Professional Documents
Culture Documents
(Estd. under the Panjab University Act VII of 1947enacted by the Govt. of India)
FACULTY OF LANGUAGES
SYLLABI
FOR
Examinations, 2012
--:o:--
2.
Total :
100 reduced to 20
Weightage of 2 marks for attendance component out of 20 marks for Continuous Assessment shall be
available only to those students who attend 75% and more of classroom lectures/seminars/
workshops. The breakup of marks for attendance component for theory papers shall be as under :
Attendance Component
(a)
75 % and above upto 85 %
(b)
Above 85 %
It shall not be compulsory to pass in Continuous Internal Assessment. Thus, whatever marks are
secured by a student out of 20% marks, will be carried forward and added to his/her score out of
80 %, i.e. the remaining marks allocated to the particular subject and, thus, he/she shall have to secure
pass marks both in the University examinations as well as total of Internal Continuous Assessment
and University examinations.
4.
Continuous Internal Assessment awards from the affiliated Colleges/Departments must be sent to the
Controller of Examinations, by name, two weeks before the commencement of the particular
examination on the proforma obtainable from the Examination Branch.
SPECIAL NOTE :
Instructions for the Paper-setters and candidates :
(i)
The theory question paper will be of 80 marks and 20 marks will be for internal assessment.
(ii)
For private candidates, who have not been assessed earlier for internal assessment, the marks
secured by them in theory paper will proportionately be increased to maximum marks of the paper
in lieu of internal assessment.
The paper setter must put note (ii) in the question paper.
(iii)
In the case of Postgraduate Courses in the Faculties of Arts, Science, Languages, Education,
Design & Fine Arts, and Business Management & Commerce (falling under the purview of
Academic Council), where such a provision of Internal Assessment/Continuous Assessment
already exists, the same will continue as before.
(iv)
The marks obtained by a candidate in Continuous Internal Assessment in Postgraduate Classes
from the admissions of 2004 will be shown separately in the Detailed-Marks-Card (D.M.C.).
----------------------3.
SYLLABI AND COURSES OF READING OF M.A. PART II (ANNUAL SYSTEM) FOR THE
EXAMINATION OF 2012
gzi kph
n?wH J/H Gkr d{i k, 20
201
12
gouk gfjbk L Gkk ftfrnkB ns/ gzi kph Gkk
gkmeq w
1H
2H
3H
4H
5H
1H
2H
Gkr
Gkr
Gkr
Gkr
Gkr
15 nze
15 nze
15 nze
15 nze
20 nze
15 nze
15 nze
(iii)
3H
4H
5H
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
T[gtke fe; efjzd/ jB<
12.
;w{jFnoEesk d/ ;zebg ;gN eo'.
13.
gzikph Gkk dk fBek; ed'A s/ fe; ngqGz ftu'A j'fJnk<
14.
r[ow[yh fbgh ftu nB[Bkf;esk dk gqrNktk fet/A j[zdk j?<
15.
r[[ow[yh fbgh d/ ftek; ftu f;y r[o{ ;kfjpkB dk eh :'rdkB j?<
g/go ;?No$gohfyne bJh fjdkfJsK L
fJ; gou/ d/ gzi Gkr j'Dr/ ns/ e[b 13 gqB g[ZS/ ikDr/. gfjb/ uko GkrK ftu'A jo
fJe Gkr ftu'A fszBFfszB gqB g[ZS/ ikDr/. gohfynkoEh B/ jo Gkr ftu'A fJeFfJe gqB eoBk
j't/rk. gzitK Gkr bkwh j't/rk fi; ftu d'Fd' nzeK d/ 15 gqB g[ZS/ ikDr/. jo/e S'N/ gqB
dk T[Zso 50 pdK s'A tZX BjhA j't/rk. fJBQK ftu'A gqhfynkoEh B/ 10 ;tkbK d/ ;zy/g T[Zso d/D/
j'Dr/. e/tb gfoGke ns/ pkjow[yh GKs d/ (objective type) gqB jh g[ZS/ ikDr/. gzit/A Gkr
d/ gqB fJ; gou/ bJh fBoXkfos ;w[Zu/ gkmeqw ftu'A g[ZS/ ikDr/.
