Зүрх судасний үе мөчний эмгэг PDF

Ç¿ðõ, ñóäàñ, ¿å
ìº÷íèé ýìãýã¿¿ä
01_cardiology last.indd 9 5/25/2005 3:30:57 PM

Ç¿ðõ, ñóäàñ, ¿å ìº÷íèé ýìãýã¿¿ä
Óäèðäàìæ áîëîâñðóóëñàí àæëûí õýñãèéí ãèø¿¿ä ;
À.ªëçèéõóòàã Àíàãààõûí øèíæëýõ óõààíû äîêòîð, Ïðîôåññîð

Õ¿íèé ãàâúÿàò ýì÷, ÝÌß-û äîòðûí ºâ÷íèé
ìýðãýæëèéí çºâëºëèéí äàðãà, Êëèíèêèéí 1, 2-ð
ýìíýëãèéí çºâëºõ ýì÷
Ä. Çóëãýðýë ÝÌØÓÈÑ-èéí Ç¿ðõ, ñóäàñíû òýíõìèéí áàãø,
Àíàãààõ óõààíû äîêòîð
Ö.Àëòàííàâ÷ Àíàãààõ óõààíû äîêòîð
Í.Áàÿñãàëàí ÝÌØÓÈÑ -èéí Ç¿ðõ ñóäàñíû òýíõìèéí áàãø,
Àíàãààõ óõààíû ìàãèñòð
10 Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ

1. ÀÒÅÐÎÑÊËÅÐÎÇ
Òîäîðõîéëîëò Àòåðîñêëåðîç íü àðõàã ÿâöòàé, áîäèñûí ñîëèëöîîíû

õÿìðàëûí óëìààñ àðòåðèéí ñóäàñíû õàíàíä ººð÷ëºëò
ãàð÷ öóñíû óðñãàë ñààòàõûã õýëäýã.
Øàëòãààí, Ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä óã ºâ÷íèéã äàðõëàëûí
õ¿÷èí ç¿éëñ òîãòîëöîîíû õÿìðàëûí ¿¿äíýýñ àâ÷ ¿çýõ áîëñîí
áèëýý.
1.Ýðãýøã¿é õ¿÷èí ç¿éëñ :
• Íàñ
• Õ¿éñ
• Óäàìøèë
2.Ýðãýõ õ¿÷èí ç¿éëñ:
• Òàìõè òàòàõ
• Òàðãàëàëò /ÿëàíãóÿà õýâëèéí õýëáýðèéí òàðãàëàëò/
• Öóñíû äàðàëò èõñýõ
• Ãèïåðõîëåñòðèíåìè
• Ãèïåðòðèãëèöåðèäåìè
• Ãèïåðèíñóëèåìè
• 2-ð õýëáýðèéí ÷èõðèéí øèæèí ºâ÷èí
• Ýñòðîãåí ãîðìîíû äóòàãäàë
• Õîîë õ¿íñíèé äóòàãäàë
• Ñýòãýë ç¿éí õÿìðàë, ñòðåññ
• Àòåðîñêëåðîçûí àíãèëàë, ýìíýë ç¿é
Àòåðîñêëåðîçûã õààíà ÿìàð ñóäàñ ãýìòýýæ áàéãààãààð íü àíãèëæ óëìààð

ýìíýë ç¿éí ãîë øèíæ òýìäýã¿¿ä íü ãàð÷ èðäýã.
I ¿å - ýìíýë ç¿éí ºìíºõ 1. Âàçîìîòîð ººð÷ëºëò

Êëèíèêèéí ¿å 2.Ëàáîðàòîð øèíæèëãýýíèé
¿å øàò ººð÷ëºëò
II ¿å - ýìíýë ç¿éí ¿å 1.Èøåìèéí ¿å
2.Á¿ëýíò ¿õæëèéí ¿å
3.Õàòóóðëûí ¿å
ªâ÷íèé ÿâö I - ñóäàñíû õàòóóðàë äàâøèíã¿é ÿâàãäàõ ¿å
II - ñóäàñ õàòóóðàë òîãòâîðòîé ÿâàãäàõ ¿å
III - ñóäàñ õàòóóðàë ðåãðåññä îðîõ ¿å
Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ 11

Áàéðëàëààð I - ãîë ñóäàñíû õàòóóðàë

II - òèòýì ñóäàñíû õàòóóðàë
III - òàðõèíû ñóäàñíû õàòóóðàë
IY - áººðíèé àðòåðèéí õàòóóðàë
Y - ÷àöàðõàéí àðòåðèéí õàòóóðàë
YI - óóøèãíû àðòåðèéí õàòóóðàë
YII - äîîä ìº÷äèéí àðòåðèéí õàòóóðàë
Îíîøëîãîîíû øàëãóóð:
• Öóñíû åðºíõèé øèíæèëãýýíä: Óëààí ýñèéí òóíàõ õóðä áàãàñàõ,
óëààí áººì,áîðòãîíöîð áàãà õýìæýýãýýð òîãòâîðòîé áàéõ
• Öóñíû áèîõèìèéí øèíæèëãýýíä: õîëåñòåðèí, áàãà íÿãòðàëòàé
ëèïîïðîòåèä, Ôðåäèðèêñîíû àíãèëëûí II, III, IY õýëáýðèéí ëèïèä
èõñýõ, èõ íÿãòðàëòàé ëèïîïðîòåèä áàãàñàõ, ñóäàñ õàòóóðëûí èíäåêñ
4.9-ººñ äýýø áîëîõ, ñèéâýí äýõ íèéò ëèïîïðîòåèäûí õýìæýý áà ÈÍË
èõñýõ
• Ðåíòãåí øèíæèëãýýíä: ãîë ñóäàñ óðòñàí ºðãºñ÷, õàíà íü çóçààð÷
õàòóóðñàí áàéõ
• Í¿äíèé óãò: Ãóííà-Ñàëþñûí øèíæ èëðýõ
• Ç¿ðõíèé öàõèëãààí áè÷ëýãò: ç¿¿í õîâäëûí òîìðîëò, ø¿äíèé äàëàéö
íàìñàõ, õýðýâ òèòýì ñóäàñíû õàòóóðàëòàé áîë èøåìèéí øèíæ¿¿ä
èëðýõ
• Äîïïëåðòîé ýõîãðàôò: ãîë ñóäàñíû íàðèéñàë, ñóäàñ õàòóóðëûí
òîâðóó õàíàíä áàéðëàõ, öóñíû óðñãàëûí ýìãýã ººð÷ëºëò èëðýõ
• Äîîä ìº÷äèéí áîëîí áººðíèé ñóäàñíû àíãèîãðàôèä: ñóäàñíû
íàðèéñàë, áºãëºðºëòèéã èëð¿¿ëýõ
• À÷ààëàëòàé ç¿ðõíèé õýò àâèàí øèíæèëãýýíä: ãîë ñóäàñíû
õàòóóðëûí áàéðøëûã òîãòîîõ
• Êîðîíàðîãðàôèéí àðãà: Òèòýì ñóäàñíû õàòóóðëûã òîäîðõîéëíî.
Ýì÷èëãýýíèé çàð÷èì
• Óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò: Àìüäðàëûí çºâ äýãëýì áàðèìòëàõ, çºâ

õîîëëîëò, òàìõè õîðèõ, áèåèéí èäýâõòýé õºäºëãººí, ñýòãýë ñàíààíû
òàéâàí áàéäàëä áàéëãàõ, õîîëíû äýãëýì áàðèìòëàõ, äàâñûã
áàãàñãàõ
• Ýìèéí ýì÷èëãýý: Ñòàòèíû á¿ëãèéí ýì¿¿ä íü õîëåñòåðîëûí íýãäýëèéã
øóóä ñààòóóëàí, ýíäîòåëèéí ¿éë àæèëëàãààã õýâèéí áîëãîõîä
îðøèíî. Õýò èñýëäýëòèéí ýñðýã ¿éë÷èëãýýòýé à-òîêîôåðîëûã
õýðýãëýíý.
• Öóñíû äàðàëòûã ÀÑÅ-èíãèáèòîðîîð ýì÷èëñýíýýð çºâõºí ýíäîòåëä
àÿòàéãààð íºëººëººä çîãñîõã¿é ñóäàñíû ãºëãºð áóë÷èíãèéí íýâ÷èëò

áîëîí òðîìáîöèòûí èäýâõæèëèéã áóóðóóëíà.

• ÀÑÅ èíãèáèòîðîîð ýì÷èëñýíýýð ,ººõºí óðãàöûí, ºñºëò áà çàäðàëààñ
ñýðãèéëäýã.
• Àòåðîñêëåðîçûí ýìãýã æàìä õàëäâàðûí õ¿÷èí ç¿éëñ íºëººòýé áàéæ
áîëçîøã¿é òóë õàëäâàðûí á¿õ ãîëîìòûã óñòãàõ øààðäëàãàòàé.
ªºõ òîñíû ñîëèëöîîíû ººð÷ëºëòèéã çàñàõ ýì÷èëãýý

• Ñòàòèíû á¿ëýã: ñèìâàñòàòèí, ëîâàñòàòèí, ïðàâàñòàòèí. Ñòàòèíûã
10-20 ìã ºäºðò 1-2 óäàà.
• Öºñíèé õ¿÷ëèéí ñåêâåòðàíò íü ãýäñýýð õîëåñòåðèí øèìýãäýõèéã
äàðàíãóéëàõ áýëäìýë¿¿ä: ñåêâåñòðàíò õîëåñòåðàìèíûã 2-24ã ºäºðò
2-4 õóâààæ õýðýãëýõ, êîëåñòèïîë 5-15 ã ºäºðò 2 õóâààæ õýðýãëýíý.
• ªíäºð íÿãòòàé ëèïîïðîòåèíû õýìæýýã èõýñãýã÷ õàíààã¿é ººõíèé
õ¿÷èë áà ôîñôîëèïèäûã àãóóëàã÷ ººõíèé ñîëèëöîîã çîõèöóóëàã÷:
ýññåíöèàë, ëèïîñòàáèë õýðýãëýæ áîëäîã.
• Íèêîòèíû õ¿÷ëèéã ýõëýýä 50 ìã-ààð îðîéí õîîëíû äàðàà ºäºðò
1 óäàà ºã÷ ýõýëíý. Äàðàà íü 50 ìã ºäºðò 2, öààøèä 3 óäàà ºãíº.
Õîíîãèéí òóí 3 ãð õ¿ðòýë ºã÷ áîëíî. Íèêîòèíû õ¿÷ëèéã õýðýãëýõèéí
ºìíº õîéíî õàëóóí õîîë öàé õýðýãëýõèéã õîðèãëîíî.
• Öóñíû á¿ëýãíýëò, ðåîëîã ÷àíàðò ¿éë÷ëýõ çîðèëãîîð àíòèàãðåãàíò ýì:
àñïèðèí, êóðàíòèë, òðåíòàë õýðýãëýíý. Àñïèðèíûã 76-100 ìã òóíãààð
òîãòìîë õýðýãëýíý.
• Ñóäàñíû õàíàíä íºëººëºõ, ò¿¿íèé íýâ÷èìõèé ÷àíàð, àãðåãàöëàõ
÷àíàð çýðýãò íºëººëºõ ýì: àíãèíèí õýðýãëýíý.
Àíòèîêñèäàíò ýì÷èëãýý
• ªºõ òîñíû õýò èñýëòèéã äàðàíãóéëàõ çîðèëãîîð ñóäàñíû õàíûã

ãýìòýýõ íºëººòºé õîðò áîäèñûí ¿¿ñýëòèéã áóóðóóëäàã. Ýíý çîðèëãîîð
àëüôàòîêîôåðîë, âèòàìèí Ñ, áîëîí áóñàä áàéãàëèéí óðãàìëûí
ãàðàëòàé íýìýëò á¿òýýãäýõ¿¿í õýðýãëýæ áîëäîã.Òóõàéëáàë,
÷àöàðãàíû òîñûã 10.0-ààð ºäºðò 2 óäàà óóíà.
Ñàíàìæ: Õýðýãëýæ áóé ýì¿¿äèéí òóí õýìæýý, õýðýãëýõ õóãàöààã ýìíýëç¿é,

ëàáîðàòîðè ¿ç¿¿ëýëò çýðýãò òóëãóóðëàí ýì÷ ººðºº çîõèöóóëíà.

2. Ç¯ÐÕÍÈÉ ÈØÅÌÈ ªÂ×ÈÍ
Òîäîðõîéëîëò Ç¿ðõíèé òèòýì ñóäñààð ýðãýëäýõ öóñíû õýìæýý, ç¿ðõíèé

áóë÷èíãèéí õ¿÷èëòºðºã÷èéí õýðýãöýý õî¸ðûí õîîðîíäûí
òýíöâýðò áàéäàë àëäàãäàæ õ¿÷èëòºðºã÷èéí õàíãàìæ
áóóðñíààñ ç¿ðõíèé áóë÷èíä áîäèñûí ñîëèëöîîíû õÿìðàë
¿¿ñýõèéã ç¿ðõíèé èøåìè ºâ÷èí (ÇÈª) ãýíý.
Øàëòãààí Øàëòãààí;
• Òèòýì ñóäàñ àòåðîñêëåðîçûí ýìãýã ººð÷ëºëòòýé áîëîõ
• Òèòýì ñóäàñ ýìãýã ººð÷ëºëòã¿é áîëîâ÷ ñýòãýë ñàíààíû
õ¿÷òýé õÿìðàëä îðîõ
• Àðõàã òàìõè÷äûí òèòýì ñóäàñíû ìýäðýëèéí çîõèöóóëãà
àëäàãäàæ ñóäàñ ðåôëåêñûí çàìààð ãýíýò õ¿÷òýé àãøèõ
• Òèòýì ñóäàñ òðîìá áóþó ýìáîëèãîîð ãýíýò áºãëºð÷,
öóñíû óðñãàë òîäîðõîé õýñýãò õààãäàõ
• Òèòýì ñóäàñíû ýíäîòåëü ººð÷ëºãäºõ
• Òèòýì ñóäàñíû òºðºëõèéí ãàæ ººð÷ëºëò
• Ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí öóñíû áè÷èë ýðãýëò
(ìèêðîöèðêóëÿöè) õÿìðàõ
• Öóñ á¿ëýãí¿¿ëýõ ñèñòåìèéí èäýâõæèë íýìýãäýõ
• Ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí ãèïåðòðîôè
• Ýäãýýð øàëòãààíóóä çàðèìäàà õýä õýäýýðýý ÷
õàâñàðñàí áàéæ áîëíî.
Àíãèëàë Ç¿ðõíèé èøåìè ºâ÷íèéã ýìíýë ç¿éí õýëáýðýýð àíãèëíà.
(ÄÝÌÁ, 1995)
• Òèòýì ñóäàñíû ãýíýòèéí ¿õýë (ç¿ðõ àíõäàã÷ààð çîãñîõ)
• Ñòåíîêàðäè (ç¿ðõíèé áàõ)
-À÷ààëëûí ¿åèéí ñòåíîêàðäè
-Òîãòâîðã¿é ñòåíîêàðäè
-Ãýíýò ¿¿ñäýã òàéâàí õýëáýðèéí ñòåíîêàðäè
-Ñóäàñ àãøèëòûí øàëòãààíò ñòåíîêàðäè
• ªâäºëòã¿é õýëáýðèéí ç¿ðõíèé èøåìè ºâ÷èí
• Ç¿ðõíèé øèãäýýñ
• Êàðäèîñêëåðîç
-Àòåðèîñêëåðîçûí / æèæèã ãîëîìòîò/
-Ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí äàðààõ / òîì ãîëîìòîò/
• Ç¿ðõíèé àðõàã ö¿ëõýí / 8 äîëîî õîíîãîîñ äýýø/
• Ç¿ðõíèé õýì àëäàãäàõ õýëáýð
Ýìíýë ç¿é
Öýýæýýð ºâäºõ íü ç¿ðõíèé èøåìè ºâ÷íèé íýã ãîë øèíæ òýìäýã þì.
Ç¿ðõíèé öóñàí õàíãàìæ áàãàññàíààñ ýñâýë ìèîêàðäàä õ¿÷èëòºðºã÷èéí
õýðýãöýý íýìýãäñýíýýñ ç¿ðõíèé áóë÷èí ãýìòýæ, öýýæíèé ç¿¿í òàëä,
ç¿ðõíèé îð÷èìä ýâã¿é îðãèõ, äàâòàõ áàéäàëòàéãààð ºâäºëò èëðýõèéã
ñòåíîêàðäè ãýíý.

Öýýæýýð ºâäºõ
Ç¿ðõíèé ºâäºëò Ç¿ðõíèé áóñ ºâäºëò
/ Êàðäèàëãèÿ /
Ñóäàñíû Ñóäàñíû áóñ
ªâäºëò íü ç¿ðõíèé öóñàí õàíãàìæèéí äóòàãäëûí óëìààñ ¿¿ñ÷ áóé

ñóäàñíû ãàðàëòàé ºâäºëò áàéäàã. Ñóäàñíû ºâäºëò íü íèëýýä ºâºðìºö
øèíæ ÷àíàðòàé áàéäàã òóë ýì÷ë¿¿ëýã÷ýýñ ººðººñ íü àñóóæ îíîøëîõ
áîëîìæèéã ºãäºã.
ªâäºëòèéí • ¯íäñýí áàéðëàë íü öýýæíèé àð òàë áà ç¿¿í õýñýãò

áàéðëàë áà áàéðëàäàã. ªâäºëòèéã àëãààðàà äàðæ çààäàã. ªâäºëò
òàðõàëò íü ç¿¿í ãàðíû ãàäíà òàë, ÷èã÷èé õóðóó ðóó äàìæäàã.
Õîâîð òîõèîëäîëä ãýõäýý ìàø ºâºðìºö äàìæèëò íü
ýð¿¿ ð¿¿ äàìæäàã.
ªâäºëòèéí öººí òîõèîëäîõ áàéðëàë íü:
• Çºâõºí òàðõàëòûí áàéðëàë /áóãóéâ÷-ãàðò,ø¿äíèé
ºâäºëò, òàâõàéä ºâäºõ/
• Öýýæíèé õýíõýðöýãèéí ç¿¿í õýñýãò
• Öýýæíèé õýñãèéí óðä ãàäàðãóóä á¿õýëäýý
• Õîäîîä îð÷èìä
ªâäºëòèéí Ñòåíîêàðäèéí ¿åä äàðæ, áàçàæ, àòãàæ, íóõàæ, õîðñîæ

øèíæ áàéãàà ìýò ºâäºëò èëýðäýã. Çàðèì òîõèîëäîëä õ¿÷òýé
÷àíàð ºâäºëò èëðýõã¿é çººëºí äàðæ áàéãàà ìýò áîëîõ, öýýæ
õ¿íäðýõ, áà÷óóðàõ øèíæ èëýðíý. Èéìä ºâ÷òºíººñ
ºâäºëòèéí òóõàé áóñ õàðèí öýýæíèé õýíõýðöýãò ÿìàð
íýãýí ýâã¿é ìýäðýìæ ¿¿ñýæ áàéñàí ýñýõèéã òîäðóóëæ
àñóóõ íü ç¿éòýé.
ªâäºëòèéí ªâäºëòèéí õ¿÷ íü ÿìàð ÷ áàéæ áîëîõ áà õàìãèéí ÷óõàë
õ¿÷ íü äóíä çýðãèéí ºâäºëò íü ÷ àìü íàñàíä àþóëòàé áàéæ
áîëíî. ªâäºëò íü ºâ÷òºíèé õºäºëãººíä øóóä íºëººëºí
òýðýýð íàì ã¿ì áîëæ ººðèéí áèåèéã ÷àãíàñàí áàéäàëòàé
áîëíî. Í¿¿ð öàðàéíû èëðýë íü ººð÷ëºãäºí í¿äýíä íü
àéäàñ òºðñºí, öîíõèãîð öàðàéòàé áîëäîã. Òýð ÷ á¿¿ õýë
ñóäàñíû ñóëõàí ºâäºëòèéí ¿åä ºâ÷òºí óíòàæ ÷àäàõã¿é
áàéäàã.

¯ðãýëæëýõ 2-3 ìèíóòààñ 15-20 ìèíóò õ¿ðòýë ¿ðãýëæèëíý. Ãýíýòèéí

õóãàöàà ºâäºëò íü /ïðèñòóï/ 1 ìèíóòààñ áàãà õóãàöààãààð
¿ðãýëæèëíý. Õýðýâ ºâäºëò íü 20-30 ìèíóò ò¿¿íýýñ äýýø
õóãàöààãààð ¿ðãýëæèëâýë ç¿ðõíèé øèãäýýñ ¿¿ñíý. Íºãºº
òàëààñàà õýðýâ ºâäºëò 1 öàã õ¿ðòýë ¿ðãýëæèëñýí ÷ ç¿ðõíèé
øèãäýýñýä õ¿ðãýõã¿é áîë ýíý íü ñóäàñíû ãàðàëòàé áèø
ãýñýí ¿ã.
ªâäºëòèéã Èõýíõ òîõèîëäîëä ºâäºëòèéí ïðèñòóï íü áèåèéí õ¿÷íèé
èõýñãýõ áà áîëîí ñýòãýë ñàíààíû à÷ààëàëòàé õîëáîîòîé. ßâæ áàéõ
áàãàñãàõ ¿åä ºâäºëò ¿¿ñýæ, çîãñîõîä àðèëäàã.
õ¿÷èí
ç¿éëñ
Ñóäàñíû ãàðàëòàé ºâäºëò ãýæ îíîøèëáîë ñòåíîêàðäèéí õºäëºë

íü íýìýãäýýä áàéíà óó ýñâýë ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí ýìíýëç¿éí øèíæ òýìäýã
èëðýýä áàéíà óó ãýäãèéã ÿëãàõ çîðèëãîîð ýì÷ äîîðõè àñóóëòàíä õàðèóëò
àâàõ øààðäëàãàòàé .
• ªâ÷òºíä ñóäàñíû ãàðàëòàé ºâäºëò íü 20-30 ìèíóòààñ èë¿¿

õóãàöààãààð ¿ðãýëæèëæ áàéñàí óäàà áèé ýñýõ?
• ªâäºëò íü ýíãèéí áèø ìàø õ¿÷òýé þì óó äàìæèõ øèíæ ÷àíàðòàé
áàéñàí ýñýõ?
• Íèòðîãëèöåðèíä ºâäºëò íàìäàõã¿é áàéñàí ýñýõ?
• ªâäºëò ºã÷ áàéãààä ãýíýò ºâäºõºº áîëüæ áàéñàí ýñýõ? ßëàíãóÿà
õ¿÷òýé óäààí ºâäºæ áàéñíàà ãýíýò ºâäºëòã¿é áîëîõ.
• Ñóäàñíû øèíæ ÷àíàðòàé ºâäºëò ºãñºíèé äàðààõ ºäð¿¿äýä áèåèéí
òåìïåðàòóð íýìýãäýæ áàéñàí ýñýõ?
Äýýðõ àñóóëòóóäààñ ÿäàæ íýã àñóóëòàíä ýåðýã õàðèóëò ãàðâàë

ç¿ðõíèé øèãäýýñèéã òààìàãëàæ áîëîõ áà öààøèä áàãàæèéí áîëîí
ëàáîðàòîðèéí øèíæèëãýýãýýð ¿ã¿éñãýíý.
Õýðâýý ç¿ðõíèé øèãäýýñ ¿ã¿éñãýãäýæ ñóäàñíû ãàðàëòàé ºâäºëò

áàéãàà íü áàòëàãäâàë ñòåíîêàðäèéí õýëáýð (òîãòâîðòîé, òîãòâîðã¿é)-èéã
òîãòîîõ õýðýãòýé. ¯¿íèé òóëä äàðààõ àñóóëòûã àñóó.
• Ñ¿¿ëèéí ¿åä áèåèéí õ¿÷íèé à÷ààëàë äààõ ÷àäâàð îãöîì áóóðñàí

ýñýõ?
• Òàéâàí ¿åä ñòåíîêàðäèéí õºäëºë /ïðèñòóï/ áîëñîí ýñýõ?
• Óæèã õýëáýðýýð ºâäºëò ºã÷ íèòðîãëèöåðèíä ¿ð ä¿í ìóóòàé áàéñàí
ýñýõ?

