Professional Documents
Culture Documents
бариа
ÀÃÓÓËÃÀ
ªÌÍªÕ ¯Ã......................................................................................................................................................3
ÃÀÐ×ÈÃ.....................................................................................................................................................4
¯ÍÄÑÝÍ ÎÉËÃÎËÒÓÓÄ..............................................................................Error! Bookmark not defined.
Áàðèà çàñëûí ò¿¿õ....................................................................................................................................r
Àðãà÷ëàë ..............................................................................................................................................12
Åðºíõèé çààâàð÷èëãàà ..............................................................................................................................
Õèéõýä øààðäàãäàõ ç¿éëñ ......................................................................Error! Bookmark not defined.
Ñýòãýë ç¿éí îð÷èíã á¿ðä¿¿ëýõ................................................................Error! Bookmark not defined.
Áèå ýðõòýíä íºëººëºõ íºëºº ................................................................................................. 6
ªÂ×ÈÍ.........................................................................................................................................................65
ªâ÷èí ãýæ þó âý? ...............................................................................….Error! Bookmark not defined.
Þóíààñ ¿¿ñäýã ? .....................................................................................Error! Bookmark not defined.
................................................................................................................Error! Bookmark not defined.
ÝÌ×ÈËÃÝÝ................................................................................................Error! Bookmark not defined.
Ýð¿¿ë ñàðóóë àìüäðàõ ¿íäñ¿¿ä ..............................................................Error! Bookmark not defined.
Ýì÷èëãýý................................................................................................Error! Bookmark not defined.
Áàðèà çàñëûí îíîëóóäûã àìüäðàëòàé õîëáîõ íü .........................................Error! Bookmark not defined.
ÁÈÅ ÝÐÕÒÝÍÈÉà Á¯Ðį¯ËÝÃ× ÒÎÃÒÎËÖÎÎÍÓÓÄ............................Error! Bookmark not defined.
Ç¿ðõ ñóäàñíû ýðõòýíèé òîãòîëöîî .............................................................................................9
2
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
ҮÍÄÑÝÍ ÎÉËÃÎËÒÓÓÄ
Бидний өвөг дээдэс болох балар эртний хүмүүс хүнд хүчир амьдралынхаа үйл явцад
ан ав хийх , бэртэл гэмтэл авах эсвэл хүнд хэцүү биеийн хүчний хөдөлмөрийн дараа бие
махбодын ядралыг тайлах , хэвийн байдлыг сэргээх , өөртөө болон бусдад тусламж үзүүлэх
шаардлагатай байнга тулгарч байжээ. Гэвч мэдээж тэдэнд өөрсдийнх нь гарнаас өөр ямарч
багаж хэрэгсэл , эмийн бодис байхгүй байв. Эхний үед хүмүүс зүгээр л төрөлх зөнгөөрөө
өвдсөн газраа илж, үрж,нухдаг байсан бол олон зууны туршид мэдлэг, чадвар , туршлага
хуримтлагдсаар эмч ,домч , илээч , бариач нарын гарт төвлөрсөн тусгай арга барил бүхий
засал болон хөгжсөн юм. Ийнхүү эрт дээр үеэс эхлэн бүх улс орны ард түмэн түүхэн
хөгжлийнхөө янз бүрийн үе шатанд өөрсдийн ахуй амьдралын өвөрмөц онцлог, байгаль цаг
уурын нөхцөл болон бусад хүчин зүйлээс хамааран төрөл бүрийн арга хэлбэрээр иллэг
заслыг хэрэглэж байжээ. Түүхийн эх сурвалжаас үзвэл МЭӨ 20 зууны тэртээгээс иллэгийн
үндсэн аргуудыг хэрэглэж байсан баримт бий. Эртний Египет , Абиссиний , Нубий, Ливий,
Грек , Римд иллэг заслыг хэрэглэж байв.
1956-1964 онуудад зарим судлаачид , бариач нарын арга барилыг судлан, зарим нэг
хүнийг эмнэлэгт бариа засалчаар ажиллуулж байсан удаатай. Энэ үед хийсэн судалгаанаас
үзвэл Дорнод аймгийн Дашбалбар сумын Цэдэнгийн Базар , Ёрхоон гэдэг ах дүү хоёр ,
Гэндэнгийн Чойвоон, Галчийн Бүмбэй , мөн аймгийн баяндун сумын Бүтэв , түүний хүү
Дашням зэрэг нэртэй цуутай сайн бариач нар байсан
Одоо манай ихэнх эмнэлэг ,сувиллын газруудад эмчилгээний иллэг засал, бариа
заслыг эмчилгээний бусад аргуудтай хавсран үр дүнтэй хэрэглэж байна. Мөн саун , гоо
сайхны салонуудад эрүүл ахуй, урьдчилан сэргийлэх , гоо сайхны чиглэлээр иллэгийг өргөн
хэрэглэж байна.
ÎÍÖËÎÃ
Áàðèà çàñàë íü áèå ìàõáîäûã ºâ÷íººñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ, ºâ÷íèéã èëààøðóóëàõ, áèå ýðõòýíã
çàëóóæóóëæ, ýð¿¿ëæ¿¿ëýõ, áèåèéí òýíöâýðò áàéäëûã õàíãàõ çîðèëãîîð õ¿íèé áèåèéí áàéãàëèéí íºõºí òºëæèõ
÷àäâàðûã äýìæèæ, õèé, öóñíû óðñãàë, áèå îðãàíèçìûí ýðõòýí, ýä, ýñ, áóë÷èí, øºðìºñíèé ¿éë àæèëëàãààã
3
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
ñàéæóðóóëàõ íºëºº á¿õèé ¿ð ä¿í íü áîãèíî õóãàöààíä ãàðäàã, àìüäðàëä îéðõîí, ¿íý òºëáºð áàãàòàé, áèåä ìóó
íºëººã¿é, ¿éë÷èëãýýíèé ¿ð ä¿н ºíäºðòýé онцлог ýì÷èëãýý þì.
Áàðèàíû ¿å øàò:
- Òýãøëýõ
- Òºëæ¿¿ëýõ
- Ýíåðãèæ¿¿ëýõ
- Õ¿÷ íýìýãä¿¿ëýõ
Áàðèà õèéõäýý:
1. Áóë÷èí
2. Ìýäðýë ñóëëàíà
3. Ñóâàã ÷ºëººëíº
4. Òýãøëýõ çàñàõ
Áàðèàíû ¿ð ä¿í:
Áàðèà÷:
- ßñíû
- Үений
- Áóë÷èíãèéí
4
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
- Ñóäàñíû
- Мэдрэлийн
- Сувгийн
- Хийн судал
- Тархины доргилт
- Ñàâ ýðõòýíèé
ÀÐÃÀ×ËÀË
Áàðèà çàñàë – àæèãëàëòûí óõààí буюу оюун ухаан болон сэтгэлийн өндөр мэдрэмж , өргөн
мэдлэг , хязгааргүй хайранд тулгуурласан цогц арга юмаа.
Оношлохдоо : 5-н мэдрэхүй болон 6 дахь мэдрэмжийг ашиглан хүний сэтгэл зүй ба оюун
ухаан дээр тулгуурлаж хүний бодол санаан дээр тулгуурлан оношлодог мэдрэхүйн урлаг
юм.
Îíîøëîãîî ìàø ÷óõàë. Õýäýí õóâü îíîøèëíî төдий ÷èíýý ýì÷èëãýýíèé ¿ð ä¿í ãàðíà.
Îíîøëîõ :
1. Õàðàõóéí îíîøëîãîî
2. Ñîíñîõóéí îíîøëîãîî
3. ¯íýðëýõ¿éí îíîøëîãîî
4. Амтлахуйн оношлогоо
5. Õ¿ðòýõ¿éн îíîøëîãîî õèéíý
Дорно дахианы анагаах ухаанд хүнийг биемахбодиор нь 3-н төлөв байдалд хуваадаг.
