¿íäðýõ, òîëãîé ýðãýõ,
àòàêñè, áººëæèñ öóòãàõ, îãèõ, áººëæèõ, àì õîîëîé õàòàõ,
82
õýâëèéãýýð ºâäºõ, ñóóëãàõ, õîîëíû äóðøèë áóóðàõ,
ñòîìàòèò, ãëîññèò, ç¿ðõíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòàãäàë
õ¿íäðýõ, ãèïåðòåíçè, ãèïîòåíçè, ç¿ðõíèé áàõ õ¿íäðýõ,
àðüñàíä òóóðàëò ãàðàõ, àïëàñòèê àíåìè, àãðàíóëîöèòîç,
òðîìáîöèòîïåíè, ãåïàòèò, ëåéêîïåíè, êîíúþíêòèâèò,
õàðàà á¿¿äèéõ, äèïëîïè, íèñòàãì, õàðàà ººð÷ëºãäºõ, øýýñ
õîðèãäîõ, èìïîòåíöè, àëüáóìèíóðè, ãëþêîçóðè, ñèéâýíä
àçîòîò íýãäë¿¿ä èõñýõ, ýëýãíèé ôåðìåíòèéí èäýâõ
ººð÷ëºãäºõ, ýðèòåì áà àðüñíû òóóðàëòóóä, Ñòåâåíñ-
Æîíñîíû ñèíäðîì, õºëðºõ, õàëóóðàõ çýðýã ãàæ íºëºº
Ñàâëàëò: 0.1 ãð, 0.2 ãð-ààð øàõìàëààð ñàâëàãäàíà.
♦ Äèàçåïàì, DIAZEPAMUM /1.1., 1.3., 24.3-ä ¿ç/
¾ Ýìíýëãèéí íºõöºëä, Òóñãàé õÿíàëòòàé õýðýãëýíý.
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3.K-4,K-5,K-6.

• Òàòàëäàà /ýïèëåïñè, áóñàä íîöòîé òàòàëòóóä/ íàìäààõ
çîðèëãîîð õýðýãëýâýë:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: Ýõëýýä 5-10 ìã-èéã âåíèéí
ñóäñààð áóþó áóë÷èíä òàðèàä, øààðäëàãàòàé áîë
10-15 ìèíóò òóòàìä äàâòàí õýðýãëýíý. Òóíãèéí äýýä
õýìæýý 30 ìã þì. 2-4 öàãò äàâòàí õýðýãëýæ áîëíî.
◊ 5-ààñ äýýø íàñíû õ¿¿õäýä: 1 ìã-ààð âåíèéí ñóäñààð
2-5 ìèíóò òóòàìä äýýä òàë íü 10 ìã õ¿ðòýë òàðèõ áà
øààðäëàãàòàé áîë 2-4 öàãò äàâòàí õýðýãëýæ áîëíî.
Ñàâëàëò: 5 ìã/ìë., 2 ìë òóíøèë.
♦ Ìàãíèéí ñóëüôàò, MAGNESII SULFAS
ªºð íýðñ: Magnesium sulfuricum, Epsom salt, Sal amarum.

83
Óíàëò, òàòàëòûã ýì÷ëýõ ýì
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë:
• Òàéâøðóóëàõ /ãèïîìàãíåçèåìèéí ¿åä ºâ÷òºí òàéâàí áóñ,
öî÷ðîìòãîé áîëîí óëìààð òàòàëò ¿¿ñäýã/,
• Òàòàëäàà íàìäààõ /àöåòèëõîëèíû ÿëãàðàëòûã áàãàñãàíà/,
• Àã÷èë òàâèóëàõ /ìýäðýë-áóë÷èíãèéí ñèíàïñûí àöåòèëõîëèíû
ÿëãàðàëòûã ñààòóóëíà/,
• Àðòåðèéí äàðàëò áóóðóóëàõ \ìèîòðîï ñïàçìîëèòèê ¿éëäëýýð
ñóäàñ ºðãºñãºíº\,
• Ìàãíèéí àëäàãäëûã íºõºõ,
• Óóæ õýðýãëýâýë òóóëãàõ, öºñ õººõ ¿éëäýëòýé /õîäîîä
ãýäýñíèé çàìä äèññîöèàöëàãäàí, ìóó øèìýãääýã Mg++, SO4---ã
¿¿ñãýõ áà òýäãýýð íü ãýäýñíèé õºíäèéí îñìîñ äàðàëòûã
èõýñãýí, øèíãýí áîäèñûí øèìýãäýëòèéã ñààòóóëæ,
àãóóëàãäàõóóíû õýìæýýã èõýñãýí, ìåõàíîðåöåïòîðûã öî÷ðîîí
òóóëãàíà/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: F=0.35, 30% íü ýñèéí äîòîðõè óóðàã áà
ôîñôàòòàé õîëáîãääîã. ¯éëäýë 4-6 öàã ¿ðãýëæèëíý. Òàðüæ
õýðýãëýõýä èõýíõ íü øýýñýýð, óóõàä ºòãºí áà øýýñòýé õàìò

• Ãèïåðòîíèéí êðèçèéí ¿åä /öóñ õàðâàëò ¿¿ñýýã¿é
òîõèîëäîëä/: 25%- 10, 20 ìë-èéã ñóäñààð ààæèì òàðèíà.
• Ýïèëåïñèéí òàòàëòûí ¿åä: 25%- 5, 10, 20 ìë-èéã
áóë÷èíä òàðèíà.
• Ýêëàìïñèéí òàòàëòûí ¿åä: Ýõëýýä 2-4ãð-ûã /25%-ûí
8-16ìë/ âåíèéí ñóäñààð 5-20 ìèíóòûí òóðø ààæèì òàðèíà.
Öààøèä öàã òóòàìä 1ãð-ûí áàðèõ òóíãààð õýðýãëýíý
/ýêëàìïñèéí ¿åä 5%ûí 250ìë ãëþêîçûí óóñìàëä 4ãð ñóëüôàò
ìàãíèéí äàâñ áàéõààð òîîöîí áýëòãýí õýðýãëýíý/.
• ªòãºí îãöîì õàòàõ ¿åä: 20-30 ãð-èéã õàãàñ àÿãà óñàíä
íàéðóóëæ óóíà.
• Öºñ õººõ çîðèëãîîð: 25%-èéí óóñìàëûã õîîëíû
õàëáàãààð ºäºðò 3 óäàà óóæ õýðýãëýíý.
• Ãèïîìàãíåçåìèèéí ýì÷èëãýýíä: 1ãð òóíãààð 6 öàãààð
áóë÷èíä òàðèíà /õ¿íä õºíãºíººñ õàìààðóóëàí òóí, õóãàöààã
84
ñîíãîíî, õºíãºí õýëáýðèéí ¿åä íèéò 4 óäàà õýðýãëýæ áîëîõ
þì/.
• Ç¿ðõíèé õîðèã, ìèîêàðäûí ýìãýãòýé ºâ÷òºí áà õºõ¿¿ë
ýõýä õýðýãëýõã¿é.
• Áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèëòàé áà ºíäºð
íàñòàé ºâ÷òºíä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Òàðüæ õýðýãëýõ ¿åä àìüñãàëûí áóë÷èí ñààæèí
àìüñãàë äàðàíãóéëàãäàõ, òóí õýòýðâýë ìýäðýë õîðäîæ
êîìà ¿¿ñýí áèå ñóëàð÷, øºðìºñíèé ã¿í ðåôëåêñ àëäàãäàõ,
ñàà ¿¿ñýõ, òàòàõ, àðòåðèéí äàðàëò áóóðàõ, àðèòìè,
ãèïîêàëüöèåìè, àðüñ óëàéõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷
áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 25%-5 ìë, 10 ìë, 20 ìë-ýýð òóíøèëä,
♦ Ôåíîáàðáèòàë, PHENOBARBITALUM
ªºð íýðñ: Luminalum, Phenobarbitone, Phenobarbital sodium.

¾ Æîðîîð îëãîíî ..
¾ K-1,K-2,Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6
¾ Æèðýìñíèé êàòåãîðè: D.
¯éëäýë:
• Òàéâøðóóëàõ /òàëàìóñààñ èõ òàðõèíû ãàäàð ðóó ñýðýë
äàìæèõ ÿâäëûã ñààòóóëíà/,
• Íîéðñóóëàõ /òîðëîã áàéãóóëàìæèéí ºãñºõ èäýâõæ¿¿ëýõ
íºëººã ñààòóóëíà/,
• Òàòàëäàà íàìäààõ ¿éëäýëòýé /ÃÀÌÊ-èäýâõèò íåéðîíû ÒÌÑ-
èéã ñààòóóëàõ íºëººã èäýâõæ¿¿ëýí ýïèëåïñèéí ãîëîìòûí
íåéðîíû ñýðýìòãèé ÷àíàðûã áàãàñãàíà/.
Ñ=10-25ìêã/ìë, t1/2=100öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 50%,
85
ýëãýíä õóâèð÷ áººðººð ÿëãàðíà, ýëýãíèé èñýëä¿¿ëýõ

ýð÷èìèéã èäýâõæ¿¿ëýõ íºëººòýé, áèåä õóðèìòëàãäàõ
õàíäëàãàòàé. Óóõàä ¿éëäýë 20-60 ìèíóòàíä ýõýëæ,
10-12 öàã ¿ðãýëæèëíý.
• Íîéðñóóëàõ çîðèëãîîð: 0.1-0.2ãð-ûã óíòàõûí ºìíº óóíà.
• Ýïèëåïñèéí åðäèéí ýì÷èëãýýíä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: ºäºðò 60-200 ìã-ûã õóâààæ áóþó
óíòàõûí ºìíº íýã óäàà óóæ õýðýãëýíý.
◊ Õ¿¿õäýä: õîíîãò 3-6 ìã/êã-ûã 2 õóâààí /12öàãààð/ óóíà.
Öýýðëýë: Ýëýã, áººðíèé íîöòîé ýìãýãòýé, ïîðôèðè ºâ÷òýé,
àìüñãàë äàðàíãóéëàãäñàí ºâ÷òºí, æèðýìñýí áîëîí õºõ¿¿ë
Ãàæ íºëºº: Íîéðìîãëîõ, ëåòàðãè, ¿ã¿éëýõ, áðàäèêàðäè,
ãèïîòåíçè, îãèõ, áººëæèõ, àìüñãàë äàðàíãóéëàãäàõ,
àðüñàíä òóóðàëò ãàðàõ, Ñòåâåíñ-Æîíñîíû ñèíäðîì,
ñóäàñëàã õàâàí ¿¿ñýõ çýðýã ãàæ íºëºº ãàð÷ áîëîõ áà ìºí
îëîí äàâòàí õýðýãëýâýë äàñàë ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 0.005 ãð, 0.05 ãð., 0.015-0.1 ãð-ûí øàõìàë,
♦ Âîëüïðîàò íàòðè, SODIUM VALPROATE
ªºð íýðñ:
• Valproic acid: Acidum valproicum, Depakene, Myproic acid,
• Valproate sodium: Depakene, Epilim,
• Divalproex sodium: Depakote, Depakote Sprinkle, Epival,
Valcote,
¾ Ê-4,Ê-5,Ê-6.
¯éëäýë: Âàëïðîàò íü ýïèëåïñèéí ýñðýã õàâñàðñàí

ìåõàíèçìààð ¿éë÷èëäýã. ¯¿íä:
86
• Òàðõèíû ýäýä ÃÀÌÊ-èéí àãóóëàìæèéã èõýñãýíý.
ÃÀÌÊ-òðàíñàìèíàçà ôåðìåíòèéã ñààòóóëàõ çàìààð
ÃÀÌÊ-èéí õóâèðëûã áàãàñãàæ, òàðõèíû ýäýä ÃÀÌÊ-èéí
àãóóëàìæèéã èõýñãýõèéí çýðýãöýý ìºí ãëóòàìàò-
äåêàðáîêñèëàçà ôåðìåíòèéã èäýâõæ¿¿ëýí, ÃÀÌÊ-èéí
¿¿ñýëòèéã èõýñãýõ íºëººòýé.
• Ìýäðýëèéí íåéðîíû ¿éëèéí ïîòåíöèàëûí õàìààðàëò
íàòðèéí èîíû ñóâãèéã õîðèãëîõ çàìààð ýïèëåïñèéí
ãîëîìòûí èäýâõæèëèéã äàðàíãóéëíà.
• Ìýäðýëèéí ýñèéí "Ò-òèï"-èéí êàëüöèéí ñóâãèéã
ñóëàâòàð õîðèãëîõ ¿éëäýëòýé.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Óóõàä âàëüïðîéíû õ¿÷èë õîäîîä ãýäýñíèé

çàìààñ ñàéí øèìýãäýíý, F=100%, âàëüïðîàò íàòðè íü
õîäîîäîíä ò¿ðãýí õóâèð÷, âàëüïðîéíû õ¿÷ëèéã ¿¿ñãýýä
øèìýãäýíý, Divalproex sodium íü íàðèéí ãýäýñíèé ýõíèé
õýñýãò õ¿ð÷ õóâèðàí, âàëüïðîéíû õ¿÷ëèéã ¿¿ñãýýä
øèìýãääýã. Âàëüïðîàò íàòðè áà âàëüïðîéíû õ¿÷ëèéã
óóñíààñ õîéø 1-4 öàãèéí äàðàà, õàðèí Divalproex sodium-
èéã óóñíû äàðàà 3-5 öàã áîëîîä, öóñíû ïëàçì äàõü òóí íü
õàìãèéí ºíäºð ò¿âøèíä õ¿ðäýã. Öóñíû ïëàçì äàõü
ýì÷èëãýýíèé òóí íü õóâü õ¿ì¿¿ñò õàðèëöàí àäèëã¿é áàéõ
áºãººä äóíäæààð 50-100ìêã\ìë áàéäàã. Öóñ òàðõèíû áîëîí
ýõñèéí õîðèãîîð íýâòýð÷ ÷àäàõ áà ø¿ëñ, õºõíèé ñ¿¿íä
íýâòýðäýã. Âàëüïðîéíû õ¿÷ëèéí óóðàãòàé õîëáîãäîëò 90%,
ýëãýíä èñýëäýí õóâèð÷, ãëþêóðîíæîîä 10 ãàðóé ìåòàáîëèò
¿¿ñãýí, áººðººð ãàäàãøèëäàã. T1/2=6-16öàã.
• Á¿õ õýëáýðèéí ýïèëåïñè
• Ñýòãýë õºäëºëèéí õî¸ð òóéëò (bipolar disorder) ººð÷ëºëò
• Ýïèëåïñèéí ýì÷èëãýýíä:
Óóõààð: Ýõëýýä 600ìã-èéí õîíîãèéí òóíã õóâààæ óóíà.
Õîîëíû äàðàà õýðýãëýõ íü ç¿éòýé. Õîíîãèéí äýýä òóí
áîëîõ 2.5ãð õ¿ðòýë 3 õîíîã òóòàìä õîíîãèéí òóíã 200ìã-
ààð èõýñãýí õýðýãëýíý. Õîíîãèéí äóíäàæ òóí íü 1-2ãð
/20-30ìã/êã/ áîëíî. 20êã õ¿ðòýë æèíòýé õ¿¿õäýä ýõëýýä
õîíîãò 20ìã/êã-èéí òóíã õóâààæ õýðýãëýíý. Öààøèä
õîíîãèéí òóíã 40ìã/êã õ¿ðòýë ààæèì èõýñãýæ áîëíî.
87
20êã-ààñ äýýø æèíòýé õ¿¿õäýä ýõëýýä õîíîãò 400ìã-ààð,

öààøèä õîíîãò 20-30ìã/êã õ¿ðòýë òóíã èõýñãýæ áîëíî.
Õîíîãèéí äýýä òóí íü 35ìã/êã áîëíî.
• Ñýòãýë õºäëºëèéí õî¸ð òóéëò (bipolar disorder)
ººð÷ëºëòèéí ñýòãýë õººðºí áàÿñàõ (acute mania
phase) õºäëºëèéí ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä Divalproex
sodium-ûã 250ìã òóíãààð ºäºðò 3 óäàà õîîëíîîñ
30 ìèíóòûí äàðàà óóëãàæ ýõëýýä, öóñíû ïëàçìûí òóíã
50-100ìêã\ìë áàéõààð òóíã çîõèöóóëàí, óóëãàæ õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº:
Õîäîîä öî÷ðîõ, îãèõ, áººëæèõ, õîîëíû øèíãýö ìóóäàõ,
àòàêñè áà òðåìîð, ãèïåðàììîíèåìè, æèí áàãàñàõ, õîîëíû
äóðøèë èõñýõ, ¿ñ óíàõ, õàâàãíàõ, òðîìáîöèòîïåíè, öóñíû
á¿ëýãíýëò ìóóäàõ, õîðò ãåïàòèò, ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãàà
ìóóäàõ, ýëýãíèé ôåðìåíò ºíäºðñºõ, àìåííîðåé, àðüñíû
òóóðàëò, ïàíêðåàòèò, ëåéêîïåíè, óëààí ýñèéí ãèïîïëàçè,
ãèíåêîìàñòè èëðýõ çýðýã ãàæ íºëºº ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é.
Áîëãîîìæëîë:
Õ¿íäðýë ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é ºðòºìæòýé ºâ÷òºíä 6 ñàðûí òóðø
ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãààã õÿíàæ áàéõ /õ¿¿õýä, ýëýãíèé
ýìãýãòýé ã.ì./, æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõ, ñèñòåìèéí óëààí
÷îíî ÿð, ïîðôèðèòýé ºâ÷òºíä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Öýýðëýë:
Ýëýãíèé ¿ðýâñëèéí èäýâõæèë, ýëýãíèé ýìãýãèéí
óäàìøëûí ºã¿¿ëýìæòýé ºâ÷òºíä õýðýãëýõã¿é.
Ñàâëàëò:
• Valproic acid: 200ìã, 500ìã-èéí øàõìàë, 250ìã-èéí
êàïñóëä,
• Valproate sodium: 250ìã-èéí êàïñóë, 200ìã/5ìë-èéí
òóíòàé 100ìë óóõàä çîðèóëñàí óóñìàë,
• Divalproex sodium: 125ìã, 250ìã, 500ìã-èéí øàõìàë,
125ìã-èéí êàïñóëä òóñ òóñ ñàâëàãäàíà.
6. ÕÀËÄÂÀÐÛÍ ÝÑÐÝÃ ÁÝËÄÌÝË
88
Óíàëò òàòàëòûã ýì÷ëýõ ýì
6.1. Øèìýã÷ õîðõîéí ýñðýã áýëäìýë

♦ Ëåâàìèçîë, LEVAMISOLUM
ªºð íýðñ: Decaris, Tenisol, Ascaridil, Ergamisol,

Levotetramisol.
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5.K-6.
¯éëäýë:
• Äàðõëàëûí òîãòîëöîîã äýìæèõ /ìàêðîôàã, Ò-ëèìôîöèòûã
èäýâõæ¿¿ëýõ çàìààð ýñèéí äàðõëààã õýâèéí áîëãîíî/.
• Øèìýã÷ õîðõîéí ýñðýã ¿éëäýëòýé /øèìýã÷ õîðõîéí áóë÷èíã
ñààæóóëàõûí çýðýãöýý ôóìàðàò-ðåäóêòàçà ôåðìåíòèéã
äàðàíãóéëàí áîäèñûí ñîëèëöîîã íü àëäàãäóóëäàã/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: pKa=8.0, Vd=1.4ë/êã, CL=18.6ë/öàã,
t1/2=4.3öàã, ýëãýíä õóâèð÷, äèéëýíõ íü øýýñýýð, áàãàõàí
õýñýã íü ºòãºíººð ãàäàãøèëíà.
• Àñêàðèäîç, íåêàòîðîç, ñòðîíãèëîèäîç, àíêèëîñòîìèäîç,
• Äàðõëàë õîìñäîëûí øèíæ á¿õèé ýìãýã /äàðõëàë õîìñäîë,
ðåâìàòîèä àðòðèò, çàðèì àðõàã áà äàõèëòàò õàëäâàð ã.ì./.
• Àñêàðèäîçûí ýì÷èëãýýíä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä
120-150ìã-ààð, õ¿¿õäýä 3.5ìã/êã-ààð íýã óäàà óóëãàíà.
Õîîë çîõèöóóëàëò áà òóóëãà øààðäàãäàõã¿é. ¯ð ä¿í
90-100%.
• Äàðõëàë òýòãýõ çîðèëãîîð: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä ýõíèé
äîëîî õîíîãò ºäºðò 40-50ìã-ààð, õî¸ð äàõü äîëîî õîíîãò
ºäºðò 80-100ìã-ààð, öààøèä 120-150ìã-ààð ºäºð á¿ð
áóþó ºíæººä íýã óäàà íýëýýä óäààí õóãàöààãààð óóëãàæ
õýðýãëýíý. 2-3 äîëîî õîíîãèéí äàðàà ¿ð ä¿í àæèãëàãäàæ
ýõýëíý.
Öýýðëýë: Æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ¿å, ëåéêîïåíèéí ¿åä
Ãàæ íºëºº: Òîëãîé ºâäºõ, òîëãîé ýðãýõ, ïàðåñòåçè, íîéð

ººð÷ëºãäºõ, ìýäðýë öî÷ðîë, ÿäðàõ, îãèõ, áººëæèõ,
Ìèãðåíü ýì÷ëýõ ýì
ñóóëãàõ, õîîëíû äóðøèë áóóðàõ, õýâëèéãýýð ºâäºõ, ºòãºí

õàòàõ, ãýäýñ ä¿¿ðýõ, ñòîìàòèò, àìò ¿íýðèéí ìýäðýìæ
ººð÷ëºãäºõ, õàðøèë, õàëóóðàõ, ëåéêîïåíè, àãðàíóëîöèòîç,
òðîìáîöèòîïåíè, äåðìàòèò, ýêñôîëÿòèâ äåðìàòèò, àðüñíû
òóóðàëò, çàãàòíàà, àëîïåöè, àðòðàëüãè, ìèàëüãè èëðýõ
Ñàâëàëò: 0.05 ãð, 0.15 ãð-ûí øàõìàë.
♦ Ìåáåíäàçîë, MEBENDAZOLUM
ªºð íýðñ: Vermox, Vertex, Vormin, Nemasole, Telmin,

Vermirax.
¾ Æîðîîð îëãîæ áîëíî.
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¾ Æèðýìñíèé êàòåãîðò: Ñ.
¯éëäýë: Øèìýã÷ õîðõîéã ¿õ¿¿ëýõ íºëººòýé /ãëþêîç áîëîí

áóñàä òýæýýëèéí áîäèñ õîðõîéí áèåä øèíãýõ ÿâäëûã ñààòóóëàí
¿õ¿¿ëíý/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Çºâõºí 5-10% íü øèìýãäýíý, 2-10% íü
øýýñòýé, ¿ëäñýí õýñýã íü ºòãºíººð ãàäàãøèëíà.
• Ýíòåðîáèîç, àñêàðèäîç, òðèõîöåôàëîç, àíêèëîñòîìèäîç
◊ Õÿëãàñàí õîðõîéäîëòûí /ýíòåðèáèîç/ ýì÷èëãýýíä:
íàñàíä õ¿ðýã÷äýä áà 2-îîñ äýýø íàñòàé õ¿¿õäýä:
100 ìã-ààð ãàíö óäàà ë óóëãàíà. Õýðýâ ýì÷èëãýý ¿ð ä¿íã¿é
áàéâàë 3 äîëîî õîíîãèéí äàðàà äàâòàí óóëãàíà.
◊ Õ¿æ õîðõîéäîëòûí /àñêàðèäîç/ ýì÷èëãýýíä: íàñàíä
õ¿ðýã÷èä áà 2-îîñ äýýø íàñòàé õ¿¿õäýä: 100 ìã-ààð
õîíîãò 2 óäàà, íèéò 3 õîíîã óóëãàíà. Õýðýâ ýì÷èëãýý ¿ð
ä¿íã¿é áîëñîí áîë 3 äîëîî õîíîãèéí äàðàà ýì÷èëãýýã
äàâòàíà.
Öýýðëýë, áîëãîîìæëîë: Ýìýíä õýò ìýäðýã õ¿íä
õýðýãëýõã¿é. Æèðýìñýí ýõýä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Õºõ¿¿ë ¿åä õîðã¿é ýñýõ íü íîòëîãäîîã¿é.
90
Ãàæ íºëºº: Õààÿà õýâëèéãýýð ýìçýãëýæ ºâäºõ, àðüñàíä
òóóðàëò ãàð÷ õàðøëûí óðâàë èëðýõ, ã¿éëãýõ çýðýã ãàæ
íºëºº ¿¿ñãýäýã.
Ñàâëàëò: 0.1 ãð-ûí øàõìàëààð ñàâëàãäàíà.
♦ Íèêëîçàìèä, NICLOSAMIDUM
ªºð íýðñ: Phenasalum, Yomesan, Atenase, Jometan,

Teniarene.
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë: Òóóçàí õîðõîéí ìýäðýë áóë÷èíã ñààæóóëàõûí

çýðýãöýý ò¿¿íèé ýñèéí ìèòîõîíäðûí ôîñôîðæèëòûã
äàðàíãóéëàí ¿õ¿¿ëäýã.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ ìóó øèìýãäýíý,
áàãà õóâèð÷, ºòãºíººð ãàäàãøèëíà.
Õýðýãëýõ çààëò: Taenia saginata, Diphyllobothrium latum,
Hymenolepis nana çýðýã òóóçàí õîðõîéãîîð ºâ÷èëñºí ¿åä
õýðýãëýíý.
• Òóóçàí õîðõîéäîëòûí ýì÷èëãýýíä: 2 õ¿ðòýë íàñòàé
õ¿¿õäýä 0.5ãð, 2-5 íàñòàéä 1ãð, 5-12 íàñòàéä 1.5ãð, 12-îîñ
äýýø íàñòàé õ¿¿õýä áà íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 2-3ãð-ààð íýã
óäàà ºãëºº ºëºí ¿åä áóþó õºíãºí õîîë èäñýíèé äàðàà
óóëãàíà. Ýì õýðýãëýñíèé äàðàà 2 öàã áîëîîä äàâñàí
òóóëãà õýðýãëýíý. Óðüä ºäºð íü áîëîí ýì÷èëãýýíèé ºäºð
àìàðõàí øèíãýõ, ººõ òîñã¿é, øèíãýí áà õàãàñ øèíãýí õîîë
ºãíº.
Öýýðëýë: Ýìýíä õýò ìýäðýã õ¿í, æèðýìñýí ýõýä õýðýãëýõã¿é.
Õºõ¿¿ë ¿åä ñºðºã íºëººòýé ýñýõ íü íîòëîãäîîã¿é.
Ãàæ íºëºº: Íîéðìîãëîõ, òîëãîé ýðãýõ, òîëãîé ºâäºõ, îãèõ,
áººëæèõ, õîîëíû äóðøèë áóóðàõ, õýë, àìíû õºíäèéí
ñàëñò öî÷ðîõ, ýâã¿é àìò àìòàãäàõ, àðüñàíä òóóðàëò ãàð÷
çàãàòíàõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 150 ìã, 500ìã, 600 ìã, øàõìàë ìºí íóíòàãààð
91
6.2. Íÿíãèéí ýñðýã áýëäìýë

6.2.1. Áåòàëàêòàìûí àíòèáèîòèêóóä
♦ Áåíçèëïåíèöèëëèí, BENZYLPENICILLINUM
ªºð íýðñ:
• Benzylpenicillinum natrium: Benzylpenicillin sodium,
Penicillin G sodium, Benzylpenicillinum natricum, Crystapen,
• Benzylpenicillinum kalium: Benzylpenicillin potassium,
Benzylpenicillinum kalicum, Penicillin G potassium,
Megacillin, Pfizerpen.
¾ Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý,æîðîîð îëãîíî.
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë:
• Ìèêðîáûí ýñèéí õàíûí ïåïòèäîãëèêàíû íèéëýãæèëòèéã
äàðàíãóéëàí, áàêòåðöèä íºëºº ¿ç¿¿ëíý.
• Êîêêóóä, àãààðã¿éòýí ìèêðîá, áîîì áà ñàõóóãèéí
ñàâõàíöàð, ñïèðîõåò, àêòèíîìèöåòýä íºëººëíº.
Ôàðìàêîêèíåòèê: pKa=2.8, Vd=0.4ë/êã, CL=30ë/öàã,
t1/2=0.7öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 65%, 16-30% íü õóâèð÷
èäýâõã¿éæíý, ¿ëäñýí õýñýã íü èäýâõòýé õýëáýðýýðýý
øýýñòýé õàìò áººðººð ãàäàãøèëíà. Õýðýãëýñíèé äàðàà
óóøèã, ýëýã, áººð, ìèîìåòðò ò¿ðãýí ñàéí õ¿ðäýã; ÿñíû ýä,
¿íõýëöýã õàëüñ, ¿å, öýýæ, õýâëèéí ãÿëòàíãèéí õºíäèéä
ìóóõàí íýâòýðíý; åðäèéí ¿åä öóñ-òàðõèíû õîðèãèéã
ìóóõàí íýâòýðíý, õàðèí ºíäºð òóíãààð õýðýãëýõ áóþó
ìåíèíãèòèéí ¿åä ñàéí íýâòýðíý; ýõñèéí õîðèãèéã ñàéí
íýâòðýõ áîëîâ÷ óðàãò õàðüöàíãóé ñºðºã íºëºº áàãàòàé.
Öºñ, øýýñýíä ºíäºð êîíöåíòðàöèòàé áàéäàã. Ýì÷èëãýýíèé
êîíöåíòðàöè öóñàíä 3-4 öàã õàäãàëàãäàíà.
Õýðýãëýõ çààëò: ïåíèöèëëèíä ìýäðýã íÿíãààð ¿¿ññýí
óóøãèíû ¿ðýâñýë, ¿æèë, àíãèíà, ñêàðëàòèíà, ìåíèíãèò,
¸ëîì, õèéò ¿õæèë, òýìá¿¿, çàã õ¿éòýí, áîîì, îñòåîìèåëèò,
øýýñ áýëãèéí áîëîí öºñíèé çàìûí õàëäâàð, àðüñ çººëºí
ýäèéí õàëäâàð çýðýã ºâ÷í¿¿äèéí ¿åä õýðýãëýíý.
92
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: Õàëäâàðûí õ¿íä õºíãºíººñ
øàëòãààëàí, ïåíèöèëëèíèé íàòðè, êàëèéí äàâñûã õîíîãò
1.2ñàÿààñ-24ñàÿ ÅÄ-ýýð 4-6 öàãèéí çàéòàé /êàëèéí äàâñûã
4 öàãààð/ áóë÷èíä /íàòðèéí äàâñûã ñóäñààð òàðüæ áîëíî/
◊ Õ¿¿õäýä: õîíîãò 25000-300000 ÅÄ/êã-ààð òîîöîí
çîðèóëàëòûí íýðìýë óñààð íàéðóóëæ, 4-6 öàãààð /êàëèéí
äàâñûã 4 öàãààð/ áóë÷èíä /íàòðèéí äàâñûã ñóäñààð òàðüæ
áîëíî/ òàðüæ õýðýãëýíý.
• Ïåíèöèëëèíä õàðøèë èëýð÷ áàéñàí õ¿íä õýðýãëýæ
áîëîõã¿é.
• Æèðýìñýí ýõ áîëîí öåôàëîñïîðèíû á¿ëãèéí àíòèáèîòèêò
õàðøèëòàé ºâ÷òºíä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
• Õºõíèé ñ¿¿ãýýð ÿëãàðäàã òóë ýõ ïåíèöèëëèí õýðýãëýæ
áàéãàà ¿åä íÿðàé óã ýìýíä ìýäðýã áîëñîí áàéæ áîëîõûã
àíõààðàõ øààðäëàãàòàé.
Ãàæ íºëºº: Êðàïàâíèöà, Êâèíêèéí õàâàí, àíàôèëàêñèéí øîê,
äåðìàòèò, õàëóóðàëò, öóñ çàäðàëò àíåìè, íåâðîïàòè,
òàòàëò çýðýã ãàæ íºëºº ºã÷ áîëîõîîñ ãàäíà êàëèéí äàâñûã
ºíäºð òóíãààð õýðýãëýõýä êàëèéí õîðäëîãûí øèíæ
/ãèïåððåôëåêñè, òàòàëò, êîìà/, òàðüñàí õýñýãò ºâäºõ
áîëîí ¿å ìº÷ººð ºâäºõ ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 250000, 500000, 1000000 ÅÄ-ýýð ôëàêîí.
⇒ Áåíçèëïåíèöèëëèíû íàòðèéí, êàëèéí, íîâîêàéíû äàâñóóä
íü:
• ¯éëäýë, õýðýãëýõ çààëò, öýýðëýë, ãàæ íºëººíèé õóâüä
õîîðîíäîî ÿëãààã¿é,
• Íàòðèéí äàâñûã íü øààðäëàãàòàé ¿åä õóðààãóóð ñóäñààð
áà íóãàñíû õºíäèéä òàðüæ õýðýãëýæ áîëíî. Õàðèí êàëèéí
áà íîâîêàéíû äàâñûã äýýðõ àðãààð õýðýãëýõã¿é.
• Íîâîêàéíû äàâñ óäààí ¿éëäýëòýé òóë òóí õîîðîíäûí çàé
õîëòîé õýðýãëýíý /Ïðîêàéí áåíçèëïåíèöèëëèíûã ¿ç/.
♦ Ôåíîêñèìåòèëïåíèöèëëèí,
PHENOXYMETHYLPENICILLINUM
93
ªºð íýðñ: Penicillin-Fau, Penicillin V, Vegacillin, Faucilline,

Oratren.
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë: /Áåíçèëïåíèöèëëèíèéã ¿ç/
Ôàðìàêîêèíåòèê: pKa=2.73, Vd=0.5ë/êã, F=0.6-0.75,
t1/2=0.5öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 80%, õîäîîäíû õ¿÷èëä
òýñâýðòýé òóë óóæ õýðýãëýäýã. 35-70% íü ýëãýíä õóâèð÷
èäýâõã¿éæíý, äèéëýíõ íü áººðººð ÿëãàðíà
/Áåíçèëïåíèöèëëèíèéã ¿ç/.
Õýðýãëýõ çààëò: Ïíåâìîíè, áðîíõèò, àíãèíà, ñêàðëàòèíà,
¸ëîì, çàã õ¿éòýí, çººëºí ýäèéí õàëäâàðóóä ã.ì.
ïåíèöèëëèíä ìýäðýã íÿíãèéí õàëäâàðûí ¿åä õýðýãëýíý.
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 250-500 ìã-ààð /400000-800000ÅÄ/
6 öàãèéí çàéòàé óóëãàæ õýðýãëýíý.
◊ Õ¿¿õäýä: Õîíîãò 15-50 ìã/êã-ààð /25000-90000ÅÄ/êã/
6-8 öàãààð óóëãàæ õýðýãëýíý.
Öýýðëýë: Õîäîîä ãýäýñíèé øèìýãäýëò àëäàãäñàí ºâ÷íèé ¿åä
õýðýãëýõã¿é /Áåíçèëïåíèöèëëèíèéã ¿ç/.
Ãàæ íºëºº: Àìíû õºíäèé áîëîí õîäîîä ãýäýñíèé ñàëñòûí
öî÷ðîë, àþóëõàé îð÷èì ýìçýãëýõ, îãèõ, áººëæèõ, ñóóëãàõ,
õàðøëûí óðâàë (àðüñààð çàãàòíààò òóóðàëò ãàðàõ, õàëóóð÷
÷è÷ðýõ, õàâàãíàõ, àíàôèëàêñè ã.ì.), ýîçèíîôèëè, öóñ
çàäðàëò àíåìè, ëåéêîïåíè, òðîìáîöèòîïåíè çýðýã ãàæ
íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é /Áåíçèëïåíèöèëëèíèéã ¿ç/.
Ñàâëàëò: 250000 ÅÄ, 500000 ÅÄ-ýýð øàõìàë.
♦ Ïðîêàéí áåíçèëïåíèöèëëèí,
PROCAINI BENZYLPENICILLINUM
ªºð íýðñ: Benzylpenicillinum novocainum, Novocillinum,

Procillin.
¾ Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý, æîðîîð îëãîíî.
¾ Ê-2,Ê-3,Ê-4.K-5,K-6
94
¯éëäýë: /Áåíçèëïåíèöèëëèíèéã ¿ç/.

t1/2=0.7öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 65%, 16-30% íü õóâèð÷
èäýâõã¿éæíý, ¿ëäñýí õýñýã íü èäýâõòýé õýëáýðýýðýý
øýýñòýé õàìò áººðººð ãàäàãøèëíà, ¿éëäýë 1-2 õîíîã
¿ðãýëæèëíý
Õýðýãëýõ çààëò áà òóí:
• Ñèñòåìèéí õàëäâàðóóäàä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 600000-1200000 ÅÄ-ýýð õîíîãò
1 óäàà áóë÷èíä òàðèíà.
◊ Íýã ñàðààñ äýýø íàñòàé õ¿¿õäýä: 25000-50000 ÅÄ/êã-
ààð ºäºðò íýã óäàà áóë÷èíä òàðüæ õýðýãëýíý.
• Õ¿íäðýëã¿é çàã õ¿éòýíä:
Ýõëýýä 1 ãð ïðîáåíåöèä õýðýãëýýä, 30 ìèíóòûí äàðàà
4.8 ñàÿ ïðîêàéí ïåíèöèëëèíèéã 2 ºãçºãíèé áóë÷èíä
õóâààæ òàðèíà.
• Ïíåâìîêîêêîîð ¿¿ñãýãäñýí óóøãèíû ¿ðýâñëèéí
ýì÷èëãýýíä:
600000-1200000 ÅÄ-ýýð õîíîãò íýã óäàà 7-10 ºäºð
Öýýðëýë, Ãàæ íºëºº: /Áåíçèëïåíèöèëëèíèéã ¿ç/
Ñàâëàëò:
• 1ãð/1 ñàÿ ÅÄ/, 3ãð/3 ñàÿ ÅÄ/, ôëàêîí,
• 300000ÅÄ, 600000 ÅÄ, 1200000 ÅÄ-ýýð ôëàêîíä
♦ Áåíçàòèí áåíçèëïåíèöèëëèí,
BENZATHINI BENZYLPENICILLINUM
ªºð íýðñ: Bicillinum-1, Benzacillin, Extencillin, Bicillin L-A,

Permapen
95

¾ Ê-2,Ê-3,Ê-4.K-5,K-6
¯éëäýë: /Áåíçèëïåíèöèëëèíèéã ¿ç/.

Ôàðìàêîêèíåòèê: Óóðàãòàé õîëáîãäîëò 45-68%, 16-30% íü
õóâèð÷ èäýâõã¿éæèíý, ¿ëäñýí õýñýã íü èäýâõòýé
õýëáýðýýðýý øýýñòýé õàìò áººðººð ãàäàãøèëíà, ¿éëäýë
1-4 äîëîî õîíîã õàäãàëàãäàíà.
• Õýðýãëýõ çààëò: Ðåâìàòèçì, Ñòðåïòîêîêê ãðóïï-À -ààð
¿¿ñãýãäñýí àìüñãàëûí äýýä çàìûí õàëäâàð, Òýìá¿¿
Õýðýãëýõ àðãà: Çºâõºí áóë÷èíä ë òàðüæ õýðýãëýíý.
• Ðåâìàòèçìûí õóðöäàëààñ ñýðãèéëýõýä: Íàñàíä
õ¿ðýã÷èä áà õ¿¿õäýä àäèë 1.2 ñàÿ ÅÄ-ýýð ñàðä íýã óäàà
áóë÷èíä, ýñâýë 600000 ÅÄ-ýýð ñàðä 2 óäàà áóë÷èíä
òàðüæ áîëíî.
• Ñòðåïòîêîêê ãðóïï-À -ààð ¿¿ñãýãäñýí àìüñãàëûí
äýýä çàìûí õàëäâàðûí ¿åä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 1.2 ñàÿ ÅÄ-ýýð áóë÷èíä íýã óäàà
òàðèíà.
◊ 27 êã-ààñ äýýø æèíòýé õ¿¿õäýä: 900000 ÅÄ-ýýð íýã
óäàà áóë÷èíä òàðèíà.
◊ 27 êã-ààñ äîîø æèíòýé õ¿¿õäýä: 300000-600000 ÅÄ-
ýýð íýã óäàà áóë÷èíä òàðèíà.
• Õàëäâàð àâñíààñ õîéø íýã æèëèéí äîòîðõ òýìá¿¿ä:
Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 2.4 ñàÿ ÅÄ-ýýð íýã óäàà áóë÷èíä
òàðèíà.
• Õàëäâàð àâñíààñ õîéø íýã æèëýýñ èë¿¿ áîëñîí
òýìá¿¿ä: 2.4 ñàÿ ÅÄ-ýýð 7 õîíîãò íýã óäàà, íèéò 3 óäàà
• Òºðºëõèéí òýìá¿¿ä: 2-îîñ äîîø íàñòàé õ¿¿õäýä
50000 ÅÄ/êã-ààð áóë÷èíä íýã óäàà òàðèíà.
Öýýðëýë: Ïåíèöèëëèíèé á¿ëãèéí ýìýíä õàðøèëòàé ¿åä
õýðýãëýõã¿é. Öåôàëîñïîðèíû á¿ëãèéí ýìýíä õàðøèëòàé
ºâ÷òºí áîëîí æèîýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõýä áîëãîîìæòîé
õýðýãëýíý /Áåíçèëïåíèöèëëèíèéã ¿ç/.
Ãàæ íºëºº: Òàðüñàí õýñýãò õºíä¿¿ðëýíý /Áåíçèëïåíèöèëëèíèéã
¿ç/.
96
Ñàâëàëò: 300000 ÅÄ, 600000 ÅÄ, 1200000 ÅÄ, 2400000 ÅÄ-
ýýð ôëàêîíä ñàâëàãäàíà.
♦ Àìîêñèöèëëèí, AMOXICILLINUM
ªºð íýðñ:
• Amoxicillin trihydrate: Amoxil, Cilamox, Polymox, Wymox,
Trimox,
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë:
• Àìîêñèöèëëèí íü ïåíèöèëëèíèé á¿ëãèéí õàãàñ íèéëýã
àíòèáèîòèê áºãººä áàêòåðèéí ýñèéí õàíûí äîòîð áàéðëàõ
ïåíèöèëëèí õîëáîã÷ ºâºðìºö óóðàãòàé õîëáîãäîí,
áàêòåðèéí ýñèéí õàíûí íèéëýãæëèéã III ¿å áîëîí ýöñèéí
øàòàíä íü äàðàíãóéëæ, áàêòåðöèä ¿éëäýë ¿ç¿¿ëíý.
• ªðãºí õ¿ðýýò ¿éëäýëòýé. Îëîí òîîíû Ãðàì+, áà Ãðàì-
ìèêðîá /ñòàôèëîêîêê, ñòðåïòîêîêê, ïíåâìîêîêê, ýíòåðîêîêê,
õºõ¿¿ë õàíèàäíû áà ãýäýñíèé ñàâõàíöàð, ïðîòåé, øèãåëëà,
ñàëüìîíåëëûí ¿¿ñãýã÷èä ã.ì./-ä íºëººëíº.
• Àìîêñèöèëëèíû òðèãèäðàò íü ïåíèöèëëèíàçàä òýñâýðã¿é.
Ôàðìàêîêèíåòèê: pKa=2.4.,7.4.,9.6, Vd=0.4ë/êã, F=0.93,
CL=15ë/öàã, t1/2=1.7öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 18%, ýëýã,
óóøèã, áóë÷èí, öºñíèé óóò, ò¿ð¿¿ áóë÷èðõàéä ñàéí õ¿ðíý.
Ìºí ¿å, öýýæ, õýâëèéí ãÿëòàíãèéí õºíäèéä áîëîí ýõñèéí
õîðèãîîð ñàéí íýâòýðíý.¯éëäýë 6-8 öàã ¿ðãýëæèëíý.
Çàðèìäàã õóâèðàëòàíä îðæ, áººðººð ÿëãàðíà. Ìºí õºõíèé
ñ¿¿ãýýð íèëýýä õýìæýýòýé ÿëãàðäàã.
• Ãðàì + áà Ãðàì - ìèêðîáîîð ¿¿ñãýäñýí ñèñòåìèéí
õàëäâàðóóä, øýýñ ÿëãàðóóëàõ çàìûí õóðö áà àðõàã
õàëäâàðóóäûí ¿åä:
250-500ã-ààð 8 öàãààð óóëãàíà.
◊ 20 êã-ààñ äîîø æèíòýé õ¿¿õäýä: õîíîãò 20 ìã/êã-ûã
8 öàãààð /3 õóâààæ/ óóõ áà íîöòîé õ¿íä õàëäâàðûí
97
¿åä õîíîãò 40 ìã/êã-ûã ìºí 8 öàãààð óóõ áóþó

500-1000 ìã/ì2 òóíãààð 8 öàãààð óóëãàíà.
• Õ¿íäðýëã¿é çàã õ¿éòýíä: Íàñàíä õ¿ðýã÷èä áà 45 êã-ààñ
äýýø æèíòýé õ¿¿õäýä: 3 ãð-ûã 1 ãð. Ïðîáåíåöèäûí õàìò***
íýã óäàà óóëãàíà.
• Ïåíèöèëëèíèé á¿ëãèéí ýìýíä õàðøèëòàé áîë
• Öåôàëîñïîðèíû á¿ëãèéí ýìýíä õàðøèëòàé áîëîí
æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõýä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Îãèõ, áººëæèõ, ñóóëãàõ, àðüñíû òóóðàëò,
àíàôèëàêñè, öóñ áàãàäàëò, òðîìáîöèòîïåíè, ëåéêîïåíè,
ýîçèíîôèëè èëðýõ çýðýã ãàæ íºëºº ãàð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 250 ìã., 500 ìã-ûí êàïñóë áà øàõìàë.
♦ Àìîêñèöèëëèí+Êëàâóëàíû õ¿÷èë,
AMOXICILLIN+CLAVULANIC ACID
ªºð íýðñ:
• Amoxicillin/clavulanate potassium: Augmentin, Clavulin.
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5.,K-6
¯éëäýë:
• Àìîêñèöèëëèí áàêòåðèéí ýñèéí õàíûí íèéëýãæëèéã
ðåïëèêàöèéí ¿åä íü äàðàíãóéëàõ áàêòåðöèä ¿éëäýëòýé.
• Êëàâóëàíû õ¿÷èë íü àìîêñèöèëëèíûã çàäëàã÷ áåòòà-
ëàêòàìàçà ôåðìåíòèéã èäýâõã¿éæ¿¿ëýõ çàìààð
àìîêñèöèëëèíèé íÿíãèéí ýñðýã ¿éëäëèéã èäýâõæ¿¿ëäýã.
Êëàâóëàíû õ¿÷èë íü ôåðìåíòèéí èäýâõòýé õýñýãòýé
õîëáîãäîõ çàìààð Richmond II,III,IV,V,VI òèïèéí áîëîí
Õðîìîñîìûí I òèïèéí áåòòà-ëàêòàìàçà-èéí èäýâõèéã
õîðèãëîí, ïåíèöèëëèíä òýñâýðòýé íÿíä íºëººëíº, õàðèí
ìåòèöèëëèíä òýñâýðòýé ñòàôèëîêîêê-ä íºëººëºõã¿é.
***
Ïðîáåíåöèä íü ïåíèöèëëèíû áººðººð ÿëãàðàëòûã ñààòóóëæ,
¿éëäëèéí õóãàöààã íü óðòàñãàõ íºëººòýé áîäèñ þì.
98
• ªðãºí õ¿ðýýò ¿éëäýëòýé. Ïåíèöèëëèíàçà ÿëãàðóóëàã÷
Ãðàì+ íÿíãóóä, Neisseria gonorrhoeae, N.meningitidis,
haemophilus influenzae, Ecserichia coli, Proteus mirabilis,
Citrobacter diversus, Klebsiella pneumoniae, P.vulgaris,
Salmonella, Shigella-ä íºëººëíº.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Óóõàä óã õî¸ð áîäèñ õîäîîä ãýäýñíèé
çàìààñ ñàéí øèìýãäýæ, ïëåâðèéí øèíãýí, óóøãè, õýâëèéí
ãÿëòàíãèéí øèíãýíä ñàéòàð òàðõàõ áà øýýñýíä ºíäºð
êîíöåíòðàöèòàé àãóóëàãääàã. Êëàâóëàíû õ¿÷ëèéí óóðàãòàé
õîëáîãäîëò 22-30%, t1/2=1-1,5öàã. ¯éëäýë 6-8 öàã
¿ðãýëæèëíý. Êëàâóëàíû õ¿÷èë ýëãýíä ýð÷èìòýé õóâèð÷,
áººðººð ò¿¿äãýíöýðèéí ôèëüòðàöèàð ÿëãàðíà.
• Ò¿¿íä ìýäðýã íÿíãààð ¿¿ñãýãäñýí ñèñòåìèéí
õàëäâàðóóä, àìüñãàëûí äîîä çàìûí õàëäâàð, îòèò,
ñèíóñèò, àðüñ çººëºí ýäèéí õàëäâàð, øýýñ
ÿëãàðóóëàõ çàìûí õóðö áà àðõàã õàëäâàðóóäûí ¿åä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: àìîêñèöèëëèíû òóíãààð 250-500ã-
ààð 8 öàãààð óóëãàíà.
◊ Õ¿¿õäýä: õîíîãò 20 ìã/êã-ûã 8 öàãààð /3 õóâààæ/ óóëãàõ
áà íîöòîé õ¿íä õàëäâàðûí ¿åä õîíîãò 40 ìã/êã-ûã ìºí
8 öàãààð óóëãàíà.
• Ïåíèöèëëèíèé á¿ëãèéí ýìýíä õàðøèëòàé áîë
• Öåôàëîñïîðèíû á¿ëãèéí ýìýíä õàðøèëòàé, ýëýã,
áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèë, êîëèò, áðîíõèéí
áàãòðàà, âèðóñûí õàëäâàð, ýêçåìà-òàé ºâ÷òºí áîëîí
Ãàæ íºëºº: Îãèõ, áººëæèõ, òîëãîé ýðãýõ, õîîëíû äóðøèë
áóóðàõ, ñóóëãàõ, ýëýãíèé ôåðìåíò ºíäºðñºõ, àðüñíû
òóóðàëò, àíàôèëàêñè, öóñ áàãàäàëò, òðîìáîöèòîïåíè,
ëåéêîïåíè, ýîçèíîôèëè, ãàñòðèò, ïñåâäîìåìáðàíîç êîëèò,
èíòåðñòèöèàë íåôðèò, íåôðîòèê ñèíäðîì, ðåíàë-òóáóëÿð
íåêðîç, Ñòåâåíñ-Æîíñîíû ñèíäðîì, òàòàëò èëðýõ çýðýã
Ñàâëàëò: 250ìã+125ìã., 500ìã+125ìã-ûí êàïñóë áà øàõìàë,
125ìã+31.25, 250ìã+62.5ìã-èéí øàõìàë, 5ìë-ò äýýðõ õî¸ð
áîäèñûã 125ìã+31.25ìã, 250ìã+62.5ìã-ààð àãóóëñàí, óóæ
õýðýãëýõ ñóñïåíç õýëáýðýýð òóñ òóñ ñàâëàãäàíà.
99
♦ Àìïèöèëëèí, AMPICILLINUM
ªºð íýðñ:
• Ampicillin: Omnipen, Principen, Novo- Ampicillin, Apo-Ampi,
• Ampicillin sodium: Ampicin,Omnipen-N,Penbritin,Totacillin-N,
• Ampicillin trihydrate: Polycillin, Totacillin, Ampicyn Oral, D-
Amp.
¾ Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý.æîðîîð îëãîíî.
¾ K-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë:
• Áåíçèëïåíèöèëëèíèé á¿ëãèéí ºðãºí õ¿ðýýò ¿éëäýëòýé
àíòèáèîòèê.
• Ïåíèöèëëèíàçà ôåðìåíòýä òýñâýðã¿é.
Ôàðìàêîêèíåòèê: pKa=2.5-7.5, Vd=0.3ë/êã, F=0.62,
CL=13ë/öàã, t1/2=1.3öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 18%,
çàðèìäàã õóâèðàëä îðæ áººðººð ÿëãàðíà. Ýëýã, óóøãè,
öºñíèé óóò, ò¿ð¿¿ áóë÷èðõàéä ñàéí õ¿ðíý. Ìºí ¿å, öýýæ
õýâëèéí ãÿëòàíãèéí õºíäèéä ñàéí íýâòýðíý. ¯éëäýë 6-8
öàã ¿ðãýëæèëíý.
Õýðýãëýõ çààëò: Óóøãèíû ¿ðýâñýë, ¿æèë, àíãèíà,
ñêàðëàòèíà, ìåíèíãèò, ¸ëîì, õèéò ¿õæèë, òýìá¿¿, çàã
õ¿éòýí, áîîì, îñòåîìèåëèò, øýýñ áýëãèéí áîëîí öºñíèé
çàìûí õàëäâàð, àðüñ çººëºí ýäèéí õàëäâàðò õýðýãëýíý.
• Ãðàì + áà Ãðàì - ìèêðîáîîð ¿¿ñãýäñýí ñèñòåìèéí
õàëäâàð, øýýñ ÿëãàðóóëàõ çàìûí õóðö áà àðõàã
õàëäâàðûí ¿åä:
250-500 ìã-ààð 6 öàãààð óóëãàõ áóþó õîíîãò 2-12 ãð-ûã
4-6 öàãààð áóë÷èíä áà âåíèéí ñóäñààð òàðèíà.
◊ 20êã-ààñ äîîø æèíòýé õ¿¿õäýä: õîíîãò 50-100 ìã/êã-
ààð 6 öàãààð óóëãàõ áóþó õîíîãò 100-200 ìã/êã-ààð
6 öàãààð áóë÷èíä áà âåíèéí ñóäñààð òàðüæ
õýðýãëýíý.
100
• Ìåíèíãèòèéí ¿åä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: õîíîãò 8-14 ãð. òóíãààð 3-4 öàãààð
âåíèéí ñóäñààð òàðèíà.
◊ Õ¿¿õäýä: õîíîãò 300 ìã/êã õ¿ðòýëõ òóíãààð 3-4 öàãààð
• Õ¿íäðýëã¿é çàã õ¿éòýíä: Íàñàíä õ¿ðýã÷èä áà 45 êã-ààñ
äýýø æèíòýé õ¿¿õäýä: 3.5 ãð-ûã 1 ãð. Ïðîáåíåöèäûí õàìò
íýã óäàà óóíà.
• Ïåíèöèëëèíä õàðøèëòàé, ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãàà
ººð÷ëºãäñºí ¿åä õýðýãëýõã¿é.
• Öåôàëîñïîðèíû á¿ëãèéí ýìýíä õàðøèëòàé, æèðýìñýí áà
õºõ¿¿ë ýõýä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Õàðøèë /òóóðàëò, àíàôèëàêñè ã.ì./, îãèõ,
áººëæèõ, ñóóëãýõ, ãëîññèò, ñòîìàòèò ¿¿ñýõ, àíåìè,
òðîìáîöèòîïåíè, ýîçèíîôèëè, ëåéêîïåíè ¿¿ñýõ, òàðüñàí
õýñýãò ºâäºõ, âåíèéí ñóäñààð òàðèõ ¿åä òðîìáîôëåáèò
Ñàâëàëò:
• 250000 ÅÄ, 500000 ÅÄ-ýýð ôëàêîíä,
• 250000 ÅÄ-ýýð øàõìàë áà á¿ðõ¿¿ëä ñàâëàãäàíà.
♦ Êëîêñàöèëëèí, CLOXACILLINUM
ªºð íýðñ: Cloxacillin sodium, Cloxapen, Tegopen, Alclox.

¾ Êàïñóëòàéã: Æîðîîð îëãîíî, Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
¾ Ôëàêîíòîéã: Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý, Ê-5,Ê-6.
¯éëäýë: Ïåíèöèëëèíòýé àäèë õ¿ðýýò ¿éëäýëòýé áîëîâ÷
ïåíèöèëëèíàçà-ä òýñâýðòýéãýýðýý äàâóó òàëòàé
/ïåíèöèëëèíàçà ôåðìåíò ÿëãàðóóëäàã ìèêðîáûí õ¿íä áèø
õàëäâàðûí ¿åä õýðýãëýíý/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: pKa=2.7, Vd=0.1ë/êã, F=0.43, CL=12ë/öàã,
t1/2=0.5öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 95%, òàðõàõ ÷àäâàð
ïåíèöèëëèíòýé àäèë, çàðèìäàã õóâèðàëä îðæ, áººðººð
ÿëãàðíà, ¿éëäýë 6 öàã îð÷èì ¿ðãýëæèëíý.
101
• Ïåíèöèëëèíàçà ôåðìåíò ÿëãàðóóëàã÷

ñòàôèëîêîêêîîð ¿¿ñãýãäñýí ñèñòåìèéí õàëäâàðûí
¿åä:
250-500 ìã-ààð 6 öàãààð óóõ áà òàðèõààð,
◊ 20 êã-ààñ äîîø æèíòýé õ¿¿õäýä: õîíîãò 50-100 ìã/êã-
ààð 6 öàãààð óóæ áà òàðüæ õýðýãëýíý.
• Ïåíèöèëëèíû á¿ëãèéí àíòèáèîòèêò õàðøèëòàé ºâ÷òºíä
• Öåôàëîñïîðèíû á¿ëãèéí àíòèáèîòèêò õàðøèëòàé ºâ÷òºí
áîëîí æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ¿åä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Îãèõ, áººëæèõ, àþóëõàé îð÷ìîîð õºíä¿¿ðëýõ,
ñóóëãàõ, ýîçèíîôèëèÿ, õàðøèë /òóóðàëò, ÷è÷ðýõ, õàëóóðàõ,
íàéòààõ, àíàôèëàêñè ã.ì./ èëðýõ, öºñ çîãñîíãèøèõ çýðýã ãàæ
íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 500 ìã, êàïñóë, \Æ,Ê-2,Ê-3,Ê-4\,
• 500 ìã, ôëàêîíä \Ý,Ê-3,Ê-4\ ñàâëàãäàíà.
♦ Öåôòðèàêñîí, CEFTRIAXONUM (ÐÎÇÅÏÈÍ)
♦ Öåôòàçèäèì, CEFTAZIDIMUM (¿¿íèéã ðîçåïèíîîð

ñîëèíî)
Öåôàëîñïîðèíû á¿ëãèéí 3-ð ¿åèéí àíòèáèîòèê.
ªºð íýðñ: Fortum, Mirocef, Cefortan, Tazidime, Tazicef,
Panzid.
¾ Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý,
¾ Ê-5,Ê-6.
¯éëäýë:
102
• ªðãºí õ¿ðýýò ¿éëäýëòýé. Áåòòà-ëàêòàìàçà-ä òýñâýðòýé.
Õºõ-èäýýë¿¿ëýã÷-ñàâõàíöàð, ýìíýëãèéí äîòîîä õàëäâàðò
õ¿÷òýé íºëººëäºã îíöëîãòîé.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Vd=0.25ë/êã, CL=6.7ë/öàã, t1/2=1.8öàã,
óóðàãòàé õîëáîãäîëò 17%, öóñ òàðõèíû õîðèãèéã ñàéí
íýâòýðíý, áººð, çººëºí ýä, óøèã, ÿñ, ¿å, ãÿëòàíò
õºíäèéí¿¿äýä ñàéòàð õ¿ð÷ ¿éë÷èëíý, áèåä õóâèðàëã¿é
80-90% íü áººðººð, 3% íü öºñòýé õàìò ÿëãàðäàã.
Ýì÷èëãýýíèé òóí áèåä 6-8 öàã õàäãàëàãäàíà.
Õýðýãëýõ çààëò: Àìüñãàëûí áà øýýñ, áýëãèéí çàìûí
õ¿íäýðñýí õàëäâàð, ¿æèë, ìåíèíãèò, ïåðèòîíèò,
îñòåîìèåëèò çýðýã õàëäâàðûí øàëòãààíò îëîí ºâ÷íèé ¿åä
õýðýãëýíý
• Íàñàíä õ¿ðýã÷èä áà 12-îîñ äýýø íàñòàé õ¿¿õäýä:
1 ãð-ààð áóë÷èíä áà âåíèéí ñóäñààð 8-12 öàãààð òàðüæ
õýðýãëýíý. Øààðäëàãàòàé ¿åä õîíîãò 6ãð. õ¿ðòýë òóíãààð
• 1 ñàðààñ 12 õ¿ðòýë íàñòàé õ¿¿õäýä: 30-50 ìã/êã-ààð
8 öàãààð âåíèéí ñóäñààð òàðüæ õýðýãëýíý.
• Íÿðàé áóþó 1 ñàð õ¿ðòýëõ íàñàíä: 30 ìã/êã-ààð 12 öàãààð
âåíèéí ñóäñààð òàðüæ õýðýãëýíý.
• Öåôàëîñïîðèíû á¿ëãèéí àëü íýã áýëäìýëä õàðøèëòàé
áîë õýðýãëýõã¿é.
• Ïåíèöèëëèíä õàðøèëòàé, áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû
äóòìàãøèëòàé ºâ÷òºí, æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõýä
⇒ Áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèëòàé ºâ÷òºíä
òóíã áàãàñãàí õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Àðüñíû õàðøèë, òóóðàëò, àíàôèëàêñè, âåíèéí
ñóäñààð òàðèõ ¿åä ôëåáèò, òðîìáîôëåáèò, îãèõ,
áººëæèõ, äèñáàêòåðèîç, ëåéêîïåíè, êàíäèäîç, ïàðåñòåçè,
ñóäñààð òàðèõ ¿åä ôëåáèò ¿¿ñýõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷
áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 0.25, 0.5, 1.0, 2 ãð-ààð ôëàêîí, /Ý,Ê-4/.
♦ Öåôòàçèäèì, CEFTAZIDIMUM
103
ªºð íýðñ: Fortum, Mirocef, Cefortan, Ceftaz, Fortaz, Tazidime,

Tazicef, Panzid.
¾ Ê-5,K-6.
¯éëäýë:
• ªðãºí õ¿ðýýò ¿éëäýëòýé. Áåòòà-ëàêòàìàçà-ä òýñâýðòýé.
Õºõ-èäýýë¿¿ëýã÷-ñàâõàíöàð, ýìíýëãèéí äîòîîä õàëäâàðò
õ¿÷òýé íºëººëäºã îíöëîãòîé.
óóðàãòàé õîëáîãäîëò 17%, öóñ òàðõèíû õîðèãèéã ñàéí
íýâòýðíý, áººð, çººëºí ýä, óøèã, ÿñ, ¿å, ãÿëòàíò
õºíäèéí¿¿äýä ñàéòàð õ¿ð÷ ¿éë÷èëíý, áèåä õóâèðàëã¿é
80-90% íü áººðººð, 3% íü öºñòýé õàìò ÿëãàðäàã.
Ýì÷èëãýýíèé òóí áèåä 6-8 öàã õàäãàëàãäàíà.
Õýðýãëýõ çààëò: Àìüñãàëûí áà øýýñ, áýëãèéí çàìûí
õ¿íäýðñýí õàëäâàð, ¿æèë, ìåíèíãèò, ïåðèòîíèò,
îñòåîìèåëèò çýðýã õàëäâàðûí øàëòãààíò îëîí ºâ÷íèé ¿åä
õýðýãëýíý
• Íàñàíä õ¿ðýã÷èä áà 12-îîñ äýýø íàñòàé õ¿¿õäýä:
1 ãð-ààð áóë÷èíä áà âåíèéí ñóäñààð 8-12 öàãààð òàðüæ
õýðýãëýíý. Øààðäëàãàòàé ¿åä õîíîãò 6ãð. õ¿ðòýë òóíãààð
• 1 ñàðààñ 12 õ¿ðòýë íàñòàé õ¿¿õäýä: 30-50 ìã/êã-ààð
8 öàãààð âåíèéí ñóäñààð òàðüæ õýðýãëýíý.
• Íÿðàé áóþó 1 ñàð õ¿ðòýëõ íàñàíä: 30 ìã/êã-ààð 12 öàãààð
• Öåôàëîñïîðèíû á¿ëãèéí àëü íýã áýëäìýëä õàðøèëòàé
áîë õýðýãëýõã¿é.
• Ïåíèöèëëèíä õàðøèëòàé, áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû
äóòìàãøèëòàé ºâ÷òºí, æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõýä
104
⇒ Áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèëòàé ºâ÷òºíä òóíã
áàãàñãàí õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Àðüñíû õàðøèë, òóóðàëò, àíàôèëàêñè, âåíèéí
ñóäñààð òàðèõ ¿åä ôëåáèò, òðîìáîôëåáèò, îãèõ,
áººëæèõ, äèñáàêòåðèîç, ëåéêîïåíè, êàíäèäîç, ïàðåñòåçè,
òàðüñàí õýñýãò ºâäºõ, áàäàéðàõ, ¿ðýâñýë ¿¿ñýõ çýðýã ãàæ
Ñàâëàëò: 0.25, 0.5, 1.0, 2 ãð-ààð ôëàêîí.
♦ Öåôóðîêñèì, CEFUROXIMI NATRIUM

ªºð íýðñ: Cefuroxime sodium, Zinacef, Cefurex, Kefurox,
Cefurin.
(Cefuroximi axetilum, Zinnat, Maxitil, Ceftin íýðòýé øàõìàë áà óóæ
õýðýãëýõ ñóñïåíç õýëáýðýýð ñàâëàãäñàí áýëäìýë áèé).
¾ Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë:
äàðàíãóéëàí, áàêòåðöèä íºëºº ¿ç¿¿ëäýã, ºðãºí õ¿ðýýò
¿éëäýëòýé.
• Ãð.(+) îëîíõè ìèêðîá áà çàðèì Ãð.(-) ñàâõàíöàð
/Streptococcus pneumoniae, S.pyogenes, Haemophilus
influenzae, Klebsiella, Staphylococcus aureus, Escherichia
coli, Enterobacter, Neisseria gonorrho÷÷ü÷eae ã.ì./-ä
èäýâõèòýé íºëººëíº.
• Ãð.(-) áàêòåðò èäýâõòýé íºëººëäºã îíöëîãòîé.
Ïåíèöèëëèíä òýñâýðòýé íÿíä íºëººëæ ÷àäíà.
Ôàðìàêîêèíåòèê: pKa=2.5, /Öåôóðîêñèì àêñåòèë F=0.37-0.52/,
Vd=0.25ë/êã, CL=8ë/öàã, t1/2=1.3öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò
40%, áèåä õóâèðàõã¿é, 95% íü øýýñýýð, 0.5% íü öºñòýé
ÿëãàðíà, ýì÷èëãýýíèé ¿éëäýë 6 öàã ¿ðãýëæèëäýã. Ýä,
ýäèéí øèíãýí, ÿñíû ýä, ¿åíèé áà òàðõè íóãàñíû øèíãýíä
õ¿ð÷ ¿éë÷èëæ ÷àäíà.
105
• Àìüñãàëûí äîîä çàìûí õàëäâàð, øýýñ ÿëãàðóóëàõ

çàìûí õàëäâàð, àðüñ õîëáîõ ýäèéí õàëäâàð, ÿñ ¿å
ìº÷íèé õàëäâàð, ñåïòèöåìè, ìåíèíãèò, çàã õ¿éòýí
çýðãèéí ¿åä:
750 ìã-ààñ 1.5 ãð-ààð 8 öàãààð áóë÷èíä áà âåíèéí
ñóäñàíä 5-10 õîíîã òàðèíà. Áàêòåðèéí ìåíèíãèòèéí
¿åä 3 ãð õ¿ðòýë òóíãààð 8 öàãààð âåíèéí ñóäñààð
◊ Áàãà íàñíû õ¿¿õäýä: Õîíîãò 50-100 ìã/êã-ààð
6-8 öàãààð áóë÷èíä áà âåíèéí ñóäñààð òàðèíà.
Áàêòåðèéí ìåíèíãèòèéí ¿åä õîíîãèéí òóíã
200-240 ìã/êã-ä õ¿ðãýæ, 6-8 öàãèéí çàéòàé òàðüæ
õýðýãëýíý.
Öýýðëýë, áîëãîîìæëîë: Öåôàëîñïîðèíû á¿ëãèéí
àíòèáèîòèêò õàðøèëòàé ¿åä õýðýãëýõã¿é. Ïåíèöèëëèíä
õàðøèëòàé áîëîí õºõ¿¿ë ýõýä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
⇒ Áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèëòàé ºâ÷òºíä òóíã
Ãàæ íºëºº: Òîëãîé ºâäºõ, òîëãîé ýðãýõ, ïàðåñòåçè èëðýõ,
îãèõ, áººëæèõ, ñóóëãàõ, ïñåâäîìåìáðàíîç êîëèò, òóóðàëò,
àðüñíû õàðøèë /òóóðàëò, àíàôèëàêñè ã.ì./, ò¿ð çóóðûí
íåéòðîïåíè, ýîçèíîôèëè, ãåìîãëîáèí áóóðàõ, âåíèéí
ñóäñààð òàðüæ õýðýãëýõýä ôëåáèò, òðîìáîôëåáèò ¿¿ñýõ
çýðýã ñºðºã íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 250 ìã, 750 ìã, 1.5 ãð-ààð ôëàêîí. /Öåôóðîêñèì
àêñåòèë íü 125, 250, 500ìã-ûí øàõìàëààð ñàâëàãäàíà/.
6.2.2. Íÿíãèéí ýñðýã íºëººò áóñàä ýìèéí

áýëäìýë
♦ Õëîðàìôåíèêîë, CHLORAMPHENICOLUM
/21.1ä ¿ç/.
ªºð íýðñ:
106
• Chloramphenicol: Laevomycetinum, Chloromycetin,
Novochlorocap
• Chloramphenicol palmitate: Chloromycetin palmitate.
• Chloramphenicol sodium succinate: Chloromycetin sodium
succinate, Pentamycetin.
¾ Óóæ õýðýãëýõ ñóñïåíç, øàõìàë áà á¿ðõ¿¿ëòýéã: æîðîîð
îëãîíî, Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4.K-5,K-6.
¾ Ôëàêîíòîé òàðèàíû íóíòàãèéã: Ýìíýëãèéí íºõöºëä
õýðýãëýíý, Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë: ªðãºí õ¿ðýýò ¿éëäýëòýé àíòèáèîòèê. Ðèáîñîìûí
50S ñóáåäèíèöòýé õîëáîãäîí áàêòåðèéí ýñèéí óóðãèéí
íèéëýãæèëòèéã ñààòóóëæ, áàêòåðñòàòèê íºëºº ¿ç¿¿ëíý.
CL=12ë/öàã, t1/2=4öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 60%, 8-12% íü
áººðººð ººð÷ëºãäºëã¿é ÿëãàðäàã, áóñàä íü ýëãýíä
ãëþêóðîíèëòðàíñôåðàçà ôåðìåíòèéí íºëººãººð èäýâõã¿é
ìåòàáîëèò áîëîí õóâèðíà.
Õýðýãëýõ çààëò: Ãýäýñíèé õèæèã, èæ õèæèã, öóñàí ñóóëãà,
áðóöåëë¸ç, òóëÿðåìè, õºõ¿¿ë õàíèàä, òðàõîìà, í¿äíèé
ñàëñòûí áîëîí ýâýðëýãèéí ¿ðýâñýë áà èäýýò áóñàä
õàëäâàðûí ¿åä õýðýãëýíý.
• Íàñàíä õ¿ðýã÷èä áà õ¿¿õäýä: õîíîãò 50-100 ìã/êã-ààð
6 öàãààð óóëãàõ áóþó âåíèéí ñóäñààð òàðèíà. Õîíîãèéí
äýýä òóí 100ìã/êã.
• 3-8 íàñòàé õ¿¿õäýä: 0.15-0.2 ãð-ààð, 8-ààñ äýýø íàñòàé
õ¿¿õäýä 0.2-0.3 ãð-ààð õîíîãò 3 óäàà õîîëíû ºìíº óóëãàõ
áóþó âåíèéí ñóäñààð òàðüæ õýðýãëýíý.
• Í¿äíèé ýäèéí ºíãºö áàéðëàëòàé õàëäâàðûí ¿åä: /21.1-ä ¿ç/.
Öýýðëýë: Ýëýã áà áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèëòàé
ºâ÷òºí, öóñ òºëæèëò äàðàíãóéëàãäñàí ¿å, ïñîðèàç, ýêçåìà,
àðüñíû ìººãºíöºðò ºâ÷èí, ïîðôèðè ºâ÷èí, ãëþêîç-6-
ôîñôàò-äåãèäðîãåíàçà-ûí òºðºëõèéí äóòìàãøèë,
æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõ, áàãà íàñíû /3-ààñ äîîø íàñòàé/
õ¿¿õäýä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Ëåéêîïåíè, àïëàñòèê àíåìè, õàðøëûí óðâàë
/õàëóóðàëò, òóóðàëò, àíàôèëàêñè/, áàãà íàñíû õ¿¿õäýä
õýðýãëýâýë “Ñààðàë õàì øèíæ” /gray syndrome-ãýäýñ ä¿¿ðýõ,
107
ñààðàë öèàíîç, âàçîìîòîð êîëëàïñ, àìüñãàë ººð÷ëºãäºõ çýðýã

øèíæýýð èëýðäýã, õýäõýí öàãèéí äîòîð ¿õëýýð òºãñ÷ áîëçîøã¿é
õàì øèíæ þì/, îãèõ, áººëæèõ, ñóóëãàõ, ñàëñò á¿ðõ¿¿ëèéí
öî÷ðîë, çàõûí ìýäðýëèéí ýìãýãøèë, õàðààíû ìýäðýëèéí
¿ðýâñýë, õýò óäààí õýðýãëýâýë àðüñ, ñàëñò á¿ðõýâ÷èéí
ìººãºíöºðò ýìãýãò ºðòºìòãèé áîëíî.
Ñàâëàëò:
• Õëîðàìôåíèêîë: 0.25 ãð, 0.5 ãð-èéí øàõìàë áà á¿ðõ¿¿ë,
• Õëîðàìôåíèêîë ïàëìèòàò: 150ìã/5ìë, óóæ õýðýãëýõ
ñóñïåíç,
• Õëîðàìôåíèêîë íàòðèéí ñóêöèíàò: 1 ãð, ôëàêîí, òàðèàíû
íóíòàã.
♦ Ýðèòðîìèöèí, ERYTHROMYCINUM
ªºð íýðñ: Eracinum, Erythranum.

• Erythromycin stearate: Erythrocin, Erythrocot, Wintrocin.
• Erythromycin ethylsuccinate: Erythrocin, EryPed, Erythro.
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3.K-4,K-5,K-6.
¯éëäýë:
• Ðèáîñîìûí 50S ñóáåäèíèöòýé õîëáîãäîí ìèêðîáûí
ýñèéí óóðãèéí íèéëýãæèëòèéã ñààòóóëàí ºñºëò ¿ðæèëòèéã
íü çîãñîîíî.
• Êîêêóóä, òîì âèðóñ, öàãààí ñïèðîõåò, òàòðàí áà ñàõóóãèéí
ñàâõàíöàð, àãààðã¿éòýí ìèêðîáò íºëººëíº.
CL=26ë/öàã, t1/2=1.6öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 73%, öóñ
òàðõèíû, ýõýñèéí, ¿åíèé áà öýýæ, õýâëèéí ãÿëòàíãóóäûí
õîðèãèéã ñóëàâòàð íýâòýðäýã. Ýëãýíä çàðèìäàã õóâèðàëä
îðíî, èõýíõ íü õóâèðàëã¿é öºñòýé õàìò, 5% îð÷èì íü
øýýñòýé õàìò ÿëãàðíà.
Õýðýãëýõ çààëò: Óóøãèíû ¿ðýâñýë, òîíçèëëèò, ñêàðëàòèíà,
ñàõóó, òðàõîìà, òýìá¿¿, ãýäýñíèé àì¸áèîç, ñåïñèñ, äóíä
÷èõíèé èäýýò ¿ðýâñýë, àðüñ, çººëºí ýäèéí áîëîí øýýñ,
áýëãèéí çàìûí õàëäâàð, ò¿ëýãäýëò áà áóñàä øàðõíû èäýýò
õàëäâàðóóäûí ¿åä õýðýãëýíý.
108
• Àìüñãàëûí çàì, àðüñ, çººëºí ýäèéí õºíãºí áà äóíä
çýðãèéí ÿâöòàé õàëäâàðûí ¿åä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 0.25-0.5 ãð-ààð /ýòèëñóêöèíàòûã
0.4-0.8ãð-ààð/ 6 öàãààð óóëãàæ õýðýãëýíý.
◊ Õ¿¿õäýä:
∗ 1-3 íàñòàé õ¿¿õäýä 0.1 ãð-ààð,
∗ 9-12 íàñòàé õ¿¿õäýä 0.25 ãð-ààð 6-8 öàãààð òóñ òóñ
óóëãàæ õýðýãëýíý.
• Øýýñ, áýëãèéí çàìûí õ¿íäðýëã¿é õàëäâàðûí
¿åä/óðåòðèò, ýíäîöåðâèöèò ã.ì./: 0.5ãð-ààð
/ýòèëñóêöèíàòûã 0.8ãð-ààð/ 6 öàãààð 7 õîíîã õ¿ðòýë
õóãàöààãààð óóëãàæ õýðýãëýíý.
• Øýýñ, áýëãèéí çàìûí C.trachomatis-ûí õàëäâàðûí
¿åä: 0.5ãð-ààð /ýòèëñóêöèíàòûã 0.4ãð-ààð 6 öàãààð 14 õîíîã/
6 öàãààð 7 õîíîã õ¿ðòýë õóãàöààãààð óóëãàæ õýðýãëýíý.
• Ãýäýñíèé àì¸áèîçûí ¿åä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 0.25ãð-ààð /ýòèëñóêöèíàòûã
0.4ãð-ààð/ 6 öàãààð 10-14 õîíîã óóæ õýðýãëýíý.
◊ Õ¿¿õäýä: Õîíîãò 30-50ìã/êã-ààð 6 öàãààð 10-14 õîíîã
óóíà.
• Ìàêðîëèäûí á¿ëãèéí àíòèáèîòèêò õàðøèëòàé áîë
• Ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèëòàé ºâ÷òºí,
æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõ÷¿¿äýä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº:
• Õýâëèéãýýð ýìçýãëýõ, ãýäýñ áàçëàõ, îãèõ, áººëæèõ,
ñóóëãàõ, öºñ çîãñîíãèøðîëò øàðëàëò, àðüñíû õàðøèë
òóóðàëò, àíàôèëàêñè ¿¿ñýõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷
áîëçîøã¿é.
• Äàâòàí õýðýãëýõýä àìàðõàí äàñàë áîëäîã /òàõèôèëàêñè
¿¿ñãýõ/ ñóë òàëòàé.
Ñàâëàëò: 0.1, 0.25, 0.5 ãð-ûí øàõìàë, á¿ðõ¿¿ëòýé.
109
♦ Ãåíòàìèöèí, GENTAMYCINI SULFAS
ªºð íýðñ: Cidomycin, Garamycin, Jenamicin, Gentamin,

Ribomicin.
¾ Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë:
• Ðèáîñîìûí 30S ñóáåäèíèöòýé õîëáîãäîí, ìèêðîáûí
ýñèéí óóðãèéí íèéëýãæèëòèéã ñààòóóëíà.
• Ãýäýñíèé ñàâõàíöàð, ñàëüìîíåëëóóä, êîêêóóä áà
èäýýë¿¿ëýã÷ ìèêðîáóóäûã ¿õ¿¿ëýõ íºëººòýé.
t1/2=3.0öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 10%, öóñ-òàðõèíû
õîðèãèéã åðäèéí ¿åä ìóó, ìåíèíãèòèéí ¿åä ñàéí, ¿å, öýýæ,
õýâëèéí ãÿëòàíãèéí õºíäèéä ñàéí, ýõñèéí õîðèãîîð
ñóëàâòàð òóñ òóñ íýâòýðíý. Áèåä õóâèðàëã¿é äèéëýíõ íü
áººðººð, áàãàõàí õýñýã íü öºñòýé õàìò ÿëãàðäàã.
Õýðýãëýõ çààëò: Ãýäýñíèé õàëäâàðóóä, øýýñ áýëãèéí çàìûí
õàëäâàðóóä, óóøèãíû ¿ðýâñýë, ïëåâðèò, ìåíèíãèò,
ïåðèòîíèò, öóñàí ¿æèë, ïèîäåðìè, ôîëëèêóëèò,
ôóðóíêóë¸ç çýðýã èäýýò õàëäâàðóóäûí ¿åä õýðýãëýíý.
• Pseudomonas aeruginosa, Escherichia coli, Proteus,
Klebsiella, Serratia, Enterobacter, Citrobacter,
Staphylococcus-ààð ¿¿ñãýãäñýí ýðõòýí ñèñòåìèéí
õàëäâàðóóäàä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: õîíîãò 3 ìã/êã-ààð 8 öàãààð
áóë÷èíä áà âåíèéí ñóäñàíä òàðèíà. Øààðäëàãàòàé
¿åä õîíîãèéí òóíã 5 ìã/êã-ä õ¿ðãýæ áîëíî.
◊ Õ¿¿õäýä: 2-2.5 ìã/êã-ààð 8 öàãààð áóë÷èíä áà âåíèéí
ñóäñàíä òàðèíà.
• Ìåíèíãèòèéí ¿åä:
◊ Íàñàä õ¿ðýã÷äýä: äýýðõèéí àäèë õýðýãëýõ áóþó
õîíîãò 4-8 ìã-ààð èíòðàòåêàëüíî õýðýãëýæ áîëíî.
◊ Õ¿¿õäýä: Äýýðõèéí àäèë õýðãëýæ áîëîõ áà õîíîãò
1-2 ìã-èéã èíòðàòåêàëüíî õýðýãëýæ áîëíî.
110
• Àìèíîãëèêîçèäûí á¿ëãèéí àíòèáèîòèêò õàðøèëòàé,
ñîíñãîëûí ìýäðýëèéí ýìãýãøèëòýé áîëîí áººðíèé ¿éë
àæèëëàãààíû äóòìàãøèëòàé ºâ÷òºíä õýðýãëýõã¿é.
• Íÿðàé áà áàãà íàñíû õ¿¿õýä, ºíäºð íàñòàí, ìýäðýë
áóë÷èíãèéí ýìãýãøèëòýé ºâ÷òºíä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
• Áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèëòàé ºâ÷òºíä òóíã
Ãàæ íºëºº: Ñîíñãîëûí ìýäðýëèéã ãýìòýýõ /÷èõ ä¿íãýíýõ,
òîëãîé ýðãýõ, ñîíñãîë àëäàãäàõ/ áà áººðºíä õîðòîé
/îëèãîóðè, ïðîòåéíóðè, ò¿¿äãýíöýðèéí êðåàòèíèíû êëèðåíñ
áóóðàõ, ñèéâýíä êðåàòèíèí èõñýõ ã.ì./ íºëººòýé. Ìýäðýë
áóë÷èíãèéí õîðèã, õàðøëûí óðâàë èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 4%-2 ìë áà 1 ìë-èéí òóíøèë.
♦ Ñïåêòèíîìèöèí, SPECTINOMYCINUM
/àìèíîöèêëèòîë àíòèáèîòèê/
ªºð íýðñ: Spectinomycin hydrochloride, Trobicin

¾ Ê-5,K-6.
¯éëäýë:
• Ðèáîñîìûí 30S ñóáåäèíèöòýé õîëáîãäîí, ìèêðîáûí
ýñèéí óóðãèéí íèéëýãæèëòèéã äàðàíãóéëíà.
• Ïåíèöèëëèíä òýñâýðòýé Neisseria gonorrhoeae-ûí
õàëäâàðûí ¿åä õýðýãëýõýä ¿ð ä¿í ñàéòàé áàéäàã.
Ôàðìàêîêèíåòèê: pKa=7.0-8.7, Vd=0.2ë/êã, CL=6ë/öàã,
t1/2=2öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò áàãà, áóë÷èíä òàðèõàä
ò¿ðãýí ñàéí øèìýãäýæ ¿éë÷èëäýã, èõýíõ íü õóâèðàëã¿é
áººðººð ãàäàãøèëíà.
Õýðýãëýõ çààëò: Ãîíîêîêêîîð ¿¿ñãýãäñýí óðåòðèò, ïðîñòàòèò,
öåðâèöèòèéí ýì÷èëãýýíä õýðýãëýíý.
Õýðýãëýõ àðãà: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 2-4 ãð-ààð ºãçºãíèé
áóë÷èíãèéí ã¿íä íýã óäàà òàðèíà.
Öýýðëýë: Õ¿¿õýä, æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõýä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Íîéðã¿éäýõ, òîëãîé ºâäºõ, òîëãîé ýðãýõ, îãèõ
áººëæèõ, êðåàòèíèíû êëèðåíñ áóóðàí, öóñàíä àçîòîò
111
íýãäë¿¿ä èõñýõ, àðüñàíä õàðøèëûí òóóðàëò ãàð÷ çàãàòíàõ

Ñàâëàëò: 2 ãð-ààð ôëàêîíä ñàâëàãäàíà. /Ý,Ê-4/.
♦ Êîòðèìîêñàçîë, CO-TRIMOXAZOLUM,
ªºð íýðñ: Biseptolum, Septrinum, Bactrim, Cotrim,

Sulfamethoprim.
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4K-5,K-6.
Íàéðëàãàíäàà:
• Òðèìåòîïðèì 0.08 ãð + Ñóëüôàìåòîêñàçîë 0.4 ãð. /òîì
õ¿íä/,
• Òðèìåòîïðèì 0.02 ãð + Ñóëüôàìåòîêñàçîë 0.1 ãð.
/õ¿¿õäýä/-ûã àãóóëñàí íèéëìýë íàéðëàãàòàé áýëäìýë.
¯éëäýë:
• Ñóëüôàìåòîêñàçîë íü ñóëüôàíèëàìèä (ÑÀÀ)-ûí áóñàä
áýëäìýë¿¿äèéí íýãýí àäèë ìèêðîáûí ïàðà-
àìèíîáåíçîéíû õ¿÷èë (ÏÀÁÊ)-òýé ºðñºëäºõ àíòàãîíèñò
¿éëäýëòýé,
• Òðèìåòîïðèì íü äèãèäðîôîëèéí õ¿÷ëýýñ
òåòðàãèäðîôîëèéí õ¿÷èë ¿¿ñýëòèéã äàðàíãóéëàõ
¿éëäýëòýé.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ ñàéí øèìýãäýíý,
áèåèéí ýä, øèíãýíä /äóíä ÷èõíèé, ò¿ð¿¿ áóë÷èðõàéí, íóãàñíû
øèíãýí, öºñ ã.ì./ ñàéòàð õ¿ð÷ òàðõàíà, óóðàãòàé õîëáîãäîëò
òðèìåòîïðèì 44%, ñóëüôàìåòîêñàçîë 70%, àëü àëü íü
ýëãýíä õóâèð÷, øýýñýýð ãàäàãøèëíà, t1/2= òðèìåòîïðèì
8-11öàã, ñóëüôàìåòîêñàçîë 10-13öàã, ýì÷èëãýýíèé ¿éëäýë
8 öàã îð÷èì õàäãàëàãäàíà.
• Óóøèãíû ¿ðýâñýë, áðîíõèò, óóøèãíû áóãëàà, èäýýò
ïëåâðèò,
• Èäýýò ìåíèíãèò,
112
• Ãýäýñíèé õèæèã, íàðèéí ãýäýñíèé ìèêðîáûí ãàðàëòàé
¿ðýâñýë,
• Øýýñ, áýëãèéí çàìûí õàëäâàð,
• Ïèîäåðìè áà øàðõíû õàëäâàðûí ¿åä õýðýãëýíý.
Õýðýãëýõ àðãà: Äýýðõ ýìãýã¿¿äèéí ¿åä íàñàíä õ¿ðýã÷èä áà
õ¿¿õäýä çîðèóëàëòûí 1-2 øàõìàëûã 8-12 öàãààð óóæ
õýðýãëýíý.
Öýýðëýë: ÑÀÀ-ûí áýëäìýëä õàðøèëòàé, ýëýã, áººðíèé ¿éë
àæèëëàãàà àëäàãäñàí, ôîëèéí õ¿÷èë äóòàãäëûí öóñ
áàãàäàëòòàé, ïîðôèðèòýé ºâ÷òºí áîëîí æèðýìñýí áà
õºõ¿¿ë ýõýä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Îãèõ, áººëæèõ, ñóóëãàõ, àãðàíóëîöèòîç,
àïëàñòèê áà öóñ çàäðàëò àíåìè, Ñòåâåíñ-Æîíñîíû õàì
øèíæ, àðüñíû òàðõìàë òóóðàëò, õàðøèë /àíàôèëàêñè/,
êðèñòàëóðè, ãåìàòóðè èëðýõ çýðýã ãàæ íºëºº ãàð÷
áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• Òðèìåòîïðèì 0.08ãð+Ñóëüôàìåòîêñàçîë 0.4ãð.,
• Òðèìåòîïðèì 0.02ãð+Ñóëüôàìåòîêñàçîë 0.1ãð.-ûã òóñ òóñ
àãóóëñàí øàõìàë,
• Òðèìåòîïðèì 0.04ãð, Ñóëüôàìåòîêñàçîë 0.2ãð/5ìë
àãóóëñàí, óóæ õýðýãëýõ ñóñïåíçýýð òóñ òóñ ñàâëàãäàíà.
♦ Íèòðîôóðàíòîéí, NITROFURANTOINUM,
ªºð íýðñ: Furadoninium, Furadantin, Nifurantin, Furalan,

Furina.
¾ Ê-2,Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë:
• ¯éëäëèéí ìåõàíèçì á¿ðýí ñóäëàãäààã¿é. Ìèêðîáûí
ýñèéí õàíûí á¿ðýëäýëò õèéãýýä ôåðìåíòèéí ñèñòåìèéã
ñààòóóëàõ íºëººòýé õýìýýí ¿çäýã.
• Ãðàì(+), Ãðàì(-) ìèêðîáóóä /Escherichia coli, Staphylococcus
aureus, enterococci, Klebsiella, Enterobacter ã.ì./,
113
• Ëÿìáëèé, òðèõîìîíàäûí ýñðýã èäýâõòýé íºëººëíº.

• Ìèêðîáò äàñàë áàãàòàé áàéäàã ñàéí òàëòàé ýì þì.
Ôàðìàêîêèíåòèê: pKa=7.2, Vd=0.8ë/êã, CL=41ë/öàã, t1/2=20-
60ìèíóò, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 40%, ýëãýíä çàðèìäàã
õóâèðàëä îðæ, 30-50% íü øýýñýýð ãàäàãøèëíà. Ýä ýðõòýí
áîëîí öóñàíä ýì÷èëãýýíèé êîíöåíòðàöè íü òîãòâîðòîé
õàäãàëàãääàãã¿é, áººðººð õóðäàí ãàäàãøèëäàã òóë çºâõºí
øýýñ ÿëãàðóóëàõ çàìûí õàëäâàðò õýðýãëýäýã.
Õýðýãëýõ çààëò: Øýýñ ÿëãàðóóëàõ çàìûí õàëäâàð
/ïèåëîíåôðèò, ïèåëèò, öèñòèò, óðåòðèò ã.ì./.
• Íàñàíä õ¿ðýã÷èä áà 12-îîñ äýýø íàñòàé õ¿¿õäýä: 50-100
ìã-ààð 6 öàãààð ñ¿¿òýé õàìò áîëîí õîîëíû äàðàà óóæ
õýðýãëýíý.
• 1 ñàðààñ 12 íàñòàé õ¿¿õäýä: 5-7 ìã/êã-ààð õîíîãò 3-4 óäàà
ñ¿¿òýé õàìò áîëîí õîîë èäñýíýýñ 15-30 ìèíóòûí õîéíî,
íèéò 5-8 ºäºð óóæ õýðýãëýíý.
• Óã á¿ëãèéí àëü íýã ýìýíä ìýäðýã õ¿í áîëîí ãóóðñàí
õîîëîéí áàãòðààòàé ºâ÷òºí, íÿðàé õ¿¿õýä, áººð, ýëýãíèé
õ¿íäýðñýí ýìãýãòýé ºâ÷òºíä õýðýãëýõã¿é.
• Æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõ, àíåìè, ÷èõðèéí øèæèí, “Â”
á¿ëãèéí âèòàìèíû äóòàãäàëòàé, Ã-6-ÔÄ ôåðìåíòèéí
äóòìàãøèëòàé ºâ÷òºíä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Îãèõ, áººëæèõ, õîîëíû äóðøèë áóóðàõ, ñóóëãàõ,
àðüñíû õàðøèë, Ñòåâåíñ-Æîíñîíû õàì øèíæ, íåâðîïàòè,
ãóóðñàí õîîëîéí áàãòðàà õóðöäàõ, Ã-6-ÔÄ ôåðìåíòèéí
äóòìàãøèëòàé ºâ÷òºíä ãåìîëèç, àãðàíóëîöèòîç,
òðîìáîöèòîïåíè ¿¿ñýõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 0.05 ãð., 0.1 ãð-ûí øàõìàë.
♦ Öèïðîôëîêñàöèí, CIPROFLOXACINUM
ªºð íýðñ: Ciprobay, Cipro, Ciprolet, Ciproxin, Ciplox, Quintor.

¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë:
114
• Áàêòåðèéí ÄÍÊ-ûí íèéëýãæèëòèéã äàðàíãóéëàí /ÄÍÊ-
ãèðàçà ôåðìåíòèéã ñààòóóëäàã/ áàêòåðöèä íºëºº ¿ç¿¿ëíý.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Vd=4.5ë/êã, F=0.6, CL=50ë/öàã, t1/2=4.1öàã,
óóðàãòàé õîëáîãäîëò 20-40%, ýä ýðõòýíä òàðõàõ ÷àäâàð
ñàéòàé, öýðýíä 100%, öýýæíèé ãÿëòàíãèéí øèíãýíä 80-
90% íýâòýðíý, óóøèã, ã¿éëñýí áóë÷èðõàé, ¿ðýâñëèéí
øèíãýíä èë¿¿ èõ êîíöåíòðàöèòàé õóðèìòëàãäàíà,
ìåòàáîëèçì á¿ðýí òîäîðõîé áóñ, äºðâºí ÷ ÿíçûí
ìåòàáîëèò ¿¿ñãýäýã íü òîäîðõîéëîãäñîí, áººðººð
äàâàìãàéëàí ÿëãàðíà /õîíîãò 30% íü/, ¿éëäýë 12 öàã îð÷èì
õàäãàëàãäàíà.
Õýðýãëýõ çààëò: àìüñãàëûí çàìûí õàëäâàð, àðüñ, ÿñ, ¿å
ìº÷íèé ìèêðîáûí ãàðàëòàé õàëäâàð, øýýñ äàìæóóëàõ
çàìûí õàëäâàð, õîäîîä ãýäýñíèé çàìûí õàëäâàð.
• Äýýðõ ýìãýã¿¿äèéí ¿åä õ¿íä õºíãºíººñ íü õàìààðàí
250-750 ìã-ààð 12 öàãèéí çàéòàé óóæ õýðýãëýíý.
• Neisseria gonorrhoeae-îîð ¿¿ñãýãäñýí õ¿íäðýëã¿é
óðåòðèò áà öåðâèöèòèéí ¿åä: íàñàíä õ¿ðýã÷äýä
250 ìã-ààð çºâõºí íýã óäàà ë óóäàã.
• Ôëþðîõèíîëîíû óëàìæëàëò áýëäìýëä õàðøèëòàé ºâ÷òºí
áà õºõ¿¿ë ýõ÷¿¿äýä õýðýãëýõã¿é.
• Òàðõèíû àðòåðèéí ñóäàñíû ñêëåðîç, òàòàëò çýðýã ÒÌÑ-
èéí ýìãýãòýé ºâ÷òºí, æèðýìñýí ýõýä áîëãîîìæòîé
õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Îãèõ, áººëæèõ, õýâëèéãýýð õºíä¿¿ðëýõ, ñóóëãàõ,
òîëãîé ºâäºõ, áèå ñóëðàõ, òðåìîð, òàðõè ä¿¿ðýõ, äºæðºõ,
òîëãîé ýðãýõ, íîéðã¿éäýõ, ÿäðàõ, ¿å ìº÷ººð õºøèõ, ºâäºõ,
õàðàà á¿¿äèéõ, õàëóóðàõ, àðüñàíä òóóðàëò ãàðàõ çýðýã
ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 250ìã-ûí øàõìàëààð ñàâëàãäàíà.
♦ Ìåòðîíèäàçîë, METRONIDAZOLUM, /6.4-¿ç/
ªºð íýðñ: Trichopol, Klion, Flagyl, Orvagil, Protostat,

Metronil,Tricom.
115
¾ Ê-2,Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë:
• Á¿ä¿¿ëýã áèåòíèé ýñðýã/òðèõîìîíàöèä, àì¸áèöèä
íºëººòýé/,
• Àãààðã¿éòýí ìèêðîáóóä /Bacteroides fragilis, Bacteroides
melaninogenicus, Balantidium coli, Clostridium, Entamoeba
histolytica, Fusobacterium, Giardia lamblia, Peptococcus, Pepto-
streptococcus, Trichomonas vaginalis, Viellonella ã.ì./-ä
áàêòåðöèä íºëºº ¿ç¿¿ëíý.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Vd=0.7ë/êã, F=0.90, CL=3ë/öàã, t1/2=8öàã,
óóðàãòàé õîëáîãäîëò 20%, öºñºíä ºíäºð êîíöåíòðàöèòàé
õóðèìòëàãäàíà, öóñ òàðõèíû áà ýõñèéí õîðèãèéã ñàéí
íýâòýðíý, èäýâõòýé ìåòàáîëèò ¿¿ñãýäýã, äèéëýíõ íü
øýýñòýé õàìò, 6-15% íü ºòãºíòýé õàìò ãàäàãøèëíà.
• Àì¸áèîç, ëÿìáëèîç, òðèõîìîíàäîçûí ¿åä /6.4-ò ¿ç/.
• Àãààðã¿éòýí ìèêðîáîîð ¿¿ñãýãäñýí õàëäâàðóóäûí
¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä à÷ààëëûí òóí 15 ìã/êã-ààð
/îéðîëöîîãîîð 70 êã òóòàìä 1 ãð-ààð/ 1 öàãèéí òóðø âåíèéí
ñóäñààð òàðèíà. Áàðèõ òóí 7.5 ìã/êã-ààð /îéðîëöîîãîîð
70 êã æèíä 500 ìã-ààð/ 6 öàãààð âåíèéí ñóäñààð òàðèõ áóþó
óóõààð õýðýãëýíý. Àíõíû áàðèõ òóíã öîõèëòûí òóíãààñ
õîéø 6 öàãèéí äàðàà õýðýãëýíý. Õîíîãèéí äýýä òóíã
4 ãð-ààñ õýòð¿¿ëæ áîëîõã¿é.
⇒ Ìºí õîäîîäíû øàðõëààíû õàâñàðñàí ýì÷èëãýýíä õýðýãëýíý
• ÒÌÑ-èéí õ¿íä ýìãýãòýé áîëîí öóñ òºëæèëò äîðîéòñîí ¿å,
íèòðîèìèäàçîëûí á¿ëãèéí ýìýíä õàðøèëòàé ºâ÷òºí,
æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõýä õýðýãëýõã¿é.
• Í¿äíèé òîðëîã áîëîí õàðààíû òàëáàéí ººð÷ëºëòòýé,
ýëýãíèé ýìãýãòýé, àðõè÷èí õ¿ì¿¿ñò áîëãîîìæòîé
õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Òàòàëò, íåâðîïàòè, àòàêñè, òîëãîé ýðãýõ, íîéð
ººð÷ëºãäºõ, ñýòãýöèéí ýìãýãøèëèéí øèíæ¿¿ä èëðýõ, îãèõ,
áººëæèõ, õîîëíû äóðøèë áóóðàõ, ñóóëãàõ, àìàíä çýâ
àìòàãäàõ, òîëãîé ºâäºõ, àðüñàíä òóóðàëò ãàðàõ, çàãàòíàõ,
äèñáàêòåðèîç, ëåéêîïåíè ¿¿ñýõ çýðýã ãàæ íºëºº
àæèãëàãäàæ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
116
• 200 ìã-500 ìã-ààð øàõìàëààð,
• 500 ìã/100 ìë., òàðèàãààð ñàâëàãäàíà.
♦ Íàëèäèêñèéí õ¿÷èë, ACIDUM NALIDIXICUM
ªºð íýðñ: NeGram, NeviGram,

¾ Æîðîîð îëãîíî,
¾ Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
Åðºíõèé îéëãîëò:
Õèíîëîíû á¿ëýãò áàãòàõ íàôòèðèäèíû óëàìæëàëûí áîäèñ
þì.
¯éëäýë, ò¿¿íèé ìåõàíèçì:
Ìèêðîáûí ýñèéí ÄÍÊ-èéí íèéëýãæëèéã äàðàíãóéëíà.
¯éëäëèéí õ¿ðýý: Äýýð ¿ç.
Õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ ñàéí øèìýãäýíý, áººðíèé ýä,
òºìñºãíèé øèíãýíä èõýýð õóðèìòëàãäàíà, õàðèí ò¿ð¿¿
áóë÷èðõàéí ýäýä íýâòðýõã¿é áà òàðõè íóãàñíû øèíãýíä
ìàø áàãà íýâòýðäýã, óóðàãòàé ºíäºð êîíöåíòðàöèàð
õîëáîãäîíî, ýëãýíä õóâèðíà, 13% íü ìåòàáîëèò
õýëáýðýýð, 2-3% íü ººð÷ëºãäºëã¿éãýýð øýýñýýð ÿëãàðíà,
t1/2=1-1.5 öàã.
Ò¿¿íä ìýäðýã íÿíãààð ¿¿ñãýãäñýí (proteus, Klebsiella,
Enterobacter, escherichia coli ã.ì.) øýýñ ÿëãàðóóëàõ çàìûí
öî÷ìîã áà àðõàã õàëäâàðûí ¿åä: íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 1ãð-ààð
ºäºðò 4 óäàà, íèéò 7-14 õîíîã õýðýãëýíý. Óäààí
õóãàöààãààð õýðýãëýõ øààðäëàãàòàé ¿åä ºäºðò 2ãð-ààð
õýðýãëýäýã. 3 ñàðààñ äýýø íàñòàé õ¿¿õäýä õîíîãò 55ìã/êã
òóíãààð, õîíîãèéí òóíã 4 õóâààæ, íèéò 7-14 õîíîã
õýðýãëýíý. Óäààí õóãàöààãààð õýðýãëýõ øààðäëàãàòàé ¿åä
õîíîãò 33ìã/êã òóíãààð õýðýãëýäýã
Ò¿¿íèé óëàìæëàëûí ýìýíä õàðøèëòàé, òàòàëäàõ ýìãýãòýé
ºâ÷òºí áîëîí 3 ñàðààñ äîîø íàñòàé õ¿¿õäýä õýðýãëýõã¿é.
Áýëãèéí áîéæèëòûí ºìíºõ íàñíû õ¿¿õäýä ìàø
117
Æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõ, ýëýã áººðíèé ýìãýã, òàðõèíû

ñóäàñíû õàòóóðàëòàé áîëîí àìüñãàëûí ýðõòýíèé ýìãýãòýé
Ãàæ íºëºº:
Áèå ñóëðàõ, òîëãîé ºâäºõ, òîëãîé ýðãýõ, òàòàëò ¿¿ñýõ,
õàðàà ººð÷ëºãäºõ, õàðàà á¿¿äèéõ, õýâëèéãýýð õºíä¿¿ðëýõ,
îãèõ, áººëæèõ, ñóóëãàõ, ýîçèíîôèëè, ëåéêîïåíè,
òðîìáîöèòîïåíè, àðüñ çàãàòíàí òóóðàëò ãàðàõ, ãýðýëä
ìýäðýãøèõ, õàëóóðàõ ÷è÷ðýõ, ãàâëûí õºíäèéí äîòîîä
äàðàëò èõñýõ çýðýã ãàæ íºëºº ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
250ìã, 500ìã, 1ãð-ûí øàõìàë, 250ìã/5ìë-èéí õýìæýýòýé
óóæ õýðýãëýõýä çîðèóëñàí ñóñïåíçýýð ñàâëàãäàíà.
♦ Äîêñèöèêëèí, DOXICYCLINUM
¾ Æîðîîð îëãîíî,
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
• Doxycycline: (vibramycin, þíèäîêñ). 50ìã, 100ìã-èéí

øàõìàëààð, 25ìã/5ìë-èéí óóæ õýðýãëýõýä çîðèóëñàí
ñóñïåíçýýð, 50ìã/5ìë-èéí ñèðîïîîð,
• Doxycycline hyclate: Monodox, Novodoxylin, Vibramycin.
50ìã, 100ìã-èéí êàïñóë áà øàõìàëààð, 100ìã, 200ìã-èéí
òàðèàãààð,
• Doxycycline hydrochloride: Doryx, Vibramycin, Vibramycin
IV. 50ìã, 100ìã-èéí øàõìàëààð, 50ìã, 100ìã, 250ìã-èéí
êàïñóëààð, 100ìã-èéí òàðèàãààð, 200ìã-èéí òàðèàíû
íóíòãààð òóñ òóñ ñàâëàãäàíà.
Óóõàä 90-100% øèìýãäýíý, ñ¿¿ áîëîí õîîë õ¿íñíèé ç¿éë
øèìýãäýëòèéã íü ñààòóóëíà, ýä ýðõòýíä ñàéòàð òàðõàíà,
öóñ òàðõèíû õîðèãèéã ìóóõàí íýâòýðíý, óóðàãòàé
õîëáîãäîëò 25-93%, ýëãýíä áàãà õýìæýýòýé õóâèðäàã,
èõýíõ íü ººð÷ëºãäºëã¿é øýýñòýé õàìò, çàðèì õýñýã íü
ºòãºíººð ãàäàãøèëäàã, t1/2=22-24 öàã.
118
Ò¿¿íä ìýäðýã Ãð+ áà ÃÐ- íÿíãààð ¿¿ñãýãäñýí õàëäâàðóóä,
Chlamydia, Mycoplasma, Ricketsia ã.ì-ã îðóóëààä)
trachoma, Lyme ºâ÷íèé ¿¿ñãýã÷èéí õàëäâàðò: Íàñàíä
õ¿ðýã÷äýä áà 45êã-ààñ äýýø æèíòýé õ¿¿õäýä, ýõíèé ºäºð
100ìã-ààð 12 öàãèéí çàéòàé óóãààä, öààøèä 100ìã-ààð ºäºðò
1 óäàà óóíà. Ýñâýë ýõíèé ºäºð 200ìã-ààð 1-2 óäàà ñóäñàíä
òàðèàä, öààøèä 100-200ìã-ààð ºäºðò 1 óäàà ñóäñààð òàðèíà.
45êã-ààñ äîîø æèíòýé 8-ààñ äýýø íàñòàé õ¿¿õäýä ýõëýýä
4.4ìã/êã õîíîãèéí òóíã õóâààæ, 12 öàãààð óóëãàõ áóþó ñóäñààð
òàðèíà. Öààøèä õîíîãò 2.2-4.4ìã/êã òóíãààð õýðýãëýíý.
Ñóäñààð òàðèõäàà ìàø ààæèì, õàìãèéí õóðäàíäàà ë 1 öàãààñ
áîãèíîã¿é õóãàöààíä òàðèõ ¸ñòîé.
Chlamydia trachomatis áà Ureaplasma urealyticum-ààð
¿¿ñãýãäñýí õ¿íäðýëã¿é óðåòðèò, ýíäîöåðâèöèìò áîëîí
øóëóóí ãýäýñíèé õàëäâàðûí ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 100ìã-
ààð 12 öàãèéí çàéòàé, 7 õîíîã õ¿ðòýë õóãàöààãààð óóëãàæ
õýðýãëýíý.
Ïåíèöèëëèíä õàðøèëòàé ºâ÷òºíèé çàã õ¿éòýí ºâ÷íèé
¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä ýõëýýä 200ìã-ã óóëãààä, öààøèä
100ìã-ààð ºäºðò íýã óäàà óíòàõûí ºìíº áóþó ºäºðò 2 óäàà
íèéò 3 õîíîã óóëãàíà. Ýñâýë ýõëýýä 300ìã-ààð óóëãààä äàðàà
íü 1 öàãèéí äàðàà äàâòàí óóëãàäàã.
Ïåíèöèëëèíä õàðøèëòàé ºâ÷òºíèé àíõäàã÷ áà
õî¸ðäîã÷ òýìá¿¿ ºâ÷íèé ýì÷èëãýýíä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä
300ìã-èéí õîíîãèéí òóíã õóâààæ, íèéò 10 õîíîã óóëãàíà.
6.2.3. Ñ¿ðüåý ºâ÷íèéã ýì÷ëýõ ýì

Ñ¿ðüåýòýé òýìöýõ ¿íäýñíèé õºòºëáºðò çààñàí ¸ñîîð
ñ¿ðüåýòýé ºâ÷òºíã ñòàíäàðòûí äàãóó “Áîãèíî õóãàöààíû /6
ñàð/ ãîðèì”-îîð ýì÷ëýõ ¸ñòîé. Òîãòîîñîí ñòàíäàðòààñ ººð
äýãëýìýýð ýì÷èëãýý ÿâóóëæ áîëîõã¿é áºãººä õýðýâ õîñëîë
áîëîõ ýì áàéõã¿é áîë 12 ñàðûí 3SHE/9HE ýì÷èëãýýã
õýðýãëýíý.
Ñ¿ðüåý ºâ÷íèé ýì÷èëãýýíä õýðýãëýõ ¿íäñýí ýì¿¿ä

Èçîíèàçèä/H/, Ïèðàçèíàìèä/Z/, Ñòðåïòîìèöèí/S/,
Ýòàìáóòîë/E/, Ðèôàìïèöèí/R/ ãýñýí 5 ýìèéã ñ¿ðüåýãèéí
119
¿íäñýí ýì ãýæ òîîöäîã. Ýì÷ëýõ çýðãýýð íü ºâ÷òºíã 3 á¿ëýã

áîëãîæ õóâààäàã /òýðã¿¿íýýñ áàãà ðóó/. Ýì÷èëãýýíèé ãîðèìûã
ýõíèé áóþó ýð÷èìò ¿å áà ¿ðãýëæëýõ ¿å øàò ãýæ õóâààíà.
Ýì÷èëãýýíèé ãîðèìûã áè÷èõäýý ýìèéí íýðèéã ëàòèí íýðèéí
ýõíèé ¿ñãýýð òýìäýãëýíý. Æèøýýëáýë, 2HRZS/4H3R3 ãýñýí
áè÷ëýã íü èçîíèàçèä, ðèôàìïèöèí, ïèðàçèíàìèä,
ñòðåïòîìèöèíèéã 2 ñàð ºäºð á¿ð õýðýãëýæ, ¿ðãýëæëýõ øàòàíä
èçîíèàçèä, ðèôàìïèöèíèéã 7 õîíîãò 3 óäàà 4 ñàð õýðýãëýíý
ãýäãèéã çààíà.
I Á¿ëýã - Óóøãèíû ñ¿ðüåýòýé, ò¿ðõýö ýåðýã øèíý
òîõèîëäëóóä, øèíýýð îíîøëîãäñîí óóøãèíû áóñ, õ¿íä
õýëáýðèéí ñ¿ðüåýòýé ºâ÷òºí. Ýíý á¿ëãèéí ºâ÷òºíã
2HRZS”E”/4HR ãîðèìîîð ýì÷èëíý.
II Á¿ëýã - Äàõèëòòàé ºâ÷òºíã /ò¿ðõýö ýåðýã/ -
2HRZES/1HRZE/5H3R3E3 ãîðèìîîð ýì÷èëíý.
III Á¿ëýã - Óóøãèíû, ò¿ðõýö ñºðºã áà óóøãèíû áóñ õºíãºí
õýëáýðèéí ñ¿ðüåýòýé ºâ÷òºíã - 2HRZ/2HR ãîðèìîîð ýì÷èëíý.
Ýð÷èìò øàòíû ýì÷èëãýýã /2-3 ñàð/ ñ¿ðüåýãèéí ýìíýëýãò
õèéíý. Ýð÷èìò ýì÷èëãýýíèé òºãñãºëä ºâ÷òºíèé 95-100% íü
ò¿ðõýö ñºðºã áîëäîã. ¯ðãýëæëýõ øàòíû ýì÷èëãýýã
àìáóëàòîðèéí íºõöºëä 4 ñàð õèéíý.
Ñ¿ðüåýãèéí ýìèéí äóíäàæ òóí

ªâ÷òºíèé Í /ìã/ R /ìã/ Z /ã/ E /ã/ S /ã/
áèåèéí æèí
5-10 êã 50 75 0.25 õ¿¿õäýä 0.25
õýðýã-
11-20 êã 100 150 0.5 0.5
ëýõã¿é
21-30 êã 200 300 1.0 0.5
33 êã-ààñ äîîø 200 300 1.0 0.8 0.5
33-50 êã 300 450 1.5 1.2 0.75
50 êã-ààñ äýýø 300 600 2.0 1.6 1.0
• Ýì÷èëãýýíèé 2,5 äàõü ñàðûí ýöýñò öýðíèé áîëîí ðåíòãåí

øèíæèëãýý õèéíý.
• Ñ¿ðüåý ºâ÷èíòýé æèðýìñýí ýìýãòýé÷¿¿äýä áóñàä
ºâ÷òºíèé àäèë ýì÷èëãýý õèéíý. Õàðèí ñòðåïòîìèöèíû
îðîíä ýòàìáóòîë õýðýãëýíý.
120
• Õºõ¿¿ë õ¿¿õýäòýé ýõýä ýì÷èëãýýã åðäèéí æóðìààð õèéíý.
Õºõººð íü òýæýýõèéã àëü áîëîõîîð ýðìýëçýõ õýðýãòýé.
• ÄÝÌÁ ñ¿ðüåýãèéí ýìèéí á¿õ òóíã ýì÷, ýìíýëãèéí àæèëòàí
ºâ÷òºí á¿ðò õàðæ áàéãààä óóëãàõ àðãûã çºâëºìæ áîëãîæ
áàéíà. Èéì òîõèîëäîëä ë ñ¿ðüåýã á¿ðýí ýì÷ëýõ
áîëîìæòîé þì.
♦ Ýòàìáóòîë, ETHAMBUTOLUM
ªºð íýðñ: Diambutolum, Myambutolum, Ethambumol

hydrochloride.
¾ Òóñãàé õÿíàëòòàé õýðýãëýíý.
¾ Ê-5,Ê-6,
¯éëäýë: Çºâõºí ìèêîáàêòåðèéí ýñðýã íºëººëíº. Áóñàä

áàêòåðò íºëººëäºãã¿é. ¯éëäëèéí ìåõàíèçì á¿ðýí
òîäîðõîé áóñ, ýñèéí õóâààãäëûí ¿åä ýñèéí ìåòàáîëèçìûã
õýä õýäýí ÷èãëýëýýð àëäàãäóóëäàã õýìýýí ¿çäýã /ìèêîëûí
õ¿÷ëèéí áîëîí ÐÍÕ-èéí íèéëýãæèëòèéã ñààòóóëäàã ã.ì./.
CL=30ë/öàã, t1/2=4öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 5%, õîäîîä
ãýäýñíèé çàìààñ ò¿ðãýí ñàéí øèìýãäýíý, ýä, øèíãýíä
òàðõàõ ÷àäâàð ñàéòàé, ýëãýíä çàðèìäàã õóâèðàëä îðäîã,
24 öàãèéí äàðàà 50% íü õóâèðàëã¿éãýýð, 8-15% íü
ìåòàáîëèò õýëáýðýýð øýýñýýð, 20-25% íü ºòãºíòýé õàìò
Õýðýãëýõ çààëò áà àðãà: 1-ð á¿ëýã ºâ÷òºíèé ýð÷èìò
ýì÷èëãýýíèé øàò, 2-ð á¿ëýã áà 12 ñàðûí ýì÷èëãýýíèé
ºâ÷òºíä íèéò ýì÷èëãýýíèé òóðøèä óóæ õýðýãëýíý /Äýýðõýýñ
¿ç/
• Óã ýìýíä õàðøèëòàé, õàðààíû ìýäðýëèéí ýìãýãòýé ºâ÷òºí
áîëîí áàãà íàñíû õ¿¿õäýä õýðýãëýõã¿é.
• Áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèëòàé, êàòàðàêò,
äèàáåòèéí ðåòèíîïàòèéí ¿åä áîëîí æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë
ýõýä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
121
Ãàæ íºëºº: Õàðààíû ìýäðýëèéí ¿ðýâñýë /õàðàà ìóóäàõ, ºíãºò

õàðàà ò¿¿íèé äîòîð óëààí, íîãîîí ºíãèéí ìýäðýìæ àëäàãäàõ
ã.ì./, õàðøèë, îãèõ áººëæèõ, õîäîîä öàíõàéí õýâëèéãýýð
ýìçýãëýõ, çàõûí ìýäðýëèéí ýìãýãøèë, òîëãîé ºâäºõ,
òîëãîé ýðãýõ, àíàôèëàêñèéí óðâàë èëðýõ çýðýã ãàæ íºëºº
ãàð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 100 ìã-400 ìã, øàõìàë.
♦ Èçîíèàçèä, ISONIAZIDUM
ªºð íýðñ: Isonicotinic acid hydride, Tubazidum, Laniazid,

Isonizid.
¾ Ê-5,Ê-6.
¯éëäýë: Çºâõºí ìèêîáàêòåðèéí ýñðýã íºëººëäºã. Áóñàä
áàêòåðò íºëººëäºãã¿é. ¯éëäëèéí ìåõàíèçì á¿ðýí
òîäîðõîé áóñ. Ñ¿ðüåýãèéí ñàâõàíöàðûí ìèêîëûí õ¿÷èë,
ëèïèä áà íóêëåéí õ¿÷ëèéí áèîñèíòåçèéã ñààòóóëäàã ãýæ
¿çäýã.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Vd=0.6ë/êã, F=1.0, CL=20/10ë/öàã
(õóðäàí/óäààí àöåòèëæóóëàëòòàéä), t1/2=1.2/3öàã
(õóðäàí/óäààí àöåòèëæóóëàëòòàéä), óóðàãòàé õîëáîãäîõã¿é,
õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ õóðäàí ñàéí øèìýãäýíý, ýä,
ýäèéí øèíãýí, òàðõè íóãàñíû øèíãýíä ñàéí íýâòýðíý,
ýëãýíä õóâèð÷, äèéëýíõ íü øýýñýýð, áàãàõàí õýñýã íü
ø¿ëñ, öýð, ºòãºí, õºõíèé ñ¿¿òýé õàìò ãàäàãøèëäàã. Åð íü
ôàðìàêîêèíåòèêèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä íü õóâü õ¿ì¿¿ñò íèëýýä
ÿëãààòàé áàéäàã.
Õýðýãëýõ çààëò áà àðãà: 1,2,3-ð á¿ëýã ºâ÷òºíèé áîãèíî
õóãàöààíû /6 ñàðûí/ áà 12 ñàðûí ýìýí ýì÷èëãýýíèé
ãîðèìûí àëü àëèíä íü íèéò ýì÷èëãýýíèé òóðøèä óóëãàæ
õýðýãëýíý /Äýýðõýýñ ¿ç/.
• Ýëýãíèé öî÷ìîã ºâ÷èí, èçîíèàçèäûí øàëòãààíò ýëýãíèé
ýìãýãøëèéí ¿åä õýðýãëýõã¿é.
• Èçîíèàçèäûí áóñ ãàðàëòàé ýëýãíèé ýìãýã, ýïèëåïñè,
òàòàëäàà ¿¿ñýõ ýðñäýëòýé õ¿í /ÿëàíãóÿà ôåíèòîéí
122
õýðýãëýæ áóé ¿åä/, ïîëèîìèåëèòýýð ºâ÷èëæ áàéñàí õ¿í,
áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû íîöòîé àëäàãäàëòàé, àðõàã
àðõè÷èí, ºíäºð íàñòàí, æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõýä
Ãàæ íºëºº: Çàõûí íåâðîïàòè, òàòàëò, õîðò ýíöåôàëîïàòè,
õàðààíû ìýäðýëèéí ¿ðýâñýë, îé ñóëðàõ, îãèõ, áººëæèõ,
àþóëõàéãààð ýâã¿éðõýõ, áèëèðóáèíåìè, áèëèðóáèíóðè,
ÀÑÀÒ áà ÀËÀÒ-ûí ò¿âøèí èõñýõ, øàðëàëò, ãåïàòèò,
àãðàíóëîöèòîç, öóñ çàäðàëò áà àïëàñòèê àíåìè,
òðîìáîöèòîïåíè, ýîçèíîôèëè, ïèðèäîêñèíû äóòàãäàë
Ñàâëàëò: 50ìã,100 ìã,200ìã, 300 ìã, øàõìàë.
♦ Èçîíèàçèä+Ýòàìáóòîë
¾ Ê-5,Ê-6.
¯éëäýë, Öýýðëýë, Ãàæ íºëºº: /Èçîíèàçèä áà ýòàìáóòîëûã ¿ç/

Õýðýãëýõ çààëò áà àðãà: 1-ð á¿ëýã ºâ÷òºíèé ýì÷èìò
ýì÷èëãýýíèé øàò, 2-ð á¿ëýã áà 12 ñàðûí ýì÷èëãýýíèé
ãîðèìûí ¿åä íèéò ýì÷èëãýýíèé òóðøèä óóëãàæ õýðýãëýíý
/äýýðõýýñ ¿ç/.
Ñàâëàëò: 400 ìã + 150 ìã, øàõìàëààð ñàâëàãäàíà.
♦ Ïèðàçèíàìèä, PYRAZINAMIDUM
ªºð íýðñ: Tisamid, Zinamide, Tebrazid, Isopyrasin, Novamid,

Eprazin.
¾ Ê-5,Ê-6.
¯éëäýë: ¯éëäëèéí ìåõàíèçì òîäîðõîé áóñ, çºâõºí

ñ¿ðüåýãèéí ¿¿ñãýã÷èä áàêòåðöèä íºëºº ¿ç¿¿ëäýã. Äàíãààð
123
íü õýðýãëýâýë àìàðõàí äàñäàã ó÷èð õàâñàðñàí ýì÷èëãýýíä

õýðýãëýäýã.
õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ ñàéí øèìýãäýíý, óóøèã, ýëýã
çýðýã ýðõòýí, òàðõè íóãàñíû øèíãýí, ñ¿ðüåýãèéí ãîëîìòîíä
ñàéòàð íýâòýð÷ òàðõäàã, ýëýã áà õîäîîäîíä ãèäðîëèç-ä
îðæ õóâèðíà, øýýñýýð ÿëãàðíà.
ýì÷èëãýýíèé øàò, 2-ð á¿ëýã ºâ÷òºíèé ýõíèé ãóðâàí ñàð, 3-
ð á¿ëýã ºâ÷òºíèé ýð÷èìò ýì÷èëãýýíèé øàòàíä òóñ òóñ óóæ
• Ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãàà àëäàãäñàí áà ïîäàãðààð
ºâ÷èëñºí ¿åä õýðýãëýõã¿é.
• ×èõðèéí øèæèí, áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû
äóòìàãøèëòàé ºâ÷òºí, æèðýìñýí ýõýä áîëãîîìæòîé
õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Ýëýã õîðäóóëñíààñ õàëóóðàõ, õîîëîíä äóðã¿é
áîëæ, áèå ýâã¿éðõýõ, ýëýã ºâ÷ëºìòãèé áîëîõ, ýëýã òîìðîõ,
øàðëàëò ¿¿ñýõ, îãèõ, áººëæèõ, ñóóëãàõ, ïîäàãðà áà
÷èõðèéí øèæèí èäýâõæèõ, ãèïåðóðèêåìè, ¿å ìº÷ ºâäºõ,
õàëóóðàõ, ñèäåðîáëàñòèê àíåìè, òóóðàëò, ãýðýëä
ìýäðýãøèõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
♦ Ñòðåïòîìèöèí, STREPTOMYCINI SULFAS
ªºð íýðñ: Ampistrep, Diplostrep, Strepsulfat, Strepolin,

Strysolin.
¾ Ê-5,Ê-6.
¯éëäýë:
• Ðèáîñîìûí 30S ñóáåäèíèöòýé øóóä õîëáîãäîí, ìèêðîáûí
ýñèéí óóðãèéí íèéëýãæèëòèéã ñààòóóëíà.
124
• ªðãºí õ¿ðýýò ¿éëäýëòýé, áàêòåðöèä ¿éëäýëòýé
àíòèáèîòèê þì. Ñ¿ðüåýãèéí ýñðýã íºëººò 1-ð ýãíýýíèé
ýìýíä áàãòàíà.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Vd=0.3ë/êã, t1/2=3öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò
50%, õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ øèìýãäýõã¿é òóë óóæ
õýðýãëýõã¿é, áóë÷èíä òàðèõàä ààæóó øèìýãäýíý, öýýæíèé
ãÿëòàíãûí õºíäèéä ñèéâýíãèéíõòýé õàðüöóóëáàë 50%,
õýâëèéí õºíäèéí øèíãýíä 50-100% õ¿ð÷ òàðõäàã, öóñ-
òàðõèíû õîðèãèéã ñóë, ýõñèéí õîðèãèéã ñàéí íýâòýðíý,
õóâèðàëã¿é äèéëýíõ íü áººðººð, áàãàõàí õýñýã íü öºñòýé
õàìò ÿëãàðäàã.
Õýðýãëýõ çààëò: Òºðºë á¿ðèéí ýðõòýíä áàéðëàëòàé ñ¿ðüåý,
ïíåâìîíè, ìåíèíãèò, ïåðèòîíèò, ïëåâðèò, ýíäîêàðäèò, çàã
õ¿éòýí, õºõ¿¿ë õàíèàä, òóëÿðåìè, áðóöåëë¸ç, òàðâàãàí
òàõàë çýðýã ºâ÷íèé ýì÷èëãýýíä õýðýãëýæ áîëíî.
⇒ ÆÈ×: óã ýìèéã äýýð äóðäàãäñàí îëîí ºâ÷íèé ýì÷èëãýýíä
õýðýãëýæ áîëîõ áîëîâ÷ ìàíàé îðíû íºõöºëä ñ¿ðüåýã
ýì÷ëýõ ãîë ýìèéí íýã áîëîõ òóë ñ¿ðüåýãýýñ ººð ºâ÷íèé
ýì÷èëãýýíä õýðýãëýõã¿é áàéõ íü ç¿éòýé áîëíî.
Õýðýãëýõ àðãà: 1-ð áà 2-ð á¿ëýã ºâ÷òºíèé ýð÷èìò
ýì÷èëãýýíèé øàò, 12 ñàðûí ýìèéí ýì÷èëãýýíèé ãîðèìûí
ýõíèé ãóðâàí ñàðä òóñ òóñ áóë÷èíä òàðüæ õýðýãëýíý
/Äýýðõýýñ ¿ç/.
• Àìèíîãëèêîçèäûí á¿ëãèéí àíòèáèîòèêò õàðøèëòàé,
ñîíñãîëûí ìýäðýëèéí ýìãýãòýé ºâ÷òºí áîëîí æèðýìñýí
• Áººð áà ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèëòàé, ìýäðýë
áóë÷èíãèéí ñààæèëòàé, ºíäºð íàñòàé ºâ÷òºí áîëîí
Ãàæ íºëºº: 8-ð õîñ ìýäðýë áóþó ñîíñãîë-òýíöâýðèéí
àïïàðàòûã ãýìòýýí ä¿ëèéð¿¿ëýõ, ÷èõ ä¿íãýíýõ, òîëãîé
ýðãýõ, ìýäðýë áóë÷èíãèéí ñààæèë ¿¿ñýõ, àðüñíû õîðò
õàðøëûí óðâàë/àðüñíû òóóðàëò, öýâð¿¿, çàãàòíàà/, òîëãîé
ýðãýõ, õàëóóðàõ, ç¿ðõ äýëñýõ, ò¿ð çóóðûí àãðàíóëîöèòîç,
áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíä ººð÷ëºëò ãàðàõ áà ãåìàòóðè
èëðýõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 500000 ÅÄ, 1000000 ÅÄ-ýýð ôëàêîí.
125
♦ Ðèôàìïèöèí, RIFAMPICINUM
ªºð íýðñ: Rifadin, Benemycin, Rifampin, Rimactan, Rifoldin,

Riforal.
¾ Ê-5,Ê-6.
¯éëäýë:
• ÐÍÊ-ïîëèìåðàçà ôåðìåíòèéã õîðèãëîí, ìèêðîáûí ýñèéí
íóêëåéí õ¿÷ëèéí íèéëýãæèëòèéã ñààòóóëíà.
• ªðãºí õ¿ðýýò ¿éëäýëòýé àíòèáèîòèê þì.
Ôàðìàêîêèíåòèê: pKa=1.7,7.9, Vd=1ë/êã, F=1.0, CL=10ë/öàã,
çàìààñ á¿ðýí ñàéí øèìýãäýíý, ýä, ýäèéí øèíãýí, ýëýã,
óóøèã, ò¿ð¿¿ áóë÷èðõàé, ÿñíû ýä õèéãýýä õýâëèé, öýýæíèé
õºíäèéí, ¿ðèéí, òàðõè íóãàñíû øèíãýí, ø¿ëñ, íóëèìñàíä
íýâòýð÷ òàðõàíà, ýëãýíä ýð÷èìòýé õóâèðíà, ãýäýñ-ýëýã
ãýñýí òîéðîã õîëáîî ¿¿ñãýíý, ýì áà ò¿¿íèé ìåòàáîëèò íü
öºñòýé õàìò, ìºí çàðèì õýñýã íü áººðººð ãàäàãøèëíà.
Õýðýãëýõ çààëò: Á¿õ õýëáýðèéí ñ¿ðüåý, ïíåâìîíè, áðîíõèò,
äóíä ÷èõíèé ¿ðýâñýë, õîëåöèñòèò, îñòåîìèåëèò,
ïèåëîíåôðèò, öèñòèò, ëåïðà, àìüñãàëûí çàìûí õàëäâàðò
ºâ÷èí áà áóñàä èäýýò õàëäâàðóóä.
• ÆÈ×: óã ýìèéã äýýð äóðäàãäñàí îëîí ºâ÷íèé ýì÷èëãýýíä
õýðýãëýæ áîëîõ áîëîâ÷ ìàíàé îðíû íºõöºëä ñ¿ðüåýã ýì÷ëýõ ãîë
ýìèéí íýã áîëîõ òóë ñ¿ðüåýãýýñ ººð ºâ÷íèé ýì÷èëãýýíä
õýðýãëýõã¿é áàéõ íü ç¿éòýé áîëíî.
Õýðýãëýõ àðãà: 1,2,3-ð á¿ëýã ºâ÷òºíä áîãèíî õóãàöààíû
/6 ñàðûí/ ýìýí ýì÷èëãýýíèé ãîðèìûí íèéò ýì÷èëãýýíèé
òóðøèä óóæ õýðýãëýíý /Äýýðõýýñ ¿ç/. Öýýðëýë: Óã á¿ëýã
ýìýíä õàðøèëòàé, ýëýãíèé íîöòîé ýìãýãòýé, íîéð
áóë÷èðõàéí ¿éë àæèëëàãàà àëäàãäñàí ºâ÷òºí áîëîí
Ãàæ íºëºº: Òîëãîé ºâäºõ, òîëãîé ýðãýõ, íîéðìîãëîõ, àòàêñè,
àþóëõàéãààð ýìçýãëýõ, õîîëíû äóðøèë áóóðàõ, ñóóëãàõ,
öóñ çàäðàëò àíåìè, ò¿ð çóóðûí ëåéêîïåíè, ýîçèíîôèëè,
òðîìáîöèòîïåíè, ýëýã õîðäîõ /ýëýãíèé ñîðèëóóä ººð÷ëºãäºõ
126
ã.ì./, àðüñíû òóóðàëò çàãàòíàà, ãèïåðóðèêåìè èëðýõ çýðýã
ãàæ íºëºº àæèãëàãäàæ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 0.05 ãð., 0.15 ãð., 0.3 ãð-ûí øàõìàë,
• 150000 ÅÄ-ýýð òóíøèëä ñàâëàãäàíà.
♦ Ðèôàìïèöèí+Èçîíèàçèä
¾ Ê-5,Ê-6.
¯éëäýë, Öýýðëýë, Ãàæ íºëºº: /Ðèôàìèöèí, èçîíèàçèäûã ¿ç/
ýì÷èëãýýíèé øàò, 2-ð á¿ëýã ºâ÷òºíèé ýõíèé ãóðâàí ñàð, 3-ð
á¿ëýã ºâ÷òºíèé ýð÷èìò ýì÷èëãýýíèé øàòàíä òóñ òóñ
Ñàâëàëò: 150ìã+75ìã, 300ìã+150ìã, 150ìã+150ìã, øàõìàë.
♦ Ðèôàìïèöèí+Èçîíèàçèä+Ïèðàçèíàìèä
¾ Ê-5,K-6.
¯éëäýë, Öýýðëýë, Ãàæ íºëºº: /Ðèôàìïèöèí, Èçîíèàçèä,
Ïèðàçèíàìèäûã ¿ç/
Õýðýãëýõ çààëò áà àðãà: 1, 3-ð á¿ëýã ºâ÷òºíèé ýð÷èìò
ýì÷èëãýýíèé øàò, 2-ð á¿ëýã ºâ÷òºíèé ýõíèé ãóðâàí ñàðä
òóñ òóñ õýðýãëýíý /Äýýðõýýñ ¿ç/.
Ñàâëàëò: Øàõìàë, 150ìã+75ìã+400ìã, 150ìã+150ìã+500ìã.
♦ Àìèêàöèí,
ªºð íýðñ: Amikin,

127
¾ Òóñãàé õÿíàëòûí äîð õýðýãëýíý.