Äýýðõ àñóóëòóóäààñ íýã àñóóëòàíä ýåðýã õàðèóëò ºãâºë òîãòâîðã¿é

ñòåíîêàðäèéí îíîøèéã òàâüæ áîëíî.
Ñóäàñíû ãàðàëòàé ºâäºëò íü ç¿ðõíèé èøåìè ºâ÷íèé óëìààñ ¿¿ñýæ
áàéíà óó ýñâýë ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí áóñàä ýìãýãèéí ¿åä ¿¿ñýõ èøåìèéí
óëìààñ ¿¿ñýæ áàéíà óó ãýäãèéã òîãòîîõ õýðýãòýé. ¯¿íä áîäèò ¿çëýãýýð:
• Àîðòûí ãàæèã
• Êàðäèîìèîïàòè
• Òèòìèéí àðòåðèéã õàìàðñàí âàñêóëèò çýðãèéã ¿ã¿éñãýõ þì óó òîäðóóëæ
îíîøëîõ
Ñòåíîêàðäèéí ýìãýãòýé õ¿íèé ºâ÷íèé ÿâöàä íºëººëºõ õ¿÷èí ç¿éëèéã

òîãòîîõ:
• ÀÄ èõäýëòèéí àëü ÷ õýëáýð
• Ç¿ðõíèé õýì àëäàãäàë
• Õàëóóðàëò
• Áàìáàéí õîðäëîãî
• Öóñ áàãàäàëò
• Ãèïîêñåìèÿ
Ñòåíîêàðäèéã ñàéí ýì÷ëýõèéí òóëä öàã òóõàéä íü ò¿¿íä íºëººëæ áóé
õ¿÷èí ç¿éëñèéã àðèëãàõ øààðäëàãàòàé.
Áîäèò ¿çëýãò ÀÄ èõäýëò, àðòåðèéí ñóäàñíû ºâ÷èí, ç¿ðõíèé ãàæèã,

õýì àëäàãäàë, óóøèãíû àíõäàã÷ áîëîí õî¸ðäîã÷
ãèïåðòåíçè, áàéãàà çýðãèéã íàðèéâ÷ëàí ¿çýõ
Ëàáîðàòîðûí Õîëåñòåðèéí, òðèãëèöåðèä, ïðîòðîìáèíû èíäåêñ
øèíæèëãýýíä èõñýíý. Öóñíû åðºíõèé øèíæèëãýýíä îíöûí
ººð÷ëºëòã¿é.
Ç¿ðõíèé Èøåìèéí ñýäðýëèéí ¿åä
öàõèëãààí • ªíäºð, øîâõ Ò ø¿ä èëðýõ
áè÷ëýãò • ST > 1ìì
• ST < 1ìì
• Ç¿¿í õîâäëûí ãèïåðòðîôè
• Õýì àëäàãäàë
Öýýæíèé Ç¿¿í õîâäëûí ãèïåðòðîôè, ãîë ñóäàñ ºðãºí
ðåíòãåí òàõèðàëäñàí
ÝÕÎÊÃ Ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí õýñýã ãàçðûí àãøèëò ìóóäàõ,
ñèñòîë, äèàñòîëûí òºãñãºëèéí ýçýëõ¿¿í íýìýãäýõ,
öàöàëòûí ¿ç¿¿ëýëò áóóðàõ

Øèíæ òýìäýã Àíãèëàë Ýì÷èëãýý, çºâëºãºº

Ñòåíîêàðäèéí ºâäºëò Àíõäàã÷ààð ¿¿ññýí Äýãëýì ýì÷èëãýý,
àíõ óäààãàà èëýð÷ àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã
áàéãàà áîëîâ÷ óã ºâäºëò ººð÷ëºõ, íèòðîãëèöåðèí
1 ñàð õ¿ðýõã¿é õóãàöààíä Àñïèðèí 0.125ã
äàõèëò áàéäàëòàéãààð
¿ðãýëæèëíý.
Ç¿ðõíèé îð÷èìä ¯éë àæèëëàãààíû Äýãëýì ýì÷èëãýý,

íýãýí æèãä õýìíýë, àíãèëàë á¿õèé àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã
îíöëîãòîéãîîð òîãòâîðòîé ñòåíîêàðäè. ººð÷ëºõ, íèòðîãëèöåðèí
(ñòåðåîòèï) ºâäºõ, ¯éë àæèëëàãààíû Àñïèðèí 0.125ã
ýâã¿éðõýõ áàéäàë1 àíãèëàë I (¯À - I) Íýã ýìýýð ýì÷èëíý
ñàðààñ äýýø õóãàöààíä ¯éë àæèëëàãààíû • Íèòðàò
¿ðãýëæèëíý. àíãèëàë II (¯À - II). • Áåòàáëîêàòîð
Õýâèéí à÷ààëàëä ¯éë àæèëëàãààíû • Êàëüöèéí àíòàãîíèñò
ºâäºëò ¿¿ñýõã¿é. àíãèëàë III (¯À - III). - 2 Ýìèéí õîñëîëîîð
Óäààí ¿ðãýëæèëñýí ¯éë àæèëëàãààíû ýì÷èëíý
áà ýð÷èìòýé, ãýíýòèéí àíãèëàë IY (¯À - IY) • Íèòðàò +
à÷ààëàëä ºâäºíº. áåòàáëîêàòîð
Õýâèéí à÷ààëàëä • Íèòðàò + Êàëüöèéí
ºâäºëò èëýðíý. 500 àíòàãîíèñò
ìåòðò àëõàõàä, 1 • Áåòàáëîêàòîð +
äàâõàðààñ äýýø äàâõàðò êàëüöèéí àíòàãîíèñò
ãàðàõ,ñýòãýë õºäëºë, - 3 áà ò¿¿íýýñ äýýø
õîîë èäñýíèé äàðàà, Ýìèéí õîñëîëîîð
õ¿éòýí ýñâýë ñàëõèòàé ýì÷èëíý
àãààðò ÿâàõàä ºâäºíº. • Íèòðàò +
À÷ààëàë äààõ ÷àäâàð áåòàáëîêàòîð +
áàãàñíà. Åðäèéí êàëüöèéí àíòàãîíèñò
õýìíýëýýð 100-500 • Íèòðàò + ÀÕÔ
ìåòðò àëõàõàä, 1 ñààòóóëàã÷ +
äàâõàðò ãàðàõàä ºâäºëò áåòàáëîêàòîð
èëýðíý. • Èæèë + ç¿ðõíèé
Áàãà çýðãèéí àõóéí ãëèêîçèä áà øýýñ
áîëîí ñýòãýë ñàíààíû õººõ ýì
à÷ààëàëä ºâäºëò ãàðíà.
Åðäèéí õýìíýëýýð 100
ìåòðò àëõàõàä ºâäºëò
èëýðíý.

À÷ààëàëòàé õîëáîîòîé À÷ààëëûí ¿åèéí Äýãëýì ýì÷èëãýý,

áîëîâ÷ ñòåíîêàðäèéí äààìæðàõ ÿâöòàé àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã
õºäëºëèéí äàâòàìæèéí ñòåíîêàðäè ººð÷ëºõ, íèòðîãëèöåðèí
òîî, ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà, Àñïèðèí 0.125ã
ýð÷ íü íýìýãäýíý.ªâäºëò
òàéâàí áàéõàä, øºíèéí
öàãààð ÿëàíãóÿà ¿¿ðýýð,
ýñâýë ºãëºº ýðò èëýðíý.
À÷ààëàë äààõ ÷àäâàð Ïðèíöìåòàëü Äýãëýì ýì÷èëãýý,
ñàéí. ßëàíãóÿà ºäðèéí ñòåíîêàðäè Ñóäàñ àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã
öàãààð à÷ààëàë ºãºõºä àãøèëòûí øàëòãààíò ººð÷ëºõ, Òàéâøðóóëàõ
ºâäºëò èëðýõã¿é. ñòåíîêàðäè ýì, ñóäàñ ºðãºñãºõ ýì ,
íèòðàòûã óíòàõààñ ºìíº
óãòóóëæ ºãºõ
Õºäëºë íü äàíäàà Òàéâàí ¿åèéí Äýãëýì ýì÷èëãýý,

ºãëººã¿¿ð, öººíã¿é ñòåíîêàðäè àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã
òîõèîëäîëä óíòàæ áàéõ ººð÷ëºõ
¿åä.Íèòðîãëèöåðèíä Ýìíýëýãò õýâò¿¿ëæ
3-5 ìèíóòàíä ¿ð ä¿í ýì÷èëíý
ºãäºã.Õýðýâ ìàø óäààí
/20-30 ìèíóò/ ¿ðãýëæëýí
íèòðîãëèöåðèíä
íàìäàõã¿é òîõèîëäîëä
þóíû ò¿ð¿¿íä ç¿ðõíèé
õóðö øèãäýýñèéã
áîäîëöîíî.
Óäààí ÿâöòàé øèíæ Àòåðèîñêëåðîçûí Äýãëýì ýì÷èëãýý,
òýìäýã áàãàòàé, ñóäàñíû êàðäèîñêëåðîç àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã
ãàðàëòàé ºâäºëò ºã÷ ººð÷ëºõ
áîëíî, õýì àëäàãäàë Òèòýìèéí öóñàí
áîëîí öóñíû ýðãýëòèéí õàíãàìæèéã ñàéæðóóëàõ
äóòàãäàë ýëáýã ýì÷èëãýý
òîõèîëääîã.
23.4% òîõèîëääîã Øèíæ òýìäýãã¿é ÇÈª Äýãëýì ýì÷èëãýý,

/ÎÕÓ/ àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã
Ýíý õýëáýðèéã èëð¿¿ëýõ ººð÷ëºõ,
çîðèëãîîð áèåèéí áîëîí
ýìèéí à÷ààëàëòàé
ñîðèëûã õèéíý.

Áóñàä ºâ÷íèé øèíæ Ãýíýòèéí ¿õýë Óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ

òýìäýã èëðýëã¿é, ò¿¿íòýé
õîëáîãäîëã¿éãýýð
õîâäëûí ôèáðèëëÿö
áîëñíîîñ 6 öàãèéí äîòîð
íàñ áàðàõ
Ç¿ðõýýð ºâäºæ áîëîõ áóñàä ýìãýã¿¿äýýñ ÿëãà.
Öýýæýýð ºâäºõ á¿õ òîõèîëäîëä äàðààõ ýìãýã¿¿ä áèø ãýäãèéã ìàãàäàë

: ¯¿íä
Ç¿ðõíèé ºâ÷íººñ Ç¿ðõíèé áóñ ãàðàëòàé
ãàðàëòàé • ÒÌÑ-èéí ãàðàëòàé / ÍÖÄ, Òàðõèíû
• Ç¿ðõíèé øèãäýýñ, õàâäàð,Îñòåîõîíäðîç, Õàâèðãàíû
ìèîêàðäèò, ìºãººðñíèé ýìãýã /Òèòöèéí õàì øèíæ/
ïåðèêàðäèò, • Äîòîð ýðõòíèé ãàðàëòàé / Óóøãèíû
ÊÌÏ, ÀÃ-ûí êðèç, õàòãàëãàà, ïëåâðèò, ïàíêðåàòèò, øàðõëààò
(ðåâìîêàðäèò), ºâ÷èí, óëààí õîîëîéí ýìãýã
ç¿ðõíèé ãàæèã • Äààâðûí õÿìðàëûí ¿¿äýëòýé / öýâýðøèëòûí
êàðäèîïàòè, Òèðåîòîêñèêîçûí êàðäèîïàòè

Ýð¿¿ë ìýíäèéí òóñëàìæèéí øàòëàëä õèéãäýõ ýì÷èëãýý, îíîøëîãîî

ÝÌÒ-í 2-ð øàòëàëä õèéãäýõ
îíîøëîãîî
ÝÌÒ-í 1-ð øàòëàëä õèéãäýõ ÝÌÒ-í 1-ð øàòëàëä õèéñýí
îíîøëîãîî 1-3 –ð àðãà õýìæýýã àâíà.
1.Îíîøëîãîî Îíîø òîäðóóëàõ äàðààõü
• Àñóóìæèéã çºâ àâ÷ ç¿ðõíèé øèíæèëãýýí¿¿ä õèéíý.
èøåìèéí ºâäºëò áàéãàà • ÇÖÁ
ýñýõèéã òîäðóóëíà • Öýýæíèé ðåíòãåí
• Õàëãààò õ¿÷èí ç¿éëèéã ¿íýëíý • Êîàãóëîãðàìì
• Áîëîìæòîé áîë ç¿ðõíèé • Áèîõèìèä –õîëåñòåðèí, ñàõàð,
èøåìèéí õýëáýðèéã òîãòîîíî òðèãëèöåðèä
• Áîäèò ¿çëýãýýð ÀÄ, ç¿ðõíèé • Ç¿ðõíèé õýò àâèàí øèíæèëãýý
õýìíýë, àâèàã ¿íýëíý (ãèïîêèíåçèéí çîí)
• Ç¿ðõíèé öàõèëãààí áè÷ëýã
õèéíý
2. Àâàõ àðãà õýìæýý: 2. Àâàõ àðãà õýìæýý:
• Ñòåíîêàðäûí ïðèñòóïûã íàìäàà
• Òèòýì ñóäàñíû öóñàí
• Íèòðîãëèöåðèí 0.0005ã õýëýí
äîð òàâü, ýñâýë íèôåäèïèí õàíãàìæèéã ñàéæðóóëàõ
10ìã õýëýí äîð ýì÷èëãýý
• ¯ð ä¿íã¿é 5 ìèíóò áîëâîë
• Äýýðõ òóíãààð äàâòàí õýðýãëý
• Äýýðõ òóíãààð äàâòàí õýðýãëý
• Àíàëãèí 50%-2,0 ýñâýë
ïðîìåäîë 1%-1ìë à/ä òàðü
3.Õàëãààò õ¿÷èí ç¿éëèéã
¿íýëæ , äàõèëòààñ óðüä÷èëàí
ñýðãèéëýõ çºâëºãºº ºã
• Äýãëýì
• Àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã
ººð÷ëºõ
• Àñïèðèí 0.125ìã õýðýãëýõ
4.Àéìãèéí ýìíýëýãò
øèíæë¿¿ëýõýýð èëãýýíý
Ýì÷èëãýý
Ç¿ðõíèé èøåìè ºâ÷íèé ýì÷èëãýýã õèéõ ãîë çîðèëãî íü ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí
öóñàí õàíãàìæèéã ñàéæðóóëàõàä áîäèñûí ñîëèëöîîã ñýðãýýæ ãýíýòèéí
¿õëýýñ ñýðãèéëýõýä ÷èãëýãäýíý.

Ýì÷èëãýýíèé • Àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõ:

åðºíõèé - Áèåèéí áîëîí îþóíû õýò à÷ààëëààñ ñýðãèéëýõ,
áàðèìòëàë îþóíû õýò à÷ààëëûã çîõèöóóëàõ
- Õàâàð, ºâëèéí öàãò óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ
ýì÷èëãýý õèéõ
- Õîîë õýòð¿¿ëýí õýðýãëýõýýñ ñýðãèéëýõ
- Ñýòãýë ñàíààíû ãóòðàëààñ ñýðãèéëæ áîãèíî
õóãàöààíä òàéâøðóóëàõ ýì õýðýãëýõ
- Òóõàéí õ¿íä òîõèðîõ áèåèéí òàìèðûí äàñãàë
áàéíãà õèéëãýõ
• Õîðò çóðøèë: Òàìõè òàòàëòûã á¿ðìºñºí
öýýðë¿¿ëýõ. Àðõè õýòð¿¿ëýí õýðýãëýõýýñ ñýðãèéëýõ
• Õºäºëãººíèé õîìñäîëã¿é áàéëãàõ, òàðãàëàëòààñ
ñýðãèéëýõ
• Öóñíû õîëåñòåðèíûã õÿíàæ õýâèéí õýìæýýíä
áàéëãàõ (150-200ìã-ààñ áàãà áàéëãàõ)
• Àðòåðèéí äàðàëòûã õýâèéí ò¿âøèíä áàéíãà áàðüæ
õÿíàæ áàéõ
• Í¿¿ðñ óñ, ÷èõýðëýã èõòýé õîîë, óíäààíààñ
ñýðýìæë¿¿ëýõ
• Õîîëíû äàâñûã àëü áîëîõ áàãà õýðýãëýõèéã çºâëºõ.
Äàâñíû îðîíä íèìáýãèéí ø¿¿ñ çýðãèéã õýðýãëýäýã
áîëãîõ
Ç¿ðõíèé èøåìèòýé õ¿ì¿¿ñèéã ýì÷ëýõ íºõöºë, õóãàöàà
Ç¿ðõíèé èøåìè ºâ÷òýé õ¿ì¿¿ñèéã óäààí õóãàöààíä àìáóëàòîðèîð õÿíàõ

áà ñòàöèîíàðò ýì÷èëíý.
1. Ç¿ðõíèé èøåìè ºâ÷òýé õ¿ì¿¿ñèéã àìáóëàòîðèîð áóþó ãýðèéí íºõöºëä
óóë ºâ÷èí ¿¿ñãýæ áàéãàà øàëòãààíààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, õàëãààò
õ¿÷èí ç¿éëñèéí òîî õýìæýýã öººð¿¿ëýõ àæëààñ ýõýëíý. (àðõè, òàìõè,
õºäºëãººíèé èäýâõ, äàâñ, ÷èõýð, áèåèéí æèíãèéí íýìýãäýë, öóñíû
õîëåñòåðèíû õýìæýý)
Ýìèéí ýì÷èëãýýã àìáóëàòîðèò 2 ÷èãëýëýýð ¿éëäýíý. ¯¿íä:
- Ç¿ðõíèé òèòýì ñóäñûã òýëæ, öóñíû ýðãýëòèéã ñàéæðóóëàõ, ç¿ðõíèé
ìèíóòûí ýçýëõ¿¿íèéã èõýñãýõ ýì÷èëãýýã ¿éëäýíý. (íèòðàòûí á¿ëýã,
àëüôà áà áåòà áëîêàòîð, àëüôà ñòèìóëÿòîð)
- Öóñíû ðåîëîã ÷àíàðûã áàéâàë çîõèõ õýìæýýíä áàðèõ, öóñíû
á¿ëýãíýëòèéã áóóðóóëàõ ìèêðîòðîìáûã õàéëóóëàõ, òðîìáîöèòûí
àãðåãàöààñ ñýðãèéëýõ ýì÷èëãýý ¿éëäýíý. (ãåïàðèí, ôðàêñèïàðèí,
àñïèðèíû á¿ëýã)
2. Ç¿ðõíèé èøåìè ºâ÷èí õ¿íäýð÷ áàéãàà òîõèîëäîëä ñòàöèîíàðò

ýì÷èëãýý õèéíý. Ñòàöèîíàðò ýì÷èëãýýíèé õóãàöààã ºâ÷íèé ¿å øàò,

çýðýãëýëýýñ õàìààð÷ òîãòîîíî. ¯¿íä:
- Õ¿÷äýëèéí ñòåíîêàðäè äàâòàìæ îëîíòîé áàéâàë ñòàöèîíàðûí
ýì÷èëãýýã 10-14 õîíîã ¿éëäýæ öààøèä àìáóëàòîðèéí ýì÷èëãýýíä
øèëæ¿¿ëíý.
- Òàéâàí ¿åèéí ñòåíîêàðäèòàé áîë ñòàöèîíàðûí ýì÷èëãýýã 14-21
õîíîã ¿éëäýýä àìáóëàòîðèîð ¿ðãýëæë¿¿ëíý.
3. ÖÓÑÍÛ ÝÐÃÝËÒÈÉÍ ÀÐÕÀÃ ÄÓÒÀÃÄÀË
Òîäîðõîéëîëò Öóñíû ýðãýëòèéí àðõàã äóòàãäàë /ÖÝÀÄ / - Òàéâàí

áîëîí à÷ààëëûí ¿åä ýä ýðõòýíä áîäèñûí ñîëèëöîîíä
õýðýãöýýòýé öóñûã õ¿ðãýæ ÷àäàõã¿é áîëîõ ç¿ðõíèé ¿éë
àæèëëàãààíû ýìãýã ôèçèîëîãèéí áàéäëûã õýëíý.
Øàëòãààí Ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí ýìãýã
• Àíõäàã÷ - Ìèîêàðäèò, Òýëýãäëèéí êàðäèîìèîïàòè
• Õî¸ðäîã÷ - ÇÈª,Õîëáîã÷ ýäèéí ãýìòë¿¿äèéí óëìààñ
¿¿ññýí ç¿ðõíèé ýìãýã, ãèïî áà ãèïåðòèðåîç
Ç¿ðõíèé à÷ààëàë èõäýõ ýìãýã
• Äàðàëòûí –Õàâõëàãóóäûí íàðèéñàë
• Ýçýëõ¿¿íèé –Õàâõëàãóóäûí äóòàãäàë
• Õàâñàðñàí
• Óóøèãíû ºâ÷í¿¿ä
• ßíç á¿ðèéí ãàðàëòàé ãèïîâåíòèëÿöèÿ
- Òàðãàëàëò
- Öýýæíèé õýíõýðöýãèéí õýëáýð àëäàãäàë
- ªíäºð óóëûí á¿ñèéí àðõàã ãèïîêñè
Äèàñòîëûí ¿åä õîâäëûí ä¿¿ðýëò àëäàãäàõ
• Íààëäàöò ïåðèêàðäèò
• Ðåñòðèêòèâ êàðäèîìèîïàòè
Àíãèëàë ÖÝÀÄ-èéí ¿éë àæèëëàãààíû àíãèëàë
• I ¿å (Áèåèéí õ¿÷íèé à÷ààëàëä öóñíû ýðãýëòèéí
äóòàãäëûí øèíæ¿¿ä (àìüñãààäàõ,ç¿ðõ äýëñýõ,)
ãàðàõã¿é)
• II ¿å (Ýíý ¿åä ºâ÷òºí áàãà çýðãèéí áèåèéí õ¿÷íèé
à÷ààëàëä ÖÝÀÄ-èéí øèíæ¿¿ä ãàðíà. ªâ÷òºíèé
áèåèéí õ¿÷íèé àæèë õÿçãààðëàãäàíà)
• III ¿å (Áèåèéí õ¿÷íèé àæèë íèëýýä õÿçãààðëàãäàíà.
ÖÝÀÄ –ûí øèíæ¿¿ä åðäèéí à÷ààëàëä ãàðíà)
• IY ¿å (ÖÝÀÄ-ûí øèíæ¿¿ä òàéâàí ¿åä ãàðíà. ªâ÷òºí
àæëûí ÷àäâàðã¿é áîëíî)

Ç¯ÐÕÍÈÉ ÀÐÕÀÃ ÄÓÒÀÃÄËÛÍ ÀÍÃÈËÀË
¯å øàò Øèíæ ÷àíàð ¯ç¿¿ëýëò

À Ç¿ðõíèé òàëààñ á¿òöèéí Àðòåðèéí ãèïåðòåíçè,
áîëîí ¿éë àæèëëàãààíû ÷èõðèéí øèæèí,
èëýðõèé ººð÷ëºëòã¿é, àíàìíåçäàà àðõè
ç¿ðõíèé äóòàãäëûí ÿìàð ÷ õýðýãëýäýã, õóðö
øèíæ òýìäýã ºã÷ áàéãààã¿é, õýðëýãýýð ºâäºæ áàéñàí,
Ç¿ðõíèé äóòàãäàë ¿¿ñýõ óäàìøëûí àíàìíåçòàé
ºíäºð ýðñäýë á¿õèé ºâ÷òºí õ¿ì¿¿ñ
Â /øèíæ Ç¿ðõíèé äóòàãäëûí øèíæ Ç¿¿í õîâäëûí
òýìäýãã¿é / òýìäýãã¿é áîëîâ÷ ç¿ðõíèé Ãèïåðòðîôè áà
á¿òöèéí ººð÷ëºëò á¿õèé òýëýãäýëòýé, õàâõëàãûí
ºâ÷òºí ãàæèã / êîìïåíñàöòàé/
Àíàìíåçäàà ç¿ðõíèé
øèãäýýñýýð ºâäñºí
Ñ /øèíæ Ç¿ðõíèé äóòàãäëûí øèíæ Ç¿¿í õîâäëûí àãøèëòûí
òýìäýã á¿õèé òýìäýã èëðýýä óäààã¿é, ¿éë àæèëëàãàà
/ ç¿ðõíèé á¿òöèéí ººð÷ëºëò áóóðñàíààñ àìüñãààäàõ,
á¿õèé ºâ÷òºí áèå ñóëðàõ øèíæ èëðýõ
D Ç¿ðõíèé á¿òöèéí ýìíýëýãò õýâòýæ
/Ýöñèéí øàò / ººð÷ëºëòòýé, ç¿ðõíèé ýì÷èëãýý õèéëãýõ
äóòàãäëûí øèíæ òàéâàí øààðäëàãàòàé ºâ÷òºí
¿åä èëýðäýã ºâ÷òºí
Îíîøëîãîî
Ýðõòýí ñèñòåì Ãàðàõ çîâèóð Áîäèò ¿çëýã
Ç¿ðõ ñóäàñíû • Ç¿ðõ äýëñýõ • Õ¿ç¿¿íèé âåí ã¿ðèéõ
òàëààñ • Ñòåíîêàðäèéí ºâäºëò • Òîãøèëòîîð ç¿ðõíèé
• Õýâ øèíæèò áóñ õèë õÿçãààð òýëýãäýõ
• Ìîðèí òºâºðãººí
ºâäºëòèéí èëðýë õýìíýë
• ßäðàõ • Ç¿ðõíèé øóóãèàí I áà
• Ñóëðàõ II àâèà ñóëðàõ
• Àëáàäìàë áàéðëàë • Óóøèãíû àðòåð äýýð
II àâèà òîäðîõ
• Ïåðèêàðäèéí
øóóãèàí
Áººð, øýýñ • Øýýñ áàãàñàõ,
ÿëãàðóóëàëòûí • Øýýõã¿é áîëîõ
òàëààñ

Àìüñãàëûí • À÷ààëàëä àìüñãààäàõ • Õýð÷èãí¿¿ð

ýðõòýíèé • Øºíº àìüñãààäàõ • Ïëåâðèéí ø¿ðãýëöýõ
òàëààñ • Õàíèàëãàõ ÷èìýý
• Öóñòàé öýð ãàðàõ • Òîãøèëòûí àâèà
• Àìüñãàë áà÷óóðàõ á¿äãýðýõ
• ªðöíèé õºäºëãººí
àëäàãäàõ
Õîîë • Õýâëèéãýýð áà • Àñöèò
áîëîâñðóóëàõ àþóëõàéä óíæèð÷ • Ýëýã, äýë¿¿ òîìðîõ
ýðõòýíèé ºâäºõ • Ãýäýñíèé ã¿ðâýëçýõ
òàëààñ • Ãýäýñ ä¿¿ðýõ õºäºëãººí áàãàñàõ
• Õîîëîíä äóðã¿é áîëîõ
• Äîòîð ìóóõàéðàõ
• Îãèóëàõ
• ªòãºí õàòàõ
• Ñóóëãàõ
Ñýòãýö, • Îé òîãòîîëò ìóóäàõ • Îþóíû áîëîí àæëûí
ìýäðýëèéí • Õºäºëìºðèéí ÷àäâàð ÷àäâàð áóóðàõ
òàëààñ áóóðàõ • Óõààí ñàíàà
• Àéäàñ ò¿ãø¿¿ð òºðºõ á¿äãýðýõ
• Öî÷èðîìòãîé áîëîõ
• Íîéð àëäàãäàõ
Íýìýëò àñóóëò • Õàâàãíàõ
• Àðüñàí äýýðõ òóóðàëò
• Õýðýãëýñýí ýìèéí
áîäèñ
Øèíæèëãýý Øèíæèëãýýíèé ¿ð ä¿í

Öóñíû åðºíõèé Öóñ áàãàäàëòûí øèíæ, ÓÝÒÕ - áàãàñàõ
øèíæèëãýý
Øýýñíèé åðºíõèé Ïðîòåèíóðèÿ, ìèêðîãåìàòóðèÿ, öèëèíäðóðèÿ
øèíæèëãýý
Ñèéâýí äýõ Ñèéâýí äýõ êðåàòèíèí èõýñíý. Àëüáóìèí áàãàñíà.
êðåàòèíèí
Êîàãóëîãðàìì Öóñ ºòãºðëèéí øèíæ èëýðíý.

