Hoan Thien Dtcs Dong Co

Môc lôc
§Ò bµi 1
Lêi nãi ®Çu 2
Ch¬ng I Giíi thiÖu vÒ ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu 4
I.1 §Æt vÊn ®Ò
I.2 Tæng quan vÒ ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu.
I.2.1 Giíi thiÖu mét sè lo¹i ®éng c¬ ®iÖn mét
chiÒu
I.2.2 §éng c¬ ®iÖn kÝch thÝch ®éc lËp
I.3 Çc vÊn ®Ò kh¸c khi ®iÒu khiÓn ®éng c¬
®iÖn mét chiÒu.
I.3.1 Çc gãc phÇn t lµm viÖc
I.3.2 Çc chÕ ®é lµm viÖc cña §C§ 1 chiÒu kÝch tõ
®éc lËp
I.3.3 VÊn dÒ phô t¶i
Ch¬ng M¹ch b¨m xung 16
II II.1 Giới thiệu về băm xung một chiều (BXDC)
II.1.1 Ph¬ng ph¸p thay ®æi ®é réng xung
II.1.2 Ph¬ng ph¸p thay ®æi tÇn sè xung
II.1.3 Nhận xÐt
II.2 Çc sơ đồ băm xung
II.2.1 Sơ đồ giảm ¸p (Step-down (Buck))
II.2.2 BiÕn ®æi t¨ng ¸p (step-up (boost))
II.2.3 Sơ đồ băm đảo cưc (Step-down/up (buck-
boost))
II.2.4 Bộ đảo dßng
II.2.5 Bộ đảo ¸p
II.2.6 Bộ Chopper lớp E
1. Sơ đồ nguyªn lý
2. Çc phương ph¸p điều khiển
II.3 Kết luận
II.3.1 Chọn mạch lực
II.3.2 Chọn phương ph¸p điều khiển
II.3.3 Chọn van b¸n dẫn
Ch¬ng ThiÕt kÕ m¹ch lùc 39
III III.1. TÝnh to¸n chọn van
III.1.1 Chọn Diode công suất
III.1.2 Chọn çc van b¸n dẫn
§å ¸n m«n häc §TCS GVHD:Ph¹m
Quèc H¶i
Ch¬ng ThiÕt kÕ m¹ch ®iÒu khiÓn 41
IV IV.1. Yªu cÇu chung cña m¹ch ®iÒu khiÓn
IV.2. Nguyªn lý chung cña m¹ch ®iÒu khiÓn
IV.5 ThiÕt kÕ nguån m¹ch ®iÒu khiÓn
Ch¬ng M« pháng trªn m¸y tÝnh 73
V
§Ò bµi
ThiÕt kÕ bé b¨m xung mét chiÒu cã ®¶o chiÒu ®Ó ®iÒu chØnh

tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu kÝch tõ ®éc lËp víi çc th«ng sè
sau:
Ph¬ng §iÖn ¸pxoay Dßng ®iÖn Ph¹m vi ®iÒu

¸n chiÒu (V) ®Þnh møc (A) chØnh tèc ®é
2 220 8 15:1
Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang
Nhãm ®å ¸n §TCS 8 – Líp T§H2 K47
Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 2

Quèc H¶i
Lêi nãi ®Çu
Ứng dụng Điện tử công suất trong truyền động điện – điều khiển tốc độ động
cơ điện là lĩnh vực quan trọng và ngày càng phát triển. Các nhà sản xuất không
ngừng cho ra đời các sản phẩm và công nghệ mới về các phần tử bán dẫn công suất
và các thiết bị điều khiển đi kèm. Do đó khi thực hiện đồ án chúng em đã cố gắng
cập nhật những kiến thức mới nhất, những công nghệ mới trong lĩnh vực điều
khiển các phần tử bán dẫn công suất. Với yêu cầu thiết kế mạch băm xung một
chiều để điều khiển động cơ điện một chiều kích từ độc lập có yêu cầu đảo chiều
quay theo nguyên tắc đối xứng , chúng em đã cố gắng tìm hiểu kĩ về các phương
án công nghệ sao cho bản thiết kế vừa đảm bảo yêu cầu kĩ thuật, yêu cầu kinh tế .
Với hy vọng đồ án điện tử công suất này là một bản thiết kế kĩ thuật có thể áp
dụng được trong thực tế nên chúng em đã cố gắng mô tả cụ thể, tỉ mỉ và tính toán
cụ thể các thông số của các sơ đồ mạch.
Mặc dù chúng em đã rất nỗ lực và cố gắng làm việc với tinh thần học hỏi và
quyết tâm cao nhất tuy nhiên đây là lần đầu tiên chúng em làm đồ án, và đặc biệt
do trình độ hiểu biết của chúng em còn nhiều hạn chế nên chúng em không thể
tránh khỏi những sai sót, chúng em mong nhận được sự phê bình góp ý của các
thầy để giúp chúng em hiểu rõ hơn các vấn đề trong đồ án cũng như những ứng
dụng thực tế của nó để bản đồ án của chúng em được hoàn thiện hơn .Và chúng em
hi vọng trong một tương lai không xa, chúng em có thể áp dụng những kiến thức
và hiểu biết thu được từ chính đồ án đầu tiên trong cuộc đời sinh viên của chúng
em vào thực tế cũng như sẽ phát triển hơn nó trong các đồ án sau này.
Trong quá trình làm đồ án chúng em đã nhận được sự giúp đỡ và chỉ bảo rất
tận tình của thầy giáo PHẠM QUỐC HẢI . Chúng em xin chân thành cảm ơn thầy
và hi vọng thầy sẽ giúp đỡ chúng em nhiều hơn nữa trong việc học tập của chúng
em sau này.
Nhóm sinh viên thực hiện.

Quèc H¶i
Ch¬ng I
Giíi thiÖu vÒ ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu
I.1 §Æt vÊn ®Ò
Cïng víi sù ph¸t triÓn ngµy cµng m¹nh mÏ cña çc ngµnh
c«ng nghiÖp c¶ vÒ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u,®iÖn vµ çc m¸y
®iÖn ®ãng mét vai trß rÊt quan träng , kh«ng thÓ thiÕu ®îc
trong phÇn lín çc ngµnh c«ng nghiÖp vµ ®êi sèng sinh ho¹t cña
con ngêi. Nã lu«n ®i tríc mét bíc lµm tiÒn ®Ò nhng còng lµ mòi
nhän quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng cña c¶ mét hÖ thèng s¶n xuÊt
c«ng nghiÖp. Kh«ng mét quèc gia nµo, mét nÒn s¶n xuÊt nµo
kh«ng sö dông ®iÖn vµ m¸y ®iÖn.
Do tÝnh u viÖt cña hÖ thèng ®iÖn xoay chiÒu: dÔ s¶n
xuÊt, dÔ truyÒn t¶i..., c¶ m¸y ph¸t vµ ®éng c¬ ®iÖn xoay chiÒu
®Òu cã cÊu t¹o ®¬n gi¶n vµ c«ng suÊt lín, dÔ vËn hµnh... mµ
m¸y ®iÖn (®éng c¬ ®iÖn) xoay chiÒu ngµy cµng ®îc sö dông
réng r·i vµ phæ biÕn. Tuy nhiªn ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu vÉn gi÷
mét vÞ trÝ nhÊt ®Þnh nh trong c«ng nghiÖp giao th«ng vËn t¶i,
vµ nãi chung ë çc thiÕt bÞ cÇn ®iÒu khiÓn tèc ®é quay liªn tôc
trong ph¹m vi réng (nh trong m¸y çn thÐp, m¸y c«ng cô lín, ®Çu
m¸y ®iÖn...). MÆc dï so víi ®éng c¬ kh«ng ®ång bé ®Ó chÕ t¹o
®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu cïng cì th× gi¸ thµnh ®¾t h¬n do sö
dông nhiÒu kim lo¹i mµu h¬n, chÕ t¹o b¶o qu¶n cæ gãp phøc t¹p
h¬n ... nhng do nh÷ng u ®iÓm cña nã mµ m¸y ®iÖn mét chiÒu
vÉn kh«ng thÓ thiÕu trong nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i.
¦u ®iÓm cña ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu lµ cã thÓ dïng lµm
®éng c¬ ®iÖn hay m¸y ph¸t ®iÖn trong nh÷ng ®iÒu kiÖn lµm
viÖc kh¸c nhau. Song u ®iÓm lín nhÊt cña ®éng c¬ ®iÖn mét

Quèc H¶i
chiÒu lµ ®iÒu chØnh tèc ®é vµ kh¶ n¨ng qu¸ t¶i. NÕu nh b¶n
th©n ®éng c¬ kh«ng ®ång bé kh«ng thÓ ®¸p øng ®îc hoÆc
nÕu ®¸p øng ®îc th× ph¶i chi phÝ çc thiÕt bÞ biÕn ®æi ®i kÌm
(nh bé biÕn tÇn....) rÊt ®¾t tiÒn th× ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu
kh«ng nh÷ng cã thÓ ®iÒu chØnh réng vµ chÝnh x¸c mµ cÊu tróc
m¹ch lùc, m¹ch ®iÒu khiÓn ®¬n gi¶n h¬n ®ång thêi l¹i ®¹t chÊt
lîng cao.
Ngµy nay hiÖu suÊt cña ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu c«ng suÊt
nhá kho¶ng 75% ÷ 85%, ë ®éng c¬ ®iÖn c«ng suÊt trung b×nh
vµ lín kho¶ng 85% ÷ 94% .C«ng suÊt lín nhÊt cña ®éng c¬ ®iÖn
mét chiÒu vµo kho¶ng 100000kw ®iÖn ¸p vµo kho¶ng vµi tr¨m
cho ®Õn 1000v. Híng ph¸t triÓn lµ c¶i tiÕn tÝnh n©ng vËt liÖu,
n©ng cao chØ tiªu kinh tÕ cña ®éng c¬ vµ chÕ t¹o nh÷ng m¸y
c«ng suÊt lín h¬n ®ã lµ c¶ mét vÊn ®Ò réng lín vµ phøc t¹p v×
vËy víi vèn kiÕn thøc cßn h¹n hÑp cña m×nh trong ph¹m vi ®Ò tµi
nµy em kh«ng thÓ ®Ò cËp nhiÒu vÊn ®Ò lín mµ chØ ®Ò cËp tíi
vÊn ®Ò thiÕt kÕ bé b¨m xung mét chiÒu ®Ó ®iÒu chØnh tèc ®é
cã ®¶o chiÒu cña ®éng c¬ mét chiÒu kÝch tõ ®éc lËp theo
nguyªn t¾c ®èi xøng . §©y lµ mét trong nh÷ng ph¬ng ph¸p ®îc
dïng phæ biÕn nhÊt hiÖn nay ®Ó ®iÒu chØnh ®éng c¬ ®iÖn
mét chiÒu kÝch tõ ®éc lËp víi yªu cÇu ®¶o chiÒu quay ®éng c¬
theo ph¬ng ph¸p ®èi xøng .§©y lµ mét ph¬ng ph¸p mang l¹i
hiÖu qu¶ kinh tÕ cao vµ ®îc sö dông réng r·i bëi nh÷ng tÝnh
n¨ng vµ ®Æc ®iÓm næi bËt cña nã mµ chóng em sÏ ph©n tÝch
vµ ®Ò cËp sau nµy.
I.2 Tæng quan vÒ ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu.

I.2.1) Giíi thiÖu mét sè lo¹i ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu
Khi xem xÐt ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu còng nh m¸y ph¸t
®iÖn mét chiÒu ngêi ta ph©n lo¹i theo çch kÝch thÝch tõ çc
®éng c¬. Theo ®ã øng víi mçi çch ta cã çc lo¹i ®éng c¬ ®iÖn
lo¹i:
- KÝch thÝch ®éc lËp: khi nguån mét chiÒu cã c«ng suÊt ko ®ñ
lín, m¹ch ®iÖn phÇn øng vµ m¹ch kÝch tõ m¾c vµo hai nguån
mét chiÒu ®éc lËp nhau nªn :I = I.
- KÝch thÝch song song: khi nguån mét chiÒu cã c«ng suÊt v« cïng
lín vµ ®iÖn ¸p ko ®æi, m¹ch kÝch tõ ®îc m¾c song song víi
m¹ch phÇn øng nªn I = Iu +It

Quèc H¶i
- KÝch thÝch nèi tiÕp: cuén kÝch tõ m¾c nèi tiÕp víi cuén d©y
phÇn øng cuén kÝch tõ cã tiÕt diÖn lín, ®iÖn trë nhá, sè vßng Ýt,
chÕ t¹o dÔ dµng nªn ta cã I = I =It.
- KÝch thÝch hçn hîp ta cã: I = Iu +It
Víi mçi lo¹i ®éng c¬ trªn th× sÏ t¬ng øng víi çc ®Æc tÝnh, ®Æc
®iÓm kü thuËt ®iÒu khiÓn vµ øng dông lµ t¬ng ®èi kh¸c nhau
phô thuéc vµo nhiÒu yÕu tè.Trong ®Ò tµi nµy ta chØ xÐt ®ªn
®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu kÝch tõ ®éc lËp vµ biÖn ph¸p h÷u
hiÖu nhÊt ®Ó ®iÒu khiÓn lo¹i ®éng c¬ nµy.
I.2.2 §éng c¬ ®iÖn mét chiÒu kÝch tõ ®éc lËp
+Ph¬ng tr×nh ®Æc tÝnh c¬: lµ ph¬ng tr×nh biÓu thÞ mèi quan
hÖ gi÷a tèc ®é (n) vµ m«men (M) cña ®éng c¬ cã d¹ng chung
U Ru + R f
ω= u − .M
KΦ ( KΦ) 2
Th«ng qua ph¬ng tr×nh nµy, ta cã thÓ thÊy ®îc sù phô thuéc cña
tèc ®é ®éng c¬ vµo m«men ®éng c¬ vµ çc th«ng sè kh¸c
(m«men, tõ th«ng...), tõ ®ã ®a ra ph¬ng ¸n ®Ó ®iÒu chØnh
®éng c¬ (tèc ®é) víi ph¬ng ¸n tèi u nhÊt.
Víi nh÷ng ®iÒu kiÖn U = const, It = const th× tõ th«ng cña ®éng
c¬ hÇu nh kh«ng ®æi, v× vËy quan hÖ trªn lµ tuyÕn tÝnh vµ ®-
êng ®Æc tÝnh c¬ cña ®éng c¬ lµ ®êng th¼ng.
Thêng d¹ng cña ®Æc tÝnh lµ ®êng th¼ng mµ giao ®iÓm víi trôc
tung øng víi m«men ng¾n m¹ch cßn giao ®iÓm víi trôc tung øng
víi tèc ®é kh«ng t¶i cña ®éng c¬
∆M
Ngêi ta ®a thªm ®¹i lîng β = ®Ó ®¸nh gi¸ ®é cøng. §Æc tÝnh
∆ω
cµng dèc cµng cøng ( β cµng lín) tøc lµ m«men biÕn ®æi nhiÒu
nhng tèc ®é biÕn ®æi Ýt vµ ngîc l¹i. §Æc tÝnh cµng Ýt dèc cµng
mÒm tøc lµ m«men biÕn ®æi Ýt nhng tèc ®é biÕn ®æi nhiÒu
thay ®æi.
ω
ω
o
ω
t
0
Sinh viªn thùc hiÖn: Mt Xu©n Quang
NguyÔn Mnm M 6
Quèc H¶i
§Ó hiÓu ®îc nguyªn lý vµ lùa chän ph¬ng ph¸p ®iÒu chØnh tèi u,
tríc hÕt ta ®i xÐt ®Æc tÝnh cña ®éng c¬ ®iÖn. §ã lµ quan hÖ
gi÷a tèc ®é quay víi m«men (hoÆc dßng ®iÖn) cña ®éng c¬.
+§Æc tÝnh c¬ tù nhiªn cña ®éng c¬: nÕu ®éng c¬ vËn hµnh ë
chÕ ®é ®Þnh møc (®iÖn ¸p, tÇn sè, tõ th«ng ®Þnh møc vµ
kh«ng nèi thªm çc ®iÖn kh¸ng, ®iÖn trë vµo ®éng c¬). Trªn
®Æc tÝnh c¬ tù nhiªn ta cã çc ®iÓm lµm viÖc ®Þnh møc cã gi¸
trÞ M®m, ω®m.
+§Æc tÝnh c¬ nh©n t¹o cña ®éng c¬ lµ ®Æc tÝnh khi ta thay
®æi çc tham sè nguån ho¹c nèi thªm çc ®IÖn trë, ®iÖn kh¸ng.
§Ó so s¸nh çc ®Æc tÝnh c¬ víi nhau, ngêi ta ®a ra kh¸i niÖm ®é
cøng cña ®Æc tÝnh c¬: β=∆Μ/∆ω (tèc ®é biÕn thiªn m«men so víi
vËn tèc).
a) §Æc tÝnh c¬ cña ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu kÝch tõ ®éc

lËp
S¬ ®å kÝch tõ ®éc lËp ®îc thÓ hiÖn nh díi ®©y:
Khi nguån mét chiÒu cã c«ng suÊt kh«ng ®ñ lín th× m¹ch ®iÖn
phÇn øng vµ m¹ch kÝch tõ m¾c vµo hai nguån mét chiÒu ®éc lËp
víi nhau: gäi lµ ®éng c¬ ®iÖn kÝch tõ ®éc lËp.
Ph¬ng tr×nh ®Æc tÝnh c¬ xuÊt ph¸t:
U u = Eu + ( Ru + R f ) I u
+U: ®iÖn ¸p phÇn øng.
+E: søc ®iÖn ®éng phÇn øng.
+R: ®iÖn trë m¹ch phÇn øng : R=r +rcf +rb +rct

Quèc H¶i
+r: ®iÖn trë cuén d©y phÇn øng.
+rcf: ®iÖn trë cuén cùc tõ phô.
+ri: ®iÖn trë cuén bï.
+rct: ®iÖn trë tiÕp xóc cña chæi ®iÖn.
+Rf: ®iÖn trë phô trong m¹ch phÇn øng.
+I: dßng ®iÖn m¹ch phÇn øng.
+E ®îc x¸c ®Þnh theo biÓu thøc sau:
pN
Eu = ⋅ Φ⋅ω
2πa
+ p: sè ®«i cùc tõ chÝnh.
+ N: sè thanh dÉn t¸c dông cña cuén d©y phÇn øng.
+ A: sè ®«i m¹ch nh¸nh song song cña cuén d©y phÇn øng.
+ Φ : tõ th«ng kÝch tõ díi mét cùc tõ.
+ω: tèc ®é gãc.
pN
K=
2π a
Trong ®ã K lµ hÖ sè cÊu t¹o cña ®éng c¬.
E u = K e Φn
ω = 2πn / 60 = n / 9,55
V× vËy
pN
Eu = Φn
60a
K
Ke = = 0,105K
9,55
Suy ra
U u Ru + R f
Φ=− Iu
KΦ KΦ
BiÓu thøc (*) lµ ph¬ng tr×nh ®Æc tÝnh c¬ ®iÖn cña ®éng
c¬.
MÆt kh¸c m«men ®iÖn tõ cña ®éng c¬ ®îc x¸c ®Þnh
M dt = K .Φ.I u
Suy ra
I u = M dt / KΦ
Thay vµo (*) ta ®îc
U Ru + R f
ω= u − M dt
KΦ ( KΦ ) 2

