29285362 ΙΛΙΑΔΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΒΟΗΘΗΜΑ ΒΟΛΟΝΑΚΗ

Ιλιάδα
Ομήρου
ÊÜèå ãíÞóéï áíôßôõðï öÝñåé ôç óöñáãßäá ôùí åêäüóåùí ÂÏËÏÍÁÊÇ
SBN: 960-381-295-1 © 2006 Åêäüóåéò ÂïëïíÜêç
Ìáõñïìé÷Üëç 41
&
Âáëôåôóßïõ, ÁèÞíá,
Ôçë.: 210 3608065, F x: 210 3608197
www.v n k .g , m : nf @v n k .g
ÅêäïôéêÞ åðéìÝëåéá — ó÷åäéáóìüò: ÄçìÞôñçò Ëïýêáò Äéïñèþóåéò äïêéìßùí: Ìáñßá Ëåðåíéþôç Äçìéï
ÂÜëéá ËïõôñéáíÜêç
¢ííá Ìïõñïõãêëïý
Ιλιάδα
Ομήρου
Β΄ Γυμνασίου
Á
íáìöéóâÞôçôá ç ÉëéÜäá áðïôåëåß Ýíá áðü ôá êïñõöáßá Ýñãá ôçò ðáãêüóìéáò ðïßçóçò ãé’ áõôü êá
7
Εισαγωγή
Ôï çìåñïëüãéï ôçò ÉëéÜäáò Ôßôëïé ñáøùäéþí ÉëéÜäáò êáôÜ ôïõò Áëåîáíäñéíïýò öéëïëüãïõò
15 18 20
Ραψωδία Α: Λοιμός. Μῆνις.
Ï ëïéìüò – Ç ïñãÞ ôïõ Á÷éëëÝá Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá
22
• óô. 1-53: Ôï ðñïïßìéï – Ç éêåóßá ôïõ ×ñýóç • óô. 54-306: ÓõíÝëåõóç ôùí Á÷áéþí,
Ç óýãêñïõóç ôïõ ÁãáìÝìíïíá ìå ôïí Á÷éëëÝá
23 39
• óô. 307-349: Ç ×ñõóçßäá åðéóôñÝöåé
63 65
75 77
ΡΑΨΩΔΙΑ Β: Ὄνειρος. Διάπειρα. Κατάλογος νεῶν.
Ç åðßóêåøç ôïõ ïíåßñïõ – Ç äïêéìáóßá ôïõ óôñáôïý – Ï êáôÜëïãïò ôùí ðëïßùí Ôüðïò – ÷ñüíïò –
91
ΡΑΨΩΔΙΑ Γ: Ὅρκοι. Τειχοσκοπία. Ἀλεξάνδρου καὶ Μενέλαου Μονομαχία.
¼ñêïé – ÈÝá áðü ôá ôåß÷ç – Ìïíïìá÷ßá ÁëÝîáíäñïõ êáé ÌåíåëÜïõ Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá
93
Περιεχόμενα
9
óôçí ðáôñßäá ôçò êáé ç Âñéóçßäá ïäçãåßôáé óôïí ÁãáìÝìíïíá (ÐåñéëçðôéêÞ áíáäéÞãçóç) • óô. 35
• Ðåñßëçøç óô. 1-121 • óô. 121-244: Ç ôåé÷ïóêïðßá • Ðåñßëçøç óô. 245-461
94 95 106
ΡΑΨΩΔΙΑ Δ: Ὁρκίων σύγχυσις. Ἀγαμέμνονος Ἐπιπώλησις.
Ïé Ôñþåò ðáñáâáßíïõí ôéò óõìöùíßåò – Ï ÁãáìÝìíïíáò åðéèåùñåß ôï óôñÜôåõìá ðñéí áðü ôç ìÜ÷ç
107
ΡΑΨΩΔΙΑ Ε: Διομήδους ἀριστεία
Ôá êáôïñèþìáôá ôïõ ÄéïìÞäç Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá
109
• Ðåñßëçøç óô. 1-273 • óô. 274-430: Ï ÄéïìÞäçò óêïôþíåé ôïí ÐÜíäáñï êáé ôñáõìáôßæåé ôçí Áöñ
110 111 127
ΡΑΨΩΔΙΑ Ζ: Ἕκτορος καὶ Ἀνδρομάχης ὁμιλία
Ï ¸êôïñáò óõíáíôÜ ôçí ÁíäñïìÜ÷ç Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá
129
• Ðåñßëçøç óô. 1-368 • óô. 369-529: Ï ¸êôïñáò óôçí Ôñïßá
130 131
ΡΑΨΩΔΙΑ Η: Ἕκτορος καὶ Αἴαντος μονομαχία. Νεκρῶν ἀναίρεσις.
Ç ìïíïìá÷ßá ôïõ ¸êôïñá êáé ôïõ Áßáíôá – Ç ôáöÞ ôùí íåêñþí Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá • Ðåñßëç
147
148 149 157
ΡΑΨΩΔΙΑ Θ: Κόλος μάχη
Ôï óêïôÜäé äéáêüðôåé ôç ìÜ÷ç, ÷ùñßò íá êñéèåß ï íéêçôÞò Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá – ÂáóéêÜ ó
159
ΡΑΨΩΔΙΑ Ι: Πρεσβεία πρὸς Ἀχιλλέα, Λιταί
10
ÁðïóôïëÞ ðñåóâåßáò óôïí Á÷éëëÝá - ÐáñáêëÞóåéò Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá
160
• Ðåñßëçøç óô. 1-224 • óô. 225-431: Ï ëüãïò ôïõ ÏäõóóÝá êáé ï áíôßëïãïò ôïõ Á÷éëëÝá • Ðåñßë
ΡΑΨΩΔΙΑ Κ: Δολώνεια
Ôï åðåéóüäéï ôïõ Äüëùíá Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá – ÂáóéêÜ óçìåßá
181
ΡΑΨΩΔΙΑ Λ: Ἀγαμέμνονος ἀριστεία
Ôá êáôïñèþìáôá ôïõ ÁãáìÝìíïíá Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá – ÂáóéêÜ óçìåßá
183
ΡΑΨΩΔΙΑ Μ: Τειχομαχία
Ç ìÜ÷ç ãýñù áðü ôï á÷áúêü ôåß÷ïò Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá – ÂáóéêÜ óçìåßá
185
ΡΑΨΩΔΙΑ Ν: Μάχη ἐπί ταῖς ναυσὶν
ÌÜ÷ç êïíôÜ óôá ðëïßá Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá – ÂáóéêÜ óçìåßá
187
ΡΑΨΩΔΙΑ Ξ: Διός ἀπάτη
Ç åîáðÜôçóç ôïõ Äßá Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá – ÂáóéêÜ óçìåßá
189
ΡΑΨΩΔΙΑ Ο: Παλίωξις παρά τῶν νεῶν
Ïé Á÷áéïß áðïìáêñýíïõí ôïõò Ôñþåò áðü ôá ðëïßá – Ïé Ôñþåò áðùèïýí êáé ðÜëé ôïõò Á÷áéïýò ìÝó
191
193 201
ΡΑΨΩΔΙΑ Π: Πατρόκλεια
Ôá êáôïñèþìáôá êáé ï èÜíáôïò ôïõ ÐÜôñïêëïõ Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá • Ðåñßëçøç óôß÷ùí 1-683
203
204 205
11
ΡΑΨΩΔΙΑ Ρ: Μενελάου Ἀριστεία
Ôá êáôïñèþìáôá ôïõ ÌåíåëÜïõ Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá – ÂáóéêÜ óçìåßá
219
ΡΑΨΩΔΙΑ Σ: Ὁπλοποιία
Ôá íÝá üðëá ôïõ Á÷éëëÝá êáôáóêåõÜæïíôáé Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá • Ðåñßëçøç óô. 1-478 • óô.
221
222 223
ΡΑΨΩΔΙΑ Τ: Μήνιδος Ἀπόρρησις
Ï Á÷éëëÝáò áðïêçñýóóåé ôçí ïñãÞ ôïõ Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá • óô. 1-152: Ç óõìöéëßùóç ôïõ
235
237
ΡΑΨΩΔΙΑ Υ: Θεομαχία
Óõììåôï÷Þ ôùí èåþí óôç ìÜ÷ç Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá – ÂáóéêÜ óçìåßá
247
ΡΑΨΩΔΙΑ Φ: Μάχη παραποτάμιος
ÌÜ÷ç óôéò ü÷èåò ôïõ ðïôáìïý ÓêÜìáíäñïõ Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá – ÂáóéêÜ óçìåßá
249
ΡΑΨΩΔΙΑ Χ: Ἕκτορος ἀναίρεσις
Ï èÜíáôïò ôïõ ¸êôïñá Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá
251
• Ðåñßëçøç óô. 1-246 • óô. 247-394: Ç ìïíïìá÷ßá ¸êôïñá êáé Á÷éëëÝá
252 253
ΡΑΨΩΔΙΑ Ψ: Ἇθλα ἐπὶ Πατρόκλῳ
Áèëçôéêïß áãþíåò ðñïò ôéìÞí ôïõ Ðáôñüêëïõ Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá – ÂáóéêÜ óçìåßá
265
ΡΑΨΩΔΙΑ Ω: Ἕκτορος Λύτρα
12
Ëýôñá ãéá ôïí ¸êôïñá Ôüðïò – ÷ñüíïò – ðñüóùðá
267
• Ðåñßëçøç óô. 1-467 • óô. 468-677: Ç óõíÜíôçóç ÐñéÜìïõ êáé Á÷éëëÝá • óô. 678-805: Ï èñÞíïò
268 269 279
ΕΠΙΜΕΤΡΟ
• Ç áîéïëüãçóç ôïõ ìáèÞìáôïò • Ðáñáäåßãìáôá ùñéáßùí äéáãùíéóìÜôùí • ÃëùóóÜñé ëïãïôå÷íéêþí ü
291
293 294 297
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΊΑ
303
13
Βασικά χαρακτηριστικά των ομηρικών επών
• Ç ÉëéÜäá êáé ç Ïäýóóåéá áðïôåëïýí ôá áñ÷áéüôåñá Ýðç ôçò åõñùðáúêÞò ëïãïôå÷íßáò. • Ôïðïèåô
Ιλιάδα και Ιστορία
Περιεχόμενο, θέμα και δομή της Ιλιάδας
• Ôï èÝìá ôçò ÉëéÜäáò åßíáé ç öïâåñÞ ïñãÞ, ç ìῆíéò, ôïõ Á÷éëëÝá åíáíôßïí ôïõ ÁãáìÝìíïíá. ¹ä
Εισαγωγή
15
• ÓõíôÝèçêå ôïí 8ï áé. ð.×., áëëÜ ðåñéãñÜöåé ãåãïíüôá ôïõ 12ïõ áé. ð.×. • Ï ðïéçôÞò ìåôáöÝñ
Εισαγωγή
óôÝëíåé öïâåñü ëïéìü óôï óôñáôüðåäï ôùí Á÷áéþí. Óôç óõíÝ÷åéá, ï ÁãáìÝìíïíáò áíáãêÜæåôáé íá
ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΙΛΙΑΔΑΣ
• ¾öïò ÉëéÜäá: äñáìáôéêü êáé ðõêíü Ïäýóóåéá: áöçãçìáôéêü êáé ðáñáóôáôéêü
ΚΑΙ
ΟΔΥΣΣΕΙΑΣ
• Ðåñéå÷üìåíï ÉëéÜäá: çñùéêü, ðïëåìéêü, óêëçñü êáé óõ÷íÜ ùìü Ïäýóóåéá: Þñåìï, åéñçíéêü, ðáñ
16
Ïé Üíèñùðïé ðáñáäßíïíôáé óôéò äéáèÝóåéò ôïõò. Ïäýóóåéá: Õðáêïýïõí óå êÜðïéïõò êþäéêåò çèéêÞ
Εισαγωγή
ΤΟ
ΟΜΗΡΙΚΟ ΖΗΤΗΜΑ
Ç ìåëÝôç ôùí ïìçñéêþí åðþí ãÝííçóå åñùôÞìáôá ó÷åôéêÜ ìå ôï áí ï ðïéçôÞò ôçò ÉëéÜäáò êáé ôçò
17
Εισαγωγή
ΤΟ
ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΤΗΣ ΙΛΙΑΔΑΣ
ÇÌÅÑÅÓ 1ç
ÊÕÑÉÁ ÃÅÃÏÍÏÔÁ Ï ÁãáìÝìíïíáò áñíåßôáé íá åðéóôñÝøåé óôïí éåñÝá ôïõ Áðüëëùíá ×ñýóç ôçí áé÷ìÜ
1ç-9ç 10ç
11ç 11ç-21ç 21ç
ÂñÜäõ ðñéí ôçí 22ç 22ç (1ç çìÝñá ôçò ìÜ÷çò)
18
ÇÌÅÑÅÓ 23ç 24ç
ÊÕÑÉÁ ÃÅÃÏÍÏÔÁ ÔáöÞ ôùí íåêñþí. Ïé Á÷áéïß áðïññßðôïõí ôçí ðñüôáóç ôùí Ôñþùí ãéá óõìâéâáóìü.
Εισαγωγή
25ç (2ç çìÝñá ôçò ìÜ÷çò)
28ç 29ç
29ç-40Þ
19
Εισαγωγή
ÇÌÅÑÅÓ 41ç
ÊÕÑÉÁ ÃÅÃÏÍÏÔÁ Ï Á÷éëëÝáò, ìå ðñïôñïðÞ ôçò ìçôÝñáò ôïõ, äÝ÷åôáé ôá ëýôñá ôïõ ÐñéÜìïõ êáé åð
42ç 42ç-50ç 51ç
ΚΑΤΑ
Á Â Ã Ä Å Æ Ç È É Ê Ë Ì Í Î Ï Ð Ñ Ó Ô Õ Ö × Ø
ΤΙΤΛΟΙ ΡΑΨΩΔΙΏΝ ΙΛΙΑΔΑΣ ΤΟΥΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΙΝΟΥΣ ΦΙΛΟΛΟΓΟΥΣ
Ëïéìüò – Ìῆíéò Ὄíåéñïò – ÄéÜðåéñá – Âïéùôßá Þ êáôÜëïãïò íåῶí Ὅñêïé – Ôåé÷ïóêïðßá - ἈëåîÜíäñ
20
Ù
Λοιμός - Μῆνις
Ο λοιμός – Η οργή του Αχιλλέα
ΤΟΠΟΣ: το στρατόπεδο των Αχαιών στην Τροία, τα ανάκτορα των θεών στον Όλυμπο ΧΡΟΝΟΣ: από τη
Ραψωδία Α
21
Ραψωδία
Ραψωδία Α 1-53
Τόπος
Ôï óôñáôüðåäï ôùí Á÷áéþí óôçí Ôñïßá Ç áêñïãéáëéÜ
στ. 1-53
Α
Το προοίμιο – Η ικεσία του Χρύση
Χρόνος
1ç çìÝñá ôçò ÉëéÜäáò
Πρόσωπα
ÁãáìÝìíïíáò, ×ñýóçò
ΠΕΡΙΛΗΠΤΙΚΉ ΑΝΑΔΙΉΓΗΣΗ
Ï
ðïéçôÞò óôï ðñïïßìéï æçôÜ áðü ôç Ìïýóá íá øÜëëåé ôï èõìü ôïõ Á÷éëëÝá, ðïõ Ýöåñå óôïõò Á÷áéï
Υποενότητες – Πλαγιότιτλοι
α) στ. 1-11: Επίκληση στη Μούσα – Το θέμα της Ιλιάδας θα είναι ο θυμός του Αχιλλέα – Η οργή
23
Ραψωδία στ. 1-53
Α
ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΑ
1* θεά:
–
ΠΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ
2
3
4-5
Ðñüêåéôáé ãéá ôç Ìïýóá ôçò åðéêÞò ðïßçóçò Êáëëéüðç. Ï ðïéçôÞò åäþ äåí ôçí ïíïìáôßæåé, êáèþò
24
* Οι αριθμοί παραπέμπουν στους στίχους του κειμένου.
7
9
10
11
12
13 14
êÜèåïõ. Ôçí åîïõóßá ôçí ðÞñå, áöïý åêèñüíéóå ôïí ðáôÝñá ôïõ, Êñüíï, áðü ôïí ¼ëõìðï. Ατρείδη
Α
25
Α
18
19 20 22
23 25 27
29 30 31 36
26
37
óôïýí äéðëÜ. Åßíáé ðïëý ðéèáíü ôï óôåöÜíé áõôü íá Þôáí óôçí ðñáãìáôéêüôçôá ôïõ Áðüëëùíá, íá
38
38-39
42 43
46 48
49 50 52
αργυρότοξος: áõôüò ðïõ Ý÷åé áñãõñü ôüîï· ßóùò ôï åðßèåôï íá ïöåßëåôáé óôï ÷ñþìá ôùí çëéáêþí
Α
ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ
1 ψάλλε, θεὰ
– ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΑ
ΣΧΟΛΙΑ
Ç åðßêëçóç óôç Ìïýóá Þôáí óýìöùíç ìå ôéò áíôéëÞøåéò ôçò åðï÷Þò, áëëÜ êáôåß÷å êáé Ýíáí óçìáí
Óôïí ðñþôï êéüëáò óôß÷ï ôïðïèåôåßôáé ôï âáóéêü èÝìá ôïõ Ýðïõò, ç ïñãÞ ôïõ Á÷éëëÝá. ÁõôÞ åßí
τον τρομερόν θυμόν
27
Ραψωδία στ. 1-53 3
Α
äåéíþí ôùí Á÷áéþí. Ï ¼ìçñïò äåí ðåñéãñÜöåé ôá ãåãïíüôá ìå âÜóç ôç ÷ñïíïëïãéêÞ óåéñÜ, áëëÜ ð
Ç áíäñåßá åßíáé ôï âáóéêüôåñï ÷áñáêôçñéóôéêü ôïõ ïìçñéêïý Þñùá. Óå ìéá åðï÷Þ óêëçñÞ, ç áíäñ
που ανδράγαθες ροβόλησε πολλές ψυχές στον Άδη
5
ÊÜôù áðü ôçí åîïõóßá ôïõ Äßá ôßèåíôáé üëåò ïé ðñÜîåéò ôùí èíçôþí. Ãéá íá êáôïñèþóåé êÜôé êÜ
και η βουλή γενόνταν του Κρονίδη
9
Åßíáé áíáìåíüìåíï ðßóù áðü Ýíá ôüóï óçìáíôéêü ãåãïíüò íá âñßóêåôáé Ýíáò èåüò. Ç èåúêÞ ðñïÝë
Ο Απόλλων όπου οργίσθηκε του Ατρείδη βασιλέως
14
ÐåñéãñÜöïíôáé ôá óýìâïëá ôïõ éåñÝá óå Ýíáí ïëüêëçñï óôß÷ï, õðïãñáììßæïíôáò ôç óôåíÞ ó÷Ýóç ô
στο χρυσό σκήπτρο του Φοίβου το στεφάνι
19
Ï ×ñýóçò, ðñïóðáèþíôáò íá êáëïðéÜóåé ôïõò Áñãåßïõò, ôïõò åý÷åôáé íá ãõñßóïõí åõôõ÷åßò óôçí
ευτυχείς να πάτε στην πατρίδα
28
22
Ôï ñÞìá åõëáâïýìáé óçìáßíåé «óÝâïìáé» áëëÜ êáé «öïâÜìáé». Ôï
ευλαβείσθε
ãåãïíüò üôé ï éåñÝáò áíáöÝñåôáé óôçí åõëÜâåéá åðéôåßíåé ôçí øõ÷ïëïãéêÞ ðßåóç ôùí óôñáôéùôþí
Α
23-25
¼ëïò ï óôñáôüò ôùí Á÷áéþí áðïäÝ÷ôçêå ôçí éêåóßá ôïõ ×ñýóç êáé óåâÜóôçêå ôï ãÝñï éåñÝá ôïõ Á
όλοι αλαλάξαν οι Αχαιοί και είπαν τον ιερέα / να σεβαστούν… μόνος ο Αγαμέμνονας δεν το ‘στε
27
Ï ÁãáìÝìíïíáò, ü÷é ìüíï áñíåßôáé íá åðéóôñÝøåé ôçí êüñç ôïõ ×ñýóç, áëëÜ êáé áðåéëåß ôïí éåñ
μη σ’ απαντήσω γέροντα σιμά στα κοίλα πλοία
32
Ï ÁãáìÝìíïíáò áðåéëåß üôé èá ðÜñåé ôç ×ñõóçßäá ìáæß ôïõ óôçí ðáôñßäá, ùò áé÷ìÜëùôç, êáé, óõ
να υφαίνει αυτού και σύντροφον της κλίνης να την έχω
29
Α
ÊëõôáéìíÞóôñá. Ðñüêåéôáé ãéá ôï èåóìü ôçò ðáëëáêåßáò óôçí áñ÷áßá ÅëëÜäá.
35
Óôï óçìåßï áõôü åêöñÜæåôáé ç Ýíôïíç áíôßèåóç ôïõ èïñýâïõ ôçò èÜëáóóáò ìå ôï âïõâü ðüíï ôïõ
την άκραν πήρε σιωπηλός της ηχερής θαλάσσης
40-42 εάν σου έκτισα ναόν… ταύρων κι ερίφων
Ìéá ðñïóåõ÷Þ áðïôåëïýíôáí óõíÞèùò áðü ôá åîÞò âáóéêÜ ìÝñç: ôçí åðßêëçóç êáé ôçí ðñïóöþíçóç
43
Åßíáé ç êáôÜñá ôïõ ×ñýóç åíáíôßïí ôùí Á÷áéþí. ÆçôÜ áðü ôï èåü íá ôïõò ôéìùñÞóåé ìå óêëçñüôç
τα δάκρυά μου ας πλερώσουν
45
Ïé èåïß ìðáßíïõí óôïí áíèñþðéíï ÷þñï, Üëëïôå êáôåâáßíïíôáò áðü ôïí ¼ëõìðï, Üëëïôå áðü ôïí ï
κατέβη από τες κορυφές του Ολύμπου θυμωμένος
53
30
Óôçí åðï÷Þ ôïõ ÏìÞñïõ, ïé Üíèñùðïé Ýêáéãáí ôïõò íåêñïýò, äåí óõíÝâáéíå üìùò ôï ßäéï êáé êáô
και των νεκρών παντού πυρές εκαίαν
ΗΘΟΓΡΑΦΗΣΗ
ΧΑΡΑΚΤΗΡΩΝ
ΑΧΙΛΛ ΑΣ
Áðü ôçí áñ÷Þ ôïõ Ýðïõò ï ðïéçôÞò áöÞíåé íá åííïçèåß üôé ï ìåãáëýôåñïò ðñùôáãùíéóôÞò ôïõ Ýðï
Α
ΑΓΑΜΈΜΝΟΝΑΣ
Óôï óô. 7 ï ÁãáìÝìíïíáò ÷áñáêôçñßæåôáé «Üñ÷ùí ôùí áíäñþí», åíþ óôï óô. 6 ï ðïéçôÞò ãíùóôïðï
31
Α
Ï ×ñýóçò óôïõò óô. 17-22 ìå áîéïðñÝðåéá êáé ðåñçöÜíéá ðáñáêáëåß ôïõò å÷èñïýò ôïõ íá ôïõ åðé
ΧΡΎΣΗΣ
32
ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
3
Ï ¢äçò Þôáí áäåñöüò ôïõ Äßá êáé óýæõãïò ôçò Ðåñóåöüíçò. Âáóßëåõå óôá âÜèç ôçò ãçò, óôïí ôüð
στον Άδη
Α
4-5
Ç ôáöÞ ôùí íåêñþí Þôáí éåñÞ êáé áðáñáßôçôç, ðñïêåéìÝíïõ íá áíáðáõèåß ç øõ÷Þ ôïõ íåêñïý. ¹ôá
αρπάγματα των σκύλων και των ορνέων
13
Ôá ëýôñá Þ «Üðïéíá», ÷ñçóéìïðïéïýíôáí ãéá ôçí åîáãïñÜ êáé ôçí áðåëåõèÝñùóç áé÷ìáëþôùí. Ï áé
με λύτρα πλουσιοπάροχα
14
στο χρυσό σκήπτρο τυλικτό του Φοίβου το στεφάνι
×ñõóü ñáâäß (óêÞðôñï) êáé óôåöÜíéá, äçëáäÞ óôÝììáôá, êñáôïýóáí ïé éåñåßò. ¹ôáí éåñáôéêÜ óýì
27, 49 κοίλα πλοία / των πλοίων
Óôá ïìçñéêÜ ÷ñüíéá ç íáõðçãéêÞ ôÝ÷íç Þôáí ðïëý åîåëéãìÝíç.
33
Α
Ôá åßäç ðëïßùí ðïõ áíáöÝñïíôáé áðü ôïí ¼ìçñï åßíáé äýï: ôá öïñôçãÜ Þ êïßëá êáé ôá ðïëåìéêÜ.
38
Ï Áðüëëùíáò ÷áñáêôçñßæåôáé ùò «áóçìüôïîïò». ÓõíÞèùò ïé èåïß ðáñïõóéÜæïíôáé íá Ý÷ïõí ùò óýìâ
αργυρότοξε
40
Ðñüêåéôáé ãéá áíá÷ñïíéóìü. Óôá ÷ñüíéá ôïõ Ôñùéêïý ðïëÝìïõ (õóôåñïìõêçíáúêÞ åðï÷Þ) äå ëáôñåý
αν σου έκτισα ναό
51
Óôï óôñáôüðåäï ÷ñçóéìïðïéïýóáí óêõëéÜ ãéá áíß÷íåõóç èçñáìÜôùí êáé ìïõëÜñéá ãéá ìåôáöïñÜ ðïë
και αφού τους σκύλους έπληξε και τα μουλάρια πρώτα
ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ (αφηγηματικές τεχνικές – εκφραστικά μέσα)
• Ï èõìüò ôïõ Á÷éëëÝá åßíáé ï óõíäåôéêüò êñßêïò ãéá üëá ôá ãåãïíüôá ðïõ èá áêïëïõèÞóïõí. Ïé
34
• Ï äéÜëïãïò ÷ñçóéìïðïéåßôáé åðßóçò áðü ôïí ðïéçôÞ, ãéá íá ðñïóäþóåé
æùíôÜíéá óôï ëüãï êáé íá åíôåßíåé ôç äñáìáôéêÞ áôìüóöáéñá. • Åðßóçò, ç áöÞãçóç äéáêüðôåôáé
Α
Παρομοιώσεις:
(óô. 48) «êáé üìïéáæå ôçí íý÷ôá».
Μεταφορές: (óô. 8) «Ðïéïò Üíáøå ôçí Ý÷èñá ìåôáîý ôïõò;» / (óô. 26) «âáñýí ëüãïí» / (óô. 35)
(óô. 53) «êáé ôùí íåêñþí ðáíôïý ðõñÝò åêáßáí». (óô. 1) «ôïí ôñïìåñüí èõìüí» / (óô. 3) «áíäñ
(óô. 4-5) «êé Ýäùêåí áõôïýò áñðÜãìáôá ôùí óêýëùí» / (óô. 7-8) «ï Áôñåßäçò… ìåôáîý ôïõò» / (
Εικόνες:
Αντιθέσεις:
35
Α
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ στις ερωτήσεις – θέματα για συζήτηση του σχολικού βιβλίου
1. Ποιο είναι το θέμα της Ιλιάδας και πώς το οριοθετεί χρονικά ο ποιητής;
Áöåíüò ç åðßêëçóç ôçò Ìïýóáò óôï óô. 1 íá øÜëëåé ôçí «ìῆíéí» ôïõ Á÷éëëÝá êáé áöåôÝñïõ ïé óõ
2. Ποιοι είναι οι πρωταγωνιστές της ενότητας (άνθρωποι και θεοί) και ποιος είναι ο ρόλος το
Ïé ðñùôáãùíéóôÝò ôçò åíüôçôáò åßíáé ïé åîÞò: • Ìïýóá: Äßíåé Ýìðíåõóç óôïí ðïéçôÞ. ×ùñßò ôç
36
3. Στη σύγκρουση Αγαμέμνονα και Χρύση φαινομενικά νικητής αναδεικνύεται ο αρχιστράτηγος. Στ
Ç åìöÜíéóç ôïõ ×ñýóç óôï óô. 14 ùò éåñÝá ôïõ Áðüëëùíá êáé êáôÜ äåýôåñï ëüãï ùò ðáôÝñá ôçò ×
Α
4. Η προσευχή του Χρύση ακολουθεί το συνηθισμένο θρησκευτικό τυπικό της εποχής. Αφού επισημ
Ç ðñïóåõ÷Þ ôïõ ×ñýóç äéáèÝôåé ôá ôõðéêÜ óôïé÷åßá ìéáò ïìçñéêÞò ðñïóåõ÷Þò: á) åðßêëçóç, â) ð
5. Στην περιγραφή των θυμάτων του λοιμού ο ποιητής κλιμακώνει την αφήγηση προχωρώντας από τ
37
Α
×áñáêôçñéóôéêÜ ðáñáäåßãìáôá åßíáé óôá ÌáèçìáôéêÜ ç «áðëÞ ìÝèïäïò ôùí ôñéþí» óôá Èñçóêåõôéê
6. Αφού θυμηθείτε το προοίμιο της Οδύσσειας, και διαβάσετε τα προοίμια του Ησιόδου (βλ. Παρ
Ôá äïìéêÜ óôïé÷åßá ôïõ åðéêïý ðñïïéìßïõ åßíáé: á) ç åðßêëçóç óôç Ìïýóá, â) ç óýíôïìç äéÞãçó
38
Ραψωδία
Τόπος
Ôï óôñáôüðåäï ôùí ÅëëÞíùí óôçí Ôñïßá
στ. 54-306
Α
Συνέλευση των Αχαιών Η σύγκρουση του Αγαμέμνονα με τον Αχιλλέα
Πρόσωπα
ÁãáìÝìíïíáò Á÷éëëÝáò ÁèçíÜ ÍÝóôïñáò
Χρόνος
Ô
ç äÝêáôç ìÝñá ôïõ ëïéìïý ï Á÷éëëÝáò óõãêáëåß óõíÝëåõóç ôïõ óôñáôïý. Åðéóçìáßíåé ôïí êßíäõíï
α) στ. 54-68: Ο Αχιλλέας συγκαλεί συνέλευση και προτείνει να ζητήσουν τη συμβουλή ενός μάντ
39
Α
èá ôïí ðñïóôáôÝøåé êáé ï ìÜíôçò áðïêáëýðôåé üôé áéôßá ôçò óõìöïñÜò åßíáé ï ÁãáìÝìíïíáò, ðïõ
54* 56
–
εννιά: ôõðéêüò
áñéèìüò, ðïëëáðëÜóéïò ôïõ
ôñßá, ðïõ äçëþíåé ôç
äéÜñêåéá. ëïé ïé ôõðéêïß áñéèìïß óôïí ìçñï åßíáé ðïëëáðëÜóéïé ôïõ ôñßá, ð.÷. ôï åííéÜ êáé
40
* Οι αριθμοί παραπέμπουν στους στίχους του κειμένου.
58 59 61 62 63-64
65 66 70
75
ôç äéÜñêåéá ôïõ ðïëÝìïõ èá õðïóôçñßæïõí ôïõò Á÷áéïýò, åðåéäÞ ï ÐÜñçò åß÷å äþóåé ôï ìÞëï ôçò
Α
41
Α
77 78 79 82 93 100 101 107
ëßóåé ôç âïÞèåéá ôïõ Á÷éëëÝá êáé ìå ëüãéá áëëÜ êáé Ýìðñáêôá. θα ανάψω την χολήν ανδρός: èá
στοχάσου: óêÝøïõ, óõëëïãßóïõ. Όμοσέ μου: íá ìïõ ïñêéóôåßò. με λόγο και με χέρι: ìå êÜèå ìÝó
μάντι κακών, όχι, ποτέ πρόσχαρό τι δεν μου’ πες:
126
129
και τετραπλά θ’ ανταμειφθείς, αν ποτέ δώσει ο Δίας:
130
42
136
139
του Αίαντος:
142
145
146 151 154 156
158
159
Ï Áßáò Þôáí ãéïò ôïõ Ôåëáìþíá, âáóéëéÜ ôçò Óáëáìßíáò, êáé åããïíüò ôïõ Áéáêïý, ï ïðïßïò Þôáí
Α
43
Α
161 165 168 169 178 181 185 199 200 203
207
212 213 221 222 226 231 232
44
232 233
äüí ôïõò ðïëéôéóìïýò ôçò áíáôïëÞò óõìâüëéæå ôçí áíáßäåéá, ôç èñáóýôçôá. καλά τειχόκαστρα: Ì
αναίσχυντε: îåäéÜíôñïðå. σκυλοπρόσωπε: èñáóý, îåäéÜíôñïðå· ï óêýëïò óå üëïõò ó÷å-
234 237 238 239
ομόνω μέγαν όρκον: äßíù ìåãÜëï üñêï. δεν θα αναχλωράνει: äåí èá áíèßóåé îáíÜ. ελέπισε ο χαλ
= ÷Üëêéíï ìá÷áßñé Þ îßöïò). δικαιοκρίτες: Åííïåß ôïõò äéêáóôÝò Þ üðïéá Üëëá ðñüóùðá Þôáí åí
Α
244
246 248
249
259 262
οι κορυφές των Δαναών στην γνώση και στα όπλα:
263-269 Άνδρες δεν είδα... τ’ αφανίσαν:
45
Α
274 276
281
285
292 295 302
Δρύαντας: ¹ñùáò ôùí Ëáðéèþí, ðïõ äéáêñßèçêå ãéá ôçí áíäñåßá ôïõ êáôÜ ôçí Êåíôáõñïìá÷ßá. Εξά
46
ΣΧΟΛΙΑ
106-109 με βλέμμα κακοσήμαντο... ποτέ καλόν ούτ’ έχεις πράξει
Α
ÐïëëÝò öïñÝò ïé ìÜíôåéò Ýñ÷ïíôáí áíôéìÝôùðïé ìå ôç âßá ôçò åîïõóßáò ãéá êÜðïéá áðïêÜëõøç ðï
113-116 θέλω εγώ καλύτερα την κόρη... στη γνώμη και στα έργα
Ç ðåñéãñáöÞ ôçò ×ñõóçßäáò ìáò ðáñáðÝìðåé óôïí éäáíéêü ôýðï ãõíáßêáò êáôÜ ôçí ïìçñéêÞ åðï÷Þ.
117-118 κι όμως αν συμφέρει αυτό... ποτέ τον όλεθρό του
Ç áíôßäñáóç ôïõ ÁãáìÝìíïíá öáíåñþíåé ôçí åíï÷Þ ôïõ, ãéáôß ðñïóðáèåß íá áðïìáêñýíåé áðü ôï ð
138
θα έλθω με το χέρι μου να πάρω ή το δικό σου