¾ K-5,K-6.
¯éëäýë:
Íÿíãèéí ðèáîñîìûí óóðãèéí 30s ñóáåäèíèöèéã ñààòóóëàõ
íºëºº ¿ç¿¿ëíý. Àìèêàöèí (àìèêàí, áèêëèí), Amikacin sulfate
(Amikin). 50ìã/ìë, 250ìã/ìë-èéí òàðèàãààð ñàâëàãäàíà.
Ýõñèéí õîðèãîîð íýâòýðíý, õóâèðàëä îðîõã¿é, áººðººð
ò¿¿äãýíöýðèéí ôèëüòðàöèàð ÿëãàðíà, ¿éëäýë 8-12 öàã
õàäãàëàãääàã.
Pseudomonas aeruginosa, Escherichia coli, Citrobacter,
Enterobacter, Klebsiella, Proteus, Acinetobacter,
Providencia, Serratia, Staphylococcus aureus-ààð
¿¿ñãýãäñýí õ¿íä õýëáýðèéí õàëäâàð áîëîí ìåíèíãèòèéí
ýì÷èëãýýíä õýðýãëýíý.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Áàðàã ìåòàáîëèçìä îðäîãã¿é èõýíõäýý
áººðíèé ò¿¿äãýíöðèéí ôèëüòðàöèàð ÿëãàðäàã., t2/1=2-3öàã
áººðíèé äóòàãäàëòàé ºâ÷òºíä ýíý íü 30-36 öàã áîëîí
óðòàñäàã.,
¯ÉËÄÝË
ÕÝÐÝÃËÝÕ ¯ÉËÄËÈÉÍ ¯ÉËÄÝË
ÝÕËÝÕ
ÀÐÃÀ ÎÐÃÈË ¯Å ¯ÐÃÝËÆËÝÕ
Áóë÷èíä . 1öàã 8-12 öàã
òàðèõ
Ñóäñàíä Ò¿ðãýí Ò¿ðãýí 8-12 öàã
òàðèõ
Õýðýãëýõ çààëò áà àðãà: íàñàíä õ¿ðýã÷èä áîëîí õ¿¿õäýä

ºäºðò 1êã æèíä 15ìã òîîöîæ, 8-12 öàãààð õýðýãëýíý. Íÿðàéä
10ìã/êã ñóäñààð òàðèàä, äàðàà íü 7.5ìã/êã ààð òîîöîæ,
12 öàãààð õýðýãëýíý.
Öýýðëýë, áîëãîîìæëîë: Àìèíîãëèêîçèäûí á¿ëãèéí
õàðøèëòàé áîëîí õºõ¿¿ë ýõýä õýðýãëýõã¿é. Æèðýìñýí ýõýä
àøèã áà õîðûã òîîöñîíû ¿íäñýí äýýð îíöãîé òîõèîëäîëä
õýðýãëýæ áîëíî. Áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòàãäàëòàé
ºâ÷òºí, íÿðàé õ¿¿õýä, ºíäºð íàñòàíä ìàø áîëãîîìæòîé
õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: òîëãîé ºâäºõ, íîéðìîãëîõ , ÷èõ ä¿íãýíýõ ,
ñîíñãîë àëäàãäàõ, áººð õîðäîõ áîëîí àíàôèëàêñèéí
óðâàë, ýëýãíèé ýäèéí íåêðîç ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: òàðèëãûí óóñìàë,250ìã/ìë àìïóëä ñàâëàãäàíà.
128
♦ Êàïðåîìèöèí, Capreomycin sulfate
ªºð íýðñ: Capastat sulfate

¾ K-5,K-6.
¯éëäýë: Òîäîðõîé áóñ ìåõàíèçìààð ñ¿ðüåãèéí õàëäâàðûí

¿åä ýì÷èëãýýíèé çîõèìæòîé íºëºº ¿ç¿¿ëíý.
Ôàðìàêîêèíåòèê: t2/1=4-6öàã, äèéëýíõ õýñýã íü
õóâèðàëã¿éãýýð øýýñýýð ÿëãàðíà.

áóë÷èí . 1-2öàã .
äîòîð
Õýðýãëýõ çààëò áà àðãà: ñ¿ðüåãèéí ýì÷èëãýýíä ºäºðò 15ìã/êã

ààð áóë÷èíä òàðüäàã, ò¿¿íèéã òîì áóë÷èíãèéí ã¿íä òàðèõ
¸ñòîé. Ýì÷èëãýýíèé õóãàöàà 60-120 õîíîã áàéíà. 1ãð- ààð
7 õîíîãò 2-3 óäàà, 18-24 öàãèéí òóðø õýðýãëýíý. Äýýä òóí íü
ºäºðò 20ìã/êã áàéíà. Áóñàä ýìòýé õàâñðóóëàí õýðýãëýæ
áîëíî.
Öýýðëýë, áîëãîîìæëîë: Óã ýìýíä õàðøèëòàé áîë
õýðýãëýõã¿é. Ñîíñãîë áîëîí áººð õîðäóóëàõ ýìòýé õàìò
õýðýãëýæ áàéãàà áîë ìàø áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Áººðíèé äóòàãäàëòàé, õàðøëûí àíàìíåçòàé, ñîíñãîë
ñóëàðñàí áîëîí æèðýìñýí, õºõ¿¿ë ýõ÷¿¿äýä áîëãîîìæòîé
õýðýãëýíý. Õ¿¿õäýä õîð àþóëã¿é ýñýõ íü íîòëîãäîîã¿é.
Ãàæ íºëºº: Òîëãîé ºâäºõ, ìýäðýë áóë÷èíãèéí ñààæèë ¿¿ñýõ,
òîëãîé ýðãýõ, ÷èõ ä¿íãýíýõ, áººð õîðäîõ, ýîçèíîôèëè,
ëåéêîïåíè, ëåéêîöèòîç, òðîìáîöèòîïåíè, ãèïîêàëèåìè,
àëêàëîç, ýëýã õîðäîõ, öóñ àëäàõ, òàðüñàí õýñýãò áóãëàà
Ñàâëàëò: òàðèëãûí íóíòàã 1ãð ôëàêîíòîé.
129
♦ Öèêëîñåðèí, Cycloserine
ªºð íýðñ: Seromycin


¾ K-5,K-6.
¾ Æèðýìñýíèé êàòåãîðè: C.
¯éëäýë: Ýñèéí õàíûí íèéëýãæëèéã ñààòóóëàõ çàìààð

íÿíãèéí ýñðýã íºëººëäºã, ñ¿ðüåýãèéí õàâñàðñàí ýì÷èëãýýíä
çîõèìæòîé íºëºº ¿ç¿¿ëäýã.
Ôàðìàêîêèíåòèê: t2/1=10öàã, õîäîîä ãýäýñíèé çàìààð 80%
îð÷èì øèìýãääýã. Òàðõè íóãàñíû øèíãýíä ñàéí òàðõäàã,
öóñíû ïëàçìûí óóðàãòàé õîëáîãääîãã¿é, çàðèìäàã õóâèðàëä
îðäîã. Äèéëýíõäýý áººðººð ãàäàãøèëäàã.
Õýðýãëýõ ¯éëäýë ¯éëäëèéí ¯éëäýë

àðãà ýõëýõ îðãèë ¿å ¿ðãýëæëýõ
Óóõ . 3-4 öàã .
Õýðýãëýõ çààëò áà àðãà: Óóøãèíû áîëîí óóøãèíû áóñ

ñ¿ðüåýãèéí íýìýãäýë ýì÷èëãýýíä õýðýãëýäýã. Íàñàíä
õ¿ðýã÷äýä 250ìã-ààð 12 öàãèéí çàéòàé, 2 äîëîî õîíîã
óóëãààä öóñíû ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä áóóðñàí áîë 25-30ìêã/ìë
õýìæýýãýýð õýðýãëýäýã. 250ìã- ààð 8 öàãààð 2 äîëîî
õîíîã õýðýãëýæ áîëíî, õîð íºëºº èëðýõã¿é áîë 250ìã- ààð
6 öàãààð õýðýãëýæ áîëíî. Õîíîãèéí äýýä òóí 1ãð.
Öýýðëýë, áîëãîîìæëîë: Óã ýìýíä õàðøèëòàé ºâ÷òºí áîëîí
ñýòãýë ãóòðàëòàé, öî÷ðîìòãîé, òàòàëòòàé, ñîëèîòîé,
áººðíèé õ¿íä äóòàãäàëòàé ºâ÷òºíä, ìºí àðõè õýòð¿¿ëýí
õýðýãëýäýã õ¿ì¿¿ñò õýðýãëýæ áîëîõã¿é. Áººðíèé
äóòàãäàëòàé õ¿íä òóíã áàãàñãàæ õýðýãëýíý. Æèðýìñýí
áîëîí õºõ¿¿ë ýõýä ìàø áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý, õ¿¿õäýä
õîðã¿é ýñýõ íü íîòëîãäîîã¿é.
Ãàæ íºëºº: ÒÌÑ-èéí òàëààñ òàòàëäàà èëðýõ , òîëãîé ýðãýõ,
îé ñóëðàõ, ñýòãýë ãóòðàëûí óëìààñ àìèà õîðëîõ õàíäëàãà
èëðýõ, áàñ ñîëèîðëûí øèíæ, ìýäðýëèéí ÿäàðãàà, õèé
¿çýãäýë çýðýã øèíæ ãàðàõ áîëîí êîì ¿¿ñ÷ áîëíî.
Ñàâëàëò: 250ìã êàïñóëòàé ãàðãàíà.
130
♦ Ýòèîíàìèä, Ethionamide
ªºð íýðñ: Tråcator-SC


¾ K-5,K-6.
¯éëäýë: Ìèêðîáûí ýñèéí ïåïòèäèéí íèéëýãæëèéã ñààòóóëäàã

õýìýýí ¿çäýã. Mycobacterum bovis,Mycobacterium
kansasii,Mycobacterium tuberculosis, Mycobacterium avium,
Mycobacterium intracellulare-ä ¿õ¿¿ëýõ íºëºº ¿ç¿¿ëíý.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Õîäîîä ãýäýñíèé çàìààð ñàéí øèìýãäýíý,

áèå ìàõáîäèéí øèíãýíä ñàéí òàðõàõ áºãººä öóñ-òàðõèíû
õîðèãèéã ñàéí íýâòýðíý. Öóñíû ñèéâýíãèéí óóðàãòàé 10%
õîëáîãäîíî, ýëãýíä ýð÷èìòýé ìåòàáîëèçìä îðíî, øýýñýýð
áàãà õýìæýýòýé ÿëãàðíà. t1/2=3öàã îð÷èì.
óóõààð . Îéðîëöîîãîîð .
1.8öàã
Õýðýãëýõ çààëò áà àðãà: Óóøèãíû áîëîí óóøèãíû áóñ

ñ¿ðüåýãèéí õàì ýì÷èëãýýíä õýðýãëýäýã. Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä
500ìã-1ãð/õîíîã òóíã 2 õóâààæ óóëãàäàã. Ñ¿ðüåýãèéí ýñðýã
áóñàä ýì¿¿ä áîëîí âèòàìèí B6 -òàé õàâñðóóëæ õýðýãëýæ
áîëíî. Õ¿¿õäýä õîíîãò 15-20ìã/êã òóíã 2-4 õóâààæ
õýðýãëýíý. Õîíîãèéí äýýä òóí 1ãð.
Öýýðëýë, áîëãîîìæëîë: Óã ýìýíä õàðøèëòàé áîëîí ýëýãíèé
õ¿íä ýìãýãòýé ºâ÷òºíä õýðýãëýõã¿é, ÷èõðèéí øèæèíòýé
áîëîí æèðýìñýí ýõýä ìàø áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý. Õºõ¿¿ë
ýõýä õîð íºëººòýé ýñýõ íü íîòëîãäîîã¿é.
Ãàæ íºëºº: ÒÌÑ-èéí òàëààñ àñòåíè, íîéðìîãëîë, çàõûí
íåâðèò, ñýòãýöèéí ººð÷ëºëò, ç¿ðõ-ñóäàñíû òàëààñ
îðòîñòàòèê ãèïîòåíçè, õîäîîä ãýäýñíèé òàëààñ õîîëíû
äóðøèë áóóðàõ, àìàíä áàë àìòàãäàõ, õýâëèéãýýð ýìçýãëýõ,
131
æèí áóóðàõ, öóñíû òàëààñ òðîìáîöèòîïåíè, ýëýãíèé

òàëààñ øàðëàëò, ýëýãíèé ¿ýâñýë ¿¿ñýõ, ôåðìåíò¿¿ä
ºíäºðñºõ çýðýã øèíæ èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 250ìã øàõìàë
♦ Êàíàìèöèí, Kanamycin sulfate
ªºð íýðñ: Kanasig, Kantrex


¾ K-5,K-6.
¾ Æèðýìñýíèé êàòåãîðè: D.
• ¯éëäýë ,Õýðýãëýõ çààëò ,Õýðýãëýõ àðãà: Êàíàìèöèí,

Kanamycin sulfate. 500ìã-èéí êàïñóë, 250ìã/ìë,
333ìã/ìë-èéí òàðèà, 37.5ìã/ìë-èéí õ¿¿õäýä çîðèóëñàí
òàðèàãààð òóñ òóñ ñàâëàãäàíà. Öóñ-òàðõèíû õîðèãèéã ìóó
íýâòýðíý, èõýíõ íü øýýñýýð, áàãàõàí õýñýã íü öºñººð
ÿëãàðäàã, ¿éëäýë 8-12 öàã õàäãàëàãäàíà.
• Escherichia coli, Proteus, Enterobacter aerogenes,
Klebsiella pneumoniae, Serratia marcescens,
Acinetobacter-ààð ¿¿ñãýãäñýí õ¿íä õýëáýðèéí
õàëäâàðûí ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷èä áà áººðíèé õýâèéí ¿éë
àæèëëàãààòàé õ¿¿õäýä 15ìã/êã õîíîãèéí òóíã 8-12 öàãààð
áóë÷èíä áà ñóäñààð òàðüæ õýðýãëýíý. Õîíîãèéí äýýä òóí
1.5ãð. Íÿðàéä 15ìã/êã õîíîãèéí òóíã 12 öàãààð áóë÷èíä áà
ñóäñàíä òàðüæ õýðýãëýíý. Ìýñ çàñëûí ºìíº ãýäýñ
öýâýðëýõ (óóõààð) áà èíòðàïåðèòîíàëü óãààëãà
(àðèóòãàñàí íýðìýë óñààð øèíãýëæ) áîëîí øàðõíû
öýâýðëýãýýíä (0.9%-èéí NaCl-ûí óóñìàëààð øèíãýëæ)
ìºí ò¿¿í÷ëýí èíãàëÿöèàð (0.9%-èéí NaCl-ûí
óóñìàëààð øèíãýëæ íåáóëÿçîðààð) òóñ òóñ õýðýãëýæ
áîëíî. Àìèíîãëèêîçèäûí á¿ëãèéí ýìýíä õàðøèëòàé
ºâ÷òºí áîëîí æèðýìñýí ýõ÷¿¿äýä õýðýãëýõã¿é, ãýäýñíèé
äàìæóóëàõ çàìä ñààäòàé áîëîí ñèñòåìèéí õàëäâàðòàé
ºâ÷òºíä óóëãàæ õýðýãëýõã¿é. Áººðíèé äóòìàãøèëòàé,
ìýäðýë áóë÷èíãèéí ýìãýãòýé ºâ÷òºí, õºõ¿¿ë ýõ áà ºíäºð
íàñòàíä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
132
Ôàðìàêîêèíåòèê: Óóæ õýðýãëýõýä ìóó øèìýãääýã. Ýäèéí

øèíãýíä ñàéí òàðõàíà, öóñ òàðõèíû õîðèãûã íýâòýðíý.øýýñ
áîëîí öºñòýé õàìò ÿëãàðäàã. t1/2=2-4 öàã.

Óóõ . . 8-12 öàã
Áóë÷èíä . 1öàã 8-12 öàã
òàðèõ
Ñóäñààð õóðäàí õóðäàí 8-12 öàã
òàðèõ
Öýýðëýë, áîëãîîìæëîë: Õîäîîä ãýäýñíèé çàìûí ºâ÷òýé

áîëîí àìèíîãëèêîçèäûí á¿ëãèéí ýìýíä õàðøèëòàé
ºâ÷òºíä õýðýãëýõã¿é. Áººðíèé äóòàãäàëòàé, ìýäðýë
áóë÷èíãèéí ººð÷ëºëòòýé áîëîí ºíäºð íàñòàé ºâ÷òºíä
Ãàæ íºëºº: ÒÌÑ-èéí òàëààñ òîëãîé ºâäºõ, íîéðìîãëîõ,
ìýäðýë áóë÷èíãèéí ñààæèë ¿¿ñýõ, ñîíñãîë-òýíöâýðèéí
ýðõòýíèé ç¿ãýýñ ÷èõ ä¿íãýíýõ, òîëãîé ýðãýõ, ñîíñãîë
ìóóäàõ, ìºí áººð õîðäîõ áîëîí àíàôèëàêñèéí óðâàë
Ñàâëàëò: òàðèëãèéí íóíòàã, 1ãð ôëàêîíòîé.
♦ ÏÀÑÊ,
ªºð íýðñ: Natrii para-aminosziicylas


¾ K-5,K-6.
¯éëäýë: Ïàðà-àìèíî ñàëèöèëèéí õ¿÷èëòýé ºðñºëäºõ

ìåõàíèçìààð ñ¿ðüåýãèéí íÿíãèéí ýñðýã áàêòåðñòàòèê íºëºº
¿ç¿¿ëäýã.
Õýðýãëýõ çààëò áà àðãà: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä õîíîãò 9-10ãð
òóíã 3-4 õóâààæ óóëãàíà. Õ¿¿õäýä õîíîãò 2ãð/êã òóíã 3-4
133
õóâààæ óóëãàíà. Õîíîãèéí òóíã 10ãðàììààñ õýòð¿¿ëæ

áîëîõã¿é. Õîîë èäñýíýýñ 30ìèíóòààñ 1öàãèéí äàðàà ñ¿¿
áóþó ø¿ëòëýã øèíãýíýýð äàðóóëæ óóëãàíà. Êóðñ ýì÷èëãýý
1-2 ñàð áàéíà. 3% -óóñìàëûã ñóäñàíä áîëãîîìæòîé òàðüæ
áîëíî.
Öýýðëýë, áîëãîîìæëîë: ýëýã áººðíèé õ¿íä ýìãýãòýé,
õîäîîäíû øàðõëààòàé, ñàëñëàã õàâàíòàé ç¿ðõíèé
äóòàãäàëòàé ºâ÷òºíä, åð íü õîäîîä ãýäýñíèé çàìûí
ýìãýãòýé ºâ÷òºíä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Èõýâ÷ëýí õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ ãàæ íºëºº
èëýðäýã: õîîëíû äóðøèë áóóðàõ, õýâëèéãýýð ºâäºõ, ìºí
õàðøëûí óðâàë, äåðìàòèò, àðüñíû òóóðàëò, õàëóóðàõ,
àìüñãàë áà÷èìäàõ, ¿å ìº÷ººð ºâäºõ øèíæ èëýð÷ áîëíî.
Ñàâëàëò: 4ãðàììûí íóíòãààð óóòàíä ñàâëàãäàíà.
6.3. Ìººãºíöðèéí ýñðýã íºëººò ýì
♦ Ãðèçåîôóëüâèí, GRISEOFULVINUM
ªºð íýðñ: Greisin, Gricin, Grisovin, Grisactin, Fulcin, Fungivin.

¾ Ê-4,Ê-5,Ê-6.
¯éëäýë:
• Äåðìàòîôèòóóä /Trichophyton, Microsporum, Epidermophyton
ã.ì/-ûí ºñºëò ¿ðæèëòèéã ñààòóóëàõ/ôóíãèñòàòèê/
íºëººòýé.
• ¯éëäëèéí ìåõàíèçì á¿ðýí òîäîðõîé áóñ, ìººãºíöðèéí
ýñèéí õóâààãäëûí ¿åä ò¿¿íèé áè÷èë á¿òöèéí õýñýã áîëîõ
öèòîïëàçìûí áè÷èë ñóâãàíöàðûí ¿éëäëèéã äàðàíãóéëàõ
çàìààð ýñèéí õàíûí íèéëýãæèëòèéã ñààòóóëàõûí
çýðýãöýý ÐÍÊ-òàé õîëáîãäîõ çàìààð íóêëåéí õ¿÷ëèéí
íèéëýãæèëòèéã äàðàíãóéëäàã ãýæ ¿çäýã.
134
Ôàðìàêîêèíåòèê: Vd=1.5ë/êã, t1/2=22öàã, õîäîîä ãýäýñíèé
çàìààñ ñàéí øèìýãäýíý, àðüñ, ¿ñ, õóìñ, àðüñàí äîîðõè
ººõëºã ýä, ýëýã, àðàã ÿñíû áóë÷èíä èõýýð õóðèìòëàãäàíà,
ýëãýíä õóâèð÷ 50% íü áººðººð, 33% íü ºòãºíººð, 1% íü
õóâèðàëã¿éãýýð øýýñòýé õàìò òóñ òóñ ãàäàãøèëíà.
Õýðýãëýõ çààëò: Ôàâóñ, òðèõîôèòè, ýïèäåðìîôèòè,

ìèêðîñïîðè áà îíèõîìèêîçûí ýì÷èëãýýíä õýðýãëýíý.
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 0.125 /125000 ÅÄ/ ãð-ààð øàõìàëààð
6 öàãààð óóëãàæ õýðýãëýíý.
◊ Õ¿¿õäýä:/Õîíîãò 7.3 ìã/êã-ààð óóëãàæ õýðýãëýíý/.
∗ 4-7 íàñàíä 1 øàõìàë/0.125 ãð./-ààð 12 öàãààð,
∗ 8-15 íàñàíä 1 øàõìàë/0.125 ãð./-ààð 8 öàãààð òóñ òóñ
⇒ Ýýëæ ýì÷èëãýý íü 2-3 äîëîî õîíîã áàéíà.
• Ýëýã áººðíèé ýìãýãòýé, ëåéêîïåíè, õîðò õàâäàðòàé,
ïîðôèðèéí ºâ÷òýé õ¿ì¿¿ñ áà æèðýìñýí ýõýä õýðýãëýõã¿é.
• Ïåíèöèëëèíä õàðøèëòàé õ¿íä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Îãèóäàñ õ¿ðýõ, òîëãîé ºâäºõ, êðàïàâíèöà,
äåçîðèåíòàöè, ëåéêîïåíè, ãðàíóëîöèòîïåíè, ïîðôèðè,
àðüñíû ýïèäåðìèéí õîðò íåêðîç, ñóäàñëàã õàâàí ¿¿ñýõ
Ñàâëàëò: 0.125 ãð., 0.25 ãð-ûí êàïñóë, øàõìàë.
♦ Íèñòàòèí, NYSTATINUM
ªºð íýðñ: Fungicidin, Fungistatin, Mycostatin, Anticandine,

Stamicin.
¾ K-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë:
135
• ¯éëäëèéí ìåõàíèçì á¿ðýí òîäîðõîéã¿é áîëîâ÷

ìººãºíöðèéí ýñèéí õàíûí ñòåðîëòîé õîëáîãäîõ çàìààð
ýñèéí ìåìáðàíû íýâòýðøèëèéã ººð÷ëºí, ôóíãèöèä íºëºº
¿ç¿¿ëäýã ãýæ ¿çäýã.
• “Candida”-ûí òºðëèéí äðîææ òºñò /äðîææåïîäîáíûé/
ìººãºíöºðò ºíäºð èäýâõèòýé íºëººëíº.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Õîäîîä ãýäýñíèé çàì, àðüñ, ñàëñòààñ

øèìýãäýõã¿é, òàðõàõã¿é, õóâèðàõã¿é, óóõàä ºòãºíººð

• Õîäîîä ãýäýñíèé çàìûí ìººãºíöðèéí õàëäâàðò:
íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 500000-1000000 ÅÄ-ýýð 8 öàãààð
óóëãàíà.
• ¯òðýýíèé ìººãºíöðèéí õàëäâàðûí ¿åä: Íàñàíä
õ¿ðýã÷äýä: 100000 ÅÄ-ýýð õîíîãò 2 óäàà ëàà õýëáýðýýð
õýðýãëýíý.
• Õ¿÷òýé ¿éëäýëòýé àíòèáèîòèê óäààí õóãàöààãààð
õýðýãëýæ áóé ¿åä êàíäèäîìèêîçîîñ óðüä÷èëàí
ñýðãèéëýõ çîðèëãîîð øàõìàëààð óóæ õýðýãëýíý.
• Óã ýìýíä õàðøèëòàé áîë õýðýãëýõã¿é.
• Æèðýìñýí ýõýä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
• Õºõ¿¿ë ¿åä õîð íºëººòýé ýñýõ íü á¿ðýí ñóäëàãäàæ
÷àäààã¿é òóë õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ íü ç¿éòýé.
Ãàæ íºëºº: Çîõèìæ õàðüöàíãóé ñàéí. ªíäºð òóíãààð
õýðýãëýõ ¿åä ò¿ð çóóð îãèõ, áººëæèõ, ñóóëãàõ, ÷è÷ð¿¿äýñ
õ¿ðýõ áà õàëóóðàõ ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 100000 ÅÄ, 250000 ÅÄ , 500000 ÅÄ, øàõìàë,
• 100000 ÅÄ, 250000 ÅÄ, 500000 ÅÄ-ýýð ëàà,
• 10%--15 ãð-ûí òîñîí ò¿ðõëýãýýð òóáèêò òóñ òóñ
6.4. Ýãýë áèåòíèé ýñðýã íºëººò ýì

136
♦ Ìåòðàíèäàçîë, METRONIDAZOLUM /6.2.2-ä ¿ç/
¾ Øàõìàëûã: Æîðîîð îëãîíî, Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¾ Ôëàêîíòîé òàðèàã: Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý, Ê-5,K-
6.
¯éëäýë:
• Á¿ä¿¿ëýã áèåòíèé ýñðýã /òðèõîìîíàöèä, àì¸áèöèä/
íºëººòýé.
• Àì¸áèîç áà ëÿìáëèîçûí ýì÷èëãýýíä: õîíîãò 15ìã/êã-
ààð ºäºðò 2 óäàà óóíà. Êóðñ íü ëÿìáëèîçîä 5 ºäºð,
àì¸áèîçîä 10 ºäºð.
• Òðèõîìîíàäîçûí ¿åä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 250 ìã-ààð ºäºðò 3 óäàà 7 õîíîã
óóõ áóþó 2 ãð-ààð íýã óäàà /1 ãð-ààð 2 ºäºð óóæ ÷
áîëíî/ óóëãàæ õýðýãëýíý.
◊ Õ¿¿õäýä: 5 ìã/êã-ààð ºäºðò 3 óäàà 7 õîíîã óóëãàæ
õýðýãëýíý.
• Ãýäýñíèé àì¸áèîçûí ¿åä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 750 ìã-ààð õîíîãò 3 óäàà 5-10
õîíîã óóëãàæ õýðýãëýíý.
◊ Õ¿¿õäýä: õîíîãò 35-50 ìã/êã-ààð õîíîãò 3 óäàà íèéò
10 õîíîã óóëãàíà.
Öýýðëýë, Ãàæ íºëºº: /6.2.2-ä ¿ç/
Ñàâëàëò:
• 200-500 ìã., øàõìàë,
• 500 ìã., 100 ìë., ôëàêîíòîé òàðèà.
6.5. Âèðóñûí ýñðýã íºëººò ýìèéí

áýëäìýë
6.5.1. Õåðïåñ âèðóñûí ýñðýã íºëººò ýìèéí

áýëäìýë
137
♦ Àöèêëîâèð, ACYCLOVIRUM
ªºð íýðñ: Acyclovir sodium, Virolex, Zovirax, Cycloviran,

Milavir.
¾ Øàõìàëûã: Æîðîîð îëãîíî, Ê-4,Ê-5,Ê-6.
¾ Ôëàêîíòîé òàðèàã: Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý, Ê-4.
¾ Òîñîí ò¿ðõëýã, êðåìèéã: Æîðîîð îëãîíî, K-1,K-2,Ê-3,Ê-4,
K-5,K-6.
¯éëäýë: Âèðóñûí ÄÍÊ-ûí ðåïëèêàöèéã ñîíãîìîëîîð

ñààòóóëíà /àöèêëîâèð íü âèðóñûí òèìèäèíêèíàçà ôåðìåíòèéí
íºëººãººð õóâèð÷, àöèêëîâèð-ìîíîôîñôàò áîëîõ áà òýð íü
ýçíèé ýñèéí ôåðìåíòèéí íºëººãººð àöèëîâèð-äèôîñôàò,
äàðàà íü àöèêëîâèð-òðèôîñôàò áîëîí õóâèð÷, òýð íü âèðóñûí
ýñèéí ÄÍÊ-ûí íèéëýãæèëòèéã ñîíãîìîëîîð äàðàíãóéëäàã
áàéíà/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Vd=0.7ë/êã, F=0.15-0.3, CL=12ë/öàã,

t1/2=3öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 15%, óóõàä ààæóó á¿ðýí áóñ
/15-30%/ øèìýãäýíý, ýä, ýäèéí øèíãýíä ñàéòàð òàðõàíà,
òàðõè íóãàñíû øèíãýíä ñèéâýíãèéí 50%-òàé òýíöýõýýð
àãóóëàãääàã, 10% îð÷èì íü õóâèð÷, èäýâõòýé ìåòàáîëèò
¿¿ñãýíý, øèìýãäñýí õýñãèéí 92% íü õóâèðàëã¿é áººðººð
ãàäàãøèëíà,

• Herpes simplex-èéí õàëäâàðûí ¿åä /äàðõëàëûí ñèñòåì
õýâèéí ºâ÷òºíèé àðüñ, ñàëñòûí áà áýëýã ýðõòýíèé ãåðïåñ
ã.ì./: 200 ìã-ààð õîíîãò 5 óäàà, íèéò 5 õîíîã óóíà /õ¿¿õäýä
õàãàñ òóíãààð õýðýãëýíý/.
• Á¿ñë¿¿ð ÿðûí (Herpes Zoster) ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä

800ìã-ààð ºäºðò 5 óäàà óóëãàíà. ªâ÷íèé øèíæ àðèëñíààñ
õîéø 3 õîíîã ¿ðãýëæë¿¿ëýí õýðýãëýíý /õ¿¿õäýä õàãàñ
òóíãààð õýðýãëýíý/.
138
• Äàðõëàëûí ñèñòåì äàðàíãóéëàãäñàí ºâ÷òºíèé
Herpes simplex virus-ýýð ¿¿ñãýãäñýí ýìãýã, áýëýã
ýðõòýíèé Herpes-èéí àíõäàã÷ õàëäâàðûí õ¿íä
õýëáýð, Herpes zoster-ûí õàëäâàð /á¿ñë¿¿ð ÿð/-ûí ¿åä:
250 ìã-ûí ôëàêîíòîéã 10 ìë ôèçèîëîãèéí óóñìàë ýñâýë
çîðèóëàëòûí óñààð íàéðóóëàí, íàñàíä õ¿ðýã÷èä áà 12-
îîñ äýýø íàñòàé õ¿¿õäýä 5 ìã/êã òóíãààð /12-îîñ äîîø
íàñòàé õ¿¿õäýä 250ìã/ì2 òóíãààð/ òîîöîí, 8 öàãààð âåíèéí
⇒ 1 óäààãèéí òàðèàã 1 öàãèéí òóðø ààæèì òàðèíà. Íýã ýýëæèéí
ýì÷èëãýý áýëýã ýðõòýíèé âèðóñûí õàëäâàðò 5 õîíîã, áóñàä
òîõèîëäîëä 7 õîíîã áàéíà.
• Ãåðïåñèéí êåðàòèòûí ¿åä: Êðåì áà í¿äíèé òîñîí
ò¿ðõëýãèéã ýìãýãòýé õýñýãò ºäºðò 5 óäàà, íèéò 7-10 ºäºð
ò¿ðõýæ õýðýãëýíý.
• Áýëäìýëä õàðøèëòàé ºâ÷òºíä õýðýãëýõã¿é.
• Ìýäðýëèéí ýìãýãòýé, áººðíèé õ¿íäýðñýí ýìãýãòýé áîëîí
áººð õîðäóóëàõ íºëººò ýì õýðýãëýæ áóé ºâ÷òºí,
Ãàæ íºëºº: Öóñíû ïëàçìä êðåàòèíèí ò¿ð çóóð ºíäºðñºõ,
áýëäìýë àðüñàí äîð îðâîë õýñãèéí ¿ðýâñýë èëðýõ, îãèõ,
áººëæèõ, ýëýãíèé ôåðìåíò èõñýõ, àðüñíû òóóðàëò,
ãåìàòóðè èëðýõ, ñóäñààð òàðèõàä òàòàëò, êîìà èëýð÷
áàéñàí íü á¿ðòãýãäñýí áà òîëãîé ºâäºõ áà
ýíöåôàëîïàòèéí øèíæ èëðýõ çýðýã ãàæ íºëºº ãàð÷
áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 200 ìã, 400 ìã, 800 ìã-ûí øàõìàë,
• 250ìã, 500 ìã-ààð ôëàêîíä,
• 3%, í¿äíèé òîñîí ò¿ðõëýã,
• 5%-2 ãð., 10 ãð., êðåì õýëáýðýýð ñàâëàãäàíà.
6.5.2. Ðåòðî âèðóñûí ýñðýã íºëººò ýìèéí

áýëäìýë
♦ Ëàìèâóäèí, Lamivudine
139
ªºð íýðñ: 3TC

¾ K-6.
¯éëäýë: òðàíñêðèïòàçà èíãèáèòîð
Ôàðìàêîêèíåòèê: Øèìýãäýëò 80-88%. Öóñ-òàðõèíû õîðèã
áîëîí ýõñèéí õîðèãèéã ñàéí íýâòýðäýã. 68-71% íü øýýñãýé
õàìò õóâèðàëã¿éãýýð ÿëãàðíà. Âèðóñèéí ýðãýõ òðàíñêðèïòàçà
ôåðìåíòèéã èäýâõã¿éæ¿¿ëæ, âèðóñèéí ðåïëèêàöèéã çîãñîîõ
íºëººòýé, t2/1=12-15öàã,
Õýðýãëýõ çààëò áà àðãà: äàðõëàëûí îëäìîë õîìñäîëûí
âèðóñèéí õàëäâàðûí ¿åèéí ýì÷èëãýýíä õýðýãëýíý.
Ðåòðîâèðóñèéí ýñðýã áóñàä ýì¿¿äòýé õàâñðóóëæ,
ºâ÷òºíèé õ¿íä õºíãºíèé áàéäàëòàé çîõèöóóëæ õýðýãëýíý.
Öýýðëýë, áîëãîîìæëîë: Óã ýìýíä õýò ìýäðýã ºâ÷òºíä
õýðýãëýõã¿é, áººð, ýëýãíèé õ¿íä ºâ÷òýé õ¿ì¿¿ñ, õºõ¿¿ë
ýõýä ìàø áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: îãèõ, áººëæèõ, ñóóëãàõ, õýâëèéãýýð ºâäºõ,
õàíèàëãàõ, òîëãîé ºâäºõ, íîéðã¿éäýõ, áèå ñóëðàõ,
õàëóóðàõ, àðüñàíä òóóðàëò ãàðàõ, áóë÷èíãèéí áîëîí çàõûí
ìýäðýëèéí ýìãýãøèë ¿¿ñýõ, íåéòðîïåíè, òðîìáîöèòîïåíè,
áîëîí óëààí ýñèéí àïëàçè, ñ¿¿íèé õ¿÷ëèéí àöèäîç,
ýëýãíèé ôåðìåíò ºíäºðñºõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷
áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 150ìã øàõìàë
7. ÌÈÃÐÅÍÜ ªÂ×ÍÈÉÃ ÝÌ×ËÝÕ ÝÌ

7.1. Ìèãðåíü ºâ÷íèé öî÷ìîã ºâäºëò íàìäààõ ýì
♦ Àöåòèëñàëèöèëèéí õ¿÷èë ,
ACIDUM ACETYLSALICYLICUM /2.1, 12.6-ä ¿ç/
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¾ Æèðýìñíèé êàòåãîðè: C (ñ¿¿ëèéí ãóðâàí ñàðä: D).
140
¯éëäýë:
• Ò¿¿íèé àíòèàãðåãàíò/òðîìáîêñàíû íèéëýãæèëòèéã
äàðàíãóéëíà/ áà ºâäºëò íàìäààõ /íîöèöåïòîðûã öî÷ðîîã÷
ìåäèàòîð, ïðîñòàãëàíäèíû íèéëýãæèëòèéã ñààòóóëíà/
¿éëäýë íü ìèãðåíýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, ò¿¿íèé
õºäëºëèéã íàìäààõ à÷ õîëáîãäîëòîé áàéäàã.
Õýðýãëýõ çààëò: Ìèãðåíü /Òîëãîé òàëëàæ ºâäºõ/
• Õºäëºëººñ ñýðãèéëýõýä: 300 ìã-ààð ºäºðò 2 óäàà,
ýñâýë 500 ìã-ààð äîëîî õîíîãò 2 óäàà óóëãàæ õýðýãëýíý.
• Õºäëºëèéí ¿åä: 600 ìã-ààð óóëãàíà.
Öýýðëýë, Ãàæ íºëºº: /2.1, 12.6-ä ¿ç/.
Ñàâëàëò:
• 0.1, 0.25, 0.3-0.5 ãð-ûí øàõìàë.
♦ Ïàðàöåòàìîë, PARACETAMOLUM /2.1.-ä ¿ç/
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë: /Àñïèðèíèéã ¿ç/.

• Ìèãðåíèé õºäëºëèéí ¿åèéí ºâäºëòèéã íàìäààíà.
• Ìèãðåíèé õºäëºëèéí ¿åä: 1.0 ãð õ¿ðòýë òóíãààð
óóëãàíà.
Ñàâëàëò: 300ìã-500 ìã, øàõìàë.
♦ Ýðãîòàìèí, ERGOTAMINUM
ªºð íýðñ: Ergotamini hydrotartras, Ergotamine tartrate,

Cornutamin.
141
¾ Ê-5,Ê-6.
¾ Æèðýìñíèé êàòåãîðè: Õ.
¯éëäýë:
• Ìèãðåíü-èé õºäëºëèéí ¿åèéí ºâäºëòèéã íàìæààõ
¿éëäýëòýé.
• ¯éëäëèéí ìåõàíèçì á¿ðýí òîäîðõîé áóñ áîëîâ÷ ýíý ýì
íü àëüôà-àäðåíî ðåöåïòîðò çàðèìäàã àãîíèñò íºëººòýé
òóë ñóäàñ íàðèéñãàí, ñóäàñíû îð÷èí äàõü ºâäºëò ¿¿ñãýã÷
ìåäèàòðóóäûã áàãàñãàí, íîöèöåïòîðûí öî÷ðîëûã
áàãàñãàäàã áîëîâ óó ãýæ ¿çäýã.
óóõàä øèìýãäýëò ìóó, ýä ýðõòýíä òàðõàõ ÷àäâàð ñàéí,
ýëãýíä ýð÷èìòýé õóâèð÷, äèéëýíõ íü ºòãºíººð, 4% íü
øýýñòýé õàìò ãàäàãøèëäàã. Óóõàä ¿éëäýë 0.5-3 öàãèéí
äàðàà îðãèë ¿åäýý õ¿ðäýã.
• Ìèãðåíèé öî÷ìîã ºâäºëòèéí /àòàê/ ¿åä: íàñàíä
õ¿ðýã÷äýä ýõëýýä íýã øàõìàë/2ìã/-ûã óóëãàõ áóþó õýëýí
äîð òàâüæ õýðýãëýíý. Äàðàà íü 1-2 ìã-ûã öàãèéí äàðàà
óóëãàõ áóþó 30 ñåêóíäûí äàðàà õýëýí äîð òàâüæ áîëíî.
Õîíîãèéí äýýä òóí íü 6 ìã áºãººä 7 õîíîãèéí äýýä òóí íü
10 ìã áîëíî.
Öýýðëýë: Õàðãà ìººãºíöºðèéí àëêàëîèäîä õàðøèëòàé
õ¿ì¿¿ñ, æèðýìñýí ýõ, çàõûí ñóäàñíû íàðèéñàëò ýìãýãòýé,
òèòìèéí àðòåðèéí ýìãýãòýé, àðòåðèéí äàðàëò èõòýé, ýëýã
áà áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèëòàé ºâ÷òºíä
Ãàæ íºëºº: Îãèõ, áººëæèõ, ãýäýñ áàçëàõ, àðüñ çàãàòíàõ, õºë
ãàðûí õóðóó áàäàéðàí ÷èì÷èãíýõ, àðòåðèéí äàðàëò èõñýõ,
ç¿ðõíèé áàõ õºäëºõ, çàõûí ñóäàñíû àã÷èë ¿¿ñýõ, õºëèéí
ñóäàñíû ëóãøèëò ñóëðàõ, Ëåðèøèéí õàì øèíæ èëðýõ çýðýã
Ñàâëàëò: 2 ìã-ûí øàõìàëààð áýëòãýíý.
7.2. Ìèãðåíü ºâ÷íèé ºâäºëòººñ óðüä÷èëàí

ñýðãèéëýõ ýì
142
♦ Ïðîïðàíîëîë, PROPRANOLOL /12.1, 12.2, 12.3-ò ¿ç/
¾ K-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë: Ìèãðåíèé àòàêààñ ñýðãèéëíý /¿éëäëèéí ìåõàíèçì

òîäîðõîé áóñ, òàðõèíû ñóäàñíû àã÷èëààñ ñýðãèéëäýã õèéãýýä
ñåðîòîíèíû 5-ÍÒ ðåöåïòîðò ñóëàâòàð õîðèãëîõ íºëºº
¿ç¿¿ëäýãòýé íü õîëáîîòîé áàéæ áîëîõ þì/.
Õýðýãëýõ çààëò: Ìèãðåíèé àòàêààñ ñýðãèéëýõ çîðèëãîîð
õýðýãëýíý.
Õýðýãëýõ àðãà: Ìèãðåíèé àòàêààñ ñýðãèéëýõ çîðèëãîîð:
Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: Ýõëýýä õîíîãò 80 ìã-ûã /3-4 õóâààæ ºãíº/
óóëãàíà. Øààðäëàãàòàé áîë 7 õîíîã òóòàì òóíã èõýñãýæ
áîëíî. Çîõèìæòîé áàðèõ òóí íü õîíîãò 160-240 ìã /õîíîãò
3-4 óäàà óóëãàíà/ þì.
Öýýðëýë, Ãàæ íºëºº: /12.1-ä ¿ç/
Ñàâëàëò: 0.01 ãð., 0.02 ãð, 0.04 ãð-ûí øàõìàë.
8. ÕÀÂÄÐÛÍ ÝÑÐÝÃ ÁÀ ÄÀÐÕËÀÀ

ÑÀÀÒÓÓËÀÕ, ÇÎÂÈÓÐ ÕªÍÃªÂ×ËªÕ
ÝÌ×ÈËÃÝÝÍÈÉ ÝÌ
143
Ç¿ðõ ñóäàñíû áýëäìýë
8.1. Äàðõëàà ñààòóóëàõ ýì
♦ Àçàòèîïèðèí, AZATHIOPRINUM
ªºð íýðñ: Imuran, Imurel, Thioprine, Azamun, Azanin,

Azapress.
¾ Øàõìàëûã: Æîðîîð îëãîíî, Ê-5,Ê-6.
¾ Ôëàêîíòîé òàðèàã: Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý, Ê-6,
¯éëäýë:
• Èììóíîäåïðåññàíò ¿éëäýëòýé /Ýñèéí áîëîí øèíãýíèé
äàðõëààã àëü àëèéã íü äàðàíãóéëàõ áîëîâ÷ Ò-ëèìôîöèòûã
èë¿¿ èõýýð äàðàíãóéëäàã òóë ýñèéí äàðõëààã ñàéòàð
äàðàíãóéëíà/.
• Öèòîñòàòèê /ïóðèíû íóêëåîòèäûí áèîíèéëýãæèëòèéã
ñààòóóëíà/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Vd=0.81ë/êã, F=0.2-0.6, CL=57ìë/ìèí/êã,

t1/2=2-5öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 30%, õîäîîä ãýäýñíèé
çàìààñ ñàéí øèìýãäýíý, áèåä õóâèð÷, èäýâõòýé ìåòàáîëèò
áîëîõ ìåðêàïòîïóðèí ¿¿ñãýíý, àëü àëü íü áèåä òàðõàõ
÷àäâàð ñàéòàé, àçàòèîïðèí, ìåðêàïòîïóðèíû àëü àëü íü
øýýñýýð ÿëãàðíà.

• Ýðõòýí øèëæ¿¿ëýí ñóóëãàõàä: Íàñàíä õ¿ðýã÷èä áà
õ¿¿õäýä: ýõëýýä õîíîãò 3-5 ìã/êã-ààð óóëãàõ áóþó âåíèéí
ñóäñààð òàðèíà. Áàðèõ òóí õîíîãò 1-3 ìã/êã-ààð 1-12 ñàð
õ¿ðòýë õóãàöààãààð óóëãàæ õýðýãëýíý.
• Õ¿íä ÿâöòàé ðåâìàòîèä àðòðèò áà àóòîèììóíû
ýìãýãò /ðåâìàòîèä àðòðèò, ºâºðìºö áóñ øàðõëààò êîëèò,
àðõàã ãëîìåðóëîíåôðèò, àðõàã ãåïàòèò ã.ì./: íàñàíä
õ¿ðýã÷äýä: ýõëýýä 1 ìã/êã-ààð 1-2 óäàà óóëãàíà.
Ýì÷èëãýýíä 6-8 äîëîî õîíîõîä îëèãòîé ¿ð ä¿í èëðýõã¿é
áîë õîíîãèéí òóíã 0.5 ìã/êã (äýýä òàë íü 2.5 ìã/êã) õ¿ðòýë
èõýñãýæ áîëíî.
• Ëåéêîïåíè, ýëýãíèé õ¿íä ýìãýãòýé ºâ÷òºí, õºõ¿¿ë áà
æèðýìñýí ýõýä õýðýãëýõã¿é.
• Ýëýã, áººðíèé õ¿íä ýìãýãòýé ºâ÷òºíä áîëãîîìæòîé
õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Ëåéêîïåíè, òðîìáîöèòîïåíè, ìàêðîöèòàð àíåìè,
ïàíöèòîïåíè, ïàíêðåàòèò, õàëäâàðò ºðòºìõèé áîëîõ, ýëýã
õîðäîí ãåïàòèò ¿¿ñýõ, îãèõ, áººëæèõ, õîîëíû äóðøèë
áóóðàõ, àìíû õºíäèé øàðõëàõ, ýçîôàãèò, àëîïåöè,
øàðëàëò ¿¿ñýõ, àðüñààð òóóðàëò ãàð÷ çàãàòíàõ çýðýã ãàæ
Ñàâëàëò:
• 50 ìã-ûí øàõìàë,
100 ìã-ààð ôëàêîíä ñàâëàãäàíà.
♦ Öèêëîñïîðèí, CYCLOSPORINUM
¾ Á¿ðõ¿¿ëòýéã: Æîðîîð îëãîíî, Ê-5,Ê-6.
¾ Òóíøèëòýéã: Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý, Ê-6.
ªºð íýðñ: Sandimmun, Cyclorin, Cyclosporin A, Cyclosporine.
¯éëäýë: Öèòîñòàòèê áà èììóíîäåïðåññàíò ¿éëäýëòýé.
/Èììóíîêîìïîòåíò ëèìôîöèòèéí ýñèéí öèêëèéí G0 áà G1-
¿åèéã ýðãýëòòýéãýýð ñààòóóëíà. T-helper, T-supressor ýñ¿¿äèéã
áîëîí ëèìôîêèí ÿëãàðóóëàëò, èíòåðëåéêèí-2 áà T-ýñèéí
ºñºëòèéí ôàêòîð-ûí ÿëãàðàëòûã òóñ òóñ ñààòóóëíà/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Vd=3.5ë/êã, F=0.23, CL=17ë/öàã,
C=100-400íã/ìë, t1/2=10-27öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 98%,
õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ äóíä çýðýã øèìýãäýíý, ýäèéí
øèíãýíä ñàéòàð òàðõàíà, ýëãýíä ýð÷èìòýé õóâèðàëä îðíî,
ºòãºíòýé õàìò äàâàìãàéëàí ãàäàãøèëíà, çºâõºí 6% íü
áººðººð ÿëãàðäàã.
• Ýðõòýí øèëæ¿¿ëýí ñóóëãàëòûí ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷èä
áà õ¿¿õäýä 15ìã/êã-ààð ýðõòýí øèëæ¿¿ëýõýýñ 4-12 öàãèéí
ºìíº óóëãààä, ìýñ çàñëûí äàðàà öààøèä 1-2 äîëîî õîíîã
145
äýýðõ òóíãààð ºäºð á¿ð, öààøèä 7 õîíîã òóòàì 5%-èàð

òóíã áóóëãàíà. Áàðèõ òóí õîíîãò 5-10ìã/êã áîëíî.
• Õàðøèëûí ýìãýãò:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: õîíîãò 4-20 ìã-ûã /õóâààæ/ óóëãàíà.
Õîíîãèéí äýýä òóí íü 0.5 ìã/êã þì.
◊ 7-14 íàñòàé õ¿¿õäýä: 4 ìã-ààð õîíîãò 2-3 óäàà
óóëãàíà. Õîíîãèéí äýýä òóí íü 16 ìã.
◊ 2-6 íàñòàé õ¿¿õäýä: 2 ìã-ààð õîíîãò 2-3 óäàà óóëãàíà.
Öýýðëýë: Áðîíõèéí áàãòðààíû õºäëºë, õààëòòàé ºíöºãò
ãëàóêîìà, õîäîîäíû øàðõëàà, ò¿ð¿¿ áóë÷èðõàéí òîìðîëò,
öºñíèé ÷óëóó çýðýã ýìãýãòýé ºâ÷òºí, íÿðàé õ¿¿õýä, èõ
ºíäºð íàñòàé õ¿í, õºõ¿¿ë áà æèðýìñýí ýõýä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Áººð õîðäîõ, îãèõ, áººëæèõ, àþóëõàé îð÷ìîîð
ýìçýãëýõ, àì õàòàõ, øýýñ õîðèãäîõ, ëåéêîïåíè,
òðîìáîöèòîïåíè, íîéðìîãëîõ, òîëãîé ýðãýõ, òîëãîé ºâäºõ,
ýëýã õîðäîõ, àðüñàíä òóóðàëò ãàðàõ, ãèðñóòèçì, òðåìîð,
òàòàëò, ïàðåñòåçè èëðýõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 25 ìã, á¿ðõ¿¿ëòýé,
• 50 ìã/ìë, 1 ìë, òóíøèëýíä ñàâëàãäàíà.
8.2. Õîðò õàâäðûí ýñðýã íºëººò ýì
♦ Àñïàðàãèíàçà, ASPARAGINASA
ªºð íýðñ: Asparaginasum, Crasnitinum, Leunase, L-

asparaginase.
¾ Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý, Ê-6.
¯éëäýë: Õàâäðûí ýñèéí ºñºëòºíä çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé

àñïàðàãèíûã ãèäðîëèç-ä îðóóëàí, ýñèéí õºãæëèéí
àñïàðàãèí õàìààðàëò óóðãèéí íèéëýãæèëòèéã ñààòóóëíà.
Ýñèéí öèêëèéí G1-¿åä ñàéòàð íºëººëíº. ¯¿íèé óëìààñ
öàãààí öîãöîñûí òîî öººðíº.
146
Ôàðìàêîêèíåòèê: t1/2=8-30öàã, ñóäàñ, öýýæ, õ¿ç¿¿íèé
òóíãàëãèéí áóë÷èðõàéä äàâàìãàéëàí òàðõàíà. Öóñ-
òàðõèíû õîðèãèéã ñóë íýâòýðíý, ðåòèêóë-ýíäîòåëü ñèñòåìä
õóâèðàëä îðíî. Áóë÷èí, âåíèéí ñóäñààð òàðèõàä ¿éëäýë
ò¿ðãýí ýõýëæ, õýðýãëýõýý çîãñîîñíîîñ õîéø 23-33 õîíîã
õ¿ðòýë ¿ðãýëæèëíý.
• Öî÷ìîã ëèìôîëåéêîçûí ýì÷èëãýýíä/áóñàä ýìòýé
õàâñðóóëàí õýðýãëýíý/: Íàñàíä õ¿ðýã÷èä áà õ¿¿õäýä õîíîãò
1000 ÎÓÍ/êã-ààð 10 ºäºð âåíèéí ñóäñààð 30 ìèíóòûí
òóðø ààæèì òàðèíà.
• Íîéð áóë÷èðõàéí ýìãýãòýé ºâ÷òºí, õºõ¿¿ë áîëîí
• Ýëýãíèé ýìãýãòýé áóþó óðüä íü ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãààíû
äóòìàãøèëä îðæ áàéñàí õ¿ì¿¿ñò áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Õàðøëûí óðâàë /òóóðàëò, àðòðàëüãè, àìüñãàë
áà÷èìäàõ àíàôèëàêñè/, ïàíêðåàòèò, ýëýã õîðäóóëàõ
/ôåðìåíòèéí èäýâõè ºíäºðñºõ, áèëèðóáèí èõñýõ, ñèéâýíãèéí
àëüáóìèí, õîëåñòåðîë, ôèáðèíîãåí áóóðàõ/, áººð õîðäóóëàõ
/àçîòåìè, áººðíèé äóòàãäàë/, ÒÌÑ-èéí ¿éë àæèëëàãààíä
ººð÷ëºëò îðîõ, ÷ºìºãíèé ¿éë àæèëëàãàà äàðàíãóéëàãäàõ,
îãèõ, áººëæèõ, õîîëîíä äóðã¿é áîëîõ, õýâëèéãýýð ºâäºõ,
õàëóóðàõ, ÷è÷ðýõ, æèí àëäàõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷
áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 10000 ÎÓÍ, ôëàêîíä ñàâëàãäàíà. /Ý,Ê-4/.
♦ Áëåîìèöèí, BLEOMYCINUM
ªºð íýðñ: Bleomycin sulfate, Bleocin, Blenoxane,

Bleocamicina.
¯éëäýë:
• Õàâäðûí ýñèéí ÐÍÊ, ÄÍÊ-èéí íèéëýãæèëòèéã ñààòóóëíà,
147
• Ýñèéí õºãæëèéí G2 áà M øàòàíä äàâàìãàéëàí

íºëººëäºã.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Vd=0.35ë/êã, CL=52ë/öàã, t1/2=3öàã,

óóðàãòàé õîëáîãäîëò 0%, áèåèéí øèíãýí îð÷èí, àðüñ,
óóøèã, áººð, õýâëèéí ãÿëòàí, òóíãàëãèéí ýäýä ñàéòàð
òàðõàíà, ýëýã, áººðºíä íèëýýä õýìæýýãýýð, àðüñ, óóøãèíä
áàãà õýìæýýãýýð èäýâõã¿éæäýã, ýì áîëîí ìåòàáîëèò íü
áèåýñ áººðººð ãàäàãøèëíà.
• Êàðöèíîìà /òîëãîé, õ¿ç¿¿, àðüñ, ãàäíà áýëýã ýðõòýíä
áàéðëàñàí ã.ì./ áà ëèìôîñàðêîìûí ¿åä: Íàñàíä
õ¿ðýã÷äýä 10-20 ÅÄ/ì2 òóíãààð áóë÷èíä, àðüñàí äîð,
âåíèéí ñóäñàíä äîëîî õîíîãò 1-2 óäàà òàðèíà. Íèéò òóí
300-400 ÅÄ áîëíî.
• Õîäæêèíû ºâ÷èíä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 10-20 ÅÄ/ì2
òóíãààð áóë÷èíä, àðüñàí äîð, âåíèéí ñóäñàíä äîëîî
õîíîãò 1-2 óäàà òàðèíà. 50%-èéí ¿ð ä¿í ¿ç¿¿ëñíèé äàðàà
áàðèõ òóíä øèëæ¿¿ëíý. Áàðèõ òóí íü õîíîãò 1 ÅÄ-ýýð
áóë÷èíä áà âåíèéí ñóäñààð òàðèõ áóþó äîëîî õîíîãò
5 ÅÄ-ýýð áóë÷èíä áà âåíèéí ñóäñààð òàðèíà.
Öýýðëýë: Áººð áîëîí óóøèãíû õ¿íäýðñýí ýìãýãòýé ºâ÷òºí áà
æèðýìñýí, õºõ¿¿ë ýõ÷¿¿ä, ìºí áàãà íàñíû õ¿¿õäýä
Ãàæ íºëºº: Äèñïíîå, óóøèãíû ýäèéí ôèáðîç, áººð, ýëýã
õîðäóóëàõ, ñòîìàòèò, îãèõ, áººëæèõ, ñóóëãàõ,
àíàôèëàêñè òºñò èäèîñèíêðàç óðâàë /ãèïîòåíçè, ä¿éíãýòýë,
õàëóóð÷ ÷è÷ðýõ, ÷èõ ä¿íãýíýõ ã.ì./, àðüñíû òóóðàëò, öýâð¿¿,
ãèïåðïèãìåíòàöè, ãèïåðêåðàòîç, õóìñíû ººð÷ëºëò, ¿ñ
óíàõ, àðüñ çàãàòíàõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é
Ñàâëàëò: 15 ìã-ààð ôëàêîíä ñàâëàãäàíà. /Ý,Ê-4/.
♦ Öèêëîôîñôàìèä, CYCLOPHOSPHAMIDUM
ªºð íýðñ: Cyclophosphanum, Cytofosfan, Cytoxan, Mitoxan,

Procytox.
¾ Øàõìàëûã: Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý,æîðîîð îëãîæ
áîëíî. Ê-3,Ê-4K-5,K-6.
148
¾ Ôëàêîíòîé òàðèàã: Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý, Ê-6.
¯éëäýë:
• Ýñ õîðäóóëàõ ¿éëäýëòýé. Õàâäðûí ýñýä íýâðýí îðæ, òýíä
ôîñôîòàçà-èéí íºëººãººð õóâèð÷, àëêèëæóóëàõ
¿éëäýëòýé èäýâõòýé íýãäýë ¿¿ñãýí, ÐÍÊ-èéí
òðàíñêðèïöèéã ñààòóóëàí, õàâäðûí ýñèéã ¿õ¿¿ëíý.
• Èììóíîäåïðåññàíò íºëººòýé.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Vd=0.7ë/êã, F=0.74, CL=4.4ë/öàã, t1/2=7öàã,
óóðàãòàé õîëáîãäîëò 13% /èäýâõòýé ìåòàáîëèò íü 50%
õîëáîãäîíî/, õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ ñàéí øèìýãäýíý, áèå
ìàõáîäîä ñàéòàð òàðõàíà, ýëýãíèé ìèêðîñîìûí
ôåðìåíòèéí íºëººãººð õóâèð÷, èäýâõòýé ìåòàáîëèò
¿¿ñãýíý, òýð íü öààøèä äàõèí õóâèð÷ èäýâõã¿éæäýã, ýì
áîëîí ìåòàáîëèò íü áººðººð ãàäàãøèëíà /15-30% íü
õóâèðàëã¿é ÿëãàðäàã/.
Õýðýãëýõ çààëò: Õºõíèé áóë÷èðõàéí áà ºíäãºâ÷èéí õîðò
õàâäàð, ñàðêîìà, óóøèã, äàâñàãíû õîðò õàâäàð, ëèìôîìà,
Õîäæêèíû ºâ÷èí, ëåéêîç, íåéðîáëàñòîìà,
ðåòèíîáëàñòîìà.
• Äýýðõ ýìãýã¿¿äèéí ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷èä áà õ¿¿õäýä:
◊ ýõëýýä õîíîãò 40-50 ìã/êã-ààð /òóíã õóâààæ õýðýãëýíý/
2-5 õîíîã âåíèéí ñóäñààð òàðèíà.
◊ ýñâýë 10-15 ìã/êã-ààð 7-10 õîíîã òóòàìä âåíèéí
ñóäñààð òàðüæ áîëíî.
◊ ìºí 3-5 ìã/êã-ààð äîëîî õîíîãò 2 óäàà âåíèéí
ñóäñààð,
◊ áàñ 1-3 ìã/êã-ààð ºäºð á¿ð óóõ çýðýã àðãóóäûí àëü
íýãýýð õýðýãëýæ áîëíî.
◊ Ýìèéã äàâòàí õýðýãëýõ òóíã õàâäðûí èäýâõæèë áà
ëåéêîïåíèéí áàéäëûã õàðãàëçàí, òîõèðóóëàí
õýðýãëýíý.
• Õºõ¿¿ë, æèðýìñýí ýõ÷¿¿ä, ÿñíû ÷ºìºãíèé ¿éë àæèëëàãàà
äàðàíãóéëàãäñàí ºâ÷òºíä õýðýãëýõã¿é.
149
• Ëåéêîïåíè, òðîìáîöèòîïåíè, ýëýã, áººðíèé õ¿íäýðñýí

ýìãýãòýé ºâ÷òºí, òóÿà áà õèìè ýì÷èëãýý õèéëãýýä óäààã¿é
Ãàæ íºëºº: Õî¸ðäîã÷îîð õàâäàð ¿¿ñýõ, ëåéêîïåíè,
òðîìáîöèòîïåíè, àíåìè, óóøèãíû ýäèéí ôèáðîç, îãèõ,
áººëæèõ, ñóóëãàõ, õîîëíû äóðøèë áóóðàõ, öèñòèò,
äàâñàãíû ôèáðîç, ãåìàòóðè, ãîíàäîòðîï ãîðìîíû
ººð÷ëºëòººñ øàëòãààëñàí õÿìðàëûí øèíæ èëðýõ
/àìåíîððåé, àçîñïåðìè/, ¿ñ óíàõ, àðüñ õóìñ õàðëàõ,
àíàôèëàêñè, äàðõëàëûí òîãòîëöîî äàðàíãóéëàãäàæ,
õàëäâàðò ºðòºìõèé áîëîõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷
áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 500 ìã, ôëàêîíä ñàâëàãäàíà.
♦ Äîêñîðóáèöèí, DOXORUBICINUM
ªºð íýðñ: Doxorubicin hydrochloride, Adriamycin, Rastocin,

Rubex.
¯éëäýë: Ýñ õîðäóóëàõ ¿éëäýëòýé. ÄÍÕ-òàé õîëáîãäîí, ÄÍÕ-ã

çàäëàõ ÷ºëººò ðàäèêàëûí ¿¿ñýëòèéã èäýâõæ¿¿ëýí, ÄÍÕ-
õàìààðàëò ÐÍÕ-èéí íèéëýãæèëòèéã ñààòóóëàõ çàìààð õîðò
õàâäðûí ýñðýã íºëººëäºã.
Ôàðìàêîêèíåòèê: pKa=8.34, Vd=25-43ë/êã, F=0.05,
CL=17ìë/ìèí/êã, t1/2=30öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 71%, ýä
ýðõòýíä ñàéòàð òàðõàíà, öóñ-òàðõèíû õîðèãèéã íýâòðýõã¿é,
ýëýãíèé ìèêðîñîìûí ôåðìåíòèéí íºëººãººð ýð÷èìòýé
õóâèð÷, õýä õýäýí ìåòàáîëèò ¿¿ñãýäãèéí íýã íü èäýâõòýé,
ýñ õîðäóóëàõ íºëººòýé, äèéëýíõ íü öºñººð, áàãàõàí õýñýã
íü øýýñòýé õàìò ãàäàãøèëíà.
Õýðýãëýõ çààëò: Õºõíèé áóë÷èðõàé, ºíäãºâ÷, ò¿ð¿¿
áóë÷èðõàé, áàìáàé áóë÷èðõàéí õîðò õàâäàð, äàâñàã,
óóøèã, õîäîîäíû õîðò õàâäàð, ëèìôîìà, ñàðêîìà,
Âèëüÿìñûí õàâäàð, Õîäæêèíû ºâ÷èí.
150
• Äýýðõ ýìãýãèéí ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 60-75 ìã/ì2
òóíãààð ãóðâàí äîëîî õîíîã òóòàìä âåíèéí ñóäñààð
òàðèíà. Ýñâýë 20 ìã/ì2 òóíãààð äîëîî õîíîãò 1 óäàà
âåíèéí ñóäñààð òàðèíà. Äýýä õóðèìòëàëò òóí íü 550 ìã/ì2
áîëíî.
Öýýðëýë: Óðüä íü õàâäðûí ýñðýã áà òóÿà ýì÷èëãýý
õèéëãýñíèé óëìààñ öóñíû ä¿ðñò ýñ¿¿ä äàðàíãóéëàãäñàí
áîëîí 550 ìã/ì2 õóðèìòëàëò òóí õ¿ðòýë óã ýìèéã
õýðýãëýñýí ¿åä, ìºí æèðýìñýí áîëîí õºõ¿¿ë ýõýä
Ãàæ íºëºº: Ëåéêîïåíè, àãðàíóëîöèòîç, àíåìè,
òðîìáîöèòîïåíè, ç¿ðõíèé äóòìàãøèë, êàðäèîìèîïàòè,
ç¿ðõíèé õýì àëäàãäàë, ¿ñ óíàõ, õºëèéí õóìñíû
ãèïåðïèãìåíòàöè, îãèõ, áººëæèõ, õîîëîíä äóðã¿é áîëîõ,
ñóóëãàõ, í¿¿ð óëàéõ, ôëåáîñêëåðîç, öåëëþëèò,
öýâð¿¿øðýë, õàðøëûí óðâàë, í¿äíèé ñàëñòûí ¿ðýâñýë,
íóëèìñ ãîîæèõ, ãèïåðóðèêåìè, øýýñ óëààí ãàðàõ çýðýã ãàæ
Ñàâëàëò: 10 ìã, 50 ìã, òàðèàíû íóíòàã, /Ý,Ê-4/.
♦ Ôëþðîóðàöèë, FLUOROURACILUM /13.4-ò ¿ç/.
ªºð íýðñ: 5-fluorouracil, Phthoruracilum, Fluoroplex, Efudex,

Fluril.
¾ Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý, Ê-5,Ê-6.
¯éëäýë:
• Ýñèéí äîòîð 5-ôòîðäåçîêñèóðèäèí-5-ìîíîôîñôàò áîëæ
õóâèðààä, òèìèäèéí íèéëýãæèëòèéã ñààòóóëàõ çàìààð
ÄÍÕ-èéí íèéëýãæèëòèéã äàðàíãóéëàí, õîðò õàâäðûí ýñðýã
íºëººëäºã.
Ôàðìàêîêèíåòèê: pKa=8.1, Vd=0.25ë/êã, F=0.28, CL=6.3ë/öàã,
t1/2=0.25öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 8-12%, ýä, ýäèéí
øèíãýíä ñàéòàð òàðõàíà, öóñ-òàðõèíû õîðèãèéã íýâòýðíý,
èäýâõòýé ìåòàáîëèò ¿¿ñãýíý, ìåòàáîëèòûí äèéëýíõ íü
óóøãèàð àìüñãàëæ áóé àãààðûí õàìò, 15-20% íü øýýñòýé
151
õàìò ãàäàãøèëíà, áàãàõàí õýñýã íü õóâèðàëã¿é áººðººð

ÿëãàðíà.
Õýðýãëýõ çààëò: Á¿ä¿¿í ãýäýñ, øóëóóí ãýäýñ, õºõíèé
áóë÷èðõàé, õîäîîä, íîéð áóë÷èðõàéí êàðöèíîìà.
• Äýýðõ ýìãýãèéí ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: õîíîãò 12 ìã/êã-
ààð âåíèéí ñóäñààð 4 ºäºð òàðèíà. Õýðýâ õîðäëîãî
èëðýõã¿é áîë òóíã 6 ìã/êã õ¿ðòýë èõýñãýí, 6,8,10,12 äàõü
ºäð¿¿äýä õýðýãëýíý. Äàðàà íü 10-15 ìã/êã-ûí áàðèõ
òóíãààð 7 õîíîãò 1 óäàà âåíèéí ñóäñààð òàðèíà. Íýã
óäààãèéí äýýä òóí íü 800 ìã áîëíî.
• Íàð, ãýðýë, òóÿàíû øàëòãààíò ýâýðøèë /13.4-ò ¿ç/.
• Òóðààëòàé áîëîí ÿñíû ÷ºìºãíèé ¿éë àæèëëàãàà
äàðàíãóéëàãäñàí /öàãààí ýñ 5000/ìì3-ýýñ öººðñºí,
òðîìáîöèò 100000 ìì3-ýýñ öººðñºí/, õ¿íä õàëäâàð
õàâñàðñàí áóþó òîì ìýñ çàñàë õèéëãýýä óäààã¿é áàéãàà,
æèðýìñýí áîëîí õºõ¿¿ë ýõýä õýðýãëýõã¿é.
• Òóÿà ýì÷èëãýý õèéëãýñýí, ýëýã, áººðíèé ýìãýãòýé ºâ÷òºíä
Ãàæ íºëºº: Ìèîêàðäûí èøåìè, ñóóëãàõ, õîîëíû äóðøèë
áóóðàõ, îãèõ, áººëæèõ, äýýðõ ãýäýñíèé øàðõëàà, ãàñòðèò,
ýíòåðèò, ãëîññèò, ñòîìàòèò, ôàðèíãèò, ëåéêîïåíè,
òðîìáîöèòîïåíè, ¿ñ óíàõ, äåðìàòèò, ã¿âäð¿¿ò òóóðàëò,
ãýðýëä ìýäðýãøèõ, àðüñ õóóðàéøèõ, õóìñ õóãàðàìõàé
áîëîõ, ø¿ëòëýã ôîñôîòàçà, ñèéâýíãèéí òðàíñàìèíàçà,
ëàêòàòäåãèäðîãåíàçà, áèëèðóáèí ºíäºðñºõ çýðýã ãàæ
Ñàâëàëò: 50 ìã/ìë, 5 ìë, òóíøèëýíä ñàâëàãäàíà. /Ý,Ê-3,Ê-4/.
♦ Ìåðêàïòîïóðèí, MERCAPTOPURINUM
ªºð íýðñ: 6-mercaptopurinum, Leukerin, Leupurin, Purinethol.

¾ Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý, Ê-5,Ê-6.
152
¯éëäýë: Ïóðèí-íóêëåîòèäñèíòåòàçà-ã ñààòóóëàõ çàìààð ÄÍÊ,
ÐÍÊ-èéí íèéëýãæèëòèéã äàðàíãóéëàõ çàìààð õàâäðûí
ýñèéí ºñºëòèéã ñààòóóëíà.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Vd=0.56ë/êã, F=0.12, CL=11ìë/ìèí/êã,
t1/2=0.9öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 19%, õîäîîä ãýäýñíèé
çàìààñ äóíä çýðýã øèìýãäýíý, áèå, ýäèéí øèíãýíä ñàéòàð
òàðõàíà, ýëãýíä ýð÷èìòýé õóâèðàëä îðæ, áººðººð
ãàäàãøèëíà /õýðýãëýñýí òóíãèéí 35-60% íü 24 öàãèéí äîòîð
øýýñòýé õàìò ãàäàãøèëäàã/.
• Õóðö áà àðõàã ìèåëîëåéêîç:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 80-100 ìã/ì2 /îéðîëöîîãîîð 25 ìã/
òóíãààð õîíîãò íýã óäàà óóëãàíà. Õîíîãèéí òóíã
5 ìã/êã-ä õ¿ðãýæ áîëíî.
◊ Õ¿¿õäýä: õîíîãò 70 ìã/ì2 òóíãààð /îéðîëöîîãîîð 25 ìã/
• Õóðö ëèìôîëåéêîç:
◊ Õ¿¿õäýä: Õîíîãò 70 ìã/ì2 òóíãààð /îéðîëöîîãîîð 25ìã/
óóëãàíà. Íàñàíä õ¿ðýã÷èä áà õ¿¿õäèéí áàðèõ òóí
õîíîãò 1.5-2.5 ìã/êã áîëíî.
Öýýðëýë: Æèðýìñýí áîëîí õºõ¿¿ë ýõýä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: ×ºìºãíèé ¿éë àæèëëàãààã äàðàíãóéëæ, àíåìè,
ëåéêîïåíè, òðîìáîöèòîïåíè, ýëýãíèé ýñèéí íåêðîç,
õîîëíû äóðøèë áóóðàõ, îãèõ, áººëæèõ, øàðëàëò,
ñóóëãàëò, àñöèò ¿¿ñãýõ, äàðõëàëûí òîãòîëöîîã
äàðàíãóéëàõ, àì ãýìòýõ, ãèïåðóðèêåìè, õàâäàð ¿¿ñãýõ
Ñàâëàëò: 50 ìã, øàõìàëààð ñàâëàãäàíà. /Ý,Ê-3,Ê-4/.
♦ Ìåòîòðåêñàò, METHOTREXATUM
ªºð íýðñ: Methotrexate sodium, Folex, Mexate, Abifrexate.

¾ Øàõìàëûã ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý, æîðîîð îëãîíî.
Ê-5,Ê-6.
¾ Ôëàêîíòîé òàðèàã ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý, Ê-5,K-6.
¾ Æèðýìñíèé êàòåãîðè: X.
¯éëäýë:
153
• Äèãèäðîôîëàò-ðåäóêòàçà ôåðìåíòèéã ñààòóóëàõ çàìààð

ÄÍÊ-èéí íèéëýãæèëòèéã äàðàíãóéëíà,
• Õóðäàí õóâààãäàã÷ ýñ¿¿äèéí õóâààãäëûí S-øàòàíä
ñîíãîìîëîîð íºëººëíº /õîðò õàâäðûí áà ïñîðèàçûí ýñ/.
CL=12ë/öàã, t1/2=10öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 50%, õîäîîä
ãýäýñíèé çàìààñ õàðüöàíãóé ñàéí øèìýãäýíý, áººð,
öºñíèé óóò, ýëýã, äýë¿¿, àðüñàíä ºíäºð êîíöåíòðàöèàð
òàðõàíà, ýëãýíä çàðèìäàã õóâèðàëä îðæ, áººðººð
Õýðýãëýõ çààëò: Òðîôîáëàñòèê õîðò õàâäàð, õºõíèé õîðò
õàâäàð, Õîäæêèíû áóñ ëèìôîìà áà öî÷ìîã ëèìôîëåéêîç,
ÿñíû ñàðêîìà, ðåâìàòîèä àðòðèò, ïñîðèàçûí àðòðèò,
Ðåéòåðèéí ºâ÷èí.
• Òðîôîáëàñòèê õîðò õàâäàðò /õîðèîêàðöèíîì ã.ì./.
Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: õîíîãò 15-30 ìã-ààð 5 õîíîã óóëãàõ
áóþó áóë÷èíä òàðèíà. Äàâòàí òóíã õîðäëîãûí áàéäëààñ
íü õàìààðóóëàí 1 áîëîí õýäýí 7 õîíîãèéí äàðàà
õýðýãëýíý.
• Ëèìôîìà áà öî÷ìîã ëèìôîëåéêîçûí ¿åä: Íàñàíä
õ¿ðýã÷èä áà õ¿¿õäýä: õîíîãò 3.3 ìã/ì2 òóíãààð 4-6 äîëîî
õîíîã áóþó ºâ÷íèé íàìæèëò èëýðòýë óóëãàõ, áóë÷èíä
òàðèõ, âåíèéí ñóäñààð òàðèõ çýðýã àðãààð õýðýãëýæ
áîëíî. Äàðàà íü 20-30 ìã/ì2 òóíãààð äîëîî õîíîãò 2 óäàà
óóëãàõ áóþó áóë÷èíä òàðüæ õýðýãëýíý.
• ßñíû ñàðêîìûí ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä ýõëýýä 12 ã/ì2
òóíãààð 4 öàãèéí òóðø âåíèéí ñóäñààð òàðèíà. Äàðàà íü
12-15 ã/ì2 òóíãààð âåíèéí ñóäñààð ìýñ çàñàë õèéëãýñíèé
äàðààõ 4,5,6,7,11,12,15,16,29,30,44,45 äàõü äîëîî õîíîãò
4 öàãèéí òóðø äóñëààð òàðèíà. Ìåòîòðåêñàòûã äóñëààð
òàðüæ ýõýëñíýýñ õîéø ëåéêîâîðèíûã 15 ìã òóíãààð
6 öàãààð íèéò 10 óäàà óóëãàõ, áóë÷èíä òàðèõ, âåíèéí
ñóäñààð òàðèõ çýðýã àðãààð õàìòðóóëàí õýðýãëýíý.
• Ïñîðèàç: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 10-25 ìã-ààð óóëãàõ, áóë÷èí
áà âåíèéí ñóäñààð òàðèõ àðãààð äîëîî õîíîãò íýã óäàà
õýðýãëýíý.
• Ðåâìàòîèä àðòðèò: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä ýõëýýä äîëîî
õîíîãò 7.5 ìã-ààð óóëãàæ, ýñâýë 2.5 ìã-ààð 12 öàãààð
154
ãóðâàí óäàà äîëîî õîíîãò íýã óäàà õýðýãëýíý. Äîëîî
õîíîãèéí òóíã ÿâààíäàà èõýñãýí, 20 ìã-ä õ¿ðãýæ áîëíî.
• Æèðýìñýí áîëîí õºõ¿¿ë ýõ, àðõàã àðõè÷èí, äàðõëàë
õîìñäîëûí õàì øèíæ, ýëýãíèé àðõàã ºâ÷òýé õ¿ì¿¿ñò
• Ýëýã, áººðíèé ýìãýãòýé, ÿñíû ÷ºìºãíèé ¿éë àæèëëàãàà
äàðàíãóéëàãäñàí, ëåéêîïåíè, òðîìáîöèòîïåíè, àíåìèòàé
áîëîí õîäîîä ãýäýñíèé øàðõëààòàé ºâ÷òºíä
Ãàæ íºëºº: Øàðõëààò ñòîìàòèò, ãèíãèâèò, ôàðèíãèò,
õîîëíû äóðøèë áóóðàõ, îãèõ, áººëæèõ, ñóóëãàõ, õîäîîä
ãýäýñíèé øàðõëàà, öóñ àëäàëò, ýíòåðèò, àðàõíîéäèò,
ýíöåôàëîïàòè, ýëýã õîðäóóëíà /ýëýãíèé õóðö àòðîïè,
íåêðîç, ýëýã ººõëºõ, öèððîç ã.ì./, óóøèãíû ýäèéí ôèáðîç,
àðüñíû òóóðàëò, çàãàòíàà, ãýðýëä ìýäðýãøèõ,
äåïèãìåíòàöè, ¿ñ óíàõ, ýêõèìîç, òåëàíãèîýêòàç,
ôóðóíêóë¸ç, ÷ºìºãíèé ¿éë àæèëëàãàà äàðàíãóéëàãäàí
ëåéêîïåíè, òðîìáîöèòîïåíè, àíåìè,
ãèïîãàììàãëîáóëèíåìè, áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû
äóòìàãøèë ¿¿ñýõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 2.5 ìã, øàõìàë,
• 50 ìã, ôëàêîíä ñàâëàãäàíà.
♦ Âèíáëàñòèí, VINBLASTINUM
ªºð íýðñ: Vinblastine sulfate, Velban, Rosevinum,

Oncoblastine.
¾ Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý, Ê-6,
¯éëäýë: Ìèòîç õóâààãäàëûí /ìåòàôàç-ä/ ¿åä øààðäàãäàõ

ýíåðãè ¿¿ñýëòèéã äàðàíãóéëàõ çàìààð íóêëåéí õ¿÷ëèéí
íèéëýãæèëòèéã ñààòóóëíà.
Ôàðìàêîêèíåòèê: pKa=5.4-7.4, Vd=27ë/êã, CL=52ë/öàã,

t1/2=àëüôà 3.7ìèíóò, áåòòà 1.6öàã, òºãñãºëèéíõ 25öàã,
155
óóðàãòàé õîëáîãäîëò 75%, öóñ-òàðõèíû õîðèãèéã ñóëàâòàð

íýâòýðíý, ýëãýíä çàðèìäàã õóâèðàëä îðæ, èäýâõòýé
ìåòàáîëèò ¿¿ñãýíý, äèéëýíõ íü öºñººð ººð÷ëºãäºëã¿é
ÿëãàðíà, áàãàõàí õýñýã íü áººðººð ãàäàãøèëäàã.
Õýðýãëýõ çààëò: ªíäãºâ÷, õºõíèé áóë÷èðõàéí õîðò õàâäàð,
òºìñºãíèé õîðò õàâäàð, õîðèîêàðöèíîìà, Õîäæêèíû ºâ÷èí
áà Õîäæêèíû áóñ ëèìôîìà.
• Äýýðõ ýìãýãèéí ¿åä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 0.1 ìã/êã-ààð áóþó 3.7 ìã/ì2
òóíãààð äîëîî õîíîãò 1 óäàà áóþó 2 äîëîî õîíîãò íýã
óäàà âåíèéí ñóäñààð òàðèíà. ¯ð ä¿íãýýñ íü õàìààð÷,
äîëîî õîíîãèéí òóíã 0.5 ìã/êã áóþó 18.5 ìã/ì2 õ¿ðòýë
◊ Õ¿¿õäýä: ýõëýýä 2.5 ìã/ì2 òóíãààð âåíèéí ñóäñàíä
òàðèõ áóþó öàãààí ýñèéí òîî 3000/ìì3 õ¿ðòýë áóóðàõ
õ¿ðòýë òóíã 1.25 ìã/ì2 õ¿ðòýë èõýñãýæ áîëíî. Äîëîî
õîíîãèéí äýýä òóí íü 12.5 ìã/ì3 áîëíî.
• Íîöòîé ëåéêîïåíè-òýé áîëîí íÿíãèéí õàëäâàðòàé õèéãýýä
• Ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãàà õÿìàðñàí ºâ÷òºíä áîëãîîìæòîé
õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Ëåéêîïåíè, àíåìè, òðîìáîöèòîïåíè, àìüñãàë
äàâ÷äàí ãóóðñàí õîîëîé öî÷ìîã àã÷èõ, îãèõ, áººëæèõ,
ôàðèíãèò, àìíû ñàëñò öýâð¿¿òýõ, ñóóëãàõ, ºòãºí õàòàõ,
õýâëèéãýýð ºâäºõ, øóëóóí ãýäýñíýýñ öóñ àëäàõ,
ïàðåñòåçè, çàõûí íåâðèò, îé ñóëðàõ, øºðìºñíèé ã¿í
ðåôëåêñ àëäàãäàõ, òîëãîé ºâäºõ, òàòàõ çýðýã ãàæ íºëºº
Ñàâëàëò: 10 ìã, ôëàêîíä ñàâëàãäàíà. /Ý,Ê-3,Ê-4/.
♦ Âèíêðèñòèí, VINCRISTINUM
ªºð íýðñ: Vincristine sulfate, Oncovin, Vincrisul, Leurocristine.

¾ Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý, Ê-6â
156
¯éëäýë: ßãààí áàðâèíîê (Vinca rosea)-èéí àëêàëîéä áºãººä

òóáóëèíòàé õîëáîãäîí, ýñèéí õóâààãäàëûã ìåòàôàçûí
øàòàíä íü çîãñîîíî.
Ôàðìàêîêèíåòèê: pKa=5-7.4, Vd=8.4ë/êã, CL=7.7ë/öàã,
t1/2=85öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 75%, áèåä ñàéòàð òàðõàíà,
ýðèòðîöèò áà òðîìáîöèòòîé õîëáîãäîíî, öóñ-òàðõèíû
õîðèãèéã íýâòýðäýã, ýëãýíä ýð÷èìòýé õóâèð÷, äèéëýíõ íü
öºñòýé õàìò, áàãàõàí õýñýã íü øýýñòýé õàìò ãàäàãøèëíà.
Õýðýãëýõ çààëò: Öî÷ìîã ëèìôîëåéêîç, Õîäæêèíû ºâ÷èí áà
Õîäæêèíû áóñ ëèìôîìà, íåéðîáëàñòîìà,
ðàâäîìèîñàðêîìà, Âèëüÿìñûí õàâäàð.
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: äîëîî õîíîãò 1.4 ìã/ì2 òóíãààð
âåíèéí ñóäñààð òàðüæ õýðýãëýíý. Äîëîî õîíîãèéí
äýýä òóí íü 2 ìã þì.
◊ 10 êã-ààñ äýýø æèíòýé õ¿¿õäýä: äîëîî õîíîãò 2 ìã/ì2
òóíãààð âåíèéí ñóäñààð òàðèíà.
◊ 10 êã-ààñ äîîø æèíòýé õ¿¿õäýä: ýõëýýä äîëîî õîíîãò
0.05 ìã/êã òóíãààð âåíèéí ñóäñààð òàðèíà. Äýýä òóí
íü 2 ìã áîëíî.
Öýýðëýë: Òóÿà ýì÷èëãýý õèéëãýæ áàéñàí áîëîí æèðýìñýí áà
õºõ¿¿ë ýõ÷¿¿ä, ýëýãíèé íîöòîé ýìãýãòýé, õàëäâàð áà
ìýäðýë-áóë÷èíãèéí ýìãýãòýé ºâ÷òºíä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Àòàêñè, òîëãîé ºâäºõ, òàòàõ, çàõûí íåâðîïàòè,
ïàðåñòåçè, ãèïîíàòðèåìè, øýýñíèé õ¿÷ëèéí õóðö
íåôðîïàòè, ãóóðñàí õîîëîéí öî÷ìîã àã÷èë, ñòîìàòèò,
õýâëèéãýýð áàçëàõ, îãèõ, áººëæèõ, ñóóëãàõ, ºòãºí õàòàõ,
íàðèéí ãýäýñ ¿õæèõ áà ñààæèõ, ëåéêîïåíè, õàðààíû
ìýäðýë ãýìòýõ, õàðàà ìóóäàõ, çîâõè áóóõ, äèïëîïè,
ôîòîôîáè, æèí àëäàõ, ¿ñ óíàõ, õàëóóðàõ, ïîëèóðè, äèçóðè
Ñàâëàëò: 1 ìã, 5 ìã, ôëàêîíä ñàâëàãäàíà. /Ý,Ê-3,Ê-4/.
♦ Öèñïëàòèí, CISPLATIN
157
Àëüêèëæóóëàõ ìåõàíèçìààð õîðò õàâäðûí ýñðýã íºëººõ ýìèéí

á¿ëýãò áàãòàíà.
ªºð íýðñ: Cisplatyl, Platamine, Platidiam, Platinol, Platinol AQ,
¾ Ê-6.
¯éëäýë: Ýñèéí öèêëèéí ôàç-ä ºâºðìºö áóñààð íºëººëíº.

ÄÍÕ-ã àëêèëæóóëæ, ÐÍÕ-èéí òðàíñêðèïöèéã ñààòóóëàõ
çàìààð õîðò õàâäðûí ýñðýã ¿éë÷èëäýã.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Ýä ýðõòýíä ñàéòàð òàðõàõ áºãººä áººð,
ýëýã, ò¿ð¿¿ áóë÷èðõàéí ýäýä èë¿¿ èõýýð õóðèìòëàãääàã.
Öóñ-òàðõèíû õîðèãèéã ìóó íýâòýðíý, óóðàãòàé õîëáîãäîëò
>90%, t1/2=ýõíèé ôàç 25-79 ìèíóò, ñ¿¿ë÷èéí ôàç
58-78 öàã, äèéëýíõ íü øýýñýýð ÿëãàðàõ áºãººä 5 ºäðèéí
äîòîð 27-43% íü øýýñýýð ãàäàãøèëäàã.
• Òºìñºãíèé ¿ñýðõèéëýëò õîðò õàâäðûí õàì
ýì÷èëãýýíä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä õîíîãò 20ìã\ì2 òóíãààð
5 õîíîã âåíèéí ñóäñààð òàðüæ õýðýãëýýä öààøèä 3 äîëîî
õîíîã òóòàìä 3 öèêë ýì÷èëãýý ÿâóóëäàã.
• ªíäãºâ÷èéí ¿ñýðõèéëýëò õîðò õàâäðûí õàì
ýì÷èëãýýíä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä õîíîãò 75-100ìã\ì2
òóíãààð âåíèéí ñóäñààð òàðüæ õýðýãëýýä, öààøèä 4
äîëîî õîíîã òóòàìä ýì÷èëãýýã äàâòàí ÿâóóëíà. Ýñâýë
20ìã\ì2 òóíãààð 4 äîëîî õîíã òóòàìä 1 óäàà âåíèéí
ñóäñààð öèêëîôîñôàìèäòàé õàâñðóóëàí õýðýãëýíý.
• Äàâñàãíû õîðò õàâäðûí ýì÷èëãýýíä: Íàñàíä
õ¿ðýã÷äýä, 50-75ìã\ì2 òóíãààð 3-4 äîëîî õîíîã òóòàìä
âåíèéí ñóäñààð òàðèíà. Õàâäðûí ýñðýã íºëººò ººð ýì
õýðýãëýæ áàéãàà áóþó òóÿà ýì÷èëãýý õèéëãýæ áóé ºâ÷òºíä
50ìã\ì2 òóíãààð 4 äîëîî õîíîã òóòàìä âåíèéí ñóäñààð
Óã ýìýíä áîëîí platinum àãóóëñàí áýëäìýëä õàðøèëòàé,
áººðíèé õ¿íä ýìãýã, ñîíñãîëûí àïïàðàòûí ýìãýã, öóñ
òºëæèëò äàðàíãóéëàãäñàí ºâ÷òºí áà õºõ¿¿ë ýõýä
158
Óðàãò ñºðºã íºëººòýé òóë æèðýìñýí ¿åä õýðýãëýõã¿é áóþó
çàéëøã¿é øààðäëàãà ãàðâàë ìàø áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Õ¿¿õäýä õîðã¿é ýñýõ íü òîãòîîãäîîã¿é.
Ãàæ íºëºº: Çàõûí íåâðèò, àìòíû ìýäðýìæ àëäàãäàõ, òàòàëò
¿¿ñýõ, ÷èõ ä¿íãýíýõ, ñîíñãîë ìóóäàõ, îãèõ, áººëæèõ (ýì
õýðýãëýñíýýñ õîéø 1-4 öàãèéí äàðàà ýõëýýä 24 öàã îð÷èì
¿ðãýëæèëäýã), ñóóëãàõ, àìàíä çýâ àìòàãäàõ, áººð õîðäîõ,
÷ºìºãíèé ¿éë àæèëëàãàà äàðàíãóéëàãäàõ, ëåéêîïåíè,
òðîìáîöèòîïåíè, àíåìè, àíàôèëàêñè òºñò óðâàë,
ãèïîìàãíåçèåìè, ãèïîêàëèåìè áîëîí ãèïîêàëüöèåìè
Ñàâëàëò: 10ìã, 50ìã-èéí òàðèàíû íóíòàã, 0.5ìã\ìë, 1ìã\ìë-
èéí òàðèàãààð ñàâëàãäàíà.
♦ Ýòîïîçèä, ETOPOSIDE
ªºð íýðñ: VP-16, Vepesid

¾ K-6.
¯éëäýë: Ýñèéí õóâààãäëûí G2 ôàçàä ºâºðìºöººð íºëººëæ,
õàâäðûí ýñèéí ºñºëòèéã ñààòóóëàõ íºëºº ¿ç¿¿ëíý.
Óóõàä õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ ñàéí øèìýãäýíý. Öóñíû
ñèéâýíãèéí óóðàãòàé 99% õ¿ðòýë õîëáîãäîíî. Àíõäàã÷
ìåòàáîëèçìä ýð÷èìòýé ºðòºæ, õ¿÷èëëýã øèíæ ÷àíàðòàé,
èäýâõèòýé ìåòàáîëèò ¿¿ñãýäýã. Öààøèä ¿ëäñýí õýñýã íü
õóâèð÷, êîíúþãàò ¿¿ñãýýä, áèåýñ ãàäàãøèëäàã. Öºñòýé
áîëîí øýýñýýð ÿëãàðíà. 6 ñàðûí ýì÷èëãýýíèé äàðàà
t1/2=120 ºäºð áàéäàã.
Õýðýãëýõ çààëò,àðãà:
• Òºìñºãíèé õàâäàð: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 50-100 ìë/ì2-ààð
âåíèéí ñóäñààð äàðààëñàí 5 ºäºð, 3-4 äîëîî õîíîã
õýðýãëýíý, ýñâýë ºäºðò 100ìã/ì2 òóíãààð äîëîî õîíîãèéí
1,3,5 äàõü ºäð¿¿äýä õýðýãëýõ çýðãýýð íèéò 3-4 äîëîî
õîíîã õýðýãëýíý.
• Óóøèãíû æèæèã ýñò,êàðöèíîì: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä
ºäºðò 35ìã/ì2 òóíãààð âåíèéí ñóäñààð 4 ºäºð áóþó ºäºðò
159
50ìã/ì2 òóíãààð âåíèéí ñóäñààð 5 õîíîã õýðýãëýíý, óóëãàõ

áîë 50 ìã îð÷èì òóíãààð ºäºðò 2 óäàà óóëãàæ õýðýãëýíý.
• Óã ýì áîëîí ò¿¿íèé íàéðëàãàíä îðîëöñîí á¿ðýëäýõ¿¿íä
ìýäðýã ºâ÷òºíä õýðýãëýõã¿é.
• Æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ¿åä õýðýãëýõã¿é.
• Ýñ õîðäóóëàõ áà òóÿàíû ýì÷èëãýýíä óðüä íü îðæ áàéñàí
• Õ¿¿õäýä õîð íºëººã¿é ýñýõ íü íîòëîãäîîã¿é.
Ãàæ íºëºº:
• Òºâ ìýäðýëèéí ñèñòåìèéí òàëààñ: ¯å ¿å òîëãîé ºâäºõ
õàëóóðàõ çàõûí ìýäðýëèéí íåâðîïàòè èëýð÷ áîëçîøã¿é.
• Ç¿ðõ ñóäàñíû ñèñòåìèéí òàëààñ: Ñóäñààð ò¿ðãýí
äóñààâàë äàðàëò áóóðäàã.
• Õîäîîä ãýäýñíèé òàëààñ: Îãèõ, áººëæèõ, õîîëíû äóðøèë
áóóðàõ, õýâëèéãýýð ºâäºõ, õîäîîäíû ¿ðýâñýë èëýð÷
áîëíî.
• Öóñíû òàëààñ: Àíåìè, ìèåëîöèò ýñ öººðºõ,
ëåèêîïåíè,òðîìáîöèòîïåíè.
• Áóñàä:Ò¿ð õóãàöààãààð ¿ñ õàëöðàõ, àíàôèëàêñèéí øîê
èëðýõ, ñóäñààð òàðèõ ¿åä âåíèéí ñóäàñíû ¿ðýâñýë ¿¿ñ÷
áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 50ìã êàïñóë, 100ìã/5ìë òàðèà.
♦ Ëåâàìèçîë, LEVAMISOLUM
(6.1-ä õîëáîãäîõ áóñàä ìýäýýëëèéã ¿ç)
¾ Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë:
• Äàðõëàëûí òîãòîëöîîã äýìæèõ /ìàêðîôàã, Ò-ëèìôîöèòûã
èäýâõæ¿¿ëýõ çàìààð ýñèéí äàðõëààã õýâèéí áîëãîíî/.
• Øèìýã÷ õîðõîéí ýñðýã ¿éëäýëòýé /6.1-ä ¿ç/.
160
pKa=8.0, Vd=1.4ë/êã, CL=18.6ë/öàã, t1/2=4.3öàã, ýëãýíä
ýð÷èìòýé õóâèð÷, äèéëýíõ íü øýýñýýð, áàãàõàí õýñýã íü
ºòãºíòýé ãàäàãøèëíà.
• Àñêàðèäîç, íåêàòîðîç, ñòðîíãèëîèäîç, àíêèëîñòîìèäîç,
• Äàðõëàë õîìñäîëûí øèíæ á¿õèé ýìãýã /äàðõëàë õîìñäîë,
ðåâìàòîèä àðòðèò, çàðèì àðõàã áà äàõèëòàò õàëäâàð ã.ì./.
• Á¿ä¿¿í, øóëóóí ãýäýñíèé êàðöèíîìûí ìýñ çàñàë
ýì÷èëãýýíèé äàðàà õàì ýì÷èëãýýíä õýðýãëýíý.
• Àñêàðèäîçûí ýì÷èëãýýíä: /6.1-ä ¿ç/.
• Äàðõëàë òýòãýõ çîðèëãîîð: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä ýõíèé
äîëîî õîíîãò ºäºðò 40-50ìã-ààð, õî¸ð äàõü äîëîî õîíîãò
ºäºðò 80-100ìã-ààð, öààøèä 120-150ìã-ààð ºäºð á¿ð
áóþó ºíæººä íýã óäàà, íýëýýä óäààí õóãàöààãààð óóëãàæ
õýðýãëýíý. 2-3 äîëîî õîíîãèéí äàðàà ¿ð ä¿í àæèãëàãäàæ
ýõýëíý.
• Á¿ä¿¿í, øóëóóí ãýäýñíèé êàðöèíîìûí ìýñ çàñàë
ýì÷èëãýýíèé äàðàà õàì ýì÷èëãýýíä
(ôðþðîóðàöèëòàé õàâñàð÷ õýðýãëýíý): Íàñàíä
õ¿ðýã÷äýä, ýõëýýä 50ìã-ààð 8 öàãààð 3 õîíîã óóëãàæ
õýðýãëýíý. Äýýðõ ýì÷èëãýýã ìýñ çàñàë õèéëãýñíýýñ õîéø
7 õîíîãîîñ ýðòã¿é, 30 õîíîãîîñ õîæóóã¿é õèéâýë çîõèíî.
Ýíý ¿åä ëåâàìèçîëòîé õàâñàð÷ ôëþðîóðàöèëûã õîíîãò
450ìã\ì2 òóíãààð 5 õîíîã âåíèéí ñóäñààð òàðüæ
õýðýãëýíý. Áàðèõ òóíãèéí øàòàíä ëåâàìèçîëûã íýã
æèëèéí òóðø õî¸ð äîëîî õîíîã òóòàìä 50ã òóíãààð 8
öàãààð 3 õîíîã óóëãàæ õýðýãëýäýã. Ýíý øàòàíä
ôëþðîóðàöèëûã àíõíû 5 õîíîãèéí êóðñ ýì÷èëãýýíýýñ
õîéø 28 äàõü õîíîãîîñ ýõëýí, õîíîãò 450ìã\ì2 òóíãààð
äîëîî õîíîãò 1 óäàà, íýã æèëèéí òóðø âåíèéí ñóäñààð
Öýýðëýë: Óã ýìýíä õýò ìýäðýã ºâ÷òºí áîëîí æèðýìñýí áà
õºõ¿¿ë ¿å, ëåéêîïåíèéí ¿åä õýðýãëýõã¿é. Õ¿¿õäýä õîðã¿é
ýñýõ íü íîòëîãäîîã¿é.
Ãàæ íºëºº: Òîëãîé ºâäºõ, òîëãîé ýðãýõ, ïàðåñòåçè, ìýäðýë
öî÷ðîë, ÿäðàõ, öýýæýýð ºâäºõ, õàâàãíàõ, õàðàà á¿¿äèéõ,
êîíúþíêòèâèò ¿¿ñýõ, ñòîìàòèò, ¿íýð àìòíû ìýäðýìæ
ººð÷ëºãäºõ, îãèõ, áººëæèõ, ñóóëãàõ, õîîëíû äóðøèë áóóðàõ,
161
õýâëèéãýýð ºâäºõ, ºòãºí õàòàõ, ãýäýñ ä¿¿ðýõ, äèñïåïñè,

õàðøèë, õàëóóðàõ, ëåéêîïåíè, òðîìáîöèòîïåíè,
àãðàíóëîöèòîç, ýêñôîëÿòèâ äåðìàòèò, àðüñ çàãàòíàõ,
ãèïåðáèëèðóáèíåìè, àëîïåöè, àðòðàëüãè ìèàëüãè èëðýõ
çýðýã ãàæ íºëºº ãàð÷ áîëçîøã¿é.
8.3. Äààâàð áà ò¿¿íèé ýñðýã ¿éëäýëò ýìèéí

áýëäìýë
♦ Ïðåäíèçîëîí, PREDNISOLONUM /3, 18.1, 21.2-ò ¿ç/
¾ Øàõìàëûã: Æîðîîð îëãîíî,ýìíýëãèéí íºõöºëä.
¾ Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¾ Òàðèàã: Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý, Ê-5,Ê-6.
¯éëäýë: Èíòåðëåéêèí-1, èíòåðëåéêèí-2 çýðýã ëèìôîöèòûí

èäýâõæèëä îðîëöîã÷ öèòîêèíóóäûí íèéëýãæèëòèéã
äàðàíãóéëàõ, ëèìôîöèò ýñèéí ìèòîç õóâààãäëûã
ñààòóóëàõ çàìààð èììóíîäåïðåññàíò áà ëèìôîáëàñò
õàâäðûí ýñðýã íºëºº ¿ç¿¿ëäýã.
• Õóðö ìèåëî-ëåéêîçûí ýì÷èëãýýíä: VAMP, CVAMP
ñõåìýýð, ýñâýë õîíîãò 40-60ìã/ì2 òóíãààð âèíêðèñòèí,
Ë-àñïàðàãèíàçà-òàé õàâñðóóëàí ñõåìýýð õýðýãëýíý.
• Õóðö ëèìôî-ëåéêîçûí ýì÷èëãýýíä: COAP, OAP
ñõåìýýð õýðýãëýíý.
• Àðõàã ìèåëî-ëåéêîçûí ýì÷èëãýýíä: VAMP,
TRAMPCOL ñõåìýýð õýðýãëýíý.
• Àðõàã ëèìôî-ëåéêîçûí ýì÷èëãýýíä: Ïðîãðàìì
Ì-2-îîð õýðýãëýíý.
• Ëèìôîãðàíóëîìàòîçûí ýì÷èëãýýíä: Ïðîãðàìì
DVPP, Ïðîãðàìì ABVP, Ïðîãðàìì COPP/CVPP/,
Ïðîãðàìì MOPP/MVPP/-ýýð õýðýãëýíý.
Ñàâëàëò:
162
• 0.001, 0.005 ãð-ûí øàõìàë,
• 20 ìã, 25 ìã, òàðèà, ôëàêîí,
• 3%-1 ìë-èéí òóíøèëä ñàâëàãäàíà.
♦ Òàìîêñèôåí, TAMOXIFENUM
ªºð íýðñ: Tamoxifen citrate, Zitazonium, Nolvadex, Tamofen.