Үүнтэй холбоотой хүнийг барихдаа хүчний хувиарлалтыг зөв хийх нь барианд чухал
нөлөө үзүүлнэ.
5
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
ÅЪÍÕÈÉ ÇÀÀÂÀÐ×ÈËÃÀÀ
Áàðèà çàñàë÷иä òàâèõ øààðäëàãà
Ãàäààä òàë:
1. Õóìñã¿é áàéõ
2. ßð øàðõã¿é áàéõ
3. ¯ñ – áîîëòòîé áàéõ
4. Í¿¿ð áóäàëò тохирсон
5. Õóâöàñ – áèåä ÷ºëººòýé, äààâóóí
6. Ìåòàëë ýä ç¿éëñýý àâñàí áàéõ
Äîòîîä òàë:
1. ¯éë÷ë¿¿ëýã÷ýý àíõààðàëòàé ñîíñ÷, ò¿¿íèéã ¿íýí çºâ îíîøèëæ, ÷èí ñýòãýëýýñýý îéëãîæ, òóñàëæ,
òàéâøðóóëàõ
2. ¯éë÷ë¿¿ëýã÷äýý õàéðàà ºã÷, ýäãýðýýñýý ãýñýí ÷èí õ¿ñýë ýðìýëçýëòýéãýýð áàðèàãàà õèéõ
3. ªºðòºº èòãýëòýé áàéæ ìýðãýæëèéí ìýäëýã, äàäëàãà, òóðøëàãàà á¿ðýí àøèãëàæ ¿éë÷ëýõ
4. ¯éë÷ë¿¿ëýã÷ýý ìýäýð÷ áàðèàíû õóðä, õ¿÷, äàðàëòûã òîõèðóóëàõ
5. ¯éë÷ë¿¿ëýã÷èéí äîòíû çºâëºõ, èòãýëò íàéç íü áàéõ
Ãàäààä òàë:
Äîòîîä òàë:
6
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
Õîðèãëîõ ç¿éëñ:
Áàðèà çàñëààð èõýíõ ºâ÷íèéã ýì÷èëæ áîëîõ ÷ õàëóóíòàé, õàâäàðòàé, óäìûí, õàëäâàðò áîëîí ¿ðýâñýëò ºâ÷íèé
¿åä áàðèàã õèéõã¿é áàéõ øààðäëàãàòàé.
Àëü ÷ áàðèàã:
7
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
Øààðäàãäàõ ç¿éë:
1. ªðºº òàñàëãàà
- Àãààðæóóëàëò ñàéòàé
- òåìïåðàòóð (20-22 ãðàäóñ)
- ãýðýëò¿¿ëýã (áàéãàëèéí ãýðýëò¿¿ëýã, ëàà)
- îрны óðò íü 2,20 ñì, ºðãºí íü 50-60 ñì, ºíäºð 70-80 ñì òîëãîé талд нь í¿õòýé áàéõ
- Õºãæèì (íàìóóõàí уянгалаг ая òàéâøðóóëäàã)
- ¯íýð (纺ëºí, áàéãàëèéí ¿íýðòýé áàéõ)
- Эфиртэй тос
- ÷èéãø¿¿ëэх
- Òàéâøðóóëàõ
- âèòàìèíòàé
- Уðãàмалтай òîñ
- Ñ¿¿ëíèé òîñ
- Шàð òîñ
- Чөмөгний тос
8
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
1. Àðüñ
Арьс нь хүний бие организмын гадны нөлөө болон өвчин үүсгэгч нянгаас
хамгаалж амьсгалах , ялгаруулах , бодисын солилцоо дулааны тохируулах ,
дархлалын системийн эрхтний үүрэг гүйцэтгэдэг .
Бариа засал хийхэд : арьсанд механик цочрол үзүүлдэг бөгөөд арьсны гуужилтийн
түргэсгэж шинэ залуу эсээр нөхөгдөнө. Арьс амьсгал болон хортой бүтээгдэхүүний
зайлуулах үйл ажиллагааг сайжруулдаг.
2. Áóë÷èí
9
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
4. Ìýäðýëèéí ñèñòåì
- á¿õ ¿éëäýë òàðõè ìýäðýëèéã öî÷ðîîæ òîäîðõîé ýðõòýíä ñýðëèéã äàìæóóëæ òýäãýýðò ñýðýë ºãäºã.
5. Äîòîð ýðõòýí
- Öýýæ õàâèðãàíû çàâñàð áàðèà õèéõýä àìüñãàëûí ýðõòýíèé ¿éë àæèëëàãàà ñàéæèð÷, óóøèãíû
àãààðûí ñîëèëöîî, öóñàí õàíãàìæ ñàéæèð÷ àìüñãàë æèãä òàéâàí áîëíî
- Õýâëèéä áàðèàã õèéñíýýð öºñ, õîäîîäíû ø¿¿ñíèé ÿëãàðàëò, ãºëãºð áóë÷èíãèéí òîíóñûã
íýìýãä¿¿ëýõ, õîîë áîëîâñðóóëàõ ñèñòåìèéí ¿éë àæèëëàãààã ñàéæðóóëæ ºòãºí õàòàõ, õîäîîäîíä õèé
¿¿ñýõýýñ ñýðãèéëýõ, øýýñ ÿëãàðàëòûã ñàéæðóóëíà
Хэвлийд бариаг хийснээр : Цөс ходоодны шүүсийг ялгаралт болон хоол боловсруулах
системийн үйл ажиллагааг сайжруулж өтгөн хаталтаас урьдчилан сэргийлнэ.
10
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
Судалгаанаас үзвэл бариа хийснээр шээс ялгаралт ба азотын төрлийн бодисын ялгаралт
/ шээсний хүчил / ихэсдэг байна. Бариа заслын өөр нэг үйлчилгээ нь : бие махбодыг
тамиржуулах ,тайвшруулах , бие махбодиос эмгэг хүчин зүйлийг хөөж гаргах .
ªÂ×ÈÍ
ªÂ×ÈÍ ÃÝÆ ÞÓ ÂÝ ?
ªâ÷èí
ªâ÷ëºëò:
ÞÓÍÀÀÑ ¯¯ÑÄÝà ?
¯¿ñãýã÷ íü Òàðõè
Äýìæèã÷ íü Áîäîë –
Õ¿í ººðºº
11
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
12
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
ÝÌ×ÈËÃÝÝ
ÝЯ¯Ë ÑÀÐÓÓË ÀÌÜÄÐÀÕ ¯ÍÄѯ¯Ä
1. Íîéð
2. Õîîë
3. Õºäºë㺺í
4. Ñýòãýë ñàíàà
Ýì÷èëãýý:
ÝÌ×ÈËÃÝÝÍÄ ÍªËªªËªÕ ÍÜ
13
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
Онолын үндэс нь :
Èí-ßíь:
Èí-ßíãèéí îíîë íü ýðòíèé äîðíî äàõèíû ã¿í óõààíû ñýòãýõ¿éí îíîë áºãººä ýíý îíîë íü áàéãàëèéí àíàãààõ
óõààíûã õ¿íòýé õîëáîæ ºãäºã.
Õ¿íèé áèå ìàõáîä íü áàéãàëü åðòºíöөөс салангид тусгай зүйл биш харин тэдгээртэй
харилцан холбоо бүхий бас нэгэн “ Бè÷èë åðòºíö” þì. Õ¿íèé áèåä цаг уур , улирал, сар ба дэлхийн
нөлөөлөл , íàðíû òóñãàë, ñàðíû òàòãàëöàë, зэрэг нь á¿ãä íºëºº ¿ç¿¿ëäýã. Орчлон ертөнцийн нэг
хууль бол: түүний үргэлжийн хөдөлгөөн ба энэ нь эмх замбараагүй биш харин тодорхой
хэмнэлтэй тухайлбал: Дэлхий тэнхлэг болон нарыг тойрч эргэх нь өдөр шөнө , 12 сар, 4
улирал ээлжлэн солигдох гэх мэт. Үүнтэй холбоотой хүнд ч гэсэн дотоод биологийн
хэмнэл байдаг. Хүний эрхтэн бүхэнд өөрийн гэсэн тогтсон идэвхтэй ба идэвхгүй үе
байдаг. Энэ нь хоногийн цагуудаар мөн улирлын байдлаар хэлбэлзэж байдаг. . Ýíý íü ýìõ
çàìáàðààã¿é áîëîîä èðýõýýð ºâ÷èí ¿¿ñ÷ èðäýã. Îð÷èí ¿åä áèä áàéãàëèéí õóóëü, áèîëîãèéí õóóëèà çºð÷ñºíººñ
ºâ÷èí çàëóóæèæ, äààìæðàõ ìàãàäëàë ºäðººñ ºäºðò íýìýãäýæ áàéíà.