15 nze
2H
15 nze
3H
15 nze
4H
15 nze
5H
20 nze
2H
3H
4H
5H
15 nze
15 nze
15 nze
15 nze
20 nze
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
;jkfJe g[ ;seK
eoB?b f;zx fEzd (;zgkH), b' e :kB nfXn?B , r[o{ BkBe d/t :{Bhtof;Nh, nzfwqs;o.
frnkBh r[ofds f;zx, w/ o k fgz v, ;kfjs ;dB, uzvhrVQ.
r[opy f;zx co?Ae, ;fGnkuko s/ gz i kph ;fGnkuko w[ Z Ybh ikDFgSkD,
ikDFgSkD gzikph
okJhNo e'nkgo/fNt ;[;kfJNh fbwfNv, b[fXnkDk.
i;ftzdo f;zx, gz i kph ;fGnkuko gSkD fuz B Q , g[Bhs gqekB, gfNnkbk.
i;ftzdo f;zx, gz i kph b'eF;kfjs k;so
k;so, gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk.
i'frzdo f;zx e?o'A, gz i kph b' e ejkDhnK dk ;zo uBkswe nfXn?B ns/ torheoB
torheoB,
gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk.
NhH nkoH ftB'd, ;z ;feq sh L f;XKs s/ ftjko
ftjko, b'erhs gqekB, uzvhrVQ.
d/ftzdo ;fsnkoEh, frZXk,
frZXk Bt:[r gpfbo, BthA fdZbh.
Bkjo f;zx, b'e ekft dh f;oiB gq fefonk,
efonk b'erhs gqekB, uzvhrVQ.
Bkjo f;zx, pkrhA uz pk fyV fojk,
fojk gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk.
Bkjo f;zx, wK ;[ jkrD rB eo/, gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk.
G[fgzdo f;zx yfjok, b' e Xkok, Gkk s/ ;fGnkuko,
;fGnkuko g?g;{ p[Ze kg, gfNnkbk.
wfjzdo f;zx ozXktk s/ d/ftzdo ;fsnkoEh, gz i kph b' e rhs
rhs, Gkosh ;kfjs nekdwh,
BthA fdZbh.
tDikok p/dh, wZXekbhB gz i kph eEk L o{ g s/ goz gok
ok, gozgok gqekB, i/F11$80,
oki"oh rkovB, BthA fdZbh.
tDikok p/dh, gz i kph b' eXkok ftte' (fibd 1 s'A 8 se), B?Bb p[Ze kg, BthA
fdZbh.
tDikok p/dh, pksK w[ Z Y edhw dhnK,
dhnK Bt:[r go?;, BthA fdZbh.
Raymond Williams, Culture, Fontana Publication.
bkwh gq B bJh wkvb gq B
B' N L e' Jh d; gq B eo' . jo/ e T[ Z so 50 pdK s' A tZX Bk j't / .
;fGnkuko dh gfoGkk fdU.
gzikph ;fGnkuko dh ft/sk dk e'Jh fJe bZSD fpnkB eo'.
b'e fttk; fe; efjzd/ jB<
gzikph ;fGnkuko d/ gqw[Zy fJfsjk;e gVkn fejV/ jB<
;fGnkukoe o{gKsoD dk ;zebg ;gN eo'.
nykD s/ w[jkto/ ftu eh nzso j?<
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
b'e rhs dh ;koEesk fe; rZb ftu j[zdh j?<
14.
b'eXkok ;fGnkuko dk fe; soQK dk Gkr j?<
15.
b'eXkok dh nfjwhns fe; rZb ftu j?<
g/go ;?No$
o $ gohfyne bJh fjdkfJsK L
fJ; gou/ d/ gzi Gkr j'Dr/ ns/ e[b 13 gqB g[ZS/ ikDr/. gfjb/ uko GkrK ftu'A jo
fJe Gkr ftu'A fszBFfszB gqB g[ZS/ ikDr/. gohfynkoEh B/ jo Gkr ftu'A fJeFfJe gqB eoBk
j't/rk. gzitK Gkr bkwh j't/rk fi; ftu d'Fd' nzeK d/ 15 gqB g[ZS/ ikDr/. jo/e S'N/ gqB
dk T[Zso 50 pdK s'A tZX BjhA j't/rk. fJBQK ftu'A gqhfynkoEh B/ 10 ;tkbK d/ ;zy/g T[Zso d/D/
j'Dr/. e/tb gfoGke ns/ pkjow[yh GKs d/ (objective type) gqB jh g[ZS/ ikDr/. gzit/A Gkr
d/ gqB fJ; gou/ bJh fBoXkfos ;w[Zu/ gkmeqw ftu'A g[ZS/ ikDr/.
gkmeqw
1H
2H
3H
15 nze
15%3& 45 nze
20 nze
e'o;
1H
2H
3H
4H
5H
6H
1.
