Ek - 2

Åíüôçôá 2ç
"Ç Ðåéèþ"
Ο μαθητής που έχει μελετήσει την ενότητα “Η Πειθώ” θα πρέ-

πει να είναι σε θέση:
[ να διακρίνει τους τρόπους πειθούς (επίκληση στη λογική, επίκληση

στο συναίσθημα του δέκτη, επίκληση στην αυθεντία, επίκληση στο
ήθος του πομπού και επίθεση στο ήθος του αντιπάλου).
[ να διακρίνει τα μέσα πειθούς (επιχειρήματα, τεκμήρια, περιγραφή,
αφήγηση ...).
[ να διακρίνει το είδος της συλλογιστικής πορείας (παραγωγική -
επαγωγική) που ακολουθείται σε ένα κείμενο ή σε μια παράγραφο.
[ να αξιολογεί τα μέσα πειθούς.
Πιο συγκεκριμένα:
[ να ελέγχει την αλήθεια, την εγκυρότητα και την ορθότητα ενός
επιχειρήματος.
[ να ελέγχει την αξιοπιστία των τεκμηρίων.
[ να διακρίνει τους τρόπους και τα μέσα πειθούς.
- στη διαφήμιση, (σ.σ. 50, 51-56, 57, σχολ. βιβλ.)
- στον πολιτικό λόγο, (σ.σ. 68, 77, σχολ. βιβλ.)
- στον επιστημονικό λόγο, (σ.σ. 84-86, σχολ. βιβλ.)
Έτσι θα μπορεί:
[ να εντοπίζει σε ένα δοκίμιο/άρθρο το θέμα, την άποψη του συγγρα-
φέα, τα μέσα πειθούς που χρησιμοποιεί, για να τεκμηριώσει την
άποψή του, τις προτάσεις του για την αντιμετώπιση του προβλήματος
κτλ. .
Γ΄ Λυκείου Βιβλιοτετράδια 39
Κατανοώ
τους τρόπους πειθούς
ÂÞìá 1
Α. ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΗ ΛΟΓΙΚΗ (επιτυγχάνεται με επιχειρήματα και τεκμήρια)
α. Επιχειρήματα β. Τεκμήρια
α. Τι είναι επιχείρημα; συλλογισμός ή σειρά συλλογισμών για τη στήριξη ή

απόρριψη μιας θέσης.
Τι είναι συλλογισμός; σειρά προτάσεων ή κρίσεων. Ξεκινούν από τις προ-
κείμενες (μία ή περισσότερες προτάσεις που χρησι-
μεύουν ως βάση του συλλογισμού) και καταλήγουν
στο συμπέρασμα.
Παράδειγμα:
Προκείμενες: • Οι επιμελείς μαθητές μελετούν
συστηματικά.
• Ο Γιώργος μελετά συστηματικά.
Άρα
Συμπέρασμα: Ο Γιώργος είναι επιμελής μαθητής.
β. Τι είναι τα τεκμήρια; αποδεικτικά στοιχεία που θεμελιώνουν μια θέση και

οδηγούν στην εξαγωγή συμπεράσματος.
Ποια είναι τα τεκμήρια; παραδείγματα, αυθεντίες, στατιστικά στοιχεία, γεγο-
νότα, αλήθειες.
Παράδειγμα τεκμηρίων:
“Πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι η τεράστια αύξηση
του αριθμού των φοιτητών κατά τη δεκαετία του
΄60 είναι άσχετη με την αύξηση του πληθυσμού που,
σύμφωνα με την απογραφή του 1971, μόλις έφτασε
το ποσοστό 4,53% μεταξύ του 1961 και του 1971
(έφτασε όμως το 11% κατά την επόμενη δεκαετία
1971-1981).
4 0 2η Ενότητα Η Πειθώ
Ανάμεσα σε τόσα ρεκόρ γιατί όχι και μια

τελευταία θέση: Σύμφωνα με τα στοιχεία της
Διεθνούς Τράπεζας, γύρω στο 1980 οι δημόσιες
δαπάνες για την παιδεία μας ήταν πολύ λιγότερο
από “μαζικές” και μόλις έφταναν το 2,2% του
ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος. Το ποσοστό
αυτό ήταν όχι μόνο το χαμηλότερο στην Ευρώπη,
αλλά από τα χαμηλότερα στον κόσμο, χαρίζοντας
στη χώρα μας την 121η θέση ανάμεσα σε 133 χώρες
του πίνακα της Διεθνούς Τραπέζης, ίσα ίσα πιο
πάνω από την Ουγκάντα, τη Νιγηρία, τις
Φιλιππίνες, το Μπαγκλαντές, το Πακιστάν και
μερικές ακόμα [...]” (σ. 25, σχολ. βιβλ.)
= Οι παράγραφοι 1 και 2 αποτελούν τεκμήρια των
προβλημάτων της ανώτατης παιδείας καθώς είναι
στατιστικά στοιχεία.
Β. ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ ΤΟΥ ΔΕΚΤΗ

α. Ποια συναισθήματα προσπαθεί ανησυχία, αγάπη, οργή, αγανάκτηση,
να διεγείρει ο πομπός; μίσος, φθόνο, οίκτο, ευθύνη...
β. Ποια είναι τα μέσα για την περιγραφή, αφήγηση, χιούμορ, ειρωνεία,

επίκληση συναισθημάτων; συναισθηματικά φορτισμένες λέξεις,
εικονοπλαστικός λόγος
“Αυτά έφεραν την ακατάπαυτη φθορά και, για να θυμηθώ τα πιο διαβόητα, αυτά
θέλησαν να γίνει ο Παρθενώνας μπαρουταποθήκη κι έστησαν στον αντικρινό λόφο
τα κανόνια του Μοροζίνη ή οδήγησαν την πουριτανική “φιλανθρωπία” του Έλγκιν
-όπως την ονομάζουν οι απολογητές του- να κατακρεουργήσει τον έκθετο ναό, για
να “προστατέψει” στον ίσκιο ενός ανήλιαγου μουσείου όσα σπαράγματα μπόρεσε
να σηκώσει.” (σ. 134, § 9, σχολ.βιβλ.)
= Χρήση ειρωνικών σχολίων (π.χ. “φιλανθρωπία”)
= Συναισθηματικά φορτισμένες λέξεις και φράσεις (π.χ. σπαράγματα, να
κατακρεουργήσει τον έκθετο ναό, ανήλιαγου μουσείου ...).
Γ. ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΟ ΗΘΟΣ ΤΟΥ ΠΟΜΠΟΥ

Πώς γίνεται; Ο πομπός μιλώντας σε πρώτο πρόσωπο, επικαλείται τη στάση του
σε περιπτώσεις της ιδιωτικής και δημόσιας ζωής.
“Δεν έρχομαι ενταύθα ως αρχηγός νέου και εσχηματισμένου
κόμματος. Έρχομαι απλώς σημαιοφόρος νέων πολιτικών ιδεών
και υπό την σημαίαν ταύτην καλώ πάντας εκείνους, οίτινες
συμμερίζονται τας ιδέας ταύτας, εμπνέονται από τον ιερόν πόθον
ν’ αφιερώσωσι πάσας τας δυνάμεις της ψυχής και του σώματος,
να συντελέσωσιν εις την επιτυχίαν των ιδεών τούτων.
Η ιθύνουσα την πολιτείαν μου κεντρική αρχή είναι ότι ο πολιτικός
ανήρ οφείλει να έχη γνώμονα πάσης αυτού πράξεως το κοινόν
συμφέρον και εις το συμφέρον τούτο να υποτάσση άνευ ενδοιασμού
το τε συμφέρον του κόμματος, εις ο ανήκει, και το των μελών του
κόμματος τούτου.” (σ. 43, σχολ. βιβλ.)
= Ο ομιλητής χρησιμοποιεί α΄ πρόσωπο και αναφέρεται στην
υπεύθυνη πολιτική του στάση.
Δ. ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΥΘΕΝΤΙΑ

Πώς γίνεται; Ο πομπός επικαλείται τη θέση μιας αυθεντίας, δηλαδή την άποψη
ενός ατόμου που δίνει κύρος και ισχύ στη θέση του. Θα πρέπει,
βέβαια, η αυθεντία που επικαλείται κάποιος να είναι ειδική με το
προς εξέταση ζήτημα, για να έχει η γνώμη του αποδεικτική αξία.
“Οι ψυχολόγοι και οι κοινωνιολόγοι που έχουν μελετήσει το
φαινόμενο, καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι ο κομφορμισμός αυτός,
τάση ισχυρή και επίμονη, πηγή του έχει την κοινωνική φύση του
ανθρώπου. Ζώο κατ’ εξοχήν κοινωνικό (ο Αριστοτέλης το ονομάζει
στη γλώσσα του “πολιτικόν”) ο άνθρωπος, όταν έρχεται
αντιμέτωπος με σημαντικές για τη συλλογική ζωή “δοξασίες της
μάζας”, αισθάνεται ζωηρότερο ενδιαφέρον για τη συντήρηση των
λαϊκών εξηγήσεων που κρατούν συμπαγή την ομάδα, παρά για τις
κριτικές αναλύσεις που μπορούν να τη διαιρέσουν και να τη
διαλύσουν. Συμφέρει την κοινωνία να δίνεται απεριόριστη πίστωση
στις παρατηρήσεις (τεκμήρια, ενδείξεις, μαρτυρίες) που
επιβεβαιώνουν τις “τρέχουσες” ιδέες και αποκλείουν τις αντίθετές
τους (Thomas Szasz).” (σ. 116. § 5 σχολ. βιβλ.)
= Ο συγγραφέας επικαλείται τις θέσεις του Αριστοτέλη και του
Τhomas Szasz.
Ε. ΕΠΙΘΕΣΗ ΣΤΟ ΗΘΟΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙΠΑΛΟΥ

Πώς γίνεται; Με άσκηση κριτικής στο χαρακτήρα, στις απόψεις και στην ιδιωτική
ζωή του αντιπάλου, που μπορεί να φτάσει ως την προσωπική επίθεση
και τη λασπολογία.
Συμπολίται,
Γνωρίζετε ποία υπήρξαν τα αίτια τα οποία προεκάλεσαν την
εξέγερσιν του Αυγούστου παρελθόντος έτους, επομένως δεν έχω
ανάγκην να υπομνήσω αυτά εις υμάς διά μακρών [...]
Κυβέρνησις καταναλίσκουσα το πλείστον της δραστηριότητός της
ουχί εις προαγωγήν των δημοσίων συμφερόντων, αλλ’ εις την
ικανοποίησιν, ως επί τα πολλά αθεμίτων αξιώσεων, δι’ ων
διενεργείται η συναλλαγή μεταξύ εκλογέως και βουλευτού αφ’ ενός,
μεταξύ βουλευτού και Κυβερνήσεως αφ’ ετέρου, ήτις Κυβέρνησις
διά τούτο, πλην του προέδρου αυτής, απετελείτο, ως επί τα πολλά,
ουχί εκ των ικανωτάτων προς εξυπηρέτησιν του δημοσίου
συμφέροντος, άλλ’ εκ των επιτηδειοτάτων, όπως εξυπηρετήσωσι
τας ανάγκας της συναλλαγής. Αντιπολίτευσις εις ουδέν συνήθως
άλλο αποβλέπουσα ή την κάλυψιν της Αρχής, χάριν της οποίας
εθυσιάζετο πολλάκις πάσα άλλη αρχή και κάθε άλλο συμφέρον
του Κράτους. Νόμος αποβάς ιστός αράχνης, δυνάμενος μεν να
συλλαμβάνη τους ασθενέστερους, αλλά κατασχιζόμενος θράσεως
από πάντα ισχυρόν. [...] (σ. 44, σχολ. βιβλ.)
= Γίνεται άσκηση κριτικής στο χαρακτήρα και στις πράξεις της
κυβέρνησης.
Κατανοώ τα είδη
των συλλογισμών
ÂÞìá 2
ÂÞìá 1
Α. ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ

1. Παραγωγικός: Απο μία γενική και αφηρημένη άποψη καταλήγουμε σε
μία ειδική και επιμέρους. Τα συμπεράσματα είναι βέβαια.
Προκείμενες: • Τα μέταλλα είναι ανόργανα στοιχεία.
• Ο χρυσός είναι μέταλλο.
Άρα
Συμπέρασμα: Ο χρυσός είναι ανόργανο στοιχείο.
2. Επαγωγικός: Από μία ειδική και συγκεκριμένη θέση καταλήγουμε σε

μία γενική και αφηρημένη.
Προκείμενες: • Η μηλιά, η αχλαδιά ... είναι οργανισμοί.
• Η μηλιά, η αχλαδιά ... είναι φυτά.
Άρα
Συμπέρασμα: Τα φυτά είναι οργανισμοί.
* Σε βραχυλογικούς επαγωγικούς συλλογισμούς το

συμπέρασμα μπορεί να προτάσσεται.
Συμπέρασμα: Ο Γιάννης είναι αναξιόπιστο πρόσωπο.
Προκείμενη: • Κλέβει στη μονόπολη.
3. Αναλογικός: Απο μία ειδική άποψη καταλήγουμε πάλι σε μια ειδική.

Προκείμενες: • Ο Γιάννης είναι ευέξαπτος, γι’ αυτό
δεν έχει και φίλους.
• Ο Κώστας είναι επίσης ευέξαπτος.
Άρα
Συμπέρασμα: Ο Κώστας (πιθανόν) να μην έχει φίλους.
Β. ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΕΙΔΟΣ ΤΩΝ ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

1. Κατηγορικός: Όταν οι προκείμενες είναι κατηγορικές προτάσεις.
Βλ. το παράδειγμα του παραγωγικού συλλογισμού.
2. Υποθετικός: Όταν μια τουλάχιστον προκείμενη είναι υποθετική πρό-

ταση.
Προκείμενες: • Αν οι βιομηχανίες λειτουργούν ανεξέ-
λεγκτα, το περιβάλλον ρυπαίνεται.
• Στη βιομηχανική ζώνη Περάματος οι
βιομηχανίες λειτουργούν ανεξέλεγκτα.
Άρα
Συμπέρασμα: Το περιβάλλον του Περάματος ρυπαίνεται.
3. Διαζευκτικός: Όταν μία τουλάχιστον προκείμενη είναι διαζευκτική

πρόταση.
Προκείμενες: • Οι περιοχές που θα ήθελα να μείνω είναι
ή η Ηλιούπολη ή η Γλυφάδα.
• Στη Γλυφάδα δεν υπάρχουν σπίτια προς
ενοικίαση.
Άρα
Συμπέρασμα: Θα μείνω στην Ηλιούπολη.
Αξιολογώ ένα επιχείρημα

ÂÞìá 3
ÂÞìá 2
ÂÞìá 1
Α. ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑ - ΑΛΗΘΕΙΑ - ΟΡΘΟΤΗΤΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΣ

Εγκυρότητα: Αν οι προκείμενες οδηγούν με λογική αναγκαιότητα σ’ ένα βέβαιο
συμπέρασμα.
Αλήθεια: Αν το περιεχόμενο των προκειμένων ανταποκρίνεται στην
πραγματικότητα.
Ορθότητα: Τότε το επιχείρημα είναι και έγκυρο και αληθές.
Προκείμενες: • Όλα τα ζωντανά πλάσματα είναι θνητά.
• Ο ελέφαντας είναι ζωντανό πλάσμα.
Άρα
Συμπέρασμα: Ο ελέφαντας είναι θνητός. (σ. 17, σχολ. βιβλ.)
= Το επιχείρημα είναι έγκυρο, γιατί οι προκείμενες οδηγούν με λογική αναγκαιότητα
στο συμπέρασμα.
= Το επιχείρημα είναι αληθές, γιατί το περιεχόμενο των προκειμένων ανταποκρίνεται
στην πραγματικότητα.
= Το επιχείρημα είναι ορθό, γιατί είναι έγκυρο και αληθές.
B. AΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΣ
1. Ελέγχω αν οι προκείμενες είναι αληθείς.
2. Ελέγχω αν το συμπέρασμα απορρέει με λογική αναγκαιότητα από τις προκείμενες,
αν δηλαδή το επιχείρημα είναι έγκυρο.
= Στο παραπάνω παράδειγμα οι προκείμενες είναι αληθείς και το επιχείρημα
έγκυρο.
= Το συμπέρασμα που προκύπτει από τον αναλογικό συλλογισμό της σ. 8 δεν
έχει αποδεικτική αξία, γιατί το επιχείρημα δεν είναι έγκυρο. Πρόκειται,
λοιπόν, για παραλογισμό.
Προσοχή: Ειδικά για την αξιολόγηση των επαγωγικών συλλογισμών θα πρέπει
να έχουμε υπόψη μας ότι βέβαιο συμπέρασμα προκύπτει μόνο από την τέλεια
επαγωγή. Έχουμε τρία είδη επαγωγικού συλλογισμού, οπότε διαφορετικά

αξιολογούμε το καθένα:
Τα είδη του επαγωγικού συλλογισμού

και η αξιολόγησή τους
α) Συλλογισμός με γενίκευση
• Το συμπέρασμα που προκύπτει από γενίκευση θεωρείται βέβαιο, αν η γενίκευση
λαμβάνει υπόψη όλα τα επιμέρους.
Παράδειγμα
Προκείμενες: • Το σώμα α θερμαινόμενο διαστέλλεται.
•Το σώμα β θερμαινόμενο διαστέλλεται.
•Το σώμα γ θερμαινόμενο διαστέλλεται.
•Τα σώματα α, β, γ ... είναι μέταλλα.
Άρα
Συμπέρασμα: Όλα τα μέταλλα θερμαινόμενα διαστέλλονται. (σ. 19, σχολ. βιβλ.)
= Ο παραπάνω συλλογισμός οδηγεί σε βέβαιο συμπέρασμα, γιατί η γενίκευση
στηρίζεται σε επαρκή στοιχεία
Προκείμενες: • Η καταστροφή νήσων σαν τη Μύκονο ή τη Σαντορίνη από
τη χυδαία ανάπτυξη του τουρισμού δεν φαίνεται να μας
ανησυχεί ιδιαίτερα.
• Ακόμη και τα νησιά που είχαν ως σήμερα διασωθεί
παραδίδονται το ένα μετά το άλλο στο εφήμερο κέρδος,
θυσιάζοντας την καλαισθησία τους.
Άρα
Συμπέρασμα: Στην Ελλάδα δεν είμαστε ικανοί να διασώσουμε τίποτα.
(Αξιολόγηση των μαθητών της Γ΄ Λυκείου, ΚΕΕ)
= Ο παραπάνω συλλογισμός οδηγεί σε συμπέρασμα με πιθανολογικό

χαρακτήρα, γιατί καταλήγει σ’ αυτό με ένα λογικό άλμα.
β) Συλλογισμός με αίτιο - αποτέλεσμα

• Η αιτιώδης σχέση υφίσταται αν τα δεδομένα συνδέονται όντως λογικά και όχι
απλώς χρονολογικά.
• Η αιτιώδης σχέση είναι ισχυρή όταν, για να προκύψει το αποτέλεσμα, η αιτία
είναι αναγκαία και επαρκής.
Προκείμενες: • Η θερμοκρασία του νερού είναι 100ο C.
• Οι συνθήκες ατμοσφαιρικής πίεσης είναι κανονικές.
Άρα
Συμπέρασμα: Το νερό θα βράσει.(σ. 18, σχολ. βιβλ.)
= Στο παραπάνω παράδειγμα, η επαγωγή θεωρείται τέλεια, γιατί οι αιτίες που

αναφέρονται είναι και αναγκαίες και επαρκείς για το βρασμό του νερού.
Προκείμενες: • Έχει συννεφιά.
Άρα
Συμπέρασμα: Θα βρέξει.
= Ο παραπάνω επαγωγικός συλλογισμός θεωρείται ατελής, γιατί η αιτία που

αναφέρεται είναι μεν αναγκαία, αλλά όχι επαρκής για το συμπέρασμα που
προκύπτει.
γ) Συλλογισμός με αναλογία
1. Η μεταφορική αναλογία πρέπει να έχει ίση αποδεικτική ισχύ με ένα λογικό
επιχείρημα.
Προκείμενες: • Το ποδόσφαιρο είναι σαν τη ζωή. Διδάσκει στα παιδιά τη
συνεργασία, την υπευθυνότητα και την επίμονη προσπά-
θεια μέχρι την τελική νίκη.
• Αυτά τα μαθήματα μας δίνει και η ζωή.
Άρα
Συμπέρασμα: Προτείνω να διδάσκεται το ποδόσφαιρο υποχρεωτικά στο
σχολείο. (σ. 19, σχολ. βιβλ.)
= Πρόκειται για μεταφορική αναλογία που οδηγεί σε συμπέρασμα χωρίς

αποδεικτική αξία (ατελής επαγωγή).
2. Η κυριολεκτική αναλογία, προκειμένου να μην είναι αυθαίρετη, πρέπει να

καταδεικνύει τις ομοιότητες ανάμεσα στα συγκεκριμένα αντικείμενα με επαρκή
και εύστοχα επιλεγμένα στοιχεία, ώστε να είναι σχετικά με το θέμα.
Προκείμενες: • Τα πολιτικά πάθη που κυριάρχησαν στην Ελλάδα κατά το
πρώτο μισό του εικοστού αιώνα οδήγησαν στον εμφύλιο
σπαραγμό των ετών 1946-49.
• Οι πολιτικές διαφορές των υπερδυνάμεων Η.Π.Α. και
Ρωσίας τον εικοστό αιώνα οδήγησαν την ανθρωπότητα στα
πρόθυρα μιας παγκόσμιας σύρραξης.
Άρα
Συμπέρασμα: Τα πολιτικά πάθη και οι διαφορές αποτελούν απειλή για την
παγκόσμια ειρήνη.
= Πρόκειται για κυριολεκτική αναλογία με αποδεικτική αξία που οδηγεί σε

βέβαιο συμπέρασμα (τέλεια επαγωγή).
ÂÞìá 4 Κατανοώ τις μορφές πειθούς

ÂÞìá 3 στη διαφήμιση
ÂÞìá 2
ÂÞìá 1
Α. Τεχνικές διαφημιστικής πειθούς

• συνειρμός ιδεών
• αναλυτική περιγραφή και επίδειξη των ιδιοτήτων ενός προϊόντος
• επίκληση στην αυθεντία (σ’ έναν ειδικό, επιστήμονα, δημοφιλές πρόσωπο)
• επίκληση στο συναίσθημα
• επίκληση στη λογική (επιχειρήματα υπέρ του προϊόντος, σοφιστικά τεχνά-
σματα)
• λανθάνων αξιολογικός χαρακτηρισμός (υφέρπουσα αξιολόγηση που λειτουρ-
γεί δεσμευτικά για το δέκτη)
B. Γλώσσα της διαφήμισης

• λεκτικός πληθωρισμός (ακυριολεξίες και ασάφειες)
• κατάχρηση επιθέτων και επιρρημάτων, κυρίως στον υπερθετικό βαθμό.
• εκφράσεις εντυπωσιασμού
• συνθηματολογικός τόνος
Η πειθώ στη διαφήμιση

Θεωρητικό πλαίσιο
Ορισμός:Διαφήμιση είναι η μορφή μιας πληρωμένης δημόσιας ανακοίνωσης,