Quèc H¶i
NÕu bá qua çc tæn thÊt c¬ vµ thÐp th× m«men c¬ trªn trôc
®éng c¬ b»ng m«men ®iÖn tõ b»ng M.
Ta cã
U Ru + R f
ω= u − M
KΦ ( KΦ ) 2
§©y lµ ph¬ng tr×nh ®Æc tÝnh c¬ cña ®éng c¬ ®iÖn
mét chiÒu kÝch tõ ®éc lËp. §å thÞ h×nh vÏ:
ω
ω
o
ω
t
NhËn xÐt : 0 Mt Mnm M

+ I=0 hoÆc M=O ta cã
Uu
ω= = ω0
Ru + R f
§©y lµ tèc ®é kh«ng t¶i lý tëng cña ®éng c¬
U
+ω = 0 th× I u = R + R : Dßng ®iÖn ng¾n m¹ch.
u f
M = K .Φ.I nm = M nm : M«men ng¾n m¹ch.
Uu RI
ω= − = ω 0 − ∆ω
KΦ KΦ

Quèc H¶i
U u Ru + R f
ω= − M = ω 0 − ∆ω
KΦ ( KΦ ) 2
R = Ru + R f
Uu
ω0 =
KΦ
R R
∆ω = Iu = M
KΦ ( KΦ) 2
Tõ ®ã cã thÓ tèc ®é ®«ng c¬ ®iÖn mét chiÒu phô thuéc vµo çc
®¹i lîng lµ: U, R, I. Nh vËy th«ng qua çc ®¹i lîng biÕn thiªn nµy
mµ ta cã thÓ ®iÒu khiÓn ®îc tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu.
b) Çc ph¬ng ph¸p ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét

chiÒu
§iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu lµ mét trong
çc néi dung chÝnh cña truyÒn ®éng ®iÖn nh»m ®¸p øng çc
yªu cÇu c«ng nghÖ nµo ®ã cña çc m¸y s¶n xuÊt.§iÒu chØnh tèc
®é lµ dïng ph¬ng ph¸p thuÇn tuý ®iÖn t¸c ®éng lªn b¶n
th©n hÖ thèng truyÒn ®éng ®iÖn ®Ó thay ®æi tèc ®é quay
cña ®éng c¬ ®iÖn. Tèc ®é quay cña ®éng c¬ ®iÖn thêng bÞ
thay ®æi do sù biÕn thiªn cña t¶i ,cña nguån hay chÕ ®é lµm
viÖc nh më m¸y ,h·m m¸y ...vµ do ®ã g©y ra çc sai sè so víi tèc
®é ,kÜ thuËt mong muèn ....Trong çc hÖ thèng truyÒn ®éng
®iÖn thêng c¨n cø vµo mét sè chØ tiªu kinh tÕ ,kÜ thuËt c¬ b¶n
,çc chØ tiªu nµy ®îc tÝnh khi thiÕt kÕ vµ ®iÒu chØnh ®éng c¬
®iÖn
Trong thùc tÕ cã 3 ph¬ng ph¸p ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng
c¬ ®iÖn mét chiÒu
+ §iÒu chØnh ®iÖn ¸p cho phÇn øng ®éng c¬.
+ §iÒu chØnh b»ng çch thay ®æi tõ th«ng phÇn øng hay thay
®æi ®iÖn ¸p phÇn øng cÊp cho m¹ch kÝch tõ.
+ §iÒu chØnh b»ng thay ®æi ®iÖn trë phô trªn m¹ch phÇn øng.
b.1) Nguyªn lý ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p phÇn øng
ChØ ¸p dông ®îc víi ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu kÝch thÝch
®éc lËp hoÆc song lµm viÖc ë chÕ ®é kÝch thÝch ®éc l©p. Lo¹i
nµy cÇn cã thiÕt bÞ nguån nh: m¸y ph¸t ®iÖn mét chiÒu kÝch tõ
®éc lËp, çc bé chØnh lu ®iÒu khiÓn cã chøc n¨ng biÕn n¨ng lîng

Quèc H¶i
®iÖn xoay chiÒu thµnh mét chiÒu cã s®® Eb ®iÒu chØnh nhê
tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn U®k.
Ta cã ph¬ng tr×nh
E b − E u = I u ( Rb + Rud )
Eb R + Rud
ω= − b Rud K dm I u
KΦdm KΦKm
M
ω = ω0 (U dk ) −
β
V× tõ th«ng cña ®éng c¬ ®îc gi÷ kh«ng ®æi nªn ®Æc tÝnh c¬
còng kh«ng ®æi. Tèc ®é kh«ng t¶i lÝ tëng tuú thuéc gi¸ trÞ U®k
cña hÖ thèng. §å thÞ tuyÕn tÝnh do ®ã míi nãi ph¬ng ph¸p nµy lµ
triÖt ®Ó. §Ó x¸c ®Þnh d¶i ®iÒu chØnh tèc ®é.
Chó ý:
+ Ph¬ng ph¸p nµy cã tõ th«ng kh«ng ®æi nªn ®Æc tÝnh c¬ cã
®é cøng kh«ng ®æi
+ Tèc ®é kh«ng t¶i lý tëng tuú thuéc vµo gi¸ trÞ ®iÖn ¸p U®k cña
hÖ thèng do ®ã cã thÓ nãi ph¬ng ph¸p nµy ®iÒu khiÓn lµ triÖt
®Ó.
+ Gi¶i ®iÒu chØnh tèc ®é cña hÖ tthèng bÞ chÆn bëi ®Æc tÝnh
c¬ b¶n lµ ®Æc tÝnh øng víi ®iÖn ¸p ®Þnh møc vµ tõ th«ng ®Þnh
møc. Tèc ®é nhá nhÊt cña d¶i ®iÒu khiÓn bÞ giíi h¹n bëi yªu cÇu
vÒ sai sè tèc ®é vµ m« men khëi ®éng.
+Víi mét c¬ cÊu m¸y cô thÓ cã ω 0 max , K M , M dm x¸c ®Þnh v× vËy
ph¹m vi ®iÒu chØnh D phô thuéc tuyÕn tÝnh vµo gi¸ trÞ ®é cøng
M dm
ω max = ω 0 max −
β
M
ω min = ω 0 min − dm
β

Quèc H¶i
M nm min = M c max = K M M dm
§Ó tho¶ m·n kh¶ n¨ng qu¸ t¶i th× ®Æc tÝnh thÊp nhÊt cña d¶i
®iÒu chØnh ph¶i cã m«n men ng¾n m¹ch lµ M nm min = M c max = K M .M dm
(KM: lµ hÕ sè m«men qu¸ t¶i). Hä ®Æc tÝnh c¬ lµ çc ®êng
th¼ng song song nªn ta cã
1 M
ω min = ( M nm min − M dm ) = dm ( K M − 1)
β β
M ω 0 max β
ω 0 max − dm −1
β M dm
D= =
( K M − 1) M dm / β KM −1
Víi ω 0 max , K M , M dm x¸c ®Þnh ë mçi m¸y. D phô thuéc tuyÕn tÝnh vµo
β. Khi ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p phÇn øng ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu
b»ng çc thiÕt bÞ nguån ®iÒu chØnh th× ®iÖn trë m¹ch phÇn
øng gÊp kho¶ng 2 lÇn ®iÖn trë phÇn øng ®éng c¬ do ®ã cã thÓ
tÝnh s¬ bé ®îc:
ω 0 max β / M dm ≤ 10 .
Do ®ã ph¹m vi ®iÒu chØnh tèc ®é kh«ng vît qu¸ 10, VËy víi yªu
cÇu cña ®Ó bµi ta sÏ ®iÒu chØnh d¶i ®iÖn ¸p ra trong d¶i ®iÒu
chØnh ®· cho.
§iÒu chØnh tèc ®é b»ng ph¬ng ph¸p nµy rÊt thÝch hîp trong
nh÷ng trêng hîp Mt=const trong toµn d¶i ®iÒu chØnh.
b.2) §iÒu chØnh tõ th«ng ®éng c¬
§iÒu chØnh tõ th«ng kÝch thÝch ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu chÝnh
lµ ®iÒu khiÓn m«men ®iÖn tõ cña ®éng c¬ ®iÖn M = K .Φ.I u . Do
m¹ch kÝch tõ cña ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu lµ phi tuyÕn v× vËy
hÖ ®iÒu chØnh tõ th«ng còng lµ phi tuyÕn.
Tõ s¬ ®å trªn ta ®îc

Quèc H¶i
ek dΦ
iu = + ωk
rb + rk dt
rk: ®iÖn trë d©y quÊn phÇn øng.

rb : ®iÖn trë nguån ®IÖn ¸p kÝch thÝch.
ω k : sè vßng d©y cuén kÝch tõ.
Thêng khi ®iÒu chØnh tõ th«ng th× ®iÖn ¸p phÇn øng b»ng U®m
do ®ã çc ®Æc tÝnh c¬ thÊp nhÊt trong vïng ®iÒu khiÓn lµ tõ
th«ng chÝnh lµ ®Æc tÝnh cã ®iÖn ¸p phÇn øng ®Þnh møc, tõ
th«ng ®Þnh møc vµ gäi lµ ®Æc tÝnh c¬ b¶n (®«i khi lµ ®Æc
tÝnh c¬ tù nhiªn).
Tèc ®é lín nhÊt cña d¶i ®iÒu chØnh tõ th«ng bÞ h¹n chÕ bëi kh¶
n¨ng chuyÓn m¹ch cña cæ gãp ®iÖn. Khi gi¶m tõ th«ng dÉn ®Õn
t¨ng vËn tèc gãc th× ®iÒu kiÖn chuyÓn m¹ch cña cæ gãp bÞ xÊu
®i mÆt kh¸c vÉn ph¶i b¶o ®¶m I cho phÐp. KÕt qu¶ lµ m«men
cho phÐp trong ®éng c¬ gi¶m rÊt nhanh kÓ c¶ khi gi÷ nguyªn I
th× momen c¬ còng gi¶m ®i rÊt nhanh.
b.3) Thay ®æi ®iÖn trë phô Rf
Tõ ph¬ng tr×nh ®Æc tÝnh (*)
U u Ru + R f
Φ= − Iu
KΦ KΦ (*)
Thùc tÕ ngµy nay ngêi ta kh«ng dïng ph¬ng ph¸p nµy . V× ph¬ng
ph¸p nµy chØ cho phÐp ®iÒu chØnh tèc ®é quay trong vïng díi
tèc ®é ®Þnh møc, vµ lu«n kÌm theo tæn hao n¨ng lîng trªn ®iÖn
trë phô, lµm gi¶m hiÖu suÊt cña ®éng c¬ ®iÖn. V× vËy ph¬ng
ph¸p nµy chØ ¸p dông ë ®éng c¬ ®iÖn cã c«ng suÊt nhá vµ thùc
tÕ thêng dïng ë ®éng c¬ ®iÖn trong cÇn trôc.
c) KÕt luËn
Ph¬ng ph¸p ®iÒu chØnh tèc ®é b»ng çch thay ®æi tõ
th«ng cã nhiÒu h¹n chÕ so víi ph¬ng ph¸p ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p
phÇn øng ph¬ng ph¸p thay ®æi tõ th«ng bÞ h¹n chÕ bëi çc
®iÒu kiÖn c¬ khÝ: ®ã chÝnh lµ ®iÒu kiÖn chuyÓn m¹ch cña cæ
gãp ®iÖn. Cô thÓ ph¬ng ph¸p ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p phÇn øng cã
çc u ®iÓm h¬n nh sau
1 - HiÖu suÊt ®iÒu chØnh cao (ph¬ng tr×nh ®iÒu khiÓn lµ tuyÕn
tÝnh, triÖt ®Ó) h¬n khi ta ding ph¬ng ph¸p ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p
phÇn øng nªn tæn hao c«ng suÊt ®iªï khiÓn nhá.

Quèc H¶i
2 - ViÖc thay ®æi ®iÖn ¸p phÇn øng cô thÓ lµ lµm gi¶m U dÉn
®Õn m«men ng¾n m¹ch gi¶m, dßng ng¸n m¹ch gi¶m. §iÒu nµy
rÊt cã ý nghÜa trong lóc khëi ®éng ®éng c¬.
3 - §é sôt tèc tuyÖt ®èi trªn toµn d¶i ®iÒu chØnh øng víi mét
m«men ®iÒu chØnh x¸c ®Þnh lµ nh nhau nªn d¶i ®iÒu chØnh
®Òu, tr¬n, liªn tôc.
Tuy vËy ph¬ng ph¸p nµy ®ßi hái c«ng suÊt ®iÒu chØnh cao
vµ ®ßi hái ph¶i cã nguån ¸p ®iÒu chØnh ®îc xong nã lµ kh«ng
®¸ng kÓ so víi vai trß vµ u ®IÓm cña nã. VËy nªn ph¬ng ph¸p
nµy ®îc sö dông réng r·i.
1.3 Çc vÊn ®Ò kh¸c khi ®iÒu ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu.
1.3.1 Çc gãc phÇn t lµm viÖc
II:H·m II: §éng c¬

Mc ω
Mc
Pc=Mdω<0 Pc=Mdω>0
M
II:§éng
c¬ II: H·m
Mc
Mc
Pc=Mdω>0 Pc=Mdω<0
Tr¹ng th¸i h·m vµ tr¹ng thaÝ ®éng c¬ ®îc ph©n bè trªn ®Æc tÝnh
c¬ ë gãc phÇn t t¬ng øng víi chiÒu m«men vµ tèc ®é nh h×nh vÏ.
+ I, III: tr¹ng th¸i ®éng c¬ ( ω cïng chiÒu víi M).
+ II, IV: tr¹ng th¸i h·m ( ω ngîc chiÒu víi M).
C«ng suÊt c¬ Pc¬=M®. ω
C«ng suÊt ®iÖn cña ®éng c¬ P®=Pc¬+ ∆ P ( ∆ P: tæn hao c«ng
suÊt)

Quèc H¶i
1.3.2 Çc chÕ ®é lµm viÖc cña ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu
kÝch tõ ®éc lËp
a) Khëi ®éng
XuÊt ph¸t tõ ph¬ng tr×nh ®Æ tÝnh c¬ cña ®éng c¬ ®iÖn mét
chiÒu
U Ru + R f
Φ= u − Iu
KΦ KΦ (*)
U dm
Khi khëi ®éng nªn I nm = .ë ®éng c¬ c«ng suÊt trung b×nh vµ
R
lín th× R thêng cã gi¸ trÞ nhá nªn dßng ®iÖn khëi ®éng ban ®Çu
(dßng ng¾n m¹ch) t¬ng ®èi lín
I nm = 2 ÷ 2,5I dm
Víi gi¸ trÞ dßng lín, sÏ kh«ng cho phÐp vÒ mÆt chuyÓn m¹ch
vµ ph¸t nãng cña ®éng c¬ còng nh sôt ¸p trªn líi ®IÖn.t¸c h¹i nµy
cßn nghiªm träng h¬n ®èi víi nh÷ng hÖ thèng cÇn khëi ®éng
(Khi h·m m¸y còng x¶y ra hiÖn tîng t¬ng tù).
VËy qu¸ tr×nh ®iÒu khiÓn tèc ®é ®éng c¬ còng ph¶i g¾n víi
chÕ ®é khëi ®éng. Ph¶i ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn tèi thiÓu
I nm = 2 ÷ 2,5I dm
DÔ ®i ®Õn mét nhËn xÐt lµ lùa chän ph¬ng ph¸p ®iÒu
khiÓn gi¶m ¸p phÇn øng lµ phï hîp h¬n c¶ v× khi khèng chÕ dßng
ng¾n m¹ch o chÕ ®é khëi ®éng cßn h¹n chÕ ®îc ®iÖn ¸p khëi
®«ng. Do ®iÒu khiÓn lµ lµm gi¶m ¸p.
b) ChÕ ®é h·m.
H·m lµ tr¹ng th¸i mµ ®éng c¬ sinh ra m«men quay ngîc
chiÒu tèc ®é quay, §éng c¬ ®iÖn mét chiÒu cã ba tr¹ng th¸i h·m:
h·m t¸i sinh, h·m ngîc, vµ h·m ®éng n¨ng.
b.1) H·m t¸i sinh
X¶y ra khi tèc ®é quay cña ®éng c¬ lín h¬n tèc ®é kh«ng
t¶i lý tëng. Khi ®ã U > E. §éng c¬ lµm viÖc nh mét m¸y ph¸t
®iÖn song song víi líi. So víi chÕ ®é ®éng c¬, dßng ®iÖn vµ
m«men h·m ®· ®æi chiÒu x¸c ®Þnh theo biÓu thøc
U u − E u KΦ ω 0 − KΦ ω
Ih = = <0
R R
M h = K .Φ.I h . TrÞ sè h·m sÏ lín dÇn cho ®Õn khi c©n b»ng víi
m«men phô t¶i th× hÖ thèng lµm viÖc æn ®Þnh víi tèc ®é
ω 0 d > ω 0 . V× s¬ ®å ®Êu d©y cña m¹ch ®éng c¬ kh«ng ®æi nªn
ph¬ng tr×nh ®Æc tÝnh c¬ t¬ng tù nhng m«men cã gi¸ trÞ ©m.