Ðïëý óõ÷íÜ ï ìçñïò ðáñïõóéÜæåé ôïõò ÞñùÝò ôïõ íá âñßóêïõí ìüíïé ôïõò ôï äßêéï ôïõò, åðåéäÞ
142
στη θείαν θάλασσαν μαύρο ας συρθεί καράβι
Ïé ¸ëëçíåò ðÜíôá èáýìáæáí êáé áãáðïýóáí ôç èÜëáóóá. ÌåãÜëùíáí ìå ôç èÜëáóóá êáé ìå ôá êáñÜâ
47
Α
èåü ôçò èÜëáóóáò, ôïí Ðïóåéäþíá, êáé Üëëåò ìéêñÝò èåüôçôåò, üðùò ôéò Íçñçßäåò ê.ëð.
151-161 και ποιος από τους Αχαιούς... λησμονημένα τα ‘χεις
Ôçí åðï÷Þ ôïõ ÏìÞñïõ äåí åß÷å áíáðôõ÷èåß åèíéêÞ óõíåßäçóç, ìå áðïôÝëåóìá ïé ¸ëëçíåò áñ÷çãïß
159-160 αλλά για τον Μενέλαο… των Τρώων
Ï Á÷éëëÝáò óôï óçìåßï áõôü äçëþíåé üôé äåí Ý÷åé ðñïóùðéêü üöåëïò áðü ôçí åêóôñáôåßá áõôÞ, á
179
Ï ÁãáìÝìíïíáò õðïâéâÜæåé ôç äýíáìç êáé ôéò éêáíüôçôåò ôïõ Á÷éëëÝá, õðïóôçñßæïíôáò üôé ôá ÷á
και αν είσαι τόσο δυνατός, είναι θεού το δώρον
175-180 κοντά μου υπάρχουν και άλλοι... και τους συντρόφους σου άμε
Áðü ôá ëüãéá ôïõ ÁãáìÝìíïíá óõìðåñáßíïõìå ìéá îåêÜèáñç éåñÜñ÷çóç ôùí öïñÝùí ôçò åîïõóßáò óô
190
48
Ï Á÷éëëÝáò åßíáé ôüóï ïñãéóìÝíïò ôçí þñá ðïõ Üêïõãå ôá ëüãéá ôïõ ÁãáìÝìíïíá, ðïõ óêÝöôåôáé
έστρεψε δυο στοχασμούς
êáé íá óêïôþóåé ôïí Áôñåßäç âáóéëéÜ. Áðü ôçí Üëëç, üìùò, îÝñåé üôé äåí ðñÝðåé íá ôï êÜíåé á
Α
195-223 κατέβηκε ουρανόθεν... στα δώματα του Δία
Óôïõò óôß÷ïõò áõôïýò ðáñáêïëïõèïýìå ôçí ÁèçíÜ íá êáôåâáßíåé áðü ôïí ¼ëõìðï, íá óõíïìéëåß ìå
205-206 με τούτες τες έπαρσές του γρήγορα θα χάσει την ζωήν του
Óôï óçìåßï áõôü ôïíßæåôáé ç ýâñç ðïõ äéáðñÜôôåé ï ÁãáìÝìíïíáò, äçëáäÞ ç Ýðáñóç. Ãéá áõôÞ ôï
208-209 κατέβηκ’ απ’ τον ουρανόν να παύσω την οργήν σου, εάν μ’ ακούσεις
Ìå ôá ëüãéá áõôÜ ôçò ÁèçíÜò öáíåñþíåôáé ç åëåõèåñßá ðïõ Ý÷ïõí ïé èíçôïß íá ðñÜîïõí ü,ôé èÝë
227-228 μήτε ποτέ με τον λαόν... τους πρώτους πολεμάρχους
Óôïõò óôß÷ïõò áõôïýò ìáò äßíïíôáé ðëçñïöïñßåò ãéá ôïí ôñüðï ðïõ äéåîáãüôáí ï ðüëåìïò ôçí åð
49
Α
áãþíá óôï ðåäßï ôçò ìÜ÷çò, üðïõ óõììåôÝ÷åé üëï ôï óôñÜôåõìá, õðÞñ÷áí êáé åéäéêÝò áðïóôïëÝò,
Ï ÍÝóôïñáò, óôçí ðñïóðÜèåéÜ ôïõ íá êáôåõíÜóåé ôá íåýñá ôïõ Á÷éëëÝá êáé ôïõ ÁãáìÝìíïíá êáé í
πρόθυμοι στες συμβουλές μου εκλίναν
ΗΘΟΓΡΑΦΗΣΗ ΧΑΡΑΚΤΗΡΩΝ
ΑΧΙΛΛΕΑΣ Στ. 54-101
ÌåôÜ áðü åííéÜ ìÝñåò êáôáóôñïöÞò êáé èáíÜôïõ óôï á÷áúêü óôñáôüðåäï, ï Á÷éëëÝáò Þôáí áõôüò ð
ΚΑΛΧΑΣ
50
Ï ìÜíôçò ÊÜë÷áò íéþèåé áäýíáìïò êáé öïâÜôáé íá åêöñÜóåé ôéò ðñïöçôåßåò ôïõ ìðñïóôÜ óôïí Áãá
äçò èá êáôáöåñèåß åíáíôßïí ôïõ, üôáí ìÜèåé üôé åêåßíïò åõèýíåôáé ãéá ôï èáíáôéêü ðïõ åíÝóêç
Α
Ï ÁãáìÝìíïíáò óõíå÷ßæåé ôçí áëáæïíéêÞ ôïõ óõìðåñéöïñÜ áðÝíáíôé óôïí ÊÜë÷áíôá êáé óôïí Á÷éëë
ΑΓΑΜΈΜΝΟΝΑΣ
Στ. 102-306
ΑΧΙΛΛΕΑΣ
Óå áíôßèåóç ìå ôç óôÜóç ôïõ ÁãáìÝìíïíá, ï Á÷éëëÝáò êåñäßæåé ôç óõìðÜèåéÜ ìáò óôçí åíüôçôá á
51
Α
ôïõ Á÷éëëÝá Þ ôïõ ÏäõóóÝá Þ ôïõ Áßáíôá ùò áíôÜëëáãìá ãéá ôç ×ñõóçßäá ðïõ èá áðï÷ùñéóôåß, ôü
ΝΕΣΤΟΡΑΣ
Ï âáóéëéÜò ôçò Ðýëïõ èåùñåßôáé ï óïöüôåñïò ôùí Á÷áéþí êáé áõôü åðéâåâáéþíåé ç ðáñÝìâáóÞ ôïõ
54
Ï áñéèìüò åííéÜ Ý÷åé óõìâïëéêÞ óçìáóßá. Ï ¼ìçñïò ÷ñçóéìïðïéåß óõ÷íÜ ôïí áñéèìü áõôü. Åßíáé
εννιά μέρες
58
52
Ç áãïñÜ Þ óýíáîç, óçìáßíåé óôïí ¼ìçñï ôïí ôüðï ôçò óõãêÝíôñùóçò ôïõ ëáïý Þ êáé ôçí ßäéá ôçí
Και αφού συνάχθηκε ο λαός
63
Óôçí êïéíùíéêÞ éåñáñ÷ßá ï ìÜíôçò êáôåß÷å ôç äåýôåñç èÝóç, ìåôÜ ôïõò åõãåíåßò. Ç ìáíôéêÞ ôÝ÷
μάντιν
Α
64
έρχεται και τ’ όνειρο απ’ τον Δία
Ïé áñ÷áßïé ðßóôåõáí üôé ôï üíåéñï óôÝëíåôáé áðü ôïí Äßá. ÕðÜñ÷ïõí äýï åéäþí üíåéñá: ôá áëçè
119-120 αλλά δώρο ετοιμάσετε σ’ εμένα ευθύς… των Αργείων
Óôçí ïìçñéêÞ åðï÷Þ ôá ëÜöõñá Þôáí óçìáíôéêÞ ðçãÞ óõóóþñåõóçò ðëïýôïõ ãéá Ýíáí óôñáôçãü ôçò
130
¼ðùò ôá ôåß÷ç ôçò Ôéñýíèïõ êáé ôùí Ìõêçíþí, Ýôóé êáé áõôÜ ôçò Ôñïßáò Þôáí öçìéóìÝíá. Ç ï÷õñ
οι Αχαιοί να πάρομε την πυργωμένην Τροίαν
186
εις την σκηνήν σου θα ’λθω, εγώ να τα πάρω
Ç óêçíÞ ôïõ Á÷éëëÝá ðåñéãñÜöåôáé óôçí ôåëåõôáßá ñáøùäßá. Âñéóêüôáí ìÝóá óå Ýíáí öñÜ÷ôç áðü
191
ή θε να σύρει απ’ το πλευρό το ακονισμένο ξίφος
Áí êáé óôçí åðï÷Þ ôïõ ÏìÞñïõ ç ÷ñÞóç ôïõ óéäÞñïõ Þôáí ãíùóôÞ, óôá Ýðç ôá üðëá ðáñïõóéÜæïíôá
198
και έπιασε τα ολόξανθα μαλλιά του
Ïé Á÷áéïß åß÷áí ìáêñéÜ ìáëëéÜ ìå ðåñßôå÷íåò êïììþóåéò. Ôá ìáëëéÜ Þôáí âáóéêü óôïé÷åßï ôçò ï
247
ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ìéáò óõíÝëåõóçò, ï ïìéëçôÞò, äçëáäÞ áõôüò
σκήπτρο
53
Α
ðïõ Ýðáéñíå ôï ëüãï, êñáôïýóå ôï óêÞðôñï. ¼ôáí ïëïêëÞñùíå ôï ëüãï ôïõ, Ýðñåðå íá åðéóôñÝøåé
Ìå ôçí ëÝîç «Á÷áéïß», ï ¼ìçñïò åííïåß üëïõò ôïõò ¸ëëçíåò êáé üëï ôï åëëçíéêü óôñáôüðåäï, ôü
Ωιμέ! στην γην των Αχαιών μεγάλη θλίψις ήλθε!
277-279 μήτε κι εσύ Πηλείδη, / θελήσεις ν’ αντιμάχεσαι στον μέγα βασιλέα, / διότι κάτι ανώτ
Ôá ðïëåìéêÜ ëÜöõñá ìïéñÜæïíôáí ìÝóá óôï óôñÜôåõìá ìå êñéôÞñéï ôç èÝóç ôïõ êáèåíüò ìÝóá óôï
• Ç áöÞãçóç ôïõ ðïéçôÞ óõíå÷ßæåôáé êáé Ýôóé ðñïùèåßôáé ï ìýèïò. • Ï äéÜëïãïò ôùí äýï ðñùôáã
54
ïõóéáóôéêÜ, ëÝåé üôé üðùò ôï ñáâäß ðïôÝ äåí èá îáíáâãÜëåé êëáäéÜ êáé öýëëá, Ýôóé êé åãþ áðï
Α
(óô. 105) «êáé Üóôñáöôáí ôá ìÜôéá ôïõ (åíí. ôïõ ÁãáìÝìíïíá) ùóÜí öëüãåò» / (óô. 229) «óïõ ö
Μεταφορές: (óô. 79) «è’ áíÜøù ôçí ÷ïëÞí» / (óô. 83) «ôï ðÜèïò Üóðïíäï… ôñÝöåé» / (óô. 104)
(óô. 108) «êáé ï íïõò óïõ ðÜíôïôå áãáðÜ êáêÜ íá ðñïìáíôåýåé» / (óô. 121) «üôé áëëïý ôï äþñï
Υπερβολές: (óô. 232) «ëáïöÜãå âáóéëÝá». Επίθετα: (óô. 54) «èåßá âÝëç» / (óô. 56) «ç ¹ñá ç ë
ãïñãïðüäçò Á÷éëëåýò» / (óô. 73) «ðíåýìá ìáíôéêü» / (óô. 75) «äéßöéëå Ðçëåßäç» / (óô. 76) «ì
55
Α
êáé áãáðçôü» / (óô. 169) «óêëçñüí áãþíá» / (óô. 173) «ï ìÝãáò ÁãáìÝìíùí» / (óô. 176) «ï ðÜí
Εικόνες: (óô. 156-158) ÐåñéãñáöÞ ôçò Öèßáò / (óô. 198-201) Ç åìöÜíéóç ôçò ÁèçíÜò óôïí Á÷éëë
(óô. 137-139) «áí äþñïí éóüôéìïí ôçò áñåóêåßáò ìïõ ëÜâù… êáé, áí äåí ìïõ ôï äþóïõí, èá Ýñèù
Ασύνδετο:
ëáüò…».
Κλιμακωτό:
Επανάληψη: (óô. 97) «ìáò Ýèëéøå êáé èá ìáò èëßøåé ï Öïßâïò» / (óô. 268) «óöüäñ’ áíäñåéùìÝíï
56
στις ερωτήσεις – θέματα για συζήτηση του σχολικού βιβλίου
1. Κεντρικό θέμα της σκηνής των στ. 54-101 είναι η αποκάλυψη της αιτίας του λοιμού. Η αποκά
Ôüóï ôá Üóôï÷á åñùôÞìáôá ôïõ Á÷éëëÝá (óô. 66: «ìç êÜðïéï ôÜìá ôïõ Ýëåéøå, ìç ôïõ ’ëåéø’ åêá
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ
Α
2. Ο Αγαμέμνονας δικαιολογώντας την άρνηση του να ελευθερώσει τη Χρυσηίδα, διατυπώνει τα χα
Ôá ÷áñáêôçñéóôéêÜ ôçò éäáíéêÞò ãõíáßêáò óôçí ïìçñéêÞ êïéíùíßá Þôáí ç óõíïëéêÞ åîùôåñéêÞ ïìï
3. Αφού δείξετε με συγκεκριμένες αναφορές στο κείμενο ότι η έννοια της τιμής κυριαρχεί στη
57
Α
λέα όσο και του Αγαμέμνονα, να συζητήσετε στην τάξη τι εννοούσε ο ομηρικός ήρωας στο άκουσμ
Áîéïóçìåßùôç åßíáé ç óõíå÷Þò ÷ñÞóç áðü ôïõò äýï Þñùåò ôçò ëÝîçò «ãÝñáò» (= ðïëåìéêü ëÜöõñï,
4. Οι αρχαίοι είχαν μια ανθρωπομορφική αντίληψη για τους θεούς τους: πίστευαν ότι μπορούσαν
58

ôáí Ýíáò èåüò åìöáíßæåôáé óôïõò èíçôïýò ìå áíèñþðéíç ìïñöÞ ÷ùñßò

üìùò íá ãßíåôáé áíôéëçðôÞ ç èåúêÞ ôïõ éäéüôçôá, Ý÷ïõìå åíáíèñþðéóç. ôáí üìùò ãßíåôáé áíôéë
Α
5. Ένας χαρακτηριστικός τρόπος για να δείξουμε πως κάτι δεν μπορεί να πραγματοποιηθεί είναι
Ï Á÷éëëÝáò åííïåß ìå ôïí üñêï ôïõ üôé «ìüíïí üôáí áõôü ôï óêÞðôñï îáíáâãÜëåé öýëëá êáé êëáä
6. Το «σχήμα του αδυνάτου» χρησιμοποιείται συχνά και στη νεοελληνική μας παράδοση. Αφού δια
59
Α
φρασης, να συγκρίνετε τα συγκεκριμένα χωρία με τον όρκο του Αχιλλέα και να τα αναλύσετε με
Ôï ðñþôï ðáñÜëëçëï êåßìåíï áíáöÝñåé üôé, üðùò ôï îåñü êëáäß äåí ìðïñåß íá áíèßóåé êáé íá âã
7. Προοικονομία είναι η αφηγηματική τεχνική με την οποία ο ποιητής προετοιμάζει συστηματικά
Ðñïïéêïíïìßá åíôïðßæåôáé êáô’ áñ÷Üò óôïõò óô. 213-214, üðïõ ç ÁèçíÜ ëÝåé óôïí Á÷éëëÝá üôé ê
8. Να επισημάνετε στο λόγο του Νέστορα (στ. 255-285) με ποιους τρόπους ο σεβάσμιος γέροντας
60
Ï ÍÝóôïñáò ÷áñáêôçñßæåôáé áðü óýíåóç, ðñáüôçôá êáé óïößá ðïõ ðçãÜæïõí áðü ôçí ðåßñá ôùí ãçñ
äýï çñþùí ãéá íá ôïõò çñåìÞóåé, íá ôïõò óõìöéëéþóåé êáé åðáíáöÝñåé ôçí ôÜîç êáé ôçí çñåìßá
Α
61
Ραψωδία
στ. 307-349
Α
Η Χρυσηίδα επιστρέφει στην πατρίδα της και η Βρισηίδα οδηγείται στον Αγαμέμνονα
öïý ôåëåßùóå ç óõíÝëåõóç ôùí Á÷áéþí, ï Á÷éëëÝáò öåýãåé ìáæß ìå ôïí ÐÜôñïêëï. Ï ÁãáìÝìíïíáò
Á
63
Ραψωδία
Η συνάντηση Αχιλλέα – Θέτιδας
Πρόσωπα
Á÷éëëÝáò ÈÝôéäá
στ. 350-431
Α
Τόπος
Ôï óôñáôüðåäï ôùí Á÷áéþí óôçí Ôñïßá
Χρόνος
Ï
Á÷éëëÝáò êÜèåôáé ìüíïò óôï áêñïãéÜëé êáé ðáñáðïíéÝôáé óôç èåÜ ìçôÝñá ôïõ ãéá ôéò åîåëßîåéò.
353 354 358 359
–
κοντόχρονον: áõôüò ðïõ Ý÷åé ëßãá ÷ñüíéá æùÞò. βροντητής: ¸ôóé áðïêáëïýóáí ôïí Äßá, ãéáôß ðñ
σεπτή: óåâáóôÞ. στα βάθη όπ’ έμενε σιμά στον γέροντα γονέα:
Óôç äéÜñêåéá ôïõ Ôñùéêïý ðïëÝìïõ ç ÈÝôéäá Ýìåíå êïíôÜ óôïí ðáôÝñá
α) στ. 350-413: Ο Αχιλλέας παραπονιέται στη Θέτιδα για όσα συνέβησαν. β) στ. 414-431: Η Θέτ
65
Α
367
387 390 397-407 συχνά στο σπίτι του πατρός... δεν έδεσαν τον Δία:
ôçò. Ðñüêåéôáé ãéá ôï ìõèéêü Þñùá ÍçñÝá, ðáôÝñá ôùí ðåíÞíôá Íçñçßäùí, ìßá åê ôùí ïðïßùí Þôá
403 404
Ç ¹ñá, ç ÁèçíÜ êáé ï Ðïóåéäþíáò, ðïõ õðïóôçñßæïõí ôïõò Á÷áéïýò óôïí ðüëåìï áõôü, åß÷áí óõíå
απ’ τους θεούς Βριάρεως και απ’ τους θνητούς Αιγαίων:
408 413
66
415-419 Υιέ μου, τι σ’ ανάσταινα τον πικρογεννημένον... άμοιρα
416 417
420 425
427
431
ÈÝôéäá îÝñåé üôé ï Á÷éëëÝáò èá æÞóåé ëßãï, ãéáôß Ýôóé åßíáé êáèïñéóìÝíï áðü ôç ìïßñá, ãé’ á
στο σπίτι σ’ εγεννούσα: Ç
Α
350
ΣΧΟΛΙΑ
Óôá ïìçñéêÜ Ýðç ïé Þñùåò Ýêëáéãáí êáé èñçíïýóáí ÷ùñßò íá íôñÝðïíôáé êáé ÷ùñßò íá íéþèïõí ôç
τότε ο Πηλείδης έκλαιγε και στ’ ακρογιάλι μόνος
67
Α
351-356 καθημένος εκοίταζε... ο μέγας Αγαμέμνων
Ìå ôçí ðñïóåõ÷Þ ôïõ ï Á÷éëëÝáò åêöñÜæåé áðëþò Ýíá ðáñÜðïíï óôç ìçôÝñá ôïõ, ãé’ áõôü äå ÷ñåé
354-357 έπρεπε καν ο βροντητής να μου χαρίσει ο Δίας / τιμήν και αντίς ολότελα δεν μ’ έχει
Ç ôéìÞ ðñïâÜëëåôáé óôá ïìçñéêÜ Ýðç ùò ýøéóôç áîßá. Ôï íá ôéìÜôáé êáíåßò áðü èåïýò êáé áðü á
414
Ç ÈÝôéäá åßíáé áðü ôéò ðéï ôñáãéêÝò ìïñöÝò ôïõ Ýðïõò. ÓõìðåñéöÝñåôáé óôï ãéï ôçò áêñéâþò üð
και δάκρυα χύνοντας πολλά του απάντησεν η Θέτις
Óôç óêçíÞ áõôÞ ï Á÷éëëÝáò ìïéÜæåé ðåñéóóüôåñï ìå Ýíá ìéêñü ðáéäß ðïõ íéþèåé áäýíáìï íá áíôé

ΑΧΙΛΛ ΑΣ
68
Ç ÈÝôéäá åßíáé ç ôñáãéêÞ ìçôÝñá-èåÜ, ðïõ îÝñåé üôé ï ãéïò ôçò èá ðåèÜíåé íÝïò, ÷ùñßò ç ßäéá