¾ Ê-5,K-6.
¯éëäýë: Ýñòðîãåí ðåöåïòîðûã õîðèãëîí, ýñòðîãåí õàìààðàëò

õîðò õàâäàðûí ýñðýã ¿éëäýë ¿ç¿¿ëäýã /ýñòðîãåíèé
àíòàãîíèñò/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: t1/2=91öàã, õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ ñàéí
øèìýãäýíý, áèåèéí øèíãýí õýñýãò ñàéòàð òàðõàíà, ýëãýíä
ýð÷èìòýé õóâèð÷, õýä õýäýí ìåòàáîëèò ¿¿ñãýíý, ýì áîëîí
ìåòàáîëèòûí äèéëýíõ íü ºòãºíòýé õàìò ãàäàãøèëäàã.
Õýðýãëýõ çààëò: Öýâýðøñýí ýìýãòýéí õºõíèé ¿ñýðõèéëýëò
õîðò õàâäàð /ýñòðîãåí õàìààðàëò/,
• 10 ìã-ààð ºäºðò 2-3 óäàà /ºãëºº, îðîéä îðîíäîî/ óóëãàæ
õýðýãëýíý.
• Æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýìýãòýéä õýðýãëýõã¿é.
• Ëåéêîïåíè-òýé áîëîí òðîìáîöèòîïåíè-òýé ºâ÷òºíä
Ãàæ íºëºº: Îãèõ, áººëæèõ, õîîëíû äóðøèë áóóðàõ,
äèñïåïñè, òîëãîé ýðãýõ, õàâàãíàõ, ëåéêîïåíè,
òðîìáîöèòîïåíè, ãèïåðêàëüöèåìè, êåðàòîïàòè,
ðåòèíîïàòè, äèñìåíîðåÿ, ìåòðàðãè çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷
áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 10 ìã, 20 ìã, øàõìàëààð ñàâëàãäàíà.
163
8.4. Õîðò õàâäðûí çîâèóð õºíãºâ÷ëºõ

ýì÷èëãýýíä õýðýãëýõ ýì
♦ Êîäåéí , CODEINUM /2.2, 25.2-ò ¿ç/
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë: ªâäºëò íàìäààõ ñóëàâòàð ¿éëäýëòýé /Ìîðôèíèéã ¿ç/.
Õýðýãëýõ çààëò: Õîðò õàâäðûí ¿åèéí ºâäºëòèéã íàìæààí,
ºâ÷òºíèé çîâèóðûã õºíãºâ÷ëºõ.
• ªâäºëò íàìäààõ çîðèëãîîð:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 15-60 ìã-ûã óóõààð ýñâýë àðüñàí
äîð, áóë÷èíä, âåíèéí ñóäñààð òàðèõààð,
øààðäëàãàòàé áîë 4-6 öàãèéí äàðàà äàâòàí
õýðýãëýíý.
◊ 1-ýýñ äýýø íàñòàé õ¿¿õäýä: 0.5 ìã/êã-ààð óóëãàõ,
àðüñàí äîð áà áóë÷èíä òàðèõààð, øààðäëàãàòàé áîë
4 öàãèéí äàðàà äàâòàí õýðýãëýæ áîëíî.
Õàðèëöàí íºëººëºë, Öýýðëýë, Ãàæ íºëºº: 2.2-ò ¿ç.
♦ Ìîðôèí, MORPHINI HYDROCHLORIDUM

/1.3, 2.2-ò ¿ç/
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
Õýðýãëýõ çààëò: Õîðò õàâäðûí óëìààñ ¿¿ññýí õ¿÷òýé
ºâäºëòèéã íàìæààí, ºâ÷òºíèé çîâèóðûã õºíãºâ÷ëºõ.
• Íîöòîé ºâäºëòèéí ¿åä:
164
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 5-20 ìã-ûã/1%-ûí 0.5-2 ìë/ àðüñàí
äîð áóþó áóë÷èíä, ýñâýë 2.5-15 ìã-èéã âåíèéí
ñóäñààð òàðüæ õýðýãëýíý. Øààðäëàãàòàé áîë 4 öàãèéí
äàðàà äàâòàí õýðýãëýæ áîëíî.
◊ Õ¿¿õäýä: 0.1-0.2 ìã/êã-ààð àðüñàí äîð áà áóë÷èíä
òàðüæ õýðýãëýíý. Øààðäëàãàòàé áîë 4 öàãèéí äàðàà
äàâòàí õýðýãëýæ áîëíî. Õ¿¿õäýä íýã óäààãèéí äýýä
òóí íü 15 ìã áîëíî.
Ñàâëàëò:
• 10ìã\5ìë, óóæ õýðýãëýõ óóñìàë,
• 10 ìã, 1 ìë /1%-1 ìë/-ýýð òóíøèëä òóñ òóñ ñàâëàãäàíà.
♦ Ïåòèäèí , PETHIDINUM /2.2-ò ¿ç/.
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë: ªâäºëò íàìäààõ, òàéâøðóóëàõ ¿éëäýëòýé.
Õýðýãëýõ çààëò: Õîðò õàâäðûí óëìààñ ¿¿ññýí õ¿÷òýé
ºâäºëòèéã íàìæààí, ºâ÷òºíèé çîâèóðûã õºíãºâ÷ëºõ.
• Íîöòîé ºâäºëòèéí ¿åä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 50-150 ìã-ààð óóëãàõ, áóë÷èíä áà
àðüñàí äîð òàðèõ àðãààð õýðýãëýíý. Øààðäëàãàòàé
áîë 3-4 öàãèéí äàðàà äàâòàí õýðýãëýæ áîëíî.
◊ Õ¿¿õäýä: 1.1-1.76 ìã/êã-ààð óóõ, áóë÷èíä áà àðüñàí
äîð òàðèõ àðãààð õýðýãëýíý. Øààðäëàãàòàé áîë 3-4
öàãèéí äàðàà äàâòàí õýðýãëýæ áîëíî.
Ñàâëàëò:
• 50 ìã/1 ìë, òóíøèë,
• 50 ìã, 100 ìã, øàõìàë.
165
9. ÑÀËÃÀ ªÂ×ÍÈÉÃ ÝÌ×ËÝÕ ÝÌ
♦ Áèïåðèäåí, BIPERIDENUM
ªºð íýðñ:
• Biperiden hydrochloride: Akineton.
• Biperiden lactate: Akineton lactate.
¾ Æîðîîð îëãîíî, ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý.
¾ K-3,K-4,K-5,K-6
¾ Òóíøèëòàéã:Ê-4,Ê-5,Ê-6.
¯éëäýë: Òºâèéí õîëèíîëèòèê ¿éëäýëòýé òóë ñóóðèéí

çàíãèëààíû íåéðîíû òýíöâýðèéã õàíãàæ, ïàðêèíñîíèçìûí
ýñðýã íºëººëäºã.
áèåä òàðõàõ ÷àäâàð ñàéòàé, ìåòàáîëèçì íü òîäîðõîé áóñ,
ýì áîëîí ìåòàáîëèò íü áººðººð ãàäàãøèëíà. Óóæ
õýðýãëýõýä ¿éëäýë 6-12 öàã, âåíèéí ñóäñààð òàðèõàä
1-8 öàã õ¿ðòýë õóãàöààãààð ¿ðãýëæèëíý.
Õýðýãëýõ çààëò: Ïàðêèíñîíèçì, Ïàðêèíñîíèçì òºñò õàì
øèíæ /ýìèéí øàëòãààíò ã.ì./
• Ïàðêèíñîíèçìûí ¿åä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: ªäºðò 2 ìã-ààð 2-3 óäàà óóëãàæ
õýðýãëýíý. Õîíîãèéí äóíäàæ òóí 2 ìã-ààð óóëãàõ áóþó
30 ìèíóò òóòàìä áóë÷èíä áà âåíèéí ñóäñààð òàðèíà.
Õîíîãèéí òóíã 8 ìã-ààñ õýòð¿¿ëæ áîëîõã¿é.
• Ýìèéí øàëòãààíò ýêñòðàïèðàìèä ýìãýãò:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: õîíîãò 2 ìã-ààð 2-3 óäàà óóëãàíà.
Õîíîãèéí äóíäàæ òóí óóõààð 2 ìã áóþó 2 ìã-ààð
30 ìèíóò òóòàìä áóë÷èíä áà âåíèéí ñóäñààð òàðèíà.
Õîíîãèéí òóíã 8 ìã-ààñ õýòð¿¿ëæ áîëîõã¿é.
Öýýðëýë, áîëãîîìæëîë: Óã ýìýíä õàðøèëòàé, õààëòòàé
ºíöºãò ãëàóêîìà, ìåãàêîëîí áà á¿ä¿¿í ãýäýñíèé
áºãëºðºëò ýìãýãòýé ºâ÷òºíä õýðýãëýõã¿é. Ò¿ð¿¿
áóë÷èðõàéí òîìðîë, ç¿ðõíèé õýì àëäàãäàë, ãëàóêîìà,
166
òàòàëäààò ýìãýãòýé ºâ÷òºí, æèðýìñýí áîëîí õºõ¿¿ë
ýìýãòýéä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº:
• ÒÌÑ-èéí òàëààñ íîéðìîãëîõ, áèå ñóëðàõ, áàðèìæàà
àëäàãäàõ, îé ñóëðàõ, ãàëëþöèíàöè, öî÷ðîìòãîé áîëîõ
òîëãîé ýðãýõ,
• Çàõûí õîëèíîëèòèê íºëºº /õýë õóóðàéøèõ, ãýäýñ ñààæèõ,
õàðààíû çîõèðîë àëäàãäàõ, ç¿ðõíèé öîõèëò îëøðîõ, ºòãºí
õàòàõ, øýýñ õîðèãäîõ ã.ì./ èëðýõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷
áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 2 ìã, øàõìàë /ãèäðîõëîðèä/,
• 5 ìã/1 ìë, òóíøèëä /ëàêòàò/ ñàâëàãäàíà.
♦ Ëåâîäîïà+Êàðáèäîïà, LEVODOPA + CARBIDOPA
ªºð íýðñ: Sinemet 100/10, Sinemet 250/25, Sinemet CR.

¾ Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë:
• LEVODOPA /äèîêñèôåíèë àëàíèí/
Äîïàìèíûã íºõºõ çàìààð ïàðêèíñîíèçìûã ýì÷ëýõ ¿éëäýëòýé.
Òýðýýð äîïàìèíû óðüäàë áîäèñ áºãººä öóñ-òàðõèíû õîðèãèéã
íýâòðýýä, äîïàìèí áîëîí õóâèðäàã.
• CARBIDOPA
Äîïà-äåêàðáîêñèëàçà ôåðìåíòèéã ñààòóóëíà. ªºðºº öóñ-
òàðõèíû õîðèãèéã íýâòðýõã¿é òóë çºâõºí çàõàä
ëåâîäîïàãààñ äîïàìèí ¿¿ñýëòèéã ñààòóóëíà. Ýíý íü çàõàä
äîïàìèí èõýñ÷, ãàæ íºëºº ¿ç¿¿ëýõ ÿâäëààñ ñýðãèéëýõ à÷
õîëáîãäîëòîé.
Ôàðìàêîêèíåòèê: F=0.4-0.7, t1/2=1-2öàã, õîäîîä ãýäýñíèé
çàìààñ 40-70% øèìýãäýíý, Ëåâîäîïà-ãèéí òóíãèéí 95% íü
õîäîîä ãýäýñíèé çàìä ýð÷èìòýé õóâèðàõ áºãººä 1% îð÷èì
íü öóñ-òàðõèíû õîðèãèéã íýâòýðíý, èäýâõòýé ìåòàáîëèò
¿¿ñãýíý, Êàðáèäîïà ººðºº áàãà õóâèðäàã áºãººä
Ëåâîäîïàãèéí õîäîîä ãýäýñíèé çàìä õóâèðàõ ÿâäëûã
167
Ñàëãà ºâ÷íèéã ýì÷ëýõ ýì
áàãàñãàõ íºëºº ¿ç¿¿ëäýã, òýäãýýðèéã õàìò õýðýãëýõýä

24 öàãèéí äîòîð 30% íü õóâèðàëã¿é áººðººð ãàäàãøèëíà.
Õýðýãëýõ çààëò: Æèíõýíý ïàðêèíñîíèçì, ýíöåôàëèòûí
äàðààõ ïàðêèíñîíèçì, ïàðêèíñîíû õàì øèíæ /ÑÎ,
ìàðãàíöûí õîðäëîãûí äàðààõ ã.ì./.
• Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä:
◊ Ëåâîäîïà õýðýãëýýã¿é áàéãàà ºâ÷òºíä 1 øàõìàëààð
ºäºðò 3 óäàà óóëãàíà,
◊ Ëåâîäîïà õýðýãëýæ áóé ºâ÷òºíä ëåâîäîïàãèéí
ñ¿¿ë÷èéí òóíãààñ õîéø 8 öàãèéí äàðàà óóëãàæ ýõýëíý.
Ãýõäýý êàðáèäîïà/ëåâîäîïà-ãèéí ºäðèéí òóí íü óðüä
íü õýðýãëýæ áàéñàí ëåâîäîïà-ãèéí ºäðèéí òóíãèéí
25%-èéã õàíãàæ áàéõààð òîîöîí õýðýãëýíý. Åð íü õóâü
õ¿íèé òóíã ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿íãèéí êëèíèê èëðýëòýé
íü óÿëäóóëàí òîõèðóóëíà.
Öýýðëýë: Àòåðîñêëåðîç, àðòåðèéí äàðàëò íîöòîé èõýññýí,
äîòîîä ø¿¿ðëèéí áóë÷èðõàéí áà áººð, ýëýã, óóøèãíû ¿éë
àæèëëàãààíû òýíöâýðæèë àëäàãäñàí ýìãýã, õààëòòàé
ºíöºãò ãëàóêîìà, ìåëàíîìà, æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõýä
Ãàæ íºëºº: Õîðåÿ òºñò õºäºëãººíèé ýìãýã, àòàêñè,
òðåìîð, òîëãîé ºâäºõ, òîëãîé ýðãýõ, áàäàéðàõ, ÿäàð÷
ñóëüäàõ, bruxism, íîéðã¿éòýë, õàð äàðàõ, õèé ¿çýãäýë,
óöààðòàé áîëîõ, ýéôîðè, ñýòãýöèéí ººð÷ëºëò /ïàðàíîèä
øèíæ, ñîëèîðîë, ñýòãýë ãóòðàë ã.ì. /, áðàäèêèíåçè,
äèñïåïñè /îãèõ, áººëæèõ, õîîëíû äóðøèë áóóðàõ ã.ì./,
Àðèòìè, îðòîñòàòèê ãèïîòîíè, öóñ çàäðàëò àíåìè
Ñàâëàëò:
• Øàõìàë, 100 ìã + 10 ìã /Sinemet/,
• Øàõìàë, 250 ìã + 25 ìã /Sinemet/.
10. ÖÓÑÀÍÄ ÍªËªªËªÕ ÝÌ

10.1. Öóñ òºëæ¿¿ëýõ ýì
168
♦ Òºìðèéí äàâñ, FERROUS SALT
Àãóóëàãäàõ òºìðèéí õýìæýýãýýðýý áîëîí õàâñàðñàí
íàéðëàãààðàà ÿëãààòàé òºìðèéí îëîí òºðëèéí äàâñóóäûã
ïðàêòèêò õýðýãëýäýã. Ýìíýëãèéí ïðàêòèêò îëîíòàà
õýðýãëýãääýã òºìðèéí äàâñíû çàðèì áýëäìýë¿¿äèéí òºìðèéí
àãóóëàìæèéã äîîðõè õ¿ñíýãòýýð õàðóóëàâ.
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¾ Æèðýìñíèé êàòåãîðè: A.
Òºìðèéí äàâñíû áýëäìýë¿¿ä äýõ òºìðèéí àãóóëàìæ
Òºìðèéí äàâñóóä Òóí Òºìðèéí àãóóëàìæ

Ferrous fumarate 200 mg 65 mg
Ferrous gluconate 300 mg 35 mg
Ferrous succinate 100 mg 35 mg
Ferrous sulphate 300 mg 60 mg
Ferrous sulphate, dried 200 mg 65 mg
¯éëäýë:
• Òºìðèéí äóòàãäëûã íºõºõ, öóñ òºëæ¿¿ëýõ ¿éëäýëòýé.
• Òºìºð äóòàãäëûí öóñ áàãàäàëòûã ýì÷èëíý.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ çºâõºí èîíæñîí

òºìºð /2 âàëåíòòàé èîí ñàéí øèìýãäýíý/ øèìýãääýã. Òºìºð
íü äàâñíû õ¿÷ëèéí íºëººãººð èîíæèîä, àñêîðáèíû
õ¿÷ëèéí íºëººãººð 2 âàëåíòòàé áîëîí õóâèð÷ øèìýãäýíý.
Òºìðèéí èîí íàðèéí ãýäýñíèé ñàëñòàä àãóóëàãäàõ çººã÷
óóðàã àïîôåððèòèíòýé õîëáîãäîí, ôåððèòèíèé êîìïëåêñ
õýëáýðýýð ãýäýñíèé õîðèãèéã äàâæ, öóñàíä îðîîä
β1-ãëîáóëèíòàé õîëáîãäîí, òðàíñôåððèí õýëáýðýýð ÿñíû
÷ºìãºíä õ¿ð÷, ãåìîãëîáèíû íàéðëàãàíä îðäîã áàéíà.
Èë¿¿äýë òºìºð ýäèéí íººöºíä õîëáîîò õýëáýðýýð
/ôåððèòèí áà ãåìîñèäåðèí õýëáýðýýð/ àãóóëàãäàíà. Òºìðèéí
èîíû ãýäýñíèé õàíààð øèìýãäýëò ýð¿¿ë õ¿íä 10% îð÷èì
áàéäàã áîë òºìºð äóòàãäëûí öóñ áàãàäàëòûí ¿åä 60%
õ¿ðòýë ºñäºã.
169
Öóñàíä íºëººëºõ ýì
• Òºìºð äóòàãäëûí öóñ áàãàäàëòààñ ñýðãèéëýõ áîëîí
ò¿¿íèé ýì÷èëãýýíä õýðýãëýíý.
• Íàñàíä õ¿ðñýí ýðýãòýé õ¿íä: õîíîãò 10 ìã òºìºð, ýìýãòýé
õ¿íä 18 ìã, æèðýìñýí ¿åä 30-60 ìã òºìºð òóñ òóñ õýðýãòýé
áàéäàã.
• Èõýâ÷ëýí õîíîãò 6 ìã/êã-ààð òîîöîí õýðýãëýäýã.
◊ Ferrous fumarate: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 200 ìã-ààð
ºäºðò 2-3 óäàà óóëãàíà. Õ¿¿õäýä: 3 ìã/êã-ààð õîíîãò
3 óäàà óóëãàíà. Øààðäëàãàòàé ¿åä çîõèìæ ñàéòàé
áàéâàë òóíã 6 ìã/êã õ¿ðòýë èõýñãýí, õîíîãò 3 óäàà
óóëãàæ áîëíî.
◊ Ferrous gluconate: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 300-325 ìã-ààð
õîíîãò 4 õ¿ðòýë óäàà óóëãàõ áà øààðäëàãàòàé ¿åä
çîõèìæ ñàéòàé áàéâàë 650 õ¿ðòýë ìã-ààð õîíîãò
4 óäàà óóëãàæ áîëíî. 2-îîñ äýýø íàñòàé õ¿¿õäýä:
õîíîãò 8 ìã/êã-ûã 3 óäàà óóëãàõ áóþó øààðäëàãàòàé
¿åä çîõèìæòîé áîë 16 ìã õ¿ðòýë òóíãààð õîíîãò 3
óäàà óóëãàæ áîëíî.
◊ Ferrous sulfate: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 325 ìã-ààð õîíîãò
3-4 óäàà óóëãàõ áóþó óðòàñãàñàí ¿éë÷èëãýýò êàïñóëûã
áîë /160-525 ìã/ õîíîãò 2 óäàà óóëãàíà. Õ¿¿õäýä: 5-10
ìã/êã-ààð õîíîãò 3 óäàà óóëãàíà.
Öýýðëýë: Ãåìîõðîìàòîç, àïëàñòèê áà ãåìîëèòèê àíåìè, ýëýã
áººðíèé àðõàã ºâ÷èí, ëåéêîç ºâ÷íèé ¿åä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Õîîëîíä äóðã¿é áîëîõ, îãèõ, áººëæèõ, ºòãºí
õàòàõ, ñóóëãàõ, ºòãºí õàð ºíãºòýé ãàðàõ, ø¿ä õàðëàõ
çýðýã ãàæ íºëºº àæèãëàãäàæ áîëçîøã¿é
Ñàâëàëò:
• Òºìðèéí ñóëüôàò, 300ìã/60 ìã òºìºðòýé/, øàõìàë,
• Òºìðèéí ôóìàðàò, 200ìã, øàõìàë,
• Òºìðèéí ãëþêîíàò, 300ìã, øàõìàë,
• Óóæ õýðýãëýõ óóñìàë \25ìã òºìºðòýé, ñóëüôàò ã.ì.\,
⇒ Ñ¿¿ëèéí ¿åä òºìðèéí çýðýãöýýãýýð àñêîðáèíû õ¿÷èë, ôîëèéí
õ¿÷èë áîëîí áóñàä âèòàìèíû íàéðëàãàòàé áýëäìýë¿¿ä
áýëòãýãäýí, ïðàêòèêò õýðýãëýãäýæ áàéíà.
⇒ Òºìðèéí äàí áýëäìýëèéã äàâñíû õ¿÷ëèéí áà àñêîðáèíû
õ¿÷ëèéí óóñìàë, ýñâýë æèìñíèé ø¿¿ñýýð äàðóóëæ óóâàë
øèìýãäýëò ñàéí áàéõ áîëíî.
170
♦ Òºìºð äåêñòðàí, IRON DEXTRAN
ªºð íýðñ: Feostat, Feronim, Hematran, Hydextran, Imferon,

Irodex.
¾ Ê-6.
¯éëäýë: /Òºìðèéã ¿ç/
Ôàðìàêîêèíåòèê: t1/2=6öàã. Áóë÷èíä òàðèõàä 3 õîíîãèéí
äàðàà 60% íü, ãóðâàí äîëîî õîíîãèéí äàðàà 90% íü
øèìýãäñýí áàéäàã. Ýõíèé ãóðâàí ºäºð òàðüñàí õýñýãò
¿ðýâñëèéí ïðîöåññ ¿¿ñäýã íü ýì òóíãàëãèéí ñèñòåìä
øèìýãäýõýä òóñàëäàã áàéíà. Ýìèéã ìàêðîôàãèóä çàëãèí,
öóñ áîëîí òóíãàëãèéí ñèñòåìä îðóóëäàã. ¯ëäýãäýë õýñýã
íü øýýñ, öºñ, ºòãºíººð ãàäàãøèëíà.
Õýðýãëýõ çààëò: Çºâõºí òºìðèéí áýëäìýëèéã óóëãàæ
õýðýãëýõ áîëîìæã¿é, òºìºð äóòàãäëûí àíåìèòàé ºâ÷òºíä
õýðýãëýíý.
• Íàñàíä õ¿ðýã÷èä áà õ¿¿õäýä:
◊ Áóë÷èíä òàðèõäàà: Õýðýãëýõèéí ºìíº 0.5 ìë-èéã
ñîðèëûí æóðìààð áóë÷èíä òàðèíà. Õýðýâ ñºðºã íºëºº
èëðýõã¿é áîë 5 êã-ààñ äîîø æèíòýé íÿðàéä õîíîãèéí
òóíã 0.5 ìë /25 ìã/, 6-10 êã æèíòýé õ¿¿õäýä 1 ìë /50
ìã/, ò¿¿íýýñ äýýø æèíòýé õ¿¿õýä áà íàñàíä õ¿ðýã÷äýä
2 ìë /100 ìã/-ýýñ òóñ òóñ õýòð¿¿ëýëã¿éãýýð áóë÷èíä
òàðèíà.
◊ Âåíèéí ñóäñààð òàðèõäàà: Ýõëýýä 0.5 ìë-èéí
ñîðèëûí òóíã 30 ñåêóíäûí òóðø âåíèéí ñóäñààð
òàðèíà. ¯¿íèé äàðàà 1 öàã õ¿ëýýõýä ñºðºã óðâàë
èëðýõã¿é áîë ýì÷èëãýýíèé òóíã òàðèíà. Íýã óäààãèéí
òóíã 100 ìã-ààñ õýòð¿¿ëýõã¿éãýýð 1 ìë/ìèíóòûí
õóðäòàéãààð òàðèíà.
• Õýò ìýäðýã áîëîí òºìºð äóòàãäëûí áóñ àíåìèòàé, ìºí
áººðíèé öî÷ìîã õàëäâàð á¿õèé ºâ÷òºíä õýðýãëýõã¿é.
171
• Áººðíèé äóòìàãøèëòàé, ðåâìàòîèä àðòðèòòàé áîëîí

áóñàä õàëäâàð, ¿ðýâñýëòýé ºâ÷òºíä ìàø áîëãîîìæòîé
õýðýãëýíý. Ó÷èð íü äýýðõ òîõèîëäîëä ñºðºã óðâàë ¿¿ñýõ
ìàãàäëàë ºíäºð áàéäàã. Ìºí ãóóðñàí õîîëîéí áàãòðààòàé
áîëîí õàðøèëòàé ºâ÷òºíä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº:
• Õàðøèëûí óðâàë: äèñïíîå, àðüñíû ÷îíîí õºðâºñ òºñò
òóóðàëò, çàãàòíàà, àðòðàëüãè, ìèàëüãè, õàëóóðàõ, õºëðºõ,
áðîíõîñïàçì, öóñ õàðâàëò ¿¿ñýõ áîëîí ¿õëýýð òºãñºõ
àíàôèëàêñè ÷ ¿¿ñ÷ áàéñàí íü òýìäýãëýãäæýý.
• Áóë÷èíä òàðüñàí ¿åä òàðüñàí õýñýãò ºâäºõ, ¿ðýâñýõ,
áóãëàõ, àðüñíû ºíãº áàðààíòàõ,
• Âåíèéí ñóäñààð òàðèõ ¿åä çàõûí ñóäàñ ºðãºñºí óëàéõ,
ëèìôàäåíîïàòè, õýñãèéí ôëåáèò,
• Ãèïîòåíçè, ãèïåðòåíçè, ¿å ìº÷ ºâäºõ, õàëóóðàõ, òîëãîé
ºâäºõ, íóðóó ºâäºõ, òîëãîé ýðãýõ, ò¿ð çóóðûí ïàðåñòåçè,
îãèõ, áººëæèõ, ÷è÷ðýõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: Òàðèà, 50 ìã/ìë òºìºð, 2 ìë, òóíøèë.
♦ Ôîëèéí õ¿÷èë, ACIDUM FOLICUM
ªºð íýðñ: Vitaminum – Bc, Folic acid, Folacin, Folamin, Folvite,

Folacid, Pteroyglutamic acid, Cytofol, Foldine, Folsan, Folvit,
Piofolin.
¾ K-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
Õîíîãèéí äóíäàæ õýðýãöýý íü:
6 ñàð õ¿ðòýëõ õ¿¿õäýä: 25 ìêã, 6 ñàðààñ 1 íàñòàé õ¿¿õäýä:
35 ìêã, 1-3 íàñòàé õ¿¿õäýä: 50 ìêã, 4-6 íàñòàé õ¿¿õäýä:
75 ìêã, 7-11 íàñòàé õ¿¿õäýä: 100 ìêã,11-14 íàñòàé õ¿¿õäýä:
150 ìêã, 15-ààñ äýýø íàñòàé ýðýãòýéä: 200 ìêã, 15-ààñ
äýýø íàñòàé ýìýãòýéä: 180 ìêã, æèðýìñýí ýõýä: 400 ìêã,
õºõ¿¿ë ýõýä /ýõíèé 6 ñàðä/: 280 ìêã, õºõ¿¿ë ýõýä
/äàðààãèéí 6 ñàðä/: 260 ìêã áàéäàã.
¯éëäýë:
• Íóêëåîïðîòåéíû ñèíòåç,
172
• Ýðèòðîïîýçèéã èäýâõèæ¿¿ëýõ ¿éëäýëòýé.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Óóõàä õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ ñàéí
øèìýãäýíý, ýëãýíä ôîëàòóóä èõýýð õàäãàëàãääàã, òàðõè
íóãàñíû øèíãýíä ºíäºð êîíöåíòðàöèàð î÷äîã, ýëãýíä
õóâèðíà, äèéëýíõ íü øýýñýýð, º÷¿¿õýí õýñýã íü ºòãºíººð
• Æèðýìñíèé ìåãàëîáëàñò àíåìè,
• Àëèìåíòàð ìàêðîöèòàð àíåìè,
• Àðõàã àðõè÷íû àíåìè,
• ÑÀÀ-ûí áýëäìýë áà ðåíòãåí çýðýã òóÿàíû óëìààñ ¿¿ññýí
ëåéêîïåíè ºâ÷íèé ¿åä òóñ òóñ óóëãàæ õýðýãëýíý.
• Ìåãàëîáëàñò áà ìàêðîöèòàð àíåìè, ýëýãíèé ýìãýã,
àëêîãîëèçì, èõýýõýí ãåìîëèç áîëñîí ã.ì. ýìãýãèéí
¿åä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷èä áà 4-ººñ äýýø íàñòàé õ¿¿õäýä:
õîíîãò 0.4-1 ìã-ààð óóëãàõ, ýñâýë àðüñàí äîð áà
◊ 4-ººñ äîîø íàñòàé õ¿¿õäýä: õîíîãò 0.3 ìã-ààð óóëãàõ,
àðüñàí äîð áà áóë÷èíä òàðèíà.
◊ Æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõýä: õîíîãò 0.8 ìã-ààð óóëãàõ,
àðüñàí äîð áà áóë÷èíä òàðèíà.
• Æèðýìñýí ¿åä ìåãàëîáëàñò àíåìè-ãààñ óðüä÷èëàí
ñýðãèéëýõ çîðèëãîîð: õîíîãò 1 ìã õ¿ðòýë òóíãààð óóëãàõ
áóþó àðüñàí äîð, áóë÷èíä òàðèíà.
• Òýòãýõ ýì÷èëãýýíä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: õîíîãò 0.1 ìã-ààð óóëãàõ, àðüñàí
äîð áà áóë÷èíä òàðèíà.
◊ Õ¿¿õäýä: õîíîãò 0.05 ìã-ààð óóëãàæ õýðýãëýíý.
Öýýðëýë: Øàëòãààí íü òîäîðõîéã¿é àíåìèéí ¿åä
Ãàæ íºëºº:
• Ãóóðñàí õîîëîéí àã÷èë, õàðøëûí óðâàë (óëàéëò, òóóðàëò,
çàãàòíàà ã.ì) áîëîí áèå ñóëðàõ çýðýã ãàæ íºëºº
òîõèîëäîæ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 0.005 ãð, 0.001 ãð-ûí øàõìàëààð,
173
• 0.0001 ãð, 0.0005 ãð, 0.001 ãð-ûí íóíòãààð òóíøèëýíä

♦ Òºìðèéí äàâñ+Ôîëèéí õ¿÷èë,

FERROUS SALT + FOLIC ACID
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë: /Òºìºð áà ôîëèéí õ¿÷ëèéã ¿ç/.

• Æèðýìñýí ¿åä òºìºð áà ôîëèéí õ¿÷èë äóòàãäàõààñ
ñýðãèéëæ õýðýãëýíý,
• Ôîëèéí õ¿÷ëèéí àãóóëàìæ áàãàòàé áýëäìýëèéã íü
ìåãàëîáëàñòèê àíåìè-ä õýðýãëýæ áîëíî
Õýðýãëýõ àðãà: ªäºðò íýã øàõìàëûã óóëãàæ õýðýãëýíý.
Öýýðëýë, Ãàæ íºëºº: /Òºìºð áà ôîëèéí õ¿÷ëèéã ¿ç/.
Ñàâëàëò: Øàõìàë, 60 ìã + 250 ìêã.
♦ Ãèäðîêñèêîáàëàìèí (Âèòàìèí Â12),

HYDROXOCOBALAMIN
ªºð íýðñ: Codroxomin, Hydrobexan, LA-12, Hydro-Cobex,

Droxomin
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë: /öèàíîêîáàëàìèíòàé àäèë ¿éëäýëòýé/.

• Ýñèéí ºñºëò õºãæèëò, íºõºí òºëæèëò,
• Öóñ òºëæèëò,
• Íóêëåîïðîòåéí áà ìèåëèíèé íèéëýãæèëò,
• Íóêëåéí õ¿÷èë, óóðãèéí íèéëýãæèëòýä òóñ òóñ îðîëöäîã.
174
Ôàðìàêîêèíåòèê: Òàðüñàí õýñãýýñ /áóë÷èí, àðüñàí äîðîîñ/
ò¿ðãýí øèìýãäýæ, ýëýã, ÿñíû ÷ºìºã, áóñàä ýðõòýíä
òàðõàíà, ýëãýíä õóâèð÷, áººðººð ãàäàãøèëíà.
• Âèòàìèí Â12-ûí äóòàãäàë /ìàëàáñîðáöè, õîäîîä òàéðóóëñàí,
ñïðó, õîäîîä ãýëýñíèé ýìãýã ã.ì./,
• Âèòàìèí Â12-ûí õýðýãöýý èõñýõ /æèðýìñëýëò,
òèðåîòîêñèêîç, öóñ çàäðàëò àíåìè, õîðò õàâäàð, ýëýã,
áººðíèé ºâ÷ëºë ã.ì./,
• Âèòàìèí Â12-ûí äóòàãäàë /õîäîîä òàéðóóëñàí, ñïðó,
õîäîîä ãýëýñíèé ýìãýã ã.ì-èéí óëìààñ ¿¿ññýí ïåðíèöèîç àíåìè
ã.ì./:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: ýìãýãèéí õ¿íä õºíãºíººñ
õàìààðóóëàí, õîíîãò 30 ìêã-ààð 5-10 ºäºð áóë÷èíä
òàðèíà. Áàðèõ òóí: ñàðä 100-200 ìêã-ààð íýã óäàà
◊ Õ¿¿õäýä: ýìãýãèéí õ¿íä õºíãºíººñ õàìààðóóëàí
14 õîíîãò 100 ìêã îð÷èì òóíãààð 1-5 ìã-ûã áóë÷èíä
òàðèíà.
• Âèòàìèí Â12-ûí ìàëàáñîðáöè áà ïåðíèöèîç àíåìèéí
¿åä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: ýõëýýä õîíîãò 100 ìêã òóíãààð
6-7 ºäºð àðüñàí äîð þìóó áóë÷èíä òàðèàä, äàðàà íü
100 ìêã-ààð ñàðä íýã óäàà àðüñàí äîð, áóë÷èíä
òàðèíà.
◊ Õ¿¿õäýä: õîíîãò 30-50 ìêã-ààð 2-3 äîëîî õîíîãèéí
òóðø àðüñàí äîð áà áóë÷èíä òàðèàä, äàðàà íü
100 ìêã-ààð ñàðä íýã óäàà àðüñàí äîð áà áóë÷èíä
òàðèíà.
• Âèòàìèí Â12 áà êîáàëüò-ä õàðøèëòàé ºâ÷òºí áîëîí óðüä
íü Ëåáåðèéí ýìãýãýýð ºâ÷èëæ áàéñàí ºâ÷òºíä
• Àðòåðèéí äàðàëò èõòýé áîëîí ç¿ðõ óóøèãíû ýìãýãòýé
Ãàæ íºëºº: Õàðøëûí óðâàë, àíàôèëàêñè, òóóðàëò, çàãàòíàà,
ñóóëãàëò, ïîëèöèòåìè, òàðüñàí õýñýãò ýìçýãëýõ çýðýã ãàæ
Ñàâëàëò: 1 ìã 1 ìë, òóíøèë.
175
10.2. Öóñíû á¿ëýãíýëòýíä íºëººëºõ ýì
♦ Àìèíêàïðîíû õ¿÷èë, ACIDUM

AMINOCAPRONICUM
ªºð íýðñ: Aminocaproic acid, Amicar, EACA, Epsamon,

Afibrin.
¾ Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë: Ôèáðèíîëèçèéí ïðîöåññèéã ñààòóóëàõ çàìààð

/ïëàçìèíîãåí, ïëàçìèíûã èäýâõã¿éæ¿¿ëäýã/ öóñíû
á¿ëýãíýëòèéã ñàéæðóóëàí, öóñ àëäàëòûã òîãòîîõ íºëºº
¿ç¿¿ëíý.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Vd=0.4ë/êã, CL=11.4ë/öàã, C=100-
400ìêã/ìë, t1/2=4.9öàã, õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ á¿ðýí ñàéí
øèìýãäýíý, öóñíû ýñ áà áóñàä ýñýä íýâòýð÷ òàðõàíà, óóæ
õýðýãëýõýä 40-60% íü 12 öàãèéí äîòîð õóâèðàëã¿é
øýýñòýé õàìò ãàäàãøèëäàã. Óóõàä ¿éëäýë 1 öàãèéí äîòîð
ýõýëæ, 2 öàãèéí äàðàà îðãèë ¿åäýý õ¿ðíý, âåíèéí
ñóäñààð òàðèõàä ¿éëäýë ìºí 1 öàãèéí äîòîð ýõýëæ, 3 öàã
Õýðýãëýõ çààëò: Òºðºë á¿ðèéí øàëòãààíò öóñ àëäàëòûã
òîãòîîõ çîðèëãîîð õýðýãëýíý /ÿëàíãóÿà ãèïåðôèáðèíîëèçèéí
øàëòãààíò/.
• 2-3 ãð-ààð óóæ áóþó,
• 40%-5 ìë, 5%-100 ìë-èéí óóñìàëûã ñóäñààð òàðüæ
õýðýãëýíý.
Öýýðëýë: Òðîìáîýìáîëè ¿¿ñýõ õàíäëàãàòàé áîëîí öóñ
ñóäñàí äîòîð òàðõìàëààð á¿ëýãíýõ øèíæ (ÄÂÑ-õàìøèíæ)
á¿õèé ºâ÷òºí, áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèëòàé
176
Ãàæ íºëºº: Îãèóäàñ öóòãàõ, òîëãîé ýðãýõ, ñóóëãàõ áà
àìüñãàëûí äýýä çàìûí ¿ðýâñëèéí øèíæ èëðýõ, ñóäñààð
òàðèõ ¿åä ç¿ðõíèé õýì àëäàëò ¿¿ñýõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷
áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 40%-10 ìë., 5%-100 ìë-ýýð òóíøèëä,
• Òàðèàíû íóíòàãààð ñàâëàãäàíà.
♦ Ôèòîìåíàäèîí, PHYTOMENADIONUM
ªºð íýðñ: Vitaminum K1, L-phyllochinon, Phytonadione,

Konakion.
¾ Òóíøèëòýéã ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý, Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-
5,K-6.
¾ Øàõìàëûã: Æîðã¿é îëãîæ áîëíî, Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë: Ýëãýíä íèéëýãæäýã ïðîòðîìáèí, ïðîêîíâåðòèí,
ñèéâýíãèéí òðîìáîïëàñòèíû á¿ðäýë, Ñòþàðò ôàêòîð
/2,7,9,10-ð ôàêòîð/-óóäûí íèéëýãæèëòèéã òýòãýí, öóñ
á¿ëýãíýëòèéã ñàéæðóóëàõ øóóä áóñ ¿éëäýëòýé.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ öºñíèé
îðîëöîîòîéãîîð øèìýãäýíý, ýëãýíä õóðäàí ýð÷èìòýé
õóâèðíà, ìåòàáîëèò íü øýýñ, öºñòýé ÿëãàðíà. Óóõàä
¿éëäýë 6-12 öàãèéí äàðàà, òàðèõàä 2 öàã îð÷ìûí äàðàà
ýõýëæ, 12-14 öàã õàäãàëàãääàã.
• Âèòàìèí Ê-ûí øèìýãäýëò ìóóäñàíààñ øàëòãààëñàí
ãèïîïðîòðîìáèíåìèéí ¿åä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: ºâ÷íèé õ¿íä õºíãºíä òîõèðóóëàí
2.5-10 ìã-ààð óóëãàõ, àðüñàí äîð, áóë÷èíä òàðèíà.
Øààðäëàãàòàé áîë òóíã 50 ìã õ¿ðòýë èõýñãýí, äàâòàí
◊ Õ¿¿õäýä: 5-10 ìã-ûã óóëãàõ áóþó âåíèéí ñóäñààð
òàðüæ õýðýãëýíý. Òàðèõ õóðäûã 3 ìã/ì2/ìèíóòààñ, íèéò
õýìæýýã 5 ìã-ààñ õýòð¿¿ëæ áîëîõã¿é.
• Àíòèêîàãóëÿíò ýìèéã óóñíààñ øàëòãààëñàí
õî¸ðäîã÷ ãèïîòðîìáèíåìèéí ¿åä:
177
◊Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: Ïðîòðîìáèíû õóãàöààíààñ

õàìààðóóëàí, 2.5-10 ìã-ûã óóëãàõ, àðüñàí äîð,
áóë÷èíä òàðèõ áà øààðäëàãàòàé áîë äàâòàí òóíã
óóëãàñíààñ õîéø 12-48 öàãèéí äàðàà, òàðüñàíààñ
õîéø áîë 6-8 öàãèéí äàðàà õýðýãëýíý.
◊ ßàðàëòàé òîõèîëäîëä 10-50 ìã-ààð âåíèéí ñóäñààð
õóðäûã 1 ìã/ìèíóòààñ õýòð¿¿ëýëã¿éãýýð øààðäëàãàòàé
¿åä 4 öàãààð òàðüæ õýðýãëýæ áîëíî.
• Öóñàðõàã ýìçýãøèëýýñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ
çîðèëãîîð: íÿðàéä 0.5-1 ìã-ûã òºðñºíèé äàðààõ íýã
öàãèéí äîòîð áóë÷èíä òàðüæ áîëíî.
• Öóñàðõàã ýìçýãøèëèéã ýì÷ëýõ çîðèëãîîð: íÿðàéä
1 ìã-ûã àðüñàí äîð, áóë÷èíä òàðèíà. Ýõ íü àíòèêîàãóëÿíò
ýìèéã õýðýãëýæ áàéñàí áîë íÿðàéä ¿¿íýýñ ÷ ºíäºð òóí
øààðäàãäàíà.
• Óã ýìýíä õàðøèëòàé ºâ÷òºíä õýðýãëýõã¿é.
• Æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõýä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Õàðøëûí óðâàë /ÿëàíãóÿà âåíèéí ñóäñààð òàðèõ
¿åä àíàôèëàêñè èëýð÷ áîëçîøã¿é/, ãóóðñàí õîîëîéí àã÷èë,
óóæ õýðýãëýõýä îãèõ, áººëæèõ, òîëãîé ºâäºõ, òàðüæ
õýðýãëýõýä òóõàéí õýñýãò õºíä¿¿ðëýõ, õàâäàõ, íÿðàé, áàãà
õ¿¿õäýä ãèïåðáèëèðóáèíåìè èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 10 ìã/ìë, 5 ìë, òóíøèë,
• 10 ìã, øàõìàë.
♦ Ïðîòàìèí ñóëüôàò, PROTAMINUM SULFAS
ªºð íýðñ: Protamine sulfate.

¾ Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë:
• Ãåïàðèíû àíòàãîíèñò ¿éëäýëòýé. Ãåïàðèíûã
ñààðìàãæóóëàí “¿éëäýëã¿é á¿ðäýë íýãäýë” ¿¿ñãýäýã.
178
⇒ 1 ìã íü : óóøèãíû ýäýä 90 USP íýãæ ãåïàðèíûã, ãýäýñíèé
ñàëñòàä 115 USP íýãæ ãåïàðèíûã ñààðìàãæóóëíà.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Ôàðìàêîêèíåòèêèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä
òîäîðõîéã¿é, âåíèéí ñóäñààð òàðèõàä ¿éëäýë 30-60
ñåêóíäýä ýõýëæ 2 öàã îð÷èì ¿ðãýëæèëíý.
Õýðýãëýõ çààëò: Ãåïàðèíû õîðäëîãî, òóí õýòðýëò.
Õýðýãëýõ àðãà: Ãåïàðèíû 90-115 íýãæ òóòàìä 1 ìã-ààð
òîîöîí, âåíèéí ñóäñààð ààæèì /10-ààñ äýýø ìèíóòûí òóðø/
òàðèíà. Òóíã 50 ìã-ààñ õýòð¿¿ëæ áîëîõã¿é.
• Õàðøèëòàé áîë õýðýãëýõã¿é.
• Ç¿ðõíèé ìýñ çàñàë õèéëãýñýí ºâ÷òºí áîëîí æèðýìñýí áà
Ãàæ íºëºº: Àíàôèëàêòèê óðâàë /äèñïíîå, í¿¿ð ìýí÷èéõ,
àðòåðèéí äàðàëò óíàõ, ç¿ðõíèé õýì öººðºõ/, ãèïîòåíçè,
áðàäèêàðäè èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 10 ìã/ìë, 5 ìë, òóíøèë.
♦ Ãåïàðèí, HEPARINUM
ªºð íýðñ: Heparinum natricum, Heparin sodium, Liquaemin
sodium.
¾ Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë: Øóóä àíòèêîàãóëÿíò ¿éëäýëòýé áºãººä äàðààõ
ìåõàíèçìóóäààð íºëººëäºã:
• Öóñ á¿ëýãíýëòèéí XIIà, XIà, IXà, Xà ôàêòîðóóä áîëîí
òðîìáèíûã ñààòóóëàõ íºëººòýé. Àíòèòðîìáèí III-èéí
¿¿ñýëòèéã ò¿ðãýñãýíý.
• Òðîìáèíû èäýâõèéã äàðàíãóéëæ, ôèáðèíîãåíû ôèáðèí
áîëîí õóâèðàõ ïðîöåññèéã ñààòóóëíà.
• Ôèáðèíîëèçèéã èäýâõæ¿¿ëíý.
• Òðîìáîöèòûí àãðåãàöèéã áàãàñãàõ àíòèàãðåãàíò
¿éëäýëòýé.

óóðàãòàé õîëáîãäîëò 95%, àðüñàí äîðîîñ øèìýãäýí
ëèïîïðîòåéí, ãëîáóëèí, ôèáðèíîãåíòîé õîëáîãäîíî,
179
ðåòèêóëýíäîòåëèéí ñèñòåì, ýëãýíä ººð÷ëºëòºíä îðíî,

º÷¿¿õýí õýñýã íü áººðººð õóâèðàëã¿é ÿëãàðäàã.
Õýðýãëýõ çààëò: Ç¿ðõíèé øèãäýýñ, òàðõè, óóøãè, í¿äíèé
òîðëîãèéí ñóäàñíû òðîìáîýìáîëè, òðîìáîôëåáèò, øóóä
öóñ þ¿ëýõ, ãåìîäèàëèç çýðýãò õýðýãëýíý.
• 5000-10000 ÅÄ-ýýð 4 öàãààð àðüñàí äîð, áóë÷èíä,
ñóäñàíä òàðüæ áîëíî,
• Âåíèéí òðîìáîçûí ¿åä õîíîãò 60000-80000 ÅÄ õ¿ðòýë
• Äîíîðîîñ ºâ÷òºíä øóóä öóñ þ¿ëýõ ¿åä äîíîðûí ñóäñàíä
7500-10000 ÅÄ-èéã òàðèíà.
• ªíãºö òðîìáîôëåáèò áà ãýìòëèéí ãåìàòîìûí ¿åä òîñîí
ò¿ðõëýãýýð õýðýãëýíý.
Öýýðëýë: Öóñàðõàã äèàòåç, ñóäàñíû õàíûí íýâòýðøèë
èõýññýí òîõèîëäîë, öóñ àëäàëò á¿õèé ýìãýã¿¿ä,
òðîìáîöèòîïåíè, èäýâõòýé ñ¿ðüåý, öî÷ìîãäóó áàêòåðèéí
ýíäîêàðäèò, âèòàìèí Ê, Ñ-èéí äóòàãäàë, ëåéêîç, àíåìè,
õîäîîä ãýäýñíèé øàðõëàà, õîðò õàâäàð áà ýëýã, áººðíèé
¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèëòàé ºâ÷òºí, æèðýìñýí áà
õºõ¿¿ë ¿åä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Öóñ àëäàõ, õàðøèë /õàëóóðàõ, ÷è÷ðýõ, çàãàòíàà,
ðèíèò, êîíúþíêòèâèò, íóëèìñ ãîîæèõ, òóóðàëò ãàðàõ ã.ì./,
òðîìáîöèòîïåíè, òàðüñàí õýñýãò ýìçýãøèë, öóñ õóðàëò,
øàðõëàà, ¿õæèë ¿¿ñýõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëíî.
Ñàâëàëò:
• 5 ìë-ààð /1 ìë-ò 5000 ÅÄ, 20000ÅÄ/ ôëàêîí,
• 10 ãð-ûí òîñîí ò¿ðõëýãýýð òóáèêò ñàâëàãäàíà.
♦ Âàðôàðèí, WARFARINUM
ªºð íýðñ: Warfarin sodium, Coumadin, Coumafenum, Sofarin.
¾ Ê-6.
¯éëäýë:
180
• Öóñ á¿ëýãí¿¿ëýõ II, VII, IX, X ôàêòîðóóäûí ýëãýí äýõ
âèòàìèí-Ê õàìààðàëò íèéëýãæèëòèéã ñààòóóëàõ çàìààð
öóñíû á¿ëýãíýëòèéã ñààòóóëíà.
Ôàðìàêîêèíåòèê: pKa=5.0, Vd=0.15ë/êã, F=0.93, CL=0.2ë/öàã,
C=2.2ìêã/ìë, t1/2=35öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 99%, õîäîîä
ãýäýñíèé çàìààñ ò¿ðãýí á¿ðýí øèìýãäýíý, ñèéâýíãèéí
óóðàãòàé ºíäºð êîíöåíòðàöèàð õîëáîãäîíî /ÿëàíãóÿà
àëüáóìèíòàé/, ýëãýíä õóâèð÷, áººðººð ãàäàãøèëíà. Óóæ
õýðýãëýõýä ¿éëäýë 0.5-3 õîíîãò ýõýëæ, 2-5 õîíîã
¿ðãýëæèëäýã.
Õýðýãëýõ çààëò: Âåíèéí ñóäàñíû òðîìáîç, òðîìáîýìáîëè-
ãîîñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëæ õýðýãëýíý.
• Äýýðõ ýìãýãèéí ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 8-10ìã-ààð
1 õîíîã óóëãààä, öààøèä õîíîãò 1-2ìã áàðèõ òóíãààð
4-5 õîíîã õýðýãëýýä çàâñàðëàíà.
• Æèðýìñýí ýõ, õîäîîä ãýäýñíèé øàðõëàà, öóñàðõàã
ýìçýãøèë, ýëýã áººðíèé õ¿íäýðñýí ýìãýã, íîöòîé
ãèïåðòåíçè, áàêòåðèéí ãàðàëòàé õóðöàâòàð ýíäîêàðäèò,
í¿ä, òàðõè, íóðóó íóãàñíû ìýñ çàñàë õèéëãýýä óäààã¿é
òîõèîëäîëä õýðýãëýõã¿é.
• Àðòåðèéí äàðàëò èõòýé, ýëýã áººðíèé ýìãýãòýé, õºõ¿¿ë
ýõ÷¿¿äýä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Öóñ àëäàëò: ÕÃÇ-ààñ öóñ àëäàõ, àðüñàíä
öóñàðõàã òóóðàëò ãàðàõ, àãðàíóëîöèòîç, ëåéêîïåíè, îãèõ,
áººëæèõ, ñóóëãàõ, ãåïàòèò, øàðëàëò, ãåìàòóðè, ¿ñ óíàõ,
àðüñàíä õàðøëûí òóóðàëò ãàðàõ, õàëóóðàõ çýðýã ãàæ
Ñàâëàëò: 1ìã, 3ìã, 5 ìã, øàõìàëààð ñàâëàãäàíà.
♦ Íàäðîïàðèí êàëüöè,
ªºð íýðñ: Nadroparin Calcium(rLNNM)
Nadroparinum Calcicum.
¾ K-6.
181
¯éëäýë: Íàäðîïàðèí êàëüöè áàãà ìîëåêóëòàé (3600-5000

îð÷èì) íýãäýë áºãººä öóñíû á¿ëýãíýëòèéã ñààòóóëàõ øóóä
àíòèêîàãóëÿíò ¿éëäýëòýé.
Õýðýãëýõ çààëò: Òðîìáî-ýìáîëèãîîñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ
áîëîí òðîìáî-ýìáîëè ¿¿ññýí ¿åä õýðýãëýíý.
Õýðýãëýõ àðãà: Âåíèéí ñóäàñíû òðîìáî-ýìáîëèîñ ñýðãèéëýõ
áîëîí öóñíû á¿ëýãíýëòèéã ñààòóóëýõ çîðèëãîîð õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Öóñ àëäàõ ýðñäýë èõñýæ áîëçîøã¿é, èéìýýñ
ýì÷èëãýýíèé ÿâöàä öóñ á¿ëýãíýëòèéí øèíæèëãýýã òîãòìîë
õèéëãýæ áàéõ õýðýãòýé.
Ñàâëàëò: Òàðèëãûí óóñìàë 10250 ÎÓÍ -1ìë
11. ÖÓÑÍÛ ÁÝËÄÌÝË ÁÀ ÑÈÉÂÝÍ

ÎÐËÎÕ ÝÌÈÉÍ ÁÝËÄÌÝË
11.1. Ñèéâýí îðëîõ ýìèéí áýëäìýë
♦ Äåêñòðàí 70, DEXTRAN 70
ªºð íýðñ: Gentran 70, Macrodex.
¾ Ê-3,K-4,K-5,K-6.
⇒ Ôàðìàêîëîãèéí ¿ç¿¿ëýëòýýðýý “Ïîëèãëþêèí”-òàé àäèë.
¯éëäýë: ªíäºð ìîëåêóë æèíòýé, êîëëîèä øèíæýýðýý
àëüáóìèíòàé òºñòýé ïëàçìûí ýçëýõ¿¿íèéã èõýñãýõ
íºëººòýé.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Ñóäàñíû ñèñòåìä òàðõàíà, äåêñòðàíàçà
ôåðìåíòèéí íºëººãººð 90ìã/êã/ºäºð õýìæýýòýéãýýð
ãëþêîç áîëîí õóâèðàõ áîëîâ÷ ýíý íü õàðüöàíãóé ïðîöåññ
áîëíî.
Õýðýãëýõ çààëò: Öóñ àëäàëò, ò¿ëýãäýëò, ìýñ çàñàë,
ãýìòýëèéí ¿åä ¿¿ññýí øîêèéí õàâñàðãà ýì÷èëãýýíä çºâõºí
182
öóñ áà ò¿¿íèé á¿òýýãäýõ¿¿í¿¿äèéã õýðýãëýõ áîëîìæã¿é ¿åä
ë õýðýãëýíý.
Õýðýãëýõ àðãà: Íàñàíä õ¿ðñýí õ¿íä: 24-40 ìë/ìèíóòûí
õóðäòàéãààð 500 ìë-èéã ñóäñààð äóñëààð òàðèíà.
Öýýðëýë, áîëãîîìæëîë: Ç¿ðõ, áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû
äóòìàãøèëòàé, îëèãîóðè, àíóðè, ãèïåðâîëåìè áîëîí
äåêñòðàíä õàðøèëòàé ºâ÷òºíä õýðýãëýõã¿é. Õºõ¿¿ë ýõýä
õýðýãëýõã¿é áàéõ íü ç¿éòýé áºãººä õýðýâ çàéëøã¿é
õýðýãëýõ øààðäëàãà ãàðâàë õ¿¿õäèéã õºõ¿¿ëýõã¿é,
çîõèîìëîîð õîîëëîõ íü ç¿éòýé. Òðîìáîöèòîïåíè, ýëýã
áººðíèé ýìãýãòýé áîëîí æèðýìñýí ýõ÷¿¿äýä áîëãîîìæòîé
õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Õàðøëûí óðâàë /àíàôèëàêñè, òóóðàëò, õàìàð
áºãëºðºõ, àìüñãàë áîîãäîõ, öýýæ äàâ÷äàõ ã.ì./, õàëóóðàõ, ¿å
ìº÷ ºâäºõ, ãåìîãëîáèí áà ãåìàòîêðèò áóóðàõ, ÀñÀÒ, ÀëÀÒ
ºíäºðñºõ, îãèõ, áººëæèõ, öóñ á¿ëýãíýëò ººð÷ëºãäºõ,
ãèïåðâîëåìè ¿¿ñýõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: Òàðèëãûí óóñìàë, 6%.
♦ Äåêñòðàí 40, DEXTRAN 40

ªºð íýðñ: Gentran 40, Rheomacrodex, 10% LDM.
¾ Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
⇒ Ôàðìàêîëîãèéí ¿ç¿¿ëýëòýýðýý “Ðåîïîëèãëþêèí”-òàé

òºñòýé.
¯éëäýë:
• Áàãà ìîëåêóëò íýãäýë, êîëëîéä øèíæýýðýý àëüáóìèíòàé
òºñòýé, öóñíû ýçëýõ¿¿íèéã èõýñãýõ áà óðñãàëûã
ñàéæðóóëíà,
• Öóñíû çóóðàìõàé øèíæèéã áîëîí ýñèéí àãðåãàöèéã
áàãàñãàíà /ä¿ðñò ýëåìåíòèéí ãàäàðãóóä àäñîðáöëîíî/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Ñóäàñíû ñèñòåìä òàðõàíà, áººðººð
ãàäàãøèëíà, ¿éëäýë ò¿ðãýí ýõýëæ, 3 öàã îð÷èì
183
Öóñíû áýëäìýë, ñèéâýí îðëîõ ýì
• Öóñ àëäàëò, ò¿ëýãäýëò, ìýñ çàñàë, ãýìòýëèéí ¿åä ¿¿ññýí

øîêèéí õàâñàðãà ýì÷èëãýý,
• Õèéìýë öóñíû ýðãýëòèéí ¿åä øàõóóðãàò îêñèãåíàòîðûí
øèíãýíýýð õýðýãëýíý,
• Ã¿í âåíèéí òðîìáîç, óóøèãíû ýìáîëè-ãîîñ ñýðãèéëæ
õýðýãëýíý.
• Öóñíû ïëàçìûí ýçëýõ¿¿íèéã èõýñãýõ çîðèëãîîð:
Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä øèíãýíèé àëäàãäëûí õýìæýýíä
òîõèðóóëàí, âåíèéí ñóäñààð òàðüæ õýðýãëýíý.
◊ Ýõëýýä 10 ìë/êã-ààð òîîöîí, âåíèéí ñóäñààð äóñëààð
òàðèíà. Õîíîãèéí äýýä òóíã 20 ìë/êã-ààñ õýòð¿¿ëæ
áîëîõã¿é.
◊ Õýðýâ ýì÷èëãýýã 24 öàãààñ öààø ¿ðãýëæë¿¿ëýí
õýðýãëýõ áîë õîíîãèéí òóíã 10 ìë/êã-ààñ õýòð¿¿ëýõã¿é.
5 õîíîãîîñ óäààí õóãàöààãààð õýðýãëýæ áîëîõã¿é.
Öýýðëýë: /Äåêñòðàí 70-ûã ¿ç/.
Ãàæ íºëºº: /Äåêñòðàí 70-ûã ¿ç/.
Ñàâëàëò: Òàðèëãûí 10%-èéí óóñìàë.
♦ Ïîëèæåëëèí, POLYGELLINUM
ªºð íýðñ: Polygeline, Haemoccel,
¾ Ê-5,Ê-6.
¯éëäýë:
• 30000 îð÷èì ìîëåêóë æèíòýé ñèéâýí îðëîõ áýëäìýë.
• Ñóäàñíû ñèñòåìä òàðõàíà, áººðººð ãàäàãøèëíà.
Õýðýãëýõ çààëò: Öóñ àëäàëò, øèíãýí àëäàëò, õîðäëîãî.
Õýðýãëýõ àðãà: Ñóäñàíä äóñëààð áîëãîîìæòîé òàðüæ
õýðýãëýíý /Äåêñòðàí 40-èéã ¿ç/.
Öýýðëýë, Ãàæ íºëºº: /Äåêñòðàí 40-èéã ¿ç/.
• Àíàôèëàêñèéí óðâàë ¿¿ñãýæ áîëíî.
Ñàâëàëò: Òàðèëãûí óóñìàë, 3.5%.
184
11.2. Ñèéâýíãèéí áýëäìýë

♦ Àëüáóìèí /õ¿íèé/, ALBUMINUM /human/
ªºð íýðñ: Albuminum humanus, Albumin, Albuminar,
Albumisol, Albuspan, Albutein, Buminate, Plasbumin,
Prpserum.
¾ Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë:
• Àëüáóìèí 5% íü öóñíû êîëëîéä øèíæèéã õàíãàæ, ïëàçì
îðëîíî,
• Àëüáóìèí 25% íü ñóäàñíû äîòîîä îíêîòèê äàðàëòûã
òîãòìîëæóóëàõ íºëººòýé.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Àëüáóìèí ñèéâýíãèéí óóðãèéí 50% îð÷ìûã
ýçýëäýã áºãººä îíêîòèê äàðàëòûí 80-85%-èéã
íºõöºëä¿¿ëäýã. Òýð íü ñóäàñíû ñèñòåì, óóøèã, áóë÷èí,
àðüñàíä òàðõàíà, õóâèðàëò, ÿëãàðàëò òîäîðõîéã¿é.
t1/2=15-20 ºäºð.
• Ãèïîâîëåìèéí øîêèéí ¿åä:
∗ Ýõëýýä 5%-500-750ìë óóñìàëûã âåíèéí ñóäñààð
äóñëààð òàðèíà, øààðäëàãàòàé áîë 30 ìèíóò
òóòàìä íýìýí õýðýãëýæ áîëíî.
∗ Ýñâýë 25%-100-200ìë óóñìàëûã âåíèéí ñóäñààð
òàðèàä øààðäëàãàòàé áîë 10-30 ìèíóò òóòàìä
íýìýí õýðýãëýíý.
◊ Õ¿¿õäýä:
∗ 5%-èéí óóñìàëààñ 12-20ìë/êã-ààð òîîöîí, âåíèéí
ñóäñààð òàðèàä, øààðäëàãàòàé áîë 15-30
ìèíóòûí äàðàà íýìýí õýðýãëýíý.
∗ Ýñâýë 25%-èéí óóñìàëààñ 2.5-5ìë/êã-ààð òîîöîí
âåíèéí ñóäñààð òàðèàä, øààðäëàãàòàé áîë
15-30 ìèíóòûí äàðàà íýìýí õýðýãëýíý.
• Ãèïîïðîòåéíåìèéí ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä:
185
Öóñíû áýëäìýë, ñèéâýí îðëîõ ýì
∗
5%-èéí 1000-1500ìë óóñìàëûã 5-10ìë/ìèíóòûí
õóðäòàéãààð âåíèéí ñóäñààð òàðèíà.
∗ Ýñâýë ºäºð á¿ð 25-100ãð-ààð òîîöîí, 25%-èéí
óóñìàëààñ 3ìë/ìèíóòûí õóðäòàéãààð âåíèéí ñóäñààð
òàðèíà.
• Àëüáóìèíä õàðøèëòàé áîë õýðýãëýõã¿é.
• Àðòåðèéí äàðàëò èõòýé, ç¿ðõíèé ºâ÷èí, óóøèãíû õ¿íä
õàëäâàð, õ¿íä õýëáýðèéí öóñ áàãàäàëò, æèðýìñýí
ýìýãòýéä ìàø áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Ñóäàñíû öîõèëò áà àìüñãàë ººð÷ëºãäºõ,
ãèïîòåíçè, îãèõ, áººëæèõ, ø¿ëñ ãîîæèõ, àðüñàíä òóóðàëò
ãàðàõ, õàëóóðàõ, ÷è÷ðýõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: Òàðèëãûí óóñìàë, 5%, 25%.
12. Ç¯ÐÕ ÑÓÄÀÑÍÛ ªÂ×ÍÈÉ

ÝÌ×ÈËÃÝÝÍÄ ÕÝÐÝÃËÝÕ ÝÌ
12.1. Ç¿ðõíèé áàõ ºâ÷íèéã ýì÷ëýõ ýì
♦ Ãëèöåðèëòðèíèòðàò, GLYCERILTRINITRATUM
ªºð íýðñ: Nitroglycerinum, Anginine, Nitroglycerol,
Trinitroglycerol.
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë: Ñóäàñíû ãèëãýð áóë÷èíãèéí ýíäîòåëèéí ýñèéí

àçîòûí îêñèä /NO/-ã èõýñãýõ íºëºº ¿ç¿¿ëäãèéí óëìààñ
ñóäàñíû ãèëãýð áóë÷èíã ñóëðóóëàí, ñóäàñ ºðãºñãºäºã, ìºí
ýíý ìåõàíèçìààð áóñàä ãèëãýð áóë÷èíã /ãóóðñàí õîîëîéí,
õîäîîä ãýäýñíèé çàìûí ã.ì./ ºðãºñãºäºã õýìýýí òàéëáàðëàæ
áàéíà
186
• Òèòýì ñóäàñ áà òàðõèíû ñóäñûã áîãèíî õóãàöààíä
ºðãºñãºíº.
• Èøåìèéí ãîëîìòîíä àäåíîçèíû êîíöåíòðàöèéã
èõýñãýí, ìèîêàðäûí áè÷èë öóñàí õàíãàìæèéã
ñàéæðóóëíà.
• Ãèëãýð áóë÷èíã ñóëðóóëàí, àã÷èëûã íü òàâèóëíà.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Vd=3ë/êã, F=óóõàä 0.01, õýëýí äîîð 0.38,
õýñýãò 0.72, CL=1200ë/öàã, t1/2=1-4 ìèíóò, óóðàãòàé
õîëáîãäîëò 60%, õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ ñàéí øèìýãäýõ
áîëîâ÷ ñèñòåìèéí ºìíºõ ýëèìèíàöè èõòýé ó÷èð óóæ
õýðýãëýäýãã¿é, õýëýí äîð òàâüæ õýðýãëýõýä õóðäàí, á¿ðýí
øèìýãäýí, 1-3 ìèíóòàíä ¿éëäýë íü ýõýëæ, 30-60 ìèíóò
¿ðãýëæèëíý. Õýñýã ãàçàðò òîñîí ò¿ðõëýãýýð áà
òðàíñäåðìàë ñèñòåìýýð õýðýãëýõýä ìºí õóðäàí, á¿ðýí
øèìýãäýí, ¿éëäýë 30 ìèíóòàíä ýõýëæ, òîñîí ò¿ðõëýãýýð
4-8 öàã, òðàíñäåðìàë ñèñòåìýýð 24 öàã õ¿ðòýë ¿ðãýëæèëíý.
Áèåä ñàéòàð òàðõàíà, ýëãýíä õóðäàí õóãàöààíä õóâèð÷,
áººðººð ãàäàãøèëíà.
• Ç¿ðõíèé áàõûí õºäëºëèéí ¿åèéí ºâäºëò,
• Òàðõèíû ñóäàñíû àã÷èë áà ãºëãºð áóë÷èíãóóäûí àã÷èë,
• Í¿äíèé òîðëîãèéí òºâèéí âåíèéí ýìáîëè.
• 0.0005 ãð-ûí øàõìàëûã õýëýí äîð òàâèíà,
• 1%-èéí óóñìàëûã ñàõàð äýýð äóñààæ, õýëýí äîð òàâèí
øèìæ áîëíî
• Íèòðàòûí áýëäìýëä õàðøèëòàé, ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí
øèíý ¿¿ññýí øèãäýýñ, òàðõèíû öóñ õàðâàëò, ãàâëûí
õºíäèéí äàðàëò èõòýé, õààëòòàé ºíöºãò ãëàóêîì-òîé
• Àðòåðèéí äàðàëò áàãàòàé, ýðãýëäýõ öóñíû õýìæýý
áàãàññàí ºâ÷òºí áîëîí æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõýä
187
Ãàæ íºëºº: Òîëãîé ºâäºõ, ÷èõ øóóãèõ, îãèóäàñ õ¿ðýõ,

áººëæèõ, òîëãîé ýðãýõ, äàðàëò áóóðàõ, ç¿ðõíèé öîõèëò
îëøðîõ, ç¿ðõ äýëñýõ, îðòîñòàòèê ãèïîòåíçè áà êîëëàïñ
Ñàâëàëò:
• 0.0005 ãð-ûí øàõìàë,
• 1%-5 ìë-ýýð ôëàêîíä ñàâëàãäàíà.
♦ Èçîñîðáèä äèíèòðàò, ISOSORBIDI DINITRAS

ªºð íýðñ: Nitrosorbidum, Isonate, Isorbid, Coronex, Lomilan,
Isonit.
¾ Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë: /Íèòðîãëèöåðèíèéã ¿ç/.

• Ç¿ðõíèé òèòýì ñóäñûã 5 öàãèéí òóðø ºðãºñãºíº.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Vd=1.5ë/êã, F=óóõàä 0.22, õýëýí äîîð 0.3,

àðüñààð 0.33, CL=147ë/öàã, t1/2=0.3öàã, óóðàãòàé
õîëáîãäîëò 28%, õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ ñàéí
øèìýãäýíý, ñèñòåìèéí ºìíºõ ýëèìèíàöèä íèëýýä
õýìæýýãýýð ºðòºíº, áèå ìàõáîäîä ñàéòàð òàðõàíà, ýëãýíä
õóâèð÷, èäýâõòýé ìåòàáîëèò ¿¿ñãýí, áººðººð ÿëãàðíà.
• Ç¿ðõíèé áàõûí ýì÷èëãýýíä õºäëºëººñ ñýðãèéëæ
õýðýãëýíý.
Õýðýãëýõ àðãà: 0.005-0.01 ãð-ààð ºäºðò 3-4 óäàà óóæ
õýðýãëýíý. Ýýëæ ýì÷èëãýý 15-20 ºäºð ¿ðãýëæëýíý.
Öýýðëýë, Ãàæ íºëºº: /Íèòðîãëèöåðèíèéã ¿ç/.
♦ Ïðîïðàíîëîë, PROPRANOLOLUM
188
/7.2., 12.2, 12.3-ò ¿ç/
ªºð íýðñ: Propranolol hydrochloride, Inderal, Anaprilin,
Obsidanum.
¾ Øàõìàëûã: Æîðîîð îëãîíî, Ê-1,Ê-2,Ê-3,K-4,K-5,K-6.
¾ Òàðèàã: Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý, Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë:
• Áåòòà1 áà áåòòà2 àäðåíîðåöåïòîðûã õîðèãëîæ, äàðààõ
¿éëäë¿¿äèéã ¿ç¿¿ëíý:
∗ Àðòåðèéí äàðàëò áóóðóóëíà/12.3-ò ¿ç/,
∗ Ìèîêàðäèéí õ¿÷èëòºðºã÷èéí õýðýãöýýã áàãàñãàíà,
∗ Ç¿ðõíèé õýìèéã öººð¿¿ëíý/12.2-ò ¿ç/,
• Ìèãðåíèé àòàêààñ ñýðãèéëíý /7.2-ò ¿ç/.

C=20íã/ìë, t1/2=4öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 93%. Õîäîîä
ãýäýñíèé çàìààñ ñàéí øèìýãäýõ áîëîâ÷ ñèñòåìèéí ºìíºõ
ýëèìèíàöè-ä ýð÷èìòýé îðäîã, ýä ýðõòýíä òàðõàõ ÷àäâàð
ñàéòàé, ýëãýíä á¿ðýí õóâèð÷, 96-99% íü ìåòàáîëèò
õýëáýðýýð áººðººð, ¿ëäñýí õýñýã íü ºòãºíòýé õàìò
ãàäàãøèëäàã. Óóæ õýðýãëýõýä ¿éëäýë 30 ìèíóòàíä ýõýëæ,
60-90 ìèíóòàíä îðãèëäîî õ¿ðýýä, 12 öàã îð÷èì
¿ðãýëæèëíý. Âåíèéí ñóäñààð òàðèõàä ¿éëäýë 1 ìèíóòàíä
ýõýëæ, 5 ìèíóò îð÷èì ¿ðãýëæèëäýã.
• Àðòåðèéí äàðàëò èõñýõ ºâ÷èí: /12.3-ò ¿ç/.
• Ç¿ðõíèé áàõ:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 10-20 ìã-ààð õîíîãò 3-4 óäàà
óóëãàæ õýðýãëýíý. 7-10 ºäðèéí çàâñàðëàãàòàéãààð
òóíã èõýñãýíý. Õîíîãèéí çîõèñòîé äóíäàæ òóí 160-240
ìã áîëíî.
• Òàõè-àðèòìè: /12.2-ò ¿ç/
• Ìèãðåíèé àòàêààñ ñýðãèéëæ õýðýãëýíý :/7.2-ò ¿ç/.
Öýýðëýë, áîëãîîìæëîë: Ç¿ðõíèé øèíýõýí ¿¿ññýí øèãäýýñ,
ç¿ðõíèé òîñãóóð-õîâäîëûí ñýðýë äàìæóóëàëò ñààòàõ /ÀÂ-
áëîêàä/, öóñíû ýðãýëòèéí äóòìàãøèëòàé ºâ÷òºí, ãóóðñàí
189
õîîëîéí áàãòðààòàé ºâ÷òºí, æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõýä

õýðýãëýõã¿é. Áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèë,
ýëýãíèé ýìãýã, ÷èõðèéí øèæèí, òóðààëòàé ºâ÷òºí áîëîí
ºíäºð íàñòàíä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Ç¿ðõíèé õýì öººðºõ, äàðàëò áóóðàõ, îãèóäàñ
õ¿ðýõ, áººëæèõ, ñóóëãàõ, íîéð õÿìðàõ áà áèå ñóëðàõ, îé
ñóëðàõ, ãóóðñàí õîîëîéí àã÷èë, öóñíû ýðãýëòèéí
äóòìàãøèë ¿¿ñýõ, àðüñàíä òóóðàëò ãàðàõ çýðýã ãàæ íºëºº
Ñàâëàëò:
• 0.01 ãð., 0.04 ãð-ûí øàõìàë,
• 1ìã/ìë, òàðèà /ãèäðîõëîðèä/.
♦ Àòåíîëîë, ATENOLOL
(àðòåðèéí äàðàëò èõñýõ ºâ÷íèéã ýì÷ëýõ ýìèéí á¿ëýãò
õîëáîãäîõ ìýäýýëëèéã ¿ç)
¾ Ê-2,K-3,Ê-4,K-5,K-6.
Ç¿ðõíèé áàõûí ýì÷èëãýýíä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 50ìã-ààð

ºäºðò íýã óäàà óóëãàíà. 7 õîíîãîîñ öààø õóãàöààíä
øààðäëàãàòàé áîë õîíîãèéí òóíã 100 ìã õ¿ðòýëõ õ¿ðýýíä
çîõèìæòîé òóíã õ¿ðòýë íýìýãä¿¿ëæ áîëíî. Õîíîãèéí äýýä
òóí 200ìã.
Ç¿ðõíèé öî÷ìîã áàõûí ¿åä ðåèíôàðêòààñ ñýðãèéëýõ áà
¿õëèéí ºðòºìæèéã áàãàñãàõ çîðèëãîîð: Íàñàíä
õ¿ðýã÷äýä: 5 ìã òóíã âåíèéí ñóäñààð 5 ìèíóòûí òóðø
òàðèàä, äàõèí 5 ìã-èéã 10 ìèíóòûí äàðàà òàðèíà. Äàõèí
10 ìèíóò ºíãºðñíèé äàðàà 50ìã-èéã óóëãàíà. 12 öàãèéí
äàðàà äàõèí 50 ìã-èéã óóëãàíà. Öààøèä õîíîãò 100ìã òóíã
íýã óäàà áóþó 50 ìã-ààð 2 óäàà íèéò 7 õîíîã óóëãàæ
õýðýãëýíý.
⇒ Áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèëòàé ºâ÷òºíä:
Êðåàòèíèíû êëèðåíñ 15-35ìë/ìèíóò áîë õîíîãèéí äýýä
òóí 50ìã, Êðåàòèíèíû êëèðåíñ 15 ìë/ìèíóòààñ áàãà áîë
õîíîãèéí äýýä òóí 25ìã áîëíî. Äýýðõ íºõöºëä ºâ÷òºí
190
ãåìîäèàëèç õèéëãýâýë äèàëèç á¿ðèéí äàðàà 25-50ìã òóíã
óóëãàíà.
Ñàâëàëò: 50ìã, 100ìã, øàõìàë.
♦ Âåðàïàìèë, VERAPAMILUM
ªºð íýðñ: Verapamil hydrochloride, Isoptin, Falicard, Fenoptin.
¾ Øàõìàëûã: Æîðîîð îëãîíî, Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¾ Òàðèàã: Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý, Ê-5,K-6.
¯éëäýë: Ýñèéí ìåìáðàíû ¿éëèéí ïîòåíöèàëûí õàìààðàëò

êàëüöèéí èîíû ñóâãèéã õîðèãëîõ òóë äàðààõ ¿éëäë¿¿äèéã
¿ç¿¿ëíý.
• Ñóäàñ ºðãºñãºí, àðòåðèéí äàðàëò áóóðóóëíà.
• Ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí öóñàí õàíãàìæèéã ñàéæðóóëàõûí
çýðýãöýý ìèîêàðäûí õ¿÷èëòºðºã÷èéí õýðýãöýýã
áàãàñãàíà.
• Ç¿ðõíèé äàìæóóëàõ ñèñòåìèéí ñýðýë äàìæóóëàëòûã
ñààòóóëíà.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Vd=4.4ë/êã, F=0.22, CL=52ë/öàã,
C=120íã/ìë, t1/2=4.8öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 90%, õîäîîä
ãýäýñíèé çàìààñ ñàéí øèìýãäýõ áîëîâ÷ ñèñòåìèéí ºìíºõ
ýëèìèíàöèä èõýýõýí ºðòäºã, ýëãýíä õóâèðíà, ýì áîëîí
ìåòàáîëèò íü áººðººð ÿëãàðíà.
• Ñóäàñíû àã÷èëò /Ïðèíöìåòàëûí/ ç¿ðõíèé áàõ,
ç¿ðõíèé òîãòâîðòîé áàõ, òîñãóóðûí àðõàã
ôèáðèëëÿöè çýðýãò: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä ýõëýýä 80-120
ìã-ààð õîíîãò 3 óäàà óóëãàíà. Øààðäëàãàòàé ¿åä äîëîî
õîíîãèéí çàâñàðëàãàòàéãààð õîíîãèéí òóíã 480 ìã õ¿ðòýë
èõýñãýæ õýðýãëýæ áîëíî.
• Òîñãóóðûí ãàðàëòàé ç¿ðõíèé õýì àëäàãäëûí
/ñóïðàâåíòðèêóëÿð/ ¿åä:
◊ 1-15 íàñòàé õ¿¿õäýä:
◊ 1 õ¿ðòýëõ íàñàòàé õ¿¿õäýä:
191
• Àðòåðèéí äàðàëò èõñýõ ºâ÷èíä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä

240 ìã-ûí óäààí ¿éëäýëò øàõìàëûã ºäºðò íýã óäàà ºãëºº
óóëãàíà. Õýðýâ ¿ð ä¿í ìóóòàé áàéâàë íýã øàõìàëààð 12
öàãààð óóëãàíà. Ýñâýë 80 ìã-ûí äóíä çýðãèéí õóãàöààò
¿éëäýëò øàõìàëûã õîíîãò 3 óäàà óóëãàæ õýðýãëýíý.
• Ç¿ðõíèé øîê, ãèïîòîíè, áðàäèêàðäè, òîñãóóð-õîâäëûí
õîðèã, õºõ¿¿ë ýõ, ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí õóðö ¿åä
• ªíäºð íàñòàí, æèðýìñýí ýõ, ãàâëûí õºíäèéí äàðàëò
èõýññýí, ýëýã, áººðíèé íîöòîé ýìãýãòýé ºâ÷òºíä
Ãàæ íºëºº: Îãèóäàñ õ¿ðýõ, òîëãîé ýðãýõ, òîëãîé ºâäºõ, ò¿ð
çóóðûí ãèïîòåíçè, öóñíû ýðãýëòèéí äóòìàãøèë, òîñãóóð
õîâäëûí õîðèã, õîâäëûí àñèñòîëè, ºòãºí õàòàõ çýðýã ãàæ
Ñàâëàëò:
• 0.04 ãð., 0.08 ãð-ûí øàõìàë, \Æ,Ê-3,Ê-4\,
• 0.25%-2 ìë-ýýð òóíøèë, \Ý,Ê-4\.
♦ Íèôåäèïèí , NIFEDIPINUM /12.3-ä ¿ç/

¾ K-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë:
Ñóäàñíû ãºëãºð áóë÷èíãèéí ýñýä êàëüöèéí èîí íýâòðýí
îðîõûã õîðèãëîõ òóë òèòýì ñóäñûã ºðãºñãºæ, ç¿ðõíèé
áóë÷èíãèéí öóñàí õàíãàìæèéã ñàéæðóóëíà.
• Ñóäàñíû àã÷èëò ç¿ðõíèé áàõ /Ïðèíöìåòàëûí
õýëáýðèéí ç¿ðõíèé áàõ/ áà ç¿ðõíèé òîãòâîðòîé áàõûí
ýì÷èëãýýíä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä ýõëýýä 10 ìã-ààð õîíîãò
3 óäàà óóëãàæ õýðýãëýíý. Åðäèéí çîõèìæòîé òóí íü 10-20
ìã-ààð õîíîãò 3 óäàà óóëãàõ ÿâäàë þì. Õîíîãèéí äýýä òóí
180 ìã áîëíî.
Öýýðëýë, Ãàæ íºëºº: /12.3-ò ¿ç/.
192
12.2. Ç¿ðõíèé õýì àëäàëòûã ýì÷ëýõ ýì

♦ Ïðîêàéíàìèä, PROCAINAMIDUM
ªºð íýðñ: Procainamide hydrochloride, Novocainamidum,
Pronestyl.
¾ Øàõìàëûã: Æîðîîð îëãîíî, Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë:
• Ç¿ðõíèé õýìèéã óäààøðóóëíà (ç¿ðõíèé ýñèéí ìåìáðàíûã
áýõæ¿¿ëýí, ò¿¿ãýýð èîí /ÿëàíãóÿà íàòðèéí èîí/ íýâòðýëòèéã
ñààòóóëàí, ç¿ðõíèé ýñèéí ñýðýìòãèé ÷àíàð, ç¿ðõíèé äîòîîä
ñýðýë äàìæóóëàëò, àâòîìàòèçìûã áóóðóóëàí, ¿éëèéí
ïîòåíöèàëûí ðåôðàêòîð ¿åèéã óðòàñãàíà).
C=3-14ìêã/ìë, t1/2=2.5-4.7öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 15%,
õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ ñàéí øèìýãäýíý, ýä, ýäèéí
øèíãýí, ýëýã, äýë¿¿, áººð, óóøèã, áóë÷èí òàðõè, ç¿ðõíèé
ýäýä ñàéòàð òàðõàíà, öóñ-òàðõèíû õîðèãèéã íýâòýëíý, 60%
îð÷èì íü õóâèðàëã¿é áººðººð ãàäàãøèëíà, 40% îð÷èì
íü ýëãýíä õóâèð÷, èäýâõòýé ìåòàáîëèò áîëîõ
“N-àöåòèëíîâîêàéíàìèä”-ûã ¿¿ñãýíý. Àöåòèëæóóëàëòûí
ýð÷èìýýñ õàìààðàí, ôàðìàêîêèíåòèêèéí ¿ç¿¿ëýëò íü õóâü
õ¿ì¿¿ñò íèëýýä ÿëãààòàé áàéäàã.
• Á¿õ òºðëèéí òàõè-àðèòìèéí ýì÷èëãýýíä õýðýãëýíý.
• Õîâäîëûí òàõèêàðäè-ä: Ýõëýýä 1 ãð-ûã óóíà. Äàðàà íü
õîíîãò 50 ìã/êã òóíã 3 öàãèéí çàéòàé óóíà.
• Õîâäîëûí æè÷ àãøèëò (ýêñòðàñèñòîëè)-ûí ¿åä:
Õîíîãò 50 ìã/êã-ààð 3 öàãààð óóëãàíà. Áàðèõ òóí íü õîíîãò
50 ìã/êã þì.
Áèåèéí æèíãýýñ õàìààðàí ïðîêàéíàìèäûã õýðýãëýõ òóíãèéí õ¿ñíýãò
193
ÕÎÍÎÃÈÉÍ ÁÈÅÈÉÍ ÅÐÄÈÉÍ ÓÄÀÀÍ

ÒÓÍ ÆÈÍ ØÀÕÌÀË ¯ÉË×ÈËÃÝÝÒ
ØÀÕÌÀË
50 ìã/êã 55 êã-ààñ 250 ìã-ààð 3 500 ìã-ààð 6
äîîø öàãààð öàãààð
50 ìã/êã 55-90 êã 375 ìã-ààð 3 750 ìã-ààð 6
öàãààð öàãààð
50 ìã/êã 90 êã-ààñ 500 ìã-ààð 6 1000 ìã-ààð 6
äýýø öàãààð öàãààð
• Òîñãóóðûí ôèáðèëÿöè áà ïàðîêñèçìàë òàõèêàðäèéí

¿åä: Ýõëýýä 1.25 ãð-ûã õýðýãëýýä öàãèéí äîòîð äàõèí
0.75 ãð-ûã õýðýãëýýä, ç¿ðõíèé öàõèëãààí áè÷ëýãò
ººð÷ëºëò ãàðàõã¿é áîë 0.5-1.0 ãð-ûã 2 öàãààð ¿éëäýë
èëýðòýë õýðýãëýíý. Áàðèõ òóí íü 0.5-1.0 ãð-ûã 4-6 öàãààð
óóëãàíà.
• Åðºíõèé ìýäýý àëäóóëàëò á¿õèé ìýñ çàñëûí ¿åä
èëýðñýí ç¿ðõíèé òàõèàðèòì-ä: 100-500 ìã-ààð
⇒ Ò¿¿íèéã áóë÷èíä òàðüñàí áîë ïðîêàéíàìèäûã óóæ ýõëýõ
õ¿ðòýë 0.5-1.0 ãð-ûã 4-8 öàãààð áóë÷èíä òàðèíà.
⇒ Ò¿¿íèéã âåíèéí ñóäñààð òàðèõäàà: 5%èéí ãëþêîçûí óóñìàëààð
øèíãýëíý. 100 ìã-ûã 5 ìèíóò òóòàìä, 25-30 ìã/ìèíóòààñ
èë¿¿ã¿é õóðäòàéãààð òàðèíà. Äýýä òóí 1 ãð. áîëíî.
• Ç¿ðõíèé ¿éë àæèëëàãààíû èëýðõèé äóòìàãøèëòàé,
ç¿ðõýíä 2-3-ð çýðãèéí õîðèãòîé, óëààí ÷îíî ÿð, õºõ¿¿ë ýõ
áà óã ýìýíä ìýäðýã õ¿ì¿¿ñò õýðýãëýõã¿é.
• Òèòýì ñóäàñíû áºãëºðºëò ýìãýãòýé õàâñàðñàí õîâäîëûí
òàõèêàðäè, ýëýã áººðíèé äóòàãäàëòàé, ç¿ðõíèé
ãëèêîçèäûí õîðäëîãîòîé ºâ÷òºí áà æèðýìñýí ýõ÷¿¿äýä
Ãàæ íºëºº: Áèå ñóëðàõ, òîëãîé ºâäºõ, îãèõ áººëæèõ,
íîéðã¿éäýõ, õîâäëûí ôèáðèëëÿöè, ç¿ðõíèé öîõèëò
öººðºõ, òîñãóóð-õîâäëûí õîðèã, àðòåðèéí äàðàëò áóóðàõ,
êîëëàïñ ¿¿ñýõ, íåéòðîïåíè, àãðàíóëîöèòîç, öóñ çàäðàëò
àíåìè, àðüñàíä ã¿âäð¿¿ò òóóðàëò ãàðàõ, õàëóóðàõ,
óëààí ÷îíî ÿð òºñò ýìãýã èëðýõ, ìèàëüãè, òàòàëò ¿¿ñýõ
çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëíî.
194
Ñàâëàëò:
• 100ìã\ìë, 10ìë, òóíøèë,
• 10%-5 ìë-ýýð òóíøèëä ñàâëàãäàíà.
♦ Ëèäîêàéí , LIDOCAINUM /1.2-ä ¿ç/

¾ Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë: Ç¿ðõíèé õîâäëûí áóë÷èíãèéí áà Ïóðêèíüåãèéí

øèðõýãèéí ýñèéí ¿éëèéí ïîòåíöèàëûí õàìààðàëò íàòðèéí
èîíû ñóâãèéã õîðèãëîí/4-ð ôàç áóþó ààæèì äåïîëÿðèçàöè/
ò¿¿íèé ñýðýìòãèé ÷àíàð áà àâòîìàòèçìûã äàðàíãóéëíà.

áóë÷èíä 5-10 ìèíóò 10 ìèíóò 60 ìèíóò
Ñóäñàíä òýð äîðîî 30-60 ìèíóò 10-20 ìèíóò
Õýðýãëýõ çààëò: Ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí óëìààñ ¿¿ññýí

õîâäëûí ãàðàëòàé æè÷ àãøèëò/ýêñòðàñèñòîëè/.
• Ç¿ðõíèé õýì àëäàãäëûí ¿åä: 2%-èéí 5-10 ìë óóñìàëûã
5%-èéí ãëþêîçûí óóñìàëûí õàìò õóðààãóóð ñóäñààð
òàðüæ õýðýãëýíý. Òýãýõäýý:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 50-100 ìã/1-1.5 ìã/êã/-èéã âåíèéí
ñóäñààð 25-50 ìã/ìèíóòûí õóðäòàéãààð òàðèíà.
ªíäàð íàñòàí, 50 êã-ààñ äîîø æèíòýé áà öóñíû
ýðãýëòèéí áîëîí ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãààíû
äóòìàãøèëòàé õ¿ì¿¿ñò õàãàñ òóíãààð õýðýãëýíý.
Õýðýâ øààðäëàãàòàé áîë ýõíèé òóíãèéí 1/3-1/2-èéí
õýìæýýãýýð 5 ìèíóòûí äàðàà äàâòàí õýðýãëýæ áîëíî.
Òýãýõäýý 1 öàãèéí äîòîð õýðýãëýõ õýìæýý 200-300 ìã-
ààñ õýòýð÷ áîëîõã¿é.
195
◊Õ¿¿õäýä: 1 ìã/êã-ûã âåíèéí ñóäñààð òàðüæ õýðýãëýõ

áà øààðäëàãàòàé áîë 30 ìêã/êã/ìèí-ààð äàâòàí
Öýýðëýë:
• Ç¿ðõíèé ñýðýë äàìæóóëàëòûí õîðèã, ç¿ðõ ñóäàñíû
äóòìàãøèë, ýëýã áººðíèé ¿éë àæèëëàãàà àëäàãäñàí ¿åä
Ãàæ íºëºº:
• Ñóäñàíä õýò õóðäàí òàðèâàë àðòåðèéí äàðàëò îãöîì
áóóðàí, êîëëàïñ ¿¿ñ÷ áîëîõ þì.
Ñàâëàëò:
• 20ìã/ìë, 5 ìë, òóíøèë,
• 2%-èéí 2ìë, 10 ìë., 10%-èéí 2 ìë- ýýð òóíøèëýíä

¾ Øàõìàëûã: Æîðîîð îëãîíî, K-5,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¾ Òàðèàã: Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý, Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë: Ç¿ðõíèé áåòòà1 àäðåíîðåöåïòîðûã õîðèãëîæ,

ç¿ðõíèé õýìèéã öººð¿¿ëíý. Òîñãóóð-õîâäëûí ñýðýë
äàìæóóëàëòûã óäààøðóóëàí, ¿éëèéí ïîòåíöèàëûí “àøèãò
ðåôðàêòîð” ¿åèéã óðòàñãàíà.
Õýðýãëýõ çààëò: Á¿õ òºðëèéí òàõè-àðèòìè
Õýðýãëýõ àðãà: Òàõè-àðèòìèéí ýì÷èëãýýíä: Íàñàíä
õ¿ðýã÷äýä: 0.5-3 ìã-ûã âåíèéí ñóäñààð ààæèì òàðèíà.
Òàðèõ õóðäûã 1 ìã/ìèíóòààñ õýòð¿¿ëæ áîëîõã¿é. 4 öàãààñ
äîîøã¿é õóãàöàà ºíãºðñíèé äàðàà äàâòàí õýðýãëýæ áîëíî.
Áàðèõ òóí íü: 10-30 ìã-ààð õîíîãò 3-4 óäàà óóëãàíà.
Ñàâëàëò:
• 1ìã/ìë, òóíøèë.
196
♦ Àìèîäàðîí, AMIODARONE
ªºð íýðñ: Amiodarone hydrochloride, Aratac, Cordarone,
¾ Øàõìàëûã: ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý. Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¾ Òàðèàã: Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý,K-6.
Ç¿ðõíèé ýñèéí ðåïîëÿðèçàöèéã áóóðóóëàí, ðåôðàêòîð
¿åèéã óðòàñãàí, ¿éëèéí ïîòåíöèàëûí ¿ðãýëæëýõ õóãàöààã
óðòàñãàí, òàõèàðèòìèéã íàìæààíà.
t1/2=25-110 õîíîã (èõýâ÷ëýí 40-50 õîíîã áàéäàã), óóðàãòàé
õîëáîãäîëò 96%, óóõàä ààæóóâòàð øèìýãääýã. Áèåä
ñàéòàð òàðõàæ, àäèïîç ýä áà óóøèã, ýëýã, äýë¿¿íä èõýýð
õóðèìòëàãäàíà, ýëãýíä õóâèð÷, èäýâõòýé ìåòàáîëèò áîëîõ
ýòèë-àìèîäàðîíûã ¿¿ñãýäýã. Öºñíèé çàìààð èõ õýìæýýòýé
ÿëãàðíà. Vd=, CL=, F=, t2/1=,

Óóõ 2-21 3-7 öàã ÿíç á¿ð
ºäºð
Ñóäñàíä

Õîâäëûí ôèáðèëëÿöè, áóñàä ýìýíä ¿ð ä¿ ºãºõã¿é
áàéãàà õîâäëûí òàõèêàðäèéí ýì÷èëãýýíä: Íàñàíä
õ¿ðýã÷äýä, õîíîãèéí 800-1600ìã à÷ààëëûí òóíã
ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿í ºãòºë óóëãàæ õýðýãëýýä, äàðàà íü
õîíîãò 650-800ìã òóíãààð 1 ñàð õ¿ðòýë óóëãàíà, öààøèä
õîíîãò 200-600ìã-ûí áàðèõ òóíä øèëæ¿¿ëíý.
Ýñâýë, 5-10ìã/êã öîõèëòûí òóíã âåíèéí ñóäñààð
20 ìèíóòààñ 2 öàã õ¿ðòýë õóãàöààãààð òàðèíà. Äàðàà íü
24 öàãèéí äîòîð 2-3 óäàà 1.2ãð õ¿ðòýë òóíã äàâòàí
Óã ýìýíä õàðøèëòàé, áðàäèêàðäè, ÀÂ õîðèãòîé, ñèíóñûí
çàíãèëààíû íîöòîé ýìãýãòýé ºâ÷òºí áîëîí æèðýìñýí áà
197
Àðèòìèéí ýñðýã ¿éëäýëòýé áóñàä ýì õýðýãëýæ áóé ºâ÷òºíä

ìàø áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Áàìáàé áóë÷èðõàéí ýìãýã, óóøèãíû ýìãýãòýé ºâ÷òºíä
Õ¿¿õäýä õîðã¿é ýñýõ íü íîòëîãäîîã¿é.
Ãàæ íºëºº:
Çàõûí íåâðîïàòè, ýêñòðàïèðàìèä ñèìïòîì, òîëãîé ºâäºõ,
áóë÷èí ñóëüäàõ, ÿäðàõ, áðàäèêàðäè, ãèïîòåíçè, ç¿ðõíèé
õýì àëäàëò, ç¿ðõíèé äóòàãäàë, í¿äíèé ýâýðëýãèéí
ìèêðîäåïîçèò, õàðàà ººð÷ëºãäºõ, äîòîð ìóóõàéðàõ,
áººëæèõ, ºòãºí õàòàõ, ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãàà äîðîéòîí,
ôåðìåíòèéí èäýâõè ººð÷ëºãäºõ, àìüñãàëûí ýðõòýí
õîäëîãûí øèíæ èëðýõ (ïíåâìîíèò, àëüâåîëèò ã.ì.), àðüñ
ãýðýëä ìýäðýãøèõ, àðüñàí äýýð õºõ-ñààðàë ïèãìåíòàöè
¿¿ñýõ, ãèïîòèðîèäèçì, ãèïåðòèðîèäèçì áà ãèíåêîìàñòè
èëðýõ çýðýã ãàæ íºëºº àæèãëàãäàæ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
100ìã, 200ìã-èéí øàõìàë, 50ìã/ìë-èéí òàðèàãààð
12.3. Öóñíû äàðàëò áóóðóóëàõ ýì

♦ Ãèäðîõëîðòèàçèä, HYDROCHLOROTHIAZIDUM
/õîëáîãäîõ áóñàä ìýäýýëëèéã 16-ä ¿ç/
¾ K-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë: /16-ä ¿ç/

• Àðòåðèéí äàðàëò áóóðóóëíà /ñóäàñíû õàíàíä õóðàëäàõ
íàòðèéí õýìæýýã áàãàñãàí, ñóäàñíû òîíóñûã áàãàñãàõûí äýýð
øýýñíèé ÿëãàðàëòûã èõýñãýí, ýðãýëäýõ öóñíû ýçëýõ¿¿íèéã
áàãàñãàõ çàìààð àðòåðèéí äàðàëòûã áóóðóóëíà/.
• Àðòåðèéí äàðàëò èõñýõýä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä õîíîãò
25-50 ìã-ààð íýã óäàà óóëãàíà. Àðòåðèéí äàðàëòûí
áàéäëààñ õîíîãèéí òóíã èõýñãýõ áóþó áàãàñãàæ áîëíî.
198
Áóñàä äàðàëò áóóðóóëàõ ýìòýé õàìò õýðýãëýæ áóé ¿åä
õîíîãèéí òóíã 50 ìã-ààñ õýòð¿¿ëýõ øààðäëàãàã¿é.
Öýýðëýë, áîëãîîìæëîë, Ãàæ íºëºº: /16-ä ¿ç/.

¾ K-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë: Áåòòà1 áà áåòòà2 àäðåíîðåöåïòîðûã õîðèãëîõ òóë
äàðààõ ìåõàíèçìóóäààð àðòåðèéí äàðàëò áóóðóóëíà:
• Ç¿ðõíèé áåòòà1 àäðåíîðåöåïòîðûã õîðèãëîæ, ç¿ðõíèé
àãøèëòûí õ¿÷èéã áàãàñãàí, àãøèëòûí òîîã öººð¿¿ëýõ òóë
íýã óäààãèéí áà ìèíóòûí ýçëýõ¿¿íèéã áàãàñãàí, ñèñòîëûí
äàðàëòûã áóóðóóëíà,
• Áººðíèé ò¿¿äãýíöýðèéí þêñòàãëîìåðóë àïïàðàò (ÞÃÀ)-
ûí áåòòà1 àäðåíîðåöåïòîðûã õîðèãëîí, ðåíèíû
ÿëãàðàëòûã áàãàñãàíà,
• Ñèìïàòèê ìýäðýëèéí òºãñãºëèéí ñèíàïñûí ºìíºõ
ìåìáðàíû áåòòà2 àäðåíîðåöåïòîðûã õîðèãëîí,
íîðàäðåíàëèíû ÿëãàðàëòûã ñààòóóëíà.
• Àðòåðèéí äàðàëò èõñýõ ºâ÷èí:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: õîíîãò 80 ìã-ààð 6-12 öàãààð óóíà.
3-7 ºäðèéí çàâñàðëàãàòàéãààð òóíã èõýñãýí, õîíîãèéí
òóíã 640 ìã-ä õ¿ðãýæ áîëíî. Åð íü õîíîãèéí åðäèéí
äóíäàæ òóí íü 160-480 ìã áîëíî.
Ñàâëàëò: 0.01 ãð., 0.04 ãð., 0.08 ãð-ûí øàõìàë.
♦ Àòåíîëîë, ATENOLOL
ªºð íýðñ: Noten, Tenormin,
(ç¿ðõíèé áàõ ºâ÷íèéã ýì÷ëýõ ýìèéí á¿ëýãò õîëáîãäîõ
ìýäýýëëèéã ¿ç)
199
¾ Ê-2,Ê-3,Ê-4,Ê-5.

• Àðòåðèéí äàðàëò áóóðóóëàõ (β1-àäðåíîðåöåïòîðûã
õîðèãëîí, ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí àãøèëòûí õ¿÷èéã
ñóëðóóëæ, ñèñòîëûí ¿åä ç¿ðõíýýñ øàõàí ãàðãàõ öóñíû
õýìæýýã áàãàñãàõ áà ÞÃÀ-èéí β1-àäðåíîðåöåïòîðûã
õîðèãëîí, ðåíèíèé ÿëãàðàëòûã áàãàñãàõ çàìààð),
• Ç¿ðõíèé áàõ ýì÷ëýõ (ç¿ðõíèé β1-àäðåíîðåöåïòîðûã
õîðèãëîí, ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí àãøèëòûí õ¿÷èéã
ñóëðóóëæ, ìèîêàðäûí õ¿÷èëòºðºã÷èéí õýðýãöýýã áàãàñãàõ
çàìààð) ¿éëäýëòýé.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Óóñàí òóíãèéí 50-60% íü øèìýãääýã,
èõýíõ ýä áîëîí òàðõè íóãàñíû øèíãýíýýñ áóñàä øèíãýíä
ñàéòàð òàðõàíà. 5-15% íü öóñíû ïëàçìûí óóðàãòàé
õîëáîãääîã. Áàãà õóâèð÷, 40-50% íü õóâèðàëã¿é øýýñýýð
ãàäàãøèëíà, t1/2=6-7öàã, áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû
äóòìàãøèëòàé ¿åä óðòñàíà.

Óóõ 1 öàã 2-4 öàã 24 öàã
Ñóäñààð 5 ìèíóò 5 ìèíóò ≤12 öàã

• Àðòåðèéí äàðàëò èõñýõ ºâ÷íèé ýì÷èëãýýíä: Ýõëýýä
50ìã òóíãààð ºäºðò íýã óäàà óóëãàíà. 7-14 õîíîãò
õîíîãèéí òóíã 100ìã õ¿ðòýë íýìýãä¿¿ëæ ºäºðò íýã óäàà
óóëãàæ áîëíî. Êðåàòèíèíû êëèðåíñ 35ìë/ìèíóòààñ
áàãàññàí ¿åä òóí çîõèöóóëàëò õèéõ øààðäïëàãàòàé.
• Ç¿ðõíèé áàõûí ýì÷èëãýýíä: (ç¿ðõíèé áàõûã ýì÷ëýõ
ýìèéí á¿ëýãò ¿ç)
Öýýðëýë áîëãîîìæëîë:
• Ñèíóñûí áðàäèêàðäè, ç¿ðõíèé õîðèã, ç¿ðõíèé ¿éë
àæèëëàãààíû äóòìàãøèë, ç¿ðõíèé øîêòîé ºâ÷òºí áîëîí
200
• Ç¿ðõíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèëä îðæ áîëçîøã¿é
ºâ÷òºí, áðîíõèéí áà÷óóðàëò ýìãýã, äèàáåò,
ãèïåðòèðîéäèçì-òàé ºâ÷òºí áîëîí õºõ¿¿ë ýõýä
• Õ¿¿õäýä õîðòîé ýñýõ íü íîòëîãäîîã¿é.
Ãàæ íºëºº: ßäðàõ, óíòàìõàé áîëîõ, áðàäèêàðäè, ãèïîòåíçè,
ç¿ðõíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèë, îãèõ, áººëæèõ,
ñóóëãàõ, äèñïíîå, áðîíõîñïàçì, àðüñààð òóóðàëò ãàðàõ,
õàëóóðàõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 25ìã, 50ìã, 100ìã-èéí øàõìàë, 5ìã/10ìë-èéí
òàðèàãààð ñàâëàãäàíà.
♦ Íèôåäèïèí , NIFEDIPINUM /12.1-ä ¿ç/

ªºð íýðñ: Adalat, Cordafen, Corinfar, Phenihidinum, Nifecard,
¾ K-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë: Ýñèéí ìåìáðàíû ¿éëèéí ïîòåíöèàëûí õàìààðàëò
êàëüöèéí ñóâãèéã õîðèãëîíî. Ãèëãýð áóë÷èíä èë¿¿ èõ
ñîíãîìîëîîð íºëººëºõ áºãººä ç¿ðõíèé äàìæóóëàõ
ñèñòåìä íºëººëºõã¿é òóë àðèòìèéí ýñðýã ¿éëäýëã¿é.
• Ñóäàñ ºðãºñãºíº. Ñóäàñíû ãèëãýð áóë÷èíãèéí ýñýä
êàëüöèéí èîí íýâòðýí îðîõûã õîðèãëîõ òóë äàðààõ
¿éëäë¿¿äèéã ¿ç¿¿ëíý:
∗ Çàõûí ñóäàñ ºðãºñãºæ, àðòåðèéí äàðàëò
áóóðóóëíà
∗ Òèòýì ñóäàñ ºðãºñãºæ, ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí öóñàí
õàíãàìæèéã ñàéæðóóëíà
∗ Òàðõèíû ñóäñûã ºðãºñãºæ, òàðõèíû öóñàí
õàíãàìæèéã ñàéæðóóëíà
óóðàãòàé õîëáîãäîëò 96%, õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ ñàéí
øèìýãäýõ áîëîâ÷ ñèñòåìèéí ºìíºõ ýëèìèíàöè èõòýé,
ýëãýíä á¿ðýí õóâèð÷, ìåòàáîëèò õýëáýðýýð øýýñ áà
ºòãºíòýé õàìò ãàäàãøèëíà. Óóæ õýðýãëýõýä ¿éëäýë
20 ìèíóòàíä ýõýëæ, 0.5-2 öàãò îðãèëäîî õ¿ðýýä 4-24 öàã
201

• Àðòåðèéí äàðàëò èõñýõ ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä
30-60 ìã-ûí øàõìàëûã /óäààí ¿éë÷èëãýýò øàõìàëûã / ºäºðò
íýã óäàà óóëãàíà. 7-14 õîíîã õýðýãëýõ áºãººä õîíîãèéí
òóíã 90 ìã-ààñ õýòð¿¿ëæ áîëîõã¿é.
• Àðòåðèéí äàðàëò ãýíýò íîöòîé èõýññýí ¿åä:
10 ìã ûã óóëãàíà, ¿ð ä¿í ñóë áàéâàë 10-15 ìèíóòûí äàðàà
äàõèí 10 ìã-ûã óóëãàíà.
• Ç¿ðõíèé áàõûí ýì÷èëãýýíä: /12.1-ä ¿ç/.
⇒ Ðåéíî-ûí ºâ÷íèé ýì÷èëãýýíä õýðýãëýæ áîëíî.
• Óã ýìýíä õàðøèëòàé ºâ÷òºí, ç¿ðõíèé øîê, ãèïîòîíè,
æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ¿åä õýðýãëýõã¿é
• ªíäºð íàñòàí, ç¿ðõíèé äóòàãäàëòàé ºâ÷òºíä
Ãàæ íºëºº: Òîëãîé ºâäºõ, òîëãîé ýðãýõ, òàðõè ìàíàëçàõ,
îãèõ, áººëæèõ, ñóóëãàõ, áèå ñóëðàõ, í¿¿ð óëàéæ ìýí÷èéõ,
ç¿ðõíèé öîõèëò îëøðîí, ç¿ðõ äýëñýõ, àðüñíû òóóðàëò
♦ Ýíàëàïðèë , ENALAPRIL
ªºð íýðñ: Enalapril maleate, Ednit, Enap, Renitec, Amprace,
Vasotec.
¾ K-1,K-2,Ê-3,Ê-4,K-5,L-6.
¾ Æèðýìñíèé êàòåãîðè: C (æèðýìñíèé 2-ð áîëîí 3-ð ãóðâàí
ñàðä: D).
¯éëäýë: /Êàïòîïðèëûã ¿ç/.

