‫اعتیاد‬

‫اعتیاد عبارت است از وابستگی به عوامل یا موادی که تکرار مصرف آنها با کم‬
‫و کینف مشخنص و در زمان معینن از دیدگاه معتاد ضروری می‌نمایند‪ .‬یعننی تداوم‬
‫بخشیدن بنه مصنرف مواد و عوامنل مخدر درماننی عامیاننه ‪ ،‬غیرمعمول ‪ ،‬دور از‬
‫موازین علمی و معتاد کسی است که نیازمند و وابسته روانی‪ -‬جسمانی به مواد‬
‫و عوامل مخدر و عادت‌زا می‌باشد که به منظور برآوردن آن بایستی از این مواد‬
‫بطور مداوم و در فواصل مشخص استفاده کند‪.‬‬

‫مقدمه‬
‫افزاینش سنرسام آور مصنرف مواد مخدر در جهان و قاچاق روز افزون اینن مواد‬
‫پیامدهای وحشتناکنی خواهند داشنت کنه مسنتقیما نسنل جوان و بشرینت را تهدیند‬
‫می‌کنند‪ .‬گسنترش شبکنه قاچاق بین‌المللی و دام اعتیاد ‪ ،‬میلیون‌نها نفنر جوان را‬
‫بنننه فسننناد و کام مرگ می‌کشانننند و سنننوداگران مرگ را بنننه ثروت و قدرت‬
‫می‌رسناند‪ .‬اعتیاد ینک مسنئله بزرگ بهداشتنی و بلینی اجتماعنی و دارای جنبه‌های‬
‫متعدد اقتصنادی‪ ،‬سنیاسی ‪ ،‬فرهنگنی ‪ ،‬رواننی ‪ ،‬اخلقنی و حقوقنی اسنت‪ .‬از اینرو‬
‫آگاهنی خانواده‌نها درباره سنرانجام نکبت‌بار اعتیاد در پیشگیری و مهار آن کمکنی‬
‫موثر به ‌شمار می‌آید‪.‬‬

‫شروع اعتیاد‬
‫اعتیاد بنا وابسنتگی جسنمانی و رواننی همراه اسنت‪ .‬بعضنی از داروهنا نینز ممکنن‬
‫اسنت بنا ایجاد وابسنتگی رواننی در بیمار موجنب افزاینش مصنرف شونند و اعتیاد‬
‫بدهند‪ .‬فرد معتاد با دریافت مواد اعتیادآور سرخوش و راضی می‌شود و با توقف‬
‫مصنننرف دارو دجار خماری و اختلل شدیننند جسنننمانی می‌گردد‪ .‬مواد اعتیادآور‬
‫سنبب پیداینش پدیده تحمنل نینز می‌شونند‪ .‬بنه ‌موجنب اینن پدیده فرد معتاد برای‬
‫دسترسی به اثر اولیه این مواد که در ابتدا با مقدار کم حاصل می‌شود مصرف‬
‫خود را افزایش می‌دهد‪ .‬شدت و نوع وابستگی نسبت به مواد اعتیادآور برحسب‬
‫نوع و اثننر آن متفاوت اسنننت‪ .‬برخننی از ایننن مواد مانننند تریاک و مشتقات آن‬
‫وابسنتگی شدیند ایجاد می‌کننند و برخنی دیگنر بنا وجود تاثیری کنه بر روان و ذهنن‬
‫فرد می‌گذارند اعتیاد دهنده به ‌شمار نمی‌آیند‪.‬‬

‫انواع اعتیاد‬
‫اعتیادات مجاز‬

‫‪1‬‬
‫اعتیادات مجاز عبارتند از‪ :‬وابستگی و تداوم در مصرف موادی که به عنوان‬
‫دارو شناختنه شده بطور طبیعنی ینا صنناعی بدسنت می‌آیند‪ .‬و شامنل بسنیاری از‬
‫مواد داروینی بویژه آرام بخشهنا و خواب آورهنا می‌شونند کنه اینن مواد بنا تجوینز‬
‫پزشک و یا اغلب خود سرانه مصرف می‌شوند‪ .‬اعتیادات مجاز خود به دو دسته‬
‫تقسنیم می‌شونند‪ .‬اعتیاد بنه مواد مخدر طبیعنی و صنناعی بنه عنوان دارو شناختنه‬
‫می‌شوننند‪ .‬و اعتیاد بننه موادی کننه تنهننا از دیدگاه روانننی عادت‌زا هسننتند و تداوم‬
‫مصرف را ایجاب می‌کنند همانند تنباکو و مشابهین آنها‪ .‬اعتیادات به این مواد از‬
‫سناده ترینن تنا خطرناکترینن عوارض را در معتاد و بطور غینر مسنتقیم در خانواده‬
‫و جامعننه موجننب می‌گردد‪ .‬مثننل عوارض قلب و عروق ‪ ،‬سننرطان در دسننتگاه‬
‫تنفس‪.‬‬

‫اعتیادات غیر مجاز‬

‫اعتیادات غیر مجاز عبارتند از‪ :‬وابستگی افراد به مصرف همیشگی مواد و‬
‫بهره گیری از عواملی کنه بنابر قوانینن کشوری ینا بین‌المللی غینر مجاز شناختنه‬
‫می‌شوننند ایننن امننر در نتیجننه ناپسننند بودن مظاهننر اعتیاد از دیدگاه پزشکننی ‪،‬‬
‫بهداشتننی ‪ ،‬روانننی و اجتماعننی می‌باشنند‪ .‬علل مختلف اعتیاد عبارتننند از‪ :‬ارضاء‬
‫هوسننها ‪ ،‬زیاده طلبننی ‪ ،‬گرفتننن انگیزه‌های احسنناسی ‪ ،‬احسنناس یکنواختننی ‪،‬‬
‫بیکارگننی و وقننت گذرانننی‪ -‬فقننر ‪ ،‬عدم عدالت اجتماعننی و ناهنجاریهای مالی و‬
‫اقتصنننادی و بسنننیار رفاه و عوامنننل دروننننی مثنننل نوسنننانات فیزیولوژینننک و‬
‫پاتوفیزیولوژیک یعنی بیماریهای جسمی و روانی بویژه در اشکال مزمن و رنجور‬
‫کننده و نارسننایی اصننول پزشکننی در مورد تامیننن بهداشننت جامعننه و عدم توان‬
‫درمان کلیه بیماریهای موجود ‪ ،‬یکی از دلیل اصلی اعتیاد می‌باشد‪.‬‬