Θ ΤΙΔΑ
Α
356
Óôá ïìçñéêÜ Ýðç ãíùñßæïõìå ôï ðïëßôåõìá ôçò âáóéëåßáò. Åéäéêüôåñá óôçí ÉëéÜäá ðåñéãñÜöåôáé
ο μέγας Αγαμέμνων
(αφηγηματικές τεχνικές – εκφραστικά μέσα)
• Óôïõò äýï ìïíïëüãïõò õðÜñ÷åé óõíäõáóìüò áöÞãçóçò êáé äéáëüãïõ. • Ç åíáëëáãÞ ã´ êáé â´ ðñï
ΑΙΣΘΗΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ
êýìá.
Παρομοίωση:
(óô. 360) «êáé óáí ïìß÷ëç áíÝâçêå ìÝó’ áðü ô’ Üóðñï
69
Α
Μεταφορές:
(óô. 373) «ëýôñá ðëïõóéïðÜñï÷á» / (óô. 380) «äõíáôÝò öïâÝñåò» / (óô. 415) «ôïí ðéêñïãåííçìÝ
Προσωποποιήσεις:
Επίθετα: (óô. 351) «áðÝñáíôá ðåëÜãç» / (óô. 354) «âñïíôçôÞò Äßáò» / (óô. 358) «óåðôÞ ìçôÝñá
(óô. 350-352) Ï Á÷éëëÝáò êÜèåôáé ëõðçìÝíïò / (óô. 360-362) Ç áíÜäõóç ôçò ÈÝôéäïò ìÝóá áðü ô
Εικόνες:
70
1. Ποιο είναι το αίτημα του Αχιλλέα και γιατί η Θέτιδα είναι η πιο κατάλληλη θεότητα για να
Ï Á÷éëëÝáò æçôÜ íá ãßíåé ï Äßáò âïçèüò ôùí Ôñþùí êáé íá ôïõò ÷áñßóåé íßêåò, ðïõ èá âõèßóïõí
Α
2. Συγκρίνοντας την εικόνα που παρουσιάζει ο Αχιλλέας στη συνάντηση με τη μητέρα του (στ. 3
Ï Á÷éëëÝáò óôç óõíÜíôçóÞ ôïõ ìå ôç ÈÝôéäá åðéäåéêíýåé åõáéóèçóßåò ðïõ äåí èõìßæïõí êáèüëïõ
71
Α
Ìáò åêðëÞóóåé, åðßóçò, ôï ãåãïíüò üôé ðáñáêáëåß ôç ìçôÝñá ôïõ óôï óô. 393 íá ôïí ðñïóôáôåýó
3. Μελετώντας τους λόγους του Αχιλλέα (στ. 353-357 και 365-413), τι συμπεραίνετε για την αξ
Åßíáé áîéïóçìåßùôç ç áíáöïñÜ ôïõ Á÷éëëÝá óôï üôé, óýìöùíá ìå ôï ÷ñçóìü, èá æÞóåé ëßãá ÷ñüíé
72
4. Προσέξτε την παρουσία της Θέτιδας στο πλαίσιο της αντίληψης περί ανθρωπομορφισμού των θε
Ç ÈÝôéäá åìöáíßæåé óôç óêçíÞ áõôÞ ðåñéóóüôåñá áíèñþðéíá óôïé÷åßá êáé ëéãüôåñá èåúêÜ. Ùò èíç
Α
5. Σε ποια σημεία της ενότητας ο ποιητής χρησιμοποιεί τις αφηγηματικές τεχνικές της προοικο
Ç åðÝìâáóç ôïõ Äßá õðÝñ ôùí Ôñþùí ðñïïéêïíïìåßôáé óôïõò óô. 408411. Áðïôåëåß éäéáßôåñá äñáì
6. Να συγκρίνετε τις προσευχές του Αχιλλέα (στ. 353357), του Χρύση (στ. 37-42) και του Τηλέ
73
Α
Παράλληλο κείμενο). Προσέξτε επίσης το σκηνικό χώρο όπου γίνονται οι προσευχές και τι ακολο
Ïé ïìïéüôçôåò åíôïðßæïíôáé óôá åîÞò: á) êáé ïé ôñåéò ðñïóåõ÷Ýò ðñáãìáôïðïéïýíôáé äßðëá óôç
74
Ραψωδία
Ραψωδία Α 431 -493
β
στ. 431β-493
Α
Η Χρυσηίδα παραδίδεται στον πατέρα της – Επιστροφή της αποστολής με επικεφαλής τον Οδυσσέα
Ô
ï êáñÜâé ìå ôç ×ñõóçßäá öôÜíåé óôïí ðñïïñéóìü ôïõ êáé ï ÏäõóóÝáò ïäçãåß ôçí êüñç óôïí ðáôÝñ
75
Ραψωδία
Η συνάντηση Αχιλλέα - Θέτιδας
Πρόσωπα
Äßáò ÈÝôéò ¹ñá ¹öáéóôïò
στ. 494-612
Α
Τόπος
ëõìðïò
Χρόνος
Ï
é èåïß åðéóôñÝöïõí áðü ôï ôáîßäé ôïõò óôç ÷þñá ôùí Áéèéüðùí êáé ç ÈÝôéò åðéóêÝðôåôáé ôïí Äß
α) στ. 494-531: Η Θέτις στον Όλυμπο και ο διάλογός της με τον Δία. β) στ. 532-571: Διάλογος
77
Α
494 496 499 500
–
έφεξε η δωδέκατη αυγή: Ýöôáóå ôï ðñùß ôçò äùäÝêáôçò ìÝñáò. το παράγγελμα του υιού της: ôç ÷
501-502 εμπρός του εκάθισε η θεά και με τ’ αριστερό της / του έπιασε τα γόνατα, με τ’ άλλο
ëÝáò áðü ôç ìçôÝñá ôïõ, íá æçôÞóåé äçëáäÞ áðü ôïí Äßá íá ôïí âïçèÞóåé. τον βροντόφωνον: Ï Ä
505 512
512-513 Και απάντησιν δεν έδωκεν... κι ώραν πολλή εσώπαινεν:
ìéá ôõðéêÞ óêçíÞ éêåóßáò, ðïõ ðåñéãñÜöåôáé ìå ãëáöõñü ôñüðï áðü ôïí ðïéçôÞ. Δία πατέρ: Ï ôñ
515 517
78
519
Ï Äßáò âñßóêåôáé óå áìç÷áíßá, ãé´ áõôü êáèõóôåñåß íá áðáíôÞóåé óôç ÈÝôéäá. ÈÝëåé íá ôçí âïç
523
527-528 τι ό,τι με της κεφαλής το σκύψιμο κηρύξω / δεν απατά, δεν παίρνεται οπίσω και θα γί
íá éêáíïðïéÞóåé ôï áßôçìá ôçò ÈÝôéäáò, êÜíïíôÜò ôçò ôï íåýìá ôçò êáôÜöáóçò. ÅðïìÝíùò, ìå ôï
áôß ðñïâëÝðåé öéëïíéêßá ìå ôçí ¹ñá, ãéá äýï ëüãïõò: á) ãéáôß ï ÐÜñçò åß÷å ðñïóöÝñåé ôá êáëë
Α
529-531 τα μαύρα φρύδια του χαμήλωσε ο Κρονίδης... και ο μανός (= ο ακούνητος) ο Όλυμπος εσ
538
540 541 542 545 547 550 552
áõôü ðåñéãñÜöåôáé ôï íåýìá ôïõ Äßá, äçëáäÞ ç ÷áñáêôçñéóôéêÞ êßíçóç ôùí öñõäéþí êáé ôïõ ðñïó
79
Α
557 559 573
σε ξεπλάνεψε: óå ðáñÝóõñå (ç ÈÝôéäá). θα της έστερξες: èá ôç âïÞèçóåò, èá ôçò õðïó÷Ýèçêåò ê
ÅðåéäÞ ç ¹ñá äõóêïëåýôçêå ðïëý íá ôïí ãåííÞóåé, ï ¹öáéóôïò ãåííÞèçêå êïõôóüò, ëüãù åðéðëïêþ
574 575 576 577 584 589 590
594-595 όταν στη Λήμνον έπεσα κοντά να βγει η ψυχή μου / και άνθρωποι Σίντιες εκεί με περι
598
ìåôÜ ôç ñßøç ôïõ áðü ôïí Äßá, âñÝèçêå óôç ËÞìíï, óôï íçóß ðïõ âñßóêåôáé óôï âüñåéï Áéãáßï,
ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ – ΙΔΕΟΛΟΓΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ
512-612 Στοιχεία ανθρωπομορφισμού
Óå üëç ôçí åíüôçôá áõôÞ Ýíôïíåò åßíáé ïé ïìïéüôçôåò ðïõ áðïäßäåé ï ¼ìçñïò áíÜìåóá óôïõò èåï
80
Äßá íá âñßóêåôáé óå äßëçììá, óôïõò óô. 519-523 ï Äßáò äåß÷íåé áíÞóõ÷ïò, öïâïýìåíïò ìÞðùò áí
Α
581
Ðéóôåõüôáí üôé ç ¹ñá ãêñÝìéóå ôïí ¹öáéóôï áðü ôïí ïõñáíü, ìüëéò ãåííÞèçêå, üðùò ðåñéãñÜöåôá
να θέλει μας κατρακυλά απ’ το θρονί μας όλους
600
τότε οι μακάριοι θεοί τα γέλια δεν κρατούσαν
Ïé èåïß, áöïý ðñþôá Üêïõóáí ôçí éóôïñßá ôïõ Çöáßóôïõ, óôç óõíÝ÷åéá ôïí ðáñáôçñïýí íá ãåìßæå
81
Α
ΔΙΑΣ
Ï ðáôÝñáò ôùí èåþí ðáñïõóéÜæåôáé áðü ôïí ðïéçôÞ ìå ìåãáëïðñÝðåéá, êáèþò ðñüêåéôáé ãéá ôïí á
ΗΡΑ
Ùò êïéíÞ èíçôÞ óõìðåñéöÝñåôáé êáé ç ¹ñá, êáèþò öáßíåôáé íá åßíáé æçëéÜñá, åêíåõñéóìÝíç óýæõ
ΗΦΑΙΣΤΟΣ
Ï öçìéóìÝíïò ôå÷íßôçò ôïõ Ïëýìðïõ áíôéðñïóùðåýåé ôï ðíåýìá ôïõ óõìâéâáóìïý óôï óõìðüóéï ôùí
499-500 ευρήκε τον βροντόφωνον Κρονίδην καθισμένον / μόνον στην άκραν κορυφήν του πολυλόφου
82
Ï Äßáò êÜèåôáé ìüíïò ôïõ óôçí êïñõöÞ ôïõ Ïëýìðïõ, Ýíäåéîç ôçò õðåñï÷Þò ôïõ Ýíáíôé ôùí Üëëùí
íïíôáé, üôáí åêåßíïò åéóÝñ÷åôáé óôï ÷þñï ôïõ óõìðïóßïõ (óô. 534-535). Áêüìç, ìðïñåß êáé êñý
Α
501-502 εμπρός του εκάθισε η θεά και με τ΄ αριστερό της / του έπιασε τα γόνατα, με τ’ άλλο
Êáé ïé èåïß ðñïâáßíïõí óå éêåóßåò ìå ôïí ßäéï ôñüðï ðïõ éêåôåýïõí ïé èíçôïß. Ï éêÝôçò ãïíáô
527
Ïé èåïß õðüó÷ïíôáé Þ ïñêßæïíôáé ãéá êÜôé, üôáí åßíáé áíÜãêç íá ãßíïõí ðéóôåõôïß. Ï ëüãïò ðï
τι ό,τι με της κεφαλής το σκύψιμο κηρύξω
585
«Áìöéêýðåëëïí äÝðáò» ïíïìÜæåôáé áðü ôïí ¼ìçñï. Ðñüêåéôáé ãéá ðïôÞñé ìå äýï êïéëþìáôá åíùìÝí
δίκουπο ποτήρι
598-599 και γλυκό νέκταρ παίρνοντας απ’ τον κρατήρα εκείνος / δεξιά κερνούσε ολόγυρα τους ά
Ï ¹öáéóôïò êåñíÜ ôïõò Üëëïõò èåïýò ðáñéóôÜíïíôáò ôïí ïéíï÷üï (ïἶíïò + ÷Ýù). Ïéíï÷üïò ôùí èå
83
Α
• ×áñáêôçñéóôéêÞ åßíáé êáé ðÜëé ç åíáëëáãÞ äéÞãçóçò êáé äéáëüãïõ. • Áðü ôï óô. 596 áñ÷ßæåé
Μεταφορές: (óô. 566) «óôï ëüãï ìïõ õðïôÜîïõ» / (óô. 572) «ãëõêéÜ ìç-
ôÝñá» / (óô. 574) «êáêü áâÜóôá÷ôï» / (óô. 579) «ãëõêüí ðáôÝñá» / (óô. 583) «ëüãéá ìáëáêÜ» /
ô’ á÷ñåßá».
Επίθετα: (óô. 500) «ðïëõëüöïõ Ïëýìðïõ» / (óô. 503) «ýøéóôïí Êñïíßäçí» / (óô. 506) «ïëéãïçìå
84
1. Στην ενότητα αυτή ο ποιητής παρουσιάζει σκηνές από την κατοικία των θεών στον Όλυμπο. Με
Áðü ôçí áñ÷Þ ôçò åíüôçôáò ìÝ÷ñé ôï óô. 532 ðåñéãñÜöåôáé ç óêçíÞ ôçò éêåóßáò ôçò ÈÝôéäáò ðñï
Α
2. Ποια υπόσχεση έδωσε ο Δίας στη Θέτιδα και με ποιον τρόπο την καθησύχασε ότι η υπόσχεσή τ
Ï Äßáò äßíåé ôåëéêÜ óôç ÈÝôéäá ôçí õðüó÷åóç üôé áíáëáìâÜíåé ðñïóùðéêÜ íá éêáíïðïéÞóåé ôï áß
3. Η σκηνή στο παλάτι του Δία (συνέλευση των θεών, σύγκρουση Δία και Ήρας) παρουσιάζει κάπο
85
Α
με τον Αγαμέμνονα που μελετήσατε στις προηγούμενες ενότητες της ραψωδίας Α. Να συγκρίνετε τ
Ïé ïìïéüôçôåò åíôïðßæïíôáé óôá åîÞò: • ïé äýï óêçíÝò ðñáãìáôïðïéïýíôáé Ýðåéôá áðü ìéá éêåóß
4. Η συμφιλιωτική παρέμβαση του Ήφαιστου (στ. 573 κ.εξ.), ενώ είναι σοβαρή, δίνει στη σκηνή
á) Ï ¹öáéóôïò ðáñåìâáßíåé óôç äéáìÜ÷ç ôùí ãïíéþí ôïõ ìå óïâáñü ýöïò, õðïóôçñßæïíôáò üôé äåí
86
Ôç óïâáñüôçôá ôùí ëüãùí ôïõ äéáêüðôïõí êÜðïéá êùìéêÜ óôïé÷åßá ðïõ ôåëéêÜ åëáöñýíïõí ôçí áôì
Α
5. Σε όλη την ενότητα είναι έντονος ο ανθρωπομορφισμός των θεών. Αφού μελετήσετε προσεκτικά
á) Âë. éäåïëïãéêÜ óôïé÷åßá – áíèñùðïìïñöéóìüò ôùí èåþí. â) ÁíáìöéóâÞôçôá ïé èåïß åßíáé áèÜí
6. Οι πληροφορίες του Παράλληλου κειμένου παρουσιάζουν μια άλλη εκδοχή του μύθου για τις σχ
87
Α
Ç óôÜóç ôïõ Äßá åßíáé áðüëõôá äéêáéïëïãçìÝíç, áí ëÜâïõìå õðüøç ôï ÐáñÜëëçëï êåßìåíï. Ç ðéèá
Δία απέναντι στη μητέρα του Αχιλλέα αλλά και την αντίδραση της Ήρας;
88
στις Διαθεματικές δραστηριότητες – σχέδια εργασίας του σχολικού βιβλίου
1. Σε ποια σημεία της Ενότητας Α 54-306 οι ενέργειες και οι λόγοι τόσο του Αχιλλέα όσο και
ÈåôéêÜ áðïôåëÝóìáôá ãéá ôï óýíïëï ôïõ óôñáôïý Ý÷ïõí ôá ëüãéá êáé ïé ðñÜîåéò ôïõ Á÷éëëÝá êáé
Α
2. […] α) Όταν οι θεοί εισβάλλουν στον ανθρώπινο χώρο, με ποιον τρόπο εμφανίζονται και πώς
89
Α
á) Ïé èåïß åìöáíßæïíôáé ìå ôçí êáèéåñùìÝíç ìïñöÞ ðïõ ãíùñßæïõí ïé èíçôïß Þ ìå ôç ìïñöÞ åíüò
3. Αφού μελετήσετε το εικονογραφικό υλικό που πλαισιώνει τις ενότητες της ραψωδίας Α: α) Να
Ó÷ïëéÜæïíôáé ïé åéêüíåò ðïõ ìðïñïýí íá óõìâÜëïõí óôçí ðñïóÝããéóç ôïõ êåéìÝíïõ Þ ðïõ ìðïñïýí
90
Ὄνειρος. Διάπειρα. Κατάλογος νεῶν.
Η επίσκεψη του ονείρου – Η δοκιμασία του στρατού – Ο κατάλογος των πλοίων
ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ
• Ï Äßáò óôÝëíåé óôïí ÁãáìÝìíïíá ôïí ¼íåéñï ìå ôç ìïñöÞ ôïõ ÍÝóôïñá, ãéá íá ôïí ðñïôñÝøåé í
ΤΟΠΟΣ: Στρατόπεδα Αχαιών και Τρώων ΧΡΟΝΟΣ: 22 η ημέρα της Ιλιάδας ΠΡΟΣΩΠΑ: Αγαμέμνονας, Νέσ
Ραψωδία Β
91
Ὅρκοι. Τειχοσκοπία. Ἀλεξάνδρου καὶ Μενελάου Μονομαχία.
Όρκοι – Θέα από τα τείχη – Μονομαχία Αλέξανδρου και Μενελάου
ΤΟΠΟΣ: η πεδιάδα μπροστά από τα τείχη της Τροίας στρατόπεδο των Αχαιών, κάμαρα της Ελένης Χ
Ραψωδία Γ
Γ
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
στ. 1-121
94
Ïé áíôßðáëïé åßíáé Ýôïéìïé íá ðïëåìÞóïõí. Ï ÁëÝîáíäñïò ðñïêáëåß ôïõò Á÷áéïýò, êñáäáßíïíôáò
Ραψωδία
Ραψωδία Γ 121-244
Η τειχοσκοπία
Τόπος
Ç êÜìáñá ôçò ÅëÝíçò Ôá ôåß÷ç ôçò Ôñïßáò Ôï ðåäßï ìÜ÷çò Ýîù áðü ôçí Ôñïßá
στ. 121-244
Γ
Χρόνος
Πρόσωπα
ºñéò (ìåôáìïñöùìÝíç óå Ëáïäßêç), ãÝñïíôåò Ôñþåò, Ðñßáìïò, ÅëÝíç
Ç
ºñéò ðáßñíåé ôç ìïñöÞ ôçò Ëáïäßêçò, áäåñöÞò ôïõ ÐÜñç, êáé åðéóêÝðôåôáé ôçí ÅëÝíç, ðïõ åêåßí
α) 121-160: Η Ίρις οδηγεί την Ελένη στα τείχη. β) 161-244: Η Ελένη πληροφορεί τον Πρίαμο γι
95
Γ
121 121 μηνύτρα: Ίρις: Êüñç
–
122 122 123 125 126 127 127 132 136 141 143 143 144
144 145
ç ãõíáßêá ðïõ öÝñíåé åßäçóç, ðïõ åéäïðïéåß êÜðïéïí. ôïõ Èáýìáíôá (áäåñöïý ôïõ ÍçñÝá) êáé ôç
και των Σκαιών Πυλών ευθύς τον πύργον ανεβήκαν:
96
Ïé ÓêáéÝò Ðýëåò âñßóêïíôáí óôï âüñåéï Þ âïñåéïäõôéêü ôìÞìá ôùí ôåé÷þí ôçò Ôñïßáò êáé áðü åê
146-148 Ο Πάνθοος, ο Λάμπος, ο Θυμοίτης, / ο Ικετάων, βλάστημα (= γιος) του Άρη, και ο Κλυτ
Γ
152-153 και ομοίαζαν τους τσίτσικες που χύνουν από το πυκνό φύλλωμα την ιλαρή (= χαρούμενη)
ìßëçêïé ôïõ ÐñéÜìïõ, óýìâïõëïé ôùí Ôñþùí. Ï ËÜìðïò, ï ÉêåôÜùí êáé ï Êëõôßïò Þôáí áäÝñöéá ôï
155
156 158 164 173 174 175 178 180 180
184 185-186 επήγα κι είδα πληθυσμόν Φρυγών των ιππομάχων, / που τότ’ εστρατοπέδευσαν στες ό
ãÝñïíôåò ìéëïýóáí ôüóï ðïëý ìåôáîý ôïõò, þóôå íá ðáñïìïéÜæïíôáé åäþ áðü ôïí ðïéçôÞ ìå ôæéôæ
Ïé Öñýãåò êáôïéêïýóáí êõñßùò ãýñù áðü ôïí ðïôáìü ÓáããÜñéï êáé Þôáí óýììá÷ïé ôùí Ôñþùí êáé é
97
Γ
189
ίσανδρες Αμαζόνες:
195 198 200 202 202 207 211
224 228 229 229 231 237
Ïé Áìáæüíåò Þôáí ìéá îå÷ùñéóôÞ êïéíùíßá ðïõ áðïôåëïýíôáí ìüíï áðü ãõíáßêåò êáé æïýóáí óôçí
238
98
êáé Äéüóêïõñïé (= ôïõ Äßá ãéïé). Ï ÊÜóôïñáò öçìéæüôáí ãéá ôçí éêáíüôçôÜ ôïõ íá äáìÜæåé ôá Ü
τον Κάστορα ιπποδαμαστήν, τον πύκτην Πολυδεύκην: Ðñüêåéôáé ãéá ôá áäÝñöéá ôçò ÅëÝíçò ðïõ ïí
122 και ομοιώθη με την αδελφήν του ανδρός της
Ç ºñéò ðáßñíåé ôç ãõíáéêåßá ìïñöÞ ìéáò èíçôÞò, ôçò Ëáïäßêçò, ãéá íá ðáñáêéíÞóåé ôçí ÅëÝíç í
Γ
140
του πρώτου ανδρός, της χώρας της και των γλυκών γονέων
Ï ðñþôïò óýæõãüò ôçò, ç ðáôñßäá êáé ïé ãïíåßò ôçò åßíáé âáèéÜ ñéæùìÝíåò çèéêÝò áîßåò ìÝóá ô
146-148 Ο Πάνθοος, ο Λάμπος, ο Θυμοίτης, / ο Ικετάων, βλάστημα (= γιος) του Άρη, και ο Κλυτ
Ôá ïíüìáôá ôùí ãåñüíôùí óõíÞèùò Ý÷ïõí ôéìçôéêü ÷áñáêôÞñá, áöïý Ý÷áéñáí êÜèå óåâáóìü áðü ôïõ
181-198 ευτυχισμένε Ατρείδη... κοπήν λευκών προβάτων
Óôïõò óôß÷ïõò áõôïýò âëÝðïõìå ôï ãÝñï Ðñßáìï êáé ôïí ÁíôÞíïñá íá ìéëÜåé ãéá ôïõò çãÝôåò ôùí
99
Γ
ðåäßï ôçò ìÜ÷çò êáé ïé ãÝñïíôåò, áöïý äåí ðïëåìïýóáí, äåí áéóèÜíïíôáí áéóèÞìáôá ìßóïõò Þ áí
217
Ï ÏäõóóÝáò Ýóêõøå ôï êåöÜëé ôïõ ðñïò ôá êÜôù, ãéáôß âñéóêüôáí óå áìç÷áíßá.
στέκονταν με τα μάτια του στη γη προσηλωμένα
218-220 και μήτ’ εμπρός το σκήπτρο του κινούσε μήτ’ οπίσω / και το βαστούσε ασάλευτο σαν πρ
ÃåíéêÜ óôéò óõíåëåýóåéò ïé ïìéëçôÝò, üôáí Ýðáéñíáí ôï ëüãï íá ìéëÞóïõí, êñáôïýóáí êáé ôï óê
222
ωσάν πυκνές χιονόψιχες
Ç ÅëÝíç åìöáíßæåôáé ãéá ðñþôç öïñÜ óôçí ÉëéÜäá ó’ áõôÞ ôç ñáøùäßá ç áöïñìÞ ôïõ Ôñùéêïý ðïë
ΕΛΕΝΗ
100
Ï Ðñßáìïò ðáñïõóéÜæåôáé áðü ôïí ðïéçôÞ óåâÜóìéïò êáé óïâáñüò. ÓÝâåôáé êáé áãáðÜ ôç íýöç ôïõ
ΠΡΊΑΜΟΣ
Γ
Ï ÁíôÞíïñáò åßíáé éäéáßôåñá ðáñáôçñçôéêüò êáé áíôéêåéìåíéêüò êñéôÞò ôùí ãåãïíüôùí. ¼ðùò êáé
ΑΝΤΗΝΟΡΑΣ
125
Ïé ãõíáßêåò, üñèéåò ìðñïóôÜ óôïí áñãáëåéü, ýöáéíáí ìå ôçí óáÀôá õöÜóìáôá áðëÜ Þ ìå ó÷Ýäéá ê
ύφαινε διπλό μεγάλο υφάδι
141
Åßíáé ôï ðñïóùðéêü äùìÜôéï, áëëéþò «äþìá». Ôá äþìáôá ôùí ãõíáéêþí âñßóêïíôáí óôïí åðÜíù üñï
από τον θάλαμο
143
Ïé âÜãéåò Þ áìößðïëïé Þôáí äïýëåò, çëéêéùìÝíåò óõíÞèùò, éäéáßôåñá óåâáóôÝò, ðïõ óõíüäåõáí ô
και οι δύο της θεράπαινες
• ÅíáëëÜóóïíôáé ç áöÞãçóç, ç ðåñéãñáöÞ êáé ï äéÜëïãïò. • ÅéäéêÜ ï äéÜëïãïò âïçèÜåé óôç äéáã
101
Γ
Παρομοιώσεις: (óô. 158) «ôùüíôé ïìïéÜæåé ùóÜí èåÜò ç ôñïìåñÞ èùñéÜ ôçò» / (óô. 197) «ôïí ðá
(óô. 132) «ðïëýèñçíïí áãþíá» / (óô. 139) «ôñõöåñÞí ôçò âÜæåé åðéèõìßáí» / (óô. 152) «ôóßôóé
Μεταφορές:
Επίθετα: (óô. 121) «ëåõêü÷åñçí ÅëÝíçí» / (óô. 125-126) «äéðëü ìåãÜëï õöÜäé ðïñöýñéï» / (óô.
(óô. 125-127) Ç ÅëÝíç óôïí áñãáëåéü / (óô. 146-150) Ïé ãÝñïíôåò êÜèïíôáé êáé ðáñáêïëïõèïýí
Εικόνες:
102
1. Ποιος ειδοποιεί την Ελένη να τρέξει στα τείχη και γιατί η παρουσία της εκεί κρίνεται απα
Ç ºñéäá, ìåôáìïñöùìÝíç óôçí êïõíéÜäá ôçò ÅëÝíçò, Ëáïäßêç, ôçí åéäïðïéåß üôé ï ÌåíÝëáïò êáé
Γ
2. Να συγκρίνετε το υφαντό της Ελένης με τους στ. 1-17 του ποιήματος «Το κέντημα του μαντιλ
ÄéáöïñÝò: á) Ùò ðñïò ôï ìÝãåèïò êáé ôç ÷ñÞóç: ôçò ÅëÝíçò åßíáé äéðëü êáé ìåãÜëï êáé Ý÷åé ðï
103
Γ
3. Αφού θυμηθείτε πώς εμφανίζεται η Πηνελόπη μπροστά στους μνηστήρες (Οδύσσεια α 368-372) κ
Ç åìöÜíéóç ôçò Ðçíåëüðçò ìðñïóôÜ óôïõò ìíçóôÞñåò ÷áñáêôçñßæåôáé áðü óåìíüôçôá êáé óïâáñüôçô
4. Ο ποιητής δεν περιγράφει την ομορφιά της Ελένης, αλλά μας αφήνει να φανταστούμε την εντυ
Óôïõò óô. 156-158 âñßóêåôáé ôï ìåãáëýôåñï åãêþìéï ãá ôçí ïìïñöéÜ ôçò ÅëÝíçò: «Êñßìá äåí Ý÷ï
104
5. Η ηθογράφηση των ηρώων του έπους, όπως και κάθε λογοτεχνικού κειμένου, δηλαδή η περιγραφ
κριτήρια, να ηθογραφήσετε την Ελένη με τα στοιχεία που παρέχει η ενότητα της «Τειχοσκοπίας»
Âë. çèïãñÜöçóç ÅëÝíçò.
Γ
6. Σε ποιους στίχους της ενότητας εντοπίζετε επική ειρωνεία στην πλοκή του μύθου; Θυμάστε α
ÅðéêÞ åéñùíåßá åíôïðßæïõìå óôïõò óô. 239-244, üðïõ ç ÅëÝíç áãíïåß ôï èÜíáôï ôùí áäåëöþí ôçò
7. Αφού διαβάσετε το Παράλληλο κείμενο και την περιληπτική αναδιήγηση της Γ ραψωδίας, να επ
Ïé âáóéêÝò äéáöïñÝò åíôïðßæïíôáé óôá åîÞò: • ôñéôïðñüóùðç áöÞãçóç óôçí ÉëéÜäá óå óõíäõáóìü
105
Γ
• åðÝìâáóç ôçò Áöñïäßôçò óôçí ÉëéÜäá êáé ìåôáöïñÜ ôïõ ÐÜñç óôï èÜëáìï ôçò ÅëÝíçò – ßäéá åðÝ
στ. 245-461
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
στ. 245-461
Ï
106
Ðñßáìïò êáé ï ÁíôÞíïñáò öôÜíïõí ìå Üñìá óôï ðåäßï ôçò ìÜ÷çò, ãéá íá ëÜâïõí ìÝñïò óôçí Ýíïñê
Ὁρκίων σύγχυσις. Ἀγαμέμνονος Ἐπιπώλησις.
Οι Τρώες παραβαίνουν τις συμφωνίες – Ο Αγαμέμνονας επιθεωρεί το στράτευμα πριν από τη μάχη
• Óôç óõíåäñßáóç ôùí èåþí ï Äßáò êáëåß ôïõò èåïýò íá áðïöáóßóïõí ãéá ôï ìÝëëïí ôùí Ôñþùí êá
ΤΟΠΟΣ: Όλυμπος, στρατόπεδο των Τρώων, πεδίο της μάχης ΧΡΟΝΟΣ: 22 η μέρα της Ιλιάδας και η π
Ραψωδία Δ
107
Διομήδους ἀριστεία
Τα κατορθώματα του Διομήδη
ΤΟΠΟΣ: πεδιάδα της Τροίας, Όλυμπος ΧΡΟΝΟΣ: 22 η ημέρα της Ιλιάδας ΠΡΟΣΩΠΑ: Διομήδης, Πίνδαρ

Ραψωδία
Ε Γ
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
στ. 1-273
110
ÊáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ìÜ÷çò, ç ÁèçíÜ åìöõóÜ äýíáìç óôïí ÄéïìÞäç, ãéá íá áðïêôÞóåé ëáìðñÞ äüî
Ραψωδία

Ραψωδία 274-430
Ο Διομήδης σκοτώνει τον Πάνδαρο και τραυματίζει την Αφροδίτη
Πρόσωπα
ÐÜíäáñïò ÄéïìÞäçò Áöñïäßôç Äéþíç ÁèçíÜ
στ. 274-430
Ε
Τόπος
Ðåäßï ôçò ìÜ÷çò
Χρόνος
22ç ìÝñá ôçò ÉëéÜäáò
Ï
ÐÜíäáñïò êáé ï Áéíåßáò óõãêñïýïíôáé ìå ôïí ÄéïìÞäç. Ï ÄéïìÞäçò óêïôþíåé ôïí ðñþôï êé åôïéìÜ
α) στ. 274-329: Η σύγκρουση του Πανδάρου και του Αινεία με τον Διομήδη και η επέμβαση της Α
111
Ε
ΛΕΞΙΛΟΓΙΚΑ – ΠΡΑΓΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ
274 275 276 277 280 281 εκείνοι: Åííïåß ôïí ÄéïìÞäç êáé ôïí ÓèÝíåëï (çíßï÷ïò ôïõ ÄéïìÞäç).
283 284 295 298
299 300 306 312
313
112
«ìáêñüóêéïò» åäþ üìùò äçëþíåé ôï ìÞêïò ôïõ äüñáôïò, ôï ïðïßï Þôáí ôïõëÜ÷éóôïí 1,80 ì. του Δ
313 319 325 328 329 330 331 333 333 336 337 337
340
342 344-346 και με νέφος / μαύρο τον ζώνει, μη κανέν’ ακόντι χαλκοφόρο / τον εύρει μες το σ
Ï Áã÷ßóçò Þôáí âïóêüò, ãé’ áõôü ï ðïéçôÞò ÷ñçóéìïðïéåß áõôÞ ôç öñÜóç. υιός του Καπανέως: Ðñ
στων μόσχων τες βοσκές:
Ε
351 352-353 Με πόνους σκληρούς / κι εγίνη μελανό το ροδινό της σώμα: Áêüìç ìéá áðüäåéîç üôé
ôç èÝóç ôçò Áöñïäßôçò êáé ðñïóôáôåýåé ôïí Áéíåßá. Óå ðïëëÝò óêçíÝò ôçò ÉëéÜäáò Ýíáò èåüò ãë
ðëçãùíüôáí, áíôéäñïýóå üðùò ôùí áíèñþðùí: ìåëÜíéáæå êáé ïé ðëçãÝò ðñïêáëïýóáí ðüíï (áíèñùðï
113
Ε
365 368 369 371
375
383-404 απ’ τους ανθρώπους πάθαμε πολλοί των Ολυμπίων... στον Όλυμπο κτυπούσε: Ç Äéþíç ÷ñçó
ôá÷ýôçôá íá ìåôáöÝñåé ôéò åíôïëÝò ôùí èåþí óôïõò èíçôïýò. αμβροσίαν: Ç ôñïöÞ ôùí èåþí. της
τους χαλινούς: ôá ÷áëéíÜñéá. ανεμοπόδ’ Ίρις: Ç ºñéò åß÷å ðïëý ãñÞãïñá ðüäéá, ãéá íá ìðïñåß
385-386 ο Ώτος και ο Εφιάλτης ο δεινός, τα τέκνα του Αλωέως:
392
393 397
Ï Áëùåýò Þôáí óýæõãïò ôçò ÉöéìÝäåéáò, ç ïðïßá åñùôåýôçêå ôïí ðáððïý ôçò ôïí Ðïóåéäþíá êáé á
114
401
Ï ÇñáêëÞò ôñáõìÜôéóå ôïí ¢äç, üôáí êáôÝâçêå óôïí ÊÜôù êüóìï íá ðÜñåé ôïí ÊÝñâåñï. Ï ¢äçò ðñ
οδυνηρά τον πλήγωσε εις των νεκρών την πύλην:
403 409 412 415 416 418 419 422 425 430
εργάτης ασεβείας: ï áíáéäÝóôáôïò, áõôüò ðïõ óõíå÷þò áóåâåß
óôç æùÞ ôïõ. παπάς: ï ðáôÝñáò. Αδρηστίνη: Ãõíáßêá ôïõ ÄéïìÞäç. του ιπποδάμου: áõôüò ðïõ äáì
Ε
297-306 Με την ασπίδα επήδησε... και λέγεται κουτάλα:
Ï Áéíåßáò ðñïóðáèåß íá ðñïóôáôåýóåé ôï íåêñü óýíôñïöü ôïõ áðü ôçí áôéìßá ðïõ åôïéìÜæåé ï Äé
303-304 δεν θα την παίρναν δύο των τωρινών θνητών / και αυτός την έπαιζε και μόνος
Óôïõò óôß÷ïõò áõôïýò ðñïâÜëëåôáé ç áíôßëçøç üôé ôï ðáñåëèüí åßíáé áíþôåñï áðü ôï ðáñüí, üôé
330-380 Τούτος την Κύπριν... και με τους αθανάτους

ôáí ôñáõìáôßæåôáé ç èåÜ, ïé áíôéäñÜóåéò ôçò ìïéÜæïõí áêñéâþò
115
Ε
ìå åêåßíåò åíüò áíèñþðïõ, êïñõöþíåôáé äçëáäÞ ôï óôïé÷åßï ôïõ áíèñùðïìïñöéóìïý: êáôáäéþêåôáé
406-407 και δεν σκέπτεται ο μωρός που ολίγες έχει / ημέρες όποιος πόλεμον κινεί των αθανάτω
Ç Äéþíç ðñïâëÝðåé ôï èÜíáôï ôïõ ÄéïìÞäç, ï ïðïßïò óýíôïìá èá èáíáôùèåß, êáèþò ôüëìçóå íá ôñ
Åßíáé ï êëáóéêüò ïìçñéêüò Þñùáò ðïõ Ý÷åé üëá ôá óôïé÷åßá åíüò ôÝëåéïõ ðïëåìéóôÞ. Åßíáé äõíá