Ôàðìàêîêèíåòèê: Vd=1.7ë/êã, F=0.41, t1/2=11öàã, óóðàãòàé
õîëáîãäîëò 50%, õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ äóíä çýðýã
øèìýãäýíý, áèåä õóâèð÷, èäýâõòýé ìåòàáîëèò áîëîõ
“ýíàëàïðèëàò”-ûã ¿¿ñãýäýã, áººðººð äàâàìãàéëàí ÿëãàðíà,
óóõàä ¿éëäýë 1 öàãèéí äàðàà ýõýëæ, 4-6 öàãò îðãèëäîî
õ¿ðýýä, 24 öàã ¿ðãýëæèëíý.
202

• Àðòåðèéí äàðàëò èõñýõ ºâ÷íèé ýì÷èëãýýíä: Íàñàíä
õ¿ðýã÷äýä øýýñ õººõ ýì õýðýãëýýã¿é òîõèîëäîëä 5 ìã-ààð
ºäºðò íýã óäàà óóëãàæ ýõëýýä, äàðàà íü ¿ð ä¿íãýýñ íü
õàìààð÷ òóí çîõèöóóëàëò õèéäýã. Õîíîãèéí äóíäàæ òóí
10-40 ìã þì.
• Öóñíû ýðãýëòèéí äóòìàãøèëä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä
ºäºðò 2.5ìã-ààð óóëãàæ ýõëýýä, öààøèä õîíîãèéí òóíã
20-40ìã õ¿ðòýë èõýñãýæ áîëíî.
• Óã á¿ëýã ýìýíä õàðøèëòàé ºâ÷òºí, æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë
• Áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèëòàé ºâ÷òºíä
Ãàæ íºëºº: Ïðîòåéíóðè, áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû
äóòìàãøèë, ãåìàòîêðèò áà ãåìîãîëîáèí áàãàñàõ,
íåéòðîïåíè, àãðàíóëîöèòîç, ñóäàñëàã õàâàí, óõààí àëäàæ
óíàõ, öýýæýýð ºâäºõ, ç¿ðõ äýëñýõ, ãèïîòåíçè, õîäîîä
õîðñîõ, îãèõ, áººëæèõ, ñóóëãàõ, õýâëèéãýýð ºâäºõ,
äèñïåïñè, ýëýãíèé ôåðìåíò¿¿ä èõñýõ, òîëãîé ºâäºõ,
òîëãîé ýðãýõ, ÿäðàõ, íîéðã¿éäýõ, ïàðåñòåçè èëðýõ çýðýã
ãàæ íºëºº àæèãëàãäàæ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 2.5 ìã, 5 ìã, 10 ìã, 20 ìã, øàõìàë, .
♦ Ìåòèëäîïà, METHYLDOPA
ªºð íýðñ: Methyldopum, Dopegytum, Aldomet, Dopamet,
Medomet.
¾ Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë: Ñóäàñ õºäºëãºõ òºâèéã äàðàíãóéëàí, àðòåðèéí

äàðàëòûã áóóðóóëíà /áèåä îðîí õóâèðààä, àëüôà-ìåòèë-
íîðàäðåíàëèí ¿¿ñãýõ áºãººä òýð íü ìåäèàòîð
íîðàäðåíàëèíòàé ºðñºëäºõ àíòàãîíèñò íºëºº ¿ç¿¿ëæ,
ñèìïàòèê ìýäðýëèéí òîíóñûã áàãàñãàíà/.
203

CL=24ë/öàã, t1/2=1.8öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 1-16%,
õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ ìóóõàí øèìýãäýíý, áèåä òàðõàõ
÷àäâàð ñàéòàé, ýëýã áîëîí ãýäñýíä ýð÷èìòýé õóâèðäàã,
øèìýãäñýí õýñýã íü áººðººð, áóñàä íü ºòãºíòýé õàìò
ãàäàãøèëíà. Óóæ õýðýãëýõýä ¿éëäýë 4-6 öàãèéí äàðàà
îðãèëäîî õ¿ðýýä 12-48 öàã ¿ðãýëæèëäýã.
Õýðýãëýõ çààëò: Àðòåðèéí äàðàëò èõñýõ ºâ÷èí
• Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä, ýõëýýä 250 ìã-ààð 48 öàãèéí äîòîð
2-3 óäàà óóëãàíà. Äàðàà íü øààðäëàãàòàé áîë 2 ºäºð
òóòàìä òóíã èõýñãýæ áîëíî. ¯äýø áóþó óíòàõûí ºìíº
óóëãàâàë èë¿¿ çîõèìæòîé. Áàðèõ òóí íü õîíîãò 500 ìã-ààñ
2 ãð áºãººä õîíîãèéí òóíã 2-4 õóâààæ óóëãàíà. Õîíîãèéí
äýýä òóí 3 ãð þì.
Öýýðëýë: Ýëýãíèé õóðö ýìãýã /õóðö ãåïàòèò ã.ì./, èäýâõòýé
õýëáýðèéí öèððîç, “ôåîõðîìîöèòîìà”-òàé ºâ÷òºí,
Ãàæ íºëºº: Îãèõ áººëæèõ, ñóóëãàõ, àì õàòàõ, òîëãîé ºâäºõ,
îðòîñòàòèê ãèïîòåíçè èëðýõ, öóñ çàäðàëò àíåìè,
ëåéêîïåíè, ìºí ýëýãíèé ýäèéí íåêðîç ¿¿ñýõ, õàìàð
áèò¿¿ðýõ, õàëóóðàõ, æèí áóóðàõ, áýëãèéí ÷àäàâõè áóóðàõ,
õàâàãíàõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 0.25 ãð-ûí øàõìàë.
♦ Íèòðîïðóññèä íàòðè, NATRII NITROPRUSSIDUM

ªºð íýðñ: Nitroprusside sodium, Nipride, Nitropress, Nanipruss.
¾ Ê-6.
¯éëäýë:
• Ñóäàñ ºðãºñãºí, àðòåðèéí äàðàëò áóóðóóëíà /àðòåðèîë áà
âåíóëûã ºðãºñãºíº, òýð áèåä ò¿ðãýí çóóð õóâèðàõàä èäýâõòýé
ìåòàáîëèò áîëîõ àçîòûí îêñèä(NO) ¿¿ñ÷, ñóäàñ ºðãºñãºäºã
ãýæ ¿çäýã/,
• Ç¿ðõíèé àãøèëòûí ºìíºõ áà äàðààõ à÷ààëëûã áàãàñãàíà
/àðòåðèîëûã ºðãºñãºí, çàõûí ñóäàñíû ýñýðã¿¿öëèéã áàãàñãàæ,
204
àðòåðèéí äàðàëòûã áóóðóóëàõ òóë ç¿ðõíèé àãøèëòûí äàðààõ
à÷ààëëûã áàãàñãàíà, âåíóëûã ºðãºñãºí, ç¿ðõýíä èðýõ öóñíû
õýìæýýã áàãàñãàõ òóë ç¿ðõíèé ºìíºõ à÷ààëëûã ÷ ìºí
áàãàñãàäàã/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: t1/2=2ìèíóò, ýðèòðîöèò áà ýäýä ò¿ðãýí çóóð

õóâèð÷, öèàíèä ðàäèêàëûã ¿¿ñãýýä, òýð íü ýëãýíä ðîäàíàçà
ôåðìåíòèéí íºëººãººð òèîöèàíàò áîëîí õóâèðäàã.
Òèîöèàíàò ýñèéí ãàäíàõ øèíãýíä òàðõàõ áºãººä áèåýñ
ààæèì áººðººð ãàäàãøèëíà. Íàòðèéí íèòðîïðóññèäûí
àðòåðèéí äàðàëò áóóëãàõ ¿éëäýë íü òàðüæ ýõëýíã¿¿ò
30 ñåêóíäûí äîòîð ýõýëæ, áîëèíãóóò 5 ìèíóòûí äîòîð
àðèëäàã.
• Ãèïåðòîíèéí êðèç,
• Åðºíõèé ìýäýý àëäóóëàëòûí ¿åèéí óäèðäëàãàò ãèïîòîíè,
• Ç¿ðõíèé õóðö äóòàãäàë, ç¿ðõíèé øîê,
• Äýýðõ ýìãýã¿¿äèéí ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä, 50ìã-ûã
2-3ìë 5%-èéí ãëþêîçûí óóñìàëààð íàéðóóëæ, ò¿¿íèéãýý
250,500,1000ìë 5%-ûí ãëþêîçûí óóñìàëä õèéæ,
0.3-10ìêã/êã/ìèíóòûí õóðäòàéãààð (äóíäæààð 3ìêã/êã/ìèíóò)
âåíèéí ñóäñààð äóñëààð òàðèíà.
• Óã ýìýíä õàðøèëòàé, òàðõèíû öóñàí õàíãàìæèéí
ººð÷ëºëòòýé, õàðààíû ìýäðýëèéí àòðîôè çýðýã
ººð÷ëºëòòýé ¿åä õýðýãëýõã¿é.
• Ãàâëûí õºíäèéí äàðàëò èõýññýí, ãèïîòèðîéäèçì, ýëýã
áººðíèé ýìãýãòýé, ãèïîíàòðèåìè, æèðýìñýí ýõýä ìàø
Ãàæ íºëºº: Òîëãîé ºâäºõ, òîëãîé ýðãýõ, àòàêñè, óõààí
àëäàõ, êîìà, ñóäàñíû ä¿¿ðýëò ñóëðàõ, ðåôëåêñ¿¿ä
àëäàãäàõ, õ¿¿õýí õàðàà ºðãºñºõ, áèå ñóëðàõ, áóë÷èí
÷è÷èãíýõ, õºëðºõ, ç¿ðõ äýëñýõ, îãèõ, áººëæèõ, õýâëèéãýýð
ºâäºõ, äèñïíîå, àìüñãàë ºíãºö áîëîõ, àðüñ ÿãààðàõ,
àöèäîçîä îðîõ çýðýã ñºðºã íºëºº òóí õýòýðâýë èëýðäýã
áàéíà.
Ñàâëàëò: 50ìã, òóíøèë, ñýëáýõ çîðèóëàëòòàé íóíòàã.
Õàäãàëàëò: Ãýðëýýñ ñàéòàð õàìãààëñàí, õàðàíõóé, ñýð¿¿í
íºõöºëä õàäãàëíà.
205
♦ Ëîçàðòàí, Lozartanum
ªºð íýðñ: Cozaar
¾ K-6
¯éëäýë: Àíãèîòåíçèí-2 ¿¿ñýõ ïðîöåññèéã áàãàñãàäàã ó÷èð
àíãèîòåíçèí ÿëãàðàëòûã áàãàñãàí, ñóäàñíû àãøèëòûã
ñààòóóëæ, àðòåðèéí äàðàëò áóóðóóëàõ íºëººòýé.
Óóæ õýðýãëýõýä ñàéí øèìýãäýõ áºãººä ñèñòåìèéí ºìíºõ
ýëèìèíàöèä íýëýýä ºðòäºã òóë óóñàí òóíãèéí 33% íü öóñàíä
øèìýãäýí îðíî. Öóñíû ïëàçìûí óóðàãòàé ºíäºð
êîíöåíòðàöààð õîëáîãäîíî, ýëãýíä öèòîõðîìûí P450 2ÑÑ
ïèãìåíòèéí íºëººãººð ìåòàáîëèçìä îðíî. Äèéëýíõ õýñýã íü
ºòãºíòýé õàìò ÿëãàðàõ áºãººä áàãàõàí õýñýã íü øýýñòýé õàìò
ãàäàãøèëíà. F=33%, t2/1=2öàã
Õýðýãëýõ Ýõëýõ Îðãèë ¿å ¯ðãýëæëýõ

àðãà öàã õóãàöàà
Óóõ Òîäîðõîéã¿é 1-4 öàã 24 öàã
Õýðýãëýõ çààëò: Àðòåðèéí äàðàëò èõñýõ ºâ÷èí

Õýðýãëýõ àðãà: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä ýõëýýä 25-50 ìã-ð óóëãàæ
ýõëýíý. Õîíîãèéí äýýä òóí íü 100ìã.
• Ýì áîëîí ò¿¿íèé íàéðëàãàíä îðîëöñîí áîäèñîíä
õàðøèëòàé ºâ÷òºíä õýðýãëýõã¿é,
• Õºõ¿¿ë ýõýä õýðýãëýõã¿é
• Æèðýìñýí ýõýä õýðýãëýõã¿é
• Ýëýã, áººðíèé ýìãýãòýé ýõýä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
• Áàãà íàñíû õ¿¿õäýä àþóëã¿é ýñýõ íü òîäîðõîéã¿é.
Ãàæ íºëºº:
• Òºâ ìýäðýëèéí ñèñòåìèéí òàëààñ: Òîëãîé ýðãýõ
íîéðã¿éäýõ
• Õîäîîä ãýäýñíèé çàìûí òàëààñ: Ñóóëãàõ áîëîí äèñïåïñè
206
• Áóë÷èíãèéí ñèñòåìèéí òàëààñ: Áóë÷èí òàòàõ, ìèàëüãè,
õºëººð áîëîí ãóÿíû àðààð ºâäºõ
• Àìüñãàëûí ñèñòåìèéí òàëààñ: Õàìàð áèò¿¿ðýõ,
õàíèàëãàõ, àìüñãàëûí äýýä çàìûí ¿ðýâñëèéí øèíæ,
äàéâàð õºíäèéí¿¿äèéí ¿ðýâñëèéí øèíæ èëýð÷
áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 25ìã, 50ìã øàõìàë
12.4. Ç¿ðõ ñóäàñíû äóòìàãøèëä õýðýãëýõ ýì

♦ Äèãîêñèí, DIGOXINUM
ªºð íýðñ: Lanoxin, Digossina, Lanoxicaps, Lanicor, Digolan,
Dixina.
¾ Øàõìàëûã: Æîðîîð îëãîíî, Ê-3,Ê-4,Ê-5.
¾ Òàðèàã: Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý: Ê-3,Ê-4,Ê-5.
¯éëäýë: Ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí ýñèéí íàòðè-êàëèéí íàñîñûí

“ÀÒÔ-àçà” ôåðìåíòèéã ñààòóóëæ, ýñ äîòîðõè íàòðèéã
èõýñãýñíýýð ýñèéí õàíààð ãàäíààñ ýñ ð¿¿ íýâòðýí îðîõ
êàëüöèéí èîíû õýìæýýã íýìýãä¿¿ëýõ òóë êàëüöèéí èîí íü
òðîïîíèíû êîìïëåêòîé õîëáîãäîí, ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí
øèðõýãèéí àãøèëòûí õ¿÷èéã èõýñãýíý /àêòèí, ìèîçèí õî¸ðûí
íèéëæ àãøèõ áîëîëöîîã õàíãàíà/.
• Ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí àãøèëòûí õ¿÷èéã íýìýãä¿¿ëíý
/ýåðýã èíîòðîï íºëºº/,
• Ç¿ðõíèé ñýðýë äàìæóóëàëòûã óäààøðóóëíà /ñºðºã
äðîìîòðîï íºëºº/,
• Ç¿ðõíèé öîõèëòûí òîîã öººð¿¿ëíý, äèàñòîëûã
óðòàñãàíà /ñºðºã õîðíîòðîï íºëºº/.
⇒ Äýýðõ íºëººã ç¿ðõíèé ãëèêîçèäûí øóóä ¿éëäýë ãýõ áºãººä
òýäãýýðýýñ óëàìæëàí öóñíû óðñãàëûí ýð÷èì íýìýãäýí,
øýýñíèé ÿëãàðàëò èõñýí, õàâàí áóóðàõ, ýä ýðõòýíèé öóñàí
õàíãàìæ ñàéæðàí, õ¿÷èëòºðºã÷èéí äóòìàãøèë àðèëàõ, âåíèéí
äàðàëò áóóðàí, öóñíû äàðàëò òîãòìîëæèõ çýðýã àøèãòàé
íºëºº èëýðäãèéã ç¿ðõíèé ãëèêîçèäûí øóóä áóñ ¿éëäýë õýìýýí
íýðëýäýã áîëíî.
207
Ôàðìàêîêèíåòèê: Vd=3.2-7.3ë/êã, F=0.7, C=>0.8íã/ìë,

Ctoxic=>2íã/ìë, t1/2=39öàã, CL=4.5ë/öàã
(1.02CLcr+57ìë/ìèíóò), óóðàãòàé õîëáîãäîëò 27%, õîäîîä
ãýäýñíèé çàìààñ ñàéí øèìýãäýíý, áèåä ñàéòàð òàðõàíà,
60% íü áººðººð õóâèðàëã¿é ÿëãàðíà, áººðíèé áóñ
ýëèìèíàöè 40%, 6.8% íü “ãýäýñ-ýëýã” ãýñýí òîéðãîîð äàõèí
øèìýãäýæ ýðãýëääýã. Åð íü áèåýñ óäààí ÿëãàðíà.
Õýðýãëýñýí òóíãèéí 20% îð÷èì íü íýã õîíîãò áèåýñ
ãàäàãøèëäàã. Óóæ õýðýãëýõýä ¿éëäýë 0.5-2 öàãò ýõýëæ, 2-6
öàãò îðãèëäîî õ¿ðýýä 3-4 õîíîã ¿ðãýëæèëíý. Âåíèéí
ñóäñààð òàðèõàä ¿éëäýë íü 5-30 ìèíóòàíä ýõýëæ, 1-4 öàãò
îðãèëäîî õ¿ðýýä, 3-4 õîíîã ¿ðãýëæèëíý.
• Ç¿ðõíèé ¿éë àæèëëàãààíû õóðö áà àðõàã äóòàãäàë,
• Òîñãóóðûí ãàðàëòàé òàõè-àðèòìè /ïàðîêñèçìàë òàõèêàðäè,
òîñãóóðûí ôèáðèëÿöè áà ÷è÷èãíýý ã.ì./.
• Äýýðõ ýìãýã¿¿äèéí ¿åä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: öîõèëòûí òóí: 0.5-1 ìã-ûã 24
öàãèéí äîòîð õóâààæ óóëãàíà. Áàðèõ òóí: õîíîãò
0.125-0.5 ìã-ûã /äóíä÷ààð 0.25 ìã/ óóëãàíà. Ç¿ðõíèé õýì
àëäàãäëûí ¿åä ¿ð ä¿íãýýñ íü õàìààðóóëàí äýýðõýýñ
àðàé èõ òóíãààð õýðýãëýæ áîëíî. Ýëýã, áººðíèé ¿éë
àæèëëàãàà àëäàãäñàí ¿åä òóíã áàãàñãàæ õýðýãëýíý.
◊ 65-ààñ äýýø íàñòàé ºíäºð íàñòàíä: Áàðèõ òóíäàà
õîíîãò 0.125 ìã-ààð óóëãàíà.
⇒ Ç¿ðõíèé àðõàã äóòìàãøëûí ¿åä ç¿ðõíèé ãëèêîçèäûã
äèãèòàëñæóóëàëò õèéí õýðýãëýõ áºãººä äèãèòàëñæóóëàëòûã
õóðäàí (1õîíîãò), äóíä (2-3 õîíîãò), óäààí (5-7 õîíîãò)
òåìïýýð òóñ òóñ ÿâóóëæ áîëíî.
⇒ Áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøëûí ¿åä êðåàòèíèíû
êëèðåíñòýé óÿëäóóëàí òóíã çîõèöóóëàí õýðýãëýíý.
• Ç¿ðõíèé ãëèêîçèäýä õàðøèëòàé áà ò¿¿íèé õîðäëîãîòîé,
ç¿ðõíèé ñýðýë äàìæóóëàëòûí õîðèã, ç¿ðõíèé øèãäýýñ,
öî÷ìîã ìèîêàðäèò, õîâäîëûí ôèáðèëëÿöè áà æè÷
àãøèëòûí ¿åä õýðýãëýõã¿é.
• ªíäºð íàñòàí, ñèíóñûí áðàäèêàðäè, ãèïåðòðîôèê
êàðäèîìèîïàòè, áººð, óóøèãíû ºâ÷ëºë, ãèïîòèðîéäèçì,
208
Ãàæ íºëºº:
• Îãèõ, áººëæèõ, ñóóëãàõ, õîîëíû äóðøèë áóóðàõ, òîëãîé
ºâäºõ, òîëãîé ýðãýõ, ç¿ðõíèé öîõèëò õýò öººðºõ, òîñãóóð-
õîâäëûí õîðèã, õîâäëûí æè÷ àãøèëò ¿¿ñýõ, õàðàà
á¿¿äèéõ, þì øàð íîãîîí õ¿ðýýòýé õàðàãäàõ çýðýã ãàæ
• Áèåýñ óäààí ãàäàãøèëäàã òóë áèåä õóðèìòëàë ¿¿ñãýõ
ñºðºã íºëººòýé.
Ñàâëàëò:
• 250ìêã, 62.5ìêã, øàõìàë, \Æ,Ê-2,Ê-3,Ê-4\,
• 250ìêã/ìë, 2ìë, òóíøèë, \Ý,Ê-2,Ê-3,Ê-4\.
♦ Äîïàìèí, DOPHAMINUM
ªºð íýðñ: Dopamine, Dopamine hydrochloride, Dopastat,
Intropin, Dophan, Dopmin, Revimine, Dopamex,
Hydroxytyramin, Dynatra.
¾ Ê-4,Ê-5,Ê-6.
¯éëäýë: Íîðàäðåíàëèíû óðüäàë áîäèñ þì. Àëüôà, áåòòà-

àäðåíîðåöåïòîð, äîïàìèíû ðåöåïòîðóóäûã ñýðãýýõ òóë
ç¿ðõ ñóäàñíû ñèñòåìä äàðààõ ¿éëäýë ¿ç¿¿ëíý:
• Ç¿ðõíèé àãøèëòûí õ¿÷èéã íýìýãä¿¿ëíý.
• Ñóäàñ íàðèéñãàíà.
• Àðòåðèéí äàðàëòûã èõýñãýíý.
Ôàðìàêîêèíåòèê: CL=234-330ë/öàã, t1/2=9 ìèíóò, áèåä
ñàéòàð òàðõàíà, õàðèí öóñ-òàðõèíû õîðèãèéã íýâòðýõã¿é,
ýëýã, áººð, ñèéâýíä èäýâõã¿éæäýã, 24% íü ìýäðýëèéí
òºãñãºëä íîðàäðåíàëèí áîëîí õóâèðíà, øýýñòýé õàìò
ÿëãàðíà. Âåíèéí ñóäñààð òàðüæ õýðýãëýõýä ¿éëäýë 5
ìèíóòàíä ýõýëæ, õýðýãëýõýý çîãñîîñíîîñ õîéø 10 ìèíóòûí
äîòîð àðèëäàã.
Õýðýãëýõ çààëò: Ç¿ðõíèé øîê
• Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä ýõëýýä 1-5 ìêã/êã/ìèíóò òóíãààð âåíèéí
ñóäñàíä äóñëààð òàðèíà. Øààðäëàãàòàé áîë ãåìîäèíàìèê
209
áà áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû áàéäëûã õàðãàëçàí,

10-30 ìèíóòûí çàâñàðëàãàòàéãààð 1-4 ìêã/êã/ìèíóò
òóíãààð âåíèéí ñóäñààð äàâòàí õýðýãëýæ áîëíî.
⇒ Æè÷: 200ìã-ûã/0.2 ãð/ 5%-400 ìë ãëþêîçûí óóñìàëä
íàéðóóëàí, âåíèéí ñóäñàíä äóñëààð òàðèíà.
• Òàõèàðèòìè, ôåîõðîìîöèòîìà, õîâäîëûí ôèáðèëÿöè
çýðýãò õýðýãëýõã¿é.
• Ñóäàñíû áºãëºðºëò ýìãýã, äèàáåòèéí ýíäàðòåðèèò,
àðòåðèéí ýìáîëèçì, æèðýìñýí ýõ÷¿¿äýä áîëãîîìæòîé
õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Òàõèêàðäè, àðèòìè, ç¿ðõýýð õàòãàõ, ç¿ðõ äýëñýõ,
ãèïîòåíçè, ãèïåðòåíçè, îãèõ, áººëæèõ, òîëãîé ºâäºõ, ¿ñ
áîñîõ, äèñïíîå, áººðíèé ñóäàñíû àã÷èë ¿¿ñýõ çýðýã ãàæ
íºëºº èëýð÷ áîëíî.
Ñàâëàëò: 40ìã/ìë, 5ìë /4%-5 ìë/-ýýð òóíøèë.
♦ Ñòðîôàíòèí G
♦ Ñòðîôàíòèí, STROPHANTHINUM-K
ªºð íýðñ: Eustrophinum, Kombetin, Kostrophan, Neostrophan,
K-strophanthin-β, K-strophicor, Strophosid
¾ Òàðèàã: Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý, Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë áà ò¿¿íèé ìåõàíèçì: ªíäºð èäýâõòýé êàðäèîòîíèê
¿éëäýëòýé. Ç¿ðõíèé öîõèëòûí òîîã öººð¿¿ëýõ ¿éëäýë ñóëòàé,
ýåðýã èíîòðîï íºëºº ñàéòàé.
Ôàðìàêîêèíåòèê:Ñóäñààð òàðüæ õýðýãëýõýä 5-10 ìèíóòûí
äîòîð ¿éëäýë íü ýõýëæ, 1.5-3 öàã ¿ðãýëæèëíý. Õóðèìòëàë
áàãà ¿¿ñãýíý. Õîíîãèéí õóãàöààíä õýðýãëýñýí òóíãèéí 40%
îð÷èì íü áèå ìàõáîäèîñ ãàäàãøèëäàã. Ýëãýíä áàãà õóâèð÷,
áººðººð ÿëãàðíà.
Õýðýãëýõ çààëò áà õýðýãëýõ àðãà:
Ç¿ðõíèé õóðö äóòàãäàë: 0.05%-0.5-1ìë óóñìàëûã 10-20ìë
íàòðèéí õëîðèäûí èçîòîíèê óóñìàëààð øèíãýëæ, âåíèéí
ñóäñààð ìàø ààæèì òàðèíà.
210
Öî÷ìîã ìèîêàðäèò, ýíäîêàðäèò, êàðäèîñêëåðîç,
òèðåîòîêñèêîçûí ¿åä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº:
Ýêñòðàñèñòîëè, áèãåìåíè, áðàäèêàðäè, îãèõ, áººëæèõ
çýðýã øèíæ èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
0.05%-1ìë-èéí àìïóëä ñàâëàãäàíà.
♦ Ýíîêñèìîí. Enoximonum
ªºð íýðñ: Enoxymone C12H12N2O2S=248.3
Ìîíãîë óëñûí á¿ðòãýë:
¾ K-3,K-4,K-5,K-6.
¯éëäýë: Ýíîêñèìîí áîë àìèðèíû àäèë ôîñôîäèýñòåðàçà

ôåðìåíòèéã õîðèãëîã÷ þì. Èéìýýñ ýåðýã ýíîòðîï ¿éëäýë
¿ç¿¿ëýõ áºãººä ñóäàñ ºðãºñãºõ ¿éëäýëòýé.
õóðäàí õóãàöààíä øèìýãääýã, t2/1=1-4 öàã áàéäàã. Öóñíû
ïëàçìûí óóðàãòàé 85% õîëáîãäîíî, ýëãýíä õóâèð÷, ò¿¿íèé
ìåòàáîëèòèêóóä íü øýýñýýð ÿëãàðíà. Âåíèéí ñóäñààð äàâòàí
õýðýãëýõýä 70% íü áººðººð ìåòàáîëèò õýëáýðýýð ÿëãàðàõ
áºãººä 1% íü õóâèðàëã¿é ÿëãàðíà.
Õýðýãëýõ çààëò áà àðãà: Ç¿ðõíèé äóòàãäëûí áîãèíî
õóãàöààíû ýì÷èëãýýíèé ¿åä ñóäñàíä òàðüæ õýðýãëýíý.
Øààðäëàãàòàé áîë óäààí õóãàöààãààð àìààð óóæ
õýðýãëýæ áîëíî. Ýíîêñèìîíû äóíäàæ òóí ºâ÷òºíèé 1êã
æèíä 3 ìã îð÷èì áàéäàã, õàðèí ñóäñààð òàðèõ ¿åä
ºâ÷òºíèé 1êã æèíä 1ìèíóòàíä 5-20 ìêã òóíãààð õýðýãëýíý.
Áººðíèé äóòìàãøèëòàé ºâ÷òºíä òóíã áàãàñãàæ õýðýãëýíý.
• Ýíîêñèìîíèéã ãèïåðòðîôèê êàðäèîìèîïàòèòàé, ãîë
ñóäàñíû áºãëºðºëòýé, óóøèãíû ºâ÷òýé ºâ÷òºíä
• Öóñíû äàðàëò èõòýé, ç¿ðõíèé õýì àëäàãäàëòàé, ç¿ðõíèé
áè÷ëýãò ººð÷ëºëò îðñîí, øèíãýíèé áàëàíñ áà
211
ýëåêòðîëèòèéí áàéäàëä ººð÷ëºëò îðñîí õèéãýýä ýëýãíèé

ºâ÷òýé ºâ÷òºíä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº:
• Ýíîêñèìîíèéã õýðýãëýæ áàéãàà ¿åä õîäîîä ãýäýñíèé
çàìààñ: îãèõ, áººëæèõ, ñóóëãàõ øèíæ èëðýõ áà òîëãîé
ºâäºõ, ÷è÷ðýõ, øýýñ áàãàñàõ, íîéðã¿éäýõ øèíæ¿¿ä èëýð÷
áîëíî. Ìºí òðîìáîöèòîïåíè ¿¿ñýõ, ýëýãíèé ôåðìåíò
ºíäºðñºõ øèíæ¿¿ä èëýð÷ áîëçîøã¿é.
• Ìºí ç¿ðõíèé òîñãóóðûí áîëîí õîâäëûí ãàðàëòàé
òàõèàðèòìè ¿¿ñýõ, äàðàëò áóóðàõ øèíæ èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: òàðèëãûí óóñìàë 5ìã/ìë
12.5. Òðîìáîöèòûí àãðåãàöèéã ñààòóóëàõ ýì
♦ Àöåòèëñàëèöèëèéí õ¿÷èë
ACIDUM ACETYLSALICYLICUM /2.1, 7.1-ä ¿ç/
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¾ Æèðýìñíèé êàòåãîðè: C (æèðýìñíèé ñ¿¿ëèéí ãóðâàí ñàðä: D)
¯éëäýë:
• Àíòèàãðåãàíò ¿éëäýëòýé. /òðîìáîêñàíû íèéëýãæèëòèéã
30-40 ìã-ààð õýðýãëýõýä òðîìáîöèòèéí
äàðàíãóéëíà/.
àãðåãàöèéã 96 öàã õ¿ðòýë äàðàíãóéëíà.
• Òºðºë á¿ðèéí òðîìáîò ºâ÷íèé ¿åä òðîìáî-ýìáîëè
¿¿ñýõýýñ, ç¿ðõíèé áàõûí ¿åä ç¿ðõíèé øèãäýýñ ¿¿ñýõýýñ
óðüä÷èëàí ñýðãèéëæ õýðýãëýíý.
• Òðîìáîîñ áîëîí ç¿ðõíèé øèãäýýñýýñ ñýðãèéëæ
õýðýãëýõ áîë: 0.1-0.25 ãð-ààð ºäºðò íýã óäàà óóëãàæ
õýðýãëýíý.
Öýýðëýë, Ãàæ íºëºº: 21.-ä ¿ç.
212
13. ÀÐÜÑÍÛ ªÂ×ÍÈÉÃ ÝÌ×ËÝÕ ÝÌÈÉÍ

ÁÝËÄÌÝË
13.1. Ìººãºíöðèéí ýñðýã íºëººò ýì /õýñýã ãàçðûí/
♦ Ìèêîíàçîë, MICONAZOLUM
ªºð íýðñ:
Miconazole: Monistat I.V. (òàðèà)
Miconazole nitrate: Micatin, Monistat 3, Monistat 7, Monistat-
Derm, Monistat Liquid. (òîñîí ò¿ðõëýã, êðåì, ëàà, öàöëàãà)
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë:
• Ìººãºíöðèéí ýñèéí ìåìáðàíû íýâòýðøèëèéã ººð÷ëºíº,
• Ìºí ìººãºíöðèéí ýñèéí ÄÍÊ, ÐÍÊ-èéí ìåòàáîëèçìûã
ººð÷ëºí, ýñèéí äîòîð õýò èñýëäýëòèéí õîðò
á¿òýýãäýõ¿¿íèé õóðèìòëàëûã èõýñãýíý.
âåíèéí ñóäñààð òàðüæ õýðýãëýõýä ¿ðýâññýí ¿å, õýâëèéí
ãÿëòàíãèéí õºíäèéä íýâòýðíý. Ýëãýíä õóâèðíà, 50% íü
ºòãºíººð, 14-22% íü øýýñòýé õàìò ãàäàãøèëäàã.
• Àðüñíû êàíäèäîçûí ¿åä: òóõàéí õýñýãò òîñîí
ò¿ðõëýãèéã ò¿ðõýæ õýðýãëýíý.
• ¯òðýýíèé êàíäèäîçûí ¿åä: ¿òðýýãýýð ëàà õýëáýðýýð
õýðýãëýíý.
• Ñèñòåìèéí ìººãºíöðèéí õàëäâàðûí ¿åä:
/coccidioidomycosis, candidiasis, cryptococcosis,
paracoccidioidomycosis/: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 200-1200 ìã-ààð
õîíîãò 3 óäàà âåíèéí ñóäñààð 0.9%-èéí íàòðèéí
õëîðèäîîð øèíãýëýí, òàðüæ õýðýãëýíý.
• Ìººãºíöðèéí ìåíèíãèòèéí ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä
20 ìã-ûã íóãàñíû øèíãýíä òàðèàä, öààø 3-7 õîíîã òóòàìä
213
Àðüñíû ºâ÷íèéã ýì÷ëýõ áýëäìýë
Öýýðëýë: Æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõ÷¿¿ä áà èìèäàçîëûí

óëàìæëàëûí ýìýíä õàðøèëòàé ¿åä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Òîñîí ò¿ðõëýãýýð õýðýãëýõýä õýñýã ãàçðûí
öî÷ðîë, õîðñîõ, õàðøèë òóóðàëò, òàðüæ õýðýãëýõ ¿åä
òîëãîé ýðãýõ, îãèõ, áººëæèõ, ãåìàòîêðèò ò¿ð çóóð áóóðàõ,
òðîìáîöèòîïåíè áîëîí àíàôèëàêñèéí óðâàë èëýð÷
áîëçîøã¿é,
Ñàâëàëò:
• 2%-èéí òîñîí ò¿ðõëýã /íèòðàò/,
• 10 ìã/ìë òàðèà,
• ¯òðýýíèé ëàà.
♦ Êëîòðèìàçîë, CLOTRIMAZOLE
Õèìèéí á¿òöèéí õóâüä èìèäàçîëûí óëàìæëàëä áàãòàõ
ìººãºíöðèéí ýñðýã ¿éëäýëòýé íèéëýã áýëäìýë.
ªºð íýðñ: Lotrimin, Mycelex, Gyne-Lotrimin, Canesten, Candid,
Empecid, Imidil, Mycosporin, Panmicol.
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë: Ìººãºíöðèéí ýñèéí ìåìáðàíû íèéëýãæëèéã

ñààòóóëàõ çàìààð ôóíãèöèä ¿éëäýë ¿ç¿¿ëíý. Öèòîõðîì
Ð-450 ôåðìåíòèéí íýãýí òºðºë áîëîõ 14-α-äåìåòèëàçà
ôåðìåíòòýé õàðèëöàí ¿éë÷ëýõ ìåõàíèçìààð
ìººãºíöðèéí ýñèéí ìåìáðàíä çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé
áàéäàã ëàíîñòåðîëîîñ ýðãîñòåðîë ¿¿ñýõ ïðîöåññèéã
ñààòóóëäàã. Äåðìàòîôèòóóä, õºðºíãºíèé ìººãºíöºð
áîëîí òºðºë á¿ðèéí ìººãºíöºð, òóõàéëáàë, Aspergellus
fumigatus, Candida albicans, Cephalosporium,
Cryptococcus, epidermophyton floccosum, Microsporium
canis, Malassezia furfur, Sporothrix, trichophyton rubrum,
T.mentagrophytes-èéí ýñðýã íºëººëäºã.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Ò¿¿íèéã ñèñòåìýýð õýðýãëýäýãã¿é, çºâõºí
ãàäàðãóóä õýðýãëýäýã. ¯òðýýãýýð õýðýãëýõýä 5-10% íü
øèìýãäýæ, ýëãýíä õóâèðààä, öºñòýé õàìò ÿëãàðäàã.
214
¯òðýýãýýð õýðýãëýñíèé äàðàà 3 õîíîãèéí òóðø ìººãºíöºð
¿õ¿¿ëýõ ¿éëäýë íü õàäãàëàãääàã.
• Àðüñ, ñàëñòûí êàíäèäîçûí ýì÷èëãýýíä:
◊ Àðüñíû êàíäèäîçûí ýì÷èëãýýíä: òîñîí ò¿ðõëýã áîëîí
óóñìàëûã ýìãýãòýé õýñýã áîëîí ò¿¿íèé ýðãýí òîéðîíä
ºäºðò 2 óäàà ò¿ðõýæ õýðýãëýíý.
◊ ¯òðýýíèé êàíäèäîçûí ýì÷èëãýýíä:
¾ Òîñîí ò¿ðõëýãèéã: 1%-èéí òîñîí ò¿ðõëýãèéã ºäºðò íýã
óäàà (50ìã) óíòàõûí ºìíº, íèéò 6-14 õîíîã, ýñâýë 2%-
èéí òîñîí ò¿ðõëýãèéã ºäºðò íýã óäàà (100ìã) óíòàõûí
ºìíº, íèéò 3 õîíîã, ýñâýë 10%-èéí òîñîí ò¿ðõëýãèéã
íýã óäàà (500ìã) óíòàõûí ºìíº òóñ òóñ ò¿ðõýæ
õýðýãëýíý.
¾ ¯òðýýíèé øàõìàëûã: 100ìã-èéí øàõìàëûã ºäºðò íýã
óäàà óíòàõûí ºìíº, íèéò 6-7 õîíîã, ýñâýë 200ìã
øàõìàëûã ºäºðò íýã óäàà óíòàõûí ºìíº, íèéò 3 õîíîã,
ýñâýë 500ìã øàõìàëûã íýã óäàà óíòàõûí ºìíº òóñ òóñ
¿òðýýãýýð õýðýãëýíý.
• Tinea corporis, tinea cruris, tinea pedis, tinea versicolor-
ûí ýì÷èëãýýíä: òîñîí ò¿ðõëýã áîëîí óóñìàëûã ýìãýãòýé
õýñýã áîëîí ò¿¿íèé ýðãýí òîéðîíä ºäºðò 2 óäàà ò¿ðõýæ
õýðýãëýíý.
Öýýðëýë, áîëãîîìæëîë: Èìèäàçîëûí óëàìæëàëûí ýìýíä
õàðøèëòàé ºâ÷òºí, æèðýìñýí ýõ áîëîí õ¿¿õäýä
õýðýãëýõèéã õîðèãëîíî.
Ãàæ íºëºº: Õýðýãëýñýí õýñýã ãàçàðò óëàéõ, õîðñîõ, òóóðàëò
ãàðàõ, çàãàòíàõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 1%, 2%, 10%-èéí òîñîí ò¿ðõëýã, 1%-15ìë óóñìàë,
0.1ãð-ûí ¿òðýýíèé øàõìàë õýëáýðýýð òóñ òóñ ñàâëàãäàíà.
♦ Òèîñóëüôàò íàòðè, NATRII THIOSULFAS /4.2-ò ¿ç/

¾ Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë:
215
• Ìººãºíöðèéí ýñðýã /ôóíãèöèä/,

• Øèìýã÷èéí ýñðýã /Òèîñóëüôàò íàòðè íü õ¿÷èëëýã îð÷èíä
çàäàð÷ õ¿õýð, õ¿õýðëýã àíãèäðèä ¿¿ñãýíý. Òýäãýýð íü
øèìýã÷èéí ýñðýã ¿éëäýë ¿ç¿¿ëíý/ ¿éëäýëòýé.
• Tinea Versicolor-ûí ýì÷èëãýýíä: 10-15%-èéí
óóñìàëààð ºäºðò 1 óäàà, íèéò ãóðâàí äîëîî õîíîã óãààæ,
• Õàìóó ºâ÷íèé ¿åä: 60%-èéí óóñìàëûã àðüñàíä ò¿ðõýýä,
õàòñàíû äàðàà äàâñíû õ¿÷ëèéí 6%-èéí óóñìàëûã ò¿ðõýæ
õýðýãëýíý.
Ñàâëàëò:
• Íóíòàã,
• 15%, 30%--èéí 5 ìë, 10 ìë, 50 ìë, óóñìàë. /Æ,Ê-3,Ê-4/.
♦ Áåíçîéíû õ¿÷èë + Ñàëèöèëèéí õ¿÷èë

ACIDUM BENZOICUM + ACIDUM SALICYLICUM
ªºð íýðñ: Benzoic acid+Salicylic acid, Whitfield’s ointment.
¾ Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë:
• Áåíçîéíû õ¿÷èë íü íÿí áîëîí ìººãºíöðèéí ýñðýã
èäýâõèòýé ¿éë÷èëäýã, õàëäâàðã¿éæ¿¿ëýõ ¿éëäýëòýé.
• Ñàëèöèëûí õ¿÷èë íü íÿíãèéí ýñðýã ¿éë÷èëæ
õàëäâàðã¿éæ¿¿ëýõ, øàðõ öýâýðø¿¿ëýõ, ¿ðýâñýë íàìäààõ,
èõ êîíöåíòðàöèàð àðüñíû ýâýðøèë çººëð¿¿ëýõ
¿éëäýëòýé.
Õýðýãëýõ çààëò: Àðüñíû ìººãºíöºðèéí ýìãýã, ò¿¿íèé óëìààñ
¿¿ññýí ýâýðøèëèéã õàéëóóëàõ çîðèëãîîð õýðýãëýíý.
Õýðýãëýõ àðãà: ªäºðò 2 óäàà àðüñíû ýìãýãò ò¿ðõýæ
õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Õýñýã ãàçðûí öî÷ðîë, õýò èõ òóíãààð óäààí
õóãàöààãààð õýðýãëýâýë õààÿà ñàëèöèëèçì ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é
Ñàâëàëò: 6% + 3%, òîñîí ò¿ðõëýã.
216
13.2. Õàëäâàðûí ýñðýã íºëººò ýìèéí áýëäìýë

♦ Ìåòèëðîçàëèíóì õëîðèä
METHYLROSALINIUM CHLORIDUM
ªºð íýðñ: Gentian violetum, Hexamethylpararosaniline
chloride, Crystal violet,
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë:
• Ñóëàâòàð àíòèñåïòèê íºëººòýé /Ãð(-) ìèêðîáò íºëººëäºã/,
• Ìººãºíöðèéí ýñðýã ¿éëäýëòýé .
• Àðüñ, ñàëñòûí èäýýò ¿ðýâñýëä: Ýìãýãòýé õýñýãò ºäºðò
2-3 óäàà ò¿ðõýæ õýðýãëýíý.
• Àðüñ, ñàëñòûí ìººãºíöºðò ýìãýãèéí ¿åä /Candida
albicans-ààð ¿¿ñãýãäñýí àðüñ, ñàëñòûí ìººãºíöºðò ýìãýã,
äðîææå-èéí ìèêîç, áëàñòîìèêîç ã.ì./: Ýìãýãòýé õýñýãò ºäºðò
2-3 óäàà ò¿ðõýæ õýðýãëýíý.
Öýýðëýë: Ìýñ çàñëûí øàðõ ã.ì. àðüñ, ñàëñòûí èë øàðõòàé
õýñýãò ò¿ðõýõã¿é. Æèðýìñýí ¿åä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Ñàëñòûã øàðõëóóëæ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 0.5%, óñàí óóñìàë.
13.3. ¯ðýâñëèéí ýñðýã íºëººëºõ áà çàãàòíàà

íàìäààõ ýì
♦ Áåòàìåòàçîí, BETAMETHASONUM
ªºð íýðñ: Betatrex, Beta-Val, Valisone, Valnac.
¾ Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë: Óäààí ¿éë÷èëãýýò ãëþêîêîðòèêîéä þì
/ïðåäíèçîëîíûã ¿ç/.
• ¯ðýâñëèéí ýñðýã,
217
• Çàãàòíàà íàìäààõ ¿éëäýëòýé.

Õýðýãëýõ çààëò: Äåðìàòîç, íåéðîäåðìèò, ýêçåìà, äåðìàòèò,
ïñîðèàç, õîøíîãî-áýëýã ýðõòýí îð÷ìûí çàãàòíàà.
• Àðüñíû ãýìòýëòýé õýñýãò ºäºðò 2-3 óäàà íèìãýí ò¿ðõýíý.
Öýýðëýë: Í¿ä, ÷èõ áà àðüñíû ãýìòñýí õýñýãò ò¿ðõýõã¿é.
Æèðýìñýí ýõýä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Õýñýã ãàçàðò õàëóó îðãèõ, çàãàòíàõ, àðüñ
õàòèíãàðøèõ, áàòãà òºñò ýìçýãøèë èëðýõ çýðýã ãàæ íºëºº
ãàð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 0.1%-èéí òîñîí ò¿ðõëýã /âàëåðàò/.
♦ Ãèäðîêîðòèçîí HYDROCORTISONUM
/Hydrocortisone acetate/, /3, 17.4, 18.1-ä ¿ç/
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë: ¯ðýâñëèéí ýñðýã ¿éëäýëòýé /Ïðåäíèçîëîíûã ¿ç/.

Õýðýãëýõ çààëò: Ýêçåìà, õàðøëûí áà çàãàòíààò äåðìàòîç,
íåéðîäåðìèò.
Õýðýãëýõ àðãà: Àðüñíû ýìãýãòýé õýñýãò ºäºðò 2-3 óäàà
íèìãýí ò¿ðõýæ õýðýãëýíý.
Öýýðëýë: Ìººãºíöºð, áàêòåð, àðüñíû âèðóñûí õàëäâàðòàé
ºâ÷òºí, áàòãà, íýã õ¿ðòýë íàñíû õ¿¿õäýä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Áàêòåðèéí õàëäâàð õ¿íäðýõ, àðüñ õàòèíãàðøèõ,
òåëàíãèýêòàçè, áàòãà, àðüñíû ºíãº ºð÷ëºãäºõ çýðýã ãàæ
Ñàâëàëò: Òîñîí ò¿ðõëýã, êðåì, 1% (àöåòàò).
13.4. Àðüñíû ýâýðëýãò íºëººëºõ áà ãóóæóóëàõ ýì

♦ Áåíçîéë ïåðîêñèä, BENZOIL-PEROXIDUM
ªºð íýðñ: Benoxyl, Panoxyl, Persadox, Lucidol, Desquam.
218
¾ Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë: Àíòèñåïòèê, ýâýð õàéëóóëàõ, áàòãà àðèëãàõ

/Õ¿÷èëòºðºã÷ ¿¿ñãýí áàòãàíä ¿ðæèõ àãààðã¿éòýí ìèêðîá
“Propionibacterium”-ûí ýñðýã íºëººëäºã/ ¿éëäýëòýé.
Õýðýãëýõ çààëò: Acne vulgaris /áàòãà/.
Õýðýãëýõ àðãà: Ýìãýãòýé õýñãèéí àðüñûã ñàâàíäàí, óãààæ
õàòààãààä, ºäºðò 1-2 óäàà íèìãýí ò¿ðõýíý. Íèéò 2-3 äîëîî
õîíîã õýðýãëýäýã.
Áîëãîîìæëîë: Í¿ä, àì çýðýã ýðõòýí, òýäãýýðèéí ñàëñòàíä
õ¿ðýõýýñ áîëãîîìæëîõ íü ç¿éòýé.
Ãàæ íºëºº: Àðüñíû öî÷ðîë, óëàéëò, ãóóæèëò ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 5%, êðåì, Ëîñüèîí/øèíãýí ò¿ðõëýã/.
♦ Ñàëèöèëèéí õ¿÷èë, ACIDUM SALICYLICUM

(Õîëáîãäîõ áóñàä ìýäýýëëèéã 13.1-ä ¿ç)
ªºð íýðñ: Salicylic acid,
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë:
• Ýâýð õàéëóóëàõ, ãóóæóóëàõ,
• Õàëäâàðã¿éæ¿¿ëýõ, øàðõ öýâýðø¿¿ëýõ,
• Àðüñíû ýâýðøèëä: Íóíòãààð öàöàõ, ýñâýë 1-10%-èéí
òîñîí ò¿ðõëýã, 1-2%-èéí ñïèðòýí óóñìàë áîëîí 5%-èéí
óóñìàëûã õýñýã ãàçàðò ò¿ðõýæ õýðýãëýíý.
⇒ Ò¿¿íèéã ìºí îëîí òºðëèéí öàöëàãà, òîñîí ò¿ðõëýãèéí
íàéðëàãàíä îðóóëàí õýðýãëýäýã. /13.1-ä ¿ç/.
Öýýðëýë: Øèæèí ºâ÷èí, çàõûí öóñíû ýðãýëòèéí õÿìðàë
Ãàæ íºëºº: Õàðøèë, àðüñ õóóðàéøèõ, öî÷ðîë ¿¿ñýõ çýðýã ãàæ
íºëºº àæèãëàãäàæ áîëçîøã¿é.
219
Ñàâëàëò: Íóíòàã., 5%, õýñýãò õýðýãëýõ óóñìàë.
13.5. Õàìóó ºâ÷íèéã ýì÷ëýõ áýëäìýë

♦ Áåíçèë áåíçîàò, BENZYLII BENZOAS
ªºð íýðñ: Benzylium benzoicum, Benzylii benzoas medicinalis,
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë: Õàìóóíû õà÷èã áà á¿õ òºðëèéí áººñèéã /óìäàã,

òîëãîé, èõ áèåèéí/ õîðäóóëàí ¿õ¿¿ëíý.
• Õàìóóã ýì÷ëýõäýý: ¿äýø í¿¿ð, òîëãîéíîîñ áóñàä á¿õ
áèåèéí àðüñàíä íèìãýí æèãä ò¿ðõýýä, ºãëºº çºâõºí í¿¿ð
ãàðàà óãààíà. ¯¿íèéã 4 äýõ ºäðºº äàâòàí õèéíý.
• Áººñòºëòèéã ýì÷ëýõäýý: òîëãîéí ¿ñòýé õýñýã /óìäàãíû
àðüñ, áýëýã ýðõòýí, öàâü, ãóÿíû äîòîð òàë/-ò 1, 3, 7 äàõü
õîíîãóóäàä ò¿ðõýýä, äàðàà íü ñàéòàð óãààí öýâýðëýíý.
⇒ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 20-25%-èéí, õ¿¿õäýä 10%-èéí ò¿ðõëýãèéã
Öýýðëýë: Õýò ìýäðýã àðüñòàé, óã ýìýíä õàðøèëòàé ºâ÷òºí,
Ãàæ íºëºº: Õýðýãëýñýí õýñýãò õîðñîõ, àðüñ öî÷ðîõ, õàðøèë,
òóóðàëò ãàðàõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 25%, òîñîí ò¿ðõëýã \Ëîñüîí\.
13.6. Õýò ÿãààí òóÿàíààñ õàìãààëàõ ýìèéí áýëäìýë

♦ Öàéðûí èñýë, ZINCI OXYDUM
ªºð íýðñ: ZnO, Zincum oxydatum, Zinc oxide.
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
220
¯éëäýë: Àðãààõ, õàòààõ, àðüñûã òóÿàíààñ õàìãààëàõ

íºëººòýé.
• Àðüñíû ýìãýã¿¿ä /äåðìàòèò, øàðõëàà, íóðàëò/,
• Òóÿàíààñ õàìãààëàõ çîðèëãîîð õýðýãëýíý.
• Íóíòàãààð äàíãààð íü áîëîí òàëüê ìýò òóñëàõ
áîäèñóóäûí õàìò öàöëàãààð,
• Òîñîí ò¿ðõëýãèéã àðüñíû çîõèõ õýñýãò ò¿ðõýæ õýðýãëýíý.
Ñàâëàëò:
• Íóíòàã, Êðåì, Òîñîí ò¿ðõëýã.
14. ÎÍÎØËÎÃÎÎÍÛ ÁÎÄÈÑ

14.1. Í¿äíèé áýëäìýë¿¿ä
♦ Òðîïèêàìèä
♦ Òðîïèêàìèä, TROPICAMIDE
ªºð íýðñ: Mydriacyl
¾ K-5,K-6.
¯éëäýë: Õ¿¿õýí õàðàà ºðãºñãºíº. Õîëèíîëèòèê ¿éëäýëòýé.
Áîãèíî õóãàöààíä (3 öàã îð÷èì) ñóëàâòàð ¿éë÷èëäýã.
Õýðýãëýõ çààëò: Í¿äíèé óã äóðàíäàõ
Õýðýãëýõ àðãà: Í¿äýíä 1-2 äóñëûã äóñààíà. Øààðäëàãàòàé
áîë 20-30 ìèíóòûí äàðàà äàâòàí õýðýãëýæ áîëíî.
Öýýðëýë, áîëãîîìæëîë: Ãëàóêîìà
Ãàæ íºëºº: Õààëòòàé ºíöºãò ãëàóêîìûã ñýäðýýíý.
Ñàâëàëò: 0.5%, í¿äíèé äóñàë.
♦ Ôëþðåñöåéí
♦ Ôëþðåñöåèí, FLUORESCEIN
221
ªºð íýðñ: Fluorescein-natrium, ôëþðåñöåèí-íàðò

¾ K-5,K-6.
¯éëäýë: Í¿äýíä äóñààõàä ãýìòýëã¿é ýâýðëýã áóäàãäàõã¿é,

ýïèòåëèéí øàðõëàà, ãýìòýëòýé õýñýã íîãîîí, ãàäíû áèåò
áàéâàë ò¿¿íèéã òîéðîîä íîãîîí òîéðîã ¿¿ñãýí áóäàãääàã.
Õýðýãëýõ çààëò: Í¿äíèé ýâýðëýãèéí ãýìòýëèéã òîäðóóëàí
îíîíøëîõ çîðèëãîîð õýðýãëýíý.
Õýðýãëýõ àðãà: Í¿äýíä äóñààæ õýðýãëýíý.
Öýýðëýë, áîëãîîìæëîë: Àðüñàí äîòîð òàðüñàí ñîðèëîîð
õýò ìýäðýã áîëîõ íü èëýðñýí áîëîí áººðíèé ýìãýãòýé
Ãàæ íºëºº: Àðüñ, ñàëñò, øýýñ øàð òóÿàòàé áîëîõ
Ñàâëàëò: 1%, í¿äíèé äóñàë.
14.2 Ðåíòãåí òîäðóóëàã÷ áîäèñ

♦ Àìèäîòðèçîàò, AMIDOTRIZOATE
⇒ 4-7% óñ àãóóëñàí ºíãºã¿é öàãààí íóíòàã. Óñã¿é ñóáñòàíöè íü
59.9%-ûí èîä àãóóëíà.
ªºð íýðñ: Natrii amidotrizoas, Sodium amidotrizoate, Sodium
Diatrizoate.
¾ Ê-5,Ê-6.
⇒ Äèàòðèçîéíû õ¿÷ëèéí /Diatrizoic acid/ óëàìæëàë þì.

Äèàòðèçîàò íü èîíû ìîíîìåð òîäðóóëàã÷ áîäèñ áºãººä
ðàäèîãðàôèéí ä¿ðñëýëò àæèëáàðóóäàä õýðýãëýãääýã
/çàðèìäàà ìåãëþìèíèé áà íàòðèéí äàâñûí õîëèìîã õýëáýðýýð
õýðýãëýãääýã/.
¯éëäýë: Ðåíòãåí òóÿàã øèíãýýí òîäðóóëàõ íºëººòýé.
Õýðýãëýõ çààëò: Ðåíòãåí òîäðóóëàã÷ áîäèñ áîëãîí
õýðýãëýíý.
222
Õýðýãëýõ àðãà: Óóõ, àðòåðè âåíèéí ñóäñàíä áà àðüñàí äîð,
¿åíèé õºíäèéä, ÿñàíä òàðèõ çýðýã îëîí àðãààð õýðýãëýæ
áîëíî.
Öýýðëýë: Æèðýìñýí ýõ áà áàãà íàñíû õ¿¿õäýä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: ªíäºð îñìîñæèëòòîé íü õîëáîîòîé ãàæ íºëºº
èëýðäýã. Ç¿ðõ ñóäàñ, öóñ, áººð çýðýã îëîí ýðõòýíèé òàëààñ
îëîí ç¿éëèéí ñºðºã íºëºº èëýð÷ áîëíî.
Ñàâëàëò: 140-420 ìã èîä/ìë, 20 ìë òóíøèë.
♦ Áàðèéí ñóëüôàò,
BARIUM SULFURICUM PRO ROENTGENO
ªºð íýðñ: BaSo4 , Barium sulfuricum, Barii sulfas pro
roentgeno.
¾ Ê-5,Ê-6.
¯éëäýë: Õºíäèéò ýðõòýíèé äîòîîä ä¿ðñ õèéãýýä õºäºëãººíò
¿éë àæèëëàãààã ðåíòãåí òóÿàíä òîäðóóëíà.
Õýðýãëýõ çààëò: Óëààí õîîëîé, õîäîîä, ãýäýñíèé
øèíæèëãýýíä ðåíòãåí òîäðóóëàã÷ áîëãîí õýðýãëýíý.
Õýðýãëýõ àðãà: Íýðìýë óñàíä õèéæ, ñóñïåíç áýëòãýí,
øèíæèëãýýíèé ºìíº óóëãàíà.
Öýýðëýë: Õîäîîä ãýäýñíèé çàìûí öîîðîë ¿¿ññýí áàéæ
áîëçîøã¿é ¿å, öî÷ìîã øàðõëààò êîëèò, äèâåðòèêóëèò,
õîäîîä, á¿ä¿¿í, øóëóóí ãýäýñíýýñ áèîïñèéí øèíæèëãýý
àâñíû äàðààõ ¿å, õîäîîäíû öóñ àëäàëòûã òîãòîîñíû
äàðààõ ¿åä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Òýìäýãëýãäýýã¿é.
Ñàâëàëò: Íóíòàã, 100 ãð., ñóñïåíç.
♦ Èîãåêñîë, IOHEXOLUM
46.4%-èéí èîä àãóóëñàí òîäðóóëàã÷ áîäèñ.
ªºð íýðñ: Omnipaque.
¾ Ê-5,Ê-6.
223
Õàëäâàðã¿éæ¿¿ëýõ áà ¿æëèéí ýñðýã áîäèñ
¯éëäýë: Ðåíòãåí òóÿàã øèíãýýí òîäðóóëàõ ¿éëäýëòýé èîíû

áóñ ìîíîìåð áîäèñ.
• Ñóäñààð òàðüæ: àíãèîãðàôè, ôëåáîãðàôè, óðîãðàôè,
êîìïüþòåðèéí òîìîãðàôèéí øèíæèëãýýíä,
• Íóãàñàíä (ñóáàðàõíîèäàëü) òàðüæ: íóãàñíû ìèåëîãðàôè,
öýýæíèé ìèåëîãðàôè, òàðõèíû ìèåëîãðàôè, ñóóðü
öèñòåðíèéí êîìïüþòåðèéí òîìîãðàôè,
• Õºíäèéä òàðüæ: àòðîãðàôè, àðûí ýíäîñêîïèéí
ïàíêðåàòîãðàôè, àðûí ýíäîñêîïèéí õîëàíãèî-
ïàíêðåàòîãðàôè, ãèñòåðîñàëüïèíãîãðàôè, ñèàëîãðàôè,
• Óóëãàæ: õîäîîä ãýäýñíèé çàìûã øèíæëýõýä òóñ òóñ
õýðýãëýíý.
⇒ ªâ÷òºíèé íàñ, áèåèéí æèí, õýðýãëýõ çààëòûã õàðãàëçàí
òóíã òîãòîîíî.
◊ Èîä àãóóëñàí íýãäýëä õýò ìýäðýã òîõèîëäîëä
õýðýãëýõã¿é. Ìèåëîãðàôèéí òåõíèêèéí øààðäëàãà
õàíãààã¿é áîëîí õàëäâàðûí ¿åä íóãàñààð õýðýãëýõã¿é.
◊ Òîäîòãîã÷ áîäèñò ìýäðýã, ãóóðñàí õîîëîéí áàãòðàà, ýëýã
áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû èëýðõèé õÿìðàë,
òèðåîòîêñèêîç, ÷èõðèéí øèæèí, öóñíû ñèéâýíä êðåàòèíèí
500ììîëü\ë-ýýñ èõ áîëñîí òîõèîëäîëä áîëãîîìæòîé
õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Ñóäñààð òàðüæ õýðýãëýõýä îãèõ, áººëæèõ,
òàðüñàí õýñýãò ºâäºõ, ò¿ð çóóð õàëóóí îðãèõ, àðüñ óëàéõ
Ñàâëàëò: 1ìë-ò 180ìã èîä àãóóëñàí 10ìë, 15ìë-èéí ôëàêîí,
1ìë-ò 240ìã èîä àãóóëñàí 10ìë, 20ìë, 50ìë-èéí ôëàêîí,
1ìë-ò 300ìã èîä àãóóëñàí 10ìë, 20ìë, 50ìë, 100ìë-èéí
ôëàêîí, 1ìë-ò 350ìã èîä àãóóëñàí 20ìë, 50ìë, 100ìë-èéí
ôëàêîíä \1ìë-ò 140-350ìã èîä àãóóëñàí 5ìë,10ìë,20ìë
àìïóë\ òóñ òóñ ñàâëàãäàíà.
♦ Èîïàíîéêèéí õ¿÷èë
♦ Èîïàíîéêèéí õ¿÷èë, ACIDUM IOPANOICUM
66.7% îð÷èì èîä àãóóëñàí òîäðóóëàã÷ áîäèñ
224
ªºð íýðñ: Chlevid, Iopagnost, Iopan, Bilirac, Iodtriol, Colegraf.

¾ Ê-5,Ê-6.
¯éëäýë: Ðåíòãåí òóÿàã øèíãýýí òîäðóóëàõ íºëººòýé.
øèìýãäýí öóñàíä îðæ, ñèéâýíãèéí óóðàãòàé õîëáîãäîíî, öºñ
áîëîí øýýñòýé õàìò ÿëãàðíà, õýðýãëýñýí òóíãèéí 50% îð÷èì
íü íýã õîíîãò ãàäàãøèëäàã.
Õýðýãëýõ çààëò: Öºñíèé çàì, öºñíèé õ¿¿äèéí øèíæèëãýýíä
ðåíòãåí òîäðóóëàã÷ áîäèñ áîëãîí õýðýãëýíý.
Õýðýãëýõ àðãà: Øºíº 1.5-3.0 ãðàììûã óóëãàíà. 12-14 öàãèéí
äàðàà ºëºí ¿åä ðåíòãåí çóðàã àâíà. Øààðäëàãàòàé áîë
(ñ¿¿äýð õàíãàëòòàé áóñ áîë) 3 öàãèéí äàðàà äàâòàí çóðàã
àâ÷ áîëíî. Ñ¿¿äýð òîä áîë öºñíèé õîîë (2-3 ºíäºãíèé
øàð, ñ¿¿íèé õàìò) ºãººä 1.5 öàãèéí äàðàà äàâòàí çóðàã
àâíà.
Öýýðëýë, áîëãîîìæëîë: Õýò ìýäðýã õ¿í, òèðåîòîêñèêîç,
ç¿ðõ ñóäàñíû ¿éë àæèëëàãààíû òýíöâýðæèë íü àëäàãäñàí
ºâ÷òºí, ýëýã, áººðíèé õ¿íäýðñýí ýìãýãòýé ¿åä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Îãèõ, ñóóëãàõ, äèçóðèéí øèíæ èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 500ìã, øàõìàë.
15. ÕÀËÄÂÀÐÃ¯ÉÆ¯¯ËÝÕ ÁÀ ¯ÆËÈÉÍ

ÝÑÐÝÃ ÍªËªªÒ ÝÌÈÉÍ ÁÎÄÈÑ
15.1. ¯æëèéí ýñðýã íºëººò ýìèéí áýëäìýë

♦ Ýòèëèéí ñïèðò, ETHANOL
ªºð íýðñ: Spiritus aethylicus, Spiritus vini,
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,K-4,K-5,K-6.
225
¯éëäýë: Ýòèëèéí ñïèðò íü íÿíãèéí ýñèéí óóðãèéã

á¿ëýãí¿¿ëýõ áîëîí óñã¿éæ¿¿ëýõ ìåõàíèçìààð íÿíãèéí
ýñðýã ¿éëäýë ¿ç¿¿ëíý. Ñïèðòèéí êîíöåíòðàöèéã èõýñãýõýä
íÿíãèéí ýñðýã ¿éëäýë íü íýìýãäýõ áîëîâ÷ ýìíýëãèéí
ïðàêòèêò ìýñ çàñàë÷èéí ãàð áóþó ìýñ çàñëûí òàëáàé, àðüñ
àðèóòãàí öýâýðëýõýä 70%-èéí ñïèðòèéã õýðýãëýõ íü èë¿¿
à÷ õîëáîãäîëòîé, ó÷èð íü 70%-èéí ñïèðò àðüñíû
ýïèäåðìèñèéí ã¿í äàâõàðãàä 95%-èéí ñïèðòýýñ èë¿¿ ñàéí
íýâòýðäýã áàéíà.
⇒ Óóæ õýðýãëýâýë ñîãòóóðóóëàõ áºãººä ÒÌÑ-ã ýõëýýä õººðºëä
îðóóëààä, äàðàà íü äàðàíãóéëäàã. Ò¿¿íèé ñîãòóóðóóëàí
õîðäóóëàõ íºëºº íü öóñíû ïëàçì äàõü ñïèðòèéí
êîíöåíòðàöèòàé äàðààõ õàìààðàëòàé áàéíà. ¯¿íä:
1. Êëèíèêèéí óðüäàë ¿å: Áîäèòîé ººð÷ëºëò ìýäðýãäýõã¿é
áîëîâ÷ øèíæèëãýýãýýð àðõè õýðýãëýñýí íü èëýðäýã
2. Ýóôîðèéí ¿å: ¯ã ÿðèà íü îëøðîí, íàéðñàã áîëíî,
àíõààðàë áîëîí òóíãààí áîäîõ ÷àäâàð, áèåý õÿíàõ
÷àäâàð íü ñóëàðíà,
Õýðýãëýõ çààëò: Ýìíýëãèéí áàãàæ õýðýãñýë, ìýñ çàñàë÷èéí
ãàð, ìýñ çàñëûí òàëáàé àðèóòãàõàä õýðýãëýíý.
Ñàâëàëò: Ñàéòàð òàãëàñàí áàëëîí áîëîí øèëýí ñàâàíä
ñàâëàãäàíà \70%\.
♦ Ïîëèâèäîí èîäèí, POLYVIDONE IODINE

Ãàëîãåíò íýãäëèéí á¿ëýãò áàãòàõ èîä àãóóëñàí íýãäýë.
ªºð íýðñ: Polyvidon-iod, Poliodine,
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë: ¯æèëã¿éæ¿¿ëýõ, õàëäâàðã¿éæ¿¿ëýõ ºðãºí õ¿ðýýò
¿éëäýëòýé áàêòåðöèä íºëººòýé ýìèéí áýëäìýë. Àðüñ,
ñàëñò á¿ðõýâ÷èíä ò¿ðõýõýä èîä ààæèì ÷ºëººëºãäºí,
óóðàã-èîäàìèíû íýãäëèéã ¿¿ñãýæ, áàêòåðèéí óóðãèéã
á¿ëýãí¿¿ëæ ¿õ¿¿ëíý. Îëîí òºðëèéí áàêòåðè, ìººãºíöºð,
âèðóñ, ýãýë áèåòýíä èäýâõòýé íºëººëíº. Øàðõ öî÷ðîîõ
íºëººã¿é, õàðèí öóñòàé îð÷èíä èäýâõè íü ñóëàðäàã.
Õýðýãëýõ çààëò áà àðãà: Ìýñ çàñàë÷èéí ãàð, ìýñ çàñëûí
òàëáàéã àðèóòãàõ áîëîí ò¿ëýíõèéí øàðõ, áîõèðëîãäñîí
øàðõ ã.ì. ãýìòñýí àðüñíû õàëäâàð, àìíû õºíäèé, õîîëîéã
226
àð÷èí öýâýðëýõýä õýðýãëýíý. Àðüñ, ñàëñò á¿ðõýâ÷èéí
õàëäâàðëàãäñàí ãàäàðãóóã ò¿¿íèé 10%-èéí óóñìàëààð 1-2
ìèíóòûí òóðø óãààæ àð÷èíà.
Ãàæ íºëºº: Àðüñ, ñàëñòûí öî÷ðîë ¿¿ñãýæ áîëçîøã¿é.
Öýýðëýë, áîëãîîìæëîë: Èîäûí áýëäìýëä õýò ìýäðýã
õ¿ì¿¿ñ, áàìáàé áóë÷èðõàéí àäåíîìà, áººðíèé ¿éë
àæèëëàãààíû äóòìàãøèëòàé ºâ÷òºí áîëîí æèðýìñýí ýõ áà
íÿðàé õ¿¿õäýä õýðýãëýõã¿é.
Í¿äýíä îðîõîîñ áîëãîîìæèë. Ôåðìåíò àãóóëñàí òîñîí
ò¿ðõýöòýé õàìò õýðýãëýæ áîëîõã¿é áà õºõ¿¿ë ýõýä
áîëãîîìæòîé õýðýãëýõ íü ç¿éòýé.
Ñàâëàëò: 1ìë ïîëèâèíèëïèððîëèäîíä 100ìã èîä àãóóëñàí
45ìë-ýýð øèëýí ñàâàíä ñàâëàãäàíà \10%, óóñìàë\.
⇒ Åð íü ýëåìåíòàð èîä íÿíãèéí ýñðýã ¿éëäýëòýé áºãººä
àðèóòãàëûí çîðèëãîîð áîëîí ìèêðîáûí ýñðýã ¿éëäëèéã íü
ýì÷èëãýýíä àøèãëàäàã äàðààõ áýëäìýë¿¿ä áèé:
∗ Èîäûí ñïèðòýí óóñìàë /Solutio Iodi spirituosa/,
∗ Èîäîôîðì /Iodoformum, CHI3, òàëñò íóíòàã,
õàëäâàðëàãäñàí øàðõíû ýì÷èëãýýíä öàöëàãà, òîñîí
ò¿ðõëýãýýð õýðýãëýíý/,
∗ Èîäèíîë /Iodinolum, 0.1% èîä, 0.3% êàëè èîäèä, 0.9%
ïîëèâèíèëèéí ñïèðò àãóóëíà, ¿éë÷ëýã÷ áîäèñ íü ìîëåêóë
èîä, 1%-èéí óñàí óóñìàë õýëáýðýýð àðõàã òîíçèëëèò,
÷èõíèé èäýýò ¿ðýâñýë, àðõàã ïåðèîäîíòèò, âåíèéí
ñóäàñíû øàðõëààò ¿ðýâñýë, ò¿ëýãäýëèéí øàðõëààíû ¿åä
õýðýãëýíý/,
∗ Èîäîíàò /Iodonatum, ãàäàðãóóãèéí èäýâõèò áîäèñ
àãóóëñàí èîäûí áýëäìýë, 4.5%-èéí èîäòîé, 1%-èéí óñàí
óóñìàë õýëáýðýýð ìýñ çàñëûí òàëáàé àðèóòãàíà/,
∗ Èîäîïèðîí /Iodopironum, ïîëèâèíèëïèððîëèäîíéîä, êàëè-
èîäûí õîëèìîã íóíòàã, 0.1%-èéí óóñìàëûã ìýñ çàñàë÷èéí
ãàð, ìýñ çàñëûí òàëáàé àðèóòãàõàä, 1-5%-èéí óóñìàëûã
èäýýò øàðõëààíä õýðýãëýíý/,
∗ Èîäîâèäîí /Iodovidonum, ïîëèâèíèëïèððîëèäîí, èîäûí
êîìïëåêñ, 0.5-1%-èéí óñàí óóñìàë õýëáýðýýð øàðõëàà,
ò¿ëýãäýëòèéí ýì÷èëãýýíä õýðýãëýäýã/,
∗ Ëþãîëèéí óóñìàë /Solutio Lugoli, èîä, êàëè-èîä, óñûã
1:2:17 ãýñýí õàðüöààãààð àãóóëíà, çàëãèóð, õººìèéí
ñàëñòàíä ò¿ðõýõ, äóñëààð óóõ çýðãýýð õýðýãëýäýã/ ã.ì.
227
♦ Õëîðãåêñèäèí, CHLORHEXIDINUM
ªºð íýðñ: Chlorhexidini digluconas, Hibitane, Sebidin, Abacil,
Hexol.
¾ Æîðîîð îëãîæ áîëíî, Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý.
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë: Õëîð àãóóëñàí àíòèñåïòèê áîäèñ, Ãð(+) áà Ãð(-)

áàêòåðò áàêòåðöèä íºëºº ¿ç¿¿ëíý.

• Ìýñ çàñëûí òàëáàéã àðèóòãàõàä: 20%-èéí
õëîðãåêñèäèíû óóñìàëûã 70%-èéí ýòèëèéí ñïèðòýýð
øèíãýð¿¿ëýí, 0.1-0.5%-èéí óñ ñïèðòýí óóñìàë áýëòãýæ,
ìýñ çàñëûí òàëáàéã 2 ìèíóòûí çàâñàðëàãàòàéãààð 2 óäàà
àðèóòãàíà.
• Øàðõ, ò¿ëýãäýëèéí ¿åä: Õëîðãåêñèäèíû 0.5%-èéí óñàí
óóñìàëûã,
• Ìýñ çàñàë÷èéí ãàð àðèóòãàõàä: Õëîðãåêñèäèíû 1%-
èéí óñàí óóñìàë, 0.5%-èéí ñïèðòýí óóñìàëûã,
• ªðºº òàñàëãàà, òîíîã õýðýãñýëèéí àðèóòãàëä:
Õëîðãåêñèäèíû äèãëþêîíàòûí 0.1%-èéí óñàí óóñìàëûã
òóñ òóñ õýðýãëýäýã.
Öýýðëýë: Õàðøèë, äåðìàòèòòàé áà õýò ìýäðýã àðüñòàé

ºâ÷òºí, ñàëñò á¿ðõ¿¿ëèéí àðèóòãàë áà õºíäèéã óãààõàä
õýðýãëýæ áîëîõã¿é. Èîäûí áýëäìýëòýé õàìò õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Äåðìàòèò, àðüñ õóóðàéøèæ çàãàòíàõ ãàæ íºëºº
àæèãëàãäàæ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• Õëîðãåêñèäèí äèãëþêîíàò, óóñìàë, 5%, øèíãýëýí
õýðýãëýíý.
• Õëîðãåêñèäèí, óñàí óóñìàë, 20%, 0.5, 3, 5 ëèòð, ôëàêîí.
15.2. Õàëäâàðã¿éæ¿¿ëýõ áîäèñ

♦ Õëîðàìèí, CHLORAMINUM-B
228
ªºð íýðñ: Chlorazene, Chlorogenium, Neomagnol.
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë: Óñàí óóñìàëäàà HCLO/ýíý íü öààøèä àòîì

áàéäàëòàé õ¿÷èëòºðºã÷ ¿¿ñãýäýã/ áà èäýâõòýé õëîðûã ¿¿ñãýõ
áºãººä àòîì áàéäàëòàé õëîð íü ìèêðîáûí öèòîïëàçìûí
óóðãèéí á¿òöèéã àëäàãäóóëæ, àòîì õ¿÷èëòºðºã÷ íü
èñýëä¿¿ëýõ íºëºº ¿ç¿¿ëíý.
• Õàëäâàðûí ýñðýã,
• ¯íýð àðèëãàõ ¿éëäýëòýé.
⇒ 25-30%-èéí èäýâõòýé õëîð àãóóëäàã.
• Õàëäâàðëàãäñàí øàðõ àðèóòãàõàä: 1.5-2%-èéí
óóñìàëûã,
• Ãàð, ìåòàëë áóñ áàãàæ àðèóòãàõàä: 0.25-0.5%-èéí
óóñìàëûã,
• ªâ÷òºíèé áîõèðëîãäñîí ç¿éëèéã àðèóòãàõàä: 1-5%-
èéí óóñìàëûã òóñ òóñ õýðýãëýíý.
Ñàâëàëò: Íóíòàã.
♦ Êàëüöèéí ãèïîõëîðèò,
CALCIUM HYPOCHLOROSUM
ªºð íýðñ: Calcium hypochlorite, Calcii hypochloris, Calx
chlorata.
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
⇒ Êàëüöèéí ãèïîõëîðèò àãóóëñàí àðèóòãàëûí áîäèñ áîë

õëîðûí øîõîé áîëíî. Õëîðûí øîõîéí íàéðëàãàíä:
∗ (CaCLO)2 /êàëüöèéí ãèïîõëîðèò/,
∗ CaCL2 /êàëüöè õëîðèä/,
229
∗
Ca(OH)2 /ãèäðàò îêèñü êàëüöè/-ûí õîëèìîã
àãóóëàãäàíà.
¯éëäýë: Õëîð àãóóëñàí áàêòåðöèä íºëººòýé àðèóòãàëûí
áîäèñ, ¿éëäëèéí èäýâõýýð õëîðàìèíààñ äàâóó áîëîâ÷
áîãèíî õóãàöààò ¿éëäýëòýé. /õëîðàìèíûã ¿ç/.
⇒ 30%-èàñ áàãàã¿é ÷ºëººò õëîð àãóóëäàã.
Õýðýãëýõ çààëò: ªâ÷òºíèé õýðýãëýñýí ñàâ, ñóóëãà, ºòãºí
øèíãýí ÿëãàäñûã õàëäâàðã¿éæ¿¿ëýõýä õýðýãëýíý.
Õýðýãëýõ àðãà: Ýõëýýä 2.5%-ûí õëîðûí øîõîéí óóñìàëûã
áýëòãýýä, ò¿¿íýýñýý 0.5%-ûí ñóëðóóëñàí /ñ¿¿í/ óóñìàëûã
áýëòãýæ, àðèóòãàëä õýðýãëýäýã.
Ñàâëàëò:
• Íóíòàã, óóñìàë íàéðóóëàõàä çîðèóëñàí.
♦ Õëîðîêñèëåíîë, CHLOROXYLENOL
Ôåíîëûí á¿ëýãò áàãòàõ àðèóòãàëûí áîäèñ
ªºð íýðñ: Dettol
¾ Ê-2,Ê-3,Ê-4.
¯éëäýë: Ìèêðîáûí óóðãèéí á¿òöèéã àëäàãäóóëàõ çàìààð

íÿíãèéí ýñðýã íºëººëæ, áàêòåðöèä ¿éëäýë ¿ç¿¿ëíý.
Õýðýãëýõ çààëò: Àðüñ àðèóòãàõàä õýðýãëýíý.
Õýðýãëýõ àðãà: Àðüñíû àðèóòãàõ øààðäëàãàòàé õýñýãò
íèìãýí ò¿ðõýæ õýðýãëýíý.
Öýýðëýë: Õýò ìýäðýã àðüñòàé õ¿ì¿¿ñ, áàãà íàñíû õ¿¿õäýä
Ãàæ íºëºº: Àðüñíû öî÷ðîë ¿¿ñãýæ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 4.8%-èéí óóñìàëààð ñàâëàãäàíà.
♦ Ãëóòàðîë, GLUTAROL , GLUTARALDEHYDE

Àëüäåãèäèéí á¿ëýãò áàãòàõ íÿíãèéí ýñðýã áîëîí ýâýð õàéëóóëàõ,
ãóóæóóëàõ ¿éëäýëòýé ýìèéí áîäèñ.
ªºð íýðñ: Cidex, Glutarol, Verucaser,
230
¾ Ê-2,Ê-3,Ê-4.
¯éëäýë: Ìèêðîáûí ýñèéí óóðãèéã á¿ëýãí¿¿ëýõ, ¿õ¿¿ëýõ
áàêòåðöèä ¿éëäýëòýé áºãººä àðüñíû ýïèäåðìèñèéã
íÿãòðóóëàí ãóóæóóëäàã.
Õýðýãëýõ çààëò áà àðãà: Àðüñàíä ºäºðò 2 óäàà ò¿ðõýæ
õýðýãëýíý.
Öýýðëýë, áîëãîîìæëîë: Õýò ìýäðýã àðüñòàé ºâ÷òºíä
õýðýãëýõã¿é. Àðüñàíä õýðýãëýõýä çîðèóëàãäààã¿é
áýëäìýë¿¿äèéã õýðýãëýõýýñ ìàø áîëãîîìæèë.
Ãàæ íºëºº: Àðüñíû öî÷ðîë ¿¿ñãýæ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
¾ Cidex: 2%,3.2%-èéí óóñìàë,
¾ Glutarol: 10%-10ìë óóñìàë,
¾ Verucaser: 10%-èéí ãåëü õýëáýðýýð òóñ òóñ ñàâëàãäàíà.
♦ Óñòºðºã÷èéí õýò èñýë, HYDROGENII PEROXYDUM
ªºð íýðñ: Solutio Hydrogenii peroxydi concentrata /ºíäºð

êîíöåíòðàöè-òàé/, Solutio Hydrogenii peroxydi diluta
/øèíãýð¿¿ëñýí/, Perhydrolum, Hyperol, Lapyrol, Ortizon.
¾ Æîðã¿é îëãîæ áîëíî, Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý.
¾ Ê-2,Ê-3,Ê-4.
¯éëäýë:
• Õàëäâàðûí ýñðýã ¿éë÷èëíý /Èñýëä¿¿ëýã÷, ìîëåêóë
õ¿÷èëòºðºã÷ ¿¿ñãýõ òóë èñýëä¿¿ëýõ ÷àäâàð õàðüöàíãóé ñóë,
õàðèí õººñºð÷ õºíäèéò ýðõòýíèé øàðõûã öýâýðëýí, áîõèðûã
ãàäàãøëóóëàõ íºëººòýé/,
• ¯íýð àðèëãàõ íºëººòýé.
Õýðýãëýõ çààëò: Òºðºë á¿ðèéí èäýýò øàðõëààíû ¿åä
õàëäâàð ýñýðã¿¿öýõ áà ¿íýð äàðàõ óóñìàë áîëãîí
õýðýãëýíý.
Õýðýãëýõ àðãà: ªíäºð êîíöåíòðàöèòàé /33%-èéí Í2Î2
àãóóëñàí/ óóñìàëààñ øèíãýð¿¿ëñýí óóñìàë /1-3%-èéí Í2Î2
àãóóëñàí/ áýëòãýæ, èäýýò øàðõûã óãààíà.
Ñàâëàëò: Óóñìàë, 33%/ºíäºð êîíöåíòðàöè-òàé,
3%/øèíãýð¿¿ëñýí/.
231
Îíîøëîãîîíû áîäèñ
16. ØÝÝÑ ÕªªÕ ÝÌ

♦ Ãèäðîõëîðòèàçèä , HYDROCHLORTHIAZIDUM
/Àðòåðèéí äàðàëò èõñýõ ºâ÷íèé ¿åä õýðõýí õýðýãëýõ òóõàé
ìýäýýëëèéã 12.3-ä ¿ç/
ªºð íýðñ: Hypothiazidum, Ezidrexum, Dichlothiazidum,
Chlorzide, Dihydrochlorthiazid, Nefrix, Hydrex, Hydro-Diuril,
Hydril, Hydrothide.
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¾ Æèðýìñíèé êàòåãîð: D.
¯éëäýë:
• Øýýëãýõ ¿éëäýëòýé /áººðíèé ò¿¿äãýíöýðèéí íåôðîíû
äèñòàë õýñýãò íàòðè áà õëîðèäûí ýðãýí øèìýãäýëòèéã
ñààòóóëàõ çàìààð íàòðè, óñíû áººðººð ãàäàãøëàëòûã
èõýñãýíý/.
• Àðòåðèéí äàðàëò áóóðóóëíà /12.3-ò ¿ç/,
• Í¿äíèé äîòîîä äàðàëòûã áàãàñãàíà /í¿äíèé äîòîîä
øèíãýíèéã áàãàñãàíà/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: pKa=7.9-9.2, Vd=3ë/êã, F=0.71, CL=22ë/öàã,
t1/2=1.5/13öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 64%, áàðàã õóâèðàõã¿é,
95% îð÷èì íü ººð÷ëºãäºëã¿é ÿëãàðàõ áºãººä ò¿¿íèé
60-80% íü áººðººð ãàäàãøèëíà. Øýýñ õººõ ¿éëäýë íü
1-2 öàãèéí äàðàà ýõýëæ, 4-6 öàãèéí äàðàà îðãèëäîî
õ¿ðýýä 6-12 öàã, àðòåðèéí äàðàëò áóóðóóëàõ ¿éëäýë íü 12-
18 öàã ¿ðãýëæèëíý.
• Õàâàíä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: õîíîãò 25-100 ìã-ûã ¿äýýñ ºìíº
óóëãàíà.
◊ 2-12 íàñòàé õ¿¿õäýä: õîíîãò 37.5-100 ìã-ûã õóâààæ
óóëãàíà.
◊ 6 ñàðààñ 2 íàñòàé õ¿¿õäýä: õîíîãò 3.3 ìã/êã-ààð
õóâààæ óóëãàíà.
• Àðòåðèéí äàðàëò èõñýõýä: /12.3-ä ¿ç/.
• Ãëàóêîìûí ýì÷èëãýýíä: 25ìã-ààð 1-6 õîíîãò íýã óäàà
óóëãàæ õýðýãëýíý. 24-48 öàãèéí äàðàà ¿éëäýë èëýðäýã.
Öýýðëýë, áîëãîîìæëîë: Áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû
äóòìàãøèëòàé, àíóðè, ÑÀÀ áà òèàçèäûí á¿ëãèéí ýìýíä
õàðøèëòàé ºâ÷òºí, æèðýìñýí ýõýä õýðýãëýõã¿é. Ýëýã,
áººðíèé ýìãýãòýé ºâ÷òºíä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Áèå ñóëðàõ, äèñïåïñè, äåðìàòèò, ãèïîêàëèåìè,
ãèïåðóðèêåìè, ãèïåðãëèêåìè, ãèïîíàòðèåìè,
ãèïîõëîðåìè, ãèïåðêàëüöèåìè, ïîäàãðà õóðöäàõ,
àïëàñòèê àíåìè, àãðàíóëîöèòîç, ëåéêîïåíè,
òðîìáîöèòîïåíè, ãýðýëä ìýäðýãøèë ¿¿ñýõ çýðýã ãàæ íºëºº
Ñàâëàëò: 0.025 ãð., 0.05 ãð., 0.1 ãð-ûí øàõìàë.
♦ Ôóðîñåìèä, FUROSEMIDUM
ªºð íýðñ: Lasix, Furanthril, Uritol, Frusemide, Urex, Furomex,
Salix.
¾ Øàõìàëûã: Æîðîîð îëãîíî, K-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¾ Òàðèàã: Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý, K-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-
5,K-6.
¯éëäýë:
• Øýýëãýõ ¿éëäýë ¿ç¿¿ëæ, õàâàíã àðèëãàíà /Ãåíëèéí
ãîãöîîíû ºãñºõ õýñãýýð íàòðè, õëîðûí èîíû ýðãýí
øèìýãäýëòèéã ñààòóóëäàã/.
• Àðòåðèéí äàðàëò áóóðóóëíà.
Ctoxic=25ìêã/ìë, t1/2=1öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 97%. Óóæ
õýðýãëýõýä õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ ñàéí øèìýãäýíý,
ýëãýíä õóâèðíà, 50-80% íü øýýñòýé õàìò ãàäàãøèëäàã.

Ñóäñààð òàðèõ 5 ìèíóò 30 ìèíóò 2 öàã
• Òàðõè, óóøèãíû öî÷ìîã õàâàí,
233
Øýýñ õººõ ýì
• Ç¿ðõ, áººð, ýëýãíèé ýìãýãèéí óëìààñ ¿¿ññýí õàâàí,

• Àðòåðèéí äàðàëò èõñýëò
• Óóøèãíû öî÷ìîã õàâàíä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 40 ìã-ûã
âåíèéí ñóäñààð 1-2 ìèíóòûí òóðø òàðèíà. Õýðýâ
øààðäëàãàòàé áîë 1-1.5 öàãèéí äàðàà 80 ìã-ûã âåíèéí
ñóäñààð òàðüæ áîëíî.
• Áóñàä õàâàíä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 20-80 ìã-ûã ¿äýýñ ºìíº óóëãààä
äàðààãèéí òóíã 6-8 öàãèéí äàðàà óóëãàíà.
Øààðäëàãàòàé ¿åä õîíîãèéí òóíã 600 ìã õ¿ðòýë
íýìýãä¿¿ëæ áîëíî. Ýñâýë 20-40 ìã-ûã áóë÷èíä áóþó
âåíèéí ñóäñààð òàðèàä ¿ð ä¿í ºãòºë 2 öàã òóòàìä
20 ìã-ààð òóíã èõýñãýí õýðýãëýæ áîëíî.
◊ Õ¿¿õäýä: 2 ìã/êã-ààð óóëãààä øààðäëàãàòàé áîë 6-8
öàãèéí äàðàà 1-2 ìã/êã-ààð òóíã èõýñãýí õýðýãëýíý.
Øààðäëàãàòàé áîë õîíîãèéí òóíã 6 ìã/êã õ¿ðòýë
• Àðòåðèéí äàðàëò èõñýõýä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä
40 ìã-ààð óóæ õýðýãëýæ áîëíî.
Öýýðëýë:
• Óã ýìýíä õàðøèëòàé, áººðíèé ¿éë àæèëëàãàà àëäàãäñàí
ºâ÷òºí áîëîí æèðýìñíèé ýõíèé 3 ñàðä õýðýãëýõã¿é.
• Ýëýãíèé öèððîçòîé ºâ÷òºíä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Äèñïåïñè, äåðìàòèò, ãèïîêàëèåìè,
ãèïîíàòðèåìè, ãèïåðóðèêåìè, ãèïîõëîðåìè, áèå ñóëðàõ,
óñã¿éæèõ, îðòîñòàòèê ãèïîòîíè ¿¿ñýõ, àðüñàíä òóóðàëò
ãàðàõ, àãðàíóëîöèòîç, ëåéêîïåíè, òðîìáîöèòîïåíè,
àçîòåìè çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 1%-2 ìë-ýýð òóíøèë.
♦ Ìàííèòîë, MANNITOLUM
234
ªºð íýðñ: Mannitoli hexanitras, Osmitrol, Renitrol, Isotol,
Mannitum
¾ Ê-5,Ê-6.
¯éëäýë:
• Õàâàíã õººíº /Áººðíèé ò¿¿äãýíöýðèéí ôèëüòðàöèéã
íýìýãä¿¿ëýõèéí çýðýãöýý ñóâãàíöàðûí îñìîñ äàðàëòûã
èõýñãýí óñ, ýëåêòðîëèòûí ýðãýí øèìýãäýëòèéã ñààòóóëàí,
øýýñíèé ÿëãàðàëòûã èõýñãýí øýýëãýäýã/.
• Í¿äíèé áà ãàâëûí õºíäèéí äîòîîä äàðàëòûã áóóðóóëíà
/òýäãýýðèéí äîòîîä øèíãýíèé õýìæýýã áàãàñãàíà/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: t1/2=100ìèíóò, øèìýãäýõã¿é, ýñýä

òàðõàõã¿é, öóñ òàðõèíû áà í¿äíèé õîðèãèéã íýâòðýõã¿é,
ýëãýíä º÷¿¿õýí õýñýã íü ãëèêîãåí áîëîí õóâèðäàã, áººðººð
ãàäàãøèëíà. Ñóäñààð òàðèõàä ¿éëäýë 30-60 ìèíóòàíä
ýõýëæ, 6-8 öàã ¿ðãýëæèëäýã.

• Í¿äíèé áîëîí ãàâëûí õºíäèéí äîòîîä äàðàëòûã
áàãàñãàõ çîðèëãîîð: Íàñàíä õ¿ðýã÷èä áà 12-îîñ äýýø
íàñíû õ¿¿õäýä: 1.5-2.0ãð/êã òóíãààð 15-25%-èéí óóñìàëûã
âåíèéí ñóäñààð 30-60 ìèíóòûí òóðø äóñëààð òàðèíà.
• Õîðäëîãûí ¿åä øýýëãýõ çîðèëãîîð: Íàñàíä õ¿ðýã÷èä
áà 12-îîñ äýýø íàñíû õ¿¿õäýä: 200ãð õ¿ðòýë òóíã 5-10%-
èéí óóñìàë õýëáýðýýð âåíèéí ñóäñààð äóñëààð òàðèíà.
• Ç¿ðõ, áººð, ýëýãíèé ãàðàëòàé õàâàí, àñöèòûí ¿åä:
Íàñàíä õ¿ðýã÷èä áà 12-îîñ äýýø íàñíû õ¿¿õäýä: 200ãð
òóíã 10-20%-èéí óóñìàë õýëáýðýýð 2-6 öàãèéí òóðø
âåíèéí ñóäñààð äóñëààð òàðèíà.
• Áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøëûí ¿åä
îëèãîóðèãýýñ ñýðãèèëýõ çîðèëãîîð: Íàñàíä õ¿ðýã÷èä
áà 12-îîñ äýýø íàñíû õ¿¿õäýä: 50-100ãð òóíã ºíäºð
êîíöåíòðàöèòàé /ºâ÷òºíèé òóõàéí ¿åèéí áàéäàëä íèéö¿¿ëýí
êîíöåíòðàöèéã ñîíãîíî/ óóñìàëààð âåíèéí ñóäñààð
òàðèàä, äàðàà íü 5-10%-èéí óóñìàëûã òàðèíà.
235
Øýýñ õººõ ýì
⇒ Íóíòàã áîë äýýðõ êîíöåíòðàöèòàé áàéõààð òîîöîí,

ôèçèîëîãèéí óóñìàëààð, ýñâýë 5%-èéí ãëþêîçûí óóñìàëààð
íàéðóóëàí õýðýãëýíý.
• Àíóðè, àìüñãàëûí äóòàãäàë, öóñíû ýðãýëòèéí õ¿íä
äóòìàãøèë, ãàâëûí õºíäèéä öóñ àëäàæ áóé ºâ÷òºí áà
• Æèðýìñýí ¿åä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Ò¿ð çóóðûí ãèïåðâîëåìè ¿¿ñãýõ, óóøèã õàâàãíàõ,
ç¿ðõýýð ºâäºõ, õàðàà á¿¿äèéõ áà áèå ìàõáîä óñã¿éæèõ
øèíæ èëýð÷ áîëîõîîñ ãàäíà øýýñ ÿëãàðñíààñ õîéø
8-12 öàãèéí äàðàà ãàâëûí õºíäèéí äàðàëò èõýñ÷, òîëãîé
ºâäºæ, îãèõ, áººëæèõ øèíæ èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 10%,20%, òàðèëãûí óóñìàë.
• 30 ãð-èéí òàðèëãûí íóíòàãààð 500 ìë-èéí áàãòààìæòàé
ôëàêîíä ñàâëàãäàíà.
♦ Ñïèðèíîëàêòîí, SPIRONOLACTONUM
ªºð íýðñ: Verospiron, Aldoctone, Novospiroton, Spirotone.
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë:
• Àëüäîñòåðîíû èäýâõèéã õîðèãëîæ, øýýñíèé ÿëãàðàëòûã
èõýñãýíý. Õàðèí êàëèéí èîíûã øýýñýýð ãàäàãø
àëäàãäóóëäàãã¿é îíöëîãòîé.
• Àðòåðèéí äàðàëòûã áóóðóóëíà.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Vd=14ë/êã, F=0.9, Cl=100ìë/ìèí/êã,
t1/2=19öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 90%, ýëãýíä ýð÷èìòýé
õóâèð÷, èäýâõòýé ìåòàáîëèò áîëîõ êàíðåíîíûã ¿¿ñãýíý,
äèéëýíõ íü áººðººð, áàãàõàí õýñýã íü ºòãºíòýé õàìò
ãàäàãøèëäàã. Óóæ õýðýãëýõýä ¿éëäýë 1-2 ºäðèéí äàðàà
ýõýëæ, 2-3 ºäðèéí äàðàà îðãèëäîî õ¿ðýýä, 2-3 ºäºð
236
• Ç¿ðõíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèë, ýëýãíèé
öèððîç, íåôðîïàòèéí óëìààñ ¿¿ññýí õàâàíä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: Õîíîãò 25-200 ìã-ûã õóâààæ
óóëãàíà.
◊ Õ¿¿õäýä: Õîíîãò 3.3 ìã/êã-ûã õóâààæ óóëãàíà.
• Ãèïåðòåíçè-ä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä, õîíîãò 50-100 ìã-ûã
õóâààæ óóëãàíà.
• Øýýñ õººõ ýìèéí óëìààñ ¿¿ññýí ãèïîêàëèåìè-ä
/çºâõºí óóõààð êàëè íºõºõ áîëîìæã¿é ¿åä õýðýãëýíý/: Íàñàíä
õ¿ðýã÷äýä, õîíîãò 25-100 ìã-ààð óóëãàíà.
• Áººðíèé öî÷ìîã äóòàãäàë, àíóðè, ãèïåðêàëèåìèéí ¿åä
• Ýëýã, áººðíèé ýìãýãòýé, øèíãýíèé áîëîí ýëåêòðîëèòûí
òýíöâýð àëäàãäñàí õèéãýýä õºõ¿¿ë ýõýä áîëãîîìæòîé
õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Òîëãîé ºâäºõ, òîëãîé ýðãýõ, íîéðìîãëîõ,
äåðìàòîç, ãèíåêîìàñòè, ãèïîíàòðèåìè, ãèïåðêàëèåìè
¿¿ñýõ, õîîëíû äóðøèë áóóðàõ, îãèõ, ñóóëãàõ çýðýã ãàæ
17. ÕÎÄÎÎÄ ÃÝÄÝÑÍÈÉ ÇÀÌÛÍ ªÂ×ÍÈÉÃ

ÝÌ×ËÝÕ ÝÌÈÉÍ ÁÝËÄÌÝË
17.1. Õîäîîäíû õ¿÷ëèéã áàãàñãàõ áà øàðõëàà
ýì÷ëýõ ýì
♦ Ðàíèòèäèí, RANITIDINUM
ªºð íýðñ: Ranitidine hydrochloride, Zantac, Ranacid, Ulcuran,
Histac
¾ Øàõìàëûã: Æîðîîð îëãîíî, K-2 Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
237
Õîäîîä ãýäýñíèé çàìûí ºâ÷íèéã ýì÷ëýõ
¾ Òàðèàã: Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý, Ê-6.

¯éëäýë:
• Õîäîîäíû ïàðèåòàëü ýñèéí ãèñòàìèíû Í2-ðåöåïòîðûã
õîðèãëîí, äàâñíû õ¿÷ëèéí ÿëãàðóóëàëòûã ñààòóóëíà.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Vd=1.3ë/êã, F=0.52, Cl=730ìë/ìèí,
C=100íã/ìë, t1/2=2.1öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 15%, õîäîîä
ãýäýñíèé çàìààñ ñàéí øèìýãäýíý, ýä ýðõòýíä òàðõàõ
÷àäâàð ñàéòàé, öóñ-òàðõèíû õîðèãèéã íýâòýðäýã, ýëãýíä
õóâèð÷, øýýñ áà ºòãºíòýé õàìò ãàäàãøèëíà. Óóõàä ¿éëäýë
1 öàãèéí äàðàà ýõýëæ, 1-3 öàãèéí äàðàà îðãèëäîî õ¿ðýýä
13 öàã îð÷èì ¿ðãýëæèëäýã. Áóë÷èíä òàðèõàä ¿éëäýë íü
13 öàã îð÷èì ¿ðãýëæèëíý.
• Õîäîîä, õîñ ãýäýñíèé øàðõëàà /áîãèíî õóãàöààíû
ýì÷èëãýýíä/, õîäîîäíû ø¿¿ðýë ýìãýãýýð èõñýõ,
Çîëëèíãåð-Ýëëèñîíû õàì øèíæ çýðýãò: Íàñàíä
õ¿ðýã÷äýä, 150 ìã-ààð õîíîãò 2 óäàà áóþó õîíîãò 300 ìã-
ûã ¿äýø óíòàõûí ºìíº óóëãàíà.
• Õîñ ãýäýñíèé øàðõëààíû áàðèõ òóíãèéí
ýì÷èëãýýíä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä, 150 ìã-ûã óíòàõûí ºìíº
óóëãàíà.
• Õîäîîä-óëààí õîîëîéí ðåôëþêñèéí ¿åä: Íàñàíä
õ¿ðýã÷äýä, ºäºðò 2 óäàà óóëãàíà.
• Øàðõëààò ýçîôàãèòûí ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä, 150 ìã-
ààð õîíîãò 4 óäàà óóëãàæ õýðýãëýíý.
• Ãèñòàìèíû ýñðýã ýìýíä õàðøèëòàé áîë õýðýãëýõã¿é.
• Ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãààíû àëäàãäàëòàé ºâ÷òºí, æèðýìñýí
áà õºõ¿¿ë ýõýä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
⇒ Áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèëòàé ºâ÷òºíä òóí
çîõèöóóëàëò õèéõ øààðäëàãàòàé.
Ãàæ íºëºº: Òîëãîé ýðãýõ, òîëãîé ºâäºõ, áðàäèêàðäè,
íåéòðîïåíè, òðîìáîöèòîïåíè ¿¿ñýõ, ºòãºí õàòàõ, ýëýãíèé
ôåðìåíò èõñýõ, øàðëàëò, àðüñàíä òóóðàëò ãàðàõ, òàðüñàí
õýñýãò õîðñîæ, çàãàòíàõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 0.15 ãð., 0.3 ãð-ûí øàõìàë, \Æ,Ê-3,Ê-4\,
238
• Òàðèà, 25ìã/ìë, 2 ìë òóíøèë., \Ý,Ê-4\.
♦ Õºíãºí öàãààíû ãèäðîêñèä+Ìàãíèéí ãèäðîêñèä

ALUMINII HYDROXYDUM + MAGNESII HYDROXYDUM
ªºð íýðñ: Maalox,
¾ Ê-2,Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë:
⇒ Ýíý 2 áîäèñ ñèñòåìèéí àëêàëîç ¿¿ñãýõã¿é, õî¸ðäîã÷îîð
õîäîîäíû õ¿÷èë ÿëãàðóóëàëòûã èõýñãýõ ñºðºã íºëººã¿é ñàéí
òàëòàé.
∗ Õºíãºí öàãààíû ãèäðîêñèä íü: õ¿÷èë ñààðìàãæóóëàõ,
øèíãýýõ, á¿ðõýýõ, ïåïñèíèé èäýâõèéã ñóëðóóëàõ,
õîäîîäíû ñàëñòûí áàðüåðûã òýòãýõ, óëààí õîîëîéí
õóíèàñûã ÷àíãàðóóëàõ ¿éëäýëòýé. ªòãºí õàòààõ
õàíäëàãàòàé.
∗ Ìàãíèéí ãèäðîêñèä íü: õ¿÷èë ñààðìàãæóóëàõ,
ïåïñèíèé èäýâõèéã ñóëðóóëàõ, ãýäýñíèé õºíäèéí
îñìîñ äàðàëòûã èõýñãýí, ñóëàâòàð òóóëãàõ ¿éëäýëòýé.
⇒ Ìààëîêñûí 1 øàõìàë íü 18.5ìýêâ. HCL-èéã, ñóñïåíçèéí 15ìë íü
40.5ìýêâ. HCL-èéã òóñ òóñ ñààðìàãæóóëàõ ÷àäâàðòàé.
• Õºíãºí öàãààíû ãèäðîêñèä: Áàðàã øèìýãäýõã¿é,
òàðõàõã¿é, õóâèðàõã¿é, ºòãºíòýé õàìò ãàäàãøèëíà, õ¿÷èë
ñààðìàãæóóëàõ ¿éëäýë ºëºí ¿åä 20-60 ìèíóò, õîîëíû
äàðàà õýðýãëýâýë 3 öàã õ¿ðòýë ¿ðãýëæèëäýã.
• Ìàãíèéí ãèäðîêñèä: Áàãà øèìýãäýíý /F=0.15-0.3/,
õóâèðàõã¿é, øèìýãäýýã¿é õýñýã íü ºòãºíòýé õàìò,
øèìýãäñýí õýñýã íü áººðººð ãàäàãøèëäàã.
◊ Õ¿÷èë ñààðìàãæóóëàõ ¿éëäýë 20 ìèíóòàíä ýõýëæ,
ºëºí ¿åä 20-60 ìèíóò, õîîëíû äàðàà áîë 3 öàã îð÷èì
¿ðãýëæèëíý,
◊ Òóóëãàõ ¿éëäýë íü 2 öàã îð÷ìûí äàðàà ýõýëäýã.
239
• Õîäîîä, äýýðõ ãýäýñíèé øàðõëàà,

• Õ¿÷èë èõýäñýí ãàñòðèò,
• Ðåôëþêñ-ýçîôàãèò,
• Äýýðõ ýìãýã¿¿äèéí ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä, Õîîë
èäñýíýýñ õîéø 1-1.5 öàãèéí äàðàà, øààðäëàãàòàé áîë
óíòàõûí ºìíº 1-2 øàõìàë áóþó 15ìë ñóñïåíçèéã óóæ
õýðýãëýíý.
Öýýðëýë: Áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû õ¿íä õýëáýðèéí
äóòìàãøèëòàé ºâ÷òºí, 12-îîñ äîîø íàñíû õ¿¿õäýä
Ãàæ íºëºº: ªíäºð òóíãààð, óäààí õóãàöààãààð õýðýãëýâýë
áèå ìàõáîäûí ôîñôàòûí íººö õîìñäîæ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• Øàõìàë /400ìã õºíãºí öàãààíû ãèäðîêñèä, 400ìã ìàãíèéí
ãèäðîêñèä àãóóëñàí/,
• Ñóñïåíç, ïàêåò, 15ìë /3.49ãð. õºíãºí öàãààíû ãèäðîêñèä,
3.99ãð. ìàãíèéí ãèäðîêñèä àãóóëñàí/,
• Ñóñïåíç, ôëàêîí, 250ìë, /100ìë-òàà 523.5ìã õºíãºí
öàãààíû ãèäðîêñèä, 598.5ìã ìàãíèéí ãèäðîêñèä àãóóëñàí/.
♦ Îìåïðàçîë, OMEPRAZOLE
ªºð íýðñ: Losec, Prilosec,

¾ Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
Õîäîîäíû ïàðèåòàëü ýñèéí õàíàíä îðøèõ óñòºðºã÷/êàëèéí
ñîëèëöîîíû íàñîñûí àäåíîçèíòðèôîñôàòàçà ôåðìåíòèéã
õîðèãëîõ çàìààð óñòºðºã÷èéí ïðîòîíû íàñîñûã ñààòóóëàí,
äàâñíû õ¿÷èë ¿¿ñýëòèéã äàðàíãóéëäàã.
Ôàðìàêîêèíåòèê
F=0.4, t1/2=30-60 ìèíóò, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 95%,
õîäîîäíîîñ õóðäàí øèìýãääýã, õîäîîäíû õ¿÷èëä
òýñâýðã¿é ó÷èð ñèñòåìèéí ºìíºõ ýëèìèíàöè èõòýé, äàâòàí
240
õýðýãëýõ ¿åä áèîõ¿ðýõ¿é èõýñäýã, äèéëýíõ íü ýëãýíä
õóâèð÷, øýýñòýé õàìò ãàäàãøèëíà.

Óóõ ≤1 öàã ≤2 öàã ≥3 ºäºð

Øàðõëààò ýçîôàãèò, õîäîîä-óëààí õîîëîéí
ðåôëþêñèéí ýì÷èëãýýíä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 20ìã-ààð
ºäºðò 1 óäàà, íèéò 4-8 äîëîî õîíîã óóëãàíà.
Ýìãýã ãèïåðñåêðåöèéí (Çîëëèíãåð-Ýëëèñîíû
ñèíäðîì ã.ì.) ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä ýõëýýä 60ìã
òóíãààð ºäºðò 1 óäàà óóíà, ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿íãýýñ
õàìààðàí òóíã çîõèöóóëíà, õîíîãò 80ìã-ààñ èõ òóíãààð
õýðýãëýõ áîë õîíîãèéí òóíã õóâààæ õýðýãëýíý. Õîíîãò
120ìã õ¿ðòýë òóíãààð õýðýãëýõ áîë õîíîãèéí òóíã 3 õóâààæ
õýðýãëýíý. Ýì÷èëãýý ¿ðãýëæëýõ õóãàöààã êëèíèê ¿ð ä¿íãýýñ
õàìààðóóëàí ñîíãîíî.
Íóãàëóóð ãýäýñíèé øàðõëààíû áîãèíî õóãàöààíû
ýì÷èëãýýíä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 20ìã-ààð ºäºðò 1 óäàà
4-8 äîëîî õîíîã óóëãàíà.
Öýýðëýë, áîëãîîìæëîë: Óã ýìýíä áîëîí ò¿¿íèé íàéðëàãàíä
àãóóëàãäàã÷ áîäèñò õàðøèëòàé ºâ÷òºíä õýðýãëýõã¿é.
Æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõýä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Õ¿¿õäýä õîðã¿é ýñýõ íü íîòëîãäîîã¿é.
Ãàæ íºëºº: Òîëãîé ºâäºõ, òîëãîé ýðãýõ, ñóóëãàõ, õýâëèéãýýð
ºâäºõ, äîòîð ìóóõàéðàõ, áººëæèõ, ºòãºí õàòàõ, ãýäýñ
ä¿¿ðýõ, õàíèàõ, àðüñààð òóóðàëò ãàðàõ áà íóðóóãààð ºâäºõ
Ñàâëàëò: 20ìã òóíãààð êàïñóëä ñàâëàãäàíà.
17.2. Áººëæèëò íàìäààõ ýì

♦ Ìåòîêëîïðîìèä, METOCLOPRAMIDUM
ªºð íýðñ: Metoclopramide hydrochloride, Reglan, Cerucal,
Metoclol.
241
¾ Øàõìàëûã: Æîðîîð îëãîíî, Ê-5,Ê-6.

¯éëäýë: Îãèõ, áººëæèõ, çîãèñîõûã íàìäààíà.

Ôàðìàêîêèíåòèê: Vd=3.4ë/êã, F=0.76, Cl=6.2ìë/ìèí/êã,
t1/2=5öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 40%, óóõ áà áóë÷èíä
òàðèõàä õóðäàí, ñàéí øèìýãäýíý, ýä, ýäèéí øèíãýíä
ñàéòàð òàðõàíà, öóñ-òàðõèíû õîðèãèéã íýâòýðíý, áàãàõàí
õýñýã íü ýëãýíä õóâèðíà, øýýñ áîëîí ºòãºíòýé õàìò

Áóë÷èíä 10-15 ìèíóò 1-2 öàã
òàðèõ
Ñóäñààð 1-3 ìèíóò 1-2 öàã
òàðèõ
Õýðýãëýõ çààëò: ßíç á¿ðèéí øàëòãààíààð îãèõ, áººëæèõ áà

çîãèñóóëàõ ¿åä õýðýãëýíý.
• Õèìè ýì÷èëãýýíèé äàðàà ¿¿ñýõ îãèëò áà
áººëæèëòººñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõèéí òóëä: Íàñàíä
õ¿ðýã÷äýä õèìè ýì÷èëãýýíýýñ 30 ìèíóòûí ºìíº 1-2 ìã/êã-
ûã âåíèéí ñóäñààð òàðèíà. Äàðàà íü 2 öàãààð 2 óäàà,
3 öàãààð 3 óäàà õýðýãëýíý.
• Ìýñ çàñëûí äàðàà ¿¿ñýõ îãèëò áà áººëæèëòººñ
óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõèéí òóëä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä ìýñ
çàñàë äóóñàõûí ºìíºõºí 10-20 ìã-ûã áóë÷èíä òàðèíà.
Øààðäëàãàòàé áîë 4-6 öàãààð äàâòàí õýðýãëýíý.
• Õîäîîä-óëààí õîîëîéí ðåôëþêñèéí ¿åä: Íàñàíä
õ¿ðýã÷äýä 10-15 ìã-ààð õîíîãò 4 óäàà óóëãàõ áà
øààðäëàãàòàé áîë õîîë èäýõèéí ºìíº áîëîí óíòàõûí
ºìíº óóëãàíà.
• Õîäîîäíîîñ öóñ àëäàæ áóé áà öóñ àëäàæ áîëçîøã¿é
ºâ÷òºí, õîäîîä öîîðîõ õ¿íäðýë, òàòàëò ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é
242
ºâ÷òºí, ôåîõðîìîöèòîìà, õºõ¿¿ë áîëîí æèðýìñýí ýõýä
• Ñýòãýë ãóòðàëòàé, Ïàðêèíñîíû ºâ÷òýé, àðòåðèéí äàðàëò
èõòýé ºâ÷òºí áà õºõ¿¿ë áîëîí æèðýìñýí ýõýä
Ãàæ íºëºº: Íîéðìîãëîõ, ÷èõ øóóãèõ, òîëãîé ºâäºõ, òîëãîé
ýðãýõ, îãèõ, àðüñàíä òóóðàëò ãàðàõ, õýë õóóðàéøèõ, ò¿ð
çóóð àðòåðèéí äàðàëò èõñýõ, äèñòîíè áà ïàðêèíñîíèçìèéí
øèíæ èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 0.5%-2 ìë-ýýð òóíøèë.
♦ Ïðîìåòàçèí , PROMETHAZINUM /1.3-ä ¿ç/

ªºð íýðñ: Pipolphenum, Diprazinum, Promazinamid,
Phenergan.
¾ Øàõìàëûã: Æîðîîð îëãîíî, Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
¾ Òàðèà, ýëèêñèð, ñèðîïèéã: Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý,
Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë: Ãèñòàìèíû Í1-ðåöåïòîðûã õ¿÷òýé,
Ì-õîëèíîðåöåïòîðûã äóíä çýðýã, àëüôà1-ðåöåïòîðûã ñóëàâòàð
õîðèãëîíî.
• Õàðøèë íàìäààõ /ãèñòàìèíû ýñðýã/,
• Áººëæèëò íàìäààõ
• Òàéâøðóóëàõ ¿éëäýëòýé
Ôàðìàêîêèíåòèê: Vd=13ë/êã, CL=68ë/öàã, t1/2=12öàã, óóðàãòàé
õîëáîãäîëò 8%, óóõàä ñàéí øèìýãäýíý, ýëãýíä õóâèðàëä
îðæ, øýýñ áà ºòãºíººð ãàäàãøèëäàã.
ÕÝÐÝÃËÝÕ ÀÐÃÀ ¯ÉËÄÝË ÝÕËÝÕ ¯ÉËÄÝË ¯ÐÃÝËÆËÝÕ

Óóõ 15-60 ìèíóò <12öàã
Øóëóóí ãýäñýýð 20 ìèíóò <12öàã
Áóë÷èíä òàðèõ 20 ìèíóò <12öàã
Ñóäñààð òàðèõ 3-5 ìèíóò <12öàã
243

• Àãààð, äàëàéí ºâ÷èíä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 25 ìã-ààð ºäºðò 2 óäàà óóëãàõ,
◊ Õ¿¿õäýä: 12.5-25 ìã-ààð óóëãàõ, áóë÷èíä òàðèõ áà
øóëóóí ãýäñýýð ºäºðò 2 óäàà õýðýãëýæ áîëíî.
• Áººëæèëò íàìäààõàä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 12.5-25 ìã-ààð óóëãàõ, áóë÷èíä
òàðèõ, øóëóóí ãýäñýýð õýðýãëýæ áîëîõ áà
øààðäëàãàòàé áîë 4-6 öàãààð äàâòàí õýðýãëýæ áîëíî.
◊ Õ¿¿õäýä: 12.5-25 ìã-ààð áóë÷èíä òàðèõ, øóëóóí
ãýäñýýð õýðýãëýæ áîëîõ áà øààðäëàãàòàé áîë 4-6
öàãààð äàâòàí õýðýãëýæ áîëíî.
• Õàðøëûí ýìãýãò:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 12.5 ìã-ààð ºäºðò 4 õ¿ðòýë óäàà,
ýñâýë 25 ìã-ààð óíòàõûí ºìíº óóëãàíà.
◊ Õ¿¿õäýä: 6.25-12.5 ìã-ààð ºäºðò 3 óäàà, ýñâýë
25 ìã-ààð øóëóóí ãýäñýýð óíòàõûí ºìíº òóñ òóñ
õýðýãëýíý.
• Ìýñ çàñëûí áýëòãýëä: 1.3-ò ¿ç.
• Ò¿ð¿¿ áóë÷èðõàéí òîìðîëò, øýýñíèé ñ¿âíèé íàðèéñàëò,
íÿðàé õ¿¿õýä, õºõ¿¿ë ýõ, ñîãòîíãè áîëîí æîëîî áàðèõ
õ¿íä õýðýãëýõã¿é.
• Óóøèã, ýëýã, ç¿ðõ ñóäàñíû õ¿íäýðñýí ýìãýãòýé ºâ÷òºíä
Ãàæ íºëºº:
• Íîéðìîãëîõ, áèå ñóëðàõ, õýë õóóðàéøèõ, ºòãºí õàòàõ,
îãèõ, øýýñ õîðèãäîõ, ëåéêîïåíè, àãðàíóëîöèòîç, ãýðýëä
ìýäðýãøèõ, âåíèéí ñóäñààð òàðèõ ¿åä àðòåðèéí äàðàëò
áóóðàõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 0.01 ãð., 0.025 ãð-ûí øàõìàë,
• 2.5%-2 ìë-èéí òóíøèë,
• Ýëèêñèð, ñèðîï, 5 ìã/5 ìë.
17.3. ¯ðýâñëèéí ýñðýã íºëººò ýì
244
♦ Ñóëüôàñàëàçèí, SULFASALAZINUM
ªºð íýðñ: Salazosulfapyridinum, Azulfidine, Salazopyrin,
Salisulf.
¾ Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë:
• Áàêòåðèéí ýñðýã áà
• ¯ðýâñëèéí ýñðýã ¿éëäýëòýé.
Ôàðìàêîêèíåòèê: t1/2=10öàã, õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ ìóó
øèìýãäýíý, õýðýãëýñýí òóíãèéí 70-90% íü á¿ä¿¿í ãýäñýíä
îðæ, ãýäýñíèé ôëîðûí íºëººãººð õóâèð÷, èäýâõòýé
ìåòàáîëèò áîëîõ ñóëüôàïèðèäèí áà 5-àìèíîñàëèöèëàòûã
¿¿ñãýíý. Ñóëüôàïèðèäèí ãýäýñíèé õàíààð øèìýãäýí,
áººðººð ÿëãàðíà, 5-àìèíîñàëèöèëàò íü áàðàã
øèìýãäýõã¿é, ºòãºíòýé õàìò ãàäàãøèëäàã.
• Á¿ä¿¿í ãýäýñíèé ºâºðìºö áóñ øàðõëààò ¿ðýâñýë,
• Êðîíû ºâ÷íèé ¿åä õýðýãëýíý.
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: Ýõëýýä õîíîãò 3-4 ãð-ûã õóâààæ
óóëãàíà. Áàðèõ òóí íü õîíîãò 1.5-2 ãð áºãººä ò¿¿íèéã
6 öàãààð óóíà.
◊ Õ¿¿õäýä: ýõëýýä õîíîãò 40-60 ìã/êã-ûã 3-6 òóí áîëãîí
óóëãàíà. Äàðàà íü õîíîãò 30 ìã/êã-ûã 4 óäàà óóëãàíà.
• Óã ýì áà ò¿¿íèé ìåòàáîëèòîä õàðøèëòàé, ïîðôèðè,
ãýäýñíèé áîëîí øýýñíèé çàìûí áºãëºðºëò ýìãýãòýé
• Ýëýã, áººðíèé ¿éë àæèëëàãàà àëäàãäñàí ºâ÷òºíä òóíã
áàãàñãàæ õýðýãëýõ áà õàðøëûí íîöòîé ýìãýã, ãóóðñàí
õîîëîéí áàãòðàà, Ã-6-ÔÄ-çà ôåðìåíòèéí òºðºëõèéí
õîìñäîëòîé ºâ÷òºíä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
245
Ãàæ íºëºº: Äèñïåïñè, îãèõ, áººëæèõ, ñóóëãàõ, áººð õîðäîõ

/îëèãîóðè, àíóðè/, õàðøèë /õàëóóðàõ, àíàôèëàêñè/, òàòàëò,
ëåéêîïåíè, àãðíóëîöèòîç, ãåìîëèòèê àíåìè, àðüñíû
òàðõìàë òóóðàëò, Ñòåâåíñ-Æîíñîíû õàì øèíæ, ýïèäåðìî-
íåêðîç ¿¿ñýõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
/Hydrocortisone acetate/, /3., 13.3, 18.1-ä ¿ç/
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5.L-6.
¯éëäýë: ¯ðýâñýë íàìäààõ, èììóíîäåïðåññàíò ¿éëäýëòýé
/Ïðåäíèçîëîíûã ¿ç/.
Õýðýãëýõ çààëò: Øàðõëààò êîëèò, ïðîêòèò, ïðîêòîñèãìîèäèò.
Õýðýãëýõ àðãà: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä, ëààã ºäºðò íýã óäàà ¿äýø
óíòàõààñ ºìíº øóëóóí ãýäñýýð, íèéò 21 õîíîã õýðýãëýíý.
Ñàâëàëò: Ëàà, 25 ìã.
17.4. Àã÷èë òàâèóëàõ ýì

♦ Àòðîïèí , ATROPINI SULFAS /1.3-ä ¿ç/
ªºð íýðñ: Atromedum, Atropinum sulfuricum, Atropini sulfas
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë: Ïàðàñèìïàòèê ìýäðýëèéí òºãñãºë äýõ ìýäðýë
áóë÷èíãèéí ñèíàïñûí Ì-õîëèíîðåöåïòîðûã (ìýäðýëèéí Ì1,
ç¿ðõíèé Ì2, áóë÷èðõàéí Ì3) õîðèãëîäîã òóë ã¿éöýòãýõ
ýðõòýí¿¿äýä äàðààõ ¿éëäë¿¿äèéã ¿ç¿¿ëíý:
• Õîäîîä ãýäýñíèé çàì, àìüñãàëûí çàì, äàâñàã áà
óìàéí ãºëãºð áóë÷èíãèéí òîíóñûã ñóëðóóëíà.
246
• Õºëñ áà ø¿ëñíèé áóë÷èðõàé, ìºí àìüñãàëûí çàìûí
áîëîí õîäîîä ãýäýñíèé çàìûí áóë÷èðõàéí ø¿¿ðëèéã
áàãàñãàíà
• Õ¿¿õýí õàðààã ºðãºñãºæ, í¿äíèé äîòîîä äàðàëòûã
èõýñãýíý.
• Ç¿ðõíèé öîõèëòûí òîîã îëøðóóëíà.
Ôàðìàêîêèíåòèê: F=0.5, Vd=1.7ë/êã, CL=70ë/öàã, t1/2=2-4öàã,
äàâòàí õýðýãëýõýä 24öàã õ¿ðòýë óðòàñäàã.