Quèc H¶i
§êng ®Æc tÝnh c¬ n»m trong gãc phÇn t thø hai vµ thø t (h×nh
2-14 tt®)
Trong h·m t¸i sinh, dßng ®iÖn h·m ®æi chiÒu vµ c«ng suÊt ®îc
®a tr¶ vÒ líi ®iÖn cã gi¸ trÞ P = (E-U) I. §©y lµ ph¬ng ph¸p h·m
kinh tÕ nhÊt v× ®éng c¬ sinh n¨ng lîng h÷u Ých.
VÝ dô: c¬ cÊu n©ng h¹ cÇn trôc. Khi n©ng t¶i ®éng c¬ ®îc
®Êu vµo nguån theo cùc tÝnh thuËn vµ lµm viÖc trªn ®Æc tÝnh
c lµm trong gãc phÇn t thø nhÊt. Khi muèn h¹ t¶i ph¶i ®¶o chiÒu
®iÖn ¸p ®Æt vµo phÇn øng ®éng c¬. Lóc nµy nÕu m«men do
träng t¶i g©y ra lín h¬n m«men ma s¸t trong çc bé phËn chuyÓn
®éng cña ®éng c¬ xh tr¹ng th¸i h·m t¸i sinh. Tèc ®é h¹ cÇn trôc
t¨ng dÇn tíi ω od > ω 0
b.2) H·m ngîc
X¶y ra khi phÇn øng díi t¸c dông cña ®éng n¨ng tÝch luü
trong çc bé phËn chuyÓn ®éng hoÆc do thÐe n¨ng quay ng-
îcchiÒu víi m« men ®iÖn tõ cña ®éng c¬, m«men cña ®éng c¬
khi ®ã chãng l¹i sù chuyÓn ®éng cña c¬ cÊu s¶n xuÊt.
b.2.1) H·m ngîc khi ®a ®iÖn trë phô vµo m¹ch phÇn øng
(t¨ng t¶i)
§Æc tÝnh h·m ngîc s®® t¸c dông cïng chiÒu víi ®iÖn ¸p líi,
§éng c¬ lµm viÖc nh mét m¸y ph¸t nèi tiÕp víi líi ®iÖn, biÕn ®iÖn
n¨ng nhËn tõ líi ®iÖn vµ c¬ n¨ng thµnh nhiÖt ®èt nãng ®iÖn trë
tæng m¹ch phÇn øng, v× vËy tæn thÊt lín.
b.2.2) §¶o chiÒu ®iÖn ¸p phÇn øng
Dßng ®iÖn Ih ngîc chiÒu víi chiÒu lµm viÖc cña ®äng c¬ vµ cã
thÓ kh¸ lín
− U u − Eu
Ih =
Ru + R f
Nªn rÊt nguy hiÓm ph¶i cã biÖn ph¸p h¹n chÕ dßng trong ph¹m vi
I nm = 2 ÷ 2,5I dm
cho phÐp:
c) H·m ®éng n¨ng
Lµ tr¹ng th¸i ®éng c¬ lµm viÖc nh mét m¸y ph¸t mµ n¨ng l-
îng c¬ häc cña ®éng c¬ ®îc tÝch luü ®îc trong qu¸ tr×nh lµm
viÖc tríc ®ã biÕn thµnh ®iÖn n¨ng tiªu t¸n díi d¹ng nhiÖt
c.1) H·m ®éng n¨ng tô kÝch tõ ®éc lËp
Khi ta c¾t phÇn øng ®éng c¬ khái líi ®iÖn mét chiÒu vµ ®ãng
vµo mét ®iÖn trë h·m

Quèc H¶i
− Eu KΦω hd
I hd = =
Ru + Rh Ru + Rh
M h = KΦI hd < 0
Chøng tá Ihdvµ Mhd ngîc chiÒu víi tèc ®é ban ®Çu. N¨ng lîng chñ
yÕu ®îc t¹o ra do ®éng n¨ng tiªu tèn chØ n»m trong m¹ch kÝch
tõ.
c.2) H·m ®éng n¨ng tù kÝch
Nhîc ®iÓm lµ nÕu mÊt ®iÖn th× kh«ng thùc hiÖn h·m ®îc
do cuén d©y kÝch tõ vÉn ph¶i nèi víi nguån.muèn kh¾c phôc ng-
êi ta sö dông phêng ph¸p h·m ®éng n¨ng tù kÝch tõ. Nã x¶y ra
khi ta c¾t c¶ phÇn øng lÉn cuén kÝch tõ ra khái líi ®iÖn khi ®«ng
c¬ quay ®Ó ®ãng vµo mét ®iÖn trë h·m. Trong qu¸ tr×nh h·m
tèc ®é gi¶m dÇn, dßng kÝch tõ gi¶m dÇn vµ do ®ã tõ th«ng gi¶m
dÇn vµ lµ hµm tèc ®é v× vËy ®Æc tÝnh c¬ nh ®Æc tÝnh kh«ng
t¶i cña m¸y ph¸t ®iÖn tù kÝch thÝch vµ phi tuyÕn.so víi ph¬ng
ph¸p h·m ngîc. H·m ®éng n¨ng cã hiÖu qu¶ kÐm h¬n khi chóng
cã cïng tèc ®é vµ m«men c¶n, tuy nhiªn h·m ®éng n¨ng u viÖt
h¬n vÒ mÆt n¨ng lîng ®Æc biÖt h·m ®éng n¨ng tù kÝch v×
kh«ng tiªu thô n¨ng lîng tõ líi. Sö dông ®îc kÓ c¶ khi mÊt ®iÖn.
1.3.3 VÊn dÒ phô t¶i

§Æc tÝnh cña phô t¶i còng lµ vÊn ®Ò cÇn ph¶i quan t©m khi
®iÒu khiÓn ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu. Víi çc lo¹i kh¸c nhau ta sÏ
chän ph¬ng ph¸p phï hîp vµ tÝnh to¸n kh¸c nhau.cã thÓ ph©n ra
thµnh 3 lo¹i c¬ b¶n theo sù thay ®æi cña m«men c¶n theo tèc
®é. Khi tèc ®é ®éng c¬ thay ®æi, m«men phô t¶i cã thÓ lµ
+ Kh«ng ®æi: thang m¸y... (1)
+ T¨ng: nh trong qu¹t giã, b¬m...
+ Gi¶m: çc c¬ cÊu m¸y cuèn d©y, cuèn giÊy, truyÒn ®éng
quay trôc chÝnh m¸y c¾t gät kim lo¹i...

Quèc H¶i
1 4
Ta thêng mong muèn ®Æc tÝnh nµy lµ tuyÕn tÝnh (4) v×

vÊn ®Ò thiÕt kÕ sÏ phøc t¹p lªn rÊt nhiÒu khi sù thay ®æi l¹i lµ
phi tuyÕn ®Æc biÖt lµ khi t¶i biÕn ®æi. Nªn ë ®©y ta sÏ chØ
xÐt trêng hîp phô t¶i cã m«men lµ h»ng sè trong toµn d¶i ®iÒu
chØnh.
Qua ph©n tÝch trªn ®©y, viÖc ®iÒu khiÓn ®iÖn ¸p phÇn
øng ®îc chän lµ phï hîp. gi¶i ph¸p mµ ngêi ta thêng dïng hiÖn nay
lµ b¨m xung ¸p ®iÒu khiÓn dã ra b»ng bé b¨m xung ¸p mét chiÒu
mµ ta sÏ ®Ò cËp ë vÊn ®Ò tiÕp theo.
Chương II
BĂM XUNG MỘT CHIỀU (BXDC)
II.1 Giới thiệu về băm xung một chiều (BXDC):

Quèc H¶i
BXDC có chức năng biến đổi điện áp một chiều, nó có ưu điểm là có thể
thay đỏi điện áp trong một phạm vi rộng mà hiệu suất của bộ biến đổi cao vì tổn
thất của bộ biến đổi chủ yếu trên các phần tử đóng cắt rất nhỏ.
So víi çc ph¬ng ph¸p thay ®æi ®iÖn ¸p mét chiÒu ®Ó
®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ mét chiÒu nh ph¬ng ph¸p ®iÒu
chØnh b»ng biÕn trë, b»ng m¸y ph¸t mét chiÒu, b»ng bé biÕn
®æi cã kh©u trung gian xoay chiÒu, b»ng chØnh lu cã ®iÒu
khiÓn... th× ph¬ng ph¸p dïng m¹ch b¨m xung cã nhiÒu u ®iÓm
®¸ng kÓ: ®iÒu chØnh tèc ®é vµ ®¶o chiÒu dÔ dµng, tiÕt kiÖm
n¨ng lîng, kinh tÕ vµ hiÖu qu¶ cao, ®ång thêi ®¶m b¶o ®îc tr¹ng
th¸i h·m t¸i sinh cña ®éng c¬. Cïng víi sù ph¸t triÓn vµ øng dông
ngµy cµng réng r·i çc linh kiÖn b¸n dÉn c«ng suÊt lín ®· t¹o nªn
çc m¹ch b¨m xung cã hiÖu suÊt cao, tæn thÊt nhá, ®é nh¹y cao,
®iÒu khiÓn tr¬n tru, chi phÝ b¶o tr× thÊp, kÝch thíc nhá. M¹ch
b¨m xung ®Æc biÖt thÝch hîp víi çc ®éng c¬ mét chiÒu c«ng
suÊt nhá.
Điện thế trung bình đầu ra sẽ được điều khiển theo mức mong muốn mặc dù
điện thế đầu vào có thể là hằng số (ắc qui, pin) hoặc biến thiên (đầu ra của chỉnh
lưu), tải có thể thay đổi.Với một giá trị điện thế vào cho trước, điện thế trung bình
đầu ra có thể điều khiển theo hai cách:
- Thay đổi độ rộng xung.
- Thay đổi tần số băm xung.
t
t1 t2
II.1.1 Ph¬ng ph¸p thay ®æi ®é réng xung

Néi dung cña ph¬ng ph¸p nµy lµ thay ®æi t1, gi÷ nguyªn T.
Gi¸ trÞ trung b×nh cña ®iÖn ¸p ra khi thay ®æi ®é réng lµ:
t1.U
Ud   .U
T

Quèc H¶i
Trong ®ã ®Æt:
t1
γ=
T
lµ hÖ sè lÊp ®Çy, cßn gäi lµ tØ sè chu kú.
Nh vËy theo ph¬ng ph¸p nµy th× d¶i ®iÒu chØnh cña Ura lµ réng
(0 < ε ≤ 1).
II.1.2 Ph¬ng ph¸p thay ®æi tÇn sè xung
Néi dung cña ph¬ng ph¸p nµy lµ thay ®æi T, cßn t1 = const.
Khi ®ã:
t1
Ud  .U  t1.f .U
T
1
VËy Ud = U . f1 =
T
Ngoµi ra cã thÓ phèi hîp c¶ hai ph¬ng ph¸p trªn. Thùc tÕ ph-
¬ng ph¸p biÕn ®æi ®é réng xung ®îc dïng phæ biÕn h¬n v×
®¬n gi¶n h¬n, kh«ng cÇn thiÕt bÞ biÕn tÇn ®i kÌm.
II.1.3 Nhận xét
Ở đây ta chọn cách thay đổi độ rộng xung, phươg pháp này gọi là PWM
(Pulse Width Modulation).Theo phương pháp này tân số băm xung sẽ là hằng
số.Việc điều khiển trạng thái đóng mỏ của van dựa vào viêc so sánh một điện áp
điều khiển với một sóng tuần hoàn (thường là dạng tam giác(Sawtooth)) có biên độ
đỉnh không đổi.Nó sẽ thiết lập tần số đóng cắt cho van,tần số đóng cắt này là
không đổi với dải tẩn từ 400Hz đến 200kHz.Khi uControl  ust thì cho tín hiệu điều
khiển mở van, ngược lại khóa van.

Quèc H¶i
t on
tof
Ura
on
off
II.2 Các sơ đồ băm xung:

S¬ ®å nguyªn lý nh sau:
PhÇn tö ®iÒu chØnh quy íc lµ kho¸ S (van bán dẫn điều

khiển).
§Æc ®iÓm cña s¬ ®å nµy lµ kho¸ S, cuén c¶m vµ t¶i m¾c
nèi tiÕp. T¶i cã tÝnh chÊt c¶m kh¸ng hoÆc dung kh¸ng. Bé läc L
& C. §i-«t m¾c ngîc víi Ud ®Ó tho¸t dßng t¶i khi kho¸ K ng¾t.
+ S ®ãng  U ®îc ®Æt vµo ®Çu cña bé läc. Lý tëng th× ud =
U (nÕu bá qua sôt ¸p trªn çc van trong bé biÕn ®æi).
+ S më  hë m¹ch gi÷a nguån vµ t¶i, nhng vÉn cã dßng id do
n¨ng lîng tÝch luü trong cuén L vµ Lt¶i, dßng ch¹y qua D, do ®ã
ud=0.

Quèc H¶i
Nh vËy, Ud ≤ U. T¬ng øng ta cã bé biÕn ®æi h¹ ¸p.
§Æc tÝnh truyÒn ®¹t:
Ud
WI  
U
S¬ ®å nh sau:
§Æc ®iÓm: L nèi tiÕp víi t¶i, kho¸ S m¾c song song víi t¶i.
Cuén c¶m L kh«ng tham gia vµo qu¸ tr×nh läc gîn sãng mµ chØ
cã tô C ®ãng vai trß nµy.
+ S ®ãng, dßng ®iÖn tõ +U qua L  S  -U. Khi ®ã D t¾t
v× trªn tô cã UC (®· ®îc tÝch ®iÖn tríc ®ã).
+ S ng¾t, dßng ®iÖn ch¹y tõ +U qua L  D  T¶i. V× tõ
th«ng trong L kh«ng gi¶m tøc thêi vÒ kh«ng do ®ã trong L xuÊt
d
hiÖn suÊt ®iÖn ®éng tù c¶m eL  w , cã cïng cùc tÝnh U. Do
dt
®ã tæng ®iÖn ¸p: ud =U + eL. VËy ta cã bé biÕn ®æi t¨ng ¸p.
§Æc tÝnh cña bé biÕn ®æi lµ tiªu thô n¨ng lîng tõ nguån U ë
chÕ ®é liªn tôc vµ n¨ng lîng truyÒn ra t¶i díi d¹ng xung nhän.
§Æc tÝnh truyÒn ®¹t:
Ud 1
WI  
U 1 
a. S¬ ®å m¾c nh sau:

Quèc H¶i
Tải là động cơ mmột chiều được thay bởi mạch tương đương R-L-E. L1
chØ ®ãng vai trß tÝch luü n¨ng lîng. C ®ãng vai trß läc
b. Hoạt động
+ S ®ãng, trªn L1 cã U, dßng ch¹y tõ +U → S → L1 → -U. N¨ng
lîng tÝch luü trong cuén c¶m L1; ®i-«t D t¾t; Ud =UC, tô C phãng
®iÖn qua t¶i.
+ S ng¾t, cuén c¶m L1 sinh ra søc ®iÖn ®éng ngîc chiÒu víi
trêng hîp ®ãng ⇒ D th«ng ⇒ n¨ng lîng tõ trêng n¹p vµ C, tô C
tÝch ®iÖn; ud sÏ ngîc chiÒu víi U.
VËy ®iÖn ¸p ra trªn t¶i ®¶o dÊu so víi U. Gi¸ trÞ tuyÖt ®èi |
Ud| cã thÓ lín h¬n hay nhá h¬n U nguồn
II.2.4 Bộ Chopper lớp C (Bộ đảo dòng)

a) Sơ đồ nguyên lý

Quèc H¶i
Tải là phần ứng động cơ một chiều kích từ độc lập đã được thay bởi mạch tương
đương R-L-E
b) Nguyên lý hoạt động.
 Chế độ động cơ:
Trong khoảng 0  t  T , động cơ được nối nguồn qua S1 ,điện áp đặt lên
động cơ là U.
Trong khoảng T  t  T , S1 ngắt,động cơ được nối ngắn mạch qua D 2 ,điện
áp đặt lên động cơ là 0.
 Chế độ hãm tái sinh:
Trong khoảng 0  t  T , S2 ngắt,động cơ được nối nguồn qua D1 ,điện áp
đặt lên động cơ làU.
Trong khoảng T  t  T , S2 dẫn,động cơ được nối ngắn mạch qua S2 ,điện
áp đặt lên động cơ là 0.
c) Biểu đồ dạng sóng dòng và áp trên tải

Quèc H¶i
u dk1
0 T T t
u dk 2
0
t
ud
Ud
0
id t
I0d
t
D1 S1 D2S2
d.)Tính toán các thông số trên sơ đồ.
Trong khoảng S1 ( D1 ) dẫn, điện áp đặt lên động cơ là U, ta có:
di
Ri  L  E  U .
dt
UE t  t 
Giải bằng phương pháp toán tử Laplace: i(t)  .(1  e )  I min .e
R
di
Trong khoảng S2 ( D2 ) dẫn, điện áp đặt lên động cơ là 0, ta có: Ri  L  E  0
dt
.
(t T) (t T)
E
Giải bằng phương pháp toán tử Laplace: i(t)   (1  e 
)  I max e 
R

Quèc H¶i
 T
  T

U  e 1 E

U  1 e  E 
L
I min   ; I max   trong đó  

R  T 
 R R  T 
R R
 
 e 1   1 e 
T T
1 1
Điện áp trung bình trên động cơ: U d   u d dt   Udt U
T0 T0
U  E U  E
Dòng điện trung bình: Id  d 
R R
 T T (1 )T

I max  I min U  1 e  e  e 
 

Độ nhấp nhô dòng điện: d  I  
2 2R  T 

 e  1 
T x2
Do ≈ 1 nên sử dụng công thức tính gần đúng e  1  x  ta được
x
τ 2
U U
ΔId   (1   )  ΔId max 
2fL 8fL
Dòng trung bình qua S1 ( D1 ) là: I1  Id
Dòng trung bình qua S2 ( D2 ) là: I 2  (1   )Id
II.2.5 Bộ đảo áp
a) Sơ đồ nguyên lý

Quèc H¶i
b) Nguyên tắc điều khiển:

Chu kì đóng cắt của mỗi van là T, S1 và S2 được kích dẫn lệch pha một
khoảng thời gian T/2, mỗi van S1, S2 được kích với góc dẫn γ.
c) Nguyên lý hoạt động
Chế độ động cơ ( 0,5    1 )

Quèc H¶i
u dk1
0 T T t
u dk2
0
ud t
Ud
0 t
S1 S1 S1 D1
S2 S2
id D2 S2
Id
0
t
T
Trong các khoảng 0  t  T(   0,5) và  t  T thì S1 và S2 cùng dẫn, điện áp
2
đặt lên phần ứng động cơ là U, dòng điện qua động cơ tăng từ I min tới Imax ta có
di
phương trình: Ri  L  E  U .
dt
T
Trong các khoảng T(   0,5)  t  và T  t  T thì S1 và S2 không đồng thời
2
dẫn,do đó động cơ được nối ngắn mạch qua các diot D1 hoặc D2,điện áp dặt lên
động cơ là 0,dòng điện qua động cơ giảm từ I max xuống I min , ta có phương trình
di
Ri  L  E  0 .
dt
Các thông số của mạch
Biểu thức dòng tải
Trong khoảng 0  t  T(   0,5) : điện áp đặt lên động cơ là U. Dòng qua
động cơ tăng từ Imin tới Imax.

Quèc H¶i
di
Phương trình dòng qua động cơ: Ri  L EU
dt
Giải phương trình bằng phương pháp toán tử Laplace ta có:
U E t  t 
i(t)  .(1  e )  I min .e .
R
T
Trong khoảng T(   0,5)  t  : dòng id ngắn mạch qua S1 và D2 điện áp
2
đặt lên động cơ là 0, id giảm từ Imax về Imin.
di
Phương trình dòng qua động cơ: Ri  L  E  0 .
dt
Giải phương trình bằng phương pháp toán tử Laplace ta có:
E  (t T)
  (t T)
i(t)    1  e 
 I max e

trong đó     0,5
R 
T
Với điều kiện i(0)  i( )  I , dựa vào hai phương trình trên ta có:
2 min
 T    T

U  e 1 E U  1 e   E L
I min   ; I max   trong đó  
R  2 T 
 R R   T
2 
 R R
 e 1   1 e 
Độ nhấp nhô dòng điện:
I I U U
I  max min  (2  1)(1   ) 
d 2 2fL 16fL
Điện áp trung bình đặt trên động cơ:
T
2 T
2 2
U d   u d dt   Udt  2U  (2  1)U
T0 T 0
U d  E (21)U E
Dòng điện trung bình Id  
R R
Điện áp ngược lớn nhất đặt lên các phần tử là V
(2 1)U E
Dòng trung bình qua các van S1, S2: I1  Id  
R
(21)U  E
Dòng trung bình qua các diot: I 2  (1   )Id  (1   )
R
Chế độ hãm tái sinh ( 0    0.5 )

Quèc H¶i
u dk1
u dk2
ud
Ud
id
Id
Trong khoảng 0  t  T động cơ được ngắn mạch qua S1 và D2, dòng điện
qua động cơ tăng từ Imin tới Imax, điện áp đặt lên động cơ là 0, ta có phương
di
trình: Ri  L  E (đối với sơ đồ này thì khi làm việc ở chế độ hãm tái sinh
dt
phải đảo chiều quay của động cơ).Giải phương trình trong khoảng xét ta
t t
E
được: i(t)  (1  e )  I min e  (1)

R
T
Trong khoảng T  t  , động cơ trả năng lượng về nguồn qua các diot D1
2
và D2, dòng qua động cơ giảm từ Imax xuống Imin, ta có phương trình
di
Ri  L  E  U .
dt

Quèc H¶i
Giải phương trình trong khoảng xét ta được:
 (t T)  (t T)
EU
i(t)  (1  e 
)  I max e  (2)
R
Điện áp trung bình đặt lên động cơ:

T2 T2
2 2
U d   u d dt   (  U)dt  (2   1)U
T 0 T T
U d  ( E) E  (1  2 )U
Dòng điện trung bình là: Id  
R R
Dòng trung bình qua các van S1, S2 là: 1I  I d
Dòng trung bình qua các diot D1, D2là: I 2  (1   )Id

Điện áp ngược lớn nhất đặt lên các van là: U ng.max  U
2.2.6 Bộ Chopper lớp E
§©y lµ bé b¨m xung mét chiÒu cã ®¶o chiÒu
1. Sơ đồ nguyên lý
ë ®©y ta sö dông van b¸n dÉn IGBT. Bé BXMC dïng van ®iÒu
khiÓn hoµn toµn IGBT cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn ®iÒu chØnh ®iÖn
¸p vµ ®¶o chiÒu dßng ®iÖn t¶i .
Trong çc hÖ truyÒn ®éng tù ®éng cã yªu cÇu ®¶o chiÒu ®éng
c¬ do ®ã bé biÕn ®æi nµy thêng hay dïng ®Ó cÊp nguån cho
®éng c¬ mét chiÒu kÝch tõ ®éc lËp cã nhu cÇu ®¶o chiÒu quay.
Çc van IGBT lµm nhiÖm vô kho¸ kh«ng tiÕp ®iÓm .Çc §i«t
§1,§2,§3,§4 dïng ®Ó tr¶ n¨ng lîng ph¶n kh¸ng vÒ nguån vµ thùc
hiÖn qu¸ tr×nh h·m t¸i sinh.