Ç¿ðõíèé öàõèëãààí áè÷ëýã
¯íäñýí ºâ÷èí ÇÖÁ –ò ãàðàõ ººð÷ëºëò

Òýëýãäëèéí ÊÌÏ Òîñãóóðûí æèðâýãíýý, õîâäëûí äîòîîä õîðèã,
ç¿¿í õîâäëûí ãèïåðòðîôè
ÇÈª Ýìãýã Q ø¿ä, Ò ø¿ä áà ST ñåãìåíòèéí
ººð÷ëºëò
Àðòåðèéí Ç¿¿í õîâäëûí ãèïåðòðîôè, õîâäëûí äîòîîä
ãèïåðòåíçè õîðèã
Ãèïåðòðîôèéí Ýìãýã Q ø¿ä / õóóðàì÷ øèãäýýñèéí ººð÷ëºëò/,
êàðäèîìèîïàòè ST ñåãìåíò áà Ò ø¿äíèé ººð÷ëºëò
Ãèïîòèðåîç, Âîëüòàæ íàìñàõ, ST ñåãìåíò áà Ò ø¿äíèé
Ïåðèêàðäèòû ººð÷ëºëò
Ç¿¿í õîâäëûí äóòàãäëààñ ¿¿ññýí àìüñãààäàëòûí ýìíýë ç¿éí

èëðýëèéí îíöëîã:
• Ç¿ðõíèé öàöëàãà áóóðàõ áóþó ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí à÷ààëàë èõýäñýí
øàëòãààíòàé õîëáîîòîé áàéõ (ãèïåðòîíèéí êðèç, ç¿ðõíèé èøåìè,
áèåèéí õýò à÷ààëàë, ã.ì)
• Îðòîïíîý áàéðëàëòàé
• Öóñíû ýðãýëòûí äóòàãäëûí áóñàä øèíæ¿¿ä áàéíà.
• ¯íäñýí ºâ÷íèé øèíæ¿¿ä èëýðíý.
(ç¿ðõíèé øèãäýýñ, ç¿ðõíèé ãàæèã, êàðäèîìèîïàòè, ã.ì)
Öóñíû ýðãýëòèéí äóòàãäëûí ¿åä ¿¿ñýõ õàâàíãèéí ýìíýë ç¿éí

îíöëîã:
• Õ¿íäèéí æèíãýýñ õàìààð÷ õàâàí áàéðëàíà.(õýâòðèéí ºâ÷òºíä íóðóó
ºãçãºíä, õºë äýýðýý ÿâàà ºâ÷òºíä õºëä õàâàí áàéðëàíà)
• Õàâàí òýãø õýìòýé áàéíà(2 õºëä àäèë áàéíà.)
• Ç¿ðõíèé áàðóóí õîâäëûã òîìðóóëäàã ç¿ðõíèé îðãàíèê ºâ÷íèé øèíæ
áàéíà.
• Ýëýã çîãñîíãèøëîîð òîìîðñîí
Õýðýâ ÖÝÀÄ –èéí äóòàãäàë II áà III çýðýãò îðñîí òîõèîëäîëä àíàñàðêà
(á¿õ áèå õàâàãíàõ), àñöèò (õýâëèéä øèíãýí õóðàõ), ãèäðîïåðèêàðäèò,
ãèäðîòîðàêñ ¿¿ñäýã. Äîòîð ýðõòýí ñèñòåìä âåíèéí çîãñîíãèøèë ¿¿ñýæ
ýëãýíä-õàòóóðàë, óóøãèíä – çîãñîíãèøëûí õàòãàëãàà, áººðºíä-íåôðèò
áîëíî.

Ç¿ðõíèé àðõàã äóòàãäëûí ýì÷èëãýýíèé òàêòèê
Äýãëýì À. Áèåèéí õ¿÷íèé à÷ààëëûã áàãàñãàõ

Á. Èë¿¿äýë æèíã õàÿõ
Â. Àìðàëòûã óðòàñãàõ
Ã. Õàãàñ õýâòðèéí äýãëýì
Ä. Õýâòðèéí äýãëýì
Õîîë À. Äàâñûã õÿçãààðëàõ
Á. Øèíãýíèéã õÿçãààðëàõ
Â. Àìàðõàí øèíãýõ õîîë, áàãà áàãààð îéðõîí
õîîëëîõ
Ýìèéí ýì÷èëãýý À. Ç¿ðõíèé ãëèêîçèä
Á. Øýýñ õººõ ýì¿¿ä
Â. ÀÕÔ ñààòóóëàã÷
Ã. Íèòðàòóóä
Ä. Àíòèêîàãóëÿíò
Ç¿ðõíèé àðõàã äóòàãäëûí ¿å øàòóóä áà ýì÷èëãýýíèé çàð÷èì
¯å øàò Àâàõ àðãà õýìæýý

À øàò 1. Àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõ, äàâñ øèíãýíèéã
õÿçãààðëàõ
2. Àðõè òàìõè õýðýãëýõã¿é áàéõ
3. ÖÄÈª-íèéã ýì÷ëýõ
4. Äèñëèïèäåìèéã ýì÷ëýõ
5. Ç¿ðõýíä õîðòîé ýì õýðýãëýõã¿é áàéõ
6. ÀÕÔ- ñààòóóëàã÷ õýðýãëýõ
Â øàò 1. À øàòíû àðãà õýìæýý
2. ÀÕÔ ñààòóóëàã÷ õýðýãëýõ Áåòàáëîêàòîð
Ñ øàò 1. À øàòíû àðãà õýìæýý
2. Õàâàíãèéí ýì
3. ÀÕÔ-èéã ñààòóóëàã÷
4. Ç¿ðõíèé ãëèêîçèä
5. Áåòàáëîêàòîð
Ä øàò 1. À - Ñ øàòíû á¿õ àðãà õýìæýý
2. Òàñðàëòã¿é èíîòðîô ýì õýðýãëýõ
Ç¿ðõ øèëæ¿¿ëýí ñóóëãàõ

ÝÌÒ –èéí II øàòëàëä õèéãäýõ

îíîøëîãîî, ýì÷èëãýý
ÝÌÒ –èéí I øàòëàëä õèéãäýõ 1. ÝÌÒ –èéí I øàòëàëûí àðãà
îíîøëîãîî, ýì÷èëãýý õýìæýýã àâíà
1. Àñóóìæ àâ÷ ç¿ðõíèé àðõàã 2. Öýýæ ãýðýëä õàðàõ
äóòàãäëûí øèíæèéã òîäðóóëàõ 3. Ç¿ðõíèé öàõèëãààí áè÷ëýã
/ àìüñãààäàëò, õàâàí, ã.ì/ 4. Êîàãóëëîãðàìì
2. Ç¿ðõíèé àðõàã äóòàãäàëä õ¿ðãýæ 5. Õýâëèéí ýõî / ýëýãíèé
áàéãàà ¿íäñýí ºâ÷íèéã àñóóìæ çîãñîíãèøèë, áººðíèé õýìæýý,
áîëîí áîäèò ¿çëýãýýð èëð¿¿ëýõ àñöèò/
3. ÖÝÀÄ –ûí ¿å øàòûã ¿íýëýõ 6. Ç¿ðõíèé ÝÕÎ øèíæèëãýý
4. ÇÖÁ õèéõ 7. Ïëåâðèéí áîëîí õýâëèéí
5. Öóñ, øýýñíèé åðºíõèé
øèíãýíèéã àâ÷ ýì÷ëýõ áà
øèíæèëãýý
6. Àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõ øèíæëýõ
/ äàâñ, øèíãýíèéã õÿçãààðëàõ, 8. ÝÌÒ –èéí äàðààãèéí øàòëàëûí
òàìõè, àðõè õîðèãëîõ ã.ì/ ýìíýëýãò øèíæë¿¿ëýõýýð
7. ÀÕÔ ñààòóóëàã÷ õýðýãëýõ, õàâàí èëãýýõ
õººõ, çààëòòàé áîë ç¿ðõíèé
ãëèêîçèä õýðýãëýõ
8. ¯íäñýí ºâ÷íèéã ýì÷ëýõ / ÀÃ,
ÇÈª, Õýðýõ ã.ì/
9. Îíîø òîäðóóëàõ, áàòëàõ
çîðèëãîîð ÝÌÒ – èéí
äàðààãèéí øàòíû ýìíýëýãò
øèíæë¿¿ëýõýýð èëãýýõ
4. Ç¯ÐÕÍÈÉ ØÈÃÄÝÝÑ
Òîäîðõîéëîëò Ç¿ðõèéã òýæýýã÷ ñóäàñíû á¿ðýí áîëîí õàðüöàíãóé

äóòàãäëûí óëìààñ ç¿ðõíèé áóë÷èíä íýã ýñâýë õýä
õýäýí ¿õæèëèéí ãîëîìò ¿¿ñýõèéã ç¿ðõíèé øèãäýýñ
(ÇØ) ãýíý.
Øàëòãààí • Òèòýì ñóäàñíû àòåðîñêëåðîç
• Òèòýì ñóäàñíû ýìáîëè
• Òèòýì ñóäàñíû àã÷èë
• Òèòýì ñóäàñíû ãàæ õºãæèë
• Öóñ õýò ºòãºðºõ / æèðýìñëýëòýýñ õàìãààëàõ äààâàð,
ñèñòåìèéí ÷îíîí òóóðàëò, ïîëèöèòåìè, òðîìáîöèòîç /
Ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí õ¿÷èëòºðºã÷èéí õýðýãöýý õàíãàìæ
õî¸ðûí òýíöâýð àëäàãäàõ / ÀÄ ãýíýò áóóðàõ, öóñ
àëäàëò, àîðòûí õàâõëàãûí ãàæèã, áàìáàé áóë÷èðõàéí
ãàðàëòàé õîðäëîãî /

Àíãèëàë 1. Ýìíýë ç¿éí õýëáýðýýð íü:

• Õýâ øèíæèò
• Õýâ øèíæèò áóñ
• Øèíæ òýìäýãã¿é
2. Õóãàöààãààð íü:
• Ààæóó ÿâöòàé. Øèãäýýñèéí ýìíýë ç¿éí áîëîí
ÇÖÁ-èéí øèíæ, ¿ðýâñýë-¿õæèëèéã õàðóóëñàí
ëàáîðàòîðèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿äèéí äèíàìèê ººð÷ëºëò
óäààí áàéíà.
• Ñýäðýëòòýé øèãäýýñ áîëñíîîñ õîéø 72 öàãààñ 28
õîíîãèéí äîòîð øèíýýð áóë÷èí íýìæ ¿õæèõèéã
õýëíý.
• Äàõèëòòàé øèãäýýñ áîëñíîîñ 28 õîíîãèéí äàðàà
¿õæèëèéí øèíý ãîëîìò ¿¿ñýõèéã õýëíý.
3. ¯å øàòààð íü:
• Ìàø õóðö ¿å – ºâ÷èí ýõýëñíýýñ 30 ìèíóòààñ 2
öàã ¿ðãýëæèëíý.
• Õóðö ¿å – áóë÷èí ¿õæèæ, õàéëàõ ¿å íü 2 öàãààñ 16
õîíîã ¿ðãýëæèëíý
• Õóðöàâòàð ¿å – 16 õîíîãîîñ 2 ñàðûí äîòîð ¿ðãýëæëýõ
áà ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí ¿õæñýí õýñýã õîëáîã÷
ýäýýð ñîëèãäîæ ýõëýõ ¿å
Ñîðâèæëûí áóþó øèãäýýñèéí äàðààõ ¿å. Ýíý ¿å íü
2-6 ñàð ¿ðãýëæèëíý.
4. Õ¿íäðýëýýð íü:
• Õ¿íäðýëã¿é
• Õ¿íäðýëòýé:
- Õýì àëäàãäàõ
- Ãåìîäèíàìèêèéí õ¿íäðýë
- Ìåõàíèê õ¿íäðýë
- Òðîìáî ýìáîëèéí õ¿íäðýë
Ç¿ðõíèé öàõèëãààí áè÷ëýãèéí ººð÷ëºëòººð øèãäýýñèéã àíãèëàõ íü
Q ø¿ä èëýðñýí ýñýõýýð À.Q ø¿äòýé øèãäýýñ

Á.Q ø¿äã¿é øèãäýýñ
Áàéðøëààð À. Ç¿¿í õîâäëûí
Á. Áàðóóí õîâäëûí
Â. Òîñãóóðûí
¯å øàòààð íü À. Õóðö ¿å /2-7 õîíîã/
Á. Íàìæìàë ¿å / 7-30 õîíîã/
Â. Ñîðâèæèëòûí ¿å / 30-60 õîíîã/

Ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí äàâõàðãûã À. Òðàíñìóðàëü áóþó íýâò

õàìàðñàí áàéäëààð íü øèãäýýñ
Á. Ñóáýïèêàðäèàëü øèãäýýñ
Â. Ñóáýíäîêàðäèàëü øèãäýýñ
Ã. Èíòðàìóðàëü øèãäýýñ
Îíîøëîãîî
Ç¿ðõíèé øèãäýýñ ºâ÷íèéã îíîøëîõäîî äàðààõ øàëãóóðààñ 2 íü èëýðñýí
áàéõàä õàíãàëòòàé ãýæ ¿çíý. ¯¿íä:
• Öýýæíèé õ¿÷òýé ºâäºëò 20 ìèíóòààñ óäààí ¿ðãýëæëýõ
• ÇÖÁ-èéí ºâºðìýö ººð÷ëºëò / STñåãìåíòèéí äèíàìèê ººð÷ëºëò /
• Ôåðìåíòèéí èäýâõèæèë 2 äàõèí èõñýõ /ÌÂ –ÊÔÊ, Òðîïîíèí/
Ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí ýìíýë ç¿éí îíîøëîãîî íü óðüä÷èëñàí îíîø áºãººä
2 ¿å øàòààñ òîãòîíî.
1. Àñóóëãà
2. Áîäèò ¿çëýã
1. ªâ÷òºíèé àñóóëãààð äàðààõè ç¿éëèéã òîäðóóëíà
À. Çîâèóð áóþó ýìíýë ç¿éí øèíæ¿¿ä
Á. ªâ÷èí ýõýëñýí ò¿¿õ
Â. Õàëãààò õ¿÷èí ç¿éëèéã òîäðóóëàõ
À. Çîâèóð áóþó ýìíýë ç¿éí øèíæ¿¿ä

Ç¿ðõíèé øèãäýýñèéã ýìíýë ç¿éí øèíæýýð íü õýâ øèíæèò áà õýâ øèíæèò
áóñ, øèíæ òýìäýãã¿é ãýñýí õýëáýðò õóâààíà.
Ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí õýâ øèíæèò õýëáýðèéí ¿íäñýí øèíæ òýìäýã íü
öýýæíèé õ¿÷òýé ºâäºëò þì.
Öýýæíèé õ¿÷òýé ºâäºëò
Øèíæ áàéäàë Äàðàõ, øàõàõ, öýýæ çàäðàõ ìàÿãèéí õ¿÷òýé
ºâäºëò, çàðèìäàà öýýæ õîðñîõ, äýýø õººðºõ,
õîîëîé ðóó øàõàõ ìýäðýìæ òºðíº
Áàéðøèë ªâ÷¿¿íèé àð òàëä
Äàìæèëò Ç¿¿í áóþó õî¸ð ãàð, õ¿ç¿¿, äîîä ýð¿¿ ð¿¿
äàìæèíà
¯ðãýëæëýõ õóãàöàà 20 ìèíóò ò¿¿íýýñ äýýø
Íàìäàëò Íèòðîãëèöåðèíä íàìäàõã¿é, ºâ÷èí íàìäààõ
òàðèàíä ¿ð ä¿íòýé
Äàãàëäàõ øèíæ Àéäàñ òºðºõ, õ¿éòýí õºëñ ãàðàõ,

Õýâ øèíæèò áóñ õýëáýð

Áàãòðààò õýëáýð Àìüñãààäàõ, áà÷óóðàõ, öýýæ äàâ÷äàõ
Õýâëèéí õýëáýð Àþóëõàéä ºâäºõ, áººëæèõ, áººëæèñ öóòãàõ
Îâîðãûí õýëáýð ÀÄ ãýíýò áóóðàõ, óõààí àëäàõ, ìóóæðàõ
Õýì àëäàëòûí õýëáýð Ïàðîêñèçìàë òàõèêàðäè, øèíý õîðèã ¿¿ñýõ
Òàðõèíû õýëáýð Òàðõèíä öóñ õàðâàõ, òîëãîé ýðãýõ, óõààí
ñàìóóðàõ
Ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí ýìíýë ç¿éí øèíæ òýìäýã íü øèãäýýñèéí áàéðøèë,

õýìæýý, íàñíààñ øàëòãààëàí ÿíç á¿ð áàéíà.
Á. ªâ÷èí ýõýëñýí ò¿¿õ
Ç¿ðõíèé øèãäýýñ íü ãýíýò öî÷ìîã ýñâýë óðüäàë øèíæ òýìäãýýð ýõýëäýã.
Ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí óðüäàë øèíæ òýìäýã íü òîãòâîðã¿é õýëáýðèéí
ç¿ðõíèé áàõûí øèíæýýð ÿâàãääàã.
Óðüäàë øèíæ òýìäýã íü øèãäýýñèéí áàéðøèë, õýìæýýíýýñ ¿ë õàìààðíà.
Â. Õàëãààò õ¿÷èí ç¿éëèéã òîäðóóëàõ
2.Áîäèò ¿çëýã
¯çëýãýýð èëðýõ øèíæ òýìäã¿¿ä:
Óõààí ñàíàà Õýâèéí, áàëàðòàõ, óõààí àëäàõ, õººðëèéí
áàéäàëä îðîõ
Àðüñ ñàëñòûí Õºõðºõ, ñààðàëòàõ, õ¿éòýí õºëñòýé áàéõ
áàéäàë
Áèåèéí õàëóóí Õýâèéí ýñâýë èõýñíý
Àìüñãàëûí òîî Õýâèéí ýñâýë èõýñíý
Ñóäàñíû öîõèëò Õýâèéí, îëøèðíî, öººðíº
Àðòåðèéí äàðàëò Õýâèéí ýñâýë áóóðíà / øîêèéí ¿åä, ºíäºð
íàñòàíä áóóðíà/
Ã¿ðýýíèé ñóäàñ Õýâèéí ýñâýë ëóãøèõ
Ç¿ðõíèé òàëààñ Ç¿ðõ äýëñýõ, òîìðîõ, 1-ð àâèà á¿äãýðýõ, ýìãýã
øóóãèàí ñîíñîãäîõ
Óóøèãíû òàëààñ Õýâèéí ýñâýë íîéòîí õýð÷èãí¿¿ð ñîíñîãäîõ
Ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí îíîøëîãîîíä ÇÖÁ-èéí àðãûã õýðýãëýõ íü:

• Äàâòàí õèéõ øààðäëàãàòàé
• ªìíºõ ÇÖÁ-òýé õàðüöóóëàí ¿çýõ
• Ýìíýë ç¿éòýé õàðüöóóëàí ¿çýõ
• ªâºðìýö áóñ ººð÷ëºëò èëýðñýí òîõèîëäîëä îíîøëîãîîíû áóñàä
àðãûã õýðýãëýõ

ÇÖÁ íü ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí îíîøëîãîîíä äàðààõ ¿¿ðãèéã ã¿éöýòãýíý.

• Îíîøèéã áàòëàõ ýñâýë ¿ã¿éñãýõ
• Øèãäýýñèéí áàéðøëèéã òîäîðõîéëîõ
• Øèãäýýñèéí õýìæýýã òîãòîîõ
• Øèãäýýñèéí õóãàöààã òîäðóóëàõ
• Øèãäýýñèéí ÿëãàí îíîøëîõ
• Á¿ëýí óóñãàõ ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿íã ¿íýëýõ, õÿíàõ
Ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí ¿åèéí ÇÖÁ-èéí ººð÷ëºëò¿¿ä

ªâºðìºö • Ýìãýã Q ø¿ä íü - ºðãºí íü > 0.04 , ºíäºð íü R –èéí
ººð÷ëºëò¿¿ä: > 25% áàéõûã õýëíý.
/ Ýìãýã Q • Ýìãýã Q ø¿ä 2-îîñ èë¿¿ õîëáîëòîíä èëðýõ.
• ST ñåãìåíòèéí ºðãºãäºë 2-îîñ èë¿¿ õîëáîëòîíä
ø¿ä áà ST èëðýõ.
ñåãìåíòèéí • Ýìãýã Q ø¿ä íü ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí ¿õæèëèéã çààõ
ºðãºãäºë / áà ºâ÷èí ýõýëñíýýñ õîéø 6 öàãèéí äàðàà ¿¿ñíý.
• ST-èéí ºðãºãäºë íü ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí ãýìòëèéã
èëòãýõ áà ºâ÷èí ýõýëñíýýñ õîéø 1-2 öàãèéí äàðàà
èëýðíý.
ªâºðìºö áóñ • ST ñåãìåíò > 2 õîëáîëòîíä èëðýõ
ººð÷ëºëò¿¿ä: • ( -- ) T ø¿ä ¿¿ñýõ
• R ø¿ä íàìñàõ íü õî¸ð áà ò¿¿íýýñ îëîí
õîëáîëòîíä èëðýõ
• ST ñåãìåíò áà T ø¿äíèé óðâóó / äèñêîðäàíò/
ººð÷ëºëò
Öýýæíèé ºâäºëò
ÇÖÁ Ôåðìåíòèéí èäýâõèæèë
Ýìãýã Q , ST, ST õýâèéí ºâºðìºö 2 äàõèí õýâèéí

áóñ ººð÷ëºëò èõñýõ
Ýìíýëýãò õýâò¿¿ëýõ Ýìíýëýãò Ãýðò íü

õýâò¿¿ëýõ áóöààõ
Èøåìè / +/ Èøåìè / - /
Ýìíýëýãò Ãýðò íü
õýâò¿¿ëýõ áóöààõ

Ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí ëàáîðàòîðûí îíîøëîãîî:
Øèãäýýñèéí îíîøëîãîîíä ëàáîðàòîðûí àðãûã õýðýãëýõ îíöëîãóóä:

• Øèãäýýñèéí õóãàöààíààñ õàìààð÷ ôåðìåíòèéí èäýâõæèëèéã çºâ
ñîíãîí øèíæëýõ
• Ýìíýë ç¿éòýé õàðüöóóëàí ¿çýõ
• Ôåðìåíòèéí èäýâõæèëèéí õóãàöààíààñ õàìààðàí äàâòàí õèéõ
Ëàáîðàòîðèéí ¿ç¿¿ëýëò¿¿ä:
¯ç¿¿ëýëò Õýâèéí õýìæýý ÇØ-èéí ¿åèéí ººð÷ëºëòèéí
îíöëîã
Öóñíû Ýð - 7.5±0.1 ìì/ö 2-14 õîíîãò äýýä öýãòýý õ¿ðòýë
óëààí ýñèéí Ýì – 9,7±0,1ìì/ö èõýñ÷, 3-4 äîëîî õîíîãò ýðãýí
òóíàõ õóðä õýâèéí õýìæýýíäýý õ¿ðíý.
(ÖÓÝÒÕ):
Öàãààí ýñ 6,4±0,37 õ 10/ë ªâ÷èí ýõýëñíèé äàðààõ õýäýí
öàãààñ 4 õîíîãèéí äîòîð 12õ10/
ë - 20õ10/ë õ¿ðòýë èõýñ÷ ýðãýýä
áóóðíà.
ÊÔÊ-ÌÂ 0-24 ÌÅ/ë ýñâýë 2-4 öàãèéí äàðàà èõýñ÷ 12 öàãò
åðºíõèé ÊÔÊ-ýýñ 6% äýýä õýìæýýíäýý õ¿ðýí, 24-36
áàãà öàãò ýðãýí áóóäàã.
ìèîãëîáèí ýðýãòýé÷¿¿äýä 22-66 ªâ÷èí ýõýëñýí 2 öàãààñ èõñýí,
ìêã/ë, ýìýãòýé÷¿¿äýä 6 öàã ãýõýä õàìãèéí äýýä öýãòýý
21-49 ìêã/ë ýñâýë 50- õ¿ð÷, 10 öàã ãýõýä õýâèéí
85 íã/ìë õýìæýýíäýý îðäîã.
ËÄÃ 225-450 u/l (120-240 ªâ÷èí ýõýëñíýýñ õîéø 8-10 öàãò
ÌÅ èõýñ÷, 48-72 öàãèéí äàðàà äýýä
çýðãýýð èõýñ÷, 8-9 õîíîãò ýðãýí
õýâèéí õýìæýýíäýý áóóðäàã.
ÀÑÀÒ 0.1-0.68 ìêìîëü ªâ÷èí ýõýëñíýýñ 10 öàãèéí
(ýð>37u/l, ýì>31 u/l) äàðààãààñ èõñýí, 36 öàãò
õàìãèéí äýýä õýìæýýíä õ¿ð÷, 2-3
õîíîãò ýðãýí õýâèéí õýìæýýíäýý
õ¿ðäýã.
Òðîïîíèí Òðîïèí I ç¿ðõíèé Øèãäýýñèéí ýõíèé 6-8 öàãèéí
Ò áà I áóë÷èíä áàéäàã äîòîð ¿çíý.
õàìãèéí ºâºðìºö
÷àíàðòàé

Ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí ä¿ðñëýë îíîøëîãîî:
Øèãäýýñèéí ä¿ðñëýë îíîøëîãîîíä ÝÕÎÊÃ, òèòýì ñóäàñíû ðåíòãåí

øèíæèëãýý, ñöèíòîãðàôèéí øèíæèëãýýã íàðèéí ìýðãýæëèéí, 2- 3-ð
øàòëàëûí ýìíýëýãò õèéãäýíý.
ßëãàõ îíîøëîãîî:
Ç¿ðõíèé øèãäýýñèéã áóñàä ýìãýã¿¿äýýñ ÿëãàí îíîøëîõ õýðýãòýé. ¯¿íä:
• Ç¿ðõ ñóäàñíû áóñàä ºâ÷í¿¿ä / ñòåíîêàðäè, ö¿ëõýí, ïåðèêàðäèò,
ç¿ðõíèé áàãòðàà /
• Óóøèãíû ýìãýã¿¿ä / óóøèãíû àðòåðèéí ýìáîëè, ç¿¿í òàëûí õàòãàëãàà,
ç¿¿í òàëûí ïíåâìîòîðàêñ /
• Õîîë áîëîâñðóóëàõ ýðõòíèé ýìãýã¿¿ä /öî÷ìîã õîëåöèñòèò ïàíêðåàòèò,
õîîëíû õîðäëîãî, õîäîîäíû øàðõëàà /
• Ìýäðýëèéí ýìãýã¿¿ä / öýýæíèé ðàäèêóëîïàòè, õàâèðãà õîîðîíäûí
íåâðàëãè, ìîãîé ÿð /
Ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí ýì÷èëãýýíèé çàð÷èì

1.Ýìíýëýãò èðýõèéí ºìíºõ øàòíû ÿàðàëòàé òóñëàìæ
ßàðàëòàé ßàðàëòàé òóñëàìæèéí àðãà õýìæýý
òóñëàìæèéí
çîðèëò
Çºâ îíîøëîõ Àñóóëãà àâàõ, ýìíýëç¿éí øèíæ òýìäã¿¿äèéã çºâ ¿íýëýõ
áîëîìæòîé áîë ÇÖÁ õèéõ
ªâäºëò áîëîí Õ¿÷èëòºðºã÷ ÷èéãëýæ ºãºõ, íèòðîãëèöåðèí õýë äîð
àìüñãààäàëòûã òàâèõ, 5 ìèíóòûí çàéòàé 3 óäàà ºãíº. Íàìäàõã¿é áîë
íàìäààõ ìîðôèí, ïåíòàçîöèí, ïðîìåäîëûí àëü íýãèéã 2-4 ìã-
ààð ñóäñààð õèéõ, õýðýâ øààðäëàãàòàé áîë 30 ìèíóò
òóòàì äàâòàõ
Àìü íàñàíä ÀÄ õàíãàëòòàé ñèíóñûí òàõèêàðäè – áåòàáëîêàòîð
àþóëòàé õýì Ñóäàñíû öîõèëò <50 áîë àòðîïèí ñóëüôàò 0,5 ìã
àëäàãäëûã ñóäñààð
àðèëãàõ Òîñãóóðûí ÷è÷èðãýý – êîðäàðîí 150-300 ìã, âåðàïàìèë
5-10ìã, áåòàáëîêàòîð, ëèäîêàéí 50-100 ìã ñóäñààð
øèíãýëæ õèéõ, çººâðèéí äåôèáðèëÿòîð õýðýãëýõ
Øààðäëàãàòàé “ ÀÂÑ” ä¿ðìèéí äàãóó àâàõ
òîõèîëäîëä
ñýõýýí
àìüäðóóëàõ
àðãà õýìæýý
àâàõ

Ìèîêàðäûã Ìèîêàðäûí õ¿÷èëòºðºã÷èéí õýðýãöýýã áàãàñãàõ /

öààøäûí áåòàáëîêàòîð /
ãýìòëýýñ Òèòýì ñóäàñíû öóñíû óðñãàë ñýðãýýõ / á¿ëýí óóñãàõ
õàìãààëàõ ýì÷èëãýý /
Ýìíýëýãò ªâ÷òºíèéã õºëººð ÿâóóëàõã¿é äàìíóóðãààð çººíº
ò¿ðãýí õ¿ðãýõ
2. Ýìíýëýãò ¿ç¿¿ëýõ òóñëàìæ
Ýìíýëýãò èðýõ ¿åä îíîø òîäîðõîéã¿é áîë îíîø òîäðóóëàõ àðãà õýìæýý
àâíà. Îíîø òîäîðõîé òîõèîëäîëä ýì÷èëãýýã ñýõýýí àìüäðóóëàõ ýð÷èìò
ýì÷èëãýýíèé òàñàãò ¿ðãýëæë¿¿ëýí õèéíý.
Øèíæèëãýýíèé Ýì÷èëãýý Ñóâèëàã÷èéí õÿíàëò

òºëºâëºãºº
• ÇÖÁ • Õýâòðèéí äýãëýì • Êàðäèîìîíèòîðûí
• Áèîõèìè / • Õ¿÷èëòºðºã÷ õÿíàëò
ôåðìåíò, ÷èéãëýæ ºãºõ • Öýýæíèé ºâäºëòèéã
ýëåêòðîëèò, ëèïèä/ • Ìîðôèí, ïðîìåäîë àæèãëàí õÿíàõ
• Êîàãóëîãðàìì 1-3 ìã ñóäñààð • ªòãºí õàòàõààñ
• ÖÅØ • Àñïèðèí 80-160 ìã ñýðãèéëýõ
• ÝÕÎÊÃ / ÇÖÁ óóëãàõ • ÀÄ < 90 ýñâýë >
ºâºðìºö áóñ • Ãåïàðèí ñóäñààð 160 ìì. ìóá
áàéâàë/ òàðèõ Ñóäàñíû öîõèëòûí
• Íèòðîãëèöåðèí òîî <60 ýñâýë >110
ºãºõ Àìüñãàëûí òîî<8
ýñâýë > 22 òóñ
òóñ áîëâîë ýì÷èä
ìýäýãäýõ
Ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí ýìèéí ýì÷èëãýý:
Ýìèéí ýì÷èëãýýíèé çàð÷ìóóä:

1. ªâ÷òºíèé áîëîí ºâ÷íèé îíöëîãò òîõèðóóëàí ýìèéã çºâ ñîíãîí, çîõèõ
òóí õýìæýýãýýð õýðýãëýõ
2. Õýðýãëýõ ÿâöàä èëðýõ ýìèéí ãàæ íºëºº, ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿íã õÿíàæ
áàéõ
3. Ýì¿¿äèéã çºâ õîñëóóëàí õýðýãëýõ
4. Ýìèéí ýì÷èëãýýã äàíãààð áîëîí øèãäýýñèéí ýì÷èëãýýíèé
áóñàä àðãóóäòàé õàâñàðãàæ õýðýãëýõ / ìýñ çàñëûí ýì÷èëãýý/

5. Õýðýãëýæ áóé ýìèéí òóõàé òîâ÷ ìýäýýëëèéã ºâ÷òºíä õ¿ðãýñýí áàéõ
Ýìèéí áýëäìýëèéã ñîíãîõäîî õàðãàëçàí ¿çýõ õ¿÷èí ç¿éë¿¿ä:

• ÇÖÁ-èéí ººð÷ëºëò
• ÀÄ áà ÇÖÒ
• Øèãäýýñèéí õýëáýð
• Ç¿ðõíèé öóñ øàõàõ ¿éë àæèëëàãàà
Ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí ýìèéí ýì÷èëãýý:

- ªâäºëò äàðàõ ýì¿¿ä: ìîðôèí áà ò¿¿íèé á¿ëýã (ïðîìåäîë, îìíîïîí)
- Òðîìá õàéëóóëàõ ýì¿¿ä: ôèáðèíîëèçèí, (ïëàçìèí), ñòðåïòîêèíàçà
(ñòðåïòàçà, öåëèàçà, àâåïèçèí, êàáèêèíàçà) øóóä ¿éë÷ëýëò
àíòèêîàãóëÿíòóóä: ãåïàðèí, ôðàêñèïàðèí.
- Õýì àëäàãäëûí ýñðýã ýì¿¿ä: ëèäîêàèí, áåòà-àäðåíîáëîêàòîðóóä
êîðäàðîí (àìèîäàðîí) ñóëüôàò ìàãíè;
- Øèãäýýñíèé õýìæýýã áàãàñãàõ ýì¿¿ä: íèòðàòóóä, áåòà-
àäðåíîáëîêàòîðóóä, êàëüöèéí àíòàãîíèñòóóä;
- Ìåòàáîëèçìûã ñàéæðóóëàõ ýì¿¿ä: âèòàìèí Å, öèòîõðîì, àëüâåçèí,
ðåòàáîëèë, íåîòîí (ôîñôîêðåàòèí), êñàíòèíîë, íèêðèòèíàò,
ïàíòîòåèí.
- Òºâ ìýäðýëèéí ñèñòåìèéí ¿éë àæèëëàãààã òîãòâîðæóóëàõ ýì¿¿ä
õýðýãëýíý.
Ýìèéí áýëäìýëèéã ÇÖÁ-èéí ººð÷ëºëòººñ õàìààðàí ñîíãîõ íü:
ÇÖÁ
ST ST
• Íèòðîãëèöåðèí Ãåïàðèí , Àñïèðèí
• Áåòàáëîêàòîð
• ÀÕÔ ñààòóóëàã÷ ÀÄ èõýññýí òîõèîëäîëä
• Ìàãíåçè ÇÖÒ
• Ãåïàðèí
• Àñïèðèí <60 >100
• Íèòðàò 60-100
Êàïòîïðèëë áåòàáëîêàòîð
Äèëòèàçåì
Âåðàïàìèë

Ýìèéí áýëäìýëèéã øèãäýýñèéí õýëáýðýýñ õàìààðàí ñîíãîõ íü:
Øèãäýýñèéí õýëáýð Ýìèéí á¿ëýã

Q ø¿äòýé øèãäýýñ /ç¿ðõíèé Áåòàáëîêàòîð, àñïèðèí, êàëüöèéí
øàõàëòûí ¿ç¿¿ëýëò õýâèéí / àíòàãîíèñò / áåòàáëîêàòîð ýñðýã
çààëòòàé áîë/
Q ø¿äòýé øèãäýýñ /ç¿ðõíèé ÀÕÔ –èéí ñààòóóëàã÷, àñïèðèí,
øàõàëòûí ¿ç¿¿ëýëò áóóðñàí / áåòàáëîêàòîð
Q ø¿äã¿é øèãäýýñ /ç¿ðõíèé Êàëüöèéí àíòàãîíèñò /äèëòèàçåì /,
øàõàëòûí ¿ç¿¿ëýëò õýâèéí / àñïèðèí, áåòàáëîêàòîð
Q ø¿äã¿é øèãäýýñ /ç¿ðõíèé ÀÕÔ ñààòóóëàã÷, àñïèðèí
øàõàëòûí ¿ç¿¿ëýëò õýâèéí /
3. Ç¿ðõíèé øèãäýýñèéí íºõºí ñýðãýýõ áóþó Ýìíýëãýýñ ãàðñíû

äàðààõ øàòíû òóñëàìæ
Õºäºëãººíèé äýãëýìèéí øàòëàë Õèéõ õºäºëãººíèé õýëáýð¿¿ä

áà øèãäýýñèéí äàðààõ ºäð¿¿ä
Õýâòðèéí ÷àíä äýãëýì 1-2 ºäºð ªâ÷òºíã çºâõºí ãýäðýã íü õàðóóëàí
õýâò¿¿ëíý.
1-ð àëõàì. Õýâòðèéí äýãëýì 2-4 Îðîí äýýðýý ºíäèéæ ñóóõ, ýðãýõ,
äàõü ºäð¿¿ä õàãàñ ñóóãàà áàéäàëä õîîë èäýõ,
ñàõëàà õóñàõ, ø¿äýý óãààõ,
õºòºâ÷èí äýýð ñóóõ ã.ì.
2-ð àëõàì. Õàãàñ õýâòðèéí Îðíîîñ áîñîæ ñàíäàë äýýð ñóóõ / 5-
äýãëýì 4-6 äàõü ºäð¿¿ä 10 ìèíóòààð 2 óäàà/ ò¿ðäýã òýðãýýð
ÿâæ áèå çàñàõ, ñóóãàà áàéäàëä
ýì÷èëãýýíèé äàñãàë õèéõ.
3-ð àëõàì. ªðººí äîòîðõè ªðººí äîòðîî àëõàæ ÿâàõ,
õÿçãààðëàãäìàë äýãëýì 7-9 äàõü ýì÷èëãýýíèé äàñãàë áîñîî áàéäàëä
ºäð¿¿ä õèéõ.
4-ð àëõàì. Òàñàã äîòîðõè Êîðèäîðîîð àëõàæ ÿâàõ / 100-300
õÿçãààðëàãäìàë äýãëýì ì çàéä 2 óäàà/, ýì÷èëãýýíèé äàñãàë
áîñîî áàéäàëä ¿ðãýëæèëíý.

ÝÌÒ-èéí II øàòëàëä õèéãäýõ

ÝÌÒ –èéí I øàòëàëä õèéãäýõ • I øàòëàëûí àðãà õýìæýýã àâíà.
îíîøëîãîî, ýì÷èëãýý Öààøèä îíîø òîäðóóëàõ
• Àñóóëãà àâàõ, øèíæèëãýýí¿¿ä õèéíý.
• Ýìíýë ç¿éí øèíæ òýìäã¿¿äèéã çºâ • ÇÖÁ
¿íýëýõ • Öýýæíèé ðåíòãåí
• Áîëîìæòîé áîë ÇÖÁ õèéõ • Êîàãóëîãðàìì
• ªâäºëò áîëîí àìüñãààäàëòûã • Áèîõèìèä - òðàíñàìèíàç, ËÄÃ,
íàìäààõ / íèòðîãëèöåðèí õýë Õîëåñòåðèí, ñõàð, òðèãëèöåðèä
äîð òàâèõ, àíàëüãèí, ìîðôèí, • Ç¿ðõíèé õýò àâèàí øèíæèëãýý /
ïåíòàçîöèí, ïðîìåäîëûí àëü ãèïî áà àêèíåçèéí á¿ñ /
íýãèéã ñóäñààð õèéõ/
• Õºäºëìºð çîõèöóóëàëòûí
• Ç¿ðõíèé öóñàí õàíãàìæèéã
ñàéæðóóëàõ ýì÷èëãýý õèéíý
àñóóäëûã øèéäâýðëýíý.
• Äýãëýì áàðèìòëóóëàõ • ÝÌÒ –èéí III øàòëàëä
• Õàëãààò õ¿÷èí ç¿éëèéã àðèëãàõ øèíæë¿¿ëýõýýð èëãýýíý.
• Õî¸ðäîã÷ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò
• ÝÌÒ –èéí II øàòëàëä
5. ÀÐÒÅÐÈÉÍ ÃÈÏÅÐÒÅÍÇÈ
Òîäîðõîéëîëò Ñ¿¿ëèéí 2 äîëîî õîíîãò öóñíû äàðàëòûã áóóðóóëàõ ýì õýðýãëýýã¿é

õ¿ì¿¿ñèéí ñèñòîëûí äàðàëò íü 140 ìì ÌÓÁ, äèàñòîëûí äàðàëò 90
ìì ÌÓÁ áóþó ò¿¿íýýñ äýýø áàéõûã ÀÃ ãýíý”
Àíãèëàë ÑÈÑÒÎËÛÍ ÄÈÀÑÒÎËÛÍ
ÄÀÐÀËÒ ÄÀÐÀËÒ
• Äýýä çýðãèéí áóóæ áîëîõ
ò¿âøèí /îïòèìàë/ < 120 < 80
• Õýâèéí < 130 < 85
• Õýâèéí ÀÄ-ûí äýýä ò¿âøèí 130-139 85-89
• ÀÃ-èéí 1-ð çýðýã (õºíãºí) 140-159 90-99
• Äýä àíãèëàë: Çààãèéí 140-149 90-94
• ÀÃ-èéí 2-ð çýðýã (äóíä) 160-179 100-109
• ÀÃ-èéí 3-ð çýðýã (õ¿íä) >180 >110
• ÀÃ-èéí ñèñòîëûí õóâèëáàð >140 < 90
• Äýä àíãèëàë: Çààãèéí 140-149 < 90
Ýìíýë ç¿éí ÀÃ-òýé õ¿ì¿¿ñèéí ýìíýë ç¿éí ¿çëýã áîëîí ëàáîðàòîðèéí øèíæèëãýýã
¿íýëýìæ õèéõäýý äàðààõ äºðâºí çîðèëòûã òàâèíà, ¿¿íä:
• õýäèéíýýñ ÀÄ èõýññýí áîëîí ÀÃ-èéí çýðãèéã òîäðóóëàõ
• ÀÃ-èéã ¿¿ñãýñýí øàëòãààíûã òîäðóóëàõ
• ÀÃ-ä íýðâýãäñýí ýðõòíèé ãýìòëèéã òîãòîîõ
• ªâ÷òºíèé ýì÷èëãýý, öààøäûí õóâü òàâèëàíä íºëººëæ áîëîõóéö
ÇÑª-íèé õàëãààò õ¿÷èí ç¿éë áîëîí áóñàä ýìãýã¿¿äèéã òîäðóóëàõ

ÀÐÒÅÐÈÉÍ ÃÈÏÅÐÒÅÍÇÈÉÍ ¯Å ØÀÒ
Ýðõòíèé ãýìòëèéí áàéäëààð íü 3 ¿å øàò áîëãîíî.

Àðòåðèéí ãèïåðòåíçèéí I ¿å - Ýíý ¿åä õàÿà òîëãîé ºâäºõ, ä¿éðýõ,
ýðãýõ, ÷èõ øóóãèõ, øèëýí õ¿ç¿¿ õºøèõ, íîéð ìóóäàõ, ç¿ðõ äýëñýõ çýðýã çîâèóð
èëýð÷, àðòåðèéí äàðàëò 160/95 ìì ÌÓÁ-ààñ õýòýðñýí áàéõààñ ººð ÿìàð íýãýí
îðãàíèê ººð÷ëºëò èëðýýã¿é áàéíà.
Àðòåðèéí ãèïåðòåíçèéí II ¿å - Ýíý ¿åä äýýðõ I ¿åä èëýðñýí
øèíæ¿¿äýýñ ãàäíà ãýìòñýí ýðõòýíèé òàëààñ äàðààõ ººð÷ëºëò èëðýíý.
1. Ç¿ðõíèé ç¿¿í õîâäëûí çóçààðàë:
• Áîäèò ¿çëýãýýð /òýìòðýëò áà òîãøèëòîîð/ - ç¿ðõíèé îðîéí ò¿ëõýëò 5, 6-ð
õàâèðãàíààñ äîîøèëæ, ç¿¿í ýãìèéí äóíä øóãàìíààñ ãàäàãøëàíà.
• Ðåíòãåíä – ç¿ðõíèé óðòûí õýìæýý èõñýæ, ºðö õîâäîë õî¸ðûí õîîðîíä
¿¿ñýõ ºíöºã õóðö áîëíî.
• Ç¿ðõíèé öàõèëãààí áè÷ëýãò /ÇÖÁ/ - I, II, III, aVF õîëáîëòûí àëü íýãýíä R
ø¿äíèé ºíäºð 20 ìì-òýé òýíö¿¿ áóþó ò¿¿íýýñ èõ áàéõ.
- V5 ýñâýë V6 õîëáîëòîíä R ø¿äíèé ºíäºð 26 ìì-òýé òýíö¿¿ áóþó
ò¿¿íýýñ èõ áàéõ.
- V1 õîëáîëòûí S ø¿äíèé ã¿í äýýð V5 ýñâýë V6 õîëáîëòûí R ø¿äíèé àëü
ºíäðèéíõ íü õýìæýýã íýìýõýä 35 ìì áà ò¿¿íýýñ èõ áîëîõ. SV1+RV5
/RV6/ ³ 35 ìì
- AVL õîëáîëòîíä R ø¿äíèé ºíäºð 12 ìì áà ò¿¿íýýñ èõ áàéõ.
2. Ñóäàñíû ãèïåðòðîôè íü í¿äíèé óãèéí àðòåðè íàðèéñàõ, êàëèáð íü æèãä
áóñ áîëîõ, ðåôëåêñ òîäðîõ, àðòåðè âåíèéí çºðëºãò Ãóíà-Ñàëþñûí I,
II, III øèíæ¿¿ä èëðýõ áàéäëààð òîäîðíî.
Àðòåðèéí ãèïåðòåíçèéí III ¿å - Äýýðõ II ¿åä ãàðàõ øèíæ¿¿äýýñ ãàäíà
ãýìòñýí ýðõòýíèé õ¿íäðýë áàñ ¿õæëèéí øèíæ /íåêðîç/ ýíý ¿åä èëðýíý, ¿¿íä:
• Ç¿ðõíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòàãäàë
• Ãèïåðòîíèéí ýíöåôàëîïàòèéí øèíæ
• Òàðõèíä èíñóëüò áîëñíîîñ ñàà, ñààæèëò ¿¿ñýõ
• Í¿äíèé ¸ðîîëä òîðëîãèéí öóñ õàðâàëò, äèñêèéí õàâàí ãàðñàí áàéõ
• Áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû äóòàãäàë çýðýã áîëíî.
• ÀÃ-èéí III ¿åä äýýð äóðüäñàí ººð÷ëºëò á¿ãä èëðýõã¿é, àëü íýã íü
äàâàìãàéëæ áàéæ áîëíî.
Àðòåðèéí ãèïåðòåíçèéí ýìíýëç¿éä èëðýõ ãîë õàì øèíæ íü:
Ç¿ðõíèé áàõ:
• ªâäºëòèéí õàì øèíæ
• Ìýäðýë ñóëüäëûí õàì øèíæ
Ç¿ðõíèé øèãäýýñ:
• ªâäºëòèéí õàì øèíæ
• ¯õæèëò-¿ðýâñëèéí õàì øèíæ

Ç¿ðõíèé äóòàãäàëä:
• Õàâàãíàõ õàì øèíæ
• Àìüñãààäàõ õàì øèíæ
Òàðõèíû èíñóëüò:
• Òàðõèíû åðºíõèé ãýìòëèéí õàì øèíæ
• Ãîëîìòîò ººð÷ëºëòèéí õàì øèíæ /¿éë àæèëëàãààíû õÿìðàë
íü ñýäðýëò ýõýëñýíýýñ õîéø õîíîãèéí äîòîð á¿ðýí ñýðãýõ/
Õàðààíû òàëààñ:
• Õàðàõ áîëîí ºíãèéã ìýäðýõ ÷àäâàð áóóðàõ, ñîõðîõ
• Í¿äíèé óãèéí ººð÷ëºëò¿¿ä
Áººðíèé òàëààñ:
• Õîðäëîãûí õàì øèíæ
• Ëàáîðàòîðèéí øèíæèëãýýíä áººðíèé ¿éë àæèëëàãààíû
äóòàãäëûí õàì øèíæ èëðýõ
Òàâèëàíä íºëººëºõ õ¿÷èí ç¿éë¿¿ä
Ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷èíä Áàé ýðõòýíä ãàðàõ Ýðõòýí òîãòîëöîîíä
íºëººëºõ õ¿÷èí ç¿éë¿¿ä ººð÷ëºëò ãàðàõ ýìíýëç¿éí
õ¿íäðýë
1. Ýìãýãèéí áàéäëûã - Ç¿¿í õîâäëûí Òàðõèíû ñóäñàíä:
òîäîðõîéëîõîä äàðààõè òîìðîëò /ÇÖÁ, • Öóñàí õàíãàìæ
ç¿éëñèéã àíõààðíà, ÝõîÊÃ, Ðåíòãåíýýð äóòëûí óíàëò
¯¿íä: îíîøëîõ/ • Òàðõèíû öóñ õàðâàëò
• Ñèñòîë áà äèàñòîëûí
- Øýýñýíä óóðàã • Öóñàí õàíãàìæ
äàðàëòûí 1-3 äóãààð
ò¿âøèíä áàéõ èëýð÷, ñèéâýíä äóòëûí ò¿ð çóóðûí
• 55-ààñ äýýø íàñíû êðåàòèíèí áàãà õÿìðàë /îáìîðê/
ýðýãòýé÷¿¿ä çýðýã íýìýãäýõ /1.2- Ç¿ðõíèé òàëààñ:
• 65-ààñ äýýø íàñíû 2 ìã/äë/ - øèãäýýñ
ýìýãòýé÷¿¿ä - Õýò àâèàí áîëîí - ñòåíîêàðäè
• Òàìõè òàòàõ äîïëåðñîíîãðàôèéí - ç¿ðõíèé äóòàãäàë
• Íèéò õîëåñòåðèí èõñýõ øèíæèëãýýíä ñóäàñ Áººðíèé òàëààñ:
2. ªâ÷òºíèé öààøäûí õàòóóðëûí òîâðóó • íåôðîàíãèîïàòè
òàâèëàíä ñºðãººð
ãóÿ, ã¿ðýýíèé • áººðíèé äóòàãäàë/
íºëººëºõ áóñàä õ¿÷èí
ç¿éë¿¿ä àðòåðè, ãîë ñóäñàíä ñèéâýíãèéí
• ÈÍËÏ áàãàñ÷, ÁÍËÏ èëðýõ êðåàòèíèí 177
èõñýõ - Í¿äíèé óãèéí ììîëü/ë-ýýñ èõñýõ
• ×èõðèéí øèæèíãèéí ¿åä àðòåðè õýñýã ãàçàðò Ñóäàñíû ººð÷ëºëò:
øýýñýíä ìèêðîàëüáóìèí áîëîí åðºíõèéäºº • ñóäàñíû õýñýã ãàçàðò
èëðýõ íàðèéññàí áàéõ ö¿ëõýí ¿¿ñýõ
• Ãëþêîçûí ìýäðýã áàéäàë • âåíèéí ñóäàñíû
èõñýõ ººð÷ëºëòèéí
• Òàðãàëàõ
øèíæ¿¿ä
• Õºäºëãººíèé õîìñäîë
• Ôèáðèíîãåí èõñýõ Í¿äíèé òàëààñ:
• Íèéãýì ýäèéí çàñãèéí • óãò öóñ õàðâàõ
¿¿äýëòýé õ¿íäðýë¿¿ä • õàðààíû ìýäðýëèéí
• Ãàçàð íóòãèéí õ¿÷èí äèñê áà òîðëîãèéí
ç¿éëýýñ õàìààðàëòàé õàâàí èëðýõ
áýðõøýýë¿¿ä