Óóõ 0.5-1 öàã 2 öàã 4 öàã
Ñóäñàíä òýð äîðîî 2-4 ìèíóò 4 öàã
òàðèõ
Áóë÷èíä 30 ìèíóò 1-1.6 öàã 4 öàã
òàðèõ
Àðüñàí äîð 4 öàã
Óóðàãòàé õîëáîãäîëò 18%, ýëãýíä õóâèð÷, èõýíõ íü

áººðººð, áàãàõàí õýñýã íü ºòãºíººð ÿëãàðäàã.
• Õîäîîä, õîñ ãýäýñíèé øàðõëàà,
• Ãýäýñ, øýýñ äàìæóóëàõ çàì, öºñíèé çàìûí ãºëãºð
áóë÷èíãèéí àã÷èëóóä,
• Ç¿ðõíèé ñýðýë äàìæóóëàëòûí õîðèã, áðàäèêàðäè,
• Õºëñ áà ø¿ëñíèé áóë÷èðõàé, àìüñãàëûí çàìûí áîëîí
õîäîîä ãýäýñíèé áóë÷èðõàéí ø¿¿ðýë õýò èõñýõ,
• Í¿äíèé óã äóðàíäàõ,
• Õîëèíîìèìåòèê áà õîëèí-ýñòåðàçûí ýñðýã íºëººò ýìèéí
õîðäëîãûí ¿åä õýðýãëýíý.
• Ìýñ çàñëûí ºìíºõ áýëòãýëä õýðýãëýíý.
• Õîäîîä ãýäýñíèé øàðõëàà áà õîîë áîëîâñðóóëàõ,
öºñíèé áîëîí øýýñíèé çàìûí ãºëãºð áóë÷èíãèéí
àã÷èëûã òàâèóëàõ çîðèëãîîð õýðýãëýâýë:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 0.0004-0.0006 ãð.-ààð 4-6 öàãààð
óóëãàæ áîëíî.
247
◊Õ¿¿õäýä: 0.00001ìã/êã áóþó 0.0003 ìã/ì2-ààð

4-6 öàãààð óóëãàæ õýðýãëýíý.
• Ìýñçàñëûí áýëòãýë áîëãîí õýðýãëýâýë: /1.3-ò ¿ç/.
• Áðàäè-àðèòìèéí ýì÷èëãýýíä õýðýãëýâýë:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 0.5-1 ìã-èéã âåíèéí ñóäñààð
òàðèàä, õýðýâ øààðäëàãàòàé áîë äàðàà íü 3-5 ìèíóò
òóòàìä äàâòàí òàðüæ áîëíî. Åð íü 0.5 ìã-ààñ áàãà
òóíãààðàà óã ýì áðàäèêàðäè ¿¿ñãýäýã áîëîõûã ñàíàõ
õýðýãòýé.
◊
Õ¿¿õäýä: 0.01 ìã/êã-ààð, ýñâýë 0.3 ìã/ì2-ààð âåíèéí
ñóäñààð òàðèõ áà øààðäëàãàòàé áîë 4-6 öàãààð
äàâòàí õýðýãëýæ áîëíî.
• Õîëèíîìèìåòèê, õîëèí-ýñòåðàçûí ýñðýã íºëººò
ýìèéí õîðäëîãûí ¿åä àíòèäîò áîëãîí õýðýãëýâýë:
4.2-ò ¿ç.
• Í¿äíèé óã äóðàíäàõàä: 21.5-ä ¿ç.
• Ãëàóêîìà, óã ýìýíä ìýäðýã õ¿ì¿¿ñ, ãýäýñíèé òîíóñ
ñóëàðñàí, ìèàñòåíè, õºõ¿¿ë ýõ÷¿¿äýä õýðýãëýõã¿é.
• Æèðýìñýí ýõýä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Õýë õóóðàéøèí, àì õàòàõ, àì öàíãàõ, ç¿ðõ
äýëñýõ, ç¿ðõíèé öîõèëò îëøðîõ, õ¿¿õýí õàðàà òîìîð÷
õàðààíû çîõèðîë àëäàãäàõ, ôîòîôîáè, õàðàà á¿¿äèéõ,
í¿äíèé äîòîîä äàðàëò èõñýõ, ãýäýñíèé òîíóñ ñóëðàõ,
ºòãºí õàòàõ, îãèõ áººëæèõ, ëåéêîöèòîç, àðüñ óëàéõ,
òîëãîé ýðãýõ, òîëãîé ºâäºõ, áèå ñóëðàõ, ãàëëþöèíàöè
èëðýõ, áàðèìæàà àëäàãäàõ, äºæðºë, êîìà, íîéð
ººð÷ëºãäºõ, óõààí áàëàðòàõ, øýýñ õîðèãäîõ çýðýã ãàæ
Ñàâëàëò:
• Øàõìàë, 1 ìã, \Æ,Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4\,
• 0.1%-èéí 1 ìë-ýýð òóíøèëýíä,
• 1%-èéí 5 ìë-ýýð ôëàêîíä äóñààãóóðûí õàìò,
17.5. Ñóóëãàëò ýì÷ëýõ ýìèéí áýëäìýë
248
17.5.1. Óóëãàæ øèíãýí ñýëáýõ áýëäìýë

♦ Óóëãàæ ñýëáýõ äàâñ, ORAL REHYDRATION SALTS
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
⇒ ÄÝÌÁ/Í¯Á-ûí õ¿¿õäèéí ñàíãààñ ñóóëãàëò ºâ÷íèéã

ýì÷ëýõýä äàðààõ áýëäìýëèéã õýðýãëýõèéã çºâëºæ áàéãàà
áîëíî.
Íàéðëàãà: ã/ë-ýýð:
• Íàòðèéí õëîðèä 3.5
• Ãóðâàë íàòðèéí öèòðàò, äèãèäðàò 2.9
• Êàëèéí õëîðèä 1.5
• Ãëþêîç 20.0
• Íèéò õýìæýý 27.9
¯éëäýë: Íàòðè, êàëè áà øèíãýíèé äóòàãäëûã íºõºí

ñóóëãàëòûí óëìààñ ¿¿ñýõ ñóóðü-äóòëûí õ¿÷èëøëèéã
àðèëãàõ ¿éëäýëòýé.
• Òºðºë á¿ðèéí øàëòãààíò ñóóëãàëò, øèíãýí àëäàëò.
• Óóëãàæ ñýëáýõ äàâñíû äýýðõ íàéðëàãàòàé áýëäìýëèéã
áóöàëãàæ õºðãºñºí 1 ëèòð óñàíä õèéæ íàéðóóëààä,
øèíãýí àëäñàí /ÄÝÌÁ/Í¯Á-ûí õ¿¿õäèéí ñàíãèéí çºâëºìæèéí
äàãóó “Â” ãîðèìîîð ýì÷ëýõ ¸ñòîé òîõèîëäîëä/ õ¿¿õäýä ýõíèé
4 öàãò äàðààõ õ¿ñíýãòýíä çààñíû äàãóó óóëãàæ õýðýãëýíý.
ÍÀÑ ÁÈÅÈÉÍ ÆÈÍ /ÊÃ/ ÕÝÐÝÃËÝÕ ÕÝÌÆÝÝ /ÌË/

0-4 ñàð <5 200-400
4-11 ñàð 5-7.9 400-600
12-23 ñàð 8-10.9 600-800
2-4 íàñ 11-15.9 800-1200
249
5-14 íàñ 16-29.9 1200-2200

15 < 30< 2200-2400
• 4 öàãèéí äàðàà áèåèéí áàéäëûã äàõèí ¿íýëýýä, öààøèä

õýðõýí õýðýãëýõèéã òîãòîîíî.
Öýýðëýë: ¯ã¿é.
Ãàæ íºëºº: Îäîîãîîð òîãòîîãäîîã¿é.
Ñàâëàëò: Íóíòàã, ïàêåò, 27.9 ã/ë.
17.6. Ýëýã öºñíèé ¿éë àæèëëàãààíä íºëººëºõ ýì
♦ Ñèëèìàðèí, SILYMARINUM
ªºð íýðñ: Silibinum, Legalon, Carsil, Silimarin, Silarine,
Silymarol.
¾ ,K-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë:
• Ãåïàòîòðîï /ýëýãíèé ýñèéí áîäèñûí ñîëèëöîîã ñàéæðóóëíà/,
• Ýëýã õàìãààëàõ /ýëýãíèé ýñèéí ìåìáðàíû ëèïèäèéí õýò
èñýëäýëòèéí ïðîöåññûã äàðàíãóéëíà/,
• Ýëýãíèé õîðã¿éæ¿¿ëýëòèéã òýòãýõ,
• Õîîëíû øèíãýö ñàéæðóóëàõ ¿éëäýëòýé.
ñàéí øèìýãäýíý, õýðýãëýñýí òóíãèéí 80% íü öºñòýé õàìò,
5% îð÷èì íü áººðººð ÿëãàðíà.
• Ýëýãíèé õóðö áà àðõàã ¿ðýâñýë, õîðäëîãîîñ áîëîí
áîäèñûí ñîëèëöîîíû ººð÷ëºëòººñ øàëòãààëñàí ýëýãíèé
ýìãýãøèë,
• Òºðºë á¿ðèéí áîäèñûí íºëººíººñ ýëýã õàìãààëàõ
çîðèëãîîð õýðýãëýíý.
• ªâ÷íèé áàéäàëä óÿëäóóëàí, 1-4 äðàæààð ºäºðò 2-3 óäàà
óóëãàíà.
Öýýðëýë, Ãàæ íºëºº: Îäîîãîîð òîãòîîãäîîã¿é.
Ñàâëàëò: 0.035 ãð-ûí äðàæå.
250
17.7. Õîäîîä, íîéð áóë÷èðõàéí ø¿¿ðýëä

íºëººëºõ ýì
♦ Àïðîòèíèí , APROTININUM
ªºð íýðñ: Trasylol, Tsalol,
Àíàëîãóóä: Contrykal, Gordox, Pantrypinum, Ingitrilum.
¾ Ê-6.
¯éëäýë:
• Ôåðìåíòèéí ýñðýã ¿éëäýëòýé /òðèïñèí, ïëàçìèí áà
êàëëèêðåèíûã ñààòóóëíà/.
• Öóñ àëäàëòûã çîãñîîõ íºëººòýé /ôèáðèíîëèçèéí ïðîöåññûã
ñààòóóëíà/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: t1/2=10öàã, ýñèéí ãàäíàõ îð÷èíä ò¿ðãýí
òàðõäàã, 48 öàãèéí äîòîð 25-40% íü øýýñýýð ãàäàãøèëíà.
• Íîéð áóë÷èðõàéí öî÷ìîã ¿ðýâñýë,
• Ç¿ðõíèé øèãäýýñ,
• Õîðäëîãûí øàëòãààíò ýëýãíèé öî÷ìîã ¿ðýâñýë.
• Òóíã ºâ÷íèé áàéäàëä óÿëäóóëàí ñîíãîíî. Åðäèéí äóíäàæ
òóí íü 10000-20000ÅÄ. 300-500ìë ôèçèîëîãèéí
óóñìàëûí õàìò âåíèéí ñóäñàíä äóñëààð òàðüæ õýðýãëýíý.
• Àìüòíû ãàðàëòàé óóðãèéí ç¿éëä õàðøèëòàé ºâ÷òºíä
• Æèðýìñýí áîëîí õºõ¿¿ë ýõýä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Õàðøèë, àíàôèëàêñèéí óðâàë, ç¿ðõíèé õýì
àëäàãäàë, ç¿ðõíèé äóòàãäàë ¿¿ñýõ, ãóóðñàí õîîëîéí àã÷èë,
õýñãèéí òðîìáîôëåáèò, ãèïîòåíçè, áººð õîðäîõ, õàëóóðàõ
Ñàâëàëò: 10000ÅÄ, 2 ìë, òóíøèë.
251
18. ÄÀÀÂÀÐ,
ÄÎÒÎÎÄ Ø¯¯ÐËÈÉÍ
ÁÓË×ÈÐÕÀÉÍ ÁÓÑÀÄ ÁÝËÄÌÝË ÁÀ
ÆÈÐÝÌÑËÝËÒÝÝÑ ÑÝÐÃÈÉËÝÕ
ÕÝÐÝÃÑÝË
18.1. Áººðíèé äýýä áóë÷èðõàéí äààâàð áà
ò¿¿íèé íèéëýã ýìèéí áýëäìýë
♦ Ïðåäíèçîëîí, PREDNISOLONUM /3., 8.3, 21.2-ò ¿ç/

ªºð íýðñ:
∗ Prednisolonum: Delta-Cortef, Deltasolone, Prelone, Solone.
∗ Prednisolone acetate: Articulose-50, Predalone 50,
Predcor-25.
∗ Prednisolone sodiumphosphate: Hydeltrasol, Predsol,
Predate S.
∗ Prednisolon steaglate: Sintisone.
∗ Prednisolone tebutate: Nor-PredTBA, Predate TBA,
Predcor TBA.
¾ Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë:
• ¯ðýâñëèéí ýñðýã (¿ðýâñëèéí ìåäèàòðûí /ãèñòàìèí,
èíòåðëåéêèí-1, èíòåðëåéêèí-2 ã.ì./ ¿¿ñýëòèéã áàãàñãàí,
¿ðýâñëèéí ýñðýã ìåäèàòðûí /ëèïîêîðòèí/ ¿¿ñýëòèéã
òýòãýíý).
• Õàðøèë íàìäààõ /3-ò ¿ç/.
• Øîêèéí ýñðýã (áèå ìàõ áîäèéí øîê òýñâýðëýõ ÷àäâàðûã
ñàéæðóóëíà)
• Èììóíîäåïðåññàíò áà õàâäðûí ýñðýã ¿éëäýëòýé /8.3-ò ¿ç/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: F=0.82, Vd=1.5ë/êã, CL=6.3-15ë/öàã,
t1/2=3.6öàã /áèîýôôåêò 18-36 öàã/, óóðàãòàé õîëáîãäîëò
90-95%, ýëãýíä äàâàìãàéëàí õóâèð÷, áººð áà õîäîîä
ãýäýñíèé çàìààð ãàäàãøèëíà.
252
• Õýðëýã, ðåâìàòîèä ïîëèàðòðèò çýðýã ñèñòåìèéí
ýìãýã¿¿ä, àðõàã ãëîìåðóëîíåôðèò ìýòèéí õ¿íä
ÿâöòàé ¿ðýâñë¿¿ä.
⇒ Äýýðõ ýìãýã¿¿äèéí ¿åä ïðåäíèçîëîíûã õýðýãëýõ îëîí
ÿíçûí àðãà áèé.
◊ Óäààí õóãàöààíû çàâñàðëàãàã¿é áàðèõ òóíãèéí äýãëýì
/20-100ìã òóíãààð ýõýëæ, ààæèì áàðèõ òóíä /5-15ìã
îð÷èì/ øèëæ¿¿ëíý, öààø òóíã ìàø ààæèì áàãàñãàí /5-7
õîíîãò 2.5-5ìã-ààð áàãàñãàíà/ ýì÷èëãýýã äóóñãàäàã,
ãýõäýý ýìýý ºäºð áîëãîí õýðýãëýíý/,
◊ Çàâñàðëàãààò àðãà /2-3 ºäðèéí òóíã íýã óäàà õýðýãëýýä
1-2 ºäºð ºíæèí õýðýãëýíý, òóíã ààæèì áàãàñãàõ àðãààð
ýì÷èëãýýã äóóñãàíà/.
Ñýëãýý àðãà /ýíý íü çàâñàðëàãààò àðãûí íýã áºãººä íýã
ºäºð ºíäºð, íºãºº ºäºð íü áàãà òóíãààð õýðýãëýíý,
òóíã ààæèì áàãàñãàõ àðãààð ýì÷èëãýýã äóóñãàíà/.
◊ Ïóëüñ ýì÷èëãýý /Õýò ºíäºð òóíãààð 1-3 óäàà õýðýãëýíý,
ýíý àðãûã òóñãàé çààëòààð ºíäºð çýðýãëýëèéí ýìíýëýãò
íàðèéí ìýðãýæëèéí ýì÷èéí øóóä õÿíàëòûí äîð
ã¿éöýòãýíý/
◊ ¯åíèé óóòàíä òàðèõ /ýíý àðãûã òóñãàé çààëòààð, àðèóí
íºõöºëä íàðèéí ìýðãýæëèéí ýì÷èéí õÿíàëòûí äîð
ã¿éöýòãýíý/.
• Ïðîêòèò: Ëààãààð ºäºðò 2 óäàà /ºãëºº áà ¿äýø óíòàõûí
ºìíº/ øóëóóí ãýäñýýð õýðýãëýíý.
• Øàðõëààò êîëèò: ¯äýø óíòàõûí ºìíº áóðãóéãààð
2-7 äîëîî õîíîã õýðýãëýíý.
• Ãóóðñàí õîîëîéí áàãòðàà, àíàôèëàêñèéí øîê, ýêçåìà áà
õàðøëûí ãàðàëòàé àðüñíû áóñàä ýìãýã /3-ò ¿ç/.
• Ëåéêîç, ëèìôîãðàíóëîìàòîçûí ¿åä /8.3-ò ¿ç/.
• Õàðøëûí ãàðàëòàé áëåôàðèò, êîíúþíêòèâèò, óâåèò,
ñêëåðèò /21.2-ò ¿ç/.
Öýýðëýë: Öóñíû äàðàëò èõñýõ ºâ÷èí, ÷èõðèéí øèæèí, öóñíû
ýðãýëòèéí äóòàãäàë, Èöåíêî-Êóøèíãèéí ºâ÷èí, õîäîîä
ãýäýñíèé øàðõëàà, ìººãºíöðèéí õàëäâàð, èäýâõèòýé
ñ¿ðüåý, òýìá¿¿òýé ºâ÷òºí, æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõýä
Ãàæ íºëºº:
• Áèåä ººõëºã ýä õóðèìòëàãäàõ, ãèðñóòèçì, ÿñ ñèéðýãøèõ,
Èöåíêî-Êóøèíãèéí õàì øèíæ ¿¿ñýõ, ñàðûí òýìäãèéí öèêë
ººð÷ëºãäºõ, öóñíû á¿ëýãíýëò èõñýõ, àðòåðèéí äàðàëò
253
èõñýõ, õàâàãíàõ, ç¿ðõíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèë

¿¿ñýõ, ãèïîêàëèåìè, ãèïåðóðèêåìè, ïàíêðåàòèò, õàëäâàðò
ºðòºìõèé áîëîõ, øàðõíû ýäãýðýëò óäààøðàõ, àðüñààð
ã¿âäð¿¿ò òóóðàëò ãàðàõ, áóë÷èí ñóëðàõ, õîäîîäíû
øàðõëàà ¿¿ñýõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
• Óäààí õóãàöààíû ýì÷èëãýýã ãýíýò çîãñîîâîë ºâ÷èí
õóðöäàõ, áººðíèé äýýä áóë÷èðõàéí öî÷ìîã äóòìàãøèë
¿¿ñýõ àþóëòàé.
• Õýñýã ãàçàð õýðýãëýñíèé äàðàà ¿¿ñ÷ áîëîõ ãàæ íºëººã
3., 21.2-ò ¿ç.
Ñàâëàëò:
• 0.001, 0.005 ãð-ûí øàõìàë, \Æ,Ê-2,Ê-3,Ê-4\,
• 3%-1 ìë- èéí òóíøèëä ñàâëàãäàíà.
• 5ìã, ëàà.
• 20ìã/100ìë, áóðãóéí óóñìàë.
/3,13.3.,17.4-ò ¿ç/.
ªºð íýðñ:
∗ Hydrocortisonum: Cobadex, Cortef, Cortisol, Hydrocortal.
∗ Hydrocortisoni acetas: Abbocort, Cortibel, Cortoderm,
Hydroson.
∗ Hydrocortisone sodium succinate: Arcocort, Corlan,
Efcorlin, Hydrocortisoni hemisuccinas, Intracort, Solu-Cortef,
¾ Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë: ¯ðýâñëèéí ýñðýã /ñèñòåìèéí èäýâõè ïðåäíèçîëîíîîñ
äóòóó, õàðèí õýñýã ãàçàðò ¿éë÷ëýõ èäýâõýýð äàâóó,
ìèíåðàëîêîðòèêîèäûí íºëºº èõòýé, ¿éëäýë áîãèíîòîé/,
õàðøèë íàìäààõ, èììóíîäåïðåññàíò, øîêèéí ýñðýã
¿éëäýëòýé /Ïðåäíèçîëîíûã ¿ç/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: F=0.82, Vd=0.3-0.5ë/êã, CL=21-30ë/öàã,
t1/2=1.3-1.9öàã /áèîýôôåêò 8-12öàã/, óóðàãòàé õîëáîãäîëò
75-95%, ýëãýíä äàâàìãàéëàí õóâèð÷, áººð áà õîäîîä
ãýäýñíèé çàìààð ãàäàãøèëíà.
254
• Äààìæèðñàí ¿ðýâñýë /ðåâìàòîèä àðòðèò áà ñèñòåìèéí
ýìãýã¿¿ä ã.ì./ áà áººðíèé äýýä áóë÷èðõàéí äóòìàãøèë,
• Àðüñíû õàðøèë èììóíû ãàðàëòàé ýìãýã¿¿ä /13.3-ò ¿ç/.
• Øîê, àíàôèëàêñè /3-ò ¿ç/.
• Øàðõëààò êîëèò, ïðîêòèò /17.4-ò ¿ç/
• Äààìæèðñàí ¿ðýâñýë áà áººðíèé äýýä áóë÷èðõàéí
äóòìàãøèëä:
• Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä:
◊ Ñóêöèíàòûã ýõëýýä 100-250 ìã-ààð áóë÷èíä áóþó
âåíèéí ñóäñààð òàðèàä, äàðàà íü 50-100 ìã-ààð
◊ Ôîñôàòûã 15-240 ìã-ûã áóë÷èíä áà ñóäñàíä 12 öàãààð
òàðèíà.
• Ñèñòåìèéí ìººãºíöºðòýé ºâ÷òºí, áàãà íàñíû õ¿¿õýä,
• Ç¿ðõíèé øèãäýýñýýð ºâ÷ëººä óäààã¿é ºâ÷òºíä ìàø
• Õîäîîä ãýäýñíèé øàðõëàà, áººðíèé ºâ÷èí, ãèïåðòåíçè,
îñòåîïîðîç, ÷èõðèéí øèæèí, ãèïîòèðîèäèçì, öèððîç,
õýâëèéí õºíäèéí ìýñ çàñàë õèéëãýýä óäààã¿é áàéãàà,
òðîìáîýìáîëè, òàòàëò, ç¿ðõíèé äóòìàãøèë, ñ¿ðüåý,
ñýòãýöèéí ýìãýãòýé áîëîí æèðýìñýí ºâ÷òºíä
Ãàæ íºëºº: Ãàæ íºëºº íü òóí áîëîí õýðýãëýñýí õóãàöààíààñ
õàìààðàëòàé èëýðíý.
• Ýéôîðè, íîéðã¿éäýë, ãèïåðòåíçè, õàâàí, õîäîîäíû
øàðõëàà, óäààí õýðýãëýñýí ¿åä îñòåîïîðîç, ãèðñóòèçì,
ãèïîêàëèåìè.
• Óäààí õóãàöààãààð õýðýãëýñíèé äàðàà áººðíèé äýýä
áóë÷èðõàéí ãîðìîíû äóòìàãøèë, õîäîîä øàðõëàõ,
õàëäâàðò ºðòºìõèé áîëîõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷
áîëçîø¿é.
• Óäààí õóãàöààãààð õýðýãëýæ áàéãààä ãýíýò çîãñîîâîë:
¿ðýâñýë äààìæðàõ, ÿäðàõ, ñóëüäàõ, ¿å ìº÷ ºâäºõ,
õàëóóðàõ, òîëãîé ýðãýõ, îðòîñòàòèê ãèïîòåíçè èëðýõ çýðýã
ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é áºãººä óäààí õóãàöààãààð
255
Äààâàð, äîòîîä ø¿¿ðëèéí áóë÷èðõàéí áóñàä áýëäìýë áà æèðýìñëýëòýýñ
ñýðãèéëýõ õýðýãñýë
õýðýãëýýä ãýíýò çîãñîîâîë ¿õýõ õ¿ðòýë ñºðºã èëðýë ãàð÷

áîëîõûã àíõààðàõ íü ç¿éòýé áîëíî.
Ñàâëàëò: 0.025 ãð, 0.1 ãð-ûí òàðèàíû íóíòàã, ôëàêîí.
♦ Äåêñàìåòàçîí, DEXAMETHASONUM, /3-ä ¿ç/.

ªºð íýðñ: Dexamethasone sodium phosphate, Dexone,
Decadrol.
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë: ¯ðýâñýë, õàðøèë, øîêèéí ýñðýã õ¿÷òýé ¿éëäýëòýé

/ïðåäíèçîëîíûã ¿ç/, /¿ðýâñëèéí ýñðýã èäýâõýýð
ãèäðîêîðòèçîíîîñ 35 äàõèí, ïðåäíèçîëîíîîñ 7 äàõèí èë¿¿,
ìèíåðàëîêîðòèêîèäûí èäýâõè áàãàòàé, óäààí ¿éëäýëòýé/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: F=0.78, Vd=0.75ë/êã, CL=14.7ë/öàã,
t1/2=5öàã /áèîýôôåêò 36-54öàã/, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 77%,
ýëãýíä èäýâõèã¿éæèæ, ãëþêóðîíèä, ñóëüôàò ìåòàáîëèò
¿¿ñãýí, äèéëýíõè íü øýýñýýð, áàãàõàí õýñýã íü öºñòýé
ÿëãàðíà.

• ¯ðýâñýë /ðåâìàòîèä àðòðèò áà ñèñòåìèéí ºâ÷íèé
õóðöäàëûã íàìæààõ ã.ì./, õàðøèëûí ¿åä: Íàñàíä
õ¿ðýã÷äýä ºäºðò 0.75-9.0 ìã-ààð óóëãàõ áóþó ºäºðò
0.5-9.0 ìã-ààð áóë÷èíä òàðèíà.
• Øîêûí ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 1-6 ìã/êã-ààð âåíèéí
ñóäñààð íýã óäàà òàðèõ áóþó 40 ìã-ààð âåíèéí ñóäñààð
òàðèíà. Øààðäëàãàòàé áîë 2-6 öàãààð äàâòàí õýðýãëýæ
áîëíî.
• Òàðõèíû õàâàíä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 10ìã-ûã âåíèéí
ñóäñààð òàðèàä, äàðàà íü øèíæ òýìäýã àðèëòàë 4-6ìã-
ààð 6 öàãààð áóë÷èíä òàðèíà.
Öýýðëýë, Ãàæ íºëºº: Ãèäðîêîðòèçîíû àäèë
Ñàâëàëò:
• 0.5 ìã, 4ìã-ûí øàõìàë, \Æ,Ê-2,Ê-3,Ê-4\,
256
• 4ìã/1 ìë-èéí òóíøèëýíä ñàâëàãäàíà.
18.2. Ýð áýëãèéí äààâàð
♦ Ìåòèëòåñòîñòåðîí, METHYLTESTOSTERONUM
ªºð íýðñ: Androral, Testoral, Metandren, Oreton Methyl,
Malogen.
¾ Ê-5,Ê-6.
¯éëäýë:
• Àíäðîãåí èäýâõèò íºëººòýé. Ýð áýëãèéí õýâèéí
õºãæèëèéã õàíãàæ áàéäàã.
• Ýñòðîãåíèé èäýâõèéã ñààòóóëäàã òóë ýìýãòýé õ¿íèé
ýñòðîãåí õàìààðàëò õàâäðûí ºñºëòèéã ñààòóóëíà.
• Óóðãèéí àíàáîëèçìûã òýòãýí, êàòàáîëèçìûã áàãàñãàíà.
Ôàðìàêîêèíåòèê: t1/2=10-100ìèíóò, óóðàãòàé õîëáîãäîëò
98-99%, õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ ñàéí øèìýãäýõ áîëîâ÷
ñèñòåìèéí ºìíºõ ýëèìèíàöè èõòýé ó÷èð õýëýí äîð òàâüæ
õýðýãëýäýã, ýëãýíä õóâèð÷, áººðººð ÿëãàðíà.
• Ýð áýëãèéí äóòóó õºãæèë, áýëãèéí ¿éë àæèëëàãààíû
ººð÷ëºëò, öýâýðøèë /êëèìàêñ/-òýé õîëáîî á¿õèé
ýðýãòýé÷¿¿äèéí ìýäðýë-ñóäàñíû õÿìðàë, áýëãèéí ñóëðàë.
• ªíäãºâ÷èéí áà õºõíèé õîðò õàâäàð.
• Åâíóõîèäèçì, ýðýãòýéí êëèìàêñûí õàì øèíæ,
áýëãèéí ñóëðàëûí ¿åä: õîíîãò 10-40 ìã-ààð óóëãàíà.
Ýñâýë 5-20 ìã-ààð õýëýí äîð òàâüæ õýðýãëýíý.
• Õºõíèé áóë÷èðõàéí õîðò õàâäàðûí ¿åä: /ýìýãòýé
õ¿íèé/: Õîíîãò 200 ìã-ààð óóëãàõ áóþó õîíîãò 100 ìã-ààð
õýëýí äîð òàâüæ õýðýãëýíý.
Öýýðëýë, áîëãîîìæëîë: Ò¿ð¿¿ áóë÷èðõàéí õîðò õàâäàðòàé
ºâ÷òºí áîëîí æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõýä õýðýãëýõã¿é.
Ýëýãíèé ýìãýãòýé áîëîí ç¿ðõíèé èíôàðêòààð ºâ÷èëñºí
257
Ãàæ íºëºº: Îãèõ, òîëãîé ýðãýõ, ýëýã õîðäîõ /øàðëàëò, ýëýã

òîìðîõ, ýëýãíèé ôåðìåíò ºíäºðñºõ ã.ì./, ýëýãíèé êàðöèíîìà
¿¿ñýõ, íàòðè, óñ áèåä õóðàëäàí õàâàãíàõ, ýðýãòýé õ¿íä
áýëãèéí õýò ñýðýë ¿¿ñýõ, ýìýãòýé õ¿íä ìàñêóëèíèçàöè
/ýðøèõ øèíæ/ èëðýõ çýðýã ãàæ íºëºº ãàð÷ áîëçîøã¿é.
18.3. Æèðýìñëýëòýýñ ñýðãèéëýõ õýðýãñýë
18.3.1. Äààâðûí áýëäìýë

♦ Ìåäðîêñèïðîãåñòðîí,
MEDROXYPROGESTERONUM
ªºð íýðñ: Medroxyprogesterone acetate, Depo-Provera,
Provera.
¾ Æîðîîð îëãîíî, Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý.
¾ Ê-5,Ê-6.
¯éëäýë:
• Õèìèéí á¿òöýýð ïðîãåñòåðîíòîé òºñººòýé òóë ò¿¿íèé
àäèë ºíäãºí ýñ ãàäàãøëàëòûã ñààòóóëàí, æèðýìñëýëòýýñ
ñýðãèéëýõ, ãîðìîíû òýíöâýðæèë àëäàãäñàíààñ
øàëòãààëñàí óìàéí öóñ àëäàëòûã òîãòîîõ çýðýã íºëººòýé
/ãåñòàãåí íºëºº/.
• Áýëãèéí ãîðìîíû ìýäðýìæèò õàâäðûí ýñðýã íºëººëäºã
/ìåõàíèçì íü òîäîðõîé áóñ, ºí÷èí òàðõèíû ãîíàäîòðîï
ãîðìîíû ÿëãàðàëòûã ñààòóóëäàã áîëîâ óó ãýæ ¿çäýã/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Vd=0.6ë/êã, CL=76ë/öàã, t1/2=36öàã,
óóðàãòàé õîëáîãäîëò 94%, áóë÷èíä òàðèõàä ààæóó
øèìýãäýíý, ýëãýíä äàâàìãàéëàí õóâèð÷, áººðººð
äàâàìãàéëàí ãàäàãøèëäàã.
• Ãîðìîíû òýíöâýðæèëèéí àëäàãäëààñ øàëòãààëñàí
óìàéí öóñ àëäàëòûí ýì÷èëãýýíä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä
258
ñàðûí òýìäãèéí öèêëèéí 16 äàõü ºäðººñ ýõëýí, õîíîãò
5-10 ìã-ààð 5-10 õîíîã óóëãàæ õýðýãëýíý.
• Õî¸ðäîã÷ àìåíîðåé-í ýì÷èëãýýíä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä
õîíîãò 5-10 ìã-ààð 5-10 õîíîã óóëãàíà.
• Áººðíèé áà ýíäîìåòðèéí êàðöèíîìûí ¿åä: Íàñàíä
õ¿ðýã÷äýä 400-1000 ìã-ààð äîëîî õîíîãò íýã óäàà
• Æèðýìñëýëòýýñ ñýðãèéëýõ çîðèëãîîð: Íàñàíä
õ¿ðýã÷äýä 150 ìã-ààð 3 ñàð òóòàìä íýã óäàà áóë÷èíä
òàðèíà.
• Òðîìáîýìáîëè-ãîîð ºâ÷èëñºí, òàðõèíû ñóäàñíû
ýìãýãòýé, àïîïëåêñè òîõèîëäîæ áàéñàí, õºõíèé õîðò
õàâäàðòàé, øàëòãààí íü òîäîðõîéã¿é ¿òðýýíèé öóñ
àëäàëò, ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãàà àëäàãäñàí áîëîí õºõ¿¿ë
áà æèðýìñýí ýõ÷¿¿äýä õýðýãëýõã¿é.
• ×èõðèéí øèæèí, òàòàëäààò ýìãýã¿¿ä, ìèãðåíü, ç¿ðõ áà
ýëýãíèé ºâ÷èí, áàãòðàà, ñýòãýë ãóòðàë çýðýã ýìãýãòýé
Ãàæ íºëºº: Ñàðûí òýìäýã ººð÷ëºãäºõ, öóñ àëäàõ,
àìåíîððåé, xàâàãíàõ, õîëåñòàç á¿õèé øàðëàëò, óóøèãíû
ýìáîëèçì, îãèõ, áººëæèõ, ãèïåðòåíçè, òðîìáîôëåáèò,
òîëãîé ýðãýõ, ìèãðåíü, ëåòàðãè, ãýäýñ áàçëàõ, òóóðàëò,
àëîïåöè, ãèðñóòèçì, ãèïåðãëèêåìè, õºõ òîìîð÷ ñ¿¿ îðîõ,
áýëãèéí äóðøèë áóóðàõ, ãýðýëä ìýäðýãøèõ çýðýã ãàæ
Ñàâëàëò: Äåïî-òàðèà, 150ìã/ìë, 1ìë, 50ìã/ìë, 3ìë, ôëàêîí.
♦ Ýòèíèëýñòðàäèîë + Ëåâîíîðãåñòåðîë
AETHINYLOESTRADIOL + LEVONORGESTREL
ªºð íýðñ: Levlen, Nordette, Ethinyl estradiol+Levonorgestrel,
¾ Æîðîîð îëãîíî..
¾ Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
⇒ Ethinyl estradiol íü ôîëëèêóëèéã äýìæèõ ãîðìîí áºãººä

Levonorgestrel íü øàð áèåèéí ãîðìîí þì.
259
¯éëäýë:
• Æèðýìñëýëòýýñ ñýðãèéëíý. Óã áýëäìýë íü ñºðºã ýðãýõ
õîëáîîíû çàð÷èìààð ãèïîòàëàìóñò íºëººëæ /ýñòðîãåí
ôîëëèêóë äýìæèã÷ ãîðìîíû ÿëãàðàëòûã ñààòóóëíà õàðèí
ïðîãåñòèí íü øàð áèåèéã òýòãýõ ãîðìîíû ÿëãàðàëòûã
ñààòóóëíà/, óëìààð ºíäãºí ýñèéí ãàäàãøëàëòûã
ñààòóóëäàã áàéíà.
• Ìºí Ôàëëîïûí ñóâãàíöàðûí ºíäãºí ýñ äàìæóóëàëòûã
ñààòóóëíà.
ñèéâýíãèéí óóðàãòàé èäýâõòýé õîëáîãäîíî, ýëãýíä õóâèð÷,
áººðººð áîëîí ºòãºíòýé õàìò ãàäàãøèëíà.
Õýðýãëýõ çààëò: Æèðýìñëýëòýýñ ñýðãèéëýõ çîðèëãîîð
õýðýãëýíý.
• Ñàðûí òýìäýã ýõýëñíýýñ õîéøèõ 5 äàõü ºäðººñ ýõëýí
äàðààëàí 21 ºäºð óóíà. Äàðààãèéí íýìýãäýë 7 øàõìàëûã
óóæ ÷ áîëíî, óóõã¿é áàéñàí ÷ áîëíî.
• 1-2 øàõìàëûã ÿìàð íýã øàëòãààíààð óóãààã¿é áîë
äàðààãèéí ºäºð íü íºõºí óóæ áîëîõ áà 3-ààñ äýýø õîíîã
àëäàãäñàí áîë 7 õîíîã çàâñàðëààä øèíýýð óóæ ýõýëíý.
• Òðîìáîýìáîëè-ãîîð ºâ÷èëñºí, òàðõèíû áîëîí òèòýì
ñóäàñíû ýìãýãòýé, í¿äíèé ñóäàñíû ýìãýãýýñ øàëòãààëàí
õàðàà ººð÷ëºãäñºí /äèïëîïè ã.ì./, ìèãðåíü, ç¿ðõíèé
øèãäýýñ, õºõíèé áîëîí ýñòðîãåí õàìààðàëò áóñàä õîðò
õàâäàð, ýëýã áà óóøèãíû õàâäàð ¿ñýðõèéëñýí, øàëòãààí
íü òîãòîîãäîîã¿é ¿òðýýíèé öóñ àëäàëò, óðüä íü
æèðýìñëýëòýýñ ñýðãèéëýõ ýì óóõààð õýðýãëýæ áàéñàí,
æèðýìñýí ¿åäýý öºñíèé çîãñîíãîøèëò øàðëàëò ¿¿ñ÷
áàéñàí õ¿í áîëîí õºõ¿¿ë ýõýä õýðýãëýõã¿é.
• Ç¿ðõ, áººð, ýëýãíèé ýìãýãòýé, ãèïåðëèïèäåìè, ãèïåðòåíçè,
áàãòðàà, òàòàëäààò ýìãýãòýé ºâ÷òºíä áîëãîîìæòîé
õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Òîëãîé ºâäºõ, ýðãýõ, ñýòãýë ãóòðàë, ýìãýã óíòàëò,
ìèãðåíü, òðîìáîýìáîëèçì, ãèïåðòåíçè, õàâàí, ìèîïè
õ¿íäðýõ, àñòèãìàòèçì, îãèõ, áººëæèõ, õýâëèéãýýð áàçëàõ,
ñóóëãàõ, õîîëíû äóðøèë ººð÷ëºãäºõ, ïàíêðåàòèò áà
ãýäýñíèé èøåìè ¿¿ñýõ, áýëãèéí çàìààñ öóñ àëäàõ,
260
ãðàíóëîìàòîç êîëèò, äèñìåíîððåé, àìåíîððåé, ¿òðýýíèé
êàíäèäîç, öºñ çîãñîíãèøèëò øàðëàëò, ýëýãíèé õàâäàð,
àðüñààð òóóðàëò áàòãà ãàðàõ, àðüñíû ãèïåðïèãìåíòàöè,
õºõíèé áóë÷èðõàé òîìðîõ, õºõºíä ñ¿¿ îðîõ, ãèïåðãëèêåìè,
ãèïåðêàëüöèåìè, áýëãèéí äóðøèë ººð÷ëºãäºõ, ôîëèéí
õ¿÷ëèéí äóòàãäàë ¿¿ñýõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 30ìêã+150ìêã, /Levlen, Nordette/, 30ìêã+250ìêã,
øàõìàë.
18.3.2. Åðºíäºã
♦ Çýñòýé åðºíäºã,
COPPER-CONTAINING DEVICE (Copper TCu 380A)
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
Á¿òýö:
• Óÿí ïîëèýòèëåíýýð õèéãäñýí Ò õýëáýðèéí á¿òýöòýé,
ò¿¿íèé áîñîî áà õºíäëºí õýñýã íü 176 ìã æèíòýé, 830 ìì2
òàëáàé á¿õèé çýñýí äàâõàðãàòàé, áîñîî õýñãèéí ÿëèõã¿é
á¿ä¿¿ðñýí õýñýãò åðºíäºãèéã óìàéãààñ àâàõàä çîðèóëñàí
õî¸ð ¿ç¿¿ðòýé óòàñ áýõýëñýí áàéíà. Åðºíäºãèéí õýìæýý
áîñîîãîîð 33 ìì, õºíäëºí íü 32 ìì áàéíà.
Çîðèóëàëò:
• Æèðýìñëýëòýýñ ñýðãèéëíý. ªíäãºí ýñýä õ¿ðýõ ÷àäâàðòàé
ýð áýëãèéí ýñèéí òîîã öººð¿¿ëýí, òýäãýýðèéí èäýâõèéã
áàãàñãàõûí çýðýãöýý ºíäãºí ýñ óìàéä îðîõ ïðîöåññèéã
ìºí ñààòóóëíà.
• Á¿òöýíäýý çýñ èõ àãóóëäàã ó÷ðààñ óäààí õóãàöààãààð
æèðýìñëýëòýýñ õàìãààëæ ÷àääàã ãýæ ¿çäýã.
• 3-4 òºðñºí ýõ, óäààí õóãàöààãààð áîëîí öààøèä õ¿¿õýä
ãàðãàõã¿é ãýæ øèéäñýí ýìýãòýé÷¿¿äýä õýðýãëýõýä
òîõèðîìæòîé.
• Ìºí ýìýãòýé ººðºº õ¿ññýí áîë åðºíäºãèéã òàâüæ áîëíî.
261
• Ýìíýëãèéí àðèóí íºõöºëä óìàéí õºíäèéä àðèóòãàæ

áýëòãýñýí åðºíäºãèéã òàâèíà.
• Ãàæ íºëºº èëðýýã¿é òîõèîëäîëä 6 æèë õ¿ðòýë
õóãàöààãààð õýðýãëýæ áîëíî.
Öýýðëýë: Áýëýã ýðõòýíèé ¿ðýâñýëò ºâ÷òýé (¿òðýýíèé ¿ðýâñýë,
óìàéí õ¿ç¿¿íèé øàðõëàà ã.ì.), áýëýã ýðõòýíèé õîðò õàâäàð,
¿òðýýíèé àðèóí ÷àíàð 3-4-ð çýðýãòýé, áèåíèé þì èõ èðäýã,
öóñ áàãàòàé ýìýãòýé, çýñíèé õàðøèëòàé ýìýãòýé çýðýãò
õýðýãëýõèéã öýýðëýíý.
Ãàæ íºëºº: Ýõíèé ñàðóóäàä áèåíèé þì èõ èðýõ, ºâäºëòòýé
èðýõ, õýâëèéí äîîä õýñýã áà óóö îð÷èìîîð õºíä¿¿ðëýõ
çýðýã ãàæ íºëºº àæèãëàãäàæ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: Àðèóòãàñàí “Êîïïåð Tcu-380 À” åðºíäºã íü íýã
øèðõýãýýð ñàâëàãäñàí áàéíà.
♦ Áýëãýâ÷, CONDOMS
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
Çîðèóëàëò:
• Æèðýìñëýëòýýñ õàìãààëíà.
• Áýëãèéí çàìààð õàëäàõ ºâ÷íººñ ñýðãèéëíý.
Æèðýìñëýëòýýñ ñýðãèéëýõ çîðèëãîîð õýðýãëýíý.
Áýëãýâ÷èéã òîõèîëäëûí áýëãèéí õàðüöààíû ¿åä çààâàë
õýðýãëýâýë çîõèíî. Ó÷èð íü áýëãèéí çàìààð õàëäàõ
ºâ÷íººñ õàìãààëàõ /òýìá¿¿, Äàðõëàë õîìñäîëûí õàì øèíæ
áóþó ÑÏÈÄ ã.ì./ íèëýýä íàéäâàðòàé õýðýãñýë þì.
Õýðýãëýõ àðãà: Óóòàíä õèéæ àðèóòãàñàí, òîñòîé áýëãýâ÷èéã

óóòíààñ íü àâ÷, áýëýã ýðõòýíýý õºâ÷èðìºãö áîëãîîìæòîé
óãëàíà. Áýëãýâ÷èéí ¿ç¿¿ðò õèé îðóóëàõã¿é áàéõ íü ç¿éòýé.
Öýýðëýë: ¯ã¿é.
Ãàæ íºëºº: Õàðøèë ¿¿ñãýæ áîëçîøã¿é.
262
Ñàâëàëò: Òóñãàé ïàêåòàíä ñàâëàãäàíà.
18.4. ªíäãºâ÷èéí äààâàð
♦ Ýòèíèëýñòðàäèîë, AETHINYLOESTRADIOLUM
ªºð íýðñ: Ethinylestradiolum, Microfollin, Estinyl, Feminone,
Ostral.
¾ Ê-5,Ê-6.
¯éëäýë:
• Ýñòðîãåí ¿éëäýëòýé.
• Ïðîòåéí, ÄÍÊ, ÐÍÊ-ûí íèéëýãæèëòèéã ñàéæðóóëíà.
• ªí÷èí òàðõèíû ôîëëèêóë äýìæèã÷ ãîðìîíû ÿëãàðàëòûã
ñààòóóëíà.
ººõºí ýäýä èõýýð õóðèìòëàãäàíà, ñèéâýíãèéí óóðàãòàé
50-80% õîëáîãäîíî, ýëãýíä õóâèð÷, áººðººð ãàäàãøèëíà.
• Õºõíèé ¿ñýðõèéëýëò õîðò õàâäðûí ïàëëèàòèâ
ýì÷èëãýýíä: /ìåíîïàóçààñ õîéø 5 æèë/ 1 ìã-ààð õîíîãò
3 óäàà 3 ñàð óóæ õýðýãëýíý.
• Ýìýãòýéí ãèïîãîíàäèçì-ä: 0.05 ìã-ààð ºäºðò íýã óäàà,
2 äîëîî õîíîã óóëãàæ õýðýãëýíý. Öààø ïðîãåñòåðîí
ýì÷èëãýýã 2 äîëîî õîíîã ¿ðãýëæë¿¿ëíý. Ýì÷èëãýýã öààø
2 ñàðûí çàâñàðëàãàòàéãààð 3-6 ñàðûí öèêëýýð
¿ðãýëæë¿¿ëíý.
• Ò¿ð¿¿ áóë÷èðõàéí ¿ñýðõèéëýëò /ìýñ çàñàë õèéëãýýã¿é/
õîðò õàâäàðûí ïàëëèàòèâ ýì÷èëãýýíä: Õîíîãò 0.15-2
ìã-ààð óóëãàæ õýðýãëýíý.
• Ìåíîïàóçûí âàçîìîòîð õàì øèíæèéí ¿åä: Ýìýãòýéä
õîíîãò 0.02-0.05 ìã-ààð íýã äîëîî õîíîãèéí
çàâñàðëàãààòàéãààð ãóðâàí äîëîî õîíîãèéí öèêëýýð
õýðýãëýíý.
263
• Ìàñòîïàòè, ýíäîìåòðèò, óìàéí öóñ àëäàëò, ýìýãòýéí õîðò

õàâäàð, òðîìáîôëåáèò, òðîìáîýìáîëè, ýñòðîãåí
õàìààðàëò õîðò õàâäàð, õºõ áîëîí óìàéí õîðò õàâäàð,
øàëòãààí òîäîðõîéã¿é ¿òðýýíèé öóñ àëäàëò, æèðýìñýí
áîëîí õºõ¿¿ë ýõ÷¿¿äýä õýðýãëýõã¿é.
• Òèòìèéí áà òàðõèíû ñóäàñíû ýìãýãòýé, áàãòðàà, ñýòãýë
ãóòðàë, ÿñ, ç¿ðõ, ýëýã, áººðíèé ýìãýãòýé ºâ÷òºíä
Ãàæ íºëºº: Òîëãîé ºâäºõ, ýðãýõ, ñýòãýë ãóòðàë, õîðåé, ýìãýã
óíòàëò, ìèãðåíü, òðîìáîýìáîëèçì, ãèïåðòåíçè, õàâàí,
ìèîïè õ¿íäðýõ, àñòèãìàòèçì, îãèõ, áººëæèõ, õýâëèéãýýð
áàçëàõ, ñóóëãàõ, õîîëíû äóðøèë ººð÷ëºãäºõ, ïàíêðåàòèò
áà ãýäýñíèé èøåìè ¿¿ñýõ, áýëãèéí çàìààñ öóñ àëäàõ,
ãðàíóëîìàòîç á¿õèé êîëèò, äèñìåíîððåé, àìåíîððåé,
¿òðýýíèé êàíäèäîç, ýðýãòýé õ¿íä ãèíåêîìàñòè, öºñ
çîãñîíãèøèëò øàðëàëò, ýëýãíèé õàâäàð, àðüñààð òóóðàëò
áàòãà ãàðàõ, àðüñíû ãèïåðïèãìåíòàöè, ãèðñóòèçì, ¿ñ óíàõ,
õºõíèé áóë÷èðõàé òîìðîõ, ãèïåðãëèêåìè, ãèïåðêàëüöèåìè,
ôîëèéí õ¿÷ëèéí äóòàãäàë ¿¿ñýõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷
áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 50 ìêã, øàõìàë.
18.5. Èíñóëèí áîëîí ÷èõðèéí øèæèí ýì÷ëýõ

áóñàä ýìèéí áýëäìýë
♦ Èíñóëèí, INSULINUM
ªºð íýðñ:
• Insulin injection/Åðäèéí èíñóëèí/: Insulin regular,
Velosulin, Insulinum pro unjectionibus, Regular Iletin I,
• Insulin zinc suspension, Prompt (Semilente) /Öàéðò
èíñóëèí/: Semilente Iletin I, Semilente Insulin,
• Isophan insulin suspension (NPH) /Èçîôàí èíñóëèí/:
Humulin N, Novolin N,
• Insulin zinc suspension (lente) /Öàéðò èíñóëèí/: Lente
Insulin, Novolin L, Lente Iletin I, Lente Iletin I,
264
• Protamine zinc insulin suspension (PZI) /Ïðîòàìèí áà
öàéðò èíñóëèí/: Protamine zinc and Iletin I, Protamine zinc
and Iletin II,
• Insulin zinc suspension, extended (Ultralente) /Öàéðò
èíñóëèí, óðòàñãàñàí/: Ultralente Iletin I, Ultralente Insulin,
¾ Æîðîîð îëãîíî.ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë:
• Öóñàí äàõü ñàõàðûã áàãàñãàí, ýëãýíä ãëèêîãåí
íèéëýãæèëòèéã ñàéæðóóëíà.
• Ãëþêîç ýñèéí õàíààð íýâòýð÷, ýä ýñýä òýæýýë áîëîí î÷èõ
íºëººã ñàéæðóóëíà.
• Áóë÷èíãèéí ýñýä àìèíõ¿÷ëýýñ óóðàã ¿¿ñýëòèéã
ñàéæðóóëíà.
• Ëèïîïðîòåéí-ëèïàçà ôåðìåíòèéã èäýâõæ¿¿ëýõ òóë öóñíû
ïëàçì äàõü ëèïîïðîòåéíèéã òîñíû õ¿÷èë áîëãîí
õóâèðãàíà.
• Òðèãëèöåðèäûí ¿¿ñýëòèéã òýòãýõ áà àäèïîç ýäýýñ ÷ºëººò
òîñíû õ¿÷èë ÿëãàðàëòûã ñààòóóëíà.
• Õîîëíû äóðøèëûã íýìýãä¿¿ëíý.
Ôàðìàêîêèíåòèê: CL=10-40ë/öàã, t1/2=0.25-2öàã/âåíèéí
ñóäñààð 9ìèíóò/, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 5%.
¯ÉËÄÝË ¯ÉËÄÝË
¯ÉËÄËÈÉÍ
ÝÕËÝÕ ¯ÐÃÝËÆËÝÕ
ÁÝËÄÌÝË ÎÐÃÈË /ÖÀÃ/
/ÖÀÃ/ /ÖÀÃ/
Insulin injection 0.5-1 2.5-5 6-8
Prompt insulin zinc 1-1.5 5-10 12-16
suspension
(semilente)
Isophane insulin 1-1.5 4-12 24
suspension (NPH)
Insulin zinc 1-2.5 7-15 24
suspension (lente)
Protamine zinc insulin 4-8 14-24 36
suspension (PZI)
Extended insulin zinc 4-6 10-30 >36
265
suspension
(ultralente)
Ñèñòåìèéí ºìíºõ ýëèìèíàöè èõòýé ó÷èð óóæ õýðýãëýäýãã¿é,

àðüñàí äîð òàðèõàä õààíà òàðüñàí, àëü õýëáýðèéí
èíñóëèí áîëîõîîñ õàìààð÷, õàðèëöàí àäèëã¿é øèìýãäýíý,
èõýíõ íü ýëãýíä, çàðèì õýñýã íü áººð, çàõûí ýäýä
õóâèðäàã, áººðíèé ôèëüòðàöèàð ÿëãàðñàí èíñóëèí
ñóâãàíöàðò ýðãýí øèìýãäýæ, òýíäýý õóâèðàõ áà çºâõºí
1.5% íü õóâèðàëã¿é øýýñýýð ãàäàãøèëíà.
⇒ Èíñóëèíû áýëäìýë¿¿äèéã ¿éëäëèéí õóãàöààãààð íü:

∗ Insulin injection, Prompt insulin zinc suspension (semilente)-èéã
áîãèíî õóãàöààò ¿éëäýëò èíñóëèí,
∗ Isophane insulin suspension (NPH), Insulin zinc suspension
(lente)-èéã äóíäàæ õóãàöààò ¿éëäýëò èíñóëèí,
∗ Protamine zinc insulin suspension (PZI), Extended insulin zinc
suspension (ultralente)-èéã óäààí õóãàöààò ¿éëäýëò èíñóëèí
õýìýýí àíãèëäàã.
• Õîîë ýì÷èëãýýíä ¿ð ä¿íã¿é áàéãàà ÷èõðèéí øèæèí
/èíñóëèí ìýäðýìæèò õýëáýð áóþó òèï-1/,
• Äèàáåòûí êåòîàöèäîç áóþó äèàáåòûí êîìà,
• Ãèïåðêàëèåìè /ãëþêîçûí õàìò òàðèíà, êàëèéí ýñýä
íýâòðýëòèéã äýìæäýã/,
• Áàçåäîâûí ºâ÷èí, òóðààë, øèçîôðåíèéí òàòàëäààò
ýì÷èëãýýíä ìºí õýðýãëýæ áîëîõ þì.
⇒ Èíñóëèíûã ÷èõðèéí øèæèí ºâ÷íèé õýëáýð, ÿâö, õ¿íä õºíãºí,
öóñíû áîëîí øýýñýýð ÿëãàð÷ áóé ñàõàðûí õýìæýý, èäýæ áóé
õîîë, óíä çýðýãò òîõèðóóëàí, ÿíç á¿ðèéí äýãëýìýýð
⇒ Èíñóëèíûã àíõ õýðýãëýõäýý ýõëýýä 2-4ÅÄ-èéã àðüñàí äîð
òàðèàä, 30 ìèíóòûí äàðàà õàðèó óðâàë õýðõýí èëýð÷ áàéãààã
øàëãàí, öààøèä õýðýãëýõ ýñýõèéã øèéääýã.
⇒ Åðäèéí ¿åä øýýñýýð ÿëãàð÷ áóé 4-5ãð ñàõàðò 1ÅÄ èíñóëèí
íîîãäîæ áàéõààð òîîöäîã.
• Äèàáåòûí êåòîàöèäîçûí ¿åä: Åðäèéí èíñóëèíûã
/Insulin regular/: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä:
266
∗ 0.33ÅÄ/êã-ààð âåíèéí ñóäñààð òàðèàä, 0.1Åä/êã/öàã-
ààð ¿ðãýëæë¿¿ëýí âåíèéí ñóäñààð äóñëààð ïëàçìûí
ñàõàðûã 250ìã/äë õ¿ðòýë òàðèíà. Äàðàà íü ºâ÷òºíèé
öóñíû ñàõàðòàé óÿëäóóëàí òóí áà òóí õîîðîíäûí
çàéã òîõèðóóëàí, àðüñàí äîð òàðüæ õýðýãëýíý.
∗ Ýñâýë, 50-100ÅÄ-èéã âåíèéí ñóäñààð, 50-100ÅÄ-èéã
àðüñàí äîð òàðèàä, äàðàà íü öóñíû ñàõàðòàé
óÿëäóóëàí, 2-6 öàãààð íýìýãäýë òóíã õýðýãëýíý.
⇒ Òàðèõ èíñóëèíûã áýëòãýõäýý, 0.9%-èéí 100ìë NaCL-ûí
óóñìàëä 100ÅÄ åðäèéí èíñóëèí, 1ãð àëüáóìèíûã íýìæ
íàéðóóëíà.
Öýýðëýë: Öî÷ìîã ãåïàòèò, ýëýãíèé öèððîç, ãèïîãëèêåìè, öóñ
çàäðàëûí øàðëàëò, ïàíêðåàòèò, íåôðèò, áººðíèé
àìèëîèäîç, õîäîîä ãýäýñíèé øàðõëàà, øýýñíèé çàìûí
÷óëóó, ç¿ðõíèé ¿éë àæèëëàãààíû òýíöâýðæèë àëäàãäñàí
ç¿ðõíèé ãàæèã çýðýã ºâ÷íèé ¿åä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Àðüñàíä òóóðàëò ãàðàõ, çàãàòíàõ, àðüñ óëàéõ,
òàðüñàí õýñýãò õàëóó îðãèõ, ëèïî-àòðîôè, ëèïî-
ãèïåðòðîôè, ãèïîãëèêåìè, õàðøëûí óðâàë /òóóðàëò,
àíàôèëàêñè/ èëðýõ çýðýã ãàæ íºëºº àæèãëàãäàæ
áîëçîøã¿é. Òóíã òîõèðóóëàõã¿é õýðýãëýâýë ãèïîãëèêåìèéí
øîê ¿¿ñ÷ áîëîõ þì.
Ñàâëàëò: Èíñóëèíû òàðèà /Insulin injection/:
• 40ÅÄ/ìë, 10 ìë, 80ÅÄ/ìë, 10 ìë, ôëàêîí,
• 100ÅÄ\ìë, 10ìë, ôëàêîí,
• 40-80ÅÄ/ìë, 5ìë, ôëàêîíä ñàâëàãäàíà.
Äóíäàæ õóãàöààíû ¿éë÷ëýëòýé èíñóëèí

♦ Èçîôàí ñóñïåíç èíñóëèí, Isophan insulin
suspension
♦ Öèíê ñóñïåíç èíñóëèí, Insulin zinc suspension
¾ Ê-3,Ê-4.
267
ªºð íýðñ, ¯éëäýë, Ôàðìàêîêèíåòèê: äýýð ¿ç.

Õýðýãëýõ çààëò: Äóíä çýðýã áà õ¿íä ÿâöòàé ÷èõðèéí
øèæèíãèéí ýì÷èëãýýíä õýðýãëýíý.
Õýðýãëýõ àðãà: Çºâõºí àðüñàí äîð õîíîãò 1 óäàà òàðüæ
õýðýãëýíý.
Öýýðëýë, Ãàæ íºëºº: äýýð ¿ç.
Ñàâëàëò:
40ÅÄ/ìë, 10 ìë, 80ÅÄ/ìë, 10 ìë, 100ÅÄ\ìë, 10ìë, ôëàêîí
/öèíê, èçîïàí/, /Æ,Ê-3,Ê-4/.
♦ Ãëèáåíêëàìèä, GLIBENCLAMIDUM
ªºð íýðñ: Maninil, Gilemal, Daonil, Glyburide, Micronase,
Miglucan.
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë: Öóñíû ñàõàðûã áàãàñãàíà /íîéð áóë÷èðõàéí áåòòà-

ýñèéã äýìæèí, èíñóëèí ÿëãàðóóëàëòûã íü òýòãýíý, çàõûí ýäýä
èíñóëèíû ðåöåïòîðûí ìýäðýìæèéã ñàéæðóóëíà, ýëýãíèé
ãëþêîíåîãåíåçèéã ñààòóóëíà/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: pKa=5.3, Vd=0.15ë/êã, CL=5.5ë/öàã,

çàìààñ ñàéí øèìýãäýíý, ýëãýíä á¿ðýí èäýâõã¿éæèæ, øýýñ
áîëîí ºòãºíººð òýíö¿¿ õýìæýýãýýð ãàäàãøèëäàã. Óóæ
õýðýãëýõýä ¿éëäýë 1-4 öàãò ýõýëæ, 2-4 öàãèéí äàðàà
îðãèëäîî õ¿ðýýä, 24 öàã õ¿ðòýë ¿ðãýëæèëíý.

• ×èõðèéí øèæèí ºâ÷íèé õºíãºí áà äóíä çýðãèéí
õýëáýðò õîîë ýì÷èëãýýòýé õàâñðóóëàí õýðýãëýâýë
/èíñóëèí ìýäðýìæèò áóñ õýëáýð áóþó òèï-2/: Íàñàíä
õ¿ðýã÷äýä,
268
∗ ýõëýýä 2.5-5ìã-ûã ºãëººíèé õîîëòîé õàìò ºäºðò
1 óäàà óóëãàíà /äèàáåòûí ýñðýã ýìýíä ìýäðýã ºâ÷òºíä
ºäºðò 1.25ìã-ààð ýõýëæ áîëíî/,
∗ Áàðèõ òóí õîíîãò äóíäæààð 1.25-20ìã. 1 óäàà áóþó
õóâààæ õýðýãëýæ áîëíî.
• Èíñóëèí ýì÷èëãýýíèé äàðàà ò¿¿íèéã îðëóóëàí
õýðýãëýâýë: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä èíñóëèíûã õîíîãò 40ÅÄ-
ýýñ ºíäºð òóíãààð õýðýãëýæ áàéñàí áîë Ãëèáåíêëàìèäûã
5ìã-ààð ºäºðò 1 óäàà óóãààä, èíñóëèíû òóíã 50%
áàãàñãàæ õýðýãëýíý.
• Êîì áà êîìûí óðüäàë ¿å, àöèäîç, ýëýã áà áººðíèé ¿éë
àæèëëàãààíû äóòìàãøèëòàé áîëîí õ¿¿õýä, çàëóó õ¿ì¿¿ñ,
æèðýìñýí áîëîí õºõ¿¿ë ýõýä õýðýãëýõã¿é.
• Ýëýã, áººðíèé ýìãýãòýé, òóðæ ýöñýí, õýò ÿäàðñàí õ¿ì¿¿ñò

Ãàæ íºëºº: Ãèïîãëèêåìè, îãèõ, õîäîîä öàíõàéõ, àðüñàíä
òóóðàëò ãàð÷ çàãàòíàõ, àðüñ óëàéõ, öºñ çîãñîíãèøèí
øàðëàëò ¿¿ñýõ, õàðøèë, ëåéêîïåíè, òðîìáîöèòîïåíè áà
ïàðåç èëðýõ çýðýã ãàæ íºëºº àæèãëàãäàæ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 2.5ìã, øàõìàë,
• 1.25ìã, 5ìã, øàõìàëààð ñàâëàãäàíà.
♦ Ìåòôîðìèí, Metforminum
ªºð íýðñ:Ãëèêîí, Diaberit, Diabetosan,Diabexyl,Diformin,
Diguanil, Gliformin, Gliguanid, Glugokofag,
Glycoran,Melbin,Mellitin,Metolmin,Modulan,Siofor ã.ì.
¾ Æîðîîð îëãîæ áîëíî.
¾ K-3,K-4,K-5,K-6.
¯éëäýë: Ýëýãíèé ãëþêîç á¿òýýëòèéã áàãàñãàäàã áºãººä
õîäîîä ãýäýñíèé ãëþêîçûí øèìýãäýëòèéã èõýñãýäýã, õàðèí
çàõûí ýðõòýíèé ãëþêîçûí õýðýãëýëòèéã áàãàñãàíà.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Áèîõ¿ðýõ¿é 50-60% ,õîäîîä ãýäýñíýýñ
ààæèì øèìýãäýæ, áèåä îðîîä õóðäàí ÿëãàð÷ ãàðíà. Çîíõèëîí
269
áººðººð õóâèðàëã¿é ÿëãàð÷ ãàäàãøëàíà. Ýëãýíä õóâèðàëä

îðäîãã¿é, t2/1=6.2 öàã áàéäàã.
Õýðýãëýõ ¯ðãýëæëýõ
Ýõëýõ öàã Îðãèë öàã
àðãà õóãàöàà
Óóõ Òîäîðõîéã¿é Òîäîðõîéã¿é 24 öàã
Õýðýãëýõ çààëò: ×èõðèéí øèæèí ºâ÷òºé, òàðãàí õ¿ì¿¿ñò

õýðýãëýíý.
Õýðýãëýõ àðãà: Ýõëýýä 500ìë-ààð 2 óäàà õîîëëîõ ¿åä íü
óóëãàíà. Ýìèéí òóíã ààæèì íýìýãä¿¿ëñýýð 1 ãð-ààð ºäºðò
3 óäàà óóëãàíà.
Õîíîãèéí äóíäàæ òóí 1.7ãð, äýýä òóí 3ãð áàéíà.
Öýýðëýë, áîëãîîìæëîë: Êåòîàöèòîç , ÷èõðèéí øèæèíãèéí
êîì, ýëýã ,áººð, ç¿ðõíèé õ¿íäýðñýí äóòàãäëûí ¿åä
õýðýãëýõã¿é. Ç¿ðõíèé øèãäýýñ áîëñîí ¿åä ìºí
Ãàæ íºëºº: Îãèõ ,ñóóëãàõ, õýâëèéãýýð ºâäºõ, àìüñãààäàõ,
àðüñàíä õàðøèëò òóóðàëò èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: Øàõìàëä 500ìã-ààð áýëòãýæ, 50ø-ýýð ñàâëàãäàíà.
18.6. ¯ð òîãòîëòûã ñýäýýõ ýì

/ªíäãºí ýñ ãàäàãøëàëòûã òýòãýõ ýì/.
♦ Êëîìèôåí, CLOMIPHENUM
ªºð íýðñ: Clomifenum, Clomifeni citras, Clomid, Clostilbergyt.
¾ Ê-6.
¯éëäýë:
• ªíäãºí ýñèéí ãàäàãøëàëòûã òýòãýíý. Ýñòðîãåíû
ðåöåïòîðòîé õîëáîãäîí ýñòðîãåí ìýäðýõ ðåöåïòîðûí òîîã
öººð¿¿ëýõ òóë ãèïîòàëàìóñò ýñòðîãåíû ò¿âøèí áàãà áàéãàà
270
ìýò õóóðàì÷ ñèãíàë ¿¿ñ÷, FSH áà LH-íû ÿëãàðàëò èõñýí,
ºíäãºí ýñèéí õºãæèë áà ãàäàãøëàëò èäýâõèæäýã áàéíà.
Ôàðìàêîêèíåòèê: t1/2=5-7ºäºð, õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ ñàéí

øèìýãäýíý, öºñººð ÿëãàð÷, ãýäýñíýýñ äàõèí øèìýãäýæ,
“ãýäýñ-ýëýã” ãýñýí òîéðîã ¿¿ñãýíý, ýëãýíä õóâèð÷, ºòãºíººð
Õýðýãëýõ çààëò: Ýëýã áîëîí äîòîîä ýñòðîãåíû ò¿âøèí
õýâèéí áîëîâ÷ ºíäãºâ÷èéí ¿éë àæèëëàãààíû
äóòìàãøèëààñ øàëòãààëàí ¿ð òîãòîõã¿é áàéãàà òîõèîëäîë.
Õýðýãëýõ àðãà: Äóðûí ºäºð ýõëýí, ºäºðò 50-100 ìã-ààð
5 õîíîã óóëãàíà. Ýñâýë ñàðûí òýìäãèéí 5-ð ºäðººñ ýõëýí
/ñàðûí òýìäýã ýõýëñýí ºäðººñ/ õîíîãò 50-100 ìã-ààð óóëãàíà.
Çîðèëãî áèåëòýë äàâòàí õýðýãëýõ áóþó ýñâýë ãóðâàí
óäààãèéí êóðñ ýì÷èëãýýã ÿâóóëíà.
Öýýðëýë: Øàëòãààí íü òîäîðõîéã¿é ¿òðýýíèé öóñ àëäàëò,
ºíäãºâ÷èéí êèñòà, ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãàà àëäàãäñàí
ºâ÷òºí, áàìáàé áóë÷èðõàéí áà áººðíèé äýýä áóë÷èðõàéí
¿éë àæèëëàãààíû ýìãýãøèëòýé áîëîí ºí÷èí òàðõèíû
ýìãýãòýé ºâ÷òºíä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Í¿¿ð ÷èíýð÷ óëàéõ, õýâëèéãýýð ýìçýãëýõ,
¿òðýýíèé öóñ àëäàëò, ºíäãºâ÷ òîìðîõ, õºõ ýâã¿éðõýõ,
ãèïåðãëèêåìè, ãèïåðòåíçè, õàðàà á¿¿äèéõ, äèïëîïè,
ôîòîôîáè, ñêîòîìà, îãèõ, áººëæèõ, ãýäýñ ä¿¿ðýõ, õîîëíû
äóðøèë ººð÷ëºãäºõ, ïîëèóðè, ºíäãºâ÷ òîìîð÷ êèñòà ¿¿ñýõ,
äåðìàòèò, àðüñààð òóóðàõ, íîéðã¿éäýõ, òîëãîé ýðãýõ, òàðõè
ä¿¿ðýõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 50 ìã, øàõìàë /öèòðàò/.
18.7. Øàð áèåèéí äààâàð
♦ Ïðîãåñòðîí, PROGESTERONUM
ªºð íýðñ: Progestin, Lipolutin, Prolutin, Luteosterone,
Progestilin.
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
271
¯éëäýë:
• Óìàéí ýíäîìåòðèéã æèðýìñëýëòýíä áýëòãýõ,
• ªí÷èí òàðõèíû ãîíaäîòðîïèíû ÿëãàðàëòûã ñààòóóëàõ òóë
ºíäãºâ÷èíä ôîëëèêóë õºãæèæ, ºíäãºí ýñ ãàäàãøëàëòûã
ñààòóóëíà,
• Óìàéí öî÷ðîëûã áàãàñãàí, àãøèëòûã ñóëðóóëàõ
¿éëäýëòýé.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Áóë÷èíä òàðèõàä ò¿ðãýí, ñàéí øèìýãäýíý,
t1/2=õýäýí ìèíóò, ýëãýíä ààæèì èäýâõã¿éæèí, 50-60% íü
øýýñýýð, 10% íü ºòãºíòýé õàìò ãàäàãøèëäàã.
• Àìåíîððåé-ä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä õîíîãò 5-10 ìã-ààð
/ñàðûí òýìäýã èðýõýýñ 8-10 õîíîãèéí ºìíººñ ýõëýí/ 6-8 õîíîã
• ¯éë àæèëëàãààíû àëäàãäàëòàé õîëáîî á¿õèé óìàéí
öóñ àëäàëò /ÄÌÊ/-ä: Õîíîãò 5-10 ìã-ààð 6 õîíîã áóë÷èíä
• Äóòóó òºðºëò, ¿ð çóëáàëòààñ ñýðãèéëýõ áà ýì÷ëýõ
çîðèëãîîð: 10-25ìã-ààð ºäºð á¿ð áóþó ºíæººä øèíæ
òýìäýã àðèëòàë áóë÷èíä òàðüæ õýðýãëýíý.
• Õºõíèé áà ýì áýëýã ýðõòýíèé õîðò õàâäàð, òðîìáîç
áîëîìòãîé òîõèîëäîë, øàëòãààí òîäîðõîéã¿é óìàéí öóñ
àëäàëò, ãåïàòèò, ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãààíû ýìãýãòýé
ºâ÷òºí, æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõýä õýðýãëýõã¿é.
• ×èõðèéí øèæèí, òàòàëòàò ýìãýã, ìèãðåíü, ç¿ðõ áà
áººðíèé ºâ÷èí, áàãòðàà, ñýòãýë ãóòðàëòàé ºâ÷òºíä
Ãàæ íºëºº: Àðòåðèéí äàðàëò èõñýõ, õàâàãíàõ,
òðîìáîôëåáèò, óóøèãíû ýìáîëèçì, îãèõ, áººëæèõ, ãýäýñ
áàçëàõ, òîëãîé ýðãýõ, òîëãîé òàëëàæ ºâäºõ, ëåòàðãè,
ñýòãýë ãóòðàë, öºñ çîãñîíãèøèí øàðëàëò ¿¿ñýõ,
äèñìåíîððåé, àìåíîððåé, õºõ òîìðîí ñ¿¿øèõ, òàðüñàí
õýñýãò ºâäºõ, àðüñààð òóóðàëò ãàðàõ çýðýã ãàæ íºëºº
Ñàâëàëò:
• 1%, 1 ìë-ýýð òóíøèë,
• 2.5%-1ìë, òóíøèë.
272
18.8. Áàìáàé áóë÷èðõàéí äààâàð áà ò¿¿íèé

ýñðýã íºëººò ýì
♦ Ëåâîòèðîêñèí, LEVOTHYROXINUM
ªºð íýðñ: Levothyroxinum natricum, Levothyroxine sodium, L-
thyroxinum, T4 , Eltroxin, Levoid, Levothroid, Levoxyl,
Synthroid.
¾ Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¾ Æèðýìñíèé êàòåãîðè: À.
¯éëäýë:
• Áàìáàé áóë÷èðõàéí ãîðìîíû àëäàãäëûã íºõíº.
• Áèå ìàõáîäûí áîäèñûí ñîëèëöîîã ýð÷èìæ¿¿ëíý:
∗ Õ¿÷èëòºðºã÷èéí õàíãàìæ,
∗ Àìüñãàë áà ç¿ðõíèé öîõèëòûí òîî,
∗ ªºõ òîñ, í¿¿ðñ óñ, óóðãèéí ìåòàáîëèçì,
∗ ªñºëòèéí ýð÷èì çýðãèéã íýìýãä¿¿ëæ íºëººëäºã.
Ôàðìàêîêèíåòèê: t1/2=6-7ºäºð, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 99%,
õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ ñàéí øèìýãäýíý, ýä, ýäèéí
øèíãýíä ñàéòàð òàðõàíà, ýëýã, áººð, ãýäýñ, çàõûí ýäýä
õóâèðíà, 20-40% íü ºòãºíººð ãàäàãøèëäàã. Óóæ õýðýãëýõýä
¿éëäýë 24 öàãò ýõýëæ, 3-4 äîëîî õîíîãò îðãèëäîî õ¿ðýýä
1-3 äîëîî õîíîã ¿ðãýëæèëíý.
• Êðåòèíèçì-ä: Õ¿¿õäýä ýõëýýä õîíîãò 0.025-0.05 ìã-ààð
óóëãààä öààøèä øààðäëàãàòàé áîë 4-6 äîëîî õîíîã
òóòàìä òóíã 0.05 ìã-ààð èõýñãýí óóëãàæ õýðýãëýíý.
• Ìèêñåäåìèéí ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 200-500 ìêã-ûã
âåíèéí ñóäñààð òàðèàä, äàðàà íü 2 äàõü ºäºð íü 100-300
ìêã-ûã, öààøèä áàðèõ òóíãààð áóþó õîíîãò 50-200 ìêã-ààð
• Áàìáàé áóë÷èðõàéí ãîðìîíûã îðëóóëàõ çîðèëãîîð:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: Õîíîãò 0.025-0.05 ìã-ààð óóëãàæ
ýõëýýä, öààøèä çîõèìæòîé ¿ð ä¿í èëýðòýë 2-4 äîëîî
273
õîíîã òóòàìä 0.025 ìã-ààð òóíã èõýñãýí óóëãàæ

õýðýãëýíý. Áàðèõ òóí íü õîíîãò 0.1-0.4 ìã áîëíî.
◊ Õ¿¿õäýä: Ýõëýýä 1 íàñ õ¿ðýýã¿é áîë 0.025-0.05 ìã-ûã,
1-ýýñ äýýø íàñòàé õ¿¿õäýä õîíîãò 3-5 ìêã/êã òóíãààð
óóëãààä çîõèìæòîé ¿ð ä¿í èëýðòýë 2-4 äîëîî õîíîã
òóòàìä òóíã 0.025-0.05 ìã-ààð èõýñãýí óóëãàæ
õýðýãëýíý.
• Ãèïåðòèðåîç, ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí õóðö ¿å, ç¿ðõíèé áàõ,
ìèîêàðäèò, áººðíèé äýýä áóë÷èðõàéí ¿éë àæèëëàãàà
ººð÷ëºãäñºí ¿åä õýðýãëýõã¿é.
• Ç¿ðõíèé áàõòàé ºíäºð íàñòàí, ãèïåðòåíçè, áººðíèé
äóòàãäàëòàé ºâ÷òºíä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Ãèïåðòèðåîçûí øèíæ /òàõèêàðäè, àðèòì, òðåìîð,
íîéðã¿éäýë, õºëðºõ, òóðàõ, ñóóëãàõ ã.ì./ èëðýõ, òîëãîé ºâäºõ,
ãèïåðòåíçè, ç¿ðõíèé áàõ ñýäðýõ, õîîëíû äóðøèë
ººð÷ëºãäºõ, îãèõ, ñóóëãàõ, ¿ñ óíàõ, õ¿¿õäýä áººðíèé ¿éë
àæèëëàãàà àëäàãäàõ çýðýã ãàæ íºëºº àæèãëàãäàæ
áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 50 ìêã, 100 ìêã, øàõìàë.
♦ Êàëèéí èîäèä , KALII IODIDUM /27-ä ¿ç/

ªºð íýðñ: Potassium iodide, Kalium iodatum, Iostat, Pima.
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë:
• Áàìáàé áóë÷èðõàéä ðàäèî-èäýâõèò èîä õóðèìòëàãäàõ
ÿâäëûã ñààòóóëàí, ò¿¿íèé áèå ìàõáîäîîñ ãàäàãøëàëòûã
íýìýãä¿¿ëíý.
• Áàìáàé áóë÷èðõàéã ðàäèàöèéí íºëººíººñ õàìãààëíà.
• Èîä áàãà òóíãààð ºí÷èí òàðõèíû óðä õýñãýýñ ÿëãàðäàã
òèðåîòðîï ãîðìîíû ¿¿ñýëòèéã ñààòóóëíà.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Óóæ õýðýãëýõýä 1-2 õîíîãò ¿éëäýë ýõýëæ,
10-15 õîíîãò îðãèëäîî õ¿ðäýã.
274
• Íóòàãøìàë Çîáûí ¿åä: 1 øàõìàëààð /0.04-0.06ãð/
7 õîíîãò íýã óäàà óóëãàæ õýðýãëýíý.
• Òàðõìàë çîáûí ¿åä: Ýõëýýä 0.04-0.06ãð-ààð ºäºðò
3 óäàà óóãààä, äàðàà íü 0.125ãð-ààð ºäºðò 1-2 óäàà
óóëãàæ õýðýãëýíý. Êóðñ ýì÷èëãýý íü 20 õîíîã /10 õîíîãèéí
çàâñàðëàãààòàé/.
• Áàìáàé áóë÷èðõàéã òóÿàíû íºëººíººñ õàìãààëàõ
çîðèëãîîð: Òóÿàíû íºëººíººñ 24 öàãèéí ºìíº áà òóÿàíû
íºëººíèé äàðàà 3-14 õîíîã 130ìã-ààð óóëãàæ õýðýãëýíý.
• Àìüñãàëûí äýýä çàìûí ¿ðýâñýë, /27-ä ¿ç/.
Öýýðëýë, Ãàæ íºëºº: /27-ä ¿ç/
Ñàâëàëò:
• 60ìã, øàõìàë,
• 130ìã, 300ìã, øàõìàë.
♦ Ïðîïèëòèîóðàöèë, PROPYLTHIOURACILUM
ªºð íýðñ: PTU, Propyl-Thyracil.

¾ Ê-6.
¯éëäýë:
• Áàìáàé áóë÷èðõàéí ãîðìîíû íèéëýãæèëòèéã ñààòóóëíà
/èîäûí òèðîçèíòîé õîëáîãäîí Ò4 ¿¿ñãýõ èäýâõèéã ñààòóóëàí,
áàìáàé áóë÷èðõàéä èîä èñýëäýõ ïðîöåññèéã áàãàñãàäàã/
• Ìîíîèîäòèðîçèí áà äèéîäòèðîçèí Ò3 áà Ò4 áîëîí õóâèðàõ
ïðîöåññèéã çàðèìäàã ñààòóóëíà.
Ôàðìàêîêèíåòèê: F=0.8, t1/2=1-2öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò
75-80%, õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ ò¿ðãýí ñàéí øèìýãäýíý,
áàìáàé áóë÷èðõàéä èõýýð õóðèìòëàãäàíà, ýëãýíä ò¿ðãýí
õóâèð÷, 35% íü øýýñýýð ãàäàãøèëíà.
• Ãèïåðòèðîèäèçì-ä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: Ýõíèé òóí õîíîãò 300 ìã-ûã
3 õóâààæ óóëãààä, öààøèä 400-900 ìã/ºäºð
íýìýãä¿¿ëæ áîëíî. Äóíäàæ òóí íü õîíîãò 100-150 ìã
/õîíîãò 3 óäàà óóëãàíà/ þì.
275
◊
10-ààñ äýýø íàñòàé õ¿¿õäýä: Õîíîãò 150-300 ìã-ûã
3 õóâààæ óóëãàíà. ¯ð ä¿íã õàðãàëçàí áàðèõ òóíã
òîãòîîíî.
◊ 6-10 íàñòàé õ¿¿õäýä: Õîíîãò 50-100ìã-ûã 3 õóâààæ
óóëãàíà. ¯ð ä¿íã õàðãàëçàí, áàðèõ òóíã òîãòîîíî.
Öýýðëýë: Óã ýìýíä õýò ìýäðýã ºâ÷òºí áîëîí õºõ¿¿ë áà
Ãàæ íºëºº: Àãðàíóëîöèòîç, âàñêóëèò, íåâðèò, öóñ àëäàëò,
ãðàíóëîöèòîïåíè, ãèïîïðîòðîìáèíåìè, ïåðèàðòåðèò,
ïàðåñòåçè, òîëãîé ýðãýõ, íîéðìîãëîõ, îãèõ, áººëæèõ,
àìòíû ìýäðýìæ ººð÷ëºãäºõ, àþóëõàé îð÷èì ºâäºõ,
àðüñíû òóóðàëò, çàãàòíàà, ïèãìåíòàöè, ëóïóñ òºñò øèíæ,
øàðëàëò ¿¿ñýõ, ýëýã õîðäîõ, íåôðèò, ¿å ìº÷ººð ºâäºõ
19. ÄÀÐÕËÀËÛÍ ÑÈÑÒÅÌÄ ÍªËªªËªÕ

ÝÌÈÉÍ ÁÝËÄÌÝË
19.1. Îíîøëîãîîíû áýëäìýë
♦ Òóáåðêóëèí /öýâýðø¿¿ëñýí/, TUBERCULINUM
⇒ Õ¿í áà ¿õýðò ñ¿ðüåý ¿¿ñãýã÷ ìèêîáàêòåðèéí ºñãºâðèéã
òóíãààõ, ø¿¿õ àðãààð öýâýðëýí òóíäàñæóóëæ, ãàðãàí àâñàí
áýëäìýë þì.
¾ Ê-4,Ê-5,Ê-6.
¯éëäýë:
• Àðüñàí äóíä òàâèõ õàðøëûí ñîðèëóóäàä àëëåðãåíû
¿éëäýë ¿ç¿¿ëíý.
• Ñ¿ðüåý ºâ÷íèé îíîøëîãîîíä àëëåðãåí áîëãîí õýðýãëýíý.
• Ãîëäóó õ¿¿õäýä õýðýãëýíý. 6-ààñ äîîø íàñíû õ¿¿õäýä
îíîøëîãîîíû èë¿¿ à÷ õîëáîãäîëòîé áàéäàã.
276
• Ñîðèëä õýðýãëýõ òóáåðêóëèíèéã òóñãàé çààâðûí äàãóó
íàéðóóëæ øèíãýð¿¿ëýí áýëòãýíý.
• Ñîðèëûã ç¿¿í ãàðûí øóóíû ãóðàâíû íýãèéí äîîä õýñãèéí
äîòîð òàëûí àðüñûã ýòèëèéí 70%-èéí ñïèðòýýð
öýâýðëýñíèé äàðàà àðüñàí äîòîð òàâèíà.
• Ç¿¿íèé îãòëîãäñîí òàëûã äýýø õàðóóëàí, àðüñàíä
¿ç¿¿ðèéã íü îðóóëàí, 0.1 ìë áóþó 1 òóíã øàõíà. Àðüñàí
äóíä çºâ îðñîí áîë æèæèã öàéâàð ºíãºòýé áèðæð¿¿ò
ã¿âäð¿¿ ¿¿ñíý.
• 72 öàãèéí äàðàà õàðèó óðâàëûã øàëãàíà:
◊ òàðüñàí ãàçàðò óëàéëòã¿é áóþó óëàéëò 1 ìì-ýýñ
õýòðýýã¿é áîë óðâàë ñºðºã ãýæ òîîöíî
◊ óëàéëò, íýâ÷äýñ ¿¿ñýëò íü 2-4 ìì áóþó íýâ÷äýñã¿é,
óëàéëòûí èõ òàðõàëò ¿¿ññýí áàéâàë óðâàë
ýðãýëçýýòýé,
◊ 5 ìì-ýýñ äýýø íýâ÷äýñ, ã¿âäð¿¿, óëàéëò ¿¿ññýí áîë
óðâàë ýåðýã ãýæ ¿çíý.
Öýýðëýë: Àðüñíû öî÷ìîã áà àðõàã ºâ÷í¿¿ä, õàðøèë,
ðåâìàòèçìûí èäýâõèòýé õýëáýð, ãóóðñàí õîîëîéí áàãòðàà
çýðãèéí ¿åä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Çàðèì òîõèîëäîëä õýò ìýäðýã óðâàë ºã÷, íýâ÷äýñ
ã¿âäð¿¿íèé õýìæýý õ¿¿õäýä 17 ìì, íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 21
ìì õ¿ð÷, 4 ìì õ¿ðòýë öýâð¿¿, ¿õæèë áà òóíãàëãèéí
áóë÷èðõàéí ¿ðýâñýë àæèãëàãäàæ áîëíî.
Ñàâëàëò: òàðèà.
19.2. Èéëäýñ áà èììóíîãëîáóëèí
♦ Òàòðàíãèéí ýñðýã èéëäýñ, ANTITETANUS SERUM

ªºð íýð: Serum antitetanicum purificatum concentratum.
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë: Òàòðàíãèéí õîðûã ñààðìàãæóóëàõ ¿éëäýëòýé.
277
Äàðõëàëûí ñèñòåìä íºëººëºõ áýëäìýë

• Ýëäýâ ãýìòëèéí ¿åä òàòðàíãààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ
çîðèëãîîð 3000 ÎÓÍ-èéã*** àðüñàí äîð òàðèíà.
• Òàòðàíãèéí ýñðýã ýì÷èëãýýíä ºâ÷íèé õ¿íä õºíãºíººñ
õàìààð÷, 100000-200000 ÎÓÍ-ýýð áóë÷èíä, ñóäñàíä,
òàðõè-íóãàñíû õºíäèéä òàðèíà.
• Òàòðàíãèéí ýñðýã èéëäýñ áèåä 7-8 ºäºð õàäãàëàãäàõ
ó÷ðààñ äàâòàí õýðýãëýõ øààðäëàãàòàé.
Öýýðëýë: Èéëäñèéã áýëòãýñýí óóðãèéí ç¿éëä õàðøèëòàé áîë
Ãàæ íºëºº: Åðäèéí ¿åä ñºðºã íºëºº èëðýõã¿é. Èéëäýñò
àãóóëàãäàõ óóðãèéí ç¿éëä ìýäðýìòãèé áàéñàí áîë
õàðøëûí óðâàë, àíàôèëàêñèéí óðâàë èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Èéìýýñ õýðýãëýõèéí ºìíº ìýäðýã ýñýõèéã øàëãàõ ñîðèë
òàâèõ ¸ñòîé.
Ñàâëàëò:
• òàðèà, 500 ÎÓÍ, ôëàêîí,
• òàðèà, 3000 ÎÓÍ, 10000,20000,50000 ÎÓÍ.
Õàäãàëàëò: +2-îîñ +10*Ñ-ä õàäãàëíà.
♦ Ñàõóóãèéí èéëäýñ, DIPHTERIA ANTISERUM

ªºð íýð: Serum antidiphthericum purificatum concentratum.
¾ Ê-6.
¯éëäýë: Ñàõóóãèéí õîðûã ñààðìàãæóóëàõ ¿éëäýëòýé.

Õýðýãëýõ çààëò: Ñàõóóã ýì÷ëýõ ºâºðìºö ýì÷èëãýýíä
õýðýãëýíý.
• Èéëäñèéã àðüñàí äîð áóþó áóë÷èíä òàðèõ áà õýìæýý íü
ºâ÷íèé õ¿íä õºíãºíººñ õàìààð÷, õàðèëöàí àäèëã¿é
áàéíà.
***
ÎÓÍ- îëîí óëñûí íýãæ
278
∗ õºíãºí õýëáýðèéí áóþó õººìèéí, õàìðûí, í¿äíèé,
áýëýã ýðõòýíèé ñàõóóãèéí ¿åä 5000-20000 ÎÓÍ,
∗ äóíä çýðãèéí õýëáýð¿¿ä áà òºâºíõèéí ñàõóóãèéí
¿åä 20000-40000 ÎÓÍ,
∗ õýò õîðäëîãîò õýëáýðèéí ¿åä 30000-60000 ÎÓÍ
õ¿ðòýë èõýñãýí õýðýãëýíý.
• Õýðýâ íýã óäààãèéí òàðèëòààð õàíãàëòòàé ¿ð ä¿í ºãºõã¿é
áîë äàâòàí õýðýãëýæ áîëíî.
Öýýðëýë: Èéëäýñò àãóóëàãäàõ óóðãèéí ç¿éëä õàðøèëòàé áîë
Ãàæ íºëºº: Õýðýâ ºâ÷òºí ìýäðýã áàéñàí áîë õàëóóð÷,
÷è÷ðýõ, òàòàõ, àðüñàíä òóóðàëò ãàðàõ, ç¿ðõ ñóäàñíû ¿éë
àæèëëàãàà ººð÷ëºãäºõ, êîëëàïñ ¿¿ñýõ õ¿ðòýë õàðèó óðâàë
¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é. Èéìýýñ õýðýãëýõèéí ºìíº ìýäðýã ýñýõèéã
òîäîðõîéëîõ ñîðèë òàâèõ ¸ñòîé.
Ñàâëàëò: òàðèà, 10000 ÎÓÍ, 20000 ÎÓÍ, ôëàêîíòîé.
Õàäãàëàëò: +2-îîñ +10*Ñ-ä ãýðëýýñ õàìãààëñàí íºõöºëä
õàäãàëíà.
♦ Õ¿íèé èììóíîãëîáóëèí, IMMUNOGLOBULINUM

(HUMAN)
⇒ Õ¿íèé öóñíû õýâèéí èììóíîãëîáóëèí àãóóëñàí õ¿íèé öóñíû
èéëäýñíèé óóðãèéí íýãäýë þì. Áýëäìýëèéã äîíîðûí âåíèéí
ñóäàñíû áà ýð¿¿ë ýõèéí ýõñèéí öóñíû èéëäýñíýýñ ëèîôèëèéí
àðãààð õàòààæ áýëòãýíý.
ªºð íýð: Immunoglobulinum humanum normale,
Immunoglobulin human normal.
¾ Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë: Äàðõëàà ¿¿ñãýõ èäýâõèòýé ¿éëäýëòýé.
⇒ Óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ çîðèëãîîð:
◊ Ãåïàòèò /óëèðàëûí óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëòýíä ñóðãóóëèéí
ºìíºõ áà ñóðãóóëèéí áàãà íàñíû õ¿¿õäýä, õàëäâàð ñóäëàëûí
çààëòààð õàëäâàðò ãåïàòèòûí õàâüòàë á¿õèé õ¿ì¿¿ñò ã.ì./,
◊ Óëààí áóðõàí /êîðèéí âàêöèí õèéëãýýã¿é, êîðèéí õàâüòàëòàé
3 ñàðààñ äýýø íàñíû õ¿¿õäýä/,
279
◊ Õºõ¿¿ë õàíèàä /õºõ¿¿ë õàíèàäààð ºâ÷ëººã¿é, ºâ÷èëæ

áîëçîøã¿é áóþó ºâ÷èëáºë íîöòîé àþóëòàé áàéæ áîëçîøã¿é
õ¿¿õäýä/,
◊ Ìåíèíãîêîêêûí õàëäâàðò ºðòºæ áîëçîøã¿é 6 ñàðààñ 7 íàñ
õ¿ðòýëõ õ¿¿õäýä,
◊ Õàëäâàðò ñààãèéí õàâüòàë á¿õèé õ¿¿õäýä òóñ òóñ
õýðýãëýíý.
⇒ Ýì÷èëãýýíèé çîðèëãîîð:
◊ Áàêòåðèéí ãàðàëòàé õàëäâàðûí õ¿íä õîðäëîãîò õýëáýð,
âèðóñûí õàëäâàðûí õóðö ¿å, ãàììàãëîáóëèí áàãàäàõ áà
¿ã¿é áîëîõ, öóñíû ¿æèëòýé õàâñàðñàí ìýñ çýñëûí äàðààõ
õ¿íäðýëèéã ýì÷ëýõýä òóñ òóñ õýðýãëýíý. Ýìãýãèéí õ¿íä
õºíãºíººñ øàëòãààëàí, èììóíîãëîáóëèíûã ýì÷èëãýýíèé
¿ð ä¿í ãàðòàë 2-3 ºäðèéí çàéòàéãààð äàâòàí õýðýãëýæ
áîëíî.
◊ Àìüñãàëûí çàìûí õ¿íä õàëäâàð, ñòàôèëîêîêêûí õàëäâàð,
ãýäýñíèé õàëäâàðûí äàðàà ýäãýõ ¿åä íü ìºí õýðýãëýæ
áîëíî.
Õýðýãëýõ àðãà: Èììóíîãëîáóëèíûã 1%-èéí ãëþêîç áà 0.5%-
èéí ãëèöåðèí àãóóëñàí õëîðò íàòðèéí õàíàñàí óóñìàëààð
íàéðóóëæ, âåíèéí ñóäñàíä òàðèíà.
Öýýðëýë: Íàéðëàãàíä íü àãóóëàãäàõ àëü íýã íýãäýëä
õàðøèëòàé áîë õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Õàðøèë óðâàë èëýð÷ áîëíî.
Ñàâëàëò: òàðèà.
Õàäãàëàëò: +3-ààñ +10*Ñ-ä õóóðàé, ãýðëýýñ õàìãààëàãäñàí
íºõöºëä 1 æèë õ¿ðòýë õóãàöààãààð õàäãàëæ áîëíî.
♦ Ñòàôèëîêîêêûí èììóíîãëîáóëèí,
ANTISTAPHYLOCOCCAL IMMUNOGLOBULIN
¾ Ê-34,Ê-5,K-6.
¯éëäýë: Ñòàôèëîêîêêûí õàëäâàðààñ õàìãààëàõ áóþó íýãýíò
õàëäâàðëàãäñàí áîë ÿâöûã õºíãºð¿¿ëýõ ¿éëäýëòýé.
• Õ¿¿õýä áà ýõèéã ñòàôèëîêîêêûí õàëäâàðààñ óðüä÷èëàí
ñýðãèéëýõ çîðèëãîîð õýðýãëýíý.
280
• Ñòàôèëîêîêêîîð ¿¿ñãýãäñýí õàëäâàðûí ýì÷èëãýýíä
õýðýãëýíý.
Õýðýãëýõ àðãà: Çààëò áîëîí òóõàéí õ¿íèé îíöëîãò òóíã
òîõèðóóëàí, áóë÷èíä òàðüæ õýðýãëýíý.
Öýýðëýë: Öóñíû áýëäìýëä õàðøèëòàé áîë õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Õàðøëûí óðâàë èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: Òàðèà, òóíøèëä ñàâëàãäàíà.
♦ Ãàëçóóãèéí ýñðýã èììóíîãëîáóëèí,
ªºð íýðñ:
¾ K-4,K-5,K-6.
¯éëäýë: Õ¿íèé öóñíààñ ÿëãàæ àâñàí ãàëçóóãèéí ýñðýã òóñãàé
èììóíîãëîáóëèí áºãººä èäýâõã¿é äàðõëàëûã ¿¿ñãýäýã,
èììóíîãëîáóëèí òàðüñíààñ õîéø 1 äîëîî õîíîãèéí äàðàà
ãàëçóóãèéí ýñðýã äàðõëàà òîãòîíî.
Õýðýãëýõ çààëò: Èììóíîãëîáóëèíûã ãàëçóó àìüòàíä õàçóóëæ
õàëäâàð àâñíû äàðàà ºâ÷ëºõººñ ò¿ð õàìãààëàõ
çîðèëãîîð õýðýãëýíý, õàëäâàð àâñàí á¿õ õ¿ì¿¿ñò òýð
äàðóé áóþó àëü áîëîõ õóðäàí òàðèõ åñòîé. Õàðèí ºìíº
íü ãàëçóóãèéí âàêöèí õèéëãýæ, á¿ðýí äàðõëàà òîãòñîí,
ýñðýã áèåèéí òèòð èëýðñýí õ¿ì¿¿ñò õèéõã¿é.
Õýðýãëýõ àðãà: Èììóíîãëîáóëèíûã ãàëçóó àìüòàíä
õàçóóëñàí òýð õýñýãò áîëîí áóë÷èíä òàðèíà, ìºí
ãàëçóóãèéí âàêöèí õîñëóóëàí òàðèíà. Èììóíîãëîáóëèíûã
20íýãæ/êã-ààð áóþó 0.133ìë/êã òóíãààð òîîöîæ, õàãàñ òóíã
áóë÷èíä, íºãºº õàãàñûã íü õàçóóëñàí ãàçðûã òîéðóóëàí
íýâ÷¿¿ëæ òàðèíà. Ãàëçóóãèéí âàêöèíûã õîñëîõäîî ýõëýýä
òàðèõ òóíãààð õèéíý. Ãàëçóóðñàí àìüòàíä õàçóóëñàí äàðóé
øàðõûã ñàâàíòàé óñààð ñàéòàð óãààâàë ºâ÷èí
õàëäâàðëàõààñ ñýðãèéëíý.
Öýýðëýë, áîëãîîìæëîë: Óã áýëäìýëä õýò ìýäðýã òîõèîëäîë,
ãàëçóóãèéí âàêöèí õèéëãýñýí õ¿ì¿¿ñò õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Òàðüñàí õýñýãò ºâäºæ õàâäàõ, áººð ãýìòýæ
ºâäºõ, àíàôèëàêñèéí øîê áîëîõ, õàëóóðàõ, õàðøëûí
óðâàë èëðýõ çýðýã ãàæ íºëºº àæèãëàãäàæ áîëçîøã¿é .
281
Ñàâëàëò: Òóí øèëýíä 1500 ÎÓÍ ýýð áýëòãýãäýíý.+2-+80C –ä

õºðãºã÷èíä õºëäººëã¿é õàäãàëíà.
19.3. Âàêöèí
19.3.1. Íèéòëýã äàðõëààæóóëàëòàíä õýðýãëýõ
áýëäìýë
♦ ÁÖÆ âàêöèí, õàòààñàí, BCG VACCINUM

⇒ Myco-bacterium bolis-ûí îìãèéí àìüä íÿí àãóóëñàí õºëäººí
õàòààæ áýëòãýñýí âàêöèí þì.
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë: Ñ¿ðüåý ºâ÷èí õàëäâàðëàõààñ ñýðãèéëíý.
• ªðãºí âàêöèíæóóëàëòûí òîâëîëûí äàãóó õýðýãëýíý /Îëîí
óëñûí æèøãýýð áîë ýõíèé óäààä á¿õ íÿðàé õ¿¿õäýä, àíõíû
äàâòàí òàðèëòûã 7, õî¸ð äàõü äàâòàí òàðèëòûã 11-12, ãóðàâ
äàõü äàâòàí òàðèëòûã 16-17 íàñàíä íü òóñ òóñ òàðèíà.
Äàðàà íü 22-23, 27-30 íàñàíä íü òàðüæ áîëíî/.
• Ñ¿ðüåý ºâ÷íèé õàëäâàðààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ
çîðèëãîîð àðüñíû õàðøèë ñîðèë /Ìàíòó ñîðèë/ ñºðºã
ãàðñàí 30 õ¿ðòýëõ íàñíû õ¿ì¿¿ñò òàðüæ õýðýãëýíý.
Õýðýãëýõ àðãà:*** Íÿðàé õ¿¿õäýä 0.05 ìë, 1-ýýñ äýýø íàñíû
õ¿íä 0.1 ìë-ýýð áóãàëãàíû äýýä õýñãèéí àðüñàí äîð
òàðèíà.
Õàðèó óðâàë: Âàêöèíûã òàðüñàí ãàçàð áàãà çýðýã óëàéõ,
öýâð¿¿ ¿¿ñýõ øèíæ èëýð÷ áîëîõ áà ýíý íü 2-5 ñàðûí äîòîð
***
Åð íü àëèâàà âàêöèíûã õýðýãëýõäýý òóõàéí ¿éëäâýðëýã÷èéí çààâðûã
¿íäýñëýí õýðýãëýõ àðãà, òóíã òóõàéí ¿åä íü øèéäâýðëýíý..
282
ýäãýð÷, ñîðâè òîãòîíî. Õààÿà òóíãàëãèéí áóë÷èðõàé
òîìîð÷ áîëíî.
Ãàæ íºëºº: Áàãà íàñíû õ¿¿õäýä òóí õýòýðñíýýñ òóíãàëãèéí
áóë÷èðõàé òîìðîõ, àðüñàí äîð àðèóí íºõöºë õàíãààã¿é
òàðèâàë áóãëàæ áîëíî.
Ñàâëàëò: Òàðèà.
Õàäãàëàëò: 0-îîñ +8*-ò õàäãàëàõ áà òýýâýðëýíý. Íàðíû
ãýðëèéí øóóä òóñãàëààñ õàìãààëæ õàäãàëíà. Õºëäººæ
áîëîõã¿é.
♦ Ñàõóó-õºõ¿¿ë õàíèàä-òàòðàíãèéí âàêöèí,

DIPHTERIA-PERTUSSIS-TETANUS VACCINE
⇒ Ãóðàâò âàêöèí ãýäýã.
Íàéðëàãà:
• ñàõóóãèéí õîðã¿éñ¿¿ð /7.5/ 50 ÎÓÍ,
• Õºõ¿¿ë õàíèàäíû èäýâõã¿é áîëãîñîí áè÷èë áèå /15õ10/
4 ÎÓÍ,
• òàòðàíãèéí õîðã¿éñ¿¿ð /3.2/
• õºíãºí öàãààíû äàâñ 50 ÎÓÍ-èéã òóñ òóñ àãóóëíà.
¾ Ê-3,Ê-4.
¯éëäýë: Ñàõóó, õºõ¿¿ë õàíèàä, òàòðàíãèéí ýñðýã äàðõëàà

òîãòîîíî.
Õýðýãëýõ çààëò: ªðãºí âàêöèíæóóëàëòûí òîâëîëûí äàãóó
Ñàõóó-õºõ¿¿ë õàíèàä-òàòðàíãààñ ñýðãèéëýõ çîðèëãîîð
⇒ BCG, óëààí áóðõàí, ñààãèéí âàêöèíòàé íýãýí çýðýã õýðýãëýæ
áîëíî.
Õýðýãëýõ àðãà: 0.5 ìë-èéã ºãçºãíèé áóë÷èíä òàðèíà.
Õýðýãëýõèéí ºìíº ñàéí ñýãñðýõ õýðýãòýé. Àíõ 4 äîëîî
õîíîãèéí çàéòàé 3 óäàà òàðèíà.
Öýýðëýë: Öî÷ìîã áà àðõàã õàëäâàðò ºâ÷íººð ºâäñºí áóþó
äºíãºæ ýäãýð÷ áóé ¿å, óäàìøëûí áîëîí ìýäðýëèéí
283
ºâ÷òýé, ãóðàâò âàêöèíû ýõíèé òóíä õàðøèë óðâàë ºãñºí

çýðýã òîõèîëäëóóäàä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Òàðüñàí õýñýãò óëàéõ, òóóðàëò ãàðàõ, 38-39*
õ¿ðòýë õàëóóðàõ øèíæ èëýð÷ áîëíî.
Õàäãàëàëò: +2-îîñ +8*Ñ-ä õàäãàëíà. Õºëäººæ áîëîõã¿é.
♦ Ñàõóó-òàòðàíãèéí âàêöèí,
DIPHTERIA-TETANUS VACCINE
¾ Ê-3,Ê-4.
¯éëäýë: Ñàõóó, òàòðàíãèéí ýñðýã äàðõëààã ñýðãýýíý.

2 íàñ, 8 íàñàíä õýðýãëýíý
Õýðýãëýõ àðãà: 0.5 ìë-èéã ºãçºãíèé áóë÷èíä òàðèíà.

Õýðýãëýõèéí ºìíº ñýãñýðíý.
Ãàæ íºëºº: Õýñýã ãàçàð óëàéõ, ýìçýãëýõ õèéãýýä 24-48 öàãèéí
äîòîð õàëóóðàõ åðºíõèé óðâàë èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Õàäãàëàëò: +2-îîñ +8 Ñ*-ò õàäãàëíà, õºëäººæ áîëîõã¿é.
♦ Óëààíáóðõàíû âàêöèí, VACCINUM

MORBILLORUM
⇒ Õ¿÷èéã íü ñóëðóóëñàí âèðóñûí âàêöèí. Óã âàêöèí íü õºëäººæ
õàòààæ õèéñýí á¿òýýãäýõ¿¿í áºãººä õàìò áàéãàà 5 ìë-èéí
àðèóí óóñìàëààð íàéðóóëàí õýðýãëýõ ¸ñòîé.
• Íàéðóóëñàí âàêöèíû 0.5 ìë òóí á¿ð íü:
∗ 10000 ÒÑÈÄ-ààñ áàãà óëààíáóðõàíû Øâàðö øòàìì,
∗ 25 ìã-ààñ èõã¿é íåîìèöèí ñóëüôàò àãóóëíà.
ªºð íýð: Measles vaccine.
284
¾ Ê-3,Ê-4.
¯éëäýë: Áèå ìàõáîäîä óëààíáóðõàíû ýñðýã äàðõëàë ¿¿ñãýíý.
Íýã óäàà òàðèõàä ë õ¿ðýëöýõ¿éö óäààí õóãàöààíû äàðõëàë
¿¿ñäýã.
• Âàêöèíæóóëàëòûí òîâëîëûí äàãóó õýðýãëýíý. (óëààí
áóðõàí ºâ÷íèé ºâ÷ëºë ºíäºð áàéäàã óëñ îðîíä óã âàêöèíûã
õ¿¿õäèéã 9 ñàðòàé /270 õîíîã/ áîëìîãö òàðèíà).
• Õ¿¿õýä áîëîí ºâ÷èëæ áîëçîøã¿é íàñàíä õ¿ðýã÷äèéã
óëààíáóðõàí ºâ÷íººñ ñýðãèéëýõ èäýâõòýé äàðõëàà
òîãòîîõ çîðèëãîîð õýðýãëýíý.
Õýðýãëýõ àðãà: Âàêöèíûã çîðèóëàëòûí óóñãàã÷ààð
íàéðóóëàí, 1 òóí áóþó 0.5 ìë-èéã áóãàëãàíû áóë÷èíãèéí
àðüñàí äîð òàðèíà. Òàðèõ á¿ðäýý àðèóí ç¿¿, àðèóí òàðèóð
õýðýãëýõ ¸ñòîé.
⇒ Ãóðàâò âàêöèí, ÁÖÆ âàêöèíòàé íýãýí çýðýã õýðýãëýæ
áîëíî.
Öýýðëýë: Àìüñãàëûí çàìûí õóðö ºâ÷í¿¿ä, õóðö ñ¿ðüåý çýðýã
õàëäâàðò ºâ÷èí, õàëóóíòàé ºâ÷òºí, íåîìèöèí,
ïîëèìèêñèí, ºíäºã çýðýãò õàðøèëòàé õ¿ì¿¿ñò áà æèðýìñýí
¿åä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Âàêöèíäñàí á¿õ òîõèîëäëûí 15%-ä íü áàãà çýðýã
õàëóóð÷ /8-12 äàõü õîíîãò/, 1-3 õîíîãò òóóðàëò ãàðàõ, áàãà
íàñíû õ¿¿õäýä õààÿà òàòàõ, õàíèàõ, ÿäðàõ, òîëãîé ºâäºõ
çýðýã âèðóñûí õàëäâàðûí/âàêöèíû/ øèíæ èëýð÷ áîëíî.
Ñàâëàëò:
• Òàðèà, óóñãàã÷èéí õàìò, 10 òóíãààð, ôëàêîíä.
Õàäãàëàëò áà òýýâýðëýëò:
• +2-îîñ +8*Ñ-ä ãýðëèéí òóñãàëààñ õàìãààëñàí íºõöºëä
2 æèë õ¿ðòýë õàäãàëæ áîëíî. Òýýâýðëýõ, òàðèõààð çýõýæ
áóé âàêöèíûã -20*Ñ-ä õàäãàëíà.
• Íýãýíò çàäàëñàí âàêöèíûã 8 öàãèéí äîòîð õýðýãëýõ áà
áîõèðäëîîñ ñýðãèéëýõ õýðýãòýé.
♦ Ïîëèîìèåëèòèéí âàêöèí, POLIOMYELITIS

VACCINE
285
⇒ Ýíý âàêöèí íü àìüä øòàìì àãóóëíà. Ñòàíäàðò âàêöèíû íýã òóí:

∗ 10 TCUDLS-c 1,
∗ 10 TCUD P-712 CH,
∗ 10 DCUDL - 1,
∗ Ñààãèéí óóñãàñàí àìüä âèðóñ,
∗ 7 ìã-ààñ áàãàã¿é íåîìèöèí Â ñóëüôàòûã àãóóëíà.
¾ Ê-3,Ê-4.
¯éëäýë: Õàëäâàðò ñàà ºâ÷íèé ýñðýã äàðõëàë ¿¿ñãýíý.
• ªðãºí âàêöèíæóóëàëòûí òîâëîëûí äàãóó õýðýãëýíý
• Ñààãèéí 3 òºðëèéí âèðóñýýð ¿¿ñýõ ñààãààñ õ¿¿õäèéã
áîëîí ºâ÷èëæ áîëçîøã¿é íàñàíä õ¿ðýã÷äèéã èäýâõèòýé
ñýðãèéëýõýä õýðýãëýíý.
• Âàêöèíû ººðèéíõ íü äóñààãóóðààð õýëýí äîð 2 äóñààíà.
Öýýðëýë: Õàëóóíòàé, öî÷ìîã ºâ÷íººð ºâ÷èëñºí ¿åä, ìºí
æèðýìñýí ýìýãòýé÷¿¿äýä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Òîëãîé ºâäºõ, áººëæèõ, ñóóëãàõ çýðýã ºâºðìºö
áóñ øèíæ èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: Óóæ õýðýãëýõ óóñìàë.
Õàäãàëàëò áà òýýâýðëýëò: +2-îîñ +8*Ñ-ò ñàð õ¿ðòýë
õàäãàëàõàä âàêöèíû ÷àíàð àëäàãäàõã¿é. Õºëäººæ
ãýñãýýõýä âàêöèíû òèòðò íºëººëºõã¿é. 2 æèë çààñàí
íºõöºëä õàäãàëíà.
♦ Â ãåïàòèòèéí âàêöèí, HEPATITIS B VACCINE

Ìàíàé óëñàä:
∗ ÃÅÏÀÊÑÈÍ-Á
∗ HEPACINE B /Ñàìñóíã/,
∗ ENGERIX B /Ñìèò Êëèí ï¿¿ñèéí/ çýðýã âàêöèíóóäûã
¾ Ê-4,Ê-5,Ê-6.
286
¯éëäýë: Â-ãåïàòèòûí ýñðýã äàðõëàë ¿¿ñãýíý.

õýðýãëýíý
Õýðýãëýõ àðãà: 0.5 ìë-èéã ãóÿíû ºìíº òàëûí áóë÷èíãèéí

äýýä õýñýãò òàðèíà.
Öýýðëýë: ßíç á¿ðèéí òàðèëãàíä õýò ìýäðýã õ¿ì¿¿ñ, õàëäâàðò

ºâ÷íººð ºâ÷èëñºí áîëîí ºíäºð õàëóóð÷ áóé õ¿¿õäýä
òàðèõûã ò¿ð õîéøëóóëíà
Ãàæ íºëºº: Òàðüñàí õýñýãò õºíä¿¿ðëýõ, 1-3 ìì-ýýñ èõã¿é

õýìæýýíä óëàéõ, õàâäàõ õàðèó óðâàë àæèãëàãäàõ áîëîâ÷
3 õîíîãèéí äîòîð àðèëíà. ßäðàõ íîçîîðîõ, îãèõ, õàëóóðàõ,
áóë÷èí, ¿å ìº÷ ºâäºõ øèíæ ýõíèé õîíîãóóäàä ãàðäàã.
Õààÿà òóóð÷ áîëíî.
Ñàâëàëò: Òàðèà, /Ý,Ê-2,Ê-3,Ê-4/.

Õàäãàëàëò áà òýýâýðëýëò: Çàäàëñàí âàêöèíûã 24 öàãèéí
äîòîð õýðýãëýæ äóóñãàõ ¸ñòîé. +2-îîñ 8*Ñ-ä õàäãàëàõ áà
òýýâýðëýíý.
19.3.2. Äàðõëààæóóëàëòàíä õýðýãëýõ ñîíãîìîë

á¿ëãèéí áýëäìýë
♦ Ãàëçóóãèéí âàêöèí,
RABIES VACCINE /VACCINUM ANTIRABICUM/
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,L-6.
¯éëäýë: Ãàëçóó ºâ÷íèé ýñðýã äàðõëàà òîãòîîíî. Âàêöèí

õèéñíèé äàðàà õî¸ð äîëîî õîíîîä äàðõëàë òîãòîõ áà
õàäãàëàãäàõ õóãàöàà íü 6 ñàð áàéäàã.
287
• Õàëäâàð ñóäëàëûí çààëòààð õýðýãëýíý. Õ¿éñíýýñ

äýýø áà äîîø 2-3 õóðóó ãàçàðò õýâëèéí óðä òàëûí
øóëóóí áóë÷èíãèéí àðüñàí äîð òàðèíà. Óóñãàñàí
âàêöèíûã 5 ìèíóòààñ èë¿¿ áàéëãàæ áîëîõã¿é.
Òàðüñàíààñ õîéø 5 ìèíóò õýâò¿¿ëíý.
⇒ Ãàëçóó ºâ÷òýé áà ñýæèãòýé àìüòàí õ¿íèé èõ áèå, ¿å
ìº÷èéã õàçñàí ¿åä: /âàêöèíûã ýõíèé 5 ºäðèéí òóðø ºäºð
á¿ð, äàðàà íü õàçñàí àìüòíû àæèãëàëòûí õóãàöàà
äóóñòàë 2 ºäºð ºíæººä òàðèíà/.
◊ 1 õ¿ðòýë íàñàíä 0.5ìë-ýýð àðüñàí äîð
◊ 1-8 õ¿ðòýë íàñàíä 2-3.0ìë-ýýð àðüñàí äîð
◊ 8-ààñ äýýø íàñàíä 3-4.0ìë-ýýð àðüñàí äîð
⇒ Ãàëçóó ºâ÷òýé áà ñýæèãòýé àìüòàí õ¿íèé í¿¿ð, òîëãîé,
õ¿ç¿¿, ãàðûã øàðõäóóëñàí ¿åä: /âàêöèíûã õýðýãëýõ
õóãàöàà íü ¿å ìº÷èéã ø¿ëñòñýí áîë 10-15 ºäºð, ãàðûã
îëîí äàõèí èõ õýìæýýãýýð ø¿ëñòýæ, èõ áèå ¿å ìº÷èéã
ñàìàðäñàí áîë 20 óäàà òàðèíà/,
◊ 1 õ¿ðòýë íàñàíä 0.5ìë-ýýð àðüñàí äîð
⇒ Ãàëçóó ºâ÷òýé áà ñýæèãòýé àìüòàí õ¿íèé èõ áèå, ¿å
ìº÷èéã õàçñàí áà í¿¿ð ø¿ëñòñýí ¿åä: /âàêöèíûã 20-25
ºäºð òàðèíà/.
◊ 1 õ¿ðòýë íàñàíä 0.5-1.0ìë-ýýð àðüñàí äîð
◊ 1-8 õ¿ðòýë íàñàíä 3.0ìë-ýýð àðüñàí äîð
⇒ Ãàð õóðóóã óðñàí, í¿¿ð òîëãîé, õ¿ç¿¿ ñàìàðäñàí ¿åä:
/âàêöèíûã 25 ºäºð òàðèíà/.
◊ 1 õ¿ðòýë íàñàíä 1-2.0ìë-ýýð
◊ 1-8 õ¿ðòýë íàñàíä 4-6.0ìë-ýýð
◊ 8-ààñ äýýø íàñàíä 6-8.0ìë-ýýð àðüñàí äîð,
⇒ Í¿¿ð, òîëãîé, õ¿ç¿¿ã óðñàí ¿åä:
◊ 1 õ¿ðòýë íàñàííä 2.0ìë-ýýð àðüñàí äîð
◊ 8-ààñ äýýø íàñàíä 5-6.0ìë-ýýð àðüñàí äîð òàðèíà.
Öýýðëýë: Ç¿ðõíèé ãàæèã, öóñíû ýðãýëòèéí 2-3-ð ¿åèéí
äóòìàãøèë, ñ¿ðüåýãèéí èäýâõèòýé õýëáýð, áàìáàé
áóë÷èðõàéí õóðö ¿ðýâñýëòýé ¿åä õýðýãëýõã¿é.
288
Ãàæ íºëºº: Õàðøèë ºãºõ, áàãà çýðýã õàâäàõ, çàãàòíàõ,
òóíãàëãèéí áóë÷èðõàé õàâäàõ, òîëãîé ýðãýõ, ºâäºõ çýðýã
ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëíî.
Ñàâëàëò: Òàðèà, 3 ìë-ýýð ñàâëàãäàíà.
Õàäãàëàëò: +4*Ñ-ä õàäãàëíà. Õàäãàëàõ õóãàöàà íýã æèë.
♦ Áàëíàäûí âàêöèí, TYPHOID VACCINE

¾ Ê-6.
¯éëäýë: Ãýäýñíèé áàëíàäûí ýñðýã äàðõëàë ¿¿ñãýíý.
• Õàëäâàð ñóäëàëûí çààëòààð õýðýãëýíý.
• Áàëíàä ãîëîìòëîí ãàðäàã íóòãèéí õ¿í àìä 4,5,6-ð ñàðä
òàðèíà.
Õýðýãëýõ àðãà: Äàëíû äîîä ºíöãèéí àðüñàí äîð òàðèíà
Òóí:
⇒ Ìîíîâàêöèíûã:
◊ 9-12 íàñíû õ¿¿õäýä 0.25 ìë,12-îîñ äýýø íàñíû
õ¿¿õýä, íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 0.5 ìë-ýýð ñàðûí çàéòàé
2 óäàà,
⇒ Äèâàêöèíûã:
◊ 9-12 íàñíû õ¿¿õäýä 0.3 ìë-ýýð 10 õîíîãèéí çàéòàé
2 óäàà,
◊ 12-îîñ äýýø íàñíû õ¿¿õýä, íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 0.5 ìë-
ýýð 10 õîíîãèéí äàðàà 1.0 ìë-ýýð òóñ òóñ òàðèíà.
♦ Ìåíèíãîêîêêûí âàêöèí, MENINGOCOCCAL

VACCINE (VACCINUM ANTIMENINGITIDIS)
¾ Ê-6.
289
¯éëäýë: Ìåíèíãîêîêêûí õàëäâàðûí ýñðýã äàðõëàà òîãòîîíî.