ΔΙΟΜ ΔΗΣ
ΑΦΡΟΔ ΤΗ
116
Ðñüêåéôáé ãéá ìéá áîéïèáýìáóôç ìçôÝñá ðïõ óðåýäåé ìå áõôáðÜñíçóç íá ðñïóôáôåýóåé ôï ãéï ôçò
åßíáé Üðåéñç óôç ìÜ÷ç. Åßíáé ôñõöåñÞ êáé ðáíÝìïñöç èåÜ, îÝíç ðñïò ôçí ðïëåìéêÞ ôÝ÷íç, ôïõò
Ε
ΑΙΝΕ ΑΣ
ÐáñïõóéÜæåôáé áíÞóõ÷ïò ãéá ôçí ôý÷ç ôùí óõìðïëåìéóôþí ôïõ êáé ïñìÜ óôç ìÜ÷ç ãéá íá óþóåé ôç
Ç èåÜ ôçò óïößáò îÝñåé íá åßíáé ðñïóôáôåõôéêÞ áðÝíáíôé óôïõò Þñùåò ðïõ óõìðáèåß êáé õðïóôçñ

ΑΘΗΝ
340
Ïé èåïß äåí ôñÝöïíôáé ìå øùìß êáé êñáóß, üðùò ïé Üíèñùðïé, áëëÜ ôñþíå áìâñïóßá êáé ðßíïõí í
Ιχώρ
387
χάλκινον αγγείον
Óôá ïìçñéêÜ ÷ñüíéá ÷ñçóéìïðïéïýóáí ôï ÷áëêü ãéá íá êáôáóêåõÜæïõí áããåßá ãéá ïéêéáêÞ ÷ñÞóç.
401
βότανα παυσίπονα
425
χρυσή βελόνη
Ï ÷ñõóüò ÷ñçóéìïðïéÞèçêå åõñÝùò ãéá ôçí êáôáóêåõÞ êïóìçìÜôùí (ðâ. ôá åõñÞìáôá ôùí Ìõêçíþí).
117
Ε
• ÕðÜñ÷åé ç óõíÞèçò åíáëëáãÞ áöÞãçóçò, ðåñéãñáöÞò êáé äéáëüãïõ, ðïõ ðñïóäßäïõí ìéá éäéáßôåñ
(óô. 299) «êáé ùò èáññåôü óôçí ñþìçí ôïõ ëéïíôÜñé» / (óô. 331-332) «äåí ïìïéÜæåé ìå ôåò èåÝ
Μεταφορές: (óô. 278) «ôï ðéêñü âÝëïò» / (óô. 288-289) «÷ïñôÜóù óôï áßìá» / (óô. 347) «Ýóõñå
(óô. 275) «ãïñãÜ Üëïãá» / (óô. 276) «ëáìðñüò ãüíïò» / (óô. 277) «ãüíå óéäçñüêáñäå» / (óô. 2
Επίθετα:
118
Εικόνες: (óô. 280) Ï ÐÜíäáñïò ÷ôõðÜåé ôïí ÄéïìÞäç / (óô. 290-293) Ç ÁèçíÜ êáôåõèýíåé ôï êïí
Ε
119
Ε
1. Για να προσδιορίσουμε τις «σκηνές» μιας ευρύτερης ενότητας χρησιμοποιούμε ως κριτήρια τι
óêçíÞ
1ç: óô. 274-310
óêçíéêü
Ðåäßï ìÜ÷çò
ðñüóùðá
ÄéïìÞäçò, ÐÜíäáñïò, Áéíåßáò
ôßôëïò
Ï ÄéïìÞäçò óêïôþíåé ôïí ÐÜíäáñï êáé ôñáõìáôßæåé ôïí Áéíåßá Ç Áöñïäßôç óþæåé ôïí Áéíåßá ÓèÝí
2ç: óô. 311-317 3ç: óô. 318-329 4ç: óô. 330-351
Ðåäßï ìÜ÷çò Ðåäßï ìÜ÷çò Ðåäßï ìÜ÷çò
Áöñïäßôç, Áéíåßáò ÓèÝíåëïò, Äçßðõëïò ÄéïìÞäçò, Áöñïäßôç, Áéíåßáò, Áðüëëùíáò ºñéäá, Áöñïäßôç
5ç: óô. 352-369
ÏñìçôÞñéï ôïõ ¢ñç (áñéóôåñÜ ôïõ ðåäßïõ ìÜ÷çò) – ¼ëõìðïò ¼ëõìðïò
ºñéäá, Áöñïäßôç, ¢ñçò
6ç: óô. 370-417
Áöñïäßôç, Äéþíç
Ç Äéþíç ðáñçãïñåß êáé èåñáðåýåé ôçí Áöñïäßôç
7ç: óô. 418-430
¼ëõìðïò
ÁèçíÜ, ¹ñá, Äßáò, Áöñïäßôç
120
Ïé èåïß åéñùíåýïíôáé ôçí Áöñïäßôç ãéá ôïí ôñáõìáôéóìü ôçò – ðáñáéíÝóåéò Äßá
2. Αφού συζητήσετε στην τάξη και προσδιορίσετε τα χαρακτηριστικά της αριστείας στην ομηρική
«Ἀñéóôåßá» ïíïìÜæåôáé ç áíÜäåéîç ôçò áíäñåßáò åíüò Þñùá êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ìÜ÷çò ìå äéáäï
Ε
3. Τι ακριβώς προσπαθούν να πετύχουν με τις ενέργειές τους ο Αινείας και ο Διομήδης στους σ
Ôüóï ï Áéíåßáò üóï êáé ï ÄéïìÞäçò ðñïóðáèïýí íá ðÜñïõí ôï óþìá ôïõ íåêñïý ÐáíäÜñïõ, ï ðñþôï
4. Στις σκηνές μάχης των στ. 274-365 αναφέρονται κάποιοι τραυματισμοί (θανατηφόροι ή όχι).
121
Ε
σετε τα χωρία αυτά, να επισημάνετε τις λεπτομέρειες που δίνει ο ποιητής και να γράψετε τα σ
á) Ï ôñáõìáôéóìüò ôïõ ÐáíäÜñïõ (óô. 290-6), ôïõ Áéíåßá (óô. 305-310) êáé ôçò Áöñïäßôçò (óô.
5. Στα αρχαία ελληνικά κείμενα που έχετε διδαχθεί (Οδύσσεια, Ηρόδοτος) γνωρίσατε την ηθική
Ç Äéþíç óôïõò óôß÷ïõò 406-415 ðñïâëÝðåé ôï èÜíáôï ôïõ ÄéïìÞäç ùò öõóéêü åðüìåíï ôçò ýâñçò ð
122
åêöñÜæåôáé ç çèéêÞ áíôßëçøç ðïõ áíôéóôïé÷åß óôï ôñßðôõ÷ï: «ýâñéò-íÝìåóéò-ôßóéò». ÓõãêåêñéìÝ
Ε
6. Η ενότητα, αν και αποτελεί τμήμα της περιγραφής μιας σκληρής μάχης, δε στερείται γεγονότ
Êùìéêüò åßíáé ï ÷áñáêôÞñáò ôçò ðåñéãñáöÞò ôïõ ôñáõìáôéóìïý ôçò Áöñïäßôçò, ç ïðïßá, ìå áðüëõ
123
Ε
7. Αφού διαβάσετε με προσοχή το απόσπασμα από τη Βατραχομυομαχία (βλ. Παράλληλο κείμενο), ν
ÄéáâÜæïíôáò ôç Âáôñá÷ïìõïìá÷ßá, éäéáßôåñç ðñïóï÷Þ ðñÝðåé íá äïèåß óôçí áíôßèåóç ìåôáîý ôïõ
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ στις Διαθεματικές δραστηριότητες – σχέδια εργασίας του σχολικού βιβλίου
1. Στις σκηνές της ενότητας που διδαχθήκατε είναι έντονη η παρουσία των θεών. Αφού χωριστεί
124
á) Óôç äñÜóç åìðëÝêïíôáé ç ÁèçíÜ (óô. 290-296), ãéá íá âïçèÞóåé ôïí ÄéïìÞäç, ç Áöñïäßôç (óô
Ε
2. Στα ομηρικά έπη συναντάμε συχνά το στοιχείο του «θαυμαστού», αυτού δημαδή που υπερβαίνει
125
Ε
á) Ðåñéðôþóåéò «èáõìáóôïý» óõíáíôÜìå óôïõò óô. 315-6, üðïõ ç Áöñïäßôç óþæåé ôïí Áéíåßá êñýâ
126
Ε
ΠΕΡΊΛΗΨΗ
στ. 431-909
Ï ÄéïìÞäçò åðé÷åéñåß íá óêïôþóåé ôïí Áéíåßá ôñåéò öïñÝò, êáé ï èåüò Áðüëëùíáò ôïõ êáôáëïãßæ
127
Ἕκτορος καὶ Ἀνδρομάχης ὁμιλία
Ο Έκτορας συναντά την Ανδρομάχη
ΤΟΠΟΣ: πεδιάδα της Τροίας, πύλες της Τροίας, ανάκτορα της Τροίας ΧΡΟΝΟΣ: 22 η ημέρα της Ιλι
Ραψωδία Ζ
Ζ
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
στ. 1-368
130
Ï Áßáò ï Ôåëáìþíéïò óêïôþíåé ôï ìåãáëüóùìï ÁêÜìáíôá, ï ÄéïìÞäçò ôïí ¢îõëï êáé ôïí ÊáëÞóéï,
Ραψωδία
Ραψωδία Ζ 369-529
Ο Έκτορας στην Τροία
Τόπος
ÐáëÜôé ôïõ ¸êôïñá ÓêáéÝò Ðýëåò
στ. 369-529
Ζ
Πρόσωπα
¸êôïñáò, ïéêïíüìïò óðéôéïý, ÁíäñïìÜ÷ç, ÐÜñçò, ÁóôõÜíáêôáò
Χρόνος
22ç ìÝñá ôçò ÉëéÜäáò
Ï
¸êôïñáò äåí âñßóêåé óôï ðáëÜôé ôçí ÁíäñïìÜ÷ç êáé áðïöáóßæåé íá åðéóôñÝøåé óôç ìÜ÷ç. Óôéò Óê
α) στ. 369-389: Ο Έκτορας στο παλάτι του. β) στ. 390-481: Ο Έκτορας συναντάει την Ανδρομάχη
131
Ζ
369 369
êïõíéüôáí ôï ëïößï (ç öïýíôá) ôçò ðåñéêåöáëáßáò ôïõ ÷áñáêôçñéóôéêü åðßèåôï ðïõ óõíüäåõå ôï
εκίνησε: îåêßíçóå, Ýöõãå. λοφοσείστης: ¸íáò ðïëåìéóôÞò, üôáí Ýôñå÷å ìå ïñìÞ óôç ìÜ÷ç,
371
Ανδρομάχην: Êüñç ôïõ Çåôßùíá, âáóéëéÜ ôçò ÈÞâáò ôçò Êéëéêßáò. Ðáíôñåýôçêå ôïí ¸êôïñá êáé ìá
ç ôñïöüò, ç ãõíáßêá ðïõ óõíüäåõå ôçí êõñßá ôçò, öñïíôßæïíôáò ôï ìùñü.
372 373 374 377 378 378 380 381
βυζάστραν:
άνω εις τον πύργον: Åííïåß ôïí ðýñãï ðÜíù áðü ôéò ÓêáéÝò Ðýëåò, áð’ üðïõ ïé ãÝñïíôåò êáé ôá
ôçí ïðïßá óõìâßùíå.
την άψογη συμβίαν:
ôçí ôÝëåéá óýæõãü ôïõ, ôç ãõíáßêá ìå
εδώθεν: áðü ’äþ. συννυφάδα: ç óýæõãïò ôïõ áäåñöïý ôïõ Üíôñá ìéáò ãõíáßêáò. αντράδελφην: ç á
ç ðéï Ýìðéóôç˙ åðÝâëåðå üëåò ôéò Üëëåò äïýëåò ôïõ óðéôéïý êáé Þôáí õðåýèõíç ãéá ôçí ðñïåôïé
387 388 392 395 396 396 401 401
συντριμμός: Þôôá, óõíôñéâÞ. ως φρενιασμένη: Ýîáëëç, óáí
áãùíßá íá ìÜèåé.
ôñåëÞ, Ýôñåîå ìáéíüìåíç, ìå
ìéá ãõíáßêá, ãéá ôï ãÜìï ôçò ïðïßáò ï ðáôÝñáò ôçò Ýäùóå ðïëëÜ äþñá, ìåãÜëç ðñïßêá, Þ ï Üíôñ
πολύχωρη: πολύδωρη:
åõñý÷ùñç.
Ηετίων ή Αετίων:
ÂáóéëéÜò ôçò ÈÞâáò ôçò Êéëéêßáò (ü÷é ôçò åëëçíéêÞò ÈÞâáò), ðáôÝñáò ôçò ÁíäñïìÜ÷çò.
132
áóôÝñé.
Πλάκος: Âïõíü êïíôÜ óôç ÈÞâá ôçò Êéëéêßáò. Εκτορίδης: ãéïò ôïõ ¸êôïñá. όμοιον και εύμορφον
402
Σκαμάνδριον:
Ïíüìáóáí ôï ãéï ôïõò Ýôóé, þóôå ôï üíïìÜ ôïõ íá èõìßæåé ôïí ðïôáìü ÓêÜìáíôñï, ðïõ Ýêáíå åýö
Ζ
409 412 416 419 421 422 424 425 428 430 433
όλοι αντάμα: üëïé ìáæß δι’ εμέ: ãéá ìÝíá. υψίπυλον: ðïõ Ý÷åé øçëÝò ðýëåò. νύμφες: ÈñõëéêÝò
óå âïõíÜ.
ôïõ Äßá, ðïõ êáôïéêïýóáí
αυτάδελφοί μου: áäÝëöéá ìïõ (áðü ßäéïõò ãïíåßò). όλοι ομού ροβόλησαν: üëïé ìáæß êáôÝâçêáí ì
ðñïâÜôùí.
σεπτήν: óåâáóôÞ, óåâÜóìéá. την έσβησεν η Άρτεμις: Ç ¢ñôåìéò ðñïêÜëåóå ôï èÜíáôü ôçò.
Ç èåÜ ¢ñôåìéò ðéóôåõüôáí üôé Þôáí õðåýèõíç ãéá üëïõò ôïõò áéöíßäéïõò èáíÜôïõò ôùí ãõíáéêþí.
ανθηρός: áõôüò ðïõ óöýæåé áðü æùÞ. αγριοσυκιά: Ðñüêåéôáé ãéá Ýíá ôìÞìá ôïõ ôåß÷ïõò ôçò Ôñïß
ìéá ôïðïèåóßá ðïõ ðÞñå ôï üíïìá áõôü ëüãù ìéáò áãñéïóõêéÜò ðïõ âñéóêüôáí åêåß. Óýìöùíá ìå ô
434
η πόλις καλοανέβατη, καλόπαρτο το τείχος:
Ç ðüëç Þôáí êáëïáíÝâáôç, ãéáôß êÜðïéïò ìðïñïýóå íá óêáñöáëþóåé, íá áíÝâåé åýêïëá ó’ åêåßíï
435
τρεις το δοκίμασαν φορές: ÐïõèåíÜ äåí ãßíåôáé ëüãïò ãéá ôéò
436 436 437
οι Αίαντες: Óôï óôñáôüðåäï ôùí Á÷áéþí õðÞñ÷áí äýï Áßáíôåò, Ιδομενεύς: Τυδείδης:
133
Ζ
448 457 457 458 464 467 469 483 486 491 491 499 512 515 517 519 521 523 524
Ίλιος η αγία: ºëéïò ïíïìÜæåôáé ç ðüëç ôçò Ôñïßáò, ç ðüëç ôïõ ºëïõ. Åßíáé áãßá ãéáôß ðñïóôáô
ìå ôï ïðïßï ïé ãõíáßêåò Ýêëùèáí ôï ìáëëß ãéá íá ôï êÜíïõí íÞìá.
μυροβόλο: ìõñùäÜôï, ðïõ ìïó÷ïâïëÜåé. στοχάσου: óêÝøïõ, áíáëïãßóïõ. την ηλακάτην: ôç ñüêá· ü
τ’ αργαλειό:
Óôïí áñãáëåéü, ìéá îýëéíç êáôáóêåõÞ, ýöáéíáí ôá íÞìáôá êáé ôá Ýöôéá÷íáí ýöáóìá.
ν’ αναβρύσει: íá îå÷åéëßóåé. απ’ την Πέργαμον: Ç ÐÝñãáìïò Þôáí ç áêñüðïëç ôçò Ôñïßáò. πόμελ
óå êáôçãïñïýí ðïëëïß Ôñþåò· ðñïöáíþò ïé Ôñþåò óõ÷íÜ Ýñé÷íáí óôïí ÐÜñç ôçí åõèýíç áõôïý ôïõ
527
κρατήρα: Ï êñáôÞñáò Þôáí Ýíá ìåãÜëï ðÞëéíï Þ áñãõñü áããåßï, ìÝóá óôï ïðïßï áíáêÜôåõáí ôï êñ
380
Ïé Ôñþåò èùñïýóáí üôé ç èåÜ ÁèçíÜ Þôáí õðáßôéá ãéá üëåò ôéò óõìöïñÝò ôùí Ôñþùí. ÐñÜãìáôé, ç
την τρομερήν θεάν
134
êáé ôç èåÜ Áöñïäßôç. Áñãüôåñá, üðùò èá äïýìå, èá âïçèÞóåé ôïí Á÷éëëÝá íá óêïôþóåé ôïí ¸êôïñ
Ζ
406-407 Θα σ’ αφανίσει τούτη σου η τόλμη, ω τρομερέ
¾øéóôç åßíáé ç áñåôÞ ôçò áíäñåßáò óôçí ïìçñéêÞ åðï÷Þ, åäþ üìùò ç ãåííáéüôçôá ôïõ ¸êôïñá, ç
407-408 το βρέφος δε λυπείσαι τούτο / κι εμέ την άμοιρην που χήρα σου θα γίνω
Ç ÁíäñïìÜ÷ç ó’ áõôü ôï óçìåßï åêöñÜæåé ôïõò öüâïõò êáé ôçí áíáóöÜëåéÜ ôçò, ðïõ ðçãÜæïõí áðü
416-417 αλλά τον εσεβάσθη νεκρόν
Ï Á÷éëëÝáò ôßìçóå ôï íåêñü êáé äåí êáêïðïßçóå ôï ðôþìá ôïõ, ãåãïíüò ðïõ ôïí êÜíåé Üîéï åðáß
443-446 αν μ’ έβλεπαν ως άνανδρος να φεύγω από τη μάχην... / χάριν της δόξας του πατρός και
Ï ¸êôïñáò êáôáíïåß ôïõò öüâïõò ôçò ãõíáßêáò ôïõ äåí åðéôñÝðåôáé, üìùò, íá ðáñáäïèåß óôï óõ
135
Ζ
464-465 Αλλά παρά τον θρήνον σου και τ’ όνειδος ν’ ακούσω / βαθιά στην γην καλύτερα να με σ
Ï ¸êôïñáò èåùñåß ôïí Ýíäïîï èÜíáôï êáëýôåñï áðü ìéá æùÞ ìåóá óôç óêëáâéÜ êáé ôçí áôßìùóç. Ç
486-487 ότι στον Άδη / δεν θα με στείλει άνθρωπος η ώρα μου πριν φθάσει
Ëüãéá ðáñçãïñéÜò ðñïò ôç ãõíáßêá ôïõ ðñïöÝñåé ï ¸êôïñáò, ðéóôåýïíôáò üôé, áí äåí Ý÷åé Ýñèåé
523
Ï ¸êôïñáò ðñïóðáèåß íá áíåâÜóåé øõ÷ïëïãéêÜ ôïí ÐÜñç êáé íá ôïí åíèáññýíåé. Èåùñåß üôé ï ìéê
το θέλεις κι οκνηρεύεσαι
ΕΚΤΟΡΑΣ
Ï ¸êôïñáò øÜ÷íåé ìå áãùíßá ôç óýæõãü ôïõ, ãåãïíüò ðïõ áðïäåéêíýåé ðüóï êáëüò êáé óôïñãéêüò
136
ï ¸êôïñáò åßíáé ôñáãéêüò Þñùáò, êáèþò äéáâëÝðåé ôçí êáôáóôñïöÞ ôçò Ôñïßáò, äåí åãêáôáëåßðåé
Ζ
Åßíáé ôñõöåñÞ, åõáßóèçôç êáé áöïóéùìÝíç óýæõãïò, ç ïðïßá áãáðÜ õðåñâïëéêÜ ôçí ïéêïãÝíåéÜ ôç
ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ
ΠΑΡΗΣ
ÓÝâåôáé, áãáðÜ êáé õðáêïýåé ôïí ¸êôïñá, ãéáôß Ý÷åé åðßãíùóç ôçò çèéêÞò êáôùôåñüôçôÜò ôïõ. Í
391
Ç Ôñïßá áíáöÝñåôáé üôé åß÷å ùñáßïõò äñüìïõò, ãåãïíüò ðïõ áðïäåéêíýåôáé êáé áðü ôá äåäïìÝíá
δρόμους λαμπρούς
416-418 αλλά τον εσεβάσθη / νεκρόν… τον έκαυσε κι εσήκωσέ του μνήμα…
Ç ÁíäñïìÜ÷ç áíáöÝñåé üôé Ýêáøáí ôïí ðáôÝñá ôçò êáé ôç óôÜ÷ôç ôçí Ýèáøáí. Áõôüò ï ôñüðïò ôáö
137
Ζ
ïðïßá Ýãéíå ï Ôñùéêüò ðüëåìïò (áíá÷ñïíéóìüò). Óôá ÷ñüíéá ôïõ Ôñùéêïý ðïëÝìïõ ôïõò íåêñïýò ô
425-428 Και την σεπτήν μητέρα μου, βασίλισσα στην Θήβην / δούλην εδώ την έφερε με τ’ άλλα λ
Ïé äïýëïé Þôáí áé÷ìÜëùôïé ðïëÝìïõ. Óôá áñéóôïêñáôéêÜ óðßôéá äïýëåõáí ìÝóá óôï óðßôé Þ Ýîù á
• Ãéá ôá Üóôï÷á åñùôÞìáôá, âë. ðáñáêÜôù åñþô. 2. (óô. 388) «êáé ùò öñåíéáóìÝíç» / (óô. 401)
Παρομοίωση: Επίθετα:
138
(óô. 369) «ëïöïóåßóôçò ¸êôùñ» / (óô. 370) «ëáìðñü ìÝãáñï» / (óô. 371) «ëåõêü÷åñçí ÁíäñïìÜ÷ç
öïí áóôÝñá» / (óô. 407) «ôñïìåñÝ» / (óô. 408) «Üìïéñçí» / (óô. 416) «ôçí ÈÞâçí ôçí õøßðõëïí
Ζ
Εικόνες:
(óô. 371-374) Ç ÁíäñïìÜ÷ç óôá ôåß÷ç / (óô. 390-393) Ï ¸êôïñáò äéáó÷ßæåé ôçí Ôñïßá / (óô. 39
139
Ζ
ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ στις ερωτήσεις - θέματα για συζήτηση του σχολικού βιβλίου
1. Όπως μάθαμε σε προηγούμενο μάθημα (σελ. 65), κριτήρια προσδιορισμού μιας «σκηνής» είναι
óêçíÞ 1ç: óô. 369
óêçíéêü
ðñüóùðá
ôßôëïò Ï ¸êôïñáò áíáæçôåß ôçí ÁíäñïìÜ÷ç óôï ðáëÜôé Ï ¸êôïñáò óõíáíôÜ ôçí ÁíäñïìÜ÷ç êáé ôïí
Êáôþöëé ðáëáôéïý ¸êôïñáò, äïýëåò ¸êôïñá (âïõâÜ ðñüóùðá), ïéêïíüìïò óðéôéïý ÓêáéÝò Ðýëåò ¸êô
2ç: óô. 390-494
3ç: óô. 495-502
ÐáëÜôé ôïõ ¸êôïñá Áðü ôçí Ôñïßá óôï óôñáôüðåäï
Ç ÁíäñïìÜ÷ç åðéóôñÝöåé óôï ðáëÜôé Ï ¸êôïñáò êáé ï ÐÜñçò êáôåõèýíïíôáé ðñïò ôï ðåäßï ôçò ìÜ÷
4ç: óô. 503-529
¸êôïñáò – ÐÜñçò
140
Ôá âïõâÜ ðñüóùðá ðáñåõñßóêïíôáé óôéò óõæçôÞóåéò ÷ùñßò íá ìïéÜæåé ðåñéôôÞ ç ðáñïõóßá ôïõò, á
2. […] Να επισημάνετε τα άστοχα ερωτήματα της ενότητας και να σημειώσετε: α) Ποιος θέτει τι
Óôïõò óô. 378-380, 383-389 âñßóêïíôáé ôá Üóôï÷á åñùôÞìáôá ôçò åíüôçôáò. á) Ï ¸êôïñáò ñùôÜåé
Ζ
3. Ακόμα και σ’ αυτή την ειρηνική και ιδιωτική σκηνή, ο ποιητής δε μας αφήνει να ξεχάσουμε
Ç ÁíäñïìÜ÷ç óôçí ðñïóðÜèåéÜ ôçò íá ðåßóåé ôïí ¸êôïñá íá ìçí ðÜåé óôï ðåäßï ôçò ìÜ÷çò, êñßíå
4. Ειρωνεία (τραγική, επική κτλ.) λέγεται η τεχνική αφήγησης ή πλοκής, η οποία παρουσιάζει
141
Ζ
αγνοούν μιαν αλήθεια που γνωρίζει ο ακροατής ή ο θεατής. Να επισημάνετε τα σημεία της ενότη
Ç ôå÷íéêÞ ôçò åéñùíåßáò åíôïðßæåôáé óôá åîÞò óçìåßá: á) óô. 369-398: ï áêñïáôÞò / áíáãíþóôç
5. Αφού μελετήσετε τους στ. 454-463 και 475-481, να γράψετε α) πώς φαντάζεται ο Έκτορας στο
á) Óôïõò óô. 454-463 ï ¸êôïñáò öáíôÜæåôáé üôé êÜðïéïò Á÷áéüò èá ðÜñåé ôçí ÁíäñïìÜ÷ç ãéá óêë
142
6.[…] Να ηθογραφήσετε σε ένα μικρό αλλά περιεκτικό κείμενο τον Έκτορα και την Ανδρομάχη, όπ
γνωρίσατε στους στ. 370-529.
Âë. ÇèïãñÜöçóç ¸êôïñá êáé ÁíäñïìÜ÷çò.
Ζ
7. Στους στ. 407 κ.εξ. και 431 κ.εξ. η Ανδρομάχη εκφράζει τους φόβους της για την τύχη της
á) Ç ÁíäñïìÜ÷ç öïâüôáí ãéá ôï ðáéäß ôçò êáé ôïí åáõôü ôçò óå ðåñßðôùóç ðïõ ï ¸êôïñáò ðÜèáéí
8. Κατά τη διάρκεια αυτών των ειρηνικών σκηνών ο ποιητής δεν αφήνει ούτε στιγμή τον πόλεμο.
á) Óå ðïëåìéêÝò óêçíÝò ìáò ðáñáðÝìðïõí ïé åîÞò óôß÷ïé: • óô. 409-410, «üôé ïãëÞãïñá èá ïñìÞ
143
Ζ
óô. 422-423, «êé åéò ìéáí çìÝñáí üëïé ïìïý ñïâüëçóáí óôïí ¢äç· / üëïõò ôïõò åèáíÜôùóåí ï èå
•
9. Στους στ. 401 και 506-513 συναντάμε έναν εκφραστικό τρόπο που είναι από τους πιο χαρακτη
á) Óôçí ðñþôç ðáñïìïßùóç ðáñïìïéÜæåôáé ï ÁóôõÜíáêôáò ìå áóôÝñé êáé óôç äåýôåñç ï ÐÜñçò ìå á
144
10. Ο Σοφοκλής στην τραγωδία του Αίας δημιουργεί μία σκηνή που μοιάζει πολύ με τον αποχαιρε
Ç ÔÝêìçóóá åßíáé äïýëç, áëëÜ óêÝöôåôáé êáé èñçíåß ìå ôï ßäéï áêñéâþò ôñüðï ðïõ ôï êÜíåé êáé
Ζ
145
Ἕκτορος καὶ Αἴαντος μονομαχία. Νεκρῶν ἀναίρεσις.
Η μονομαχία του Έκτορα και του Αίαντα – Η ταφή των νεκρών
ΤΟΠΟΣ: πεδιάδα της Τροίας, αγορά της Τροίας, (μπροστά στο παλάτι του Πριάμου), στρατόπεδο τ
Ραψωδία Η
Η
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
στ. 1-205
Ï
148
¸êôïñáò êáé ï ÐÜñçò ñß÷íïíôáé óôç ìÜ÷ç. Ïé Ôñþåò ðñïêáëïýí óýã÷õóç óôïõò Áñãåßïõò. Ç ÁèçíÜ
Ραψωδία
Ραψωδία Η 206-315
Μονομαχία Έκτορα και Αίαντα
Πρόσωπα
Áßáíôáò ¸êôïñáò êÞñõêáò Éäáßïò
στ. 206-315
Η
Τόπος
Ðåäßï ôçò ìÜ÷çò
Χρόνος
Ï
Áßáò ïðëßæåôáé êáé ðçãáßíåé íá óõíáíôÞóåé ôïí ¸êôïñá. Áöïý áíôáëëÜîïõí ôéò óõíÞèåéò öïâÝñåò
α) στ. 206-224: Ο Αίαντας εμφανίζεται και εμπνέει φόβο στους Τρώες. β) στ. 225-244: «Αγώνας
149
Η
206 211 213 214 τον λαμπρόν χαλκόν εζώνονταν: ðÞñå ôá ÷ÜëêéíÜ ôïõ üðëá,
öüñåóå ôçí áìõíôéêÞ ÷Üëêéíç ðïëåìéêÞ óôïëÞ ôïõ. óáí ðýñãïò.
των Αχαιών ο πύργος:
Ï Áßáíôáò ðáñïõóéÜæåôáé øçëüò
ñïíôáí ïé Á÷áéïß Ýôóé üðùò ôïí Ýâëåðáí.
μακροδιασκελώντας: âáäßæïíôáò ìå ìåãÜëá âÞìáôá. Αναγαλλιάζαν οι Αχαιοί καθώς τον εθωρούσαν:
÷áß-
219-220 μ’ ασπίδα ωσάν πύργον, / χάλκινην μ’ επτά δέρματα:
Ç áóðßäá ôïõ Áßáíôá Þôáí ïñèïãþíéá êáé ü÷é óôñüããõëç, êé Ýôóé êáëõðôüôáí ïëüêëçñïò ï ðïëåìé
220
Ï Ôõ÷ßïò Þôáí Ýîï÷ïò ôå÷íßôçò äåñìÜôùí ðïõ êáôïéêïýóå óôçí ¾ëç, ðüëç ôçò Âïéùôßáò.
Τυχίος των σκυτοτόμων έξοχος, εγκάτοικος στην Ύλην:
222-223 λαμπρήν την ετεχνούργησεν επτάδιπλην με δέρμα / δυνατών ταύρων, κι έβαλε δίπλαν χαλ
ôçí êáôáóêåýáóå ôïðïèåôþíôáò åðôÜ óôñþóåéò äÝñìáôïò ôáýñïõ, ðÜíù óôç ÷Üëêéíç åðéöÜíåéá ôçò
228 230 241 251 255 256 258 259 267 269
τον λεοντόκαρδον Πηλείδην ανδροφόνον: Åííïåß ôïí Á÷éëεχολώθη: ðéêñÜèçêå. τον χορόν του Άρη:
÷áëêüò, áðü ôïí ïðïßï Þôáí öôéáãìÝíç. ôñÜâçîáí ôéò ëüã÷åò ðïõ åß÷áí êáñöùèåß óôéò áóðßäåò ô
ëÝá, ðïõ åßíáé ãåííáßïò óáí ëéïíôÜñé êáé ôüóï êáëüò ðïëåìéóôÞò ðïõ óêïôþíåé ðïëëïýò áíôéðÜë
απ’ τες ασπίδες έσυραν τες λόγχες των και οι δύο: όμοιαζαν λεόντων ωμοφάγων: Ýìïéáæáí
ìå ëéïíôÜñéá ðïõ
έκρουσε: ÷ôýðçóå äõíáôÜ. ώστ’ εκυρτώθ’ η άκρη: ìå áðïôÝëåóìá íá óôñáâþóåé ç ìýôç
ôïõ áêïíôßïõ.
âñÜ÷ï ìå ìåãÜëç äýíáìç êáé ãåííáéüôçôá.
κτυπά στον ομφαλόν: ÷ôõðÜ óôï êÝíôñï (ôçò áóðßäáò). σφενδονιστά τον έριξε μ’ αμέτρητην ανδρ
ôï
150
270
Ç ðÝôñá ðïõ Ýñéîå ï Áßáíôáò Þôáí ôüóï ìåãÜëç,
ðïõ Þôáí óáí ìõëüðåôñá, ìßá ìåãÜëç ðÝôñá ðïõ ÷ñçóéìïðïéïýíôáí óôï Üëåóìá ôùí óéôçñþí.
272 273 274 275
óôÜôåõå ôïí ¸êôïñá).
τον όρθωσεν ο Φοίβος:
ôïí óÞêùóå ï Áðüëëùíáò (ðïõ ðñï-
Η
αντίστηθα: áðü êïíôÜ, óôÞèïò ìå óôÞèïò. οι μηνυταί: ïé áããåëéáöüñïé, áõôïß ðïõ ìåôÝöåñáí
ìáôá óôï óôñáôüðåäï ôùí å÷èñþí.
ôá ìçíý-
οι κήρυκες:
Ïé êÞñõêåò ðñïóôáôåýïíôáí áðü ôïí Äßá, ãé’ áõôü ôïõò óÝâïíôáí êáé ôïõò õðÜêïõáí üëïé. Êñáôï
276 282 286 299 302 303 304 304 305 308 310
Ιδαίος και Ταλθύβιος:
είναι καλό στην νύκτα να υπακούμε: θέλει κι εγώ το στέρξω:
íÞóù, èá õðáêïýóù.
Ïé áñ÷áßïé ¸ëëçíåò äåí ðïëåìïýóáí êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò íýêôáò, áöïý ç öýóç áðáéôåß üëá íá å
δώρ’ ας αντιδώσομεν: áò áíôáëëÜîïõìå äþñá· êÜèå öïñÜ ðïõ ìéá ìïíïìá÷ßá Ýëçãå ÷ùñßò íéêçôÞ,
Η μονομαχία Αίαντα – Έκτορα:
Äéáêñßíïõìå äýï öÜóåéò: ôçí ðñïåôïéìáóßá (óô. 17-205) êáé ôç äéåîáãùãÞ (óô. 206-312), ðïõ ð
254
Óôï óôß÷ï áõôü ðëçñïöïñïýìáóôå üôé ï ¸êôïñáò ãëßôùóå áðü âÝâáéï èÜíáôï. Áõôü óõìâáßíåé ãéáô
Έσκυψε και τον θάνατον απόφυγεν εκείνος
151
Η
Ç 52-53) üôé ïé èåïß äåí åß÷áí áêüìá áðïöáóßóåé ôï èÜíáôï ôïõ ¸êôïñá. Ç åðÝìâáóç ôùí èåþí ó
294-298 Και οι Αχαιοί στα πλοία σας να σας χαρούν / ... στον αγιασμένον τόπον
Ïé ößëïé êáé óõìðïëåìéóôÝò ôïõ Áßáíôá èá ôïí õðïäå÷ôïýí ìå ÷áñÜ ðßóù óôï óôñáôüðåäï (óô. 29
313-315 και του Ατρείδη ότ’ έφθασαν εις τες σκηνές εκείνοι, / ...στον ύψιστον Κρονίδην
Ïé Á÷áéïß õðïäÝ÷ôçêáí ôïí Áßáíôá óáí íéêçôÞ, ðáñüëï ðïõ ç ìïíïìá÷ßá Ýëçîå Üêñéôç. Ãéá íá ôé
Áßáíôáò êáé ¸êôïñáò óôçí åíüôçôá áõôÞ ôáõôßæïíôáé, áöïý Ý÷ïõí êáé ïé äýï üëá ôá øõ÷éêÜ ÷áñá
ΑΙΑΝΤΑΣ – ΕΚΤΟΡΑΣ
152
Μονομαχία ηρώων
Ç ìïíïìá÷ßá ðåñéïñßæåôáé, üðùò êáé ç ìÜ÷ç, óôç äéÜñêåéá ôçò ìÝñáò – äå óõíå÷ßæåôáé ôç íý÷ôá
Η
299
και δώρ’ ας αντιδώσομεν εξαίσια μεταξύ μας, / ώστε να ειπεί των Αχαιών κανένα και των Τρώων
Ç áíôáëëáãÞ äþñùí óôï ôÝëïò ôçò ìïíïìá÷ßáò áðïôåëåß äåßãìá ðïëéôéóìïý. Ïé ìïíïìÜ÷ïé îÝñïõí
Παρομοιώσεις: (óô. 211) «Ðáñüìïéïò èåüñáôïò ôùí Á÷áéþí ï ðýñãïò…» / (óô. 219) «ùóÜí ðýñãïí»
(óô. 215) «áëëÜ áðü ôñüìïí ðáãåñüí åðÜãùóáí ïé Ôñþåò» / (óô. 241) «êáé ðåæüò îåýñù ôï ÷ïñüí
Προσωποποιήσεις: (óô. 210) «ôïí öïíéêüí áãþíá». Επίθετα: (óô. 206) «ëáìðñüí ÷áëêüí» / (óô.
208) «èåüñáôïò ï ¢ñçò» / (óô. 209) «âñïíôçôÞò Êñïíßäçò» / (óô. 211) «èåüñáôïò… ðýñãïò» (åíí
153
Η
Ðçëåßäçí» / (óô. 230) «ðñþôïí áñ÷çãüí Áôñåßäçí» / (óô. 239) «áêïýñáóôïò» / (óô. 241) «¢ñç ô
Εικόνες: (óô. 303-305) Ç áíôáëëáãÞ äþñùí.
1. Το τυπικό μοντέλο των ρήσεων που προηγούνται της σύγκρουσης μπορούμε να το χαρακτηρίσουμ
Ç áíôáëëáãÞ öïâÝñùí êáé ðñïêëÞóåùí Ý÷åé áñ÷éêÜ óêïðü íá êÜìøåé ôï çèéêü ôïõ áíôéðÜëïõ êáé ô
2. Πώς εξηγείτε τη μνεία του Αχιλλέα από τον Αίαντα (στ. 228-230); Τι επιδιώκει με αυτήν ο
ÏõóéáóôéêÜ, ï Áßáíôáò öáíåñþíåé ìå Ýììåóï ôñüðï ôç äõóêïëßá ðïõ Ý÷åé ðñïêáëÝóåé ç áðïõóßá ô
154
¸êôïñá, êáé ìÝóá áðü ôçí éóïðáëßá ìå ôïí Áßáíôá ï ðïéçôÞò ðñïïéêïíïìåß ôçí åðéóôñïöÞ ôïõ Á÷
Η
3. Ποιες δεξιότητές του προβάλλει ο Έκτορας στην προκαταρκτική ρήση του, για να αποδείξει ό
«Ôåò ìÜ÷åò îåýñù åãþ êáëÜ êáé ôåò áíäñïöïíßåò» (óô. 237). Ï ¸êôïñáò ðñïâÜëëåé áöåíüò ôçí áí
4. «Στης διχόνοιας πιάσθηκαν τον φονικόν / αγώνα / και πάλιν ομογνώμησαν και ως φίλοι εχωρι
Ìéá ãåíéêÞ ðáñáôÞñçóç áíáöïñéêÜ ìå ôï ìÞíõìá ôçò ÉëéÜäáò åßíáé üôé åßíáé Ýíôïíá áíôéðïëåìéê
5. Νεότεροι μελετητές αλλά και αρχαίοι σχολιαστές υποστήριξαν ότι ο Όμηρος δεν κατάφερε να
155
Η
τη συμπάθειά του προς τους συμπατριώτες του. Να αναζητήσετε στην περιγραφή της μονομαχίας σ
Óôïé÷åßá ðïõ ìáñôõñïýí ðéèáíüí ìéá ìåñïëçøßá ôïõ ÏìÞñïõ åßíáé ôá åîÞò: á) ï ôñüìïò ðïõ ðñïê
6. Η μονομαχία ως μέσο επίλυσης διαφορών συνηθιζόταν και σε νεότερα χρόνια, κυρίως στο Μεσα
ÄéáöïñÝò: á) Äåí õðÜñ÷åé «áãþíáò ëüãùí» óôç ìïíïìá÷ßá ôïõ ¸êôïñá ìå ôïí ¢ñéóôï. â) Ùò ðñïò
156
Η
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
στ. 316-482
Ï
ÍÝóôïñáò ðñïôåßíåé íá ìçí ðïëåìÞóïõí ôçí áõãÞ, áëëÜ íá óõãêåíôñþóïõí ôïõò íåêñïýò, íá ôïõò
157
Κόλος μάχη
Το σκοτάδι διακόπτει τη μάχη, χωρίς να κριθεί ο νικητής
ΤΟΠΟΣ: Όλυμπος, η πεδιάδα μπροστά από την Τροία ΧΡΟΝΟΣ: 25 η ημέρα της Ιλιάδας ΠΡΟΣΩΠΑ: Διο
Ραψωδία Θ
159
• Ï Äßáò áðáãïñåýåé óôïõò Üëëïõò èåïýò íá ðáñåìâáßíïõí óôïí ðüëåìï. • Ç ìÜ÷ç óôçí áñ÷Þ ìïéÜ
Πρεσβεία πρός Ἀχιλλέα. Λιταί.
Αποστολή πρεσβείας στον Αχιλλέα - Παρακλήσεις
ΤΟΠΟΣ: τα καράβια και το στρατόπεδο των Αχαιών ΧΡΟΝΟΣ: 25 η ημέρα της Ιλιάδας ΠΡΟΣΩΠΑ: Αγαμ
Ραψωδία
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
στ. 1-224
Ï
162
ÁãáìÝìíïíáò óõãêáëåß óõíÝëåõóç êáé ðñïôåßíåé ôçí åðéóôñïöÞ óôçí ðáôñßäá. Ï ÄéïìÞäçò äçëþíåé
Ραψωδία
Ο λόγος του Οδυσσέα και ο αντίλογος του Αχιλλέα
Πρόσωπα
ÏäõóóÝáò, Á÷éëëÝáò, (âïõâÜ ðñüóùðá): ÐÜôñïêëïò, Öïßíéêáò, Áßáò ïé êÞñõêåò, Ïäßïò êáé ÅõñõâÜ
στ. 225-431
Τόπος
Óôñáôüðåäï Á÷áéþí (óêçíÞ Á÷éëëÝá)
Χρόνος
25ç-26ç çìÝñá ôçò ÉëéÜäáò
Ï
ÏäõóóÝáò æçôÜ áðü ôïí Á÷éëëÝá íá åðéóôñÝøåé óôç ìÜ÷ç, ãéá íá óþóåé ôïõò Á÷áéïýò ðïõ êéíäõíå
228 231 232 ευφραντικό τραπέζι: ôñáðÝæé ãåìÜôï ìå áðïëáõóôéêÜ öáãçôÜ. εάν συ μη ζωσθείς την
ôá üðëá óïõ, áí äåí ÷ñçóéìïðïéÞóåéò ôç äýíáìÞ óïõ, áí äåí åðéóôñÝøåéò óôïí ðüëåìï. Ότι εκαθ
α) στ. 225-306: Ο λόγος του Οδυσσέα. β) στ. 307-431: Η απάντηση του Αχιλλέα.
163
233 237 237 240 241 247 249 256 257 259 260 262 263 264 264 264 265 271
274 283 284 287
288-289 Χρυσόθεμιν ή και την Λαοδίκην ή και την Ιφιάνασσαν: 291-295 την Ενόπην, / την Αίπει
ïé ôñåéò êüñåò ôïõ ÁãáìÝìíïíá.
ðåñçöáíåýåôáé üôé åßíáé ðïëý äõíáôüò. Ηώς: ÁäåëöÞ ôïõ ¹ëéïõ· ç Çþ Þôáí ç èåÜ ÁõãÞ, ðñïóùðïð
απότολμοι: ãåííáßïé. μανίζει: öñåíéÜæåé, ïñìÜ ìå ìáíßá. μ’ έπαρσιν πολλήν στην δύναμίν του:
164
Ðüëåéò ðïõ âñßóêïíôáé óôç Ìåóóçíßá êáé ôç Ëáêùíßá. Ï ÁãáìÝìíïíáò õðüó÷åôáé íá äþóåé ðñïßêá
295 296 297 304 308 310 311 312 316 320 327
329 331 336 345 349
êÜôïéêïé ôùí ðüëåùí áõôþí åß÷áí ðïëëÜ áñíéÜ êáé ìïó÷Üñéá óôçí êáôï÷Þ ôïõò, Þôáí äçëáäÞ åõêá
όλες ακρόγιαλα: üëåò ïé ðüëåéò Þôáí ðáñáëéáêÝò. Και οι εγκάτοικοι πολύαρνοι, πολύμοσχοι: ïé
350 353 355 359 361 365 366 368 370 371 375 376 377
÷áíôÜêé, ìÝóá óôï ïðïßï åß÷áí ôïðïèåôÞóåé ðáóóÜëïõò, Ýôóé þóôå íá ìçí ìðïñïýí ïé Ôñþåò íá ð
και χάντακ’ άνοιξε βαθύν, με πάλους (= πασσάλους) εις το βάθος: Ïé Á÷áéïß Ýîù áðü ôï ôåß÷ïò
165
378 381 381 396 398 404