ÀÐÒÅÐÈÉÍ ÃÈÏÅÐÒÅÍÇÈÉÍ ÎÍÎØËÎÃÎÎ
Çàéëøã¿é õèéõ øèíæèëãýý:

1. Øýýñíèé åðºíõèé øèíæèëãýý
2. Öóñíû åðºíõèé øèíæèëãýý
3. Öóñíû øèíæèëãýýíä êàëè, êðåàòèíèí, ãëþêîçûí õýìæýýã ¿çýõ
4. Í¿äíèé óã õàðàõ
5. Ðåíòãåíä öýýæíèé çóðàã àâàõ
6. Ç¿ðõíèé öàõèëãààí áè÷ëýã
7. Ç¿ðõíèé õýò àâèàí îíîøëîãîî
ªâ÷íèé òàâèëàíã ¿íýëýõ ýðñäýëèéí îíîøëîãîîíû øàëãóóðûí àíãèëàë

Öóñíû äàðàëò /ìì ÌÓÁ/
1-ð ò¿âøèí 2-ð ò¿âøèí 3-ð ò¿âøèí
“çººëºí” “äóíä” “õ¿íä”
Áóñàä õàëãààò õ¿÷èí àðòåðèéí àðòåðèéí àðòåðèéí
ç¿éë¿¿ä áà ºâ÷íèé ãèïåðòåíçè ãèïåðòåíçè ãèïåðòåíçè
ò¿¿õ ÑÀÄ 140/159 ÑÀÄ 160/170 ÑÀÄ ³ 180
ÄÀÄ 90-99 ÄÀÄ 100-109 ÄÀÄ ³ 110
Áóñàä ýðñäýëèéí Áàãà Äóíä Èõ ýðñäýëòýé

õ¿÷èí ç¿éë áàéõã¿é ýðñäýëòýé ýðñäýëòýé
1-2 ýðñäýëèéí õ¿÷èí Äóíä Äóíä Ìàø èõ
ç¿éëòýé ýðñäýëòýé ýðñäýëòýé ýðñäýëòýé
3 áà ò¿¿íýýñ èõ
ýðñäýëèéí õ¿÷èí
ç¿éëñòýé, ýñâýë
ýðõòýíèé ãýìòýëòýé, Èõ ýðñäýëòýé Èõ ýðñäýëòýé Ìàø èõ
ç¿¿í õîâäëûí ýðñäýëòýé
ãèïåðòðîôè,
êðåàòèíèí 1.2-2 ìã/
äë-ýýñ èõñýõ, ÷èõðèéí
øèæèíòýé, í¿äíèé
óãèéí ººð÷ëºëòòýé
Òàðõè, ç¿ðõ, áººðíèé Ìàø èõ Ìàø èõ Ìàø èõ
õ¿íäðýë, äèàáåòèéí ýðñäýëòýé ýðñäýëòýé ýðñäýëòýé
íåôðîàíãèîïàòè,
ñóäàñíû àíåâðèçì

Õ¿íäðýëèéí ¿åä õèéãäýõ ¿íäñýí øèíæèëãýýí¿¿ä
Ç¿ðõ ñóäàñíû òàëààñ

ÝÌÒ-èéí 1-ð øàòëàëä ÝÌÒ-èéí 2-ð øàòëàëä
- ªâäºëòèéí õàì øèíæèéã - ÇÖÁ
ñóáúåêòèâ, îáúåêòèâ øèíæýýð - ¯õæèëò
íü èëð¿¿ëýõ ÷àäâàðòàé áàéõ - ¯ðýâñëèéí õàì øèíæèéã
- Õàâàãíàõ, àìüñãààäàõ õàì èëð¿¿ëýõ
øèíæèéã èëð¿¿ëýõ - Öýýæ ãýðýëä õàðàõ
Òàðõèíû òàëààñ
ÝÌÒ-ûí 1-ð øàòëàëä ÝÌÒ-ûí 2-ð øàòëàëä
- Òàðõèíû åðºíõèé õàì øèíæ - Íóãàñíû õàòãàëòûí øèíæèëãýý
- Òàðõèíû ãîëîìòîò ãýìòëèéí õàì - Í¿äíèé óã õàðàõ
øèíæèéã èëð¿¿ëýõ
Õàðààíû òàëààñ
Õàðààíû ººð÷ëºëòèéã èëð¿¿ëýõ - Í¿äíèé óã õàðàõ
Áººðíèé òàëààñ
Õîðäëîãûí õàì øèíæèéã èëð¿¿ëýõ - Øýýñíèé åðºíõèé øèíæèëãýý
- Çèìíèöêèéí ñîðèë
- Öóñàíä êðåàòèíèí òîäîðõîéëîõ
- Ýõî øèíæèëãýý
ßëãàí îíîøëoãîî
I. Áººðíèé ºâ÷íèé øàëòãààíòàé àðòåðèéí ãèïåðòåíçè

1. Áººðíèé ýäèéí ºâ÷èí (ÕÏÍ, ÕÃÍ)
2. Áººðíèé ñóäàñíû ýìãýã
3. Óðîëîãèèéí øàëòãààíòàé (áººðíèé ïîëèêèñòîç)
4. ×èõðèéí øèæèíãèéí ÃÍÔ

II. Äîòîîä ø¿¿ðëèéí øàëòãààíòàé àðòåðèéí ãèïåðòåíçè

1. Òèðåîòîêñèêîç
2. Èöåíêî – Êóøèíãà õàì øèíæ
3. Ôåîõðîìàöèòîìà
4. Àíõäàã÷ ãèïåðàëüäîñòåðîíèçì (Êîíûí ºâ÷èí)
III. Öóñ õºäëºë ç¿éí øàëòãààíòàé àðòåðèéí ãèïåðòåíçè
1. Ãîë ñóäàñíû íàðèéñàë
2. Ãîë ñóäàñíû àòåðîñêëåðîç
3. Ãîë ñóäàñíû õàâõëàãûí äóòàãäàë
IV.Òàðõèíû öóñàí õàíãàìæèéí äóòàãäëûí øàëòãààíòàé àðòåðèéí
ãèïåðòåíçè
1. Òàðõèíû ñóäàñíû àòåðîñêëåðîç
2. Òàðõèíû õàâäàð
V. Ýìèéí øàëòãààíòàé àðòåðèéí ãèïåðòåíçè

ãëþêîêîðòèêîèä
ìèíåðàëîêîðòèêîèä
àíàáîëè÷åñêèå ñòåðîèäû
æèðýìñýëýëòýýñõàìãààëàõ óóõ êîíòðàöåïòèâ ýì¿¿ä
ìîíîàìèíîîêñèäàçíûå èíãèáèòîð
ñèìïàòîìèìåòèê
öèêëîñïîðèí
Àðòåðèéí ãèïåðòåíçèéí ýì÷èëãýý áà õÿíàëò

Ýì÷èëãýýíèé çîðèëãî:
Àðòåðèéí ãèïåðòåíçòýé õ¿ì¿¿ñèéí ýì÷èëãýýíèé çîðèëãî íü ç¿ðõ
ñóäàñíû ºâ÷íèé õ¿íäðýë, íàñ áàðàëòûã áóóðóóëàõàä îðøèíî. ¯¿íèé òóëä
çîõèöóóëàí óäèðäàæ áîëîõóéö õàëãààò õ¿÷èí ç¿éëñèéã (ÕÕÇ)-èéã áàãàñãàõ
(òàìõè, ºíäºð õîëåñòåðîë, ÷èõðèéí ºâ÷èí) áîëîí ýìíýë ç¿éí øèíæèéã çºâ
òàíèí, àðòåðèéí ãèïåðòåíçèéã ýì÷ëýõ øààðäëàãàòàé.
Íýãýíò ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷íèé ýðñäýë áîëîí ÀÄ õî¸ð øóóä ø¿òýëöýýòýé
áàéäàã òóë ÀÄ-ûã áóóðóóëàõ ýì÷èëãýýíèé çîðèëò íü ÀÄ-ûã “õýâèéí” áóþó
“äýýä çýðãýýð áóóðóóëæ áîëîõ ò¿âøèíä” îéðòóóëàõàä ÷èãëýíý.
ªâ÷òºíèé ÇÑª-íèé ýðñäëèéí àíãèëàë íü ÀÄ-ûã áóóëãàõ ýì÷èëãýýã
ýõëýõ áîñãûã òîäîðõîéëîõîä à÷ õîëáîãäîëòîéãîîñ ãàäíà áóóëãàâàë çîõèõ
äàðàëòûí õýìæýýã óðüä÷èëàí òîãòîîæ, ò¿¿íä õ¿ðýõ àðãà çàìûã áîëîâñðóóëàõàä
íýí ÷óõàë.
Ýì÷èëãýýíèé àðãà÷ëàë:
Ýì÷ ºâ÷òºíèé áàéäëûã ¿íýëýí, ÕÕÇ-èéí çóðàãëàëûã ãàðãàñíû äàðàà
(¿¿íä áàñ äàðàëòûí ºñºõ òºëºâèéã òîãòîîæ àâàõ ¸ñòîé) ºâ÷òºíèé ýðñäëèéí
çýðãèéã òîãòîîæ àâíà.
Èíãýñíýýð äàðààõü àñóóäëûã øèéäâýðëýíý. ¯¿íä:
- ªâ÷òºíã íèëýýä óðò õóãàöààíû òóðøèä ñàéòàð àæèãëàñíû ¿íäñýí äýýð
ýìèéí ýì÷èëãýýíä õàìðóóëàõ ýñýõèéã øèéäíý. (áàãà ýðñäýëòýé á¿ëýã)

- Äàðàëò áîëîí õîëáîãäîõ ÕÕÇ-èéã õýäýí äîëîî õîíîã õÿíàñíû äàðàà

ýìèéí ýì÷èëãýýã õèéõ àðãà áàðèëûã òîäðóóëíà. (äóíä ýðñäýëòýé á¿ëãèéí
õóâüä)
- Äàðàëò áóóðóóëàõ ýìèéí ýì÷èëãýýã íýí ÿàðàëòàé ýõëýõ ýñýõ, öààøèëáàë
ýðñäëèéã áóóðóóëàõ áóþó îð÷èí íºõöëèéã íü ýð¿¿ëæ¿¿ëýõ (èõ áóþó ìàø
èõ ýðñäýëòýé á¿ëãèéí õóâüä ) àæèëëàãàà ÿâóóëíà.
Äàðàà íü ýì÷èëãýýíèé çîðèëãûã íàðèéí ãàðãàíà. ¯¿íä: Äàðàëòûã áóóðóóëàõ,
õàëãààò õ¿÷èí ç¿éëñèéã àðèëãàõ èæ á¿ðýí òºëºâëºãºº ãàðãàíà. Ýíý
òºëºâëºãººíä äàðààõ àñóóäëóóäûã àíõààð÷ øèéäíý:
- Öóñíû äàðàëò áîëîí áóñàä õàëãààò õ¿÷èí ç¿éëñèéã õÿíàõ
- Àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõ çàìààð äàðàëòûã áóóðóóëàõ áà áóñàä
õàëãààò õ¿÷èí ç¿éëñèéã áàãàñãàõ
- Õàëãààò õ¿÷èí ç¿éëñèéí íºëººã áàãàñãàõ áîëîí íýãýíò á¿ðäñýí ýìíýëç¿éí
ÿâö áàéäëûã çàñàõ ýìèéí ýì÷èëãýýã ýõëýõ
- Ýð¿¿ë àæ òºðºõ õýâøëèéã õýðýãæ¿¿ëýõèéã õ¿í á¿ðò çààí ñóðãàæ, ¿¿íäýý
ýìèéí ýì÷èëãýýíä õàìðàãäñàí ºâ÷òºíèéã òàòàí îðîëöóóëàõ.
Çàãâàð÷ëàë 1
ÀÄ áóóðóóëàõ ýì÷èëãýýíèé õÿíàëò
Õýðýâ àãøèëòûí ÀÄ 140-180 ìì. ÌÓÁ ýñâýë
ñóëðàëòûí ÀÄ 90-110 ìì ÌÓÁ
(Àðòåðèéí ãèïåðòåíçèéí 1 áà 2-ð çýðýã áàéâàë)
Õàëãààò õ¿÷èí ç¿éë áà ýðõòýíã ãýìòýýñýí áàéäàë, õàâñàðñàí áóñàä

ºâ÷íèéã õàðãàëçàíà /õàð/
Àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõ àðãà õýìæýýí¿¿äèéã àâíà
Ýðñäëýýð íü àíãèëàõ /àíãèëëûí õ¿ñíýãò/
Õýò èõ
Ýìèéí ýì÷èëãýý Èõ
õèéíý R-3 Äóíä
R-2 Áàãà
R-1
Ýìèéí ýì÷èëãýý
õèéíý ÀÄ áà ÕÕÇ-èéã
3-6 ñàð õÿíàíà ÀÄ áà ÕÕÇ-èéã
6-12 ñàð õÿíàíà
ÑÀÄ >140 ýñâýë ÄÀÄ >90 ÑÀÄ <140 ýñâýë

áîë ýìèéí ýì÷èëãýý ýõýëíý ÄÀÄ <90 áîë õÿíàëòàà
¿ðãýëæë¿¿ëíý.

ÑÀÄ > 150 ýñâýë ÄÀÄ >95 ÑÀÄ <140 ýñâýë

áîë ýìèéí ýì÷èëãýý ýõýëíý ÄÀÄ <90 áîë õÿíàëòàà
¿ðãýëæë¿¿ëíý.
Àðòåðèéí ãèïåðòåíçòýé õ¿ì¿¿ñèéí äóíä ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷èí ¿¿ñãýõ õàëãààò

õ¿÷èí ç¿éëèéã áóóðóóëàõ áà àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõ íü:
• Õóâü õ¿íèé çîõèñã¿é àõóé àìüäðàë, äàäàë çàíøèë, äàâñ èõòýé õîîë
õ¿íñ, õºäºëãººíèé èäýâõã¿é áàéäàë, òàìõè òàòàëòààñ çàéëñõèéõ
• Ýì÷èéí õÿíàëòàíä áàéíãà áàéõ.
Ýìèéí ýì÷èëãýýíèé çàð÷èì

- Ýìèéã õýðýãëýõäýý áàãà òóíãààð ýõëýõ. Ýíý íü ýìèéí ñºðºã ãàæ
íºëººëëèéã áóóðóóëàõ ñàéí òàëòàé. Õýðâýý òóõàéí ýìèéã áàãà òóíãààð
õýðýãëýñíýýð òîäîðõîé ººð÷ëºëò ãàð÷ áàéãàà õýäèé ÷ äàðàëòûã
òºäèéëºí ñàéí áóóðóóëàõã¿é áîë ýìèéí òóíã èõýñãýæ áîëíî.
- ÀÄ áóóðóóëàõ ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿íã íýìýãä¿¿ëýõ ýìèéí ãàæ íºëººã
áàãàñãàõ çîðèëãîîð òààðàìæ ñàéòàé äàðàëòûí ýì¿¿äèéã õàâñðóóëàí
õýðýãëýíý. Ýõíèé ýìèéã çàëãóóëæ øèíýýð ºã÷ ýõýëæ áóé ýìèéí àíõíû
òóíã áàãààð ýõëýõ íü ýõíèé ýìèéí òóíã íýìýãä¿¿ëýõýýñ áîëãîîìæèëæ
áàéãàà õýðýã þì. Èíãýñíýýð õî¸ð ýìèéí àëü àëü íü òîäîðõîé ò¿âøèíä
áàéæ, ñºðºã ¿ð äàãàâðààñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëæ ÷àäàõ þì.
- Õýðâýý àíõ óóæ ýõýëñýí ýìèéí òóíã íýìýýä ¿ð ä¿í ìóó, òààðàìæã¿é
ãàæ íºëºº èëýðñýí áîë ººð ýìýýð ñîëèíî.
- 24 öàãèéí ¿éë÷èëãýýòýé ýìèéã ãàíö óäàà õýðýãëýõ. Ýíý ýìèéí äàâóó
òàë íü ÀÄ-ã ààæìààð, óäààí áóóëãàäàã òóë äàðàëòûí õýëáýëçëèéã
áàãàñãàæ, ýðõòýíèéã ãýìòýõýýñ õàìãààëàõ ¿éë÷èëãýýòýé áàéäàã.
Ýìèéí ýì÷èëãýýã ýõëýõ íü

Èõ áóþó ìàø èõ ýðñäýë á¿õèé ºâ÷òºíã¿¿äèéí õóâüä ýìèéí
ýì÷èëãýýã õóðäàí ýõëýõ íü ÷óõàë áèëýý.
Áàãà áóþó äóíä ýðñäýë á¿õèé ºâ÷òºíä ýì÷èëãýýã ýõëýõ ÿâäàë íü
äîð äóðüäñàí ç¿éëñýýñ øàëòãààëíà. ¯¿íä:
- ýì÷èëãýýíèé òàëààð ºâ÷òºíòýé õàðèëöàí ÿðèëöàæ òîõèðîõ
- ºâ÷òºíèé àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã õàðãàëçàõ
- áóñàä õàëãààò õ¿÷èí ç¿éëñèéã áóóðóóëàõ áîëîìæòîé ýñýõ
- ýð¿¿ë ìýíäèéí ¿éë÷èëãýýã ¿ç¿¿ëýã÷èéí õ¿÷èí ÷àäàë çýðýã áîëíî.

Äóíä ýðñäýë á¿õèé á¿ëãèéí õóâüä ýìèéí ýì÷èëãýýã ýõëýõýýñ ºìíºõ

3 ñàðûí òóðøèä àìüäðàëûí çîõèñã¿é õýâ ìàÿãèéã çàñ÷ çàëðóóëàõ ¸ñòîé.
Èíãýýä çîðüñîí ò¿âøèíä õ¿ð÷ ÷àäàõã¿é 6 ñàð áîëâîë ýìèéí ýì÷èëãýý ð¿¿
øèëæèõ íü ç¿éòýé áîëíî.
1-ð çýðýã áóþó õºíãºí àðòåðèéí ãèïåãòåíçèòýé õ¿ì¿¿ñèéí õóâüä
àìüäðàëûí çîõèñã¿é õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõ àðãà õýìæýýã 6 ñàðûí òóðø
òàñðàëòã¿é àâ÷ áàéæ ñàÿ ýìèéí ýì÷èëãýýíä øèëæèõ àñóóäëûã òàâüæ
áîëíî. Äàðàëò áóóðóóëàõ òàëààð çîðüñîí ò¿âøèíäýý õ¿ð÷ ÷àäààã¿é
íºõöºëä 1 æèëèéí äàðàà ýìèéí ýì÷èëãýýã ýõëýõ íü ç¿éòýé.
Äèàñòîëèéí äàðàëò 90-94 ìì ÌÓÁ, ñèñòîëèéí äàðàëò íü 140-
149 ìì ÌÓÁ áàéäàã ººðººð õýëâýë çààãèéí äàðàëòòàé ýäãýýð á¿ëãèéí
õ¿ì¿¿ñèéí àìüäðàëûí õýì ìàÿãèéã ººð÷ëºõ çàìààð ÀÄ-ûã áóóðóóëæ
áîëíî.
Õýâèéí äýýä õýìæýýíèé äàðàëòòàé (130-139 / 85-89 ìì ÌÓÁ ),
÷èõðèéí øèæèí, áººðíèé äóòàãäàë õàâñàðñàí õ¿ì¿¿ñò ýìèéí ýì÷èëãýýã
ýðòõýí, íèëýýä èäýâõòýé ýõëýõ íü îíîâ÷òîé þì.
Äàðàëò áóóðóóëàõ ýìèéã ñîíãîõ íü
Ýìèéí ñîíãîëò äîð äóðüäñàí ç¿éëñýýñ õàìààðàõ òóë àíõààðàõ íü ÷óõàë.

¯¿íä:
- òóõàéí ýìèéí îëäîö ÿìàð âý ãýäãèéã òîäîðõîéëîõ íèéãýì-ýäèéí
çàñãèéí õ¿÷èí ç¿éëñ
- ºâ÷òºí á¿ðèéí ÕÕÇ-èéí áàéäàë
- ºâ÷èíä ãýìòýæ ºðòñºí ýðõòýí, áººðíèé ºâ÷èí áîëîí ÷èõðèéí ºâ÷èí
áàéãàà ýñýõ
- äàðàëò áóóðóóëàõ òóõàéí ýìýíä õàðøèëòàé ýñýõ
- ººð ººð àíãèëëûí ýìýíä òóõàéí ºâ÷òºíèé ç¿ãýýñ èëðýõ õàðèó
óðâàëûí áàéäàë
- ºâ÷òºíèé ººð áóñàä ºâ÷íèéã ýì÷ëýõ ýìòýé äàðàëò áóóðóóëàõ ýì
òîõèðîõ ýñýõ
- òóõàéí àíãèëëûí ýìèéã õýðýãëýñíýýð ÇÑª-íèé ýðñäýë áóóðàõã¿é
áàéãàà ýñýõ çýðýã áîëíî.
Äýýð äóðüäñàí íºõöëèéã òîîöîîëñíû ¿íäñýí äýýð ýì÷ çîõèõ ýìèéã çºâ
ñîíãîíî.
Øýýñ õººõ áýëäìýë /ôóðîñåìèä, ãèäðîõëîðèäòèàçèä, ñïèðàíîëàêòîí/
Ýäãýýð õàâàí áóóðóóëàõ ýì íü õÿìäõàí áºãººä ¿ð ºãººæ ñàéòàé, áàãà

òóíãààð õ¿í á¿ðò òîõèðäîã. Òàðõèíû öóñàí õàíãàìæèéí õÿìðàë, ÇØ-ýýñ
óðüä÷èëàí ñýðãèéëæ ÷àääàã.