Quèc H¶i
Cã çc ph¬ng ph¸p ®iÒu khiÓn kh¸c nhau nh : §iÒu khiÓn
®éc lËp,®iÒu khiÓn kh«ng ®èi xøng vµ ®iÒu khiÓn ®èi xøng .
2. Các phương pháp điều khiển

a.Ph¬ng ph¸p ®iÒu khiÓn ®éc lËp
NÕu ta muèn ®éng c¬ ch¹y theo chiÒu nµo th× ta sÏ chØ
cho mét cÆp van ch¹y ,cÆp cßn l¹i sÏ kho¸.
+Muèn cho ®éng c¬ quay thuËn cho S1,S2 dÉn ,S3,S4 nghØ .
+Muèn cho ®éng c¬ quay nghÞch cho S1,S2 nghØ ,S3,S4 dÉn .
b. Phương pháp điều khiển không đối xứng

Gi¶ sö ®éng c¬ quay theo chiÒu thuËn (®éng c¬ sÏ lµm
viÖc ë gãc phÇn t thø 1vµ thø 2) t¬ng øng víi cÆp van S1,S2
lµm viÖc ,S3 lu«n bÞ kho¸ ,S4 ®îc ®ãng më ngîc pha víi S1.
Bé BXMC cã 3 tr¹ng th¸i lµm viÖc :
∗ Tr¹ng th¸i 1: γ E>Et : §éng c¬ lµm viÖc ë gãc phÇn t thø nhÊt
.N¨ng lîng cÊp cho ®éng c¬ ®îc cÊp tõ nguån th«ng qua çc van
S1,S2 dÉn trong kho¶ng 0 ÷ t1 .
+Trong kho¶ng t1 ÷ T :N¨ng lîng tÝch tr÷ trong ®iÖn c¶m sÏ duy
tr× cho dßng ®iÖn theo chiÒu cò vµ khÐp m¹ch qua S2,§4.
∗ Tr¹ng th¸i 2: γ E<Et : §éng c¬ lµm viÖc ë gãc phÇn t thø 2 (chÕ
®é h·m)
+Trong kho¶ng 0 ÷ t1 :§éng c¬ tr¶ n¨ng lîng vÒ nguån th«ng qua
çc §i«t §1,§2 (I§1=I§2=It)
+Trong kho¶ng t1 ÷ T :S4 dÉn ,dßng t¶i khÐp m¹ch qua §2 ,S4
(I§2=IS4=It)
∗ Tr¹ng th¸i 3: γ E=Et :
+Trong kho¶ng 0 ÷ t0: Et > γ E :§éng c¬ tr¶ n¨ng lîng vÒ nguån qua
§1 vµ §2
(I§1=I§2=It)
+Trong kho¶ng t0 ÷ t1 : γ E>Et : §éng c¬ lµm viÖc ë chÕ ®é ®éng
c¬
N¨ng lîng tõ nguån qua S1 ,S2 cÊp cho ®éng c¬
+Trong kho¶ng t1 ÷ t2: S1 khãa ,S4 më .N¨ng lîng tÝch luü trong
®iÖn c¶m sÏ cÊp cho ®éng c¬ vµ duy tr× dßng ®iÖn qua §2 ,§4
+Trong kho¶ng t2 ÷ T :Khi n¨ng lîng dù tr÷ trong ®iÖn c¶m hÕt
,suÊt ®iÖn ®éng ®éng c¬ sÏ ®¶o chiÒu dßng ®iÖn vµ dßng t¶i
sÏ khÐp m¹ch qua S4 ,§2

Quèc H¶i
§Ó ®éng c¬ lµm viÖc theo chiÒu ngîc l¹i ,luËt ®iÒu khiÓn
çc van sÏ thay ®æi theo chiÒu ngîc l¹i
Çc biÓu thøc tÝnh to¸n:
+Gi¸ trÞ dßng trung b×nh qua t¶i
dit
Ta cã L. + R.it + E = U
dt
T
1 dit 1 T 1
T
1
T
Do ®ã .∫ L. + ∫ R.it dt + ∫ Et .dt = ∫ U t dt
T o dt T 0 T 0 T 0
R.It +E= γ U
γU − E
⇒ It =
R
L U (1 − b1−1 )(1 − a1 .b1 )
+Dßng trung b×nh qua van IS = .
R T .(1 − a1 )
−t t0
Víi a1 = e τ b1 = e τ
Rót gän ta cã IS = γ It
+Dßng trung b×nh qua §i«t
U .L.(1 − a1b1 )(1 − b1−1 ) E
ID = − (1 − γ ) = (1 − γ ) I t
1 − a1 R
+Gi¸ trÞ trung b×nh ®iÖn ¸p ra t¶i Ut= γ U
VËy ®Ó ®iÒu khiÓn ®éng c¬ ta chØ cÇn ®iÒu khiÓn γ ®Ó
®iÒu chØnh ®iÖn ¸p ra t¶i
c.Phương pháp điều khiển đối xứng
Cách 1: Điện áp ra đơn cực tính (Unipolar Voltage Switching)
Nguyên tắc điều khiển
Chu kì đóng cắt của các van bán dẫn là 2T; S1 dẫn trong khoảng 0  t  2T ,
S2 dẫn trong khoảng 2T  t  2T ;S3 dẫn trong khoảng T  t  (1   )T , và
S4 dẫn trong khoảng (1   )T  t  2T .
+Chế độ làm việc ở góc phần tư 1(1    0,5 )

Quèc H¶i
u dk1
0 T T t
u dk2
0
t
u dk3
t
u dk4
t
S1 S1 S1 D 4
u dS 2
D3 S2 S2
Ud
t
id
Id
t
* Trong khoảng 1, S1 và S2 được kích dẫn, động cơ được nối với nguồn U,
dòng phần ứng tăng.
* Trong khoảng2, S2 tắt, S3 được kích dẫn, do phần ứng có tính chất điện
cảm nên dòng qua phần ứng ngắn mạch qua S1 và D3. Lúc này điện áp đặt
lên động cơ là 0, dòng trong động cơ giảm.

Quèc H¶i
* Trong khoảng 3, S2 lại được kích dẫn, S3 tắt, do đó động cơ được cấp điện
áp U từ nguồn, dòng qua phần ứng tăng.
* Trong khoảng 4, S4 được kích dẫn, S1 tắt, do đó dòng qua phần ứng khép
mạch qua S2 và D4, dòng qua phần ứng giảm do ngược chiều suất điện động
E.
Tính các thông số trong mạch
Khảo sát trong một chu kì biến thiên T của dòng điện phần ứng.
Trong khoảng 0  t  T(2  1) động cơ được nối với nguồn qua S1, S4; dòng
di
qua phần ứng tăng từ I min tới I max , ta có: Ri  L  E  U .
dt
t t
UE
Giải phương trình trong khoảng xét ta được: i(t)  .(1  e )  I min e 

R
T  T
UE
Do đó I max  .(1  e )  I min e  với   2  1 .

R
Trong khoảng   1)T  t  2T , động cơ được ngắn mạch qua S1 và
(2
D3,điện áp đặt lên động cơ là 0, dòng phần ứng giảm từ I max tới I min ,ta có
di
Ri  L  E  0 .
dt
 (t T)  (t T)
E
Giải phương trình trên ta được: i(t)   (1  e  )  I max e 
R
( 1)T ( 1)T
E
Do đó I min   (1  e  )  I max e 
R
Giải ra ta được:
U  e  1  E
T
  T
 L
I min  T  ; I  U  1e   E trong đó  
R  e  1  R max R  T
 R R
   1 e 

U  1e  e  e 
T T (1 )T
I max  I min 

I
Độ nhấp nhô dòng điện: d   T
2 2R  e  1 
 
T x2
Do ≈ 1 nên sử dụng công thức tính gần đúng e  1  x  ta được
x
τ 2
VT U
ΔId  (1  )  ΔId max  .
2L 16fL

Quèc H¶i
T T
1 1
Điện áp trung bình trên động cơ: U d   u d dt   Udt  T
T0 T0
U  E U  E (21)U E
Dòng điện trung bình: Id  d  
R R R
Dòng điện trung bình qua S1, S4 là I1  Id
Dòng điện trung bình qua D2, D3 là I 2  (1   )Id
+Chế độ làm việc ở góc phần tư 2(   0,5 ).
Để chuyển từ chế độ động cơ sang chế độ hãm tái sinh bằng cách sthay đổi
U E (2 1)U E
chiều dòng điện tức là I  d   0 tức là giảm γ hoặc tăng
d R R
E.Để quá trình điều khiển được đơn giản ta chọn phương pháp giảm γ gần
tới 0,5 mà do tính quán tính của động cơ nên E biến đổi chậm, do đó Id  0 ,
dòng qua phần ứng đổi chiều.

Quèc H¶i
u dk1
0 T T t
u dk2
0
t
u dk3
t
u dk4
t
D1 D1 D1 D 2
udD 2 S3 D 2 S4
Ud
t
id
t
Id
* Trong khoảng 1: S1 và S3 nhận tín hiệu điều khiến, sức điện động sinh ra
dòng điện chảy qua D1 và S3. Trong khoảng này, dòng qua phần ứng tăng và
tích lũy năng lượng trong điện kháng mạch phần ứng.
* Trong khoảng 2: S3 tắt, S1 và S4 được kích dẫn, do tính chất điện kháng
nên dòng qua phần ứng sẽ qua D1, U và D4, năng lượng được đưa trả về
nguồn, dòng qua phần ứng giảm.

Quèc H¶i
* Trong khoảng 3: S1 tắt, S2 và S4 được kích dẫn, khi đó dòng qua phần ứng
khép mạch qua S2 và D4, dòng qua phần ứng tăng.
* Trong khoảng 4: S1 và S4 được kích dẫn, S2 tắt,dòng phần ứng chảy qua
D1, U và D4,năng lượng phần ứng trả về nguồn, dòng qua phần ứng giảm.
Chế độ làm việc của động cơ ở các góc phần tư 3 và 4 ứng với 0    0,5
.
Cách 2: Điện áp ra đảo cực tính (Bipolar Voltage Switching)
Nguyên tắc điều khiển
theo phương pháp điều khiển này các cặp van S1 và S2; S3 và S4 lập thành hai
cặp van mà trong mỗi cặp thì hai van được điều khiển đóng cắt đồng thời.
Tín hiệu điều khiển được tạo ra bằng cách so sánh điện áp điều khiển với
điện áp tựa (thường là dạng xung tam giác):
-Nếu Udk>utua thì S1 và S2 được kích dẫn; S3 và S4 được kích tắt.
-Nếu Udk<utua thì S1và S2 được kích tắt; S3 và S4 được kích dẫn.
Biểu đồ dạng sóng dòng, áp trên tải

Quèc H¶i
u St
U dk
u dk1 t
T T t
u dk 2
ud t
Ud
t
id
Id
t
D ,D S ,S D3S3
1 2 1 2DS
4 1 24 4
3
id
Id t
D ,D S ,SD3S3
1 21 D 2 S
4 4

Quèc H¶i
Chế độ hoạt động:

+Trong khoảng 1: S1 và S2 được kích dẫn, S3 và S4 được kích tắt, động cơ
được nối với nguồn U, dòng qua phần ứng tăng đến giá trị Imax.
+Trong khoảng 2:S1và S2 được kích tắt,S3 và S4 được kích dẫn,nhưng do tải
có tính cảm kháng nên dòng điện phần ứng khép mạch qua D 3 và D4 về
nguồn, S3 và S4 bị đạt điện áp ngược bởi hai diode D3 và D4 nên khoá, dòng
id giảm từ Imax về 0.
+Trong khoảng 3:S3 và S4 được kích dẫn, điện áp đặt lên động cơ là –U,
dòng id tăng theo chiều ngược lại (giảm từ 0 về Imin theo chiểu dương).
+Trong khoảng 4: S3 và S4 được kích tắt, S1 và S2 được kích dẫn, nhưng do
trước đó dòng id chạy theo chiều ngược lại nên dòng id tiềp tục chảy theo
chiều cũ, khép mạch qua các diode D1 và D2 về nguồn; S1 và S2 bị đặt điện
áp ngược bởi hai diode D1 và D2 phân cực thuận nên khoá, do đó id giảm
theo chiều ngược lại từ Imin về 0.
Tính toán các thông số của mạch:
+Trong khoảng 0  t  T , S1 và S2 dẫn hoặc khi D1 và D2 dẫn thì điện áp
di
đặt lên động cơ là U,ta có phương trình: U  E  Ri d  L d .
dt
Giải phương trình bằng phương pháp toán tử Laplace với sơ kiện đầu
i(0)  I min
UE t t L
Ta có: i(t)  .(1  e  )  I min .e  trong đó   .
R R
Trong khoảng T    T , S3 và S4 dẫn hoặc D3 và D4 dẫn, điện áp đặt lên
động cơ là -U
di
ta có: Ri  L  E   U .
dt
Giải bằng phương pháp toán tử Laplace:
 (t T)  (t T)
(E  U)
i(t)   (1  e 
)  I max e 
R
2U  e   1  U  E
T
I min  
R  eT   1  R
 
2U  1  e   U  E
 T
I max  
R  1  e T   R
 

Quèc H¶i
Điện áp trung bình trên động cơ
+Trong khoảng 0<t<γT điện áp đặt lên động cơ là U; và trong khoảng
γT<t<T điện áp đặt lên động cơ là –U nên điện áp trung bình đặt lên động cơ
là:
1
U d   T  U  (T  T)  ( U)   (2   1)U
T
U  E (2  1)U  E
-Dòng điện trung bình qua động cơ là: Id  d 
R R
-Điện áp ngược lớn nhất đặt lên các Diode là U ng.max  U
D
U E
-Gi¸ trÞ dßng trung b×nh qua t¶i lµ It = (2γ − 1 − )
R U
-Dßng trung b×nh qua §i«t :
2.U τ (1 − b1−1 )(1 − a1b1 ) U
T
1 E
I D = ∫ i (t )dt = − (1 − γ ) − (1 − γ )
T 0 R T 1 − a1 R R
2.U .γ (1 − γ ) U + E U E
≈ − (1 − γ ) = (1 − γ ) (2γ − 1 − ) = (1 − γ ) I t
R R R U
(Sö dông khai triÓn hµm ex theo khai triÓn Maclaurin )
-Dßng trung b×nh qua van :
T¬ng tù ta cã IS=γIt
-§iÖn ¸p ra t¶i cã gi¸ trÞ trung b×nh lµ Ut=(2γ-1)U
+Ta thÊy nÕu γ=0.5 th× Ut=0
+NÕu γ>0.5 th× Ut >0
+NÕu γ< 0.5 th× Ut <0
Nh vËy b»ng çch thay ®æi gi¸ trÞ γ mµ ta thay ®æi ®îc gi¸
trÞ ®iÖn ¸p ra t¶i vµ c¶ dÊu cña nã .Do ®ã sÏ ®¶o chiÒu quay
cña ®éng c¬
II.3 Kết luận

II.3.1 Chọn mạch lực
Qua các mạch phân tích ở trên ta thấy để phù hợp đảo chiều động cơ (một
cách chủ động) ta chọn bộ chopper lớp E (cầu BXDC), mạch này cho phép năng
lượng đi theo 2 chiều Ud, Id có thể đảo chiều một cách độc lập. Hơn nữa mạch này
rất thông dụng (dùng trong DC-DC, DC-AC converter) do đó việc tìm mua các
phần tử cũng dễ dàng hơn
II.3.2 Chọn phương pháp điều khiển
Trong mạch này ta chọn cách điều khiển đối xứng cách 2 sẽ cho mạch điều
khiển đơn giản hơn. Mặt khác cách điều khiển này cho phép chúng ta đảo chiều
động cơ dễ dàng do khi đảo chiều (chuyển chế độ làm việc) ta chỉ việc điều chỉnh γ

Quèc H¶i
II.3.3 Chọn van bán dẫn
Trong sơ đồ chopper lớp E ta chọn van bán dẫn là IGBT vì:
- IGBT là phần tử kết hợp khả năng đóng cắt nhanh của MOSFET và khả
năng chịu quá tải lớn của transistor thường, tần số băm điện áp cao thì
làm cho động cơ chạy êm hơn
- Công suất điều khiển yêu cầu cực nhỏ nên làm cho đơn giản đáng kể thiết
kế của các bộ biến đổi và làm cho kích thước hệ thống điều khiển nhỏ
,hơn nữa nó cũng làm tiết kiệm năng luợng (điều khiển)
- IGBT là phần tử đóng cắt với dòng áp lớn, nó đang dần thay thế transistor
BJT nó ngày càng thông dụng hơn do đó việc mua thiết bị cũng đơn giản
hơn.Cùng với sự phát triển của IGBT thì các IC chuyên dụng điều khiển
chúng (IGBT Driver) ngày càng phát triển và hoàn thiện do đó việc điều
khiển cũng chuẩn xác và việc thiết kế các mạch điều khiển cũng đơn
giản, gọn nhẹ. Chương 4 Thiết kế mạch điều khiển là minh chứng cho
điều này

Quèc H¶i
Chương III
THIẾT KẾ MẠCH LỰC
Sơ đồ mạch lực như sau:
Chọn tần số băm xung f = 500 Hz

III.1. Tính toán chọn van
III.1.1 Chọn Diode công suất
Qua phân tích các mạch lực trên ta thấy:
+Dòng điện trung bình chạy qua Diode ID = (1- γ )It
Với giá trị dòng điện định mức động cơ là Itđm =8(A)
Chọn chế độ làm mát là van có cánh toả nhiệt với đủ diện tích bề mặt và có quạt
v
thông gió, khi đó dòng điện làm việc cho phép chạy qua van lên tới 50 % I dm .
Lúc đó dòng điện qua van cần chọn :
1
Iđmv = ki Imax = .8 =16(A)
0.5
Qua các biểu đồ ta thấy :Điện áp ngược cực đại đặt lên mỗi Diode (bỏ qua sụt áp
trên các van ) là
Ungmax=E=220(V)
Chọn hệ số quá điện áp ku = 2.5 → Ungv =ku.Ungmax = 2.5*220=550(V).