14
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
Àëèâàà þìñûí õºãæèë õºäºë㺺í ýñðýã òýñðýã ñºðºã òàëóóäûí òýìöýë íýãäëèéí ä¿íä ÿâàãääàã áºãººä
á¿õ þìñ ¿ðãýëæèéí õºäºë㺺íä îðøäîã. Ýíý íü òîäîðõîé õýìíýëòýé áàéäàã. Õýäèéãýýð ýñðýã òýñðýã õî¸ð òàë
áàéãàà áîëîâ÷ õàðèëöàí õîëáîîòîé, íýã íü íºãººãººñºº õàìààð÷ òýíöâýðæèëòèéã áèé áîëãîæ áàéäàã áà
òýíöâýðæèëò àëäàãäñàíààñ ºâ÷èí ¿¿ñäýã. (Æèøýý àâàõ – õ¿íä òîäîðõîé áîëãîæ ºãºõ)
Янь \ гал \ Ин \ ус \
Нар Сар
Тэнгэр Газар
Өдөр Шөнө
Гэрэлтэй Харанхуй
Хурдан Удаан
Халуун Хүйтэн
5 ìàõáîäûí îíîë:
1. Ãàë
2. Øîðîî
3. Төмөр
4. Ус
5. Мод гэж үзэп аливаа бодисын орших орон зай болох огторгуйн махбодыг нэмэж
одон зурхайн 5-н махбодын онол бий болгожээ. Энэхүү өвчний шинж, шалтгааныг
тодорхойлох аливаа эрхтний эмгэг өөрчлөх нөгөө эрхтэндээ нөлөөлж байдгийг
тайлварлажээ.
15
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
Ãàë ìàõáîä:
- Ç¿ðõ
- Íàðèéí ãýäýñ
Ç¿ðõ ººð÷ëºëòòýé áàéõàä íàðè éí ãýäñèéã íü áàðüæ ºãäºã. Äàéñàí ýðõòýí íü ºâ÷òýé áàéõàä òýð ýðõòýí íü
ºâ÷òýé áàéäàã.
Øîðîî ìàõáîä:
- Õîäîîä
- Äýë¿¿
Òºìºð ìàõáîä:
- Óóøèã
- Á¿ä¿¿í ãýäýñ
Òºìðººñ óñ ¿¿ñäýã.
Óñ ìàõáîä:
- Äàâñàã
- Áººð
Мод ìàõáîä:
- Öºñ
- Ýëýã
16
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
Öóë:
- Óóøèã
- Äýë¿¿
- Ç¿ðõ
- Áººð
- Ýëýã
Öóë ýðõòýíèé ºâ÷èí õ¿íä õýëáýðýýð ÿâàãäàõ áà ýì÷èëãýý àâàõäàà õýö¿¿ áàéäàã.
Ñàâ:
- Õîäîîä
- Íàðèéí ãýäýñ
- Á¿ä¿¿í ãýäýñ
- Äàâñàã
- Цөс
- Биеийн гурван хөндий бөгөөд хоол боловсруулах шимэгдүүлэх ÿëãàðóóëàõ ¿¿ðãèéã
ã¿éöýòãýнэ.
Äàãàëäàõ ýðõòýí:
- Òàðõè
- Íóãàñ
- ßñ
- Áóë÷èí
17
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
Ñóâàã õýðòýñ
Ñóâàã ãýäýã íü öóë ñàâ ýðõòýí¿¿ä áîëîí áèåèéí ãàäàð áà äîòîð õýñã¿¿äèéã õîîðîíä íü õîëáîæ àðãà
áèëãýýð õàðèëöàí эсэргүүцэлдэх íýãäýõ харьцах á¿õèé çàì \ жим \ þì. (Óðòààøàà áàéðëàëòàé)
Õýðòýñ ãýäýã íü ãîë ñóâãààñ салбарлаж áèå ìàõáîäîä òàðõàæ öóë , ñàâ ýðõòýíèé õýâèéí ¿éë
àæèëëàãààã çîõèöóóëæ áàéäàã. (Õºíäëºí áàéðëàëòàé)
Энэхүү суваг õýðòñýýð á¿õ áèåä хий öóñíû ã¿éäýë \ энерги\ амьдралын турш òàñðàëòã¿é
ýðãýëäýæ áèå ìàõáîäûã íýãýí цогц áîëãîæ áàéäàã. Цул болон сав эрхтнүүдтэй холбоо бүхий үндсэн
- 12 õîñ ñóâàã
- 15 õýðòýñ
- Хîñ áóñ 8 ñóâàã áàéäàã
Ãàðûí ñóâãóóä:
Гарын хурууны үзүүрээс эхэлж толгойд төгсдөг \ төв рүү тэмүүлэсэн чиглэлтэй \
Á¿ä¿¿í ãýäýñ
Íàðèéí ãýäýñ
Áèåèéí 3 õýñýã áóþó 3 õàâõëàã
Äîòîð áóþó Èí
Óóøèã
¯íõýëöýã (ãîë ñóäàñ)
Ç¿ðõ
Õºëèéí ñóâãóóä:
18
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
Õèé
Õèé, öóñ, áèåèéí øèíãýí íü õ¿íèé áèåèéí ¿éë àæèëëàãààíû ¿íäñýí áîäèñóóä áºãººä öóë ñàâ ýðõòýí,
ýä¿¿ä, ñóâàã õýðäñèéí ôèçèîëîãèéí ¿éë àæèëëàãààã ÿâóóëàõ ¿íäñýí ñóóðü ìàòåðèàë áîëäîã.
Õèé íü õ¿íèé áèåèéí á¿õ ýðõòýíèé õºäºë㺺íèéã æîëîîäîí õºäºëãºõ õ¿÷ þì. Õèé íü ¿ðãýëæèéí
õºäºëãººíººð áèåýð õ¿íèé áèåèé á¿õèé ë àæèëëàãààíû õóâèðàëòûí ¿¿ðãèéã ã¿éöýòãýíý.
Öóñ
Öóñ áîë ìàø ÷óõàë áèåèéã òýæýýã÷ áîäèñ þì. Öóñ íü öóñíû ýðãýëòýýð á¿õ áèåä òàðõàæ áèåèéí á¿õ ýðõòýí
ýä¿¿äèéã òýæýýõ, ÷èéãëýõ, îþóí óõààíûã ¿¿ñãýõ, áèåèéí äóëààíûã õàäãàëàõ ¿íäñýí ìàòåðèàë áîëíî.
Áèåèéí øèíãýí
19
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
Öýãýí èëëýã
Ýíåðãèéí óðñãàëûí ÷óõàë çàìûí óóëçâàðûã çààæ áèå ìàõáîä, ýä ýðõòýíä îíöãîé ¿éë÷ëýë ¿ç¿¿ëæ
ºâ÷èí ýìãýãèéã çàñàõ íºëºº á¿õèé òîäîðõîé áýë÷ð¿¿ä õ¿íèé áèåèéí ãàäàðãóó áîëîí àðüñàíä òîãòîí áàéðëàæ
áàéäàã. ¯¿íèéã áèîëîãèéí èäýâõèòýé öýã ãýíý.
Öýãýí áàðèà õèéñíýýð: ýäèéí äààâðûí ÿëãàðëûã íýìýãä¿¿ëäýã. Òºâèéí ìýäðýëèéí системд мэдрэлт
анульсит ñèñòåìèéã èäýâõèæ¿¿ëæ , нөхөн төлжилтийн үйл явцыг сайжруулдаг. Ингэснээр
эрхтэн тогтолцооны тэнцвэрт үйл ажиллагааг бүрдүүлэх зэрэг нөлөөллийг үзүүлнэ.
Биеийн гадаргууд байдаг энергийн идэвхтэй сүвүүд нь шинжлэх ухааны хөгжлийн дагуу онол
практикийн ихээхэн ач холбогдолтой .
20
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
ÝÐÕÒÝÍ ÒÎÃÒÎËÖÎÎÍÓÓÄ
Á¿ðýëäýõ¿¿í õýñã¿¿ä :
Ç¿ðõ
Öóñ
Ãîë ñóäñóóä (àðòåðè, âåí)
Æèæèã ñóäñóóä (àðòåðèîë, âåíóë)
Õÿëãàñàí ñóäñóóä
1. Ç¿ðõíèé ºâ÷èí
Ç¿ðõ:
21
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
- Ѻðºã ÷àíàð: – àäãóó, õ¿ëýýöã¿é, ò¿ðãýí óóðòàé, ñýòãýë íü ìàø èõ õÿìàðäàã, õýðöãèé
àâèð ãàðãàäàã (îãöîì óóðëàñàí ¿åäýý)
- Ýåðýã ÷àíàð: - Áàÿð áàÿñãàëàíãèéí ýðõòýí, ñîðîíçîí ìýäýðäýã ýðõòýí, á¿òýýë÷, äàé÷èí,
ç¿ðõíèé õºäºëãºã÷ íü õýë ÿðèà áàéäàã, àâòîìàòààð àæèëëàäàã ýðõòýí
Øèíæ òýìäýã:
Èëëýãèéí àðãà÷ëàë:
22
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
Öýã¿¿äèéí çóðàã:
23
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
Öýã¿¿äèéí çóðàã:
24
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
Öýã¿¿äèéí çóðàã:
25
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
26
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
Àíõààðàõ ç¿éëñ: Äàðàëò èõñýõ, äàðàëò áàãàñàõ ¿åä ë ç¿ðõíèé áàðèàã õèéõ õýðýãòýé
Øàëòãààí
Øèíæ òýìäýã:
- òîëãîé ºâäºõ
- ÷èõ øóóãèõ
- ç¿ðõ äýëñýõ
- íîéð õóëæèõ
- í¿ä íü àðãàõ
- àì íü õóóðàéøèõ
- ÷àíãà äóóòàé áîëîõ
Èëëýãèéí çîðèëãî:
Èëëýãèéí àðãà÷ëàë:
5-ðò: íóðóóíû 4,5-ð íóãàëìûí õàæóó òèéø 1,5 öóíä ç¿ðõíèé ñ¿âýý íýýõ
27
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
Öýã¿¿ä:
1. Áàéõóó öýã
2. Ôýí-÷è ºðãºæ äàðàõ
3. Ôýí-ôó
4. ̺ðíèé õóäàã
5. Ãàð ðóó áàçàæ áóóëãàõ
6. Õýâò¿¿ëýýä äàâñàãíû 2-ð ñóâãààð äàðàëò õèéæ õºëèéí óëíû Ẻðíèé äýýä áóë÷èðõàé õ¿ðòýë (ç¿ðõ,
ýëýã, äýë¿¿, õîäîîäíû öýã¿¿äýä äàðíà)
7. Äýýøýý õàðóóëàõ
- ãîë ñóâãààð äîîøîî áóóëãàõ (õîäîîäíû ñóâãààð)
- õîäîîä öýã - ºâäºãíººñ 3 õóðóó äîîø ...
- Ãàð (̺ðíèé õîíõîðõîé, òîõîéíû õîíõîð, õîíõðîîîñ äîîø ãàðûí õîíõîðò – õýý õóà)
28
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
Öýã¿¿äèéí çóðàã:
29
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
1. Õîîëíû çºâëºãºº
- ººõ òîñòîé õîîë
- äàâñûã áàãàñãàõ
2. Õºäºë㺺íòýé áàéëãàõ
Ñýòãýë ñàíààã äýìæèõ
Àíõààðàõ ç¿éëñ:
Íýìýëò: 3 ¿å øàòòàé:
Øàëòãààí:
- Áóðóó õîîëëîëò
- Òàðõè, Çàõûí ñóäàñíû õÿìðàëààñ (ñòðåññ)
- Ýìýãòýé õ¿í – ñàðûí òýìäýã èõ èðñíýýñ
- Áººð, òàðõè, óóøèã ºâ÷èëñíººñ öóñ áàãàñäàã
Øèíæ òýìäýã:
- òàìèðäóó
- ñóë äîðîé
- íýã ç¿éëèéã óäààí õàðæ ÷àääàãã¿é
- õºë ãàð íü õ¿éòýí
- äóóãàé äîòîãøîî áàéäàã. (Òàðõèíû çàõûí ñóäàñíû õÿìðàë ¿¿ñäýã),
- õîîëîíä ìóó (åðºíõèé öóñàí õàíãàìæ íü áàãàñäàã)
- ãàð íü õàíõàð
- öýýæ íü áºãòºð, äîòîãøîî áàéäàã
30
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
Èëëýãèéí çîðèëãî:
- Ìýäðýëèéí ñèñòåì
- Öóñàí õàíãàìæèéã ñàéæðóóëàõ
- Òàðõè, çàõûí ìýäðýëèéã äýìæèõ
Èëëýãèéí àðãà÷ëàë:
- Àþóëõàé
- Õîäîîä
- Äýë¿¿
- Íàðèéí ãýäýñ (õ¿éñíèé äýýð)
- Á¿ä¿¿í ãýäýñ (õ¿éñíèé äîîð)
Äîîøîî õàðóóëàõ – äàâñàãíû ñóâãààð äýýø ÿâæ – Ẻð (III íóãàëàì – á¿ñýëõèéí), ýëýã, äýë¿¿ ... ôýí-÷è öýã
äýýð äàðàõ
Òîëãîéã áàðèõ
Áàãàñàõ õÿçãààð: 80 – 40
31
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
Öýã¿¿äèéí çóðàã:
32
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
Òàðõè
Íóãàñ
Çàõûí ìýäðýë¿¿ä
Ìýäðýõ ýðõòýí¿¿ä
Òºâèéí Çàõûí
Нугас
Хүзүү - 7 íóãàëам
Ñýýðíèé 12 íóãàëàì
Á¿ñýëõèéí 5 íóãàëàì
Óóöíû 5 íóãàëàì
Ìýäðýëèéí ñистем :
1. Дагзны мэдрэл
2. Õ¿ç¿¿íèé ìýäðýë
3. ̺ðíèé ìýäðýë
33
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
Радикулит
1. Өвчний эхний үед ихэвчлэн бүсэлхий ууц нурууны хажуу талаар үе үе өвдөнө.
Өвчин даамжирвал өвдөлт нь өгзөг гуяны ар , хөлийн эрээн булчин , хөлийн
тавхайн хажуу талаар өвдөнө.
1. Өвчтөнг – хэвтүүлж өвчтэй талын хөлийг өвдгөөр нь нугалахгүйгээр өргөхөд
суудлын мэдрэлийн дагуу өвдөнө.
2. Өвчтөнг зогсоож өвдгөөр нь нугалахгүйгээр бөхийлгөж гарыг газарт хүрэхэд
таталдаж өвдөнө.
Øàëòãààí:
- Äîîðîîñîî äààðàõ
- áóðóó óäààí ñóóõ
- õ¿íä þì ºðãºõ
- îþóíû õºäºëìºð ýðõýëäýã
- биеийн хүчний хөдөлмөр эрхэлдэг
Øèíæ òýìäýã:
- Ýõíèé ¿åä á¿ñýëõèé óóöààð ºâääºã. Ýíý íü äààìæèðâàë ºãçºã, ãóÿíû àð, õºëèéí ýðýýí áóë÷èí,
òàâõàé ðóó õàëóóí îðãèíî.
- Íóðóóíû áóë÷èí ÷àíãàðñàí áàéäàã
- ªãçºã ãóÿíû áóë÷èíãèéí òàìèð ìóóäàæ, òýæýýë íü äóòàãäàæ íàðèéññàí áàéäàã.
Èëëýãèéí çîðèëãî:
- Á¿ñýëõèé, óóöíû îð÷мын áîëîí доод мөчний цус òóíãàëаãèéí эргэлтийг ñàéæðóóëíà
- ªâäºëòèéã áàãàñãàíà
- Áóë÷èíãèéí ÷àíãàðëûã ñóëðóóëíà
- Áóë÷èíãèéí òýæýýëèéã ñàéæðóóëíà
34
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
Èëëýãèéí àðãà÷ëàë:
1. Áóë÷èí ñóëëàíà
2. Òààç òýãøèëíý
3. Ñóóäëûí ìýäðýëèéí öóñàí õàíãàìæèéã ñàéæðóóëíà.
1. Áóë÷èíãàà суллана
2. Öýã¿¿äýý äàðíà Хуан- тяо
Чэн- фу
Ин- мэнь
Вэй- жун
Чэн- шан
Кун- лүнь
- Áººðíèé öýã – 30 ñåê (2-ð íóãàëàì)
- Ñàâ, ºíäãºâ÷, ò¿ð¿¿ áóë÷èðõàé – óóöíû 5 íóãàëàì äýýð
- Ñóóäëûí ìýäðýë (õóí òàî)
- Ñóóäëûí ÿñ
- Äóíä ÷ºìºãíèé ãîëä
- Òàõèìä
- Ýðýýí áóë÷èíãèéí ãîëä
- ªñãèé – íóìä
- Ýðõèé õóðóó òàëûí õºëèéí äîòîð òàëààð äàðæ ºâ÷òýé õýñýãò óäààí äàðíà
3. ßñàà òýãøèëíý
4. Áëîê ãàðãàíà
5. Ò¿íõýý òàòíà
6. ªâä㺺 òýãøèëíý
7. Óóöíû ãàöààã ãàðãàíà
- Äàñãàë õèéëãýõ
- Õàëóóí çàñàëòàé õîñëóóëíà
35
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
Öýã¿¿äèéí çóðàã:
36
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
Зорилго :
Èëëýãèéí àðãà÷ëàë:
Хөлийн урд :Хөлийн хуруунаас эхэлж хийнэ. Хуруунуудыг эргүүлэх , тавхайг нугалж
жийлгэх хөдөлгөөн хийнэ. Ян-лин- чуань , зу – сань –ли
Нуруунд : Дээрээс доош чиглэлээр иллэг хийнэ. Жэнь- жин, Чүй- юань цэг дээр дарна .
Сунасан, хатингаршсан , суларсан булчинд арай хүчтэй өвдөлт өгөхөөргүй хийнэ.
Хөлийн ард : иллэг хийнэ. Хуан- тяа, вэй- жун , чэн- шан , Кун –лунь
Àíõààðàõ ç¿éëñ:
- Òàðõèíä åðººñºº ãàð õ¿ð÷ áîëîõã¿é ø¿¿. Òàðõèíû öóñ íü íºæèð÷èõñºí áàéäàã)
- Õóðö ¿åä íü áàðüæ áîëîõã¿é.
37
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
Íýìýëò:
Öýã¿¿äèéí зóðàã:
38
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
39
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
Àìüñãàë:
Øàëòãààí:
Õàëäâàð:
Õàðøèë:
- Öàã àãààð
- ªâñ óðãàìàë
- Ýìèéí õàðøèë
- Õ¿íñíèé ç¿éë
- Õèìèéí áîäèñ
40
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
Гуурсан хоолойн ханын булчингууд агшин , амьсгал боогдох давчдаж, ханиаж багтрах
шинж тэмдэгээр илэрнэ.
Өвчинг үүсгэж буй голомтоос эмгэг тарханы төвд өгнө. Энэ нь байнга давтагдахад энэ
сэрлийн тархины төв зохицуулж чадахаа больсноос гуурсан хоолойн булчин агшиж , сүв нь
нарийсан улмаар амьсгал гаргах үйл ажиллагаа саатаж , багтраа үүснэ.
Иллэгийн зорилго :
Багтраа өвчин нь уушиг тэлэх өвчин , зүрх уушигны үйл ажиллагаа нь хавсарсан
үрэвсэл зэргийн үүсгэх талтай
Àíõààðàõ ç¿éëñ:
Áàãòðààíû ¿å: - Ãýíýò äîòîð íü áà÷óóðàõ, àìüñãàë ãàðãàõàä õ¿íäðýëòýé áîëîõ, í¿¿ð íü õºõ òóÿàòàé áîëäîã.
Ýíý ¿åä íü áàðèà õèéæ îãò áîëîõã¿é - ¿õëèéí àþóëòàé
Зуань – жу Фэй-шу
Шинь- шу
41
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
Öýã¿¿äèéí çóðàã:
42
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
2. Óóøèã
Уушиг амьсгалын энергийг ерөнхийд нь удирдах бөгөөд хүний биеийн энергийн төв юм.
Амьсгалах үйл ажиллагаа нь уртавтар тархинд байдаг амьсгалын төвийн зохицуулалтаар
явагддаг .
Уушиг хос эрхтэн : бүдүүн гэдэс
Махбодь: төмөр
Улирал : намар – хуурайшил
Сөрөг сэтгэл хөдлөл : уйтгарлах, гуниглах , гутранги
Эерэг чанар : өгөөмөр сэтгэл , эр зоригтой
Биеийн хэсэг : цээж, гарын дотор талын гадаргуу эрхий хуруу
Øèíæ òýìäýã:
- Òîëãîé ºвдөх
- Õóóðàé õàíèàх
- Öýðýíä íü öóñ ãàðах
- Õ¿éòýí õºëñ íü ãàðах
- Õîîëîé àì íü õàòах
- Äóó íü ñººх
- ¯äýýñ õîéø áîëîí øºíº õºëºð÷ õàëóуðах
Èëëýãèéí àðãà÷ëàë:
1. Ìýäðýëèéã ÷ºëººëíº
2. ¯åèéã òýãøèëíý
3. Öýã¿¿äýä äàðíà (õèéí ¿¿ä, óóøèã, á¿ä¿¿í ãýäýñ-áóãàëãàíû äóíä áýë÷èð, óóøèãíû öýã-ýðõèé
õóðóóíû äîòîð òàëä)
Юй- жи
43
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
Öýã¿¿äèéí çóðàã:
44
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
45
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
ÕÁÝÒ Ìåõàíèê
Õèìèéí
Õîîë áîëîâñðîõ:
- Õîäîîäîíä – 4 öàã
- Íàðèéí ãýäñýíä – 6-8 öàã
1. 6 öàã – çºâ
2. 1 õîíîã – õýâèéí
3. 2-3 õîíîã - ºâ÷èí
4. 3-ààñ äýýø 7 õîíîã – ýìãýã
46
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
1. Õîäîîäíû ¿ðýâñýë
Ходоод
- Махбодь : Шороо
- Ѻðºã ñýòãýë õºäëºë: - сэтгэлийн зовиур харамсал гэмшил
- Ýåðýã ñýòãýë õºäëºë: - íýð òºð, íèã¿¿ñýë, àíõààðàë òºâëºðºх
- Биеийн хэсэг:- Нүүр , хэвлий , хөлийн гадна тал
Гаднаас орсон хоол тэжээл амны хөндийгөөс эхлэн боловсрогдож улаан хоолой,
ходоодоор дамжин 12 нугалаа гэдэс, нарийн бүдүүн гэдсэнд боловсрогдоно. Нарийн гэдсэнд
амин хүчлүүд болон задраад нарийн гэдэсний ханаар шимэгдэн гарч цусны судсанд орж
улмаар эд эрхтэнд очиж тэдгээрийн тэжээж нөхөн төлжүүлэх ,үйл ажиллагааг хангадаг.