που έχει σκοπό να προωθήσει την πώληση ενός προϊόντος ή μιας υπηρεσίας,
να υποστηρίξει μια ιδέα ή να προκαλέσει ορισμένα αποτελέσματα, που επιθυμεί
ο διαφημιζόμενος. Encyclopedia Britannica
Σύμφωνα με τον παραπάνω ορισμό, η διαφήμιση αποτελεί μια πράξη

επικοινωνίας ανάμεσα σε έναν πομπό (εταιρεία, δημόσιο οργανισμό ή ιδιωτικό
φορέα, πολιτικό κόμμα, ...) και έναν δέκτη (το καταναλωτικό κοινό) που έχει ως
στόχο την παρακίνηση του δέκτη να αγοράσει το διαφημιζόμενο προϊόν. Για την
επίτευξη αυτού του στόχου χρησιμοποιούνται διάφορες μορφές διαφημιστικών
μηνυμάτων και μέσων/τεχνικών πειθούς.
Ç äéáöÞìéóç ùò ìïñöÞ åðéêïéíùíßáò
ðïìðüò ìÞíõìá äÝêôçò
- åôáéñåßá ôï êáôáíáëùôéêü êïéíü

- ïñãáíéóìüò
- äçìüóéïò Þ
ôï äéáöçìéóôéêü ðñïúüí
éäéùôéêüò öïñÝáò
- ðïëéôêü êüììá
ÌïñöÝò äéáöçìéóôéêïý ìçíýìáôïò
ìÞíõìá ðïõ áíáðôýóóåôáé ìÞíõìá ðïõ åðåîçãåß ôçí åéêüíá

ìå Üìåóï ôñüðï ìÞíõìá ðïõ óôçñßæåôáé óå ôå÷íÜóìáôá
áöçãçìáôéêü ìÞíõìá ìÞíõìá ðïõ ðñïóöÝñåé åðé÷åéñÞìáôá
ìÞíõìá ìïíïëüãïõ-äéáëüãïõ
ÌÝóá / ôå÷íéêÝò äéáöçìéóôéêÞò ðåéèïýò
óõíåéñìüò éäåþí åðßêëçóç óôï óõíáßóèçìá

áíáëõôéêÞ ðåñéãñáöÞ êáé åðßäåéîç åðßêëçóç óôç ëïãéêÞ
ôùí éäéïôÞôùí ôïõ ðñïúüíôïò ëáíèÜíùí áîéïëïãéêüò ÷áñáêôçñéóìüò
åðßêëçóç óôçí áõèåíôßá
Παραδείγματα (βλ. σ.σ. 81-82, Κριτήρια Αξιολόγησης Έκφραση Έκθεση, εκδ.

Εκδοτικές Τομές Ορόσημο).
α. Μορφής διαφημιστικού μηνύματος
και
β. Τεχνικών διαφημιστικής πειθούς
1ο παράδειγμα:
Μορφή διαφημιστικού μηνύματος
Η ελεύθερη αγορά δίνει ένα μεγάλο πλεονέκτημα. Το πλεονέκτημα της

επιλογής!
Διάλεξε προϊόντα και υπηρεσίες που σου προσφέορυν την καλύτερη σχέση
ποιότητας-τιμής. Αν το κάνουμε όλοι μας αυτό, η αγορά θα έρθει στα μέτρα
μας.
Πριν αγοράσεις λοιπόν, δες, ψάξε, υπολόγισε.
Στο παράδειγμα αυτό οι τεχνικές της διαφημιστικής πειθούς χρησιμοποιούνται από

το κράτος (Υπουργείο Ανάπτυξης), στο πλαίσιο μιας εκστρατείας για το συμφέρον
του καταναλωτικού κοινού, τη συγκράτηση των τιμών.
πομπός:Υπουργείο Ανάπτυξης, Γενική Γραμματεία Εμπορίου.
δέκτης: το καταναλωτικό κοινό.
Το μήνυμα της διαφήμισης οργανώνεται σε τρία μέρη.
ÏñãÜíùóç ôïõ ìçíýìáôïò
á) “Small óå ôéìÞ extra large; â) “Ç åëåýèåñç áãïñÜ ...

ÁöÞóôå ôï óôï ñÜöé!” äåò, øÜîå, õðïëüãéóå.”
ëïãïðáßãíéï + ÷éïýìïñ ðñïóöÝñåé åðé÷åéñÞìáôá.

ã) “Óýãêñéíå ... ôéò ôéìÝò ìßêñõíå.”
ëïãïðáßãíéï ðïõ óôçñßæåôáé óå ôå÷íÜóìáôá.

Ôå÷íéêÝò äéáöçìéóôéêÞò ðåéèïýò
Eðßêëçóç óôç ËïãéêÞ Eðßêëçóç óôï Óõíáßóèçìá

Åðé÷åéñÞìáôá: “Ç åëåýèåñç áãïñÜ “ÄéÜëåîå ðñïúüíôá ... áí ôï
äßíåé Ýíá ìåãÜëï ðëåïíÝêôçìá. Ôï êÜíïõìå üëïé ìáò ... øÜîå,
ðëåïíÝêôçìá ôçò åðéëïãÞò!” õðïëüãéóå.”
Στο συγκεκριμένο παράδειγμα με τα επιχειρήματα του δεύτερου μέρους “Η ελεύθερη

αγορά ... υπολόγισε”, συνδυάζονται σοφά η επίκληση στη λογική με το
συναισθηματικό επηρεασμό των αναγνωστών για να πείσουν ότι είναι ευθύνη
όλων μας η συγκράτηση των τιμών και να δημιουργήσουν έτσι μια πετυχημένη
διαφήμιση.
2ο παράδειγμα:
Μορφή διαφημιστικού μηνύματος
Προνομιακό επιτόκιο σταθερό για ένα χρόνο

Εξόφληση μόνο τόκων ανά τρίμηνο
Ευελιξία στον τρόπο αποπληρωμής του κεφαλαίου
Επαναχορήγηση του κεφαλαίου
που έχει καταβληθεί
πομπός:Γενική Τράπεζα
δέκτης: όσοι ενδιαφέρονται να πάρουν δάνειο για να επεκτείνουν την επιχείρησή
τους
Μορφή διαφημιστικού μηνύματος:

Πρόκειται για μήνυμα που επεξηγεί την εικόνα, η οποία χωρίς το κείμενο θα
φαινόταν άσχετη με το διαφημιζόμενο προϊόν. Στη συνέχεια παρέχονται
πληροφορίες/ επιχειρήματα για το συγκεκριμένο προϊόν, γίνεται όμως και ένα
λογοπαίγνιο με τη λέξη εξέλιξη, καθώς έχει τη μορφή Xlιξη (XL = extra large,
δηλ. πολύ μεγάλο).
Τεχνικές διαφημιστικής πειθούς:
Επίκληση στο συναίσθημα: η διαφήμιση στηρίζει την πειστική της δύναμη κυρίως
στην επίκληση στο συναίσθημα, καθώς δημιουργεί προσδοκίες για την εκπλήρωση
των επαγγελματικών σχεδίων όσων επιλέξουν το διαφημιζόμενο τραπεζικό προϊόν.
Επίκληση στη λογική:με την αναλυτική περιγραφή των ιδιοτήτων του
προϊόντος παρέχει επίσης επιχειρήματα για τη λογική στήριξή του.
ÂÞìá 5
ÂÞìá 4 Εξασκούμαι ...
ÂÞìá 3
ÂÞìá 2
ÂÞìá 1
Οι ασκήσεις που ακολουθούν καλύπτουν όλο το φάσμα της θεωρίας