Quèc H¶i
Từ hai thông số trên ta chọn 4 Diode loại 1N2455R với các thông số sau :
Ký hiÖu Imax(A) Un(V) Ith(A) Ir(A) Tcp(A) ∆ U(V)
1N2455 20 600 20 5mA 150 1.1
R
Trong đó :
Imax :dòng điện làm việc cực đại cho phép qua van
Ungv : điện áp ngược cực đại cho phép đặt lên van
Ipik : đỉnh xung dòng điện
ΔU :tổn hao điện áp ở trạng thái mở của Diode
Ith : dòng điện thử cực đại
Ir :dòng điện rò ở nhiệt độ 250 C
Tcp : nhiệt độ cho phép làm việc.
III.1.2 Chọn các van bán dẫn
Xuất phát từ yêu cầu về công nghệ ta phải chọn van bán dẫn là loại van điều khiển
hoàn toàn là IGBT.
+Tính dòng trung bình chạy qua van:
Qua phân tích các mạch lực trên ta thấy:
Dòng điện trung bình chạy qua van lµ : IS = γ It
Với giá trị dòng điện định mức động cơ là Itđm =8(A)
+ Chọn chế độ làm mát là van có cánh toả nhiệt với đủ diện tích bề mặt và có quạt
v
thông gió, khi đó dòng điện làm việc cho phép chạy qua van lên tới 50 % I dm .
Lúc đó dòng điện qua van cần chọn :
1
Iđmv = ki Imax = .8 =16(A)
0.5
Qua các biểu đồ ta thấy :Điện áp ngược cực đại đặt lên mỗi Diode (bỏ qua sụt áp
trên các van ) là
Ungmax=E=220(V)
Chọn hệ số quá điện áp ku = 2.5 → Ungv =ku.Ungmax = 2.5*220=550(V).
Từ các tính toán trên ta chọn 4 van IGBT …có các thông số sau:
Chủng loại Nhà Loại Icmax Vce Pd Vce(sat Ices µ A Internal
sản vỏ(chân) A max(W Diode
xuất )
SGP20N60 INF TO220(A) 20 600 178 2.4 2500 No

Quèc H¶i
Ch¬ng IV.M¹ch ®iÒu khiÓn
IV.1. Yªu cÇu chung cña m¹ch ®iÒu khiÓn

Çc yªu cÇu chung víi m¹ch ®iÒu khiÓn lµ:
- Yªu cÇu vÒ ®é réng xung ®iÒu khiÓn ®ã lµ ph¶I thay ®æi ®îc
®é réng xung ®iÒu khiÓn .
- Yªu cÇu vÒ ®é lín xung ®iÒu khiÓn.
- Yªu cÇu vÒ ®é dèc sên tríc cña xung (cµng cao th× viÖc më
di dk
cµng tèt th«ng thêng ≥ 0,1A / µS
dt
- Ph¸t xung ®iÒu khiÓn ®Õn çc van lùc theo ®óng pha vµ víi
gãc ®iÒu khiÓn α cÇn thiÕt.
- §¶m b¶o ph¹m vi ®iÒu chØnh gãc ®iÒu khiÓn γ min ®Õn γ max t-
¬ng øng víi ph¹m vi thay ®æi ®iÖn ¸p ra t¶i cña m¹ch lùc.
- Cho phÐp ®éng c¬ lµm viÖc víi çc chÕ ®é ®· tÝnh to¸n nh chÕ
®é khëi ®éng, h·m t¸i sinh, ®¶o chiÒu quay...
- Cã ®é ®èi xøng ®iÒu khiÓn tèt, tøc lµ gãc ®iÒu khiÓn víi mäi
van kh«ng vît qu¸ 10 ®Õn 30 ®iÖn.
- Cã kh¶ n¨ng chèng nhiÔu c«ng nghiÖp tèt: kh«ng ®îc g©y ra
çc nhiÔu v« tuyÕn.
- §é t¸c ®éng cña m¹ch ®iÒu khiÓn nhanh.
- Thùc hiÖn çc yªu cÇu b¶o vÖ çc van nÕu cÇn nh ng¾t çc
xung ®iÒu khiÓn khi cã sù cè, th«ng b¸o çc hiÖn tîng kh«ng
b×nh thêng cña líi vµ b¶n th©n m¹ch m¹ch ®iÒu khiÓn .
- Cã ®é tin cËy cao
IV.2. Nguyªn lý chung cña m¹ch ®iÒu khiÓn

Nguyªn t¾c chung cña m¹ch ®iÒu khiÓn lµ so s¸nh mét
®iÖn ¸p mét chiÒu U§K thay ®æi ®îc víi mét ®iÖn ¸p tam gi¸c cã
tÇn sè cao sè cao. §iÓm c©n b»ng gi÷a Utg vµ U®k sÏ lµ ®iÓm ph¸t
xung ®iÒu khiÓn ®Ó më çc van b¸n dÉn.
B»ng çch thay ®æi U§K ta sÏ thay ®æi ®îc ®é réng xung
®iÒu khiÓn trong khi vÉn gi÷ tÇn sè ®iÒu khiÓn kh«ng ®æi.

Quèc H¶i
U§KK
TÝnh to¸n m¹ch ®iÒu khiÓn.
S¬ ®å chung cña m¹ch ®iÒu khiÓn lµ:
T¹o T¹o So Logic T¹o Çch

dao xung s¸n P trÔ ly IG
®én r¨ng h h©n (chèn quan BT
g ca xung
g g
T¹o
U§ U§K
I) Chän çc kh©u cña m¹ch ®iÒu khiÓn .

1) Kh©u t¹o dao ®éng vµ kh©u t¹o ®iÖn ¸p tam gi¸c.
Ngêi ta thêng dïng khuÕch ®¹i thuËt to¸n ®Ó t¹o ra xung ch÷
nhËt vµ xung gi¸c .

Quèc H¶i
ë ®©y ta dïng 2 khuÕch ®¹i thuËt to¸n :OA1 lµ 1 trigger smith

®Çu vµo kh«ng ®¶o, OA2 lµ mét kh©u tÝch ph©n. Chóng t¹o
thµnh 1 m¹ch ph¸t xung ch÷ nhËt vµ xung tam gi¸c chuÈn.
B»ng viÖc nèi m¹ch Trigger Smith nèi tiÕp víi m¹ch tÝch ph©n cã
ph¶n håi sÏ t¹o nªn dao ®éng: xung ch÷ nhËt ë ®Çu ra m¹ch
Trigger Smith vµ xung tam gi¸c ë ®Çu ra OA2.
a)XÐt OA1 cã d¹ng:
§©y lµ Trigger Smith ®Çu vµo kh«ng ®¶o víi tÝn hiÖ vµo cña OA1
lµ Ura2.
§iÓm lËt tr¹ng th¸i ®îc x¸c ®Þnh nh sau:
Ura 2 − Up Up − Ura1
=
R1 R2
R2 R1
⇒ Up = .Ura 2 + .Ura1
R1 + R 2 R1 + R 2
§©y chÝnh lµ ®iÓm lËt tr¹ng th¸i.
Gi¶ thiÕt IC lý tëng ta cã:
UP=UN=0
⇒ Ura 2 .R 2 =-Ura 1 .R 1
R1
⇒ Ura 2 = − .Ura1
R2

Quèc H¶i
Víi gi¶ thiÕt çc OA lµ lý tëng th× ta coi Ura 1 = ± E vµ d¹ng Ura 1 (t)
1 R
lµ cung vu«ng víi 2 ®iÓm lËt trang th¸i lµ ± E. R .
2
b ) Víi OA2: §©y lµ m¹ch tÝch ph©n.

§iÖn ¸p vµo cña m¹ch tÝch ph©n lµ Ura1
Ta cã
Ura 2 = ∫ Ura1 ( t ).d (t ) + Ura 2 (t = 0)

0
Ta cã ®å thÞ d¹ng Ura(t) vµ d¹ng ®iÖn ¸p trªn tô C:
Ura(t)
Ura2
U2max
R1 Uc(t)
U2max
R2
R1
-U2max
R2
-U2max
1 R
Do ®iÓm lËt tr¹ng th¸i cña OA1 lµ ± E. R nªn gi¸ trÞ ®Çu vµo
2
cña Ura 2 lµ

Quèc H¶i
R1 R1
- E. R vµ gi¸ trÞ cuèi cña Ura 2 lµ + E. R ( qu¸ tr×nh tÝch ph©n
2 2
thuËn) vµ qu¸ tr×nh tÝch ph©n ngîc th× gi¸ trÞ ®Çu ra cñ Ura 2
R 1
lµ - E. R
2
- Trong kho¶ng 0 ÷ t 1 th× Ura 1 =+E= const

Ta cã:
t1
1
RC ∫0
Ura 2 =- Ura1 (t ).d (t ) + Ura 2 (t )
1 R1 R1
⇒ Ura 2 = - .E.t1+ E. R =- E. R
RC 2 2
R1 1 R1
⇒ 2 E. = E.t 1 ⇒ t1=2RC. .
R2 RC R2
Tõ h×nh vÏ ta thÊy thêi gian n¹p phãng b»ng nhau( víi
h»ng sè thêi gian RC) vµ ®iÖn ¸p cuèi qu¸ tr×nh phãng n¹p cã
®é lín b»ng nhau. Do ®ã ta cã xung ra ®èi xøng.
Chu k× dao ®éng:
R1
T= t1+t2= 2. t1 = 4. RC . R
2
1
1
Hay tÇn sè xung f= = 4. RC . R 1
T
R2
2)Kh©u so s¸nh:
§Ó x¸c ®Þnh thêi ®iÓm më van IGBT ta sÏ so s¸nh 2 tÝn hiÖu lµ
Utùa vµ U®k.Ta sÏ dïng khuÕch ®¹i thuËt to¸n ®Ó thùc hiÖn
nhiÖm vô nµy bëi v× nh÷ng lý do sau:
+Tæng trë vµo cña OA rÊt lín nªn kh«ng g©y ¶nh hëng tíi çc
®iÖn ¸p ®a vµo so s¸nh ,nã cã thÓ t¸ch biÖt hoµn toµn chóng
®Ó kh«ng t¸c ®éng sang nhau.
+TÇng vµo cña OA thêng lµ khuÕch ®¹i vi sai, mÆt kh¸c sè
tÇng nhiÒu nªn hÖ sè khuÕch ®¹i kh¸ lín. V× thÕ ®é chÝnh
x¸c so s¸nh cao, ®é trÔ kh«ng qu¸ vµi µs.
+Kh©u so s¸nh dïng OA còng cã 2 kiÓu ®Êu çc ®iÖn ¸p lµ so
s¸nh 2 cöa vµ so s¸nh 1 cöa.
a) So s¸nh 1 cöa

Quèc H¶i
Hai ®iÖn ¸p Utùa vµ U®k ®îc ®a tíi cïng 1 cùc cña OA th«ng
qua 2 ®iÖn trë ®Çu vµo R1,R2.
Cöa cßn l¹i, ®Ó t¨ng ®é chÝnh x¸c so s¸nh th× ®Êu qua
®iÖn trë R3=R1//R2 xuèng ®Êt.
§iÓm lËt tr¹ng th¸i lµ Un=Up=0
Utua Udk
+
R1 R2 R2
⇔ =0 ⇒ Udk=- .Utùa
1 1 R1
+
R1 R 2
BiÓu thøc nµy cho thÊy ®iÖn ¸p ra ®¶o ngîc tr¹ng th¸i th× 2
®iÖn ¸p so s¸nh cÇn ph¶i tr¸i dÊu nhau.
b)So s¸nh 2 cöa: Udk vµ Utùa tíi 2 cùc kh¸c nhau cña OA.
§iÖn ¸p ra tu©n theo quy luËt : Ura=Ko.(U+-U-)
Víi Ko lµ hÖ sè khuÕch ®¹i cña OA
§iÓm lËt tr¹ng th¸i øng víi Utùa=U®k.

+Khi Utùa >U®k th× ∆U= Utùa- U®k > 0 ⇒ Uso s¸nh =+Ura
max.
+Khi Utùa < U®k th× ∆U<0 ⇒ Uso s¸nh =-Ura max.
Nh vËy çc ®iÖn ¸p ®a vµo so s¸nh ph¶i cïng dÊu th× míi
cã hiÖn tîng thay ®æi tr¹ng th¸i ®Çu ra.Vµ ®é chªnh lÖch tèi
®a gi÷a 2 cöa tr¹ng th¸i khi lµm viÖc kh«ng ®îc vît qu¸ giíi h¹n
cho phÐp cña lo¹i OA ®· chän.
⇒ KÕt luËn: Ta sÏ sö dông s¬ ®å so s¸nh 2 cöa.

Quèc H¶i
Nguyªn lý ho¹t ®éng cña s¬ ®å:
to
Khi ®iÒu chØnh U®k th× ta sÏ ®iÒu chØnh ®îc γ= tøc lµ
T
®iÒu chØnh ®îc ®é réng xung. Tõ ®ã sÏ ®iÒu chØnh ®îc
®iÖn ¸p ra t¶i.
3)Bé ®¶o dÊu .
V× ë ®©y cã 4 IGBT trong ®ã cø 2 van t¹o thµnh 1 cÆp
®ãng më ®ång thêi. V× thÕ ta sÏ cÇn 2 ®êng tÝn hiÖu,mçi
®êng tÝn hiÖu sÏ ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng 1 cÆp van.
§Ó cã 2 ®êng tÝn hiÖu tríc khi ®a vµo kh©u logic ph©n
xung ta sÏ dïng 1 bé ®¶o dÊu dïng IC thuËt to¸n.
§©y thùc chÊt lµ 1 bé ®¶o víi ®iÖn ¸p ®Çu vµo ®¶o chÝnh lµ
®Çu ra cña bä so s¸nh . Hai ®iÖn trë R3 chän b»ng R4
R4
Ta cã Uss2=- .Uss1=- Uss1
R3
Nh vËy Uss2 chÝnh lµ tÝn hiÖu ®¶o cña Uss1
4) Kh©u logic ph©n xung.
Xung ®a tíi çc IGBT ®Ó ®iÒu khiÓn çc van nµy , t¹o thµnh çc
chÕ ®é quay thuËn vµ quay nghÞch. Nhng ë ®©y cã 1 hiÖn tîng
lµ çc van T1 hay T2 cha kÞp ®ãng th× T3,T4 ®· më. Khi ®ã sÏ
x¶y ra t×nh tr¹ng 2 IGBT th¼ng hµng sÏ cïng dÉn. HËu qu¶ lµ
ng¾n m¹ch nguån dÉn ®Õn ch¸y háng IGBT vµ m¹ch ®iÖn.
§Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy th× mét biÖn ph¸p lµ dïng thªm 1
m¹ch logic.
M¹ch nµy cã nhiÖm vô ®¶m b¶o sao cho çc tÝn hiÖu ®a ®Õn
IGBT ph¶i lu«n tho¶ m·n yªu cÇu lµ 2 IGBT th¼ng hµng kh«ng ®-
îc cïng dÉn .
Ta lËp b¶ng tr¹ng th¸i sau:

Quèc H¶i
A1 A2 T1 T 2 T3 T4 §éng c¬
1 0 1 1 0 0 Quay thuËn
0 1 0 0 1 1 Quay ngîc
Tõ b¶ng tr¹ng th¸i trªn ta dïng mét bé NAND hä CMOS cã nguån
cung cÊp Ucc = 3 ÷ 15 V.
ë ®©y ta chän nguån cung cÊp Ucc = 12V.
S¬ ®å tæng hîp cña m¹ch logic ph©n xung:
ë cã mét lu ý r»ng v× çc OA dïng nguån nu«i hai cùc tÝnh nªn
sÏ xuÊt hiÖn çc xung ©m. V× vËy ta ph¶i chÆn çc xung ©m
tõ ®Çu ra bé so s¸nh vµ bé ®¶o dÊu b»ng mét §iot.
5) Kh©u t¹o trÔ.
§Ó ®¶m b¶o ch¾c ch¾n r»ng hai van th¼ng hµng kh«ng cïng
dÉn, ta sÏ thªm vµo tríc cÆp van T1,T2 mét kh©u t¹o trÔ.
S¬ ®å:

Quèc H¶i
Çc cæng logic ch¹y hä CMOS víi nguån cung cÊp lµ 12V
Riªng cæng NAND ph¶i chän hä cã ngìng Trigger Smith . ë
®©y ta chän lo¹i CD4093.
Nguyªn lý lµm viÖc:
Thêi gian trÔ ®îc x©y dùng bëi ttrÔ = 0,693.R11.C11.

§Ó m¹ch lµm viÖc an toµn th× ta ph¶i cã ttrÔ>toff cña van.
Dùa vµo Datasheet cña lo¹i IGBT ®· chän ta sÏ x¸c ®Þnh R11,
C11.
5)Kh©u çch ly.
§Ó ®¶m b¶o cach ly gi÷a m¹ch ®iÒu khiÓn vµ m¹ch lùc ta sÏ
sö dông kh©u çch ly quang. ¦u ®iÓm næi bËt cña kh©u çch
ly quang lµ: §¶m b¶o çch ly gi÷a m¹ch lùc vµ m¹ch ®iÒu

Quèc H¶i
khiÓn (®é çch ®iÖn ®Õn vµi KV) vµ truyÒn ®îc xung cã ®é
réng tuú ý. Tuy nhiªn do dßng ®iÖn t¶i mµ nã chiô ®îc chØ vµi
chôc miliampe nªn kh«ng thÓ g¸nh trùc tiÕp më van lùc, v×
vËy vÞ trÝ cña nã trong m¹ch ®iÒu khiÓn ph¶i ë tríc tÇng
khuÕch ®¹i cuèi.
S¬ ®å:
6) Kh©u t¹o ®iÖn ¸p ®ãng më van.