Óã äàðõëàë âàêöèí òàðüñàíààñ õîéø 14 õîíîãò ¿¿ñýõ áà
1-1.5 æèë îð÷èì õàäãàëàãäàõ òóë óã ºâ÷íèé ãîëîìò õýâýýð
áàéãàà íºõöºëä 13-16 ñàðûí äàðàà äàâòàí òàðüæ áîëíî.
• Õàëäâàð ñóäëàëûí çààëòààð õýðýãëýíý
• Ìåíèíãîêîêêò õàëäâàðûí ãîëîìòîíä õàâüòàë áîëîãñäîä
ñýðãèéëýõ çîðèëãîîð õýðýãëýíý
Õýðýãëýõ àðãà: Äàëíû ºíöãèéí àðüñàí äîð òàðüæ õýðýãëýíý

Òóí:
• 2-5 íàñíû õ¿¿õäýä òàðèõ áà ¿éëäâýðèéí çààâðûã
áàðèìòàëíà.
Öýýðëýë: Öî÷ìîã õàëäâàðò ºâ÷èí, ñ¿ðüåýãèéí èäýâõèòýé
õýëáýð, ç¿ðõíèé äóòìàãøèë, ýëýãíèé õàòóóðàë, öóñíû
ýìãýãòýé ¿åä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Òàðüñàí õýñýã ãàçàðò 2-3 ñì îð÷èì ºâ÷èíã¿é
óëàéëò ¿¿ñ÷ áîëîõ áà òýð íü 2-3 õîíîãò àðèëíà. Òàðüñíû
ìàðãààø áàãà çýðýã õàëóóð÷ áîëíî.
Õàäãàëàëò: -20*Ñ-ä õàäãàëíà. Õàäãàëàõ õóãàöàà 1-1.5 æèë.
♦ Òàðâàãàí òàõëûí âàêöèí, VACCINUM PESTOSUM

ªºð íýð: Plague vaccine.
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë: Òàðâàãàí òàõëûí ýñðýã äàðõëàë òîãòîîíî. Âàêöèí

òàðüñàíû äàðàà 2 äîëîî õîíîãò äàðõëàë òîãòîæ, íýã æèë
îð÷èì õàäãàëàãäàíà
• Õàëäâàð ñóäëàëûí çààëòààð õýðýãëýíý.
• Òàðâàãàí òàõëûí áàéãàëèéí ãîëîìòîò íóòãèéí õ¿í àì,
õóäàëäàà áýëòãýë, õ¿í ýìíýëãèéí áàéãóóëëàãûí àæèë÷èä,
àí÷èí, òóóâàð÷èä, æîëîî÷, òàðâàãàíû ìàõ, àðüñ
õýðýãëýã÷äýä 4, 5-ð ñàðä òàðèíà.
290
Õýðýãëýõ àðãà: Áóãàëãàíû áà äàëíû äîîä ºíöãèéí àðüñàí

äîð òàðüæ õýðýãëýíý.
Òóí: Óã âàêöèí íü ÿíç á¿ðèéí òóíãààð ñàâëàãäàæ èðäýã òóë
òóõàéí ¿éëäâýðèéí çààâðûã ¿íäýñëýæ, òóíã òîãòîîíî.
Öýýðëýë: Öî÷ìîã õàëäâàðò ºâ÷èí, ñ¿ðüåýãèéí èäýâõèòýé

õýëáýð, öóñíû ýðãýëòèéí 2-3 ¿åèéí äóòìàãøèë, ãýäýñíèé
øàðõëàà, ýëýã öºñíèé áà äîòîîä ø¿¿ðëèéí áóë÷èðõàéí
õ¿íä ýìãýã, õîðò õàâäàð, ãóóðñàí õîîëîéí áàãòðàà çýðýã
ýìãýãòýé ¿åä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº:
• Âàêöèíûã àðüñàí äîð òàðèõ ¿åä óëàéõ, õàâäàõ, ºâäºõ,
òóíãàëãèéí áóë÷èðõàé òîìðîõ çýðýã õýñýã ãàçðûí óðâàë
¿çýãäýíý. Ýíý íü âàêöèí òàðüñàíààñ 6-8 öàãò ¿¿ñ÷, 48 öàãò
äýýä öýãòýý õ¿ð÷, 4-5 ºäºðò àëãà áîëäîã.
• Õàëóóðàõ, îãèóëàõ, áººëæèõ çýðýã åðºíõèé óðâàë ýõíèé
3 õîíîãò ¿çýãäýæ áîëíî.
Ñàâëàëò: Òàðèà, 1-2 ìë, òóíøèë.
Õàäãàëàëò: 0-6*Ñ-ä õàäãàëíà.
20. ÁÓË×ÈÍ ÑÓËÐÓÓËÀÕ ÁÀ

ÕÎËÈÍÝÑÒÅÐÀÇÛÍ ÝÑÐÝÃ ÍªËªªÒ
ÝÌÈÉÍ ÁÝËÄÌÝË
♦ Ãàëëàìèí, GALLAMINUM
ªºð íýðñ: Gallamini triethiodidum, Relaxin, Flaxedil
¾ Ê-6.
¯éëäýë: Àðàã ÿñíû áóë÷èíãèéí òîíóñûã ñóëðóóëíà

/äåïîëÿðèçàöè ¿ë ¿¿ñãýã÷ áóë÷èí ñóëðóóëàã÷ þì/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ øèìýãääýãã¿é òóë
òàðüæ õýðýãëýäýã. Öóñ-òàðõèíû õîðèãèéã íýâòýðäýã. Áàðàã
291
Áóë÷èí ñóëðóóëàõ áà õîëèíýñòåðàçûí ýñðýã ýì
õóâèðàëã¿é áººðººð ãàäàãøèëíà. Âåíèéí ñóäñààð òàðèõàä

¿éëäýë 1-3 ìèíóòàíä ýõýëæ, 25-30 ìèíóò ¿ðãýëæèëäýã.
• Åðºíõèé ìýäýýã¿éæ¿¿ëýëòèéí ¿åä áóë÷èí ñóëðóóëàõ.
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: Ýõëýýä 1ìã/êã òóíãààð âåíèéí ñóäñààð
òàðèàä, øààðäëàãàòàé áîë 30-40 ìèíóòûí äàðàà
0.5-1ìã/êã-ààð íýìýí õýðýãëýæ áîëíî.
◊ Õ¿¿õäýä: 0.6ìã/êã-ààð õýðýãëýõ áà 5 êã-ààñ äîîø æèíòýé
õ¿¿õäýä îíöãîé áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Öýýðëýë: Áººðíèé õ¿íä ýìãýãòýé ºâ÷òºí, æèðýìñýí ýõýä
Ãàæ íºëºº: Áóë÷èí õýò óäààí ñààæèõ, àìüñãàë çîãñîõ, òýíýã÷
ìýäðýëèéí ñýðëèéã äàðàíãóéëàõ íºëººòýé òóë òàõèêàðäè
Ñàâëàëò: 40 ìã/ìë., 2 ìë, òóíøèëýíä ñàâëàãäàíà.
♦ Àòðàêðèóì áåñèëàò, ATRACURIUM BESYLAS

ªºð íýðñ: Tracrium, Atracurium.
¾ Ê-6.
¯éëäýë:
• Äåïîëÿðèçàöè ¿ë ¿¿ñãýã÷ ìèîðåëàêñàíò þì.
• Ýíý ýì ïàðàñèìïàòèê áà ñèìïàòèê ìýäðýëèéã
äàðàíãóéëàõ íºëººã¿é áºãººä ýëýã, áººðíººñ õàìààðàëò
áóñ ãèäðîëèçýä îðæ õóâèðäàã /Õîôìàíû ýëèìèíàöè áóþó
ôåðìåíòèéí áóñ ýôèðèéí ãèäðîëèç/ ó÷èð ýëýã, áººðíèé
ýìãýãòýé õ¿íä õýðýãëýõýä òîõèðîìæòîéãîîðîî áóñàä
äåïîëÿðèçàöè ¿ë ¿¿ñãýã÷ ìèîðåëàêñàíòààñ äàâóó òàëòàé.
Õóðèìòëàë ¿¿ñãýäýãã¿é òóë äàâòàí õýðýãëýæ áîëíî.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Vd=0.16ë/êã, Cl=5.5ìë/ìèí/êã, 50%
äàðàíãóéëàõ C=0.65ìêã/ìë, 95% äàðàíãóéëàõ C=1.3ìêã/ìë,
t1/2=20ìèíóò, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 82%, ýñèéí ãàäíàõ
á¿òöýä òàðõäàã, ãèäðîëèçýä îðîí õóâèð÷, øýýñ áîëîí
ºòãºíòýé õàìò ãàäàãøèëíà. Âåíèéí ñóäñààð òàðèõàä
292
¿éëäýë 2 ìèíóòàíä ýõýëæ, 3-5 ìèíóòàíä îðãèëäîî õ¿ðýýä,
35-70 ìèíóò ¿ðãýëæèëíý.
• Åðºíõèé ìýäýý àëäóóëàëòûí ¿åä áóë÷èí ñóëðóóëàã÷
áîëãîí, õàâñðóóëàí õýðýãëýíý.
• Öàãààí ìºãººðñºí õîîëîéä ãóóðñ òàâèõûí ºìíº
õýðýãëýíý.
• Íàñàíä õ¿ðýã÷èä áà 2-îîñ äýýø íàñòàé õ¿¿õäýä: 300-600
ìêã/êã-ààð âåíèéí ñóäñààð òàðèíà. Áàðèõ òóí íü 0.08-0.10
ìã/êã-ûã 20-45 ìèíóòàíä óäààí õóãàöààíû ìýñ çàñëûí ¿åä
ýõýëæ òàðèíà. Çîõèìæòîé ìýäýý àëäóóëàëò õèéãäñýí
ºâ÷òºíä 12-25 ìèíóò òóòàìä äàâòàí õýðýãëýíý. Óäààí
õóãàöààíû ìýñ çàñëûí ¿åä 5-9 ìêã/êã/ìèíóòààð õýðýãëýæ
áîëîõ þì.
• 1 ñàðòàéãààñ 2 íàñòàé õ¿¿õäýä: Ýõëýýä 0.3-0.4 ìã/êã-ààð
õýðýãëýíý. Òóõàéí òîõèîëäîëä òîõèðóóëàí áàðèõ òóíã
ñîíãîí õýðýãëýíý.
• Ìèîðåëàêñàíòàä õýò ìýäðýã ºâ÷òºíä õýðýãëýõã¿é.
• Ç¿ðõ ñóäàñíû ýìãýãòýé, ýëåêòðîëèòèéí áàëàíñ àëäàãäñàí,
àìüñãàë, ýëýã, áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèëòàé
áîëîí ìýäðýë-áóë÷èíãèéí ýìãýã, ìèàñòåíè, ºíäºð íàñòàí,
æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýìýãòýéä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº:
• Ç¿ðõíèé öîõèëò îëøðîõ áà öººðºõ, äàðàëò áóóðàõ, àïíîå,
íàéòààõ, ãóóðñàí õîîëîéí ø¿¿ðýë èõñýõ, àðüñ óëàéí
òóóðàõ, çàãàòíàõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 10 ìã/ìë, òóíøèë.
♦ Ñóêñàìåòîí, SUXAMETHONIUM
ªºð íýðñ: Suxamethonii chloridum, Dithylinum, Succinylcholini
chloridum, Anectine, Scoline, Sucostrin, Quelicin, Syncuror,
Curacit.
293
Áóë÷èí ñóëðóóëàõ áà õîëèíýñòåðàçûí ýñðýã áýëäìýë
¾ Ê-5,Ê-6.
¯éëäýë: Èõ áèåèéí áóë÷èí ñóëðóóëàõ ¿éëäýëòýé

/Äåïîëÿðèçàöè ¿¿ñãýã÷ ìèîðåëàêñàíò þì/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: t1/2=ñóêöèíèëõîëèí 2-4 ìèíóò, áèåä ò¿ðãýí
ñàéí òàðõäàã, ñèéâýíãèéí ïñåâäîõîëèíýñòåðàçà
ôåðìåíòèéí íºëººãººð õóðäàí ãèäðîëèçýä îðîí õóâèð÷,
èäýâõòýé ìåòàáîëèò ñóêöèíèëìîíîõîëèíûã ¿¿ñãýíý
/¿éëäëèéí õ¿÷ ¿íäñýí ýìèéí 1/20-òýé òýíö¿¿/, òýð íü öààø
àöåòèëõîëèíýñòåðàçàãèéí íºëººãººð õóâèð÷, õîëèí áà
ñóêöèíèëèéí õ¿÷èë ¿¿ñãýäýã, 10% íü ººð÷ëºãäºëã¿é
áººðººð ÿëãàðíà. Áóë÷èíä òàðèõàä ¿éëäýë 2-3 ìèíóòàíä
ýõýëæ, 10-30 ìèíóò, âåíèéí ñóäñààð òàðèõàä
0.5-1 ìèíóòàíä ýõýëæ, 2-4 ìèíóòàíä îðãèëäîî õ¿ðýí,
4-10 ìèíóò ¿ðãýëæëýýä, 4-10 ìèíóòàíä ñýðãýäýã. Äàâòàí
õýðýãëýõýä ¿éëäýë óäààøèðäàã, ïñåâäîõîëèíýñòåðàçàãèéí
òºðºëõèéí äóòìàãøèëòàé ºâ÷òºíä /2800-ä 1 òîõèîëäîíî/
¿éëäýë õýò óäààí ¿ðãýëæèëíý.
• Àíåñòåçèîëîãèéí ïðàêòèêò áîãèíî õóãàöààò ìýñ çàñëûí
¿åä èíòóáàöè òàâèõ,
• Áðîíõîñêîïè, ýçîôàãîñêîïè, öèòîñêîïè çýðýã äîòîð
ýðõòýí äóðàíäàõ ¿åä áóë÷èí ñóëðóóëàõ çîðèëãîîð
õýðýãëýíý.
• Èíòóáàöè òàâèõ áà ìýñ çàñëûí ¿åä áóë÷èí
ñóëðóóëàõ çîðèëãîîð: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 1.5-2 ìã/êã-ààð
òîîöîæ, âåíèéí ñóäñààð òàðüæ õýðýãëýíý. Óäààí
õóãàöààíû ìýñ çàñëûí ¿åä øààðäëàãàòàé áîë 0.5-1ìã/êã
òóíãààð 5-7 ìèíóòûí çàéòàé äàâòàí õýðýãëýæ áîëíî.
Õ¿¿õäýä: 0.5-2ìã/êã òóíãààð áóë÷èíä áà âåíèéí ñóäñààð
• Õààëòòàé ºíöºãò ãëàóêîìà, ñèéâýíãèéí
ïñåâäîõîëèíýñòåðàçà ôåðìåíòèéí ººð÷ëºëòòýé,
ìàëèãíàíò ãèïåðòåíçè, í¿äíèé ãýìòýëòýé ºâ÷òºíä
294
• ªíäºð íàñòàé, õýò ÿäàð÷ òóéëäñàí, õèíèäèí, ç¿ðõíèé
ãëèêîçèäîîð ýì÷èëãýý õèéëãýæ áàéñàí, ýëýã, áººð,
óóøèãíû ýìãýãòýé, ýëåêòðîëèòûí òýíöâýð àëäàãäñàí, èõ
õýìæýýíèé ò¿ëýãäýëò, ìèàñòåíè, íóãàñíû ãýìòýë, ñàà
ñààæèë, áàìáàé áóë÷èðõàé, õîëáîõ ýäèéí ýìãýãòýé
ºâ÷òºí áîëîí õºõ¿¿ë ýõýä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Àìüñãàë äàðàíãóéëàãäàõ, àïíîå, ç¿ðõíèé õýì
àëäàëò, áðàäèêàðäè, ãèïåðêàëèåìè, í¿ä ÷èíýðýõ, ìýñ
çàñëûí äàðàà áóë÷èí ºâäºõ, õàðøèë, èäèîñèíêðàçè, ø¿ëñ
èõ ãîîæèõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• Òàðèà, 50ìã/ìë, 2ìë, òóíøèë.
• 2%-5 ìë-ýýð òóíøèëýíä ñàâëàãäàíà.
♦ Íåîñòèãìèí áðîìèä, NEOSTIGMINUM BROMIDUM

ªºð íýðñ: Neostigmine, Proserinum, Prostigmin, Neostigmini
methylsulfas, Muastigmine, Miostin, Stigmosan, Vagostigmin.
¾ Ê-5,Ê-6.
¯éëäýë:
◊ Õîëèíýñòåðàçà ôåðìåíòèéã ñààòóóëäàã òóë:
• Èõ áèåèéí áóë÷èíãèéí òîíóñûã íýìýãä¿¿ëýõ,
• Äîòîð ýðõòýíèé ãºëãºð áóë÷èíãóóäûã àãøààõ,
• Õºëñ ÿëãàðàëòûã èõýñãýõ ¿éëäýëòýé.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Vd=0.7ë/êã, F=0.01-0.02, Cl=8.4ìë/ìèí/êã,
t1/2=1.3öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 15-25%, õîäîîä ãýäýñíèé
çàìààñ ìóó øèìýãäýíý, õîëèíýñòåðàçà-èéí íºëººãººð
ãèäðîëèçýä îðæ, ìºí ýëýãíèé ìèêðîñîìûí ôåðìåíòèéí
íºëººãººð õóâèðíà, 80% íü øýýñòýé õàìò ãàäàãøèëäàã.

Àðüñàí äîð 1-2 öàã 2-4 öàã
295
Áóë÷èí ñóëðóóëàõ áà õîëèíýñòåðàçûí ýñðýã áýëäìýë
Áóë÷èíä 20-30 ìèíóò 1-2 öàã 2-4 öàã

Ñóäñààð 4-8 ìèíóò 1-2 öàã 2-4 öàã
• Ìèàñòåíè, ñàà, ñààæèë,
• Òóéëøðàë ¿ë ¿¿ññýí ìýäðýë-áóë÷èíãèéí õîðèã,
• Òóéëøðàë ¿ë ¿¿ññýí ìýäðýë-áóë÷èíãèéí õîðèãò
50-70 ìêã/êã-ààð /ìàêñ. 5 ìã/ âåíèéí ñóäñààð òàðèíà,
• Ìèàñòåíèéí ¿åä íåîñòèãìèí áðîìèäûã øàõìàëààð
15-30 ìã-ààð /ÕÒ. 75-300 ìã/ óóëãàíà. Ýñâýë íåîñòèãìèí
ìåòèëñóëüôàòûã 1-2.5 ìã-ààð /ÕÒ. 5-20 ìã/ àðüñàí äîð áà
• Øýýñíèé çàìä ñààäòàé áà ãýäýñíèé ò¿ãæðýëèéí ¿åä
• Ãóóðñàí õîîëîéí áàãòðàà, áðàäèêàðäè, òàòàëòàò ýìãýã,
òèòýì ñóäàñíû áºãëºðºë, ãèïåðòèðîéäèçì, õîäîîä
ãýäýñíèé øàðõëààíû ¿åä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Õºëðºõ, îãèõ, áººëæèõ, ñóóëãàõ, õýâëèéãýýð
áàçëàõ, ø¿ëñ ãîîæèõ, àìüñãàë äàðàíãóéëàãäàõ, ãóóðñàí
õîîëîéí àã÷èë, àðüñíû òóóðàëò, áóë÷èí ÷è÷èãíýõ, õàðàà
á¿¿äèéõ, ìèîç, íóëèìñ ãîîæèõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷
áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 10 ìã, øàõìàë /áðîìèä/.
• 500 ìêã/1ìë, òóíøèë /ìåòèëñóëüôàò/.
21. Í¯ÄÍÈÉ ªÂ×ÈÍÄ ÕÝÐÝÃËÝÕ ÝÌÈÉÍ

ÁÝËÄÌÝË
21.1. Õàëäâàðûí ýñðýã íºëººëºõ ýìèéí áýëäìýë
♦ Õëîðàìôåíèêîë /6.2.2-ä ¿ç/
296
¾ Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë: /6.2.2-ä ¿ç/.

• Í¿äíèé ºíãºö áàéðëàëò õàëäâàð /êîíúþíêòèâèò, êåðàòèò
ã.ì./
• Ýìãýãòýé í¿äýíä 3-6 öàãààð 1-2 äóñëààð äóñààæ
õýðýãëýíý.
Öýýðëýë, Ãàæ íºëºº:
• Ò¿ð õóãàöààíä í¿äýýð õàòãàæ ºâäºõ ãàæ íºëºº èëýð÷
áîëçîøã¿é /6.2.2-ä ¿ç/.
Ñàâëàëò: 1% /ìºí 0.5%/, í¿äíèé äóñàë.
♦ Ìºíãºíèé íèòðàò, ARGENTI NITRAS

ªºð íýðñ: Argentum nitricum, Silver nitrate, AgNO3., Ëÿïèñ.
¾ Ê-2,Ê-3,Ê-4.L-5.L-6.
¯éëäýë:
• Áàãà êîíöåíòðàöèàð àðãààõ áà ¿ðýâñëèéí ýñðýã, ºíäºð
êîíöåíòðàöèàð ò¿ëýõ ¿éëäýëòýé
• Áàêòåðöèä íºëººòýé.
• Í¿äíèé ñàëñòûí ¿ðýâñýë,
• Òðàõîìà
• Íÿðàéä áëåííîðåé-ãîîñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëæ õýðýãëýíý.
• Ýìãýãòýé í¿äýíä 1-2 äóñëûã äóñààíà.
• Íÿðàéä áëåííîðåé-ãîîñ ñýðãèéëýõ çîðèëãîîð: Í¿äíèé
äîîä çîâõèíû ñóâàãò í¿ä òóñ á¿ðò 2 äóñëûã òºðñíººñ
õîéø 1 öàãèéí äîòîð äóñààíà.
297
Í¿äíèé ºâ÷èíä õýðýãëýõ ýì
Ñàâëàëò: /1%, í¿äíèé äóñàë/.
♦ Ñóëüôàöèë íàòðè, SULFACYLUM-NATRIUM

ªºð íýðñ: Sulfacetamide sodium, Sulfacetamidum,
Sulfacetamidum natricum, Sulfacylum, Àlbucidum,
Sulfaprovul, Almocetamide.
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë: Íÿíãèéí ýñðýã ¿éëäýëòýé /ñóëüôàäèìèäèíûã ¿ç/.
Õýðýãëýõ çààëò: Êîíúþíêòèâèò, áëåôàðèò, áëåíîðåÿ, í¿äíèé
ýâýðëýãèéí èäýýò øàðõëàà, òðàõîìà, õëàìèäûí õàëäâàð.
Õýðýãëýõ àðãà: Íàñàíä õ¿ðýã÷èä áà õ¿¿õäýä: 10-30%-ûí
óóñìàëààñ ýìãýãòýé í¿äýíä 1-2 äóñëààð 2-3 öàãààð äóñààæ
ýõëýýä, ¿ð ä¿íã õàðãàëçàí òóí õîîðîíäûí çàéã óðòàñãàí,
äóñààæ õýðýãëýíý.
Öýýðëýë: Õîðäëîãîò õàðøëûí óðâàë,
Ãàæ íºëºº: Õàðøèë, õýñãèéí ýäèéí öî÷ðîë èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• Íóíòàãààð ñàâëàãäàõ áºãººä ò¿¿íýýñ çîõèõ òóíãààð /10%,
20%, 30%/ íàéðóóëæ õýðýãëýíý.
• 20%, 30%-èéí óóñìàë, ôëàêîíä òóñ òóñ ñàâëàãäàíà.
♦ Òåòðàöèêëèíû òîñîí ò¿ðõëýã,

UNGUENTUM TETRACYCLINI OPHTALMICUM
ªºð íýðñ: Tetracyclini hydrochloridum, Tetracycline
hydrochloride.
¾ K-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë: ªðãºí õ¿ðýýò ¿éëäýëòýé àíòèáèîòèê /Ãð(+), Ãð(-)
ìèêðîá, õëàìèä, ìèêîïëàçì, ðèêêåòñè ã.ì./. Ðèáîñîìûí 30S
ñóáåäèíèöòýé õîëáîãäîí, áàêòåðèéí ýñèéí óóðãèéí
íèéëýãæèëòèéã ñààòóóëæ, áàêòåðñòàòèê íºëºº ¿ç¿¿ëíý.
298
Õýðýãëýõ çààëò: Òðàõîìà, êîíúþíêòèâèò, áëåôàðèò áà
í¿äíèé áóñàä ºíãºö áàéðëàëòàé õàëäâàðóóäûí ¿åä
õýðýãëýíý.
Õýðýãëýõ àðãà: Í¿äíèé çîâõèíä ºäºðò 2-5 óäàà íèìãýí
Öýýðëýë: Òåòðàöèêëèíû á¿ëãèéí àíòèáèîòèêò õàðøèëòàé
ºâ÷òºí, áàãà íàñíû õ¿¿õýä, õºõ¿¿ë áîëîí æèðýìñýí ýõýä
Ãàæ íºëºº: Òîëãîé ºâäºõ, ãàâëûí õºíäèéí äàðàëò èõñýõ,
õ¿¿õäýä ø¿äíèé ºíãº øàðëàõ, êàíäèäîç ¿¿ñýõ, ìèîïè,
ãýðýëä ìýäðýãøèõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 1%-5 ãð-ààð òîñîí ò¿ðõëýãýýð òóáèêò ñàâëàãäàíà.
21.2. ¯ðýâñëèéí ýñðýã íºëººò ýìèéí áýëäìýë

♦ Ïðåäíèçîëîí, PREDNISOLONUM /3, 8.3, 18.1-ä ¿ç/.
¾ Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
Õýðýãëýõ çààëò: Õàðøëûí ãàðàëòàé áëåôàðèò,
êîíúþíêòèâèò, óâåèò, ñêëåðèò.
• Òîñîí ò¿ðõëýãèéã í¿äíèé ãàäíàõ ýäèéí ¿ðýâñëèéí ¿åä
çîâõèíû ñàëñò çýðýãò ºäºðò 2-4 óäàà íèìãýí ò¿ðõýíý.
• Óóñìàëààñ ºäºðò 2-4 óäàà í¿äýíä äóñààæ õýðýãëýíý.
Öýýðëýë: Øàëòãààí íü òîäîðõîéã¿é í¿äíèé ýäèéí ¿ðýâñýëä
õýðýãëýõã¿é /18.1-ä ¿ç/.
Ãàæ íºëºº: Ñòåðîèäûí ãëàóêîìà ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é /18.1-ä ¿ç/.
Ñàâëàëò:
• 0.5%-ûí òîñîí ò¿ðõëýãýýð òóáèêò,
• Í¿äíèé äóñàë, 0.5%-èéí óóñìàëààð ñàâëàãäàíà.
21.3. Õýñãèéí ìýäýýã¿éæ¿¿ëýõ áýëäìýë
299
♦ Òåòðàêàéí, TETRACAINUM
ªºð íýðñ: Tetracaine, Tetracaini hydrochloridum, Dicainum,
Amithocaine, Pantocain, Decicain, Rexocaine, Foncaine,
Intercain.
¾ Ê-5,Ê-6.
¯éëäýë: Õýñýã ãàçàðò ìýäýý àëäóóëàõ ¿éëäýëòýé /Ìýäýý

àëäóóëàõ èäýâõýýð êîêàèíààñ 10 äàõèí èë¿¿ áîëîâ÷ 2-5 äàõèí
èë¿¿ õîðòîé. Í¿äíèé ïðàêòèêò õýðýãëýõýä í¿äíèé äîòîîä
äàðàëò, õàðààíû çîõèðîëä íºëººëºõã¿é, õ¿¿õýí õàðàà
ºðãºñãºõã¿é ñàéí òàëòàé/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Ìýäýý àëäàëò 1-2 ìèíóòûí äàðàà ¿¿ñíý,
Õýðýãëýõ çààëò: ªíãºö ìýäýý àëäóóëàëòàíä õýðýãëýíý.
Õýðýãëýõ àðãà: 0.1%, 0.25%, 0.5%, 1%, 2%-ûí óóñìàëààñ
2-3 äóñëûã í¿äýíä äóñààæ õýðýãëýíý /òåòðàêàéíû 10ìë
òóòàìä 3-5 äóñàë 0.1%-èéí àäðåíàëèíû óóñìàë íýìýí õýðýãëýæ
áîëíî/.
Öýýðëýë: Õ¿íä ºâ÷òºí áà 10-ààñ äîîø íàñòàé õ¿¿õäýä
Ãàæ íºëºº: Ñàëñòûí ñóäàñ ºðãºñºõ, ýâýðëýãèéí ýìãýãøèë
Ñàâëàëò:
• Íóíòàãààð ñàâëàãäàõ áºãººä ò¿¿íýýñ òîõèðîõ òóíãààð
íàéðóóëàí õýðýãëýíý.
• 0.5%, í¿äíèé äóñëààð ñàâëàãäàíà.
21.4. Í¿äíèé ÷èíýðýý ºâ÷íèéã ýì÷ëýõ ýì

♦ Àöåòàçîëàìèä, ACETAZOLAMIDUM
ªºð íýðñ: Diacarbum, Fonurit, Diamox, Acetamox, Acetazolam.
¾ Ê-5,Ê-6.
300
¯éëäýë: Áººðíèé ñóâãàíöàð áà ÒÌÑ äýõ êàðáîàíãèäðàçà

ôåðìåíòèéã õîðèãëîõ òóë äàðààõ ¿éëäë¿¿äèéã ¿ç¿¿ëíý:
• Õàâàí õººæ, øýýñíèé ÿëãàðàëòûã èõýñãýíý,
• Í¿äíèé äîòîîä äàðàëòûã áàãàñãàíà.
• Òàòàëò íàìäààõ áóþó ýïèëåïñèéí ýñðýã ¿éëäýëòýé.
Ôàðìàêîêèíåòèê: pKa=7.2, CL=2.7ë/öàã, Ceff=10ìêã/ìë,
t1/2=1.7öàã, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 95%, õîäîîä ãýäýñíèé
çàìààñ ñàéí øèìýãäýíý, áèåä ñàéòàð òàðõàæ, õóâèðàëã¿é
áººðººð ãàäàãøèëäàã. Óóõàä ¿éëäýë 1-1.5 öàãèéí äàðàà
ýõýëæ, 2-4 öàãèéí äàðàà îðãèëäîî õ¿ðýýä, 8-12 öàã
• Õî¸ðäîã÷ ãëàóêîìà áà õóðö-õààëòòàé ºíöºãò
ãëàóêîìûí ýì÷èëãýýíä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 250 ìã-ààð
4 öàãààð óóõ áà 250 ìã-ààð õîíîãò 2 óäàà óóëãàíà. Õàðèí
í¿äíèé äîòîîä äàðàëòûã ÿàðàëòàé áóóëãàõ øààðäëàãàòàé
òîõèîëäîëä 500 ìã-ààð 2-4 öàãààð âåíèéí ñóäñààð
òàðèíà.
• Ç¿ðõíèé äóòàãäëûí õàâàíä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä õîíîãò
250-375 ìã-ûã ¿äýýñ ºìíº óóëãàõ áóþó âåíèéí ñóäñààð
òàðèíà.
• Àðõàã íýýëòòýé ºíöºãò ãëàóêîìà-ä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä
õîíîãò 250 ìã-ûã 4 õóâààæ õýðýãëýõ áóþó 500 ìã-ààð
õîíîãò 2 óäàà óóëãàíà.
• Ýïèëåïñè áîëîí òàòàëäààíû ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷èä áà
õ¿¿õäýä õîíîãò 8-30 ìã/êã-ûã õóâààæ õýðýãëýíý. Íàñàíä
õ¿ðñýí õ¿íä áàðèõ òóí íü õîíîãò 375 ìã áàéäàã. Ýíý ýìèéã
èõýâ÷ëýí òàòàëäàà íàìäààõ áóñàä ýìòýé õàâñðóóëàí
õýðýãëýõýä ¿ð ä¿í ñàéòàé áàéäàã.
• Àääèñîíû ºâ÷èí, ýëýã áà áººðíèé öî÷ìîã ºâ÷èí, õºõ¿¿ë
ýõ, ãèïîêàëèåìèéí ¿åä õýðýãëýõã¿é.
• Ðåñïèðàòîð àöèäîç, óóøèã òýëýãäñýí, óóøèãíû àðõàã
ºâ÷èí, æèðýìñýí ýõýä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Íîéðìîãëîõ, îãèõ áººëæèõ, àìòíû ìýäðýìæ
ººð÷ëºãäºõ, ãåìàòóðè, êðèñòàëóðè, áººð êàëüöèæèõ,
àïëàñòèê àíåìè, äîîä ìº÷íèé ïàðåñòåçè èëýð÷ áîëíî.
301
♦ Ïèëîêàðïèí, PILOCARPINUM
ªºð íýðñ: Pilocarpini hydrochloridum, Pilocar, Almocarpine,
Akarpine.
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë: Õ¿¿õýí õàðààíû öàãèðàã áóë÷èíãèéí
Ì-õîëèíîðåöåïòîðûã ñýðãýýí àãøààæ, õ¿¿õýí õàðààã
íàðèéñãàí, øèíãýíèé ýðãýëäýëòèéã ñàéæðóóëàõ òóë í¿äíèé
äîòîîä äàðàëòûã ñàéòàð áóóðóóëíà.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Í¿äýíä äóñààæ õýðýãëýõýä í¿äíèé äîòîîä
äàðàëò áóóëãàõ ¿éëäýë íü 60 ìèíóò îð÷ìûí äàðàà ýõëýýä,
3-4 öàã ¿ðãýëæèëäýã.
Õýðýãëýõ çààëò: Ãëàóêîìà /àðõàã åðäèéí ãëàóêîìà, ÿëàíãóÿà
íýýëòòýé ºíöºãò ãëàóêîìà/.
Õýðýãëýõ àðãà: 1-5%-ûí óóñìàëààñ ºäºðò 2-4 óäàà,
1-2 äóñëààð äóñààæ õýðýãëýíý.
Öýýðëýë: Óã ýìýíä õàðøèëòàé áîë õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº:
• Õýñýã ãàçðûí íºëººíººñ: Õîðñîõ, çàãàòíàõ, í¿äíèé ñàëñò
õàâàãíàõ, ìèîïè, õààëòòàé ºíöºãò ãëàóêîìà ñýäðýõ,
ñîðìîñëîãèéí ñïàçì èëðýõ,
• Ñèñòåìèéí íºëººíººñ: Ïàðàñèìïàòèê ìýäðýë ñýðãýñíýýñ
õºëðºõ, áðàäèêàðäè, ãýäýñ áàçëàõ, ø¿ëñ ãîîæèõ, ãóóðñàí
õîîëîéí àã÷èë çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 2%, 4%-ûí í¿äíèé äóñëààð,
♦ Òèìîëîë, TIMOLOLUM
ªºð íýðñ:
• Timolol: Timacar, Timacxor, Blocadren, Timohexal, Blocanol,
• Timolol maleate: Blocadren, Timoptic, Timopmol, Optimol,
Ocupres.
302
¾ Ê-3,K-4,K-5,K-6.
¯éëäýë: Ñåëåêòèâ áóñ áîãèíî õóãàöààò ¿éëäýëò áåòòà-

áëîêàòîð þì. Í¿äíèé äîòîîä äàðàëòûã áóóðóóëíà.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Vd=2.1ë/êã, F=0.5, t1/2=4.1öàã, óóðàãòàé
õîëáîãäîëò 60%. Í¿äýíä äóñààæ õýðýãëýõýä í¿äíèé
äîòîîä äàðàëò áóóëãàõ ¿éëäýë íü 15-30 ìèíóòàíä ýõýëæ,
1-5 öàã ¿ðãýëæèëäýã.
• Àðõàã íýýëòòýé ºíöºãò ãëàóêîìà, çàðèì õî¸ðäîã÷
ãëàóêîìà.
• 0.25%ûí óóñìàëààñ ºäºðò 2 óäàà 1 äóñëààð äóñààæ
õýðýãëýíý.
Öýýðëýë, áîëãîîìæëîë: Õ¿¿õýä, æèðýìñýí ýõýä
õýðýãëýõã¿é. Ç¿ðõíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèëòàé,
ãóóðñàí õîîëîéí áàãòðààòàé, ç¿ðõíèé ñýðýë
äàìæóóëàëòûí õîðèãòîé ºâ÷òºíä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº:
• Õýñãèéí íºëººíººñ: öî÷ðîë ¿¿ñýõ, ýâýðëýãèéí ìýäðýìæ
áóóðàõ, õàðààíû ººð÷ëºëò, äèïëîïè, ïòîç,
• Ñèñòåìèéí íºëººíººñ: ç¿ðõíèé öîõèëò öººðºõ, ç¿ðõíèé
¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèë õ¿íäðýõ, ãóóðñàí õîîëîéí
áàãòðàà õºäëºõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 0.25%-5 ìë-ýýð \í¿äíèé äóñàë\ ôëàêîíä
21.5. Õ¿¿õýí õàðàà ºðãºñãºõ ýì

♦ Àòðîïèí, ATROPINUM /1.3, 4.2, 17.5-ä ¿ç/
¾ Ê-5,Ê-6.
303
¯éëäýë: Õ¿¿õýí õàðààíû öàãèðàã áóë÷èíãèéí

Ì-õîëèíîðåöåïòîðûã õîðèãëîí ñóëðóóëæ, õ¿¿õýí õàðààã
ºðãºñãºíº.
Õýðýãëýõ çààëò: Í¿äíèé óã äóðàíäàõ

Õýðýãëýõ àðãà: 0.5%, 1%-ûí óóñìàëààñ í¿äýíä äóñààíà.
Öýýðëýë: Ãëàóêîìà.
Ãàæ íºëºº: Õàðààíû çîõèðîë ººð÷ëºãäºõ, àì õàòàõ, ç¿ðõíèé
öîõèëò îëøðîõ, ãëàóêîìà ºâ÷èí õóðöäàõ çýðýã ãàæ íºëºº
Ñàâëàëò: Í¿äíèé äóñàë, 1%,0.5%,1% /ñóëüôàò/.
♦ Ýïèíåôðèí, EPINEPHRINUM /3-ò ¿ç/

¾ Ê-5,Ê-6.
¯éëäýë: Õ¿¿õýí õàðààã ºðãºñãºíº /í¿äíèé ñîëîíãîí á¿ðõ¿¿ëèéí

öàöðàã áóë÷èíãèéí àëüôà-àäðåíîðåöåïòîðûã ñýðãýýí, óã
áóë÷èíã àãøààæ, õ¿¿õýí õàðààã ºðãºñãºíº/.
• Õ¿¿õýí õàðààã ºðãºñãºõ çîðèëãîîð /í¿äíèé óã äóðàíäàõ ã.ì./
àäðåíàëèí ãèäðîõëîðèäûã õààÿà õàâñàðãà ýì áîëãîí
• Íýýëòòýé ºíöºãò ãëàóêîìà /ñóäàñ íàðèéñãàõ òóë ñîðìîñëîã
áèåýñ ÿëãàðàõ í¿äíèé øèíãýíèé ÿëãàðàëòûã áàãàñãàäàã
õýìýýí ¿çäýã/.
Õýðýãëýõ àðãà: 1-2%-ûí óóñìàëààñ í¿äýíä äóñààæ

õýðýãëýíý.
Öýýðëýë: /3-ò ¿ç/. Õààëòòàé ºíöºãò ãëàóêîìà, ãèïåðòåíçè,

òèðåîòîêñèêîçòîé ºâ÷òºíä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: /3-ò ¿ç/. Í¿ä õîðñîõ, óëàéõ, õààëòòàé ºíöºãò

ãëàóêîìà õóðöäàõ, ýâýðëýãèéí ïèãìåíòàöè, õàðàà
ººð÷ëºãäºõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
304
Ñàâëàëò: Í¿äíèé äóñàë, 2%.
22. Îêñèòîöèí áà ò¿¿íèé ýñðýã íºëººò

ýìèéí áýëäìýë
22.1. Îêñèòîöèí, ò¿¿íèé àíàëîã ýì
/Óìàéí áóë÷èí àãøààõ ýì/
♦ Ìèçîïðîñòîë,
♦ Ìèçîïðîñòîë, MISOPROSTOLUM
ªºð íýðñ: Cytotec,
¾ Ê-6.

Ïðîñòîãëàíäèí Å1-èéí àíàëîã áýëäìýë áºãººä ñòåðîèä
áóñ, ¿ðýâñëèéí ýñðýã íºëººòýé ýì (ÑÁ¯ÝÍÝ)-èéí
íºëººãººð ¿¿ññýí ïðîñòîãëàíäèíû äóòàãäëûã íºõºõ,
õîäîîäíû õ¿÷ëèéí ¿íäñýí áîëîí ñýäýýëòýò ÿëãàðàëòûã
áàãàñãàõ, õîäîîäíû ñàëñò áîëîí áèêàðáîíàòûí ¿¿ñýëòèéã
èõýñãýõ çàìààð õîäîîä õàìãààëàõ ¿éëäýëòýé.
Ìèçîïðîñòîë íü óìàéí áóë÷èíã àãøààõ ¿éëäýëòýé ó÷èð
ò¿¿íèéã æèðýñëýëòèéã òàñëàí çîãñîîõ çîðèëãîîð
õýðýãëýíý.
t1/2=20-40 ìèíóò, óóðàãòàé õîëáîãäîëò ºíäºð, õîäîîä
ãýäýñíèé çàìààñ õóðäàí ñàéí øèìýãääýã, õóðäàí
õóãàöààíä õóâèð÷, èäýâõòýé ìåòàáîëèò áîëîõ
ìèçîïðîñòîëûí õ¿÷ëèéã ¿¿ñãýíý. 15% îð÷èì íü ºòãºíòýé
õàìò áóñàä íü øýýñýýð ãàäàãøèëäàã.
305
Îêñèòîöèí áà ò¿¿íèé ýñðýã áýëäìýë

Óóõ 30 ìèíóò 10-15 ìèíóò 3 öàã îð÷èì

ÑÁ¯ÝÍÝ-èéí øàëòãààíò õîäîîäíû øàðõëààíààñ
ñýðãèéëýõ çîðèëãîîð: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 200ìêã-ààð
õîíîãò 4 óäàà õîîëòîé õàìò óóíà. Çîõèìæã¿é áîë òóíã
áàãàñãàæ, 100ìêã-ààð õîíîãò 4 óäàà óóæ õýðýãëýæ áîëíî.
Æèðýìñëýëòèéã òàñëàí çîãñîîõ çîðèëãîîð õýðýãëýæ
áîëíî.
Æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõýä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº:
Òîëãîé ºâäºõ, ñóóëãàõ, õýâëèéãýýð ºâäºõ, äîòîð
ìóóõàéðàõ, ãýäýñ ä¿¿ðýõ, äèñïåïñè, áººëæèõ, ºòãºí õàòàõ,
ãèïåðìåíîððåé, äèñìåíîððåé áîëîí ñàðûí òýìäãèéí
ººð÷ëºëò èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
100ìêã, 200ìêã-ûí øàõìàëààð ñàâëàãäàíà.
♦ Îêñèòîöèí, OXYTOCINUM
ªºð íýðñ: Pitocin, Syntocinon, Partocon, Pitupartin, Uteracon,
Oxystin.
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë: Æèðýìñýí óìàéã ðèòìòýé àãøààíà /æèðýìñíèé
ñ¿¿ëèéí ñàðä ýõèéí óìàé îêñèòîöèíä õàìãèéí èõ ìýäðýã
áîëäîã/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Áººð, ýëãýíä õóðäàí õóâèðäàã, æèðýìñíèé
ýðò ¿åä áîë öóñàíä ýðãýëäýã÷ ôåðìåíò áîëîõ
îêñèòîöèíàçà-èéí íºëººãººð áàñ èäýâõã¿éæíý. Áóë÷èíä
òàðèõàä óìàé àãøààõ ¿éëäýë 3-5 ìèíóòàíä ýõýëæ, 2-3 öàã,
âåíèéí ñóäñààð òàðèõàä òýð äîðîî ýõýëæ, 1 öàã îð÷èì
306
• Òºðºõ õ¿÷íèé ñóëðàë,
• Óìàéí áóë÷èíãèéí àãøèëò ñóëààñ øàëòãààëñàí òºðñíèé
äàðààõ öóñ àëäàëò
• 1 ìë-èéã 5%-500 ìë ãëþêîçûí óóñìàëûí õàìò âåíèéí
ñóäñààð äóñëààð òàðüæ õýðýãëýíý.
• 0.5-1 ìë-èéã áóë÷èíä áà óìàéí õ¿ç¿¿íä òàðüæ õýðýãëýæ
áîëíî.
Öýýðëýë: Óìàé óðàãäàæ áîëçîøã¿é òîõèîëäîë, óðãèéí áóðóó
áàéðëàë, óðãèéí òîëãîé ààðöãèéí õýìæýýòýé òîõèðîõã¿é
áàéãàà ¿åä õýðýãëýõèéã öýýðëýíý.
Ãàæ íºëºº: Óìàé õýò õ¿÷òýé àãøèñíû óëìààñ óðàãò ãèïîêñè
¿¿ñ÷ áîëíî. Ìºí îãèõ, áººëæèõ, ç¿ðõíèé õýì àëäàãäàõ,
àðòåðèéí äàðàëò èõñýõ, òàòàëò èëðýõ, õàðøëûí óðâàë,
àíàôèëàêñè èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• Òàðèà, 5ÅÄ/ìë, 10ÅÄ/ìë, òóíøèë,
• 1 ìë /5 ÅÄ/-ýýð òóíøèëýíä ñàâëàãäàíà.
22.2. Îêñèòîöèíû ýñðýã íºëººò ýì

/Óìàéí áóë÷èíã ñóëðóóëàõ ýì/
♦ Ñàëüáóòàìîë, SALBUTAMOLUM /25.1-ä ¿ç/.

ªºð íýðñ: Salbupart, /25.1-ä ¿ç/.
¾ Øàõìàëûã: Æîðîîð îëãîíî, Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë: Óìàéí áóë÷èíãèéí àãøèëòûã ñóëðóóëíà /Óìàéí
áóë÷èíãèéí áåòòà-2-àäðåíîðåöåïòîðûã ñýðãýýí, óìàéí
áóë÷èíãèéí àãøèëòûã ñóëðóóëíà/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Óóõàä ¿éëäýë 15-30 ìèíóòûí äàðàà ýõýëæ,
6-12 öàã ¿ðãýëæèëíý, õàðèí âåíèéí ñóäñààð òàðèõàä
¿éëäýë 1-5 ìèíóòûí äàðàà ýõýëäýã. /25.1-ä ¿ç/.
307
Õýâëèéí äèàëåçèéí óóñìàë
• Õóãàöààíààñ ºìíº òºðºõººð çàâäñàí ¿åä õýðýãëýíý.

Õýðýãëýõ àðãà: 4 ìã-ûí øàõìàëààð 6-8 öàãààð óóæ
õýðýãëýíý. Ýõëýýä 10ìêã/ìèíóò-ààð âåíèéí ñóäñààð
òàðèíà. Øààðäëàãàòàé áîë çîõèìæòîé ¿ð ä¿í èëýðòýë 10
ìèíóòûí çàâñàðëàãàòàéãààð äàâòàí õýðýãëýæ áîëíî /1
òóíøèëèéã 400-500ìë ôèçèîëîãèéí óóñìàë áóþó 5%-èéí
ãëþêîçûí óóñìàëä õèéæ, âåíèéí ñóäñààð äóñëààð òàðèíà/.
Ñàâëàëò: 0.004 ãð-ûí øàõìàë, 50 ìêã/ìë, 5 ìë-ýýð òóíøèëä
23. Õýâëèéí äèàëèçèéí óóñìàë
♦ Õýâëèéí äèàëåçèéí óóñìàë, INTRAPERITONEAL

DIALYSIS SOLUTION (Òóñãàé ñòàíäàðòûí óóñìàë).
¾ Ê-5,K-6.
¯éëäýë: Õîðäëîãî òàéëàõ ¿éëäýëòýé.
• Õ¿íä õýëáýðèéí óðåìè:
∗ Áººðíèé õóðö äóòàãäëûí ¿åä ¿ðãýëæë¿¿ëýí áà
çàâñàðëàãàòàéãààð áººðíèé ¿éë àæèëëàãàà ñýðãýòýë
õýðýãëýíý.
∗ Áººðíèé àðõàã äóòàãäëûí ¿åä óäààí õóãàöààíû äèàëèçûã
äýìæèõ çîðèëãîîð õýðýãëýíý.
Õýâëèéí äèàëåç õèéõ àðãà***:

• Êàòåòåð òàâèõ: Ìýñ àæèëáàðûí àðèóí íºõöºëèéã
áàðèìòëàí, õýñãèéí ìýäýýã¿éæ¿¿ëýëòèéí òóñëàìæòàéãààð
àðüñàíä ç¿ñëýã õèéæ, òðîêàðûã àøèãëàí õýâëèéí õºíäèéä
íèéëýã êàòåòåðèéã îðóóëàí áýõýëíý.
***
Õýâëèéí äèàëåçèéí óóñìàëûã ¿éëäâýðëýã÷èéí çààâðûã áàðèìòëàí
õýðýãëýíý. Áýëýí ¿éëäâýðëýãäñýí áýëäìýëã¿é áîë òóõàéí òîõèîëäîëä çîõèõ
ñòàíäàðòûí äàãóó íàéðóóëàí õýðýãëýæ áîëíî.
308
• Áººðíèé õóðö äóòàãäëûí ¿åä îéðîëöîîãîîð 2 ëèòð
äèàëèçûí àðèóí óóñìàëààð öàã òóòàì õýâëèéã óãààíà.
Íàéðëàãà:
⇒ Õýâëèéí õºíäèéí äèàëèçûí óóñìàëûí íàéðëàãûã Ìîíãîë óëñûí
¿íäýñíèé çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé ýìèéí æàãñààëòàíä
òîäîðõîé çààãààã¿é. Îëîí óëñûí ýì÷èëãýýíèé ïðàêòèêò îëîí
íýðèéí íàéðëàãàòàé óóñìàëûã õýðýãëýäýã òóõàé õýâëýëä
áè÷èãäñýí áàéíà /Æ-íü: Øâåä óëñàä ¿éëäâýðëýñýí
Ðåîìàêñîäåêñ, Óíãàð óëñûí “Human” ¿éëäâýðò ¿éëäâýðëýäýã
Peridisol-1, Peridisol-2-SK, ÀÍÓ-ä ¿éëäâýðëýäýã Dialyte, Diameal,
Inpersol ã.ì./.
⇒ Äèàëèçûí óóñìàëûí çîõèìæòîé íàéðëàãà íü:
∗ Na (sodium)135 mmolxL-1,
∗ Cl (chloride)105 mmolxL-1,
∗ K (potassium) 0 mmolxL-1,
∗ Glucose 80 mmolxL-1 (1.5%),
∗ Ca (calcium) 1.75 mmolxL-1,
∗ Mg (magnesium) 0.50 mmolxL-1,
∗ Lactate 35 mmolxL-1, áîëíî.
⇒ Øèíãýíèéã ººðòºº òàòàí ãàäàãøëóóëàõ õ¿÷ íü îñìîñîîñîî
õàìààðíà. 1.5%-èéí ãëþêîç ñèéâýíòýé èçîòîíèê øèíæòýé òóë
øèíãýíèéã òàòàõ çîðèëãîîð ãëþêîçûã ¿¿íýýñ ºíäºð
êîíöåíòðàöèàð õýðýãëýõ íü çîõèìæòîé áîëíî.
⇒ Ìºí õàìãèéí õÿëáàð íàéðëàãàòàé íýãýí íü ãýâýë:
∗ Êàëèéí õëîðèä 0.3ãð.,
∗ Êàëüöûí õëîðèä 0.3ãð.,
∗ Ìàãíèéí õëîðèä 0.1ãð.,
∗ Íàòðèéí õëîðèä 8.3ãð.,
∗ Ãëþêîç 6.0ãðàììûã òóñ òóñ àâ÷, íýã ëèòð íýðìýë
óñàíä íàéðóóëàí àðèóòãàñíû äàðàà õýâëèéí õºíäèéí
äèàëèçàä àøèãëàæ áîëîõ þì.
Õ¿íäðýë:
• ªâäºëò /ò¿ð õóãàöààíä íîöòîé áóñ ºâäºëò ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é/.
• Ïåðèòîíèò /àðèóí íºõöºëèéã áàðèìòàëæ ÷àäààã¿éãýýñ
íÿíãèéí õàëäâàð ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é/
309
Õýâëèéí äèàëåçèéí óóñìàë
24. ÑÝÒÃÝÖ ÍªËªªÒ ÝÌÈÉÍ ÁÝËÄÌÝË
24.1. Ñýòãýöèéí ýìãýãò õýðýãëýãäýõ ýì

♦ Õëîðïðîìàçèí, CHLORPROMAZINUM
ªºð íýðñ: Aminazinum, Chlorpromazine, Ormazine, Sonazine,
Chlorpromazini hydrochloridum, Largactil, Thorazine,
Chlorazine.
¾ Øàõìàëûã: Òóñãàé õÿíàëòòàéãààð õýðýãëýíý, K-3, K-4
Ê-5, K-6.
¾ Òàðèàã: Òóñãàé õÿíàëòòàéãààð õýðýãëýíý, Ê-5, Ê-6.
¯éëäýë:
• Ñýòãýöèéí õººðëèéã áàãàñãàí, ñîëèîðîë íàìäààõ,
òàéâøðóóëàõ /ÒÌÑ-èéí äîïàìèí áà íîðàäðåíàëèíû
ðåöåïòîðûã ñààòóóëíà/,
• Áººëæèëò íàìäààõ /áººëæèëòèéí òºâèéí õåìî-ðåöåïòîðûã
ñààòóóëíà/,
• Òàòàëäàà íàìäààíà /òºâèéí áà çàõûí Í-õîëèíîëèòèê
íºëººòýé/,
• Ìºí àðòåðèéí äàðàëò áóóðóóëàõ /àëüôà-àäðåíîðåöåïòîðûã
õîðèãëîíî/, áèåèéí õýì áóóðóóëàõ /äóëààí çîõèöóóëàõ
òºâèéã äàðàíãóéëàõûí çýðýãöýý çàõûí ñóäàñ ºðãºñãºí äóëààí
àëäàëòûã èõýñãýíý/, àã÷èë òàâèóëàõ áà áóë÷èðõàéí ø¿¿ðýë
áàãàñãàõ /Ì-õîëèíîðåöåïòîðûã ñààòóóëíà/, ãèñòàìèíû
ýñðýã /Í1 ðåöåïòîðûã õîðèãëîíî/ íºëººòýé.
Ôàðìàêîêèíåòèê: pKa=9.3, Vd=21ë/êã, F=0.32, C=30-
350íã/ìë (õ¿¿õäýä 40-80íã/ìë), CL=38ë/öàã, t1/2=30öàã,
óóðàãòàé õîëáîãäîëò 95-98%, óóõàä äóíä çýðýã øèìýãäýíý,
ÒÌÑ-ä ñèéâýíãèéíõýýñ ºíäºð êîíöåíòðàöèàð òàðõäàã,
ýëãýíä ýð÷èìòýé õóâèð÷, 10-12 ìåòàáîëèò ¿¿ñãýíý /çàðèì
íü èäýâõòýé/, ìåòàáîëèòûí äèéëýíõ íü áººðººð, íèëýýä
õýñýã íü ºòãºíòýé õàìò ãàäàãøèëäàã. Ãýäýñ-ýëýã ãýñýí
òîéðîã ¿¿ñãýõ êèíåòèêòýé.
• Ñîëèîðîë çýðýã ñýòãýöèéí õººðºë á¿õèé ñýòãýöèéí ýìãýã,
• Çîãñîëòã¿é îãèæ áººëæèëò,
310
• Òàòàëäàà,
• Ñîëèîðîëûí ¿åä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: Õîíîãò 25-75ìã-ûã 2-4 õóâààæ
óóëãàíà. Çîõèìæòîé ¿ð ä¿í èëýðòýë 7 õîíîãò 2 óäàà
20-50ìã-ààð òóíã íýìýãä¿¿ëæ áîëíî. Õîíîãò çàðèì
ºâ÷òºíä 800ìã õ¿ðòýë òóí øààðäàãääàã. Ýñâýë
25-50ìã-ààð 1-4 öàãààð áóë÷èíä òàðüæ ýõëýýä, äàðàà
íü àëü áîëîõ ýðò õóãàöààíä óóëãàõààð ñîëüæ
◊ 6 ñàðààñ äýýø íàñòàé õ¿¿õäýä: 0.55ìã/êã-ààð
4-6 öàãààð óóëãàõ áóþó áóë÷èíä òàðüæ õýðýãëýíý.
• Îãèõ, áººëæèõèéã çîãñîîõ çîðèëãîîð:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 10-25ìã-ààð øààðäëàãàòàé áîë
4-6 öàãààð óóëãàíà. Ýñâýë 25-50ìã-ààð 3-4 öàãààð
áóë÷èíä áººëæèëò çîãñòîë òàðèíà.
4-6 öàãààð óóëãàõ áóþó áóë÷èíä òàðüæ õýðýãëýíý.
• Òàòàëò íàìäààõ çîðèëãîîð:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 25-50ìã-ààð õîíîãò 3-4 óäàà
áóë÷èíä áóþó âåíèéí ñóäñààð òàðüæ õýðýãëýíý.
6-8 öàãààð áóë÷èíä áóþó âåíèéí ñóäñààð òàðüæ
õýðýãëýíý.
⇒ Àëü÷ çîðèëãîîð õ¿¿õäýä õýðýãëýõýä áóë÷èíä òàðüæ õýðýãëýõ
äýýä òóí íü 5-ààñ äýýø íàñòàé áóþó 22.7êã-ààñ áàãà æèíòýé
õ¿¿õäýä 40ìã, 5-12 íàñòàé áóþó 22.7-45.5êã æèíòýé õ¿¿õäýä
75 ìã áîëíî.
• ÒÌÑ äàðàíãóéëàõ ýìýíä õýò ìýäðýã, ÿñíû ÷ºìºãíèé ¿éë
àæèëëàãàà äàðàíãóéëàãäñàí, òàðõèíû äîîä òºâ¿¿äèéí
ãýìòýëòýé, êîìà-ä áóé ºâ÷òºí áîëîí æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë
ýõ, 6 ñàðààñ äîîø íàñíû õ¿¿õäýä õýðýãëýõã¿é.
• Ç¿ðõ ñóäàñíû òýíöâýðæèë àëäàãäñàí, ãèïîòîíè, ãëàóêîìà,
ò¿ð¿¿ áóë÷èðõàéí òîìðîëò, ýëýã, áººð, õîäîîäíû õ¿íä
ýìãýãòýé, ºíäºð íàñòàé ºâ÷òºíä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Ïñåâäîïàðêèíñîíèçì, íîîìîéðîõ, òàðäèâ
äèñêèíåçè, òîëãîé ýðãýõ, îðòîñòàòèê ãèïîòåíçè,
êîëëàïñ, òàõèêàðäè, àì õàòàõ, ºòãºí õàòàõ, øýýñ
311
Ñýòãýö íºëººò ýì¿¿ä
õîðèãäîõ, õàðøëûí óðâàë, ãýðýëä ìýäðýãøèõ,

íåéðîëåïòèê ìàëèãíàíò ñèíäðîì, àãðàíóëîöèòîç,
ëåéêîïåíè, ãåïàòèò, öºñ çîãñîíãèøðîëò øàðëàëò, ýëýãíèé
¿éë àæèëëàãàà ººð÷ëºãäºõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷
áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• Øàõìàë, 100 ìã, \ÒÕ,Ê-3,Ê-4\,
• Òàðèà, 25ìã/ìë, 2ìë /2.5%-2ìë/, òóíøèë, \ÒÕ,Ê-4\,
• 0.025 ãð-ûí øàõìàë.
♦ Äðîïåðèäîë, DROPERIDOLUM
ªºð íýðñ: Droleptanum, Dehydrobenzperidol, Sintodril, Inapsin.
¾ Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë:
• Áîãèíî õóãàöààò õ¿÷òýé íåéðîëåïòèê,
• Øîêûí ýñðýã,
• Áººëæèëò íàìäààõ ¿éëäýëòýé.
Ôàðìàêîêèíåòèê: t1/2=àëüôà 1ìèíóò, áåòòà 2-3öàã, ¿éëäýë
òàðüñàí äîð ýõýëæ 10 ìèíóòûí äàðàà îðãèëäîî õ¿ðýýä,
30 ìèíóò îð÷èì ýð÷èìòýé ¿ðãýëæëýýä, 3-4 öàãèéí äàðàà
ñóëàð÷ àðèëäàã. 2/3 íü öºñººð, 1/3 íü øýýñýýð /10% îð÷èì
íü ººð÷ëºãäºëã¿é/ ãàäàãøèëíà.
• Ñýòãýöèéí ïðàêòèêò õºäºëãººíèé õóðö õººðºëä:
◊ Óóõààð: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 5-20ìã-ààð øààðäëàãàòàé
áîë 4-8 öàãààð óóëãàíà /ºíäºð íàñòàíä íàñàíä
õ¿ðýã÷äèéí õàãàñ òóíãààð ýõýëíý/. Õ¿¿õäýä: õîíîãò
0.5-1ìã òóíãààð óóëãàíà.
◊ Áóë÷èíä òàðèõààð: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 10ìã-ààð
øààðäëàãàòàé áîë 4-6 öàãààð òàðèíà /ºíäºð íàñòàíä
íàñàíä õ¿ðýã÷äèéí õàãàñ òóíãààð ýõýëíý/. Õ¿¿õäýä:
õîíîãò 0.5-1ìã òóíãààð òàðèíà.
312
◊ Âåíèéí ñóäñààð òàðèõààð: 5-15ìã-ààð øààðäëàãàòàé
áîë 4-6 öàãààð òàðèíà /ºíäºð íàñòàíä íàñàíä
õ¿ðýã÷äèéí õàãàñ òóíãààð ýõýëíý/.
• Íåéðîëåïòàíàëüãåçè-ä: 2.5-5ìã äðîïåðèäîëûã
0.05-0.1ìã ôåíòàíèëûí õàìò âåíèéí ñóäñààð òàðèíà.
Õ¿¿õäýä 200-300ìêã/êã-ààð õýðýãëýíý.
• Ãèïåðòîíèéí êðèçèéí ýì÷èëãýýíä: 0.1ìã/êã òóíãààð
/0.25%-2ìë îð÷èì/ âåíèéí ñóäñààð òàðèíà.
• Çîãñîëòã¿é áººëæèëòèéí ¿åä:
◊ Ìýñ çàñëûí äàðààõ ºâäºëò áà îãèõ áººëæèõèéã
áàãàñãàõ çîðèëãîîð: 2.5-5ìã äðîïåðèäîëûã 0.05-0.1ìã
ôåíòàíèëûí õàìò áóë÷èíä òàðèíà.
◊ Õîðò õàâäðûí ýìèéí ýì÷èëãýýíèé óëìààñ ¿¿ñýõ îãèõ,
áººëæèõèéã áàãàñãàõ çîðèëãîîð: 1-10ìã-ûã ýì÷èëãýý
ýõëýõýýñ 30 ìèíóòûí ºìíº áóë÷èíä áóþó âåíèéí
ñóäñààð òàðèíà. Øààðäëàãàòàé áîë 1-5ìã-ààð
1-6 öàãààð áóë÷èíä áóþó âåíèéí ñóäñààð òàðèíà.
• Ç¿ðõíèé õóðö äóòàãäëûí óëìààñ ¿¿ññýí óóøèãíû
õàâàíãèéí ýì÷èëãýýíä: 0.25%-2-4ìë-ûã ìîðôèí áóþó
ôåíòàíèëûí õàìò âåíèéí ñóäñààð òàðüæ õýðýãëýíý.
• Ýêñòðàïèðàìèä ñèñòåìèéí ýìãýã, àðòåðèéí äàðàëò
áóóðóóëàõ ýìèéã óäààí õóãàöààãààð õýðýãëýñýí
òîõèîëäîë, ÒÌÑ-èéí îðãàíèê ýìãýã, áººðíèé íîöòîé
ýìãýãòýé ºâ÷òºíä õýðýãëýõã¿é.
• Ãëàóêîìûí ¿åä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Ýêñòðàïèðàìèä ººð÷ëºëò (äèñòîíè, àòàêñè,
ïàðêèíñîíèçì ã.ì.), ñýòãýë ãóòðàë, ãèïîòîíè, òàõèêàðäè,
àìüñãàë äàðàíãóéëàãäàõ, òîëãîé ýðãýõ, õàëóóð÷ ÷è÷ðýõ,
ëàðèíãîñïàçì çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• Øàõìàë, 10 ìã,
• Òàðèà, 5ìã/ìë, 2ìë,
• 0.25%-5 ìë, 10 ìë-ýýð ôëàêîíä ñàâëàãäàíà.
♦ Ãàëîïåðèäîë, HALOPERIDOLUM
313
ªºð íýðñ: Haldol, Haloperin, Halophen, Haloperidin, Serenase.

¾ Ê-5,Ê-6.
¯éëäýë:
• Ñîëèîðîë íàìäààíà /òàðõèíû ñèíàïñûí äàðààõ äîïàìèíû
ðåöåïòîðûã õîðèãëîíî/.
• Áººëæèëò íàìäààíà /áººëæèëòèéí òºâèéí õåìî-
ðåöåïòîðûã ñààòóóëíà/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Vd=18ë/êã, F=0.6, Cl=11.8ìë/ìèí/êã,
C=4-20íã/ìë, t1/2=óóõàä 24öàã, áóë÷èíä òàðèõàä 21öàã,
óóðàãòàé õîëáîãäîëò 92%, óóõàä 60% íü øèìýãääýã.
Áóë÷èíä òàðèõàä 70% íü 30 ìèíóòûí äîòîð øèìýãääýã
áàéíà. Ýëãýíä ýð÷èìòýé õóâèðàí, 5 ºäðèéí äîòîð 40% íü
øýýñýýð ÿëãàðíà. 15% îð÷èì íü öºñººð ÿëãàð÷, ºòãºíòýé
õàìò ãàäàãøèëíà. Óóõàä 3-6 öàãèéí äàðàà ¿éëäýë
îðãèëäîî õ¿ðíý, áóë÷èíä òàðèõàä ëàêòàò íü 10-20 ìèíóòûí
äàðàà, äåêàíîàò íü 3-9 ºäðèéí äàðàà ¿éëäýë íü îðãèëäîî
õ¿ðäýã.
• Øèçîôðåíè, ìàíèêàëü áà äýìèéðýëò ñýòãýöèéí ýìãýã¿¿ä,
ñîëèîðîëóóä,
• Çîãñîëòã¿é áººëæèëò çýðýãò õýðýãëýíý.
• Ñîëèîðëûí ¿åä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷èä áà 12-îîñ äýýø íàñíû õ¿¿õäýä:
ªâ÷òºí á¿ðò õàðèëöàí àäèëã¿é òóíòàé. Ýõëýýä
0.5-5ìã-ààð õîíîãò 2-3 óäàà óóõ áóþó 2-5ìã-ààð
4-8 öàãààð áóë÷èíä òàðèíà. Õîíîãèéí äýýä òóí óóõààð
100ìã áîëíî.
◊ 3-12 íàñíû õ¿¿õäýä: Õîíîãò 0.05-0.15ìã/êã òóíãààð
óóëãàíà.
• Óäààí õóãàöààíû ýì÷èëãýý øààðäëàãàòàé àðõàã
ñîëèîðëûí ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä, “Ãàëîïåðèäîë
äåêàíîàò”-ûã 50-100ìã-ààð 4 äîëîî õîíîã òóòàìä áóë÷èíä
òàðèíà.
314
• Ñîëèîðëûí áóñ ãàðàëòàé çàí àâèðûí ººð÷ëºëòºíä:
3-12 íàñòàé õ¿¿õäýä, õîíîãò 0.05ìã/êã òóíãààð óóëãàíà.
Õîíîãèéí äýýä òóí 6 ìã áîëíî.
• Áººëæèëòèéí ¿åä: Õîíîãò 1.5-2ìã òóíãààð õýðýãëýíý.
• ÒÌÑ äàðàíãóéëàãäñàí, ïàðêèíñîíèçì, êîìà, áººðíèé
ýìãýã, ç¿ðõíèé õýì àëäàãäñàí ºâ÷òºí áîëîí æèðýìñýí áà
• ªíäºð íàñòàé, ÿäàð÷ òóéëäñàí, òàðõèíû öàõèëãààí
áè÷ëýãò ººð÷ëºëòòýé, ç¿ðõ ñóäàñíû õ¿íäýðñýí ýìãýãòýé,
ãëàóêîìà, àíòèêîàãóëÿíò, òàòàëò íàìäààõ, ïàðêèíñîíû
ýñðýã íºëººò ýì, ëèòèéí äàâñ õýðýãëýæ áóé ºâ÷òºíä
Ãàæ íºëºº: Ýêñòðàïèðàìèä ººð÷ëºëò, ïàðêèíñîíèçì,
òàðäèâ äèñêèíåçè, õàðàà á¿¿äèéõ, øýýñ õîðèãäîõ,
ãèíåêîìàñòè, àðüñíû òóóðàëò, íåéðîëåïòèê ìàëèãíàíò
ñèíäðîì, íîéðã¿éäýë çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 0.002ãð, 0.0025 ãð, 0.005 ãð-ûí øàõìàë,
• 5ìã/ìë, 1ìë, /0.5%-1 ìë/-ýýð òóíøèëä ñàâëàãäàíà.
♦ Ôëóôåíàçèí,
ªºð íýðñ: Ìîäèòåí,Ôòîðôåíàçèí.

¾ Òóñãàé õÿàíàëòòàéãààð õýðýãëýíý.
¾ Ê-5,Ê-6.
¯éëäýë: Íåéðîëåïòèê áîëîí áººëæèëò íàìäààõ ¿éëäýëòýé.

Íåéðîëåïòèê ¿éëäëèéã ¿ç¿¿ëýõäýý ìýäðýëèéí ñèñòåìèéí
õýä õýäýí öýãò çýðýã íºëººëíº. Òàéâøðóóëàõ ¿éëäýë íü
áîë ºíäºð òóíãààð õýðýãëýõýä õýä õýäýí öýãò íºëººëäºã.
Òîäîðõîéã¿é áóñ øàëòãààíààð äîïàìèíû ðåöåïòîðûã
õîðèãëîäîã áîëîõ íü òîäîðõîéëîãäñîí, ¿¿íèé óëìààñ ãîë
íºëºº íü ñîëèîðëûí øèíæ òýìäã¿¿äèéã íàìäààäàã íü
íîòëîãäñîí.
315
¯éëäëèéí
Õýðýãëýõ ¯éëäýë ¯éëäëèéí
¿ðãýëæëýõ
àðãà ýõëýõ öàã îðãèë öàã
õóãàöàà
Óóõ 1-ñ áàãà 30 ìèíóò 6-8 öàã
áóþó òýíö¿¿
Àðüñàí 1-3 ºäºð Òîäîðõîéã¿é 1-6 äîëîî
äîð õîíîã
Õýðýãëýõ 1-3 ºäºð Òîäîðõîéã¿é 1-6 äîëîî

çààëò õîíîã
Õýðýãëýõ çààëò áà àðãà: Ñîëèîðëûí ¿åä íàñàíä õ¿ðýã÷äýä

1.25-10ìã õ¿ðòýë õ¿ðòýë óóæ õýðýãëýíý. Õîíîãèéí òóíã 6-8
õóâààæ óóíà. ªâ÷ëºëèéí áàéäëààñ øàëòãààëæ õîíîãèéí
òóíã 80-100ìã õ¿ðòýë èõýñãýæ áîëíî. Ñóäñààð òàðèõ ¿åä
åð íü äóíäàæ òóí 5ìã îð÷èì õýðýãëýíý.
♦ Óã áýëäìýë áîëîí ò¿¿íèé íàéðëàãàíä õàðøèëòàé
ºâ÷òºíä õýðýãëýæ áîëîõã¿é. Ìºí óõààíã¿é áîëîí õýò
ºíäºð íàñòàé ºâ÷òºíä õýðýãëýæ áîëîõã¿é.
♦ Æèðýìñýí áîëîí õºõ¿¿ë ýõýä áîëãîîìæòîé
õýðýãëýíý.
♦ Öóñíû òºëæèëò äàðàíãóéëàãäñàí ºâ÷òºíä
Ãàæ íºëºº:
Ñàâëàëò:
♦ Çóêëîïåíòèêñîë, Zuclopenthixol
ªºð íýðñ: Zuclopenthixol acetate, Zuclopenthixol decanoate,

Zuclopenthixol hydrochloride.
¾ K-6.
¯éëäýë: ßëàíãóÿà øåçîôðåíè, ìàíèÿ áîëîí áóñàä ñýòãýöèéí
ýìãýã¿¿äèéí ýì÷èëãýýíä õýðýãëýæ áîëíî. Ýíý íü óðòàñãàñàí
316
¿éë÷èëãýýòýé ñîëèîðëûí ýñðýã ýì áîëíî. Áàãà çýðýã äàñàë
¿¿ñãýõ øèíæ ÷àíàðòàé.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Óóñíààñ õîéø 2-4 äîëîî õîíîãèéí äàðàà
ýì÷èëãýýíèé òîõèðîìæòîé òºâøèíä õ¿ðäýã áºãººä
30 õîíîãèéí äàðààãààñ áóóð÷ ýõëýäýã.
Õýðýãëýõ çààëò áà àðãà: Øèçîôðåíè áîëîí ñîëèîðîëûí ¿åä
õýðýãëýíý. Zuclopenthixol acetate, Zuclopenthixol
decanoate-ã áóë÷èíä òàðüæ õýðýãëýäýã áºãººä ¿éëäýë íü
2-3 õîíîã ¿ðãýëæèëæ áîëîõ áà Zuclopenthixol decanoate
ò¿¿íýýñ ÷ óäààí ¿ðãýëæèëæ áîëíî.
Ñàâëàëò: Øàõìàë 2ìã;10ìã . òàðèëãûí óóñìàë 5%-1ìë,2ìë
òóí øèëòýé.
24.2. Çàí àâèðûí ººð÷ëºëòºíä õýðýãëýõ ýì

♦ Àìèòðèïòèëèí, AMITRIPTYLINUM
ªºð íýðñ: Amitriptylini hydrochloridum, Tryptanol, Triptizolum,
Elavil.
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5üî-6.
¯éëäýë:
• Ñýòãýë ãóòðàëûã ýì÷èëíý /ÒÌÑ-èéí ñèíàïñûí çàâñàðò
íîðàäðåíàëèí, ñåðîòîíèíûã èõýñãýíý, òýäãýýðèéí ñèíàïñûí
ºìíºõ ìåìáðàíä ýðãýí õàìàãäàëòûã áàãàñãàíà/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Vd=15ë/êã, F=0.48, Cl=11.5ìë/ìèí/êã,

Ceff=60-220íã/ìë, Ctoxic=1ìêã/ìë, t1/2=9-24öàã, óóðàãòàé
õîëáîãäîëò 94.8%, õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ áîëîí
áóë÷èíä òàðèõàä ñàéí øèìýãäýíý, áèå ìàõáîäîä ñàéòàð
/ÒÌÑ, õºõíèé ñ¿¿ã îðîëöóóëààä/ òàðõàíà, ýëãýíä õóâèð÷
íîðòðèïòèëèí áà äèíèòðîòðèïòèëèí çýðýã èäýâõòýé
ìåòàáîëèò ¿¿ñãýíý, äèéëýíõ íü áººðººð ÿëãàðäàã.
Ñèñòåìèéí ºìíºõ ýëèìèíàöèä èõýýð ºðòäºã òóë
ñèéâýíãèéí êîíöåíòðàöè íü àäèë òóíãààð õýðýãëýõýä
õ¿ì¿¿ñò èõýýõýí ÿëãààòàé áàéäàã.
317
Õýðýãëýõ çààëò: ßíç á¿ðèéí øàëòãààíò ñýòãýë ãóòðàë.
• Ñýòãýë ãóòðàëûí ýì÷èëãýýíä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 50-100ìã-ûã óíòàõûí ºìíº óóëãàæ
ýõëýýä õîíîãèéí òóíã öààøèä 150ìã õ¿ðòýë èõýñãýäýã.
Õîíîãèéí äýýä òóí íü 300ìã áîëíî.
◊ ªíäºð íàñòàí áà ºñâºð ¿åèéíõýíä: 10ìã-ààð ºäºðò
3 óäàà áóþó 20ìã-ààð óíòàõûí ºìíº ºäºðò ãàíö óäàà
óóëãàíà.
• ÌÀÎ èíãèáèòîðûã õýðýãëýõýý çîãñîîä 14 õîíîîã¿é áàéãàà,
ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí äàðàà óäààã¿é áàéãàà ºâ÷òºí áîëîí
• Òàòàëäààò ýìãýã, øýýñ õîðèãääîã, õààëòòàé ºíöºãò
ãëàóêîìà, ãèïåðòèðîèäèçì, ÷èõðèéí øèæèí, ç¿ðõ ñóäàñ,
ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãàà àëäàãäñàí, ò¿ð¿¿ áóë÷èðõàéí
àäåíîìà-òàé ºâ÷òºí áîëîí æèðýìñýí ýõýä áîëãîîìæòîé
õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Òîëãîé ýðãýõ, òîëãîé ºâäºõ, òàðõèíû öàõèëãààí

áè÷ëýãò ººð÷ëºëò ãàðàõ, òàòàëò, ýêñòðàïèðàìèä ººð÷ëºëò,
íîéðìîãëîõ, òðåìîð, îðòîñòàòèê ãèïîòåíçè,
ãèïåðòåíçè, õàðàà á¿¿äèéõ, õ¿¿õýí õàðàà ºðãºñºõ, àì
õàòàõ, ºòãºí õàòàõ, ãýäýñ ñààæèõ, øýýñ õîðèãäîõ,
òàõèêàðäè, õºëñ èõ ãàðàõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷
áîëçîøã¿é.
♦ Ëèòèéí êàðáîíàò, LITHIUM CARBONICUM

ªºð íýðñ: Lithii carbonas, Lithizine, Lithobid, Lithonate, Lito,
Lithicarb.
¾ Ê-5,Ê-6.
318
¯éëäýë:
• Òàéâøðóóëàõ áà àíòèìàíèêàëü ¿éëäýëòýé /¿éëäëèéí
ìåõàíèçì òîäîðõîðé áóñ, òàðõèíû ýñèéí õàíààð èîí
øèëæèëòèéã ñààòóóëàõ, ò¿¿íèé äîòîð íàòðèéí èîíòîé
ºðñºëäºõ àíòàãîíèñò íºëººòýé áîëîâóó ãýæ ¿çäýã/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Vd=0.8ë/êã, F=1.0, CL=1.6ë/öàã,
C=0.8-1.2ììîëü/ë, t1/2= 22öàã /ºñâºð ¿åä 18öàã, ºíäºð
íàñòàíä 36 öàã/, óóðàãòàé õîëáîãäîëò 0%, óóõàä 6 öàãèéí
äîòîð á¿ðýí øèìýãääýã, áàìáàé áóë÷èðõàé, ÿñ, òàðõèíû
ýäýä ñèéâýíãèéíõýýñ ºíäºð òóíòàé òàðõàíà, áèåä
õóâèðàõã¿é, 95% íü ººð÷ëºãäºëã¿é øýýñýýð ÿëãàðäàã.
• ßíç á¿ðèéí øàëòãààíò ìàíèêàëü øèíæòýé
ýìãýãèéí ýì÷èëãýý áà óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëòýíä:
Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 300-600ìã-ààð õîíîãò 4 õ¿ðòýë óäàà
ñèéâýíãèéí êîíöåíòðàöè çîõèñòîé ò¿âøèíä õ¿ðòýë
óóëãàíà /öî÷ìîã ìàíè-ûí ¿åä 1.0-1.5mEq/L, áàðèõ òóíãèéí ¿åä
0.6-1.2mEq/L, äýýä òóí íü 2mEq/L áîëíî/.
• Öóñíû ñèéâýíãèéí òóíã õÿíàõ áîëîëöîîã¿é íºõöºëä,
æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõ, 12-îîñ áàãà íàñíû õ¿¿õäýä
• Íåéðîëåïòèê, ìýäðýë áóë÷èí õîðèãëîõ íºëººò áà øýýñ
õººõ ýì õýðýãëýæ áóé, ºíäºð íàñòàé áà ÿäàð÷ òóéëäñàí,
áàìáàé áóë÷èðõàéí áà òàòàëäààò ýìãýã, ç¿ðõ ñóäàñíû
òýíöâýðæèë àëäàãäñàí, ç¿ðõíèé õýì àëäàãäàë, áººðíèé
ÿëãàðóóëàõ ¿éë àæèëëàãàà àëäàãäñàí ¿åä ìàø
Ãàæ íºëºº: Ç¿ðõíèé õýì àëäàãäàë, ãèïîòåíçè, êîëëàïñ,
ëåéêîöèòîç, äèñïåïñè, òðåìîð, áóë÷èí ñóëüäàë, àäèíàìè,
íîéðìîãëîë, êîìà, òàòàëò, àòàêñè, õàðàà á¿¿äèéõ, àì
öàíãàõ àìàíä çýâ àìòàãäàõ, îãèõ, áººëæèõ, ñóóëãàõ,
ïîëèóðè, ãëþêîçóðè, áººð õîðäîõ, êðåàòèíèíû êëèðåíñ
áóóðàõ, ãèïåðãëèêåìè, ãèïîòèðîèäèçì, ãèïîíàòðèåìè
Ñàâëàëò: 0.3 ãð-ûí êàïñóë, øàõìàëààð ñàâëàãäàíà.
♦ Âîëüïðîàò íàòðè, SODIUM VALPROATE

(5-ð á¿ëýãò äýëãýðýíã¿é ìýäýýëëèéã ¿ç)
319
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
• Á¿õ õýëáýðèéí ýïèëåïñè
• Ñýòãýë õºäëºëèéí õî¸ð òóéëò (bipolar disorder) ººð÷ëºëò
• Ýïèëåïñèéí ýì÷èëãýýíä: (5-ð á¿ëýãò ¿ç)
• Ñýòãýë õºäëºëèéí õî¸ð òóéëò (bipolar disorder)
ººð÷ëºëòèéí ñýòãýë õººðºí áàÿñàõ (acute mania
phase) õºäëºëèéí ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä Divalproex
sodium-ûã 250ìã òóíãààð ºäºðò 3 óäàà õîîëíîîñ 30
ìèíóòûí äàðàà óóëãàæ ýõëýýä, öóñíû ïëàçìûí òóíã
50-100ìêã\ìë áàéõààð òóíã çîõèöóóëàí, óóëãàæ õýðýãëýíý.
Áîëãîîìæëîë: Õ¿¿õýä, ýëýãíèé ýìãýãòýé ºâ÷òºí, æèðýìñýí
áà õºõ¿¿ë ýõ, ñèñòåìèéí óëààí ÷îíî ÿð, ïîðôèðèòýé
Öýýðëýë: Ýëýãíèé ¿ðýâñëèéí èäýâõæèë, ýëýãíèé ýìãýãèéí
óäàìøëûí ºã¿¿ëýìæòýé ºâ÷òºíä õýðýãëýõã¿é.
Ñàâëàëò:
• Valproic acid: 200ìã, 500ìã-èéí øàõìàë, 250ìã-èéí
êàïñóëä,
• Valproate sodium: 250ìã-èéí êàïñóë, 200ìã/5ìë-èéí
òóíòàé 100ìë óóõàä çîðèóëñàí óóñìàë,
• Divalproex sodium: 125ìã, 250ìã, 500ìã-èéí øàõìàë,
125ìã-èéí êàïñóëä òóñ òóñ ñàâëàãäàíà.
24.3. Òàéâøðóóëàõ, àíêñèîëèòèê ýì
♦ Äèàçåïàì, DIAZEPAMUM /1.1, 1.3, 5-ä ¿ç/

ªºð íýðñ: Seduxenum, Diazepam, Seduxen, Sibazonum,
Relanium, Valium, Apaurin, Bensedin, Valitran, Vival.
¾ ,K-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
320
¯éëäýë:
• Ñýòãýë õºäëºëèéã äàðàíãóéëàõ
• Íîéðñóóëàõ /ëèìáèéí ñèñòåì, òîðëîã áàéãóóëàìæ, èõ òàðõèíû
ãàäðûã äàðàíãóéëíà/
• Òàòàëäàà íàìäààõ /Áåíçîäèàçåïèíû ðåöåïòîðûã ñýðãýýæ
ÒÌÑ-èéí ñààòóóëàõ ìåäèàòð áîëîõ ÃÀÌÊ-ûí èäýâõèéã äýìæèíý/
• Áóë÷èí ñóëðóóëàõ /íóãàñíû îëîí ñèíàïñò ðåôëåêñèéã
äàðàíãóéëíà/
• Íàðêîçûí áîëîí íîéðñóóëàõ, ºâäºëò íàìäààõ ýìèéí
¿éëäëèéã äýìæèõ
Ôàðìàêîêèíåòèê: F=0.75, Vd=2ë/êã, CL=1.8ë/ö, t1/2=21-37öàã,
Ñ=10-100íã/ìë., ñèéâýíãèéí óóðàãòàé 85-98% õ¿ðòýë
õîëáîãäîíî. Ýëãýíä õóâèð÷, íîðäèàçåïàì, îêñàçåïàì çýðýã
èäýâõòýé ìåòàáîëèò ¿¿ñãýí äèéëýíõ íü øýýñýýð, 10%
îð÷èì íü ºòãºíòýé ãàäàãøèëíà.

Óóõàä 30 ìèíóò 0.5-2 öàã 3-8 öàã
Ñóäñàíä òàðèõ 1-5 ìèíóò <15 ìèíóò 15-60 ìèíóò
Áóë÷èíä òàðèõ 2 öàã

• Àéõ, ò¿ãøèõ õèéãýýä ñýòãýë õºäëºëèéã äàðàíãóéëàõ
çîðèëãîîð õýðýãëýâýë:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 2-10 ìã-èéã óóëãàíà. ªäºðò 2-4
óäàà õ¿ðòýë óóæ áîëîõ þì.
◊ 6 ñàðààñ äýýø íàñòàé õ¿¿õäýä: 1-2.5 ìã-ààð ºäºðò
2-4 óäàà õ¿ðòýë óóæ õýðýãëýæ áîëíî.
• Íîéðñóóëàõ çîðèëãîîð: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 5-10 ìã-ûã
¿äýø óíòàõûí ºìíº óóëãàíà.
• Òàòàëäàà /ýïèëåïñè áîëîí áóñàä íîöòîé òàòàëòóóä/
íàìäààõ çîðèëãîîð õýðýãëýâýë:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: Ýõýëæ 5-10 ìã-èéã âåíèéí ñóäñààð
áóþó áóë÷èíä òàðèàä, øààðäëàãàòàé áîë 10-15
ìèíóò òóòàìä äàâòàí õýðýãëýíý. Òóíãèéí äýýä õýìæýý
30 ìã þì. 2-4 öàãò äàâòàí õýðýãëýæ áîëíî.
321
◊5-ààñ äýýø íàñòàé õ¿¿õäýä: 1 ìã-ààð âåíèéí ñóäñààð

2-5 ìèíóò òóòàìä äýýä òàë íü 10 ìã õ¿ðòýë òàðèõ áà
øààðäëàãàòàé áîë 2-4 öàãò äàâòàí õýðýãëýæ áîëíî.
• Ìýñ çàñëûí ºìíº áà ýíäîñêîïèéí áýëòãýë áîëãîí
õýðýãëýâýë: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 10 ìã-èéã /øààðäëàãàòàé
áîë 20 ìã õ¿ðòýë/ áóë÷èíä áóþó âåíèéí ñóäñààð òàðèíà.
• Ãëàóêîìà, øîê, êîìûí áàéäàëä áóé ºâ÷òºíä õýðýãëýõã¿é.
• Æèðýìñýí /ÿëàíãóÿà ýõíèé 3 ñàðä/ áà õºõ¿¿ë ýõýä
õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé.
• Ýëýã, áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèë, ñýòãýë
ãóòðàë áîëîí ìèàñòåíèòýé ºâ÷òºíä áîëãîîìæòîé
õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº:
• Íîéðìîãëîõ, ëåòàðòãè, àòàêñè, ñýòãýë ãóòðàë,
àíòåðîãðàä àìíåçè, õýë ÿðèà ººð÷ëºãäºõ, òðåìîð, òîëãîé
ýðãýõ, äîòîð ìóóõàéðàõ, àìüñãàë äàðàíãóéëàãäàõ,
äàéâàëçàõ, ò¿ð çóóð äàðàëò áóóðàõ, áðàäèêàðäè,
êîëëàïñ, áººëæèñ öóòãàõ, õàðàà ººð÷ëºãäºõ, äèïëîïè,
íèñòàãì, ºòãºí õàòàõ, øýýñ õîðèãäîõ, àðüñàíä òóóðàëò
ãàðàõ, ãëàóêîìà õóðöäàõ, óäààí õýðýãëýýä ãýíýò
çîãñîîâîë ¿ã¿éëýõ øèíæ èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 0.002 ãð, 0.005 ãð, øàõìàë,
• 0.5%-2 ìë òóíøèëä ñàâëàãäàíà.
24.4. Àéäàñ, ñàíäðàëä õýðýãëýõ ýì
♦ Êëîìèïðàìèí, CLOMIPRAMINUM
ªºð íýðñ: Clomipramine hydrochloride, Anafranil, Clofranil,
Maronil.
¾ Ê-5,Ê-6.
322
¯éëäýë:
• Ñýòãýë ãóòðàëûã çàñ÷, àéäàñ ò¿ãø¿¿ðèéã àðèëãàíà
/¿éëäëèéí ìåõàíèçì òîäîðõîé áóñ, 3-öàãèðàãò
àíòèäåïðåññàíò òóë ñåðîòîíèíû ýðãýí õàìàãäàëòûã
ñààòóóëäàã ãýæ ¿çäýã/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Vd=16.6ë/êã, F=0.5, CL=45ë/öàã, t1/2=20öàã,
óóðàãòàé õîëáîãäîëò 98%, õîîë áîëîâñðóóëàõ çàìààñ ñàéí
øèìýãäýõ áîëîâ÷ ñèñòåìèéí ºìíºõ ýëèìèíàöè èõòýé,
ëèïîôèëü ýäýä ñàéòàð òàðõàíà, ýëãýíä õóâèð÷ èäýâõòýé
ìåòàáîëèò ¿¿ñãýíý, 66% íü øýýñýýð, ¿ëäñýí õýñýã íü
ºòãºíòýé õàìò ãàäàãøèëäàã. Óóæ õýðýãëýõýä ¿éëäýë
2 äîëîî õîíîã îð÷ìûí äàðàà ýõýëäýã.
• Ò¿ãø¿¿ðëýë á¿õèé ñýòãýë ãóòðàë
• Àéõ, ò¿ãøèõ, ñàíäðàõ õàì øèíæ
Õýðýãëýõ àðãà: 10-25 ìã-ààð õîíîãò 2-3 óäàà óóæ õýðýãëýíý.
Øààðäëàãàòàé ¿åä 50ìã-ààð õîíîãò 3 óäàà õ¿ðòýë óóëãàæ
áîëíî.
• ÌÀÎ èíãèáèòîðûã õýðýãëýõýý çîãñîîä 14 õîíîîã¿é áàéãàà,
ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí äàðàà óäààã¿é áàéãàà ºâ÷òºíä
• Òàòàëäààò ýìãýã, òàðõèíû ãýìòýë, øýýñ õîðèãääîã,
õààëòòàé ºíöºãò ãëàóêîìà, ãèïåðòèðîèäèçì, ç¿ðõ ñóäàñ,
áººð, ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãàà àëäàãäñàí, ºâ÷òºí áîëîí
Ãàæ íºëºº: Àì õàòàõ, òîëãîé ºâäºõ, ìýäðýë öî÷ðîë, òîëãîé
ýðãýõ, íîéðã¿éäýë, íîéðìîãëîõ, òàòàëò, òàðõèíû
öàõèëãààí áè÷ëýãèéí ººð÷ëºëò, í¿äíèé çîõèðîë
ººð÷ëºãäºõ, ¿ë ìýäýã òðåìîð, ìèîêëîíóñ, ÿäðàõ, õºëðºõ,
ýÿêóëÿöè áàãàñàõ, áýëãèéí äóðøèë áóóðàõ, îðòîñòàòèê
ãèïîòîíè áà àðüñíû õàðøèë èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 10 ìã, 25 ìã-ûí êàïñóëòàé ñàâëàãäàíà.
323
25. ÀÌÜÑÃÀËÛÍ ÇÀÌÛÍ ¯ÉË

ÀÆÈËËÀÃÀÀÍÄ ÍªËªªËªÕ ÝÌÈÉÍ
ÁÝËÄÌÝË
25.1. Ãóóðñàí õîîëîéí áàãòðàà ºâ÷íèéã ýì÷ëýõ ýì
♦ Àìèíîôèëëèí, AMINOPHYLLINUM /òåîôèëëèíûã ¿ç/

ªºð íýðñ: Theophylline+ethylenediamine, Euphyllinum,
Somophyllin.
¾ Øàõìàëûã: Æîðîîð îëãîíî, Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¾ Òàðèàã: Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý, Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë:
• Àã÷èë òàâèóëàõ, ò¿¿íèé äîòîð ãóóðñàí õîîëîéí áóë÷èíã
òýëýõ /ôîñôîäèýñòåðàçà ôåðìåíòèéã õîðèãëîí, öÀÌÔ-ûã
èõýñãýæ, ãºëãºð áóë÷èíã ñóëðóóëäàã, àäåíîçèíû ðåöåïòîðûã
õîðèãëîíî/,
• Àðòåðèéí äàðàëò áóóðóóëàõ /ñóäàñíû õàíûí ãºëãºð áóë÷èíã
ñóëðóóëæ çàõûí ñóäàñ ºðãºñãºíº/,
• Øýýëãýõ /áººðíèé ñóäàñ ºðãºñãºõèéí çýðýãöýý ýåðýã èíîòðîï
¿éëäýëòýé òóë ò¿¿äãýíöýðèéí ôèëüòðàöèéã íýìýãä¿¿ëäýã/,
• Àíòèàãðåãàíò ¿éëäýëòýé /öÀÌÔ-èéã èõýñãýíý/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: /Òåîôèëëèíûã ¿ç/. Õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ
ñàéí øèìýãäýíý, ýõëýýä òåîôèëëèí áîëîí õóâèðààä, öààø
èäýâõã¿éæíý, 10% íü øýýñýýð òåîôèëëèí õýëáýðýýð
ÿëãàðäàã. t1/2 íü ºâ÷ëºë, òàìõè òàòàõ, íàñ çýðãýýñ
õàìààðàí õóâü õ¿ì¿¿ñò èõýýõýí ÿëãààòàé áàéäàã. Óóæ
õýðýãëýõýä ¿éëäýë íü 15-60 ìèíóòàíä ýõýëæ, 2 öàãèéí
äàðàà îðãèëäîî õ¿ðíý, âåíèéí ñóäñààð òàðèõàä ¿éëäýë íü
15 ìèíóòûí äîòîð ýõýëæ, áîãèíî õóãàöààãààð ¿ðãýëæèëäýã.
• Àðòåðèéí äàðàëò èõñýõ, öåðåáðàëü êðèç, ç¿ðõíèé
áàãòðàà,
324
• Òàðõèíû ýäèéí èøåìèéí èíñóëüò,
• Òàðõèíû õàâàí, ç¿ðõ, ýëýã, áººðíèé ãàðàëòàé áóñàä
õàâàí.
• Ãóóðñàí õîîëîéí àã÷èëûí øèíæèéã íàìäààõ
çîðèëãîîð:
⇒ Óðüä íü òåîôèëëèí õýðýãëýæ áàéãààã¿é, ãóóðñàí
õîîëîéí àã÷èëûã ÿàðàëòàé àðèëãàõ øààðäëàãàòàé
òîõèîëäîëä: Öîõèëòûí òóí 6 ìã/êã-ûã âåíèéí ñóäñààð
òàðèàä, äàðàà íü áàðèõ òóíä øèëæ¿¿ëíý.
◊ Òàìõè òàòäàãã¿é íàñàíä õ¿ðýã÷äýä Öàãò 0.7 ìã/êã-ààð
12 öàã âåíèéí ñóäñààð òàðèàä, äàðàà íü öàãò 0.5
ìã/êã-ààð õýðýãëýíý.
◊ Òàìõè òàòäàã íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: Öàãò 1 ìã/êã-ààð 12
öàã âåíèéí ñóäñààð òàðüæ õýðýãëýýä, äàðàà íü öàãò
0.8 ìã/êã-ààð õýðýãëýíý.
◊ ªíäºð íàñòàí áîëîí óóøãèí ç¿ðõ á¿õèé ºâ÷òºíä:
Öàãò 0.6 ìã/êã-ààð âåíèéí ñóäñààð 12 öàã õýðýãëýýä
äàðàà íü öàãò 0.3 ìã/êã-ààð õýðýãëýíý.
◊ Ç¿ðõ áîëîí ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãààíû
äóòìàãøèëòàé íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: Öàãò 0.5 ìã/êã-ààð
12 öàã âåíèéí ñóäñààð õýðýãëýýä, äàðàà íü öàãò
0.1-0.2 ìã/êã-ààð õýðýãëýíý.
◊ 9-16 íàñòàé õ¿¿õäýä: Öàãò 1 ìã/êã-ààð âåíèéí ñóäñààð
12 öàã õýðýãëýýä, äàðàà íü öàãò 0.8 ìã/êã-ààð
õýðýãëýíý.
◊ 6 ñàðààñ 9 íàñòàé õ¿¿õäýä: Öàãò 1.2 ìã/êã-ààð âåíèéí
ñóäñààð 12 öàã õýðýãëýýä, äàðàà íü öàãò 1 ìã/êã-ààð
õýðýãëýíý.
⇒ Óðüä íü òåîôèëëèí àãóóëñàí ýì õýðýãëýæ áàéñàí
ºâ÷òºíä: Àìèíîôèëëèíûã 0.63 ìã/êã-ààð âåíèéí ñóäñààð
äóñëààð öóñíû ñèéâýí äýõ òåîôèëëèíû êîíöåíòðàöèéã
1 ìêã/ìë áîëòîë òàðèíà.
• Áðîíõèéí àðõàã áàãòðààä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: Õîíîãò 600-1600 ìã-ûã 3-4 óäàà
óóëãàíà.
◊ Õ¿¿õäýä: Õîíîãò 12 ìã/êã-ûã 3-4 óäàà óóæ õýðýãëýíý.
325
Àìüñãàëûí çàìûí ¿éë àæèëëàãààíä íºëººëºõ ýì
• Êñàíòèíû íýãäë¿¿äýä /êîôôåèí, òåîáðîìèí ã.ì./

õàðøèëòàé, õîäîîäíû øàðõëàà èäýâõèæñýí, òàòàëäààò
ýìãýãòýé ºâ÷òºí áîëîí ç¿ðõíèé øèíýõýí ¿¿ññýí øèãäýýñ,
ïàðîêñèçìàëü òàõèêàðäè, òèòýì ñóäàñíû èëýðõèé
àã÷èëûí ¿åä õýðýãëýõã¿é.
• Áàãà íàñíû õ¿¿õýä, ºíäºð íàñòàí, æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõ,
áººð áà ýëýãíèé ýìãýãòýé ºâ÷òºí, ãèïåðòèðîèäèçì,
÷èõðèéí øèæèí çýðýã ºâ÷òýé õ¿ì¿¿ñò áîëãîîìæòîé
õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Îãèõ, áººëæèõ, õîîëíû äóðøèë áóóðàõ, õîäîîä
öàíõàéõ, ñóóëãàõ, ñýòãýë õººðºë, áóë÷èí ÷è÷èãíýõ, òàòàëò,
ãèïîòîíè, ç¿ðõ äýëñýõ, òàõèêàðäè, òîëãîé ýðãýõ áà òîëãîé
ºâäºõ, íîéðã¿éäýõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 0.1 ãð, 0.15 ãð-ûí øàõìàë,
• 2.4%-10 ìë., 24%-1 ìë-ýýð òóíøèë.
♦ Áåêëîìåòàçîí, BECLÎMETHASONUM
ªºð íýðñ: Beclomethasone dipropionate, Beclovent, Beclocort.
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë: Ëèçîñîìûí ìåìáðàíûã áýõæ¿¿ëýõ çàìààð õàðøèë
¿ðýâñýëèéã íàìæààíà /ãóóðñàí õîîëîéí áàãòðààã íàìæààíà/.
èíãàëÿöèàð õýðýãëýõýä àìüñãàëûí çàìààñ ò¿ðãýí
øèìýãäýíý, ýëãýíä õóâèðíà, èíãàëÿöèàð õýðýãëýõýä õýðõýí
ÿëãàðäàã íü òîäîðõîéã¿é, ñèñòåìýýð õýðýãëýõýä
ìåòàáîëèòóóäûí äèéëýíõ íü ºòãºíººð, áàãàõàí õýñýã íü
øýýñýýð ãàäàãøèëíà.
Õýðýãëýõ çààëò: Ãóóðñàí õîîëîéí áàãòðàà /ñòåðîèäîä ìýäðýã/.
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä õîíîãò 3-4 óäàà, 1-2 èíãàëÿöèàð, õ¿íä
¿åä 12-16 õ¿ðòýë èíãàëÿöèàð õýðýãëýæ áîëíî.
◊ Õ¿¿õäýä /6-12 íàñòàé/ õîíîãò 3-4 óäàà 1-2 èíãàëÿöèàð
õýðýãëýíý. Õîíîãèéí äýýä òóí íü 10 èíãàëÿöè áîëíî.
326
• Óã ýìýíä õàðøèëòàé, ñòåðîèä áóñ ýìèéí ýì÷èëãýý ¿ð
ä¿íòýé áàéãàà òîõèîëäëóóäàä õýðýãëýõã¿é.
• Æèðýìñýí ýõ, óóøèãíû ñ¿ðüåýòýé ºâ÷òºí, ìººãºíöºð,
âèðóñûí õàëäâàðòàé ºâ÷òºí áîëîí õ¿¿õäýä ìàø
Ãàæ íºëºº: Àìíû õºíäèé áà àìüñãàëûí äýýä çàìûí
êàíäèäîç ¿¿ñýõ, àì õàòàõ, õîîëîé ñººõ çýðýã ãàæ íºëºº
¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 1 òóíäàà 50 ìêã, 10 ìë àýðîçîëü.
♦ Òåîôèëëèí, THEOPHYLLINUM /àìèíîôèëëèíûã ¿ç/

ªºð íýðñ: Theon, Theofin, Theotard, Theo-Dur, Asmalix,
Theolix.
¾ Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë:
• Àã÷èë òàâèóëàõ, ò¿¿íèé äîòîð ãóóðñàí õîîëîéí áóë÷èíã
òýëýõ /ôîñôîäèýñòåðàçà ôåðìåíòèéã õîðèãëîí öÀÌÔ-ûã
èõýñãýæ, ãºëãºð áóë÷èíã ñóëðóóëäàã, àäåíîçèíû ðåöåïòîðûã
õîðèãëîíî/,
• Àðòåðèéí äàðàëò áóóðóóëàõ /ñóäàñíû õàíûí ãºëãºð áóë÷èíã
ñóëðóóëæ, çàõûí ñóäàñ ºðãºñãºíº/,
• Øýýëãýõ /áººðíèé ñóäàñ ºðãºñãºõèéí çýðýãöýý ýåðýã ìèîòðîï
¿éëäýëòýé òóë ò¿¿äãýíöýðèéí ôèëüòðàöèéã íýìýãä¿¿ëäýã/,
• Àíòèàãðåãàíò ¿éëäýëòýé /öÀÌÔ-èéã èõýñãýíý/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Vd=0.5ë/êã, F=0.96, Cl=48ìë/ìèí, C=10-

20ìêã/ìë, t1/2=íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 7-9öàã (òàìõè òàòàã÷äàä
4-5öàã, õ¿¿õäýä 3-5 öàã, äóòóó íÿðàéä 20-30öàã), óóðàãòàé
õîëáîãäîëò 56%, óóõàä õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ ñàéí
øèìýãäýíý, ýëãýíä õóâèð÷ èäýâõã¿éæíý, 10% íü
ººð÷ëºãäºëã¿é øýýñýýð ÿëãàðíà. Åðäèéí øàõìàëûã óóõàä
¿éëäýë 15-60 ìèíóòàíä ýõýëæ, 1-2 öàãèéí äàðàà îðãèëäîî
õ¿ðäýã.
327
• Ãóóðñàí õîîëîéí àã÷èë,

• Òèòìèéí öóñàí õàíãàìæèéí àðõàã äóòàãäàë,
• Ç¿ðõ, áººð, ýëýãíèé ãàðàëòàé õàâàí
• Ãóóðñàí õîîëîéí àã÷èëûí øèíæèéã íàìäààõ
çîðèëãîîð:
⇒ Óðüä íü òåîôèëëèí õýðýãëýæ áàéãààã¿é ºâ÷òºíèé
ãóóðñàí õîîëîéí öî÷ìîã àã÷èëûí ¿åä:
◊ Òàìõè òàòäàãã¿é íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 6ìã/êã-ààð óóëãààä
öààøèä 2-3ìã/êã-ààð 6 öàãààð óóëãàíà. Áàðèõ òóíãèéí
¿åä 3ìã/êã-ààð 8 öàãààð óóëãàíà.
◊ Òàìõè òàòäàã íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 6ìã/êã-ààð óóëãààä
3ìã/êã-ààð 6 öàãààð óóëãàíà. Áàðèõ òóíãèéí ¿åä 3ìã/êã-
ààð 6 öàãààð óóëãàíà.
◊ 9-16 íàñòàé õ¿¿õäýä: 6ìã/êã-ààð óóãààä 3ìã/êã-ààð
6 öàãààð ãóðâàí óäàà óóëãàíà. Áàðèõ òóíãèéí ¿åä
3ìã/êã-ààð 6 öàãààð óóëãàíà.
◊ 6 ñàðààñ 9 íàñòàé õ¿¿õäýä: 6ìã/êã-ààð óóëãààä 4ìã/êã-
ààð 6 öàãààð ãóðâàí óäàà óóëãàíà. Áàðèõ òóíãèéí ¿åä
4ìã/êã-ààð 6 öàãààð óóëãàíà.
⇒ Óðüä íü òåîôèëëèí õýðýãëýæ áàéãààã¿é ºâ÷òºíèé
ãóóðñàí õîîëîéí öî÷ìîã àã÷èëûí ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷èä
áà õ¿¿õäýä, 0.5ìã/êã-ààð ñèéâýíãèéí ýìèéí ò¿âøèí
1ìêã/ìë õ¿ðòýë óóëãàíà.
• Áðîíõèéí àðõàã àã÷èëûí ¿åä: Íàñàíä õ¿ðýã÷èä áà
õ¿¿õäýä õîíîãò 16ìã/êã áóþó 400ìã îð÷èì òóíã 6-8 öàãààð
óóëãàíà.
• Êñàíòèí àãóóëñàí íýãäýëä õàðøèëòàé /êîôôåéí,
òåîáðîìèí ã.ì./ õîäîîäíû øàðõ õóðöàäñàí, òàòàëò á¿õèé
• Áàãà íàñíû õ¿¿õýä, ºíäºð íàñòàí, æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõ,
ç¿ðõíèé äóòàãäàë, óóøãèí ç¿ðõ, ýëýã, áººðíèé ýìãýã,
ãèäåðòèðîèäèçì, ÷èõðèéí øèæèí, ãëàóêîìà, ãèïîêñè,
ãèïåðòåíçè, ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí öî÷ìîã ¿åä áîëãîîìæòîé
õýðýãëýíý.
328
Ãàæ íºëºº: Îãèõ, áººëæèõ, õîîëíû äóðøèë áóóðàõ, õîäîîä
öàíõàéõ, ñóóëãàõ, ñýòãýë õººðºë, áóë÷èí ÷è÷èãíýõ,
òàòàëò, ãèïîòåíçè, ç¿ðõ äýëñýõ, òàõèêàðäè, òîëãîé ýðãýõ
áà òîëãîé ºâäºõ, íîéðã¿éäýõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷
áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: 0.1 ãð, 0.2 ãð-ûí øàõìàëààð ñàâëàãäàíà.
♦ Ñàëüáóòàìîë, SALBUTAMOLUM /22.2-ä ¿ç/

ªºð íýðñ:
• Salbutamolum sulfas: Albuterol sulfate, Volmax, Salbupart,
• Salbutamolum: Ventolin, Albuterol, Proventil, Respolin,
Asmol.
¾ Àýðîçîëü: Æîðîîð îëãîíî, Ê-5,Ê-6.
¾ Øàõìàë: Æîðîîð îëãîíî, Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¾ Òàðèà: Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý, Ê-5,Ê-6.
¯éëäýë:
• Ãóóðñàí õîîëîéí àã÷èëûã òàâèóëíà /Ãóóðñàí õîîëîéí ãºëãºð
áóë÷èíãèéí áåòòà-2-àäðåíîðåöåïòîðûã ñýðãýýí, àã÷èëûã íü
òàâèóëíà/.
• Óìàéí áóë÷èíãèéí àãøèëòûã ñóëðóóëíà /22.2-ò ¿ç/.
Ôàðìàêîêèíåòèê: pKa=9.3-10.3, t1/2=5öàã, èíãàëÿöààð
õýðýãëýõýä àìüñãàëûí çàìààñ õýäýí öàãèéí òóðø
øèìýãäýíý, óóõàä õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ ñàéí
øèìýãäýíý, öóñ òàðõèíû õîðèãèéã íýâòðýõã¿é, ýëãýíä
èäýâõòýé õóâèð÷ èäýâõã¿éæíý, øýýñ áîëîí ºòãºíòýé õàìò
õóðäàí ãàäàãøèëäàã.