‫ویژگیهای افراد معتاد‬

‫فرد معتاد کسننی اسننت کننه اسنناسا یننا از خود و یننا از محیننط خود و یننا هننر دو‬
‫احسنناس ناخشنودی ‪ ،‬نارضایتننی و ناراحتننی دارد و در چنیننن حالت نامطلوبننی‬
‫ناگزینر از مصناحبت و موانسنت بنا افرادی کنه برخلف او دنینا را محنل مناسنبی‬
‫برای زیسننتن یافته‌اننند و علی رغننم مسننائل و مشکلت آن بگونه‌ای خود را بننا‬
‫شراینط زندگنی وفنق داده‌انند آن را عقنل می‌کننند‪ .‬معتاددان در توهمات خود ینک‬
‫دنیای صننایی نسنبتا رضایت‌بخنش برای خوینش متصنورند کنه ننه تنهنا بر هیچگوننه‬
‫تغییری یننا در خود و یننا در محیننط مبتنننی نیسننت بلکننه دنیای خیالی آنان تنهننا بر‬
‫اسناس حضور مواد در بدنشان و نیاز بنه آن و رفنع آن نیاز اسنتوار اسنت و غالبنا‬
‫آنان از احسنناس ناامنننی ‪ ،‬احسنناس بننی کفایتننی ‪ ،‬احسنناس تنهایننی ‪ ،‬نفرت ‪،‬‬
‫نوسنانهای افسنردگی ‪ ،‬اضطراب شدیند و بویژه کششهنا و تعارضات درون فردی‬
‫بگونه‌ای رننج می‌برنند‪ .‬بنه هنر حال اعتیاد و ینک پدیده مخرب اجتماعنی اسنت زیرا‬
‫اثرات نامطلوب و عواقنب وخینم آنهنا تنهنا دامنگینر شخنص معتاد نمی‌شود بلکنه‬
‫همنه افراد را کنه بگونه‌ای بنا آنان وابسنتگی و ارتباط نزدینک دارنند فرا می‌گیرد‬
‫مخصوصا که فرد معتاد مسئول اداره یک خانواده و در نقش هم پایه نیز باشد‪.‬‬

‫اثرات دارویی مواد مخدر‬

‫‪2‬‬
‫مصنننرف مواد مخدر و دیگنننر ترکیبات اعتیادآور بعلت اثرات داروینننی ویژه خود‬
‫تغییراتنی در سطح فیزیولوژی و بیولوژی شخص بوجود می‌آورد که قسنمت مهنم‬
‫اینن تغییرات بر روی سنلسله اعصناب مرکزی و محیطنی انجام می‌گیرد و نتیجتنا‬
‫بر روی حالت جسنمانی‪ -‬روا نی فرد اثنر می‌گذارد و شخنص مواجنه با تجاربنی در‬
‫تداوم از اهمیتی خاص برخوردار خواهد بود‪ .‬و مهمترین این تغییرات عبارتند از‪:‬‬

‫تسننکین موقننت آلم روحننی مانننند اضطراب ‪ ،‬افسننردگی و بی‌قراری و تسننکین‬

‫موقنت دردهای جسنمانی و احسناس رضاینت و آرامنش دروننی موقنت و تشدیند‬
‫موقننت و میزان هوشیاری بگونه‌های غیننر قطبننی و چون اغلب معتادیننن قبننل از‬
‫اینکنه بنه اعتیاد روی آورنند بنا مشکلتنی متعدد ماننند اضطراب ‪ ،‬افسنردگی ‪ ،‬بنی‬
‫قراری و تضادهای گوناگون مواجنه بوده‌انند لذا مصنارف اولینه مواد مخدر ممکنن‬
‫اسننت در کوتاه مدت سننبب تسننکین ناراحتیهای فوق گردد و ترک ناگهانننی و یننا‬
‫کاهنش مصنرف مواد مخدر پنس از ایجاد وابسنتگی بدننی نسنبت بنه دارو سنبب‬
‫اختللتنی می‌گردد ماننند بی‌قراری ‪ ،‬اضطراب ‪ ،‬خسنتگی مفرط ‪ ،‬گیجنی ‪ ،‬حالت‬
‫تهوع ‪ ،‬استفراغ و اسهال عدم تمرکز شدید و پاشیدگی افکار‪ .‬در چنین مرحله‌ای‬
‫فرد معتاد بنننا چنینننن حالتنننی روبرو می‌گردد و بنابراینننن تنهنننا راه فرار از آن را‬
‫استفاده مجدد دارو بداند‪ .‬وابستگی فرد معتاد نسبت به ماده مخدر صرفا بدنی‬
‫نیسنت و جنبه‌های وابسنتگی رواننی آن بنه دارو در رابطنه بنا مشکلت شخصنیتی‬
‫فرد در جریان تداوم اعتیاد از اهمیت اولیه برخوردار است‪.‬‬

‫ریشه‌های روانی اعتیاد‬

‫از نقطنه نظنر روانشناسنی عقیده بر اینن اسنت کنه اعتیاد بنه مواد مخدر بگونه‌ای‬
‫غیر مستقیم واکنش و پاسخی است مخرب در مقابل کنش‌های غیر قابل تحمل‬
‫بیرونی و درونی که بدان وسیله فرد سعی می‌کند آلم و مشکلت درونی خود ‪،‬‬
‫مانند اضطراب‪ ،‬افسردگی و محرومیتها را کاهش داده و یا تسکین بخشد که در‬
‫واقع انتخاب شیوه‌ایست ناسالم به منظور فرار از واقعیتهای موجود‪.‬‬

‫در واقع معتاد همانند دیگر افراد ‪ ،‬انسانی است که نیاز دارد عشق بورزد و مورد‬
‫عشق قرار گیرد (عشق سازنده و حقیقی) او می‌خواهد به دیگران محبت کند و‬
‫مورد مهننر و محبننت قرار گیرد وجودش برای دیگران موثننر و بننا ارزش باشنند و‬
‫متقابل وجود دیگران برای وی مفید و با اهمیت باشد‪ ،‬سرانجام ندای درونش از‬
‫او می‌خواهند کنه او بایسنتی تغیینر کنند تغییری کنه او را از تمامنی اینن مصنائب و‬
‫مشکلت برهانند و در تبادل خود و جامعه‌اش قبول مسنولیت نمایند متاسنفانه بر‬
‫اثنر نار ساییها و انحرافات خانواد گی و اجتماعی و همچنینن عدم یک نظام تربیتی‬
‫صنحیح فرد بنه تدرینج از مسنیر حقینق دور می‌شود و بنا انتخاب شیوه و معیارهای‬
‫مخرب از خود و جامعه‌اش بیگانننه می‌گردد و ایننن گریننز از خویشتننن خویننش و‬
‫بیگانگی وی را به انزوا و فرار هرچه بیشتر از واقعیتها می‌کشاند‪.‬‬