V× IGBT lµ phÇn tö ®iÒu khiÓn b»ng ®iÖn ¸p, gièng nh
MOSFET nªn yªu cÇu ®iÖn ¸p cã mÆt liªn tôc trªn cùc ®iÒu
khiÓn ®Ó x¸c ®Þnh chÕ ®é kho¸, më.
S¬ ®å ®ãng më m¹ch ®iÒu khiÓn cho IGBT :

Quèc H¶i
TÝn hiÖu më cã biªn ®é UGE , tÝn hiÖu kho¸ cã biªn ®é - UGE

cung cÊp cho m¹ch G-E th«ng qua ®iÖn trë RG ,RP .m¹ch G-E ®-
îc b¶o vÖ b»ng §iot æn ¸p ë møc kho¶ng [-18 V , +18 V] .
Do cã tô kÝ sinh gi÷a G vµ E nªn kÜ thuËt ®iÒu khiÓn MOSFET
cã thÓ ®îc ¸p dông, tuy nhiªn ®iÖn ¸p kho¸ ph¶i lín h¬n.
§iÖn ¸p ®ãng më ± UGE phô thuéc vao IGBT ®· chän.
§iÖn trë RG ¶nh hëng ®Õn tæn hao c«ng suÊt ®iÒu khiÓn .§iÖn
trë RG nhá, gi¶m thêi gian x¸c lËp tÝn hiÖu ®iÒu khiÓn ,gi¶m
dU CE
¶nh hëng cña dt
, gi¶m tæn thÊt n¨ng lîng trong qu¸ tr×nh
®iÒu khiÓn nhng l¹i lµm m¹ch ®iÒu khiÓn nh¹y c¶m h¬n víi
®iÖn c¶m ký sinh trong m¹ch ®iÒu khiÓn .
CS , RS lµ m¹ch trî gióp ®Ó gi¶m thêi gian ®ãng më IGBT .
CS cã trÞ sè 0.1 µF
RS =10 ± 33 Ω
RP =2,2 KΩ
RG = 3,3 ± 27Ω
ZD1 , ZD2 cã ®iÖn ¸p æn ¸p kho¶ng 18V.
7) Khèi ph¶n håi .
Trong çc hÖ truyÒn ®éng hiÖn ®¹i th× m¹ch vßng ®iÒu khiÓn
lµ mét phÇn kh«ng thÓ thiÕu . Çc m¹ch vßng nµy ®îc nèi theo
cÊp, ®éc lËp t¬ng ®èi víi nhau. ViÖc ph©n vïng t¸c dông gi÷a
æn ®Þnh tèc ®é vµ h¹n chÕ dßng ®iÖn ®îc thùc hiÖn b»ng
d¹ng phi tuyÕn cña ®Æc tÝnh ®iÒu chØnh .
S¬ ®å khèi cña d¹ng truyÒn ®éng:
S¬ ®å m¹ch vßng ®iÒu chØnh tèc ®é vµ dßng

®iÖn
S¬ ®å gåm hai vßng ®iÒu chØnh . Vßng ®iÒu chØnh dßng ®iÖn
ë trong cã bé ®iÒu chØnh dßng ®iÖn RI, vßng ®iÒu chØnh tèc

Quèc H¶i
®é cã bé ®iÒu chØnh tèc ®é Rω , bé ®iÒu chØnh nµy cã ®Æc
tÝnh khuÕch ®¹i cã vïng b·o hoµ.
Ung
-Ung
§iÖn ¸p ®Çu ra cña Rw lµ ®iÖn ¸p ®Æt cña dßng ®iÖn phÇn øng
Ui® ,gi¸ trÞ b·o hßa Ui®max chÝnh lµ gi¸ trÞ ®¹t cùc ®¹i cña dßng
®iÖn phÇn øng .Bé ®iÒu chØnh dßng ®iÖn RI trong m¹ch vßng
cã nhiÖm vô duy tr× dßng ®iÖn phÇn øng lu«n b»ng gi¸ trÞ ®Æt
(Ui®),bÊt kÓ hÖ thèng ®ang lµm viÖc æn ®Þnh hay ®ang trong
qu¸ tr×nh qu¸ ®é .RI lµ mét bé tØ lÖ tÝch ph©n PI.
Khi b¾t ®Çu qu¸ tr×nh thay ®æi tèc ®é nh khëi ®éng
®éng c¬,do cã sù thay ®æi ®ét ngét cña Uw® ,trong khi w cha
khi thay ®æi kÞp do qu¸n tÝnh c¬ häc cña hÖ,nªn sai lÖch ®Çu
vµo δ w = Uw® - Uw cã gi¸ trÞ lín .§iÓm ;µm viÖc cña Rw sÏ ë rÊt s©u
trong vïng b·o hßa cña ®Æc tÝnh ®iÒu chØnh ,tÝn hiÖu ra cña Rw
sÏ lµ Ui® = Ui®max =const,m¹ch vßng tù c¾t ra khái s¬ ®å .Do ho¹t
®éng cña m¹ch vßng dßng ®iÖn mµ dßng ®iÖn ®îc duy tr× ë gi¸
trÞ I=I®max.t¬ng øng tÝn hiÖu vµo cña m¹ch vßng lµ Ui®max .§éng
c¬ b¾t ®Çu ®îc t¨ng tèc víi gia tèc :
dw k .Φd max .Id max − Mc
=
dt j
Sau ®ã tèc ®é ®éng c¬ t¨ng dÇn lªn nhng dßng ®iÖn phÇn
øng vÉn ®îc duy tr× ë gi¸ trÞ I=I®max ,chõng nµo mµ bé ®iÒu

Quèc H¶i
chØnh tèc ®é Rw cha ra khái vïng b·o hßa ,tøc lµ cha ®îc nèi l¹i
vµo s¬ ®å .
Khi ®iÓm lµm viÖc cña Rw b¾t ®Çu ra khái vïng b·o hßa vµ
lät vµo vïng tuyÕn tÝnh cñ© ®Æc tÝnh ,m¹ch vßng tèc ®é b¾t
®Çu ph¸t huy t¸c dông ®iÒu chØnh cïng víi m¹ch vßng dßng
®iÖn .
S¬ ®å m¹ch ®iÖn håi tiÕp dßng vµ tèc ®é :
II)TÝnh to¸n chi tiÕt m¹ch ®iÒu khiÓn .

Trong toµn bé s¬ ®å m¹ch ta sö dông toµn bé 6IC khuÕch ®¹i
thuËt to¸n .ë ®©y ta sö dông 6 IC lo¹i TL 084 do h·ng
TexasInstruments chÕ t¹o, mçi IC nµy cã 4 khuÕch ®¹i thuËt to¸n.
Th«ng sè cña TL084 :
+§iÖn ¸p nguån nu«i : Vcc = ± 18 (V) chän Vcc = ± 12 (V)
+HiÖu ®iÖn thÕ gi÷a hai ®Çu vµo : ± 30 (V)
+NhiÖt ®é lµm viÖc : T = -25÷ 850 C
+C«ng suÊt tiªu thô : P = 680 (mW) = 0,68 (W)
+Tæng trë ®Çu vµo : Rin= 106 ( MΩ)
+Dßng ®iÖn ®Çu ra : Ira = 30 ( pA).

Quèc H¶i
+Tèc ®é biÕn thiªn ®iÖn ¸p cho phÐp : du/dt = 13 (V/µs)
14 13 12 11 10 9 8
- -
+ +
+ +
- -
1 2 3 4 5 6 7
Ucc
H×
nh 1.39 .S¬ ®å c h©n IC TL084
Dßng ®iÖn vµo ®îc h¹n chÕ ®Ó Ilv < 1 (m A).
1)Kh©u t¹o dao ®éng vµ t¹o ®iÖn ¸p Δ .
R1
Chu kú xung tam gi¸c T=4RC
R2
ë ®©y ta chän tÇn sè b¨m xung f = 500 Hz phï hîp víi yªu cÇu t¶i
®éng c¬ .
Ta cã T=1/ f =1 / 500 = 2(ms)
R1
VËy ta cã T = 4RC =2.10-3
R2
Chän R1=R2=47k Ω ,chän C= 0,01uF
⇒ R=50 k Ω
2) Kh©u so s¸nh
Chän ®iÖn trë h¹n chÕ dßng vµo tríc hai cöa cña K§TT lµ R3=R4>
Uv
.Chän ®Ó h¹n chÕ Iv < 1mA
Iv
11
⇒ R3=R4 > =11k . Chän R3=R4 =15(k Ω )
10 −3
3) Kh©u ®¶o dÊu
§©y thùc chÊt lµ mét bé céng ®¶o víi R6 =R7
Khi ®ã Uss1= -Uss2
Chän R6 =R7 =10 k Ω
4) Kh©u logic ph©n xung.
Nh ®· ph©n tÝch ë trªn th× çc xung tõ OA vµo çc cæng NAND
CD4093 ph¶i ®îc chÆt hÕt xung ©m.

Quèc H¶i
Ta sÏ dïng çc Diode ®Ó chÆn hÕt xung ©m tõ çc OA.
Chän 2 Diode lo¹i D10D1
Chän 2 ®iÖn trë R5 =R8=10k Ω
Víi cæng NAND ta chän 1 IC logic NAND CD4093 cã ngìng h¹n chÕ
Smith.
5)Kh©u t¹o trÔ :

Ta cã thêi gian trÔ Ttr = 0,693
R1.1C1.1=0,693.R12C1.2=0,693.R1.3C1.3=0,693.R1.4C1.4
V× thêi gian khãa cña IGBT rÊt nhá (200ns) nªn ë ®©y ta chØ
cÇn chän
Ttr = 7us = 0,693 R1.1C1.1=0,693.R12C12
=0,693.R1.3C1.3=0,693.R1.4C1.4
Chän C1.1=C1.2 =C1.3=C1.4=0,1uF
7.10 −6
=> R1.1 = R1.2= R1.3= R1.4= =100 Ω
0.693.10 −7
Cæng NAND ta chän lo¹i CD4093
Cæng AND ta chän lo¹i CD4081
Toµn bé m¹ch ®iÖn ph¶i dïng 4 cæng AND nªn ta chän mét IC
4081 hä CMOS.
Mét IC 4081 cã 4 cæng ADN, cã çc th«ng sè:
+Nguån nu«i IC : Vcc = 3÷15 (V), ta chän: Vcc = 12 (V).
+NhiÖt ®é lµm viÖc : - 40o C ÷ 80o C
+§iÖn ¸p øng víi møc logic “1”: 2÷4,5 (V).
+Dßng ®iÖn nhá h¬n 1mA
+C«ng suÊt tiªu thô P=2,5 (mW/1 cæng).

Quèc H¶i
+Vc c 14
13 12 11 10 9 8
& &
& &
1 2 3 4 5 6 7
H×
nh 1.38 .S¬ ®å ch©n IC 4081
6)Kh©u çch ly
§iÖn trë R9 (hay R10, R11, R12) ®îc chän sao cho
U ra ( px ) 10V
R9 = I = =1000 ( Ω )
ra ( px ) 10.10 −3
⇒ R9 =R10=R11=R12=1(k Ω )
Bé bé ghÐp quang chän lo¹i 4N35 cã çc th«ng sè :
Dßng vµo ch¹y qua Diode cùc ®¹i 60 mA ,dßng ra trªn collector
Tranzito quang cùc ®¹i 150mA,®iÖn ¸p Tranzito 30V ,®iÖn ¸p
çch ly 3350V
12 12
Chän R21 = I = 0,01 = 1,2k Ω
DQ
T¬ng tù cã R2.2=R2.3=R2.4=R2.1=1.2(k Ω )
Trong ®ã dßng ®iÖn ch¹y qua Diode quang cã trÞ sè trong
kho¶ng (5-20mA),chän 10mA
TÇng Darlington chän lo¹i QM50HA-H:
Theo th«ng sè cña Tranzito nµy ,chØ nÇn dßng ®iÖn bazo cña
Tranzito 0,65 (A) lµ ®ñ ®Ó Tranzito më th«ng hoµn toµn.
15
Khi ®ã ®iÖn trë R3.1 lµ R3.1 = = 23 ( Ω )
0,65
15 2
Chän R3.1 =R3.2=R3.3=R3.4=22 Ω .C«ng suÊt ®iÖn trë nµy PR22 =
22
≈ 10W
Tranzito ®Öm cho QM50HA-H chän lo¹i D163 cã th«ng sè
Ic =6A

Quèc H¶i
UCE =100V
Çc ®iÖn trë R13,R14,R15,R16,R17,R18,R19,R20 chän cã gi¶ trÞ 100( Ω )
7)Kh©u t¹o ®iÖn ¸p ®ãng më IGBT

Ta sö dông Tranzito C828 cã β =300
ë ®©y ta mong muèn Tranzito lµm viÖc nh mét khãa ®iÖn tö
,®ãng më theo chu kú cña xung ®a vµo tõ kh©u çch ly.
- §Ó Tranzito lµm viÖc ë chÕ ®é më th«ng b·o hßa cÇn IB >IC/ β
15 − (−15) 30
Khi Tranzito më th«ng b·o hßa IC = =
R 4.1 − R 4.2 R 4.1 − R 4.2
Chän R4.1=R4.2 =50 Ω
0,3
 IC =30/100 =0,3(A) => IB > =1(mA)
300
Uv 10V
VËy Ra =RB< I = = 10k Ω
B 1mA
Chän Ra =3.3 k Ω
T¬ng tù cã Ra=Rb=Rc=Rd=3.3(k Ω )
8.) Kh©u ph¶n håi tèc ®é vµ dßng ®iÖn
Tríc hÕt ta ph¶i quan t©m tíi d¶i ®iÒu chØnh tèc ®é cña ®éng
c¬ .V× d¶i ®iÒu chØnh tèc ®é cña ®éng c¬ lµ 15:1
Do ®ã d¶i ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p ra t¶i cña ®éng c¬ sÏ t¬ng øng
lµ 15:1
Nh ta ®· ph©n tÝch ë phÇn m¹ch lùc th× ta cã :
+Víi γ =0.5 th× Ut=0
+Víi γ >0.5 th× Ut >0 :§éng c¬ sÏ quay thuËn
+ Víi γ <0.5 th× Ut <0 :§éng c¬ sÏ quay ngîc
Nh vËy ,ta sÏ ph¶i ®iÒu chØnh ®iÖn ¸p ®iÒu khiÓn U®k thu ®îc
tõ kh©u ph¶n håi sao cho øng víi çc chÕ ®é quay thuËn vµ
quay ngîc th× d¶i ®iÒu chØnh tèc ®é lµ 15:1
∗ .)Tríc hÕt xÐt víi chÕ ®é quay thuËn ( γ >0.5 )
Khi γ =1 ta cã ®iÖn ¸p ®Þnh møc U®m=220(V) t¬ng øng víi tèc
®é lín nhÊt ω max
V× d¶i ®iÒu chØnh tèc ®é lµ 15:1 lªn tèc ®é ω min sÏ t¬ng øng
U dm 220
víi ®iÖn ¸p trªn phÇn øng ®éng c¬ lµ =
15 15
U dm
Nh vËy ta cã U t = (2γ − 1)U dm =
15
Do ®ã γ =0.53

Quèc H¶i
Nh vËy øng víi chÕ ®é quay thuËn th× d¶i ®iÒu chØnh cña γ lµ
γ = 0.53 ÷ 1
t 0 max
+Ta cã γ max = = 1 ⇒ t0max=T=2ms
T
Nh vËy khi ®ã sÏ t¬ng øng Udk=0(V)
t 0 min
+Ta cã γ min = = 0.53 ⇒ t 0 min = 0.53T = 0,53 * 2 = 1,06(ms)
T
Khi ®ã sÏ t¬ng øng víi Udk = 10(V)
Nh vËy b»ng çch thay ®æi Udk trong kho¶ng 0(V) ®Õn 10(V) ta
sÏ ®iÒu chØnh ®îc tèc ®é ®éng c¬ d¶i ®iÒu chØnh lµ 15:1
∗ .)XÐt víi chÕ ®é quay nghÞch ( γ <0.5 )
Khi γ =0 ta cã ®iÖn ¸p ®Þnh møc øng víi chÕ ®é quay ngîc lµ
U®m=-220(V) t¬ng øng víi tèc ®é lín nhÊt ω max(-)
V× d¶i ®iÒu chØnh tèc ®é lµ 15:1 lªn tèc ®é ω min(-) sÏ t¬ng øng
U dm 220
víi ®iÖn ¸p trªn phÇn øng ®éng c¬ lµ =−
15 15
U dm
Nh vËy ta cã U t = (2γ − 1)U dm = −
15
Do ®ã γ =0.47
Nh vËy øng víi chÕ ®é quay nghÞch th× d¶i ®iÒu chØnh cña γ
lµ γ = 0 ÷ 0.47
t 0 max
+Ta cã γ max = =0
T
Nh vËy khi ®ã sÏ t¬ng øng Udk=11(V)
t 0 min
+Ta cã γ min = = 0.47 ⇒ t 0 min = 0.47T = 0,47 * 2 = 0,94(ms)
T
Khi ®ã sÏ t¬ng øng víi Udk = 10(V)
Nh vËy b»ng çch thay ®æi Udk trong kho¶ng 0(V) ®Õn 10(V) ta
sÏ ®iÒu chØnh ®îc tèc ®é ®éng c¬ d¶i ®iÒu chØnh lµ 15:1
Tõ yªu cÇu cña ®iÖn ¸p U®k ta sÏ tÝnh ngîc trë l¹i çc th«ng sè cña
kh©u ph¶n håi tèc ®é vµ dßng ®iÖn. Do ë ®©y kh©u tæng hîp
m¹ch vßng ®iÒu chØnh cña hÖ liªn quan ®Õn çc m«n häc vÒ
truyÒn ®éng ®iÖn vµ tæng hîp hÖ ®iÖn c¬ sau nµy nªn chóng
em chØ tr×nh bµy vÒ nguyªn lý mµ kh«ng ®i vµo tÝnh to¸n cô
thÓ tõng kh©u.

Quèc H¶i
III.ThiÕt kÕ nguån nu«i cÊp cho m¹ch ®iÒu khiÓn
I.) TÝnh to¸n çc tham sè cho m¹ch nguån nu«i .

Ta cÇn t¹o ra nguån ®iÖn ¸p ± 12 (V) ®Ó cÊp cho çc çch ly
quang, nu«i IC , çc bé ®iÒu chØnh dßng ®iÖn, tèc ®é vµ ®iÖn
¸p ®Æt tèc ®é còng nh çc bé lÊy ph©n ¸p.
Vµ ta cÇn ®iÖn ¸p ± 15 (V) ®Ó cÊp cho çc çch ly quang,
çc nguån ®iÖn ¸p ®ãng më IGBT .....