του κεφαλαίου
Ασκήσεις:
1. Να αξιολογήσετε το επιχείρημα:
“... η ανθρωπική αρχή αποτελεί ηθική δικαίωση του ανθρώπου. ανασύρει και
πάλι τον άνθρωπο από την ασημαντότητα και τον τοποθετεί σε θέση περίοπτη”
Βλέπε σ. 14, Κριτήρια Αξιολόγησης Έκφραση Έκθεση,
εκδ. Εκδοτικές Τομές Ορόσημο.
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
2. Να προσδιορίσετε τους τρόπους πειθούς, να βρείτε τα μέσα με τα οποία

πραγματοποιούνται και να αιτιολογήσετε την απάντησή σας.
“Από οικολογική άποψη επιμένουμε κυρίως στο γεγονός ότι η βιοποι-

κιλότητα αποτελεί την αιτία της επιτυχίας της ζωής πάνω στη Γη, μια επιτυχία
που διαρκεί περίπου τέσσερα δισεκατομμύρια χρόνια. Οι οικολόγοι έχουν
υπογραμμίσει ότι όσο πιο πλούσιο σε είδη είναι ένα οικοσύστημα τόσο πιο
σθεναρά ανθίσταται σε οποιονδήποτε πιθανό εισβολέα, τόσο λιγότερο
επηρεάζονται τα είδη του από παθογόνους παράγοντες, τόσο ταχύτερα
αποκαθίσταται μετά την αταξία.”
Βλέπε σ.σ. 20-21, Κριτήρια Αξιολόγησης Έκφραση Έκθεση,
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
3. Ποιον τρόπο πειθούς χρησιμοποιεί ο συγγραφέας; Να αιτιολογήσετε την απάντησή

σας.
“Το πρόβλημα είναι ότι η αναστροφή αυτή προϋποθέτει τολμηρές αποφάσεις,

παγκόσμια συνεργασία και ατομική υπευθυνότητα. Ακόμη περισσότερο,
προϋποθέτει αλλαγή νοοτροπίας και αξιών. “Χρειάζεται να καταλάβουμε”
γράφει ο Α. Βεργανελάκης “ότι η ανθρωπότητα μπήκε σε μια εντελώς νέα
εποχή, για την οποία το παρελθόν δεν μπορεί να αποτελέσει παράδειγμα. Τα
τελευταία σαράντα χρόνια ο άνθρωπος άρχισε να αλληλεπιδρά με τη φύση με
καινούργια μέσα και τρόπους. Η αντιμετώπιση των προβλημάτων είναι ένα
συλλογικό έργο, που επιβάλλεται να γίνεται σε τοπική, εθνική και διεθνή
κλίμακα”.”
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
4. α. Σε ποιο είδος συλλογισμού ανήκει το επιχείρημα ανάλογα με το είδος της

προκείμενης και την πορεία της σκέψης;
β. Να ελέγξετε την εγκυρότητα, αλήθεια, ορθότητα του επιχειρήματος.
“Αν βέβαια, επιδιώκουμε νηφάλια και ψύχραιμα να εκθέσουμε το πρόβλημα

της περιβαλλοντικής κρίσης, δεν μπορούμε να αρνηθούμε ότι το ζήτημα αυτό
αποτελεί ,στην ουσία, αντικατόπτρισμα της πολύ βαθύτερης πολιτισμικής και
αξιακής κρίσης των ημερών μας.”
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
5. Ποια είναι η συλλογιστική πορεία της παραγράφου;
“Δεν υπάρχουν ανθρώπινα δικαιώματα. Για να το πούμε ακριβέστερα: εν έτει

1998 δεν υπάρχουν ανθρώπινα δικαιώματα και κανείς δεν μπορεί να γνωρίζει
αν θα υπάρξουν στο μέλλον. Η διαπίστωση αυτή είναι αναπόδραστη, αν
επιθυμούμε να ορίσουμε την έννοια του “δικαιώματος” και του “ανθρώπινου
δικαιώματος” αυστηρά και αδιαφορώντας απέναντι σε πολιτικές - ιδεολογικές
σκοπιμότητες. “Δικαίωμα” δεν είναι κάτι που απλώς διάγει βίο φαντάσματος
μέσα στα κεφάλια των φιλοσόφων ή που ευδοκιμεί στα χείλη των
προπαγανδιστών. Στην ουσία του δικαιώματος ανήκει εξ ορισμού η δυνατότητα
να απαιτείται και να επιβάλλεται. Και ως “ανθρώπινο δικαίωμα” επιτρέπεται
να θεωρείται μονάχα ένα δικαίωμα το οποίο απολαμβάνουν όλοι οι άνθρωποι
μόνο και μόνο επειδή είναι άνθρωποι, δηλαδή χωρίς τη διαμεσολάβηση
εξουσιαστικών αρχών και συλλογικών υποκειμένων (π.χ. εθνών και κρατών)
που, από εννοιολογική και φυσική άποψη, είναι στενότερα από την
ανθρωπότητα ως σύνολο.”
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
6. α. Ποιο το είδος του συλλογισμού;

β. Αναζητήστε τεκμήρια.
“Ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών δεν έχει καμία αμφιβολία. Εκτιμά σε έκθεσή

του ότι η έκρηξη των γεννήσεων στις φτωχές περιοχές του πλανήτη θα αυξήσει
τον πληθυσμό της Γης κατά 50% σε πενήντα χρόνια και υπολογίζει ότι το
2050, ο γαλάζιος πλανήτης θα φιλοξενεί 9,3 δισ. ψυχές από 6,1 δισ. ανθρώπους
που θρέφει σήμερα. Τούτη η πληθυσμιακή έκρηξη θα προκαλέσει, κατά πάσα
βεβαιότητα, παλιρροϊκά κύματα μετανάστευσης από τις φτωχές περιοχές της Ασίας
και της Αφρικής στις ακτές του πλούσιου βιομηχανικού Βορρά.”
Βλέπε σ. 52, Κριτήρια Αξιολόγησης
Έκφραση Έκθεση, εκδ. Εκδοτικές Τομές Ορόσημο.
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
7. α. Ποια συλλογιστική πορεία ακολουθείται στο παρακάτω κείμενο.

β. Να ελέγξετε την αλήθεια, την εγκυρότητα και τη λογική ορθότητά του.
“Σήμερα τα κράτη δεν μπορούν να αφανίσουν ολότελα ένα άλλο κράτος
και οι άνθρωποι δεν μπορούν να σκοτώσουν όλους τους εχθρούς τους.
Στην καλύτερη περίπτωση, μπορεί να πετύχουν ένα προσωρινό αποτέλεσμα,
μία φαινομενική νίκη. Η νίκη αυτή όμως θα είναι πύρρειος”.
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
8. α. Να διακρίνετε το είδος του συλλογισμού του συγγραφέα ανάλογα με την πορεία

της σκέψης.
β. Να αναφέρετε τεκμήρια.
“Μόνο κατά το δικό μας αιώνα γεννήθηκε η έννοια του “παγκόσμιου

πολέμου”, που μπορεί να εμπλέξει και κοινωνίες χωρίς ιστορία, όπως για
παράδειγμα τις πολυνησιακές φυλές. Με την ανακάλυψη της ατομικής
ενέργειας, της τηλεόρασης, των αεροπορικών μεταφορών και με τη γέννηση
διαφόρων μορφών πολυεθνικού καπιταλισμού, επαληθεύτηκαν ορισμένες
συνθήκες σύμφωνα με τις οποίες ο πόλεμος είναι αδύνατος. Τα πυρηνικά
όπλα έπεισαν τους πάντες ότι μια ατομική σύρραξη δεν θα είχε νικητές,
παρά μόνο έναν και μοναδικό ηττημένο: τον πλανήτη. Αν όμως, τον πρώτο
καιρό, είχαμε συνειδητοποιήσει ότι ο ατομικός πόλεμος είναι
αντιοικολογικός, αργότερα συνειδητοποιήσαμε ότι κάθε αντιοικολογικός
πόλεμος είναι ατομικός, και ότι, τελικά, κάθε πόλεμος, τώρα πια, δεν μπορεί
παρά να είναι αντιοικολογικός. Όποιος ρίχνει μιαν ατομική βόμβα (ή όποιος
ρυπαίνει τη θάλασσα) κηρύσσει τον πόλεμο όχι μόνο στους αντίπαλους,
αλλά στη γη στο σύνολό της…”
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
...................................................................................................................
...................................................................................................................
...................................................................................................................
...................................................................................................................
...................................................................................................................
...................................................................................................................
9. Ποιες τεχνικές διαφημιστικής πειθούς χρησιμοποιεί ο διαφημιστής; Να