‫آسیب پذیری جوانان در دوران بلوغ‬

‫دوران بلوغ دوره‌ایسنت کنه فرد بنا تضادهنا و کشمکشهای متعدد دروننی مواجنه‬
‫می‌گردد‪ .‬در این زمان او بخوبی احساس می‌کند که به مرحله‌ای جدید از زندگی‬
‫می‌بایسنننننتی وارد شود و مسنننننولیتی در قبال خود و جامعه‌اش اتخاذ نمایننننند‪.‬‬
‫‪3‬‬
‫مرحله‌ای کنه او را بنا نگراننی ‪ ،‬اضطراب و مشکنل تصنمیم گیری روبرو می‌نسازد‬
‫و او سنعی می‌کنند بگونه‌ای بر مشکلت خوینش فائق آیند‪ .‬عدم توجنه بنه اعضای‬
‫خانوداه توقعات بیجنا و بی‌مورد اطرافیان ‪ ،‬بدون در نظنر گرفتنن حسناسیت اینن‬
‫دوره و توقعات و ارزشهای متضاد اجتماعنننننی اختللت تطابقنننننی در خانواده و‬
‫زمینه‌های نامطلوب شخصنننیتی فرد بسنننهولت وی را در اینننن دوره در مقابنننل‬
‫انحرافات مختلف آسیب پذیر می‌سازد‪.‬‬

‫پیشگیری به عنوان بهترین شیوه مقابله با اعتیاد‬

‫اسناس پیشگیری تعلینم و تربینت ‪ ،‬راهنماینی ‪ ،‬مشورت و ارشاد خانواده‌هاسنت‬
‫این آموزش باید در یک طیف گسترده اعم از رسمی و غیر رسمی صورت پذیرد‬
‫و بویژه از رسننانه‌های گروهننی در جهننت آموزشننی و نتیجتننا پیشگیری از اعتیاد‬
‫نخسنت بنا تحلینل کلینه عوامنل احتمالی اعنم از فرهنگنی ‪ ،‬اجتماعنی ‪ ،‬خانوادگنی ‪،‬‬
‫تحصنیلی و غیره کنه افراد سنالم را بسنوی اینن انحراف عظینم مذهبنی ‪ ،‬اخلقنی ‪،‬‬
‫اجتماعی و خانوادگی سوق دهد‪ ،‬کمال استفاده بعمل آید‪ .‬آنگاه مسئولن تعلیم‬
‫و تربیت علما و روحانیون ‪ ،‬روانشناسان و سایر صاحب نظران شیوه‌های مقابله‬
‫را در چارچوب نظام حکومتی و متناسب با ارزشهای حاکم بر جامعه ارائه دهد‪.‬‬

‫عوامل موثر در بروز اعتیاد‬

‫مصنرف نادرسنت مواد خطرناکنی ماننند تریاک ‪ ،‬هروئینن ‪ ،‬کوکائینن ‪ ،‬حشینش ینا‬
‫ماری‌جواننا و ال‪ .‬اس‪ .‬دی‪ .‬در جهان افزاینش می‌یابند و شبکنه قاچاق بین‌المللی‬
‫قاچاق مواد مخدر و سنوادگران مرگ دام اعتیاد را در همه‌نجا می‌گسنتردانند‪ .‬امنا‬
‫چرا برخننی از افراد آماده تجربننه کردن و آزمودن ماده مخدر هسننتند و یننا برای‬
‫دسترسی به آن تمایل خاصی دارند‪ ،‬در حالی که بسیاری از افراد هرگز پیرامون‬
‫این دام گام نمی‌نهند؟ به ‌سادگی نمی‌توان پاسخ دقیق و عملی به پرسشهای بال‬
‫داد و عوامنل موثنر در ایجاد اعتیاد را طبقه‌بندی کرد در زینر مواردی را بررسنی‬
‫میکنیم‪.‬‬

‫مبنای اعتیاد‬
‫جوانان سنالم ‪ 15‬تنا ‪ 20‬سناله‌ای کنه برای کسنب تجربنه و ینا در اثنر معاشرت بنا‬
‫دوستان نامناسب و یا معتادان به استفاده از ماده مخدر پرداخته‌اند‪ .‬این گروه از‬
‫راه کنجکاوی و بننه علت نداشتننن پشتوانننه خانوادگننی و تربیننت صننحیح در اثننر‬
‫معاشرت با کسانی که آنها را به استفاده از داروی مخدر تشویق می‌کنند و برای‬
‫اولینن ‌بار مواد مخدر را تجربنه می‌کننند و دچار اعتیاد می‌شونند‪ .‬البتنه بسنیاری از‬
‫این جوانان به علت احساس درماندگی ‪ ،‬ناکامی ‪ ،‬عدم کفایت و برای رهایی از‬
‫تنهاینی و فشار رواننی معتاد می‌شونند و متاسنفانه رهاینی از اینن اعتیاد به‌نسادگی‬
‫میسر نمی‌شود‪.‬‬

‫اختللت روانی و اعتیاد‬

‫‪4‬‬
‫اختلل شخصنیتی بینش از همنه چینز فرد را در برابر اعتیاد آسنیب‌پذیر می‌نسازد‪.‬‬
‫سننپس اعتیاد ‪ ،‬خود اختللهای موجود را تشدینند می‌کننند و دایره معیوب ادامننه‬
‫می‌یابنند‪ .‬شخننص معتاد برای بدسننت آوردن ماده مخدر دسننت بننه اعمال خلف‬
‫قانون و اخلق می‌زند و با آزاد شدن از قید و بندهای اخلقی مرتکب جنایت نیز‬
‫می‌شود‪ .‬در کننل شخصننیتهای روان‌نژننند و نیننز روان‌پریننش را می‌توان در برابر‬
‫اعتیاد بسنیار آسنیب‌پذیر دانسنت‪ .‬شخصنیتهای روان‌نژنند‪ ،‬یعننی کسنانی کنه دارای‬
‫بیماریهای روانی خفیف هستند که با ضعف روانی ‪ ،‬اضطراب ‪ ،‬وسواس ‪ ،‬ترس‬
‫و بی‌تصنمیمی مشخنص می‌شونند؛ شخصنیتهای روان‌پرینش ‪ ،‬یعننی کسنانی کنه بنه‬
‫علت عدم رشد خلقی ‪ ،‬در سازش اجتماعی دچار اشکال هستند و دارای خلق و‬
‫خوی متغینر و قضاوت ناپایدار می‌باشنند‪ .‬مبتلیان بنه اینن بیماریهنا آسنانتر بنه مواد‬
‫مخدر گراینش می‌یابننند و در زمره معتادان درمی‌آیننند‪ .‬بدیهنی اسنت بسنیاری از‬
‫همین شخصیتها نیز غیر معتاد باقی می‌مانند‪.‬‬