Èíãàëÿöèàð 5-15 ìèíóò 1-1.5 öàã 3-6 öàã
Ñóäñààð
1-5 ìèíóò
òàðèõ
329
• Ãóóðñàí õîîëîéí áàãòðàà áà ãóóðñàí õîîëîéí ãºëãºð

áóë÷èíãèéí àã÷èë á¿õèé àìüñãàëûí çàìûí çàðèì ýìãýã
• Õóãàöààíààñ ºìíº òºðºëòººñ ñýðãèéëýõ /22.2-ò ¿ç/.
• Ãóóðñàí õîîëîéí áàãòðàà áà àìüñãàëûí áà÷óóðàëò
áóñàä ýìãýãèéí ¿åä äàðààõ äýãëýìýýð õýðýãëýíý:
◊ Ãóóðñàí õîîëîéí áàãòðàà õºäëºõººð çàâäàí àìüñãàë
áà÷óóð÷ ýõëýõ ¿åä: Àýðîçîëèîð 1-2 òóíã àìüñãàëóóëæ
õýðýãëýíý.
◊ À÷ààëëààñ õàìààðàëò áàãòðààíààñ ñýðãèéëýõ çîðèëãîîð:
À÷ààëëààñ 15 ìèíóòûí ºìíº àýðîçîëèîð 2 òóíã
àìüñãàëóóëæ õýðýãëýíý.
◊ Àìüñãàëûí çàìûí ò¿ð çóóðûí áºãëºðºëò ýìãýã á¿õèé
áðîíõîñïàçìûí ýì÷èëãýý áîëîí óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëòýíä:
∗Àýðîçîëèîð: 4-6 öàãààð 1-2 òóíã àìüñãàëóóëæ
õýðýãëýíý.
∗ Øàõìàëààð: 2-4ìã-ààð õîíîãò 3-4 óäàà óóëãàæ
õýðýãëýíý.
• Õóãàöààíààñ ºìíº òºðºëòººñ ñýðãèéëýõ /22.2-ò ¿ç/.
Öýýðëýë:
• Áåòòà àäðåíîìèìåòèê ýìýíä õýò ìýäðýã, õàðøèëòàé
áîëîí õºõ¿¿ë ýõýä õýðýãëýõã¿é.
• Àðòåðèéí äàðàëò èõñýëò, ç¿ðõíèé áàõ çýðýã ç¿ðõ ñóäàñíû
ýìãýã, ãèïåðòèðîéäèçì, ÷èõðèéí øèæèíòýé ºâ÷òºí áîëîí
æèðýìñýí ýõýä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Òðåìîð, ñýòãýë öî÷èðäîëò, òîëãîé ýðãýõ, òîëãîé
ºâäºõ, ç¿ðõ äýëñýõ, àðòåðèéí äàðàëò èõñýõ, õîîëîé õàòàí
çàãàòíàõ, îãèõ áººëæèõ, öýýæ õîðñîõ, ãóóðñàí õîîëîéí
àã÷èë ¿¿ñýõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 1 òóíäàà 100 ìêã, àýðîçîëü,
• 4 ìã-ûí øàõìàë,
• 50 ìêã/ìë, 5 ìë òóíøèë.
25.2. Õàíèàëãà íàìäààõ ýì
♦ Êîäåéí, CODEINUM /2.2, 8.4-ò ¿ç/
330
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë:
• Õàíèàëãûí òºâèéã äàðàíãóéëæ õàíèàëãà íàìäààõ
¿éëäýëòýé.
Õýðýãëýõ çààëò: Çîâèóðòàé öýðã¿é õóóðàé õàíèàëãà, ìýñ
çàñàë, öýýæíèé áýðòýë ãýìòëèéí óëìààñ ¿¿ññýí õàíèàëãà,
óóøèãíû õàâäðûí óëìààñ ¿¿ññýí õàíèàëãà.
• Õàíèàëãà íàìäààõ çîðèëãîîð:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 10-20 ìã-ààð óóëãàíà.
Øààðäëàãàòàé áîë 4-6 öàãààð äàâòàí õýðýãëýæ áîëíî.
◊ 6-12 íàñòàé õ¿¿õäýä: 5-10 ìã-ààð óóëãàíà.
Øààðäëàãàòàé áîë 4-6 öàãààð äàâòàí õýðýãëýæ áîëíî.
◊ 2-6 íàñòàé õ¿¿õäýä: 2.5-5 ìã-ààð óóëãàíà.
Øààðäëàãàòàé áîë 6 öàãèéí äàðàà äàâòàí õýðýãëýæ
áîëíî. Ãýõäýý õîíîãèéí òóíã 30 ìã-ààñ õýòð¿¿ëæ
áîëîõã¿é.
Öýýðëýë: Öýðòýé õàíèàëãà áîëîí 2 íàñ õ¿ðýýã¿é áàãà íàñíû
õ¿¿õäýä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: 2.2-ò ¿ç.
26. ÄÀÂÑ, ÓÑ, Õ¯×ÈË, Ø¯ËÒÈÉÍ

ÒÝÍÖÂÝÐÒ ÍªËªªËªÕ ÝÌÈÉÍ
ÁÝËÄÌÝË
26.1. Óóëãàæ øèíãýí ñýëáýõ ýìèéí áýëäìýë
331
Äàâñ, óñ, õ¿÷èë, ø¿ëòèéí òýíöâýðò íºëººëºõ ýì
♦ Óóëãàæ ñýëáýõ äàâñ, ORAL REHYDRATION SALTS

/17.7.1.-èéã ¿ç/, /ÆÃ,Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4/.
♦ Êàëèéí õëîðèä, KALII ÑHLORIDUM /26.2-ä ¿ç/

ªºð íýðñ: Kalium chloratum, Potassium chloride, Kato Powder.
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
¯éëäýë: Êàëèéí àëäàãäëûã íºõíº /êàëèé íü áèå ìàõáîäîä

ìýäðýëèéí èìïóëüñ äàìæèëò, ç¿ðõíèé áîëîí èõ áèåèéí áóë÷èí
àãøèëò, ýñèéí äîòîðõ äàðàëòûã õàíãàõ, ýñèéí ìåòàáîëèçì,
õ¿÷èë-ø¿ëòèéí òýíöâýð, áººðíèé õýâèéí ¿éë àæèëëàãààíä
îðîëöîõ çýðýã ¿¿ðýãòýé áàéäàã/.
øèìýãäýíý, áèåä ñàéòàð òàðõàíà, õóâèðàõã¿é, áººðººð
ÿëãàðíà, º÷¿¿õýí õýñýã íü àðüñààð ãàäàãøèëäàã.
Õýðýãëýõ çààëò: Ãèïîêàëèåìè /øýýñ õººõ ýì,
êîðòèêîñòåðîèäóóä, ç¿ðõíèé ãëèêîçèäûã õýòð¿¿ëýí
õýðýãëýñíèé óëìààñ ãîë÷ëîí ¿¿ñäýã/.
Õýðýãëýõ àðãà: 0.1-0.75 ãð-ààð òîîöîí, 3-10%-ûí óóñìàëààñ
õîíîãò 4-6 óäàà óóëãàæ õýðýãëýíý.
• Áººðíèé äóòìàãøèëòàé, àíóðè, îëèãîóðè, àçîòåìè,
ãèïåðêàëèåìè, áººðíèé äýýä áóë÷èðõàéí íîöòîé
äóòìàãøèëòàé ºâ÷òºíä õýðýãëýõã¿é.
• Ç¿ðõ, áººðíèé ýìãýãòýé ºâ÷òºí, æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõýä
Ãàæ íºëºº: Îãèõ, áººëæèõ, ñóóëãàõ, ïàðåñòåçè, àðòåðèéí
äàðàëò óíàí êîëëàïñ ¿¿ñýõ, ç¿ðõíèé õýì àëäàãäàõ,
ç¿ðõíèé õîðèã, ç¿ðõ çîãñîõ, îãèõ, áººëæèõ, õýâëèéãýýð
ºâäºõ, ñóóëãàõ, ôëåáèò ¿¿ñýõ çýðýã ãàæ íºëºº àæèãëàãäàæ
áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: Íóíòàãààð ñàâëàãäàíà.
26.2. Ñóäñààð øèíãýí ñýëáýõ ýìèéí áýëäìýë

♦ Äåêñòðîç, DEXTROSUM
ªºð íýðñ: Glucosum, Glucosa, D-glucose, Dextrose, Ãëþêîç.
¾ Ê-2,Ê-3,Ê-4.
¯éëäýë: Áèå ìàõáîäîä ýíåðãè íºõºí, áîäèñûí ñîëèëöîîã

ýð÷èìæ¿¿ëýõ, øèíãýí áà øèíãýíèé ýçëýõ¿¿í íºõºõ,
ýëýãíèé õîðã¿éæ¿¿ëýõ ¿éë àæèëëàãààã òýòãýõ, ñóäàñ
ºðãºñãºí øýýñíèé ÿëãàðàëòûã íýìýãä¿¿ëýõ ¿éëäýëòýé.
Êàðáîíäèîêñèä áà óñ áîëîí çàäàð÷, øýýñýýð ÿëãàðíà.
Õýðýãëýõ çààëò: Ãèïîãëèêåìè, òºðºë á¿ðèéí õîðäëîãóóä,
õàëäâàðò ºâ÷íèé äàðààõ õîäðëîãûí áàéäàë, øîê, ýëýãíèé
ºâ÷í¿¿ä /ãåïàòèò, ýëýãíèé äèñòðîôè áà àòðîôè ã.ì./,
óóøèãíû õàâàí.
• Ñóäñàíä äóñëààð òàðèíà. Èçîòîíèê /5%/ óóñìàëûã
10 ìë/êã-ààð òîîöîí ñóäñàíä, àðüñàí äîð òàðüæ áîëîõ áà
ìºí øóëóóí ãýäñýýð äóñëààð õýðýãëýæ áîëíî.
• Ãèïåðòîíèê /10-40%/ óóñìàëûã çºâõºí âåíèéí ñóäñààð
òàðèíà. Ãëþêîçûã èõ òóíãààð õýðýãëýõ ¿åä ò¿¿íèé
øèíãýëòèéã ñàéæðóóëàõ çîðèëãîîð 4 ãð õóóðàé áîäèñ
òóòàìä 1 ÅÄ èíñóëèíûã õàìò òàðèíà.
Öýýðëýë: Ãèïåðãëèêåìè, ÷èõðèéí øèæèí, òàðõè íóãàñíû öóñ
àëäàëò /ãèïåðòîíèê óóñìàëûã/, àíóðè, ýëýãíèé êîìà çýðýã
ýìãýãèéí ¿åä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: ªíäºð êîíöåíòðàöèàð òàðèõ ¿åä ãëþêîçóðè,
òîêñèêîç íýìýãäýõ, õýò èõ òóíãààð õýðýãëýâýë àðòåðèéí
äàðàëò ºñºõ, óóøèã õàâàãíàõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷
áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• Íóíòàã áà 5%, 50%, óóñìàë, 40%-ûí 10ìë, 20 ìë.,
òóíøèë.
♦ Ïàíàíãèí, PANANGIN
333
Íàéðëàãà:
• Äðàæå: 140ìã ìàãíèéí àñïàðòàò, 158ìã êàëèéí
àñïàðòàò
• Àìïóë: 10ìë-òàà: 400ìã ìàãíèéí àñïàðòàò, 452ìã
êàëèéí àñïàðòàò àãóóëíà.
ªºð íýðñ:
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,K-6.
Æèðýìñíèé êàòåãîðè: Ñ
¯éëäýë:
• Ìèîêàðäûí áîäèñûí ñîëèëöîîã ñàéæðóóëíà
• Ç¿ðõíèé õýì àëäàëòûí ýñðýã ¿éëäýëòýé
• Ç¿ðõíèé ãëèêîçèäûí çîõèìæèéã ñàéæðóóëíà
• Ç¿ðõíèé áàõ ºâ÷èí
• Êàëè äóòàãäëûí òàõèàðèòì
• Õîâäëûí ýêñòðàñèñòîëè
• 2 äðàæààð ºäºðò 3 óäàà óóíà.
• Àìïóëòàéã 50-100ìë 5%-èéí ãëþêîçûí óóñìàëààð
øèíãýëæ, ºäºð 1-2 óäàà âåíèéí ñóäñààð òàðèíà.
• Áººðíèé öî÷ìîã áà àðõàã äóòìàãøèë áîëîí
ãèïåðêàëèåìèòýé ºâ÷òºíä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Í¿¿ð óëàéõ, àì öàíãàõ, àðòåðèéí äàðàëò áóóðàõ,
ç¿ðõíèé õýì àëäàëò ¿¿ñýõ, ðåôëåêñ ñóëðàõ, ìýäðýë
áóë÷èíãèéí ñýðýë äàìæóóëàëò ººð÷ëºãäºõ, àìüñãàë
äàðàíãóéëàãäàõ, òàòàëò ¿¿ñýõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷
áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò: äðàæå áà 10ìë àìïóë.
♦ Êàëèéí õëîðèä, KALII ÑHLORIDUM /26.1.-ä ¿ç/

334
¾ Ê-5,Ê-6.
ªºð íýðñ, ¯éëäýë, Õýðýãëýõ çààëò: /26.1.-ä ¿ç/.
• Õîíîãò 0.1ãð/êã-ààð òîîöîí, âåíèéí ñóäñààð äóñëààð
òàðèíà
Öýýðëýë, Ãàæ íºëºº: /26.1.-ä ¿ç/.
Ñàâëàëò:
• 11.2%-20 ìë., òóíøèëä,
• Òàðèëãûí óóñìàë áýëòãýõ íóíòàã.
♦ Ðèíãåð ëàêòàò, RINGER-LACTATE SOLUTION

ªºð íýðñ: Ringer’s injection lactated, Hartmann’s solution.
¾ Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý..
¾ Ê-3,Ê-4,Ê-5,Ê-6.
Íàéðëàãà: õëîðèä íàòðè 6.0ãð, õëîðèä êàëè 0.3ãð, õëîðèä
êàëüöè 0.2ãð, ëàêòàò íàòðè 3.1ãð, äàõèí íýðñýí óñ 1000ìë.
¯éëäýë:
• Öóñíû áóôåðèéí ñèñòåìèéã õýâèéí áîëãîí, àöèäîçûã
çàñíà /ëàêòàò íàòðè íü õóâèð÷ ãèäðîêàðáîíàòûã ¿¿ñãýí
ø¿ëòæ¿¿ëíý/.
• Óñ, äàâñíû àëäàãäëûã íºõíº.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Ëàêòàò íü èñýëäýæ, áèêàðáîíàò ¿¿ñãýäýã.
Äèéëýíõ íü øýýñýýð, áàãàõàí õýñýã íü ºòãºíòýé õàìò
• Èçîòîíèê øèíãýí àëäàëò /ò¿ëýãäýëò, ïåðèòîíèò, ò¿ãæðýë
ã.ì./,
• Ìåòàáîëèçìûí àöèäîç.
Õýðýãëýõ àðãà: 4-8ìë/êã/öàã-ààð òîîöîí, âåíèéí ñóäñàíä
äóñëààð òàðèíà. Òóõàéí îíöëîãò òîõèðóóëàí õýìæýýã
ñîíãîíî. Äóíäæààð 18-24 öàãò 1.5-3 ëèòð õýðýãëýäýã.
• Ãèïåðòîíèê ãèïåðãèäðàòàöè áà äåãèäðàòàöè, àëêàëîç,
áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèëûí ¿åä õýðýãëýõã¿é.
335
• Öóñíû ýðãýëòèéí äóòìàãøèë, ç¿ðõ, áººðíèé ýìãýã,

ãèïîïðîòåéíåìè, óóøèãíû õàâàíòàé ºâ÷òºí áîëîí
æèðýìñýí ýõýä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Øèíãýíèé à÷ààëàë õýòýð÷ áîëîõ þì.
Ñàâëàëò: 150ìë,250ìë,500ìë,1000ìë, òàðèëãûí óóñìàë.
♦ Íàòðèéí õëîðèä, NATRIUM CHLORIDUM

ªºð íýðñ: Sodium chloride, Solutio Natrii chloridi isotonica pro
injectionibus, NaCl.
¾ K-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë:
• Ãîìåîñòàçûí õýâèéí îð÷íûã õàíãàõ
• Íàòðè áà õëîðûí àëäàãäëûã íºõºõ,
• Õîðäëîãî òàéëàõ.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Áèåä òàðõñàíû äàðàà äèéëýíõ íü
áººðººð, çàðèì õýñýã íü õºëñ, íóëèìñ, ø¿ëñýýð
• Ãèïîíàòðèåìè, ãèïîõëîðåìè /áººëæèëò, ñóóëãàëò,
õîðäëîãîò äèñïåïñè, çýðãèéí óëìààñ äàâñ àëäñàíààñ
øàëòãààëñàí/,
• Àääèñîíû ºâ÷èí
• Òºðºë á¿ðèéí õîðäëîãî.
Õýðýãëýõ àðãà: 0.9%-ûí óóñìàëûã âåíèéí ñóäñààð äóñëààð
òàðüæ õýðýãëýíý. Òóõàéí îíöëîãò òîõèðóóëàí õýìæýýã
ñîíãîíî. Äóíäæààð 18-24 öàãò 1.5-3 ëèòð /áèåèéí æèíãèéí
2-6%/ õýðýãëýäýã.
• Ãèïåðíàòðèåìè, ãëþêîêîðòèêîñòåðîèä ãîðìîí èõ òóíãààð
õýðýãëýæ áàéãàà ¿å, òàðõè, óóøèã õàâàãíàæ áîëçîøã¿é
¿åä õýðýãëýõã¿é.
• Öóñíû ýðãýëòèéí äóòìàãøèë, ç¿ðõ, áººðíèé ýìãýã,
ãèïîïðîòåéíåìè, ºíäºð íàñòàé áà ìýñ çàñëûí äàðààõ
ºâ÷òºí áîëîí æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ýõýä áîëãîîìæòîé
õýðýãëýíý.
336
Ãàæ íºëºº: Õàâàãíàõ /ÿëàíãóÿà èõ òóíãààð, õýò õóðäàí þ¿ëáýë
óóøèã õàâàãíàõ/, ãèïåðíàòðèåìè, êàëè àëäàõ çýðýã ãàæ
Ñàâëàëò:
• 0.9%-400 ìë., òàðèëãûí óóñìàë, ôëàêîíä,
♦ Íàòðèéí áèêàðáîíàò, NATRII HYDROCARBONAS

ªºð íýðñ: Natrii hydrocarbonas, Sodium hydrogen carbonate,
Natrium bicarbonicum, Natrium hydrocarbonicum, NaHCO3.
¾ K-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë:
• Ø¿ëòæ¿¿ëýõ,
• Õ¿÷èë ñààðìàãæóóëàõ,
• Öýð øèíãýëýõ
øèìýãäýíý, öóñíû ýðãýëòèéí ñèñòåìä òàðõàíà, áººðíèé
ò¿¿äãýíöýðèéí ôèëüòðàöèàð ÿëãàð÷, ñóâãàíöàðò ýðãýí
øèìýãääýã. Ôèëüòðàöèàð ÿëãàðñàí õýñãèéí 1%-èàñ
èë¿¿ã¿é íü ãàäàãø ÿëãàðäàã.
• Àöèäîçûí ¿åä 4%-ûí óóñìàëûã âåíèéí ñóäñààð äóñëààð
òàðèíà.
• Õîäîîäíû õ¿÷èë ñààðìàãæóóëàõ çîðèëãîîð 0.1-0.75
ãð-ààð óóæ õýðýãëýíý.
• Àìüñãàëûí äýýä çàìûí ¿ðýâñëèéí ¿åä öýð øèíãýëýõ
çîðèëãîîð óòëàãààð õýðýãëýíý.
• Àìíû õºíäèéí ñàëñòûí ¿ðýâñëèéí ¿åä àì, õîîëîéã
çàéëæ õýðýãëýíý.
• Àëêàëîç, áººëæèõ çýðãýýð õëîð àëäñàí, àëêàëîç ¿¿ñãýõ
íºëººò øýýñ õººõ ýì õýðýãëýæ áóé ¿åä õýðýãëýõã¿é.
• Öóñíû ýðãýëòèéí äóòìàãøèë, õàâàíòàé, áººðíèé ¿éë
àæèëëàãààíû äóòìàãøèëòàé ºâ÷òºí áîëîí æèðýìñýí áà
337
Ãàæ íºëºº: Àëêàëîç, ãèïåðêàëèåìè, ãèïåðíàòðèåìè, õîäîîä

öàíõàéõ, ãóëèãàõ, ãýäýñ ä¿¿ðýõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷
áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 1.4%-ûí óóñìàë, òàðèà,
• 4%-20 ìë., òóíøèëä,
26.3. Áóñàä áýëäìýë
♦ Òàðèàíû óñ, WATER FOR INJECTION

¾ K-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë:
• Òàðèõàä çîðèóëñàí íóíòàã ýìýíä óóñãàã÷èéí ¿¿ðýã
ã¿éöýòãýíý.
Õýðýãëýãýý: Çîðèóëàëòûí òàðèàã òîõèðîõ õýìæýýãýýð
íàéðóóëíà.
Ñàâëàëò: 2 ìë, 5 ìë, 10 ìë, òóíøèë.
27. ÂÈÒÀÌÈÍ, ÝÐÄÝÑ ÁÎÄÈÑ
♦ Ýðãîêàëüöèôåðîë, ERGOCALCIPHEROLUM
ªºð íýðñ: Vitaminum D2 , Calciferol, Drisdol, Deltalin, Detamin.
¾ Øàõìàë, êàïñóë, äðàæå: Æîðîîð îëãîíî, Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-
4,K-5,K-6.
¾ Óóñìàë: Æîðîîð îëãîíî,K-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë:
• Êàëüöè, ôîñôîðûí ñîëèëöîîã çîõèöóóëíà
338
• Ãýäýñíèé õàíààð êàëüöûí èîíû øèìýãäýõ, ÿñ êàëüöæèõ
ïðîöåññèéã òýòãýíý. Ðàõèòûí ýñðýã ¿éëäýëòýé.
Ôàðìàêîêèíåòèê: t1/2=24öàã, íàðèéí ãýäýñíèé õàíààð
øèìýãäýíý, ýëãýíä óóðàãòàé õîëáîãäîíî, ýëýã áà áººðºíä
õóâèðíà, äèéëýíõ íü öºñººð, áàãàõàí õýñýã íü øýýñýýð
ÿëãàðäàã.
• Ñóëüäàà áà âèòàìèí-Ä äóòàãäëûí áóñàä ýìãýã,
áººðíèé îñòåîäèñòðîôè ã.ì-ä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: Ýõëýýä õîíîãò 12000 ÎÓÍ-ýýð
óóëãàíà. ¯ð ä¿íãýýñ íü øàëòãààëàí õîíîãèéí òóíã
500000 ÎÓÍ õ¿ðãýæ áîëíî.
◊ Õ¿¿õäýä: Õîíîãò 1500-5000 ÎÓÍ-ýýð 2-4 äîëîî õîíîã
óóëãàíà. Øààðäëàãàòàé áîë 2 äîëîî õîíîãèéí äàðàà
äàâòàí õýðýãëýíý.
• Ãèïîïàðàòèðîèäèçì-ä: Íàñàíä õ¿ðýã÷èä áà õ¿¿õäýä
õîíîãò 50000-200000 ÎÓÍ-ýýð êàëüöèéí áýëäìýëèéí õàìò
• Ãèïåðêàëüöèåìè, ãèïåðâèòàìèíîç-À çýðýãò õýðýãëýõã¿é.
• Áººð áà ç¿ðõíèé äóòàãäàëòàé ºâ÷òºí, àòåðîñêëåðîç,
áººðíèé ÷óëóóøðàëò ºâ÷íèé ¿åä äýýä çýðãèéí
• Ç¿ðõíèé ýìãýãòýé, ÿëàíãóÿà õóðóóâ÷èí öýöãèéí ãëèêîçèä
àãóóëñàí áýëäìýë õýðýãëýæ áàéãàà ºâ÷òºí, æèðýìñýí áà
Ãàæ íºëºº: Ãèïåðâèòàèíîç-Ä, õîîëíû äóðøèë áóóðàõ, îãèõ,
áèå ñóëðàõ, òîëãîé ýðãýõ, öóñàíä êàëüöè èõñýõ, òàòàëò
¿¿ñýõ, áººð, óóøèã, çººëºí ýä êàëüöæèõ áà ñóäàñíû
õàíàíä êàëüöè èë¿¿äëýýð ñóóõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷
áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• Êàïñóë, øàõìàë, 1.25ìã (50000 ÅÄ),
• Óóæ õýðýãëýõ óóñìàë, 250ìêã/ìë(10000ÅÄ/ìë),
• 500 ÌÅ, äðàæå,
• 0.125%-5 ìë, 10 ìë-èéí òîñîí óóñìàëààð ôëàêîíä,
• 0.5%-10 ìë-èéí ñïèðòýí óóñìàë, ôëàêîíä òóñ òóñ
339
Âèòàìèí, ýðäýñ áîäèñ
♦ Ðåòèíîë, RETINOLUM
ªºð íýðñ: Vitaminum A, Acon, Afaxin, Alphasterol, Avital, Del-

Vi-A, Primavit, Vitaplex A, Xerophthol,
¾ Æîðîîð îëãîíî, æîðã¿é îëãîæ áîëíî.
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
Í¿äíèé òîðëîãèéí ¿éë àæèëëàãàà, ÿñíû ºñºëò, ñàëñò
áîëîí õó÷óóð ýäèéí íºõºí òºëæèëòèéã ñàéæðóóëíà.
Ôàðìàêîêèíåòèê: ªºõ òîñíû øèìýãäýëò õýâèéí õ¿íä åðäèéí
òóíãààð õýðýãëýõýä ñàéí øèìýãäýíý, èõ òóíãààð õýðýãëýõ
áóþó ººõ òîñíû øèìýãäýëò ìóóäñàí, óóðàã áàãàäñàí, ýëýã,
íîéð áóë÷èðõàéí ýìãýãòýé ºâ÷òºíä øèìýãäýëò íü ìóóäñàí
áàéäàã. Ýëýãíèé Êóïåðèéí ýñýä õóðèìòëàãäàíà (èõýâ÷ëýí
ïàëìèòàò õýëáýðýýð). Ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãàà õýâèéí,
íàñàíä õ¿ðñýí õ¿íèé ýëýã 2 æèëèéí õóãàöààíä øààðäàãäàõ
âèòàìèí-À-ã íººöºëæ ÷àääàã áàéíà. Áººð, óóøèã, àäðåí
èäýâõèò áóë÷èðõàé, í¿äíèé òîðëîã, õýâëèéí ãÿëòàíãûí
ººõëºã ýäýä ðåòèíèë ïàëìèòàò õýëáýðýýð áàãà õýìæýýãýýð
íººöëºãäºíº. Âèòàìèí-À íü àëüôà ïðîòåéí, ðåòèíîë-
õîëáîîò óóðãèéí õýëáýðýýð öóñàíä ýðãýëäýæ áàéíà.
Ýëãýíä õóâèðíà. Ðåòèíîë (òîñîíä óóñàìõàé) íü ãëþêóðîíû
õ¿÷èëòýé êîíúþãàò ¿¿ñãýõ áà öààøäàà ðåòèíàëü, áà
ðåòèíîèä õ¿÷èë áîëîí õóâèðäàã. Ðåòèíîèä õ¿÷èë íü
öºñººð ÿëãàðàí, ºòãºíòýé õàìò ãàäàãøèëíà. Ðåòèíàëü,
ðåòèíîèä õ¿÷èë áà áóñàä óñàíä óóñàìõàé ìåòàáîëèò
õýëáýðýýð çàðèì õýñýã íü øýýñ áîëîí ºòãºíèé õàìò
Õîíîãèéí õýðýãöýý: 11-ýýñ äýýø íàñòàé ýðýãòýéä 1000 ìêã
RE*** áóþó 3.330 ÎÓÍ, 11-ýýñ äýýø íàñòàé ýìýãòýéä
800ìêã RE áóþó 2.665 ÎÓÍ, æèðýìñýí ýõýä 8000ìêã RE
áóþó 2.665 ÎÓÍ, õºõ¿¿ë ýõýä ýõíèé 6 ñàðä 1.300ìêã RE
áóþó 4.330 ÎÓÍ, õºõ¿¿ë ýõýä äàðààãèéí 6 ñàðä 1.200ìêã
RE áóþó 4.000 ÎÓÍ, 7-10 íàñòàé õ¿¿õäýä 700ìêã RE áóþó
⇒ ***
Âèòàìèí À-èéí õîíîãèéí õýðýãöýýã ðåòèíîëûí íýãæýýð (RE) òîîöîí
áè÷ñýí áîëíî. 1 RE íü 1ìêã alltrans retinol, 6ìêã beta-carotene áóþó
12ìêã carotenoid provitamins-òàé òýíöýíý.
340
2.330 ÎÓÍ, 4-6 íàñòàé õ¿¿õäýä 500ìêã RE áóþó 1.665
ÎÓÍ, 1-3 íàñòàé õ¿¿õäýä 400ìêã RE áóþó 1.330 ÎÓÍ,
íÿðàé áà 1 õ¿ðòýëõ íàñíû õ¿¿õäýä 375ìêã RE áóþó 1.250
ÎÓÍ òóñ òóñ õýðýãòýé áàéäàã.
Âèòàìèí À-èéí õ¿íä õýëáýðèéí äóòàãäàë: Íàñàíä
õ¿ðýã÷èä áîëîí 8-ààñ äýýø íàñòàé õ¿¿õäýä, 3 ºäºð
50000-100000 ÎÓÍ-ýýð áóë÷èíä òàðèõ áóþó 100000-
500000 ÎÓÍ-ýýð óóæ õýðýãëýíý. Öààøèä 2 äîëîî õîíîã
50000 ÎÓÍ-ýýð áóë÷èíä òàðèõ áóþó óóíà. Äàðàà íü 2
ñàðûí òóðø 10000-20000 ÎÓÍ-ýýð óóíà. Ò¿¿íýýñ öààø
õýðýãöýýã õ¿íñíèé ç¿éëýýð õàíãàõ íü ç¿éòýé. 1-8 íàñòàé
õ¿¿õäýä ºäºðò 17500-35000 ÎÓÍ-ýýð 10 õîíîã áóë÷èíä
òàðüæ õýðýãëýíý. 1 õ¿ðòýëõ íàñíû õ¿¿õäýä ºäºðò 7500-
15000 ÎÓÍ-ýýð 10 ºäºð áóë÷èíä òàðèíà.
Âèòàìèí À-èéí äóòàãäëààñ ñýðãèéëýõ ýì÷èëãýýíä:
1-8 íàñòàé õ¿¿õäýä, 5000-10000 ÎÓÍ-ýýð ºäºðò 1 óäàà
2 ñàð óóæ õýðýãëýíý. Öààøèä õýðýãöýýã õ¿íñíèé ç¿éëýýð
õàíãàíà.
Óã ýì, ò¿¿íèé íàéðëàãàíä àãóóëàãäàõ ç¿éëä õàðøèëòàé
ºâ÷òºíä õýðýãëýõã¿é. Öºñíèé ÿëãàðàëòûí ººð÷ëºëòèéí
óëìààñ ¿¿ññýí ìàëàáñîðáöèéí ñèíäðîìòîé ºâ÷òºíä (èéì
ºâ÷òºíä äåãèäðîõîëèéí õ¿÷èë ã.ì. öºñíèé äàâñóóäûí õàìò
óóëãàæ õýðýãëýæ áîëíî) óóëãàõã¿é. Æèðýìñýí áîëîí
Ãàæ íºëºº:
Òóí õýòð¿¿ëýí õîðäîõ ¿åä ë ãàæ íºëºº èëýðäýã.
Öî÷ðîìòãîé áîëîõ, òîëãîé ºâäºõ, ãàâëûí äîòîîä äàðàëò
èõñýõ, ÿäðàõ, óíòàìõàé áîëîõ, áèå ýâã¿éðõýõ, òîëãîé
ýðãýõ, ìèîç, ýêçîôòàëüì, õàðàà ººð÷ëºãäºõ, õîîëíû
äóðøèë áóóðàõ, àþóëõàé öàíõàéõ, ñóóëãàõ, äîòîð
ìóóõàéðàõ, áººëæèõ, ãèïîìåíîððåé, øàðëàëò ¿¿ñýõ,
ãåïàòîìåãàëè, öèððîç, ýëýãíèé ôåðìåíò ºíäºðñºõ,
àëîïåöè, àðüñ õóóðàéøèõ, àðüñ çàãàòíàõ, àðüñ íºñººæèõ,
øºíº õºëðºõ, ÿñ ñèéðýãøèí ºñºëò íü ìóóäàõ,
ãèïåðêàëüöèåìè, ãèïåðêàëüöèóðè, ãèïåðîñòîç, ïåðèîñòèò,
àðòðàëüãè áà äýë¿¿ òîìðîõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áàéñàí
íü á¿ðòãýãäñýí áàéíà.
Ñàâëàëò:
341
Âèòàìèí, ýðäýñ áîäèñ
10000 ÎÓÍ-ýýð øàõìàë, 10000 ÎÓÍ, 200000 ÎÓÍ,

25000 ÎÓÍ, 50000 ÎÓÍ-ýýð êàïñóë, 50000 ÎÓÍ/0.
1ìë, 100000 ÎÓÍ\ìë, àãóóëñàí 30ìë-èéí óóæ õýðýãëýõ
óóñìàë-äóñààãóóð, 2ìë-èéí òàðèàãààð (50000 ÎÓÍ,/ìë
àãóóëñàí 0.5% õëîðîáóòàíîë, ïîëèñîðáàò 80, áóòèëæñàí
ãèäðîêñèàíèçîë áà áóòèëæñàí ãèäðîêñèòîëóåí á¿õèé) òóñ òóñ
♦ Èîä, IODUM /15.1, 18.8-ä ¿ç/

¾ Ñàâëàëòûí õýñýãò ¿ç.
ªºð íýðñ:
⇒ Äîòóóð óóæ õýðýãëýäýã, òºðºë á¿ðèéí ºâ÷íèé ýì÷èëãýýíä
õýðýãëýäýã èîä àãóóëñàí äàðààõ áýëäìýë¿¿ä áèé:
∗ Èîä, êàïñóëòàé, /Iodine, 200ìã/,
∗ Èîäæóóëñàí òîñ (Iodized oil, 1ìã/480ìã èîä/, 0.5ìë/240ìã
èîä/),
∗ “Ìèêðîéîä” øàõìàë /Tab.Microiodum, èîä 0.0005ãð, êàëè-
èîäèä 0.005ãð, áàìáàéí ¿íäýñ 0.05ãð-ûã àãóóëíà,
ãèïåðòèðåîçûí ýì÷èëãýýíä 1 øàõìàëààð ºäºðò 2-3 óäàà
óóæ õýðýãëýíý. Êóðñ 20 ºäºð/,
∗ Êàëè èîäèä /Kalii iodidum, 0.04ãð, 0.125, 0.25, 0.5ãð
øàõìàë, 3%-èéí óóñìàë, ýíäåìèéí çîáûí ¿åä 0.04ãð-ààð 7
õîíîãò 1 óäàà óóíà, òàðõìàë çîáûí ¿åä 0.04ãð-ààð ºäºðò
3 óäàà óóãààä, äàðàà íü 0.125ãð-ààð ºäºðò 1-2 óäàà óóíà,
êóðñ íü 20 õîíîã, öýð øèíãýëýõ çîðèëãîîð 1-3%-èéí
óóñìàëûã õîîëíû õàëáàãààð ºäºðò 3-4 óäàà óóíà/,
∗ Íàòðè èîäèä /Natrii iodidum, íóíòàã, êàëè-èîäèäûí àäèë
çààëòààð 0.3-1.0ãð-ààð ºäºðò 3-4 óäàà óóæ õýðýãëýíý/
¯éëäýë:
• Ýëåìåíòàð èîä íÿíãèéí ýñðýã ¿éëäýëòýé. /15.1-ä ¿ç/.
• Áîäèñûí ñîëèëöîîíä îðîëöîí, äèññèìèëÿöèéã èõýñãýíý.
Áàìáàé áóë÷èðõàéä òèðîêñèí íèéëýãæèõýä îðîëöîíî.
Èîäûí äóòàãäàëûí ¿åä áàìáàé áóë÷èðõàéí ¿éë
àæèëëàãàà ñóëðàí, òèðîêñèíû íèéëýãæèë ººð÷ëºãäºõ
áºãººä ýíý ¿åä èîäûã õýðýãëýõýä òèðîêñèíû íèéëýãæèë
èõýñäýã.
342
• Èîäûí áýëäìýë¿¿ä /êàëèé èîä ã.ì./ áàìáàé áóë÷èðõàéä
ðàäèî-èäýâõèò èîä õóðèìòëàãäàõ ÿâäëûã ñààòóóëàí,
ò¿¿íèé áèå ìàõáîäîîñ ãàäàãøëàëòûã íýìýãä¿¿ëíý.
• Èîä áàãà òóíãààð /”ìèêðî-éîä” øàõìàë ã.ì./ ºí÷èí òàðõèíû
óðä äîëèéí òèðåîòðîï ãîðìîíû ¿¿ñýëòèéã ñààòóóëíà. Ýíý
øèíæ ÷àíàðûã íü àøèãëàí, ò¿¿íèéã áàìáàé áóë÷èðõàéí
ãèïåðôóíêöèéí ¿åä ýì÷èëãýýíä õýðýãëýäýã.
• Ëèïèä áà óóðãèéí ñîëèëöîîíä îðîëöîíî /Öóñàíä
õîëåñòåðèí áà áåòòà-ëèïîäðîòåèäûã áàãàñãàíà/.
• Öýð õîâõëîõ áà öýð øèíãýëýõ íºëººòýé (Ðåôëåêñýýð
àìüñãàëûí çàìûí áóë÷èðõàéí ñàëñò ÿëãàðóóëàëòûã
íýìýãä¿¿ëýõèéí çýðýãöýý óóðàã çàäëàõ /ïðîòåîëèòèê/
íºëººòýé).
• Èîä äóòàãäëûí ýìãýã,
• Ãèïåðòèðåîç,
• Àòåðîñêëåðîç,
• Àìüñãàëûí äýýä çàìûí àðõàã ¿ðýâñýë,
• Ìºíãºí óñ, õàð òóãàëãàíû àðõàã õîðäëîãî,
• Àðèóòãàë, àðüñíû èäýýò ¿ðýâñýë, øàðõëàà /15.1-ä ¿ç/.
Õýðýãëýõ àðãà: /Äýýðõýýñ ¿ç/.
Öýýðëýë: Óóøèãíû ñ¿ðüåý, íåôðèò, íåôðîç, ôóðóíêóë¸ç,
àðõàã ïèîäåðìè, öóñàðõàã ýìçýãøèë, èîäûí õàðøèëòàé
ºâ÷òºí áîëîí æèðýìñýí ýõýä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Éîäèçì /õàìðààñ óñàðõàã ÿëãàäàñ ãàðàõ, çàãàòíàà,
Êâèíêèéí õàâàí, ø¿ëñ íóëèìñ ãîîæèõ, àðüñààð òóóðàëò ãàðàõ
ã.ì. øèíæýýð èëýðíý/. /15.1-ä ¿ç/.
Ñàâëàëò:
• Êàïñóë, 200ìã, /ÆÃ,Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4/,
• Èîäæóóëñàí òîñ, 1ìë, /480 ìã èîä/., 0.5 ìë /240 ìã èîä/,
/Æ,Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4/.
♦ Êàëüöèéí ãëèöåðîôîñôàò,
CALCII GLYCEROPHOSPHAS
ªºð íýðñ: Calcium glycerophosphoricum.
343
Âèòèìèí, ýðäýñ, áîäèñ
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë:
• Òàìèð òýíõýý ñàéæðóóëíà /áîäèñûí ñîëèëöîîã
ýð÷èìæ¿¿ëíý/.
Õýðýãëýõ çààëò: Ãèïîòðîôè, õýò ÿäðàë, ìýäðýë ñóëüäàë,
ñóëüäàà
• Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 200-500 ìã-ààð, õ¿¿õäýä 50-200 ìã-ààð
ºäºðò 2-3 óäàà óóëãàæ õýðýãëýíý. /Èõýâ÷ëýí òºìðèéí
áýëäìýëòýé õàìò õýðýãëýíý/.
Ãàæ íºëºº: òýìäýãëýãäýýã¿é.
Ñàâëàëò: 200 ìã, 500 ìã, øàõìàë.
♦ Âèòàìèí Â êîìïëåêñ, VITAMIN B COMPLEX

ªºð íýð: Vitaminum B compositum, Vitabex.
¾ Øàõìàë: Æîðã¿é îëãîæ áîëíî, Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¾ Òàðèà: Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý, Ê-4,Ê-5,K-6.
Íàéðëàãà: Âèòàìèí Â1/òèàìèí/, Â2/ðèáîôëàâèí/,
Â6/ïèðèäîêñèí/, ÐÐ/íèêîòèíàìèä/, Â5/äåêñïàíòåíîë/ áîëîí
áóñàä õîëüöóóäûã àãóóëàõ áà õàðèí òýäãýýðèéí àãóóëàãäàõ
õýìæýýã íü îëîí ÿíçûí ¿éëäâýðëýã÷èä ººð ººðººð
îðóóëñàí áàéäàã.
¯éëäýë: Íàéðëàãàíä àãóóëàãäàõ âèòàìèíóóäûí äóòàãäëààñ
ñýðãèéëýõ áóþó íºõºí, èñýëäýí àíãèæðàõ ïðîöåññûã
èäýâõæ¿¿ëæ, áîäèñûí ñîëèëöîîã ýð÷èìæ¿¿ëýí, õàëäâàðûí
ýñðýã òýñâýðëýõ ÷àäâàðûã ñàéæðóóëíà.
• Â á¿ëãèéí âèòàìèíû õýðýãöýý èõñýõ /õàëóóðàëò,
ãèïåðòèðåîç, æèðýìñëýëò, õºõ¿¿ë ¿å ã.ì./,
• Â á¿ëãèéí âèòàìèíû äóòàãäàë /õîîëíû øèìýãäýëò ìóóäàõ,
ñóóëãàëò, áººëæèëò, ÕÃÇ-ûí àðõàã ºâ÷èí, àíòèáèîòèê àìààð
óäààí õýðýãëýñýí ã.ì./,
• Ïîëèíåâðèò, íåâðàëüãè, àðõàã àðõèäàëòûí
ýíöåôàëîïàòè.
344
Õýðýãëýõ àðãà: Óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ çîðèëãîîð íàñàíä
õ¿ðýã÷äýä ºäºðò 1 óäàà, ýì÷èëãýýíèé çîðèëãîîð ºäºðò
1-4 óäàà óóëãàõ áóþó áóë÷èíä áà âåíèéí ñóäñààð òàðüæ
õýðýãëýíý.
Öýýðëýë: Á¿ðýëäýõ¿¿íä àãóóëàãäàõ àëü íýã íýãäýëä
õàðøèëòàé áîë õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Õàðøëûí óðâàë /àðüñíû òóóðàëò, çàãàòíàà ã.ì./
Ñàâëàëò:
• Øàõìàë,
• Òàðèà, 2 ìë, òóíøèë.
♦ Íèêîòèíàìèä, NICOTINAMIDUM
ªºð íýðñ: Nicovit, Niacinamide, Nicotol, Nicamid, Niacevit,
Nicofort.
¾ Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë:
• Èñýëäýí àíãèæðàõ ïðîöåññò îðîëöîíî. Ëèïèäèéí
ìåòàáîëèçì, ýäèéí àìüñãàë, ãëèêîãåíîëèçèéí ïðîöåññèéã
äýìæèíý. Áàãà íÿãòðàëò ëèïîïðîòåéíû ñèíòåçèéã
áàãàñãàæ, àäèïîç ýä äýõ ëèïîëèçèéã ñààòóóëíà.
• Äóòàãäâàë ïåëëàãðà ºâ÷èí ¿¿ñíý.
Ôàðìàêîêèíåòèê: t1/2=45ìèíóò, óóõàä õîäîîä ãýäýñíèé
çàìààñ ñàéí øèìýãäýíý, ýëãýíä õóâèð÷, èäýâõòýé
ìåòàáîëèò ¿¿ñãýíý, øýýñýýð ÿëãàðíà.
• Ïåëëàãðà:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: Õ¿íä õºíãºíººñ íü õàìààðóóëàí
õîíîãò 300-500 ìã-ààð óóëãàõ, àðüñàí äîð, áóë÷èíä,
âåíèéí ñóäñàíä òàðèõ àðãóóäààð õýðýãëýæ áîëíî.
◊ Õ¿¿õäýä: Õ¿íä õºíãºíººñ íü õàìààðóóëàí õîíîãò 300
ìã õ¿ðòýë òóíãààð óóëãàõ áóþó 100 ìã õ¿ðòýë òóíãààð
âåíèéí ñóäñàíä òàðüæ áîëíî.
• Õàðòíóï ºâ÷èí: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä õîíîãò 50-200 ìã-ààð
345
• Âèòàìèí ÐÐ-èéí äóòàãäàëä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä õîíîãò

100 ìã õ¿ðòýë òóíãààð óóëãàæ õýðýãëýíý.
• Àòåðîñêëåðîç, ãèïåðëèïèäåìè, ãèïåðõîëåñ-
òåðîëåìè-ä: Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä 1-2 ãð-ààð õîíîãò 3 óäàà
õîîë èäýõ ¿åä óóëãàæ õýðýãëýíý. Øààðäëàãàòàé áîë
õîíîãèéí òóíã 6 ãð õ¿ðòýë èõýñãýæ áîëíî.
• Ãèïîòîíèéí õ¿íä õýëáýð, ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãàà
àëäàãäñàí, õîäîîäíû øàðõëààíû èäýâõæèë, öóñ àëäàëò,
ç¿ðõíèé áàõûí ¿åä õýðýãëýõã¿é.
• Öºñíèé õ¿¿äèéí ºâ÷èí, ÷èõðèéí øèæèí, õàðøèë, òóëàéí
¿åä áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý.
Ãàæ íºëºº: Òîëãîé ýðãýõ, òîëãîé ºâäºõ, îãèõ, áººëæèõ,
ñóóëãàõ, àþóëõàé îð÷èì ýìçýãëýõ, ãèïåðãëèêåìè,
ãèïåðóðèêåìè çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• 0.025 ãð., 0.005 ãð-ûí øàõìàëààð ñàâëàãäàíà.
♦ Àñêîðáèíû õ¿÷èë, ACIDUM ASCORBINICUM

ªºð íýðñ: Vitaminum-C, Ascorbic acid, Acidum ascorbicum,
Ascorbin, Ascorbit, Ascorvit, Scorbumine, Vicin, Vitascorbol,
Celin.
¾ Øàõìàë: Æîðã¿é îëãîæ áîëíî, Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¾ Òàðèà: Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý: Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
Õîíîãèéí õýðýãöýý: Íàñàíä õ¿ðýã÷èä áà 15-ààñ äýýø
íàñòàé õ¿¿õäýä 60 ìã, æèðýìñýí ýõýä 70 ìã, õºõ¿¿ë ýõýä
/ýõíèé 6 ñàðä/ 90 ìã, 11-14 íàñòàé õ¿¿õäýä 50 ìã, 4-10
íàñòàé õ¿¿õäýä 45 ìã, 1-3 íàñòàéä 40 ìã, 6 ñàðààñ
1 íàñòàéä 35 ìã, 6 ñàð õ¿ðòýë 30 ìã òóñ òóñ áàéíà.
¯éëäýë:
• Èñýëäýí àíãèæðàõ ïðîöåññ, ò¿¿íèé äîòîð í¿¿ðñ-óñíû
ñîëèëöîîã çîõèöóóëíà, äóòàãäâàë ÷èéã áàì ºâ÷èí ¿¿ñäýã.
• Õîëáîõ ýäèéí êîëëàãåí øèðõýãèéí ñèíòåç áà ñòåðîèä
ãîðìîíû ¿¿ñýëòèéã äýìæèíý,
• Ñóäàñíû õàíûí íýâ÷èìòãèé ÷àíàðûã áàãàñãàíà,
346
• Àíòèîêñèäàíò íºëººòýé.
• Áèå ìàõáîäûã ãàäíû õàëäâàðò òýñâýðòýé áîëãîíî.
øèìýãäýíý, áèåä ñàéòàð òàðõàæ ýëýã, ëåéêîöèò,
òðîìáîöèò, áóë÷èðõàéëàã ýä, í¿äíèé áîëîðò èë¿¿
õóðèìòëàãääàã, ýëãýíä õóâèðíà, øýýñýýð ÿëãàðíà.
• Ãèïî-, àâèòàìèíîç-Ñ, öóñàðõàã ýìçýãøèë õèéãýýä öóñ
àëäàìõàé áîëîõ òîõèîëäëóóä,
• Òºðºë á¿ðèéí õîðäëîãî áà õàëäâàðò ºâ÷èí.
• ×èéã áàìûí ¿åä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: ªâ÷íèé õ¿íä õºíãºíººñ
øàëòãààëàí: õîíîãò 300 ìã-ààñ 1 ãð-ûã óóëãàõ,
áóë÷èíä áà âåíèéí ñóäñààð òàðèõ çýðýã àðãààð
õýðýãëýæ ýõëýýä, äàðàà íü õîíîãò 50 ìã-ûí áàðèõ
òóíä øèëæ¿¿ëíý.
◊ Õ¿¿õäýä: ªâ÷íèé õ¿íä õºíãºíººñ øàëòãààëàí õîíîãò
100-300 ìã-ûã óóëãàõ, áóë÷èíä áà âåíèéí ñóäñààð
òàðèõ çýðýã àðãààð õýðýãëýæ ýõëýýä, äàðàà íü õîíîãò
30 ìã-ûí áàðèõ òóíä øèëæ¿¿ëíý.
• Òîì õýìæýýíèé øàðõëàà /ò¿ëýãäýëò, ìýñ çàñëûí øàðõ
ã.ì./, àðõàã ºâ÷íèé ¿åä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: Õîíîãò 300-500 ìã-ûã óóëãàõ,
áóë÷èíä áà âåíèéí ñóäñààð òàðèõ àðãààð 7-10 õîíîã
õýðýãëýíý. Èõýýõýí õýìæýýíèé ò¿ëýãäýëòèéí ¿åä
õîíîãèéí òóíã 1-2 ãð-ä õ¿ðãýæ áîëíî.
◊ Õ¿¿õäýä: Õîíîãò 100-200 ìã-ààð óóëãàõ, áóë÷èíä áà
• Õîîë òýæýýëèéí äóòàãäëûí óëìààñ âèòàìèí Ñ
äóòàãäàæ áîëçîøã¿é ¿åä áà ò¿¿íèé õýðýãöýý
èõýññýí ¿åä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: Õîíîãò 70-150 ìã-ààð óóëãàõ,
áóë÷èíä áà âåíèéí ñóäñààð òàðèõ çýðýã àðãààð
õýðýãëýíý.
◊ Æèðýìñýí áà õºõ¿¿ë ¿åä: Õîíîãò 70-150 ìã-ààð
óóëãàõ, áóë÷èíä áà âåíèéí ñóäñààð òàðèõ çýðýã
àðãààð õýðýãëýíý.
347
◊
Õ¿¿õäýä: Õîíîãò 40 ìã-ààð óóëãàõ, áóë÷èíä áà âåíèéí
ñóäñààð òàðèõ çýðýã àðãààð õýðýãëýíý.
Öýýðëýë: Óã ýìýíä õàðøèëòàé ºâ÷òºí áîëîí òðîìáîç áà
òðîìáîôëåáèòèéí ¿åä õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: Íîéð áóë÷èðõàéí èíñóëèí ÿëãàðóóëàã÷ ýñèéã
ãýìòýýõ, ãëþêîçóðè ¿¿ñãýõ, àðüñàíä õàðøëûí òóóðàëò
ãàðàõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñàâëàëò:
• Òàðèà, 100ìã/ìë, òóíøèë,
• 5%, 10%-1 ìë, 2 ìë, 10 ìë-ýýð òóíøèëýíä ñàâëàãäàíà.
♦ Êàëüöèéí ãëþêîíàò, CALCII GLUCONAS

ªºð íýðñ: Calcium gluconate, Calcium gluconicum, Kalcinate.
¾ Øàõìàë: Æîðã¿é îëãîæ áîëíî, Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¾ Òàðèà: Ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý, K-1, Ê-2,Ê-3,Ê-4,
K-5,K-6.
¯éëäýë:
• Öóñíû á¿ëýãíýëòèéã ñàéæðóóëíà
• Êàëüöèéí àëäàãäëûã íºõíº
• Ç¿ðõíèé áà áóñàä õºíäëºí ñóäàëò áóë÷èíãèéí àãøèõ
÷àäâàðûã íýìýãä¿¿ëýõ,
• Òàðõè, íóãàñíû òºâ¿¿äèéí ñýðýìòãèé ÷àíàðûã èõýñãýõ,
• Ñóäàñíû õàíûí íýâòýðøèëèéã áàãàñãàõ ¿éëäýëòýé.
Ôàðìàêîêèíåòèê: Óóõàä äýýðõ ãýäýñ áà íàðèéí ãýäýñíèé
ýõýí õýñýãò ñàéí øèìýãäýíý, ýñèéí ãàäíàõ øèíãýíä òàðõàæ
ÿñíû ýäýä î÷äîã, ÒÌÑ-ä ñèéâýíãèéí 50%-òàé òýíöýõýýð
î÷èíî, ýñèéí äîòîðõ øèíãýíä 1% íü òàðõàíà, äèéëýíõ íü
ºòãºíººð, áàãà õýñýã íü øýýñýýð ãàäàãøèëäàã.
• Òºðºë á¿ðèéí öóñ àëäàëòûí ¿åä /õàìðààñ ã.ì./: Íàñàíä
õ¿ðýã÷äýä 10%-10 ìë-èéã âåíèéí ñóäñààð ààæèì òàðèíà,
• Ãèïîêàëüöèåìèéí òàòàëòûí ¿åä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 4.5-16 mEq òóíã âåíèéí ñóäñààð
òàðèíà. Òàòàëò íàìäòàë äàâòàí õýðýãëýæ áîëíî.
348
◊ Õ¿¿õäýä: 0.5-0.7 mEq òóíã âåíèéí ñóäñààð òàðèíà.
Òàòàëò íàìäòàë ºäºðò 3-4 óäàà äàâòàí õýðýãëýæ
áîëíî.
• Ìàãíèéí õîðäëîãûí òóñëàõ ýì÷èëãýýíä: Íàñàíä
õ¿ðýã÷äýä ýõëýýä 7 mEq òóíãààð âåíèéí ñóäñààð òàðèíà.
¯ð ä¿íãýýñ íü õàìààð÷ äàðààãèéí òóíã ñîíãîíî.
• Öóñ þ¿ëýõ ¿åä:
◊ Íàñàíä õ¿ðýã÷äýä: 100 ìë öèòðàòòàé öóñàíä
1.35 mEq-ã íýìýí õýðýãëýíý.
◊ Õ¿¿õäýä: 100 ìë öèòðàòòàé öóñàíä 0.45 mEq-ã íýìýí
õýðýãëýíý.
• Õ¿íñíèé íýìýãäýë áîëãîí: õîíîãò 500 ìã-ààñ 2 ãð-ààð
• 500 ìã-ààð ºäºðò 3 óäàà óóëãàíà.
• Òðîìáîç, òðîìáîôëåáèò, õîâäîëûí ôèáðèëëÿöè,
ãèïåðêàëüöèåìè, ãèïîôîñôàòåìè çýðýãò õýðýãëýõã¿é.
• Ç¿ðõíèé ãëèêîçèä õýðýãëýæ áóé ºâ÷òºí áà áººð, ç¿ðõ,
óóøèãíû õ¿íä ýìãýãòýé ºâ÷òºíä îíö àíõààðàëòàé
õýðýãëýíý.
• Õ¿¿õýä áà óóøèãíû õ¿íä ýìãýãòýé, àìüñãàëûí
/ðåñïèðàòîð/ àöèäîç, àìüñãàëûí äóòàãäàëòàé ºâ÷òºíä
Ãàæ íºëºº: Óóæ õýðýãëýõ ¿åä õîäîîä ãýäýñíèé çàìûã
öî÷ðîîõ, òàðèõ ¿åä áðàäèêàðäè, ç¿ðõíèé õýì àëäàãäàõ,
ç¿ðõ çîãñîõ, îãèõ çýðýã ãàæ íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
Ñóäàñíû ãàäóóð ãàðâàë ¿õæèë ¿¿ñãýõ àþóëòàé.
Ñàâëàëò:
• 10%-10 ìë., òóíøèëýíä ñàâëàãäàíà.
♦ Ìóëüòèâèòàìèí, MULTIVITAMINUM
Òàéëáàð: Îëîí îðíû ¿éëäâýðëýã÷äèéí õèéñýí, òºðºë á¿ðèéí
âèòàìèíûã ÿíç á¿ðèéí òóíãààð àãóóëñàí (çàðèì íü
âèòàìèíóóäûí çýðýãöýý òºìºð, ôîëèéí õ¿÷èë áîëîí ýðäýñ
áîäèñóóäûã àãóóëñàí áàéäàã) ìóëüòèâèòàìèíóóä ïðàêòèêò
õýðýãëýãääýã.
349
¾ Ê-1,Ê-2,Ê-3,Ê-4,K-5,K-6.
¯éëäýë: Íàéðëàãàíäàà àãóóëñàí âèòàìèíóóäûã íºõºõ

¿éëäýëòýé. Ìºí áèåèéí áîäèñûí ñîëèëöîîã ýð÷èìæ¿¿ëýõ,
õàëäâàðò òýñâýðòýé áîëãîõ çýðýã íºëººòýé.
Õýðýãëýõ çààëò: Ãèïîâèòàìèíîç áà àâèòàìèíîç, ÿäàð÷
äîðîéòñîí, àðõàã áà õóðö õàëäâàðò ºâ÷íººð ºâ÷èëñíèé
äàðàà, òóðààë, ñóëüäàà, æèðýìñëýëò, õºõ¿¿ë ¿å çýðýã
âèòàìèíû õýðýãöýý èõýññýí òîõèîëäëóóäàä õýðýãëýíý.
Õýðýãëýõ àðãà: Òóõàéí âèòàìèíû çààâðûã ¿íäýñëýí
õýðýãëýíý. Èõýâ÷ëýí ºäºðò íýã øèðõýãýýð óóæ õýðýãëýíý.
Öýýðëýë: Íàéðëàãàíä íü îðñîí àëü íýã âèòàìèí áîëîí
õîëüöîä õàðøèëòàé áîë õýðýãëýõã¿é.
Ãàæ íºëºº: /Áóñàä âèòàìèíûã ¿ç/.
Ñàâëàëò: Øàõìàë áîëîí êàïñóëä ñàâëàãäàíà.
⇒ Ìóëüòèâèòàìèíûã Ìîíãîë Óëñûí Çàéëøã¿é

Øààðäëàãàòàé Ýìèéí æàãñààëòàíä "øàõìàë"-ààð
õýðýãëýõýýð çààñàí. Ìîíãîë Óëñûí Ýìèéí Á¿ðòãýëä
á¿ðòãýãäñýí, ïðàêòèêò ºðãºí õýðýãëýãääýã, øàõìàë áîëîí
êàïñóëä ñàâëàãäñàí çàðèì ìóëüòèâèòàìèí, òýäãýýðèéí
¿éëäâýðëýã÷èä áà íàéðëàãûã õ¿ñíýãòýýð õàðóóëàâ.
Ýìèéí íýð
áà ¿éëäâýð-
Íàéðëàãà Òàéëáàð
ëýã÷èéí íýð
A(ïàëüìèòàò)=3000ÌÅ, Ä=200ÌÅ,
Pregnavit Å(àöåòàò)=10ìã, Äýýðõ
(Mercle, Â1(ìîíîíèòðàò)=1,5ìã, Â2=2,5ìã, âèòàìèíóóä,
Â6= 5ìã, Â12=5ìêã, òºìºð,
Ãåðìàí) íèêîòèíàìèä=15ìã, Ñ=75ìã, êàëüöèéí
êàëüöè ïàíòîòåíàò=10ìã, ôîëèéí äóòàãäëûã
õ¿÷èë=0,75ìã, ôóìàðàò íºõíº.
òºìºð=30ìã, äèêàëüöè
ôîñôàò=250ìã., êàïñóë.
350
A=3333ÌÅ, Ä3=200ÌÅ, Å=10ìã,
Supradyn Â1=4,5ìã, Â2=5,1ìã, Â6= 6ìã, Äýýðõ
(Roche, Â12=6ìêã, áèîòèí=0,3ìã, âèòàìèíóóä,
Øâåéöàð) íèêîòèíàìèä=57ìã, Ñ=180ìã, ýðäýñ
ïàíòîòåíû õ¿÷èë=21ìã, ôîëèéí áîäèñóóäûí
õ¿÷èë=0,2ìã, òºìºð=3,6ìã, äóòàãäëûã
êàëüöè=50ìã, ìàãíè=40ìã, íºõíº.
ôîñôîð=50ìã, õðîì=10ìêã,
çýñ=0,4ìã, ìàðãàíö=0,5ìã,
öàéð=3ìã, øàõìàë.
A(àöåòàò)=3300ÌÅ, Ä=200ÌÅ,
Undevitum Å(àöåòàò)=10ìã, Â1(õëîðèä)=2ìã, Äýýðõ
(Àëòàé- Â2=2ìã, Â6= 3ìã, Â12=2ìêã, âèòàìèíóóäûí
âèòàìèí, íèêîòèíàìèä=20ìã, ðóòèí=10ìã, äóòàãäëûã
Ñ=75ìã, êàëüöè ïàíòîòåíàò=3ìã, íºõíº.
ÎÕÓ) ôîëèéí õ¿÷èë=0,5ìã, äðàæå.
Revitum A(àöåòàò)=2500ÌÅ, Äýýðõ

(Àëòàé- Â1(õëîðèä)=1,5ìã, Â2=1ìã, Ñ=35ìã, âèòàìèíóóäûí
âèòàìèí, øàõìàë. äóòàãäëûã
ÎÕÓ) íºõíº.
Ã. ÕÀÂÑÐÀËÒ
ÇÀÉËØÃ¯É ØÀÀÐÄËÀÃÀÒÀÉ ÝÌÈÉÍ
ÕÀÐÈËÖÀÍ ÍªËªªËªË
ACETAZOLAMIDUM
• ÀÖÅÒÈËÑÀËÈÖÈËÛÍ Õ¯×ÈË: Àöåòàçîëàìèäûí ÿëãàðàëòûã
óäààøðóóëàí õîðîí ÷àíàðûã èõýñãýíý.
• Ç¯ÐÕÍÈÉ ÃËÈÊÎÇÈÄ áà ÊÎÐÒÈÊÎÑÒÅÐÎÈÄ: ãèïîêàëèåìè
¿¿ñýõ ñºðºã íºëºº íü èõýñíý
ACIDUM ACETYLSALICYLICUM
• ÕÎÄÎÎÄÍÛ Õ¯×ÈË ÑÀÀÐÌÀÃÆÓÓËÀÃ×ÈÄ: àöåòèëñàëèöèëûí
õ¿÷ëèéí ÿëãàðàëò èõýñíý.
351
Õàâñðàëò
• ÀÍÒÈÊÎÀÃÓËßÍÒÓÓÄ: öóñ àëäàõ ºðòºìæ íýìýãäýíý.

• ÊÎÐÒÈÊÎÑÒÅÐÎÈÄÓÓÄ: õîäîîä ãýäýñíèé øàðõ ¿¿ñýõ áà
õîäîîäíîîñ öóñ àëäàõ ºðòºìæ èõýñíý
• ÌÅÒÎÒÐÅÊÑÀÒ: ìåòîòðåêñàòûí ÿëãàðàëò áàãàñàí õîðîí ÷àíàð
íü èõýñíý.
• ÌÅÒÎÊËÎÏÐÀÌÈÄ: àöåòèëñàëèöèëèéí õ¿÷ëèéí ýôôåêò
èõýñíý.
• ÔÓÐÎÑÅÌÈÄ, ÀÐÒÅÐÈÉÍ ÄÀÐÀËÒ ÁÓÓÐÓÓËÀÕ ÝÌ,
ÏÎÄÀÃÐÛÍ ÝÑÐÝÃ ÍªËªªÒ ÝÌ: äýýðõ ýì¿¿äèéí ¿éëäëèéí
èäýâõè ñóëàðíà.
ACIDUM ASCORBINICUM
• ÀÖÅÒÈËÑÀËÈÖÈËÈÉÍ Õ¯×ÈË/èõ òóíãààð/: âèòàìèí-Ñ-èéí
äóòàãäàë ¿¿ñýõ ýðñäýë íýìýãäýíý.
• ÒªÌÐÈÉÍ ÁÝËÄÌÝË¯¯Ä/óóæ õýðýãëýõ/: òºìðèéí øèìýãäýëò
ñàéæèðíà.
• ÂÀÐÔÀÐÈÍ: àíòèêîàãóëÿíò ýôôåêò íü áóóðíà.
ACIDUM AMINOCAPRONICUM
• ÝÑÒÐÎÃÅÍ, óóäàã ÊÎÍÒÐÀÖÅÏÒÈÂÓÓÄ: ãèïåðêîàãóëÿöè ¿¿ñ÷
áîëçîøã¿é.
ACYCLOVIR
• ÏÐÎÁÅÍÅÖÈÄ: àöèêëîâèðûí öóñíû ïëàçìûí ò¿âøð¿¿ëýã
èõýñíý.
• ÇÈÄÎÂÓÄÈÍ: íîéðìîãëîõ áà óíòàìõàé áàéäàë ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é.
• ÖÈÊËÎÑÏÎÐÈÍ, ÌÅÏÅÐÈÄÈÍ: àöèêëîâèðûí áººð õîðäóëàõ
íºëºº èõýñíý.
ALLOPURINOLUM
• ÊÀÏÒÎÏÐÈË: Êàïòîïðèëûí õîðóó ÷àíàð èõýñíý /ÿëàíãóÿà
áººðíèé äóòìàãøèëòàé ºâ÷òºíä/,
• ÂÀÐÔÀÐÈÍ: Âàðôàðèíû ¿éëäýë èõýñíý.
• ÀÇÀÒÈÎÏÐÈÍ, ÌÅÐÊÀÏÒÎÏÓÐÈÍ: Ýäãýýðèéí õîðò íºëºº
èõýñíý
ALUMINIUM HYDROXIDUM + MAGNESII OXYDUM

• ÀÖÅÒÈÑÀËÈÖÈËÛÍ Õ¯×ÈË: àöåòèëñàëèöèëûí õ¿÷ëèéí
ÿëãàðàëò ò¿ðãýñíý.
• ÌÈÊÐÎÁÛÍ ýñðýã íºëººò ýì¿¿ä: öèôðîôëîêñàöèí, èçîíèàçèä,
íèòðîôóðàíòîèí, ðèôàìïèöèí, òåòðàöèêëèí çýðýã ýì¿¿äèéí
øèìýãäýëò áàãàñíà.
• ÔÅÍÈÒÎÈÍ: ôåíèòîèíû øèìýãäýëò áóóðíà.
352
• ÔÅÍÎÒÈÀÇÈÍÓÓÄ: ôåíîòèàçèíû óëàìæëàëóóäûí øèìýãäýëò
áóóðíà.
AMIDOTRIZOATUM
• ÃÈÑÒÀÌÈÍÛ ÝÑÐÝÃ ÝÌ: ¿ë íèéöýëòýé.
AMINOPHYLLINUM /Òåîôèëëèíûã ¿ç/

• ÃÀËÎÒÀÍ: Ãàëîòàíû àðèòì ¿¿ñãýõ ðèñê íýìýãäýíý.
• ÖÈÔÐÎÔÎÊÑÀÖÈÍ, ÝÐÈÒÐÎÌÈÖÈÍ: Àìèíîôèëëèíû öóñíû
ïëàçìûí êîíöåíòðàöè èõýñíý
• ÐÈÔÀÌÏÈÖÈÍ: Àìèíîôèëëèíû ïëàçìûí êîíöåíòðàöè áóóðíà.
• ÊÀÐÁÀÌÀÇÅÏÈÍ, ÔÅÍÈÒÎÈÍ, ÔÅÍÎÁÀÐÁÈÒÀË:
Àìèíîôèëëèíû ïëàçìûí êîíöåíòðàöè áóóðíà.
• ÂÅÐÀÏÀÌÈË: Àìèíîôèëëèíû öóñíû ïëàçìûí êîíöåíòðàöè
èõýñíý
• ÄÎÊÑÀÏÐÀÌ: ÒÌÑ ñýðãýýõ íºëºº íü èõýñíý.
• ËÈÒÈÉ: ëèòèéí ÿëãàðàëò ò¿ðãýñýí öóñíû ïëàçìûí êîíöåíòðàöè
íü áóóðíà.
• ÝÑÒÐÎÃÅÍ ÁÀ ÏÐÎÃÅÑÒÅÐÎÍ: óã 2 ãîðìîíûã àãóóëñàí óóäàã
æèðýìñëýëòýýñ õàìãààëàõ ýìèéí íºëººãººð Àìèíîôèëëèíû
öóñíû ïëàçìûí êîíöåíòðàöè èõýñíý
AMITRIPTYLINUM
• ÀËÊÎÕÎË: ýôôåêò èõýñ÷ áîëíî.
• ÐÈÔÀÌÏÈÖÈÍ: àíòèäåïðåññàíòûí ïëàçìûí êîíöåíòðàöè
áàãàñ÷ ýì÷èëãýýíèé íºëºº íü áóóðíà.
• ÊËÎÍÈÄÈÍ: êëîíèäèí ýì÷èëãýýíèé äàðàà ãèïåðòåíçè ¿¿ñýõ
ýðñäýë íýìýãäýíý
• ÂÅÐÀÏÀÌÈË: èìèïðàìèíû öóñíû ïëàçìûí êîíöåíòðàöè èõýñíý
• ÍÈÒÐÎÃÈÖÅÐÈÍ: íèòðîãëèöåðèíû èäýâõè ñóëàðíà.
æèðýìñëýëòýýñ õàìãààëàõ ýìèéí íºëººãººð àíòèäåïðåññàíò
¿éëäýë íü ñóëàðíà.
• ÝÏÈËÅÏÑÈÉÍ ýñðýã ýì¿¿ä: àíòàãîíèñò /òàòàëò ¿¿ñýõ ýðñäýë
íýìýãäýíý/, àíòèäåïðåññàíò ¿éëäýë íü ñóëàðíà.
• ÑÈÌÏÀÒÎÌÈÌÅÒÈÊ¯¯Ä: àäðåíàëèíòàé õàìò õýðýãëýâýë
ãèïåðòåíçè áà àðèòì ¿¿ñãýíý. Íîð àäðåíàëèíòàé õàìò
õýðýãëýâýë ãèïåðòåíçè ¿¿ñíý.
AMOXICILLINUM /ïåíèöèëëèíèéã ¿ç/

• Õ¯×ÈË ÑÀÀÐÌÀÃÆÓÓËÀÃ×ÈÄ: pivampicillin-û øèìýãäýëò
ñààðíà,
• ÀÍÒÈÊÎÀÃÓËßÍÒÓÓÄ: /phenindione, warfarin-ûã ¿ç/,
353
Õàâñðàëò
• ÌÅÒÎÒÐÅÊÑÀÒ: ìåòîòðåêñàòûí ÿëãàðàëò óäààøðàí õîðäóóëàõ

íºëºº íü èõýñäýã.
• ÝÑÒÐÎÃÅÍ, ÏÐÎÃÅÑÒÅÐÎÍ: /óóäàã æèðýìñëýëòýýñ ñýðãèéëýõ
áýëäìýëèéã ¿ç/, àìïèöèëëèí íü óóæ õýðýãëýäýã æèðýìñëýëòýýñ
õàìãààëàõ áýëäìýë¿¿äèéí íºëººã ñóëðóóëíà.
AMPICILLINUM /ïåíèöèëëèíèéã ¿ç/

ñààðíà,
ANTISTAPHYLOCOCCAL IMMUNOGLOBULINUM
• ÀÌÜÄ ÂÈÐÓÑÛÍ ÂÀÊÖÈÍ: 3 ñàðààñ äîîøã¿é õóãàöààíû çàéòàé
õýðýãëýíý.
ANTITETANUS IMMUNOGLOBULIN /Human/

• ÀÌÜÄ ÂÈÐÓÑÛÍ ÂÀÊÖÈÍ: 3 ñàðààñ äîîøã¿é õóãàöààíû çàéòàé
õýðýãëýíý.
ASPARAGINASE
• ÌÅÒÎÒÐÅÊÑÀÒ: ìåòîòðåêñàòûí èäýâõè ñóëàðíà.
• ÏÐÅÄÍÈÇÎËÎÍ, ÂÈÍÊÐÈÑÒÈÍ: õîðäëîãî ¿¿ñãýõ íºëºº íü
èõýñíý.
ATRACURIUM BESYLAS /äåïîëÿðèçàöè ¿ë ¿¿ñãýã÷ ìèîðåëàêñàíòûã

¿ç/
• ÀÌÈÍÎÃËÈÊÎÇÈÄÓÓÄ: áóë÷èí ñóëðóóëàõ íºëºº íü èõýñíý.
• ÊÀÐÁÀÌÀÇÅÏÈÍ, ÔÅÍÈÒÎÈÍ: áóë÷èí ñóëðóóëàõ íºëºº íü
áóóðíà.
• ÍÅÎÑÒÈÃÌÈÍ: àíòàãîíèñò
ATROPINUM
• ÀÍÒÈÄÅÏÐÅÑÑÀÍÒÓÓÄ: ì-õîëèíîëèòèê ãàæ íºëºº íü èõýñíý.
• ÃÈÑÒÀÌÈÍÛ ÝÑÐÝÃ ÝÌ: ì-õîëèíîëèòèê ãàæ íºëºº íü èõýñíý.
• ÔÅÍÎÒÈÀÇÈÍÓÓÄ: ì-õîëèíîëèòèê ãàæ íºëºº íü èõýñíý.
• ÍÈÒÐÎÃËÈÖÅÐÈÍ: íèòðîãëèöåðèíèé ýôôåêò ñóëàðíà.
AZATHIOPRINUM
354
• ÀËËÎÏÓÐÈÍÎË: õîðäóóëàõ íºëºº íü èõýñíý.
• ÐÈÔÀÌÏÈÖÈÍ: øèëæ¿¿ëñýí ýðõòýí ñàëíà.
BECLAMETASONUM /êîðòèêîñòåðîèäûã ¿ç/

• ÑÒÅÐÎÈÄ ÁÓÑ ¯Ý ÝÌ¯¯Ä: õîäîîäíû øàðõ ¿¿ñãýõ, õîäîîäíû
øàðõíààñ öóñ àëäàõ ðèñê íýìýãäýíý.
• ÐÈÔÀÌÈÖÈÍ: êîðòèêîñòåðîèäûí ìåòàáîëèçìûã ò¿ðãýñãýí
ýôôåêòèéã íü ñóëðóóëäàã
• ×ÈÕÐÈÉÍ ØÈÆÈÍÃ ÝÌ×ËÝÕ ÝÌ¯¯Ä: àíòàãîíèñò íºëººòýé.
Öóñàí äàõü ñàõàð áóóðóóëàõ íºëººã íü ñóëðóóëíà.
• ÝÏÈËÅÏÑÈÉÃ ÝÌ×ËÝÕ ÝÌ¯¯Ä /êàðáàìàçåïèí, ôåíîáàðáèòîë,
ôåíèòîèí/: êîðòèêîñòåðîèîäûí ìåòàáîëèçì ò¿ðãýñ÷ ýôôåêò íü
ñóëàðíà.
• Ç¯ÐÕÍÈÉ ÃËÈÊÎÇÈÄ: ãèïîêàëèåìè áà õîðäëîãî ¿¿ñãýõ ðèñê íü
èõýñíý.
• ÖÈÊËÎÑÏÎÐÈÍ: ìåòèëïðåäíèçîëîíûã õýðýãëýõýä öóñíû ïëàçì
äàõü öèêëîñïîðèíû êîíöåíòðàöè èõñýõ áà õàðèí öèêëîñïîðèíû
íºëººãººð ïðåäíèçîëîíû öóñíû ïëàçì äàõü òóí ºíäºðñäºã
áàéíà.
• ØÝÝÑ ÕªªÕ ÝÌ: êîðòèêîñòåðîèäóóä áèåä íàòðè óñ
õóðèìòëóóëàõ õàíäëàãàòàé òóë øýýñ ÿëãàðàëòûã áàãàñãàõ
íºëººòýé. Ìºí ãèïîêàëèåìè ¿¿ñãýõ ðèñê íü íýìýãäýíý
/àöåòàçîëàìèä, ôóðîñåìèä, ãèäðîõëîðòèàçèä/.
BENZATHINI BENZYLPENICILLINUM /ïåíèöèëëèíèéã ¿ç/

ñààðíà,
BENZYLPENICILLINUM /ïåíèöèëëèíèéã ¿ç/

ñààðíà,
355
Õàâñðàëò
BETAMETHASONUM
øàðõíààñ öóñ àëäàõ ýðñäýë íýìýãäýíý.
ñóëàðíà.
• Ç¯ÐÕÍÈÉ ÃËÈÊÎÇÈÄ: ãèïîêàëèåìè áà õîðäëîãî ¿¿ñãýõ ýðñäýë
íü èõýñíý.
áàéíà.
íºëººòýé. Ìºí ãèïîêàëèåìè ¿¿ñãýõ ýðñäýë íü íýìýãäýíý
BIPERIDEN /Ì-õîëèíîëèòèêèéã ¿ç/

• ÀÍÒÈÄÅÏÐÅÑÑÀÍÒÓÓÄ: ì-õîëèíîëèòèê ãàæ íºëºº íü èõýñíý.
• ÃÈÑÒÀÌÈÍÛ ÝÑÐÝÃ ÝÌ: ì-õîëèíîëèòèê ãàæ íºëºº íü èõýñíý.
• ÔÅÍÎÒÈÀÇÈÍÓÓÄ: ì-õîëèíîëèòèê ãàæ íºëºº íü èõýñíý.
• ÍÈÒÐÎÃËÈÖÅÐÈÍ: íèòðîãëèöåðèíèé ýôôåêò ñóëàðíà.
BLEOMYCINUM
• ÄÈÃÎÊÑÈÍ: äèãîêñèíû öóñíû ïëàçìûí ò¿âøð¿¿ëýã áóóðíà.
• ÔÅÍÈÒÎÈÍ: ôåíèòîèíû öóñíû ïëàçìûí ò¿âøð¿¿ëýã áóóðíà.
CALCIUM GLUCONAS /êàëüöèéí äàâñóóä/

• ÒÅÒÐÀÖÈÊËÈÍ: òåòðàöèêëèíû øèìýãäýëò ñààòíà.
• Ç¯ÐÕÍÈÉ ÃËÈÊÎÇÈÄ: ç¿ðõíèé ãëèêîçèäûí ñºðºã íºëºº èõñýí
ç¿ðõíèé õýì àëäàãäàë ¿¿ñíý.
• ÃÈÄÐÎÕËÎÐÒÈÀÇÈÄ: ãèïåðêàëüöèåìè ¿¿ñíý.
CALCIUM GLYCEROPHOSPHAS /êàëüöèéí äàâñóóä/

• ÒÅÒÐÀÖÈÊËÈÍ: òåòðàöèêëèíû øèìýãäýëò ñààòíà.
• Ç¯ÐÕÍÈÉ ÃËÈÊÎÇÈÄ: ç¿ðõíèé ãëèêîçèäûí ñºðºã íºëºº èõñýí
ç¿ðõíèé õýì àëäàãäàë ¿¿ñíý.
• ÃÈÄÐÎÕËÎÐÒÈÀÇÈÄ: ãèïåðêàëüöèåìè ¿¿ñíý.
356
CAPTOPRILUM /ÀÑÅ-èíãèáèòîðûã ¿ç/

• ÀËÊÎÕÎË: ãèïîòåíçèâ íºëºº íü èõýñíý
• ÀËËÎÏÓÐÈÍÎË: Êàïòîïðèëûí õîðóó ÷àíàð èõýñíý /ÿëàíãóÿà
áººðíèé äóòìàãøèëòàé ºâ÷òºíä/
CARBAMAZEPINUM
• ÀËÊÎÕÎË: êàðáàìàçåïèíû ÒÌÑ-ä ¿ç¿¿ëýõ ñºðºã íºëºº èõýñíý.
• ÝÐÈÒÐÎÌÈÖÈÍ, ÈÇÎÍÈÀÇÈÄ: êàðáàìàçåïèíèé öóñíû
ïëàçìûí êîíöåíòðàöè èõýñíý.
• ÈÇÎÍÈÀÇÈÄ: ýëýã õîðäóóëàõ íºëºº íü èõýñíý.
• ÕËÎÐÎÕÈÍ: òàòàëò íàìäààõ íºëºº íü áóóðíà.
• ÃÀËÎÏÅÐÈÏÄÎË: ãàëîïåðèäîëûí ìåòàáîëèçì ò¿ðãýñýí, öóñíû
ïëàçì äàõü êîíöåíòðàöè íü áàãàñíà.
• ÂÅÐÀÏÀÌÈË: êàðáàìàçåïèíû ýôôåêò èõýñíý
• ÍÈÔÅÄÈÏÈÍ: íèôåäèïèíèé íºëºº áóóð÷ áîëçîøã¿é.
• ÊÎÐÒÈÊÎÑÒÅÐÎÈÄÓÓÄ, ÖÈÊËÎÑÏÎÐÈÍ, ÒÅÎÔÈËËÈÍ:
ìåòàáîëèçì íü ò¿ðãýñýí ýôôåêò íü ñóëàðíà.
• ØÝÝÑ ÕªªÕ ÝÌ: ãèïîíàòðèåìè ¿¿ñíý.
• ËÈÒÈÉ: áººð õîðäóóëàõ íºëºº ¿¿ñíý.
• ÝÑÒÐÎÃÅÍ, ÏÐÎÃÅÑÒÅÐÎÍ: óóæ õýðýãëýäýã æèðýìñëýëòýýñ
õàìãààëàõ áýëäìýëèéí ìåòàáîëèçì ò¿ðãýñ÷ ýôôåêò íü ñóëàðíà.
CEFTAZIDIMUM /öåôàëîñïîðèíûã ¿ç/

• ÀËÊÎÕÎË: äèñóëüôèðàì òºñò óðâàë ¿¿ñíý.
• ÀÍÒÀÖÈÄÓÓÄ: øèìýãäýëò íü ñààòíà.
• ÂÀÐÔÀÐÈÍ: àíòèêîàãóëÿíò íºëºº íü èõýñäýã
CEFUROXIMUM /öåôàëîñïîðèíûã ¿ç/

• ÀËÊÎÕÎË: äèñóëüôèðàì òºñò óðâàë ¿¿ñíý.
• ÂÀÐÔÀÐÈÍ: àíòèêîàãóëÿíò íºëºº íü èõýñäýã
CHARCOAL, ACTIVATED
• Óóæ õýðýãëýñýí ýìèéí øèìýãäýëòèéã ñààòóóëíà
CHLORALI HYDRAS
• ÝÒÀÍÎË, ÍÀÐÊÎÒÈÊ ÀÍÀËÜÃÅÒÈÊ áà ÒÌÑ-èéã äàðàíãóéëàõ
áóñàä ýì¿¿ä: ÒÌÑ õýò äàðàíãóéëàãäàõ áà ñóäàñ ºðãºñºõ õàðèó
óðâàë èëýð÷ áîëçîøã¿é.
• ÔÓÐÎÑÅÌÈÄ /âåíèéí ñóäñààð/: õºëðºõ, í¿¿ð ìýí÷èéõ, öóñíû
äàðàëò õýëáýëçýõ çýðýã ñºðºã íºëºº èëýð÷ áîëçîøã¿é.
357
Õàâñðàëò
• ÓÓÄÀÃ ÀÍÒÈÊÎÀÃÓËßÍÒÓÓÄ: öóñ àëäàëò ¿¿ñýõ ýðñäýë

íýìýãäýíý.
CHLORAMPHENICOLUM
• ÐÈÔÀÌÏÈÖÈÍ: õëîðàìôåíèêîëûí ìåòàáîëèçì ò¿ðãýñ÷
ïëàçìûí êîíöåíòðàöè íü áóóäíà.
• ÂÀÐÔÀÐÈÍ: àíòèêîàãóëÿíò ýôôåêò íü áóóðíà.
• ÔÅÍÎÁÀÐÁÈÒÀË: õëîðàìôåíèêîëûí ìåòàáîëèçì ò¿ðãýñ÷
ïëàçìûí êîíöåíòðàöè íü áóóäíà.
• ÔÅÍÈÒÎÈÍ: ôåíèòîèíû ïëàçìûí êîíöåíðòàöè ºíäºðñºæ,
õîðäóóëàõ íºëºº íü èõýñíý.
• ÖÈÒÎÑÒÀÒÈÊ, ÑÀÀ, ÏÈÐÀÇÎËÎÍÛ ÓËÀÌÆËÀË: ¿ë íèéöýëòýé
òóë õàâñàð÷ õýðýãëýæ áîëîõã¿é.
CHLORQUINUM
• ÖÈÌÅÒÈÄÈÍ: õëîðîõèíû ýëýíèé ìåòàáîëèçì áóóðíà.
• ÌÀÃÍÈ áà ÕªÍÃªÍ ÖÀÃÀÀÍÛ ÄÀÂÑÓÓÄ: øèìýãäýëò íü ñààòíà.
CHLORPHENAMINUM
• ÝÐÈÒÐÎÌÈÖÈÍ: ç¿ðõíèé õýì àëäàãäàë ¿¿ñýõ àþóëòàé.
• ÊÅÒÎÒÈÔÅÍ, ×ÈÕÐÈÉÍ ØÈÆÈÍÃ ÝÌ×ËÝÕ ÝÌ /ÿëàíãóÿà
áèãóàíèäèí/: òðîìáîöèòûí òîî öººðíº.
CHLORPROMAZINUM
• ÀÑÅ-èíãèáèòîð: îðòîñòàòèê ãèïîòåíçè ¿¿ñíý
• ÎÏÈÉÍ ªÂÄªËÒ ÍÀÌÄÀÀÃ×ÈÄ: äàðàëò áóóðóóëàõ,
òàéâøðóóëàõ íºëºº íü èõýñíý.
• ÀÌÈÒÐÈÏÒÈËÈÍ: õîëèíîëèòèê íºëºº íü èõýñíý.
• ÀÐÒÅÐÈÉÍ ÄÀÐÀËÒ ÁÓÓÐÓÓËÀÕ ÝÌ: ãèïîòåíçèâ íºëººã íü
èõýñãýíý. Õàðèí õëîðïðîìàçèí ºíäºð òóíãààðàà
àäðåíîáëîêàòîðóóäûí ãèïîòåíçèâ íºëººã ñóëðóóëäàã áàéíà.
• ÌÅÒÈËÄÎÔÀ: ýêñòðàïèðàìèä ñºðºã íºëºº íü èõýñíý.
CIPROFLOXACINUM
• ÍÀÐÊÎÇÛÍ ÁÓÑ ªÂÄªËÒ ÍÀÌÄÀÀÃ×ÈÄ: íàðêîçûí áóñ ºâäºëò
íàìäààã÷èäûí òàòàëò ¿¿ñãýõ ýðñäýë íýìýãäýíý.
• ÍÀÐÊÎÇÛÍ ¯ÉËÄÝËÒ ªÂÄªËÒ ÍÀÌÄÀÀÃ×ÈÄ:
öèôðîôëîêñàöèíû ïëàçìûí êîíöåíòðàöè áóóðíà.
• ÂÀÐÔÀÐÈÍ: àíòèêîàãóëÿíò íºëºº íü áóóðíà.
• ÖÈÊËÎÑÏÎÐÈÍ: áººð õîðäóóëàõ íºëºº íü èõýñíý.
358
• ÒªÌÐÈÉÍ ÁÝËÄÌÝË, ÖÀÉÐÛÍ ÄÀÂÑ: öèôðîôëîêñàöèíû
øèìýãäýëò áóóðíà.
• ÒÅÎÔÈËËÈÍ: òåîôèëëèíû ïëàçìûí êîíöåíòðàöè èõýñäýã.
CLONIDINUM
• ÀÌÈÒÐÈÏÒÈËÈÍ: äàðàëò áóóðóóëàõ íºëººã íü ñààòóóëàõûí
çýðýãöýý êëîíèäèí ýì÷èëãýý äóóññàíû äàðàà äàðàëò ýðãýí èõñýõ
ðèñê íýìýãäýíý.
• ÁÅÒÒÀ-ÁËÎÊÀÒÎÐÓÓÄ: êëîíèäèí ýì÷èëãýý äóóññàíû äàðàà
äàðàëò ýðãýí èõñýõ ýðñäýë íýìýãäýíý.
CLOXACILLINUM
• ÏÐÎÁÅÍÅÖÈÄ: êëîêñàöèëëèíû öóñíû ïëàçìûí ò¿âøð¿¿ëýã
ºíäºðñºíº.
CODEINUM
• ÒÌÑ-èéã äàðàíãóéëàõ ýì¿¿ä, ÝÒÀÍÎË, Åðºíõèé ÌÝÄÝÝ
ÀËÄÓÓËÀÃ×ÈÄ, ÍÎÉÐÑÓÓËÀÕ ÝÌ, ÌÀÎ èíãèáèòîðóóä,
ÒÀÉÂØÐÓÓËÀÕ ÝÌ, ÒÐÀÍÊÂÈËÈÇÀÒÎÐÓÓÄ, 3-öàãèðàãò
ÀÍÒÈÄÅÏÐÅÑÑÀÍÒÓÓÄ: ÒÌÑ-èéã äàðàíãóéëàõ íºëºº íü
äýìæèãäýíý.
CO-TRIMOXAZOLUM ÁÀ ÑÀÀ-ÓÓÄ
• ÂÀÐÔÀÐÈÍ: àíòèêîàãóëÿíò íºëºº íü èõýñíý
• ÔÅÍÈÒÎÈÍ: ôåíèòîèíû ïëàçìûí êîíöåíòðàöè ºíäºðñºíº.
• ÖÈÊËÎÑÏÎÐÈÍ: áººð õîðäóóëàõ íºëºº íü èõýñíý
• ÌÅÒÎÒÐÅÊÑÀÒ: ìåòîòðåêñàòûí àíòèôîëàò íºëºº íü èõýñíý.
CYCLOPHOSPHAMIDUM
• ÑÓÊÑÀÌÅÒÎÍ: ñóêñàìåòîíû áóë÷èí ñóëðóóëàõ íºëºº èõýñíý.
CYCLOSPORINUM
• ÀÌÈÍÎÃËÈÊÎÇÈÄÓÓÄ, ÊÎ-ÒÐÈÌÎÊÑÀÇÎË, ÑÒÅÐÎÈÄ ÁÓÑ
¯ÝÍºëººò ýì¿¿ä: áººð õîðäóóëàõ íºëºº íü íýìýãäýíý.
• ÖÈÌÅÒÈÄÈÍ, ÄÈËÒÈÀÇÅÌ, ÝÐÈÒÐÎÌÈÖÈÍ,
ÌÅÒÎÊËÎÏÐÀÌÈÄ, ÏÐÅÄÍÈÇÎËÎÍ: öèêëîñïîðèíû öóñíû
ïëàçìûí ò¿âøð¿¿ëýã ºíäºðñºíº.
• ÀÇÀÒÈÎÏÐÈÍ, ÊÎÐÒÈÊÎÑÒÅÐÎÈÄÓÓÄ, ÂÅÐÀÏÀÌÈË:
äàðõëàë äàðàíãóéëàõ íºëºº íü èõýñíý.
• ÊÀÐÁÀÌÀÇÅÏÈÍ, ÈÇÎÍÈÀÇÈÄ, ÔÅÍÎÁÀÐÁÈÒÀË,
ÔÅÍÈÒÎÈÍ, ÐÈÔÀÌÏÈÍ: äàðõëàë äàðàíãóéëàõ íºëºº íü
ñóëàðíà.
359
Õàâñðàëò
DEXAMETHASONUM
ñóëàðíà.
íü èõýñíý.
áàéíà.
DIAZEPAMUM
• ÀËÊÎÕÎË, ÀÍÀÅÑÒÅÒÈÊ, ÎÏÈÉÍ ÀÍÀËÜÃÅÇÈÊ, ÃÈÑÒÀÌÈÍÛ
ÝÑÐÝÃ ÝÌ¯¯Ä: òàéâøðóóëàõ íºëºº íü èõýñíý.
• ÈÇÎÍÈÀÇÈÄ: äèàçåïàìûí ìåòàáîëèçìûã ñààòààëíà
• ÐÈÔÀÌÏÈÖÈÍ: äèàçåïàìûí ìåòàáîëèçìûã ò¿ðãýñãýíý
• ÔÅÍÈÒÎÈÍ: ôåíèòîèíû ïëàçìûí êîíöåíòðàöè èõñýõ, áàãàñàõ
ìýòýýð ÿíç á¿ð áîëîí ººð÷ëºãäºíº.
• ÔÅÍÎÒÈÀÇÈÍ ÁÀ ÁÀÐÁÈÒÓÐÀÒÛÍ ÓËÀÌÆËÀË, ÌÀÎ-Ã
ÕÎÐÈÃËÎÕ ÝÌ, ÖÈÌÅÒÈÄÈÍ, ÝÒÈËÈÉÍ ÑÏÈÐÒ: äèàçåïàìûí
ÒÌÑ äàðàíãóéëàõ ¿éëäýë èõýñíý.
DICLOFENAC NATRIUM
• ÖÈÊËÎÑÏÎÐÈÍ: áººð õîðäóóëàõ íºëºº íü èõñýõ áà
äèêëîôåíàêèéí ïëàçìûí êîíöåíòðàöè èõýñíý.
• ÌÅÒÎÒÐÅÊÑÀÒ, ËÈÒÈÉ: ìåòîòðåêñàòûí ÿëãàðàëò áóóð÷
• ÔÓÐÎÑÅÌÈÄ: ôóðîñåìèäûí øýýñ õººõ ¿éëäýë ñóëàðíà.
DIPHENHYDRAMINUM
360
DIGOXINUM
• ÊÀÏÒÎÏÐÈË: äèãîêñèíû ïëàçìûí êîíöåíòðàöèéã èõýñãýæ
áîëçîøã¿é
• ÍÀÐÊÎÇÛÍ ÁÓÑ ¯ÝÍ ÝÌ¯¯Ä: óã ýì¿¿ä ç¿ðõíèé äóòàãäëûã
õ¿íäð¿¿ëýí áººðíèé ò¿¿äãýíöýðèéí ôèëòðàöèéã áóóðóóëíà, ìºí
ç¿ðõíèé ãëèêîçèäûí öóñíû ïëàçìûí êîíöåíòðàöèéã ºíäºðñãºíº.
• ÀÌÈÎÄÀÐÎÍ, ÕÈÍÈÄÈÍ: äèãîêñèíû öóñíû ïëàçìûí
êîíöåíòðàöèéã èõýñãýíý.
• ÝÐÈÒÐÎÌÈÖÈÍ: äèãîêñèíû ýôôåêòèéã èõýñãýíý.
• ÂÅÐÀÏÀÌÈË: äèãîêñèíû ïëàçìûí êîíöåíòðàöè èõýñ÷, ÀÂ-õîðèã
¿¿ñ÷ áîëíî.
• ÊÎÐÒÈÊÎÑÒÅÐÎÈÄÓÓÄ, ØÝÝÑ ÕªªÕ ÝÌ¯¯Ä /àöåòàçîëàìèä,
ôóðîñåìèä, ãèäðîõëîðòèàçèä/: ãèïîêàëèåìè ¿¿ñýõ ýðñäýë
íýìýãäýíý
• ÑÓÊÑÀÌÅÒÎÍ: ç¿ðõíèé õýì àëäàãäàë ¿¿ñíý.
DIPYRIDAMOLUM
• ÀÍÒÀÖÈÄÓÓÄ: õàìò õýðýãëýæ áîëîõã¿é
• ÀÍÒÈÊÎÀÃÓËßÍÒÓÓÄ: òðîìáîöèòûí àãðåãàöèéã ñààòóóëàõ
¿éëäýë íü äýìæèãäýíý
DOPAMINUM
• ÀËÜÔÀ ÁÀ ÁÅÒÒÀ-ÁËÎÊÀÒÎÐÓÓÄ: àíòàãîíèñò.
• ÝÐÃÎÒ ÀËÊÀËÎÈÄÓÓÄ: öóñíû äàðàëò õýò èõýñ÷ áîëçîøã¿é.
• ÀÍÅÑÒÅÒÈÊÓÓÄ /èíãàëÿöûí/: ç¿ðõíèé õýì àëäàãäàë áà
ãèïåðòåíçè ¿¿ñýõ ýðñäýë íýìýãäýíý.
• ÌÀÎ-èíèáèòîðóóä: ãèïåðòîíèéí êðèç ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é.
DOXAPRAMI HYDROCHLORIDUM
• ÑÈÌÏÀÒÎÌÈÌÅÒÈÊ¯¯Ä: ãèïåðòåíçè ¿¿ñýõ ðèñê íýìýãäýíý
• ÒÅÎÔÈËËÈÍ: ÒÌÑ-èéã ñýðãýýõ íºëºº íü èõýñíý
DOXORUBICINUM
• ÖÈÊËÎÑÏÎÐÈÍ: áººð õîðäóóëàõ íºëºº íü èõýñíý
ENALAPRIL
• ÀËÊÎÕÎË: ãèïîòåíçèâ íºëºº íü èõýñíý
361
Õàâñðàëò
• ÀËËÎÏÓÐÈÍÎË: Êàïòîïðèëûí õîðóó ÷àíàð èõýñíý /ÿëàíãóÿà

áººðíèé äóòìàãøèëòàé ºâ÷òºíä/
EPINEPHRINUM
• ÀÍÀÅÑÒÅÒÈÊ¯¯Ä/åðºíõèé/: ç¿ðõíèé õýì àëäàãäàë ¿¿ñýõ
ðèñêòýé. Ãàëîòàí, öèêëîïðîïàíû íàðêîçûí ¿åä õýðýãëýõã¿é.
• ÀÌÈÒÐÈÏÒÈËÈÍ: ãèïåðòåíçè áà õýì àëäàãäàë ¿¿ñýõ ýðñäýëòýé
• ÁÅÒÒÀ ÁËÎÊÀÒÎÐ: íîöòîé ãèïåðòåíçè
• ÄÎÊÑÀÏÐÀÌ: ãèïåðòåíçè ¿¿ñýõ ýðñäýëòýé
ERGOCALCIFEROL
• ÕÎËÅÑÒÈÐÀÌÈÍ: âèòàìèí-Ä-èéí øèìýãäýëò ñààòíà.
• ÊÎÐÒÈÊÎÑÒÅÐÎÈÄÓÓÄ: àíòàãîíèñò íºëººòýé.
• ÄÈÃÎÊÑÈÍ: ç¿ðõíèé õýì àëäàãäàë ¿¿ñýõ ýðñäýë íýìýãäýíý.
• ÌÀÃÍÈ àãóóëñàí ÀÍÒÀÖÈÄÓÓÄ: ãèïåðìàãíåçåìè ¿¿ñ÷
áîëçîøã¿é.
• ÔÅÍÎÁÀÐÁÈÒÀË, ÔÅÍÈÒÎÈÍ: âèòàìèí-Ä-èéí ìåòàáîëèçì
ò¿ðãýñ÷ ýì÷èëãýýíèé íºëºº íü ñóëàðíà.
• ÃÈÄÐÎÕËÎÐÒÈÀÇÈÄ: ãèïåðêàëüöèåìè ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é.
ERGOTAMINE
• ÝÐÈÒÐÎÌÈÖÈÍ: ýðãîòèçìûí øèíæ èëýðäýã.
• ÏÐÎÏÐÀÍÎËÎË: ýðãîòàìèíû ñóäàñ ºðãºñãºõ ¿éëäýë ñóëàð÷,
çàðèìäàà ñóäàñ àãøèõ øèíæ èëýðäýã
ERYTHROMYCINE /áà ìàêðîëèäóóä/

• ÀÍÒÀÖÈÄ: øèìýãäýëò íü ñààòíà.
• ÊÀÐÁÀÌÀÇÅÏÈÍ: êàðáàìàçåïèíû ìåòàáîëèçì ñààòàæ öóñíû
ïëàçì äàõü êîíöåíòðàöè íü èõýñíý.
• ÄÈÃÎÊÑÈÍ: äèãîêñèíû ýôôåêò èõýñíý
• ÖÈÊËÎÑÏÎÐÈÍ: öèêëîñïîðèíû ìåòàáîëèçì ñààòàæ öóñíû
ïëàçì äàõü êîíöåíòðàöè íü èõýñíý.
• ÝÐÃÎÒÀÌÈÍ: ýðãîòèçì á¿ðòãýãäñýí
• ÒÅÎÔÈËËÈÍ: òåîôèëëèíû ìåòàáîëèçì ñààòàæ öóñíû ïëàçì
äàõü êîíöåíòðàöè íü èõýñíý. Ýðèòðîìèöèíûã óóñàí áîë
ýðèòðîìèöèíû öóñíû ïëàçìûí êîíöåíòðàöè áóóðíà.
ETHAMBUTOLUM
• ÕªÍÃªÍ ÖÀÃÀÀÍÛ ÄÀÂÑÓÓÄ: ýòàìáóòîëûí øèìýãäýëò ñààòíà.
ETHINYLESTRADIOLUM
362
• ÊÀÐÁÀÌÀÇÅÏÈÍ, ÔÅÍÎÁÀÐÁÈÒÀË, ÐÈÔÀÌÏÈÍ: ýñòðîãåíû
¿éëäýë ñóëàðíà.
• ÊÎÐÒÈÊÎÑÒÅÐÎÈÄÓÓÄ: ýôôåêò íü èõýñíý
• ÖÈÊËÎÑÏÎÐÈÍ: õîðò íºëºº íü èõýñíý.
• ÓÓÄÀÃ ÀÍÒÈÊÎÀÃÓËßÍÒÓÓÄ: òóí çîõèöóóëàëò õèéõ
øààðäëàãàòàé
• ÒÀÌÎÊÑÈÔÅÍ: òàìîêñèôåíû ¿éëäýë ñóëàðíà.
ETHINYLESTRADIOL + LEVONORGESTROL
• ÁÐÎÌÎÊÐÈÏÒÈÍ: áðîìîêðèïòèíû ýôôåêò ñààòñàíààñ
àìåíîððåÿ ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é.
• ÊÀÐÁÀÌÀÇÅÏÈÍ, ÔÅÍÎÁÀÐÁÈÒÀË, ÐÈÔÀÌÏÈÍ: ýñòðîãåí
ýì÷èëãýýíèé ¿ð íºëºº áóóðíà.
• ÊÎÐÒÈÊÎÑÒÅÐÎÈÄ: ýôôåêò íü èõñýæ áîëçîøã¿é.
• ÖÈÊËÎÑÏÎÐÈÍ: õîðäëîãî ¿¿ñãýõ ðèñê íü íýìýãäýíý.
• ÓÓÄÀÃ ÀÍÒÈÊÎÀÃÓËßÍÒÓÓÄ: òóí çîõèöóóëàëò õèéõ
øààðäëàãàòàé.
• ÒÀÌÎÊÑÈÔÅÍ: òàìîêñèôåíû èäýâõè ñóëàðíà.
FERROUS SALT
• ÀÍÒÀÖÈÄÓÓÄ: òºìðèéí øèìýãäýëò ñààòíà
• ÒÅÒÐÀÖÈÊËÈÍ: òºìðèéí øèìýãäýëò ñààòíà, òåòðàöèêëèíû
¿éëäýë ñóëàðíà
• ÖÈÔÐÎÔËÎÊÑÀÖÈÍ: öèôðîôëîêñàöèíû øèìýãäýëò ñààòíà.
• ËÅÂÎÄÎÏÀ: ëåâîäîïà-ãèéí øèìýãäýëò ñààòíà
• ÖÀÉÐÛÍ ÈÑÝË: òºìðèéí øèìýãäýëò ñààòíà
FLUOROURACILUM
• LEUCOVORIN CALCIUM: ôëþðîóðàöèëûí õîðäëîãî ¿¿ñýõ
ýðñäýë íýìýãäýíý.
FOLIC ACID
• ÕËÎÐÀÌÔÅÍÈÊÎË, ÌÅÒÎÒÐÅÊÑÀÒ, ÑÓËÜÔÀÑÀËÀÇÈÍ,
ÒÐÈÌÅÒÎÏÐÈÌ: àíòàãîíèñò òóë õàìò õýðýãëýõã¿é.
• ÔÅÍÎÁÀÐÁÈÒÀË, ÔÅÍÈÒÎÈÍ: ýäãýýð ýì¿¿äèéí ìåòàáîëèçì
ò¿ðãýñ÷ öóñíû ïëàçì äàõü êîíöåíòðàöè íü áóóðíà.
FUROSEMIDUM
• ÀÌÈÍÎÃËÈÊÎÇÈÄÓÓÄ: ñîíñãîëûí ýðõòýí ãýìòýýõ íºëºº íü
èõýñíý
• ÊÎÐÒÈÊÎÑÒÅÐÎÈÄÓÓÄ: ãèïîêàëèåìè ¿¿ñýõ ýðñäýë íýìýãäýíý
• ËÈÒÈÉ: ëèòèéí ÿëãàðàëò óäààøèðíà
363
Õàâñðàëò
GENTAMICINUM
• ÅÐªÍÕÈÉ ÌÝÄÝÝÃ¯ÉÆ¯¯ËÝÕ ÁÀ ÁÓË×ÈÍ ÑÓËÐÓÓËÀÕ
ÝÌ¯¯Ä: áóë÷èí ñóëðóóëàõ ¿éëäýë íü õ¿÷æèíý.
• ÈÍÄÎÌÅÒÀÖÈÍ: Ãåíòàìèöèíû öóñíû ïëàçìûí êîíöåíòðàöè
èõýñíý.
• ÔÓÐÎÑÅÌÈÄ: ñîíñãîëûí ýðõòýí ãýìòýýõ ñºðºã íºëºº íü èõýñíý.
• ÀÖÈÊËÎÂÈÐ, ÂÀÍÊÎÌÈÖÈÍ: áººð õîðäóóëàõ áà ñîíñãîë
ãýìòýýõ íºëºº íü èõýñíý.
GLIBENCLAMIDUM
• ÕËÎÐÀÌÔÅÍÈÊÎË, ÃÓÀÍÅÒÈÄÈÍ, ÌÀÎ-èíãèáèòîðóóä,
ÔÅÍÈËÁÓÒÀÇÎÍ, ÑÀËÈÖÈËÀÒÓÓÄ, ÑÀÀ-óóä: öóñàí äàõü ñàõàð
áóóðóóëàõ íºëºº íü èõýñíý.
• ÁÅÒÒÀ-áëîêàòîðóóä, ÊËÎÍÈÄÈÍ: öóñàí äàõü ñàõàð áóóëãàõ
íºëºº íü èõýñ÷ ãèïîãëèêåìè ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é.
• ÊÎÐÒÈÊÎÑÒÅÐÎÈÄÓÓÄ, ÐÈÔÀÌÏÈÍ, ÃÈÄÐÎÕËÎÐÒÈÀÇÈÄ:
öóñàí äàõü ñàõàð áóóðóóëàõ íºëºº íü áàãàñäàã.
• ÝÒÀÍÎË: äèñóëüôèðàì òºñò óðâàë èëýðíý.
• ÓÓÄÀÃ ÀÍÒÈÊÎÀÃÓËßÍÒÓÓÄ: öóñàí äàõü ñàõàð áóóëãàõ íºëºº
íü ñóëàð÷ àíòèêîàãóëÿíò ýôôåêò íü èõýñäýã.
GLYCERYLTRINITRATUM
• ÀÐÒÅÐÈÉÍ ÄÀÐÀËÒ ÁÓÓËÃÀÕ ÝÌ¯¯Ä: äàðàëò áóóëãàõ íºëºº
íü èõýñíý.
• ÝÒÀÍÎË: ãèïîòåíçè ¿¿ñíý.
GRISEOFULVINUM
• ÊÓÌÀÐÈÍÛ ÀÍÒÈÊÎÀÃÓËßÍÒÓÓÄ: ýôôåêò íü ñóëàðíà.
• ÝÒÀÍÎË: òàõèêàðäè, äèàôîðåç, í¿¿ð ìýí÷èéõ øèíæ èëýðíý.
• ÔÅÍÎÁÀÐÁÈÒÀË: ãðèçåîôóëüâèíû øèìýãäýëò áóóðàí
ìåòàáîëèçì íü ò¿ðãýñ÷ öóñíû ïëàçì äàõü êîíöåíòðàöè íü
áóóðíà.
HALOPERIDOLUM
• ÝÒÀÍÎË, ÒÌÑ-èéã äàðàíãóéëàõ áóñàä ýì¿¿ä: ÒÌÑ-èéã
äàðàíãóéëàõ íºëºº íü èõýñíý.
• ËÈÒÈÉ: èõ òóíãààð õýðýãëýâýë ëåòàðãè, ä¿éíãýòýë èëýðíý.
• ÌÅÒÈËÄÎÔÀ: îé óõààí ñóëðàõ áà ñîëèîðëûí øèíæ èëýð÷
áîëçîøã¿é.
HALOTHANUM
• ÀÄÐÅÍÀËÈÍ, ÈÇÎÏÐÅÍÀËÈÍ, ÄÎÏÀÌÈÍ, ÒÅÎÔÈËËÈÍ:
ç¿ðõíèé õýì àëäàãäàë ¿¿ñýõ ðèñê íýìýãäýíý.
364
HEPARINUM
• ÓÓÄÀÃ ÀÍÒÈÊÎÀÃÓËßÍÒÓÓÄ: öóñíû á¿ëýãíýëò ñààòóóëàõ
íºëºº íü äýìæèãäýíý.
• ÑÀËÈÖÈËÀÒ ÁÀ ÁÓÑÀÄ ÒÐÎÌÁÎÖÈÒÛÍ ÀÃÐÅÃÀÖÈÉÃ
ÑÀÀÒÓÓËÀÕ ÝÌ¯¯Ä: öóñíû á¿ëýãíýëò ñààòóóëàõ íºëºº íü
èõýñíý.
• ÒÐÎÌÁÎËÈÒÈÊ¯¯Ä: öóñ àëäàõ õ¿íäðýëä õ¿ðãýæ áîëçîøã¿é.
HYDROCHLOROTHIAZIDUM
• ÄÈÀÁÅÒÈÉÍ ÝÑÐÝÃ ÍªËªªÒ ÝÌ¯¯Ä: öóñàí äàõü ñàõàð
áóóëãàõ íºëºº íü ñóëàðíà.
• ÄÈÃÎÊÑÈÍ: ãèïîêàëèåìè áà ãëèêîçèäûí õîðäëîãî ¿¿ñýõ ýðñäýë
íýìýãäýíý.
• ÝÒÀÍÎË, ÁÀÐÁÈÒÓÐÀÒÓÓÄ, ÎÏÈÀÒÓÓÄ: îðòîñòàòèê ãèïîòåíçè
¿¿ñýõ ðèñê íýìýãäýíý.
• ËÈÒÈÉ: ëèòèéí ÿëãàðàëò óäààøðàí õîðäëîãî ¿¿ñãýõ ðèñê íü
íýìýãäýíý.
• ÑÒÅÐÎÈÄ ÁÓÑ ¯ÝÍºëººò ýì¿¿ä: Áººðíèé äóòìàãøèë ¿¿ñãýõ
ðèñê íü íýìýãäýíý.
HYDROCORTISONUM
øàðõíààñ öóñ àëäàõ ðèñê íýìýãäýíý.
ñóëàðíà.
íü èõýñíý.
áàéíà.
IBUPROFENUM
365
Õàâñðàëò
• ÀÐÒÅÐÈÉÍ äàðàëò áóóëãàõ ýì¿¿ä, ÔÓÐÎÑÅÌÈÄ,

ÃÈÄÐÎÕËÎÐÒÈÀÇÈÄ: øýýñ õººõ áà äàðàëò áóóëãàõ ýì¿¿äèéí
• ÀÖÅÒÈÑÀËÈÖÈËÈÉÍ Õ¯×ÈË: èáóïðîôåíèé öóñíû ïëàçìûí
êîíöåíòðàöè áóóðíà.
• ÀÖÅÒÈÑÀËÈÖÈËÈÉÍ Õ¯×ÈË, ÊÎÐÒÈÊÎÑÒÅÐÎÈÄÓÓÄ,
ÝÒÀÍÎË: õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ èëðýõ ñºðºã íºëºº èõýñíý.
• ËÈÒÈÉ, óóäàã ÀÍÒÈÊÎÀÃÓËßÍÒÓÓÄ: ýäãýýð ýì¿¿äèéí öóñíû
ïëàçìûí êîíöåíòðàöè ºíäºðñºæ ýôôåêò íü èõýñ÷ áîëíî.
IMMUNOGLOBULIN, HUMAN NORMAL

• ÀÌÜÄ ÂÈÐÓÑÛÍ ÂÀÊÖÈÍÓÓÄ: 3 ñàðààñ äîîøã¿é õóãàöààíû
çàéòàé õýðýãëýíý.
INDOMETACINUM
• ÀÌÈÍÎÃËÈÊÎÇÈÄÓÓÄ, ÖÈÊËÎÑÏÎÐÈÍ, ÌÅÒÎÒÐÅÊÑÀÒ:
ýäãýýð ýì¿¿äèéí õîðò íºëºº èõýñíý.
• ÀÐÒÅÐÈÉÍ äàðàëò áóóëãàõ ýì¿¿ä, ÔÓÐÎÑÅÌÈÄ,
ÃÈÄÐÎÕËÎÐÒÈÀÇÈÄ: øýýñ õººõ áà äàðàëò áóóëãàõ ýì¿¿äèéí
• ÀÖÅÒÈÑÀËÈÖÈËÈÉÍ Õ¯×ÈË: èáóïðîôåíèé öóñíû ïëàçìûí
• ÀÖÅÒÈÑÀËÈÖÈËÈÉÍ Õ¯×ÈË, ÊÎÐÒÈÊÎÑÒÅÐÎÈÄÓÓÄ,
ÝÒÀÍÎË: õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ èëðýõ ñºðºã íºëºº èõýñíý.
• ÄÈÃÎÊÑÈÍ: äèãîêñèíû õàãàñ ýëèìèíàöèéí õóãàöàà óðòàñíà.
• ÄÈÏÈÐÈÄÀÌÎË: õàâàí ¿¿ñýõ ýðñäýë íýìýãäýíý.
• ËÈÒÈÉ: ýäãýýð ýì¿¿äèéí öóñíû ïëàçìûí êîíöåíòðàöè
ºíäºðñºæ ýôôåêò íü èõýñ÷ áîëíî.
• ÒÐÈÀÌÒÅÐÅÍ: áººð õîðäóóëàõ íºëºº ¿¿ñíý.
• ÏÅÍÈÖÈËËÈÍ: Ïåíèöèëëèíèé ãàäàãø ÿëãàðàëò óäààøèðíà.
INSULIN /òàðèà/
• ÀÍÀÁÎËÈÊ ÑÒÅÐÎÈÄ, ÁÅÒÒÀ-ÁËÎÊÀÒÎÐ, ÊËÎÔÈÁÐÀÒ,
ÝÒÀÍÎË, ÃÓÀÍÅÒÈÄÈÍ, ÌÀÎ-ÈÍÃÈÁÈÒÎÐ, ÑÀËÈÖÈËÀÒ,
ÒÅÒÐÀÖÈÊËÈÍ: öóñàí äàõü ñàõàð áóóðóóëàõ íºëºº íü óðòñàíà.
• ÊÎÐÒÈÊÎÑÒÅÐÎÈÄ, ÝÏÈÍÅÔÐÈÍ, ÃÈÄÐÎÕËÎÐÒÈÀÇÈÄ:
èíñóëèíû ¿éëäýë ñóëàðíà.
• ÔÅÍÈÒÎÈÍ /ºíäºð òóíãààð/: äîòîîäûí èíñóëèí ÿëãàðàëò
ñààòàí ãèïîãëèêåìèä îðæ áîëçîøã¿é.
ISONIAZIDUM
366
• ÕªÍÃªÍ ÖÀÃÀÀÍ ÀÃÓÓËÑÀÍ ÀÍÀÖÈÄÓÓÄ: èçîíèàçèäûí
øèìýãäýëòèéí ýð÷èì áóóðíà.
• ÊÀÐÁÀÌÀÇÅÏÈÍ: èçîíèàçèäûí ýëýã õîðäóóëàõ ýðñäýë
íýìýãäýíý.
• ÊÎÐÒÈÊÎÑÒÅÐÎÈÄÓÓÄ: èçîíèàçèäûí ýì÷èëãýýíèé èäýâõè
ñóëàðíà.
• ÝÒÀÍÎË: ãåïàòèò ¿¿ñýõ ðèñê íü íýìýãäýíý.
• ÔÅÍÈÒÎÈÍ, ÊÀÐÁÀÌÀÇÅÏÈÍ: ýäãýýð ýì¿¿äèéí öóñíû
ïëàçìûí ò¿âøð¿¿ëýã ºíäºðñºíº.
ISOSORBIDI DINITRAS
íü èõýñíý.
• ÝÒÀÍÎË: ãèïîòåíçè ¿¿ñíý.
KALII CHLORIDUM
• ÀÑÅ-èíãèáèòîðóóä, ÊÀËÈÉ-áàðèã÷ äèóðåòèê¿¿ä: ãèïåðêàëèåìè
¿¿ñýõ ýðñäýë íýìýãäýíý.
KALII IODIDUM
• ÀÑÅ-èíãèáèòîðóóä, ÊÀËÈ-áàðèã÷ äèóðåòèê¿¿ä: ãèïåðêàëèåìè
• ÀÍÒÈÒÈÐÎÈÄ ÝÌ¯¯Ä: ãèïîòèðîèä íºëºº íü äýìæèãäýíý.
• ËÈÒÈÉÍ ÊÀÐÁÎÍÀÒ: ãèïîòèðîèäèçì ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é.
KETOTIFENUM
• óóäàã ÄÈÀÁÅÒÈÉÍ ÝÑÐÝÃ ÝÌ /áèãóàíèä/: òðîìáîöèòûí òîî
öººðíº.
LEVAMISOLUM
• ÝÒÀÍÎË: äèñóëüôèðàì òºñò íºëºº èëýðíý.
• ÔÅÍÈÒÎÈÍ: ôåíèòîèíû öóñíû ïëàçìûí ò¿âøð¿¿ëýã ºíäºðñºæ
áîëçîøã¿é.
LEVODOPA + CARBIDOPA
• ÌÀÎ-èíãèáèòîðóóä, ÔÓÐÀÇÎËÈÄÎÍ: ãèïåðòåíçè ¿¿ñíý.
• ÏÀÏÀÂÅÐÈÍ, ÔÅÍÈÒÎÈÍ, ÔÅÍÎÒÈÀÇÈÍÓÓÄ áà áóñàä
ñîëèîðîë íàìäààõ ýì¿¿ä, ÐÀÓÂÎËÜÔÛÍ ÀËÊÀËÎÈÄÓÓÄ:
ëåâîäîïàãèéí ýôôåêò ñóëàðíà.
íü äýìæèãäýíý.
367
Õàâñðàëò
LEVOTHYROXINUM
• ÕÎËÅÑÒÈÐÀÌÈÍ, ÊÎËÅÑÒÈÏÎË: ëåâîòèðîêñèíû øèìýãäýëò
ñààòíà.
• ÈÍÑÓËÈÍ, ÓÓÄÀÃ ÄÈÀÁÅÒÈÉÍ ÝÑÐÝÃ ÍªËªªÒ ÝÌ: öóñíû
ïëàçì äàõü ñàõàðûí ò¿âøèí ººð÷ëºãäºíº.
• ÔÅÍÈÒÎÈÍ /âåíèéí ñóäñààð òàðèõàä/: ÷ºëººò òèðîèä ÿëãàðíà,
òàõèêàðäè ¿¿ñýõ ýñýõèéã õÿíàõ õýðýãòýé.
• ÝÏÈÍÅÔÐÈÍ ÁÀ ÑÈÌÏÀÒÎÌÈÌÅÒÈÊ¯¯Ä: òèòìèéí öóñàí
õàíãàìæèéí äóòìàãøèë ¿¿ñãýõ ýðñäýë íýìýãäýíý.
LIDOCAINUM
• ÁÅÒÒÀ-áëîêàòîðóóä, ÖÈÌÅÒÈÄÈÍ: ëèäîêàéíû ìåòàáîëèçì
áóóðíà.
• ÔÅÍÈÒÎÈÍ, ÏÐÎÊÀÉÍÀÌÈÄ, ÏÐÎÏÐÀÍÎËÎË, ÕÈÍÈÄÈÍ:
ç¿ðõíèé ¿éë àæèëëàãààã äàðàíãóéëàõ íºëºº íü èõýñíý.
LITHIUM CARBONAS
• ÀÖÅÒÀÇÎËÀÌÈÄ: ëèòèéí ÿëãàðàëò èõýñíý.
MAGNESIUM SULFAS
• ÀÍÅÑÒÅÒÈÊÓÓÄ, ÒÌÑ-èéã äàðàíãóéëàõ ýì¿¿ä: ÒÌÑ-èéã
äàðàíãóéëàõ íºëºº íü èõýñíý.
• ÄÈÃÎÊÑÈÍ: íýã äîð õýðýãëýâýë àðèòì ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é
• ÌÝÄÐÝË-ÁÓË×ÈÍ õîðèãëîõ ýì¿¿ä: ìýäðýë-áóë÷èí õîðèãëîõ
íºëºº íü èõýñíý.
MANNITOLUM
• ËÈÒÈÉ: ëèòèéí ÿëãàðàëò ò¿ðãýñíý.
MEBENDAZOLUM
• ÖÈÌÅÒÈÄÈÍ: ìåáåíäàçîëûí ïëàçìûí êîíöåíòðàöè èõýñíý.
MEDROXYPROGESTERONI ACETAS
• ÀÌÈÍÎÃËÞÒÅÒÈÌÈÄ, ÐÈÔÀÌÏÈÍ: ïðîãåñòèíû ýôôåêò
ñóëàðíà.
• ÁÐÎÌÎÊÐÈÏÒÈÍ: áðîìîêðèïòèíû ýôôåêò ñààòñàíààñ
àìåíîððåÿ ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é.
MERCAPTOPURINUM
• ÀËËÎÏÓÐÈÍÎË: ìåðêàïòîïóðèíû èäýâõã¿éæèëò óäààøèðíà.
• ÝËÝÃ ÕÎÐÄÓÓËÀÕ ÍªËªªÒ ÝÌ¯¯Ä: ýëýã õîðäóóëàõ íºëºº íü
èõýñíý.
368
• ÒÓÉËØÐÀË ¯Ë ¯¯ÑÃÝÃ× ÁÓË×ÈÍ ÑÓËÐÓÓËÀÕ ÝÌ¯¯Ä: áóë÷èí
ñóëðóóëàõ íºëºº íü ñóëàðíà.
• ÂÀÐÔÀÐÈÍ: àíòèêîàãóëÿíò íºëºº íü ñóëàðíà.
METHOTREXATUM
• ÄÈÃÎÊÑÈÍ: äèãîêñèíû öóñíû ïëàçìûí ò¿âøð¿¿ëýã áóóðíà.
• ÔÎËÈÉÍ Õ¯×ËÈÉÍ ÓËÀÌÆËÀËÓÓÄ: ìåòîòðåêñàòûí ¿éëäýë
ñóëàðíà.
• ÑÒÅÐÎÈÄ ÁÓÑ ¯ÝÍºëººò ýì, ÔÅÍÈËÁÓÒÀÇÎÍ,
ÑÀËÈÖÈËÀÒÓÓÄ, ÑÀÀ-óóä: ìåòîòðåêñàòûí õîðäëîãî ¿¿ñýõ
ýðñäýë íýìýãäýíý.
• ÂÀÊÖÈÍÓÓÄ: äàðõëààæóóëàëòûí èäýâõè ñóëàðíà,
METHYLDOPA
• ÍÎÐÝÏÈÍÅÔÐÈÍ, ÔÅÍÎÒÈÀÇÈÍÓÓÄ, 3-öàãèðàãò
ÀÍÒÈÄÅÏÐÅÑÑÀÍÒÓÓÄ: ãèïåðòåíçè ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é
• ËÅÂÎÄÎÏÀ: äàðàëò áóóëãàõ íºëºº íü äýìæèãäýõèéí çýðýãöýý
ÒÌÑ-èéí òàëààñ èëðýõ ãàæ íºëºº èõýñíý
• ËÈÒÈÉ: öóñíû ïëàçì äàõü ëèòèéí ò¿âøð¿¿ëýã èõýñíý.
METOCLOPRAMIDUM
• ÕÎËÈÍÎËÈÒÈÊ, ÎÏÈÎÈÄÓÓÄ: ìåòîêëîïðàìèäûí õîäîîä
ãýäýñíèé õºäºëãººíò ¿éë àæèëëàãààíä íºëººëºõ ¿éëäýë íü
ñóëàðíà.
• ÁÓÒÈÐÎÔÅÍÎÍÓÓÄ. ÔÅÍÎÒÈÀÇÈÍÓÓÄ: ýêñòðàïèðàìèä ñºðºã
íºëºº ¿¿ñãýõ ýðñäýë íü íýìýãäýíý.
• ÒÌÑ äàðàíãóéëàã÷èä, ÝÒÀÍÎË: ÒÌÑ-èéã äàðàíãóéëàõ íºëºº íü
METRONIDAZOLUM
• ÖÈÌÅÒÈÄÈÍ: ìåòðîíèäàçîëûí ýëãýí äýõ ìåòàáîëèçì
óäààøèð÷ õîðò íºëºº íü èõýñíý.
• ÝÒÀÍÎË: äèñóëüôèðàì òºñò óðâàë /îãèõ, áººëæèõ, òîëãîé
ºâäºõ, áóë÷èí òàòàõ, í¿¿ð ìýí÷èéõ ã.ì./ èëýðíý.
• ÔÅÍÈÒÎÈÍ, ÔÅÍÎÁÀÐÁÈÒÀË: ìåòðîíèäàçîëûí ýëãýí äýõ
ìåòàáîëèçì ò¿ðãýñ÷ ¿éëäýë íü ñóëàðíà.
MICONAZOLUM
• ÓÓÄÀÃ ÀÍÒÈÊÎÀÃÓËßÍÒÓÓÄ: àíòèêîàãóëÿíò íºëºº íü èõýñíý.
MORPHINUM
369
Õàâñðàëò
• ÒÌÑ äàðàíãóéëàõ ýì¿¿ä, ÝÒÀÍÎË, åðºíõèé ÌÝÄÝÝ

ÀËÄÓÓËÀÃ×ÈÄ, ÍÎÉÐÑÓÓËÀÕ ÝÌ, ÌÀÎ-ã ñààòóóëàã÷èä,
ÒÀÉÂØÐÓÓËÀÕ ÝÌ, ÒÐÀÍÊÂÈËÈÇÀÒÎÐÓÓÄ, 3-öàãèðàãò
ÀÍÒÈÄÅÏÐÅÑÑÀÍÒÓÓÄ: àìüñãàë äàðàíãóéëàãäàõ, ãèïîòåíçè,
êîìàä îðîõ çýðýã õ¿íäðýë¿¿ä ãàð÷ áîëçîøã¿é.
NATRIUM BICARBONICUM
• ÕÈÍÈÄÈÍ, ÑÈÌÏÀÒÎÌÈÌÅÒÈÊ¯¯Ä: øýýñèéã ø¿ëòæ¿¿ëýí
ýäãýýð ýìèéí áººðººð ãàäàãøëàëòûã ò¿ðãýñãýæ ýì÷èëãýýíèé
íºëººã íü ñóëðóóëíà
• ËÈÒÈÉ, ÌÅÒÎÒÐÅÊÑÀÒ, ÑÀËÈÖÈËÀÒ, ÒÅÒÐÀÖÈÊËÈÍ:
øýýñèéã ø¿ëòæ¿¿ëýí ýäãýýð ýìèéí áººðººð ãàäàãøëàëòûã
áàãàñãàæ õîðäëîãî ¿¿ñãýõ ýðñäýëèéã íü íýìýãä¿¿ëíý.
NATRIUM NITROPRUSSICUM
• ÃÀÍÃËÈÎÁËÎÊÀÒÎÐ, ÅÐªÍÕÈÉ ÌÝÄÝÝÃ¯ÉÆ¯¯ËÝÕ ÝÌ,
ÑªÐªÃ ÈÍÎÒÐÎÏ ÍªËªªÒ ÝÌ ÁÀ ÀÐÒÅÐÈÉÍ ÄÀÐÀËÒ
ÁÓÓËÃÀÕ ÁÓÑÀÄ ÝÌ¯¯Ä: ¿éëäýë íèéëáýðæèí õ¿íäðýë ¿¿ñ÷
áîëçîøã¿é.
NEOSTIGMINUM
• ÀÒÐÎÏÈÍ, ÊÎÐÒÈÊÎÑÒÅÐÎÈÄÓÓÄ, ÌÀÃÍÈÉÍ ÑÓËÜÔÀÒ,
ÏÐÎÊÀÉÍÀÌÈÄ, ÀÌÈÍÎÃËÈÊÎÇÈÄÓÓÄ, ÕÈÍÈÄÈÍ: õîëèí-
èäýâõèò íºëºº íü ñóëàðíà.
NIFEDIPINUM
• ÖÈÌÅÒÈÄÈÍ, ÐÀÍÈÒÈÄÈÍ: íèôåïèïèíèé ìåòàáîëèçì áóóðíà.
• ÏÐÎÏÐÀÍÎËÎË: ãèïîòåíçè áà ç¿ðõíèé äóòìàãøèë ¿¿ñ÷
áîëçîøã¿é.
NITROFURANTOINUM
• ÌÀÃÍÈ ÀÃÓÓËÑÀÍ ÀÍÒÀÖÈÄ: íèòðîôóðàíòîèíû øèìýãäýëò
ñààòíà.
• ÍÀËÈÄÈÊÑÛÍ Õ¯×ÈË, ÍÎÐÔËÎÊÑÀÖÈÍ: ýì÷èëãýýíèé èäýâõè
íü ñóëàðäàã.
OXYTOCINUM
• ÖÈÊËÎÏÐÎÏÀÍÛ ÀÍÅÑÒÅÒÈÊÓÓÄ: áðàäèêàðäè, ãèïîòåíçè
¿¿ñ÷ áàéñàí íü á¿ðòãýãäñýí.
• ÒÈÎÏÅÍÒÀË ÀÍÅÑÒÅÒÈÊÓÓÄ: possible delayed induction.
• ÑÓÄÀÑ ÍÀÐÈÉÑÃÀÕ ÝÌ¯¯Ä: íóãàñíû ìýäýý àëäóóëàëòûí ¿åä
ñóäàñ íàðèéñãàõ ýì õýðýãëýñýí òîõèîëäîëä 3-4 öàãèéí äîòîð
îêñèòîöèí õýðýãëýâýë íîöòîé ãèïåðòåíçè ¿¿ñäýã.
370
PARACETAMOLUM
• ÕÎËÅÑÒÈÀÌÈÍ: ïàðàöåòàìîëûí øèìýãäýëò ñààòíà.
• ÂÀÐÔÀÐÈÍ: âàðôàðèíû àíòèêîàãóëÿíò íºëºº èõýñíý.
• ÌÅÒÎÊËÎÏÐÀÌÈÄ: ïàðàöåòàìîëûí øèìýãäýëò ò¿ðãýñíý.
• ÊÎÔÅÉÍ: ïàðàöåòàìîëûí íºëºº èõýñíý.
PHENOBARBITALUM
• ÕËÎÐÀÌÔÅÍÈÊÎË, ÌÀÎ-èíãèáèòîðóóä, VALPROIC ACID:
áàðáèòóðàòóóäûí ¿éëäýë äýìæèãäýíý.
• ÊÎÐÒÈÊÎÑÒÅÐÎÈÄÓÓÄ, ÄÈÃÈÒÎÊÑÈÍ, ÄÎÊÑÈÖÈÊËÈÍ,
ÝÑÒÐÎÃÅÍÓÓÄ, óóäàã ÀÍÒÈÊÎÀÃÓËßÍÒÓÓÄ, 3-öàãèðàãò
ÀÍÒÈÄÅÏÐÅÑÑÀÍÒÓÓÄ: ýäãýýð ýì¿¿äèéí ìåòàáîëèçìûã
ôåíîáàðáèòàë ò¿ðãýñãýíý.
• ÄÈÀÇÅÏÀÌ: 2 ýìèéí ýôôåêò àëü àëü íü äýìæèãäýíý.
• ÝÒÀÍÎË, ÒÌÑ-èéã äàðàíãóéëàõ áóñàä ýì¿¿ä, ÎÏÈÎÉÄÓÓÄ:
ÒÌÑ õýò äàðàíãóéëàãäàæ áîëíî.
• ÐÈÔÀÌÏÈÍ: ôåíîáàðáèòàëûí öóñíû ïëàçìûí õýìæýý áóóð÷
áîëçîøã¿é.
• ÃÐÈÇÅÎÔÓËÜÂÈÍ: ãðèçåîôóëüâèíû øèìýãäýëò ñààòíà.
PHENOXYMETHYLPENICILLINUM /ïåíèöèëëèíèéã ¿ç/

ñààðíà,
PHENYTION
• ÀÌÈÎÄÀÐÎÍ, ÃÈÑÒÀÌÈÍÛ ÝÑÐÝÃ ÍªËªªÒ ÝÌ,
ÕËÎÐÀÌÔÅÍÈÊÎË, ÖÈÌÅÒÈÄÈÍ, ÄÈÀÇÅÏÀÌ, ÈÇÎÍÈÀÇÈÄ,
ÔÅÍÈËÁÓÒÀÇÎÍ, ÑÀËÈÖÈËÀÒÓÓÄ: ôåíèòîèíû èäýâõè
íýìýãäýí õîðäëîãî ¿¿ñãýõ ýðñäýë íü íýìýãäýíý.
• ÄÅÊÑÀÌÅÒÀÇÎÍ, ÝÒÀÍÎË, ÔÎËÈÉÍ Õ¯×ÈË: ôåíèòîèíû
èäýâõè ñóëàðíà.
PREDNISOLONUM
371
Õàâñðàëò