Quèc H¶i
Ta dïng m¹ch chØnh lu cÇu 3 pha dïng ®i«t.
Chän kiÓu m¸y biÕn ¸p 3 pha ,3 trô ,trªn mçi trô cã 3 cuén
d©y : mét cuén s¬ cÊp vµ 2 cuén thø cÊp .
a.) Cuén thø cÊp thø nhÊt
quang, nu«i IC , çc bé ®iÒu chØnh dßng ®iÖn, tèc ®é vµ ®iÖn
¸p ®Æt tèc ®é còng nh çc bé lÊy ph©n ¸p.
§Ó æn ®Þnh ®iÖn ¸p ra cña nguån nu«i ta dïng 2 vi m¹ch æn
¸p 7812 vµ 7912.§iÖn ¸p ®Çu ra cña çc IC nµy chän 12V. §iÖn ¸p
®Çu vµo chän 20V. §iÖn ¸p thø cÊp cña çc cuén a1,b1,c1 lµ :
20
U21= = 14,18(V )
2
Chän U21=14(V)
¸p 7812 vµ 7912.Çc th«ng sè chung cña vi m¹ch nµy:
§iÖn ¸p ®Çu vµo : UV = 7÷35 (V).
§iÖn ¸p ®Çu ra : Ura= 12(V) víi IC 7812.
Ura= -12(V) víi IC 7912
Dßng ®iÖn ®Çu ra :Ira = 0÷1 (A).
Tô ®iÖn C1, C3 dïng ®Ó läc thµnh phÇn sãng dµi bËc cao.
Chän C1= C2 =C3 =C4 = 470 (µF) ; U= 35 V
b.) Cuén thø cÊp thø nhÊt
quang, çc nguån ®iÖn ¸p ®ãng më IGBT...
¸p 7815 vµ 7915.§iÖn ¸p ®Çu ra cña çc IC nµy chän 15V. §iÖn ¸p
®Çu vµo chän 20V. §iÖn ¸p thø cÊp cña çc cuén a1,b1,c1 lµ :
20
U21= = 14,18(V )
2
Chän U21=14(V)
¸p LM7815 vµ LM7915.Çc th«ng sè chung cña vi m¹ch nµy:

Quèc H¶i
§iÖn ¸p ®Çu vµo : UV = 7÷35 (V).
§iÖn ¸p ®Çu ra : Ura= 15(V) víi IC 7815.
Ura= -15(V) víi IC 7915
Dßng ®iÖn ®Çu ra :Ira = 0÷1 (A).
Tô ®iÖn C5, C7 dïng ®Ó läc thµnh phÇn sãng dµi bËc cao.
Chän C5= C6 =C7 =C8 = 470 (µF)
II.) TÝnh to¸n m¸y biÕn ¸p nguån nu«i

1- Ta thiÕt kÕ m¸y biÕn ¸p dïng cho t¹o nguån nu«i, chän kiÓu
m¸y biÕn ¸p 3 pha 3 trô, trªn mçi trô cã 3 cuén d©y, mét cuén s¬
cÊp vµ hai cuén thø cÊp.
2-§iÖn ¸p lÊy ra ë thø cÊp m¸y biÕn ¸p lµm ®iÖn ¸p ®ång
pha lÊy ra thø cÊp lµm nguån nu«i: U2= 14 (V).
3- Dßng ®iÖn thø cÊp m¸y biÕn ¸p :
I2= 1( m A)
4- C«ng suÊt nguån nu«i cÊp cho çch li quang :
P1=4.U2 . I2d = 4.14.1.10-3 = 0,056 (W) .
5- C«ng suÊt tiªu thô ë 5 IC TL 084 sö dông lµm khuÕch thuËt
to¸n vµ 8 cæng NAND,4 cæng AND.
P2 = 17. PIC = 17.0,68= 11,56(W)
6- C«ng suÊt sö dông cho viÖc t¹o nguån nu«i.
PN = P1 +P2
PN = 0,056 +11,56 = 11,616 ( W) .
7- C«ng suÊt cña m¸y biÕn ¸p cã kÓ ®Õn 5% tæn thÊt trong
m¸y:
S= 1,05. PN = 1,05. 11,616 = 12,1968 ( VA).
8- Dßng ®iÖn thø cÊp m¸y biÕn ¸p:
I2 = S/ 6.U2 = 12,1968/ (6.4) = 0,145 (A)
9- Dßng ®iÖn s¬ cÊp m¸y biÕn ¸p :
I1 = S/ (3.U2 )= 12,1968/(3. 220) = 0,01848(A)
10- TiÕt diÖn trô cña m¸y biÕn ¸p ®îc tÝnh theo c«ng thøc
kinh nghiÖm :

Quèc H¶i
S
Qt= kQ. =1,71( cm2)
m. f
Trong ®ã: kQ= 6- hÖ sè phô thuéc ph¬ng thøc lµm m¸t.
m= 3- sè trô cña biÕn ¸p .
f = 50- tÇn sè ®iÖn ¸p líi.
ChuÈn ho¸ tiÕt diÖn trô tiªu chuÈn ta cã:
Qt= 1,71 (cm2).
KÝch thíc m¹ch tõ l¸ thÐp dµy σ = 0,5 (mm)
Sè lîng l¸ thÐp : 68 l¸
a=12mm
b=16mm
h=30mm
hÖ sè Ðp chÆt kc= 0,85 .
H h a
a
C
L
H×
nh 1.41 .KÝch th í c m¹ ch tõ biÕn ¸ p
11- Chän mËt ®é tõ c¶m B =1T ë trong tô ta cã sè vßng d©y
s¬ cÊp :
U1
w1 = =5795 ( vßng)
4,44. f .B.Qt
12- Chän mËt ®é dßng ®iÖn J1= J2= 2,75 (A/mm2)
TiÕt diÖn d©y quÊn s¬ cÊp:
S
S1 = = 0,00672 (mm2)
3.U 1.J 1
®êng kÝnh d©y quÊn s¬ cÊp :

Quèc H¶i
4.S1
d1 = = 0,092 (mm)
π
Chän d1= 0,1 mm ®Ó ®¶m b¶o ®é bÒn c¬. §êng kÝnh cã kÓ
çch ®iÖn:
dlcd = 0,12 (mm).
13- Sè vßng d©y quÊn thø cÊp :

W2=W3= W1. U2/ U1=W1. U3/ U1=369 ( vßng)
14- TÝnh chän ®i«t cho bé chØnh lu nguån nu«i :
+ Dßng ®iÖn hiÖu dông qua ®i«t :
ID.HD = I 2
= 0,099 (A)
2
+ §iÖn ¸p ngîc lín nhÊt mµ ®i«t ph¶i chÞu : UNmax= 6 . U2 =
6 .14=34.29 (v)
+ Chän ®i«t cã dßng ®Þnh møc:
Idm≥ Ki . IDMD =10.0,1=1,1 (A)
Chän ®i«t cã ®iÖn ¸p ngîc lín nhÊt :
Un= ku. UNmax=2,5.34=85 (V)
Chän ®i«t lo¹i KII208A cã çc th«ng sè:
+ dßng ®iÖn ®Þnh møc: Idm = 1,5 (A)
+ ®iÖn ¸p ngîc cùc ®¹i cña ®i«t: UN=100 (v).
IV.ThiÕt kÕ bé nguån chØnh lu mét chiÒu cÊp ®iÖn

cho ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu kÝch tõ ®éc lËp .
Th«ng sè ®éng c¬ :
+§iÖn ¸p ®Þnh møc phÇn øng ®éng c¬ U®m=220 (V)
+Dßng ®iÖn ®Þnh møc phÇn øng ®éng c¬ I®m=8(A)
1.TÝnh to¸n m¸y biÕn ¸p chØnh lu .

Quèc H¶i
+)Chän m¸y biÕn ¸p 3 pha 3 trô s¬ ®å ®Êu d©y ∆/Y lµm m¸t
b»ng kh«ng khÝ tù nhiªn .
M¸y biÕn ¸p c«ng suÊt nhá ,chØ cì chôc KVA trë l¹i ,sôt ¸p trªn
®iÖn trë lín kho¶ng 4% ,sôt ¸p trªn cuén kh¸ng Ýt h¬n kho¶ng
2% .§iÖn ¸p sôt trªn 2 §i«t kho¶ng 2V
+)TÝnh çc th«ng sè c¬ b¶n :
1-TÝnh c«ng suÊt biÓu kiÕn cña M¸y biÕn ¸p :
S = Ks . Pd
2-§iÖn ¸p pha s¬ cÊp m¸y biÕn ¸p :
Up =220 (V)
3-§iÖn ¸p pha thø cÊp cña m¸y biÕn ¸p
Ph¬ng tr×nh c©n b»ng ®iÖn ¸p khi cã t¶i :
Udo =Ud +2. ∆Uv +∆Udn + ∆Uba
Trong ®ã :
2.∆Uv =2 (V) lµ sôt ¸p trªn 2 §i«t m¾c nèi tiÕp
∆Udn ≈ 0 lµ sôt ¸p trªn d©y nèi
∆Uba = ∆Ur + ∆Ux lµ sôt ¸p trªn ®iÖn trë vµ ®iÖn kh¸ng m¸y
biÕn ¸p .
Chän s¬ bé :
∆Uba =6% .Ud =6% .220 = 13.2 (V)
Tõ ph¬ng tr×nh c©n b»ng ®iÖn ¸p khi cã t¶i ta cã :

Quèc H¶i
U d + 2.∆U v + ∆U dn + 2.∆ ba
Ud0 = =220+2+0+13.2 =235.2 (V)
1
§iÖn ¸p pha thø cÊp pha m¸y biÕn ¸p :
U d 235.2
U2= = =100,51 (V)
ku 2.34
4-Dßng ®iÖn hiÖu dông thø cÊp cña m¸y biÕn ¸p :
2 2
I2 = .Id = .8 = 6,53 (A)
3 3
5-Dßng ®iÖn hiÖu dông s¬ cÊp m¸y biÕn ¸p :
U2 100,51
I1 = KbaI2 = .I2 = . 6,53 = 2,98 (A)
U1 220
*)TÝnh s¬ bé m¹ch tõ (X¸c ®Þnh kÝch thíc b¶n m¹ch tõ)
6-TiÕt diÖn s¬ bé trô .
Sba
QFe =kQ .
m.j
Trong ®ã :
kQ lµ hÖ sè phô thuéc ph¬ng thøc lµm m¸t ,lÊy kQ = 6 .
m lµ sè trô cña m¸y biÕn ¸p
f lµ tÇn sè xoay chiÒu , ë ®©y f = 50 (Hz)
Ta cã c«ng suÊt biÓu kiÕn cña m¸y biÕn ¸p lµ :
S2= 3.U2.I2=3.100,51.6,53=1969(VA)
S1=3.U1.I1=3.220.2,98=1986(VA)
S1 + S 2 1968 + 1969
S ba = = = 1969(VA)
2 2
Thay sè ta ®îc :
1969
QFe=6 . =21,74(cm2)
3.50
7-§ßng kÝnh trô :
4.QF e 4..21,74
d= = = 5,26 (cm)
π π
ChuÈn ®o¸n ®êng kÝnh trô theo tiªu chuÈn d = 6 (cm)
8-Chän lo¹i thÐp ∃330 çc l¸ thÐp cã ®é dµy 0,5 mm
Chän mËt ®é tõ c¶m trong trô Bt =1 (T)

Quèc H¶i
h
9-Chän tû sè m= = 2,3 , suy ra h = 2,3 . d = 2,3.6 = 13,8 (cm)
d
Ta chän chiÒu cao trô lµ 14( cm)
*)TÝnh to¸n d©y quÊn .
10- Sè vßng d©y mçi pha s¬ cÊp m¸y biÕn ¸p .
U1 220
W1= = 4,44.50.21,74.10 −4.1,0 = 455,84 (vßng)
4,44. f .QFe.BT
LÊy W1= 455 vßng
11- Sè vßng d©y mçi pha thø cÊp m¸y biÕn ¸p :
U2 100,51
W2 = .W1= .455 = 207,87 (vßng)
U1 220
LÊy W2=207( vßng)
12- Chän s¬ bé mËt ®é dßng ®iÖn trong m¸y biÕn ¸p .
Víi d©y dÉn b»ng ®ång ,m¸y biÕn ¸p kh« ,chän J1= J2= 2 (A/mm2)
13- TiÕt diÖn d©y dÉn s¬ cÊp m¸y biÕn ¸p .
I1 2,98
S1 = = = 1,49 (mm2)
J1 2
Chän d©y dÉn tiÕt diÖn h×nh ch÷ nhËt ,çch ®iÖn cÊp B .
ChuÈn ho¸ tiÕt diÖn theo tiªu chuÈn : S1 = 1,68 (mm2)
KÝch thíc d©y dÉn cã kÓ çch ®iÖn
S1c® = a1.b1= 1,1.2,5 =2,75(mm x mm)
14- TÝnh l¹i mËt ®é dßng ®iÖnk trong cuén s¬ cÊp .
I1 2,98
J1= = 1,68 = 1,77 (A/mm2)
S1
15- TiÕt diÖn d©y dÉn thø cÊp cña m¸y biÕn ¸p .
I2 6,53
S2 = = = 3,256 (mm2)
J2 2
Chän d©y dÉn tiÕt diÖn h×nh ch÷ nhËt ,çch ®iÖn cÊp B .
ChuÈn ho¸ tiÕt diÖn theo tiªu chuÈn : S2= 3,07 (mm2)
KÝch thíc d©y dÉn cã kÓ çch ®iÖn : S2c® = a2.b2 = 3,5.1,5 (mm x
mm)
16- TÝnh l¹i mËt ®é dßng ®iÖn trong cuén thø cÊp .

Quèc H¶i
I2 6,53
J2= S = 3,07 =2,12 (A/mm2)
2
*)KÕt cÊu d©y dÉn s¬ cÊp :

Thùc hiÖn d©y quÊn kiÓu ®ång t©m bè trÝ theo chiÒu däc
trôc
18- TÝnh s¬ bé sè vßng d©y tren mét líp cña cuén s¬ cÊp .
h − 2.hg 14 − 2.1,5
W11= . kc= 0,25 .0,95 = 42 (vßng)
b1
Trong ®ã :
kc= 0,95 lµ hÖ sè Ðp chÆt .
h lµ chiÒu cao trô .
hg lµ kho¶ng çch tõ g«ng ®Õn cuén d©y s¬ cÊp .
Chän s¬ bé kho¶ng çch çch ®iÖn g«ng lµ 1,5 cm .
19- TÝnh s¬ bé sè líp d©y ë cuén s¬ cÊp :
W1 455
n11= = =10,8 (líp)
W11 42
20- Chän sè líp n11=11 líp .Nh vËy cã 191 vßng chia thµnh 7 líp
,Chän 6 líp ®Çu vµo cã 40 vßng ,líp thø 7 cã 455-40.10 = 55
(vßng)
21- ChiÒu cao thùc tÕ cña cuén s¬ cÊp :
W11.b 40.0,25
h1= = 0,95 = 10,53 (cm)
kc
22- Chän èng quÊn d©y lµm b»ng vËt liÖu çch ®iÖn cã bÒ dÇy :
S01= 0,1 cm.
23- Kho¶ng çch tõ trô tíi cuén d©y s¬ cÊp a01= 1,0 cm .
24- §êng kÝnh trong cña èng çch ®iÖn .
Dt= dFe + 2.a01- 2.S01 =6+ 2.1 - 2.0,1 = 7,8 (cm)
25- §êng kÝnh trong cña cuén s¬ cÊp .
Dt1= Dt + 2.S01=7,8 + 2.0,1= 8 (cm)
26- Chän bÒ dÇy gi÷a hai líp d©y ë cuén s¬ cÊp : cd11= 0,1 mm
27- BÒ dÇy cuén s¬ cÊp .
Bd1= (a1+cd11).n11= (1,1 + 0,1).11 = 1,32 (cm)

Quèc H¶i
28- §êng kÝnh ngoµi cña cuén s¬ cÊp .
Dn1= Dt1+2.Bd1=8 + 2.1,32= 10,64 (cm)
29- §êng kÝnh trung b×nh cña cuén s¬ cÊp .
D +D 1,32 + 10,64
Dtb1= t1 n1 = = 9,32 (cm)
2 2
30- ChiÒu dµi d©y quÊn s¬ cÊp .

l1 = W1.π.Dtb= π.455.9,32 =133,22 (m)
31- Chän bÒ dµy çch ®iÖn gi÷a cuén s¬ cÊp vµ thø cÊp :cd01=
1,0 cm
*) KÕt cÊu d©y quÊn thø cÊp .
32- Chän s¬ bé chiÒu cao cuén thø cÊp .
h1= h2 = 10,53 (cm)
33- TÝnh s¬ bé sè vßng d©y trªn mét líp .
h2 10,53
W12= kc = 0,95 = 70(vßng)
b2 0,15
34- TÝnh s¬ bé sè líp d©y quÊn thø cÊp .

W2 207
n12= = = 2,95 (líp)
W12 70
35- Chän sè líp d©y quÊn thø cÊp n12= 3 líp .Chän 3 líp
cã 69 vßng .
36- ChiÒu cao thùc tÕ cña cuén thø cÊp
W12 69
h2= .b= .0,15 = 10,89 (cm)
kc 0,95
37- §êng kÝnh trong cña cuén thø cÊp.

Dt2 = Dn1+ 2.a12 = 10,64 + 2.1 = 12,64 (cm)
38- Chän bÒ dÇy çch ®iÖn gi÷a çc líp d©y ë cuén thø cÊp :
cd22= 0,1 (mm)
39- BÒ dÇy cuén s¬ cÊp .
Bd2 = (a2+cd22).n12 = (0,35 + 0,01).3= 1,08 (cm)
40- §êng kÝnh ngoµi cña cuén thø cÊp .
Dn2= Dt2+ 2.Bd2= 12,64 + 2.1,08 =14,8 (cm)

Quèc H¶i
41- §êng kÝnh trung b×nh cña cuén thø cÊp .
D + Dn2 12,64 + 14,8
Dtb2= t2 = = 13,72 (cm)
2 2
42- ChiÒu dµi d©y quÊn thø cÊp .
l2 = π.W2.Dtb2 = π.207.13,72 = 89,22 (m)
43- §êng kÝnh trung b×nh çc cuén d©y .
D + Dn2 8 + 14,8
D12= t1 = =11,4 (cm)
2 2
D
⇒ r12= 12 = 5,7 (cm)
2
44- Chän kho¶ng çch gi÷a hai cuén thø cÊp :a22= 2 (cm)
*)TÝnh kÝch thíc m¹ch tõ .
45- Víi ®êng kÝnh trô d= 6 cm ,ta cã sè bËc lµ 3 trong nöa tiÕt
diÖn trô .
46- Toµn bé tiÕt diÖn bËc thang cña trô .
Qbt= 2.(1,6.5,5+1,1.4,5+0,7.3,5) = 32,4 (cm2)
47- TiÕt diÖn hiÖu qu¶ cña trô .
QT= khq.Qbt = 0,95.32,4 = 30,78 (cm2)
48- Tæng chiÒu dµy çc bËc thang cña trô .
dt = 2.(1,6+1,1+0,7)= 6,8 (cm)
49- Sè l¸ thÐp dïng trong çc bËc .
16
BËc 1 n1= .2 = 64 l¸
0,5
11
BËc 2 n2= .2 = 44 l¸
0,5
7
BËc 3 n3= .2 = 28 l¸
0,5
*)§Ó ®¬n gi¶n trong viÖc chÕ t¹o g«ng tõ ,ta chän g«ng cã tiÕt
diÖn h×nh ch÷ nhËt cã çc kÝch thíc sau .
ChiÒu dµy cña g«ng b»ng chiÒu dµy cña trô : b = dt = 6,8 cm
ChiÒu cao cña g«ng b»ng chiÒu réng tËp l¸ thÐp thø nhÊt cña trô
: a = 5,5 cm
TiÕt diÖn g«ng Qbg= a x b = 37,4 (cm2)

Quèc H¶i
50- TiÕt diÖn hiÖu qu¶ cña g«ng .
Qg= khq.Qbg = 0,95 .37,4 = 35,53 (cm2)
51- Sè l¸ thÐp dïng trong mét g«ng .
b 68
hg = = 0,5 = 136 (l¸)
0,5
52- TÝnh chÝnh x¸c mËt ®é tõ c¶m trong trô .
U1 220
BT = = = 0,7076 (T)
4,44. f .W1.QT 4,44.50.455.30,78.10 −4
53- MËt ®é tõ c¶m trong g«ng .
QT 30,78
Bg = BT. = 0,7076 . 35,53 = 0,613 (T)
Qg
54- ChiÒu réng cöa sæ .

c= 2.(a01+Bd1+a12+Bd2) + a22 = 2.(1+1,32+1+1,08) + 2 = 10,8
(cm)
55- TÝnh kho¶ng çch gi÷a hai t©m trôc .
c’ = c+d = 10,8 + 6 = 16,8 (cm)
56- ChiÒu réng m¹ch tõ .
L= 2.c +3.d = 2.10,8 + 3.6 = 39,6 (cm)
57- ChiÒu cao m¹ch tõ .
H = h + 2.a = 14 + 2.5,5 = 25 (cm)
*) TÝnh khèi lîng cña s¾t vµ ®ång .
58- ThÓ tÝch cña trô .
VT = 3.QT.h = 3.30,78.14 =1292,76 (cm3)
59- ThÓ tÝch cña g«ng .
Vg = 2.Qg.L = 2.35,53.39,6 = 2813,98 (cm3)
60- Khèi lîng cña trô .
MT= VT . mFe = 1,29276 . 7,85 = 10,15 (Kg)
61- Khèi lîng cña g«ng .
Mg = Vg . mFe = 2,81398.7,85 = 22,09 (Kg)
62- Khèi lîng cña s¾t .
MFe= MT+Mg = 10,15+ 22,09= 32,24 (Kg)

Quèc H¶i
63- ThÓ tÝch ®ång .
VCu = 3.(S1.L1 + S2.L2) = 3.(1,68.10-4.133,22.10+ 3,07.10-
4
.89,22.10)
= 1,493 (dm3)
64- Khèi lîng cña ®ång .
MCu = VCu . mCu = 1,493.8,9 =13,29 (Kg)
*) TÝnh çc th«ng sè cña m¸y biÕn ¸p .
65- §iÖn trë cña cuén s¬ cÊp m¸y biÕn ¸p ë 75 0 C .
l1 133,22
R1= ρ. = 0,02133. 1,68 = 1,69 (Ω)
S1
Trong ®ã ρ75 = 0,02133 (Ω)
66- §iÖn trë cuén thø cÊp m¸y biÕn ¸p ë 750C .
l2 89,22
R2= ρ. = 0,02133. 3,07 = 0,619 (Ω)
S2
67- §iÖn trë cña m¸y biÕn ¸p qui ®æi vÒ thø cÊp .
2
 W2   207 
2
   
W 455 
RBA = R2 + R1  1  =0,619+ 1,69  =0,96 (Ω)
68- Sôt ¸p trªn ®iÖn trë m¸y biÕn ¸p .
∆Ur = RBA.Id = 0,96 . 8 = 7,68 (V)
69- §iÖn kh¸ng m¸y biÕn ¸p qui ®æi vÒ thø cÊp .
 r 
XBA= 8 .π2.(W)2.  . a12 + Bd1 + Bd2  .ω.10-7

 hqd   3 
 5,7  
= 8 .π2.2072.  . 0,01 + 1,32 + 1.08  .314.10-7

 10,53   3 
= 0,465 (Ω)
70- §iÖn c¶m m¸y biÕn ¸p qui ®æi vÒ thø cÊp .
XBA 0,465
LBA = = = 0,000148 (H) = 1,48 (mH)
ω 314
71- Sôt ¸p trªn ®iÖn kh¸ng m¸y biÕn ¸p .