Ãèäðîõëîðèäòèàçèä, õëîðòàëèäîí çýðãèéí òóíã õýòð¿¿ëñýíýýñ êàëè äóòàõ,

ãëþêîçîä òýñâýðëýã áàéõ ÷àíàð íü áóóðàõ, õîâäëûí ýêñòðàñèñòîë èëðýõ,
áýëãèéí ñóëðàë çýðýã èëýð÷ áîëíî. Êàëèéã àëäàãäóóëäàã õàâàí õººõ
ýìèéã êàëè õàäãàëàõ äèóðåòèêòýé õîñëóóëæ õýðýãëýñíèé ç¿ðõ ãýíýò çîãñîõ
ýðñäëèéã áóóðóóëíà.
Ãèäðîõëîðîòèàçèäûã õàìãèéí èõýýð ãýõýä ºäðèéí 25 ìã-ààð ýõëýõ íü
ç¿éòýé.
Äèóðåòèêèéã íýí ÿëàíãóÿà ñèñòîëèéí äàðàëò ºíäºðòýé, ºíäºð íàñòàé
ºâ÷òºíä ºãºõ íü ìàø òîõèðîìæòîé áàéäàã.
Áåòà-àäðåíîáëîêàòîð /ïðîïðàíîëîë, àòåíîëîë/

Áåòà-áëîêàòîðóóä íü õÿìä áºãººä õîð áàãàòàé, äàíãààð áîëîí õàâàí õººõ
ýì, Ñà-èéí ýñðýã áýëäìýë äèãèäðîïèðèäèí, àëüôà-áëîêàòîðóóä çýðýã
áóñàä ýìòýé õîñëóóëæ õýðýãëýõýä ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿í ñàéòàé.
Áåòà-áëîêàòîðûã àìüñãàëûí çàìûí àãøèëòûã ¿¿ñãýäýã ºâ÷èí áóþó
êàïèëëÿð ñóäàñíû ºâ÷èíòýé õ¿ì¿¿ñò ºãºõººñ òàòãàëçàõ íü ç¿éòýé.
Àíãèîòåíçèí õóâèðãàã÷ ôåðìåíòèéã ñààòóóëàã÷ /ÀÕÔ/ /êàïòîïðèë,

ýíàëàïðèë/
ÀÕÔ-èéã ñààòóóëàã÷èä ðåíèí õàìààðàëòàé àðòåðèéí ãèïåðòåíçè, ìºí
ç¿ðõíèé äóòàãäàëòàé ºâ÷òºíä, èíñóëèí õàìààðàëòàé ÷èõðèéí øèæèí
(ìåëëèòóñ), øýýñýíä óóðàã èëðýõ á¿õèé áººðíèé ºâ÷íèé ¿åä ¿ð ä¿íòýé.
Êàëüöèéí àíòàãîíèñò /íèôåäèïèí, âåðàïàìèë, äèëòèàçåì/

Êàëüöèéí àíòàãîíèñò á¿õ ýì íü äàðàëòûã áóóðóóëàõàä ñàéí ¿ð ä¿íòýé
áºãººä ýìèéí çîõèìæ ñàéòàé áàéäàã þì. Ýíý ýì íü ñèñòîëèéí äàðàëò
ºíäºðòýé íàñòàé ºâ÷òºí¿¿äèéã òàðõèíû öóñàí õàíãàìæèéí õÿìðàëààñ
ñýðãèéëýõýä íýí à÷ õîëáîãäîëòîé þì.
Óäààí ¿éë÷èëãýýòýé àíòàãîíèñòóóäûã ò¿ëõ¿¿ àøèãëàõ íü ç¿éòýé áºãººä
õàðèí áîãèíî õóãàöààíä ¿éë÷èëäýã õóâèëáàðûã íü àëü áîëîõ àøèãëàõààñ
òàòãàëç. Ýäãýýð ýì¿¿ä íü òàõèêàðäè, ñóóëãàõ, õºëèéí øàãàé õàâàãíàõ,
ºòãºí õàòàõ çýðýã ñºðºã íºëººòýé.
Àíãèîòåíçèí II-ûí àíòàãîíèñò /ëàçîðòàí/

Àíãèîòåíçèí II- ðåöåïòîðûí àíòàãîíèñò ýì íü äàðàëò áóóðóóëàõ, ÀÕÔ
ñààòóóëàã÷òàé àäèë òºñòýé ¿éë÷èëãýýòýé áºãººä ç¿ðõíèé äóòàãäàëä
îíöãîé ñàéí ¿ð ºãººæòýé. Ýíý òºðëèéí ýì íü ãàæ íºëºº áàãàòàé òóë ÀÕÔ-
èéã ñààòóóëàã÷ààñ äàâóóòàé áàéíà .
Àëüôà-áëîêàòîðóóä /ïðàçîçèí/
Àëüôà-áëîêàòîð íü äàðàëòûã áóóðóóëàõàä ¿ð ºãººæòýé áîëîâ÷ õÿíóóð
õýðýãëýõ õýðýãòýé. Ãîë ñºðºã äàãàâàð íü øýýñíèé äàðàà äàðàëò îãöîì

áóóõ ÿâäàë þì. ßëàíãóÿà ºíäºð íàñòàé ºâ÷òºíèé õóâüä òààã¿é áàéäàã.
Ýíý ýìèéã õýðýãëýõ ¿åä ºâ÷òºíèé ÀÄ-ûã õýâòýý áîñîî áàéäàëä õýìæèõ
íü ÷óõàë. Äèñëèïèäåìè áóþó ãëþêîçûí õàðøèëòàé õ¿ì¿¿ñò èë¿¿ çîõèõ
õàíäëàãàòàé.
Áóñàä ýì
Òºâèéí ¿éë÷èëãýýòýé ýì¿¿ä: Èìèäàçîëèí (àãîíèñòóóä), ðèëìåíèäèí,
ìîêñîíèäèí, ðåçåðïèí, ìåòèëäîïà, êëîíèäèí.
Ìåòèëäîïà æèðýìñëýëòèéí ¿åèéí ºíäºð äàðàëòûã áóóðóóëæ ÷àääàãààðàà

÷óõàë áàéíà. Ýíý á¿ëãèéí ýìèéí ãàæ íºëºº íü èõòýé òóë õýðýãëýý áàãàòàé.
Ðåçåðïèíèéã áàãà òóíãààð õýðýãëýâýë èë¿¿ çîõèìæòîé.
Ãèäðàëèçèí ìýò âàçîäèëàòàòîðóóäûã ºðãºí õýðýãëýñýí õýâýýð áàéíà.

Õàðèí ýäãýýð ãèäðàëèçèí áóþó ìèíîêñèäèë ìýòèéí ñóäàñ òýëýã÷ íü
òàõèêàðäè, òîëãîé ºâäºõ, íàòðè áà óñûã õóðèìòëóóëàõ çýðýã ãàæ íºëººòýé
òóë ýí ò¿ð¿¿íä õýðýãëýõ ýì áèø þì.
ÀÄ áóóðóóëàõ ýìèéí ¿éë÷èëãýýíèé øàëãóóð
Ýì÷èëãýý - ÀÄ-ûã àëü áîëîõ õýâèéí áóþó ò¿¿íèé îéð ò¿âøèíä

ýõýëñýíýýñ 1-6 ñàð õ¿ðãýõ
- ÀÄ-ã çîðüñîí õýìæýýíä áóóðóóëàõ
- Êðèç ºãººã¿é áàéõ
- Àìüäðàõ ÷àäâàð ñàéæèðñàí áàéõ
- Õàëãààò õ¿÷èí ç¿éëñýä ýåðýãýýð íºëººëñºí áàéõ
6 ñàðààñ äýýø - ÀÄ-ã çîðüñîí õýìæýýíä õ¿ðãýõ àëü íýã ýðõòíèé
õóãàöààãààð ãýìòýë, õ¿íäðýë èëðýýã¿é áàéõ
- Õàëãààò õ¿÷èí ç¿éëèéã àðèëãàñàí áàéõ
Óäààí õóãàöààãààð - ÀÄ-ã çîðüæ áóóëãàñàí ò¿âøèíä íü òîãòâîðòîé
áàðèõ
- Àëü íýã ýðõòíèé ãýìòýë äààìæðààã¿é áàéõ
- Ç¿ðõ ñóäàñíû ç¿ãýýñ ãàðñàí õ¿íäðýë ýýíýãøèëä
áàéõ
Áóñàä ýìèéí ýì÷èëãýý

Ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷íèé ýðñäëèéã áàãàñãàõàä ÷èãëýæ áóñàä á¿õ õàëãààò
õ¿÷èí ç¿éëòýé òýìöýõ, ºâ÷òºíèé õóâüä ýìíýë ç¿éí ºâºðìºö íºõöëèéã
ñàéæðóóëàõ õýðýãòýé.
×èõðèéí ºâ÷èí, ãèïåðõîëåñòåðåìè, ç¿ðõíèé òèòýì ñóäàñíû, òàðõèíû
ñóäàñíû ºâ÷èí áóþó áººðíèé ºâ÷èí çýðýã äàãàëäàõ ºâ÷èíä òîõèðñîí
ýì÷èëãýýã äàâõàð õèéõ õýðýãòýé.

Öóñ á¿ëýãíýëòèéí ýñðýã ýì÷èëãýý:

Íýãýíò èëýðñýí ç¿ðõíèé òèòýì ñóäàñíû ºâ÷èí áóþó òàðõèíû ñóäàñíû
ºâ÷òýé ºâ÷òºí¿¿äèéí õ¿íäðýë áóþó íàñ áàðàëòûí ìàãàäëàëûã
áóóðóóëàõàä àñïèðèíû ¿ð ºãººæ ºíäºð áàéäàã íü íîòëîãäñîí. Àðòåðèéí
ãèïåðòåíçèéí îëîí óëñûí íèéãýìëýãèéí òºñëèéí ¿ð ä¿íãýýñ ¿çýõýä
õîîë áîëîâñðóóëàõ çàì, áóñàä ýðõòýíèé öóñ àëäàõ ýðñäýëã¿é àðòåðèéí
ãèïåðòåíçèòýé ºâ÷òºíä äàðàëòûã õÿíàõ çàìààð àñïèðèíèéã áàãà òóíãààð
ºãºõ íü çºâ àëõàì áîëíî.
Õîëåñòåðîëûã áóóðóóëàõ ýì÷èëãýý:

Õîëåñòåðîëûí ÿíç á¿ðèéí ò¿âøèíòýé ºâ÷òºí¿¿äèéí àíõäàã÷ áà äàõèñàí
ç¿ðõíèé òèòýì ñóäàñíû ºâ÷íèé ýðñäëèéã áàãàñãàõàä õîëåñòåðîëûí
ò¿âøèíã áóóëãàäàã ýì¿¿ä ñàéí ¿ð ä¿í ºãäºã íü íýãýíò íîòëîãäñîí áèëýý.
Àðòåðèéí ãèïåðòåíçèòýé áºãººä ºíäºð õîëåñòåðîëòîé, ç¿ðõíèé òèòýì
ñóäàñíû ºâ÷íººð ºâäºõ ºíäºð ìàãàäëàëòàé õ¿ì¿¿ñò õîëåñòåðîë áóóëãàõ
ýì÷èëãýýã õèéõ íü ç¿éòýé.
Äàí áîëîí õàâñàðñàí ýì÷èëãýý
Äàí ýìèéí ýì÷èëãýý – Ãîë àíãèëàëä îðñîí ýì¿¿äýýñ çààñàí õîíîãèéí

òóíãèéí äàãóó äàíãààð ºã÷ ýì÷ëýõýä ÀÄ-ûã áóóëãàõ õýìæýý àäèë áàéäàã.
ÀÄ-ûí àíõíû õýìæýýíýýñ õàìààðàí ÀÄ áóóõ õýìæýý õàðèëöàí àäèëã¿é
áàéäàã. Äàí ýìèéí ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿íä ÀÄ 160/95 ìì ÌÓÁ áàéñàí
õ¿ì¿¿ñèéí ñèñòîëûí äàðàëò 7-13 ìì ÌÓÁ-ààð, äèàñòîëûí äàðàëò 4-8 ìì
ÌÓÁ-ààð áóóðäàã áàéíà. Àðòåðèéí ãèïåðòåíçèòýé èõýíõ ºâ÷òºíèé õóâüä
ÀÄ èéíõ¿¿ áóóðñàí ÷ õýâèéí õýìæýýíäýý ýðãýæ îðäîãã¿é.
Õàâñàðñàí ýì÷èëãýý – ÀÄ áóóðóóëàõ õýä õýäýí ýìèéã õîñëóóëæ ýì÷ëýõ

íü ýìèéã äàíãààð õýðýãëýñýí ¿ð ä¿íãýýñ õàìààã¿é èë¿¿ áàéäàã. Õàâñàðñàí
ýìèéí ýì÷èëãýý õýðýãëýñíýýð äàí ýìèéí ýì÷èëãýý õýðýãëýñíèéã áîäâîë
2 äàõèí èë¿¿ ¿ð ä¿íòýé. Õàâñàðñàí ýìèéí ýì÷èëãýýã 160/95 ìì ÌÓÁ
äàðàëòòàé ºâ÷òºíä õýðýãëýõýä ñèñòîëûí äàðàëò 12-22 ìì ÌÓÁ-ààð,
äèàñòîëûí äàðàëò 7-14 ìì ÌÓÁ-ààð áóóðàõ áóþó åðºíõèéäºº 8-15%
áóóðäàã.


ÝÌÒ –èéí I øàòëàëä õèéãäýõ I øàòëàëûí àðãà õýìæýýã àâíà.
øèíæèëãýýí¿¿ä õèéõ
• Àñóóëãà àâàõ
• Àéìàã, ä¿¿ðýãò õèéãäýõ øèíæèëãýý
• Õàëãààò õ¿÷èí ç¿éëèéã èëð¿¿ëýõ
õèéõ
• ÀÄ ñòàíäàðò àðãààð õýìæèõ, ÀÄ
• Íýðâýãäñýí áàé ýðõòýíèé ãýìòëèéã
ò¿âøèíã òîãòîîõ
òîãòîîõ
• ÁÆÈ, á¿ñýëõèé ºãçºãíèé òîéðãèéã
• Àðòåðèéí ãèïåðòåíçèéí
õýìæèõ
õ¿íäðýë¿¿äèéã îíîøëîõ
• Ýðõòýí òîãòîëöîîíû ýìíýë ç¿éí
øèíæèëãýýã àéìàã, ä¿¿ðãèéí
øèíæ òýìäã¿¿äèéã çºâ ¿íýëýõ
ÝÌÒ-èéí ò¿âøèíä õèéõ (ÇÖÁ,
• Áîëîìæòîé áîë ÇÖÁ õèéõ
ðåíòãåí,ÖÅØ, ØÅØ, öóñàíä ñàõàð,
• Àðòåðèéí ãèïåðòåíçèéí ¿å øàòûã
ëèïèä)
òîãòîîõ
• Õàëãààò õ¿÷èí ç¿éëèéã àðèëãàõ
• ªâ÷òºíèé òàâèëàíä íºëººëºõ
• Ýìèéí ýì÷èëãýýíèé õàâñàðñàí
õàëãààò õ¿÷èí ç¿éëèéã
ñîíãîëòûã õèéõ
òîäîðõîéëîõ
• Àðòåðèéí ãèïåðòåíçèéí
• Àðòåðèéí ãèïåðòåíçèéí ýðñäýë
õ¿íäðýë¿¿äèéã õàâñàðñàí
á¿ëãèéã òîäîðõîéëîõ
ýì÷èëãýýíèé ñîíãîëòîîð ýì÷ëýõ
• Ýðõòýí òîãòîëöîîíû òàëààñ ãàðàõ
õ¿íäðýëèéã òîäîðõîéëîõ
àñóóäëûã øèéäâýðëýõ
• Ñóìûí ò¿âøèíä õèéãäýõ
• ÝÌÒ –èéí III øàòëàëä
øèíæèëãýýã õèéõ (ÖÅØ, ØÅØ)
• Õàëãààò õ¿÷èí ç¿éëèéã àðèëãàõ
• Ýìèéí ýì÷èëãýýíèé ñîíãîëò õèéõ
• ÝÌÒ –èéí II øàòëàëä

6. ÐÅÂÌÀÒÎÈÄ ÀÐÒÐÈÒ
Òîäîðõîéëîëò Òîäîðõîé øàëòãààíã¿é îëîí ¿åíèé ñèíîâèàëü

á¿ðõ¿¿ë, ìºãººðñºí ýäèéã øàëáàëàí äåñòðóêö áîëãîí
äàâøèíãóé ãýìòýýõ ýðõòýí òîãòîëöîîíû õîëáîã÷
ýäèéí ºâ÷èí þì. Ýìýãòýé÷¿¿ä ýðýãòýé÷¿¿äýýñ èë¿¿
ºâ÷èëäºã, ýìýãòýé÷¿¿ä ýðýãòýé÷¿¿äèéí õàðüöàà 3:1.
Ýíý ºâ÷íººð èõýâ÷ëýí äóíäàæ íàñíû õ¿ì¿¿ñ, 50 áà
ò¿¿íýýñ äýýø íàñíûõàí èë¿¿òýéãýýð ºâ÷èëäºã áàéíà.
Íºëººëºõ • Óäàìøèë (D áà DK ëîêóñûí àíòèãåíè àãóóëñàí)

õ¿÷èí ç¿éë • Âèðóñ
• Õàëäâàð, ãýìòýë,
• Ìýñ àæèëáàð
• Õàðøèë
• Ñèéâýí, âàêöèí òàðèõ
• Òºðºëò, ¿ð õºíäºëò
Àíãèëàë Ðåâìàòîèä ôàêòîð;

• /+/ ýåðýã áàéâàë ñåðîïîçèòèâ
• /-/ ñºðºã – ñåðîíåãàòèâ
Ðåíòãåí øèíæèëãýýð;
• I ¿å- îñòåîïîðîç èëðýíý
• II ¿å- îñòåîïîðîç + ¿åíèé õîîðîíäîõü çàé
íàðèéñíà
• III ¿å- ¿å, ÿñ óðàãäàæ áàðçàéõ, ýðîçè ¿¿ñýõ
• IV ¿å- àíêèëîç èëýðíý
¯éë àæèëëàãààíû àíãèëàëààð íü;
• I ¿å- ìýðãýæëèéí àæèë õèéõýä áýðõøýýëòýé
áîëîâ÷ ººðºº ººðòºº ¿éë÷èëíý.
• II ¿å- ìýðãýæëèéí àæèë õèéõ áîëîìæã¿é áîëîõ
• III ¿å- ººðºº ººðòºº ¿éë÷ëýõ íü õÿçãààðëàãäàõ
• IV ¿å- õºäºëãººí õèéõ áîëîìæã¿é áîëîõ
ßâöààð íü;
• Àëãóóðõàí äàâøèíãóé
• Õóðäàí äàâøèíãóé
Èäýâõæëýýð íü;
• I-ð ¿å øàò – áàãà
• II-ð ¿å øàò - äóíä çýðýã
• III-ð ¿å øàò - ºíäºð èäýâõæèëòýé

Ýìíýë ç¿é
• ªâ÷íèé õ¿íäðýë, ÿâö, ÿìàð ýðõòýí òîãòîëöîîã ãýìòýýñíýýð ýìíýë ç¿é
øàëòãààëàõ áîëîâ÷ åðºíõèé øèíæ òýìäã¿¿ä: òàìèð òýíõýý ñóëüäàõ,
òóðàõ, õîîëîíä äóðã¿é áîëîõ, õºëðºõ, áóë÷èí ºâäºõ, áàäàéðàõ øèíæ
òýìäã¿¿ä èëýðäýã.
• Èõýâ÷ëýí õ¿éòíèé óëèðàëä ýõýëäýã, ñýäýðäýã. 60-70% ààæèì, 10-
15%, 15-20% “çàâñðûí” áàéäëààð ýõýëäýã.
• Þóíû ºìíº ¿åýð ºâäºõ çîâèóð èëýðäýã. ªâ÷òºí ºãëººäºº ãàðûí
õóðóóíû ¿åýð õºäºëãºæ ÷àäàõã¿é ãýñýí çîâèóðûã õýëíý. ßëàíãóÿà
ñàðâóóíû æèæèã õýñã¿¿ä õºøèæ õàâäàæ, õî¸ð òàëäàà èæèë ¿ðýâñýæ
ýõýëäýã.
• Öî÷ìîã ¿åä îëîí ¿å õ¿÷òýé ºâäºæ, ¿ðýâñëèéí øèíæ òýìäã¿¿ä òîä
èëýðäýã.
• Ðåâìàòîèä àðòðèòûí ¿åä ýìíýë ç¿éä ìàø îëîí øèíæ òýìäýã èëðýõ
áîëîâ÷ îíîøëîãîîíä Àìåðèêèéí Ðåâìàòîëîãèéí íèéãýìëýãèéí
øàëãóóðûã áàðèìòëàõ íü ç¿éòýé.
Àìåðèêèéí Ðåâìàòîëîãèéí íèéãýìëýãèéí øàëãóóð

1. ªãëººíèé õºøèíãº 1 öàãààñ èë¿¿ áàéõ
2. 3 áà ò¿¿íýýñ îëîí ¿åíèé ¿ðýâñýë
3. Ãàð, õºëèéí ñàðâóóíû I, II ¿åíèé ¿ðýâñýë
4. Õî¸ð òàëûã èæèë ãýìòýýõ
5. Àðüñàí äîîð òîâðóó ¿¿ñýõ
6. Ðåâìàòîèä ôàêòîð èëðýõ
7. ¯åíèé ðåíòãåí ººð÷ëºëò
Ýìíýë ç¿é
• ªãëººã¿¿ð á¿õ áèåèéí ÿëàíãóÿà ìº÷äèéí ¿åýýð õºø¿¿í áîëäîã. Ýíý
øèíæ òýìäýã èäýâõèò õºäºëãººíèé äàðàà àìàðõàí àëãà áîëíî. ªâ÷èí
äààìæðàõàä òîãòâîðòîé îëîí ¿åíèé ºâäºëò ýñâýë ¿åíèé ¿ðýâñýë
¿¿ñíý.
• ¯åíèé ¿ðýâñýëèéí ýõýí ¿åä øèâí¿¿ðèéí 2, 3-ð ¿å áà ïðîêñèìàëè
ôàëàíã õîîðîíäûí ¿åä áàéðëàíà. Äàðàà íü ºâäºã, òàâõàéíû ¿åíû
ºâäºëò¿¿ä îðíî. Íèéò òîõèîëäëûí 70% ä ¿åíèé àðòðèò èæèë õýìòýé
èëðýõ áà ýõýí ¿åäýý ãýìòñýí ¿åíä ø¿¿äýñò øèíæ¿¿ä ãàðíà. Òýìòðýëò
õèéõýä ýìçýãëýëòýé áàéõ áà ôëþêòóàöûí øèíæ¿¿ä èëýðäýã.
• ªâ÷èí ñýäýð÷ äààìæðàí äàðààãèéí ø¿¿äýñò ¿ðæëèéí øàòàíäàà
øèëæñýí ¿åä ºâ÷òºíä áèå ñóëðàõ, òóðàõ, íîéð õîîëîíäîî ìóóäàõ, ñóë
ôåáðèë õàëóóðàë, ¿åíèé òîãòâîðòîé íèéòëýã ãýìòë¿¿ä èëýðíý. ¯åíä
¿ðæëèéí ýìãýã æàì ÿâàãäñàíû óëìààñ ¿åíèé ýä çóçààð÷ òîãòâîðòîé
õàâàí ¿¿ñíý. Ýíý íü ñàðâóó áà òàâõàéíû ¿åèéã õàìàð÷ áàéñíàà äàðàà

íü ºâäºã òîõîé øóóíû ¿å ë¿¿ äàìæèíà. Äýýðõ ¿éë ÿâö äàõèëòòàé

áà äààìæðàõ õàíäëàãàòàé áàéäãààðàà îíöëîã. ªâ÷íèé ñýäðýë á¿ðä
øèíý ¿åèéã õàìàðäãààñ ¿åíèé ãýìòýë ÿíç á¿ðèéí øàòíû ò¿âøèíä
ÿâàãäàæ áàéäàã. ¯åíèé õºäºëãººí óëàì õÿçãààðëàãäñààð ºâ÷íèé
òºãñãºëèéí øàòàíä àíêèëîç ¿¿ññýíýýñ íýã áà õýä õýäýí ¿å á¿ðýí
õºäºëãººíã¿é áîëíî. Ñàðâóóíû ¿å õàìãèéí ò¿ð¿¿íä ãýìòýíý. ¯íäñýí
øèíæ íü õàâäàõ, ýìçýãëýëòýé áàéõ, äåôîðìàöèä îðîõ, øèâí¿¿ðèéí
¿åíèé õºäºëãººí õÿçãààðëàãäàõ øèíæ¿¿ä ãàð÷ òºãñãºëä íü çóçààð÷
õóðóóíóóä ýýð¿¿ë õýëáýðòýé áîëíî.
• Àðüñàí äîîð ðåâìàòîèä çàíãèëàà íü îíîøëîãîîíû ÷óõàë øàëãóóð
áîëäîã. Ýíý çàíãèëàà íü æèæèã áóäààíû õýìæýýíýýñ ñàìàð øèã
õýìæýýòýé õ¿ðòýë, íÿãò áººðºíõèé, õîëáîã÷ ýäýýñ òîãòäîã áà
òýìòðýõ ¿åä ýìçýãëýëã¿é, õºäºëãººíòýé, õàðèí ã¿í áàéðëàñàí ¿åä
õºäºëãººíã¿é áàéäàã. Çàíãèëààíóóä ãýíýò ãàðàõ áà èõýâ÷ëýí ºâ÷èí
ñýäðýõ ¿åä ¿¿ñäýã. Ò¿¿í÷ëýí òîõîé áîëîí ìºðíèé ¿åíèé íóãàëàõ
õýñýãò îéð îéðõîí áàéðëàæ ãàðäàã. Çàðèìäàà øèâí¿¿ðèéí õîîðîíä
áîëîí àëãà øèâí¿¿ðèéí àðûí ãàäàðãóóä ãàðäàã. Õîâîð òîõèîëäîëä
öýýæ, äàë, òîëãîéãîîð ãàðíà. Çàíãèëàà íü õýçýý ÷ ¿ðýâñäýãã¿é áà áàñ
èäýýëäýãã¿éãýýðýý îíöëîã áàéäàã.
Ðåíòãåíä ãàðàõ ººð÷ëºëò

Ýíý ¿åèéí øèíæ òýìäýã íü ýïèôèçûí ÿñíû ñèéðýãæèëò áºãººä
ýíý íü ýõíèé ¿å øàòàíäàà ¿¿ñäýã. Ðåíòãåíä ÿñíû ñèéðýãæèëò, ÿñíû ýäýýñ
òîä ÿëãàð÷ õàðàãääàã. Äààìæðàõàä ¿åíèé õîîðîíäîõ çàé áàãàñ÷ á¿ð àëãà
áîëäîã. Çàðèìäàà ¿åíèé ãàäàðãóóä ýðîç, ¿çóð ¿¿ñäýã.
Ëàáîðàòîðûí øèíæèëãýýíä ãàðàõ ººð÷ëºëò

• Öóñíû åðºíõèé øèíæèëãýý: Ãåìîãëîáèí, ýðèòðîöèò, ëåéêîöèò
áóóðñàí, ÑÎÝ ÿìàãò èõýññýí õ¿íä õýëáýðèéí ¿åä áîëîí óäààí
õóãàöààíû ºâ÷ëºëèéí ä¿íä ÿìàãò ãèïîõðîì òºìºð äóòëûí öóñ
áàãàäàëò ¿¿ñäýã. Ýíý ¿åä çàðèìäàà ãåìîãëîáèí íü 35-40 ã/ë áîëñîí
áàéäàã. Õ¿íä ºâ÷òºí¿¿äýä ÑÎÝ 60-80 ìì/ã õ¿ðòýë ºññºí áàéäàã.
ÑÎÝ íü ºâ÷íèé èäýâõèæèë, ºâ÷íèé õ¿íä õºíãºí ÿâöààñ øàëòãààëæ
èõ áàãà áàéíà.
• Ðåâìàòîèä ôàêòîð èëðýõ
• Àëüáóìèí áàãàñàõ
• lg J èõýñýõ
• Ñ-èäýâõèò óóðàã èëðýõ
• LE ýñ èëðýõ
Äîòîð ýðõòýíèé ãýìòýë:
Óóøèãíû òàëààñ: ïëåâðèò, èíòåðñòåöèàëü ïíåâìîíèò, óóøãèí äàõü
òîâðóó, ïíåâìîíè.