ôïí êáôÝóôçóå áíüçôï.
ουτιδανά τα κρίνω: ôá èåùñþ ôéðïôÝíéá. στον Ορχομενόν: Ðüëç ôçò Âïéùôßáò, ðïõ êáôÜ ôç ìõêçí
åðï÷Þ Þôáí ðïëý ðëïýóéá.
Áéãýðôïõ, âáóßëåéï ôçò íüôéáò Áéãýðôïõ. κόρες προκρίτων: êüñåò áñ÷üíôùí. αυτού: åêåß.
409
411 412-416 Αν μείνω εδώ... το τέλος του θανάτου:
öçìéóìÝíïò ãéá ôá ðëïýóéá áöéåñþìáôÜ ôïõ. Ðáëáéüôåñá «Ðõèþíá» ïíüìáæáí ôïõò Äåëöïýò. το φρά
το λίθινο κατώφλι / του μακροβόλου Απόλλωνος, στην πετρωτήν Πυθώνα: Ï íáüò ôïõ Áðüëëùíá óôï
417 420 429 431
ΣΧΟΛΙΑ
244-245 Πολύ φοβούμαι μην αυτά που φοβερίζει εκείνος / του τα εκτελέσουν οι θεοί 254-255 Τέ
166
Óôïõò óôß÷ïõò áõôïýò öáßíåôáé ðùò ïé ïìçñéêïß Þñùåò ðéóôåýïõí üôé ïé èåïß åðåìâáßíïõí óôçí
áíèñþðïõ. Ãéáôß, ìüíï åÜí ðñõôáíåýåé ç ëïãéêÞ êáé ôéèáóåýïíôáé ôá Ýíôïíá óõíáéóèÞìáôá (ð.÷.
316-322 χάριν δεν είχε ο πόλεμος... εις κίνδυνον να βάζω πολεμώντας;

Ï Á÷éëëÝáò õðïóôçñßæåé üôé ç ðñïóöïñÜ åíüò ãåííáßïõ ðïëåìéóôÞ èá Ýðñåðå íá áíôéóôïé÷åß óôçí
377
Ï Á÷éëëÝáò õðïóôçñßæåé üôé ï ÁãáìÝìíïíáò ôïõ ðÞñå ôç Âñéóçßäá, áöïý íùñßôåñá ôïõ åß÷å ðÜñåé
αφού τον νουν τού αφαίρεσεν ο πάνσοφος Κρονίδης
389-390 στο κάλλος κι αν με τη χρυσήν συγκρίνεται Αφροδίτην / και αν έχει με την Αθηνά των
ÐñïâÜëëåôáé óôï óçìåßï áõôü ôï ðñüôõðï ôçò ïìçñéêÞò ãõíáßêáò. Åêôüò áð’ ôçí åîùôåñéêÞ ïìïñö
167
Ï ÏäõóóÝáò ðåñéãñÜöåé ìå ñåáëéóôéêü ôñüðï ôçí êáôÜóôáóç ðïõ åðéêñáôåß óôï á÷áúêü óôñáôüðåäï
ΟΔΥΣΣΕΑΣ
ΑΧΙΛΛΕΑΣ
Åßíáé åõèýò êáé åéëéêñéíÞò, áöïý äçëþíåé üôé èá ìéëÞóåé «êáèáñÜ», ãéáôß óé÷áßíåôáé ôïõò áíå
254-258 Τέκνον τες νίκες η Αθηνά και η Ήρα θα σου δώσουν… και γέροντες και νέοι
168
Ïé Üíèñùðïé åêåßíçò ôçò åðï÷Þò ðßóôåõáí ðùò ãéá íá ðñïïäåýóïõí, ðñÝðåé íá äáìÜóïõí ôá Üãñéá
325-327 κι εγώ πολλές αγρύπνησα νυκτιές… των γυναικών τους μόνον
Ç ðïëåìéêÞ éêáíüôçôá ôùí áíäñþí èåùñåßôï áðáñáßôçôç, åöüóïí õðÞñ÷å áíÜãêç íá ðñïóôáôåõôïýí
357-358 αύριον του Διός και όλων των αθανάτων θα θυσιάσω

Ðñéí áðü êÜèå åíÝñãåéÜ ôïõò, áêüìç êé áí äåí Þôáí ðïëý óçìáíôéêÞ, ïé Üíèñùðïé èõóéÜæïõí óôï
364-365 Πλούτη έχω αφήσει εκεί πολλά
Ï «íüóôïò», ç åðéóôñïöÞ óôçí ðáôñßäá, åßíáé ôï êåíôñéêü èÝìá ôçò Ïäýóóåéáò.
365-366 χάλκωμα, χρυσόν και σίδερο θα πάρ’
Ç áíáöïñÜ óôï óßäçñï åßíáé áíá÷ñïíéóìüò, áöïý êáôÜ ôç ìõêçíáúêÞ åðï÷Þ ï óßäçñïò åßíáé ìÝôáë
406
μόσχους, πρόβατα
Ç êôçíïôñïößá Þôáí âáóéêÞ ðçãÞ ðëïýôïõ åêåßíçò ôçò åðï÷Þò.
• Êõñéáñ÷åß ï äéÜëïãïò ÏäõóóÝá - Á÷éëëÝá, ðïõ ðåñéëáìâÜíåé äýï ìáêñïóêåëåßò ìïíïëüãïõò. • Ç
Μεταφορές:
(óô. 255-256) «óôï óôÞèïò èá äáìÜóåéò ôçí ìåãáëüêáñäçí øõ÷Þí» / (óô. 309) «ßóéá èá åéðþ êáé
169
«ôç æùÞí ìïõ íá âÜëù åéò êßíäõíïí» / (óô. 352) «ôçí ìÜ÷çí íá êéíÞóåé» / (óô. 376) «óôïí üëå
(óô. 229) «óõìöïñÜí ìå ôñüìïí ÝìðñïóèÝí ìáò âëÝðïìå» / (óô. 239) «öïâåñÞ ìÝóá ôïõ ëýóóá ìðÞ
Επίθετα: (óô. 227) «éóüìïéñï ôñáðÝæé» / (óô. 229) «ìåãÜëç óõìöïñÜ» / (óô. 233) «ïé Ôñþåò ïé
(óô. 232-236) «üôé åêáèßóáí ìåôáîý… ï Äßáò» / (óô. 264-274) «¢êáõôïé ôñßðïäåò åðôÜ… èá ïìüó
Αντιθέσεις:
Áôñåßäçí áí ìéóåßò… ëõðÞóïõ ôùí Ðáíá÷áßùí ôï óôñÜôåõìá».
170
1. Εκτός από την απαρίθμηση των δώρων που υπόσχεται ο Αγαμέμνονας, ποιοι είναι οι άλλοι βασ
Ï ÏäõóóÝáò: • áíáöÝñåé áñ÷éêÜ ôï óêïðü ôçò åðßóêåøÞò ôïõ (óô. 225-231), • ôïíßæåé ôçí êñéóé
2. Αφού απαριθμήσετε τα δώρα που υπόσχεται ο Αγαμέμνονας στον Αχιλλέα, να γράψετε αν νομίζε
171
δικαιολογήσετε την απάντησή σας, λαμβάνοντας υπόψη σας το χαρακτήρα του Πηλείδη, όπως τον γ
Ï ÁãáìÝìíïíáò õðüó÷åôáé óôïí Á÷éëëÝá íá ôïõ äùñßóåé åðéôüðïõ, äçëáäÞ üóï äéáñêåß ï ðüëåìïò,
3. Θυμηθείτε με ποια λόγια επαινεί τη ρητορική δεινότητα του Οδυσσέα ο Τρώας Αντήνορας (Γ 2
Óýìöùíá ìå ôïí ÁíôÞíïñá, ôá ëüãéá ôïõ ÏäõóóÝá «ùóÜí ðõêíÝò ÷éïíüøõ÷åò… ðåôéüíôáí / èíçôüò ä
172
4. Λαμβάνοντας υπόψη σας ότι ένας πατέρας γνωρίζει καλά το παιδί του και διαβάζοντας τη συμ
Óôïõò óô. 254-258 ï ÐçëÝáò óõìâïõëåýåé ôïí Á÷éëëÝá íá åßíáé åãêñáôÞò óôç óõìðåñéöïñÜ ôïõ êá
5. Ο Αχιλλέας από την αρχή του λόγου του δηλώνει ότι «ασάλευτη θα μείν’ η θέλησίς» του (Ι 3
Ç Üñíçóç ôïõ Á÷éëëÝá êáé ç áíõðï÷þñçôç óôÜóç ôïõ åêöñÜæïíôáé óôïõò óôß÷ïõò: • 310: «áóÜëåõô
6. Λίγο πριν αποχωρήσει η πρεσβεία από τη σκηνή του Αχιλλέα, ο ήρωας ανυποχώρητος λέει: «Πη
173
κόν θ’απέχω του πολέμου, / ώσπου τον θείον Έκτορα να ιδώ τον Πριαμίδην / στων Μυρμιδόνων τε
Óôç ñáøùäßá Á ï Á÷éëëÝáò åß÷å äçëþóåé ôçí áðüöáóÞ ôïõ íá öýãåé (óô. 169). Óôï óô. 240 åììÝó
7. Στο λόγο του Αχιλλέα προβάλλονται αξίες όπως η ειλικρίνεια, η αναγνώριση της ευγνωμοσύνη
á) Óôïõò óô. 312-313 ï Á÷éëëÝáò ðñïâÜëëåé ôçí áîßá ôçò åéëéêñßíåéáò, üôáí õðïóôçñßæåé üôé ì
174
• Óôïõò óô. 316-319 ðáñáðïíéÝôáé üôé üëïé óôïí ðüëåìï, êáé ïé ãåííáßïé
êáé üóïé áðÝ÷ïõí áð
ôç ìÜ÷ç, áíôáìåßâïíôáé ìå ôï ßäéï ìåñßäéï ëáöýñùí, åêöñÜæïíôáò Ýôóé ôç
175
8. Ποια προφητεία έχει κάνει η Θέτιδα για το τέλος του γιου της και ποια επιλογή κάνει ο Αχ
Óôïõò óô. 410-416 ç ÈÝôéäá ðñïöçôåýåé üôé ï Á÷éëëÝáò ìðïñåß åßôå íá ìåßíåé óôçí Ôñïßá êáé í
9. Αφού διαβάσετε την περιγραφή της σκηνής όπου ο Έκτορας εκστομίζει τις απειλές του, στο Θ
Ï ¼ìçñïò ÷ñçóéìïðïéåß ôç èåúêÞ õðïóôÞñéîç ðïõ Ý÷åé ï ¸êôïñáò êáé ïé Ôñþåò, ðñïêåéìÝíïõ íá ä
176
στις Διαθεματικές δραστηριότητες – σχέδια εργασίας του σχολικού βιβλίου 1. Στην ομηρική ποί
á) Ïé óô. 378-391 åêöñÜæïõí ôï «áäýíáôï», ôïíßæïíôáò ðüóï óôáèåñÜ åììÝíåé óôçí ÜñíçóÞ ôïõ ï
2. Το κεντρικό τμήμα του λόγου του Οδυσσέα είναι μια αναφορά των δώρων που υπόσχεται ο Αγαμ
177
εποχής απαιτούσαν τέτοιες πρακτικές στις κοινωνικές σχέσεις. Σήμερα η ανταλλαγή δώρων διατη
á) Ôá äþñá ðïõ ðñïóöÝñåé ï ÁãáìÝìíïíáò åßíáé äþñá çèéêÞò áðïæçìßùóçò ãéá ôçí áôßìùóç ðïõ õð
178
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
στ. 432-713
Ï
é êÞñõêåò âñßóêïíôáé ãéá ëßãç þñá óå áìç÷áíßá ëüãù ôçò áíáðÜíôå÷çò áñíçôéêÞò áðÜíôçóçò ôïõ
179
Δολώνεια
Το επεισόδιο του Δόλωνα
ΤΟΠΟΣ: το στρατόπεδο των Ελλήνων, η πεδιάδα της Τροίας, το στρατόπεδο των Θρακών (σύμμαχοι
Ραψωδία Κ
181
• Ï ÁãáìÝìíïíáò êáé ï ÌåíÝëáïò óõãêñïôïýí ðïëåìéêü óõìâïýëéï êáé áðïöáóßæïõí íá óôåßëïõí ôï
Ἀγαμέμνονος ἀριστεία
Τα κατορθώματα του Αγαμέμνονα
ΤΟΠΟΣ: πεδιάδα της Τροίας, στρατόπεδο των Αχαιών ΧΡΟΝΟΣ: 26η ημέρα της Ιλιάδας ΠΡΟΣΩΠΑ: Αγα
Ραψωδία Λ
183
• Óôçí áñ÷Þ ôçò ìÜ÷çò ïé Á÷áéïß åðéêñáôïýí êáé áðùèïýí ôïõò Ôñþåò. Îå÷ùñßæåé ï ÁãáìÝìíïíáò.
Τειχομαχία
Η μάχη γύρω από το αχαϊκό τείχος
• Ïé Ôñþåò åðé÷åéñïýí íá äéáâïýí ðåæïß ôçí ðñïóôáôåõôéêÞ ôÜöñï ôïõ á÷áúêïý ôåß÷ïõò, áöïý ôá
ΤΟΠΟΣ: η περιοχή μπροστά από το τείχος των Αχαιών, καθώς και το ίδιο το τείχος. ΧΡΟΝΟΣ: 26η
Ραψωδία Μ
185
Μάχη ἐπί ταῖς ναυσὶν
Μάχη κοντά στα πλοία
• Ï Ðïóåéäþíáò ðáñáâáßíåé ôéò åíôïëÝò ôïõ Äßá êáé ðçãáßíåé óôá ðëïßá ôùí Á÷áéþí, ãéá íá ôïõ
ΤΟΠΟΣ: η πεδιάδα της Τροίας, κοντά στα καράβια των Αχαιών ΧΡΟΝΟΣ: 26η ημέρα της Ιλιάδας ΠΡΟ
Ραψωδία Ν
187
Διός ἀπάτη
Η εξαπάτηση του Δία
• Ï ÍÝóôïñáò óõíáíôÜ óôá ìåôüðéóèåí ôïí áðåëðéóìÝíï ÁãáìÝìíïíá, ðïõ ðñïôåßíåé ôçí åãêáôÜëåé
ΤΟΠΟΣ: σκηνές και καράβια Αχαιών, Όλυμπος, όρος Ίδη ΧΡΟΝΟΣ: 26η ημέρα της Ιλιάδας ΠΡΟΣΩΠΑ:
Ραψωδία Ξ
189
Παλίωξις παρά τῶν νεῶν
Οι Αχαιοί απομακρύνουν τους Τρώες από τα πλοία – Οι Τρώες απωθούν και πάλι τους Αχαιούς μέσ
ΤΟΠΟΣ: όρος Ίδη, Όλυμπος, ο χώρος κοντά στα καράβια των Αχαιών ΧΡΟΝΟΣ: 26 η ημέρα της Ιλιάδ