Ходоодны салст бүрхүүл түүний давхаргуудыг хамарсан үрэвслийн ходоодны үрэвсэл гэнэ.
Явцаар нь хурц, архаг, гэж ангилна. Ходоод үрэвсэл үүсгэдэг шалтгааныг 2 ангилна.
Øàëòãààí: Ãàäààä
Äîòîîä
- Ìóóäñàí, õîíîñîí õîîë, хүйтэн , хэт халуун õîîë, õîîëûã муу çàæëилж èäýõ
Äîòîîä: - ýì (óäààí õóãàöààãààð ýì óóõàä õîðò áîäèñ íü öóñààð äàìæèæ õîäîîäíû ñàëñòûí õàíûã öî÷ðîîäîг
- Бие организмын бусад эрхтэн системийн өвчний улмаас хортой бодис цусаар дамжин
ходоодны ханыг цочроосноос
- Ñòðåññ (óóðëàõààð – õîäîîä àãøèæ ...)
- Îðîé õîîë èäýõ (12-14 öàãèéí õîîðîíä õîäîîäíû ø¿ëñ äýýä çýðãýýð ÿëãàðäàã)
Øèíæ òýìäýã:
47
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
Èëëýãèéí çîðèëãî:
- ªâäºëòèéã íàìäààõ
- ¯ðýâñëèéã íàìäààõ
- Öóñíû ýðãýëò ñàéæðóóëàõ , тайвшруулах
- Õýâèéí ¿éë àæèëëàãààã õàíãàõад чиглэгдэнэ.
Èëëýãèéí àðãà÷ëàë:
- Òàéâàí áàéõ
- Îðîé õîîë èäýõã¿é áàéõ ...
- Øèíãýö ìóóòàé õîîë èäýõã¿é áàéõ
- Õîðòîé õîîë óíä, àðõè, ººõ òîñòîé õîîë èäýõã¿é áàéõ
- Õîäîîä , öºñèéã óãààõ (öýâýð óñ óóëãàõ ...)
- Äàñãàë õèéëãýõ (4 òºðëèéí)
Цэг : Ар нурууны цэг Жы- Ян Цээжний цэг: Жун – вань Хөлийн цэг: Ин-лин - чуань
Öýã¿¿äèéí çóðàã:
48
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
Öýã¿¿äèéí çóðàã:
49
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
50
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
Öýã¿¿äèéí çóðàã:
2. Ýëýã, öºñ
51
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
Элэг нь : Хоол боловсруулах системийн хамгийн том цуллаг эрхтэн юм. Цусанд байгаа хорт
бодисууд элгэнд шүүгдэж , цус нь элгээр дамжин эргэж зүрхэнд очдог.
Цөс нь: Хоол боловсруулах системийн сав эрхтэн бөгөөд хоол идсэний дараа цөс ялгарч
цөсний сувгаар дамжин 12 хуруу гэдсэнд орж хоол боловсруулах үйл ажиллагаад оролцдог.
Ìàõáîä íü : ìîä
Ѻðºã ñýòãýë õºäëºë: ìàø èõ óóð õèëýíòýé, ò¿ðýìãèé, øàðòàé, õîðòîé õ¿ì¿¿ñ
Áèåèéí õýñýã: - Õºëèéí äîòîð òàëûí ãàäàðãóó, áàðóóí ãàð äàãàæ ºâääºã, ãàðûí àëãà íü óëààí ºíãºòýé,
àðüñàí äýýð öóñàðõàã óëààí ìýíãý ¿¿ñäýã
¯¿ðýã:
Øàëòãààí:
Èëëýãèéí çîðèëãî:
- ªâäºëòèéã áàãàñãàõ
- Ýëýã, öºñíèé ¿éë àæèëëàãààã áîëîí öóñàí õàíãàìæèéã ñàéæðóóëàõ
Өвчөнд өөх , тос ихтэй , шингэц муутай хоол идэхгүй байх, ходоод , цөс угаах дасгал хийх
Èëëýãèéí àðãà÷ëàë:
52
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
Дань- шу Чау-шүй
Вэй-цан Тай-чун
Сүи- фэн
Янь - шу
53
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
Öýã¿¿äèéí çóðàã:
54
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
Öýã¿¿äèéí çóðàã:
55
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
Á¿ðýëäýõ¿¿í õýñã¿¿ä :
Àðàã ÿñ Áóë÷èí
1. ¯å мөчний өвчин
¯åíèé á¿õ ºâ÷íèéã 3 õóâààäàã.
¯åíèé ºâ÷èí
¯åíèé óóò нь гялгар бүрхэвчтэй , мэдрэл ,öóñ, òóíãàëàã, ñóäñààð áàÿëàã áàéäàã.
¯åí¿¿ä íü ÿñûã áîäâîë öóñàí õàíãàìæ ìóóòàé áýðòýæ ãýìòýõäýý àìàðõàí áàéäàã.
Ýìãýã øèíæ:
56
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
Äîòîîä øàëòãààí: äîòîîä ø¿¿ðëèéí áóë÷èðõàéí õÿìðàë, ñóäàñíû õàòóóðàë, áîäèñûí ñîëèëöîîíû õÿìðàë, õàëäâàð
(àíãåíü)
Èëëýãèéí çîðèëãî:
- ªâäºëòèéã áàãàñãàх ,
- үе мөчний хөдөлгөөнийг сайжруулах
- Булчингийн тэжээл
- Цусны эргэлтийг сайжруулах
Èëëýãèéí àðãà÷ëàë:
57
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
Äîîä ìº÷: аль ¿åíä ямар ýìãýã ººð÷ëºëт áàéãààãààñ íü øàëòãààлж òîõèðóóëàí õèéíý. Жнь: өвдөгний үе
үрэвссэн үед хºëèéí õóðóóíààñ эхлэн хийнэ. Эрүүл үед өвдөгний үений хөдөлгөөн хэвийн хэмжээ
Тэнийлгэхэд 180 градус, Нугалахад 30-40 градус
Өгөх зөвөлгөө: Äîîä, äýýä ìº÷íèé ºâ÷íèéã õàëóóí çàñàë, äàñãàë õºäºë㺺íòýé хослуулахад үр дүн
сайтай. õîëáîæ ýì÷èëäýã
Пан- гуань – шу
Фу-ту Янь- чи
Зу- сань-ли
58
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
Öýã¿¿äèéí çóðàã:
59
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
Àðüñ
Óóøèã
Áººð
Ãýäýñ
Øýýñ ÿëãàðóóëàõ ñèñòåì :
Áººð
Øýýñíèé öîðãî
Äàâñàã
Øýýñíèé ñ¿â
Ò¿ãýýìýë ºâ÷èí, ò¿¿íèéã ýì÷ëýõ¿é :
Бөөр нь хэвлийн арын ханын дээд хэсэгт байрладаг. Гадуураа өөхөн бүрхүүлээр хучигдсан
цуллаг хос эрхтэн . Бөөрнөөс шээс дамжих сувагаар давсагтай холбогдож шээс давсганд
хуримтлагдан бие организмаас ялгаран гардаг
- Øèíãýíèéã ãàäàãøëóóëàõ
- Öóñ òºëæ¿¿ëýõ
- Äàâñ, óñíû òîãòîëöîîã òîõèðóóëíà
Áººðíèé ºâ÷èíã:
60
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
Давсагны үрэвслийн үед : шээс эхлэл дуусахад давсаг хүчтэй өвдөх ойр ойрхон бага баг
шээх , олон шээх , шээс задгайрах
Øàëòãààí: Өвчин үүсэх шалтгаан төрөл бүрийн микроб вирус гадна бөөрний төрөлхийн
өөрчлөлт , бөөр давсагны хэвийн үйл ажиллагаа алдагдах
Øèíæ òýìäýã:
Èëëýãèéí çîðèëãî:
- ºâäºëòèéã áàãàñãàõ
- õàâàíã áóóðóóëàõ
- àðòåðèéí äàðàëòûã áóóðóóëíà
- äàâñàãíû áóë÷èíãèéí òîíóñûã ñàéæðóóëíà
- ìýäðýëèéí ñèñòåìèéã òàéâøðóóëíà
Èëëýãèéí àðãà÷ëàë:
Цы- ляо
Пан- гуань- шу
Жүн- пяо
Жун- жи
Фэн- ян
Юун-чуань
61
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
Öýã¿¿äèéí çóðàã:
62
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
63
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
64
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
Öýã¿¿äèéí çóðàã:
65
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
Öýã¿¿äèéí çóðàã:
66
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
2. ªòãºí õàòàõ
Õîîë áîëîâñðóóëàõ ÷óõàë үйл ажиллагааны нэг бол өтгөн гадагшлах үйл явц бөгөөд энэ нь
эрүүл явахад гол нөлөөтэй .