;jkfJe g[;seK
eowihs f;zx, nkX[fBe gz i kph ekft XkoktK d/ ftukoXkokJh nkXko, r[o{ BkBe d/t
4.
:{Bhtof;Nh, nzfwqs;o.
vkH ;[fszdo f;zx B{o, gz i kph ekftFo{g nfXn?B , r[o{ BkBe d/t :{Bhtof;Nh, nzfwqs;o.
vkH e/;o f;zx e/;o, gq rshtkdh ftukoXkok ns/ gz i kph eftsk, nkeh gqekB,
uzvhrVQ.
vkH nso f;zx, ;kfjs ;z t/dBk, oxpho ouBk gqekB, uzvhrVQ.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
vkH ;[[fszdo f;zx B{o, w'jB f;z x dk ekftFirs, nko;h gpfbo, fdZbh.
vkH oftzdo f;zx oth, fto;k
fto;k s/ toswkB, gzikp gqekB, uzvhrVQ.
vkH nso f;zx, ekft nfXn?B , b'erhs gqekB, ;ojzd.
;zs f;zx ;/y'A, GkJh tho f;z x s/ T[jBK dh ouBk, bkj"o p[Ze kg, b[fXnkDk.
vkH ;[yd/t f;zx, nkX[fBe gz i kph eftsk dk ekftFk;so , nko;h gpfbo, fdZbh.
vkH :'r oki, gz i kph eftsk
eftsk dk ;[jiFk;so , nekb ;kfjs gqekB, uzvhrVQ.
gtB ;who, gzi kph eftsk dk ekft k;so , gzikp gqekB, uzvhrVQ.
12.
vkH ;[fozdo f;zx e'jbh s/ vkH joBkw f;zx kB (;zgkH), GkJh tho f;z xL ihtB, ;wK s/
ebk, gzikp :{Bhtof;Nh, uzvhrVQ.
vkH joBkw f;zx kB, GkJh tho f;z x s/ T[jBK dh d/D, GkJh tho f;zx ;NZvh ;oeb,
fdZbh$uzvhrVQ.
thjthA ;dh dh gzi kph eftsk, ;kfjs ne?vwh, BthA fdZbh.
e[bpho f;zx eKr, pktk pbtz s L ihtB s/ ouBk, gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk.
n?;H so;/w, pktk pbtz s dk ekft w[bKeD, b'e rhs gqekB, ;ojzd.
vkH s/itzs f;zx frb, ;[oihs gkso, ihtB s/ ouBk, tko; kj ckT{Av/B, nzfwqs;o.
vkH dhge wBw'jB f;zx, ekw, ekwBk s/ ft ekft , u/sBk gqekB, b[fXnkDk.
gq/w gqek f;zx, w'jB f;z x dk ekftFb'e , bkj"o p[Ze kg, b[fXnkDk.
2.
3.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
4.
5.
6.
w'jB f;zx dh eftsk d/ nkXko ns/ T[; d/ ekft f;XKs pko/ gzi ;soK fby'.
pktk dh b dh w[Zy gSkD eh j?< e'Jh uko rZbK frDkU.
ft ekft ftu n"os s/ gqfeosh d/ nzso ;zpzX pko/ i' ekft ;{M fwbdh j?, T[; pko/ gzi
;soK fby'.
irsko d/ ekftFfpzpK s/ ekft gqsheK ftu i[r dk ;zebg eh j?<
gkso ekft ftu o[Zy iK fpoy d/ fejV/ g;ko T[xVd/ jB<
gq'H w'jB f;zx dhnK e'Jh uko ekft g[;seK gqekBK d/ fJfsjk;e eqw nB[;ko fby'.
_gqekBk ;kb fbyD dh b'V BjhA W.=
p?b/v dh gfoGkk fdT[.
pktk pbtzs dhnK e'Jh uko eftsktK d/ BK frDkT[ i' ft/ ;[Gkn tkb/ gkso jB.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
pktk pbtzs dh fejVh eftsk w[Bh g/qw uzd dh ejkDh T[Zs/ nkXkos j?< T[; dk BK dZ;'
s/ ;koEesk pko/ uko ;soK fby'.
w? ftdk eo' dhnK eftsktK dk ;zp'XB eosk e"D j?< T[; pko/ gzi ;soK fby'.
ft ekft d/ gq;zr ftu fpojk ns/ ft:'r ftu nzso ;gN eo'.
GkJh tho f;zx d/ nkXko s/ gqfeosh d/ nfXnkswheoB dh gqfefonk gfoGks eo'.
g/go ;?No$
No$gohfyne bJh fjdkfJsK L
No
fJ; gou/ d/ fszB Gkr j'Dr/ ns/ e[b 12 gqB g[ZS/ ikDr/ fiBQK ftu'A e[Zb 5 gqB
eoB/ j'Dr/. gfjb/ Gkr ftu'A d' gqB g[ZS/ ikDr/ fiBQK ftu'A gohfynkoEh B/ e'Jh fJe gqB
eoBk j't/rk. d{i/ Gkr d/ fszB :{fBN j'Dr/. :{fBN 1 ftu'A GkJh tho f;zx$bfjo j[bko/, w'jB
f;zx$w/oh u'DthA eftsk ;zpzXh fszB gqB j'Dr/. :{fBN 2 ftu'A pktk pbtzs$ekft ;kro, ft
e[wko$w? ftdk eo' ;zpzXh fszB gqB j'Dr/. :{fBN 3 ftu'A irsko$i[r, dhtk s/ dfonk s/
;[oihs gkso$fpoy no eo/ ;zpzXh fszB gqB g[ZS/ ikDr/. gqhfynkoEh B/ jo/e :{fBN ftu'A
fJeFfJe gqB eoBk j't/rk. shik Gkr bkwh j't/rk fi; ftu d'Fd' nzeK d/ 15 gqB g[ZS/
ikDr/ fiBQK ftu'A 10 gqB eoB/ j'Dr/. gqhfynkoEh B/ jo/e S'N/ gqB dk T[Zso 50 pdK s'A
tZX BjhA j't/rk. e/tb gfoGke ns/ pkjow[yh GKs d/ (objective type) gqB jh g[ZS/ ikDr/.
shi/ Gkr d/ gqB fJ; gou/ bJh fBoXkfos ;w[Zu/ gkmeqw ftu'A g[ZS/ ikDr/. gfjb/ ns/ d{i/
Gkr d/ gqB 15F15 nzeK d/ jB.
10
gkmeqw
1H
2H
3H
e'o;
1H
2H
3H
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
r[ouoB f;zx noh (;zgkH), b{Dk L ftXhw{be fdqNhFfpz d{, gzikph nekdwh, fdZbh.
vkH nwoihs f;zx fYZb'A (;zgkH), gq'c?;o g{o B f;z x , gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk.
vkH nwoihs f;zx fYZb'A (;zgkH), gq'c?;o g{o B f;z x, fJe oXKibh, gzikph
:{Bhtof;Nh, gfNnkbk.
vkH joBkw f;zx kB (;zgkH), gq'H g{o B f;z x dh u'DthA eftsk, gzikp :{Bhtof;Nh,
uzvhrVQ.
fzdogkb f;zx, ft eftsk ns/ fwE, b'erhs gqekB, uzvhrVQ.
O.P. Sharma, A Solitary and Passionate Singer, Shiv Batalvi, Vikas Publishers,
Delhi.
11
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
g{oB BkE i'rh ouBk ftu g{oB d/ ftnefsst d/ uko r[DK dk T[b/y eo'.
10.
g{oB BkE i'rh ouBk ftu ;[zdoK d/ fgnko d/ o{g pko/ ;gN eo'.
11.
12.
jfoGiB f;zx dh ouBk o[Zy s/ foh d/ f;ob/y pko/ nkgD/ ftuko fdU.
13.
14.
o[Zy s/ foh ekft ouBk ftu g/ gqsheFgqpzX pko/ ;zy/g ftu fby'.