‫روان‌پریشهننا دارای رفتارهای ضنند اجتماعننی و اختلل خلقننی هسننتند و توانایننی‬

‫کافی برای پیروی از قوانین و مقررات را ندارند و روابط آنها با دیگران سطحی‬
‫اسنت‪ .‬بنا آنکنه اینن افراد کم‌هوش نیسنتند‪ ،‬ولی قادر بنه تحمنل فعالیتهای منظنم‬
‫جسنمی و ذهننی نیسنتند و جنا و مکان و کار ثابتنی را پذیرا نمی‌شونند‪ .‬سنابقه اینن‬
‫افراد نشان می‌دهد که در دوران کودکی ‪ ،‬نا‌آرام و مشکل‌ساز بوده و در مدرسه‬
‫قدرت سنازش نداشتنه و در محیطهای دیگنر نینز فاقند سنازش اجتماعنی بوده‌انند‪.‬‬
‫روان‌پریشهای مهاجنم کنه دارای اختلل رفتاری شدیند هسنتند و بنه انجام اعمال‬
‫تهاجمننی و جنایننت و حتننی آدم‌کشننی دسننت می‌زنننند از جمله کسننانی بننه ‌شمار‬
‫می‌آیننند کننه بیننش از همننه بننه ‌طرف اعتیاد گرایننش می‌یابننند‪ .‬در عیننن ‌حال‬
‫روان‌پریشهای نالینق و غیرفعال نینز کنه معمول بنه دروغ‌گوینی ‪ ،‬دزدی ‪ ،‬تقلب و‬
‫آزار دیگران می‌پردازنند‪ ،‬مواد مخدر را وسنیله خوشنی و آسنایش خود بنه ‌شمار‬
‫می‌آورند‪.‬‬

‫نقش تکنولوژی و تمدن‬

‫اگرچه پیشرفتهای تکنولوژی در قرن بیستم سبب تحولت دایمی و نیز پیشرفت‬
‫همه جانبه معیارهای زندگی از جمله بهداشت عمومی گردیده و در بهبود زندگی‬
‫مردم موثننر واقننع شده اسننت‪ ،‬امننا در عیننن حال عوارضننی چون ترس از تامیننن‬
‫آینده و تشویش و اضطراب نیز با خود به ارمغان آورده است که در بسیاری از‬
‫مردم منجر به پیدایش کشمکش‌های روانی شده است‪ .‬کشمکش ‌ها ‪ ،‬حتی بیش‬
‫از محرومیت‌ننها ‪ ،‬سننبب درهننم ریختننن مکانیسنم‌های دفاعننی افراد می‌شود و از‬
‫اینرو بیماریهای روانننی ناشننی از کشمکش‌ننها و اضطرابهننا بیننش از بیماریهای‬
‫جسمی بشر را آزار می‌دهند‪.‬‬

‫افسردگی با اعتیاد درمان پذیر نیست!‬

‫افسردگی روانی یکی از بیماریهای شایع عصر ماست که بر روی خلق و خوی و‬
‫رفتار و احساس فرد اثر می‌گذارد‪ .‬در نوعی افسردگی فعالیت و اراده و قابلیت‬
‫حیاتی و جسمانی و اعتماد به نفس کاهش می‌یابد و نشانه‌هایی چون خستگی ‪،‬‬
‫بی‌میلی ‪ ،‬بی‌علقگنی ‪ ،‬کم‌خوابنی و ناامیدی بروز می‌کننند‪ .‬در اینن موارد نشاط و‬
‫علقننه و همکاری جای خود را بننه نگرانننی ‪ ،‬ناخشنودی و انزواجویننی می‌دهنند و‬
‫‪5‬‬
‫بیمار بننا از دسننت دادن علیننق شغلی و اجتماعننی و گاه فردی ممکننن اسننت بننه‬
‫طرف مواد مخدر نینز گراینش یابند تنا شایند آرامنش و آسنایش بیشتری احسناس‬
‫کند‪ .‬افرادی که برای برای گریز از تشویش و اضطراب و فشارهای روانی مواد‬
‫مخدر را انتخاب می‌کنند کسانی هستند که از رو به رو شدن با واقعیات عاجزند‬
‫و بنه علت احساس عدم کفایت ‪ ،‬زندگنی خود را از واقعینت جدا کرده و آن را بر‬
‫اوهام و رویا بنا می‌کنند‪.‬‬

‫نقش خانواده در پیشگیری از اعتیاد فرزندان‬

‫خانواده تاثینر عمیقنی در کودک می‌گذارد و شخصنیت او را پی‌ریزی می‌کنند‪ .‬اگنر‬
‫محیننط خانواده سننالم باشنند کودک دارای اعتماد به‌ نفننس ‪ ،‬مهننر و محبننت و‬
‫احسناس مسنئولیت می‌شود‪ .‬بررسنیهای متعدد نشان داده اسنت کنه اگنر کودک‬
‫مورد توجنه خانواده واقنع نشود و ینا از خانواده طرد شود و ینا برعکنس اگنر بینش‬
‫از حنند مورد توجننه و حمایننت واقننع شود آماده کجروی ‪ ،‬ناسننازگاری و تجاوز بننه‬
‫حقوق دیگران خواهند شند‪ .‬کودکاننی کنه در محینط خاننه پذیرفتنه نشده‌انند و بنا‬
‫محرومیت عاطفی و فقدان مهر مادری روبرو بوده‌اند‪ ،‬محبت و عواطف دیگران‬
‫را احسناس نمی‌کننند و بنا ترک خاننه و مدرسنه و ناسنازگاری رفتار خصنمانه بروز‬
‫می‌دهند‪ .‬این افراد فاقد قدرت سازش می‌شوند‪.‬‬

‫حمایننت بیننش از اندازه و اغماض بی‌نهایننت پدر و مادر نیننز سننبب می‌شود کننه‬
‫کودک بسیار پرتو قع و به ا صطلح لوس و نازپرورده بار آید و در نتیجه به ‌تدریج‬
‫در سننازش بننا دیگران دچار اشکال شود‪ .‬چنیننن فردی به‌عنوان یننک موجود ضنند‬
‫اجتماعی طعمه خوبی برای قاچاقچیان مواد مخدر و جنایتکاران به ‌شمار می‌آید‪.‬‬
‫برقراری رابطه صحیح پدر و مادر با کودک سبب می‌شود که رشد شخصیت بچه‬
‫سنیر طبیعی داشته باشند و از انحراف و کجروی مصنون بما ند‪ .‬عواقب خطرناک‬
‫اعتیاد ایجاب می‌کنند کنه والدینن از لحظنه تولد ‪ ،‬بچنه را موجودی بداننند کنه یاد‬
‫می‌گیرد و رشند شخصنیت او منوط بنه برقراری رابطنه صنحیح بینن همنه اعضنا‬
‫خانواده اسنت‪ .‬مواظبنت مادر از کودک و ایجاد رابطنه عاطفنی بنا فرزنند و رفتار‬
‫خردمنداننه توام بنا مهرباننی پدر ننه تنهنا بنه رشند شخصنیت و متعادل شدن کودک‬
‫کمنک می‌کنند‪ ،‬بلکنه در صنورت اعتیاد اتفاقنی در دوره بلوغ نینز درمان را آسنان‬
‫می‌سازد‪.‬‬