τεκμηριώσετε την απάντησή σας.
Mazda Tribute
Don’ t just escape ... Zoom-Zoom!
Κάποτε, δεν έβλεπες την ώρα να βγεις από το σπίτι για να παίξεις με τα αυτοκινητάκια
σου. Η μητέρα σου, σου φώναζε να προσέχεις και να πηγαίνεις από το πεζοδρόμιο. Να
είσαι καλό παιδί και να πάρεις τον σωστό δρόμο.
Τώρα που μεγάλωσες, όμως, μπορείς να βγεις απ’ αυτόν!
Με το Mazda Tribute. Το zoom-zoom για μεγάλα παιδιά. Γιατί με κινητήρες 2000cc

& 3000, 4 αερόσακους, 5 ζάντες αλουμινίου16΄΄, ABS με EBD, air-condition,
cruise control, προβολείς ομίχλης και πολλά άλλα στον βασικό εξοπλισμό, το Mazda
Tribute συνδυάζει πολυτέλεια, άνεση και άψογη οδική συμπεριφορά, μέσα στην πόλη
αλλά και off-road.
Γιατί σαν μεγάλο παιδί, μπορείς να συχνάζεις σε όποιο δρόμο θέλεις.
Από € 29.000
Στους επίσημους εμπόρους Mazda σε όλη την Ελλάδα.
ΕΛΜΑ ΑΕΒΕΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ: Πολυκράτους 41, 104 42 Αθήνα,Τηλ: 210.5156.000

ΥΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑ ΒΟΡΕΙΟΥ ΕΛΛΑΔΟΣ: Έκθεση: Βασ. Γεωργίου 2-4, 546 40 Θεσσαλονίκη,
Τηλ.: 2310.835.548, www mazda. gr, e-mail: elma@mazda. gr

..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
10. Ποιες τεχνικές χρησιμοποιεί ο διαφημιστής για να πείσει;
Ένα μυθικό όνομα για την

τέχνη του γραψίματος.
Από την εποχή της δημιουργίας της
το 1845 η εταιρεία Cross περνά
στα τέλη του 2002 σε μια ριζική
ανανέωση της γραμμής της
προσφέροντας μια πλήρη σειρά
των αξεσουάρ Cross.
Σχεδιασμένη να γοητεύει,
φτιαγμένη να πρωταγωνιστεί,
δοκιμασμένη να διαρκεί.
Τα αξεσουάρ της Cross,
καινοτομικά και λειτουργικά,
αφήνουν μια διαρκή
αίσθηση τελειότητας.

..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
11. Να ελέγξετε το πρώτο αντεπιχείρημα που βρίσκεται στην αρχή της δεύτερης
παραγράφου του κειμένου που ακολουθεί ως προς το είδος του συλλογισμού,
την αλήθεια, την εγκυρότητα και τη λογική ορθότητά του.
“Η συζήτηση γύρω από τη σκοπιμότητα αλλά και την ορθότητα -ακόμα και
τη συνταγματικότητα- της ποινής του θανάτου είναι πάντα ζωηρή και επίκαιρη.
Ως βασικά επιχειρήματα για την κατάργηση της ποινής του θανάτου
προβάλλονται: η αντίθεση της ποινής αυτής προς το κοινό αίσθημα, η
βαναυσότητά της που έγκειται ιδιαίτερα στη γνώση του επικείμενου θανάτου
και στην ψυχική τυραννία του μελλοθανάτου, η ανικανότητά της να αποτρέψει
από τη διάπραξη σοβαρών εγκλημάτων τους αποφασισμένους να τα τελέσουν,
η ανελαστικότητα της ποινής αυτής τόσο κατά τη νομοθετική οριοθέτηση όσο
και κατά τη δικαστική επιμέτρησή της, το ανεπανόρθωτο σε περίπτωση
δικαστικής πλάνης, το ανεπίτρεπτο της αφαιρέσεως ανθρώπινης ζωής από
την κρατική εξουσία, με τον ισχυρισμό ότι το έννομο αγαθό της ζωής είναι
υπέρτερο από το έννομο αγαθό του κράτους. Υποστηρίζεται ακόμη ότι
σύμφωνα με το νέο Σύνταγμα (άρθρο 2 § 1 Συντ. 1975), η θανατική ποινή
είναι “αντισυνταγματική”, γιατί προσκρούει στην αρχή του απαραβίαστου της
ανθρώπινης προσωπικότητας που κατοχυρώνεται με συνταγματική διάταξη
υπέρτερης ισχύος (άρθρο 2 § 1 Συντ. 1975) απέναντι στην επίσης συνταγματική
διάταξη που προβλέπει τη θανατική ποινή (7 § 1 Συντ. 1975).
Τα επιχειρήματα αυτά είναι πολύ σοβαρά αλλά όχι ακαταμάχητα. Η αντίθεση
της θανατικής ποινής στο κοινό αίσθημα είναι αμφίβολη ή πάντως αναπόδεικτη.
Υπάρχουν ίσα-ίσα περιπτώσεις που το “κοινό αίσθημα” απαιτεί την επιβολή
της θανατικής ποινής, όπως αποδείχτηκε πρόσφατα στη Γαλλία με την απαγωγή
και τη δολοφονία ενός μικρού παιδιού.”
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
12. Να εντοπίσετε στο απόσπασμα τους τρόπους πειθούς και τα μέσα με τα οποία
αυτοί πραγματοποιούνται.
“Καθόλου. Ο Έλγιν δεν είχε άδεια. Κανένας δεν είδε το περίφημο φιρμάνι. Μόνο
μια μετάφρασή του. Σημειώστε πως δεν υπάρχει έγγραφο σε Οθωμανική Βιβλιοθήκη
για οποιοδήποτε τέτοιο φιρμάνι. Επιπλέον, ακόμη και από τη μετάφραση που
παρουσιάζεται ως αυθεντική δεν προκύπτει ότι δίδεται σε κανέναν η άδεια να
αφαιρέσει οτιδήποτε από το ναό του Παρθενώνα. Το συγκεκριμένο έγγραφο
μιλά για μετατόπιση χαραγμένων πλακών και βράχων. Όχι για την καταστροφή
του κτιρίου. Όχι για την αφαίρεση κομματιών από αυτό. Τα Γλυπτά πρέπει να
επιστραφούν στην Ελλάδα και κανένας στην Αγγλία δεν θα αισθανθεί
προδομένος.”
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
13. α. Με ποιον τρόπο αναπτύσσεται ο λογικός συλλογισμός που περιέχεται στο

παρακάτω χωρίο;
β. Να ελέγξετε την αλήθεια, εγκυρότητα και λογική ορθότητα του επι-
χειρήματος.
“Οι πολιτισμοί δεν έχουν φυσικούς κληρονόμους, κληρονόμοι

αναδείχνονται όσοι αξιοποιούν δημιουργικά το κληροδότημα. Τα γλυπτά
του Παρθενώνα ανήκουν στους λαούς που έχουν την καλλιέργεια να
κατανοήσουν τη διαχρονική αξία και σημασία τους για τη σύνολη
ανθρωπότητα - ανήκουν στους λαούς που αναδείχθηκαν εκ των πραγμάτων
κληρονόμοι του αρχαιοκλασικού πολιτισμού. Τέτοιοι είναι,εδώ και αιώνες,
μόνο οι λαοί της ευρωπαϊκής Δύσης.”
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
14. Να βρείτε τους τρόπους και τα μέσα πειθούς της παραγράφου.
“Η αντίληψη ότι οι Νεοέλληνες χρωστούν την ελληνικότητά τους στον