Ραψωδία
Ραψωδία
Ραψωδία 0 1-79
Τόπος
Ïé êïñõöÝò ôçò ºäçò
στ. 1-79
Ο
Η αφύπνιση του Δία πάνω στην Ίδη επαναφέρει το μύθο στην κοίτη του
Πρόσωπα
Äßáò ¹ñá
Χρόνος
Ï
Äßáò ïñãßæåôáé ìå ôï èÝáìá ðïõ áíôéêñßæåé, ìüëéò îõðíÜåé áðü ôï âáèý ôïõ ýðíï. Êáôçãïñåß ôç
1 2 3 τους πάλους: ôïõò ðáóóÜëïõò ðïõ Þôáí ôïðïèåôçìÝíïé ãýñù áðü ôï ôåß÷ïò ôùí Á÷áéþí êáé
α) στ. 1-13: Ο Δίας ξυπνά ξαφνικά και αντιλαμβάνεται τα γεγονότα. β) στ. 13-33: Η οργισμένη
193
Ο
(ó÷Þìá ëéôüôçôáò) åðåéäÞ ôïí ôñáõìÜôéóå ï êáëýôåñïò ðïëåìéóôÞò ôùí Á÷áéþí, ï ÁãáìÝìíïíáò. 1
8 χαμαί: êÜôù. 9 με στυμμένην την ψυχήν: ìå ÷áìÝíåò ôéò áéóèÞóåéò ôïõ. 10-11 τι δεν τον κτύ
194
3
ΣΧΟΛΙΑ
Ïé Ôñþåò ìåôÜ ôçí åðßèåóç ôùí Á÷áéþí óôáìÜôçóáí ãéá íá áíáóõíôá÷èïýí êïíôÜ óôçí ôÜöñï, üðïõ
σιμά στ’ αμάξια στάθηκαν
Ο
13-33 Ω, σκληρή, αδάμαστη... αυτό θα σ’ ωφελήσει
Óôïõò óôß÷ïõò áõôïýò äéáöáßíåôáé ãéá áêüìá ìßá öïñÜ ç ðáôñéáñ÷éêÞ ôáõôüôçôá ôçò ïìçñéêÞò ïé
17
Ï Äßáò èá ôéìùñïýóå ðñþôá ôçí ¹ñá êáé Ýðåéôá ôïõò óõíåíü÷ïõò ôçò, äçëáäÞ ôïí Ðïóåéäþíá êáé
πρώτη εσύ
24-28
και μ’ όλα τούτα ο πόνος / δεν έπαυε που μ’ έσφαζε του θείου Ηρακλέους... τον έφερες ν’ αρά
Ç ¹ñá ìéóïýóå ôïí ÇñáêëÞ êáé êÜèå öïñÜ ðïõ Ýâñéóêå ôçí åõêáéñßá ôïý äçìéïõñãïýóå ðñïâëÞìáôá
37
και της Στυγός τα ρέματα
Óôï üíïìá ôçò Óôýãáò ïñêßæïíôáí ïé èåïß ôïõ Ïëýìðïõ. Ç ðáñÜâáóç ôïõ üñêïõ áõôïý éóïäõíáìïýó
195
Ο
ôïí ïðïßï ï ôéìùñçìÝíïò èåüò áíôéìåôþðéæå ôçí ðåñéöñüíçóç ôùí Üëëùí èåþí ãéá åííéÜ ÷ñüíéá ê
36-40
Ï üñêïò åß÷å ìåãÜëç óçìáóßá óôç æùÞ ôùí ïìçñéêþí áíèñþðùí üðùò êáé ôùí èåþí. Ç ¹ñá, ãéá íá
Μάρτυς μου η γη κι ο ουρανός... δεν θα ‘κανα ποτέ μου
56-77
Óôïõò óôß÷ïõò áõôïýò ðåñéãñÜöåôáé ç «âïõëÞ», ôï ó÷Ýäéï ôïõ Äßá, ðïõ óêïðü åß÷å ôçí áðïêáôÜó
Εκείνην θα προστάξω εγώ... τον πορθητήν Πηλείδην να τιμήσω
60-71
ÐáñïõóéÜæïíôáò ôï ó÷Ýäéü ôïõ ï Äßáò áíáäåéêíýåôáé óå ðáíôïãíþóôç, Ýíáí ðáíôïäýíáìï èåü ðïõ
θα τον γεμίσει δύναμιν... ώσπου να πάρουν, με βουλήν της Αθηνάς, την Τροίαν
196
Åßíáé ï ðáôÝñáò ôùí èåþí, ï ðáíôïãíþóôçò êáé êõñßáñ÷ïò ôüóï óôïí êüóìï ôùí áíèñþðùí üóï êáé
ΔΙΑΣ
Ο
Ç ¹ñá åßíáé ìéá ðáíïýñãá ãõíáßêá ðïõ åêìåôáëëåýåôáé ôï ãåãïíüò üôé åßíáé óýæõãïò ôïõ Äßá, ì
ΗΡΑ
• Ç ôñéôïðñüóùðç áöÞãçóç Ý÷åé ãïñãü ñõèìü êáé óõíäõÜæåôáé ìå äéÜëïãï. Ï äéÜëïãïò ðñïóäßäåé
Μεταφορές:
(óô. 3) «ôïõ öüâïõ êåñùìÝíïé» / (óô. 24) «íá ÷Üóåé ôçí ðíïÞí» / (óô. 25) «ï ðüíïò… ì’ Ýóöáæ
Επίθετα: (óô. 7) «ôïí ìÝãáí Ðïóåéäþíá» / (óô. 13) «óêëçñÞ, áäÜìáóôç»
(åíí. ç ¹ñá) / (óô. 14) «ôïí ¸êôïñá ôïí èåßïí» / (óô. 19) «óêëçñÞí, áóýíôñéöôçí Üëõóïí» / (
197
Ο
Á÷áéþí» / (óô. 61-62) «ôçí öõãÞí… ôçí Üíáíäñçí» / (óô. 67) «ôïí èåßïí Óáñðçäüíá» / (óô. 77)
Ασύνδετο σχήμα: (óô. 5) «ôéíÜ÷èç, åóôÜèç êé åßäå». Εικόνες: (óô. 8-10) Ï ¸êôïñáò ðïõ îåñíÜ
1. Ποια κατάσταση επικρατεί στο πεδίο της μάχης μόλις ξυπνά ο Δίας; α) Να την περιγράψετε λ
á) Ï Äßáò îõðíÜåé êáé âëÝðåé ôïõò Ôñþåò íá êõíçãïýí ôïõò Á÷áéïýò, ôïí Ðïóåéäþíá íá âñßóêåôá
2. Θυμηθείτε ποιον είχε εκσφενδονίσει κάποτε ο Δίας από τον Όλυμπο και αφηγηθείτε το γεγονό
198
Ï Äßáò åß÷å êÜðïôå åêóöåíäïíßóåé ïñãéóìÝíïò ôïí ¹öáéóôï áðü ôïí ¼ëõìðï êáé åêåßíïò êáôÝëçîå
ôùí èåþí). Ï ¹öáéóôïò áíáöÝñåé ôçí ðñïóùðéêÞ ôïõ åìðåéñßá, ãéá íá çñåìÞóåé ôç ìçôÝñá ôïõ. Å
Ο
3. Να καταγράψετε με λεπτομέρειες το σχέδιο (βουλή) του Δία, όπως παρουσιάζεται από τον ίδι
Ôï ó÷Ýäéï ôïõ Äßá Þôáí ôï åîÞò: • Ç ºñéò íá ìåôáöÝñåé óôïí Ðïóåéäþíá ìÞíõìá, ãéá íá öýãåé á
4. Ο Δίας προφητεύει ότι οι Αχαιοί θα καταλάβουν την Τροία «με βουλήν της Αθηνάς» (στ. 71).
Ç ÁèçíÜ êáôáóêåýáóå, ìáæß ìå ôïí Þñùá Åðåéü, ôï äïýñåéï ßððï êáé åêåßíïò ðïõ ôïí Ýöåñå óôï
199
Ο
ÅîÜëëïõ, óôç ñáøùäßá è ôçò Ïäýóóåéáò (óô. 590-629) õðÜñ÷åé áíáöïñÜ áðü ôïí Äçìüäïêï, óôï ðá
5. Αφού μελετήσετε τον όρκο της Ήρας (Ο 36-40), να τον συγκρίνετε με τον όρκο των Ιερολοχιτ
á) Ç ¹ñá ìÝóù ôïõ üñêïõ ôçò äéáâåâáéþíåé ãéá ôçí áëÞèåéá ôùí ëüãùí ôçò, åíþ ïé Éåñïëï÷ßôåò
στη Διαθεματική δραστηριότητα – σχέδιο εργασίας του σχολικού βιβλίου Παίρνοντας αφορμή από
Õðüøç ìðïñïýí íá ëçöèïýí ôá ðáñáêÜôù óôïé÷åßá: Áðü ôçí ÉëéÜäá ï üñêïò ôïõ Á÷éëëÝá (Á, óô. 2
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
200
ÅíäéáöÝñïí èá åß÷å ç ðáñïõóßáóç êáé áíÜëõóç ôïõ üñêïõ ôùí Áèçíáßùí åöÞâùí, ôùí Öéëéêþí, ôïõ
Ραψωδία στ. 1-79 στ. 80-713
Ο
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
στ. 80-713
Ç ¹ñá åðéóôñÝöåé óôïí ¼ëõìðï, ãíùóôïðïéåß óôïõò óõãêåíôñùìÝíïõò èåïýò ôçí áðüöáóç ôïõ Äßá í
201
Πατρόκλεια
Τα κατορθώματα και ο θάνατος του Πάτροκλου
Ραψωδία Π
ΤΟΠΟΣ: σκηνή Αχιλλέα, πλοία Αχαιών, κάμπος της Τροίας, όρος Ίδη ΧΡΟΝΟΣ: 26η ημέρα της Ιλιάδ
Ραψωδία στ. 1 - 683
Π
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
στ. 1-683
204
Ï ÐÜôñïêëïò ðåñéãñÜöåé äáêñõóìÝíïò óôïí Á÷éëëÝá ôç äýóêïëç èÝóç óôçí ïðïßá âñßóêïíôáé ïé Á÷
Ραψωδία
Ραψωδία Π 684-867
Τόπος
ÐåäéÜäá Ôñïßáò
στ. 684-867
Π
Το κύκνειο άσμα και ο θάνατος του Πατρόκλου
Πρόσωπα
¸êôïñáò, ÐÜôñïêëïò, Áðüëëùíáò (ìå ôç ìïñöÞ ôïõ ¢óéïõ)
Χρόνος
Ï
ÐÜôñïêëïò îå÷íÜ ôç óõìâïõëÞ ôïõ Á÷éëëÝá êáé, ðáñáóõñìÝíïò áðü ôá êáôïñèþìáôÜ ôïõ, êáôáäéþêå
α) στ. 684-711: Ο Πάτροκλος καταδιώκει τους Τρώες μέχρι που τον σταματά ο Απόλλωνας. β) στ.
205
Ραψωδία στ. 684-867 685 685 686
Π
684
ÁõôïìÝäïíôáò Þôáí ï ôñßôïò óôçí éåñáñ÷ßá Ìõñìéäüíáò. Ðñþôïò Þôáí ï Á÷éëëÝáò êáé äåýôåñïò ï
του Αυτομέδοντος: Ï
688
697 699 702 702 708 709 717 721 722 723 727 728 729 734 735 739 742
ëüãïõò: ãéáôß åßíáé êõñßùò èÝëçìá ôïõ Äßá áëëÜ ãéáôß êáé ï ßäéïò åßíáé óßãïõñïò üôé èá íéêÞ
Αλλά του Δί’ αξίζει ο νους πλιότερο (περισσότερο) ή του ανθρώπου: Ï ÐÜôñïêëïò èá ÷Üóåé ôç æ
206
ïýôå ï Á÷éëëÝáò ðïõ åßíáé ðéï áíäñåßïò áðü óÝíá. Άσιος: Èåßïò ôïõ ¸êôïñá, áäåñöüò ôçò ÅêÜâç
ούδ’ ο Αχιλλεύς, εις την ανδρεία περίσσ’ ανώτερός σου:
743 744 749 750 761 765 765 767 773 774
ως βουτηχτής: âïõôþíôáò óáí êáëüò êïëõìâçôÞò. τον ανάπαιξες: ôïí êïñüéäåøåò ìå ëüãéá. στο σ
ãéá ôï óêëçñü îýëï ôïõ. Ôï öñÜîï åßíáé ç öëáìïõñéÜ.
Π
775-776 και αυτός... λησμονούσε: 779 784 785 790 791 792 797 797 805 807 808 822 826 832 83
íåêñüò.
÷ôýðçóáí ðïëëÝò öïñÝò ôéò áóðßäåò ôïõò, ìå ôüóç äýíáìç, óáí íá êñáôïýóáí äýï ðÝôñåò óôï ÷Ýñ
êé üôáí Üñ÷éóå íá óïõñïõðþíåé, ôçí þñá ðïõ ïé ãåùñãïß îåæåýïõí ôá âüäéá áð’ ôï æõãü. εχύθη:
κι άμ’ έγειρεν ο ήλιος, όταν τα βόδια λύωνται:
207
Π
850 852 863 864
ôïõ Ðáôñüêëïõ), ôñßôïò óå éåñáñ÷ßá Ìõñìéäüíáò, ìåôÜ ôïí Á÷éëëÝá êáé ôïí ÐÜôñïêëï. Ôá Üëïãá
με γδύνεις: ìïõ áöáéñåßò ôá üðëá. σε παραστέκει: óå ðáñáìïíåýåé, óå ðåñéìÝíåé. ανέσπασε: ôñ
866-867 Οι ταχείς ίπποι, οι αθάνατοι:
686-691 Αν φύλαγε τον λόγον του Αχιλλέως... στα στήθη του Πατρόκλου
Ï ðïéçôÞò ôïíßæåé ôçí ìåãÜëç åõèýíç ðïõ Ý÷åé ï ÐÜôñïêëïò ãéá ôï èÜíáôü ôïõ èá ìðïñïýóå, âÝ
844-846 Έκτορ, καυχήσου όσο ημπορείς... τα όπλ’ από τους ώμους
Ï ÐÜôñïêëïò, ãéá íá ìåéþóåé ôï áíäñáãÜèçìá ôïõ ¸êôïñá, ðáñïõóéÜæåé ôï èÜíáôü ôïõ ùò èÝëçìá
855-857 κλαίοντας θλιμμένη την μοίραν... κατέβηκε στον Άδη
208
Ïé Üíèñùðïé ôçò ïìçñéêÞò åðï÷Þò ðßóôåõáí üôé ç øõ÷Þ, ôç óôéãìÞ ðïõ ðåèáßíåé êÜðïéïò, öåýãåé
¢äç. Ç øõ÷Þ Þôáí ôï åßäùëï ôïõ áíèñþðïõ êáé óõíÝ÷éæå íá æåé ìåôÜ ôï èÜíáôü ôïõ. Óôïí ÊÜôù ê
Π
Óôçí åíüôçôá áõôÞ öôÜíåé óôçí êïñýöùóÞ ôçò ç áñéóôåßá ôïõ Ðáôñüêëïõ, êáèþò åðéôßèåôáé ìüíïò
ΠΑΤΡΟΚΛΟΣ
Óôï óçìåßï áõôü ï ¸êôïñáò äåí õðáêïýåé óôïõò çèéêïýò êáíüíåò ôçò ìïíïìá÷ßáò êáé åðéôßèåôáé
ΕΚΤΟΡΑΣ
209
Π
ΕΎΦΟΡΒΟΣ
Ï ðïéçôÞò ðåñéãñÜöåé ôïí Åýöïñâï ùò éêáíü êáé Üøïãï ðïëåìéóôÞ, üìùò, ÷ôõðþíôáò ðéóþðëáôá ôï
Åßíáé ãíùóôÞ ç ðñïóôáóßá ðïõ ðáñÝ÷åé ï Áðüëëùíáò óôïõò Ôñþåò, ãé’ áõôü êáé êáôåâáßíåé áðü ô
ΑΠΟΛΛΩΝΑΣ
808-809 επρώτευε των άλλων / στην λόγχην, εις το τρέξιμο και στην ιππομαχίαν
Ï ðïéçôÞò áíáöÝñåôáé óå äéÜöïñåò ðïëåìéêÝò áóêÞóåéò, óôéò ïðïßåò åðéäßäïíôáí ïé óôñáôéþôåò,
829
Ï ¸êôïñáò, óýìöùíá ìå ôá ìÝôñá êáé ôá óôáèìÜ ôçò åðï÷Þò, ãßíåôáé õâñéóôÞò êáé áëáæüíáò, áöï
με λόγχην εθανάτωσε κι πάνω του εκαυχήθη
831
Ôéò ãõíáßêåò ôéò Ýðáéñíáí ùò äïýëåò êáé åßôå ôéò êñáôïýóáí ãéá ôïí åáõôü ôïõò åßôå ôéò ðïõë
και δούλες στην πατρίδα σου να πάρεις τες γυναίκες
210
855-857 και κλαίοντας θλιμμένη / την μοίραν, που νεότητα και ανδρείαν της επήρε, / από τα μ
Ïé áñ÷áßïé ðßóôåõáí ðùò ç øõ÷Þ èñçíåß üôáí áöÞíåé ôï óþìá ãéá íá ðÜåé óôïí ¢äç. Áõôü öáíåñþ
Π
• ×ñçóéìïðïéåßôáé áöÞãçóç óå ã´ ðñüóùðï, ðïõ äéáêüðôåôáé áðü ìåñéêïýò óôß÷ïõò óå â´ ðñüóùðï
Μεταφορές: (óô. 691) «Ýâáëå öùôéÜ óôá óôÞèç» / (óô. 743) «åâãÞêåí ç øõ÷Þ ôïõ» / (óô. 790) «
(óô. 699) «åìÜíéæåí ç ëüã÷ç» / (óô. 707) «äåí Ý÷åé ïñßó’ ç ìïßñá…» / (óô. 780) «÷ùñßò íá èÝ
Επίθετα:
(óô. 686) «ìïßñáí… ìáýñçí» / (óô. 689) «Üíäñ’ áôñüìçôïí» / (óô. 701) «Öïßâïò… õðÝñìá÷ïò» /
211
Π
«öôåñüðïäá ¸êôïñá» / (óô. 837) «áíäñåßïò Á÷éëëÝáò» / (óô. 844) «ç ìïßñá ç ìáýñç» / (óô. 853
Εικόνες:
(óô. 862-863) «ìåó’… ÷þìá».
Ειρωνεία: (óô. 721-725) «¸êôïñ’, áðü ôïí ðüëåìïí ôé áðÝ÷åéò;… ßóùò ôïí ðÜñ’ ç ëüã÷ç óïõ êáé
1. Ποια είναι τα τελευταία κατορθώματα του Πάτροκλου; Αφού μελετήσετε και την Περιληπτική α
Ôá êáôïñèþìáôá ôïõ Ðáôñüêëïõ óôç ìÜ÷ç åßíáé áñêåôÜ, þóôå íá ìðïñïýìå íá ìéëÜìå ãéá «áñéóôåß
2. Πώς δικαιολογείται η μάχη γύρω από το νεκρό Κεβριόνη με βάση τους κανόνες του ομηρικού π
Óýìöùíá ìå ôçí ïìçñéêÞ áíôßëçøç, ï íéêçôÞò ìéáò ìÜ÷çò ðñÝðåé íá åðéäéþîåé íá ðÜñåé ôï íåêñü
212
ôùí óêçíþí, êáèþò áðïôåëïýí, üðùò öáßíåôáé, áíáðüóðáóôï êïììÜôé ìéáò ìÜ÷çò åêåßíçò ôçò åðï÷
3. Ποιο ρόλο παίζει ο Απόλλωνας στην ενότητα; Ο τρόπος με τον οποίο δρα ο θεός στο θάνατο τ
Óôçí åíüôçôá áõôÞ ï Áðüëëùíáò ðáßæåé ôïí êáèïñéóôéêüôåñï ñüëï óôï èÜíáôï ôïõ Ðáôñüêëïõ: ï è
Π
4. Να παρακολουθήσετε το σταδιακό αφοπλισμό του Πατρόκλου και να απαντήσετε στα ακόλουθα ερ
á) Ï Áðüëëùíáò áñ÷éêÜ ôïõ ðåôÜ ôï êñÜíïò, ìåôÜ ôïõ óðÜæåé ôï êïíôÜñé êáé ôïõ ñß÷íåé êÜôù ôç
213
Π
êáôÜöåñíáí, áí ï Þñùáò öïñïýóå ôá èåúêÜ êáé Üöèáñôá üðëá ôïõ Á÷éëëÝá.
5. Τι προοικονομεί η εικόνα του Έκτορα με το κράνος του Αχιλλέα στο κεφάλι (στ. 799-800); Σ
ÁõôÞ ç åéêüíá ðñïóçìáßíåé ôï èÜíáôï ôïõ ¸êôïñá, ãéáôß óôç ñáøùäßá × èá óêïôùèåß óôç ìïíïìá÷
6. Αφού μελετήσετε τους στ. 786-855, όπου παρουσιάζεται η πτώση και ο θάνατος του Πάτροκλου
á) Áðü ôïõò èåïýò, ìüíï ï Áðüëëùíáò óõììåôÝ÷åé óôçí ðôþóç ôïõ ÐÜôñïêëïõ: ôïõ ðñïêáëåß æÜëç
214
ÔÝëïò, óôïõò óô. 844-848 («¸êôïñ, êáõ÷Þóïõ üóï çìðïñåßò... óôç ëüã÷çí ìïõ áðïêÜôù») ëßãï ðñ
Π
7. Πού φαίνεται η συμπάθεια του ποιητή για τον Πάτροκλο; Να σημειώσετε τα αντίστοιχα χωρία
Ï ¼ìçñïò ÷ñçóéìïðïéåß ôï ðïéçôéêü ó÷Þìá ôçò «áðïóôñïöÞò», áðåõèýíåôáé äçëáäÞ óôïí ÐÜôñïêëï
8. Να συγκρίνετε τη συμπεριφορά και το ρόλο του Απόλλωνα στο θάνατο του Πάτροκλου με τον τρ
ÂáóéêÞ ïìïéüôçôá åßíáé ôï ãåãïíüò üôé Ýíáò èåüò áíôéìåôùðßæåé Ýíá èíçôü ìå õðåñöõóéêÝò äõíÜ
215
Π
üìùò, ôïõ ×Üñïõ, ôï êßíçôñï åßíáé ç æÞëéá ãéá ôç äýíáìç ôïõ Þñùá, ãåãïíüò ðïõ äçìéïõñãåß éä
στις Διαθεματικές δραστηριότητες – σχέδια εργασίας του σχολικού βιβλίου 1. Ήδη στο προοίμιο
Ó÷åôéêÜ ìå ôï èÝìá ôçò áíèñþðéíçò åõèýíçò èá ìðïñïýóáìå íá áíáöÝñïõìå ôçí áôïìéêÞ åõèýíç áë
216
ôç íßêç ôïõ åíáíôßïí ôïõ Óáñðçäüíá; Ï Á÷éëëÝáò, ðïõ ôïí Ýóôåéëå óôç ìÜ÷ç; Ï ÍÝóôïñáò ðïõ ðñ
Π
2. Αφού μελετήσετε την περιληπτική αναδιήγηση και τις ενότητες της Π ραψωδίας που δίνονται
á) Ç åéêüíá 25 áíáðáñéóôÜ ôï íåêñü Óáñðçäüíá, Ýíá áðü ôá èýìáôá ôçò áñéóôåßáò ôïõ Ðáôñüêëïõ
217
Μενελάου Ἀριστεία
Τα κατορθώματα του Μενέλαου
• Ãýñù áðü ôï íåêñü ÐÜôñïêëï äéåîÜãåôáé öïâåñÞ ìÜ÷ç ìå ðñùôáãùíéóôÞ ôïí ÌåíÝëáï, áðü ôçí ðë
• Ï Áíôßëï÷ïò ðçãáßíåé íá áíáããåßëåé ôçí Üó÷çìç åßäçóç óôïí Á÷éëëÝá.
ΤΟΠΟΣ: κοντά στα τείχη της Τροίας, στο σημείο όπου έχει πέσει νεκρός ο Πάτροκλος. ΧΡΟΝΟΣ: 2
Ραψωδία Ρ
219
• Ï Ôåëáìþíéïò Áßáíôáò ðñïóåý÷åôáé óôïí Äßá íá öùôßóåé ôïí ïõñáíü êáé åêåßíïò äéáëýåé ôçí ï
Ὁπλοποιία
Τα νέα όπλα του Αχιλλέα κατασκευάζονται
Ραψωδία Σ
ΤΟΠΟΣ: πλοία Αχιλλέα, στρατόπεδο Τρώων, πεδιάδα της Τροίας (κοντά στα καράβια και στις σκην
Σ
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
στ. 1-478
222
Ï Á÷éëëÝáò âëÝðåé ôïõò Á÷áéïýò íá õðï÷ùñïýí êáé ðñïáéóèÜíåôáé üôé ï ÐÜôñïêëïò Ý÷åé óêïôùèåß
Ραψωδία
Ραψωδία Π 478-616
Τόπος
ÅñãáóôÞñéï Çöáßóôïõ óôïí ëõìðï
στ. 478-616
Σ
Ο Ήφαιστος κατασκευάζει την πανοπλία του Αχιλλέα – Περιγραφή της ασπίδας
Πρόσωπα
¹öáéóôïò, ÈÝôéò (âïõâÜ ðñüóùðá)
Χρόνος
26ç-27ç çìÝñá ôçò ÉëéÜäáò
Ï
¹öáéóôïò êáôáóêåõÜæåé ðñþôá ôçí áóðßäá ôïõ Á÷éëëÝá. Ôçí êÜíåé ìåãÜëç êáé ãåñÞ, ìå ðÝíôå äßð
α) στ. 478-488: Η κατασκευή της ασπίδας. Εικονογράφηση: κοσμικά στοιχεία. β) στ. 489-507: Ε
223
Ραψωδία στ. 478-616 480 481
Σ
479 τριπλόν λαμπρόν τριγύρω κύκλον:
Ç áóðßäá åß÷å êõêëéêü ó÷Þìá, êáé ðÜíù óôçí åðéöÜíåéÜ ôçò ó÷åäéÜóôçêáí ôñåéò äéáêïóìçôéêÝò æ
482 485
486
487 488 490 491
224
492 494 495 500 502
502-503 και μες στον άγιον κύκλον / στα σκαλισμένα μάρμαρα εκάθισαν οι γέροι: Ïé äéêáóôÝò Þ
και αλαλαγμός σηκώνετο υμεναίου: êáé áêïõãüôáí ôï ôñáãïýäé ôïõ ãÜìïõ. αυλοί: áõëéêïß, õðçñÝ
Σ
506 508
512-513 εκείνοι δεν επείθοντο και κρύφια για καρτέρι / οπλίζονταν: Ïé ðïëéïñêçìÝíïé äåí ôï
ðôñá êé Ýôóé åß÷áí ôï äéêáßùìá ëüãïõ. Ôï ßäéï óõíÝâáéíå êáé ìå ôïõò ïìéëçôÝò óå äçìüóéåò óõ
536 539 540 541
íôáí íá óôÞóïõí êáñôÝñé (åíÝäñá) óôïõò å÷èñïýò. ξεχωριζόνταν: îå÷þñéæáí áðü ôïõò èíçôïýò ðï
225
Σ
547
549 554 555 557 557 559 562 563
Ç ãç, êáèþò ïñãùíüôáí, áðïäéäüôáí ìáýñç ðÜíù óôçí áóðßäá. Èåùñåßôáé èáýìá ðïõ ï ¹öáéóôïò êá
μαυρίζει η γη:
πλήθος αλεύρια μούσκευαν φαγί για τους εργάτες:
565 566 569
570 573 576 578 579 580 582 584 585
οι ταύροι επλάσθηκαν χρυσού και κασσιτέρου ακόμη:
Και οι σκύλοι επάνω εχούμησαν και ομού τα παλικάρια: êáé üñìçîáí ïé óêýëïé ìáæß ìå ôïõò âïó
ôïëìïýóáí íá äáãêþóïõí ôá ëéïíôÜñéá. ðëçóßáæáí êáé ãáýãéæáí êáé ìåôÜ áðïìáêñýíïíôáí ðÜëé. ο
αλύχταν μόνο από σιμά και πάλι αναμερίζαν:
ìüíï
226
587 589
590
591
595
599-600 ωσάν σταμνάς, οπού τροχόν αρμόδιον στην παλάμην / τον τριγυρνά καθήμενος να δοκιμάσ
áíÜêôïñá ôçò Êíùóïý êáé ôï ãíùóôü ëáâýñéíèï. Ï Äáßäáëïò ìáæß ìå ôï ãéï ôïõ ºêáñï ðñïóðÜèçóå
Ο μέγας ζαβοπόδης: ï óôñáâïðüäçò, ï êïõôóüò. ο Δαίδαλος: Óýìöùíá ìå ôï ìýèï, ï Äáßäáëïò åß÷
Σ
601 606
608 610 612
ôïí ãëýðôç ðïõ öôéÜ÷íåé óôÜìíåò. Ç óôÜìíá ðëáèüôáí, áöïý ôïðïèåôïýóáí ôïí ðçëü óå Ýíá åéäéê
227
Σ
485
ΣΧΟΛΙΑ
Ïé áñ÷áßïé ¸ëëçíåò öáíôÜæïíôáí ôïí ïõñáíü ùò èüëï ðïõ êÜëõðôå ôçí åðßðåäç ãç. Ï Ùñßùíáò Þôá
την δύναμιν του Ωρίωνος, Υάδες, Πληιάδες
488
Ç êïóìïëïãéêÞ áíôßëçøç ôùí áñ÷áßùí ÅëëÞíùí óôçñéæüôáí óôçí ýðáñîç ôïõ Ùêåáíïý. Ç ãç ðåñéâáë
η μόνη που τ’ Ωκεανού το λούσμα δεν γνωρίζει
496-500 Κι ήταν λαού... το πράγμα να τελειώσει
Óå áõôü ôï óçìåßï ï ¹öáéóôïò áíáðáñéóôÜ ìéá äßêç óå ìéá ìõêçíáúêÞ ðüëç. Áí êÜðïéïò åß÷å äéá
Ç áðïõóßá ôçò äñÜóçò ìÝóù ôçò áöÞãçóçò ãåãïíüôùí äåí äßíåé ôç äõíáôüôçôá äéáãñáöÞò ÷áñáêôÞñ
228
482-488 Την γην αυτού, τον ουρανόν… το λούσμα δεν γνωρίζει
Ïé ¸ëëçíåò ðÞñáí ðïëëÜ óôïé÷åßá êáé ãíþóåéò áóôñïíïìßáò áðü ôïõò Áéãýðôéïõò êáé ôïõò Âáâõëþ
Σ
496-507 Κι ήταν λαού συνάθροισις… την κρίσιν του προφέρει
Ïé äßêåò åêåßíç ôçí åðï÷Þ ãßíïíôáí óå áíïé÷ôü ÷þñï, ðïõ Þôáí éåñüò êáé õðü ôçí ðñïóôáóßá ôù
508-539 Την άλλην πόλιν έζωναν… στο σιάδι εποδοσέρναν
Ï óôñáôüò ðïõ ðïëéïñêïýóå ìéá ðüëç Ýëõíå ôçí ðïëéïñêßá ôçò, åöüóïí ôïõ êáôáâáëëüôáí ç ìéóÞ
555-556 και ο κύριος στην αυλακιά… εχαίρετο η ψυχή του
Ôçí åðï÷Þ ôïõ ÏìÞñïõ ç ïñãÜíùóç ôçò êïéíùíßáò Þôáí öåïõäáñ÷éêÞ. Óôç âÜóç ôçò ðõñáìßäáò âñßó
592
ÊáôÜ ôçí ïìçñéêÞ åðï÷Þ, ïé Üíôñåò Þôáí åêåßíïé ðïõ Ýäéíáí ðñïßêá óôïí ðáôÝñá ôçò íýöçò.
πολύπροικες παρθένες
• Êõñéáñ÷åß ç ðåñéãñáöÞ êáé åéäéêüôåñá ç «Ýêöñáóç» (ðåñéãñáöÞ åíüò Ýñãïõ ôÝ÷íçò).
Παρομοίωση: Μεταφορές:
(óô. 616) «ùóÜí ãåñÜêé».
(óô. 561) «áìðÝëé… ÷ñõóü» / (óô. 568) «ãëõêéÜí êéèÜñáí» / (óô. 571) «ãëõêü ôñáãïýäé». (óô.
229
Σ
«Ìáõñßæåé üðéóèåí… ìÝãá èÜìá».
Επίθετα:
(óô. 478) «äõíáôÞí áóðßäáí êáé ìåãÜëçí» / (óô. 479) «ôñéðëüí ëáìðñüí êýêëïí» / (óô. 481) «ó
Εικόνες:
(óô. 489-495) «Äõï êáôüðéí… åèáýìáæáí» / (óô. 508-511) «Ôçí Üëëçí ðüëéí… ðïëéôåßá» / (óô. 5
1. Αφού εντοπίσετε τις σκηνές που απεικονίζονται πάνω στην ασπίδα του Αχιλλέα, να τις απαρι
Ïé óêçíÝò ðïõ áðåéêïíßæïíôáé óôçí áóðßäá åßíáé ïé åîÞò: • óô. 483-489: ãç, èÜëáóóá, ïõñáíüò
230
• • • • • • • •
óô. óô. óô. óô. óô. óô. óô. óô.
509-540: ðïëåìéêÝò óêçíÝò 541-549: üñãùìá 550-560: èåñéóìüò 561-572: ôñýãïò 573-586: áãÝëç
Σ
Óôéò ðåñéóóüôåñåò áðü ôéò ðáñáðÜíù óêçíÝò ï Üíèñùðïò ðïõ Ý÷åé áíáðôýîåé ðïëéôéóìü âñßóêåôáé
2. Στην περιγραφή της ασπίδας και των άλλων όπλων ο ποιητής αναφέρεται συχνά στην τεχνική τ
Ï ¹öáéóôïò äåí åßíáé Ýíáò áðëüò ôå÷íßôçò åßíáé êáé êáëëéôÝ÷íçò, ìå éäéáßôåñç éêáíüôçôá óôç
3. Στους στ. Σ 508-539 περιγράφεται ένας τυπικός πόλεμος της ηρωικής εποχής. Αφού προσδιορί
231
Σ
από το κείμενο ή από τις ενότητες που έχετε διδαχθεί σε προηγούμενα μαθήματα.
Ïé öÜóåéò ôïõ ôõðéêïý áõôïý ðïëÝìïõ åßíáé ïé åîÞò: á) Ðïëéïñêßá ìéáò ðüëçò (óô. 508-509). â
4. Μολονότι ο ποιητής για να παρουσιάσει όσα εικονίζονται πάνω στην ασπίδα χρησιμοποιεί την
ëåò ïé óêçíÝò ôçò áóðßäáò åßíáé æùíôáíÝò êáé áðåõèýíïíôáé óå üëåò ôéò áéóèÞóåéò, ãåãïíüò ð
232
5. Ποια θέση επιφυλάσσει για τον εαυτό του ο ποιητής και πώς προβάλλει την αξία του ως δημι
Óôï óô. 603 ï ðïéçôÞò áíáöÝñåôáé óå Ýíáí èåßï áïéäü («ðïëýò ëáüò êáé áíÜìåóá ï áïéäüò ï èåß
Σ
6. Να συγκρίνετε την ασπίδα του Αχιλλέα: α) με την ασπίδα του Ηρακλή και β) με το μαντίλι π
Êáé ïé äýï áóðßäåò Ý÷ïõí ãáìÞëéá ðïìðÞ, ÷ïñïýò êáé ãéïñôÝò, óêçíÝò áðü ôç ãåùñãéêÞ æùÞ. Áðü
233
Μήνιδος Ἀπόρρησις
Ο Αχιλλέας αποκηρύσσει την οργή του
ΤΟΠΟΣ: η σκηνή του Αχιλλέα, το μέρος όπου γίνονταν οι συγκεντρώσεις των Αχαιών, ο χώρος ετο
Ραψωδία Τ
Ραψωδία
Ραψωδία Τ 1-152
Τόπος
Ôï óôñáôüðåäï ôùí Á÷áéþí
στ. 1-152
Τ
Η συμφιλίωση του Αχιλλέα με τον Αγαμέμνονα
Πρόσωπα
ÈÝôéò, Á÷éëëÝáò, ÁãáìÝìíïíáò, Äßáò, ¹ñá
Χρόνος
ÈÝôéò öÝñíåé ôá íÝá üðëá óôï ãéï ôçò êáé ôïí óõìâïõëåýåé íá åôïéìáóôåß íá ðïëåìÞóåé, áöïý ð
Ç
2 4 9 16 17
æüôáí êáé ÁõãÞ. σιμά: êïíôÜ.
–
Ηώς: Êüñç ôïõ ÔéôÜíá Õðåñßùíá êáé ôçò ÅõñõöÜåóóáò ïíïìáως τον δάμασε η βουλή των αθανάτων:
ïñãÞ ìÝóá ôïõ üôáí åßäå ôá üðëá. ÷áéñüôáí ç øõ÷Þ ôïõ. åðåéäÞ ôï èÝëçóáí ïé èåïß. áöïý óêïôþ
Ýíéùóå ðïëý ìåãÜëç
α) στ. 1-39: Η Θέτιδα φέρνει στον Αχιλλέα τα καινούρια όπλα. β) στ. 40-75: Η συνέλευση και
237
Τ
18 24 27 29 30 32 36 48 58 60 61 65 73 78 79 80 82 84 85 87
áíäñåßïõ ÐÜôñïêëïõ.
να τα θωράει: íá ôá âëÝðåé, íá ôá åðåîåñãÜæåôáé. εις τον ανδράγαθον υιόν του Μενοιτίου: óôï
óþìá ôïõ
ãåííáßïò.
και όλο σαπεί το σώμα: êé üëï ôï óþìá óáðßóåé. ποσώς: êáèüëïõ. άγριες σπορές: Üãñéá óìÞíç á
äåßîïõ
Τυδείδης: ï ãéïò ôïõ ÔõäÝá, ï ÄéïìÞäçò. εξ αφορμής της κόρης: ìå áöïñìÞ ôç Âñéóçßäá. την Λυ
ôüóïé Á÷áéïß. áëëÜ áò áöÞóïõìå ü,ôé Ýãéíå, áò ôï îå÷Üóïõìå.
αλλ’ ό,τι εγίνη αφήνομεν:
87
238
92
ðñÝðåé íá ÷áñïýí ðïëý êáé íá îáðëþóïõí íá îåêïõñáóôïýí. θεράποντες του Άρη: õðçñÝôåò ôïõ èå
πολλή χαρά θενά αισθανθούν τα γόνατα να κλίνουν:
93 103 108 110 116 117 118 119 122 132 133 138 143 148 149
ανάερ’ από τες κεφαλές γυρίζει των ανθρώπων:
ãõñßæïõí óôïí áÝñá, ðÜíù áðü ôá êåöÜëéá ôùí áíèñþðùí. η ωδυνοφόρα Ειλείθυια: Ç Åéëåßèõéá Þô
Τ
ðïõ èá ãåííçèåß óÞìåñá. του Σθενέλου: Ï ÓèÝíåëïò, âáóéëéÜò ôùí Ìõêçíþí, Þôáí ãéïò ôïõ ÐåñóÝ
που μες στα πόδια γυναικός την σήμερον θα πέσει:
μες την γαστέρα της παιδί κι εμέτρα επτά φεγγάρια:
óôçí êïéëéÜ ôçò åß÷å ðáéäß, Þôáí Ýãêõïò åðôÜ ìçíþí. αν και λειπόμηνον: áí êáé Þôáí åðôáìçíß
êáèõóôÝñçóå ôïõò ðüíïõò ôçò ãÝííáò. ο Ευρυσθεύς: ÂáóéëéÜò ôùí ÌõêÞíùí, ãéïò ôïõ ÓèÝíåëïõ êá
της Αλκμήνης κράτησε τη γέννα και τους πόνους:
ΣΧΟΛΙΑ
23-27 μόνον πολύ φοβούμαι... και όλο σαπεί το σώμα
Ï Á÷éëëÝáò, ï Þñùáò ðïõ åíóáñêþíåé ôïí éäáíéêü ïìçñéêü ðïëåìéóôÞ óôï Ýðïò, öáßíåôáé íá ìç â
239
Τ
ï Þñùáò èá óôñáöåß ðñïò ôá üðëá êáé èá åôïéìáóôåß ãéá ôç ìåãÜëç ìÜ÷ç.
38-39 ρόδινο στάζει νέκταρ και αμβροσίαν
ôï íÝêôáñ Þôáí ôï ðïôü ôùí èåþí êáé ç áìâñïóßá ôï öáãçôü ôïõò. Åäþ öáßíåôáé üôé ìå íÝêôáñ ê
4
Ï Á÷éëëÝáò êáëåß ôïõò Á÷áéïýò óå óýíïäï ìå ôç öùíÞ ôïõ, ÷ùñßò íá óôåßëåé êÞñõêåò, üðùò óõíç
και με κραυγή τρομακτική σηκώνει τους Αργείους
42
Ôï ðëÞñùìá ôùí ðëïßùí äåí ðïëåìïýóå ðïôÝ, ãéá íá åßíáé óå åôïéìüôçôá, áí ÷ñåéáæüôáí íá îåêé
κι αυτοί που πάντοτ’ έμεναν στην περιοχή των πλοίων
47
Ï ÄéïìÞäçò êáé ï ÏäõóóÝáò êïõôóáßíïíôáò ðÞãáéíáí óôç óõíÝëåõóç, áöïý åß÷áí ôñáõìáôéóôåß óôç
Με χωλό πόδι εβάδιζαν του Άρη δυο βλαστάρια
86-87
Ï ÁãáìÝìíïíáò áðïìáêñýíåé ôçí åõèýíç ôçò äéáìÜ÷çò áðü ðÜíù ôïõ êáé ôç ìåôáèÝôåé óôïí Äßá, ô
αλλ’ αίτιος δεν είμ’ εγώ αλλά είναι ο Ζευς κι η Μοίρα / και η νυκτοπλάνητη Ερινύς
137-141 κι εάν τότ’ ετυφλώθηκα... ο θείος Οδυσσέας
240
Ï ÁãáìÝìíïíáò ðñïóöÝñåé åê íÝïõ äþñá óôïí Á÷éëëÝá, ü÷é ãéáôß
íéþèåé Ýíï÷ïò, áëëÜ ãéáôß íéþèåé ìåãÜëç íôñïðÞ êáé ôáðåßíùóç áðÝíáíôé óôï óôñáôü ôïõ. Ç ðñÜ
Τ
146-147 Τα δώρα είναι στο χέρι σου να δώσεις, ως αρμόζει, / ή να κρατήσεις
Óôç ñáøùäßá É ï Á÷éëëÝáò åß÷å áñíçèåß ôçí ðñïóöïñÜ ôùí äþñùí ôïõ ÁãáìÝìíïíá, ãåãïíüò ðïõ ôï
Ï Á÷éëëÝáò, ìüëéò ÷Üíåé ôï ößëï ôïõ, áëëÜæåé ôåëåßùò óõìðåñéöïñÜ êáé âéÜæåôáé íá ãõñßóåé óô
ΑΧΙΛΛΕΑΣ
241
Τ
ÔÝëïò, ï Á÷éëëÝáò áðÝíáíôé óôç ÈÝôéäá åßíáé õðÜêïõïò êáé åõãåíéêüò, êáèþò ôçí åìðéóôåýåôáé
Ó’ áõôÞ ôçí åíüôçôá ï ÁãáìÝìíïíáò Ý÷åé ìåôáíéþóåé ãéá ôç óõìðåñéöïñÜ ôïõ áðÝíáíôé óôïí Á÷éë
ΑΓΑΜΕΜΝΟΝΑΣ
• ×ñçóéìïðïéåßôáé êõñßùò äéÜëïãïò, ðïõ åðéôñÝðåé ôç äéáãñáöÞ ôùí ÷áñáêôÞñùí óå âÜèïò. • Åíô
Παρομοιώσεις: Μεταφορές:
(óô. 16-17) «áóôñÜøáí ùóÜí öùôéÜ ôá ìÜôéá ôïõ».
(óô. 5) «ðéêñÜ íá êëáßåé» / (óô. 9) «ôïí äÜìáóå ç âïõëÞ ôùí áèáíÜôùí» / (óô. 16) «å÷ü÷ëáóå
Προσωποποίηση: Επίθετα:
242
(óô. 57) «öáñìáêåñÞ äé÷üíïéá» / (óô. 68) «èõìüí áéþíéïí» / (óô. 72) «äåéíüí áãþíá» / (óô. 7
Τ
Εικόνες: (óô. 1-2) «¢öçíå... áíèñþðùí» / (óô. 14-15) «ïé Ìõñìéäüíåò… Ýöõãáí» / (óô. 38-39)
(èá ãåííçèåß).
Περίφραση:
(óô. 110) «ìåò ôá ðüäéá ãõíáéêüò ôçí óÞìåñïí èá ðÝóåé»
1. Στο έπος συναντάμε συχνά το στοιχείο του «θαυμαστού», αυτού δηλαδή που συμβαίνει «καθ’ υ
Óôï óô. 3 ç ÈÝôéäá âãáßíåé ìå èáõìáóôü ôñüðï óôçí ðáñáëßá, ãéá íá öåñåé ôá êáéíïýñéá üðëá ô
2. Ποιες είναι οι υποδείξεις της Θέτιδας προς το γιο της (στ. 29-36); Να επισημάνετε στη συ
243
Τ
Ç ÈÝôéäá ðáñïôñýíåé ôï ãéï ôçò íá ðÜøåé íá èñçíåß ôïí ÐÜôñïêëï êáé íá ðÜñåé ôá êáéíïýñéá üð
3. Να συγκρίνετε την εικόνα του Αγαμέμνονα και του Αχιλλέα όπως παρουσιάζονται και οι δύο σ
Ï Á÷éëëÝáò êáé óôéò äýï óõíåëåýóåéò, ðïõ Ý÷ïõí ùò èÝìá ôç Âñéóçßäá, åßíáé áñ÷éêÜ Þñåìïò. Åí
4. Ο Αγαμέμνονας για να δικαιολογηθεί αποδίδει τη συμπεριφορά του στην Άτη και αναφέρει ένα
Ç ÁëêìÞíç Ýìåéíå Ýãêõïò áðü ôïí Äßá. Ôç ìÝñá ôçò ãÝííçóçò ôïõ ÇñáêëÞ, ï Äßáò áíáêïßíùóå óôï
244
êáé ðáñáôåßíåé ôçí åãêõìïóýíç ôçò ÁëêìÞíçò. ¸ôóé ãåííéÝôáé ðñþôïò ï ÅõñõóèÝáò êáé ãßíåôáé â
Τ
5. Λαμβάνοντας υπόψη σας τα κριτήρια που χρησιμοποιούμε για να ηθογραφήσουμε ένα πρόσωπο (β
Âë. ÇèïãñÜöçóç Á÷éëëÝá.
6. Ο ομηρικός άνθρωπος, για να δικαιολογήσει την ανάρμοστη συμπεριφορά του, αποδίδει κάποιε
á) Ç ¢ôç åßíáé äõíáôÞ êáé ïëÝèñéá, áöïý ìðïñåß íá ïäçãÞóåé ðïëý åýêïëá Ýíáí Üíèñùðï óôçí êá
245
Θεομαχία
Συμμετοχή των θεών στη μάχη
ΤΟΠΟΣ: το ανάκτορο του Δία στον Όλυμπο, η πεδιάδα της Τροίας ΧΡΟΝΟΣ: 27η ημέρα της Ιλιάδας
Ραψωδία Υ
247
• Óôç óõíÝëåõóç ôùí èåþí ï Äßáò åðéôñÝðåé óôïõò Üëëïõò èåïýò íá ðÜñïõí ìÝñïò óôç ìÜ÷ç. • Ï
Μάχη στις όχθες του ποταμού Σκάμανδρου
Μάχη παραποτάμιος
ΤΟΠΟΣ: όχθες του ποταμού Σκάμαντρου (Ξάνθου), Όλυμπος, τα τείχη της Τροίας ΧΡΟΝΟΣ: 27η ημέρ
Ραψωδία Φ
249
• Ï ðïôáìüò ÓêÜìáíäñïò ïñìÜ íá ðíßîåé ôïí Á÷éëëÝá, ãéáôß Ý÷åé ãåìßóåé ôá íåñÜ ôïõ ìå íåêñïý
Ἕκτορος ἀναίρεσις
Ο θάνατος του Έκτορα
ΤΟΠΟΣ: γύρω από τα τείχη της Τροίας, Όλυμπος, ανάκτορο Έκτορα, τείχη της Τροίας ΧΡΟΝΟΣ: 27
Ραψωδία Χ
Χ
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
στ. 1-246
252
Ï ¸êôïñáò äåí åéóÝñ÷åôáé óôçí Ôñïßá, áëëÜ óôÝêåé ìðñïóôÜ óôéò ÓêáéÝò Ðýëåò êáé ðåñéìÝíåé ôï
Ραψωδία