ôåíèòîèí/: êîðòèêîñòåðîèîäûí ìåòàáîëèçì ò¿ðãýñ÷ èäýâõè íü
ñóëàðíà.
íü èõýñíý.
áàéíà.
PROCAINAMIDUM
• ÀÌÈÎÄÀÐÎÍ: ïðîêàéíàìèäûí öóñíû ïëàçìûí ò¿âøð¿¿ëýã
ºíäºðñºí õîðäëîãî ¿¿ñãýõ ðèñê íýìýãäýíý, QT-èíòåðâàë áà
QRS-á¿ðäýëä èëðýõ ýôôåêò íýìýãäýíý.
• ÕÎËÈÍÎËÈÒÈÊ ÝÌ¯¯Ä: õîëèíîëèòèê íºëºº íü èõýñíý
• ÖÈÌÅÒÈÄÈÍ: ïðîêàéíàìèäûí öóñíû ïëàçìûí ò¿âøð¿¿ëýã
ºíäºðñºíº.
• ÌÝÄÐÝË ÁÓË×ÈÍ ÕÎÐÈÃËÎÕ ÝÌ¯¯Ä: èõ áèåèéí áóë÷èí
ñóëðóóëàõ íºëºº íü íýìýãäýíý.
PROCAINI BENZYLPENICILLINUM
• ÀÌÈÍÎÃËÈÊÎÇÈÄÓÓÄ: ôèçèê, õèìèéí ¿ë íèéöýëòýé.
• ÕÎËÅÑÒÈÏÎË: ïðîêàéí ïåíèöèëëèíû öóñíû ïëàçìûí
• ÏÐÎÁÅÍÅÖÈÄ: ïðîêàéí ïåíèöèëëèíû öóñíû ïëàçìûí
êîíöåíòðàöè ºíäºðñºíº.
PROGESTERONUM
• ÁÀÐÁÈÒÓÐÀÒ, ÊÀÐÁÀÌÀÇÅÏÈÍ, ÐÈÔÀÌÏÈÖÈÍ: ïðîãåñòåðîíû
ýôôåêò áóóðíà.
• ÁÐÎÌÎÊÐÈÏÒÈÍ: áðîìîêðèïòèíû ýôôåêò ñóëðàí àìåíîððåÿ
¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é.
PROMETHAZINUM
372
PROPRANOLOLUM
• ÀÌÈÍÎÔÈËËÈÍ: ïðîïðàíîëîëûí áåòòà-ðåöåïòîðûã õîðèãëîõ
íºëººíä àíòàãîíèñò ¿éëäýëòýé.
• ÖÈÌÅÒÈÄÈÍ: ïðîïðàíîëîëûí ìåòàáîëèçì ñààòíà.
• ÄÈÃÎÊÑÈÍ, ÂÅÐÀÏÀÌÈË: ãèïîòåíçè, áðàäèêàðäè ¿¿ñýõèéí
çýðýãöýý ìèîêàðäûí àãøèõ ÷àäâàðûã ñóëðóóëíà.
• ÈÍÑÓËÈÍ, óóäàã ÀÍÒÈÄÈÀÁÅÒÈÊÓÓÄ: öóñíû ñàõàð áóóðóóëàõ
íºëºº íü äýìæèãäýíý.
RANITIDINUM
• ÀÍÒÀÖÈÄÓÓÄ: ðàíèòèäèíû øèìýãäýëò ñààòíà.
• ÄÈÀÇÅÏÀÌ: äèàçåïàìûí øèìýãäýëò ñààòíà.
• ÏÐÎÊÀÉÍÀÌÈÄ: ïðîêàéíàìèäûí áººðººð ÿëãàðàëò óäààøèðíà.
• ÂÀÐÔÀÐÈÍ: âàðôàðèíû êëèðåíñ óäààøèðíà.
RESERPINUM
• ÄÈÃÎÊÑÈÍ, ÕÈÍÈÄÈÍ: ç¿ðõíèé õýì àëäàãäàë ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é.
• ÌÀÎ-èíãèáèòîðóóä: ãèïåðòåíçè ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é.
RIFAMPICINUM
• ÀÍÒÈÊÎÀÃÓËßÍÒ, ÊÎÐÒÈÊÎÑÒÅÐÎÈÄ, ÍÀÐÊÎÒÈÊ,
ÀÍÀËÃÅÒÈÊ, ÁÀÐÁÈÒÓÐÀÒ, ÁÅÒÒÀ-ÁËÎÊÀÒÎÐ, ÒÀÒÀËÄÀÀ
ÍÀÌÄÀÀÕ ÝÌ¯¯Ä ÁÀ ÖÈÊËÎÑÏÎÐÈÍ, ÄÈÃÎÊÑÈÍ,
ÕÈÍÈÄÈÍ, ÄÈÀÇÅÏÀÌ, ÂÅÐÀÏÀÌÈË, ÊËÎÔÈÁÐÀÒ,
ÏÐÎÃÅÑÒÅÐÎÍ, ÒÅÎÔÈËËÈÍ, ÕËÎÐÀÌÔÅÍÈÊÎË: äýýðõ
ýì¿¿äèéí ýì÷èëãýýíèé íºëºº ñóëàðäàã.
• ÝÒÀÍÎË: ýëýã õîðäóóëàõ íºëºº íü èõýñíý.
SALBUTAMOLUM
• ÊÎÐÒÈÊÎÑÒÅÐÎÈÄÓÓÄ, ØÝÝÑ ÕªªÕ ÝÌ¯¯Ä, ÒÅÎÔÈËËÈÍ:
ãèïîêàëèåìè ¿¿ñýõ ýðñäýë íýìýãäýíý.
SPIRONOLACTONUM
• ÀÑÅ-èíãèáèòîðóóä, ÈÍÄÎÌÅÒÀÖÈÍ, ÊÀËÈ-àãóóëñýí íýãäë¿¿ä,
ÊÀËÈ-ãààð áàÿëàã õ¿íñíèé ç¿éë: ãèïåðêàëèåìè ¿¿ñãýõ ýðñäýë íü
íýìýãäýíý.
• ÀÖÅÒÈËÑÀËÈÖÈËÛÍ Õ¯×ÈË: ñïèðîíîëàêòîíû øýýñ õººõ
íºëºº íü ñóëàðíà.
• ÄÈÃÎÊÑÈÍ: äèãîêñèíû êëèðåíñ ººð÷ëºãäºíº, äèãîêñèíû
õîðäëîãî ¿¿ñýõ ýðñäýë íýìýãäýíý.
373
Õàâñðàëò
STREPTOKINASUM
• ÀÍÒÈÊÎÀÃÓËßÍÒÓÓÄ: öóñ àëäàõ ýðñäýë íýìýãäýíý.
• ÀÍÒÈÔÈÁÐÈÍÎËÈÒÈÊ ÝÌ¯¯Ä: àíàãîíèñò
• ÀÖÅÒÈË ÑÀËÈÖÈËÛÍ Õ¯×ÈË, ÄÈÏÈÐÈÄÀÌÎË,
ÈÍÄÎÌÅÒÀÖÈÍ, ÔÅÍÈËÁÓÒÀÇÎÍ: öóñ àëäàëò ¿¿ñýõ ýðñäýë
íýìýãäýíý.
STREPTOMYCINUM
• ÖÅÔÀËÎÒÈÍ: áººð õîðäóóëàõ íºëºº íü èõýñíý
• Åðºíõèé ÌÝÄÝÝ ÀËÄÓÓËÀÃ×ÈÄ, ÌÝÄÐÝË-ÁÓË×ÈÍ
ÕÎÐÈÃËÎÃ×ÈÄ: ìýäðýë-áóë÷èí õîðèãëîõ íºëºº íü äýìæèãäýíý.
• ÔÓÐÎÑÅÌÈÄ: ñîíñãîëûí ýðõòýí ãýìòýýõ íºëºº íü èõýñíý.
• ÀÖÈÊËÎÂÈÐ, ÂÀÍÊÎÌÈÖÈÍ, ÀÌÔÎÒÅÐÈÖÈÍ-Á: áººð
SULFADIMIDINUM
• ÂÀÐÔÀÐÈÍ: àíòèêîàãóëÿíò íºëºº íü èõýñíý.
• ÔÅÍÈÒÎÈÍ: ôåíèòîèíû öóñíû ïëàçìûí êîíöåíòðàöè ºíäºðñºæ
áîëíî.
SULFAMETHOXAZOL + TRIMETHOPRIM
Ñóëüôàìåòîêñàçîë:
• Óóäàã ÀÍÒÈÊÎÀÃÓËßÍÒÓÓÄ: àíòèêîàãóëÿíò íºëºº íü
íýìýãäýíý.
• Óóäàã ÄÈÀÁÅÒÈÉÍ ÝÑÐÝÃ ÍªËªªÒ ÝÌ¯¯Ä: öóñíû ñàõàð
áàãàñãàõ íºëºº íü èõýñíý.
• ÔÅÍÈÒÎÈÍ: ôåíèòîèíû ýôôåêò èõýñíý.
Òðèìåòîïðèì:
• ÔÅÍÈÒÎÈÍ: ôåíèòîèíû ìåòàáîëèçì óäààøèð÷ öóñíû ïëàçì
äàõü ò¿âøð¿¿ëýã íü ºíäºðñºíº.
SULFASALAZINUM
• ÀÍÒÈÁÈÎÒÈÊÓÓÄ: ñóëüôàñàëàçèíû ¿éëäýëä ººð÷ëºëò îðíî.
• ÄÈÃÎÊÑÈÍ: äèãîêñèíû øèìýãäýëò ñààòíà.
• ÒªÌªÐÒ ÍÝÃÄÝË¯¯Ä: òºìºðòýé õåëàò ¿¿ñãýõ òóë
ñóëüôàñàëàçèíû èäýâõè ñóëàðíà.
• Óóäàã ÀÍÒÈÊÎÀÃÓËßÍÒÓÓÄ: àíòèêîàãóëÿíò íºëºº íü èõýñíý.
• Óóäàã ÊÎÍÒÐÀÖÅÏÒÈÂÓÓÄ: öóñ àëäàõ õ¿íäðýë ¿¿ñýõ ýðñäýë
íýìýãäýíý.
SUXAMETHONIUM
• ÍÅÎÑÒÈÃÌÈÍ, ÖÈÊËÎÔÎÑÔÀÌÈÄ: ñóêñàìåòîíû ýôôåêò
èõýñíý.
374
• ÄÈÃÎÊÑÈÍ: ç¿ðõíèé õýì àëäàãäàë ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é.
TETRACYCLINUM
• ÀÍÒÀÖÈÄÓÓÄ/íàòðèéí áèêàðáîíàò áà õºíãºí öàãààí, ìàãíè,
êàëüöè àãóóëñàí áýëäìýë¿¿ä/, ÖÀÉÐ áà ÁÈÑÌÓÒ àãóóëñàí
áýëäìýë¿¿ä, Ñ¯¯, Ñ¯¯Í á¿òýýãäýõ¿¿í, ÒªÌÐÈÉÍ ÄÀÂÑÓÓÄ :
òåòðàöèêëèíû øèìýãäýëò ñààòíà.
• ËÈÒÈÉÍ ÊÀÐÁÎÍÀÒ: ëèòèéí öóñíû ïëàçìûí ò¿âøð¿¿ëýã
ººð÷ëºãäºíº.
• Óóäàã ÀÍÒÈÊÎÀÃÓËßÍÒÓÓÄ: àíòèêîàãóëÿíò ýôôåêò íü
• ÏÅÍÈÖÈËËÈÍ¯¯Ä: ïåíèöèëëèíû áàêòåðöèä íºëººíèé èäýâõè
íü ñóëàðíà.
THEOPHYLLINUM
• ÃÀËÎÒÀÍ: Ãàëîòàíû àðèòì ¿¿ñãýõ ýðñäýë íýìýãäýíý.
• ÖÈÔÐÎÔÎÊÑÀÖÈÍ, ÝÐÈÒÐÎÌÈÖÈÍ: Àìèíîôèëëèíû öóñíû
ïëàçìûí êîíöåíòðàöè èõýñíý
• ÐÈÔÀÌÏÈÖÈÍ: Àìèíîôèëëèíû ïëàçìûí êîíöåíòðàöè áóóðíà.
• ÊÀÐÁÀÌÀÇÅÏÈÍ, ÔÅÍÈÒÎÈÍ, ÔÅÍÎÁÀÐÁÈÒÀË:
Àìèíîôèëëèíû ïëàçìûí êîíöåíòðàöè áóóðíà.
• ÂÅÐÀÏÀÌÈË: Àìèíîôèëëèíû öóñíû ïëàçìûí êîíöåíòðàöè
èõýñíý
• ÄÎÊÑÀÏÐÀÌ: ÒÌÑ ñýðãýýõ íºëºº íü èõýñíý.
• ËÈÒÈÉ: ëèòèéí ÿëãàðàëò ò¿ðãýñýí öóñíû ïëàçìûí êîíöåíòðàöè
íü áóóðíà.
æèðýìñëýëòýýñ õàìãààëàõ ýìèéí íºëººãººð Àìèíîôèëëèíû
öóñíû ïëàçìûí êîíöåíòðàöè èõýñíý
• ÁÅÒÒÀ-ÁËÎÊÀÒÎÐÓÓÄ: àíòàãîíèçì
TIMOLOLUM
• Ç¯ÐÕÍÈÉ ÃËÈÊÎÇÈÄ, ÄÈËÒÈÀÇÅÌ, ÂÅÐÀÏÀÌÈË: áðàäèêàðäè
èëðýõèéí çýðýãöýý ìèîêàðäûí ¿éë àæèëëàãààíä äàðàíãóéëàõ
íºëºº ¿ç¿¿ëíý
• ÈÍÄÎÌÅÒÀÖÈÍ: äàðàëò áóóðóóëàõ íºëºº íü ñóëàðíà.
• ÈÍÑÓËÈÍ, óóäàã ÄÈÀÁÅÒÈÉÍ ÝÑÐÝÃ ÍªËªªÒ ÝÌ¯¯Ä: òóí
çîõèöóóëàõ øààðäëàãàòàé.
TRIMETHOPRIM
• ÔÅÍÈÒÎÈÍ: ôåíèòîèíû ìåòàáîëèçì óäààøèð÷ öóñíû ïëàçì
äàõü êîíöåíòðàöè íü ºíäºðñºíº.
375
Õàâñðàëò
VANCOMYCINUM
• ÀÌÈÍÎÃËÈÊÎÇÈÄÓÓÄ, ÀÌÔÎÒÅÐÈÖÈÍ-Á: ñîíñãîëûí ýðõòýí
ãýìòýýõ áà áººð õîðäóóëàõ ýðñäýë íü íýìýãäýíý
VERAPAMILUM
• ÀÐÒÅÐÈÉÍ äàðàëò áóóëãàõ ýì¿¿ä, ÕÈÍÈÄÈÍ: ãèïîòåíçè ¿¿ñíý.
• ÊÀÐÁÀÌÀÇÅÏÈÍ, ÄÈÃÎÊÑÈÍ, ÖÈÊËÎÑÏÎÐÈÍ: ýäãýýð
ýì¿¿äèéí öóñíû ïëàçìûí ò¿âøð¿¿ëýã ºíäºðñºíº.
• ÏÐÎÏÐÀÍÎËÎË: ç¿ðõíèé äóòìàãøèë ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é.
• ËÈÒÈÉ: ëèòèéí öóñíû ïëàçìûí ò¿âøð¿¿ëýã áóóð÷ áîëçîøã¿é.
• ÐÈÔÀÌÏÈÍ: âåðàïàìèëûí áèîõ¿ðýõ¿é áóóðíà.
VINBLASTINUM
VINCRISTINUM
• ÀÑÏÀÐÀÃÈÍÀÇÀ: âèíêðèñòèíèé ýëýãíèé êëèðåíñ áóóðíà.
• ÊÀËÖÈÉÍ ÑÓÂÀÃ ÕÎÐÈÃËÎÕ ÝÌ¯¯Ä: âèíêðèñòèíèé ýñýä
õóðèìòëàãäàëò èõýñíý.
• ÄÈÃÎÊÑÈÍ: äèãîêñèíû ýôôåêò ñóëàðíà.
WARFARINUM
• ÀËËÎÏÓÐÈÍÎË, ÀÌÈÎÄÀÐÎÍ, ÖÅÔÀËÎÑÏÎÐÈÍÓÓÄ,
ÕËÎÐÀÌÔÅÍÈÊÎË, ÖÈÔÐÎÔËÎÊÑÀÖÈÍ, ÝÐÈÒÐÎÌÈÖÈÍ,
ÃÅÏÀÐÈÍ, ÈÁÓÏÐÎÔÅÍ, ÌÅÒÐÎÍÈÄÀÇÎË, ÒÅÒÐÀÖÈÊËÈÍ,
ÃÈÄÐÎÕËÎÐÒÈÀÇÈÄ: ïðîòðîìáèíû õóãàöàà óðòàñíà.
• ÁÀÐÁÈÒÓÐÀÒÓÓÄ, ÊÀÐÁÀÌÀÇÅÏÈÍ, ÊÎÐÒÈÊÎÑÒÅÐÎÈÄ,
ÃÐÈÇÅÎÔÓËÜÂÈÍ, ÐÈÔÀÌÏÈÖÈÍ, ÑÏÈÐÎÍÎËÀÊÒÎÍ:
ïðîòðîìáèíû õóãàöàà áîãèíîñîí àíòèêîàãóëÿíò íºëºº íü
ñóëàðíà.
• ÈÍÄÎÌÅÒÀÖÈÍ, ÑÀËÈÖÈËÀÒÓÓÄ: õîäîîä ãýäýñíèé øàðõëàà
ÆÈÐÝÌÑËÝËÒ ÁÀ ÝÌ ÕÝÐÝÃËÝÝ
Æèðýìñýí ¿åä õýðýãëýõã¿é áóþó áîëãîîìæòîé

õýðýãëýâýë çîõèõ ýì¿¿ä
ÀÖÅÒÀÇÎËÀÌÈÄ
• Àìüòíû ñóäàëãààãààð õîðò íºëººòýé áàéñàí òóë ¿éëäâýðëýã÷ íü
æèðýìñýí ¿åä õýðýãëýõã¿é áàéõûã çºâëºñºí
ÀÖÈÊËÎÂÈÐ
• Ðèñê ñàéòàð ñóäëàãäààã¿é òóë õýðýãëýõã¿é áàéõ íü ç¿éòýé.
376
ÀÌÈÍÎÃËÈÊÎÇÈÄÓÓÄ /2,3/***
• Óðãèéí ñîíñãîëûí ìýäðýëèéã ãýìòýýíý. Ñòðåïòîìèöèí õàìãèéí
èõ íîöòîé íºëººòýé. Õàðüöàíãóé õîð íºëºº áàãàòàé íü
ãåíòàìèöèí áîëíî.
ÀÌÈÍÎÔÈËËÈÍ, ÒÅÎÔÈËËÈÍ /3/
• Íÿðàé ¿åä öî÷ðîìòãîé áàéõ
• Àïíîå ¿¿ñ÷ áàéñàí íü á¿ðòãýãäñýí
ÀÌÈÎÄÀÐÎÍ /2,3/
• Íÿðàéä áàìáàé áóë÷èðõàé òîìðîõ ðèñêòýé
ÀÌÈÒÐÈÏÒÈËÈÍ /Ãóðâàí öàãèðàãò àíòèäåïðåññàíóóä ìºí àäèë /3/
• Òàõèêàðäè,
• Íÿðàéä áóë÷èíãèéí ñïàçì èëýðäýã
ÀÖÅÒÈËÑÀËÈÖÈËÛÍ Õ¯×ÈË /íàðêîçûí áóñ ¿ðýâñëèéí ýñðýã ýì¿¿ä
ìºí íýãýí àäèë/ /3/
• Òºðºëò óäààøðàõ,
• Ýõèéí öóñ á¿ëýãíýëò ìóóäàõ,
ÀÇÀÒÈÎÏÐÈÍ /1/
• Óðãèéí ãàæ õºãæèë ¿¿ñãýíý
ÁÅÊËÀÌÅÒÀÇÎÍ /êîðòèêîñòåðîèäóóä íýãýí àäèë/ /2,3/
• ªíäºð òóíãààð áîë áººðíèé äýýä áóë÷èðõàéí äóòìàãøèëòàé
õ¿¿õýä òºðíº.
• Ýõèéí áèåä íàòðè áà óñ õóðèìòëàãäàõ õàíäëàãàòàé.
ÁÅÒÀÌÅÒÀÇÎÍ /äýýðõèéí àäèë/
ÂÀÐÔÀÐÈÍ /óóäàã àíòèêîàãóëÿíòóóä íýãýí àäèë/ /1,2,3/
• Òºðºëõèéã ãàæ õºãæèë
• Ýõ áà íÿðàéä öóñ àëäàìõàé áîëîõ
ÃÀËÎÏÅÐÈÄÎË /ñîëèîðëûí ýñðýã ýì¿¿ä íýãýí àäèë/ /3/
• Õ¿¿õýä ýêñòðàïèðàìèä ñèñòåìèéí ººð÷ëºëòòýé òºðíº
/õºäºëãººíèé ººð÷ëºëòòýé/
ÃÀËÎÒÀÍ /åðºíõèé àíåñòåòèê íýãýí àäèë/ /3/
• Íÿðàé àìüñãàë äàðàíãóéëàãäàíà.
ÃÅÏÀÐÈÍ /1,2,3/
• Îñòåîïîðîç ¿¿ñ÷ áàéñàí íü á¿ðòãýãäñýí
ÃÈÄÐÎÊÎÐÒÈÇÎÍ /êîðòèêîñòåðîèäûã ¿ç/
ÃÈÄÐÎÕËÎÐÒÈÀÇÈÄ /øýýñ õººõ ýì íýãýí àäèë/
• /3/ òèàçèäûí á¿ëãèéí ýì íÿðàéí òðîìáîöèòîïåíè ¿¿ñãýíý
• /2/ àöåòàçîëàìèä àìüòíû ñóäàëãààãààð õîðòîé íü òîãòîîãäñîí
ÃÐÈÇÅÎÔÓËÜÂÈÍ
• óðàã õîðäóóëàõ áà ãàæ õºãæèë ¿¿ñãýäýã íü àìüòíû ñóäàëãààãààð
òîãòîîãäñîí òóë æèðýìñýí ¿åä õýðýãëýõã¿é
***
1.2.3 ãýäýã íü æèðýìñíèé ýõíèé, äóíä, ñ¿¿ë÷èéí ãóðâàí ñàð
ãýäãèéã òýìäýãëýñýí òîî áîëíî.
377
Õàâñðàëò
• Ýðýãòýé õ¿í óã ýìýýð ýì÷ë¿¿ëæ áàéñàí áîë 6 ñàðûí äîòîð ¿ðèéí

õºãæèëä ñºðºã íºëººòýé áàéíà.
ÄÈÀÇÅÏÀÌ
• /1/ Õîðòîé íü àìüòíû ñóäàëãààãààð ìýäýãäñýí,
• /3/ Íÿðàéí àìüñãàë äàðàíãóéëàãäàìòãàé áàéíà
• /3/ Áåíçîäèàçåïèíóóä íÿðàéã óíòàìõàé, ãèïîòîíèòîé, óã ýìýíä
äàñàìõàé áîëãîõ òóë èõ òóíãààð óäààí õýðýãëýæ áîëîõã¿é,
øààðäëàãà ãàðâàë áîãèíî õóãàöààíû íºëººò ýìèéã õýðýãëýõ íü
çºâ
ÄÈÃÎÊÑÈÍ
• Òóí çîõèöóóëàëò õèéõ øààðäëàãàòàé
ÄÈÊËÎÔÅÍÀÊ ÍÀÒÐÈ /íàðêîçûí áóñ ¯ÝÍ áóñàä ýìèéã ¿ç/
ÄÈÔÅÍÃÈÄÐÀÌÈÍ /ãèñòàìèíû ýñðýã áóñàä ýìèéã ¿ç/
• Çàéëñõèé
ÄÐÎÏÅÐÈÄÎË /ñîëèîðëûí ýñðýã ýì¿¿ä íýãýí àäèë/ /3/
ÈÁÓÏÐÎÔÅÍ / íàðêîçûí áóñ ¯ÝÍ áóñàä ýìèéã ¿ç/
ÈÍÄÎÌÅÒÀÖÈÍ / íàðêîçûí áóñ ¯ÝÍ áóñàä ýìèéã ¿ç/
• Ductus arteriosus ýðò õààãäàæ öóñíû áàãà ýðãýëòèéí
ãèïåðòåíçèòýé òºðíº.
ÈÍÑÓËÈÍ /1,2,3/
• íàðèéí ìýðãýæëèéí ýì÷èéí õÿíàëòûí äîð õýðýãëýæ áîëíî.
ÈÎÄ /èîäîò íýãäë¿¿ä/ /2,3/
• Íÿðàéí áàìáàé òîìðîõ
• Ãèïîòèðåîéäèçì
ÊÀÏÒÎÏÐÈË /ÀÑÅ-èíãèáèòîðûã ¿ç/ /1,2,3/
• Óðàã áà íÿðàéí öóñíû äàðàëòûí çîõèöóóëãà áà áººðíèé ¿éë
àæèëëàãààíä ñºðºã íºëººòýé,
• Òàðõèíû ãýìòýë áà àìíèîí óñ èõñýõ ýìãýã ¿¿ñãýíý
• àìüòíû ñóäàëãààãààð õîðòîé íü íîòëîãäñîí òóë õýðýãëýõã¿é
áàéõ íü ç¿éòýé
ÊÀÐÁÀÌÀÇÅÏÈÍ
• /1/ óðàãò íóãàñ, ìýäðýëèéí ñèñòåìèéí ãàæ õºãæèë ¿¿ñãýíý
/çàéëøã¿é õýðýãëýõ øààðäëàãà ãàðâàë ºäºðò 5 ìã ôîëàò íýìæ
ºãºõ õýðýãòýé/,
• /3/ íÿðàé öóñ àëäàìõàé áîëîõ òóë óã ýìèéã õýðýãëýæ áóé áîë
ýõýä íü âèòàìèí Ê1-ýýð óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò õèéíý.
ÊÅÒÀÌÈÍ /åðºíõèé ìýäýý àëäóóëàã÷ áóñàä ýìèéã ¿ç/
ÊÅÒÎÒÈÔÅÍ /ãèñòàìèíû ýñðýã áóñàä ýìèéã ¿ç/
ÊÎÄÅÉÍ /íàðêîçûí ºâäºëò íàìäààã÷äûã ¿ç/ /3/
• íÿðàéí àìüñãàë äàðàíãóéëàãäàìõàé áîëíî
• äàñàìõàé áîëíî
378
• õîäîîäíû ñòàç
ÊÎÐÒÈÊÎÑÒÅÐÎÈÄ /êîðòèêîñòåðîèäóóä íýãýí àäèë/ /2,3/
ÊÎÒÐÈÌÎÊÑÀÇÎË
• /1/ òðèìåòîïðèì íü ôîëàòûí àíòàãîíèñò òóë óðãèéí ãàæ õºãæèë
¿¿ñãýæ áîëîõ þì
• /3/ íÿðàéä ãåìîëèç, ìåòàãåìîãëîáèíåìè ¿¿ñíý, kernicterus
èõýñíý.
ËÅÂÎÄÎÏÀ
• Àìüòíû ñóäàëãààãààð õîðòîé íü íîòëîãäñîí òóë õýðýãëýõýýñ
çàéëñõèé
ËÈÄÎÊÀÉÍ /áóñàä õýñãèéí ìýäýý àëäóóëàã÷äûã ¿ç/ /3/

• èõ òóíãààð íÿðàéí àìüñãàë äàðàíãóéëàãäàìõàé áîëîõ
• ãèïîòîíè
• ïàðàöåðâèêàë áà ýïèäóðàë áëîêàäààð õýðýãëýñíèé äàðàà
áðàäèêàðäè
• ïðîêàéíä áîë óðãèéí ìåòàãåìîãëîáèíåìè
ËÈÒÈÉ /1,2,3/
• òóí çîõèöóóëàõ øààðäëàãàòàé.
• íÿðàéí áàìáàéí òîìðîëò á¿ðòãýãäñýí,
• íÿðàéä ëèòèéí õîðäëîãî /ãèïîòîíè áà öèàíîç/ èëðýõ,
ÌÅÒÎÒÐÅÊÑÀÒ /öèòîòîêñèê áóñàä ýìèéã ¿ç/
• /1/ óðãèéí ãàæ õºãæèë ¿¿ñãýíý
• öèòîòîêñèê ýìýýð ýì÷èëãýý ýõëýõýýñ ºìíº åðºíäºã òàâèóëàõ
áºãººä ýì÷èëãýý äóóññàíààñ õîéø 6 ñàð õ¿ðòýë æèðýìñýëæ
áîëîõã¿é
ÌÅÒÐÎÍÈÄÀÇÎË
• ºíäºð òóíãààð õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé
ÌÎÐÔÈÍ /îïèéí ºâäºëò íàìäààã÷äûã ¿ç/ /3/
• õîäîîäíû ñòàç ¿¿ñãýíý.
ÍÅÎÑÒÈÃÌÈÍ /3/
• èõ òóíãààð ìèàñòåíè ¿¿ñãýíý
ÍÈÒÐÎÔÓÐÀÍÒÎÈÍ /3/
• íÿðàéä ãåìîëèç ¿¿ñ÷ áîëíî
ÍÈÔÅÄÈÏÈÍ /êàëüöèéí áëîêàòîðûã ¿ç/
• òºðºëò óäààøèð÷ áîëíî
379
Õàâñðàëò
• diltiazem áà çàðèì dihydropyridine-û óëàìæëàëóóä óðãèéí ãàæ

õºãæèë ¿¿ñãýõ íºëººòýé íü àìüòíû ñóäàëãààãààð íîòëîãäñîí
ÏÅÒÈÄÈÍ /îïèéí ºâäºëò íàìäààã÷äûã ¿ç/ /3/
ÏÈËÎÊÀÐÏÈÍ
• ãºëãºð áóë÷èí àãøààõ òóë æèðýìñíèé õóãàöààíä õýðýãëýõýýñ
çàéëñõèé
ÏÈÐÀÖÅÒÀÌ
• ¿éëäâýðëýã÷ õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõèéã çºâëºñºí
ÏÐÅÄÍÈÇÎËÎÍ /êîðòèêîñòåðîèäóóä íýãýí àäèë/ /2,3/
ÏÐÎÌÅÒÀÇÈÍ /ãèñòàìèíû ýñðýã ýìèéã ¿ç
ÏÐÎÏÐÀÍÎËÎË /áåòòà-áëîêàòîðûã ¿ç/
• óìàéä óðãèéí ºñºëòèéã ñààòóóëíà,
• íÿðàéä ãèïîãëèêåìè áà áðàäèêàðäè ¿¿ñãýíý,
ÐÅÇÅÐÏÈÍ /3/
• Íÿðàéí õàìàð çàëãèóðûí áóë÷èðõàéí ãèïåðòðîôè ¿¿ñíý
ÐÈÔÀÌÏÈÖÈÍ
• /1/ ºíäºð òóíãààð óðãèéí ãàæ õºãæèë ¿¿ñãýäýã íü àìüòíû
ñóäàëãààãààð òîãòîîãäñîí,
• /3/ íÿðàéí öóñ àëäàõ ºðòºìæ èõýñíý
ÑÀËÈÖÈËÀÒÓÓÄ /àöåòèëñàëèöèëèéí õ¿÷èë áà íàðêîçûí áóñ
¿ðýâñëèéí ýñðýã ýì¿¿äèéã ¿ç/ /3/
• Òºðºëò óäààøðàõ,
• Ýõèéí öóñ á¿ëýãíýëò ìóóäàõ,
ÑÏÈÐÎÍÎËÀÊÒÎÍ
• àìüòíû ñóäàëãààãààð õîðò íºëººòýé áàéñàí òóë ¿éëäâýðëýã÷
õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõèéã çºâëºñºí
ÑÒÐÅÏÒÎÌÈÖÈÍ /àìèíîãëèêîçèäûã ¿ç/ /2,3/
• Óðãèéí ñîíñãîëûí ìýäðýëèéã ãýìòýýíý. Ñòðåïòîìèöèí õàìãèéí
èõ íîöòîé íºëººòýé. Õàðüöàíãóé õîð íºëºº áàãàòàé íü
ãåíòàìèöèí áîëíî.
ÑÀÀ-óóä /3/
• íÿðàéí ãåìîëèç áà ìåòàãåìîãëîáèíåìè ¿¿ñ÷ áîëíî.
ÒÀÌÎÊÑÈÔÅÍ
• óðãèéí õºãæèëä íºëººëæ áîëçîøã¿é
• ýì÷èëãýýíèé ¿åä áà ýì÷èëãýý äóóññàíààñ õîéø õî¸ð ñàð õ¿ðòýë
æèðýìñëýõýýñ õàìãààëàõ íü ç¿éòýé
380
ÒÅÒÐÀÖÈÊËÈÍ
• /1/ ÿñíû õºãæèëòºíä ñºðºã íºëººòýé íü àìüòíû ñóäàëãààãààð
íîòëîãäñîí,
• /2,3/ õ¿¿õäèéí ø¿äíèé ºíãº ººð÷ëºãäºíº,
• ýõýä ýëýã õîðäóóëàõ íºëººòýé
ÒÈÌÎËÎË /áåòòà-áëîêàòîðûã ¿ç/
ÒÐÈÌÅÒÎÏÐÈÌ
• /1/ òðèìåòîïðèì íü ôîëàòûí àíòàãîíèñò òóë óðãèéí ãàæ õºãæèë
¿¿ñãýæ áîëîõ þì
ÖÈÊËÎÑÏÎÐÈÍ öèòîòîêñèê ýìèéã ¿ç/
• /1/ óðãèéí ãàæ õºãæèë ¿¿ñãýíý
• öèòîòîêñèê ýìýýð ýì÷èëãýý ýõëýõýýñ ºìíº åðºíäºã òàâèóëàõ
áºãººä ýì÷èëãýý äóóññàíààñ õîéø 6 ñàð õ¿ðòýë æèðýìñýëæ
áîëîõã¿é
ÖÈÏÐÎÔËÎÊÑÀÖÈÍ /4-õèíîëîíûã ¿ç/
• /1,2,3/ àìüòíû ñóäàëãààãààð àðòðîïàòè ¿¿ñãýäýã íü íîòëîãäñîí
ÔÅÍÈÒÎÈÍ /1,3/
• òºðºëõèéí ãàæèã ¿¿ñãýíý,
• õýðýãëýæ áóé åä ýõýä ôîëàò íýìæ ºãºõ õýðýãòýé /ºäºðò 5 ìã
ôîëèéí õ¿÷èë ã.ì./,
• íÿðàé öóñ àëäàõ õàíäëàãàòàé áîëîõ òóë ò¿¿íýýñ ñýðãèéëæ ýõýä
âèòàìèí Ê1-èéã õýðýãëýõ íü ç¿éòýé.
ÔÅÍÎÁÀÐÁÈÒÀË /1,3/
• òºðºëõèéí ãàæèã ¿¿ñãýíý
• íÿðàé öóñ àëäàõ õàíäëàãàòàé áîëîõ òóë ò¿¿íýýñ ñýðãèéëæ ýõýä
âèòàìèí Ê1-èéã õýðýãëýõ íü ç¿éòýé.
ÔÅÍÒÀÍÈË /îïèéí ºâäºëò íàìäààã÷äûã ¿ç/ /3/
ÕËÎÐÀÌÔÅÍÈÊÎË
• /3/ íÿðàéä “ñààðàë ñèíäðîì” ¿¿ñíý.
ÕËÎÐÔÅÍÀÌÈÍ /ãèñòàìèíû ýñðýã ýìèéã ¿ç
ÕËÎÐÏÐÎÌÀÇÈÍ /ñîëèîðëûí ýñðýã ýì¿¿ä íýãýí àäèë/ /3/
ÝÍÀËÀÏÐÈË /ÀÑÅ-èíãèáèòîðûã ¿ç/ /1,2,3/
• Óðàã áà íÿðàéí öóñíû äàðàëòûí çîõèöóóëãà áà áººðíèé ¿éë
àæèëëàãààíä ñºðºã íºëººòýé,
• àìüòíû ñóäàëãààãààð õîðòîé íü íîòëîãäñîí òóë õýðýãëýõã¿é
áàéõ íü ç¿éòýé
ÝÐÃÎÒÀÌÈÍ /1,2,3/
381
Õàâñðàëò
• óìàéí áóë÷èíã ¿ðãýëæë¿¿ëýí àãøààõ òóë æèðýìñýí ¿åä

õýðýãëýõèéã îíö öýýðëýíý.
ÝÒÎÑÓÊÑÅÌÈÄ
• /1/ óðãèéí ãàæ õºãæèë ¿¿ñãýæ áîëçîøã¿é
ÝÔÈÐ, íàðêîçûí /åðºíõèé ìýäýý àëäóóëàã÷èäûã ¿ç/
• /3/ íÿðàéí àìüñãàë äàðàíãóéëàãäàõ
ÝËÝÃÍÈÉ ªÂ×ÈÍ ÁÀ ÝÌ ÕÝÐÝÃËÝÝ
Ýëýãíèé ºâ÷íèé ¿åä ýìèéí õàðèó óðâàë äîîð äóðüäñàí

øàëòãààí íºõöºëòýé õîëáîîòîéãîîð ººð÷ëºãäºæ áîëíî. Èéìýýñ
ýëýãíèé õ¿íä ýìãýãèéí ¿åä ýìèéã àëü áîëîõ áàãà õýðýãëýõ ¸ñòîé.
ßëàíãóÿà øàðëàëòòàé, õýâëèéä øèíãýí õóðàëäñàí áîëîí
ýíöåôàëîïàòèéí ¿åä îíöãîé àíõààðâàë çîõèíî. Ýëýãíèé ºâ÷íèé ¿åä
áèå ìàõáîäûí ýìèéí õàðèó óðâàëä íºëººëºõ äàðààõ íºõöºë¿¿ä
á¿ðäñýí áàéäàã. ¯¿íä:
• ÝÌÈÉÍ ÌÅÒÀÁÎËÈÇÌ ÁÓÓÐÀÕ. Îëîíõè ýì ýëãýíä õóâèðäàã
áîëîõîîð ýëýãíèé ýìãýãèéí ¿åä ýìèéí ìåòàáîëèçì èõýýõýí
ººð÷ëºãäºæ áîëíî. Ýëýãíèé ¿éë àæèëëàãààíû ñîðèë íü ýëýãíèé
ýì õóâèðãàõ ýð÷ìèéã òýð á¿ð òîäîðõîéëæ ÷àääàãã¿éí äýýð õóâü
õ¿íèé îíöëîãîîñ ÷ øàëòãààëàõ òóë òóõàéëñàí ýìèéí
ìåòàáîëèçìèéí ººð÷ëºëòèéã óðüä÷èëàí õýëýõ áîëîìæ áàãà
áàéäàã.
¯¿íýýñ ãàäíà Ðèôàìïèöèí, fusidic acid çýðýã öººí òîîíû ýì
õóâèðàëã¿éãýýð öºñòýé ÿëãàðäàã òóë ýëýãíèé äîòîð áîëîîä
ãàäíà /öºñ äàìæóóëàõ çàìä/ öºñ ñààòñàíààñ øàëòãààëñàí
øàðëàëòûí ¿åä óã ýì¿¿ä áèåä õóðèìòëàãäàæ áîëíî.
• ÃÈÏÎÏÐÎÒÅÈÍÅÌÈ. Ýëýãíèé õ¿íä ýìãýãèéí ¿åä
ãèïîïðîòåèíåìè ¿¿ñäýãèéí óëìààñ ýìèéí óóðàãòàé õîëáîãäîëò
áóóðäàã òóë öóñíû öëàçìûí óóðàãòàé ºíäºð êîíöåíòðàöààð
õîëáîãääîã ôåíèòîèí, ïðåäíèçîëîí ãýõ ìýò ýì¿¿äèéí ÷ºëººò
êîíöåíòðàöè èõýñ÷, õîðäëîãî ¿¿ñãýõ ýðñäýë íýìýãääýã áàéíà.
• ÖÓÑÍÛ Á¯ËÝÃÍÝËÒ ÁÓÓÐÀÕ. Öóñ á¿ëýãíýëòýíä îðîëöäîã
ôàêòîðóóäûí ýëãýí äýõ ñèíòåç áóóð÷ öóñíû á¿ëýãíýëò
óäààøèðäàã òóë âàðôàðèí, phenindione ìýòèéí óóæ õýðýãëýäýã
àíòèêîàãóëÿíòóóäàä áîëîí öóñ á¿ëýãíýëò ñààòóóëàõ íºëººòýé
áóñàä ýì¿¿äýä õýò ìýäðýã áîëäîã ó÷èð òýäãýýðèéã õýðýãëýâýë
öóñ àëäàõ àþóëòàé.
• ÝËÝÃÍÈÉ ÝÍÖÅÔÀËÎÏÀÒÈ. Ýëýãíèé õ¿íä ýìãýãèéí ¿åä îëîí
ýì¿¿ä òàðõèéã õîðäóóëñíààñ ýëýãíèé ýíöåôàëîïàòè ¿¿ñãýäýã.
Èéì ýìèéí òîîíä á¿õ òàéâøðóóëàõ ýì¿¿ä, îïèéí ºâäºëò
382
íàìäààõ ýì¿¿ä, ãèïîêàëèåìè ¿¿ñãýäýã øýýñ õººõ ýì¿¿ä áà ºòãºí
õàòàëò ¿¿ñãýäýã ýì¿¿ä îðíî.
• ÁÈÅÄ ØÈÍÃÝÍ ÕÓÐÈÌÒËÀÃÄÀÕ. Áèåä øèíãýí õóðèìòëóóëàõ
íºëºº á¿õèé ñòåðîèä áóñ ¿ðýâñëèéí ýñðýã ýì¿¿ä,
êîðòèêîñòåðîèäóóä áà carbenoxolone çýðýã ýì¿¿äèéã õýðýãëýõýä
ýëýãíèé àðõàã ºâ÷íèé ¿åä ¿¿ññýí àñöèò áà õàâàí èõýñäýã.
• ÝËÝÃ ÕÎÐÄÓÓËÀÕ ÍªËªªÒ ÝÌ¯¯Ä. Ýìèéí ýëýã õîðäóóëàõ
íºëºº òóíãèéí õàìààðàëòàé áàéæ áîëîõ áà ìºí óäàìøëûí
øàëòãààíòàé ÷ áàéæ áîëíî /èäèîñèíêðàçè/. Òóíãààñ
õàìààðàëòàé ýëýã õîðäóóëàõ íºëººò ýìèéí òóíã åðäèéíõººñ íü
áàãàñãàæ õýðýãëýõ áà èäèîñèíêðàçè ¿¿ñãýõ ýìèéí ñºðºã
íºëººíèé èëðýë ýëýãíèé ºâ÷òýé õ¿íä óëàì ÷ ò¿ðãýí áàéäàã òóä
òýäãýýðèéã õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ íü ÷óõàë.
Ýëýãíèé ºâ÷íèé ¿åä õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ áóþó

áîëãîîìæòîé õýðãýëýõ ýìèéí æàãñààëò.
Ýìèéí íýð, Çºâëºìæ

ÀÇÀÒÈÎÏÐÈÍ:
• òóíã áàãàñãàí õýðýãëýõ øààðäëàãàòàé
ÀÌÈÍÎÔÈËËÈÍ:
ÀÌÈÒÐÈÏÒÈËÈÍ
• ýëýãíèé õ¿íä ýìãýãèéí ¿åä õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé
ÀÖÅÒÈËÑÀËÈÖÈËÈÉÍ Õ¯×ÈË
• õîäîîä ãýäýñíèé çàñààñ öóñ àëäàõ ýðñäýë èõñýõ òóë
õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé
ÂÅÐÀÏÀÌÈË
ÃÀËÎÒÀÍ
• ýëýã õîðäóóëàõ ñºðºã íºëººòýé òóë õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé
ÃÅÏÀÐÈÍ
• ýëýãíèé õ¿íä ýìãýãèéí ¿åä òóíã áàãàñãàí õýðýãëýõ
ÃÈÄÐÎÕËÎÐÒÈÀÇÈÄ
• ãèïîêàëè-åìè ¿¿ñãýäýã òóë êîìà-ä îðîõ ýðñäýëèéã
íýìýãä¿¿ëíý
• àðõèíû öèððîçûí ¿åä ãèïîìàãíåçåìè ¿¿ñãýíý.
ÃËÈÁÅÍÊËÀÌÈÄ
• õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ áóþó áàãà òóíãààð õýðýãëý
• ãèïîãëèêåìè ¿¿ñýõ ýðñäýë íýìýãäýíý
383
Õàâñðàëò
• øàðëàëò ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é

ÄÈÀÇÅÏÀÌ
• êîìà ¿¿ñýõ ýðñäýë íýìýãäýíý
ÄÈÊËÎÔÅÍÀÊ ÍÀÒÐÈ
• ýëýãíèé õ¿íä ºâ÷íèé ¿åä õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé
• õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ öóñ àëäàõ áà áèåä øèíãýí
õóðèìòëàãäàõ ýðñäýë íýìýãäýíý.
ÄÎÊÑÎÐÓÁÈÖÈÍ
• áèëèðóáèíû õýìæýýòýé óÿëäóóëàí òóíã áàãàñãàí õýðýãëýõ
ÄÎÊÑÎÖÈÊËÈÍ
ÈÁÓÏÐÎÔÅÍ
õóðèìòëàãäàõ ðèñê íýìýãäýíý.
ÈÍÄÎÌÅÒÀÖÈÍ
õóðèìòëàãäàõ ðèñê íýìýãäýíý.
ÊÀÏÒÎÏÐÈË
• áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý
• õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé
• ãåïàòèò áà öºñ çîãñîíãîøðîëò øàðëàëò ¿¿ñãýäýã
• ýëýãíèé õ¿íä ýìãýãèéí ¿åä ìåòàáîëèçì íü óäààøèðñàí
áàéäàã
ÊÅÒÎÒÈÔÅÍ
• êîìà ¿¿ñýõ ýðñäýë íýìýãäýõ òóë õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé
ÊËÈÍÄÀÌÈÖÈÍ
ÊÎÄÅÉÍ
• õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ áóþó òóíã áàãàñãàí õýðýãëýõ
ËÅÂÎÍÎÐÃÅÑÒÅÐÎË
ËÈÄÎÊÀÉÍ
• õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ áóþó ýëýãíèé õ¿íä ºâ÷íèé ¿åä òóíã
áàãàñãàí õýðýãëýõ
ÌÅÒÈËÄÎÏÀ
• ýëýã õîðäóóëàõ ýðñäýë íü íýìýãäýõ òóë õýðýãëýõýýñ
çàéëñõèé
ÌÅÒÎÊËÎÏÐÀÌÈÄ
384
ÌÅÒÎÒÐÅÊÑÀÒ
• õîðóó ÷àíàð èõòýé òóë õîðò õàâäàðààñ áóñàä ýìãýãèéí
ýì÷èëãýýíä õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé
• ýëýãíèé õ¿íä ºâ÷íèé ¿åä òóíã áàãàñãàí õýðýãëýíý
ÌÎÐÔÈÍ
• êîìà ¿¿ñýõ ðèñê íýìýãäýíý
ÍÀËÈÄÈÊÑÛÍ Õ¯×ÈË
• ýëãýíä êîíúþãàöè ¿¿ñãýäýã, õîëåñòàç ¿¿ñãýõ ñºðºã íºëººòýé
òóë íàðèéí õÿíàëòòàé õýðýãëýõ
ÍÀÒÐÈÉÍ ÍÈÒÐÎÏÐÓÑÑÈÄ
ÍÈÒÐÎÔÓÐÀÍÒÎÈÍ
• õîëåñòàç á¿õèé øàðëàëò áà "ÕÀÃ" ¿¿ñãýæ áàéñàí íü
á¿ðòãýãäñýí òóë õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé
ÍÈÔÅÄÈÏÈÍ
• òóíã áàãàñãàí õýðýãëýõ
ÏÀÏÀÂÅÐÈÍ
• êîìà ¿¿ñýõ ðèñê íýìýãäýíý
ÏÀÐÀÖÅÒÀÌÎË
• òóíãààñ õàìààðñàí ýëýã õîðäóóëàõ ñºðºã íºëººòýé òóë èõ
òóíãààð õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé
ÏÅÒÈÄÈÍ
• òóíã áàãàñãàí õýðýãëýíý
ÏÈÏÅÐÀÇÈÍ
ÏÈÐÀÇÈÍÀÌÈÄ
• ýëýã õîðäóóëàõ ¿ð äàãàâàðòàé èäèîñèíêðàçè îëîíòàà
òîõèîëääîã òóë õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé
ÏÈÐÀÖÅÒÀÌ
ÏÐÎÃÅÑÒÅÐÎÍ
ÏÐÎÊÀÉÍÀÌÈÄ
• õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ áóþó òóíã áàãàñãàí õýðýãëýíý
ÏÐÎÌÅÒÀÇÈÍ
• êîìà ¿¿ñýõ ýðñäýë íýìýãäýõ òóë õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé
385
Õàâñðàëò
ÏÐÎÏÐÀÍÎËÎË
• òóíã áàãàñãàí õýðýãëýíý
• ýëýãíèé öèððîçûí ¿åä áèîõ¿ðýõ¿é èõýñíý
ÐÀÍÈÒÈÄÈÍ
• ìýäðýë õîðäîë ¿¿ñýõ ýðñäýë íýìýãäýõ òóë òóíã áàãàñãàí
õýðýãëýíý
• õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ áóþó õîíîãò 8ìã/êã-ààñ èõã¿é òóíãààð
õýðýãëýíý
• ýëýãíèé ºâ÷íèé ¿åä ýëèìèíàöè íü áóóð÷ ýëýã õîðäóóëàõ
ñºðºã íºëºº íü èõýñíý
ÑÓÊÑÀÌÅÒÎÍ
• ïñåâäîõîëèíýñòåðàçà-ãèéí ýëãýíäýõ íèéëýãæèëò
áàãàñäàãèéí óëìààñýëýãíèé õ¿íä ºâ÷íèé ¿åä óäààí
õóãàöààíû àïíîå ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é.
ÒÅÎÔÈËËÈÍ
ÒÈÎÏÅÍÒÀË
• ýëýãíèé õ¿íä ºâ÷íèé ¿åä òóíã áàãàñãàí õýðýãëýíý
ÔÅÍÈËÁÓÒÀÇÎÍ
õóðèìòëàãäàõ ýðñäýë íýìýãäýíý.
ÔÅÍÈÒÎÈÍ
• õîðäóóëàõ ñºðºã íºëººíººñ íü ñýðãèéëýí òóíã íü áàãàñãàí
õýðýãëýíý
ÔÅÍÎÁÀÐÁÈÒÀË
ÔÅÍÒÀÍÈË
ÔÓÐÎÑÅÌÈÄ
• ãèïîêàëèåìè ¿¿ñãýäýã òóë êîìà-ä îðîõ ýðñäýëèéã
íýìýãä¿¿ëíý
• àðõèíû öèððîçûí ¿åä ãèïîìàãíåçèåìè ¿¿ñãýíý.
ÕËÎÐÀËÃÈÄÐÀÒ
• ÿñíû ÷ºìºãíèé ¿éë àæèëëàãàà äàðàíãóéëàõ ýðñäýë íü
íýìýãäýõ òóë õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé
386
ÕËÎÐÏÐÎÌÀÇÈÍ
• êîìà ¿¿ñýõ ýðñäýë èõýñãýõèéí çýðýãöýý ýëãýíä õîðòîé ñºðºã
íºëººòýé òóë õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé
ÕËÎÐÔÅÍÀÌÈÍ
ÕÎËÅÑÒÈÐÀÌÈÍ
• òîñîíä óóñäàã âèòàìèíóóäûí øèìýãäýëòèéã ñààòóóëàõ òóë
ýëýãíèé öèðîçûí ¿åèéí âèòàìèíû äóòàãäàëûã óëàì èõýñãýíý.
ÖÈÊËÎÑÏÎÐÈÍ
• òóí çîõèöóóëàëò õèéõ øààðäëàãàòàé
ÖÈÏÐÎÔËÎÊÑÀÖÈÍ
• ¿õæèëò ãåïàòèò ¿¿ñ÷ áàéñàí íü á¿ðòãýãäñýí
• õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ íü ç¿éòýé
ÝÍÀËÀÏÐÈË
• áîëãîîìæòîé õýðýãëýíý
ÝÐÃÎÌÅÒÐÈÍ
ÝÐÃÎÒÀÌÈÍ
• õîðäëîãî ¿¿ñãýõ ýðñäýë íü èõñýõ òóë õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé
ÝÐÈÒÐÎÌÈÖÈÍ
• ýëýã õîðäóóëàõ ¿ð äàãàâàðòàé èäèîñèíêðàçè òîõèîëäîæ
áîëîõ òóë õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé
ÝÑÒÐÀÄÈÎË
ÝÑÒÐÎÃÅÍ
ÝÒÈÍÈËÝÑÒÐÀÄÈÎË
ÁªªÐÍÈÉ ¯ÉË ÀÆÈËËÀÃÀÀÍÛ ÄÓÒÌÀÃØÈËÒÀÉ

¯ÅÄ ÝÌ ÕÝÐÝÃËÝÕ
Áººðíèé øýýñ ÿëãàðóóëàõ ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèëòàé
ºâ÷òºíä ýì õýðýãëýõýä äàðààõ àñóóäëóóä õºíäºãääºã. ¯¿íä:
• Ýì áîëîí ò¿¿íèé ìåòàáîëèò ÿëãàðàõã¿é áèåä óäààí áàéñíààñ
õîðäëîãî ¿¿ñãýæ áîëíî
• Çàðèì ýìèéã ìýäðýõ ìýäðýìæ èõýñ÷ áîëíî
• Ýìèéí ãàæ ñºðºã íºëººã òýñâýðëýõ ÷àäâàð áóóðíà.
Ýäãýýð ñºðºã íºëººíººñ çàéëñõèéõèéí òóëä ýìèéí òóíä çîõèöóóëàëò
õèéõ áóþó ýñâýë çîõèñòîé ººð ýìýýð ñîëüæ õýðýãëýõ øààðäëàãà
ãàðíà.
387
Õàâñðàëò
Áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèëòàé ¿åä ýìèéí òóíä

çîõèöóóëàëò õèéõ çàð÷èì
Áººðººð ò¿¿äãýíöýðèéí ôèëüòðàöààð ÿëãàðäàã ýìèéí òóí

çîõèöóóëàëòûã õèéõäýý áººðíèé ò¿¿äãýíöýðèéí ôèëüòðàöèéí
àëäàãäàëòàé óÿëäóóëàí ýìèéí õýðýãëýõ òóíã òîîöîõ ¸ñòîé. Ýíý
òîõèîëäîëä þóíû ºìíº áººðíèé ò¿¿äãýíöýðèéí àëäàãäëûí çýðãèéã
òîãòîîõ õýðýãòýé. ¯¿íèé òóëä êðåàòèíèíû êëèðåíñèéã ìýäýõ õýðýãòýé
áîëíî. Êðåàòèíèíû êëèðåíñèéã öóñíû ïëàçìûí êðåàòèíèíààð
òîîöîí îëæ áîëíî.
Öóñíû ïëàçìûí êðåàòèíèíû õýìæýýãýýð ò¿¿äãýíöýðèéí

ôèëüòðàöè áà áººðíèé äóòàãäëûí çýðãèéã òîäîðõîéëîõ íü
Áººðíèé
Ò¿¿äãýíöýðèéí Öóñíû ïëàçìûí
äóòàãäëûí
ôèëüòðàöèéí çýðýã êðåàòèíèíû õýìæýý
çýðýã
Õºíãºí 20-50 ìë/ìèí. 150-300 ììîëü/ëèòð
Äóíä çýðýã 10-20 ìë/ìèí. 300-700 ììîëü/ëèòð
Õ¿íä 10 ìë/ìèí-ààñ äîîø 700 ììîëü/ëèòðýýñ äýýø
Æè÷: Øèëæ¿¿ëýõ òîîöîîã

• Ëèòð/24 öàã = ìë/ìèí x 1.44
• ìë/ìèí = ëèòð/24 öàã x 0.69 ãýñýí òîìú¸îëëîîð õèéæ áîëîõ þì.
Áººðíèé ôèëüòðàöèàð ÿëãàðäàã ýìèéí t1/2 íü êðåàòèíèíû

êëèðåíñòýé øóóä ïðîïîðöèîíàëü õàìààðàëòàé áàéäàã òóë êëèðåíñ
50% áóóðñàí áîë óã ýìèéí òóí õîîðîíäûí çàéã 2 äàõèí õîëòãîí
õýðýãëýõ áóþó ýñâýë áàðèõ òóíã õî¸ð äàõèí áàãàñãàõ àðãààð òóí
çîõèöóóëàëò õèéæ áîëîõ þì.
Áººðíèé ÿëãàðóóëàõ ¿éë àæèëëàãàà íàñíààñ õàìààðàëòàé.
Îëîíõè ºíäºð íàñòàíä áººðíèé ò¿¿äãýíöýðèéí ôèëüòðàöè 50
ìë/ìèí-ààñ äîîø áàéäàã. Ó÷èð íü òýð íàñàíä áóë÷èíãèéí ìàññ
áàãàññàí áàéäàã. Ãýõäýý öóñíû ïëàçìûí êðåàòèíèí ºíäºðñºõ ¸ñã¿é
þì.
Áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòìàãøèëòàé ºâ÷òºíä ýì
õýðýãëýõäýý:
⇒ Áººð õîðäóóëàõ ñºðºã íºëººòýé ýìèéã õýðýãëýõýýñ àëü áîëîõ
çàéëñõèéõ íü ÷óõàë áîëíî.
⇒ Áººðíèé äóòàãäëûí õ¿íä çýðãèéí ¿åä àëü ÷ ýìèéã áàðèõ
òóíãèéí øàòàíä íü ýì÷èëãýýíèé áàãà òóíãààð õýðýãëýâýë
çîõèíî.
388
Áººðíèé äóòàãäàëòàé ¿åä õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ áóþó

áîëãîîìæòîé õýðýãëýõ ýìèéí æàãñààëò
ÀÇÀÒÈÎÏÐÈÍ
• õ¿íä ¿åä: òóíã áàãàñãàí õýðýãëýíý
ÀËËÎÏÓÐÈÍÎË
• äóíä çýðýã: õîðäóóëàõ íºëºº èõýñ÷, òóóðàëò ãàð÷
áîëçîøã¿é. Õîíîãò 100 ìã òóíãààð õýðýãëýíý.
• õ¿íä ¿åä: ºíæººä 100 ìã-ààð õýðýãëýæ áîëíî.
ÀÌÈÍÎÃËÈÊÎÇÈÄÓÓÄ
• õºíãºí ¿åä: òóíã áàãàñãàí õýðýãëýíý, òóíä õÿíàëò òàâèíà,
ñîíñãîëûí ýðõòýí ãýìòýýíý
ÀÌÎÊÑÈÖÈËËÈÍ
• õ¿íä ¿åä: òóíã áàãàñãàí õýðýãëýíý. Òóóðàëò ¿¿ñýõ íü
îëîíòàà òîõèîëäîíî
ÀÌÏÈÖÈËËÈÍ
• õ¿íä ¿åä: òóíã áàãàñãàí õýðýãëýíý. Òóóðàëò ¿¿ñýõ íü
îëîíòàà òîõèîëäîíî
• õºíãºí ¿åä: àöèäîç ¿¿ñãýæ áîëçîøã¿é òóë õýðýãëýõýýñ
çàéëñõèé
• õ¿íä ¿åä: õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé.
• íàòðè áà óñíû ýðãýí øèìýãäýëò èõýñíý.
• õîäîîä ãýäýñíèé çàìààñ öóñ àëäàõ ýðñäýë íýìýãäýíý.
ÀÖÈÊËÎÂÈÐ
• äóíä áà õ¿íä ¿åä: òóíã áàãàñãàí õýðýãëýíý
• ñèéâýíãèéí ìî÷åâèí ò¿ð çóóð èõñýíý
ÁÅÍÇÈËÏÅÍÈÖÈËËÈÍ
• õ¿íä ¿åä: õîíîãèéí äýýä òóí 6 ãð., ºíäºð òóíãààð
õýðýãëýâýë ìýäðýë õîðäîæ òàòàëò ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é.
ÁËÅÎÌÈÖÈÍ
• äóíä çýðýã: òóíã áàãàñãàí õýðýãëýíý.
ÂÀÍÊÎÌÈÖÈÍ
• õºíãºí ¿åä: òàðüæ õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé, áººð õîðäóóëàõ
áà ñîíñãîëûí ýðõòýí ãýìòýýõ ñºðºã íºëººòýé
ÃÀËËÀÌÈÍ
• äóíä çýðýã: õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé, áóë÷èí õýò óäààí
õóãàöààãààð ñóëàð÷ áîëçîøã¿é.
389
Õàâñðàëò
ÃÀËÎÏÅÐÈÄÎË
• õ¿íä ¿åä: ÒÌÑ óã ýìýíä õýò ìýäðýã áîëñîí áàéæ
áîëçîøã¿é òóë áàãà òóíãààð ýõýëæ õýðýãëýõ íü ç¿éòýé
ÃÅÍÒÀÌÈÖÈÍ
ÃÅÏÀÐÈÍ
• õ¿íä ¿åä: öóñ àëäàõ ðèñê íýìýãäýíý.
• äóíä çýðýã: õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé, ýì÷èëãýýíèé íºëºº
èëýðäýãã¿é áºãººä ò¿¿äãýíöýðèéí ôèëüòðàöèéã áàãàñãàí
áººðíèé äóòàãäëûã õ¿íäð¿¿ëíý.
• õ¿íä ¿åä: õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé, ãèïîãëèêåìè ¿¿ñýõ ýðñäýë
íýìýãäýíý
ÄÈÀÇÅÏÀÌ
ÄÈÃÎÊÑÈÍ
• õºíãºí ¿åä: òóíã áàãàñãàí õýðýãëýíý, ýëåêòðîëèòûí
ººð÷ëºëòººñ øàëòãààëàí õîðäëîãî ¿¿ñãýõ ýðñäýë íü èõýñíý.
• õºíãºí ¿åä: õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé, íàòðè áà óñíû
õóðèìòëàãäàëòûã èõýñãýí áººðíèé äóòàãäëûã õ¿íäð¿¿ëíý
ÄÐÎÏÅÐÈÄÎË
ÈÁÓÏÐÎÔÅÍ
ÈÇÎÍÈÀÇÈÄ
• õ¿íä ¿åä: õîíîãò 200 ìã-ààñ èõã¿é òóíãààð õýðýãëýõ íü
ç¿éòýé, çàõûí íåâðîïàòè ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é.
ÈÍÑÓËÈÍ
• õ¿íä ¿åä: òóíã áàãàñãàõ íü ç¿éòýé, èíñóëèíû õýðýãöýý
áóóðäàãèéí çýðýãöýý ãèïîãëèêåìè-èéã òýñâýðëýõ ÷àäâàð
äîðîéòíî.
ÊÀÏÒÎÏÐÈË
• õºíãºí ¿åä: õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ áóþó òóíã áàãàñãàí
õýðýãëýíý, áººðººð ÿëãàðäàã òóë ÿëãàðàëò íü óäààøèðíà,
390
ãèïåðêàëèåìè áà áóñàä ãàæ íºëºº ¿¿ñ÷ áîëíî.
• áîëãîîìæòîé õýðýãëýõ íü ç¿éòýé
ÊÎÄÅÉÍ
• äóíä áà õ¿íä ¿åä: ÒÌÑ óã ýìýíä õýò ìýäðýã áîëñîí áàéæ
áîëçîøã¿é òóë áàãà òóíãààð ýõýëæ õýðýãëýõ íü ç¿éòýé,
ýôôåêò íü óäààøèð÷ áîëçîøã¿é.
ÊÎ-ÒÐÈÌÎÊÑÀÇÎË
• äóíä çýðýã: òóíã áàãàñãàí õýðýãëýíý, òóóðàëò áà öóñíû
ººð÷ëºëò ¿¿ñ÷ áîëîõûí çýðýãöýý áººðíèé äóòàãäàë õ¿íäýð÷
áîëçîøã¿é.
ËÈÒÈÉ
õýðýãëýíý, òóíã íàðèéí õÿíàõ øààðäëàãàòàé.
ÌÅÐÊÀÏÒÎÏÓÐÈÍ
• äóíä çýðýã: òóíã áàãàñãàí õýðýãëýíý
ÌÅÒÈËÄÎÏÀ
• äóíä çýðýã: ìýäðýìæ íü èõýñäýã òóë áàãà òóíãààð ýõýëæ
õýðýãëýõ íü ç¿éòýé
• õ¿íä ¿åä: õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ áóþó òóíã áàãàñãàí
õýðýãëýíý, ýêñòðàïèðàìèä ñºðºã óðâàë ¿¿ñýõ ýðñäýë íü
èõýñíý.
ÌÅÒÎÒÐÅÊÑÀÒ
• õºíãºí ¿åä: òóíã áàãàñãàí õýðýãëýíý, áèåä õóðèìòëàë
¿¿ñãýíý, áººð õîðäóóëàõ ñºðºã íºëººòýé.
• õ¿íä ¿åä: õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé
ÌÎÐÔÈÍ
• äóíä çýðýã: õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé, îãèõ, áººëæèõ, òóóðàëò
ãàðàõ, ãýðýëä ìýäðýãøèõ çýðýã ãàæ íºëºº ¿¿ñýõ ýðñäýë
íýìýãäýíý, øýýñýí äýõ êîíöåíòðàöè íü áóóðäàã òóë
ýì÷èëãýýíèé íºëºº íü ñóëàðäàã
ÍÀÒÐÈÉÍ ÍÈÒÐÎÏÐÓÑÑÈÄ
• äóíä çýðýã: óäààí õóãàöààãààð õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé.
ÍÅÎÑÒÈÃÌÈÍ
• äóíä çýðýã: òóíã áàãàñãàí õýðýãëýõ íü ç¿éòýé
• õºíãºí ¿åä: õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé, øýýñýí äýõ
êîíöåíòðàöè íü áóóðäàã òóë ýì÷èëãýýíèé íºëºº íü ñóëàðäàã,
391
Õàâñðàëò
çàõûí íåâðîïàòè ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é.

ÍÈÔÅÄÈÏÈÍ
• äóíä çýðýã: áàãà òóíãààð ýõýëæ õýðýãëýõ íü ç¿éòýé,
áººðíèé äóòìàãøèë õ¿íäýð÷ áîëçîøã¿é.
ÏÀÏÀÂÅÐÈÍ
ÏÅÒÈÄÈÍ
ÏÈÏÅÐÀÇÈÍ
• õ¿íä ¿åä: òóíã áàãàñãàí õýðýãëýíý, ìýäðýë õîðäóóëàõ
ñºðºã íºëººòýé.
ÏÈÐÀÖÅÒÀÌ
• õºíãºí ¿åä: õàãàñ òóíãààð õýðýãëýíý.
• äóíä çýðýãò: äºðºâíèé íýã òóíãààð õýðýãëýíý.
• õºíãºí: õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ áóþó òóíã áàãàñãàí
õýðýãëýíý.
• äóíä áà õ¿íä çýðýãò: áàãà òóíãààð ýõýëæ õýðýãëýíý, óóæ
õýðýãëýõ ¿åä öóñíû ïëàçìûí òóí ºíäºðñºæ áîëçîøã¿é.
ÐÀÍÈÒÈÄÈÍ
• õ¿íä ¿åä: õàãàñ òóíãààð õýðýãëýíý, ä¿éíãýòýë ¿¿ñ÷
áîëçîøã¿é
ÑÏÈÐÎÍÎËÀÊÒÎÍ
• õºíãºí ¿åä: ãèïåðêàëè-åìè ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é òóë öóñàí äàõü
êàëèéã õÿíàíà.
ÑÒÐÅÏÒÎÌÈÖÈÍ
ÑÓËÜÔÀÄÈÌÈÄÈÍ
• äóíä çýðýãò: øýýñíèé çàìûí ÷óëóóøðàë, àðüñíû òóóðàëò,
öóñíû ººð÷ëºëò èëðýõ çýðýã ñºðºã íºëºº èëðýõ ýðñäýë
íýìýãäýõ òóë óã ýìèéã õýðýãëýõ ¿åäýý øèíãýí ç¿éë èõýýð óóæ
áàéõ õýðýãòýé.
• õºíãºí ¿åä: õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé, ïëàçìûí ìî÷åâèí èõñýí
áººðíèé äóòàãäàë õ¿íäýð÷ áîëçîøã¿é.
392
• õ¿íä ¿åä: ºíäºð òóíãààð õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé.
ÔÅÍÒÀÍÈË
ÔÓÐÎÑÅÌÈÄ
• äóíä çýðýãò: òóíã èõýñãýõ øààðäëàãà ãàð÷ áîëçîøã¿é,
âåíèéí ñóäñààð õóðäàí òàðèâàë ä¿ëèéðýë ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é.
áîëçîøã¿é òóë áàãà òóíãààð ýõýëæ õýðýãëýõ íü ç¿éòýé.
• õ¿íä ¿åä: õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé, öóñ òºëæèëò
äàðàíãóéëàãäàíà
ÕËÎÐÎÕÈÍ
• õºíãºí áà äóíä çýðýãò: óäààí õóãàöààãààð õýðýãëýõ áîë
òóíã áàãàñãàí õýðýãëýíý,
áîëçîøã¿é òóë áàãà òóíãààð ýõýëæ õýðýãëýõ íü ç¿éòýé.
ÖÅÔÒÀÇÈÄÈÌ
• õºíãºí ¿åä: òóíã áàãàñãàí õýðýãëýíý.
ÖÅÔÓÐÎÊÑÈÌ
• õºíãºí ¿åä: òóíã áàãàñãàí õýðýãëýíý.
ÖÈÊËÎÔÎÑÔÀÌÈÄ
• äóíä çýðýãò: òóíã áàãàñãàí õýðýãëýíý.
• ïëàçìûí êðåàòèíèí áà ìî÷åâèíûã èõýñãýõ íºëººòýé òóë
áººðíèé äóòàãäàëòàé ºâ÷òºíä õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé
• äóíä ¿åä: õàãàñ òóíãààð õýðýãëýíý.
ÝÍÀËÀÏÐÈË
õýðýãëýíý, òóíã íàðèéí õÿíàõ øààðäëàãàòàé.
ÝÐÃÎÌÅÒÐÈÍ
• õ¿íä ¿åä: õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé.
ÝÐÃÎÒÀÌÈÍ
• äóíä çýðýãò: õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé, îãèõ, áººëæèõ,
áººðíèé ñóäàñ àãøèí íàðèéñàõ çýðýã ãàæ íºëºº èëðýõ ýðñäýë
393
Õàâñðàëò
èõýñíý.
ÝÐÈÒÐÎÌÈÖÈÍ
• õ¿íä ¿åä: õîíîãò 1.5 ãð-ààñ èõã¿é òóíãààð õýðýãëýíý,
ñîíñãîëûí ýðõòýí ãýìòýýæ áîëçîøã¿é.
ÝÒÀÌÁÓÒÎË
• õºíãºí ¿åä: òóíã áàãàñãàí õýðýãëýõ íü ç¿éòýé, õàðààíû
ìýäðýë ãýìòýýõ ñºðºã íºëººòýé.
ÕªÕ¯¯Ë ÝÕÝÄ ÝÌ ÕÝÐÝÃËÝÕ

Õºõ¿¿ë ¿åä õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ áóþó áîëãîîìæòîé
õýðãýëýõ ýìèéí æàãñààëò

ÀÌÈÍÎÔÈËËÈÍ
• íÿðàé õ¿¿õýä öî÷ðîìòãîé áîëæ áàéñàí íü á¿ðòãýãäñýí
ÀÌÈÎÄÀÐÎÍ
• õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé, õºõíèé ñ¿¿ãýýð èõ õýìæýýòýé ÿëãàðíà.
ÀÌÈÒÐÈÏÒÈËÈÍ
• õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ íü ç¿éòýé.
ÀÒÐÎÏÈÍ
• íÿðàé õ¿¿õäýä ìºí õîëèíîëèòèê ñºðºã íºëºº èëýð÷
áîëçîøã¿é òóë õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé
• õºõíèé ñ¿¿ãýýð áàãà õýìæýýòýé ÿëãàðíà, áîëãîîìæòîé
• õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé, Ðåéãèéí õàì øèíæ ¿¿ñ÷ áîëîõîîñ
ãàäíà íÿðàé õ¿¿õäýä âèòàìèí Ê-ûí íººö áàãà áàéõ òóë
ãèïîòðîìáèíåìè ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é.
ÀÖÈÊËÎÂÈÐ
• ñ¿¿ãýýð íèëýýä èõ õýìæýýòýé ÿëãàðäàã òóë õýðýãëýõýýñ
çàéëñõèé
ÁÅÊËÎÌÅÒÀÇÎÍ
• óäààí õóãàöààãààð ºíäºð òóíãààð õýðýãëýâýë íÿðàé õ¿¿õäýä
áººðíèé äýýä áóë÷èðõàéí äóòìàãøèë ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é.
ÂÅÐÀÏÀÌÈË
• õºõíèé ñ¿¿ãýýð áàãà õýìæýýòýé ÿëãàðíà, áîëãîîìæòîé
394
ÂÀÍÊÎÌÈÖÈÍ
• õºõíèé ñ¿¿ãýýð ÿëãàðäàã òóë õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ íü
ç¿éòýé
ÂÀÐÔÀÐÈÍ
• âèòàìèí Ê-ûí äóòàãäàë õèéãýýä öóñ àëäàìõàé áîëîõ
õ¿íäðýë ¿¿ñýõ ðèñê íýìýãäýíý, áîëãîîìæòîé õýðýãëýõ íü ç¿éòýé
ÃÀËÎÏÅÐÈÄÎË
• õºõíèé ñ¿¿ãýýð áàãàâòàð ÿëãàðíà, íÿðàéí ìýäðýëèéí
ñèñòåìä ñºðºã íºëºº ¿ç¿¿ëæ áîëçîøã¿é òóë õýðýãëýõýýñ
çàéëñõèé
ÃÀËÎÒÀÍ
• õºõíèé ñ¿¿ãýýð ÿëãàðäàã
• õºõíèé ñ¿¿ãýýð áàãàâòàð ÿëãàðíà, èõ òóíãààð õýðýãëýâýë
õºõíèé ñ¿¿ áàãàñäàã òóë áîëãîîìæòîé õýðýãëýâýë çîõèíî
• íÿðàéä ãèïîãëèêåìè ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é òóë áîëãîîìæòîé
ÄÅÊÑÀÌÅÒÀÇÎÍ
• óäààí õóãàöààãààð ºíäºð òóíãààð õýðýãëýâýë íÿðàé õ¿¿õäýä
ÄÈÀÇÅÏÀÌ
• íÿðàé õýò óíòàà áîëîõ, æèí àëäàõ çýðýã ñºðºã íºëºº èëýðäýã
òóë äàâòàí õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé
ÄÈÃÎÊÑÈÍ
• õºõíèé ñ¿¿ãýýð áàãàâòàð ÿëãàðíà, áîëãîîìæòîé õýðýãëýâýë
çîõèíî
• õºõíèé ñ¿¿ãýýð áàãàâòàð ÿëãàðíà, áîëãîîìæòîé õýðýãëýâýë
çîõèíî
ÄÈÔÅÍÃÈÄÐÀÌÈÍ
• õºõíèé ñ¿¿ãýýð íèëýýä èõ õýìæýýòýé ÿëãàðíà, õýðýãëýõýýñ
çàéëñõèéõ íü ç¿éòýé
ÄÎÊÑÎÖÈÊËÈÍ
• íÿðàéí ÿñæèëò áà ø¿äíèé ºíãèéã ººð÷ëºõ ñºðºã íºëººòýé
òóë õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé, õºõíèé ñ¿¿íèé êàëüöè-òàé õåëàò
¿¿ñãýí êàëüöûí õýìæýýã áàãàñãàäàã áîëîëòîé.
ÄÐÎÏÅÐÈÄÎË
ñèñòåìä ñºðºã íºëºº ¿ç¿¿ëæ áîëçîøã¿é òóë õýðýãëýõýýñ
çàéëñõèé
ÈÁÓÏÐÎÔÅÍ
• õºõíèé ñ¿¿ãýýð áàãàâòàð ÿëãàðíà, õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ íü
395
Õàâñðàëò
ç¿éòýé
ÈÇÎÍÈÀÇÈÄ
• íÿðàéä òàòàëò áà íåâðîïàòè ¿¿ñãýæ áîëçîøã¿é, ýõýä
çàéëøã¿é õýðýãëýõ øààðäëàãà ãàðâàë ýõ áà íÿðàéä âèòàìèí
Â6-ã óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ òóíãààð õýðýãëýõ íü ç¿éòýé
• õºõíèé ñ¿¿ãýýð áàãàâòàð ÿëãàðíà, íÿðàéä òàòàëò ¿¿ñ÷ áàéñàí
íü á¿ðòãýãäñýí òóë áîëãîîìæòîé õýðýãëýõ íü ç¿éòýé
ÈÍÑÓËÈÍ
• õºõíèé ñ¿¿ãýýð áàãà çýðýã ÿëãàðíà
ÈÎÄÛÍ ÁÝËÄÌÝË¯¯Ä
• õºõíèé ñ¿¿ãýýð èõ õýìæýýòýé ÿëãàðíà, íÿðàéä
ãèïîòèðîèäèçì áà áàõëóóð ¿¿ñãýõ àþóëòàé òóë èîäûí
áýëäìýë¿¿äèéã ýõýä çàéëøã¿é õýðýãëýõ øààðäëàãà ãàðâàë
õ¿¿õäèéã õºõ¿¿ëýõã¿é çîõèîìëîîð õîîëëîõ õýðýãòýé
ÊÀÏÒÎÏÐÈË
• õºõíèé ñ¿¿ãýýð áàãà çýðýã ÿëãàðíà, õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ íü
ç¿éòýé
• õºõíèé ñ¿¿ãýýð áàãà çýðýã ÿëãàðíà, íÿðàé õ¿¿õäýä àðüñíû
õ¿íä õàðøèëûí óðâàë èëýð÷ áàéñàí íü á¿ðòãýãäñýí
ÊÅÒÎÒÈÔÅÍ
ç¿éòýé
ÊËÈÍÄÀÌÈÖÈÍ
• õºõíèé ñ¿¿ãýýð áàãà çýðýã ÿëãàðíà, íÿðàé õ¿¿õäýä öóñòàé
ç¿éëýýð ã¿éëãýõ øèíæ èëýð÷ áàéñàí íü á¿ðòãýãäñýí
ÊËÎÌÈÏÐÀÌÈÍ
• õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ íü ç¿éòýé.
ÊÎÄÅÉÍ
ç¿éòýé.
ÊÎÐÒÈÊÎÑÒÅÐÎÈÄÓÓÄ
• óäààí õóãàöààãààð ºíäºð òóíãààð / æ-íü, ïðåäíèçîëîíûã
ºäºðò 10 ìã-ààñ äýýø òóíãààð / õýðýãëýâýë íÿðàé õ¿¿õäýä
ÊÎ-ÒÐÈÌÎÊÑÀÇÎË
• íÿðàéí øàðëàëòûí ¿åä õýðýãëýâýë kernicterus ¿¿ñãýõ
ðèñêòýé áà ãëþêîç-6-ôîñôàò-äåãèäðîãåíàçà ôåðìåíòèéí
äóòìàãøèëòàé ¿åä ãåìîëèç ¿¿ñãýíý.
ËÅÂÎÄÎÏÀ
• òîäîðõîé ìýäýýëýë ¿ã¿é òóë õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ íü
ç¿éòýé
ËÈÄÎÊÀÉÍ
396
• õºõíèé ñ¿¿ãýýð áàãà çýðýã ÿëãàðíà, áîëãîîìæòîé õýðýãëýõ íü
ç¿éòýé
ËÈÒÈÉ
• õºõíèé ñ¿¿ãýýð èõ õýìæýýòýé ÿëãàðäàã òóë õýðýãëýõýýñ
ÌÅÒÈËÄÎÏÀ
ç¿éòýé.
ç¿éòýé.
• õºõíèé ñ¿¿ãýýð èõ õýìæýýòýé ÿëãàðäàã òóë õýðýãëýõýýñ
çàéëñõèéõ íü ç¿éòýé.
ÌÎÐÔÈÍ
• ñºðºã íºëººíèé ðèñê áàãà áîëîâ÷ íÿðàéä öóñ çàäðàëò àíåìè
¿¿ñ÷ áàéñàí íü á¿ðòãýãäñýí
ÍÅÎÑÒÈÃÌÈÍ
ç¿éòýé.
ÍÈÑÒÀÒÈÍ
• òîäîðõîé ìýäýýëýë ¿ã¿é òóë õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ íü
ç¿éòýé
ç¿éòýé, ãëþêîç-6-ôîñôàò-äåãèäðîãåíàçà ôåðìåíòèéí
äóòìàãøèëòàé ¿åä ãåìîëèç ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é.
ÍÈÔÅÄÈÏÈÍ
ç¿éòýé.
ÏÀÏÀÂÅÐÈÍ
ÏÀÐÀÖÅÒÀÌÎË
• õºõíèé ñ¿¿ãýýð áàãà çýðýã ÿëãàðíà, áîëãîîìæòîé õýðýãëýõ íü
ç¿éòýé
ÏÈÐÀÇÈÍÀÌÈÄ
• õºõíèé ñ¿¿ãýýð áàãàâòàð ÿëãàðíà, õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ íü
ç¿éòýé
ÏÈÐÀÖÅÒÀÌ
397
Õàâñðàëò

ÏÐÅÄÍÈÇÎËÎÍ
• óäààí õóãàöààãààð ºíäºð òóíãààð /æ-íü, ïðåäíèçîëîíûã
ºäºðò 10 ìã-ààñ äýýø òóíãààð/ õýðýãëýâýë íÿðàé õ¿¿õäýä
ÏÐÎÃÅÑÒÅÐÎÍ
• õºõíèé ñ¿¿ã áàãàñãàõ íºëººòýé òóë õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ íü
ç¿éòýé
• õºõíèé ñ¿¿ãýýð íèëýýä õýìæýýòýé ÿëãàðíà, õýðýãëýõýýñ
ÏÐÎÌÅÒÀÇÈÍ
ÐÀÍÈÒÈÄÈÍ
• õºõíèé ñ¿¿ãýýð íèëýýä èõ õýìæýýòýé ÿëãàðäàã, õýðýãëýõýýñ
• õºõíèé ñ¿¿ãýýð áàãà õýìæýýòýé ÿëãàðàõ áîëîâ÷ õýðýãëýõýýñ
ÑÓËÜÔÀÄÈÌÈÄÈÍ
• íÿðàéí øàðëàëòûí ¿åä õýðýãëýâýë kernicterus ¿¿ñãýõ
ýðñäýëòýé áà ãëþêîç-6-ôîñôàò-äåãèäðîãåíàçà ôåðìåíòèéí
äóòìàãøèëòàé ¿åä ãåìîëèç ¿¿ñãýíý.
ÑÓËÜÔÀÑÀËÀÇÈÍ
• ãëþêîç-6-ôîñôàò-äåãèäðîãåíàçà ôåðìåíòèéí äóòìàãøèëòàé
¿åä ãåìîëèç ¿¿ñãýíý.
ÒÀÌÎÊÑÈÔÅÍ
ÒÅÎÔÈËËÈÍ
• íÿðàéä öî÷ðîë ¿¿ñ÷ áîëçîøã¿é òóë õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ
íü ç¿éòýé
• íÿðàéí ÿñæèëò áà ø¿äíèé ºíãèéã ººð÷ëºõ ñºðºã íºëººòýé
òóë õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé, õºõíèé ñ¿¿íèé êàëüöè-òàé õåëàò
¿¿ñãýí êàëüöûí õýìæýýã áàãàñãàäàã áîëîëòîé.
ÒÈÀÌÈÍ
• òèàìèíû õ¿íä õýëáýðèéí äóòàãäàëòàé ýõ ñ¿¿ãýý õºõººð
õîîëëîõã¿é áàéõ íü ç¿éòýé. Ó÷èð íü áîäèñûí ñîëèëöîîíû
õîðòîé á¿òýýãäýõ¿¿í õºõíèé ñ¿¿ãýýð ÿëãàðíà.
398
• õºõíèé ñ¿¿ãýýð áàãà ÿëãàðàõ áîëîâ÷ õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ
íü ç¿éòýé
ÔÅÍÈÒÎÈÍ
• õºõíèé ñ¿¿ãýýð ÿëãàðíà, õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ íü ç¿éòýé
• õºõíèé ñ¿¿ãýýð ÿëãàðíà, íÿðàé õýò óíòàìõàé áîëæ
áîëçîøã¿é.
ÔÅÍÒÀÍÈË
ÔÓÐÎÑÅÌÈÄ
íü ç¿éòýé
• íÿðàé õýò óíòàìõàé áîëæ áîëçîøã¿é.
• õºõíèé ñ¿¿ãýýð íèëýýä èõ õýìæýýòýé ÿëãàðíà, íÿðàéä
“ñààðàë ñèíäðîì” ¿¿ñãýõýýñ ãàäíà ÷ºìºãíèé ¿éë àæèëëàãààã
äàðàíãóéëàõ ñºðºã íºëººòýé òóë õºõ¿¿ë ýõ õýðýãëýæ áîëîõã¿é.
ÕËÎÐÎÕÈÍ
• õºõíèé ñ¿¿ãýýð áàãà ÿëãàðàõ áîëîâ÷ íÿðàéä øàðëàëò ¿¿ñãýæ
áîëçîøã¿é òóë õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ íü ç¿éòýé
ñèñòåìä ñºðºã íºëºº ¿ç¿¿ëæ áîëçîøã¿é, íÿðàé õýò óíòàà
áàéäàëä îðæ áàéñàí íü á¿ðòãýãäñýí òóë õýðýãëýõýýñ çàéëñõèé
ÕËÎÐÔÅÍÀÌÈÍ
• õºõíèé ñ¿¿ãýýð ÿëãàðíà, õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ íü ç¿éòýé
• õºõíèé ñ¿¿ãýýð èõ õýìæýýòýé ÿëãàðíà, õýðýãëýõýýñ
ÝÍÀËÀÏÐÈË
íü ç¿éòýé
ÝÐÃÎÒÀÌÈÍ
• äàâòàí õýðýãëýõýä ýðãîòèçì ¿¿ñ÷ áîëîõîîñ ãàäíà õºõíèé
ñ¿¿ã áàãàñãàäàã òóë õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ íü ç¿éòýé
ÝÑÒÐÎÃÅÍ
• õºõíèé ñ¿¿íèé ÿëãàðàëòàíä íºëººòýé, õýðýãëýõýýñ
ÝÒÀÌÁÓÒÎË
399
Õàâñðàëò

íü ç¿éòýé
ÝÒÈÍÈËÝÑÒÐÀÄÈÎË
• õºõíèé ñ¿¿íèé ÿëãàðàëòàíä ñºðºã íºëººòýé òóë
ýòèíèëýñòðàäèîë àãóóëñàí æèðýìñëýëòýýñ õàìãààëàõ ýìèéã
õ¿¿õäèéã 6 ñàðòàé áîëòîë õýðýãëýõýýñ çàéëñõèéõ íü ç¿éòýé
Ä. ÝÌÈÉÍ ÍÝÐÈÉÍ ÆÀÃÑÀÀËÒ
ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ¯ÍÄÝÑÍÈÉ ÇÀÉËØÃ¯É

ØÀÀÐÄËÀÃÀÒÀÉ ÝÌÈÉÍ ÎËÎÍ ÓËÑÛÍ ÍÝÐÈÉÍ
ÆÀÃÑÀÀËÒ
Acetazolamidum Amidotrizoatum
ãëàóêîìà 21.4 ðåíòãåí òîäðóóëàã÷ 14.2
Acidum Acetylsalicylicum Aminophyllinum
ºâäºëò, õàëóóð, ¿ðýâñ. ýñðýã 2.1 ãóóðñàí õîîëîéí áàãòð. 25.1
ìèãðåíü, öî÷ìîã ºâä. íàì. 7.1 Amitriptylinum
á¿ëýíãèéí ýñðýã 12.5 çàí àâèðûí ººð÷ëºëò 24.2
Acidum Aminocapronicum Amoxicillin/Clavulanic acid
öóñ á¿ëýãíýëòýíä íºë-õ 10.2 íÿíãèéí ýñðýã 6.2.1
Acidum Ascorbinicum Amoxicillinum
÷èéã áàì, øàðõ, âèò-Ñ äóò. 27 íÿíãèéí ýñðýã 6.2.1
Acidum Folicum Ampicillinum
öóñ òºëæ¿¿ëýõ 10.1 íÿíãèéí ýñðýã 6.2.1
Acidum Salicylicum øàìáàðàì ýì÷ëýõ 17.3
àðüñíû ýâýðëýã, ãóóæóóëàõ 13.4 Antistaphylocococal Ig
Acyclovirum äàðõëàëä íºëººëºõ 19.2
âèðóñèéí ýñðýã 6.5 Antitetanus Ig. /Human/
Aether Anaestheticus äàðõëàëä íºëººëºõ 19.2
åðºíõèé ìýäýýã¿éæ¿¿ëýõ 1.1 Aprotininum
Albuminum /human/ ôåðìåíòèéí ýñðýã 17.7
ñèéâýíãèéí áýëäìýë 11.2 Argentum Nitricum
Aluminium Hydroxydum + í¿äíèé õàëäâàð 21.1
Magnesii Oxydum Asparaginasum
õîäîîäíû õ¿÷ëèéã áàãàñãàõ, õîðò õàâäðûí ýñðýã 8.2
øàðõëàà ýì÷ëýõ 17.1 Atenolol
Amicacinium 6.2.3 Ç¿ðõíèé áàõ 12.1
Öóñíû äàðàëò 12.3
400
Atracurium Besylas Ceftazidimum
áóë÷èí ñóëðóóëàõ 20. íÿíãèéí ýñðýã 6.2.2
Atropinum ceftriaxonum 6.2.1
ìýñ çàñàëä áýëòãýõýä 1.3 Cefuroximi natrium
õîðäëîãî òàéëàõ 4.2 íÿíãèéí ýñðýã 6.2.2
àã÷èë òàâèóëàõ 17.5
õ¿¿õýí õàðàà ºðãºñãºõ 21.5
Charcoal, Activated
õîðäëîãî òàéëàõ 4.1
Azathioprinum Chloraminum-B
äàðõëàà ñààòóóëàõ 8.1
õàëäâàðã¿éæ¿¿ëýõ 15.2
Barium Sulfuricum Chloramphenicolum
ðåíòãåí òîäðóóëàã÷ 14.1
íÿíãèéí ýñðýã 6.2.2
BCG Vaccinum Chlorhexidinum
äàðõëàëä íºëººëºõ 19.3
¿æëèéí ýñðýã 15.1
Beclametasonum Chloroxylenol
ãóóðñàí õîîëîéí áàãò. 25.1
Õàëäâàðã¿éæ. 15.2
Benzathini Chlorphenaminum
Benzylpenicillinum õàðøèë áà àíàôèëàêñè 3
íÿíãèéí ýñðýã 6.2
Chlorpromazinum
Benzoioc Acid + Salicylic ñýòãýöèéí ýìãýã 24.1
Acid Ciprofloxacinum
ìººãºíöðèéí ýñðýã 13.1 íÿíãèéí ýñðýã 6.2.2
Benzoylperoxidum Cisplatin
ýâýð õàéëóóëæ ãóóæóóëàõ 13.4 Õîðò õàâäàð 8.2
Benzylii Benzoas Clomifenum
õàìóó ýì÷ëýõ 13.5 ºíäãºí ýñ ãàäàãø-ã òýòãýõ 18.6
Benzylpenicillinum Clonidinum
íÿíãèéí ýñðýã 6.2 öóñíû äàðàëò áóóðóóë 12.3
Betamethasonum Clotrimazole
¿ðýâñýë, çàãàòíàà íàì. 13.3 Àðüñ.ìººãºíöºð 13.1
Biperiden Codeinum
ñàëãà ºâ÷íèé ýñðýã 9 õàð òàìõèíû áýëäìýë 2.2
Bleomycinum õàâäðûí ºâäºëò íàìä-õ 8.4
õîðò õàâäðûí ýñðýã 8.2 Condoms
Bupivacaine æèðýìñ-ñ õàìãààëàõ 18.3.3
Õýñãèéã ìýäýýã¿éæ. 1.2 Copper-Cont. Intrauter. Dev.
Calcii Gluconas 4.1 Æèðýìñ-ñ õàìãààëàõ 18.3.2
öóñ àëäàëò, ìàãíè õîðä 27 Co-Trimoxazolum
Calcii Glycerophosphas íÿíãèéí ýñðýã 6.2
Ãèïîòðîôè,ÿäðàë, ñóëüä.27 Cyclophosphamidum
Calcium Hypochlorosum õîðò õàâäðûí ýñðýã 8.2
õàëäâàðã¿éæ¿¿ëýõ 15.2 Cycloserinum 6.2.3
Carbamazepinum Cyclosporinum
óíàëò òàòàëòûí ýñðýã 5 äàðõëàà ñààòóóëàõ 8.1
Cefazolin
401
Õàâñðàëò
Dexamethasonum ¿æëèéí ýñðýã 15.1

õàðøèë áà àíàôèëàêñè 3 Etionamidum 6.2.3
áººðíèé ä/á-í äààâàð 18.1 Ethambutolum
Dextran 70 ñ¿ðüåý ýì÷ëýõ 6.2.3
ñèéâýí îðëîõ 11.1 Ethinylestradiolum
Dextran 40 ºíäãºâ÷èéí äààâàð 18.4
ñèéâýí îðëîõ 11.1 Ethinylestradiol+Levonorgst
Diazepamum æèðýìñ-ñ ñýðãèéë. 18.3.1
åðºíõèé ìýäýýã¿éæ¿¿ë. 1.1 Etoposidium 8.2
ìýñ çàñàëä áýëòãýõýä 1.3
óíàëò òàòàëòûí ýñðýã 5
Ferrous Salt
öóñ òºëæ¿¿ëýõ 10.1
òàéâøðóóëàõ, àíêñèîë. 24.3
Diclofenac-natrium Ferrous Salt + Folic Acid
öóñ òºëæ¿¿ëýõ 10.1
ºâäºëò, ¿ðýâñë-í ýñðýã 2.1
Digoxinum Fluoresceinum
í¿äíèé áýëäìýë 14.1
ç¿ðõíèé ãëèêîçèä 12.4
Diphenhydraminum Fluorouracilum
õîðò õàâäðûí ýñðýã 8.2
õàðøèë áà àíàôèëàêñè 3
ýâýð õàéë-õ, ãóóæ. 13.4
Diphteria Antitoxin Furosemidum
øýýëãýõ 16
Diphteria-Pertussis-Tetanus Gallaminum
Vaccine áóë÷èí ñóëðóóëàõ 20
Gentamycini sulfas
Diphteria-Tetanus Vaccine íÿíãèéí ýñðýã 6.2.2
Glibenclamidum
Dopaminum ÷èõðèéí øèæèí 18.5
ç¿ðõ ñóäàñ. õóðö äóòì. 12.5
Glucosum
Doxaprami hydrrochloridum òýæýýëèéí áîäèñ 26.2
àìüñãàëûí òºâ ñýðãýýõ 25.1
Glutarol
Doxorubicinum Õàëäâàðã¿éæ. 15.2
Glyceryltrinitratum
Droperidolum ç¿ðõíèé áàõ 12.1
ñýòãýöèéí ýìãýã 24.1
Griseofulvinum
Enalapril ìººãºíöðèéí ýñðýã 6.3
öóñíû äàðàëò áóóð. 12.3
Haloperidolum
Enoximenum 12.4 ñýòãýöèéí ýìãýã 24.1
Epinephrinum Halothanum
õàðøèë áà àíàôèëàêñè 3 åðºíõèé ìýäýýã¿éæ. 1.1
Ergocalciferolum Heparinum
ñóëüäàà 27 öóñ á¿ëýãíýëò 10.2
Ergotaminum Hepatitis B Vaccinum
ìèãðåíü, ºâäºëò 7.1 äàðõëàëä íºëººëºõ 19.3
Erythromycinum Hydrochlorothiazidum
íÿíãèéí ýñðýã 6.2.2 öóñíû äàðàëò áóóð. 12.3
Ethanol øýýëãýõ 16
Hydrocortisonum øèìýã÷ õîðõîéí ýñðýã 6.1
õàðøèë áà àíàôèëàêñè 3 õîðò õàâäàð 8.2
¿ðýâñýë, çàãàòíàà íàì. 13.3 Levodopa + Carbidopa
õîäîîäíû ¿ðýâñë. 17.4 ñàëãà ºâ÷íèé ýñðýã 9
áººðíèé ä/á-í äààâàð 18.1 Levothyroxinum
Hydrogenii Peroxidum áàìá. áóë÷. äààâ. Ýñð. 18.8
¿æëèéí ýñðýã 15.1 Lidocainum
Hydroxocobalaminum õýñãèéí ìýäýýã¿éæ. 1.2
öóñ òºëæ¿¿ëýõ 10.1 ç¿ðõíèéõýì àëäàëò 12.2
Ibuprofenum Lithium Carbonicum
ºâäºëò, ¿ðýâñ. ýñðýã 2.1 çàí àâèðûí ººð÷ëºëò 24.2
Immunoglobulinum Lozartanum 12.3
/Human Normal/ Magnesii Sulfas
äàðõëàëä íºëººõ 19.2 óíàëò òàòàëòûí ýñðýã 5
Indomethacinum Mannitolum
ºâäºëò, ¿ðýâñëèéí ýñðýã 2.1 øýýëãýõ 16
Insulinum /òàðèà/ Mebendazolum
÷èõðèéí øèæýí ýì÷ëýõ 18.5 øèìýã÷ õîðõîéí ýñðýã 6.1
Insulin, Medroxyprogesteronum
/äóíäàæ õóãàöààò ¿éëä./ Æèðýìñë-ñ ñýðãèéë 18.3.1
÷èõðèéí øèæýí ýì÷ëýõ 18.5 Meningococcal Vaccine
Intraperiton. Dialysis Solut. äàðõëàëä íºëººëºõ 19.3
õýâëèéí äèàëåç 23 Mercaptopurinum
Iodum õîðò õàâäðûí ýñðýã 8.2
¿æëèéí ýñðýã 15.1 Methotrexatum
Iohexol õîðò õàâäðûí ýñðýã 8.2
Ðåíòãåí òîäð. 14.1 Methyldopa
Iron Dextran öóñíû äàðàëò áóóð. 12.3
öóñ òºëæ¿¿ëýõ 10.1 Methylrosanilinium
Isoniazidum Chloridum /gentian violet/
ñ¿ðüåý ýì÷ëýõ 6.2.3 õàëäâàðûí ýñðýã 13.2
Isoniazid + Ethambutal Methyltestosteronum
ñ¿ðüåý ýì÷ëýõ 6.2.3 ýð áýëãèéí äààâàð 18.2
Isosorbidi Dinitras Methylthioninii Chloridum
ç¿ðõíèé áàõ 12.1 / Methylene Blue/
Kalii Chloridum õîðäëîãî òàéëàõ 4.2
êàëè àëä-ë 26.1., 26.2 Metoclopramidum
Kalii Iodidum áººëæèëò äàðàõ 17.2
áàìáàé áóë÷èð. äààâ.18.8 Metronidazolum
Kanamycinum 6.2.3 íÿíãèéí ýñðýã 6.2.2
Ketaminum ýãýë áèåòíèé ýñðýã 6.4
åðºíõèé ìýäýýã¿éæ¿¿ë. 1.1 Miconazolum
Ketotifenum ìººãºíöðèéí ýñðýã 13.1
Levamisolum
403
Õàâñðàëò
íîéð áóë÷. 17.9 Pananginum 28

Morphinum Paracetamolum
ìýñ çàñàëä áýëòãýõýä 1.3 ºâäºëò, õàëóóðàëò 2.1
õàð òàìõèíû áýëäìýë 2.2 ìèãðåíü, ºâäºëò íàì. 7.1
õàâäðûí ºâäºëò. 8.4
Pancreatinum
Multivitaminum ôåðìåíò îðëóóëàõ 17.9
âèòàìèíû äóòàãäàë 27
Pepsinum
Nadroparincalcium 10.2 ôåðìåíò îðëóóëàõ 17.9
Naloxonum Permethrin
õîðäëîãî òàéëàõ 4.2 õàìóó ýì÷ëýõ 13.5
Natrium Chloridum Pethidinum
øèíãýí, äàâñ íºõºõ 26.2 õàâäðûí ºâäºëò íàì. 8.4
Natrium Bicarbonicum Phenobarbitalum
øèíãýí, äàâñ íºõºõ 26.2 óíàëò òàòàëòûí ýñðýã 5
Natrium Nitroprussicum Phenoxymethylpenicillinum
öóñíû äàðàëò áóóð. 12.3 íÿíãèéí ýñðýã 6.2
Natrium Phthoridum Phentanylum
êàðèåñààñ ñýðãèéëýõ 27 õàð òàìõèíû áýëäìýë 2.2
Natrium Thiosulfuricum Phytomenadionum
õîðäëîãî òàéëàõ 4.2 öóñ á¿ëýãíýëò. íºë. 10.2
ìººãºíöðèéí ýñðýã 13.1
Pilocarpinum
Neostigminum ãëàóêîìà 21.4
õîëèíýñòåðàçûí ýñðýã 20
Piparazinum
Niclosamidum øèìýã÷ õîðõîéí ýñðýã 6.1
øèìýã÷ õîðõîéí ýñðýã 6.1
Poliomyelitis Vaccine
Nicotinamidum äàðõëàëä íºëººëºõ 19.3
âèòàìèí ÐÐ-èéí äóò. 27
Polygellinum
Nifedipinum ñèéâýí îðëîõ 11.1
ç¿ðõíèé áàõ ýì÷ëýõ 12.1
Polyvidone iodine
¿æëèéí ýñðýã 15.1
Nitrofurantionum Prednisolonum
Nitrogenium oxydulatum õàâäðûí ýñðýã 8.3
åðºíõèé ìýäýýã¿éæ. 1.1 áººðíèé ä/á-éí äààâàð 18.1
Nystatinum Procainamidum
ìººãºíöðèéí ýñðýã 6.3 ç¿ðõíèé õýì àëäàëò. 12.2
Omeprazole Procainum
Õîäîîäíû øàðõ 17.1 õýñãèéí ìýäýýã¿éæ. 1.2
Oral Rehydration Salts Procaini Benzylpenicillinum
/ óóëãàæ ñýëáýõ äàâñ/ íÿíãèéí ýñðýã 6.2
óóëãàæ øèí. ñýëá. 17.7.1 Progesteronum
Oxygenum øàð áèåèéí äààâàð 18.7
åðºíõèé ìýäýýã¿éæ¿¿ë. 1.1 Promethazinum
Oxytocinum áººëæèëò äàðàõ 17.2
óìàé àãøààõ 22.1 Propranololum
ìèãðåíü, óðüä/ñýðãèé 7.2 êîòðèìîêñàçîëûã ¿ç
ç¿ðõíèé áàõ ýì÷ëýõ 12.1 Sulfasalazinum
ç¿ðõíèé õýì àëäàëò 12.2 õîäîîäíû ¿ðýâñë. 17.4
Suxamethonium
Propylthiouracilum áóë÷èí ñóëðóóëàõ 20
Áàìá. áóë÷. Äààâ. ýñð 18.8
Tamoxifenum
Protamini Sulfas õàâäðûí ýñðýã 8.3
öóñ á¿ëýãíýëòýíä íºë. 10.2
Tetracainum
Pyrazinamidum í¿äíèé õýñã. ìýäýýã¿éæ. 21.3
ñ¿ðüåý ýì÷ëýõ 6.2.3
Tetracyclinum
Rabies Vaccine í¿äíèé õàëäâàð 21.1
äàðõëàëä íºëººëºõ 19.3.2
Theophyllinum
Ranitidinum ãóóðñàí õîîë. áàãòðàà 25.1
õîäîîäíû õ¿÷ëèéã áàãàñãàõ,
øàðõëàà ýì÷ëýõ 17.1
Thiopentalum natrium
åðºíõèé ìýäýýã¿éæ. 1.1
Retinol Timololum
Âèòàìèí, ýðäýñ 17
ãëàóêîìà 21.4
Rifampicinum Tramadolum 2.1
Rifampicin + Isoniazid Tropicamidum
í¿äíèé áýëäìýë 14.1
Rifampicin+Isoniazid+Pyrazinam. Tuberculinum
îíîøëîãîîíû áýëä. 19.1
Ringer-Lactas /Solution/ Typhoid Vaccine
øèíãýí ñýëáýõ 26.2
Salbutamolum Vaccinum antimeningitidis
ãóóðñàí õîîëîéí áàãò. 25.1
óìàéí áóë÷èí ñóëð. 22.2 Vaccinum antirabicum
Silymarinum äàðõëàëä íºëººëºõ 19.3.2
ýëýã öºñºíä íºëººò 17.8 Vaccinum morbillorum
Spectinomycinum / Rubella Vaccine/
íÿíãèéí ýñðýã 6.2.2 äàðõëàëä íºëººëºõ 19.3
Spironolactonum Vaccinum pestosum
øýýëãýõ 16 äàðõëàëä íºëººëºõ 19.3.2
Strophantinum 12.4 Valproic acid
Streptomycinum óíàëò, òàòàëò 5
ñýòãýö íºëººò 24.2
Sulfacylum-Natrium Verapamilum
ç¿ðõíèé áàõ ýì÷ëýõ 12.1
í¿äíèé õàëäâàð 21.1
Sulfadimidinum Vinblastinum
Sulfamethoxzol+Trimethopr. Vincristinum
õîðò õàâäðûí
íÿíãèéí ýñðýã 6.2.2,
ýñðýã 8.2 Warfarinum
Vitamin ‘B’ Complex öóñ á¿ëýãíýëò 10.2
âèòàìèíû äóòàãäàë 27
405
Ýìèéí íýðèéí æàãñààëò
Water for injection Zinci Oxydum

òàðèà íàéðóóëàõ 26.3 õýò ÿãààí òóÿà-ñ õàì. 13.6
Zuclopenticsolum 24.1
124.
406
Õàâñðàëò
ÀØÈÃËÀÑÀÍ ÌÀÒÅÐÈÀË
1. Áåëîóñîâ Þ.Á., Ìîèñååâ Â.Ñ., Ëåïàõèí Â.Ê. Êëèíè÷åñêàÿ

ôàðìàêîëîãèÿ è ôàðìàêîòåðàïèÿ. Ìîñêâà, “Óíèâåðñóì
ïàáëèøèíã”, 1997.
2. Áàòõóÿã Ï. Êëèíèêèéí ýì ñóäëàëûí ¿íäýñ. "Ìºíõèéí ¿ñýã",
ÓÁ., 2000 îí.
3. Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷íèé îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé
ñòàíäàðò. ÓÁ õîò, 1994 îí.
4. Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷íèé ýìèéí ýì÷èëãýýíèé
óäèðäàìæ. ÓÁ õîò, 2002 îí.
5. Êëèíè÷åñêàÿ ôàðìàêîëîãèÿ. Ïîäðåäàêöèåé ïðîô.
Â.Ã.Êóêåñà. Ìîñêâà, "ÃÝÎÒÀÐ ÌÅÄÈÖÈÍÀ", 1999.
6. Ëîóðåíñ Ä.Ð., Áåíèòò Ï.Í. Êëèíè÷åñêàÿ ôàðìàêîëîãèÿ.
Òîì 1,2. Ìîñêâà, “Ìåäèöèíà”, 1993.
7. Ìàøêîâñêèé Ì.Ä. Ëåêàðñòâåííûå ñðåäñòâà. ×àñòü I,II.
Ìîñêâà, “Ìåäèöèíà”, 1999.
8. Ìèõàéëîâ È.Á. Êëèíè÷åñêàÿ ôàðìàêîëîãèÿ. "ÔÎËÈÀÍÒ",
Ñàíêò-Ïåòåðáóðã, 1998ã.
9. Îðãèë Á., Çîðèã Ò. Çàéëøã¿é øààðäëàãàòàé ýìèéí ëàâëàõ.
Óëààíáààòàð õîò, 1994 îí.
10. Îñíîâíûå ëåêàðñòâåííûå ñðåäñòâà. 1999ã. êíèãà 2
11. ÐËÑ-äîêòîð. 1997/1998. Ãëàâíûé ðåäàêòîð Þ.Ô.Êðûëîâ.
Ìîñêâà, “ÐÅÌÀÊÎ”, 1997.
12. Ñàòîñêàð Ð.Ñ., Áàíäàðêàð Ñ.Ä. Ôàðìàêîëîãèÿ è
ôàðìàêîòåðàïèÿ. Òîì 1,2. Ìîñêâà, “Ìåäèöèíà”, 1986.
13. Ñîâðåìåííûå ëåêàðñòâåííûå ñðåäñòâà Ñ.
À.Kðûæàíîâñêèé Ì.Á. Bèòèòíîâà. 2005ã
. Ñïðàâî÷íèê Âèäàëü, 1996, Ëåêàðñòâåííûå ïðåïàðàòû â
Ðîñèè. Ì.1996
14. Ìîíãîë Óëñûí ¯íäýñíèé Çàéëøã¿é Øààðäëàãàòàé Ýìèéí
Æàãñààëò /Òàâäóãààð æàãñààëò/. Óëààíáààòàð 2005 îí.
15. Ôàðìàêîòåðàïèÿ, êëèíè÷åñêàÿ ôàðìàêîëîãèÿ.
Ïîäðåäàêöèåé Ã.Ôþëüãðàôôà è Ä.Ïàëüìà. Ìèíñê,
“Áåëàðóñü”, 1996.
16. Õàðêåâè÷ Ä.À. Ôàðìàêîëîãèÿ. Ìîñêâà, “ÃÝÎÒÀÐ
Ìåäèöèíà”, 1999.
17. Õèøèãäîðæ À., Äàãâàäîðæ Ö. Õ¿í ýìíýëãèéí áèîëîãèéí
áýëäìýë¿¿ä. ÓÁ., 1990.
Ýìèéí íýðèéí æàãñààëò
18. Öîãò Ã., Óëçàà Ò. Ñ¿ðüåýãèéí èëð¿¿ëýëò, ýì÷èëãýý.

ÑÎÔÅÊÑ ÕÕÊ-èéí õýâëýõ ¿éëäâýð.
19. Antibiotic Guidelines. 6th Edition, Moorabbin, Victoria, 1991.
20. Antibiotic Guidelines. 9th Edition, Moorabbin, Victoria, 1997
21. Appleton, Baker, Chadwick, Smith. Epilepsy. Martin Dunitz
Ltd., London, 1992.
22. Applied Therapeutics. Edited by Lioyd Yee Young, Mary
Anne Koda-Kimble. Fourth Edition, Washington, 1990.
23. Avery’s Drug Treatment. Hong Kong, 1987.
24. Basic & Clinical Pharmacology. Edited by Bertram G.
Katzung. USA, 1992.
25. British National Formulary. Number 37 (March 1999), British
Medical Association and Royal Pharmaceutical Society of
Great Britain, 1999.
26. Drug Interactions Ivan H. Stockley. Second edition 1991
27. Drug facts and comparisons 1997 51st edition
28. Goodman and Gilman. The Pharmacological Basis of
Therapeutics. Eighth edition, USA., 1990.
29. Harrison’s Principles of internal medicine. 12th edition
30. John L. Reid, Peter C. Rubin & Brian Whiting. Lecture Notes
on Clinical Pharmacology. Fourth Edition, Great Britain, 1992.
31. Martindale.thirty-second edition
32. Rang H.P., Dale M.M. Pharmacology. Second edition,
Churchill Livingstone, Hong Kong, 1991.
33. Physicians’ desk reference1993. 47th edition
34. Springhouse Nurse’s Drug Guide97. USA, 1997.
35. The use of essential drugs. WHO Technical Report Series
850., Geneva, 1995.
36. The Washington Manual of Medicine Therapeutics 29th
edition
37. Vidal 2004 Ñïðàâî÷íèê âèäàëü.
38. WHO Model Formulary, 2004.
408

Эмийн лавлах

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Эмийн лавлах

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ï.

ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÇÀÉËØÃ¯É

ÌÎÍÃÎË ÓËÑÛÍ ÇÀÉËØÃ¯É

Ðåäàêòîð: ÀÓ-íû äîêòîð, äýä ïðîôåññîð Ã.×îéæàìö

Óëààíáààòàð. 2005 îí.

ÄÝÌÁ-ààñ ãèø¿¿í îðíóóääàà çºâëºìæ áîëãîñîîð

Ñàéí ¿éëñ á¿õýí äýãæèí äýëãýðýõ áîëòóãàé!

Àíàãààõûí øèíæëýõ Àíàãààõ óõààí äîêòîð,

Àëäàà ýíäýë áàéõ àâààñ ø¿¿í òóíãààæ áèä á¿õýíä ñàíàë,

Ìýðãýí óíøèã÷, õýðýãëýã÷ òà á¿õíèé îþóíû äàëàéä

Ý - ýìíýëãèéí íºõöºëä õýðýãëýíý

Æèðýìñíèé êàòåãîð÷èëëûí òýìäýãëýëèéí óòãà:

A - æèðýìñýí ýõýä õèéãäñýí ñóäàëãààãààð óðàãò ñºðºã

Ôàðìàêîêèíåòèêèéí òýìäýãëýëèéí óòãà:

Îíöîëñîí òýìäýãëýëèéí óòãà:

◊ Ýìèéí ãàæ íºëººíèé òýìäýãëýëä äîîãóóð çóðñàí íü "íîöòîé

◊ Òóõàéí ºâ÷íèéã ÿìàð ÿìàð ýìýýð ýì÷èëæ áîëîõ òóõàé

• Ìîíãîë Óëñûí Ýìèéí Áîäëîãî áà Çàéëøã¿é Øààðäëàãàòàé

Á. ÝÌÈÉÍ ÇÎÕÈÑÒÎÉ ÕÝÐÝÃËÝÝÍÈÉ ÇÀÐÈÌ

• Àëèâàà ºâ÷íèé ¿åä ýì ñîíãîí õýðýãëýõ 21

Â. ÇÀÉËØÃ¯É ØÀÀÐÄËÀÃÀÒÀÉ ÝÌÈÉÍ

1. Ìýäýýã¿éæ¿¿ëýõ ¿éëäýëòýé ýìèéí áýëäìýë

• Çàéëøã¿é Øààðäëàãàòàé Ýìèéí õàðèëöàí íºëººëºë 350

Ä. ÝÌÈÉÍ ÍÝÐÑÈÉÍ ÆÀÃÑÀÀËÒ

• Çàéëøã¿é Øààðäëàãàòàé Ýìèéí Îëîí óëñûí

À. ÝÌ ÕÝÐÝÃËÝÝÍÈÉ ÕÓÓËÜ ÝÐÕÈÉÍ

ÓËÑÛÍ ÝÌÈÉÍ ÁÎÄËÎÃÎ ÁÀ ÇÀÉËØÃ¯É

Àëèâàà óëñ îðîí á¿õýí ººðñäèéí îíöëîãò çîõèöóóëñàí

Ýì(ÇØÝ)-ýýð õàíãàõ áºãººä ýíý àñóóäëûã òºðèéí

Ìîíãîë Óëñûí ¯íäýñíèé Çàéëøã¿é Øààðäëàãàòàé

Ìàíàé óëñ ¯ÝÁ-ûí õ¿ðýýíä ¯íäýñíèé Çàéëøã¿é

◊ Õ¿í á¿ðèéã ÇØÝ-ýýð õàíãàõ

ÓËÑÛÍ ÝÌÈÉÍ Á¯ÐÒÃÝË ÁÀ ÇÀÉËØÃ¯É

Á. Ìîíãîë Óëñûí ¯íäýñíèé Çàéëãø¿é Øààðäëàãàòàé

ÝÌÈÉÃ ÆÎÐÎÎÐ ÇÀÐÖÓÓËÀÕ ÆÓÐÀÌ

Íýã. Íèéòëýã ç¿éë

1.1. Ýìèéí æîð ãýäýãò ýì÷ýýñ ýì ç¿é÷ /ýì íàéðóóëàã÷/-ä

1.2. Áóðóó áè÷èëò áîëîí îëãîëòîîñ ¿¿ñýí ºâ÷òºíèé ýð¿¿ë

Õî¸ð. Ýìèéí æîð áè÷èõ çààâàð

2.1. Æîðûã çºâõºí ºâ÷òºíä îíîø òàâüæ, ýì÷èëãýý õèéõ ýðõ

2.4. Æîðûã áýõ áóþó òîñîí áàëààð òîä, ãàðãàöòàé áè÷èõ

2.5. Ìàíñóóðóóëàõ, ñýòãýö íºëººò áîëîí õ¿÷òýé ¿éëäýëòýé

Ãóðàâ. Ýìèéí ñàíãààñ ýìèéã æîðîîð îëãîõ æóðàì

3.1. Ýìèéí óëñûí á¿ðòãýëä á¿ðòãýãäñýí, æîðîîð îëãîõ

Äºðºâ. Æîðûí õóóäñûã çàðöóóëàõ, õàäãàëàõ, óñòãàõ

4.1. Æîðûí õóóäñûã ýì÷ëýõ ýðõ àâñàí óëñûí áîëîí õóâèéí

4.4. Æîðûí õóóäñûã àéìàã, õîòûí Çàñàã äàðãûí äýðãýäýõ

Òàâ. Õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýõ

Æîð áè÷èëò, ýì îëãîëòûí áàéäàëä ýìèéí ñàíãèéí

Á. ÝÌÈÉÍ ÇÎÕÈÑÒÎÉ ÕÝÐÝÃËÝÝÍÈÉ ÇÀÐÈÌ

Ýíý çóóíû äóíä ¿åýñ õîéø àëèâàà ºâ÷èí ýìãýãèéã

Ýìèéí çîõèñòîé õýðýãëýýíèé õ¿ðýýíä:

Ýäãýýðèéí äîòðîîñ àëèâàà ºâ÷èí ýìãýãèéí ¿åä òîõèðîõ

Óã òîõèîëäîëä: Òèòýì ñóäàñíû õýñýã÷èëñýí áºãëºðºëººñ

2. Ýì÷èëãýýíèé çîðèëãûã òîäîðõîéëîõ

Óã òîõèîëäîëä: ªâ÷íèé õºäëºëèéã ò¿ðãýí íàìäààõ,

3. Óã çîðèëãûã õàíãàæ ÷àäàõóéö á¿ëýã ýìèéí

Äýýðõ çîðèëãûã õàíãàæ ÷àäàõóéö á¿ëýã ýì íü:

Íèòðàò (ç¿ðõíèé àãøèëòûí ºìíºõ áà äàðààõ à÷ààëëûã

4. Øàëãóóðûí äàãóó òîäîðõîé á¿ëýã ýìèéã ñîíãîõ

III. Òîõèðîìæòîé áàéäàë (õýðýãëýõýä òºâºãã¿é, õýðýãëýõýä

Îäîî óã øàëãóóðóóäààð ãóðâàí á¿ëýã ýìýý ¿íýëæ ¿çüå

Ýìèéí á¿ëýã ¯ð Àþóëã¿é Òîõèðîìæ ªðòºã

5. Òîõèðîìæòîé îíîñîí òîäîðõîé ýìèéã ñîíãîõ.