Øàëòãààí:
- Õºäºë㺺í áàãàäàõ
- Èñëýã áàãàòàé õîîë õ¿íñíèé á¿òýýãäýõ¿¿í áàãàññàíààñ (ëóóâàí, áàéöàà, õàð òàë.)
- Õîîëíû äýãëýì ººð÷ëºãäñºíººñ (õýò èõ, õýò áàãà èäýõ)
- Øèíãýí áàãàññàíààñ
-
Èëëýãèéí çîðèëãî:
Èëëýãèéí àðãà÷ëàë:
67
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
- Õîîëîî çºâ ñîíãîæ õýðýãëý (æèìñ íîãîî, èñëýã èõòýé õîîë ...)
- Øèíãýí ç¿éë ñàéí óóõ (ºäºðò 1,5 – 2 ë)
- Õîîëîíä àìò îðóóëàã÷ ç¿éëñèéã áàãà õýðýãëý
- Òóóëãàí áîäèñ õýðýãëýõã¿é áàéõ (òóóëãà íü á¿ä¿¿í ãýäýñíèé ñàëñûã ãýìòýýæ ºâ÷ëºë ¿¿ñãýõýä
õ¿ðãýäýã)
- Ãýäýñíèé äàñãàë õèéõ
Öýã¿¿äèéí çóðàã:
68
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
¯ðæèë ÿâóóëàõ
Á¿ðýëäýõ¿¿í õýñã¿¿ä:
Ýìýãòýé
- ºíäãºâ÷, óìàéí ãóóðñ, óìàé
- ¿òðýý áà ãàäíà áýëýã ýðõòýí
- Õºõ
Ýðýãòýé
- Òºìñºã, ¿ðèéí öîðãóóä, ¿ðèéí öýâð¿¿, øýýäýã ñ¿â áà øîäîé
- Ò¿ð¿¿ áóë÷èðõàé, á¿ëö¿¿ ¿¿äýâ÷íèé áóë÷èðõàé
Áýëãèéí ñóëðàë: öóñ áà ýíåðãè äóòñàíû óëìààñ áýëýã ýðõòýí áîñîõã¿é áîëîí ñóë áîñîõûã õýëíý.
Øàëòãààí:
- Ýð¿¿ë ìýíä
- Ýìãýã ººð÷ëºëò
- Ñýòãýë ç¿é
Ýìãýã ººð÷ëºëò: - àðõè, íîéðíû ýì óäààí õýðýãëýõ, îþóíû àæèë õýò èõ õèéõ
Åðºíõèé øàëòãààí:
Ýðýãòýé õ¿í 48, ýìýãòýé õ¿í 45 íàñíààñ ýõýëæ áèå ìàõáîäь дахь ýíåðãè эрч хүч багасаж ýõýëдгýýñ нас
ахих туñам бэлгийн сонирхол буурдаг.
69
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
Øèíæ òýìäýã:
Õèéõ àðãà÷ëàë:
Ýðýãòýé õ¿íä: Бэлгийн үйл ажиллагааг сайжруулах. Бэлэг эрхтний үйл ажиллагаа сэргээх
мэдрэл төвлөрч байдаг ууц нурууны ахар сүүлний орчим цэгт бариа хийнэ.
Ýìýãòýé õ¿íä: -бэлгийн үйл ажиллагааг сайжруулах / äîòîîä ø¿¿ðëèéí áóë÷èðõàéí ¿éë àæèëëàãàà
70
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
71
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
ªí÷èí òàðõè
Áàìáàé áóë÷èðõàé
Ñýðýý áóë÷èðõàé
Íîéð áóë÷èðõàé
Áººðíèé äýýä áóë÷èðõàé
ªíäãºâ÷
Òºìñºã
Öýã¿¿äèéí çóðàã:
72
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
Öýã¿¿äèéí çóðàã:
73
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
Öýã¿¿äèéí çóðàã:
74
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
Ýìýãòýé÷¿¿äèéí ºâ÷èí
75
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
1. Ò¿ð èðýõã¿é áàéõ (18 íàñ õ¿ðòýë îãò èðýõã¿é áàéõ, íàñàíä õ¿ðñýí õ¿í 3 ñàð õ¿ðòýë õóãàöààãààð
èðýõã¿é áàéõ)
2. Îãò èðýõã¿é áàéõ (40 íàñ öýâýðøèë )
Ýíý íü 2 øàëòãààíòàé
Øèíæ òýìäýã:
- 3 ñàð äîòîð
- Îãò èðýõýý áîëüñîí
- ªâäºëòòýé èðäýã
- Ñàâ íü ãàæñàí áàéäàã
Ñàâíû õèé:
- Òºðñíèé äàðàà:
ãàì àëäàõ(õ¿éòíýýñ áîëäîã – õ¿éòýõ ìàõ áàðèõ, õ¿éòýí óñàíä þì óãààõ, òîëãîé í¿öãýí
ÿâàõ
- Àáîðò – íû äàðàà ñàâíû õèéòäýã. (Àáîðòíû äàðàà ñâàà ñàéí àãøààõ õýðýãòýé)
- Äîîðîîñîî èõ äààðâàë ñàâíû õèé ¿¿ñíý
Ñàâíààñ áîëîîä ýìýãòýé õ¿íèé 99% íü хамаардаг сав эрүүл бол эмэгтэй хүн эрүүл байна.
1. Савны хий : саванд хий их байхад зүрх хийтэй болно . Сэтгэл санаа өөрчлөлтөнд
орж амархан баярлаж , гомддог.
2. Булчин: Савны булчин сулралтай бол сав өтлөж унжиж хөгшрөлт явагддаг .
3. Гүйдэл : Савны гүйдэл сарын тэмдэг жирэмсэн үед гүйдлийн үед эрчимтэй байдаг
1 минутанд 21 удаа гүйдэг .
4. Сэтгэцийн цэг : Сав хөөрөх нь сэтгэл санаагаар унах нь нөлөөлж байдаг. Айх,
цочих , огцом уурладаг.
76
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
Õºõ – îðîí çàéí ìýäðýìæòýé (ìýäýýëëèéã àâäàã – õºõ çàíãèðàõ, õºõ ºâäºõ)
Ñàâíû õèé ãàðñíû äàðàà ñýòãýë ñàíàà ìàø òàéâàí, ººäðºã áîëäîã. Ñàâíû õèé íü ÿìàð ÷ ¿íýðã¿é.
Õóãàöàà:
Òàðõè äîðãèëò
77
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
1. Ãàäààä áóþó ìåõàíèê ãàðàëòàé – ãýìòëèéí óëìààñ ¿¿ñäýã. Ýíý ¿åä áàðèà õèéíý.
2. Äîòîîä ãàðàëòàé
Òàðõèí äàõü øèíãýí¿¿ä 12 ìýäðýëèéí òºâ¿¿äèéã ãýìòýýæ, äàð÷èõäàã. ¯¿íýýñ áîëæ àëü ìýäðýë
äàðàãäñàí òýð¿¿ãýýð íü øèíæ òýìäýã èëýðäýã.