‫انواع مواد مخدر‬

‫•تریاک و مشتقات آن و نیننز داروهای مخدر صننناعی مانننند پتی‌دیننن و‬
‫بعضی چسبهای صنعتی‪.‬‬
‫•مواد محرک مانند کوکائین که محرک قشر مغز می‌باشد و آمفتامین‪.‬‬
‫•مواد توهم‌زا کنه فعالینت رواننی را مختنل و ایجاد توهنم می‌کننند ماننند‪:‬‬
‫حشیش ‪ ،‬ال‪ .‬اس‪ .‬دی‪ ،‬مسکالین و پسیلوسیلین‪.‬‬
‫•خواب‌آورهنننا ماننننند باربیتوریکهنننا و همچنینننن داروهای ضداضطراب و‬
‫آرام‌بخنش ماننند مپروبامات و بنزودیازپین‌نها کنه بنا مصنرف طولننی و‬

‫‪6‬‬
 ‫مکرر ممکنن اسنت وابسنتگی جسنمانی و رواننی ایجاد کننند و بنه هنگام‬
‫ترک دارو علیم ترک اعتیاد را آشکار سازند‪.‬‬

‫در زیر برخی از موارد مذکور را توصیف می‌کنیم‪.‬‬

‫تریاک و مشتقات آن‬

‫تریاک شیرابه سفت شده‌ای است که از گیاهی به ‌نام کوکنار یا خشخاش گرفته‬
‫می‌شود‪ .‬برای تهینه تریاک کپسنول نارس خشخاش را تینغ می‌زننند و بنا روشهای‬
‫خاصننی شیرابه‌ننها را جمع‌آوری و آماده مصننرف می‌کنننند‪ .‬رنننگ تریاک معمول‬
‫قهوه‌ای و بوی آن نافذ و قوی است‪ .‬هرچند تریاک در دست پزشک دارویی موثر‬
‫برای درمان بیماریهاسنننت و مشتقات آن در بسنننیاری داروهنننا از جمله برخنننی‬
‫شربتهای سرفه وجود دارد اما مصرف نادرست آن فاجعه می‌آفریند و تریاکی ‌ها‬
‫همگنننی دچار عوارض متعدد می‌شود‪ .‬بنننا مصنننرف تریاک ابتدا نوعنننی نشاط و‬
‫خوشحالی زودگذر بننه شخننص دسننت می‌دهنند‪ .‬پننس از آن مرحله منفننی آغاز‬
‫می‌شود کنه فرد را برای بدسنت آوردن آن حالت خوش اولینه بنه ‌مصنرف مجدد‬
‫تریاک وا می‌دارد‪.‬‬

‫حرکات ارادی معتاد پننس از مرحله اول کند‌ می‌گردد و شخننص نسننبت بننه امور‬
‫بی‌تفاوت می‌شود‪ .‬اراده تریاکنی سنست و متزلزل و گرینز از دام اعتیاد براینش‬
‫مشکنل اسنت‪ .‬معتاد از لحاظ اجتماعنی و اخلقنی بنه قهقرا می‌رود و بنا زینر پنا‬
‫گذاشتن ضوابط اخلقی و قوانین و مقررات همه فعالیت خود را پیرامون بدست‌‬
‫آوردن ماده مخدر متمرکنز می‌نسازد‪ .‬در صنورتی کنه ماده مخدر بنه معتاد نرسند‬
‫دچار علینننم خماری می‌شود و نشانه‌هاینننی ماننننند خمیازه ‪ ،‬آبریزش از بیننننی‪،‬‬
‫عطسننننننه ‪ ،‬عرق زیاد ‪ ،‬تپننننننش قلب ‪ ،‬لرز ‪ ،‬بی‌قراری و اضطراب در او بوجود‬
‫می‌آید‪ .‬با ادامه محرومیت ‪ ،‬عوارض شدیدتر و استفراغ ‪ ،‬اسهال ‪ ،‬بی‌اشتهایی ‪،‬‬
‫دردهای شدینند پشننت و شکننم و عضلت دسننت و پننا بننه عوارض دیگننر افزوده‬
‫می‌شود‪.‬‬

‫تریاک در انسنان سنبب مسنمومیت حاد و مزمنن می‌شود‪ .‬در مسنمومیت حاد کنه‬
‫خیلی سنریع بروز می‌کنند ابتدا مرحله تحریکنی فرا می‌رسند‪ ،‬بیمار دچار سنردرد ‪،‬‬
‫سنرگیجه ‪ ،‬سننگینی سنر می‌شود و سنپس احسناس تشنگنی شدیند می‌کنند‪ .‬آنگاه‬
‫بیمار به خواب عمیق فرو رفته و به طرف مرگ سیر می‌کند‪ .‬مردمک چشم تنگ‬
‫می‌شود و دیگر به تحریک با نور پاسخ نمی‌دهد‪ .‬تنفس نیز خیلی آهسته می‌شود‬
‫و از ‪ 4‬تا ‪ 5‬نفس در دقیقه تجاوز نمی‌کند‪ .‬مرگ ممکن است در طی چند دقیقه‬
‫تنا چنند سناعت در اثنر اغمنا و وقفنه تنفنس پینش آیند‪ .‬گاهنی نینز مسنموم بنا ینک‬
‫بهبودی زودگذر چنننند روز زنده مانده و سنننرانجام جان می‌نننسپارد‪ .‬در گذشتنننه‬
‫بسنیاری از مسنمومیت‌ها و خودکشی‌نها بنا تریاک انجام می‌گرفنت‪ .‬مسنمومیت و‬
‫مرگ بنا تریاک فراوان مشاهده می‌شود‪ .‬مسنمومیت مزمنن در نزد معتادان دیده‬
‫می‌شود‪ .‬آلکالوئیدهای مهنم تریاک را کنه عبارتنند از مرفینن ‪ ،‬کدئینن ‪ ،‬نارسنئین‪،‬‬
‫نارکوتین و پاپاورین می‌توان به شرح زیر خلصه کرد‪ :‬مرفین مهمترین آلکالوئید‬
‫تریاک و دارای طعمی تلخ است‪.‬‬