15.
g/go ;?No$
No$gohfyne bJh fjdkfJsK L
No
fJ; gou/ d/ fszB Gkr j'Dr/ ns/ e[b 12 gqB g[ZS/ ikDr/ fiBQK ftu'A 5 gqB eoB/
j'Dr/. gfjb/ Gkr ftu'A d' gqB j'Dr/ fiBQK ftu'A gohfynkoEh fJe dk T[Zso d/D bJh fejk
ikt/rk. d{i/ Gkr d/ fszB :{fBN j'Dr/. :{fBN 1 ftu'A ft e[wko$b{Dk, :{fBN 2 ftu g{oB
f;zx$g{oB BkE i'rh ns/ :{fBN 3 ftu jfoGiB f;zx$o[Zy s/ foh ;zpzXh 15F15 nzeK d/ 3F3
gqB g[ZS/ ikDr/. gqhfynkoEh B/ jo/e :{fBN ftu'A fJeFfJe gqB eoBk j't/rk. shik Gkr
bkwh j't/rk fi; ftu d'Fd' nzeK d/ 15 gqB g[ZS/ ikDr/ fiBQK ftu'A 10 gqB eoB/ j'Dr/.
jo/e S'N/ gqB dk T[Zso 50 pdK s'A tZX BjhA j't/rk. e/tb gfoGke ns/ pkjow[yh GKs d/
(objective type) gqB jh g[ZS/ ikDr/. shi/ Gkr d/ gqB fJ; gou/ bJh fBoXkfos ;w[Zu/
gkmeqw ftu'A g[ZS/ ikDr/. gfjb/ ns/ d{i/ Gkr d/ gqB 15F15 nzeK d/ jB.
12
gkmeqw
1H
2H
3H
f;XKs s/ gqftoshnK
15 nze
(BkNe s/ ozrwzu, w[Zy gqftoshnK, gzikph BkNe s/ ozrwzu dk ftek;)
S/ gzikph BkNeekoK dh fJeFfJe BkN g[;se
15%3& 45 nze
;w[Zu/ gkmeqw T[Zs/ nkXkos ;zy/g T[Zso tkbk gqB
20 nze
e'o;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
;jkfJe g[;seK
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
13
2.
Jhto uzdo Bzdk dk ;G s'A gfjbk g{ok BkNe fejVk j? ns/ T[j ed'A fbfynk frnk<
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
;zs f;zx ;/y'A fe; g[;se s/ ed'A ;kfjs nekdwh dk g[o;eko fwfbnk<
11.
12.
gzikph ftu fby/ rJ/ n?p;ov BkNe pko/ ;zy/g ftu fby'<
13.
jooB f;zx dk BkNe bzw/ ;w/A dk Boe fe; ftt;Ek gqDkbh dh ;wZf;nk tb ;ze/s
eodk j?<
14.
15.
g/go ;?No$
No$gohfyne bJh fjdkfJsK L
No
fJ; gou/ d/ fszB Gkr j'Dr/, fiBQK ftu'A 12 gqB g[ZS/ ikDr/. e[Zb 5 gqB eoB/
j'Dr/. gfjb/ Gkr ftu'A d' gqB g[ZS/ ikDr/ fiBQK ftu'A gohfynkoEh e'Jh fJe gqB eoB
bJh fejk ikt/rk. d{i/ Gkr fszB :{fBN j'Dr/. :{fBN 1 ftu vkH jouoB f;zx$eZbQ, nZi s/
Gbe$;zs f;zx ;/y'A$tko; ;zpzXh fszB gqB j'Dr/. :{fBN 2 ftu pbtzs rkorh$eDe dh pZbh,
jo;oB f;zx$bzw/ ;w/A dk Boe ;zpzXh fszB gqB j'Dr/. :{fBN 3 ftu ;[oihs f;zx ;/mh$fezr
fwoik s/ ;g/ok, niw/o f;zx n"by$;Zs fprkB/ ;zpzXh fszB gqB j'Dr/. gqhfynkoEh B/ jo :{fBN
ftu'A fJeFfJe gqB eoBk j't/rk. shik Gkr bkwh eoBk j't/rk fi; ftu d'Fd' nzeK d/ 15
gqB g[ZS/ ikDr/ fiBQK ftu'A 10 gqB eoB/ j'Dr/. jo/e S'N/ gqB dk T[Zso 50 pdK s'A tZX
BjhA j't/rk. e/tb gfoGke ns/ pkjow[yh GKs d/ (objective type) gqB jh g[ZS/ ikDr/. shi/
Gkr d/ gqB fJ; gou/ bJh fBoXkfos ;w[Zu/ gkmeqw ftu'A g[ZS/ ikDr/. gfjb/ d' GkrK d/ gqB
15F15 nzeK d/ jB.