Ç¿ðõ: ø¿¿äýñò, íààëäàöòàé ïåðèêàðäèò, äàëä õýëáýðèéí ìèîêàðäèò

Í¿ä: õóóðàé êîíüþêòèâèò, êåðàòèò
Öóñ, öóñ òºëæèõ ñèñòåìûí òàëààñ: öóñ áàãàäàëò
Ñóäàñíû òàëààñ: âàñêóëèò, àðòåðèèò
ßëãàí îíîøèëãîî:
1.Õýðýõ ºâ÷èí
2.¯åíèé õàëäâàðò ºâ÷í¿¿ä
3.Îñòåîàðòðèò
4.Òóëàé ºâ÷èí
5.Ñèñòåìèéí ÷îíîí òóóðàëò
6.Ñèñòåìèéí ñêëåðîäåðìè
Ýì÷èëãýý
À. Äýãëýì
• õºäºëãººí õÿçãààðëàëò õèéõ (¿ðýâñëèéí ¿åä)
• ñýòãýë ç¿éí òàéâàí áàéõ
• íèéãýì áîëîí ãýð àõóí õàìãààëàëò õèéõ
• ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîë îëãîõ
• ¿å õàìãààëàõ
• õºäºëìºð çîõèöóóëàëò õèéõ
• áèåèéí òàìèð ýì÷èëãýý
• íºõºí ñýðãýýõ ýì÷èëãýý
• ôèçèê ýì÷èëãýý
• õºäºëìºð ýì÷èëãýý
Áóñàä
Â. Ýìèéí ýì÷èëãýý
Èììóíîäåïðåññàíò
Ä-ïåíèöèëàìèí, ìåòîòðåêñàò,
Àçàòèîïðèí
Àìèíîõèíîëèíû á¿ëýã, àëòíû áýëäìýë
Ýð¿¿ë ìýíäèéí áîëîâñðîë, àìðàëò, áèåèéí

òàìèð, íºõºí ñýðãýýõ ýì÷èëãýý, íèéãìèéí
¿éë÷èëãýý, ñàëèöèëàò áîëîí
áóñàä ¿ðýâñëèéí ýñðýã ýìèéí á¿ëýã

Ðåâìàòîèä àðòðèòûã ýì÷ëýõ ýìèéí á¿ëãèéí òîäîðõîéëîëò
Ýìèéí á¿ëýã Øèíæ ÷àíàð

¯ðýâñëèéí • ¯ðýâñëèéí ýñðýã ¿éë÷èëãýýòýé
ýñðýã ýìèéí • ªâäºëòèéã íàìäààõ
á¿ëýã • Ýìèéí áàðèõ òóí õàíãàëòòàé áàéõ øààðäëàãàòàé
• Ãàæ íºëºº: õîîë áîëîâñðóóëàõ ýðõòýíèé õÿìðàë
ªâ÷èí • ªâäºëò èõòýé ¿åä ¿ðýâñëèéí ýñðýã ýìèéí á¿ëýãòýé
íàìäààõ ýì õàâñàð÷ õýðýãëýõ
Ñóóðü • ¯éë÷èëãýý íü óäààí õóãàöààíä èëðýõ
ýì÷èëãýýíèé • Õîðóó øèíæ ÷àíàð èõòýé
á¿ëýã
Ãëþêîêîðòè- • ¯ðýâñëèéí ýñðýã ¿éë÷èëãýýòýé
êîñòåðîèä • Áèåä õóðèìòëàãääàã ó÷èð õýðýãëýý íü
õÿçãààðëàãäàíà
¯ðýâñëèéí ýñðýã ýì÷èëãýýíèé á¿ëýã

Ýìèéí íýð ªäºðò õýðýãëýõ ªäºðò õýäýí
“äýýä” òóí óäàà õýðýãëýõ
Àöåòèëñàëèöèëûí õ¿÷èë 3,6 ã 4
Äèêëîôåíàê (Âîëüòàðåí) 150 ìã 3
Èáóïðîôåí (Áðóôåí, Àïñèôåí) 2,4 ã 3
Èíäîìåòàöèí (Àðòðàöèí, 150 ìã 3
Èíäîöèä)
Íàïðîêñåí (Íàïðîñèí, Ñèíôëåêñ) 1ã 2
Ïèðîêñèêàì (Ôåëäåí) 20 ìã 1
¯ðýâñëèéí ýñðýã ýìèéí áýëäìýë¿¿äèéí õýðýãëýý:
Àöåòèëñàëèöèëûí õ¿÷èë 3-4 ã ºäºðò, áóòàäèîí 0.45-0.6 ã, íàïðîêñåí 0.75-

1 ã, äèêëîôåíàê (âîëüòàðåí) óóõààð, ëààãààð ºäðèéí òóí 100-150 ìã,
èíäîìåòàöèí 150ìã, áðóôåí 1.2-1.6 ã , ïèðîêñèêàì –30-40 ìã ºäºðò 1-2
óäàà òóñ òóñ õýðýãëýíý.
ªâ÷íèé ýõíèé ¿åä ¿åíèé õýëáýð äàâàìãàéëñàí áîë õèíîëèíû á¿ëãýýð

ýì÷èëíý.

¯¿íä: ðåçîõèí, äåëàãèë, ïëàêâåíèë 0.2-0.25 ã îðîéí õîîëíû äàðàà

1 æèëèéí òóðøèä õýðýãëýíý. Õèíîëèíû á¿ëãèéí ýì¿¿ä íü äàðõëàëûã
äàðàíãóéëàõ ¿éë÷ëýëòýé, ¿ðýâñëèéã áóóðóóëäàã. Óäààí õýðýãëýõýä
ëåéêîïåíè áîëîõ, àðüñàí äýýð òóóðàëò ãàðàõ øèíæ òýìäýã èëýð÷ áîëäîã.
Ýíý ¿åä ýìèéí òóíã áàãàñãàíà. Õàðèí í¿äíèé òàëààñ çîâèóð ãàðàõ
òîõèîëäîëä ýì÷èëãýýã çîãñîîíî. Èéìä õèíîëèíû á¿ëãèéí ýì óóæ áàéãàà
ºâ÷òºí 3 ñàðä 1 óäàà í¿äíèé ýì÷èä í¿äýý øàëãóóëíà.
Èììóíîäåïðåñàíòóóä: àçàòèîïðèí, öèêëîôîñôàìèä 100-150 ìã/ºäºðò,

áàðèõ òóíãààð 50 ìã/ºäºðò, õëîðáóòèí (ëåéêåðàí) 2ìã-ààð ºäºðò 3-4 óäàà, áàðèõ
òóíãààð 2ìã/ºäºðò, ìåòîòðåêñàò 2.5 ìã 2ºäºð ( ýõíèé ºäºð 1 óäàà, õî¸ðäàõü ºäºð 2
óäàà) 5 õîíîãèéí çàâñàðëàãàòàé 7 õîíîãò 7.5 ìã õýðýãëýíý. Èììóíîäåïðåññàíòûã
õýðýãëýýä 2-3 äîëîî õîíîãèéí äàðàà ¿ð ä¿í ìýäýãäýíý.
Ä-ïåíèöèëëàìèí (êóïðåíèë) ýõëýõäýý 250ìã/ºäºðò õèéæ ýõýëíý, õýðýâ

ãàæ íºëºº ãàðàõã¿é áîë 3 ñàð áîëãîæ 500-750 ìã õ¿ðòýë òóíã íýìæ áîëîõ
þì. Ãàæ íºëºº: ëåéêîïåíè, òðîìáîöèòîïåíè, àíåìè èëýð÷ áîëíî. Øýýñýíä
óóðàã èëýðíý. Èéìä ýõíèé 3-4 ñàðä 2 äîëîî õîíîãò, äàðàà íü ñàðäàà 1
óäàà øýýñíèé åðºíõèé øèíæèëãýý, öóñíû åðºíõèé øèíæèëãýýãýýð õÿíàæ
áàéõ ¸ñòîé.
Ãëþêîêîðòèêîñòåðîèä (ÃÊÑ):
ÃÊÑ-ûí ¿éë÷ëýõ ìåõàíèçì: ¿ðýâñëèéã äàðàõ, ôèáðîáëàñòûí
ïðîëèôåðàöèéã äàðàíãóéëàõ ¿éë÷èëãýýòýé. ÃÊÑ-îîñ ïðåäíèçîëîí,
òðèàìöèëîí, äåêñàìåòàçîí çýðãèéã èõýâ÷ëýí õýðýãëýíý. Äóíäàæ òóí: 10-
20 ìã/ºäºðò õýðýãëýíý. Õýðýâ îëîí ýðõòýí ñèñòåì ãýìòýýñýí áîë ºäºðò
6-8 øèðõýã áóþó 30-40 ìã õýðýãëýíý. Ãàæ íºëºº: õîîë áîëîâñðóóëàõ
òàëààñ õîäîîäíû ¿ðýâñýë, õîäîîäíû øàðõëàà, öóñàí äàõü ãëþêîçä
ìýäðýã áàéäëûã àëäàãäóóëæ, ÿñíû ñèéðýãæèëò ¿¿ñãýíý. Ñýòãýöèéí
òàëààñ ººð÷ëºëò èëýð÷, êàëèé äóòàãäàõ, ñàðûí òýìäýã ººð÷ëºãäºíº.
Êóøèíãèéí õàì øèíæ èëýðäýã: “ñàð” õýëáýðòýé í¿¿ðòýé, öýýæíèé õýñýãò
ººõ õóðèìòëàãäàõ, öóñíû äàðàëò èõñýõ, ¿å ìº÷, ÿñ ºâäºõ øèíæ òýìäýã
èëýð÷ ìºí õàëäâàðò ºðòºìòãèé áîëæ áóãëàà ¿¿ñýõ ãýõ ìýò õ¿íäðýë¿¿ä
ãàð÷ áîëíî. ÃÊÑ ñõåìýýð õýðýãëýíý.


ÝÌÒ –èéí I øàòëàëä õèéãäýõ • I øàòëàëûí àðãà õýìæýýã àâíà
• Àñóóëãà àâàõ øèíæèëãýýí¿¿ä õèéõ
• Íºëººëºõ õ¿÷èí ç¿éëèéã • Àéìàã, ä¿¿ðýãò õèéãäýõ
èëð¿¿ëýõ øèíæèëãýý õèéõ (öóñàíä RF,
• ÐÀ ¿íäñýí øàëãóóðóóäûã ÑÐÁ, ÖÈÊ, ÇÖÁ, ðåíòãåí)
èëð¿¿ëýõ • Ðåâìàòîèä àðòðèòûí ¿åèéí
• Ýìíýë ç¿éí ¿çëýã õèéõ äîòîð ýðõòýíèé òàëààñ ãàðàõ
• Ýðõòýí òîãòîëöîîíû ýìíýë ººð÷ëºëòèéã èëð¿¿ëýõ
ç¿éí øèíæ òýìäã¿¿äèéã çºâ • “Ïèðàìèä” ýì÷èëãýýíèé
¿íýëýõ ñóóðü áîëîõ : ýð¿¿ë ìýíäèéí
• Áîëîìæòîé áîë ÇÖÁ õèéõ áîëîâñðîë îëãîõ, àìðàëò
• Ñóìûí ò¿âøèíä õèéãäýõ à÷ààëëûã çîõèöóóëàõ, áèåèéí
øèíæèëãýýã õèéõ (ÖÅØ, ØÅØ) òàìèð, ôèçèê ýì÷èëãýý, íºõºí
• Ýìèéí ýì÷èëãýýíèé ñîíãîëò ñýðãýýõ ýì÷èëãýý õèéõ
õèéõ • Íèéãìèéí òàëààñ: ãýð, àæëûí
• ¯ðýâñëèéí ýñðýã ñòåðîèä áóñ îð÷èíä òóñòàé ººð÷ëºëò õèéõ
ýì÷èëãýý õèéõ • Ýìèéí ýì÷èëãýýíèé ñîíãîëò
• ÝÌÒ –èéí II øàòëàëä õèéõ
øèíæë¿¿ëýõýýð èëãýýõ • ¯ðýâñëèéí ýñðýã ñòåðîèä áóñ
• Àìèíîõèíîëèíû á¿ëãèéí
ýìèéí ñîíãîëò õèéõ
• ¯ðýâñëèéí ýñðýã ñòåðîèä
àñóóäëûã øèéäâýðëýõ
• ÝÌÒ –èéí III øàòëàëä

7. ÕÝÐÝÕ ªÂ×ÈÍ
Òîäîðõîéëîëò À á¿ëãèéí öóñ çàäëàã÷ b-ñòðåïòîêîêêîîð ¿¿ñãýãääýã

õîëáîã÷ ýäèéí ¿ðýâñýëò ºâ÷èí þì. À á¿ëãèéí öóñ
çàäëàã÷ \ñòðåïòîêîêê íü àìüñãàëûí äýýä çàìààð,
èõýâ÷ëýí çàëãèóð, ã¿éëñýí áóë÷èðõàéä íºëººëæ,
öààøäàà öóñààð äàìæèí îëîí ýðõòýí ñèñòåìèéã
ãýìòýýíý. Çàëóó íàñíûõàí èë¿¿ ºâ÷èëäºã.
Àíãèëàë I. Èäýâõæèë
• Èäýâõòýé / I - áàãà èäýâõæèëòýé, II – äóíä çýðýã, III
- ºíäºð èäýâõæèëòýé /
• Èäýâõã¿é
II.Ýðõòýí òîãòîîöîîã ãýìòýýñýí ýìíýë ç¿éí
áàéäëààð
Ç¿ðõ
• Èäýâõòýé À/ àíõäàã÷ ðåâìîêàðäèò, Á/ ýðãýõ
(äàõèëòòàé) ðåâìîêàðäèò
• Èäýâõã¿é À/ õýðýõèéí ìèîêàðäèîñêëåðîç, Á/ ç¿ðõíèé
ãàæèã
Áóñàä ýðõòýí ñèñòåì
• Èäýâõèòýé
À/ ïîëèàðòðèò, ñåðîçèò (ïëåâðèò,ïåðèêàðäèò,
õýâëèéí õàì øèíæ) ,
Á/ õîðåÿ, ýíöåôàëèò, ìýäðýë-ñýòãýõ¿éí õÿìðàë,
Â/ âàñêóëèò, íåôðèò, ãåïàòèò, ïíåâìîíèÿ,
äåðìàòèò, èðèò, èðèäîöèêëèä
• Èäýâõèã¿é
/¯ðýâñëèéí óëìààñ ¿ëäñýí ¿ð äàãàâàðóóä/
III. ßâöààð:
• Öî÷ìîã
• Öî÷ìîãäóó
• Äààìæèðñàí
• Áàéíãûí äàõèëòòàé
• Äàëä õýëáýðèéí
IV. Öóñíû ýðãýëòèéí äóòàãäëûí áàéäëààð:
• Öóñíû ýðãýëòèéí äóòàãäàë èëðýýã¿é
• Öóñíû ýðãýëòèéí äóòàãäëûí ¿å øàòààð: I, II, III

Îíîøëîãîî
• Öóñ çàäëàã÷ À á¿ëãèéí b-ñòðåïòîêîêêîîð ¿¿äýëòýé àìüñãàëûí

äýýä çàìûí ¿ðýâñýë áîëîí öî÷ìîã õýðýõ ºâ÷èí õîîðîíäîî íÿãò
õîëáîîòîé. Àìüñãàëûí äýýä çàìûí õàëäâàð, ÿëàíãóÿà çàëãèóð,
ã¿éëñýí áóë÷èðõàéí õóðö ¿ðýâñëýýð ºâ÷èëñíèé äàðàà 1-6 äîëîî
õîíîãèéí /èõýâ÷ëýí 3 äîëîî/ äàðàà ºâ÷ëºë ýõëýõ ìàãàäëàëòàé.
• Ñòðåïòîêîêêûí õàëäâàð öóñààð äàìæèæ á¿õ ë ýðõòýí ñèñòåìèéí
õîëáîã÷ ýäèéã ò¿ãýýìëýýð ãýìòýýäýã áà ¿¿íèé äîòîð ç¿ðõ ñóäàñ,
¿å ìº÷íèé òîãòîëöîîã èë¿¿ ºâ÷ë¿¿ëíý. Ñòðåïòîêîêêèéí àíòèãåí íü
õ¿íèé ýäèéí àíòèãåíû á¿òýöòýé òºñòýé áàéäàã íü ýìãýã æàìä ÷óõàë
¿¿ðýãòýé. ªñâºð íàñàíä õ¿¿õäèéí äàðõëàëûí òîãòîëöîîíû õºãæèë
íü áèå áÿëäàðûí õºãæëèéã ã¿éöýæ ÷àäàõã¿é ò¿ð çóóðûí òýíöâýðã¿é
áàéäàëä îðæ ºâ÷èíä ºðòºìòãèé áîëíî. ßëàíãóÿà, õàëäâàðò ºâ÷íººð
ºâ÷ëºõ ìàãàäëàë èõýñäýã.
• Æèëä ºâ÷èëæ áàéãàà õîîëîéí ºâ÷ëºëèéí òîîíä àíõààð. Õîîëîéí
ºâ÷ëºëòèéí äàõèëò á¿ð íü õýðýõ ºâ÷èí ¿¿ñýõ ýðñäýëèéã íýìýãä¿¿ëíý.
Õîîëîé ºâäºõ íü õýäõýí õîíîã ¿ðãýëæèëæ, 1-2 õîíîã õàëóóðààä
ººðºº ýäãýð÷ áàéãàà ìýò øèíæ òýìäýã¿¿ä íü àðèëäàã ó÷ðààñ ºâ÷èí
ýäãýðëýý ãýæ ýíä¿¿ðýõ íü ýëáýã áàéäàã.
• ªâ÷òºí õàëóóðàõ, (èõýâ÷ëýí ñóáôåáðèëü õàëóóðàëò), àìàðõàí ÿäàð÷
ñóëüäàõ, òàìèðäàõ, õºëðºõ õàì øèíæ èëýðäýã.
• ªâ÷èí öî÷ìîã áóþó ààæèì ýõëýëòýé áàéæ áîëíî. Þóíû ºìíº
àìüñãàëûí äýýä çàìûí õàëäâàð àâñàí ýñýõ, õàíèàä, çàëãèóð ã¿éëñýí
áóë÷èðõàéí ¿ðýâñýë, ãàéìîðèò, ÷èõíèé ¿ðýâñýë çýðýã õàëäâàðûí
ºã¿¿ëýìæèéã ëàâëà
• Õ¿éòýí, ÷èéãòýé îð÷èíä àæèëëàäàã õ¿í õýðýõ ºâ÷íººð ºâ÷ëºõ íü
ýëáýã
• Äæîíñîíû øàëãóóðûã àøèãëàíà.

Õýðýõ ºâ÷íèé îíîøëîãîîíû øàëãóóð
Èõ øàëãóóð Áàãà øàëãóóð

Ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí Ýìíýë ç¿éí
¿ðýâñýë • Õàëóóðàëò
Îëîí ¿åíèé ¿ðýâñýë • ¯åíèé ºâäºëò
Õîðåÿ • Óðüä ºìíº íü õýðýõ ºâ÷èí, õýðýõèéí
Öàãèðàãëàñàí óëàéëò øàëòãààíòàé ç¿ðõíèé ºâ÷íººð ºâ÷èëñºí
Àðüñàí äîîðõ òîâðóó ò¿¿õ
Ëàáîðàòîð
• ¯ðýâñëèéí øèíæ
• Óëààí ýñèéí òóíàõ õóðä èõñýõ
• Ñ ðåàêòèâ óóðàã èëðýõ
• Öàãààí ýñèéí òîî íýìýãäýõ
• ÇÖÁ-ò PR óðòñàõ
Íýìýëò
Ñòðåïòîêîêêèéí õàëäâàð áàéãàà ýñýõèéã òîäîðõîéëîõ (ASLO áîëîí
áóñàä ñòðåïòîêîêêèéí ýñðýã áèåò èëðýõ, õººìèéí àð÷äàñò À á¿ëãèéí
ñòðåïòîêîêê èëðýõ)
Èõ øàëãóóðààñ õî¸ð ¿ç¿¿ëýëò ýñâýë èõ øàëãóóðààñ íýã, áàãà øàëãóóðààñ
õî¸ð ¿ç¿¿ëýëò èëýðâýë õýðýõ ºâ÷íèé îíîø áàòëàãäàíà. Ñòðåïòîêîêêèéí
õàëäâàð èëýðâýë öî÷ìîã õýðýõ ºâ÷èí áàéõ ìàãàäëàë èõýñíý. Èëðýõã¿é
áîë ìàãàäëàë áóóðíà. ¯¿íä Ñèäåíãåéìûí õîðåÿ, óäààí ¿ðãýëæèëæ
áàéãàà ç¿ðõíèé ¿ðýâñýë õàìààðàõã¿é.
Àñóóìæ
• õîîëîé æèëäýý õýäýí óäàà ºâ÷èëñºí
• õýðýõ ºâ÷íººð ºâ÷èëñºí ò¿¿õ
• îðîí ñóóöíû íºõöºë
Áîäèò ¿çëýã:
• Õîîëîéí ºâ÷èí ñýäðýýã¿é ¿åä ã¿éëñýí áóë÷èðõàé äýýð ñîðâè,
íààëäàö õàðàãäàíà.
• Ñýäðýëòèéí ¿åä ¿ðýâñëèéí øèíæ òýìäýã¿¿ä èëýðíý.
• Àìíû õºíäèéí ¿çëýãýýð ø¿äíèé ºâ÷èí èëýð÷ áîëíî.
• Àìüñãàëûí äýýä çàìûí õàëäâàð áîëîõ À á¿ëãèéí öóñ çàäëàã÷ b
ñòðåïòîêîêêèéã èëð¿¿ëýõ ëàòåêñ ñîðèëûã õýðýãëýõ íü àøèãëàõàä
õÿëáàð.

Õýðýõ ºâ÷íèé Äæîíñîíû îíîøëîãîîíû øàëãóóð

ÈÕ ØÀËÃÓÓÐ
Ç¿ðõíèé ¿ðýâñýë (êàðäèò)-õàìãèéí ò¿ãýýìýë òîõèîëääîã ýìíýëç¿éí

õýëáýð.
Çîâèóð: àìüñãààäàõ, ç¿ðõ äýëñýõ.
Áîäèò ¿çëýãýýð: ç¿ðõíèé àãøèëòûí òîî îëøèðíî.
×àãíàëòààð: ç¿ðõíèé àâèà á¿äãýðñýí, ç¿ðõíèé îðîéä àãøèëòûí
øóóãèàí ñîíñîãäîíî. Øóóãèàíû õ¿÷ íü ñóë, ºâ÷òºíèé áàéðëàëûã
ººð÷ëºõºä øóóãèàí ººð÷ëºãäºõã¿é, ¿éë àæèëëàãààíû øóóãèàíààñ
ÿëãàõ øààðäëàãàòàé. ¯éë àæèëëàãààíû øóóãèàí íü ýð¿¿ë
õ¿¿õä¿¿äýä èëýð÷ áîëíî. Ýíý øóóãèàí íü èë¿¿ òîä, àãøèëòûí
õóãàöààíû àëü íýãýí õýñýãò ñîíñîãäîæ ºâ÷òºíèé áàéðëàëûã
ººð÷ëºõºä øóóãèàíû õ¿÷ ººð÷ëºãäºíº. Õýðýõèéí ¿¿äýëòýé ç¿ðõíèé
¿ðýâñëèéí ¿åä III àâèà ñîíñîãäîõ áóþó ýíý íü ç¿ðõíèé àãøèëòûí
òîî îëøèðñîí ¿åä ïðîòîäèàñòîë áîëîí ïðåñèñòîëûí òºâºðãººíèé
õýìíýëèéã ¿¿ñãýíý.
Ç¿ðõíèé òîìðîë
Õýðýõ ºâ÷íèé ò¿¿õ áàéõã¿é ýñâýë óðüä ºìíº íü õýðýõèéí ¿¿äýëòýé
ç¿ðõíèé ºâ÷íººð ºâ÷èëñºí ºâ÷òºíä ç¿ðõíèé òîìðîë èëýðâýë
êàðäèòûí øèíæ ãýæ ¿çíý.
¯íõýëöýã õàëüñíû ¿ðýâñýë
¯íõýëöýã õàëüñ ¿ðýâññýí òîõèîëäîëä ¿íõýëöýãèéí ¿ðýëöýõ ÷èìýý
ñîíñîãäîæ, ¿íõýëöýãèéí õºíäèéä øèíãýí õóðèìòëàãäñàí íü èëýðäýã.
ÇÖÁ áîëîí ç¿ðõíèé õýò àâèàíä òîäîðõîé øèíæ òýìäýã èëýðñýí áîë
õýðýõèéí ¿¿äýëòýé ¿íõýëöýãèéí ¿ðýâñëèéã ñýæèãëýíý. Îíîøëîãîîíä
áàãàæèéí øèíæèëãýý õèéíý.
Ç¿ðõíèé çîãñîíãèøëûí äóòàãäàë
Áóñàä èëýðõèé øàëòãààíã¿éãýýð õ¿¿õýä áîëîí çàëóó õ¿ì¿¿ñò ç¿ðõíèé
çîãñîíãèøëûí äóòàãäàë èëýðíý.
Îëîí ¿åíèé ¿ðýâñýë (ïîëèàðòðèò) - èõýíõäýý òîì ¿åèéã (òîõîé,

ºâäºã, ìºð, øàãàé) ãýìòýýíý. Õî¸ð òàëäàà èæèë áóñ áóþó õýðæ
ºâäºíº. ¯ðýâñëèéí øèíæ (õàâàãíàõ, óëàéõ, ºâäºõ, õàëóóí îðãèõ,
õºäºëãººí õÿçãààðëàãäàõ) èëýðäýã.
Õîðåÿ
ßíç á¿ðèéí, ýìõ çàìáàðààã¿é, óõàìñàðã¿é, ò¿ðãýí õºäºëãººí
èëýðäýã. Ýäãýýð íü èõýíõäýý áóë÷èíãèéí ñóëðàë áîëîí çàí òºðõèéí
ººð÷ëºëòòýé õàâñàð÷ áàéäàã.