‫‪7‬‬
 ‫هروئین‬
‫یکننی از مشتقات مرفیننن ‪ ،‬هروئینن اسننت کنه از اسنتیله شدن مرفیننن به‌دسننت‬
‫می‌آیند‪ .‬مرفینن داروی ضند درد باارزشنی اسنت کنه برای تسنکین دردهای حاد و‬
‫شدید بکار می‌رود‪ .‬کدئین ‪ ،‬پس از مرفین ‪ ،‬از آلکالوئیدهای مهم تریاک محسوب‬
‫می‌شود و اثننر تخدیننر کننده ندارد و برای تسننکین سننرفه مورد اسننتفاده قرار‬
‫می‌گیرد‪ .‬موارد اعتیاد به کدئین به‌ندرت مشاهده شده است‪.‬‬
‫بنابراین در بین آلکالوئیدهای تریاک ‪ ،‬هروئین به عنوان خطرناک‌ترین ماده مخدر‬
‫شناختنه می‌شود‪ .‬اعتیاد بنه هروئینن بسنیار قوی و خطرناک اسنت و مصنرف آن‬
‫وابستگی شدید جسمی و روانی ایجاد می‌کند‪ .‬هروئین از راه استنشاق ‪ ،‬تزریق‬
‫زیرجلدی و تزریننق درون سننیاهرگی اسننتفاده می‌شود‪ .‬از آنجننا کننه فروشندگان‬
‫مواد مخدر ‪ ‌،‬برای سود بیشتر ‪ ،‬هروئین را با گنه‌گنه ‪ ،‬گچ ‪ ،‬لکتوز ‪ ‌،‬نمک و مواد‬
‫دیگر مخلوط می‌کنند‪ ‌،‬در نتیجه هروئین ناخالصی که به‌دست معتاد می‌رسد بیش‬
‫از ‪ 5‬درصند هروئینن خالص ندارد‪ .‬ناخالصنی‌های هروئینن و نینز غیراسنتریل بودن‬
‫سرنگ تزریق ‪ ،‬یکی از علل مرگ معتادان است که تاکنون هزاران نفر جوان را‬
‫از پای درآورده است‪.‬‬

‫پنس از آنکنه فرد بنا مصنرف هروئینن احسناس سنرخوشی و لذت کرد ناگزینر بنه‬
‫ادامه مصرف آن می‌شود و با احساس لزوم استعمال از لحاظ جسمی و روانی‬
‫به دارو وابسته می‌شود‪ .‬معتاد درمی‌یابد که اگر به دارو دسترسی نداشته باشد‬
‫اضطراب ‪ ،‬بی‌قراری‌ و عوارض دیگننر در او بروز می‌کننند‪ .‬ایننن وابسننتگی سننبب‬
‫می‌شود کنه ننه تنهنا مصنرف دارو را ادامنه دهند‪ ،‬بلکنه هربار مقدار مصنرف را نینز‬
‫اندکنی افزاینش دهند تنا بنه آن اثری کنه اولین‌‌بار بنا مصنرف هروئینن دسنت یافتنه‬
‫ه اینن ترتینب معتاد مادام کنه از هروئینن اسنتفاده می‌کنند خود را‬‫اسنت‪ ،‬برسند‪ .‬ب ‌‬
‫سنننرخوش و راضنننی می‌پندارد و هنگامنننی کنننه بنننه آن دسنننترسی ندارد دچار‬
‫بی‌قراری ‪ ،‬اضطراب ‌‪ ،‬تننننش ‪ ‌،‬خمیازه و افزاینننش تحریک‌پذیری می‌شود‪ .‬افراد‬
‫معتاد به‌تدرینج ضعینف و پژمرده می‌شونند و در اثنر اختللت روحنی و رواننی مینل‬
‫بنه کار را از دسنت می‌دهنند‪ .‬در واقنع همنه فعالیتهای معتاد برای به‌دسنت آوردن‬
‫دارو برای نوبننت دیگننر صننرف می‌شود و در ایننن راه از دروغ ‪ ،‬دزدی و پشت‌ننپا‬
‫زدن به همه قیدهای اخلقی و اجتماعی ابایی ندارد‪.‬‬

‫کوکائین‬
‫کوکائیننننن از برگ کوکننننا به‌دسننننت می‌آینننند‪ .‬کوکننننا بوته‌ای اسننننت از جنننننس‬
‫اریتروکسیلوم ‪ ،‬که دارای برگ‌های ساده و همیشه سبز است‪ .‬برگ کوکا دارای‬
‫دو نوع تانن است و از مدتها پیش در آمریکای جنوبی و مکزیک افراد فقیر برای‬
‫رفنع گرسننگی آن را می‌جویده‌انند‪ .‬امنا کوکائینن کنه سنمی و خطرناک اسنت‪ ،‬ننه‬
‫برای رفع گرسنگی ‪ ،‬بلکه برای اثر محرکی که دارد مورد استفاده قرار می‌گیرد‪.‬‬
‫کلریدرات کوکائینن دارای اثنر بی‌نحس کننده موضعنی اسنت و از اینن خاصنیت آن‬
‫برای تسنکین درد و بی‌نحس کردن موضنع برای عمنل جراحنی اسنتفاده می‌شود‪.‬‬
‫کوکائینن محرک قشنر مغنز و دسنتگاه عصنبی مرکزی اسنت‪ .‬مصنرف آن سنبب‬
‫تهییج و بی‌خوابی می‌شود و به توهم و هذیان می‌انجامد‪ .‬هرچند کوکائین از نظر‬
‫فیزیولوژیننک اعتیادآور نیسنننت‪ ،‬امننا از لحاظ روانننی شخنننص را بنننه دنبال خود‬

‫‪8‬‬
‫می‌کشانند و اسنتفاده از آن همان عواقنب فردی و اجتماعنی را کنه مواد اعتیادآور‬
‫دارند‪ ،‬به ‌بار می‌آورد‪.‬‬

‫افرادی که کوکائین مصرف می‌کنند ابتدا احساس سرخوشی و نشاط می‌کنند و‬

‫خود را سنعادتمند و نیرومنند و تواننا بنه انجام کارهاینی کنه به‌طور معمول قادر بنه‬
‫انجام آنهننا نیسننتند‪ ‌،‬می‌پندارننند‪ .‬حالت تحریکننی ‪ ،‬بی‌قراری ‪ ‌،‬اضطراب ‪ ،‬ترس ‪،‬‬
‫پرحرفنی ‪ ‌،‬بی‌خوابنی ‪ ‌،‬هیجان و توهنم و گیجنی پنس از مرحله اول گریبانگینر فرد‬
‫می‌شود و قدرت واهنی او رو بنه زوال می‌رود‪ .‬از اینرو شخنص بنه مصنرف مجدد‬
‫دارو می‌پردازد و دایره معیوب ادامننه پیدا می‌کننند‪ .‬فرد کوکائینننی ‪ ،‬معمول دچار‬
‫توهم‌های حسنی و هذیان اسنت و گاه حتنی دوسنتان خود را نینز به‌نجا نمی‌آورد و‬
‫اشخاص را به‌جای یکدیگر عوضی می‌گیرد‪.‬‬

‫آمفتامین‌ها‬
‫آمفتامین‌ داروینی اسنت کنه بنه عنوان محرک رواننی شناختنه شده اسنت و چون‬
‫سننبب بی‌اشتهایننی می‌شود در درمان چاقننی نیننز از برخننی از انواع آن اسننتفاده‬
‫می‌شود‪ .‬استفاده مداوم از آمفتامین‌ نوعی اعتیاد با نشانه‌هایی چون بی‌اشتهایی‬
‫‪ ،‬کاهنننش وزن ‪ ،‬تندی ضربان قلب و تنفنننس ‪ ،‬لرزش ‪ ،‬افزاینننش تحریک‌پذیری ‪،‬‬
‫بی‌خوابی و روان‌پریشی ایجاد می‌کند‪.‬‬

‫حشیش‬
‫شاهداننه گیاهنی اسنت کنه در اکثنر نقاط جهان می‌رویند و بسنته بنه محنل روینش‬
‫دارای تفاوتهایننی می‌باشنند‪ .‬شاهدانننه ‪ ،‬به‌ویژه شاهدانننه هندی دارای یننک ماده‬
‫رزینننی به‌نام کانابیننس یننا حشیننش اسننت کننه در کشورهای غربننی و آمریکننا‬
‫ماری‌جوانننا نامیده می‌شود‪ .‬حشیننش بوی قوی و طعننم تننند و خاصننیت سننکرآور‬
‫دارد‪ .‬حشیش یا کانابینس بر روی دستگاه عصبی مرکزی اثر می‌کند و ا ستعمال‬
‫طولنی آن به لغری ‪ ،‬رنگ پریدگی ‪ ،‬ضعف و اختللت روانی می‌انجامد‪.‬‬

‫چننند دقیقننه پننس از تدخیننن یننا یکننی دو سنناعت پننس از خوردن حشیننش مرحله‬
‫تحریکی آغاز می‌شود که طی آن فرد احساس خوشی و انبساط خاطر می‌کند‪.‬‬
‫تحت تاثیر حشیش کنترل رفتار مختل می‌شود و پرحرفی ‪ ،‬قهقهه و حس پرواز‬
‫در بیمار پیننش می‌آینند‪ .‬ادراک فرد از زمان و مکان مختننل می‌شود و اختلل‌های‬
‫حسی نیز پیش می‌آید‪ .‬شخص دچار توهم و تصورات واهی می‌شود‪ ،‬محیط خود‬
‫را غینر از آنچنه کنه هسنت می‌بینند‪ ‌،‬دسنت‌های خود را پنر و بال می‌بینند و حوض‬
‫خاننه را درینا‪ .‬از این‌رو حشینش را بایند ماده خطرناکنی تلقنی کرد کنه اگرچنه از‬
‫نظر فیزیولوژیک وابستگی ایجاد نمی‌کند‪ ،‬اما چون وابستگی روانی به آن سبب‬
‫می‌شود که فرد به طرف استفاده مداوم سوق داده شود باید به‌طور جدی با آن‬
‫مبارزه کرد‪.‬‬
‫گروه درمانی‬
‫انسنانها در گروههای اجتماعنی متنوعنی زندگنی می‌کننند و فعال هسنتند‪ .‬در اینن‬
‫شراینط عجینب نیسنت کنه بسنیاری از مسنائل احسناسی و عاطفنی آنهنا از روابنط‬

‫‪9‬‬
‫مخدوش شده اینن گروههنا ناشننی می‌شود‪ .‬بنا پنی بردن بننه اهمیننت روز افزون‬
‫روابننط اجتماعننی و میان فردی در سننالهای اخیننر بجای توجننه بننه عوامننل درون‬
‫شخصی توجه به عوامل حاکم میان افراد گروههای اجتماعی از اهمیت بیشتری‬
‫برخوردار شده است‪ .‬و بر این اساس در محیط بیمارستانهای روانی ‪ ،‬کلینیکها ‪،‬‬
‫دفاتنر مشاوره و روان درماننی و ‪ ...‬بنه شکنل بندیهای گروهنی توجنه خاص مبذول‬
‫می‌شود‪ .‬امروزه انواع شیوه‌های گروه درماننننی از جمله متداولترینننن شیوه‌های‬
‫روان درمانی هستند‪ .‬در مقابل گروه درمانی ‪ ،‬روان درمانی انفرادی قرار دارد‪.‬‬

‫تاریخچه گروه درمانی‬

‫اسنتفاده منظنم از گروه‌نها در روان درماننی پدیده نسنبتا تازه‌ای اسنت‪ .‬هنر چنند‬
‫التیام یابنی گروهنی سنابقه‌ای بنه قدمنت تارینخ دارد کنه نمونه‌های بارز آن را در‬
‫تعالینننم مذهبنننی می‌توان مشاهده کرد‪ .‬ژوزف پرات (‪ )1974‬پزشنننک اهنننل‬
‫بوستون را اغلب پدر گروه درمانی می‌دانند‪ ،‬در آغاز قرن بیستم ژوزف پرات‬
‫مسأله گردهم آوری بیمارن معلول و آموزش جنبه‌های پزشکی بیماری آنها بطور‬
‫دسنته جمعنی را مطرح سناخت‪ .‬او صنرف نظنر از کار تعلینم ‪ ،‬فضاینی گروهنی‬
‫بوجود آورد تا بیماران در سایه آن در مقام کمک متقابل به یکدیگر برآیند‪ .‬چندین‬
‫سننال بعنند ‪ ،‬تعدادی از روانپزشکان آمریکایننی نقطننه نظرهای پرات را در زمینننه‬
‫درمان روانننننننننننننننننننننننننننننننننننننننی بکار بردننننننننننننننننننننننننننننننننننننننند‪.‬‬

