Tính đơn điệu của hàm số Đỗ Văn Quý – TT Hoàng Thanh

Buổi 1: Tính đơn điệu của hàm số

A. LÝ thuyÕt
1. y = f (x) đồng biến / (a, b) ⇔ ∀x1 < x 2 ∈( a, b) ta có f ( x1 ) < f ( x2 )
2. y = f (x) nghịch biến / (a, b) ⇔ ∀x1 < x 2 ∈( a, b) ta có f ( x1 ) > f ( x2 )
3. y = f (x) đồng biến / (a, b) ⇔ ƒ′ (x) ≥ 0 ∀x∈(a, b) đồng thời ƒ′ (x) = 0 tại một số hữu hạn điểm
∈ (a, b).
4. y = f (x) nghịch biến / (a, b) ⇔ ƒ′ (x) ≤ 0 ∀x∈(a, b) đồng thời ƒ′ (x) = 0 tại một số hữu hạn điểm
∈ (a, b).
B. Bµi tËp
Vấn đề 1: Tìm điều kiện để hàm số đơn điệu
Loại 1: Hàm đa thức
BT1. (HVQHQT 2001). T×m m ®Ó y = x3 − ( m −1) x 2 + ( m 2 − 4) x +9 ®ång biÕn víi
mäi x .
BT2. T×m m ®Ó y = x 3 − mx 2 − (2m 2 − 7 m + 7). x + 2( m −1).( 2m − 3) ®ång biÕn trªn
[2; +∞).
x3
BT3. T×m a ®Ó y = − + ( a −1) x 2 + ( a + 3) x − 4 ®ång biÕn trªn ( 0;3) .
3
BT4. (§H NT 1997). T×m m ®Ó y = x 3 + 3x 2 + (m +1). x + 4m nghÞch biÕn (-1;1).
BT5. T×m m ®Ó y = x 3 − 3( 2m +1). x 2 + (12 m + 5). x + 2 ®ång biÕn trªn (-∞;-1) U [2;
+∞).
m −1 3
BT6. (§H TL 1997) T×m m ®Ó y = .x + m.x 2 + (3m − 2). x ®ång biÕn trªn R.
3
2 3
BT7. T×m m ®Ó y = x + ( m + 1). x 2 + ( m 2 + 4m + 3). x − m 2 ®ång biÕn trªn [1; +∞).
3
BT8. T×m m ®Ó y = x 3 − ( m +1) x 2 − ( 2m 2 − 3m + 2). x +1 ®ång biÕn trªn [2; +∞).
1
BT9. T×m m ®Ó y = x 3 − (m +1). x 2 + m.( m + 2). x + 7 ®ång biÕn trªn [4; 9].
3
1
BT10. T×m m ®Ó y = mx + 2(m −1). x + (m −1). x + m ®ång biÕn trªn (-∞;0) U [2;
3 2

3
+∞).
BT11. (§H LuËt – Dîc 2001). T×m m ®Ó y = x 3 − 3( m −1) x 2 + 3m( m − 2). x +1 ®ång
biÕn trong c¸c ®o¹n tho¶ m·n 1 ≤ x ≤2 .
BT12. T×m m ®Ó hµm sè y = x 3 + 3x 2 + mx + m nghÞch biÕn trªn mét ®o¹n cã ®é
dµi b»ng 4.
Loại 2: Hàm phân thức.
(m + 1) x 2 − 2mx − (m 3 − m 2 + 2)
BT1. (§H TCKT 2001). T×m m ®Ó y = nghÞch biÕn
x −m
trªn tËp x¸c ®Þnh
2 x 2 − 3 x + m.
BT2. (ĐH TCKT 1997). T×m m ®Ó y = ®ång biÕn trªn (3; +∞)
x −1
Tính đơn điệu của hàm số Đỗ Văn Quý – TT Hoàng Thanh

x 2 − 2mx + m + 2
BT3. (§H KiÕn Tróc 1997) T×m m ®Ó y = ®ång biÕn trªn (1;
x −m
+∞)
(2m − 1) x 2 − 3mx + 5
BT4. T×m m ®Ó y = nghÞch biÕn trªn [ 2;5 ]
x −1
Loại 3: Một số hàm số khác.
BT1. T×m m ®Ó y = (m − 3) x − (2m +1). cos x lu«n nghÞch biÕn.
BT2. T×m a, b ®Ó y = a. sin x + b. cos x + 2 x lu«n ®ång biÕn.
1 1 3
BT3. T×m a ®Ó y = .x + (sin a − cos a ). x − ( sin 2a ). x +1 lu«n ®ång biÕn.
3 2

3 2 4
BT4. T×m m ®Ó y = x + m(sin x + cos x) lu«n ®ång biÕn trªn R.

Vấn đề 2: Sử dựng tính đơn điệu của hàm số để giải PT-BPT-HPT- Hệ BPT.
 y3
x = + s iny
 6
 3x 2 + 2 x − 1 < 0  z3
BT1. Giải a.  b.  y = + s inz
 x 3 − 3x + 1 > 0  6
 x3
z = + s inx
 6
BT2. T×m m ®Ó BPT 3 + x + 6 − x − 18 + 3 x − x 2 ≤ m 2 − m +1 ®óng víi mäi x thuéc
[ -3; 6]
BT3. (§HBK 2000) T×m a ®Ó BPT x 3 + 3 x 2 −1 ≤ a.( x − x −1) 3 cã nghiÖm
BT4. T×m a ®Ó x x + x +12 = m( 5 − x + 4 − x ) cã nghiÖm

Vấn đề 3: Sử dụng tính đơn điệu để CM Bất đẳng thức.

x3 x 3 x5
BT1. CMR x − < sin x < x − + , ∀x > 0 .
3! 3! 5!
a b c 3
BT2. Chứng minh rằng: + + ≥ ∀a, b, c > 0 (Bất đẳng thức Nesbit)
b + c c + a a +b 2
Tính đơn điệu của hàm số Đỗ Văn Quý – TT Hoàng Thanh

Buổi 1: Bài tập về nhà

−1 3 12
BT1. Tìm m để y = 3 x + ( m − 1) x + ( m + 3) x − 4 đồng biến trên (0, 3). ĐA m ≥ 7
2

m 3 1 2
BT2. Tìm m để y = 3 x − ( m − 1) x + 3 ( m − 2 ) x + 3 đồng biến trên [ 2, +∞ ) . ĐA 3 ≤ m
2

5
BT3. y = x 3 − mx 2 −( 2 m 2 −7 m +7) x +2( m −1) ( 2 m −3) đồng biến / [ 2, +∞ ) . ĐA −1 ≤ m ≤ 2

mx 2 + ( 6m + 5 ) x − 2 ( 1 − 3m )
BT4. Tìm m để y = nghịch biến trên [1, +∞) . ĐA m ≤ −37
x +1
2x 2 + ( 1 − m) x + 1 + m
BT5. Tìm m để y = đồng biến trên ( 1, +∞ ) . ĐA m ≤ 3 − 2 2
x−m
4
BT6. Tìm m để y = ( 4m − 5 ) cos x + ( 2m − 3) x + m 2 − 3m + 1 giảm ∀x ∈ ¡ . ĐA. 1 ≤ m ≤ 3

1 1 5
BT7. Tìm m để hàm số y = mx + sin x + 4 sin 2 x + 9 sin 3x tăng với mọi x ∈ ¡ . ĐA 6 ≤ m .

BT8. Cho hàm số y = 3 ( m + 1) x + ( 2m − 1) x − ( 3m + 2 ) x + m . ĐA m = 7 ± 61

1 3 2
6
m −1 3
BT9. (§H TL 1997) T×m m ®Ó y = .x + m.x 2 + (3m − 2). x ®ång biÕn trªn R.
3
2 3
BT1. T×m m ®Ó y = x + ( m + 1). x 2 + ( m 2 + 4m + 3). x − m 2 ®ång biÕn trªn [1; +∞).
3
1 3
BT2. T×m m ®Ó y = x − (m +1). x + m.( m + 2). x + 7 ®ång biÕn trªn [4; 9].
2

3
1
BT3. T×m m ®Ó y = mx + 2(m −1). x + (m −1). x + m ®ång biÕn trªn (-∞;0) U [2;
3 2

3
+∞).
− 2 x 2 − 3 x + m.  1 
BT4. (ĐH NN1 2001). T×m m ®Ó y = nghÞch biÕn trªn  − ;+∞ 
2x +1  2 
1 1
BT5. T×m m ®Ó y = m.x + sin x + . sin 2 x + sin 3 x lu«n ®ång biÕn.
4 9
1
BT5. T×m m ®Ó y = 2m.x − 2 cos x − m.sin x. cos x + . cos 2 x lu«n ®ång biÕn
2 2

 x 2 + 5x + 4 < 0
BT6. (§HKT 1998) GHBPT : 
 x 3 + 3x 2 − 9x − 1 0> 0
Tính đơn điệu của hàm số Đỗ Văn Quý – TT Hoàng Thanh

 x = y3 + y2 + y − 2
 3 2
BT7. (§HNT HCM 1996) GHPT : y= z + z + z− 2
 z = x3 + x2 + x − 2

1
BT8. T×m m ®Ó x − 2 x − (m −1). x + m ≥ ®óng víi mäi x ≥ 2
3 2

x
−1
BT9. (§H LuËt 1997) T×m m ®Ó BPT − x + 3m.x − 2 <
3
®óng víi mäi x ≥ 1
x3
cotg x − cotg y = x − y
BT10. Tìm x, y ∈ ( 0, π) thỏa mãn hệ  . ĐA x = y = π4
3 x + 5 y = 2 π
2x  π
BT11. Chứng minh rằng: sin x > ∀x ∈  0, 
π  2