Õ¿ç¿¿, õºëèéí òàâõàéã áàðèõ, òîëãîéã ñýãñðýõ çýðýã àðãààð áàðüæ òàðõèíû ìýäðýëæ¿¿ëýëòèéã
ñàéæðóóëäàã áàðèà÷ íàð áàéäàã.
Øèíæ òýìäýã:
тîëãîé ä¿¿ðýõ
òîëãîé òàëëàæ ºâäºõ
õîîëîíä äóðã¿é áîëîõ
гүйлгэх
Мэдрэхүйд өөрчлөлт орно
- Îé óõààí áàëàðòíà
- Ñóäàñíû õàòóóðàë ¿¿ñíý
78
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
Çîðèëãî:
Îíîøëîõ:
1. Í¿äèéã íü õàðàõ
2. Ãàðûí çóðààñûã õàðàõ
3. 2 талын ñóäñóóäûã áàðüæ ¿çýõ
4. Õ¿ç¿¿ã øàëãàõ (õ¿ç¿¿ íü ñóóëò ºãñºí áàéäàã)
79
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
Òóðààõ áàðèà
Òóðààõ áàðèàã:
- Á¿õ áèåèéí
- Õýñýã÷èëñýí
1. Õýâëèéí õºíäèé
2. Ãàð
3. Ãóÿ
4. Ýð¿¿, õºõ
Òàðãàëàëòûí õýëáýð:
Àðãà÷ëàë(õýâëèéã áàðèõ):
80
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
Îð÷èí ¿åä öåëëþëèò íü ýìýãòýé õ¿íèé ãýäýñ, ºãçºã áîëîí á¿ä¿¿í ãóÿíû àðüñàí äîîðõè òîñîí
á¿ðõ¿¿ëèéí á¿òöèéí ººð÷ëºëò þì. Öåëëþëèòèéí ¿ð ä¿í íü òîñëîã òîñîí á¿ðõ¿¿ëèéí õýñýã÷èëñýí ôèáðîç
þì . Íàñàí àõèõàä öåëëþëèò íü ãîî ñàéõíû áîëîí öåëëþëèòèéí ººð÷ëºëòººñ ãàð÷ èðäýã .öåëëþëèò íü ãîî
ñàéõíû áîëîí ñýòãýëç¿éí ººð÷ëºëòèéí óëìààñ ãàð÷ èðäýã. Ãýâ÷ ýíý íü ýð¿¿ë ìýíäýíä òààã¿é áàéäëààð
íºëººëäºã æèøýýëáýë : Àðüñàíä õàâàíä õºë ¿¿ñãýæ õàâàí áóöààä ñóäàñûí õàíàíä ìóóãààð íºëººëíº. Îð÷èí
¿åä îëîí àíàãààõ àðãà áèé áîëñîí ÷ îëîí òåõíèêèéí àðãààñ ãàðûí èëëýã õàìãèéí îíîâ÷òîé.
Àìüñãàëûí äàñãàë
Øåïèíã – ñýãñðýõ 2 ãàðàà õýâëèéí 2 òàëààñ íü áîîâíû ãóðèë áºìáèéëýí øèäýõ ìýò àëãàäàíà. Ãàð õàëóóí
áîëòîë á¿ñýëõèéã íàðèéí òàëààñ øèäíý. 5-6 óäàà
Áàçàëò – 4 õóðóóíû ¿åèéí ÿñ ýðõèé õóðóóãààð 2 òàëààñ íü áàçàæ ÷èìõýíý ìàññàæ õèéæ áàéãàà
¿åä ãàð ñàëãàæ áîëîõã¿é õèé / óíãàõ , õýõðýõ/ ãàðòëàí õèéíý Äîîðîîñ íü ãóòàë ÷èðýõ ìàø ÷èð÷ ºãíº 10
óäàà
Õ¿éñýý òîéðóóëàí ãàðàà ýðã¿¿ëæ èëíý àëãà áîëîí ãàðûí áóãóé îðîëöóóëæ èëíý
Õ¿éñýý òîéðóóëàí òîì òîéðîãîîð ãàðûí àëãààð ýðã¿¿ëíý. Òîéðîã àëäàæ áîëîõ
81
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
Õ¿éñíèé äîîð 2 õóðóó çàéòàé õàãàñ ñàðàí õýëáýðòýé ººõ áàéðëàñàí áàéäàã. Õ¿éñýý òîéðóóëàí áàãà
áàãààð àëñëóóëàí äóëààí äîòîð ýðõòíèéã ìýäðýí Õàãàñ ñàðàí ººõèéã õî¸ð ãàðûí àëãààðàà ñàâëóóð
õýëáýðýýð äàðæ ºãíº 10 óäàà .
Ñàâëóóð íýã ãàðàí äýýð íºãºº ãàðàà òàâèí õ¿éñíèé 2 òàëä äàðíà.3-4 óäàà ëèìïýý õººæ èäýâõæ¿¿ëíý.
Ëèìï õ¿éñýýñ äîîø 2-3 ñì õºíäëºí òàòàæ ÷è÷ð¿¿ëýí äîîø íü òàòàæ ÷è÷ð¿¿ëíý . Äýýø íü 2-3 ñì òàòàæ
÷è÷ðýãíý. 2 ãàðààðàà ñàðàí ìýò àëãààðàà 纺ëºí èëíý. Õàòóó áºìáèéñýí þì àëãà áîëíî / Þì íü á¿òäýãã¿é
õ¿íèé ãýäýñ äîòîð õèé õóðàëääàã / õàãàëãàà õèéñàí õ¿íèé õàãàëãààã îðîëäîõ õýðýãã¿é
÷èìõýëò – 2 óäàà äýýðýýñ äîîø 2 ãàðàà õàãàñ àòãàæ õàâ÷èæ ìóøèãíà 4õóðóóíû ¿åèéí çàâñàðààð
àðüñûã îðóóëæ ìóøèãíà. / èõ òîñ áàéõ øààðäëàãàã¿é
82
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
1. Бүдүүн бие
2. Нарийн бие
3. Маш нарийн бие гэж ангилна .
Хүний бие нь хатуу, шингэн , гэрэл ,агаар , огторгуй гэсэн таван махбодиос
бүрэлдсэн гэдэг бөгөөд эдгээрийн хоорондын тэнцвэр алдагдсанаас хүний бие сэтгэл
хямардаг .эдгээр таван махбодь нь хүний биеийн мэдрэлийн төвүүдтэй харилцан
холбоотой байдаг. Эдгээрт нь тодорхой газар байрладаг буюу дотоод шүүрлийн
булчирхайнууд дотор байрладаг.
Õ¿ðä:
83
Сэтгэл зүй н эмчилгээний бариа
5-р хүрд Хоолойн хүрд Тэнгэрийн өнгө буюу цайвар цэнхэр өнгөтэй бүтээлч
байдал илэрхийлдэг. Далд чадварх мэдрэхүй- чадвар бий болно.
дуу хоолойн эрхтэн , биеийн бүх л эрчим хүчийг
Байрлал нь : Хоолойн орчим
6-р хүрд нил ягаан өнгөтэй Мэлмийн хүрд 3дахь нүд 64 орон зайг 4,5 орон
зайг мэдэрдэг . мөнхөд оршиж байгаа цаг хугацааны нууцыг агуулж байдаг
.Далд юмыг мэдэрдэг.мэлмий – дүрс цаг хугацааг хариуцдаг.
Байрлал нь : Хөмсөгний дээд түвшин духны голд оршино.
7-р хүрд Оройн хүрд титэм Оюунлагын хүрд цагаан өнгөтэй.Энэ хүрдээр 1000
сувгаар сансрын энерги цутган ордог.
Байрлал нь : Зулай дээр оршино.
84
Сэтгэл зүйн эмчилгээний бариа
85