‫از جمله لزل و مارش کنه از ینک شیوه آموزشنی بنه صنورت گروهنی برای درمان‬
‫ناخوشیهای دماغی استفاده می‌کرد ند‪ .‬این شیوه به زودی منسوخ گردید و جای‬
‫آنرا روان تحلیلی گران پنر کردنند‪ .‬فرویند شخصنا بنه کار گروه درماننی نپرداخنت‪،‬‬
‫امنا مقال تی کنه در زمیننه روان شناسنی گرو هی و تحلینل خود منتشنر کرد‪ ،‬حاکنی‬
‫از اطلع او از اهمیت پدیده گروهی بود‪ .‬آدلر شخصا از برنامه‌های گروه درمانی‬
‫در مراکز هدایت کودکان و نیز معتادان به الکل استفاده نمود‪ .‬جنگ جهانی دوم‬
‫بننه گروه درمانننی وسننعت تازه‌ای بخشینند‪ .‬گروه درمانننی برای توده‌های عظیننم‬
‫بیماران رواننی کنه بنه ارتنش بریتانینا فرا خوانده شده بودنند‪ ،‬نقنش مهنم درماننی‬
‫ایفننا نمود‪ .‬بیمارسننتان نظامننی نورت فیلد بخصننوص مرکننز مهمننی برای ابداع‬
‫شیوه‌های مختلف گروه درمانننننی بود‪ .‬از جمله سننننایر بانیان گروه درمانننننی در‬
‫آمریکنا می‌توان بنه گروهنی از روانشناسنان اجتماعنی بنه سنرپرستی کورت لوینن‬
‫اشاره نمود‪ .‬چه مشکلتی با استفاده از گروه درمانی می‌توانند درمان شوند؟‬

‫مشکلت و مسائلی که با استفاده از گروه درمانی قابل هستند گسترش وسیعی‬

‫دارنند‪ ،‬از جمله مشکلت مرتبنط بنه خود انگاره ‪ ،‬نداشتنن احسناس هوینت ‪ ،‬عزت‬
‫نفنس و هدف و مقصنود‪ .‬مشکلت نشانه‌ای شامنل اضطراب ‪ ،‬افسنردگی روان‬
‫تننی ‪ ،‬عملکرد ضعینف شغلی ‪ ،‬برخورد غینر مؤثنر بنا فشارهای رواننی ‪ ،‬مشکلت‬
‫عاطفنی ‪ ،‬ناتواننی در ابراز اهمینت ‪ ،‬ناتواننی در کنترل احسناسات ‪ ،‬پرخاشگری ‪،‬‬
‫روابنط اجتماعنی نامناسنب ‪ ،‬ناراحتنی در مجمنع ‪ ،‬ناتواننی در اعتماد بنه دیگران ‪،‬‬
‫وابستگی شدید به دیگران ‪ ،‬ابراز وجود بیش از حد ‪ ،‬ناتوانی در برقراری ارتباط‬
‫بنننا جننننس مخالف ‪ ،‬اعتیاد ‪ ،‬مشکلت زنانشوینننی مثنننل اختلفات و مشاجرات‬
‫همسران و ‪. ...‬‬

‫‪10‬‬
‫ویژیگننننی افرادی کننننه تحننننت گروه درمانننننی قرار‬
‫می‌گیرند‪.‬‬
‫بسیار باید از انگیزه لزم برخوردار باشد‪ ،‬میل به تغییر داشته باشد و در راستای‬
‫رسیدن به این هدف بکوشد‪ .‬ورود به برنامه گروه درمانی باید داوطلبانه باشد و‬
‫بیمار به صرف توصیه دوستان و اقوام و مسئولین روان درمانی به این کار وادار‬
‫نشود‪ .‬بیمار باید به گروه درمانی معتقد باشد و آنرا یک شیوه درمانی درست و‬
‫مناسب بداند‪ .‬معتقد باشد که گروه نیازهای او را برآورده می ‌سازد و مفید واقع‬
‫می‌شود‪ .‬نظنر بنه اینکنه گروه درماننی اصنول فرآینند کلمنی اسنت‪ ،‬بیمار بایند از‬
‫مهارتهای کلمی و مفهومی کافی برخوردار باشد‪ .‬در گروه درمانی برای بیماران‬
‫شدیدا افسننننرده ‪ ،‬بیمارن مبتل بننننه اسننننکیزوفرنی حاد ‪ ،‬اختلل شخصننننیتهای‬
‫پارانوئیند ‪ ،‬اختلل شخصنیت اسنکیزوئید شدیند ‪ ،‬اختلل شخصنیت جامعنه سنتیز ‪،‬‬
‫افراد مبتل بنه بیمار انگاری و اختلل شخصنیت خود شیفتنه در صنورتی کنه گروه‬
‫درمانی بلند مدت باشد‪ ،‬نمی‌توانند مفید باشند‪.‬‬

‫مراحل طبیعی در فرآیند گروه درمانی‬

‫در آغاز تشکینل گروه ‪ ،‬گروه هنوز کامل روشنن نشده اسنت‪ .‬بنه درمانگنر وابسنته‬
‫است چرا که درمانگر را بوجود آورده و ادامه فعالیت گروه به نظر اعضاء گروه‬
‫بنننه درمانگنننر ارتباط دارد‪ .‬اعضاء گروه در انتظار راهنماینننی و دسنننتور العمنننل‬
‫درمانگنر هسنتند‪ .‬در نظنر آنهنا درمانگنر شخصنی بنا معلومات و متخصنص اسنت و‬
‫اعضاء خود را وابسته به درمانگر احساس می‌کنند و نیز تلش می‌کنند رفتارهای‬
‫مناسنب داشتنه باشنند تنا بتواننند در گروه ماندگار شونند‪ ،‬هنر چنند آگاهنی کامنل از‬
‫اهداف گروه ندارننند‪ .‬در مرحله دوم وابسننتگی تغییننر شکننل می‌دهنند و گروه یاد‬
‫می‌گیرد که وابسته به درمانگر نباشد و مسئولیت پذیر باشد‪.‬‬

‫در مرحله سننوم صننمیمت بیشتری بیننن گروه ایجاد می‌شود‪ .‬احسنناسات خود را‬
‫بیان می‌کننند و واکنشهای مناسنب در مقابنل احسناسات دیگران نشان می‌دهنند‪.‬‬
‫درمانگنر در جلسنه درمان حضور دارد‪ ،‬امنا تنهنا اداره کننده جلسنه نیسنت‪ .‬سنعی‬
‫می‌کنند بننه عنوان ینک عضننو گروه انسنجام جلسننه را حفنظ کننند‪ .‬و از تکنیکهای‬
‫مختلف در مورد اعضاء گروه و واکنشهای آنهنا اسنتفاده کنند‪ .‬ممکنن اسنت گروه‬
‫درمانگنر جلسنه را بنا خطاب گروهنی آغاز کنند و ادامنه جلسنه را بنا تشوینق و باز‬
‫خورد به اعضاء تداوم بخشد‪.‬‬

‫‪11‬‬