Η μονομαχία Έκτορα και Αχιλλέα
Πρόσωπα
Á÷éëëÝáò ¸êôïñáò Á÷áéüò
στ. 247-394
Χ
Τόπος
¸îù áðü ôá ôåß÷ç ôçò Ôñïßáò
Χρόνος
Ï
¸êôïñáò, ðñéí áñ÷ßóåé ç ìïíïìá÷ßá, êÜíåé óôïí Á÷éëëÝá ôçí ðñüôáóç íá äåóìåõôïýí êé ïé äýï ü
α) στ. 247-311: Η ανταλλαγή λόγων και βολών. β) στ. 312-366: Ο θάνατος του Έκτορα. γ) στ. 3
253
Ραψωδία στ. 247-394 253 255 256 258 261 263 264 270 281 286 293 294 296
Χ
247
Ç ÁèçíÜ îåêßíçóå ìå äýï âïõëÝò, äýï óêÝøåéò: áðü ôç ìéá åíèáññýíåé ôïí Á÷éëëÝá êé áð’ ôçí Ü
είπε η θεά και δίβουλα ξεκίνησε:
301-302 και ο μακροβόλος υιός του: ï Áðüëëùíáò. 303 και η μοίρα τώρα μ’ έπιασεν: êáé ìå âñÞ
ìïßñáò ìïõ, ç þñá ôïõ èáíÜôïõ. υψηλοπέτης: ðïõ ðåôÜåé øçëÜ. τρυφεράν αρνάδα: ìéêñü ðñüâáôï.
και ολόγυρ΄ αναδεύονταν οι ολόχρυσες πλεξίδες: êáé ïé îáíèÝò ðëåîïýäåò (áðü ôñß÷åò ïõñÜò áë
254
323 324 325
Ï Á÷éëëÝáò Ýøá÷íå íá âñåé áêÜëõðôï óçìåßï óôï óþìá ôïõ ¸êôïñá, ãéá íá óôï÷åýóåé åêåß êáé íá
331-332 να πάθεις δεν είχες φόβον: äåí öïâüóïõí ôï èÜíáôï. 332 ούτ’ εμέ εστοχάσθης: äåí ìå
ôï óþìá óïõ, ïëüêëçñï. óêõëéÜ.
Χ
êáíåßò ðïõ íá ìçí ôñýðçóå ôï ðôþìá ôïõ ¸êôïñá ìå ôç ëüã÷ç ôïõ. τον πλησίον: ôï äéðëáíü ôïõ.
ΣΧΟΛΙΑ
254-259 Και πρώτ’ ας συμφωνήσουμε... όμοια και εσύ να πράξεις
Ðñéí áðü êÜèå ìïíïìá÷ßá, ïé áíôßðáëïé Ýèåôáí ôïõò üñïõò ôçò ìïíïìá÷ßáò. Ïé êáíüíåò áõôïß äé
255
Χ
Ç åðéóôñïöÞ ôùí íåêñþí óôïõò óõããåíåßò ôïõò Þôáí Ýíáò Üãñáöïò íüìïò, ðïõ Ýðñåðå íá ôçñïýí ï
271-272 και θα πλερώσεις όλον τον πόνον των συντρόφων μου
Ï Á÷éëëÝáò ðéóôåýåé üôé ìüíï ìå ôï èÜíáôü ôïõ ï ¸êôïñáò èá îåðëçñþóåé ôï ôßìçìá ôùí ðñÜîåþí
276-277 κι η Αθηνά το παίρνει και από τον Έκτορα κρυφά το δίδει του Αχιλλέως 298-299 τον ήρ
Ç ÁèçíÜ äßíåé êñõöÜ ôï äüñõ óôïí Á÷éëëÝá, ðáñÝ÷ïíôÜò ôïõ Ýíá ìåãÜëï ðëåïíÝêôçìá. ÅðéðëÝïí,
256
361-363 Με αυτά τα λόγι’ απέθανε... κατέβαινε στον Άδην
Ï ¸êôïñáò, ìüëéò îåøý÷çóå, ç øõ÷Þ ôïõ ðÞãå óôïí ¢äç. Ôáõ-
ôü÷ñïíá èñçíåß ãéá ôï ÷áìü ôçò íåüôçôáò êáé ôçò áíäñåßáò (ðâ. ñáø. Ð, óô. 855). Ïé áñ÷áßïé
Χ
379
¸íôïíç åßíáé ç ðßóôç ôùí ïìçñéêþí çñþùí üôé áßôéïé ôçò åðéôõ÷ßáò ôïõò åßíáé ðñùôßóôùò ïé èå
αφού μας δώκαν οι θεοί να πέσει αυτός ο άνδρας
386-390 Άκλαυτος, άθαφτος... τον ποθητόν μου φίλον
Áêüìá êáé ìåôÜ ôï öüíï ôïõ ¸êôïñá, äçëáäÞ ôçí ïëïêëÞñùóç ôçò åêäßêçóÞò ôïõ, ï Á÷éëëÝáò ðñÝð
ÔõöëùìÝíïò áðü åêäéêçôéêÞ ìáíßá, ï Á÷éëëÝáò åðéäåéêíýåé ìåãÜëç óêëçñüôçôá óôçí ðñïóðÜèåéÜ ô