εκδυτικισμό τους συνιστά, αν μη τι άλλο, τουλάχιστον αφελή τοποθέτηση.
Ήταν, άλλωστε, λογικό και επόμενο οι Ευρωπαϊκοί λαοί να επικαρπωθούν
τα ήδη δοκιμασμένα από το χρόνο ανθρωπιστικά ιδεώδη και να τα
ενσωματώσουν γόνιμα στη δική τους παράδοση, καθώς βρίσκονταν σε θέση
ισχύος. Υπό αυτό το πρίσμα εύκολα κατηγοριοποιούσαν τους λαούς με
γνώμονα τη δική τους πολιτιστική στάθμη. Απλουστευτικά και αβασάνιστα
είχαν καταλήξει, λοιπόν, στο συμπέρασμα ότι, οι Νεοέλληνες έπρεπε πρώτα
να εκδυτικιστούν και στη συνέχεια να διεκδικήσουν πειστικά την ελληνικότητά
τους. Όσα εξάλλου μας καταλογίζουν οι Βρετανοί, σχετικά με την ιστορική
λήθη και την άγνοια της αξίας των θησαυρών μας, είναι εξίσου τρωτά και
αστήρικτα επιχειρήματα.”
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
15. Ποια συλλογιστική πορεία ακολουθεί ο συγγραφέας κατά την ανάπτυξη της
παραγράφου; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας.
“Οι νέες οικονομικές αλήθειες του επόμενου αιώνα κάνουν πολύ πιο απίθανο
το ότι η αγορά ή ο δημόσιος τομέας θα μπορέσουν γι’ άλλη μια φορά να σώσουν
την οικονομία από την αυξανόμενη τεχνολογική ανεργία και τη μειούμενη
καταναλωτική ζήτηση. Οι τεχνολογίες της πληροφορικής και των
τηλεπικοινωνιών απειλούν με την απώλεια δεκάδων εκατομμυρίων θέσεων
εργασίας στα χρόνια που έρχονται και με μια σταθερή πτώση απασχόλησης σε
πολλές βιομηχανίες και κατηγορίες επαγγελμάτων. Οι τεχνολογικοί οπτιμιστές
αντιτείνουν ότι τα νέα προϊόντα και οι υπηρεσίες της επανάστασης της υψηλής
τεχνολογίας θα δημιουργήσουν νέες θέσεις εργασίας κι επισημαίνουν το γεγονός
ότι στις αρχές του αιώνα μας μπορεί το αυτοκίνητο να αχρήστευσε το άλογο
και την άμαξα, αλλά έφερε μαζί του εκατομμύρια καινούριες δουλειές. Αν και
είναι αλήθεια ότι πολλά από τα προϊόντα της Εποχής της Πληροφορικής
αχρηστεύουν παλαιότερα προϊόντα και υπηρεσίες, χρειάζονται πολύ λιγότερα
εργατικά χέρια για την παραγωγή και τη λειτουργία τους. Ας πάρουμε για
παράδειγμα τις πολυσυζητημένες λεωφόρους της πληροφορικής, μια
επαναστατική νέα μορφή αμφίδρομης επικοινωνίας που θα μπορεί να φέρνει
μια γκάμα πληροφοριών και υπηρεσιών απευθείας στον καταναλωτή, παρακάμ-
πτοντας παραδοσιακούς διαύλους μεταφοράς και διανομής. Η καινούργια
λεωφόρος των δεδομένων θα απασχολήσει έναν όλο και μεγαλύτερο αριθμό
επιστημόνων στο χώρο των ηλεκτρονικών υπολογιστών, μηχανικών,
παραγωγών, συγγραφέων και καλλιτεχνών για τον προγραμματισμό, τον έλεγχο
και τη διοίκηση των δικτύων. Παρ’ όλα αυτά, οι αριθμοί τους θα ωχριούν σε
σύγκριση με τα εκατομμύρια υπαλλήλων στους τομείς της χονδρικής και
λιανικής πώλησης, οι εργασίες των οποίων θα έχουν γίνει περιττές και
ακατάλληλες από το νέο μέσο.”
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
Κριτήριο Αξιολόγησης
Πώς θέλει ο Χίτλερ τη διαπαιδαγώγηση των

νέων
Η διαπαιδαγώγησή μου είναι σκληρή. Η

αδυναμία πρέπει να διώχνεται με μαστίγιο. Στα
σχολεία μου θα ανδρωθεί μια νεολαία που θα
αλλάξει τον κόσμο. Θέλω μια νεολαία απότομη
και σκληρή. Η νεολαία οφείλει να συγκεντρώνει
όλα αυτά τα στοιχεία. Πρέπει να υπομένει τον
πόνο. Δεν πρέπει να υπάρχει σ’ αυτήν κανένα
Ανοικτίρμονα, ίχνος αδυναμίας ή τρυφερότητας. Το ελεύθερο και
αντιδημοκρατική, υπέροχο αγρίμι πρέπει να ξαναλάμψει στα μάτια
χωρίς ανθρωπιστικά της. Δυνατή και όμορφη, έτσι ονειρεύομαι τη
και αισθητικά ιδεώδη νεολαία μου. Θα είναι ικανή να πραγματοποιεί
θέλει ο Χίτλερ όλες τις φυσικές ασκήσεις. Θέλω να δημιουργήσω
“τη νεολαία του”. μια αθλητική νεολαία. Αυτός είναι ο πρώτος και
κυριότερος στόχος. Έτσι θα κατορθώσω να
εξαλείψω χιλιετίες ανθρώπινης υποτέλειας. Έτσι
θα έχω μπροστά μου τον καθαρό και ευγενικό
καρπό της φύσης. Έτσι θα αναδημιουργήσω τον
άνθρωπο. Δε θέλω πνευματική καλλιέργεια. Η
επιστήμη θα διέφθειρε τη νεολαία μου. Αυτό που
θα προτιμούσα είναι ό,τι μαθαίνει να το εφαρμόζει
στο παιχνίδι. Αλλά οφείλει να μάθει να
αυτοκυριαρχείται. Θέλω να μάθει να νικά, και στις
σκληρότερες δοκιμασίες, το φόβο και το θάνατο.
Αυτό είναι το ύψιστο κατόρθωμα μιας ηρωικής
νεολαίας, από αυτή θα ξεπηδήσει ο ελεύθερος
άνθρωπος, μέτρο και κέντρο του κόσμου, ο
άνθρωπος δημιουργός, ο άνθρωπος Θεός. Στο
σχολείο μου θα λατρεύεται η εικόνα του ωραίου
και αυτοκυρίαρχου ανθρώπου.
(Απόσπασμα από το βιβλίο του Ράουσιγκ,

Συνομιλίες με τον Χίτλερ. Παρατίθεται στο βιβλίο
των Σκουλάτου Β., Δημακόπουλου Ν. και Κόνδη
Σ., Ιστορία Νεότερη και Σύγχρονη, τεύχος Γ΄,
Γ΄Λυκείου, Ο.Ε.Δ.Β., σ. 187)
Ασκήσεις:
1. Να αποδώσετε περιληπτικά το νόημα του κειμένου σε μια παράγραφο περίπου

80 λέξεων.
μονάδες 25
2. Ο πολιτικός λόγος, όταν στοχεύει στην παραπλάνηση ή τον εκφοβισμό του

ακροατηρίου, αντικαθιστά τα επιχειρήματα με αυταπόδεικτες έννοιες ή λέξεις
με τέτοια ηθική διάσταση που εμποδίζουν το λογικό έλεγχο. Ποιες είναι οι
έννοιες που παραποιούνται και οι αξίες που στρεβλώνονται στο
συγκεκριμένο απόσπασμα πολιτικού λόγου;
μονάδες 12
3. Ο λεκτικός πληθωρισμός, η βεβαιωτική διατύπωση, η έντονη συναισθηματική

φόρτιση και η μεγαλοστομία είναι μερικά από τα χαρακτηριστικά του πολιτικού
λόγου που επισημαίνει η Άννα Φραγκουδάκη (σχολ. Βιβλίο, σελ. 83). Να
εντοπίσετε στο κείμενο παραδείγματα αυτών των χαρακτηριστικών.
μονάδες 8
4. Να ετυμολογήσετε τις λέξεις και να δώσετε τη σημασία τους: ανδρωθεί,

εξαλείψω,υποτέλειας, διέφθειρε, κατόρθωμα.
μονάδες 5
5. “Χρέος του δημοκράτη είναι να συντελέσει στην ανάπτυξη της παιδείας προς
εκείνες ακριβώς τις κατευθύνσεις που φοβάται ο ολοκληρωτισμός”. Με αφορμή
τη ρήση αυτή του Ρ. Ρούφου να αναφερθείτε στον προσανατολισμό που πρέπει
να έχει μια δημοκρατική παιδεία. Το κείμενό σας θα αποτελέσει την εισηγητική
ομιλία σε ημερίδα για την παιδεία που οργανώνει το σχολείο σας. Στην ομιλία
σας, που δε θα υπερβαίνει τις 600 λέξεις, να επικαλεσθείτε τη λογική, αλλά
και το συναίσθημα του ακροατηρίου σας.
μονάδες 50

Ek - 2

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Ek - 2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Åíüôçôá 2ç

Ο μαθητής που έχει μελετήσει την ενότητα “Η Πειθώ” θα πρέ-

[ να διακρίνει τους τρόπους πειθούς (επίκληση στη λογική, επίκληση

Α. ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΗ ΛΟΓΙΚΗ (επιτυγχάνεται με επιχειρήματα και τεκμήρια)

α. Τι είναι επιχείρημα; συλλογισμός ή σειρά συλλογισμών για τη στήριξη ή

β. Τι είναι τα τεκμήρια; αποδεικτικά στοιχεία που θεμελιώνουν μια θέση και

Ανάμεσα σε τόσα ρεκόρ γιατί όχι και μια

Β. ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΟ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑ ΤΟΥ ΔΕΚΤΗ

β. Ποια είναι τα μέσα για την περιγραφή, αφήγηση, χιούμορ, ειρωνεία,

Γ. ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΟ ΗΘΟΣ ΤΟΥ ΠΟΜΠΟΥ

Δ. ΕΠΙΚΛΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΥΘΕΝΤΙΑ

Ε. ΕΠΙΘΕΣΗ ΣΤΟ ΗΘΟΣ ΤΟΥ ΑΝΤΙΠΑΛΟΥ

Α. ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΗΝ ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΣΚΕΨΗΣ

2. Επαγωγικός: Από μία ειδική και συγκεκριμένη θέση καταλήγουμε σε

* Σε βραχυλογικούς επαγωγικούς συλλογισμούς το

3. Αναλογικός: Απο μία ειδική άποψη καταλήγουμε πάλι σε μια ειδική.

Β. ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟ ΕΙΔΟΣ ΤΩΝ ΠΡΟΚΕΙΜΕΝΩΝ ΠΡΟΤΑΣΕΩΝ

2. Υποθετικός: Όταν μια τουλάχιστον προκείμενη είναι υποθετική πρό-

3. Διαζευκτικός: Όταν μία τουλάχιστον προκείμενη είναι διαζευκτική

Αξιολογώ ένα επιχείρημα

Α. ΕΓΚΥΡΟΤΗΤΑ - ΑΛΗΘΕΙΑ - ΟΡΘΟΤΗΤΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΟΣ

επαγωγή. Έχουμε τρία είδη επαγωγικού συλλογισμού, οπότε διαφορετικά

Τα είδη του επαγωγικού συλλογισμού

= Ο παραπάνω συλλογισμός οδηγεί σε συμπέρασμα με πιθανολογικό

β) Συλλογισμός με αίτιο - αποτέλεσμα

= Στο παραπάνω παράδειγμα, η επαγωγή θεωρείται τέλεια, γιατί οι αιτίες που

= Ο παραπάνω επαγωγικός συλλογισμός θεωρείται ατελής, γιατί η αιτία που

= Πρόκειται για μεταφορική αναλογία που οδηγεί σε συμπέρασμα χωρίς

2. Η κυριολεκτική αναλογία, προκειμένου να μην είναι αυθαίρετη, πρέπει να

= Πρόκειται για κυριολεκτική αναλογία με αποδεικτική αξία που οδηγεί σε

ÂÞìá 4 Κατανοώ τις μορφές πειθούς

Α. Τεχνικές διαφημιστικής πειθούς

B. Γλώσσα της διαφήμισης

Η πειθώ στη διαφήμιση

Ορισμός:Διαφήμιση είναι η μορφή μιας πληρωμένης δημόσιας ανακοίνωσης,

Σύμφωνα με τον παραπάνω ορισμό, η διαφήμιση αποτελεί μια πράξη

Ç äéáöÞìéóç ùò ìïñöÞ åðéêïéíùíßáò

ðïìðüò ìÞíõìá äÝêôçò

- åôáéñåßá ôï êáôáíáëùôéêü êïéíü

ÌïñöÝò äéáöçìéóôéêïý ìçíýìáôïò

ìÞíõìá ðïõ áíáðôýóóåôáé ìÞíõìá ðïõ åðåîçãåß ôçí åéêüíá

ÌÝóá / ôå÷íéêÝò äéáöçìéóôéêÞò ðåéèïýò

óõíåéñìüò éäåþí åðßêëçóç óôï óõíáßóèçìá

Παραδείγματα (βλ. σ.σ. 81-82, Κριτήρια Αξιολόγησης Έκφραση Έκθεση, εκδ.

Μορφή διαφημιστικού μηνύματος

Η ελεύθερη αγορά δίνει ένα μεγάλο πλεονέκτημα. Το πλεονέκτημα της

Στο παράδειγμα αυτό οι τεχνικές της διαφημιστικής πειθούς χρησιμοποιούνται από

ÏñãÜíùóç ôïõ ìçíýìáôïò

á) “Small óå ôéìÞ extra large; â) “Ç åëåýèåñç áãïñÜ ...

ëïãïðáßãíéï + ÷éïýìïñ ðñïóöÝñåé åðé÷åéñÞìáôá.

ëïãïðáßãíéï ðïõ óôçñßæåôáé óå ôå÷íÜóìáôá.

Eðßêëçóç óôç ËïãéêÞ Eðßêëçóç óôï Óõíáßóèçìá

Στο συγκεκριμένο παράδειγμα με τα επιχειρήματα του δεύτερου μέρους “Η ελεύθερη

Προνομιακό επιτόκιο σταθερό για ένα χρόνο

Μορφή διαφημιστικού μηνύματος:

Οι ασκήσεις που ακολουθούν καλύπτουν όλο το φάσμα της θεωρίας

2. Να προσδιορίσετε τους τρόπους πειθούς, να βρείτε τα μέσα με τα οποία

“Από οικολογική άποψη επιμένουμε κυρίως στο γεγονός ότι η βιοποι-

3. Ποιον τρόπο πειθούς χρησιμοποιεί ο συγγραφέας; Να αιτιολογήσετε την απάντησή

“Το πρόβλημα είναι ότι η αναστροφή αυτή προϋποθέτει τολμηρές αποφάσεις,

4. α. Σε ποιο είδος συλλογισμού ανήκει το επιχείρημα ανάλογα με το είδος της

“Αν βέβαια, επιδιώκουμε νηφάλια και ψύχραιμα να εκθέσουμε το πρόβλημα

5. Ποια είναι η συλλογιστική πορεία της παραγράφου;