Quèc H¶i
3 3
∆Ux = XBA.Id = 0,465.8 = 3,55 (V)
π π
3
Rdt = .XBA = 0,444 (Ω)
π
72- Sôt ¸p trªn m¸y biÕn ¸p .
2 2
∆UBA= ∆U r + ∆U x = 7,68 2 + 3,55 2 =8,46 (V)
73- Tæng trë ng¾n m¹ch qui ®æi vÒ thø cÊp .

2 2
ZBA = RBA + XBA = 0,96 2 + 0,465 2 = 1,06 (Ω)
74- Tæn hao ng¾n m¹ch trong m¸y biÕn ¸p .

∆Pn = 3.RBA .I2 = 3.0,96.6,532 = 122,81 (W)
∆Pn 122,81
∆P% = .100 = .100 = 6,23 %
S 1969
75- §iÖn ¸p ng¾n m¹ch t¸c dông .
RBA.I 2 6,53.0,96
Unr= .100 = 100,51 .100 = 6,23 %
U2
76- §iÖn ¸p ng¾n m¹ch ph¶n kh¸ng .
xBA.I 2 6,53.0,465
Unx = .100 = 100,51 .100 =3,02 %
U2
77- §iÖn ¸p ng¾n m¹ch phÇn tr¨m .
2 2
Un= U nr + U nx = 6,232 + 3,02 2 = 6,92(V)
78- Dßng ®iÖn ng¾n m¹ch x¸c lËp .
U2 100,51
I2nm= = 1,06 = 94,82 (A)
ZBA
79- HiÖu suÊt thiÕt bÞ chØnh lu .
U .I 220.8
η= d d = = 90 %
S 1969
2.TÝnh chän Diode :

Quèc H¶i
TÝnh chän dùa vµo çc yÕu tè c¬ b¶n dßng t¶i ,®iÒu kiÖn to¶
nhiÖt ,®iÖn ¸p lµm viÖc ,çc th«ng sè c¬ b¶n cña van ®îc tÝnh
nh sau :
+)§iÖn ¸p ngîc lín nhÊt mµ Diode ph¶i chÞu :
Ud π
Unmax=Knv.U2 =Knv . = .220 = 230,38 (V).
Ku 3
3. 6
Trong ®ã : Knv = 6 Ku =
π
§iÖn ¸p ngîc cña van cÇn chän :
Unv = KdtU . Un max =2,5 . 230,38 = 575,95
Trong ®ã :
KdtU - hÖ sè dù tr÷ ®iÖn ¸p ,chän KdtU =2,5 .
+) Dßng lµm viÖc cña van ®îc tÝnh theo dßng hiÖu dông :
I 8
Ilv = Ihd = Khd .Id = d = =4,62 (A)
3 3
1
(Do trong s¬ ®å cÇu 3 pha ,hÖ sè dßng hiÖu dông :Khd = ).
3
Chän ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña van lµ cã çnh to¶ nhiÖt vµ
®Çy ®ñ diÖn tÝch to¶ nhiÖt ; Kh«ng cã qu¹t ®èi lu kh«ng khÝ ,víi
®iÒu kiÖn ®ã dßng ®Þnh møc cña van cÇn chän :
I®m =Ki . Ilv =3,2 .4,62 = 14,7 (A)
(Ki lµ hÖ sè dù tr÷ dßng ®iÖn vµ chän Ki =3,2)
tõ çc th«ng sè Unv ,I®mv ta chän 6 Diode lo¹i 1N2455R do nhµ s¶n
xuÊt IR s¶n xuÊt cã çc th«ng sè sau :
§iÖn ¸p ngîc cùc ®¹i cña van : Un = 600 (V)
Dßng ®iÖn ®Þnh møc cña van : I®m =20 (A)
Dßng ®iÖn thö cùc ®¹i : Ith =20 (A)
Dßng ®iÖn rß : Ir =5 (mA)
Sôt ¸p lín nhÊt cña Diode ë tr¹ng th¸i dÉn lµ : ∆U = 1,1 (V)
NhiÖt ®é lµm viÖc cùc ®¹i cho phÐp :Tmax=150 oC

Quèc H¶i
Bảng trị số toàn bộ các phần tử và linh kiện được sử dụng
Tên linh kiện Loại phần tử Các thông số

T1T4 IGBT SGP20N60 VCES 600V – IC MAX 20A
DS1,DS2,DS3,DS4 DIODE 1N2455R UN 600V – ITB 20A
R1 Điện trở 47kΩ
R2 47kΩ
R3 15kΩ
R4 15kΩ
R5 10kΩ
R6 10kΩ
R7 10kΩ
R8 10kΩ
R1.1 100Ω
R1.2 100Ω
R1.3 100Ω
R1.4 100Ω
R9,R10,R11,R12 1kΩ
R2.1,R2.2,R2.3,R2.4 1.2kΩ
R3.1,R3.2,R3.3,R3.4 23Ω
R13,R14,R15,R16 100Ω
R17,R18,R19,R20 100Ω
Ra,Rb,Rc,Rd 3.3kΩ
R4.1,R4.2,R4.3,R4.4 50Ω
R4.5,R4.6,R4.7,R4.8 50Ω
RG1,RG2,RG3,RG4 23Ω
RP1,RP2,RP3,RP4 2.2kΩ
RS1,RS2,RS3,RS4 23Ω
Rvar1 100kΩ
Rvar2,Rvar3,Rvar4 10kΩ
C 0.01 µ F
C1.1,C1.2,C1.3,C1.4 0.1 µ F
CS1,CS2,CS3,CS4 0.1 µ F
7IC TL084
2 NAND CD4093
1 AND CD4081
D1,D2,D3,D4 D10D1

Quèc H¶i
ZD1,ZD2 ± 18V
Q1 → Q8 C828
Q11,Q12,Q13,Q14 D163
Q21,Q22,Q23,Q24 QM50HA-H
Çch ly quang 4N35
Chương IV
MÔ PHỎNG TRÊN MÁY TÍNH
Trong khu«n khæ ®å ¸n nµy chóng em sÏ m« pháng 2 phÇn
chÝnh : Mét lµ phÇn m¹ch lùc víi phÇn mÒm ORCAD 9.2 vµ phÇn
m¹ch lùc víi phÇn mÒm m« pháng MATLAB 6.5
IV.1.M« pháng m¹ch ®iÒu khiÓn .

1.M« pháng kh©u ph¸t xung ch÷ nhËt
20V
0V
-20V
12ms 13ms 14ms 15ms 16ms 17ms 18ms 19ms 20ms
V(U1:OUT)
Time
2.M« pháng kh©u t¹o ®iÖn ¸p tam gi¸c ®èi xøng hai cùc tÝnh

Quèc H¶i
20V
0V
-20V
V(R4:1)
Time
3.§å thÞ ®iÖn ¸p cña kh©u ph¸t xung ch÷ nhËt vµ kh©u t¹o
®iÖn ¸p tam gi¸c trªn cïng mét hÖ trôc .
20V
0V
-20V
V(R4:1) V(U1:OUT)
Time
4.M« pháng m¹ch so s¸nh ®iÖn ¸p

20V
0V
-20V
V(R10:1)
Time
5.Xung nhËn ®îc sau kh©u ®¶o dÊu :

Quèc H¶i
20V
0V
-20V
V(R15:1)
Time
6.Xung thu ®îc sau kh©u l«gic ph©n xung

+Xung tíi IGBT1 vµ IGBT 2
10V
5V
0V
V(R11:1)
Time
+Xung tíi IGBT 3 vµ IGBT 4 :

Quèc H¶i
10V
5V
0V
V(U5A:J)
Time
IV.2.M« pháng m¹ch lùc sö dông Matlab 6.5

IV.2.1 Sơ đồ tổng thể
Sử dụng Matlab Simulink để mô phỏng. Phần mềm này cung cấp cho ta đầy đủ các
khối cần thiết của mạch lực mạch điều khiển và tải động cơ một chiều kích từ độc
lập. Sơ đồ mô phỏng như sau:
Mạch băm xung một chiều có đảo chiều :H_Bridge.mdl

Các khối cụ thể xem trực tiếp trên sơ đồ, ở đây ta không mô tả cụ thể

Quèc H¶i
Trình tự mô phỏng: chạy M-file thongsoBXDC.m tiếp theo chạy sơ đồ
H_Bridge.mdl, kích đúp lên các scope Ud vàId và scope để quan sát trực tiếp
ud, id, vận tốc và dòng phần ứng.
Sau khi chạy xong sơ đồ, trên Commamd Window đánh lệnh >>ketquaBXDC để
xem kết quả cụ thể bằng số
IV.2.2 Kết quả mô phỏng
IV.2.2.1 Khi γ =0.53
a. Trên Command Window
>> ketquaBXDC
================================================
* DO AN DIEN TU CONG SUAT * Nhom 8 Lop TDH2-K47
GVHD :Thay PHAM QUOC HAI
SVTH :NGUYEN XUAN QUANG-LOP TDH2-K47-DHBKHN
================================================
Ket qua mo phong Cau BXDC dao chieu H_Bridge
de dieu chinh toc do dong co mot chieu kich tu doc lap
Bam xung voi tan so f = 500 Hz , tx/T =
y=
0.5300
Dien ap ra trung binh Ud (V)
Ud =
13.2000
Dong tai trung binh Id (A)
Id =
4.1360
b.Đồ thị trên các scope

Quèc H¶i

Quèc H¶i
IV.2.2 Khi γ = 0.95
a. Trên Command Window
>> ketquaBXDC
================================================
================================================
y=
0.9500
Ud =
198.0000
Id =
0.4400
b. Trên các scope

Quèc H¶i
IV.2.3 Khi γ = 0.05

a.Trên Command Window

Quèc H¶i
>> ketquaBXDC
================================================
================================================
y=
0.0500
Ud =
-198
Id =
8.3600
b.Trên các Scope

Quèc H¶i

Quèc H¶i
IV.2.3 Khi γ = 0.47
a.Trên Command Window
>> ketquaBXDC
================================================
================================================
y=
0.4700
Ud =
-13.2000
Id =
4.6640
b.Trên các Scope

Quèc H¶i
IV.3 Nhận xét kết quả mô phỏng

Ứng với 4 lần mô phỏng ta thấy :

Quèc H¶i
IV.3.1.Với chế độ quay thuận ta thấy :
-Trong dải điều chỉnh tốc độ của động cơ là 15:1 tương ứng với dải điều chỉnh
điện áp ra tải là 15:1 .Ta thấy khi đó dải điều chỉnh của tham số γ tương ứng sẽ là
γ = 0.53 ÷ 0.95 .Mô phỏng trên Simulink với γ=0.95 và γ=0.53 ,ta thấy Ud (γ
=0.95) = 15 Ud (γ=0.53), thõa mãn yêu cầu đề ra. Như vậy nếu ta thay đổi từ γ =
0.53 đến 0.95 thì Ud có dải thay đổi 1:15 hay tương ứng với dải điều chỉnh tốc độ
của động cơ là 1:15
- Biểu đồ dạng dòng áp thu được từ các scope là hoàn toàn phù hợp với mô tả
trong phần mạch lực
IV.3.1.Với chế độ quay nghịch ta thấy :
-Trong dải điều chỉnh tốc độ của động cơ là 15:1 tương ứng với dải điều chỉnh
điện áp ra tải là 15:1 .Ta thấy khi đó dải điều chỉnh của tham số γ tương ứng sẽ là
γ = 0.05 ÷ 0.47 .Mô phỏng trên Simulink với γ=0.05 và γ=0.47 ,ta thấy Ud (γ
=0.05) = 15 Ud (γ=0.47) về giá trị tuyệt đối của điện áp ra tải, thõa mãn yêu cầu
đề ra.
Như vậy nếu ta thay đổi từ γ = 0.47 đến 0.05 thì Ud có dải thay đổi 1:15 hay
tương ứng với dải điều chỉnh tốc độ của động cơ là 1:15
- Biểu đồ dạng dòng áp thu được từ các scope là hoàn toàn phù hợp với mô tả
trong phần mạch lực
IV.4 Phụ lục

Các Scripts (M-file) sử dụng trong chương trình mô phỏng
IV.4.1 M-file thongsoBXDC.m
M-file này để nhập thông số cho toàn bộ sơ đồ mô phỏng, khi muốn mô phỏng
với bộ thông số khác ta thay đổi các thông số mô phỏng ở đây
%thongsoBXDC.m
U=220;%dien ap phan ung dong co(V)
f=500;%tan so bam xung (Hz)
T=1/f;%Chu ki bam xung
y=0.53;%y=tx/T lay y=0.95 hoac 0.53 hoac 0.47 hoac 0.05
R=50;%dien tro phan ung dong co (Ohms)
L=0.012;%dien cam phan ung dong co (Henry)
Rkt=240;%dien tro phan cam Ohms
Lkt=120;%dien cam phan cam Henry
Lm=1.8;%dien cam ho cam Henry
Jqt=0.5;%momen quan tinh dong co
v0=30;%toc do ban dau dong co

Quèc H¶i
Mt=5;%mo men tai (N.m)
IV.4.2 M-file ketquaBXDC.m
M-file này dùng để xem kết quả mô phỏng trên Command Window
%ketquaBXDC.m
disp('================================================ ')
disp('* DO AN DIEN TU CONG SUAT * Nhom 8 Lop TDH2-K47 ')
disp('GVHD :Thay PHAM QUOC HAI')
disp('SVTH :NGUYEN XUAN QUANG-LOP TDH2-K47-DHBKHN')
disp('================================================ ')
disp(' Ket qua mo phong Cau BXDC dao chieu H_Bridge')
disp('de dieu chinh toc do dong co mot chieu kich tu doc lap')
disp(' Bam xung voi tan so f = 500 Hz , tx/T ='),y
disp(' Dien ap ra trung binh Ud (V)')
Ud=U*(2*y-1)
disp(' Dong tai trung binh Id (A) ')
Id=(U-Ud)/R
Tµi liÖu tham kh¶o

1.Ph¹m Quèc H¶i,D¬ng V¨n Nghi.Ph©n tÝch vµ gi¶i m¹ch ®iÖn
tö c«ng suÊt
Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc vµ kÜ thuËt Hµ Néi ,1997
2.Ph¹m Quèc H¶i,TrÇn Träng Minh ,Vâ Minh ChÝnh.§iÖn tö c«ng
suÊt
3.NguyÔn BÝnh .§iÖn tö c«ng suÊt
Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc ,2000
4.NguyÔn V¨n LiÔn ,NguyÔn ThÞ HiÒn .TruyÒn ®éng ®iÖn
5.Ph¹m Quèc H¶i ,D¬ng V¨n Nghi,NguyÔn V¨n LiÔn,NguyÔn
ThÞ HiÒn .
§iÒu chØnh tù ®éng truyÒn ®éng ®iÖn
6.B¸o Tù ®éng ho¸ Ngµy nay- Sè th¸ng 1&2
7.Lª V¨n Doanh ,TrÇn V¨n ThÞnh .§iÖn tö c«ng suÊt –Lý thuyÕt
vµ øng dông

Quèc H¶i
8.TrÇn Träng Minh .Bµi gi¶ng ®iÖn tö c«ng suÊt
Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc ,2002
9. NguyÔn Phïng Quang. Matlab vµ Simulink cho kÜ s ®iÒu
khiÓn tù ®éng
10.Nhãm ph¸t triÓn phÇn mÒm tin häc vµ ®iÖn tö EDA.
Híng dÉn sö dông ORCAD 9.2
Nhµ xuÊt b¶n trÎ 2000
11.Matlab.User’s guide. Prentice Hall,1995
12.Bïi §×nh Tiªu .C¬ së truyÒn ®éng ®iÖn
Nhµ xuÊt b¶n Khoa häc vµ kÜ thuËt Hµ Néi
13.Lª V¨n Doanh ,Cyril Lander .§iÖn tö c«ng suÊt vµ ®iÒu
khiÓn ®éng c¬ ®iÖn
Vµ çc trang Web :
14.Alldatasheet.com
15.INF.com
16.IGBT.com
17.IGBT-scaledriver.com

Hoan Thien Dtcs Dong Co

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Hoan Thien Dtcs Dong Co

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Môc lôc

ThiÕt kÕ bé b¨m xung mét chiÒu cã ®¶o chiÒu ®Ó ®iÒu chØnh

Ph¬ng §iÖn ¸pxoay Dßng ®iÖn Ph¹m vi ®iÒu

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang

Nhãm ®å ¸n §TCS 8 – Líp T§H2 K47

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 2

Lêi nãi ®Çu

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 3

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 4

I.2 Tæng quan vÒ ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu.

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 5

a) §Æc tÝnh c¬ cña ®éng c¬ ®iÖn mét chiÒu kÝch tõ ®éc

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 7

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 8

NhËn xÐt : 0 Mt Mnm M

M = K .Φ.I nm = M nm : M«men ng¾n m¹ch.

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 9

b) C¸c ph¬ng ph¸p ®iÒu chØnh tèc ®é ®éng c¬ ®iÖn mét

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 10

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 11

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 12

rk: ®iÖn trë d©y quÊn phÇn øng.

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 13

II:H·m II: §éng c¬

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 14

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 15

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 16

1.3.3 VÊn dÒ phô t¶i

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 17

Ta thêng mong muèn ®Æc tÝnh nµy lµ tuyÕn tÝnh (4) v×

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 18

II.1.1 Ph¬ng ph¸p thay ®æi ®é réng xung

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 19

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 20

II.2 Các sơ đồ băm xung:

PhÇn tö ®iÒu chØnh quy íc lµ kho¸ S (van bán dẫn điều

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 21

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 22

II.2.4 Bộ Chopper lớp C (Bộ đảo dòng)

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 23

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 24

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 25

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 26

b) Nguyên tắc điều khiển:

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 27

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 28

Độ nhấp nhô dòng điện:

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 29

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 30

Điện áp trung bình đặt lên động cơ:

Dòng trung bình qua các diot D1, D2là: I 2  (1   )Id

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 31

2. Các phương pháp điều khiển

b. Phương pháp điều khiển không đối xứng

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 32

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 33

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 34

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 35

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 36

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 37

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 38

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 39

Chế độ hoạt động:

Sinh viªn thùc hiÖn: NguyÔn Xu©n Quang 40