ΑΧΙΛΛ ΑΣ
257
Χ

ΚΤΟΡΑΣ
Ï ¸êôïñáò åìöáíßæåôáé ôïëìçñüò êáé ïñìçôéêüò óôç ìÜ÷ç, Üöïâïò ìðñïóôÜ óôç äýíáìç ôïõ Á÷éëëÝ
254-255 Και πρώτ’ ας συμφωνήσουμε και μάρτυρες μεγάλοι / θα ‘ναι οι θεοί…
Ïé áñ÷áßïé ¸ëëçíåò ÷ñçóéìïðïéïýóáí ðÜíôïôå ôç ìáñôõñßá ôùí èåþí ùò åããýçóç ôùí üñêùí ðïõ Ýä
317-318 και όπως μες στ’ άστρα προχωρεί λαμπρός ο αποσπερίτης… τ’ αστέρια
Ïé áñ÷áßïé ¸ëëçíåò êáôåß÷áí ãíþóåéò áóôñïíïìßáò, ãé áõôü ãíùñßæïõí ôçí ðáñïõóßá ôïõ Áðïóðåñ
340-342 δέξου από τον πατέρα μου… λύτρα χρυσάφι και χαλκόν… τον πεθαμένον 348-352 κανείς τη
Ïé ãïíåßò ðëÞñùíáí ëýôñá ãéá ôçí åîáãïñÜ ôïõ íåêñïý êáé ôçí åðéóôñïöÞ ôïõ óþìáôüò ôïõ.
258
( φηγηματικές τεχνικές – εκφραστικά μέσα)
• Ç ôñéôïðñüóùðç ðåñéãñáöéêÞ áöÞãçóç óõíäõÜæåôáé ìå ôï æùíôáíü, ãïñãü êáé óõíáéóèçìáôéêÜ öï
Χ
(óô. 262-265) «ëåïíôÜñéá êáé Üíèñùðïé ðïôÝ äåí üìïóáí åéñÞíçí, … ôüóï êé åãþ äåí äýíáìáé ðï
(óô. 282) «óôçí øõ÷Þí ôï èÜññïò íá íåêñþóåéò» / (óô. 286) «êé åßèå ïëüâïëç óôá óðëÜ÷íá óïõ
(óô. 252-253) «ç øõ÷Þ ìïõ èÝëåé / áíôßìá÷á íá óïõ óôçèþ» / (óô. 272) «ç ëüã÷ç óïõ Ý÷åé óöÜî
Επίθετα:
(óô. 260) «Üãñéï âëÝììá», «ãñÞãïñïò Ðçëåßäçò» / (óô. 261) «¸êôïñ ìéóçôÝ» / (óô. 268) «áñåôÞ
Εικόνες: (óô. 294-295) «êé Ýóõñå… äåí Þôáí» / (óô. 306-310) «åßðåí áõôÜ… áñíÜäá» / (óô. 367
259
Χ
1. Ποιες είναι οι προτάσεις του Έκτορα προς τον Αχιλλέα πριν από την έναρξη της σύγκρουσης
Ï ¸êôïñáò ðñïôåßíåé óôïí Á÷éëëÝá íá óõìöùíÞóïõí üôé ìåôÜ ôç ìïíïìá÷ßá èá óåâáóôåß ï íéêçôÞò
2. Αφού χωρίσετε σε ενότητες τη σκηνή της μονομαχίας με κριτήριο τη γνώση (ή την άγνοια) το
Áðü ôï óô. 273 áñ÷ßæåé ç êáíïíéêÞ ìïíïìá÷ßá. ¸ùò ôï óô. 295 ï ¸êôïñáò íïìßæåé üôé Ý÷åé äßðë
260
Áñ÷éêÜ ï Á÷éëëÝáò ñß÷íåé Ýíá ÷Üëêéíï êïíôÜñé åíáíôßïí ôïõ ¸êôïñá, ï ïðïßïò ôï áðïöåýãåé êáé
Χ
3. Με ποιον τρόπο ο ποιητής μάς πληροφορεί για το θάνατο του Αχιλλέα, αν και αυτός δεν συμβ
Ï ðïéçôÞò ìÜò ðëçñïöïñåß ãéá ôï èÜíáôï ôïõ Á÷éëëÝá: á) ìå ôá ëüãéá ôïõ ¸êôïñá (× 358-360):
4. Να συγκρίνετε τον τρόπο με το οποίο ο ποιητής παρουσίασε το θάνατο του Πάτροκλου με το θ
ÂáóéêÞ ïìïéüôçôá ôïõ èáíÜôïõ ôùí äýï çñþùí åßíáé ï êáèïñéóôéêüò ñüëïò ôùí èåþí, ôïõ Áðüëëùí
5. Αφού λάβετε υπόψη σας όλη τη ραψωδία Χ (βλ. και Περιληπτική αναδιήγηση), να γράψετε ποιε
261
Χ
ρόλο του Έκτορα στο ποίημα του Καβάφη; Τι πετυχαίνει με αυτή την αλλαγή ο Αλεξανδρινός ποιη
Óå áõôü ôï ðïßçìá ï ÊáâÜöçò ìéëÜåé óáí íá åßíáé ï ¸êôïñáò, êáèéóôþíôáò ôïí, ïõóéáóôéêÜ, Ýíá
6. Αφού μελετήσετε το εποπτικό υλικό που συνοδεύει την ενότητα: α) Να επισημάνετε τι ήθελε,
Óôçí åéêüíá 35 ç óýãêñïõóç ôùí äýï çñþùí, ôïõ ¸êôïñá êáé ôïõ Á÷éëëÝá, áðïäßäåôáé ìå æùíôÜíé
262
στη διαθεματική δραστηριότητα – σχέδιο εργασίας του σχολικού βιβλίου
Α) Αφού μελετήσετε προσεκτικά την περιγραφή της μονομαχίας Αχιλλέα – Έκτορα, να τη συγκρίνε
Á) á) Áñ÷éêÜ, óôéò åðßóçìåò ìïíïìá÷ßåò üëïé ïé óôñáôéþôåò êÜèïíôáé êáé ðåñéìÝíïõí ôïõò äýï
ΑΠΑΝΤΗΣΗ
Χ
263
Αθλητικοί αγώνες προς τιμήν του Πάτροκλου
Ἇθλα ἐπὶ Πατρόκλῳ
• Ïé Ìõñìéäüíåò èñçíïýí ôïí ÐÜôñïêëï ï Á÷éëëÝáò áðåõèýíåôáé óôï íåêñü êáé ôïõ ëÝåé üôé èá
ΤΟΠΟΣ: το στρατόπεδο και τα καράβια των Αχαιών ΧΡΟΝΟΣ: α) στ. 1-108: 27η ημέρα της Ιλιάδας
Ραψωδία Ψ
265
Ἕκτορος Λύτρα
Λύτρα για τον Έκτορα
ΤΟΠΟΣ: το στρατόπεδο των Αχαιών (η σκηνή του Αχιλλέα), το ανάκτορο του Πριάμου, τα ανάκτορα
Ραψωδία Ω
Ω
ΠΕΡΙΛΗΨΗ
στ. 1-467
268
Ï Á÷éëëÝáò îáãñõðíÜåé óêåðôüìåíïò ôï ößëï ôïõ êáé èñçíþíôáò áêüìá ãéá ôï ÷áìü ôïõ. Ôéò åðüì
Ραψωδία
Ραψωδία Ω 468-677
Η συνάντηση Πρίαμου και Αχιλλέα
Πρόσωπα
Ðñßáìïò, Á÷éëëÝáò
στ. 468-677
Ω
Τόπος
Ç óêçíÞ ôïõ Á÷éëëÝá
Χρόνος
41ç ðñïò 42ç çìÝñá ôçò ÉëéÜäáò
Ï
ÅñìÞò áöÞíåé ôïí Ðñßáìï êáé ôïí Éäáßï Ýîù áðü ôç óêçíÞ ôïõ Á÷éëëÝá êé åðéóôñÝöåé óôïí ¼ëõìð
α) στ. 468-506: Ο Πρίαμος έρχεται στη σκηνή του Αχιλλέα και τον ικετεύει. β) στ. 507-551: Ο
269
Ω
469 473 474
ôïõ Á÷éëëÝá.
–
Óêýñï. ¹ôáí éððïêüìïò
ξεπεζεύει: êáôåâáßíåé áðü ôï Üëïãï. Αυτομέδων: Ãéïò ôïõ Äéþñç, áðü ôç
476 478 480 483 486
487 491 496 497 498 499 502 509
515-516 και σήκωσε απ’ το χέρι τον γέροντα: 517 527
ότ’ είχε αποδειπνήσει: ìüëéò åß÷å ôåëåéþóåé ôï äåßðíï ôïõ. ÌåôÜ ôï èÜíáôï ôïõ ÐÜôñïêëïõ ï Á
Ç ÷åéñïíïìßá áõôÞ äåß÷íåé üôé ï Á÷éëëÝáò áðïäÝ÷åôáé ôçí éêåóßá ôïõ Ðñßáìïõ. τωόντι: ðñÜãìáô
270
544
545 549 559
στην Λέσβον, στον Ελλήσποντον κι επάνω στην Φρυγίαν: Ôï âáóßëåéï ôïõ ÐñéÜìïõ óõíüñåõå íüôéá
áíáôïëéêÜ ìå ôç Öñõãßá êáé âïñåéïäõôéêÜ ìå ôïí ÅëëÞóðïíôï. áêüìç áðïöáóßóåé áí èá éêáíïðïéÞ
Ω
608
612
614 615-617 στου Σιπύλου... στες άκρες του Αχελώου:
627 631 632 634 641 656
και του νεκρού τη λύτρωσιν μην τύχει ν’ αντισκόψει:
672-673 αυτά ‘πε και του έπιασε την δεξιάν παλάμην απ’ τον
271
Ω
αρμόν: 674
ï Á÷éëëÝáò Ýðéáóå áðü ôçí êëåßäùóç ôçò ðáëÜìçò ôïí Ðñßáìï ãéá íá óöñáãéóôåß ç óõìöùíßá ôïõò
468 είπεν ο Ερμής
ΣΧΟΛΙΑ
ï ÅñìÞò åß÷å óõìâïõëåýóåé ôïí Ðñßáìï íá èõìßóåé óôïí Á÷éëëÝá ôá áãáðçìÝíá ôïõ ðñüóùðá, ãéá
472
Ï Á÷éëëÝáò ìåôÜ ôï èÜíáôï ôïõ ÐÜôñïêëïõ èñçíåß êáé óôéò äýóêïëåò áõôÝò óôéãìÝò Ý÷åé êïíôÜ ô
τον ήβρε αυτού και ανάμερα οι σύντροφοι εκαθίζαν
486
Ç õðåíèýìéóç ôçò áãÜðçò ôïõ ãéïõ ðñïò ôïí ðáôÝñá Þôáí áñêåôÜ óçìáíôéêüò ëüãïò ãéá íá ðñïêëç
θυμήσου τον πατέρα σου
487
Ï Ðñßáìïò êáôáñéÝôáé ôá ãçñáôåéÜ, åðåéäÞ èåùñåß üôé åßíáé Ü÷ñçóôç çëéêßá, ìéá ðåñßïäïò ôçò
ωσάν εμέ το έρμο γήρας ήβρε
503
272
Åêôüò áðü ôç èýìçóç ôïõ ðáôÝñá, ï Ðñßáìïò õðåíèõìßæåé óôïí Á÷éëëÝá êáé ôï ÷ñÝïò ðïõ Ý÷åé íá
Σέβου, ω γενναίε, τους θεούς
525-526 ότι στους άμοιρους θνητούς οι αθάνατοι δωρήσαν / να ζουν στον πόνον και άλυποι μόνο
¼ðùò êáé üëåò ôéò ÷áñÝò Ýôóé êáé ôéò ëýðåò ôéò ìïéñÜæïõí ïé èåïß óôïõò áíèñþðïõò. Áõôïß åßí
Ω
Ï ãÝñïíôáò ðáôÝñáò ìðáßíåé óôç óêçíÞ ôïõ Á÷éëëÝá Üöïâïò êáé Ýôïéìïò íá õðïóôåß ôá ðÜíôá, ðñ
ΠΡΙΑΜΟΣ
ΑΧΙΛΛΕΑΣ
Óôç óêçíÞ áõôÞ ï Á÷éëëÝáò áðïäåéêíýåé üôé åßíáé ï ðñùôáãùíéóôÞò ôçò ÉëéÜäáò. Åßíáé ï óõíáéó
273
Ω
478
Ï éêÝôçò ãïíÜôéæå, Ýðéáíå ôá ãüíáôá ôïõ áíèñþðïõ ðïõ éêÝôåõå êáé ôïõ öéëïýóå ôá ÷Ýñéá. Ïé é
τα γόνατα του αγκάλιασε και τ΄ ανδροφόνα χέρια
497
Åêåßíç ôçí åðï÷Þ åðéôñåðüôáí ï Üíôñáò íá Ý÷åé êé Üëëåò ãõíáßêåò. ¸ôóé, ï Ðñßáìïò åß÷å áðïêô
τα επίλοιπ’ από σπιτικές γυναίκες
622-649 Είπε, σηκώθη κι έσφαξεν αρνί... τους έστρωναν δυο κλίνες
¸íáò áð’ ôïõò óçìáíôéêüôåñïõò èåóìïýò ôçò áñ÷áéüôçôáò Þôáí ç öéëïîåíßá. ÐñïóôÜôçò ôçò öéëïî
• Áîéïðïéåßôáé ç ôñéôïðñüóùðç ðåñéãñáöéêÞ áöÞãçóç áëëÜ êáé ï äéÜëïãïò, ðïõ ðñïóäßäåé æùíôÜí
ï Ðçëåßäçò» / (óô. 572) «ùóÜí ëåïíôÜñé» / (óô. 622) «áñíß ëåõêü óáí ÷éüíé» / (óô. 631) «ùóÜ
Παρομοιώσεις: (óô. 480-483) «Êáé ùò üôáí Ýíáò ðÜíåñìïò… åèáýìáæå
Μεταφορές: (óô. 493) «ï âáñéüìïéñïò» / (óô. 524) «ìáýñá êëáýìáôá» / (óô. 640) «ôçí ëýðçí äå
(óô. 531-532) «ó’ üðïéïí ôá ðéêñÜ… ôïí óÝñíåé áíÜãêç» / (óô. 629) «üóï Þèåëå ç øõ÷Þ ôïõò».
Προσωποποίηση:
274
Επίθετα: (óô. 470) «æåìÝí’ áìÜîéá» / (óô. 497) «óðéôéêÝò ãõíáßêåò» / (óô. 502) «ðëÞèéá ëýôñ
«Üãéï ðñüóùðï», «öñéêôÞ áíÜãêç» / (óô. 534) «ëáìðñÜ äþñá» / (óô. 539540) «áãüñé ïëéãïÞìåñïí
Ω
Εικόνες: (óô. 469-471) «îåðåæåýåé… Ðçëåßäçò» / (óô. 582-590) «êé åßðå… ëáìðñüí áìÜîé» / (óô
1. Με ποιες ενέργειες, επιχειρήματα ή άλλα μέσα ο Πρίαμος προσπαθεί να προδιαθέσει ευνοϊκά
• Îåêáèáñßæåé üôé Ýñ÷åôáé ùò éêÝôçò, åðéæçôþíôáò ôïí ïßêôï ôïõ Á÷éëëÝá, ðñïêåéìÝíïõ íá éêáí
2. Αφού επισημάνετε με ποιους τρόπους ο ποιητής υπαινίσσεται ή τονίζει πόσο επικίνδυνη και
275
Ω
τον Αχιλλέα, να γράψετε πώς κρίνετε εσείς την ενέργεια του γηραιού βασιλιά.
Åßíáé ÷áñáêôçñéóôéêü üôé ï Ðñßáìïò ðëçóßáóå áèüñõâá ôç óêçíÞ ôïõ Á÷éëëÝá, ï ïðïßïò åêöñÜæåé
3. Ποιοι στίχοι της ενότητας αποκαλύπτουν πως ο πόλεμος υπήρξε οδυνηρός όχι μόνο για τον Πρ
Ï Á÷éëëÝáò Üöçóå ìüíï ôïí ðáôÝñá ôïõ, ðïõ, üðùò ëÝåé ï Ðñßáìïò, ðåñéìÝíåé ôçí åðéóôñïöÞ ôïõ
4. Με ποιους τρόπους ο Αχιλλέας προσπαθεί να παρηγορήσει τον Πρίαμο; Να επισημάνετε γενικότ
Óôïõò óô. 507-512, 522-526 êáé 534-548 ï Á÷éëëÝáò Ý÷åé óõãêéíçèåß âáèéÜ áðü ôçí ðáñïõóßá ôï
276
5. Να δικαιολογήσετε την αναφορά του Αχιλλέα στο μυ-
θολογικό παράδειγμα της Νιόβης (Ω 601-621). Ποια κοινά στοιχεία έχει η ιστορία της μυθικής
Ìå ôçí áíáöïñÜ óôï ìõèéêü ðáñÜäåéãìá ôçò Íéüâçò ï Á÷éëëÝáò åðéóçìáßíåé óôïí Ðñßáìï üôé ôá å
Ω
6. Όταν ο Δίας στέλνει τη Θέτιδα να πείσει τον Αχιλλέα να δεχτεί λύτρα και να παραδώσει το
Ï Á÷éëëÝáò äÝ÷åôáé ôá ëýôñá ôïõ ÐñéÜìïõ êáé ìÝóá áðü ôï ðáñüí áðüóðáóìá, áíõøþíåôáé óôá ìÜô
7. Αφού διαβάσετε την ιστορία της Φλανδρώς (Παράλληλο κείμενο), να συγκρίνετε με το μυθολογ
Êáé ïé äýï ãõíáßêåò áðïëéèþíïíôáé, ëüãù ôçò áâÜóôá÷ôçò ëýðçò ôïõò êáé ìåôáìïñöþíïíôáé óå áí
277
Ραψωδία
Ραψωδία Ω 678-805
Ο θρήνος για τον Έκτορα
Πρόσωπα
ÅñìÞò, Ðñßáìïò, ÊáóóÜíäñá, ÁíäñïìÜ÷ç, ÅêÜâç, ÅëÝíç
στ. 678-805
Ω
Τόπος
Óôñáôüðåäï Á÷áéþí, ðåäéÜäá Ôñïßáò, Ôñïßá
Χρόνος
Íý÷ôá 41çò çìÝñáò Ýùò 51ç çìÝñá ôçò ÉëéÜäáò
Ï
ÅñìÞò îõðíÜåé ôïí Ðñßáìï êáé ôïí ðñïôñÝðåé íá öýãïõí áìÝóùò áðü ôï á÷áúêü óôñáôüðåäï. Åêåßí
678
–
Θεοί και άνθρωποι στον ύπνον βυθισμένοι: Ôüóï ïé èåïß üóï êáé ïé Üíèñùðïé êïéìïýíôáí åêåßíç
α) στ. 678-722: Από το αχαϊκό στρατόπεδο στο παλάτι της Τροίας. β) στ. 723-776: Ο θρήνος τη
279
Ω
679 682 690 693
695 698
700 700 702 703 712 713 722 734 736 742 749 754
äïõ ôùí Á÷áéþí. τον Ιδαίον: Ï Éäáßïò Þôáí êÞñõêáò ôùí Ôñþùí, ðïõ ïäÞãçóå ìå ôçí ÜìáîÜ ôïõ ô
αγαθοδότης: áõôüò ðïõ êÜíåé êáëÝò ðñÜîåéò. οι θυρωροί: ïé öñïõñïß ðïõ öýëáãáí ôéò ðýëåò ôïõ
και λύπη θα ‘σαι αμίλητη, ω Έκτορ, στους γονείς σου
280
757 758 760 772 791 796 798 800
ν’ αναζήσει: íá áíáóôçèåß. δροσερός και ανέγγιχτος:
Ï Áðüëëùíáò öñüíôéóå íá ìçí õðïóôåß êáìéÜ áëëïßùóç ôï óþìá ôïõ ¸êôïñá, üóï êé áí êáêïðïéÞèç
Ω
678
ΣΧΟΛΙΑ
¼ðùò êáé ïé Üíèñùðïé ðïõ áãíïïýí ôçí Ýëåõóç ôïõ Ðñßáìïõ óôï á÷áúêü óôñáôüðåäï, Ýôóé êáé ïé
Θεοί και άνθρωποι γλυκά στον ύπνο βυθισμένοι
759-760 κείτεσαι ωσάν τον άνθρωπον που την ψυχήν του επήρε / ο Φοίβος
Ïé áñ÷áßïé áðÝäéäáí ôïí áéöíßäéï èÜíáôï ôùí áíäñþí óôïí Áðüëëùíá êáé ôùí ãõíáéêþí óôçí ¢ñôå
765
Êáé ó’ Üëëá óçìåßá ôïõ Ýðïõò ç ÅëÝíç ìåôáíéþíåé ãéá ôï üôé Ýöõãå ìå ôïí ÐÜñç êé åãêáôÝëåéøå
να ‘χα πεθάνει πρώτα
281
Ω
766
Ç ÅëÝíç éó÷õñßæåôáé üôé ðÝñáóáí åßêïóé ÷ñüíéá ðïõ ëåßðåé áð’ ôçí ðáôñßäá ôçò. ÄÝêá ÷ñüíéá ä
χρόνοι επεράσαν είκοσιν αφ’ ότου εκείθεν ήλθα:
724-776 και η λευκοχέρ’ αρχίνησε... και μ’ αποστρέφοντ’ όλοι
Ïé óõíå÷åßò èñÞíïé óôçí ôåëåõôáßá ñáøùäßá êÜíïõí öáíåñü Ýíá ìÞíõìá ðïõ Þèåëå íá ðåñÜóåé ï ð
800-801 εκαθόνταν / φύλακες, απ’ τους Αχαιούς το μνήμα να φρουρήσουν:
Óôï ìíÞìá ôïõ ¸êôïñá ïé Ôñþåò Ýâáëáí öñïõñïýò íá ôï ðñïóôáôåýïõí áðü åíäå÷üìåíç åðßèåóç ôùí
ΕΡΜΉΣ
Ï ÅñìÞò óôçí åíüôçôá áõôÞ åßíáé ï Üããåëïò-ðñïóôÜôçò ôïõ ãÝñïõ ÐñéÜìïõ. ÖÝñíåé åéò ðÝñáò ìå
282
Ï ôïëìçñüò ãÝñïíôáò äåí öïâÜôáé íá ðÜåé êñõöÜ ôç íý÷ôá óôï óôñáôüðåäï ôùí Á÷áéþí êáé íá æçô
ΠΡΙΑΜΟΣ
ÅñìÞ êáé óõíå÷ßæåé íá èñçíåß ôï íåêñü ôïõ ãéï. ¼ìùò õðåñéó÷ýåé ç ëïãéêÞ ôïõ êé ü÷é ï ðüíïò
Ω
Ç êüñç ôïõ ÐñéÜìïõ Ý÷åé ôçí éêáíüôçôá íá ðñïëÝãåé ôá ìÝëëïíôá, ãéá áõôü êáé áíåâáßíåé óôçí
ΚΑΣΣΑΝΔΡΑ
Ç óýæõãïò ôïõ ¸êôïñá åßíáé ç ðéï ôñáãéêÞ öéãïýñá ôçò Ôñïßáò áõôÞ ôç óôéãìÞ. ÎåóðÜ óå èñÞíïõ
ΑΝΔΡΟΜΑΧΗ
ΕΚΑΒΗ
Ç ðïíåìÝíç ìÜíá ìïéñïëïãþíôáò äåí ðñïâáßíåé óå Ýîáëëåò åêäçëþóåéò óðáñáãìïý áëëÜ åêöñÜæåé ô
ÌÝóá áðü ôï èñÞíï ôçò ç ÅëÝíç ìïéÜæåé íá èåùñåß ôïí åáõôü ôçò õðåýèõíï ãéá ôï èÜíáôï ôïõ ¸ê
ΕΛΕΝΗ
283
Ω
ï ìüíïò ðïõ ôçí ðñïóôÜôåõå üôáí ïé Üëëïé ôçí êáôçãïñïýóáí ùò áéôßá ôïõ ðïëÝìïõ. ¸÷áóå ëïéðü
720-723 και αφού στα ωραία δώματα… στον θρήνον οι γυναίκες
Ðñþôá èñçíïýí ôï íåêñü ãõíáßêåò ïé ïðïßåò åéäéêåýïíôáí óôçí áðáããåëßá ìïéñïëïãéþí, ïé ëåãüì
783-805 και αυτοί τες μούλες έζεψαν… μέσα στα υψηλά δώματα του σεβαστού Πριάμου
Ôï Ýðïò ôåëåéþíåé ìå ôçí ðåñéãñáöÞ ôçò äéáäéêáóßáò ôáöÞò ôïõ ¸êôïñá. Ïé Ôñþåò ôïí èñçíïýí å
(αφηγηματικές τεχνικές – εκφραστικά μέσα)
• Ç ôñéôïðñüóùðç áöÞãçóç ðëÝêåôáé ìå ôïí åõèý ëüãï äßíïíôáò æùíôÜíéá êáé ðáëìü óå áõôÝò ôéò
«ùóÜí ðáôÝñáò».
(óô. 699) «ôçò ÷ñõóÞò ïìïßáæå Áöñïäßôçò» / (óô. 771)
(óô. 678) «ãëõêÜ óôïí ýðíïí âõèéóìÝíïé» / (óô. 730) «ï óôýëïò ôçò, ç áóðßäá» / (óô. 739) «å
284
Επίθετα: (óô. 679-680) «áãáèïäüôçò ÅñìÞò» / (óô. 686) «Üðåéñá ëýôñá», «ðïèçôü ðáéäß» / (óô.
Çþò» / (óô. 701) «ðïèçôüí ðáôÝñá» / (óô. 709) «óöïäñüò ðüíïò» / (óô. 713) «ëáüò áêßíçôïò» /
Ω
Εικόνες:
(óô. 691-692) «ÖïâÞèçêå… êáíÝíáò» / (óô. 720-723) «êáé ùò åßð’… áñ÷éíÞóïõí». / (óô. 784-805
1. Να περιγράψετε με λίγα λόγια: α) την υποδοχή του νεκρού Έκτορα από τους συγγενείς του κα
á) Ç ÊáóóÜíäñá îåóçêþíåé ôïõò êáôïßêïõò ôçò ðüëçò ìå ôéò óðáñáêôéêÝò öùíÝò ôçò, êáé åêåßíïé
2. Όταν ο Αχιλλέας σκοτώνει τον Έκτορα, οι Τρώες συνδέουν το θάνατο του με την άλωση της Τρ
285
Ω
άντρες. / Κι έμοιαζε ο θρήνος τους σα να’ πιασε φωτιά και καταλυούσε / όλη την Τροία την αψ
Óôï èñÞíï ôçò ÁíäñïìÜ÷çò óõíäÝåôáé ï èÜíáôïò ôïõ ¸êôïñá ìå ôçí ðôþóç ôçò Ôñïßáò (óô. 729-74
3. Τόσο η Ανδρομάχη (Ω 729-739) όσο και ο Έκτορας (Ζ 448-465) κάνουν λόγο για την επικείμεν
Ï Äçìüäïêïò óôçí Ïäýóóåéá åß÷å ôñáãïõäÞóåé ôçí Üëùóç ôçò Ôñïßáò ìåôÜ áðü ðñïôñïðÞ ôïõ Ïäõóó
286
4. Αφού λάβετε υπόψη σας την περιγραφή του πρώτου αυθόρμητου θρήνου για τον Έκτορα κοντά στ
á) ÁãêÜëéáóìá ôïõ êåöáëéïý ôïõ íåêñïý ìå ôá äýï ÷Ýñéá – ôñÜâçãìá ôùí ìáëëéþí. â) Åðáããåëìáô
εκφράσεις κτλ.) που συνθέτουν την τυπική μορφή του επιτάφιου θρήνου της ομηρικής κοινωνίας.
Ω
5. Ο θρήνος της Εκάβης έχει μορφή τριαδική (ΑΒΑ). Αρχικά, δηλαδή, η μητέρα του Έκτορα απευθ
Êáé ïé ôñåéò èñÞíïé Ý÷ïõí ôçí ßäéá ôñéáäéêÞ ìïñöÞ. Ç ÁíäñïìÜ÷ç áíáöÝñåôáé ìå ðáñÜðïíï óôï è
6. Ποιος στίχος από το θρήνο της Ελένης δείχνει ότι η ηρωίδα αισθάνεται μεταμελημένη για το
Ç ÅëÝíç äåß÷íåé üôé áéóèÜíåôáé ìåôáìåëçìÝíç óôï óô. 765 («íá ’÷á ðåèÜíåé ðñþôá»). Åðßóçò, ô
287
Ω
7. Γιατί νομίζετε ότι ο ποιητής αποδίδει τόση σημασία στους θρήνους για τον Έκτορα ύστερα α
Ç ðåñéãñáöÞ ôùí èñÞíùí ãéá ôïí ¸êôïñá Ý÷ïõí ðïëý ìåãÜëç óçìáóßá, ãéáôß äñïõí ùò «êÜèáñóç» ã
8. Αφού διαβάσετε την οδυσσειακή περιγραφή των επιταφίων τιμών που αποδίδονται στον Αχιλλέα
Ïìïéüôçôåò: • Ç ôïðïèÝôçóç ôïõ íåêñïý åðÜíù óå óôñþìá êáé ï èñÞíïò ôùí óõìðáôñéùôþí. • Ï èñ
288
Ω
289
Επίμετρο
• Η αξιολόγηση του μαθήματος • Παραδείγματα Ωριαίων Διαγωνισμάτων • Γλωσσάρι λογοτεχνικών ό
Επίμετρο
Επίμετρο
Η αξιολόγηση του μαθήματος
Ï ôñüðïò åîÝôáóçò ôçò Áñ÷áßáò ÅëëçíéêÞò Ãëþóóáò êáé Ãñáììáôåßáò áðü ÌåôÜöñáóç ðåñéëáìâÜíåé
• Διδαγμένο κείμενο 20-30 στίχων σε φωτοτυπία • Ερωτήσεις: 1η Ερώτηση: 2η Ερώτηση:
ÁöïñÜ ôï ðåñéå÷üìåíï ôïõ êåéìÝíïõ ðïõ åîåôÜæåôáé (êáôáíüçóç Þ óýíôïìç áðïôßìçóç öñÜóåùí Þ ô
ÁöïñÜ ôï ãñáììáôåéáêü åßäïò êáé ôï óõããñáöÝá ôïõ êåéìÝíïõ (ôçí åðï÷Þ êáé ôï Ýñãï ôïõ óõããñá
3η Ερώτηση:
ÁöïñÜ ôç äïìÞ ôïõ êåéìÝíïõ êáé ìðïñåß íá áíáëýåôáé óå äýï éóïäýíáìá õðïåñùôÞìáôá, üðùò: á)
293
Επίμετρο
4η Ερώτηση:
Ìðïñåß íá áíáëýåôáé óå äýï éóïäýíáìá õðïåñùôÞìáôá, ðïõ áíáöÝñïíôáé: á) óå ÷áñáêôçñéóìïýò ðñ
ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΩΡΙΑΙΩΝ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΑΤΩΝ
1ο Παράδειγμα Α. Κείμενο: Α 391-420 Β. Ερωτήσεις Ðïéï åßíáé ôï èÝìá êáé ðïéï ôï ðåñéå÷üìåíï
ôï áßôçìá ôïõ Á÷éëëÝá óôïí Äßá;
3.
á) Íá ÷ùñßóåôå ôï áðüóðáóìá óå åíüôçôåò êáé íá äþóåôå Ýíáí ðëáãéüôéôëï óôçí êáèåìßá. â) Ðïé
4.

2ο Παράδειγμα Α. Κείμενο: 380-409 Β. Ερωτήσεις Ðüôå óõíôÝèçêå ç ÉëéÜäá áðü ðüóïõò óôß÷ïõò
Ìðïñåß íá áîéïðïéçèåß ùò éóôïñéêÞ ðçãÞ ãéá ôá ìõêçíáúêÜ ÷ñüíéá;
2.
Óå ðïéïí áðåõèýíåôáé ç Äéþíç; Íá êáôáãñÜøåôå ôá êýñéá óçìåßá ôïõ ëüãïõ ôçò óå ìßá ðáñÜãñáöï
294
3.

Ýíáí ðëáãéüôéôëï óôçí êáèåìßá. â) Ðïéá ôå÷íéêÞ ÷ñçóéìïðïéåß ï ìçñïò óôïõò óô. 406-407;
Επίμετρο
4.
á) Ðþò ðåñéãñÜöåôáé ç ó÷Ýóç áíèñþðùí êáé èåþí óôï áðüóðáóìá; Íá äéêáéïëïãÞóåôå ôçí áðÜíôçóÞ
3ο Παράδειγμα Α. Κείμενο: Π 786-815 Β. Ερωτήσεις Íá áíáöÝñåôå ôñåéò äéáöïñÝò ÉëéÜäáò êáé Ïä
ðëáãéüôéôëï óôçí êáèåìßá. â) Íá åíôïðßóåôå óôï áðüóðáóìá ôçí ôå÷íéêÞ ôçò ðñïïéêïíïìßáò.
4.
á) Íá áíáëýóåôå ôï ñüëï ôùí èåþí óôï áðüóðáóìá. ÄéêáéïëïãÞóôå ôçí áðÜíôçóÞ óáò ìå öñÜóåéò ô
4ο Παράδειγμα Α. Κείμενο: Τ 128-152 Β. Ερωτήσεις Ðïéïò åßíáé ï ñüëïò ôùí èåþí óôçí ÉëéÜäá,
íïí ôçò Ïäýóóåéáò;
2. 3.
Ðþò ðåñéãñÜöåé ï ðïéçôÞò, óå áõôü ôï áðüóðáóìá, ôï ñüëï ôçò ¢ôçò óôç æùÞ ôùí áíèñþðùí; á) Í
4.
295
Γλωσσάρι λογοτεχνικών όρων
Αδύνατον
Åêöñáóôéêüò ôñüðïò ðïõ ÷ñçóéìïðïéåßôáé óôçí ïìçñéêÞ ðïßçóç êáé óôï äçìïôéêü ôñáãïýäé, ãéá í
Αποστροφή
Ó÷Þìá ëüãïõ ìå Ýíôïíç óõíáéóèçìáôéêÞ öüñôéóç êáôÜ ôï ïðïßï ï ðïéçôÞò äéáêüðôåé ôçí ôñéôïðñü
Άστοχα ερωτήματα
ÁõôÜ ðïõ, áí êáé Ý÷ïõí ðåñéå÷üìåíï ðéèáíü êáé åýëïãï, áóôï÷ïýí óôçí åðéóÞìáíóç ôçò áëÞèåéáò
Γλωσσάρι
297
Γλωσσάρι
Ìå ôç ÷ñÞóç ôïõò åðéôõã÷Üíåôáé ç åðéâñÜäõíóç (âë. üñï) ôçò åîÝëéîçò ôïõ ìýèïõ (ðâ. ôá Üóôï÷
Αφήγηση
Ç åîéóôüñçóç åíüò ãåãïíüôïò Þ ìéáò éóôïñßáò. ÁöÞãçóç óå ã´ ðñüóùðï: Ï ðïéçôÞò, ùò ðáíôïãíþó
Διάλογος
Ç áíôáëëáãÞ öñÜóåùí ìåôáîý ðñïóþðùí. ÌÝóá áðü ôïõò äéáëüãïõò äéáãñÜöåôáé ìå ôïí êáëýôåñï ôñ
Εκφραστικοί τύποι (ή τυπικές φράσεις)
ÖñÜóåéò ðïõ åðáíáëáìâÜíïíôáé áðáñÜëëá÷ôåò Þ åëáöñþò ðáñçëëáãìÝíåò êáé ìÜëéóôá óå óõãêåêñéìÝ
Ειρωνεία
á) Ó÷üëéï ðïõ åñìçíåýåôáé ùò Ýììåóç ðñïóâïëÞ· óáñêáóìüò, ÷ëåõáóìüò. â) ÁöçãçìáôéêÞ ôå÷íéêÞ
298
äåí ãíùñßæåé ôçí ôñáãéêÞ èÝóç óôçí ïðïßá âñßóêåôáé Þ ðñïò ôçí ïðïßá ïäåýåé, ìå áðïôÝëåóìá í
Γλωσσάρι
Επιβράδυνση (ή επική άνεση)
ÁöçãçìáôéêÞ ôå÷íéêÞ ìå ôçí ïðïßá äéáêüðôåôáé Þ áíáâÜëëåôáé ç áöÞãçóç åíüò ãåãïíüôïò êáé ðáñ
Ηθογράφηση (προσώπων)
Ç ðåñéãñáöÞ êáé áîéïëüãçóç ôçò óõìðåñéöïñÜò êáé ôçò äñÜóçò ôùí çñþùí ôïõ Ýñãïõ ìå âÜóç: á)
Θεματικοί τύποι (ή τυπικές σκηνές ή τυπικά θέματα)
ÈÝìáôá, åíÝñãåéåò, äñáóôçñéüôçôåò ðïõ åðáíáëáìâÜíïíôáé ìÝóá óôï Ýðïò ìå ôéò ßäéåò ðåñßðïõ ë
«Νόμος των τριών» (ή τριαδική αρχή)
Ôå÷íéêÞ óýìöùíá ìå ôçí ïðïßá ï ðïéçôÞò êëéìáêþíåé ôçí áöÞãçóç ðñï-
299
Γλωσσάρι
÷ùñþíôáò áðü ôï ëéãüôåñï óçìáíôéêü èÝìá óôï ðéï óðïõäáßï, ðïõ âñßóêåôáé ðÜíôá óôçí ôñßôç èÝ
Παρομοίωση
Ó÷Þìá ëüãïõ ìå ôï ïðïßï êáôáíïïýìå êáëýôåñá ìéá éäéüôçôá Þ ðñÜîç êÜíïíôáò óýãêñéóç Þ óõó÷åô
Περιγραφή
Ç ðáñïõóßáóç åíüò ðñïóþðïõ, åíüò ôïðßïõ, ìéáò êáôÜóôáóçò ê.ëð. ìå ÷ñÞóç ëåðôïìåñåéþí, åéêüí
Προοίμιο
Ç ÅéóáãùãÞ, ï ðñüëïãïò ôïõ Ýðïõò. ÊáíïíéêÜ Ýíá åðéêü ðñïïßìéï Ý÷åé ôñßá ìÝñç: á) åðßêëçóç ô
Προοικονομία
ÁöçãçìáôéêÞ ôå÷íéêÞ ìå ôçí ïðïßá ï ðïéçôÞò äéáìïñöþíåé êáôáóôÜóåéò Þ âÜæåé ôïõò Þñùåò íá ìé
300
ìÜæåé ôïõò áíáãíþóôåò ãéá ãåãïíüôá ðïõ ðñüêåéôáé íá áêïëïõèÞóïõí (ðâ. óôç ñáø. Á 523, üðïõ
Γλωσσάρι
Σκηνή (αλλαγή σκηνής)
Óå ìéá áöÞãçóç – ðåñéãñáöÞ åíôïðßæïõìå ôçí áëëáãÞ óêçíÞò üôáí áëëÜæåé: á) ï ôüðïò Þ â) ôá ð
Χρόνος (διαστολή – συστολή)
ÊáôÜ ôçí áöÞãçóç ôùí ãåãïíüôùí ï ðïéçôÞò ÷ñçóéìïðïéåß ôï ÷ñüíï ìå äýï ôñüðïõò: • áöçãåßôáé
301
Βιβλιογραφία

, ., ÊáêñéäÞò, É.È., Êïìíçíïý-ÊáêñéäÞ, ¼., Ìáñùíßôçò, Ä.Í., , ., Ìéñþ, Áéìßëé
ÅéóáãùãÞ óôïí ¼ìçñï, ÐáðáäÞìáò, ÁèÞíá 1999. ÏìçñéêÜ èÝìáôá, ÁèÞíá 1978. Ó÷Ýäéï êáé ôå÷íéêÞ
Βιβλιογραφία
303

29285362 ΙΛΙΑΔΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΒΟΗΘΗΜΑ ΒΟΛΟΝΑΚΗ

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

29285362 ΙΛΙΑΔΑ Β ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΒΟΗΘΗΜΑ ΒΟΛΟΝΑΚΗ

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Ιλιάδα

378 381 381 396 398 404

316-322 χάριν δεν είχε ο πόλεμος... εις κίνδυνον να βάζω πολεμώντας;

357-358 αύριον του Διός και όλων των αθανάτων θα θυσιάσω

You might also like