14
gkmeqw
1H
2H
3H
15 nze
15%3& 45 nze
20 nze
e'o;
1.
2.
3.
4.
5.
6.
e[zsbk, ekbhdk; (nB[H vkH uoB f;zx), ykb;k ;wkuko gq?;, nzfwqs;o.
okik Jhvhg;, ;'c'ebh (nB[H w'jB f;zx), Bt:[r gpfbo, fdZbh.
w?e pE, ftfbnw ?e;ghno (nB[H ;zs f;zx ;/y'A), ;kfjs nekvwh, fdZbh.
kjdkD/ dk prhuk, u/y't (nB[H gqGi's e"o), Bt:[r gpfbo, fdZbh.
gq/s, fJp;B (nB[H nwohe f;zx), gzikph :{Bhtof;Nh, gfNnkbk.
fgrw/bhnB , ikoi poBkov kn, (nB[H r[ofdnkb f;zx y';bk), gzikph :{Bhtof;Nh,
gfNnkbk.
;jkfJe g[;seK
1.
2.
3.
4.
5.
6.
no;s{ dk ekft
ekft k;so (gzikph nB[tkd), n?;H uKd n?Av ezgBh, fdZbh.
jfoGiB f;zx, sqk;dh, ftdtkB gqekB, nzpkbk SkT[Dh.
A.C. Bradley, Shakespearian Tragedy, Macmillan, London.
George Thomson, Aeschylus and Athens, Lawrence and Wishart, London.
Auerbach, Mimesis, Princeton University Press, N.J.
A.B. Keith, The Sanskrit Drama, Oxford University Press, 1966.
2.
3.
4.
15
5.
6.
7.
8.
9.
10.
u?y't d/ BkNe kjdkD/ dk prhuk ftu fejVh ;wkie o/Dh dk fBxko s/ fejVh
o/Dh d/ uVkn dh rZb dZ;h rJh j?<
11.
12.
13.
14.
15.
s[jk nkgD/ e'o; ftu br/ S/ BkNeK ftu'A fejVk BkNe tX/o/ uzrk bfrnk j? s/
feT[A<
g/go ;?No$
No$gohfyne bJh fjdkfJsK L
No
fJ; gou/ d/ fszB Gkr j'Dr/. fiBQK ftu 12 gqB g[ZS/ ikDr/. e[Zb 5 gqB eoB/ j'Dr/.
gfjb/ Gkr ftu'A d' gqB g[ZS/ ikDr/ fiBQK ftu'A gohfynkoEh fJe gqB eoB bJh fejk
ikt/rk. d{i/ Gkr d/ fszB :{fBN j'Dr/. :{fBN 1 ftu ekbh dk;$e[zsbk, ;'c'ebh;$okik
Jhvhg; ;zpzXh fszB gqB j'Dr/. :{fBN 2 ftu ?e;ghno$w?epE, fJp;B$gq/s ;zpzXh fszB gqB
j'Dr/. :{fBN 3 ftu poBkov kj$fgrw/bhnB s/ u?y't$kjdkD/ dk prhuk ;pzXh fszB gqB
g[ZS/ ikDr/. gqhfynkoEh B/ jo :{fBN ftu'A fJeFfJe gqB eoBk j't/rk. shik Gkr bkwh
j't/rk fi; ftu d'Fd' nzeK d/ 15 gqB g[ZS/ ikDr/ fiBQK ftu'A 10 gqB eoB/ j'Dr/. jo/e S'N/
gqB dk T[Zso 50 pdK s'A tZX BjhA j't/rk. e/tb gfoGke ns/ pkjow[yh GKs d/ (objective
type) gqB jh g[ZS/ ikDr/. shi/ Gkr d/ gqB fJ; gou/ bJh fBoXkfos ;w[Zu/ gkmeqw ftu'A g[ZS/
ikDr/. gfjb/ d' GkrK d/ gqB 15F15 nzeK d/ jB.
------------