Öàãèðàã óëàéëò
Óëáàð ÿãààí ºíãèéí, öàãèðàã õýëáýðòýé, óëàéëòûí ãàäíàõ õ¿ðýý íü
òîä, äîòîð õ¿ðýý íü õýëáýðýý àëäàæ ºíãº íü ààæèìäàà á¿äãýðñýí.
Óëàéëò íü èõ áèå, ãàð õºëèéí àðüñàí äýýð íýã íýã ð¿¿ãýý í¿¿í
øèëæñýí, ÿíç á¿ðèéí õýìæýýòýé áàéíà.
Àðüñàí äîîðõè òîâðóó
Òîâðóóã òýìòðýõýä õàòóó, ºâäºëòã¿é, ¿åíèé ãàäíàõ ãàäàðãóóä
áàéðëàñàí àðüñòàé õîëáîîã¿é, àðüñ íü ¿ðýâñëèéí øèíæã¿é,
õºäºëãººíòýé áàéäàã. Èõýâ÷ëýí òîõîé, ºâäºã, øàãàéí ¿åíèé ãàäíà
ãàäàðãóóä áàéðëàäàã.
ÁÀÃÀ ØÀËÃÓÓÐ
Ýìíýëç¿éí øàëãóóð
- Ýäãýýð ºâºðìºö áóñ ýìíýëç¿éí øèíæ¿¿ä íü õýðýõ ºâ÷íèé ¿åä
÷ èëýðäýã. Áóñàä îëîí ºâ÷íèé ¿åä ýäãýýð íü èëýðäýã áîëîõîîð
îíîøëîãîîíû à÷ õîëáîãäîë áàãàòàé áàéäàã áîëîâ÷ Äæîíñîíû èõ
øàëãóóðààñ çºâõºí íýã ¿ç¿¿ëýëò èëýðñýí òîõèîëäîëä îíîøèéã
áàòëàõàä ºâºðìºö áóñ øèíæ¿¿äèéã õýðýãëýíý.
- ªâ÷íèé ò¿¿õýíä õýðýõ ºâ÷èí áóþó õýðýõèéí ¿¿äýëòýé ç¿ðõíèé
ãàæèãààð ºâ÷èëñºí áîë - õýðýõ ºâ÷íèéã òîäîòãîæ ºãíº. Àíàìíåçûã
áàòàëãààæóóëàõ øààðäëàãàòàé, óðüä ºìíº õýðýõèéí ¿¿äýëòýé
ç¿ðõíèé ºâ÷íººð ºâ÷èëñºí íü ìàø òîäîðõîé áàéõ ¸ñòîé.
- ¯åíèé ºâäºëò - èëýðõèé ¿ðýâñëèéí øèíæ áàéõã¿é, íýã áóþó õýä
õýäýí ¿åýð ºâäºõ, õºäºëãººí õÿãààðëàãäàíà. Õýðýõ ºâ÷íèé îëîí
¿åíèé ¿ðýâñýë èõ øàëãóóðò áàéãàà òîõèîëäîëä ¿åíèé ºâäºëòèéã
îíîøëîãîîíû øàëãóóðò àâ÷ ¿çýæ áîëîõã¿é.
Øèíæèëãýý
Öî÷ìîã ¿ðýâñëèéí øèíæ - ¿ðýâñëèéí ºâºðìºö áóñ øèíæýä
òîîöîãäîíî. Óëààí ýñèéí òóíàõ õóðä, Ñ ðåàêòèâ óóðàã, öàãààí ýñèéí
òîî èõñýíý. Õýðýâ ºâ÷òºí ¿ðýâñëèéí áóñ äààâðûí áîëîí äààâðûí
áýëäìýë õýðýãëýýã¿é òîõèîëäîëä ¿åíèé áîëîí ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí
¿ðýâñëèéí ¿åä äýýðõè ººð÷ëºëò¿¿ä õýâèéí õýìæýýíýýñ èõýñäýã þì.
Óëààí ýñèéí òóíàõ õóðä öî÷ìîã õýðýõ ºâ÷èí, çàðèì òîõèîëäîëä
öóñ áàãàäàëòûí ¿åä èõñýæ, ç¿ðõíèé çîãñîíãøëûí äóòàãäëûí ¿åä
áóóðäàã. Öóñ áàãàäàëò íü Ñ ðåàêòèâ óóðàãò íºëººëºë ¿ç¿¿ëýõã¿é.
Öî÷ìîã õýðýõ ºâ÷íèé ¿åä öàãààí ýñèéí òîî èõýñäýã.
Ç¿ðõíèé öàõèëãààí áè÷ëýãò PQ óðòñàõ

Ýíý øèíæ íü áóñàä ¿ðýâñëèéí ¿åä èëýð÷ áàñ áîëíî. Öî÷ìîã õýðýõ
ºâ÷íèéã çºâõºí áàãà øàëãóóðò ¿íäýñëýæ îíîøëîõ áîëîõã¿é. Ó÷èð

íü ñòðåïòîêîêêèéí õàëäâàð àâñàí ¿ðýâñëèéí äàðàà ýäãýýð øèíæ

òýìäã¿¿ä èëýð÷ áîëäîã.
Ñòðåïòîêîêêèéí õàëäâàðûí áàòàëãàà

Õýðýõ ºâ÷èí íü À á¿ëãèéí ñòðåïòîêîêêèéí ¿¿äýëòýé çàëãèóð, ã¿éëñýí
áóë÷èðõàéí ¿ðýâñëèéí äàðààãààð ¿¿ñäýã. Õýðýõ ºâ÷èíòýé òºñòýé
áóñàä À á¿ëãèéí ñòðåïòîêîêêèéí ¿¿äýëòýé ºâ÷èí îëîí áàéäàã. Èéìä
ºâºðìºö øèíæèëãýýãýýð À á¿ëãèéí ñòðåïòîêîêêèéí ýñðýã áèåòèéã
ÿëãàðóóëàõ ÷óõàë áàéäàã.
• ASLO íü ñòðåïòîêîêêèéí ýñðýã áèåòèéã èëð¿¿ëýõ ºâºðìºö ñîðèë
þì.
• Õººìèéí àð÷äàñààñ À á¿ëãèéí ñòðåïòîêîêêèéã èëð¿¿ëýõ ëàòåêñ
ñîðèë
Àíõäàã÷ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò

Àíõäàã÷ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò íü çàëãèóð, ã¿éëñýí áóë÷èðõàéí
ñòðåïòîêîêêèéí öî÷ìîã ¿ðýâñëèéã òºãñ ýì÷ëýõ, õýðýõ ºâ÷èí ¿¿ñýõýýñ
óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ çîðèëãîòîé. Çàëãèóð, ã¿éëñýí áóë÷èðõàéí öî÷ìîã
¿ðýâñýë îíîøëîãäñîí áîë àíòèáèîòèê ýì÷èëãýý çàéëøã¿é õèéãäýíý.
Õîîëîéí àð÷äàñûã àâàõã¿éãýýð àíòèáèîòèê ýõýëíý.
Õýðýãëýõ àíòèáèîòèêóóä
À á¿ëãèéí öóñ çàäëàã÷ b ñòðåïòîêîêêèèéí ¿¿äýëòýé
àìüñãàëûí äýýä çàìûí õàëäâàðûí ýì÷èëãýýíèé íýãä¿ãýýð ñîíãîëò íü
áåíçàòèíïåíèöèëëèí þì. Áåíçàòèíïåíèöèëëèí G áóë÷èíä íýã óäàà
òàðèíà. Áóñàä àíòèáèîòèêèéã 10 õîíîã õýðýãëýäýã äýãëýì íü ºâ÷òºí, ýì÷
ãýð á¿ëèéíõýä òºâºãòýé óäààí õóãàöàà áóþó òèéì õÿëáàð ýì÷èëãýý áèø
þì.
Çàëãèóð, ã¿éëñýí áóë÷èðõàéí ñòðåïòîêîêêèéí ¿ðýâñëèéí ýì÷èëãýý
( Õýðýõ ºâ÷íèé àíõäàã÷ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò)
Àíòèáèîòèê Õèéõ àðãà Òóí Ýì÷èëãýýíèé
õóãàöàà
Ïåíèöèëëèíä Áóë÷èíä < 30êã 600000 Íýã óäàà
õàðøèëã¿é ºâ÷òºí¿¿äýä ÎÓÍ>30êã 1200000
Áåíçàòèí ïåíèöèëëèí G ÎÓÍ
Ôåíîêñèìåòèë- Óóõààð < 30 êã 250 ìã 10 õîíîã
ïåíèöèëëèí 2-3 óäàà ºäºðò
> 30 êã 500ìã
2-3 óäàà ºäºðò

Ïåíèöèëëèíä õàðøèëòàé Óóõààð 40ìã/êã/ ºäºðò 10 õîíîã

ºâ÷òºí¿¿äýä Óóõààð (max 1.5 ã / ºäºðò)
Ýðèòðîìèöèí ºäºðò 3 óäàà 20- 10 õîíîã
ýòèëñóêöèíàò 40ìã/êã/ ºäºðò (max
Ýðèòðîìèöèí ýñòîëàò 1.5 ã / ºäºðò) ºäºðò
3 óäàà
Òàéëáàð:
Äýýðõè ýì¿¿äèéã îðëóóëæ äàðààõ ýì¿¿äèéã õýðýãëýæ áîëíî.
1. Àìïèöèëëèí ýñâýë àìîêñîöèëëèíûã çààâàë 10 õîíîã óóëãàíà.
2. Öåôàëîñïîðèíûã çààâàë 10 õîíîã õýðýãëýíý. Ãýõäýý ¿íýòýé ýì
ãýäãèéã àíõààðíà óó.
3. Ìàêðîëèäûí á¿ëãèéí øèíý ýì¿¿äèéã ñîíãîæ áîëîõ áîëîâ÷ õóãàöàà
íü çàéëøã¿é 10 õîíîã áàéíà.
4. Áåíçàòèíïåíèöèëëèí áîëîí ïðîêàèí áåíçèëïåíèöèëëèíèé
õîëèìîãèéã õýðýãëýæ ýõýëñýí íü ºâ÷òºíä òààã¿é áàéäëûã áàãàñãàæ
áàéíà.
5. À á¿ëãèéí ñòðåïòîêîêêèéí ýñðýã ñóëüôîíàìèä, òåòðàöèêëèíû á¿ëãèéí
ýì¿¿äèéã çºâëºõã¿é.
Õýðýâ òàðèõààð áåíçàòèíïåíèöèëëèí òàðèõààð áàéõã¿é áîë
ôåíîêñèìåòèëïåíèöèëëèíûã çààâàë 10 õîíîã óóëãàíà. Õýðýâ ïåíèöèëëèíä
õàðøèëòàé áîë ýðèòðîìèöèíûã 10 õîíîã óóëãàíà.
Õýðýõ ºâ÷íèé õîåðäîã÷ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò

Óðüä ºìíº íü õýðýõèéí øàëòãààíòàé ç¿ðõíèé ºâ÷òýé, ºâ÷èíã¿é
áàéñíûã õàðãàëçàõã¿é õýðýõèéí ýõíèé ñýäðýëò ºãºõºä àìüñãàëûí
äýýä çàìä áàéõ À á¿ëãèéí ñòðåïòîêîêêèéí õàëäâàð, äàñëûã óðüä÷èëàí
ñýðãèéëýõýä àíòèáèîòèêèéã çàéëøã¿é ¿ðãýëæë¿¿ëýí õýðýãëýíý.
Õýðýõ ºâ÷íèé õî¸ðäîã÷ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò
Àíòèáèîòèê Õèéõ àðãà Òóí

Áåíçàòèí Áóë÷èíä <30êã õ¿¿õäýä: 600000
ïåíèöèëëèí G ÎÓÍ-ýýð 3-4 äîëîî
õîíîãèéí çàéòàé,
>30êã õ¿¿õýä áîëîí íàñàíä
õ¿ðýã÷äýä: 1200000 ÎÓÍ-
ýýð 3-4 äîëîî õîíîãèéí
çàéòàé
Ôåíîêñèìåòèë- óóõààð 250 ìã-ààð ºäºðò 2 óäàà
ïåíèöèëëèí

Ñóëüôîíàìèä óóõààð < 30êã: 500 ìã ºäºðò

(æèøýý: >30 êã : 1.0 ã ºäºðò
ñóëüôàäèàçèí,
ñóëüôàäîêñèí)
Ýðèòðîìèöèí óóõààð 250 ìã ºäºðò 2 óäàà
Òàéëáàð:
1. Ñóäàëãààíààñ ¿çýõýä áåíçàòèí áåíçèëïåíèöèëëèí ãóðâàí äîëîî
õîíîãèéí çàéòàé õèéõ íü äºðâºí äîëîî õîíîãèéí çàéòàé òàðüæ, õýðýõ
ºâ÷íèé ñýäðýëòýýñ ñýðãèéëíý.
2. Ñóëüôîíàìèäûã æèðýìñíèé ñ¿¿ëèéí ãóðâàí ñàðä õýðýãëýæ
áîëîõã¿é.
3. Ïåíèöèëëèí áîëîí ñóëüôîíàìèäàä õàðøèëòàé õóâü ºâ÷òºíä
ýðèòðîìèöèíûã õýðýãëýæ áîëîõ þì.
4. Ç¿ðõíèé ìýñ çàñëûí õàãàëãàà õèéãäñýí ºðòºìòãèé ºâ÷òºíä õî¸ðäîã÷
óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëòèéã òàñðàëòã¿é õèéíý. Ýíý íü õàëäâàðò
ýíäîêàðäèòûí óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëòýýñ ÿëãààòàé.
Õî¸ðäîã÷ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëòèéí õóãàöààíû ¿íäñýí çàð÷èì
• Ñ¿¿ë÷èéí ñýäðýëò ºãñºíººñ õîéø õóãàöàà, ºâ÷òºíèé íàñ, îð÷íû

ó÷ðóóëàõ õàëãààò õ¿÷èí ç¿éëñ íü õýðýõ ºâ÷íèé ñýäðýëò äàõèëòàíä
íºëººëäºã.
• Õî¸ðäîã÷ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëòèéí õóãàöàà õóâü ºâ÷òºíä
çîõèöóóëàãäàí õèéãäýõ áîëîâ÷ åðºíõèé çàð÷ìóóäûã áàðèìòàëíà
(Õ¿ñíýãò).
• Õýðâýý ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí ¿ðýâñýëã¿é ºâ÷òºíä ñ¿¿ë÷èéí ñýäðýëòýýñ
õîéø 5 äîîøã¿é æèë ýñâýë 18 íàñ õ¿ðòýë, õàëãààò õ¿÷èí ç¿éë èõòýé
òîõèîëäîëä ò¿¿íýýñ ÷ óäààí õóãàöààíä õèéíý.
• Ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí ¿ðýâñýëòýéä óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëòèéã 25 íàñ
õ¿ðòýë, îð÷íû íºëººëºë áîëîí áóñàä õàëãààò õ¿÷èí ç¿éëñ áàéâàë
ò¿¿íýýñ ÷ óäààí õóãàöààíä õèéíý.
Àðõàã õýðýõèéí ç¿ðõíèé ãàæèãòàé ºâ÷òºíä óðò óäààí õóãàöàà

áóþó íàñàí òóðøèä íü óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëòèéã çºâëºäºã
Õî¸ðäîã÷ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëòèéí åðºíõèé çàð÷èì

ªâ÷òºí Õóãàöàà
Ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí ¿ðýâñýëã¿é 18 íàñ õ¿ðòýë ýñâýë ñ¿¿ë÷èéí
ç¿ðõíèé õýðýõ ºâ÷íèé ¿åä ñýäðýëòýýñ õîéø 5 æèë òàñðàëòã¿é
õèéíý

Ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí ¿ðýâñýë 25 íàñ õ¿ðòýë áóþó ò¿¿íýýñ öààø

áàòëàãäñàí òîõèîëäîëä ¿ðãýëæë¿¿ëýí õèéíý.
Ç¿ðõíèé áóë÷èíãèéí àðõàã Íàñàí òóðøèä
¿ðýâñëèéí ¿åä
Õàâõëàãûí ãàæèãòàé Íàñàí òóðøèä

ÝÌÒ –èéí I øàòëàëä õèéãäýõ • I øàòëàëûí àðãà õýìæýýã àâíà
• Öààøèä îíîø òîäðóóëàõ
• Àñóóëãà àâàõ
øèíæèëãýýí¿¿ä õèéõ
• Àìüñãàëûí äýýä çàìûí õàëäâàð
àâ÷ áàéñàí ýñýõèéã àñóóõ, ÿëàíãóÿà • Àéìàã, ä¿¿ðýãò õèéãäýõ
ã¿éëñýí áóë÷èðõàé ¿ðýâññýí øèíæèëãýý õèéõ (öóñàíä ASLO,
ýñýõèéã òîäîðõîéëîõ ÑÐÁ, ÖÈÊ, ÇÖÁ, ðåíòãåí)
• Íºëººëæ áîëîõóéö õ¿÷èí ç¿éëèéã
• Áîëîìæòîé áîë ëàòåêñ ñîðèë
èëð¿¿ëýõ (àìüæèðãààíû ò¿âøèí,
õèéõ
ãýð á¿ëèéí îðëîãî, àì á¿ëèéí òîî,
ýöýã ýõèéí áîëîâñðîë, àìüäàð÷ áóé • Ýìèéí ýì÷èëãýýíèé ñîíãîëò
îðîí ñóóöíû îð÷èí, íºõöºë) õèéõ
• Õýðýõ ºâ÷íèé îíîøëîãîîíû
øàëãóóðóóäûã èëð¿¿ëýõ • ¯ðýâñëèéí ýñðýã ñòåðîèä áóñ
• Ã¿éëñýí áóë÷èðõàéã áîäèò ýì÷èëãýý õèéõ
¿çëýãýýð ¿íýëýõ • Õîåðäîã÷ óðä÷èëàí ñýðãèéëýò
• Ýðõòýí òîãòîëöîîíû ýìíýë ç¿éí õèéõ
øèíæ òýìäã¿¿äèéã çºâ ¿íýëýõ
• Áîëîìæòîé áîë ÇÖÁ õèéõ • Àìèíîõèíîëèíû á¿ëãèéí ýìèéí
• Ñóìûí ò¿âøèíä õèéãäýõ ñîíãîëò õèéõ
øèíæèëãýýã õèéõ (ÖÅØ, ØÅØ) • ¯ðýâñëèéí ýñðýã ñòåðîèä
• Ýìèéí ýì÷èëãýýíèé ñîíãîëò õèéõ ýì÷èëãýý õèéõ
• Àíõäàã÷ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò
õèéõ • Õºäºëìºð çîõèöóóëàëòûí
• Õî¸ðäîã÷ óðä÷èëàí ñýðãèéëýò àñóóäëûã øèéäâýðëýõ
õèéõ
Ýð¿¿ë ìýíäèéí òóñëàìæèéí III

Ýð¿¿ë ìýíäèéí òóñëàìæèéí II øàòëàëä
øàòëàëä øèíæë¿¿ëýõýýð èëãýýõ

Зүрх судасний үе мөчний эмгэг PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Зүрх судасний үе мөчний эмгэг PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ç¿ðõ, ñóäàñ, ¿å

01_cardiology last.indd 9 5/25/2005 3:30:57 PM

Óäèðäàìæ áîëîâñðóóëñàí àæëûí õýñãèéí ãèø¿¿ä ;

À.ªëçèéõóòàã Àíàãààõûí øèíæëýõ óõààíû äîêòîð, Ïðîôåññîð

10 Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ

01_cardiology last.indd 10 5/25/2005 3:30:57 PM

Òîäîðõîéëîëò Àòåðîñêëåðîç íü àðõàã ÿâöòàé, áîäèñûí ñîëèëöîîíû

• Àòåðîñêëåðîçûí àíãèëàë, ýìíýë ç¿é

Àòåðîñêëåðîçûã õààíà ÿìàð ñóäàñ ãýìòýýæ áàéãààãààð íü àíãèëæ óëìààð

I ¿å - ýìíýë ç¿éí ºìíºõ 1. Âàçîìîòîð ººð÷ëºëò

Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ 11

01_cardiology last.indd 11 5/25/2005 3:30:57 PM

Áàéðëàëààð I - ãîë ñóäàñíû õàòóóðàë

• Óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò: Àìüäðàëûí çºâ äýãëýì áàðèìòëàõ, çºâ

12 Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ

01_cardiology last.indd 12 5/25/2005 3:30:57 PM

áîëîí òðîìáîöèòûí èäýâõæèëèéã áóóðóóëíà.

ªºõ òîñíû ñîëèëöîîíû ººð÷ëºëòèéã çàñàõ ýì÷èëãýý

• ªºõ òîñíû õýò èñýëòèéã äàðàíãóéëàõ çîðèëãîîð ñóäàñíû õàíûã

Ñàíàìæ: Õýðýãëýæ áóé ýì¿¿äèéí òóí õýìæýý, õýðýãëýõ õóãàöààã ýìíýëç¿é,

Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ 13

01_cardiology last.indd 13 5/25/2005 3:30:58 PM

2. Ç¯ÐÕÍÈÉ ÈØÅÌÈ ªÂ×ÈÍ

Òîäîðõîéëîëò Ç¿ðõíèé òèòýì ñóäñààð ýðãýëäýõ öóñíû õýìæýý, ç¿ðõíèé

14 Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ

01_cardiology last.indd 14 5/25/2005 3:30:58 PM

Ç¿ðõíèé ºâäºëò Ç¿ðõíèé áóñ ºâäºëò

ªâäºëò íü ç¿ðõíèé öóñàí õàíãàìæèéí äóòàãäëûí óëìààñ ¿¿ñ÷ áóé

ªâäºëòèéí • ¯íäñýí áàéðëàë íü öýýæíèé àð òàë áà ç¿¿í õýñýãò

ªâäºëòèéí Ñòåíîêàðäèéí ¿åä äàðæ, áàçàæ, àòãàæ, íóõàæ, õîðñîæ

Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ 15

01_cardiology last.indd 15 5/25/2005 3:30:58 PM

¯ðãýëæëýõ 2-3 ìèíóòààñ 15-20 ìèíóò õ¿ðòýë ¿ðãýëæèëíý. Ãýíýòèéí

Ñóäàñíû ãàðàëòàé ºâäºëò ãýæ îíîøèëáîë ñòåíîêàðäèéí õºäëºë

• ªâ÷òºíä ñóäàñíû ãàðàëòàé ºâäºëò íü 20-30 ìèíóòààñ èë¿¿

Äýýðõ àñóóëòóóäààñ ÿäàæ íýã àñóóëòàíä ýåðýã õàðèóëò ãàðâàë

Õýðâýý ç¿ðõíèé øèãäýýñ ¿ã¿éñãýãäýæ ñóäàñíû ãàðàëòàé ºâäºëò

• Ñ¿¿ëèéí ¿åä áèåèéí õ¿÷íèé à÷ààëàë äààõ ÷àäâàð îãöîì áóóðñàí

16 Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ

01_cardiology last.indd 16 5/25/2005 3:30:58 PM

Äýýðõ àñóóëòóóäààñ íýã àñóóëòàíä ýåðýã õàðèóëò ºãâºë òîãòâîðã¿é

Ñòåíîêàðäèéí ýìãýãòýé õ¿íèé ºâ÷íèé ÿâöàä íºëººëºõ õ¿÷èí ç¿éëèéã

Áîäèò ¿çëýãò ÀÄ èõäýëò, àðòåðèéí ñóäàñíû ºâ÷èí, ç¿ðõíèé ãàæèã,

Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ 17

01_cardiology last.indd 17 5/25/2005 3:30:58 PM

Øèíæ òýìäýã Àíãèëàë Ýì÷èëãýý, çºâëºãºº

Ç¿ðõíèé îð÷èìä ¯éë àæèëëàãààíû Äýãëýì ýì÷èëãýý,

18 Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ

01_cardiology last.indd 18 5/25/2005 3:30:59 PM

À÷ààëàëòàé õîëáîîòîé À÷ààëëûí ¿åèéí Äýãëýì ýì÷èëãýý,

Õºäëºë íü äàíäàà Òàéâàí ¿åèéí Äýãëýì ýì÷èëãýý,

23.4% òîõèîëääîã Øèíæ òýìäýãã¿é ÇÈª Äýãëýì ýì÷èëãýý,

Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ 19

01_cardiology last.indd 19 5/25/2005 3:30:59 PM

Áóñàä ºâ÷íèé øèíæ Ãýíýòèéí ¿õýë Óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ

Ç¿ðõýýð ºâäºæ áîëîõ áóñàä ýìãýã¿¿äýýñ ÿëãà.

Öýýæýýð ºâäºõ á¿õ òîõèîëäîëä äàðààõ ýìãýã¿¿ä áèø ãýäãèéã ìàãàäàë

20 Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ

01_cardiology last.indd 20 5/25/2005 3:30:59 PM

Ýð¿¿ë ìýíäèéí òóñëàìæèéí øàòëàëä õèéãäýõ ýì÷èëãýý, îíîøëîãîî

Çîíõèëîí òîõèîëäîõ ºâ÷èí, ýìãýãèéí îíîøëîãîî, ýì÷èëãýýíèé óäèðäàìæ 21

01_cardiology last.indd 21 5/25/2005 3:30:59 PM

Ýì÷èëãýýíèé • Àìüäðàëûí õýâ ìàÿãèéã ººð÷ëºõ: