Thi Ca Co - 660

THI CA CO 1
hffp://vvv.obooks.vdcmodIa.com

Mu c Iu c

ChI u do I d............................................................................................... 2
Nam Qu c son ha ...................................................................................... 5
|Iy Thuo ng KI f)....................................................................................... 5
Hch fuo ng sI ............................................................................................. 7
nh Ng a I ca o.................................................................................... 13
|Nguy n Tra I).......................................................................................... 14
Van f nghIa sI C n CIu c..................................................................... 20
|Nguy n nh ChI u 1822-1888) .......................................................... 20
ChInh phu ngm..................................................................................... 23
ChInh phu ngm..................................................................................... 31
ChInh phu ngm..................................................................................... 44

THI CA CO 2

Chi u Jo i J
|Iy Cng ! n)

Xua nha Thuong d n vua a n Canh nam I n do I d; nha Chu
d n vua Tha nh Vuong cu ng ba I n do I d. Pha I du ca c vua fho I Tam
a I fhoo y rIng mnh ma fu fI n chuy n do I 7
ChI v mu n do ng d o noI frung fm, muu foan nghI p Io n,
finh k mun do I cho con cha u; frn vng m nh fro I, duo I fhoo y dn,
n u fh y fhu n fI n fh fhay d I. Cho nn v n nuo c Iu da I, phong
fu c ph n fhnh.
Th ma haI nha Inh, I Ia I fhoo y rIng mnh, khInh fhuo ng
m nh fro I, khng noI fhoo d u cu cu a Thuong, Chu, cu do ng yn d
fha nh o noI dy, khI n cho frI u da I khng duo c Iu b n, s v n nga n
ngu I, fram ho pha I hao f n, mun v f khng duo c fhich nghI. Tr m
r f dau xo f v vI c do , khng fh khng d I do I.
Hu ng g fha nh a I Ia, kInh d cu cu a Cao Vuong: o va o noI
frung fm fro I d f; duo c fh r ng cu n h ng I. a du ng ngI Nam
a c ng Ty; Ia I fI n huo ng nhn sng du a nu I.
a fh r ng ma ba ng; d f daI cao ma fhoa ng. n cu kho I chu
ca nh kh n kh ng p Iu f; mun v f cu ng r f mu c phong phu f f fuoI.
Xom kha p nuo c VI f fa, chI noI na y Ia fha ng da. Th f Ia ch n
fu h I fro ng y u cu a b n phuong d f nuo c; cu ng Ia noI kInh d b c
nh f cu a d vuong mun do I.
THI CA CO 3
Tr m mu n du a va o su fhu n Io I cu a d f y d dnh ch o . Ca c
khanh nghI fh na o7

(Tbc6 Nguyc n u c Vn

Chu lhch:
Iy Cng ! n vI f ba I chI u na y d fo y dnh do I d fu Hoa Iu
|Ia noI m fh p, ch f ho p) ra fha nh a I Ia. Tuong fruy n khI
fhuy n vua d n duo I fha nh fh co dI m f f: con r ng va ng bay In,
vua nhn do d I fn fha nh ra Thang Iong.
Ba n Canb. cua tbu muo i ba y cu a nba Tbuong, m6 t tric u Ja i
r t xua tr6ng /tcb su Trung Qu6 c, nm / n Jo i J6 n6 i vI c ca c vua
nha Thuong do I d fu d f a c |Thuong Khu, Ha Nam) sang d f
HIu |Huy nh Tra ch, Ha Nam), d f Tuong |An uong, Ha Nam), d f
Ca nh |Ha Tn, Son Ty), d f Hnh |Hnh a I, Ha a c), r I d f n
|Y n Su, Ha Nam).
Tba nb Vuong. cua tbu ba nba Cbu, tric u Ja i c6 tic p n6 i nba
Tbuong, ba / n Jo i J6 nb c Jc n cic c Cbu Vn Vuong du ng nghI p o
d f Ky |ThI m Ty), Chu Vu Vuong do I d d n Truo ng Yn |cu ng
ThI m Ty), va Chu Tha nh Vuong Ia I do I d sang Ia c p |Ha Nam).
Th f ra, pha I no I haI I n do I d mo I du ng !
Tam a i. tcn cbung cbt ba tric u Ja i c6 o Trung Qu6 c -- nba
Ha J6 Vu sa ng / p, nba Tbuong J6 Tba nb Tbang Ju ng In, va nha
Chu do Chu Van Vuong kho I fhu y.
noi Jy. y cbt H6a Lu, kinb J6 cu a nba inb J6 inb B6 Linb
sa ng / p ca nba Tic n Lc J6 Lc H6a n sa ng / p. Lu c Ly Cng ! n
mo I In ngI, kInh d cu a nha Iy v n co n o do .
Ca6 Vuong. tu c cicn quan cai trt nba uo ng Ca6 Bic n, tcn tu
Tbicn Ly , /a m J6 b6 su cbu Gia6 tu S64 Jc n S76. Cao I n xy
fha nh a I Ia fhu c vu ng d f Ha N I khoa ng nam 866. Tuong
fruy n Cao I n gIo I da Iy , fuo ng s , bu a pho p, co fa I v y d u
fha nh bInh va bI f fr n y m ca c noI co Iong khi.
THI CA CO 4

Djch lu :

Thin D Chi u

Tich Thuong gIa chi a n Canh ngu fhIn, Chu fh f da I Tha nh
Vuong fam fI. Kho I Tam a I chI s qun fu n vu ky fu, vo ng fu
fhIn fI. I ky d da I fra ch frung, vI u c va n fh fu fn chI k ;
fhuo ng c n fhIn m nh, ha nhn dn chi, c u hu u fI n frI p ca I. C
qu c f dIn fruo ng, phong fu c phu phu. NhI Inh I nh gIa, na I
fu n ky fu, h f fhIn m nh, vo ng da o Thuong Chu chI fich, fhuo ng
an quy f p vu fu, fri fh da I ph f fruo ng, foa n s doa n xu c, ba ch
fin hao f n, va n v f fh f nghI. Tr m fh m fh ng chI, b f da c b f fI.
Hu ng Cao Vuong c d a I Ia fha nh, fra ch fhIn da khu vu c
chI frung; da c Iong ba n h cu chI fh . Chinh Nam a c ng Ty chI
v; fI n gIang son huo ng b I chI nghI. Ky da qua ng nhI fha n bnh,
quy f fh cao nhI sa ng kha I. n cu mI f hn dI m chI kh n; va n
v f cu c ph n phu chI phong. I n Ia m VI f bang, fu vI fha ng da.
Tha nh fu phuong bu c fh u chI y u h I; vI va n fh d vuong chI
fhuo ng d.
Tr m du c nhn fhu da Io I dI dnh quy f cu, khanh da ng nhu
ha 7

THI CA CO 5

Num Qu c son hu
(Ly Thuo ng Ki l)

Nam Qu6 c son ba Nam c cu
Tic t nbicn Jtnb pb n ta i tbicn tbu
Nbu ba ngbtcb /6 /ai xm pba m :
Nbu J ng ba nb kban tbu ba i bu !

Djch lho:

Sng nu i nuo c Num

86ng nu i nuo c Nam cua Nam o
Ra nb ra nb Jtnb pb n ta i sa cb tro i
Co sa6 /u gi c sang xm pba m :
Cbu ng bay sc bt Ja nb toi bo i !

Chu lhch:

y Ia ba n fuyn ngn d c I p d u fIn frong Ich su dn f c.
a I fho xu f hI n nam 1077 gIu a cu c chI n d u oanh II f frn pho ng
fuy n sng Nhu Nguy f |khu c sng C u fhu c huy n Yn Phong,
THI CA CO 6
fInh Ha a c nga y nay) gIu a qun dn a I VI f va m y chu c va n qun
T ng do Qua ch Quy chI huy. Tuong fruy n gIu a Iu c kho khan, qun
sI haI bn m f dm b ng ngho fI ng ngm vang vo ng cu a ba I fho frn
fu d n fho Truong H ng Truong Ha f |haI fuo ng fa I cu a VI f Vuong
TrI u Quang Phu c). a I fho go p ph n khich I fInh fh n chI n d u
cu a qun fa va khI n qun T ng hoang mang, ru ng d ng, d n d n
fh f ba I fha m ha I cu a chu ng cha ng b y Iu sau do .
IInh Nam Chich Qua I co cho p m f d ba n:

Nam Qu6 c son ba Nam c cu
H6a ng tbicn Ji Jtnb ta i tbicn tbu
Nbu ba B c /6 /ai xm /uo c :
Ba cb nb n pbicn tba nb pba tru c Ju !

THI CA CO 7

Hjch luo ng s
|Tr n Hung a o)

Ta fhuo ng ngho: Ky Tin dom mnh ch f fhay, cu u fhoa f cho Cao
; o Vu cha Iung chu gIa o, cho cho cho ChIu Vuong; u Nhuo ng
nu f fhan, ba o fhu cho chu ; Thn Khoa I cha f fay d cu u na n cho
nuo c. Kinh u c m f cha ng fu I fro , fhn pho Tha I Tng fhoa f kho I
vo ng vy Tha I Sung; Ca o Khanh m f b y fI xa, mI ng ma ng I c
Son, khng fhoo muu k nghch fa c. Tu xua ca c b c frung fh n nghIa
sI, bo mnh v nuo c, do I na o cha ng co 7 Vi fhu m y nguo I do cu khu
khu fhoo fho I nhI nu fhuo ng fnh fh cu ng d n ch f hoa I o xo cu a, sao
co fh Iuu danh su sa ch cu ng fro I d f mun do I b f hu duo c7
Ca c nguoI v n do ng vo fuo ng, khng hI u van nghIa, ngho
nhu ng chuy n y nu a fIn nu a ngo . ThI vI c do I fruo c ha ng fa m
khng ba n. Nay fa I y chuy n T ng, Nguyn ma no I: Vuong Cng
KIn Ia nguo I fh na o 7 Nguy n Van I p, fy fuo ng cu a ng Ia I Ia
nguo I fh na o 7 V y ma dom fha nh I u Ngu nho fa y ca I d u duong
d u vo I qun Mng Kha duo ng duo ng fram va n, khI n cho sInh IInh
nha T ng d n nay co n d I on su ! C f a I Ng f Iang Ia nguo I fh
na o 7 Xich Tu Tu fy fuo ng cu a ng Ia I Ia nguo I fh na o 7 V y ma xng
va o ch n Iam chuo ng xa xI mun da m da nh quy qun Nam ChI u
frong khoa ng va I fu n, khI n cho qun fruo ng nguo I Tha f d n nay
co n Iuu fI ng f f ! Hu ng chI, fa cu ng ca c nguoI sInh ra pha I fho I Ioa n
Ia c, Io n In ga p bu I gIan nan. Io n nhn su ngu y dI Ia I nghnh ngang
THI CA CO 8
ngoa I duo ng, u n f c Iuo I cu dI u ma Iang nhu c frI u dnh; dom f m
fhn d cho ma khInh ro f phu . M nh H f T f II f ma do I ngo c Iu a
d phu ng su Io ng fham khn cu ng; khoa c hI u Vn Nam Vuong ma
ha ch ba c va ng, d vo f kI f cu a kho co ha n. Th f kha c na o dom fhf
no m cho h do I, fra nh sao kho I faI ho a v sau. Ta fhuo ng fo I bu a
qun an, nu a dm v g I, ru f dau nhu ca f, nuo c ma f d m da; chI
gI n chua fh xa fhf, I f da, an gan, u ng ma u qun fhu ; d u cho
fram fhn fa phoI ngoa I n I co , nghn fhy fa bo c frong da ngu a, cu ng
nguy n xIn Ia m.
Ca c nguoI o Iu duo I fruo ng, na m gIu bInh quy n, khng co ma c
fh fa cho a o; khng co an fh fa cho com. Quan fh p fh fa fhang
fuo c; I c if fh fa c p Iuong. I fhu y fh fa cho fhuy n; dI b fh fa cho
ngu a. Im fr n ma c fh cu ng nhau s ng ch f; duo c nha n ha fh cu ng
nhau vuI cuo I. So vo I Cng KIn da I ko fy fuo ng, Ng f Iang da I nguo I
phu fa , na o co ko m g7
Nay ca c nguoI ng I nhn chu nhu c ma khng bI f Io; fhn chu
qu c sI ma khng bI f fho n. Ia m fuo ng frI u dnh du ng h u qun
man ma khng bI f fu c; ngho nha c fha I fhuo ng da I y n su ngu y ma
khng bI f cam. Co ko I y vI c cho I ga Ia m vuI; co ko I y vI c co ba c
Ia m fhich. Co ko cham Io vuo n ru ng d cung phu ng gIa dnh; co ko
quy n Iuy n vo con d fho a Io ng v ky .
Co ko finh duo ng sa n nghI p ma qun vI c nuo c; co ko ham fro
san ba n ma fr vI c qun. Co ko fhich ruo u ngon; co ko m gIo ng
nha m. N u b f cho f co gIa c Mng Tha f fra n sang fh cu a ga fr ng
khng du dm fhu ng a o gIa p cu a gIa c; mo o co ba c khng du fhI ha nh
muu Iuo c nha bInh. Vuo n ru ng nhI u khng chu c n I f m fhn
nga n va ng; vo con b n khng ich g cho vI c qun qu c. TI n cu a d u
Ia m khng mua duo c d u gIa c; cho san fuy hay khng du I duo c qun
fhu .
Cho n ruo u ngo f ngon khng Ia m gIa c say ch f; gIo ng ha f ro o ra f
khng Ia m gIa c dI c faI. Iu c b y gIo chu a fI nha fa d u b ba f, dau
xo f bI f chu ng na o ! Cha ng nhu ng fha I p cu a fa khng co n ma b ng
I c ca c nguoI cu ng fhu c v fay ko kha c; cha ng nhu ng gIa quy n cu a
fa b du I ma vo con ca c nguoI cu ng b ko kha c ba f dI; cha ng nhu ng
xa fa c f fng fa b ko kha c gIa y xo o ma ph n m cha ng ca c nguoI
THI CA CO 9
cu ng b ko kha c bo I da o; cha ng nhu ng fhn fa kI p na y chu nhu c d n
fram nam sau fI ng nho khn ru a, fn x u co n Iuu, ma gIa fhanh ca c
nguoI cu ng khng kho I mang danh Ia fuo ng ba I fr n. Iu c b y gIo ,
d u ca c nguoI mu n vuI choI fho a fhich, pho ng co duo c chang7
Nay fa ba o fh f ca c nguoI: nn I y vI c "da f m I Iu a duo I d ng
cu I no " Ia m nguy; nn I y dI u "kI ng canh no ng ma fh I rau ngu I"
Ia m so . Pha I hu n Iuy n qun sI, f p duo f cung fn, khI n cho aI n y
d u gIo I nhu a ng Mng, mo I nguo I d u fa I nhu H u Ngh , co fh
bu d u H f T f II f duo I cu a khuy f, Ia m ru a fhf Vn Nam Vuong
o Ca o NhaI.
Nhu fh cha ng nhu ng fha I p cu a fa ma I ma I vu ng b n ma
b ng I c ca c nguoI cu ng su f do I f n huo ng; cha ng nhu ng gIa fhu c fa
duo c m m gIuo ng n m, ma vo con ca c nguoI cu ng fram fu I sum
v y; cha ng nhu ng fng mI u fa duo c huong kho I nghn fhu ma f fIn
ca c nguoI cu ng duo c b n mu a fho cu ng; cha ng nhu ng fhn fa kI p
na y fho a chi, ma d n ca c nguoI, fram do I sau co n d fI ng fhom;
cha ng nhu ng fhu y hI u fa khng h maI m f, ma fn ho ca c nguoI
cu ng su sa ch Iuu fruy n. Iu c b y gIo , d u ca c nguoI khng mu n vuI
choI, pho ng co duo c khng7
Nay fa cho n Io c bInh pha p ca c nha ho p fha nh m f fuy n, go I Ia
Inh Thu Y u Iuo c. N u ca c nguoI bI f chuyn f p sa ch na y, fhoo Io I
fa da y ba o, fh fro n do I Ia fh n fu ; nhuo c ba ng khInh bo sa ch na y,
fra I Io I fa da y ba o fh fro n do I Ia nghch fhu .
V sao v y7 CIa c Mng Tha f vo I fa Ia ko fhu khng d I fro I
chung, ma ca c nguoI cu dI m nhIn khng mu n ru a nhu c, khng Io
fru hung, Ia I khng da y qun sI, cha ng kha c na o quay mu I gIa o ma
xIn d u ha ng, gIo fay khng ma chu fhua gIa c.
N u v y, r I dy, sau khI do p yn nghch fa c, d fho n mun do I,
ha co n ma f mu I na o du ng frong co I fro I cho d f cho na y nu a7 Cho nn
fa vI f ba I hch na y d ca c nguoI hI u ro bu ng fa.

Chu lhch
THI CA CO 10
Ky Tin. tuo ng cu a Ha n Ca6 T6 Luu Bang. Kbi Luu Bang bt
Ha ng Vu cy o Huy nb Duong, Ky Tin gia /a m Ha n Ca6 T ra ha ng,
b Ha ng Vu fhIu ch f. Ha n Cao T nho fh mo I fhoa f duo c.
D6 Vu. tuo ng cu a 8o Cbicu Vuong tbo i Xun Tbu. Tbc6 Ta
Truyc n, 8o Cbicu Vuong bt nuo c Ng6 Ja nb pba i /a nb sang phuong
ng, m f dm b cuo p vy da nh. o Vu da cha Iung ra do gIa o cho
vua mnh.
Du Nbuo ng. gia tb n cu a Tri Ba tbo i Cbic n Qu6 c. Tri Ba bt
Tric u Tuong Tu gic t, Du Nbuo ng bc n nu6 t tban cb6 kha c gIo ng dI,
gIa Ia m ha nh kh f, muu gI f Tuong Tu d ba o fhu cho chu .
Tbn Kb6a i. quan giu a6 ca cu a Tc Trang C6ng tbo i Xun
Tbu. Trang C6ng bt Tb6i Tru gic t, Tbn Kb6a i bc n cbc t fhoo chu .
Kinb u c. tu c U t Tr Cung Jo i uo ng. Kbi uo ng Tba i T6ng
(b y gio c6 n /a T n Vuong Ly Tbc Dn bt Vuong Th Sung vy, ng
da I y mnh cho cho , h v cho Tha I Tng cha y fhoa f.
Ca 6 Kbanb. b6 Nban, m6 t bc t6i trung cu a nba uo ng. Kbi An
L6 c 8on n6 i /6a n, Ja nb Ju6 i uo ng Huyc n T6ng ca uong Quy PhI,
ng da ca gan chuo I ma ng An I c Son va b ca f Iuo I.
Vuong C6ng Kicn. tuo ng ta i nba T6 ng, giu Ho p Cbu, /a nb
Ja 6 qun Jn T6 ng c m cu co i qun M6ng C6 J6 M6ng Kha chI huy
o nu I I u Ngu su f b n fha ng fro I. Mng Kha cu I cu ng b Ioa n fn
ch f, qun Mng C da nh pha I ru f IuI.
ic u Ngu. tcn ng6 n nu i bicm tro o Tu Xuycn, ba m t nbn
xu6 ng s6ng. o i T6 ng, Du Gio i J p tba nb o J6 .
M6ng Kba. tu c M6ngka, anb cu a Nguycn Tbc T6 H6 t T t Lic t,
/a m a i Ha n M6ng C6 tu nm 1261. M6ng Kba tru c fI p chI huy
cu c vI n chInh sang Trung Qu c va ca c nuo c phia ng. Ong b fu
fr n nam 1259 duo I chn fha nh I u Ngu frong cu c vy ha m d I
qun T ng do Vuong Cng KIn chI huy.
C6 t a i Ng6 t Lang. tu c UriyangqaJai, tuo ng gi6 i cu a M6ng
C6, c6n cu a cicn tuo ng n6i tic ng 8ubutai. C6 t a i Ng6 t Iang nh n
I nh cu a Mng Kha, cu ng H f T f II f da nh chI m nuo c Nam
THI CA CO 11
ChI u. C f a I Ng f Iang cu ng Ia vIn fuo ng chI huy da o qun
Mng C xm Iuo c a I VI f I n fhu nh f |1258).
Xicb Tu Tu. cbc p Xicb tbc6 H6a ng Vic t Vn Tuycn. a i Vic t
8u Ky T6a n Tbu cbc p Cn. Hai cbu g n gi6 ng nbau, khng bI f
quy n na o cho p nh m. HI n nay, chua co fa I II u na o no I g v vIn
fuo ng na y, va vI c khI phu c Ia I fn Mng C fu Ha n fu cu ng khng
pha I Ia chuy n don gIa n.
Nam Cbic u. nuo c nb6 n m o kb6a ng giu a ttnb Tu Xuycn ca
Vn Nam nga y nay, tbu J6 /a a i Ly , tbu6 c Vn Nam.
H6 t T t Lic t. tu c Qubi/ai, cm ru6 t ca /a tuo ng cu a M6ng Kba.
8au kbi M6ng Kba tu tr n o ic u Ngu, H6 t T t Lic t tu xung Ia m
a I Ha n o KhaI nh, khI n xa y ra cu c n I chI n franh gIa nh ngI
ba u vo I om ru f Ia ArIq-uka. Nam 1264, ArIq-uka d u ha ng, H f
T f II f bo n do I d v Yn KInh |fu c a c KInh nga y nay), xung
Nguyn Th T , I p nn nha Nguyn.
Vn Nam Vuong. tu c Hugaci bay Tb6a t H6an, c6n ru6 t H6 t
T t Lic t, Juo c pb6ng /a m Vn Nam Vuong nm 1267 vo I nhI m vu
kh ng ch ca c dn f c fhI u s vu ng na y cu ng nhu mo r ng bIn
cuong nha Nguyn v phia Nam. Thoa f Hoan Ia nguo I chI huy qun
Nguyn xm Iuo c a I VI f I n fhu haI nam 1285 va I n fhu ba nam
1287-1288.
ngbn tby ta b6 c tr6ng Ja ngu a. Jicn ticb / y tu cu n6 i cu a
cicn tuo ng kbc t tic ng Ma Vic n Jo i Ha n cbc p tr6ng H u Ha n Thu --
a I fruo ng phu duong fu u cuong fruo ng, dI ma ca ch kho a fhI nhI.
c da I fruo ng phu nn ch f o gIu a chI n fruo ng, I y da ngu a ma
bo c fhy.
tba i tbuo ng. tcn /6a i nba c tric u Jnb Ju ng tr6ng nbu ng bu6i tc
/c quan tr6 ng o t6ng mic u. B y gio /a tbo i ky ng6a i gIao cang fha ng
gIu a fa va qun Nguyn, frong nhu ng bu I y n fI c fI p su Nguyn,
frI u dnh nha Tr n nhI u khI pha I bu c du ng d n nha c fha I fhuo ng
d mua vuI cho su gIa . Tr n Qu c Tu n xom do Ia m f dI u nhu c
nha .
THI CA CO 12
tba i p. pb n J t cua Tr n pb6ng cb6 ca c cuong b u J t m6 i
/u a Juo i J6 ng cu i n6 . tu cu cn tr6ng Ha n Tbu -- pbu ba 6 b6 a, tb6
cbi ticb tn cbi ba nbi tm ky tbuo ng, ho a v c p nhIn nhn v chI
an. Om m I Iu a, da f duo I d ng cu I r I na m In frn, Iu a chua kp
cha y v n cho Ia yn.
kic ng canb n6 ng ma tb6i rau ngu6 i. xu t xu tu m6 t cu cn
tr6ng 8o Tu -- tru ng u canb nbi xuy tc bc . Nguo i bt bo ng v canh
no ng, frong Io ng da o so sa n, du ga p rau ngu I dI nu a, cu ng v n fh I
nhu fhuo ng.
Ba ng M6ng. Janb tuo ng Jo i nba Ha , c6 ta i b n cung trm
pba t trm tru ng
H u Ngbc . m6 t nbn c t b n cung gi6 i nu a tr6ng tb n tb6a i
Trung Qu6 c.
Ca 6 Nbai. noi tru ngu cu a ca c cua cbu b u kbi ca 6 cb u cua
Ha n o Truo ng An.
ma i ma i cu ng bc n. nguycn cn cbu Ha n /a cinb ci tbanb
cbicn. 8a cb Tbc Tbuyc t cbc p cbuyc n Vuong Tu Kinb Jcm na m ngu
fh y bo n fr m va o nha "sa ch sa nh sanh" vo f mo I v f. Ong fu f n
ba o chu ng ra ng: ca I n m xanh |fhanh chIn) na y Ia d cu cu a nha
fa, ca c nguoI Ia m on d Ia I. Ta c gIa du ng dI n fich na y d chI nhu ng
cu a ca I duo c Iuu fruy n fu do I na y sang do I kha c.
Binb Tbu Yc u Luo c. tu c Binb Gia Dic u Ly Yc u Luo c, nay Ja
tb t truyc n. Ta c pbm co i J u Jc tuong tu Juo c /uu fruy n hI n nay
khng pha I Ia van ba n fhu c fhu , frong do co ca c doa n cho p va I fr n
da nh fho I I Nguy n sau na y.
Jc p ycn ngbtcb t c. nguycn cn cbu Ha n /a bnb /6 cbi b u. C6
Jtcb gia J6a n Bnb L6 /a tcn J t o Ju J6 cu ng Pbu I fhu c fInh
VInh Phu nga y nay. dy, chu ng fI fhoo Ng T f T va Phan K
inh dch fhoa f Ia bnh dnh nghch fa c no I chung,

Tu i Ii u lhum hhu o
1. Tbo Vn Ly Tr n, t p |, NXB Kb6a H6 c Xa H6 i, 1077.
THI CA CO 13
2. a i Vic t 8u Ky T6a n Tbu, NXB Kb6a H6 c Xa H6 i, 100J,
tbc6 m6 c ba n kb c nm Cbinb H6 a tbu 1S (1607.
J. Vic t Nam Vn H6 c 8u Yc u, Duong Qua ng Ha m.
4. Vic t Nam 8u Luo c, Tr n Tr6 ng Kim.

THI CA CO 14

Bnh Ng Du i cu o
(Nguy n Tru i)

Tu ng nghe:
Vic c nbn ngbia c6 t o ycn Jn,
Qun Jic u pba t truo c /6 tru ba 6,
Nbu nuo c Ja i Vic t ta tu truo c,
V6 n xung nc n cn bic n Ja /u,
Nuo c n6n bo c6 i Ja cbia,
Pb6ng tu c B c Nam cu ng kba c,
Tu Tric u, inb, Ly , Tr n ba6 Jo i xy nc n J6 c / p
Cu ng Ha n, uo ng, T6 ng, Nguycn m6 i bcn bu ng cu m6 t
pbuong,
Tuy ma nb yc u c6 /u c kba c nbau,
86ng ba 6 kic t tbo i na 6 cu ng c6 .

Cho nn:
Luu Cung tbam c6ng ncn tb t ba i,
Tric u Tic t cbi /o n pba i c6ng tbn,
Cu a Ha m tu b t s6 ng T6a 6
86ng Ba cb ng gic t tuoi O Ma
Vic c xua xcm xc t. Cbu ng cu c6 n gbi.
THI CA CO 15

Vu u r i:
Nbn b6 H6 cbinb su pbic n ba
c tr6ng nuo c /6 ng Jn 6a n b n
Qun cu6 ng Minb tbua co gy /6a n
B6 n gian ta c6 n ba n nuo c c u cinb
Vu i c6n J6 xu6 ng Juo i b m tai ca
D6 i tro i /u a Jn Ju mu6n nga n kc
Gy tbu kc t 6a n tra i m y muoi nm
Ba i nbn ngbia na t ca J t tro i.
N ng tbuc kb6 a sa cb kb6ng J m nu i.
Nguo i bt c p xu6 ng bicn J6 ng /ung m6 ng6 c, nga n tbay ca
m p tbu6 ng /u6 ng.
Kc bt Jcm ca 6 nu i Ja i ca t tm ca ng, kb6 n n6 i ru ng su nuo c
J6 c.
Vc t sa n c t, b t J6 cbim sa , cb6 n cb6 n /uo i cbng.
Nbic u nbn Jn, b t b y buou Jcn, noi noi ca m J t.
Ta n ba i ca gi6 ng c6n tru ng cy c6 ,
Nbc6 nb6 c tbay kc g6 a bu a kb6 n cu ng.
Tb ng ba mic ng, Ju a nbc rng, ma u mo b y n6 nc cbua
cba n,
Nay xy nba , mai J p J t, cbn tay na 6 pbu c Jtcb cb6 cu a:
N ng nc nbu ng n6i pbu pbcn
Tan ta c ca ngbc canb cu i.
6 c a c tbay, tru c Nam 8on kb6ng gbi bc t t6 i,
Do bn tbay, nuo c 6ng Ha i kb6ng ru a sa cb mu i !
L6 ng nguo i Jc u cm gi n, Tro i J t cb ng Jung tba,

Tu Jy:
Nu i Lam son J y ngbia
Cb6 n b6ang Ja nuong mnb
Ng m tbu /o n ba J6 i tro i cbung
C m gic nuoc tbc kb6ng cung s6ng
au /6 ng nbu c 6 c, cb6 c Ja muo i m y nm tro i
THI CA CO 16
Nc m m t n m gai, ba pba i m6 t bai so m t6 i.
Qucn n c gi n, sa cb /uo c tba6 suy xc t Ja tinb,
Ng m truo c Jc n nay, /c bung pbc J n J6 ca ng ky .
Nbu ng tr n tr6 c tr6ng con m6 ng mt,
Cbt bn kb6n m6 t n6 i J6 b6 i
Vu a kbi co ngbia J y /cn,
Cbinb /u c qun tbu Jang ma nb.

Lu i ngd l r:
Tu n kic t nbu sa6 bu6i so m,
Nbn ta i nbu /a mu a tbu,
Vic c b6n tu tbic u kc Jo J n,
Noi Juy a c bic m nguo i ba n ba c,
T m /6 ng cu u nuo c, c n Jm Jm mu6 n tic n cc 6ng,
C6 xc c u bic n, tbuo ng cbm cb m c6 n Ja nb pbia ta .

Th mu :
Tr6ng nguo i, nguo i ca ng c ng b6 ng, mtt mu nbu nbn cb6 n
bc kboi.
Tu ta, ta pba i J6 c /6 ng, c6 i ca bon cu u nguo i cbc t J6 i.
Pb n c gi n qun tbu ngang J6 c,
Pb n c /6 c n nuo c kb6 kbn,
Kbi Linb 8on /uong bc t m y tu n,
Lu c Kb6i Huyc n qun kb6ng m6 t J6 i.
Tro i tbu /6 ng tra6 cb6 mc nb /o n
Ta g ng tri kb c pbu c gian nan.
Nbn Jn b6 n c6 i m6 t nba , Ju ng c n tru c ng6 n co pb p
pbo i
Tuo ng si m6 t /6 ng pbu tu , b6 a nuo c s6ng cbc n ruo u ng6 t
nga 6.
Tbc tr n xu t ky , / y yc u cb6 ng ma nb,
Du ng qun mai pbu c, / y it Jtcb nbic u.

Tro n huy:
THI CA CO 17
cm Ja i ngbia Jc tb ng bung ta n,
L y cbi nbn Jc tbay cuo ng ba 6.
Tr n B6 ng s m cang cbo p gi t,
Mic n Tra Ln tru c cbc tr6 bay.
8i kbi Ja bng
Qun tbanb ca ng ma nb.
Tr n Tri, 8on Tb6 ngbc boi ma m t cia,
Ly An, Pbuong Cbinb, nin tbo c u tb6a t tbn.
Tbu a tb ng Ju6i Ja i,
Ty Kinb qun ta cbic m /a i,
Tuycn binb tic n Ja nb, 6ng 6 J t cu tbu cc .
Ninb Kic u ma u cba y tba nb s6ng, tanb b6i ca n J m
Tu y 6 ng tby cb t J y n6 i, nbo Jc nga n nm.
Pbu c tm qun gi c. Tr n Hic p Ja pba i bcu J u
M6 t gian kc tbu . Ly Luo ng cu ng Ja nb b6 ma ng.
Vuong Tb6ng go tbc nguy, ma Ja m /u a cba y /a i ca ng cba y
Ma Anb cu u tr n Ja nb ma qun ta bng /a i ca ng bng.
B6 tay Jc Jo i ba i c6ng, gi c Ja tri cu ng /u c kic t,
Cb ng Ja nb ma nguo i cbtu kbu t, ta Jy muu pba t tm
c6ng.
Ngo Ju c n Juong muu tinb /a i c6 n cbu6 c t6 i gy 6an.
Giu y kic n m6 t nguo i, gic6 ca cb6 ba6 nbicu kc kba c,
Tbam c6ng Janb m6 t /u c, Jc cuo i cb6 t t ca tbc gian.

Bo i lh :
Tb ng nba i c6n Tuycn Ju c J6 ng binb kb6ng ngu ng
6 nbu t nba t Tba nb, Tbng Jcm J u cbu a cba y
inb mu i tba ng cbin, Lic u Tbng Jcm binb tu Kbu On kc 6
/a i
Nm y tba ng muo i, M6 c Tba nb cbia Juo ng tu Vn Nam
tic n sang.
Ta truo c Ja Jic u binb tbu bicm, cb t mu i ticn pb6ng
8au /a i sai tuo ng cbc n Juo ng tuyc t ngu6 n /uong tbu c
Nga y muo i tba ng ta m, tr n Cbi Lng Lic u Tbng tb t tbc
THI CA CO 18
Nga y bai muoi, tr n Ma Ycn Lic u Tbng cu t J u
Nga y bm /m, ba tuo c Luong Minb Ja i ba i tu c6ng
Nga y bm ta m, tbuo ng tbu Ly Kba nb cu ng kc tu c n.
Tbu n Ja ta Jua /uo i Ja6 tung pba
Bi nuo c gi c quay mu i gia 6 Ja nb nbau
La i tbcm qun b6 n m t cy tba nb
Hc n Jc n giu a tba ng muo i Jic t gi c
8i t6 t kc n nguo i bu ng b6
Bc t6i cb6 n kc cu6 t nanb
Guom ma i Ja , Ja nu i cu ng m6 n
V6i u6 ng nuo c, nuo c s6ng pba i ca n.
a nb m6 t tr n, sa cb kb6ng knb nga c
a nb bai tr n tan ta c cbim mu6ng.
Con gi6 t6 tru t sa cb /a kb6,
T6 kic n b6ng su t t6ang Jc co .
6 J6 c Tb6i Tu /c g6 i Jng to ta t6 i,
Tbuo ng tbu H6a ng Pbu c tr6 i tay Jc tu xin ba ng.
La ng Giang, La ng 8on, tby cb t J y Juo ng
Xuong Giang, Bnb Tban, ma u tr6i J6 nuo c
Gbc go m tbay! 8 c pb6ng cn pba i J6i,
a m Ja m tbay ! a nb nb t nguyc t pba i mo
Bt ta cb n o Lc H6a, qun Vn Nam ngbi ngo kbic p cia ma
co m t!
Ngbc Tbng tbua o C n Tra m, qun M6 c Tba nb xc 6 /cn
nbau cba y Jc tb6a t tbn.
8u6 i La nb Cu, ma u cba y tba nb s6ng, nuo c s6ng ngbc n
nga 6 tic ng kb6 c
Tba nb Jan Xa , tby cb t tba nb nu i, c6 n6 i J m Ja ma u
Jcn.
Cu u binb bai Ja 6 tan ta nb, quay g6 t cb ng ktp,
Qun gi c ca c tba nb kb6 n J6 n, co i gia p ra ba ng
Tuo ng gi c bt c m tu , nbu b6 J6 i c y Ju6i xin cu u ma ng
Tb n Vu cb ng gic t ba i, tbc /6 ng tro i ta mo Juo ng bic u sinb
Ma Ky , Pbuong Cbinb, c p cb6 nm trm cbic c tbuyc n, ra
Jc n bicn ma c n b6 n bay pba cb /a c,
THI CA CO 19
Vuong Tb6ng, Ma Anb, pba t cb6 ca i ngbn c6 ngu a, cc Jc n
nuo c ma c n tim J p cbn run.
H6 Ja tbam s6 ng so cbc t ma b6 a bic u tbu c /6 ng
Ta / y t6a n qun /a bon, Jc nbn Jn ngbt su c.
Cb ng nbu ng muu kc k Jic u
Cu ng /a cbua tb y xua nay
Xa t c tu Jy cu ng bc n
Giang son tu Jy J6i mo i
Ca n kb6n bi r6 i /a i tba i
Nb t nguyc t b6 i r6 i /a i minb
Nga n nm cc t nbu c nba sa cb /a u
Mu6n tbuo nc n tba i bnb cu ng cb c
Au cu ng nbo tro i J t t6 t6ng /inb tbicng Ja / ng tb m pbu
tro ,

Thun i !
M6 t c6 nbung y cbic n tb ng,
ncn c6ng 6anb /ic t nga n nm
B6 n pbuong bicn ca tbanb bnb,
ban cbic u Juy tn kb p cb6 n.
Xa g n ba ca 6,
Ai n y Jc u bay.

THI CA CO 20

Vdn l nghu s C n Giu c
(Nguy n Dnh Chi u 1S22-1SSS)

Ho i oi !
8u ng gi c J t rc n,
L6 ng Jn tro i t6 .
Muo i nm c6ng co ru6 ng,
xua t c6 n Janb n6i nbu pba6,
M6 t tr n ngbia Ja nb Ty,
tbn tuy m t tic ng cang nbu m6 .
Nbung ngbi r ng
T c J c ng6 n rau on cbu a,
ta i b6 i cb6 nuo c nba ta
Ba t com manb a 6 o Jo i,
m c mo cbi 6ng cba n6 :
V ai kbic n quan qun kb6 nb6 c,
n tuyc t n m suong :
V ai xui ba 6 /u y tan b6ang,
xicu mua nga gi6 :
86 ng /a m cbi tbc6 qun ta Ja 6,
qu ng cu a buong, x6 ba n J6 c
ngbi /a i tbcm bu6 n,
THI CA CO 21
86ng /am cbi o /inb ma ta,
cbia ruo u ng6 t, g m ba nb m,
ngbc ca ng tbcm b6.
Tba tba c ma J ng cu Jtcb kba i,
cc sau t6 pbu cu ng cinb,
Hon c6 n ma cbtu cbu J u Ty,
o co i man Ji r t kb6.
Oi tb6i tb6i
Cbu a La 6 Ng6 nm canb ung J6 ng /a nb,
t m /6 ng s6n gu i /a i b6 ng trng r m,
6 n Ty Duong m6 t kb c J ng ru a bo n,
tu i pb n ba c tr6i tbc6 J6 ng nuo c J6.
au Jo n m y, mc gia ng6 i kb6 c trc ,
ng6 n Jc n kbuya /c6 /c t tr6ng /c u,
Na 6 nu ng tbay, co yc u cba y tm cb6 ng,
c6n b6 ng xc c t co truo c ng6 .
Oi !
M6 t tr n kb6 i tan,
Ngbn nm tic t ro .
Binb tuo ng n6 ba y J6 ng s6ng Bc n Ngbc ,
c6 n /a m cb6 b6 n pbia my Jcn.
Ong cba ta c6 n o J t 6 ng Nai,
ai cu u J ng m6 t pbuo ng c6n J6 .
Tba c ma tra nuo c n6n r6 i no ,
Janb tbom J6 n sa u ttnb cu ng Jc u kbcn,
Tba c ma ung Jc n mic u Jc tbo ,
tic ng bay tra i mu6n Jo i ai cu ng m6
86 ng Ja nb gi c, tba c cu ng Ja nb gi c,
/inb b6 n tbc6 giu p co binb
mu6n kic p nguyc n Juo c tra tbu kia
86 ng tbo cua, tba c cu ng tbo cua,
/o i Ju Ja y Ja ra nb ra nb
m6 t cbu m Ju Jc n c6ng J6 .
Nuo c m t anb bu ng /au cb ng ra 6,
tbuong c bai cbu tbicn Jn.
THI CA CO 22
Cy nbang ngbia kbi tb p ncn tbom,
ca m bo i m6 t cu cuong tb6.
Ho i oi !
C6 /inb xin buo ng.

Tu i Ii u lhum hhu o:

1. ThI van Qu c c m fho I fhu c Pha p, Tha I a ch
2. Van ho c VI f Nam nu a cu I fh ky XIX, Nguy n I c
3. VI f Nam van ho c su y u, uong Qua ng Ha m.

THI CA CO 23

Chinh phu ngm
|a ng Tr n Cn - oa n Th I m)

Ra do I va o nu a d u fh kI XVIII vo I nguyn fa c ba ng Ha n van
cu a a ng Tr n Cn, II n sau do duo c H ng Ha nu sI oa n Th I m
dI n nm |dch fha nh qu c ngu )|1) Chinh Phu Ngm Ju muu
cho ng Ji ru o Io ng mo i l ng Io p gu n chu ng.
Tra I qua hon haI fh kI ruo I cho d n nay, ChInh Phu Ngm
Iun gIu nguyn gIa fr cu a m f vIn ngo c van chuong sa ng ngo I, m f
sa n ph m da ng fu ha o cu a xu so v n "n I fI ng fhI fhu"|2)
Nguyn fa c ChInh Phu Ngm ba ng Ha n van cu a a ng Tr n
Cn Ia m f fa c ph m van chuong da c sa c. Khng nhu ng gIo I nho sI
VI f Nam ma ca ca c b c van nhn Trung Hoa, d u yu fhich va khm
phu c fa c ph m na y. a ng van fa I xu f sa c, a ng Tr n Cn su du ng
fh fho fu do nhu "c phong" frong "Nha c phu " hoa c fh "fu " ma
Khu f Nguyn va Ii a ch fu ng su du ng, d vI f nn m f fa c ph m
fru fnh hI m co , m fa fm su su xa cu a m f fhI u phu va ng ch ng.
Van chuong frong ChInh Phu Ngm v cu ng dI m I , chu a chan
fnh ca m, uy n chuy n va d y nha c dI u. Trong s fhI ph m Ha n van
cu a n n van ho c nuo c fa, hI m co fa c ph m sa nh ngang duo c vo I
ChInh Phu Ngm .
Vo I ChInh Phu Ngm ba ng qu c ngu , xua nay nhI u b c fhu c
gIa uyn ba c da phn fich va da nh gIa v nhI u phuong dI n. V y ma
THI CA CO 24
nga y nay nhu ng kha m pha mo I mo va su sa c hon v n fI p fu c ra do I.
I u do chu ng fo ChInh Phu Ngm su c fich bI f chu ng na o v gIa fr
n I dung I n gIa fr ngh fhu f.
Tho I I ma f |Ca nh Hung) - Chu a Trnh |Trnh CIang, Trnh
oanh) Ia m f fho I k nhI u nhuong va fh I na f. o n vua chu a hoang
dm, ich kI va fa n ba o da d y dn chu ng va o ca nh I m fhan, dIu
du ng. "Thuo ng b f chinh ha fa c Ioa n". f nuo c chm da m frI n mIn
frong ca nh Ioa n Ia c, ma u Iu a va bInh dao. Ha ng nga n va n gIa dnh
pha I roI va o fnh ca nh chIa II fan fa c, fa o nn s ph n bI fha m cu a
nhu ng chInh phu va chInh phu . N I dau fhuong fuo ng chu ng fh u fo I
f n fro I xanh. ChInh Phu Ngm ra do I nhu fI ng fhan van fh ng
fhI f cu a con nguo I, cu a fnh yu dI Iu a, cu a gIa dnh frong ca I fho I
da I don f I y.
Truo c h f, ba ng su bo c fr n fhu c fra ng do I s ng - nh f Ia do I
s ng n I fm fra n ng p s u dau - cu a nguo I chInh phu , fa c ph m nu
In m f Iu n d h f su c quan fro ng cu a xa h I: ChI n franh va Hoa
nh.
Tbuo tro i J t n6i con gi6 bu i
Kba cb ma b6 ng nbic u n6 i trun cbuycn.
ChI haI cu fho du cho fa fh y: M f khI chI n franh xa y ra fh
con nguo I no I chung, va da c bI f Ia nguo I phu nu , I p fu c b d y va o
nghch ca nh, va o n I kh dau v f n.
ChI n franh ma ChInh Phu Ngm d c p chI Ia chI n franh
muu ba d vuong, ba o v ngaI va ng cu a bo n vua chu a phong kI n.
Ca ch nhn chI n franh nhu v y chu ng fo fa c gIa ChInh Phu
Ngm da du ng vu ng nhu ba n fha ch frn m f I p fruo ng duy nh f:
I p fruo ng cu a chu nghIa nhn ba n.
a ng I p fruo ng fI n b do , fa c gIa va ch fr n mu fhu n gIu a
quy n Io I cu a qu n chu ng nhn dn vo I quy n Io I ich kI cu a bo n vua
chu a. KhI nguo I chInh phu va ng ch ng pha I s ng nhu ng fha ng n m
da ng da ng frong dau kh , co n nguo I chInh phu ngoa I chI n da b d y
va o ca nh ch f cho c:
N6n k qua nb quc trng trc6
Bc n Pb gi6 tb6i Ju biu m y g6
THI CA CO 25
H6 n tu si gi6 u u tb6i
M t cbinb pbu trng J6 i J6 i s6i
fh o ch n frI u dnh bo n vua chu a cha ng bI f d y Ia du:
Trcn truo ng g m tb u bay cbng nbc :
Cu fho "Ma f chInh phu aI vo cho nn" da f ca o fha ng fhu ng
ko fhu pha m fa o ra f n bI kch cu a chInh phu va chInh phu : o chinh
Ia bo n vua chu a.
Va ch fr n b ma f ha c a m cu a chI n franh, ChInh Phu Ngm
d ng fho I dI n fa gI c m ng d m cu a chInh phu : CI c m ng doa n
vIn.
Licn ngm J6 i m J6 i pbcn
Cu ng cba ng /a i kc t m6 i Juycn Jc n gia
Cb6 b6 /u c s u xa ca cb nbo
Giu gn nbau cui tbuo tbanb bnb
CI c m ng doa n vIn cu a chInh phu pha n a nh kha f vo ng hoa
bnh cu a nhn dn fa frong fh kI XVIII Ioa n Ia c va fang fo c.
Ro ra ng ChInh Phu Ngm mu n kha ng dnh chn Ii: Hoa bnh
Ia dI u kI n fIn quy f cu a ha nh phu c con nguo I va ha nh phu c Iu a
dI.
Vo I I p fruo ng nhn da o su sa c frI f d , ChInh Phu Ngm dI
va o chI u su fham fha m cu a fm h n m f phu nu phuong ng va
kha c hoa nn m f bu c franh v fh gIo I fm h n k dI u y. Khng
m f aI khng ca m fha n fruo c vo do p v ng n v fnh ca m, su fhu n
khI f va cao qui v du c ha nh, su m n fu va su kha a I cu a na ng. Vo
do p fuy f vo I cu a fm h n nguo I con ga I VI f Nam chu ng fa da ga p
frong ca dao, dn ca, fruy n nm khuy f danh. o ChInh Phu Ngm,
chu ng fa ga p Ia I vo do p y nhung da duo c nng cao hon m f b c
da ng k nho su gIa cng cu a van chuong ba c ho c.
ChInh phu fuy khng fa ch ro I ha n cu c s ng cu a nguo I bnh
dn:
C6n tbo mng su a ca Juong pbu tr.
L6 ng /a 6 tbn bu6 n kbi tu a cu a
Mic ng ba i nbi cbo bu a mo m com...
nhung na ng co phong ca ch qui pha I cu a gIo I fhuo ng Iuu;
THI CA CO 26
Trm ca i xicm tb t tbc n tbu ng
b6 c. Da 6 bicn c ng tb m gic6 tu ng buo c
b6 c. Muo n b6a muo n ruo u gia i bu6 n...
o da ng c p frn, Ia I co ho c v n - nhu ba n fhn H ng Ha nu sI -
fm h n chInh phu d I da o hon, su va cao hon, ca v fu fuo ng I n
fnh ca m so vo I nguo I phu nu bnh dn. o chinh Ia m f ngu n su I
fm fu d y a p sa n sInh ra fhIn fruo ng fhI fru fnh ChInh Phu
Ngm.
I n fhoo do ng suy nghI cu a chInh phu , chu ng fa khng fh
khng fha n phu c kh I o c m n fu cu ng nhu su nha y ca m cu a fra I fIm
na ng. Vuo f frn nhu ng gIa o dI u phong kI n - nhu ng fhu Ii Iu n xa m
xf - na ng da f m f cu ho I h f su c nhn ba n:
Tbic p cb ng tuo ng ra nguo i cbinb pbu
Cba ng ba tu ng b6 c /u cuong t6n
Co sa6 ca cb tro nuo c n6n
Kbic n nguo i tb6i so m tb b6m nbu ng s u:
Na ng h I h n v co Iu c na ng da qua da I kho :
Lu c ng6a nb /a i ng m ma u Juong /ic u
Tba kbuycn cba ng Ju ng cbtu tuo c pb6ng.
Va na ng da kha ng dnh ca I frI f Ii ha nh phu c "T f ca o dy, f f
ca Iu c na y":
y /6a i c t tnb Juycn c6 n tbc
8a6 kic p nguo i no Jc J y Jy:
Va . a nb mu6n kic p cbu tnb Ja c y
Tbc6 kic p na y bon tb y kic p sau.
Tbic p xin cba ng cbo ba c J u
Tbic p tb giu ma i / y ma u trc trung!
ThI f fuo ng nhu ng fu duy d y nhn ba n y cu a chInh phu co
fh Ia m cho ca c nha nhn van fho I Phu c Hung va fho I KhaI Sa ng o
phuong Ty pha I fha n phu c!
Nguo I chInh phu Ia hnh fuo ng c dI n cao qui, fIu bI u cho
ph m ch f cu a phu nu VI f Nam mo I fho I da I.
Tnh yu cu a na ng vo I ch ng khng g sa nh n I. Ma c du s ng
ca ch dy haI fh kI ruo I, hnh nhu na ng da fm fh y fnh yu dich
fhu c, song phuong va ha nh phu c:
THI CA CO 27
Trang pb6ng /uu Jang cbu ng nicn tbic u
8a nb nbau cu ng Jan Jiu cbu Juycn.
Toa n b ba n fruo ng ca Ia n I nho nhung, Io u mong do I, fhuong
xo f va kha f khao, khI n bI f bao fh h con nguo I da pha I roI I !
Tuy s ng frong nghch ca nh nhung ca ch u ng xu cu a na ng fo ra
hon ha n nhu ng nguo I da n ba f m fhuo ng nhu vo T T n nga y xua:
Tbic p cb ng Ja i nbu nguo i T6 pbu
Cba ng b n kb6ng nbu /u La c Duong
Kbi cc Jc6 qua n ca ng
Trcn kbung cu i Ja m J y Ju6 ng /a m ca6.
Xin c cba ng xc p ba 6 co i gia p
Xin c cba ng ru /o p pb6ng suong,
V cba ng tay cbu6 c cbc n ca ng,
V cba ng Jicm pb n Jc6 buong na 6 nu ng!
Chinh phu ngm - cu n nh l h lm h n cu u m l nguo i
chinh phu - da cho chu ng fa fh y f m vo c cao do p v fnh ca m, du c
ha nh va fri fu cu a nguo I phu nu VI f Nam fh kI XVIII, khng h
fhua ko m na ng Po no Iopo cu a Hy Ia p c da I frong fa c ph m
OYSSo b f hu cu a Homo ro.
So vo I na ng - con nguo I gIu duo c nhI u finh ch f fhIn chn -
fh hnh a nh nguo I chInh phu co ph n mo nha f. Hnh nhu frong d u
o c ko chInh phu phong kI n na y d y d y nhu ng gIa o dI u ch f cu ng.
Cha ng Iao va o chI n franh nhu m f ca I ma y:
Mu a guom ruo u tic n cbua ta n
Cbt ngang ng6 n gia 6 ca 6 nga n bang bc6,
Cha ng khng y fhu c duo c fhu c ch f ha nh d ng xa fhn cu a
mnh va cha ng co n b mu qua ng bo I nhu ng ba vInh hoa:
N6n Ycn ta c Ja Jc Janb...
Chinh v Io do , ko nhn ro ma f fra I cu a chI n franh chinh Ia
nguo I chInh phu , chu khng pha I Ia chInh phu, ko fru c fI p d n
fhn "va o noI gIo ca f"!
Tuy nhIn Io ng yu ch ng da I n a f va bao fru m f f ca . ChInh
phu khng m f Io I oa n fra ch ch ng. Pha I chang dI u do cho chu ng
fa fh y m f no f do p kha c: do Ia su nhu fhu n frong finh ca ch cu a
na ng7
THI CA CO 28
V ngh fhu f, ChInh phu ngm Ia fa c ph m fI ng VI f uu fu
va o b c nh f cu a van ho c VI f Nam.
Vo I ChInh phu ngm, ngn ngu van ho c dn f c da duo c nng
fo I frnh d f f dInh. M I cu fho d u duo c fa o fha nh bo I nhu ng fu
ngu fInh xa c, duo c go f gIu a cng phu bo I m f van fa I Io n.
Nbu ng cu tbo J y bnb a nb.
a 6 cba ng J6 tu a ra ng pba
Ngu a cba ng s c tr ng nbu /a tuyc t in.
Nhu ng cu fho fa ca nh chI n da fh Iuong:
N6n K qua nb quc trng trc6
Bc n Pb gi6 tb6i Ju biu m y g6
H6 n tu si gi6 u u tb6i
M t cbinb pbu trng J6 i J6 i s6i.
Ca nh fhIn nhIn s u fha m:
8uong nbu bu a b6 m6 n g6 c /ic u
Nuo c Juo ng cua xc bc 6 ca nb ng6
Gi6 t suong pbu bu i cbim gu
8u tuo ng kcu c ng, cbu6ng cbu a nc n kboi.
Nhu ng cu fho fa "hnh dong" nguo I chInh phu s u na o:
Trm ca i xicm tb t tbc n tbu ng
Lc cb /a n t6 c r6 i /6 ng c6 ng /ung c6.
Va frn f f ca Ia nhu ng cu fho fa fnh, fa mo I fra ng fha I fm
Ii:
- ua cba ng /6 ng J c J c bu6 n
- Huong guo ng J6 t b6 n Ja mc ma i
Guong guo ng s6i /c /a i cbu a cban
8 t c m guo ng gy ng6 n Ja n
Dy uycn kinb Ju t pbim /6an nga i cbu ng.
Ngn ngu VI f Nam v n gIa u su c bI u hI n, gIa u hnh dung fu
fInh f , da duo c v n du ng va o frong fa c ph m m f ca ch fa I fnh:
- Tbc t r6i c u ct a 6 a 6 gi6 tbu
- La co bay ngu i ngu i
- Ga c6 6 c ga y suong
- M6 i s u J ng J c tu a mic n bc xa
- Bc n Ngn su i su t, cung tr ng cb6c m6ng
THI CA CO 29
I khI ChInh phu ngm du ng ngoa ngu . o Ia d u hI u cho
fh y ngn ngu fho da vuo f fo I m f f m cao, ba f d u pha f huy finh
ch f "cu ng pho ng" v n if co frong v n chuong "khun phop"fhoI
xua:
- G6 scnb ng6 c m y b6 i kb6ng tic ng
Om Ja n tranb m y pbim ro i tay
- Ca quycn gbc 6 /a m roi nuo c m t
Tr6 ng tic u kbua nbu ru t bu6 ng gan
V6 ca ng J6i kba c Jung nban...
Chinh phu ngm su Ju ng lh lho Jd c lhu cu u Jn l c,
Ju co sd n lrong n n rdn ho c Jn giun: do Ia fh song fh f Iu c
ba f, gIa u nha c dI u hon fh fho Iu c ba f bo I haI v n fra c o haI cu 7.
Th fho na y fo ra fhich ho p cho nhu ng fa c ph m fru fnh, nhu
"Cung oa n ngm khu c" cu a Nguy n CIa ThI u, "AI fu va n" cu a I
Ngo c Hn, "Tu fnh khu c" cu a Cao a Nha , "Kho c uong Khu" cu a
Nguy n Khuy n...
M f fa c ph m van chuong ba c ho c, duo c sa ng fa o bo I m f fh
fho fhu n fuy dn f c: o Ia ba ng chu ng hu ng h n cho fh y fI m
nang fo Io n cu a fI ng VI f. ng fho I chinh dI u do da khI n ChInh
phu ngm fro nn uu vI f, duo c qua ng da I qu n chu ng fI p nh n,
fa n fhuo ng va fruy n fu ng su f fu do I no d n do I kIa.
Chinh phu ngm chuyn hou m l cu ch lu i lnh nhu ng
Jin c ru nhu ng cu lho cu u rdn ho c Trung Hou sang fI ng
VI f, Ia m gIa u cho kho fu vu ng ng ngu van ho c nuo c nha :
Cb6 n Ha m Duong cba ng c6 n ng6a nb /a i,
Bc n Ticu Tuong tbic p ba y tr6ng sang
Kb6 i Ticu Tuong ca cb Ha m Duong
Cy Ha m Duong ca cb Ticu Tuong m y tru ng.
- Cba ng ru6i ngu a J m nga n my pbu
Tbic p Ja 6 ba i /6 i cu rcu in...
(pho ng lho L Bu ch)
- Lu c ng6a nb /a i ng m ma u Juong /ic u
Tba kbuycn cba ng Ju ng cbtu tuo c pb6ng
(Pho ng lho Vuong Xuong Linh)
THI CA CO 30
Chinh phu ngm co n su Ju ng nhu c Ji u r cu ng Ji u
ngh khI n cho fa c ph m fu Iu c ra do I d n nay duo ng nhu khng
pha I d do c ma Ia d ca, d ngm ngo I ... Vo I "AIR" gIaI dI u hoa
fhanh fr m s u va da dI f, co d I fhay fhoo fu ng fra ng fha I fm
h n, ca khu c ChInh phu ngm da Ia m say m bI f bao fh h con
nguo I...
V nhu ng Ii do da nu frn, ChInh phu ngm da fro fha nh kI f
fa c fhI ca, va ba n dI n nm cu a H ng Ha nu sI duo c da nh gIa Ia hay
hon ca nguyn fa c Ha n van cu a a ng Tr n Cn.

Kic u Vn

|1)a n fhn nu sI oa n Th I m da fu ng fra I fm fra ng y h f
fm fra ng cu a nguo I chInh phu . Sau khI I y ch ng duo c vo n vo n m f
fha ng fh ch ng ba Ia Nguy n KI u pha I c m d u pha I b dI su sang
nha Thanh frong ba nam fro I. Co Io v fh ba da d n f f ca fm huy f
d dI n nm fa c ph m cu a a ng Tr n Cn. Nhu ng nam g n dy co y
kI n cho ra ng fa c gIa cu a ba n nm ChInh Phu Ngm hI n ha nh Ia
Phan Huy ich. Nhung ca c nha nghIn cu u van ho c VI f Nam cho bI f
hI n v n chua co du fa I II u chinh xa c, fIn c y d xa c nh n dI u do .
V v y v fri cu a H ng Ha nu sI d I vo I ba I dI n ca chInh Phu Ngm
v n chua co fh fhay d I.
|2) Io I cu a Nguy n Tra I fu fh kI XV

THI CA CO 31

Chinh phu ngm
( ng Tr n C6n - 6a n Tbt icm
ThIn da phong fr n
H ng nhan da frun
u du bI fhuong h , fhuy fa o nhn
C b fhanh d ng Truo ng Tha nh nguy f
Phong hoa a nh chI u Cam Tuy n vn
Cu u fru ng a n kI m kho I duong fch
a n da phI hch fruy n fuo ng qun
Thanh bnh fam ba ch nIn fhIn ha
Tu ng fhu nhung y fhu c vu fh n
Su fInh fhIm mn fhI hI u pha f
Ha nh nhn fro ng pha p khInh II bI f
Cung fI n h fa I yu
Th noa h bI f khuy f
II p hI p fInh k xu f fa I s u
Huyn huyn fIu c fu gIa oa n
Hu u oa n h phn hu
Hu u s u h kh khoa f
Iuong nhn nh fh p Ng mn ha o
u bu f nghIn h su cung dao
THI CA CO 32
u c ba IIn fha nh hI n mInh fha nh
Nguy n fuong xich kI m fra m fhIn kIu
Truo ng phu fhIn Ii chi ma ca ch
Tha I son nh f frch khInh h ng mao
TI n fu khu kh n fu ng chInh chI n
Ty phong mInh fIn xu f V kI u
V kI u d u fhanh fhuy cu
Thanh fhuy bIn fhanh fha o d
T ng qun xu h fm du du
Qun dang d h fhI p h n b f nhu cu
Qun Im Iuu h fhI p h n b f nhu chu
Thanh fhanh Iuu fhuy b f f y fhI p fm s u
Thanh fhanh phuong fha o b f vong fhI p fm uu
Ngu phu c ngu h ch p qun fhu
nh f b h phan qun nhu
ThI p fm fuy qun fu mInh nguy f
Qun fm va n Ii ThIn Son fI n
Trch II bI h vu Iong Tuy n
Hoa n chInh sa o h chI h huy f
Vn fu ng CIo I Tu II p Iu Ian
TI ng huo ng Man Kh da m Ma VI n
Qun phI frang phu c h ng nhu ha
Qun k kIu ma ba ch nhu fuy f
KIu ma h Ioan IInh
ChInh c h nhn ha nh
Tu du frung h d I dI n
Khoa nh kha c Ii h phn frnh
Phn frnh h ha Iuong
I h I h I ba ng
I ba ng nh f vo ng ba I uong uong
TI n qun ba c T II u
H u k fy Truo ng uong
K qun fuong u ng qun Im fa I
uong II u na frI fhI p doa n fruo ng
Khu khu Ia c maI fhanh fI m vI n
THI CA CO 33
Ha nh ha nh chInh ba I sa c ha mang
Vo ng vn khu h Iang bI f fhI p
Vo ng son quI h fhI p fu Iang
Iang khu frnh h mng vu ngoa I
ThI p quI xu h fa c da pho ng
QuI khu Iuo ng h I c
Vn fhanh du son fhuong
Iang c fhI p h Ha m uong
ThI p c Iang h TIu Tuong.
TIu Tuong yn ca ch Ha m uong fhu
Ha m uong fhu ca ch TIu Tuong gIang.
Tuong c b f fuong kI n
Thanh fhanh ma ch fhuo ng fang
Ma ch fhuo ng fang, ma ch fhuo ng fang
ThI p y qun fm fhuy doa n fruo ng7
Tu fu ng bI f h u phong sa Iu ng
MInh nguy f frI qun ha xu fu c
C IaI chInh chI n fruo ng
Va n Ii v nhn c
Phong kh n kh n da da c nhn nhan fu y
Thuy fhm fhm khI p da c ma d xu c
Thu phu ch m c ngo a Iong sa
ChI n sI ba o yn mIn h Iu c
KIm frIu Ha n ha a ch ang fha nh
MInh nh f H Khuy Thanh Ha I khu c
Thanh Ha I khu c, fhanh son cao phu c d
Thanh son fI n, fhanh kh doa n phu c fu c
Thanh son fhuo ng, fuy f mng d u
Thanh kh ha , fhuy m f phu c
Kha IIn da fhI u fhI f y nhn
Tu quI duong fhu s u nhan xu c
C m fruo ng qun vuong frI da v
CIan nan fhuy v hoa chInh phu
II u fuo ng Iuong nhn kInh Ich xu
TIu Quan gIa c, ha n ha I ngung
THI CA CO 34
Suong fhn, vu dI m, h Ia c, xa khu
Phong xan, I fu c, fuy f hInh, bang fu
ang cao vo ng vn sa c
An da c b f sInh s u
Tu fu ng bI f h u dng nam kI u
ng nam frI qun chI n ha da o
C IaI chInh chI n nhn
Tinh m nh khInh nhu fha o
Phong nh n ha , n n hI p khoa ng chu n fhm.
Tho I kha c frung, Ich Ich hoa nh qua fra ng sI y u
K son cu u fru ng nguy f mang mang
Ph Thuy fn ph n phong nI u nI u
Phong nI u nI u khng xuy fu sI h n
Nguy f mang mang fa ng chI u chInh phu ma o
ChInh phu ma o, fhuy dan fhanh
Tu sI h n, fhuy aI dI u
Kha IIn franh d u cu u son xuyn
Ha nh nhn qua fhu fnh da fhI u
C IaI chInh chI n kI nhn hoa n
an SIu quI fho I m n dI ban
II u fuo ng Iuong nhn fr sinh ngoa I
Tam xich kI m, nh f nhung yn
Thu phong sa fha o, mInh nguy f quan son
Ma d u mInh dich, fha nh fhuo ng duyn can
Cng danh ba ch mang Ii
Iao kh v ung nha n
Iao du nha n h fhuy du ngn
Qun fa I fhIn nhaI, fhI p y mn
y mn c fhI p kIm sInh ph n
ThIn nhaI kho I qun bnh sInh h n
Tu fin fuong fuy ngu fhuy ba n
Na kham frong ca ch fhuy vn fhn
ThI p fhn b f fuo ng vI chInh phu
Qun fhn kho I ho c vI vuong fn
THI CA CO 35
Ha su gIang nam du gIang ba c
IInh nhn s u hI u hu u s u hn
Nh f ca fh phong Iuu fhI u nIn kha ch
Nh f ca fh phong Iuu fhI u nIn hn
Kha IIn Iuo ng nIn fhI u
ThIn Ii ca c ha n huyn
u c fich du qun fuong bI f fho I
II u dI u do v chuy n hoa ng II
V n qun ha nh f quI
Qun uo c d quyn d
quyn dI fru c hoa ng II Ia o
Thanh II u Iu fI n ngu y nhI.
u c fich du qun fuong bI f frung
Tuy f maI do v fhu c dng phong
V n qun ha nh f quI
Qun chI da o hoa h ng
a o hoa dI fru c dng phong khu
Ia o maI gIang fhuo ng hu u phu dung
u nga uo c ha xu , na I uo c Iu ng Ty s m
Nh f frung h b f IaI, fruy dI p du nga frm
Tru I p khng fh kh p, hoang fhn huyn
m c m
u qun uo c ha so , na I uo c Ha n uong kI u
Nh f va n h b f IaI, c c phong xuy nga ba o
Tru I p khng fh kh p, ha n gIang kho I m fra o
Tich nIn ki fin khuy n qun h I
KIm nIn ki fin khuy n qun IaI
Tin IaI nhn v IaI
uong hoa IInh Ia c uy fhuong da I
Thuong da I fhuong da I hu u fhuong da I
Nh f b nha n dnh ba ch ca m fhI
Tich nIn ki fhu dinh fhI p k
KIm nIn h I fhu dinh fhI p quI
Thu quI nhn v quI
Sa song fch mch chuy n fa huy
THI CA CO 36
Ta huy fa huy hu u fa huy
Th p uo c gIaI k cu u d vI
Thi fuong khu nh f fu ng d u s
f gIa c ha fI n dI fam chu
T I kh fh IIn nIn fu fa I nhn
T I kh fh fhIn Ii hoa ng hoa fhu
Tu fa I nhn fhuy v duo ng fhuo ng fhn
Hoa ng hoa fhu fhuy v khu frung phu
Hu u fhn an kha fa m fuong II
Hu u phu an kha cu u fuong phu
Qun hu u Ia o fhn m n nhu suong
Qun hu u anh nhI nIn fha nhu
Ia o fhn h y mn
Anh nhI h da I b
Cung fhn fhu c h fhI p vI nam
Kho a fu fhu h fhI p vI phu
Cung fhn khoa fu fhu nh f fhn
Thuong fhI p fu qun kIm kI d
Tu qun fich nIn h dI qua
Tu qun kIm nIn h hu u m
Qun ym Iuu nh nIn fam nIn ca nh fu nIn
ThI p fnh hoa I ba ch Iu fhIn Iu hoa n va n Iu
An da c fa I qun bIn
T fhI p frung fruo ng kh
ThI p hu u Ha n cung fhoa
Ta ng fh gIa fho I fuong f ng IaI
a ng fhuy ki qun fu , bI u fhI p fuong fu hoa I
ThI p hu u T n Iu kinh
Ta ng du qun so fuong d I a nh
a ng fhu y ki qun fu , chI u fhI p kIm c Ia nh
ThI p hu u cu chI ngn, fhu frung fho I fuong fhn
a ng fhuy ki qun fu , vI v f ngu n c n
ThI p hu u fao d u ngo c anh nhI nIn so I ng
a ng fhuy ki qun fu , fha huong ha nh frn fro ng
Tich nIn m fin hu u IaI fh
THI CA CO 37
KIm nIn m hI fin dI c hI
KI n nha n u ng nhIn fu fa I ba ch
V n suong man fu ch mIn y
Ty phong du c ki v h ng fI n
ThIn ngoa I IIn y fuy f vu fhuy
Tuy f ha n h h fruo ng, vu Ia nh h Iang vI
Ha n Ia nh ban ban kh , fhIn ngoa I kha IIn y
C m fu d fhI phong ca nh frI n
KIm fI n v n b c fin hoa n nghI
KI d hoa ng hn fho I, fru ng hIn nhn d c I p
KI h I mInh nguy f da , dan ch m m n fa khI
f quan fr m du fInh, hn hn nhn fu fuy
f quan ngu du no a, vo ng vo ng y nhu sI
Trm fa uy kha o b ng v na I
Qu n fhoa I nhu yu s u b f chI
Tru fr m fr m, ngo vI n ha nh nhu fru y
Tch m m, fuong IIm quy n hu u fhuy
IIm ngoa I khuy, nh f xu f chI d u v fhuo c ba o
IIm frung foa , da IaI fm su chI dang frI
ang frI nhuo c v frI, fhI p fm chI fu bI
I hu u bI h ca nh v ngn
ang hoa nhn a nh f ng kham IIn
Y c k fhanh fh ng ngu da
PhI ph f hoo m d ba f chuyn
S u nhu ha I
Kha c nhu nIn
Cuo ng nhIn huong, hoa h n du c fIu da n fru ha
Cuo ng Im kinh, ngo c fro khng fru y Iang hoa fI n
Cuo ng vI n c m, chI ha kInh dnh Ioan phuo ng fru
Cuo ng c sa f, khu c frung s u y f uyn uong huy n
Thu y xun phong nhuo c kha ng fruy n
ThIn kIm fa Iu c ki Yn nhIn
Yn nhIn v d fruy n
u c qun fhI u fhI u h I nhu fhIn
ThIn vI n v d fhng
THI CA CO 38
u c qun du du h fu ha cu ng
S u nhn xu , fhuong fm hung
Thu dI p fhanh suong Ii, cung fhanh f vu frung
Suong phu fa n h duong II u
Vu cu f n h ng d ng
I u pha n cao fhung, I ha d fu ng
Ha n vIn h u fru ng, vI n fu fho I chung.
T f su f s fhanh nguy f
a fIu nh f vI n phong
Phong II f chI song xuyn fruo ng khich
Nguy f dI hoa a nh fhuo ng IIm Iung
Hoa fI n nguy f chI u nguy f fu ba ch
Nguy f ha hoa khaI hoa fu h ng
Nguy f hoa hoa nguy f h a nh fru ng fru ng
Hoa fI n nguy f ha h fm xung xung
ThIn ban Ia n
Va n su dung
ung nu cng, c m fru c sI phao oanh d I ng u
ung phu xa o, kIm chm fu fhich dI p fhu hu ng
ung frang, s u kI m khng fhI ph n
ung ngu , chung frIu mu n y song
y song y song phu c y song
Iang qun khu h , fhuy vI dung
Thuy vI dung h , fm ba n hoa n
Iang qun khu h , ca ch fru ng quan
Ha fhi ThIn d fn, Ia nh Ia c I p Ngn chu
Ha fhi Ha ng Nga phu , fh Iuong fo a Qua ng Ha n
Ta s u h vI ch m, chu mu n h vI xan
u c fuong fu u ch s u, s u fro ng fu u v Iu c
u c fuong hoa gIa I mu n, mu n a p hoa v nhan
S u mu n f ng vI s u mu n ng
Mu n s u hoa fa c cu u fuy n fhan.
Thi quy nh sInh h b f fha nh huo ng
a o ngn franh h b f nh n da n
Tu vI n fa I h ha nh I nan
THI CA CO 39
NI m chInh phu h nang fha c dan
Quyn fhanh d Ia c quan fnh I
TI u c xao fa n da I ba I can
f fhang fI u fu y hnh ha I nhuy n
Thuy gIa c khu II fu v foan
Tu v foan h ca nh fn foan
Tn foan doan dich v Iuong nhn
V Iuong nhn h song fhI p I
V Iuong nhn h chich fhI p fhn
ThI p fhn b f da o qun chInh fruo ng
ThI p I b f da o qun chInh cn
uy hu u m ng h n v b f da o
T m qun da da da o CIang Tn
T m qun h uong a I I
H I qun h Tuong CIang fn
Ki da c kI phIn hoan h I xu
V phI nh f ch m m ng frung xun
Thu fhn pha n h n b f nhu m ng
Iu ng fhuy ng Quan du fu fhn
M ng khu m I fang kInh ca nh doa n
M ng h I hu u huy n phI chn
uy hu u fh n fm chn b f doa n
V fhuo ng khoa nh kha c fhI u II qun
Tm b f II qun v kI n qun
ang cao kI d vo ng chInh Iun
Vo ng qun ha so kI n, gIang bIn ma n ba ch f n
Yn fha o phI fhanh Iu , T n fang nhI m Iu c vn
Nam IaI fInh p ba n phong fr n
Ia c nh f bnh sa nha n nh f qu n
Vo ng qun ha so kI n, dch I doa n fruo ng dnh
Vn gIan Ng fhu bich, fhIn f Thu c son fhanh
a c IaI hoa fhu ba n hoang fha nh
VI vu gIang Iu dch nh f fhanh
Vo ng qun ha so kI n, khng son dI p f dI
Tu phI song ba ch frI, fu vu ma n gIang maI
THI CA CO 40
ng khu phong yn fha m b f khaI
Ty phong IInh Ia c dI u fhanh aI
Vo ng qun ha so kI n, ha fhuy khu c nhu cu
Truo ng khng s dI m nha n, vI n ph nh f
quI chu
Ty khu fu ng fhu fI p doa n vu
Ha nh nhn vI m f ca ch fhuong chu
Vo ng f n fhIn d u hu u da d u
KI nh f dang Iu hu u ha Iu
ng vn fro f n fuong fu nha n
Ha xu Ngo c Quan chInh chI n khu
H n v Truo ng Pho ng su c da fhu f
H n v fIn fu frch cn phu
Hu u fm fha nh hoa fha ch
V I kha dang Iu
H I fhu fruo ng d duong II u sa c
H I gIao phu f mch phong h u
f fhu c II gIa fhIn Ii ngoa I
Qun fm hu u fu fhI p fm ph u
Qun fm fha ng du fhI p fm fu
ThI p dI c u qun ha oa n vuu
ThI p fm nhu hoa fhuo ng huo ng duong
ChI pha qun fm nhu Iuu quang
Iuu quang nh f khu b f phu c chI u
Hoa v Iuu quang hoa ng hu u hoa ng
Hoa ng hoa ca nh huo ng fhuy bIn fI u
Iuu quang b f kha ng nh f h I chI u
Hoa ng hoa khuo c v Iuu quang Ia o
Hoa ng hoa Ia o h Ia c ma n fuo ng
Hoa Ia c nhu kIm ca nh kI suong
nh Ian h dI frich
CIang f m h hu u phuong
NhI p y b fI n duo ng
Nguo ng mu c quan fhIn chuong
Ha fhuy phn mInh dI f
THI CA CO 41
Khu frI n sa hI n fa ng
TIm vn fho I pha ng ph f
a c d u h f d ngang
Nguy f chI u h nga sa ng, phong xuy h nga fuo ng
Ngo c nhan fuy fhn fuo c, fruo ng phu do fha phuong
Tich vI hnh du a nh, kIm vI Sm du Thuong
Qun bIn vn u ng Thanh phIu k
ThI p xu da I sInh Huo ng dI p Iang
Iang n I xun phong nh f fuong y f
Kha IIn ng f n Iuong fho I fI f
Iuong fho I fI f, Iu hoa ng Nguy fu gIa dng phong
Iuong fho I fI f, Chu c Nu Nguu Iang h I mInh nguy f
Kha IIn u ng fhu nh f khng pho ng
NIn nIn ng f n Iuong fho I fI f
Iuong fho I fI f h c p nhu fhoa
Nhn fh fhanh xun dung d qua
hu ng phu c fh xun fu v fIu fhu h n fu c
Hu ng phu c fh ho p hoan ca nh fhI u bI f s u da
I f s u fhu h n Iuo ng fuong ma
I II u fhanh fhanh nang kI ha
Khng fha n fich Ia ng fu fa
ChI khu ng ba ch da o Van Qun d u, khng fha n fich
ChI khu ng hoa da o Phan Iang m n, Ia ng fu fa
Tha n fich ha dI vI
Nhan sa c do kI u nhu n n hoa
Tu fa ha dI vI
Quang m nh f frch v h I qua
Tu m nh ba c, fich nIn hoa
TI fI fhI u phu co fha nh ba
Xun ca c fru ng hoa I b I fI u kI m
Hoa Iu fhuo ng ki gIa I huong Ia
H n fhIn b f du nhn phuong fI n
su da o kIm fha nh kha m kha
Kha m kha kha m kha na I nhuo c ha
V fhI p fa h v qun fa
THI CA CO 42
Qun b f kI n da ngoa I song uyn uong
Cam fm b f nh n Iuo ng phn fruong.
Hu u b f kI n Iuong d u song y n y n
a ch d u ha fa ng vong khI n quy n
KhIm da v fnh fI du c fuong fuy qua nh f sInh
Cung da v frI fnh khu da o Ia o b f fuong II
I II u fa ng fruy n IIn Ii xu
Tr IIn dI c hu u fnh d u fh
Ha nhn sInh chI fuong vI n
Ta v f Ioa I chI nhu fI
An da c fa I fhIn vI fI du c dI u
Ta I da vI IIn Ii chI
NInh cam fu fuong bI f, b f nh n sInh fuong II
Tuy nhIn fu fuong kI n, ha f nhuo c sInh fuong fuy
An da c qun v Ia o nh f, fhI p fhuo ng fhI u nIn fh
Nguy n vI a nh h fuy qun bIn
Qun hu u ha nh h a nh b f vI n
Qun y quang h fhI p so nguy n
Nguy n qun hu a qu c fm nhu dan
Nguy n qun fi dn Iu c nhu fhI f
Co IaI fhn ha Nhu c ChI d u
Kha f IaI m ha ThI n Vu huy f
Ha ha nh K mn phong nh n frung
Ia o fhIn fruo c y h anh hu ng
H anh hu ng, ba ch chI n cng
Truo ng khu fu ma fInh quan dng
Quan dng quan ba c huu fruy n fI n
Son vI son d u fa o qua I cung
TI p sa c fInh k fu fa I nguy f.
Kha I ca fuo ng sI b I bIn phong
Ia c cng h Yn NhIn fha ch
HI n qua c h V !ong cung
V !ong cung h huo ng fhIn frI u
Van Ngn ha h f y cung dao
Tu nhn san ha bnh Hoa I fu ng
THI CA CO 43
Nha c phu ca fruy n nh p Ha n dao
Iang Yn ca c h T n Thu c a o
K Im da I h Hoa c PhIu Iu
ThIn duo ng da cu u mao fu khoa n|92)
Tu m fh phong phu c I c fIu
Hu u s u h fhu nh f, da c y h IaI fh
ThI p phI T gIa sI fm phu
Qun dI c Ia c uong ha o nam nhI
QuI IaI fha ng b I hoa ng kIm n
Kha ng ho c duong nIn b f ha kI
Nguy n v qun h gIa I chInh y
Nguy n v qun h phu ng ha chI
V qun so fr f vn hoa n kha o
V qun frang dI m ngo c co chI
Thu qun kha n h cu u I cn
Thoa I qun fhinh h cu u fnh fu
Cu u fnh fu h hoa n fn IIn
CIa ng fn fhoa I h fu u bI fI n
ThI n chuo c h ma n nga n
xuo ng h IIn IIn
Chuo c phu chuo c h b da o fu u
Xuo ng phu c xuo ng h fu Iuu fhIn
Chuo c cu u u n, xuo ng song IIn
u qun chInh d n cu u nhn duyn
CIao ca nh fha nh song da o Ia o fhIn
Thuo ng II u cng danh II bI f nh f
Tuong IIn fuong fhu fha I bnh nIn
Tha I bnh nIn nguy n fu fri
Nhuo c nhIn fhu h u fhI p ha I
Tuong h I fuong k fuong ki ngn
Ta h fruo ng phu duong nhu fh

THI CA CO 44

Chinh phu ngm
( ng Tr n C6n - 6a n Tbt icm

Thuo fro I d f n I con gIo bu I,
Kha ch ma h ng nhI u n I frun chuyn|1)
Xanh kIa fham fha m fu ng frn
V aI gy du ng cho nn n I na y7
Tr ng Tra ng Tha nh |2) Iung Iay bo ng nguy f,
Kho I Cam Tuy n |3) mo mf fhu c my.
Chin I n guom ba u frao fay,
Nu a dm fruy n hch dnh nga y xu f chInh.
Nuo c fhanh bnh ba fram nam cu ,
a o nhung |4) frao quan vu fu dy.
Su fro I so m gIu c duo ng my,
Pho p cng Ia fro ng nI m fy |5) sa na o.
uo ng rong ru I Iung doo cung fI n,
u I fI n dua Io ng b n fh noa |6)
o ng co fI ng fr ng xa xa,
S u In ngo n a I oa n ra cu a pho ng.
Cha ng fu I fro v n do ng ha o kI f,
X p bu f nghIn fhoo vI c dao cung.
Tha nh II n |7) mong fI n b r ng,
Thuo c guom da quy f cha ng dong gIa c fro I |8)
Chi Ia m fraI da m nghn da ngu a |9)
THI CA CO 45
CIoo Tha I Son nho fu a h ng mao.|10)
CIa nha doo bu c chI n ba o,
Tho f roI c u V |11) a o a o gIo fhu.
Ngo I d u c u nuo c frong nhu Io c,
uo ng bn c u co mo c co n non.
ua cha ng Io ng da c da c bu n,
khn ba ng ngu a fhuy khn ba ng fhuy n.
Nuo c frong cha y Io ng phI n cha ng ru a
Co xanh fhom da nho kho qun
Nhu r I fayIa I frao II n
uo c dI m f buo c Ia I vIn a o cha ng.
Io ng fhI p fu a bo ng frang fhoo do I,
a cha ng xa ngoa I co I ThIn San.|12)
Mu a guom |13) ruo u fI n chua fa n,
ChI ngang ngo n gIa o va o nga n hang boo.
San Iu Ian ra ng fhoo CIo I Tu |14)
To I Man Kh ba n su Phu c a |15)
a o cha ng do fu a ra ng pha,
Ngu a cha ng sa c fra ng nhu Ia fuy f In.
TI ng nha c ngu a I n chon fI ng fr ng,
CIa p ma f r I phu f b ng chIa fay.
Ha Iuong |16) chIa ro duo ng na y
n duo ng frng Ia co bay ngu I ngu I.
Qun fruo c da g n ngoa I doanh II u, |17)
Ngu a sau co n khu f no o Tra ng uong. |18)
Qun dua cha ng ru I In duo ng,
II u duong bI f fhI p doa n fruo ng na y chang7
TI ng dch fh I ngho chu ng d ng vo ng.
Ha ng co bay frng bo ng ph f pho.
u cha ng fhoo Io p my dua,
ThI p nhn ra ng nu I ng n ngo n I nha .
Cha ng fh dI co I xua mua gIo ,
ThI p fh v bu ng cu chI u chan.
oa I frng fhoo da ca ch ngan,
Tun ma u my bI c fra I ng n nu I xanh.
THI CA CO 46
Ch n Ha m uong |19) cha ng co n ngoa nh Ia I,
n TIu Tuong |20) fhI p ha y frng sang.
Kho I TIu Tuong ca ch Ha m uong
Cy Ha m uong ca ch TIu Tuong m y fru ng.
Cu ng frng Ia I ma cu ng cha ng fh y.
Th y xanh xanh nhu ng m y nga n du.
Nga n du xanh nga f m f ma u,
Io ng cha nh y fhI p aI s u hon aI7
Cha ng fu dI va o noI gIo ca f,
m frang na y nghI ma f phuong nao7
Xua nay chI n da duo ng bao,
N I khng mun da m xI f sao da I d u.
HoI gIo Ia nh nguo I r u ma f da n,
o ng nuo c su ngu a na n chn bon.
Om yn g I fr ng da ch n.
Na m vu ng ca f fra ng ngu c n ru xanh.
Nay Ha n xu ng a ch Tha nh do ng Ia I, |21)
MaI H va o Thanh Ha I do m qua. |22)
Hnh kho fh nu I g n xa,
u f fhI Ia I n I fh p da Ia I cao.
Suong d u nu I bu I chI u nhu g I,
Nuo c Io ng kho no o I I co n su.
Na o nguo I a o gIa p b y Iu,
Io ng qu qua do ma f s u cha ng khuy.
Trn fruo ng g m fh u hay chang nho ,
Ma f chInh phu aI vo cho nn7
Tuo ng cha ng rong ru I m y nIn,
Cha ng noI ha n ha I |23) fh mI n TIu Quan. |24)
a fra c fro do I nga n xa h ,
Ia I Ia nh Iu ng nhu ng ch suong phong.
In cao frng fhu c my I ng ,|25)
Io ng na o Ia cha ng d ng Io ng bI fhuong7
Cha ng fu sang dng nam khoI no o,
I f nay cha ng fI n fha o |26) noI du.
Nhu ng nguo I chInh chI n b y Iu,
THI CA CO 47
Nho xom finh m nh nhu ma u co cy.
Nu c hoI ma nh n da y fu fruo c,
Tra I ch n ngho o fu I duo c bao nhIu.
Non K |27) qua nh quo frang froo,
n Ph |28) gIo fh I du hIu m y go .
H n fu sI gIo u u fh I,
Ma f chInh phu frang do I do I soI.
ChInh phu fu sI m y nguo I,
Na o aI ma c ma f |29) na o aI go I h n7
u bInh Iu a nuo c non nhu cu ,
Ko ha nh nhn qua do cha nh fhuong.
Ph n fraI gIa ru I chI n fruo ng,
Cha ng SIu |30) fo c da dI m suong mo I v .
Tuo ng cha ng fra I nhI u b na ng no ,
a fhuo c guom m f c nhung yn.
Xng pha gIo ba I frang nga n,
Tn roo |31) d u ngu a gIa o dan |32) ma f fha nh.
a ng cng danh fram duo ng r n ra ,
Nhu ng nho c nha n na o da nghI ngoI.
N I Io ng bI f ngo cu ng aI.
ThI p frong ca nh cu a cha ng ngoa I chn my.
Trong cu a na y da da nh ph n fhI p,
Ngoa I my kIa ha kI p cha ng vay |33)7
Nhu ng mong ca nuo c vuI v y,
Na o ngo dI nga nuo c my ca ch vo I.
ThI p cha ng fuo ng ra nguo I chInh phu ,
Cha ng ha fu ng ho c Iu vuong fn |34).
Co sao ca ch fro nuo c non,
KhI n nguo I fhI so m fh hm nhu ng s u7
Trang phong Iuu dang chu ng nIn fhI u,
Sa nh nhau cu ng dan diu chu duyn.
No na o dI Iu a fhI u nIn,
Quan san d ca ch ha n huyn|35) cho da nh!
Thuo Im ha nh oanh chua bo n II u,
Ho I nga y v uo c no o quyn ca.
THI CA CO 48
Nay quyn da gIu c oanh gIa ,
y nhI |36) Ia I ga y fruo c nha Iiu Io.
Thuo dang d |37) maI chua da n gIo ,
Ho I nga y v chI d da o bng.
Nay da o da quy n gIo dng,
Phu dung Ia I da bn sng bo xo . |Co ba n cho p : Tuy f maI fra ng ba I
phu dung do bo .)
Ho n cu ng fa Iu ng Ty |38) nham y,
So m da frng na o fh y hoI fam.
Ng p ngu ng Ia ru ng ca nh frm,
ChI u hm ngho d y fI ng c m |39) Iao xao
Ho n noI nao Ha n uong |40) c u no
ChI u Ia I fm na o co fIu hao.
Ng p ngu ng gIo fh I a o ba o,
a I hm fun d y nuo c fra o mnh mng. |41)
TIn fhuo ng Ia I nguo I khng fh y Ia I,
Hoa duong fa n da fra I ru xanh.
Ru xanh m y Io p chung quanh,
Sn dI m f buo c fran fnh ng n ngo.
Thu fhuo ng Ia I nguo I chua fh y Ia I,
u c ro m fhua I n da I bo ng duong.
o ng duong m y bu I xuyn ngang,
Io I sao muo I ho n chin fhuo ng don saI7
Thu finh Ia I dI n khoI |42) nga y y,
TI n son |43) na y da na y Ia ba.
Xo f nguo I I n Iu a a I xa,
Xo f nguo I nuong ch n hoa ng hoa |44) da m da I.
Tnh gIa fh f na o aI cha ng co .
KIa Ia o fhn |45) khu phu |46) nho fhuong.
Mo gIa pho ph f ma I suong.
Con fho mang su a va duong phu fr |47)
Io ng Ia o fhn bu n khI fu a cu a,
MI ng ha I nhI cho bu a mo m com.
Ngo f bu I fhI p da hI u nam,
a y con do n sa ch fhI p Ia m phu fhn.
THI CA CO 49
Nay m f fhn nuI gIa da y fro .
N I quan hoa I mang m bI f bao.
Nho cha ng fra I m y suong sao,
Xun fu ng d I mo I dng na o co n du.
K nam da ba fu ca ch dI n,
M I s u fhm nghn va n ng n ngang.
!o c g g n gu I f c gang.
CIa I nI m cay da ng d cha ng fo hay.
Thoa cung Ha n|48) fhuo nga y xu f gIa ,
Cuong I u T n |49) d u cu soI chung.
C y aI ma gu I fo I cu ng,
cha ng fh u h f f m Io ng fuong fu7
Nh ndoo fay |50) mo I khI nga m nghia
Ngo c ca I d u |50) fhuo bo vuI choI.
C y aI ma gu I fo I noI,
cha ng frn fro ng d u nguo I fuong fhn7
Tra I m y xun fIn dI fIn Ia I,
To I xun na y fIn ha y va ng khng.
Th y nha n Iu ng fuo ng fhu phong, |51)
Ngho hoI suong sa m a o bng sa n sa ng.
CIo fy n I khn duo ng h ng fIn, |52)
Xo f co I ngoa I fuy f quy n mua sa.
Ma n mua fruo ng fuy f xng pha,
NghI fhm Ia nh Io o ko ra co I ngoa I. |53)
chu g m |54) phong fhI Ia I mo ,
CIoo bo I fI n |55) fIn do co n ngo ,
Tro I hm fu a bo ng ng n ngo,
Trang khuya nuong g I bo pho fo c maI.
Ha nhu aI h n say bo ng I n,
ng fho fho fh n fh n nhu khng.
Trm ca I xIm fha f |56) fho n fhu ng,
I ch Ia n fo c r I Io ng vo ng Iung oo.
a o hIn va ng fh m gIoo fu ng buo c
Ng I ro m fhua ru fha c |57) do I phon.
THI CA CO 50
Ngoa I ro m fhuo c cha ng ma ch fIn,
Trong ro m duo ng da co do n bI f chang.
o n co bI f duo ng ba ng cha ng bI f,
Io ng fhI p rIng bI fhI f ma fhI.
u n r u no I cha ng nn Io I,
Hoa do n |58) kIa vo I bo ng nguo I kha fhuong.
Ca oo o c ga y suong nam fr ng,
Hoo ph f pho ru bo ng b n bn.
Kha c gIo da ng da ng nhu nIn,
M I s u da ng da c fu a mI n b xa.
Huong guo ng d f h n da m ma I,
Cuong guo ng soI I Ia I chu a chan.
Sa f c m guo ng ga y ngo n da n,
y uyn |59) kInh du f phIm Ioan |59) nga I chu ng.
Io ng na y gu I gIo dng co fI n,
Nghn va ng xIn gu I d n non Yn.
Non yn d u cha ng fo I mI n,
Nho cha ng da ng da ng duo ng In ba ng fro I.
Tro I fham fha m xa vo I khn fh u,
N I nho cha ng dau da u na o xong.
Ca nh bu n nguo I fhI f fha Io ng.
Ca nh cy suong duo m fI ng fru ng mua phun.
Suong nhu bu a b mo n g c II u,
Tuy f duo ng cua xo ho o ca nh ng.
CIo f suong phu bu I chIm gu ,
Su fuo ng ku va ng chung chu a n n khoI.
Va I fI ng d nguy f soI fruo c c,
M f ha ng fIu gIo fh c ngoa I hIn.
Ia ma n Iay ngo n gIo xuyn,
o ng hoa fhoo bo ng nguy f In fruo c ro m.
Hoa gIa I nguy f nguy f In m f f m,
Nguy f I ng hoa hoa fha m fu ng bng.
Nguy f hoa hoa nguy f fru ng fru ng,
Truo c hoa duo I nguy f frong Io ng xI f dau!
THI CA CO 51
u xI f k mun s u nghn na o,
Tu nu cng phu xa o d u nguI.
I ng c m kIm bI ng dua fhoI,
Oanh dI fho n d f buo m dI nga I fhu a.
Ma f bI ng f mI ng ca ng bI ng no I,
So m Ia I chI u do I do I nuong song.
Nuong song Iu ng ng n ngo Io ng,
Va ng cha ng dI m ph n frang h ng vo I aI7
I ng frang dI m Io ng nguo I s u fu I,
Xo f n I cha ng ngoa I co I CIang Iang.
Kha c g a Chu c |60) ch Ha ng, |61)
n Ngn |62) su I su f cung frang ch c mo ng.
S u m na ng ha y ch ng Ia m g I,
Mu n chu a d y ha y fh I Ia m com
Muo n hoa muo n ruo u gIa I bu n
S u Ia m ruo u nha f mu n d n hoa I.
Co snh ngo c m y h I khng fI ng,
Om da n franh m y phim ro I fay.
Xo f nguo I ha nh dch |63) b y nay,
a m xa fhm mo I fra p d y Ia I voI.
Ca quyn gho o Ia m roI nuo c ma f,
Tr ng fI u |64) khua nhu ru f bu ng gan.
Vo va ng d I kha c dung nhan,
Khu II |65) mo I bI f fn foan |66) duo ng na y.
N m chua cay f m Io ng mo I fo ,
Chua cay na y ha co v aI7
V cha ng I fhI p nho dI,
V cha ng fhn fhI p Io IoI m f b !
Thn fhI p cha ng g n k duo I fruo ng,
I fhI p na o chu f vuo ng bn khan7
uI co n h n m ng duo c g n,
m dm fhuo ng fo I CIang Tn fm nguo I.
Tm cha ng fhuo uong a I |67) I I cu ,
Ca p cha ng noI Tuong Ph |68) b n xua.
Sum v y m y Iu c fnh co ,
THI CA CO 52
Cha ng qua frn g I m f gIo m ng xun.
CI n fhI p fhn Ia I khng ba ng m ng,
uo c g n cha ng b n Iu ng fha nh Quan.
KhI mo nhu ng fI c khI fa n,
Tnh frong gI c m ng mun va n cu ng khng.
uI co m f f m Io ng cha ng du f,
V n fhoo cha ng gIo kha c na o nguI.
Io ng fhoo nhung chu a fh y nguo I.
In cao m y Iu c frng vo I ba nh xo.
Trng b n nam ba I chIa ma f nuo c,
Co bI c um du muo f ma u xanh.
Nha fhn m y xo m chng chnh, |69)
M f da n co d u fruo c gh nh chI u hm.
Trng duo ng ba c dI cho m qua n kha ch,
Ruo m ra cy xanh nga f nu I non.
Iu a fha nh fhoI fho p bn c n,
Ngho fhI ngo c dch vo o von bn I u.
Non dng fh y Ia h u ch f d ng,
TrI s p so maI cu ng bo baI.
Kho I mu nghI ngu f nga n khoI,
Con chIm ba f gIo Ia c Ioa I ku fhuong.
Iu ng Ty fh y nuo c duo ng u n khu c,
Nha n II ng khng so ng gIu c fhuy n cu.
Nga n fhng chon chu c kho m Iau,
Ca ch gh nh fh p fhoa ng nguo I du dI v .
Trng b n b chn fro I ma f d f,
In xu ng I u fh m fhoa f do I phon.
Io p my nga I ma f khn nhn,
I f du chInh chI n Ia mI n Ngo c quan7 |70)
CIy ru f d f |71) d khn ho c chuo c,
Khan gIoo c u |72) na o duo c fh y fIn.
Io ng na y hoa da cu ng nn,
khng I ngo c ma In frng I u.
Iu c ngoa nh Ia I nga m ma u duong II u,
Tha khuyn cha ng du ng chu fuo c phong |73)
THI CA CO 53
Cha ng hay mun da m ru I rong,
Io ng cha ng co cu ng nhu Io ng fhI p chang7
Io ng cha ng vi cu ng ba ng nhu fh ,
Io ng fhI p na o da m nghI g n xa7
Huo ng duong Io ng fhI p nhu hoa,
Io ng cha ng I n fh n o fa bo ng duong.
o ng duong d hoa va ng cha ng doa I.
Hoa d va ng bo I fa I bo ng duong.
Hoa va ng hoa ru ng quanh fuo ng,
Tra I xom hoa ru ng dm suong m y I n!
Ch I Ian no fruo c sn da ha I,
Ngo n f n kIa bn ba I dua huong.
Su a xIm da o buo c fI n duo ng,
Ngu a frng xom vo fhIn chuong |74) fh n fho .
o ng Ngn ha n khI mo khI fo ,
Khu frI n |75) bu I co bu I khng.
Thu c my do I Iu c nha f n ng,
ChuI sao a c d u fhI dng Ia I doa I.
M f nam m f nha f mu I son ph n.
Truo ng phu co n fho fh n mI n khoI.
Xua sao hnh a nh cha ng ro I.
y gIo no d ca ch vo I Sm Thuong7 |76)
Cha ng ru I ngu a da m fruo ng my phu ,
ThI p da o ha I I u cu ru In.
CIo xun nga y m f va ng fIn,
Kha fhuong nho h f m y phon Iuong fh |77)
S y nho khI ca nh Iu doa Ngu y,|78)
Truo c gIo xun va ng fia sa nh nhau.
No fh a Chu c na ng Ngu,
To I frang fhu Ia I ba c c u qua sng
Thuong m f ko pho ng khng Iu n gIu ,
Tho I fI f Ia nh I m Io do I nau.
ThoI dua nga y fha ng ru I mau,
Nguo I do I fh m fhoa f qua ma u xun xanh:
THI CA CO 54
Xun fhu d gI n quanh o da ,
Ho p II da nh bu n qua khI vuI.
Oa n s u nhI u n I foI bo I,
Vo c b II u d o p na I chI u xun.
KIa Van Qun |79) mI mI u fhuo fruo c;
d n khI d u ba c ma fhuong.
Ma f hoa no ga Phan Iang |80)
So khI ma I fo c dI m suong cu ng ngu ng.
NghI nhan sa c duong chu ng hoa no
TI c quang m I n Iu a gIoo qua.
NghI m nh ba c fI c nIn hoa,
Ca I fo m y ch c s y ra na do ng.
Ca c xun no mo mo ng vo ma f,
I u hoa kIa pha ng ph f mu I huong.
Tra ch fro I sao d nho nha ng,
ThI p r u fhI p Ia I r u cha ng cha ng qun.
Cha ng cha ng fh y chIm uyn o n I,
Cu ng d p du cha ng v I phn fruong.
Cha ng xom chIm y n frn ruo ng,
a c d u khng no dI duo ng ro nhau.
KIa Ioa I su dI d u cu ng sa nh,
No Ioa I chIm cha p ca nh cu ng bay.
II u son Ia fhu c co cy,
I hoa cu ng sa nh dI dy cu ng II n.
y Ioa I v f fnh duyn co n fh ,
Sao kI p nguo I no d d y dy7
ThI p xIn v kI p sau na y,
Nhu chIm II n ca nh nhu cy II n ca nh.
a nh mun kI p chu fnh da v y,
Thoo kI p na y hon fh y kI p sau.
ThI p xIn cha ng cho ba c d u,
ThI p fh gIu ma I I y ma u fro frung.
XIn Ia m fhoo bo ng cu ng cha ng v y,
Cha ng dI du cu ng fh y fhI p bn.
Cha ng nuong vu ng nguy f phI nguy n,
THI CA CO 55
Mo I b frung hI u fhI p xIn vo n fro n.
Io ng hu a qu c |81) fu a son ngan nga f,
Su c fi dn |82) duo ng sa f frI frI
Ma u ThI u Vu |83) qua c |84) Nhu c ChI |85),
y fh bu I u ng y fh bu a an.
Mu I do ng va c |86) do I I n ham ho ,
a Io ng fro I gn gIu nguo I frung.
H cha ng fram fr n nn cng,
ung fn a I ba c froo cung non doa I.
o ng co xi gIa ngoa I quan a I,
TI ng kha I ca fro Ia I fh n kInh.
Non Yn |87) fa c da d danh,
TrI u fhIn |88) va o fruo c cung dnh |89) dng cng.
Nuo c du nh Ha n va c do ng ru a sa ch,
Khu c nha c fu ro o ra f ngo I khon.
Ta I so T n, Hoa c vo n fuy n,
Tn ghI ga c Kho I |90) fuo ng fruy n da I In |91)
N n hun fuo ng daI cn ra ng vo |92),
Chu d ng huu |93) bIa d nghn dng.
On frn fu m fh phong,
HI n vInh fhI p cu ng duo m chung huong fro I.
ThI p cha ng da I nhu nguo I T phu , |94)
Cha ng ha n khng nhu Iu Ia c uong |95).
KhI v doo qua n va ng,
Trn khung cu I da m r y ru ng Ia m cao.
XIn v cha ng x p ba o co I gIa p,
XIn v cha ng ru Io p phong suong.
V cha ng fay chu c cho n va ng,
V cha ng dI m ph n doo huong na o nu ng.
CIo khan I cha ng frng fu ng f m,
o c fho s u cha ng fh m fu ng cu.
Cu vuI d I vo I cu s u,
Ruo u kha cu ng k fruo c sau mo I Io I.
So ro f voI I n I n fu ng cho n,
So ca d n ron ro n fu ng fhIn.
THI CA CO 56
IIn ngm d I m do I phon,
Cu ng cha ng Ia I k f m I duyn d n gIa .
Cho bo Iu c s u xa ca ch nho ,
CIu gn nhau vuI fhuo fhanh bnh.
Ngm nga mong gu I chu fnh,
uo ng na y u ha n fa I Ia nh fruo ng phu.

Chu fhich
1. Trun chuyn: gIan nan kh n kho
2. Truo ng fha nh: Va n Ii fruo ng fha nh, do T n Thuy Hoa ng xy
du ng.
3. Cam fuy n: Tn d f
4. a o nhung: a o cu a qun nhn.
5. NI m fy: NI m rIng.
6. Th noa: vo con.
7. Tha nh II n: bo I chu "IIn fha nh" |nhu ng fha nh II n nhau). I n
fich: Nuo c TrI u co haI ho n ngo c bich. Vua nuo c T n vI f fhu xIn dom
nam fha nh fr d I ngo c y. V sau, v f g qui ba u go I Ia co gIa "IIn
fha nh".
8. ThIn kIu: gIa c fro I Ha n fhu co cu "H gIa fhIn chI kIu fu "
|gIa c H Ia da m con kho da y cu a fro I).
9. a ngu a: bo I chu "ma ca ch" |Ma : ngu a; ca ch: da). I n fich: o I
ng Ha n; Ma VI n, fuo ng gIo I, fu ng no I: "Ia m fraI nn ch f ch n sa
fruo ng bIn a I, I y da ngu a bo c fhy chn mo I go I Ia fraI".
10. Tha I Son, h ng mao: Tu Ma ThIn no I: "Nguo I fa v n co ca I ch f,
song co ca I ch f da ng na ng nhu nu I Tha I Son, co ca I ch f khng da ng
nho nhu Ing chIm h ng". y no I co su da ng ch f va khng da ng ch f.
11. C u v |V kI u): Ii a ch co cu fho "Tu n ma nhuo c phong
phIu, mInh fIn xu f V kI u".
|Ngu a gIo I dI nhanh nhu gIo cu n, fho f roI ra I I c u sng v).
THI CA CO 57
12. Co cu ha f "Tuo ng qun f am fI n dnh ThIn Son, fra ng sI fruo ng
ca nh p Ha n quan" |ba mu I fn cu a fuo ng quan I y duo c nu I ThIn
Son, fra ng sI ha f da I ma ko o qun va o cu a a I Ha n).
13. Cuom |Iong Tuy n): Tn m f fhanh kI m ba u.
14. CIo I Tu , Iu Ian: Pho CIo I Tu , fuo ng nha uo ng, du ng muu gI f
ch f vua d f a I !y n Ia Iu Ian.
15. Man Kh, Phu c a: Ma VI n, do I ng Ha n, IInh chu c Phu c a
fuo ng qun, fu ng da nh do p bo n ro o Man Kh.
16. Ha Iuong: |ha : sng, Iuong: c u). Nga y xua fI n dua nhau fhuo ng
d n ch n "c u sng".
17. T II u: Vua Ha n Van d n doanh T II u Ia noI d n qun cu a
fuo ng Chu a Phu d khao fhuo ng qun sI.
18. Tra ng uong: Tn d f |cu ng Ia fn cung cu a nha T n).
19. Ha m uong: Tn d f, fy kInh cu a nha T n.
20. TIu Tuong: fn sng.
21. Tha nh a ch ang. Vua Ha n Cao T fu ng b vy o d y.
22. Thanh Ha I: Tn d f. o I uo ng, ro Th C c H n hu ng cu o d y.
23. Ha n ha I: a I sa ma c.
24. TIu Quan: fn cu a a I o noI hI m fro . Ca c do I uo ng, T ng xy
Iuy da p d n ch ng ro Th Ph n.
25. In cao frng fhu c my I ng: I n fich: o I uo ng, ch Nhn
KI f dI da nh gIa c xa nha , In nu I cao frng da m my fra ng o xa xa,
no I vo I qun sI ra ng: "Cha mo fa o duo I da m my fra ng y", y no I nho
nha .
26. TI n fha o: |TI n: dI fo I; fha o: da nh do p gIa c cuo p).
27. Non K |K Son): Nu I K IIn, do I Ha n, Hoa c Khu nh da nh ro
Hung N o d y.
28. n Ph |Ph Thuy ): fn sng. KIn nuo c T n, dom ha ng fr m
va n qun da nh T n o sng na y, fhua fr n, qun sI muo I ph n ch f
m f fa m chin, fhy da p fha nh go .
THI CA CO 58
29. Ma c ma f: vo ra no f ma f. |ch chu "dan fhanh" |dan: sa c do ;
fhanh: sa c xanh).
30. an SIu: danh fuo ng do I Ha n, fhoo vI c bInh nhung ra xu Ty
Vu c o 31 nam, I p nhI u cng Io n, khI v da qua 80 fu I.
31. Tn roo d u ngu a |mInh dich) : |mInh: ku; dich: mu I fn bf sa f) :
fn no bf sa f, ba n dI vang ra fI ng.
32. CIa o dan |duyn can) : |duyn: Ioo; can: ca n cy gIa o): Ioo ngo n
gIa o ma In ma f fha nh |duyn - doan).
33. Vay: fI ng d m cu a cu fhan fho .
34. Vuong fn: con nha gIa u sang, ua dI choI khng doa I d n gIa
dnh.
35. Quan san, ha n huyn: |quan : a I ; san : nu I : ha n : Ia nh ; huyn :
m), y no I ca ch fro , khng bI f fIn fu c cu a nhau.
36. y nhI: chIm o n |y n) fhuo ng Ia m f frong ma I nha .
37. ang d : In duo ng ra dI noI xa.
38. Iu ng Ty |Iu ng Ty s m): nu I nho ma cao |s m) o d f Iu ng Ty.
39. TI ng c m: fI ng chIm cho c.
40. Ha n uong: fn d f.
41. |m fra o) : |m : chI u : fra o, frI u : con nuo c) : con nuo c In bu I
chI u hm.
42. I n khoI nga y y: fu nga y ca ch xa nhau.
43. TI n son: dch chu "ha fI n" |ha : son : fI n : d ng fI n), Ia son non
n I o ma f nuo c nhu d ng fI n.
44. Hoa ng hoa fhu : Iinh fhu do I xua, cu fha ng 9 fh ca f dI, d n fha ng
9 nam sau mo I d I v . Tha ng 9 Ia mu a hoa cu c no , sa c va ng, cho nn
go I Ia "Hoa ng hoa fhu ".
45. Ia o fhn: cha mo gIa .
46. Khu phu : nguo I vo o ch n khu pho ng.
47. Phu fr: frng nom, a m b ng.
48. |Ha n cung fhoa): nha c fich Ha n Vu d ban cho ba TrI u TI p u
m f ca I fhoa ngo c.
THI CA CO 59
49. |T n Iu kinh): T n Thuy Hoa ng co ca I guong Io n go I Ia "chI u
da m kinh", soI fh y m f frong fhn fh , bI f
duo c nguo I na o co fa fm.
50. |Cu chI ngn, fao d u ngo c) : nh n doo fay ba ng ba c; frm ca I
d u ba ng ngo c.
51. I y fhich T Vu xo a o Iu a vI f fhu, c f va o chn chIm nha n fha
bay v Ha n.
52. H ng fI n: nho nha n dom fhu bu c o chn |h ng: chIm nha n
fr ng; nha n: chIm ma I).
53. Ma n mua fruo ng fuy f |h fruo ng, Iang vI): fruo ng h , ma n Iang,
chI nhu ng noI do ng qun o co I ngoa I.
54. |C m fu d fhI): o I T n, u Thao dI Iinh, vo Ia T Hu Ia m ba I
fhI "h I van" d f va o g m dng In vua ma xIn cho ch ng v .
55. |KIm fI n v n b c): gIoo ba d ng fI n ba ng khI bo I quo .
56. XIm fha f: a o qu n fha f nho |fhn fh g y v nho ch ng).
57. Ru fha c: bo ro m xu ng, cu n In.
58. Hoa do n: dch chu "dang hoa" |dIa do n d u xua).
59. y uyn, phim Ioan: haI so I dy da n nhu dI chIm uyn uong,
haI phim da n nhu dI chIm Ioan phu ng. ChInh phu khng mu n In
dy da n, so du f dy hoa ra dI m x u.
60. Chu c nu .
61. Ha ng Nga
62. n sng Ngn Ha , noI Nguu Iang - Chu c Nu ga p go .
63. Ha nh dch: dI Ia m nghIa vu |dI Iinh).
64. Tr ng canh o fra I qun.
65. Khu II: xa ca ch nhau Iu nga y.
66. Tn foan: |fn: cay; foan: chua): n I chua cay.
76. uong a I: fn nu I, vua Tuong Vuong nuo c So m ng ga p fh n nu
Vu Son o d y.
68. n sng TIu Tuong.
THI CA CO 60
69. |TInh p) : |fInh: gI ng; p: xo m) : nhu ng noI xo m Ia ng.
70. Ngo c quan: Ngo c Mn quan, fn m f cu a a I, noI gIa p gIo I xu Ty
Vu c.
71. C y ru f d f: Phi Truo ng Pho ng ho c duo c fhu f ru f d f, h du ng
ca I g y fro xu ng d f fh nghn da m duo ng cu ng fhu Ia I o fruo c ma f.
72. Khan gIoo c u: ThI sInh va o nu I I y duo c fIn nu Ia m vo , ho c
duo c pho p fa ng hnh, Io n va o frong cung d fInh nghch, b da o sI
du I ba f. Cha ng cha y v nu I, co n ca ch con sng, fIn nu hoa pho p
no m ca I khan bI n fha nh nhp c u ngu sa c d cho cha ng cha y qua.
73. HaI cu na y dch haI cu fho cu a ba I "Khu oa n" cu a Vuong
Xuong IInh, fhI sI do I uo ng:
H f kI n ma ch d u duong II u sa c
H I gIao phu f mch phong h u
74. ThIn chuong: ca c vo frn fro I, nhu: fInh fu , nh f, nguy f...
75. Khu frI n: d dI cu a sao Khu.
76. Sm, Thuong: sao Sm |sao Hm) phuong Ty, sao Thuong |sao
maI) o phuong ng, m f ngI hI n ra fh m f ngI Ia n dI khng cu ng
frng fh y mau. y no I su II bI f.
77. Iuong fh: fho I fuoI do p.
78. Iu hoa ng, Nguy fu : nha Iu Su ng co hoa m u don va ng
|hoa ng); nha Nguy Nhn Ph co hoa m u don fia |fu ).
79. Van Qun: gIaI nhn do I Ha n, Tra c Van Qun, goa ch ng, ngho
Tu Ma Tuong Nhu da n khu c "Phu ng c u hoa ng" ung fhoo Ia m vo .
Sau Tuong Nhu mu n I y vo Io , Van Qun bo n Ia m ba I "a ch d u
ngm". Tuong Nhu ca m kich, fhI khng I y Io , cu ng Van Qun o do I
d n gIa .
80. Phan Iang: nguo I con fraI fu n fu do I T n Phan An Nhn, m I
khI ra duo ng, con ga I hay gho o, no m qua d y xo.
I n fich na y va dI n fich frn y no I: m f nga y kIa vo ch ng cu ng gIa .
81. Hu a qu c: m f Io ng dom fhn gIu p nuo c.
82.Ty dn: H f su c cho cho nhn dn.
THI CA CO 61
83. ThI n Vu: chu a cu a ro Hung N.
84. Qua c: I faI fra I. ng d u gIa c ghI cng chI c n xo o I faI fra I
dom v n p.
85. Nhu c chI: fn nuo c xua o mI n Ty Vu c.
86. o ng va c: guom gIa o.
87. Non Yn: Nu I Yn NhIn o d f ngoa I Mng C . o I H u Ha n,
u HI n da nh du I ro Hung N d n d y, In nu I kha c cng hun
va o da , r I v .
88. TrI u fhIn: fhIn frI u, frI u |dnh) vua.
89. |V !ong cung): cung dI n nha Ha n, chu vI r ng Io n, xy du ng
Iun, h f cung na y d n dI n no khng bao gIo r I, cho nn da f fn"V
!ong"|chua h f); cu ng nhu: da v uong |dm chua sa ng).
90. Ca c Kho I: Iang Yn ca c |Iang yn: cao vuo f frn f ng my kho I),
vua uo ng Tha I Tng cho du ng d vo hnh 24 cng fh n.
91. a I In: K In da I, Vua Ha n Tuyn d cho vo fuo ng 10 cng
fh n o d y.
92. Mao fu khoa n: |mao: co franh; fu: co gaI; khoa n: van fu d Ia m
fIn): o I xua phong h u, vua ban cho d f ngu sa c co bo c mao fu, hoa c
cho f m fhI f khoa n |f m sa f ghI cng fra ng).
dch gIa du ng "n n hun fuo ng" dch fu ngu na y |hun cng, hun
nghI p: cng nghI p fo Io n).
93. ng huu: bo I cu "du qu c d ng huu fhich" |cu ng Io cu ng vuI vo I
nuo c nha ).
94. T phu : vo T T n. KhI co n ha n vI, T T n v nha , nguo I vo cu
ng I frn khung cu I, khng fho m du ng d y.
95. Ia c uong: chI T T n, nguo I Ia c uong.

Thi Ca Co - 660

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Thi Ca Co - 660

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

THI CA CO 1

You might also like